From 08e008ac6a717f58defc85719b62444b45e361ed Mon Sep 17 00:00:00 2001 From: Bartłomiej Nitoń <bartek.niton@gmail.com> Date: Fri, 15 Jan 2021 14:14:56 +0100 Subject: [PATCH] Add 1952-1956 period. --- 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00001-01/header.xml | 58 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00001-01/text_structure.xml | 353 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00002-01/header.xml | 64 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00002-01/text_structure.xml | 675 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00003-01/header.xml | 70 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00003-01/text_structure.xml | 559 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00004-01/header.xml | 76 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00004-01/text_structure.xml | 834 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00005-01/header.xml | 76 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00005-01/text_structure.xml | 622 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00006-01/header.xml | 85 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00006-01/text_structure.xml | 819 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00007-01/header.xml | 61 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00007-01/text_structure.xml | 600 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00008-01/header.xml | 52 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00008-01/text_structure.xml | 412 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00009-01/header.xml | 88 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00009-01/text_structure.xml | 1024 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00010-01/header.xml | 46 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00010-01/text_structure.xml | 510 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00011-01/header.xml | 61 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00011-01/text_structure.xml | 672 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00012-01/header.xml | 82 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00012-01/text_structure.xml | 787 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00013-01/header.xml | 67 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00013-01/text_structure.xml | 746 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00014-01/header.xml | 52 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00014-01/text_structure.xml | 476 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00015-01/header.xml | 61 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00015-01/text_structure.xml | 650 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00016-01/header.xml | 94 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00016-01/text_structure.xml | 1029 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00017-01/header.xml | 64 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00017-01/text_structure.xml | 521 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00018-01/header.xml | 40 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00018-01/text_structure.xml | 561 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00019-01/header.xml | 85 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00019-01/text_structure.xml | 938 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00020-01/header.xml | 79 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00020-01/text_structure.xml | 716 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00021-01/header.xml | 76 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00021-01/text_structure.xml | 838 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00022-01/header.xml | 112 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00022-01/text_structure.xml | 1021 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00023-01/header.xml | 52 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00023-01/text_structure.xml | 474 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00024-01/header.xml | 43 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00024-01/text_structure.xml | 321 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00025-01/header.xml | 73 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00025-01/text_structure.xml | 706 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00026-01/header.xml | 58 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00026-01/text_structure.xml | 460 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00027-01/header.xml | 64 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00027-01/text_structure.xml | 466 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00028-01/header.xml | 91 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00028-01/text_structure.xml | 785 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00029-01/header.xml | 115 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00029-01/text_structure.xml | 1226 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00030-01/header.xml | 37 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00030-01/text_structure.xml | 184 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00031-01/header.xml | 61 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00031-01/text_structure.xml | 547 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00032-01/header.xml | 43 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00032-01/text_structure.xml | 247 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00033-01/header.xml | 76 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00033-01/text_structure.xml | 938 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00034-01/header.xml | 79 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00034-01/text_structure.xml | 855 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00035-01/header.xml | 70 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00035-01/text_structure.xml | 1057 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00036-01/header.xml | 94 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00036-01/text_structure.xml | 1062 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00037-01/header.xml | 61 +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00037-01/text_structure.xml | 422 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00038-01/header.xml | 64 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00038-01/text_structure.xml | 458 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00039-01/header.xml | 40 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00039-01/text_structure.xml | 128 ++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++ 78 files changed, 28369 insertions(+), 0 deletions(-) create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00001-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00001-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00002-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00002-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00003-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00003-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00004-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00004-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00005-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00005-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00006-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00006-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00007-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00007-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00008-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00008-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00009-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00009-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00010-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00010-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00011-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00011-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00012-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00012-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00013-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00013-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00014-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00014-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00015-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00015-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00016-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00016-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00017-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00017-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00018-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00018-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00019-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00019-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00020-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00020-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00021-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00021-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00022-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00022-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00023-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00023-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00024-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00024-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00025-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00025-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00026-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00026-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00027-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00027-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00028-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00028-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00029-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00029-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00030-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00030-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00031-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00031-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00032-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00032-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00033-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00033-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00034-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00034-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00035-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00035-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00036-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00036-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00037-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00037-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00038-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00038-01/text_structure.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00039-01/header.xml create mode 100644 1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00039-01/text_structure.xml diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00001-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00001-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..ed43cf4 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00001-01/header.xml @@ -0,0 +1,58 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00001-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>1 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>1 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">1</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1952-11-20</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MarszalekSenior" role="speaker"> + <persName>Marszałek Senior</persName> + </person> + <person xml:id="MarszalekSeniorLucjanRudnicki" role="speaker"> + <persName>Marszałek Senior Lucjan Rudnicki</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAlbrechtJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Albrecht Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDworakowskiWladyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Dworakowski Władysław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJuszkiewiczAleksander" role="speaker"> + <persName>Poseł Juszkiewicz Aleksander</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKlosiewiczWiktor" role="speaker"> + <persName>Poseł Kłosiewicz Wiktor</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWichaWladyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Wicha Władysław</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekKulczynski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Kulczyński</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00001-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00001-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..47a1411 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00001-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,353 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Kadencja I — Sesja I</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 1 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 20 listopada 1952 r.</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Warszawa 1952</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 5.)</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Na salę wchodzi Prezydent Rzeczypospolitej Poseł Bolesław Bierut i zajmuje miejsce w lawach poselskich. Wszyscy obecni wstają i witają Obywatela Prezydenta hucznymi, długotrwałymi oklaskami.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#MarszalekSeniorLucjanRudnicki">Obywatele Posłowie! Rada Państwa powierzyła mi, jako jednemu z najstarszych wiekiem posłów, zaszczytne zadanie dokonania otwarcia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#MarszalekSeniorLucjanRudnicki">Jesteśmy tu z woli narodu polskiego — wyrażonej w powszechnym głosowaniu z bezprzykładną w naszych dziejach jednomyślnością w historycznym dniu 26 października 1952 r.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#MarszalekSeniorLucjanRudnicki">Jesteśmy tu z woli narodu polskiego, który zrzucił na zawsze jarzmo obcych i rodzimych wyzyskiwaczy, ujął w swe własne dłonie ster rządów, uczynił swoją własnością środki i narzędzia produkcji, zdobył dla siebie światło wiedzy i dobra kultury — stał się wolnym gospodarzem w wolnej Ojczyźnie.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#MarszalekSeniorLucjanRudnicki">Jesteśmy tu z woli narodu polskiego, którego rdzeń i siłę kierowniczą stanowi nasza bohaterska klasa robotnicza i jej Partia, narodu zespolonego — jak nigdy — pod sztandarem Frontu Narodowego, w imię niepodległości, pokoju i rozkwitu Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#MarszalekSeniorLucjanRudnicki">Jesteśmy Sejmem zwycięskiej idei jedności narodu, jedności osiągniętej w walce o wyzwolenie narodowe i społeczne, w walce o wywłaszczenie wyzyskiwaczy, w walce o podźwignięcie miast i wsi z ogromu zniszczeń wojennych, o przezwyciężenie wiekowego zacofania i słabości naszego kraju, w walce o utworzenie nowego, szczęśliwszego życia człowieka pracy.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#MarszalekSeniorLucjanRudnicki">Mam przed oczyma pół wieku dziejowej drogi narodu — to jest 54 lata mego własnego życia, w czasie których pracowałem w szeregach bojowników o taką Polskę, jaką dziś budujemy.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#MarszalekSeniorLucjanRudnicki">Zmieniały się rządy, kolejni władcy — ciemiężyciele, okrutni okupanci, rodzime pijawki, przedstawiciele pasożytniczej mniejszości.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#MarszalekSeniorLucjanRudnicki">Jedne po drugich waliły się trony i rządy, przemijały bez śladu parlamenty oparte na burżuazyjnym fałszu, oszustwie i na jawnej przemocy, pryskały boleśnie — pod ciosami krwawych doświadczeń — złudzenia wszczepiane masom przez sługusów jaśnie panów i kapitalistów.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#MarszalekSeniorLucjanRudnicki">Dziejowe burze zmiotły te wszystkie reakcyjne systemy rządów, gdyż reprezentowały one siły społeczne i polityczne skazane na klęskę, na zagładę, gdyż wyrażały one interesy obce i wrogie narodowi — interesy znikomej mniejszości niezdolnej do kierowania Polską.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#MarszalekSeniorLucjanRudnicki">Wielu z nas pod czerwonymi sztandarami walczyło o wolność i niepodległość z niezachwianą wiarą w polską klasę robotniczą, w lud pracujący, w naród polski. I naród polski wsparty potężnym ramieniem Kraju Rad, w którym robotnicy i chłopi pierwsi zerwali kajdany niewoli — zwyciężył.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#MarszalekSeniorLucjanRudnicki">Dziewiąty rok naród nasz, skupiony wokół Towarzysza Bolesława Bieruta, buduje swoje państwo — republikę ludu pracującego miast i wsi. Nasza Rzeczpospolita Ludowa jest niezwyciężona, gdyż reprezentuje najbardziej żywotne interesy zjednoczonego narodu polskiego, interesy wszystkich ludzi pracy i zespolona jest nierozerwalnie z potężnym światowym obozem pokoju i postępu. Nasza Rzeczpospolita Ludowa nawiązuje do najpiękniejszych tradycji tysiącletniej historii naszego narodu i jest wcieleniem tych sił społecznych i politycznych, które zdolne są zapewnić naszej Ojczyźnie nieprzerwany postęp, wszechstronny rozwój, wzrost poziomu życiowego mas — siłę i jedność wewnętrzną. I dlatego my, posłowie Frontu Narodowego, rozpoczynamy dziś pracę z najgłębszą wiarą, że dzieło obecnego Sejmu — najwyższego organu Państwa Ludowego — będzie nieprzemijające, niezniszczalne, że będzie ono etapem na drodze urzeczywistnienia tych idei i dążeń ludu pracującego, które przewodzą nam od przełomowych dni powstania Krajowej Rady Narodowej pod przewodnictwem Bolesława Bieruta.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#MarszalekSeniorLucjanRudnicki">Nasz Sejm — najwyższy organ władzy państwowej — powołany został na mocy Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i naszym naczelnym obowiązkiem jest dochowanie niezłomnej wierności zasadom tej wielkiej karty praw i zdobyczy narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#MarszalekSeniorLucjanRudnicki">Nasz Sejm powołany został przez naród, który głosował jednomyślnie za programem Frontu Narodowego — programem gospodarczego i kulturalnego rozkwitu Rzeczypospolitej Ludowej, szybkiego wzrostu jej sił i dobrobytu wszystkich ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#MarszalekSeniorLucjanRudnicki">Misją historyczną obecnego Sejmu, z której zdaje sobie sprawę każdy z nas — posłów obdarzonych tak wysokim zaufaniem ludu pracującego, jest wspólne z całym 25-milionowym narodem urzeczywistnianie zasad tego programu.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#MarszalekSeniorLucjanRudnicki">Jesteśmy sługami narodu i w imię urzeczywistnienia woli narodu — woli robotników i chłopów, inteligencji i rzemieślników — mężczyzn i kobiet — młodych i starych — partyjnych i bezpartyjnych — wspólnej woli narodu, wyrażonej w wyborach 26 października, nie będziemy szczędzić naszych sił i nie będziemy cofać się przed żadnymi trudnościami.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#MarszalekSeniorLucjanRudnicki">Przyświecać nam będą idee, w imię których walczyli od lat 70 bojownicy proletariatu, niezłomni patrioci, najlepsi synowie narodu polskiego, idee, których triumf wspaniały widzimy dziś w bratnim Związku Radzieckim, wznoszącym gmach komunizmu.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#MarszalekSeniorLucjanRudnicki">Będzie to wielkie dzieło tworzenia jasnej przyszłości naszego narodu, a zarazem wkład niezniszczalny do wspólnej sprawy mas pracujących świata, walczących na całej kuli ziemskiej o wyzwolenie człowieka od wszelkiego ucisku i wyzysku, o zwycięstwo sprawy pokoju i braterstwa między narodami.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#MarszalekSeniorLucjanRudnicki">Ogłaszam I sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej za otwartą.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#komentarz">(Huczne i długotrwałe oklaski.)</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#MarszalekSeniorLucjanRudnicki">Przystępujemy do wyboru Marszałka Sejmu.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#MarszalekSeniorLucjanRudnicki">Proszę o zgłaszanie kandydatów.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#komentarz">(Poseł Kłosiewicz Wiktor:</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#MarszalekSeniorLucjanRudnicki">Proszę o głos w tej sprawie.)</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#MarszalekSeniorLucjanRudnicki">Udzielam głosu posłowi Wiktorowi Kłosiewiczowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselKlosiewiczWiktor">W imieniu zespołów poselskich miasta Warszawy, województwa katowickiego, województwa krakowskiego — proponuję wybór na Marszałka Sejmu znakomitego uczonego, wybitnego działacza ruchu pokoju, posła Jana Dembowskiego.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#komentarz">(Huczne i długotrwałe oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#MarszalekSenior">Czy są jeszcze jakieś kandydatury? Nie ma.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#MarszalekSenior">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#MarszalekSenior">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem zgłoszonej kandydatury, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#MarszalekSenior">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#MarszalekSenior">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#MarszalekSenior">Stwierdzam, że Sejm wybrał jednomyślnie posła Jana Dembowskiego na Marszałka Sejmu.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#komentarz">(Huczne, długotrwałe oklaski.)</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#MarszalekSenior">Proszę Obywatela Marszałka o objęcie przewodnictwa.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#komentarz">(Marszałek Sejmu Jan Dembowski obejmuje przewodnictwo, witany hucznymi oklaskami.)</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Składam serdeczne podziękowanie Kolegom Posłom za powołanie mnie na Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Ludowej. Jest to dla mnie nie tylko wysoki zaszczyt, ale jest to przede wszystkim dowód wielkiego zaufania i przyrzekam uczynić wszystko, aby tego zaufania nie zawieść. Rozumiem dobrze, że zaszczyt przypada w udziale nie mojej osobie. Przypada on sferom obywateli naszego kraju, które ja reprezentuję. Zagadnienie ujmuję w trojakim aspekcie.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#Marszalek">Reprezentuję w pierwszym rzędzie liczne rzesze obywateli, nie należących do żadnych partii lub stronnictw politycznych, a którzy włączyli się w pełni w dzieło budownictwa państwowego. Świadczy o tym wspaniały wynik wyborów do Sejmu, w których ponad 99% oddanych głosów padło na listę Frontu Narodowego, któremu przewodził wielki budowniczy Polski Ludowej poseł Bolesław Bierut.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#Marszalek">Fakt ten zadokumentował jedność wszystkich obywateli w sprawie budowy naszego życia państwowego, utrwalenia niepodległości i bezpieczeństwa naszej Ojczyzny. Cały naród: wierzący i niewierzący, bezpartyjni na równi z partyjnymi, przedstawiciele wszystkich warstw społeczeństwa zgodnie oddali swe głosy na tych, którzy będą wcielali w życie postanowienia naszej pięknej Konstytucji, mającej na celu dobro, godność i szczęście człowieka.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#Marszalek">Po drugie — reprezentuję świat nauki. Pozwalam sobie zaznaczyć, że po raz pierwszy w naszym kraju nauka staje w tak bliskim, bezpośrednim kontakcie z życiem i potrzebami społeczeństwa. Nauka jest wielkim konstruktorem, pomaga ona skutecznie w budowaniu zrębów nowej państwowości, dokonuje olbrzymiej pracy twórczej, w której nie ma miejsca na dyletantyzm i przygodną wynalazczość, lecz gdzie wszystko opiera się na gruntownej wiedzy i rozległym doświadczeniu ludzi nauki. Nasi uczeni z całą gotowością oddają swoje siły i zdolności sprawie rozwoju nauki, służącej potrzebom narodu.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#Marszalek">Po trzecie — reprezentuję liczny w naszym kraju obóz aktywnych bojowników o pokój, o pokojowe i przyjazne współżycie narodów bez względu na różnice w ich ustroju społecznym, o pogłębienie naszego sojuszu z Wielkim Związkiem Radzieckim. W walce o pokój świata Polska ma piękne tradycje, nasz to bowiem kraj wniósł tak poważny wkład do światowego ruchu pokoju w samym jego zaraniu, ruchu nie mającego w swojej skali sobie podobnych w dziejach ludzkości.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#Marszalek">Te trzy aspekty: jedność narodu polskiego, oparcie budownictwa państwowego na podstawach naukowych i obrona pokoju świata — to trzy główne podstawy działalności naszego Państwa Ludowego i Wysoka Izba, oddając jednomyślnie swe głosy na przedstawiciela tych właśnie kierunków, raz jeszcze dała dobitny wyraz jednomyślności narodu polskiego w dziele budowy ustroju sprawiedliwości społecznej. To chciałbym wyraźnie podkreślić.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#Marszalek">Obecnie przystępujemy do wyboru wicemarszałków Sejmu.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#Marszalek">Proszę o zgłaszanie kandydatów.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#komentarz">(Poseł Juszkiewicz Aleksander:</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#Marszalek">Proszę o głos.)</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#Marszalek">Głos ma poseł Aleksander Juszkiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">W imieniu zespołów poselskich województw wrocławskiego i kieleckiego zgłaszam na wicemarszałków Sejmu obywateli:</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">posła Franciszka Mazura z ramienia Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#komentarz">(Oklaski),</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">posła Józefa Ozgę-Michalskiego z ramienia Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego (Oklaski),</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">posła Stanisława Kulczyńskiego z ramienia Stronnictwa Demokratycznego</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#komentarz">(Oklaski).</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#Marszalek">Czy są jeszcze inne kandydatury?</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#Marszalek">Ponieważ innych kandydatur nie ma, przystępujemy do głosowania. Przegłosujemy każdą ze zgłoszonych kandydatur oddzielnie.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem kandydatury posła Mazura Franciszka, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem kandydatury posła Ozgi-Michalskiego Józefa, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem kandydatury posła Kulczyńskiego Stanisława, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#Marszalek">Wobec braku sprzeciwu stwierdzam, że Sejm wybrał jednomyślnie posłów: Mazura Franciszka, Ozgę-Michalskiego Józefa i Kulczyńskiego Stanisława na wicemarszałków Sejmu.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Wicemarszałków o zajęcie miejsc przy stole prezydialnym.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#komentarz">(Wicemarszałkowie Sejmu zajmują miejsca przy stole prezydialnym, witani hucznymi oklaskami.)</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#Marszalek">Przystępujemy do ślubowania poselskiego.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#komentarz">(Poseł Wicka Władysław:</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#Marszalek">Proszę o głos.)</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#Marszalek">Głos ma poseł Władysław Wicha.</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#PoselWichaWladyslaw">W imieniu zespołu poselskiego m. st. Warszawy proponuję uchwalenie przez Sejm następującego tekstu ślubowania</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#komentarz">(czyta):</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#PoselWichaWladyslaw">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności oraz dla pomyślnego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.”</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie projektu tekstu ślubowania?</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#Marszalek">Nikt głosu nie żąda.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgłoszony projekt tekstu ślubowania poselskiego uchwalił. Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do ślubowania.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#Marszalek">Proszę wszystkich obecnych o powstanie</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#komentarz">(wszyscy wstają), a Obywateli Posłów o powtarzanie za mną słów ślubowania (czyta):</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#Marszalek">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności oraz dla pomyślnego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.”</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#komentarz">(Wszyscy obecni posłowie powtarzają za Marszałkiem słowa ślubowania.)</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#Marszalek">Stwierdzam, że wszyscy obecni na posiedzeniu posłowie złożyli ślubowanie.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#Marszalek">Proponuję następujący porządek obrad sesji</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#komentarz">(czyta):</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#Marszalek">I. Wybór Rady Państwa. II. Stwierdzenie ważności wyboru posłów na Sejm.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#Marszalek">III. Uchwalenie regulaminu Sejmu.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#Marszalek">IV. Powołanie Rządu.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#Marszalek">V. Wybór stałych komisji poselskich.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#Marszalek">VI. Uchwalenie ustaw i zatwierdzenie dekretów wydanych po upływie kadencji Sejmu Ustawodawczego.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm tę propozycję przyjął. Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#Marszalek">Stwierdzam, że proponowany przeze mnie porządek obrad sesji został przez Sejm przyjęty.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#Marszalek">Proponuję następujący porządek dzienny pierwszego posiedzenia Sejmu</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#komentarz">(czyta):</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#Marszalek">1. Wybór Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#Marszalek">2. Ustalenie trybu stwierdzenia ważności wyboru posłów i wybór Komisji Mandatowej.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#Marszalek">3. Wybór Komisji dla opracowania regulaminu Sejmu.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#Marszalek">4. Powołanie Prezesa Rady Ministrów i powierzenie mu przedstawienia Sejmowi wniosków co do składu Rządu.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#Marszalek">Jeśli nie ma sprzeciwu, będę uważał, że Sejm tę propozycję przyjął. Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#Marszalek">Stwierdzam, że proponowany przeze mnie porządek dzienny pierwszego posiedzenia Sejmu został przez Sejm przyjęty.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: wybór Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#Marszalek">Sprawę wyboru Rady Państwa reguluje art. 24 ust. 1 i 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, który głosi</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#komentarz">(czyta):</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#Marszalek">„1. Sejm wybiera ze swego grona na pierwszym posiedzeniu Radę Państwa w składzie: Przewodniczący Rady Państwa, czterej zastępcy Przewodniczącego, Sekretarz Rady Państwa, dziewięciu członków.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#Marszalek">2. Marszałek Sejmu i wicemarszałkowie mogą być wybrani do Rady Państwa jako zastępcy Przewodniczącego lub członkowie.” Proszę o składanie kandydatur.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#komentarz">(Poseł Dworakowski Władysław:</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#Marszalek">Proszę o głos.)</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#Marszalek">Głos ma poseł Władysław Dworakowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#PoselDworakowskiWladyslaw">Obywatele Posłowie! W imieniu zespołów poselskich miasta Łodzi oraz województw katowickiego, szczecińskiego i lubelskiego proponuje wybrać Radę Państwa w następującym składzie:</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#PoselDworakowskiWladyslaw">na Przewodniczącego Rady Państwa — zasłużonego działacza robotniczego i państwowego posła Aleksandra Zawadzkiego</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#komentarz">(Oklaski);</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#PoselDworakowskiWladyslaw">na zastępców Przewodniczącego Rady Państwa:</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#PoselDworakowskiWladyslaw">posła Dembowskiego Jana — Prezesa Polskiej Akademii Nauk, bezpartyjnego</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#komentarz">(Oklaski),</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#PoselDworakowskiWladyslaw">posła Mazura Franciszka — Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#komentarz">(Oklaski),</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#PoselDworakowskiWladyslaw">posła Ignara Stefana — Wiceprezesa Naczelnego Komitetu Wykonawczego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#komentarz">(Oklaski),</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#PoselDworakowskiWladyslaw">posła Barcikowskiego Wacława — Przewodniczącego Centralnego Komitetu Wykonawczego Stronnictwa Demokratycznego</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#komentarz">(Oklaski);</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#PoselDworakowskiWladyslaw">na Sekretarza Rady Państwa — posła Rybickiego Mariana</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#komentarz">(Oklaski);</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#PoselDworakowskiWladyslaw">na członków Rady Państwa:</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#PoselDworakowskiWladyslaw">posła Kowalskiego Władysława — Prezesa Naczelnego Komitetu Wykonawczego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#komentarz">(Oklaski),</u> + <u xml:id="u-10.17" who="#PoselDworakowskiWladyslaw">posła Zambrowskiego Romana — Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej</u> + <u xml:id="u-10.18" who="#komentarz">(Oklaski),</u> + <u xml:id="u-10.19" who="#PoselDworakowskiWladyslaw">posła Nieckę Józefa — Prezesa Rady Naczelnej Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego</u> + <u xml:id="u-10.20" who="#komentarz">(Oklaski),</u> + <u xml:id="u-10.21" who="#PoselDworakowskiWladyslaw">posła Kołodziejskiego Henryka — Prezesa Naczelnej Rady Spółdzielczej, bezpartyjnego</u> + <u xml:id="u-10.22" who="#komentarz">(Oklaski),</u> + <u xml:id="u-10.23" who="#PoselDworakowskiWladyslaw">posła Matuszewskiego Stefana — zastępcę członka Biura Politycznego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej</u> + <u xml:id="u-10.24" who="#komentarz">(Oklaski),</u> + <u xml:id="u-10.25" who="#PoselDworakowskiWladyslaw">posła Modzelewskiego Zygmunta — Rektora Instytutu Kształcenia Kadr Naukowych</u> + <u xml:id="u-10.26" who="#komentarz">(Oklaski),</u> + <u xml:id="u-10.27" who="#PoselDworakowskiWladyslaw">posła Kłosiewicza Wiktora — Przewodniczącego Centralnej Rady Związków Zawodowych</u> + <u xml:id="u-10.28" who="#komentarz">(Oklaski),</u> + <u xml:id="u-10.29" who="#PoselDworakowskiWladyslaw">posła Juszkiewicza Aleksandra — Sekretarza Naczelnego Komitetu Wykonawczego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego</u> + <u xml:id="u-10.30" who="#komentarz">(Oklaski),</u> + <u xml:id="u-10.31" who="#PoselDworakowskiWladyslaw">posła Musiałową Alicję — Przewodniczącą Zarządu Głównego Ligi Kobiet</u> + <u xml:id="u-10.32" who="#komentarz">(Oklaski).</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#Marszalek">Ponieważ wysunięta jest również moja kandydatura do Rady Państwa, przekazuję przewodnictwo wicemarszałkowi Kulczyńskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszalekKulczynski">Czy są jeszcze</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#WicemarszalekKulczynski">inne kandydatury? Nie ma.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#WicemarszalekKulczynski">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#WicemarszalekKulczynski">Proponuję przegłosować oddzielnie kandydatury na Przewodniczącego Rady Państwa, oddzielnie na zastępców Przewodniczącego, oddzielnie na Sekretarza Rady Państwa oraz łącznie na pozostałych członków Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#WicemarszalekKulczynski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję moją przyjął.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#WicemarszalekKulczynski">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#WicemarszalekKulczynski">Kto z Obywateli Posłów jest za kandydaturą posła Aleksandra Zawadzkiego na Przewodniczącego Rady Państwa, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#WicemarszalekKulczynski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#WicemarszalekKulczynski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#WicemarszalekKulczynski">Kto z Obywateli Posłów jest za kandydaturą posła Jana Dembowskiego na zastępcę Przewodniczącego Rady Państwa, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#WicemarszalekKulczynski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#WicemarszalekKulczynski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#WicemarszalekKulczynski">Kto z Obywateli Posłów jest za kandydaturą posła Franciszka Mazura na zastępcę Przewodniczącego Rady Państwa, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#WicemarszalekKulczynski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-12.18" who="#WicemarszalekKulczynski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.19" who="#WicemarszalekKulczynski">Kto z Obywateli Posłów jest za kandydaturą posła Stefana Ignara na zastępcę Przewodniczącego Rady Państwa, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-12.20" who="#WicemarszalekKulczynski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.21" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-12.22" who="#WicemarszalekKulczynski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.23" who="#WicemarszalekKulczynski">Kto z Obywateli Posłów jest za kandydaturą posła Wacława Barcikowskiego na zastępcę Przewodniczącego Rady Państwa, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-12.24" who="#WicemarszalekKulczynski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.25" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-12.26" who="#WicemarszalekKulczynski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.27" who="#WicemarszalekKulczynski">Kto z Obywateli Posłów jest za kandydaturą posła Mariana Rybickiego na Sekretarza Rady Państwa, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-12.28" who="#WicemarszalekKulczynski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.29" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-12.30" who="#WicemarszalekKulczynski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.31" who="#WicemarszalekKulczynski">Kto z Obywateli Posłów jest za kandydaturami posłów: Władysława Kowalskiego, Romana Zambrowskiego, Józefa Niecki, Henryka Kołodziejskiego, Stefana Matuszewskiego. Zygmunta Modzelewskiego, Wiktora Kłosiewicza, Aleksandra Juszkiewicza, Alicji Musiałowej — na pozostałych członków Rady Państwa, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-12.32" who="#WicemarszalekKulczynski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.33" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-12.34" who="#WicemarszalekKulczynski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.35" who="#WicemarszalekKulczynski">Stwierdzam, że Sejm wybrał jednomyślnie Radę Państwa w następującym składzie:</u> + <u xml:id="u-12.36" who="#WicemarszalekKulczynski">Przewodniczący Rady Państwa poseł Aleksander Zawadzki;</u> + <u xml:id="u-12.37" who="#WicemarszalekKulczynski">zastępcy Przewodniczącego: poseł Jan Dembowski,</u> + <u xml:id="u-12.38" who="#WicemarszalekKulczynski">Franciszek Mazur,</u> + <u xml:id="u-12.39" who="#WicemarszalekKulczynski">Stefan Ignar,</u> + <u xml:id="u-12.40" who="#WicemarszalekKulczynski">Wacław Barcikowski;</u> + <u xml:id="u-12.41" who="#WicemarszalekKulczynski">Sekretarz Rady Państwa poseł Marian Rybicki;</u> + <u xml:id="u-12.42" who="#WicemarszalekKulczynski">członkowie Rady Państwa: poseł Władysław Kowalski,</u> + <u xml:id="u-12.43" who="#WicemarszalekKulczynski">Roman Zambrowski,</u> + <u xml:id="u-12.44" who="#WicemarszalekKulczynski">Józef Niecko, poseł Henryk Kołodziejski,</u> + <u xml:id="u-12.45" who="#WicemarszalekKulczynski">Stefan Matuszewski,</u> + <u xml:id="u-12.46" who="#WicemarszalekKulczynski">Zygmunt Modzelewski,</u> + <u xml:id="u-12.47" who="#WicemarszalekKulczynski">Wiktor Kłosiewicz,</u> + <u xml:id="u-12.48" who="#WicemarszalekKulczynski">Aleksander Juszkiewicz,</u> + <u xml:id="u-12.49" who="#WicemarszalekKulczynski">Alicja Musiałowa.</u> + <u xml:id="u-12.50" who="#WicemarszalekKulczynski">Proszę Członków Rady Państwa o zajęcie miejsc na podium.</u> + <u xml:id="u-12.51" who="#komentarz">(Członkowie Rady Państwa zajmują miejsca na podium, witani hucznymi oklaskami.)</u> + <u xml:id="u-12.52" who="#WicemarszalekKulczynski">Oddaję przewodnictwo Obywatelowi Marszałkowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: ustalenie przez Sejm trybu stwierdzenia ważności wyboru posłów i wybór Komisji Mandatowej.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#Marszalek">W wykonaniu przepisu art. 15 pkt 5) i 6) ustawy z dnia 1 sierpnia 1952 r. — Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — Państwowa Komisja Wyborcza złożyła Sejmowi sprawozdanie z wyborów wraz z aktami wyborczymi.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#Marszalek">Na podstawie art. 16 ust. 2 Konstytucji i art. 75 Ordynacji wyborczej do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ważność wyboru posłów stwierdza Sejm.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#komentarz">(Poseł Jaworska Helena:</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#Marszalek">Proszę o głos.)</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#Marszalek">Głos ma poseł Helena Jaworska.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#Marszalek">Poseł Jaworska Helena: Wysoka Izbo! Proponuję przyjęcie przez Sejm następującej uchwały (czyta):*</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#Marszalek">Sejm wybiera Komisję Mandatową w składzie 14 osób:</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#Marszalek">przewodniczący poseł Kłosiewicz Wiktor;</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#Marszalek">członkowie:</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#Marszalek">poseł Apryas Franciszek,</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#Marszalek">Doliński Adam,</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#Marszalek">Dumanowski Jan,</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#Marszalek">Jaszczukowa Maria,</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#Marszalek">Kita Adolf,</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#Marszalek">Krzywański Zygmunt,</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#Marszalek">Kuligowski Antoni,</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#Marszalek">Lamuzga Jerzy,</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#Marszalek">Moskwa Zygmunt,</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#Marszalek">Murawski Franciszek,</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#Marszalek">Nowocień Stanisław,</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#Marszalek">Osmańczyk Edmund,</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#Marszalek">Piwowarska Irena oraz zleca jej rozpatrzenie sprawozdania Państwowej Komisji Wyborczej z wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wraz z aktami wyborczymi i złożenie Sejmowi sprawozdania i wniosków co do ważności wyboru posłów.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#Marszalek">kto z Obywateli Posłów</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#Marszalek">pragnie zabrać głos w sprawie zgłoszonego projektu uchwały?</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tego projektu uchwały, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwalił tryb stwierdzenia ważności wyboru posłów i wybrał Komisję Mandatową w zaproponowanym składzie.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: wybór Komisji dla opracowania regulaminu Sejmu.</u> + <u xml:id="u-13.31" who="#komentarz">(Poseł Albrecht Jerzy.</u> + <u xml:id="u-13.32" who="#Marszalek">Proszę o głos.)</u> + <u xml:id="u-13.33" who="#Marszalek">Głos ma poseł Jerzy Albrecht.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#PoselAlbrechtJerzy">Obywatele Posłowie! Warszawski zespół posłów pozwolił sobie wziąć inicjatywę opracowania projektu regulaminu Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Projekt ten został Obywatelom Posłom doręczony do rozpatrzenia.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#PoselAlbrechtJerzy">Celem ostatecznego opracowania projektu i przedstawienia go Sejmowi proponuję wybór 12-osobowej Komisji dla opracowania regulaminu Sejmu w składzie następującym</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#komentarz">(czyta):</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#PoselAlbrechtJerzy">przewodniczący poseł Rybicki Marian;</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#PoselAlbrechtJerzy">członkowie:</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#PoselAlbrechtJerzy">poseł Alster Antoni,</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#PoselAlbrechtJerzy">Dachów Mikołaj,</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#PoselAlbrechtJerzy">Frankowski Jan,</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#PoselAlbrechtJerzy">Jaworska Helena,</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#PoselAlbrechtJerzy">Jodłowski Jerzy,</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#PoselAlbrechtJerzy">Lange Oskar,</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#PoselAlbrechtJerzy">Morawski Jerzy</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#PoselAlbrechtJerzy">Skibniewski Zygmunt,</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#PoselAlbrechtJerzy">Stasiak Ludomir,</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#PoselAlbrechtJerzy">Wasilkowska Zofia,</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#PoselAlbrechtJerzy">Wicha Władysław.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#Marszalek">kto z Obywateli Posłów</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#Marszalek">pragnie zabrać głos w sprawie zgłoszonego projektu uchwały?</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tego projektu uchwały, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm powołał Komisję dla opracowania regulaminu Sejmu w zaproponowanym składzie.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#Marszalek">Komunikuję, że od Prezesa Rady Ministrów Józefa Cyrankiewicza otrzymałem w dniu dzisiejszym pismo zawiadamiające o ustąpieniu Rządu.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: powołanie Prezesa Rady Ministrów i powierzenie mu przedstawienia Sejmowi wniosków co do składu Rządu.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#Marszalek">Głos ma poseł Franciszek Mazur.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#Marszalek">Poseł Mazur Franciszek: Wysoki Sejmie! Zgodnie z art. 29 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Sejm powołuje Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#Marszalek">Główny ciężar sprawowania rządów w państwie, zgodnie z naszą Konstytucją, spoczywa na Rządzie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, a najtrudniejsze obowiązki, największą odpowiedzialność za losy narodu dźwiga kierownik Rządu — Prezes Rady Ministrów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#Marszalek">Musimy więc na to właśnie stanowisko, na stanowisko Prezesa Rady Ministrów wysunąć najbardziej utalentowanego i zahartowanego w walce, najwierniejszego interesom narodu i państwa obywatela Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Bolesław Bierut jako Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej spełniał nie tylko te obowiązki, które zgodnie z Konstytucją przechodzą obecnie na Radę Państwa, lecz przewodniczył również na ważniejszych posiedzeniach Rady Ministrów, na których zapadały ważkie decyzje dla naszego państwa i naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#Marszalek">Od czterech lat jest On ponadto przewodniczącym Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — tej partii, która stała się siłą przewodnią naszego narodu w ciężkim okresie niewoli okupacyjnej, która kieruje losami naszego państwa od chwili wyzwolenia Polski. Dlatego też wysiłki i wskazania Bolesława Bieruta jako czołowego przywódcy klasy robotniczej nadawały kierunek naszej pracy we wszystkich dziedzinach życia państwowego, gospodarczego i kulturalnego.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#Marszalek">Bolesław Bierut jest dla całego społeczeństwa uosobieniem tego, co w narodzie najlepsze, uosobieniem olbrzymiego wkładu, jaki klasa robotnicza wniosła do historii narodu. Jego działalność rozpoczyna się w tak dalekie już dni okrytego chwałą roku 1905, kiedy jako młodziutki uczeń podjął walkę o polską szkołę. Rozwija się ona, poprzez lata walki z caratem, poprzez solidarność z Wielką Socjalistyczną Rewolucją Październikową w latach 1917 — 1918, znajduje dalszy wyraz w rewolucyjnej pracy w Polsce międzywojennej, trwa poprzez lata więzień i niezmordowanej, nieugiętej walki przeciwko rządom kapitalistów i obszarników, utrzymującym kraj w nędzy, ciemnocie i zacofaniu.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#Marszalek">Przez cały ten długi okres czasu Bolesław Bierut walczy w pierwszych szeregach partii komunistycznej, niezmiennie wierny sprawie klasy robotniczej, sprawie mas ludowych, sprawie narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#Marszalek">W mroczne lata okupacji, gdy naród polski w ciężkich zmaganiach z okupantem walczył o swe istnienie, gdy tylko polityka nieugiętej walki z faszyzmem hitlerowskim, gdy tylko polityka konsekwentnego sojuszu, braterstwa broni i przyjaźni ze Związkiem Radzieckim mogła uratować nasz naród od ostatecznej katastrofy — Bolesław Bierut w tej walce o wyzwolenie Ojczyzny jako kierownik podziemnej Krajowej Rady Narodowej wyrasta na czołowego przywódcę narodu.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#Marszalek">Od historycznej Nocy Sylwestrowej 1943 roku nic wielkiego nie działo się w Polsce bez jak najbardziej czynnego, decydującego udziału Bolesława Bieruta.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#Marszalek">To On stał na czele państwa, kiedy władza ludowa oddawała chłopom ziemię obszarniczą i mobilizowała naród pod sztandary Odrodzonego Wojska Polskiego, które u boku Armii Radzieckiej walczyło o wyzwolenie całości ziem polskich i doszło zwycięsko do Berlina.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#Marszalek">To On przewodził obozowi demokracji ludowej w walce o umocnienie Państwa Ludowego, w walce z agenturami imperialistycznymi i bandami reakcyjnymi, które dążyły do rozpętania wojny domowej i narzucenia naszej Ojczyźnie ponownie jarzma rodzimych i obcych wyzyskiwaczy.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#Marszalek">To pod Jego kierownictwem naród nasz umacniał więzy łączące Polskę Ludową z wielkim Krajem Socjalizmu — Związkiem Radzieckim, którego armie przyniosły nam wyzwolenie spod jarzma hitlerowskiego, z krajem, którego przykład i pomoc jest decydującym czynnikiem wszystkich osiągnięć naszego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#Marszalek">To Jego myśl i troska towarzyszyła milionom Polaków, którzy wyruszyli na zachód, aby zasiedlić opustoszałe i zniszczone nasze piastowskie ziemie zachodnie, budować nowe życie na zgliszczach i ruinach, aby zmienić je w kwitnący kraj, nieodłączną, składową część Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#Marszalek">To dzięki Bolesławowi Bierutowi naród polski dźwignął z gruzów naszą bohaterską stolicę — Warszawę.</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-15.28" who="#Marszalek">To On był Głową naszego państwa w okresie realizacji Planu 3-letniego, planu uruchomienia życia gospodarczego naszego kraju, planu odbudowy zniszczonych miast, osiedli i wsi, ożywienia na nowo spustoszonych przez wroga fabryk i zakładów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-15.29" who="#Marszalek">To On wniósł swój decydujący wkład do opracowania wielkiego Planu 6-letniego, planu przemiany Polski w kraj przemysłowy, kraj nowoczesnej techniki w przemyśle i rolnictwie, kraj wysokiej wydajności pracy i rosnącego dobrobytu narodu.</u> + <u xml:id="u-15.30" who="#Marszalek">To On przewodzi nam w przełamywaniu trudności na drodze do wzmożenia naszego twórczego wysiłku w walce o realizację Planu 6-letniego, w walce o pokój.</u> + <u xml:id="u-15.31" who="#Marszalek">To On — wierny syn Partii, jej ukochany kierownik — steruje dziś wielkim dziełem budownictwa ustroju socjalistycznego w naszym kraju, ustroju, który zapewni maksymalne zaspokojenie stale rosnących potrzeb materialnych i kulturalnych całego społeczeństwa w drodze nieprzerwanego wzrostu i doskonalenia produkcji socjalistycznej na bazie najwyższej techniki.</u> + <u xml:id="u-15.32" who="#Marszalek">To pod Jego przewodem naród polski zjednoczył się we Froncie Narodowym i tak jaskrawo zademonstrował swoją jedność w ostatnich wyborach do Sejmu.</u> + <u xml:id="u-15.33" who="#Marszalek">Tow. Bolesław Bierut stał się sztandarem Frontu Narodowego, sztandarem politycznej jedności i siły narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-15.34" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-15.35" who="#Marszalek">Spośród wszystkich obywateli kraju tow. Bolesław Bierut jest najbardziej godnym najbardziej odpowiedzialnego w Polsce stanowiska państwowego — stanowiska Prezesa Rady Ministrów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-15.36" who="#komentarz">(Wszyscy wstają. Długotrwałe huczne oklaski.)</u> + <u xml:id="u-15.37" who="#Marszalek">Dlatego też w imieniu Rady Seniorów, zgodnie z art. 29 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, składam wniosek o powołanie na Prezesa Rady Ministrów Wielkiego Budowniczego i Kierownika nowej zjednoczonej niepodległej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, posła na Sejm — tow. Bolesława Bieruta.</u> + <u xml:id="u-15.38" who="#komentarz">(Huczne oklaski. Wszyscy wstają. Długotrwałe owacje.)</u> + <u xml:id="u-15.39" who="#Marszalek">Ponieważ żadne inne wnioski nie wpłynęły, przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-15.40" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za powołaniem Przewodniczącego Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Narodowego, Wielkiego Budowniczego Polski Ludowej Obywatela Bolesława Bieruta na stanowisko Prezesa Rady Ministrów oraz za powierzeniem Mu przedstawienia Sejmowi wniosków co do składu Rządu — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-15.41" who="#komentarz">(Wszyscy wstają. Długotrwałe huczne oklaski. Okrzyk: Prezes Rady Ministrów Obywatel Bolesław Bierut — niech żyje! Posłowie powtarzają trzykrotnie okrzyk: Niech żyje! Długotrwałe owacje.)</u> + <u xml:id="u-15.42" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm jednomyślną uchwałą powołał Posła Bolesława Bieruta na stanowisko Prezesa Rady Ministrów i powierzył Mu przedstawienie Sejmowi wniosków co do składu Rządu.</u> + <u xml:id="u-15.43" who="#Marszalek">Na tym wyczerpaliśmy porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia Sejmu.</u> + <u xml:id="u-15.44" who="#Marszalek">Następne posiedzenie Sejmu odbędzie się jutro, tj. dnia 21 listopada o godz. 10.</u> + <u xml:id="u-15.45" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Parlamentarnym Kancelarii Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-15.46" who="#Marszalek">Teraz parę komunikatów</u> + <u xml:id="u-15.47" who="#komentarz">(czyta):</u> + <u xml:id="u-15.48" who="#Marszalek">Posiedzenie Rady Seniorów odbędzie się w 15 minut po zakończeniu posiedzenia Sejmu w sali nr 121 w nowym gmachu na I piętrze.</u> + <u xml:id="u-15.49" who="#Marszalek">Posiedzenia Komisji Mandatowej oraz Komisji dla opracowania regulaminu Sejmu odbędą się w godzinę po zakończeniu dzisiejszego posiedzenia Sejmu w nowym gmachu na I piętrze, przy czym Komisja Mandatowa zbierze się w sali nr 118, Komisja dla opracowania regulaminu zaś — w sali nr 113.</u> + <u xml:id="u-15.50" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-15.51" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 11 min. 5.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00002-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00002-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..8d0a7ec --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00002-01/header.xml @@ -0,0 +1,64 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00002-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>2 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>2 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">2</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1952-11-21</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHorodynskiDominik" role="speaker"> + <persName>Poseł Horodyński Dominik</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanczakLeon" role="speaker"> + <persName>Poseł Jańczak Leon</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKlosiewiczWiktor" role="speaker"> + <persName>Poseł Kłosiewicz Wiktor</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKulczynskiStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Kulczyński Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLangeOskar" role="speaker"> + <persName>Poseł Lange Oskar</persName> + </person> + <person xml:id="PoselOchabEdward" role="speaker"> + <persName>Poseł Ochab Edward</persName> + </person> + <person xml:id="PoselOsmanczykEdmund" role="speaker"> + <persName>Poseł Osmańczyk Edmund</persName> + </person> + <person xml:id="PoselOzgaMichalskiJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Ozga-Michalski Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut" role="speaker"> + <persName>Prezes Bady Ministrów Bolesław Bierut</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak" role="speaker"> + <persName>Prezes Najwyższej Izby Kontroli Franciszek Jóźwiak</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00002-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00002-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..3d76952 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00002-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,675 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Kadencja I Sesja I</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 2 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 21 listopada 1952 r.</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Warszawa 1952</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Za stołem prezydialnym zajmują miejsca Marszałek Sejmu Jan Dembowski i wicemarszałkowie Sejmu, w lożach — Przewodniczący Rady Państwa Aleksander Zawadzki i członkowie Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">Początek posiedzenia o godz. 10 min. 15.</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Protokół 1 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, ponieważ nie wniesiono przeciw niemu zarzutów.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Proponuję następujący porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia Sejmu</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#komentarz">(czyta):</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">1. Sprawozdanie Komisji Mandatowej i powzięcie uchwały co do stwierdzenia ważności wyboru posłów i zastępców posłów.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">2. Sprawozdanie Komisji dla opracowania regulaminu Sejmu i uchwalenie regulaminu.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">3. Wybór stałych komisji poselskich.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">4. Projekt ustawy o kontroli państwowej.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">5. Projekt ustawy o przysiędze wojskowej.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">6. Zatwierdzenie dekretów wydanych przez Rząd po upływie kadencji Sejmu Ustawodawczego:</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#Marszalek">dekretu o obowiązkowych dostawach ziemniaków,</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#Marszalek">b) dekretu o prawie łowieckim, c) dekretu o gospodarowaniu artykułami obrotu towarowego i zaopatrzenia, d) dekretu o zmianie niektórych przepisów postępowania karnego, e) dekretu o stosunkach służbowych nauczycieli szkół podstawowych i wychowawców w zakładach poprawczych oraz w schroniskach dla nieletnich, f) dekretu o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Materiałów Budowlanych oraz urzędu Ministra Przemysłu Drzewnego i Papierniczego.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#Marszalek">7. Powołanie Rządu.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#Marszalek">Czy jest kto przeciwny porządkowi dziennemu? Sprzeciwu nie ma.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm propozycję przyjął.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Mandatowej i powzięcie uchwały co do stwierdzenia ważności wyboru posłów i zastępców posłów.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Kłosiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Obywatele Posłowie! Komisja Mandatowa, wykonując zlecone jej przez Sejm zadanie, zapoznała się szczegółowo ze sprawozdaniem z przebiegu wyborów oraz sprawdziła wszystkie materiały, przekazane Sejmowi przez Państwową Komisję Wyborczą.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#PoselKlosiewiczWiktor">W szczególności Komisja Mandatowa sprawdziła wszystkie protokoły przyjęcia zgłoszonych list kandydatów na posłów i zastępców posłów oraz wszystkie protokoły głosowania okręgowych komisji wyborczych w ilości 67.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Na podstawie sprawozdania i przedstawionych przez Państwową Komisję Wyborczą materiałów Komisja Mandatowa stwierdziła, że wybory do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 26 października 1952 r. odbyły się we wszystkich 67 okręgach wyborczych w pełnej zgodności z Konstytucją Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i ordynacją wyborczą do Sejmu.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Ani do Państwowej Komisji Wyborczej, ani do okręgowych komisji wyborczych nie wpłynęły skargi lub zażalenia, które podawałyby w wątpliwość prawdziwość aktu wyborczego w jakimkolwiek okręgu czy obwodzie.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Kandydaci na posłów i zastępców posłów byli wysuwani na zebraniach w zakładach pracy, na zebraniach gromadzkich i powiatowych zjazdach chłopskich, na zebraniach członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i innych zgromadzeniach, a następnie zgłaszani do okręgowych komisji wyborczych, zgodnie z wymogami ordynacji wyborczej.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Wszyscy kandydaci na posłów i zastępców posłów, zgłoszeni na listach Frontu Narodowego, otrzymali wymaganą przez art. 69 ust. 2 ordynacji wyborczej większość głosów i wybrani zostali na posłów i zastępców posłów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Wybory do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej odbyły się w atmosferze ogromnego entuzjazmu i niespotykanej dotychczas aktywności najszerszych warstw narodu.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Ilość obywateli, którzy wzięli udział w wyborach, wyniosła 15.495.815, tj. 95,03% ogólnej ilości uprawnionych do głosowania. Cyfry te są wyższą od osiągniętych kiedykolwiek przedtem w wyborach sejmowych w Polsce. Nigdy przedtem udział wyborców w wyborach do Sejmu nie był tak powszechny jak w tych wyborach.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Wybory przyniosły zdecydowane i bezapelacyjne zwycięstwo liście Frontu Narodowego, na którą oddano 15.459.849 głosów, tj. 99,8% ogólnej ilości ważnych głosów. W ten sposób wybory do Sejmu stały się potężną manifestacją jedności narodu, skupionego wokół Frontu Narodowego, jedności, jakiej nie osiągnął naród polski na przestrzeni całej minionej swej historii.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Wyniki wyborów świadczą o tym, że zrodzony z tych wyborów najwyższy organ władzy państwowej Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej będzie się opierał w swej działalności o najtrwalszą podstawę, o zaufanie całego narodu, skupionego w szeregach Frontu Narodowego, wokół swego wielkiego i umiłowanego przywódcy i nauczyciela — Pierwszego Budowniczego Polski Ludowej Bolesława Bieruta.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Obywatele Posłowie! Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wybrany w dniu 26 października br. liczy 425 posłów; 173 spośród nich jest pochodzenia robotniczego, 155 — chłopskiego, a pozostałych 97 wywodzi się w ogromnej większości z inteligencji pracującej. Zajętych w przemyśle jest 113 posłów, w tym 67 przy warsztatach — przodowników pracy. Wśród posłów reprezentowane są podstawowe oddziały klasy robotniczej, a mianowicie górnicy mają 16 posłów, hutnicy — 12, metalowcy — 23, włókniarze — 21, kolejarze — 14, chemicy — 7, budowlani — 5.</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Ilość posłów zatrudnionych w rolnictwie wynosi 65, w tym 34 chłopów indywidualnych, 26 członków spółdzielni produkcyjnych, 5 pracowników POM i PGR.</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#PoselKlosiewiczWiktor">W Sejmie znalazła się szeroka reprezentacja inteligencji pracującej, licząca 94 posłów. Wśród nich jest 30 literatów, publicystów i artystów, 19 profesorów i naukowców, 20 pracowników inżynieryjno-technicznych, 17 nauczycieli i 8 lekarzy.</u> + <u xml:id="u-4.14" who="#PoselKlosiewiczWiktor">80 posłów rekrutuje się spośród członków naczelnych organów władzy państwowej i działaczy rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-4.15" who="#PoselKlosiewiczWiktor">131 posłów pracuje w kierowniczych organach stronnictw politycznych, związków zawodowych, Związku Samopomocy Chłopskiej, Związku Młodzieży Polskiej, Ligi Kobiet i innych masowych organizacjach społecznych.</u> + <u xml:id="u-4.16" who="#PoselKlosiewiczWiktor">273 posłów jest członkami Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, 90 należy do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, 25 do Stronnictwa Demokratycznego, bezpartyjnych jest 37 posłów.</u> + <u xml:id="u-4.17" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Ilość posłów członków PZPR jest wyrazem przodującej roli tej partii, świadczy ona zarazem o tym, że cały naród skupiony we Froncie Narodowym widzi w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej czołową siłę, której przewodnictwu zawdzięcza swe dotychczasowe historyczne osiągnięcia i która kieruje jego walką o zbudowanie socjalizmu, o szczęśliwą przyszłość Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-4.18" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Znaczna ilość posłów do Sejmu to ludzie, którzy przebyli drogę pełną ofiarnej bohaterskiej walki i zmagań o władzę robotników i chłopów, brali aktywny udział i kierowali w rewolucyjnych walkach polskiej klasy robotniczej, w walkach chłopskich z caratem, z polską burżuazją i sanacją, z okupantem hitlerowskim. Przez carskie więzienia i kazamaty przeszło 6 posłów, w walce z polską burżuazją i sanacją brało udział 214, było więzionych w więzieniach i obozach sanacji 82, w podziemnej walce i ruchu oporu przeciw hitlerowskiemu okupantowi brało udział 170, z tego przez obozy koncentracyjne i kaźnie gestapo przeszło 65, 43 posłów przeszło bojowy szlak I i II Armii Wojska Polskiego. Znaczna część posłów wyrosła na działaczy już w warunkach Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-4.19" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Po raz drugi w wyborach do Sejmu wzięli udział żołnierze Ludowego Wojska Polskiego, stojącego czujnie na straży niepodległości naszej Ludowej Ojczyzny i bezpieczeństwa jej granic.</u> + <u xml:id="u-4.20" who="#PoselKlosiewiczWiktor">W skład Sejmu wybrana została grupa przedstawicieli i dowódców Wojska Polskiego na czele z synem robotniczego ludu Warszawy — bohaterem Stalingradu — Marszałkiem Konstantym Rokossowskim.</u> + <u xml:id="u-4.21" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Ilość kobiet wybranych do Sejmu wynosi 74. W skład poprzedniego Sejmu wchodziło 26 kobiet. Jak widać z tych liczb ilość kobiet posłanek wzrosła prawie trzykrotnie. Wzrost ten jest odbiciem znacznego i stałego zwiększania się aktywności kobiet w naszym życiu politycznym, państwowym, społecznym, zawodowym i kulturalnym. Jest on wyrazem realizacji zagwarantowanego w Konstytucji równouprawnienia kobiet.</u> + <u xml:id="u-4.22" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Przeważająca większość posłów, tj. 315, posiada odznaczenia państwowe, 6 posłów jest odznaczonych najwyższym odznaczeniem państwowym — Orderem Budowniczych Polski Ludowej, 46 posłów jest odznaczonych orderem Sztandaru Pracy I lub II klasy, 16 posłów jest laureatami nagród państwowych.</u> + <u xml:id="u-4.23" who="#PoselKlosiewiczWiktor">136 posłów posiada pełne wyższe wykształcenie, 12 posłów — niepełne, 81 — średnie ukończone, 27 — nieukończone średnie, 169 posiada wykształcenie w zakresie szkoły podstawowej.</u> + <u xml:id="u-4.24" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Pod względem wieku skład Sejmu kształtuje się następująco: 7 posłów nie ukończyło 25 lat, 25 znajduje się w wieku do 30 lat, 112 liczy od 31 do 40 lat, 168 — od 41 do 50, 84 — od 51 do 60 i 29 powyżej 60 lat.</u> + <u xml:id="u-4.25" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Obok posłów zostało wybranych 195 zastępców posłów. Wśród nich mamy 75 robotników od warsztatów — przodowników pracy, 62 chłopów i pracowników POM i PGR. 22 zastępców posłów rekrutuje się z szeregów inteligencji pracującej. Ilość kobiet wśród zastępców posłów wynosi 39.</u> + <u xml:id="u-4.26" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Skład Sejmu jest widoczną ilustracją przemian, jakie się dokonały u nas od chwili ustanowienia ustroju demokracji ludowej. Nie ma w Sejmie przedstawicieli obszarników i kapitalistów, którzy zasiadali w sejmach przedwrześniowych i kierowali nimi, nie ma przedstawicieli wrogiej ludowi imperialistycznej agentury, którzy choć w znikomej mniejszości znaleźli się jeszcze w poprzednim Sejmie.</u> + <u xml:id="u-4.27" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Nowoobrany Sejm, nowoobrani posłowie to brew z krwi i kość z kości ludu polskiego, to przedstawiciele tych, co produkują, żywią i bronią, to prawdziwi reprezentanci narodu polskiego. Droga rozwojowa wielu z nich to normalna w naszym ustroju droga awansu społecznego, droga stojącą otworem w Polsce Ludowej dla wszystkich ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-4.28" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Obywatele Posłowie! Wyniki wyborów do Sejmu dowiodły, że naród polski jednomyślnie wypowiedział się za programem Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-4.29" who="#PoselKlosiewiczWiktor">W akcie wyborczym, jak w zwierciadle, ukazało się prawdziwe oblicze narodu. Ujrzeliśmy zwarte szeregi Ludu Polskiego, który wysoko niesie sztandar wolności i pokoju, sztandar niezawisłości i suwerenności narodowej.</u> + <u xml:id="u-4.30" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Ujawnił się dalszy rozwój i wzrost jedności moralno-politycznej narodu, który w niełatwych warunkach dokonuje w tak krótkim czasie tylu głębokich przeobrażeń i przemian.</u> + <u xml:id="u-4.31" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Nowoobrany Sejm został obdarzony najwyższym zaufaniem narodu.</u> + <u xml:id="u-4.32" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Głosując na kandydatów Frontu Narodowego, wyborcy wypowiedzieli się za polityką dalszego wzrostu uprzemysłowienia Polski, dalszych postępów budownictwa socjalizmu w mieście i na wsi, polityką prowadzącą do przekształcenia naszej Ojczyzny z kraju zacofanego, słabego i bezbronnego, jakim była dawniej Polska, w kraj żelaza, betonu i stali, w kraj przodującego przemysłu i rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-4.33" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Głosując za listą Frontu Narodowego, wyborcy wypowiedzieli się za kontynuowaniem polityki prowadzącej do rozkwitu kultury i nauki, do wzrostu dobrobytu ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-4.34" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Głosując za listą Frontu Narodowego, wyborcy wypowiedzieli się za kontynuowaniem polityki niewzruszonej przyjaźni z Wielkim Związkiem Radzieckim i krajami demokracji ludowej, polityki nieustępliwej walki o pokój na całym świecie, o umocnienie obozu pokoju, demokracji i socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-4.35" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Naród polski, zjednoczony we Froncie Narodowym walki o pokojowy rozwój i świetlaną przyszłość naszej Ojczyzny, kroczy naprzód pod wodzą swego wielkiego nauczyciela Bolesława Bieruta, aby zdecydowanie ofiarnym wysiłkiem i walką realizować program Frontu Narodowego, program umocnienia Zjednoczonej Ojczyzny, program rozkwitu i siły Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-4.36" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-4.37" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Wobec powyższego komisja wnosi</u> + <u xml:id="u-4.38" who="#komentarz">(czyta):</u> + <u xml:id="u-4.39" who="#PoselKlosiewiczWiktor">„Wysoki Sejm raczy powziąć następującą uchwałę:</u> + <u xml:id="u-4.40" who="#PoselKlosiewiczWiktor">1) Sejm przyjmuje do zatwierdzającej wiadomości sprawozdanie Państwowej Komisji Wyborczej z wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 26 października 1952 r., 2) na podstawie art. 75 ustawy z dnia 1 sierpnia 1952 r. — Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Sejm stwierdza ważność wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 26 października 1952 r. we wszystkich okręgach wyborczych i obwodach głosowania, 3) na podstawie art. 16 ust. 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Sejm stwierdza ważność wyboru wszystkich posłów i zastępców posłów w wyborach do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, wymienionych w obwieszczeniu Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 28 października 1952 r. w sprawie wyników wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 26 października 1952 r. (Monitor Polski Nr A-91, poz. 1414).”</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera. Przystępujemy do głosowania nad projektem uchwały, zamieszczonym w druku sejmowym nr 3.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu uchwały komisji, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwałę komisji jednomyślnie przyjął, a tym samym stwierdził ważność wyboru posłów i zastępców posłów na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji dla opracowania regulaminu Sejmu i uchwalenie regulaminu.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Lange.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#PoselLangeOskar">Wysoki Sejmie! Wybrana w dniu wczorajszym Komisja dla opracowania regulaminu Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej rozpatrzyła projekt regulaminu przedłożony Sejmowi przez zespół poselski m. st. Warszawy. Komisja postanowiła zalecić Sejmowi przyjęcie przedłożonego regulaminu z kilku poprawkami o charakterze przeważnie stylistycznym, o których wspomnę na końcu swego sprawozdania.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#PoselLangeOskar">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jest według Konstytucji „najwyższym organem władzy państwowej” oraz — „najwyższym wyrazicielem woli ludu pracującego miast i wsi”. Regulamin Sejmu musi odpowiadać roli i zadaniom, jakie Sejmowi wyznacza Konstytucja, jak również formom, w jakich wola ludu pracującego miast i wsi przejawia się na obecnym etapie życia społecznego i politycznego naszego kraju, w szczególności zaś formom, w jakich wola ta przejawiła się w ostatnich zwycięskich wyborach przeprowadzonych pod sztandarem Frontu Narodowego. Regulamin musi być zgodny z duchem socjalistycznego demokratyzmu, który przenika całą strukturę ustrojową naszego Państwa Ludowego. Wreszcie regulamin musi ustalać formy pracy Sejmu w sposób jasny, prosty i przejrzysty, tak aby były one zrozumiałe nie tylko dla uczestników obrad Sejmu, ale także dla najszerszych mas pracujących, które z wielką uwagą śledzą i śledzić będą przebieg prac Sejmu. Regulamin powinien im ułatwiać zrozumienie treści i sensu prac przedstawicielstwa ludowego, które wybrali, a tym samym ułatwiać demokratyczną kontrolę nad pracą wybranych przez siebie posłów.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#PoselLangeOskar">Takie są założenia, na których opiera się przedłożony projekt regulaminu. Autorzy jego zwrócili szczególną uwagę na jego przejrzystość i zrozumiałość. Przejawia się to w strukturze regulaminu, który składa się z 5 działów, kolejno traktujących o organach Sejmu, o wyborze Rady Państwa i powołaniu Rządu, o postępowaniu w Sejmie, o posłach i o zmianie regulaminu.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#PoselLangeOskar">Nie będę tutaj wchodził w szczegółową analizę wszystkich przepisów regulaminu. Obywatele Posłowie niewątpliwie zdążyli już przestudiować tekst projektu, który wczoraj został rozdany. Jest przeto rzeczą zbyteczną szczegółowe jego streszczanie. Chcę natomiast podkreślić i uwypuklić najbardziej charakterystyczne cechy przedłożonego regulaminu, jak również to wszystko, co w regulaminie tym jest nowym, twórczym wyrazem działalności przedstawicielstwa ludu pracującego.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#PoselLangeOskar">Nowe oblicze naszego Sejmu przejawia się w strukturze organów Sejmu. Zgodnie z zasadą, przenikającą całość struktury naszego Państwa Ludowego oraz naszego życia politycznego i społecznego, kierownictwo prac Sejmu spoczywa w rękach działającego na zasadzie kolegialności Prezydium składającego się z Marszałka i wicemarszałków. Pomocniczym organem Prezydium Sejmu, służącym do usprawnienia toku jego prac, jest Rada Seniorów, składająca się z przedstawicieli wojewódzkich zespołów poselskich.</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#PoselLangeOskar">Posłowie tworzą wojewódzkie zespoły poselskie. W skład wojewódzkiego zespołu wchodzą wszyscy posłowie wybrani na terenie danego województwa, niezależnie od ich miejsca zamieszkania, miejsca pracy zawodowej oraz przynależności partyjnej. Wojewódzkie zespoły poselskie wybierają ze swego grona prezydium, składające się z przewodniczącego, jego zastępcy i sekretarza, ponadto delegują swego przedstawiciela do Rady Seniorów.</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#PoselLangeOskar">Utworzenie wojewódzkich zespołów poselskich, ustalenie ich struktury organizacyjnej przez regulamin Sejmu, wydelegowanie ich przedstawicieli do Rady Seniorów oraz powierzenie Radzie Seniorów rozpatrywania wytycznych dla pracy wojewódzkich zespołów poselskich oraz posłów i zastępców posłów w terenie — stanowi istotną nowość w formach działalności Sejmu.</u> + <u xml:id="u-6.7" who="#PoselLangeOskar">Owocna praca posłów w Sejmie i w terenie wymaga ich skupienia się w zespołach. Ponieważ Sejm nasz jest Sejmem kształtującego się narodu socjalistycznego, wyrazicielem woli klasy robotniczej, chłopstwa pracującego i inteligencji pracującej, między którymi nie ma antagonistycznych sprzeczności, ponieważ wyszedł z wielkiego historycznego zwycięstwa wyborczego wszystkich sił twórczych i patriotycznych narodu polskiego zjednoczonych we Froncie Narodowym — zespoły poselskie tworzą się na podstawie wspólnych zadań pracy, łączących posłów danego województwa. Obejmują one posłów wszystkich partii, jak również posłów bezpartyjnych.</u> + <u xml:id="u-6.8" who="#PoselLangeOskar">Przewidziany w regulaminie system wojewódzkich zespołów poselskich jest wyrazem Frontu Narodowego na terenie Sejmu, jest narzędziem współpracy posłów należących do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, do Stronnictwa Demokratycznego, jak również tak licznych w tym Sejmie posłów bezpartyjnych.</u> + <u xml:id="u-6.9" who="#PoselLangeOskar">Współpraca posłów należących do zespołu odbywać się będzie także w terenie. Przejawi się ona w formach takich, jak przyjmowanie interesantów, odwiedzanie rad narodowych, zakładów pracy, szkół, ośrodków zdrowia, gromad wiejskich itp., w wystąpieniach posłów informujących ludność o polityce władzy ludowej i składających sprawozdanie ze swej działalności. Zespoły poselskie będą zwracać szczególną uwagę na pracę terenowych organów władzy państwowej i pomagać im w usprawnieniu ich pracy.</u> + <u xml:id="u-6.10" who="#PoselLangeOskar">Dalszym organem pomocniczym prac Sejmu są komisje, zarówno stałe jak i doraźne. Komisje służą jako organy pomocnicze do prac ustawodawczych Sejmu, a także jako organy, poprzez które Sejm może uświadamiać sobie potrzeby i życzenia ludności, Pierwszemu celowi służy przede wszystkim Komisja Prac Ustawodawczych, do której kierowana będzie większość projektów ustaw i wszystkie dekrety. Komisja Budżetowa oraz Komisja Spraw Zagranicznych zajmować się będą corocznym budżetem państwa oraz zagadnieniami międzynarodowymi. Komisja Obrotu Towarowego, Komisja Oświaty, Nauki i Kultury, Komisja Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej oraz Komisja Pracy i Zdrowia zajmować się będą zagadnieniami związanymi bezpośrednio z warunkami bytowymi i potrzebami kulturalnymi ludu pracującego. Dzięki nim potrzeby i życzenia mas pracujących będą skupiały szczególną uwagę Sejmu.</u> + <u xml:id="u-6.11" who="#PoselLangeOskar">Ponieważ Komisja Prac Ustawodawczych oraz Komisja Budżetowa mają szczególnie szeroki zakres działalności, regulamin przewiduje dla tych komisji możliwość tworzenia podkomisji dla poszczególnych dziedzin ich działalności, jak również możność powoływania do udziału w pracach podkomisji posłów nie wchodzących w skład komisji, ale posiadających szczególną znajomość lub wiedzę potrzebną dla omawiania określonych zagadnień.</u> + <u xml:id="u-6.12" who="#PoselLangeOskar">Komisje są wyraźnie organami pomocniczymi Sejmu, nie są one, jak to bywa w wielu parlamentach burżuazyjnych, małymi samodzielnymi sejmikami. Byłoby to sprzeczne z zasadą jedności naszego przedstawicielstwa ludowego, które jako całość jest najwyższym wyrazem woli mas pracujących miast i wsi. Dlatego też zakres pracy i tryb działania komisji ustala Prezydium Sejmu. Dlatego komisje składają sprawozdania ze swych obrad Prezydium Sejmu, które decyduje o trybie i zakresie przedkładania tych sprawozdań pod obrady Sejmu. Dlatego też przewodniczących komisji stałych i ich zastępców powołuje Sejm bezpośrednio równocześnie z wyborem komisji. Dlatego wreszcie Sejm nie jest obowiązany do odsyłania każdego projektu ustawy czy uchwały do właściwej komisji, ale może — jeśli uważa to za słuszne — rozpatrywać je bezpośrednio na posiedzeniu plenarnym. Natomiast dekrety przedłożone Sejmowi do zatwierdzenia przesyłane są wszystkie przez Prezydium Sejmu bezpośrednio do Komisji Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-6.13" who="#PoselLangeOskar">Ponieważ wybór Rady Państwa i powołanie Rządu jest jednym z podstawowych zadań Sejmu jako najwyższego organu władzy państwowej, przeto regulamin poświęca temu osobny dział. Dział ten powtarza odpowiednie przepisy Konstytucji dodając, że zarówno wybór Rady Państwa jak i powołanie i odwołanie Rządu wymaga zwykłej większości głosów przy obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów. Ustalenie takiego quorum jest potrzebne ze względu na podstawowe znaczenie polityczne tych aktów.</u> + <u xml:id="u-6.14" who="#PoselLangeOskar">Dział III regulaminu traktuje o postępowaniu w Sejmie. Zawiera on przepisy ogólne o przedmiocie obrad Sejmu, ustalaniu porządku obrad, zwoływaniu posiedzeń, o wnoszeniu i rozpatrywaniu projektów ustaw i uchwał, zatwierdzaniu dekretów, toku obrad i głosowaniu. Są to przepisy w dużej mierze porządkowe, podobne jak przepisy spotykane przy prowadzeniu obrad wszelkiego rodzaju zebrań i zgromadzeń. Dlatego nie będę wchodził w szczegóły. Ograniczę się tylko do podkreślenia kilku momentów zasługujących na uwagę czy to ze względu na swą wagę, czy też nowość.</u> + <u xml:id="u-6.15" who="#PoselLangeOskar">Zwrócić uwagę należy na przepis przewidujący, że Sejm ustala nie tylko porządek dzienny poszczególnych posiedzeń, ale również porządek obrad całej sesji Sejmu. Przepis ten pozwoli zarówno posłom jak i wyborcom, śledzącym przebieg naszych obrad, na lepsze zorientowanie się w całokształcie prac danej sesji sejmowej.</u> + <u xml:id="u-6.16" who="#PoselLangeOskar">Zgodnie z Konstytucją posiedzenia Sejmu są jawne. Sejm może jednak uchwalić tajność obrad, jeśli wymaga tego dobro państwa. Jawnym jest również głosowanie. Dla prawomocności uchwał Sejmu regulamin wymaga zwykłej większości głosów przy obecności przynajmniej 1/3 ogólnej liczby posłów. Zmiana Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej natomiast wymaga, zgodnie z art. 91 Konstytucji, większości conajmniej 2/3 głosów przy obecności conajmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-6.17" who="#PoselLangeOskar">Dział IV regulaminu traktuje o posłach. Ustala on tekst ślubowania poselskiego w brzmieniu uchwalonym na wczorajszym posiedzeniu Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Dział ten poświęca szczególną uwagę udziałowi posłów w pracach Sejmu. Regulamin stwierdza wyraźnie, że posłowie obowiązani są do brania udziału w pracach Sejmu, a w szczególności do uczestniczenia w posiedzeniach Sejmu i komisji, do których zostali wybrani. Za naruszenie tego obowiązku przewiduje odpowiednie sankcje. Przyjmując taki przepis posłowie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dadzą wyraz swojej gotowości poddania się dyscyplinie pracy, której przykładem przedstawicielstwo ludowe powinno świecić wszystkim obywatelom.</u> + <u xml:id="u-6.18" who="#PoselLangeOskar">Obok dyscypliny pracy posłów regulamin traktuje również o dyscyplinie obrad, udziela w tej dziedzinie Marszałkowi uprawnień porządkowych i dyscyplinarnych. Podobne uprawnienia porządkowe i dyscyplinarne przysługują przewodniczącym komisji.</u> + <u xml:id="u-6.19" who="#PoselLangeOskar">Regulamin zawiera także przepisy określające tryb składania przez posłów interpelacji. Prezydium Sejmu przesyła interpelacje bądź Prezesowi Rady Ministrów, bądź poszczególnym ministrom albo w porozumieniu z interpelantem innym organom państwowym.</u> + <u xml:id="u-6.20" who="#PoselLangeOskar">Szczególnie ważny jest przepis regulaminu stwierdzający, że Prezydium Sejmu czuwa nad wykonywaniem przez posłów obowiązków poselskich nałożonych na nich przez Konstytucję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zwłaszcza zaś obowiązku zdawania sprawy wyborcom ze swojej pracy i z działalności Sejmu. Regulamin przewiduje również, że w przypadku jaskrawego naruszenia przez posła obowiązków poselskich Prezydium Sejmu może przedstawić sprawę do rozpatrzenia Sejmowi, a Sejm może uchwalić zwrócenie się do wyborców o odwołanie posła na podstawie art. 2 ust. 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W ten sposób regulamin wprowadza kontrolę nad wykonywaniem przez posłów ich obowiązków konstytucyjnych, co przyczyni się do utrzymywania ścisłego i żywego kontaktu między posłami a ich wyborcami, kontaktu, który stanowi podstawę autorytetu i powagi Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jako najwyższego wyraziciela woli ludu pracującego miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-6.21" who="#PoselLangeOskar">W toku swych obrad Komisja dla opracowania regulaminu Sejmu wprowadziła poprawki do projektu regulaminu, które są podane w rozdanym Obywatelom Posłom druku. Poprawki do art. 13, 29, 42 i 48 mają charakter wyłącznie stylistyczny.</u> + <u xml:id="u-6.22" who="#PoselLangeOskar">Chciałbym zwrócić uwagę, że w tym druku nr 4 zakradł się błąd, mianowicie w art. 13 powinno się skreślić wyrazy — „pracy poszczególnych”, a więc nie tylko wyraz — „poszczególnych”^ ^ale i „pracy”.</u> + <u xml:id="u-6.23" who="#PoselLangeOskar">W art. 2 komisja proponuje wstawienie określenia liczby wicemarszałków, zgodnie z uchwałą Sejmu z dnia wczorajszego w sprawie wyboru wicemarszałków.</u> + <u xml:id="u-6.24" who="#PoselLangeOskar">Wysoki Sejmie! Regulamin, którego główne wytyczne przedstawiłem, jest regulaminem odpowiadającym potrzebom i charakterowi najwyższego organu naszego Państwa Ludowego, regulaminem odpowiadającym Sejmowi, który wyszedł z wielkiego zwycięstwa wyborczego Frontu Narodowego. Zapewni on Sejmowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej możliwość sprawnej pracy i sprawnego wypełniania jego obowiązków konstytucyjnych. Dlatego w imieniu Komisji dla opracowania regulaminu Sejmu wnoszę o uchwalenie przedłożonego projektu regulaminu wraz z poprawkami przyjętymi przez komisję.</u> + <u xml:id="u-6.25" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera. Przystępujemy do głosowania nad projektem uchwały komisji, zamieszczonym w druku nr 4.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu uchwały komisji, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwałę komisji jednomyślnie przyjął, a tym samym regulamin Sejmu uchwalił.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: wybór stałych komisji poselskich.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#Marszalek">W myśl regulaminu Sejm wybiera ze swego grona siedem komisji stałych i ustala ich skład liczbowy i osobowy.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#Marszalek">Regulamin ustala następujące komisje stałe:</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#Marszalek">Komisję Spraw Ustawodawczych,</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#Marszalek">Komisję Budżetową,</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#Marszalek">Komisję Spraw Zagranicznych,</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#Marszalek">Komisję Oświaty, Nauki i Kultury,</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#Marszalek">Komisję Obrotu Towarowego,</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#Marszalek">Komisję Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej,</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#Marszalek">Komisję Pracy i Zdrowia.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Stachaczowi.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#Marszalek">Poseł Stachacz Stanisław: Wysoki Sejmie! Proponuję następujący skład Komisji Spraw Ustawodawczych</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#komentarz">(czyta):</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#Marszalek">przewodniczący komisji poseł Jodłowski Jerzy;</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#Marszalek">zastępcy przewodniczącego komisji: poseł Kuligowski Antoni,</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#Marszalek">Schayer Wacław;</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#Marszalek">członkowie komisji:</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#Marszalek">poseł Budzyńska Celina,</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#Marszalek">Bugdoł Bernard,</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#Marszalek">Chaba Józef,</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#Marszalek">Dubowski Kazimierz,</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#Marszalek">Horodyński Dominik,</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#Marszalek">Kalinowski Stefan,</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#Marszalek">Kita Adolf,</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#Marszalek">Korotyński Henryk,</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#Marszalek">Morawski Jerzy,</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#Marszalek">Motyka Lucjan,</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#Marszalek">Musiałowa Alicja,</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#Marszalek">Osmańczyk Edmund,</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#Marszalek">Rozmiarek Aleksander,</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#Marszalek">Spychalski Witold Władysław,</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#Marszalek">Stelmach Jan,</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#Marszalek">Szkop Jan,</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#Marszalek">Świetlik Piotr,</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#Marszalek">Toczek Tadeusz,</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#Marszalek">Wais Stanisław,</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#Marszalek">Wasilkowska Zofia,</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#Marszalek">Wieczorek Tadeusz,</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#Marszalek">Wojciechowski Grzegorz.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#Marszalek">Marszałek: Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zgłoszonego projektu uchwały co do składu Komisji Spraw Ustawodawczych?</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za tym projektem uchwały, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwałę przyjął, a tym samym wybrał Komisję Spraw Ustawodawczych w zaproponowanym składzie.</u> + <u xml:id="u-7.52" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Budżetowej.</u> + <u xml:id="u-7.53" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Wojasowi.</u> + <u xml:id="u-7.54" who="#Marszalek">Poseł Wojas Paweł: Wysoki Sejmie! Proponuję następujący skład Komisji Budżetowej (czyta):* przewodniczący komisji poseł Lange Oskar;</u> + <u xml:id="u-7.55" who="#Marszalek">zastępcy przewodniczącego komisji:</u> + <u xml:id="u-7.56" who="#Marszalek">poseł Rabanowski Jan,</u> + <u xml:id="u-7.57" who="#Marszalek">Stasiak Ludomir;</u> + <u xml:id="u-7.58" who="#Marszalek">członkowie komisji:</u> + <u xml:id="u-7.59" who="#Marszalek">poseł Adamowski Leon,</u> + <u xml:id="u-7.60" who="#Marszalek">Apryas Franciszek,</u> + <u xml:id="u-7.61" who="#Marszalek">Biernawski Witold,</u> + <u xml:id="u-7.62" who="#Marszalek">Chabura Wincenty,</u> + <u xml:id="u-7.63" who="#Marszalek">Cieślak Stanisław,</u> + <u xml:id="u-7.64" who="#Marszalek">Czerwiński Marian,</u> + <u xml:id="u-7.65" who="#Marszalek">Dumanowski Jan,</u> + <u xml:id="u-7.66" who="#Marszalek">Gierek Edward,</u> + <u xml:id="u-7.67" who="#Marszalek">Hochfeld Julian,</u> + <u xml:id="u-7.68" who="#Marszalek">Jaworska Helena,</u> + <u xml:id="u-7.69" who="#Marszalek">Jaworski Marian,</u> + <u xml:id="u-7.70" who="#Marszalek">Kasman Leon,</u> + <u xml:id="u-7.71" who="#Marszalek">Kieszczyński Józef,</u> + <u xml:id="u-7.72" who="#Marszalek">Korzycki Antoni,</u> + <u xml:id="u-7.73" who="#Marszalek">Kuligowski Antoni,</u> + <u xml:id="u-7.74" who="#Marszalek">Łapot Stanisław,</u> + <u xml:id="u-7.75" who="#Marszalek">Łubieński Konstanty,</u> + <u xml:id="u-7.76" who="#Marszalek">Nahajowski Paweł,</u> + <u xml:id="u-7.77" who="#Marszalek">Ozga-Michalski Józef,</u> + <u xml:id="u-7.78" who="#Marszalek">Pszczółkowski Edmund,</u> + <u xml:id="u-7.79" who="#Marszalek">Stachacz Stanisław,</u> + <u xml:id="u-7.80" who="#Marszalek">Tatarkówna-Majkowska Michalina.</u> + <u xml:id="u-7.81" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zgłoszonego przez posła Wojasa projektu uchwały co do składu Komisji Budżetowej?</u> + <u xml:id="u-7.82" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-7.83" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za tym projektem uchwały, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-7.84" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-7.85" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-7.86" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwałę przyjął, a tym samym wybrał Komisję Budżetową w zaproponowanym składzie.</u> + <u xml:id="u-7.87" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Spraw Zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-7.88" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Wysockiemu.</u> + <u xml:id="u-7.89" who="#Marszalek">Poseł Wysocki Mieczysław: Wysoki Sejmie! Proponuję następujący skład Komisji Spraw Zagranicznych (czyta):* przewodniczący komisji poseł Kulczyński Stanisław;</u> + <u xml:id="u-7.90" who="#Marszalek">zastępca przewodniczącego komisji poseł Dłuski Ostap;</u> + <u xml:id="u-7.91" who="#Marszalek">członkowie komisji:</u> + <u xml:id="u-7.92" who="#Marszalek">poseł Bigus Antoni,</u> + <u xml:id="u-7.93" who="#Marszalek">Domańska Irena,</u> + <u xml:id="u-7.94" who="#Marszalek">Juszkiewicz Aleksander,</u> + <u xml:id="u-7.95" who="#Marszalek">Korzycki Antoni,</u> + <u xml:id="u-7.96" who="#Marszalek">Matwin Władysław,</u> + <u xml:id="u-7.97" who="#Marszalek">Olszewski Józef,</u> + <u xml:id="u-7.98" who="#Marszalek">Osmąńczyk Edmund,</u> + <u xml:id="u-7.99" who="#Marszalek">Ozga-Michalski Józef,</u> + <u xml:id="u-7.100" who="#Marszalek">Putrament Jerzy,</u> + <u xml:id="u-7.101" who="#Marszalek">Reczek Włodzimierz,</u> + <u xml:id="u-7.102" who="#Marszalek">Wągrowski Mieczysław,</u> + <u xml:id="u-7.103" who="#Marszalek">Wende Jan Karol,</u> + <u xml:id="u-7.104" who="#Marszalek">Wojtkowski Andrzej.</u> + <u xml:id="u-7.105" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zgłoszonego przez posła Wysockiego projektu uchwały co do składu Komisji Spraw Zagranicznych?</u> + <u xml:id="u-7.106" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-7.107" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za tym projektem uchwały, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-7.108" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-7.109" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-7.110" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwałę przyjął, a tym samym wybrał Komisję Spraw Zagranicznych w zaproponowanym składzie.</u> + <u xml:id="u-7.111" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Oświaty, Nauki i Kultury.</u> + <u xml:id="u-7.112" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Jańczakowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#PoselJanczakLeon">Wysoki Sejmie! Proponuję następujący skład Komisji Oświaty, Nauki i Kultury</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#komentarz">(czyta):</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#PoselJanczakLeon">przewodniczący komisji poseł Kruczkowski Leon;</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#PoselJanczakLeon">zastępca przewodniczącego komisji poseł Wycech Czesław;</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#PoselJanczakLeon">członkowie komisji:</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#PoselJanczakLeon">poseł Balcerzak Janina,</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#PoselJanczakLeon">Fiedler Franciszek,</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#PoselJanczakLeon">Hoffman Paweł,</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#PoselJanczakLeon">Horodyński Dominik,</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#PoselJanczakLeon">Iwaszkiewicz Jarosław,</u> + <u xml:id="u-8.10" who="#PoselJanczakLeon">Jagusztyn Władysław,</u> + <u xml:id="u-8.11" who="#PoselJanczakLeon">Kaliszewski Stanisław,</u> + <u xml:id="u-8.12" who="#PoselJanczakLeon">Kłuszyńska Dorota,</u> + <u xml:id="u-8.13" who="#PoselJanczakLeon">Król Jan Aleksander,</u> + <u xml:id="u-8.14" who="#PoselJanczakLeon">Kuroczko Eustachy, poseł Lekczyńska Jadwiga,</u> + <u xml:id="u-8.15" who="#PoselJanczakLeon">Lewińska Pelagia,</u> + <u xml:id="u-8.16" who="#PoselJanczakLeon">Mazur Stanisław,</u> + <u xml:id="u-8.17" who="#PoselJanczakLeon">Morcinek Gustaw,</u> + <u xml:id="u-8.18" who="#PoselJanczakLeon">Nałkowska Zofia,</u> + <u xml:id="u-8.19" who="#PoselJanczakLeon">Wyka Kazimierz,</u> + <u xml:id="u-8.20" who="#PoselJanczakLeon">Żółkiewski Stefan.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zgłoszonego przez posła Jańczaka projektu uchwały co do składu Komisji Oświaty, Nauki i Kultury?</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za tym projektem uchwały, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwałę przyjął, a tym samym wybrał Komisję Oświaty, Nauki i Kultury w zaproponowanym składzie.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#Marszalek">Przystępujemy obecnie do wyboru Komisji Obrotu Towarowego.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Dechnikowi.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#Marszalek">Poseł Dechnik Józef: Wysoki Sejmie! Proponuję następujący skład komisji Obrotu Towarowego (czyta):* przewodniczący komisji poseł Ozga-Michalski Józef;</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#Marszalek">zastępca przewodniczącego komisji poseł Janczyk Tadeusz;</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#Marszalek">członkowie komisji:</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#Marszalek">poseł Bieniek Stanisław,</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#Marszalek">Dachów Mikołaj,</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#Marszalek">Gabryl Stanisław,</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#Marszalek">Klecha Jan,</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#Marszalek">Koszutski Józef,</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#Marszalek">Łubieński Konstanty,</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#Marszalek">Marks Bronisław,</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#Marszalek">Nahajowski Paweł,</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#Marszalek">Owczarczyk Adolf,</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#Marszalek">Piskorski Józef,</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#Marszalek">Sendek Jan,</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#Marszalek">Staros Zofia,</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#Marszalek">Zwierzyna Olga.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#Marszalek">Marszalek: Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zgłoszonego przez posła Dechnika projektu uchwały co do składu Komisji Obrotu Towarowego?</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za tym projektem uchwały, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwałę przyjął, a tym samym wybrał Komisję Obrotu Towarowego w proponowanym składzie.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#Marszalek">Głos ma poseł Lamuzga.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#Marszalek">Poseł Lamuzga Jerzy: Proponuję następujący skład Komisji Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej (czyta):* przewodniczący komisji poseł Albrecht Jerzy;</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#Marszalek">zastępca przewodniczącego komisji poseł Moskwa Zygmunt;</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#Marszalek">członkowie komisji:</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#Marszalek">poseł Dobraczyński Jan,</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#Marszalek">Drobner Bolesław,</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#Marszalek">Furmaniak Eugenia,</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#Marszalek">Horodecki Julian,</u> + <u xml:id="u-9.39" who="#Marszalek">Kiliś Józef,</u> + <u xml:id="u-9.40" who="#Marszalek">Lewecka Jadwiga,</u> + <u xml:id="u-9.41" who="#Marszalek">Malewski Juliusz,</u> + <u xml:id="u-9.42" who="#Marszalek">Marków Józef,</u> + <u xml:id="u-9.43" who="#Marszalek">Mrocheń Jan,</u> + <u xml:id="u-9.44" who="#Marszalek">Piwowarska Irena,</u> + <u xml:id="u-9.45" who="#Marszalek">Skibniewski Zygmunt,</u> + <u xml:id="u-9.46" who="#Marszalek">Teliga Jerzy,</u> + <u xml:id="u-9.47" who="#Marszalek">Tołwiński Stanisław,</u> + <u xml:id="u-9.48" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zgłoszonego przez posła Lamuzgę projektu uchwały w sprawie składu Komisji Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej?</u> + <u xml:id="u-9.49" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-9.50" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za tym projektem uchwały, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-9.51" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-9.52" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-9.53" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwałę przyjął, a tym samym wybrał Komisję Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w zaproponowanym składzie.</u> + <u xml:id="u-9.54" who="#Marszalek">Przystępujemy do wyboru Komisji Pracy i Zdrowia.</u> + <u xml:id="u-9.55" who="#Marszalek">Głos ma poseł Kieszczyński.</u> + <u xml:id="u-9.56" who="#Marszalek">Poseł Kieszczyński Józef: Wysoki Sejmie! Proponuję następujący skład Komisji Pracy i Zdrowia (czyta):* przewodniczący komisji poseł Wojas Paweł;</u> + <u xml:id="u-9.57" who="#Marszalek">zastępca przewodniczącego komisji poseł Jaszczukowa Maria;</u> + <u xml:id="u-9.58" who="#Marszalek">członkowie komisji:</u> + <u xml:id="u-9.59" who="#Marszalek">poseł Dechnik Józef,</u> + <u xml:id="u-9.60" who="#Marszalek">Doliński Adam,</u> + <u xml:id="u-9.61" who="#Marszalek">Fietko Bolesław,</u> + <u xml:id="u-9.62" who="#Marszalek">Frankowski Jan,</u> + <u xml:id="u-9.63" who="#Marszalek">Krzywański Zygmunt,</u> + <u xml:id="u-9.64" who="#Marszalek">Nawaduński Władysław,</u> + <u xml:id="u-9.65" who="#Marszalek">Nowocień Stanisław,</u> + <u xml:id="u-9.66" who="#Marszalek">Pacosz Piotr,</u> + <u xml:id="u-9.67" who="#Marszalek">Pragierowa Eugenia,</u> + <u xml:id="u-9.68" who="#Marszalek">Prawdzicowa Jadwiga,</u> + <u xml:id="u-9.69" who="#Marszalek">Sadowski Stanisław,</u> + <u xml:id="u-9.70" who="#Marszalek">Sztachelska Irena,</u> + <u xml:id="u-9.71" who="#Marszalek">Titkow Walenty,</u> + <u xml:id="u-9.72" who="#Marszalek">Tomczyk Zofia.</u> + <u xml:id="u-9.73" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zgłoszonego przez posła Kieszczyńskiego projektu uchwały co do składu Komisji Pracy i Zdrowia?</u> + <u xml:id="u-9.74" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-9.75" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za tym projektem uchwały, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-9.76" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-9.77" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-9.78" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwałę przyjął, a tym samym wybrał Komisję Pracy i Zdrowia w proponowanym składzie.</u> + <u xml:id="u-9.79" who="#Marszalek">W ten sposób Sejm dokonał wyboru wszystkich stałych komisji.</u> + <u xml:id="u-9.80" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: projekt ustawy o kontroli państwowej.</u> + <u xml:id="u-9.81" who="#Marszalek">Głos ma Prezes Najwyższej Izby Kontroli poseł Franciszek Jóźwiak.</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Wysoki Sejmie! Pod obrady Sejmu wniesiony został w wyniku wspólnej inicjatywy Rady Państwa i Rządu projekt ustawy o kontroli państwowej.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Osiem lat istnienia naszej ludowej kontroli, zmiany, jakie zachodziły w strukturze organizacyjnej i w uprawnieniach kontroli, są jakby przeglądem jakościowego wzrostu form pracy naszych organów państwowych. Jednocześnie zaś są wyrazem rozumnej polityki naszego Rządu Ludowego i Partii w kierunku demokratyzacji struktury organów władzy państwowej.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Gdy osiem lat temu dzięki rozgromieniu faszyzmu hitlerowskiego przez Związek Radziecki polska klasa robotnicza w sojuszu z pracującym chłopstwem brała władzę, do najważniejszych zadań należała demokratyzacja aparatu państwowego, wychowanie nowych kadr dla Państwa Ludowego. Brak nam było wtedy doświadczenia w kierowaniu państwem, brak wyszkolonych ludzi. W tych warunkach rodziła się i młoda kontrola naszego Państwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Na przestrzeni minionych ośmiu lat okrzepł aparat państwowy. Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, uchwalona 22 Iipca 1952 r., będąca podsumowaniem doniosłych przemian społecznych i politycznych, głęboko zreformowała strukturę organów władzy państwowej w kierunku większego jej wzajemnego powiązania i w duchu jej większej demokratyzacji. Nasza Konstytucja ostatecznie usunęła przeżytki burżuazyjne w poprzedniej strukturze władz państwowych, nadała organom władzy jednolity charakter.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Na ustawie o Najwyższej Izbie Kontroli z dnia 9 marca 1949 r. bardziej może niż na innych naszych ustawach ciążyły poważne wciąż przeżytki burżuazyjne, że przytoczę tu chociażby art. 2 stwierdzający, że Najwyższa Izba Kontroli jest organem od Rządu niezależnym. Wniesiony obecnie projekt ustawy ma na celu dalsze usprawnienie kontroli państwowej, stworzenie z organu kontroli państwowej integralnej części składowej ludowego aparatu państwowego.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Kontrola państwowa w Państwie Ludowym powołana jest do operatywnej działalności w zakresie ochrony mienia socjalistycznego, do walki z nadużyciami, walki o polepszenie pracy aparatu państwowego, o wzmocnienie nadzoru, ze szczególnym naciskiem na kontrolę wykonania uchwał Rządu. Chodzi o ciągłe podnoszenie dyscypliny państwowej, gospodarczej i finansowej, aby w ten sposób przyczynić się do zwycięstwa naszego budownictwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Tak pojęta rola kontroli państwowej czyni kontrolę częścią składową wielostronnych funkcji zarządu państwowego, stanowiąc bowiem część składową aparatu kierowniczo-zarządzającego państwa, a nie w izolacji od niego, może skutecznie wykonywać swe zadania. Dlatego koncepcja „niezależności” kontroli państwowej od Rządu stała się czynnikiem hamującym w prawidłowym realizowaniu doniosłych zadań kontroli państwowej.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Przedłożony Wysokiemu Sejmowi do rozpatrzenia i uchwalenia projekt ustawy o kontroli państwowej stanowi wyraz zmiany i wzrostu roli kontroli państwowej nierozdzielnie związanej ze zmianami, jakie zaszły we wszystkich dziedzinach życia naszego kraju w ciągu 3 1/2-letniego okresu od czasu uchwalenia ustawy z dnia 9 marca 1949 r.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Projekt ustawy stawia na czele kontroli państwowej Ministra Kontroli Państwowej, wchodzącego w skład Rządu, Rządowi podległego i składającego Rządowi sprawozdania, spostrzeżenia oparte na ważniejszych wynikach kontroli i przedstawiającego Rządowi uwagi do sprawozdań o wykonaniu budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Ze względu na wyjątkowe znaczenie planów w dziedzinie rozwoju naszej ekonomiki, kultury, sztuki i obrony naszego kraju kontrola państwowa ma szczególne zadanie w wykonywaniu kontroli nad realizacją narodowych planów gospodarczych, czemu daje wyraz projektowana ustawa we wstępie do niej.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Podkreślić należy, że mimo różnych przeżytków i naleciałości nasza kontrola państwowa od pierwszych dni swego powstania różniła się w sposób zasadniczy od kontroli burżuazyjnej.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Kontrola państwowa w państwie burżuazyjnym stanowi część składową burżuazyjnego aparatu ucisku, chroniącego interesy kapitalistów i obszarników, gnębiącego robotników i chłopów. Zadanie tej kontroli ogranicza się do kontroli finansowej, do kontroli wykonania budżetu państwowego.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Z charakteru swego jest ona organem biurokratycznym, działającym w interesie garstki wyzyskiwaczy przeciwko olbrzymiej większości wyzyskiwanych.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Nasza kontrola od pierwszej chwili swego istnienia stanowi składową część naszego mechanizmu państwowego, chroniącego interesy mas pracujących. Kontrola państwowa to potężny instrument w ręku Państwa Ludowego, wyrażającego interesy mas pracujących miast i wsi i kontrolującego, czy wytyczne i uchwały władzy ludowej są realizowane słusznie, prawidłowo i zgodnie z wolą mas.</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Oto w czym tkwi istotna różnica między kontrolą państwową w państwie burżuazyjnym a kontrolą w państwie ludowo-demokratycznym.</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">W ustroju kapitalistycznym kontrola zmierza do usprawnienia aparatu przemocy i gwałtu, u nas, w ustroju demokracji ludowej, kontrola dąży do usprawnienia aparatu władzy ludowej, aparatu budownictwa socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Klasowa istota naszej kontroli państwowej wyrażona jest także w art. 9 projektu ustawy, stwierdzającym, że kontrola państwowa w pracy swej opiera się na czynnym współdziałaniu mas pracujących, że współdziała z kontrolą społeczną rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-10.17" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Ta wytyczna w ustawie o kontroli państwowej winna się stać i niewątpliwie stanie się jednym z podstawowych wskazań dla aparatu kontroli państwowej.</u> + <u xml:id="u-10.18" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">W duchu głębokiej więzi z masami winien być wychowany dobry pracownik kontroli państwowej. Tylko bowiem ścisłe współdziałanie z masami pracującymi, z kontrolą społeczną rad narodowych daje rękojmię, że aparat kontroli państwowej nigdy nie przerodzi się w aparat biurokratyczny, że prace jego cechować będzie głębokie poczucie odpowiedzialności, ścisła łączność z życiem i pracą kontrolowanych jednostek, należyte zrozumienie swoich obowiązków — obowiązków tych, którzy stoją na straży należytego wykonywania uchwał naszego Rządu Ludowego, na straży nienaruszalności własności społecznej, na straży wzmocnienia ludowego aparatu państwowego.</u> + <u xml:id="u-10.19" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">W myśl projektu zakres działania kontroli państwowej obejmuje ministerstwa i inne organy naczelne administracji państwowej, podległe im urzędy, jak również wszelkie państwowe i spółdzielcze przedsiębiorstwa i organizacje gospodarcze tudzież organizacje i instytucje korzystające z pomocy państwa albo wykonujące czynności zlecone przez państwo (art. 3 projektu ustawy).</u> + <u xml:id="u-10.20" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Podstawowym zadaniem kontroli państwowej w okresie budowy podstaw socjalizmu jest, jak ustala art. 5 ustawy, czuwanie nad ochroną własności społecznej, przestrzeganie legalności, gospodarności, rzetelności i celowości w całokształcie działalności kontrolowanych jednostek oraz walka z przerostami aparatu administracyjnego i biurokratyzmem.</u> + <u xml:id="u-10.21" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">W okresie budownictwa socjalizmu wszechstronna ochrona własności społecznej i wychowywanie zarówno zespołów w instytucjach jak i jednostek w duchu nienaruszalności własności społecznej jest jednym z podstawowych warunków realizacji budownictwa socjalistycznego. Doskonalenie pracy aparatu państwowego i administracyjnego to wzmocnienie jego autorytetu, a więc wzmocnienie władzy ludowej. Doskonalenie aparatu gospodarczego to podstawa możliwości realizacji naszych poważnych, trudnych, ale realnych zadań Planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-10.22" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Przestrzeganie legalności to podstawa, bez której nie może funkcjonować normalnie żaden organ władzy państwowej. Walka z biurokratyzmem to gwarancja szybkiego i należytego wykonywania swych zadań przez wszystkie organy władzy państwowej, przez cały aparat państwowy, administracyjny i gospodarczy.</u> + <u xml:id="u-10.23" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Tak więc zadania nałożone w art. 5 na kontrolę państwową można by określić jednym zdaniem jako zadania walki o nieustanne doskonalenie pracy całego aparatu państwowego oraz podnoszenie dyscypliny państwowej we wszystkich jego ogniwach.</u> + <u xml:id="u-10.24" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Obok tego najważniejsze zadanie nałożone na kontrolę państwową — to zadanie kontroli działalności produkcyjnej, gospodarczej, finansowej i organizacyjno-administracyjnej kontrolowanych jednostek, a w szczególności ewidencjonowania, przechowywania i rozchodowania środków pieniężnych i materiałowych oraz gospodarowania nimi, określonych w art. 4 pkt. 1) wniesionego projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-10.25" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Przez realizowanie tych zadań kontrola państwowa dąży do nieustannego doskonalenia pracy aparatu państwowego i organizacji gospodarczej, do podnoszenia dyscypliny państwowej, gospodarczej i finansowej, w szczególności do wdrażania do oszczędnego gospodarowania, umiejętnego wykorzystywania rezerw; tępić będzie nadużycia, niegospodarność, zamrażanie środków pieniężnych, obniżanie wydajności i inne niedomagania, które utrudniają nasze budownictwo.</u> + <u xml:id="u-10.26" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">W okresie budownictwa fundamentów socjalizmu jednym z podstawowych elementów, warunkujących realizację tego budownictwa, jest wzmocnienie ekonomiki socjalistycznej, ulepszenie pracy organizacyjno-administracyjnej przedsiębiorstw państwowych, wykonywanie planów produkcyjnych, ostry reżim oszczędności środków pieniężnych i materiałowych.</u> + <u xml:id="u-10.27" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Ogromny rozmach naszego budownictwa, burzliwy wzrost coraz to nowych gałęzi przemysłu, rozwój techniki — te wszystkie sukcesy 8 lat naszej niepodległości nakładają na władzę ludową poważny obowiązek stałego, systematycznego i wnikliwego kontrolowania celowości, gospodarności i rzetelności pracy przedsiębiorstw państwowych, spółdzielczych itp.</u> + <u xml:id="u-10.28" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Kontrola państwowa ma więc za zadanie ścisłe kontrolowanie, jak w tej mierze wykonywane są uchwały Rządu i wytyczne Partii, ujawnianie braków i trudności, wskazywanie środków dla ich usunięcia, wychowywanie drogą kontroli aparatu gospodarczego w duchu dyscypliny gospodarczo-finansowej, wreszcie wyciąganie dyscyplinarnych i karnych wniosków w wypadkach koniecznych.</u> + <u xml:id="u-10.29" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Na XIX zjeździe Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) tow. Stalin stwierdził</u> + <u xml:id="u-10.30" who="#komentarz">(czyta):</u> + <u xml:id="u-10.31" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">„Dobrze postawiona kontrola wykonania to reflektor, który pomaga w każdej chwili oświetlić stan pracy aparatu i wyciągnąć na światło dzienne biurokratów i formalistów. Można z całą pewnością powiedzieć że 9/10 naszych luk i wyrw jest wynikiem braku należycie postawionej kontroli wykonania”</u> + <u xml:id="u-10.32" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Tow. Bierut wielokrotnie na VI i VII Plenum KC PZPR wskazywał na wielką i decydującą często rolę kontroli wykonania.</u> + <u xml:id="u-10.33" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Te nauki i wskazania legły u podstaw naszego projektu ustawy o kontroli państwowej.</u> + <u xml:id="u-10.34" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Kontrola państwowa nie może ograniczać się jednak tylko do stwierdzenia uchybień, naruszeń względnie nadużyć. Głównym i podstawowym celem socjalistycznej kontroli jest głęboka analiza stwierdzonych uchybień, ustalenie źródeł i przyczyn ich istnienia, aby w ten sposób pomóc w usprawnieniu działalności kontrolowanej jednostki.</u> + <u xml:id="u-10.35" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Tow. Stalin na otwarciu I wszechrosyjskiej narady odpowiedzialnych pracowników inspekcji robotniczo-chłopskiej 15 października 1920 r. powiedział m. in.</u> + <u xml:id="u-10.36" who="#komentarz">(czyta):</u> + <u xml:id="u-10.37" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">„W dawnych przedrewolucyjnych czasach kontrola stała poza instytucjami państwowymi, była zewnętrzną siłą, która dokonując rewizji instytucji starała się łapać winnych, łapać przestępców i do tego się ograniczała. Jest to metoda, powiedziałbym, policyjna, metoda wyłamywania przestępców, metoda sensacyjnych demaskowań po to, aby cała prasa mogła o tym trąbić. Nie jest to metoda inspekcji robotniczo-chłopskiej. Nasza inspekcja powinna patrzeć na instytucje, które rewiduje, nie jak na obce, ale jak na swe własne instytucje, które trzeba uczyć, które trzeba doskonalić.”</u> + <u xml:id="u-10.38" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">I ta głęboka nauka stała się myślą przewodnią naszej ustawy o kontroli państwowej. Celowi ujawnienia źródeł braków i pomocy w usuwaniu tych braków służy m. in. zagwarantowane przez ustawę w art. 19 ust. 5 prawo uczestniczenia pracowników kontroli państwowej w naradach kolegiów ministerstw, komisji i komitetów sprawujących funkcję naczelnych organów administracji państwowej, w naradach wytwórczych i zebraniach zwoływanych przez przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielcze itd.</u> + <u xml:id="u-10.39" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Temu też celowi służy wyszczególnione w art. 19 pkt. 10 i 11 prawo wydawania postanowień zobowiązujących kierownika jednostki kontrolowanej do usunięcia stwierdzonych naruszeń i uchybień. Możliwość uczestniczenia w naradach kolegiów, komisji, komitetów, a zwłaszcza możliwość uczestniczenia w naradach wytwórczych przedsiębiorstw państwowych zbliża aparat kontrolny do życia kontrolowanej jednostki, pozwala mu nie zza biurka patrzeć na pracę tej jednostki, a bezpośrednio zbliża go do codziennej pracy instytucji czy przedsiębiorstwa, umożliwia usłyszenie nie tylko z ust kierowników, ale i z ust robotników zatrudnionych bezpośrednio w procesie produkcji cennych często uwag, dotyczących źródeł braków i niedomagań i dróg do ich naprawienia. Pozwala to realizować w praktyce zasadę opierania kontroli na czynnym współdziałaniu mas pracujących. Ministerstwu Kontroli Państwowej jako organowi zarządu państwowego, posiadającemu specyficzne pełnomocnictwa do usuwania uchybień w działalności innych organów zarządu państwowego, ustawa nadaje w związku z tym prawo stosowania środków administracyjnych.</u> + <u xml:id="u-10.40" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Administracyjne środki oddziaływania w naszym Państwie Ludowym mają na celu ochronę interesów państwa i są skierowane przeciw osobom naruszającym jego interes. Ważnym więc pełnomocnictwem administracyjnym kontroli państwowej jest prawo zobowiązywania jednostek kontrolowanych do usunięcia stwierdzonych przez kontrolę uchybień, prawo do wydawania postanowień o usunięciu stwierdzonych naruszeń przepisów finansowych i zarządzeń właściwych władz w sprawach gospodarczych oraz wydawania orzeczeń zobowiązujących winnych popełnienia tych naruszeń do pokrycia szkody w granicach ich trzymiesięcznego uposażenia.</u> + <u xml:id="u-10.41" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Kontrola państwowa ma do spełnienia odpowiedzialne zadanie wychowania kadr w atmosferze wysokich wymagań, w poczuciu odpowiedzialności za własną pracę i pracę innych; ujawniając osiągnięcia, błędy i niedomagania służy sprawie uczenia i wychowywania kadr.</u> + <u xml:id="u-10.42" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Nie ulega wątpliwości, że brak kontroli wykonania uchwał Rządu, brak kontroli finansowej, kontroli ewidencjonowania, przychodowania i rozchodowania środków pieniężnych i materiałowych, brak kontroli nad należytym gospodarowaniem tymi środkami i rezerwami materiałowymi powoduje niekiedy zanik poczucia odpowiedzialności u cennych skądinąd kierowników, sprzyja rozluźnieniu dyscypliny, niewypełnianiu zadań i dyrektyw Rządu i Partii, rodzi atmosferę beztroski a nawet braku poszanowania dla dyrektyw i wytycznych Partii i Rządu. Brak kontroli, brak krytycznego spojrzenia na pracę podległego sobie aparatu powoduje u cennych nawet kierowników brak samokrytycznego spojrzenia na własną pracę.</u> + <u xml:id="u-10.43" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Kontrola państwowa winna więc dla kierowników instytucji, przedsiębiorstw być tym dodatkowym czujnym okiem ujawniającym braki w pracy i źródła tych braków, nie pozwalając wpadać w stan samouspokojenia, budzić stały zdrowy niepokój o dobro pracy podległej jednostki.</u> + <u xml:id="u-10.44" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Pomocą w wychowywaniu kadr w atmosferze wysokich wymagań i w poczuciu odpowiedzialności za własną pracę i pracę innych jest przyznana przez ustawę w art. 20 i 22 Ministrowi Kontroli Państwowej możność nakładania kar dyscyplinarnych za zgodą Prezesa Rady Ministrów lub rzeczowo właściwego Wiceprezesa Rady Ministrów na tych pracowników kontrolowanych jednostek, którzy dopuścili się jaskrawego naruszenia dyscypliny finansowej lub wprowadzili w błąd kontrolę państwową. Dyscyplinarne kary obejmują: upomnienie, naganę z ostrzeżeniem, a nawet usunięcie z zajmowanego stanowiska.</u> + <u xml:id="u-10.45" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Fakt, że kary dyscyplinarne orzeczone przez Ministra Kontroli Państwowej uwidoczniane są w aktach osobowych ukaranego, że Minister Kontroli Państwowej może za zgodą Prezesa Rady Ministrów zarządzić ogłoszenie kary w prasie, jest poważnym wychowawczym instrumentem w ręku Rządu Ludowego.</u> + <u xml:id="u-10.46" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Kontrola państwowa w toku wypełniania swych obowiązków spełnia jednocześnie rolę czułego instrumentu, przy pomocy którego poznaje się kadry, ich zalety i wady, ich przydatność do danej pracy, ich dojrzałość do kierowania powierzonymi im jednostkami. Nałożone na kontrolę państwową zadanie kontrolowania działalności produkcyjnej, gospodarczej i finansowej, o którym mowa w art. 4 projektu ustawy, kontrola wykonania uchwał Rządu — to przede wszystkim kontrola tego, jak ludzie odpowiedzialni za dany dział pracy wykonują swoje obowiązki. Socjalistyczna kontrola państwowa — to nie tylko kontrola dokumentacji, to jednocześnie kontrola, jak pracuje człowiek, to jednocześnie ujawnianie biurokratów, nierobów, nieuków, brakorobów, to jednocześnie obowiązek przekazywania w ręce Generalnej Prokuratury szkodników, złodziei grosza publicznego, sabotażystów. Zadania te powierzone kontroli państwowej wypływają z art. 19 przedłożonego Sejmowi projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-10.47" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Ujawnione w czasie kontroli niedomagania mogą często powstawać niekoniecznie na tle niewłaściwego wykonywania zadań przez funkcjonariuszy państwowych, ale i na tle braków organizacyjnych samego aparatu.</u> + <u xml:id="u-10.48" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Zadaniem więc kontroli państwowej jest ujawnianie tych braków i — jak wskazuje art. 4 pkt 4) projektu ustawy — przedstawianie ich Rządowi wraz ze swoimi wnioskami.</u> + <u xml:id="u-10.49" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Jednym z naczelnych zadań kontroli państwowej jest czuwanie nad przestrzeganiem legalności w całokształcie działalności kontrolowanych jednostek. Legalność — działanie zgodne z ustawami i dekretami władzy ludowej to zasada, bez której nie może normalnie funkcjonować żaden organ władzy państwowej, żadna instytucja czy przedsiębiorstwo państwowe lub spółdzielcze.</u> + <u xml:id="u-10.50" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Zadaniem kontroli państwowej jest stała walka o legalność socjalistyczną, o terminowe i dokładne realizowanie uchwał Rządu, walka z beztroskim i formalnym stosunkiem do ustaw państwowych.</u> + <u xml:id="u-10.51" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Tow. Malenkow w swym referacie sprawozdawczym na XIX Zjeździe Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, który stał się dla nas niewyczerpanym źródłem nauk i wskazań ideologicznych i praktycznych, stwierdził między innymi, że należy nieubłaganie wykorzeniać i położyć kres naruszeniom dyscypliny partyjnej i państwowej, przejawom braku odpowiedzialności, formalnego stosunku do uchwał Partii i Rządu.</u> + <u xml:id="u-10.52" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">„...Czas już — powiedział tow. Malenkow — zrozumieć, że ustawy radzieckie jednakowo obowiązują wszystkich ludzi radzieckich, wielkich i małych. Kierownicy winni nieuczciwego stosunku do wykonywania uchwał Partii i Rządu, dopuszczający się bezprawia i samowoli, nie mogą liczyć na żadne względy z tytułu ich stanowiska. Nieustanna troska o interesy naszej Ojczyzny, aktywna i nieustanna walka o wykonywanie uchwał Partii i Rządu — oto pierwszy obowiązek każdego pracownika partyjnego i państwowego.” Wskazania te winny stać się i staną się własnością każdego pracownika kontroli państwowej w jego codziennej pracy.</u> + <u xml:id="u-10.53" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Wysoka Izbo! Przedłożony Sejmowi do uchwalenia projekt ustawy o kontroli państwowej jest dalszym wkładem do naszej walki o usprawnienie i stałe podnoszenie na coraz wyższy poziom pracy organów państwowych. Ustawa o kontroli państwowej stwarza wszelkie możliwości uczynienia z naszej kontroli państwowej wzorowej, socjalistycznej kontroli wykonania ustaw, wytycznych i uchwał Rządu i Partii. O słusznej — oczywiście — linii pracy kontroli państwowej zadecyduje przede wszystkim należyte wypełnienie wszystkich zadań i należyte wykorzystanie w praktyce wszystkich uprawnień, o jakich mowa jest w ustawie, przy doborze najlepszych ludzi w kontroli państwowej:</u> + <u xml:id="u-10.54" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Przystępujemy wszyscy do pracy w poczuciu wielkiej odpowiedzialności, jaką nakłada na nas pełne zaufanie mas do władzy ludowej, zaufanie wyrażone w dniu 26 października rb. do polityki naszego Rządu Ludowego, do marksistowsko-leninowskiego kierownictwa Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, do mądrego kierownictwa tow. Bieruta.</u> + <u xml:id="u-10.55" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-10.56" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Wybory do Sejmu stały się potężną manifestacją narodu polskiego, który oddając swój głos na listę Frontu Narodowego zadokumentował jednocześnie swą gotowość walki o realizację programu Frontu Narodowego, swą gotowość walki o siłę gospodarczą i obronną naszej Ojczyzny, o szczęście narodu polskiego, o socjalizm i pokój.</u> + <u xml:id="u-10.57" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-10.58" who="#PrezesNajwyzszejIzbyKontroliFranciszekJozwiak">Nie jest to walka łatwa. Wymaga wiele ofiarności, trudów, a nierzadko i wyrzeczeń. Ale jest to walka z pełną perspektywą zwycięstwa. Niech nasza ustawa o kontroli państwowej, niech rzetelna praca pracowników kontroli państwowej staną się jednym z elementów, który ułatwi i przyśpieszy to wielkie zwycięstwo, zwycięstwo socjalizmu i pokoju.</u> + <u xml:id="u-10.59" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#Marszalek">Proponuję projekt ustawy o kontroli państwowej odesłać do Komisji Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję moją przyjął. Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#Marszalek">Projekt ustawy przekażę Komisji Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: projekt ustawy o przysiędze wojskowej.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#Marszalek">Komunikuję, że w dniu 19 bm. wpłynął rządowy projekt ustawy o przysiędze wojskowej.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#Marszalek">Proponuję projekt ustawy odesłać do Komisji Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#Marszalek">Sejm propozycję moją przyjął. Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#Marszalek">Projekt ustawy przekażę Komisji Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: zatwierdzenie dekretów wydanych przez Rząd po upływie kadencji Sejmu Ustawodawczego:</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#Marszalek">a) dekretu o obowiązkowych dostawach ziemniaków, b) dekretu o prawie łowieckim, c) dekretu o gospodarowaniu artykułami obrotu towarowego i zaopatrzenia, d) dekretu o zmianie niektórych przepisów postępowania karnego, e) dekretu o stosunkach służbowych nauczycieli szkół podstawowych i wychowawców w zakładach poprawczych oraz W schroniskach dla nieletnich, f) dekretu o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Materiałów Budowlanych oraz urzędu Ministra Przemysłu Drzewnego i Papierniczego.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#Marszalek">Komunikuję, że stosownie do art. 4 ust. 2 Przepisów wprowadzających Konstytucję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rząd przedstawił w dniach 15 i 18 listopada br. Sejmowi do zatwierdzenia dekrety ogłoszone w Dzienniku Ustaw Nr 37, 44 i 45, których tytuły przed chwilą odczytałem.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#Marszalek">Dekrety te będą przekazane Komisji Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: powołanie Rządu.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#Marszalek">Komunikuję, że od Prezesa Rady Ministrów Bolesława Bieruta otrzymałem pismo treści następującej</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#komentarz">(czyta):</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#Marszalek">„Warszawa, dnia 21 listopada 1952 r.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#Marszalek">Zgodnie z powierzonym mi przez Sejm zadaniem przedstawienia wniosków co do składu Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, proponuję następujący skład Rady Ministrów:</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Wiceprezes Rady Ministrów — Cyrankiewicz Józef</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#Marszalek">Wiceprezes Rady Ministrów — Dworakowski Władysław</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#Marszalek">Wiceprezes Rady Ministrów — Gede Tadeusz</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#Marszalek">Wiceprezes Rady Ministrów — Jaroszewicz Piotr Wiceprezes Rady Ministrów — Jędrychowski Stefan Wiceprezes Rady Ministrów i Przewodniczący Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego — Minc Hilary Wiceprezes Rady Ministrów — Nowak Zenon Wiceprezes Rady Ministrów i Minister Obrony Narodowej — Rokossowski Konstanty, Marszałek Polski Ministrowie:</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#Marszalek">Minister Bezpieczeństwa Publicznego — Radkiewicz Stanisław</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#Marszalek">Minister Budownictwa Miast i Osiedli — Piotrowski Roman</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#Marszalek">Minister Budownictwa Przemysłowego — Bąbiński Czesław</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#Marszalek">Minister Energetyki — Jaszczuk Bolesław</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#Marszalek">Minister Finansów — Dietrich Tadeusz</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#Marszalek">Minister Gospodarki Komunalnej — Baranowski Feliks</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#Marszalek">Minister Górnictwa — Nieszporek Ryszard</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#Marszalek">Minister Handlu Wewnętrznego — Minor Marian</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#Marszalek">Minister Handlu Zagranicznego — Dąbrowski Konstanty</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#Marszalek">Minister Hutnictwa — Żemaitis Kiejstut</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#Marszalek">Minister Kolei — Strzelecki Ryszard</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#Marszalek">Minister Kontroli Państwowej — Jóźwiak (Witold) Franciszek</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#Marszalek">Minister Kultury i Sztuki — Sokorski Włodzimierz</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#Marszalek">Minister Leśnictwa — Podedworny Bolesław</u> + <u xml:id="u-12.18" who="#Marszalek">Minister Oświaty — Jarosiński Witold</u> + <u xml:id="u-12.19" who="#Marszalek">Minister Państwowych Gospodarstw Rolnych — Chełchowski Hilary Minister Poczt i Telegrafów — Szymanowski Wacław Minister Przemysłu Chemicznego — Rumiński Bolesław Minister Przemysłu Drobnego i Rzemiosła — Żebrowski Adam Minister Przemysłu Lekkiego — Stawiński Eugeniusz Minister Przemysłu Maszynowego — Tokarski Julian Minister Przemysłu Rolnego i Spożywczego</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#Marszalek">Hoffmann Mieczysław</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#Marszalek">Minister Rolnictwa — Dąb Kocioł Jan</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#Marszalek">Minister Sprawiedliwości — Świątkowski Henryk</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#Marszalek">Minister Spraw Zagranicznych — Skrzeszewski Stanisław</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#Marszalek">Minister Szkolnictwa Wyższego — Rapacki Adam</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#Marszalek">Minister Transportu</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#Marszalek">Drogowego i Lotniczego — Rustecki Jan</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#Marszalek">Minister Zdrowia — Sztachelski Jerzy</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#Marszalek">Minister Żeglugi — Popiel Mieczysław</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#Marszalek">Minister — Szef Urzędu Rady Ministrów — Mijał Kazimierz.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#Marszalek">Ministrów Przemysłu Mięsnego i Mleczarskiego oraz Pracy i Opieki Społecznej proponuję powołać w trybie art. 29 ust. 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Aż do podjęcia uchwały przez Radę Państwa kierownictwo tymi ministerstwami będą sprawować wyznaczeni wiceministrowie.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#Marszalek">Prezes Rady Ministrów</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#komentarz">(—) Bolesław Bierut”</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#Marszalek">Odczytany przeze mnie skład Rady Ministrów zostanie Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#Marszalek">Komunikuję, że posiedzenie Komisji Spraw Ustawodawczych odbędzie się w 15 minut po zarządzeniu przerwy w obradach, w sali nr 118 nowego gmachu.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę do godziny 17.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 35 do godz. 17 min. 5.)</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#komentarz">(Na salę wchodzi Prezes Rady Ministrów Bolesław Bierut i zajmuje miejsce na ławach poselskich. Wszyscy obecni wstają i witają</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#komentarz">Prezesa Rady Ministrów Bolesława Bieruta długotrwałymi, hucznymi oklaskami.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionego przez Prezesa Rady Ministrów składu Rządu?</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#komentarz">(Poseł Ochab Edward:</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#Marszalek">Proszę o głos.)</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#Marszalek">Głos ma poseł Edward Ochab.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselOchabEdward">Wysoki Sejmie! Zgłoszona Sejmowi lista członków Rządu na czele z wielkim Budowniczym Zjednoczonej Polski Ludowej Prezesem Rady Ministrów Bolesławem Bierutem spotyka się z gorącą aprobatą nie tylko tej Wysokiej Izby, ale również całego narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselOchabEdward">Rząd Premiera Bolesława Bieruta stanowi w rozwoju kolejnych rządów Polski Ludowej: PKWN, Rządu Tymczasowego, Rządu Jedności Narodowej, Rządu powołanego przez Sejm Ustawodawczy w 1947 roku — dalszy krok naprzód, stanowi nowy, wyższy etap w rozwoju naszej władzy ludowej coraz to potężniejszej, coraz to bardziej związanej z milionowymi masami ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselOchabEdward">Nie według klucza partyjnego, ale według kwalifikacji politycznych, fachowych i moralnych dobierano wybitnych i zasłużonych działaczy państwowych jako kandydatów na trudne i odpowiedzialne posterunki wicepremierów i ministrów.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselOchabEdward">Posłowie z ramienia PZPR z radością stwierdzają, że członkowie Rządu reprezentują najbardziej doświadczone kadry działaczy państwowych, kadry zahartowane w długoletniej walce klasowej, wierne narodowi i zdolne do skutecznej walki o realizację wielkiego programu Frontu Narodowego, programu będącego wytyczną działania zarówno dla Rządu jak i Sejmu, jak i całego narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselOchabEdward">Ze szczególną radością witamy fakt, że u steru naszej nawy państwowej staje wielki przywódca polskiego ludu pracującego, wierny uczeń Lenina i Stalina, niestrudzony Budowniczy Polski Ludowej Towarzysz Bolesław Bierut.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#komentarz">(Długotrwale i huczne oklaski. Posłowie wstają.)</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselOchabEdward">Pod Jego kierownictwem rodziła się i krzepła w walce, wskazując narodowi jedyną drogę wiodącą ku wolności, Krajowa Rada Narodowa, pierwsza w historii reprezentacja zwycięskiego, wyzwolonego ludu polskiego.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselOchabEdward">Pod Jego kierownictwem naród polski dźwignął z ruin swą Ojczyznę bestialsko spustoszoną przez faszystów, zagospodarował Ziemie Odzyskane, zacieśnił więź serdecznej braterskiej przyjaźni z naszym wyzwolicielem — Związkiem Radzieckim i krajami demokracji ludowej, wkroczył na szeroką drogę twórczego budownictwa socjalistycznego, stał się wolnym, silnym i suwerennym.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselOchabEdward">Pod Jego kierownictwem rozgromiliśmy faszystowskie bandy zbrojne oraz bandy mikołajczykowskie, WRN-owskie i gomułkowskie agentury imperializmu, zjednoczyliśmy wszystkie żywe i twórcze siły naszego społeczeństwa wokół klasy robotniczej, w szeregach potężnego Frontu Narodowego, w walce o pokój i utrwalenie niepodległości, o wszechstronny rozwój i rozkwit naszej Ojczyzny, o socjalizm.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselOchabEdward">Pod Jego kierownictwem wykuliśmy wielką kartę praw wyzwolonego narodu polskiego — Konstytucję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i pod sztandarami Frontu Narodowego, jednoczącego wszystkich patriotów polskich, odnieśliśmy wielkie zwycięstwo w wyborach do Sejmu w dniu 26 października br.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselOchabEdward">Naród polski darzy serdeczną miłością i najgłębszym zaufaniem Towarzysza Bolesława Bieruta i wierzy niezłomnie, że pod Jego mądrym kierownictwem Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej będzie konsekwentnie rozwijać nasze dotychczasowe sukcesy, będzie nieugięcie prowadzić politykę pokojową, nieustannie zacieśniać braterską przyjaźń i sojusz ze Związkiem Radzieckim, z Chińską Republiką Ludową, z Czechosłowacją, z Niemiecką Republiką Demokratyczną, Węgrami, Rumunią, Bułgarią, Albanią, z bohaterską Koreą, z Mongolską Republiką Ludową, z walczącym o swą wolność Vietnamem, będzie — w oparciu o walkę ludów przeciw podżegaczom wojennym — skutecznie krzyżować nikczemne imperialistyczne zakusy na nasze granice i naszą suwerenność, będzie wytrwale umacniać potencjał obronny Rzeczypospolitej.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselOchabEdward">Wraz z całym narodem wierzymy, że Rząd nasz będzie nieustannie rozwijać gospodarkę narodową, wzmacniając coraz bardziej nasz socjalistyczny przemysł, spółdzielczość produkcyjną i państwowe gospodarstwa rolne, będzie usprawniać uspołeczniony handel i administrację publiczną, wszechstronnie rozbudowywać szkolnictwo wszystkich szczebli, instytucje kulturalne i naukowe, będzie się troszczyć o systematyczny rozwój służby zdrowia, otoczy szczególną opieką rzesze młodzieży, będzie wyzwalać twórczą energię i talenty naszego ludu pracującego w walce o pełną realizację szlachetnych celów Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselOchabEdward">Posłowie z ramienia PZPR głosować będą z całym zaufaniem za zatwierdzeniem pełnej listy członków Rządu Premiera Bolesława Bieruta i okażą Rządowi wszelką pomoc w jego trudnej pracy dla dobra Polski Ludowej, dla dalszego podniesienia stopy życiowej mas pracujących, dalszego rozwoju kultury polskiej, dalszego zwiększenia naszego narodowego wkładu w wielkie międzynarodowe dzieło pokoju i postępu.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#komentarz">(Długotrwałe, huczne oklaski.)</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselOchabEdward">Jesteśmy niezłomnie przekonani, że wraz z Sejmem okażą naszemu Rządowi najaktywniejsze poparcie wielomilionowe masy polskiego ludu pracującego, który głęboko kocha Towarzysza Bieruta, bezgranicznie mu ufa i wie, że pod przewodem tego wielkiego syna klasy robotniczej, wielkiego nauczyciela naszego narodu pójdziemy ku nowym, jeszcze wspanialszym zwycięstwom, ku słonecznemu socjalistycznemu jutru.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#komentarz">(Długotrwałe, huczne oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Do głosu zapisany jest poseł Józef Ozga-Michalski.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Wysoki Sejmie! Masy chłopskie wzięły powszechny udział w wyborach i głosowały z całym zaufaniem na kandydatów Frontu Narodowego, albowiem są one świadome swej roli w Państwie Ludowym.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Rośnie w nich poczucie odpowiedzialności za losy Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Rośnie przekonanie, że aby Polskę umacniać, konieczna jest coraz lepsza i wydajniejsza praca na roli oraz jak najrzetelniejsze wywiązywanie się ze swoich obowiązków wobec państwa.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Świadczy o tej patriotycznej postawie przebieg skupu zboża, świadczy o tym fakt podjęcia zobowiązań produkcyjnych przez 24.000 gromad w kraju, świadczy rozwój szlachetnego współzawodnictwa w terminowej dostawie płodów rolnych dla klasy robotniczej.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Chłopi wiedzą dobrze, co im przyniosła władza ludowa.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Przyniosła im 6 milionów hektarów ziemi.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Zdjęła z mas chłopskich ciężar długów wynoszących przed wojną 1.200 milionów zł.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Przyniosła im maszyny rolnicze i pomoc gminnych ośrodków maszynowych.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Przyniosła ponad 10 tysięcy zelektryfikowanych wsi.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Władza ludowa przyniosła wsi możność pracy w stale rozwijającym się przemyśle.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Zostały stworzone warunki dla coraz liczniej powstających spółdzielni produkcyjnych, które skupiają coraz szersze rzesze pracującej ludności wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Władza ludowa przyniosła wsi tysiące szkół i zapewniła młodzieży wiejskiej dostęp do szkół średnich, do uniwersytetów, politechnik i innych wyższych uczelni.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Przyniosła rosnącą stale sieć ośrodków zdrowia na wsi, możność leczenia się w szpitalach i uzdrowiskach szerokim rzeszom chłopskim.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Wszystko to mogło być dokonane dzięki polityce władzy ludowej, która od historycznych dni Manifestu Lipcowego pod przewodem Bolesława Bieruta realizowała z żelazną konsekwencją niewzruszone zasady robotniczo-chłopskiego sojuszu.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Polityka władzy ludowej — jak stwierdza program Frontu Narodowego — to umacnianie spójni między miastem i wsią.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Ta polityka odpowiada wspólnym interesom klasy robotniczej i pracujących chłopów. Polityka ta prowadzi do coraz wyższego poziomu produkcji, do coraz lepszego zaopatrzenia naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Front Narodowy, jedność narodu opiera się na sojuszu robotniczo-chłopskim, który jest źródłem naszych wszystkich osiągnięć, naszego rozwoju i rosnącej potęgi. Dlatego też mikołajczykowskie i obszarniczo-kapitalistyczne niedobitki, agenci wysługujący się amerykańskim wojennym podżegaczom oraz hitlerowscy odwetowcy pragnęliby rozbicia naszego narodu i pomniejszenia naszej siły.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Ale oto byliśmy wszyscy świadkami i uczestnikami wspaniałego zwycięstwa narodu. Zwyciężyła miłość Ojczyzny i pragnienie pokoju ożywiające serca Polaków.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Polskiemu chłopu nie przesłoniły oczu przejściowe trudności i bolączki — wybrał Polskę i pokój.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">My pamiętamy słowa hr. Studnickiego, siedzącego dziś na służbie Amerykanów, który przed wojną pisał: — „Chłopi nie mogą brać udziału w rządach, choćby tylko dlatego, że przodkowie ich brali baty od szlachty. Nie mogą więc mieć poczucia honoru i możliwości psychicznych do wzięcia odpowiedzialności za władzę.” Tak rozumowali Piłsudscy, Składkowscy, Studniccy.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Ale przyszła chwila, że wystarczyło kołka z dworskiego płota, aby pomierzyć ich magnackie fortuny i uczynić zadość sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Godność chłopa pracującego, deptanego i poniewieranego przez kapitalistów i obszarników, podniesiona została do godności najwyższej, do godności współgospodarza kraju.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Stu pięćdziesięciu pięciu posłów zasiadających w naszym Sejmie wywodzi się z chłopskiego zagona. Są wśród nich ludowcy, są członkowie partii robotniczej, są bezpartyjni.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Zostali powołani przez lud, aby z honorem i godnością brać udział w rządzeniu krajem, brać odpowiedzialność za władzę.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Chłopi, głosując na kandydatów Frontu Narodowego, głosowali za jednością, za pogłębieniem sojuszu robotniczo-chłopskiego. Wypowiedzieli się za dalszym wzrostem uprzemysłowienia Polski, za polityką prowadzącą do przekształcenia naszej Ojczyzny z kraju ubogiego i zacofanego, jakim zostawiła go niegdyś burżuazją, w kraj żelaza, nawozów sztucznych i maszyn rolniczych, w kraj przodującego przemysłu i rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Chłopi, oddając swe głosy do urn wyborczych, wypowiedzieli się za prowadzeniem polityki przyjaźni z Wielkim Związkiem Radzieckim i krajami demokracji ludowej od demokratycznych Chin do Niemieckiej Republiki Demokratycznej, wypowiedzieli się za polityką nieustępliwej walki o pokój na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Wysoki Sejmie! Kiedy naród opowiedział się za Konstytucją, a Sejm ją uroczyście uchwalił jako ustawę zasadniczą, którą wszystkie organy władzy ludu polskiego winny się kierować, aby umacniać Państwo Ludowe, przyśpieszać rozwój polityczny, gospodarczy i kulturalny Ojczyzny i pomnażać jej siły, aby pogłębiać uczucia patriotyczne, jedność i zwartość narodu w dążeniu do zachowania i utrwalenia pokoju — wtedy naród cały wybornie rozumiał, kto jest jego niezawodnym, wypróbowanym przywódcą, godnym realizować wielkie i trudne zadania epoki.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Lud kocha ludzi odważnych i mocnych, których serce biję razem z narodem, ludzi, których umysł rozgryzie najtwardszy orzech i wyłuska ziarno prawdy, ludzi zrodzonych z najpiękniejszych tradycji narodu, śmiało budujących nowe życie.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Pamiętamy 200-tysięczną rzeszę młodzieży na Placu Konstytucji, składającą ślubowanie Ojczyźnie. Nową młodzież, na nowym dziedzińcu wiodącą turniej o palmę pierwszeństwa w wydobyciu węgla, żelaza i tkanin, zboża, mięsa i mleka; młodzież szturmującą twierdzę nauki. Ci młodzi ludzie, odważni i ofiarni, głosowali na rusztowaniach budowli, kopalni, przy pługu, kosie i traktorze za pierwszym kandydatem narodu Bolesławem Bierutem.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> + <u xml:id="u-17.31" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Głosowali za prawdą, a prawdą jest znojna, ale jakże zaszczytna praca dla Polski Ludowej, prawdą jest trudna, ale zawsze uwieńczona zwycięstwem walka, prowadzona pod wodzą Wielkiego Nauczyciela Narodu Bolesława Bieruta.</u> + <u xml:id="u-17.32" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Pamiętamy wspaniałą manifestację dożynkową chłopów polskich między murami starego Krakowa i Nową Hutą. Ileż w tej manifestacji zawarło się historycznej wymowy.</u> + <u xml:id="u-17.33" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Snopy pszenicy Sandomierzan i Wrocławian, zjednoczonych na nowo ziem polskich, snopy chłopów racławickich kładziono w jeden sąsiek pod Wawelem.</u> + <u xml:id="u-17.34" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Aby dłonie robotników mogły kuć nowy stalowy pancerz Rzeczypospolitej — Nową Hutę.</u> + <u xml:id="u-17.35" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Aby nowe tysiące żniwiarek i traktorów mogły wyjechać w pole.</u> + <u xml:id="u-17.36" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Od Opola wspartego na piastowskich basztach, od Wrocławia, skąd wyfrunął na świat gołąb pokoju, od żyznych ziem Lublina, od ziemi mazowieckiej, od szeroko otwartych bram morskich Szczecina i Gdańska płynęły meldunki chłopów, którzy w toku kampanii przedwyborczej składali Pierwszemu Gospodarzowi Polski Ludowej rachunek swoich sił użytych dla umocnienia potęgi ojczystej ziemi.</u> + <u xml:id="u-17.37" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">W chłopach urosło przekonanie zrodzone z doświadczeń historii i z praktyki sojuszu robotniczo-chłopskiego, z doświadczeń budownictwa Polski Ludowej, że zjednoczeni we Froncie Narodowym w walce o przyszłość Ojczyzny będą dalej kroczyć do coraz nowych zwycięstw pod wodzą umiłowanego nauczyciela, wielkiego przywódcy ludu polskiego Bolesława Bieruta.</u> + <u xml:id="u-17.38" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-17.39" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">I będą razem z Rządem, którym On pokieruje, pracować ze wszystkich sił nad umocnieniem zjednoczonej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-17.40" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, reprezentujące szeroki aktyw chłopski, będzie we Froncie Narodowym realizować przy boku klasy robotniczej zadania Planu 6-letniego i następnego planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-17.41" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Aby podnieść dziesięciokrotnie poziom przemysłu.</u> + <u xml:id="u-17.42" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Aby zwiększać z każdym rokiem urodzaje, przebudowując wieś na coraz doskonalszą, uspółdzielczoną i socjalistyczną.</u> + <u xml:id="u-17.43" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Aby doprowadzić światło elektryczne do wszystkich zakątków kraju.</u> + <u xml:id="u-17.44" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Czeka nas praca nad uregulowaniem Wisły i budowa rozległej sieci kanałów. Połączymy w jeden system wodno-energetyczny nasze prastare rzeki Bug, Odrę i Nysę. Mamy osuszyć tysiące hektarów łąk i nawodnić te ziemie, które trawi posucha.</u> + <u xml:id="u-17.45" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Wierzymy, że Rząd Bolesława Bieruta będzie temu wielkiemu dziełu budownictwa zwycięsko przewodził.</u> + <u xml:id="u-17.46" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Dlatego wszyscy chłopi — ludowcy i ich reprezentanci w Sejmie obdarzają go swoim największym zaufaniem i poparciem i oddadzą swoje głosy za tym Rządem.</u> + <u xml:id="u-17.47" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Stanisław Kulczyński.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselKulczynskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Dokonuje się dzisiaj w naszym życiu politycznym akt o niezwykłej doniosłości.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselKulczynskiStanislaw">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, wybrany wolą całego narodu, powołuje w dniu dzisiejszym Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Rząd Frontu Narodowego. Na czele tego Rządu staje Pierwszy Budowniczy Polski Ludowej, ukochany przywódca naszego narodu — Bolesław Bierut.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselKulczynskiStanislaw">Bolesław Bierut był niestrudzonym bojownikiem sprawy narodowej i społecznej w latach walki z polskim faszyzmem i reakcją, w latach walki z hitlerowskim najeźdźcą, w ciężkich latach odbudowy zniszczonej przez faszyzm Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselKulczynskiStanislaw">Pod Jego dalekowzrocznym kierownictwem naród polski zagospodarował swój kraj i buduje lepsze jutro. Wokół Jego osoby skupił się z imponującą jednomyślnością cały naród polski we Froncie Narodowym.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselKulczynskiStanislaw">Bolesław Bierut zdobył miłość całego narodu — robotników, chłopów i inteligencji polskiej, której wskazał miejsce w budownictwie naszego ustroju, której nie szczędził nigdy wskazań, nauk, zachęty do pracy i którą obdarza zaufaniem. Inteligencja polska daje coraz więcej dowodów, że zaufania tego nie zawiedzie.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselKulczynskiStanislaw">Bolesław Bierut wskazał inteligencji i rzemiosłu drogę do umacniania więzi z przodującą siłą naszego narodu — klasą robotniczą; wyprowadził inteligencję i rzemiosło z poniżającej pozycji kapitalistycznego klienta do roli obywateli współodpowiedzialnych za losy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselKulczynskiStanislaw">Przed powołanym dziś Rządem stoją historyczne zadania realizacji programu Frontu Narodowego, programu umocnienia niepodległości i bezpieczeństwa zjednoczonej Ojczyzny, utrwalenia pokoju, wzrostu dobrobytu i lepszej przyszłości ludzi pracy, umocnienia siły Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselKulczynskiStanislaw">Wokół tych zadań, wyrażających najgłębsze dążenia narodu, umacnia się w Polsce nieznana dotąd i niespotykana w naszych dziejach jedność wszystkich uczciwych Polaków bez względu na środowisko, przekonania i światopogląd.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselKulczynskiStanislaw">Wyrazem tej wspaniałej jedności i zwartości narodu był zarówno powszechny udział obywateli Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w wyborach, jak i oddanie prawie wszystkich głosów na kandydatów Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselKulczynskiStanislaw">Wzrastająca jedność narodu, której wymownym sprawdzianem stały się wyniki wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, oparta jest na naszych sukcesach i zdobyczach uzyskanych w ciągu ośmiu lat władzy ludowej i na zrozumieniu, że nasze narodowe interesy są nierozerwalnie związane z siłami pokoju i sprawiedliwości społecznej, skupionymi wokół Związku Radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselKulczynskiStanislaw">Wszyscy uczciwi Polacy bez względu na ich poglądy i zapatrywania, jakie mieli w przeszłości, widzą, jak wielką drogę przebyliśmy od roku 1944, w którym rozpoczęliśmy odbudowę naszej Ojczyzny, nie tylko z ruin i zgliszcz pozostawionych przez najazd hitlerowski, ale i z wiekowego zacofania — tragicznej spuścizny rządów polskiej burżuazji.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselKulczynskiStanislaw">Wszyscy uczciwi Polacy zdają sobie sprawę z tego, że bezpowrotnie minęły lata zacofania i słabości politycznej, zasłanianej — „mocarstwową” frazeologią.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselKulczynskiStanislaw">Wszyscy uczciwi Polacy widzą, jak wysiłkiem całego narodu został zlikwidowany w Polsce Ludowej analfabetyzm, jak szeroko został otwarty dostęp do nauki i oświaty, jak wielkie budownictwo socjalistyczne usunęło raz na zawsze widmo bezrobocia i nędzy, jak znikł wyzysk kapitalistyczny; widzą, jak prymitywizm gospodarki lat międzywojennych ustępuje miejsca nowoczesnej technice; jak skłócona ze wszystkimi sąsiadami, słaba kapitalistyczna Polska, będąca igraszką w rękach międzynarodowej burżuazji — stała się silnym państwem, otoczonym przyjaciółmi i sojusznikami, państwem posiadającym szacunek, znaczenie i autorytet na arenie międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselKulczynskiStanislaw">Program Frontu Narodowego zabezpiecza żywotne interesy narodu i państwa, kreśli realne perspektywy przekształcenia Polski w ciągu bieżącego dziesięciolecia — „w kraj potężnego, nowoczesnego przemysłu, w kraj rozwijającego się postępowego rolnictwa, w kraj wysokiej kultury”, daje pełną gwarancję stale rosnącego dobrobytu i rozwoju wszystkich ludzi pracy, a wśród nich inteligencji i rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselKulczynskiStanislaw">Inteligencja znalazła i znajdować będzie — w miarę rozwoju budownictwa socjalistycznego — coraz szersze możliwości rozwoju i zastosowania swych zdolności, stając się niezbędną i cieszącą się szacunkiem częścią składową wielkiej armii budowniczych nowej Polski.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselKulczynskiStanislaw">Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej tworzy w ramach narodowych planów gospodarczych coraz szersze możliwości rozwojowe dla rzemiosła, które przechodzi do nowych, wyższych form gospodarki uspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselKulczynskiStanislaw">Pod kierownictwem Przewodniczącego Frontu Narodowego Bolesława Bieruta — Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej realizować będzie program Frontu Narodowego, zakończy zwycięsko Plan 6-letni i podejmie realizację nowego 5-letniego planu budownictwa socjalizmu w Polsce.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselKulczynskiStanislaw">Pokolenie nasze z ufnością i dumą kontynuować będzie pod Jego kierownictwem zadania, prowadzące do wielkości i potęgi naszej Ludowej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselKulczynskiStanislaw">Z dumą i ufnością, z wiarą, płynącą z dotychczasowych zdobyczy i sukcesów, inteligencja polska i rzemiosło — członkowie Stronnictwa Demokratycznego walczyć będą o pełne urzeczywistnienie programu Frontu Narodowego w najgłębszym rozumieniu tego, że — „od nas samych, od naszej świadomości, ofiarności i aktywności zależą postępy naszego budownictwa” — wielkość Ojczyzny i szczęście jej obywateli.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselKulczynskiStanislaw">W imieniu Stronnictwa Demokratycznego oświadczam, że inteligencja i rzemiosło z ofiarnością i oddaniem realizować będą program Frontu Narodowego, że z ufnością i wiarą w zwycięstwo pójdziemy drogą, którą prowadzi nas wielki nauczyciel i wychowawca — Premier Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Bolesław Bierut.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Dominik Horodyński.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselHorodynskiDominik">Wysoki Sejmie! W imieniu grupy tych posłów, którzy weszli do pierwszego Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z listy Frontu Narodowego jako działacze katoliccy, chciałbym określić stosunek do składu Rządu zaproponowanego przez Prezesa Rady Ministrów. Wraz z całym Sejmem głosowaliśmy za kandydaturą Bolesława Bieruta na najodpowiedzialniejsze stanowisko w państwie, jakim w myśl nowej Konstytucji jest urząd Prezesa Rady Ministrów. Entuzjazm, z jakim ta sala witała objęcie przez Bolesława Bieruta Jego nowej, wysokiej funkcji, jest miarą uczuć ogromnego zaufania i szacunku, jakimi cały naród polski darzy osobę Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselHorodynskiDominik">Bohaterska, pełna osiągnięć i sukcesów droga naszego narodu od chwili objęcia w Polsce rządów przez władzę ludową, wszystkie trudy i zwycięstwa ludzi pracy, wielkie rewolucyjne zmiany dokonane w kraju, cała historia Polski Ludowej, wszystko, co w życiu naszej Ojczyzny nowe i lepsze — nierozerwalnie i raz na zawsze związane jest z nazwiskiem Bolesława Bieruta.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselHorodynskiDominik">„Przypomnijmy sobie Polskę sprzed ośmiu lat...”, — „Spójrzmy na ogrom pracy, jakiej dokonał nasz naród...” — te słowa, które czytaliśmy w programie wyborczym Frontu Narodowego, są codziennymi, potocznymi zwrotami w rozmowach wszystkich Polaków, gdy z uzasadnioną dumą spoglądają wstecz na dokonane dzieło. Zagospodarowanie i scalenie z macierzą Ziem Odzyskanych, odbudowa Warszawy, rozwój przemysłu radykalnie zmieniający strukturę gospodarczą kraju, stopniowa mechanizacja rolnictwa i elektryfikacja wsi, szeroki rozwój oświaty i nauki — to kamienie milowe znaczące wyniki wielkiej pracy całego narodu. Kierownicza rola w państwie klasy robotniczej, otwarcie drogi do awansu społecznego i stworzenie warunków godnego ludzi życia dla mas pracujących miast i wsi, gnębionych, walczących i wegetujących w nieludzkich warunkach od wieków — to rewolucyjne i historyczne osiągnięcia Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselHorodynskiDominik">Niezmiernie trudne było kierownictwo tą ogromną falą przemian. Wymagało ono dojrzałości, wielkiego rozumu, mądrego serca i oddania sprawie całego siebie. Całego siebie dał Bolesław Bierut, obecny był przy wszystkich pracach, wszędzie tam, gdzie trzeba było podejmować decyzję i osobistą odpowiedzialność. Naród polski o tym wie.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselHorodynskiDominik">I wolę narodu wypełnił Sejm, powierzając Bolesławowi Bierutowi urząd Prezesa Rady Ministrów Rządu, który zobowiązany jest zrealizować program wyborczy Frontu Narodowego, program, który przekształci Polskę w kraj, o jakim marzyli i o jaki walczyli najlepsi synowie Ojczyzny, Nie w sielankowych warunkach podjęliśmy się w przeciągu najbliższych 8 lat przekształcić Polskę w jeden z przodujących krajów Europy, w którym życie będzie godne i szczęśliwsze. Stary świat, świat pieniądza, zysku i wyzysku, świat wojen kolonialnych i wojen zaborczych grozi nam najazdem, grozi zburzeniem dokonanego już dzieła, zniweczeniem planów i zamienieniem Polski z powrotem w ziemię mogił i gruzów, w ziemię na przetarg dla dolarowych możnowładców. Nie potrzebujemy się lękać gróźb miotanych z Waszyngtonu i Bonn. Potęga obozu pokoju, którego jesteśmy ogniwem, stale rośnie. Rośnie potęga Związku Radzieckiego, Chin Ludowych, krajów demokracji ludowej i NRD — podobnie jak rośnie siła naszego państwa. Wzrastają z dniem każdym szeregi bojowników o pokój w krajach kapitalistycznych. Ale musimy pamiętać o zagrożeniu, musimy być gotowi odeprzeć każdy zamach zwycięsko, musimy stale czuwać nad bezpieczeństwem wewnętrznym, które raz po raz starają się zakłócić poczynania wrogów. Jedność narodu jest najlepszą odpowiedzią na zamierzenia nieprzyjaciół pokoju.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselHorodynskiDominik">W myśl tego naczelnego hasła jedności narodu działacze katoliccy, których mam zaszczyt tu reprezentować, znaleźli drogę do Bolesława Bieruta już dawno, przed laty, gdy przyjęci w Belwederze mieli możność szerokiego omówienia z nim zasad społecznej działalności katolików w nowych warunkach życia kraju. W ostatnich latach to hasło jedności przyświecało w pracy niejednemu środowisku katolickiemu, wielu duchownym i świeckim działaczom. I gdy we Froncie Narodowym skupił się cały naród, mieli w nim pełny udział katolicy polscy.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselHorodynskiDominik">Krzepnięcie jedności moralno-politycznej narodu polskiego jest faktem. Z całą pewnością żadne przejściowe trudności lub takie czy inne nieporozumienia nie mogą zahamować tego zdrowego, historycznego procesu. Wiemy, uczy nas tego również doświadczenie, że niezależnie od różnic w poglądach wierzący i niewierzący mogą, a nawet więcej — muszą we wzajemnym szacunku i zaufaniu budować wspólnie dom ojczysty i wspólnie bronić go od wrogów.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselHorodynskiDominik">Dlatego obecni na tej sali działacze katoliccy zgodnie z programem Frontu Narodowego, strzegąc zasad wolności sumienia i wyznania, zagwarantowanych przez Konstytucję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, będą zabiegać o interesy instytucji katolickich i potrzeby wiernych, przeciwstawiając się równocześnie wszelkim próbom ze strony reakcji nadużywania uczuć religijnych dla szerzenia waśni wśród Polaków.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselHorodynskiDominik">Dlatego też będziemy głosować za składem Rządu zaproponowanym przez Prezesa Rady Ministrów, gdyż w Rządzie tym obok przywódcy narodu polskiego Bolesława Bieruta widzimy ludzi, którzy życiem swym dali dowód wielkiego hartu i ofiarności w pracy i w walce o lepszą Polskę.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Edmund Osmańczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselOsmanczykEdmund">Wysocy Przedstawiciele władzy ludowej! Pragnę zabrać głos jako jeden z wielu bezpartyjnych posłów, zasiadających w pierwszym Sejmie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz — czynię to ze szczególnym wzruszeniem — jako jeden z tych posłów obecnego Sejmu, którzy urodzeni i żyjący długie lata pod zaborem pruskim na ziemiach polskich nad Odrą i Nysą Łużycką, w ujściu Wisły czy nad Łyną, swoją obecnością tutaj podkreślają raz jeszcze historyczny fakt zjednoczenia na zawsze ziem nadodrzańskich i nadwiślańskich, odwiecznych ziem narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselOsmanczykEdmund">Wywalczona ofiarną krwią żołnierzy radzieckich i polskich jedność naszych ziem to był początek niełatwej drogi Polski Ludowej, drogi, która dzięki ofiarności naszej klasy robotniczej, naszego przodującego chłopstwa i naszej patriotycznej inteligencji zjednoczyła z kolei naród.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselOsmanczykEdmund">W ciężkiej pracy i walce zrodzona jedność narodu znalazła w ostatnim okresie swój potężny wyraz w powstaniu ogólnopolskiego Frontu Narodowego, następnie w wyborach, a wreszcie w jednomyślnych uchwałach naszego Sejmu dzisiaj.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselOsmanczykEdmund">Jest rzeczą niewątpliwą, że w pracy nad odbudową zniszczonego kraju, a z kolei przy wznoszeniu wielkich budowli socjalizmu każdy uczciwy Polak odczuwać musiał nie tylko ogrom zadań, jakie stanęły przed wolnym wreszcie narodem, ale i ogrom odpowiedzialności, jaka spadła na nasze pokolenie, któremu dana została jedyna szansa zmienienia polskich pobojowisk i rumowisk — jakże czcigodnych i jakże tragicznych — w kraj pokoju, kraj dobrobytu, kraj sprawiedliwości społecznej, kraj rozkwitu nauki oświaty i kultury.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselOsmanczykEdmund">Odpowiedzialność ta wzrosła wielokrotnie z chwilą, kiedy faszyści, tym razem amerykańscy, rozpoczęli jawne przygotowania do nowej wyprawy wojennej na Polskę z udziałem starych hitlerowskich generałów.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselOsmanczykEdmund">Odpowiedzialności tej nie umniejszał fakt, że wojenne przygotowania czynione są daleko nad Renem, a nie jak w roku 1939 nad Odrą i Bałtykiem. Było to zasługą przede wszystkim ludzi radzieckich, którzy zepchnęli siły wojenne za Łabę, a także zasługą ludu niemieckiego, który stworzył między Łabą a Odrą przyjazną nam Niemiecką Republikę Demokratyczną.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselOsmanczykEdmund">Odpowiedzialności naszej nie umniejszał również fakt, że wojenne przygotowania Amerykanów Ridgwaya i Eisenhowera nad Renem były, są i będą paraliżowane przez mądrą, dalekowzroczną politykę pokojową, przez potęgę gospodarczą i militarną Związku Radzieckiego, naszego niezwyciężonego sojusznika oraz przez bohaterską klasę robotniczą Francji, Włoch i Niemiec i przez setki milionów bojowników o pokój w całym świecie.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselOsmanczykEdmund">Rzecz prosta, że w tej sytuacji każdy uczciwy Polak musiał odczuwać konieczność wzmożenia naszej pracy dla pokoju i naszej walki o pokój.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselOsmanczykEdmund">Ludzie, którzy pracują i walczą razem dla jednego celu, muszą się dobrze wzajemnie rozumieć, jeśli chcą usprawnić i spotęgować swoje wspólne wysiłki. A zatem — mówiąc najprościej — potrzebny był nam wspólny język, który by oddawał najpełniej myśli, uczucia i dążenia narodu.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselOsmanczykEdmund">Język ten istniał. Pamiętaliśmy go z pism Frycza Modrzewskiego i Kościuszki, Mickiewicza i Waryńskiego. W Polsce Ludowej język ten odnaleźliśmy w przemówieniach Bolesława Bieruta do narodu. I Jemu, jako wyrazicielowi myśli i uczuć przodującej klasy, klasy robotniczej, zawdzięczamy, że język ten stawał się z każdym rokiem powszechniejszy i dziś jest językiem całego narodu, zjednoczonego we Froncie Narodowym.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselOsmanczykEdmund">W krajach kapitalistycznych burżuazyjni intelektualiści rozpaczają, że język ich przestał być środkiem porozumiewania się, bowiem słowa straciły swoją jednoznaczną treść lub zmieniły się w liczmany, a każde pojęcie daje się ugniatać do woli, jak amerykańska guma do żucia. Nawet najnaturalniejsze pojęcie miłości ojczyzny uznali ci panowie za przebrzmiały, pusty dźwięk.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselOsmanczykEdmund">W naszym natomiast kraju język, wolny wreszcie od kapitalistycznych, kosmopolitycznych deformacji, stał się środkiem porozumienia narodu, a stał się tym przez swą rzetelną — niech mi wolno będzie powiedzieć — proletariacką jednoznaczność.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselOsmanczykEdmund">Każde słowo, każde pojęcie związane z życiem narodu stało się dzięki ustrojowi, który budujemy, w pełni prawdziwe, więcej — w pełni sprawdzalne.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselOsmanczykEdmund">Podstawą jedności działania Polaków we Froncie Narodowym jest miłość Ojczyzny, wyrażana nie szumnymi deklaracjami, lecz ciężką, odpowiedzialną, codzienną pracą każdego uczciwego obywatela Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselOsmanczykEdmund">I tak jak miłość Ojczyzny stała się pojęciem dalekim od odświętnego patosu przez swą sprawdzalność w codziennej pracy każdego obywatela, podobnie i nienawiść nasza do wrogów oraz uczucie braterstwa dla przyjaciół naszych posiadają dziś wagę codziennego trudu wszystkich ludzi pracy w Polsce.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselOsmanczykEdmund">Język, którym dziś mówimy, my, ludzie pracy i walki, obywatele Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, partyjni i bezpartyjni, wierzący i niewierzący, jest językiem Placu Konstytucji i Nowej Huty, Szczecińskiego Portu i Kędzierzyna, Żerania i Lublina, Wałbrzycha i Katowic, Białegostoku i Gdańska. Język ten jest obcy i wrogi dla emigracyjnych szubrawczyków i ich bońskich, waszyngtońskich i watykańskich protektorów. Ale język ten jest zrozumiały i bliski dla co najmniej miliarda ludzi w świecie, czynnie dziś walczących o pokój.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselOsmanczykEdmund">Ten wspólny język, którym mówimy dziś — wszyscy patrioci w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, uprawnia mnie, bezpartyjnego posła ziemi szczecińskiej na Sejm, któremu przewodniczy bezpartyjny poseł miasta Warszawy, do oświadczenia w dniu tak uroczystym, jak dzisiejszy, co następuje:</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselOsmanczykEdmund">Obywatelu Prezesie Rady Ministrów! Prowadźcie nas dalej tą drogą, która wzmaga nasze siły, utrwala pokój i zdobywa nam przyjaźń i szacunek setek milionów ludzi w świecie. Naród jest z Wami!</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#komentarz">(Huczne, długotrwałe oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#Marszalek">Nikt więcej do głosu nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#Marszalek">Proponuję, aby wnioski Obywatela Prezesa Rady Ministrów co do składu Rządu były przegłosowane łącznie. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję przyjął. Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#Marszalek">Przegłosujemy zatem proponowany skład Rządu łącznie.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przedstawionymi wnioskami Obywatela Prezesa Rady Ministrów co do składu Rządu, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciwny tym wnioskom, zechce wstać. Nikt.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm jednomyślną uchwałą powołał Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w składzie zaproponowanym przez Obywatela Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#komentarz">(Wszyscy wstają. Huczne, długotrwałe oklaski.)</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#komentarz">(Glos: Prezes Rady Ministrów, nasz ukochany nauczyciel i przywódca ludu polskiego, Bolesław Bierut, niech nam żyje! Posłowie wstają, powtarzając trzykrotnie okrzyk:</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#Marszalek">Niech żyje!)</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Prezesa Rady Ministrów i Członków Rządu o zajęcie miejsc w ławach rządowych.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#komentarz">(Prezes Rady Ministrów Bolesław Bierut wraz z członkami Rządu wśród niemilknących oklasków zajmują miejsca na ławach rządowych.)</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#komentarz">(Glos: Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i ukochany przez cały naród Towarzysz Bolesław Bierut niech żyje! Posłowie wznoszą trzykrotny okrzyk:</u> + <u xml:id="u-24.14" who="#Marszalek">Niech żyje!)</u> + <u xml:id="u-24.15" who="#Marszalek">Udzielam głosu Obywatelowi Prezesowi Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-24.16" who="#komentarz">(Prezes Rady Ministrów Bolesław Bierut wchodzi na trybunę, witany hucznymi oklaskami.)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">Wysoki Sejmie! Pragnę w imieniu wybranego przez Was, Obywatele Posłowie, Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej złożyć gorące podziękowanie za to jednomyślne i zaszczytne zaufanie, którym obdarzają ten Rząd uchwały Sejmu i wypowiedzi przedstawicieli zespołów poselskich. Nakłada to szczególny obowiązek i szczególną odpowiedzialność na Radę Ministrów, na każdego z członków Rządu, na podległy kierownictwu tego Rządu aparat państwowy. Chciałbym zapewnić Wysoki Sejm i cały naród polski, że Rząd, któremu mam zaszczyt przewodniczyć, w pełni zdaje sobie sprawę z wagi obowiązków włożonych nań mocą uchwały Sejmu.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">Po raz pierwszy powołany do kierowania państwem Rząd otrzymuje tak jednomyślne i wszechstronne poparcie całego Sejmu jako najwyższego organu władzy państwowej i wyraziciela woli narodu. Jest to dobitnym wyrazem nowej sytuacji, nowego układu stosunków społecznych i politycznych w naszym kraju. Wybory w dniu 26 października, w których wyniku rozpoczyna swą działalność Sejm obecny oraz wyłonione z jego woli naczelne organy władzy i administracji państwowej, były niezwykłym, przełomowym wydarzeniem dla życia i rozwoju naszego narodu. Naród polski wypowiedział w tych wyborach swoją wolę w sposób tak zdecydowany, powszechny i jednolity jak nigdy w poprzednich okresach swej historii. Oczywiście, nigdy przedtem nie było warunków, które by dawały narodowi naszemu możność takiego wyrażenia swych uczuć, swej siły wewnętrznej, swej jedności moralno-politycznej, swej postawy wobec najdonioślejszych spraw i zagadnień bytu narodowego. Jasne jest jednak, że ta potężna i doniosła manifestacja niezłomnej jedności i solidarności naszego narodu stwarza nową sytuację społeczno-polityczną, a zatem stawia przed powołanym dziś przez Sejm Rządem nowe zadania, nakłada nań szczególną odpowiedzialność.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">Jak wyrazić główną treść tych zadań? Sądzę, że najsłuszniej będzie sformułować te zadania jako realizację programu Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">Podstawą ideologiczną wyborów październikowych, sztandarem, który zdołał skupić i zjednoczyć cały naród, był program Frontu Narodowego. Sejm obecny jest wyrazem całkowitego i powszechnego zwycięstwa idei Frontu Narodowego. Wyłoniony przez Sejm Frontu Narodowego Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej winien być zatem rządem realizacji programu Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">Przypomnijmy w skrócie naczelne wytyczne tego programu.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">Walczymy o szybkie uprzemysłowienie naszego kraju na bazie nowoczesnej techniki. Jest to jedyny i niezawodny sposób likwidacji wiekowego zacofania naszej gospodarki, warunek stałego podnoszenia wzwyż naszej siły, naszego dobrobytu, naszej kultury. Szybkie uprzemysłowienie kraju w oparciu o nową technikę to podstawowy warunek nieustannego wzrostu sił naszego Państwa Ludowego, zaś umacnianie sił państwa — to niezawodna rękojmia umacniania niepodległości i suwerenności Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, to stałe podnoszenie jej roli, jej znaczenia, jej wkładu w ogólnoświatowe dzieło walki o pokój.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">Żyjemy w okresie pogłębiającego się w całym świecie rozkładu starego systemu gospodarki kapitalistycznej. Klasy pasożytnicze w pogoni za najwyższym zyskiem same zaostrzają i przyśpieszają kryzys tego systemu. Grabiąc bezlitośnie podporządkowane sobie narody, imperialiści rozpętują gorączkę zbrojeń, organizują bloki wojenne, szerzą zbrodniczą psychikę masowego ludobójstwa, odbudowują rozbite szczątki hitlerowskiego Wehrmachtu w celu podszczuwania do nowych napaści m. in. i na nasz kraj. Ale naród polski nie jest dziś izolowany i bezbronny, jak przed wrześniem 1939 roku. Naród polski jest dziś czynnym współtwórcą nowej epoki wielkich przeobrażeń społecznych, które ogarnęły już trzecią część globu i oddziałują na cały świat, pobudzając do walki wyzwoleńczej uciśnione narody. Naród polski jest dziś czynnym współuczestnikiem najpotężniejszego ruchu postępowego w dziejach ludzkich — wielkiego ruchu obrońców pokoju, który ogarnia swym zasięgiem olbrzymią większość ludzkości. Naród polski szczyci się dziś niezłomnym przymierzem i przyjaźnią z narodami Wielkiego Związku Radzieckiego i krajów demokracji ludowej. Nigdy w swych dziejach Ojczyzna nasza nie była tak jak dziś potężnie i niezawodnie sprzymierzona z najbardziej postępowymi siłami świata, broniącymi nowych zasad pokojowego współżycia międzynarodowego, szczerej współpracy, całkowitego równouprawnienia, wzajemnego poszanowania i braterskiej pomocy. Dzięki przymierzu i przyjaźni z narodami ZSRR Polska Rzeczpospolita Ludowa czuje się nie tylko bardziej niż kiedykolwiek zabezpieczoną przed napaścią imperialistówj neohitlerowców i ich amerykańskich patronów, ale korzysta z wielkiej, bezinteresownej, serdecznej^ pomocy Wielkiego Kraju Rad w rozwoju swego przemysłu, swej gospodarki, w przyswajaniu sobie wspaniałych osiągnięć nauki i techniki radzieckiej. Szczególnym, braterskim i niezrównanym wyrazem pomocy narodów radzieckich, przepięknym przejawem serdecznej troski Wielkiego Przyjaciela Polski Józefa Stalina o szybszą rozbudowę naszej stolicy jest wspaniałomyślny i szlachetny dar Rządu Radzieckiego dla Warszawy — budowa wielkiego Pałacu Kultury i Nauki.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">Niech mi więc będzie wolno z tej trybuny naszego Sejmu przesłać narodom radzieckim i ich Wielkiemu Wodzowi gorące uczucia wdzięczności i braterskiego pozdrowienia w imieniu naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#komentarz">(Huczne, długotrwałe oklaski.)</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">Realizacja programu Frontu Narodowego wysuwa przed Rządem jako czołowe zadanie nieustanne pogłębianie przyjaźni i współpracy z narodami państwa socjalistycznego i krajów wyzwolonych z jarzma kapitalizmu — jako najważniejszej rękojmi zwycięstwa w walce o utrwalenie pokoju i zabezpieczenie niepodległości Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">Stojąc na straży historycznych interesów narodu, jego bezpieczeństwa i suwerenności, uważamy równocześnie za swój najświętszy obowiązek czynić wszystko, co jest w naszej mocy, aby podnosiła się stopa życiowa człowieka pracy, aby jego potrzeby materialne i kulturalne były zaspokojone coraz pełniej.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">Od czego zależy tempo naszych osiągnięć w tym kierunku?</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">Zależy ono od czynnego poparcia przez cały naród wysiłków Rządu zmierzających do uruchomienia wielkich rezerw tkwiących w naszej gospodarce, w naszym życiu.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">Szybki rozwój przemysłu jest, główną dźwignią rozwoju wszystkich dziedzin gospodarki narodowej i zwłaszcza rolnictwa, które odziedziczyliśmy po dawnym ustroju kapitalistyczno-obszarniczym w stanie szczególnie zacofanym. Podnoszenie poziomu sił wytwórczych we wszystkich dziedzinach gospodarki narodowej — to warunek szybkiego wzrostu dobrobytu materialnego i kultury całego społeczeństwa. Praktycznym zadaniem prowadzącym do tego celu jest:</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">stałe podnoszenie wydajności pracy zarówno w przemyśle jak w rolnictwie i innych działach gospodarki narodowej;</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">rozwój współzawodnictwa socjalistycznego i przodownictwa w pracy, umacnianie ofiarności i odpowiedzialności całej załogi zakładów przemysłowych za terminowe wykonanie planów produkcyjnych;</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">pogłębianie ruchu racjonalizatorów i wynalazców, najlepszego wykorzystania urządzeń przemysłowych i nowej techniki;</u> + <u xml:id="u-25.18" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">walka z marnotrawstwem surowców, materiałów, paliw i energii;</u> + <u xml:id="u-25.19" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">walka z brakoróbstwem i o coraz lepszą jakość wytworów produkcji;</u> + <u xml:id="u-25.20" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">szybki wzrost mechanizacji i wyższej techniki w rolnictwie przez rozwój spółdzielni produkcyjnych i państwowych ośrodków maszynowych;</u> + <u xml:id="u-25.21" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">umacnianie spójni między miastem i wsią;</u> + <u xml:id="u-25.22" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">walka ze spekulacją i wszelkimi pozostałościami wyzysku mas pracujących;</u> + <u xml:id="u-25.23" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">walka o zwycięskie wykonanie wielkich historycznych zadań naszego Planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-25.24" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">Droga, którą kroczyć będzie powołany dziś Rząd, będzie drogą codziennej troski o człowieka pracy, będzie drogą nieubłaganej walki ze szkodnictwem i wszelką wrogą działalnością, będzie drogą stanowczego tępienia bezmyślności i. tępoty, bezduszności i biurokratyzmu, które wciąż jeszcze tyle szkód powodują w naszym życiu.</u> + <u xml:id="u-25.25" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">Prowadzić będziemy nieubłaganą walkę z wszelkimi agenturami, które usiłują podkopywać siłę i zwartość naszego Państwa Ludowego, ze wszelkimi ekspozyturami wrogich ośrodków imperialistycznych: amerykańskich czy watykańskich, winowskich czy wuerenowskich, trockistowsko-titowskich czy syjonistycznych.</u> + <u xml:id="u-25.26" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">Naszym niezawodnym oparciem we wszystkich wysiłkach na tej drodze jest rosnąca wciąż aktywność społeczna milionowych mas pracujących. Coraz powszechniejszy czynny udział milionów Polaków w twórczym życiu i rozwoju naszego kraju, w umacnianiu naszego państwa, w kształtowaniu naszej przyszłości — to największa zdobycz i najpotężniejsze źródło sił naszego narodu. Masy ludowe coraz liczniej skupiają się pod sztandarami walki o całkowite zlikwidowanie wielowiekowych krzywd społecznych, walki o nowy, lepszy i sprawiedliwy ustrój społeczny, pod sztandarami budownictwa socjalistycznego. Rośnie świadomość polityczna milionów Polaków — dawniej gnębionych i okradanych z elementarnych praw obywatelskich. Wzmaga się coraz bardziej świadomy i czynny udział najszerszych mas w rządzeniu swoim państwem, państwem ludu pracującego. Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stała się już niewzruszoną ostoją i natchnieniem wielkiej mobilizacji mas obywateli w ich dążeniu do utrwalenia i rozszerzenia zdobyczy ludu pracującego. Bezspornymi i wspaniałymi przykładami tej mobilizacji jest udział wielomilionowych mas naszego narodu w wielkich plebiscytach na rzecz sprawy pokoju, w szerokiej, powszechnej niemal dyskusji ogólnonarodowej nad Konstytucją, wreszcie w potężnym swą niezrównaną wymową wyniku wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na platformie Frontu Narodowego. W tym powszechnym wzroście aktywności społecznej, w rosnącej zdolności mobilizacyjnej mas, w pogłębiającej się jedności narodu — tkwi niezwyciężona siła naszego ustroju, siła naszego Państwa Ludowego. Coraz liczniejsze miliony obywateli naszego kraju łączą się w dążeniu do budowy coraz bardziej dostatniego, kulturalnego, pełnego godności i dumy życia człowieka pracy w naszej umiłowanej Ojczyźnie.</u> + <u xml:id="u-25.27" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">Pogłębiać tę rosnącą jedność i aktywność milionów Polaków, umacniać ze wszech miar ich czynny i świadomy współudział w budowie nowego życia — oto wielkie i naczelne zadanie polityczne powołanego dziś przez Sejm Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Z potężnych i niewyczerpanych źródeł rosnącej energii społecznej mas Rząd ten czerpać będzie siły w swej codziennej pracy.</u> + <u xml:id="u-25.28" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">Pragnę zapewnić Was, Obywatele Posłowie, że powołany przez Was Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej czynić będzie wszystko, aby nie zawieść Waszego zaufania, aby oprzeć swoją pracę na poparciu całego narodu.</u> + <u xml:id="u-25.29" who="#PrezesBadyMinistrowBoleslawBierut">Wspólnie z milionami robotników i chłopów pracujących, w oparciu o rosnącą aktywność tych mas, o współudział w życiu naszego państwa milionów mężczyzn i kobiet, w oparciu o wspaniały entuzjazm twórczy milionów młodych budowniczych Polski Ludowej, w oparciu o pogłębiającą się wciąż jedność moralno-polityczną naszego narodu — czynić będziemy wszystko, aby wytrwałą, ofiarną pracą dla Ojczyzny umacniać wciąż jej siły, budować wspólnym porywem naszych gorących dla niej uczuć i codziennego dla niej wysiłku szczęście i wielkość Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-25.30" who="#komentarz">(Posłowie wstają. Długotrwałe, huczne oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#Marszalek">Porządek dzienny posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Parlamentarnym Kancelarii Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#Marszalek">Następne posiedzenie Sejmu odbędzie się jutro, dnia 22 listopada o godz. 10.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#komentarz">Koniec posiedzenia o godz. 18 min. 15.</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00003-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00003-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..105ff5c --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00003-01/header.xml @@ -0,0 +1,70 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00003-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>3 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>3 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">3</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1952-11-22</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz" role="speaker"> + <persName>Minister Bezpieczeństwa Publicznego Stanisław Radkiewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAlbrechtJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Albrecht Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBieniekStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Bieniek Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselChlebdaStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Chlebda Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCieslakStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Cieślak Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFrankowskiJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Frankowski Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanczykTadeusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Janczyk Tadeusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJodlowskiJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Jodłowski Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKitaAdolf" role="speaker"> + <persName>Poseł Kita Adolf</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMorawskiJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Morawski Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSzkopJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Szkop Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWagrowskiMieczyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Wągrowski Mieczysław</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00003-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00003-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..1dc79e0 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00003-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,559 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Kadencja I — Sesja I</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 3 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 22 listopada 1952 r.</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Warszawa 1952</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Przybywających na salę obrad Marszałka Sejmu Jana Dembowskiego i wicemarszałków Sejmu, Przewodniczącego Rady Państwa Aleksandra Zawadzkiego i członków Rady Państwa oraz Prezesa Rady Ministrów Bolesława Bieruta i członków Rządu — posłowie witają długotrwałymi oklaskami. </u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Okrzyki: — „Towarzysz Bolesław Bierut, Prezes Rady Ministrów niech żyje !”)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz"> Wszyscy wstają, witając Prezesa Rady Ministrów Bolesława Bieruta długo niemilknącą owacją.</u> + <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">Początek posiedzenia o godz. 10 min. 5.</u> + <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Protokół 2 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Usprawiedliwiają nieobecność na posiedzeniach Sejmu posłowie:</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Andrzejewski Jerzy, Korczyc Władysław, Marchlewski Teodor, Wyka Kazimierz — z powodu choroby.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Biernawski Witold, Domańska Irena, Jabłoński Henryk, Mazur Stanisław (prof.), Naszkowski Marian i Skrzeszewski Stanisław — z powodu wyjazdu za granicę.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Pszczółkowski Edmund — z powodu wyjazdu w sprawach służbowych.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu ustaliło następujący porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(czyta):</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">1. Projekt ustawy o amnestii (druk nr 7).</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">2. Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o złożonym ze wspólnej inicjatywy Rady Państwa i Rządu projekcie ustawy o kontroli państwowej (druki nr 1 i 6).</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">3. Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o przysiędze wojskowej (druki nr 2 i 5).</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">4. Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekrecie z dnia 28 sierpnia 1952 r. o obowiązkowych dostawach ziemniaków (Dz. U. Nr 37 poz. 255) — (druk nr 9).</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">5. Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekrecie z dnia 29 października 1952 r. o prawie łowieckim (Dz. U. Nr 44 poz. 300) — (druk nr 10).</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">6. Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekrecie z dnia 29 października 1952 r. o gospodarowaniu artykułami obrotu towarowego i zaopatrzenia (Dz. U. Nr 44 poz. 301) — (druk nr 11).</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">7. Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekrecie z dnia 29 października 1952 r. o zmianie niektórych przepisów postępowania karnego (Dz. U. Nr 44 poz. 302) — (druk nr 12).</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">8. Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekrecie z dnia 29 października 1952 r. o stosunkach służbowych nauczycieli szkół podstawowych i wychowawców w zakładach poprawczych oraz w schroniskach dla nieletnich (Dz. U. Nr 44 poz. 303) — (druk nr 13).</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">9. Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekrecie z dnia 17 listopada 1952 r. o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Materiałów Budowlanych oraz urzędu Ministra Przemysłu Drzewnego i Papierniczego (Dz. U. Nr 45 poz. 304) — (druk nr 14).</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego?</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: projekt ustawy o amnestii (druk nr 7).</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Głos ma Minister Bezpieczeństwa Publicznego obywatel Radkiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Obywatele Posłowie! Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przedkłada pod obrady Wysokiego Sejmu projekt ustawy o amnestii.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Władza ludowa po wyzwoleniu Polski otrzymała między innymi ponury spadek demoralizacji i deprawacji, a co za tym idzie, wysoki stopień przestępczości. Inaczej zresztą być nie mogło. W Polsce przedwrześniowej panował ustrój kapitalistyczny, w którym rządziło wilcze prawo wyzysku szerokich mas narodu przez klasy posiadające, powodując rosnącą nędzę i pauperyzację. Masowe bezrobocie w mieście i na wsi było zjawiskiem stałym. W Polsce przedwrześniowej terror wobec mas ludowych, poniżanie i poniewieranie człowiekiem stanowiły metodę rządzenia sanacyjnej, faszystowskiej biurokracji. Szczególnie brutalny był ucisk mniejszości narodowych, stanowiących ponad 1/3 ogółu ludności państwa. Warunki przedwrześniowe stawiały ogromne masy ludu, szczególnie zaś młode pokolenie, w sytuacji bez wyjścia, pozbawiały je jakiejkolwiek ludzkiej perspektywy życiowej. Aby zagłuszyć rosnącą świadomość klasową w masach zatruwano dusze ludzkie deprawującą propagandą, szerzoną przez film i prasę burżuazyjną, podsycano najniższe instynkty. Pornografię, kastet i pistolet, bandytyzm i mord podniesiono do godności instrumentu wychowania i ich — „kultury”. Szczyt tej „kultury” w owym czasie, jak wiadomo, osiągnęły Niemcy hitlerowskie, dziś zaś — „promieniuje” ona w szczególnie skoncentrowanej formie na cały świat kapitalistyczny z Ameryki.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Wszystko to nie mogło nie powodować stałego postępu demoralizacji i deprawacji, stałego wzrostu przestępczości jako zjawiska społecznego, właściwego ustrojowi Polski przedwrześniowej.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Deprawację tę pogłębiła i spotęgowała 6-letnia okrutna zbójecka polityka hitlerowskiego okupanta wobec narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Dziś to wszystko stało się już u nas ponurym wspomnieniem przeszłości. Ustrój demokracji ludowej zmienił zasadniczo warunki bytu i pracy obywateli kraju, umożliwił im korzystanie w pełni z praw obywatelskich.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Władza ludowa zlikwidowała raz na zawsze bezrobocie w naszym kraju, zapewniła warunki pracy i możliwości ludzkiego bytu wszystkim mieszkańcom wsi i miast. Konstytucja nasza gwarantuje wszystkim obywatelom prawo do pracy, prawo do nauki, prawo do wypoczynku.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Władza ludowa nie szczędzi środków na rozbudowę oświaty szkolnej i pozaszkolnej, na rozbudowę klubów, kin, świetlic, na rozwój sportu, godziwych rozrywek i wycieczek, na tanią dostępną dla mas prasę i książkę.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Wszytko to sprawiło, że w świadomości ludzkiej dokonały się głębokie przeobrażenia. Wyrazem tych przeobrażeń i normalizacji stosunków jest między innymi postępujący spadek przestępczości w kraju.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Jeżeli w roku 1937 za rządów kapitalistów i obszarników ilość skazanych z oskarżenia publicznego przyjąć za 100, to w roku 1951 — w siódmym roku władzy ludowej — ilość skazanych spadła dokładnie do 1/3.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Jeżeli w roku 1937 za zabójstwo skazano 1330 osób, to w roku 1951 za tę zbrodnię — 258 osób, czyli mniej niż 1/5 liczby z 1937 r.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Ilość skazanych za rozbój i wymuszenie z bronią w ręku w roku 1951 wynosi tylko 1/3 skazanych za te przestępstwa w roku 1937.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Za kradzieże ilość skazanych w roku 1951 wynosi 1/5 ilości skazanych za te przestępstwa w roku 1937.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Zasadniczej zmianie uległo u nas położenie kobiety. I oto liczba skazań za dzieciobójstwo spadła do 1/10 w stosunku do roku 1937.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Zmieniają się u nas warunki życia młodzieży. I oto mimo spotykanych jeszcze u nas zwalczanych z całą mocą wypadków chuligaństwa — ogólna liczba skazanych za udział w bójkach i używanie niebezpiecznych narzędzi spadła w roku 1951 do mniej niż 1/5 w stosunku do ilości skazanych za te przestępstwa w roku 1937.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Ilość przestępstw ciężkich spada z roku na rok. Oto na przykład za zabójstwo w roku 1951 skazanych jest o przeszło połowę mniej niż w roku 1947, za rozbój pięciokrotnie mniej, za kradzież o połowę mniej niż w roku 1947.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Jakże wymowne są te liczby, jak dobitnie świadczą one o dobroczynnym wpływie władzy ludowej, warunków stworzonych przez tę władzę na poziom moralny najszerszych mas ludności.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Jakże dobitnie wykazują one, że większość przestępstw, popełnianych w okresie panowania kapitalizmu, była wynikiem ustroju kapitalistycznego, warunków, które pchały ludzi do przestępstwa.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Jakże jasne perspektywy stałego podnoszenia się poziomu moralnego najszerszych mas społeczeństwa, stałego spadku przestępczości otwierają przed nami te liczby!</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Zgoła inną perspektywę rysuje szef policji w Los Angeles Wiliam Parker dla Ameryki. Podał on do wiadomości — zgodnie z agencją Reutera — że w USA istnieje rozgałęziona organizacja skupiająca w swych szeregach 31/2 miliona kryminalistów i wszelkiego rodzaju przestępców. Zorganizowani przestępcy są sprawcami półtora miliona zbrodni rocznie. Co 18 sekund — oświadcza Parker — popełniana jest przez nich większa zbrodnia. Według obliczeń Parkera, członkowie kryminalistycznej organizacji zamordują, przedtem zanim umrą, 300.000 ludzi, zakładając, że będą mordować w dotychczasowym tempie.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Istnieją u nas jeszcze i długo będą jeszcze istnieć pozostałości kapitalizmu w świadomości ludzi. Demoralizację, pozostawioną nam w spadku przez rodzimych wyzyskiwaczy i przez hitlerowskiego okupanta, przezwyciężyć możemy jedynie stopniowo zmieniając nie tylko warunki, lecz prowadząc równocześnie systematyczną, długofalową pracę wychowawczą. Ale już obecnie zmiana warunków społecznych, poparta przez szeroko zakrojoną pracę wychowawczą, dała nadspodziewanie poważne rezultaty.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Wzrosła i wzmacnia się praworządność w kraju.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Wzmocniła się dyscyplina państwowa i społeczna, coraz bardziej podnosi się kultura stosunków między ludźmi.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">W tych warunkach sprawę udzielenia amnestii dla sprawców i uczestników przestępstw należy uważać za całkowicie dojrzałą.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Władza ludowa bierze pod uwagę, że istniejąca jeszcze przestępczość jest w niemałej mierze spuścizną ustroju kapitalistycznego i jego deprawujących wpływów. Dokonane przestępstwa wyrządziły niemało szkód Państwu Ludowemu i ludziom. Słusznie więc sprawcy zostali ukarani. Ale władza ludowa chce dać im szanse poprawy. Niech idą do swoich rodzin, do swoich osiedli i miast, na rolę, do fabryk. Niech włączą się w rytm budownictwa Polski Ludowej, niech pomnażają siłę i dobrobyt narodu, niech swoją uczciwą pracą przekreślą swoje przestępcze czyny i błędy wobec Polski Ludowej. Stać dziś władzę ludową na to, aby dać tym ludziom taką możliwość. Powinniśmy więc to uczynić.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Projekt ustawy amnestyjnej głosi na wstępie</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#komentarz">(czyta):</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">„Celem upamiętnienia uchwalenia w dniu 22 Iipca 1952 r. Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Pierwszy Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wybrany na podstawie tego wiekopomnego w dziejach Narodu aktu stanowi...” Rząd wiąże więc zagadnienie udzielenia amnestii z historycznym w dziejach narodu wydarzeniem — uchwaleniem Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Jak mówi tow. Bierut: — „Po raz pierwszy w historii naszego narodu masy pracujące znajdują w krótkich, pełnych konkretnej treści sformułowaniach projektu Konstytucji tak jasny obraz swego nowego życia, swych zdobyczy, swych osiągnięć, tak wszechstronne urzeczywistnienie swych dążeń.” I dalej: — „...nasza Konstytucja wyrasta z najgłębszych pokładów polskiej gleby, z walk i z woli polskiego ludu, wyrasta z dziejów naszego narodu, jest wcieleniem jego wielowiekowych dążeń, jest rozwinięciem jego najbardziej postępowych tradycji, które są dla nasi przedmiotem dumy.” Dla upamiętnienia tego wydarzenia, mającego przełomowe znaczenie w dziejach naszego narodu, Rząd proponuje uchwalenie amnestii.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Wniosek o amnestię Rząd przedkłada pod obrady nowego Sejmu jako jedną z pierwszych ustaw. Dobrze będzie, jeśli pierwszy Sejm, wybrany na podstawie Konstytucji uchwalonej w dniu 22 Iipca, rozpoczynając swe prace uchwali amnestię. W projekcie swym Rząd proponuje objęcie amnestią przestępstw popełnionych przed dniem 20 listopada br. i związanie w ten sposób amnestii z datą rozpoczęcia prac nowo obranego Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Sejm ten wybrany został, jak żaden dotychczas w historii Polski — jednolitą wolą narodu zjednoczonego we Froncie Narodowym. 99,8% wyborców całej Polski głosowało za składem obecnego Sejmu, poparło program Frontu Narodowego. Ten Sejm — to wyraz rosnącej z roku na rok zwartości i jedności moralno-politycznej naszego narodu, jedności na gruncie budownictwa socjalistycznego, jedności na gruncie nieprzejednanej walki z wrogami narodu, z wrogami mas ludowych.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Słusznym będzie, jeśli przez amnestię otworzymy drogę do poprawy również ludziom, którzy wczoraj dokonali przestępstw, a dziś mogą się jeszcze poprawić, mogą stać się pożytecznymi członkami społeczeństwa. Słusznym będzie, jeśli rozciągając amnestię na przestępstwa popełnione do 20 listopada br., tj. do dnia rozpoczęcia pracy naszego Sejmu, uzmysłowimy im w ten sposób więź między spotykającą ich łaską a wielkim świętem narodu — zwycięstwem Frontu Narodowego w wyborach 26 października br.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Jeśli chodzi o treść ustawy, to Obywatele Posłowie mają możność zapoznania się z otrzymanym przez nich tekstem projektu ustawy. Dlatego chciałbym tylko pokrótce omówić zasadnicze założenia projektu.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Po pierwsze — ustawa przewiduje darowanie lub złagodzenie kary:</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">a) skazanym na karę nie wyżej jednego roku więzienia — całkowite darowanie kary, b) złagodzenie o połowę kary skazanym od jednego roku do lat trzech, c) skazanym na karę pozbawienia wolności powyżej lat trzech — złagodzenie kary o 1/3, d) zamianę kary śmierci na 15 lat więzienia i e) zamianę kary dożywotniego więzienia na 12 lat więzienia.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Projekt stosuje w tych samych rozmiarach darowanie i łagodzenie kar za przestępstwa popełnione do 20 listopada 1952 r. zarówno do osób, które zostały już skazane za swoje przestępstwa, jak i do osób, które znajdują się w śledztwie, oraz do tych, co do których postępowania jeszcze nie wszczęto.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Po drugie — szczególnie szeroko projekt ustawy stosuje system darowania i łagodzenia kar w stosunku do tych spośród młodzieży, którzy sprowadzeni zostali z drogi uczciwego życia i pracy dla Ojczyzny przez wrogie a obce narodowi elementy. Projekt postanawia, że osobom, które w chwili popełnienia przestępstwa nie miały ukończonych 18 lat życia, darowuje się kary pozbawienia wolności, orzeczone w rozmiarze nie powyżej lat trzech, a łagodzi się o połowę kary pozbawienia wolności w wysokości powyżej lat trzech.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Po trzecie — zasadę darowania stosuje się również do wykroczeń, to znaczy do czynów zagrożonych karą aresztu do trzech miesięcy lub grzywny do 3000 zł albo obu tymi karami łącznie i podlegających ukaraniu w trybie postępowania karno-administracyjnego. Będą więc objęte amnestią między innymi wykroczenia polegające na niewykonaniu przez chłopów ciążących na nich obowiązków dostaw zwierząt rzeźnych, zbóż, ziemniaków i mleka. Wymierzone za takie wykroczenia kary ulegną darowaniu pod warunkiem, że obowiązek dostawy zostanie wykonany najpóźniej do dnia 31 grudnia 1952 r.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Całkowitym przebaczeniem objęte są nadto naruszenia dyscypliny pracy, zagrożone karami porządkowymi potrącenia z należnego wynagrodzenia oraz karami sądowymi, nakładającymi obowiązek pozostawania przy wykonywanej pracy przez określony czas z jednoczesnym potrąceniem części wynagrodzenia.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Wreszcie amnestia obejmuje całkowitym przebaczeniem występki skarbowe zagrożone karą pozbawienia wolności do jednego roku lub karą grzywny nie wyższą niż 2000 zł, albo obu tymi karami łącznie, oraz wykroczenia skarbowe.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Zasady darowania i łagodzenia kar stosuje się odpowiednio do występków skarbowych, zagrożonych karą pozbawienia wolności ponad jeden rok lub karą grzywny wyższą niż 2000 złotych albo obu tymi karami łącznie.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Po czwarte — aczkolwiek z mocy amnestii puszcza się w niepamięć i przebacza w zasadzie przestępstwa zagrożone karą pozbawienia wolności do jednego roku, to znaczy w sprawach o te przestępstwa umarza się postępowanie, to jednak projekt ustawy stwarza jeszcze dalej idące możliwości stanowiąc, że sąd może postępowanie umorzyć w sprawach o przestępstwa zagrożone karą rozbawienia wolności ponad rok, jeżeli przy uwzględnieniu okoliczności towarzyszących przestępstwu i zachowania się oskarżonego po popełnieniu przestępstwa należałoby wymierzyć karę, która podlegałaby darowaniu na podstawie odpowiednich przepisów ustawy o amnestii.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Projekt ustawy wymaga w tym wypadku wniosku lub zgody prokuratora.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Jeżeli zaś z okoliczności sprawy wynika, że należałoby wymierzyć karę nie powyżej lat 5 pozbawienia wolności, to i wówczas może nastąpić w szczególnych przypadkach umorzenie postępowania, ale już z mocy decyzji Sadu Najwyższego podjętej na wniosek Prokuratora Generalnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Zasady darowania i łagodzenia kar stosuje się również do kar zmniejszonych w drodze indywidualnego aktu łaski, przy czym za podstawę przyjmuje się karę zmniejszoną.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Po piąte — wielkoduszny akt władzy ludowej jest wyrazem naszej siły. Władza ludowa nigdy dotąd nie była tak mocna i tak pewna jak obecnie — dlatego jest możliwa tak szeroka amnestia.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Ale w żadnym wypadku nie znaczy to, byśmy mieli uwalniać obcych najmitów, wrogów naszej Ojczyzny, aby wolno nam było osłabiać naszą czujność wobec wroga klasowego, wobec obcych agentur, szpiegów i dywersantów.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Dobrodziejstwa amnestii nie mogą oczywiście dotyczyć tych, którzy pozostając na służbie obcych agentur i na żołdzie sił wrogich Polsce Ludowej dopuścili się najcięższych zbrodni wobec Narodu i Państwa. Dobrodziejstwa amnestii nie mogą dotyczyć tych, którzy swym przestępczym działaniem godzili i godzą w podstawy politycznego i gospodarczego bytu Narodu, w jego niepodległość i suwerenność.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Anglo-amerykańscy imperialiści i ich satelici przeznaczają ogromne sumy na szpiegostwo, na dywersję, na judzenie przeciwko Polsce Ludowej. Rozbudowują oni wciąż swe placówki wywiadowcze, swe szkoły dywersantów i szpiegów. Od takich antypolskich ośrodków roi się szczególnie w Niemczech zachodnich i zachodnich strefach Austrii.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">W Berlinie, Monachium, Hamburgu, Regensburgu, Bromie, Lubece, Salzburgu, Innsbrucku — działają gniazda wrogów Polski, najmitów amerykańskiego imperializmu i niemieckiego — „Drang nach Osten”.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Pod skrzydłami neohitlerowców przy poparciu rządu Adenauera rozbudowuje się bazy wypadowe dla zbrodniczej działalności przeciw Polsce Ludowej i innym krajom demokracji ludowej. Pod kontrolą adenauerowców — neohitlerowskich, antypolskich rewizjonistów — działa sieć radiostacji amerykańskich, zatruwających eter jadem nienawiści i propagandy wojennej, usiłujących wywoływać zamęt, nadających instrukcje dla szpiegów i dywersantów.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Wśród odpadków i mętów społecznych znajdzie się jeszcze u nas łajdak gotowy do zaprzedania się za dolary wrogom Ojczyzny, znajdzie się taki, co za judaszowe srebrniki będzie działał na szkodę Narodu. Wróg klasowy zmiażdżony siłą Frontu Narodowego nie rezygnuje z wałki, nie omija żadnej możliwości, aby nam podstępnie szkodzić.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Próżne to wysiłki skazane na całkowite i ostateczne bankructwo. — „Daremne są... — mówił tow. Bierut na VII Plenum KC PZPR — ... marzenia wszelkich judaszów i wypędków emigracyjnych usiłujących handlować najświętrzym dobrem Narodu Polskiego, wysługiwać się najbezwstydniej podżegaczom wojennym, przenikać do Polski w celach szpiegowskich lub dywersyjnych. Niejeden już stracił swój sprzedajny łeb przy tej robocie i czeka to niewątpliwie — wcześniej czy później — każdego judasza.” Tego rodzaju przestępców projekt ustawy wyłącza spod dobrodziejstw amnestii.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Inny jest oczywiście stosunek Państwa Ludowego do zdrajców będących na obcym żołdzie, dywersantów, do wrogiej agentury. Ludzie ci wyłączyli się poza nawias społeczeństwa polskiego, ludzie ci przeciwstawili się dążeniom całego Narodu, usiłowali oni przez swą zbrodniczą działalność podważyć rozwój naszego kraju, godzili w interesy ludu pracującego miast i wsi, w podstawy politycznego i gospodarczego bytu Narodu, w jego niepodległość i suwerenność.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Dlatego też wrogowie Narodu Polskiego, agenci imperializmu, najemnicy trustów i karteli imperialistycznych zostali wyłączeni spod dobrodziejstwa amnestii.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Nie będą więc korzystali z amnestii dywersanci, terroryści, sabotażyści, zbrodniarze faszystowsko-hitlerowscy, którzy w czasie okupacji dopuszczali się zabójstw patriotów polskich, znęcali się nad ludnością lub współpracowali z gestapo, osoby odpowiedzialne za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego. Nie będą także korzystały z dobrodziejstw amnestii osoby, które popełniły z chęci zysku przestępstwo na szkodę gospodarki narodowej, dopuszczając się zaboru lub przywłaszczenia mienia społecznego o wartości przewyższającej 20.000 zł. Nie będą również korzystali z amnestii niektórzy recydywiści.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Wprowadzając wskazane wyżej wyłączenia projekt ustawy przewiduje możność stosowania amnestii, do tych, którzy wskutek niedostatecznego uświadomienia zbłądzili i dali się wciągnąć do współdziałania z elementami wrogimi Polsce Ludowej, pod warunkiem, że nie byli organizatorami związku, nie pełnili w nim czynności kierowniczych i nie brali udziału w zamachach terrorystycznych.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">W szczególności projekt ustawy, idąc konsekwentnie po linii stworzenia dla młodzieży najszerszych możliwości włączenia się do uczciwej pracy dla Ojczyzny, nie stosuje wyłączeń i ograniczeń w zakresie korzystania z dobrodziejstw amnestii do osób, które w chwili popełnienia przestępstwa nie miały ukończonych 18 lat życia, chyba że dopuściły się dywersji lub zamachu terrorystycznego, w którego wyniku nastąpiła śmierć lub ciężkie uszkodzenie ciała, albo jeżeli działały przy użyciu broni lub w innych okolicznościach szczególnie obciążających.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Nawet więc w stosunku do tych przestępstw szczególnie niebezpiecznych dla narodu i państwa projekt rządowy daje możliwość skorzystania z amnestii tym, co do których istnieje uzasadniona nadzieja, że zrobią oni z niej właściwy użytek, że zerwą raz na zawsze z przestępczą robotą i staną się pożytecznymi obywatelami kraju. Uderzamy w zbrodniczą rękę, która posługiwała się tymi ludźmi jako narzędziem, zwalczamy bezlitośnie każdego najmitę wrogów Polski, jednak chcemy dać szansę powrotu do normalnego życia tym, którzy dali się sprowadzić na manowce, ale nie byli podżegaczami do przestępstw lub ich organizatorami ani nie splamili swych rąk krwią ludzką, krwią dobrych obywateli Ludowej Rzeczypospolitej. Proponujemy amnestię, ale tym ostrzej będziemy ścigać wszelkich nieprzejednanych wrogów Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Po szóste — projekt ustawy zawiera szereg przepisów normujących kwestie proceduralne w zakresie stosowania amnestii, w szczególności przewiduje się, że amnestię stosuje organ, przed którym toczy się postępowanie, albo organ zarządzający wykonanie orzeczenia, a więc z reguły sąd lub prokurator, że na postanowienia i zarządzenia w przedmiocie stosowania przepisów ustawy służy zażalenie do jednej, bezpośrednio wyższej instancji oraz że organ stosujący amnestię obowiązany jest podjąć postanowienie w przedmiocie zastosowania amnestii w terminach przez ustawę określonych dla poszczególnych kategorii kar podlegających darowaniu, zamianie lub złagodzeniu.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Obywatele Posłowie! W wyniku wykonania ustawy amnestyjnej odzyska wolność przeszło połowa ogólnej liczby osób przebywających w zakładach karnych, a u przytłaczającej większości kary zostaną wydatnie złagodzone. Jest to więc amnestia bardzo szeroka. Stosując tak szeroką amnestię jesteśmy przekonani, że da ona pozytywne skutki polityczne i wychowawcze.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Opieramy te nasze nadzieje na tym fakcie, że w rezultacie naszych osiągnięć w dziedzinie gospodarczej i kulturalnej wszyscy amnestionowani będą mogli natychmiast włączyć się w tryb pracy produkcyjnej i stać się w ten sposób uczciwymi obywatelami Państwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Mamy podstawę liczyć na taki przebieg wypadków również dlatego, że w naszych więzieniach stosowana jest słuszna polityka penitencjarna, zmierzająca do wychowania człowieka na nowo, poprzez rozbudowę szkolenia ogólnokształcącego, zawodowego i politycznego. Możemy już dziś mówić o dobrych wynikach tej polityki. Przez rozbudowę szerokiego systemu szkolenia zawodowego w ciągu lat 1951 — 1952 8.600 więźniów zdobyło wysokie kwalifikacje zawodowe i uzyskało dyplomy: techników, ślusarzy, spawaczy, mechaników samochodowych itp., a przeszło trzy razy tyle nauczono innych zawodów.</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">W wyniku tej polityki wychowawczej zachodzą poważne przemiany w świadomości tych ludzi. Szczególnie jest to widoczne wśród młodzieży, która przebywa w specjalnych obiektach, jak np. Jaworzno i jest otaczana szczególną opieką i pracą wychowawczą.</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Zadaniem nas wszystkich jest właściwie ustosunkować się do amnestionowanych po zwolnieniu, zaopiekować się nimi, nie czynić trudności, pomoc im w znalezieniu pracy, zapewnić im odpowiednie warunki, stworzyć dla nich przychylną i wychowawczą atmosferę, by nie dopuścić do ich powrotu na drogę przestępstwa.</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Stwarzając te warunki, musimy przypomnieć art. 18 projektu ustawy, który przewiduje, że ci, którzy mimo wszystko spróbują nawrócić do przestępczego życia i w ciągu 2 lat od dnia wejścia w życie ustawy popełnią nowe przestępstwo z tych samych pobudek lub tego samego rodzaju, będą musieli odbyć w pełni darowaną im obecnie karę.</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">W skutkach swych amnestia w ujęciu przedłożonego Sejmowi projektu ustawy przyczyni się niewątpliwie do wzmocnienia w naszym państwie praworządności ludowej, której podstawy utrwalone zostały w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i której istota sprowadza się do ścisłego i bezwzględnego przestrzegania przez wszystkich obywateli i przez wszystkie organy władzy ludowej praw Polski Ludowej, będących wyrazem interesów i woli ludu pracującego. Praworządność ludowa polega na unieszkodliwianiu wrogów klasowych, likwidowaniu wrogiej agentury, a równocześnie na wychowawczym oddziaływaniu na masy pracujące, na wszczepianiu im zasad współżycia społecznego.</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Amnestia, którą pierwszy Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uchwali dla upamiętnienia przyjętej w dniu 22 Iipca 1952 r. Konstytucji, tego wiekopomnego w dziejach narodu aktu, darowując czyny przestępcze popełnione przed dniem rozpoczęcia prac Sejmu wybranego na podstawie tej Konstytucji, jest zarazem wezwaniem do przestrzegania zasad Konstytucji, przepisów prawa, szanowania własności społecznej, przestrzegania dyscypliny państwowej, sumiennego wykonywania obowiązków wobec państwa i właściwego stosunku do współobywatela.</u> + <u xml:id="u-3.67" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Jest to koniecznym wymogiem dalszego rozkwitu naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-3.68" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Na straży przestrzegania tych zasad, na straży wielkich osiągnięć Narodu Polskiego, na straży mienia społecznego i obowiązków stać będą z cała stanowczością organy władzy ludowej, realizując praworządność ludową.</u> + <u xml:id="u-3.69" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Obywatele Posłowie! Udzielamy tak obszernej i wielkodusznej amnestii, gdyż warunki, jakie stworzyła w naszym kraju władza ludowa, pomagają nam coraz bardziej w usuwaniu wszelkich korzeni przestępstwa. Udzielamy tak obszernej i wielkodusznej amnestii, gdyż pozwala nam na to siła naszego Państwa Ludowego, zjednoczenie najszerszych mas narodu wokół tego państwa.</u> + <u xml:id="u-3.70" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Naród nasz jest zjednoczony jak nigdy dotąd.</u> + <u xml:id="u-3.71" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Naród nasz jest zjednoczony, gdyż przekonał się, że rządy kapitalistów i obszarników prowadziły go do coraz większej nędzy, umacniały zacofanie kraju, powodowały upadek kultury narodowej, a władza ludowa stwarza podstawy jego trwałego dobrobytu, wysuwa Polskę szybko do rzędu krajów przodujących, sprzyja rozwojowi kultury narodowej, szybkiemu podnoszeniu poziomu kulturalnego najszerszych mas ludowych.</u> + <u xml:id="u-3.72" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Naród nasz jest zjednoczony, gdyż przekonał się, że rządy kapitalistów i obszarników zaprzedawały kraj obcym imperialistom, zamieniały Polskę w półkolonię obcych miliarderów, doprowadziły kraj do utraty niepodległości, do katastrofy wrześniowej, podczas gdy władza ludowa dzięki sojuszowi i przyjaźni ze Związkiem Radzieckim nie tylko zdołała osiągnąć wyzwolenie Polski spod hitlerowskiego jarzma, ale odzyskała nasze Ziemie Zachodnie, umocniła i umacnia z roku na rok niepodległość naszej Ludowej Rzeczypospolitej.</u> + <u xml:id="u-3.73" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Naród nasz jest zjednoczony w przekonaniu, że sojusz i przyjaźń ze Związkiem Radzieckim gwarantuje pokój i bezpieczeństwo naszej Ojczyzny, gdyż widzi on, jak z roku na rok rośnie powaga i znaczenie Polski Ludowej, nieodłącznej części wielkiego obozu pokoju i wolności, kierowanego przez Związek Radziecki, przez chorążego pokoju Wielkiego Stalina.</u> + <u xml:id="u-3.74" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Naród nasz jest zjednoczony, gdyż zlikwidowaliśmy klasy wyzyskiwaczy, kapitalistów i obszarników, gdyż z roku na rok ograniczamy i wypieramy pozostałe warstwy kapitalistyczne, gdyż izolujemy je z powodzeniem od mas ludowych, pozbawiamy je wpływu na masy ludowe.</u> + <u xml:id="u-3.75" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">W tej jedności narodu tkwi tajemnica naszej siły, naszych zwycięstw, naszej pewności jutra.</u> + <u xml:id="u-3.76" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Ta jedność i solidarność narodu jest gwarancją, że potrafimy skutecznie unieszkodliwić każdego, kto ośmieli się podnieść rękę na Polską Rzeczpospolitą Ludową.</u> + <u xml:id="u-3.77" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Mocni tą jednością chcemy darować lub zmniejszyć karę tym, którzy popełnili przestępstwa wobec państwa i współobywateli, którzy słusznie zostali skazani na karę, ale mogą jeszcze powrócić na drogę uczciwej, twórczej, pozytywnej pracy, chcemy otworzyć przed nimi drogę na wolność, dać im szansę powrotu do normalnego, uczciwego życia.</u> + <u xml:id="u-3.78" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">Jesteśmy przekonani, że olbrzymia większość spośród nich skorzysta z tej szansy, by raz na zawrze opuścić drogę przestępstwa, by oddać się uczciwej pracy — ku dobru ich samych, ich rodzin, ku pożytkowi narodu i państwa.</u> + <u xml:id="u-3.79" who="#MinisterBezpieczenstwaPublicznegoStanislawRadkiewicz">W tym przekonaniu przedkładamy Wam, Obywatele niniejszy projekt ustawy do uchwalenia.</u> + <u xml:id="u-3.80" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu proponuje projekt ustawy o amnestii odesłać do Komisji Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Czy jest sprzeciw? Nikt się nie sprzeciwia. Uważam propozycję tę za przyjętą.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Projekt ustawy będzie przekazany do Komisji Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Proszę Członków Komisji Spraw Ustawodawczych o zebranie się podczas przerwy, którą za chwilę zarządzę, w sali nr 118 w nowym gmachu.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Zarządzam 30-minutową przerwę, do godziny 11.20.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 min. 50 do godz. 11 min. 25.)</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o złożonym ze wspólnej inicjatywy Rady Państwa i Rządu projekcie ustawy o kontroli państwowej (druki nr 1 i 6).</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Jodłowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselJodlowskiJerzy">Wysoki Sejmie! Ustawa, której projekt przypadło mi w udziale referować, pierwsza ustawa, która przyszła pod obrady Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i która ma zapoczątkować jego działalność ustawodawczą, dotyczy ważnego i doniosłego w ustroju państwa ludowego zagadnienia kontroli państwowej.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselJodlowskiJerzy">Zadanie moje jako referenta tego projektu jest poważnie ułatwione dzięki temu, że Obywatele Posłowie mają świeżo w pamięci wczorajsze przemówienie ob. Ministra Jóźwiaka-Witolda, który w sposób szczegółowy i gruntowny omówił podstawowe zasady, na jakich opiera się działalność kontroli państwowej w Polsce Ludowej, oraz przedstawił założenia i główne postanowienia projektu ustawy o kontroli państwowej, wniesionego ze wspólnej inicjatywy Rady Państwa i Rządu. Pozwala mi to ograniczyć się w mym referacie do podkreślenia tylko najistotniejszych kwestii wiążących się z unormowaniem kontroli państwowej i przedstawienia spośród przepisów projektowanej ustawy tych w szczególności, które wprowadzają istotne zmiany w porównaniu z obecnym stanem prawnym w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselJodlowskiJerzy">Jak to podkreślił w swym przemówieniu ob. Minister Jóźwiak, przedłożony Wysokiemu Sejmowi do rozpatrzenia i uchwalenia projekt ustawy o kontroli państwowej stanowi wyraz zmiany i wzrostu roli kontroli państwowej, nierozerwalnie związanych ze zmianami, jakie zaszły we wszystkich dziedzinach życia naszego kraju w ciągu minionych lat 8, w ciągu okresu budowy nowego ustroju Polski Ludowej. Projekt tej ustawy stanowi dalszy etap w rozwoju rozumienia i ujęcia funkcji, zadań i organizacji kontroli państwowej w ustroju demokracji ludowej, etap zamykający dawne unormowanie kontroli państwowej, które — aczkolwiek na przestrzeni tych 8 lat w nowych warunkach ustrojowych ulegało przemianom i nabierało nowej treści — pozostawało jednak jeszcze pod wpływem dawnych, wyrosłych w warunkach starego ustroju, koncepcji i które utrzymywało system kontroli państwowej wyrosły z burżuazyjnej konstrukcji podziału władz.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselJodlowskiJerzy">Instytucja kontroli państwowej w Państwie Ludowym pomimo wspólności nazwy różni się w sposób zasadniczy od kontroli państwowej w państwie burżuazyjnym. Charakter bowiem kontroli państwowej, jej funkcje i zadania określone są przez ustrój społeczno-gospodarczy i polityczny i odpowiadają charakterowi państwa.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselJodlowskiJerzy">W państwie burżuazyjnym, które znamionuje formalna demokracja, maskująca rzeczywistą nierówność, i które zadowala się formalną praworządnością, również kontrola państwowa ma charakter czysto formalny, ogranicza się do badania formalnej zgodności działania administracji państwowej z przepisami, do badania formalnej legalności. Zakres kontroli w państwie burżuazyjnym ogranicza się przy tym do sprawdzania finansowo-rachunkowej tylko strony działania aparatu administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselJodlowskiJerzy">Dalszą charakterystyczną cechą kontroli państwowej w państwie burżuazyjnym jest jej niemal wyłącznie charakter represyjny, jej funkcja negatywna. Kontrola w państwie burżuazyjnym nie spełnia roli konstruktywnej, pozytywnej, nastawiona jest przede wszystkim na wykrywanie przestępstw i nadużyć, opiera się na metodzie nazwanej przez Stalina w jednej z jego wypowiedzi na temat kontroli — „metodą policyjną”. Kontrola tego typu jest wyrazem nieufności klas rządzących w państwie burżuazyjnym do swego własnego aparatu, nieufności w dużym stopniu zresztą uzasadnionej. Kiedy w roku 1946 w Konstytuancie Francuskiej deputowany Pineau, prawicowy socjalista, uzasadniał przepisy projektu Konstytucji o kontroli przekazanej tzw. Izbie Obrachunkowej, takie aspekty uznał za właściwe podkreślić jako pierwszoplanowe: — „Pomoc Izby Obrachunkowej ma polegać na jej prawie i obowiązku zawiadamiania Zgromadzenia Narodowego o nadużyciach, malwersacjach i wszystkich faktach, które mogłyby uzasadniać odpowiedzialność administratorów”. Wypowiedź ta dobitnie podkreśla represyjną i defensywną funkcję kontroli w państwie burżuazyjnym.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselJodlowskiJerzy">W znakomitej większości państw burżuazyjnych system kontroli oparty jest na wyrastającej z konstrukcji podziału władz niezależności organów kontroli od rządu, mającej stwarzać pozory niezawisłości i ponadklasowości kontroli państwowej. Również obowiązująca w Polsce w okresie międzywojennym ustawa o Najwyższej Izbie Kontroli z 1921 r., wydana w oparciu o założenia konstytucji marcowej, stanowiła, iż „kontrola jest od rządu niezależna i podlega bezpośrednio Prezydentowi Rzeczypospolitej”. W rzeczywistości kontrola państwowa w państwie burżuazyjnym, mimo całej deklarowanej formalnej niezależności od rządu, jest jednym z ogniw ustroju państwowego, jednym z organów i instrumentów panowania klas posiadających i wykonywana jest w ich interesie.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselJodlowskiJerzy">Zasadniczo inną jest funkcja i charakter kontroli państwowej w państwie typu socjalistycznego. Jasne określenie funkcji państwa socjalistycznego, w szczególności funkcji gospodarczo-organizacyjnych i kulturalno-wychowawczych, wykonywanych w interesie mas pracujących, oparcie całej gospodarki narodowej na zasadach planowania, wielki rozrost agend państwa socjalistycznego sprawiają, że w państwie tym funkcja kontroli nabiera szczególnie doniosłego znaczenia. Kontrola państwowa w państwie socjalistycznym to przede wszystkim kontrola wykonania, kontrola realizacji narodowych planów gospodarczych, realizacji zadań postawionych przed aparatem państwowym przez rząd. Aczkolwiek kontrola wykonania musi posiadać w pewnym zakresie także charakter represyjny i przyczyniać się do wykrywania przestępstw i nadużyć, to jednak kontrola państwowa w państwie socjalistycznym ma przede wszystkim charakter konstruktywny, ma za zadanie poprzez wykrywanie błędów i niedociągnięć przyczyniać się do ich naprawy i usuwania, wychowywać, pogłębiać świadomość i poczucie odpowiedzialności aparatu państwowego, ma wskazywać, poprawiać, okazywać pomoc wszystkim organom państwa i jednostkom gospodarki w realizacji planów gospodarczych postawionych przez władzę ludową.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselJodlowskiJerzy">Na wielkie znaczenie tej konstruktywnej roli kontroli państwowej w państwie socjalistycznym wskazywali niejednokrotnie Lenin i Stalin. „Nasza inspekcja winna patrzeć na instytucje, które rewiduje, nie jak na cudze, lecz jak na swoje rodzone instytucje, które trzeba uczyć, które trzeba doskonalić” — oto słowa, którymi Stalin podkreślił konstruktywną i wychowawczą rolę socjalistycznej kontroli.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselJodlowskiJerzy">Kontrola wykonania jest jednym z najistotniejszych elementów ustrojowych państwa socjalistycznego i państw budujących socjalizm. Pozwala ona uogólniać i upowszechniać osiągnięcia, wykrywać i analizować błędy działania aparatu państwowego i jednostek gospodarki uspołecznionej. Jest ona gwarancją realizacji wszelkich zadań i dostarcza sprawdzianów słuszności lub błędności poczynań.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselJodlowskiJerzy">Wielka rola kontroli wykonania w państwie socjalistycznym została też mocno uwypuklona w dorobku XIX Zjazdu KPZR, na którym podkreślono konieczność wcielania w życie wskazań wielkiego Lenina, że — „główną rzeczą w pracy organizacyjnej jest właściwy dobór ludzi i kontrola wykonania”.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselJodlowskiJerzy">„Należy pamiętać o tym — powiedział Malenkow w swym referacie — że cel kontroli wykonania polega przede wszystkim na tym, aby wykryć niedociągnięcia, ujawnić fakty bezprawia, pomoc radą pracownikom uczciwym, ukarać niepoprawnych i doprowadzić do wykonania powziętej uchwały, studiować doświadczenie i na jego podstawie zapewnić najsłuszniejsze, najkorzystniejsze, najlepsze... rozwiązanie postawionego zadania.” W państwie socjalistycznym w dużym stopniu traci też na znaczeniu przeciwstawienie kontroli legalności działania — kontroli celowości działania, któremu tak wielką wagę przypisują prawnicy burżuazyjni. Prawo socjalistyczne, mające odmienną i szerszą funkcję od prawa burżuazyjnego, w dużym stopniu określa i normuje w sposób bezpośredni zadania stojące przed organami administracji i jednostkami gospodarki narodowej. Cele działania w szerokim zakresie zawierają się wprost w normach prawnych, a w szczególności w planach gospodarczych, które podniesione do godności ustawy, są częścią składową socjalistycznego prawa. Stąd kontrola celowości zbiega się coraz bardziej z kontrolą legalności.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselJodlowskiJerzy">Doniosła funkcja kontroli wykonania w ustroju socjalistycznym to ochrona własności społecznej, to walka z biurokratyzmem, z bezdusznością i przejawami złej woli aparatu państwowego.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselJodlowskiJerzy">Tak więc kontrola państwowa w państwie socjalistycznym, a tym samym w państwie budującym socjalizm, staje się koniecznym i doniosłym narzędziem budowy nowego ustroju społeczno-gospodarczego i kulturalnego.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselJodlowskiJerzy">Ten charakter i ta funkcja kontroli w państwie socjalistycznym przesądza też o tym, że kontrola ta nie może być kontrolą zewnętrzną, tj. nie może być sprawowaną przez organy stojące poza rządem, poza tymi ośrodkami władzy, które planują i realizują plany, które zarządzają, wydają nakazy i polecenia. W ustroju socjalistycznym, któremu obca jest konstrukcja podziału władz, nie ma uzasadnienia koncepcja niezależności organów kontroli od rządu. Wręcz przeciwnie, sens i znaczenie kontroli państwowej w tym ustroju, a zarazem gwarancja jej skuteczności polega na tym, by kontrola ta wchodziła w skład pozostających pod jednolitym kierownictwem organów administracji państwowej, by kontrola wykonania była kierowana przez te naczelne organy władzy, które określają zadania do wykonania i kierują samym wykonaniem zadań zarządu państwowego.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselJodlowskiJerzy">Oceniając z tych założeń system kontroli państwowej, obowiązujący dotychczas u nas, stwierdzić należy, że system ten, aczkolwiek oparty w zasadzie o zrozumienie funkcji i zadań kontroli państwowej w państwie ludowym, nie odpowiadał założeniom tym całkowicie i wykazywał — jak to podkreślił już wczoraj ob. Minister Jóźwiak — poważne obciążenia starymi koncepcjami ustrojowymi. Było to wynikiem specyficznego rozwoju kształtowania się form kontroli państwowej w naszych nowych warunkach ustrojowych.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselJodlowskiJerzy">Po wyzwoleniu, po objęciu steru rządów w Polsce przez władzę ludową Najwyższa Izba Kontroli w jej dawnej, przedwojennej postaci nie została reaktywowana. Funkcje kontroli państwowej sprawowało Biuro Kontroli przy Prezydium Krajowej Rady Narodowej. Mała Konstytucja z lutego 1947 r., oparta o założenia podstawowe burżuazyjnej konstytucji marcowej, stanowiła utrzymanie instytucji Najwyższej Izby Kontroli, wiążąc ją z Radą Państwa, przede wszystkim poprzez udział Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, wybieranego przez Sejm, w składzie Rady Państwa. Faktyczne powołanie do życia Najwyższej Izby Kontroli nastąpiło po uchwaleniu w dniu 9 marca 1949 r. ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselJodlowskiJerzy">Aczkolwiek ustawa ta rozszerzyła znacznie zakres działania kontroli państwowej zgodnie z jej podstawowymi założeniami w Państwie Ludowym i stworzyła formy dogodne dla dalszego rozwoju w praktyce działania Najwyższej Izby Kontroli i jej organów, zgodnie z coraz jaśniej zarysowującą się funkcją kontroli jako narzędzia budowy nowego ustroju, to jednak ustawa ta opierała się na założeniu niezależności kontroli od rządu, stawiała kierownictwo kontroli państwowej poza naczelnymi organami administracji państwowej, stwarzała więc system kontroli zewnętrznej.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselJodlowskiJerzy">Ta błędna, wadliwa konstrukcja systemu kontroli, stanowiąca przeżytek form właściwych dla państwa burżuazyjnego, była wynikiem faktu, iż ustawa z dnia 9 marca 1949 r. wydana została w wykonaniu Małej Konstytucji z lutego 1947 r., opartej o założenia konstytucji marcowej. Ustawa ta wyrosła więc na gruncie założeń konstytucyjnych wczesnego etapu okresu przejściowego. Brak jej było oparcia w założeniach konstytucyjnych, odpowiadających temu etapowi rozwoju ustroju społecznego, gospodarczego i politycznego, jaki osiągnęła Polska Ludowa dzięki realizacji narodowych planów gospodarczych, umożliwiających budowę podstaw socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselJodlowskiJerzy">Ustawa z 9 marca 1949 r. o Najwyższej Izbie Kontroli była ustawą przejściową. Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 22 Iipca br. przesądziła w sensie negatywnym istnienie Najwyższej Izby Kontroli w jej dotychczasowej formie organizacyjnej, tj. jako instytucji stojącej poza Rządem; przesądziła tym samym w sensie negatywnym system kontroli zewnętrznej, jaki był sprawowany przez Najwyższą Izbę Kontroli i jej organy.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselJodlowskiJerzy">Art. 6 Ustawy Konstytucyjnej z 22 Iipca b. r., zawierającej Przepisy wprowadzające Konstytucję Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, przewidywał, iż Najwyższa Izba Kontroli ma działać w granicach jej dotychczasowych uprawnień tylko do czasu wejścia w życie nowej ustawy o kontroli państwowej.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselJodlowskiJerzy">Ustawa, której projekt przedstawiła Wysokiej Izbie Rada Państwa wespół z Rządem, dokonuje istotnej przebudowy systemu kontroli państwowej i stwarza nowe formy dla działalności kontroli państwowej, dostosowane do jej funkcji i zadań w ustroju państwa ludowego, państwa budującego socjalizm.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselJodlowskiJerzy">Projektowana ustawa, wychodząc z założenia, że kontrola państwowa stanowi doniosłą funkcję Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, znosi pozostałości starych koncepcji ustrojowych, zrywa z zasadą niezależności kontroli państwowej od Rządu i przeciwnie — włącza ją w jednolity zespół naczelnych wykonawczych i zarządzających organów władzy państwowej. W myśl art. 24 i 25 projektu Najwyższa Izba Kontroli ulega zniesieniu a agendy jej przejmuje Ministerstwo Kontroli Państwowej. Kierownictwo kontroli państwowej sprawuje minister, a więc członek Rządu.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselJodlowskiJerzy">Powołanie do życia nowego systemu kontroli kierowanej przez Rząd czyni zbędnym istnienie odrębnej kontroli wewnętrznej, tj. resortowej, wykonywanej przez departamenty kontroli i inne komórki organizacyjne poszczególnych resortów. Jeśli uregulowanie tej kwestii nie znalazło się w ramach referowanej ustawy, to tylko dlatego, że działalność tej kontroli resortowej opierała się nie na ustawie, ale na odpowiednich uchwałach Rządu.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselJodlowskiJerzy">Ustawa o kontroli państwowej opiera się w dużym stopniu o te same założenia, co ustawa z 9 marca 1949 r., gdy idzie o zakres działania i zadań kontroli państwowej, ale je pogłębia, rozszerza, bardziej jasno i wyraźnie określa funkcje kontroli państwowej w Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselJodlowskiJerzy">Jeśli idzie o podmiotowy zakres działania kontroli państwowej, tj. o teren, który jest objęty jej działaniem, to zakres ten obejmuje wszystkie instytucje i urzędy państwowe, zarówno naczelne jak i im podległe, wszystkie przedsiębiorstwa państwowe i pozostające pod zarządem państwowym, całą spółdzielczość oraz organizacje i instytucje korzystające z pomocy państwa albo wykonujące czynności zlecone przez państwo.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselJodlowskiJerzy">Zadania kontroli państwowej ustawa zakreśla już we wstępie, stanowiąc, iż kontrola państwowa powołana zostaje — „w celu kontroli przez Rząd Rzeczypospolitej Ludowej realizacji narodowych planów gospodarczych i wykonania uchwał Rządu oraz czuwania nad przestrzeganiem dyscypliny państwowej, gospodarczej i finansowej”. Zadania te precyzuje bliżej art. 4 ustawy. Na podkreślenie zasługuje, iż przepis ten w oddzielnym punkcie wysuwa jako zadanie kontroli państwowej — „kontrolę wykonania uchwał Rządu i zadań planowych”.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselJodlowskiJerzy">To nowe, nieznane ustawie z 1949 r., sformułowanie ujmuje funkcję kontroli państwowej jako organu Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, polegającą na kontroli wykonania. Doniosłą rolę kontroli wykonania, jej nieodzowną potrzebę w budownictwie nowego ustroju Polski Ludowej podkreślał wielokrotnie w swych przemówieniach Prezes Rady Ministrów Bolesław Bierut, w szczególności na VI i VII Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselJodlowskiJerzy">W oparciu o konstytucyjne zasady, dotyczące obowiązku wszystkich obywateli i organów władzy i administracji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ochrony własności społecznej, projekt podkreśla w art. 5 jako jedno z podstawowych zadań kontroli państwowej czuwanie nad ochroną własności społecznej. Własność ta jest podstawą naszego ustroju, jest — jak głosi art. 77 Konstytucji — niewzruszoną podstawą — „rozwoju państwa, źródłem bogactwa i siły Ojczyzny”; własność społeczna jest jedną z najistotniejszych gwarancji władzy politycznej mas pracujących, umożliwiającą rozwój produkcji i planowanie gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselJodlowskiJerzy">Dalsze zadania kontroli państwowej, sformułowane w art. 5, to walka — „z przerostami aparatu administracyjnego i biurokratyzmem”. Zadanie to jest szczególnie doniosłe w okresie budowy podstaw socjalizmu. Podkreślił je dobitnie Prezes Rady Ministrów Ob. Bolesław Bierut, mówiąc</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#komentarz">(czyta):</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselJodlowskiJerzy">„Nie wolno... zamykać oczu na fakt, że nowy aparat władzy państwowej, stworzony po zwycięstwie ludu pracującego, może podlegać i podlega chorobie biurokratyzmu. Dlaczego? Dlatego — po pierwsze — że do tego aparatu weszli z konieczności w poważnej liczbie starzy urzędnicy z dawnego aparatu państwowego, jako fachowcy w dziedzinie administracji państwowej, a skoro zajęli stanowiska w nowym aparacie władzy ludowej, to oczywiście, wraz ze swą fachowością wnieśli również do tego aparatu swe stare nawyki biurokratyczne i często zarażali nimi młode, niedoświadczone kadry...”</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselJodlowskiJerzy">Nieuzasadnionym optymizmem byłoby twierdzenie, że cały nasz aparat państwowy stoi już na wysokości zadania, że każdy urzędnik obdarzony władzą wykonuje ją w sposób zgodny z celami państwa ludowego, że jest dostatecznie świadomy i związany ideowo z państwem ludowym. Mamy jeszcze spuściznę minionego okresu. Między urzędnikami w aparacie państwowym zdarzają się jednostki złej woli, niezwiązane dostatecznie z ideologią Polski Ludowej, jednostki biurokratyczne, które wypaczają sens zarządu państwowego, które nie czują zrozumienia dla potrzeb człowieka pracy.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselJodlowskiJerzy">Lenin mówił: — „Trzeba, abyśmy zrozumieli, że walka z biurokratyzmem jest walką absolutnie konieczną”.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselJodlowskiJerzy">W walce tej doniosłą rolę odegrać może kontrola państwowa.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselJodlowskiJerzy">W państwie ludowym, w państwie, w którym władza należy do mas pracujących, również do mas tych należy najszerzej pojęta kontrola całego życia państwowego i społecznego, kontrola działania wszystkich organów administracji państwowej. W państwie ludowym potężnym czynnikiem kontroli jest kontrola społeczna, kontrola mas pracujących. Kontrola państwowa wtedy tylko będzie mogła spełnić należycie swe zadania, gdy będzie powiązana z kontrolą społeczną. Art. 5 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej głosi, iż — „wszystkie organy władzy i administracji państwowej opierają się w swej działalności na świadomym, czynnym współdziałaniu najszerszych mas ludowych”. W oparciu o tę konstytucyjną zasadę projekt ustawy głosi, iż — „kontrola w pracy swej opiera się na czynnym współdziałaniu mas pracujących”. Ma to szczególne znaczenie dla zwalczania biurokratyzmu.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselJodlowskiJerzy">Trzeba — „wychowywać, pouczać i pobudzać do krytyki i kontroli bezpartyjne masy robotników, chłopów i inteligentów” — mówił Prezes Rady Ministrów Bolesław Bierut na VII Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselJodlowskiJerzy">Zagadnienie powiązania kontroli państwowej z kontrolą mas pracujących znalazło też podkreślenie na XIX Zjeździe WKP(b): — „Trzeba, aby nasze organy kierownicze opierały się w swej pracy w dziedzinie kontroli wykonania na szerokich masach ludzi pracy... Jedynie połączenie odgórnej kontroli wykonania z kontrolą oddolną partyjnych i bezpartyjnych mas zapewni usunięcie w porę niedociągnięć pracy naszych organizacji i instytucji, stworzy warunki, w których uchwały i dyrektywy będą wykonywane w porę i sprawnie...” — mówi Malenkow w swoim referacie na XIX Zjeździe.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselJodlowskiJerzy">Zorganizowana kontrola społeczna koncentruje się w radach narodowych. Toteż projekt stanowi, iż kontrola państwowa współdziała z kontrolą społeczną rad narodowych, przy czym tryb współdziałania określi Rada Państwa.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselJodlowskiJerzy">Zatrzymałem się nieco dłużej na omówieniu zadań kontroli państwa określonych w ustawie. Krótko już tylko omówię najważniejsze postanowienia ustawy co do organizacji, uprawnień i obowiązków kontroli państwowej.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#PoselJodlowskiJerzy">Projekt nie normuje szczegółowo organizacji kontroli państwowej, upoważniając Radę Państwa do opracowania statutu organizacyjnego Ministerstwa oraz organizacji i zakresu działania terenowych jednostek organów kontroli. Projekt stanowi, że pracownicy kontroli państwowej podlegają Ministerstwu Kontroli Państwowej i w sprawowaniu swoich funkcji kontrolnych są niezależni od organów terenowych.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#PoselJodlowskiJerzy">Projekt ustawy wyposaża kontrolę państwową w szerokie uprawnienia. W nawiązaniu do uwag wypowiedzianych na wstępie chciałbym wskazać przede wszystkim na te, które zmierzają do stworzenia organom kontroli państwowej warunków umożliwiających im spełnianie roli konstruktywnej i wychowawczej.</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#PoselJodlowskiJerzy">Z tego punktu widzenia na uwagę zasługuje prawo delegowania pracowników kontroli do uczestniczenia w naradach kolegiów ministerstw, komisji i komitetów sprawujących funkcje naczelnych organów administracji państwowej, jak również w naradach wytwórczych, prawo a zarazem obowiązek wydawania postanowień w razie stwierdzenia w toku kontroli naruszenia przepisów lub zarządzeń, zobowiązujących kierownika jednostki kontrolowanej lub nadrzędnej do usunięcia naruszenia, dalej prawo zobowiązywania jednostki kontrolowanej lub nadrzędnej w drodze wystąpień zawierających spostrzeżenia, uwagi i wnioski do przedsięwzięcia środków zmierzających do usunięcia stwierdzonych przez kontrolę uchybień.</u> + <u xml:id="u-5.43" who="#PoselJodlowskiJerzy">Istotne znaczenie ma przyznanie Ministerstwu Kontroli Państwowej uprawnienia do wydawania orzeczeń, zobowiązujących winnych naruszenia przepisów do pokrycia szkody materialnej. Odszkodowanie to może być orzeczone w granicach trzymiesięcznego uposażenia winnego pracownika. Prawo Ministerstwa Kontroli do orzeczenia o obowiązku odszkodowania nie wyłącza drogi sądowej i może być wykonywane tylko o tyle, o ile pracownik nie został wcześniej pociągnięty do odpowiedzialności sądowej.</u> + <u xml:id="u-5.44" who="#PoselJodlowskiJerzy">Wreszcie ważne znaczenie dla zabezpieczenia realizacji zadań wychowawczych i represyjnych kontroli ma przyznane Ministerstwu Kontroli Państwowej za zgodą Prezesa Rady Ministrów lub właściwego Wiceprezesa Rady Ministrów prawo stosowania kar dyscyplinarnych wobec pracowników wszystkich jednostek kontrolowanych — od upomnienia do wydalenia ze służby, łącznie z ogłoszeniem w prasie.</u> + <u xml:id="u-5.45" who="#PoselJodlowskiJerzy">Wysoka Izbo! Projekt referowanej przeze mnie ustawy, stwarzający nowe formy organizacyjne kontroli państwowej, precyzujący jej zadania, wyposażający ją w szeroki zakres uprawnień, w skuteczne środki działania, likwidujący obciążenia dawnych koncepcji, odpowiada niewątpliwie doniosłej funkcji państwowej w państwie ludowym, którą sformułował Prezydent Bierut mówiąc: — „Jedną z najważniejszych funkcji rządzenia państwem jest nieustanna, codzienna kontrola państwowego aparatu urzędniczego”.</u> + <u xml:id="u-5.46" who="#PoselJodlowskiJerzy">Ustawa stwarza realne podstawy do tego, aby kontrola państwowa stała się jednym z najważniejszych narzędzi Państwa Ludowego w realizacji jego wielkich celów.</u> + <u xml:id="u-5.47" who="#PoselJodlowskiJerzy">Dlatego w imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę, aby Wysoka Izba uchwaliła projekt ustawy wraz z poprawkami zawartymi w druku nr 6.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję nad projektem ustawy o kontroli państwowej.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Głos ma poseł Albrecht.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselAlbrechtJerzy">Wysoki Sejmie! Wniesiony pod obrady Sejmu projekt ustawy o kontroli państwowej stanowi doniosły akt prawny o poważnym znaczeniu dla sprawy zabezpieczenia pomyślnego rozwoju naszego budownictwa socjalistycznego i umacniania siły naszego Państwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselAlbrechtJerzy">Naród nasz pod przewodnictwem Partii klasy robotniczej, pod przewodnictwem Tow. Bieruta z ofiarnością i entuzjazmem realizuje zadania budownictwa socjalistycznego, wielkie i porywające zadania programu Frontu Narodowego, zadania budowy szczęścia i rozkwitu naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselAlbrechtJerzy">Głębokie zaufanie i przekonanie o słuszności drogi naszego rozwoju, o słuszności linii Partii i władzy ludowej, o słuszności naszego programu jest podstawowym źródłem entuzjazmu i ofiarności mas pracujących naszego kraju w realizacji zadań naszego pokojowego, socjalistycznego budownictwa. Najpełniejszy wyraz tego głębokiego przekonania o słuszności linii naszego rozwoju dały masy pracujące, składając swe głosy tak powszechnie i jednomyślnie w wyborach do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — za programem Frontu Narodowego, za programem pokoju, niepodległości i pomyślnego rozkwitu naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselAlbrechtJerzy">Program ten stawia przed nami ogromne zadania. Zadania te są trudne i inaczej być nie może, bo jak uczy nas Tow. Bierut: — „nie można bez trudności przeprowadzać tak głębokich i na tak wielką skalę zamierzonych przeobrażeń, jakich my dokonujemy”.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselAlbrechtJerzy">Niewzruszoną podstawą pewności, że wszelkie trudności na drodze naszego budownictwa socjalistycznego będą przezwyciężone, podstawowym źródłem siły do walki z trudnościami jest nasze przekonanie, powszechne przekonanie mas, że droga, po której idziemy, jest słuszna i jedyna, że zabezpiecza ona wspaniały rozwój naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselAlbrechtJerzy">Czego potrzeba nam jednak niezbędnie, aby zwycięsko realizować nasz wielki program budownictwa socjalistycznego, aby w ogniu walki klasowej i w walce z trudnościami skutecznie realizować słuszną linię naszego rozwoju? Niezbędne jest wnikliwe i codzienne zabezpieczanie prawidłowej realizacji naszego programu socjalistycznego budownictwa, codzienne zabezpieczanie prawidłowego wykonywania linii wskazanej przez Partię i Rząd, zabezpieczanie jej przed wypaczeniami przez poszczególne ogniwa aparatu państwowego i gospodarczego, niezbędna jest systematyczna walka z wszelkimi przejawami marnotrawstwa dorobku naszego budownictwa, wykuwanego w ciężkim trudzie codziennej pracy mas, konieczna jest systematyczna kontrola prawidłowości wykonania słusznej linii i uchwał władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselAlbrechtJerzy">Uczy nas tego tow. Stalin w znanych słowach</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#komentarz">(czyta):</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselAlbrechtJerzy">„Gdy już dana jest słuszna linia, gdy już dane jest słuszne rozwiązanie zagadnienia, powodzenie sprawy zależy od pracy organizacyjnej... od kontroli wykonania uchwał organów kierowniczych.” Towarzysz Stalin wskazując, że kontrola wykonania jest podstawowym źródłem zabezpieczenia prawidłowej realizacji słusznej linii, uczy równocześnie, że w braku i niedoskonałości kontroli szukać należy źródeł wielu trudności budownictwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselAlbrechtJerzy">„Dziewięć dziesiątych naszych luk i wyłomów — mówi tow. Stalin — jest wynikiem braku należycie zorganizowanej kontroli wykonania.” Pod kierownictwem tow. Stalina kontrola państwowa i jej organy w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich stały się bojowym organem walki o trwały socjalistyczny porządek prawny, o prawidłowe wydatkowanie mienia narodowego, o wzmocnienie radzieckiego aparatu państwowego — walki z przejawami biurokracji. Radziecka kontrola państwowa stała się prawdziwie narodową, głęboko demokratyczną w swej istocie i metodach działania, stanowiąc dla nas wzór organu zabezpieczającego prawidłowość działania socjalistycznego aparatu państwowego.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselAlbrechtJerzy">Zagadnienie kontroli wykonania dyrektyw i uchwał Partii i Rządu, zagadnienie kontroli aparatu państwowego nie schodzi z porządku dziennego w Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i dziś — na etapie zwycięskiego budownictwa podstaw komunizmu.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselAlbrechtJerzy">Tow. Malenkow w swym referacie na XIX Zjeździe Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego mówił</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#komentarz">(czyta):</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselAlbrechtJerzy">„Zła organizacja faktycznego wykonywania dyrektyw centralnych i własnych uchwał, brak należytej kontroli ich wykonania — oto jeden z najbardziej rozpowszechnionych i głęboko zakorzenionych braków w praktycznej pracy organizacji radzieckich — gospodarczych i partyjnych.” „Niesumienny, nieodpowiedzialny stosunek do wykonywania dyrektyw organów kierowniczych jest najniebezpieczniejszym i najgorszym przejawem biurokratyzmu. Doświadczenie wskazuje, że nawet dobrzy pracownicy, jeśli są pozostawieni sami sobie bez kontroli i sprawdzania ich działalności — zaczynają się psuć i popadać w biurokratyzmem.”</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselAlbrechtJerzy">Tow. Malenkow wskazuje dalej, że najważniejsze zadanie polega na tym, „ażeby wzmóc wszechstronnie kontrolę i sprawdzanie wykonania w całym systemie kierownictwa, w pracy wszystkich organizacji i instytucji od góry do dołu”.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselAlbrechtJerzy">Jeśli słowa te i wskazania znalazły swe miejsce na XIX Zjeździe Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego — na etapie zwycięskiego budownictwa komunizmu w ZSRR, to jakże po stokroć słuszne i celne są one na etapie naszego budownictwa socjalistycznego, w naszej sytuacji, w warunkach ostrej walki klasowej, która toczy się w naszym kraju, w warunkach daleko niepełnej jeszcze dojrzałości politycznej naszego aparatu państwowego, gdy nie wyplenione zostały do końca klasowe źródła biurokratyzmu i obciążenia burżuazyjne w świadomości ludzi — w tym rzędzie pracowników aparatu państwowego.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselAlbrechtJerzy">Oczywiście w tych warunkach na naszym etapie budownictwa socjalistycznego zabezpieczenie prawidłowej realizacji linii Partii i Rządu przez aparat państwowy i gospodarczy, sprawa codziennej wnikliwej kontroli aparatu państwowego i gospodarczego, opartej o aktywność i krytykę mas, ma szczególnie doniosłe znaczenie.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselAlbrechtJerzy">Wskazuje nam na to z całym naciskiem i uczy tej prawdy Tow. Bierut na VII Plenum KC PZPR, kiedy mówi, że — „aparat państwa ludowego wymaga tej kontroli nieustannie, codziennie, na każdym kroku, aby nie nabywał on złych narowów, aby tępić w nim wszelkie tendencje do lekceważenia potrzeb mas, aby nie ulegał korupcji i demoralizacji”.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselAlbrechtJerzy">Tow. Bierut wskazuje, że — „podstawowym zadaniem jest nadanie aparatowi państwowemu charakteru socjalistycznego, w przeciwnym bowiem razie zbiurokratyzowany, oderwany od mas pracujących i ich kontroli aparat państwowy łatwo może stać się przeszkodą, hamulcem w budownictwie socjalistycznym.” Potężnym orężem w codziennym sprawowaniu kontroli aparatu państwowego, w sprawowaniu kontroli wykonania dyrektyw i uchwał Rządu, w pogłębianiu socjalistycznego charakteru naszego aparatu państwowego, podnoszącym tę kontrolę i wychowanie aparatu na wyższy niż dotąd poziom, stanie się niewątpliwie wniesiona pod obrady Sejmu ustawa o kontroli państwowej, powołująca urząd Ministra Kontroli Państwowej.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselAlbrechtJerzy">Socjalistyczna kontrola państwowa, którą ukształtowała historia zwycięskiego budownictwa socjalistycznego w ZSRR, kontrola w naszym państwie — tak jak to określa ustawa wniesiona pod obrady Wysokiej Izby — stanowi skuteczny, prawdziwie demokratyczny i ludowy oręż kontroli i podnoszenia na coraz to wyższy poziom pracy aparatu państwowego, powołanego do zabezpieczenia interesów mas pracujących i służenia ich interesom, powołanego do zadań realizacji naszego socjalistycznego budownictwa. Ustawa o kontroli państwowej daje pełne podstawy jeszcze lepszego wyostrzenia tego oręża — wychowawczej krytyki w stosunku do aparatu państwowego, jakim była dotąd Najwyższa Izba Kontroli w ciągu ośmiu lat władzy ludowej, stwarza ona pełne przesłanki do przejścia na wyższy etap walki o doskonalenie, hart i pełne oddanie naszego ludowego aparatu państwowego sprawie budownictwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselAlbrechtJerzy">Jak to zaznaczył w swym wczorajszym przedłożeniu Minister Kontroli Państwowej tow. Jóźwiak — ustawa likwiduje w systemie naszej kontroli niesłuszne na dzisiejszym etapie przeżytki, które obciążały dotychczasową strukturę Najwyższej Izby Kontroli, polegające na jej dotychczasowym wyodrębnieniu, wyizolowaniu z kierowniczego organu władzy, jakim jest Rząd.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselAlbrechtJerzy">Z pojęciem socjalistycznej kontroli nie daje się pogodzić idea kontroli i sprawdzania wykonawstwa — jako funkcji oderwanych od kierowania. Socjalistyczne pojęcie kierownictwa integralnie związane jest ze sprawą kontroli. Kontrola stanowi część składową kierowania, stąd też organy kontroli winny być częścią składową aparatu państwowego. Tak w jedynie słuszny sposób ujmuje sprawę nasza ustawa traktując kontrolę państwową jako organ Rządu, poprzez który Rząd sprawuje kontrolę aparatu państwowego i całokształtu zagadnień naszego socjalistycznego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselAlbrechtJerzy">Niezmiernie szerokie co do zakresu funkcje kontroli państwowej, jakie zaleca jej ustawa, pozbawione są jakichkolwiek cech formalności, w jakie wtłacza normalnie kontrolę państwową ustawodawstwo burżuazyjne.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselAlbrechtJerzy">To, co stanowi istotę ludowej socjalistycznej kontroli państwowej, to, co równocześnie wszechstronnie gwarantuje jej projekt nowej ustawy — to jej merytoryczność i operatywność.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselAlbrechtJerzy">Art. 5 ustawy głosi: — „Kontrola państwowa czuwa nad ochroną własności społecznej i przestrzeganiem legalności, gospodarności, rzetelności i celowości w całokształcie działalności kontrolowanych jednostek oraz prowadzi walkę z przerostami aparatu administracyjnego i z biurokratyzmem.” Tak ujęta treść działalności kontroli państwowej wskazuje jasno, że w naszej kontroli państwowej chodzi o kontrolę naszego aparatu państwowego i gospodarczego bynajmniej nie tylko od strony formalnego wypełnienia przezeń zleconych mu funkcji i zadań, ale chodzi o to, czy działalność organów naszego aparatu państwowego jest słuszna i celowa, czy zgodna jest z treścią i duchem uchwał Partii i Rządu, czy uchwały te i linia nie są w praktycznej działalności organów państwowych wypaczane i łamane.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselAlbrechtJerzy">W tym świetle z całą jasnością występuje rola kontroli państwowej w walce z bezdusznością i biurokratyzmem poszczególnych ogniw aparatu państwowego, w walce z tym ciężkim schorzeniem, które ujawniać i tępić należy z całą bezwzględnością, bo stanowi ono niezwykle szkodliwy hamulec w zaspokajaniu i rozwiązywaniu codziennych potrzeb mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselAlbrechtJerzy">Walka z biurokratyzmem i bezdusznością jest dziś sprawą mobilizującą szerokie masy, potrzeba tej walki jest szczególnie bliska świadomości mas, więcej — stała się ona czynnikiem umacniającym jedność narodu w dążeniu do obalenia wszelkich sztucznych barier między masami a ich własnym aparatem władzy. Świadczy o tym choćby żywa aktywność, z jaką Komitety Frontu Narodowego sygnalizują i przekazują sygnały mas o napotykanych faktach i przejawach biurokratyzmu ze słusznym żądaniem ich bezwzględnej likwidacji. Na tym ważnym odcinku frontu walki stoją przed kontrolą państwową ogromne zadania.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselAlbrechtJerzy">W ujęciu ustawy jasne jest, jak wszechstronne i poważne są uprawnienia kontroli państwowej w dziedzinie zabezpieczania prawidłowej realizacji naszego budownictwa socjalistycznego. Waga zadań i kierunek działalności kontroli państwowej w dziedzinie kontroli realizacji narodowych planów gospodarczych są szczególnie jasne w świetle nauk VII Plenum KC PZPR, w świetle nauk Tow. Bieruta, który wskazał nam, że nowa sytuacja na obecnym etapie naszego budownictwa socjalistycznego wymaga nowych metod kierownictwa, nowych metod pracy ze strony, organów naszego aparatu państwowego i gospodarczego, nowego twardego reżimu oszczędności surowców i materiałów, głębokiej troski o stabilizację siły roboczej i nowe kadry, większej troski o mechanizację i właściwe wykorzystanie sprzętu i maszyn, wzmożonej walki o rozszerzenie i umacnianie socjalistycznych form gospodarki na wsi, podnoszenia poziomu produkcji indywidualnej gospodarki chłopskiej, umocnienia spójni ekonomicznej między miastem i wsią, nieustannego ograniczania i wypierania kapitalistycznych i spekulacyjnych elementów na wsi.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselAlbrechtJerzy">Prawidłowa realizacja tych zadań jest codziennym obowiązkiem naszego aparatu państwowego i gospodarczego. Zabezpieczenie prawidłowości realizowania tych zadań przez ogniwa naszego aparatu państwowego, wykrywanie wszelkich wypaczeń w ich realizacji jest oczywiście podstawowym zakresem funkcji kontroli państwowej na obecnym etapie naszego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselAlbrechtJerzy">Nasza kontrola państwowa, zgodnie z uprawnieniami nadawanymi jej przez ustawę, nie jest oczywiście jedynie aparatem rejestrującym fakty uchybień, braków i błędów w działalności naszego aparatu państwowego. Przeciwnie — jest ona operatywnym organem aktywnego przezwyciężania i likwidacji tych braków, organem wychowawczym naszego aparatu państwowego. Ten istotny charakter zabezpiecza jej ustawa. W ten sposób kontrola państwowa stanowić ma w rękach Rządu sprawny, operatywny instrument walki z wypaczeniami, walki o wysoki poziom pracy aparatu państwowego i gospodarczego, a równocześnie czuły instrument, który pozwala na jasne rozeznanie głównych braków i słabości funkcji tego aparatu.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselAlbrechtJerzy">Dla skutecznego wypełnienia ważnych i odpowiedzialnych zadań kontroli państwowej nieodzowne jest stałe zabezpieczenie jej przed ześlizgiwaniem się na płaszczyznę, formalności kontroli. Formalność, bezduszność i powierzchowność jest niebezpieczeństwem zagrażającym różnorodnym ogniwom naszego aparatu państwowego — w tej mierze nie jest przed nim automatycznie zabezpieczony również i aparat kontroli, choć sam powołany jest ze swej istoty do walki z przejawami formalizmu i biurokratyzmu. Wielu z nas z własnego doświadczenia wie, jak łatwo w trakcie funkcji kontrolnych ześliznąć się na płaszczyznę formalnej kontroli. Weźmy przykład z bardzo istotnej dziedziny.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselAlbrechtJerzy">Wielkim orężem w naszej pracy i walce z biurokratyzmem, bezdusznością aparatu państwowego jest zagwarantowane prawo obywateli do składania skarg i zażaleń i obowiązek organów państwowych — w tym rzędzie przede wszystkim rad narodowych — do ich wnikliwego rozpatrywania i słusznego, sprawiedliwego rozstrzygania. Trzeba przyznać, że nierzadko kontrolujemy wykonanie tego obowiązku przez poszczególne ogniwa aparatu państwowego i gospodarczego, ale jakże często ograniczamy się tu do kontroli formalnej zwracając głównie uwagę na to, czy skarżący się otrzymał odpowiedź w terminie, nie wnikając głębiej w to, czy rozstrzygnięcie i odpowiedź była słuszna i sprawiedliwa, czy poprzedziło ją wnikliwe zbadanie sprawy. Jakże często w takiej kontroli zapominamy o słowach Lenina, który mówi: — „Ograniczyć się do odpowiedzi na odczepnego i do odsyłania sprawy do innej instytucji — oznacza także płodzenie mitręgi kancelaryjnej i marnowanie papieru”.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselAlbrechtJerzy">Oczywiście, że zabezpieczenie się przed podobnymi niebezpieczeństwami formalizmu w kontroli jest sprawą niezwykłej wagi dla organów kontroli państwowej. Skutecznym środkiem obrony przed tym niebezpieczeństwem jest oparcie się o inicjatywę, aktywność i krytykę mas.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselAlbrechtJerzy">Taką pełną możliwość dla organów kontroli państwowej stwarza ustawa, która w art. 6 głosi</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#komentarz">(czyta):</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PoselAlbrechtJerzy">„1. Kontrola państwowa w pracy swej opiera się na czynnym współdziałaniu mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PoselAlbrechtJerzy">2. Kontrola państwowa współdziała z kontrolą społeczną rad narodowych.” Wydaje się koniecznym, by ten artykuł ustawy stał się, zgodnie z wczorajszą zapowiedzią tow. Ministra Jóźwiaka, punktem wyjścia do jak najszerszego oparcia naszej kontroli państwowej o współdziałanie mas, do szerszego niż dotąd współdziałania z organami kontroli społecznej, w tym rzędzie przede wszystkim z komisjami rad narodowych. Pomoże to niewątpliwie organom naszej kontroli państwowej w ich odpowiedzialnej pracy, zaostrzy jeszcze bardziej ich klasowe spojrzenie i wgląd we wszelkie niedomogi naszego życia, których nie brak na drodze naszego budownictwa, pogłębi również proces przyciągania mas do aktywnego współrządzenia państwem.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PoselAlbrechtJerzy">Wysoki Sejmie! Ustawa o kontroli państwowej stwarza wszelkie podstawy, by w oparciu o dotychczasowe osiągnięcia naszych organów kontroli uzyskać jeszcze ostrzejszy, jeszcze skuteczniejszy oręż w naszej walce o zwycięskie socjalistyczne, pokojowe budownictwo w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PoselAlbrechtJerzy">W tym przekonaniu nie wątpię, iż cała Izba wypowie się za przyjęciem przedłożonej ustawy o kontroli państwowej.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Cieślak.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselCieslakStanislaw">Wysoki Sejmie! Nie jest oczywiście przypadkiem, że pierwszą z ustaw, która wchodzi pod obrady Wysokiego Sejmu, jest właśnie obecnie rozpatrywana ustawa o kontroli państwowej. Po raz pierwszy bowiem istnieje całkowita jednomyślność Sejmu, Rządu i narodu odnośnie głównych i zasadniczych celów naszej polityki zagranicznej i wewnętrznej. I całkowita zgodność co do wyboru dróg do tego celu wiodących. Program Frontu Narodowego stał się bowiem wytyczną działania Sejmu, Rządu i narodu.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselCieslakStanislaw">W obecnej więc chwili dalszy nasz marsz naprzód zależy w dużej mierze od właściwego doboru ludzi, od kontroli pełnego i terminowego wykonywania ustaw Sejmu, dekretów Rady Państwa, uchwał Rządu i Partii, mających na celu realizację programu Frontu Narodowego, za którym w głosowaniu powszechnym opowiedziała się przygniatająca większość narodu polskiego, który za swój program działania uznał Sejm z tych wyborów wyłoniony i Rząd przez Sejm w dniu wczorajszym wybrany.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselCieslakStanislaw">Front Narodowy jest jednością działania wszystkich uczciwych Polaków, a w planowym działaniu całego narodu rzeczą ogromnej wagi staje się sprawa stałej i systematycznej kontroli i porównywania tego, co chcieliśmy osiągnąć, z tym, co rzeczywiście osiągnęliśmy w całokształcie naszego życia społeczno-gospodarczego, politycznego i kulturalnego.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselCieslakStanislaw">Wytyczną naszego działania na codzień jest plan gospodarczy państwa, a jego ścisłe i terminowe wykonanie — najświętszym obowiązkiem i sprawą honoru każdego patrioty, uznającego za swój porywający program Frontu Narodowego. Ta prawda przenika coraz głębiej do świadomości mas ludowych, uczą się tej prawdy od przodującej klasy robotniczej masy mało i średniorolnych chłopów i inteligencja pracująca.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselCieslakStanislaw">Coraz więcej jest takich świadomych obywateli i patriotów jak obecny tu na tej sali górnik, poseł Szczepan Błaut, który już wykonał swój plan 6-letni, jak członek spółdzielni produkcyjnej posłanka Zofia Kulińska, jak przodujący rolnik z woj. poznańskiego poseł Mazur Stanisław. Wymownie o zrozumieniu tej prawdy świadczą coraz liczniejsze zakłady przemysłowe, których załogi wykonały już swój plan produkcji na rok bieżący, tysiące gromad wiejskich, PGR-ów, spółdzielni produkcyjnych oraz drobnych i średnich gospodarstw chłopskich, które w całości i przed terminem wywiązały się ze swych zadań produkcyjnych i wszystkich innych obowiązków wobec państwa.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselCieslakStanislaw">Istnieje jednak sporo zakładów przemysłowych i dość znaczna jeszcze liczba gromad wiejskich, drobnych i średnich gospodarstw wiejskich a nawet PGR-ów i spółdzielni produkcyjnych, które z opóźnieniem wykonują zadania planu, które dłużne są Polsce tysiące ton węgla, stali, tkanin, zboża, mięsa czy mleka.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselCieslakStanislaw">Potrzebne jest więc śmiałe i wnikliwe ujawnianie takich niedociągnięć, dostrzeganie schorzałych miejsc w naszym życiu społecznym, wyświetlanie przyczyn takich niedociągnięć i schorzeń oraz wskazywanie sposobów ich usunięcia. I to jest właśnie główne zadanie powoływanego przez Wysoki Sejm z inicjatywy Rady Państwa i Rządu urzędu Ministra Kontroli Państwowej.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselCieslakStanislaw">W Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej lud sprawuje władzę. Przez obalenie władzy kapitalistów i obszarników zasypana została ta odwieczna przepaść, jaka na przestrzeni całej historii naszego narodu dzieliła obywatela od władzy państwowej. Masy ludowe szanują swoją władzę i otaczają ją ogromną miłością i zaufaniem. Wymownym tego dowodem był przebieg tysięcy zebrań przedwyborczych, na których miliony obywateli wyrażały swą gorącą miłość do kierownika naszej nawy państwowej, Obywatela Bolesława Bieruta, na których zwierzali się nam ze swych osiągnięć ze słuszną dumą, zwierzali się nam ze swego przywiązania do władzy ludowej i z zaufaniem mówili nam o trapiących ich jeszcze brakach i bolączkach.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselCieslakStanislaw">Obowiązkiem naszym, Obywatele Posłowie, jest dalsze umocnienie tego zaufania, dalsze umocnienie więzi narodu z władzą ludową, z całym aparatem administracyjnym i produkcyjnym państwa poprzez usuwanie wszystkich jego braków i niedomagań. Bo nasz aparat państwowy przy wszystkich swoich zaletach i nieporównywalnej wyższości i sprawności w porównaniu z minionymi ustrojami — które oczywiście wynikają z jego nowej treści klasowej — posiada jeszcze, zwłaszcza w swych terenowych ogniwach, niemało braków. Zdarzają się bowiem jeszcze tu i ówdzie wypadki łamania lub obchodzenia obowiązujących ustaw i przepisów, naruszania tajemnicy służbowej, wojskowej i państwowej, niedbałego stosunku do mienia społecznego, biurokratycznego, jaśniepańskiego lub bezdusznie, formalnego stosunku do potrzeb ludności, kumoterstwa w rozdziale towarów zwłaszcza na wsi, nieoszczędnego szafowania groszem publicznym, lekceważenia dyscypliny finansowej, dzikich terenowych inwestycji, podważających właściwe proporcje rozwoju poszczególnych gałęzi gospodarki narodowej, tolerowania przerostów aparatu administracyjnego, co odciąga znaczną liczbę rąk roboczych od zajęć produkcyjnych. Brak jeszcze w wielu ogniwach naszego aparatu państwowego, zwłaszcza terenowego, ścisłego i terminowego przestrzegania uchwał Rządu i Partii.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselCieslakStanislaw">Źródła tych braków i niedociągnięć tkwią w ponurej spuściźnie rządów kapitalistów i obszarników: w zacofaniu gospodarczym i kulturalnym naszego kraju, w odsuwaniu przed wojną ogromnej większości narodu ód oświaty i kultury, od kultury w jej najgłębszym leninowskim sensie — jako umiejętności rządzenia państwem. Wypływają one z. zaostrzającej się walki klasowej, rosnącego oporu kułactwa, spekulantów i innych niedobitków reakcji, które — działając w ścisłym porozumieniu z wrogiem zewnętrznym i na jego rozkaz — wkradają się niejednokrotnie do terenowych ogniw naszego aparatu państwowego, produkcyjnego, handlowego i administracyjnego i tam usiłują szkodzić interesom ludu, podrywając więź tego aparatu z narodem. Wykrywanie i usuwanie tych szkodników, energiczna walka z wszelkimi przeżytkami dawnego kapitalistycznego systemu rządzenia w całym naszym aparacie państwowym — oto drugie podstawowe zadanie kontroli państwowej.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselCieslakStanislaw">Jesteśmy dziś, Obywatele Posłowie, w decydującym okresie realizacji naszego Planu 6-letniego. Nie tylko nasze wielkie osiągnięcia, ale nawet i charakter trudności przez nas przeżywanych — trudności wzrostu, świadczy wymownie o naszym posuwaniu się naprzód, o naszym rozwoju, o łamaniu przeszkód, które wróg klasowy usiłuje spiętrzyć na naszej drodze do socjalizmu. Możemy przyśpieszyć wykonanie naszych planów gospodarczych przez uruchomienie tych wszystkich rezerw, jakie w dużym stopniu jeszcze niewykorzystane tkwią w naszym socjalistycznym przemyśle, w naszym socjalistycznym i drobnotowarowym rolnictwie, w naszym transporcie, w budownictwie, w finansach i we wszystkich gałęziach życia gospodarczego kraju. Wskazują na te rezerwy uchwały Rządu i Partii, przemówienia ukochanego przywódcy i nauczyciela naszego narodu, Prezesa Rady Ministrów Bolesława Bieruta. Bezcenną skarbnicą doświadczeń i wskazań stał się XIX Zjazd Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, którego obrady z takim ogromnym skupieniem śledziły masy pracujące naszego kraju i dziś całokształt jego obrad z takim zainteresowaniem dyskutują, przyswajając sobie jego wyniki.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselCieslakStanislaw">Chciałem jako poseł chłopski i działacz chłopski zwrócić specjalnie uwagę Obywateli Posłów na kilka może przykładów charakteryzujących ogrom rezerw, jakie istnieją jeszcze w naszym rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselCieslakStanislaw">Siew rzędowy zaoszczędza 60 kg ziarna na 1 ha i podnosi plony z hektara o 1 do 2 q. Gdyby wszystkie gospodarstwa chłopskie stosowały siew rzędowy (nie stosuje ich jeszcze jednak około 30%) mielibyśmy bez żadnych dodatkowych inwestycji — bo moc produkcyjna siewników jest dostateczna dla obsiania całego obszaru naszego kraju — zwiększenie plonów w wysokości ponad 2,5 mln ton ziarna.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselCieslakStanislaw">Zdecydowana walka z chwastami mogłaby nam przynieść zwyżkę plonów co najmniej o 800 tysięcy ton ziarna. Taki jeden szczegół techniczny, jak zaprawianie ziarna siewnego pszenicy dla zabezpieczenia przed chorobami i pasożytami, przyniósłby naszemu krajowi kilkaset tysięcy ton ziarna pszenicy.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselCieslakStanislaw">Stosowanie wysokokwalifikowanych sadzeniaków dałoby w całym kraju nadwyżkę co najmniej 5 milionów ton ziemniaków. Zdecydowana walka z jednym tylko szkodnikiem — płaszczyńcem buraczanym pozwoli produkować dodatkowo taką ilość buraka, z której można by uzyskać co najmniej 100 tysięcy ton cukru. Niedostateczna jest jeszcze walka z chorobami, szkodnikami roślin, z gryzoniami.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselCieslakStanislaw">Ogromne rezerwy dla produkcji roślinnej i hodowlanej kryją się w pełnym wykorzystaniu mocy produkcyjnej maszyn, które przecież w takiej ogromnej ilości władza ludowa daje pracującemu chłopstwu do rąk.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselCieslakStanislaw">Mamy dziś trzy razy więcej nawozów sztucznych. Wskutek niebardzo celowego, niebardzo racjonalnego ich użytkowania plony nie wzrastają w tym stosunku, w jakim wzrastać powinny z uwagi na trzykrotne zwiększenie ilości nawozów.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselCieslakStanislaw">Ogromne rezerwy kryją się w przestrzeganiu właściwych terminów siewów, orki, sprzętu roślin, szerokiego stosowania przedplonów, międzyplonów i poplonów.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselCieslakStanislaw">Chciałbym jeszcze kilka słów powiedzieć jako poseł z naszych pięknych ziem górskich i podgórskich o ogromnych rezerwach, jakie kryją się w zagospodarowaniu właściwym i wykorzystaniu pełnej zdolności produkcyjnej naszych łąk i pastwisk. Posiadamy ich obecnie w Polsce ok. 4 miliony ha, w tym ok. 2.400 tys. ha łąk i 1.600 tys. ha pastwisk. Wydawałoby się, że jest to ilość całkowicie wystarczająca nie tylko dla tej ilości inwentarza żywego, jaką dziś posiadamy, ale także dla tej ilości inwentarza żywego, którą musimy za wszelką cenę osiągnąć do roku 1955, zgodnie z wytycznymi Planu 6-letniego. Zbieramy jednak z tych łąk przeciętnie 6,5 mln ton siana, a przy starannym zagospodarowaniu moglibyśmy osiągnąć zbiór znacznie wyższy — co najmniej 16,5 mln ton siana, a 16,5 mln ton siana i paszy z naszych łąk i pastwisk to jest o 16 mln ton mleka i o 1 mln ton mięsa więcej, niż produkuje wieś dzisiaj, tego mięsa i mleka, którego coraz więcej potrzebuje od naszego rolnictwa szybko rosnąca klasa robotnicza.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselCieslakStanislaw">Oczywiście sprawa uruchomienia rezerw produkcyjnych to jest cel pracy gospodarczej, ale kontrola przez stałą swoją pomoc, przez wytykanie błędów i braków aparatu państwowego, przez wskazywanie sposobów ich usunięcia i w tej tak ważnej dziedzinie uruchomienia wszelkich rezerw, jakie w tak wielkiej ilości kryją się w naszej gospodarce — może odegrać ogromną rolę. I na tym polega jej trzecie główne zadanie.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselCieslakStanislaw">Wykonanie tych wszystkich wielkich zadań, jakie stoją przed kontrolą państwową, nie byłoby oczywiście możliwe, gdyby jej działalność nie oparła się o twórczą inicjatywę mas ludowych, dla których bliskie i drogie są te wszystkie zadania, które stoją przed kontrolą państwową na obecnym etapie naszego rozwoju. Ustawa o kontroli państwowej podkreśla ten moment, stwierdzając w art. 6, że kontrola państwowa w pracy swej opiera się na czynnym współdziałaniu mas pracujących i współdziała z kontrolą społeczną rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselCieslakStanislaw">Obywatele Posłowie! Jestem głęboko przekonany, że świadomość wielkich zadań, jakie na obecnym etapie stoją przed kontrolą państwową, przenika nas wszystkich głęboko i przyłączając się do wywodów moich przedmówców sądzę, że będę wyrazicielem nie tylko swoich wyborców, nie tylko działaczy ludowych, którzy pod wodzą i za przykładem klasy robotniczej budują lepsze życie na wsi, ale że będę wyrazicielem wszystkich obywateli Polski, którzy doceniają wagę zagadnienia kontroli, jeżeli zgodnie z życzeniem wyborców i swoim własnym zapewnię, że będziemy dążyli do wyeliminowania wszelkich uchybień biurokratycznych i do poprawienia stylu pracy w terenie.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Frankowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Doręczony nam druk sejmowy nr 1 zawiera projekt ustawy o kontroli państwowej. Nie oznacza to bynajmniej, że dopiero obecnie w ogóle zagadnienie kontroli zostało postawione. Począwszy od Biura Kontroli przy Krajowej Radzie Narodowej, a następnie przy Radzie Państwa, poprzez Najwyższą Izbę Kontroli, która przestanie istnieć z chwilą wejścia w życie dyskutowanego projektu ustawy, czynimy stale wysiłki, żeby zgodnie z aktualnymi wymogami i potrzebami zorganizować kontrolę. Dzięki temu, zwłaszcza w okresie działania Najwyższej Izby Kontroli, na której koncie dzięki kierownictwu i całemu zespołowi pracowników figuruje niewątpliwie poważny kapitał doświadczeń i osiągnięć, wkraczając w nowy etap organizowania kontroli, będziemy z tych doświadczeń korzystać i nie będziemy skazani na improwizację.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselFrankowskiJan">Obszerny referat Ministra Jóźwiaka, jak i dzisiejsze wywody sprawozdawcy posła Jodłowskiego i dwa doskonałe przemówienia moich przedmówców posłów Albrechta i Cieślaka wyjaśniły bardzo dużo i wielostronnie oświetliły całe zagadnienie. Ja ze swej strony chciałbym zwrócić uwagę na niektóre momenty, zasługujące moim zdaniem na podkreślenie.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselFrankowskiJan">Jak to już wspomniano, projekt ustawy o kontroli państwowej łączy się ściśle z przemianami ustrojowymi, które wprowadziła Konstytucja. Rząd jako naczelny organ administracji państwowej musi posiadać odpowiednio zorganizowany i jemu podległy aparat kontrolny, kontrola bowiem jest jedną z zasadniczych funkcji kierownictwa i nie można sobie wyobrazić dobrego kierownictwa bez dobrze postawionej kontroli.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselFrankowskiJan">Likwidacja Najwyższej Izby Kontroli i podporządkowanie kontroli państwowej Radzie Ministrów, której Minister Kontroli Państwowej jest członkiem, nie oznacza bynajmniej, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jako najwyższy organ władzy państwowej zrezygnował z uprawnień kontrolnych.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselFrankowskiJan">Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej określa uprawnienia Sejmu jako takiego, reguluj e uprawnienia nawet poszczególnych posłów, np. w formie zgłaszania interpelacji. W tych więc warunkach można mówić o uporządkowaniu zagadnienia kontroli i dostosowaniu jej do naszych wymogów, a nie o rezygnacji tych lub innych organów ze swoich zasadniczych uprawnień. Jest już rzeczą Sejmu jako takiego i poszczególnych posłów, aby nie tylko znali swoje uprawnienia, ale również w odpowiedni sposób, zgodny z racją stanu naszego państwa, umieli z tych uprawnień korzystać. Uprawnienia te są bowiem równocześnie naszymi obowiązkami poselskimi.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselFrankowskiJan">Projekt ustawy o kontroli państwowej w sposób szczegółowy określa zadania i zakres kontroli państwowej. Jeśli się równocześnie weźmie pod uwagę szeroki zakres działalności naszego państwa, to w tych warunkach zagadnienie kontroli należy bezsprzecznie do pozycji kluczowych.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselFrankowskiJan">Chodzi bowiem o realizację wielkich planów gospodarczych. Chodzi o realizację tego wszystkiego, co zostało ostatnio sformułowane w programie Frontu Narodowego. Przypomniał nam wczoraj te wielkie zadania naszego pokolenia Premier Bierut na popołudniowym posiedzeniu Sejmu. Jeśli mamy tym zadaniom sprostać, to wszystkie elementy, od których to zależy, muszą być postawione na odpowiednim poziomie zarówno pod względem organizacyjnym, jak również pod względem doboru ludzi.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselFrankowskiJan">Zagadnienia organizacyjne zostały wyczerpująco i szczegółowo postawione w projekcie ustawy. Można by jedynie uczynić uwagę, aby zapowiedziana w art. 8 koordynacja działalności kontroli państwowej z działalnością kontroli finansowej oraz innych rodzajów kontroli, według zasad ustalonych przez Radę Ministrów, nastąpiła szybko, tak aby całość kontroli była odpowiednio zharmonizowana.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselFrankowskiJan">Jeśli chodzi o sztab ludzi, to jestem przekonany, że nowe Ministerstwo Kontroli Państwowej uczyni wszystko, aby go wzmacniać nowymi fachowcami, znającymi dokładnie wszelkie dziedziny naszego życia nie tylko od strony teorii, ale przede wszystkim od strony praktyki. Gdzie jak gdzie, ale przede wszystkim w kontroli zasada: właściwy człowiek na właściwym miejscu — przedstawia kapitalne znaczenie. Niekiedy trudno jest znaleźć ludzi, którzy odpowiadaliby koniecznym wymogom politycznym a równocześnie reprezentowali duży zasób wiedzy fachowej i osobiste walory charakteru. Może na odcinku kontroli zagadnienie to jest specjalnie czułe, ale jakże ważne, jakiekolwiek bowiem — „przegięcie” w jedną lub drugą stronę przynosi szkody, które często są nie do naprawienia. Od chwili wyzwolenia pracuję na różnych stanowiskach w naszym życiu gospodarczym i społecznym. Zetknąłem się wielokrotnie z zagadnieniem kontroli. Wiem z własnego doświadczenia, jak olbrzymią przysługę oddaje dobry kontroler, jak cenną jest on pomocą dla kierownictwa zakładu, które może dlatego, że stoi zbyt blisko, nie potrafi dostrzec i usunąć w porę wielu błędów. Ale powiedzmy również otwarcie: jak zniechęca ludzi do pracy, jak rozstraja aparat wszelka powierzchowna, nierzeczowa — jeśli już wykluczymy nieobiektywność — kiepska kontrola.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselFrankowskiJan">Mądry kierownik zakładu pracy cieszy się, kiedy przychodzi do niego kontrola, stara się jej udostępnić wszelkie materiały, deleguje najlepszych pracowników, aby wprowadzili ją w istotę szeregu skomplikowanych zagadnień, zwłaszcza produkcyjnych. Tym większe jest jego rozczarowanie i zdziwienie, kiedy po pewnym okresie czasu otrzymuje protokół wraz z zaleceniami, które właściwie obracają się na marginesie tego wszystkiego, co jest istotą działalności danego zakładu. Dochodzi do tego zdziwienia niekiedy i rozgoryczenie, jeśli uchybienia nieistotne podnosi się do rzędu wielkiej wagi.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselFrankowskiJan">Stąd też centralny problem kontroli to kadry. Wiem, że niekiedy przychodzi dokonać bardzo trudnej decyzji, czy należy wyciągać z produkcji doskonałego fachowca i przenosić go właśnie do kontroli, po uprzednim przeszkoleniu w zakresie samej techniki kontroli. Mądra polityka personalna będzie musiała problem ten rozwiązać w sposób najbardziej zgodny z naszymi interesami, mając jednak stale na oku wielkie zadania kontroli.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselFrankowskiJan">Projekt ustawy w szeregu swoich sformułowań, zawartych zwłaszcza w rozdziale 4, stwarza podstawy do prowadzenia polityki kadr, a postanowienia zawarte w art. 13 projektu umożliwiają również właściwe rozwiązanie sprawy uposażenia aparatu kontroli. Ma to bardzo istotny wpływ na działalność aparatu kontroli i dlatego też o tym wspominam, zachęcając Ministra Jóźwiaka, aby rozwiązanie tego problemu nastąpiło szybko.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselFrankowskiJan">Cały rozdział 3 projektu ustawy jest poświęcony określeniu zadań kontroli. Na szczególną uwagę zasługuje podkreślenie, że kontrola państwowa, jak to dosłownie mówi projekt, — „prowadzi walkę z przerostami aparatu administracyjnego i z biurokratyzmem”.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselFrankowskiJan">Coraz bardziej uświadamiamy sobie, jak rujnują nasze życie te dwie choroby i jak wiele czynią one szkód. Mówił o tym również poseł Albrecht. Daliśmy temu wyraz w programie Frontu Narodowego, w którym znajdujemy takie oto sformułowanie: — „Walce z trudnościami przeszkadza także biurokratyzm i kumoterstwo, gnieżdżące się jeszcze w niejednym z naszych urzędów i instytucji — tu i ówdzie pokutują jeszcze stare nawyki: brak troski o człowieka pracy, wielkopański stosunek do jego potrzeb.” W czasie kampanii przedwyborczej miałem możność obserwować szereg bolączek w terenie. Miałem możność stwierdzić, że im ten teren jest bardziej oddalony od centrów, im jest on, że tak powiem, — „głębszy”, tym te niedomagania występują w formach bardziej rażących. W takim np. Ćmielowie Miejskie Przedsiębiorstwo Remontowo-Budowlane rozebrało dach na jednym z domów z zamiarem wyremontowania go. Kilka rodzin robotniczych ulokowano w prymitywnych warunkach, jedna z nich zamieszkała w świetlicy. W międzyczasie przedsiębiorstwo przerwało remont, dom się zaczął walić na skutek fatalnych warunków atmosferycznych i trzeba było podejmować kilka interwencji na różnych szczeblach, niestety nieudanych, aż w końcu dopiero pomoc ówczesnego Ministra Gospodarki Komunalnej Mijała okazała się nieodzowną.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselFrankowskiJan">W takim znowu Lasocinie, pow. opatowskiego, gdzie dzieci uczą się w dość trudnych warunkach, rozpoczęto budowę pięknego gmachu nowej szkoły — ale budowa nie jest zakończona, bo podobno brak kredytów i to, co wzniesiono z takim trudem, narażone jest znów na zniszczenie.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselFrankowskiJan">Można by takich przykładów cytować więcej i nie są one zapewne żadną rewelacją dla nikogo. Zna je zapewne również dawny Prezes Najwyższej Izby Kontroli, a obecnie Minister Kontroli Państwowej. Zacytowałem dwa przykłady — celowo drobne, ale one to właśnie w terenie przedstawiają dla ludzi kapitalne znaczenie i są dla zamieszkałej tam ludności bezpośrednim sprawdzianem naszej troski o nich.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Uchwalając projekt ustawy o kontroli państwowej wypełniamy jedną z ważnych luk w zakresie wykończenia budowy naszego ustroju, lukę, która powstała z chwilą uchwalenia nowej Konstytucji. Lukę tę wypełniamy w taki sposób, aby zapewnić sprawne funkcjonowanie całego naszego ustroju. Zyskujemy poważny oręż w walce o realizację naszych zamierzeń, których celem jest budowa szczęścia i wielkości naszej Ojczyzny. Jestem przekonany, że Rząd nasz będzie się skutecznie tym orężem posługiwał w trosce o to wszystko, co nas skupiło we Froncie Narodowym i co dyktuje nam zasadom programowym tego Frontu ofiarnie służyć.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselFrankowskiJan">Jako bezpartyjny poseł, katolik, członek władz Frontu Narodowego, będę głosował za przedłożonym projektem ustawy, która ma służyć Rządowi pomocą w realizacji wielkich planów, za którymi stoi zwartą masą zjednoczony Naród Polski.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy w całości wraz z przyjętymi przez komisję poprawkami, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o kontroli państwowej jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#Marszalek">Przechodzimy do punktu 3 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o przysiędze wojskowej (druki nr 2 i 5).</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Wągrowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Obywatele Posłowie! Potrzeba zmian w rocie przysięgi wojskowej Polskich Sił Zbrojnych wynika z uchwalenia Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — Wielkiej Karty praw i zdobyczy ludu. Zgodnie z nową rotą przysięgi każdy żołnierz Wojska Polskiego będzie odtąd przysięgał — „bronić niezłomnie praw ludu pracującego, zawartych w Konstytucji”, — „dochować wierności Rządowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Zmiany w rocie przysięgi, mające charakter natury prawnej i powodowane zmianą struktury władz państwowych, którą wprowadziła Konstytucja, mają jednocześnie głębokie, symboliczne znaczenie. Są one jeszcze jednym przejawem nierozerwalnej, niezłomnej więzi i jedności Ludowego Wojska Polskiego i Państwa Ludowego, jedności wojska i narodu. Nasze siły zbrojne to zbrojne ramię, to niezawodny oręż Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stwierdza i ustanawia, iż „obrona Ojczyzny jest najświętszym obowiązkiem każdego obywatela”. Dlatego każdy powołany do służby wojskowej składa wobec całego narodu uroczystą przysięgę, że z całą ofiarnością i oddaniem wypełni najświętszy obowiązek obrony wolności i niezawisłości ojczystej ziemi. Przysięga wojskowa — to przyjęcie przez każdego żołnierza osobistej odpowiedzialności za obronę Ojczyzny, przyjęcie osobiste wszystkich obowiązków, jakie naród i państwo nakładają na swych obrońców. Tę osobistą odpowiedzialność żołnierską, będącą wielką dźwignią wytrwałości, hartu i męstwa w zaszczytnej służbie wojskowej, wyrażają pierwsze słowa przysięgi: — „Ja, obywatel Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, stając w szeregach Wojska Polskiego, przysięgam Narodowi Polskiemu”. Tę wielką odpowiedzialność każdego żołnierza wyraża również zakończenie przysięgi.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Przysięga wojskowa to sztandar ideowy naszego wojska, to wyraz woli ludu polskiego, to najgłębsze prawdy i wytyczne jedności naszego narodu. Nakazy przysięgi wojskowej — to nakazy narodu. Na nich opiera się niezłomność przysięgi wojskowej. Jest ona dla żołnierza naczelnym prawem, obowiązującym zawsze i we wszelkich okolicznościach.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Rota przysięgi to podstawa całego wychowania wojskowego, gdyż od świadomości politycznej, od wartości ideowo-moralnych żołnierzy zależą wyniki i osiągnięcia w służbie i szkoleniu, zależy rzetelne i godne wypełnianie zadań żołnierskich zarówno w czasie pokoju, jak i na polu walki.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">To wierność przysiędze, niewzruszone przekonanie o słuszności sprawy, zrozumienie sprawiedliwych, wyzwoleńczych celów walki, to płomienny patriotyzm żołnierzy Armii Radzieckiej zrodziły niespotykane w dziejach masowe ich bohaterstwo. Tym większym wyróżnieniem i zobowiązaniem dla żołnierzy Wojska Polskiego są wypowiedziane na XIX Zjeździe Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego słowa Marszałka Bułganina: „Walcząc ramię przy ramieniu z wojskami radzieckimi przeciwko wspólnemu wrogowi, żołnierze jednostek polskich i czechosłowackich dowiedli czynem swej odwagi i kunsztu żołnierskiego”.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Kościuszkowcy, żołnierze I i II Armii święcie dochowali wierności przysiędze. Są oni wzorem dla żołnierzy Ludowych Sił Zbrojnych, którzy w codziennym znoju i wysiłku dają tysiące dowodów wierności przysiędze wojskowej — gorącej miłości Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Żołnierz Ludowego Wojska Polskiego przysięga być uczciwym, zdyscyplinowanym, mężnym i czujnym, wykonywać dokładnie rozkazy przełożonych i przepisy regulaminów, dochować ściśle tajemnicy państwowej i wojskowej, nie splamić nigdy honoru i godności żołnierza polskiego.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Wszystkie cnoty żołnierskie skupiają się w świadomej, żelaznej dyscyplinie, która istnieje i może istnieć tylko w armii nowego typu, w armii służącej ludowi. Największy strateg w dziejach ludzkości, Wielki Stalin powiedział: — „Sukcesy w szkoleniu i wychowaniu wojska są nie do pomyślenia bez twardej dyscypliny i surowego porządku wojskowego, których utrzymanie stanowi najważniejszy obowiązek całego składu armii”.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Dyscyplina to granitowy fundament wojska, to najważniejszy warunek gotowości bojowej, to nieodłączna zaleta żołnierza Sił Zbrojnych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Odwagę i męstwo, honor i godność, wzniosłą i głęboką miłość Ojczyzny budzą i rozwijają w naszym wojsku bohaterskie postacie, nieśmiertelne czyny Czarnieckiego i Kościuszki, Henryka Dąbrowskiego i Jarosława Dąbrowskiego, Waryńskiego i Buczka, Dzierżyńskiego i Świerczewskiego.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Żołnierz polski wie i rozumie, że czujność w służbie i poza służbą, że przestrzeganie tajemnicy wojskowej i państwowej w słowie i piśmie to ostra broń pomagająca paraliżować nikczemną robotę wywiadów imperialistycznych, demaskować i unieszkodliwiać szpiegów i dywersantów, okiełznać agentów podżegaczy wojennych, szerzących oszczerstwa i plotki, fałsze amerykańsko-hitlerowskiej propagandy radiowej. Dzięki czujności Partii została zdemaskowana i unieszkodliwiona w wojsku antynarodowa, zdradziecka grupa Gomułki i Spychalskiego; dzięki czujności zostało oczyszczone wojsko z dywersantów i szpiegów w rodzaju Tatara, Kirchmayera i innych.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Rota przysięgi wyraża istotę, charakter i główne właściwości Wojska Polskiego, jako wojska nowego typu, jako zbrojnego organu Państwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Wojsko Polskie jest wojskiem ludu pracującego, wojskiem wyzwolonych robotników i chłopów polskich, jest nierozerwalnie zespolone z narodem, z jego walką i dążeniami, jest wsparte na pogłębiającej się wokół władzy ludowej jedności moralno-politycznej narodu w dążeniu do szczęścia, siły i niezniszczalnej niepodległości naszego narodu, naszego kraju. Dlatego żołnierz Wojska Polskiego przysięga — „służyć ze wszystkich sił Ojczyźnie, bronić niezłomnie praw ludu pracującego, zawartych w Konstytucji, stać nieugięcie na straży władzy ludowej, dochować wierności Rządowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Drugą cechą charakterystyczną Wojska Polskiego jest to, że jest ono wojskiem obrony wolności i niezawisłości swojej Ojczyzny — Polski Ludowej. Żołnierz Ludowego Wojska Polskiego nie służy celom grabieży i zaborczym, jak armie imperialistyczne, nie jest on narzędziem ucisku narodowego i kolonialnego, lecz ochrania wolność i niepodległość naszej Ojczyzny, twórczą pracę pokojową robotnika i chłopa polskiego, nasze zdobycze i osiągnięcia. Dlatego żołnierz Wojska Polskiego przysięga „strzec niezłomnie wolności, niepodległości i granic Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przed zakusami imperializmu, stać nieugięcie na straży pokoju w braterskim przymierzu z Armią Radziecką i innymi sojuszniczymi armiami i w razie potrzeby, nie szczędząc krwi ani życia, mężnie walczyć w obronie Ojczyzny o świętą sprawę niepodległości, wolności i szczęścia ludu.” Te słowa roty przysięgi wyrażają jednocześnie trzecią cechę charakterystyczną Wojska Polskiego — jego wychowanie w szacunku dla innych narodów, w duchu przyjaźni, braterstwa i solidarności z masami pracującymi innych krajów, w duchu zachowania i utrwalenia pokoju, w duchu przyjaźni i solidarności z miłującymi pokój narodami.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Naród nasz, naród, którego przodującą siłą jest klasa robotnicza, który buduje socjalizm w swoim kraju, nie ma i nie może mieć żadnych zamiarów zaborczych w stosunku do innych narodów.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Niewzruszoną, niezdobytą twierdzą i ostoją pokoju jest potężny Związek Radziecki, którego niezmierną siłę, olbrzymie, bezprzykładne w dziejach osiągnięcia, urzeczywistniające marzenia wielu, wielu pokoleń uciskanych i wyzyskiwanych, zadokumentował z całą dobitnością XIX Zjazd Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Interesy Związku Radzieckiego są nieodłączne od sprawy pokoju na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Polska Ludowa jest jednym z nierozerwalnych mocnych ogniw światowego obozu pokoju wraz z wszystkimi krajami demokracji ludowej, z Niemiecką Republiką Demokratyczną, z Wielką Chińską Republiką Ludową, ze wszystkimi miłującymi wolność narodami.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Wojsko Polskie łączy z bohaterską Armią Radziecką niezłomne braterstwo broni i idei, braterstwo zawiązane na polach walki, przypieczętowane wspólnie przelaną krwią, wsparte na coraz głębszym, coraz mocniejszym sojuszu i braterstwie Polski Ludowej ze Związkiem Radzieckim, którego wzory i pomoc są źródłem naszej siły, źródłem wszystkich naszych osiągnięć.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Naród nasz nie zapomina ani przez chwilę, że istnieją i działają podżegacze wojenni, że imperializm wzmaga przygotowania do wojny, że imperialiści Stanów Zjednoczonych dążą do narzucenia światu swego panowania, że w państwach agresywnych wzrósł znacznie stan liczebny wojsk lądowych i lotniczych, że trwa grabieżcza i zaborcza wojna w Korei, że na zachodzie Europy pod protektoratem amerykańskich podżegaczy wojennych tworzy się nowy Wehrmacht z po wypuszczanymi z więzień generałami hitlerowskimi. Ale wiemy również, że kapitalizm znajduje się w stanie zaostrzonego, nieuleczalnego kryzysu, że po drugiej wojnie światowej jeszcze bardziej wzmogły się przeciwieństwa między państwami imperialistycznymi, że obóz kapitalistyczny jest rozdzierany przez wielkie sprzeczności wewnętrzne, co utrudnia urzeczywistnienie agresywnych planów imperialistów.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">W jeszcze większym stopniu i jeszcze bardziej krzyżuje plany podżegaczy wojennych potęga obozu pokoju i demokracji skupionego wokół Związku Radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Niezrównana siła Związku Radzieckiego, siła jego niezwyciężonej Armii to mocny hamulec i groźne ostrzeżenie pod adresem naśladowców hitleryzmu.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Stale i niezmiennie rośnie przewaga sił obozu pokoju i demokracji. Imperialiści muszą wiedzieć, iż w wypadku rozpętania przez nich nowej wojny spotkają się z potężną i druzgocącą odprawą ze strony wszystkich miłujących wolność narodów.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Dlatego konieczne jest wzmaganie siły i gotowości obronnej każdego kraju oddanego sprawie pokoju.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Wódz i nauczyciel naszego narodu, Wielki Budowniczy Polski Ludowej — Bolesław Bierut stwierdził</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#komentarz">(czyta):</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">„Polska przestała być krajem biednym, bezbronnym i niezaradnym... minął i nie wróci nigdy wrzesień 1939 roku, minęła i nie wróci nigdy hańba bezsilności naszego kraju wobec najeźdźców”</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Dzięki bohaterskiej pomocy Związku Radzieckiego, dzięki pokojowej, twórczej pracy polskich mas pracujących, dzięki wzrastającej jedności narodu — nasze państwo jest silniejsze niż kiedykolwiek. Nasz Rząd Ludowy, nasza przodująca narodowi Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, najszersze masy narodu, skupione w mocnym, szerokim Froncie Narodowym, otaczają troską i miłością nasze Ludowe Wojsko Polskie. Naród nasz otacza miłością dowódcę Wojska Polskiego, słynnego dowódcę ze stalinowskiej szkoły, syna robotniczej Warszawy, Ministra Obrony Narodowej, Marszałka Polski — Konstantego Rokossowskiego.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> + <u xml:id="u-13.31" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Naród polski nie będzie żałował wysiłku i trudu, by dać wojsku wszystko, co jest dlań konieczne, ażeby utrwalać bezpieczeństwo i niepodległość naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-13.32" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Żołnierz polski, wierny przysiędze wojskowej, czujnie strzeże granic Polski Ludowej, nie szczędzi i nie będzie szczędzić sił i pracy dla osiągnięcia najwyższego poziomu wyszkolenia bojowego i politycznego, dla nieustannego podwyższania zdolności bojowej Sił Zbrojnych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-13.33" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Wierny przysiędze żołnierz polski zawsze będzie pamiętał słowa swego dowódcy Marszałka Polski Konstantego Rokossowskiego:</u> + <u xml:id="u-13.34" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">„Nigdy więcej stopa najeźdźcy nie będzie deptać wolnej ziemi polskiej.”</u> + <u xml:id="u-13.35" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-13.36" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Żołnierz Wojska Polskiego, wierny przysiędze wojskowej, nigdy nie zawiedzie zaufania, jakim darzy go naród, jakim darzy go Premier Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Bolesław Bierut.</u> + <u xml:id="u-13.37" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-13.38" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Naród nasz wie, iż przyszłość należy do niezwyciężonego obozu pokoju, gdyż przewodzi mu wódz całej postępowej ludzkości — Wielki Stalin.</u> + <u xml:id="u-13.39" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-13.40" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">Fakt, iż rota przysięgi Wojska Polskiego znajduje się na porządku obrad pierwszej sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, ma swoją szczególną wymowę i doniosłość.</u> + <u xml:id="u-13.41" who="#PoselWagrowskiMieczyslaw">W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę o przyjęcie przez Sejm projektu ustawy o przysiędze wojskowej według przedłożenia rządowego.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Nikt do głosu nie jest zapisany. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy w całości, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o przysiędze wojskowej jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekrecie z dnia 28 sierpnia 1952 r. o obowiązkowych dostawach ziemniaków. (Dz. U. Nr 37 poz. 255) — (druk nr 9).</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Szkop.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselSzkopJan">Wysoki Sejmie! Dekret z dnia 28 sierpnia 1952 r. o obowiązkowych dostawach ziemniaków ma na celu zabezpieczenie stałego i równomiernego zaopatrzenia ludności pracującej miast w ten tak ważny artykuł spożywczy, a przemysłu przetwórczego w potrzebny mu surowiec. Intencją jego jest stworzenie korzystnych warunków zbytu ziemniaków po stałych i opłacalnych cenach oraz popieranie dalszego rozwoju produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselSzkopJan">Wobec szybkiego tempa uprzemysłowienia naszego kraju w ramach Planu 6-letniego i w związku z tym liczbowego wzrostu klasy robotniczej na skutek przechodzenia setek tysięcy ludności wiejskiej do miast, do fabryk i zakładów pracy rośnie również szybko zapotrzebowanie mas pracujących na artykuły rolne, a wśród nich na ziemniaki. Oparcie się w takiej sytuacji na wolnym skupie byłoby dalece zawodne, szczególnie w wypadku nieurodzaju i — jak wykazało doświadczenie lat ubiegłych z okresu przed wprowadzeniem obowiązkowych dostaw — mocno utrudniałoby, a nawet uniemożliwiałoby zapobieganie tendencjom spekulacyjnym na rynku. Stąd powstała konieczność ustawowego uregulowania tego zagadnienia, które po raz pierwszy znalazło swój wyraz w dekrecie z dnia 8 października 1951 r. o zabezpieczeniu dostaw ziemniaków ze zbiorów 1951 r. oraz w jego kontynuacji, którą stanowi przedstawiony Wysokiej Izbie do zatwierdzenia obecny dekret.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselSzkopJan">Nasuwa się pytanie, w jakim stopniu zostały wykorzystane doświadczenia zeszłoroczne i co nowego wprowadza dekret z 28 sierpnia br.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselSzkopJan">Zasadniczą w nim inowację stanowi to, że wysokość obowiązkowych dostaw ustalona została nie z obszaru obsadzonego ziemniakami, jak to było w 1951 r., lecz w zależności od obszarów gruntów rolnych całego gospodarstwa indywidualnego, wyrażonego w hektarach przeliczeniowych z wyłączeniem tych gruntów, których nie uważa się za grunty orne. Przyczynia się to do zapobiegania kurczeniu się areału gruntów przeznaczonych na uprawę ziemniaków.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselSzkopJan">Podczas gdy w zeszłorocznym dekrecie w ramach państwowego planu dostaw ich wysokość dla poszczególnych gospodarstw indywidualnych ustalały rady narodowe wspólnie z delegatami Centralnego Urzędu Skupu i Kontraktacji, co stwarzało pole dla dowolności i przegięć ze strony organów miejscowych, to w obecnym dekrecie zostały ustanowione powiatowe normy dla poszczególnych grup gospodarstw i sposób ich stosowania. Normy te zostały zróżniczkowane z zastosowaniem progresji dla gospodarstw większych zgodnie z zasadami polityki klasowej naszego Państwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselSzkopJan">Dekret z 8 października 1951 r. pomijał sprawę zwolnień i ulg. Natomiast obecny dekret zwalnia od obowiązku dostaw ziemniaków gospodarstwa rolne o obszarze gruntów poniżej 1 ha przeliczeniowego. Ponadto przewidzianych jest szereg zwolnień i ulg ze względu na podeszły wiek, stan zdrowia lub odbywanie służby wojskowej przez właściciela oraz na skutek nadzwyczajnych okoliczności powodujących zmniejszenie zdolności produkcyjnej danego gospodarstwa rolnego. Od obowiązku dostaw ziemniaków zwolnione zostały również gospodarstwa rolne o obszarze gruntów poniżej 3 ha przeliczeniowych należące do osadników rybackich, zatrudnionych w uspołecznionym przedsiębiorstwie rybołówstwa morskiego, a także gospodarstwa rolne przydzielone w ramach akcji osiedleńczej w 1952 r. oraz gospodarstwa osiedleńców z terenów objętych wymianą odcinków granicznych w roku ich przydzielenia i w roku następnym. Przyznane zostały także zwolnienia od obowiązku dostaw z zagospodarowanych przez chłopów indywidualnych i spółdzielnie produkcyjne odłogów w roku pierwszego zbioru z tych gruntów. Dogodnym jest także dla wsi i korzystnym dla państwa dopuszczenie w wypadkach gospodarczo uzasadnionych zastosowania zamienników za ziemniaki w postaci zboża i mięsa.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselSzkopJan">Obok gospodarstw indywidualnych obowiązkowi dostaw ziemniaków podlegają spółdzielnie produkcyjne łącznie z działkami przyzagrodowymi ich członków, Państwowe Gospodarstwa Rolne oraz inne uspołecznione gospodarstwa rolne. Norma dostaw dla spółdzielni produkcyjnych równa się 40% normy przypadającej na grupę gospodarstw indywidualnych w tym samym powiecie o takim samym obszarze, ile wypada średnio na jedną rodzinę w danej spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselSzkopJan">W poszczególnych rozdziałach dekretu określone zostały kompetencje i obowiązki władz terenowych dla jego realizacji, tok postępowania odwoławczego oraz przepisy karne. Oto w najogólniejszym zarysie charakterystyka przedstawionego do zatwierdzenia Wysokiemu Sejmowi dekretu z dnia 28 sierpnia 1952 r.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselSzkopJan">Powstaje pytanie, w jakim stopniu dekret stał się pomocnym dla zaspokojenia istniejących potrzeb, jakie były jego dotychczasowe skutki.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselSzkopJan">Jak wiadomo, tegoroczne warunki atmosferyczne były niesprzyjające dla urodzaju ziemniaków, który podobnie jak zeszłoroczny wypadł średnio, gdyż w okresie zawiązywania się kłębów panowała susza, a przed wykopkami i w czasie ich trwania — długotrwałe deszcze. Przedłużyło to okres wegetacji ziemniaków. W związku z tym dopiero z końcem września zaczęto wykopki na większą skalę i to w utrudnionych warunkach szczególnie na glebach ciężkich, na które niemożliwym było wjechać z kopaczkami.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselSzkopJan">Opóźnienie wykopków wpłynęło na skrócenie okresu skupu ziemniaków, co z kolei wymagało olbrzymiej mobilizacji aparatu skupu w kierunku sprawnego przejęcia masy towarowej i terminowego zaopatrzenia ludności pracującej. Opóźnienie wykopków zostało wykorzystane przez elementy kułackie, które ociągały się z odstawami ziemniaków, pragnąc podważyć plan zaopatrzenia klasy robotniczej i ludności miast w ten podstawowy artykuł. Te zakusy elementów kułackich i spekulanckich zostały sparaliżowane. Przyczynili się do tego mało i średniorolni chłopi, olbrzymi wzrost ich świadomości politycznej i aktywności, której dali dowody w okresie wielkiej kampanii wyborczej do obecnego Sejmu i w dniu wyborów, coraz głębsze zrozumienie ze strony pracującej wsi potrzeby terminowego wypełniania wszystkich obowiązków względem państwa, wypływających z zasad sojuszu robotniczo-chłopskiego, coraz mocniejsze zespalanie się mas chłopskich w szeregach Frontu Narodowego pod przewodem klasy robotniczej, ich coraz gorętsze, potwierdzane czynami, umiłowanie Ludowej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselSzkopJan">W ramach miesięcznych zobowiązań podjętych dla uczczenia wyborów do Sejmu i XIX Zjazdu WKP(b) były także podjęte i wykonane liczne zobowiązania terminowej i ponadplanowej odstawy ziemniaków. Inicjowane było także współzawodnictwo między gminami. Nierzadko były organizowane przez chłopów odstawy zbiorowe, np. gromada w Szczodrowie, pow. Kościerzyna, w woj. gdańskim z inicjatywy podstawowej organizacji partyjnej PZPR i koła ZSL odstawiła manifestacyjnie na 46 wozach 71 ton ziemniaków. Podobnych przykładów można przytoczyć wiele.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselSzkopJan">Dzięki pracy uświadamiającej i pomocy ze strony aktywu politycznego i społecznego, dzięki wysiłkom pracowników Centralnego Urzędu Skupu i Kontraktacji, CRS, rad narodowych — zadania w dziedzinie zaopatrzenia ludności pracującej w miastach zostały wykonane. Na dzień 24 października br., a zatem na 17 dni przed terminem, nasz największy okręg przemysłowy Śląsk został całkowicie zaopatrzony w ten artykuł, a do 1 listopada br. potrzeby konsumpcyjne miast całkowicie zaspokojono w zakresie ziemniaków. Dodatkowe spóźnione nieliczne zapotrzebowania zostaną pokryte ze skupu wolnorynkowego. Zaopatrzenie zakładów przemysłowych, gorzelni i tuczarń przebiega zgodnie z terminarzem. Z poszczególnych województw w planowym skupie ziemniaków na czoło wysunęło się woj. zielonogórskie, wykonując plan w 111,6%, opolskie w 102,4% i krakowskie, które osiągnęło 100,8%. Przy realizacji obowiązkowych dostaw najlepiej wywiązywali się łącznie ze spółdzielniami produkcyjnymi mało i średniorolni chłopi. Natomiast gospodarstwa kułackie częściowo wstrzymują się z dostawą ziemniaków, chcąc uzyskać wyższą cenę. Wobec opornych kułaków były stosowane sankcje karne w postaci grzywny pieniężnej.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselSzkopJan">Gospodarstwom mało i średniorolnym, które na skutek nieurodzaju względnie z przyczyn od nich niezależnych nie mogły wywiązać się z obowiązku dostaw ziemniaków, zostały udzielone ulgi. Każdy chłop, który wywiązał się z obowiązku dostaw ziemniaków, może sprzedać swe nadwyżki po opłacalnych cenach.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselSzkopJan">Oczywiście w toku przeprowadzania akcji obowiązkowych dostaw ziemniaków nie brakło także w terenie zaniedbań i niedociągnięć spowodowanych m. in. złą organizacją pracy niektórych punktów skupu, które narażały chłopów na uciążliwe i często bezskuteczne wyczekiwanie na przyjęcie ziemniaków. Zdarzały się również wypadki, że gminni delegaci CUSiK w rozsyłanych przez nich zawiadomieniach nie podawali, jakiego rodzaju ziemniaki mają być dostarczone.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselSzkopJan">Pomimo wskazanych trudności, które w toku akcji były usuwane, dotychczasowe wyniki dekretu o obowiązkowych dostawach ziemniaków z 28 sierpnia 1952 r. wskazują, że okazał się on bardzo przydatnym i skutecznym instrumentem w polityce ekonomicznej naszego Państwa Ludowego, służącym zarówno potrzebom klasy robotniczej, jak i pracujących chłopów. Stanowi on jedno z wiązadeł przyczyniających się do umocnienia spójni między miastem i wsią, do zacieśnienia sojuszu robotniczo-chłopskiego. Słusznym jest więc, ażeby wymieniony dekret otrzymał całkowitą akceptację ze strony Wysokiej Izby.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselSzkopJan">Dlatego też w imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę o zatwierdzenie przez Wysoki Sejm dekretu z dnia 28 sierpnia 1952 r. o obowiązkowych dostawach ziemniaków według tekstu ogłoszonego w nr 37 Dziennika Ustaw.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów, pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#Marszalek">Nikt głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem zreferowanego dekretu, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 28 sierpnia 1952 r. o obowiązkowych dostawach ziemniaków.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#Marszalek">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 25 do godz. 13 min. 40.)</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekrecie z dnia 29 października 1952 r. o prawie łowieckim. (Dz. U. Nr 44 poz. 300) — (druk nr 10).</u> + <u xml:id="u-16.10" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Bieniek.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselBieniekStanislaw">Wysoki Sejmie! Prawo łowieckie z roku 1927, ustalone w warunkach kapitalistycznych, w treści swych postanowień nie odpowiada wymogom gospodarki planowej ani też stosunkom społeczno-gospodarczym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Nadto posiada ono szereg braków i luk w sprawach zasadniczych dla gospodarki łowieckiej jak też i dla całej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselBieniekStanislaw">W szczególności prawo łowieckie z 1927 r. zaniedbuje całkowicie stronę gospodarczo-hodowlaną, ekonomiczną i socjalną łowiectwa, ograniczając się do unormowania tylko fragmentu, mianowicie spraw związanych z samym polowaniem.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselBieniekStanislaw">Dlatego też zaszła potrzeba ustanowienia nowego prawa łowieckiego, prawa odpowiadającego wymogom gospodarki planowej oraz obecnym naszym stosunkom społeczno-politycznym i gospodarczym.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselBieniekStanislaw">Nowe prawo łowieckie różni się tym zasadniczo od poprzedniego, że:</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselBieniekStanislaw">1) ujmuje całokształt zagadnień z tej dziedziny, 2) przeprowadza zasadę planowego działania w całokształcie gospodarki łowieckiej, 3) przeprowadza obowiązek hodowli i ochrony zwierzyny, 4) przeprowadza zasadę demokratyzacji łowiectwa, umożliwiając każdemu obywatelowi uprawianie łowiectwa i nakłada na wszystkich myśliwych jednakowe obowiązki w przedmiocie kwalifikacji teoretycznych i praktycznych, etyki łowieckiej, hodowli i ochrony zwierzyny oraz współpracy z władzami państwowymi, 5) uwzględnia interesy rolnictwa i leśnictwa oraz postulaty ochrony przyrody.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselBieniekStanislaw">Ponadto nowe prawo łowieckie:</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselBieniekStanislaw">— ustala, że zwierzyna w stanie wolnym jest własnością państwa, — wprowadza racjonalną organizację terytorialną obwodów łowieckich, — wprowadza obowiązek planowej gospodarki hodowlanej i eksploatacyjnej, — postanawia o określeniu zasad obrotu zwierzyną ubitą, nie przeznaczoną na własny użytek uprawnionego do wykonywania polowania, — postanawia o obowiązku dzierżawcy względnie zarządcy obwodu łowieckiego wynagradzania szkód wyrządzonych przy wykonywaniu polowania oraz przez zwierzynę, — powierza Polskiemu Związkowi Łowieckiemu — jako jego podstawowe zadanie — troskę o rozwój łowiectwa oraz współdziałanie z organami państwa w zakresie wykonywania ustawodawstwa łowieckiego, — ustala, że naczelnym organem administracji w zakresie łowiectwa jest Minister Leśnictwa, a organami terenowymi są prezydia rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselBieniekStanislaw">Przepisy te regulują zatem wszystkie podstawowe zagadnienia z zakresu łowiectwa oraz dają podstawę do planowego i racjonalnego gospodarowania tudzież rozwoju tej dziedziny naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselBieniekStanislaw">Wnoszę w imieniu komisji, aby Wysoki Sejm przyjął dekret o prawie łowieckim w brzmieniu ogłoszonym w Dzienniku Ustaw Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Nr 44 poz. 300 z 1952 r.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem zreferowanego dekretu, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 29 października 1952 r. o prawie łowieckim.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekrecie z dnia 29 października 1952 r. o gospodarowaniu artykułami obrotu towarowego i zaopatrzenia (Dz. U. Nr 44, poz. 301) — (druk nr 11).</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Janczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselJanczykTadeusz">Wysoki Sejmie! W numerze 44 Dziennika Ustaw z dnia 12 listopada 1952 r. został ogłoszony dekret Rządu z dnia 29 października 1952 r. o gospodarowaniu artykułami obrotu towarowego i zaopatrzenia.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselJanczykTadeusz">Potrzeby gospodarki narodowej i inne potrzeby państwowe wymagają niejednokrotnie wprowadzenia w życie przepisów o gospodarowaniu surowcami, półwyrobami, wyrobami gotowymi, maszynami, urządzeniami technicznymi, zwierzętami, płodami rolnymi i leśnymi oraz surowcami, wtórnymi.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselJanczykTadeusz">W świetle dekretu przepisy o gospodarowaniu mogą normować w szczególności: produkcję, przerób, obrót, rozdział, postępowanie przy składaniu zapotrzebowań, gromadzenie, skup, zbyt, zbieranie, posiadanie, sortowanie, znakowanie, rejestrację, przewóz oraz zużycie.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselJanczykTadeusz">Gospodarowanie artykułami, mającymi podstawowe znaczenie dla gospodarki narodowej, odbywa się w ramach narodowych planów gospodarczych na podstawie centralnych bilansów materiałowych i centralnych bilansów maszynowych.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselJanczykTadeusz">Wykaz artykułów bilansowanych centralnie ustala Przewodniczący Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselJanczykTadeusz">Przepisy o gospodarowaniu wydają:</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselJanczykTadeusz">1) Przewodniczący Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, jeżeli dotyczą one jednostek podległych różnym ministrom lub też osób nie będących jednostkami gospodarki uspołecznionej, lub też jeśli przepisy te odnoszą się do artykułów bilansowanych centralnie, 2) właściwy minister, jeśli przepisy te dotyczą tylko jednostek podległych temu ministrowi i nie odnoszą się do artykułów bilansowanych centralnie.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselJanczykTadeusz">Art. 6 dekretu określa ściśle, co należy rozumieć przez surowce wtórne, nadające się do produkcyjnego wykorzystania, co dotychczas nie znajdowało miejsca w obowiązujących przepisach.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselJanczykTadeusz">Dekret wprowadza sankcje karne za niestosowanie się do przepisów o gospodarowaniu.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselJanczykTadeusz">Dotychczasowe akty ustawodawcze nie dawały dostatecznej podstawy prawnej do wydawania przepisów o gospodarowaniu artykułami obrotu towarowego i zaopatrzenia, w szczególności wydawanie przepisów na podstawie dekretu z dnia 5 sierpnia 1949 r. o reglamentacji niektórych artykułów, półfabrykatów i wyrobów gotowych napotykało na trudności z uwagi na kazuistyczne przepisy tego dekretu. Z braku dostatecznych podstaw prawnych większość przepisów o gospodarowaniu wydawana była bezpodstawnie.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselJanczykTadeusz">Dekret daje szerokie podstawy do gospodarowania wszelkiego rodzaju artykułami i przy zredukowaniu ilości delegacji legislacyjnych do jednej pozwala na wydawanie różnorodnych przepisów o gospodarowaniu w zależności od potrzeb państwa i rodzaju danego artykułu.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselJanczykTadeusz">Dekret daje podstawę do wydawania przepisów o gospodarowaniu wszelkimi artykułami, w tym również odpadkami użytkowymi, wobec tego zbędnym stał się dekret z dnia 23 stycznia 1947 r. o obrocie i gospodarowaniu odpadkami użytkowymi i dekret z dnia 28 Iipca 1948 r. o gospodarowaniu i obrocie materiałami pochodzącymi z rozbiórki budynków.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselJanczykTadeusz">Na 2 posiedzeniu Sejmu w dniu 21 listopada rb. przekazano Komisji Spraw Ustawodawczych powyższy dekret do rozważenia. Po rozważeniu tego dekretu na posiedzeniu w dniu 21 bm. komisja wnosi:</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselJanczykTadeusz">Wysoki Sejm raczy powziąć następującą uchwałę: Sejm zatwierdza dekret z dnia 29 października 1952 r. o gospodarowaniu artykułami obrotu towarowego i zaopatrzenia, ogłoszony w Dzienniku Ustaw Nr 44 pod poz. 301.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za Zatwierdzeniem zreferowanego dekretu, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 29 października 1952 r. o gospodarowaniu artykułami obrotu towarowego i zaopatrzenia.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekrecie z dnia 29 października 1952 r. o zmianie niektórych przepisów postępowania karnego (Dz. U. Nr 44 poz. 302) — (druk nr 12).</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Kita.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselKitaAdolf">Obywatele Posłowie! Dekret z dnia 29 października 1952 r. o zmianie niektórych przepisów postępowania karnego był przedmiotem dyskusji na posiedzeniu Komisji Spraw Ustawodawczych w dniu 21 listopada br., która zapoznała się z jego treścią i istotą wprowadzonych zmian.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselKitaAdolf">Zmiany te idą przede wszystkim w kierunku pełnej zgodności przepisów postępowania karnego z postanowieniami Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Odpowiadają one duchowi socjalistycznego demokratyzmu i wymogom naszego ludowego ustawodawstwa, uzupełniają niektóre braki w dotychczasowych przepisach, prowadzą do usprawnienia i przyśpieszenia postępowania karnego przed sądami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselKitaAdolf">Art. 1 omawianego dekretu wprowadza następujące zmiany.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselKitaAdolf">Dotychczasowy art. 5 kodeksu postępowania karnego nie określał, na kim ciąży obowiązek zawiadamiania o wszczęciu i zakończeniu śledztwa lub postępowania sądowego oraz w jakim terminie. Czynią temu zadość nowe paragrafy 3 i 4 wprowadzone do art. 5, nakładając ten obowiązek przy śledztwie na organ prowadzący śledztwo, a przy postępowaniu sądowym — na właściwy sąd.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselKitaAdolf">Art. 27 § 1 w nowym brzmieniu ustala osoby nie podlegające orzecznictwu polskich sądów karnych, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselKitaAdolf">a) uwierzytelnieni w Polsce przedstawiciele dyplomatyczni państw obcych, b) osoby należące do personelu dyplomatycznego przedstawicielstwa państw obcych, c) członkowie rodzin osób wymienionych pod lit. a) i b), razem z nimi zamieszkali, d) inne osoby korzystające z prawa zakrajowości na mocy ustaw, umów lub powszechnie ustalonych zwyczajów międzynarodowych.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselKitaAdolf">Artykuł ten odrzuca natomiast wyłączenie od orzecznictwa tych sądów personelu kancelaryjnego i służby przedstawicieli jako sprzeczne z doktryną i praktyką prawa międzynarodowego, a wprowadzone przedwrześniowymi faszystowskimi — „reformami”.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselKitaAdolf">Poprawiony art. 40 precyzuje wydawanie zarządzeń w sprawach, które nie wymagają orzeczenia sądu.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselKitaAdolf">W art. 242, który określa uprawnienia oficerów śledczych bezpieczeństwa publicznego, dodaje się paragraf 2 rozszerzający te uprawnienia także na oficerów śledczych Milicji Obywatelskiej. Ma to na celu dalsze usprawnienie prowadzenia śledztwa i zapobieżenie jego przewlekaniu.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselKitaAdolf">W art. 487 § 1 wprowadzona zmiana przewiduje prowadzenie rozprawy jawnej w sądach dla nieletnich. Ten nowy przepis jest zgodny z postulatem jawności postępowania sądowego wyrażonym w Konstytucji, w której niejawność postępowania przewiduje się nie jako regułę, lecz w wyjątkowych wypadkach.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselKitaAdolf">Wreszcie omawiany dekret wprowadza do kodeksu postępowania karnego przepis art. 13 dekretu z dnia 22 stycznia 1946 r. o Najwyższym Trybunale Narodowym, który mówi, że nieujęcie oskarżonego nie stoi na przeszkodzie wniesieniu aktu oskarżenia i rozpoznaniu sprawy pod jego nieobecność, przy czym zapadłego wyroku nie uważa się za zaoczny. Uzupełnienie postępowania karnego tym przepisem zmierza do sądzenia przed naszymi ludowymi sądami za ciężkie przestępstwa z okresu okupacji osób przebywających za granicą.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselKitaAdolf">Po rozpatrzeniu powyższego dekretu Komisja Spraw Ustawodawczych postanowiła jednomyślnie wystąpić na plenum Sejmu o jego zatwierdzenie.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselKitaAdolf">W imieniu komisji wnoszę o zatwierdzenie dekretu z dnia 29 października 1952 r. o zmianie niektórych przepisów postępowania karnego.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#Marszalek">Nikt głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem zreferowanego dekretu, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 29 października 1952 r. o zmianie niektórych przepisów postępowania karnego.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 8 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekrecie z dnia 29 października 1952 r.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#Marszalek">o stosunkach służbowych nauczycieli szkół podstawowych i wychowawców w zakładach poprawczych oraz w schroniskach dla nieletnich (Dz. U. Nr 44 poz. 303) — (druk nr 13).</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Chlebda.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselChlebdaStanislaw">Wysoki Sejmie! Dekret z dnia 29 października 1952 r. o stosunkach służbowych nauczycieli szkół podstawowych i wychowawców w zakładach poprawczych oraz schroniskach dla nieletnich postanawia w art. 1 i 2 zrównać w prawach nauczycieli i wychowawców zatrudnionych w szkołach podległych Ministerstwu Sprawiedliwości z nauczycielami podległymi Ministerstwu Oświaty. Nie będę szeroko omawiał poszczególnych artykułów dekretu, niemniej pragnę wyjaśnić, że w zakładach poprawczych i w schroniskach dla nieletnich, podległych Ministrowi Sprawiedliwości, prowadzone są szkoły podstawowe dla nieletnich przebywających w tych zakładach. W związku z zatrudnieniem we wspomnianych szkołach wykwalifikowanych sił pedagogicznych uznać należy za słuszne i wskazane objęcie przepisami ustawy o stosunkach służbowych nauczycieli szkół podstawowych także nauczycieli i wychowawców w szkołach podstawowych prowadzonych w zakładach poprawczych. Ponieważ zakłady te podlegają Ministrowi Sprawiedliwości, należało temu Ministrowi przekazać uprawnienia Ministra Oświaty przewidziane w ustawie o stosunkach służbowych nauczycieli, jeżeli idzie o stosunki służbowe nauczycieli, o których mówi dekret.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselChlebdaStanislaw">Ma to znaczenie nie tylko dla nauczycieli w zakładach poprawczych, ale przede wszystkim dla samych nieletnich, którzy w ten sposób zyskują kwalifikowane siły nauczycielskie.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselChlebdaStanislaw">Dziecko w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej otoczone jest wszechstronną opieką, na jaką nas tylko stać. Liczne żłobki i przedszkola, wzrastająca ilość wysoko zorganizowanych szkół podstawowych — to troska o wychowanie młodego obywatela, to troska o umożliwienie mu szybkiego włączenia się w nurt pracy produkcyjnej.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselChlebdaStanislaw">Troska ta rozciąga się nie tylko na dzieci normalnie wychowujące się, ale i na dzieci takie, które z tych czy innych względów zboczyły na manowce.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselChlebdaStanislaw">Tym nieletnim, którzy weszli w kolizję z prawem, władza ludowa daje możność powrotu do normalnego życia w społeczeństwie przez umieszczenie ich w schroniskach lub zakładach poprawczych dla nieletnich. W schronisku pozostaje dziecko pod opieką na obserwacji, pobierając naukę sposobem korepetycyjnym.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselChlebdaStanislaw">W zakładzie poprawczym gromadzi się takich nieletnich, których normalnymi środkami prewencyjnymi wychować nie można, i dla tych nieletnich sąd orzeka umieszczenie w zakładzie na okres dłuższy, do 17-go roku życia. Celem domów poprawczych jest wychować, niejako regenerować młodzież przez naukę, pracę i życie w kolektywie. Do kierowania pracą tej młodzieży do wychowania jej na normalnych i pożytecznych obywateli potrzebne są wysoce kwalifikowane zawodowo siły pedagogiczne, nauczyciele o silnym kręgosłupie ideowym i społecznym, bo praca ich jest bardzo szlachetna, ale zarazem trudna i ofiarna.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselChlebdaStanislaw">W tym miejscu pragnę z naciskiem podkreślić głęboką różnicę między zakładami poprawczymi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a domami poprawczymi w Polsce kapitalistycznej. Dawniej chodziło państwu o izolowanie nieletniego w zakładzie, a dziś chodzi o wychowanie nieletniego i jego szybki powrót do normalnego życia w społeczeństwie. Ten szybki powrót mają zapewnić pedagodzy przejęci duchem wielkiego wychowawcy radzieckiego Makarenki i dlatego tak ważny jest dekret rządowy, który normuje stosunki służbowe nauczycieli w domach poprawczych dla nieletnich, bo pozwala na werbunek wysoce ideowych sił nauczycielskich.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselChlebdaStanislaw">Na podstawie osobistych doświadczeń ławnika w sądzie dla nieletnich i długoletniej praktyki nauczycielskiej stwierdzam, że zarówno intencja dekretu, jak i jego merytoryczna treść odpowiadają w zupełności potrzebom nauczycieli szkół w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich. Zatwierdzenie tego dekretu przez Wysoką Izbę będzie jeszcze jednym dowodem, że troska władzy ludowej w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej o nauczyciela i wychowanie młodzieży jest sprawą słusznej polityki i rozeznania potrzeb obywateli.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselChlebdaStanislaw">Dekret powyższy był przedmiotem rozważań Komisji Spraw Ustawodawczych na wczorajszym posiedzeniu, gdzie został bez poprawek przyjęty i dlatego w imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych proszę Wysoką Izbę o zatwierdzenie dekretu swą uchwałą.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselChlebdaStanislaw">Marszałek: Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselChlebdaStanislaw">Nikt głosu nie zabiera. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselChlebdaStanislaw">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem zreferowanego dekretu, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselChlebdaStanislaw">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselChlebdaStanislaw">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselChlebdaStanislaw">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 29 października 1952 r. o stosunkach służbowych nauczycieli szkół podstawowych i wychowawców w zakładach poprawczych oraz w schroniskach dla nieletnich.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselChlebdaStanislaw">Przystępujemy do punktu 9 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekrecie z dnia 17 listopada 1952 r. o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Materiałów Budowlanych oraz urzędu Ministra Przemysłu Drzewnego i Papierniczego (Dz. U. Nr 45, poz. 304) — (druk nr 14).</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselChlebdaStanislaw">Głos ma sprawozdawca poseł Kaliszewski.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselChlebdaStanislaw">Poseł Kaliszewski Stanisław: Wysoki Sejmie! Na początku Planu 6-letniego nastąpiła reorganizacja naczelnych władz gospodarczych. Na bazie byłego Ministerstwa Przemysłu i Handlu powstało szereg ministerstw przemysłowych. Podział ten był podyktowany wzrostem uprzemysłowienia naszego kraju, jaki nastąpił już w okresie planu 3-letniego. Między innymi powołany został wówczas resort Ministerstwa Przemysłu Lekkiego.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselChlebdaStanislaw">Ministerstwo Przemysłu Lekkiego na obecnym etapie posiadało cztery główne piony technologiczne, zbliżone bądź powiązane ściśle zagadnieniami ekonomicznymi, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselChlebdaStanislaw">1) włókienniczo-odzieżowy, 2) skórzany, 3) materiałów budowlanych, 4) drzewny.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#PoselChlebdaStanislaw">Ponadto istnieje w ramach resortu kilka przemysłów niekwalifikujących się do żadnej z powyższych grup oraz kilka jednostek handlowych.</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#PoselChlebdaStanislaw">Te cztery wymienione piony posiadają wybitnie różne bazy surowcowe i różny proces technologiczny. W szczególności pion materiałów budowlanych opiera się na surowcach mineralnych, wydobywanych sposobem górniczym, pion drzewny oparty na surowcach leśnych i pion skórzany i włókienniczo-odzieżowy oparty na surowcach organicznych pochodzenia roślinnego i zwierzęcego.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#PoselChlebdaStanislaw">Z powyższego wynika, że Ministerstwo Przemysłu Lekkiego, które w zasadzie koncentrować się winno na produkcji środków konsumpcyjnych, obejmowało również poważną produkcję materiałów budowlanych, będących podstawą budownictwa inwestycyjnego.</u> + <u xml:id="u-23.23" who="#PoselChlebdaStanislaw">W pierwszej połowie Planu 6-letniego nastąpił decydujący wzrost inwestycji budowlanych związanych zarówno ze wzrostem uprzemysłowienia naszego kraju jak i rozwojem budownictwa mieszkaniowego i usługowego dla świata pracy. Wzrost inwestycji budowlanych wiąże się bezpośrednio ze wzrostem produkcji materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-23.24" who="#PoselChlebdaStanislaw">Wszystkie budowle Planu 6-letniego obsługiwane są przez przemysł materiałów budowlanych, z których na pierwsze miejsce wysuwa się cement i ceramika budowlana — cegła.</u> + <u xml:id="u-23.25" who="#PoselChlebdaStanislaw">W zakresie rozbudowy przemysłu cementowego należy wymienić cementownię „Odra” w Opolu o zdolności produkcyjnej 350 tys. ton cementu rocznie, która została uruchomiona w ubiegłym roku.</u> + <u xml:id="u-23.26" who="#PoselChlebdaStanislaw">Drugim zakładem cementowym jest — „Wierzbica” pod Radomiem, pracująca w oparciu o bardzo dobre pokłady surowca, odkryte w rezultacie badań radzieckich i polskich geologów już po wojnie w latach 1947 — 1948. Produkcja tej cementowni wynosić będzie 300 tys. ton cementu rocznie. Cementownia ta jest oparta o całkowitą dokumentację techniczną i dostawy urządzeń radzieckich, wyposażona w najbardziej nowoczesne środki mechanizacji transportu wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-23.27" who="#PoselChlebdaStanislaw">Należy również powiedzieć o wielkiej cementowni, jaką jest — „Rejowiec II”, budowany w pobliżu starej cementowni — „Pokój” w woj. lubelskim — o zdolności produkcyjnej 330 tys. ton rocznie.</u> + <u xml:id="u-23.28" who="#PoselChlebdaStanislaw">Do wielkich obiektów przemysłowych, realizowanych w ramach planów inwestycyjnych, należą wielkie zmechanizowane cegielnie, jak uruchomiona 1 maja br. cegielnia — „Zielonka” pod Warszawą, mająca produkować 40 milionów jednostek ceramicznych, to znaczy równowartość 40 milionów sztuk cegły, cegielnia — „Zesławice”, budowana w pobliżu Nowej Huty, oraz szereg innych. Cegielnia — „Zesławice” o produkcji 25 milionów sztuk cegieł będzie najbardziej zmechanizowanym zakładem w Polsce w tej dziedzinie produkcji.</u> + <u xml:id="u-23.29" who="#PoselChlebdaStanislaw">Wśród zakładów materiałów budowlanych, budowanych w Planie 6-letnim, wielkie znaczenie będą miały zakłady produkujące nowe materiały budowlane, nieznane przedtem w Polsce.</u> + <u xml:id="u-23.30" who="#PoselChlebdaStanislaw">Do zakładów tych należy zaliczyć w pierwszym rzędzie budujący się kombinat gipsowy w dolinie Nidy koło Buska w województwie kieleckim, który będzie produkował gipsy palone i prefabrykaty z gipsu w oparciu o najlepszą bazę surowcową w Polsce, a który oparty jest całkowicie na dostawach maszyn, dokumentacji technicznej oraz procesie technologicznym — otrzymanych ze Związku Radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-23.31" who="#PoselChlebdaStanislaw">Rozbudowa przemysłu i budownictwa wymaga także rozbudowy i mechanizacji na większą skalę kamieniołomów. Mamy w Polsce ogromne zasoby granitu, bazaltu, marmuru, wapienia, piaskowca, zasoby kamienia, które jeszcze nie są stosowane w naszym budownictwie na szerszą skalę, a które mają taki wielki i różnorodny asortyment, że nie ustępują w niczym zasobom kamienia dowolnego kraju łącznie ze słynnymi marmurami kararyjskimi.</u> + <u xml:id="u-23.32" who="#PoselChlebdaStanislaw">W tych warunkach wobec dużego wzrostu ilościowego i jakościowego produkcji materiałów budowlanych oraz stale rozszerzającego się asortymentu, niezbędnego dla wszechstronnego rozwoju budownictwa przemysłowego i budownictwa miast i osiedli — stało się niezbędne powołanie nowego resortu: Ministerstwa Przemysłu Materiałów Budowlanych. Resort ten będzie obejmował sprawy następujących przemysłów materiałów budowlanych: cementowego, wapienniczego, gipsowego, ceramiki budowlanej, materiałów budowlanych wapienno-piaskowych, ceramicznego, szklarskiego, izolacyjnego, kamienia budowlanego i surowców mineralnych.</u> + <u xml:id="u-23.33" who="#PoselChlebdaStanislaw">Powołanie odrębnego resortu dla tych spraw pozwoli na dalsze usprawnienie organizacji produkcji, większe wykorzystanie krajowych złóż mineralnych, na dalsze podniesienie jakości produkcji, na szersze stosowanie nowoczesnych metod produkcyjnych oraz mechanizację ciężkich i pracochłonnych procesów produkcyjnych, co w rezultacie pozwoli na zwiększenie wydajności pracy i znaczne obniżenie kosztów własnych.</u> + <u xml:id="u-23.34" who="#PoselChlebdaStanislaw">Usprawnienia w zakresie produkcji, jak również i rozprowadzania materiałów budowlanych przyczynią się do przyśpieszenia tempa realizacji inwestycji budowlanych.</u> + <u xml:id="u-23.35" who="#PoselChlebdaStanislaw">Przemysły — drzewny i papierniczy opierają się na wspólnej bazie surowcowej, jaką jest drewno. Również i te gałęzie produkcji rosną szybko na przestrzeni Planu 6-letniego, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-23.36" who="#PoselChlebdaStanislaw">1) produkcja przemysłu papierniczego wzrośnie przeszło 2-krotnie. Przemysł papierniczy, jego rozwój wiąże się nierozerwalnie ze wzrostem czytelnictwa, a co za tym idzie — wzrostem kultury i nauki wśród najszerszych mas naszego społeczeństwa;</u> + <u xml:id="u-23.37" who="#PoselChlebdaStanislaw">2) produkcja przemysłu drzewnego — prawie 3-krotnie. Tak na przykład w przemyśle meblarskim stosowany jest w coraz szerszym stopniu potokowy system produkcji. Nowoczesne metody produkcyjne pozwolą na dalsze polepszenie i potanienie produkcji, a co za tym idzie udostępnienie jej w jeszcze szerszym stopniu jak dotąd — masom pracującym.</u> + <u xml:id="u-23.38" who="#PoselChlebdaStanislaw">Nowoutworzone Ministerstwo Przemysłu Drzewnego i Papierniczego obejmować będzie sprawy przemysłów opartych na surowcu drzewnym, w szczególności przemysłów: wyrobów drzewnych, sklejek, meblarskiego, zapałczanego, papierniczego i materiałów biurowych.</u> + <u xml:id="u-23.39" who="#PoselChlebdaStanislaw">Wyodrębnienie wyżej wymienionych przemysłów w oddzielne resorty ministerialne przyczyni się niewątpliwie do dalszego usprawnienia naszej gospodarki w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-23.40" who="#PoselChlebdaStanislaw">W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych, która rozpatrzyła na swym wczorajszym posiedzeniu dekret z dnia 17 listopada br. o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Materiałów Budowlanych oraz urzędu Ministra Przemysłu Drzewnego i Papierniczego — wnoszę o zatwierdzenie tego dekretu.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów Jest za zatwierdzeniem zreferowanego dekretu, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 17 listopada 1952 r. o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Materiałów Budowlanych oraz urzędu Ministra Przemysłu Drzewnego i Papierniczego.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#Marszalek">Obecnie powracamy do punktu 1 porządku dziennego: projekt ustawy o amnestii.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#Marszalek">Komisja Spraw Ustawodawczych złożyła sprawozdanie zamieszczone w druku nr 8, który został Obywatelom Posłom rozdany.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Morawski.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselMorawskiJerzy">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych mam zaszczyt zreferować projekt ustawy o amnestii, projekt, który został przygotowany i przedłożony Sejmowi przez Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Projekt ten został przygotowany i przedłożony Sejmowi w celu upamiętnienia wiekopomnego w dziejach narodu aktu — uchwalenia w dniu 22 Iipca 1952 r. Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselMorawskiJerzy">Lipcowa Konstytucja — Wielka Karta zwycięstw i osiągnięć ludu pracującego — przyczyniła się do dalszego umocnienia naszego państwa i jeszcze ściślejszego zespolenia społeczeństwa polskiego we Froncie Narodowym. Wyrazem tego zespolenia było wielkie zwycięstwo jedności narodu, osiągnięte w dniu 26 października — w dniu wyborów do Sejmu.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PoselMorawskiJerzy">I właśnie z poczucia siły i zwartości narodu zrodził się wspaniałomyślny akt amnestii dla sprawców i uczestników przestępstw popełnionych przed dniem 20 listopada br., to znaczy przed dniem otwarcia pierwszej sesji Sejmu, wybranego przez naród na podstawie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselMorawskiJerzy">Nasza Konstytucja — jak wskazał Towarzysz Bierut — jest tarczą i orężem narodu, nie tylko umacnia dotychczasowe zdobycze, ale toruje drogę do całkowitego zwycięstwa socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PoselMorawskiJerzy">I właśnie ze zrozumienia słuszności i wielkości naszych dążeń, z poczucia wielkiej, porywającej i przeobrażającej ludzkie serca i umysły siły, jaką niesie w sobie realizacja naszych planów narodowych — zrodził się akt amnestyjny. Na progu nowego etapu w rozwoju naszego państwa władza ludowa otwiera drogę do poprawy tym, którzy zbłądzili, bo ufa, że i oni włączą się do pożytecznej pracy, że zejdą z manowców przestępstw i nigdy już na nie wrócą.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselMorawskiJerzy">Oto najistotniejsze źródła przedłożonej Wysokiemu Sejmowi ustawy o amnestii. Ustawę tę wnikliwie i wyczerpująco omówił w swym dzisiejszym przemówieniu Minister Bezpieczeństwa Publicznego. Dlatego ja ograniczę się tylko do przypomnienia kilku najważniejszych przepisów projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselMorawskiJerzy">Projekt ustawy przewiduje przebaczenie i puszczenie w niepamięć przestępstw, za które przewidziane są kary pozbawienia wolności do 1 roku, kary grzywny do 2000 złotych lub obie te kary łącznie. W sprawach o te przestępstwa postępowanie karne umarza się. Kary w całości lub w części niewykonane — darowuje się.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#PoselMorawskiJerzy">Ulegają przebaczeniu naruszenia dyscypliny pracy, za które ustawa o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy przewiduje kary porządkowe, potrącenia z należnego wynagrodzenia oraz kary sądowe.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselMorawskiJerzy">Przebaczeniu i puszczeniu w niepamięć ulegają wreszcie wykroczenia podlegające postępowaniu karno-administracyjnemu, jak na przykład niewykonanie obowiązkowych dostaw zboża, żywca, ziemniaków i mleka, pod warunkiem, że obowiązek dostawy zostanie w pełni wykonany najpóźniej do dnia 31 grudnia bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#PoselMorawskiJerzy">Dalej ustawa przewiduje system złagodzenia kar. Kary pozbawienia wolności w rozmiarze powyżej 1 roku, lecz nie ponad lat 3 oraz kary grzywny powyżej 2000 złotych podlegają złagodzeniu o połowę. Kary pozbawienia wolności w rozmiarze powyżej lat 3 — podlegają złagodzeniu o 1/3. Kara śmierci ulega zamianie na 15 lat więzienia. Kara więzienia dożywotniego — na 12 lat więzienia.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselMorawskiJerzy">Szczególnie szeroko stosowany jest system darowania i łagodzenia kar wobec młodocianych, którzy sprowadzeni zostali z drogi uczciwego życia i pracy dla Ojczyzny przez wrogie i obce elementy. W myśl ustawy osobom, które w chwili popełnienia przestępstwa nie miały ukończonych 18 lat życia, darowuje się kary pozbawienia wolności orzeczone w rozmiarze nie powyżej lat 3. A kary pozbawienia wolności powyżej lat 3 łagodzi się o połowę.</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselMorawskiJerzy">Zasady ustawy o darowaniu i łagodzeniu kar stosuje się odpowiednio do występków i wykroczeń skarbowych.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#PoselMorawskiJerzy">Zasady ustawy o darowaniu i łagodzeniu kar stosuje się również do kar zmniejszonych już uprzednio w drodze indywidualnego aktu łaski, przy czym za podstawę przyjmuje się karę zmniejszoną.</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#PoselMorawskiJerzy">Inny jest natomiast stosunek Państwa Ludowego do zdrajców narodu, do dywersantów, do wrogiej agentury. Ludzie ci wyłączyli się poza nawias narodu polskiego, ludzie ci przeciwstawili się dążeniom narodu przez swoją zbrodniczą działalność, godzili w podstawy politycznego i gospodarczego bytu narodu, w jego niepodległość i suwerenność.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#PoselMorawskiJerzy">Dlatego ustawa nie przewiduje żadnej amnestii w stosunku do zdrajców, dywersantów, wrogich agentur.</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#PoselMorawskiJerzy">Nie będą korzystali z amnestii szpiedzy, terroryści, sabotażyści, zbrodniarze faszystowsko-hitlerowscy, nie będą korzystały z amnestii osoby odpowiedzialne za klęskę wrześniową i faszyzację życia państwowego, osoby, które popełniły z chęci zysku przestępstwo na szkodę gospodarki narodowej, dopuszczając się zaboru lub przywłaszczenia własności społecznej o wartości przewyższającej 20.000 zł, a także niektórzy recydywiści.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#PoselMorawskiJerzy">Ustawa daje jednak możność zastosowania amnestii wobec tych uczestników związków przestępczych, którzy nie byli organizatorami związków, nie pełnili w nich czynności kierowniczych i nie brali udziału w zamachach terrorystycznych.</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#PoselMorawskiJerzy">Należy szczególnie podkreślić, że wyłączenia i ograniczenia w stosowaniu amnestii nie dotyczą młodocianych, chyba że dopuścili się oni dywersji czy zamachu terrorystycznego, w którego wyniku nastąpiła śmierć lub ciężkie uszkodzenie ciała, albo jeżeli działali przy użyciu broni lub w innych okolicznościach szczególnie obciążających.</u> + <u xml:id="u-25.18" who="#PoselMorawskiJerzy">W wyniku zastosowania amnestii w myśl zasad referowanego projektu ustawy — jak to stwierdził w dzisiejszym przemówieniu Minister Bezpieczeństwa Publicznego — odzyska wolność przeszło połowa ogólnej liczby osób przebywających w zakładach karnych, a w stosunku do przytłaczającej większości pozostałych kary zostaną wydatnie złagodzone.</u> + <u xml:id="u-25.19" who="#PoselMorawskiJerzy">Osobom, które na mocy amnestii byłyby zwolnione od winy i kary, zostanie dana możność przystąpienia do uczciwego życia, otrzymania pracy według kwalifikacji zgodnie z potrzebami gospodarki narodowej. Przewinienia ich w myśl zasad ustawy zostają puszczone w niepamięć — osoby te będą traktowane na równi z innymi obywatelami. Od nich samych będzie zależeć, aby uczciwym życiem, wydajną pracą dla Ojczyzny, sumiennym wykonywaniem obowiązków odzyskali zaufanie społeczeństwa i włączyli się w pełni do pracy i życia narodu.</u> + <u xml:id="u-25.20" who="#PoselMorawskiJerzy">Wysoki Sejmie! Wielce wymowne jest porównanie stanu przestępczości teraz a przed wojną. Oczywiście, przeprowadzając to porównanie, stale mam przed oczyma zasadniczą przeciwstawność ustroju Polski Ludowej, służącego ludziom pracy, do burżuazyjno-obszarniczego ustroju Polski przedwojennej, służącego wyzyskiwaczom i obcemu kapitałowi.</u> + <u xml:id="u-25.21" who="#PoselMorawskiJerzy">Jeśli idzie o przestępstwa polityczne, to, co dla burżuazji w Polsce przedwrześniowej było przestępstwem politycznym — w rzeczywistości było wierną służbą interesom klasy robotniczej, interesom narodu. To, co dla burżuazji było wówczas cnotą — było w rzeczywistości nieraz haniebną zdradą i zaprzedaniem interesów narodowych.</u> + <u xml:id="u-25.22" who="#PoselMorawskiJerzy">Ale w sprawach przestępstw pospolitych, pamiętając o odmienności ustroju, można przeprowadzić pewne porównanie. Ustrój kapitalistyczny rodził przestępczość w bardzo szerokim zakresie. Natomiast jest faktem, że likwidacja ustroju kapitalistycznego i nowe warunki życia i pracy, jakie zapewnia narodowi władza ludowa, usunięcie klęski bezrobocia, poprawa położenia materialnego najszerszych mas, wzrost świadomości politycznej, jasne, szerokie perspektywy rozwoju, jakie otwarliśmy przed narodem — wszystko to wpłynęło na wydatne zmniejszenie liczby przestępstw, zmniejszenie ilości sprawców i uczestników czynów przestępczych.</u> + <u xml:id="u-25.23" who="#PoselMorawskiJerzy">Jest faktem, że jeśli przed wojną w roku 1937 statystyki ówczesne podawały ilość osób skazanych za różne przestępstwa na ponad 358 tysięcy, to u nas w roku 1951 ilość skazanych wyniosła 117 tysięcy, a więc zmniejszyła się przeszło trzykrotnie.</u> + <u xml:id="u-25.24" who="#PoselMorawskiJerzy">Jest faktem, że przed wojną w roku 1937 wskutek nędzy, pokrzywdzenia kobiety, szykanowania kobiet mających dzieci nieślubne itp. — liczba tak haniebnych przestępstw, jak dzieciobójstwa popełniane przez matki wynosiła 808, gdy u nas w warunkach poprawy położenia materialnego ludności, równouprawnienia kobiety i nowego sprawiedliwego uregulowania sprawy dzieci nieślubnych — te haniebne przestępstwa zdarzają się o wiele rzadziej. W roku 1951 przestępstw takich stwierdzono 74, to znaczy przeszło dziesięciokrotnie mniej, i ilość ich będzie niewątpliwie maleć w dalszym ciągu, aż całkowicie zmażemy tę przeklętą spuściznę kapitalizmu.</u> + <u xml:id="u-25.25" who="#PoselMorawskiJerzy">Jest faktem, że zmniejszyła się u nas liczba popełnianych kradzieży. Ilość osób skazanych za kradzież była w roku 1951 pięć razy mniejsza aniżeli w roku 1937.</u> + <u xml:id="u-25.26" who="#PoselMorawskiJerzy">Przykłady podane mówią same za siebie. Zmniejszenie przestępczości jest niewątpliwym osiągnięciem naszego ustroju i władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-25.27" who="#PoselMorawskiJerzy">Ale nie może to nas uspokajać. Istnieją jeszcze objawy demoralizacji, będące pozostałością starego ustroju, działa wróg klasowy i agentury imperialistyczne, które wszelkimi sposobami usiłują wpływać na pewne zacofane jednostki, wypaczać charaktery, sprowadzać tych, którzy im ulegają, na manowce przestępstw wobec władzy ludowej i ludowej praworządności.</u> + <u xml:id="u-25.28" who="#PoselMorawskiJerzy">Dlatego rozwijając nowe stosunki społeczne, które już do tej pory doprowadziły do tak pokaźnych wyników w zmniejszeniu przestępczości, jesteśmy jednocześnie nieubłagani wobec tych, którzy usiłują niszczyć najcenniejszy skarb naszego narodu — niszczyć ludzi i wpędzać ich na drogę przestępstw.</u> + <u xml:id="u-25.29" who="#PoselMorawskiJerzy">Ani na chwilę nie wolno nam zapominać, że nasze sukcesy są solą w oku wrogów Polski Ludowej. Nie wolno nam zapominać, że amerykańscy podżegacze wojenni i reaktywowani przez nich hitlerowscy zbrodniarze wojenni, że wywiady imperialistyczne różnej maści nie szczędzą dolarów, aby szkodzić Polsce Ludowej, aby organizować szpiegostwo, nie przebierają w środkach, nie wahają się przed popełnieniem najohydniejszych zbrodni.</u> + <u xml:id="u-25.30" who="#PoselMorawskiJerzy">Dając dziś możność poprawy tym, którzy weszli na drogę przestępstwa, tym ostrzej ścigać winniśmy zdrajców i zaprzańców, którzy godzą w Polskę Ludową, w jej suwerenność i bezpieczeństwo.</u> + <u xml:id="u-25.31" who="#PoselMorawskiJerzy">Ustawa o amnestii, wydana dla upamiętnienia Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, jest zarazem wezwaniem do przestrzegania zasad Konstytucji, do przestrzegania przepisów prawa, do poszanowania zasad współżycia socjalistycznego, do szanowania własności społecznej, do przestrzegania dyscypliny pracy, sumiennego wykonywania obowiązków wobec państwa i właściwego stosunku do współobywateli.</u> + <u xml:id="u-25.32" who="#PoselMorawskiJerzy">Właśnie na gruncie tak wielkodusznego aktu, jakim jest zgłoszona ustawa o amnestii, winno być troską nas wszystkich, troską całego społeczeństwa, aby wzmóc presję moralną, która piętnować będzie każde przestępstwo, godzące w interesy społeczeństwa, w interesy Państwa Ludowego, we własność społeczną. Im ostrzejsze, im bardziej nieprzejednane będzie reagowanie opinii publicznej na każdą próbę przestępstwa, im większa będzie czujność każdego obywatela wobec zbrodniczych poczynań wroga, tym mniejsza będzie ilość popełnianych przestępstw, tym skuteczniej chronić będziemy wspólne nasze dobro przed szkodnikami.</u> + <u xml:id="u-25.33" who="#PoselMorawskiJerzy">W przekonaniu, że ustawa o amnestii umożliwi amnestionowanym raz na zawsze zerwanie z drogą przestępczą, że przyczyni się do zmniejszenia liczby czynów przestępczych, że wzmocni ludową praworządność — w celu upamiętnienia wiekopomnego w dziejach narodu aktu Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — w imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych mam zaszczyt prosić Wysoki Sejm o uchwalenie ustawy o amnestii w brzmieniu przedłożonym przez Rząd.</u> + <u xml:id="u-25.34" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#Marszalek">Nikt głosu nie żąda. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy w całości, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o amnestii jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#Marszalek">Porządek dzienny posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Parlamentarnym Kancelarii Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#Marszalek">Komunikuję, że bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia prezydia wojewódzkich zespołów poselskich zbiorą się w sali nr 118 w nowym gmachu.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#Marszalek">Wobec wyczerpania porządku obrad sesji ogłaszam I sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej za zamkniętą i zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#komentarz">Koniec posiedzenia o godz. 14 min. 35.</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00004-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00004-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..d8d31d4 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00004-01/header.xml @@ -0,0 +1,76 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00004-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>4 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>4 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">4</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1953-04-25</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterFinansowTadeuszDietrich" role="speaker"> + <persName>Minister Finansów Tadeusz Dietrich</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBiernawskiWitold" role="speaker"> + <persName>Poseł Biernawski Witold</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCieslakStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Cieślak Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGierekEdward" role="speaker"> + <persName>Poseł Gierek Edward</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHetmanskaWiktoria" role="speaker"> + <persName>Poseł Hetmańska Wiktoria</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJaworskaHelena" role="speaker"> + <persName>Poseł Jaworska Helena</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKlosiewiczWiktor" role="speaker"> + <persName>Poseł Kłosiewicz Wiktor</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKuligowskiAntoni" role="speaker"> + <persName>Poseł Kuligowski Antoni</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKuroczkoEustachy" role="speaker"> + <persName>Poseł Kuroczko Eustachy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLangeOskar" role="speaker"> + <persName>Poseł Lange Oskar</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLapotStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Łapot Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMatwinWladyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Matwin Władysław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselOzgaMichalskiJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Ozga-Michalski Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWykaKazimierz" role="speaker"> + <persName>Poseł Wyka Kazimierz</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00004-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00004-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..d95290b --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00004-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,834 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Kadencja I — Sesja II</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z II sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniach 25, 26 i 27 kwietnia 1953 r.</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Warszawa 1953</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">(Przybywających na salą obrad Przewodniczącego Rady Państwa Aleksandra Zawadzkiego i członków Rady Państwa oraz Prezesa Rady Ministrów Bolesława Bieruta i członków Rządu — posłowie witają hucznymi, długotrwałymi oklaskami.)</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram II sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W dniu 5 marca br. zmarł w Moskwie Wódz i Nauczyciel całej postępowej ludzkości, Wielki Józef Stalin.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(Wszyscy wstają.)</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Z uczuciem głębokiego smutku żegnały Go postępowe narody świata. Żegnały Człowieka, który swoje niezwykle owocne życie poświęcił całkowicie walce o wprowadzenie na świecie ustroju sprawiedliwości społecznej.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Postać Stalina to postać płomiennego bojownika, genialnego organizatora, a zarazem mądrego, wnikliwego myśliciela, który żył wyłącznie ideą lepszego jutra ludzkości. Działacz, opierający swe czyny na głębokiej źródłowej wiedzy, który potrafił z genialną intuicją i nadzwyczajną jasnością myśli przekuć naukę w czyn, umiał wykazać, że wiedza ludzka w służbie narodu zdolna jest wykryć i wykorzystać niezłomne prawa rozwoju społeczeństwa ludzkiego. Z tak abstrakcyjnego na pozór zagadnienia, jakim jest zastosowanie metodologii marksizmu do językoznawstwa, Stalin zdołał wydobyć jego rewolucyjną, bojową treść. Z wielką precyzją Stalin odsłonił związek między rozwojem języka a sprawą myślenia, wykazał, że myślenie jest odbiciem realnej rzeczywistości. Wynika stąd, że prawa natury są to prawa obiektywne, niezależne od woli człowieka. I tak samo obiektywne są prawa rozwoju społeczeństwa ludzkiego.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Ta idea obiektywności praw, która przyświecała Stalinowi w ciągu Jego działalności, uzbraja narody świata w potężny oręż, prowadzi ona bowiem do niezbędnego wniosku, że ustrój socjalistyczny nie jest wymysłem, lecz stanowi obiektywny wyraz konieczności dziejowej, realizowany przez ludzi w oparciu o te prawa. Narody świata mogą mieć przeświadczenie, że ujęcie biegu rozwoju społecznego w ich własne ręce, kierowanie nim w myśl realnych, świadomie stosowanych praw, wskazanych przez Stalina, doprowadzi do zwycięstwa socjalizmu na całym świecie. Trzeba tylko jasno rozumieć istotę praw społecznych i nieustępliwie kroczyć wskazaną drogą ku wytyczonemu celowi. Tę ideę z wielką mocą rozwinął Stalin w swej ostatniej pracy o ekonomicznych problemach socjalizmu w Związku Radzieckim. Praca ta jest podsumowaniem dorobku Jego życia.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Kontynuując dzieło Włodzimierza Lenina, zbudował Stalin w swoim olbrzymim kraju ustrój socjalistyczny, wychodząc zaś z założenia obiektywności praw ekonomicznych i na podstawie swego wieloletniego bogatego doświadczenia rewolucyjnego wskazał drogi, jakimi powinno kroczyć społeczeństwo socjalistyczne, aby się wznieść na wyższy poziom społeczny — poziom komunizmu.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Stalin zostawił po sobie gigantyczne dzieło w postaci socjalistycznego społeczeństwa, zmierzającego pewnym krokiem ku komunizmowi, zostawił wspaniale rozbudowany i zróżnicowany przemysł, wysoko rozwinięte rolnictwo, postępową przodującą naukę, zostawił po sobie zahartowaną w bojach Partię Komunistyczną, która pewną ręką prowadzi naród ku jasnej przyszłości.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Naród polski czuje głęboko swoją wewnętrzną więź z narodami Związku Radzieckiego, czuje potrzebę coraz większej współpracy i współżycia, oparcia swego rozwoju na przykładach i na bogatym doświadczeniu Kraju Rad. Związkowi Radzieckiemu zawdzięczamy naszą wolność i nasze granice, zawdzięczamy mu wydatną, wielkoduszną pomoc we wszystkich dziedzinach życia państwowego, zawdzięczamy mu coraz głębsze opanowanie przodującej metodologii materializmu dialektycznego i historycznego, a wszystko to nosi na sobie piętno kierowniczego wpływu Wielkiego Stalina, szczerego przyjaciela Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej składa hołd pamięci Józefa Stalina, wielkiego Człowieka, któremu kraj nasz zawdzięcza możność pokojowego, kulturalnego budownictwa. Stalin rzucił światu pamiętne hasło:</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">„Pokój zostanie utrzymany i utrwalony, jeżeli narody ujmą sprawę utrzymania pokoju w swe ręce i będą broniły jej do końca.” Kierując się wielkimi ideami Lenina — Stalina, krocząc pod przewodem Wielkiego Związku Radzieckiego w zwartych szeregach niezwyciężonego obozu pokoju, zbudujemy socjalizm w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Uczcijmy pamięć Wielkiego Józefa Stalina chwilą milczenia.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#komentarz">(Chwila milczenia.)</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Bratnia Republika Czechosłowacka poniosła ciężką i bolesną stratę. W dniu 14 marca 1953 r. zmarł Prezydent Republiki Czechosłowackiej, Przewodniczący Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Czechosłowacji — Element Gottwald.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Dzieląc z bratnimi narodami Czechosłowacji ich ból, zapewniamy, że naród polski będzie wytrwale kroczył wspólnie z nimi ku wspólnemu celowi, jakim jest ostateczne zbudowanie w naszych krajach ustroju sprawiedliwości społecznej.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Uczcijmy pamięć Prezydenta Gottwalda chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#komentarz">(Chwila ciszy.)</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu proponuje następujący porządek obrad II sesji Sejmu:</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">I Uchwalenie budżetu państwa na rok 1953.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">II. Sprawozdanie Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1951.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">III. Zatwierdzenie dekretów wydanych przez Radę Państwa w okresie między I a II sesją Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">IV. Zatwierdzenie uchwał Rady Państwa o powołaniu członków Rady Ministrów w okresie między I a II sesją Sejmu.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie proponowanego porządku obrad?</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm tę propozycję przyjął. Sprzeciwu nie Słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">Stwierdzam, że proponowany przez Prezydium Sejmu porządek obrad II sesji został przez Sejm przyjęty.</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">Na I sesji Sejmu nie złożyli ślubowania z powodu nieobecności następujący posłowie: Andrzejewski Jerzy, Baranowski Feliks, Biernawski Witold, Domańska Irena, Jaroszewicz Piotr, Marchlewski Teodor, Mazur Stanisław Mieczysław, Naszkowski Marian, Pszczółkowski Edmund, Rumiński Bolesław, Sokorski Włodzimierz, Wyka Kazimierz.</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Posłów, których nazwiska odczytałem, o zbliżenie się do stołu prezydialnego i o powtarzanie za mną słów ślubowania.</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#komentarz">(Posłowie mający złożyć ślubowanie podchodzą do stołu prezydialnego.)</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#Marszalek">Proszę Wysoką Izbę o powstanie.</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#komentarz">(Wszyscy obecni wstają.)</u> + <u xml:id="u-2.31" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności oraz dla pomyślnego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.”</u> + <u xml:id="u-2.32" who="#komentarz">(Posłowie powtarzają za Marszałkiem słowa ślubowania.)</u> + <u xml:id="u-2.33" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-2.34" who="#Marszalek">Stwierdzam, że posłowie: Andrzejewski Jerzy, Baranowski Feliks, Biemawski Witold, Domańska Irena, Jaroszewicz Piotr, Marchlewski Teodor, Mazur Stanisław-Mieczysław, Naszkowski Marian, Pszczółkowski Edmund, Rumiński Bolesław, Sokorski Włodzimierz, Wyka Kazimierz — złożyli ślubowanie.</u> + <u xml:id="u-2.35" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu ustaliło następujący porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-2.36" who="#Marszalek">1.Projekt ustawy budżetowej na rok 1953 (druki nr 16 i 18).</u> + <u xml:id="u-2.37" who="#Marszalek">2.Sprawozdanie Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1951 (druki nr 17 i 19).</u> + <u xml:id="u-2.38" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.39" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.40" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: projekt ustawy budżetowej na rok 1953 (druki nr 16 i 18).</u> + <u xml:id="u-2.41" who="#Marszalek">Referat o projekcie budżetu na rok 1953 wygłosi Minister Finansów Tadeusz Dietrich.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wysoki Sejmie! Budżet nasz jest podstawowym instrumentem gromadzenia środków finansowych dla zabezpieczenia wykonania zadań państwowych oraz kierowania tych środków stosownie do założeń narodowych planów gospodarczych. Zgodnie z podstawowym prawem ekonomicznym socjalizmu, budżet nasz będąc odbiciem finansowym planów gospodarczych dąży do zapewnienia maksymalnego zaspokojenia stale rosnących potrzeb materialnych i kulturalnych społeczeństwa w drodze nieprzerwanego wzrostu i doskonalenia produkcji socjalistycznej na bazie najwyższej techniki. Nasze budżety służą finansowaniu gospodarki narodowej i urządzeń socjalno-kulturalnych dla dobra najszerszych mas pracujących oraz wzmocnieniu siły naszego państwa, które stoi na straży zdobyczy ludu pracującego. Natomiast budżety państw kapitalistycznych są odzwierciedleniem praw rządzących gospodarką kapitalistyczną, polegających na dążeniu do osiągnięcia maksymalnego zysku przez kapitalistów i obszarników w drodze ucisku, wyzysku, ruiny i pauperyzacji większości ludności własnego kraju, a także w drodze ujarzmiania i systematycznego ograbiania narodów innych krajów. O ile budżety państw imperialistycznych są odbiciem militaryzacji gospodarki narodowej, a sumy wydatków w nich zawarte na zbrojenia odsłaniają drapieżne i agresywne oblicze klas pasożytniczych w tych krajach, o tyle nasze budżety są odzwierciedleniem pokojowego budownictwa i rozwoju gospodarczego, podnoszącego systematycznie poziom życiowy najszerszych mas ludu.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W 1952 r. dokonaliśmy wielkiego kroku naprzód na wszystkich odcinkach naszej gospodarki, a przede wszystkim na odcinku przemysłu. Produkcja przemysłowa wzrosła w porównaniu z 1951 r. o 20%, osiągając w stosunku do 1949 r. wskaźnik 194,4%. Jest to wskaźnik wyższy od założonego w Planie 6-letnim na rok 1952, w którym to roku mieliśmy osiągnąć wskaźnik 171,1. To poważne przekroczenie ogólnego wskaźnika wzrostu produkcji w stosunku do założeń Planu 6-letniego zawdzięczamy pomyślnemu wykonaniu naszych zadań gospodarczych w ciągu trzech lat realizacji Planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W 1952 r. znacznie wzrosło techniczne wyposażenie wszystkich gałęzi produkcji. Podobnie jak w latach poprzednich wzrost produkcji odbywał się na bazie nowej techniki, dalszego postępu technicznego i pełniejszego wykorzystania mocy produkcyjnych. W oparciu o braterską pomoc techniczną Związku Radzieckiego i zacieśniającą się współpracę naukowo-techniczną z krajami demokracji ludowej przemysł socjalistyczny opanował produkcję wielu nowych, niewytwarzanych dotychczas, wysokowydajnych maszyn i urządzeń.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dzięki wprowadzeniu nowej techniki, lepszej organizacji produkcji, dzięki twórczej inicjatywie mas pracujących i dalszemu rozwojowi socjalistycznego współzawodnictwa wydajność pracy wzrosła w 1952 r. w porównaniu z 1951 r. w przemyśle o 13%, a w państwowych przedsiębiorstwach budowlano-montażowych o około 17%.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W 1952 r. nastąpiło również dalsze podnoszenie się rolnictwa. Obszar zasiewów w całym rolnictwie zwiększył się w 1952 r. ogółem o około 142.000 ha w porównaniu z 1951 r. Globalne zbiory czterech zbóż w całym rolnictwie były w 1952 r. o około 4% wyższe niż w 1951 r.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Globalna wartość produkcji państwowych gospodarstw rolnych wzrosła o około 15% w porównaniu z 1951 r.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wzrost ten opierał się na lepszym wyposażeniu rolnictwa w maszyny rolnicze i nawozy sztuczne, wprowadzeniu do naszego rolnictwa nowych osiągnięć agrotechnicznych i rosnącej świadomości społeczno-politycznej wsi.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W związku ze wzrostem produkcji przemysłowej i rolnej dochód narodowy wzrósł w 1952 r. o około 10% w porównaniu z 1951 r., przy czym udział gospodarki socjalistycznej w tworzeniu dochodu narodowego osiągnął około 75%.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Rozmiar inwestycji wzrósł w 1952 r. o około 22% w porównaniu z 1951 r. W rezultacie tak znacznego zwiększenia działalności inwestycyjnej w 1952 r. osiągnęliśmy zwiększenie zdolności produkcyjnej i usługowej we wszystkich działach gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dzięki tym osiągnięciom nastąpił w 1952 r. wzrost akumulacji przedsiębiorstw socjalistycznych w stosunku do 1951 r.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Jednakże nie we wszystkich gałęziach gospodarki narodowej wykonano w pełni plan obniżenia kosztów własnych i plan akumulacji.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Tym niemniej budżet w 1952 r. został wykonany z nadwyżką dzięki poczynionym oszczędnościom w wydatkach i dodatkowemu poprawieniu dochodów w poszczególnych działach gospodarki uspołecznionej i całości budżetu.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wysoki Sejmie! Przed naszym budżetem na rok 1953 jako budżetem czwartego roku Planu 6-letniego stoją następujące zadania:</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">a) zabezpieczenie rozszerzonej reprodukcji socjalistycznej, szybkiego uprzemysłowienia kraju na bazie coraz wyższej techniki, przy wyższym wzroście produkcji środków produkcji i jednoczesnym wydatnym wzroście produkcji środków konsumpcji, b) wzrost produkcji rolniczej na podstawie coraz szerzej stosowanej w rolnictwie nowej techniki, wielkich robót melioracyjnych itd., przy systematycznym wzroście wyższych socjalistycznych form gospodarki, c) zapewnienie sfinansowania rozszerzonych zadań w zakresie poprawy materialnego i kulturalnego bytu ludności pracującej przez zwiększenie środków budżetowych na sfinansowanie usług socjalnych i kulturalnych, a więc wzrostu oświaty, kultury, zdrowia, opieki nad matką i dzieckiem itp. oraz zwiększenie środków budżetowych na sfinansowanie planu budownictwa mieszkaniowego i rozwoju gospodarki komunalnej i mieszkaniowej, d) zabezpieczenie w ustalonych rozmiarach wydatków na obronę państwa i ochronę bezpieczeństwa wewnętrznego, e) zmniejszenie udziału kosztów utrzymania administracji państwowej w ogólnej kwocie wydatków budżetowych.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Budżet na rok 1953 zamyka się po stronie dochodów kwotą 101.069 mln zł, po stronie wydatków zaś kwotą 97.125 mln zł.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Budżet więc zamyka się nadwyżką w kwocie 3.944 mln zł. Jest to świadectwem stabilności i zdrowego charakteru naszych finansów oraz ich równowagi, co wypływa z rosnącej siły gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wydatków budżetu na rok 1953 nie można bezpośrednio porównać z budżetem na rok 1952 ze względu na zmiany wynikające z uchwały Rządu z dnia 3 stycznia 1953 r. Doprowadzenie obu budżetów do warunków porównywalnych jest w związku z tym dość złożone. Na podstawie jednak szeregu przeliczeń otrzymaliśmy następujące cyfry dla wydatków poszczególnych działów:</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">a)gospodarka narodowa — wzrost o około 11%, b)usługi socjalno-kulturalne — wzrost o około 6%, c)wydatki na administrację pozostają na niezmienionym w stosunku do roku 1952 poziomie.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ogólny wzrost wydatków budżetowych jest w zasadzie zgodny z przewidywanym tempem wzrostu dochodu narodowego. Najwyższy wzrost w sumie absolutnej wykazują wydatki na gospodarkę narodową, co odpowiada zadaniom industrializacji i podnoszenia poziomu rolnictwa zgodnie z zadaniami Planu 6-letniego. Wzrost wydatków na usługi socjalno-kulturalne związany jest z rozszerzeniem funkcji kulturalno-wychowawczych Państwa Ludowego na etapie budowy ustroju socjalistycznego. Na stabilizowanym poziomie pozostają wydatki na administrację w rezultacie założenia oszczędności w wydatkach osobowych i rzeczowych przy zwiększonym zakresie zadań.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przejdę do bardziej szczegółowego omówienia budżetu.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wydatki:</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Strona wydatkowa budżetu państwa w cyfrach absolutnych obejmuje:</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">udział w % finansowanie gospodarki narodowej — 49.432,0 mln zł 50,9 finansowanie usług socjalno-kulturalnych — 23.541,1 mln zł 24,2 obrona narodowa — 10.539,7 mln zł 10,8 administracja — 5.978,0 mln zł 6,2 wymiar sprawiedliwości i bezpieczeństwo — 3.907,4mln zł 4,0 długi państwowe — 569,9 mln zł 0,6 rezerwy budżetowe — 3.156,8 mln zł 3,3 97.124,9100,0 Około połowa ogólnej sumy wydatków budżetowych idzie na sfinansowanie gospodarki narodowej, około 25% przeznacza się na urządzenia i usługi socjalno-kulturalne, około 22% przeznacza się na wydatki związane z administracją państwa, obroną narodową, wymiarem sprawiedliwości i bezpieczeństwem. Należy pamiętać, że wydatki socjalno-kulturalne rozproszone są także w innych działach budżetu, jak w dziale administracji itp. Faktyczny ich udział w budżecie jest zatem jeszcze wyższy od wskazanego przed chwilą. Niezależnie od tego poważne sumy wydatkuje się także na akcję socjalną poza budżetem ze środków przedsiębiorstw i innych. Jest to więc budżet wybitnie pokojowy, budżet rozwoju gospodarki narodowej, budżet zaspokojenia potrzeb socjalnych i kulturalnych ludności, budżet zabezpieczający dalszy postęp w rozwoju oświaty, kultury i nauki, dalszy rozwój postępu technicznego.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wydatki na gospodarkę narodową obejmują finansowanie inwestycji oraz wzrostu zapasów materiałowych w gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Cechą charakterystyczną inwestycji w roku 1953 jest zaznaczające się jakościowe przekształcanie pracy w budownictwie. To przekształcanie wynika ze stale rosnącego udziału nakładów na wielkie budowle socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Drugim elementem charakterystycznym jest zmniejszenie liczby tytułów inwestycyjnych z około 12.750 w roku 1952 do 10.700 w roku 1953 przy rosnącej sumie nakładów. Przy większym planie na rok 1953 i przy mniejszej liczbie tytułów inwestycyjnych następuje koncentracja i skupienie wysiłku przedsiębiorstw budowlano-montażowych na zasadniczych inwestycjach.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W tym niespotykanym w dziejach narodu rozwoju bazy ekonomicznej kraju, jaki odbywa się w Polsce od chwili, gdy władza spoczęła w rękach ludu pracującego, bierze udział cały naród polski, odrabiając wielowiekowe zaniedbania rządów ucisku społecznego.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Jak w latach poprzednich tak również i w 1953 r. wysiłek mas pracujących wspierany jest szlachetną i bezinteresowną pomocą Związku Radzieckiego, powiększającą się z roku na rok i wyrażającą się w roku 1953 rozległymi dostawami dla największych inwestycji socjalizmu w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Podpisana ostatnio w Moskwie umowa handlowa między Polską a Związkiem Radzieckim rozszerza wzajemne dostawy towarowe i stanowi poważną bazę ekonomiczną dla dalszego rozwoju wielkich budowli w naszym kraju i wzmożonych prac na największych inwestycjach w Polsce.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Jest to jeszcze jedno ogniwo w łańcuchu wielu dowodów i faktów, które zaszły w okresie 8 lat od chwili podpisania układu polsko-radzieckiego o przyjaźni, pomocy wzajemnej i współpracy powojennej i które wykazują, jak nieoceniony jest wkład Związku Radzieckiego w dzieło naszego pokojowego budownictwa — umocnienia naszej Ojczyzny i utrwalenia jej niepodległości.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Z budżetu państwa zostaną w r. 1953 sfinansowane m. in. następujące wielkie budowle socjalizmu: budowa Nowej Huty, budowa huty im. Bolesława Bieruta, rozbudowa hut — „Bobrek”, — „Kościuszko”, — „Pokój”, — „Baildon”, „Batory”, budowa zakładów hutniczo-górniczych — „Bolesław”, budowa elektrociepłowni — „Żerań”, elektrowni — „Jaworzno II” i — „Czechnica”, budowa fabryki samochodów osobowych w Warszawie i budowa fabryki samochodów ciężarowych w Lublinie, fabryki maszyn rolniczych w Poznaniu, Dolnośląskich Zakładów Wytwórni Maszyn Elektrycznych we Wrocławiu, Zakł. Metalurg. — „Pomet” w Poznaniu, rozbudowa Nadodrzańskich Zakładów Przemysłu Organicznego — „Rokita” w Brzegu Dolnym, budowa Zakł. Celulozy i Włókien Sztucznych w Jeleniej Górze, Zakł. Przemysłu Chemicznego w Oświęcimiu-Dworach, Zakł. Przemysłu Azotowego w Kędzierzynie, szeregu nowych kopalń węgla kamiennego, budowa przedsiębiorstwa przeróbki węgla brunatnego w Koninie, cementowni w Rejowcu oraz klinkierni — „Wiek II” w Ogrodzieńcu, rozbudowa węzła częstochowskiego, rozbudowa węzła warszawskiego, budowa linii kolejowej, budowa zbiornika wodnego w Goczałkowicach i wiele innych.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Nakłady inwestycyjne na leśnictwo i rolnictwo wzrastają w cenach porównywalnych w stosunku do wykonania za rok 1952 o około 30%, w tym wydatki na PGR o 29,2%, POM — o 34,4%, melioracje — o 47,5%, na mechanizację i elektryfikację wsi o 16,6%.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Pomoc finansowa państwa na inwestycje w spółdzielniach produkcyjnych wzrasta o 61,2%.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W zakresie gospodarki komunalnej podstawowymi inwestycjami są: budowa rurociągu grupowego dla Śląska, budowa rurociągu tłocznego Tomaszów — Łódź, budowa ujęcia wody w Goczałkowicach.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W budownictwie mieszkaniowym, spośród wielu-osiedli mieszkaniowych na czoło wysuwają się: budowa miasta Nowa Huta, budowa miasta Nowe Tychy oraz budowa Traktu Starej Warszawy.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Osobną wyjątkowo doniosłą inwestycję stanowi metro warszawskie.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W budownictwie socjalno-kulturalnym przewidziano kredyty na budowę nowych gmachów szkolnych i rozbudowę istniejących, na budowę 24 domów i internatów akademickich, budowę gmachów szeregu instytutów naukowo-badawczych, jak instytutu elektrotechniki, instytutu mechanizacji i elektryfikacji rolnictwa, wytwórni filmów fabularnych we Wrocławiu i Komorowie, budowę Teatru Wielkiego i Filharmonii w Warszawie, budowę nowych domów kultury itp.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poważne rozmiary zadań inwestycyjnych wymagają podniesienia sprawności wykonawstwa inwestycyjnego oraz wzmożenia dyscypliny i kontroli na tym odcinku.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Konieczne jest zmniejszenie kosztów inwestycji drogą usprawnienia kosztorysowania, lepszej organizacji placów budów, wykorzystania sprzętu mechanicznego i zabezpieczenia wykonania planu oddania zakończonych obiektów do eksploatacji. W roku 1953 będzie wzmożona ze strony banków specjalna kontrola nad oszczędnym i sprawnym wykonaniem planu inwestycyjnego. W ciągu całego roku będą analizowane dalsze możliwości obniżenia wydatków inwestycyjnych drogą oszczędności w projektowaniu i wykonawstwie inwestycyjnym.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Na wzrost środków obrotowych w gospodarce narodowej przewiduje się w budżecie 2,9 mld zł. Jest to tylko część przyrostu, gdyż pozostała część jest finansowana z zysku przedsiębiorstw i drogą kredytu bankowego. Mimo poważniejszych osiągnięć na odcinku przyśpieszenia krążenia środków obrotowych oraz upłynnienia niechodliwych i zbędnych zapasów istnieją jeszcze w gospodarce narodowej poważne rezerwy i możliwości dalszego przyśpieszenia rotacji. Rzeczywisty stan zapasów normatywnych w r. 1952 przekraczał np. w budownictwie o 54% ustalone normatywy. W zakresie nadmiernych zapasów gotowych wyrobów na fabrykach przejawia się niekiedy brak należytej koordynacji produkcji z handlową siecią dystrybucyjną oraz wytwarzanie wyrobów o jakości i asortymencie nie zawsze dostosowanym do potrzeb rynku. Na odcinek ten zostanie zwrócona w roku 1953 odpowiednia uwaga. Oddziały naszych banków drogą stosowania odpowiedniej polityki kredytowej i ścisłego przestrzegania terminów kredytów będą musiały zaostrzyć kontrolę gospodarki materiałowej.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W zakresie wydatków bieżących i inwestycyjnych na urządzenia rolne finansowane bezpośrednio z budżetu przewidziano w budżecie 2,6 mld zł. Z tej kwoty przeznacza się przeszło połowę na POM w związku ze wzrostem ilości ośrodków, zwiększeniem ich wyposażenia w traktory i maszyny rolnicze oraz ze wzrostem zadań związanych przede wszystkim z rozwojem spółdzielczości produkcyjnej. Z dalszych wydatków na rolnictwo wymienić należy poważną sumę przeznaczoną na finansowanie melioracji (578 mln zł), związanych z rozszerzeniem bazy paszowej, oraz wydatki na weterynarię i popieranie produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poważny wzrost wykazują również wydatki przeznaczone na zadania w dziedzinie komunikacji, dróg kołowych i wodnych. Na te cele oraz inne zadania w dziale komunikacji przeznacza się w warunkach porównywalnych o 8,3% więcej niż w roku 1952.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wydatki budżetowe na gospodarkę komunalną wraz z dotacjami dla przedsiębiorstw wynoszą globalnie w 1953 r. 1,9 mld żł, w 1953 r.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">przeznacza się 421 mln zł na wyremontowanie 540.000 izb.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wydatki na usługi socjalno-kulturalne wynoszą w 1953 r. 23.541,1 mln zł.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Z kwoty tej przypada na:</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">oświatę i wychowanie — 4.111,1 mln zł szkolnictwo zawodowe — 2.413,3 naukę i szkolnictwo wyższe — 2.334,3 kulturę i sztukę — 968,6 zdrowie i kulturę fizyczną — 4.829,4 ubezpieczenia społeczne — 8.373,0 pomoc społeczną — 511,4 Co oznacza ten kierunek wydatków?</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ten kierunek wydatków oznacza:</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">iż młodzież nasza ma w pełni zabezpieczone warunki swego rozwoju intelektualnego, iż następuje dalszy poważny wzrost naszych kadr specjalistów we wszystkich dziedzinach wiedzy, iż w szybkim tempie odbywa się podniesienie poziomu kulturalnego i zdrowotnego naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przewidziane w budżecie na r. 1953 wydatki na usługi socjalno-kulturalne wielokrotnie przekraczają odpowiednie wydatki dawnych rządów obszarniczo-kapitalistycznych.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">O osiągnięciach na odcinku rozwoju urządzeń kulturalno-socjalnych świadczą następujące cyfry: w r. 1952 mieliśmy 14-krotnie więcej dzieci w żłobkach niż w r. 1938, 5-krotnie więcej dzieci w przedszkolach, 2,5-krotnie więcej łóżek szpitalnych licząc na 10.000 mieszkańców, 11-krotnie więcej ośrodków zdrowia.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W okresie powojennym zlikwidowaliśmy analfabetyzm, obejmujący w r. 1938 ponad 1/4 ludności w wieku powyżej 10 lat. Mamy obecnie trzykrotnie więcej wyższych uczelni niż w r. 1938. Żadne dziecko w wieku szkolnym nie znajduje się poza szkołą.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Jak ten obraz przedstawia się w cyfrach absolutnych dla roku 1953?</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Obok objęcia nauczaniem w szkołach podstawowych wszystkich dzieci w wieku szkolnym nastąpi zwiększenie ilości uczniów w szkołach ogólnokształcących stopnia licealnego o 7% oraz dalsze wydatne podniesienie stopnia organizacyjnego szkolnictwa podstawowego, wyrażające się w tym, że liczba dzieci uczęszczających do szkół 7-klasowych osiągnie w 1953 roku 85,8%. Jak wiadomo, przed wojną procent ten wynosił zaledwie 43.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wydatki na szkolnictwo zawodowe pozwolą w 1953 r. zwiększyć plan usług w szkołach przysposobienia zawodowego o 20,3%, w zasadniczych szkołach zarodowych — o 13,4%.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W ramach nauki i szkolnictwa wyższego przewidziane są wydatki budżetowe Polskiej Akademii Nauk, instytutów naukowo-badawczych gospodarczych, innych instytutów naukowo-badawczych, wydatki na biblioteki i muzea. W 1953 r. przewiduje się utworzenie 10 dalszych instytutów naukowych.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W 1953 r. studiować będzie na wyższych uczelniach 136 tys. studentów wobec 125 tys. w roku 1952 i 48 tys. w roku 1937. Ilość katedr wzrasta z 2.145 w 1952 r. do 2.239 w 1953 r., tj. do liczby prawie trzykrotnie wyższej niż przed wojną. Młodzież studiująca na wyższych uczelniach korzystać będzie z szerokiej pomocy stypendialnej. Więcej niż połowa studentów otrzymywać będzie stypendia, a ponad 1/3 mieszkać będzie w domach akademickich i internatach.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W opiece nad dzieckiem przewidziane jest finansowanie przedszkoli miejskich, przedszkoli wiejskich, świetlic dziecięcych, domów wczasów dziecięcych, dziecińców wiejskich. Tak np. ilość miejsc w przedszkolach wzrośnie z 355.800 w 1952 r. do 366.700 w 1953 r. i osiągnie tym samym liczbę czterokrotnie wyższą niż przed wojną.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Środki budżetowe przewidziane na opiekę zamkniętą i inne akcje i urządzenia przewidują wydatki na domy dziecka i młodzieży, specjalne zakłady wychowawcze, schroniska dla nieletnich, centralny zakup książek dla bibliotek szkolnych.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wydatki na kulturę i sztukę pozwolą na dalszy rozwój sieci domów kultury, świetlic, bibliotek powszechnych, kin, teatrów, oper i filharmonii.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Nadto finansowaniem z budżetu państwowego będzie objęta pomoc dla trwale niezdolnych do pracy, których stan zdrowia, wiek, warunki materialne i rodzinne kwalifikują do korzystania z domów opieki i zakładów specjalnych.</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Podobnie jak w latach ubiegłych setki tysięcy ludzi pracy korzystać będzie w tym roku z wczasów pracowniczych — instytucji nieznanej zupełnie przed wojną. Ilość pracowników korzystających z wczasów wzrośnie w 1953 r. o 9,9%. Struktura wczasów ulegnie dalszej poprawie przez skierowanie na wczasy większej niż w r. 1952 ilości robotników fizycznych.</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W zakresie służby zdrowia na odcinku lecznictwa zamkniętego wydatki budżetowe umożliwią w 1953 r. zwiększenie ilości łóżek w szpitalach i izbach chorych o 10.771, to znaczy prawie o tyle, ile przed wojną przybywało w ciągu 10 lat.</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Na odcinku pomocy otwartej zwiększa się sieć lecznictwa otwartego, w szczególności pomocy lekarskiej przy zakładach przemysłowych. Zwiększa się również znacznie sieć urządzeń służby zdrowia obejmujących ochronę zdrowia matki i dziecka, ilość miejsc w żłobkach wzrośnie o 16,8%. Zwiększa się także znacznie ilość łóżek w sanatoriach i prewentoriach przeciwgruźliczych. W sanatoriach ilość łóżek wzrasta o 9,9%, w prewentoriach — o 7,9%. Ponadto w ramach wydatków na służbę zdrowia finansowane będą stacje sanitarno-epidemiologiczne oraz punkty przeciw odrowe, a także rozwinięta będzie pomoc doraźna.</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Łożone corocznie przez państwo wielkie sumy na podniesienie stanu zdrowotnego ludności znajdują swój wyraz w cyfrach przyrostu naturalnego. Na 1.000 mieszkańców przyrost naturalny wzrasta z 10,7 w r. 1938 do 19 w r. 1950. Ilość urodzeń na 1.000 mieszkańców wzrosła z 24,5 w r. 1938 do 30,6 w r. 1950, a ilość zgonów spadła z 13,8 w r. 1938 do 11,6 w r. 1950.</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ilość zgonów z powodu gruźlicy spadła z 18 na 10.000 mieszkańców w okresie przedwojennym do 11 na 10.000 mieszkańców w r. 1950.</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wreszcie bardzo poważne sumy łoży państwo na inne wydatki socjalno-kulturalne, jak zasiłki rodzinne, zasiłki chorobowe, emerytury, renty, zaopatrzenie oraz takie formy pomocy socjalnej, jak wyprawki niemowlęce i protezy.</u> + <u xml:id="u-3.67" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ogromna część wydatków socjalno-kulturalnych przechodzi przez budżety rad narodowych. Tak np. wydatki budżetów terenowych na oświatę i wychowanie stanowią w roku 1953 — 86% całości wydatków państwa na ten cel, 62% wydatków na zdrowie i kulturę fizyczną przechodzi przez budżety terenowe.</u> + <u xml:id="u-3.68" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ogólna suma budżetów terenowych rośnie z roku na rok. Wzrasta także stopniowo udział wydatków województw o słabo rozwiniętej gospodarce w ogólnej sumie budżetów terenowych. Wzrost wydatków bieżących oraz wielkie sumy inwestycyjne łożone przez państwo na obszarach dawniej całkowicie zaniedbanych powodują, iż stopniowo zmniejsza się rozpiętość między przodującymi a dawniej zaniedbanymi okręgami i województwami.</u> + <u xml:id="u-3.69" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poza zwiększonym zakresem zadań wykonywanych przez rady narodowe, zwiększa się jednocześnie udział mas w ich gospodarce przez pogłębienie i rozszerzenie oddolnej inicjatywy w trakcie uchwalania, a następnie wykonywania budżetów terenowych.</u> + <u xml:id="u-3.70" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W pracach budżetowych weźmie udział około 100 tys. radnych, zarówno na sesjach rad narodowych jak i poprzez komisje w radach narodowych.</u> + <u xml:id="u-3.71" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wydatki na obronę narodową pozostają w budżecie na rok 1953 w granicach tego samego udziału, jaki miały w budżecie roku ubiegłego. Udział ten wynosi 10,8%. Świadczy to o wybitnie pokojowym charakterze naszej polityki i naszego budżetu. Porównanie tego udziału do udziału bezpośrednich wydatków zbrojeniowych w budżetach państw imperialistycznych, wynoszących w budżecie Stanów Zjednoczonych 74%, Anglii 37%, blisko połowę wszystkich dochodów skarbowych we Francji i do bardzo znacznych sum wydatkowanych na ten cel w Niemczech Zachodnich, jest niezmiernie wymowne.</u> + <u xml:id="u-3.72" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Rząd przywiązuje dużą wagę do usprawnienia administracji centralnej i terenowej. W ostatnich latach dokonano poważnych prac na odcinku polepszenia struktury aparatu administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-3.73" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W połowie 1952 r. wprowadzona została rejestracja i kontrola etatów, stawek i funduszu płac we wszystkich jednostkach budżetowych. Akcja ta dała już pewne pozytywne wyniki.</u> + <u xml:id="u-3.74" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W budżecie na rok 1953 nie preliminuje się wzrostu wydatków na administrację. Ilość etatów w 1953 r. zredukowano o blisko 4.000 w stosunku do stanu na koniec roku 1952. Administracja nasza staje się z każdym rokiem coraz bardziej oszczędna, jednak zdajemy sobie sprawę, że nie usunęliśmy wszystkich przerostów administracyjnych. Zarówno przed Ministerstwem Finansów i Państwową Komisją Etatów jak i przed terenowymi radami narodowymi i wszystkimi nami stoi zadanie walki o likwidację przerostów i usprawnienie organizacji naszej administracji.</u> + <u xml:id="u-3.75" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Skąd czerpiemy środki na pokrycie tych wielkich zadań, które corocznie stawiamy przed sobą w dziedzinie gospodarczego, kulturalnego i socjalnego rozwoju naszego kraju i które z pełnym powodzeniem realizujemy?</u> + <u xml:id="u-3.76" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Z sumy 101,1 mld zł dochodów państwa w budżecie na rok 1953 ponad 87 mld zł pochodzi z gospodarki uspołecznionej, która pod różnymi tytułami, jak podatek obrotowy od operacji nietowarowych, jak wpłaty z zysku, składki ubezpieczeniowe itp., pokrywa 86% wszystkich dochodów państwa. Na pozostałą sumę dochodów składają się podatki od gospodarki nieuspołecznionej — 6,8 mld zł, czyli 6%, oraz bezpośrednie świadczenia pieniężne ludności — 3,2 mld zł czyli 3,2%.</u> + <u xml:id="u-3.77" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Oto jest odpowiedź na pytanie, skąd płyną środki do budżetu. Płyną one przede wszystkim z gospodarki socjalistycznej. Budżet nasz jest silny siłą gospodarki socjalistycznej. Rośnie i rozwija się wraz z jej rozwojem. Podstawą dochodów budżetowych jest akumulacja przedsiębiorstw socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-3.78" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Narodowy Plan Gospodarczy na rok 1953 zakłada dalszy wzrost produkcji przemysłowej i rolnej. Produkcja przemysłu wzrośnie o 13,4%. Plan 6-letni przewidywał na r. 1953 w porównaniu z r. 1949 wskaźnik wzrostu 197,1. Przyrost produkcji o 13,4% w porównaniu z rokiem 1952 oznacza, iż faktycznie osiągniemy w r. 1953 wskaźnik wzrostu 220,4.</u> + <u xml:id="u-3.79" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Zakłada się także wydatny wzrost produkcji rolnej i pewne złagodzenie nadmiernej dysproporcji w tempie rozwoju przemysłu i rolnictwa. Rozwój gospodarki socjalistycznej spowoduje w 1953 r. dalsze zwiększenie jej udziału w globalnej produkcji naszego kraju. Udział ten wzrośnie z 80,5% w r. 1952 do 82,1% w 1953 r. Oznacza to dalszy postęp w rozwoju socjalistycznych form gospodarowania i stale rosnącą przewagę socjalistycznych elementów w naszej gospodarce.</u> + <u xml:id="u-3.80" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Udział gospodarki socjalistycznej w wytworzonym dochodzie narodowym osiągnie w 1953 r. 77% w stosunku do 75% w ub. roku.</u> + <u xml:id="u-3.81" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dochody z gospodarki uspołecznionej i założony w budżecie na rok 1953 ich wzrost oparte są o zadania Narodowego Planu Gospodarczego nie tylko w zakresie wzrostu produkcji i obrotu towarowego, lecz także w zakresie obniżenia kosztów własnych.</u> + <u xml:id="u-3.82" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Zadania te wynoszą w przemyśle 3,6%, w budownictwie — 7,5%, w kolejnictwie — 2%. Zadania te są mobilizujące, jednak w pełni realne. Mogą i powinny być nie tylko wykonane, ale i przekroczone.</u> + <u xml:id="u-3.83" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Systematyczne wprowadzanie do produkcji nowej techniki i przodującej technologii, ulepszanie organizacji produkcji, wzrost kwalifikacji kadr pracowniczych pozwoli w 1953 r. na dalsze zwiększenie wydajności pracy, a tym samym na obniżenie kosztów własnych. Dlatego plan na rok 1953 zakłada wzrost wydajności pracy na jednego robotnika grupy przemysłowej w przemyśle kluczowym o 8%.</u> + <u xml:id="u-3.84" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Osiągnięcie i przekroczenie dochodów państwowych z gospodarki narodowej wymaga w r. 1953 odpowiedniej mobilizacji. Konieczne jest w bieżącym roku wzmocnienie dyscypliny finansowej na wszystkich odcinkach naszej gospodarki, zwłaszcza zaś dyscypliny płac. Muszą być zlikwidowane przekroczenia, jakie w tej dziedzinie miały miejsce w ub. roku w niektórych resortach, jak np. w przemyśle maszynowym i budownictwie.</u> + <u xml:id="u-3.85" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Szczególnie ostro musi być postawiona sprawa oszczędności materiałowych w naszych fabrykach, kopalniach i hutach. Musi być wydana zdecydowana walka brakoróbstwu i marnotrawstwu. Nie mogą się powtarzać fakty przekraczania norm zużycia materiałów, jakie występowały w r. 1952 np. w przemyśle węglowym, brak zabezpieczenia materiałów magazynowanych, jak to było np. w przemyśle maszynowym, nieosiąganie wskaźników planowego wykorzystywania surowca, jakie miało miejsce w przemyśle wełnianym, przekroczenie odsetka odpadków w przemyśle bawełnianym itd., a przeciwnie — musi być wzmożona walka o uporządkowanie gospodarki surowcowej, zmniejszenie strat fabrykacyjnych, ścisłe przestrzeganie receptur i jak najszersze stosowanie materiałów zastępczych.</u> + <u xml:id="u-3.86" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Szczególnej troski wymaga od nas również gospodarka w rolnictwie socjalistycznym. Konieczna jest najbardziej ostra walka z wszelkimi przejawami marnotrawstwa, walka o poszanowanie i nietykalność własności społecznej, walka o dyscyplinę i lepszą organizację pracy w PGR-ach, w POM-ach i spółdzielniach produkcyjnych. Walka o akumulację musi być zabezpieczona wykonaniem i przekroczeniem planu produkcji pod względem ilości, asortymentu i gatunku. Przekroczenie planu produkcji W I kwartale br. wskazuje, iż jest to całkowicie możliwe. Każdy procent podniesienia wydajności pracy, każdy procent podniesienia akumulacji przynosi państwu setki milionów zł, które obracane są na polepszenie warunków bytu mas pracujących, rozwój nauki i kultury, wzmacniają siłę gospodarczą kraju.</u> + <u xml:id="u-3.87" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Na aparacie finansowym i kredytowym spoczywa obowiązek wzmożenia kontroli gospodarki finansowej oraz pełnej i terminowej realizacji planu dochodów państwowych. Nasze organy finansowe i oddziały banków winny bardziej ostro i bojowo walczyć o wzmocnienie dyscypliny finansowej i kredytowej.</u> + <u xml:id="u-3.88" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wszystkie te poważne zadania mogą być wykonane i przekroczone przy pełnej mobilizacji załóg, pomocy związków zawodowych i pod kierunkiem naszej, nieugiętej w walce o szczęśliwą przyszłość kraju, Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-3.89" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-3.90" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dochody z gospodarki nieuspołecznionej w budżecie na rok 1953 wzrastają nieznacznie.</u> + <u xml:id="u-3.91" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Zwyżka dochodów z tego tytułu mieści w sobie również realizację zaległości z lat poprzednich.</u> + <u xml:id="u-3.92" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Pewien wzrost na odcinku podatku gruntowego nie stanowi dodatkowego obciążenia wsi, ponieważ dochodowość w 1953 r. również wzrasta. Zwiększenie dochodowości wsi spowodowane zostało nowymi cenami na kontraktowaną produkcję roślinną i zwierzęcą, możliwością zbywania nadwyżek rolnych po cenach wolnorynkowych i rosnącą wydajnością z ha.</u> + <u xml:id="u-3.93" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W roku 1953 państwo wydaje tytułem różnych świadczeń w stosunku do wsi, jak świadczenia weterynaryjne, popieranie produkcji zwierzęcej, urządzenia rolne, elektryfikacja wsi, utrzymanie i budowa dróg gminnych i powiatowych, szkoły wiejskie itp. — sumę ponad 8 mld zł. Z drugiej strony dochody, które wpływają do budżetu ze wsi, jak podatek gruntowy, opłaty na Fundusz Ziemi, opłaty elektryfikacyjne, składki na rzecz Państwowego Zakładu Ubezpieczeń i inne drobniejsze dochody wynoszą 6,6 mld zł. Sojusz robotniczo-chłopski, wielkie ogólne interesy klasy robotniczej i chłopstwa pracującego w dziedzinie budowy i rozbudowy naszego przemysłu jako podstawowego warunku rozwoju siły ekonomicznej naszego państwa i rozwoju rolnictwa wymagają, by świadczenia państwa na rzecz wsi systematycznie rosły i by wieś skrupulatnie wypełniała wszystkie swe obowiązki wobec państwa.</u> + <u xml:id="u-3.94" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Aczkolwiek dochody podatkowe wynoszą niedużą stosunkowo część dochodów budżetowych, jednakże stanowią one istotny instrument regulowania podziału dochodu narodowego i ograniczenia dochodów elementów kapitalistycznych. Realizacja ich w 1953 r. wymaga od rad narodowych wzmożenia wysiłku dla wykonania zadań podatkowych i usprawnienia administracji podatkowej.</u> + <u xml:id="u-3.95" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wysoki Sejmie! Z roku na rok rośnie znaczenie naszego budżetu w utrwalaniu i rozbudowie zdobyczy mas pracujących. Z roku na rok budżet nasz staje się coraz lepszym narzędziem, przy pomocy którego Państwo Ludowe zbiera i wydatkuje poważne sumy na rozwój życia społecznego. Wraz z rozwojem i rozbudową gospodarki uspołecznionej rośnie także i wzmacnia się system budżetowy.</u> + <u xml:id="u-3.96" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Budżet na rok 1953 zamyka się nadwyżką w wysokości 3.944,5 mln zł.</u> + <u xml:id="u-3.97" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Nadwyżką ta jest dowodem siły naszej gospodarki narodowej. Nowych bodźców udzieliła gospodarce narodowej uchwała Rady Ministrów w sprawie zniesienia bonowego zaopatrzenia, regulacji cen, ogólnej podwyżki płac i zniesienia ograniczeń w handlu nadwyżkami produktów rolniczych. Przyczyniła się ona do lepszego zaopatrzenia ludności miejskiej i wiejskiej, do ograniczenia elementów kapitalistycznych, ukrócenia spekulacji, do stopniowego zwiększenia siły nabywczej ludności, do wzrostu wydajności pracy w przemyśle i rolnictwie, do zacieśnienia sojuszu robotniczo-chłopskiego i do umocnienia przodującej roli klasy robotniczej.</u> + <u xml:id="u-3.98" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Jak wiadomo z komunikatu Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, I kwartał br. wykazał dalszy pomyślny rozwój naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-3.99" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Narodowy Plan Gospodarczy w I kwartale br. wykonany został w przemyśle w 103,1%. Stwarza to pomyślne perspektywy dla realizacji budżetu i w szczególności dla wygospodarowania nadwyżki, która zużyta zostanie do wzmożenia rozwoju naszej gospodarki i dalszej poprawy położenia mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-3.100" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Nadwyżka budżetowa nie powstanie jednak sama przez się. Musi być ona wypracowana. Nie może ona być w najmniejszym stopniu pomniejszona przez niedobory lub straty, jakie miały miejsce w niektórych gałęziach gospodarki w roku ubiegłym. Wręcz przeciwnie, winniśmy dążyć do powiększenia nadwyżki budżetowej.</u> + <u xml:id="u-3.101" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Walcząc o akumulację i dochody budżetowe roku 1953, musimy ujawnić wszystkie rezerwy i postawić je do dyspozycji państwa.</u> + <u xml:id="u-3.102" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Źródłami tych rezerw są:</u> + <u xml:id="u-3.103" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">wzrost wydajności pracy — szybszy od wzrostu średnich płac;</u> + <u xml:id="u-3.104" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">oszczędność w gospodarce materiałowej; ochrona własności socjalistycznej;</u> + <u xml:id="u-3.105" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">walka o porządek w magazynach i na placach przechowywania materiałów;</u> + <u xml:id="u-3.106" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">walka z nieusprawiedliwionymi ubytkami w transporcie i handlu;</u> + <u xml:id="u-3.107" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">wzmocnienie kontroli przez opracowanie norm kosztorysowych w budownictwie i innych form kontroli materiałowej i finansowej;</u> + <u xml:id="u-3.108" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">likwidacja przerostów w administracji ogólnej, administracji fabrycznej i handlowej;</u> + <u xml:id="u-3.109" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">oszczędne i celowe wydatkowanie środków przez jednostki budżetowe i pełne realizowanie wpływów dochodów państwa zarówno z gospodarki uspołecznionej jak i nieuspołecznionej i od ludności.</u> + <u xml:id="u-3.110" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W ustroju kapitalistycznym na oczach klasy robotniczej niszczy się wytwory jej rąk. Miliony bezrobotnych nie włączonych do procesu produkcyjnego stoją poza warsztatami pracy marnotrawiąc swe zdolności i doprowadzane są do dna nędzy. Kryzysy dezorganizują życie gospodarcze. Duża część olbrzymich zysków kapitalistów wydatkowana jest na pasożytniczą konsumpcję. Kapitalizm wyciskając olbrzymie sumy z pracy robotnika i chłopa marnotrawi je w bezprzykładny sposób. Nasz ustrój nie zna tych plag.</u> + <u xml:id="u-3.111" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Miliony ludzi pracy biorą codziennie udział w procesie produkcyjnym, widzą jak przebiega gospodarka na ich zakładach pracy i walczą o to, aby ona była jak najoszczędniejsza. Tę walkę pogłębiajmy z dnia na dzień i obracajmy zdobyte w ten sposób środki na wzrost gospodarki narodowej, na budowę nowych mieszkań, na polepszenie urządzeń socjalnych i kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-3.112" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Planowy system oszczędzania jest prawem, którym rządzi się gospodarka socjalistyczna.</u> + <u xml:id="u-3.113" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Najpiękniej wyraża się świadomość mas w najpotężniejszym źródle, jakim jest współzawodnictwo pracy. Zainicjowany ruch o niedopuszczenie braków w produkcji, zastosowanie noża Kolesowa w obróbce metali i inne formy współzawodnictwa pracy winny skierować jeszcze większą z naszej strony uwagę na tkwiące tutaj niewykorzystane rezerwy.</u> + <u xml:id="u-3.114" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Mobilizujmy nieustannie masy do wypełniania zadań produkcyjnych w mieście i na wsi, rozszerzajmy współzawodnictwo socjalistyczne, popierajmy szeroką i różnorodną inicjatywę oddolną mas w tym ruchu, torujmy drogę nowatorstwu w produkcji, sprzyjajmy wzrostowi techniki i jej szerokiemu panowaniu, pilnujmy terminowego uruchamiania nowych inwestycji i pełnej, rytmicznej realizacji wszystkich zadań planu gospodarczego na rok 1953, tak jak uczy nas towarzysz Bolesław Bierut.</u> + <u xml:id="u-3.115" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W ten sposób zrealizujemy nasz wkład do wysiłku wszystkich wolnych narodów w walce o utrwalenie pokoju na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-3.116" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przedkładam Wysokiemu Sejmowi budżet na rok 1953, uchwalony po raz pierwszy na podstawie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — jako budżet:</u> + <u xml:id="u-3.117" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">1) zabezpieczający wykonanie doniosłych zadań ustalonych w Narodowym Planie Gospodarczym na rok 1953, 2) zapewniający dalszy rozwój kultury, nauki i oświaty, 3) zapewniający dalszy rozwój pokojowego budownictwa, 4) w pełni zrównoważony i zamykający się poważną nadwyżką.</u> + <u xml:id="u-3.118" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Od nas i od wszystkich ludzi pracy zależy nie tylko pełne zrealizowanie zadań, których wyrazem finansowym jest ten budżet, lecz także ich przekroczenie a tym samym i przyspieszenie budownictwa socjalizmu w naszej Ojczyźnie.</u> + <u xml:id="u-3.119" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Zarządzam 15-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 20 do godz. 11 min. 40.)</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Jest wniosek Rady Seniorów, aby dyskusja nad projektem ustawy budżetowej na rok 1953 oraz nad sprawozdaniem z wykonania budżetu państwa za rok 1951 została przeprowadzona łącznie.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał wniosek ten za przyjęty.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">Wobec tego udzielę obecnie głosu kolejno sprawozdawcom Komisji Budżetowej do każdego z punktów porządku dziennego, a następnie otworzę łączną dyskusję.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#Marszalek">Dla wygłoszenia sprawozdania Komisji Budżetowej o projekcie ustawy budżetowej na rok 1953 udzielam głosu posłowi Oskarowi Lange.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselLangeOskar">Wysoki Sejmie! Komisja Budżetowa rozpatrzyła dokładnie projekt ustawy budżetowej. W celu lepszego przepracowania poszczególnych działów budżetu komisja skorzystała z art. 16 regulaminu Sejmu i utworzyła cztery podkomisje, mianowicie: dla przemysłu, dla rolnictwa i leśnictwa, dla komunikacji, łączności i żeglugi oraz dla administracji i wymiaru sprawiedliwości. Zgodnie z tymże artykułem regulaminu Prezydium Sejmu powołało do udziału w pracach tych podkomisji szereg posłów nie wchodzących w skład Komisji Budżetowej, a posiadających szczególne kwalifikacje do udziału w dyskusji nad odpowiednimi częściami budżetu. Ponadto pewne działy budżetu były rozpatrywane przez Komisję Obrotu Towarowego, Komisję Oświaty, Nauki i Kultury, Komisję Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej oraz Komisję Pracy i Zdrowia.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselLangeOskar">W obradach wymienionych komisji i podkomisji wzięli udział oprócz przedstawicieli Ministerstwa Finansów ministrowie odpowiednich resortów i wiceministrowie lub ich przedstawiciele. W wyniku dyskusji wysunięto, obok pewnych wniosków dotyczących budżetu, szereg uwag skierowanych do poszczególnych resortów. Obecni przy obradach przedstawiciele resortów mieli możność bezpośredniego zapoznania się z tymi uwagami i udziału w dyskusji nad nimi. Zgodnie z art. 20 regulaminu uwagi te zostają przekazane do wiadomości Prezydium Sejmu.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselLangeOskar">W wygłoszonym przed chwilą przemówieniu Minister Finansów określił w następujący sposób zadania budżetu na rok 1953:</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselLangeOskar">zabezpieczenie tempa rozszerzonej reprodukcji socjalistycznej oraz tempa socjalistycznego uprzemysłowienia kraju, zapewnienie wzrostu produkcji rolniczej na bazie nowej techniki i systematycznego wzrostu socjalistycznych form gospodarowania, zapewnienie sfinansowania rozszerzonych zadań w zakresie poprawy materialnego i kulturalnego bytu ludności, zabezpieczenie w ustalonych rozmiarach wydatków na obronę państwa i ochronę bezpieczeństwa wewnętrznego, zmniejszenie udziału kosztów utrzymania administracji państwowej w ogólnej kwocie wydatków budżetowych.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselLangeOskar">W świetle tych zadań należy ocenić przedłożony Sejmowi projekt budżetu.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselLangeOskar">O stopniu, w jakim projekt budżetu spełnia wymienione zadania, świadczy struktura dochodów i wydatków oraz dynamika rozwojowa poszczególnych działów budżetu. Przedłożony projekt jest trzecim z kolei jednolitym budżetem w naszym państwie, obejmującym działalność zarówno centralnych władz państwowych jak i terenowej władzy państwowej. Dlatego strukturę proponowanego budżetu i dynamikę rozwojową poszczególnych pozycji można porównać tylko z budżetami na rok 1951 i 1952. Ponadto należy zwrócić uwagę na fakt, że na skutek uchwały Rządu z dnia 3 stycznia br., która wprowadziła poważne zmiany cen oraz płac i uposażeń, pozycje projektu budżetu na rok 1953 nie są bezpośrednio porównywalne z odpowiednimi pozycjami budżetów za dwa lata ubiegłe.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselLangeOskar">Dzięki pomocy Ministerstwa Finansów Komisja Budżetowa miała możność porównania tych pozycji w cenach niezmiennych i wyrobienia sobie opinii o ich dynamice rozwojowej.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselLangeOskar">Należy przede wszystkim stwierdzić fakt, że przedłożony budżet zamyka się nadwyżką w wysokości 3.944 milionów zł, czyli 3,9% sumy dochodów. W roku ubiegłym budżet przewidywał nadwyżkę wynoszącą 1,3% dochodów. Świadczy to o wzmocnieniu naszego systemu finansowego i o zdrowym rozwoju gospodarki narodowej, który zabezpiecza odpowiednie tempo socjalistycznej akumulacji.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselLangeOskar">Podstawą budżetu są dochody z gospodarki uspołecznionej. Udział tych dochodów w całości dochodów budżetu stale się zwiększa. W 1951 r. udział ten (łącznie ze składkami ubezpieczeń społecznych) wynosił 79,7%, w 1952 r. wynosił 81,3%, w przedłożonym zaś projekcie budżetu na rok obecny wynosi 86%. Odzwierciedla to stale rosnący udział gospodarki socjalistycznej w tworzeniu dochodu narodowego, który w 1951 r. wynosił 72,4%, w 1952 r. 75%, a w roku obecnym jest planowany na 77%.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselLangeOskar">Struktura dochodów naszych budżetów i jej dynamika jest wyrazem sukcesów budownictwa socjalizmu w naszym kraju. Odpowiednio do wzrostu udziału dochodów z gospodarki uspołecznionej maleje udział dochodów z gospodarki nieuspołecznionej i bezpośrednio od ludności, który tego roku powinien wynieść 9,9% w porównaniu z 12,4% w budżecie ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselLangeOskar">Struktura i dynamika rozwojowa wydatków wskazuje, że przedłożony budżet wypełnia nałożone nań zadania ogólnogospodarcze, społeczne i polityczne. W stosunku do roku ubiegłego całkowita suma wydatków budżetowych w cenach porównywalnych wzrasta w tempie odpowiadającym tempu wzrostu dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselLangeOskar">W stosunku do całości wydatków budżetu państwowego 13,6% dokonuje się w ramach budżetów terenowych — taki sam w zasadzie procent jak w roku ubiegłym. Wobec decydującej przewagi gospodarki socjalistycznej w naszej gospodarce narodowej źródła dochodów budżetu państwowego są wysoce zcentralizowane. Dlatego budżety terenowe pokrywają z własnych dochodów tylko część swoich wydatków. Resztę wydatków budżety terenowe pokrywają z udziału w dochodach budżetu centralnego oraz z dotacji, które wynoszą łącznie 11,4% wydatków budżetu centralnego (w roku ubiegłym wynosiły 10,8%).</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselLangeOskar">Rozszerzona reprodukcja socjalistyczna oraz tempo uprzemysłowienia kraju znajdują wyraz w wydatkach budżetu państwa na gospodarkę narodową. Wydatki te wzrastają stale zarówno absolutnie jak też w stosunku do całości wydatków państwa. Wzrost taki jest odzwierciedleniem rosnącej akumulacji socjalistycznej oraz będącego wymogiem socjalistycznej industrializacji tempa wzrostu produkcji środków wytwórczych, większego od tempa wzrostu całkowitej produkcji społecznej. Wydatki budżetowe na gospodarkę narodową w cenach porównywalnych wzrastają w roku bieżącym o około 11%. Wzrasta też stale udział wydatków na gospodarkę narodową w całości wydatków budżetowych państwa; w roku obecnym wynosi on 50,9%.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselLangeOskar">Wśród wydatków na finansowanie gospodarki narodowej przeważającą część stanowią wydatki inwestycyjne. Należy przypuszczać, że także część wydatków inwestycyjnych w dziale środków rezerwowych w budżecie będzie zużyta na finansowanie inwestycji w gospodarce narodowej. Ponad 20% nakładów inwestycyjnych jest przeznaczonych na wielkie budowle socjalizmu. Wydatki na gospodarkę narodową obejmują także finansowanie wzrostu zapasów materiałowych w gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselLangeOskar">W ten sposób planowane wydatki budżetowe staną się potężnym narzędziem rozbudowy bazy materialnej naszej gospodarki narodowej. Na szczególną uwagę zasługują wydatki na finansowanie gospodarki rolnej w wysokości 2,6 miliarda złotych, z czego przeszło połowa jest przeznaczona na państwowe ośrodki maszynowe w związku ze wzrostem zadań tych ośrodków, wynikających z rozwoju spółdzielczości produkcyjnej. Nakłady inwestycyjne w rolnictwie i leśnictwie wzrastają w cenach porównywalnych o około 30%, pomoc finansowa na inwestycje w spółdzielniach produkcyjnych o 61,2%. W ten sposób budżet wypełnia swoje zadania w stosunku do rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselLangeOskar">Specjalnie należy też wymienić wydatki na gospodarkę komunalną i mieszkaniową. Wydatki na urządzenia komunalne finansowane bezpośrednio z budżetu wynoszą około 1 miliarda złotych i poważnie wzrastają w stosunku do ubiegłego roku. Blisko połowa wydatków jest przeznaczona na inwestycje. W r. 1953 przewiduje się zbudowanie 114 tysięcy nowych izb mieszkalnych, ponadto 540 tysięcy izb zostanie poddanych remontom kapitalnym. Przyniesie to znaczną poprawę warunków mieszkaniowych mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselLangeOskar">Przeprowadzona analiza wydatków na finansowanie gospodarki narodowej wykazuje, że przedłożony budżet spełnia pierwsze i drugie zadanie, mianowicie zabezpiecza tempo rozszerzonej reprodukcji socjalistycznej oraz tempo uprzemysłowienia kraju, zabezpiecza rozwój rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselLangeOskar">Dla wykonania zadań w dziedzinie podniesienia bytu materialnego i poziomu kulturalnego ludności służy część wydatków na gospodarkę narodową oraz wydatki budżetu na usługi socjalno-kulturalne.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselLangeOskar">Wydatki na gospodarkę narodową służą m. in. dla finansowania wzrostu produkcji gałęzi przemysłu produkujących przedmioty spożycia. Przewidywany jest także wzrost produkcji rolnej. Do tego należy dodać wybitny wzrost nowych izb mieszkalnych oraz kapitalnych remontów w gospodarce mieszkaniowej, o których już była mowa, jak również wzrost obsługi ludności w dziedzinie transportu oraz łączności.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselLangeOskar">Wydatki na usługi socjalno-kulturalne w cenach porównywalnych wzrastają w tym roku o około 6%. Udział ich w całości wydatków budżetu wynosi 24,2%. Na cele inwestycyjne przeznacza się tego roku 5,7% tych wydatków, podczas gdy w roku ubiegłym przeznaczono 4,1%. Badając bliżej dynamikę rozwoju poszczególnych kategorii wydatków socjalno-kulturalnych stwierdzamy, że największy wzrost następuje w dziedzinie nauki i szkolnictwa wyższego, oświaty i wychowania oraz szkolnictwa zawodowego. W dziedzinach tych proponowany wzrost wydatków w cenach porównywalnych wynosi 21,9%, 17,8% oraz 13,2%. Przekracza on znacznie wzrost dochodu narodowego, zwłaszcza w dziedzinie nauki i szkolnictwa oraz oświaty i wychowania. W dziedzinie nauki i szkolnictwa wyższego przewidziane są szczególnie poważne inwestycje, mianowicie 21% całości wydatków w tej dziedzinie. Wydatki na zdrowie i kulturę fizyczną wzrosną o 4,9%.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselLangeOskar">Minister Finansów przedstawił obszernie i szczegółowo rozwój urządzeń socjalno-kulturalnych, na które sumy budżetowe będą wydatkowane. Nie będę więc tego powtarzał, ograniczę się tylko do wskazania kilku podstawowych pozycji niezbędnych dla oceny budżetu. Na rok 1953 jest planowane zwiększenie liczby uczniów w ósmej klasie szkół ogólnokształcących do 60 tysięcy, tj. o 3,1%. Zasadnicze szkoły zawodowe obejmują w r. 1953 o 13,4% więcej uczniów aniżeli w roku ubiegłym. Liczba studentów szkół wyższych wyniesie o 9% więcej aniżeli w roku ubiegłym. Liczba pracowników naukowych wzrośnie o 8%. Liczba książek i broszur wydanych w ciągu roku wzrośnie o blisko 15%. Liczba przedstawień teatralnych i koncertów wzrośnie o 6,4%.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselLangeOskar">Planowany jest wzrost łóżek w szpitalach o 7,4%; liczba ośrodków zdrowia na wsi wzrośnie o 23%; liczba miejsc w żłobkach stałych wzrośnie o 17,5%. Liczba ludzi pracy korzystających z wczasów pracowniczych wzrośnie w ciągu roku niemal o 10%. Przy tym wzrośnie o przeszło 40% liczba robotników korzystających z wczasów ulgowych.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselLangeOskar">Przedłożony budżet pokazuje wyraźnie, że socjalistyczną industrializację kraju realizujemy przy równoczesnym rozwoju naszego rolnictwa i innych dziedzin życia gospodarczego oraz usług socjalno-kulturalnych. Budżet ten zapewnia maksymalny wzrost zaspokojenia materialnych i kulturalnych potrzeb ludności pracującej.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselLangeOskar">Udział obrony narodowej w wydatkach budżetu pozostaje w zasadzie niezmieniony, wyniesie zaledwie ponad 10%. Ochronę naszej niepodległości i suwerenności opieramy o rosnącą siłę naszego państwa i jego sił zbrojnych, o nierozerwalny sojusz ze Związkiem Radzieckim, o traktaty sojuszu i przyjaźni z krajami demokracji ludowej oraz o siły pokoju i postępu na całym świecie. Stosunkowo niska kwota naszego budżetu przeznaczona na obronę narodową jest świadectwem konsekwentnie pokojowej, polityki naszego Państwa Ludowego, której dajemy wyraz zarówno w wystąpieniach dyplomatycznych jak i w codziennej wytężonej pracy pokojowego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselLangeOskar">Kontrast z budżetami czołowych państw kapitalistycznych mówi sam za siebie. Wystarczy przypomnieć, że w Stanach Zjednoczonych w r. 1952/53 wydatki militarne stanowią 74% budżetu, podczas gdy w r. 1937/38 wynosiły 14% budżetu. W Anglii wydatki militarne wynoszą w 1952 r. 37% budżetu w porównaniu z 17% przed wojną, we Francji przeznacza się na cele zbrojeniowe połowę wszystkich dochodów skarbowych.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselLangeOskar">Gospodarka nasza nie zna kryzysów i nie potrzebuje sztucznych zastrzyków koniunktury zbrojeniowej i wojennej dla podtrzymania zużytkowania jej sił wytwórczych i w ten sposób bronienia się przed katastrofalnym kryzysem, jak się to dzieje w nastawionych na agresję krajach kapitalistycznych. Zdrowy rozwój naszej gospodarki jest zapewniony przez fakt, że w decydującym i coraz szerszym zakresie działa w niej podstawowe prawo ekonomiczne socjalizmu, prawo maksymalnego zaspokojenia stale rosnących materialnych i kulturalnych potrzeb społeczeństwa w drodze nieprzerwanego wzrostu i doskonalenia produkcji socjalistycznej na bazie najwyższej techniki. Wyzwoliliśmy się spod panowania kapitału monopolistycznego, który dzisiaj wymaga militaryzacji gospodarki narodowej dla zapewnienia maksymalnego zysku. Siła naszego Państwa Ludowego opiera się na świadomej postawie mas pracujących i na ich bohaterskim wysiłku twórczym, opiera się na ścisłym powiązaniu z masami pracującymi naszego Wojska Ludowego, które z ludu pochodzi i ludowi służy. Siła naszego Państwa Ludowego opiera się także na przyjaźni i współpracy oraz na nowym typie stosunków międzynarodowych, jaki nas łączy z krajami obozu socjalizmu i pokoju.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselLangeOskar">Wśród zadań, jakim budżet ma służyć, jest zmniejszenie udziału kosztów utrzymania administracji państwowej w ogólnej kwocie wydatków budżetowych. W związku z tym należy stwierdzić stały spadek udziału wydatków na administrację i wymiar sprawiedliwości (łącznie z bezpieczeństwem publicznym). W 1951 r. udział ten wynosił 13%, w 1952 r. — 11,7%, a w roku obecnym ma wynieść 10,2%. Udział samej administracji wynosił w 1951 r. 9,3%, w 1952 r. — 7,4%, w obecnym zaś budżecie jest przewidziany w wysokości 6,2%. Absolutny poziom wydatków na administrację w cenach porównalnych pozostaje niezmieniony w stosunku do roku ubiegłego, mimo wzrostu całości wydatków budżetu. Znaczy to, że większe niż w ubiegłym roku zadania budżetowe wykonane będą przy tych samych kosztach administracyjnych. Jest to niewątpliwie poważny sukces osiągnięty w walce z przerostami administracyjnymi, w walce o sprawniejszą i tańszą administrację. Nastąpiło to w warunkach, gdzie wzrastające zadania gospodarcze państwa wymagały tworzenia wielu nowych ministerstw i centralnych urzędów. Rzecz jasna, że osiągnięty poważny sukces nie może oznaczać zaprzestania dalszych wysiłków w tym kierunku. W Związku Radzieckim wydatki na administrację i sądownictwo łącznie wynosiły w 1952 r. 3% wydatków budżetowych. Chociaż liczby tej bezpośrednio nie można porównać z naszymi, wchodzą tu bowiem w grę czynniki takie, jak potanienie ogólnych kosztów administracji wskutek wielkości państwa, liczby jego ludności oraz wysokości jego dochodu narodowego, to liczba ta wskazuje jednak, że istnieją u nas jeszcze wielkie rezerwy umożliwiające dalszą obniżkę kosztów administracyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselLangeOskar">Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt ustawy budżetowej poddaliśmy ocenie z punktu widzenia zadań ogólnogospodarczych, społecznych i politycznych, jakie budżet tegoroczny ma wypełnić. Należy stwierdzić, że przedłożony budżet służy tym zadaniom i zapewnia ich realizację.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselLangeOskar">Wykonanie przedłożonego budżetu wymagać będzie poważnego wysiłku. Wzrost akumulacji, jaki przewiduje budżet, oprzeć się musi na wykonaniu planu produkcji w ustalonej ilości, asortymencie i gatunku. Fakt, że plan produkcji przemysłowej w pierwszym kwartale tego roku został przekroczony o 3,1%, świadczy, że plan produkcji jest w pełni realny, że wykonanie, a nawet przekroczenie jego jest możliwe. Przewidziany w budżecie wzrost akumulacji i jego przekroczenie, do którego powinniśmy dążyć, wymaga usilnej, wytężonej walki o obniżenie kosztów we wszystkich gałęziach gospodarki narodowej, jak również w dziedzinie usług socjalno-kulturalnych, administracji i wymiaru sprawiedliwości i innych. Minister Finansów w przemówieniu swoim stwierdził, że każdy procent obniżenia kosztów daje w efekcie rocznie setki milionów złotych dodatkowej akumulacji. Stwierdzenie tego faktu uwydatnia doniosłość walki o obniżkę kosztów.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselLangeOskar">Walka o obniżkę kosztów wymaga wzmocnionej i czujnej dyscypliny finansowej i kredytowej, wymaga dyscypliny płac oraz dyscypliny w dziedzinie zużycia materiałów. Nad dyscypliną tą czuwać musi nie tylko aparat finansowy państwa oraz poszczególne resorty Rządu; walka o nią musi być codzienną troską każdego pracownika na wszystkich szczeblach, musi być codzienną troską każdego obywatela. Ważną częścią tej walki jest walka o jakość produkcji oraz wykonywanych usług we wszystkich dziedzinach życia gospodarczego i społecznego. Źródłem wzrostu akumulacji jest wzrost wydajności pracy szybszy od wzrostu przeciętnych płac, zwiększenie oszczędności w gospodarce materiałowej, wzmożona ochrona własności socjalistycznej i troska o nią.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselLangeOskar">Oto trzy podstawowe źródła rezerw, których mobilizacja umożliwi wzrost akumulacji socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselLangeOskar">Pełne wykorzystanie tych rezerw wymaga rozszerzenia i podniesienia form współzawodnictwa pracy, ze szczególnym uwzględnieniem walki z brakoróbstwem, wymaga wzmocnienia kontroli i współzawodnictwa w dziedzinie obniżenia zużycia materiałów, wymaga troski o własność socjalistyczną w każdym przedsiębiorstwie, w każdej instytucji, w każdym gospodarstwie, na każdym odcinku życia gospodarczego i społecznego, wymaga wreszcie likwidacji wszelkich przerostów administracyjnych i wszelkiej zbytecznej biurokracji.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselLangeOskar">Walka o pełne wykorzystanie wymienionych rezerw, walka o zwiększoną socjalistyczną akumulację stanowi podstawę budowy socjalizmu w Polsce. Dlatego wymaga ona czujności politycznej w stosunku do elementów wrogich, działających z inspiracji wewnętrznej lub zagranicznej, dążących do stwarzania przeszkód w budowie socjalizmu drogą przeciwstawienia się wykorzystaniu tych rezerw w postaci ataków na własność socjalistyczną, na oszczędną gospodarkę materiałową i na wydajność pracy. Ataki takie przybierają rozmaite formy, od otwartej dywersji i sabotażu do subtelnej propagandy politycznej i ideologicznej. Walka o akumulację socjalistyczną jest i musi być w naszych warunkach walką polityczną. Bronią w tej walce jest solidarność i zwartość wszystkich twórczych, patriotycznych sił w narodzie polskim, skupienie tych sił do walki o szybkie i sprawne wykonanie zadań Planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselLangeOskar">W dyskusji na komisjach i podkomisjach, zajmujących się poszczególnymi działami budżetu, wysunięto wiele uwag dotyczących nie tylko projektowanego budżetu, ale także działania rozmaitych gałęzi naszej gospodarki narodowej oraz aparatu państwowego i społecznego. Uwagi te są wyrazem bezpośrednich doświadczeń posłów działających w terenie, zawierają one cenny materiał informacyjny, który niewątpliwie poszczególne resorty nie omieszkają wykorzystać. Ze względu na ich wagę podsumuję je pokrótce.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselLangeOskar">W dziedzinie obrotu towarowego stwierdzono, że uchwała Rady Ministrów z dnia 3 stycznia 1953 r. stworzyła pomyślne warunki dla rozwoju obrotu towarowego, wzmocnienia spójni między miastem a wsią oraz zacieśnienia sojuszu robotniczo-chłopskiego. Tym niemniej handel uspołeczniony wykazuje w wielu swoich placówkach jeszcze szereg niedociągnięć takich, jak brak dostatecznej analizy potrzeb konsumentów, wadliwe sporządzanie rozdzielników towarowych, niedocenianie lokalnych źródeł zaopatrzenia, brak w sklepach asortymentu przystosowanego do życzeń konsumentów. Jako środki zaradcze wysunięto ściślejsze powiązanie aparatu dystrybucyjnego z przemysłem dla większego oddziaływania na przemysł w kierunku lepszego dostosowania produkcji do potrzeb i upodobań konsumentów. Wskazano też na konieczność zwiększenia pracy polityczno-wychowawczej wśród pracowników handlu uspołecznionego, stałego szkolenia fachowego, ulepszenia doboru kadr pracowniczych, wzmożonej kontroli przez pracowników do tego powołanych oraz przez organizacje społeczne i samorząd spółdzielczy.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselLangeOskar">W dziedzinie oświaty, nauki i kultury stwierdzono wielkie znaczenie społeczne i polityczne wzrostu wydatków budżetowych w dziale usług kulturalnych, w szczególności znaczenie dla rozwoju nauki, oświaty i szkolenia zawodowego. Zwrócono uwagę na zagadnienie bibliotek, zwłaszcza na kwestię warunków materialnych bibliotekarzy oraz warunków lokalowych bibliotek. Podkreślono także potrzebę intensywniejszej działalności kulturalnej na Ziemiach Odzyskanych, przyśpieszenia tempa likwidacji niedostatecznie przygotowanych kadr nauczycielskich, dalszego rozwoju kin na wsi i radiofonizacji wsi, rozwoju szkolnictwa zaocznego na wsi. Omówiono zagadnienia polityki teatralnej oraz muzeów państwowych. Wysunięto cały szereg konkretnych wniosków.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselLangeOskar">W dziedzinie gospodarki komunalnej i mieszkaniowej stwierdzono, że tegoroczny program budownictwa mieszkaniowego i remontów kapitalnych przyniesie poważną poprawę warunków bytowych ludności pracującej. Zwrócono uwagę na szczególną doniosłość zagadnienia remontów kapitalnych i na potrzebę usprawnienia gospodarki w dziedzinie eksploatacji budynków mieszkalnych, a zwłaszcza w dziedzinie dokonywania remontów drobnych. Poruszono też zagadnienie usterek w nowym budownictwie oraz zagadnienie koordynacji między terminem oddawania nowych osiedli do użytku mieszkańców a terminem oddawania do użytku sieci usługowej handlowej i socjalno-kulturalnej. Stwierdzono konieczność wzmożenia akcji wychowawczej w dziedzinie poszanowania własności socjalistycznej oraz mobilizacji miejscowych czynników społecznych i wojewódzkich rad narodowych w kierunku podniesienia kultury miast i osiedli. Wysunięto szereg konkretnych wniosków.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselLangeOskar">W dziedzinie pracy i zdrowia podkreślono poważne osiągnięcia w szpitalnictwie, w opiece nad matką i dzieckiem, w lecznictwie, w zakładach pracy. Na przykład stwierdzono, że prawie we wszystkich kopalniach istnieją obecnie własne ambulatoria. Zwrócono uwagę na zagadnienie zwiększenia ilości godzin lekarskich w ośrodkach przyzakładowych. Poruszono też sprawę stanu higienicznego studzien, zwłaszcza w miasteczkach i na wsi. Stwierdzono potrzebę rozwiązania zagadnienia matek pracujących posiadających chore dzieci, a będących w warunkach niemożności umieszczenia ich w szpitalu i braku innej opieki w domu.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselLangeOskar">W dziedzinie przemysłu i budownictwa przemysłowego stwierdzono pełną realność i możliwość zadań postawionych w Narodowym Planie Gospodarczym i w budżecie. Stwierdzono szczególną wagę walki o obniżenie kosztów własnych i o akumulację. Wskazano na rozmaite niewykorzystane jeszcze rezerwy, zwłaszcza w zakresie odpadków surowcowych, takich jak np. żużel oraz w zakresie materiałów budowlanych. Wskazano także na niedostateczną jakość produkcji niektórych gałęzi przemysłu, szczególnie w zakresie artykułów spożywczych i konsumpcyjnych oraz w dziedzinie budownictwa. Wysunięto szereg środków zaradczych. Zwrócono uwagę na konieczność oszczędnego użytkowania materiałów i zagadnienie pewnych przerostów administracyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselLangeOskar">W dziedzinie rolnictwa i leśnictwa zwrócono uwagę na znaczenie dla gospodarki narodowej wysokiej sumy wydatków budżetowych na rolnictwo. Stwierdzono konieczność ulepszenia projektowania inwestycji budowlanych na wsi, lepszego dostosowania ich do potrzeb gospodarki rolnej. Zalecono odbywanie narad wytwórczych z udziałem projektantów budownictwa gospodarczego oraz aktywu gospodarczego spółdzielni produkcyjnych. Stwierdzono, że państwowe gospodarstwa rolne winny zwrócić uwagę na istniejące a niewykorzystane wewnętrzne urządzenia mechaniczne w dziedzinie produkcji zwierzęcej: urządzenia te winny być odrestaurowane i wprowadzone do produkcji. Omówiono zagadnienie ułatwienia lokomocji w terenie dla instruktorów gminnych oraz zagadnienie podniesienia ich wiadomości fachowych. Zaproponowano wprowadzenie nagród dla gromad i spółdzielni produkcyjnych przodujących w pracach melioracyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#PoselLangeOskar">W dziedzinie komunikacji, łączności i żeglugi omawiano sposoby dalszego rozwoju i ulepszenia dokonanych osiągnięć. Zwrócono uwagę na potrzebę podniesienia współczynnika obrotu wagonów, usprawnienia szybkości pociągów, wzmożenia oszczędności węgla, podniesienia kultury pasażerów, czystości na dworcach kolejowych, rytmiki przewozów osobowych i towarowych itp. Jeśli chodzi o transport drogowy, zwrócono uwagę na zagadnienie zabezpieczenia komunikacji podmiejskiej i wzmocnienia zaplecza technicznego transportu mechanicznego. Omówiono też sprawę remontów nawierzchni i mostów oraz potrzebę dalszej walki o obniżkę kosztów własnych w tej dziedzinie. Stwierdzono konieczność skrócenia czasu doręczania listów przez pocztę i wysunięto wnioski w sprawie urządzeń technicznych usprawniających kolportaż prasy. Szczególną uwagę zwrócono na zagadnienie żeglugi, zwłaszcza na sprawę kadr w dziedzinie rybołówstwa morskiego. Stwierdzono potrzebę staranniejszego doboru tych kadr, ich szkolenia zawodowego oraz wprowadzenia metod zespołowej pracy załóg rybackich i ulepszenia sprzętu.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#PoselLangeOskar">W dziedzinie administracji i wymiaru sprawiedliwości stwierdzono wielkie osiągnięcia odnośnie zmniejszenia udziału kosztów administracji w wydatkach budżetowych; stwierdzono, że zwiększone zadania budżetowe zostaną wykonane przy tych samych co dotychczas kosztach administracyjnych, co oznacza usprawnienie aparatu administracyjnego. Zwrócono uwagę na doniosłą rolę systemu rejestracji etatów w przedsiębiorstwach państwowych, który przyczynił się do tych osiągnięć. Podkreślono istnienie niewykorzystanych jeszcze rezerw w aparacie administracyjnym i potrzebę dalszej walki z przerostami biurokratycznymi. Stwierdzono, że dotychczas wszystkie redukcje były podejmowane odgórnie i że zachodzi potrzeba większej oddolnej inicjatywy i aktywności poszczególnych resortów i rad narodowych oraz poszczególnych przedsiębiorstw i instytucji w dziedzinie redukcji etatów. Doniosłą rolę powinno odegrać wypracowanie wzorcowej struktury administracyjnej dla ministerstw i centralnych zarządów, a zwłaszcza dla rad narodowych. Zwrócono także uwagę na potrzebę dalszej redukcji wydatków rzeczowych w dziedzinie administracji.</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#PoselLangeOskar">W czasie obrad Komisji Budżetowej obywatele posłowie referujący wyniki obrad poszczególnych komisji i podkomisji oraz przedstawiciele Rządu wnieśli szereg poprawek do projektu budżetu. Poprawki te dotyczyły zarówno zwiększenia jak i zmniejszenia poszczególnych wydatków. W toku dyskusji nad budżetem resorty stwierdziły możliwość wygospodarowania pewnych oszczędności. W wyniku obrad nad tymi poprawkami Komisja Budżetowa postanowiła zwiększyć wydatki budżetu państwa o kwotę 1.600.000 zł, zmniejszyć je o kwotę 108.746.500 zł. Dochody budżetu pozostają bez zmiany.</u> + <u xml:id="u-5.43" who="#PoselLangeOskar">W ostatecznym więc wyniku projekt budżetu uchwalony przez komisję ustala:</u> + <u xml:id="u-5.44" who="#PoselLangeOskar">w dochodach sumę zł 101.069.469.954 w wydatkach sumę zł 97.017.807.843 nadwyżkę dochodów nad wydatkami zł 4.051.662.111 Liczby te są wydrukowane w doręczonym dzisiaj obywatelom posłom sprawozdaniu Komisji Budżetowej.</u> + <u xml:id="u-5.45" who="#PoselLangeOskar">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy budżetowej wypełnia zadania postawione budżetowi na rok 1953. Budżet, który Sejmowi przedstawiono, jest skutecznym instrumentem gromadzenia środków finansowych dla wykonania zadań naszego Państwa Ludowego oraz zużytkowania tych środków zgodnie z wytycznymi narodowych planów gospodarczych. Jest to budżet czwartego roku wykonywania Planu 6-letniego, zarazem pierwszy budżet realizujący program Frontu Narodowego, a także pierwszy budżet uchwalony na podstawie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Budżet ten opiera się na osiągnięciach dotychczasowej naszej walki o wykonywanie naszych narodowych planów gospodarczych, wielkich planów rozbudowy naszej gospodarki narodowej i przebudowy ustroju społecznego naszego kraju. Jest to zarazem budżet dalszego wysiłku w walce o uprzemysłowienie i rozwój całej naszej gospodarki narodowej, w walce o urzeczywistnienie socjalizmu w Polsce.</u> + <u xml:id="u-5.46" who="#PoselLangeOskar">Za nami są wielkie osiągnięcia polegające na systematycznym przekraczaniu corocznych zadań postawionych przez Plan 6-letni, osiągnięcia, które były możliwe dzięki wytrwałemu wysiłkowi i ofiarności mas pracujących, a w szczególności klasy robotniczej, osiągnięcia, które były możliwe dzięki właściwej, opartej na zasadach marksizmu-leninizmu polityce naszego Rządu oraz Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — kierowniczej siły naszego narodu. Przed nami są nowe niewykonane jeszcze zadania zakończenia i przekroczenia Planu 6-letniego, przed nami jest także w dalszą jeszcze przyszłość sięgająca wielka wizja gospodarczego i kulturalnego rozkwitu naszej Ojczyzny, zawarta w historycznym programie Frontu Narodowego, programie zaakceptowanym przez naród w dniu kiedy wybrał obecny Sejm.</u> + <u xml:id="u-5.47" who="#PoselLangeOskar">Przyjmując obecny budżet stawiamy nowy krok na drodze wykonania Planu 6-letniego i na drodze urzeczywistnienia programu Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-5.48" who="#PoselLangeOskar">W imieniu Komisji Budżetowej wnoszę co następuje:</u> + <u xml:id="u-5.49" who="#PoselLangeOskar">Wysoki Sejm uchwalić raczy projekt ustawy budżetowej z załącznikami od nr 1 do 7.</u> + <u xml:id="u-5.50" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Dla wygłoszenia sprawozdania Komisji Budżetowej o przedłożonym przez Radę Ministrów sprawozdaniu z wykonania budżetu państwa za rok 1951 zabierze głos wicemarszałek Józef Ozga-Michalski.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Wysoki Sejmie! Rok 1951 był pierwszym rokiem funkcjonowania nowego systemu budżetowego. Dlatego też sprawozdanie z wykonania budżetu za rok 1951 jest nie tylko sprawozdaniem z kwotowego wykonania budżetu uchwalonego przez Sejm Ustawodawczy dnia 23 marca 1951 r., lecz zawiera również odpowiedź na pytanie, jakie braki i niedociągnięcia w założeniach i w realizacji tego systemu ujawniły się w toku wykonywania budżetu.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Dla właściwej oceny sprawozdania celowe jest przypomnienie, na czym polegała zmiana systemu budżetowego dokonana na przełomie łat 1950 —1951, jak głęboko sięgała reforma budżetowa i w jakich warunkach w 1951 r. budżet był wykonywany.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Przebudowa systemu budżetowego miała na celu dostosowanie go do potrzeb gospodarki planowej na etapie budowy podstaw socjalizmu. System budżetowy obowiązujący do 1951 r. przestał odpowiadać tym potrzebom. Wystąpiło to wyraźnie w związku z zadaniami Planu 6-letniego i z wymogami racjonalnego socjalistycznego planowania oraz w związku z wyraźnym, zdecydowanym przesunięciem się funkcji naszego państwa z czysto administracyjnych na funkcje organizacyjno-gospodarcze oraz kulturalno-wychowawcze.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">W rezultacie dokonanej przebudowy systemu budżetowego powstał obok jednolitego narodowego planu gospodarczego, jako pieniężny jego wyraz, opierający się we wszystkich elementach na wskaźnikach tego planu — podstawowy plan finansowy, którym stał się jednolity budżet państwa, realizowany przez centralne i terenowe organy jednolitej władzy państwowej. Zadaniem jego było gromadzenie i rozdział środków na finansowanie całokształtu zadań państwa, w szczególności zadań w zakresie gospodarki narodowej, zaspokojenia potrzeb socjalno-kulturalnych ludności, wzmocnienia obronności kraju, utrzymania aparatu administracji i wymiaru Sprawiedliwości. W związku z tym zakres budżetu państwa został znacznie rozszerzony. W budżecie państwa zostały scalone dochody i wydatki dotychczas oddzielnych budżetów: budżetu państwowego, budżetów związków samorządu terytorialnego, budżetów jednostek administracji gospodarczej, budżetu ubezpieczeń społecznych, akcji socjalnej prowadzonej na odrębnych rachunkach przez Centralną Radę Związków Zawodowych, a poza tym z budżetem tym zostały ściślej, szerzej i głębiej powiązane przedsiębiorstwa działające według zasad rozrachunku gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Jest rzeczą zrozumiałą, że dla przeprowadzenia tak olbrzymiego scalenia musiały uprzednio zaistnieć odpowiednie warunki organizacyjne. Warunków tych dostarczyła przede wszystkim dokonana w 1950 r. przebudowa ustrojowa, wyposażająca rady narodowe jako terenowe organy władzy państwowej w nowy, daleko szerszy od dotychczasowego zakres praw i obowiązków. Wyrazem tego były między innymi budżety terenowe na rok 1951, które trzykrotnie przekraczały sumę budżetów b. związków samorządowych z r. 1950. Obejmowały one nie tylko dotychczasowe dochody i wydatki b. związków samorządowych, lecz również budżety organów państwowych (I i II instancji) oraz szereg zadań dawniej (przed r. 1951) objętych budżetem państwowym.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Przez tę głęboką reformę organizacji władzy państwowej stworzone zostały mocne podstawy organizacyjne, a w ślad za tym i finansowe do szybkiego wyrównywania zacofania gospodarczego i kulturalnego pewnych części naszego kraju. Wyrazem tej polityki było włączenie w 1951 r. budżetów terenowych do ogólnego budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">To olbrzymie rozszerzenie zakresu budżetu państwa wymagało od bezpośrednich jego wykonawców bieżącego podnoszenia swych kwalifikacji zawodowych dokonywanego równolegle z codzienną realizacją zadań w nowych, zmienionych formach organizacyjnych i według nowych, zmienionych metod planowania i wykonywania budżetu.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">O zasięgu i wielkości wysiłku w tym zakresie daje wyobrażenie liczba budżetów terenowych sięgająca 4.000 oraz liczba jednostek samodzielnie wykonujących budżet sięgająca 28.000. Cechą bowiem budżetu w nowym systemie jest jego zbiorczość, obejmująca nie tylko budżet centralny i budżety terenowe poszczególnych rad narodowych, lecz sięgająca głębiej, do każdej jednostki samodzielnej, która zgodnie z założeniami systemu powinna mieć swój własny roczny plan i zgodnie z tym planem kierować swą działalnością.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">W granicach tak zarysowanych zasad systemu budżetowego, wymagającego całkowicie nowych metod planowania, nie mógł pozostać niezmieniony mechanizm wewnętrzny jego funkcjonowania. Uległy przeto na przełomie roku 1950 — 1951 całkowicie zmianie przepisy o wykonywaniu budżetu, rachunkowości budżetowej i sprawozdawczości. Wprowadzony tymi przepisami mechanizm miał zapewnić pełne i terminowe wykonywanie zadań Narodowego Planu Gospodarczego oraz kontrolę finansową przebiegu jego wykonywania, zabezpieczyć zachowanie ścisłej oszczędności w wydatkowaniu sum budżetowych, tak aby ustalone budżetem kredyty nie były nakazem wydatkowania, lecz nakazem działania, nakazem realizowania zadań przy użyciu najmniejszych środków, aby umożliwić wykrywanie wszelkich zasobów i rezerw.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Tego rodzaju zadania wymagały wielkiego wysiłku ze strony wykonawców budżetu. System ten, będąc systemem precyzyjnym, dostarcza szerokiego wachlarza narzędzi służących do realizacji celów planowego kierownictwa gospodarką budżetową, wymaga jednak dużej umiejętności posługiwania się nimi, do tego jednak niezbędny jest upływ czasu i narastające wraz z nim doświadczenie. Dlatego, pomimo braków i niedociągnięć stwierdzonych w toku wykonywania budżetu 1951 r., trzeba stwierdzić, że młody aparat finansowy wykonał w tym roku swe zadania.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Z uwagi na to, że zgodnie z zasadami systemu budżetowego budżet państwa ma być wyrazem finansowym Narodowego Planu Gospodarczego, przed przystąpieniem do omówienia sprawozdania z wykonania budżetu za rok 1951 należy poprzedzić go krótkim przypomnieniem osiągnięć w zakresie realizacji zadań tego planu w r. 1951.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Plan produkcji przemysłu socjalistycznego został w okresie sprawozdawczym wykonany według wartości w cenach niezmiennych w 100,8%. Wartość produkcji przemysłowej w 1951 r. wzrosła o 24,4% w stosunku do 1950 r. i osiągnęła 270% produkcji w porównaniu ze stanem przedwojennym.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">W okresie sprawozdawczym uruchomiono szereg inwestycji przemysłowych o podstawowym znaczeniu dla rozwoju gospodarki narodowej, jak nowa stalownia w Hucie im. Bolesława Bieruta, wielki piec — „B” w Hucie — „Kościuszko”, hale montażowe fabryk samochodów na Żeraniu i w Lublinie, Fabryka Włókien Sztucznych w Gorzowie, Zakłady Przemysłu Bawełnianego w Piotrkowie i inne.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Równocześnie nastąpiło zwiększenie mocy produkcyjnej starych zakładów przez wprowadzenie do nich nowej techniki, zwłaszcza mechanizacji robót ciężkich i pracochłonnych oraz nowoczesnych i wysokowydajnych procesów technologicznych. Uruchomiono produkcję wielu nowych wyrobów, jak kombajny węglowe i inne maszyny górnicze, nowe typy obrabiarek, maszyn, wagonów, kotłów, statków, maszyn rolniczych itd., różne produkty chemiczne oraz montaż samochodów osobowych — „Warszawa”^ ^i ciężarowych — „Lublin”.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Wydajność pracy mierzona wartością produkcji na pracownika grupy przemysłowej wzrosła w okresie sprawozdawczym w przemyśle wielkim i średnim o 14%, zaś w przemyśle drobnym o 17% w porównaniu z rokiem 1950. W tymże okresie dzięki rozwojowi socjalistycznych metod gospodarowania uzyskano dalszą poważną obniżkę kosztów własnych produkcji o 4,6%.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">W okresie sprawozdawczym nastąpił również poważny rozwój innych działów gospodarki narodowej. Przewozy towarowe wszystkimi środkami transportu wzrosły o 14% w porównaniu z rokiem 1950. Całość obrotów handlu detalicznego wzrosła w tymże okresie o 11%. Cyfra zatrudnienia pozarolniczego wzrosła o 12%, przy czym nastąpiła dalsza poprawa warunków kulturalno-bytowych mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Zakończona została likwidacja analfabetyzmu jako zjawiska masowego, zwiększyła się ilość absolwentów szkół podstawowych, ogólnokształcących i wyższych, rozbudowane zostały znacznie służby ochrony zdrowia, nastąpił dalszy rozwój kultury, oddano do użytku znaczną ilość nowych inwestycji mieszkaniowych, kulturalnych i socjalnych: 99 tysięcy izb mieszkalnych, budynki wyższych uczelni, domy kultury, domy dziecka, przedszkola.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Olbrzymią rolę w realizacji osiągnięć gospodarki narodowej w okresie sprawozdawczym odegrała braterska pomoc Wielkiego Związku Radzieckiego oraz wzmożenie i zacieśnienie stosunków z krajami demokracji ludowej.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Obok poważnych osiągnięć w realizacji drugiego roku Planu 6-letniego, na niektórych odcinkach produkcji przemysłowej oraz w produkcji rolnej zadania planowe nie zostały wykonane.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">W rolnictwie na niepełne wykonanie planowych zadań złożył się szereg przyczyn, w szczególności długotrwała posucha, a w związku z tym nienadążanie rolnictwa za tempem rozwoju przemysłu, co spowodowało, że zarówno produkcja roślinna jak i produkcja zwierzęca kształtowały się poniżej poziomu roku poprzedniego.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Wykonanie budżetu państwa za rok 1951 charakteryzuje się poważnymi osiągnięciami finansowymi. Dochody budżetowe wykonane zostały w 117,4% (preliminowano 58.256,7 mln zł, wykonano 68.414,3 mln zł), natomiast wydatki budżetowe w 92% (preliminowano 55.820,6 mln zł, wykonano 51.649,8 mln zł). W ten sposób nadwyżka dochodów nad wydatkami preliminowana w kwocie 2.436,1 mln zł wyniosła faktycznie 16.764,5 mln zł.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Wygospodarowanie tak poważnej nadwyżki budżetowej było między innymi wynikiem:</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">1.Zwiększenia dochodów budżetowych a)z tytułu pozostałości poprzedniego okresu4.798 mln zł b)z tytułu pożyczek krajowych 1.083 mln zł c)z tytułu dochodów gospodarki uspołecznionej 740 mln zł d) z tytułu wpływów różnych 3.091mln zł razem 9.712 mln zł 2. Zmniejszenia wydatków budżetowych wskutek niewyczerpania kredytów a)w grupie — gospodarka narodowa 1.701 mln zł b)w grupie — urządzenia socjalno-kulturalne1.612 mln zł c)w grupie — obrona narodowa127 mln zł d)w grupie — administracja512 mln zł e)w grupie — długi państwowe151 mln zł f)w grupie — środki rezerwowe i inne 68 mln zł razem4.171mln zł Analiza dochodów budżetowych wskazuje, że wykonanie planu dochodów w 117,4%, wyrażające się przekroczeniem o ponad 10 mld zł sum preliminowanych, spowodowane zostało głównie wpłatą dochodów niepreliminowanych, przy czym największymi z nich są: 4,8 mld zł z pozostałości poprzedniego okresu, 1,1 mld zł z wpływów Narodowej Pożyczki Rozwoju Sił Polski.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Szczegółowy wskaźnik wykonania budżetu po stronie dochodów przedstawia się w poszczególnych grupach jak następuje:</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">I. Gospodarka uspołeczniona101,6%</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">II. Gospodarka nieuspołeczniona — podatki i inne wpływy od ludności 106,6% III. Opłaty 114,4% IV. Wpływy różne 181,9% V. Pożyczki państwowe i lokaty 174,6% Analiza wydatków budżetu państwa wskazuje na niewyczerpanie kredytów we wszystkich grupach. Na ogólną sumę oszczędności w wydatkach w sumie 4,1 mld zł niewyczerpane kredyty na wydatki bieżące stanowią 2,9 mld zł, zaś na wydatki inwestycyjne 1,2 mld zł.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Decydujący wpływ na uzyskanie tak poważnych oszczędności miała kompresja wydatków w związku z uchwałami Prezydium Rządu z dnia 6 Iipca i 22 października 1951 r. o dodatkowej mobilizacji środków finansowych na cele gospodarki narodowej. Ponadto jednak niewyczerpanie kredytów w wielu działach spowodowane zostało niewykonaniem zaplanowanych wskaźników rozwoju działalności, jak np. w dziale oświaty, zdrowia, pomocy społecznej itd.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Największe sumy niewyczerpanych kredytów bieżących przypadają na grupy: „Urządzenia socjalno-kulturalne”, a mianowicie: 1,6 miliarda zł, tj. 9,5% i — „Gospodarka narodowa” 1,7 mld zł, tj. 7%, natomiast znacznie mniejsze niewyczerpanie kredytów wykazuje — „Administracja” — 0,5 miliarda zł, tj. ok. 7%.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Szczegółowy wskaźnik wykonania budżetu po stronie wydatków przedstawia się w poszczególnych grupach jak następuje:</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">I. Gospodarka narodowa 93,0%</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">II. Urządzenia socjalno-kulturalne 90,5%</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">III. Obrona narodowa 96,8%</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">IV. Administracja 92,9%</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">V. Długi państwowe 67,7%</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">VI. Środki rezerwowe i inne 97,5%</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Wykonanie budżetu centralnego wykazuje: w dochodach wpłaty w sumie 66.670 mln zł (wobec 56.726 mln zł zapreliminowanych), a więc wykonanie w 115%, w wydatkach kredyty wykorzystano w sumie 43.790 mln zł (wobec 47.360 mln zł zapreliminowanych), tj. wykonanie 92,4%. W ten sposób dochody budżetu centralnego przekroczyły wydatki o 22.880 mln, zaś po odjęciu udziału i dotacji dla budżetów, terenowych w kwocie 6.954 mln zł saldo czynne budżetu centralnego wyniosło 15.926 mln zł, co zgodne jest z odnośnymi sumami kasowego wykonania budżetu centralnego Narodowego Banku Polskiego.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Wydatki budżetu centralnego wskazują na niewyczerpanie zapreliminowanych kredytów przez wszystkie resorty. Znaczne niewyczerpanie kredytów wykazują: Ministerstwo Przemysłu Ciężkiego zł 516.262.000 (10%), Ministerstwo Kolei zł 341.329.000 (16,6%), Prezydium Rady Ministrów zł 305.941.000 (14%), Ministerstwo Handlu Wewnętrznego zł 198.253.000 (15%), Ministerstwo Państwowych Gospodarstw Rolnych zł 154.964.000 (15%), Centralny Urząd Szkolenia Zawodowego zł 114.495.000 (12%).</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">W szeregu resortów znaczne sumy niewyczerpanych kredytów nie były wynikiem przeprowadzonych oszczędności w wydatkach, lecz spowodowane zostały niewykonaniem zadań rzeczowych. Na przykład Ministerstwo Oświaty nie wyczerpało kredytów na ogólną sumę 26.304.000 zł, m. in. na skutek niezorganizowania zaplanowanej ilości domów dziecka (plan przewidywał 439 domów, faktycznie czynnych było tylko 329, tj. 75%), szkół dla pracujących (czynnych było 574 wobec 1.026 planowanych, tj. 58%); Ministerstwo Górnictwa nie wyczerpało m. in. sumy 9.332.000 zł na budowę przedszkoli.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Wykonanie budżetów terenowych.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Budżety terenowe po stronie dochodów własnych wykonano z nadwyżką 14% — osiągnięto sumę 1.744.058.000 zł wobec 1.530.622.000 zł preliminowanych. Po stronie wydatków wyczerpano kredyty na sumę 7.859.496.000 zł wobec 8.460.565.000 zł preliminowanych, co stanowi 93%.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Analiza wykonania budżetów terenowych wykazuje ogólnie zaniżone preliminowanie dochodów przy zapreliminowaniu wydatków ponad rzeczywiste potrzeby. Wynikiem tego było przekroczenie zaplanowanych dochodów we wszystkich budżetach terenowych z wyjątkiem województw: warszawskiego, szczecińskiego, opolskiego, koszalińskiego i miasta Łodzi.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Główną przyczyną zaniżonego preliminowania było niedostateczne rozeznanie źródeł dochodów, w szczególności w dziale gospodarki uspołecznionej i nieuspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Niewyczerpanie kredytów we wszystkich budżetach terenowych spowodowane zostało przede wszystkim na skutek niewykonania zadań planowych, szczególnie na odcinku gospodarki komunalnej, zdrowia, rolnictwa i leśnictwa, np. w woj. białostockim remonty zabudowań parcelacyjnych — resztówek wykonano w 43%, w woj. rzeszowskim uruchomiono 37 ośrodków zdrowia wobec 42 zaplanowanych.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Z przeprowadzonej analizy wykonania budżetu państwa za rok 1951 wynikają następujące zagadnienia:</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">1. Wykonanie budżetu centralnego w r. 1951 wskazuje na poważne jeszcze braki zarówno w zakresie preliminowania dochodów i wydatków, jak i w zakresie przestrzegania dyscypliny finansowo-budżetowej przez część jednostek budżetowych na różnych szczeblach. Pomimo poprawy w zakresie planowania budżetowego i wykonywania budżetu niezbędne jest dalsze systematyczne podnoszenie poziomu planowania budżetowego przez pełniejsze ujęcie i wykorzystanie wszystkich źródeł dochodów oraz oparcie wszelkich wydatków na uzasadnionych gospodarczo i sprawdzonych normach budżetowych. Należy zwiększyć walkę o ścisłe przestrzeganie dyscypliny finansowej i budżetowej, w szczególności wzmóc odpowiedzialność kierowników jednostek oraz głównych (starszych) księgowych za przekraczanie przyznanych kredytów i za wszelkie naruszenia dyscypliny finansowej.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">2. Wykonanie budżetu terenowego wskazuje na poważne trudności, jakie występowały w r. 1951 jako pierwszym roku istnienia budżetów terenowych. Trudności te spowodowane zostały w szczególności brakiem doświadczenia i przygotowania kadr finansowych i rachunkowych. Celem stopniowej likwidacji uchybień w zakresie prawidłowości i terminowości rachunkowości i sprawozdawczości, przestrzegania norm budżetowych i dyscypliny finansowo-budżetowej, ściślejszego powiązania planów finansowych przedsiębiorstw terenowych z budżetami terenowymi — konieczne jest zaprowadzenie w szerszym niż dotąd zakresie kontroli wykonania zarówno przez prezydia rad narodowych, jak i przez kierowników jednostek oraz zwiększenie pomocy organizacyjno-instruktażowej dla terenowych organów finansowych i wzmocnienie nadzoru nad nimi przez organy centralne Ministerstwa Finansów.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">3. W szeregu resortów stwierdzone zostały wypadki nierealnego, zaniżonego względnie zawyżonego planowania dochodów jednostek gospodarczych, wynikające z wadliwej kalkulacji kosztów własnych i cen. Stan ten powoduje znaczne odchylenia pomiędzy kwotami planowymi a faktycznie wykonanymi. Na niewykonanie przez przedsiębiorstwa uspołecznione planu wpłat do budżetu wywiera również wpływ zamrażanie poważnych kwot środków obrotowych w zapasach ponadnormatywnych oraz wadliwie wykonanej produkcji.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">4. Wykonanie planów inwestycyjnych wykazało w niektórych resortach niewykonanie planów sfinansowania inwestycji, co łączyło się z niewykonaniem planów rzeczowych, jak również wykazało w szeregu wypadków rozbieżności pomiędzy wykonaniem finansowym a wykonaniem rzeczowym. Występowały również wypadki zwiększenia limitów inwestycyjnych, które nie zostały wykorzystane wskutek niewykonania rzeczowego, oraz znaczne braki w zakresie sprawozdawczości inwestycyjnej. Uchybienia te wskazują na konieczność zwiększenia dyscypliny inwestycyjnej, zarówno w zakresie wykonawstwa rzeczowego jak i wykonawstwa finansowego, znacznego wzmocnienia nadzoru ze strony inwestorów centralnych i banków finansujących inwestycje oraz zasadniczej poprawy sprawozdawczości inwestycyjnej.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Oceniając całość wykonania budżetu państwa za rok 1951 należy stwierdzić, że mimo wielu trudności został on pomyślnie zrealizowany.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#PoselOzgaMichalskiJozef">Wnoszę o zatwierdzenie przedstawionego przez Radę Ministrów sprawozdania z wykonania budżetu państwa za rok 1951.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 55 do godz. 13 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#Marszalek">Otwieram łączną dyskusję nad projektem ustawy budżetowej na rok 1953 i sprawozdaniem Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1951. Jako pierwszy zabierze głos w dyskusji poseł woj. stalinogrodzkiego Wiktor Kłosiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Wysoki Sejmie! Ludzie pracy w Polsce Ludowej z dużym zainteresowaniem śledzą każdorazowo debaty nad budżetem naszego państwa, szczegółowo interesują się układem i głównymi pozycjami budżetu.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Nasz budżet państwowy stanowi bowiem bezpośrednie potwierdzenie faktu, że w Państwie Ludowym dochód narodowy stanowi własność ludzi pracy, tj. należy do tych, którzy swoją pracą przyczynili się bezpośrednio do jego powstania.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselKlosiewiczWiktor">W budżecie państwowym widzi klasa robotnicza zabezpieczenie planów naszego budownictwa, gwarancję wzrostu naszej siły obronnej oraz zapewnienie systematycznego wzrostu poziomu materialnego ludności.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Analizując nasz tegoroczny budżet widzimy, że zasadnicza jego linia zmierza przy zachowaniu niezbędnej równowagi budżetowej do jeszcze pełniejszego niż w latach poprzednich zaspokojenia rosnących potrzeb materialnych i kulturalnych ludności pracującej. Znajduje to wyraz w strukturze budżetu i proporcjach podziału dochodu narodowego, przeznaczających ponad połowę środków na finansowanie rozwoju naszej gospodarki narodowej, na rozszerzenie produkcji socjalistycznej, 1/4 na cele socjalno-kulturalne, zaś pozostałą sumę na administrację, obronność, wymiar sprawiedliwości oraz inne potrzeby ogólnopaństwowe i społeczne.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Ten układ budżetu, uwzględniający rosnące stale potrzeby narodu, potwierdza raz jeszcze niezaprzeczalną wyższość naszego ustroju społecznego nad ustrojem kapitalistycznym, potwierdza prawidłowość naszego rozwoju w oparciu o sformułowane z genialną wnikliwością przez towarzysza Stalina podstawowe prawo ekonomiczne socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Towarzysz Stalin, formułując w sposób naukowy podstawowe ekonomiczne prawo socjalizmu, pisze:</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselKlosiewiczWiktor">„...Zapewnienie maksymalnego zaspokojenia stale rosnących materialnych i kulturalnych potrzeb całego społeczeństwa jest celem produkcji socjalistycznej, nieprzerwany wzrost i doskonalenie produkcji socjalistycznej na bazie najwyższej techniki jest środkiem do osiągnięcia celu.” W sformułowaniu tym zawarte jest głębokie wskazanie dla klasy robotniczej; podkreśla ono ścisłą zależność zachodzącą między rozwojem produkcji socjalistycznej a możliwościami wzrostu stopy życiowej.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Coraz gruntowniejsze przyswajanie sobie tej prawdy przez ludzi pracy, coraz powszechniejsze zaznajamianie się z układem budżetu państwowego staje się dodatkowym bodźcem aktywności produkcyjnej, wpływającym na wzrost wydajności pracy i oszczędną gospodarkę.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Analiza budżetu od strony dochodów wykazuje, że decydujące źródło dochodów stanowią wpływy z gospodarki uspołecznionej, a przede wszystkim z przemysłu socjalistycznego. Widzimy więc, że podstawowym czynnikiem, który decyduje o wysokości dochodu narodowego i zapewnia planową realizację budżetu jest wykonywanie i przekraczanie planów produkcyjnych przez wszystkie zakłady pracy, jest stały rozwój współzawodnictwa pracy i nowatorstwa, pozwalający produkować lepiej i więcej, jest przestrzeganie zasad socjalistycznej dyscypliny pracy i ścisłej oszczędności, pozwalające produkować taniej i wykorzystywać w większym stopniu naturalne rezerwy kryjące się jeszcze w wielu zakładach pracy.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselKlosiewiczWiktor">W miarę wzrostu uświadomienia politycznego i aktywności społecznej w masach pracujących wzrasta coraz bardziej zainteresowanie budżetem państwowym, jego strukturą i przebiegiem jego realizacji. Jest to wynikiem coraz głębszego zrozumienia ścisłej zależności, jaka zachodzi między kształtowaniem się naszego dochodu narodowego a osobistym wkładem każdego pracującego, jego stosunkiem do pracy i własności społecznej.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Na bazie tego zrozumienia umacnia się w masach poczucie ich roli — współgospodarzy kraju odpowiedzialnych nie tylko za własny warsztat i zakład pracy, ale za całą gospodarkę narodową.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Budżet nasz pozwala każdemu człowiekowi pracy zrozumieć i uświadomić sobie całą różnorodność świadczeń, jakie państwo, oprócz płacy zarobkowej, przeznacza na poprawę położenia materialnego ludności, na podniesienie poziomu zdrowotnego i kulturalnego całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Zasiłki i wypłaty z tytułu ubezpieczeń społecznych, zasiłki rodzinne, bezpłatna pomoc lekarska, nakłady na bezpieczeństwo i higienę pracy, sanatoria i domy wypoczynkowe, bezpłatne nauczanie i stypendia, budownictwo mieszkaniowe, socjalne i kulturalne, ogródki działkowe, kultura fizyczna — oto różnorodne drogi wpływania na poprawę sytuacji materialnej człowieka pracy, uwidocznione w strukturze naszego budżetu.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Jakże krańcowo odmiennie wyglądają pod tym względem budżety państw kapitalistycznych, gdzie budżet nie służy zabezpieczeniu interesów mas pracujących, lecz budowany jest pod kątem zabezpieczenia miliardowych zysków dla małej garści kapitalistów, podczas gdy miliony ludzi pracy pozbawione możności zaspokojenia swych elementarnych potrzeb życiowych skazane są na wyzysk, bezrobocie i nędzę.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Jaskrawo grabieżczy układ tych budżetów demaskują oficjalne dane statystyczne. Oto w tegorocznym budżecie Stanów Zjednoczonych wydatki zbrojeniowe przekraczają 70% ogólnej sumy budżetu, przy czym podatki, które w r. 1940 wynosiły 117 dolarów na głowę ludności, wzrosły w r. 1952 do wysokości 557 dolarów. Ludność Stanów Zjednoczonych wydaje na zapłacenie podatków o 20 miliardów dolarów rocznie więcej niż na utrzymanie.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Nie lepiej dzieje się w Europie Zachodniej. Oto na przykład według opublikowanych ostatnio materiałów europejskiej komisji ekonomicznej ONZ 1/10 najzamożniejszej ludności Anglii otrzymuje 34% dochodu narodowego, podczas gdy na 50% ludności ubogiej przypada zaledwie 21% dochodu. Mimo to nowy budżet brytyjski na rok 1953, zwany nawet przez prasę burżuazyjną — „budżetem uprzywilejowanych”, przewiduje szereg poważnych ulg podatkowych dla najlepiej sytuowanych, a nie przynosi żadnej poprawy w położeniu robotników.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Jeszcze jaskrawiej występuje to zjawisko w zmarshallizowanej Francji, gdzie na przestrzeni ostatnich lat udział płac robotniczych w dochodzie narodowym Spadł z 40,3% do 20,5% w roku bieżącym. Rząd francuski dla ratowania krytycznej sytuacji skarbu państwa zamierza narzucić nowe podatki w wysokości 150 miliardów franków oraz podnieść poważnie ceny na szereg podstawowych artykułów i świadczeń usługowych, bez wyrównania zarobków klasy robotniczej.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Przytoczone wyżej przykłady potwierdzają w pełni sformułowane przez towarzysza Stalina podstawowe prawo ekonomiczne kapitalizmu, którego istotą jest zapewnienie maksymalnych zysków monopoli kapitalistycznych w drodze wyzysku i ruiny mas pracujących własnych i obcych krajów, w drodze militaryzacji gospodarki i wojen.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselKlosiewiczWiktor">W przeciwieństwie do tych podporządkowanych interesom wielkiego kapitału, zmilitaryzowanych budżetów państw kapitalistycznych, obarczających ciężarem przygotowań wojennych masy pracujące, nasz pokojowy budżet, w miarę rozwoju naszej gospodarki narodowej, z roku na rok w coraz większym stopniu służy zaspokajaniu podstawowych potrzeb społeczeństwa, zabezpieczając równocześnie przewidziane planem wysokie tempo dalszego uprzemysłowienia kraju.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Z przedstawionego nam projektu budżetu wynika, że w roku bieżącym przy wzroście całego budżetu o 10% zgodnie ze wzrostem dochodu narodowego, wydatki na usługi socjalno-kulturalne wzrastają przeciętnie o 6%, co stanowi gwarancję dalszego wzrostu poziomu życiowego mas.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Z zestawienia szczegółowego wynika, że dzięki temu poważnie podniesie się stan opieki zdrowotnej, lecznictwa szpitalnego i sanatoryjnego.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Liczba łóżek w szpitalach wzrośnie do 104,9%, w sanatoriach do 115,2%, a ilość miejsc w domach zdrowia dziecka do 145% w stosunku do roku ubiegłego.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Liczba miejsc w żłobkach fabrycznych wzrośnie do stanu 41.600, co stanowi w stosunku do roku 1938 wzrost 14-krotny.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Stały wzrost świadczeń na opiekę nad dziećmi jest wyrazem troski Państwa Ludowego o poprawę położenia kobiet pracujących i stwarza możliwość dla szerszego zatrudnienia kobiet w przemyśle.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Świadczenia na ochronę zdrowia przewidują dalsze rozbudowanie lecznictwa przyzakładowego dla pracujących, ilość łóżek w izbach chorych przy zakładach pracy ulega zwiększeniu o 554, liczba godzin lekarskich wzrasta o 25%, a godzin dentystycznych o 50%. Stan ten nie zapewnia wprawdzie pełnego zaspokojenia potrzeb szybko rozrastającego się przemysłu, niemniej jednak stanowi wyraźną poprawę w dziedzinie zwiększenia opieki lekarskiej dla pracujących.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Z naszej strony uważamy, że Ministerstwo Zdrowia i podległy mu aparat powinny dołożyć starań o pełniejsze wykorzystanie sum przeznaczonych przez państwo na lecznictwo pracownicze, poprzez lepszą organizację usług leczniczych w zakładach pracy i szersze stosowanie akcji profilaktycznej, zapobiegającej powstawaniu chorób. W szczególności usprawnienia wymaga procedura badań lekarskich związana z wielogodzinnym, uciążliwym wyczekiwaniem i stratą cennego dla ludzi czasu.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Oceniając dotychczasową działalność aparatu służby zdrowia, wyrażamy przekonanie, że efekty jego pracy mogłyby być znacznie wydatniejsze i zapewnić większe korzyści ludziom pracy, gdyby poważne środki dotowane przez państwo na cele lecznictwa i ochrony zdrowia były zużytkowane z większą troską o żywego człowieka, z myślą o szybkim i sprawnym niesieniu pomocy, a z mniejszymi obciążeniami natury biurokratycznej.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Wyrazem troski państwa o ochronę zdrowia robotników zatrudnionych w produkcji jest wzrost o 131% w stosunku do roku 1952 nakładów na bezpieczeństwo i higienę pracy. Ten poważny wzrost świadczeń na tak ważne dla ludności pracującej cele wymagać będzie większej uwagi ze strony związków zawodowych, celem zabezpieczenia pełnej realizacji przez administrację zakładów pracy przyznanych funduszów.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselKlosiewiczWiktor">W trosce o dalszy rozwój i podniesienie warunków wypoczynku wczasowego budżet przewiduje zwiększenie o 9,9% dotacji dla funduszu wczasów pracowniczych ogólnie i o 40,1% na skierowania ulgowe dla pracujących.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Rzeczą związków zawodowych będzie większa troska o odpowiedni rozdział skierowań, ażeby zwiększyć udział robotników w korzystaniu z dobrodziejstw funduszu wczasów zgodnie z intencją Rządu.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Cechą charakterystyczną naszego budżetu jest stały wzrost nakładów na cele oświatowe i kulturalne, stanowiący zabezpieczenie zagwarantowanych Konstytucją praw do oświaty i kultury i umożliwiający szybką likwidację wielowiekowego upośledzenia ludności pracującej w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Tegoroczne nakłady na cele oświatowe i kulturalne zabezpieczają między innymi dalsze przygotowanie kwalifikowanych kadr dla rozbudowującego się przemysłu dzięki rozbudowaniu sieci szkolnictwa zawodowego, w tym szkolnictwo dla pracujących obejmie o 16% więcej osób niż w roku ubiegłym, a tzw. przysposobienie zawodowe o 20,4% więcej.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Dla umożliwienia uzdolnionym robotnikom zdobycia wyższych kwalifikacji przewiduje się wzrost nakładów na szkoły zawodowe dla wysuniętych z produkcji o 12,8% oraz na wieczorowe kursy inżynierskie o 48,5%.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Troska o pełne i celowe wykorzystanie tych funduszów stawia przed zakładowymi organizacjami związkowymi obowiązek jak najbardziej starannego doboru kandydatów najwięcej nadających się do wysunięcia.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Poważną pomocą dla budżetów rodzin pracowniczych i robotniczych jest szeroko pomyślana pomoc materialna dla młodzieży studiującej, w postaci stypendiów, domów akademickich i internatów. Poważny wzrost nakładów na te cele umożliwia wzrost liczby studiujących o 11.000, przy czym więcej niż połowa studentów otrzyma stypendia, a 1/3 mieszkać będzie w domach akademickich.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Budżet zabezpiecza również szeroką działalność instytucji upowszechnienia kultury, przeznaczając poważne środki na rozwój świetlic i domów kultury, dalsze rozbudowanie sieci bibliotek, wzrost ilości ogniw artystycznych i pomoc finansową dla amatorskiego ruchu artystycznego.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Ponad połowę ogólnej sumy wydatków przeznacza się w budżecie na finansowanie gospodarki narodowej, z tego około 2/3 na dalsze inwestycje.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Takie proporcje budżetu umożliwiają dalszy rozwój naszej wielkoprzemysłowej bazy ekonomicznej, stanowiącej główne źródło akumulacji i podstawowy czynnik stałego podnoszenia poziomu życiowego narodu.</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Poważne sumy przeznaczone na cele inwestycyjne umożliwią w roku bieżącym oddanie do produkcji szeregu zakładów przemysłowych, szybki postęp w realizacji wielkich budowli socjalizmu i zapoczątkowanie nowych budów. Wpłynie to na wzrost potencjału gospodarczego kraju, podniesienie zapotrzebowania na siłę roboczą, a co za tym idzie — na dalsze podniesienie zarobków i stopy życiowej mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-9.39" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Wzrost nakładów na budownictwo mieszkaniowe zapewnia oddanie do użytku dziesiątków tysięcy nowych mieszkań i wyremontowanie ponad pół miliona izb mieszkalnych.</u> + <u xml:id="u-9.40" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Przy ogólnym wzroście wskaźników budżetowych na pozycje, związane z rozbudową gospodarki, rozwojem kultury i opieki zdrowotnej, obniżają się nieco procentowo wydatki na administrację państwową. Świadczy to o zdrowej tendencji wprowadzania jak najdalej idących oszczędności w tej dziedzinie, likwidacji przerostów administracyjnych i prawidłowego ustawienia etatów.</u> + <u xml:id="u-9.41" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Dla zabezpieczenia pełnej realizacji tegorocznego budżetu, dla wygospodarowania pełnego pokrycia wszystkich wydatków niezbędny jest wielki wysiłek całej klasy robotniczej, umożliwiający usunięcie licznych braków w naszej gospodarce i uruchomienie wszystkich interesujących rezerw.</u> + <u xml:id="u-9.42" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Jednym z podstawowych źródeł tych rezerw jest wzrost wydajności pracy na gruncie rozwoju współzawodnictwa socjalistycznego, na gruncie szeroko wprowadzanych usprawnień racjonalizatorskich i postępu technicznego. Wynika stąd dla związków zawodowych obowiązek dalszego rozwijania masowego ruchu współzawodnictwa i racjonalizatorstwa, szerokiego wprowadzania nowoczesnych radzieckich metod produkcji, przełamywania przejawów konserwatyzmu wobec postępu technicznego, obowiązek bezwzględnej walki o rytmiczną, pełną realizację planowych zadań produkcyjnych, zarówno pod względem ilości jak i wysokiej jakości produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.43" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Walka o plan musi być jednak prowadzona przy ścisłym przestrzeganiu dyscypliny finansowej.</u> + <u xml:id="u-9.44" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Każde przekroczenie dyscypliny płac — to nie tylko naruszenie prawidłowości naszego rozwoju i zachwianie przewidzianej budżetem równowagi finansowej, ale to równocześnie naruszenie prawidłowości w kształtowaniu się płacy robotniczej w ścisłej zależności od wydajności pracy, a więc naruszenie jednej z podstawowych zasad ekonomiki socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-9.45" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Rozluźnienie dyscypliny finansowej staje się czynnikiem demobilizującym załogę, wpływającym na obniżenie wydajności pracy, na zakłócenie normalnego toku produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.46" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Poważnym źródłem rezerw stać się powinna oszczędna gospodarka surowcowa i materiałowa, troska o oszczędność maszyn i narzędzi pracy, oszczędność energii elektrycznej i paliw, pełne wykorzystanie mocy produkcyjnej maszyn i agregatów.</u> + <u xml:id="u-9.47" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Całkowite wykorzystanie tych rezerw jest rzeczą w pełni realną, ale jest ono uzależnione od świadomej, aktywnej postawy całych załóg, od szeroko prowadzonej przez cały aktyw polityczny i związkowy pracy wychowawczej przy ścisłym współdziałaniu z kierownictwem administracyjnym i personelem inżynieryjno-technicznym.</u> + <u xml:id="u-9.48" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Praca wychowawcza związków zawodowych, poparta aktywną postawą kadry organizatorów pracy i kierowników procesów produkcyjnych — brygadzistów, majstrów i inteligencji technicznej, poparta ich wiedzą i bogatym doświadczeniem praktycznym, jest w stanie uruchomić istniejące rezerwy i oddać je w służbę naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-9.49" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Trzeba tylko, by cały dozór i aparat inżynieryjno-techniczny czuł się współodpowiedzialny za stan produkcji w przemyśle i w państwowych gospodarstwach rolnych, ażeby reagował żywo i bezpośrednio na wyłaniające się trudności, ażeby nie dawał się opanowywać nastrojom biurokratycznego wygodnictwa, lecz włączył się w pełni i poparł uporczywą, pełną ofiarności walkę prowadzoną przez załogi przy stanowiskach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-9.50" who="#PoselKlosiewiczWiktor">O olbrzymiej wadze zagadnienia obniżki kosztów własnych świadczy fakt, że każdy procent obniżenia kosztów daje w stosunku rocznym około 1 miliarda złotych akumulacji.</u> + <u xml:id="u-9.51" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Niezbędnym warunkiem pełnego wykonania planów ilościowych, jakościowych i w asortymentach oraz obniżki kosztów jest wzmocnienie z naszej strony pracy polityczno-wychowawczej dla podniesienia świadomej dyscypliny pracy oraz poczucia odpowiedzialności za poszanowanie i ochronę mienia społecznego, dla wytworzenia tą drogą atmosfery powszechnego potępienia moralnego wobec wszelkiego rodzaju szkodników społecznych.</u> + <u xml:id="u-9.52" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Związki zawodowe, mobilizując klasę robotniczą do realizacji zadań produkcyjnych poprzez pracę masowo-polityczną i usprawnienie pracy organizacyjnej, widzą równocześnie obowiązek i konieczność dalszego zaostrzenia czujności rewolucyjnej najszerszych mas dla przeciwdziałania akcjom wrogich agentur, zmierzających poprzez uprawianie dywersji, sabotażu i szpiegostwa do osłabienia tempa naszego socjalistycznego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-9.53" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Postawa naszej klasy robotniczej daje wiele dowodów ofiarności i wyrobienia społecznego. Wyrazem tej aktywnej postawy są liczne, cenne zobowiązania załóg podejmowane obecnie w całym kraju dla uczczenia zbliżającego się dnia 1 Maja i zobowiązania długookresowe przewidujące skrócenie terminu wykonania planów produkcji na rok bieżący.</u> + <u xml:id="u-9.54" who="#PoselKlosiewiczWiktor">O poważnym znaczeniu tych zobowiązań świadczy przykład huty — „Baildon”, gdzie załoga zobowiązała się wykonać roczny plan produkcji do 22 grudnia i wyprodukować ponad plan 1.750 ton stali oraz 1.500 ton wyrobów walcowanych.</u> + <u xml:id="u-9.55" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Nie mniejszą wagę ma zobowiązanie załogi kopalni — „Stalinogród”, przewidujące dostarczenie ponadplanowo 45.000 ton węgla i obniżenie w roku bieżącym kosztów własnych o 1.840.000 zł.</u> + <u xml:id="u-9.56" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Wyrazem tej aktywności jest masowe podejmowanie za przykładem przodownika pracy Saja przez załogi różnych gałęzi produkcji w całym kraju nowej formy współzawodnictwa o wysoką jakość produkcji pod hasłem: „Ja nie wypuszczę braku.” Coraz większa dbałość o mienie społeczne, szczera troska o własny zakład pracy, przebijająca się w licznych wystąpieniach na zebraniach i naradach produkcyjnych — wszystko to dowodzi, że szerokie masy pracujące coraz wyraźniej widzą swój wkład w kształtowanie się dochodu narodowego i coraz aktywniej wpływają na jego planową realizację.</u> + <u xml:id="u-9.57" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Jest to wynikiem słusznej polityki i niezłomnej postawy przewodniej siły polskiej klasy robotniczej i narodu polskiego — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, kierowanej przez Wielkiego Budowniczego Polski Ludowej towarzysza Bieruta.</u> + <u xml:id="u-9.58" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-9.59" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Oceniając obecny projekt budżetu jako wyraz słusznej polityki naszego Rządu, jako dalszy poważny krok ze strony państwa w kierunku poprawy poziomu życiowego klasy robotniczej, w kierunku realizacji naszego planu pokojowego budownictwa i wszechstronnego rozwoju, związki zawodowe wyrażają swoje pełne poparcie dla projektu budżetu i pełną gotowość zabezpieczenia jego całkowitej, prawidłowej realizacji poprzez codzienną ofiarną pracę.</u> + <u xml:id="u-9.60" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. stalinogrodzkiego Edward Gierek.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselGierekEdward">Wysoki Sejmie! Projekt budżetu naszego Państwa Ludowego na rok 1953, przedstawiony Sejmowi przez Radę Ministrów, jest aktem posiadającym dla mas pracujących naszej Ludowej Ojczyzny specjalną wymowę.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselGierekEdward">Jest to bowiem budżet wzrostu i potęgi naszej Ojczyzny, budżet budującego się socjalizmu. Dzięki mądrej polityce Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz naszego Rządu, dzięki braterskiej przyjaźni i pomocy Związku Radzieckiego Polska staje się potężnym przemysłowym państwem socjalistycznym — państwem rozwijającej się kultury, szczęścia i dobrobytu mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselGierekEdward">Serce każdego uczciwego Polaka raduje się na widok rosnących nowych zakładów pracy, budujących się miast i osiedli. Dumni jesteśmy, że to właśnie naszemu pokoleniu przypadło w udziale zapoczątkować przeobrażenie naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselGierekEdward">Masy pracujące województwa stalinogrodzkiego z dumą i radością śledzą rozwój naszej gospodarki, znajdujący swe odbicie w budżecie, nad którym obradujemy.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselGierekEdward">Równocześnie w trosce o pomnożenie dóbr materialnych i kulturalnych naszej Ojczyzny ludzie pracy województwa noszącego imię Wielkiego Stalina walczą co dzień o przyśpieszenie tempa budownictwa, o zwiększenie produkcji, o polepszenie jej jakości, o zmniejszenie kosztów własnych, o realizację testamentu nieśmiertelnego geniusza postępowej ludzkości Józefa Stalina. A ta ich walka ma niemałe znaczenie dla całego kraju.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselGierekEdward">Województwo stalinogrodzkie ma bowiem, jak wszystkim wiadomo, szczególną rolę w gospodarce narodowej naszego kraju, w pomnażaniu jego dóbr materialnych i kulturalnych, stwarzaniu podstaw jego uprzemysłowienia. Od tego, jak przemysł naszego województwa realizuje zadania produkcyjne, zależy niejednokrotnie prawidłowe wykonywanie zadań wszystkich niemal gałęzi przemysłu narodowego.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselGierekEdward">Jak wiadomo w ub. roku nasze województwo miało poważne niedobory w wykonywaniu planów produkcyjnych, szczególnie w IV kwartale 1952 r. Niepomyślnie rozpoczęliśmy również rok 1953.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselGierekEdward">Jaka jest obecna sytuacja na odcinku wykonania planów gospodarczych w podstawowych gałęziach przemysłu naszego województwa?</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselGierekEdward">Mamy niewątpliwą poprawę. W przemyśle węglowym wykonaliśmy plan w styczniu, lutym i marcu, plan kwartalny wykonany został z nadwyżką 220.000 ton węgla. Jeżeli porównać IV kwartał ub. r. z I kwartałem br., to w ciągu tej samej ilości dni daliśmy w I kwartale o przeszło 700.000 ton węgla więcej, a wzrost produkcji na dzień roboczy wynosił ponad 8.600 ton. Istnieją wszelkie dane, by miesiąc kwiecień, miesiąc wzrostu i ożywienia politycznego mas pracujących, miesiąc współzawodnictwa 1-majowego zakończyć w przemyśle węglowym nadwyżką ponad 50.000 ton węgla.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselGierekEdward">Podobnie w hutnictwie: jakkolwiek plan kwartalny w stali, surówce, koksie nie został wykonany, to jednak w lutym i marcu osiągnięto poważne nadwyżki, które pozwoliły nam wyrównać część naszych długów produkcyjnych, zaciągniętych wobec państwa w styczniu. Pragnę zaznaczyć, że w kwietniu poważnie zmniejszymy nasz dług I kwartału w surówce oraz wyrównamy całkowicie nasz dług tegoroczny w stali i koksie.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselGierekEdward">Wykonaliśmy plan I kwartału i wykonujemy go nadal z nadwyżką w kwietniu również w innych gałęziach naszego przemysłu, jak w metalach nieżelaznych, w rudach nieżelaznych i żelaznych, w przemyśle włókienniczym, w cemencie i innych.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselGierekEdward">Powstaje pytanie: co wpłynęło na tę poprawę sytuacji? Wpłynęło na to niewątpliwie usunięcie dzięki reformie z dnia 3 stycznia 1953 r. pewnych obiektywnych przyczyn przeszkadzających w wykonywaniu zadań produkcyjnych. Decydujące znaczenie dla wejścia na drogę wykonawstwa planów produkcyjnych miały jednak zmiany w systemie kierowania, w metodach rozwijania twórczej inicjatywy mas pracujących. Podstawą zaś do radykalnej zmiany stała się pomoc towarzysza Bieruta, jakiej bezpośrednio udzielił nam w czasie swego pobytu w Stalinogrodzie, jego rady i przemówienia wygłoszone na spotkaniu z aktywem partyjnym i gospodarczym przemysłu węglowego, które odbiło się głębokim echem w całym kraju. To właśnie towarzysz Bierut wskazał nam na błędy, jakie popełnialiśmy, to z inicjatywy i pod bezpośrednim codziennym kierownictwem towarzysza Bieruta wprowadzono cały szereg środków i posunięć, które w rezultacie przynoszą poprawę w wykonywaniu planów.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselGierekEdward">Towarzysz Bierut w swoim przemówieniu śląskim, stawiając sprawę pracy politycznej w centrum uwagi, wskazał równocześnie na konieczność umocnienia jednoosobowego kierownictwa, podniesienia kwalifikacji i autorytetu kierownictwa i dozoru, wzmożenia dyscypliny pracy, zerwania z biurokratycznym stosunkiem do współzawodnictwa pracy. Towarzysz Bierut wskazał nam na konieczność zajmowania się sprawami problemowymi, jak inwestycje, postęp techniczny, zaopatrzenie, koszty własne, sprawy socjalno-bytowe.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselGierekEdward">Program działania nakreślony przez towarzysza Bieruta w czasie jego pobytu na Śląsku stał się dla nas podstawą w przezwyciężeniu trudności i pozwolił nam wzmocnić system kierownictwa oraz wejść na drogę wykonania planów produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselGierekEdward">Wysoki Sejmie! Z założeń projektowych budżetu państwowego wynika, że podstawowa część budżetu przeznaczona jest na inwestowanie nowych wielkich budowli socjalizmu, na rozbudowę starych zakładów pracy oraz na polepszenie warunków materialnych i kulturalnych mas pracujących naszego Państwa Ludowego. Jest to zgodne z wytycznymi naszego wielkiego Planu 6-letniego, planu budownictwa podstaw socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselGierekEdward">W województwie stalinogrodzkim, tak jak zresztą w całym kraju, w wyniku realizacji zadań Planu 6-letniego wyrastają nowe miasta i osiedla, nowe agregaty, nowe zakłady pracy. Te wspaniałe obiekty przemysłowe, takie jak piec — „B” i — „C” w hucie — „Kościuszko”, jak zgniatacz w hucie — „Bobrek”, wspaniałe maszyny do urabiania węgla, jak kombajny węglowe — „Donbas” oraz szereg innych dostarczonych przez Związek Radziecki, są widomymi pomnikami naszej serdecznej przyjaźni z Wielkim Krajem Rad. Te wspaniałe obiekty przemysłowe wyrastające w naszym województwie są w poważnej mierze obsługiwane przez młodych robotników do niedawna jeszcze synów chłopskich. Ludzie ci przynoszą do naszego przemysłu dużo zapału i entuzjazmu. Wielu z nich znajduje się w czołowej grupie przodujących górników i hutników. Są oni szczęśliwi, że mogą pracować w tych nowoczesnych socjalistycznych zakładach, że mogą przyczyniać się do rozkwitu i umocnienia naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselGierekEdward">Wspaniałym dowodem rozkwitu naszego przemysłu są również oddane w roku ubiegłym nowe kopalnie węgla kamiennego — „Wesoła 2” i — „Ziemowit”.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselGierekEdward">Radując się z całego serca z tych ogromnych osiągnięć na froncie naszego socjalistycznego budownictwa, nie wolno nam jednak mieć zamkniętych oczu na cały szereg braków i niedomagań towarzyszących temu wielkiemu dziełu.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselGierekEdward">Na jedno z nich, szczególnie ważne dla stalinogrodzkich mas pracujących, chcę z tej trybuny wskazać po to, aby pobudzić do szybkiego i skutecznego zwalczenia. Idzie tu o budowę Nowych Tych. Wykonane roboty budowlane, a szczególnie roboty wykończeniowe miasta Nowe Tychy, są bardzo złej jakości i muszą budzić i budzą wśród mieszkańców tego osiedla wiele zastrzeżeń, a nawet niezadowolenie.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselGierekEdward">Nie dość, że w r. 1952 na budowie w Nowych Tychach, która ma dać mieszkania dla górników okolicznych kopalni, w zakresie efektów plan wykonano w 58%, to jakość wykonania była najgorsza w całym województwie stalinogrodzkim. Wystarczy powiedzieć, że w całym szeregu nowo wybudowanych i oddanych na jesieni do użytku domów mieszkalnych kominy były zamurowane i brak było centralnego ogrzewania. W całym szeregu domów brak było rynien ściekowych, co powodowało zacieki i opadanie tynku w mieszkaniach. Do dnia dzisiejszego nie rozwiązano zaopatrzenia w wodę pitną, którą dowozi się beczkami. Z drugiej zaś strony, na skutek niewykonania robót kanalizacyjnych piwnice zapełnione były wodą ściekową. W osiedlu brak ciągle dróg i należytego oświetlenia.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselGierekEdward">Gdzie tkwią przyczyny tego brakoróbstwa? Dlaczego na budowie nowego socjalistycznego miasta w Nowych Tychach, budowie, która winna być przykładem dla innych, nie wykonuje się planów, budownictwo jest drogie i złej jakości? Przyczyna leży niewątpliwie w niedociągnięciach naszego kierownictwa budową.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselGierekEdward">Dosyć późno oceniliśmy na miejscu przyczyny tych braków. Dosyć późno stwierdziliśmy, że w ciągu półtora roku prace budowlane z polecenia Centralnego Zarządu — „Śląsk” wykonywały kolejno trzy różne zjednoczenia, że dyrektorzy budowy Nowych Tych zmieniali się równo co trzy miesiące, że budowie brak jest kadry inżynieryjno-technicznej, że płynność siły roboczej oraz chroniczny brak siły roboczej spowodowany jest brakiem opieki nad robotnikami.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselGierekEdward">Wyciągnęliśmy już jednak z przykładu Nowych Tych odpowiednie wnioski dla naszej pracy po to, by tam i gdzie indziej nie dopuścić więcej do podobnych faktów. Ministerstwo Budownictwa Miast i Osiedli ma w tej dziedzinie do odrobienia poważne zaniedbania. Podobne fakty nie mogą mieć więcej miejsca w naszym budownictwie. Zadaniem naszym w 1953 r. winna być walka o zmniejszenie kosztów własnych, o oszczędność materiałową oraz o poprawienie jakości produkcji.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselGierekEdward">Podnoszę tę kwestię, gdyż ma ona dużą wymowę na tle ogromnej troski naszego Rządu o poprawę warunków mieszkaniowych na Śląsku, wyrazem której może być chociażby to, że tylko w ramach Planu 6-letniego oddano masom pracującym woj. stalinogrodzkiego za okres 3 lat około 50.000 izb i że podjęta niedawno uchwała Rządu zapowiada już na rok 1954 podwojenie programu budownictwa mieszkaniowego dla mas pracujących woj. stalinogrodzkiego. Specjalnie zaś wzrośnie ilość izb budowanych dla górników, co przysporzy naszemu przemysłowi węglowemu dodatkową ilość kadry górniczej oraz zwiększy możliwości produkcyjne przemysłu węglowego i innych gałęzi naszego przemysłu. Masy pracujące Śląska widzą i oceniają właściwie tę troskę Ludowego Państwa o poprawę ich bytu, wiedzą one, że nigdy ich warunki bytowe nie poprawiały się tak szybko i tak widocznie jak obecnie. Ślązacy pamiętają przecież, że w całym okresie pierwszej niepodległości sanacja wybudowała na Śląsku wszystkiego 5.200 izb, i to nie dla robotników. Pamiętają oni, że nie gdzie indziej, lecz na Śląsku było 30.000 rodzin bezdomnych, że w jednym tylko mieście Świętochłowicach było 3.000 rodzin bezdomnych. Dlatego wzmożony wysiłek górników i hutników śląskich dla pomnożenia bogactw naszej Ojczyzny jest wyrazem głębokiej miłości i przywiązania do władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselGierekEdward">Wysoki Sejmie! Czemuż to zawdzięczamy ten wspaniały rozkwit naszej Ojczyzny, ten zwrot ku szczęśliwemu życiu naszego ludu, tę siłę, jednomyślność mas pracujących w walce o przeobrażenie i umocnienie naszej Ojczyzny? Z jakich źródeł płynie siła twórczej woli i entuzjazmu naszego narodu?</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselGierekEdward">Źródłem naszej siły jest ten niezaprzeczalny fakt, że u władzy jest lud pracujący, że polityka władzy ludowej zmierza do realizacji podstawowego prawa socjalizmu — zabezpieczenia materialnych i kulturalnych potrzeb mas pracujących na bazie najwyższej techniki, że zmierza ona do utrwalenia i zabezpieczenia zdobyczy ludu pracującego. Rozmach naszego budownictwa jest możliwy dlatego, że łączy nas serdeczna i braterska przyjaźń z Wielkim Związkiem Radzieckim, że możemy czerpać z jego doświadczeń i z jego pomocy.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselGierekEdward">Ten wielki rozmach i te sukcesy naszego Państwa Ludowego możliwe są dlatego, że na czele narodu stanęła klasa robotnicza i jej awangarda — Polska Zjednoczona Partia Robotnicza.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselGierekEdward">Ten wielki rozmach i te wspaniałe sukcesy, jakie notuje nasz naród na przestrzeni ośmiu minionych lat, możliwe były do osiągnięcia dlatego, że kieruje nim wierny uczeń Wielkiego Stalina, nasz Wódz i Nauczyciel — towarzysz Bolesław Bierut.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Ogłaszam przerwę do godziny 16.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#Marszalek">Po przerwie jako pierwszy zabierze głos poseł Kazimierz Wyka.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 55 do godz. 16 min. 5.)</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. krakowskiego Kazimierz Wyka.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselWykaKazimierz">Wysoki Sejmie! Pragnę przedstawić Wysokiemu Sejmowi kilka zagadnień związanych z budżetem na rok 1953 na odcinku nauki i szkolnictwa wyższego.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselWykaKazimierz">Budżet ten w porównaniu z rokiem 1952 przynosi dalszy poważny wzrost wydatków na te cele, wydatków zarówno bieżących, związanych z prawidłowym funkcjonowaniem nauki i szkolnictwa wyższego, jak przede wszystkim wydatków inwestycyjnych, związanych z dalszą rozbudową szkół wyższych i placówek naukowych.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselWykaKazimierz">Kilka cyfr pozwoli dobitnie zilustrować ten wzrost, będący świadectwem nieustannej, zapobiegliwej troski Państwa Ludowego o zaspokojenie potrzeb materialnych nauki i kultury, wynikających z zadań Narodowego Planu Gospodarczego, z troski o poprawę warunków materialnych studiującej młodzieży, z troski wreszcie o ustawienie na mocnych fundamentach organizacyjnych planu badań naukowych.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselWykaKazimierz">I tak na przykład w zakresie liczby pracowników naukowych w instytucjach naukowych nastąpił wzrost z 13.800 w r. 1952 na 15.270 w roku bieżącym. Nastąpił we wszelkiego typu szkołach wyższych wzrost katedr z 2.145 na 2.239. W zakresie przyrostu nowych specjalności naukowych, które nie istniały w Polsce burżuazyjno-kapitalistycznej, w 1953 r. powstaną między innymi następujące nowe wydziały: energetyczny w Politechnice Warszawskiej i Politechnice im. Pstrowskiego w Gliwicach, samochodowy w Politechnice Warszawskiej, zootechniczny w Uniwersytecie Lubelskim.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselWykaKazimierz">Wiąże się z tym dalsza rozbudowa szkół wyższych. Powstaną nowe gmachy szkół, sale wykładowe, pracownie i laboratoria. Będą to np.: pawilon elektrotechniczny i hutniczy we Wrocławiu, pawilon technologiczny w Politechnice Warszawskiej, wykończenie i oddanie do użytku pięknego gmachu Collegium Chemicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselWykaKazimierz">W ramach troski o poprawę warunków materialnych studiującej młodzieży znów parę liczb pozwoli określić wspomniany wzrost. Wobec 67.000 stypendystów w r. 1952, w roku bieżącym Państwo Ludowe łoży na 79.000 stypendystów. Rośnie skala wydatków wykładanych przez państwo na jednego studenta. W kwotach porównywalnych, i to bez inwestycji, suma ta wynosiła w r. 1951 na jednego studenta 4.850 zł, w r. 1952 — 5.540 zł. w r. 1953 — 5.635 zł. W roku bieżącym z domów akademickich korzystać będzie 45.000 studentów, a wzrost środków finansowych na cele domów akademickich wynosi w stosunku do roku minionego 15,2%.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselWykaKazimierz">Wreszcie budżet zabezpiecza fundamenty organizacyjno-naukowe dla planu badań naukowych, dla wypracowywania i posuwania naprzód problematyki teoretycznej w jej służbie dla gospodarki narodowej, dla procesu ideologicznej przebudowy narodu burżuazyjnego w naród socjalistyczny, tego wielkiego procesu historycznego, którego świadkami jesteśmy w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselWykaKazimierz">W r. 1953 funkcjonować będzie 30 instytutów naukowych niegospodarczych, 162 instytuty naukowe gospodarcze wraz z bogatym zapleczem bibliotek naukowych, archiwów, muzeów koniecznych dla prawidłowego narastania problematyki naukowej.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselWykaKazimierz">Rok 1953 jest to również pierwszy rok normalnej pracy i działalności centralnej w dziedzinie nauki instytucji — Polskiej Akademii Nauk, powołanej do życia w ciągu roku 1952 na bazie dotychczas istniejących głównych w tej mierze instytucji, jak Polska Akademia Umiejętności i Towarzystwo Naukowe Warszawskie. Budżet przewiduje na ten cel wraz z instytucjami niepomieszczonymi w dziale Polskiej Akademii Nauk, a podległymi jej organizacyjnie, poważną kwotę ponad 100 mln zł.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselWykaKazimierz">Polska Akademia Nauk została powołana jako organizator pracy naukowo-badawczej, została powołana celem związania twórczości naukowej z budownictwem socjalistycznym, z przebudową gospodarki i przeobrażeniem świadomości. Środki finansowe, które na ten cel przeznaczyło państwo, pozwoliły PAN i skupionym w niej uczonym powołać, uruchomić lub przygotować szereg instytutów, których praca najbardziej potrzebna jest dla postępu życia w Polsce, a zwłaszcza pozwoliły na to w dziedzinach wiedzy całkowicie zaniedbanych przez Polskę kapitalistyczną.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselWykaKazimierz">Tu na pierwszy plan wysuwają się nauki techniczne. Powołany został w ramach PAN Instytut Budownictwa Wodnego, tak ważny dla wielkich budowli socjalizmu u nas, przygotowany w postaci szeregu twórczo pracujących zakładów Instytut Podstawowych Problemów Techniki. W stadium organizacji znajduje się Instytut Mechaniki Górnictwa, tak ważny dla naszego kopalnictwa i górnictwa. A przecież — przypomnę — w dziedzinie teoretycznej techniki byliśmy w latach międzywojennych szczególnie zacofani.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselWykaKazimierz">W zakresie nauk podstawowych pracuje owocnie i twórczo Instytut Matematyczny mający wielkie osiągnięcia w tej dyscyplinie wiedzy, która w naszym kraju należy do najbardziej czołowych i mających osiągnięcia w skali światowej.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselWykaKazimierz">Przygotowywany jest Instytut Fizyki.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselWykaKazimierz">W zakresie nauk biologiczno-medycznych, rolniczych poza poważną ilością instytucji usługowych Ministerstwa Zdrowia i Ministerstwa Rolnictwa pracują akademickie zakłady w zakresie biologii doświadczalnej, genetyki, ekologii, zoologii i botaniki — dziedzin ważnych dla tworzenia teoretycznych podstaw naszej gospodarki rolnej.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselWykaKazimierz">Również celowo rozwijane są instytuty badawcze w zakresie nauk społecznych. Pracownicy ich twórczo i planowo uczestniczą w walce ideologicznej z przeżytkami kapitalizmu, w walce o nową świadomość społeczną. Opieka Państwa Ludowego pozwoliła Ministerstwu Szkół Wyższych zorganizować Centralny Instytut Filologii przy Uniwersytecie Warszawskim, Akademia zaś powołała i włączyła już do pracy Instytut Historii, który na pierwszym etapie swojej pracy zajmuje się zagadnieniami tak ważnymi dzisiaj, a zaniedbanymi przez dotychczasową historię, jak historia Śląska i Pomorza, jak zbadanie ruchów ludowych i walki klasowej w naszej przeszłości. Pracuje również Zakład Nauk Prawnych, przygotowujący sesję konstytucyjną. Pracuje Instytut Badań Literackich, a przy Ministerstwie Kultury i Sztuki Państwowy Instytut Sztuki.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselWykaKazimierz">Już te cyfry i te fakty dostatecznie mówią, w jakim stopniu budżet na rok 1953 gwarantuje dalszy wzrost nauki i szkolnictwa wyższego na wszystkich odcinkach tego zagadnienia. Istnieją wszakże wskaźniki tego wzrostu jeszcze wymowniejsze, bo związane z dynamiką procesów gospodarczych, z narastaniem dochodu narodowego i jego akumulacją, tak jak się ona dokonuje w warunkach państwa ludowo-demokratycznego.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselWykaKazimierz">W państwie naszym dochody budżetowe nie pochodzą z podatków wyciskanych z mas pracujących przez klasy panujące, przez klasy pasożytnicze, obliczonych na to, by utrzymać ten aparat ucisku, jaki stanowiło klasowe państwo burżuazyjne.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselWykaKazimierz">W państwie naszym dochody budżetowe stanowią bezpośrednią funkcję pracy milionowych mas narodu, trudu robotnika w fabryce, hucie i kopalni, trudu chłopa w spółdzielni produkcyjnej i PGR, stanowią odsetek od ich wysiłku i trudu, odsetek przez Państwo Ludowe kierowany tam, gdzie dyktuje hierarchia potrzeb związana z interesem najszerszych mas narodu.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselWykaKazimierz">Wskaźnik zatem wzrostu budżetu w danym okresie w stosunku do wskaźnika wzrostu dochodu narodowego — oto ów wymowny, najbardziej obiektywny miernik uwagi skierowanej na dany dział.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselWykaKazimierz">Jak przedstawia się on w zakresie kultury i sztuki, oświaty i wychowania oraz szkolnictwa wyższego? O ile w dziale pierwszym przewyższa on nieznacznie wskaźnik wzrostu dochodu narodowego, to w zakresie oświaty i wychowania przewyższa przeszło półtora raza, zaś w nauce i w szkolnictwie wyższym przeszło dwa razy.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselWykaKazimierz">Zdawałoby się, że trudno o lepszy dowód na to, jak dalece wartości gospodarcze wydobyte przez klasę pracującą Państwo Ludowe kieruje przede wszystkim na odcinki powiązane z odrobieniem wiekowych zaniedbań oświaty i nauki w Polsce.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselWykaKazimierz">Powiedziałem — zdawałoby się, że trudno o lepszy, o dobitniejszy dowód. Są jednak dowody lepsze i dobitniejsze. Zdobędziemy je, jeżeli przypomnimy pozycję tych dziedzin w Polsce burżuazyjno-kapitalistycznej przed rokiem 1939. Przynajmniej na jednym polu niechaj będzie wolno przytoczyć owe dowody.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselWykaKazimierz">Kiedy w Polsce sanacyjnej na 10.000 ludności przypadało zaledwie 13,8 studentów, to obecnie cyfra ta wzrosła do 49. W samych tylko wyższych szkołach technicznych kształcimy 19,1 studentów na 10.000 ludności wobec 2,2 w okresie do r. 1939. A cóż dopiero, kiedy zwrócimy uwagę na zmianę składu społecznego młodzieży w szkołach wyższych. Gdy w r. 1937/38 na 10.000 ludności robotniczej w szkołach podległych obecnie Ministerstwu Szkół Wyższych kształconych było 3,3 studentów pochodzących z tej klasy społecznej, to obecnie cyfra ta wzrosła do 58,8. Powtarzam: w r. 1937/38 — 3,3, obecnie — 58,8. Gdy na 10.000 ludności chłopskiej przed wojną w szkołach wyższych kształciło się zaledwie 1,8 chłopów, to obecnie kształci się 30,3.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselWykaKazimierz">Poważnie też wzrosła ilość kobiet na naszych wyższych uczelniach. W r. 1937/38 na 10.000 kobiet przypadało zaledwie 6 kobiet studiujących na wyższych uczelniach, obecnie 16,2.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselWykaKazimierz">Pochodzę z kilkutysięcznego uprzemysłowionego miasteczka pod Krakowem. W moich latach szkolnych poza szkołą powszechną więcej szkół w nim nie było. Do gimnazjum trzeba było dojeżdżać do Krakowa. Dzisiaj jest tam gimnazjum, technikum przemysłu drzewnego, ognisko muzyczne i znakomicie wyposażone i urządzone, w dawnym obszarniczym pałacu, państwowe zakłady wychowawcze dla sierot im. Tadeusza Kościuszki, skupiające kilkaset młodzieży. Nie umiałbym dzisiaj wymienić drugiej miejscowości, w której procent uczącej się młodzieży w ogólnej cyfrze mieszkańców byłby tak wysoki. Nawet Kraków — muszę to stwierdzić z dumą lokalnego patrioty — pozostaje w tyle, chociaż to miasto liczy największy z wszystkich większych miast naszych procent młodzieży szkół wyższych i innych w ogólnej sumie mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselWykaKazimierz">Te fakty i te cyfry układają się w linię, która od procesów przekształcania się narodu polskiego, która od zadań Planu 6-letniego schodzi niejako ku specyficznej problematyce nauki i szkół wyższych. Wymagają one od pracowników nauki, od pracowników szkół wyższych, wreszcie od samej młodzieży wysokiego napięcia sprawności i energii, ażeby przyrost młodzieży kończącej szkoły wyższe utrzymany został na wysokości przewidywanej na rok 1953, ażeby zaplanowane na ten rok prace naukowe i sesje naukowe zostały rzeczywiście wykonane. Państwo Ludowe stwarza bowiem wszelkie, stwarza coraz lepsze warunki do wypełnienia tych zadań i jest sprawą naszej dumy i honoru, ażeby okazać się godnymi tych warunków i obowiązków nałożonych na naukę i szkolnictwo wyższe w Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselWykaKazimierz">Istnieje ponadto druga linia. Ta mianowicie, która od naszych warsztatów naukowych, jako pracowników nauki w Polsce Ludowej, która od sal wykładowych, laboratoriów, pracowni i naukowych dyskusji podnosi się ku tym procesom i zadaniom. Tutaj właśnie wyłaniają się problemy dużej doniosłości, problemy roboczego i konkretnego wmontowania nauki polskiej w zadania stawiane przed nią przez naród i władzę ludową. Wyłaniają się bolączki, wyłaniają się pewne trudności do przezwyciężenia.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselWykaKazimierz">O trudnościach wynikających z procesu wmontowywania nauki polskiej w ogólnopaństwowe planowanie chciałbym na zakończenie mówić. Należy do nich zagadnienie planowania w nauce jako problem ogólny, jako zadanie ideologiczne jeszcze za słabo przyswojone przez ogół uczonych polskich, zadanie zaś — jeżeli chodzi o techniczne przygotowanie do wykonania go na szerszą skalę — opanowane dotąd na odcinku nauki i kultury w sposób całkiem niezadowalający. Jeszcze nieraz spotykamy się ze zdaniem, że planowanie w nauce krępuje indywidualną swobodę uczonego, że poprzez przerost zadań praktycznych nad zadaniami tzw. — „ściśle naukowymi” może doprowadzić do ciasnego praktycyzmu itd. Ale co za takim stanowiskiem się kryje? Pomińmy rzadkie, oby coraz rzadsze wypadki, w których kryje się dobrze zamaskowana wrogość ideologiczna. Jeżeli takie wypadki pominąć — kryje się rutyna odziedziczona po pseudoliberalnym traktowaniu nauki, rutyna wywodząca się stąd, że w państwie burżuazyjnym nauka znajdowała się na marginesie społecznym i mało kogo obchodziło, nad czym uczony — „dłubie” w swojej pracowni.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselWykaKazimierz">Postęp w każdym zakresie wyraża się przede wszystkim w przełamywaniu rutyny i skostnienia, a ci, którzy sądzą, że bronią wolności nauki, naprawdę bronią skostniałych, hamujących jej rozwój pozycji.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#PoselWykaKazimierz">W przedstawionym stanowisku kryją się również inne właściwości, a mianowicie niezrozumienie specyfiki planowania naukowego, niezrozumienie tego oczywistego faktu, że planowanie jest i tutaj, jak wszędzie zresztą, kwestią przewidywania, a przewidywanie — funkcją właściwie ustawionej problematyki. Planowanie w nauce nie jest bowiem mechanicznym przyporządkowaniem uczonego do tematu, który może go mało obchodzić, więc nie jest mechanicznym przesuwaniem kadry, ale jest stawianiem problemów i zadań, ich porządkowaniem i hierarchizacją. A na to zgodzi się każdy naukowiec, że nauka rozwija się i posuwa naprzód w miarę stawianych przed nią problemów i zadań. Zgodzi się także na to, że właściwie dopiero formułując swoje osobiste zainteresowanie można kierować kadrą naukową wedle skali tych problemów, ale muszą one w ogóle istnieć, muszą być w ogóle postawione i określone.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#PoselWykaKazimierz">Tak rozumiane planowanie jest na pewno ideologicznym problemem nauki, a nie techniczno-porządkującym.</u> + <u xml:id="u-13.31" who="#PoselWykaKazimierz">Jest problemem ideologicznym, ponieważ stanowi swoistą funkcję marksistowskiej jedności teorii i praktyki, ponieważ stanowi rzutowanie w planie naukowym zadań teoretycznych, bez których praktyka społeczna nie posunie się naprzód. Trzeba, żeby świadomość ideologicznego charakteru planowania w nauce przeniknęła ogół naszych uczonych i wtedy istniejące jeszcze opóźnienia, niezrozumienia i niechęci zostaną usunięte.</u> + <u xml:id="u-13.32" who="#PoselWykaKazimierz">Ale nie tylko tego potrzeba. Istnieje również druga strona sprawy. Tylko na pozór czysto techniczna, wynikająca w istocie z niedostatecznego jeszcze opanowania planowania w nauce i kulturze jako zasady. Chodzi o to, że nawet przy dobrej woli i zrozumieniu ważności sprawy planujemy niekiedy na ślepo, a kontrolując wykonanie uczymy się na własnych błędach też w sposób przypadkowy. Dzieje się tak z tej prostej przyczyny, że o ile w dziedzinach gospodarczych istnieje coraz szersza i lepiej przygotowana kadra planistów, to przy rozbudowie urządzeń i instytutów naukowych, urządzeń i instytucji kulturalnych — specjalistów w tej dziedzinie brak zupełny. Tymczasem planowanie, jeżeli na pewnym etapie nie ma się stać frazesem, to konieczna jest również umiejętność przełożenia postulatów i problemów ogólnych na dokładną liczbę etatów, na ilość pomieszczeń, na długość półek bibliotecznych, na coroczny przyrost książek, na ilość młodzieży w pomieszczeniu laboratoryjnym itd. Tymczasem — by wziąć jeden tylko przykład — spotykamy się z takim lokowaniem bibliotek, jak gdyby od najbliższego roku książki w Polsce Ludowej miały przestać wychodzić, a biblioteka nie potrzebowała żadnej rezerwy.</u> + <u xml:id="u-13.33" who="#PoselWykaKazimierz">Do czego zmierzam? Do wniosku, że konieczne jest wyszkolenie kadr specjalistów w tym zakresie, rozumiejących specyfikę procesów rozwojowych nauki i kultury i umiejących ją przełożyć na język konkretnych dezyderatów planowania. Jest to postulat, który mocno się uwydatnia na tle budżetu na rok 1953, szczególnie na tle tej jego części, która wskazuje, że przyrost wydatków inwestycyjnych w dziedzinie nauki jest proporcjonalnie znacznie wyższy od przyrostu wydatków bieżących, a zatem przyrost związanych z tym nowych zagadnień, kłopotów i bolączek będzie również proporcjonalnie wyższy.</u> + <u xml:id="u-13.34" who="#PoselWykaKazimierz">Wysoki Sejmie! Służba narodowi polskiemu w jego procesach przeobrażania się i przekształcania w naród socjalistyczny, służba przez to sprawie postępu i pokoju na całym świecie — jest tym hasłem Frontu Narodowego, za którym stoi cały aktyw nauki polskiej, za którym stoją nasze młode, już w Polsce Ludowej wychowane kadry naukowe. Cyfry budżetu państwowego na rok 1953 w dziedzinie nauki, szkolnictwa wyższego, oświaty i kultury świadczą, że władza ludowa stwarza pełne, zmierzające do coraz piękniejszego rozkwitu warunki, by służba ta odbywała się skuteczniej, by ogół uczonych polskich nabierał coraz głębszego przeświadczenia, że idzie słuszną drogą krocząc w jednym szeregu z ludem polskim i z jego ludową władzą.</u> + <u xml:id="u-13.35" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Głos zabierze poseł woj. wrocławskiego Antoni Kuligowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselKuligowskiAntoni">Wysoki Sejmie! Na VII Plenum KC PZPR w czerwcu 1952 r. towarzysz Bolesław Bierut, wskazując nam środki i drogi walki o umocnienie spójni gospodarczej między miastem i wsią w okresie socjalistycznego uprzemysłowienia kraju oraz likwidacji istniejącego w chwili obecnej nadmiernego pozostawania rolnictwa w tyle za rozwojem przemysłu, powiedział, że należy:</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselKuligowskiAntoni">„1) maksymalnie wykorzystać wszelkie istniejące możliwości przyśpieszenia tempa wzrostu i rozwoju produkcji rolnej, 2) sprząc silniej rolnictwo z przemysłem socjalistycznym w celu stopniowego oparcia rolnictwa przy pomocy przemysłu, podobnie jak przemysłu — na nowej bazie technicznej, na systematycznym zaopatrywaniu rolnictwa w nowoczesny sprzęt, w maszyny rolnicze, nawozy i inne środki niezbędne dla potrzeb produkcyjnych rolnictwa, 3) wzmocnić wysiłki w kierunku stopniowej przebudowy drobnej indywidualnej gospodarki chłopskiej w wielką uspołecznioną gospodarkę zespołową, pozwalającą wykorzystać zdobycze nauki i techniki dla podniesienia wydajności pracy i wysokości plonów z gospodarki chłopskiej.” Rolnictwo nasze otoczone jest szczególną troską ze strony Partii i Rządu, które dla pełnej realizacji postawionych przed nim zadań udzielają mu z roku na rok coraz większej pomocy. W r. 1952 przy pomocy państwa i klasy robotniczej chłopstwo pracujące potrafiło zlikwidować skutki jesiennej posuchy roku 1951, zwiększyć obszar zasiewów o 142.000 ha, podnieść plony zbóż średnio o 0,9 q z ha.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselKuligowskiAntoni">W 1953 r. przed rolnictwem stoją poważne zadania podniesienia globalnej produkcji rolnej o 7,4%, w tym produkcji roślinnej o 9,3%, zwierzęcej o 4,8% w stosunku do poziomu produkcji rolnej w r. 1952.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselKuligowskiAntoni">Produkcja globalna państwowych gospodarstw rolnych w roku 1953 ma wzrosnąć o 27,4% w porównaniu z wynikami 1952 r., przy czym produkcja zwierzęca wzrośnie o 36,2%, produkcja roślinna o 24,4%.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselKuligowskiAntoni">Wartość produkcji towarowej całego rolnictwa obliczona w rzeczywistych cenach sprzedaży ma wzrosnąć w 1953 r. o 9,6% w porównaniu z rokiem 1952, w tym wartość produkcji towarowej PGR wzrośnie o 28,4%.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselKuligowskiAntoni">Wyrazem troski i pomocy, jaką państwo w roku bieżącym udzieli rolnictwu dla wykonania nakreślonych przed nim zadań, jest przedstawiony pod obrady Sejmu projekt budżetu państwa na rok 1953.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselKuligowskiAntoni">W ramach pozycji budżetowych uzupełnionych planem inwestycyjnym rolnictwo otrzyma w r. 1953 około 6.500 traktorów, około 3.000 silników elektrycznych i spalinowych, prawie 200 samochodów ciężarowych, około 612.000 różnych maszyn i narzędzi rolniczych. W tym państwowe ośrodki maszynowe i spółdzielnie produkcyjne otrzymają około 3.000 traktorów, ponad 4.000 różnych większych maszyn i sprzętu przyczepnego do traktorów, jak sadzarki i kopaczki traktorowe do ziemniaków, snopowiązałki, kombajny.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselKuligowskiAntoni">Nasze PGR-y otrzymają w 1953 r. ponad 3.500 nowych traktorów, samochody ciężarowe, silniki spalinowe i elektryczne i ponad 9.000 różnych maszyn i narzędzi rolniczych.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselKuligowskiAntoni">Park maszyn i narzędzi rolniczych w gminnych ośrodkach maszynowych wzrośnie w 1953 r. o 6.960 siewników, 4.000 kopaczek do ziemniaków i ponad 1.600 silników spalinowych. Dzięki zwiększeniu ilości siewników w GOM-ach i w związku z tym wzrostowi zasięgu siewu rzędowego, który w wiosennej kampanii siewnej br. objął 82% powierzchni obsiewów, dzięki szerszemu zastosowaniu siewu rzędowego chłopstwo pracujące w wyniku oszczędności materiału siewnego i wzrostu plonów uzyska dodatkowa około 55.000 ton ziarna.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselKuligowskiAntoni">Poza tym w 1953 r. poważnie wzrośnie zaopatrzenie chłopstwa pracującego poprzez powiatowe zarządy gminnych spółdzielni w szereg maszyn i narzędzi rolniczych, jak pługi, kultywatory, parniki, sieczkarnie, kieraty itp.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselKuligowskiAntoni">Podkreślić należy, że w 1953 r. rozpoczniemy budowę fabryki, która będzie produkować nowy typ traktorów bardziej wydajny w stosunku do obecnie produkowanych traktorów — „Ursus”. Równolegle przygotowuje się budowę fabryki nowoczesnych kombajnów zbożowych oraz uruchamia się produkcję nowoczesnych snopowiązałek, kosiarek, koparek traktorowych, pielników, obsypników i innych narzędzi zawieszonych.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselKuligowskiAntoni">W rezultacie nastąpi dalszy proces mechanizacji poszczególnych działów produkcji rolnej, wzrost wydajności plonów, praca w rolnictwie stanie się lżejsza i wydajniejsza, rozwiązany zostanie w szerszym zakresie problem braku siły roboczej w szeregu PGR-ów i w niektórych spółdzielniach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselKuligowskiAntoni">W 1953 r. rolnictwo otrzyma na każdy hektar zasiewów 4 razy więcej nawozów sztucznych, niż zużywano przed wojną.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselKuligowskiAntoni">Po raz pierwszy zostanie wyprodukowana pewna ilość nawozów fosforowych granulowanych, które dają znacznie większy efekt niż nawozy zwykłe.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselKuligowskiAntoni">Państwo w ramach gospodarki nasiennej prowadzonej w PGR-ach oraz w ramach kontraktacji zaopatrzy rolnictwo — wieś w ponad 250.000 ton kwalifikowanych nasion czterech podstawowych zbóż oraz w około 15.000 ton nasion kwalifikowanych roślin strączkowych, motylkowych i włókniastych. Jest to możliwe na skutek dużego rozwoju plantacji nasiennych, przekraczających wielokrotnie powierzchnię plantacji z 1928 roku, który oznaczał w tej dziedzinie szczytowe osiągnięcia Polski kapitalistycznej.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselKuligowskiAntoni">Do bardzo poważnych pozycji budżetu należą wydatki przeznaczone na ochronę roślin, w głównej mierze na walkę ze stonką. Na akcję tę, która posiada niezmierne znaczenie dla rolnictwa wobec wzrastającej z roku na rok ilości ognisk stonkowych, przewiduje się 72 miliony złotych.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselKuligowskiAntoni">W 1955 r. będziemy mieli w kraju zelektryfikowanych prawie 14.000 gromad, bowiem elektryfikujemy w ciągu roku średnio 28 razy więcej gromad, aniżeli elektryfikowano w latach 1918 — 1939.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselKuligowskiAntoni">Wiele wysiłku i środków finansowych państwo przeznacza na rozwijanie prac wodno-melioracyjnych. Przed wojną melioracje były na wsi polskiej zjawiskiem rzadkim i kosztownym, wiązały się one z ogromnymi kosztami i zadłużeniem gospodarstw chłopskich i prowadziły często do ich ruiny.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselKuligowskiAntoni">W 1953 r. zostanie objętych pracami wodno-melioracyjnymi 5.300 ha gruntów ornych, a na obszarze ponad 36.000 ha przeprowadzone zostaną renowacje urządzeń wodno-melioracyjnych. Dzięki nakładom na te prace zostaną stworzone podstawy otrzymywania w ciągu roku około 14.000 ton ziarna i 356.000 ton siana (co stanowi 4,4% zbioru siana w Polsce).</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselKuligowskiAntoni">W naszym budżecie preliminuje się 164 miliony złotych na ochronę produkcji zwierzęcej, tj. o 16% więcej w porównaniu z rokiem ubiegłym. Ten dział budżetu obejmuje przede wszystkim wydatki na weterynarię i szczepienia ochronne przeciw chorobom inwentarza żywego, rozwój lecznic weterynaryjnych, produkcję szczepionek itp.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselKuligowskiAntoni">Około 11% budżetu rolnictwa przeznacza się na cele szkolnictwa zawodowego, co umożliwi dalsze zaspokojenie wzrastającego zapotrzebowania na kadry fachowców rolniczych. Liczba uczniów w zawodowych szkołach rolniczych osiągnie w 1953 r. przeszło 25.000.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselKuligowskiAntoni">Rolnictwo w r. 1953 otrzyma 1.500 inżynierów oraz ponad 4.000 techników-agronomów, zootechników, mechanizatorów rolnictwa, lekarzy i felczerów weterynarii i wielu innych specjalistów w gospodarce rolnej.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselKuligowskiAntoni">Znaczne środki, bo około 4,8% budżetu przeznacza się na prace naukowo-badawcze z zakresu rolnictwa, prowadzone przez dziesięć instytutów naukowych.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselKuligowskiAntoni">Wykonanie zadań czwartego roku Planu 6-letniego w rolnictwie wymaga szerokiej mobilizacji wszystkich sił chłopstwa pracującego, załóg robotniczych w PGR-ach i POM-ach, służby rolnej rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PoselKuligowskiAntoni">Od aktywnej postawy każdego chłopa mało i średniorolnego, członka spółdzielni i traktorzysty, agronoma i zootechnika, mechanika zależy wszechstronne i pełne wykorzystanie środków, które państwo przeznacza dla wykonania przez rolnictwo postawionych przed nim zadań.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#PoselKuligowskiAntoni">Trzeba, ażeby setki tysięcy gospodarstw chłopskich zerwały z zacofanymi, prymitywnymi metodami uprawy roli i hodowli zwierząt, szerzej i śmielej wprowadzały możliwe do zastosowania w ich gospodarstwach naukowe metody agro-i zootechniki, których poznanie udostępnia im państwo w ramach prowadzonego systemu upowszechnienia wiedzy rolniczej.</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#PoselKuligowskiAntoni">W 1952 r. w gromadach i spółdzielniach produkcyjnych zostało wygłoszonych około 66 tysięcy wykładów z zakresu agro-i zootechniki, uzupełnionych około 70 tysiącami projekcji filmów rolniczych oraz wydanymi i rozprowadzonymi wśród chłopstwa około 4 milionami broszur i ulotek.</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#PoselKuligowskiAntoni">Trzeba, ażeby setki tysięcy drobnych gospodarstw chłopskich skuteczniej wykorzystywały wszystkie formy pomocy państwa, zmierzające do podniesienia produkcji towarowej w drodze uruchamiania rezerw tkwiących w tych gospodarstwach. Jest to bowiem droga do podniesienia ich dobrobytu i dochodowości, których stałemu wzrostowi sprzyja uchwała Rządu z 3 stycznia 1953 r.</u> + <u xml:id="u-15.28" who="#PoselKuligowskiAntoni">Uchwała ta zniosła ograniczenia sprzedaży nadwyżek produktów rolnych przez chłopów na wolnym rynku po wykonaniu obowiązkowych dostaw, wprowadziła nowe korzystne warunki kontraktacji żywca i płodów rolnych.</u> + <u xml:id="u-15.29" who="#PoselKuligowskiAntoni">W wyniku realizacji uchwały dochód chłopów z kontraktacji trzody — wobec podwyższonych cen na zakontraktowane sztuki i zwiększenie planu kontraktacji — wzrośnie z 959 mln zł w roku ubiegłym do 1.489 mln zł (licząc zapłatę w samej gotówce) w roku bieżącym. Podobnie dochód chłopów z kontraktacji bydła wzrośnie z górą o 200 mln zł, a z kontraktacji zbóż — ze 130 mln zł w roku ubiegłym do 280 mln zł w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-15.30" who="#PoselKuligowskiAntoni">Powiększone zostały także korzyści przy kontraktacji buraków cukrowych i innych roślin.</u> + <u xml:id="u-15.31" who="#PoselKuligowskiAntoni">Korzystne dla chłopstwa pracującego uregulowanie stosunków rynkowych przez uchwałę Rządu z 3 stycznia br. to cios w kułaków i spekulantów pasożytujących na pracy robotnika i chłopa.</u> + <u xml:id="u-15.32" who="#PoselKuligowskiAntoni">Dlatego nie wolno nam ani na chwilę osłabiać walki przeciwko elementom kapitalistycznym wsi i miasta, usiłującym podrywać spójnię gospodarczą poprzez spekulację produktami rolnymi, uchylanie się od świadczeń i obowiązków względem państwa, poprzez próby celowego ograniczania w niektórych wypadkach rozmiarów produkcji w gospodarstwach kułackich.</u> + <u xml:id="u-15.33" who="#PoselKuligowskiAntoni">W walce o wykonanie zadań produkcyjnych rolnictwa w roku bieżącym należy otoczyć szczególną opieką nasze spółdzielnie produkcyjne, których liczba w chwili obecnej wynosi już 7.200, w tym ponad 2.500 to spółdzielnie powstałe w ciągu ostatnich kilku miesięcy br. Dotychczasowe osiągnięcia spółdzielni produkcyjnych wskazują na ogromne możliwości dalszego wzrostu i rozwoju produkcji oraz dobrobytu ich członków. Wzrost zainteresowania spółdzielczością produkcyjną chłopów pracujących, którzy łącząc się w zespołowe gospodarstwa chcą żyć lepiej, kulturalniej i dawać większą produkcję towarową państwu, nakłada wielkie i zaszczytne obowiązki na agronomów i zootechników, całą służbę rolną rad narodowych. Ich ofiarna praca w dziedzinie niesienia fachowej pomocy spółdzielniom produkcyjnym w stałym rozwoju hodowli zespołowej, wprowadzania brygadowego systemu pracy normowanej oraz produkcyjnych metod i osiągnięć nauki i praktyki rolnictwa radzieckiego — odgrywać będzie istotną rolę w organizacyjnym i gospodarczym umacnianiu spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-15.34" who="#PoselKuligowskiAntoni">Wiele uwagi i wysiłku musimy skierować na wszechstronne rozwijanie produkcji państwowych gospodarstw rolnych w drodze pełnego wykorzystania mechanizacji procesów produkcji roślinnej i hodowlanej, w drodze przestrzegania systemu socjalistycznej organizacji i opłaty pracy, poszanowania własności socjalistycznej i wychowywania załóg PGR-ów w duchu odpowiedzialności za całość ich gospodarki.</u> + <u xml:id="u-15.35" who="#PoselKuligowskiAntoni">Dzisiaj z dumą i radością stwierdzamy, że dzięki ofiarnej pracy naszego społeczeństwa, zjednoczonego we Francie Narodowym walki o pokój i Plan 6-letni, pod kierownictwem przodującej siły narodu polskiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — zadania Narodowego Planu Gospodarczego na I kwartał 1953 r. zostały z nadwyżką wykonane.</u> + <u xml:id="u-15.36" who="#PoselKuligowskiAntoni">Nasz socjalistyczny przemysł wyprodukował ponad plan znaczne ilości środków i materiałów, ważnych dla jego dalszego rozwoju oraz rozwoju gospodarki rolnej.</u> + <u xml:id="u-15.37" who="#PoselKuligowskiAntoni">W dziedzinie rolnictwa dzięki wszechstronnej pomocy państwa w postaci dostarczonych na wieś traktorów, maszyn i narzędzi rolniczych, zarówno własnej produkcji jak i otrzymanych w ramach braterskiej współpracy z ZSRR, w postaci dostarczonych wsi nawozów, kwalifikowanego ziarna siewnego, szerzej prowadzonej w ciągu zimy akcji upowszechnienia wiedzy rolniczej — lepiej zostały przygotowane i są przeprowadzane wiosenne prace uprawowe i siewne.</u> + <u xml:id="u-15.38" who="#PoselKuligowskiAntoni">Winniśmy z jeszcze większą starannością wykonać czekające nas dalsze etapy pracy nad zabezpieczeniem uzyskania i zebrania zamierzonych plonów zbóż, okopowych, kultur technicznych i przemysłowych oraz nad zabezpieczeniem wzrostu pogłowia i użytkowości hodowli. Stanowi to bowiem podstawę pełnej realizacji zadań rolnictwa w czwartym roku Planu 6-letniego i wkładu wsi w dzieło uprzemysłowienia kraju, utrwalenia pokoju i pomnożenia sił naszej Ludowej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-15.39" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. warszawskiego Eustachy Kuroczko.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselKuroczkoEustachy">Wysoki Sejmie! Pragnę w dużym skrócie omówić niektóre problemy planu i budżetu szkolnictwa ogólnokształcącego jak i zawodowego, który jest żywym wyrazem polityki naszej Partii i Rządu w stosunku do stale rosnących potrzeb naszego kraju i całego narodu. W wielkim procesie budownictwa socjalizmu sprawa kształcenia i wychowania młodego pokolenia jest jednym z najistotniejszych problemów, warunkujących świetlaną przyszłość naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselKuroczkoEustachy">Czy przedłożony Sejmowi budżet stwarza warunki do pełnej realizacji i dalszego rozszerzania zdobyczy mas pracujących na odcinku oświaty, ujętych w naszej Konstytucji? Na pytanie to trzeba odpowiedzieć twierdząco.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselKuroczkoEustachy">Wydatki na oświatę w budżecie rosną z roku na rok. Wzrosły one znacznie również w 1953 r. Weźmy dla przykładu budżet Ministerstwa Oświaty. Ogólny wzrost wydatków na szkolnictwo i urządzenia socjalne, prowadzone przez ten resort, wynosi w roku 1953 w stosunku do wykonania z 1952 r. 13,6% i zamyka się sumą 4.111 mln zł. W poszczególnych działach szkolnictwa wzrost budżetu jest jeszcze wyższy. W tak ważnym dziale szkolnictwa jak np. szkoły podstawowe wzrost budżetu w stosunku do wykonania z 1952 r. wynosi 16,8%.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselKuroczkoEustachy">Na szczególne podkreślenie zasługuje wzrost budżetu Ministerstwa Oświaty:</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselKuroczkoEustachy">w wydatkach na internaty szkół ogólnokształcących o 35,6% szkoły podstawowe dla pracujących 25,4% w wydatkach na internaty zakł. kształcenia nauczycieli o 63,6% ośrodki doskonalenia kadr oświat. 24,5% Instytut Pedagogiki 37,7% oraz w wielu innych pozycjach.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselKuroczkoEustachy">Przytoczone przykładowo wskaźniki wzrostu budżetu pozwolą Ministerstwu Oświaty na dalszą poważną rozbudowę szkolnictwa, aby wspaniały dotychczasowy dorobek oświaty mógł być dalej pogłębiany i poszerzany w 1953 r.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselKuroczkoEustachy">Aby w pełni ocenić politykę oświatową Partii i Rządu, wyrażoną w budżecie, trzeba przypomnieć, chociaż pokrótce, wielkie zdobycze pochodu rewolucji kulturalnej w Polsce Ludowej w stosunku do stanu oświaty w Polsce obszarniczo-kapitalistycznej.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselKuroczkoEustachy">W ciągu dwudziestu lat istnienia reżimu endecko-sanacyjnego stale nie uczęszczało do szkoły ponad 1 milion dzieci w wieku szkolnym. Nawet w stolicy Polski Warszawie 10.000 dzieci nie znalazło miejsca w szkole podstawowej.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselKuroczkoEustachy">Na wsi przeważały szkoły z najwyższą klasą czwartą. W roku szkolnym 1937/38 np. na 25.070 szkół wiejskich było 18.295 szkół realizujących niepełny program czterech klas. Nie dziw też, że wtórny analfabetyzm był zjawiskiem powszechnym. Zgodnie z oficjalną przedwojenną statystyką było w Polsce przedwrześniowej 23,1% analfabetów.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselKuroczkoEustachy">Szkoły średnie i wyższe w Polsce kapitalistycznej były prawie niedostępne dla młodzieży robotniczej i chłopskiej. Zapełniały je gromadnie dzieci klas posiadających. W r. 1935/36 np. do szkół średnich ogólnokształcących uczęszczało zaledwie 13,7% młodzieży robotniczej i chłopskiej, a na pierwszy rok studiów w szkołach wyższych doszło tylko 3% tej młodzieży.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselKuroczkoEustachy">Przemiany rewolucyjne, jakie się w kraju naszym dokonały, stworzyły warunki do realizacji zadań rewolucji kulturalnej. Budownictwo nowego, socjalistycznego ustroju w Polsce Ludowej obudziło w masach ludowych olbrzymie pragnienie wiedzy, potrzebę rozwoju kultury. Toteż na odcinku oświaty mamy wielkie osiągnięcia.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselKuroczkoEustachy">Objęliśmy ponad 300.000 dzieci akcją wychowania przedszkolnego. Można przyjąć, że co piąte dziecko w Polsce Ludowej uczęszcza dziś do przedszkola, przed wojną zaś w Polsce kapitalistycznej — tylko co trzydzieste dziecko.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselKuroczkoEustachy">W szkolnictwie podstawowym Polska Ludowa stworzyła warunki do pełnej realizacji powszechności nauczania. Wysiłek nasz od pierwszych dni po wyzwoleniu szedł w tym kierunku, aby wszystkie dzieci w wieku 7 — 14 lat objęte zostały nauczaniem, aby nie było ani jednego dziecka poza szkołą.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselKuroczkoEustachy">Mimo olbrzymich zniszczeń wojennych, mimo zniesienia w czasie działań wojennych z powierzchni ziemi budynków szkolnych, potrafiliśmy do końca Planu 3-letniego (1949 r.) odbudować szkolnictwo podstawowe, zlikwidować tzw. punkty bezszkolne i zapewnić w ten sposób naukę wszystkim dzieciom.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselKuroczkoEustachy">Obok realizacji powszechności nauczania zmieniła się szkoła podstawowa pod względem jakościowym. Podniósł się jej poziom i stopień organizacyjny. Do końca 1952 r. zorganizowaliśmy ponad 13.000 szkół tzw. pełnych, realizujących program 7 klas. Stanowi to trzykrotny wzrost w stosunku do roku 1938. Naukę w takich szkołach pobiera dziś prawie 86% ogólnej liczby dzieci.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselKuroczkoEustachy">Z roku na rok rośnie u nas liczba absolwentów z klasy VII, w roku 1952 osiągnęliśmy liczbę 367.500. Blisko 3/4 tych absolwentów kształci się dalej w szkole średniej, ogólnokształcącej lub zawodowej, można zatem powiedzieć, że prawie w 75% realizujemy już dzisiaj powszechność nauczania na poziomie średnim. Do szkół średnich napływa masowo młodzież pochodzenia robotniczo-chłopskiego i inteligencji pracującej. W roku szkolnym 1951/52 mieliśmy w szkołach średnich ogólnokształcących 91% dzieci ludzi pracy, z czego ponad 60% stanowili uczniowie pochodzenia robotniczego i chłopskiego. W zasadniczych szkołach i technikach zawodowych kształci się ponad 492.000 młodzieży; absolwenci zasilają nasz rozwijający się przemysł młodymi i kwalifikowanymi kadrami.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselKuroczkoEustachy">Liczba ta wzrosła 5-krotnie w stosunku do roku 1939. Ilość absolwentów z naszych szkół zawodowych i techników w 1952 r. zamyka się liczbą 212.560 wobec 34.000 w r. 1939. Nasze państwo wydaje na szkolnictwo zawodowe łącznie z inwestycjami ponad 2.413 milionów zł, co stanowi wzrost o 13,6% w stosunku do 1952 r. w warunkach sprzed 3 stycznia br. Rozwój szkolnictwa zawodowego jest olbrzymi w porównaniu do warunków przedwojennych. Na mocy uchwały Rządu z dnia 23 czerwca 1951 r. szkolnictwo zawodowe zostało ściśle związane z życiem gospodarczym kraju, z konkretnymi potrzebami resortów gospodarczych, które ustanawiają kryteria specjalizacji. Podnosi się stale poziom organizacyjny szkolnictwa zawodowego, uwarunkowany w dużym stopniu dalszym rozwojem warsztatów szkolnych. Tylko w 1952 r. powstało nowych 343 warsztatów szkolnych, a w istniejących 2.012 dokonano kapitalnych bieżących remontów. W ramach produkcji szkół podległych CUSZ wyprodukowano w 1952 r. 1.761 różnego typu obrabiarek.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselKuroczkoEustachy">Młodzież ucząca się w szkołach zawodowych korzysta w olbrzymiej ilości ze stypendiów państwowych, burs oraz internatów. W 1952 r. korzystało ze stypendiów ponad 220.000 uczniów. W omawianym budżecie na rok 1953 około 647 milionów zł przeznaczono na znacznie podwyższone stypendia, z czego 527 milionów dla szkól zawodowych wszystkich typów oraz ponad 118 milionów dla słuchaczy kursów zawodowych.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselKuroczkoEustachy">W internatach przy szkołach zawodowych znajduje miejsce w 1953 r. 205.550 uczniów, wobec 177.000 miejsc w 1952 r. Niezależnie od tego młodzież szkół zawodowych górniczych — a w przyszłości i hutniczych — otrzymuje bezpłatne ubranie i obuwie. Dodać należy, że w latach międzywojennych nie istniały stypendia ani internaty dla młodzieży szkół zawodowych.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselKuroczkoEustachy">W szkołach średnich artystycznych kształci się około 25.000 młodzieży.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselKuroczkoEustachy">Kształcenie dorosłych bez odrywania ich od pracy ma u nas na celu likwidację skutków upośledzenia kulturalnego mas ludowych, trzymanych świadomie w ciemnocie przez rządy obszarniczo-kapitalistyczne Polski przedwrześniowej, pogłębionego przez okres okupacji hitlerowskiej. Otrzymaliśmy w spadku po tym okresie około 2 milionów analfabetów w wieku od 14 — 50 roku życia. Dziś analfabetyzm jako zjawisko masowe nie istnieje w Polsce Ludowej. Spotykane jeszcze tu i ówdzie sporadyczne wypadki analfabetyzmu zwalcza się głównie przez nauczanie indywidualne w ramach organizacji masowych i związków zawodowych.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselKuroczkoEustachy">Problem likwidacji analfabetyzmu nie kończy się na samym zapoznaniu analfabetów ze sztuką pisania i czytania. Trzeba umożliwić b. absolwentom kursów dla analfabetów utrwalenie opanowanej sztuki czytania i pisania, trzeba podnosić dalej ich świadomość społeczno-polityczną, ich poziom kultury ogólnej i zawodowej i zapewnić im w ten sposób możliwość awansu społecznego. Rolę tę spełniają zespoły czytelnicze oraz szkoły dla pracujących. W roku szkolnym 1952/53 tylko w szkołach ogólnokształcących dla pracujących (podstawowych, licealnych i zawodowych) uczy się blisko 110.000 uczniów. Szkoły te podnoszą poziom kulturalny robotników i pracujących chłopów, podnoszą poziom uświadomienia politycznego, przyczyniają się do zwiększenia wydajności pracy. Około 400.000 ludzi kształci się na wszelakiego rodzaju kursach zawodowych bez odrywania od produkcji.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselKuroczkoEustachy">Wspaniałe rezultaty pochodu rewolucji kulturalnej w Polsce Ludowej są widoczne na każdym kroku, w każdym mieście, w każdej nawet najmniejszej wsi.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselKuroczkoEustachy">Nie można nie przytoczyć choćby jednego z bardzo wielu przykładów. Na zjeździe przodujących nauczycieli w 1952 r. w Warszawie tak opowiadał kierownik szkoły Babinicz ze wsi Pawłowice, pow. Jędrzejów Kielecki:</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselKuroczkoEustachy">„Pracuję w gromadzie, w której ani jeden chłopak, ani jedna dziewczyna nie ukończyli przed wojną siedmioklasowej szkoły powszechnej. Dziś, w roku 1952, w tej samej gromadzie mamy 2 oficerów odrodzonego Wojska Polskiego, 2 inżynierów, 4 nauczycieli, 17 osób uczy się w różnych szkołach średnich i wyższych zakładach naukowych...” „...Czyta się u nas takie książki, jak Zalewskiego — „Traktory zdobędą wioskę”, jak — „Zaorany ugór” Szołochowa i taką książkę, która bardzo spodobała się wsi, tj. — „Droga przez mękę”. Czytaliśmy tę książkę Tołstoja dosłownie cztery razy. Książka ta jest rozpowszechniona w kilkudziesięciu egzemplarzach w naszej gromadzie i nie ma chłopa, który by, jeżeli już jej nie czytał, to przynajmniej nie znał jej treści.” Nasze osiągnięcia w dziedzinie rozwoju oświaty nie mogą nam zasłonić poważnych jeszcze braków w naszej pracy. Mimo ogólnego postępu w rozbudowie naszego szkolnictwa plany roczne w niektórych działach nie są wykonywane w 100%. Są działy szkolnictwa i urządzeń socjalnych, w których wykonanie odbiega w mniejszym lub większym stopniu od wyznaczonych zadań planowych. Sięgnijmy do faktów. W przedszkolach prowadzonych przez prezydia rad narodowych (wydziały oświaty) plan wykonany został w 1952 r. tylko w 90%. Niepokojący jest fakt, że niewykonanie planu w zakresie przedszkoli dotyczy również i większych miast, gdzie winny one być ze szczególną troską rozbudowywane — służą one przecież matce pracującej.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselKuroczkoEustachy">W szkolnictwie podstawowym przekroczyliśmy liczby Planu 6-letniego na bardzo ważnym odcinku, na odcinku absolwentów z klasy VII. Jest to duże osiągnięcie. Bardzo pocieszającym jest fakt, że np. woj. rzeszowskie wykonało plan absolwentów na rok 1952 w 113%, woj. gdańskie w 102%, stalinogrodzkie w 105%, krakowskie w 101%. Niestety, są też i województwa, które planu absolwentów z klasy VII na rok 1952 nie wykonały. Czy Koledzy Posłowie z zespołu poselskiego z Łodzi wiedzą o tym, że plan absolwentów wykonany u nich został tylko w 81%? Czy Prezydium Rady Narodowej woj. warszawskiego zanalizowało przyczyny, dlaczego plan ten wykonano tylko w 86%?</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselKuroczkoEustachy">Bezpośredni związek z realizacją planu tak od strony ilościowej, jak i w szczególności jakościowej ma drugoroczność i odpad szkolny. Na odcinku drugoroczność! szkolnej mamy do zanotowania stalą poprawę. Są już szkoły i klasy, które zmniejszyły drugoroczność do minimum nie obniżając wyników nauczania. Niemniej problem nadmiernej drugoroczności jeszcze nie został całkowicie opanowany. Są województwa, w których drugoroczność wynosi jeszcze np. w klasie IV — 10% (Poznań), 12% (Lublin), nawet 15% (Kielce). Najwyższa drugoroczność w szkołach podstawowych ma miejsce w klasie V i dochodzi ona do 14%, np. w woj. rzeszowskim.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselKuroczkoEustachy">W bezpośrednim związku z drugorocznością stoi zjawisko tzw. odpadu szkolnego. Przez odpad rozumiemy liczbę dzieci, które opuszczają szkołę przed jej ukończeniem, nawet w ciągu roku szkolnego.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselKuroczkoEustachy">Zjawisko odpadu spotykamy już w klasie IV szkoły podstawowej, w klasach starszych jest on wyższy.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#PoselKuroczkoEustachy">Największy odpad obserwujemy w szkołach dla pracujących, w których tylko w ciągu roku 1952, np. w klasie V, wyniósł w skali ogólnokrajowej 33,4%, przy czym np. w woj. łódzkim doszedł do 43,1%.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#PoselKuroczkoEustachy">W zjawisku drugoroczności i związanym z nim zjawisku odpadu można znaleźć jedną z przyczyn niewykonania w 100% naszych planów rocznych, a zwłaszcza planu w zakresie absolwentów szkół.</u> + <u xml:id="u-17.31" who="#PoselKuroczkoEustachy">W bezpośrednim związku z realizacją zadań planowych stoi wykonawstwo budżetu. Aczkolwiek Ministerstwo Oświaty dokonało wielkiego wysiłku realizując przy tak dużym rozpyleniu placówek oświatowych w kraju (35.000) swój budżet w 98,2%, a w szkolnictwie podstawowym nawet w 99%, to jednak budżet ten nie był realizowany rytmicznie. Nierytmiczne wykonanie budżetu ma miejsce w pierwszych trzech kwartałach. Wykonano go w 60,5%. Odbija się to ujemnie na prawidłowym funkcjonowaniu szkoły. W związku z tym należałoby poprawić styl pracy wielu wydziałów finansowych rad narodowych i jeszcze bardziej umocnić odpowiedzialność za gospodarowanie funduszami państwowymi.</u> + <u xml:id="u-17.32" who="#PoselKuroczkoEustachy">Za stan szkolnictwa i oświaty odpowiadają — poza resortem — w dużym stopniu władze terenowe, a przede wszystkim prezydia rad narodowych. Nie potrafiliśmy jeszcze wyzyskać olbrzymich rezerw terenowych w dziedzinie budownictwa szkół.</u> + <u xml:id="u-17.33" who="#PoselKuroczkoEustachy">Dla przykładu należy podać gminę Bieżuń w pow. sierpeckim, gdzie rada narodowa potrafiła zmobilizować społeczeństwo, młodzież, nauczycielstwo do budowy lokalu szkolnego przy znikomej pomocy ze strony państwa. Dusza tej akcji jest tam dyrektor szkoły ob. Gołębiowski. który z komitetem rodzicielskim i młodzieżą potrafił zamienić ruiny w budynek szkolny, gdzie już dziś uczy się młodzież. W tej odległej o 20 km od kolei miejscowości pracownie szkolne są lepiej wyposażone niż w niejednej szkole wielkomiejskiej.</u> + <u xml:id="u-17.34" who="#PoselKuroczkoEustachy">Na przykładzie nauczyciela Gołębiowskiego powinni się wzorować pracownicy oświatowi całej Polski. Trzeba po gospodarsku wykorzystać każdy grosz budżetowy, każdą oszczędność, każdą deskę i gwóźdź. A potrzeby nasze rosną. Wystarczy radosny fakt świadczący o naszym rozwoju, o wzroście dobrobytu w kraju, że liczba dzieci w wieku szkolnym w okresie następnego planu 5-letniego wzrośnie o blisko milion w stosunku do roku 1953. Dla tego miliona rosnących obywateli trzeba zapewnić nowe izby szkolne, ich wyposażenie i nauczycieli. Dzięki systematycznemu planowaniu już dziś mobilizujemy się do wykonania zadań z tym związanych. Już dziś musimy to wszyscy widzieć, zarówno terenowe rady narodowe jak i cały aktyw społeczny, że w realizacji tego wielkiego zadania wziąć musi czynny udział całe społeczeństwo, każdy, komu przyszłość młodego pokolenia leży na sercu.</u> + <u xml:id="u-17.35" who="#PoselKuroczkoEustachy">W kilku zdaniach pragnąłbym zwrócić uwagę waszą, Obywatele Posłowie, na sprawę treści pracy szkoły, na sprawę wyników nauczania. Trzeba powiedzieć, że imponującemu wzrostowi ilościowemu naszych szkół nie odpowiada w dostatecznym jeszcze stopniu wzrost jakościowy.</u> + <u xml:id="u-17.36" who="#PoselKuroczkoEustachy">Wprawdzie z roku na rok usprawniają się metody nauczania, rośnie z każdym rokiem ilość przodujących nauczycieli, podnoszących proces nauczania na coraz wyższy poziom i skutecznie upowszechniających swe doświadczenie, nie znaczy to jednak, że w dziedzinie tej nie można było zrobić więcej, by wyniki nauczania jaskrawiej podnieść.</u> + <u xml:id="u-17.37" who="#PoselKuroczkoEustachy">Jest rzeczą bezsporną, że za wyniki nauczania jest odpowiedzialny w pierwszym rzędzie nauczyciel. Niemniej jednak w tej dziedzinie ma wiele do zrobienia przede wszystkim organizacja młodzieży, prezydia gminnych, powiatowych i wojewódzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-17.38" who="#PoselKuroczkoEustachy">Nauczanie i wychowanie w wielu szkołach w świetle wytycznych VIII Plenum KC PZPR nie rozwija w pełni naukowego światopoglądu, nie wpływa na umocnienie poziomu ideologicznego młodzieży. Aktualizowanie nauczania problematyką budownictwa socjalistycznego w wielu jeszcze szkołach jest wulgaryzowane i formalizowane. Szkoła ciągle jeszcze za mało pracuje nad kształceniem i rozwijaniem woli i charakteru człowieka socjalistycznego, nad wychowaniem w duchu moralności socjalistycznej. Te zasadnicze braki przejawiają się w wielu jeszcze szkołach licealnych, ogólnokształcących, a szczególnie ostro występują w części szkół zawodowych.</u> + <u xml:id="u-17.39" who="#PoselKuroczkoEustachy">Wysoki Sejmie! Przechodząc do omówienia najważniejszych zadań stojących przed oświatą i szkolnictwem zarówno ogólnokształcącym jak i zawodowym, pragnę podkreślić, iż polityczne uzasadnienie dla planu i budżetu na rok 1953 znajdujemy w treści VII i VIII Plenum KC PZPR, znajdujemy w programie Frontu Narodowego, który został zaakceptowany jednomyślnie przez cały naród w wyborach do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-17.40" who="#PoselKuroczkoEustachy">Szczególne znaczenie miały dla nas historyczne obrady XIX Zjazdu Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Obrady te są dla narodu polskiego drogowskazem w walce o pokój, o zwycięskie zbudowanie socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-17.41" who="#PoselKuroczkoEustachy">Program Frontu Narodowego przewiduje objęcie wszystkich dzieci szkołą, realizującą program 7 klas już w latach 1956 — 1960. Czy zadania planu na rok 1953 w zakresie szkolnictwa podstawowego idą w tym kierunku? Tak jest. W r. 1953 zamienione zostanie ponad 1.000 szkół niżej zorganizowanych na szkoły pełnowartościowe realizujące program 7 klas, w których znajdzie się 86% ogólnej liczby dzieci w szkole.</u> + <u xml:id="u-17.42" who="#PoselKuroczkoEustachy">Na realizację planu rozwoju szkolnictwa podstawowego w 1953 r. przewiduje się 100.000 nauczycieli wobec 98400 w 1952 r. Na jednego nauczyciela wypadać będzie w tym roku około 32 uczniów wobec 63 przed wojną. Stąd w całej ostrości stoją zadania kadrowe.</u> + <u xml:id="u-17.43" who="#PoselKuroczkoEustachy">W projekcie planu szkolnictwa licealnego należy poddać rewizji dotychczasowe stanowisko. Szkolnictwo to stopniowo rozbudowujemy. W r. 1953 zorganizowanych zostanie, zgodnie z planem, 12 nowych licealnych szkół ogólnokształcących. Na zaprojektowaną w planie na r. 1953 rozbudowę szkolnictwa licealnego wywarł swój wpływ przykład Związku Radzieckiego, który, zgodnie z dyrektywami XIX Zjazdu Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, już w obecnej pięciolatce, czyli do roku 1955, zrealizuje powszechność 10-letniej szkoły ogólnokształcącej w stolicach republik, w miastach wydzielonych, w miastach obwodowych i krajowych oraz w ośrodkach przemysłowych, a w następnej pięciolatce (1956 — 1960) zrealizuje powszechność średniej szkoły ogólnokształcącej na terenie, całego Kraju Rad. Do rozbudowy licealnego szkolnictwa ogólnokształcącego zobowiązuje nas program Frontu Narodowego ustalający, że w okresie nowego planu 5-letniego (1956 — 1960) upowszechnione zostanie u nas kształcenie na poziomie średnim w większych miastach i ośrodkach przemysłowych oraz że rozszerzony zostanie zasięg szkolnictwa średniego.</u> + <u xml:id="u-17.44" who="#PoselKuroczkoEustachy">Dużą wagę polityczną posiada szkolnictwo dla pracujących oraz system kształcenia zaocznego.</u> + <u xml:id="u-17.45" who="#PoselKuroczkoEustachy">Zadania planu na 1953 r. przewidują wzrost liczby uczniów w szkołach podstawowych dla pracujących o blisko 50% w stosunku do wykonania w 1952 r.</u> + <u xml:id="u-17.46" who="#PoselKuroczkoEustachy">Rozumiejąc znaczenie szkolnictwa dla pracujących prezydia rad narodowych, zakłady pracy, związki zawodowe muszą tak zmobilizować teren, aby zadania planu na 1953 r. były tu wykonane, aby zlikwidować też wysoki odsiew w tych szkołach.</u> + <u xml:id="u-17.47" who="#PoselKuroczkoEustachy">Odpowiedzialne zadania stoją przed resortami w dziedzinie kadr nauczycielskich. Mamy jeszcze ponad 20 tysięcy nauczycieli niewykwalifikowanych, których w pierwszych latach po wyzwoleniu musieliśmy zatrudnić, by zaspokoić rosnące potrzeby naszego szkolnictwa, mając za sobą próżnię w szkoleniu kadr nauczycielskich w latach okupacyjnych i nieproporcjonalną do potrzeb rosnącego szkolnictwa ilość absolwentów z lat przedwojennych. W związku ze wzrostem liczby uczniów w szkołach podstawowych w okresie planu 5-letniego o 1 milion stan zatrudnienia nauczycieli w szkołach podstawowych znacznie wzrośnie.</u> + <u xml:id="u-17.48" who="#PoselKuroczkoEustachy">Toteż resort oświaty stoi przed poważnymi zadaniami w zakresie kształcenia kadr pedagogicznych.</u> + <u xml:id="u-17.49" who="#PoselKuroczkoEustachy">Poważne zadania w dziedzinie szkolenia kadr pedagogicznych stoją przed szkolnictwem zawodowym. Zarówno nauczyciele przedmiotów ogólnokształcących jak i nauczyciele zawodu wymagają stałego szkolenia pod kątem widzenia potrzeb naszych planów gospodarczych, stałego podnoszenia poziomu politycznego, stałego doskonalenia technicznego.</u> + <u xml:id="u-17.50" who="#PoselKuroczkoEustachy">Celowi temu służy system kursów przewidziany w budżecie oraz praktyk produkcyjnych dla nauczycieli i dyrektorów szkół zawodowych, oraz ośrodki kształcenia i doskonalenia kadr pedagogicznych przy Centralnym Urzędzie Szkolenia Zawodowego, które obejmują w 1953 r. ponad 20 tys. nauczycieli.</u> + <u xml:id="u-17.51" who="#PoselKuroczkoEustachy">Obok zadań organizujących i kadrowych nie może być dla nas obojętną sprawa jakości pracy szkoły, sprawa jej atmosfery ideowej. Nauczyciel polski, władze nadzoru pedagogicznego, organizacja młodzieży, komitety rodzicielskie i opiekuńcze walczyć muszą stale, na każdej lekcji o dobre wyniki nauczania, o najwyższy poziom wychowania.</u> + <u xml:id="u-17.52" who="#PoselKuroczkoEustachy">Analiza bowiem wyników nauczania za pierwsze półrocze bieżącego roku szkolnego nie jest pocieszająca. Ze wzmożonym wysiłkiem dążyć musimy do tego, by wychować u milionów naszej młodzieży poczucie godności i głęboki patriotyzm dla naszej Ojczyzny, miłość i przyjaźń dla narodów Związku Radzieckiego, dla narodów demokracji ludowej, dla narodu Niemieckiej Republiki Demokratycznej, do klasy robotniczej krajów kapitalistycznych i zależnych, do wszystkich walczących o pokój i socjalizm.</u> + <u xml:id="u-17.53" who="#PoselKuroczkoEustachy">Umacniając poczucie czujności młodego pokolenia tym silniej rozwijać będziemy nienawiść do obozu imperialistycznych podżegaczy wojennych. Na pierwszy plan w tej pracy wysuwamy wychowanie i umocnienie światopoglądu naukowego jako najistotniejszego celu wychowania socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-17.54" who="#PoselKuroczkoEustachy">Jednym z najważniejszych środków podniesienia jakości pracy szkoły jest najszersze zastosowanie zasady politechnizacji począwszy od klasy I szkoły ogólnokształcącej wzwyż, zarówno w szkołach ogólnokształcących jak i zawodowych. Najważniejszym zaś elementem politechnizacji jest dogłębne stosowanie zasady poglądowości, bezwzględna walka z werbalizmem i formalizmem dydaktycznym. Musimy rozbudować w najbliższym czasie warsztaty szkolne, gromadzić narzędzia, wyposażyć szkołę w pomoce naukowe, wykorzystać dla tego celu wszystkie zakłady pracy w najbliższym i dalszym środowisku, urządzić działki przyszkolne, organizować wycieczki do POM-ów, GOM-ów, do fabryk i wytwórni, musimy rozbudzić i rozwinąć nową twórczą atmosferę w życiu szkoły pamiętając o jednym, że bez konkretu, bez twórczego postrzegania i opanowania podstawowych narzędzi pracy, bez obserwacji i wyrobienia technika — nauczanie staje się tylko czczym gadaniem.</u> + <u xml:id="u-17.55" who="#PoselKuroczkoEustachy">Dlatego niech mi wolno będzie z tej trybuny jeszcze raz zaapelować do prezydiów terenowych rad narodowych, aby doceniając wagę wychowania narodowego mobilizowały całe społeczeństwo do żywego współudziału w pracach szkoły, aby przede wszystkim same interesowały się zagadnieniami szkoły i wychowania, stawiając możliwie najczęściej sprawy szkoły jako przedmiot swych posiedzeń przynajmniej dwa razy do roku, aby interesowały się pracą komisji oświatowych, komitetów rodzicielskich, a w szczególności komitetów opiekuńczych, które w tej chwili nie spełniają jeszcze swej roli.</u> + <u xml:id="u-17.56" who="#PoselKuroczkoEustachy">Bez wydatnego współdziałania całego społeczeństwa trudno będzie w całości wykonać wszystkie zadania związane z wychowaniem nowego, socjalistycznego człowieka, z wychowaniem młodych kadr budowniczych socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-17.57" who="#PoselKuroczkoEustachy">Wysoki Sejmie! Na zakończenie swego przemówienia pragnę słów kilka poświęcić nauczycielstwu polskiemu.</u> + <u xml:id="u-17.58" who="#PoselKuroczkoEustachy">Sądzę, że należy z dumą i zadowoleniem podkreślić fakt, że patriotyczne nauczycielstwo polskie w swej masie z każdym rokiem coraz mocniej włącza się w nurt życia społeczno-politycznego w naszej Ojczyźnie. Przemiany te uwidocznił III Zjazd Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskiego, który swą obecnością zaszczycił towarzysz Bolesław Bierut, uwidoczniła Krajowa Narada Przodujących Nauczycieli odbyta we wrześniu 1952 r., świadczy też o nich chlubnie zdany egzamin dziesiątków tysięcy nauczycieli w szeregach Frontu Narodowego w czasie kampanii wyborczej do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, świadczy coraz aktywniejsza praca nauczycieli na froncie przebudowy socjalistycznej naszej wsi. Nauczycielstwo polskie wysoko ceni sobie troskę Partii i Rządu o jego sprawy bytowe i fakt, że w okresie stosunkowo dużych trudności gospodarczych Rząd znalazł środki, by przyjść nauczycielstwu z pomocą przez podjęcie uchwały w dniu 20 października 1952 r. o mieszkaniach i zaopatrzeniu nauczycieli oraz uchwały z 3 stycznia 1953 r., podwyższającej wydatnie wynagrodzenie za wychowawstwo, godziny nadliczbowe i czynności dodatkowe.</u> + <u xml:id="u-17.59" who="#PoselKuroczkoEustachy">Doceniając w całej pełni troskę Partii i Rządu nauczycielstwo polskie jest świadome tego, że musi uwielokrotnić swe wysiłki nad likwidacją dużych jeszcze braków w dziedzinie pracy szkoły, a przede wszystkim w walce o podniesienie jakości pracy dydaktyczno-wychowawczej, w trosce o dobre wyniki nauczania. Nauczycielstwo nasze musi jeszcze włożyć wiele pracy nad stałym i systematycznym podnoszeniem swego poziomu ideowo-politycznego, nad pogłębianiem światopoglądu naukowego, co jest jedną z zasadniczych wytycznych VIII Plenum KC PZPR. W tym celu rozwinąć należy w masie nauczycielskiej wielki ruch umysłowy ożywić należy działalność bibliotek nauczycielskich, klubów dyskusyjnych, zespołów artystycznych.</u> + <u xml:id="u-17.60" who="#PoselKuroczkoEustachy">Dziś, kiedy odszedł od nas największy Nauczyciel świata Józef Stalin, nauczycielstwo polskie związane nauką i ideą wielkich klasyków marksizmu, zwarte w swych szeregach, podwoi czujność na wszelkie próby oddziaływania wroga na najdroższy nasz skarb — młodzież polską.</u> + <u xml:id="u-17.61" who="#PoselKuroczkoEustachy">Dziś właśnie silniej niż kiedykolwiek nauczycielstwo musi się przejąć wskazaniami naszego Wodza i Nauczyciela towarzysza Bieruta, który uczy, że: — „Zadaniem nauczyciela wychowawcy w szkole ludowej jest uczynić z każdego dziecka i ucznia czynnego współuczestnika w walce o przebudowę świata, bojownika o wyzwolenie ludzkości z kajdan przemocy imperialistycznej, gorącego patriotę miłującego swój naród, ofiarującego mu cały swój młodzieńczy zapał i swoje uzdolnienie, całe swe serce i wszystkie swoje siły... Dlatego też nauczyciel-wychowawca musi sam czuć się bojownikiem sprawy ludowej i krzewić wśród swych wychowanków ofiarność bojową w walce o socjalizm, w walce o postępowe i sprawiedliwe ideały społeczne.” Te słowa naszego Nauczyciela i troskliwego Opiekuna są dla wszystkich resortów ministerialnych i instytucji zajmujących się szkolnictwem i wychowaniem — drogowskazem. Są one drogowskazem również dla Związku Nauczycielstwa Polskiego. Są one przede wszystkim drogowskazem w walce o wychowanie młodego pokolenia na przyszłych świadomych, aktywnych, bojowych, ofiarnych budowniczych nowego sprawiedliwego ustroju społecznego, ustroju gwarantującego świetlaną przyszłość dla naszej umiłowanej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-17.62" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. krakowskiego Stanisław Cieślak.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselCieslakStanislaw">Wysoki Sejmie! Przyjmując wytyczne Planu 6-letniego chłopi-spółdzielcy, mało i średniorolni chłopi, robotnicy rolni z PGR-ów, pracownicy POM-ów i GOM-ów i państwowej służby agrotechnicznej zobowiązali się uroczyście wobec całego narodu dać krajowi w ciągu lat sześciu, do r. 1955, o 18 mln ton różnych ziemiopłodów więcej niż w r. 1949, w tym o 1 mln ton więcej pszenicy, o 3 mln ton więcej buraków cukrowych, o 9 mln ton więcej ziemniaków. Zobowiązali się do wyhodowania o 3 mln sztuk bydła rogatego i o 4,5 mln sztuk trzody chlewnej więcej, o 2 mln sztuk więcej owiec i o przeszło 30 mln więcej sztuk drobiu. Zobowiązali się oni dać krajowi co najmniej o 10 miliardów litrów mleka, o tysiące ton mięsa, jaj. tłuszczu więcej, niż dało nasze rolnictwo w 1949 r.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselCieslakStanislaw">Jeżeli chodzi o plan rolnictwa na rok 1953, to mówił o nim szczegółowo jeden z moich przedmówców, poseł Kuligowski z Wrocławia. Nie będę więc powtarzał tych cyfr, które on gruntownie przeanalizował.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselCieslakStanislaw">Pragnę jednak zwrócić uwagę Wysokiego Sejmu na ogromne znaczenie tego specjalnie roku dla realizacji całości zadań podjętych przez nasze rolnictwo w okresie Planu 6-letniego. Jest to bowiem rok szczególny, w którym przystąpiliśmy do gruntownej ofensywy na powstałą w ciągu naszego rozwoju dysproporcję między tempem rozwoju przemysłu a tempem rozwoju rolnictwa, między możliwościami produkcyjnymi naszego rolnictwa a potrzebami naszego narodu. Przystąpiliśmy do tej generalnej ofensywy uzbrojeni w wytyczne VII i VIII Plenum KC PZPR i w genialne wskazania Przewodniczącego naszej Partii, Prezesa Rady Ministrów Bolesława Bieruta.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselCieslakStanislaw">Oczywiście nie będziemy w stanie w ciągu jednego roku zlikwidować wszystkich dysproporcji, jakie zaznaczyły się między tempem rozwoju naszego rolnictwa a tempem rozwoju naszego przemysłu. Likwidacja tych dysproporcji jest procesem długotrwałym i wymaga gruntownej przebudowy rolnictwa w kierunku socjalizmu, ograniczenia i likwidacji elementów kapitalistycznych zagnieżdżonych mocno w naszym rolnictwie, unowocześnienia całej produkcji rolnej i wyposażenia naszego rolnictwa w przodującą, postępową technikę.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselCieslakStanislaw">Ale plan gospodarczy na rok 1953, mimo pozornie niewysokich wskaźników wzrostu, powinien nas mobilizować do tego, aby zrobić poważny krok na drodze likwidacji tych dysproporcji. A są do tego wszelkie realne warunki.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselCieslakStanislaw">Pragnąłbym zwrócić uwagę na fakt, że operując danymi o przeciętnym rozwoju naszego rolnictwa, wskazując wielokrotnie z dumą na fakt stałego wzrostu i rozwoju produkcji rolnej w naszym kraju w warunkach władzy ludowej, w Polsce Ludowej — zapominamy często, o ogromnej dysproporcji, jaka zachodzi pomiędzy wynikami poszczególnych grup gospodarstw na całym obszarze naszego kraju. Wiemy np., że PGR-y miały w zeszłym roku poważne trudności i nie wykonały całości planowanych zadań. Ale z drugiej strony nie powinniśmy zapominać o tym, że obok słabych, nie nadążających gospodarstw mamy również takie wzorowe państwowe gospodarstwa rolne, jak gospodarstwo Moruny w woj. olsztyńskim, gdzie tak rozwinięto hodowlę, że nie tylko wykonano, ale i przekroczono dwukrotnie wytyczne Planu 6-letniego dla tego obszaru. Nie zapominajmy, że mamy takie państwowe gospodarstwa rolne jak Osławice w woj. gdańskim, gdzie od kilku lat nie zbiera się poniżej 40 q czterech zbóż chlebowych z jednego ha, a więc wyżej od tych wytycznych, jakie przed rolnictwem i przed PGR-ami postawił Plan 6-letni na rok 1955.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselCieslakStanislaw">Podobną sytuację obserwujemy i w grupie spółdzielni produkcyjnych. Obok znanych, wyróżniających się nowatorstwem w pracy spółdzielni produkcyjnych w Dolicach, w Szczawienku, Boryszewie, Wilczkowie, Milinie, Lulinie, Wilamowej i wielu innych — mamy jeszcze sporo spółdzielni produkcyjnych opóźnionych w rozwoju, nie umocnionych społecznie, gospodarczo, politycznie i organizacyjnie, których wyniki pracy są jeszcze niezadowalające, poniżej przeciętnej wytycznych Planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselCieslakStanislaw">Podobna sytuacja jest i na odcinku drobnych i średnich gospodarstw rolnych. Podczas gdy w całym kraju wydajność lnu z hektara wynosi 21,1 q, ob. Jan Ekman ze wsi Porzysk w woj. koszalińskim produkuje przeciętnie słomy lnianej 54 q z ha, a więc 2,5 raza więcej od przeciętnej uzyskiwanej w całym kraju. Podczas gdy cały szereg gospodarstw drobnych i średnich nie daje dostatecznie wysokiej towarowości, dostatecznej ilości nadwyżki na rynek w formie zarówno obowiązkowych dostaw, jak kontraktacji, czy wolnorynkowej sprzedaży — ob. Stanisław Malinowski ze wsi Grębocice w pow. głogowskim na 93 arach użytków rolnych utrzymuje jedną krowę o wysokiej mleczności, trzy świnie, trzy owce, podejmuje plantację buraka cukrowego i lnu i dostarczył w zeszłym roku surowca wystarczającego do produkcji 200 kg cukru.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselCieslakStanislaw">Takich przykładów można by mnożyć wiele. Świadczą one o tym, jak ogromne rezerwy istnieją w PGR-ach, jak ogromne rezerwy jeszcze niewykorzystane tkwią w wielu dawnych, od kilku lat istniejących i w świeżo założonych spółdzielniach produkcyjnych, jak ogromne rezerwy tkwią jeszcze w drobnych i średnich gospodarstwach chłopskich.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselCieslakStanislaw">Zadaniem rad narodowych, komitetów Frontu Narodowego, działaczy Frontu Narodowego jest pełna mobilizacja chłopów pracujących, robotników rolnych, pracowników POM-ów i GOM-ów dla uruchomienia tych rezerw, dla wykonania i przekroczenia tych zadań, jakie plan gospodarczy na rok 1953 stawia przed naszym rolnictwem.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselCieslakStanislaw">Przez upowszechnienie wyników poszczególnych przodujących gospodarstw rolnych, przez podciąganie gospodarstw pozostających jeszcze w tyle do poziomu gospodarstw przodujących, przez stałą i energiczną walkę z wyzyskiem kułackim, przez ukrócenie i likwidowanie tego wyzysku (bo jest on jednym z największych hamulców wzrostu produkcji rolnej naszego kraju), przez energiczne torowanie drogi postępowi technicznemu — potrafimy nie tylko wykonać, ale i przekroczyć wielkie zadania, jakie przed rolnictwem naszym stawia plan gospodarczy na rok 1953. Potrafimy to tym łatwiej, że budżet Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w swojej części 26 i 27 budżetu centralnego i w swojej części 3 budżetu terenowego przeznacza ogromne sumy na popieranie produkcji rolnej, na stworzenie warunków do przekraczania planów produkcyjnych w PGR-ach, spółdzielniach produkcyjnych oraz małych i średnich gospodarstwach chłopskich.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselCieslakStanislaw">Nakłady państwa na rolnictwo wyrażają się w łącznej kwocie 3,5 miliarda zł: 2,5 miliarda na popieranie produkcji rolnej i 1 miliard na oświatę rolniczą, instytuty naukowe i utrzymanie państwowej służby agrotechnicznej.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselCieslakStanislaw">Są to sumy olbrzymie. Właściwie wykorzystane mogłyby ogromnie posunąć sprawę naprzód i doprowadzić do złagodzenia dysproporcji między rozwojem przemysłu i rolnictwa. Tym bardziej, że zgodnie z zasadą planowania socjalistycznego nakłady te zostały skoncentrowane na kluczowych pozycjach, których rozwiązanie decyduje o wykorzystaniu rezerw znajdujących się w naszym rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselCieslakStanislaw">Tymi kluczowymi pozycjami są: mechanizacja, ochrona roślin i zwierząt, melioracje i wreszcie sprawa budownictwa.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselCieslakStanislaw">Parę słów o mechanizacji rolnictwa. Mówił o niej szeroko poseł Kuligowski. Chciałbym zwrócić uwagę, że powołanie do życia stu nowych ośrodków maszynowych posiada ogromne znaczenie dla dalszej przebudowy rolnictwa, dla umocnienia gospodarki spółdzielni produkcyjnych, zgodnie ze wskazaniami I Zjazdu Spółdzielczości Produkcyjnej, dla przyjścia z ogromną pomocą mało i średniorolnym chłopom gospodarującym jeszcze indywidualnie, którzy zawierając umowy z POM-ami mogą korzystać w dużym stopniu z ich usług.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselCieslakStanislaw">Miałbym jednak pewien dezyderat w imieniu mieszkańców i chłopów ziemi krakowskiej, a nawet sądzę, że sprawa ta dotyczy całego pasa ziem podgórskich od źródeł Sanu aż do Sudetów, do górnego biegu Nysy Łużyckiej. Mianowicie chodzi o to, aby Ministerstwo Rolnictwa i Centralny Zarząd Państwowych Ośrodków Maszynowych, koncentrując nakłady inwestycyjne tam, gdzie ruch spółdzielczości produkcyjnej zatacza coraz szersze kręgi, nie zapominały o potrzebach w tym zakresie i tych ziem górskich, które są obecnie nieraz jeszcze żywnościowo niesamowystarczalne. Lokalizacja na tych terenach POM-ów przyczyniłaby się do przebudowy ustroju rolnictwa na tych terenach. A pamiętajmy, że tereny te w nowym planie 5-letnim staną się obiektem ogromnych nakładów inwestycyjnych, związanych z ujarzmianiem naszych rzek, z uregulowaniem gospodarki wodnej w kraju, z zagospodarowaniem ziem górskich.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselCieslakStanislaw">Dotychczasowa sieć państwowych ośrodków maszynowych na ziemiach górskich przedstawia się niezadowalająco. Na przykład Państwowy Ośrodek Maszynowy w Krynicy musi obsługiwać spółdzielnie oddalone o 60 km. W tych warunkach praca traktorzysty pracującego w oderwaniu od swej bazy jest często niewydajną, ponieważ traktorzysta ten, pracując w oderwaniu od bazy, w dużej odległości od niej, ma wielkie przeszkody w pracy i wykonuje w ciągu tygodnia na swoim traktorze nieraz zaledwie jeden hektar orki i cztery hektary kultywacji.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselCieslakStanislaw">Również tymi ogromnymi odległościami należy tłumaczyć fakt niedostatecznej jeszcze opieki POM-ów w woj. krakowskim nad GOM-ami. Wystarczy powiedzieć, że w naszym województwie gminne ośrodki maszynowe w toku wiosennej akcji siewnej dotychczas, do 20 kwietnia wykonały zaledwie 58% przewidzianego planu prac na rok 1953, bo położone w dużej odległości od sieci POM-ów nie pracują w sposób należyty.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselCieslakStanislaw">Jeżeli chodzi o mechanizację, pragnę mocno podkreślić konieczność stałego szkolenia traktorzystów i wszystkich pracowników POM-ów, nie tylko szkolenia nowego narybku, ale również szkolenia starszych kadr. Postęp techniczny w naszym rolnictwie idzie szybkimi krokami. Traktorzysta wyszkolony w 1949 r. dziś nie daje sobie rady z nowymi maszynami, jakie dzięki szybkiej rozbudowie naszego przemysłu może mu dać do ręki Państwo Ludowe. Nadchodzą sygnały np. z woj. szczecińskiego, że niektórzy traktorzyści nie umieją się w należytym stopniu posługiwać nowymi pługami z podnośnikami, wspaniałymi radzieckimi agregatami do strzyżenia owiec lub wielkimi opylaczami do walki ze szkodnikami roślin. Nie może się powtórzyć taka sytuacja, jaka istnieje np. w spółdzielni w Lulinie, gdzie od trzech miesięcy leży wspaniała radziecka dojarka, której nie można uruchomić dlatego, że nikt w powiecie nie jest w stanie pokazać członkom spółdzielni produkcyjnej, jak należy posługiwać się tym narzędziem.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselCieslakStanislaw">Przy tak ogromnym wzroście nakładów na mechanizację i na rozbudowę POM-ów specjalnie odpowiedzialne obowiązki ciążą i na radach narodowych. Wykorzystanie mocy produkcyjnej POM-ów w roku ubiegłym wynosiło zaledwie 70%. Przy dalszej rozbudowie sieci POM-ów, przy dalszym szkoleniu traktorzystów stoi przed nami również sprawa pełnego wykorzystania mocy produkcyjnej maszyn, z ogromnym wysiłkiem dostarczonych przez klasę robotniczą i Państwo Ludowe chłopom w celu podniesienia produkcji rolnej. Stwierdzić musimy, że powiatowe i gminne rady narodowe nie zawsze w sposób energiczny i skuteczny współpracują z państwowymi ośrodkami maszynowymi. Tak na przykład Powiatowa Rada Narodowa w Nowym Dworze obojętnie patrzy na to, że w świeżo założonym POM-ie w Nowym Dworze traktorzyści od dwóch miesięcy śpią na betonie, podczas gdy w najbliższej miejscowości przy pewnej inicjatywie rady narodowej z pewnością znalazłyby się mieszkania dla tej ofiarnej, bardzo wiele dającej rolnictwu kadry naszych traktorzystów i traktorzystek. Tego typu bezduszna obojętność na potrzeby pracowników ośrodków maszynowych jest oczywiście karygodna i nie powinna się więcej zdarzać.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselCieslakStanislaw">Gdy mowa o mechanizacji, która dotyczy głównie, choć nie wyłącznie produkcji roślinnej, pragnę zwrócić uwagę na sprawy mające ogromne znaczenie dla produkcji roślinnej, mianowicie na sprawę nawozów sztucznych i sprawę nasiennictwa. Przy poprzednim układzie cen, gdy nawozy sztuczne sprzedawane były chłopom poniżej kosztów własnych, poniżej kosztów produkcji i transportu, stwierdzaliśmy w terenie ogromnie wiele wypadków marnotrawstwa tego cennego środka produkcji zarówno przy magazynowaniu, transporcie jak i przy użyciu w PGR-ach, w spółdzielniach produkcyjnych, a zwłaszcza wśród indywidualnych gospodarstw. Nowy układ cen, ustalonych uchwałą Rządu z 3 stycznia br., ustala ceny nawozów sztucznych na właściwym poziomie i — trzeba przyznać — zapobiega w ten sposób ich marnotrawstwu, zachęca natomiast do prawidłowego ich użytkowania.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselCieslakStanislaw">Nasze gminne spółdzielnie Samopomocy Chłopskiej, jak również powiatowe i wojewódzkie ich związki oraz Centrala Rolnicza, jeżeli chodzi o rozprowadzenie nawozów sztucznych, w tym roku nie zdały jednak dobrze egzaminu. Nie zatroszczyły się o potrzebne ilości i o właściwe ich rozprowadzenie i spotykamy się z takim zjawiskiem, że nawozy sztuczne, do których użycia musimy przywiązywać tak ogromną wagę, na jednych terenach pozostają w magazynach, a na innych terenach chłopi tych nawozów w dostatecznej ilości nie dostają. Tak np. ob. Czub Franciszek ze wsi Jeleśnia w pow. żywieckim jeszcze w liście z 20 kwietnia br. skarży się na brak nawozów sztucznych w najbliższej gminnej spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselCieslakStanislaw">Przechodzę do sprawy nasiennictwa. Do tej dziedziny gospodarki narodowej uchwała Prezydium Rządu z Iipca 1952 r. wprowadziła sporo ładu i porządku, ale trzeba powiedzieć otwarcie, że w tej dziedzinie jeszcze jest bardzo wiele do zrobienia.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselCieslakStanislaw">O ile produkcja i rozprowadzenie nasion selekcyjnych czterech zbóż chlebowych na ogół przebiega sprawnie, to zupełnie inaczej przedstawia się zaopatrzenie rolnictwa w nasiona innych roślin, nawet ziemniaków.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselCieslakStanislaw">Chciałem tu jeszcze, korzystając z obecności Wicepremiera do spraw rolnictwa i leśnictwa, zwrócić uwagę Wysokiego Rządu na fakt katastrofalnej sytuacji na odcinku lnu. W 1947 r. plany z 1 ha wynosiły 22,6 q, spadły one niestety w 1952 r. do 21,1 q z ha. Jeżeli w IV i V klasie słomy mieliśmy w 1947 r. około 23% całej masy towarowej słomy w Polsce, to w 1952 r. do ostatnich dwóch klas zakwalifikowano ponad 81% ogólnej masy towarowej lnu. Len jest rośliną łatwo wyradzającą się. Przyczyną tego spadku produkcji i obniżenia klasy, co zniechęca chłopów do kontraktacji, jest brak nasion lnu. Mamy państwowe gospodarstwa rolne, mamy szereg dobrze pracujących spółdzielni produkcyjnych, mamy 10 instytutów badawczych, nie potrafiliśmy jednak, jak dotychczas, opanować tej tak ważnej dziedziny dla naszego rolnictwa i przemysłu.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselCieslakStanislaw">Podobnie wygląda sytuacja na odcinku kukurydzy, której Plan 6-letni dużo poświęca miejsca i uwagi. Musimy uprawę tej rośliny podnieść w naszym kraju. W tej chwili istnieje możność rozszerzenia areału uprawy kukurydzy, a stwierdzamy kompletny brak nasion.</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#PoselCieslakStanislaw">Odczuwa się również brak nasion roślin pastewnych. Przy wielkiej akcji melioracyjnej mamy możność stworzenia jak największej bazy paszowej, a przeszkadza brak nasion traw. Ważną sprawą jest sprawa nasion koniczyny i lucerny, co do których w terenie mamy ogromnie dużo zapytań, trudności i żalów.</u> + <u xml:id="u-19.27" who="#PoselCieslakStanislaw">Chociaż ta sprawa jest trudna, podlega ona bowiem kilku resortom, jednak i w tej dziedzinie potrzebne są energiczniejsze decyzje, które by sprawę nasiennictwa postawiły właściwie dla pełnego wykonania tych zadań, jakie przed nami stoją w 1953 r.</u> + <u xml:id="u-19.28" who="#PoselCieslakStanislaw">Jeśli chodzi o melioracje, to nakłady państwa w tej dziedzinie ogromnie rosną. Wzrost nakładów na melioracje ma więc decydujące znaczenie dla stworzenia bazy paszowej. Z ogromną radością chciałbym się podzielić z Wysokim Sejmem wiadomością, świadczącą o głębokim zrozumieniu tych spraw przez Rząd, że projekt wniesiony na Komisję Budżetową, aby wprowadzić do budżetu sumę 400.000 zł na nagrody dla przodujących w czynie melioracyjnym gromad indywidualnych i spółdzielni produkcyjnych, spotkał się z najbardziej życzliwym przyjęciem. Wzrost nakładów państwa na melioracje i upowszechnienie czynu melioracyjnego przyczyni się więc z pewnością do ogromnego wzrostu bazy paszowej w 1953 r.</u> + <u xml:id="u-19.29" who="#PoselCieslakStanislaw">W dziedzinie ochrony roślin i zwierząt mamy duże rezultaty. Zwłaszcza należy podkreślić ogromną poprawę wyników pracy państwowej służby weterynaryjnej. Rzeczywiście dziedzina weterynarii — jak świadczą o tym wypowiedzi chłopów w rozmowach z nimi i w czasie wyjazdów — zrobiła ogromny postęp. Wciąż jednak jeszcze niedostatecznie przedstawia się sprawa materiału zarodowego.</u> + <u xml:id="u-19.30" who="#PoselCieslakStanislaw">Uchwała z dnia 3 stycznia 1953 r. stworzyła nowe bodźce ekonomiczne wzrostu produkcji rolnej. Obserwujemy w terenie w rozmowach z chłopami, przy spotkaniach z wyborcami w okręgach wiejskich duże zainteresowanie nasionami, nowymi maszynami i możliwością ich wypożyczania, doborowym materiałem zarodowym w hodowli. Po uchwale z dnia 3 stycznia zaczęły działać z ogromną siłą nowe bodźce ekonomiczne, które zachęcają dziś rolników do podnoszenia produkcji rolnej. A tymczasem w zaopatrzeniu wsi w środki produkcji panuje w naszej gospodarce jeszcze pewien chaos. Tak np. Centrala Obrotu Zwierzętami Hodowlanymi prowadzi politykę zbyt wygodną, tzn. czeka tylko na zamówienia, nie propaguje wśród rolników materiału zarodowego, nie prowadzi planowego skupu. I w tej dziedzinie oczekujemy jak najenergiczniejszej akcji Rządu i lepszej organizacji sprawy dostarczania rolnictwu — zwłaszcza spółdzielniom produkcyjnym, które zgodnie z wytycznymi I Kongresu Spółdzielczości Produkcyjnej kładą większy nacisk na hodowlę — dobrego materiału hodowlanego, postawienia sprawy reprodukcji materiału zarodowego, skupu i rozprowadzenia na właściwym poziomie.</u> + <u xml:id="u-19.31" who="#PoselCieslakStanislaw">Dwa słowa o pracy naszych rolniczych instytutów badawczych. Z ogromnym zainteresowaniem rolnicy mało i średniorolni, chłopi-spółdzielcy, robotnicy PGR-ów czytają o wielkich pracach badawczych podjętych w Instytucie Zootechnicznym nad wyprodukowaniem w naszym kraju nowych ras zwierzęcych. W dziedzinie owczarstwa mamy nie tylko wielkie osiągnięcia, ale mamy również ogromne wysiłki w kierunku upowszechnienia tych osiągnięć. Na odcinku jednak bydła rogatego i trzody chlewnej — poza jednostkowymi wyczynami, jak np. wyhodowanie przez inżyniera Krautforsta wielkiej, polskiej, białej świni zwisłouchej — nie mamy dostatecznych wysiłków dla upowszechnienia dobrego nowego materiału zarodowego. Ta sprawa wymaga również energiczniejszego załatwienia. W związku z tym generalny apel do naszych naukowców i jednocześnie wielka prośba o to, aby nie zamykali się w swoich gabinetach i warsztatach badawczych, aby nie ograniczali swoich doświadczeń tylko do poletek i obór instytutów naukowych, dlatego że w tych warunkach będziemy musieli czekać całe lata na dobre nasiona i nowe rasy.</u> + <u xml:id="u-19.32" who="#PoselCieslakStanislaw">Ze strony mas chłopskich jest ogromny pęd do wiedzy, do doświadczalnictwa. Świadczy o tym wymownie konkurs rozpisany w „Gromadzie-Rolniku”, bardzo mocno obsadzony przez korespondentów, świadczą o tym liczne wypowiedzi chłopów. Chłop chcę pod kierunkiem naukowców prowadzić doświadczenia. Przez stworzenie przy każdym instytucie sieci korespondentów rolnych, przez powierzenie spółdzielniom pewnych doświadczeń zaplanowanych przez instytuty będziemy mogli w o wiele szybszym terminie, niż to planują dziś instytuty, uzyskać czy to nowe nasiona, czy nowy materiał zarodowy, czy też przeprowadzić pewne doświadczenia, które konieczne są z punktu widzenia postępu naszego rolnictwa. Nasz budżet przeznacza na te cele ogromne sumy, trzeba je tylko dobrze wykorzystać.</u> + <u xml:id="u-19.33" who="#PoselCieslakStanislaw">Mimo tych braków, na które uważałem za swój obowiązek zwrócić uwagę, rolnictwo nasze szybko rozwija się dzięki ogromnej pomocy państwa. Trzeba jednak w ramy planu i budżetu wlać żywą rewolucyjną treść. I to jest zadaniem rad narodowych i komitetów Frontu Narodowego, wszystkich organizacji politycznych i społecznych działających na terenie wiejskim.</u> + <u xml:id="u-19.34" who="#PoselCieslakStanislaw">Pragnę dać jeden przykład, jak bezpartyjny działacz Frontu Narodowego, przewodniczący komisji rolnej gminnej rady narodowej w sposób właściwy podszedł do rozwiązywania jednej z trudnych, skomplikowanych i tak ważnych dla całego narodu spraw z problematyki gospodarczej rolnictwa. Rzecz działa się w powiecie myślenickim, w gminie Łętownia, we wsi Tokarnia. Ob. Hanusiak Stanisław, przewodniczący komisji rolnej gminnej rady narodowej, wielokrotnie stykał się ze skargami chłopów, że obowiązkowe dostawy ziemniaków są uciążliwe. Zaczął tę sprawę badać i stwierdził, że w 320 gospodarstwach w Tokarni przeciętna wydajność ziemniaków z hektara wynosi zaledwie 72 q. Wobec tego zadał sobie trud i założył 7 poletek doświadczalnych i stosując zasady nowoczesnej agrotechniki na tych 7 poletkach rozpoczął uprawę doświadczalną ziemniaków, aby przekonać rolników, jakie wyniki mogą osiągnąć przy prawidłowym wykorzystaniu zdobyczy nowoczesnej techniki i nauki. Uzyskał plon od 170 do 200 q z ha. Następnie wraz z członkami komisji rolnej gminnej rady narodowej obszedł wszystkich rolników mało i średniorolnych, przedyskutował z nimi sprawę sadzeniaków, właściwych metod uprawy i pielęgnacji tej cennej rośliny i doprowadził do tego, że wieś, która zalegała z obowiązkowymi dostawami ziemniaków, wieś, której mieszkańcy narzekali często na zbyt wysokie dostawy — podniosła uprawę ziemniaków i dziś przoduje w odstawie ziemniaków nie tylko na terenie powiatu, ale i całego województwa.</u> + <u xml:id="u-19.35" who="#PoselCieslakStanislaw">Oto jest przykład, jak można i trzeba łączyć wielkie zadania i funkcje członków rady narodowej oraz działaczy Frontu Narodowego z trocką o stały wzrost produkcji rolnej naszego kraju zgodnie z potrzebami naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-19.36" who="#PoselCieslakStanislaw">Omawiając tak szczegółowo część 26 i 27 budżetu centralnego i część 3 budżetu terenowego — pragnę zakończyć wnioskiem, że posłowie woj. krakowskiego, ziemi krakowskiej, których z tej wysokiej trybuny mam zaszczyt reprezentować, widząc ogromne nakłady Państwa Ludowego, zgodnie z zasadami sojuszu robotniczo-chłopskiego, widząc w tym budżecie właściwe ramy do rozwinięcia szerokiej działalności uświadamiającej i wychowawczej w kierunku mobilizacji pracujących chłopów i robotników rolnych, pracowników państwowej służby agrotechnicznej, jak również pracowników POM-ów i GOM-ów wokół wykonywania i realizacji zadań roku 1953 — głosować będą nie tylko za tą częścią budżetu dotyczącą rolnictwa, lecz i za całością budżetu jako budżetu wielkiego rozkwitu gospodarczego i kulturalnego naszego kraju, jako budżetu umocnienia siły i obronności naszego kraju, budżetu ogromnego wkładu Polski Ludowej w wielkie dzieło Umocnienia pokoju.</u> + <u xml:id="u-19.37" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min. 50 do godz. 18 min. 5.)</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. krakowskiego Witold Biemawski.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselBiernawskiWitold">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy budżetowej na rok 1953 jest wyrazem działania podstawowego prawa socjalizmu, odkrytego i naukowo uzasadnionego w genialnej pracy Józefa Stalina — „Ekonomiczne problemy socjalizmu w ZSRR”, to jest prawa „maksymalnego zaspokojenia stale rosnących materialnych i kulturalnych potrzeb całego społeczeństwa w drodze nieprzerwanego wzrostu i doskonalenia produkcji socjalistycznej na bazie najwyższej techniki.”</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselBiernawskiWitold">Nieodzownym warunkiem rozwoju i rozkwitu gospodarki narodowej jest wzrost produkcji przemysłowej przy równoczesnej obniżce kosztów własnych, co umożliwia, drogą akumulacji socjalistycznej, coraz pełniejsze zaspokajanie potrzeb Społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselBiernawskiWitold">Toteż w zadaniach Narodowego Planu Gospodarczego na rok 1953 leży wzrost produkcji globalnej przemysłu socjalistycznego w cenach niezmiennych o 13,4% przy równoczesnym obniżeniu kosztów własnych, produkcji o 3,7%, co powinno spowodować w porównaniu z rokiem ubiegłym wzrost akumulacjo o 21,3%.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselBiernawskiWitold">Warunkiem podstawowym realizacji ambitnych planów okresowych naszego budownictwa socjalistycznego jest wykształcenie i przygotowanie kadr technicznych i naukowych oddanych masom ludowym, które mogłyby sprostać nowym, coraz trudniejszym zadaniom, wynikającym z konieczności stosowania nowej, przodującej techniki, którą należy opanować, przyswoić i szeroko wprowadzać do naszych zakładów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselBiernawskiWitold">Wielkie potrzeby w zakresie wykwalifikowanych pracowników przemysłowych, wynikające z niebywałej, nieznanej w Polsce przedwrześniowej rozbudowy przemysłu socjalistycznego, wymagają wielkiego wkładu pracy nad kształceniem kadr inteligencji dla wszystkich gałęzi gospodarki narodowej, nad stałym podnoszeniem kwalifikacji zawodowych robotników, techników, inżynierów, wymagają szerokiego udziału naukowców w ruchu stachanowskim, w ruchu racjonalizatorskim i nowatorskim.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselBiernawskiWitold">Polska Ludowa idzie konsekwentnie po tej linii i jakkolwiek popełnialiśmy i popełniamy błędy, posiadamy jeszcze wiele braków i niedociągnięć w zakresie kształcenia kadr z wyższym wykształceniem, to jednak jesteśmy świadkami narastania kadry coraz lepiej przygotowanych do pracy zawodowej inżynierów i techników. Coraz silniej zarysowuje się udział naukowców w rozwiązywaniu zagadnień przemysłowych, coraz bardziej zacieśnia się więź naukowców z racjonalizatorami, przodownikami produkcji i nowatorami.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselBiernawskiWitold">Polska Ludowa nie szczędzi środków na rozwój szkolnictwa i nauki. Wymownym tego dowodem jest wzrost sum zapreliminowanych w 1953 r. na ten cel, większych o 27% od sum roku ubiegłego.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselBiernawskiWitold">W r. 1938/39 przy 35-milionowej ludności było zaledwie 28 szkół wyższych, a już w 1945 r. przy 24-milionowej ludności ilość szkół wzrosła do 44. W bieżącym roku ilość szkół wyższych osiągnęła liczbę 83. Ilość studiujących w r. 1953 wynosić będzie 3 razy więcej niż w 1938/39 r. Ilość absolwentów w 1951/52 r. była przeszło sześć razy większa niż przed wojną.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselBiernawskiWitold">Zmienił się również skład socjalny młodzieży studiującej na wyższych uczelniach. Jeżeli z rocznika 1935/36 spośród rozpoczynających naukę w I klasie szkoły powszechnej trafiało do szkół średnich 2,9% dzieci robotników przemysłowych, 0,6% dzieci robotników rolnych, 1% dzieci chłopów posiadających poniżej 5 ha, a do szkół wyższych 0,4% dzieci robotników przemysłowych, 0,1% dzieci robotników rolnych i 0,2% dzieci chłopów posiadających poniżej 5 ha, czyli kiedy w 1935/36 r. uczęszczało do szkół średnich ogólnokształcących zaledwie 13,7% młodzieży robotniczej i chłopskiej, a na pierwszy rok studiów w szkołach wyższych uczęszczało zaledwie 13% tej młodzieży — to dziś w szkołach średnich i wyższych Polski Ludowej uczy się około 74% młodzieży robotniczej i chłopskiej. Zmieniła się również sytuacja młodzieży kończącej szkoły średnie, zawodowe i wyższe. Według badań przeprowadzonych w 1936 r. 40% spośród 15.000 absolwentów szkół zawodowych dwa lata po zakończeniu szkoły pozostawało bez pracy, a spośród zatrudnionych 20% zarabiało poniżej 40 zł miesięcznie. W r. 1952/53 do zasadniczych szkół zawodowych uczęszcza ponad 220.000 uczniów, a do techników zawodowych ponad 340.000. Na młodzież tę czeka przemysł, młodzież ta na pewno bezrobotna nie będzie. Spośród zatrudnionych w przemyśle robotników i techników 400.000 podnosi swoje kwalifikacje na różnych kursach zawodowych.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselBiernawskiWitold">Oto tylko częściowy obraz tej wielkiej rewolucji, jaka się dokonała w Polsce po objęciu władzy przez klasę robotniczą.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselBiernawskiWitold">Jakkolwiek imponujące są te liczby, nie należy zapominać, że posiadamy jeszcze duże braki w zakresie kwalifikacji młodych kadr przemysłowych. I dlatego należy otoczyć w zakładach przemysłowych większą opieką młodych robotników, których wchłania ze wsi szybko rozbudowujący się nasz przemysł socjalistyczny, którzy nie posiadając dostatecznych kwalifikacji zawodowych często nadmiernie niszczą obrabiarki i narzędzia. Należy nałożyć obowiązek na mistrzów, techników i inżynierów, aby pomagali młodej kadrze robotniczej w zdobywaniu tych kwalifikacji, jakich wymaga nowoczesna technika.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselBiernawskiWitold">W okresie tak wielkiego rozwoju nauki, w nowym okresie wyzwolenia jej z upośledzenia, w jakie ją zepchnął ustrój kapitalistyczny, w okresie coraz większego nasycania nauką wszystkich dziedzin życia, pracownik naukowy musi nieustannie podnosić swój poziom naukowy oraz musi poszerzać i pogłębiać swoją wiedzę w zakresie nauk społecznych, aby być zawodowo i politycznie przygotowanym do kształcenia i wychowywania młodzieży.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselBiernawskiWitold">Nie na tym się jednak kończą obowiązki postępowego uczonego Polski Ludowej. Dawno już rozwiał się mit o tzw. — „prawdziwej nauce”, którą uprawiał zamknięty w ciasnych murach — „wspaniałego odosobnienia” uczony oderwany od życia, od praktyki, błądząc na manowcach jałowych rozważań i dyskusji, błędnych teorii i teoryjek, bo nie skonfrontowanych z życiem, znajdując satysfakcję w smakowaniu problematyki często nierealnej, niepotrzebnej nikomu.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselBiernawskiWitold">Dzisiaj już nie dyskutuje się nad koniecznością powiązania teorii z praktyką, dzisiaj omawia się skuteczność form powiązania nauki z życiem. Dzisiaj naukowcy coraz pełniej — chociaż jeszcze w sposób niewystarczający — czerpią tematykę z warsztatów przemysłowych, z gospodarstw spółdzielczych, placów budowy, aby rozwiązując trudne problemy czynnie współdziałać w — „doskonaleniu produkcji socjalistycznej na bazie najwyższej techniki.” Instytuty naukowo-badawcze uczelniane, a w szczególności resortowe, coraz więcej nasycają plany prac naukowo-badawczych tematyką wynikającą z realnych, rozwojowych potrzeb zakładów produkcyjnych, opracowują nowe konstrukcje maszyn i urządzeń, nowe procesy technologiczne, nowe wydajne formy organizacji pracy.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselBiernawskiWitold">Pracownicy naukowi w okresie wielkiego tempa rozwoju nowej techniki muszą intensywnie pracować nad pogłębianiem i poszerzaniem pracy naukowej, opierając się coraz konsekwentniej na zasadach marksizmu, czerpiąc z bogatego źródła nauki radzieckiej.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#PoselBiernawskiWitold">Pracownicy nauki nie mogą znajdować się w sytuacji podróżnego, który biegnie za uciekającym pociągiem postępu technicznego, ani nawet w sytuacji podróżnego, który wygodnie siedzi w tym pociągu, ale powinni być maszynistami prowadzącymi ten pociąg.</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselBiernawskiWitold">Udział naukowców w rozwiązywaniu trudnych problemów produkcyjnych wyraża się poważną ilością osiągnięć, jak np. opracowaniem metody wykorzystania zjawisk elektrokinetycznych dla zwiększenia wytrzymałości gruntów słabych, mającej zastosowanie przy budowie metra warszawskiego, budapeszteńskiego oraz pracach fundamentowych wielkich budowli socjalizmu, opracowaniem metody otrzymywania masy antykorozyjnej do wykładania zbiorników w przemyśle fermentacyjnym, opracowaniem metody otrzymywania celulozy drzewnej o wysokim stopniu czystości, uruchomieniem produkcji szeregu chemicznych środków dla przemysłu garbarskiego, włókienniczego, opracowaniem produkcji wyrobów magnezytowo-forsterytowych z surowców krajowych, cementów szybkosprawnych, opracowaniem produkcji w skali przemysłowej kwasu siarkowego z anhydrytu — surowca znajdującego się w kraju — żeliwa modyfikowanego, nowych metod obróbki elektroerozyjnej, wysokoprawnego ostrzenia narzędzi z płytkami z węglików spiekanych i wielu innych.</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#PoselBiernawskiWitold">Członkowie Polskiej Akademii Nauk w ramach prac wydziału technicznego przystąpili do opracowywania kluczowych zagadnień dotyczących gospodarki wodnej w zakresie wykorzystania energii naszych wód, nawadniania pól, zabezpieczenia przed powodzią, dotyczących elektryfikacji kraju, oszczędności materiałów konstrukcyjnych.</u> + <u xml:id="u-21.18" who="#PoselBiernawskiWitold">Jeżeli Wysokiemu Sejmowi został przedłożony do zatwierdzenia projekt ustawy budżetowej na rok 1953, w którym przewiduje się nadwyżkę dochodów nad wydatkami w wysokości około 4 miliardów zł, to znaczy, że ta nadwyżka musi być wypracowana milionami rąk i mózgów robotników, chłopów, inteligencji pracującej, musi być również wypracowana mózgami polskich uczonych. Tę nadwyżkę musimy wypracować i wypracujemy na drodze wprowadzania nowej postępowej techniki, na drodze mechanizacji, automatyzacji i elektryfikacji, na drodze wykorzystania rezerw mocy, rezerw wytrzymałościowych maszyn roboczych, na drodze umiejętnie opracowanych konstrukcji, na drodze nowych wysokowydajnych metod technologicznych, na drodze nowych przodujących metod radzieckich organizacji pracy, na drodze oszczędzania maszyn i urządzeń i ochrony własności socjalistycznej, a przede wszystkim na drodze ustawicznego wzrostu wydajności pracy i dalszego rozwoju ruchu racjonalizatorskiego i nowatorskiego.</u> + <u xml:id="u-21.19" who="#PoselBiernawskiWitold">Osiągnięcie nadwyżki jest możliwe przy zrealizowaniu planów produkcyjnych pod względem ilościowym i jakościowym przy równoczesnym obniżeniu kosztów własnych produkcji.</u> + <u xml:id="u-21.20" who="#PoselBiernawskiWitold">W r. 1953 przemysł socjalistyczny powinien osiągnąć obniżenie kosztów własnych w stosunku do 1952 r. o 3,7%, przy czym największa obniżka kosztów, bo aż 7,1%, obowiązywać będzie przemysł maszynowy. Aby obniżenie kosztów własnych mogło być zrealizowane, niezbędne jest, ażeby średnia (dla całego przemysłu socjalistycznego) wydajność pracy wzrosła o 8,1% przy wzroście płac średnich o 4,6%. Należy pamiętać, że każdy procent obniżki kosztów własnych to około 1 miliard zł akumulacji socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-21.21" who="#PoselBiernawskiWitold">Te poważne zadania, jakie Polska Ludowa stawia przed resortami przemysłowymi, muszą być wykonane przy pełnej mobilizacji wszelkich środków osiągalnych.</u> + <u xml:id="u-21.22" who="#PoselBiernawskiWitold">Potężnym czynnikiem wpływającym na realizację tych poważnych zadań jest ruch współzawodnictwa, racjonalizatorstwa i wynalazczości robotniczej. Analiza wykonania zadań produkcyjnych ub. roku wykazała, że te zakłady, w których było rozwinięte współzawodnictwo pracy, wykonały swoje plany roczne, jakkolwiek niektóre z tych zakładów należały do resortów, które nie wykonały planów globalnych. Brak współzawodnictwa pracy w innych zakładach produkcyjnych zaciążył na ilości i jakości produkcji, w znacznym stopniu spowodował niewykonanie planów produkcyjnych tych zakładów i wpłynął na niewykonanie globalnych planów resortu.</u> + <u xml:id="u-21.23" who="#PoselBiernawskiWitold">Styczniowe przemówienie Bolesława Bieruta na spotkaniu z aktywem partyjnym i gospodarczym przemysłu węglowego zmobilizowało nie tylko górników, którzy z 98,2% zeszłorocznego wydobycia węgla podnieśli je do 104% w I kwartale br., ale również zmobilizowało do wydajnej pracy hutników, a w szczególności młode brygady robotnicze. Zagrożony jeszcze w styczniu br. kwartalny plan hutnictwa został z nadwyżką wykonany dzięki wzmożonej wydajności pracy tysięcy hutników, którzy przekraczali normy, jak walcownik Myśliwiec Józef z huty — „Florian”, który wyrobił kwartalną normę w 340% podnosząc równocześnie wykorzystanie czasu walcowni o 3,8%, jak wytapiacz Synkiewicz Marian z huty im. Bolesława Bieruta, który skrócił czas wytopu o pół godziny, jak Banasiak Marian, który zwiększył wydajność z m^2^ trzonu na godzinę o 12,1%, jak garowy Sobczyński Gerard z huty — „Pokój”, który zwiększył wydajność z m^3 ^pieca o 8,2% i wielu innych.</u> + <u xml:id="u-21.24" who="#PoselBiernawskiWitold">Jeżeli w 1950 r. ogólna liczba pomysłów racjonalizatorskich wynosiła około 53.000, to w r. 1952 wyniosła ona 125.000, z czego do przemysłu wprowadzono 60.000. Oszczędności w złotych, jakie przyniosła realizacja tych pomysłów, wyrażają się liczbą około 80 milionów zł, a wynagrodzenie, jakie otrzymali racjonalizatorzy, wyniosło około 25 milionów zł.</u> + <u xml:id="u-21.25" who="#PoselBiernawskiWitold">W jednych tylko Zakładach Metalowych im. Stalina w Poznaniu liczba zgłoszonych w 1952 r. projektów racjonalizatorskich wyniosła 1.450 wobec 25 w r. 1946. Z zastosowania tych pomysłów racjonalizatorskich zakłady uzyskały oszczędność na sumę 4.703.476 zł, przy czym racjonalizatorom wypłacono sumę 312.454 zł. Dzięki zgłoszonym projektom w 1952 r. racjonalizatorzy zaoszczędzili 392.022 roboczo-godzin, 928.043 kg stali oraz 1.448 kg metali kolorowych. Ten przykład zaczerpnięty z jednego tylko zakładu świadczy najwymowniej o tym, jak wielkie korzyści przynosi ruch racjonalizatorski.</u> + <u xml:id="u-21.26" who="#PoselBiernawskiWitold">Ilość klubów techniki i racjonalizacji wynosiła w 1951 r. 1850 przy ok. 64.000 członków, z czego robotników ok. 33.000, a w r. 1952 ilość klubów wzrosła do 2.328 przy ok. 96.000 członków, w tym ok. 55.000 robotników.</u> + <u xml:id="u-21.27" who="#PoselBiernawskiWitold">W tym tak żywo rozwijającym się ruchu biorą coraz częściej udział naukowcy polscy. Z każdym rokiem włącza się coraz większa ilość pracowników naukowych wyższych uczelni i instytutów naukowo-badawczych. W pierwszym półroczu 1952 r. współpracowało z racjonalizatorami 332 naukowców, w drugim zaś półroczu 1952 r. — 820.</u> + <u xml:id="u-21.28" who="#PoselBiernawskiWitold">Dla zobrazowania, w jakim stopniu włączenie się naukowców może wpłynąć na szybsze pokonanie trudności produkcyjnych, może służyć przykład następujący. W jednej z kopalni węgla postanowiono zastosować kombajn węglowy — „Donbas”, urabiający i ładujący mechanicznie węgiel. W ciągu pierwszego dnia pracy wydajność maszyny wynosiła zaledwie 3 tony. Po przeróbce i przystosowaniu do miejscowych warunków przy udziale pracowników naukowych Instytutu Mechanizacji Górnictwa wydajność kombajnu wzrosła do 400 — 410 ton na zmianę. Ten rezultat został osiągnięty dzięki pomocy pracowników naukowych, ale również dzięki zdecydowanej postawie czołowych kombajnistów Fojta Oskara i Siwka Franciszka, którzy przełamali opory i wątpliwości niektórych członków załogi co do możliwości pracy przy użyciu kombajnów węglowych.</u> + <u xml:id="u-21.29" who="#PoselBiernawskiWitold">Dla lepszego zobrazowania działalności pracowników naukowych w zakresie współpracy z racjonalizatorami przytoczę parę danych z terenu woj. krakowskiego, które jako poseł mam zaszczyt reprezentować. Należy stwierdzić, że w skali ogólnopolskiej osiągnięcia naukowców krakowskich na polu współpracy z robotnikami, klubami techniki i racjonalizacji, z zakładami objętymi opieką naukowców są dość duże i stają się z roku na rok coraz większe. Ten fakt świadczy o tym, że w krakowskim ośrodku naukowym nastąpiły duże i głębokie przeobrażenia polityczne, że naukowcy krakowscy włączają się i na tym polu do budownictwa socjalistycznego, że pomagają w doskonaleniu produkcji, a często wytyczają nowe drogi.</u> + <u xml:id="u-21.30" who="#PoselBiernawskiWitold">Rozwój współpracy naukowców z racjonalizatorami jednego z krakowskich komitetów współpracy obrazuje zestawienie porównawcze z lat 1949 i 1952.</u> + <u xml:id="u-21.31" who="#PoselBiernawskiWitold">Ilość zaopiniowanych pomysłów racjonalizatorskich przez naukowców w 1949 r. — 10, w 1952 r. — 208, ilość odbytych konsultacji w 1949 r. — 0, w 1952 r. — 472, ilość wygłoszonych odczytów w 1949 r. — 6 przy 300 słuchaczach, w 1952 r. — 97 przy 4.900 słuchaczach, pokazów laboratoryjnych w 1952 r. — 63, w których wzięło udział 2.914 osób, ilość odbytych narad produkcyjnych w 1949 r. — 5, w 1952 r. — 97, ilość zakładów, którym udzielono pomocy technicznej w 1949 r. — 1, w 1952 r. — 40.</u> + <u xml:id="u-21.32" who="#PoselBiernawskiWitold">W r. 1952 po raz pierwszy zawarto 6 umów socjalistycznych z dużymi zakładami przemysłowymi.</u> + <u xml:id="u-21.33" who="#PoselBiernawskiWitold">Ta forma współpracy zaczerpnięta ze wzorów Związku Radzieckiego okazała się najwłaściwsza, najbardziej owocna, posiada tę zaletę, że włącza naukowców do stałego i systematycznego udzielania pomocy przemysłowi i wzajemnie wzbogaca naukowców w cenne materiały doświadczalne. Szczególnie dużo korzyści przynoszą okresowe, jak w jednym z krakowskich instytutów naukowo-badawczych, organizowane co sobota prelekcje i pokazy, na których przodownicy pracy, racjonalizatorzy, robotnicy, a także aktyw inżynierski może zapoznać się z najnowszymi osiągnięciami radzieckimi i polskimi w zakresie wysokosprawnych metod obróbki skrawaniem, z metodą Kolesowa, z elektroiskrowym utwardzaniem narzędzi, z ekonomicznymi metodami napawania narzędzi stalą szybkotnącą, z właściwym użytkowaniem węglików spiekanych, z elektroerozyjnymi metodami obróbki i wielu innymi zagadnieniami, które na podstawie opracowanych w instytucie dokumentacji technicznych mogą być przenoszone do zakładów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-21.34" who="#PoselBiernawskiWitold">Inną z form zacieśniania więzów teorii z praktyką są odczyty wygłaszane dla studentów i pracowników naukowych przez wybitnych przodowników pracy i racjonalizatorów, jak: Gryzika Karola — rębacza kopalni „Łagiewniki”, Kowolika Leona — rębacza kopalni — „Ludwik”, którzy w lecie ub. roku ukończyli przypadające na nich zadania Planu 6-letniego, Kędry Leona — wybitnego racjonalizatora przemysłu naftowego, Mieszczaka Jana — wybitnego odlewnika, Ziobrowskiego — racjonalizatora elektrotechnika i wielu innych.</u> + <u xml:id="u-21.35" who="#PoselBiernawskiWitold">Bolesław Bierut na I Kongresie Techniki w 1946 r. powiedział: — „Między inteligencją i ludem musi istnieć mocna, trwała więź gospodarcza, kulturalna i duchowa. Bez tego związku, bez pomocy i zrozumienia wzajemnego między ludźmi nauki, wiedzy i wysokiej kwalifikacji a ludźmi pracy fizycznej — nie da się skutecznie wykonać tych wielkich zadań, jakie na pokolenie nasze włożyła historia.” Słowa Bolesława Bieruta są dla nas polskich naukowców, drogowskazem w naszej działalności naukowej, dydaktycznej, naszej działalności w zakresie współpracy z przemysłem i racjonalizatorami i nowatorami. Realizacja tej wielkiej prawdy w naszym codziennym trudzie będzie naszym wkładem w umacnianie Frontu Narodowego, będzie naszym stałym udziałem w walce o pokój i socjalizm.</u> + <u xml:id="u-21.36" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. kieleckiego Stanisław Łapot.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselLapotStanislaw">Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt budżetu zabezpiecza dalszy rozwój gospodarczy naszego kraju. Wyrazem tego jest fakt, że połowę całego budżetu przeznacza się na rozwój gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselLapotStanislaw">Po wtóre jest on przejawem głębokiej troski Partii i Rządu Ludowego o coraz pełniejsze zaspokajanie potrzeb materialnych i kulturalnych ludności, gdyż na cele kulturalne i socjalne przeznacza się około 25% budżetu.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselLapotStanislaw">Cóż to oznacza? Oznacza to, że podstawowym celem budżetu jest pokojowy rozwój gospodarki narodowej i zaspokojenie ciągle rosnących potrzeb materialnych i kulturalnych całego społeczeństwa w drodze nieprzerwanego wzrostu i doskonalenia produkcji socjalistycznej na bazie najwyższej techniki. Oznacza to, że środki nagromadzone w gospodarce narodowej ofiarną pracą mas pracujących są całkowicie zużytkowywane w interesie tych mas ludowych.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselLapotStanislaw">Jakże różni się pod tym względem nasz budżet od budżetów w krajach kapitalistycznych, gdzie ciężary są rozkładane na barki ludności pracującej, wydatki zaś idą przede wszystkim na cele zbrojeniowe i zwiększają zyski kapitalistów wykonujących zamówienia wojenne.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselLapotStanislaw">Kilka dni temu prasa doniosła o budżecie Anglii. Wydatki wojenne wzrosły w tym budżecie o 120 milionów funtów szterlingów i wynoszą 1.636 milionów funtów. Agencja Reutera określa, że są to — „największe wydatki wojenne w historii Anglii”. Taż sama prasa podaje, że wyścig zbrojeń zabierze w tym roku każdej rodzinie angielskiej około połowy jej zarobków. Nowy budżet przynosi jeszcze większe zyski trustom zbrojeniowym i przynosi ulgi podatkowe dla wielkich przemysłowców i wielkich kupców. Budżet ten nazwali w Anglii — „premią dla bogaczy”.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselLapotStanislaw">Czynnikiem decydującym o szybkim rozwoju gospodarczym naszego kraju i o wzroście na tej podstawie dobrobytu materialnego i kulturalnego najszerszych mas jest nasz socjalistyczny przemysł. Dlatego też budżet, nad którym obradujemy, jest wyrazem dalszego konsekwentnego uprzemysłowienia kraju, ze szczególnym położeniem nacisku na rozwój przemysłu ciężkiego.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselLapotStanislaw">Przemysł ciężki, zaopatrujący w narzędzia i maszyny inne gałęzie przemysłu, rolnictwa, komunikacji, jest tym podstawowym elementem, który zapewnia przesłanki uzyskania wyższej wydajności pracy i który stwarza materialną bazę dla potężnego rozwoju wszystkich gałęzi gospodarki narodowej i podniesienia bytu materialnego i poziomu kulturalnego mas pracujących. Znajduje to swoje najlepsze potwierdzenie w historii budownictwa socjalistycznego w ZSRR, gdzie osiągnięte sukcesy w uprzemysłowieniu kraju spowodowały potężny wzrost materialnego i kulturalnego poziomu życia społeczeństwa radzieckiego. Znajduje to również potwierdzenie w naszym dotychczasowym budownictwie socjalistycznym.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselLapotStanislaw">Jakie mamy do zanotowania osiągnięcia na odcinku rozwoju przemysłu, a zwłaszcza przemysłu ciężkiego?</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselLapotStanislaw">W ciągu trzech lat realizacji Planu 6-letniego produkcja naszego socjalistycznego przemysłu powiększyła się prawie 2-krotnie i osiągnęła rozmiary ponad 3-krotnie większe niż przed wojną za czasów Polski burżuazyjnej.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselLapotStanislaw">Stali produkowaliśmy przed wojną 1.400.000 ton, a dziś produkujemy blisko 3.200.000 ton. Węgla produkowaliśmy przed wojną 36 milionów ton, a w 1952 r. 84,5 miliona ton. Energii elektrycznej produkowaliśmy przed wojną 3,6 miliarda kilowat/godzin, a w r. 1952 — 12 miliardów kilowat/godzin.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselLapotStanislaw">Tylko w ciągu 1952 r. oddano do użytku 450 wielkich i średnich obiektów przemysłowych. Powstał i rozwinął się szereg nieznanych dotąd w Polsce gałęzi produkcji, mających wielkie znaczenie dla rozwoju naszej gospodarki, dla umocnienia naszej niepodległości i suwerenności, jak budowa traktorów, samochodów, okrętów, wielu nowych typów maszyn, nowych ważnych rodzajów produkcji chemicznej itp.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselLapotStanislaw">Zbudowano tysiące obiektów gospodarczych, setki nowych zakładów, wyposażonych w doskonałą technikę radziecką.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselLapotStanislaw">Nowa technika oparta na mechanizacji i elektryfikacji procesów produkcyjnych wchodzi coraz szerzej do naszego przemysłu, budownictwa i transportu, czyni pracę człowieka coraz lżejszą i bardziej wydajną. Nowa technika wkracza na wieś stwarzając coraz pomyślniejsze warunki socjalistycznej przebudowy rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselLapotStanislaw">Przytoczone fakty i cyfry świadczą, że program uprzemysłowienia kraju realizowany jest z powodzeniem. Rok 1953 — to rok dalszego, pełnego rozmachu socjalistycznego budownictwa przemysłowego. Setki obiektów zostaną ukończone i oddane do użytku. Uruchomione zostaną nowe kopalnie węgla, wielkie elektrownie — „Jaworzno II” i — „Miechowice”, wielkie piece w hucie im. Bolesława Bieruta, Zakład Nawozów Azotowych w Kędzierzynie.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselLapotStanislaw">Aby te wielkie zamierzenia były wykonane musimy — rzecz oczywista — zdobyć niezbędne środki. W naszych warunkach podstawowym źródłem rozbudowy kraju jest akumulacja wewnętrzna, znajdująca swój wyraz w stronie dochodowej budżetu. Dlatego w walce o dalszy rozwój gospodarki narodowej musimy skoncentrować wielki wysiłek i uwagę na wykonaniu strony dochodowej budżetu.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselLapotStanislaw">Jak mówił o tym Minister Finansów, 86% wszystkich dochodów państwa pochodzi z gospodarki uspołecznionej. W tych 86% — gros, bo aż około 80%, to dochody płynące z przemysłu. Rozwój więc przemysłu drogą coraz lepszego wykorzystania zdolności produkcyjnej urządzeń przemysłowych, wprowadzenia nowych obiektów do eksploatacji, systematyczne obniżanie kosztów własnych produkcji i przyśpieszanie rotacji środków — to najważniejsze wewnętrzne źródła akumulacji.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselLapotStanislaw">Skoro tak, to aby budżet był realny, muszą być w pełni wykonane zadania narodowego planu na rok 1953 w przemyśle. Wzrost produkcji w przemyśle wielkim i średnim musi osiągnąć 13,3%, obniżka kosztów własnych 3,7%.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselLapotStanislaw">Jak wiemy jednak zadania obniżenia kosztów własnych produkcji przemysłowej założone na 1952 r. nie zostały wykonane. Zamiast planowanej obniżki kosztów 5,5% Osiągnięto jedynie obniżkę około 2%.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselLapotStanislaw">Dlatego rok 1953 musi być rokiem przełomu na tym odcinku, rokiem uporczywej walki o wykonanie zadań akumulacji, czyli w pierwszym rzędzie walki o wykonanie planu produkcji i założonych w Narodowym Planie Gospodarczym wskaźników obniżenia kosztów własnych. Koszt własny produkcji bowiem to najważniejszy wskaźnik charakteryzujący jakość pracy przedsiębiorstwa. W nim znajduje swój wyraz walka o podniesienie wydajności pracy, o wprowadzenie przodującej technologii i doskonalszych metod organizacji produkcji, o oszczędne zużycie paliwa, surowców, energii elektrycznej, o lepsze wskaźniki wykorzystania urządzeń, środków trwałych, o unikanie nakładów nieproduktywnych. Koszt własny to jeden z najważniejszych mierników efektywności ekonomicznej przy projektowaniu konstrukcji wytworów, jeden z najważniejszych mierników efektywności ekonomicznej procesu technologicznego.</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselLapotStanislaw">Jeden procent obniżki kosztów własnych w przemyśle socjalistycznym to przecież w stosunku rocznym około 1 miliard zł, co równa się kosztom całorocznego utrzymania naszego szkolnictwa podstawowego lub kosztom budowy około 30 tysięcy izb mieszkalnych.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#PoselLapotStanislaw">Walka o akumulację, walka o obniżkę kosztów własnych wymaga od naszego aparatu gospodarczego podniesienia poziomu kierownictwa przedsiębiorstwami, pełniejszego opanowania ich problematyki techniczno-produkcyjnej i ekonomiczno-finansowej. Wymaga to mobilizacji mas pracujących do jeszcze aktywniejszego udziału w walce o rytmiczne wykonywanie zadań produkcyjnych, o reżim oszczędności i obniżkę kosztów własnych produkcji.</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#PoselLapotStanislaw">Poważna ilość naszych zakładów przemysłowych prowadziła skutecznie tę walkę, dzięki temu nie tylko wykonała w 1952 r. zadania produkcyjne i finansowe, ale niejednokrotnie znacznie je przekroczyła. Tak na przykład w resorcie. Ministerstwa Przemysłu Maszynowego, które ogólnie biorąc nie wykonało planu obniżki kosztów, pięć centralnych zarządów przedterminowo wykonało plany obniżenia kosztów własnych i przekroczyło je znacznie w skali rocznej. W resorcie przemysłu lekkiego przekroczył znacznie zadania w zakresie obniżenia kosztów przemysł garbarski i obuwniczy.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#PoselLapotStanislaw">Elektrownia — „Łaziska” w pierwszym kwartale br. spaliła 20% mułów odpadkowych, utrzymując stale maksymalną moc produkcyjną elektrowni. Elektrownia — „Ludwików” na Dolnym Śląsku dzięki uporczywej walce kierownictwa i załogi przystosowała swoje urządzenia do spalania odpadkowych, mułów i spaliła w pierwszym kwartale br. 34% ogólnego zużycia paliwa.</u> + <u xml:id="u-23.23" who="#PoselLapotStanislaw">Jednakże w wielu zakładach i w całych gałęziach przemysłowych nie ma jeszcze dostatecznego zrozumienia ważności tej sprawy. W szczególności wiele niedociągnięć jest na odcinku zużycia surowców i materiału, przestrzegania norm zużycia, wykorzystania cennych odpadków produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-23.24" who="#PoselLapotStanislaw">Przykład: załogi naszych elektrowni powinny walczyć o zmniejszenie zużycia węgla na jednostkę produkcji, a także o zastąpienie cenniejszych gatunków węgla gatunkami mniej wartościowymi. Tymczasem elektrownia w Chorzowie przekroczyła w pierwszym kwartale br. zużycie węgla o 7%, elektrownia w Częstochowie aż do 15%. Szczególnie źle realizowany jest system oszczędnościowy na odcinku przemysłu budowlanego, gdzie bardzo częstym zjawiskiem jest nieprzestrzeganie norm zużycia materiałów.</u> + <u xml:id="u-23.25" who="#PoselLapotStanislaw">W wytwórni płynnych betonów przy budowie kombinatu Nowa Huta zużyto w 1952 r. około 19% cementu ponad normę, co stanowi przeszło 3.000 ton cementu. W jednym z zarządów budowlanych na tejże budowie zużyto przeszło 2.000 m3 drzewa ponad normę. Również w wielu zakładach metalowych ma miejsce nadmierne zużycie materiałów. W fabryce obrabiarek w Porębie zużywa się 1.413 kg surowca (odkówek) do wyrobu wrzeciona o wadze 800 kg, czyli strata materiału wynosi 44%.</u> + <u xml:id="u-23.26" who="#PoselLapotStanislaw">W fabryce urządzeń mechanicznych w Dąbrowie Górniczej na wyprodukowanie kół zębatych o wadze 430 kg zużyto 1.390 kg materiału prętowego. Strata materiału wyniosła 69%. W tejże fabryce w materiałach nieżelaznych przeciętne wykorzystanie odlewów brązowych wynosi 34,8%.</u> + <u xml:id="u-23.27" who="#PoselLapotStanislaw">W zakładach przemysłu dziewiarskiego im. Konopnickiej, im Rychlińskiego i im. Jurczaka przekroczenie planowych norm zużycia surowców sięgało od 105 do 135%.</u> + <u xml:id="u-23.28" who="#PoselLapotStanislaw">Ważnym elementem walki o lepsze wykorzystanie przydzielonych środków jest sprawa jakości produkowanych towarów i zmniejszenia ilości braków. Szczególnie ostro występuje to zagadnienie w niektórych gałęziach przemysłu chemicznego, w przemyśle lekkim, przemyśle materiałów budowlanych i budownictwie.</u> + <u xml:id="u-23.29" who="#PoselLapotStanislaw">Przemysł włókien sztucznych w pierwszym kwartale br. wyprodukował włókien pierwszego gatunku o 3,5% mniej niż przewidywał plan. W ciągu długiego czasu zakład gumowy w Dębicy z powodu nieprzestrzegania dyscypliny technologicznej dawał produkcję niskiej jakości. W przemyśle materiałów budowlanych pomimo poważnego dorobku na odcinku produkcji cementu w niektórych cementowniach na skutek nieodpowiedniego reżimu technologicznego wytrzymałość produkowanego cementu jest znacznie poniżej normy.</u> + <u xml:id="u-23.30" who="#PoselLapotStanislaw">Jednym z najbardziej podstawowych elementów walki o obniżenie kosztów własnych jest wzrost wydajności pracy, który zgodnie z założeniami planu na rok 1952 winien wynosić co najmniej 8,1%. Między innymi wzrost ten powinien być osiągnięty poprzez zwiększenie mechanizacji, na którą państwo daje w budżecie poważne środki. Środki te muszą być w bieżącym roku prawidłowo wykorzystane. Szczególnie poważne zadania na tym odcinku stoją przed górnictwem, które powinno na przykład zwiększyć mechaniczny urobek węgla o 18,8%, mechanizację ładowania węgla o 75%, oraz przed Ministerstwem Hutnictwa, w którego resorcie powinien nastąpić wzrost mechanizacji i transportu dołowego w kopalnictwie rud żelaznych o 38,8%.</u> + <u xml:id="u-23.31" who="#PoselLapotStanislaw">Wzrost wydajności tylko wtedy jednak wpływa na obniżkę kosztów własnych, jeżeli wyprzedza wzrost średniej płacy.</u> + <u xml:id="u-23.32" who="#PoselLapotStanislaw">Dlatego zachwianie na przykład w przemyśle metalowym prawidłowego stosunku między wzrostem płac a wzrostem wydajności nie stwarza warunków do osiągnięcia planowej obniżki kosztów.</u> + <u xml:id="u-23.33" who="#PoselLapotStanislaw">W przemyśle metalowym nie przywiązuje się należytej wagi do zagadnień ekonomiczno-finansowych zakładu, nie ma systemu kontroli w tym względzie poszczególnych przedsiębiorstw. Komórki płac i normowania zwłaszcza na szczeblach zakładu są słabe, niezdyscyplinowane. W rezultacie powtarzają się wypadki norm przestarzałych i w większości szacunkowych, w których zafiksowane są wszystkie wady organizacyjne hamujące produkcję.</u> + <u xml:id="u-23.34" who="#PoselLapotStanislaw">Nawet w tych wypadkach, kiedy w zakładzie wprowadzono nową technikę i nową technologię, normowanie nie uwzględnia tych faktów i nie czyni wysiłku, by zmienić odpowiednio do poziomu technicznego poziom norm. Zdarzają się wypadki, że w wielu fabrykach normy z okresu rozruchu, a więc zaniżone, są utrzymywane po dwa i więcej lat, jak na przykład w zakładzie maszyn rolniczych — „Kraj” stosuje się po dzień dzisiejszy normę ustaloną w swoim czasie do wykonania prototypu, mimo że wprowadzona nową technologię i szereg usprawnień.</u> + <u xml:id="u-23.35" who="#PoselLapotStanislaw">Podobnie sprawa przedstawia się w Pa-Fa-Wag-u i innych zakładach. W rezultacie słabej dyscypliny normowania w wielu centralnych zarządach mamy zjawisko, iż normy istniejące w podległych im zakładach stały się hamulcem wzrostu wydajności pracy. Tak dzieje się np. w Centralnym Zarządzie Motoryzacji, gdzie średnie wykonanie norm wynosi 219%, lub w Centralnym Zarządzie Narzędzi, gdzie średnie wykonanie wynosi 211%. Podobna sytuacja na odcinku norm istnieje w budownictwie, gdzie od 1950 r. na niektórych robotach nie przeprowadzono rewizji norm i obecnie w przekroju resortów roboty posadzkarskie są wykonywane w 270%, stolarsko-budowlane — w 290%, elektrotechniczne — w 231%, murarskie — w 213%.</u> + <u xml:id="u-23.36" who="#PoselLapotStanislaw">Wydaje się konieczne dokonanie zmiany nastawienia w kierownictwie administracyjnym i społecznym i przejście w całym przemyśle maszynowym i budownictwie na uporządkowanie tej tak ważnej sprawy dla całokształtu rozwoju naszego przemysłu i wykonania budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-23.37" who="#PoselLapotStanislaw">Niemałą rezerwę obniżki kosztów własnych stanowi likwidacja przerostów administracji przedsiębiorstw przemysłowych. Dotychczas walkę z przerostami w większości wypadków prowadzi państwo przez swoje organy z góry, natomiast mało lub prawie wcale nie ma inicjatywy u kierowników pozostałych szczebli administracji gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-23.38" who="#PoselLapotStanislaw">Na zakończenie chcę podkreślić, że dla zrealizowania postawionych w Narodowym Planie Gospodarczym zadań produkcyjnych muszą być podjęte energiczne kroki w kierunku:</u> + <u xml:id="u-23.39" who="#PoselLapotStanislaw">a) uporządkowania dokumentacji technicznej i bezwzględnego przestrzegania reżimów technologicznych, b) uporządkowania norm pracy i wzmocnienia kontroli ich przestrzegania, c) uporządkowania gospodarki materiałowej w zakresie opracowania brakujących norm zużycia oraz wzmożenia kontroli ich przestrzegania, d) systematycznej walki o poprawę jakości produkcji, o zmniejszenie i likwidację braków, e) jak najpełniejszego wykorzystania mocy produkcyjnej maszyn i urządzeń oraz szerokiego stosowania nowoczesnych metod pracy.</u> + <u xml:id="u-23.40" who="#PoselLapotStanislaw">Główną metodą mobilizacji mas dla osiągnięcia tych zadań jest rozwijanie socjalistycznego współzawodnictwa pracy. Patriotyczna postawa robotników, inżynierów, techników ujawniona została z nową siłą w szeroko rozwiniętym współzawodnictwie 1-majowym. Podejmowane za przykładem załogi starachowickiej fabryki samochodów zobowiązania polepszenia jakości produkcji, zredukowanie do minimum braków, oszczędności materiałów, surowców, paliwa, energii elektrycznej stają się potężną dźwignią w walce o wykonanie planu produkcyjnego w 1953 r. i planu obniżki kosztów własnych.</u> + <u xml:id="u-23.41" who="#PoselLapotStanislaw">Naszym zadaniem, zadaniem Partii i Państwa jest ten twórczy entuzjazm rozwijać, podnosić aktywność polityczną i produkcyjną mas pracujących, bowiem aktywność praktyczna i produkcyjna mas w walce o plan jest gwarancją wykonania bądź co bądź niełatwych zadań czwartego roku Planu 6-letniego, ale zadań w pełni realnych i wykonalnych.</u> + <u xml:id="u-23.42" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#Marszalek">Głos zabierze poseł woj. poznańskiego Wiktoria Hetmańska.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Wysoka Izbo! Dwie zasadnicze sprawy wysuwały się na czoło w budżecie państwa w roku ubiegłym i dwie zasadnicze sprawy wysuwają się na czoło zadań budżetowych w roku bieżącym — zapewnienie szybkiego postępu na drodze socjalistycznego uprzemysłowienia naszego kraju i podniesienie produkcji rolnej, przebudowa wsi, aby mogła ona nadążać w zaspokajaniu potrzeb stale wzrastającej ludności miast i stale rozwijającego się przemysłu.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Jak rysowało się wykorzystanie budżetów państwowych w warunkach Polski Ludowej w województwie poznańskim? Rysowało się nieustannym wzrostem uprzemysłowienia i rozwojem kulturalnym.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Z roku na rok zmienia swe oblicze prastare miasto Poznań, stając się coraz bardziej wielkim ośrodkiem przemysłowym, a ośrodkiem przemysłu maszynowego w szczególności.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Systematycznie rozbudowują się i rozrastają jedne z największych w Polsce zakłady przemysłu metalowego, mianowicie Zakłady im. Józefa Stalina w Poznaniu.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PoselHetmanskaWiktoria">W oparciu o wszechstronną pomoc Związku Radzieckiego budujemy w Poznaniu nowoczesną, jedną z największych w Europie, fabrykę maszyn żniwnych.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Stale rozbudowuje się i rozwija w mieście Poznaniu i w województwie poznańskim przemysł chemiczny, energetyczny, budowlany, włókienniczy, rolny i spożywczy.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Równocześnie z wszechstronną rozbudową przemysłu idzie w parze na szeroką skalę zakrojona budowa urządzeń socjalnych, urządzeń kulturalno-oświatowych, rośnie ilość żłobków, przedszkoli, domów młodego robotnika, burs, hoteli robotniczych itd.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Na szczególną uwagę zasługują poważne inwestycje w zupełnie nowym w województwie poznańskim przemyśle, mianowicie w górnictwie. W rejonie miast Konina i Kłodawy przy wykorzystaniu miejscowych bogactw naturalnych, dotąd nieznanych i słabo wykorzystywanych, powstają nowe ośrodki produkcji węgla brunatnego i soli potasowej. W rejonie tym rośnie wielki kombinat energo-chemiczny.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Te wielkie inwestycje wpływają decydująco na zmianę charakteru i oblicza społeczno-gospodarczego wielu miast i miasteczek województwa poznańskiego, przekształcają je w poważne ośrodki przemysłowe, w wielkie skupiska klasy robotniczej. Zjawiska te obserwujemy w Kaliszu, Gnieźnie, Koninie, Kłodawie, Turku, Wapnie itd.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Poważne są również inwestycje w naszym województwie w dziedzinie urządzeń komunikacyjnych. Budowaliśmy nowe mosty, przebudowaliśmy stare, powstają nowe linie komunikacyjne, nowe drogi, wzrasta stopniowo gęstość sieci dróg. W roku 1952 zbudowano i odbudowano prawie 500 kilometrów dróg.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselHetmanskaWiktoria">W parze z rozbudową przemysłu idzie stały rozwój budownictwa mieszkaniowego w województwie. W 1952 r. w ramach budowy osiedli robotniczych oddano do użytku 2.602 izby i wyremontowano 42.444 izb.</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselHetmanskaWiktoria">W dziedzinie rolnictwa, którego stały rozwój i przebudowa warunkuje szybsze tempo marszu do socjalizmu, na plan pierwszy wysuwają się państwowe gospodarstwa rolne oraz spółdzielnie produkcyjne. Państwowe gospodarstwa rolne województwa poznańskiego posiadają wiele poważnych osiągnięć.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Poważne były nakłady, finansowe na budownictwo, mechanizację, rozwój hodowli w państwowych gospodarstwach rolnych. Na samo tylko budownictwo w 1952 r. nakłady inwestycyjne w PGR-ach województwa poznańskiego wyniosły z górą 25 milionów zł. W efekcie dało to prawie 1.000 nowych obiektów gospodarczych i mieszkalnych, znacznie poprawiając sytuację bytową robotników rolnych.</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#PoselHetmanskaWiktoria">W oparciu o pomoc państwa oraz świadomy wysiłek członków spółdzielni produkcyjnych dokonano dużych inwestycji również w spółdzielniach produkcyjnych. Pomoc państwa dla spółdzielni w samej tylko dziedzinie budownictwa wyniosła w 1952 r. niemal 17 milionów zł, środki zaś własne spółdzielców z górą 5,5 miliona zł.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#PoselHetmanskaWiktoria">W rezultacie w 1952 r. wybudowano i wyremontowano w gospodarstwach zespołowych województwa poznańskiego 574 obiekty.</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Dzięki pomocy państwa i pracy spółdzielców zaznaczył się w spółdzielniach poważny wzrost hodowli. W 1952 r. zakupiono dla spółdzielni 1.838 sztuk bydła, nie licząc wzrostu bydła z własnego przychówku w ilości 2.400 sztuk. O 30% wzrosła też ilość trzody chlewnej.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Jasne jest, że pomoc państwa skierowana była przede wszystkim na odcinek produkcyjny. Umacnianie się istniejących spółdzielni produkcyjnych, ich przykład, ich promieniowanie, lepsze i zasobniejsze życie spółdzielców, ich praca wyjaśniająca — to wszystko poważnie wpłynęło na rozwój spółdzielczości w naszym województwie. W samym tylko pierwszym kwartale 1953 r. w woj. poznańskim powstało 222 nowe spółdzielnie produkcyjne. Dla rozwoju spółdzielczości produkcyjnej, dla umacniania już istniejących spółdzielni istotne znaczenie posiadają państwowe ośrodki maszynowe.</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Państwo łożyło i łoży poważne sumy na rozbudowę POM-ów, na poszerzenie ich wyposażenia technicznego, na wzrost polityczny i fa chowy kadry POM-owskich pracowników.</u> + <u xml:id="u-25.18" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Poważne sumy przeznacza nasz Rząd także na cele pomocy produkcyjnej dla pracującego jeszcze indywidualnie mało i średniorolnego chłopstwa.</u> + <u xml:id="u-25.19" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Pracujący chłopi naszego województwa otrzymali w 1952 r. pożyczek na cele ogólno obrotowe i kontraktację produkcji roślinnej i zwierzęcej na sumę prawie 70 milionów zł. Jest to suma olbrzymia.</u> + <u xml:id="u-25.20" who="#PoselHetmanskaWiktoria">A jakże niezwykle znamienne są następujące cyfry. Otóż w ciągu 8 lat ludowej rzeczywistości zelektryfikowano w województwie poznańskim 352 gromady, w okresie zaś 20 lat Polski kapitalistycznej zelektryfikowano tylko 115 gromad.</u> + <u xml:id="u-25.21" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Tak oto zasoby pieniężne gromadzone przez budżet w całej rozciągłości służą na terenie naszego województwa podniesieniu materialnego poziomu życia mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-25.22" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Warto przypatrzeć się również, jak środki gromadzone w budżecie państwowym wykorzystano w województwie poznańskim w dziedzinie oświaty, kultury oraz ochrony zdrowia społeczeństwa. Cyfry posiadają tutaj istotną wymowę.</u> + <u xml:id="u-25.23" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Jeśli w 1949 r. na terenie województwa poznańskiego mieliśmy 855 szkół 7-klasowych, to w 1952 r. liczba ich wzrosła do 1.079, ilość zaś szkół o jednym nauczycielu spadła z 859 do 425.</u> + <u xml:id="u-25.24" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Powszechnym nauczaniem objęliśmy wszystkie dzieci naszego województwa. Ogólna ilość uczącej się młodzieży wyraża się liczbą 258 tys. dzieci. Jeśli w Polsce kapitalistycznej znikomy był odsetek dzieci kończących 7-klasową szkołę powszechną, to obecnie w województwie poznańskim 85% dzieci korzysta z pełnych 7-klasowych szkół.</u> + <u xml:id="u-25.25" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Sieć bibliotek w woj. poznańskim przekroczyła 2.050 punktów zaopatrzonych w 1.636.000 książek. Liczba książek przypadających na jednego mieszkańca wzrosła w ciągu roku o 28,3%, a liczba czytelników wzrosła w porównaniu z rokiem 1951 o 29,3%.</u> + <u xml:id="u-25.26" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Cyfry te nie obejmują bibliotek przyszkolnych i przyfabrycznych.</u> + <u xml:id="u-25.27" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Na palcach jednej ręki można było policzyć w Polsce kapitalistycznej stałe kina wiejskie. Obecnie mamy ich w samym woj. poznańskim 88, nie licząc kin ruchomych, docierających do najbardziej odległych gmin i gromad. W 1951 r. korzystało z kin wiejskich 604.330 chłopów, w 1952 r. liczba ich wzrosła do 879.464.</u> + <u xml:id="u-25.28" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Coraz żywszym tętnem bije życie świetlic gminnych i gromadzkich na wsi poznańskiej. W 1952 r. powstało w naszym województwie z górą 60 nowych świetlic gminnych.</u> + <u xml:id="u-25.29" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Poważne sumy z budżetu państwowego przeznaczane są na ochronę zdrowia ludzi pracy. Zdrowie człowieka pracy jest dziś otoczone szczególną troską Państwa Ludowego. W województwie naszym posiadamy 74 przychodnie rejonowe, 107 ośrodków zdrowia, 54 wiejskich punktów zdrowia. Stale wzrasta ilość łóżek szpitalnych, ilość izb porodowych, ilość lekarzy w społecznych zakładach służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-25.30" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Szczególną troską Państwa Ludowe otacza zdrowie naszych dzieci. W 1952 r. mieliśmy na terenie naszego województwa 227 poradni dla dzieci i matek.</u> + <u xml:id="u-25.31" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Niezwykle znamienne są następujące cyfry: w Polsce kapitalistycznej mieliśmy ogółem 549 przedszkoli na wsi; obecnie w samym tylko woj. poznańskim posiadamy ich 535.</u> + <u xml:id="u-25.32" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Wysoki Sejmie! Z tych wszystkich liczb i faktów biję w oczy prawda, że budżet nasz odpowiada interesom narodu. U podstaw zaś jego realizacji leży ofiarny wysiłek i bohaterska praca naszej klasy robotniczej, naszego chłopstwa pracującego, naszej inteligencji.</u> + <u xml:id="u-25.33" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Podstawowym bowiem źródłem dochodów budżetu państwowego jest wciąż rosnąca produkcja socjalistyczna, jest stały wzrost wydajności pracy, jest nieustanna walka o obniżenie kosztów własnych, o wzrost rentowności naszych przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-25.34" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Polska klasa robotnicza rozumie już tę sprawę. Wie ona, że Państwo Ludowe jest jej państwem, że budżet Państwa Ludowego jest jej budżetem, że to, co wypracuje, to i mieć będzie, że od jej pracy, jej wysiłku i jej ofiarności zależy wzrost środków gromadzonych w budżecie państwowym i zwracanych z kolei gospodarce narodowej dla pomnażania zasobności, dobrobytu i siły naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-25.35" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Tak również rozumieją swe prawa i obowiązki robotnicy województwa poznańskiego, tak rozumie swe obowiązki ślusarz Zakładów im. J. Stalina w Poznaniu Stefan Ławniczak, który wykonuje przeciętnie 500% normy dziennie i ukończył już po raz drugi przypadające nań zadania sześciolatki.</u> + <u xml:id="u-25.36" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Tak rozumieją swe obowiązki przodujący robotnicy tych samych zakładów Stanisław Górny i Antoni Rymaniak, Reiss i Kaszyńska, przodujący formiarz odlewni Wielkopolskiej Fabryki Urządzeń Mechanicznych Wojciech Pytlak — ludzie, którzy wykonali już przypadające na nich zadania Planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-25.37" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Tak wreszcie rozumieją swe obowiązki przodujący robotnicy państwowych gospodarstw rolnych: ob. Jadwiga Gruszczak, przodująca robotnica brygady polowej PGR w Zespole Chocica, powiat Jarocin, ob. Kapłon, brygadier oborowy PGR Przyborówko w powiecie szamotulskim.</u> + <u xml:id="u-25.38" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Za przykładem klasy robotniczej kroczy chłopstwo pracujące województwa poznańskiego, kroczą inicjatorzy — „Siewu Pokoju” chłopi gromady Osusz w powiecie krotoszyńskim, Lednogóra w powiecie gnieźnieńskim i wielu innych, kroczą członkowie spółdzielń produkcyjnych, jak oborowy spółdzielni Krzyżanki Stefan Adamiak, osiągający przeciętnie roczny udój od jednej krowy w wysokości 4.115 litrów.</u> + <u xml:id="u-25.39" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Wyrazem patriotycznej postawy chłopstwa pracującego woj. poznańskiego są czyny społeczne — czyn wodnomeliaracyjny i czyn drogowy.</u> + <u xml:id="u-25.40" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Czyn melioracyjny dał około 1,5 miliona roboczo-dni dla oczyszczenia i konserwacji instalacji wodnomelioracyjnych, odegrał zatem doniosłą rolę w walce o podniesienie produkcji rolnej i wzrost bazy paszowej.</u> + <u xml:id="u-25.41" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Czyn drogowy dał 32 km nowych dróg oraz 336 napraw drogowych.</u> + <u xml:id="u-25.42" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Naszym obowiązkiem, Obywatele Posłowie, jest pogłębiać nieustannie tę socjalistyczną świadomość mas pracujących, ugruntowywać tę prawdę, że w Polsce ludu pracującego każdy robotnik, każdy pracujący chłop, każdy inteligent jest kowalem jasnej przyszłości, kowalem siły i zasobności swej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-25.43" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Naszym obowiązkiem jest pogłębiać świadomość, że od naszej pracy, od naszego wysiłku, od naszej ofiarności zależy nasze i naszych najbliższych szczęście i dobrobyt.</u> + <u xml:id="u-25.44" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Obowiązkiem naszym jest również budzić nieustannie czujność na działanie wroga, zapobiegać szkodnictwu, uczyć ludzi tej prawdy, że im prędzej dostrzegamy wroga i jego szkodniczą działalność, tym łatwiej nam posuwać się naprzód, tym prostsza jest nasza droga, tym skuteczniejsza jest nasza walka.</u> + <u xml:id="u-25.45" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Musimy również zwalczać biurokratyzm, tę kłodę u nóg naszego socjalistycznego budownictwa. A jest go jeszcze u nas niemało. Czymże bowiem, jak nie wyrazem biurokratyzmu hamującego nasze budownictwo, są chociażby następujące przykłady: Poznańskie Przemysłowe Zjednoczenie Budowlane otrzymało 9 miesięcy temu 2.100 pojemników do transportowania cegły. Przy zastosowaniu ich w transporcie zaoszczędzono by poważną ilość siły roboczej oraz zmniejszono by procent stłuczek z około 20% do 3%. Pojemniki do dziś są nieczynne, ponieważ Centralne Zarządy Ceramiki i Budownictwa nie opracowały norm pracy przy zastosowaniu pojemników i nie ustaliły jako dostawców cegielni z bocznicami kolejowymi.</u> + <u xml:id="u-25.46" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Budowa chlewni w PGR dla macior w oparciu o typowe projekty dostarczane przez Ministerstwo PGR posiada zasadniczą wadę, polegającą na obustronnym równoległym urządzeniu wybiegów, co powoduje przeciągi i w konsekwencji choroby prosiąt. Gdyby Departament Produkcji Zwierzęcej bardziej wnikliwie interesował się projektami budowy urządzeń dla produkcji zwierzęcej, uniknęlibyśmy niepotrzebnych strat i rozgoryczenia wśród robotników.</u> + <u xml:id="u-25.47" who="#PoselHetmanskaWiktoria">Takich i tym podobnych braków jest u nas niemało. Nie mogą nam one jednak zasłonić tej wielkiej, niewątpliwej, dla wszystkich widocznej prawdy, że idziemy milowymi krokami naprzód, że kraj nasz z każdym rokiem i miesiącem staje się zamożniejszy, piękniejszy, silniejszy. Niemałym krokiem na tej drodze będzie zrealizowanie również tych wszystkich zadań, które przed całym ludem pracującym Polski stawia tegoroczny budżet państwowy.</u> + <u xml:id="u-25.48" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. stalinogrodzkiego Władysław Matwin.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#PoselMatwinWladyslaw">Towarzysze i Obywatele Posłowie! Budżet, którego projekt przedstawił nam Rząd Frontu Narodowego, zawiera poważne, zwiększone pozycje na dalszą odbudowę i upiększenie Warszawy oraz zaspokojenie potrzeb jej mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#PoselMatwinWladyslaw">Wyniki pracy, którą prowadzi nasze państwo nad odbudową stolicy są widoczne, znane w kraju i za granicą. Warto jednak podać garść danych, aby lepiej uświadomić sobie rozmiary i tempo tej pracy.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#PoselMatwinWladyslaw">Warszawa stała się znowu wielkim, milionowym miastem. W roku ubiegłym liczba mieszkańców przekroczyła 900.000, a w ciągu ostatnich trzech lat liczba ta zwiększyła się o 140.000. Aby osiągnąć taki przyrost w przedwojennej Warszawie, trzeba było nie trzech, a ponad dziesięciu lat.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#PoselMatwinWladyslaw">Warszawa stała się większym niż była kiedykolwiek ośrodkiem przemysłu. W ciągu trzech lat postawiono około 4 miliony m3 budynków przemysłowych. Inwestycje i lepsze wykorzystanie wcześniej odbudowanych zakładów pozwoliły na wyjątkowo szybki wzrost produkcji. Na przykład przemysł maszynowy dał w 1952 r. 370% produkcji, tj. blisko 4 razy więcej aniżeli w r. 1949. Jest to niebywały skok. Było to już 11% całej krajowej produkcji tego przemysłu. Trzeba podkreślić, że dzięki nowoczesnej technice, dzięki pomocy Związku Radzieckiego wytwarzamy w Warszawie artykuły przemysłowe, których przed wojną ani w Warszawie, ani w kraju nie wytwarzano, jak np. artykuły przemysłu motoryzacyjnego, precyzyjnego, specjalne obrabiarki, penicylinę i różne inne.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#PoselMatwinWladyslaw">Warszawa stała się największym z istniejących w Polsce ośrodków nauki i kultury. W 16 uczelniach wyższych zdobywa wiedzę 30 tys. studentów, tj. o połowę więcej niż przed wojną. Mamy w stolicy 59 instytutów naukowo-badawczych, 367 szkół podstawowych, licealnych i zawodowych, 6,5 miliona książek w bibliotekach, 30 teatrów i kin, 400 świetlic.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#PoselMatwinWladyslaw">W ciągu trzech ostatnich lat zbudowano 50 tys. izb mieszkalnych. Na zbudowanie takiej ilości izb trzeba było po pierwszej wojnie światowej nie trzech, a dwunastu lat. Warszawska służba zdrowia w 1952 r. udzieliła mieszkańcom 6,5 miliona porad lekarskich w lecznictwie otwartym, tj. o 2,5 miliona więcej niż w roku 1938. Warszawska komunikacja miejska, która ma jeszcze wielkie braki, przewiozła w 1952 r. 570 milionów pasażerów, tj. dwa razy tyle co przed wojną w roku 1938. Wykonano już znaczną część prac przy budowie pierwszej w kraju miejskiej kolei podziemnej — warszawskiego metra. Odbudowana i rozbudowana została sieć wodociągów, kanalizacji, oświetlenia i innych urządzeń miejskich. Powierzchnia parków i zieleni na terenie miasta 2,5 raza przekroczyła stan sprzed wojny.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#PoselMatwinWladyslaw">Wielkie dzieło naszego narodu — odbudowa Warszawy rozwija się z każdym rokiem. Pamiętamy Warszawę zdradzoną przez Sosnkowskich, Mikołajczyków i Komorowskich, zmasakrowaną i oszpeconą przez hitlerowskich oprawców. Pamiętamy okropne rany, przerażające kalectwo, straszne oparzelizny pięknego niegdyś miasta, w którym w dni wyzwolenia tliło się zaledwie kilka iskier życia. Warszawa wciąż nosi jeszcze na sobie głębokie ślady wojny i zniszczenia.</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#PoselMatwinWladyslaw">Ale każdy Polak-patriota przeżywa radość, dumę i wzruszenie, kiedy patrzy na Warszawę tegorocznej wiosny. Nasza stolica, jeszcze pokryta bliznami, służy krajowi i może poszczycić się owocami swej pracy. Ta przywrócona do życia Warszawa, która uwalnia się od kalectwa, nabiera rumieńców, blasku i piękności, jest coraz bardziej bliska i droga naszemu narodowi.</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#PoselMatwinWladyslaw">Warszawa, nieustraszona w walce, niezmordowana w pracy, coraz to bardziej wspaniała, staje się żywym obrazem najlepszych cech narodu polskiego, który nie lęka się trudności i przeszkód w walce o pokój i socjalizm, który przeobraża się i odnawia, pełen twórczych, niewyczerpanych sił.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#PoselMatwinWladyslaw">Warszawę przywrócił do życia polski lud pracujący. To z jego trudu, jego nakładem wznosi się z ruin stolica. Warszawiacy wiedzą o tym i patrzą na odbudowę miasta jako na dzieło całego narodu, który nie szczędzi Warszawie ofiar i wysiłków. Warszawiacy są z całej duszy wdzięczni swemu narodowi za tę serdeczną i wielkoduszną troskę.</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#PoselMatwinWladyslaw">Nie byłoby wolnej Warszawy, gdyby nie Związek Radziecki, jego wyzwoleńcza Armia i pomoc narodów ZSRR od pierwszych chwil po wypędzeniu najeźdźcy. Pomoc ta, z każdym rokiem wydatniejsza, to przykład braterstwa nowych, socjalistycznych narodów.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#PoselMatwinWladyslaw">W samym sercu Warszawy coraz to wyżej wznosi się niezwykła, ogromna budowla — Pałac Kultury i Nauki im. Józefa Stalina, szlachetny podarunek ludzi radzieckich, przekazany nam za sprawą Wielkiego Budowniczego Komunizmu. Lud warszawski codziennie spogląda na rosnące mury Pałacu i widzi w nich nie tylko imponujący twór techniki, niewidzianej dotąd, urzekającej techniki. Jest to dla nas wymowny symbol wieczystej przyjaźni, łączącej narody radzieckie i naród polski. Jest to ucieleśnienie zwycięskiej idei Lenina-Stalina o braterstwie między narodami, która głosi, że wszystkie narody, większe i mniejsze, będą żyły w pokoju, bez wojen i przemocy, bez zaborów i poniżenia, będą wspierały się wzajemnie i wspólnie tworzyły dzieła godne rozumnych, wolnych i pięknych ludzi.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#PoselMatwinWladyslaw">Władza ludowa w Polsce jest wierna wielkiej idei socjalizmu w polityce zagranicznej i w pracy nad tym, aby zmienić na lepsze życie ludzkie w naszym kraju. Dlatego popiera ją naród, dlatego cieszy się ona gorącą sympatią ludności Warszawy.</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#PoselMatwinWladyslaw">Warszawiacy z uznaniem oceniają wyniki dokonanej przez Rząd regulacji cen i reformy płac. Warszawiacy z ochotą pomagają swej władzy w różnych ważnych akcjach gospodarczych, jak np. społeczna zbiórka złomu. O wzrastającym zaufaniu ludności do swej władzy świadczy coraz to większa liczba rozmaitych spraw, z którymi ludność zwraca się codziennie do stołecznej i dzielnicowych rad narodowych oraz ich agend. Ilość tych spraw wzrosła w ciągu ubiegłego roku 3-krotnie i osiągnęła cyfrę 10 tys. na przestrzeni kwartału.</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#PoselMatwinWladyslaw">„Stare rządy kapitalistyczne — powiada warszawski człowiek pracy — stały ponad ludem, odgradzały się od niego i wymagały od nas tylko podatków i pokornego posłuszeństwa wobec możnych tego świata. To były rządy wyzyskiwaczy. Żądać od nich opieki nad nami znaczyło żądać od wilka, aby pilnował owiec. Ale wy jesteście naszą władzą, ludową władzą. Pomóżcie nam wobec tego w naszych codziennych kłopotach” I rzeczywiście społeczeństwo zwraca się do naszych rad z ogromną ilością najprzeróżniejszych spraw, aż do osobistych, sąsiedzkich i rodzinnych włącznie.</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#PoselMatwinWladyslaw">Dość często warszawiacy mają uzasadnione pretensje do naszego handlu, mimo że od stycznia znacznie się on poprawił. Sklepy są rozmieszczone nierównomiernie i ludność niektórych dzielnic lub osiedli musi chodzić bardzo daleko, aby kupić najprostsze artykuły spożywcze. Ich jakość pozostawia nieraz dużo do życzenia.</u> + <u xml:id="u-27.16" who="#PoselMatwinWladyslaw">Warszawiacy mają również sporo kłopotów, kiedy chcą pójść do lekarza i muszą niepotrzebnie tracić na to zbyt wiele czasu i zachodu.</u> + <u xml:id="u-27.17" who="#PoselMatwinWladyslaw">Niektóre grupy ludności stolicy, na przykład renciści, którzy ze względu na wiek nie mogą już pracować w starym zawodzie, lub starsi biuraliści zwalniani na skutek redukcji etatów urzędniczych chcieliby się przekwalifikować, ale nie mogą znaleźć nikogo, kto by im w tym pomógł.</u> + <u xml:id="u-27.18" who="#PoselMatwinWladyslaw">Wśród tych wszystkich bolączek, z którymi ludzie pracy zwracają się do swej terenowej rady, na czoło wysuwają się bardzo palące sprawy związane z gospodarką komunalną w stolicy.</u> + <u xml:id="u-27.19" who="#PoselMatwinWladyslaw">Jest to po pierwsze sprawa 18 tys. starych domów mieszkalnych, które ocalały z wojny bardzo zniszczone. W ciągu ośmiu lat wyremontowano 3 tys. spośród tych 18 tys. 15 tys. domów mieszkalnych narażonych jest w różnym stopniu na dewastację, głównie ze względu na bardzo zły stan dachów. Grozi niebezpieczeństwo, że gospodarka narodowa poniesie wielkie niepowetowane straty, ponieważ wiele z tych domów już wkrótce może się znaleźć w stanie nie do remontu. Musimy znaleźć sposób, aby w granicach przyznawanego Warszawie budżetu wygospodarować więcej środków i uruchomić rezerwy na ocalenie tych domów przed zniszczeniem.</u> + <u xml:id="u-27.20" who="#PoselMatwinWladyslaw">Druga sprawa to często wadliwa i obfitująca w braki budowa niektórych nowych osiedli. Ministerstwu Budownictwa Miast i Osiedli należy się krytyka za to, że zrobiło jeszcze zbyt mało, aby zaprowadzić pewien porządek w pracy biur projektowych, które planują budowę całych osiedli i domów nieraz bez myśli o elementarnych potrzebach mieszkańców. Nie można zgodzić się z teorią pokutującą w niektórych ogniwach ministerstwa, że przy takich ogromnych rozmiarach budownictwa masowe usterki i „partanina” są konieczne i nieuniknione.</u> + <u xml:id="u-27.21" who="#PoselMatwinWladyslaw">Trzecia sprawa to bardzo jeszcze kiepska praca naszych władz zarządzających istniejącymi mieszkaniami. Utrapieniem warszawiaków jest administrator domu. Jego praca ogranicza się przeważnie do pobierania komornego od lokatorów. Mieszkańcy miesiącami nie mogą się doprosić niewielkich napraw i pomocy w usunięciu najprostszych, ale dokuczliwych braków w funkcjonowaniu różnych domowych urządzeń, zwłaszcza centralnego ogrzewania.</u> + <u xml:id="u-27.22" who="#PoselMatwinWladyslaw">Nie ma kontroli, jak są wykorzystane mieszkania. Jest duża rodzina, której przydzielono dawno temu normalną przestrzeń mieszkalną. Ale od tego czasu rodzina się zmniejszyła, dorosłe dzieci poszły w świat i mieszkanie zostało na pół niewykorzystane. Bywa rzecz jasna i na odwrót. Dlatego konieczne jest, aby zarządy budynków mieszkalnych i kwaterunek prowadziły bieżące kartoteki i występowały z wnioskami o zmiany w przydziałach. Jak dotąd nikt tego nie robi.</u> + <u xml:id="u-27.23" who="#PoselMatwinWladyslaw">Winę za większą część dolegliwości, które odczuwa ludność, ponoszą nasze terenowe władze. Niektórzy działacze komunalni spychają całą rzecz na to, że dostają na potrzeby komunalne zbyt mało pieniędzy od państwa. Co można powiedzieć o takim stanowisku? Czy przydało by się więcej pieniędzy naszej gospodarce komunalnej? Na pewno tak. Po to właśnie budujemy socjalizm. Nasz budżet komunalny wzrasta z roku na rok. W Warszawie wzrasta on teraz o 13%. Co zrobić jednak, kiedy obecnie państwo nie daje nam jeszcze, bo nie ma, dostatecznych środków na potrzeby miasta? Jest tylko jedno wyjście: szybko rozwijać dalej naszą gospodarkę, szybko nauczyć się lepiej, rozsądniej i oszczędniej wydawać te fundusze, które posiadamy, wytrwale szukać ukrytego marnotrawstwa i środków zastępczych. Ludzie odpowiedzialni za tę pracę, za warunki bytowe ludności muszą być ożywieni bojowym duchem, nie kapitulować przed trudnościami i bezwładem.</u> + <u xml:id="u-27.24" who="#PoselMatwinWladyslaw">Jedynym sposobem pokonania trudności jest pokonanie trudności. Trzeba się pomęczyć, trzeba z przeszkodami stoczyć prawdziwą bitwę, a nie uciekać od bitwy głową w piasek i czekać aż nadejdą lepsze czasy.</u> + <u xml:id="u-27.25" who="#PoselMatwinWladyslaw">W Stołecznej Radzie Narodowej i jej agendach leży 20 tysięcy podań o przydział mieszkania. Znaczna część petentów ma niezwykle ciężkie warunki mieszkaniowe. Te 20 tysięcy podań przygniotło naszą Stołeczną Radę Narodową. Pod ich ciężarem wielu odpowiedzialnych pracowników rady zdobywa się tylko na gest bezradności.</u> + <u xml:id="u-27.26" who="#PoselMatwinWladyslaw">Czy w tej i w innych nabrzmiałych sprawach naszej gospodarki komunalnej, jak sprawa komunikacji lub oczyszczania miasta — my, pracownicy terenowi, przy obecnych funduszach rzeczywiście nie możemy zrobić znacznie więcej, aniżeli robimy dotychczas? Z pewnością możemy, jeśli przyciągniemy nowe, bezczynne dotąd siły, które mogą być uruchomione.</u> + <u xml:id="u-27.27" who="#PoselMatwinWladyslaw">Po pierwsze, wielkie niewykorzystane środki w pieniądzach i materiałach znaleźć można w różnych przedsiębiorstwach miejskich, gdzie można zdziałać kilkakrotnie więcej niż dotychczas w walce o zmniejszenie kosztów własnych. Gospodarka materiałowa tych przedsiębiorstw prowadzona jest czasem bardzo rozrzutnie. Istnieje tutaj wielkie pole do pomysłowości, m. in. w stosowaniu surowców zastępczych i zmianie starych norm zużycia. Norm zużycia materiałów w wielkich naszych przedsiębiorstwach, np. komunikacyjnych, bardzo często w ogóle brak. Trzeba je dopiero zaprowadzić.</u> + <u xml:id="u-27.28" who="#PoselMatwinWladyslaw">Po drugie wielkie siły w ludziach i środkach finansowych ukryte są jeszcze w zbyt wielkiej liczbie niektórych kategorii pracowników administracyjnych naszych rad. Wydaje się, że gdyby ich liczbę zmniejszyć nie o 2%, jak to określa nowy budżet dla Warszawy, ale choćby o 20%, nie stało by się nic złego. Na odwrót, można by znacznie polepszyć sytuację. Wymaga to jednak przełamania oporu w niektórych organach kierowniczych, czegoś w rodzaju ruchu racjonalizatorów wśród pracowników biurowych, wymaga to nacisku z dołu. Można to z pewnością zorganizować.</u> + <u xml:id="u-27.29" who="#PoselMatwinWladyslaw">Jest bowiem jeszcze jedno niewyczerpane źródło mocy, zdolnych polepszyć sprawy naszej stołecznej gospodarki komunalnej. Jest to sama ludność pracująca, żywotnie zainteresowana w poprawie tej gospodarki. Mamy już masę uczciwych, pełnych inicjatywy i energii wolnych ludzi z podniesioną głową, którzy potrafią wyśmiać, zawstydzić wiecznie narzekających kwękaczy, podciągnąć biernych, napiętnować tych. którzy bezmyślnie niszczą i marnują wspólne dobro, dokuczyć biurokratom, otoczyć nasze rady wraz z ich agendami szerokim kołem bojowego aktywu społecznego. Chodzi o to, abyśmy na każdego z naszych urzędników mieli 10-ciu pomocników, kontrolerów i organizatorów społecznych. Na razie jest na odwrót. Mamy jeszcze bardzo mało tego aktywu przy naszych radach, przy komisjach rad, przy komitetach blokowych.</u> + <u xml:id="u-27.30" who="#PoselMatwinWladyslaw">Wydaje się, że trzeba pójść na to, aby pracy naszej Stołecznej Rady, rad dzielnicowych i pracy ich aparatu wykonawczego nadać bez porównania więcej jawności, publicznego charakteru, tak aby szerokie masy własnymi oczyma i z opowiadania znajomych mogły się przekonać, że nie takie to znowu trudne czy niedostępne dla zwykłego człowieka pracy to rządzenie miastem i jego mechanizmem.</u> + <u xml:id="u-27.31" who="#PoselMatwinWladyslaw">Są tajemnice państwowe, których musimy strzec przed wrogiem i gadułą. Trzeba o tym pamiętać. Nie można się jednak zgodzić z ludźmi, którzy pod tym pozorem tolerują w radach zwyczaje i atmosferę starych burżuazyjnych urzędów. Burżuazja starała się onieśmielać masy tajemniczym obrządkiem swego urzędowania. Władza ludowa na odwrót — zachęca wszystkich świadomych i myślących ludzi pracy, aby brali codzienny udział w rządzeniu swym państwem, swym miastem, swoją dzielnicą, swoim domem mieszkalnym.</u> + <u xml:id="u-27.32" who="#PoselMatwinWladyslaw">Nasza Stołeczna Rada i rady dzielnicowe przebyły spory szmat drogi i odeszły już dość daleko od starego i pełnego biurokracji Zarządu Miejskiego. Ale jeszcze dużo zostało do zrobienia.</u> + <u xml:id="u-27.33" who="#PoselMatwinWladyslaw">Trzeba przyznać, że nasza Rada zbyt mało dotąd otrzymywała pomocy od organizacji, aktywu oraz instancji partyjnych. Nasza Rada nie otrzymuje również odpowiedniej pomocy ze strony niektórych ministerstw, zwłaszcza zaś Ministerstwa Gospodarki Komunalnej. U towarzyszy w Stołecznej Radzie utarło się przekonanie, że w sprawach gospodarki komunalnej do tego resortu udawać się nie warto. Ministerstwo nie pomaga bowiem rozwiązywać i decydować w wielu ważnych, palących sprawach gospodarki komunalnej w Warszawie, a wśród niektórych jego odpowiedzialnych pracowników panuje duch jakiegoś pacyfizmu, obawa przed walką o wykonanie słusznych, nieraz już wałkowanych wniosków. Tak jest ze sprawą niektórych przestarzałych przepisów kwaterunku i minimalnej ilości sprzętu do oczyszczania miasta.</u> + <u xml:id="u-27.34" who="#PoselMatwinWladyslaw">Wydaje się, że Ministerstwo Gospodarki Komunalnej nie zrobiło jeszcze dostatecznego wysiłku, aby pomóc Warszawie w nadrobieniu tego opóźnienia i zacofania, w jakim znajduje się stołeczna gospodarka komunalna.</u> + <u xml:id="u-27.35" who="#PoselMatwinWladyslaw">Naszej Stołecznej Radzie Narodowej trzeba udzielić większej pomocy w kształceniu kierowniczych kadr. Chodzi o kadrę prawdziwych działaczy społecznych, którzy nie tylko znają się na rzeczy, ale z pasją oddadzą się swej pięknej pracy dla ludu i potrafią organizować masy wokół władzy terenowej.</u> + <u xml:id="u-27.36" who="#PoselMatwinWladyslaw">Kiedy się rozmawia z mieszkańcami, można usłyszeć, jak robotnicy przypominają nam słowa towarzysza Bieruta, który uczy nas wszystkich troski o zaspokojenie potrzeb ludzi pracy który bardzo wiele czasu, uwagi i wysiłku poświęcił i nadal poświęca sprawie Warszawy, jej odbudowy, sprawom jej mieszkańców. Ludzie pracy wierzą i ufają nam, że potrafimy lepiej niż dotąd wykonywać wskazania towarzysza Bieruta, pełne miłości do naszego ludu, że potrafimy wraz z ludem — lepiej pracować dla jego dobra.</u> + <u xml:id="u-27.37" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#Marszalek">Jako ostatni mówca w dniu dzisiejszym ma głos poseł woj. koszalińskiego Helena Jaworska.</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#PoselJaworskaHelena">Wysoki Sejmie! Budżet, który jest przedmiotem naszej dzisiejszej debaty, stanowi świadectwo bujnego rozwoju naszego kraju, jego gospodarki i kultury, jest odzwierciedleniem pokojowej polityki państwa, stałego umacniania się gospodarki socjalistycznej, wielkiej dbałości władzy ludowej o rozkwit kultury, o coraz pełniejsze zaspokajanie potrzeb człowieka pracy.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#PoselJaworskaHelena">Jedną z charakterystycznych cech tego budżetu jest wyrażona w nim językiem cyfr serdeczna troska Ludowego Państwa o młode pokolenie, o zapewnienie mu jak najpomyślniejszych warunków rozwoju.</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#PoselJaworskaHelena">Chciałabym zatrzymać się nad jednym tylko zagadnieniem z tej dziedziny, nad sprawą oświaty i wychowania młodzieży.</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#PoselJaworskaHelena">Trzeba stwierdzić, że tegoroczny budżet stwarza warunki do dalszego rozszerzania ogromnej zdobyczy młodego pokolenia Polski Ludowej, jaką jest utrwalone w Konstytucji prawo do nauki. Wydatki przeznaczone na oświatę i wychowanie młodzieży, rosną w tym roku bardzo poważnie, bo o 17,8%, w porównaniu z rokiem 1952. Wzrost ten w szkolnictwie zawodowym wyraża się cyfrą 13,2%. Wysiłki państwa, zmierzające do szybkiej poprawy w tej dziedzinie, stają się tym bardziej widoczne, jeśli zważymy, że ogólny przyrost dochodu narodowego wyraża się cyfrą 10%.</u> + <u xml:id="u-29.4" who="#PoselJaworskaHelena">Budżet zabezpiecza realizację powszechności nauczania oraz dalsze podniesienie stopnia organizacyjnego naszego szkolnictwa podstawowego, tj. zastępowania szkół o jednym nauczycielu, obejmujących program 4 klas, pełnymi szkołami 7-klasowymi. Warto przypomnieć, że szkoły 4-klasowe przeważały przed wojną w naszym szkolnictwie podstawowym, zwłaszcza na wsi. Stanowiły one jeden ze ślepych zaułków oświaty, nie dawały prawa do przejścia do szkół średnich ogólnokształcących ani zawodowych. Wśród absolwentów tych szkół nagminnie występowało zjawisko powrotnego analfabetyzmu. Obecnie naukę w szkołach, dających wiedzę w zakresie 7 klas, pobiera już prawie 86% wszystkich dzieci. Widzimy więc, że ambitne zadanie, jakie sformułowane zostało w programie Frontu Narodowego: — „Zapewnimy każdemu dziecku w mieście i na wsi wykształcenie co najmniej w zakresie pełnej szkoły 7-klasowej” — jest w pełni realne.</u> + <u xml:id="u-29.5" who="#PoselJaworskaHelena">Około 75% absolwentów VII klasy szkoły podstawowej kształci się dalej. I w tej dziedzinie w bieżącym roku nastąpi dalszy postęp. Pomijając szybki rozwój średniego szkolnictwa zawodowego, w samych tylko szkołach średnich ogólnokształcących liczba uczniów wzrośnie, o 13.000. Zaplanowany wzrost liczby studentów wynosi 11.000.</u> + <u xml:id="u-29.6" who="#PoselJaworskaHelena">Cyfry budżetu wyrażają nie tylko wielką troskę Ludowego Państwa o upowszechnienie oświaty poprzez rozbudowę szkolnictwa i podnoszenie jego poziomu organizacyjnego. W poszczególnych pozycjach budżetu jak w zwierciadle odbija się dążenie do zapewnienia uczącej się młodzieży sprzyjających warunków materialnych. Są to przede wszystkim duże sumy, przeznaczone na stypendia i internaty. Wydatki na internaty dla uczniów szkół ogólnokształcących wzrastają o przeszło 46%, na domy akademickie o 36%, przy czym ilość mieszkańców tych domów zwiększy się do 45.000. 79.000 studentów otrzymywać będzie stypendia, poważne sumy przeznacza państwo na stołówki akademickie i akcję dożywiania dzieci i młodzieży w szkołach. Nie wolno również zapominać o takich wydatkach, jak opieka lekarska nad uczącą się i studiującą młodzieżą, wczasy i obozy letnie, sport itp.</u> + <u xml:id="u-29.7" who="#PoselJaworskaHelena">Na wychowanie młodzieży składa się, rzecz jasna, nie tylko praca szkoły, aparatu oświatowego i bezpośrednio z nim związanych instytucji. Ogromną rolę odgrywają w nim m. in. wszelkiego rodzaju urządzenia kulturalne, sprzyjające stałemu podnoszeniu wiedzy i kultury młodego pokolenia. Młodzież stanowi olbrzymi procent ludzi korzystających z tych urządzeń, zwłaszcza takich, jak kina, teatry, świetlice i biblioteki. I w tej dziedzinie budżet na rok bieżący stwarza warunki coraz lepszego zaspokajania potrzeb młodego pokolenia. Ogólny wzrost wydatków na kulturę i sztukę wyraża się w nim cyfrą 10% w porównaniu z rokiem ubiegłym. O 82% wzrastają wydatki na utrzymanie i wyposażenie świetlic, o 13% na biblioteki powszechne. Sieć kin powiększy się o 153 kina nowe, w tym 147 wiejskich kin stałych.</u> + <u xml:id="u-29.8" who="#PoselJaworskaHelena">Przytoczone cyfry nie oddają oczywiście w pełni wysiłku, jaki czyni Państwo Ludowe dla zapewnienia młodzieży możliwości wszechstronnego rozwoju jej zdolności i talentów, wychowania jej na pokolenie ludzi światłych i kulturalnych, dobrze przygotowanych do wykonania w tym państwie zadań, jakie przed młodzieżą staną. Wysiłek ten jest ogromny. Taki stosunek do sprawy wychowania młodzieży możliwy jest tylko w ustroju, w którym rządzi prawo coraz pełniejszego zaspokajania stale rosnących materialnych i kulturalnych potrzeb mas pracujących, w którym człowiek jest najcenniejszym dobrem.</u> + <u xml:id="u-29.9" who="#PoselJaworskaHelena">Wykonanie budżetu, jak o tym już mówiono, wymagać będzie dużego napięcia sił i energii ze strony poszczególnych resortów oraz ogniw władzy terenowej, zwłaszcza rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-29.10" who="#PoselJaworskaHelena">Z praktyki ubiegłego roku wiemy, że w poszczególnych resortach i radach narodowych nie ma jeszcze dostatecznego zrozumienia dla tych spraw. Chodzi nie tylko o to, że niektóre z nich nie wykonały budżetu w całości. Chodzi również o to, że niedostateczną wagę przywiązywano w wielu wypadkach do rytmicznego wykonywania budżetu oraz do tego, by zamierzony cel, jaki kryje się za poszczególnymi pozycjami budżetu, został w pełni osiągnięty.</u> + <u xml:id="u-29.11" who="#PoselJaworskaHelena">Dla przykładu przytoczę sprawę stypendiów. Ucząca się młodzież z ogromną wdzięcznością przyjmuje coraz nowe dowody opieki i pomocy władzy ludowej, wyrażające się w stałym wzroście sum przeznaczonych przez państwo na stypendia. System stypendiów, przeznaczanych dla dzieci klasy robotniczej i pracującego chłopstwa, ma na celu uwolnienie tej młodzieży od troski o zabezpieczenie bytu, pozwala jej wszystkie siły skierować na jak najlepsze wykorzystanie lat nauki dla zdobycia gruntownej wiedzy. Stypendia stanowią wielką zdobycz młodego pokolenia w Polsce Ludowej. Trzeba jednak powiedzieć, że spotykaliśmy się w ubiegłym roku i spotykamy się ciągle jeszcze ze znaczną ilością skarg młodzieży, zwłaszcza uczniów szkół średnich ogólnokształcących i zawodowych, na nieregularną wypłatę stypendiów. Listy młodzieży interweniującej w tych sprawach nie rzadko tygodniami całymi — „nabierają mocy urzędowej”. Są jeszcze w odpowiedzialnych za wypłatę stypendiów komórkach niektórych resortów ludzie, którzy nie rozumieją lub nie chcą zrozumieć, że dla stypendysty nie jest rzeczą obojętną regularność w wypłacaniu stypendium, gdyż stanowi ono decydującą, a często jedyną pozycję w jego dochodach. Nad niedbałym stosunkiem do tej sprawy nie można przejść do porządku dziennego. Resorty, w których ręce państwo oddaje poważne sumy na stypendia dla młodzieży, muszą znacznie energiczniej walczyć o to, by sprawnie docierały one do stypendystów.</u> + <u xml:id="u-29.12" who="#PoselJaworskaHelena">Inny przykład: od kilku lat powtarza się systematycznie fakt opóźniania w wielu ośrodkach remontów internatów i domów akademickich. Młodzież, która napływa do miast w momencie rozpoczęcia roku szkolnego czy akademickiego zastaje często w tych domach — „pełny sezon budowlany”. Nie można powiedzieć, by przyczyniało się to do polepszenia warunków nauki. Trzeba to niebezpieczeństwo widzieć i w tym roku i zmobilizować wszystkie siły, by remontów dokonano we właściwym czasie, to jest w okresie wakacji.</u> + <u xml:id="u-29.13" who="#PoselJaworskaHelena">Trzeci przykład: budżet nasz przewiduje co roku duże sumy na utrzymanie i wyposażenie świetlic, w tym świetlic wiejskich. Świetlica może i powinna odgrywać rolę ośrodka, w którym koncentruje się życie kulturalne wsi. Wiele naszych świetlic wiejskich spełnia to zadanie. Dla przykładu można by przytoczyć świetlicę w Tarnowie, pow. Oborniki, woj. poznańskie. Pracuje w tej świetlicy zespół dramatyczny, chór, zespół czytelniczy, zespół gier i zabaw oraz zespół kształcenia rolniczego. Organizuje się dyskusje nad książką, wystawy, pogadanki i wykłady z dziedziny oświaty rolniczej. Taka praca daje oczywiście dobre rezultaty. Pomaga w podnoszeniu poziomu kulturalnego wsi, stanowi dla młodzieży poważne źródło wiedzy i kulturalnej rozrywki, sprzyja wychowaniu tej młodzieży.</u> + <u xml:id="u-29.14" who="#PoselJaworskaHelena">Wiele jest jednak jeszcze w tej dziedzinie braków. Pod adresem wielu gminnych rad narodowych trzeba powiedzieć, że nie umieją one w należyty sposób korzystać z tych możliwości, jakie daje budżet, że często cechuje je brak troski o należyty wygląd i pracę świetlic. Nie może, rzecz jasna, spełniać swej roli świetlica zaniedbana. Przeciekające dachy, wybite szyby, rozwalone piece, połamane ławki — a zdarzają się niestety takie fakty — na pewno nie sprzyjają garnięciu się młodzieży do świetlicy. Usunięcie tych braków nie przekracza najczęściej możliwości finansowych rad narodowych. Wymaga tylko gospodarskiego, troskliwego podejścia do tej sprawy, pełnego zrozumienia roli, jaką może odegrać świetlica w upowszechnieniu kultury na wsi, w wychowaniu młodego pokolenia wsi.</u> + <u xml:id="u-29.15" who="#PoselJaworskaHelena">Troska o pełne i należyte wykonanie budżetu, o to, by w rezultacie wydatkowania przewidzianych w nim sum osiągnąć zamierzony cel, musi być jednak udziałem nie tylko władz centralnych i terenowych naszego państwa, nie tylko Rządu i rad narodowych. Skuteczne wykonanie budżetu jest zadaniem całego społeczeństwa, każdego obywatela. Poważne obowiązki ma tu do wykonania również młodzież.</u> + <u xml:id="u-29.16" who="#PoselJaworskaHelena">Celem budżetu w jego części przeznaczonej na oświatę i wychowanie młodzieży jest zapewnienie młodemu pokoleniu najlepszych, na jakie nas stać obecnie, warunków kształcenia się, zdobywania wiedzy, przygotowania się do przyszłej pracy. Wysiłek państwa, wysiłek naszej bohaterskiej klasy robotniczej, która swą ofiarną pracą przysparza krajowi bogactw, umożliwiając przeznaczanie coraz większych środków finansowych na rozwój kultury i oświaty, musi znaleźć pełne zrozumienie i czynne poparcie wśród milionowych mas młodzieży. Od tej młodzieży, od jej właściwej postawy w dużej mierze zależy, by niczego z tego wysiłku nie zmarnować, by z naszych szkół i uczelni wychodzili młodzi ludzie dobrze przygotowani do odpowiedzialnej pracy, jaka ich czeka.</u> + <u xml:id="u-29.17" who="#PoselJaworskaHelena">Trzeba stwierdzić, że sytuacja w szkołach i wyższych uczelniach poprawia się pod tym względem z roku na rok. Zawdzięczać to należy pracy kadry nauczycielskiej oraz samej młodzieży. Nie można jednak uznać istniejącego stanu za zupełnie dobry. Ciągle jeszcze mamy do czynienia ze zjawiskiem drugoroczności, która na przykład w klasach piątych szkół podstawowych dochodzi do 14%. Przy egzaminach wstępnych na wyższe uczelnie obserwujemy niejednokrotnie niski poziom przygotowania kandydatów, nienależyty jest jeszcze stan dyscypliny studiów na samych wyższych uczelniach, co obniża ich przepustowość. O stałą poprawę, w tej dziedzinie walczyć musi obok nauczycielstwa sama młodzież.</u> + <u xml:id="u-29.18" who="#PoselJaworskaHelena">Każdy młody człowiek uczący się w naszych szkołach i uniwersytetach musi sobie w pełni uświadomić, że prawo do nauki, z którego korzysta w Polsce Ludowej dzięki olbrzymiemu wysiłkowi całego narodu, nakłada nań poważne obowiązki, którym winien sprostać, jeśli nie chcę stać się marnotrawcą dobra społecznego. Każdemu studentowi trzeba uprzytomnić, że na jego naukę państwo wydaje, nie wliczając w to sum na inwestycje i remonty, rocznie ponad 5.600 zł, że więc każde opóźnienie o rok terminu ukończenia studiów jest — nie mówiąc już o trudnościach, jakich przysparza to czekającej na nowe kadry gospodarce narodowej — niemal dosłownym wyrzuceniem tych pieniędzy w błoto. W tysiące idą również sumy wydatkowane rocznie na każdego ucznia szkoły średniej. Nie podobna oczywiście wyrazić w cyfrach strat, jakie przynosi nienależyte, słabe opanowanie wiedzy przez uczącą się młodzież, powodujące jej zmniejszoną przydatność do przyszłej pracy.</u> + <u xml:id="u-29.19" who="#PoselJaworskaHelena">Walka o wyniki nauki, o terminowe kończenie szkół czy uczelni, o pełne wykorzystanie lat nauki na zdobycie rzetelnej, głębokiej wiedzy, jak najlepsze przygotowanie się do przyszłej pracy — to naczelny obowiązek społeczny ucznia i studenta. W ten sposób daje on wyraz swej patriotycznej postawie, w ten sposób uczestniczy w wielkim dziele całego narodu — budowie socjalistycznej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-29.20" who="#PoselJaworskaHelena">Wpajać w młodzież takie przekonanie — to zadanie całego społeczeństwa: nauczycieli, wychowawców, rodziców, organizacji młodzieżowych. Milionowe masy chłopców i dziewcząt dają codziennie dowody coraz lepszego zrozumienia swoich obowiązków. Nie może nam to jednak przesłaniać faktu, że zdarzają się wśród tych milionów wyjątki. Mamy jeszcze na przykład do czynienia z wypadkami chuligaństwa. Trzeba z nimi jeszcze energiczniej walczyć, otaczać młodzież jeszcze serdeczniejszą opieką, w pełni wykorzystać wszystkie istniejące możliwości dla zapewnienia jej kulturalnej rozrywki, pożytecznego spędzenia wolnego czasu.</u> + <u xml:id="u-29.21" who="#PoselJaworskaHelena">Szczególnie doniosłą rolę w wychowaniu młodzieży ma do spełnienia Związek Młodzieży Polskiej. Naczelnym zadaniem szkolnych organizacji ZMP jest walka o ideowe oblicze młodzieży, które przede wszystkim znajduje swój wyraz w stosunku tej młodzieży do nauki, do wszechstronnego przygotowania się do przyszłej pracy.</u> + <u xml:id="u-29.22" who="#PoselJaworskaHelena">Troska o wykonanie budżetu przeznaczonego na oświatę i wychowanie, o osiągnięcie zamierzonego przezeń celu wychowania naszej młodzieży na budowniczych socjalizmu musi więc być wspólną troską państwa i młodzieży. Wierzyć należy, że milionowe masy uczących się chłopców i dziewcząt dołożą wszelkich wysiłków, by nie uronić niczego z tych wielkich możliwości nauki, jakie państwo przed nimi stawia, by przeznaczone na ten cel wielkie sumy naszego budżetu przekształcały się w najcenniejszy kapitał, jakim są w społeczeństwie budującym socjalizm kadry ideowych, światłych, kulturalnych ludzi.</u> + <u xml:id="u-29.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#Marszalek">Lista mówców na dzień dzisiejszy została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#Marszalek">Dalszy ciąg dyskusji nad budżetem na rok 1953 oraz sprawozdaniem Rady Ministrów z wykonania budżetu za rok 1951 nastąpi na posiedzeniu, które odbędzie się jutro, w niedzielę, dnia 26 kwietnia punktualnie o godz. 10.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 20 min. 10.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00005-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00005-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..e751a2a --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00005-01/header.xml @@ -0,0 +1,76 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00005-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>5 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>5 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">5</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1953-04-26</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBugdolBernard" role="speaker"> + <persName>Poseł Bugdoł Bernard</persName> + </person> + <person xml:id="PoselChaburaWincenty" role="speaker"> + <persName>Poseł Chabura Wincenty</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDumanowskiJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Dumanowski Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHorodynskiDominik" role="speaker"> + <persName>Poseł Horodyński Dominik</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanczakLeon" role="speaker"> + <persName>Poseł Jańczak Leon</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKijewskiJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Kijewski Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKrzywanskiZygmunt" role="speaker"> + <persName>Poseł Krzywański Zygmunt</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMoskwaZygmunt" role="speaker"> + <persName>Poseł Moskwa Zygmunt</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMurawskiFranciszek" role="speaker"> + <persName>Poseł Murawski Franciszek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSkokGerhard" role="speaker"> + <persName>Poseł Skok Gerhard</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStachaczStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Stachacz Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStarosZofia" role="speaker"> + <persName>Poseł Staros Zofia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTeligaJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Teliga Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTitkowWalenty" role="speaker"> + <persName>Poseł Titkow Walenty</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00005-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00005-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..4f195b8 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00005-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,622 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">5 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">w dniu 26 kwietnia 1953 r.</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 5.)</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Protokóły 3 i 4 posiedzeń Sejmu uważam za przyjęte, gdyż nie wniesiono przeciw nim zarzutów.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Z żalem stwierdzam, że dnia 18 kwietnia br., po ciężkiej chorobie, zmarł dr Henryk Kołodziejski</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#komentarz">(wszyscy wstają),</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">członek Rady Państwa, poseł na Sejm, prezes Naczelnej Rady Spółdzielczej, zasłużony działacz społeczny.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Zmarły — będąc bezpartyjnym — należał do szeregów tej polskiej inteligencji radykalnej, która chlubnie zapisała się w historii naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Henryk Kołodziejski urodził się w Warszawie w 1884 r. Już w czasach szkolnych zetknął się z ruchem robotniczym, który był mu bliski przez całe życie.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">W okresie rewolucji 1905 r. jest aresztowany przez władze carskie i więziony w Cytadeli Warszawskiej, skąd po półrocznym pobycie udaje mu się zbiec za granicę.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">W Polsce międzywojennej łączy Kołodziejski długoletnią pracę, na stanowisku dyrektora Biblioteki Sejmowej z wielostronną działalnością naukową i społeczną.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Po drugiej wojnie światowej Henryk Kołodziejski oddaje całą swoją wiedzę i zapał pracy dla Polski Ludowej. Jest posłem do Krajowej Rady Narodowej; w r. 1946 bierze udział w delegacji polskiej na pierwszą sesję Organizacji Narodów Zjednoczonych; jest posłem na Sejm Ustawodawczy; w r. 1947 zostaje wybrany przez Sejm na stanowisko prezesa Najwyższej Izby Kontroli; w r. 1948 zostaje powołany na członka Rady Państwa. W wyborach październikowych 1952 r. zostaje wybrany posłem na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, a następnie powołany przez Sejm do Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Przez długie lata Henryk Kołodziejski związany był ze spółdzielczością. Od r. 1949 jest prezesem Naczelnej Rady Spółdzielczej.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Śmierć Henryka Kołodziejskiego stanowi ciężką stratę dla Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć Zmarłego chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#komentarz">(Chwila ciszy.)</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Z żalem stwierdzam, że dnia 22 listopada 1952 r. zmarła po długiej chorobie Dorota Kłuszyńska, poseł na Sejm, przewodnicząca Towarzystwa Przyjaciół Dzieci.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Urodzona w Tarnowie w r. 1874 od wczesnej młodości rozwija żywą działalność wśród robotników na Śląsku Cieszyńskim.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">W okresie międzywojennym Kłuszyńska pracuje w zarządzie Robotniczego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci, jest przewodniczącą zarządu Robotniczej Służby Społecznej, przewodniczy warszawskiemu oddziałowi Towarzystwa Uniwersytetów Robotniczych.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Podczas okupacji hitlerowskiej bierze udział w tajnym nauczaniu na terenie pow. grójeckiego.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Po wyzwoleniu Kłuszyńska pracuje w odrodzonej PPS. W r. 1947 zostaje wybrana posłem na Sejm Ustawodawczy.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Jako przewodnicząca Zarządu Głównego Towarzystwa Przyjaciół Dzieci Kłuszyńska przyczynia się wydatnie do rozwoju szkolnictwa organizowanego przez to towarzystwo.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">W działalności publicystycznej poświęca wiele uwagi zagadnieniom nowego wychowania oraz zwalczaniu alkoholizmu.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">W październiku 1952 r. zostaje wybrana posłem na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, a przez Sejm — członkiem Komisji Oświaty, Nauki i Kultury.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć Zmarłej chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#komentarz">(Chwila ciszy.)</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stwierdził wygaśnięcie mandatów posłów: Henryka Kołodziejskiego z dniem 18 kwietnia br., Doroty Kłuszyńskiej z dniem 22 listopada 1952 r. — wskutek śmierci.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">Do Prezydium Sejmu wpłynęły, wydane na podstawie art. 78 ustawy z dnia 1 sierpnia 1952 r. — Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zarządzenia Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 26 kwietnia br. o wstąpieniu:</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">ob. Jadwigi Kozłowskiej, zastępcy posła z listy Frontu Narodowego zgłoszonej w okręgu wyborczym nr 58 — Kraków, na miejsce zmarłego posła Henryka Kołodziejskiego, ob. Marii Stelmach, zastępcy posła z listy Frontu Narodowego zgłoszonej w okręgu wyborczym nr 2 — Pruszków, na miejsce zmarłego posła Doroty Kłuszyńskiej.</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">Proszę Posłów Kozłowską i Stelmach o zbliżenie się do stołu prezydialnego i o powtarzanie za mną słów ślubowania.</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#komentarz">(Wszyscy wstają. Posłowie Jadwiga Kozłowska i Maria Stelmach podchodzą do stołu prezydialnego i powtarzają za Marszałkiem słowa ślubowania.)</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności oraz dla pomyślnego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.”</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#Marszalek">Stwierdzam, że posłowie Jadwiga Kozłowska i Maria Stelmach złożyły ślubowanie.</u> + <u xml:id="u-2.31" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu ustaliło następujący porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-2.32" who="#Marszalek">Dalszy ciąg dyskusji nad:</u> + <u xml:id="u-2.33" who="#Marszalek">1.projektem ustawy budżetowej na rok 1953 (druki nr 16 i 18), 2.sprawozdaniem Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1951 (druki nr 17 i 19).</u> + <u xml:id="u-2.34" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.35" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.36" who="#Marszalek">Wobec tego przystępujemy do dalszej dyskusji.</u> + <u xml:id="u-2.37" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. kieleckiego Zygmunt Moskwa.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselMoskwaZygmunt">Wysoki Sejmie! Każdy rok jest w naszej gospodarce narodowej dalszym krokiem naprzód. Naród nasz kroczy zdecydowanie po drodze wielkiego budownictwa i szybkiego postępu we wszystkich dziedzinach życia gospodarczego, społecznego i kulturalnego.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselMoskwaZygmunt">Do każdego uczciwego obywatela naszego kraju przemawia z olbrzymią siłą rozmach socjalistycznego budownictwa. Dumą napawa serce każdego patrioty wyrastająca z gruzów Warszawa, powstające nowe socjalistyczne miasta.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselMoskwaZygmunt">Kraj nasz przemienia się z każdym dniem z kraju biednego, zacofanego w kraj uprzemysłowiony. Rosną mury nowych fabryk i kombinatów przemysłowych, powstają nowe kopalnie i elektrownie.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselMoskwaZygmunt">Z roku na rok wzrasta i doskonali się produkcja przemysłowa, pogłębia się postęp techniczny, rosną nowe kadry racjonalizatorów i przodowników pracy.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselMoskwaZygmunt">Te wielkie osiągnięcia są dziełem całego narodu zjednoczonego pod przewodem klasy robotniczej i jej partii — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — we Froncie Narodowym walki o pokój i Plan 6-letni.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselMoskwaZygmunt">Pod wpływem wielkich osiągnięć budownictwa socjalistycznego utrwala się zaufanie do władzy ludowej tych warstw drobnomieszczaństwa, które obciążone ideologiczną spuścizną minionego ustroju w pierwszych latach po wyzwoleniu odnosiły się nieraz z niewiarą do tej drogi rozwojowej, którą wskazywał Polsce obóz demokracji. Dziś warstwy te, porwane wymową naszych osiągnięć, włączają się coraz aktywniej do wielkiego dzieła budowania siły Ojczyzny, szczęśliwej przyszłości narodu.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselMoskwaZygmunt">Przedłożony przez Rząd projekt budżetu na rok 1953 jest dalszym krokiem na drodze realizacji programu Frontu Narodowego, jest wyrazem dynamiki rozwojowej naszego narodu utrwalonej w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselMoskwaZygmunt">Cyfry budżetu mówiące o wielkich nakładach finansowych przeznaczonych na rozwój przemysłu znajdują pokrycie w dotychczasowych osiągnięciach, które stały się możliwe dzięki wyzwoleniu wielkich sił twórczych w narodzie polskim gnębionym przedtem przez rządy burżuazyjno-faszystowskie, dzięki ciągłemu wzrostowi jedności moralno-politycznej, osiąganej pod przewodem klasy robotniczej i jej partii — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, kierowniczej siły Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselMoskwaZygmunt">Budżet na 1953 r. zabezpiecza tempo uprzemysłowienia kraju na bazie coraz wyższej techniki. Realizacja wielkich planów inwestycyjnych wiąże się bezpośrednio z mechanizacją pracochłonnych procesów produkcji.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselMoskwaZygmunt">Przebudowa wsi polskiej dokonuje się również na bazie mechanizacji prac rolnych, która czyni pracę chłopa lżejszą, dając jednocześnie duże możliwości tysiącom chłopów zdobywania zawodu w socjalistycznym przemyśle.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselMoskwaZygmunt">10.000 samochodów — „Star 20”, 20.000 traktorów — „Ursus”, ciągłe uruchamianie produkcji coraz to nowych typów maszyn dostosowanych do naszych wielkich planów przebudowy gospodarczej — oto widoczne dla każdego obywatela dowody wzrastającego ciągle tempa uprzemysłowienia, gwarantującego zbudowanie socjalizmu w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselMoskwaZygmunt">„Przesiąść się na konia wyższej techniki — wskazywał Bolesław Bierut — na nowe skomplikowane maszyny własnej produkcji, na Nową Hutę w przemyśle, na elektryfikację, na auta własnej produkcji w transporcie, na traktor w rolnictwie — dopiero wówczas można zbudować trwałe i niewzruszone podstawy socjalizmu w Polsce. Dopiero bowiem wyższa technika umożliwia wysoką wydajność pracy człowieka i stwarza warunki dla wydatnego wzrostu dobrobytu i kultury całego narodu, dobrobytu i kultury mas pracujących, bez czego nie ma socjalizmu.” Robotnicy, pracownicy umysłowi szerokim frontem idą do walki o coraz szybsze postępy we wszystkich dziedzinach produkcji przemysłowej. Tysiące pomysłów racjonalizatorskich i wynalazków, wyrosłych na gruncie codziennej walki o realizację zadań produkcyjnych, świadczą o wielkiej inicjatywie twórczej i sile mas pracujących, świadczą o powszechnym zrozumieniu słusznej polityki Rządu Ludowego, zmierzającej do przemiany naszej Ojczyzny z kraju biednego i zacofanego w kraj rozkwitającej i przodującej techniki.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselMoskwaZygmunt">O masowości ruchu racjonalizatorskiego i wynalazczości we wszystkich dziedzinach świadczy przeszło 60 tys. wniosków zmierzających do usprawnień, a co za tym idzie zwiększenia produkcji przemysłowej.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselMoskwaZygmunt">Coraz lepsze zaopatrywanie ludności w artykuły spożywcze, które jest przedmiotem ciągłej troski wiedzy ludowej, jak również zaopatrywanie niektórych gałęzi przemysłu w surowce pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, związane jest z rozwojem produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselMoskwaZygmunt">Zadanie jak najszybszego podnoszenia produkcji rolnej może być osiągnięte przez rozwój spółdzielczości produkcyjnej, jak również przez uruchomienie istniejących rezerw, które tkwią zarówno w indywidualnej gospodarce chłopskiej, jak i w gospodarce socjalistycznej. W realizacji tego zadania poważna rola przypada państwowym gospodarstwom rolnym, które jednak pomimo znacznych nakładów na ich rozwój nie wykonują w pełni swych zadań w zakresie produkcji, a co za tym idzie nie realizują planów dostaw państwowych. Zwiększone nakłady finansowe w budżecie 1952 r. na działalność państwowych gospodarstw rolnych muszą iść w parze ze zwiększaniem ich produkcji i coraz pełniejszym wypełnianiem przez nie przodującej roli w zakresie przebudowy wsi polskiej.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselMoskwaZygmunt">Wykonanie napiętych planów gospodarczych napotykało, szczególnie pod koniec 1952 r., na trudności, jakie pojawiły się na rynku w związku z zaopatrywaniem ludzi pracy w podstawowe artykuły konsumpcyjne. Wróg żerując na tych trudnościach pogłębiał je, starając się wprowadzić zamieszanie, godząc bezpośrednio w codzienne życie człowieka pracy.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselMoskwaZygmunt">Dziś z perspektywy czterech miesięcy należy z całym uznaniem podkreślić słuszność i celowość uchwały Rządu z dnia 3 stycznia 1953 r. w sprawie zniesienia bonowego zaopatrzenia, regulacji cen, ogólnej podwyżki płac i zniesienia ograniczeń w handlu nadwyżkami produktów rolnych.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselMoskwaZygmunt">Uchwała ta, służąc skutecznemu przezwyciężaniu trudności i przeszkód na drodze naszego pomyślnego rozwoju gospodarczego, stworzyła warunki podnoszenia stopy życiowej ludności pracującej.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselMoskwaZygmunt">Mieszczaństwo, pomimo iż nie od razu w pełni oceniło sens i znaczenie uchwały, wyrażając obawy co do możliwości regularnego zaopatrywania rynku w artykuły pierwszej potrzeby, dziś widzi, jak głęboko sięga działanie uchwały w życie gospodarcze, powodując wzrost wydajności pracy, stabilizację budżetów domowych, ułatwienie w zaopatrzeniu itd. Działanie uchwały stwarza warunki umożliwiające w przyszłości systematyczne podnoszenie stopy życiowej przez obniżkę cen na artykuły pierwszej potrzeby.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselMoskwaZygmunt">Tak jak wielkie osiągnięcia w życiu gospodarczym, z niemniejszą siłą przemawiają do mieszczaństwa osiągnięcia w dziedzinie socjalno-kulturalnej.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselMoskwaZygmunt">Budżet na rok 1953, którego projekt dziś rozpatrujemy, stwarza warunki coraz pełniejszej realizacji zagwarantowanych w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podstawowych praw obywatelskich:</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselMoskwaZygmunt">prawa do ochrony zdrowia — przez dalszą rozbudowę lecznictwa, wyrażającą się w zwiększeniu ilości łóżek w szpitalach i izbach chorych, zwiększeniu punktów leczniczych, zwłaszcza przy zakładach przemysłowych, zwiększeniu stacji pogotowia ratunkowego itd., prawa do nauki — przez rozwój szkolnictwa wszystkich typów, co pozwoli na kształcenie się coraz większej ilości naszej młodzieży, której jednocześnie państwo przychodzi z coraz większą pomocą w postaci wzrostu ilości stypendiów i miejsc w internatach, prawa do korzystania ze zdobyczy kultury i twórczego udziału w jej rozwoju — przez wzrost ilości bibliotek, teatrów, kin i filharmonii, prawa do wypoczynku — przez rozbudowę wczasów pracowniczych.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselMoskwaZygmunt">W codziennej uporczywej walce o realizację zadań Planu 6-letniego naród polski skupia się coraz silniej wokół swego Rządu.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselMoskwaZygmunt">Mieszczaństwo coraz lepiej rozumie tę wielką prawdę, że władza ludowa zapewnia Polsce nieustanny rozkwit i widząc słuszność jej polityki pozbywa się uprzedzeń i wahań, stając się coraz aktywniejszym członem Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselMoskwaZygmunt">W oparciu o nieustannie umacniającą się jedność moralno-polityczną naszego narodu mógł Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na pierwszej swej sesji uchwalić doniosłą ustawę o amnestii.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselMoskwaZygmunt">Ustawa ta, otwierając tym, którzy błądzili, możliwość włączenia się w szeregi budowniczych nowego życia, stanowi wyraz siły i wielkoduszności naszego Ludowego Państwa.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselMoskwaZygmunt">Jedność moralno-polityczną naszego narodu spowodowała całkowitą izolację wrogich Polsce Ludowej elementów. Wymownym dowodem tej izolacji był fakt ujawnienia się kierownictwa podziemnej organizacji WiN, która daremnie szukała oparcia w społeczeństwie. Dziś bowiem każdy uczciwy Polak wie, że kto jest przeciw władzy ludowej, ten jest wrogiem najżywotniejszych interesów naszego narodu, wrogiem naszej niepodległości, wrogiem pokoju.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselMoskwaZygmunt">Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, prowadzi na arenie międzynarodowej politykę, która wyraża najgłębsze pragnienie narodu polskiego zachowania i utrwalenia pokoju.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselMoskwaZygmunt">Każdy Polak z najwyższą radością przyjął fakt, że delegacja Rządu Polskiego w swojej rezolucji postawiła pod obrady VII sesji ONZ propozycje dotyczące kluczowych problemów międzynarodowych. Stanowisko delegacji polskiej na forum Komisji Politycznej ONZ odegrało poważną rolę i spotkało się z gorącym poparciem wszystkich sił broniących postępu i pokoju.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselMoskwaZygmunt">Pod naporem tych sił załamuje się polityka agresorów, czego wymownym dowodem może być odroczenie w dniu przedwczorajszym przez zachodnio-niemiecki Bundesrat ratyfikacji tzw. układu ogólnego.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselMoskwaZygmunt">Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej znajduje całkowite poparcie narodu w swojej polityce pokojowej, nie ma bowiem takiej spornej lub nierozwiązanej sprawy, której nie można byłoby rozwiązać w drodze pokojowej, na podstawie wzajemnego porozumienia zainteresowanych krajów.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PoselMoskwaZygmunt">„Czyńmy wszystko — powiedział Bolesław Bierut — dla nieustannego wzmacniania sił obozu pokoju, demokracji i socjalizmu, formujmy coraz liczniejsze i coraz bardziej zwarte szeregi obrońców pokoju, kroczmy godnie i zdecydowanie na czele naszego Frontu Narodowego w walce o pokój i Plan 6-letni. Strzeżmy wiernie braterskiej przyjaźni z narodami Wielkiego Kraju Rad, nadziei i gwiazdy przewodniej całej postępowej ludzkości.” Wykonanie stojących przed całym narodem zadań gospodarczych, społecznych i kulturalnych, które znajdują odzwierciedlenie w przedłożonym przez Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej preliminarzu budżetowym, wymaga jak najpełniejszej mobilizacji wszystkich sił i środków.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PoselMoskwaZygmunt">Stronnictwo Demokratyczne realizując swoje podstawowe hasło towarzyszenia klasie robotniczej na drodze do socjalizmu nie będzie szczędziło wysiłków dla dalszej mobilizacji mieszczaństwa, a w pierwszym rzędzie rzemiosła, do coraz pełniejszego udziału w Narodowym Froncie walki o pokój i Plan 6-letni.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. stalinogrodzkiego Bernard Bugdoł.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselBugdolBernard">Wysoki Sejmie! Jako syn ludu śląskiego chcę powiedzieć, że projekt budżetu państwowego na rok 1953 jest słuszny i realny. Ten budżet zawiera środki na to, by można budować dalej nowe fabryki, kombinaty, kopalnie, huty itp. Budżet ten jest realny dlatego, że oparty jest na dalszym rozwoju naszej gospodarki, na nowym budownictwie, jest oparty na nas, na naszych siłach i możliwościach, na naszych niewyczerpanych zdolnościach produkcyjnych i racjonalizatorskich. Budżet ten oparty jest na naszym ruchu socjalistycznego współzawodnictwa, które objęło cały kraj, oraz na naszych osiągnięciach produkcyjnych i mechanizacji. Projekt ten oparty jest na naszych wynikach produkcyjnych, którymi naród polski pokazał, że kocha swoją Ojczyznę, że dąży do dobrobytu, do budowy socjalizmu w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselBugdolBernard">Były czasy, kiedy naszą ziemią śląską gospodarzyli junkrowie i obszarnicy pruscy. Możliwości wielkich zysków przyciągnęły na Śląsk kapitalistów wszelkiej maści. Obce im były sprawy ludu, który te ziemie zamieszkiwał, obce im były interesy narodu, którego skarby przyszli rabować, interesy ludzi, którym skarby te wyrywali ze spracowanych rąk. Ich panowanie w przemyśle śląskim nacechowane było nie tylko szczególnie okrutnym wyzyskiem, ale i uciskiem narodowym. Cel, jaki postawili sobie pruscy łajdacy, był jasny: ze śląskiego okręgu przemysłowego utworzyć pruską kolonię.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselBugdolBernard">Surowce śląskiej ziemi potrzebne im były, by wzmacniać ich arsenał wojenny, lud śląski zaś potrzebny im był w czasie wojny jako tanie mięso armatnie, a w przerwach między wojnami jako — „bydło robocze” pracujące na grafów, hercogów i baronów pruskich.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselBugdolBernard">Rosły nory, zbite z desek baraki, rosły siedliska chorób, gdzie setkami ginęły dzieci na tyfus i gruźlicę, szalała germanizacja. Rosła nędza, a z nią śmiertelność wśród ludu śląskiego.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselBugdolBernard">Tym sposobem zaostrzając wyzysk i ucisk narodowy magnaci pruscy, a później hitlerowscy sądzili, że złamią opór ludu śląskiego.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselBugdolBernard">Nie lepiej gospodarzyli na tej ziemi i sanacyjni władcy. Sprzedawali oni krok za krokiem ośrodki naszego przemysłu zagranicznemu kapitałowi. A lud śląski pracujący w tych zakładach przedstawiał dla nich jedynie wartość tego, co zapłacą za niego, za śląską siłę roboczą niemieckie, belgijskie, amerykańskie i inne koncerny.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselBugdolBernard">Lud śląski walczył jednak przez cały czas. Walczył tak długo, aż doszedł do tego, o czym marzył przez setki lat — do Polski ludu pracy. Lud ten nie zapomni nigdy tych historycznych dni pierwszej połowy roku 1945, kiedy to w myśl genialnego planu stalinowskiego, pod kierownictwem towarzysza Stalina wojska radzieckie, a u ich boku wojska polskie w druzgocącej ofensywie na całym froncie wyzwoliły ziemie polskie i Śląsk.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselBugdolBernard">Kiedy Polska Ludowa obejmowała Ziemie Odzyskane z powrotem po kilkusetletnim panowaniu margrabiów, junkrów i baronów przemysłowych, ziemie te były wyludnione i strasznie zniszczone przez cofające się armie hitlerowskie. Wtedy to wspólnym wysiłkiem polskich robotników, chłopów, techników i inżynierów odbudowaliśmy z ruin zakłady przemysłowe, odwodniliśmy kopalnie, uruchomiliśmy je i znacznie zwiększyliśmy produkcję. Dziś Śląsk i Ziemie Odzyskane żyją pełnią życia gospodarczego i kulturalnego, zespolone z pozostałymi częściami Polski w jeden organizm polityczny i gospodarczy, w zjednoczoną na zawsze Polską Rzeczpospolitą Ludową.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselBugdolBernard">Pragnienia i dążenia narodu polskiego zostały urzeczywistnione, dlatego że Polska wróciła na te ziemie nie jako państwo wyzyskiwaczy, nie jako państwo szlacheckie lub kapitalistyczno-obszarnicze, ale jako Polska Ludowa, państwo, w którym władza należy do ludu pracującego miast i wsi. Polska wróciła na Ziemie Odzyskane nie jako siła reakcyjna, lecz jako siła postępowa, w wyniku zwycięstwa sił postępu w dziejach naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselBugdolBernard">Lud śląski nie zapomni, że dzięki nieśmiertelnemu Stalinowi rozbrzmiewa nasza polska mowa na ziemi śląskiej, że dzięki nieśmiertelnemu Stalinowi ziemia śląska po Odrę i Nysę została zjednoczona z Macierzą. Polska Ludowa przekreśliła raz na zawsze wszelkie dyskryminacje dzielnicowe i zdecydowanie zwalcza objawy dzielnicowości i szowinizmu. Dzięki władzy ludowej po raz pierwszy w dziejach lud śląski stał się gospodarzem swej ziemi.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselBugdolBernard">Przemysłem Śląska, jego rozwojem rządzi dziś polska klasa robotnicza, a nie baronowie niemieccy.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselBugdolBernard">W radach narodowych kierują życiem naszego województwa robotnicy, chłopi i inteligencja pracująca. Wyrośli z robotników kierownicy naszej Partii i związków zawodowych, nowi dyrektorzy zakładów i ministrowie.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselBugdolBernard">Ja sam, były górnik, zostałem przez Partię i władzę ludową wysunięty na dyrektora kopalni — „Zabrze-Zachód”, którą to — „gospodarze” hitlerowscy doprowadzili przez rabunkową gospodarkę do stanu likwidacji, bo przemysł na Ziemiach Odzyskanych — jak każdy przemysł kapitalistyczny — budował się w sposób bezplanowy i chaotyczny, a sposób ten dyktował rozwiązania nieracjonalne i zacofane, powodował niewykorzystanie możliwości produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselBugdolBernard">Taki stan rzeczy zastali nowi gospodarze naszego przemysłu, kiedy stanęli do realizacji trudnych zadań Planu 3-letniego, następnie 6-letniego. Kapitaliści mówili, że bez nich klasa robotnicza nie poprowadzi gospodarki, a dziś robotnicy pokazali, że bez kapitalistów kierujemy lepiej gospodarką narodową, produkujemy i budujemy kilkakrotnie więcej niż kapitaliści. Takie jest tempo inwestycji i wydobycia na terenie naszego województwa i kraju.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselBugdolBernard">Kopalnia — „Zabrze-Zachód”, którą ja kieruję, licząca przeszło 160 lat i przeznaczona do likwidacji, miała bardzo duże trudności w osiągnięciu planowanego wydobycia i wydajności, a planowy koszt własny był stale przekraczany. Według planów niemieckich kopalnia ta nie miała żadnych zasobów węgla i żywot jej był osądzony do 1953 roku. Zaczęliśmy się naradzać ze starszymi górnikami i technikami, którzy naprowadzili nas na ślady ukrytych zasobów węgla. Kierownictwo kopalni rozpoczęło poszukiwania i puściło się chodnikami do starych części wybranych przed 100 laty i okazało się, że jest tam węgiel niewybrany, że przez rabunkową gospodarkę kapitalistyczną całe masy węgla zostały na dole zawalone. W tym to miejscu znaleźliśmy znaczne ilości ton węgla wysokogatunkowego.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselBugdolBernard">Na tym jednak nie poprzestaliśmy i w bieżącym roku odnaleźliśmy już dwa pokłady węgla o wysokości 4,5 metra i 2 metry, które znajdują się prawie na powierzchni. I znów kopalnia da państwu ponad 1 milion kg dodatkowego węgla, który już rozpoczęliśmy wydobywać. Do tego jeszcze wyszukaliśmy dwa pokłady węgla koksującego, które w krótkim czasie zostaną udostępnione celem przygotowania do eksploatacji. I tę kopalnię, którą kapitaliści skazali na likwidację, w której marnowali milionowe zapasy węgla, polski robotnik odmłodził, zapasy węgla odnalazł i udostępnił dla wzmocnienia naszego pokojowego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselBugdolBernard">Dzięki władzy ludowej rośnie człowiek i rosną nasze zakłady pracy. Rośnie i nasza kopalnia, która ze staruszki o urządzeniach nie zmechanizowanych została kopalnią nowoczesną i zmechanizowaną; rozpoczęliśmy wprowadzać mechanizację i obecnie wszystkie pokłady ścianowe mamy całkowicie zmechanizowane i pracują na nich 4 kombajny węglowe, które znacznie podwyższają wydajność oraz ułatwiają pracę górnikowi i przynoszą mu lepszy zarobek.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselBugdolBernard">W czasie wprowadzania mechanizacji mieliśmy duże trudności z załogą, która początkowo niechętnie była do niej ustosunkowana, ale obecnie nasi górnicy bez mechanizacji nie chcą pracować. Po zastosowaniu mechanizacji systematycznie wykonujemy swoje plany. I tak na przykład wydobycie za miesiąc styczeń wyniosło 110%, za luty 110%, a za marzec 110,8%. Wydajność za styczeń 104%, za luty 105%, a za marzec 106,8%.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselBugdolBernard">Ponadto stale obniżamy zużycie materiałów oraz polepszamy jakość i czystość węgla. Obecnie w tej kopalni wszyscy górnicy i kierownictwo kopalni i jej oddziałów żyją zagadnieniem podwyższenia wydobycia i wydajności przez coraz dalsze usprawnianie metod pracy oraz obniżenie kosztów własnych. Trzeba jednak stwierdzić, że nowymi metodami, które wymyśliliśmy i wprowadzili, które dają poważne wyniki w naszej kopalni, jeszcze nie zainteresowało się Ministerstwo Górnictwa, nie zainteresowało się rozpowszechnieniem ich we wszystkich kopalniach, co by przynosiło państwu poważne oszczędności i wzrost wydobycia i wydajności. Trzeba, ażeby kierownicze czynniki w górnictwie interesowały się więcej poszukiwaniem nowych złóż, a w szczególności złóż leżących na powierzchni, po to, by jak najprędzej je uruchomić i w ten sposób pokryć niedobór z 1952 r. i dać poważną nadwyżkę w naszym pokojowym Planie 6-letnim.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselBugdolBernard">Realność budżetu zależy w decydującym stopniu od pracy przemysłu. Stawia to przed górnictwem duże zadania, jeżeli chodzi o wykorzystanie rezerw.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselBugdolBernard">Istnieją jeszcze możliwości zwiększenia wydobycia i wydajności pracy przez polepszenie metod i organizacji pracy, przez wprowadzenie mechanizacji, urabiania i ładowania mechanicznego w kopalniach. Nie możemy zapominać, że mimo ogromnych sukcesów w naszym województwie mamy jeszcze w każdym zakładzie wiele braków. Wydajność pracy w przemyśle jest jeszcze ciągle zbyt niska, w każdej gałęzi i w każdym zakładzie jest wiele braków w organizacji pracy, w socjalistycznej dyscyplinie, w gospodarce materiałowej i remontowej, nie wykorzystano jeszcze wielu rezerw, a współzawodnictwo i racjonalizatorstwo jeszcze nie wszędzie się rozwija jak należy.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselBugdolBernard">Trzeba nam jednak produkować nie tylko więcej, nie tylko lepiej, ale i taniej. Trzeba gospodarzyć z sercem i rozumem. Plan naszej kopalni wykonywamy, a nawet poważnie przekraczamy zadania planowe, ale koszty własne naszej produkcji są nadal za wysokie, wyższe od planowanych. Tak dzieje się w całym przemyśle węglowym. Jest to jedno z najważniejszych zagadnień, które musimy rozwiązać.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselBugdolBernard">Przecież państwo nasze do realizowania zaplanowanych zadań inwestycyjnych musi wygospodarować środki. Środki te można wygospodarować w naszej gospodarce drogą zmniejszenia kosztów własnych, o czym nie zawsze pamiętamy. Walka o obniżkę kosztów własnych jest jednym z głównych zadań w naszej walce o realizację Planu 6-letniego, jest drogą do umocnienia naszego budżetu. Dlatego kierownictwa naszych kopalni muszą pamiętać, że nie jest sztuką dawać węgiel, który jest drogi, lecz sztuką jest dać węgiel dobry i tani i dlatego trzeba tak pracować, aby zmniejszać koszty własne, by za tańszy węgiel móc budować więcej nowych urządzeń, mechanizmów, wprowadzać nową technikę w naszych zakładach.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselBugdolBernard">Prezes Rady Ministrów towarzysz Bolesław Bierut na naradzie aktywu węglowego w bieżącym roku wytknął nam te braki, powiedział nam, jak powinniśmy pracować, jak gospodarować i jak uświadamiać naszych górników.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselBugdolBernard">Codziennie nasi górnicy, hutnicy i inni robotnicy śląscy swym ofiarnym wysiłkiem wykazują, jak głęboko, jak mocno ugruntowały się w sercach wszystkich ludzi pracy wskazania Przewodniczącego naszej Partii, jak scementował się naród do walki o plan, do walki o pokój i socjalizm, w której przewodzi narodowi nasza Partia pod przewodnictwem naszego Nauczyciela, Bolesława Bieruta.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselBugdolBernard">Swą niezłomną wolę zwycięskiego budownictwa socjalizmu masy pracujące jeszcze raz zadokumentowały w pamiętnych dniach marcowych, dniach żałoby całego naszego narodu po stracie Wodza wszystkich ludzi pracy i całej postępowej ludzkości, wielkiego przyjaciela naszego narodu Józefa Stalina.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselBugdolBernard">Zrodziła się wówczas piękna forma hołdu dla Tego, który wszystkie swe siły poświęcił od młodości do zgonu walce i pracy dla dobra prostych ludzi. Lud pracujący województwa stalinogrodzkiego jest dumny z tego, że uchwałą Rady Państwa i Rady Ministrów z dnia 7 marca br. nasze województwo katowickie nazwane zostało stalinogrodzkim, imieniem wielkiego wodza proletariatu. Dlatego też województwo stalinogrodzkie godnie wykonuje i będzie wykonywało swe zobowiązania długofalowe wiedząc, że na zdrowych i słusznych podstawach opiera się obecnie niepodległość naszej Ojczyzny. Wiemy, że na zdrowych i słusznych podstawach ustalony jest projekt budżetu na rok 1953. Dlatego z jeszcze większą zawziętością będzie ludność województwa stalinogrodzkiego realizować swoje plany, z jeszcze większą troską będzie przestrzegać wskazań i wytycznych naszej Partii i jej Przewodniczącego Bolesława Bieruta. Jeszcze lepiej będziemy gospodarować w zakładach pracy, tak ażeby za zaoszczędzone pieniądze można było szybciej wybudować nowe obiekty Planu 6-letniego. Żadna siła nie zdoła osłabić jedności naszej Ojczyzny w walce o podniesienie dobrobytu mas, o nienaruszalność i całość zjednoczonych ziem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Dlatego też cała ziemia śląska głosuje za budżetem na rok 1953.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. poznańskiego Leon Jańczak.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselJanczakLeon">Wysoki Sejmie! Ważnym zadaniem całego społeczeństwa, przedmiotem serdecznej troski rodziców kochających swoje dzieci jest wychowanie młodzieży.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselJanczakLeon">Rodzice i młodzież zastanawiać się będą zapewne nad tym o ile przedstawiony do zatwierdzenia Sejmowi budżet stwarza warunki rozwoju dla młodego pokolenia, w jaki sposób realizuje prawa młodzieży zagwarantowane w Konstytucji.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselJanczakLeon">Posłowie przemawiający przede mną omówili już tutaj wielkie zdobycze młodzieży w dziedzinie oświaty. Sprawą, która jak najgłębiej dotyczy młodego pokolenia, jest rozmach naszego budownictwa socjalistycznego w mieście i na wsi i związana z nim potrzeba nowych kadr pracowników.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselJanczakLeon">Przedstawiony przez Rząd projekt budżetu przewiduje na rozbudowę gospodarki narodowej ogromną sumę ponad 49 miliardów złotych, co stanowi z górą 50% całości wydatków. Wielka suma przeszło 23 miliardy złotych przewidziana jest także na cele społeczno-kulturalne.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselJanczakLeon">Uwzględniając w tak szerokim zakresie fundusze na rozbudowę gospodarki, państwo zabezpiecza młodym ludziom prawo zdobycia zawodu zgodnie z ich zamiłowaniami i prawo do pracy. Prawo do pracy to prawo do życia bez obawy bezrobocia, głodu i nędzy, prawo do życia coraz lepszego i radośniejszego.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselJanczakLeon">W 1953 r. nasz przemysł, budownictwo, PGR-y potrzebują do wykonania swych zadań dalszych 350 tys. ludzi.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselJanczakLeon">Z rozbudową przemysłu, z socjalistyczną przebudową wsi związane jest nieodłącznie dzisiejsze twórcze życie, związane są nadzieje i marzenia chłopców i dziewcząt naszego kraju. Młodzi robotnicy, traktorzyści, rolnicy, technicy często nie uświadamiają już sobie, co to znaczy właściwie być bez pracy, ani nie mieć nadziei na jej uzyskanie.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselJanczakLeon">W kopalni im. Klementa Gottwalda ramię przy ramieniu ze starymi górnikami, w serdecznej z nimi przyjaźni pracuje kilkudziesięciu chłopców z zaciągu pionierskiego. Dzięki pomocy doświadczonych górników, którzy pomagają im w pracy, nowo upieczeni górnicy szybko opanowują zawód, przychodzą porozmawiać do domu młodego górnika. Większość z nich nie wie wcale, co to były — „biedaszyby”, tak jak to dobrze wiedzą ich starsi towarzysze. Przyjechali z różnych zakątków Polski, aby wydobywać węgiel, pomnażać bogactwo i siłę naszego narodu. O sobie mówią to, co na drugim końcu Polski powiedziała kol. Krystyna Lepak, przodująca pracownica POM-u w Oryszu: — „Swój zawód i szczęśliwe życie zawdzięczam Polsce Ludowej, bo gdyby nie władza ludowa pasłabym bydło u kułaków. Teraz jestem szczęśliwa, bo mogę budować nową wieś polską.” Kol. Krystyna Lepak przyjechała do POM-u w Oryszu po skończeniu Zasadniczej Szkoły Metalowej w Mrągowie. Początkowo objęła funkcję mechanika. Dziewczyna-mechanik szybko pokonała trudności, przodowała w pracy i awansowała na stanowisko brygadzistki. Wraz ze swoją brygadą pomogła chłopcom dwóch wsi założyć spółdzielnię produkcyjną.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselJanczakLeon">A Wanda Chetkowska z klasy XI liceum w Szczecinie pisze: — „Od kilku lat marzyłam, żeby zostać inżynierem. Chciałabym właśnie w przyszłości pracować na wielkich budowlach socjalizmu, przy realizacji planów ujarzmienia wielkich rzek Wisły, Bugu, przy budowie zbiorników powodziowo-energetycznych nad rzekami Koleżance Chetkowskiej i innym podobnym do niej marzycielkom można odpowiedzieć, że jeśli tylko wystarczy im zapału i chęci, to mają w naszym kraju wszystkie warunki do tego. Młodzież polska, którą porywa coraz szerzej urzekająca perspektywa budownictwa socjalistycznego, zdoła zobaczyć za pozycjami cyfr tegorocznego budżetu dymiące kominy nowych kombinatów, wielkie budowle, nowe spółdzielnie produkcyjne.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselJanczakLeon">I rodzice spokojnie dziś mogą myśleć o przyszłości swych dzieci, którym Polska Rzeczpospolita Ludowa zapewnia pracę pożyteczną i interesującą, daje możliwość zdobycia nowych, nieznanych często dotąd zawodów.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselJanczakLeon">Młodzież wyraża swą wdzięczność i miłość do Partii i Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej coraz wydajniejszą pracą i nauką, ofiarną walką o wykonanie planów.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselJanczakLeon">Jakże jaskrawo różni się sytuacja młodzieży polskiej dzięki trosce państwa o nią, wyrażonej w budżecie, od pogarszających się stale warunków życia młodych ludzi w krajach kapitalistycznych.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselJanczakLeon">Międzynarodowa Konferencja w Obronie Praw Młodzieży, która obradowała kilka tygodni temu w Wiedniu, zwróciła uwagę świata na katastrofalną sytuację młodzieży w krajach kapitalistycznych, gdzie wskutek przygotowań wojennych ogranicza się produkcję pokojową i pozbawia pracy w pierwszej linii młodych robotników i robotnice. W Niemczech Zachodnich w przemyśle metalurgicznym młodzież stanowi zaledwie 3,6% załogi, za to w kraju jest 600 tys. młodych bezrobotnych, pozbawionych do tego zasiłków. Młodzi mężczyźni i kobiety w krajach kapitalistycznych żyją pod stałą groźbą utraty pracy.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselJanczakLeon">Kapitalistyczne rządy nie starają się o to wcale, by nauczyć młodych swych obywateli pracować, o czym dobitnie świadczy opłakana sytuacja szkolnictwa zawodowego. We Francji, kraju przeszło 40-milionowym, jest tylko 88 ośrodków szkolenia zawodowego. We Włoszech w 1949 r. w szkołach zawodowych było 272.000 uczniów; w 1952 r. już tylko 103.400, a w tym zaledwie 5.380 dziewcząt. W Wielkiej Brytanii według raportu komisji rządowej z 1950 r. tylko jednemu uczniowi na stu udaje się ukończyć wieczorowe kursy czeladnicze. Pozbawia się młodzież możności wyuczenia się zawodu dlatego, że w budżetach państw kapitalistycznych lwią część wydatków pochłaniają przygotowania wojenne; młodzież jest systematycznie pozbawiana opieki i odzierana ze wszystkich praw socjalnych i politycznych.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselJanczakLeon">Kapitaliści eksploatują w niemiłosierny sposób młodych robotników. Szeroko stosowany jest zwyczaj przyjmowania do fabryki na bezpłatną praktykę, która trwa kilka lat. Praktykantów traktuje się jak posługaczy, a bardzo często po paru latach takiej bezpłatnej praktyki zwalnia ich się po prostu i przyjmuje innych.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselJanczakLeon">Kapitaliści płacą młodym pracownikom znacznie mniejsze zarobki. W Stanach Zjednoczonych robotnik przed ukończeniem 20 roku życia otrzymuje połowę płacy robotnika dorosłego; w tychże Stanach Zjednoczonych Ameryki 74% robotników w wieku lat 21 stanowią robotnicy niewykwalifikowani.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselJanczakLeon">Ciężka niewymownie jest także sytuacja młodzieży chłopskiej w krajach kapitalistycznych. W Indiach według oficjalnych obliczeń 50 milionów ludzi na wsi jest bez pracy. Młodzież włoska skarży się, że w południowej Italii chłopi z nędzy zmuszeni są odstępować obszarnikom do pracy swoje dzieci, przy czym transakcje te odbywają się w dnie targowe w miastach, jak by to nie o ludzi chodziło. Przed kupnem nabywcy badają zdolność do pracy tych młodych ludzi i według tego ustala się cenę, która nie przekracza zwykle kilku worków zboża.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselJanczakLeon">Młodzież wiejska Włoch, która do tego stopnia zdana jest na wyzysk obszarnika, nie ma możności uzyskania pracy w mieście, nie może korzystać ze zdobyczy kultury. We Włoszech, kraju nadmorskim, setki tysięcy młodych ludzi nie widziało morza. Mimo woli przypominają się te okrutne czasy wyzysku kapitalistyczno-obszarniczego w naszym kraju, gdy bardzo wielu młodych chłopców i dziewcząt po raz pierwszy jechało pociągiem udając się do Prus na robotę.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselJanczakLeon">Jest konieczne, by młodzież polska zachowała pamięć tych okrutnych czasów, żeby ta pamięć jak pochodnia rozpalała w sercach i umysłach młodych chłopców i dziewcząt nienawiść do krzywdy i wyzysku, nienawiść do niedobitków reakcji polskiej i ich imperialistycznych popleczników, którzy nasyłają szpiegów, szkodników, sabotażystów.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselJanczakLeon">Wysoki Sejmie! W przeciwieństwie do państw kapitalistycznych, przygniatających swym odrażającym ciężarem zbrojeń życie młodzieży, budżet Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jest wypełniony wielką ideą pokojowego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselJanczakLeon">Za budżetami państw kapitalistycznych kryje się nienawiść rządów tych krajów do pokoju, ich nienawiść do swych własnych narodów, nienawiść do młodzieży walczącej o swe prawa. Za każdą cyfrą naszego budżetu widoczna jest troska o ludzi pracy, o ich dobrobyt i rozwój kulturalny, serdeczna ojcowska troska o młode pokolenie, o jego teraźniejszość i przyszłość.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselJanczakLeon">Zatwierdzenie budżetu przez Sejm oznaczać będzie poparcie dla prowadzonej przez Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej polityki umocnienia naszej Ojczyzny, pomnożenia jej bogactwa i siły, polityki zapewniającej coraz lepsze warunki życia dla milionów obywateli kraju.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselJanczakLeon">Przewidziane na 1953 r. dochody państwa w wysokości ponad 100 miliardów złotych dowodzą wzrostu siły gospodarczej kraju, stawiają zarazem poważne zadania przed wszystkimi ludźmi pracy.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselJanczakLeon">Nie ulega wątpliwości, że młodzież będzie ze wszystkich sił pomagać Partii, Rządowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej realizować te zadania, wykonując lepiej swe obowiązki w zakładach pracy, w PGR-ach, POM-ach, w szkołach.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselJanczakLeon">Pragnę zwrócić uwagę Wysokiego Sejmu na dwa zagadnienia w związku z tym budżetem, który został przedstawiony obecnie.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselJanczakLeon">Z budżetu tego widzimy, że państwo nasze wykazuje znaczną troskę o szkolenie zawodowe młodzieży. Nasze państwo daje młodzieży pracę i dba jednocześnie o to, by młodzi ludzie uczyli się pracować, zdobywali zawód. Wydatki na szkolnictwo zawodowe wynoszą z górą 2.400 milionów zł. Przy wielkiej opiece państwa szkolnictwo zawodowe rozwija się u nas bardzo szybko. W wyniku dokonanej dwa lata temu reorganizacji odrzucone zostały przestarzałe metody rzemieślniczego szkolenia i kwalifikowania, nie odpowiadające potrzebom socjalistycznego przemysłu i utrudniające szybki awans młodzieży. Dzięki temu dla mas młodzieży nie idącej do liceów ogólnokształcących otworzyła się droga nauczenia się zawodu w szkole państwowej, gdzie młodzież korzysta ze stypendium i internatu.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselJanczakLeon">Podawane tu wczoraj cyfry obrazowały wielki rozwój szkolnictwa zawodowego. Chcę wskazać jeden fakt mówiący o podnoszeniu się poziomu pracy szkół. Jeszcze dwa lata temu było zaledwie kilkaset warsztatów szkolnych, słabo wyposażonych, obecnie młodzież uczy się w 2 tys. warsztatów i to w warsztatach dużo lepiej wyposażonych.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselJanczakLeon">Jakież porównanie między dawnymi rzemieślniczymi warsztatami a obecnymi, gdzie młodzież wyprodukowała w 1952 r. 1.700 obrabiarek!</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselJanczakLeon">Otoczone troskliwą opieką państwa szkoły zawodowe dostarczają już po roku dziesiątków tysięcy nowych kadr różnym gałęziom naszego przemysłu i gospodarki.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselJanczakLeon">Bywa jednak często, że młodzi absolwenci zasadniczych i szkół zawodowych i techników nie są dostatecznie przygotowani do pracy, nie umieją posługiwać się przyrządami pomiarowymi, często nie znają nowych typów obrabiarek, mają trudności w odczytywaniu rysunków technicznych. Jest to przeważnie skutkiem niskiego poziomu praktyki. Niedostateczna jest jeszcze praca w warsztatach szkolnych, szczególnie jeżeli chodzi o organizację produkcji, planowe przechodzenie młodzieży przez różne działy, dostarczanie materiałów.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselJanczakLeon">Chciałbym podkreślić, że niezbędnym warunkiem podniesienia poziomu wyszkolenia uczniów szkół zawodowych jest zwiększenie opieki nad nimi ze strony odpowiednich zakładów pracy, udzielanie pomocy w wyposażeniu warsztatów, opiekowanie się młodzieżą będącą na praktyce. Jest rzeczą konieczną, żeby zakłady pracy więcej uwagi poświęcały temu zagadnieniu.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselJanczakLeon">Na wydatki związane z wyszkoleniem jednego ucznia szkoły zawodowej państwo przeznacza przeciętnie 1.500 zł rocznie, co musi stać się dla młodzieży w szkołach zawodowych i personelu pedagogicznego sygnałem: lepiej się uczyć i pracować w warsztatach, rozwijać współzawodnictwo warsztatowe, by żadna złotówka nie szła na marne.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselJanczakLeon">Oprócz uczniów szkół zawodowych jeszcze kilkaset tysięcy pracujących młodych robotników i robotnic ma możliwości podwyższenia swych kwalifikacji zawodowych na kursach zawodowych I i II stopnia i w szkoleniu zawodowym zaocznym.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselJanczakLeon">Trzeba, żeby w oparciu o te szerokie możliwości szkolenia zawodowego rozwijała się kampania przeciwko marnotrawstwu, brakoróbstwa szkodnictwu, o oszczędną gospodarkę pieniędzmi, surowcami, maszynami, o postęp techniczny.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PoselJanczakLeon">W Fabryce Samochodów Ciężarowych w Starachowicach przez długi okres czasu na stanowiskach, gdzie obrabiane są pompki oliwne do silników, bardzo często zmieniali się robotnicy i panowała opinia, że nie można tam wykonać normy. Rzeczywiście na serię 300 pomp wychodziło spod frezarek 60 do 70 braków. Za sprawę wzięli się ZMP-owcy Jan Dziedzic, Józef Adamczyk, Stanisław Nowak.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PoselJanczakLeon">W dniach żałoby po śmierci Józefa Stalina Powstaje brygada młodzieżowa, która za przykładem tow. Saja postanawia sobie: — „Nie wypuścimy żadnego braku”. Chłopcy pomyśleli, opracowali nowy, mocniejszy model noża, który nie szczerbi się i nie kaleczy frezowanych części. Obecnie brygada wykonuje 300% normy.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PoselJanczakLeon">Należy z tego miejsca stwierdzić, że daleko jeszcze do tego, byśmy potrafili zmobilizować wszystkie rezerwy tkwiące w młodym pokoleniu do walki o wykonanie planów, o wydajność produkcji, o postęp techniczny. Dążenie młodzieży do podnoszenia kwalifikacji zawodowych nie zawsze jest podtrzymywane i nie zawsze z pomocą przychodzą kierownicy zakładów przez organizowanie kursów.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PoselJanczakLeon">W Państwowym Przedsiębiorstwie Remontów Młynów w Toruniu, gdzie pracuje bardzo dużo młodzieży, już od roku młodzi robotnicy domagają się zorganizowania kursów technicznych — niestety nadaremnie.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PoselJanczakLeon">Bardzo często kierownictwa niektórych zakładów i fabryk nie mają żadnego zrozumienia dla pragnień młodzieży doskonalenia się w wybranym zawodzie, w umiłowanym przez siebie kierunku. Absolwenci szkół zawodowych skarżą się często, że dyrekcje zatrudniają ich z zupełnym lekceważeniem wyuczonego przez nich zawodu. Wykwalifikowani robotnicy i technicy zatrudnieni są w biurach. Z pięciu absolwentek Zasadniczej Szkoły Metalowej w Warce zatrudnionych w Fabryce Urządzeń Mechanicznych w Warce cztery pracują w biurze, a jedna w hurtowni.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#PoselJanczakLeon">Powtarzające się systematycznie skargi młodzieży dowodzą, że niektóre komórki ministerstw gospodarczych nie poświęcają tej sprawie należytej uwagi i nie dość szybko likwidują wypaczenia.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#PoselJanczakLeon">Wielkie sumy przewidziane w budżecie na usługi kulturalne stawiają zadanie rozwijania coraz szerzej życia kulturalnego młodzieży.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#PoselJanczakLeon">Przykład kopalni — „Stalinogród” pokazuje, że gdzie młodzież odczuwa troskę ze strony dyrekcji i ZMP o sprawy bytowe i kulturalne, tam większa jest jej aktywność i ochota do pracy. W kopalni — „Stalinogród” 85% młodych górników bierze udział w socjalistycznym współzawodnictwie pracy; oddział siódmy, gdzie pracują młodzieżowe brygady, jest przodujący. Młodzież idzie chętnie pracować tam, gdzie praca jest najtrudniejsza. ZMP wykazuje dużo aktywności i inicjatywy w organizowaniu życia kulturalnego w hotelu robotniczym, dzięki czemu zlikwidowano bumelanctwo i chuligaństwo. Szeroko stosowane formy propagandy poglądowej wykorzystywane są do zwalczania barbarzyńskiego stosunku do maszyn i surowca.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#PoselJanczakLeon">Zdarzają się niestety jeszcze wśród młodzieży wypadki niesumiennego odnoszenia się do pracy i nauki, spóźniania się, schodzenia z pracy, obijania się, niekoleżeńskiego odnoszenia się do towarzyszy pracy. W wielu wypadkach przyczyną takiego stanu rzeczy jest brak życia koleżeńskiego, kulturalnego i świetlicowego w zakładzie, brak zainteresowania młodzieży sportem, nieporządki panujące w niektórych domach młodego robotnika, w stołówkach.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#PoselJanczakLeon">ZMP zbyt mało wykazuje jeszcze nieprzejednania i uporu w walce z tymi nieporządkami, za mało jest głębokiej treski o sprawy młodzieży. ZMP za mało zajmuje się kołami sportowymi, rozwijaniem życia kulturalnego, upowszechnieniem wiedzy. Dlatego zarówno ZMP jak i dyrekcje muszą zwiększyć starania o zaspokojenie potrzeb kulturalnych młodzieży i kierowanie jej nauką.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#PoselJanczakLeon">Słusznie jesteśmy dumni z likwidacji analfabetyzmu. Potrzeby młodzieży, pomoc państwa stawiają nam zadanie — uczynić krok dalej i walczyć o zdobywanie przez szerokie rzesze młodzieży wykształcenia w zakresie pełnej szkoły podstawowej.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#PoselJanczakLeon">Jest rzeczą ważną, by w parze ze szkoleniem zawodowym szło zawsze podnoszenie wykształcenia ogólnego młodych robotników. Budżet przewiduje wzrost wydatków na wieczorowe szkoły da pracujących, tak że ilość miejsc wzrośnie o 50%.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#PoselJanczakLeon">Uważamy, że tym bardziej trzeba skończyć z faktami niewykonywania budżetu w tym zakresie — niedoceniania przez niektóre zakłady pracy znaczenia szkół wieczorowych i nieułatwiania młodzieży pobierania nauki. Do takich zakładów zaliczyć na przykład należy fabrykę śrub i nitów w Żywcu-Sporyszu.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#PoselJanczakLeon">Także w zespole PGR Kroplewo na 134 młodych robotników 95 nie ukończyło pięciu oddziałów, a 45 ukończyło tylko trzy oddziały. Mimo to nie ma tam szkoły dla pracujących, chociaż były środki i warunki ku temu.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#PoselJanczakLeon">W wielu jeszcze majątkach PGR kierownicy nie troszczą się o zapewnienie młodym robotnikom świetlicy, czytelni, żeby po pracy można było przeczytać gazety i książki, posłuchać radia, wysłuchać odczytu, pośpiewać i potańczyć. Przy nieco większych chęciach dyrekcji stanowczo można było wiele zrobić. Trzeba skończyć z tym, że wołania młodzieży o świetlicę, o boisko, o sprzęt sportowy puszczane są mimo uszu, gdyż budżet państwa przewiduje duże sumy na te potrzeby i daje całkowitą możliwość ich zaspokojenia w znacznie większym zakresie.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#PoselJanczakLeon">Taki niewłaściwy stosunek niektórych kierownictw PGR-ów do potrzeb młodzieży jest jedną z przyczyn braku siły roboczej w tych gospodarstwach i odbija się ujemnie na wykonaniu planów.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#PoselJanczakLeon">Wysoki Sejmie! Całkowita realizacja przedstawionego budżetu zapewnia młodemu pokoleniu jeszcze pełniejsze korzystanie z praw zagwarantowanych w Konstytucji.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#PoselJanczakLeon">Młodzież polska, która głęboko w sercach nosi nauki i wskazania swego najlepszego Nauczyciela, twórcy Konstytucji, towarzysza Bolesława Bieruta, nie poskąpi zapału, energii i sił, aby pracą i nauką pomóc Partii i Rządowi w realizacji wielkich zadań nowego budżetu.</u> + <u xml:id="u-7.52" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. bydgoskiego Zofia Staros.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselStarosZofia">W walce o podniesienie produkcji rolnej, o przebudowę socjalistyczną polskiego rolnictwa szczególnie ważna rola przypada PGR-om. Powinny one dostarczać klasie robotniczej coraz większych ilości zboża i mięsa, a spółdzielniom produkcyjnym i chłopom gospodarującym indywidualnie nasion selekcyjnych wysokiej jakości i rasowego materiału hodowlanego, równocześnie zaś PGR-y powinny stanowić ośrodki gospodarki socjalistycznej i być przykładem wysokiej kultury rolnej, promieniując na wieś powinny jej pomagać w przebudowie na wieś spółdzielczą.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselStarosZofia">PGR-y są dostatecznie wyposażone w traktory, maszyny i narzędzia rolnicze. Wyposażenie to z roku na rok wzrasta. W bieżącym roku stan traktorów wzrośnie o 14% w stosunku do 1952 r., stan kombajnów prawie czterokrotnie, młocarni dwukrotnie.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselStarosZofia">Ponad 40% ogólnej ilości gospodarstw jest już zelektryfikowanych, istnieją warunki do wprowadzenia mechanizacji pracy w dziedzinie hodowli, w obsłudze bydła, trzody chlewnej itp.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselStarosZofia">Dla zabezpieczenia planowanych zbiorów PGR-y mają zagwarantowaną pulę nawozów sztucznych, która również z roku na rok wzrasta.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselStarosZofia">Rokrocznie państwo kieruje do PGR-ów kadry fachowców. W ciągu ostatnich lat skierowano w sumie ponad 6.500 różnych specjalistów, w tym 1.500 z wyższym wykształceniem rolniczym.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselStarosZofia">Mimo trudnych warunków atmosferycznych latem 1951 r. i jesienią 1952 r. i mimo braku siły roboczej PGR-y uzyskały poważne wyniki. Wartość produkcji w cenach niezmiennych wzrosła w 1952 r. o 15,3% w stosunku do 1951 r. Wraz z tym wzrosła i towarowa produkcja PGR-ów.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselStarosZofia">W walce o pokonanie trudności, o wykonanie, o przekroczenie planów w PGR-ach wyrosły setki takich przodowników pracy, racjonalizatorów, organizatorów socjalistycznego współzawodnictwa, jak Maria Dudek, która w oparciu o doświadczenia radzieckie wyhodowała rekordową ilość 824 q buraków cukrowych z 1 ha, jak Wolgemut, przodujący w kraju oborowy z gospodarstwa Maruny w woj. olsztyńskim lub Klawiter, oborowy z woj. koszalińskiego, którzy osiągnęli prawie 5 tysięcy litrów mleka przeciętnie od każdej krowy w obsługiwanej oborze, a w pojedynczych wypadkach ponad 10 tys. litrów, a nawet 11 tys. litrów rocznie; do takich przodowników pracy należy także Kłysz z zespołu Januty w woj. opolskim, który na traktorze — „Ursus” zaorał w ciągu roku 1.794 ha na obowiązującą normę 422 ha i zaoszczędził 6.834 kg paliwa.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselStarosZofia">Dzięki ofiarnej pracy robotników i wspaniałym osiągnięciom przodowników pracy, dzięki wysiłkom kadry inżynieryjno-technicznej i administracji, w oparciu o wielką pomoc materialną i polityczną państwa część PGR uzyskała wyniki wskazujące na wielkie możliwości rozwojowe i nie wykorzystane dotąd rezerwy. Mamy w kraju około 700 gospodarstw, które osiągnęły w zbiorach czterech zbóż ponad 25 q z ha, około 500 gospodarstw osiągnęło powyżej 140 q z ha ziemniaków, około 300 gospodarstw, które przekroczyły planowaną wydajność buraków cukrowych, osiągając w poszczególnych gospodarstwach do 400 q z ha.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselStarosZofia">Mamy szereg zespołów PGR, które wykonały plany produkcyjne i dały państwu zaplanowaną akumulację.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselStarosZofia">Na przestrzeni ostatnich lat państwowe gospodarstwa rolne znacznie przyczyniły się do likwidacji odłogów i do ich zagospodarowania.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselStarosZofia">Z roku na rok rozszerza się areał upraw kultur przemysłowych bardzo ważnych dla gospodarki krajowej.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselStarosZofia">Mimo osiągnięć części zespołów i niektórych gospodarstw całość planu gospodarczego PGR za 1952 r. wykonana została tylko w 75%.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselStarosZofia">Przyczyną niewykonania planów przez PGR-y była — obok niekorzystnych warunków klimatycznych, braku dostatecznej ilości siły roboczej — słabość organizacyjnej pracy w terenowych ogniwach kierowniczych, zbiurokratyzowany styl pracy niektórych ogniw ministerstwa i podległych im instancji.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselStarosZofia">Niedostateczna walka o podniesienie dyscypliny pracy, ochronę państwowego mienia, niedostateczna walka z marnotrawstwem spowodowała duże straty w plonach ziemniaków, buraków cukrowych i zbóż.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselStarosZofia">W wielu okręgach i zespołach PGR nie prowadzi się uporczywej walki o wykonanie planów produkcyjnych, brak jest troski o maszyny, a istniejący park maszynowy nie jest wykorzystany dostatecznie, nie dąży się do wykorzystania rezerw nawozów naturalnych.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselStarosZofia">Poważne straty wystąpiły również w hodowli, co przejawiło się w nadmiernym upadku bydła i trzody chlewnej. Nie starano się o zabezpieczenie bazy paszowej dla inwentarza; wskutek nieterminowych zbiorów duże ilości paszy, jak łubinu i mieszanki, nie zostały zakiszone i zgniły na deszczach jesiennych. Niedostateczny był wysiłek w zakresie rozszerzenia własnych produkcji nasion pastewnych, motylkowych, co zahamowało rozwój bazy paszowej.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselStarosZofia">Brakowało również dostatecznej opieki weterynaryjnej nad pogłowiem ze strony części kadr weterynaryjnych PGR i prezydiów powiatowych rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselStarosZofia">Brak było dostatecznej kontroli ze strony nadrzędnych organów okręgowych zarządów i ministerstwa nad pracą zespołów.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselStarosZofia">Niedostatecznie prowadzono walkę z niedbalstwem, niechlujstwem, trwonieniem, a nawet grabieżą mienia państwowego, ze szkodnictwem i sabotażem.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselStarosZofia">Wiele zespołów PGR nie wykonało w pełni planów dostaw państwowych zbóż, mleka, mięsa w 1952 r.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselStarosZofia">Przytoczone przejawy marnotrawstwa i zaniedbań stały się przyczyną poważnych deficytów w dużej ilości zespołów i okręgów PGR.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselStarosZofia">Administracja i poszczególne ogniwa związków zawodowych niedostatecznie mobilizowały załogi robotnicze, a szczególnie członków rodzin i młodzież w okresie prac uprawowych.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselStarosZofia">Normy pracy w wielu PGR-ach nie były wprowadzone. W dużej ilości gospodarstw plany produkcyjne przygotowywano przy biurku i bez udziału załóg robotniczych, mechanicznie. Plany te pozostawały niewykonane, na papierze, gdyż nie zaznajamiano z nimi robotników.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselStarosZofia">Karygodny wprost był brak w wielu PGR-ach troski administracji i rad zakładowych o warunki bytowe robotników. W wielu gospodarstwach od 1945 r. nie przeprowadzono niezbędnych remontów bieżących, mimo palących potrzeb. Szczególnie mieszkania robotników sezonowych są w wielu wypadkach zaniedbane. W niektórych zespołach PGR świetlice zamiast być ośrodkami życia kulturalnego, miejscem zebrań, odpoczynku, przedstawiają odstraszający obraz, a nierzadko były zamieniane na magazyny zboża czy sprzętu.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselStarosZofia">Nie troszczono się o kadry. Dokonywano często nieprzemyślanych zmian ludzi na stanowiskach kierowniczych w okręgach i zespołach. Zamiast pomocy i nauki stosuje się nieraz metodę pokrzykiwania i mechanicznego, masowego udzielania nagan. Oto na przykład dyrektor zespołu Putka w woj. warszawskim otrzymał w ciągu krótkiego czasu 16 nagan.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselStarosZofia">Na rok 1953 zadania PGR-ów są wysokie i trudne. Wartość produkcji globalnej w cenach niezmiennych powinna wzrosnąć w PGR-ach o 27,4% w porównaniu z 1952 r., w tym produkcja roślin o 24,4%, a produkcja zwierzęca o 36,2%.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselStarosZofia">Wartość produkcji towarowej w rzeczywistych cenach sprzedaży powinna wzrosnąć o 28,4%. Obniżka kosztów własnych powinna wynieść 19,4%. Ogromna pomoc, której państwo udziela PGR-om oraz istniejące tam rezerwy stwarzają możliwości całkowitego wykonania nakreślonych zadań.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselStarosZofia">Aby zadania wykonać, trzeba zerwać ze wszystkimi brakami i zaniedbaniami, z tym wszystkim, co utrudnia i hamuje wykonanie zadań w PGR-ach, dokonać pełnej mobilizacji administracji i kadry inżynieryjno-technicznej, członków partii i związków zawodowych, załóg gospodarstw i zespołów PGR, trzeba zwiększyć odpowiedzialność za powierzone zadania, za gospodarkę na każdym odcinku produkcji rolnej, trzeba, by każdy pracownik i robotnik żył troską o dobro państwowe, trzeba zwiększyć ofensywność w walce z marnotrawstwem, niechlujstwem, trwonieniem, a nierzadko z grabieżą mienia socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselStarosZofia">Szerzej trzeba włączyć inteligencję techniczną do walki o wykonanie zadań. Agronomowie, zootechnicy, mechanicy powinni swą wiedzę i doświadczenie przekazywać załogom, włączać się do coraz szerzej rozwijającego się współzawodnictwa pracy.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselStarosZofia">Kierownictwo PGR-u ze swej strony powinno nieść pomoc organizatorską tym kadrom, troszczyć się o ich sprawy materialno-bytowe, otaczać szczególną opieką młode kadry fachowe.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselStarosZofia">Trzeba rozwinąć szkolenie aparatu kierowniczego gospodarstw i zespołów. Trzeba lepiej przygotowywać robotników wysuwanych na kierownicze stanowiska, uczyć ich i doszkalać, pomagać im w kierowaniu tymi wielkimi socjalistycznymi przedsiębiorstwami rolnymi. Trzeba przygotowywać wykwalifikowane kadry mechaników, kombajnerów, traktorzystów, ponieważ wzrasta ilość sprzętu mechanicznego.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselStarosZofia">Dotychczas Ministerstwo Państwowych Gospodarstw Rolnych zaniedbało sprawę szkolenia awansowanych dyrektorów zespołów, kadry fachowej i przygotowania rezerw kadrowych.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselStarosZofia">Załogom PGR-ów trzeba zapewnić właściwe warunki kulturalnego odpoczynku i rozrywki po pracy; świetlice PGR-ów muszą zabrzmieć pełnią życia kulturalnego, znacznie częściej musi docierać do nich kino i teatr, najlepszy zespół świetlicowy, wykładowcy, lektorzy.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselStarosZofia">Dużą rolę powinien tu spełnić związek zawodowy, Związek Młodzieży Polskiej, organizacje kobiece.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselStarosZofia">Rady narodowe i prezydia rad powinny głębiej niż dotychczas wnikać w zagadnienia produkcji w PGR-ach, kontrolować jakość i przebieg pracy, wykonywanie planów gospodarczych i dostaw dla państwa, kontrolować pracę instytucji gospodarczych współdziałających w wykonaniu planów przez PGR-y. Aby dokonać całkowitej mobilizacji, konieczne jest stałe i systematyczne rozwijanie pracy masowo-politycznej wśród załóg PGR-ów. O tym powinny pamiętać organizacje masowe, pamiętać powinna administracja.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselStarosZofia">Szczególna rola w pracy masowo-politycznej, w mobilizacji załóg do terminowego i właściwego pod względem jakościowym wykonywania zadań produkcyjnych, w jak najszerszym wprowadzaniu pracy normowanej, przestrzeganiu zbiorowego układu pracy, w podnoszeniu dyscypliny pracy przypada organizacjom partyjnym. Organizacje partyjne powinny bić się o to, aby każdy robotnik otrzymywał właściwą płacę za wykonywaną robotę. Powinny głębiej, wnikliwiej poznawać i opanować sztukę kierowania wielkimi o różnokierunkowej produkcji przedsiębiorstwami rolnymi, powinny stale pomagać kadrom PGR-ów w ulepszaniu kierownictwa walką o wykonanie zadań, powinny usprawnić polityczne kierownictwo ogromną armią robotników rolnych, jak najbardziej związać, zbliżyć do Partii załogi PGR-ów.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselStarosZofia">Trzeba nadrobić zaniedbania lat ubiegłych w gospodarce PGR. Każdy robotnik, każdy agronom, zootechnik, pracownik administracyjny powinien zrozumieć, że w PGR-ach nie sieje się, aby zasiać, nie hoduje się, aby hodować, ale sieje się i hoduje po to, aby PGR-y co roku dostarczały więcej surowców dla przemysłu, więcej mleka, mięsa, ziarna dla państwa, dla zaopatrzenia klasy robotniczej. Trzeba już dziś czynić starania o zapewnienie bazy paszowej na cały sezon przez gromadzenie kiszonek, suszu i przygotowanie do sprawnego przeprowadzenia sianokosów, pielęgnację okopowych, już dziś cały wysiłek administracji i robotników PGR-ów musi być skierowany na sprawne i terminowe przeprowadzenie żniw i omłotów. W walce o wykonanie okresowych, natężonych prac rolnych trzeba uruchomić wszystkie rezerwy tkwiące w PGR-ach: każda maszyna, każdy człowiek w tej bitwie powinien mieć określone, właściwe miejsce i wykonać z nadwyżką swoje zadania produkcyjne.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#PoselStarosZofia">W bieżącym roku PGR-y zwiększają wysiłki celem przezwyciężenia istniejących niedomagań. Znacznie sprawniej niż w roku ubiegłym przebiega wiosenna akcja siewna. Plan zasiewów zbóż kłosowych został już wykonany, dobiega końca siew motylkowych kultur. Szereg zespołów całkowicie ukończył siewy i sadzenie okopowych.</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#PoselStarosZofia">Ponad 90 tys. robotników, agronomów, zootechników, mechaników podjęło długofalowe zobowiązania zdecydowanej walki o wykonanie i przekroczenie zadań czwartego roku Planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-9.39" who="#PoselStarosZofia">Minęły i nigdy nie wrócą te czasy, gdy poniewierany i wyzyskiwany robotnik rolny pracował na obszarnika, który wyniki jego potu i krwawicy trwonił w zagranicznych lub rodzimych spelunkach na hulaszcze życie. Nie grozi mu już dziś terminatka. Za przodownictwo, za ofiarną, sumienną pracę otaczany jest czcią i miłością.</u> + <u xml:id="u-9.40" who="#PoselStarosZofia">Robotnicy PGR-ów powinni szczególnie mocno uświadomić sobie odpowiedzialność, która na nich ciąży wobec całego narodu i państwa za wykonanie zadań przed nimi postawionych.</u> + <u xml:id="u-9.41" who="#PoselStarosZofia">Ulepszając gospodarkę, walcząc o wzrost produkcji rolnej, rozwijając długookresowe współzawodnictwo — nieodzowną rękojmię wykonania zadań czwartego roku Planu 6-letniego, robotnicy rolni biorą udział w dziele zwiększenia sił i potęgi naszej Ojczyzny, w dziele wzrostu zamożności naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-9.42" who="#PoselStarosZofia">W oparciu o wszechstronną pomoc państwa udzielaną PGR-om, przy maksymalnym wysiłku załóg robotników, kadry inżynieryjno-technicznej i wszystkich pracowników, przezwyciężając słabości i zaniedbania, nasze PGR-y mogą i powinny i niewątpliwie staną się ośrodkami promieniującej socjalistycznej gospodarki i kultury rolnej na wsi, a tym samym wykonają swoje zadanie w Planie 6-letnim przyciągnięcia chłopstwa do budownictwa socjalizmu, umocnienia sojuszu robotniczo-chłopskiego, umocnienia siły i potęgi naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-9.43" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. olsztyńskiego Gerhard Skok.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselSkokGerhard">Wysoki Sejmie! Budżet Państwa Ludowego — uchwalany rokrocznie przez Sejm — jest odbiciem troski Partii i Rządu o zwiększenie sił gospodarczych kraju i dobrobytu mas pracujących, jest wyrazem planowej budowy podstaw socjalizmu w Polsce i jednym z narzędzi, przy pomocy których lud pracujący urzeczywistnia tę przebudowę.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselSkokGerhard">Znajduje to swoje wyraźne odbicie również w budżecie terenowym woj. olsztyńskiego, które w Sejmie reprezentuję.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselSkokGerhard">Na ziemi warmińsko-mazurskiej — oswobodzonej dzięki trudnej i ofiarnej walce radzieckiego i polskiego żołnierza spod panowania reżimu faszystowskiego, złączonej z Macierzą na zawsze — budżet terenowy, opracowany na podstawie budżetu ogólnopaństwowego, przyczynił się już poważnie do rozwoju przemysłu na słabo uprzemysłowionym terenie, do umocnienia i rozwoju socjalistycznej gospodarki rolnej, do rozwoju kultury i oświaty, do stworzenia jak największych perspektyw rozwojowych dla młodzieży.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselSkokGerhard">Rozbudowaliśmy większe i średnie obiekty przemysłowe, wzrosło o 65% zatrudnienie robotników w przemyśle, co przyczyniło się do umocnienia gospodarczego naszego województwa i stanowi dalszy krok naprzód, by umocnić i rozwijać nadal pozycje socjalistyczne naszej gospodarki. Zbudowaliśmy zakłady, które rozpoczną w bieżącym roku produkcję, stanowiące dumę ludności Warmii i Mazur, jak na przykład Fabryka Płyt Spilśnionych, Fabryka Konserw Rybnych, Zakłady Dziewiarskie i inne.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselSkokGerhard">W oparciu o wielostronną pomoc finansową państwa, idącą przez budżet, wzrasta i umacnia się sektor socjalistyczny na wsi olsztyńskiej.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselSkokGerhard">Mamy dzisiaj już 425 spółdzielni produkcyjnych i z każdym miesiącem powstają nowe. Usprawnił się zasięg działania spółdzielczości zaopatrzenia i zbytu.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselSkokGerhard">Pomoc dla naszej wsi w postaci zaopatrywania jej przez POM-y, GOM-y w nowe środki techniczne, nawozy sztuczne, kadry rolnicze korzystające z doświadczeń przodującej nauki radzieckiej, zwłaszcza agronomii, przyczyniła się do podniesienia wydajności plonów z ha przede wszystkim w socjalistycznych ośrodkach gospodarki rolnej na wsi.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselSkokGerhard">Pobicie rekordu krajowego wydajności 44,6 q pszenicy z ha w PGR-e — „Boże” nie jest odosobnionym przykładem. Zwiększyła się wydajność wszystkich zbóż szczególnie w spółdzielniach produkcyjnych i w PGR-ach. Wszystko to przyczyniło się poważnie do podniesienia dobrobytu materialnego ludności Warmii i Mazur.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselSkokGerhard">Poważną, wciąż wzrastającą pozycję naszego budżetu stanowią wydatki na rozwój usług socjalno-kulturalnych. O ile w 1951 r. przeznaczyliśmy na cele społeczne i kulturalne 47% całości budżetu województwa, w 1952 r. 51%, to w 1953 r. planujemy 54,4%. Dowodzi to, iż zabezpieczone przez naszą Konstytucję prawa obywateli Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej do nauki i kultury są skutecznie realizowane przy pomocy naszego budżetu.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselSkokGerhard">Przeznaczenie poważnej części terenowego budżetu naszego województwa na oświatę i kulturę otwiera piękne perspektywy rozwoju dla młodzieży warmińsko-mazurskiej.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselSkokGerhard">Budżet tegoroczny pozwoli na wzrost ilości szkół siedmioklasowych w województwie z 420 do 440, zapewniając całej młodzieży w wieku szkolnym na terenie województwa możliwość ukończenia pełnej szkoły podstawowej.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselSkokGerhard">Możliwości dalszego kształcenia zapewnia młodzieży mazurskiej 26 zasadniczych szkół zawodowych, 18 techników zawodowych, 21 szkół ogólnokształcących stopnia licealnego oraz duma i chluba województwa — Wyższa Szkoła Rolnicza w Olsztynie, która z roku na rok się rozwija, szkoląc dziś już ponad 2.000 studentów.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselSkokGerhard">Dużo młodzieży na naszym terenie ze względu na przerwę w nauce podczas wojny skończyło zaledwie trzy lub cztery klasy szkoły powszechnej. Część młodzieży miejscowego pochodzenia hitleryzm starał się deprawować poprzez szkołę, wpajając jej ideologię faszystowską. Obecnie młodzież ta dzięki szkole i pracy kulturalno-oświatowej poza szkołą wychowuje się w duchu patriotyzmu, miłości do Ludowej Polski, w duchu braterskiej przyjaźni ze Związkiem Radzieckim i z krajami demokracji ludowej.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselSkokGerhard">Tym młodym ludziom szeroka sieć szkół wieczorowych dla pracujących w zakresie szkoły podstawowej pomaga w ukończeniu podstawowego wykształcenia i otwiera przed nimi wspaniałe perspektywy rozwojowe na przyszłość. Do tych szkół, których jest na terenie województwa 96, uczęszcza około 3.500 najlepszej młodzieży. Pomaga to jej w wyborze i zdobywaniu zawodu.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselSkokGerhard">Troska Partii i Rządu na naszym terenie o młodzież, o jej wychowanie, o jej przyszłość, przemawia z każdej niemal pozycji budżetu. Świadczy o tym również pomoc udzielana młodzieży przez tworzenie internatów przy szkołach zawodowych i szerokie stosowanie systemu stypendialnego.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselSkokGerhard">Poza szkolnictwem poważną pozycję stanowią wydatki na umasowienie dóbr kulturalnych wśród ludności. Rozwinięto sieć bibliotek powszechnych, domów kultury i ognisk artystycznych. Szczególną uwagę zwrócono na podniesienie poziomu kulturalnego wsi. W tym celu na terenie województwa zorganizowano 63 wzorowe świetlice gminne wyposażone i opłacane przez nasze państwo. W oparciu o nie rozwija się na wsi życie kulturalne, umacnia się i rozwija kultura ludowa Warmii i Mazur, świadcząca dobitnie o historycznym związku tych ziem z naszą Ojczyzną. Wyrazem tego rozwoju są poważne osiągnięcia artystyczne mazurskich zespołów świetlicowych. Rozwija się czytelnictwo. W 221 bibliotekach i w 1.079 stałych punktach bibliotecznych liczba tomów wzrosła z 563.659 w 1952 r. do 722.800 w 1953 r., co stanowi wzrost o 28,8%.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselSkokGerhard">Do wsi olsztyńskiej w coraz większym zasięgu dociera kino. Liczba stałych kin na wsi wzrośnie o 16%, tj. z 64 kin w 1952 r. do 73 w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselSkokGerhard">Wszystko to jest wymownym świadectwem, że nasz budżet państwowy uchwalany co rok przez Sejm, a z nim budżety lokalne stawiają sobie za najwyższy cel troskę o rozwój społeczeństwa, troskę o każdego człowieka pracy, o zapewnienie mu coraz to lepszych materialnych i kulturalnych warunków bytu. Dlatego też ludność Warmii i Mazur czuje się mocno związana z władzą ludową i dała dobitny wyraz swym uczuciom w wyborach do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselSkokGerhard">Czy jednak zawsze nasz budżet terenowy był w zupełności słusznie ustawiony, czy uwzględniał on zawsze w dostateczny sposób właściwości gospodarcze i polityczne naszego województwa? Trzeba stwierdzić, że w niektórych dziedzinach niezupełnie i nie zawsze. Weźmy np. sprawę hodowli. Teren naszego województwa należy do rejonu wybitnie hodowlanego, wskazują na to właściwości gleby i warunków klimatycznych. Jednakowoż szerokie możliwości istniejące w dziedzinie rozwoju hodowli są ciągle jeszcze w niedostateczny sposób wykorzystywane. Dla państwa rozwiązanie tej sprawy oznaczałoby złagodzenie wielu trudności w zaopatrzeniu miasta w takie artykuły, jak mięso i mleko, przemysłu zaś w takie surowce, jak skóra i wełna.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselSkokGerhard">Hodowla jednak rozwija się w sposób żywiołowy, nie kierowana planem ani wytycznymi. Gospodarka rolna województwa olsztyńskiego nie ma skrystalizowanego i ustalonego kierunku. Ministerstwo Rolnictwa nie pomaga Wojewódzkiej Radzie Narodowej w ustaleniu tego kierunku, w przeprowadzeniu do końca rejonizacji naszego województwa odpowiednio do jego możliwości jako terenu hodowlanego. Nasz budżet terenowy nie zwracał uwagi na wykorzystanie wielkich obszarów łąk do rozwinięcia hodowli bydła i trzody. W związku z tym rady narodowe za mało troszczyły się o wypracowanie najlepszych form współpracy z hodowcami, nie popularyzowano wyników osiągniętych przez przodujących hodowców, brakowało pomocy w sprowadzaniu rasowych zwierząt do rozpłodu, nie troszczono się o maksymalne wykorzystanie i stałe podnoszenie wydajności bazy paszowej w postaci wielkich obszarów łąkowych naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselSkokGerhard">Trzeba więc, żeby nasza rada narodowa realizując budżet w czwartym roku sześciolatki i w następnych latach zwróciła szczególną uwagę na ten problem, będący problemem wielkiej wagi w gospodarce całego kraju. Trzeba wysiłkiem całej grupy uczonych, fachowców hodowlanych i działaczy społecznych nakreślić zarysy planu rozwojowego hodowli województwa olsztyńskiego, biorąc pod uwagę cyfry sześciolatki w dziedzinie rozwoju hodowli, przy oparciu się na socjalistycznych ośrodkach gospodarki rolnej i ich ciągłym rozwoju.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselSkokGerhard">Budżet socjalistyczny czerpie swe dochody przede wszystkim z przedsiębiorstw socjalistycznych, stanowiących własność społeczną.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselSkokGerhard">Źródłem dochodu i ciągłego wzrostu jest wciąż zwiększająca się produkcja, wzrost wydajności pracy, obniżka kosztów własnych i wzrost rentowności przedsiębiorstw socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselSkokGerhard">Stąd wynika, że o wykonaniu zaplanowanego budżetu decyduje przede wszystkim postawa mas w produkcji, ich udział w walce o całkowitą realizację planów produkcyjnych, o oszczędność i obniżkę kosztów własnych, o wzrost rentowności przedsiębiorstw i wzrost wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselSkokGerhard">Niestety nie wszystko od tej strony przedstawia się w naszym województwie dobrze. Np. w 1952 r. globalny plan produkcji przemysłowej został na terenie województwa wykonany w 97%, plan finansowy zaś przekroczony o 37%. Plan socjalistycznej akumulacji wykonany został zaledwie w 73%.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselSkokGerhard">Szczególnie mocno na wykonanie budżetu naszego województwa wpłynęła słaba rentowność państwowych gospodarstw rolnych, wynikająca ze słabej mobilizacji załóg PGR-ów do walki o wykonanie planów. Np. okręg PGR Giżycko plan rozwoju produkcji zwierzęcej wykonał zaledwie w 75%, ale nakłady finansowe niektórych zespołów znacznie przekraczały ustalony plan wydatków: Zespół Biała Piska — 191%, Zespół Drogosze — 210%, Zespół Ruda — 159%.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselSkokGerhard">Nie wykonała w pełni swych zobowiązań finansowych wieś, która najwięcej czerpie z funduszów socjalnych, kulturalnych i innych naszego budżetu.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselSkokGerhard">Do wykonania budżetu na 1953 r. trzeba więc zmobilizować nie tylko dołowe organy władzy ludowej, ale wzmóc przede wszystkim wysiłek wszystkich politycznych i społecznych organizacji i instytucji, aby zmobilizować załogi zakładowe i PGR-owskie do wykonania planów produkcyjnych, obniżki kosztów własnych i oszczędności. Trzeba wzmóc wysiłek w kierunku wykonania zobowiązań wsi. Sprawa budżetu i jego wykonania po stronie wpływów jest sprawą wszystkich ludzi pracy, sprawą budowy szczęśliwego jutra naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselSkokGerhard">Równolegle z tym powinna iść troska o całkowite i jednocześnie rozumne wyzyskanie wszystkich środków świadczonych przez państwo na podnoszenie na coraz wyższy stopień poziomu kultury i zdrowia w kraju.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselSkokGerhard">Zdarzają się jednak wypadki karygodnego, biurokratycznego niewykorzystywania sum przeznaczonych w budżecie ogólnopaństwowym na cele społeczne przez niektóre instytucje i organizacje. Tak np. z winy nieudolności poszczególnych prezydiów rad narodowych zaplanowane dla województwa wydatki na oświatę i wychowanie wykorzystaliśmy zaledwie w 92%, a środki na kulturę tylko w 91%. Taki np. Zarząd Okręgowy Związku Zawodowego Pracowników Rolnictwa w Olsztynie wykorzystał sumy przeznaczone w 1952 r. na rozwój pracy kulturalno-oświatowej w PGR-ach tylko w 55%, mimo że gotówkę miał na koncie.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PoselSkokGerhard">Z takim biurokratycznym podejściem do potrzeb ludności, a szczególnie młodzieży w PGR-ach, która często przychodzi właśnie z tym, że brakuje jej funduszów na rozwijanie pracy kulturalno-oświatowej w zespołach PGR, trzeba walczyć.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PoselSkokGerhard">Trzeba, żeby rady narodowe i wszystkie organizacje polityczne i społeczne, zdając sobie sprawę z ważności wykonania budżetu państwowego zabezpieczającego interesy mas pracujących, wytężyły wszystkie siły celem właściwego wykonania planów gospodarczych i właściwej, całkowitej realizacji budżetu.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PoselSkokGerhard">Nasz ukochany Nauczyciel towarzysz Bierut na pierwszym posiedzeniu Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej powiedział między innymi:</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#PoselSkokGerhard">„Stojąc na straży historycznych interesów narodu, jego bezpieczeństwa i suwerenności uważamy równocześnie za swój najświętszy obowiązek czynić wszystko, co jest w naszej mocy, aby podniosła się stopa życiowa człowieka pracy, aby jego potrzeby materialne i kulturalne były zaspokajane coraz pełniej.” Chodzi o to, by przy czynnym poparciu przez cały naród, wysiłkiem naszej władzy ludowej uruchomić wszelkie rezerwy tkwiące w naszym życiu, w naszej gospodarce.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#PoselSkokGerhard">Budżet, który obecnie uchwalamy, jest wyrazem konsekwentnej realizacji programu Frontu Narodowego, na straży którego stoi Rząd Bolesława Bieruta.</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#PoselSkokGerhard">Perspektywa programu Frontu Narodowego, wskazania towarzysza Bolesława Bieruta oświetlające drogę do jego realizacji — oto potężny oręż, który porywa masy pracujące do walki o lepszą przyszłość ludzi pracy, o szczęście i wielkość Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-11.36" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Zarządzam 15-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 45 do godz. 12 min. 5.)</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. rzeszowskiego Jan Dumanowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselDumanowskiJan">Wysoki Sejmie! Chcę omówić sprawy obrotu towarowego na wsi, gdyż są one węzłowym zagadnieniem w realizacji spójni towarowej miasta ze wsią, bez której niemożliwa jest realizacja sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselDumanowskiJan">Wzrost masy towarowej przeznaczonej na wieś w 1953 r. po uwzględnieniu już zmiany cen wynosi 9,9%. Wzrost ten uwidacznia się szczególnie wyraziście w artykułach przemysłowych potrzebnych wsi do produkcji rolnej. Zaopatrzenie w wyroby hutnicze i walcowane wzrasta o 41,9%, w tym zaś gwoździe o 57%, osie do wozów o 109%, hacele o 21%. Poważnie też wzrośnie zaopatrzenie wsi w artykuły budowlane, bo ogólnie o 137,3%, a w tym cement o 142,6%, cegła i pustaki o 119,2%, zaś wapno palone o 37,9%. Zaplanowane też zostało zwiększenie zaopatrzenia wsi w węgiel o 8%. Wskaźniki te niezbicie dowodzą, że nasz rozwijający się przemysł i wysiłek klasy robotniczej dają wsi coraz więcej towarów, stwarzają dla chłopów pracujących coraz lepsze warunki rozwijania i podnoszenia produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselDumanowskiJan">Równocześnie też wzrasta zaopatrzenie wsi w artykuły konsumpcyjne.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselDumanowskiJan">Zaopatrzenie w tekstylia bawełniane w porównaniu z rokiem ubiegłym wzrośnie w roku bieżącym o 7,9%, w niskoprocentowych materiałach wełnianych o 33,3%, w obuwiu skórzanym o 35% i butach gumowych o 63%.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselDumanowskiJan">Wszystkie te cyfry są dowodem, że spójnia towarowa miasta ze wsią ze strony klasy robotniczej jest w całej pełni realizowana.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselDumanowskiJan">Doceniają to również chłopi pracujący, a dowodem ich woli dotrzymania kroku klasie robotniczej jest wykonanie planu skupu zboża ze zbiorów 1952 r. w ponad 100%, bieżące realizowanie z nadwyżką dostaw zwierząt rzeźnych, dowodem tego są również stale zwiększające się wysiłki chłopów celem podniesienia produkcji rolnej. Coraz większe też rzesze chłopów rozumieją, że największy wzrost produkcji można osiągnąć w zespołowej gospodarce.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselDumanowskiJan">We wszystkich więc dziedzinach naszej gospodarki widzimy stały i szybki rozwój, będący wynikiem mądrej i zdecydowanej polityki Rządu. Jednym z takich głęboko przemyślanych, doniosłych w skutkach posunięć była uchwała Rządu z 3 stycznia br. o reformie obrotu towarowego. Po upływie blisko czterech miesięcy możemy śmiało powiedzieć, że uchwała spełniła swój cel. Zaopatrzenie mas pracujących uległo dalszej poprawie. Wzrosły bodźce do podnoszenia wydajności pracy w przemyśle, zwiększa się produkcyjność gospodarki rolnej. Zyskali na tym robotnicy i chłopi, stracili spekulanci i kułacy, gdyż zamknięte zostały te szczeliny, w które mogli się przedtem wciskać, między chłopa i robotnika i uprawiać swój niecny proceder wyzysku i sabotowania gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselDumanowskiJan">Rezultaty uchwały Rządu z 3 stycznia br. widać wyraźnie. W I kwartale 1953 r. w porównaniu z I kwartałem 1952 r. ogólna masa towarowa rozprowadzona na wieś wzrosła o 10,3%; wapna palonego rozprowadzono o 56% więcej, dachówki o 28% więcej, naczyń emaliowanych o 114%, gwoździ o 83%, tkanin wełnianych o 5%, ubrań i okryć o 64% i mydła o 106% więcej. W I kwartale bieżącego roku zaznaczył się spadek zaopatrzenia wsi w niektóre artykuły, jak nafta, cement, węgiel, obuwie gumowe, w porównaniu z I kwartałem ubiegłego roku. Trzeba więc uczynić duży wysiłek, aby wykonać w 1953 r. plany zaopatrzenia w te artykuły, gdyż są one na wsi niezbędne.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselDumanowskiJan">Aparat handlu, a szczególnie aparat handlu wiejskiego, a więc spółdzielczość samopomocowa, musi sobie zdać sprawę z tego, że uchwała Rządu z 3 stycznia br. wprowadza istotne zmiany w sposobach handlu.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselDumanowskiJan">Mamy już poza sobą ten okres, kiedy chłop szukał towaru, kiedy ten towar rozprowadzany był na podstawie rozdzielników. Obecnie aparat handlu wiejskiego musi sobie uświadomić, że towarów jest coraz więcej, że już nie wystarczy stać spokojnie za ladą sklepową i rozdzielać towar. Aby wypełnić swe zadanie wykonania planów zaopatrzenia wsi, handel wiejski musi obecnie starać się zdobyć klienta-chłopa, musi umieć towar sprzedać.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselDumanowskiJan">Spółdzielczość zaopatrzenia i skupu osiągnęła poważne wyniki w zakresie wykonania planów zaopatrzenia, skupu i usług, w uporządkowaniu i rozbudowie sieci punktów skupu i zaopatrzenia oraz opieki instrukcyjno-kontrolnej.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselDumanowskiJan">Stale zwiększająca się masa towarowa produkowana przez przemysł socjalistyczny dla wsi jest przez spółdzielczość coraz sprawniej doprowadzana do wsi.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselDumanowskiJan">Należy przy tym zaznaczyć, że na podniesienie poziomu pracy placówek spółdzielczych w pierwszym rzędzie wpłynęła olbrzymia praca polityczna przeprowadzona w ubiegłym roku w ramach Frontu Narodowego oraz intensywna praca nad aktywizacją organów samorządu spółdzielczego, której wyrazem był pierwszy Kongres Spółdzielczości Zaopatrzenia i Skupu.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselDumanowskiJan">Ocena działalności gminnych spółdzielni i podjęcie przez kongres uchwał w zakresie dalszego usprawnienia i rozwoju spółdzielczości oraz przeniesienie tych uchwał do gromad przyczyniło się poważnie do podniesienia znaczenia i roli samorządu spółdzielczego. Udział pracujących chłopów w kontroli i zarządzaniu gminnymi spółdzielniami został poszerzony i dzięki temu spółdzielczość może lepiej spełniać swoje zadania.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselDumanowskiJan">Jednakże w spółdzielczości zaopatrzenia i skupu jest jeszcze dużo niedomagań i braków, które poważnie utrudniają prawidłowe funkcjonowanie handlu spółdzielczego, podważają zaufanie pracujących mas chłopskich do gospodarki spółdzielczej i opóźniają wykonanie planów.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselDumanowskiJan">Duże i odpowiedzialne zadania stoją w czwartym roku Planu 6-letniego przed spółdzielczością zaopatrzenia i skupu. Zadania te poszerzają się stale w wyniku szybkiego rozwoju naszej gospodarki narodowej oraz przebudowy ustroju rolnego z gospodarki indywidualnej na spółdzielczą.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselDumanowskiJan">Praca gminnych spółdzielni coraz bardziej łączona jest z szerokimi masami chłopów pracujących. Od najniższego szczebla, tj. sklepu, poprzez gminę, powiat i województwo ustawione są organy samorządowe, które w imieniu członków badają pracę gminnej spółdzielni, dopomagają do jej usprawnienia i do polepszenia pracy i zabezpieczenia interesów chłopa pracującego.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselDumanowskiJan">Zmiany statutu przyjęte na ostatnim Kongresie Spółdzielczości Zaopatrzenia i Skupu zainteresowały mieszkańców gromad i gmin gospodarką finansową spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselDumanowskiJan">Według postanowień statutu do podziału pomiędzy członków spółdzielni przewidziano do 20% czystej nadwyżki, na cele zaś kulturalno-oświatowe gromady i gminy 10% czystej nadwyżki.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselDumanowskiJan">Wobec zapewnienia przez państwo właściwych marż zaopatrzenia i skupu, a co za tym idzie podstawy do rentowności gospodarki gminnych spółdzielni, oraz przy poprawie gospodarności gminnych spółdzielni z przewidzianych czystych nadwyżek w 1953 r. do podziału pomiędzy członków spółdzielni w skali krajowej przypadnie ponad 50 milionów zł, zaś na cele kulturalno-oświatowe około 25 milionów zł, czyli z wygospodarowanych nadwyżek gminnych spółdzielni — jeśli masy członkowskie i samorząd członkowski włączą się w usprawnienie pracy GS-ów — przypadnie średnio na każdą gminę ponad 25 tys. zł dla członków i na cele kulturalno-oświatowe.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselDumanowskiJan">Jeśli więc samorząd spółdzielczości zaopatrzenia i skupu wypełni swoje zadania, w znacznym stopniu przyczyni się do zaopatrzenia wsi oraz zdjęcia nadwyżek rolnych, a ponadto da ludności każdej gminy dodatkowe fundusze na cele ogólne gromady i gminy.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselDumanowskiJan">Pracujący chłopi nie tylko mają prawo, ale i obowiązek zarządzać gminną spółdzielnią i kontrolować jej pracę.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselDumanowskiJan">Pamiętać bowiem należy, że w tych gminnych spółdzielniach, gdzie mało i średniorolni chłopi biorą żywy udział w pracach samorządu spółdzielczego, gdzie czuwają nad działalnością punktów skupu, kontraktacji, zaopatrzenia i nad wykonaniem całości planów, obserwujemy stały rozwój placówek spółdzielczych, powiększanie majątku spółdzielczego i wzrastanie poczucia odpowiedzialności za własność społeczną. Takie gminne spółdzielnie realizują w całej pełni sojusz robotniczo-chłopski przez wykonanie planów w skupie i zaopatrzeniu, prowadzą skuteczną walkę przeciwko elementom kułacko-spekulanckim, wrogim Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselDumanowskiJan">Przykładem takiej gospodarki jest gminna spółdzielnia w Złotowie w woj. koszalińskim. Spółdzielnia ta zamknęła swój bilans za 1952 r. w dniu 17 stycznia br. nadwyżką w wysokości 409.814,82 zł. Roczny plan zaopatrzenia został wykonany w 111%, zaś skup zboża w 126%, ziemniaków w 185%, drobiu w 148%, zboża siewnego w 125%, żywca w 134%, jaj w 135%, surowców włókienniczych w 186%, skór surowych w 153%, odpadków użytkowych w 300%, złomu w 127%. Planowana wysokość kosztów nie została przekroczona. Spółdzielnia gospodaruje wyłącznie za własne pieniądze.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselDumanowskiJan">Osiągnięcia te były możliwe dzięki dobrej pracy samorządu gminnej rady spółdzielczej i komitetów członkowskich.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselDumanowskiJan">Spółdzielni takich mamy dużo. Ale mamy jeszcze wiele gminnych spółdzielni źle pracujących i w dużym stopniu winę za to ponoszą sami członkowie, pracujący chłopi, którzy nie interesują się ich działalnością.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselDumanowskiJan">Spółdzielnie takie nie spełniają należycie swojej roli, stają się nierzadko siedliskiem kułackich i kumoterskich spekulacji. W takich GS-ach spotykamy się z łamaniem praworządności socjalistycznej, z nierespektowaniem woli mało i średniorolnych chłopów oraz z lekceważeniem głosów krytyki i potrzeb terenu.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselDumanowskiJan">W 1952 r. wykryto w gminnych spółdzielniach i w powiatowych zarządach gminnych spółdzielni wiele wypadków manka i nadużyć.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselDumanowskiJan">Mówi to, że wróg atakuje naszą gospodarkę socjalistyczną, pragnie przez to kompromitować ją, aby odciągnąć chłopów od spółdzielczości produkcyjnej. Przez rabunek, kradzież, manka, spekulację i demoralizację pracowników spółdzielczych wróg klasowy, kułak i spekulant usiłuje dezorganizować spójnię gospodarczą między miastem i wsią i osłabiać nasze budownictwo socjalistyczne.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#PoselDumanowskiJan">Dekret o ochronie własności społecznej — to pomoc Rządu dla chłopów w walce z tymi, którzy chcą być pasożytami na żywym organizmie naszego państwa, którzy chcą kraść. Ale dekret ten spełni swoje zadanie wtedy, kiedy chłopi spółdzielcy będą przy pomocy tego dekretu bić bezlitośnie spekulantów, złodziei, tych co chcą żyć kosztem mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#PoselDumanowskiJan">Spółdzielczość zaopatrzenia i skupu powinna więc w dalszym ciągu jak najbardziej poszerzać i aktywizować działalność organów samorządowych, gdyż to jest podstawowym warunkiem dalszego usprawnienia pracy w GS-ach i wzmacniania sił pracujących chłopów i Polski Ludowej w walce z wrogami spółdzielczości.</u> + <u xml:id="u-13.31" who="#PoselDumanowskiJan">Odbywające się ostatnio w GS-ach walne zgromadzenia przedstawicieli powinny się przyczynić do jeszcze większego udziału podstawowych mas chłopskich w pracach spółdzielczości zaopatrzenia i skupu.</u> + <u xml:id="u-13.32" who="#PoselDumanowskiJan">Uchwała styczniowa ma ogromne znaczenie dla rozwoju całej naszej gospodarki, a przed spółdzielczością stawia duże i odpowiedzialne zadania. Przede wszystkim sparaliżowała ona elementy spekulanckie stwarzając warunki obrotu wolnorynkowego.</u> + <u xml:id="u-13.33" who="#PoselDumanowskiJan">Całkowita jednak likwidacja spekulacji nastąpi wtedy, gdy założenia i decyzje uchwały styczniowej będą prawidłowo i z dużym zrozumieniem realizowane w codziennej pracy tak przez cały aparat spółdzielczy, jak i przez pracujących chłopów.</u> + <u xml:id="u-13.34" who="#PoselDumanowskiJan">Pierwszym zadaniem wynikającym stąd dla gminnych spółdzielni jest całkowite opanowanie rynku. Gminne spółdzielnie powinny okazać więcej inicjatywy, sprawności organizacyjnej i ruchliwości w skupie wolnorynkowym i zaopatrzeniu. Główna rzecz w tym, że GS-y i PZGS-y powinny dotrzeć do producenta, dotrzeć do chłopów i nieść słuszne i przekonywające argumenty co do znaczenia sprzedaży nadwyżek towarowych w uspołecznionych punktach skupu.</u> + <u xml:id="u-13.35" who="#PoselDumanowskiJan">Sporo jednak GS-ów nie rozwija w tym kierunku działalności i z trudnością przestawia się na nowe formy skupu wolnorynkowego. Celem lepszego zobrazowania tych zagadnień przytoczę kilka przykładów. Widok targu w Annopolu w pow. Kraśnik z góry świadczy już o tym, że GS w Annopolu nie uświadomiła sobie znaczenia walki ze spekulacją. Na jarmark zjeżdża ze wszystkich stron mnóstwo fur, a wzdłuż placu rozsiadło się 20 straganów spekulanckich, na tle których stoi kiosk GS-u, ładnie wybudowany, ale niestety zamknięty.</u> + <u xml:id="u-13.36" who="#PoselDumanowskiJan">Przykładów takich, świadczących o braku zrozumienia polityki Partii i Państwa oraz potrzeb i interesów podstawowych mas chłopskich, można by przytaczać jeszcze bardzo wiele. Większość jednak GS-ów coraz lepiej wykonuje swoje zadania.</u> + <u xml:id="u-13.37" who="#PoselDumanowskiJan">Oto GS na targach w Piaskach wykonała półtoraroczny plan skupu szmat i półroczny plan skupu złomu, a równocześnie sprzedano towarów za 700 tys. zł, i to tych towarów, które nie znajdowały nabywców w sklepie. Chłopi bowiem chętnie nabywają artykuły, jeżeli dostarczy się ich w odpowiednim miejscu i we właściwy sposób pokażę.</u> + <u xml:id="u-13.38" who="#PoselDumanowskiJan">Na dobrze zorganizowanych targach widać dopiero bogactwo asortymentu i wzrost masy towarowej. Obrót na jednodniowym targu w okresie przedświątecznym w GS Łęczna wyniósł w czterech stoiskach łącznie ze sklepem 152 tys. zł, zaś w pow. kieleckim 320 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-13.39" who="#PoselDumanowskiJan">Pomocnicze formy organizacji obrotu towarowego, jak organizacja punktów skupu na targach i jarmarkach, targi okresowe, sprzedaż straganowa, punkty sprzedaży detalicznej mają za zadanie wypieranie i ostateczną likwidację pośrednictwa i spekulacji i należy je jak najbardziej wykorzystywać.</u> + <u xml:id="u-13.40" who="#PoselDumanowskiJan">Poważnym niedomaganiem w działalności spółdzielni zaopatrzenia i skupu jest brak równomiernego rozdziału masy towarowej zgodnie z potrzebami terenowymi. W jednym GS-ie lub PZGS-ie brak jakiegoś towaru, w innym zaś leżą nadmierne ilości tego samego towaru. Na przykład GS Krzyżanów w pow. Piotrków posiada zapas guzików i gum podwiązkowych na 6 lat, natomiast w innych GS-ach artykułów tych brak.</u> + <u xml:id="u-13.41" who="#PoselDumanowskiJan">Chłopi w tych wypadkach zmuszeni są dla zaopatrzenia się wyjeżdżać poza obręb swej gminy, a często i dalej. Sytuacja taka stwarza pozorne braki danego asortymentu towarowego dając argumenty wrogiej propagandzie przeciwko władzy ludowej, gdy tymczasem masa towarowa jest coraz większa i przy właściwym jej rozłożeniu uniknęłoby się tych rażących trudności.</u> + <u xml:id="u-13.42" who="#PoselDumanowskiJan">Troska o całkowite wykonanie planu w terenie i wnikliwe rozłożenie masy towarowej powinna obowiązywać nie tylko województwa, ale tak samo powiaty, gminy i gromady. Poprawa na tym odcinku pracy jest pilną koniecznością.</u> + <u xml:id="u-13.43" who="#PoselDumanowskiJan">Stosunek personelu pracowniczego w GS-ach i PZGS-ach przy załatwianiu chłopów mimo dużej poprawy pozostawia jeszcze sporo do życzenia. Gdy Maria Arkitekt ze Swinobrodu, matka trojga małych dzieci, 20 minut po godz. 15 chciała sprzedać jaja, pracownik GS-u w Borku Strzelińskim oświadczył: — „urzędnikiem jestem”. Poszła więc ona do GRN prosić o interwencję. Telefonowali do kierownika handlowego Ludwika Żołędziowskiego; ten też orzekł, że jest — „urzędnikiem”. Wskutek tego „urzędowania” ob. Arkitekt z koszem jaj wróciła do domu.</u> + <u xml:id="u-13.44" who="#PoselDumanowskiJan">Sprawiedliwa klasyfikacja przy skupie, bieżące rozliczenia, uprzejma i szybka obsługa wzbudza zaufanie chłopów do spółdzielczości, przyczynia się do żywszych kontaktów i zacieśniania współpracy z terenem, która jest tak niezbędna dla dobrej działalności spółdzielni, a która niestety jest jeszcze ciągle tak zaniedbywana.</u> + <u xml:id="u-13.45" who="#PoselDumanowskiJan">Te poważne zadania wymagają zwiększenia opieki i kontroli rad narodowych nad GS-ami dla zwiększenia ich aktywności i dobrego gospodarowania, bo tylko wtedy gminne spółdzielnie będą w stanie skutecznie likwidować spekulację w obrocie towarowym i dobrze wykonywać swe zadania wobec podstawowych mas chłopskich i Państwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-13.46" who="#PoselDumanowskiJan">Obecnie na każdym miejscu widać troskę władzy ludowej o zaopatrzenie i zbyt. Wielka sieć punktów skupu, państwowych i spółdzielczych, uwolniła chłopstwo od udręki zdziczałych kupców-rabusiów, którzy urągali godności chłopa, robili z niego pośmiewisko na targowicy trzymając go od rana do nocy, z trzodą czy bydlęciem po to, ażeby kupić od niego za cenę taką, jaka pasowała handlarzom. Wielkie przemiany zaszły w naszej Polsce; robotnicy w sojuszu z chłopstwem pracującym, pod kierownictwem Partii, usprawniają sobie życie i byt.</u> + <u xml:id="u-13.47" who="#PoselDumanowskiJan">Jest bezspornym faktem, że poziom życia na wsi podniósł się obecnie bardzo znacznie, a polityka Rządu Ludowego daje gwarancję, że poziom ten będzie się stale dalej podnosił i że coraz większa masa towarów przemysłowych popłynie na wieś przyczyniając się do zacieśnienia sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u> + <u xml:id="u-13.48" who="#PoselDumanowskiJan">Dlatego też stale wzrastać będą zadania handlu wiejskiego, który tę masę towarową ma na wieś przerzucić. Aparat handlu wiejskiego powinien mieć stale na uwadze, że przez ulepszanie metod swej pracy, przez eliminowanie kułacko-spekulanckiego wyzysku i przyciąganie do pracy w społecznych organach spółdzielczości wiejskiej jak najszerszych mas chłopskich przyczynia się do przyśpieszenia i usprawnienia przebudowy ustroju rolnego i urzeczywistnienia socjalizmu w Polsce.</u> + <u xml:id="u-13.49" who="#PoselDumanowskiJan">Szerokie masy spółdzielców polskich widzą w budżecie państwa na 1953 r. skuteczny oręż do dalszej walki o rozwój i umocnienie spółdzielczości zaopatrzenia i zbytu i dlatego my, ich przedstawiciele, głosować będziemy za budżetem.</u> + <u xml:id="u-13.50" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. wrocławskiego Jan Kijewski.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselKijewskiJan">Wysoki Sejmie! Jako przedstawiciel ludu pracującego Dolnego Śląska, prastarej ziemi polskiej, pragnę wyrazić zadowolenie tego ludu ze słusznej polityki Rządu Polskiego, radość z uzyskanych już osiągnięć w zagospodarowaniu tych ziem oraz wielki entuzjazm, z jakim przystępuje on do realizacji nowych, wielkich zadań zmierzających do dalszej rozbudowy gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselKijewskiJan">Właściwa polityka budżetowa Rządu, polityka pokojowej rozbudowy kraju, wznoszenie wielkich zakładów przemysłowych, hut, kopalni, fabryk samochodów, maszyn, traktorów, słowem budownictwo wielkiego nowoczesnego przemysłu wyprowadza kraj nasz z wielowiekowego zacofania przekształcając go w kraj nowoczesnego przemysłu i rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselKijewskiJan">W świetle tej polityki szczególnie jaskrawo uwidocznia się rozbudowa Dolnego Śląska, jednej z najbardziej uprzemysłowionych dzielnic naszego kraju, i jego stolicy — Wrocławia.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselKijewskiJan">Obejmując ziemie te w posiadanie zastaliśmy przemysł w poważnej mierze zniszczony, ośrodek wielkiego przemysłu metalowego — Wrocław — w gruzach, kopalnie rud i węgla brunatnego zatopione, a większość ocalałych fabryk pozbawioną maszyn i urządzeń technicznych, które okupant hitlerowski wywiózł uchodząc na zachód.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselKijewskiJan">Dzięki trosce Rządu, opiece Partii, dzięki wysiłkom polskiego robotnika i majstra, inżyniera i technika przemysł na Dolnym Śląsku został odbudowany.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselKijewskiJan">Odbudowano przemysł metalowy, dając krajowi wagony towarowe i osobowe, tendry i platformy, obrabiarki do metalu, urządzenia cukrowni, maszyny papiernicze, pompy odśrodkowe i cyrkulacyjne, silniki asynchroniczne i tramwajowe, piece, indukcyjne i oporowe, liczniki elektryczne, elektrotechnikę motoryzacyjną i wiele skomplikowanych maszyn, urządzeń i aparatów.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselKijewskiJan">Pulsuje pełnią życia prastary gród piastowski — Wrocław, rozwija się jako potężny ośrodek ciężkiego przemysłu, przede wszystkim metalowego. W chwili obecnej na terenie samego Wrocławia pracuje 25 tysięcy robotników metalowców.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselKijewskiJan">Odbudowano wielką fabrykę wagonów we Wrocławiu, przebudowano montownię na jedyną w Polsce fabrykę maszyn papierniczych w Jeleniej Górze, w końcowej fazie odbudowy znajduje się Wrocławska Fabryka Maszyn Elektrycznych im. Feliksa Dzierżyńskiego. Uruchomiliśmy fabrykę wagonów w Świdnicy przystępując do produkcji seryjnej w tym zakładzie. Ruszy w tym roku fabryka narzędzi rolniczych w Jaworze.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselKijewskiJan">Udział przemysłu maszyn i aparatów elektrycznych Dolnego Śląska wynosi 12,5% ogólnokrajowej produkcji tego przemysłu i wykazuje stałą tendencję wzrostu.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselKijewskiJan">Zniszczony w 90% kombinat chemiczny — „Rokita” odbudowany został rękami polskiego robotnika i już dziś produkcja jego w poważnym stopniu zwiększa gospodarkę narodową.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselKijewskiJan">Jeleniogórskie Zakłady Farmaceutyczne — to wielka fabryka leków, przebudowana z niepozornego laboratorium niemieckiego kapitalisty.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselKijewskiJan">Dolny Śląsk posiada bogatą ziemię. Z uruchomionych kopalni płynie dla polskiego przemysłu tak bardzo cenna w obecnej dobie miedź, płyną jedyne w Polsce rudy żelazo-niklu oraz innych ferrostopów, wysokowartościowe gliny, magnezyty, łupki i jedyne w Polsce kwarcyty, uniezależniające nas w znacznym stopniu od importu.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselKijewskiJan">Poważnie rozwinął się przemysł włókienniczy skupiający się w Bielawie, Dzierżoniowie, Lubaniu. Szczególnym wydarzeniem było uruchomienie fabryki włókien sztucznych w Jeleniej Górze.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselKijewskiJan">Szybka odbudowa dolnośląskiego przemysłu została dokonana dzięki patriotycznej postawie robotnika, technika, inżyniera, który rozumie, że odbudowanie tych ziem — to lepsze jutro dla niego i jego dzieci. Dużej pomocy w zagospodarowaniu tych ziem udzielił nam Związek Radziecki dostarczając urządzeń do nowopowstających zakładów jak też dokumentację techniczną.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselKijewskiJan">Klasa robotnicza Dolnego Śląska wzorowała się i wzoruje na przodujących metodach pracy ludzi Związku Radzieckiego, rozszerzając w przemyśle metodę Żandarowej, inżyniera Kowalowa, Korabielnikowej. Wystarczy nadmienić, że ponad 3 tysiące metalowców w pracy swej opiera się na metodach pracy zaczerpniętych od przodujących ludzi radzieckich.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselKijewskiJan">Poważną pomoc w osiąganiu sukcesów stanowi rozwijające się z każdym dniem socjalistyczne współzawodnictwo pracy. W I kwartale 1952 r. ilość uczestniczących we współzawodnictwie w przemyśle metalowym wynosiła 53%, w IV kwartale nastąpił wzrost o 10%. Wzrost zatrudnionych w przemyśle metalowym w tym okresie wynosi 6 tysięcy pracowników.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselKijewskiJan">Jak przebiegał rozwój zakładów przemysłowych, jak wzrastała produkcja, jak wreszcie rozwijała się opieka państwa nad człowiekiem pracy, obrazuje przykład zaczerpnięty z jednego z największych zakładów pracy na Dolnym Śląsku — fabryki wagonów Pa-Fa-Wag.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselKijewskiJan">Zakład w chwili objęcia zniszczony był w 75%. W pięć miesięcy po wejściu pierwszej ekipy pracowników na teren fabryki Pa-Fa-Wag oddał do dyspozycji Ministra Komunikacji pierwsze 100 węglarek. Wraz z odbudową zakładu wzrastała ilość produkowanych asortymentów W 1950 r. było ich 10, obecnie jest 20, a wśród nich na czołowe miejsce zaczyna wysuwać się produkcja taboru trakcji elektrycznej.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselKijewskiJan">Przy wydatnej pomocy Związku Radzieckiego zakład przystępuje do produkcji pierwszych w Polsce wagonów dla warszawskiego metra.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselKijewskiJan">Równocześnie z rozwojem produkcji wzrastały świadczenia bytowo-socjalne dla pracowników. Odbudowano i oddano do użytku ponad 11.200 izb mieszkalnych, 2 gmachy szkolne, 3 świetlice, 3 żłobki, 3 przedszkola i 2 świetlice dziecięce.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselKijewskiJan">Uruchomiono poliklinikę fabryczną, w której przyjmuje 12 lekarzy wszystkich specjalności, szkołę zawodową z internatem, 3 domy młodego robotnika, sklep wielobranżowy na terenie zakładu, pracownie szewskie i krawieckie, fryzjernię, wreszcie stołówkę i bogato zaopatrzoną bibliotekę. W czasie wakacji ponad 500 dzieci korzysta z kolonii letnich organizowanych przez zakład w górskiej miejscowości kuracyjnej.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselKijewskiJan">Około 100 pracowników uczęszcza do wieczorowych szkół inżynieryjnych, a około 200 do szkół średnich. Na terenie zakładu zorganizowane jest szkolenie zawodowe, z którego korzysta około 700 pracowników.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselKijewskiJan">Młodzież ma możność rozwijania tężyzny fizycznej w fabrycznym klubie sportowym. Zespół artystyczno-dramatyczny skupia miłośników kultury i sztuki, którzy licznie odwiedzają świetlicę w wolnych od pracy chwilach.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselKijewskiJan">Podobnie do wspomnianych warunków kształtuje się i rozwija życie w innych zakładach przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PoselKijewskiJan">Te rezultaty gospodarcze, te wielkie zdobycze ludu pracującego mamy do zanotowania dzięki temu, że prowadzimy planową gospodarkę narodową opartą na zrównoważonym budżecie, w którym większość wydatków przeznaczona jest na rozbudowę naszego przemysłu, na zaspokojenie stale rosnących materialnych i kulturalnych potrzeb społeczeństwa, zgodnie z podstawowym prawem ekonomicznym socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#PoselKijewskiJan">Rośniemy w wielkość, siłę i dobrobyt. Urzeczywistniamy w toku codziennej pracy mas ludowych wielki program budowy Polski silnej, niezależnej, bogatej, socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#PoselKijewskiJan">Na drodze swej mamy wiele jeszcze trudności do przezwyciężenia. Przemysł nasz boryka się wciąż jeszcze z niemałymi trudnościami, a w pracy jego jest niemało braków. Pierwszym z nich, najpoważniejszym, jest nieodprowadzanie planowej akumulacji przez przedsiębiorstwa.</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#PoselKijewskiJan">Dość częsty jest jeszcze w Pa-Fa-Wagu objaw wykonywania planów produkcyjnych za wszelką cenę, co oczywiście uwidocznia się we wzroście kosztów produkcji. Niemały wpływ na kształtowanie się kosztów własnych mają przestarzałe normy czasowe, normy materiałowe, które w wielu wypadkach stają się hamulcem w walce o obniżkę kosztów własnych. Szwankuje poważnie kooperacja między zakładami i na zewnątrz zakładu, stwarzając niebezpieczne przestoje i opóźnienia w realizacji planów.</u> + <u xml:id="u-15.28" who="#PoselKijewskiJan">Nagminnym objawem jest istniejące wciąż jeszcze brakoróbstwo, przynoszące naszej gospodarce narodowej poważne straty. Wydany w tej sprawie słuszny dekret Rady Państwa pozwala na tępienie tej formy szkodnictwa gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-15.29" who="#PoselKijewskiJan">Do zwalczania trudności, z którymi boryka się nasz przemysł na drodze realizacji planów produkcyjnych, niezbędny jest wysiłek i zgodna współpraca całych załóg fabrycznych, wzrost ich świadomości oraz rozwój współzawodnictwa i nowych metod pracy. Konieczne jest zwiększenie zastępów wykwalifikowanych sił technicznych, których brak zakłady przemysłowe stale jeszcze odczuwają.</u> + <u xml:id="u-15.30" who="#PoselKijewskiJan">Budżet na 1953 r., przewidujący dalszą rozbudowę przemysłu, dalszy rozwój kultury i oświaty, świadczeń socjalno-bytowych, będzie dalszym krokiem naprzód na drodze naszej walki o Plan 6-letni, prowadzącej do lepszego, słonecznego jutra, do dobrobytu ludzi pracy — do ugruntowania socjalizmu w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-15.31" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. stalinogrodzkiego Dominik Horodyński.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselHorodynskiDominik">Wysoki Sejmie! W związku z dyskusją nad budżetem chcę dorzucić parę uwag na temat wymowy projektu ustawy budżetowej w zakresie zagadnień kultury. Uwagi moje nie pretendują do wyczerpania całości tego szerokiego tematu, będą one jedynie uzupełnieniem wypowiedzi posłów Wyki i Kuroczki oraz prawdopodobnie następnych jeszcze wypowiedzi na ten temat.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselHorodynskiDominik">Nie sposób podchodzić do zagadnień kultury w oderwaniu od całości przebudowy społeczno-gospodarczej. Rzecz jasna zmiany społeczno-gospodarcze, nowe siły produkcyjne, a przede wszystkim nowe stosunki produkcyjne wpływają decydująco na zjawiska kultury, z drugiej strony te ostatnie ułatwiają lub utrudniają rozwój i postęp pierwszych.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselHorodynskiDominik">W naszych, polskich warunkach, gdy władza ludowa uwolniła i uruchomiła tłamszoną przez wieki aktywność milionowych mas naszego narodu, gdy stanął przed masami problem codziennego sprawowania władzy, konieczność szybkiego uprzemysłowienia kraju i zmiany całej jego struktury gospodarczej, zagadnieniem w zakresie kultury, które było i jest nadal najważniejsze, jest jej upowszechnienie. Na to właśnie zagadnienie, na stopień jego realizacji i plany realizacyjne chcę zwrócić uwagę Wysokiego Sejmu.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselHorodynskiDominik">Pierwszą sprawą, z którą w spadku po dawnej Polsce musiała się Polska Ludowa uporać, był analfabetyzm, obejmujący przed wojną ludności powyżej 10 lat; jak wiemy, dzisiaj analfabetyzm został już w Polsce zlikwidowany.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselHorodynskiDominik">Aktywizacja kulturalna mas wymaga stałego wzrostu czytelnictwa i docierania książki do każdego obywatela. Nakład książek wydanych od wyzwolenia sięga w tej chwili 560 milionów, co oznacza, że w Polsce Ludowej ukazuje się rocznie cztery razy więcej książek niż w okresie międzywojennym. W pierwszych latach po wojnie, rzecz jasna, nie byliśmy w stanie rozwinąć pełnej działalności wydawniczej. Tak więc stosunek obecny jest jeszcze znacznie wyższy.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselHorodynskiDominik">Jeśli zaś idzie o docieranie książek do czytelnika, to w tym zakresie wszelkie porównania są niemożliwe. Na przykład począwszy od bieżącego roku we wszystkich GS-ach sprzedawane są książki.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselHorodynskiDominik">Sprawą głęboko rewolucyjną jest sieć bibliotek, które obejmują cały kraj. Są to biblioteki szkolne, świetlicowe i powszechne.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselHorodynskiDominik">Bibliotek w szkolnictwie podstawowym i ogólnokształcącym mieliśmy w końcu 1952 r. 29.451; w bieżącym roku plan budżetowy przewiduje 29.958, czyli nie będzie ani jednej szkoły bez biblioteki, a ilość tomów wyniesie 14.700 tys. zakupionych w całości na koszt państwa.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselHorodynskiDominik">Bibliotek powszechnych przed wojną było w Polsce 442, obecnie mamy ich 4.344, zaś na koniec bieżącego roku plan przewiduje 4.474, czyli przeszło 10 razy więcej niż w Polsce przedwrześniowej. Co oznacza ta cyfra? Oznacza ona, że już w tej chwili nie ma gminy bez biblioteki, a nawet że na wsi jest bibliotek więcej niż gmin. Plan przewiduje dalsze zejście poniżej gmin drogą stałego wzrostu punktów bibliotecznych, których obecnie mamy 22.355, a przewidziany wzrost wynosi 12,3%; w ten sposób co druga wieś będzie miała swój punkt biblioteczny. Liczba tomów w bibliotekach publicznych ma wzrosnąć z 16 milionów do 19.700.000. Wystarczy porównać tę liczbę z liczbą mieszkańców Polski, by przekonać się, jak olbrzymia rewolucja kulturalna już się dokonała i dokonuje się stale.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselHorodynskiDominik">Domy kultury, ogniska kultury, kluby i świetlice — to nowe, potężne środki upowszechnienia kultury, szeroko uwzględnione w projekcie budżetowym. Domów kultury w końcu 1952 r. mieliśmy 52. Plan przewiduje wzrost do 75. Jest to nowa forma dająca bardzo poważne wyniki.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselHorodynskiDominik">Ogniska kultury, będące rodzajem szkół dla młodzieży, gdzie praca jest prowadzona systematycznie, przede wszystkim nauka rysunków i muzyki, wzrastają o 16% do liczby 71.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselHorodynskiDominik">Ilość świetlic prowadzonych przez CRZZ przy zakładach pracy wzrasta z 10.828 do 12.126, zaś ilość świetlic Centralnego Związku Spółdzielczego wzrasta o 36% do liczby 1.395.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselHorodynskiDominik">Świetlic terenowych, przede wszystkim gminnych, mamy 6.431, w tym 1.000 wiejskich świetlic wzorcowych finansowanych z budżetu Ministerstwa Kultury, powołanych uchwałą Rady Ministrów z dnia 1 marca 1952 r. W bieżącym roku przewiduje się otwarcie 600 nowych świetlic w PGR-ach i w spółdzielniach produkcyjnych. Te imponujące cyfry wskazują na olbrzymi wysiłek finansowy i organizacyjny państwa.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselHorodynskiDominik">Do środków masowego oddziaływania i wychowywania kulturalnego — choć już nie w takim zakresie — należą również teatry ludowe, zespoły taneczne oraz kina.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselHorodynskiDominik">Ilość teatrów, oper i filharmonii wzrasta w planie budżetowym z 72 do 74. W tej liczbie szczególnie ważna jest ilość 13 teatrów objazdowych stale obsługujących teren. Roczna liczba widzów w naszych teatrach w porównaniu z liczbą widzów w teatrach przedwojennych wynosi — przy mniejszej liczbie ludności — 8.154.000 w stosunku do przedwojennej liczby 5.669.000, przy czym skład klasowy widzów zmienił się całkowicie.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselHorodynskiDominik">Jeśli idzie o ludowe zespoły taneczne, to centralnie budżetowane są powszechnie znane zespoły — „Mazowsze”, — „Śląsk” i — „Podhale”. Obok nich istnieje jednak wiele terenowych zespołów związkowych i wiele zespołów lokalnych nie budżetowanych bezpośrednio.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselHorodynskiDominik">Ostatnim środkiem oddziaływania masowego, na który chcę zwrócić uwagę Wysokiego Sejmu, jest kino. Plan budżetowy przewiduje przy końcu roku 1.257 kin wiejskich, czyli 13% wzrostu w stosunku do stanu obecnego. Ilość 201 istniejących kin ruchomych nie ulega zmianie, ponieważ nie okazało się słuszne rozwijanie tej formy; lepiej jest przechodzić na kina stałe. Ogólna ilość kin w końcu roku wyniesie 1.933, czyli dwa i pół raza więcej niż posiadała Polska przedwrześniowa. Oznacza to, że już w tej chwili co druga gmina posiada kino stałe. Jest to naturalnie jeszcze stan niewystarczający, stanowi jednak olbrzymi, rewolucyjny krok naprzód w dziedzinie upowszechnienia i udostępnienia kinematografii masowemu odbiorcy, w pierwszym rzędzie wiejskiemu.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselHorodynskiDominik">Obywatele Posłowie! Rozmyślnie zatrzymałem uwagę Wysokiego Sejmu na najbardziej masowych, na podstawowych środkach oddziaływania kultury, gdyż jest to cecha całego planu budżetowego, przewidującego skierowanie największego wysiłku na udostępnienie dóbr kulturalnych masowemu odbiorcy, odbiorcy nowemu, którego stary ustrój odgradzał od dostępu do kultury.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselHorodynskiDominik">Środkami budżetowymi operowano w ten sposób, że budżet centralny dotyczący usług w zakresie kultury — poza przedsiębiorstwami — utrzymuje się na tym samym mniej więcej poziomie co budżet zeszłoroczny, inwestycje natomiast wzrastają o 37%, w tym inwestycje na takie budowle, jak np. Teatr Wielki w Warszawie. Budżet terenowy wzrasta znacznie, bo o 15,2%. Widać z tych zestawień, że Rząd słusznie proponuje przenieść punkt ciężkości wysiłku na teren.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselHorodynskiDominik">Analizując projekt budżetu dochodzimy do wniosku, że nawet olbrzymia cyfra blisko 25% całego budżetu, przeznaczona na usługi kulturalno-socjalne, nie oddaje jeszcze w całej pełni wysiłku państwa w tym zakresie. Tak np. wysoka kwota w budżecie Ministerstwa Rolnictwa przeznaczona na elektryfikację wsi mieści się w 49% budżetu obejmujących wkład na gospodarkę narodową. Rzecz jasna, elektryfikacja wsi stanowiąc wysiłek gospodarczy jest równocześnie poważną usługą z zakresu kultury. Ten bezpośredni związek między planami gospodarczymi a rozwojem warunków upowszechnienia kultury odkryjemy w budżecie każdego z ministerstw gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselHorodynskiDominik">Obywatele Posłowie! By skutecznie realizować wielki program wyborczy Frontu Narodowego, trzeba widzieć i spostrzegać nie tylko osiągnięcia i zwycięstwa, lecz również trudności, braki, błędy i niedociągnięcia. Szczególnie bić trzeba w te braki i niedociągnięcia, którym łatwo można zaradzić. W ten sposób możemy przyspieszyć i ułatwić realizację wielkiego programu. Są takie sprawy również i na odcinku spraw omawianych przeze mnie.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselHorodynskiDominik">W zakresie spraw bibliotecznych widzimy w pierwszym rzędzie — i słusznie — wysiłek do objęcia siecią bibliotek całego kraju, dotarcia do najbardziej upośledzonych zakątków. Trudno w ramach budżetu, który jak widzimy nie szczędzi nakładów na kulturę, zadowolić wszystkich. Na pewne braki skarżą się biblioteki centralne, w tym i Biblioteka Narodowa. Ale sądzę, że w tej chwili nie są to sprawy najważniejsze, najważniejszą rzeczą jest właściwe funkcjonowanie bibliotek terenowych. Otóż widzimy tam pewne objawy, które powinny zniknąć, przede wszystkim płynność kadr w bibliotekarstwie terenowym. Płynność ta tłumaczona jest stawkami uposażeniowymi, ale to tłumaczenie zbiega się z występującym dość często zjawiskiem polegającym na tym, że kierownicy bibliotek reprezentują urzędniczy stosunek do pracy, że nie zwyciężył jeszcze wszędzie typ działacza-oświatowca. Dopóki ten przełom w postawie kadr bibliotekarskich nie nastąpi, nie będą one mogły całkowicie wypełniać swych poważnych zadań. Łączy się z tym nieumiejętność walki poszczególnych bibliotek o własne interesy, nieumiejętność załatwienia na miejscu w terenie tego, co właśnie jest do załatwienia na miejscu. Np. sprawy inwestycji lokalowych, uporanie się z wy stępującym tu i ówdzie brakiem półek, szaf, krzeseł i stołów. Książki zakupywane są centralnie i centralnie rozsyłane, ale trudno wszystko, każdy drobiazg, centralnie załatwić, na czas i sprawnie dosłać.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselHorodynskiDominik">Do tej samej kategorii pozornie drobnych spraw, ale jednak hamujących właściwą działalność bibliotek, należy problem oprawy książek. Wydawnictwa nasze coraz częściej wydają książki w sztywnej oprawie, ale większość jest jej pozbawiona. Na przykładzie operowania książkami w niektórych bibliotekach możemy po prostu studiować istotę biurokratyzmu. I tak np. biurokrata obojętny na los książek doprowadza przez niezwracanie dostatecznej uwagi czytelnikom do bardzo szybkiego zniszczenia wszystkich egzemplarzy; biurokrata pedant ma tendencję nie pożyczania w ogóle książek nieoprawionych. Aby biblioteka terenowa mogła spełniać swą rolę, muszą się nią interesować miejscowe organizacje społeczne, a w pierwszym rzędzie rady narodowe, które powinny bibliotekarzowi w całości jego pracy pomagać i ułatwiać mu to, co mogą mu ułatwić.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselHorodynskiDominik">Sądzę, że Centralny Zarząd Bibliotek powinien w ramach budżetu wykazać maksymalną oszczędność i operatywność i główny nacisk położyć nie na dalszą już teraz rozbudowę, lecz na podniesienie jakości pracy. Posiada on wszelkie dane, aby stan bibliotek powszechnych terenowych był zadowalający.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselHorodynskiDominik">Uwagi pod adresem bibliotek w jeszcze szerszym stopniu odnoszą się do świetlic wiejskich. Poważne środki, które państwo przeznacza na świetlice, w niedostatecznym stopniu wykorzystywane są przy mobilizacji czynnika społecznego. Bierność i obojętność wykazują nie tylko kierownicy świetlic, lecz również miejscowe organy władzy i organizacje masowe.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselHorodynskiDominik">Inspekcja przeprowadzona w końcu roku ubiegłego w świetlicach powołanych do życia w ramach uchwały Rządu dała np. w niektórych wypadkach takie wyniki: w Starej Wsi w gminie Siennica w woj. warszawskim, w Duchnicy w gminie Ożarów i we wsi Jasienica w gminie Tłuszcz stwierdzono bierną postawę etatowych kierowników, którzy mało zajmowali się świetlicą, gdyż równocześnie mieli inne posady; stwierdzono brak najpotrzebniejszych sprzętów, niechlujstwo itd. Np. we wsi Jasienicą na świetlicę przeznaczono barak bez podłogi i okien. Młodzież wiejska z własnej inicjatywy ułożyła podłogę, wystarała się o papę, pokryła dach, ale już nie mogła sama wystarać się o przydział szkła i cementu na podmurówkę; kierownictwo świetlicy i gminna rada narodowa nie potrafiły jej w tym pomóc.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselHorodynskiDominik">Przytaczam te przykłady, by wskazać, że pora już z takimi wypadkami skończyć i że istnieją wszelkie warunki i możliwości, aby z tym skończyć. Główna wina za takie zjawiska ciąży na terenowych radach narodowych, które częstokroć nie doceniają sprawy upowszechnienia kultury, dla których sprawa ta nie stała się jeszcze ich własną sprawą. Zwrócenie radom narodowym uwagi na to szczególnie jest ważne obecnie, gdyż związki zawodowe, które dużo lepiej prowadzą swoje własne świetlice, część z nich przekażą obecnie radom narodowym, głównie świetlice w małych miasteczkach niezwiązane bezpośrednio z zakładami pracy.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselHorodynskiDominik">Jak wielkie możliwości marnuje inercja niektórych kierowników świetlic i obojętność niektórych rad narodowych, niech będzie dowodem taki przykład. Nie wszystkie świetlice są dobrze rozmieszczone; czasem znajdują się we wsiach szczególnie zacofanych, w których trudno jest jeszcze wzbudzić większą aktywność kulturalną. Tymczasem we wsiach sąsiednich, gdzie nie ma świetlicy, gdzie nie ma oparcia o tak poważny ośrodek państwowy, samorzutną działalność artystyczną rozwijają zespoły ludowe.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselHorodynskiDominik">Może zbyt długo zatrzymuję uwagę Wysokiego Sejmu na tej sprawie, ale idzie o sprawę ważną — o przyśpieszenie rewolucji kulturalnej na wsi.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#PoselHorodynskiDominik">W sumie ponad 60% świetlic pracuje już dobrze, ale pracują one dobrze dzięki lokalnej inicjatywie, która osiąga nadzwyczajne rezultaty w oparciu o taki środek, jakim jest pierwsza w dziejach Polski tego typu pomoc państwa. Rzecz pewna, że zawsze będą pracować źle te świetlice, które nie potrafią zmobilizować wokół siebie inicjatywy społecznej, których kierownicy z każdym drobiazgiem, z każdym brakiem zwracać się będą do centrali, czekać na pomoc, środki itd. Zaapelować też należy o ścisłą współpracę świetlic wiejskich z wiejskimi bibliotekami; współpraca ta dotychczas nie wszędzie jeszcze jest dostateczna.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#PoselHorodynskiDominik">Parę słów w sprawie wiejskich kin. Wielką rzeczą jest powiększanie sieci kin wiejskich, udostępnianie kina obywatelom, którzy dotychczas nie mogli z tej rozrywki korzystać. Ale Centralny Zarząd Kin rozbudowując ich sieć powinien równocześnie, w oparciu o inicjatywę lokalną, w oparciu o pomoc miejscową, o pomoc i kontrolę również i własną, zlikwidować takie zjawiska, jak brak krzeseł czy ławek oraz niechlujstwo w pewnej ilości kin wiejskich.</u> + <u xml:id="u-17.31" who="#PoselHorodynskiDominik">Trudno też nie zwrócić się do Centralnego Urzędu Kinematografii. Słusznie chlubi się on dobrym poziomem artystycznym filmów polskich. Wszyscy cieszymy się wraz z nim, że przedwojenna szmira zniknęła raz na zawsze. Ale trzeba zauważyć, że ilość produkcji filmowej w stosunku do nakładu państwa i do oczekiwań odbiorców jest wyraźnie niewystarczająca. Na zjeździe filmowców w 1952 r. przyjęto postulat produkowania od 10 do 12 filmów długometrażowych rocznie w okresie najbliższych 2 — 4 lat, w latach późniejszych przewidywano 15 i więcej filmów rocznie. Nie bardzo wygodnie jest krytykować film polski właśnie dzisiaj, bo w najbliższych dniach obiecują nam nowe obrazy. Te nowe filmy nie zmienią jednak faktu, że w 1952 r. film polski planu nie wykonał. Oczekujemy od kinematografii polskiej czego innego: stałego dopływu kilkakrotnie większej ilości filmów, przełamania inercji twórczej, impasu scenariuszowego i produkcyjnego naszych filmowców, których dotychczasowe wyniki pracy w stosunku do nakładów mają prawo budzić niepokój.</u> + <u xml:id="u-17.32" who="#PoselHorodynskiDominik">W zakresie niedociągnięć teatru głównie trzeba zwrócić uwagę na braki repertuarowe. I to nie tyle na szczeblu głównych scen krajowych. Wiele z tych tysięcy świetlic wiejskich i związkowych, o których mówiłem, ma amatorskie zespoły teatralne. Im świetlice będą pracowały lepiej, tym więcej będą tych zespołów miały i stale będą potrzebować właściwego doboru repertuarowego, i to takiego, który odpowiadałby ich potrzebom, który porusza ich własną, bliską im problematykę. Wiemy, że plan przewiduje w bieżącym roku położenie większego nacisku na współczesne sztuki polskie. Jak uczy nas doświadczenie ostatnich lat, nacisk ten powinien być położony głównie na jakość tych sztuk.</u> + <u xml:id="u-17.33" who="#PoselHorodynskiDominik">Druga sprawa z zakresu teatru — to obsługa terenu. Mówią, że nie wszystkie teatry stałe wykonują sumiennie swe zobowiązania terenowe. W związku z tym chciałbym z radością powitać fakt, że za parę dni odbędzie się premiera pierwszego w Polsce wiejskiego teatru objazdowego. Teatr ten powstał w Łodzi pod patronatem teatru im. Jaracza, dysponuje własnymi dekoracjami i na stałe rusza w teren. Sądzę, że z największą radością trzeba powitać to osiągnięcie jako realizację nowej, właściwej formy upowszechnienia sztuki teatralnej. Ale teatr ten potrzebować będzie pomocy nie tylko właściwej mu centrali, ale terenu i lokalnych czynników, chociażby np. w zakresie transportu, sal itd. Sądzę, że obok Ministerstwa Kultury współgospodarzem tego teatru powinny się czuć, w zakresie niesienia mu pomocy, również inne instytucje, np. Ministerstwo Rolnictwa, Ministerstwo PGR-ów, Samopomoc Chłopska, rady narodowe.</u> + <u xml:id="u-17.34" who="#PoselHorodynskiDominik">Wysoki Sejmie! Świadomie wskazałem szereg braków występujących w wielkiej akcji upowszechniania kultury realizowanej w oparciu o te środki, które szeroko stawia do dyspozycji projekt budżetu. Wszystkie te niedociągnięcia charakteryzują się tym, że należą do nowego, socjalistycznego typu trudności, wszystkie wynikają z szybkiego rozwoju naszego kraju i wszystkie mogą być rozwiązane i usunięte.</u> + <u xml:id="u-17.35" who="#PoselHorodynskiDominik">Z całej struktury w zakresie usług kulturalno-socjalnych naszego budżetu wynika — jak już mówiłem — stała troska o dobro i rozwój tych warstw ludności, które w okresie kapitalistycznym pozbawione były możliwości ludzkiego życia, które były najbardziej krzywdzone i gnębione. Dobra kulturalne mają upiększać i rozwijać życie milionów obywateli, m. in. i tej matki i jej dzieci, która przed kilkunastu laty pisała w pamiętniku: „Jedyną troską, która mnie teraz przejmuje i z głowy dzień i noc nie schodzi, to są dzieci. Co z nimi w przyszłości będzie? Jak im byt zapewnić? O tym, że mnie kiedyś będzie lepiej, przestałam już myśleć. Zresztą — z nadmiaru pracy straciłam już zdrowie i nie mam nadziei go odzyskać. A zresztą, może to i lepiej: nie będę mieć więcej dzieci...” Wiele, bardzo wiele jeszcze bardziej wstrząsających wypowiedzi znaleźć można w — „Pamiętnikach chłopów” i w wypowiedziach świata pracy z okresu kapitalistycznego.</u> + <u xml:id="u-17.36" who="#PoselHorodynskiDominik">Wrogowie Polski Ludowej nie lubią, gdy im się przypomina obraz naszej Ojczyzny z okresu kapitalistycznego, o którego powrocie nadal marzą. Lubią natomiast rzucać na budownictwo socjalistyczne i na drogę Polski Ludowej oszczerstwa. Oto dwa takie typowe oszczerstwa uprawiane przez wrogów naszego ustroju i trafiające czasem do środowisk zacofanych.</u> + <u xml:id="u-17.37" who="#PoselHorodynskiDominik">Pierwsze: — „Socjalizm to taki ustrój, który zmusza do poświęcenia dobra jednego czy dwóch pokoleń dla rzekomego szczęścia pokoleń przyszłych.” Drugie: — „Produkuje się dla wzrostu produkcji, człowiek ciągle produkuje, a nic z tego nie ma.” W świetle codziennego doświadczenia milionowych mas polskich wydźwigniętych przez władzę ludową z poniżenia i krzywdy społecznej te oszczercze twierdzenia nie powinny nawet spotkać się z odpowiedzią. Są one jednak stale lansowane przez całą sieć wrogich radiostacji. Dlatego warto zaznaczyć odnośnie do insynuacji pierwszej, że istotnie socjalizm, by móc szybko podnieść poziom życia i zaspokoić gwałtownie rosnące potrzeby podstawowych mas ludności, likwiduje wyzysk klasy kapitalistycznej — rodzimej i zagranicznej. Likwidacja prawa do wyzysku powoduje wściekłość dysponentów radiostacjami kapitalistycznymi oraz znaczne obniżenie poziomu życia dawnych klas kapitalistycznych w kraju. To obniżenie własnego poziomu życia przy równoczesnym gwałtownym wzroście poziomu życia podstawowych mas narodu, klasy te określają jako — „poświęcenie” generacji dla przyszłego dobrobytu. Tak, istotnie, takie — „poświęcenie” — w cudzysłowie — budownictwo nasze bierze na siebie, bierze na siebie na dziś i na przyszłość.</u> + <u xml:id="u-17.38" who="#PoselHorodynskiDominik">Co do drugiej insynuacji, to na nią odpowiadać nie warto, bo ci, którzy z nią występują, doskonale wiedzą, że bez stałego wzrostu produkcji z przewagą wzrostu środków produkcji nie można zapewnić zaspokojenia wzrastających potrzeb konsumpcyjnych szerokich mas. Rzecz w tym, że ludzie, którzy występują z tą insynuacją, chcieliby, by zyski szły nie na takie wydatki, jakie przewiduje nasz budżet, ale do ich własnej kieszeni. Dlatego przekonać ich nie można, bo sprzeczne mamy cele. Mniejsza o to.</u> + <u xml:id="u-17.39" who="#PoselHorodynskiDominik">Przedłożony nam budżet raz jeszcze wskazuje, jak głęboka troska o człowieka jest celem gospodarki i budownictwa socjalizmu. Na tym budżecie widać prawdziwie humanistyczną treść naszej ekonomiki, jej styk — że się tak wyrażę — z etyką społeczną, czego zaprzeczeniem jest ekonomika kapitalistyczna w każdym okresie, w okresie współczesnym w szczególności.</u> + <u xml:id="u-17.40" who="#PoselHorodynskiDominik">„Czy każdemu z nas — mówi Bolesław Bierut — nie rośnie serce na widok dziesiątków i setek tysięcy naszej młodzieży śpieszącej do naszych szkół i liceów, politechnik i uniwersytetów, których podwoje były dla nich dawniej zamknięte na trzy spusty. Świadomość tego dodaje nam nowych sił w naszej codziennej pracy, pozwala zrozumieć i przetrwać nieuniknione trudności przejściowe, trudności związane z szybkim i z konieczności nierównomiernym wzrostem naszej gospodarki narodowej.” Obywatele Posłowie! Wszyscy wiemy, że mamy wiele trudności i że trudności te są różnopłaszczyznowe. Dlatego powstał Front Narodowy, by wszyscy Polacy kochający swą Ojczyznę, niezależnie od dzielących ich różnic wspólnymi siłami te trudności zwycięsko i twórczo rozwiązali.</u> + <u xml:id="u-17.41" who="#PoselHorodynskiDominik">Wszyscy weszliśmy do Sejmu z listy Frontu Narodowego i wszyscy zobowiązani jesteśmy przed narodem wykonać wielki program wyborczy Frontu Narodowego. Przyjęcie i realizacja projektu budżetu na rok 1953 — to pierwszy wielki krok w kierunku wykonania naszych zobowiązań.</u> + <u xml:id="u-17.42" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. bydgoskiego Stanisław Stachacz.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselStachaczStanislaw">Wysoki Sejmie! Przy omawianiu budżetu na rok 1953 pragnę poświęcić kilka uwag zagadnieniu transportu i łączności.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselStachaczStanislaw">W czwartym roku Planu 6-letniego wynika z budżetu naszego państwa, że istotne jest nie tylko osiągnięcie zadań planowych, lecz również ważne jest wykonanie ich jak najoszczędniej, dając przez to dodatkową akumulację.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselStachaczStanislaw">Wielki rozwój budownictwa socjalistycznego w naszym kraju, stały i systematyczny wzrost stopy życiowej mas pracujących mają silny wpływ na zapotrzebowanie w dziedzinie transportu i łączności.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselStachaczStanislaw">Plany przewozowe Polskich Kolei Państwowych i ich wykonanie wskazują stały i wydatny wzrost pracy kolei z roku na rok.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselStachaczStanislaw">Dla porównania: jeśli w 1937 r. koleje przewiozły około 73 milionów ton towarów i 211 milionów pasażerów, to odpowiednie liczby w 1952 r. wynosiły 171,5 miliona ton towarów i 798 milionów pasażerów, czyli przewozy towarów wyniosły około 2,5 raza, a pasażerów około 3,8 raza więcej.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselStachaczStanislaw">Plan przewozów na 1953 r. przewiduje przewóz 191 milionów ton towarów, to jest ponad 11% więcej niż w 1952 r. i 852 miliony pasażerów, to jest około 7% więcej niż w 1952 r. Cyfry te oparte na planie gospodarczym mówią o sile i rozwoju naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselStachaczStanislaw">Wielki i szybki wzrost natężenia ruchu wymaga coraz lepszego wykorzystania środków technicznych kolei, coraz większej wydajności pracy, stosowania i przestrzegania surowszej dyscypliny przewozowej oraz rytmicznego wykonania zadań tak ze strony kolei, jak i ze strony klientów, co umożliwi lepszą i tańszą pracę.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselStachaczStanislaw">Rok 1952 i 1953 charakteryzuje szereg poczynań podjętych przez kolej celem usprawnienia pracy.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselStachaczStanislaw">W I kwartale br. usprawniono pracę na podstawowych węzłach kolejowych, a szczególnie w dyrekcji stalinogrodzkiej i krakowskiej.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselStachaczStanislaw">Wprowadzono i wprowadza się w dalszym ciągu procesy technologiczne pracy stacji, parowozowni i warsztatów, nawiązuje się ściślejszy kontakt z klientami przez opracowywanie jednolitych procesów technologicznych pracy stacji i przyległych bocznic zakładowych. Zaprowadzono kwartalne, miesięczne i pięciodniowe operatywne planowanie przewozów przez nadawców, wprowadzono nowe prawo przewozowe odpowiadające nowym stosunkom gospodarczym. Wprowadzono skrócone cykle napraw taboru, rozszerza się mechanizację pracochłonnych i ciężkich robót. Wprowadzono na wielu odcinkach i dalej wprowadza się akordowy system płac, który stał się poważnym bodźcem wzrostu wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselStachaczStanislaw">Słowa towarzysza Bolesława Bieruta wypowiedziane na naradzie aktywu górniczego w Stalinogrodzie stały się drogowskazem dla kolejarzy w walce o wykonanie planu.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselStachaczStanislaw">Ofiarny patriotyzm kolejarski i wzmożony wysiłek przyczyniły się do przełamania szeregu trudności, które hamowały wykonanie planu w 1952 r. Rezultaty tych poczynań są już widoczne: plan przewozu na I kwartał br. został wykonany z nadwyżką, regularność ruchu poprawiła się w stosunku do roku ubiegłego.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselStachaczStanislaw">Wykonanie jednak napiętego planu przewozów kolejowych w 1953 r. wymagać będzie całkowitej mobilizacji jak najszerszych mas kolejarskich, podniesienia na wyższy poziom dyscypliny pracy oraz pracy administracji kolejowej na wszystkich szczeblach.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselStachaczStanislaw">Poważnej mobilizacji wymaga również wykonanie napiętych planów w innych działach komunikacji oraz łączności.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselStachaczStanislaw">Plan przedsiębiorstw PKS na 1953 r. w ruchu towarowym ustala zwiększenie ton przewożonych ładunków w porównaniu z wykonaniem w 1952 r. o 36,5%. W ruchu pasażerskim wzrost mierzony ilością pasażerów wyniesie 14,4%. Wzrost ilości taboru autobusowego ma wynieść 16%.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselStachaczStanislaw">W planie Ministerstwa Poczt i Telegrafów na 1953 r. założono ogólny wzrost usług o 13,3%. Usługi radiofonii przewodowej wzrosną o 14,2%, a usługi radiostacji o 48,4%. Plan usług łączności wymaga zabezpieczenia aparatu wykonawczego zdolnego do wykonania ilościowych zadań oraz zapewnienia lepszej jakości planowanych usług.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselStachaczStanislaw">Potrzeby miast, w szczególności ich szybsze tempo przemian społecznych i gospodarczych, wymagają również wielkiego wysiłku organizacyjnego zmierzającego do poprawienia stanu służby pocztowej. Przed Ministerstwem Poczt i Telegrafów stoi w roku 1953 zadanie, aby w miastach wojewódzkich wprowadzić dwurazowe doręczanie korespondencji.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselStachaczStanislaw">Podobnie zaprojektowano na wsi utworzenie w każdej gromadzie placówki, w której listonosz będzie rozdzielał do skrzynek korespondencję i pracę dla mieszkańców i w której o ustalonej godzinie będzie przyjmował przekazy, telegramy i wykonywał inne czynności pocztowe. Ten nowy system obsługi wsi będzie doskonalszy od obecnego i zarazem oszczędniejszy.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselStachaczStanislaw">Poważne wyniki osiągnęła nasza flota morska. Powiększyła się ona w ubiegłym roku o nowoczesne, duże i piękne jednostki. Pod polską banderą służbę rozpoczęły — „Dunajec”, — „Kielce”, — „F. Chopin”, — „Nowa Huta” i inne. W porcie szczecińskim oddany został do eksploatacji nowoczesny taśmowiec do przeładunku węgla, a w porcie Gdańsk —Gdynia nowe magazyny i place składowe. Ofiarność polskich marynarzy, rybaków i dokerów daje gwarancję wykonania planów w resorcie żeglugi.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselStachaczStanislaw">Mówiąc o znacznych osiągnięciach i zadaniach w dziedzinie transportu i łączności trzeba zwrócić uwagę na poszczególne niedociągnięcia tych resortów.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselStachaczStanislaw">Słabą stroną pracy kolei jest nieregularność ruchu pociągów i niewykonanie zaplanowanego współczynnika obrotu wagonów oraz niewykonanie planowego miernika zużycia węgla. Stąd płynie poważne zadanie dla resortu kolei, który powinien uczynić wszystko, aby poprawić te wskaźniki w trosce o wykonanie zadań, systematyczne poprawianie punktualności pociągów i usprawnienie transportu handlowego.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselStachaczStanislaw">Jeśli chodzi o kulturę przewozu podróżnych, to w zakresie tych spraw wymagana jest większa troska o stan czystości pociągów, ich oświetlenie, jak i podniesienie stanu czystości na dworcach kolejowych.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselStachaczStanislaw">Należy zwrócić uwagę Ministerstwu Poczt i Telegrafów, że przy przekazywaniu korespondencji zbyt długo trwa jeszcze proces doręczania listów odbiorcom, szczególnie jeśli chodzi o listy miejscowe, co wywołuje słuszne żale ze strony społeczeństwa. Badania w tym względzie wskazują, że w Warszawie doręczanie listów miejscowych pochłania. 42 godziny, a listów zamiejscowych — 57 godzin. Te dane wskazują na konieczność podjęcia środków zmierzających do skrócenia czasu doręczania korespondencji w Warszawie.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselStachaczStanislaw">Co do telefonów międzymiastowych stwierdzić należy dość poważną, bo wynoszącą około 3%, ilość połączeń telefonicznych niedokładnych. Rozmowy opóźnione wynoszą 5%. Trzeba mieć na uwadze, że te opóźnienia w rozmowach telefonicznych są dotkliwe dla życia gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselStachaczStanislaw">Zbyt dużo reklamacji wywołuje kolportaż prasy, a w szczególności opóźnianie doręczania.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselStachaczStanislaw">Co do działalności Ministerstwa Transportu Drogowego i Lotniczego, którego zadaniem jest prowadzenie polityki w zakresie gospodarki samochodowej, to walka o zaplecze techniczne tego transportu jest prowadzona w daleko niedostatecznym stopniu. Odczuwamy poważne braki na odcinku kapitalnych remontów samochodowych, które są wykonywane w 50% w stosunku do zapotrzebowania.</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#PoselStachaczStanislaw">Wysoki Sejmie! Armia pracowników kolei, transportu, łączności i żeglugi ma poważne osiągnięcia. Trzeba jednak ciągłej mobilizacji i czujności celem przezwyciężania istniejących jeszcze poważnych niedomagań w ich pracy, celem podniesienia jej do poziomu wymagań gospodarki narodowej i mas pracujących w walce o pokój i socjalizm.</u> + <u xml:id="u-19.27" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 15 do godz. 13 min. 30.)</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. warszawskiego Wincenty Chabura.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselChaburaWincenty">Wysoki Sejmie! Chcę mówić o tej części budżetu, która dotyczy wydatków na administrację.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselChaburaWincenty">W naszych warunkach walki narodu o zbudowanie podstaw socjalizmu, o jak największą akumulację środków finansowych na budowę przemysłu, konieczną rzeczą jest stałe i mocne zwracanie uwagi na oszczędne gospodarowanie, na wydatki administracyjne. Choć administracja jest sprawą bardzo ważną, to jednak socjalistyczne gospodarowanie musi być tanie, a wydatki na administrację w stosunku do całości budżetu coraz mniejsze.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselChaburaWincenty">Projekt budżetu przedstawiony nam przez Radę Ministrów daje w całej pełni wyraz tej słusznej zasadzie, bo wydatki na administrację stanowią tylko 6,2% całego budżetu, podczas gdy w ubiegłym roku wynosiły 7,4%. Biorąc pod uwagę, że projekt obejmuje wszystkie ministerstwa oraz ich organy w terenie niescalone, instytucje podległe bezpośrednio poszczególnym resortom, wszystkie zarządy gospodarcze, cały aparat ubezpieczeń społecznych i organy terenowych rad narodowych do sołtysa włącznie — są one stosunkowo nieduże. Fakt ten trzeba uznać za poważny sukces w walce o ochronę socjalistycznej akumulacji.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselChaburaWincenty">Z projektu budżetu przebija zdecydowana troska o coraz pełniejsze wykorzystanie możliwości aparatu administracji w wykonywaniu coraz poważniejszych zadań.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselChaburaWincenty">W zasadzie wydatki preliminowane są prawie w tej samej wysokości co w roku ubiegłym, z niewielkim wzrostem, bo o około 2% w cenach porównywalnych, podczas gdy cały nasz budżet rośnie przeszło o 10%.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselChaburaWincenty">Wzrasta również fundusz płac o około 1,8%, podczas gdy ilość etatów maleje o 2,6%, co wskazuje na to, że z aparatu administracji terenowej przeważnie zwalniane są do innej pracy siły niekonieczne, pomocnicze, niżej płatne, że równocześnie aparat administracyjny wzmacnia się siłami z odpowiednim przygotowaniem politycznym i fachowym.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselChaburaWincenty">Walka z przerostem etatów administracji ze strony władz centralnych prowadzona jest konsekwentnie od 1950 r. i dała do tej pory poważne rezultaty, bo jak słyszeliśmy już wyrażające się redukcją około 49 tys. etatów. Tu trzeba podkreślić na niekorzyść terenu, że walka z przerostem etatów jest dotąd prowadzona tylko przez władze centralne, podczas gdy dołowe ogniwa władzy stale wykazują tendencję zwiększania ilości etatów. Zdejmowano nadwyżki, zużytkowując je dla nowopowstających resortów i zarządów gospodarczych niezbędnych do rozwoju gospodarczego. Jest to wyrazem przesuwania się funkcji państwa z administracyjnych na organizacyjno-gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselChaburaWincenty">Zmniejszenie się procentu wydatków na administrację jest ściśle związane ze wzrostem jakości pracy. Doświadczenie uczy, że np. w prezydiach rad narodowych rosną nowi działacze i pracownicy rad, zdolni podołać całkowicie wymaganiom, jakie stawia przed organami władzy ludowej okres budowy podstaw socjalizmu W naszym kraju. Dla przykładu podam ob. Witosławową, która początkowo sprawowała funkcję przewodniczącej Prezydium Gminnej Rady Narodowej w Irenie, pow. Garwolin, następnie funkcję przewodniczącej Prezydium Powiatowej Rady Narodowej tegoż powiatu, a obecnie — od niedawna — pełni bardzo odpowiedzialną funkcję zastępcy przewodniczącego Prezydium Warszawskiej Wojewódzkiej Rady Narodowej. Nie jest to wypadek odosobniony, ale zjawisko stałe.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselChaburaWincenty">Wzrost przejawia się również w ulepszaniu stylu pracy w wielu prezydiach rad, w zdobywaniu przez rady narodowe i ich komisje doświadczenia w toczącej się walce klasowej, umiejętności mobilizowania wokół rady ogółu ludności pracującej.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselChaburaWincenty">Zdobywanie tych umiejętności podnosi poziom pracy naszej administracji, autorytet władzy ludowej, ułatwia walkę z pozostałościami ciasnego biurokratyzmu, szukającego podparcia w ilości urzędników lub w bezdusznym, wielkopańskim stosunku do współpracowników, do ogółu ludności pracującej — jak miało to do niedawna miejsce na przykład w Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Grodzisku Mazowieckim, gdzie przewodniczący każdego interesanta z terenu uważał za przeszkadzającego mu natręta, a we współpracy z aparatem prezydium nadawał znaczenie swojej osobie przez przetrzymywanie pod drzwiami swego gabinetu po dwie godziny pracowników chcących, z nim rozmawiać.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselChaburaWincenty">Fundusz płac mógł wzrosnąć i dlatego, że maleją koszty rzeczowe, maleją wydatki związane z zabezpieczeniem funkcjonowania biur i należytej pracy aparatu w terenie dzięki coraz sprawniejszemu planowaniu pracy, wykorzystywaniu rezerw i docenianiu znaczenia oszczędności. Zjawisko zmniejszenia się kosztów rzeczowych jest wysoce dodatnie w naszej gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselChaburaWincenty">W projekcie budżetu administracji terenowej poważnie wzrosły w porównaniu z ubiegłym rokiem wydatki na kapitalne remonty. Wzrost wynosi około 150%. Potrzeby na tym odcinku są dosyć duże. Kwota przeznaczona na kapitalne remonty zaspokaja najważniejsze potrzeby, ale pod warunkiem wzmocnienia troski o budynki i lokale biurowe ze strony władz administracyjnych, ze strony prezydiów rad.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselChaburaWincenty">Konieczny jest w wielu prezydiach rad narodowych, zwłaszcza niższych szczebli, gruntowny przełom, jeśli chodzi o stosunek do pomieszczeń stanowiących ich siedzibę. Dbałość bowiem o budynek i jego wnętrze — to też poważna oszczędność, pozwalająca szybciej inwestować i pomnażać nasze narodowe bogactwo. Walkę z niedocenianiem tej sprawy trzeba zaostrzyć, tym bardziej że na inwestycje przewidywana jest nieznaczna kwota w porównaniu do całości budżetu administracyjnego — jakkolwiek nieco większa niż na kapitalne remonty — którą przeznaczono głównie na wykończenie rozpoczętych inwestycji. Nieznaczna stosunkowo kwota na wydatki inwestycyjne w administracji jest wynikiem słusznego, hierarchicznego ustawienia potrzeb inwestycyjnych w skali ogólnokrajowej i związanych z nimi wydatków przewidywanych w projekcie budżetu.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselChaburaWincenty">W całości projekt wydatków budżetu zapewnia wypełnienie zadań stojących przed radami narodowymi i zarządami gospodarczymi, a równocześnie mobilizuje do stałego podnoszenia na wyższy poziom pracy rad, ich komisji i prezydiów.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselChaburaWincenty">Projekt budżetu stwarza możliwości coraz ściślejszego wiązania mas pracujących z władzą ludową, z polityką Partii i Rządu. Przewidywane środki na opłacenie dostatecznej ilości pracowników i kosztów ich wyjazdów w teren wymagają racjonalnego, a nie mechanicznego, ich zużycia. Wymagają troskliwszego i bardziej wnikliwego doboru kandydatów na różne odpowiedzialne funkcje w prezydiach rad, wymagają większej koordynacji wyjazdów w teren pracowników i wnikliwszej kontroli ich pracy. Należy większą uwagę przywiązywać do oceny działalności prezydiów i ich aparatu przez ludzi pracy, wśród których ten aparat działa, i szybko reagować na przejawy szkodliwej roboty niektórych pracowników.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#PoselChaburaWincenty">Np. niesłusznie i ze szkodą dla Państwa Ludowego Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Brzezinach lekceważyło opinię członków Gminnej Rady Narodowej w gminie Długie o przewodniczącym ob. Duce. Ob. Duka pijaństwem, kumoterstwem, poniewieraniem biedoty, uprzywilejowywaniem kułaków, tolerowaniem nadużyć finansowych przez dość długi czas podrywał autorytet władzy ludowej, hamował pełne włączenie się gminy do udziału w budowie nowego życia w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselChaburaWincenty">Bardziej niż dotąd np. trzeba się zatroszczyć o dobór kandydatów na instruktorów organizacyjnych rad, którymi powinni być odpowiedzialni politycznie pracownicy, posiadający duże doświadczenie w pracy terenowej i umiejętność społecznego ujęcia sprawy, bowiem od ich poziomu pracy zależna jest w znacznej mierze pomoc — głównie prezydiom gminnych rad narodowych — w przezwyciężaniu błędów i trudności.</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#PoselChaburaWincenty">Walka o to, by nasza administracja była coraz sprawniejsza i coraz tańsza, będzie przynosić tym większe rezultaty, im bardziej włączą się do niej prezydia terenowych rad narodowych, im powszechniej sięgać one będą do źródeł niewykorzystanych dotąd rezerw, jakimi są między innymi:</u> + <u xml:id="u-21.18" who="#PoselChaburaWincenty">stałe podnoszenie wydajności pracy, odpowiedni dobór kadr, wzmocnienie pomocy prezydiom niższego stopnia przez szczebel wyższy, sprawniejsza niż dotąd organizacja kontroli wykonywania zadań, wzmocnienie dyscypliny finansowej, głównie dyscypliny płac, oszczędne gospodarowanie kwotami przeznaczonymi na wydatki rzeczowe, stałe zwiększanie aktywności rad narodowych i ich komisji, współzawodnictwo pracy — dźwignia sukcesów w socjalistycznym budownictwie.</u> + <u xml:id="u-21.19" who="#PoselChaburaWincenty">Projekt Budżetu opiera się na realnych podstawach rozwoju naszego życia gospodarczego i stale wzrastającej aktywności mas pracujących w powiększaniu dochodu społecznego. Jednak realizacja budżetu tak w dochodach, jak i w wydatkach będzie się odbywać w ostrej walce klasowej z pozostałościami kapitalistycznymi, z wrogami ludzi pracy. Wrogowie naszych planów i sukcesów w ich realizacji starają się bowiem wyszukiwać coraz perfidniejsze metody hamowania budownictwa nowego życia. W tej niecnej robocie wysuwa się na czoło kułactwo — najliczniejsza grupa kapitalistów na wsi.</u> + <u xml:id="u-21.20" who="#PoselChaburaWincenty">W bieżącym roku — w czwartym roku naszego Planu 6-letniego — rady narodowe i ich prezydia bardziej niż kiedykolwiek dotąd mają obowiązek mobilizować swe siły, by w zwycięskiej walce z kułactwem zapewnić całkowitą realizację dochodów budżetowych przypadających na wieś. Sprawa ta jest bardzo istotna w zacieśnianiu sojuszu robotniczo-chłopskiego, spójni gospodarczej między miastem i wsią, w zabezpieczeniu pełnego, planowanego udziału wsi w rozbudowie naszego przemysłu, który jest podstawą zmechanizowania rolnictwa i szybszej budowy socjalizmu na wsi. Rady narodowe spełnią to zadanie tym lepiej, im wszechstronniej i silniej powiążą się z masami ludowymi i ich potrzebami, im bezwzględniej zwalczać będą przejawy wszelkiej biurokracji, im bardziej rozwiną twórczą inicjatywę i aktywność ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-21.21" who="#PoselChaburaWincenty">„Najważniejszym czynnikiem siły i potęgi naszego Państwa Ludowego — powiedział na VIII Plenum Komitetu Centralnego PZPR Wódz i Nauczyciel naszego narodu Bolesław Bierut — jest zwartość naszego narodu, zwartość Frontu Narodowego, gorący patriotyzm mas i jak najaktywniejszy ich udział w rządzeniu państwem.” Działacze terenowi razem z radami narodowymi nie poskąpią sił, aby w myśl tych wskazań nieustannie pomnażać siłę i potęgę naszego Państwa Ludowego, zacieśniając więź mas pracujących z władzą ludową.</u> + <u xml:id="u-21.22" who="#PoselChaburaWincenty">Będziemy głosować za budżetem, świadomi, że bierzemy bardzo odpowiedzialny obowiązek dokładania wszystkich sił do pełnego udziału mas pracujących w jego realizacji.</u> + <u xml:id="u-21.23" who="#PoselChaburaWincenty">Obowiązek ten wypełnimy, bo przed nami socjalizm i utrwalenie pokoju w świecie — szczęście ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-21.24" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. łódzkiego Zygmunt Krzywański.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Wysoki Sejmie! Utrwalenie władzy ludowej — budowa podstaw socjalizmu w naszym kraju stworzyła warunki rzeczywistej ochrony zdrowia społeczeństwa. Z rodziny robotniczej zdjęto zmorę bezrobocia.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Wyniki tego, przykładowo wziąwszy, są następujące: umieralność na gruźlicę z 17 na 10 tys. ludności w 1932 r. zmniejszyła się do 8,94 w latach 1947 — 49. Zmniejszyła się bardzo poważnie ilość chorób zakaźnych. Zapadalność na dur plamisty zmniejszyła się piętnastokrotnie, na czerwonkę trzykrotnie, umieralność niemowląt zmniejszyła się z 13,6% w 1938 r. do 8,7% w 1951 r.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Wskaźnik umieralności ogólnej na wsi zmniejszył się o 52% w stosunku do okresu przedwojennego.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Wyniki te zawdzięczamy temu, że Państwo Ludowe od początku swego istnienia położyło duży nacisk na rozwój służby zdrowia, utworzenie centralnego organu — Ministerstwa Zdrowia. Zwiększające się sumy budżetowe na cele ochrony zdrowia są tego wyrazem.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Wiele u nas zmieniło się w zakresie ochrony zdrowia w porównaniu z okresem przedwojennym. Polska przedwrześniowa nie interesowała się ochroną zdrowia ludności pracującej. Ośrodki przemysłowe były pod tym względem szczególnie upośledzone. Wyniki tego stanu rzeczy były następujące: przyrost naturalny w robotniczej Łodzi wynosił w 1937 r. 0,6 na 1000 mieszkańców, podczas gdy przeciętny krajowy wskaźnik był 10,7.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Takie były skutki bezrobocia, głodu i nieludzkich warunków mieszkaniowych.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">W 1951 r. przyrost naturalny w Łodzi wynosił 16,1% wobec przeciętnego krajowego wskaźnika 19. Taki jest wynik likwidacji bezrobocia, wzrastającej stopy życiowej, polepszających się świadczeń zapobiegawczych i leczniczych służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Wieś w przedwrześniowej Polsce była w rzeczywistości pozbawiona opieki lekarskiej. Tylko bogaci chłopi mogli opłacić pomoc lekarza z miasteczka. Wiele kobiet ginęło przy porodach, które odbierały — „babki”. W tej chwili w kraju naszym 85% porodów przyjmowanych jest w szpitalach, w izbach porodowych lub w domu przez położne.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Te wyrywkowo ujęte fakty polepszenia sytuacji zdrowotnej naszej ludności mają swoje źródło we władzy ludowej, która prowadzi przebudowę ekonomiczną i kulturalną naszego kraju do jasnego celu — do socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">W zakresie ochrony zdrowia przebudowa zmierzająca do socjalizmu przejawia się w zbliżaniu systemu organizacyjnego służby zdrowia do radzieckich wzorów. W ostatnich latach zlikwidowano ostatecznie wielotorowość. Miejsce dawnych kas chorych i ubezpieczalni zajęły państwowe instytucje, rozwijające się na podstawie państwowego planu. Plan państwowy reguluje całość zagadnień zdrowia od kształcenia kadr fachowych do planu usług.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">W zakresie tworzenia kadr doprowadzono w ostatnich latach do wyraźnego przełomu.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Szkolnictwo medyczne wyższe różni się zasadniczo od przedwojennego składem klasowym studentów i ich liczbą. Na miejsce pięciu wydziałów lekarskich, dwóch farmaceutycznych, jednej akademii stomatologicznej powstało dziesięć akademii medycznych, kształcących nową ludową młodzież na lekarzy, farmaceutów i lekarzy dentystów.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">W Białymstoku, w tej części Polski, którą rządy Polski kapitalistycznej zaliczyły do Polski B, gdzie urządzano wspólne polowania i przyjęcia dygnitarzy hitlerowskich, dziś w odbudowanych murach pałacu byłych magnatów szkolą się nowe zastępy lekarzy, dzieci robotników i chłopów.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Środowisko walk rewolucyjnych — robotnicza Łódź — zawdzięcza władzy ludowej powstanie obok wielu wyższych uczelni również Akademii Medycznej oraz licznych średnich zakładów kształcących pracowników służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Przełom nastąpił też w zakresie ilości łóżek szpitalnych, których wskaźnik jest obecnie dwukrotnie wyższy niż przed wojną.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Opierając się na radzieckich wzorach nasza służba zdrowia wprowadza coraz szerzej do praktyki medycznej metody zapobiegawcze. Wyraża się to masowymi akcjami szczepień przeciwko durowi brzusznemu, gruźlicy i innym chorobom.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Szeroka sieć poradni dla matek ciężarnych, niemowląt i dzieci czuwa nad zdrowiem matki i dziecka. Poradnie przeciwgruźlicze coraz skuteczniej wykrywają wczesne formy zachorowań. Sieć prewentoriów i sanatoriów umożliwia w wielu wypadkach zahamowanie rozwoju tej choroby.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Osiągnięcia ma nasz przemysł farmaceutyczny, który zaopatruje sieć uspołecznionych aptek w coraz szerszy asortyment leków. Produkuje się nowe środki lecznicze, które do niedawna musieliśmy sprowadzać z zagranicy, w tej liczbie tak cenne specyfiki, jak penicylina krystaliczna, hydrazyt, A.C.T.H., chloromecytyna i inne. Polepszające się zaopatrzenie w sprzęt i leki czyni pracę zakładów służby zdrowia coraz skuteczniejszą.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Sieć zakładów otwartej pomocy lekarskiej przed 1939 r. była słabo rozwinięta. Podstawą był prywatny gabinet lekarski. Wielu lekarzy sprzeciwiało się systemowi ambulatoriów. Obecnie cały kraj pokryty jest siecią przychodni, których liczba stale wzrasta.</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Poważnym zagadnieniem w funkcjonowaniu służby zdrowia jest pogotowie ratunkowe. Przed 1939 r. tylko w 11 miastach funkcjonowały stacje pogotowia. W tej chwili przeszło 200 stacji obejmuje około dwie trzecie obszaru naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Rozwój naszego przemysłu wysunął potrzebę zorganizowania specjalnej sieci lecznictwa przyzakładowego. W 1951 r. 2 tys. zakładów miało już własną służbę zdrowia. Plan na 1953 r. przewiduje 2.319 przychodni. Rozwija się sieć izb chorych, przeważnie przy kopalniach. W zakładach im. Stalina w Łodzi mamy wzorowo zorganizowaną służbę zdrowia. Tu, gdzie za czasów Scheiblera i Grohmanna urzędował lekarz kasy chorych, jest szeroko rozbudowany system ambulatoriów ogólnych i przychodni specjalistycznych. W doskonale urządzonych i wyposażonych pomieszczeniach pracuje 8 lekarzy i 19 pielęgniarek.</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Za wzorem radzieckiej służby zdrowia staramy się opierać praktykę medyczną na najnowszych osiągnięciach nauki. Piętnaście instytutów naukowo-badawczych skierowuje swoje wysiłki na rozwiązanie istotnych zagadnień nauki i praktyki medycznej. Dwa instytuty medycyny pracy wiążą się coraz ściślej z potrzebami przemysłowej służby zdrowia. Nowo otwarty Instytut Medycyny Pracy Wsi będzie rozwiązywał zagadnienia ochrony zdrowia wsi, szczególnie te, które łączą się z jej ekonomiczną przebudową.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Zestawienie wszystkich tych faktów świadczy o tym, że system organizacyjny i instytucje służby zdrowia są w toku nieustannego rozwoju. Bodźcem do tego olbrzymiego ruchu jest budowa podstaw socjalizmu w naszym kraju, pokojowa polityka naszego państwa, które łoży na potrzeby socjalne społeczeństwa takie sumy budżetowe, o jakich nie może być mowy w krajach kapitalistycznych. W krajach tych nie ma też mowy o rzeczywistej ochronie zdrowia obywateli. Bezrobocie, płatna prywatna pomoc lekarska, wysokie opłaty szpitalne, słabo rozwinięte ubezpieczenia społeczne (w USA w ogóle brak ubezpieczeń społecznych) — oto fakty, które mówią o stosunku kapitalizmu do człowieka. W krajach kolonialnych głód i choroby dziesiątkują ludność.</u> + <u xml:id="u-23.23" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Trzeba, aby szerokie rzesze naszego społeczeństwa uświadomiły sobie źródło i wagę osiągnięć naszego kraju w zakresie służby zdrowia, trzeba, by ujrzały, jak bardzo i dlaczego poszliśmy w tej dziedzinie naprzód w stosunku do krajów kapitalistycznych.</u> + <u xml:id="u-23.24" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Mimo słusznego kierunku rozwoju służby zdrowia i mimo jej dużych osiągnięć należy zwrócić uwagę na braki i niedociągnięcia w jej pracy. Ludność pracująca w Polsce Ludowej docenia w całej pełni korzyści wynikające z opieki nad jej zdrowiem, równocześnie jednak klasa robotnicza i pracujące chłopstwo słusznie stawia służbie zdrowia coraz większe wymagania. Masom pracującym naszego kraju należy się nie tylko dobra opieka podczas choroby, ale również skuteczna długofalowa akcja zapobiegania chorobom.</u> + <u xml:id="u-23.25" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Górnicy, włókniarze, metalowcy, pracownicy przemysłu chemicznego i inni są z racji swojej pracy narażeni na choroby zawodowe; pracujący chłopi, pracownicy spółdzielczych i państwowych gospodarstw, ulegają niekiedy wypadkom przy pracy. Trzeba jeszcze usilniej zająć się zapobieganiem chorobom zawodowym, jeszcze bardziej sprzęgnąć naukę medyczną z potrzebami ludności pracującej w kluczowych gałęziach przemysłu i w socjalistycznych gospodarstwach rolnych.</u> + <u xml:id="u-23.26" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Poważnym problemem pozostaje gruźlica. Rozwijamy szeroką akcję szczepień przeciwgruźliczych. Trzeba, by nasze społeczeństwo zrozumiało wielką wartość tych szczepień, trzeba, by Ministerstwo Zdrowia szerzej spopularyzowało i jeszcze sprężyściej organizowało tę akcję.</u> + <u xml:id="u-23.27" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Zwalczanie chorób zakaźnych, służba sanitarno-epidemiologiczna — to dziedziny pracy służby zdrowia, które wyraźnie nie dotrzymują kroku rozwojowi naszego życia.</u> + <u xml:id="u-23.28" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Trzeba ludności dostarczyć wszędzie zdrowej wody do picia, roztoczyć należyty dozór nad produkcją środków żywności, nad punktami zbiorowego żywienia. Sieć stacji sanitarno-epidemiologicznych jest wyraźnie niewystarczająca mimo postępu w tej dziedzinie. Są jeszcze choroby zakaźne, szczególnie wieku dziecięcego, które muszą być skuteczniej niż dotąd zwalczane.</u> + <u xml:id="u-23.29" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Rozmieszczenie personelu lekarskiego nie jest zupełnie właściwe, istnieje jeszcze wiele ośrodków, w których liczba lekarzy i pielęgniarek jest niewystarczająca. Trzeba bardziej konsekwentnie kierować do tych ośrodków niezbędną ilość personelu. Nie wystarczy tu jedynie działalność Ministerstwa Zdrowia. Więcej zrozumienia tym sprawom muszą okazać rady narodowe, które powinny zapewnić przybywającemu personelowi odpowiednie warunki mieszkaniowe, a powstającym instytucjom służby zdrowia odpowiednie warunki lokalowe.</u> + <u xml:id="u-23.30" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Trzeba stwierdzić, że większość pracowników służby zdrowia pracuje dobrze i uczciwie wykazując dużo świadomej dyscypliny. Wiemy, ile wdzięczności i szacunku budzi lekarz nie szczędzący czasu i wysiłku, by pomóc choremu człowiekowi. Jednak zdarzają się jeszcze wypadki niedbalstwa i bezdusznego stosunku do chorego. Nie mogą mieć miejsca takie fakty, jak zamykanie ambulatorium ze względu na brak zastępstwa w czasie urlopu lekarza czy pielęgniarki. Napiętnować należy fakt przyjmowania przez lekarza w ciągu dwóch godzin 60 pacjentów, to znaczy że lekarz ten poświęcał każdemu choremu dwie minuty, jak to miało miejsce w październiku ubiegłego roku w Zakładach Przemysłu Lniarskiego w Krośnie.</u> + <u xml:id="u-23.31" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Przytoczone niedociągnięcia i braki oraz negatywne fakty nie mogą nam przysłaniać obrazu osiągnięć i ofiarności w pracy naszej służby zdrowia. Wskazują one jedynie na to, że należy przełamać resztki mentalności kapitalistycznej pewnej części pracowników i coraz bardziej ulepszać pracę służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-23.32" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Władza ludowa stworzyła nową służbę zdrowia. Władza ludowa kieruje jej działalnością w celu zrealizowania linii Partii sformułowanej przez towarzysza Bieruta w następujących słowach: — „Dla nas — ludzi partii — troska o prostego człowieka, człowieka o zwykłym, ale jakże czułym sercu, troska o lepsze jego życie, o lepszy jego los i przyszłość — jest sprawą najświętszą” Przedstawiony Sejmowi budżet na cele służby zdrowia jest tego najlepszym dowodem.</u> + <u xml:id="u-23.33" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. warszawskiego Jerzy Teliga.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselTeligaJerzy">Wysoki Sejmie! Wniesiony pod obrady Sejmu projekt ustawy budżetowej na 1953 r. wyznacza nowy etap realizacji programu Frontu Narodowego, dalszy krok do socjalizmu. W dziedzinie gospodarki komunalnej i mieszkaniowej oraz budownictwa mieszkaniowego jest on wyrazem wielkiej troski władzy ludowej o coraz większe zaspokajanie najbardziej bliskich, bytowych i kulturalnych potrzeb społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselTeligaJerzy">Ogromny, niespotykany w dziejach naszych rozwój przemysłu, który spowodował napływ do zakładów przemysłowych, czyli przede wszystkim do miast i ośrodków przemysłowych, około 3 milionów ludności wiejskiej w ciągu ostatnich kilku lat, postawił naszą gospodarkę wobec trudnych i odpowiedzialnych zadań dostarczenia mieszkań tym, którzy codzienną pracą budują fundamenty socjalizmu w Polsce.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PoselTeligaJerzy">Że te trudne zadania są w coraz większym zakresie wypełniane, świadczy — obok dotychczasowych wspaniałych osiągnięć — przedłożony plan na 1953 r.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselTeligaJerzy">Podczas gdy rok wzmożonego budownictwa mieszkaniowego, jakim był rok 1952, oddał do użytku — w zaokrągleniu — 105 tys. nowych izb mieszkalnych, plan na 1953 r. przewiduje oddanie do użytku 135 tys. izb mieszkalnych, a około 100 tys. izb wykonanych będzie w stanie surowym. A więc razem w budowie w ciągu jednego roku 1953 będzie 235 tys. izb mieszkalnych. Czyni to 12 izb mieszkalnych oddanych do użytku na każdy tysiąc mieszkańców w miastach, a 5,7 izb w stosunku do tysiąca mieszkańców całego kraju, podczas gdy analogiczna cyfra w roku najwyższej koniunktury przedwojennej wynosiła 3,2 izby na tysiąc mieszkańców kraju.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PoselTeligaJerzy">A trzeba pamiętać o tym, że statystyką przedwojenną objęte były wszelkie mieszkania, których jakość i wyposażenie nie może się równać z obecnym budownictwem ZOR-owskim. Czy np. słyszał kto przed wojną, by mieszkania robotnicze wyposażone były w centralne ogrzewanie i łazienki? Obecnie np. w woj. lubelskim ponad 90% budowanych mieszkań ma centralne ogrzewanie. Przeciętnie w skali krajowej ponad 70% obecnie budowanych przez ZOR mieszkań wyposażonych jest w centralne ogrzewanie i gaz.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselTeligaJerzy">Mimo woli nasuwa się porównanie z sytuacją mieszkaniową robotników w czasach burzliwego rozwoju młodego kapitalizmu w niektórych krajach, jak np. w Anglii lub w Stanach Zjednoczonych jeszcze w drugiej połowie XIX w. Albo nawet ze znacznie bliższą nam i nie tak odległą w czasie sytuacją mieszkaniową robotników w międzywojennej burżuazyjnej Polsce, którą tak prawdziwie opisał Igor Neverly w swej pięknej książce pod tytułem: — „Pamiątka z celulozy”. Jakże jaskrawą bielą odbijają ściany dzisiejszych osiedli ZOR-owskich od tamtych bud i — „arek” skleconych z różnego rodzaju śmieci. Jakże czystą i soczystą zielenią odbijają trawniki i zieleńce dzisiejszych osiedli ZOR-owskich od tamtych podmiejskich śmietnisk i bajorek stanowiących — „tereny” budowlane ówczesnych osiedli robotniczych.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselTeligaJerzy">Spośród nowych cech budownictwa mieszkaniowego w 1953 r. na uwagę zasługuje fakt, że ZOR, który według podanych liczb odda do użytkowania masom pracującym kraju 114.475 izb mieszkalnych, wprowadził od początku bieżącego roku nową zasadę, zasadę bezusterkowego odbioru mieszkań.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#PoselTeligaJerzy">Żaden wykonawca nie odda, a żaden użytkownik nie przyjmie w użytkowanie budynku mieszkalnego dopóty, dopóki nie zostaną usunięte wszystkie usterki. Wprowadzenie tej zasady daje już obecnie widome dodatnie wyniki, wpływa bowiem na podniesienie jakości wykonania.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselTeligaJerzy">W 1953 r. będzie położony szczególny nacisk na równoczesne oddawanie do użytku razem z mieszkaniami lokali i urządzeń socjalno-usługowych i komunalnych oraz na odrobienie powstałych w tym względzie zaległości. 30% całkowitych nakładów — to nakłady na budownictwo socjalno-usługowe i komunalne (w osiedlach ZOR-owskich). Podczas gdy w 1952 r. oddano do użytku 483 lokale usługowe, jak sklepy detaliczne oraz punkty i warsztaty usługowe, w 1953 r. ZOR odda 1.070 takich lokali. Podczas gdy w 1952 r. oddano do użytku 25 zakładów żywienia zbiorowego w osiedlach ZOR-u, w 1953 r. będą oddane 82 zakłady żywienia zbiorowego.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#PoselTeligaJerzy">W 1953 r. w dalszym ciągu największe nasilenie budownictwa mieszkaniowego będzie przy wielkich obiektach Planu 6-letniego, a więc około 17.400 izb mieszkalnych będzie oddanych do użytku w Warszawie, około 23 tys. izb w woj. stalinogrodzkim i około 7 tys. izb w Nowej Hucie.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselTeligaJerzy">Ciesząc się tak wspaniałym rozwojem budownictwa mieszkaniowego nie możemy zapominać o brakach w gospodarce mieszkaniowej, które jeszcze gdzieniegdzie pokutują, i musimy walczyć o całkowitą ich likwidację.</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselTeligaJerzy">Dużą część skarg i zażaleń składanych przez obywateli na ręce posłów, zwłaszcza w miastach i osiedlach, stanowią sprawy mieszkaniowe, a wśród nich bywają słuszne skargi na biurokratyczny stosunek do potrzeb obywateli niektórych wydziałów kwaterunkowych, bądź wydziałów gospodarki mieszkaniowej prezydiów rad narodowych, na niechlujstwo i brakoróbstwo w remontach wykonywanych przez niektóre przedsiębiorstwa remontowe, wreszcie na niecałkowicie zlikwidowany protekcjonizm w przydziale nowych mieszkań przez niektóre instytucje.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#PoselTeligaJerzy">Za przykład biurokratycznego podejścia do planu może posłużyć ulica Kryniczna w Warszawie na Saskiej Kępie. Do niedawna ulica ta nie była przyłączona do kanalizacji, a ponieważ doły szambo od lat nie działały, ścieki ze wszystkich domów płynęły rynsztokiem zatruwając powietrze. Kilka miesięcy temu dzięki Wydziałowi Gospodarki Mieszkaniowej Prezydium Miejskiej Rady Narodowej prawie wszystkie domy przy tej ulicy zostały przyłączone do kanalizacji miejskiej, ale dwa domy nie zostały przyłączone, ponieważ... Wydział nie miał ich w planie. W rezultacie: robota wykonana, pieniądze wydatkowane, a efekt — ścieki z tych dwóch domów w dalszym ciągu zatruwają powietrze. Dopiero skarga mieszkańców ulicy Krynicznej i interwencja poselska spowodowały, że Wydział zdecydował wstawić do planu przyłączenie tych dwóch domów.</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#PoselTeligaJerzy">Jeśli chodzi o sprawę remontów, to na uwagę zasługuje fakt, że w planie na 1953 r. przewiduje się stopniowe przejście od remontów zabezpieczających do właściwych remontów kapitalnych, których w 1952 r. nie wykonywano.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#PoselTeligaJerzy">Należy walczyć o to, by remonty budynków mieszkalnych nie były doraźnie przeprowadzany mi akcjami, lecz miały charakter planowej działalności tak jak budownictwo. Warunkiem powodzenia w realizacji planu gospodarki mieszkaniowej jest obok tak ważnego czynnika, jak zapewnienie dostatecznej i terminowej dostawy materiałów budowlanych i instalacyjnych, podniesienie poziomu pracy przedsiębiorstw remontowo-budowlanych, ścisła współpraca administracji domów z komitetami blokowymi i z samymi mieszkańcami, podnoszenie kultury użytkownika mieszkań, zwłaszcza nowych, walka z dewastacją mienia społecznego, wyrabianie gospodarskiego stosunku do mienia społecznego, jakim jest mieszkanie i związane z nim urządzenia komunalne. Rozszerzenie i usprawnienie pracy spółdzielni rzemieślniczych i rzemiosła usługowego oraz planowy, systematyczny remont i współzawodnictwo w remontach — to poważne źródło wygospodarowania dużej powierzchni mieszkalnej.</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#PoselTeligaJerzy">Pogłębienie zespołowych metod pracy oraz właściwe wykorzystanie mechanizacji, skrócenie cyklu produkcyjnego — to warunki powodzenia realizacji planu w budownictwie mieszkaniowym.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#PoselTeligaJerzy">Z uznaniem i radością stwierdzamy dalszy wzrost tempa rozwoju gospodarki komunalnej uwidoczniony w przedłożonym projekcie budżetu. Plan inwestycji na 1953 r. — to oddanie do użytku nowych ujęć wodociągowych w Mielcu, w Zagłębiu Stalinogrodzkim i w Zagłębiu Rybnickim, poważne zwiększenie się długości sieci wodociągowej i kanalizacyjnej, wzrost taboru tramwajowego, wybudowanie nowych linii tramwajowych w Bydgoszczy i na Śląsku, uruchomienie trakcji trolejbusowej w Wałbrzychu i w Lublinie, poważny wzrost ilości hoteli komunalnych i wzrost ilości łóżek o 18,9% dzięki wybudowaniu nowych obiektów w Warszawie, w Białymstoku i w Olsztynie, uruchomienie hoteli nieczynnych oraz w drodze przejęcia od spółdzielczości.</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#PoselTeligaJerzy">W dziedzinie zaopatrzenia w wodę plan na 1953 r. stawia zadanie zwiększenia ilości wody dostarczanej odbiorcom o 8% dzięki lepszemu wykorzystaniu posiadanych urządzeń produkcyjnych, zmniejszenie strat w sieciach wodociągowych, oddanie do użytku nowych ujęć wodociągowych, zwiększenie długości sieci wodociągowej i kanalizacyjnej oraz zwiększenie ilości przyłączeń wodociągowych i kanalizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-25.18" who="#PoselTeligaJerzy">Rosną również zadania komunikacji miejskiej, która jest jedną z najpoważniejszych gałęzi gospodarki komunalnej i której każde niedomaganie od razu daje się odczuć.</u> + <u xml:id="u-25.19" who="#PoselTeligaJerzy">Byłoby uproszczeniem bądź błędem widzieć przyczyny braków komunikacyjnych w niedostatecznym dopływie nowych jednostek taboru, a nie widzieć ich w dużej płynności kadr oraz w wadliwym działaniu zaplecza remontowego.</u> + <u xml:id="u-25.20" who="#PoselTeligaJerzy">Rozpatrując zagadnienie oczyszczania miast i osiedli należy ocenić pozytywnie wzrost zadań i środków służących do podniesienia stanu sanitarnego miast i osiedli, np. dzięki przewidzianemu zwiększeniu taboru samochodowego o 24,6%.</u> + <u xml:id="u-25.21" who="#PoselTeligaJerzy">Jednocześnie zdajemy sobie sprawę z tego, że w ciągu ostatnich dwóch lat utrzymanie czystości na ulicach i placach nie poprawiło się, że miało ono charakter kampanijny, a powinno mieć charakter zorganizowanego ciągłego wysiłku.</u> + <u xml:id="u-25.22" who="#PoselTeligaJerzy">Na drogi miejskie w wydatkach inwestycyjnych przewidziano ponad 85 milionów zł; w porównaniu do wykonania 1952 r. w wysokości około 46 milionów zł wydatki te wykazują wzrost o 86,7%.</u> + <u xml:id="u-25.23" who="#PoselTeligaJerzy">Z większych pozycji wymienić należy: budowę ulic do osiedli ZOR w Warszawie, budowę ulic w Lublinie, budowę ulic w Stalinogrodzie, budowę mostów w Bydgoszczy i we Wrocławiu.</u> + <u xml:id="u-25.24" who="#PoselTeligaJerzy">Wzrastają w dalszym ciągu zadania planowe w zakresie zieleni w miastach i osiedlach oraz lasów komunalnych. Polegają one na utrzymaniu lasów komunalnych, które stanowią rezerwaty zieleni miejskiej, parków leśnych, spacerowych, zieleńców naturalnych i sztucznych, terenów wypoczynkowo-sportowych przywodnych oraz finansowaniu związanych z tym gospodarstw pomocniczych.</u> + <u xml:id="u-25.25" who="#PoselTeligaJerzy">Powodzenie realizacji planu w zakresie gospodarki komunalnej, podobnie jak w gospodarce mieszkaniowej, również w dużym stopniu zależy od właściwego stosunku użytkowników do mienia społecznego, jakim są urządzenia gospodarki komunalnej, czy to będą środki komunikacji miejskiej, czy też zieleńce.</u> + <u xml:id="u-25.26" who="#PoselTeligaJerzy">Potrzebna tu jest mobilizacja sił społecznych wychowawcze oddziaływanie.</u> + <u xml:id="u-25.27" who="#PoselTeligaJerzy">Reasumując należy stwierdzić, że w zakresie gospodarki komunalnej i mieszkaniowej oraz budownictwa mieszkaniowego osiągamy prawidłowe tempo wzrostu wydatków uwidocznionych w przedłożonym projekcie budżetu, który jest dowodem rzetelnej realizacji programu Frontu Narodowego, programu tak jednomyślnie popartego przez cały naród polski, dowodem słusznej polityki Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, na którego czele stoi Wielki Przyjaciel i Nauczyciel Ludu Polskiego — Bolesław Bierut.</u> + <u xml:id="u-25.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. gdańskiego Franciszek Murawski.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#PoselMurawskiFranciszek">Wysoki Sejmie! W budowie socjalizmu w Polsce wieś polska poczyniła ostatnio duże postępy. Rozwijająca się od czterech lat w Polsce spółdzielczość produkcyjna jako forma gospodarki socjalistycznej na wsi nabiera coraz większego znaczenia w gospodarce narodowej, w umacnianiu i utrwalaniu spójni między miastem a wsią.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#PoselMurawskiFranciszek">I nasze woj. gdańskie może poszczycić się poważniejszymi osiągnięciami w tej dziedzinie. Cztery lata temu w woj. gdańskim nie było jeszcze ani jednej spółdzielni produkcyjnej, dzisiaj ilość zarejestrowanych spółdzielni wynosi już ponad 320, a większość z nich świeci dobrym przykładem okolicy. Wyrazem tego są konkretne wyniki ilości plonów otrzymywanych z hektara; nie 10 — 11 q, jak to zbieraliśmy jeszcze na gospodarce indywidualnej, ale 18 — 30 q zbóż z ha, a właśnie takie wyniki uzyskała nasza spółdzielnia produkcyjna w Kulicach w pow. tczewskim. Dlatego też nasza spółdzielnia była w stanie dać Państwu Ludowemu 124 tony zboża wykonując 160% planu i uzyskując jednocześnie dochód, który pozwolił na rozdzielenie wśród członków od 2 do 5 ton zboża na rodzinę.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#PoselMurawskiFranciszek">Spółdzielnia nasza wykonała obowiązkowe dostawy i dostarczyła państwu ponad plan dodatkowe ilości mięsa i mleka. Hodujemy obecnie 130 sztuk bydła, 170 sztuk trzody chlewnej, 600 sztuk drobiu, co w przeliczeniu na każdy ha uprawnej powierzchni w porównaniu do gospodarstw indywidualnych w okolicy stanowi 2 do 3 razy więcej. Oto konkretne dowody wyższości gospodarki spółdzielczej nad indywidualną. A przecież takich przykładów, które stanowią świadectwo wyższości socjalistycznej gospodarki na wsi w dziele umocnienia potęgi naszej Ludowej Ojczyzny w woj. gdańskim, jak również w całym kraju, jest znacznie więcej.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#PoselMurawskiFranciszek">Te fakty dochodzą coraz głębiej do świadomości szerokich mas chłopskich i zachęcają coraz to nowe gromady do wstępowania na drogę spółdzielczej gospodarki. Już 7 tys. gromad i ponad 150 tys. chłopów zjednoczyło się w spółdzielniach produkcyjnych. Chłopi często zastanawiają się nad tym, dlaczego powstają tak znaczne różnice między wynikami pracy w gospodarce indywidualnej a spółdzielczej. Właśnie w wyniku tego zastanowienia dochodzą do odpowiednich wniosków, co z kolei pozwala im poznawać zasady, dzięki którym gospodarka uspółdzielczona dochodzi do wysokich plonów.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#PoselMurawskiFranciszek">Otóż jedną z bardzo poważnych dźwigni w rozwoju spółdzielczości produkcyjnej, na którą chcę zwrócić szczególną uwagę, jest stała troska, opieka i racjonalna pomoc ze strony Państwa Ludowego. Nie znaczy to, że spółdzielnie te powstają i pomnażają swój majątek kosztem państwa. Zasadą jest, że podstawą w organizowaniu i rozwoju spółdzielni są wkłady i uczciwa praca samych członków w zespołowym gospodarstwie. Pomoc państwa natomiast — to tysiące maszyn i traktorów w POM-ach, to setki zatrudnionych specjalistów i pracowników, którzy otaczają codzienną opieką polityczną i fachową spółdzielnie produkcyjne na wsi. Wyraża się to również w tysiącach ton nawozów sztucznych i doborowym ziarnie siewnym, wyprodukowanym i dostarczonym przez PGR-y. Pomoc ta równocześnie przychodzi ze strony aparatu terenowych rad narodowych i aparatu agrotechnicznego POM-ów. Dzięki tym wysiłkom można lepiej planować uprawy, lepiej stosować nawozy sztuczne, należycie prowadzić płodozmiany, doprowadzać do specjalizacji upraw przemysłowych, podejmować zdecydowaną walkę z chwastami i szkodnikami, na co ze strony państwa łożone są poważne sumy.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#PoselMurawskiFranciszek">Ze wzrostem ilości POM-ów w całym kraju rosną i w naszym województwie nowe ośrodki maszynowe. O ile w 1949 r. w woj. gdańskim mieliśmy 3 POM-y, to w 1952 r. osiągnęliśmy 19 POM-ów. Są jeszcze niedomagania w pracy państwowych ośrodków maszynowych. Na przykład u nas w Nowym Dworze POM nie zawarł na czas umów z siedmioma spółdzielniami produkcyjnymi, a w czasie rozpoczęcia akcji siewnej było tam unieruchomionych 7 traktorów. W spółdzielni Śliwiny pow. tczewskiego na skutek braku planu gospodarczego praca nie mogła przebiegać planowo. W POM-ie Kościerzyna w dniach gotowości do akcji wiosennej brak było części do — „Zetorów”. Niedociągnięcia te są jednak z biegiem czasu likwidowane i pomoc spółdzielniom ze strony państwowych ośrodków maszynowych z każdym dniem staje się coraz skuteczniejsza. Na przykład POM Rudno, który obsługuje spółdzielnie w pow. tczewskim, pracował dotąd jeszcze z pewnymi usterkami, a w tym roku wywiązuje się dobrze ze swych zadań, dzięki czemu po należytym obsłużeniu spółdzielni w swoim rejonie przerzucił traktory na sąsiedni teren.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#PoselMurawskiFranciszek">W zakresie współpracy rad narodowych z POM-ami istnieją również niedociągnięcia. Np. w pow. Pruszcz i Tczew z chwilą rozpoczęcia akcji siewnej plany gospodarcze spółdzielni leżały w biurku prezydium rady narodowej.</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#PoselMurawskiFranciszek">Dużą pomocą w rozwoju i umacnianiu spółdzielni są udzielane przez państwo kredyty. Spółdzielnie produkcyjne korzystają z nich na dogodnych warunkach tak co do terminu spłat, jak również co do oprocentowania. Spółdzielnie korzystają zależnie od potrzeby z kredytów krótkoterminowych (obrotowych), średnioterminowych i długoterminowych. Wkłady członkowskie w postaci inwentarza żywego i martwego, jakkolwiek stanowią początkowo podstawę rozwoju gospodarki spółdzielni, nie mogą jednak stanowić wystarczającej podstawy szybkiego gospodarczego umacniania spółdzielni. Pomoc kredytowa państwa daje rozwijającym się spółdzielniom możliwość poważnego zwiększenia środków własnych i robienia wielostronnych inwestycji. Państwo zaspokajając chwilowe potrzeby spółdzielni w postaci kredytów krótkoterminowych na nawozy i nasiona pomaga równocześnie rozwojowi hodowli przez udzielenie kredytów na zakup inwentarza żywego. W planowaniu długofalowym podstawową rolę, odgrywają długoterminowe kredyty inwestycyjne na wznoszenie budynków gospodarczych, remont i przebudowę starych. Kredyty służą również jako pomoc przy zakładaniu kultur specjalnych, jak sady, warzywnictwo itd.</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#PoselMurawskiFranciszek">Nasza spółdzielnia w Kulicach korzystała w 1950 r. z kredytu średnioterminowego na zakup 40 sztuk bydła. Pomogło nam to w rozwoju hodowli;</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#PoselMurawskiFranciszek">łącznie z naszymi wkładami, przychówkiem własnym i sztukami zakupionymi z własnych środków finansowych posiadamy dzisiaj 130 sztuk bydła. Kredyty te od roku zeszłego spłacamy.</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#PoselMurawskiFranciszek">Korzystaliśmy również z kredytów na remonty i postawienie nowych budynków, do czego dołączały się i własne środki finansowe. Z dochodu w 1952 r. wydzieliliśmy własny fundusz inwestycyjny w kwocie 64 tys. zł. Jak widzimy więc, kredyty państwowe w połączeniu z własnymi środkami finansowymi spółdzielni przy należytej, troskliwej gospodarce stwarzają mocną podstawę do trwałej rozbudowy gospodarki spółdzielczej.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#PoselMurawskiFranciszek">Opierając się na takich dobrych przykładach rozwijających się pomyślnie i spółdzielni tysiące chłopów gospodarujących indywidualnie, nie należących jeszcze do spółdzielni, przekonuje się o wyższości i korzyściach gospodarki zespołowej. Widzą oni te fakty na własne oczy, przyglądają się im, obliczają i oceniają wyniki pracy zespołowej i porównują je z własną gospodarką w pojedynkę. Ten żywy przykład dobrze gospodarujących spółdzielni produkcyjnych, których liczba w Polsce wzrasta i będzie niewątpliwie wzrastać w latach następnych coraz szybciej — to największa i nieoceniona zdobycz narodu. W tej zdobyczy uczestniczy pracujące chłopstwo utrwalając sojusz robotniczo-chłopski, dążąc do osiągnięcia nowego lepszego ustroju, ustroju socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#PoselMurawskiFranciszek">Dziś doganiają już nas inne spółdzielnie w naszym województwie, tak że już przodują nie tylko Kulice, z których ja pochodzę, ale również zaczynają nas prześcigać takie spółdzielnie produkcyjne, jak Kokoszkowy w pow. starogardzkim, Lignowy w pow. tczewskim. A takich spółdzielni będzie coraz więcej. Poważną dźwignią we współzawodnictwie z tymi spółdzielniami jest stosowanie za wzorem klasy robotniczej sztandarów przechodnich, o które ubiega się na terenie naszego województwa w tym roku kilkanaście spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#PoselMurawskiFranciszek">Budżet państwa na 1953 r., przeznaczając poważne wydatki na rozwój rolnictwa i spółdzielnie produkcyjne, stanowi w naszym państwie dalszy krok do zwycięskiego rozwoju socjalizmu na wsi i dlatego my chłopi-spółdzielcy głosować będziemy za budżetem.</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#Marszalek">Jako ostatni w dniu dzisiejszym przemówi poseł woj. warszawskiego Walenty Titkow.</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#PoselTitkowWalenty">Wysoki Sejmie! Rozpatrywany na obecnej sesji budżet państwa na 1953 r. odzwierciedla konsekwentną politykę Rządu Polski Ludowej, zmierzającą zgodnie z założeniami Planu 6-letniego do zbudowania materialno-produkcyjnej podstawy nowego, socjalistycznego ustroju w naszym kraju, do podniesienia dobrobytu i kultury szerokich mas.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#PoselTitkowWalenty">Realizacja Planu 6-letniego otworzyła przed woj. krakowskim okres burzliwego rozwoju. Sześciolatka zmienia do gruntu jego socjalne, ekonomiczne i kulturalne oblicze. Województwo, które w okresie międzywojennym, w okresie panowania Goetz-Okocimskich. Sanguszków i Habsburgów było województwem nędzy, wielkiego rozdrobnienia wsi, zastoju w przemyśle i masowego analfabetyzmu — teraz dzięki polityce Partii i Rządu, dzięki braterskiej, wielostronnej pomocy wielkiego Związku Radzieckiego szybciej niż inne województwa przechodzi drogę od kapitalistycznego zacofania do socjalistycznego rozkwitu i staje się jednym z najbardziej uprzemysłowionych województw w kraju.</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#PoselTitkowWalenty">Te przełomowe zmiany dokonują się na placach wielkich budowli socjalizmu. Znajdują swój trwały kształt w nowopowstających obiektach przemysłowych, przynoszą już dzisiaj gospodarce narodowej nowe megawaty energii elektrycznej z nowo zbudowanej elektrowni Jaworzno I i z uruchomionego przed paru dniami pierwszego turbozespołu potężnej elektrowni cieplnej Jaworzno II, przynoszą nową produkcję wielkiego kombinatu chemicznego w Dworach koło Oświęcimia, nowe tysiące kilogramów przędzy produkowanej w Andrychowie i nowe miliony sztuk cegieł z nowoczesnej cegielni w Zesławicach, a jutro dadzą krajowi nowe tony surówki, stali i blachy z giganta naszej sześciolatki — kombinatu Nowa Huta.</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#PoselTitkowWalenty">Te wielkie zmiany dotykają, wciągają, ożywiają najbardziej oddalone zakątki ziemi krakowskiej. Nowa Huta, Skawina, Dwory, Jaworzno, Kęty, Niedomice i Nowy Targ na skalnym Podhalu — oto nowa geografia, geografia sześciolatki, oto jeden łańcuch wielkiego procesu industrializacji wiążącego całe nasze napięte i twórcze życie w jedną całość, której na imię socjalistyczne budownictwo w mieście i na wsi, której na imię siła i rozkwit naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-29.4" who="#PoselTitkowWalenty">Budżet na 1953 r. zapewnia woj. krakowskiemu kontynuowanie szybkiego tempa industrializacji przeznaczając wysokie kwoty na inwestycje. Znaczy to, że proces tworzenia nowych ośrodków przemysłowych: krakowskiego z Nową Hutą i Skawińskimi Zakładami Metalurgicznymi, jaworznickiego z potężną bazą energetyczną i dalszym rozszerzaniem eksploatacji węgla, olkusko-chrzanowskiego z rozwijaniem kolorowej metalurgii, oświęcimskiego z wielką syntezą chemiczną — będzie postępował szybko naprzód.</u> + <u xml:id="u-29.5" who="#PoselTitkowWalenty">Cyfry budżetu mówią także o dalszym rozwoju oświaty, zdrowia, inwestycji komunalnych i kultury. Wzrośnie ilość szkół, przedszkoli i żłobków, wzrośnie ilość łóżek szpitalnych, ośrodków zdrowia i izb porodowych. Coraz lepiej zaspokajane będą rosnące kulturalne i materialne potrzeby społeczeństwa. W 1953 r. w porównaniu z 1938 r. będzie trzykrotnie więcej słuchaczy szkół wyższych, przeszło trzykrotnie więcej ośrodków zdrowia, sześć i pół raza więcej przedszkoli. Tych parę przykładów świadczy o przebiegających równolegle z procesami socjalistycznego uprzemysłowienia procesów rewolucji kulturalnej.</u> + <u xml:id="u-29.6" who="#PoselTitkowWalenty">Klasa robotnicza woj. krakowskiego, która w porównaniu z okresem przedwojennym prawie dwu i półkrotnie zwiększyła swoje szeregi, i inteligencja techniczna, która coraz to mocniej sprzęga swoje wysiłki i umiejętności z wysiłkami robotników, mają za sobą poważne osiągnięcia w realizacji zadań Planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-29.7" who="#PoselTitkowWalenty">Sztandarowy obiekt naszej sześciolatki, żywy i wieczny pomnik przyjacielskiej pomocy Związku Radzieckiego, wspaniały wyraz przyjaźni, którą zawsze darzył naród polski Wielki Stalin — Nowa Huta stała się dumą mas pracujących naszego województwa. Budowniczowie Nowej Huty mogą się szczycić dużymi sukcesami uzyskanymi w ciągu trzech pierwszych lat Planu 6-letniego. Od początku budowy oddali oni do użytku 1.100 tys. m^3^ budynków przemysłowych i 600 tys. m^3^ doprowadzili pod dach. Wykonano dotąd 7 milionów m^3^ robót ziemnych — do przewiezienia takiej ilości ziemi potrzebny byłby pociąg rozciągający się na przestrzeni 7000 km. Ułożono betonu i żelazobetonu 400 tys. m^3^. Pracuje już warsztat remontowy, stanowiący sam w sobie wielki zakład metalowy i jeszcze w tym roku największa w Polsce wytwórnia materiałów ogniotrwałych, stanowiąca część składową kombinatu, wypuści pierwszą produkcję.</u> + <u xml:id="u-29.8" who="#PoselTitkowWalenty">Nowa Huta wyszedłszy w 1952 r. z głębokich wykopów i fundamentów na światło dzienne, nowymi halami fabrycznymi i kominami zmienia panoramę podkrakowską, swoimi potrzebami i zagadnieniami wdziera się coraz to głębiej w całe życie województwa, nadając mu nowy socjalistyczny charakter i tworząc z prastarego zabytkowego Krakowa nowoczesny ośrodek przemysłowy, który będzie dawać Polsce więcej stali, niż dawały je huty całego kraju przed wojną.</u> + <u xml:id="u-29.9" who="#PoselTitkowWalenty">Rok 1953 będzie dla Nowej Huty decydującym i najbardziej napiętym etapem budownictwa. W tym roku decydują się terminy planowego oddania do użytku pierwszych wielkich pieców w 1954 r., pierwszych baterii koksowniczych, siłowni, aglomerowni, decydują się również sprawy należytego przygotowania frontu robót montażowych na rok przyszły w rejonie stalowni i walcowni. Zadania są duże, nie mniejsze będą też trudności. Wszelkie niedociągnięcia organizacyjne, zaniedbania w krzewieniu postępu technicznego, a trzeba powiedzieć, że są one bardzo poważne, zrywy w zaopatrzeniu w konstrukcje stalowe, sprzęt i maszyny powodowałyby dające się we znaki zakłócenia i mogłyby się odbić na terminowym oddawaniu do użytku kolejnych obiektów kombinatu.</u> + <u xml:id="u-29.10" who="#PoselTitkowWalenty">Przeświadczenie o dużej odpowiedzialności za ten etap budowy musi głęboko niepokoić wszystkie odpowiedzialne za Nową Hutę resorty państwowe, a w pierwszym rzędzie Ministerstwo Budownictwa Przemysłowego, Ministerstwo Hutnictwa i Ministerstwo Energetyki, jak również wszystkich organizatorów i kierowników w skali wojewódzkiej i budowniczych kombinatu na miejscu.</u> + <u xml:id="u-29.11" who="#PoselTitkowWalenty">Mimo wielkich trudności, jeśli chodzi o nasz bilans ciężkiego sprzętu budowlanego, byłoby pożądane, aby biorąc pod uwagę wielki zakres robót ziemnych przewidzianych na ten rok i stałe niewykonywanie planów przez Zjednoczenie Robót Ziemnych, uwzględnić w większym niż dotąd zakresie potrzeby Nowej Huty w tym sprzęcie i znacznie usprawnić organizację jego remontu.</u> + <u xml:id="u-29.12" who="#PoselTitkowWalenty">Wydaje się również słuszne, aby Ministerstwo Budownictwa Przemysłowego bardziej operatywnie nadążało w dziedzinie organizacji pracy za rozmachem robót. Nie jest właściwa taka organizacja pracy, która doprowadza do tego, że poszczególne zarządy i subwykonawcy na skutek braku koordynacji i ściśle sprecyzowanej odpowiedzialności za terminy oddawania do użytku poszczególnych obiektów naruszają w pogoni za złotówkowym wykonaniem planu harmonogramy i rzeczowe wykonanie planów. Nie jest dobra taka kontrola, która operując głównie pieniężnymi wskaźnikami wykonania planu nie uwzględnia w dostatecznej mierze wskaźników dotyczących rzeczowego wykonania planu, jakości robót i przestrzegania harmonogramów.</u> + <u xml:id="u-29.13" who="#PoselTitkowWalenty">Te niedociągnięcia organizacyjne wpływają w poważnym stopniu na to, że harmonogramy niektórych obiektów nie są dotrzymywane. Zbyt późno otwierane są fronty robót dla kolejno wchodzących na plac budowy przedsiębiorstw i w rezultacie następują opóźnienia w oddawaniu do użytku poszczególnych obiektów.</u> + <u xml:id="u-29.14" who="#PoselTitkowWalenty">Zagadnienie ulepszenia organizacji pracy, rozwijanie codziennej walki o większą wydajność pracy, o całkowite wykorzystanie mechanizmów, o szersze niż dotąd wprowadzanie postępu technicznego, wzmożenie wysiłków w dziedzinie ujawniania i wykorzystywania rezerw produkcyjnych — stanowią główny warunek wykonania napiętych zadań kombinatu w 1953 r.</u> + <u xml:id="u-29.15" who="#PoselTitkowWalenty">Budowniczowie Nowej Huty — robotnicy ziemni, murarze i montażyści, kadra inżynieryjno-techniczna dali wyraz swego patriotyzmu i poczucia wielkiej odpowiedzialności za wykonanie tegorocznego planu w zobowiązaniach, które szeroko zostały podjęte w ostatnich dniach w związku ze zbliżającym się świętem klasy robotniczej — 1 Maja. W dotychczas podjętych długofalowych zobowiązaniach budowniczowie kombinatu Nowa Huta postanowili przyśpieszyć o 16 dni roboczych oddanie do użytku 73 obiektów o ogólnej kubaturze 746 tys. m^3^.</u> + <u xml:id="u-29.16" who="#PoselTitkowWalenty">Zobowiązania podjęte przez budowniczych Nowej Huty, przez załogi innych wielkich budów, przez robotników Fabryki Lokomotyw im. Dzierżyńskiego w Chrzanowie, zakładów im. Szatkowskiego w Krakowie, przez załogi setek innych zakładów przemysłowych, członków spółdzielni produkcyjnych, chłopów z gromad gospodarujących indywidualnie i pracowników wielu instytucji świadczą o rosnącej z dnia na dzień aktywności politycznej i produkcyjnej mas pracujących, głęboko przekonanych o tym, że droga wytyczona przez władzę ludową — droga budownictwa socjalistycznego — jest jedyną drogą, która prowadzi do umacniania naszej niepodległości, do umacniania światowego obozu pokoju, do jeszcze szczęśliwszego jutra naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-29.17" who="#PoselTitkowWalenty">„Naród polski — mówi towarzysz Bierut — jest zjednoczony wolą pokoju jako największej zdobyczy narodów.</u> + <u xml:id="u-29.18" who="#PoselTitkowWalenty">...najskuteczniej bronimy pokoju pracując ze wszystkich sił nad wzmocnieniem naszego Państwa Ludowego — największej zdobyczy i dumy polskich mas ludowych, ostoi niepodległości narodu polskiego. Nieustanne wzmacnianie siły i potęgi materialnej, obronnej i kulturalnej naszego Państwa Ludowego — to najświętszy obowiązek każdego obywatela naszego kraju.” Te słowa towarzysza Bieruta znajdują co dzień potwierdzenie w praktycznej działalności wielomilionowych mas pracujących naszego kraju, w walce robotnika, chłopa i inteligenta pracującego o realizację zadań Planu 6-letniego, o realizację wspaniałych perspektyw, jakie stanęły przed naszą wyzwoloną spod jarzma kapitalistycznego Ojczyzną.</u> + <u xml:id="u-29.19" who="#PoselTitkowWalenty">Im większy jest patriotyczny wysiłek mas pracujących i im większa jest ich ofiarność, im mocniej cementuje się Front Narodowy w walce o pokój i socjalizm, im większe są osiągnięcia Państwa Ludowego na polu budownictwa gospodarczego i kulturalnego, tym trudniejsza staje się sytuacja wroga, tym bardziej rozpaczliwych i perfidnych chwyta się on metod w walce z Polską Ludową.</u> + <u xml:id="u-29.20" who="#PoselTitkowWalenty">Krzepnąca z dnia na dzień jedność polityczna narodu, stanowiąca najsilniejszą dźwignię naszego rozwoju, wywołuje wściekły atak ze strony wszystkich wrogich naszemu narodowi elementów. Niedobitki reakcji, obce agentury robią wszystko, ażeby zahamować szybkie tempo budownictwa socjalistycznego w mieście i na wsi, aby osłabić zwartość naszego społeczeństwa, aby osłabić nasze Państwo Ludowe, W tych niecnych usiłowaniach skierowanych przeciwko narodowi polskiemu — jak wskazują fakty, a w szczególności niedawny proces krakowski, który rzucił tak jaskrawe światło na stosunki w Krakowskiej Kurii Metropolitalnej bierze również udział reakcyjna część duchowieństwa.</u> + <u xml:id="u-29.21" who="#PoselTitkowWalenty">Zwierzchnie władze kościelne dotychczas nie wyciągnęły konksekwencji z faktu, że władza w Polsce na zawsze należy do ludu, że nie ma powrotu dla kapitalistów i obszarników, że wszelkie machinacje hitlerowsko-atlantyckie zakończyć się muszą sromotnym bankructwem. Toteż naruszają uparcie nawet oczywiste zobowiązania wynikające z porozumienia między Rządem a Episkopatem, nie przeciwstawiają się antynarodowej i antypaństwowej działalności szpiegów i dywersantów ukrywających się pod szatami duchownymi. Nie było dotąd ani jednego faktu napiętnowania i konkretnego wyciągnięcia konsekwencji wobec tych, którzy nadużywają stanowisk kościelnych do szerzenia zamętu i wrogiej wobec władzy ludowej działalności.</u> + <u xml:id="u-29.22" who="#PoselTitkowWalenty">Ta postawa hierarchii kościelnej świadczy o tym, że wbrew zobowiązaniom i co niemniej ważne wbrew elementarnemu poczuciu obywatelskiemu i patriotycznemu nie kieruje się ona polską racją stanu, nie przeciwdziała odwetowej i pełnej nienawiści do Polski kampanii kleru zachodnio-niemieckiego popieranego przez Watykan.</u> + <u xml:id="u-29.23" who="#PoselTitkowWalenty">Od tego stanowiska odgradza się coraz bardziej stanowczo zdecydowana większość duchowieństwa, które troszczy się o dobro Ojczyzny i chcę pracować nad umocnieniem naszego państwa. Świadczy o tym najdobitniej przebieg składania ślubowania na wierność Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przez duchowieństwo w całym kraju.</u> + <u xml:id="u-29.24" who="#PoselTitkowWalenty">W kraju naszym panuje pełna swoboda sumienia i wyznania, respektowanie uczuć religijnych, całkowita swoboda uprawiania kultu religijnego, zagwarantowana przez najwyższe prawo Rzeczypospolitej Ludowej, przez naszą Konstytucję.</u> + <u xml:id="u-29.25" who="#PoselTitkowWalenty">Wszelkie próby wichrzenia przeciwko władzy ludowej i nadużywania uczuć religijnych czy stanowisk kościelnych w celu osłabienia zwartości naszego narodu skazane są z góry na niepowodzenie. Masy pracujące naszego kraju zdobyły już tyle doświadczenia w walce z jawnymi i zamaskowanymi wrogami Polski Ludowej, że potrafią udaremnić każdą próbę ataku wymierzoną przeciwko jedności narodu i historycznym zdobyczom ludu pracującego miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-29.26" who="#PoselTitkowWalenty">Polityka Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej strzeże tych zdobyczy i najświętszych interesów mas pracujących i dlatego zmierza do umacniania naszego państwa, do ciągłego rozwoju sił wytwórczych naszego kraju, do postępu kultury i oświaty, ażeby coraz lepiej zaspokajać materialne i kulturalne potrzeby człowieka. Świadectwem tego jest budżet naszego państwa rozpatrywany obecnie przez Sejm, budżet pokojowego budownictwa, budżet postępu gospodarczego, budżet rozwoju socjalno-kulturalnych zdobyczy narodu.</u> + <u xml:id="u-29.27" who="#PoselTitkowWalenty">Masy pracujące ziemi krakowskiej swym codziennym ofiarnym trudem w fabrykach i na roli, w szkołach i na wyższych uczelniach wyrażają swoje zaufanie i poparcie dla polityki Partii i Rządu, której wiernym odbiciem jest budżet naszego państwa na rok 1953.</u> + <u xml:id="u-29.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#Marszalek">Lista mówców na dzień dzisiejszy została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony w Biurze Prac Sejmowych Kancelarii Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#Marszalek">Dalszy ciąg i zakończenie dyskusji odbędzie się na następnym posiedzeniu, jutro, w poniedziałek 27 kwietnia, o godz. 10.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 14 min.</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#Marszalek">50.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00006-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00006-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..2e31332 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00006-01/header.xml @@ -0,0 +1,85 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00006-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>6 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>6 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">6</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1953-04-27</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAndrzejewskiJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Andrzejewski Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBaronJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Baron Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFrankowskiJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Frankowski Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselIgnarStefan" role="speaker"> + <persName>Poseł Ignar Stefan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKorotynskiHenryk" role="speaker"> + <persName>Poseł Korotyński Henryk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLubienskiKonstanty" role="speaker"> + <persName>Poseł Łubieński Konstanty</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMorawskiJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Morawski Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMorcinekGustaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Morcinek Gustaw</persName> + </person> + <person xml:id="PoselOsmanczykEdmund" role="speaker"> + <persName>Poseł Osmańczyk Edmund</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPawlakStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Pawlak Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPiskorskiJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Piskorski Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSchayerWaclaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Schayer Wacław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStrzalkowskiTadeusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Strzałkowski Tadeusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSzkopJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Szkop Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSwietlikPiotr" role="speaker"> + <persName>Poseł Świetlik Piotr</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWieczorekTadeusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Wieczorek Tadeusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWojtkowskiAndrzej" role="speaker"> + <persName>Poseł Wojtkowski Andrzej</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00006-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00006-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..273980d --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00006-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,819 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">6 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 27 kwietnia 1953 r.</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszalek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Protokół 5 posiedzenia uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia, ustalony przez Prezydium Sejmu, został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Ponieważ nikt głosu nie zabiera, uważam porządek dzienny za przyjęty.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: dalszy ciąg dyskusji nad:</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">a)projektem ustawy budżetowej na rok 1953 (druki nr 16 i 18), b)sprawozdaniem Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1951 (druki nr 17 i 19).</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. opolskiego Józef Baron.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselBaronJozef">Wysoki Sejmie! Przedstawiony projekt budżetu na rok 1953 wyznacza zadania gospodarki narodowej w czwartym roku Planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselBaronJozef">Budżet nasz jest odbiciem ekonomicznym naszej polityki pokojowej, prowadzącej naród do wzrostu dobrobytu i budowy podstaw socjalizmu. Budżet nasz przewiduje największe sumy na cele rozbudowy przemysłu i rozwoju rolnictwa, na cele kulturalno-oświatowe, na budownictwo mieszkaniowe, na dalszy rozwój lecznictwa. Budżet ten to nowy wyraz troski i opieki nad masami pracującymi ze strony naszego Rządu Ludowego. Jakże odmienne są budżety w krajach kapitalistycznych, w których największe sumy daje się na zbrojenia i których to celem jest zapewnianie ogromnych zysków kapitalistom — kosztem mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselBaronJozef">Chcę omówić znaczenie budżetu z punktu widzenia rozwoju i potrzeb Opolszczyzny. Opolszczyzna poniosła ogromne straty podczas ostatniej wojny spowodowanej przez krwiożerczy faszyzm hitlerowski. Opolanie dzisiaj są pełni wdzięczności dla bohaterskiej Armii Czerwonej i Wojska Polskiego, które przyniosły wolność prastarej ziemi piastowskiej, przez 6 wieków walczącej z naporem germanizacji i ucisku.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselBaronJozef">Opolanie z największym bólem w sercu przeżywali zgon towarzysza Stalina, zdając sobie sprawę w całej pełni z tego, że Jemu zawdzięczają wszystko co im najmilsze, tj. wolność, zawdzięczają to, że nad naszą kochaną Odrą po tylowiekowej niewoli robotnicy i chłopi mogą jako wolni ludzie śpiewać polską pieśń ludową, mówić ojczystym językiem bez obawy, że za tę mowę będą musieli wędrować przez obozy i do pieców krematoryjnych, to, że są dzisiaj pełnoprawnymi gospodarzami swojej ojczystej ziemi, biorącymi czynny udział w rządzeniu krajem i w twórczej pracy w wolnej Ojczyźnie.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselBaronJozef">Dzisiaj, po 8 latach wolności na ziemi piastowskiej dymią kominy nowych fabryk, zapełniają się szkoły, świetlice radosną młodzieżą, nie potrzebującą się obawiać bicia, wyzywania i innych szykan za to, że mówi językiem ojczystym. Dzisiaj wspólnie z braćmi całej naszej Ojczyzny budujemy szczęśliwą i piękną Polskę Ludową.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselBaronJozef">Opolanie wyrażają gorącą wdzięczność Partii i Rządowi za wydatną pomoc w przekształcaniu naszej ziemi z rolniczej i mało uprzemysłowionej na przemysłowo-rolniczą.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselBaronJozef">Dzięki tej pomocy mogliśmy odbudować zniszczone zakłady: największą w Polsce olejarnię w Brzegu, zakłady przemysłu azotowego w Kędzierzynie, które faszyści szykowali kiedyś do produkcji gazów trujących, a które dziś stały się dumą nie tylko naszego województwa, lecz całej Polski, produkując coraz większe ilości nawozów sztucznych dla naszego rolnictwa; cementownie — „Groszowice”, — „Odra”, fabrykę urządzeń technicznych, zakłady koksochemiczne w Zdzieszowicach i inne.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselBaronJozef">Zbudowaliśmy wiele nowych zakładów, o których nikt za okupanta nie myślał, jak fabrykę silników w Brzegu, fabrykę kotłów w Raciborzu i wiele większych i mniejszych zakładów przemysłowych, które są poważnym czynnikiem wykonania i przyśpieszenia tempa dalszej rozbudowy przemysłu i rozwoju rolnictwa Polski Ludowej, a tym samym przyczyniają się do realizacji Planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselBaronJozef">W naszym odbudowanym przemyśle, a przede wszystkim w nowo zbudowanych zakładach znalazło zatrudnienie około 83.000 osób, w tym 28.000 kobiet. Cyfra ta mówi nam, jak poważne, nie wykorzystane rezerwy ludzkie tkwiły na wsi opolskiej. Pamiętamy, ilu to ludzi zmuszonych było wyjeżdżać co rok do Saksonii, Berlina, Hamburga, Westfalii, aby tam szukać chleba u obcego kapitalisty.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselBaronJozef">Dzisiaj ludność Opolszczyzny, której okupant wpajał propagandę o „polnische Wirtschaft”, patrzy z dumą na własne budownictwo, na sztandary przechodnie, zdobyte przez przodujące załogi w przemyśle budowlanym, chemicznym, skórzanym i szeregu innych. Robotnik opolski bierze masowy udział we współzawodnictwie socjalistycznym, wiążąc swą codzienną prace z wielkimi celami socjalistycznego budownictwa, z walką o pokój i umocnienie niepodległości kraju. Robotnik opolski z pełną świadomością spełnia swoje obowiązki w codziennej pracy, gdyż czuje się prawowitym gospodarzem zakładu pracy, ma przed sobą szeroką drogę awansu społecznego. Obecnie mamy już wielu robotników, którzy kierują wielkimi zakładami pracy, zdając w całej pełni egzamin.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselBaronJozef">Tak jak robotnik, również i chłop mało i średniorolny, uciskany dawniej przez junkrów pruskich i grossbauerów, dzisiaj z entuzjazmem wykonuje zadania Planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselBaronJozef">W realizacji tych zadań przyszło mu z wydatną pomocą Państwo Ludowe, które dało chłopstwu pracującemu Opolszczyzny przeszło 740 traktorów, 6400 maszyn rolniczych, nie mówiąc o wielomilionowych bezzwrotnych kredytach. Dzisiaj na wsi opolskiej po raz pierwszy w historii zawarczały traktory, o których to nasza wieś dawniej nawet marzyć nie mogła. Chłopi Opolszczyzny w walce o wzrost produkcji i dobrobyt wsi przechodzą coraz liczniej na spółdzielcze formy gospodarowania. Czterechsetna już spółdzielnia produkcyjna, założona miedzy wielu innymi przez chłopów miejscowych, nazwana została imieniem Marka Prawego od imienia chłopa, który za czasów pańszczyźnianych katowany i prześladowany był za organizowanie buntów chłopstwa przeciwko uciskowi pańszczyźnianemu.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselBaronJozef">Chłopstwo Opolszczyzny, biorąc dzisiaj masowy udział we współzawodnictwie, osiąga systematyczny wzrost produkcji oraz wzrost zamożności spółdzielni produkcyjnych i gospodarstw indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselBaronJozef">W ślad za rozwojem przemysłu i rolnictwa idzie rozbudowa budownictwa mieszkaniowego, budowa szkół, prewentoriów, szpitali. Na tym odcinku masy pracujące mogą się poszczycić poważnymi osiągnięciami. Zbudowaliśmy i odremontowaliśmy w 1952 r. 23.853 izb mieszkalnych, powiększyliśmy liczbę szkół z 456 do 562, budujemy nowe osiedla robotnicze w Kędzierzynie i wiele innych obiektów służących masom pracującym.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselBaronJozef">Ważne zagadnienie na Opolszczyźnie to sprawy kulturalno-oświatowe, mające pierwszorzędne znaczenie dla całkowitego zespolenia ziemi naszej z Macierzą, jak też dla wychowania nowego człowieka. Poważne sumy przeznaczone w budżetach na te cele pomogły w otworzeniu dostępu do kultury najszerszym masom pracującym, którego nigdy nie miały za czasów niewoli pruskiej. Dzisiaj w naszych przeszło 700 świetlicach i 867 zespołach świetlicowych tętni życie.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselBaronJozef">W szeroko rozwiniętym szkolnictwie średnim, które za okupanta było bardzo słabo rozwinięte i nie miał do niego dostępu prosty syn robotnika czy chłopa, dzisiaj uczy się młodzież robotnicza i chłopska. Jesteśmy z tego dumni, że z naszej Opolszczyzny na wyższe uczelnie uczęszcza już blisko 2.900 studentów. Dzięki stale rosnącej stopie życiowej młodzież i starsi mają coraz większe potrzeby kulturalno-oświatowe. Kina, teatry są przepełnione. Szerokie masy garną się do książki i pracy w zespołach świetlicowych.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselBaronJozef">Nie ulega wątpliwości, że osiągnięcia nasze mogłyby być większe, gdyby sumy przeznaczone w budżecie były w pełni i właściwie wykorzystywane. Moglibyśmy wtedy usterki i braki, jakie jeszcze istnieją, już w pewnej części usunąć. Winą tu jest często bezduszne i biurokratyczne podejście ze strony rad narodowych i różnych instytucji, które niedostatecznie kontrolują wykonanie budżetów, nie troszczą się o właściwe ich wykorzystanie. Często dopuszczają do marnotrawstwa materiałów budowlanych i innego mienia społecznego. Odbija się to w poważnej mierze na odcinku kulturalnym, na budownictwie mieszkaniowym i zdrowiu. Należałoby również, by poszczególne ministerstwa, a specjalnie Ministerstwa: Oświaty oraz Kultury i Sztuki większą troską otoczyły podległe im placówki.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselBaronJozef">W związku z brakami, jakie istnieją na Opolszczyźnie, trzeba się zastanowić nad założeniem wyższej szkoły w Opolu, przyjść z pomocą w budowie kin w takich miejscowościach jak Nysa i Opole, w budowie mostu na wyspie Bolko, gdzie znajduje się piękny park, a z którego ludność obecnie nie może korzystać, jak również w zwiększeniu tempa budownictwa mieszkaniowego w takich miejscowościach, jak Opole, Nysa, Racibórz i Koźle.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselBaronJozef">Wysoki Sejmie! Przedłożony na obecnej sesji budżet jeszcze więcej rozwinie gospodarkę i kulturę Opolszczyzny tak jak i całej naszej Polski Ludowej, powstaną nowe fabryki, nowe osiedla, szkoły, szpitale, świetlice, domy kultury. Życie zatętni jeszcze radośniej. Będzie to najlepszą odpowiedzią Adenauerom i jemu podobnym pachołkom imperializmu, czyhającym na naszą wolną ziemię.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselBaronJozef">Ludność Ziemi Opolskiej żyję i pracuje w pokoju i dla pokoju, przekonana, że na straży jej pokojowego budownictwa stoi siła naszej odrodzonej Ojczyzny — Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, uwielokrotniona sojuszem wieczystym z potężnym Związkiem Radzieckim, naszym wyzwolicielem, ostoją pokoju i niepodległości narodów.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselBaronJozef">Czujni wobec machinacji adenauerowskich odwetowców i ich protektorów zza oceanu, z tym większą radością śledzimy rozwój Niemieckiej Republiki Demokratycznej, której polityka pokojowa promieniuje również na Niemcy Zachodnie, gdzie rośnie armia obrońców pokoju, zwolenników pokojowego rozwiązania problemu niemieckiego — tak, że po obu stronach Odry żyją i działają siły pokoju, dodając nam wiary i pewności w zwycięstwo sprawy pokojowej.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselBaronJozef">Na Opolszczyźnie żyję i pracuje wolny człowiek, który raz na zawsze zrzucił z siebie jarzmo ucisku. Wolni ludzie z nad Odry i Wisły, zjednoczeni we Froncie Narodowym pod kierownictwem Partii i jej Przewodniczącego Bolesława Bieruta, jeszcze bardziej wytężą swoje siły dla pełnej realizacji Planu 6-letniego i zwycięskiej walki o pokój.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. lubelskiego Andrzej Wojtkowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Wysoki Sejmie! Prawo uchwalania ustawy budżetowej jest najważniejszym z uprawnień, jakie przysługują parlamentom. Zdając sobie z tego w pełni sprawę posłowie doceniają powagę zadania, jakie mają wykonać w czasie obecnej sesji sejmowej. W chwilach tak ważnych może się wydawać rzeczą wskazaną uświadomić sobie, jakie to cele i zadania postawił naród Sejmowi, który wyszedł z szeregów Frontu Narodowego, zadania, których realizacji mają służyć i nasze narodowe plany gospodarcze i budżety państwowe corocznie przez Sejm uchwalane.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Wśród owych zadań na pierwsze miejsce wysuwa się bezsprzecznie zadanie utrwalenia jedności narodu, objawionej tak wspaniale w ostatnich wyborach.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Jedność narodu według programu wyborczego Frontu Narodowego jest:</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">„jednością działania wszystkich Polaków, którzy chcą gospodarczego i kulturalnego rozkwitu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, szybkiego wzrostu jej siły oraz dobrobytu wszystkich ludzi pracy”, „jednością działania wszystkich, którzy chcą utrwalenia pokoju i niepodległości Ojczyzny”, „jednością w walce o szczęśliwą przyszłość narodu, w walce z tymi, którzy chcieliby naród nasz rozbić i osłabić wewnętrznie, w walce z najmitami imperializmu”, „jednością działania tych wszystkich, którzy chcą, aby znikł wszelki wyzysk pracy, aby każdy służył narodowi według zdolności i otrzymywał zapłatę według pracy”, „jednością działania wszystkich Polaków, którzy chcą, aby Polska — „wolna wśród wolnych, równa wśród równych i wspierających się wzajemnie narodów” — otoczona była gorącą przyjaźnią i szacunkiem całej postępowej ludzkości, wnosząc swój wkład do walki o pokój, postęp i sprawiedliwość społeczną”, jest wreszcie — „jednością wszystkich, którzy gotowi są oddać swe myśli, zapał i siły w walce o zwycięskie wykonanie historycznych planów narodowych — planów uprzemysłowienia i wszechstronnego rozwoju Polski”.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Jedność tak pojęta i tak umotywowana objęła cały naród, mimo jego niejednolitości pod względem poglądu na świat, objęła bowiem wierzących i niewierzących, marksistów i katolików. Porwała nas wszystkich potężna wymowa programu wyborczego Frontu Narodowego oraz świadomość i przekonanie oparte na poprzednich osiągnięciach Polski Ludowej, że ci, co ów program stworzyli, są zdolni do pokierowania jego wykonaniem.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Wśród owych osiągnięć mających tak silną wymowę w oczach mas należy na pierwszym miejscu postawić dokonanie historycznego zwrotu, polegającego na związaniu się przyjaźnią, braterstwem i przymierzem z narodami Związku Radzieckiego. Po raz pierwszy Polska w swojej tysiącletniej historii nie odczuwa bezpośredniego, wrogiego nacisku na swe granice. Coraz bardziej utrwala się przekonanie nawet w krajach imperialistycznych, że granica na Odrze i Nysie jest granicą pokoju.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Naród nasz coraz dokładniej zdaje sobie sprawę z tego, czym jest dla Polski związanie się z obozem pokoju, widząc jak miliony ludzi, dobrej woli przechodzą z obozu, w którego interesie jest wojna, do obozu, którego interesy są w ogóle nieodłączne od zachowania pokoju, do obozu, który na swoich sztandarach wypisał hasła postępu oraz hasła równości i niezawisłości wszystkich narodów.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Jednym z największych osiągnięć Polski Ludowej jest przywrócenie oblicza czysto polskiego naszym Ziemiom Odzyskanym. Siedem milionów Polaków, którzy się osiedlili na tych ziemiach, przeobraziło je w taką samą rdzennie polską część naszego państwa, jaką stanowiły za Piastów. Chlubnie spełniły swoje zadanie nie tylko owe masy milionowe ludu, ale i władze Polski Ludowej. Chodzi jeszcze tylko o usunięcie ostatnich, pozostałych śladów tymczasowości, stanowiących ważne atuty w rękach odwetowców neohitlerowskich z Adenauerem na czele. Chodzi o zaprowadzenie stałej organizacji Kościoła na Ziemiach Odzyskanych, tak aby się w niczym nie różniła od organizacji Kościoła na pozostałych ziemiach Polski. Tego wymaga polska racja stanu, to jest tylko logiczną konsekwencją niewzruszonej prawdy, że — „zarówno prawa ekonomiczne, historyczne, kulturalne, religijne jak i sprawiedliwość dziejowa wymagają, aby Ziemie Odzyskane na zawsze należały do Polski” — jak to czytamy w Porozumieniu z dnia 14 kwietnia 1950 r.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Rośnie i pogłębia się świadomość katolików polskich, poczucie nierozerwalnej więzi z Polską Rzecząpospolitą Ludową. W kształtowaniu nowego życia katolicy polscy biorą przecież bezpośredni, codzienny udział. Ich patriotyzm i uczucie dumy narodowej z powodu olbrzymich osiągnięć Polski Ludowej stopiły się w jedną całość z walką o nowy ustrój społeczno-gospodarczy.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Ale są jeszcze wśród nich, zarówno wśród katolików świeckich jak i duchownych, wyjątki. Są to ci, co kurczowo trzymają się przezwyciężonego u nas ustroju, ci co nie rozumieją, że — jak to określił poeta — — „przeżytych kształtów żaden cud nie wróci do istnienia”. Nie dostrzegają oni głębokich przemian zachodzących w świecie, a jeżeli dostrzegają, nie wierzą w ich nieodwołalność. Nie doceniają oni, jak brzemienna w nieszczęścia dla Polski jest postawa niektórych książąt Kościoła, nie tylko w Niemczech Zachodnich, ale i gdzie indziej.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Jednakże wśród katolików dokonuje się olbrzymia ewolucja, a potężny prąd ogólnonarodowy, realizujący nowe formy bytowania narodowego, porywa z sobą wszystkich ludzi dobrej woli, nawet tych, co jeszcze niedawno usiłowali płynąć przeciw prądowi.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Przejście na pozycje Frontu Narodowego zostało ułatwione upowszechniającym się i pogłębiającym przekonaniem, że reforma rolna przeprowadzona w roku 1944 — 1945, że unarodowienie przemysłu i bankowości, że wyzwolenie się narodu — „spod panowania kapitalistów i obszarników, którzy niepodległość traktowali jak towar na sprzedaż”, to procesy historyczne nieodwracalne, że rozkwitu gospodarczego i kulturalnego Polski nie można osiągnąć tymi środkami, których zastosowanie w okresie przedwojennym doprowadziło ją do katastrofy wrześniowej.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Naród postanowił raz na zawsze zerwać z tradycjami feudalno-kapitalistycznymi i nawiązać — by je kontynuować i dalej rozwijać — do tradycji postępowych polskiego renesansu i polskiego wieku oświecenia, do tradycji swoich walk wyzwoleńczo-narodowych, do tradycji walki klasowej chłopów i robotników polskich.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">O takich reformach, jakie przeprowadziła Polska Ludowa, marzył przed więcej niż stu laty Karol Libelt, filozof i konspirator demokratyczny, snujący plany zorganizowania wspólnej własności i zorganizowania wspólności pracy jako źródeł bogactwa narodowego i rozkwitu kultury narodowej. — „Stan taki — pisał — gdyby kraj cały był własnością narodu, byłby to stan największego bogactwa narodowego”, stan, w którym „najogromniejsze stawać by mogły instytucje przemysłu, nauki i sztuki”.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Nawrót do dawnych, przedwojennych stosunków, na przykład nawrót do zdobywania środków materialnych na uprzemysłowienie kraju w drodze zaciągania pożyczek zagranicznych, doprowadziłby niechybnie do ponownego oddania Polski w niewolę kapitału obcego, co więcej, powrót kapitalistów i obszarników oznaczałby powrót do nędzy dla najszerszych mas i do przekształcenia Polski w kolonię państw imperialistycznych.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Tylko droga do socjalizmu jest jedyną drogą do ugruntowania naszej niepodległości, do wzrostu kultury i dobrobytu. Na wsi zaś socjalizm — to spółdzielnie produkcyjne. — „Nie ma innego sposobu budowania socjalizmu na wsi jak tylko poprzez rozwój spółdzielczości produkcyjnej” — stwierdził Bolesław Bierut na pierwszym Krajowym Zjeździe Spółdzielczości Produkcyjnej.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Przekonanie to toruje sobie zwycięsko drogę. A Episkopat polski, wychodząc z założenia, — „że misja Kościoła może być realizowana w różnych ustrojach społeczno-gospodarczych, ustanowionych przez — „władzę świecką”, zobowiązał się wyjaśnić to duchowieństwu”, aby nie sprzeciwiało się rozbudowie spółdzielczości na wsi.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Podźwignięcie kraju z ruin i zniszczeń wojennych, odbudowa Warszawy, Wrocławia i Gdańska, wzniesienie setek nowych fabryk i stworzenie takich gałęzi przemysłu, jakich Polska nigdy przedtem nie posiadała, przeobrażenie Polski z zacofanego kraju rolniczego w kraj przemysłowo-rolniczy — oto dalsze potężne argumenty, które scementowały jedność narodu. Z radosnym zdumieniem obserwował naród fantastyczny wręcz, w porównaniu ze stosunkami przedwojennymi, rozkwit czytelnictwa w kraju, w którym nareszcie została pokonana hańbiąca klęska analfabetyzmu, w którym nareszcie ziściły się wieszcze rojenia o docieraniu klasycznych utworów literatury polskiej i literatury światowej — „pod strzechy”.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Przejście klęski bezrobocia do niepowrotnej przeszłości, zapewnienie pracy i zarobku każdemu, co w stosunkach przedwojennych wydawało się marzeniem nieziszczalnym, umożliwienie robotnikom korzystania z wczasów wypoczynkowych, z uzdrowisk i sanatoriów, danie im możliwości uczenia się i podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych, a tym samym i awansu społecznego, otoczenie opieką chłopów pracujących indywidualnie czy zespołowo, umocnienie gospodarstw chłopów średniorolnych, wyzwolenie inteligencji pracującej z poniżającej zależności od pracodawców i wyzyskiwaczy prywatnych, wreszcie zapewnienie młodzieży polskiej przyszłości, której w warunkach ustroju kapitalistycznego nie widziała przed sobą — oto osiągnięcia, które stały się podstawą świetnego zwycięstwa koncepcji Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">A co jest rzeczą najważniejszą, to uczynienie wszystkiego, co należało uczynić, w zakresie obronności państwa. Osiągnięcia w tym zakresie podsumował Bolesław Bierut w słowach budzących entuzjazm i dumę narodową, w słowach następujących:</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">„Polska przestała być krajem biednym, bezbronnym i niezaradnym... Minął i nie wróci nigdy wrzesień 1939 r., minęła i nie wróci nigdy hańba bezsilności naszego kraju wobec najeźdźców.” Reszty dokonała wizja Polski jako kraju potężnego i nowoczesnego przemysłu, jako kraju rozwijającego się postępowego rolnictwa, jako kraju wysokiej kultury, jednego z przodujących krajów Europy; wizja wyczarowana w programie wyborczym Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Na zakończenie należy powiedzieć kilka słów o ustosunkowaniu się mas pracujących miast i wsi Lubelszczyzny do słusznej polityki Rządu w zakresie dalszego uprzemysłowienia kraju i przebudowy rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Masy pracujące miast i wsi Lubelszczyzny widzą w dotychczasowych narodowych planach gospodarczych, a specjalnie w planie gospodarczym i budżecie na rok 1953, jedyną drogę do zlikwidowania zacofania gospodarczego naszego terenu i pamiętają dobrze sformułowanie ustawy o Planie 6-letnim, mówiące, że celem planu jest — „podnieść poziom aktywności gospodarczej i kulturalnej zacofanych wschodnich i centralnych części kraju”.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Masy pracujące miast i wsi województwa lubelskiego nie tylko pamiętają brzmienie ustawy, ale widzą i przekonują się codziennie i na każdym kroku, że zamierzenia Rządu nie pozostają tylko programem, że przeciwnie, z żelazną konsekwencją wcielane są w życie w tempie dotychczas niespotykanym. Zaciera się już w pamięci obraz województwa lubelskiego sprzed 1939 r. — terenu wyłącznie rolniczego, traktowanego jako rezerwuar taniej siły roboczej.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Do bezpowrotnie minionej już przeszłości należy przeludniona i nękana bezrobociem wieś lubelska, w której stałym gościem były nędza i głód.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Wraz ze wzrostem stopy życiowej ludności naszego województwa rozbudowana została poważnie sieć szkół podstawowych, średnich, ogólnokształcących i zawodowych oraz szkolnictwo wyższe. Szeroko otworzyliśmy podwoje szkół dla młodzieży robotniczej i chłopskiej i uczyniliśmy z nich kuźnię nowego, młodego pokolenia, wychowanego w duchu umiłowania naszego budownictwa socjalistycznego i proletariackiego internacjonalizmu.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Poważny wzrost ilości szkół średnich z 37 w 1939 r. do 57 w 1953 r., szkół zawodowych z 30 w 1939 r. do 71 w 1953 r. świadczy wymownie o stale postępującej rozbudowie naszego szkolnictwa.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Ilość udzielanych stypendiów dla młodzieży szkół średnich, obejmujących 3.500 uczniów, jest wyrazem realnej pomocy materialnej dla dzieci robotników i chłopów, garnących się do nauki i wiedzy, niedostępnej dla nich za rządów sanacyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Do 1939 r. Lubelszczyzna posiadała na swym terenie jedną tylko wyższą uczelnię, dziś mamy trzy wyższe uczelnie liczące łącznie 6.116 studentów, z których 68% korzysta ze stałej pomocy stypendialnej. Wśród tej młodzieży akademickiej 25% studiujących wywodzi się ze środowiska robotniczego, 65% z chłopskiego, a 10% z inteligencji pracującej.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Na przestrzeni lat od 1944 do 1952 wybudowano w naszym województwie 105 szkół dla 30 tys. młodzieży i wyremontowano około 70 budynków szkolnych.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Rozpoczęto na terenie m. Lublina budowę miasteczka uniwersyteckiego, w którym znajdą pomieszczenie nowocześnie urządzone zakłady naukowe i domy akademickie. Już dzisiaj 2.265 studentów korzysta z oddanych do użytku domów akademickich.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Wzrosła i wzrasta ciągle liczba sił techniczno-inżynieryjnych, zatrudnionych w realizacji wielkiego Planu 6-letniego na Lubelszczyźnie. Kadra tych sił wynosi już dzisiaj przeszło 4 tysiące osób.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">W samym tylko przemyśle wzrosła kadra inżynieryjno-techniczna z 1.400 osób w 1938 r. do 2.990 osób w 1952 r., czyli o 120%.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Dzisiaj na Lubelszczyźnie widzimy z każdym rokiem coraz więcej kominów i obiektów fabrycznych.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Zbudowane zostały i rozbudowują się szybko poważne obiekty przemysłu kluczowego:</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">1)Fabryka Samochodów Ciężarowych im. Bolesława Bieruta w Lublinie — jedna z wielkich w naszym kraju budów przemysłu maszynowego, 2)Kraśnicka Fabryka Wyrobów Metalowych — pracująca najbardziej nowoczesnymi maszynami i automatami, 3)Cementownia w Rejowcu — trzecia co do wielkości cementownia w kraju, 4)wielkie Zakłady Przetworów Tłuszczowych w Bodaczowie, których produkcja oparta została na surowcach miejscowych, 5)Fabryka Żelatyny w Puławach, 6)Fermentownia Tytoniu w Krasnymstawie, 7)Przetwórnia Owoców w Zagłobie i Nieledwi, 8)Zakłady Mięsne i Chłodnie w Lublinie i Zamościu, 9)nowoczesna Fabryka Wag w Lublinie, 10)Wytwórnia Sprzętu Instalacyjnego w Poniatowej i wiele innych większych i mniejszych zakładów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Niezależnie od obiektów nowych rozbudowane i zmodernizowane zostały zakłady stare, jak cukrownie, drożdżownie, browary, gorzelnie i Fabryka Maszyn Rolniczych w Lublinie.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Przyczyniło się to w poważnym stopniu do zwiększenia produkcji, która wzrosła w porównaniu z 1938 r. o 560%. W ten sposób wzmożona produkcja przemysłowa stała się mocnym czynnikiem pogłębienia sojuszu robotniczo-chłopskiego i umocnienia spójni między miastem i wsią.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Mimo rozwoju przemysłu województwo nasze jest nadal obszarem wielkiej produkcji rolnej. W 1952 r. zwiększyła się powierzchnia upraw o przeszło 25.000 ha w stosunku do 1951 r. Wzrósł areał uprawy pszenicy o 35.000 ha, jęczmienia o 31.000 ha, buraka cukrowego o 28%, lnu i konopi o 31%, tytoniu o 23%. Zbiory pszenicy z 1 ha podniosły się w stosunku do 1951 r. o 2 q, a żyta o 1,5 q.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">W 1951 r. województwo nasze z wielkim opóźnieniem realizowało plan obowiązkowych dostaw, w 1952 r. państwowy plan skupu zboża wykonano w terminie.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Już w roku ubiegłym poważnie przyczyniliśmy się do zaopatrzenia naszego Śląska w mięso i ziemniaki. Wysłaliśmy poważne ilości pszenicy lubelskiej.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">W celu stałego oddziaływania naszych naukowców na wieś zorganizowano ich spotkania z przodującymi chłopami, pracownikami rolnictwa. Naukowcy nasi biorą aktywny udział w upowszechnianiu wiedzy rolniczej, a szereg z nich jest czynnymi działaczami rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Z przedłożonego przez Rząd projektu ustawy budżetowej wynika jasno, że tegoroczny plan i budżet są planami pokojowego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-5.43" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">W tym ujęciu uwydatnia się wyraźna różnica pomiędzy naszą gospodarką a gospodarką państw kapitalistycznych.</u> + <u xml:id="u-5.44" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Tegoroczny plan gospodarczy i budżet są najbardziej przekonywającym dowodem, że konsekwentnie i coraz skuteczniej budujemy naszą siłę, że wznosimy mocne podstawy niezależności Ojczyzny i dobrobytu wszystkich ludzi pracy, że zapewniamy sobie w ten sposób najlepsze warunki rozwoju.</u> + <u xml:id="u-5.45" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. warszawskiego Henryk Korotyński.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselKorotynskiHenryk">Wysoki Sejmie! Pragnę zabrać głos w związku z tymi działami budżetu, które obejmują sprawy książki, prasy i radia — a więc sprawy upowszechnienia wiedzy i kultury w Polsce, sprawy zaspokajania potrzeb kulturalnych milionowych mas narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselKorotynskiHenryk">Mówić o tym to szczególnie wdzięczne zadanie. Mówić o tym to głęboka radość dla posła na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, która w ciągu 8 zaledwie lat dokonała niepomiernie więcej niż całe pokolenia poprzednie, która wielu, wielu milionom swoich synów i córek, dawniej wyzutych i wydziedziczonych z dóbr kulturalnych, otworzyła szeroko bramy do wiedzy, literatury, sztuki. Słowo najwybitniejszych twórców, postępowa myśl społeczna i polityczna, wiedza uczonego badacza dociera dziś coraz szerszym strumieniem do miast, wsi i miasteczek — odmienia, prostuje, podnosi ludzi, czyni ich świadomymi obywatelami i współgospodarzami Ludowej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselKorotynskiHenryk">Z czymże przed wojną mógł stanąć na mównicy poseł któregokolwiek burżuazyjnego sejmu w Polsce, gdyby miał mówić o sprawach upowszechnienia kultury?</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselKorotynskiHenryk">Gdyby nie chciał mijać się z prawdą, musiałby wziąć do ręki — „Mały Rocznik Statystyczny” i w nim wyczytać, że 23% ogółu ludności powyżej 10 roku życia, a więc z górą 6 milionów obywateli ani czytać ani pisać nie umiało. Tych 6 milionów ludzi, gdyby nawet stać ich było na kupno książki czy gazety, nie mogłoby ani wiersza przeczytać, bo ich oczy zakrywało bielmo analfabetyzmu.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselKorotynskiHenryk">Poseł z lat przedwrześniowych, gdyby wziął do ręki — „Pamiętniki Chłopów” i — „Pamiętniki Bezrobotnych”, znalazłby tam wśród wielu innych podobnych takie np. słowa czterohektarowego chłopa z powiatu łomżyńskiego:</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselKorotynskiHenryk">„Co się tyczy do czytania gazet i książek... to o kupnie nie ma i mowy... no, co jakiś czas wpadnie w rękę gazeta, to się z wielką chęcią czyta, a prenumerować, to nie ma sposobu i nie wiem, kiedy będzie ten sposób... żeby człowiek mógł sobie choć tego używać, co by mógł sobie gazetę jedną i drugą stale mieć, jakie książki dobre do czytania, żeby miał za co kupić.” A ja, poseł ludowego Sejmu, mogę oświadczyć, że dziś około 1.400.000 rodzin chłopskich prenumeruje gazetę — „Gromada — Rolnik Polski”, około 300.000 — „Chłopską Drogę”, około milion kobiet wiejskich prenumeruje tygodnik — „Przyjaciółka”, a przeciętnie na gminę wypadają trzy biblioteki.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselKorotynskiHenryk">Poseł z — „dobrych przedwojennych czasów”, gdyby nie chciał mijać się z prawdą, musiałby przeczytać jakże typową dawniej skargę gospodyni wiejskiej, która w 1933 r. tak o swoich córkach pisała: — „Są to dziewczęta niezwykle zdolne, wzorowo się uczą i zdumiewająco są pojętne. W tym roku jedna już kończy 7 oddziałów, a na przyszły rok druga. Ogromną mają chęć uczyć się dalej, ale cóż z tego? Co ja nieszczęsna biedna matka na to poradzę? Chciałabym wywalczyć im lepszą dolę od swojej, bo wiem jak mnie ciężko było żyć na świecie, a teraz jeszcze ciężej patrzeć na niedolę swych dzieci i beznadziejną ich przyszłość. Gdybym miała jakieś znajomości, jakąś protekcję, to starałabym się na wszystko umieścić dziewczynki w jakiejś szkole zawodowej, ale nie znam nikogo takiego.” A ja, poseł ludowego Sejmu, mogę głosić znaną wszystkim prawdę, że dziś chłopskie córki nie potrzebują żadnych znajomości ani niczyjej protekcji, żeby dostać się nie tylko do szkoły zawodowej, ale także na uniwersytet czy politechnikę. Przed robotniczo-chłopską młodzieżą nie stoją dziś perspektywy tułaczki za chlebem na obce ziemie, ale otwarte mury bibliotek, szkół i wyższych uczelni. I ona, ta młodzież z ludu pracującego się wywodząca, stanowi dziś ogromną większość w aulach uniwersytetów i laboratoriach politechnik.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselKorotynskiHenryk">I dziś inne listy piszą obywatele. Oto jeden spośród dziesiątków tysięcy — list chłopa Antoniego Kałużnego z gromady Kiełczygłów w woj. łódzkim, list do gazety — „Gromada — Rolnik Polski”:</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselKorotynskiHenryk">„W mej gromadzie Kiełczygłów za rządów sanacyjnych zaledwie listonosz przynosił tygodniowo 4 gazety na całą gromadę, a dziś nie ma w Kiełczygłowie takiego obywatela, gdzie by listonosz nie przynosił mu gazety. Dziś dzieci w Kiełczygłowie uczą się na nowych ładnych książkach. Dziecko biednego chłopa zaledwie kończyło 2 klasy szkoły powszechnej i już musiało szkołę przerwać i iść na wyzysk kułacki, paść bydło za trochę lichej strawy i za stare niedodarte przez dzieci kułaków ubranie — takie były wyższe szkoły dla dzieci biednych chłopów w gromadzie Kiełczygłów... A jak jest dziś? — pisze dalej ob. Kałużny — Dziś książka i gazeta daje nam do ręki broń moralną, uczy nas i wychowuje, daje nam mądre wskazówki, jak należy żyć i pracować dla dobra swego i dobra Polski Ludowej.” Tak, dziś chłop czyta nie tylko gazety i tygodniki dla wsi przeznaczone, ale także coraz częściej sięga po miejskie pismo codzienne. I oto w kwietniu br. mamy około 300.000 zamówień ze wsi na gazety centralne i wojewódzkie, czyli o 60% więcej niż w tym samym okresie roku ubiegłego. Dziś nie ma już w Polsce ani jednego województwa bez terenowego pisma codziennego, a wydaje się, że w niedalekiej przyszłości powinna stanąć sprawa dzienników powiatowych, jak najbardziej bezpośrednio związanych z każdym miasteczkiem, gminą i spółdzielnią produkcyjną.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselKorotynskiHenryk">Rozwijają się nieustannie gazety fabryczne i rośnie ich rola w zakładzie produkcyjnym. Mamy nigdy dawniej nieznany szeroki wachlarz pism fachowych: technicznych, rolniczych, lekarskich i innych.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselKorotynskiHenryk">A książki? Dobre książki polskich i obcych autorów szerokim strumieniem idą przez kraj, trafiają tam, gdzie były dawniej nieznanym gościem. Były tu przez jednego z przedmówców przytaczane liczby bardzo charakterystyczne, które warto przypomnieć, a mianowicie, w ciągu 7 lat działalności wydawniczej w Polsce Ludowej osiągnęliśmy 580 milionów egzemplarzy książek, podczas gdy w Polsce przedwojennej przez całe dwudziestolecie międzywojenne wydano ich 400 milionów, a zatem w Polsce Ludowej co roku wydaje się 4 razy więcej książek dla 25 milionów obywateli, niż przed wojną dla 35 milionów obywateli. Gdy wkrótce będziemy obchodzić doroczne Dni Oświaty, Książki i Prasy, będzie to prawdziwe święto upowszechnienia kultury w Polsce, a gdy w 1933 r. organizowano — „Tydzień Książki Polskiej”, w ówczesnym tygodniku — „Świat” można było przeczytać takie słowa:</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselKorotynskiHenryk">„Miałem pisać o — „Tygodniu Książki Polskiej”, a nawinął mi się tytuł „Tragedia”. Bo istota rzeczy, o której mówić będziemy, jest taka, że połowa ludności polskiej nie wie, co to jest książka, a druga połowa nie wie, za co ją kupić.” W Polsce Ludowej sam tylko Mickiewiczowski — „Pan Tadeusz” osiągnął 1,6 mln nakładu, a Stalinowski — „Krótki Kurs Historii WKP(b)” około 1,5 mln nakładu. Dzieła Prusa zostały wydane w ilości przekraczającej 2 mln egzemplarzy, Orzeszkowej — 1,4 mln, Sienkiewicza — ponad milion. Dzieła wielkich koryfeuszów myśli marksistowskiej Lenina i Stalina osiągnęły nakład 14.168.000 egzemplarzy i poszły w naród obok dzieł największych polskich poetów i pisarzy.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselKorotynskiHenryk">Nasze instytucje wydawnicze nie zapomniały o twórcach epoki Odrodzenia i Oświecenia i udostępniają poznanie bogatej przeszłości kulturalnej naszego narodu. Mamy już piękne wydanie poezji Kochanowskiego i Trembeckiego oraz pism Staszica i Jezierskiego, a będziemy mieli w roku bieżącym dzieła ojca naszej literatury narodowej Mikołaja Reja i dalej — Wacława Potockiego, Ignacego Krasickiego, Andrzeja Frycza-Modrzewskiego, Joachima Lelewela, pełną korespondencję Fryderyka Chopina.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselKorotynskiHenryk">Rozpocznie się w roku bieżącym pełne, krytyczne wydanie dzieł Aleksandra Fredry, a zakończy się pomnikowe wydawnictwo — „Słownika Języka Polskiego” Karłowicza, Kryńskiego i Niedźwiedzkiego. Wyjdą nowe tomy dzieł Lenina, II tom — „Kapitału” Marksa, ukaże się nowy tom pism Przywódcy i Nauczyciela naszego narodu Bolesława Bieruta. Rozpocznie się także wydawanie dzieł wodza Chin Ludowych Mao Tse-tunga.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselKorotynskiHenryk">Szerokim nurtem popłynie dalej literatura piękna narodów radzieckich, masowo czytana przez polskie wsie i miasta, literatura, która uczy i wychowuje nowego, socjalistycznego człowieka.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselKorotynskiHenryk">Powstaje młoda, socjalistyczna literatura polska, która podejmuje coraz śmielej tematy współczesne, obrazuje to, co nowe w naszym życiu. Walka o władzę ludu, trud i patos wielkiego budownictwa, przebudowa wsi, przemiany w ludziach — stają się treścią nowych powieści i poezji. Mamy książki o współczesności pióra Kazimierza i Mariana Brandysów, Jerzego Andrzejewskiego, Witolda Zalewskiego, Andrzeja Brauna, Jacka Bocheńskiego, Marii Jarochowskiej i innych. Mamy świetną — „Pamiątkę z celulozy” Igora Neverly'ego, powieść gorąco i serdecznie przyjętą przez masowego czytelnika i w ciągu roku niespełna rozsprzedaną w 170 tys. egzemplarzy. Szeroka popularność tej najwybitniejszej polskiej pozycji literackiej po wojnie wyraża się nie tylko nakładem, który nadążyć nie może za zapotrzebowaniem. O poczytności tej książki świadczą również stosy listów, które autor otrzymuje od czytelników z kraju i spoza granic naszego państwa, tak że musiał zaangażować sekretarkę, aby móc odpowiedzieć na tysiące listów, które otrzymuje.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselKorotynskiHenryk">Mamy książki Stryjkowskiego, Mirosława Żuławskiego, Stanisława Zielińskiego, którzy ukazują problemy współczesnego życia w krajach zachodnich. Mamy dwie wysokiej wartości pozycje o zdradzie i klęsce 1939 r. — — „Wrzesień” Jerzego Putramenta i — „Dni Klęski” Wojciecha Żukrowskiego. Czytelnicy i zarazem wielbiciele talentu wybitnych pisarzy starszego pokolenia — Marii Dąbrowskiej, Juliana Tuwima, Jarosława Iwaszkiewicza, Zofii Nałkowskiej z żywą i serdeczną sympatią dowiadują się o ich pracy nad nowymi dziełami, które dziś znajdą w Polsce wdzięcznego masowego odbiorcę.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselKorotynskiHenryk">Nowy czytelnik oczekuje od licznej plejady naszych twórców dalszych tomów dobrej literatury o dniu dzisiejszym, o nowych czasach, w których żyję i których jest współtwórcą, o nowych sprawach, które są naszymi wspólnymi sprawami.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselKorotynskiHenryk">Obok dzieł współczesnych pisarzy polskich, radzieckich i postępowych pisarzy Zachodu wydawnictwa nasze dadzą w roku bieżącym nowe tomy bądź wydania zbiorowe klasyków literatury światowej — Szekspira, Byrona, Gogola, France'a, Stendhala, Gorkiego, Turgieniewa, Lwa Tołstoja i wielu innych.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselKorotynskiHenryk">Podjęte będą wydawnictwa — „Biblioteki Laureatów Nagród Stalinowskich” i „Biblioteki Międzynarodowych Stalinowskich Nagród Pokoju”. Jak w roku ubiegłym, tak i w roku bieżącym wydanych będzie przez RSW — „Prasa” 10 milionów najtańszych książek po zł 2,40 tom.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselKorotynskiHenryk">Oto przykładowo tylko zilustrowane bogactwo działalności wydawniczej w Polsce Ludowej, działalności możliwej dzięki pomocy państwa, działalności obliczonej nie na zysk, lecz mającej przed sobą cel wielki i najpiękniejszy: uczynić z naszej Ojczyzny kraj ludzi oświeconych i kulturalnych. Z każdym rokiem jesteśmy bliżsi tego celu.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselKorotynskiHenryk">Niemniej w zakresie rozpowszechniania książki dużo jest niewykorzystanych możliwości i niemało zmarnowanych środków. Większość rad narodowych stawia sprawy książki i gazety gdzieś na szarym końcu, nie okazuje należytej pomocy bibliotekom i nowopowstałym radom czytelnictwa i książki. Aparat gminnych spółdzielni, który tyle mógłby zrobić dla czytelnictwa na wsi, książkę traktuje po macoszemu. A przecież dotarcie ze słowem drukowanym do każdego zakątka kraju to nie jest proces automatyczny. Nie wystarczy sam fakt, że książek jest dość. Czyjeś ręce muszą je podsunąć czytelnikowi i czyjeś słowa zachęcić do otwarcia książki i do czytania. W tym zakresie wszystkie ogniwa władz terenowych i aktyw społeczny mają wielkie możliwości.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselKorotynskiHenryk">Teraz kilka słów o innej ważnej sprawie — o listach do redakcji. Wielomilionowy, dla kultury już zdobyty czytelnik w nowej Polsce nie jest biernym konsumentem książki, gazety i radia. Głęboka orka rewolucji społecznej i rewolucji kulturalnej wydobyła marnowane dawniej zasoby aktywności obywatelskiej, drzemiące w masach prostych ludzi. Jednym z najcenniejszych tej aktywności objawów są listy do gazety, listy do radia. Są tych listów tysiące — setki tysięcy. Pisze wieś, pisze miasto. Jedna tylko gazeta — „Gromada — Rolnik Polski” otrzymała w pierwszym kwartale br. 21.560 listów, a Polskie Radio w tymże samym okresie — 31.000 samych listów interwencyjnych (nie licząc innych, w sprawie informacji). Jest w tych listach dużo czujnej, obywatelskiej krytyki, śmiało podejmowanej walki z biurokratyczną plagą, z kumoterstwem, z chytrą kułacką czy WRN-owską robotą. Jest w tych listach dużo gospodarskiej troski o dobro społeczne, o wyższą jakość produkcji rolnej i przemysłowej, jest dużo inicjatywy ze strony ludzi, którzy dziś są już czynnymi współtwórcami życia polskiego, a nie jego biernymi uczestnikami. Jest w tych listach wiele słusznych skarg i zażaleń na bezduszność, — „sobiepaństwo”, łamanie praworządności przez te czy inne organy terenowej władzy państwowej, przez miejscowych — „kacyków”.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselKorotynskiHenryk">Te listy, te sygnały stanowią bezcenną więź gazety i radia z masami pracującymi, ale — i to mocno z tej trybuny podkreślić pragnę — sprawa listów, skarg, wniosków i zażaleń, kierowanych do prasy to bynajmniej nie jest sprawa obchodząca tylko prasę. W tych listach mówi naród, w tych listach mówią nasi wyborcy. Wnioski wypływające z ich słusznej krytyki powinny być realizowane, a ich słuszne zażalenia powinny być załatwiane do końca. Tymczasem ileż jeszcze mamy formalistycznego traktowania sygnałów, skarg i zażaleń obywateli przez różne organy władzy i administracji państwowej! Ileż jest jeszcze — co gorsza — faktów karygodnego tłumienia krytyki przez biurokratów, warchołów i kumotrów.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselKorotynskiHenryk">W grudniu 1950 r. Rada Państwa i Rada Ministrów oraz Komitet Centralny PZPR podjęły uchwały w sprawie należytego rozpatrywania i załatwiania skarg i zażaleń ludzi pracy oraz krytycznych uwag w prasie.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselKorotynskiHenryk">Uchwała Komitetu Centralnego PZPR podkreśliła mocno: — „... Niezwykle ważnym narzędziem usprawnienia i kontroli działalności naszego aparatu państwowego są zażalenia i skargi ludzi pracy oraz krytyczne korespondencje w prasie codziennej i periodycznej... Skargi te i zażalenia ujawniają często błędy w pracy aparatu państwowego, pomagają likwidować biurokratyczne wypaczenia, przyczyniają się do wykrywania nadużyć i przestępstw, a nieraz działalności wroga.” Uchwała Rady Państwa i Rady Ministrów stanowczo i ostro potępiła „wszelkie próby hamowania lub tłumienia krytyki, w szczególności przez groźby lub inne formy straszenia korespondentów robotniczych i chłopskich, jak również obywateli składających odwołania i zażalenia”. Wszelkie takie próby — głosiła uchwała — — „winny być natychmiast piętnowane i surowo karane jako przestępstwo w myśl postanowień ustaw karnych”.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselKorotynskiHenryk">Te uchwały Rady Państwa, Rady Ministrów i Komitetu Centralnego dały poważne rezultaty, ale w dalszym ciągu — i trzeba to stwierdzić z tej trybuny — nie są one w pełni i nie wszędzie przestrzegane. Jest to ważne zadanie całego aparatu państwowego — rad narodowych, centralnych urzędów, ministerstw — walczyć o skuteczność, o realizację krytyki idącej od mas pracujących, o załatwienie do końca słusznych skarg i zażaleń obywateli.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselKorotynskiHenryk">„Trzeba tępić bezlitośnie — mówił Bolesław Bierut — występujące tu i ówdzie tendencje duszenia krytyki przez biurokratów i szkodników środkami nacisku administracyjnego, brać energiczniej w obronę i opiekę korespondentów robotniczo-chłopskich, uważniej wnikać w skargi i sygnały czytelników.” Naszym również zadaniem, Obywatele Posłowie, jest — pamiętając o tym wskazaniu Bolesława Bieruta — reagować ostro na wszelkie przekroczenia i bezduszność w tych sprawach, troszczyć się o to, jaki jest w naszych okręgach wyborczych stosunek do krytyki w prasie, do sygnałów i skarg czytelników.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselKorotynskiHenryk">Oto świeże dwa przykłady tłumienia krytyki, które dziś rano z jednego pisma dostałem. — „Chłopska Droga” gazeta szeroko idąca na wieś polską ma korespondentów z różnych części kraju, np. obywatela Wojciecha Albrechta, pracownika Gminnej Rady Narodowej Młyny i pracowniczkę POM-u, tow. Mistrzek. Oboje pisali krytyczne listy do prasy o pracy w jednym wypadku Gminnej Rady Narodowej, w drugim wypadku o pracy POM-u. Oboje zostali za te krytyki zwolnieni dyscyplinarnie, ona nawet w okresie choroby. Ta decyzja była zatwierdzona przez Prezydium Powiatowej Rady Narodowej. Gazeta uparcie i słusznie dobijała się o zbadanie tej sprawy. Zwolnienia zostały cofnięte, winni ukarani, inspektor organizacyjny Powiatowej Rady Narodowej zdjęty z pracy; ponadto wyciągnięto jeszcze inne konsekwencje.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselKorotynskiHenryk">Ale przykłady takiego tłumienia krytyki dzieją się w dalszym ciągu i nie zawsze gazeta da sobie z tym wszystkim radę, nie zawsze wie, nie zawsze ten zastraszony tłumieniem krytyki korespondent odwoła się do gazety. Dlatego jest ważną sprawą, żeby aparat terenowych władz i my, posłowie, zainteresowali się tym i domagali łamania tego rodzaju objawów, tym bardziej, że bardzo często na tłumienie krytyki są różne sposoby — nie karze się korespondenta wprost wyrzuceniem go z pracy, ale, przeciwnie, awansuje się go do innej fabryki czy instytucji, żeby pozbyć się tego krytyka, który zna dobrze stosunki instytucji i dobrze je krytykuje. W takich wydatkach dyrektor umie się postarać o awans dla korespondenta. Więc i takie są sposoby. A są i inne, np. dopiero w trzy lub cztery miesiące no krytycznej korespondencji następuje prześladowanie, szykanowanie korespondenta, żeby tego nie łączyć z jego krytyką w prasie. Tego rodzaju działalność nie zawsze jest łatwa do wykrycia i tym bardziej wielka powinna być z naszej strony o te sprawy troska i opieka.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselKorotynskiHenryk">Wracając do sprawy prasy, prasa w Polsce Ludowej stała się nieocenionym łącznikiem i silną więzią między władzą ludową a narodem. Dziś mamy już taką strukturę organizacyjną prasy, że nie ma żadnego województwa bez własnej gazety, a niektóre mają ich dwie i trzy, tak że wszystkie warstwy społeczne, bez mała wszystkie grupy zawodowe mają swoją gazetę lub czasopismo.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselKorotynskiHenryk">Prasa w Polsce Ludowej stała się już w wysokim stopniu głosem opinii publicznej. Setki tysięcy ludzi — z korespondentami robotniczo-chłopskimi na czele — pisują listy do gazety. Tysiące działaczy partyjnych, gospodarczych, społecznych — bynajmniej nie dziennikarzy — drukuje w prasie swoje artykuły.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselKorotynskiHenryk">Troską rad narodowych, naszą również troską, Obywatele Posłowie, winno być to, aby gazeta ocierała jak najszerzej, aby była czytana powszechnie, aby w jeszcze większej mierze stanowiła pomoc dla władzy ludowej, dla Partii w realizacji wielkich planów gospodarczych, przemieniających Polskę, aby rosła rola wychowawcza prasy.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselKorotynskiHenryk">Podobnie jak prasa, tak i Polskie Radio dociera dziś szeroko do całego kraju. Na 1 marca br. mieliśmy w Polsce prawie dwa miliony abonentów radiowych, czyli dwa miliony rodzin w Polsce słucha dziś radia. Oprócz rozgłośni centralnej w Warszawie pracuje 8 rozgłośni wojewódzkich, przeciętnie nadających po dwie i pół godziny własnego terenowego programu. Poważnym osiągnięciem Polskiego Radia w roku ubiegłym było uruchomienie 6 ekspozytur radiowych w Białymstoku, Lublinie, Rzeszowie, Kielcach, Opolu i Olsztynie, a w tym roku projektuje się założenie dwóch nowych ekspozytur w Zielonej Górze i Koszalinie. Ekspozytury te w niedalekiej przyszłości przekształcone będą w samodzielne wojewódzkie rozgłośnie, tak że niedaleki jest czas, kiedy każde województwo, podobnie jak ma swoją gazetę, będzie miało własną rozgłośnię radiową.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PoselKorotynskiHenryk">Nastąpiło zbliżenie programu Polskiego Radia do terenu: audycje ekspozytur wojewódzkich i radiowęzłów powiatowych czerpią swoją treść z lokalnego życia, zajmują się konkretnymi sprawami i konkretnymi ludźmi. Do Polskiego Radia napływają, jak już wspomniałem, olbrzymie ilości listów i sygnałów od słuchaczy z miast i wsi, twórczy, krytyczny głos opinii publicznej rozlega się coraz częściej również na falach radiowych.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PoselKorotynskiHenryk">Nie znaczy to bynajmniej, aby programy Polskiego Radia i nasze gazety osiągnęły już poziom ideowo-polityczny na miarę swoich odpowiedzialnych zadań w Państwie Ludowym. Nasze gazety, nasze programy radiowe mają jeszcze wiele braków, które słusznie krytykuje czytelnik i słuchacz. Potrzeby czytelnika i słuchacza wyrosły i nie zawsze potrafimy im sprostać. Sporo jest jeszcze deklaratywności i ogólników w naszej publicystyce, nierzadko język jej jest ubogi i sztampowy, nie dość konkretnie i przekonywająco wyjaśniamy np. charakter naszych trudności, nie zawsze w porę zabiegamy drogę propagandowej dywersji wroga.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PoselKorotynskiHenryk">Pożądane jest, aby krytyka i samokrytyka — w większej niż dotychczas mierze — objęły również prasę i radio i przyczyniły się do podnoszenia poziomu programów radiowych i gazet.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PoselKorotynskiHenryk">Mimo jednak licznych jeszcze braków i niedostatków, prasa i radio w Polsce Ludowej stały się ważnym w naszym życiu instrumentem wychowania ideowo-politycznego.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PoselKorotynskiHenryk">W przeciwieństwie do prasy kapitalistycznej, prasy sprzedajnej, wysługującej się posiadaczom, ogłupiającej i demoralizującej czytelników, oddanej w pacht obozowi wojny — prasa i radio w Polsce Ludowej wysoko podnosi sztandar socjalistycznej moralności, walczy o pokój i braterstwo między narodami, służy człowiekowi pracy. Prasa jest w coraz większym stopniu wyrazicielką opinii publicznej.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#PoselKorotynskiHenryk">Budżet państwa, który dziś uchwalić mamy, daje duże możliwości dalszego rozwoju prasy, radia i wydawnictw książkowych. Możliwości te powinny być i niechybnie będą wykorzystane. Wskazanie Bolesława Bieruta, który nazwał — „upowszechnienie wiedzy i kultury najważniejszym i zarazem najbardziej zaszczytnym zadaniem” — obowiązuje.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. olsztyńskiego Józef Piskorski.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselPiskorskiJozef">Wysoki Sejmie! W czwartym roku Planu 6-letniego, kiedy podsumowujemy dotychczasowe osiągnięcia i kreślimy wytyczne dla dalszej pracy naszego przemysłu, rolnictwa i handlu, pragnąłbym zwrócić uwagę Wysokiego Sejmu na stosunkowo skromny, ale ważny odcinek naszej gospodarki, jakim jest rzemiosło.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselPiskorskiJozef">W Polsce obecnie czynnych jest około 90.000 indywidualnych warsztatów rzemieślniczych, zatrudniających około 130.000 ludzi. Potencjał gospodarczy rzemiosła wyraża się jednak nie tylko ilością warsztatów i zatrudnionych w nim rzemieślników, ale przede wszystkim wartością społeczną świadczonych usług.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselPiskorskiJozef">Droga rzemieślnika do Polski Ludowej nie była ani prosta, ani łatwa. Wyrastał on i żył w większości w środowisku zaśniedziałym, zaskorupiałym, obarczonym tradycjami i zwyczajami przeszłości, nacechowanej chęcią dorabiania się majątku we własnym warsztacie.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselPiskorskiJozef">Środowisko kapitalistyczne mamiło rzemieślnika złudą bogacenia się, wskazując mu przykłady Chowańczaków, Leszczyńskich, Hiszpańskich i wielu innych, którzy jakoby własną pracą dorobili się fortuny. Rzemieślnikowi nie łatwo było wyrwać się z ideologii drobnokapitalistycznej, dla której celem samym w sobie było zdobywanie pieniądza wszelkimi dozwolonymi czy niedozwolonymi sposobami i środkami.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselPiskorskiJozef">W okresie okupacji hitlerowskiej rzemiosło polskie, poddane wyniszczającej polityce najeźdźców, poniosło olbrzymie straty w ludziach i dobytku. Niepełna suma strat materialnych przekroczyła 2 miliardy złotych przedwojennych, to znaczy połowę ówczesnego rocznego budżetu państwowego.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselPiskorskiJozef">Po odzyskaniu niepodległości naszej Ojczyzny dzięki wiekopomnemu zwycięstwu Związku Radzieckiego nad okupantem hitlerowskim rzemiosło znalazło nowe warunki rozwojowe. W wyniku wielkich osiągnięć budownictwa socjalistycznego, dokonującego się wysiłkiem całego narodu, pod przewodem klasy robotniczej i jej Partii — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, narastało wśród rzemiosła zaufanie do władzy ludowej. Rzemieślnik w swej codziennej pracy znajduje liczne dowody, że jedynie władza ludowa gwarantuje naszej Ojczyźnie niepodległość i rozkwit we wszystkich dziedzinach naszego życia.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselPiskorskiJozef">Na tle tych przemian, na tle poważnych osiągnięć gospodarczych wzrasta stopniowo zaufanie rzemieślnika do władzy ludowej, do poczynań gospodarczych Rządu Ludowego, do gospodarki uspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselPiskorskiJozef">Pod wpływem poważnych osiągnięć naszej gospodarki narodowej powoli ustępują obciążenia ideologii drobnokapitalistycznej ze świadomości rzemieślnika, staje się on coraz bliższym klasie robotniczej i jej Partii — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w walce o budowę nowego ustroju.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselPiskorskiJozef">Polska Ludowa troszczy się o ludzi pracy i otacza ich opieką. Rzemiosło widzi tę troskę i opiekę naszej władzy ludowej. Rzemieślnik bierze coraz większy udział w życiu publicznym. Widzimy go m. in. w radach narodowych, gdzie wspólnie z robotnikiem, chłopem i inteligentem decydują w terenie o żywotnych sprawach związanych z bytem człowieka pracy.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselPiskorskiJozef">Na odcinku pracy gospodarczej rzemieślnika nastąpił przełom. O ile dawniej z jego usług korzystał przeważnie tzw. bogaty klient, zasobny w gotówkę, o tyle dziś klientami warsztatów rzemieślniczych są w olbrzymiej większości ludzie pracy. Zaspokajając ich codzienne życiowe potrzeby rzemieślnik przyczynia się walnie do usprawnienia ich zdolności wykonawczych —do lepszej realizacji zadań produkcyjnych. Dobrze i szybko naprawione obuwie czy ubranie człowieka pracy, wyremontowany pług czy wóz, doprowadzone do użytku narzędzie pracy —to zwiększenie wykonania naszych planów gospodarczych, to patriotyczny wkład rzemieślnika w wykonanie Planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselPiskorskiJozef">W kształtowaniu nowego oblicza rzemiosła usiłuje pomóc mu również i Stronnictwo Demokratyczne, które rozwinęło pracę ideologiczno-wychowawczą na bazie rzemiosła, wskazało rzemiosłu właściwą drogę rozwojową, drogę towarzyszenia klasie robotniczej w marszu do socjalizmu. Poziom uświadomienia społeczno-politycznego rzemieślnika stale wzrasta. Dowodem tego jest coraz szersze włączanie się rzemieślników indywidualnych do świadczenia usług dla świata pracy oraz ciągły wzrost rzemieślniczych spółdzielni pomocniczych i spółdzielni pracy.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselPiskorskiJozef">Zasada dobrowolności obowiązująca przy zrzeszaniu się w spółdzielnie wzmocniła jeszcze bardziej zaufanie rzemieślnika do tej formy gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselPiskorskiJozef">W walce między starą formą pracy rzemieślnika a nową, we współzawodnictwie między warsztatem indywidualnym a spółdzielczym coraz bardziej uwidocznia się przewaga warsztatu spółdzielczego.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselPiskorskiJozef">Warsztat spółdzielczy zwycięża dlatego, że dzięki zastosowaniu postępu technicznego i wprowadzeniu nowoczesnych metod pracy umożliwia rzemieślnikowi lepsze, pełniejsze i szybsze niż dotychczas zaspokajanie potrzeb mas pracujących. Rzemieślnik — spółdzielca ma zapewniony godziwy zarobek, korzysta ze wszystkich zdobyczy socjalnych, może czerpać w całej pełni z bogatego dorobku kulturalnego i oświatowego naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselPiskorskiJozef">Narodowy Plan Gospodarczy na rok 1953 postawił przed rzemiosłem poważne zadania, a mianowicie: — „zwiększyć zakres asortymentów, podnieść jakość świadczonych usług dla zaspokojenia bytowych potrzeb ludności, rozszerzyć sieć punktów usługowych, zwłaszcza na wsi”.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselPiskorskiJozef">Rzemieślnicy w pracy tej napotykają jednak na pewne trudności wynikające z niedoceniania wagi i roli rzemiosła przez niektóre ogniwa naszej administracji, jak również z biurokratycznego stosunku do spraw rzemiosła pewnych organów central spółdzielczych.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselPiskorskiJozef">Jakiego rodzaju są te trudności?</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselPiskorskiJozef">Należy zaliczyć do nich przede wszystkim niedostateczny przydział przez organy władzy ludowej lokali na punkty usługowe celem pełniejszego rozbudowania sieci usług rzemieślniczych. Odbiło się to szczególnie na akcji zacieśnienia spójni między miastem i wsią. We Wrocławiu np. na 50 wniosków w sprawie przydziału lokali dla punktów usługowych Wydział Handlu załatwił pozytywnie zaledwie 2.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselPiskorskiJozef">Poważną trudnością jest również sprawa regularnego zaopatrywania w surowce i materiały pomocnicze. Mimo niewątpliwej poprawy w stosunku do lat poprzednich ciągle jeszcze brak jest uregulowania tego zagadnienia w sposób skuteczny. Okólnik Ministra Handlu Wewnętrznego nr 6 z czerwca roku ubiegłego nakładał na gminne spółdzielnie — „Samopomocy Chłopskiej” obowiązek zaopatrywania rzemieślników świadczących usługi dla wsi w niezbędne do tego materiały. W praktyce liczne gminne spółdzielnie nie wywiązały się z tego obowiązku, ponieważ treść okólnika nie została przez niektóre rady narodowe przekazana w teren, względnie brak było zarządzeń wykonawczych. Miało to miejsce np. w województwie lubelskim. Okólnik ten przeleżał w biurze Wydziału Handlu Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej kilka tygodni!</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselPiskorskiJozef">Ważnym etapem na drodze uspołecznienia rzemiosła są — jak wiadomo — spółdzielnie pomocnicze, które zrzeszają indywidualnych rzemieślników, włączając stopniowo ich drobne warsztaty do gospodarki planowej. Wbrew intencjom Rządu w terenie często nie docenia się tej wstępnej formy spółdzielczości. Spółdzielniom pomocniczym nie zapewnia się ciągłości pracy, nie udziela się im dostatecznej pomocy. Winę za to ponoszą częściowo Związek Spółdzielni Przemysłowych i Rzemieślniczych, właściwe związki branżowe i terenowe rady narodowe.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselPiskorskiJozef">Poważne zadanie na odcinku uspółdzielczania przypada również samorządowi gospodarczemu rzemiosła. Skupiając ogół rzemiosła indywidualnego, ma on za zadanie współdziałać w realizacji wytycznych władzy ludowej w zakresie pełnego wykorzystania potencjału gospodarczego warsztatów rzemieślniczych, stopniowego ich przechodzenia od gospodarki indywidualnej do gospodarki zespołowej, zapewniania pomocy i opieki indywidualnej rzemieślnikom świadczącym usługi na rzecz świata pracy, ze szczególnym uwzględnieniem rzemiosła wiejskiego, rzemiosła na Ziemiach Zachodnich, oraz zawodów zanikających. Praca kulturalno-oświatowa, prowadzona za pośrednictwem organizacji cechowych, przyczynia się do podniesienia świadomości mas rzemieślniczych. Dużą trudność w rozwijaniu tej działalności nastręcza brak lokali na świetlice, szczególnie w mniejszych ośrodkach.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselPiskorskiJozef">Niepokojącym objawem jest fakt nierównomiernego zaspokajania potrzeb terenu przez rzemiosło usługowe. Zdarzają się przypadki, iż w niektórych małych miasteczkach brak jest w ogóle fryzjera, optyka czy zegarmistrza. Ma to miejsce w pewnych punktach woj. szczecińskiego. Także w woj. olsztyńskim, na Ziemi Warmińskiej i Mazurach, które reprezentuję, zanotować można szereg braków i niedociągnięć w usługach rzemieślniczych na wsi. W niektórych powiatach naszego województwa, zwłaszcza północno-wschodnich, wieś odczuwa brak usług rzemieślniczych, jak kowali, kołodziei, rymarzy, co utrudniało i opóźniało pracę w tegorocznej planowej wywózce drewna. Wiertnictwo i naprawa studzien są nierównomiernie rozmieszczone na naszym terenie, a cztery zaledwie warsztaty usługowe tej branży nie mogą zaspokoić potrzeb ludności. Brak rzemieślniczych punktów usługowych na wsi utrudnia chłopom naprawę maszyn i narzędzi rolniczych, bez których nie sposób należycie wykonać prace związane z produkcją rolną, a biorąc pod uwagę rolniczo-hodowlany charakter naszego terenu, należałoby na ten odcinek zwrócić większą uwagę.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselPiskorskiJozef">Stan ten wymaga szybkiej zmiany. W tym celu należałoby otoczyć troskliwą opieką rzemieślników wiejskich oraz rzemieślników rzadkich specjalności (np. rzemiosło artystyczne, mechanikę precyzyjną, optyków, szewstwo ortopedyczne) i wykorzystać ich, zwłaszcza starszych rzemieślników, jako instruktorów do szkolenia nowych kadr.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselPiskorskiJozef">Liczna młodzież rzemieślnicza ma trudności szkolenia się w zawodach rzemieślniczych na skutek nieuregulowania tej sprawy przez właściwe czynniki. Centralny Zarząd Szkolenia Zawodowego Ministerstwa Przemysłu Drobnego i Rzemiosła oraz Związek Izb Rzemieślniczych powinny usunąć trudności, hamujące rozwój szkolenia zawodowego w rzemiośle. Jeśli istnieją przeszkody ze strony innych resortów, to należałoby raz jeszcze rozważyć możliwości sunięcia tych przeszkód. Pamiętać bowiem należy, iż rzemiosło szkoli uczniów nie tylko dla swych warsztatów, ale również dla przemysłu spółdzielczości pracy.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselPiskorskiJozef">Wśród rzemiosła rozwija się coraz bardziej racjonalizatorstwo i nowatorstwo. Cechowe poradnie techniczne oraz kluby racjonalizatorskie zgłaszają coraz więcej wniosków racjonalizatorskich i projektów wynalazków, współpracując z przemysłem i spółdzielczością. Podam kilka drobnych przykładów.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselPiskorskiJozef">Edward Kaleta, mistrz blacharski z Krakowa, opracował nowy sposób łączenia rur spustowych bez użycia cyny i kwasu solnego.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselPiskorskiJozef">Ludwik Liberski, elektromechanik ze Szczecina, wynalazł automatyczny przełącznik do biegu maszyn.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselPiskorskiJozef">Henryk Brauliński, mechanik z Warszawy, skonstruował szereg nowych urządzeń w dziedzinie przemysłu medycznego.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselPiskorskiJozef">Tomasz Stefański, ślusarz z Chorzowa, zastosował ulepszone dysze do czyszczenia gazu wielkopiecowego.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselPiskorskiJozef">Ze wszystkich stron kraju nadchodzą do władz Stronnictwa Demokratycznego liczne meldunki o podjętych zobowiązaniach dla uczczenia Święta Pracy 1 Maja. Oto kilka przykładów:</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselPiskorskiJozef">Załoga Spółdzielni Galanteryjno-Skórzanej imienia Manifestu Lipcowego w Białymstoku zobowiązała się wykonać roczny plan produkcji na 10 tygodni przed terminem, osiągnąć 100% produkcji pierwszego gatunku, zebrać i odstawić poza planem jedną tonę złomu, zorganizować koło sportowe i urządzić boisko.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselPiskorskiJozef">Pomocnicza Spółdzielnia Mechaników i Optyków w Warszawie zobowiązała się wykonać roczny plan produkcyjny do 31 października br., uzyskując 100% produkcji pierwszego gatunku, wprowadzić nowe asortymenty, wyeliminować reklamacje w dziale napraw maszyn biurowych, zorganizować w zrzeszonych warsztatach zbiórkę złomu i odprowadzić go dc składnic.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselPiskorskiJozef">Cech Rzemiosł Różnych wraz ze Spółdzielnią Pomocniczą Wielobranżową w Ostródzie zobowiązał się wyremontować, urządzić i otworzyć w dniu 1 maja bieżącego roku świetlicę dla miejscowego rzemiosła uspołecznionego i indywidualnego. Członkowie tego cechu w ramach zobowiązań indywidualnych wykonają ponadto szereg robót dla PGR-ów, spółdzielni produkcyjnych i przedszkoli.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselPiskorskiJozef">Liczni rzemieślnicy w całym kraju podejmują również indywidualne zobowiązania w zakresie usług i produkcji. Tak np. kowal Feliks Cichomski z Gdańska umocuje na Domu Rzemiosła antyczną tablicę i dostarczy do zbiornicy 3 tony złomu. Ślusarz Jan Mikrowski ze Stalinogrodu wyremontuje silnik benzynowy lub ropowy dla PGR-u itd.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselPiskorskiJozef">Głęboki patriotyzm, umiłowanie Ojczyzny zbliżają rzemieślników do robotników i chłopów pracujących. Proces to ciągły, obejmujący coraz szersze rzesze rzemieślników w miarę przenikania do ich świadomości prawdy o Polsce Ludowej, o Polsce budującej wspólny dom dla wszystkich swych dzielnych i pracowitych obywateli.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselPiskorskiJozef">Opierając się na przyjaźni ze Związkiem Radzieckim, biorąc z niego przykład, korzystając z jego bezinteresownej braterskiej pomocy — budujemy wszyscy ofiarną, codzienną pracą lepsze jutro dla naszej Ludowej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselPiskorskiJozef">Rzemieślnik polski związany z masami ludowymi wykona swe zadania. W codziennym trudzie pomnażać będziemy bogactwo narodowe naszego kraju, twórczą swą pracą bronić będziemy pokoju dla dobra wszystkich współobywateli.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. szczecińskiego Jerzy Andrzejewski.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselAndrzejewskiJerzy">Wysoki Sejmie! Zabierając głos w dyskusji nad projektem ustawy budżetowej na rok 1953 chcę jako pisarz zająć się kilkoma zagadnieniami kulturalno-oświatowymi.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselAndrzejewskiJerzy">W listopadzie roku 1947, w przemówieniu — „O upowszechnienie kultury” wygłoszonym na otwarciu radiostacji we Wrocławiu, towarzysz Bolesław Bierut stwierdził, że celem zlikwidowania — „układu społecznego starych stosunków polityczno-gospodarczych” oraz wy karczowania tego wszystkiego, co pozostawiła po sobie — „puścizna wynaturzeń w psychice ludzkiej, puścizna zacofania, ciemnoty, obskurantyzmu, upośledzenia kulturalnego... musimy czynić równocześnie wysiłki w dwóch kierunkach”.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselAndrzejewskiJerzy">Jakież to są kierunki?</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselAndrzejewskiJerzy">„Po pierwsze — stwierdził wówczas towarzysz Bierut — w kierunku najszybszej odbudowy kraju i podniesienia materialnych warunków bytu całego narodu, a przede wszystkim warstw pracujących;</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselAndrzejewskiJerzy">po drugie — w kierunku uzdrowienia wynaturzonej przez niesprawiedliwy ustrój społeczny psychiki ludzkiej i likwidacji zacofania, podnoszenia poziomu oświaty i kultury najszerszych mas ludowych... Cechą znamienną przeżywanego przez nas okresu jest to, że nie wybrane tylko warstwy i nie wyjątkowe tylko postacie, nie indywidualni bohaterowie ani elita wytrawnych smakoszów wiedzy, sztuki czy kultury działają dziś na potężnej scenie dziejowych przemian naszego narodu. Cechą znamienną tego okresu jest właśnie to, że miliony najprostszych ludzi weszły na tę scenę życia publicznego, że pragną one stać się czynnymi, a nie biernymi tylko jej uczestnikami, że stają się one stopniowo świadomym i twórczym czynnikiem dziejów.” Te wskazania towarzysza Bieruta sprzed lat sześciu stały się własnością całego narodu. Nie ma już dzisiaj w naszym kraju ani jednego uczciwie i poważnie myślącego Polaka, który by nie dostrzegał, że rewolucyjnym przemianom kształtującym nasze życie polityczne, społeczne i gospodarcze towarzyszą również rewolucyjne przemiany kulturalne. Wprawdzie jeszcze i dzisiaj można spotkać jednostki, które nie doceniają doniosłości zagadnień kulturalno-oświatowych, traktując je jako luksus, na który Polska Ludowa może na razie poczekać, ponieważ najważniejszą sprawą jest produkcja i dopiero jak się z nią uporamy, będzie czas na kulturę. Trzeba jednak stwierdzić, że z takim niesłusznym, niesocjalistycznym podejściem do zagadnień kultury spotykamy się coraz rzadziej, natomiast coraz jaśniej i pełniej ugruntowuje się w świadomości naszego narodu zrozumienie podstawowej prawdy naszego ustroju, iż twórcza siła idei socjalistycznej ogarnia równocześnie i przekształca całość ludzkich spraw, że dąży do zaspokojenia zarówno materialnych jak i duchowych potrzeb człowieka, że nie tylko nie ma rozdziału pomiędzy produkcją a kulturą, lecz przeciwnie, istnieje pomiędzy tymi dziedzinami naszej rzeczywistości ścisła łączność, ponieważ wzrost naszej produkcji służy wzrostowi naszej kultury, a wzrost kultury, wzrost wiedzy i świadomości mas pracujących służy wzrostowi produkcji.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselAndrzejewskiJerzy">Wiemy dobrze, że gdy w Stanach Zjednoczonych wzrasta na przykład produkcja przemysłu hutniczego, to ten fakt nie przyczynia się w żadnym stopniu do likwidacji analfabetyzmu, który szerzy się wśród murzyńskich robotników stanu Luizjana, pracujących przy uprawie kawy i bawełny. Wiemy, że gdy wzrasta produkcja coca-coli, to nie pociąga to za sobą wzrostu nakładu książek albo wzrostu stypendiów dla uczącej się młodzieży.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselAndrzejewskiJerzy">My natomiast w naszej Ojczyźnie mamy całkowitą pewność, że dzięki naszej stali, naszemu węglowi, naszym stoczniom i wielkim kombinatom w Wizowie czy Piotrkowie mogą powstawać i rzeczywiście powstają nowe świetlice i domy kultury, nowe kina i wystawy objazdowe, nowe muzea, nowe teatry i zespoły amatorskie. W tym pokojowa siła i humanistyczne piękno naszej rzeczywistości, iż każde osiągnięcie ludzkich rąk i umysłów daje u nas życie innemu osiągnięciu służącemu człowiekowi, wspomaga je, podpiera i umacnia. Wiemy, że z drzew, które jeszcze dzisiaj szumią nad mazurskimi jeziorami, jutro nasz górnik, spółdzielca wiejski lub młody naukowiec będą mieli nowe meble. Wiemy również, że po długiej wędrówce bogaty plon lasów olsztyńskich wróci do swojej ziemi i wierszami Mickiewicza, prozą Prusa, pieśniami Moniuszki trafi do gromadzkich bibliotek, do wiejskich i fabrycznych świetlic.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselAndrzejewskiJerzy">Jesteśmy słusznie dumni z gospodarczej mapy naszego Planu 6-letniego. Ale mamy prawo do równie zasłużonej dumy, gdy pochylimy się nad kulturalną mapą naszej Ojczyzny i ogarniemy nasze wielkie osiągnięcia w tej dziedzinie, już nawet nie w stosunku do lat przedwojennych, ale na przestrzeni ostatnich trzech lat.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselAndrzejewskiJerzy">Znikły przede wszystkim z tej mapy plamy analfabetyzmu, tego haniebnego spadku po ustroju wyzysku i ciemnoty mas pracujących. Polska Ludowa zlikwidowała tę hańbę. W r. 1949 mieliśmy 73 teatry stałe i objazdowe — w r. 1952 liczba ich podniosła się do 84. Zamiast 17 oper, filharmonii i orkiestr symfonicznych w r. 1949 — w roku ubiegłym mieliśmy ich 23. Liczba 99 muzeów z r. 1949 podniosła się w r. 1952 do 116, a jakąż wymowę posiadają tu cyfry: w r. 1949 zwiedziło nasze muzea 3,5 miliona ludzi, w r. 1952 — ponad 6,5 miliona. W r. 1949 Centralny Zarząd Bibliotek przy Ministerstwie Kultury i Sztuki rozporządzał 6,5 milionami książek w terenie, w r. 1952 — 14 milionami. Warto przypomnieć, że przed wojną mieliśmy zaledwie 7.000 bibliotek publicznych, w r. 1952 mamy ich na terenie całej Polski wliczając punkty biblioteczne — 86.000. Albo inne dane: w 1949 r. zaledwie 400.000 ludzi miało możność usłyszenia w terenie koncertu symfonicznego lub opery. W roku 1952 liczba tych słuchaczy przekroczyła milion. W r. 1949 mieliśmy ponad 1.500 koncertów symfonicznych, w r. 1952 takich samych koncertów odbyło się 3.500. W okresie tych trzech lat ilość przedstawień wzrosła o blisko 7.000, a liczba widzów teatralnych o 2 1/2 miliona.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselAndrzejewskiJerzy">Są to niewątpliwie duże i doniosłe osiągnięcia. Utwory Fredry i Gorkiego, Chopina, Beethovena i Mussorgskiego, obrazy Norblina, Matejki i Gierymskiego znajdują coraz to szersze rzesze odbiorców. Kształtuje się w masach pracujących wiedza o naszej postępowej tradycji, wiedza o współczesności. Na naszych oczach dokonuje się największy w naszej historii przełom: socjalistyczna rewolucja kulturalna.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselAndrzejewskiJerzy">Lecz największe nawet osiągnięcia nie powinny nam przesłaniać istniejących jeszcze braków i niedomagań. I tak np. w stosunku do politycznych, gospodarczych i społecznych przemian naszej wsi wciąż jeszcze w sposób niedostateczny dociera do terenu wiejskiego kultura. Cyfry obrazujące obsłużenie objazdowymi wystawami plastycznymi i muzealnymi wskazują na zaniedbanie terenu wiejskiego. Podkreślić również trzeba, że dane za rok 1952 wykazują spadek w stosunku do roku poprzedniego. Również imprezy Centralnego Zarządu Teatrów, Centralnego Zarządu Oper, Filharmonii i Instytucji Muzycznych, Artosu oraz Zjednoczonych Przedsiębiorstw Rozrywkowych wciąż jeszcze w niedostateczny sposób docierają na wieś. I tak w 1952 r. na teren wiejski przypada zaledwie 8,3% imprez zorganizowanych przez wszystkie wyżej wymienione instytucje, a ilość widzów wiejskich stanowi tylko 5,4% widzów teatralnych w skali ogólnokrajowej.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselAndrzejewskiJerzy">Zdajemy sobie dobrze sprawę, że gdy staje konieczność większego niż do tej pory nasycania terenu wiejskiego wartościowymi imprezami kulturalnymi — napotykamy na rozliczne trudności, i to trudności zarówno materialne i techniczne jak i te, które wynikają niejednokrotnie z braków repertuarowych i z braków w naszych kadrach aktorskich. Aby te trudności przezwyciężyć, Ministerstwo Kultury i Sztuki powinno — jak się zdaje — zdobyć się na jeszcze większy niż dotychczas wysiłek organizacyjny, terenowe rady narodowe powinny z większą niż dotychczas troską i energią odnosić się do spraw kultury, wydziały kultury i oświaty przy prezydiach rad narodowych powinny być powiązane z pracą w terenie w sposób konkretny, praktyczny, a nie — jak się zdarza niejednokrotnie — przy pomocy papierów. Również i nasi twórcy — pisarze i kompozytorzy powinni wykazać więcej niż do tej pory troski, aby imprezy widowiskowe, szczególnie Artosu i cyrków, podniosły swój poziom ideowy i artystyczny, aby na wieś docierała celna, socjalistyczna satyra, wartościowe wiersze, dobre piosenki masowe, aby wiejskie teatry świetlicowe miały dobry współczesny repertuar.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselAndrzejewskiJerzy">Nie może sprawa stać tak, aby pisarz lub kompozytor dostarczali Artosowi utwory pisane — „lewą” ręką. Nasz robotnik i nasz pracujący chłop nie chcą utworów z — „lewej” ręki. Chcą utworów pełnowartościowych, ponieważ są pełnowartościowymi gospodarzami naszego kraju. Nie wolno im podrzucać drobnomieszczańskiej szmiry, kosmopolitycznej tandety i malutkiej, naturalistycznej satyrki. Nie może również sprawa stać tak, aby na wieś i na trudne nieraz w terenie warunki pracy szli przede wszystkim tacy trzecio i czwartorzędni aktorzy, którzy godzą się występować na wsi, ponieważ nie mogą znaleźć pracy w mieście. Nasza wieś potrzebuje dobrych wykonawców. Nie chcę aktorskiej szmiry i tandety, nie chcę drobnomieszczańskiego kabaretu i pseudoludowego kiczu. Pełnowartościowe utwory w wykonaniu pełnowartościowych artystów — tego żąda wiejski widz i słuchacz i tylko przezwyciężenie trudności i braków stojących na przeszkodzie w wypełnianiu tych zadań może w stosunku do terenu wsi przynieść prawdziwie twórcze osiągnięcia kulturalne.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselAndrzejewskiJerzy">Mamy już daleko poza sobą ciemne lata rządów sanacyjnych, kiedy to polski chłop podobnie jak polski robotnik odcięci byli od kultury, od książek, czasopism, teatru, filmu, muzyki. Przegnane już również zostały grasujące jeszcze przed kilkoma laty, szczególnie w terenie wiejskim, tzw. dzikie zespoły różnych prywatnych inicjatyw. Mamy ponad 22.000 świetlic na terenie całego kraju, sto dwadzieścia kilka domów kultury.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselAndrzejewskiJerzy">Naród polski posiada wielką i piękną, postępową, humanistyczną tradycję. Ta tradycja musi się stać własnością naszego robotnika i pracującego chłopa. W ciągu kilku ostatnich lat mamy już poważne osiągnięcia twórcze w dziedzinie literatury i muzyki, architektury, filmu i plastyki. Nasza nawa socjalistyczna sztuka musi się stać własnością naszego robotnika i pracującego chłopa. Musimy jak najostrzej walczyć z głęboko niesłusznym poglądem, że nasz robotnik i chłop nie dorośli jeszcze do pełnowartościowej kultury, że należy ich niejako oswajać ze sztuką za pośrednictwem utworów rzekomo — „łatwych”, a które w istocie są tylko w prostacki sposób popularne, a artystycznie prymitywne. Myślę, że dla takich poglądów, wywodzących się w prostej linii z burżuazyjnej pogardy dla klasy robotniczej i pracującego chłopstwa, nie ma dzisiaj w Polsce miejsca.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselAndrzejewskiJerzy">Jeśli jednak mowa o upowszechnianiu kultury wśród mas ludowych naszego kraju, to musimy pamiętać, że polski robotnik i polski chłop są nie tylko odbiorcami kultury, lecz również jej współtwórcami. Wielkie sukcesy zespołu — „Mazowsze”, osiągnięcia naszych zespołów amatorskich i świetlicowych w dziedzinie teatru, śpiewu i tańca stanowią przedmiot naszej szczególnej radości, świadczą one bowiem, ile inteligencji i poczucia piękna, ile zapału i ofiarności, jak wiele świeżego talentu wnieść potrafi do sztuki nasza młodzież robotnicza i chłopska, młode kadry naszej twórczej inteligencji.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselAndrzejewskiJerzy">Lecz i w tej dziedzinie obok przełomowych i w perspektywie historycznej rewolucyjnych sukcesów mamy jeszcze do zanotowania pewne niedostatki. I tak przedmiotem szczególnej troski powinno się stać u nas zagadnienie rekrutacji młodzieży do szkół artystycznych: muzycznych, teatralnych, plastycznych. Wciąż jeszcze napływa do tych szkół za mało młodzieży robotniczej i chłopskiej. Rekrutację do szkół artystycznych cechuje w wielu wypadkach żywiołowość, nie poszukuje się młodych talentów w głębokim terenie, nie wychodzi się młodym talentom na spotkanie, lecz w sposób ułatwiony poprzestaje się na napływających do szkół zgłoszeniach z terenu najbliższego, tzn. z miasta, w którym znajduje się dana szkoła. Znane są również wypadki, że młody chłopiec lub dziewczyna ze wsi mimo niewątpliwie wybitnych zdolności artystycznych nie mogą studiować w szkole artystycznej, ponieważ albo nie ma dla nich miejsca w bursie, albo bursa taka w ogóle nie istnieje. Powiązać z życiem rekrutację młodzieży do szkół artystycznych, przegnać z rekrutacji biurokratyczny styl pracy, a zastąpić go twórczym, socjalistycznym stosunkiem do ludzi i zagadnień, a również otoczyć większą niż do tej pory troską bursy przy szkołach artystycznych — oto jedno z bardzo istotnych zagadnień, jakie stoi przed naszym szkolnictwem artystycznym i które powinno być tak rozwiązywane, aby nasza wartościowa i utalentowana młodzież robotnicza i chłopska mogła w jak najszerszym zakresie zasilać nasze kadry twórcze i odtwórcze.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselAndrzejewskiJerzy">Kultura, sztuka i wiedza stanowią potężną broń w naszej walce z tym wszystkim, co w naszej rzeczywistości i w świadomości ludzkiej jest stare i wsteczne, co opiera się jeszcze nowemu, jest wobec niego nieufne, krytyczne lub tego nowego zrozumieć nie może. Wiemy, aż nadto dobrze z rozlicznych doświadczeń, jak łatwo wrogiej propagandzie lub bałamutnym plotkom ulegają jednostki nieuświadomione, analfabeci nie tyle w ścisłym tego słowa znaczeniu, ile analfabeci umysłowi. Wiemy również, jak wzrost wiedzy i ogólnej kultury skutecznie służy wzrostowi politycznej i ideowej dojrzałości człowieka. Gdzie słabnie walka o socjalistyczną kulturę, o socjalistyczny styl codziennego życia, który przejawia się zarówno w pracy zawodowej, społecznej, jak i w sprawach osobistych, w stylu zabawy, rozrywki — tam siłą rzeczy słabnie i nasz front walki o socjalizm, walki o nowego człowieka. Trudno więc tu nie wspomnieć o pewnych niedostatkach organizacyjnych, które działają niekiedy hamująco na prawidłowy rozwój naszej kultury w terenie. I tak np. świetlice i domy kultury zarówno wiejskie, jak i fabryczne słusznie uskarżają się, że fundusze przewidziane dla nich w budżecie dochodzić do nich poczynają niejednokrotnie dopiero od połowy roku. Takie opóźnienie w otwarciu kredytów bardzo poważnie wpływa na zahamowanie prac w świetlicach i domach kultury. Zdarza się również, że gdy powstaje nowy ośrodek produkcyjny, zapomina się w pierwszej fazie budowy o odpowiedniej bazie dla życia kulturalnego.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselAndrzejewskiJerzy">Wielkie i twórcze prace Związku Radzieckiego w zbudowaniu społeczeństwa socjalistycznego i obecnej budowie społeczeństwa komunistycznego powinny i w dziedzinie walki o kulturę socjalistyczną stać się dla nas wzorem. W czasie pobytu w Moskwie w roku 1950 znalazłem się w jednej z nowych dzielnic miasta. Rozpoczęto tam właśnie roboty wstępne polegające na usuwaniu starych, przeważnie drewnianych domów. Rozległy teren budowy przypomniał mi żywo nasz własny pejzaż warszawskiej budowy. Lecz tam, na tym moskiewskim przedmieściu jedna rzecz uderzyła mnie jako nowa. Oto wśród wertepów, fundamentów i rusztowań, wśród chaosu, jaki na pierwszy rzut oka zawsze sprawia budowa w pierwszej swej fazie, stał już jeden nowy, jasny i wysoki dom. Pora była przedwieczorna — wszystkie okna domu jaśniały światłami. Ten dom już żył i służył ludziom. A był to, jak się dowiedziałem, dom kultury dzielnicy jeszcze nieistniejącej.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselAndrzejewskiJerzy">Wysoki Sejmie! W roku przyszłym cały naród polski będzie uroczyście obchodzić dziesięciolecie Polski Ludowej. Nie było w całej naszej historii okresu o równej temu dziesięcioleciu sile przemian, o równym pięknie i bohaterstwie. Nigdy nie mieliśmy takich jak dzisiaj osiągnięć i nigdy nie otwierały się przed nami tak rozległe perspektywy, jak obecnie. Nigdy kultura polska nie mogła tak, jak w naszych czasach, służyć całemu narodowi, kształtując się zgodnie z potrzebami i pragnieniami mas pracujących. Jeśli mamy jeszcze w naszej pracy te czy inne niedociągnięcia, to te niedociągnięcia nie tylko nas nie zrażają, lecz przeciwnie, zachęcają do ich usunięcia i zlikwidowania.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselAndrzejewskiJerzy">Wielkie zadania stoją obecnie zarówno przed naszymi twórcami, jak i przed wszystkimi pracownikami kulturalno-oświatowymi. W związku ze zbliżającym się dziesięcioleciem Polski Ludowej zaczęły się już u nas prace przygotowawcze do imprez zakrojonych na szeroką, ogólnokrajową miarę, które przyczynić się powinny i do wzrostu naszej socjalistycznej twórczości i również do wzrostu upowszechnienia naszej kultury. W pełnym już więc toku znajdują się prace przygotowawcze do przyszłorocznego Festiwalu Muzyki Polskiej w pionie zawodowym i amatorskim. Festiwal ten będzie trwać od 22 Iipca 1954 r. do 9 maja 1955 r. Również w roku przyszłym odbędzie się Ogólnopolski Festiwal Teatralny. Powstają nowe kompozycje, nowe sztuki teatralne, nowe powieści i opowiadania, nowe obrazy i rzeźby, które oddadzą wielkość naszych czasów i wielkość naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselAndrzejewskiJerzy">W sercu naszego kraju, w sercu Warszawy, wznoszą się coraz wyżej mury gigantycznego Pałacu Kultury i Nauki im. Józefa Stalina. Ten wspaniały dar narodów radzieckich dla narodu polskiego symbolizuje wielkość kultury socjalistycznej, symbolizuje tę wagę, jaką ustrój socjalistyczny przykłada do nauki i kultury. Niech wielkość tego pałacu stanie się dla nas wszystkich natchnieniem w pracach nad budową naszej socjalistycznej kultury.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Zarządzam 15-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 50 do godz. 12 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#komentarz">(Na salę wchodzi Prezes Rady Ministrów Bolesław Bierut. Wszyscy wstają i witają Prezesa Rady Ministrów Bolesława Bieruta hucznymi, długotrwałymi oklaskami.)</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. bydgoskiego Wacław Schayer.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselSchayerWaclaw">Wysoki Sejmie! Pragnąłbym ustosunkować się do niektórych zagadnień drobnej wytwórczości i handlu.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselSchayerWaclaw">Rozpatrywany przez Sejm projekt budżetu w całej pełni odzwierciedla fakt, że podstawową dźwignią rozwoju całej naszej gospodarki narodowej i głównym źródłem dochodów budżetu państwa jest przemysł. Jego już dziś potężne rozmiary i dalszy planowy i wszechstronny rozwój opiera się na szybkiej rozbudowie przemysłu ciężkiego. Na tym stalowym fundamencie, na tym potężnym źródle mocy — na przemyśle ciężkim opiera się rozwój sił wytwórczych w całej naszej gospodarce, rozwój wszystkich przemysłów kluczowych, rolnictwa i drobnej wytwórczości. Na nim też opiera się możliwość coraz pełniejszego zaspokajania potrzeb człowieka.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselSchayerWaclaw">W zakresie zaspokajania potrzeb poważne zadania przypadają drobnej wytwórczości. Zaspokajanie wciąż rosnących potrzeb w zakresie artykułów rynkowych przez drobną wytwórczość odbywa się nie tylko w drodze produkcji i przekazywania artykułów do zbytu sieci handlowej, ale również — i to w szerokim zakresie — poprzez punkty usługowe.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselSchayerWaclaw">Wzrost stopy życiowej najszerszych mas społeczeństwa powoduje stały i szybki wzrost zapotrzebowania w obu tych dziedzinach. Jednym ze wskaźników tego wzrostu jest szybkie zwiększanie się obrotów w placówkach handlu i w punktach usługowych. Tempo wzrostu obrotów w handlu uległo wyraźnemu przyśpieszeniu po uchwale z dnia 3 stycznia br. Na wsi wskazują na to wyniki osiągnięte przez spółdzielczość samopomocową, która w I kwartale br. wykonała plan sprzedaży detalicznej artykułów przemysłowych w 106,5%. Oznacza to, że w porównaniu z I kwartałem ub. roku wartość zakupionych przez chłopów artykułów przemysłowych w cenach porównawczych wzrosła o 10,3%. Wzrost ten nastąpił nie tylko w artykułach codziennego użytku, lecz głównie w tkaninach, odzieży, galanterii, meblach, materiałach budowlanych, w artykułach produkcyjnych i gospodarstwa domowego oraz w takich artykułach jak cukier, tłuszcze roślinne, wino itp.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselSchayerWaclaw">Na szczególne podkreślenie zasługują poważne obroty spółdzielczości samopomocowej na cotygodniowych targach i okresowych jarmarkach, na których w końcu kwietnia obroty te wyrażają się w milionach złotych. Ma to miejsce w okresie, który od wieków wieś przywykła nazywać początkiem przednówka. Jak widać, ten smutny wyraz przechodzi u nas do historii.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselSchayerWaclaw">Podstawowy zasób artykułów masowego zapotrzebowania wytwarzany jest rzecz jasna w przemysłach kluczowych. Jeśli w planie na rok 1953 ustanowiono, że spółdzielczość samopomocowa dostarczy wsi w porównaniu z ubiegłym rokiem 2 1/2 raza więcej cementu, z górą 2 razy więcej cegły, o 34% więcej wełny, o 60% więcej pończoch, 2 razy więcej chustek, o 125% więcej okryć i ubiorów, prawie 3 razy więcej osi do wozów itd. — to jest to wynikiem wzrostu naszego przemysłu kluczowego. Te cyfry przypominają każdemu, że uruchomiona została Wierzbica, że w naszych hutach ruszyły nowe wielkie piece, że powstały nowe kombinaty włókiennicze, pracujące wyłącznie albo w znacznej części na urządzeniach, maszynach i surowcach dostarczanych nam przez Związek Radziecki.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselSchayerWaclaw">Obok przemysłu kluczowego niemały udział we wzroście zaopatrzenia w wiele artykułów masowego spożycia będzie miała również i w roku bieżącym drobna wytwórczość, która już dziś odgrywa w tej dziedzinie poważną rolę.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselSchayerWaclaw">O znaczeniu tej dziedziny produkcji dla zaopatrzenia rynku poprzez wykorzystanie rezerw surowcowych świadczy np. to, że osiągnięte przez nas pełne zaopatrzenie w pługi, lemiesze i odkładnie, przy zapotrzebowaniu znacznie większym niż przed wojną, zawdzięczamy w bardzo poważnej mierze produkcji opartej na wtórnych surowcach. W województwach krakowskim i kieleckim w oparciu o te surowce rozwinęła się produkcja tak ważnych artykułów masowego zapotrzebowania, jak widły, siekiery, podkowy, kopaczki, kilofy i młotki do klepania kos, wiadra drewniane do studzien, beczki, cebrzyki itp. Nie wszystkie tego rodzaju możliwości zostały u nas wykorzystane.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselSchayerWaclaw">Mimo poważnych osiągnięć drobna wytwórczość w ub. roku nie wykonała planu produkcji zarówno w cenach zbytu jak i w asortymencie. W państwowym i spółdzielczym przemyśle drobnym niedostatecznie walczono o rytmiczność w produkcji. Duży zryw w czwartym kwartale nie mógł zrównoważyć niedociągnięć poprzedniego okresu.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselSchayerWaclaw">Na ogólną liczbę około 760 artykułów planowanych centralnie nie wykonano około 260. Np. nie wykonano planu w takich pozycjach jak odzież i obuwie dziecięce, i to bynajmniej nie z powodu braku surowców, lecz dlatego, że wiele zakładów nie chciało przestawić się z dublowania produkcji kluczowej na produkcję artykułów rynkowych uzupełniających produkcję przemysłu kluczowego oraz z produkcji surowca centralnie przydzielanego na produkcję surowca wtórnego bądź miejscowego, z którego można produkować pełnowartościowe wyroby. Niemałe znaczenie miała tu również łatwizna, polegająca na wykonaniu planu jedynie w złotówkach.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselSchayerWaclaw">Istotną przyczyną niewykonania planów jest wciąż niedostateczne wykorzystywanie przez drobną wytwórczość miejscowej bazy surowcowej i zbyt częste oglądanie się wyłącznie na zaopatrzenie centralne.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselSchayerWaclaw">Wojewódzkie komisje planowania gospodarczego nie przywiązują należytej wagi do sporządzania wojewódzkich bilansów surowców odpadowych i miejscowych. Tymczasem nawet niepełne bilanse — i to w części województw sporządzone na rok bieżący niestety z opóźnieniem — wykazują dziesiątki tysięcy ton żelaza i stali, artykułów chemicznych i tworzyw sztucznych, tysiące ton skóry, gumy i innych cennych surowców. Należy zwiększyć wysiłki w celu uruchomienia tego rodzaju rezerw, zwłaszcza że możliwości produkcji przemysłu terenowego są bardzo duże i stale rosną. W porównaniu z rokiem 1949 produkcja przemysłu terenowego w ub. r. była 6,7 raza większa. Plan na rok bieżący przewiduje wzrost w stosunku do ubiegłego roku o 15%.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselSchayerWaclaw">Ważne zadanie W dziedzinie Usunięcia braków i niedociągnięć w zakresie drobnej wytwórczości mają rady narodowe, które jednak tego zadania w znacznej części nie wykonały.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselSchayerWaclaw">Rady narodowe, kierujące państwowym przemysłem terenowym i nadzorujące terenowy przemysł spółdzielczy, mają bardzo poważne możliwości wpłynięcia na lepsze wykonanie przez te przemysły ich podstawowego zadania, tj. dostarczenia artykułów masowego spożycia.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselSchayerWaclaw">Z roku na rok coraz większą część produkcji drobnej wytwórczości planują rady narodowe.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselSchayerWaclaw">Z uwagi na to, rady winny badać wnikliwiej niż dotychczas z jednej strony potrzeby zaopatrzeniowe ludności i stan ich zaspokojenia, z drugiej strony miejscowe możliwości surowcowe i produkcyjne. Konieczna jest aktywizacja na tym odcinku prezydiów rad narodowych, komisji handlu i przemysłu oraz współpraca wydziałów przemysłu i wydziałów handlu. Jak dotąd współpraca ta jest niedostateczna, np. wydział handlu Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy w pierwszym półroczu ub. r. nie zgłosił żadnych potrzeb pod adresem tamtejszego wydziału przemysłu i jego pionów produkcyjnych, zaś wydział handlu Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku nie umiał się wypowiedzieć co do rozmiarów zapotrzebowania na poszczególne artykuły. Jeszcze gorzej wygląda współpraca referatów przemysłu i wydziałów handlu w prezydiach powiatowych i miejskich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselSchayerWaclaw">Podstawową przyczyną braku inicjatywy ze strony wydziałów handlu jest to, że nie są one nastawione na badanie potrzeb terenu, podobnie jak wydziały przemysłu wciąż jeszcze niedostatecznie wpływają na przemysł miejscowy. aby szerzej wykorzystywał miejscowe możliwości surowcowe i produkcyjne. W rezultacie np. w woj. olsztyńskim w ciągu całego ubiegłego roku wprowadzono do produkcji zaledwie 23 nowe artykuły przemysłu terenowego.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselSchayerWaclaw">Poważne braki mamy wciąż jeszcze w dziedzinie usług. Plan rozwoju sieci punktów usługowych na rok ubiegły nie został w pełni wykonany. Związek Spółdzielni Przemysłowych i Rzemieślniczych wykonał plan rozwoju sieci punktów usługowych tylko w 4 województwach: bydgoskim, kieleckim, łódzkim i rzeszowskim. Zwłaszcza poważne braki wykazuje rozwój sieci punktów usługowych poniżej szczebla powiatowego, a więc na wsi i w miasteczkach, jakkolwiek i w miastach jest jeszcze dużo do zrobienia. Przy szybkim wzroście liczbowym zaznacza się jednostronny charakter punktów usługowych. I w mieście i na wsi szczególnie niedostateczna jest sieć punktów usługowych naprawczych odzieży, obuwia, ślusarsko-blacharskich oraz instalacyjnych. Powoduje to skrócenie okresu używania niektórych przedmiotów, co jest poważną stratą w gospodarce narodowej. Należy przezwyciężyć niechęć spółdzielczości pracy do zakładania tego rodzaju punktów. Ich praca przyniesie poważne korzyści zarówno w budżecie rodziny, jak i w gospodarce narodowej. Dalsze zaniedbywanie tej sprawy należy uznać za marnotrawienie poważnych rezerw.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselSchayerWaclaw">Podstawowymi brakami w dziedzinie pracy punktów usługowych są: zła ich lokalizacja, częste przypadki brakoróbstwa, zawyżanie cen w niektórych spółdzielniach pracy oraz brak troski o należytą ochronę mienia społecznego.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselSchayerWaclaw">W zakresie kadr należy zwrócić uwagę na nierozwiązanie dotychczas sprawy przywarsztatowego szkolenia zawodowego młodzieży i dorosłych oraz na niski stan zatrudnienia kobiet, który na przykład w pionie Związku Spółdzielni Przemysłowych i Rzemieślniczych wynosi zaledwie 28%.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselSchayerWaclaw">W zakresie lokalizacji punktów usługowych rady narodowe powinny wykazać takie samo zrozumienie, jakie już dziś na ogół wykazują w sprawie rozmieszczenia punktów sieci handlu. Sprawa lokali dla punktów usługowych nabiera szczególnego znaczenia wobec tego, że na rok bieżący planuje się wzrost ich liczby prawie o 10.000, przy tym liczba punktów usługowych dla wsi ma wzrosnąć o 60%.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselSchayerWaclaw">W zakresie usług dla wsi poważną rolę odgrywa w dalszym ciągu rzemiosło indywidualne, zwłaszcza kowale. Dla rzemieślników nie stosujących wyzysku i nie uprawiających spekulacji stworzona została możliwość zaopatrywania się w materiały wyjściowe w gminnych spółdzielniach. Odpowiednie zarządzenia Ministerstwa Handlu Wewnętrznego w wielu gminnych spółdzielniach nie są stosowane. W zakresie zaopatrzenia kowali, kołodziei, bednarzy, rymarzy wciąż istnieją trudności, jakkolwiek w ostatnich czasach zaznaczyła się pewna poprawa. Tam, gdzie powstają spółdzielnie produkcyjne, w wielu wypadkach kowale wstąpili na członków, co okazało się korzystne dla spółdzielni i całej gromady. Oczywiście jest to właściwa droga rozwoju rzemiosła na wsi.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselSchayerWaclaw">Należy rychło zatroszczyć się o dopływ nowych kadr do rzemiosła wiejskiego. Obecnie wobec wielu możliwości otwartych dla młodzieży wiejskiej dopływ ten niemal całkowicie ustał.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselSchayerWaclaw">W dziedzinie handlu, usług i drobnej wytwórczości mamy olbrzymie postępy, a jednocześnie niemałe jeszcze trudności i braki. Oczywiście tych kłopotów, jakie my dziś mamy z asortymentem towarów np. w handlu wiejskim, nie mogło być w latach międzywojennych, kiedy to według ówczesnych zestawień zakupy gotówkowe na jedną osobę w gospodarstwie wiejskim od 5 do 10 ha wynosiły dziennie 10 groszy czyli miesięcznie 3 złote.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselSchayerWaclaw">Jak wyglądał handel wiejski w tamtych czasach, to dobrze pamięta wielu obecnych na tej sali. Oto co pisał przed wojną o tym handlu chłopski pisarz Kurek: — „Idź no do karczmy, kup za dwa grosze zapałek. Chłopiec kładzie na głowę worek i człapie bosymi stopami przez błotnisty gościniec. Wie, że za dwa grosze dostanie 9 zapałek, które w domu rozetnie się wzdłuż i użyje 18 razy. Jaki to skarb za dwa grosze.” Jeśli nie wszędzie było aż tak źle, to wszędzie, w każdym zakątku polskiej wsi szło ku temu, i to coraz prędzej. W pracy pt. — „Badania nad opłacalnością gospodarstw włościańskich” opublikowanej w 1936 r. wykazano, że przeciętne dzienne wydatki gotówkowe na jedną osobę w rodzinie chłopskiej spadły w okresie od 1930 r. do 1935 r. z 31 groszy do 11,6 grosza.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselSchayerWaclaw">Nic dziwnego, że w tej sytuacji wystarczały nędzne sklepiki wiejskie, w których towar za kilkanaście złotych nie rzadko starczał na długi czas. „Prowadzenie sklepiku wiejskiego — pisał w 1937 r. burżuazyjny ekonomista Chmielewski — jest łatwe. Nieliczne artykuły, głównie monopolowe lub skartelizowane, nie wymagają umiejętnej sprzedaży.” Tak na ogół wyglądała sprawa asortymentu w sklepikach wiejskich.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselSchayerWaclaw">Zestawmy z tym obrazem nasze 10 tysięcy punktów sprzedaży detalicznej na wsi, 10 tysięcy sklepów gromadzkich, 9 tysięcy wiejskich sklepów branżowych, w których, wartość remanentów towarów sięga przeciętnie dla każdego z nich pół miliona złotych, 300 wiejskich domów towarowych i rozwijające się ostatnio pomocnicze targowe i jarmarczne formy handlu spółdzielczego.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselSchayerWaclaw">Nie ma ludzi na wsi, którzy nie widzieliby olbrzymiego kontrastu między tym, co w dziedzinie zaopatrzenia dał wsi sojusz robotniczo-chłopski, władza ludowa i potężny rozwój sił wytwórczych naszego kraju budującego socjalizm, a tym, co było w tej dziedzinie w czasach postępującej ruiny, którą przynosił chłopstwu pracującemu każdy rok dalszego trwania faszystowskich rządów obszarniczo-kapitalistycznych i międzynarodowych karteli.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselSchayerWaclaw">Kiedy bociany wiły gniazda na kominach śląskich fabryk, chłop pracujący coraz gorzej jadł, coraz nędzniej się ubierał, a jego gospodarka upadała. Dziś, gdy rosną wielkie budowle Planu 6-letniego, jednocześnie zgodnie z podstawowym prawem gospodarki socjalistycznej stale idziemy ku coraz pełniejszemu zaspokojeniu potrzeb człowieka. Szybko rosną w naszym kraju potrzeby najszerszych mas. Wiele też jest jeszcze braków. Nie różami jest usłana nasza droga. Jeszcze niejednego musimy sobie odmówić — uczy Bolesław Bierut — tak, jak odmawiała sobie niejednego rodzina robotnicza i chłopska, aby zapewnić lepszą przyszłość swoim dzieciom. My pracujemy i walczymy dla świetlanej i lepszej przyszłości całej naszej Ojczyzny, o wielki program Frontu Narodowego. Walka o ten program jednoczy cały lud pracujący pod kierownictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Bolesława Bieruta. Tej wspaniałej jedności narodu, której trzonem jest sojusz robotniczo-chłopski pod wodzą klasy robotniczej, krzepnący w braterskim współdziałaniu chłopów i robotników w walce o Plan 6-letni, nie uda się nikomu osłabić. Daremne są rachuby renegackiej bandy zdrajców, wysługujących się śmiertelnym wrogom naszego narodu. Daremnie Mikołajczyki, Andersy i ich chlebodawcy liczą na kułactwo, daremnie w swojej zakłamanej propagandzie usiłują żerować na zacofaniu i ciemnocie.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#PoselSchayerWaclaw">Na pięknych kartach historii naszego narodu, zapisywanej dziś rękoma ludu pracującego wsi i miast, nie ma i już nigdy nie będzie miejsca dla wzmianki o działalności oenerowsko-sanacyjnych, wuerenowskich i agrarystycznych wrogów ludu i zdrajców. Ich imiona zanotują jedynie tajemne kroniki brudnych knowań międzynarodówki szpiegów i zdrajców. W kraju dawno stracili oni grunt.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#PoselSchayerWaclaw">Chłop coraz lepiej widzi wrogość kułackiego oblicza, a ciemnota, na którą liczą siewcy bezczelnych kłamstw i kalumnii, ustępuje miejsca światłu naszego bogatego, jak nigdy, życia kulturalnego i oświaty.</u> + <u xml:id="u-13.31" who="#PoselSchayerWaclaw">Wysoki Sejmie! W całości i w każdej dziedzinie rozpatrywanego przez nas projektu budżetu na 1953 rok znajduje pełny wyraz podstawowa cecha naszej gospodarki narodowej, polegająca na tym, że wraz z potężnym rozwojem sił wytwórczych naszego kraju zbliżamy się do pełnej likwidacji wyzysku i w coraz szerszym zakresie zaspokajamy potrzeby materialne i kulturalne człowieka pracy. I dlatego budżet ten jest wyrazem realizacji programu Frontu Narodowego na obecnym etapie.</u> + <u xml:id="u-13.32" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. warszawskiego Konstanty Łubieński.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wysoki Sejmie! Nasza sesja budżetowa zbiega się z ważnymi wydarzeniami międzynarodowymi. Nacisk mas na rządy krajów kapitalistycznych w kierunku utrzymania pokoju jest coraz silniejszy. Coraz wyraźniej nacisk ten toruje drogę dla nieustępliwej polityki pokoju Związku Radzieckiego, Chin Ludowych i krajów demokracji ludowej. Dzięki działaniu tych dwóch czynników możemy zarejestrować dziś takie wydarzenie, jak doprowadzenie do skutku wymiany rannych jeńców na Korei, jak podjęcie rokowań o zawieszenie broni na Korei, jak wybór nowego sekretarza ONZ, jak uchwała ONZ w sprawie usunięcia z terenu Burmy agresorów Kuomintangu, jak wreszcie odroczenie przez Bundesrat zatwierdzenia układów wojennych. Te fakty równocześnie umacniają nadzieję na utrzymanie pokoju i mobilizują do dalszej walki o ostateczne zwycięstwo idei pokoju, walki ciągle jeszcze trudnej.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselLubienskiKonstanty">Nasz budżet jest właśnie wyrazem na terenie naszego kraju zarówno silnej nadziei na utrzymanie pokoju, jak i mobilizacji wszystkich sił materialnych i ludzkich w walce o pełny rozwój Polski Ludowej, będącej, jak wiadomo, ważnym elementem obozu pokoju.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselLubienskiKonstanty">Dlatego też wobec zagadnienia realizacji budżetu szczególnego sensu nabiera idea Frontu Narodowego, idea zjednoczenia społeczeństwa, które jest bezwzględnym warunkiem pełnej realizacji zadań budżetu, powiedzmy sobie szczerze, zadań niewątpliwie trudnych.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselLubienskiKonstanty">Bezpartyjni aktywiści Frontu Narodowego jak i ich koledzy partyjni winni dawać dowody swej postawy nie tylko w działalności propagandowo-politycznej, lecz również w realizacji konkretnych zadań, wynikających z naszego budżetu, a więc na przykład w walce o obniżenie kosztów własnych, w walce o wzrost wydajności, w walce z biurokratyzmem, w walce z brakoróbstwem, w walce jednym słowem o to wszystko, co służy realizacji budżetu, a przez to służy realizacji wielkiego programu Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselLubienskiKonstanty">Program Frontu Narodowego jest ważnym czynnikiem mobilizacji sił całego narodu. Dlatego też trzeba nadal wzmacniać proces jednoczenia społeczeństwa wokół tego programu. Dlatego też my, działacze katoliccy, będziemy kontynuować nasze wysiłki w kierunku aktywizacji środowisk katolickich na terenie realizacji programu Frontu Narodowego. Będziemy czynić to tym silniej, że mamy zaufanie, iż Rząd Ludowy, kierowany przez Premiera Bolesława Bieruta i oparty o Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą, realizujący z tak wielkim powodzeniem nakazy współczesnej polskiej racji stanu będzie kontynuował politykę, której wyrazem jest porozumienie zawarte trzy lata temu pomiędzy Kościołem i Państwem.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselLubienskiKonstanty">Głosując za budżetem na rok bieżący jako działacz katolicki chcę dać wyraz jedności całego narodu, tak niezwykle ważnej w obecnej sytuacji międzynarodowej, tak niezwykle ważnej wobec zadań, które stoją przed narodem, chcę dać wyraz pełnego zaufania do Prezesa Rady Ministrów Bolesława Bieruta, chcę dać wyraz zdecydowanej woli realizacji celu przyświecającego całemu narodowi — umacniania naszego Państwa Ludowego w pracy nad utrwaleniem naszej niepodległości i suwerenności narodowej.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. szczecińskiego Edmund Osmańczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselOsmanczykEdmund">Wysocy Przedstawiciele Władzy Ludowej! Jesienią 1947 r. w czasie pobytu w Stanach Zjednoczonych A. P. w mieście Detroit, w dzielnicy zamieszkałej w części przez ludność murzyńską a w części przez ludność pochodzenia polskiego, usłyszałem zupełnie niespodziewanie bardzo dosadny sąd o budżecie Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselOsmanczykEdmund">Obywatelka USA, rodem z mazowieckiej wsi. od iluś dziesiątków lat robotnica detroickiego przemysłu maszynowego, skorzystała ze spotkania z polskim dziennikarzem, aby mu z pasją wyłożyć to, co uważała za swój sąd o nowej polskiej rzeczywistości.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselOsmanczykEdmund">„Mam w Polsce siostrę — mówiła — też robotnica od młodych lat, jak ja. Pracowała w jakiejś fabryce na Woli w Warszawie. W czasie wojny schwyciła ją gruźlica. Zaraz po wojnie napisała mi o tym z prośbą o lekarstwa. Posyłałam więc jej leki, żywność, suknie, co tylko mogłam. Odmawiałam sobie wszystkiego, byle jej pomoc. Ale od pół roku nie posyłam nic. A wiecie dlaczego? Bo mi siostra przysłała list z Zakopanego, z sanatorium, że się leczy tam — „na koszt państwa”! Bogata musi być ta nowa Polska, jeśli do Zakopanego może wozić robotnicę z Woli! Wy mnie nie przekonujcie! Ja przeszło 30 lat pracuję bez jednego dnia urlopu, a o urlopie zdrowotnym nie słyszałam jak żyję. Nie przerywajcie! Amerykańskie państwo bogatsze jest chyba od Polski, a na to, żeby robotnicom budować sanatoria pozwolić sobie nie może. A zabiedzona wojną Polska ma na to? Ech! Przestańcie tromtatradać! Jak komuniści dla propagandy chcą wyleczyć moją siostrę w Zakopanem, to daj im Boże na ten czas zdrowie! Ale że takie państwo musi zbankrutować, to jasne!” Z uczuciem bólu przyglądałem się tej twardej i opornej, jak zastarzała narośl, skorupie pojęć, nabytych przez emigrantkę z podwarszawskiej wsi w kapitalistycznym potrzasku. Kapitalizm potrafi obrabowywać ludzi nawet z wyobraźni, z tej najpiękniejszej sojuszniczki ludzkiego postępu. A przyznacie, że zacnej, steranej życiem robotnicy z detroickiego przedmieścia trudno było sobie wyobrazić, że budżet dźwigającej się ze zgliszcz i ruin Polski roku 1947 nie załamie się z powodu leczenia w Zakopanem robotnic z Woli i że również budżet bogatych Stanów mógłby bez obawy kryzysu — oczywiście w określonych warunkach — gwarantować chorym robotnicom Chicago czy Detroit pobyt w sanatoriach Floridy czy Kalifornii.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselOsmanczykEdmund">Studiując projekt ustawy budżetowej na rok 1953, czytając jednocześnie w prasie nowiny, że rząd USA zmniejszył na rok 1953 przeszło dwukrotnie wydatki na budownictwo mieszkaniowe i na potrzeby szkolnictwa, nie mogłem się oprzeć wspomnieniu rozmowy z detroicką robotnicą. I wydało mi się, że nie naruszę zbytnio sejmowych prawideł, jeśli od tej krótkiej opowieści rozpocznę analizę szczególnie ważnych dla oceny całości charakterystycznych rysów naszego budżetu.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselOsmanczykEdmund">W budżecie państwa na rok 1953 uderzyły mnie trzy pozycje, dla określonej oceny bardzo wymowne:</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselOsmanczykEdmund">po pierwsze — wydatki na obronę narodową utrzymane są w rozmiarach rozsądnie odważonej konieczności, wyrażonej cyfrą około 10 i pół miliardów złotych;</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselOsmanczykEdmund">po drugie — wydatki inwestycyjne w gospodarce narodowej, a więc wydatki na budowę osiedli, zakładów przemysłowych, regulowanie rzek i tp., wyrażone są ogromną cyfrą prawie 28 miliardów złotych;</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselOsmanczykEdmund">po trzecie — wydatki na sumę 23,5 miliardów złotych, przeznaczone na usługi socjalno-kulturalne.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselOsmanczykEdmund">Te trzy pozycje stanowią prawie dwie trzecie naszego budżetu, przy czym rzecz niezmiernie charakterystyczna w porównaniu z budżetami lat poprzednich — największy wzrost wykazuje nadal pozycja ustalająca wydatki na usługi socjalno-kulturalne. Prawie już 25% całego dochodu wydajemy na rzeczy takie, jak kształcenie dzieci i młodzieży, rozwój nauki, rozpowszechnianie kultury i sztuki, leczenie chorych i zapobieganie chorobom, wychowanie fizyczne, ubezpieczenia społeczne. Pozycji tego rodzaju w tak ogromnym procencie nie ma w budżetach nawet najbogatszych państw kapitalistycznych, a pewne pozycje tam w ogóle nie istnieją choćby w najmniejszym procencie.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselOsmanczykEdmund">Mimo woli przypominam sobie pytanie, czy naprawdę stać nas na to, aby co roku wydawać na usługi socjalno-kulturalne oraz na inwestycje w gospodarce narodowej ponad połowę całego naszego budżetu? Czy nie ma w tym trochę polskiej lekkomyślności, która może się skończyć gospodarczym bankructwem?</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselOsmanczykEdmund">A dalej, biegnąc myślą po tej samej linii, nasuwa się pytanie, czy w okresie, kiedy w świecie istnieją siły dążące do nowej wojny, nie jest lekkomyślnością ograniczać wydatki na obronę narodową do rozmiarów rozsądnie odważonej konieczności, tak aby o niewiele przekraczały 10% ogólnego dochodu?</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselOsmanczykEdmund">Na pierwsze pytanie pośrednią odpowiedź daje ostatni raport ONZ o sytuacji ekonomicznej świata. Międzynarodowi eksperci zmuszeni są stwierdzić, chociaż nie wszyscy z entuzjazmem, że Polska podobnie jak inne kraje demokracji ludowej stworzyła na wzór Związku Radzieckiego mocne podstawy do stałego rozwoju gospodarczego i że rozwój ten jest w Polsce bezsporny. A zatem ani kształcenie milionów dzieci i młodzieży, ani leczenie robotnic z Woli w uzdrowiskowych sanatoriach, ani tworzenie tysięcy świetlic i bibliotek, ani wielkie budowlane inwestycje nie zagrażają nam bankructwem, przeciwnie, są organiczną częścią tego systemu gospodarczego, który wbrew kapitalistom wprowadziliśmy w naszym kraju i ku ich zmartwieniu uzyskaliśmy to, że nasz obecny i dalszy rozwój gospodarczy jest bezsporny.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselOsmanczykEdmund">Pozostaje jednak pytanie drugie, na które odpowiedź nie jest tak prosta jak na pytanie pierwsze.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselOsmanczykEdmund">We wspomnianym raporcie ONZ czytamy, że wydatki na zbrojenia, zajmujące w budżetach szeregu państw kapitalistycznych coraz bardziej absurdalne rozmiary, prócz ogromnych zysków dla autorów tych budżetów nie dały żadnemu z tych państw mocnej podstawy do rozwoju gospodarczego. Przeciwnie, we wszystkich tych państwach występują niepokojące ekonomistów, a w daleko jeszcze większym stopniu niepokojące miliony ludzi pracy, zakłócenia w życiu gospodarczym. Przed kilku tygodniami mieliśmy możliwość obserwowania, jak jedno słowo — „pokój”, poparte głosem miliarda ludzi wszystkich narodów i ras, potrafiło wywołać tragikomiczny popłoch wśród zbrojeniowych giełdziarzy i postawić pod znakiem zapytania sens absurdalnych zbrojeniowych budżetów.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselOsmanczykEdmund">A zatem jedno jest pewne: że tylko pokojowa gospodarka, oczywiście ta, której odbiciem jest nasz budżet, ochronić może państwo od wstrząsów i zakłóceń gospodarczego życia. Ale to jeszcze nie jest odpowiedzią na postawione pytanie.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselOsmanczykEdmund">Rządy kapitalistyczne powołują się na starą maksymę: — „si vis pacem — para bellum” („jeśli chcesz pokoju, gotuj się do wojny”). Sednem sprawy jest to, czy ta stara maksyma rzymskich imperatorów i wszystkich ich naśladowców ma jakikolwiek sens w drugiej połowie XX wieku, kiedy narody uchwyciły w swe ręce sprawę pokoju.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselOsmanczykEdmund">„Chcesz pokoju, gotuj się do wojny” — to zdanie brzmiało diabelnie rozsądnie w ciągu długich stuleci. Ale od czasu, kiedy na kuli ziemskiej powstało pierwsze socjalistyczne państwo, wolne od klas pazernych na wojenne zyski, w pojęciach narodów coraz silniej rosło przekonanie, że można utrwalić pokój nie gotowaniem się do nowej wojny, lecz umacnianiem pokoju, walką o pokój, bronieniem pokoju przed każdym wojennym niebezpieczeństwem.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselOsmanczykEdmund">Faktem bezspornym jest, że zbrojeniowy wyścig, który narzucić chcą światu określone siły kapitalistycznych państw, zbrojeniowy wyścig obwieszczany światu w imię maksymy upadłego dawno rzymskiego imperium, nie przyniósł kapitalistycznemu światu nic poza wojenną histerią i buntem mas pracujących przeciwko wojennej gospodarce.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselOsmanczykEdmund">I równie bezspornym faktem jest, że — jak pisała — „Prawda” dnia 25 kwietnia 1953 r. — Związek Radziecki, dbając niezmiernie o powojenną odbudowę i rozwój swej gospodarki narodowej, nie poszedł drogą wyścigu zbrojeń”. Pokojowa gospodarka Związku Radzieckiego i krajów demokracji ludowej stała się podstawowym czynnikiem utrwalającym pokój na świecie.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselOsmanczykEdmund">W mieście, w którym socjalizm i kapitalizm ocierają się co dzień o siebie, w mieście podzielonym na dwa światy — w Berlinie zwolennicy agresywnego systemu — „bronienia pokoju” zrezygnowali z wszelkich usług socjalno-kulturalnych, a za to zwiększyli ilość czołgów, motopomp, karabinów, a jedną z dzielnic miasta — wypoczynkowy zieleniec Grünewald — zmienili na poligon. We wschodniej natomiast części tego miasta zwolennicy nowego systemu obrony pokoju postanowili zbudować i budują na oczach całego miasta wspaniałą Aleję Stalina — robotniczą dzielnicę mieszkaniową. I okazało się, że w miarę jak wznoszą się budynki mieszkalne na Stalinallee traci na sile wojenna histeria w zachodnim Berlinie, mimo wyczyniania najróżniejszych sztuczek przez zawodowych dobrze opłacanych histeryków.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselOsmanczykEdmund">Oczywiście, że wierzyć, iż samą ilością nowych domową uczelni, bibliotek można powstrzymać siły prące do nowej wojny, jest taką samą naiwnością, jak wiara pewnych kół kapitalistycznych, że wystarczy wyprodukować — „odpowiednią” ilość bomb i rozpylaczy, pałek gumowych i drutu kolczastego, zarazków dżumy i cholery, aby sparaliżowana została wola pokoju wszystkich narodów świata.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselOsmanczykEdmund">Myśląc kategoriami naszej epoki trzeba sobie jasno powiedzieć: nie bierzemy udziału w wyścigu zbrojeń, bo znamy prawa rozwoju społeczeństwa, prawa stokroć silniejsze od kapitalistycznych praw rozboju, ucisku i wyzysku.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselOsmanczykEdmund">Spośród wszystkich narodów Europy, zaatakowanych bezpośrednio przez hitlerowski faszyzm, tylko jeden naród, niekapitalistyczny był w stanie obronić ojczyznę, co więcej — przynieść z kolei wyzwolenie narodom przez hitleryzm ujarzmionym. Właśnie ten kraj, który pierwszy w świecie jako siłę obronną pokoju wprowadził do budżetu wartości duchowe na równi z wartościami materialnymi; właśnie ten kraj, który w latach dwudziestych i trzydziestych, tak samo jak dziś, gros dochodu narodowego przeznaczał na inwestycje narodowej gospodarki i na usługi socjalno-kulturalne; właśnie ten kraj, który w ciągu trzydziestu kilku lat swego istnienia, budując potężny przemysł, wznosząc tysiące nowych miast i osiedli, potrafił wydać na upowszechnienie nauki, kultury i sztuki o wiele więcej niż Trzecia Rzesza na wojenne przygotowania — ten kraj zwyciężył.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselOsmanczykEdmund">Okazało się, że w wieku socjalizmu wszelkie kapitalistyczne teorie zawodzą sromotnie w chwilach rzeczywistej próby. W imię kapitalistycznych interesów narody już nie są w stanie ani zwyciężać, ani się bronić. W naszym wieku narody są w stanie wywalczyć niepodległość lub obronić zdobytą już niepodległość tylko w imię swych interesów społecznych i narodowych, które są zgodne z interesami całej ludzkości.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselOsmanczykEdmund">W minionej wojnie oślepieni faszyzmem Niemcy uderzali kolejno na kraje kapitalistyczne i z triumfem spoglądali na umykających plenipotentów rządzącej klasy, a z drwiną sobiepanków przyglądali się rozpaczliwemu w swej pozornej bezsile oporowi klas uciskanych. Podobnie działo się na Pacyfiku, gdzie kolonialni władcy porzucali broń, a broń tę podnosiły uciskane narody do walki z nowym najeźdźcą.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselOsmanczykEdmund">Jedynym krajem, w którym klasa rządząca nie umykała przed agresorem, lecz mu zwycięsko stawiła czoło, był kraj rządzony przez klasę robotniczą.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselOsmanczykEdmund">I w wyniku tego starcia okazało się, że w wieku socjalizmu wojny dla agresorów kończą się haniebną klęską.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselOsmanczykEdmund">Co stanowiło siłę ludzi radzieckich, podziwianą przez cały świat siłę w latach walk pod Leningradem i Moskwą, a wreszcie Stalingradem?</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselOsmanczykEdmund">To, że bronili swej Ojczyzny? Tak! Ale, pamiętając, że to samo przed nimi czynili Polacy i Francuzi, Belgowie i Holendrzy, Jugosłowianie i Grecy, trzeba zapytać się, jakiej bronili Ojczyzny? Ojczyzny socjalistycznej, a więc tej, w której żołnierz, jeśli mu przychodzi bronić rodzinnej ziemi, nie czuje się opuszczony, zdradzony, sprzedany, lecz czuje, że władza ludowa mobilizuje dlań wszystkie siły narodu, tej Ojczyzny socjalistycznej, która jest dobrem i troską wszystkich obywateli, tej Ojczyzny socjalistycznej, w której wszystko jest dziełem i własnością ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#PoselOsmanczykEdmund">Taką właśnie Ojczyznę od ośmiu lat buduje w trudzie i znoju naród polski. Takiej właśnie Ojczyzny odbiciem są suche cyfry naszego budżetu. które wyrażają potencjał gospodarczy i kulturalny naszego państwa oraz polityczno-moralną siłę narodu. Budżet nasz świadczy zarazem o tym. że my nie znamy odrażającego strachu przed pokojem”, że my nie boimy się książki w ręku robotnika i że my nie odczuwamy panicznego lęku przed zorganizowaną wolą ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#PoselOsmanczykEdmund">I dlatego nasz budżet, budżet maksymalnego zaspokajania materialnych i kulturalnych potrzeb społeczeństwa, tak zasadniczo się różni od budżetów, które zapewnić mają kapitalistom maksymalne zyski — „w drodze — jak mówił Maleńkow — eksploatacji, ruiny i pauperyzacji przeważającej części ludności danego kraju, w drodze ujarzmiania i systematycznego ograbiania narodów innych krajów, zwłaszcza krajów zacofanych, wreszcie w drodze wojen i militaryzacji gospodarki narodowej”.</u> + <u xml:id="u-17.31" who="#PoselOsmanczykEdmund">Skutki tych dwu różnych budżetów też są bardzo różne. Nasz żołnierz szanuje broń, szanuje ją. bo wie, że broń, dana mu przez naród, w razie potrzeby bronić będzie wszystkiego tego, co naród sobie ciężko wypracował. Ale taki sam robociarz jak nasz żołnierz — francuski doker bez wahania, jeśli ma tylko po temu okazję. spycha do wody skrzynię z atlantycką amunicją, bo wie, że ta przysłana mu w czyimś, nie w jego interesie broń — nie obroni go przed bezrobociem, troską o kształcenie dzieci, o zdrowie żony i nie zapewnia mu spokojnego życia.</u> + <u xml:id="u-17.32" who="#PoselOsmanczykEdmund">Jakiś moralista zachodnio-europejski pisał niedawno w amerykańsko-niemieckim frankfurckim miesięczniku: — „Jeśli żołnierze europejskiej armii nie będą wiedzieli czego mają bronić — to daremne są wszystkie zbrojenia”.</u> + <u xml:id="u-17.33" who="#PoselOsmanczykEdmund">Istotnie daremne. Narody nie chcą bronić interesów fabrykantów śmierci, narody nie chcą wojny, narody chcą pokoju, by móc walczyć o swe społeczne i narodowe interesy, zgodnie z interesami całej ludzkości.</u> + <u xml:id="u-17.34" who="#PoselOsmanczykEdmund">Wysoki Sejmie! Naród nasz w ciągu minionych ośmiu lat potrafił na zgliszczach i ruinach zbudować tak wiele, że nie ma dziś Polaka, który by nie wiedział czego broni walcząc o pokój.</u> + <u xml:id="u-17.35" who="#PoselOsmanczykEdmund">Naród nasz potrzebuje pokoju jak powietrza, toteż pragnie utrwalenia pokoju ze wszystkich swych sił.</u> + <u xml:id="u-17.36" who="#PoselOsmanczykEdmund">Budżet państwa na rok 1953 jest odbiciem woli pokoju naszego narodu, jest odbiciem polityki pokojowej naszego Rządu, która wolę narodu najpełniej wyraża. Toteż budżet ten zasługuje w pełni na nazwę budżetu obrony pokoju.</u> + <u xml:id="u-17.37" who="#PoselOsmanczykEdmund">Pokój — to słowo, które wymawiane dziś z taką mocą przez setki milionów ludzi w całym świecie wywołuje popłoch wśród zbrojeniowych giełdziarzy, to słowo jest kamieniem węgielnym naszego budżetu.</u> + <u xml:id="u-17.38" who="#PoselOsmanczykEdmund">I jeśli w budżecie tym zaledwie 10% wydatków przeznaczone jest na obronę narodową, to jest to — zgodnie z duchem naszej epoki — naturalną konsekwencją tego, że cały nasz budżet, tak jak wszystkie wysiłki naszego narodu, służy obronie, utrwalaniu i umacnianiu pokoju.</u> + <u xml:id="u-17.39" who="#PoselOsmanczykEdmund">Uchwalając budżet państwa na rok 1953. przyczynimy się do dalszego wzrostu sił obozu pokoju, tego obozu, którego symbolem dla naszego narodu najpiękniejszym jest rosnący coraz wyżej w sercu Warszawy Pałac Kultury i Nauki im. Józefa Stalina.</u> + <u xml:id="u-17.40" who="#komentarz">(Huczne, długotrwałe oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Jako ostatni w dyskusji nad budżetem głos ma poseł woj. łódzkiego Stefan Ignar.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselIgnarStefan">Wysoki Sejmie! Ustosunkowanie się Sejmu do projektu budżetu państwa na rok 1953 opiera się na realnej podstawie wykonania Narodowego Planu Gospodarczego w pierwszym kwartale br.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselIgnarStefan">Plan produkcji przemysłowej na pierwszy kwartał został wykonany w 103,1%. Daje to uzasadnione przeświadczenie, że dochody budżetu państwa na rok 1953 osiągną przewidzianą wysokość, że więc i zaplanowane wydatki na dalszy rozwój gospodarki narodowej i na potrzeby socjalno-kulturalne społeczeństwa będą zrealizowane według przedstawionego projektu. Przekroczenie o 4% planu produkcji hutniczej i górniczej, a o 5% produkcji maszyn wskazuje na to. że wszystkie inne gałęzie produkcji, oparte na osiągnięciach przemysłu ciężkiego, mają zapewnione rosnące zaopatrzenie w środki produkcji — w maszyny i paliwo. Odnosi się to i do rolnictwa, które otrzymało od ciężkiego przemysłu w I kwartale 2.234 traktory, jak również znaczne ilości maszyn i narzędzi rolniczych oraz nawozów sztucznych.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselIgnarStefan">Dzięki reformie, jaką wprowadził Rząd w zakresie obrotu towarowego uchwałą z dnia 3 stycznia br., wzrosła towarowość rolnictwa, co przyczyniło się do wykonania i przekroczenia planu skupu produktów rolnych, z wyjątkiem mleka. Skup trzody chlewnej mięsno-słoninowej wzrósł w porównaniu z I kwartałem ubiegłego roku o 31%, jaj — o 57%, warzyw — o 97%, mleka — o 10%.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselIgnarStefan">Wykonanie planu skupu jest jednym z czynników decydujących o wykonaniu planu produkcji przemysłowej, wzroście wydajności pracy i zaspokojeniu potrzeb społeczeństwa tak w dziedzinie indywidualnego spożycia, jak i w dziedzinie potrzeb socjalno-kulturalnych. Dla zapewnienia stałego wzrostu skupu i towarowości rolnictwa konieczny jest rosnący wzrost produkcji rolnej, wydajności z hektara i ilości zwierząt hodowlanych, co jest osiągalne na drodze zaopatrywania rolnictwa w traktory, maszyny, narzędzia i nawozy, poprzez coraz szybsze tempo tworzenia wielkich, spółdzielczych gospodarstw, jak również przez nakłady na melioracje wodne, na walkę ze szkodnikami i chorobami roślin i zwierząt oraz przez upowszechnienie wiedzy rolniczej.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselIgnarStefan">W projekcie budżetu, przedłożonym Sejmowi przez Rząd, wymogi te zostały uwzględnione, ponieważ przewidziano na wymienione wyżej cele znacznie wyższe sumy aniżeli w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselIgnarStefan">Projekt budżetu na rok 1953 zapewnia szybki rozwój gospodarczy naszego kraju, coraz lepsze zaspokajanie rosnących potrzeb społeczeństwa i zwiększony udział Polski w umacnianiu pokoju. Świadczy o tym procentowy podział wydatków budżetowych. Połowę wszystkich wydatków przeznacza się na potrzeby rozwoju gospodarki narodowej, a 24% na oświatę, kulturę, zdrowie i ubezpieczenia społeczne. W tym podziale wydatków uwypukla się ludowy, socjalistyczny charakter naszego budżetu. Jeśli zaś zajrzelibyśmy do zestawień wydatków budżetowych faszystowskiego rządu polskiej burżuazji i obszarnictwa w roku 1937/8, to przekonamy się, że na utrzymanie granatowej policji, wojska, urzędników starościńskich i skarbowych szło 48% rzeczywistych wydatków całego budżetu, podczas gdy na oświatę i kulturę przeznaczono zaledwie 140^%^ W państwie burżuazyjnym główną część dochodu narodowego zagarniają kapitaliści, a jak to było w Polsce przedwojennej — w przeważnej mierze kapitaliści zagraniczni. Brak było wówczas środków na rozwój gospodarczy i kulturalny, ponieważ nie leżało to w interesie obcego kapitału, ani w interesie rodzimego obszarnictwa. Z budżetu wojskowego wydawano wielkie sumy na zakup wycofanego zagranicą z obiegu, niezdatnego do użytku szmelcu zbrojeniowego, ponieważ faszystowscy generałowie nie zadowalając się wysokimi gażami państwowymi, pobierali żołd od zagranicznych monopoli i dla ich interesów dokonywali skandalicznych nadużyć, jak to miało miejsce np. w dziedzinie lotnictwa i innych.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselIgnarStefan">Rezultatem antynarodowej polityki i gospodarki rządów obszarniczo-burżuazyjnych było rzucenie bezbronnego narodu na pastwę Hitlera i jego machiny wojennej.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselIgnarStefan">Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w pełni docenia wagę wzmocnienia obronności kraju. Przewidziane na ten cel wydatki stanowią 10,8% budżetu. Państwo Polskie nie jest dziś aparatem administracyjno-policyjnym na usługach karteli i monopoli, jak to było w okręcie międzywojennym.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselIgnarStefan">Państwo ludowe jest organizmem gospodarczym kierowanym przez rząd robotniczo-chłopski. Celem naszego Państwa Ludowego, państwa robotników i chłopów jest stałe rozwijanie produkcji socjalistycznej dla zaspokojenia rosnących potrzeb oraz obrona niepodległości i zdobyczy ludu pracującego.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselIgnarStefan">W Polsce i w innych krajach demokracji ludowej, które idą za przykładem Związku Radzieckiego, produkcja wzrasta z roku na rok. Równocześnie w tym samym czasie produkcja krajów kapitalistycznych, służąca celom wyzysku mas ludowych i przygotowań wojennych, drepce w miejscu lub cofa się. W Belgii w 1952 r. produkcja zmniejszyła się o 4,4%, w Jugosławii o 3,8%, w Anglii o 2,9%, w USA bez zmian. W Polsce natomiast w 1952 r. produkcja przemysłowa wzrosła o 20%, podobnie w Czechosłowacji o 19%, na Węgrzech o 24%.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselIgnarStefan">W zakresie wydobycia węgla w przeliczeniu na jednego mieszkańca Anglia przed wojną przewyższała Polskę prawie 5-krotnie, a dziś różnica ta nie sięga półtora raza. Francja zaś w produkcji węgla pozostała za Polską o połowę w tyle. Przewaga Francji nad Polską w 1937 roku w produkcji energii elektrycznej na jednego mieszkańca była przeszło 4-krotna. Dziś przewaga ta jest zaledwie 2-krotna. Polska dopędza dziś w produkcji energii Włochy, które miały dawniej przewagę przeszło 3 i pół-krotną.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselIgnarStefan">Kraje Europy Zachodniej, które zostały oddane przez tamtejsze reakcyjne rządy w niewolę tzw. — „pomocy” amerykańskiej, popadają w coraz gorszą sytuację gospodarczą, zagraża im kryzys. Korzystając z pozycji „opiekuna” Stany Zjednoczone zalewają uprzemysłowione kraje kapitalistyczne Europy Zachodniej swoimi towarami. Wystarczy zestawić dwie liczby: w 1938 r. Stany Zjednoczone sprzedały krajom Europy Zachodniej maszyn, urządzeń elektrycznych i samochodów za 194,6 miliona dolarów, a w 1951 r. za 622,6 miliona dolarów, czyli przeszło 3-krotnie więcej. Cała bieda dla — „podopiecznych” jest w tym, że monopoliści amerykańscy nie chcą w zamian za to kupować towarów angielskich, francuskich i belgijskich, jak również nie pozwalają im na wywóz do Chin i do krajów demokracji ludowej w Europie. Wskutek tego spada produkcja na Zachodzie, a wzrasta bezrobocie. Rząd USA wywiera nacisk na kraje kapitalistyczne Europy, aby ratowały się powiększaniem produkcji zbrojeniowej i kosztem rosnących podatków nakręcały koniunkturę, lecz wiemy, że takie nakręcanie koniunktury przez zbrojenia nie może pomóc gospodarce narodowej, zwłaszcza że i tu USA wyręczają kapitalistów europejskich, wpychając im swoją produkcję wojenną, opłacaną podatkami ściąganymi z biedniejących z roku na rok robotników, chłopów i drobnomieszczaństwa.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselIgnarStefan">Bankierzy amerykańscy dążą do przekształcenia krajów niezależnych w zależne, dążą do ujarzmienia i grabienia innych krajów pod płaszczykiem „pomocy”. Dążą do wywołania wojen pod pozorem tworzenia tzw. bloków i paktów obronnych, jak np. Pakt Atlantycki i inne. Robią wszystko, posuwają się do najgorszych zbrodni, aby tylko zapewnić sobie osiąganie maksymalnych zysków. Przykładem takiej zbrodniczej awantury jest najazd amerykańskich wojsk na Koreę.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselIgnarStefan">Tamę imperialistycznym zapędom postawił obóz państw, w których lud zdobył władzę, obóz pokoju skupiony wokół Związku Radzieckiego. Rosnąca potęga gospodarcza krajów socjalizmu jest nieprzezwyciężoną zaporą przed imperialistycznym rozbojem. Widzą to narody uciskane i wyzyskiwane, a w pierwszym rzędzie nielitościwie eksploatowane narody krajów kolonialnych i powstają przeciw swym gnębicielom. Coraz bardziej jednoczy się klasa robotnicza krajów Europy Zachodniej w walce przeciw amerykańskim okupantom i sprzedajnymi rządom europejskich magnatów przemysłu i rolnictwa Co więcej — szerokie koła średniej burżuazji w Europie, coraz bardziej upośledzane przez monopolistów amerykańskich w podziale zysków, dochodzą do wniosku, że lepiej handlować ze Związkiem Radzieckim aniżeli wojować. Jest to o wiele pewniejszy interes. Tak wypowiedział się m. in. jeden z zachodnio-europejskich przemysłowców w czasie pobytu w Moskwie w roku ubiegłym na konferencji ekonomicznej.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselIgnarStefan">Opinia narodów jest przeciwko wojnie. Dlatego też kierownicy imperialistycznego rządu USA zmuszeni byli wypowiedzieć się za pertraktacjami w sprawie rozejmu w Korei z chwilą gdy Chiny wysunęły taką propozycję, idąc na kompromis w sprawie warunków wymiany jeńców. Propozycja pokojowa Chin i Korei poparta przez wicepremiera ZSRR Mołotowa stała się przełomowym faktem w walce o pokój. Narody całego świata podchwyciły apel przywódców wielkich krajów obozu pokoju i wywierają mocny nacisk na ONZ i na swe rządy w kierunku przyjęcia propozycji chińsko-radzieckich. Jedynie najbardziej powiązane z monopolami amerykańskimi kręgi europejskiej reakcji wystąpiły z protestami i z obawą przed — „grożącym”^ ^pokojem w Korei i na całym świecie. Do takich kręgów, jak się okazało, należy obok politykierów z Bonn również i Watykan. Organ Akcji Katolickiej — „Quotidiano” ostrzega, że — „byłoby szaleństwem zakończyć, czy choćby tylko zwolnić tempo działalności organizacji atlantyckiej i akcji na rzecz zjednoczenia europejskiego^”^, czyli innymi słowy zaprzestać wyścigu zbrojeń i podżegania do wojny. Inne pismo wielkich kapitalistów włoskich wystąpiło z oświadczeniem, że — „dla ratowania sytuacji niezbędne są wojenne zamówienia amerykańskie”.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselIgnarStefan">Pisma monopoli amerykańskich głoszą, że — „Eisenhower postanowił odebrać inicjatywę pokojową Związkowi Radzieckiemu”. Oto stosunek wielkiego kapitału do sprawy pokoju. Odebrać inicjatywę pokojową Związkowi Radzieckiemu i zamienić ją w inicjatywę wojenną. Taka gra jednak nie może się udać wobec rosnącego nacisku narodów, czego dowodem była ostatnia sesja ONZ. Polskie wnioski w sprawie sposobów odwrócenia na długi czas groźby wojny i utrwalenia pokoju nie uzyskały wprawdzie większości, lecz stworzyły warunki dla pozytywnego załatwienia niektórych innych spraw, jak potępienie inwazji band Czang-Kai-szeka w Burmie — wbrew usiłowaniom przedstawicieli USA.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselIgnarStefan">W odpowiedzi na oświadczenie prezydenta Eisenhowera w sprawie propozycji radzieckich co do możliwości pokojowego rozwiązania spornych spraw międzynarodowych — „Prawda” ogłosiła w sobotnim numerze artykuł oświetlający stanowisko Związku Radzieckiego. Podkreślono, że we wszystkich krajach — „powitane zostały z sympatią słowa Einsenhowera: „dążymy do prawdziwego pełnego pokoju w całej Azji, jak i na całym świecie” podobnie jak jego oświadczenie, że — „żaden z tych spornych problemów, wielki czy mały, nie jest nierozwiązalny, jeśli istnieje pragnienie poszanowania praw wszystkich innych krajów”. Słowa prezydenta o pokoju i o tym, że ani jeden ze spornych problemów nie jest nierozwiązalny, pozostają jednak w sprzeczności z innymi jego wypowiedziami w tym przemówieniu.” Dalej — „Prawda” wylicza, jakie to argumenty przytacza Eisenhower w swej gołosłownej pokojowej wypowiedzi.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselIgnarStefan">Po pierwsze: potrząsa bombą atomową, co trudno uznać za argument świadczący o intencjach pokojowych.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselIgnarStefan">Po drugie: pomija sprawę uznania praw narodu chińskiego i zaproszenia Chin Ludowych do ONZ.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselIgnarStefan">Po trzecie: zbywa ogólnikowo zagadnienie zjednoczenia Niemiec na zasadach demokratycznych i pokojowych.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselIgnarStefan">Po czwarte: żąda, aby rząd radziecki wpłynął na ludy kolonialne, żeby zrezygnowały z walki wyzwoleńczej.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselIgnarStefan">Po piąte: żąda od ZSRR, aby wziął udział w interwencji przeciwko władzy robotniczo-chłopskiej w krajach demokracji ludowej, bo — „jakoby formy rządów w krajach Europy Wschodniej zostały narzucone z zewnątrz” „Prawda” daje dobitną odpowiedź na te i inne podobne uzasadnienia „pokojowych” propozycji Eisenhowera, przypominając stałe łamanie przez blok amerykańsko-angielski zasad karty ONZ, rozbudowę baz wojennych przez USA w cudzych krajach, bojkot ze strony amerykańskiej redukcji zbrojeń i zakazu broni atomowej.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselIgnarStefan">„Niemniej jednak — pisze — „Prawda” — przywódcy radzieccy powitają każdy krok rządu USA lub rządu innego kraju, jeśli krok ten będzie zmierzał do przyjaznego uregulowania spornych problemów.” Artykuł kończy się przypomnieniem zasad pokojowej polityki ZSRR i wierności w dotrzymaniu warunków przyjaznej współpracy wobec innych, miłujących pokój państw.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselIgnarStefan">„Polityka ZSRR — stwierdza — „Prawda” — jest wyrazem najgłębszych dążeń naszego narodu do umocnienia powszechnego pokoju.” Tak to wygląda próba odebrania pokojowej inicjatywy Związkowi Radzieckiemu.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselIgnarStefan">W obozie atlantyckim rosną sprzeczności i konflikty. Europa Zachodnia coraz trudniej znosi panoszenie się USA, które usiłowały z Niemiec Zachodnich uczynić żandarma Europy, podczas gdy siła i zwartość obozu pokoju z każdym dniem rośnie i zdobywa sobie coraz większą ilość zwolenników.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselIgnarStefan">Nad amerykańskimi monopolami zawisła — „groźba” pokoju, groźba utraty maksymalnych zysków, groźba konieczności redukcji zbrojeń i kryzysu, który pojawia się jako widmo nieodłączne od sztucznie nakręcanej kosztem mas pracujących koniunktury zbrojeniowej.</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#PoselIgnarStefan">„Sytuacja jednak może być jeszcze bardziej dramatyczna — pisze jeden z francuskich dzienników — jeśli wojna koreańska zakończy się.” Jakże zwyrodniałe są dążności bankierów, którzy boją się pokoju, czerpiąc maksymalne zyski z mordowania kobiet i dzieci w Korei.</u> + <u xml:id="u-19.27" who="#PoselIgnarStefan">W organie prasowym Watykanu został ogłoszony list arcybiskupa Genui kardynała Siri o przyczynach nędzy. Według tego dygnitarza kościelnego nędza nie jest skutkiem wyzysku, wojny i ograniczania pokojowej produkcji, lecz jest ona — „córką elementów” czyli żywiołów. Drugim źródłem nędzy według wspomnianego kardynała jest wolność. I tak pisze o tych dwóch źródłach nędzy: — „Jeśli ziemia nie da, to nie będzie co jeść”, a — „wskutek wolności człowiek może stać się leniem, nieporządnym, grzesznikiem”.</u> + <u xml:id="u-19.28" who="#PoselIgnarStefan">Tego rodzaju kłamstwami i atakami na prawa proletariatu usiłują obrońcy kapitalistycznej grabieży zasłonić swe prawdziwe zamiary.</u> + <u xml:id="u-19.29" who="#PoselIgnarStefan">Naród nasz brzydzi się taką moralnością, niezależnie od tego kto się nią kieruje: rządzące koła monopolistów USA czy watykańscy dygnitarze.</u> + <u xml:id="u-19.30" who="#PoselIgnarStefan">Nam potrzebny jest pokój, ponieważ wznosimy w każdym roku naszego Planu 6-letniego setki zakładów przemysłowych i dziesiątki tysięcy domów mieszkalnych. Potrzebny nam jest pokój, ponieważ chcemy szczęścia naszych dzieci, dla których budujemy nowe szkoły, zakłady kształcenia zawodowego, boiska i domy kultury. Potrzebny nam jest pokój, abyśmy mogli zaopatrzyć nasze rolnictwo w dziesiątki tysięcy traktorów i maszyn w celu wyprodukowania obfitości chleba, mięsa i mleka, w celu jak najszybszego wyzwolenia pracujących mas chłopskich z upośledzonej i mało wydajnej pracy prymitywnymi narzędziami.</u> + <u xml:id="u-19.31" who="#PoselIgnarStefan">Projekt budżetu naszego państwa w pełni czyni zadość woli naszego narodu, klasy robotniczej, pracujących chłopów i związanej z masami inteligencji zawodowej.</u> + <u xml:id="u-19.32" who="#PoselIgnarStefan">Jako przedstawiciel chłopski w Sejmie, przemawiając z ramienia Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego chciałbym bardziej szczegółowo ustosunkować się do pozycji budżetowych dotyczących rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-19.33" who="#PoselIgnarStefan">Najpierw zatrzymam się na sprawie pieniężnych świadczeń chłopów na rzecz państwa. Podatek gruntowy stanowi najważniejsze źródło dochodów z gospodarki nieuspołecznionej, zważywszy, że przeważająca część naszego rolnictwa to indywidualne gospodarstwa chłopskie. Ogólna suma podatku gruntowego na rok 1953 wynosi 4.400 mln zł; stanowi to ok. 4,3% całości dochodów budżetowych państwa.</u> + <u xml:id="u-19.34" who="#PoselIgnarStefan">Druga uwaga konieczna przy omawianiu wpływów z podatku gruntowego to ta, że 73% podatku gruntowego przeznaczone jest na zrównoważenie budżetów terenowych, a więc zaledwie 27% podatku gruntowego idzie na wydatki centralne. Pozostałe 73% jest rozchodowane na potrzeby miejscowe danego województwa, powiatu i gminy, głównie na potrzeby oświatowe i zdrowotne oraz na miejscowe potrzeby gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-19.35" who="#PoselIgnarStefan">Następnie chciałbym podkreślić, że słusznie w budżecie przewidziano największą sumę z wydatków rolniczych na mechanizację, czyli na POM-y. których ilość wzrośnie w br. o 92 ośrodki. Słuszne i potrzebne jest także zwiększenie wydatków na GOM-y, które otrzymują blisko o 40% większą dotację niż w roku ubiegłym. Na państwowe ośrodki maszynowe wraz z GOM-ami przeznacza się blisko 1.440 mln zł. Niewątpliwie gęstsza sieć POM-ów przyśpieszy tempo przebudowy rolnictwa, co jest niezmiernie ważne dla szybszego wzrostu produkcji rolnej, a niemożliwe do osiągnięcia w gospodarce indywidualnej na wąskiej działce, przy użyciu prymitywnych narzędzi upośledzających rolnika.</u> + <u xml:id="u-19.36" who="#PoselIgnarStefan">Następną ważną pozycją w wydatkach na rolnictwo jest w projekcie budżetu przeszło 400 mln zł na melioracje rolne. Jest to podstawowa inwestycja dla rolnictwa. Wiele łąk i gruntów w Polsce stanowi po prostu nieużytki wskutek zalewania wodą lub też pozbawienia dopływu wody. Kiedy się obserwuje całe połacie woj. białostockiego, łódzkiego czy innych, jak późną jesienią i wiosną stoi woda na polach zasianych oziminą, albo jak jedne obszary łąk nad tą samą rzeką stoją pod wodą a inne świecą wypaleniskiem, to się wydaje, że człowiek gospodaruje tu dopiero od kilkunastu lat. A przecież minęły setki lat pańszczyzny i kapitalizmu i nic się nie zrobiło dla zabezpieczenia rolnikowi opłacalności ciężkiej jego pracy i dla podniesienia tą drogą całej gospodarki narodowej. W roku bieżącym inwestycje melioracyjne wzrastają o 60% w stosunku do roku ubiegłego, lecz jest to — jeśli tak można powiedzieć — dopiero początkowy rozruch. Prace wodno-melioracyjne rozwiną się na ogromną miarę z chwilą przystąpienia do regulacji Wisły i Bugu, co przewiduje w obecnym dziesięcioleciu program Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-19.37" who="#PoselIgnarStefan">Arcybiskup Genui pisze, że nędza jest wynikiem niszczycielskiego działania sił przyrody i na to nie ma rady. My uważamy, że sprawa stoi inaczej. Siły przyrody trzeba opanować i zmusić je do pożytecznego dla człowieka działania. Ziemia sama nie daje jeść, trzeba umieć z niej wydobyć chleb przez odpowiednie zagospodarowanie.</u> + <u xml:id="u-19.38" who="#PoselIgnarStefan">Do podstawowych inwestycji rolniczych należy elektryfikacja wsi, która będzie nadal prowadzona we wzrastającym tempie.</u> + <u xml:id="u-19.39" who="#PoselIgnarStefan">Wydatki na popieranie produkcji roślinnej i zwierzęcej, na walkę ze szkodnikami i chorobami, na lecznice weterynaryjne wzrastają w roku bieżącym o kilkadziesiąt procent.</u> + <u xml:id="u-19.40" who="#PoselIgnarStefan">Obok bezpośrednich wydatków na inwestycje i cele produkcyjne w rolnictwie bardzo ważne są wydatki na cele oświatowe, kulturalne, zdrowotne i socjalne na wsi. Chłopi, pozbawieni w czasach ucisku obszarniczo-kapitalistycznego dostępu do oświaty, do książki i radia, pozbawieni wówczas możności kształcenia swych dzieci i opieki zdrowotnej, wysoko sobie cenią zdobycze, jakie osiągnęli w Polsce Ludowej dzięki władzy ludowej i sojuszowi z klasą robotniczą.</u> + <u xml:id="u-19.41" who="#PoselIgnarStefan">Projekt budżetu na rok 1953 przewiduje wzrost wydatków na oświatę i wychowanie o około 18% w porównaniu z rokiem ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-19.42" who="#PoselIgnarStefan">W dziecińcach wiejskich znajdzie miejsce 76.130 dzieci. W przedszkolach wiejskich przewidziano 86.469 miejsc. W szkołach podstawowych przybędzie 5.339 oddziałów, co odnosi się w dużej mierze do wsi, gdzie nadal dokonuje się podnoszenia niżej zorganizowanych szkół do poziomu 7-klasówek. Wzrosną bardzo znacznie inwestycje w zakresie budowy i urządzenia nowych budynków szkolnych. Wzrośnie liczba szkół podstawowych i licealnych dla pracujących oraz wydatki na szkolenie zaoczne. W szkołach przysposobienia zawodowego wzrośnie liczba uczniów o 20%, w zasadniczych szkołach zawodowych będzie się kształcić przeszło 209.000 młodzieży, czyli o 22% więcej niż w roku 1952. W sumie w szkolnictwie zawodowym będzie się kształciło ponad pół miliona młodzieży, podczas gdy w okresie międzywojennym każdego roku 300.000 młodzieży nie znajdowało pracy ani w rolnictwie, ani w przemyśle i co rok nowa masa 300-tysięczna zaszeregowana była do bezrobotnych i zbędnych. W domach akademickich znajdzie pomieszczenie 45.000 studentów. Wśród tych setek tysięcy uczącej się oraz korzystającej z mieszkań i stypendiów młodzieży około 50% to młodzież wsi, synowie i córki pracujących chłopów.</u> + <u xml:id="u-19.43" who="#PoselIgnarStefan">Przy tej okazji należy wspomnieć o tym, że nasze szkolnictwo podstawowe i zawodowe kładzie za mały nacisk na porywające rewolucyjne zadania młodzieży w rolnictwie. Bywa nieraz tak, że młodzież wiejska idzie do jakichkolwiek szkół lub na kursy, aby wydostać się z ubogich ramek życia i pracy w małorolnym lub średniorolnym gospodarstwie, że nie ma dostatecznego pojęcia o pionierskiej i pełnej możliwości rozwinięcia młodzieńczego rozmachu pracy nad przebudową wsi i w socjalistycznym rolnictwie przy pomocy traktorów i wielkich maszyn.</u> + <u xml:id="u-19.44" who="#PoselIgnarStefan">Przyszedł już w Polsce taki czas, że obok bohaterów pracy stachanowców, racjonalizatorów i wynalazców w wielkim przemyśle socjalistycznym, dokąd winna odpływać część młodzieży wiejskiej głównie z terenów przeludnionych rolniczo, potrzeba nam bohaterów pracy, stachanowców, racjonalizatorów i traktorzystów w socjalistycznym rolnictwie. Jest to obecnie również niezwykle ważny front budowy socjalizmu i szybkiego rozwoju produkcji. Bez dostatecznego udziału młodzieży przebudowa rolnictwa będzie postępować zbyt powoli.</u> + <u xml:id="u-19.45" who="#PoselIgnarStefan">W roku bieżącym liczba łóżek w szpitalach i sanatoriach wzrosła o około 14.000. Ogólna liczba łóżek w zakładach leczenia wyniesie 161.061, w tym w szpitalach powiatowych i obwodowych, w których przeważnie leczy się ludność wiejska, 37.784 łóżek. Przed wojną ilość łóżek w szpitalach była przeszło dwukrotnie mniejsza, a w stosunku do ilości mieszkańców była trzykrotnie mniejsza.</u> + <u xml:id="u-19.46" who="#PoselIgnarStefan">Tempo rozwoju lecznictwa szpitalnego na szczeblu powiatowym i rozwój sieci pogotowia postępuje szybko. Za słaba natomiast jest akcja profilaktyczna i sanitarno-epidemiologiczna. Za słabo rozwijają się gminne ośrodki zdrowia. Niedostateczne jest także uzgadnianie rozbudowy sieci ośrodków zdrowia, izb porodowych, aptek itp. z przeobrażającą się strukturą rolną i z potrzebami PGR. Ten brak działa ujemnie na produkcję rolną, ponieważ powoduje odpływ dobrych kadr z produkcji rolnej ze względu na brak zabezpieczenia opieki zdrowotnej nad członkami ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-19.47" who="#PoselIgnarStefan">Na początku swego przemówienia stwierdziłem, że projekt budżetu jest oparty na realnych osiągnięciach w przekroczeniu planu produkcji przemysłowej na I kwartał. Teraz pod koniec chciałbym zwrócić uwagę na niebezpieczeństwa grożące zakłóceniami w wykonaniu budżetu, o ile nie zostaną w porę usunięte.</u> + <u xml:id="u-19.48" who="#PoselIgnarStefan">Na wsi toczy się ostra walka klasowa i sytuacja ta wymaga ciągłej czujności i gotowości mobilizacyjnej w walce o pełną realizację planów gospodarczych i zobowiązań wsi wobec państwa. Pogłębienie pracy politycznej prowadzonej przez aktyw partyjny oraz aktyw organizacji masowych przyniosło wzrost dyscypliny i świadomości, co znalazło wyraz w wykonaniu planów w zakresie skupu tak ważnych artykułów, jak zboże i mięso. Należy jednak również przezwyciężyć przeszkody w skupie mleka oraz pozostałej części skupu ziemniaków i wykonać w pełni plan także na tym odcinku.</u> + <u xml:id="u-19.49" who="#PoselIgnarStefan">Wzrost produkcji rolnej, zapewnienie wykonania wpłaty pełnej sumy podatku gruntowego, wywiązania się z obowiązkowego skupu i osiągnięcie zaplanowanej w budżecie akumulacji z obrotu towarowego wymaga uwzględnienia potrzeb produkcji w indywidualnych gospodarstwach pracujących chłopów, które obecnie mają jeszcze decydujący udział w całości produkcji rolnej. Niemniej konieczne jest lepsze niż dotąd zaspokojenie potrzeb spółdzielni produkcyjnych i PGR.</u> + <u xml:id="u-19.50" who="#PoselIgnarStefan">Dla wykonania planu produkcji i akumulacji w 1953 r. konieczne jest dalsze umacnianie spójni między miastem i wsią. Należy lepiej niż w roku ubiegłym uzgodnić asortyment produkowanych przez drobny przemysł i rzemiosło towarów dla zaopatrzenia rolników w sprzęt i narzędzia gospodarskie.</u> + <u xml:id="u-19.51" who="#PoselIgnarStefan">Również należy lepiej uzgodnić produkcję niektórych artykułów dla rolnictwa wytwarzanych przez wielki przemysł, tak pod względem rodzaju jak i ilości, np. zwiększyć ilość 3 i 4-calowych gwoździ, łańcuchów, osi, obręczówki (przy czym dopasować szerokość do różnej szerokości kół w różnych dzielnicach kraju). Występuje pilna potrzeba wyprodukowania około 100 tys. szklanych baniek oplatanych wikliną o pojemności 5 i 10 litrów, jak również uzupełnienia przyrządów pomiarowych do mierzenia procentowości tłuszczu w mleku. Należy także poprawić jakość łopat, lemieszy i pługów. Konieczne jest terminowe dostarczanie nawozów sztucznych stosownie do terminu następnych akcji siewnych. Należy dostosować produkcję części zamiennych do traktorów i maszyn rolniczych do rzeczywistych potrzeb i terminowo wykonywać zamówienia rolnictwa. Nawozy należy rozdzielać na powiaty i gminy według dokładniejszego rozeznania potrzeb co do rodzaju i ilości, aby nie powstawały w jednych okolicach remanenty, kiedy gdzie indziej nie wystarcza tychże nawozów. Nawozy winny być staranniej pakowane, aby nie powodować strat. Konieczne jest także podniesienie stanu i zwiększenie powierzchni magazynów do składania nawozów sztucznych w GS-ach. Dotychczasowe braki pod tym względem powodują znaczne manka, jak np. w Wojewódzkim Związku Gminnych Spółdzielni w Łodzi, gdzie w ubiegłym roku na ogólne wysokie wykryte manko 5.190.000 zł na manko we wszystkich magazynach wypadło 1.185.000 zł, z czego bardzo poważną cześć stanowiło manko w magazynach nawozów sztucznych.</u> + <u xml:id="u-19.52" who="#PoselIgnarStefan">Należy bardziej niż dotąd unikać niepotrzebnych przewozów towarów przeznaczonych dla danego powiatu do punktu rozdzielczego w odległym mieście, jeśli dane artykuły produkowane są w miejscowych zakładach przemysłowych. Np. łańcuchy i osie produkowane w Radomsku przewozi się do punktu rozdzielczego łódzkiego WZGS w Piotrkowie i stamtąd z powrotem — „rozdzielone” przewozi się dla chłopów powiatu radomszczańskiego. Podobnie rzecz się ma z naczyniami emaliowanymi, transportowanymi do punktu rozdzielczego w Piotrkowie. Z takiego niepotrzebnego przewożenia powstają braki w zaopatrzeniu poszczególnych powiatów, pomimo że na punkcie rozdzielczym łańcuchy, osie, naczynia emaliowane i inne leżą przez rok i dłużej jako rzekomo — „niechodliwe” towary, nie mówiąc już o zbędnych kosztach transportu powodowanych przez tak mało rozsądne przewożenie.</u> + <u xml:id="u-19.53" who="#PoselIgnarStefan">Należy dążyć do coraz lepszego zaspokajania produkcyjnych potrzeb rolnictwa. Bardzo ważnym jest również zaspokojenie potrzeb konsumpcyjnych wsi, a szczególną uwagę należy poświecić zagadnieniu zaopatrzenia dzieci szkolnych na wsi w podręczniki.</u> + <u xml:id="u-19.54" who="#PoselIgnarStefan">Jednym ze sposobów poprawienia skupu mleka, który nie został w pełni wykonany w I kwartale br., jest bardziej regularne dostarczanie należnej chłopom paszy treściwej za dostawę nadobowiązkową. W minionym kwartale w niektórych gminach i powiatach powstały zaległości w dostawie paszy, co wpłynęło na obniżenie wykonania planu skupu mleka.</u> + <u xml:id="u-19.55" who="#PoselIgnarStefan">Dla umocnienia i rozwoju spółdzielczości produkcyjnej należy wzmacniać pomoc organizacyjno-polityczną, agro-i zootechniczną ze strony POM-ów i powiatowych rad narodowych, a szczególnie wydziałów rolnictwa przy prezydiach powiatowych rad narodowych, ożywić działalność robotniczych ekip łączności i współzawodnictwo między spółdzielniami.</u> + <u xml:id="u-19.56" who="#PoselIgnarStefan">Pożądane jest oczyszczenie niektórych zarejestrowanych spółdzielni z kombinatorów i kułaków, którzy zapisali się do spółdzielni dla osiągnięcia ulg w podatku i skupie, a nie dopuszczają do wspólnej uprawy ziemi. Takie pseudospółdzielnie, które figurują od kilku lat na papierze, a nie uprawiają wspólnie ziemi, należy rozwiązać, a od winowajców tego stanu ściągnąć narosłe zaległości w podatku i w obowiązkowym skupie.</u> + <u xml:id="u-19.57" who="#PoselIgnarStefan">Obywatele Posłowie! Każdy z nas jest działaczem Frontu Narodowego, frontu walki o pokój i Plan 6-letni. Należymy do wojewódzkich zespołów poselskich i współpracujemy z miejscowymi radami narodowymi. Naszym zadaniem jest nie tylko radzić w sali sejmowej, ale także współdziałać z masami pracującymi w terenie, z wyborcami, którzy nas wybrali, ufni, że pomożemy im w budowie socjalizmu, że będziemy im pomagać w wykonywaniu planów produkcji, że wesprzemy ich w walce z wrogami i z biurokratyzmem. Naszym zadaniem jest współdziałać z radami narodowymi, które są terenowym gospodarzem znacznej części budżetu.</u> + <u xml:id="u-19.58" who="#PoselIgnarStefan">Projekt budżetu, przedstawiony dziś Sejmowi przez Rząd, odpowiada najistotniejszym potrzebom narodu, jest budżetem socjalistycznego budownictwa, zapewnia rozwój oświaty, kultury i opieki zdrowotnej. Jest zgodny z ustawą o Planie 6-letnim i będzie służył pełnemu wykonaniu czwartego roku tego planu.</u> + <u xml:id="u-19.59" who="#PoselIgnarStefan">Uwzględniając równomiernie potrzeby rozwoju przemysłu i rolnictwa, klasy robotniczej i podstawowych mas chłopskich, przedłożony Wysokiemu Sejmowi budżet państwowy na rok 1953 jest budżetem umacniającym sojusz robotniczo-chłopski.</u> + <u xml:id="u-19.60" who="#PoselIgnarStefan">Wysoki Sejmie! Mówiąc dziś w czasie obrad nad budżetem o rozwoju i potrzebach rolnictwa, o coraz powszechniejszym podnoszeniu się kultury na wsi, chciałbym stwierdzić, że ludność chłopska zawdzięcza swe zdobycze klasie robotniczej i jej Partii, która jest równocześnie partią chłopów zjednoczonych w spółdzielniach produkcyjnych i najbardziej postępowej części małorolnych i średniorolnych chłopów, gospodarujących jeszcze indywidualnie. W walce o likwidację obszarnictwa, o umocnienie rządu robotniczo-chłopskiego, w walce z kułactwem i obcą agenturą Mikołajczyka brało i bierze czynny udział przy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, wierne najlepszej radykalnej i wyzwoleńczej tradycji ruchu ludowego, tradycji bohaterów, którzy polegli za sprawę wyzwolenia społecznego i narodowego w czasie strajków chłopskich i walk z hitlerowskim okupantem.</u> + <u xml:id="u-19.61" who="#PoselIgnarStefan">Mówił tu zasłużony górnik, ob. Bugdoł, mówił ob. Kłosiewicz i inni o ofiarnej pracy robotników, którzy budują nową Polskę, Polskę ludu pracującego, zwiększając z miesiąca na miesiąc wydobycie węgla, wznosząc nowe huty i elektrownie, dając chłopom coraz więcej traktorów maszyn, energii elektrycznej i książek. Sądzę, że będę wyrazicielem całego Sejmu, składając uznanie dla patriotycznego, ofiarnego udziału milionowych mas małorolnych i średniorolnych chłopów w tworzeniu gospodarczej potęgi naszej Ojczyzny — Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Trzeba bowiem stwierdzić, że plan skupu zboża, mięsa i ziemniaków został wykonany poza niewielkimi zaległościami, które powstały głównie u wrogiego nam kułactwa i wiejskich elementów spekulanckich. Siewy jarych zbóż zostały już przeprowadzone, dużą część ziemniaków już zasadzono. Chłopi pracują rzetelnie, nie zawsze w sprzyjających warunkach klimatycznych, nie zawsze są dostatecznie zaopatrzeni w narzędzia produkcji. Wszystkie te przeszkody są pokonywane przez chłopów, ponieważ w przygniatającej większości zdają sobie oni sprawę, że sieją i zbierają nie tylko dla siebie, ale i dla klasy robotniczej, dla całego narodu. Bez patriotycznego ofiarnego trudu mas chłopskich nie dałoby się wykonać planu w przemyśle, tak jak nie można sobie wyobrazić produkcji rolnej i życia ludności wiejskiej bez zaopatrzenia w narzędzia i towary wytwarzane w fabrykach.</u> + <u xml:id="u-19.62" who="#PoselIgnarStefan">Mimo dużych jeszcze różnic ustrojowych pomiędzy miastem a wsią, wynikających z zacofania wsi w stosunku do socjalistycznego miasta, co stwarza bieżące sprzeczności, mimo trudnych zadań po jednej i po drugiej stronie w procesie wzmocnienia spójni pomiędzy miastem a wsią, można bez pomyłki powiedzieć, że pomiędzy klasą robotniczą i podstawowymi masami chłopskimi istnieje głęboka przyjaźń, zasadnicza jedność interesów i szlachetna duma, że właśnie ta robotniczo-chłopska Polska jest bogatsza, jest mocniejsza, że — „przestała być krajem biednym, bezbronnym i niezaradnym” — jak to w imieniu narodu powiedział Bolesław Bierut.</u> + <u xml:id="u-19.63" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#Marszalek">Przyjęty przez Komisję Budżetową projekt ustawy budżetowej na rok 1953 jest zamieszczony w sprawozdaniu generalnym komisji (druk nr 18).</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy budżetowej na rok 1953 z załącznikami od 1 do 7 w całości wraz z poprawkami Komisji Budżetowej — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę budżetową na rok 1953 z załącznikami od 1 do 7 w całości wraz z poprawkami Komisji Budżetowej jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#komentarz">(Huczne, długotrwałe oklaski.)</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#Marszalek">Przyjęty przez Komisję Budżetową projekt uchwały co do zatwierdzenia sprawozdania Rady Ministrów z wykonania budżetu za rok 1951 jest zamieszczony w sprawozdaniu komisji (druk nr 19).</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem sprawozdania Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1951 — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm sprawozdanie Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1951 jednomyślnie zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#Marszalek">Na tym wyczerpaliśmy punkt 1 porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę do godz. 16.</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 50 do godz. 16 min. 5.)</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-20.19" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekrecie z dnia 7 marca 1953 r. o przemianowaniu miasta Katowic na miasto Stalinogród i województwa katowickiego na województwo stalinogrodzkie (Dz. U. Nr 13, poz. 51) — (druk nr 20).</u> + <u xml:id="u-20.20" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Gustaw Morcinek.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselMorcinekGustaw">Wysoki Sejmie! W związku z dekretem z dnia 7 marca 1953 r. o nadaniu miastu Katowice nazwy — „Stalinogród” i województwu katowickiemu nazwy — „województwo stalinogrodzkie”, pragnę omówić okoliczności wydania wspomnianego dekretu.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselMorcinekGustaw">Wiadomo nam wszystkim, że Śląsk stanowi największy ośrodek przemysłu polskiego, że na tym niewielkim skrawku ziemi mieszka procentowo największa ilość ludzi, że rytm pracy jest tutaj najintensywniejszy i że ta ziemia, przezwana ongiś — „staropolską”, przez tyle wieków odłączona od macierzy, a połączona z nią na zawsze dzięki zwycięstwu Armii Radzieckiej — że ta ziemia stanowi najbogatszą dzielnicę Polski. Możemy rzec śmiało, że gdyby nie było Śląska, nie byłoby Polski Ludowej, takiej, jaką jest ona dzisiaj.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselMorcinekGustaw">W tej ogromnej kuźni przemysłowej wykuwa się nowa przyszłość Polski socjalistycznej, rodzą się nowe wartości, a przede wszystkim rodzą się nowi ludzie.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselMorcinekGustaw">Ci ludzie zaczęli się już rodzić przed 180 laty, gdy po raz pierwszy odkryto pokłady węgla na południe od Katowic, od dzisiejszego Stalinogrodu — w Murckach. Od tej chwili bowiem rozpoczyna się dla Śląska nowa era walki, wzlotów, upadków, klęsk i triumfów.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselMorcinekGustaw">Śląsk od tamtej daty stał się Eldoradem dla poszukiwaczy skarbów, dla wielu ptaków niebieskich, kombinatorów, przemysłowców, bankierów, cena ziemi szła szybko w górę, zaczęły się mnożyć wieże szybowe, a śląski chłop pańszczyźniany, skrajna biedota śląska, żywiąca się owsianymi plackami i kartoflami, zaczęła przemieniać się w górników.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselMorcinekGustaw">Julian Marchlewski stwierdza, że pańszczyzna była na Śląsku strasznie ciężka, a odkąd poczęto eksploatować bogactwa kopalniane kraju, przybrała formy potworne. Na ziemi i pod ziemią musiał pracować chłop polski, batogiem ekonom napędzał go do pańszczyzny na ziemi folwarcznej, pałką — majster górniczy do pracy w kopalni.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselMorcinekGustaw">Tu powstał największy ośrodek proletariatu polskiego. Zaczyna się okres raz po raz wybuchających strajków górników, ich klęski, szamotania się z przeklętym wyzyskiem niemieckich kapitalistów, borykanie się z nędzą i okres sprawozdań urzędników pruskich ślących raporty do Berlina, że Ślązacy są najtańszym robotnikiem.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselMorcinekGustaw">Julian Marchlewski ustalił, że jeszcze pod koniec XIX wieku przeciętna zarobków w górnictwie śląskim wynosiła w ciągu roku 419,5 mrk. — „Dla tej cyfry — pisze Marchlewski — nie ma analogii w górniczych stosunkach w Europie. Jeżeli chcemy znaleźć podobnie słabo płatnych robotników, to musimy udać się do Afryki, gdzie w transwalskich kopalniach złota Kafrowie zarabiają rocznie 602,8 marek. Zatem wśród robotników polskich, wyzyskiwanych przez magnatów Górnego Śląska, są tacy, którzy pobierają mniejsze płace aniżeli murzyni wyzyskiwani przez angielskich kapitalistów w kopalniach złota południowej Afryki.” Jednym z dowodów potwornego wyzysku śląskiego proletariatu była praca młodocianych w kopalniach i hutach. W pierwszym okresie powstawania przemysłu była ona zjawiskiem powszechnym, gdyż — jak stwierdza jeden z pisarzy — — „bydło musiał pan kupować albo wyhodować wielkim nakładem, natomiast dzieci poddanych, które wychowywali rodzice, mógł zawsze dostać za darmo”.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselMorcinekGustaw">W latach 1889 — 1929 w samym tylko górnictwie śląskim było około 150.000 ciężkich wypadków kalectwa i prawie 20.000 wypadków śmierci. W tym samym okresie na każdy tysiąc dzieci rodziło się 42 nieżywych, a z każdego tysiąca urodzonych — 250 umierało. To były owoce wyzysku przez kapitał niemiecki, który równocześnie usiłował germanizować ludność śląską. Walka o chleb zaczęła się jednoczyć z walką o polski język. W tym okresie docierają na Śląsk idee Marksa. Duży wpływ wywierali tutaj Wilhelm Liebknecht oraz jego syn Karol Liebknecht, ożywioną działalność rozwijali u nas polscy rewolucjoniści z Różą Luksemburg i Julianem Marchlewskim na czele.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselMorcinekGustaw">Robotnicy śląscy doczekali się tej chwili, że zdołali doprowadzić swoją walkę na Śląsku do zwycięstwa. Przedziwne były okresy owych walk. Po pierwszej wojnie światowej zdawało się, ze powiał nowy wicher wolności dla proletariatu śląskiego. Niestety, po wielu szacunkach magnatów niemieckich, po wielu komisjach, konferencjach, bolesnych zawodach Ślązaków, szukających bezskutecznie poparcia Piłsudskiego, który przekładał obce ziemie — „kresowe” ponad bogaty i wierny Polsce Śląsk, po trzech bezprzykładnych w historii powstaniach śląskich, po tragicznej klęsce pod Górą Św. Anny — pozostało niewygasające poczucie krzywdy społecznej i narodowej, przykra świadomość pozornie bezużytecznie przelanej krwi śląskiej, nienawiść do tamtych wszystkich wielmożów cudzoziemskich i nadzieja, ze kiedyś nadejdzie dzień sprawiedliwości, a który miał przybliżyć towarzysz Stalin.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselMorcinekGustaw">Do owych bolesnych zawodów przyłączyło się jeszcze rozczarowanie, najboleśniejsze ze wszystkich rozczarowań, że ówczesna Polska nie spełniła pragnień Śląska. Polska sanacyjna bowiem zgotowała mu ten sam wyzysk i nędzę, bezrobocie, bieda-szyby i tułaczkę po świecie, które były mu pisane za czasów niemieckich.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselMorcinekGustaw">A potem przyszedł krwawy wrzesień w roku 1939. Ślązacy, wierni powstańczej tradycji, walczyli z najeźdźcą hitlerowskim, ginęli, kładli się pokotem pod murami kamienic katowickich rozstrzeliwani przez żołnierzy hitlerowskich, ginęła młodzież śląska na przedmieściach Katowic, a tamci wszyscy, co mieli przewodzić obronie, uciekali w samochodach na Zaleszczyki.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselMorcinekGustaw">A potem jeszcze przyszedł najbardziej ponury okres okupacji hitlerowskiej. Katowice wtedy stały się ośrodkiem podziemnego ruchu oporu. Tu się zbierali nielegalnie towarzysze, tu gestapo zbierało najwięcej ofiar, a Katowice spłynęły krwią najszlachetniejszych Ślązaków.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselMorcinekGustaw">Przyszedł wreszcie upragniony dzień wyzwolenia. Przybliżył go wojenny geniusz towarzysza Stalina. Armia Radziecka parła na zachód jak burza, w takim tempie, że niemieccy dyrektorowie nie mieli czasu zniszczyć ani kopalni ani hut. Tam, gdzie w ostatniej chwili usiłowali to uczynić, załogi broniły karabinami i granatami swych warsztatów pracy. Robotnik śląski był świadomy sprawy. Wiedział bowiem, że nadstawiając życia w obronie kopalni, huty, nie bronił własności kapitalistów, lecz bronił swej wspólnej własności. W tej walce Katowice były ogniskiem obronnej akcji. Katowice odtąd stały się synonimem Śląska: mówiąc o Katowicach myślimy o całym Śląsku, mówiąc zaś o Śląsku — mamy na myśli Katowice.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselMorcinekGustaw">Gdy na ulice Katowic wjechały pierwsze czołgi radzieckie, a za czołgami weszły pierwsze oddziały Armii Czerwonej, niewiele było chyba miast w Polsce, które by witały z takim rozrzewnieniem i radością swych wybawicieli.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#PoselMorcinekGustaw">Ślązak z natury jest twardy i chropowaty. Tu jednak nie strzymał. Radość jego była tak wielka, że płakał ze wzruszenia. Widział kto plączącego górnika lub hutnika śląskiego? Nikt nie widział i wątpię czy kiedy zobaczy. Robotnik śląski był wdzięczny Armii Radzieckiej za jej ofiarę, a najgłębszą wdzięczność zaczął żywić od tej chwili do towarzysza Stalina, który mu przyniósł ową upragnioną wolność.</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselMorcinekGustaw">Mało! Towarzysz Stalin przyniósł Ślązakowi nie tylko wolność społeczną, ale i wolność narodową. Wszak dzięki niemu Śląsk po tylu wiekach niewoli niemieckiej został nareszcie przyłączony do Polski. Spełniły się marzenia, takie zuchwałe marzenia śląskich działaczy i spełniły się nawet marzenia Długosza, który pragnął umierając, by kiedyś Śląsko wróciło do Polski, gdyż wtedy miałby słodszy odpoczynek w grobie.</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#PoselMorcinekGustaw">Przemysł śląski od tej chwili rozwija się potężnie dzięki braterskiej współpracy Związku Radzieckiego i dzięki serdecznemu ustosunkowaniu się towarzysza Stalina do Polski. Od tej chwili Śląsk przeżywa najpiękniejszy triumf swej wielowiekowej walki o prawa człowieka i prawa Polaka.</u> + <u xml:id="u-21.18" who="#PoselMorcinekGustaw">A potem nadszedł czas, że Śląsk przeżył najboleśniejszy cios, gdy umarł towarzysz Stalin. To wielkie słowo — „Stalin” dla Śląska jest również wielkim synonimem. W tym imieniu skupia się wiekowa walka Ślązaka o wolność społeczno-narodową i w tym imieniu skupia się pragnienie wiecznego pokoju na ziemi. Słowo — „Stalin” jest dla Ślązaka synonimem wolności i pokoju. Ślązak zdaje sobie sprawę, że jego praca w kopalni i hucie umacnia i pomnaża siły Polski Ludowej i wie, że każdy wydobyty przez niego kęs węgla i każda wytopiona bryła stali umacnia pokój na ziemi.</u> + <u xml:id="u-21.19" who="#PoselMorcinekGustaw">W jakiż więc sposób owo twarde, chropowate serce Ślązaka mogłoby uczcić pamięć tego największego człowieka XX wieku? I z woli i z serca ludu śląskiego Katowice zostały przemianowane na Stalinogród, a województwo katowickie na województwo stalinogrodzkie.</u> + <u xml:id="u-21.20" who="#PoselMorcinekGustaw">Dlaczegóż Katowice, czemu nie Bytom, nie Gliwice lub Opole? Przecież Katowice obok Nowej Huty i Gdyni są najmłodszym miastem Polski. Katowice stały się w okresie międzywojennym stolicą Śląska. W Katowicach był ośrodek walki podziemnej, tu było najwięcej ofiar, tu przeżywano wszystkie zwycięstwa i tu Ślązak witał zwycięskie wojska towarzysza Stalina. Nic też dziwnego, że Ślązak, chowając w swym sercu głęboką wdzięczność dla towarzysza Stalina, to wspaniałe, bohaterskie, młode miasto pragnął przemianować na Stalinogród.</u> + <u xml:id="u-21.21" who="#PoselMorcinekGustaw">Towarzysz Bierut trafnie określił wartość Śląska, nazywając go — „sercem przemysłu Polski”. Piękne to jest określenie, które nas, Ślązaków, obowiązuje do tym radośniejszego, jeszcze bardziej twórczego wysiłku, by owo — „serce przemysłu Polski” było zawsze sercem gorącym i wiernym. Że ono nie zawiodło i nie zawodzi, świadczy o tym wspomniany poprzednio ów wspaniały rytm pracy, zapoczątkowany na Śląsku przez Pstrowskiego, Bugdoła, Apryasa, Zielińskiego, Markiewkę, Błauta i innych, rosnąca z dniem każdym ilość wydobytych ton węgla i ton wytopionej stali. Mało! Zobowiązuje nas do jeszcze większego wysiłku, by Polska Ludowa była Polską wielką i szczęśliwą.</u> + <u xml:id="u-21.22" who="#PoselMorcinekGustaw">Drogi wiodące do tego wzniosłego celu wskazał nam przede wszystkim Józef Stalin. Serce, myśl i wola Józefa Stalina są owymi twórczymi czynnikami, które nasz Śląsk przemieniły w owo serce przemysłu Polski. Wdzięczny Ślązak postąpił więc chyba najtrafniej, pragnąc przez przemianowanie swego miasta Katowice na Stalinogród, a swego województwa katowickiego na województwo stalinogrodzkie zbudować wieczny pomnik swemu wodzowi Józefowi Stalinowi.</u> + <u xml:id="u-21.23" who="#PoselMorcinekGustaw">W imieniu przeto Komisji Spraw Ustawodawczych, proszę Wysoki Sejm o zatwierdzenie dekretu z dnia 7 marca 1953 r., na mocy którego miasto Katowice zostało przemianowane na miasto Stalinogród, a województwo katowickie na stalinogrodzkie.</u> + <u xml:id="u-21.24" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanego dekretu? Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 7 marca 1953 r. o przemianowaniu miasta Katowic na miasto Stalinogród i województwa katowickiego na województwo stalinogrodzkie — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził jednomyślnie dekret z dnia 7 marca 1953 r. o przemianowaniu miasta Katowic na miasto Stalinogród i województwa katowickiego na województwo stalinogrodzkie.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#komentarz">(Oklaski )</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#Marszalek">a)z dnia 4 marca 1953 r. o wzmożeniu walki z produkcją złej jakości (Dz. U. Nr 16, poz. 63), b)z dnia 4 marca 1953 r. o ochronie interesów nabywców w obrocie handlowym (Dz. U. Nr 16, poz. 64), c)z dnia 4 marca 1953 r. o wzmożeniu ochrony własności społecznej (Dz. U. Nr 17, poz. 68), d)z dnia 4 marca 1953 r. o ochronie własności społecznej przed drobnymi kradzieżami (Dz. U. Nr 17, poz. 69) — (druk nr 26).</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Jerzy Morawski.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselMorawskiJerzy">Wysoki Sejmie! Wydane przez Radę Państwa w dniu 4 marca br. dekrety o wzmożeniu walki z produkcją złej jakości, o ochronie interesów nabywców w obrocie handlowym, o wzmożeniu ochrony własności społecznej oraz o ochronie własności społecznej przed drobnymi kradzieżami — wypełniają poważną lukę w naszym ustawodawstwie karnym. Do czasu wydania tych dekretów nie mieliśmy przepisów ustawodawstwa karnego wyraźnie odnoszących się do ochrony własności społecznej. Nie mieliśmy w ustawodawstwie karnym nawet określenia — „własność społeczna”. Ochronę tej decydującej dźwigni i podstawy naszego ustroju, jaką jest własność społeczna, regulowały do niedawna przepisy przestarzałe, powstałe w odmiennych warunkach ustrojowych.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselMorawskiJerzy">Jest rzeczą oczywistą, że taki stan rzeczy nie sprzyjał ani jasności prawnej w tej dziedzinie, ani skuteczności w walce z zamachami na własność społeczną. A przecież właśnie w dziedzinie własności społecznej mamy szczególnie napiętą walkę z wrogami ludu pracującego, z wrogami Polski Ludowej, którzy chcąc ugodzić we władzę ludu, usiłują organizować zamachy na własność społeczną, akty sabotażu, dywersji, kradzieży i trwonienia mienia społecznego.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselMorawskiJerzy">Własność społeczna, będąca wynikiem pracy całego ludu, jest decydującym, warunkiem rozwoju sił Polski i wzrostu dobrobytu ludzi pracy. Dlatego każde naruszenie tej własności jest aktem wrogim wobec interesów ludzi pracy i winno spotkać się nie tylko z potępieniem przez ogół obywateli, ale i z surowymi represjami karnymi ze strony państwa. Z tych założeń wychodzą omawiane dekrety.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselMorawskiJerzy">Weźmy dekret o wzmożeniu ochrony własności społecznej.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselMorawskiJerzy">Nie wdając się w szczegółowe omówienie dekretu, którego tekst obywatele posłowie mają w Dzienniku Ustaw z dnia 23 marca br., chciałbym zwrócić uwagę na kilka jego istotnych cech.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselMorawskiJerzy">1. W stosunku do dawniej obowiązującego ustawodawstwa karnego dekret zaostrza kary za zamachy na własność społeczną. W myśl dekretu zamachy na własność społeczną — wspólne dobro wszystkich ludzi pracy — wymagają szczególnie surowych represji karnych. Ostrość dekretu jest widoczna i w takich przepisach, jak obowiązkowe stosowanie aresztu osób, które dopuściły się zamachu na własność społeczną oraz zakaz zawieszania kar za przestępstwa w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselMorawskiJerzy">2. Dekret wprowadza system różnicowania kar zależnie od charakteru przestępstw. Surowsze kary stosowane będą wobec recydywistów albo wobec osób, które dopuściły się zamachu na własność społeczną, gdy z racji zajmowanego stanowiska lub funkcji były odpowiedzialne za jej ochronę — np. wobec kierowników przedsiębiorstw, magazynierów, konwojentów itp. Jeszcze surowiej będą traktowane wypadki zagarnięcia własności społecznej przy użyciu groźby lub przemocy, tzn. wypadki rabunku. Nadto dekret uzależnia wymiar kary od wielkości szkody, jaka przez kradzież mienia społecznego została wyrządzona interesom gospodarczym lub obronnym kraju.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselMorawskiJerzy">3. W nowy również sposób zostały potraktowane przestępstwa polegające na nabywaniu lub przechowywaniu skradzionego mienia społecznego. Dekret przewiduje za świadomie popełnione przestępstwa tego rodzaju kary nie mniejsze, niż za samą kradzież. Szczególnie surowo traktuje dekret wypadki paserstwa. Wiadomo przecież, że paserzy są często organizatorami kradzieży własności społecznej.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselMorawskiJerzy">Wymienione przepisy świadczą o precyzji dekretu, świadczą, że dekret jest sprawnym i ostrym instrumentem w walce o ochronę własności społecznej.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselMorawskiJerzy">Następny z omawianych dekretów zajmuje się sprawami tzw. drobnych kradzieży mienia społecznego, tzn. kradzieży nie przekraczających wartości 300 zł. Wiadomo, że drobne kradzieże są jeszcze niestety dość rozpowszechnione i że w tej dziedzinie było do tej pory niemało wypadków pobłażliwości, liberalizmu czy fałszywego litowania się nad sprawcami przestępstw. Zdarzało się słyszeć gdzieniegdzie głosy, świadomie podsycane przez wroga, przez elementy WRN-owskie, że — „od tego kraj nie zbiednieje”, że — „państwu nie ubędzie jak mnie trochę przybędzie” i tym podobne wrogie lub bezmyślne wypowiedzi.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselMorawskiJerzy">W rezultacie tzw. drobne kradzieże składały się w sumie na wielkie szkody, jakie ponosiła nasza gospodarka narodowa i ludność pracująca, znaczne szkody materialne i nie mniejsze szkody moralne i polityczne wskutek demoralizacji osób dopuszczających się drobnych kradzieży i osłabienia czujności w tak ważnej dziedzinie, jak ochrona własności społecznej.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselMorawskiJerzy">Wobec zjawisk tego rodzaju Państwo Ludowe i ogół ludności pracującej muszą podjąć nieprzejednaną walkę.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselMorawskiJerzy">Dekret o ochronie własności społecznej przed drobnymi kradzieżami stwierdza, że każde naruszenie własności społecznej, choćby najdrobniejsze winno być surowo karane.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselMorawskiJerzy">Dekret przewiduje w stosunku do każdego wypadku drobnej kradzieży mienia społecznego karę więzienia od 6 miesięcy do 1 roku. Surowsze kary ustala dekret w wypadku powtórzenia przestępstwa oraz w stosunku do osób, które dopuściły się drobnej kradzieży będąc odpowiedzialne z racji swej funkcji czy stanowiska za ochronę własności społecznej.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselMorawskiJerzy">Istotne znaczenie ma wreszcie przepis dekretu, zobowiązujący sądy do rozpoznania sprawy o drobną kradzież najpóźniej do 14 dni od dnia wniesienia aktu oskarżenia, ponieważ szybkość postępowania w tych sprawach jest koniecznym warunkiem jego skuteczności, a mieliśmy dawniej wypadki przewlekania tych spraw, rozpatrywania ich przez sądy po wielu miesiącach, zdarzało się, że i później niż po roku od dnia wniesienia oskarżenia.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselMorawskiJerzy">Trzeci dekret ma na celu wzmożenie walki z produkcją złej jakości. Wiadomo, że produkcja złej jakości, brakoróbstwo w przemyśle, w budownictwie są jeszcze dotkliwą i rozpowszechnioną plagą, powodującą duże straty w gospodarce narodowej i wiele rozgoryczenia wśród szerokich rzesz konsumentów. O faktach brakoróbstwa była mowa i w toku obecnej debaty sejmowej.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselMorawskiJerzy">Dla wzmożenia walki z brakoróbstwem poważne znaczenie będzie miał omawiany dekret, który skutki dostarczania produkcji złej jakości traktuje na równi ze szkodnictwem gospodarczym i przewiduje surowe sankcje karne wobec kierowników produkcji albo osób odpowiedzialnych za kontrolę techniczną, jeśli zbywają bądź przeznaczają do użytku wyroby złej jakości. Działanie tego dekretu pociągnie za sobą oczywiście wzmożoną kontrolę i walkę z brakoróbstwem i w obrębie poszczególnych zakładów pracy.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselMorawskiJerzy">Czwarty z omawianych dekretów ma na celu ochronę interesów nabywców w obrocie handlowym i wymierzony jest przeciwko spekulacji, a także przeciwko wszelkim nadużyciom w handlu lub w zakresie świadczenia usług. Dekret ten należy rozpatrywać w powiązaniu z uchwałą Rządu z dnia 3 stycznia br.; równolegle do tej uchwały, która podcięła ekonomiczne korzenie spekulacji, konieczne jest ustanowienie sankcji karnych wobec wszelkich machinacji spekulacyjnych oraz wobec nadużyć w obrocie handlowym ze szkodą dla nabywcy. Takie sankcje właśnie wprowadza wymieniony dekret.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselMorawskiJerzy">Wprowadzając surowe kary za kradzież mienia społecznego, za brakoróbstwo, za spekulację czy nadużycia w handlu — omówione cztery dekrety dają naszym organom wymiaru sprawiedliwości sprawną i ostrą broń dla ochrony własności społecznej i produkcji socjalistycznej, a tym samym ochrony interesów i potrzeb ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselMorawskiJerzy">Ale nie tylko karanie przestępców jest celem dekretów. Przez wskazanie znaczenia własności społecznej i ogromnej szkodliwości wypadków naruszania tej własności dekrety mają wypełnić poważne zadania polityczne i wychowawcze. Powinny one stać się i w poważnej mierze już się stały środkiem mobilizacji społeczeństwa do walki o wzmożenie ochrony własności społecznej, do bezwzględnej walki ze złodziejami mienia społecznego, ze spekulantami i szkodnikami, do otoczenia ich atmosferą izolacji i powszechnego potępienia.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#PoselMorawskiJerzy">W ten sposób zaostrzając środki karne za wypadki naruszania własności społecznej, wzmagając w tej dziedzinie czujność najszerszych mas pracujących, będziemy szybciej iść do ustroju, w którym znikną same źródła naruszania własności społecznej, w którym według słów towarzysza Stalina: — „praca zostanie przekształcona w oczach członków społeczeństwa z ciężaru w pierwszą potrzebę życiową... a własność społeczna traktowana będzie przez wszystkich członków społeczeństwa jako nienaruszona i nietykalna podstawa jego istnienia”.</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#PoselMorawskiJerzy">W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych proszę Wysoki Sejm o zatwierdzenie wszystkich czterech dekretów.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów? Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad każdym dekretem z osobna.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 4 marca 1953 r. o wzmożeniu walki z produkcją złej jakości — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 4 marca 1953 r. o wzmożeniu walki z produkcją złej jakości.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 4 marca 1953 r. o ochronie interesów nabywców w obrocie handlowym — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 4 marca 1953 r. o ochronie interesów nabywców w obrocie handlowym.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 4 marca 1953 r. o wzmożeniu ochrony własności społecznej — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 4 marca 1953 r. o wzmożeniu ochrony własności społecznej.</u> + <u xml:id="u-24.14" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 4 marca 1953 r. o ochronie własności społecznej przed drobnymi kradzieżami — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-24.15" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-24.16" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-24.17" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 4 marca 1953 r. o ochronie własności społecznej przed drobnymi kradzieżami.</u> + <u xml:id="u-24.18" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-24.19" who="#Marszalek">a)z dnia 10 grudnia 1952 r. o zmianie ustawy o obowiązkowych dostawach zwierząt rzeźnych (Dz. U. Nr 48, poz. 318), b)z dnia 17 grudnia 1952 r. o zmianie dekretu o obowiązkowych dostawach mleka (Dz. U. Nr 51, poz. 335), c)z dnia 9 lutego 1953 r. o całkowitym zagospodarowaniu użytków rolnych (Dz. U. Nr 11, poz. 40), d)z dnia 4 marca 1953 r. o uzupełnieniu przepisów karnych w sprawach o niewykonanie dostaw obowiązkowych (Dz. U. Nr 14, poz. 55), e)z dnia 25 marca 1953 r. o utworzeniu urzędu Ministra Skupu (Dz. U. Nr 20. poz. 77) — (druk nr 24).</u> + <u xml:id="u-24.20" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Piotr Świetlik.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselSwietlikPiotr">Wysoki Sejmie! Wymienione przez Marszałka Sejmu a referowane przeze mnie w imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych dekrety wydane zostały w trosce o podniesienie produkcji, w trosce o całkowite zagospodarowanie użytków rolnych, o terminowe dostawy zwierząt rzeźnych, mleka i wszystkich obowiązkowych dostaw dla państwa. Konieczność wydania tych dekretów wynikała z szybko rozwijającego się przemysłu naszego kraju, z planowej gospodarki narodowej, z dysproporcji, jaka istnieje między produkcją przemysłową a rolną w naszym kraju oraz z troski o pełne wykonanie Planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselSwietlikPiotr">Nasza gospodarka pokojowa wymaga, by czynny był każdy zakład pracy, najmniejszy nawet warsztat rzemieślniczy, a przede wszystkim by zagospodarowane były wszystkie odłogi, wszystkie użytki rolne i każdy metr kwadratowy naszej ziemi.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PoselSwietlikPiotr">Dotychczasowa akcja likwidacji odłogów i innych gruntów niezagospodarowanych oparta była na dekrecie z dnia 30 marca 1945 r. o przymusowym zagospodarowaniu użytków rolnych (Dz. U. Nr 11, poz. 59).</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselSwietlikPiotr">Dekret ten mówił, że wszystkie użytki rolne niezagospodarowane we właściwym czasie przechodzą do użytkowania przez gromady lub poszczególne osoby, a nie kładł nacisku na obowiązek zagospodarowania gruntów przez samego ich posiadacza i zaopatrzenie tego obowiązku odpowiednimi sankcjami karnymi. Stwierdzono, że posiadacze gruntów, zwłaszcza kułacy, uchylają się niejednokrotnie od ich zagospodarowania, mimo że mają ku temu wspaniałe warunki.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PoselSwietlikPiotr">Według dotychczasowych danych na terenie naszego kraju ogólna powierzchnia gruntów uprawnych niezagospodarowanych dochodzi do 66.809 ha. W samym województwie warszawskim znajduje się niezagospodarowanych gruntów ornych około 5.653 ha, w woj. bydgoskim około 16.000 ha. Są to gospodarstwa częściowo zaniedbane, samowolnie porzucone itp.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselSwietlikPiotr">Dzieje się to właśnie wtedy, kiedy komunikat Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego stwierdza, że przemysł socjalistyczny wyprodukował w I kwartale br. o 15% więcej, licząc w cenach niezmiennych, aniżeli w I kwartale ub. r., że wykonał zadania planowe za I kwartał br. w 103,1%. Te wspaniałe osiągnięcia naszego przemysłu socjalistycznego wskazują nam równocześnie, że rolnictwo winno dostarczać do naszych miast coraz więcej chleba, mięsa, mleka, a dla przemysłu coraz więcej surowców, jak wełny, skóry, roślin oleistych itp. Stąd wniosek, że dekret z dnia 9 lutego 1953 r. o całkowitym zagospodarowaniu użytków rolnych jest słuszny.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselSwietlikPiotr">Dekret ten zawiera 3 zasadnicze momenty:</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#PoselSwietlikPiotr">1)uderza w złośliwych kułaków, 2) stwarza możliwości chcącym gospodarować, a nie mogącym, 3) zezwala na wykorzystanie rezerw, jak użytków rolnych, budynków gospodarskich, maszyn itp.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselSwietlikPiotr">Omawiany dekret znalazł już swe zastosowanie, np.: ob. Gołębiowska (kułaczka) z gromady Zajączkowo, gm. Grupa z siedzibą w Dragaczu, pow. Świecie, woj. bydgoskie, opuściła ponad 50 ha gospodarstwo, które na podstawie tego dekretu można przejąć i zagospodarować; ob. Kobyliński Aleksander, liczący ponad 60 lat życia, z gromady Budzyno, gm. Płoniawy, pow. Maków, woj. warszawskie, nie daje rady obrobić wraz z żoną ponad 20 ha użytków rolnych i już zwracał się do GRN o przejęcie od niego części gospodarstwa na zagospodarowanie.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#PoselSwietlikPiotr">Jak gospodarować użytkami rolnymi — tego uczy nas spółdzielczość produkcyjna, tego uczy nas I Krajowy Zjazd Spółdzielczości Produkcyjnej, tego uczą nas konkretne przykłady gospodarki spółdzielczej.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselSwietlikPiotr">W spółdzielni produkcyjnej w Dębnie, pow. Łańcut zebrano ponad 20 q żyta, pszenicy, owsa i jęczmienia z 1 ha, podczas gdy w tej samej gromadzie w gospodarstwach indywidualnych zebrano przeciętnie tylko po 11 q zbóż kłosowych. Na zmeliorowanej przez spółdzielców tej samej gromady łące zebrano po 60 q siana, podczas gdy indywidualni na niezmeliorowanej łące mieli tylko po 15 q siana. Ci sami spółdzielcy w Dębnie zwiększyli swoją gospodarkę hodowlaną o 150 sztuk zwierząt gospodarskich, to jest o 40 sztuk owiec, 30 sztuk bydła i 80 sztuk świń.</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselSwietlikPiotr">Podobnie gospodarują spółdzielcy w Wyszatycach, Sośnicy, Skowierzynie, Wietlinie, Jurowcach woj. rzeszowskiego i tysiącach innych spółdzielni w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#PoselSwietlikPiotr">Nad uzasadnieniem obowiązujących dostaw mięsa, mleka, zboża i ziemniaków debatował już poprzedni Sejm, kiedy uchwalał ustawę o obowiązkowych dostawach zwierząt rzeźnych w lutym 1952 r. i kiedy zatwierdzał dekret o obowiązkowych dostawach mleka.</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#PoselSwietlikPiotr">Podstawowe masy pracującego chłopstwa rozumieją system obowiązkowych dostaw i wykonują ciążące na nich obowiązki z przeświadczeniem, że umacniają sojusz robotniczo-chłopski i wzmacniają spójnię między miastem i wsią — siłę ekonomiczną narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#PoselSwietlikPiotr">W trakcie praktycznej realizacji obowiązkowych dostaw w mięsie i mleku w 1952 r. okazało się, że istnieją pewne braki, powodujące nierównomierność obciążeń. I dlatego słuszne jest, że zmiana dekretu wnosi najbardziej istotne poprawki, które przyczyniają się do sprawniejszej realizacji i właściwego rozłożenia obowiązków. Podstawowe jednak zasady systemu obowiązkowych dostaw zwierząt rzeźnych i mleka obowiązujące w 1952 r. pozostają bez zmian.</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#PoselSwietlikPiotr">Poprawki te idą głównie w kierunku rozszerzenia ulg dla gospodarstw mających gorsze warunki produkcji. Pozwoli to tym gospodarstwom wykonać obowiązki wobec państwa i zachęci je do systematycznego podnoszenia produkcji roślinnej i zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#PoselSwietlikPiotr">Dotychczas gospodarstwa uprawnione były do korzystania z 20% ulgi w dostawach przypadających od użytków rolnych w V i VI klasie. Obecnie zmiany przewidują taką ulgę dla gospodarstw mających od 30 —40% użytków rolnych w V i VI klasie. Gospodarstwom rolnym mającym od 40 — 50% użytków rolnych w V i VI klasie przysługiwać będzie ulga 30%, a gospodarstwom rolnym posiadającym powyżej 50% użytków rolnych w V i VI klasie przysługiwać będzie ulga 40%.</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#PoselSwietlikPiotr">Ulgi te przysługiwać będą z urzędu przy ustalaniu wysokości dostaw obowiązkowych, a nie na wniosek zobowiązanych, jak to było dotychczas.</u> + <u xml:id="u-25.18" who="#PoselSwietlikPiotr">Dekret przewiduje rozszerzenie zwolnień od dostaw obowiązkowych na gospodarstwa rolne, należące do oddziałów zaopatrzenia robotniczego (OZR), jak również posiadaczy gospodarstw do 1 ha użytków rolnych, mających na utrzymaniu troje lub więcej dzieci poniżej 14 lat.</u> + <u xml:id="u-25.19" who="#PoselSwietlikPiotr">Sankcje karne dotyczą posiadaczy gospodarstw indywidualnych, jak i odpowiedzialnych kierowników uspołecznionych gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-25.20" who="#PoselSwietlikPiotr">Dekret o uzupełnieniu przepisów karnych w sprawach o niewykonanie dostaw obowiązkowych przewiduje, że w sprawach tych kolegia orzekające przy prezydiach powiatowych rad narodowych ustalać będą zamianę na karę aresztu, podlegającą wykonaniu w razie nie-uiszczenia grzywny w ciągu 7 dni od dnia wezwania ukaranego do jej wpłacenia. Zamiana przewiduje jeden dzień aresztu jako równoważnik 15 zł grzywny, jednakże ustalona w ten sposób kara aresztu nie może każdorazowo przekraczać 6 miesięcy.</u> + <u xml:id="u-25.21" who="#PoselSwietlikPiotr">Dekret ten odnosi się również do grzywien zaległych, zapadłych przed dniem wejścia w życie noweli, o ile ukarany nie wykonał obowiązku dostawy.</u> + <u xml:id="u-25.22" who="#PoselSwietlikPiotr">Przy okazji omawiania tych dekretów, jako nauczyciel i działacz ludowy pragnę także zwrócić uwagę Wysokiego Sejmu na zagadnienie wychowania i udziału młodzieży w świadczeniach dla państwa.</u> + <u xml:id="u-25.23" who="#PoselSwietlikPiotr">Ogromnie wielką rolę uświadamiającą przy dokonywaniu kontraktacji obowiązkowych dostaw zwierząt rzeźnych, mleka, zboża, ziemniaków i w spłacie podatków odgrywają takie organizacje i instytucje, jak Związek Samopomocy Chłopskiej, państwowa służba rolna, ZSL, ZMP. Wielką siłę przekonywającą w tej dziedzinie ma młodzież szkolna i koła rodzicielskie.</u> + <u xml:id="u-25.24" who="#PoselSwietlikPiotr">Młodzież szkolna ZMP-owska i harcerska, odpowiednio przygotowana przez patriotyczny zespół nauczycielski i postępowe organizacje, może mocno uświadomić i wpłynąć na swych rodziców, jeżeli chodzi o terminowe dostawy dla państwa, należyte zagospodarowanie użytków rolnych, co spowoduje, że ta wielka dysproporcja między produkcją rolnictwa a przemysłu może być znacznie zmniejszona.</u> + <u xml:id="u-25.25" who="#PoselSwietlikPiotr">Podniesienie produkcji rolnej z 1 ha, zwiększenie pogłowia zwierząt hodowlanych, terminowe dostawy dla państwa — to gwarancja wykonania Planu 6-letniego, to zabezpieczenie pokoju na świecie.</u> + <u xml:id="u-25.26" who="#PoselSwietlikPiotr">Harcerka z jednej ze szkół podstawowych pow. łańcuckiego, kiedy zauważyła obojętność ojca w związku z odstawianiem zboża dla państwa, popatrzyła mu w oczy i powiedziała: — „Przecież, tatusiu, ty kochasz naszą Ojczyznę”. Córka przekonała ojca i jeszcze tego samego dnia wyrównał on wszystkie świadczenia dla państwa, z którymi zalegał.</u> + <u xml:id="u-25.27" who="#PoselSwietlikPiotr">Ob. Oczoś z Chmielnika, pow. Rzeszów liście do dyrekcji jednej ze szkół rolniczych pisał: — „Dziękuję Wam za wychowanie naszego dziecka. Kiedy czytaliśmy list syna (który jest w waszej szkole) o naszym Wielkim Nauczycielu Bolesławie Bierucie, o świadczeniach dla państwa, o budującej się Warszawie, Nowej Hucie, o elektryfikacji wsi i o przebudowie ustroju rolnego — mieliśmy łzy w oczach i odtąd postanowiliśmy wszystko uczynić, by być dobrymi obywatelami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. My i nasi sąsiedzi Oddajemy w terminie wszystkie świadczenia dla państwa”.</u> + <u xml:id="u-25.28" who="#PoselSwietlikPiotr">Szkoła musi żyć zagadnieniami aktualnymi. Niechże więc nasz nauczyciel-wychowawca wszystkich typów szkół i wszystkich szczebli, o których tak pięknie mówiono z tego miejsca, ucząc i wychowując młodzież i rodziców wie, że nie ma piękniejszej służby od tej, o której uczył nas Wielki Józef Stalin, o której uczy nas nasz kochany Nauczyciel Bolesław Bierut i nasza Partia — służby Ojczyźnie naszej, internacjonalizmowi i pokojowi całego świata.</u> + <u xml:id="u-25.29" who="#PoselSwietlikPiotr">Wymienione dekrety, poza ścisłymi i określonymi sankcjami karnymi w stosunku tylko do opornych, złośliwie ustosunkowanych i wrogich elementów kułackich, dają równocześnie duże ulgi chłopom mało i średniorolnym.</u> + <u xml:id="u-25.30" who="#PoselSwietlikPiotr">Są to dekrety o charakterze społeczno-wychowawczym.</u> + <u xml:id="u-25.31" who="#PoselSwietlikPiotr">Do tych dekretów dochodzi jeszcze jeden dekret — z dnia 25 marca 1953 r. o utworzeniu urzędu Ministra Skupu.</u> + <u xml:id="u-25.32" who="#PoselSwietlikPiotr">Od daty powołania Centralnego Urzędu Skupu i Kontraktacji, a więc w okresie dwóch lat, zaszły duże i istotne zmiany w zakresie działania tego urzędu i jego organów terenowych.</u> + <u xml:id="u-25.33" who="#PoselSwietlikPiotr">Obowiązkowe dostawy zwierząt rzeźnych, mleka i ziemniaków, przejęcie przetwórstwa zbóż wielkiego przemysłu młynarskiego, obrotu paszami, budowa elewatorów i spichrzy oraz zagadnienie kontraktacji produkcji roślinnej i zwierzęcej doprowadziły do konieczności utworzenia urzędu Ministra Skupu.</u> + <u xml:id="u-25.34" who="#PoselSwietlikPiotr">Według dekretu zakres działania Ministra Skupu obejmuje:</u> + <u xml:id="u-25.35" who="#PoselSwietlikPiotr">1)planowanie, organizowanie i nadzorowanie:</u> + <u xml:id="u-25.36" who="#PoselSwietlikPiotr">a)obowiązkowych dostaw oraz kontraktacji i skupu nadwyżek ponadobowiązkowych zbóż, ziemniaków, zwierząt rzeźnych i mleka, b)przemiału zbóż i zbytu przetworów zbożowych, c)skupu, przetwórstwa i zbytu pasz;</u> + <u xml:id="u-25.37" who="#PoselSwietlikPiotr">2)ogólną koordynację i kontrolę przebiegu kontraktacji i skupu artykułów rolnych i hodowlanych;</u> + <u xml:id="u-25.38" who="#PoselSwietlikPiotr">3)ogólne kierownictwo podległymi przedsiębiorstwami.</u> + <u xml:id="u-25.39" who="#PoselSwietlikPiotr">Tak szeroki zakres działania i odpowiedzialności wymaga skoncentrowanego ośrodka dyspozycyjnego i sprawnego kierownictwa, co może być osiągnięte przez utworzenie Ministerstwa Skupu.</u> + <u xml:id="u-25.40" who="#PoselSwietlikPiotr">Wszystkie te przedyskutowane i jednogłośnie przez Komisję Spraw Ustawodawczych przyjęte dekrety, łączące się w jedną całość, podyktowane są koniecznością rozwoju naszej gospodarki narodowej, budową socjalizmu i pokoju.</u> + <u xml:id="u-25.41" who="#PoselSwietlikPiotr">W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę, aby Wysoki Sejm zatwierdził omówione przeze mnie dekrety, ogłoszone w Dzienniku Ustaw Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-25.42" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów? Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad każdym dekretem z osobna.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 10 grudnia 1952 r. o zmianie ustawy o obowiązkowych dostawach zwierząt rzeźnych — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 10 grudnia 1952 r. o zmianie ustawy o obowiązkowych dostawach zwierząt rzeźnych.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 17 grudnia 1952 r. o zmianie dekretu o obowiązkowych dostawach mleka — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 17 grudnia 1952 r. o zmianie dekretu o obowiązkowych dostawach mleka.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 9 lutego 1953 r. o całkowitym zagospodarowaniu użytków rolnych — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 9 lutego 1953 r. o całkowitym zagospodarowaniu użytków rolnych.</u> + <u xml:id="u-26.14" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 4 marca 1953 r. o uzupełnieniu przepisów karnych w sprawach o niewykonanie dostaw obowiązkowych — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-26.15" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-26.16" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-26.17" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 4 marca 1953 r. o uzupełnieniu przepisów^ ^karnych w sprawach o niewykonanie dostaw obowiązkowych.</u> + <u xml:id="u-26.18" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 25 marca 1953 r. o utworzeniu urzędu Ministra Skupu — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-26.19" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-26.20" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-26.21" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 25 marca 1953 r. o utworzeniu urzędu Ministra Skupu.</u> + <u xml:id="u-26.22" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-26.23" who="#Marszalek">a)z dnia 10 grudnia 1952 r. o wykańczaniu budowy i nadbudowie niektórych budynków mieszkalnych (Dz. U. Nr 49, poz. 325), b)z dnia 10 grudnia 1952 r. o odstępowaniu przez państwo nieruchomego mienia nierolniczego na cele mieszkaniowe oraz na cele budownictwa indywidualnych domów jednorodzinnych (Dz. U. Nr 49, poz. 326), c)z dnia 10 grudnia 1952 r. o wydawaniu Dziennika Taryf i Zarządzeń Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 49, poz. 327), d)z dnia 24 grudnia 1952 r. o przewozie przesyłek i osób kolejami (Dz. U. z r. 1953 Nr 4, poz. 7), e)z dnia 28 stycznia 1953 r. o zabezpieczeniu racjonalnego i oszczędnego użytkowania energii elektrycznej i cieplnej (Dz. U. Nr 9, poz. 26), f)z dnia 4 marca 1953 r. o normach i o Polskim Komitecie Normalizacyjnym (Dz. U. Nr 15, poz. 61), g)z dnia 25 marca 1953 r. o zmianie dekretu o najmie lokali (Dz. U. Nr 19, poz. 74) — (druk nr 27).</u> + <u xml:id="u-26.24" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Tadeusz Wieczorek.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#PoselWieczorekTadeusz">Wysoki Sejmie! Pomyślna realizacja zadań socjalistycznego budownictwa, zadań wynikających z naszych narodowych planów gospodarczych wymaga nieustannej mobilizacji wszystkich środków produkcyjnych, coraz lepszego i pełniejszego wykorzystywania istniejącej bazy technicznej, troskliwego oszczędzania surowców.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#PoselWieczorekTadeusz">Tym zadaniom wychodzą naprzeciw podejmowane przez nas akty prawne — akty dyktowane potrzebami naszej gospodarki i interesami ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#PoselWieczorekTadeusz">Celem jednego z referowanych przeze mnie dekretów, dekretu o normach i o Polskim Komitecie Normalizacyjnym jest zapewnienie planowego prowadzenia działalności normalizacyjnej i prac normalizacyjnych w ramach narodowych planów gospodarczych. Ponieważ ta działalność i ta praca mają doniosłe znaczenie dla wszystkich gałęzi gospodarki narodowej, dekret przewiduje utworzenie w tym celu we wszystkich zainteresowanych resortach komórek normalizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#PoselWieczorekTadeusz">Dekretem objęte są przede wszystkim normy dotyczące produkcji, a więc procesów produkcyjnych, metod badań, procesów technologicznych i techniki zastosowania. Rozróżniając podział norm na zakładowe, resortowe i państwowe, przyjęto zasadę, że normy zakładowe i resortowe są obowiązujące, natomiast normy państwowe mogą być obowiązujące lub zalecane. Przepis ten ma na celu zapewnienie dyscypliny w dziedzinie normalizacji we wszystkich gałęziach gospodarki narodowej, przewidując również możliwość wprowadzenia przez Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego norm zalecanych, powstających stopniowo w miarę osiągnięć postępu technicznego.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#PoselWieczorekTadeusz">Projekt przewiduje sankcje karne za niestosowanie w procesie produkcji obowiązujących norm państwowych, jak również za wprowadzenie do obrotu z zagranicą produkcji nie odpowiadającej tym obowiązującym normom.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#PoselWieczorekTadeusz">Przepisy karne są konieczne dla zapewnienia i zabezpieczenia dyscypliny stosowania norm obowiązujących.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#PoselWieczorekTadeusz">W związku z tym musi również ulec zmianie charakter i zakres działania Polskiego Komitetu Normalizacyjnego. Komitet ten, będąc centralnym organem administracji państwowej w zakresie normalizacji, staje się urzędem podległym Przewodniczącemu Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego. Polski Komitet Normalizacyjny nadaje ogólny kierunek pracom normalizacyjnym, uwzględniając postęp techniczny i osiągnięcia nauki, a szczególnie przodującej nauki radzieckiej i. radzieckich standardów, prowadzi studia i prace badawcze, przygotowuje wytyczne do wieloletnich i rocznych planów normalizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#PoselWieczorekTadeusz">Ten szeroki zakres działalności i wielka jej doniosłość wymagają utworzenia przy Polskim Komitecie Normalizacyjnym Rady Normalizacyjnej, złożonej z przedstawicieli ministerstw, instytucji i zakładów naukowych oraz wybitnych specjalistów.</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#PoselWieczorekTadeusz">Zmiany w zakresie normalizacji przewidziane przez projektowany dekret powinny pomóc naszej gospodarce w wykonywaniu zadań naszych planów gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#PoselWieczorekTadeusz">Szczególnie wysokie wymagania w realizacji tych zadań stawiamy przed energetyką. Budujemy coraz więcej fabryk i zakładów przemysłowych i wszystkie one wołają o energię elektryczną. Dajemy tę energię naszym wsiom. Wzrastający dobrobyt ludzi pracy także podnosi zużycie energii elektrycznej. Ludzie u nas chcą używać coraz więcej odbiorników radiowych, żelazek elektrycznych, grzejników. Żeby tym potrzebom sprostać, budujemy nowe elektrownie — Jaworzno. Dychów, Żerań. Produkujemy już 12 mld kilowat/godzin energii elektrycznej w porównaniu z 3,6 mld kilowat/godzin przed wojną.</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#PoselWieczorekTadeusz">Tym wielkim bogactwem narodowym musimy gospodarować racjonalnie i oszczędnie. Dlatego też dekret o zabezpieczeniu racjonalnego i oszczędnego użytkowania energii elektrycznej i cieplnej przewiduje objęcie nadzorem i kontrolą państwową dziedziny użytkowania energii elektrycznej i wytwarzanej wraz z nią energii cieplnej. Dekret przewiduje sankcje karne za naruszenie wydawanych przez Ministerstwo Energetyki przepisów o racjonalnym i oszczędnym użytkowaniu energii elektrycznej i cieplnej.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#PoselWieczorekTadeusz">Przez wprowadzenie odpowiedniej dyscypliny w sposobie użytkowania energii przez odbiorców da się osiągnąć nie tylko zmniejszenie nakładów inwestycyjnych na rozbudowę urządzeń energetyki, lecz zmniejszenie zużycia węgla w elektrowniach, a także zmniejszenie obecnych trudności w pokrywaniu zapotrzebowania energii elektrycznej, wynikających z szybkiego uprzemysłowienia kraju i wzrostu zamożności ogółu obywateli.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#PoselWieczorekTadeusz">Dalszy dekret, dekret o przewozie przesyłek i osób kolejami ujmuje wszystkie podstawowe normy prawne dotyczące przewozu przesyłek towarowych, bagażowych i ekspresowych oraz osób. Dotychczasowe przepisy w tej dziedzinie zawarte były w oddzielnych i nie zawsze skoordynowanych ze sobą regulaminach. Nowe przepisy w dekrecie mają na celu planowe i maksymalne wykorzystywanie wszystkich środków przewozowych.</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#PoselWieczorekTadeusz">Dekret określa także dokładnie prawa i obowiązki podróżnych, dając wyraz socjalistycznego stosunku państwa do obywateli. Jest on zbudowany z myślą obsługiwania przez transport kolejowy potrzeb socjalistycznej, planowej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#PoselWieczorekTadeusz">Dla ogłoszenia wszelkich przepisów taryfowych i przewozowych w zakresie wszystkich trzech resortów komunikacji zachodzi potrzeba wydawania Dziennika Taryf i Zarządzeń Komunikacyjnych łącznie przez trzy ministerstwa: Kolei, Żeglugi, Transportu Drogowego i Lotniczego. Powstanie takiego wspólnego organu przewiduje dekret o wydawaniu Dziennika Taryf i Zarządzeń Komunikacyjnych.</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#PoselWieczorekTadeusz">Poza zreferowanymi już dekretami przedstawiam Sejmowi dekrety będące wyrazem troski państwa o stałe polepszanie warunków mieszkaniowych ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-27.16" who="#PoselWieczorekTadeusz">Pierwszy z nich uchyla dotychczasowe przepisy w zakresie odstępowania przez państwo mienia nierolniczego, a więc jednorodzinnych domów mieszkalnych i działek ziemi przeznaczonych pod ich budowę i obejmuje całość zagadnienia wspólnym aktem prawnym. Mienie to winno służyć indywidualnym potrzebom mieszkaniowym. Dekretem tym państwo popiera budowę jednorodzinnych domków mieszkalnych.</u> + <u xml:id="u-27.17" who="#PoselWieczorekTadeusz">W zakresie obowiązków uiszczania należności za dotychczasowe użytkowanie tych nieruchomości dekret przewiduje możliwość zwolnienia dotychczasowych użytkowników z zaległych z tego tytułu kwot, gdyż płacenie zaległych należności postawiłoby ich obecnie w trudnym położeniu. Równocześnie dekret zakłada możliwość rozwiązania zawartych umów, jeżeli nabywca nie może z przyczyn od niego niezależnych zamieszkiwać w nabytej nieruchomości. Niezależnie od tego dekret przewiduje nadanie tytułów własności tym nabywcom, którzy ze względów formalnych dotychczas ich nie otrzymali. Ponadto przewiduje on uregulowanie tytułów własności osób zamieszkałych na obszarze pasa granicznego.</u> + <u xml:id="u-27.18" who="#PoselWieczorekTadeusz">Dekret o wykańczaniu i nadbudowie niektórych budynków mieszkalnych umożliwia zwiększenie powierzchni mieszkalnej. Na terenie całego kraju istnieje dość znaczna liczba budynków mieszkalnych, nie stanowiących domów jednorodzinnych z liczbą izb mieszkalnych ponad 5, należących do osób prywatnych, a nie ukończonych wskutek przerwania robót budowlanych. Po ukończeniu tych prac uzyskalibyśmy blisko 27.000 izb, które zapewniłyby dach nad głową kilkudziesięciu tysiącom ludzi, przeważnie na terenach najgęściej zaludnionych. Równocześnie zaś doprowadzenie tych robót do końca ma na celu ochronę przed niszczeniem rozpoczętych budynków mieszkalnych. Dekret umożliwia także nadbudowę budynków, jeśli jest to zgodne z założeniami urbanistycznymi. Ponieważ właściciele budynków prywatnych robią trudności przy próbach realizowania nadbudów, dekret daje podstawę do wprowadzenia w życie również i tego typu budownictwa.</u> + <u xml:id="u-27.19" who="#PoselWieczorekTadeusz">Poprawie warunków mieszkaniowych mas pracujących służy również dekret o zmianie dekretu o najmie lokali.</u> + <u xml:id="u-27.20" who="#PoselWieczorekTadeusz">W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę o zatwierdzenie przez Sejm zreferowanych dekretów.</u> + <u xml:id="u-27.21" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów? Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad każdym dekretem z osobna.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 10 grudnia 1952 r. o wykańczaniu budowy i nadbudowie niektórych budynków mieszkalnych — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 10 grudnia 1952 r. o wykańczaniu budowy i nadbudowie niektórych budynków mieszkalnych.</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 10 grudnia 1952 r. o odstępowaniu przez państwo nieruchomego mienia nierolniczego na cele mieszkaniowe oraz na cele budownictwa indywidualnych domów jednorodzinnych — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 10 grudnia 1952 r. o odstępowaniu przez państwo nieruchomego mienia nierolniczego na cele mieszkaniowe oraz na cele budownictwa indywidualnych domów jednorodzinnych.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 10 grudnia 1952 r. o wydawaniu Dziennika Taryf i Zarządzeń Komunikacyjnych — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 10 grudnia 1952 r. o wydawaniu Dziennika Taryf i Zarządzeń Komunikacyjnych.</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 24 grudnia 1952 r. o przewozie przesyłek i osób kolejami — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-28.15" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-28.16" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-28.17" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 24 grudnia 1952 r. o przewozie przesyłek i osób kolejami.</u> + <u xml:id="u-28.18" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 28 stycznia 1953 r. o zabezpieczeniu racjonalnego i oszczędnego użytkowania energii elektrycznej i cieplnej — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-28.19" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-28.20" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-28.21" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 28 stycznia 1953 r. o zabezpieczeniu racjonalnego i oszczędnego użytkowania energii elektrycznej i cieplnej.</u> + <u xml:id="u-28.22" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 4 marca 1953 r. o normach i o Polskim Komitecie Normalizacyjnym — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-28.23" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-28.24" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-28.25" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 4 marca 1953 r. o normach i o Polskim Komitecie Normalizacyjnym.</u> + <u xml:id="u-28.26" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 25 marca 1953 r. o zmianie dekretu o najmie lokali — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-28.27" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-28.28" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-28.29" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 25 marca 1953 r. o zmianie dekretu o najmie lokali.</u> + <u xml:id="u-28.30" who="#Marszalek">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-28.31" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min. 10 do godz. 17 min. 25.)</u> + <u xml:id="u-28.32" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-28.33" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-28.34" who="#Marszalek">a)z dnia 17 grudnia 1952 r. o uchwalaniu i wykonywaniu budżetu państwa (Dz. U. Nr 50, poz. 334), b)z dnia 28 stycznia 1953 r. o zmianie przepisów o postępowaniu podatkowym (Dz. U. Nr 9, poz. 27), c)z dnia 28 stycznia 1953 r. zmieniający niektóre przepisy o zaopatrzeniach (Dz. U. Nr 9, poz. 29), d)z dnia 9 lutego 1953 r. o konwersji Premiowej Pożyczki Odbudowy Kraju 1946 r. (Dz. U. Nr 10, poz. 31), e)z dnia 23 kwietnia 1953 r. o zmianie dekretu o podatku dochodowym (Dz. U. Nr 23, poz. 91), f)z dnia 23 kwietnia 1953 r. o zniesieniu odrębnych systemów emerytalnych i ubezpieczeniowych dla pracowników instytucji kredytowych oraz b. Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych (Dz. U. Nr 23, poz. 92) — ( druk nr 25).</u> + <u xml:id="u-28.35" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Jan Szkop.</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#PoselSzkopJan">Wysoki Sejmie! Grupa obejmująca sześć dekretów, które w imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych przedstawiam Wysokiemu Sejmowi z prośbą o zatwierdzenie, stanowi ważny instrument w dziedzinie dalszego rozwoju gospodarki finansowej naszego Państwa Ludowego. Zmierzają one do coraz większego usprawnienia działalności jego organów oraz w związku z uchwałą Rządu z dnia 3 stycznia br. o regulacji cen — do dostosowania przepisów prawnych do aktualnych potrzeb państwa i obywateli.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#PoselSzkopJan">Najważniejszym z nich, stanowiącym podstawową normę naszego prawa budżetowego, jest dekret z dnia 17 grudnia 1952 r. o uchwaleniu i wykonywaniu budżetu państwa. Ustala on w oparciu o postanowienia Konstytucji i wzory radzieckie, podstawy prawne gospodarki budżetowej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, opierając ją na zasadach centralizmu demokratycznego, planowości i jedności.</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#PoselSzkopJan">Tak więc, zgodnie z dekretem, budżet państwa określa wysokość dochodów według podstawowych źródeł i wysokość wydatków według zasadniczych kierunków działalności, ustanawiając w ten sposób granice, w ramach których zbiorcze budżety województw wyznaczają granice dochodów i wydatków dla wszystkich budżetów terenowych, wchodzących w skład zbiorczych budżetów województw.</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#PoselSzkopJan">W ramach wyznaczonych przez zbiorcze budżety terenowe uchwalane są jednostkowe budżety terenowe, określające szczegółowe dochody i wydatki poszczególnych rad narodowych z wymienieniem organów odpowiedzialnych za pobieranie dochodów i dokonywanie wydatków.</u> + <u xml:id="u-29.4" who="#PoselSzkopJan">Dekret pozostawia ustalanie szczegółów w zakresie budżetów terenowych właściwym radom narodowym, dążąc do maksymalnego wykorzystania inicjatywy terenu w kierunku mobilizacji dodatkowych zasobów i rezerw, których uwzględnienie w okresie planowania nic było możliwe. Celom tym służą w budżetach terenowych instytucje budżetów dodatkowych, kredytów dodatkowych, dokonywania wydatków w kwotach przekraczających uchwalone kredyty oraz rezerwy budżetu wojewódzkiego.</u> + <u xml:id="u-29.5" who="#PoselSzkopJan">W zakresie organizacji wykonania budżetu zostały rozwinięte postanowienia naszej Konstytucji i wykorzystane doświadczenia radzieckie. Zgodnie więc z dekretem Minister Finansów wykonuje budżet centralny i nadzoruje wykonanie budżetów terenowych, zaś do kompetencji rad narodowych należy wykonanie swego budżetu i czuwanie nad wykonaniem budżetów terenowych niższego stopnia, a równocześnie ich wydziały finansowe jako organy Ministra Finansów nadzorują wykonywanie tego budżetu i budżetów niższych stopni i z tego tytułu ponoszą dodatkową odpowiedzialność.</u> + <u xml:id="u-29.6" who="#PoselSzkopJan">W odróżnieniu od wykonawców budżetu — Ministra Finansów i wydziałów finansowych naczelne organy administracji państwowej, wydziały prezydiów i organy równorzędne są wykonawcami swych preliminarzy dochodów, preliminarzy wydatków, bilansów dochodów i wydatków oraz innych preliminarzy przewidzianych w obowiązujących przepisach W zestawieniu z poprzednią praktyką budżetową dekret wprowadza następujące zmiany:</u> + <u xml:id="u-29.7" who="#PoselSzkopJan">Układ wykonawczy budżetu centralnego ustala obecnie Minister Finansów, a nie jak dawniej Rada Ministrów.</u> + <u xml:id="u-29.8" who="#PoselSzkopJan">Rozpatrywanie budżetów terenowych należy do wydziałów finansowych i Ministra Finansów, co nie stoi w kolizji z uprawnieniami rad narodowych jako czynność natury technicznej, polegająca na sporządzaniu przez wydziały finansowe prezydiów rad narodowych wyższego stopnia zestawienia jednostkowych budżetów, wchodzących w skład budżetu zbiorczego.</u> + <u xml:id="u-29.9" who="#PoselSzkopJan">Dekret znosi pojęcie prowizorium budżetowego oraz określa sposoby pokrywania nieprzewidzianych wydatków państwa z rezerwy budżetu centralnego, znajdującej się w dyspozycji Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-29.10" who="#PoselSzkopJan">Przepisy dekretu uprawniają wojewódzkie rady narodowe do finansowania ze znajdującej się w ich dyspozycji rezerwy przedsiębiorstw terenowych w wypadku przekroczenia przez nie planów produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-29.11" who="#PoselSzkopJan">Wreszcie dekret wprowadza możliwości dokonywania wydatków w kwotach przekraczających uchwalone kredyty. Ma to przede wszystkim na celu włączenie w ramy normalnej gospodarki budżetowej tych dochodów i odpowiadających im wydatków, które na podstawie specjalnych tytułów prawnych pozostawały dotychczas poza ramami tej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-29.12" who="#PoselSzkopJan">Przechodzę obecnie do omówienia dekretu z dnia 28 stycznia 1953 r. o zmianie przepisów o postępowaniu podatkowym, który nowelizuje dekret z dnia 16 maja 1946 r. Celem jego jest usprawnienie pracy związanej dotychczas ze zwrotem niesłusznie pobranego od podatników podatku od wynagrodzeń.</u> + <u xml:id="u-29.13" who="#PoselSzkopJan">Poprzednie przepisy w przypadku wadliwego dokonania potrąceń podatku ze szkodą podatnika dopuszczały sprostowania obliczeń wyłącznie w drodze decyzji przez organ finansowy, co często znacznie opóźniało załatwienie sprawy. Słusznym jest, jak to postanawia dekret, ażeby płatnik, któremu przepisy powierzają pobór podatku od wynagrodzeń sięgającego znacznych kwot, korzystał z uprawnień w zakresie uzasadnionego sprostowania tych obliczeń, tym bardziej że zarówno za wadliwe zwroty jak i za nieprawidłowe potrącenia płatnik ponosi jednakową odpowiedzialność.</u> + <u xml:id="u-29.14" who="#PoselSzkopJan">Następnym z kolei jest dekret z dnia 28 stycznia 1953 r. zmieniający niektóre przepisy o zaopatrzeniach. Został on spowodowany przeprowadzoną z dniem 3 stycznia br. regulacją cen.</u> + <u xml:id="u-29.15" who="#PoselSzkopJan">W związku z tym dekret wprowadza zmiany w zaopatrzeniu inwalidzkim podwyższając je o 53% oraz w innych zaopatrzeniach, które podwyższa o 37%, a mianowicie: zasiłki i pomoc dla rodzin pozostałych po uczestnikach ruchu podziemnego i partyzanckiego, poległych w walkach o wyzwolenie Polski spod najazdu hitlerowskiego; zasiłki i pomoc dla ofiar wrogów demokratycznego ustroju Polski, zaopatrzenie byłych skazańców politycznych oraz wdów po weteranach powstań narodowych.</u> + <u xml:id="u-29.16" who="#PoselSzkopJan">Czwartym z rzędu z grupy wymienionych dekretów jest dekret z dnia 9 lutego 1953 r. dotyczący konwersji Premiowej Pożyczki Odbudowy Kraju. Dekret ten postanawia, że niewylosowane obligacje Premiowej Pożyczki z 1946 r. ulegają konwersji na obligacje Narodowej Pożyczki Rozwoju Sił Polski oraz określa zasady tej konwersji.</u> + <u xml:id="u-29.17" who="#PoselSzkopJan">Należy nadmienić, że w chwili obecnej mniej niż połowa emisji obligacji pożyczki 1946 r., które są przedmiotem zamiany, znajduje się w rękach obywateli, pozostała zaś część znalazła się w posiadaniu państwa, gdyż były one przyjmowane na spłatę podatku spadkowego, na wadia i kaucje przez przedsiębiorstwa państwowe i uspołecznione.</u> + <u xml:id="u-29.18" who="#PoselSzkopJan">Niewątpliwie obligacje Narodowej Pożyczki Rozwoju Sił Polski posiadają bardziej atrakcyjny charakter od Premiowej Pożyczki Odbudowy Kraju z 1946 r. Konwersja spowoduje obniżenie kosztów obsługi pożyczek państwowych.</u> + <u xml:id="u-29.19" who="#PoselSzkopJan">Piątym z kolei jest dekret z dnia 23 kwietnia 1953 r. o zmianie dekretu o podatku dochodowym.</u> + <u xml:id="u-29.20" who="#PoselSzkopJan">Dążeniem niektórych uchylonych w niniejszym dekrecie przepisów było zapobieżenie nadmiernej kapitalizacji, w szczególności w przypadkach. gdy w jednym budżecie domowym podatnika gromadziły się większe kwoty dochodów płynących z kilku różnych źródeł. Ta słuszna w odniesieniu do większości podatników zasada posiadała swe braki w stosunku do pracowników czynnych w dziedzinie twórczości i działalności artystycznej, literackiej, naukowej, oświatowej i publicystycznej oraz w stosunku do wykonujących zawody lekarzy, felczerów, położnych, pielęgniarek, a także osób osiągających nadwyżki z praw autorskich w drodze spadku.</u> + <u xml:id="u-29.21" who="#PoselSzkopJan">Przepisy dotyczące wymienionych kategorii osób straciły na aktualności, gdyż znaczna część z nich została wyłączona spod działania przepisów o podatku dochodowym i objęta podatkiem od wynagrodzeń. Jednakże nie wszystkie przychody zostały objęte podatkiem od wynagrodzeń i w wypadku nieuchylenia przepisów, co zostało dokonane w niniejszym dekrecie, powodowałoby to w poszczególnych przypadkach znaczne obciążenie wymienionej kategorii osób z tytułu podatku dochodowego.</u> + <u xml:id="u-29.22" who="#PoselSzkopJan">Ostatnim z tej grupy dekretów jest dekret z dnia 23 kwietnia 1953 r. o zniesieniu odrębnych systemów emerytalnych i ubezpieczeniowych dla pracowników instytucji kredytowych oraz b. Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych. Wprowadza on jako podstawową zasadę zrównanie uprawnień emerytalnych pracowników wymienionych instytucji z uprawnieniami innych resortów gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-29.23" who="#PoselSzkopJan">Konsekwencją tej zasady jest przejęcie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych obsługi płynnych świadczeń o charakterze emerytalnym w stosunku do pracowników z instytucji likwidowanych i b. PZUW, jak również obowiązku zaliczania praw emerytalnych nabytych przez nich w poszczególnych instytucjach.</u> + <u xml:id="u-29.24" who="#PoselSzkopJan">W związku z przejściem majątku likwidowanych funduszów emerytalnych na własność państwa przejmuje ono również aktywa funduszów emerytalnych i ubezpieczeniowych.</u> + <u xml:id="u-29.25" who="#PoselSzkopJan">Przedstawiając główne zasady wymienionych dekretów z uwzględnieniem charakterystyki potrzeb, które spowodowały ich wydanie i celów, którym służą one jako nowe akty prawne naszego prawodawstwa ludowego, dotyczące szeregu ważnych dziedzin działalności państwa oraz uprawnień i obowiązków obywateli w warunkach budowy podstaw socjalizmu — wnoszę w imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych o zatwierdzenie przez Wysoki Sejm przedstawionych przeze mnie dekretów.</u> + <u xml:id="u-29.26" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów? Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad każdym dekretem z osobna.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 17 grudnia 1952 r. o uchwalaniu i wykonywaniu budżetu państwa — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 17 grudnia 1952 r. o uchwalaniu i wykonywaniu budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 28 stycznia 1953 r. o zmianie przepisów o postępowaniu podatkowym — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-30.7" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-30.8" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-30.9" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 28 stycznia 1953 r. o zmianie przepisów o postępowaniu podatkowym.</u> + <u xml:id="u-30.10" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 28 stycznia 1953 r. zmieniającego niektóre przepisy o zaopatrzeniach — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-30.11" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-30.12" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-30.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 28 stycznia 1953 r. zmieniający niektóre przepisy o zaopatrzeniach.</u> + <u xml:id="u-30.14" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 9 lutego 1953 r. o konwersji Premiowej Pożyczki Odbudowy Kraju 1946 r. — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-30.15" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-30.16" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-30.17" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 9 lutego 1953 r. o konwersji Premiowej Pożyczki Odbudowy Kraju 1946 r.</u> + <u xml:id="u-30.18" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 23 kwietnia 1953 r. o zmianie dekretu o podatku dochodowym — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-30.19" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-30.20" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-30.21" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 23 kwietnia 1953 r. o zmianie dekretu o podatku dochodowym.</u> + <u xml:id="u-30.22" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 23 kwietnia 1953 r. o zniesieniu odrębnych systemów emerytalnych i ubezpieczeniowych dla pracowników instytucji kredytowych oraz b. Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-30.23" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-30.24" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-30.25" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 23 kwietnia 1953 r. o zniesieniu odrębnych systemów emerytalnych i ubezpieczeniowych dla pracowników instytucji kredytowych oraz b. Powszechnego Zakładu Ubezpieczeń Wzajemnych.</u> + <u xml:id="u-30.26" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-30.27" who="#Marszalek">a)z dnia 10 grudnia 1952 r. o akademiach wojskowych (Dz. U. Nr 49, poz. 324), b)z dnia 24 grudnia 1952 r. o zmianie terminu przyznania tytułów naukowych dotychczasowym samodzielnym pracownikom nauki (Dz. U. Nr 53, poz. 348) — (druk nr 23).</u> + <u xml:id="u-30.28" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Tadeusz Strzałkowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#PoselStrzalkowskiTadeusz">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych mam zaszczyt przedstawić Sejmowi dwa dekrety dotyczące szkolnictwa wyższego: dekret o akademiach wojskowych uchwalony przez Radę Państwa w dniu 10 grudnia 1952 r., ogłoszony w Dzienniku Ustaw Nr 49 z dnia 23 grudnia 1952 r. oraz dekret z dnia 24 grudnia 1952 r. o zmianie terminu przyznania tytułów naukowych dotychczasowym samodzielnym pracownikom nauki.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#PoselStrzalkowskiTadeusz">Do czasu uchwalenia przez Radę Państwa dekretu o akademiach wojskowych obowiązywały w tych sprawach trzy odrębne ustawy z dnia 22 marca 1951 r.: ustawa o Akademii Sztabu Generalnego im. Generała Broni Karola Świerczewskiego, ustawa o utworzeniu Akademii Wojskowo-Politycznej im. Feliksa Dzierżyńskiego i ustawa o utworzeniu Wojskowej Akademii Technicznej im. Jarosława Dąbrowskiego. Do tych akademii jako do szkół wyższych miały ponadto zastosowanie przepisy ogólne dotyczące szkół wyższych oraz przepisy wojskowe, ponieważ akademie te są jednocześnie jednostkami wojskowymi.</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#PoselStrzalkowskiTadeusz">Wobec uchwalenia nowej ustawy o szkolnictwie wyższym z dnia 15 grudnia 1951 r., która anulowała dotychczasowe przepisy dotyczące szkół wyższych, należało gruntownie znowelizować ustawy z dnia 22 marca 1951 r. o akademiach wojskowych.</u> + <u xml:id="u-31.3" who="#PoselStrzalkowskiTadeusz">Ponieważ struktura organizacyjna akademii wojskowych jako szkół wyższych z jednej strony a jednostek wojskowych z drugiej różni się zasadniczo od szkół wyższych, których organizację unormowano ustawą z dnia 15 grudnia 1951 r., nasuwała się konieczność tak znacznej nowelizacji trzech ustaw z dnia 22 marca 1951 r. o akademiach wojskowych, że w istocie rzeczy prowadziłoby to do uchylenia bez mała wszystkich dotychczasowych przepisów zawartych w tych ustawach.</u> + <u xml:id="u-31.4" who="#PoselStrzalkowskiTadeusz">Stało się więc konieczne unormowanie całokształtu podstawowych zagadnień dotyczących wojskowego szkolnictwa wyższego w jednym akcie prawnym, którym jest właśnie przedkładany Sejmowi dekret Rady Państwa z dnia 10 grudnia 1952 r.</u> + <u xml:id="u-31.5" who="#PoselStrzalkowskiTadeusz">W rozdziale 1 dekretu wprowadza się zasadę, że akademie wojskowe są jednocześnie szkołami wyższymi i jednostkami wojskowymi.</u> + <u xml:id="u-31.6" who="#PoselStrzalkowskiTadeusz">W związku z tym do akademii wojskowych stosuje się obok przepisów dotyczących Sił Zbrojnych przepisy dekretu o akademiach wojskowych, a ponadto również przepisy ustawy z dnia 15 grudnia 1951 r.</u> + <u xml:id="u-31.7" who="#PoselStrzalkowskiTadeusz">W art. 2 tego rozdziału określone są główna zadania akademii wojskowych. Do zadań tych należy w szczególności szkolenie i przygotowywanie kadr oficerskich do objęcia w wojsku kierowniczych stanowisk i do samodzielnego opracowywania zagadnień naukowych w zakresie wiedzy wojskowej oraz wychowania tych kadr na ideowych i aktywnych budowniczych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i jej Sił Zbrojnych.</u> + <u xml:id="u-31.8" who="#PoselStrzalkowskiTadeusz">Ponadto do zadań akademii należy prowadzenie badań naukowych w zakresie wiedzy wojskowej w oparciu o przodującą naukę marksizmu-leninizmu.</u> + <u xml:id="u-31.9" who="#PoselStrzalkowskiTadeusz">W rozdziale 2 dekretu została unormowana organizacja wewnętrzna akademii wojskowych, wzorowana w zasadzie na organizacji innych szkół wyższych, ze zmianami koniecznymi wynikającymi z faktu, że akademie te są szkołami wyższymi a równocześnie jednostkami wojskowymi.</u> + <u xml:id="u-31.10" who="#PoselStrzalkowskiTadeusz">Rozdział 3 dotyczy studiów w akademiach wojskowych. Określa on akademie wojskowe jako szkoły wyższe jednolite drugiego stopnia, nie zaś dwustopniowe, jak to jest dotychczas w Wojskowej Akademii Technicznej. Jednak w przepisach przejściowych w art. 48 przewiduje się możliwość utrzymania nadal w tej akademii studiów dwustopniowych dla tych słuchaczy, którzy studia już rozpoczęli lub rozpoczną w ciągu lat trzech od dnia wejścia w życie dekretu.</u> + <u xml:id="u-31.11" who="#PoselStrzalkowskiTadeusz">Rozdział 4 dotyczy przyjmowania słuchaczy do akademii wojskowych.</u> + <u xml:id="u-31.12" who="#PoselStrzalkowskiTadeusz">Nadawanie przez akademie wojskowe stopni naukowych: kandydata nauk i doktora nauk w zakresie nauk wojskowych oraz nauk określonych w przepisach o szkolnictwie wyższym i o pracownikach nauki odbywać się będzie w trybie i na zasadach określonych przez Radę Ministrów (rozdział 5).</u> + <u xml:id="u-31.13" who="#PoselStrzalkowskiTadeusz">Wprowadzenie przez Ministra Obrony Narodowej aspirantury naukowej odbywać się będzie w trybie określonym przez Ministra Obrony Narodowej w porozumieniu z Ministrem Szkolnictwa Wyższego.</u> + <u xml:id="u-31.14" who="#PoselStrzalkowskiTadeusz">W sprawie pracowników nauczających w akademii wojskowej (rozdział 6) dekret odsyła do ogólnych przepisów o przyznawaniu tytułów pracowników nauki oraz o zatrudnieniu nauczycieli przedmiotów pomocniczych i nauczycieli zawodu z tym, że pracowników nauki i nauczycieli, którzy są żołnierzami w czynnej służbie wojskowej, wyznacza na stanowisko służbowe w akademii Minister Obrony Narodowej i że do tych pracowników nauki i nauczycieli stosuje się również przepisy o służbie wojskowej.</u> + <u xml:id="u-31.15" who="#PoselStrzalkowskiTadeusz">Zdaniem Komisji Spraw Ustawodawczych treść przedstawionego dekretu wyczerpująco normuje całokształt podstawowych spraw wyższego szkolnictwa wojskowego, które ma tak ogromne znaczenie dla naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-31.16" who="#PoselStrzalkowskiTadeusz">Dekret Rady Państwa o akademiach wojskowych jest wyrazem głębokiej troski Państwa Ludowego o wychowanie i wyszkolenie wykwalifikowanej kadry dowódczej naszego Ludowego Wojska Polskiego, strzegącego bezpieczeństwa naszych granic państwowych, naszej niepodległości i ogromnych zdobyczy narodu polskiego oraz stojącego na straży pokoju.</u> + <u xml:id="u-31.17" who="#PoselStrzalkowskiTadeusz">Jeżeli chodzi o dekret z dnia 24 grudnia 1952 r. o zmianie terminu przyznania tytułów naukowych dotychczasowym samodzielnym pracownikom nauki, to Komisja Spraw Ustawodawczych uważa, że okres wyznaczony przez ustawę z dnia 15 grudnia 1951 r. był niewystarczający dla przeprowadzenia prac przez Centralną Komisję Kwalifikacyjną. Prace te wymagają dokonywania szczegółowej analizy dorobku naukowego osób zatrudnionych na stanowiskach samodzielnych pracowników nauki, a nie posiadających tytułu profesorów zwyczajnych lub nadzwyczajnych. Z tego względu słuszne jest przewidziane w dekrecie przedłużenie tego terminu.</u> + <u xml:id="u-31.18" who="#PoselStrzalkowskiTadeusz">W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych mam zaszczyt zaproponować Wysokiemu Sejmowi podjęcie uchwały zatwierdzającej dwa przedstawione tu dekrety dotyczące szkolnictwa wyższego.</u> + <u xml:id="u-31.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów? Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad każdym dekretem z osobna.</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 10 grudnia 1952 r. o akademiach wojskowych — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-32.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-32.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-32.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 10 grudnia 1952 r. o akademiach wojskowych.</u> + <u xml:id="u-32.6" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 24 grudnia 1952 r. o zmianie terminu przyznania tytułów naukowych dotychczasowym samodzielnym pracownikom nauki — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-32.7" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-32.8" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-32.9" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 24 grudnia 1952 r. o zmianie terminu przyznania tytułów naukowych dotychczasowym samodzielnym pracownikom nauki.</u> + <u xml:id="u-32.10" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 8 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-32.11" who="#Marszalek">a)z dnia 28 stycznia 1953 r. o zmianie dekretu o ustalaniu treści sporządzonych za granicą aktów stanu cywilnego (metryk) obywateli polskich (Dz. U. Nr 9, poz. 28), b)z dnia 4 marca 1953 r. o zmianie przepisów o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 14, poz. 56), c)z dnia 23 kwietnia 1953 r. o zmianie niektórych przepisów postępowania w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 23, poz. 90) — (druk nr 22).</u> + <u xml:id="u-32.12" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Jan Frankowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#PoselFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Przeprowadzona w 1950 r. reforma przepisów postępowania w sprawach cywilnych, pomimo głęboko sięgających zmian wytyczających wyraźny kierunek, miała mimo wszystko znaczenie etapowe. Zanim nastąpi opracowanie pełnego i wykończonego systemu, okazała się już obecnie potrzeba wprowadzenia zmian, których celem jest albo usunięcie niejasności, albo usunięcie zbędnego formalizmu, albo też usunięcie zachodzących w praktyce sądowej trudności na tle braku wyraźnych przepisów. Konkretny interes społeczny, konieczność wzmożenia gwarancji ochrony zarówno interesów Państwa Ludowego w sprawach cywilnych, jak też i ochrony praw osobistych i majątkowych obywateli, realizowanych zgodnie z zasadami współżycia w Państwie Ludowym, podyktowały szereg takich zmian, jak np.:</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#PoselFrankowskiJan">1) umożliwienie reprezentowania jednostek gospodarki uspołecznionej przed sądami przez pracowników, którzy nie są adwokatami;</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#PoselFrankowskiJan">2) dalsze odformalizowanie postępowania procesowego i równoczesne przyśpieszenie wymiaru sprawiedliwości przy pogłębieniu roli wychowawczej i pogłębianiu poczucia prawa w społeczeństwie przy wyrokowaniu przez sądy;</u> + <u xml:id="u-33.3" who="#PoselFrankowskiJan">3) wprowadzenie nowych elementów w postępowaniu rewizyjnym, a w szczególności w zakresie zadań Sądu Najwyższego.</u> + <u xml:id="u-33.4" who="#PoselFrankowskiJan">Tej słusznej tendencji do dalszego odformalizowania postępowania procesowego, tendencji, która się wyraźnie zaznaczyła już przy reformie podjętej w 1950 r., daliśmy wyraz i obecnie wprowadzając szereg zmian, a w szczególności zrywając z zasadą nieuzasadnionego życiowo odrzucania pozwów z powodu niewłaściwości sądu lub niewłaściwości trybu postępowania.</u> + <u xml:id="u-33.5" who="#PoselFrankowskiJan">Dążąc do przyśpieszenia postępowania, dekret nakłada na sądy obowiązek natychmiastowego po ukończeniu głosowania sporządzania na piśmie sentencji wyroku wraz z uzasadnieniem. Praktyka poprzednia wykazała, że dotychczas obowiązujące doręczania wyroku wraz z uzasadnieniem odbywały się z reguły po kilku tygodniach od ogłoszenia sentencji, po czym dopiero biegł termin do złożenia środka odwoławczego. Ponieważ przyjmujemy jako zasadę, doznającą pewnych ograniczeń jedynie w tych sprawach, w których rozprawa toczyła się przy drzwiach zamkniętych, że wyrok wraz z uzasadnieniem ogłaszany ma być publicznie — ma to poważne znaczenie wychowawcze i kształtuje poczucie prawa w społeczeństwie, umacnia zasadę praworządności. Taką bowiem rolę odgrywa łączne ogłoszenie sentencji wyroku i jego uzasadnienie. Jedynie w sprawach zawiłych możliwe jest odroczenie ogłoszenia wyroku na okres tygodnia względnie dwóch tygodni, jeśli chodzi o Sąd Najwyższy.</u> + <u xml:id="u-33.6" who="#PoselFrankowskiJan">Zmiany wywołane przez realizację uchwały Prezydium Rządu z dnia 3 stycznia br. o podwyżce płac i regulacji cen spowodowały konieczność wydania dekretu o zmianie przepisów o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.</u> + <u xml:id="u-33.7" who="#PoselFrankowskiJan">Wprowadziliśmy nowe stawki odpowiadające zmienionym warunkom. Nie stosowaliśmy jednakże mechanicznych podwyżek. Siedząc pozornie suche przepisy o kosztach sądowych spostrzeżemy, że i w tej dziedzinie przejawiła się twórcza myśl ustawodawcy, mająca na oku określone cele.</u> + <u xml:id="u-33.8" who="#PoselFrankowskiJan">Przykładowo podam, że np. kasujemy dotychczas obowiązujące specjalne ulgi w opłatach sądowych, przysługujące dla instytucji prawa publicznego, przedsiębiorstw państwowych i innych uspołecznionych jednostek. Chodzi nam z jednej strony o to, aby przy obowiązującej zasadzie rozrachunku gospodarczego nie zaciemniać obrazu gospodarki tych jednostek, a ponadto zniżka opłat wychodziła w praktyce na korzyść przeciwników tych osób, którzy w razie przegranej zobowiązani byli do zwrotu kosztów w wysokości obniżonej.</u> + <u xml:id="u-33.9" who="#PoselFrankowskiJan">Znów inny przykład: w sprawach o rozgraniczenie pobierane były dotychczas opłaty wpisowe w wysokości od 9 do 45 zł. Nader niska kwota wpisu nie była dostosowana do wkładu pracy sądu i skomplikowania spraw o rozgraniczenie. Należało ją zatem zmienić, zbliżając do wysokości opłat w postępowaniu spornym i ustalić opłatę w zależności od charakteru sprawy. Należy ponadto nadmienić, że spory o rozgraniczenie mają często charakter pieniacki.</u> + <u xml:id="u-33.10" who="#PoselFrankowskiJan">Znacznie głębsza myśl ustawodawcy wyraziła się w innym przypadku, a mianowicie jeśli chodzi o opłaty w sprawach o unieważnienie małżeństwa i o rozwód. Wprowadzamy podwyżkę wpisu tymczasowego, który poprzednio wynosił od 45 do 450 zł i ustalamy go w granicach od 200 do 2.000 zł. z tym jednakże, że pozostają w mocy dotychczas obowiązujące przepisy, przewidujące w określonych wypadkach możliwość całkowitego zwolnienia od kosztów sądowych. Wprowadzenie tak znacznej podwyżki, przy zachowaniu dużej rozpiętości ma niewątpliwie na celu zahamowanie napływu do sądów procesów rozwodowych. Byłoby jednak uproszczeniem i błędem przypuszczać, że państwo nasze wyłącznie poprzez podwyżkę kosztów chcę regulować tak ważne zagadnienie jak sprawy małżeńskie i tamować ich dopływ do sądu. Punkt ciężkości leży oczywiście gdzie indziej. Państwo nasze stara się stwarzać odpowiednie warunki dla małżeństwa, rodziny, matki i dziecka, aby w ten właśnie sposób usuwać przyczyny, które powodują napływ do sądów spraw tej kategorii. Budowa mieszkań, rozbudowa urządzeń socjalnych, ustawodawstwo pracy — to wszystko jest przejawem konkretnego stosunku naszego państwa do tych zagadnień.</u> + <u xml:id="u-33.11" who="#PoselFrankowskiJan">Bezpośrednim jednakże akcentem, zasługującym z tego miejsca na przypomnienie, jest określona rola organów wymiaru sprawiedliwości, których zadaniem jest rozstrzyganie konkretnych spraw w oparciu o obowiązujące przepisy kodeksu rodzinnego. W uchwale całej Izby Cywilnej Sądu Najwyższego, zawierającej wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w zakresie stosowania art. 30 kodeksu rodzinnego, czytamy na samym wstępie takie oto sformułowanie:</u> + <u xml:id="u-33.12" who="#PoselFrankowskiJan">„Punktem wyjściowym rozważań związanych z orzecznictwem w sprawach o rozwód jest realizowana przez Państwo Ludowe zasada ochrony i umacniania rodziny, która znalazła swój wyraz w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Podstawą rodziny jest małżeństwo, stąd też postępowanie małżonka powodujące zerwanie małżeństwa spotkać się winno z negatywną oceną ze strony sądu.” Dlatego też słusznie ustawodawstwo nasze przy każdej okazji powraca do tego zagadnienia, aby ukształtować coraz to nowe, lepsze instytucje prawne. Ostatnim tego przykładem jest również pewna zmiana w zakresie przepisów postępowania egzekucyjnego, wprowadzająca dalszą specjalną ochronę przy dochodzeniu należności alimentacyjnych.</u> + <u xml:id="u-33.13" who="#PoselFrankowskiJan">Aktualne potrzeby związane z koniecznością zaopatrzenia się przez wszystkich obywateli w potrzebne do dowodów osobistych wyciągi z aktów stanu cywilnego spowodowały, że należy przedłużyć moc obowiązującą dekretu o ustalaniu treści aktów stanu cywilnego sporządzonych za granicą — do dnia 31 grudnia 1953 r. Wobec tego, że na terenie naszego kraju zamieszkuje stale pewna ilość osób nie posiadających żadnego obywatelstwa, tzw. bezpaństwowców — uznano za konieczne rozciągnięcie mocy obowiązującej tych przepisów także i na te osoby. Taka jest treść i takie jest uzasadnienie dekretu o zmianie dekretu o ustalaniu treści sporządzonych za granicą aktów stanu cywilnego (metryk) obywateli polskich.</u> + <u xml:id="u-33.14" who="#PoselFrankowskiJan">Sejmowa Komisja Spraw Ustawodawczych rozważyła szczegółowo i przedyskutowała zagadnienia łączące się z trzema referowanymi dekretami.</u> + <u xml:id="u-33.15" who="#PoselFrankowskiJan">Z upoważnienia komisji wnoszę o zatwierdzenie przez Sejm trzech dekretów wyszczególnionych w druku sejmowym nr 22.</u> + <u xml:id="u-33.16" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów? Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-34.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad każdym dekretem z osobna.</u> + <u xml:id="u-34.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 28 stycznia 1953 r. o zmianie dekretu o ustalaniu treści sporządzonych za granicą aktów stanu cywilnego (metryk) obywateli polskich — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-34.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-34.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt,</u> + <u xml:id="u-34.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 28 stycznia 1953 r. o zmianie dekretu o ustalaniu treści sporządzonych za granicą aktów stanu cywilnego (metryk) obywateli polskich.</u> + <u xml:id="u-34.6" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 4 marca 1953 r. o zmianie przepisów o kosztach sądowych w sprawach cywilnych — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-34.7" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-34.8" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.9" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 4 marca 1953 r. o zmianie przepisów o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.</u> + <u xml:id="u-34.10" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 23 kwietnia 1953 r. o zmianie niektórych przepisów postępowania w sprawach cywilnych — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-34.11" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-34.12" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 23 kwietnia 1953 r. o zmianie niektórych przepisów postępowania w sprawach cywilnych.</u> + <u xml:id="u-34.14" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 9 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-34.15" who="#Marszalek">a)z dnia 9 lutego 1953 r. o obsadzaniu duchownych stanowisk kościelnych (Dz. U. Nr 10, poz. 32), b)z dnia 25 marca 1953 r. o zniesieniu powiatowych i wojewódzkich komisji kwalifikacyjnych przy prezydiach rad narodowych oraz Głównej Komisji Kwalifikacyjnej przy Radzie Państwa (Dz. U. Nr 21, poz. 79), c)z dnia 23 kwietnia 1953 r. o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych (Dz. U. Nr 23, poz. 93), d)z dnia 23 kwietnia 1953 r. o banderze jednostek pływających Wojsk Ochrony Pogranicza (Dz. U. Nr 23, poz. 94) — (druk nr 21).</u> + <u xml:id="u-34.16" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Stanisław Pawlak.</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#PoselPawlakStanislaw">Wysoki Sejmie! Dekret z dnia 9 lutego br. o obsadzaniu duchownych stanowisk kościelnych postanawia, że duchowne stanowiska kościelne zajmować mogą tylko obywatele polscy. Objęcie duchownego stanowiska kościelnego, jak również zwalnianie i przenoszenie na inne stanowiska kościelne wymaga uprzednio zgody właściwych organów państwowych; i tak — jeśli chodzi o ordynariuszy diecezji i sufraganów — zgody Prezydium Rządu, natomiast we wszystkich innych wypadkach — prezydium wojewódzkiej rady narodowej.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#PoselPawlakStanislaw">Uprzedniej zgody organów państwowych wymaga również tworzenie, przekształcanie i znoszenie duchownych stanowisk kościelnych oraz zmiana zakresu ich działania.</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#PoselPawlakStanislaw">Osoby, zajmujące duchowne stanowiska kościelne, składają ślubowanie na wierność Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w Urzędzie do Spraw Wyznań lub w prezydium wojewódzkiej rady narodowej.</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#PoselPawlakStanislaw">W zakończeniu dekret postanawia, że uprawianie przez osoby piastujące duchowne stanowiska kościelne działalności sprzecznej z prawem i porządkiem publicznym, bądź też popieranie lub osłanianie takiej działalności powoduje usunięcie tej osoby z zajmowanego stanowiska przez zwierzchni organ kościelny samoistnie lub na żądanie organów państwowych.</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#PoselPawlakStanislaw">Dekret Rady Państwa, ustalając dla tych spraw normy prawne, zabezpiecza ogółowi duchowieństwa należyte i spokojne warunki twórczej pracy na zajmowanych stanowiskach dla dobra narodu i Kościoła.</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#PoselPawlakStanislaw">Uregulowania tej sprawy, zapewnienia odpowiednich warunków dla normalnej pracy duszpasterskiej i patriotyczno-obywatelskiej księży od dawna domagało się samo życie. Znane są dobrze opinii polskiej fakty wykorzystania przez duchownych ich stanowisk dla prowadzenia działalności wrogiej państwu, godzącej w interesy narodu polskiego, oraz fakty osłaniania przez wysokie czynniki kościelne takiej działalności. Za swe prace w ramach Frontu Narodowego, w akcjach Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju księża spotykali się nierzadko z szykanami i prześladowaniem ze strony swych zwierzchników, usposobionych nieżyczliwie albo wrogo do Polski Ludowej. Znane są fakty dyskryminacji uprawiane przez te czynniki, przesuwanie na gorsze stanowiska, degradowanie a nawet próby ekskomunikowania tych księży, którzy patriotyczną postawą, lojalną pracą chcą razem z całym narodem budować lepszą przyszłość Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-35.6" who="#PoselPawlakStanislaw">Kilka poprzednich procesów, ostatnio proces bandy szpiegów amerykańskich, znajdujących oparcie w Krakowskiej Kurii Arcybiskupiej, zwróciło raz jeszcze uwagę opinii publicznej na przestępczą działalność uprawianą przez niektórych duchownych, na fakty wykorzystywania instytucji kościelnych dla celów, które z religią nie mają nic wspólnego. Fakty te przyjmowała opinia polska z rosnącym oburzeniem; nie chcę mieć nic wspólnego z tą wrogą działalnością również większość duchowieństwa polskiego, lojalnie ustosunkowana do państwa.</u> + <u xml:id="u-35.7" who="#PoselPawlakStanislaw">Polska Ludowa zapewnia wszystkim obywatelom wolność przekonań religijnych, przyznając Kościołowi prawa, w ramach których może on prowadzić swą działalność służącą zaspokajaniu potrzeb religijnych wierzących. Zapewniając te prawa państwo nasze czuwać musi, aby nie były one wykorzystywane na szkodę państwa i narodu, aby służyły sprawie zaspokajania potrzeb religijnych ludzi wierzących.</u> + <u xml:id="u-35.8" who="#PoselPawlakStanislaw">Dekret z dnia 9 lutego br. służy temu celowi i krzyżuje działalność tych wrogich państwu elementów, które wykorzystywały stanowiska kościelne na szkodę państwa i narodu. Dekret ten idzie po linii życzeń najszerszych rzesz społeczeństwa, które domagały się ukrócenia wrogiej działalności uprawianej pod osłoną stanowisk kościelnych. Powitany on został z uznaniem przez ogół ludzi wierzących oraz przez przytłaczającą większość duchowieństwa, które dziś na obszarze całego kraju biorąc gremialny udział — składa z pełną ufnością przed przedstawicielami władzy w prezydiach wojewódzkich rad narodowych ślubowanie na wierność Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-35.9" who="#PoselPawlakStanislaw">Dekret o obsadzaniu duchownych stanowisk kościelnych posiada istotne znaczenie w regulowaniu stosunków między Państwem a Kościołem.</u> + <u xml:id="u-35.10" who="#PoselPawlakStanislaw">Drugi z kolei dekret z dnia 25 marca br. o zniesieniu powiatowych i wojewódzkich komisji kwalifikacyjnych przy prezydiach rad narodowych oraz Głównej Komisji Kwalifikacyjnej przy Radzie Państwa wydany został w związku z upływem terminu do zgłaszania roszczeń o zasiłki i pomoc dla osób pozostałych po uczestnikach ruchu podziemnego i partyzanckiego oraz poległych w walce o wyzwolenie Polski spod najazdu hitlerowskiego.</u> + <u xml:id="u-35.11" who="#PoselPawlakStanislaw">Dekret przewiduje przekazanie ustalenia prawa do zasiłków i pomocy w zakresie przewidzianym w dekrecie prezydiom wojewódzkich rad narodowych (wydziałom pracy i pomocy społecznej), odwołanie zaś od tych orzeczeń rozpatrywać będzie Minister Pracy i Opieki Społecznej.</u> + <u xml:id="u-35.12" who="#PoselPawlakStanislaw">Wydanie dekretu z dnia 23 kwietnia br. o banderze jednostek pływających Wojsk Ochrony Pogranicza pozostawało w związku z wykonywanymi przez WOP zadaniami ochrony granic Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zachodziła więc konieczność ustalenia i zalegalizowania bandery WOP w sposób odpowiadający stosunkom międzynarodowym. Sposobem takim jest ustalenie bandery aktem władzy ustawodawczej, to jest ustawą względnie dekretem i ogłoszenie o tym w — „Wiadomościach Żeglarskich”. W tej chwili obcy statek wezwany do zatrzymania się przez WOP może odmówić wezwaniu, albowiem bandera WOP nie jest ustalona i podana do wiadomości państwom trzecim w sposób odpowiadający stosunkom międzynarodowym.</u> + <u xml:id="u-35.13" who="#PoselPawlakStanislaw">Odnośnie wydania dekretu z dnia 23 kwietnia br. o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych, wynikł on z troski o ludność pracującą miast i wsi, która niemal rokrocznie ponosi ogromne szkody. Szkody te przypisać należy w znacznej mierze brakowi odpowiednich środków i zorganizowanej akcji społecznej, koniecznych przy zwalczaniu klęsk żywiołowych.</u> + <u xml:id="u-35.14" who="#PoselPawlakStanislaw">Ze względu jednak na częstokroć duże rozmiary katastrof konieczne było uregulowanie prawne danego zagadnienia. Gdy na przykład walka z klęską pożaru ma swe specjalne uregulowanie w postaci odpowiedniej ustawy, to brak było przepisów ogólnych w zakresie zwalczania klęsk żywiołowych. Zadaniem dekretu jest stworzenie podstaw prawnych do wprowadzenia świadczeń w przypadkach klęsk żywiołowych.</u> + <u xml:id="u-35.15" who="#PoselPawlakStanislaw">W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę o zatwierdzenie przedstawionych przeze mnie dekretów.</u> + <u xml:id="u-35.16" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów? Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-36.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad każdym dekretem z osobna.</u> + <u xml:id="u-36.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 9 lutego 1953 r. o obsadzaniu duchownych stanowisk kościelnych — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-36.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-36.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-36.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 9 lutego 1953 r. o obsadzaniu duchownych stanowisk kościelnych.</u> + <u xml:id="u-36.6" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 25 marca 1953 r. o zniesieniu powiatowych i wojewódzkich komisji kwalifikacyjnych przy prezydiach rad narodowych oraz Głównej Komisji Kwalifikacyjnej przy Radzie Państwa — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-36.7" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-36.8" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-36.9" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 25 marca 1953 r. o zniesieniu powiatowych i wojewódzkich komisji kwalifikacyjnych przy prezydiach rad narodowych oraz Głównej Komisji Kwalifikacyjnej przy Radzie Państwa.</u> + <u xml:id="u-36.10" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 23 kwietnia 1953 r. o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-36.11" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-36.12" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-36.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 23 kwietnia 1953 r. o świadczeniach w celu zwalczania klęsk żywiołowych.</u> + <u xml:id="u-36.14" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 23 kwietnia 1953 r. o banderze jednostek pływających Wojsk Ochrony Pogranicza — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-36.15" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-36.16" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-36.17" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 23 kwietnia 1953 r. o banderze jednostek pływających Wojsk Ochrony Pogranicza.</u> + <u xml:id="u-36.18" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 10 porządku dziennego: zatwierdzenie uchwały Rady Państwa o powołaniu na urząd Ministra Skupu ob. Antoniego Mierzwińskiego.</u> + <u xml:id="u-36.19" who="#Marszalek">Wobec utworzenia dekretem z dnia 25 marca 1953 r. urzędu Ministra Skupu Rada Państwa zgodnie z art. 29 ust. 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej powołała na wniosek Prezesa Rady Ministrów na urząd Ministra Skupu ob. Antoniego Mierzwińskiego i przedstawia swoją uchwałę Sejmowi do zatwierdzenia.</u> + <u xml:id="u-36.20" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-36.21" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-36.22" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem wymienionej uchwały Rady Państwa — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-36.23" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-36.24" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-36.25" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm jednomyślnie zatwierdził uchwałę Rady Państwa o powołaniu ob.</u> + <u xml:id="u-36.26" who="#Marszalek">Antoniego Mierzwińskiego na urząd Ministra Skupu.</u> + <u xml:id="u-36.27" who="#Marszalek">Porządek dzienny posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-36.28" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych Kancelarii Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-36.29" who="#Marszalek">Wobec wyczerpania porządku obrad sesji ogłaszam II sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej za zamkniętą.</u> + <u xml:id="u-36.30" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 18 min. 15.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00007-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00007-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..0685c8c --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00007-01/header.xml @@ -0,0 +1,61 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00007-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>7 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>7 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">7</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1953-12-18</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCieslakStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Cieślak Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKlechaJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Klecha Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLekczynskaJadwiga" role="speaker"> + <persName>Poseł Lekczyńska Jadwiga</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLubienskiKonstanty" role="speaker"> + <persName>Poseł Łubieński Konstanty</persName> + </person> + <person xml:id="PoselNajdekWladyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Najdek Władysław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselNowakRoman" role="speaker"> + <persName>Poseł Nowak Roman</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPiskorskiJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Piskorski Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZwierzynaOlga" role="speaker"> + <persName>Poseł Zwierzyna Olga</persName> + </person> + <person xml:id="WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak" role="speaker"> + <persName>Wiceprezes Rady Ministrów Zenon Nowak</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00007-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00007-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..16b6067 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00007-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,600 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Kadencja I — Sesja III</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Sprawozdanie Scenograficzne z III sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniach 18 i 19 grudnia 1953 r.</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Warszawa 1953</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">(Przybywających na salę obrad Przewodniczącego Rady Państwa Aleksandra Zawadzkiego i członków Rady Państwa oraz Prezesa Rady Ministrów Bolesława Bieruta i członków Rządu — posłowie witają hucznymi, długotrwałymi oklaskami.)</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 11 min. 5.)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszalek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram III sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W dniu 20 listopada br. po ciężkiej chorobie zmarł w Warszawie Józef Niecko, członek Rady Państwa, poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Prezes Rady Naczelnej Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(Wszyscy wstają.)</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Józef Niecko urodził się w 1891 r. w rodzinie średniorolnego chłopa. Już we wczesnej młodości stanął w szeregach ruchu ludowego.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">W czasie pierwszej wojny światowej aresztowany na Lubelszczyźnie za udział w konspiracyjnej pracy niepodległościowej osadzony został w więzieniu carskim.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Po powrocie do kraju w 1918 r. Józef Niecko podjął pracę w ludowym ruchu młodzieżowym i w kółkach rolniczych. Był działaczem aktywnym Związku Młodzieży Wiejskiej i redaktorem pisma — „Wici”.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">W czasie okupacji hitlerowskiej był współorganizatorem Batalionów Chłopskich, a od 1945 r. — członkiem Krajowej Rady Narodowej.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Po wyzwoleniu Józef Niecko był czołowym działaczem lewicy PSL, a następnie w 1949 r. został wybrany Prezesem Rady Naczelnej Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">W 1947 r. wybrany został posłem na Sejm Ustawodawczy, a następnie w 1952 r. — posłem na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W 1948 r. został powołany w skład Rady Państwa; godność tę powierzył mu Sejm ponownie w 1952 r.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Śmierć Józefa Niećki stanowi ciężką stratę dla Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć Zmarłego chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#komentarz">(Chwila ciszy.)</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu proponuje następujący porządek obrad III sesji Sejmu:</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">I. O zamierzonych przez Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej środkach w zakresie wzrostu produkcji rolniczej, a w szczególności hodowlanej.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">II. Zatwierdzenie dekretów wydanych przez Radę Państwa w okresie między II a III sesją Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie proponowanego porządku obrad?</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm tę propozycję przyjął. Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Stwierdzam, że proponowany przez Prezydium Sejmu porządek obrad III sesji został przez Sejm przyjęty.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Od posła Mariana Staweckiego otrzymałem pismo z dnia 9 września 1953 r. zawiadamiające o zrzeczeniu się przez niego mandatu posła uzyskanego w okręgu wyborczym Nr 24 — Ostrowiec Świętokrzyski.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Nikt głosu nie żąda.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stwierdził wygaśnięcie mandatów posłów:</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Józefa Niećki z dniem 20 listopada 1953 r. — wskutek śmierci, Mariana Staweckiego z dniem 9 września 1953 r. — wskutek zrzeczenia się mandatu.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">Do Prezydium Sejmu wpłynęły, wydane na podstawie art. 78 ustawy z dnia 1 sierpnia 1952 r. — Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zarządzenia Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 18 grudnia br. o wstąpieniu:</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">ob. Józefa Czapskiego, zastępcy posła z listy Frontu Narodowego, zgłoszonej w okręgu wyborczym Nr 30 — Lublin, na miejsce zmarłego posła Józefa Niecki.</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">ob. Władysława Wilczyńskiego, zastępcy posła z listy Frontu Narodowego, zgłoszonej w okręgu wyborczym Nr 24 — Ostrowiec Świętokrzyski, na miejsce posła Mariana Staweckiego.</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">Na I i II sesji Sejmu nie złożyli ślubowania z powodu nieobecności posłowie: Stanisław Skrzeszewski i Zdzisław Studziński.</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Posłów: Czapskiego Józefa, Skrzeszewskiego Stanisława, Studzińskiego Zdzisława i Wilczyńskiego Władysława — o zbliżenie się do stołu prezydialnego i o powtarzanie za mną słów ślubowania.</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#komentarz">(Posłowie mający złożyć ślubowanie podchodzą do stołu prezydialnego.)</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#Marszalek">Proszę Wysoką Izbę o powstanie.</u> + <u xml:id="u-2.31" who="#komentarz">(Wszyscy obecni wstają.)</u> + <u xml:id="u-2.32" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności oraz dla pomyślnego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej?”</u> + <u xml:id="u-2.33" who="#komentarz">(Wymienieni wyżej posłowie powtarzają za Marszalkiem słowa ślubowania.)</u> + <u xml:id="u-2.34" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-2.35" who="#Marszalek">Stwierdzam, że posłowie: Józef Czapski, Stanisław Skrzeszewski, Zdzisław Studziński i Władysław Wilczyński — złożyli ślubowanie.</u> + <u xml:id="u-2.36" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu ustaliło następujący porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-2.37" who="#Marszalek">O zamierzonych przez Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej środkach w zakresie wzrostu produkcji rolniczej, a w szczególności hodowlanej.</u> + <u xml:id="u-2.38" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.39" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.40" who="#Marszalek">Przystępujemy do porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-2.41" who="#Marszalek">Udzielam głosu Wiceprezesowi Rady Ministrów ob. Zenonowi Nowakowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Obywatele Posłowie! Rząd pragnie przedstawić Wam, a za Waszym pośrednictwem całemu społeczeństwu, niektóre podejmowane przez siebie prace, zmierzające do zapewnienia szybszego wzrostu stopy życiowej mas ludowych w naszym kraju. Jednym z poważnych i doniosłych kroków w tym kierunku jest podjęta ostatnio przez Rząd uchwała w sprawie zapewnienia niezbędnych środków dla wzrostu hodowli zwierząt gospodarskich i rozwoju bazy paszowej, której tekst został Wam, Obywatele Posłowie, przedłożony.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Wielkie i odpowiedzialne zadania prowadzące do tego celu wymagają wspólnej wytężonej pracy państwa, rządu i całego narodu. Znane są już zarówno klasie robotniczej jak i całemu społeczeństwu tezy, wysunięte przez kierownictwo Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, a ujmujące program wysiłków w kierunku szybszego podniesienia stopy życiowej mas pracujących, ogólnego dobrobytu i kultury całego narodu.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Jednym z podstawowych warunków podniesienia dobrobytu ludzi pracy jest wydatne zwiększenie w ciągu najbliższych dwóch lat produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Ofiarny wysiłek klasy robotniczej, chłopów pracujących i inteligencji sprawił, że moc gospodarcza i obronna naszej Ojczyzny znacznie wzrosła, że wkład naszego narodu do walki światowego obozu demokracji o pokój zwiększa się z roku na rok. Poważne sukcesy ZSRR i krajów obozu socjalizmu w walce o zachowanie i utrwalenie pokoju oraz osiągnięcia dotychczasowych czterech lat Planu 6-letniego stworzyły niezbędne warunki, które pozwalają nam wysunąć na czoło zadanie szybszego wzrostu dobrobytu i kultury ludu pracującego miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Zwiększając nadal stale moc naszego przemysłu możemy dziś skierować znacznie więcej środków na rozwój tych gałęzi naszej gospodarki narodowej, które bezpośrednio służą zaspokojeniu potrzeb materialnych i kulturalnych ludzi pracy, a zwłaszcza na rozwój rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Wysunięte zadania w pracy nad podniesieniem rolnictwa przyjęte zostały przez naród ze zrozumieniem i uznaniem. Rozwijająca się szeroko dyskusja na zebraniach i w prasie świadczy, że klasa robotnicza, chłopstwo pracujące i inteligencja przyjęły wskazania IX Plenum KC PZPR jako słuszne i doniosłe i pragną jak najlepiej wprowadzać je w życie.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Myśli setek tysięcy chłopów wyraził jeden z czytelników — „Gromady” z Sosnowej Woli, pow. kraśnickiego, który w liście do redakcji pisze:</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">„Z wielkim zadowoleniem przyjmuję wytyczne naszej Partii na lata 1954-4955. Staję się więcej świadomy tego, jak pomaga nam Partia i Rząd podnieść stopę życiową mas pracujących. Rozumiem, że trzeba do tego dążyć wielkim wysiłkiem każdego chłopa” Co musimy przede wszystkim uczynić, aby wykonać zadania podniesienia stopy życiowej ludu pracującego miast i wsi w czasie jak najszybszym?</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">„Aby wykonać postawione zadania — mówił Prezes Rady Ministrów Bolesław Bierut — trzeba uruchomić i właściwie ustawić niezbędne siły i rezerwy, wykorzystać wszystkie środki dla przeprowadzenia nowej wielkiej ofensywy na całym froncie naszej gospodarki narodowej. Mamy już takie siły i rezerwy, mamy niezbędne środki, aby rozwijając nasz marsz do socjalizmu podciągnąć przede wszystkim pozostającą nadmiernie w tyle produkcję rolniczą.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">„W tym celu należy w szczególności uruchomić wszystkie rezerwy tkwiące w indywidualnej chłopskiej gospodarce drobnotowarowej i przez równoczesny rozwój rolniczej spółdzielczości produkcyjnej i państwowych gospodarstw rolnych zapewnić wydatny wzrost produkcji rolniczej — roślinnej i hodowlanej w całym rolnictwie, a więc zarówno uspołecznionym jak i indywidualnym” Czy czyniliśmy dotychczas wszystko, by uruchomić poważne rezerwy tkwiące w rolnictwie? Czy konkretna pomoc dla chłopstwa pracującego w podnoszeniu produkcji rolniczej była dostateczna?</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Nie możemy tego powiedzieć. Główny wysiłek Partii i Rządu musiał być skierowany na uprzemysłowienie kraju. Sprawiło to, że pomoc produkcyjna dla rolnictwa w wielu dziedzinach nie była wystarczająca. Co gorsza, pomoc państwa na skutek złej pracy niektórych organów terenowych nie zawsze docierała do tych, dla których była przeznaczona. Braki i wypaczenia w realizacji polityki Partii i Rządu na wsi odbijały się ujemnie na rozwoju produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">By zmienić ten stan rzeczy, by przyśpieszyć tempo rozwoju rolnictwa, należy dokonać przegrupowania środków i wysiłków i znacznie więcej uwagi skupić na tym odcinku.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Podstawowym warunkiem podniesienia zdolności produkcyjnej gospodarstw chłopów małorolnych i średniorolnych oraz skuteczniejszej ich obrony przed wyzyskiem kułackim jest wzrost ich aktywności gospodarczej na gruncie zwiększonej, codziennej pomocy państwa. Aby to osiągnąć, Rząd podejmuje szereg doniosłych kroków, które zmierzają do poważnego zwiększenia zainteresowania materialnego chłopów w podnoszeniu produkcji rolniczej. Równocześnie zaś w trosce o wzrost intensywności gospodarki roślinnej i hodowlanej zarówno w gospodarstwach indywidualnych, jak w spółdzielniach produkcyjnych i PGR — pomoc inwestycyjna dla rolnictwa zostanie wydatnie zwiększona.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Właściwe korzystanie z pomocy państwa pozwoli każdemu chłopu małorolnemu i średniorolnemu skuteczniej podnosić kulturę uprawy i hodowli i lepiej wykorzystać poważne rezerwy, które kryją się w każdym gospodarstwie chłopskim.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Rząd dokłada starań, by znacznie usprawnić kierowanie gospodarką rolną na wszystkich szczeblach. Do rolnictwa skierowana zostanie wartościowa kadra, a równocześnie podniesione zostaną polityczne i fachowe kwalifikacje pracowników, którzy kierują różnymi odcinkami produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Aby osiągnąć w ciągu dwóch najbliższych lat wzrost całej produkcji rolniczej o około 10%, musimy poważnie zwiększyć produkcję zbóż, produkcję okopowych, produkcję roślin przemysłowych oraz hodowlę. Niezależnie od konieczności obsiania i wykorzystania każdego hektara ziemi, staje przed nami jako naczelne zadanie podniesienie plonu z hektara. Podniesienie plonu z hektara osiągnąć można przez odpowiednią uprawę ziemi, a zwłaszcza przez należyte jej nawożenie. Dlatego podniesienie produkcji roślinnej łączy się nierozdzielnie z rozwojem hodowli. Nie darmo chłopi mówią, że — „łąka jest matką gleby”. Powiedział tę prawdę w dyskusji nad tezami IX Plenum chłop z powiatu sławneńskiego, woj. koszalińskiego:</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">„Nasi chłopi muszą jeszcze lepiej umieć wykorzystać ziemię dla podniesienia hodowli, a hodowla jest podstawą rolnictwa, bo gdy mamy rozwiniętą hodowlę, to mamy też i więcej obornika, więcej mleka, możemy też i więcej świń chować.” A wiemy przecież, że istnieją jeszcze duże możliwości zwiększenia hodowli w gospodarstwach małorolnych i średniorolnych. Hodowla jest przy tym bardzo dochodową gałęzią gospodarki i prowadzi do podniesienia stopy życiowej chłopa mało i średniorolnego, do zamożności i dobrobytu w spółdzielniach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Dlatego, biorąc pod uwagę ogromne znaczenie rozwoju hodowli dla szybszego wzrostu całej produkcji rolniczej oraz dla lepszego zaopatrzenia ludności pracującej w mięso, tłuszcze i nabiał, Rząd wśród wielu zamierzeń, które mają na celu okazanie szerokiej pomocy rolnictwu, uważa za sprawę szczególnie ważną i pilną stworzenie niezbędnych warunków dla rozwoju hodowli w gospodarstwach indywidualnych, spółdzielniach produkcyjnych i PGR-ach.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Uchwała Rady Ministrów z dnia 17 grudnia br. w sprawie zapewnienia niezbędnych środków dla wzrostu hodowli zwierząt gospodarskich i zwiększenia bazy paszowej zawiera obszerny program rozwoju hodowli i pomocy ze strony Państwa Ludowego, pomocy, która znacznie ułatwi chłopom małorolnym i średnio rolnym oraz spółdzielniom produkcyjnym podnoszenie hodowli z korzyścią dla siebie i dla całego narodu.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Jak przedstawia się obecnie stan hodowli w naszym kraju?</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">W ciągu 9 lat dokonaliśmy ogromnej pracy nad odbudową hodowli ze zniszczeń wojennych. Jeśli poziom z roku 1946 przyjąć za 100, to wskaźnik wzrostu pogłowia bydła wyniósł w 1953 r. — 189, trzody chlewnej — 364, owiec — 458 i koni — 157.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">W pogłowiu trzody chlewnej i owiec przekroczyliśmy znacznie stan przedwojenny. Wzrosła w porównaniu do lat 1934 — 1938 mleczność krów i waga bydła. Nie możemy jednak tych wyników uznać za wystarczające.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Od kilku lat obserwujemy, że rozwój hodowli bydła jest jednak zbyt powolny w porównaniu z naszymi szybko rosnącymi potrzebami. W okresie od 1949 r. do 1953 r. pogłowie bydła wzrosło tylko o 4%, przy tym nie osiągnęło jeszcze stanu przedwojennego. Ten stan rzeczy wymaga, aby w walce o rozwój hodowli w najbliższych latach sprawa wzrostu pogłowia bydła i podniesienia jego wydajności była w pełni doceniona.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Nie powinna również ujść naszej uwadze zbyt duża nierównomierność zarówno obsady inwentarza na 100 ha użytków rolnych, jak i produkcyjności zwierząt w poszczególnych rejonach kraju.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Przy przeciętnej dla kraju w gospodarce chłopskiej obsadzie inwentarza na 100 ha użytków rolnych, wynoszącej w 1953 r. bydła — 38,9 szt., trzody chlewnej — 47,7 szt., owiec — 17,1 szt., szereg województw posiada znacznie wyższą obsadę inwentarza. Wskażę na niektóre tylko dane: w bydle — województwa: poznańskie, łódzkie, opolskie, stalinogrodzkie, rzeszowskie, krakowskie posiadają od 40,7 do 63,2 szt. na 100 ha; w trzodzie chlewnej — województwa: gdańskie, lubelskie, bydgoskie, opolskie, poznańskie — od 50,2 do 67,6 szt. na 100 ha; w owcach — województwa: koszalińskie, kieleckie, olsztyńskie, gdańskie, białostockie, łódzkie — od 19,8 do 26,9 szt. na 100 ha.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Z drugiej strony część województw posiada znacznie niższą od średniej obsadę inwentarza na 100 ha.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Zbyt duże różnice między rejonami występują również w produkcyjności zwierząt gospodarskich.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Co stało na przeszkodzie szybszemu rozwojowi hodowli inwentarza, a zwłaszcza bydła?</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Bezsprzecznie najpoważniejszym hamulcem jest nienadążanie produkcji pasz za wzrostem pogłowia, a zwłaszcza słabe zagospodarowanie łąk i pastwisk. Mamy również zaniedbania w pielęgnacji i żywieniu zwierząt, a pomoc instruktarzowa, udzielana przez służbę zootechniczną i weterynaryjną, jest wciąż jeszcze niewystarczająca. Hodowla zarodowa w gospodarstwach państwowych, a także w gospodarce chłopskiej rozwijała się dotychczas jawnie niedostatecznie, co utrudniało szybsze podnoszenie jakości użytkowej stada. W wielu gospodarstwach brak było należytej uwagi dla odnawiania stada, a zwłaszcza dla wychowu jałówek i cieląt.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Niewystarczające również było zaopatrzenie w materiały budowlane na remonty i rozszerzenie pomieszczeń dla inwentarza oraz w sprzęt potrzebny do hodowli.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Zachęta materialna stosowana przy kontraktacji i zakupie zwierząt przez państwo oraz pomoc państwa nie zawsze właściwie były stosowane przez organy terenowe. Również przy słusznych zasadach wymiaru dostaw obowiązkowych w praktyce nieraz zdarzały się wypaczenia, polegające na tym, że nie uwzględniano specjalnych konkretnych warunków terenowych.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Stoi przed nami trudne i odpowiedzialne zadanie — podniesienia pogłowia bydła o 7-10% w ciągu najbliższych dwóch lat. Ten wzrost pogłowia winien iść w parze ze zwiększeniem mleczności krów i wagi rzeźnej bydła. Równocześnie należy utrzymać znaczne tempo wzrostu pogłowia trzody chlewnej i owiec przy stałym zwiększaniu wydajności mięsa oraz wełny.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">W województwach posiadających niedostateczne pogłowie bydła w stosunku do swoich zasobów paszy głównym zadaniem jest wydatne powiększenie pogłowia, a w województwach, które osiągnęły już znaczną obsadę bydła, główną uwagę należy zwrócić na podniesienie mleczności krów i wagi bydła.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">W dziedzinie hodowli trzody chlewnej, której pogłowie powinno wzrosnąć o 10 — 15%, uchwała kładzie nacisk na dokładniejsze ustalenie kierunków hodowli w poszczególnych rejonach, stosownie do rozmiarów i rodzaju bazy paszowej. W hodowli owiec nastąpić powinien wzrost pogłowia o 25 — 30% oraz podniesienie jakości owiec przez zwiększenie udziału owiec cienkorunnych w stadzie i zwiększenie wydajności wełny.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Te wielkie zadania rozwoju hodowli i wzrostu pogłowia wymagają dużego wysiłku hodowlanego ze strony wszystkich gospodarstw rolnych. Rząd, podejmując uchwałę, wziął pod uwagę trudności, jakie powstały na skutek słabszego urodzaju żyta w tym roku, spowodowanego niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. Uchwała Rządu świadczy o tym, że Państwo Ludowe, aby osiągnąć zamierzony wzrost pogłowia, zapewni chłopom jak najwydatniejszą pomoc właśnie na decydującym odcinku pasz.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">W 1954 r. ogólna ilość pasz treściwych, przeznaczonych przez państwo jako pomoc dla rozwoju hodowli, wyniesie 750 tys. ton, to znaczy będzie o ponad 30% większa niż w 1953 r.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Musimy zdać sobie sprawę z tego ogromnego wysiłku państwa, które w trosce o rozwój hodowli tak poważnie zwiększa pomoc paszową, mimo że w ramach obowiązkowych dostaw zboża w tym roku w postaci ulg i w innej formie zredukowało skup o ponad 500 tys. ton w porównaniu z rokiem ubiegłym. Fakt ten dobitnie świadczy, że naczelną zasadą polityki naszego Rządu jest szeroka pomoc dla rolnictwa na gruncie umacniania sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Jakie są główne kierunki pomocy paszowej państwa? Na co pójdzie tych 750 tys. ton pasz treściwych?</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Utrzymane w pełni zostaną bardzo korzystne warunki kontraktacji, która poważnie wzrośnie i wyniesie w 1954 r. 2.700 tys. sztuk trzody chlewnej mięsno-słoninowej i bekonowej.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Wprowadzona zostaje okresowo w 1954 r. nowa forma pomocy w postaci paszy dla gospodarstw utrzymujących maciory. W 1954 r. otrzymają ze względu na specjalne warunki tego roku premię paszową również ci chłopi, którzy dostarczą w ramach obowiązkowych dostaw sztuki o wadze ponad 130 kg względnie 115 kg, w zależności od rasy. Znacznie zwiększa się pomoc paszowa dla gospodarstw utrzymujących rozpłodniki uznane oraz dla hodowców podejmujących w ramach kontraktacji wychów cieliczek, jałówek, buhajków, knurów i tryków. Na premiowanie dostaw nadobowiązkowych mleka w związku z przewidywanym ich wzrostem przeznacza się dodatkowo poważne ilości pasz. Zwiększa się znacznie ilości pasz przeznaczonych jako premia za wywóz drewna, wobec przewidywanego wzrostu wywozu.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Ten wielki wysiłek państwa w dziedzinie pomocy paszowej dla wsi musi iść w parze z pełną mobilizacją wszystkich rezerw paszowych w każdym gospodarstwie rolnym, z oszczędnym użytkowaniem pasz i racjonalnym żywieniem inwentarza. Tylko tą drogą osiągniemy dobre wyniki i szybszy rozwój hodowli.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Nie chodzi jednak bynajmniej o wyniki doraźne czy krótkotrwałe. Chodzi o stworzenie trwałych podstaw dla stałego rozwoju hodowli, a to da się osiągnąć tylko drogą wydatnego rozszerzania bazy paszowej.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Uchwała Rządu zakłada znaczną poprawę gospodarki łąkowo-pastwiskowej i powiększenie obszaru upraw roślin pastewnych, a zwłaszcza siewu poplonów letnich i ozimych.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Poważną rolę odegra melioracja i nawodnienie. W ciągu najbliższych dwóch lat objętych zostanie budową nowych i renowacją istniejących urządzeń melioracyjnych 150,4 tys. ha, zaś urządzeń nawadniających — 66,7 tys. ha, 658 tys. ha terenów pomelioracyjnych zostanie należycie zagospodarowanych, a na 2.582 tys. ha dokona się konserwacji urządzeń. Na prace nawadniające i melioracyjne na setkach tysięcy hektarów państwo zwiększy nakłady inwestycyjne w 1955 r. o 70% w stosunku do nakładów w roku 1953.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Szczególne znaczenie posiadać będzie stosowanie przez wszystkie gospodarstwa rolne prostych zabiegów pielęgnacji łąk oraz zwiększenie nawożenia łąk i pastwisk nawozami organicznymi, potasowymi i wapnowanie łąk zakwaszonych. Wszyscy hodowcy muszą sobie również zdać sprawę, że unikną dużych strat przy zbiorach siana, jeśli przestrzegać będą terminowego koszenia łąk i racjonalnych metod suszenia siana. Państwo nie tylko pomoże przy zagospodarowaniu wielkich obszarów łąk i pastwisk, ale i rozszerzy pomoc przy zbiorach siana, zwiększając w POM i GOM ilość sprzętu mechanicznego i organizując w latach 1954 i 1955 około 200 specjalnych brygad łąkowych w POM. Ponad 300 tys. metrów sześciennych drewna przeznaczy się na rusztowania do suszenia siana.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Rozwój hodowli wymaga znacznego zwiększenia zbiorów roślin pastewnych, zwłaszcza ziemniaków i buraków. Tam, gdzie nie ma warunków do uprawy buraków, należy rozszerzać uprawę brukwi i marchwi pastewnej.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Poważne znaczenie posiada dalsze zwiększenie uprawy poplonów. Obszar zajęty pod poplony winien wzrosnąć do 1.200 tys. ha. Rozszerzać należy również uprawę takich cennych roślin pastewnych, jak koniczyna, lucerna, kukurydza, koński ząb, słonecznik pastewny itd.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Dla umożliwienia zwiększenia powierzchni upraw roślin pastewnych państwo zakontraktuje i skupi w 1954 r. ponad 40 tys. ton nasion i sprowadzi z zagranicy około 2.300 ton nasion roślin pastewnych.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Kiszenie pasz — to również powiększenie bazy paszowej. Każdy chłop powinien poczytywać sobie za obowiązek dobrego gospodarza zaopatrzenie się w kiszonki. Pozwala to zużytkować racjonalnie wszystkie zielonki i niedużym kosztem zaopatruje inwentarz na zimę. Ilość kiszonek w gospodarstwach indywidualnych winna wzrosnąć w 1955 r. o dwie trzecie. W spółdzielniach produkcyjnych dążyć należy do zakiszenia 2 — 3 ton paszy na jedną krowę rocznie.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Upowszechnienie kiszenia ziemniaków parowanych zaoszczędzi strat związanych z ich przechowywaniem.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">W związku z tym uchwała zaleca budowę prostych urządzeń do kiszenia pasz przy wykorzystaniu materiałów miejscowych.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Wielu mamy już na naszej wsi przodowników rolnictwa, zamiłowanych hodowców. Coraz więcej chłopów docenia znaczenie właściwego zabezpieczenia rozwoju hodowli i umie tę paszę w swoim gospodarstwie znaleźć. Wiemy jednak dobrze, że większość chłopów gospodaruje jeszcze starymi metodami, nie jest dostatecznie obznajmiona z wartością kiszonek, mieszanek pastewnych, nie docenia w pełni możliwości swojego gospodarstwa. Dlatego Rząd przyjdzie z pomocą chłopom, organizując poprzez służbę rolną poradnictwo żywieniowe, pokazy kiszenia pasz, budowania prostych silosów. Państwo zapewni wzrost produkcji pasz przemysłowych, mieszanek pastewnych i pasz mineralnych. Chodzi o to, aby w milionach gospodarstw nauczono się z tych wszystkich metod i środków korzystać racjonalnie — w interesie własnym i gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Warto się zatrzymać na zagadnieniu mleczności krów. Mamy w kraju dużo krów o małej mleczności. Wysoką mleczność krów zapewnia właściwe żywienie. Duże znaczenie jednak dla podniesienia produkcyjności krów posiada właściwy rozwój hodowli zarodowej. Dlatego, ażeby przyśpieszyć poprawę jakości zwierząt gospodarskich, państwo będzie ze wszech miar popierać rozwój hodowli zarodowej, przeznacza znaczne kredyty dla chłopów i spółdzielni produkcyjnych na zakup sztuk zarodowych. Równocześnie wzrośnie poważnie opieka weterynaryjna. Liczba lecznic zwierząt i punktów weterynaryjnych wzrośnie do 1.500 w 1955 r. Państwo znacznie rozszerzy walkę z jałowością krów i leczenie ich na koszt skarbu. Akcja szczepień ochronnych trzody i drobiu zostanie również rozszerzona.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Opieka zootechniczna zostanie znacznie zwiększona, będą stworzone rejony zootechniczne, prezydia rad narodowych zasilone zostaną przez nową kadrę zootechników, a w każdej gromadzie zostanie wybrany przodownik hodowli. Przodownicy ci będą szkoleni na odpowiednich kursach.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Pomoc państwa obejmie również dziedzinę budownictwa.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Na wieś zostanie skierowana znacznie większa niż dotychczas ilość materiałów budowlanych. Pierwszeństwo w nabywaniu tych materiałów będą mieli ci, którzy rozwijają hodowlę. Gospodarstwa chłopskie otrzymają również znacznie zwiększone kredyty na naprawę budynków i nowe budownictwo.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Dużą zachętą i pomocą w hodowli jest prowadzona przez Rząd od dłuższego czasu kontraktacja zwierząt. Kontraktacja ta dobrze znana jest chłopom i bardzo przez nich ceniona. Państwo zapewnia chłopom dodatkową paszę, węgiel i korzystne ceny, co daje poczucie pewności każdemu hodowcy w jego rachunkach gospodarskich.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Na rok 1954 jest przewidziany dalszy znaczny wzrost kontraktacji; kontraktacja trzody chlewnej zwiększy się o 400 tys. sztuk, bydła rzeźnego — wyniesie dwa i pół raza więcej niż w 1953 r. Dla dalszego rozwoju hodowli trzody zakontraktuje się w 1954 r. trzy razy więcej prosiąt i warchlaków niż w 1953 r. przy zagwarantowaniu rolnikowi szczególnie dogodnych warunków. Będzie więc lepszy materiał do tuczu i będzie go więcej.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Przy kontraktacji trzody chlewnej państwo stawia za warunek uprzednie wykonanie dostaw obowiązkowych. Znajdują się jednak tacy spekulanci, którzy nie wywiązują się ze swych obowiązków wobec państwa, ale kontraktują przy pomocy swych wspólników. Trzeba, żeby wszyscy uczciwi chłopi — w dobrze zrozumianym interesie własnym i państwa — pilnowali w gromadzie uczciwości w kontraktacji i żeby wydrwigroszów tępili.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Rząd rozszerzył znacznie kontraktację zwierząt hodowlanych, zwłaszcza cieliczek i jałówek hodowlanych oraz uznanych rozpłodników — buhajów, knurów i tryków. Praca włożona przez chłopa gospodarującego indywidualnie czy też przez spółdzielnię produkcyjną w wychów takich rozpłodników opłaci się sowicie, a gospodarce narodowej przysporzy materiału zarodowego do poprawy jakości bydła i trzody.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Wróg usiłował tu i ówdzie bałamucić mniej świadomych chłopów, że nie warto zwiększać bazy paszowej ani rozszerzać hodowli, bo rzekomo dostawy mają być zwiększone i chłopu nie opłaci się praca. Kłamstwo ma krótkie nogi. Rząd utrzymuje bez zmian dotychczasowe powiatowe normy dostaw obowiązkowych żywca. Natomiast dla mleka Rząd zmniejsza normy dostaw o 10 — 20 litrów od hektara w 70 powiatach, utrzymując je dla pozostałych powiatów bez zmian.</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Równocześnie Rząd rozszerza system zwolnień i ulg przede wszystkim dla gospodarstw do 2 ha, a w pewnych warunkach do 3 ha. Dotąd tylko gospodarstwa do pół hektara zwolnione były z dostaw żywca i mleka. Od 1 stycznia 1954 r. będą zwolnione z dostaw mleka i żywca gospodarstwa do 1 ha oraz gospodarstwa do 2 ha — w wypadku gdy rodzina jest wielodzietna, bądź gdy gospodarz ma powyżej 60 lat, a w gospodarstwie nie ma innych członków rodziny w wieku ponad 14 lat zdolnych do pracy, lub gdy jedyny zdolny do pracy członek rodziny chłopskiej służy w wojsku, a nie ma kto pracować na gospodarstwie. Dalsza nowa ulga dotyczy gospodarstw do 3 ha, które nie miały do października 1953 r. krowy. Uzyskują one zwolnienie z dostaw mleka w 1954 r. pod warunkiem, że kupią krowę lub jałówkę, z tym, że jeżeli nabędą jałówkę, uzyskają zwolnienie na dalszy okres do czasu otrzymania od niej mleka. Żeby ułatwić tym małorolnym nabycie krowy lub jałówki, Rząd zwiększy przeznaczone na ten cel kredyty w 1954 r. do 250 milionów złotych.</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Uchwała przewiduje umorzenie zaległości w mleku gospodarstwom do 2 ha, a w poszczególnych wypadkach także gospodarstwom od 2 do 7 ha. Że specjalnych ulg korzystają członkowie spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Jaki jest cel tych ulg i zwolnień, które Rząd przyznaje przede wszystkim biedocie wiejskiej? Te ulgi i zwolnienia — to pomoc państwa dla biedniaków w celu umocnienia ich gospodarstw i podniesienia ich produkcji. Te ulgi — to broń dana im w ręce do walki z wyzyskiem kułackim. Setki tysięcy małorolnych chłopów zwolnionych od obowiązkowych dostaw mleka i żywca uzyskają znacznie zwiększone dochody dzięki temu, że będą mogły zbywać na bardzo korzystnych warunkach kontraktacyjnych swą produkcję hodowlaną, a zwiększony dochód biedoty wiejskiej to ograniczanie możliwości wyzysku jej przez kułaków. W ten sposób Państwo Ludowe pomaga biedocie wiejskiej rozwijać hodowlę, poprawiać jej sytuację gospodarczą oraz wzmacniać jej pozycję w gromadzie.</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Niezwykle doniosła jest również uchwała Rządu w sprawie rozwoju hodowli — dla chłopów średniorolnych, których udział w hodowli jest bardzo wybitny. Uchwała ta umacnia przeświadczenie chłopów średniorolnych, że Państwo Ludowe dba o rozwój ich gospodarki i zapewnia im zwiększone dochody za rzetelną pracę.</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Szczególną troską otacza Państwo Ludowe rozwój hodowli w spółdzielniach produkcyjnych. Wiele spółdzielń prowadzących zespołową hodowlę uzyskało już bardzo dobre rezultaty, które przyniosły wydatne zwiększenie dochodów spółdzielcom. Spółdzielnie produkcyjne mają wszelkie warunki, aby rozwijać hodowlę w sposób najbardziej racjonalny, nowoczesny i rentowny, w ramach zespołowego gospodarstwa, jak również w swych gospodarstwach przyzagrodowych. Rozwojowi hodowli zespołowej poważnie sprzyja uchwała Rządu zabezpieczająca spółdzielniom środki finansowe dla natychmiastowego zwrotu całej należności za krowy, które wnoszą do spółdzielni jako swój wkład nowo wstępujący jej członkowie. W celu stworzenia spółdzielniom jeszcze lepszych warunków dla rozwoju hodowli w planie inwestycyjnym przewidziane jest ponad 145 milionów zł na kredyty na budowę pomieszczeń gospodarskich. Państwo zapewni również spółdzielniom jak najbardziej sprawną opiekę weterynaryjną i zootechniczną.</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Zwiększona pomoc dla spółdzielni produkcyjnych w parze z wydajniejszą pracą samych spółdzielców przysporzy im dalszego wzrostu dochodów, przyniesie korzyści państwu, pozwoli zarazem spółdzielniom poprzez właściwy rozwój hodowli zarodowej okazywać większą pomoc indywidualnym chłopom pracującym w podnoszeniu jakości ich hodowli.</u> + <u xml:id="u-3.67" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Poważne osiągnięcia państwowych gospodarstw rolnych, zwłaszcza w zakresie wzrostu liczebnego pogłowia, nie mogą przesłonić szeregu braków w samym stanie hodowli, szczególnie na odcinku hodowli zarodowej. Uchwała Rządu z dnia 17 grudnia nakłada na PGR nowe poważne zadania. PGR-y winny stać się ośrodkami wzorowo postawionej hodowli, co pozwoli im w większej niż dotychczas mierze zaopatrywać spółdzielnie produkcyjne i indywidualnych chłopów pracujących w materiał hodowlany Wysokiej jakości oraz dostarczać państwu coraz większej ilości, mięsa, tłuszczu i nabiału.</u> + <u xml:id="u-3.68" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Do dalszego rozwoju hodowli w państwowych gospodarstwach rolnych przyczyni się niewątpliwie zmiana systemu płac w kierunku zwiększenia materialnego zainteresowania pracowników zatrudnionych w hodowli wynikami produkcji. Opracowanie tych zmian w systemie płac w PGR-ach dobiega już końca.</u> + <u xml:id="u-3.69" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Rozwój hodowli wymaga coraz pełniejszego oparcia jej o osiągnięcia nowoczesnej nauki. Współpraca uczonych jest jednym z szczególnie dziś ważnych warunków najbardziej właściwego i celowego wykorzystania ogromnych środków, jakie państwo kładzie na zwiększenie pogłowia i podniesienie jego jakości. Nie ulega wątpliwości, że nasi uczeni wniosą jeszcze większy niż dotychczas wkład do tak ważnej dla wzrostu dobrobytu całego narodu sprawy, jaką jest dziś zapewnienie szybszego rozwoju hodowli.</u> + <u xml:id="u-3.70" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Zadania zapewnienia szybszego wzrostu produkcji rolniczej wymagają mobilizacji całego zespołu środków we wszystkich działach gospodarki narodowej, a przede wszystkim w dziedzinie samej gospodarki rolnej. Rząd opracowuje szereg uchwał, które mają na celu stworzenie chłopom pracującym w gospodarstwach indywidualnych i w spółdzielniach produkcyjnych oraz robotnikom i pracownikom PGR — warunków dla osiągania lepszych wyników w ich pracy.</u> + <u xml:id="u-3.71" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Pragnę poinformować Wysoki Sejm o szeregu przedsięwzięć, które w najbliższym czasie będą podjęte przez Radę Ministrów.</u> + <u xml:id="u-3.72" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Wykonanie planów rozwoju produkcji rolniczej wymaga umocnienia i sprężystego kierownictwa sprawami rolnymi w terenie. Służyć temu będzie uchwała o organizacji wojewódzkich i powiatowych zarządów rolnictwa, jak również uchwały zapewniające lepsze wykorzystanie specjalistów-rolników.</u> + <u xml:id="u-3.73" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Paląca sprawa organizacji nasiennictwa i dalszego jego rozwoju w kierunku pełnego zaopatrzenia naszego rolnictwa w wysokiej jakości nasiona zostanie uporządkowana w najbliższym już czasie.</u> + <u xml:id="u-3.74" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Zaopatrzeniu rolnictwa w większą ilość maszyn i narzędzi rolniczych oraz gospodarstw chłopskich i robotników rolnych w materiały budowlane, drewno użytkowe i inne — poświęcone będą specjalne uchwały.</u> + <u xml:id="u-3.75" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Wielkie znaczenie dla mało i średniorolnych chłopów gospodarujących indywidualnie posiadać będzie uregulowanie spraw związanych z pracą i opłatami za usługi GOM-ów oraz sprawniejsza niż dotychczas organizacja pomocy sąsiedzkiej. Będzie to niewątpliwie dalszy poważny krok w pomocy produkcyjnej dla biedoty chłopskiej, w ograniczaniu wyzysku kułackiego na wsi.</u> + <u xml:id="u-3.76" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Przygotowywana uchwała o usprawnieniu pracy POM-ów zmierza do organizacyjnego i gospodarczego umocnienia spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.77" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Realizacja uchwały w sprawie rozwoju hodowli, jak i wszystkich następnych uchwał Rządu winna stać w centrum uwagi wszystkich organizacji politycznych, społecznych i gospodarczych, a w pierwszym rzędzie rad narodowych, które w pełni poczuwać się winny do odpowiedzialności za rozwój rolnictwa na swoim terenie. Dziś, bardziej niż kiedykolwiek, inicjatywa organizacji terenowych, ich zdolność wnikliwego i przemyślanego opracowania na podstawie uchwał Rządu konkretnego planu działania w celu podniesienia produkcji rolniczej decydować będzie o pełnym wykorzystaniu zwiększonej pomocy państwa dla chłopów pracujących. Od pracy rad narodowych, od siły ich oddziaływania i umiejętności skupienia wokół siebie najszerszych mas chłopskich w oparciu o doświadczenie, inicjatywę i aktywność chłopów przodujących w produkcji i wykonywaniu obowiązków wobec Państwa Ludowego — zależy rozwój produkcji rolniczej, wzrost dobrobytu i kultury wsi.</u> + <u xml:id="u-3.78" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Wysoki Sejmie! Mamy pewność, że istnieją wszelkie warunki dla szybszego wzrostu stopy życiowej ludzi pracy w naszym kraju. Skąd czerpiemy tę pewność? Pewność tę czerpiemy stąd, że mamy szeroko rozbudowany przemysł socjalistyczny, który podoła stawianym mu zadaniom i zaopatrzy rolnictwo w niezbędną ilość maszyn, narzędzi rolniczych i nawozów sztucznych. Pewność tę czerpiemy stąd, że chłopi pracujący dążą wytrwale do podniesienia swej produkcji. Pewność tę czerpiemy stąd, że wskazania IX Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wywołały w masach pracujących głęboki oddźwięk i szczere zadowolenie. Nasza klasa robotnicza coraz głębiej rozumie swą odpowiedzialność nie tylko za dalszy rozwój przemysłu, lecz również za rozwój naszego rolnictwa, za dalsze zacieśnianie spójni między miastem i wsią. Chłopi pracujący zespołowo i indywidualnie przejawiają coraz żywszą inicjatywę w kierunku wzrostu produkcji rolniczej. Robotnicy, chłopi pracujący i inteligencja wysuwają konkretne wnioski ze wszystkich dziedzin pracy, które przyśpieszają wcielenie w życie hasła szybszego podniesienia stopy życiowej narodu.</u> + <u xml:id="u-3.79" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">W walce o podniesienie produkcji rolniczej w ciągu dwóch lat o 10% musi chłopstwu pracującemu wydatnie przyjść z pomocą klasa robotnicza swoją coraz większą i lepszą produkcją artykułów służących rolnictwu — maszyn i narzędzi, nawozów sztucznych i artykułów masowego użytku, swoim doświadczeniem w walce o podniesienie wydajności pracy, swoją świadomością polityczną i doświadczeniem organizacyjnym. Ta codzienna pomoc i współpraca wzmocni jeszcze bardziej sojusz robotniczo-chłopski — fundament naszej władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.80" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Rząd wyraża swoje najgłębsze przekonanie, że chłopi pracujący, a w ich pierwszych szeregach chłopi-spółdzielcy, w zwiększonej pomocy Państwa Ludowego i klasy robotniczej czerpać będą podnietę do jak największej aktywności, do wykorzystania wszystkich swych zdolności, całej swej zapobiegliwości i gospodarności dla rozwijania produkcji rolniczej. Wraz z klasą robotniczą kroczyć będą pod wspólnym sztandarem, na którym wypisane jest szczytne hasło walki o dobrobyt i kulturę ludzi pracy w mieście i na wsi. Ofiarna praca naszych głęboko patriotycznych mas chłopskich, świadomych dobra wsi i całego kraju, wspartych przez zwiększoną pomoc państwa i klasy robotniczej jest rękojmią dalszego, szybszego rozwoju naszego rolnictwa, lepszego zaopatrzenia w produkty rolne dla całej ludności naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-3.81" who="#WiceprezesRadyMinistrowZenonNowak">Rząd żyje głęboką nadzieją, że poparcie ze strony Wysokiego Sejmu podjętych przez Rząd uchwał w dziedzinie rozwoju hodowli i bazy paszowej, że aktywne współdziałanie obywateli posłów w realizacji tych uchwał — wydatnie przyczyni się do ich popularyzacji wśród najszerszych mas chłopstwa pracującego, wśród całego narodu. Będzie to niezwykle ważnym i doniosłym krokiem w kierunku rozwoju całego naszego rolnictwa, a tym samym — w kierunku szybszego wzrostu dobrobytu mas pracujących, co przysparzać będzie nowych sił, nowych osiągnięć, nowej potęgi naszej Ojczyźnie.</u> + <u xml:id="u-3.82" who="#komentarz">(Huczne, długotrwałe oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Zarządzam 15-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 do godz. 12 min. 20.)</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję nad przemówieniem Wiceprezesa Rady Ministrów ob. Zenona Nowaka.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Głos ma poseł Jan Klecha.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselKlechaJan">Wysoki Sejmie! Uchwała Rządu niesie ogromną pomoc chłopstwu pracującemu w jego walce o wzrost produkcji rolnej, wzrost towarowości i dochodowości. Pomoc ta stanie się poważnym instrumentem w umacnianiu sojuszu robotniczo-chłopskiego i podnoszeniu stopy życiowej mas pracujących w mieście i na wsi.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselKlechaJan">Jest ona wyrazem konsekwentnego wcielania w życie uchwał IX Plenum naszej Partii przez władzę ludową.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselKlechaJan">Chłopi pracujący, tak indywidualni jak i spółdzielcy, w woj. olsztyńskim powitają tę uchwałę z wielkim uznaniem i radością. Opowiedzą się po jej stronie wzmożonym czynem dla II Zjazdu Partii, wytężoną, systematyczną pracą w powiększaniu swej hodowli, podnoszeniu jej jakości i produktywności. Nie zabraknie w tej pracy pomysłowości i wysiłku naszych kobiet i młodzieży, naszych przodujących rolników- -miczurinowców, przodowników pracy ze spółdzielni i PGR. Uczynią to tym bardziej, że wydarli oni mozolną pracą swoje gospodarstwa odłogom i zgliszczom wojennym — przeciw reakcji i w walce z nią, że cały czas od chwili wyzwolenia aż po dzień dzisiejszy wysiłek naszego chłopstwa, tak miejscowego pochodzenia jak i chłopstwa napływowego, był wspierany wydatną pomocą władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselKlechaJan">Dzięki pomocy państwa rolnictwo olsztyńskie, zaczynając odbudowę hodowli prawie od zera, ma już w roku bieżącym na 100 ha użytków rolnych w gospodarce chłopskiej 12 koni, 24,6sztuk bydła, 40 sztuk trzody, 21,5 owiec. Jest to poważne osiągnięcie, jednak w stosunku do zadań planowych stanowi w bydle 79%, w trzodzie 90%, a tylko w owcach 106%.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselKlechaJan">W spółdzielniach produkcyjnych łącznie z działka przyzagrodowa hodowla kształtuje się nieco niżej od gospodarki indywidualnej i wynosi w stosunku na 100 ha — 26 sztuk bydła, 32,7sztuk trzody.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselKlechaJan">Hodowla spółdzielcza bez działek przyzagrodowych jest bardzo niska, wynosi na 100 ha bydła 6 sztuk, trzody 6,4.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselKlechaJan">W spółdzielniach produkcyinych inwestycje budowlane i na hodowlę w roku bieżącym nie zostały wykonane.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselKlechaJan">W PGR-ach, które w woj. olsztyńskim mają w posiadaniu 25% użytków rolnych — mimo że tam w ostatnich latach wzrost hodowli jest bez porównania szybszy jak w gospodarstwach chłopskich — osiągnięto na 100 ha tylko 15,9 sztuk bydła i 28 sztuk trzody.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselKlechaJan">Nasze braki w rozwoju hodowli stają się bardziej widoczne, gdy porównamy wyniki osiągnięte w poszczególnych powiatach. I tak w gospodarce chłopskiej w powiecie Braniewo jest 39 9 sztuk bydła i 45 sztuk trzody, a w powiecie Szczytno — tylko 23, 5 sztuk bydła i 27,9 sztuk trzody. W Nowym Mieście — 40 sztuk bydła i 69 sztuk trzody, a obok w Działdowie — tylko 28 sztuk bydła i 42 sztuki trzody.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselKlechaJan">Jeśli chodzi o spółdzielnie produkcyjne, nierównomierność między powiatami jest jeszcze większa. Największa zaś rozpiętość występuję na odcinku państwowych gospodarstw rolnych. W PGR w powiecie Biskupiec mają na 100 ha 23 sztuki bydła, a w Braniewie mają tylko 5,8 sztuk.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselKlechaJan">Trzeba podkreślić, że cały okręg Orneta przy najlepszych warunkach do hodowli bydła ma najniższa ilość bydła. Wydajność mleka wynosi 1.828 litrów rocznie, chociaż są takie zespoły i majątki jak Podanin, Wejdajny i inne, gdzie osiąga się rocznie od krowy 4.900 litrów. Przyrost tuczu w woj. olsztyńskim jest niski, wynosi 400 gr dziennie, jednak w zespole Orneta waha się od 600 do 700 gr.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselKlechaJan">Ogromne niewykorzystanie rezerw występuje w gospodarce chłopskiej, zwłaszcza gdy się porównuje ilość inwentarza i jego rozmieszczenie w gromadach. Na przykład w naszym województwie jest 8,4% gospodarstw chłopskich w ogóle bez krów. Są to gospodarstwa przeważnie małorolne, pozostawione bez opieki. 36% gospodarstw — gospodarstwa średniorolne posiadają przeważnie tylko po jednej krowie, dlatego że zaniedbały gospodarkę hodowlaną, a organizacje partyjne i rady narodowe nie widzą tego problemu i nie pomagają w jego rozwiązaniu Niski stan hodowli obniża plony i wydajność całego gospodarstwa. Przy braku inwentarza brak jest obornika, brak nawozów naturalnych pod obsiewy roślin kłosowych i okopowych. Nie zasiewa się dostatecznego obszaru roślinami motylkowymi.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselKlechaJan">Są takie gospodarstwa i spółdzielnie produkcyjne, a także i PGR-y, gdzie ilość obornika wystarcza zaledwie na nawiezienie nim pola raz na 8 —10 a nawet 12 lat. W tych gospodarstwach, przy takim nawożeniu, zamiast wzrostu plonów następuję wyjałowienie gleby i spadek urodzajności, a wraz z tym spadek towarowości i dochodów gospodarstwa. Zamiast wzrostu zamożności następuję trudność pokrycia najkonieczniejszych potrzeb, wegetacja i niezadowolenie, a nawet chęć porzucenia gospodarstwa.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselKlechaJan">Większość jednak gospodarstw średniorolnych woj. olsztyńskiego to gospodarstwa dobrze zagospodarowane. Osiągają one już poziom założony w Planie 6-letnim, wykazują tendencję dalszego szybkiego podnoszenia produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie mają większych trudności ani w wykonywaniu obowiązkowych dostaw, ani w uiszczaniu podatku, a wśród nich w każdej gromadzie jest jeden, dwóch, a czasem po kilku przodujących rolników indywidualnych. Na przykład w gromadzie Linów pow. ostródzkiego Kozikowski. Walter, Rapacki. Temporowski, Wyszomirski z zobowiązań wobec państwa wywiązują się w 100%. Kozikowski, rolnik miejscowego pochodzenia, posiada dużą rodzinę, ma 15 ha użytków. 10 sztuk bydła, w tym 5 krów. Rapacki na 9,5 ha ziemi ma 3 krowy. Temporowski na 8,3 ha ma 4 sztuki bydła. Wyszomirski na 8,3 ha ma 7 sztuk bydła, w tym 4 krowy. Hodują oni rocznie od 6 do 10 sztuk tuczników, mają po kilka owiec, osiągają od krowy ponad 2.000 litrów mleka rocznie, mają po 2 konie, zimą wywożą drzewo z lasu, mają wysoki urodzaj zboża, nie obsiewają kłosowymi więcej jak 50 — 55% obszaru. Obowiązkowe dostawy wykonują w 100%, są zadowoleni i podkreślają, że zawdzięczają to władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselKlechaJan">Takich chłopów w naszym województwie jest ponad tysiąc. Są to partyjni i bezpartyjni. Chodzi o to, abyśmy tak pracowali na wsi, by przy pomocy tych przodujących chłopów podciągnąć całą wieś na wysoki poziom gospodarki rolnej, aby w walce tej wyrosły dziesiątki tysięcy takich przodujących Rapackich, Wyszomirskich, Temporowskich. Duży dorobek swej pracy mogli oni osiągnąć dlatego, że Polska Ludowa dała im ziemię, udzieliła pomocy w zagospodarowaniu, otwarła rynek, zapewniła opłacalność, broni przed wyzyskiem.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselKlechaJan">Dlaczego jednak nie wszyscy chłopi, albo choćby ogromna większość tak gospodarzą? Gdzie leżą przyczyny? Przecież wszyscy mają podobne warunki. Przyczyny są różne, ale tkwią przede wszystkim w tym, że organizacje partyjne i rady narodowe nie stawiały sprawy walki o produkcję jako sprawy podstawowej, która prowadzi do umocnienia sojuszu robotniczo-chłopskiego, stwarza punkt wyjścia do wykonania obowiązków wobec państwa i przejścia chłopów do spółdzielni produkcyjnych. Wielu sądziło, że walka o wzrost produkcji nie przebiega po linii walki klasowej, a więc może odbywać się żywiołowo, samorzutnie. Dlatego często pozostawialiśmy chłopa w walce o produkcję sam na sam z wrogą propagandą, która odbierała chłopu chęć czynienia wysiłków dla poprawy swych warunków bytu, pozostawialiśmy go sam na sam z propagandą ciemnoty i zacofania. Wróg lansując tę propagandę wmawiał, że wszystko zależy od sił nadprzyrodzonych, a to odbierało chłopu wiarę w naukę, postęp rolniczy, skazywało na bierność, na czekanie — i niejeden chłop ulegał temu, nie podejrzewając, że wróg celowo wykorzystuje ciemnotę i zacofanie przeciwko jego dobrobytowi.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselKlechaJan">Nie wyjaśnialiśmy chłopu, na czym polega polityka Partii i Rządu na wsi, że wykonywanie obowiązków wobec państwa w powiązaniu z całą gospodarką narodową jest podstawą do dalszego rozwoju gospodarki rolnej i że jest ono konieczne. Na skutek tego wróg kułak prowadził propagandę przeciwko obowiązkowym dostawom i przeciwko obowiązującym podatkom, straszył, że podatki będą coraz większe, że obowiązkowe dostawy będą rosły, że chłopi nie poradzą sobie z nimi.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselKlechaJan">A oto przykład: w gromadzie Karszewo pow. Kętrzyn 9 chłopów, którzy z początku jako osiedleńcy nie płacili podatków, dorobili się, mieli po 4 do 5 krów każdy. W 1949 r. przyszły podatki. Wtedy wróg rozwinął propagandę, że podatki będą duże, że chłopi się nie wypłacą i na gospodarstwie się nie utrzymają — zresztą zapędzą ich tą drogą do spółdzielni produkcyjnych. 8 chłopów (z tych 9-ciu) uwierzyło wrogiej propagandzie. I zamiast rozwijać gospodarkę, sprzedawać mleko i z tego płacić podatki, zaczęli wyzbywać się krów, część krów zarżnęli; i teraz mają po jednej krowie, mają trudności w wykonaniu obowiązkowych dostaw i podnoszeniu gospodarstwa. Tylko jeden na 9-ciu nie uwierzył wrogiej propagandzie, robił jak on mówił — „po swojemu”, rozwijał gospodarkę, hodował krowy i trzodę, płacił podatek ze sprzedaży mleka i dziś ma 4 krowy, wysoki urodzaj w polu, bez większych trudności wykonuje swe obowiązki i płaci podatki. Jego rodzina jest odziana i odżywiona.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselKlechaJan">Dziś chłopi widzą, że dobrze wyszedł ten, kto słuchał Partii i Rządu, a źle ci, którzy słuchali wroga. Ale naszym zadaniem było zdemaskować wroga w porę i wyjaśnić chłopu wcześniej. Przyszliśmy za późno, stała się szkoda chłopom. Wróg zdążył zaszkodzić.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselKlechaJan">Dalszą przyczyną niedomagań gospodarki chłopskiej była biurokracja w pracy rad narodowych i służby rolnej oraz aparatu kontraktacyjnego, który widział chłopa jedynie jako dostawcę, a nie jako producenta i sojusznika. Nie widziano rezerw gospodarczych. Zresztą trudno jest widzieć rezerwy zza biurka, widać je dobrze, jak się przyjdzie do chłopa na podwórze. Stąd i lewackie odrywanie spółdzielni produkcyjnych od walki o produkcję na wsi gospodarującej indywidualnie. Wreszcie często sekciarskie nazywanie lepiej zagospodarowanego średniaka — „kułakiem”, a uleganie prawdziwemu kułactwu. Oto są przyczyny, które poważnie zaciążyły na niewykorzystaniu dotychczasowych rezerw. Mówi o tym wiele IX Plenum KC, oświetlając niby ostrym reflektorem słuszną drogę rozwoju wsi.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselKlechaJan">Województwo olsztyńskie już przez samo położenie swoje ma sprzyjające warunki do rozwoju hodowli zwierząt. Na 1.309 tys. ha użytków rolnych ma 366 tys. przeważnie dobrych łąk i pastwisk. Są one zmeliorowane w 92%. Stosunkowo większa jak przeciętnie w całym kraju ilość opadów stwarza warunki soczystej paszy przez całe lato. Łąki i pastwiska nie występują w kompleksach wielkich, a przeważnie w małych — przy każdej wsi. Ułatwia to lepszą ich uprawę i wykorzystanie.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselKlechaJan">Jeśli podniesiemy zbiór siana z 23 q z ha obecnie do 40 q, co jest osiągalne z zagospodarowanych pastwisk, których jest tylko 15%, reszta przechodzi stopniowo w stan dziki, jeśli ustawimy produkcję rolną w ten sposób, że będzie ok. 55% obszaru zbóż, ok. 25% okopowych, oleistych i włóknistych i ok. 20% pastewnych, jeśli wprowadzimy siew przedplonów, między-plonów i poplonów, a wbrew niektórym sceptykom, którzy twierdzą, że kartofle nie mogą rosnąć na terenie całego województwa, podniesiemy wydajność kartofli do 150 q z ha, a buraków pastewnych do 400 q z ha — to możemy osiągnąć w okresie dwóch lat w gospodarce całkowitej do 40 sztuk zwierząt na 100 ha, w tym do 25 krów, w spółdzielniach produkcyjnych i wsi indywidualnej do 44 sztuk bydła, w tym 29 krów. W PGR-ach ze względu na częściowy brak obór wzrost ten będzie powolniejszy, powinny one jednak wyrównać tę różnicę dużo wyższą produktywnością na innych odcinkach.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselKlechaJan">Przy tak rozwiniętej bazie paszowej i hodowli dzięki dużej ilości obornika, używaniu nawozów sztucznych i lepszym stanowiskom pod kłosowe będziemy mogli uzyskać w okresie dwóch lat z 1 ha do 16 q pszenicy, 15 żyta, 17 owsa, 16 jęczmienia, tak że mimo nieco zmniejszonego obszaru kłosowych na rzecz motylkowych i strączkowych ogólny zbiór zbóż w roku może się zwiększyć o około 120 tys. ton, co znacznie przekroczy tegoroczne obowiązkowe dostawy w woj. olsztyńskim. Możemy zwiększyć również udój mleka o ponad 300 milionów litrów, czyli można by codzień w okresie całego roku zaopatrzyć każdego mieszkańca Warszawy w jeden litr mleka. Produkcja mięsa podniesie się również o ponad 20 tys. ton. Poziom produkcji wsi podniesie się. Wieś będzie wydatniej zaopatrywała w żywność miasto i uzyska tą drogą wzrost dochodów pieniężnych o około 800 milionów zł, co stanowi około 7.000 zł na jedną rodzinę chłopską.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselKlechaJan">Taka jest perspektywa rozwojowa naszej wsi, którą wytyczają tezy na II Zjazd Partii.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselKlechaJan">Dla urzeczywistnienia tej perspektywy trzeba organizować wysiłek pracującego chłopstwa. Uchwała Rządu o rozwoju hodowli w dużym stopniu pomoże wykonać to zadanie. Wielką zaletą tej uchwały jest to, że nie tylko ustala skuteczne dźwignie do rozwoju hodowli, ale mówi również niezwykle prosto i jasno, w jaki sposób ich użyć, uczy po prostu, jak zorganizować wykonanie. Trzeba zatem zapoznać z nią szczegółowo wszystkich chłopów, pomóc im tak zorganizować gospodarkę i tak postępować, jak wskazuje uchwała, a osiągną na pewno założone cele.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselKlechaJan">Zadaniem naszym, zadaniem rad narodowych i odpowiednich ministerstw jest uruchomić i udostępnić chłopstwu pracującemu te środki, na które wskazuje uchwała, których sami chłopi nie mogą uruchomić. Trzeba przezwyciężyć wszelki biurokratyzm w pracy z chłopstwem.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselKlechaJan">Nasza praca w województwie powinna iść w kierunku umożliwienia kupna cieliczek lub krów gospodarstwom, które ich nie posiadają, oraz pomocy w szybszym wzroście ilości bydła dla gospodarstw o 1 krowie.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselKlechaJan">Do wykonania planowego wzrostu pogłowia bydła, licząc tylko 75 ocieleń na 100 krów, będzie nam brakować rocznie 55 tysięcy cieliczek. Zatem nie należy dopuścić do tego, aby cieliczki zdatne do chowu szły na rzeź, trzeba każdą cieliczkę zakontraktować na hodowlę. Prócz tego województwo olsztyńskie będzie potrzebowało dosyłki cieliczek z zewnątrz, Należy również rozszerzyć kontraktację byczków, tam gdzie jest możliwość odchowu.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselKlechaJan">Trzeba podjąć szerszą walkę o podniesienie procentu wycieleń i zwalczanie jałowości (obecnie jałowość wynosi ponad 20% w gospodarstwach chłopskich, a około 17% w PGR-ach), oraz wzmóc walkę ze złym pielęgnowaniem bydła jak i trzody, zwłaszcza w PGR-ach.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselKlechaJan">Jeśli chodzi o służbę zootechniczną i weterynaryjną, mamy w naszych PGR-ach razem 204 osoby. Wypada więc i pracownik na mniej niż 3 gospodarstwa. Ta ilość personelu jest w stanie pchnąć naprzód hodowlę w PGR-ach i pomoc wsi. Jest tam wielu ludzi młodych, dobrych pracowników, entuzjastów swojego zawodu, niedostateczna jednak jest opieka nad tymi ludźmi i niedobry styl kierowania przez organizację partyjną i ministerstwo. Ale najwięcej braków, jeżeli chodzi o Ministerstwo PGR, jest w upowszechnianiu doświadczeń przodujących państwowych gospodarstw rolnych, oparciu się o przodowników pracy i organizowaniu współzawodnictwa. Przykład tego mieliśmy na naradzie hodowlanej w zespole Moruny, gdzie delegowany na naradę pracownik przyjechał nieprzygotowany, a referat wprowadzający, zasadniczy, był nieprzemyślany i można powiedzieć, że całkowicie nie spełnił zadania.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselKlechaJan">Trzeba prócz tego wzmóc pracę melioracyjną, szczególnie konserwacje melioracji. Chcemy szeroko rozwinąć chłopski czyn melioracyjny. Trzeba również usprawnić służbę melioracyjną. Mamy 92% łąk zmeliorowanych, ale w okresie wojny została zagubiona dokumentacja melioracji. Naprawa urządzeń idzie na ślepo, wtedy, kiedy ukazuje się woda. Zarząd Melioracyjny pracuje bez koncepcji, po prostu jak straż pożarna. Ludność osiedlona z terenów melioracyjnych nie docenia tego zagadnienia, skutkiem czego część łąk zamienia się w bagno. Wypracowanie koncepcji w tej sprawie oraz dopilnowanie odwodnień względnie nawodnień w okolicy Braniewa i Szczytna jest również sprawą palącą. Ministerstwo Rolnictwa nie widzi tego zagadnienia i mało nam pomaga.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselKlechaJan">Trzeba równocześnie zagospodarować łąki, podnieść ich kulturę, nawozić, odkwasić i pod siewać trawami.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselKlechaJan">Potrzebne jest zwiększenie produkcji wapna i uruchomienie jeszcze jednego pieca wapiennego na województwo olsztyńskie.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselKlechaJan">Będziemy dążyć do tego, aby nasiona traw i pastewnych produkował dla siebie każdy PGR, każda spółdzielnia i możliwie każde gospodarstwo chłopskie. Trzeba skończyć z nabywaniem tych nasion co roku od nowa. A więc już w 1954 r. trzeba nam wydatnie rozszerzyć ich kontraktację. Obecnie w naszym województwie sieje się traw nasiennych 1.600 ha, a na pokrycie potrzeb województwa potrzeba przynajmniej 8.000 ha. Mimo to województwo musi odsyłać do Ministerstwa 90% zbioru. To, co pozostaje w województwie, wystarcza więc na odnowienie zaledwie 5.800 ha, a potrzeba odnawiać corocznie co najmniej 40.000 ha. Poza tym czyszczenie nasion traw odbywa się na Okęciu, gdzie zostają wymieszane trawy z całej Polski i otrzymujemy z ogólnej puli 10% nasion traw niezaaklimatyzowanych, z których część wymarza. Jest sprawą palącą, aby zorganizować czyszczenie nasion na miejscu w woj. olsztyńskim i wydatnie rozszerzyć kontraktację traw takich jak kupkówka, kostrzewa łąkowa, rajgras, tymotka. W ten sposób można będzie w okresie dwóch lat dojść do całkowitego pokrycia potrzeb nasion na województwo.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselKlechaJan">Obok tego konieczne jest rozszerzenie siewów poplonów. Trzeba tu przezwyciężać sceptycyzm rzekomego nieurodzaju poplonów w kumacie olsztyńskim. Winien tu jest nie klimat, a to, że poplony te siane są często około 10 sierpnia, a w tak krótkim czasie, jaki pozostaje do jesieni, poplony nie urosną nie tylko w Olsztyńskiem, ale i w reszcie Polski. Potrzeba zatem i propagandy poplonu i rozszerzenia kontraktacji nasion na poplony, i dążenia do tego, aby każde gospodarstwo miało nasiona wyki, peluszki, łubinu słodkiego i innych.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselKlechaJan">Chłopi woj. olsztyńskiego muszą podnieść na wyższy poziom jakość zbieranej paszy oraz nie dopuszczać do marnotrawstwa przez wczesne koszenie, stosować suszenie na kozłach i silosowanie paszy. Trzeba, aby już teraz rady narodowe i PGR-y zatroszczyły się i opracowały plan potrzeb drewna na kozły; uzyskać je jest łatwo z młodocianego podsuszu w lasach państwowych. Jednocześnie PGR-y jako też i chłopi winni przechowywać kozły do suszenia z roku poprzedniego. Trzeba w 1954 r. upowszechnić silosowanie pasz na dużą skalę, należy zatem już wiosną przygotowywać chłopów, aby nagromadzili odpowiednią ilość zielonej masy na kiszonkę, wsiewając odpowiednią ilość poplonów. W każdej wsi należy przygotować jednego rolnika, który potrafi sobie zbudować silos i zakisić paszę — i doradzić gromadzie. W większości powiatów jest mnóstwo moren polodowcowych, które mogą być z powodzeniem wykorzystane na budowę silosów — jak też i glina, a dopiero na ostatnim miejscu winien być używany cement.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselKlechaJan">Woj. olsztyńskie potrzebuje dużej ilości materiału budowlanego z uwagi na wielkie braki w budynkach dla inwentarza. Dlatego też obok materiałów trwałych należy szeroko rozwinąć budownictwo z materiałów zastępczych, a zwłaszcza uruchomić szereg nieczynnych cegielni wapienno-piaskowych, rozszerzyć produkcję prefabrykatów trzcinowych w Mikołajkach oraz szeroko wykorzystać w lasach podsusz i wiatrołomy, budując elementy do zestawiania baraków.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselKlechaJan">Woj. olsztyńskie może rozwiązać brak ściółki (a brak ten będzie rósł) przez rozszerzenie produkcji ściółki torfowej. Ułatwia to zadanie występujący dość często na naszym terenie wyżynny torf, nie rozwiąże tego jednak tylko jeden zakład produkujący ściółkę torfową w naszym województwie. Ministerstwo Rolnictwa i Centralny Urząd Gospodarki Torfowej powinny przemyśleć to zagadnienie, aby stosując racjonalność wydobycia uprościć i rozszerzyć produkcję ściółki torfowej w wielu punktach województwa, aby siłami samych chłopów — przy odpowiednim instruktarzu — rozwinąć jak najszerzej eksploatację ściółki.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselKlechaJan">Prócz tego w celu powiększenia masy kompostowej dla łąk, jak również zasobów próchnicy dla pól, powinny być wykorzystane prósz i torf, a także grabienie ściółki w lasach.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselKlechaJan">Z uwagi na pewną specyfikę Olsztyńskiego trwały rozwój hodowli, a specjalnie bydła może się tam dokonać w oparciu o doskonalenie materiału i w tym celu uchwała Rządu słusznie stawia założenie stworzenia ośrodków hodowli tam, gdzie specjalnie powinno się nasilić pracę hodowlaną i zabezpieczyć bazę wyjściową dla hodowli całego województwa. Dlatego celowe jest utworzenie na terenie woj. olsztyńskiego takiego ośrodka dla bydła czarno-białego typu mazurskiego (jest to krowa miejscowa, zaaklimatyzowana, mleczno-mięsna, najbardziej dostosowana do warunków olsztyńskich), poza tym drugiego ośrodka dla bydła dolinowego czerwono-polskiego, ośrodka trzody chlewnej mięsnej i mięsno-słoninowej oraz jednego ośrodka owcy długowełnistej.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#PoselKlechaJan">Oparcie o selekcje w ośrodkach hodowlanych, o kontrolę użytkowości w celu udostępnienia materiałów hodowlanych dla PGR-ów, spółdzielni produkcyjnych i gospodarstw indywidualnych obok rozszerzenia kontraktacji hodowlanej przyczyni się do udoskonalenia hodowli i jej produktywności. Realizacja uchwały wymaga szerokiego instruktarzu i dotarcia z nim bezpośrednio do chłopa. Należy zatem postawić przed wszystkimi pracownikami rolnictwa zadanie opanowania zoominimum, aby poprzez szeroką popularyzację dotrzeć z tymi sprawami bezpośrednio do chłopa, pomoc mu zorganizować bazę paszową oraz zaprowadzić racjonalne żywienie i pielęgnację inwentarza. A zatem sprawę tę winien prowadzić nie tylko aparat zootechniczny i weterynaryjny, który ze względu na swą szczupłość nie będzie w stanie tego wykonać; winien on się zająć przeważnie organizowaniem tej sprawy i zagwarantować prawidłowy przebieg instruktarzu, natomiast inni specjaliści zachowując swoją specjalizację mieliby upowszechniać te sprawy, które w gospodarstwie rolnym są nierozdzielne.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#PoselKlechaJan">Poza tym przed radami narodowymi i Ministerstwami Rolnictwa i PGR staje obowiązek wychowania pracowników swego aparatu, aby umieli oni prócz dorady fachowej wyjaśnić chłopom korzyści i działania bodźców ekonomicznych, słowem aby ci pracownicy aparatu rolnictwa stawali się działaczami gospodarczymi o szerokim horyzoncie. W podnoszeniu hodowli trzeba, aby również i zootechnicy PGR wzięli na swoją odpowiedzialność po jednej wiosce leżącej obok majątku PGR, a agronomowie POM-ów, pracując nad podniesieniem hodowli na wsi spółdzielczej, organizowali jej podniesienie również w tych wioskach i u chłopów indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#PoselKlechaJan">Może nam również wiele pomóc nauczycielstwo szkół średnich rolniczych i ucząca się tam młodzież przez organizowanie w tych szkołach wzorowej hodowli i zapraszanie do zapoznania się z nią okolicznych chłopów i młodzieży, jako też przez propagandę wiedzy rolniczej na wsiach, a młodzież szkół rolniczych specjalnie w rozwijaniu inicjatywy młodzieży w gromadach.</u> + <u xml:id="u-5.43" who="#PoselKlechaJan">Liczymy szczególnie na Wyższą Szkołę Rolniczą w Olsztynie, która winna pomóc w podniesieniu na wyższy poziom zawodowy samego aparatu rolnictwa — oraz przez szeroką współpracę z kołami miczurinowców, wzięcie bezpośrednio pod opiekę kilku majątków i spółdzielni i stworzenie tam wzorowych ośrodków, a także przez dopracowywanie naukowe problematyki rolnej woj. olsztyńskiego.</u> + <u xml:id="u-5.44" who="#PoselKlechaJan">Jednocześnie liczymy na to, że studenci na III i IV roku, w miarę jak będzie im pozwalać nauka, mogą brać udział w upowszechnianiu wiedzy rolniczej i kontroli użytkowości. Z uwagi na to należy się zastanowić, czy słuszny jest taki układ studiów, że student III roku bez zapoznania się szczegółowo z zootechniką jest wysyłany na kilkumiesięczną praktykę, gdyż bez znajomości tych problemów niewiele może pomóc w terenie i trudno aby się mógł sam czegoś nauczyć. Sprawę tę powinno wziąć pod uwagę Ministerstwo Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-5.45" who="#PoselKlechaJan">Szczególnie jednak odpowiedzialne zadania stoją przed służbą zootechniczną i weterynaryjną rad narodowych. 47 zootechników pracujących w powiatach nie podoła zwiększonym zadaniom. Trzeba wobec tego spowodować, aby ci zootechnicy, którzy nie pracują w swoim zawodzie, wrócili do niego z powrotem.</u> + <u xml:id="u-5.46" who="#PoselKlechaJan">Jednym z naczelnych zadań w umacnianiu dalszego rozwoju produkcji rolnej woj. olsztyńskiego jest zwrócenie szczególnej uwagi na rozwój hodowli zespołowej w spółdzielniach produkcyjnych i w PGR-ach.</u> + <u xml:id="u-5.47" who="#PoselKlechaJan">Właściwa organizacja służby zootechnicznej, upowszechnianie wiedzy rolniczej w oparciu o przodujące chłopstwo, o Koła Gospodyń Wiejskich, zaktywizowanie 6.500 kobiet, które w 1953 r. brały udział w konkursie hodowlanym, oraz 19.000 kobiet, które przystąpiły dc tego konkursu na rok 1954, co stanowi prawie 1/3 ogółu gospodyń wiejskich woj. olsztyńskiego, oparcie się na pracy brygadzistów i przodowników hodowli w spółdzielniach produkcyjnych i PGR-ach, działanie nie tylko przez szeroki instruktarz, ale i przez organizowanie przykładu i szerokie jego upowszechnienie, wytrzebienie z praktyki wszelkiego lekceważenia doświadczenia chłopów, biurokratyzmu i komenderowania chłopem, natomiast umiejętność rozwijania chłopskiej inicjatywy, pomysłowości i współzawodnictwa, a jednocześnie walka z wrogiem, demaskowanie jego kłamliwej propagandy — oto główna droga do rozwinięcia szerokiej inicjatywy wsi w walce o wzrost hodowli i osiągania sukcesów w tej walce. Pracując na wsi nad podnoszeniem produkcji i rozwojem hodowli trzeba jednocześnie usprawniać organizację skupu produktów rolnych i kontraktacji, usprawniać odbiór mleka, nie dopuszczać do tego, aby chłop był oszukiwany na procencie tłuszczu, aby otrzymywał niższą klasę od tucznika, pilnować, aby od dostarczonej na czas paszy wypłacano mu należną premię, aby ustalano i uzgadniano z nim terminy dostaw. Wszelkie wypaczenia w tej dziedzinie nie tylko zniechęcają do hodowli, ale podrywają praworządność ludową i osłabiają sojusz robotniczo-chłopski.</u> + <u xml:id="u-5.48" who="#PoselKlechaJan">Dlatego mobilizując aktywność i czujność organizacji partyjnych, organizacji społecznych, członków rad narodowych i spółdzielców, trzeba jednocześnie aktywizować do tych spraw samych chłopów, pobudzać ich do stosowania szerokiej krytyki oddolnej i przy ich pomocy usuwać wszelkie wypaczenia biurokratyczne i usterki w instytucjach gospodarczych i organach władzy ludowej. Trzeba w zakresie pracy z chłopstwem zaktywizować zarządy gromadzkie, ZSCh i Koła Gospodyń. Należy zaktywizować młodzież i wykorzystać pracę świetlic do walki o wzrost produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-5.49" who="#PoselKlechaJan">Zadaniem członków Partii, ZSL oraz aktywu Frontu Narodowego na wsi jest świecić przykładem walki o wzrost hodowli i całej produkcji rolnej i organizować do jej podnoszenia całe przodujące chłopstwo, robotników rolnych i zawodowe kadry rolnicze, aby w ten sposób realizować podstawowe hasło szybszego podnoszenia stopy życiowej mas pracujących i umacniać sojusz robotniczo-chłopski oraz Front Narodowy w walce o pokój i Plan 6-letni.</u> + <u xml:id="u-5.50" who="#PoselKlechaJan">Nasze organizacje wojewódzkie, nasz zespół poselski, nasze rady narodowe w oparciu o uchwałę Rządu będą pomagać do realizacji programu zawartego w tezach na II Zjazd Partii.</u> + <u xml:id="u-5.51" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. poznańskiego Władysław Najdek.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselNajdekWladyslaw">Wysoki Sejmie! Pracujący chłopi woj. poznańskiego dobrze zdają sobie sprawę z zadań, jakie przypadają na rolnictwo naszego województwa w związku z realizacją wspaniałego programu zawartego w tezach do dyskusji przed II Zjazdem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselNajdekWladyslaw">Na zebraniach gromadzkich przodujący chłopi zapoznają się z postanowieniami IX Plenum Komitetu Centralnego PZPR, radzą, jak wcielać je w życie w swojej gromadzie, w swoim gospodarstwie. Pracująca wieś woj. poznańskiego wyszła naprzeciw wielkiemu programowi Partii — przewodniczki narodu — programowi zmierzającemu do podniesienia w ciągu najbliższych dwóch lat poziomu dochodów ludności pracującej miast i wsi o 15%. Na wezwanie gromady Trzcinica w powiecie kościańskim, rzucone całemu krajowi, odpowiadają pracujący chłopi Wielkopolski. Czyn przedzjazdowy, który staje się czynem ogólnonarodowym, ogarnął również wielkopolską wieś. Włączają się do czynu przedzjazdowego chłopi ZSL-owcy, którzy dumni są z tego, że nasze Stronnictwo jest wiernym, bojowym sojusznikiem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — przodowniczki narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselNajdekWladyslaw">Zobowiązania indywidualne pracujących chłopów — indywidualnych, spółdzielców i PGR-owców wyrażają głębokie przywiązanie do naszej ludowej Ojczyzny i do Partii. Zobowiązania te przy zapewnieniu właściwej kontroli wykonania przyczynią się w bardzo poważnym stopniu do podniesienia wydajności rolnictwa, zarówno w drobnotowarowej gospodarce chłopskiej jak i w gospodarstwach uspołecznionych.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselNajdekWladyslaw">To, że czyn przedzjazdowy tak szeroką falą ogarnął pracujące chłopstwo Wielkopolski, jest szczególnym wyrazem przywiązania do Partii, do jej polityki.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselNajdekWladyslaw">Przez cały okres międzywojennego dwudziestolecia najróżniejszego gatunku burżuazyjni politycy, polityczni macherzy, — „kadzichłopi”, różne „mikołajczyki” mamili pracującą wieś obietnicami, których nigdy dotrzymać nie zamierzali i nie dotrzymali. Politykierzy ci mówili wielkopolskiemu chłopu o jego wyższości kulturalnej, o wysokim poziomie gospodarki rolnej, podczas gdy z roku na rok podupadała gospodarka pracujących chłopów, malała produkcja roślinna i hodowlana, coraz więcej pracujących chłopów popadało w zależność kułaków i spekulantów, lichwiarzy i kombinatorów, wzrastała liczba karłowatych gospodarstw i liczba — „ludzi niepotrzebnych”. Próbowało przedłużyć ten ustrój krzywdy chłopskiej mikołajczykowskie PSL, bazując nie tylko na kułakach, ale i na byłych obszarnikach, których lokowało w PGR-ach. Chłopi wielkopolscy poznali się na tych farbowanych lisach.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselNajdekWladyslaw">W ciągu dziesięciu lat władzy ludowej pracujący chłopi Wielkopolski — tak jak chłopi całego kraju — przekonali się na podstawie faktów: pomyślnych zmian w swym osobistym życiu oraz rozwoju swoich gospodarstw, że słowo Partii — przewodniczki narodu — to czyn. Wzrastająca z roku na rok wszechstronna pomoc Państwa Ludowego pozwala na nieustanny rozwój gospodarstw pracujących chłopów i spółdzielni produkcyjnych naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselNajdekWladyslaw">W ostrej walce z kułacką propagandą i z kułackim sabotażem województwo nasze wykonuje plan dostaw zbożowych. Pracujący chłopi, ci, którzy zrealizowali swoje obowiązki, na własnym przykładzie przekazują wahającym się, że plan jest realny, że nie grozi obniżeniem hodowli; liczne są wypadki poważnego zwiększenia hodowli przez pracujących chłopów. Przodujący chłopi naszego województwa zabierają w tej sprawie głos na zebraniach, na sesjach rad narodowych, mówią przez radiowęzły, piszą do prasy.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselNajdekWladyslaw">Oświadczenie Wiceprezesa Rady Ministrów Nowaka, złożone dziś w Sejmie, w sposób najdobitniejszy pokazuje pracującym chłopom jedność interesów Ludowego Państwa i pracującego chłopstwa. Dzięki pomyślnej realizacji planu obowiązkowych dostaw zboża Rząd nasz mógł natychmiast przystąpić do realizacji wielkiego programu rozwoju rolnictwa i pomocy dla pracujących chłopów, który wysunęła Partia na IX Plenum KC. Poważna część zboża w postaci pomocy paszowej wróci na wieś, przyczyni się do wzrostu hodowli i rozwoju gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselNajdekWladyslaw">Chcę Wysokiemu Sejmowi pokrótce przedstawić, jak dzięki dotychczasowej pomocy państwa rozwijała się hodowla w naszym województwie, jakie są jej rezerwy, które musimy wyzwolić i wykorzystać, a państwo nam w tym pomoże.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselNajdekWladyslaw">Od roku 1950 pogłowie trzody chlewnej w naszym województwie zwiększyło się o ponad 200 tys. sztuk. Stanowi to przyrost powyżej 20%. W bieżącym roku uzyskaliśmy obsadę 68,3 sztuk na 100 ha użytków rolnych, podczas gdy wskaźnik planu wynosi 65,9 sztuk na 100 ha. Co więcej — mamy już wiele powiatów, które poważnie przekroczyły wskaźnik na rok 1953. Wskaźnik planowego rozwoju trzody chlewnej na ostatni rok Planu 6-letniego wynosi mianowicie 70,5 sztuk na 100 ha, podczas gdy powiat Gostyń uzyskał już obecnie 93 sztuki trzody chlewnej na 100 ha, powiat Krotoszyn — 83 sztuki na 100 ha. Podobną obsadę posiada powiat Rawicz.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselNajdekWladyslaw">Wskaźnik roku 1955 poważnie przekroczyły również powiaty: Czarnków, Nowy Tomyśl, Śrem, Wolsztyn.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselNajdekWladyslaw">Najniższą obsadę trzody chlewnej posiadamy w takich powiatach jak: Turek, Kalisz. I tu trzeba przypomnieć, że zarówno powiat Kalisz jak i Turek posiadają szczególnie dużo gospodarstw małorolnych. Oznacza to, że właśnie w tej grupie gospodarstw hodowla trzody chlewnej jest jeszcze niedostatecznie rozwinięta, wskutek czego małorolni chłopi niedostatecznie korzystają z pomocy hodowlanej państwa.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselNajdekWladyslaw">Przedsięwzięte przez Rząd środki pozwolą nam niewątpliwie ten stan poważnie zmienić, ze szczególną korzyścią dla małorolnych hodowców. Oczywiście wymaga to, aby sami chłopi zwiększyli swą dbałość i umiejętność pracy w dziedzinie hodowli.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselNajdekWladyslaw">Warunkiem dalszego rozwoju hodowli trzody chlewnej jest dostateczna liczba macior zarodowych. Województwo nasze posiada obecnie ilość macior stanowiącą w stosunku do pogłowia trzody chlewnej 13,4%. Posiadana przez naszych hodowców ilość macior jest więc wystarczająca, aby osiągnąć zaplanowany stan pogłowia trzody chlewnej na rok 1954.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselNajdekWladyslaw">Podobnie pomyślnie przedstawia się hodowla knurów. Hodowla ta dostarcza nam nie tylko wystarczającą ilość knurów dla naszego województwa, lecz poważną ich ilość przekazujemy również do innych województw.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselNajdekWladyslaw">Sytuacja przedstawia się jednak gorzej, jeżeli chodzi o wartość hodowlaną knurów, która nie zawsze jest zadowalająca. Przed służbą rolną naszego województwa staje więc poważne zadanie wzmożenia wśród hodowców troski o podniesienie wartości hodowlanej trzody zarodowej.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselNajdekWladyslaw">A jak wygląda w naszym województwie sytuacja w hodowli bydła rogatego?</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselNajdekWladyslaw">Posiadamy już kilka powiatów, które w bieżącym roku poważnie przekroczyły wskaźniki rozwoju hodowli zawarte w planie roku 1955. I tak powiaty Rawicz i Krotoszyn uzyskały obecnie 50 sztuk bydła rogatego na 100 ha, powiat Gostyń 49 sztuk na 100 ha. Osiągnięcie to zawdzięczamy z jednej strony stałemu popieraniu rozwoju hodowli przez państwo, a z drugiej poważnym osiągnięciom chłopów — przodujących hodowców z gromad i spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselNajdekWladyslaw">W oparciu o pomoc Rządu tysiące chłopów indywidualnych mało i średniorolnych osiągnęło piękne wyniki w hodowli tak co do ilości pogłowia, jak i co do użytkowości — zwłaszcza wysokiej mleczności. Nasza spółdzielnia produkcyjna w Nieczajnie osiągnęła w 1952 r. przeciętną mleczność od jednej krowy 3.200 litrów, a w bieżącym roku podnieśliśmy mleczność do 3.300 litrów, o przeciętnym procencie tłuszczu 3,4%.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselNajdekWladyslaw">Członkowie naszej spółdzielni produkcyjnej w Nieczajnie zrozumieli jednak ważność łąk i pastwisk w hodowli zwierząt. W roku ubiegłym i w roku bieżącym założyliśmy 20 ha łąk i 20 ha pastwisk. Na pastwisku prowadzić będziemy gospodarkę kwaterową. Przy zakładaniu łąk i pastwisk poważnej pomocy udzieliła nam Wyższa Szkoła Rolnicza z profesorem Lewandowskim na czele, który przekonał nas o wyższości trawopolnego płodozmianu. Poprawa bazy paszowej jak również przejście na trawopolne płodozmiany możliwe są tylko dzięki wydatnej pomocy państwa, w postaci bezzwrotnych dotacji traw nasiennych.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselNajdekWladyslaw">W naszej spółdzielni Nieczajna, powiat Oborniki, gdzie jestem przewodniczącym, na 545 ha użytków rolnych mamy 170 sztuk bydła zespołowego i 84 sztuki bydła członków spółdzielni. Razem 254 sztuki, czyli na 100 ha użytków rolnych przypada 47 sztuk. Bydło zespołowe stanowi 68%, a członków spółdzielni 32%.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselNajdekWladyslaw">Z ogólnej ilości 67 krów, 50 krów jest zapisanych do ksiąg zarodowych. Bo obecnej chwili sprzedaliśmy dla sąsiednich spółdzielni produkcyjnych, jak np. Lulin, Sepno, Łukowo i inne, 7 buhajów hodowlanych.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselNajdekWladyslaw">Gdy osiągniemy zaplanowaną ilość dójek, będziemy dostarczać młodym spółdzielniom i chłopom indywidualnym młodzież o dużej wartości hodowlanej.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselNajdekWladyslaw">Na plan odstawy mleka w ilości 44.000 litrów spółdzielnia dostarczyła 170.000 litrów, a do końca roku dostarczy jeszcze 15.000. Dało to wielki dochód spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselNajdekWladyslaw">Trzody chlewnej posiadamy 160 sztuk, w tym 20 macior. Macior posiadamy jeszcze za mało, ale dopiero w bieżącym roku ukończyliśmy budowę nowej chlewni i ilość macior w roku przyszłym powiększymy do 26 sztuk. Plan żywca wynoszący 15.700 kg wykonaliśmy w 100%. Do końca roku spółdzielnia odda 28 sztuk bekonów ponad plan.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselNajdekWladyslaw">Woj. poznańskie na odcinku hodowli zarodowej bydła posiada dość poważny dorobek. W masowej hodowli w roku bieżącym można stwierdzić poważną poprawę stanu rozpłodników, zarówno pod względem ilości jak i jakości. Województwo nasze po raz pierwszy od 1945 r. uzyskało właściwą obsadę buhajów uznanych, a stało się to dzięki wydatnej pomocy kredytowej na zakup buhajów rozpłodowych i ustawieniu stacji kopulacyjnych u mało i średniorolnych chłopów, oraz zorganizowaniu 3 stacji mechanicznego unasiennienia.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselNajdekWladyslaw">W planie rozmieszczenia stacji kopulacyjnych prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej z kredytów inwestycyjnych winno w większym jeszcze stopniu niż dotychczas uwzględnić potrzeby powiatów zaniedbanych, jak: Trzcianka, Koło, Konin, Turek i Kalisz.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselNajdekWladyslaw">W rozwoju hodowli trzody chlewnej województwo ma lepsze wyniki niż w hodowli bydła. Od 1950 do 1953 r. pogłowie trzody chlewnej na terenie woj. poznańskiego wzrosło ponad 20%.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselNajdekWladyslaw">Tak poważny wzrost pogłowia trzody chlewnej został osiągnięty dzięki konsekwentnemu realizowaniu uchwał Rządu: o rejestracji macior, dwuletnim planie produkcji mięsa, powszechnej kontraktacji trzody chlewnej oraz dzięki pomocy hodowlanej, jaką uzyskują chłopi w paszach treściwych, węglu, płótnie, a to zapewnia uchwała Rządu z dnia 3 stycznia 1953 r.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselNajdekWladyslaw">Obecnie pomoc państwa dla hodowli wzrosła bardzo poważnie. Odpowiemy na to zwiększeniem naszych wysiłków, aby podnieść pogłowie i użytkowość hodowli w chłopskiej gospodarce indywidualnej i spółdzielczej.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselNajdekWladyslaw">Stałym i istotnym elementem, który decyduje o rozwoju pogłowia zwierzęcego, jest baza paszowa. Na terenie województwa znajdują się olbrzymie rezerwy paszowe, dotychczas nie wykorzystane.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselNajdekWladyslaw">Mamy w naszym województwie powiaty, posiadające mimo szczególnie korzystnych warunków poważne zaniedbania w rozwoju hodowli. Trzeba tutaj wskazać przede wszystkim na powiaty Trzcianka i Chodzież. A przecież są to powiaty posiadające znane łąki nadnoteckie, dające wysokowartościowe siano. Niestety, łąki te są obecnie poważnie zaniedbane, obniżyła się ich wydajność. Zarówno ze strony Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu, jak i powiatowych rad narodowych we wspomnianych powiatach nie widać dostatecznej troski o właściwe i pełne wykorzystanie tak poważnych rezerw bazy paszowej, mimo że sprawy te były w ciągu ostatnich lat wielokrotnie przez pracujących chłopów poruszane.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselNajdekWladyslaw">Wprowadzenie w życie tez IX Plenum Komitetu Centralnego Partii, pełne wykorzystanie pomocy, którą państwo daje chłopom, wymagać będzie od woj. poznańskiego znacznego rozwinięcia bazy paszowej.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselNajdekWladyslaw">Na terenie naszego województwa jest 170.000 ha łąk, z których zaledwie 5% stanowią łąki racjonalnie zagospodarowane. Zbiór siana z łąk właściwie zagospodarowanych wynosi około 60 q z ha, natomiast z pozostałej olbrzymiej powierzchni łąk uzyskujemy zaledwie 25 q siana z 1 ha. Nie lepiej przedstawia się wykorzystanie pastwisk, których posiadamy 130.000 ha. Pastwiska te wskutek niedostatecznej ich pielęgnacji i nawożenia są w większości wypadków mało wydajne. Nie jest doceniana u nas w stopniu dostatecznym uprawa roślin pastewnych wysokobiałkowych w postaci poplonów i międzyplonów.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PoselNajdekWladyslaw">Widzimy więc, że rozwój hodowli w naszym województwie wyprzedził rozwój bazy paszowej. Jest to sytuacja alarmująca. Wymaga ona od służby rolnej, od rad narodowych, od aktywu i pracującego chłopstwa, od spółdzielców, PGR-owców naszego województwa wzmożenia troski o wykorzystanie rezerw zwiększenia bazy paszowej, i to w jak najkrótszym czasie. Sprawa ta stanowi nieodzowny warunek pełnego wykorzystania zwiększonej pomocy, jaką daje państwo dla hodowców i — rzecz oczywista — warunek pełnego wykonania przez wieś wielkopolską zadań, wynikających z programu zawartego w postanowieniach IX Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PoselNajdekWladyslaw">Ważną sprawą jest pełne wykorzystanie pasz pochodzących z produkcji ubocznej przemysłu rolnego. W roku bieżącym otrzymaliśmy z cukrowni więcej o 3.680 ton wysłodków świeżych oraz o 602 tony wysłodków suchych ponad normalną ilość, jaką rolnictwo nasze powinno otrzymać z tytułu umów kontraktacyjnych buraka cukrowego na rok bieżący.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PoselNajdekWladyslaw">Gorzej wygląda pomoc paszowa przemysłu ziemniaczanego dla naszego rolnictwa, a szczególnie gorzelni państwowych gospodarstw rolnych. Cała produkcja wywaru gorzelnianego jest obecnie zużywana przez państwowe gospodarstwa rolne, ale istnieją liczne dowody na to, że jest ona zużywana niewłaściwie, rozrzutnie. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu od trzech miesięcy czyni starania w Ministerstwie Rolnictwa o udostępnienie części produkcji wywaru gorzelni PGR-owskich dla spółdzielni produkcyjnych i indywidualnych chłopów. Starania te pozostają jednak bez skutku. Zespół poselski woj. poznańskiego oczekuje, że Ministerstwo Rolnictwa oraz Ministerstwo PGR położą kres przewlekłemu załatwianiu tej sprawy i umożliwią naszym hodowcom korzystanie z nadwyżek wywaru gorzelni PGR-owskich.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PoselNajdekWladyslaw">W okresie przedzimowym wzmożone w naszym województwie na wsi pracę uświadamiającą o możliwościach zwiększenia bazy paszowej, organizowano popularne wykłady, pokazy właściwego kiszenia i konserwowania pasz.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PoselNajdekWladyslaw">Na okres zimowy zakiszono w naszym województwie milion ton pasz zielonych, uparowano 5.000 ton ziemniaków. Celem zaoszczędzenia słomy na paszę popularyzuje się wykorzystywanie w oborach ściółki leśnej; czynimy starania o otrzymanie ściółki torfowej, lecz przemysł torfowy dotychczas nie potrafił nam w tej ważnej sprawie pomóc.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#PoselNajdekWladyslaw">Celem uruchomienia niewykorzystanych rezerw paszowych przystąpiono w okresie jesiennym do intensywniejszej pielęgnacji łąk i pastwisk przez stosowanie szeregu zabiegów agrotechnicznych. Aktyw naszego województwa wciągnął do współzawodnictwa wiele gromad właśnie w dziedzinie przygotowania bazy paszowej.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#PoselNajdekWladyslaw">Jak wynika z tej krótkiej oceny sytuacji paszowej w naszym województwie, koniecznym jest natychmiastowe powiększenie bazy paszowej, by stworzyć konkretne zabezpieczenie realizacji programu w rozwoju hodowli, nad którym dziś obradujemy.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#PoselNajdekWladyslaw">Chłopi pracujący indywidualnie i spółdzielcy woj. poznańskiego zaraz po ogłoszeniu tez IX Plenum przystąpili do ich dyskutowania i podjęli pierwsze kroki, aby skuteczniej niż dotychczas uruchomić wszystkie rezerwy w swojej gospodarce. Dla dalszego poparcia tych wysiłków uważamy za potrzebne wysunąć następujące propozycje:</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#PoselNajdekWladyslaw">1.Projekty planów zabudowy i budowy nowych pomieszczeń dla hodowli bydła, trzody oraz drobiu powinny być poddawane ściślejszej ocenie odnośnie ich praktycznej przydatności.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#PoselNajdekWladyslaw">2.Materiał hodowlany, sprzedawany przez gospodarstwa prowadzące hodowlę zarodową lub reprodukcyjną bydła, trzody chlewnej lub owiec za pośrednictwem Centrali Obrotu Zwierzętami Hodowlanymi, powinien być w całości zaliczony na poczet obowiązkowych dostaw żywca. Wpłynęłoby to bardzo poważnie na rozwój hodowli zarodowej w gospodarstwach mało i średniorolnych chłopów oraz w spółdzielniach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#PoselNajdekWladyslaw">3.W związku z corocznym wyjazdem ekip kośnych celem sprzętu siana na łąkach woj. szczecińskiego i zielonogórskiego pożądane jest, aby Ministerstwo Rolnictwa przydzieliło naszemu województwu określony obszar tych łąk na stałe.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#PoselNajdekWladyslaw">4.W celu usprawnienia sprzętu siana z łąk województw zachodnich wskazane byłoby zlecenie przemysłowi budowy przenośnych suszami do suszenia zielonek oraz budowy młynków młoteczkowych do sporządzania paszy treściwej z zielonek.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#PoselNajdekWladyslaw">5.Żeby umożliwić powszechne parowanie i kiszenie ziemniaków, należy zwiększyć produkcję kolumn parowniczych do parowania ziemniaków względnie specjalnych skrzyń, które by gminne ośrodki maszynowe udostępniały pracującym chłopom.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#PoselNajdekWladyslaw">6.Przed Zjednoczeniem Przemysłu Torfowego należy postawić zadania poważnego zwiększenia produkcji ściółki torfowej. Przyczyni się to do uzyskania poważnych oszczędności w słomie oraz podniesienia produkcji wartościowego obornika.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#PoselNajdekWladyslaw">7.Należy zapewnić w miarę możności możliwość kupna wywaru gorzelnianego również gospodarstwom i spółdzielniom produkcyjnym, zwłaszcza chłopom posiadającym odznakę — „Wzorowego hodowcy”.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#PoselNajdekWladyslaw">8.Celem zwiększenia produkcji mączek kostnych, mięsnych oraz krwi należy wyposażyć przedsiębiorstwa odpadków roślinnych i zwierzęcych w dostateczną ilość sprzętu do zbierania padliny, usprawnić te przedsiębiorstwa do wprowadzenia racjonalnej gospodarki odpadkami pochodzenia zwierzęcego we wszystkich zakładach utylizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#PoselNajdekWladyslaw">9.Należy zwiększyć ilość zootechników w prezydiach powiatowych rad narodowych, aby w ten sposób rozszerzyć instruktarz hodowlany i paszowy.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#PoselNajdekWladyslaw">10.Należy tak rozłożyć nakłady inwestycyjne na poprawę łąk i pastwisk, aby zagadnienia odwodnienia i nawodnienia łąk oraz ich zagospodarowanie były rozwiązane w ciągu najbliższych trzech lat.</u> + <u xml:id="u-7.52" who="#PoselNajdekWladyslaw">11.Należy szeroko rozwinąć kontraktację traw nasiennych.</u> + <u xml:id="u-7.53" who="#PoselNajdekWladyslaw">12.Należy wprowadzić kontraktację kapusty pastewnej na nasiona, aby po wyhodowaniu dostatecznej ilości nasion jak najszerzej upowszechnić tę uprawę.</u> + <u xml:id="u-7.54" who="#PoselNajdekWladyslaw">13.Należałoby opracować centralnie taki program działania państwowej służby rolnej, by doprowadzić w krótkim okresie do zastosowania upraw pastewnych w każdym gospodarstwie w specjalnych płodozmianach zwanych „zieloną taśmą”.</u> + <u xml:id="u-7.55" who="#PoselNajdekWladyslaw">Pracujący chłopi naszego województwa, witając z wielkim uznaniem zwiększenie pomocy państwa dla rozwoju hodowli, widzą w tym jeszcze jeden wyraz głębokiej troski Partii i Rządu o szybki wzrost poziomu życiowego mas pracujących miast i wsi. Pracujący chłopi woj. poznańskiego korzystają z tej pomocy, aby wypełnić wielkie zadania w dziedzinie hodowli, zawarte w programie wysuniętym przez IX Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-7.56" who="#PoselNajdekWladyslaw">Pracujący chłopi woj. poznańskiego, przystępując do dalszego rozwoju swej hodowli, do jeszcze lepszego wykorzystania możliwości paszowych, wiedzą, że służyć będą w ten sposób dalszemu pogłębieniu się sojuszu robotniczo-chłopskiego — podstawy naszej władzy ludowej w umocnieniu sił naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-7.57" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. krakowskiego Jadwiga Lekczyńska.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Wysoki Sejmie! Tezy IX Plenum KC PZPR i uchwała zreferowana dzisiaj przez Wiceprezesa Rady Ministrów Nowaka wytyczają drogi, jakimi winna postępować nauka, by przynieść rolnictwu większe niż dotychczas korzyści i przyczynić się do wybitnego zmniejszenia dysproporcji między produkcją przemysłową a rolną, do podniesienia dobrobytu miasta i wsi, do umocnienia sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Najbardziej niecierpiące zwłoki zadania stoją przed nami w dziedzinie hodowli zwierząt, ponieważ nienadążanie przybrało tu przewlekły charakter i tylko zdecydowane posunięcia zdołają szybko poprawić sytuację.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Czy możemy te trudności przezwyciężyć w okresie dwóch lat?</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Wysoki Sejmie! Uchwała Rady Ministrów w sprawie zapewnienia niezbędnych środków dla wzrostu hodowli zwierząt gospodarskich i rozwoju bazy paszowej mówi o zadaniach, których realizacja da nam osiągnięcie wytkniętego celu, o ile wszystkie środki będą do tego celu zmobilizowane.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Sprawy podniesienia produkcji roślinnej i produkcji zwierzęcej są nierozerwalnie ze sobą związane. Wśród czynników, które powinny utorować nowe drogi dla postępu produkcji rolnej, ważną rolę ma spełnić nauka. Węzłowym zagadnieniem jest podniesienie ilościowego i jakościowego poziomu produkcji zwierzęcej i to zadanie należy i można osiągnąć drogą opracowania naukowych metod podnoszenia plenności, przez opracowanie metod żywienia, które by uwzględniły nie tylko potrzeby organizmu zwierzęcego i jego rozwoju, ale jednocześnie ekonomikę produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Zadaniem dalszym, niemniej ważnym, jest zagadnienie doskonalenia użytkowości starych odmian i tworzenie nowych odmian zwierząt, kształtowanie i ulepszanie środowiska, w którym przebywają, które by zapewniało zdrową i ekonomiczną produkcyjność.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Do rozbudowy hodowli zwierząt w powyższych kierunkach jest konieczne równoczesne podnoszenie produkcyjności roślin z jednostki powierzchni, którą uzyskać możemy drogą stosowania dobrej agrotechniki — odpowiednich metod żywienia i nawożenia roślin, jak również drogą używania dobrych nasion odmian roślin dostawanych do właściwości danego rejonu, oraz ulepszania starych odmian i wyhodowania nowych, przynoszących więcej z jednostki powierzchni.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Trzeba postawić sobie pytanie: w jakiej mierze nauki rolnicze rozwinęły te problemy?</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Należy stwierdzić, że nauki rolnicze dzięki władzy ludowej po raz pierwszy w historii nauki polskiej nie tylko miały wyraźnie postawiony, sprecyzowany cel służenia rolnictwu, ale jednocześnie władza ludowa stworzyła warunki i szeroką bazę materialną dla wykonania tych zadań.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Wyraźny cel postawiony przed nauką i zapewnienie podstaw do rozwoju przyniosły w krótkim stosunkowo czasie znaczne osiągnięcia w zootechnice; np. wyhodowano nowe odmiany owiec, trzody chlewnej, opracowano racjonalne normy żywienia, osiągnięto pewne rezultaty w zakresie uproszczenia i zracjonalizowania budownictwa inwentarskiego, wyprodukowano szereg szczepionek chroniących zwierzęta przed zarazami.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselLekczynskaJadwiga">W dziedzinie rozszerzenia produkcji pasz wyhodowano na podstawie osiągnięć i metod Miczurina i Łysenki nowe odmiany roślin pastewnych i opracowano metody agrotechniki ich produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Spośród poważnych osiągnięć należy wymienić zastosowanie metody dodatkowego zapylania kukurydzy i lucerny, wyhodowanie wysokopiennych buraków cukrowych i wysokowartościowych buraków półcukrowych, wyhodowanie odmian dojrzewających i plennych kukurydzy pastewnej, wyhodowanie nowej formy łubinu żółtego pastewnego, plenniejszej, o niepękających i nieopadających strąkach.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Ponieważ powiększenie bazy paszowej i podniesienie jej jakościowo — bez, podwyższenia wydajności roślin zbożowych i ziemniaków nie jest do pomyślenia, nauka rolnicza w zakresie podniesienia wydajności tych roślin wyhodowała nowe odmiany wysokopiennych pszenic, jęczmion, owsów i ziemniaków, w wyniku czego można uzyskać większą przestrzeń uprawną dla roślin pastewnych; zaaklimatyzowano i wyhodowano również nowe rośliny oleiste dla zwiększenia ilości paszy treściwej.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselLekczynskaJadwiga">W zakresie agrotechniki opracowano i oddano do produkcji nowe metody nawożenia, nowe metody uprawy międzyrzędowej i zastosowano do naszych warunków metody przodującego rolnictwa radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Mimo tych osiągnięć nauka nie potrafiła dać praktyce rolniczej tej pomocy, której się domaga współczesne rolnictwo. Różne są przyczyny, dlaczego produkcja rolna zbyt małe odnosi korzyści z pracy Rolniczych Instytutów Naukowych i z działalności naukowej naszych szkół rolniczych. Na ich czoło należy wysunąć następujące:</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Planowanie badań naukowych, mimo że nawiązuje coraz bardziej do potrzeb produkcyjnych, niemniej wykazuje nieraz zbyt powierzchowne ujęcie tych zagadnień, które w pierwszej kolejności mogą dać wyniki produkcyjne. W wielu przypadkach naukowcy nie mogą się wyzbyć przyczynkarskiego sposobu podchodzenia do badań. Istnieje również tendencja do rozproszkowania tematów, wśród których gubi się tematy o znaczeniu węzłowym, co powoduje, iż kompleksowe opracowanie zagadnień interesujących praktykę nie jest takie, jakie powinno być.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Podstawowym błędem w pracy naukowej jest za słabe powiązanie z praktyką, częste niezrozumienie, że jednym z zasadniczych celów nauki jest teoretyczne opracowanie osiągnięć praktyki i jak najszybsze ich upowszechnienie. Np. rekordowe plony ziemniaków (600 q z ha), buraków (780 q z ha), zbóż (44 q z ha) oczekują opracowania naukowego i upowszechnienia ich metod produkcji. Dla uzyskania tego celu konieczna jest więź naukowca z przodującymi chłopami i z przodownikami produkcji PGR i spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Jeszcze nieraz uważa się niesłusznie, że rola nauki kończy się tylko na opracowaniu metody naukowej; pracownik naukowy powinien śledzić wprowadzanie do produkcji opracowanych przez siebie metod naukowych, gdyż wtedy ma sprawdzian swojej pracy i bezpośrednio wpływa na podniesienie produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Na tym odcinku istnieje wiele zaniedbań zarówno w produkcji zwierzęcej, jak i roślinnej. Na przykład — brak w produkcji zwierzęcej wprowadzenia opracowanych naukowych metod żywienia zwierząt, nie walczono o wprowadzenie właściwych metod przygotowywania dobrych kiszonek. Nauki weterynaryjne nie zwróciły dostatecznej uwagi na zabezpieczenie zwierząt drogą higieny i pielęgnacji.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Powszechnie znanym postulatem, omawianym również przez moich przedmówców, jest domaganie się zwiększenia ilości pasz treściwych. Niedostatecznie również stosuje się racjonalne metody suszenia siana i zakiszania pasz, jako ważnych czynników podniesienia produkcyjności zwierząt. Również za mało intensywnie przystąpiono do badania przyczyn złego stanu produkcyjności roślin pastewnych i za mało aktywnie walczono o ich usunięcie.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Należy również stwierdzić, że wysiłki instytutów naukowych, zmierzające do podniesienia jakości i zaspokojenia potrzeb bazy paszowej, napotykają na trudności z braku właściwie zorganizowanych i należycie przygotowanych gospodarstw nasiennych, PGR, czy spółdzielni produkcyjnych, zajmujących się produkcją nasion. W ten sposób cenne materiały hodowlane — superelity i elity, które wymagają dużego nakładu pracy i środków finansowych, często się marnują w reprodukcji wadliwie prowadzonej. Jest również za mała ilość urządzeń do suszenia roślin pastewnych, jak kukurydza, koński ząb, łubin pastewny, co powoduje niejednokrotnie straty w produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Brak dopływu nowych kadr techników nasiennictwa, co utrudnia zasilanie fachowcami gospodarstw nasiennych. Również akcja kwalifikowania materiału siewnego wykazuje jeszcze pewne niedociągnięcia. Odczuwa się tutaj brak należycie wyszkolonego personelu, przeprowadzającego kwalifikację nasion, co powoduje częstokroć niewłaściwe kwalifikowanie.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselLekczynskaJadwiga">W tym stanie rzeczy dotychczasowe osiągnięcia w zakresie hodowli roślin nie znajdują pełnej realizacji w praktyce. Np. wyhodowane nowe odmiany lucerny puławskiej mrozoodpornej, łubinu pastewnego, kukurydzy, traw oraz ziemniaków są zbyt wolno rozmnażane i nie rozprzestrzeniają się tak, jak powinny. Częste niestosowanie się do wskazówek agrotechnicznych i instrukcji powoduje niejednokrotnie osiąganie zbyt niskich plonów.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Zadania postawione przed nauką mogą naukowcy wykonać, o ile plany badań będą odzwierciedlały istotne i najważniejsze potrzeby praktyki rolniczej.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Na przykład w zakresie hodowli zwierząt trzeba nasilić badania z dziedziny profilaktyki w kierunku podniesienia płodności zwierząt oraz opracować metody doskonalenia posiadanych już odmian zwierząt gospodarskich, a przede wszystkim bydła i tworzyć nowe odmiany o wyższej produkcji. W zakresie żywienia należy nastawić badania w kierunku racjonalnego skarmiania, zapewniającego zdrowotność, wysoką produkcyjność, przy najwyższych wskaźnikach ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Podstawowym warunkiem powiększenia produkcji zwierzęcej jest zwiększenie bazy paszowej, to znaczy podwyższenie produkcji roślinnej. Udział nauki w tym tak ważnym dla rolnictwa problemie winien objąć przede wszystkim następujące zagadnienia:</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselLekczynskaJadwiga">1.Ulepszenie i powiększenie wartości użytkowej roślin pastewnych, w związku z czym niezbędne jest rozszerzenie prac między innymi nad:</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselLekczynskaJadwiga">a)hodowlą gatunków i odmian traw i motylkowych, nadających się do mieszanek pastewnych strukturo-twórczych w systemie trawopolnym Wiliamsa, b)dalszą aklimatyzacją i wprowadzeniem nowych odmian końskiego zębu, c)zbadaniem i wprowadzeniem do szerszej uprawy nowych roślin nadających się na paszę, zwłaszcza mało wrażliwych na suszę, m. in. lędźwianów, roślin prosowatych, d)rozszerzeniem prac nad dotychczas mniej rozpowszechnionymi roślinami, jak: kapusta pastewna, dynia oleista, soja, żywokost itd., e)podniesieniem plonów zbóż dla uzyskania również zwiększenia śruty i otrąb, f)ulepszeniem, tam gdzie zachodzi potrzeba, metody uprawy roślin pastewnych na nasiona, opierając się na nowoczesnych metodach radzieckich, oraz upowszechnieniem tych ulepszeń, g)opracowaniem rejonów produkcji nasiennej poszczególnych roślin pastewnych, h)opracowaniem typów potrzebnych maszyn dla zmechanizowania sprzętu nasion różnych roślin, np. kukurydzy.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselLekczynskaJadwiga">2.Opracowanie najwłaściwszej agrotechniki poszczególnych roślin pastewnych oraz, opracowanie dla różnych warunków glebowo-klimatycznych odpowiednich płodozmianów, zabezpieczających stałą i ciągłą ilość paszy dla inwentarza, a także ulepszenie metod ich sprzętu i przechowywania.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselLekczynskaJadwiga">3.Pełniejsze wykorzystanie makuchów i odpadków roślin przemysłowych dla żywienia inwentarza.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselLekczynskaJadwiga">W powyższych zagadnieniach nauki ekonomiczne powinny odpowiednio pomagać planistyce agrotechnicznej we właściwym ustawieniu produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Kilka słów chciałabym powiedzieć o więzi nauki z praktyką rolniczą. Przed nauką stoi zadanie bardzo ścisłego powiązania swej pracy z praktyką rolniczą. Pomimo niewątpliwych wysiłków w tym kierunku nauka rolnicza nie potrafiła dotychczas przełamać pewnego dystansu w stosunku do praktyki rolniczej. Wypracowuje się, ale jeszcze nie wypracowano właściwych metod współpracy, nie znalazło się odpowiednich form oddziaływania na szerokie masy chłopów. Wskutek tego wyniki są nieproporcjonalne do włożonego wkładu pracy.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Należy uaktywnić śmiało i odważnie akcję współpracy nauki z praktyką. Drogą do tego jest z jednej strony szersze wprowadzenie wyników badań naukowych na pola produkcyjne, przede wszystkim w gospodarstwach sąsiadujących z placówkami naukowymi, z drugiej strony — zainteresowanie rolników placówkami badawczymi. Na podstawie dotychczasowych osiągnięć należy jak najszerzej rozpowszechniać wśród rolników nowe odmiany i rośliny przez dostarczanie im próbek nasion oraz instrukcji uprawy. Trzeba, żeby chłop częściej spotykał się z zagadnieniami naukowymi rozwiązywanymi na jego polach, w jego gospodarstwie. Trzeba oddziaływać na rolników przez masowe rozpowszechnianie popularnie napisanych broszur, ulotek, bogato ilustrowanych, afiszów i artykułów prasowych, które by wskazywały im, jak należy stosować w praktyce już opracowane metody naukowe i jak należy organizować bazę paszową.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Należy w większym, niż dotychczas stopniu, brać udział w wystawach i pokazach, objaśniając równocześnie wystawione eksponaty i informując o osiągnięciach nauki. Dotychczas nie było to należycie zorganizowane, bardzo często na przykład PGR i spółdzielcy, a nawet zakłady naukowe wystawiali piękne eksponaty na wystawach, ale nikt nie dawał objaśnień; oczywiście efekt tego nie był dodatni.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselLekczynskaJadwiga">W realizacji każdych planów decydującą rolę ma człowiek, jego postawa ideologiczna — obok wiedzy fachowej — jego entuzjazm i wiara w realizację zadania. Nowoczesna nauka powstaje w ogniu krytyki i samokrytyki i ludzie tej nauki potrafią zdecydowanie obalać stare tradycje, poglądy, gdy te ulegają przedawnieniu, i stwarzać torującą drogę nowej nauce. Ale znamy przykłady i ze Związku Radzieckiego i u nas, że nowe drogi nauki i techniki wytyczają nieznani zupełnie w świecie naukowym prości ludzie, praktycy — nowatorzy w swej dziedzinie. Co to sprawia? Ustrój nasz wyzwolił inicjatywę mas ludowych, przekształcając tysiące pracowników przemysłu i rolnictwa w wytrwałych badaczy, poszukujących nowych dróg wykorzystania bogactw i sił przyrody dla dobrobytu wyzwolonych prostych ludzi.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselLekczynskaJadwiga">W rolnictwie nasi mistrzowie urodzaju — to nowocześni pracownicy naukowi. Nasze zakłady — Instytuty Naukowo-Badawcze winny troskliwiej i ściślej nie tylko śledzić osiągnięcia wysokich urodzajów, ale opracować teoretycznie szczególnie ważne osiągnięcia praktyczne.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Przemiany, w których bezpośrednio bierzemy udział i jakie dokonują się z każdym dniem w naszym Państwie Ludowym, idącym szybkim tempem do budowy socjalizmu i budowy socjalistycznego rolnictwa, stwarzaj ą szerokie możliwości do wykonania zadań postawionych przez IX Plenum i uchwałę Rządu.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Nauka rolnicza, w której dokonał się znaczny przełom w kierunku oparcia swej pracy na jedynie słusznych tezach materializmu dialektycznego i na przodującej nauce agrobiologicznej radzieckiej, wydatnie popierana przez władzę ludową, przyczyni się swym wkładem do rozwoju naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Zmobilizowanie wszystkich środków, o jakich mówił Wiceprezes Rady Ministrów Nowak, wzbudzi entuzjazm do pracy nie tylko wśród pracowników naukowych, ale i wśród młodzieży, wśród szerokich rzesz pracowników rolnych i przodowników urodzaju, wśród brygadzistów PGR i spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-9.39" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Niewątpliwie Polska Akademia Nauk, otaczając ściślejszą opieką nauki rolnicze, dopomoże w realizacji wytycznych IX Plenum i uchwały dzisiaj referowanej — dla pełnego wykonania Planu 6-letniego i wskazań naszej Partii.</u> + <u xml:id="u-9.40" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. krakowskiego Stanisław Cieślak.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselCieslakStanislaw">Wysoki Sejmie! Jestem głęboko przekonany, że wytyczne IX Plenum KC PZPR, zarówno jak i omawiana dziś uchwała Rządu z dnia 17 grudnia br., będą przyjęte z uznaniem przez masy pracujące naszego kraju, a zwłaszcza przez chłopów pracujących, którzy zawierzyli i zaufali klasie robotniczej i wraz z nią — pod jej kierownictwem budują nowy ustrój sprawiedliwości społecznej.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselCieslakStanislaw">Chłopi pracujący w Polsce przekonali się — a doświadczenia czerpali nie z książek, ale z życia własnego — jaką nędzę, wyzysk, zacofanie i ciemnotę, jaką degradację przynosił im ustrój kapitalistyczny.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselCieslakStanislaw">Chłopi pracujący naszego kraju przekonują się z, każdym rokiem istnienia Polski Ludowej, jak ogromne przemiany, jaki wzrost znaczenia międzynarodowego naszego kraju, umocnienia naszej siły, niepodległości, jakie ogromne możliwości rozwoju gospodarczego i kulturalnego, jaki wzrost dobrobytu całego narodu, a więc ludziom miast i wsi przynosi ze sobą ustrój socjalistyczny.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselCieslakStanislaw">Jestem głęboko przekonany, że zarówno wytyczne IX Plenum KC PZPR, jak i omawiana przez nas uchwała Rządu z dnia 17 grudnia 1953 r. ze specjalnym zrozumieniem i uznaniem przyjęte zostaną przez chłopów woj. krakowskiego, których mam zaszczyt z tej wysokiej trybuny reprezentować.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselCieslakStanislaw">Po pierwsze dlatego, że na naszym terenie, który stanowi część tego pasa ziem polskich opartych o Karpaty, a ciągnących się od Ustrzyk do Sudetów, hodowla stanowi główny kierunek gospodarki rolnej i główne źródło dochodu rolników.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselCieslakStanislaw">Po drugie dlatego, że ta liliowa broszurka, zawierająca uchwałę Rządu z dnia 17 grudnia, jest przecież wielkim programem aktywizacji pracujących chłopów, a zwłaszcza małorolnych, i programem wszechstronnej pomocy Państwa Ludowego dla biedoty wiejskiej. Bo przecież w naszym województwie 60% gospodarstw to są gospodarstwa małorolne. Większość z nich nie posiada konia, a 15% gospodarstw naszego terenu nie posiada dotychczas krowy.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselCieslakStanislaw">Po trzecie — jestem głęboko przekonany, że wytyczne IX Plenum KC PZPR, a zwłaszcza ta uchwała dzisiejsza spotka się ze specjalnym zrozumieniem i uznaniem chłopów woj. krakowskiego, dlatego że czujemy się wielkimi dłużnikami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Toć przecież w naszym województwie ze środków ogólnopaństwowych buduje się 46 wielkich zakładów przemysłowych, w naszym województwie rozpoczął produkcję największy obiekt sześciolatki — Nowa Huta. Toć przecież w naszym województwie wzrasta poważnie zatrudnienie w zawodach pozarolniczych, rozwija się komunikacja, opieka zdrowotna i kulturalna nad ludnością. Poza tymi ogromnymi nakładami inwestycyjnymi na rozbudowę naszej gospodarki województwo nasze otrzymuje duże sumy w postaci 800 milionów zł rocznie dotacji państwa dla zrównoważenia budżetów terenowych rad narodowych. Dotacje te przekraczają pięciokrotnie wysokość dochodów własnych rad narodowych i w ten sposób rady te mają możność znacznie szerszego niż w tym wypadku, gdyby opierały się wyłącznie o środki własne — zaspokajania stale rosnących materialnych i kulturalnych potrzeb ludności woj. krakowskiego.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselCieslakStanislaw">Czujemy się dłużnikami władzy ludowej, która zelektryfikowała 651 wsi w naszym województwie, która zapewniła chłopom woj. krakowskiego dostawę 80 tysięcy ton nawozów sztucznych rocznie, a ilość ta szybko wzrasta. A niedawne to jeszcze czasy, kiedy w 1936 r. chłopi mało i średniorolni w całej Polsce zużywali tylko 63 tysiące ton nawozów sztucznych.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselCieslakStanislaw">Władza ludowa zbudowała w naszym województwie 17 państwowych ośrodków maszynowych i 157 gminnych ośrodków maszynowych. Po wsiach pojawiły się setki traktorów, tysiące kosiarek, żniwiarek i innych maszyn rolniczych, nigdy przed wojną nie spotykanych i nieznanych.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselCieslakStanislaw">Wiemy, jaka była sytuacja pracującego chłopstwa, a zwłaszcza biedoty wiejskiej przed wojną. Wiele pięknych kart poświęcili jej nasi czołowi pisarze, jak Orkan — syn ziemi limanowskiej i Jan Wiktor. Jakże inaczej wygląda tu dziś sytuacja pracującego chłopstwa oraz biedoty wiejskiej. W tej chwili z powiatu limanowskiego — tego powiatu, o którym tak wymownie i prawdziwie pisał Orkan w — „Roztokach” czy „Komornikach” — dziś odpłynęło do zajęć pozarolniczych 30 tysięcy osób. W ten sposób czwarta część bezrolnych i małorolnych chłopów powiatu limanowskiego, duszących się na wąskim skrawku ziemi, znalazła możliwości pracy i zdobycia chleba oraz możliwości awansu społecznego w zawodach pozarolniczych.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselCieslakStanislaw">Rośnie z roku na rok, z kwartału na kwartał w szybkim tempie dobrobyt wsi limanowskiej, wsi tego powiatu, który był bezsprzecznie jednym z najbiedniejszych w Polsce. W jednym tylko trzecim kwartale chłopi powiatu limanowskiego nabyli na miejscu w gminnych spółdzielniach — nie licząc towarów nabytych w mieście — towarów przemysłowych za sumę ponad 32 miliony zł, a już w czwartym kwartale, biorąc pod uwagę wzrost zarobków i dochodów rolników i robotników tego powiatu, gminne spółdzielnie dostarczą więcej artykułów spożywczych za 4,5 miliona zł, opału za pół miliona zł, wyrobów hutniczych za 24 tysiące zł oraz wyrobów włókienniczych za setki tysięcy złotych.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselCieslakStanislaw">Jeżeli porównamy tę sytuację gospodarczą, kulturalną i materialną chłopstwa pracującego nie tylko w powiecie limanowskim, lecz w całym województwie krakowskim z sytuacją w okresie dwudziestolecia międzywojennego, to słusznie można powiedzieć, że jesteśmy dłużnikami władzy ludowej. Jesteśmy dłużnikami, gdyż — trzeba to przyznać z tej trybuny — nie jesteśmy w stanie sami się wyżywić, mimo że województwo krakowskie posiada 834 tys. ha ziemi ornej. I rocznie trzeba przywozić z innych części kraju 70 tys. ton zboża — po to, aby zaopatrzyć w chleb robotnika i chłopa w powiatach górskich i podgórskich. Wystarczyłoby powiększyć o 1 kwintal z hektara wydajność upraw kłosowych w naszym województwie, a przestałoby ono być województwem deficytowym i przestałoby brać z innych części kraju nie tylko na inwestycje, nie tylko na rozwój kulturalny, ale również i na wyżywienie.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselCieslakStanislaw">Nieco lepsza, ale również niezadowalająca jest sytuacja na odcinku hodowli i produkcji mięsa w naszym województwie. Mamy pewne poważne rezultaty, jeżeli chodzi o wzrost pogłowia, owiec, trzody chlewnej i drobiu, ale trzeba przyznać samokrytycznie, iż nie wykonaliśmy w pełni zadań postawionych woj. krakowskiemu w Planie 6-letnim, plan ten bowiem wykonaliśmy tylko w 62%. A przecież zdajemy sobie sprawę, jak poważną pozycję stanowi hodowla w całokształcie gospodarki naszego kraju, nie tylko na odcinku rolniczym, ale i przemysłowym. Gdybyśmy potrafili powiększyć w naszym kraju produkcję hodowlaną owiec o 20% (a woj. krakowskie ma po temu specjalnie pomyślne warunki), to tym samym potrafilibyśmy dać naszemu przemysłowi tyle surowca — nie licząc mięsa i mleka — że wystarczyłoby go na wyprodukowanie ubrań z 60-procentowej tkaniny dla pół miliona osób.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselCieslakStanislaw">Największe braki mamy dotychczas w hodowli bydła. I tu również z pewnym wstydem przyznać musimy, że w tej dziedzinie nie osiągnęliśmy nawet poziomu przedwojennego, jeżeli chodzi o ilość pogłowia. A przecież mamy do tego duże możliwości, gdyż 21% obszaru naszego województwa to pastwiska. Wydawałoby się, biorąc pod uwagę, że są to przeważnie pastwiska górskie, których trawy posiadają wielką wartość odżywczą — że przy takiej ilości łąk i pastwisk ta hodowla w woj. krakowskim powinna górować nad innymi. Niestety, tak nie jest. Łąki nasze i pastwiska są zaniedbane, dają przeciętnie po 30 q zamiast 50 — 70 q z ha. Jesteśmy województwem, które posiada tyle łąk i pastwisk, a jednak zapożycza się u reszty kraju w zakresie siana. Do powiatów górskich, jak powiat limanowski, sprowadzono np. w roku bieżącym 200 wagonów siana, gdyż miejscowa ilość siana okazała się niewystarczająca. Jest to z naszej strony ogromne niedopatrzenie i duże niedbalstwo, któremu należy wydać zdecydowaną wojnę... A mamy możliwości po temu właśnie w oparciu o uchwałę Rządu z dnia 17 grudnia br.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselCieslakStanislaw">Wydajność krów jest tu niższa od przeciętnej w Polsce. Krowy w woj. krakowskim dają przeciętnie po 1.550 litrów mleka rocznie; stanowi to mniej niż przeciętna w kraju. Moglibyśmy dać krajowi 3 miliony kg masła więcej, gdyby wydajność krów została podciągnięta do przeciętnego poziomu krajowego. Może nasze województwo nie ma rezerw paszowych, może trudno podnieść produkcję roślinną, a wskutek tego jest bardzo trudne a nawet niemożliwe podniesienie produkcji zwierzęcej? Przykłady i obserwacje terenowe świadczą, że tak nie jest.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselCieslakStanislaw">Weźmy powiat limanowski. W powiecie tym 2 krowy przypadają na 3 gospodarstwa, a jednocześnie w tym samym powiecie żyję we wsi u stóp góry Kostrzy gospodarz Lizak, który pracuje na 4,4 ha i na tym obszarze — ziemi górskiej, nieurodzajnej — potrafi utrzymać 4 krowy i jałówkę, a także 2 maciory, od których dochowuje się po 40 prosiąt rocznie. Przykład kolegi Lizaka, który jest zamiłowanym rolnikiem i hodowcą — a to zamiłowanie do powiększania produkcji rolnej z roku na rok doprowadziło go do gospodarki zespołowej (dziś jest on członkiem spółdzielni produkcyjnej) — świadczy o tym, że nawet ten powiat niegdyś najbiedniejszy, w którym jest ponad 40% gospodarstw do 2 ha, posiada ogromne możliwości wzrostu produkcji zwierzęcej i roślinnej.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselCieslakStanislaw">To samo jest i w innych powiatach. Np. przodujący rolnik Tadeusz Graca (powiat tarnowski), gospodarujący na obszarze 2,5 ha, hoduje 2krowy, 3 owce, 5 macior, 3 knury, 10 bekonów i 6 warchlaków. Oddał w tym roku państwu 3 tuczniki, 62 bekony i 18 warchlaków.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselCieslakStanislaw">Przypominam, że w naszym województwie 60% gospodarstw rolnych — to gospodarstwa małorolne o powierzchni zbliżonej do gospodarstwa obywatela Gracy. Gdyby chociaż piątą część tej produkcji, którą potrafił dać Graca, dały inne gospodarstwa, województwo krakowskie przestałoby być deficytowe, a stałoby się żywicielem innych województw.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselCieslakStanislaw">Również i PGR-y na naszym terenie mają poważne osiągnięcia. W woj. krakowskim znajduje się jeden z najlepszych zespołów PGR Chyszów, który posiada oborę złożoną z 40 krów, a brygada hodowlana pod kierownictwem tow. Parysa tak potrafi prowadzić hodowlę, że każda krowa daje przeciętnie rocznie 6032 litry mleka. Mimo istnienia na naszym terenie tak przodującego PGR-u — nie tylko w skali woj. krakowskiego, ale w skali całego kraju — hodowla w PGR-ach na terenie woj. krakowskiego nie jest postawiona na należytym poziomie. Częste są wypadki marnotrawstwa. Chciałbym zacytować z tej wysokiej trybuny jeden z przykładów niedbałej gospodarki i marnotrawstwa ogromnych sum pieniężnych.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselCieslakStanislaw">W pow. limanowskim mamy dwa PGR-y: Jodłownik i Stara Wieś. Jesteśmy w znacznie gorszej sytuacji niż inne powiaty i chłopi pracujący tego powiatu z ogromną nadzieją patrzą na te dwa PGR-y, spodziewając się, że będą mogli z tych wzorowych ośrodków hodowli otrzymywać materiał zarodowy, jak również z prowadzonego tam ośrodka hodowli nasion traw — nasiona, których powiat ten potrzebuje. Tymczasem jeśli chodzi o PGR Jodłownik, to znajdowała się tam do niedawna hodowla koni, mimo że gospodarstwo to posiadało wspaniałe warunki dla hodowli bydła i jest kolebką rasy bydła czerwonego górskiego. Trzeba było kilku lat starań, by przekonać Ministerstwo PGR, aby tam, gdzie został nagromadzony ogromny kapitał doświadczeń hodowlanych — gdyż o hodowli decyduje nie tylko ziemia i warunki klimatyczne — aby tam utworzono ośrodek hodowli zarodowego bydła podgórskiego czerwonej rasy.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselCieslakStanislaw">Jeszcze gorzej sprawa przedstawia się z PGR Stara Wieś; to państwowe gospodarstwo rolne cztery razy zmieniało swego właściciela — a ściślej mówiąc nie właściciela, lecz użytkownika. Najpierw była tam szkoła rolnicza, która poczyniła duże inwestycje, oczywiście ze środków ogólnopaństwowych; następnie po usunięciu szkoły rolniczej założono tam szkołę leśniczą, albowiem nieprzemyślana — trzeba przyznać — reorganizacja szkolnictwa rolniczego, której w latach poprzednich dokonaliśmy, zabrała powiatowi limanowskiemu jedyną szkołę rolniczą, a na to miejsce utworzono w majątku Stara Wieś szkołę leśniczą. Niedługo ona — „popasała”, jednak zdążyła poczynić znaczne inwestycje. Potem gospodarstwo w Starej Wsi objęło PGR, wybudowało oborę, wyposażyło ją w odpowiednie urządzenia, np. żłoby betonowe, utworzyło dostateczną ilość silosów betonowych na mieszanki i założyło tam — rzecz niesłychanie ważna dla powiatu limanowskiego i całego województwa — ośrodek hodowli nasion traw. W tym roku odstąpiono PGR Nowa Wieś państwowemu ośrodkowi maszynowemu, który rozpoczyna gospodarkę na 104 ha. Ze szczupłej ilości zapasów ziemi państwowej, jakie mamy w powiecie limanowskim, i te ziemie więc ubyły. POM rozpoczął gospodarkę od tego, że do obory wprowadził traktory, w silosach umieścił paliwa płynne... A przecież w pow. limanowskim znajduje się szereg reszto wek, które doskonale nadawałyby się jako pomieszczenie dla POM-ów.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselCieslakStanislaw">Pragnę jeszcze dodać, że przy wyposażeniu tego ośrodka hodowli traw nasiennych sprowadzono za 40.000 zł niesłychanie cenne maszyny do czyszczenia trawy. Maszyny te również są niewykorzystane i leżą na składzie. Dobrze byłoby, gdyby ktoś się tym zainteresował. Jeżeli zarząd okręgowy PGR nie dba o wykorzystanie tych maszyn, to niech odda je gdzieindziej, ale niech nie leżą, niech pracują.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselCieslakStanislaw">Oczywiście nie jest to tylko wina Ministerstwa Państwowych Gospodarstw Rolnych, jest to nasza wspólna wina, że dopuściliśmy do takiego marnotrawstwa, do takich sytuacji, że się pieniądze państwowe wydaje tak bez przemyślenia.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselCieslakStanislaw">Wysoki Sejmie! Dlaczego nie dajemy naszemu województwu i całemu krajowi takiej produkcji rolnej, jaką moglibyśmy dać? Czy mieliśmy niedostateczną pomoc? Nasze województwo na brak pomocy nie może narzekać tak jak inne województwa, tym bardziej, że w naszym województwie ta pomoc ze strony państwa i rządu była uzupełniana ogromną pomocą ze strony klasy robotniczej Krakowa, Tamowa, Olkusza i innych poważnych ośrodków przemysłowych. Przecież poza normalną elektryfikacją wsi ekipy robotnicze z Nowego Sącza, z Zakładów Naprawy Taboru Kolejowego potrafiły zelektryfikować niejedną wieś w ramach ruchu łączności miasta ze wsią, np. w Szczawniku.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselCieslakStanislaw">Ale trzeba przyznać, żeśmy tej ogólnej pomocy państwa nie wykorzystali w sposób należyty. Mamy setki traktorów, tysiące maszyn niewykorzystanych. Wykorzystanie mocy parku maszynowego naszych państwowych ośrodków maszynowych w r. 1953 w woj. krakowskim miało miejsce zaledwie w 30 — 60%. Jeśli chodzi o moc produkcyjną gminnych ośrodków maszynowych, została ona wykorzystana zaledwie w połowie. Ani w wiosennej akcji siewnej, ani w akcji żniwno-omłotowej, ani też w akcji jesiennej nasze POM-y i GOM-y nie wykonały planowych zadań.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselCieslakStanislaw">Poważną trudność w wykorzystaniu parku maszynowego, zwłaszcza GOM-ów stanowi fakt, że w naszym województwie 60% gospodarstw nie posiada koni — i bez innej, lepszej organizacji pomocy sąsiedzkiej, bez lepszego rozwiązania sprawy siły pociągowej potrzebnej przy używaniu maszyn rolniczych nie bylibyśmy w stanie wykorzystać w 100% mocy produkcyjnej GOM i POM.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselCieslakStanislaw">Mamy jeszcze duże braki w tej dziedzinie, mamy przede wszystkim brak szeregu maszyn, bardzo ważnych, które produkujemy już w dostatecznych ilościach. Myślę przede wszystkim o bronach do łąk i kultywatorach, których jest za mało w naszych gminnych i państwowych ośrodkach.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselCieslakStanislaw">Drugą przyczyną tego, że nie daliśmy takiej ilości artykułów i surowców rolniczych, jaką mogliśmy dać, jest to, że w pracy całego naszego aktywu nastąpiły fakty wypaczenia sojuszu robotniczo-chłopskiego. Jeżeli chodzi o rozwój spółdzielczości produkcyjnej, zaniedbaliśmy się i województwo nasze kroczy raczej w ogonie, a nie na przedzie województw. Nie potrafiliśmy przekonać dostatecznie głęboko i szeroko chłopów pracujących, naszego województwa o wyższości gospodarki zespołowej, o tych korzyściach, jakie ona daje.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselCieslakStanislaw">Dopuszczamy jeszcze istnienie i narastanie okrutnego, potwornego nieraz wyzysku kułackiego. Nie dalej jak dwa miesiące temu zaszedł taki fakt: pod samą Limanową biedniak, który nie miał dostępu do rzeki, musiał przeganiać swoją krowinę przez łąkę kułacką. Przez dwadzieścia lat — a przez dziewięć lat istnienia władzy ludowej — ten biedniak za to prawo przejścia odrabiał kułakowi 20 dni w roku. I kiedy ten biedak, zmobilizowany całą naszą polityką, uchwałami naszej Partii i Rządu wystąpił do sądu w Limanowej, spotkał się w pierwszej instancji z takim wyrokiem, że musi jeszcze dziesięć lat użytkować to przejście na starych warunkach i wtedy dopiero uzyska prawo zasiedzenia, które mu pozwoli korzystać z tego przejścia bez odrobku. I takich wypadków niedostrzegania wyzysku kułackiego na naszym terenie, takich wypadków niedostrzegania wielu ważnych potrzeb i bolączek mało i średniorolnych chłopów, niedostrzegania przodujących rolników jest wiele — i to jest właśnie to, co również zaważyło na niskich wynikach naszego rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselCieslakStanislaw">I wreszcie niedostateczna opieka, jaką otaczaliśmy istniejące spółdzielnie produkcyjne.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PoselCieslakStanislaw">Ogromna część naszego województwa stanowi teren górski i na tym terenie górskim profil spółdzielni produkcyjnych musi być nieco inny niż tradycyjnie narzucony przez ustrój kapitalistyczny profil biedniackiego gospodarstwa.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PoselCieslakStanislaw">W spółdzielniach produkcyjnych naszego województwa nie chodzi o to, żebyśmy proporcjonalnie mieli tyle razy więcej owsa czy żyta, ile miewał na swoim gospodarstwie chłop pracujący. My musimy te spółdzielnie nastawić więcej na hodowlę, co do której otwierają się niesłychane możliwości rozwoju. Musimy te gospodarstwa nastawić na uprawę warzyw. Przecież to jest również wstyd dla naszego województwa, że nie jesteśmy w stanie zaopatrzyć w żywność tych wszystkich wczasowiczów i chorych, którzy przyjeżdżają po zdrowie do górskiej części tego województwa.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PoselCieslakStanislaw">Wysoki Sejmie! Ta liliowa książeczka, którą nam doręczono, to wielki program aktywizacji gospodarczej i politycznej pracującego chłopstwa. To jednocześnie jasny program wszechstronnej pomocy Rządu, klasy robotniczej dla podniesienia produkcji rolnej naszego kraju, a tym samym dla szybkiego wzrostu dobrobytu ludzi pracy w mieście i na wsi.</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#PoselCieslakStanislaw">Chciałbym jednak podkreślić jeszcze jeden moment, wiążący się z naszą pracą w terenie — bo my właśnie w woj. krakowskim stwierdziliśmy wypadki — „samouspokojenia” wielu działaczy terenowych, którym się wydaje, że ogłoszenie pięknych, mobilizujących i głębokich uchwał IX Plenum KC PZPR, ogłoszenie uchwały Rady Ministrów, którą dzisiaj omawiamy i innych uchwał zamierzonych, automatycznie zmienia sytuację woj. krakowskiego. Takim właśnie jakimś bezkrytycznym stosunkiem i samouspokojeniem odznacza się np. aparat i prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Wadowicach. A my, spotykając się często z naszymi wyborcami, stwierdzamy, że te uchwały same działać nie będą, że trzeba je przenieść w teren, wyjaśnić i dokładnie omówić z każdym pracującym chłopem każdy punkt, każde sformułowanie wytycznych tez IX Plenum i uchwały Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#PoselCieslakStanislaw">Wydawałoby się, że np. po ogłoszeniu uchwał IX Plenum nikt pozostający przy zdrowych zmysłach nie ma żadnych wątpliwości co do kierunku, w jakim zdąża nasza Partia, nasz Rząd, w jakim zdąża nasz naród. A tymczasem listy chłopów stwierdzają, że wróg nie śpi i nasze codzienne obserwacje świadczą również o tym, że wróg nie śpi, że wróg-spekulant, który tyle lat żerował na nędzy wsi, na zacofaniu naszego województwa — ten wróg najpiękniejszą uchwałę usiłuje przeinaczyć i wykrętnie tłumaczyć.</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#PoselCieslakStanislaw">Otrzymałem niedawno list od robotnika leśnego, który niemal z płaczem — można to było odczytać w tych wierszach — skarży się, że przecież miała być 14 listopada podwyżka cen i wymiana waluty, poszedł więc do sklepu, wydał ciężko zapracowane grosze na kupno towarów, a tymczasem przyszła obniżka.</u> + <u xml:id="u-11.36" who="#PoselCieslakStanislaw">Proszę Obywateli, to może jest nawet śmieszny fakt, ale to jest nasza wina, bo tam, gdzie my nie wyjaśnimy wytycznych IX Plenum KC i uchwały Rady Ministrów, tam je wyjaśni wróg, który z tych wytycznych i uchwały uczynił w danym przypadku w świadomości robotnika leśnego zapowiedź dalszej podwyżki cen, zapowiedź zaciskania pasa. Dlatego wydaje mi się, że powinniśmy po zakończeniu tej sesji sejmowej wziąć się od nowa, głęboko i szeroko do postawienia tych spraw na zebraniach powiatowych, gminnych i gromadzkich.</u> + <u xml:id="u-11.37" who="#PoselCieslakStanislaw">Wiemy, że walka o wzrost produkcji rolnej rozgrywa się w gromadzie. Nie na tej sali, nie w radzie wojewódzkiej, ale w gromadzie. Musimy więc, wykorzystując cenną inicjatywę powiatu nowosądeckiego, uaktywnić te siły społeczne: komisje gromadzkie przy sołtysie, organizacje partyjne, koła ZSL itp., ażeby zapoznać wieś z wytycznymi IX Plenum i uchwałą Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-11.38" who="#PoselCieslakStanislaw">Województwo krakowskie ma piękną i bogatą kartę w historii sojuszu robotniczo-chłopskiego. Już w 1846 r. stanęli górnicy Wieliczki i chłopi krakowscy wspólnie do walki o niepodległość. W naszym województwie jest Kasinka, Łapanów. W naszym województwie klasa robotnicza i chłopi wielokrotnie podnosili otwarty bunt przeciw sanacyjnemu reżimowi ucisku i wyzysku. W naszym województwie polało się wiele krwi w walce partyzanckiej z najeźdźcą hitlerowskim, a w tych oddziałach partyzanckich i batalionach chłopskich walczyli obok siebie robotnicy i chłopi z woj. krakowskiego.</u> + <u xml:id="u-11.39" who="#PoselCieslakStanislaw">Polało się tu wiele krwi w walce o wykorzenienie faszystowskich band, które grasowały na całych połaciach naszego województwa po skończeniu wojny.</u> + <u xml:id="u-11.40" who="#PoselCieslakStanislaw">Robotnicy i chłopi pracujący walczyli wspólnie i wówczas, gdy rozgrywała się walka o umocnienie władzy ludowej, o socjalistyczne uprzemysłowienie naszego kraju, o zagospodarowanie Ziem Odzyskanych i odbudowę całego kraju ze zniszczeń wojennych.</u> + <u xml:id="u-11.41" who="#PoselCieslakStanislaw">Dlatego odpowiadamy na ten program rozwoju rolnictwa z głęboką wiarą, że potrafimy sprostać postawionym nam zadaniom. Wiarę tę opieramy na przekonaniu, że sojusz robotniczo-chłopski, który wyprowadził nas z okresu ciemnoty i upadku w czasach kapitalizmu, a który daje naszemu krajowi tak wspaniały rozwój gospodarki, oświaty i kultury w okresie socjalizmu — będzie podstawą, na której oparci potrafimy wykonać i te zadania, jakie w zakresie rozwoju rolnictwa i hodowli państwo przed nami dziś stawia. A wiemy, że przy wykonywaniu tych zadań państwo nie poskąpi nam pomocy.</u> + <u xml:id="u-11.42" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Ogłaszam 15-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min. 25 do godz. 14 min. 45.)</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. wrocławskiego Michał Rysiński.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#Marszalek">Poseł Rysiński Michał: Wysoki Sejmie! Uchwała Rady Ministrów z dnia 17 grudnia br. ma ogromne znaczenie dla wzrostu hodowli zarówno w gospodarstwach indywidualnych jak i w spółdzielniach produkcyjnych. Zdajemy sobie sprawę z tego, że uchwała stanowić będzie dużą pomoc w wykonaniu zadań, jakie przed rolnictwem postawiło IX Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#Marszalek">Uchwała słusznie wskazuje na główne braki w naszej hodowli i jednocześnie podaje sposoby jej usprawnienia. W uchwale tej widzimy wielką troskę i opiekę Państwa Ludowego w podnoszeniu rolnictwa. Jest słuszne, że uchwała wskazuje na hodowlę jako na główną drogę rozwoju całego rolnictwa. Zdajemy sobie jednak sprawę, że pomoc i troska państwa zobowiązuje nas, chłopów spółdzielców i chłopów indywidualnych, do wzmożenia naszych dotychczasowych wysiłków dla wykonania zadań, jakie są zawarte w uchwale, a przez to zwiększenia zaopatrzenia klasy robotniczej i podniesienia dobrobytu mas pracujących w mieście i na wsi.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#Marszalek">W naszym województwie — wrocławskim mamy już poważne osiągnięcia w hodowli.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#Marszalek">W 1945 r. wypadało na 100 ha 10 sztuk bydła, 4 sztuki trzody chlewnej i 1 owca, a w 1953 r. na 100 ha mamy 35 sztuk bydła, 41 sztuk trzody chlewnej i 10 owiec.</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#Marszalek">Rozwinęła się i umocniła zespołowa hodowla w spółdzielniach produkcyjnych. W samym tylko 1953 r. pogłowie bydła rogatego zwiększyło się o 17 tys. sztuk, trzody chlewnej o 21 tys. sztuk i owiec o 10 tys. sztuk. Poważna część spółdzielni produkcyjnych może poszczycić się znacznymi wynikami. Z zasłużoną dumą można pokazać takie spółdzielnie, jak Rusko, Szczawienko i Wilczków.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#Marszalek">Spółdzielnia Rusko, gospodarująca na 320 ha ziemi, posiada 58 sztuk bydła zespołowego, 170 sztuk trzody chlewnej oraz osiągnięte przeciętne plony pszenicy 24 q z ha, jęczmienia 33 q z ha i owsa 27 q z ha.</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#Marszalek">Spółdzielnia Stara Kamienica, powiat Jelenia Góra, powiększyła w bieżącym roku stan bydła zespołowego z przychówka i kupna z 54 sztuk na 122 sztuki, w tym krów — z 27 na 54 sztuki.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#Marszalek">Spółdzielnie te jedne z pierwszych wykonały obowiązkowe dostawy wobec państwa.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#Marszalek">Nawiązując do uchwały chcę przedstawić Wysokiej Izbie na przykładzie spółdzielni Milin, której jestem przewodniczącym, nasze dotychczasowe osiągnięcia jako też braki i trudności w rozwoju hodowli.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#Marszalek">Kiedy rozpoczynaliśmy naszą zespołową gospodarkę — jesienią 1949 r. — było u nas w spółdzielczej oborze wszystkiego 7 sztuk bydła, a w stajni 6 koni. Obszar gruntów spółdzielni wynosił wówczas 240 ha. Przez długi czas nie docenialiśmy znaczenia i korzyści płynących dla naszej gospodarki z hodowli. Mimo przystąpienia do naszej spółdzielni w 1951 r. wszystkich chłopów indywidualnych z gromady i powiększenia się obszaru gruntów spółdzielni do 600 ha, cała nasza uwaga w tym okresie zwrócona była głównie na produkcję zbożową. Wydawało nam się, że można będzie gospodarzyć w ten sposób, że w gospodarce spółdzielczej będziemy uprawiać zboże, natomiast hodowlę będziemy rozwijać każdy na swej działce.</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#Marszalek">Rychło jednak przekonaliśmy się, że taka gospodarka ma krótkie nogi i na dłuższą metę zawodzi. Nasze gleby, jak gleby w całej Polsce, potrzebują obornika. Na samych nawozach sztucznych nie można utrzymać przez dłuższy okres czasu wysokich plonów. Widząc, że nasze gleby zaczynają jałowieć i plony spadają, doszliśmy do wniosku, że jedyną drogą, która prowadzi do wzrostu plonów i podnoszenia dochodów członków, jest zespołowa hodowla. Dlatego też w 1951 r. dzięki pomocy państwa w kredytach zakupiliśmy 28 sztuk prosiąt i 20 sztuk bydła rogatego. Postanowiliśmy w dalszym ciągu zwiększać i równocześnie ulepszać stan pogłowia, przede wszystkim w oparciu o własny przychówek. Między innymi w celu ulepszania jakości stada stosujemy wymianę byczków na cieliczki od hodowlanych sztuk członkowskich. W tym czasie wyremontowaliśmy oborę i stodołę przebudowaliśmy na chlewnię. Obecnie stan pogłowia bydła wynosi 103 sztuki, w tym 48 krów, 178 sztuk trzody chlewnej, w tym 32 maciory, oraz 150 sztuk owiec.</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#Marszalek">Prócz tego posiadamy 35 pni pszczół.</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#Marszalek">Każda rodzina w spółdzielni posiada na działkach przyzagrodowych 1 — 2 krów i trzodę chlewną w ilości 2 — 5 sztuk.</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#Marszalek">Rozwijając zespołową hodowlę zatroszczyliśmy się o bazę paszową. W tym celu w oparciu o pomoc Instytutu Ekonomiki Rolnej w Warszawie wprowadzamy dziewięciopolowy trawopolny płodozmian. Zagospodarowujemy łąki. Mamy już pierwsze wyniki, a mianowicie z 20 ha łąk, które poprzednio dawały nam średnio 11 q z hektara, po ich przeoraniu, wynawożeniu i zasianiu zebraliśmy — mimo suszy — około 40 q z hektara. Zdajemy sobie sprawę, że tę wydajność można znacznie podnieść przez nawodnienie łąk. Dlatego przystępujemy w 1954 r. do zbudowania śluzy na rzece Bystrzyca, co umożliwi nam nawodnienie 47 ha łąk i pastwisk. Na pastwiskach wprowadzamy kwaterowy system wypasania.</u> + <u xml:id="u-12.18" who="#Marszalek">W planie długofalowym zamierzamy doprowadzić stan pogłowia w 1956 r. do 200 sztuk krów, 500 sztuk owiec, utrzymać obecny stan macior, a większą uwagę zwrócić na poprawienie jakości i na skrócenie okresu tuczu.</u> + <u xml:id="u-12.19" who="#Marszalek">Nastawiamy się również na opas wolców — jest to zagadnienie bardzo ważne zarówno ze względu na zaopatrzenie ludności w mięso, jak również dla zwiększenia krajowej produkcji skór twardych. Trzeba tu krytycznie stwierdzić, że sprawa ta dotychczas mało była brana pod uwagę.</u> + <u xml:id="u-12.20" who="#Marszalek">Zaplanowany rozwój hodowli pozwoli nam na nawożenie obornikiem 1/4 pól, a tym samym zapewni nam wyższe plony.</u> + <u xml:id="u-12.21" who="#Marszalek">Zgodnie z wytycznymi statutu i uchwałami I Krajowego Zjazdu Spółdzielczości Produkcyjnej zorganizowaliśmy stałą brygadę hodowlaną i wprowadziliśmy opłatę za pracę, w oparciu o tabelę norm i dniówek obrachunkowych. W ten sposób każdy pracujący w hodowli jest materialnie zainteresowany w podnoszeniu wydajności i rozwoju hodowli. Dzięki temu — mimo pryszczycy — utrzymaliśmy mleczność od krowy średnio 2.500 litrów.</u> + <u xml:id="u-12.22" who="#Marszalek">Zdajemy sobie sprawę, że nasze osiągnięcia w hodowli są jeszcze daleko niewystarczające. W świetle uchwały widzimy, jak wielkie są jeszcze możliwości podniesienia hodowli. Tak na przykład w naszej spółdzielni nie zatroszczyliśmy się o zabezpieczenie tak cennej paszy, jaką stanowią kiszonki. Główną przyczyną tego stanu jest, że nie mieliśmy co kisić. Uchwała jednak wskazuje nam na potrzebę zwiększenia poplonów ozimych i jarych jak również roślin pastewnych na kiszonki, jak kapusta pastewna, koński ząb itp.</u> + <u xml:id="u-12.23" who="#Marszalek">Brak jest u nas również produkcji nasion traw i roślin motylkowych, a przecież stać nas na to, aby wyprodukować je na własne potrzeby i okazać pomoc tymi nasionami sąsiednim spółdzielniom i indywidualnym chłopom.</u> + <u xml:id="u-12.24" who="#Marszalek">Musimy również przyznać, że dotychczasowy sposób żywienia inwentarza nie był zupełnie właściwy. Niewątpliwie, gdybyśmy lepiej wykorzystywali różne rodzaje pasz, jakimi dysponujemy, uzyskalibyśmy znacznie lepsze wyniki.</u> + <u xml:id="u-12.25" who="#Marszalek">Odczuwamy dotkliwy brak odpowiednich rozpłodników. Duże szkody przynosi nam jeszcze ciągle znaczny procent upadku zwierząt, a szczególnie trzody chlewnej.</u> + <u xml:id="u-12.26" who="#Marszalek">Trzeba jednak stwierdzić, że pomoc zootechniczna i weterynaryjna jest niedostateczna. Wynika to z faktu, że zbyt mała jest ilość zootechników, którzy rzadko docierają do spółdzielni i nie udzielają im dostatecznej pomocy.</u> + <u xml:id="u-12.27" who="#Marszalek">Obsługa weterynaryjna cierpi na dotkliwy brak środków lokomocji, wskutek czego dociera bardzo często do spółdzielni z opóźnieniem, kiedy już chorym zwierzętom pomóc nie można.</u> + <u xml:id="u-12.28" who="#Marszalek">Państwowy ośrodek maszynowy nie jest nastawiony na udzielanie pomocy spółdzielniom produkcyjnym w zakresie hodowli i nie troszczy się o rozwój bazy paszowej — i dlatego słusznie uchwała zobowiązuje POM-y do zainteresowania się tymi zagadnieniami.</u> + <u xml:id="u-12.29" who="#Marszalek">Mówiłem poprzednio, jak dużą wagę przywiązujemy do obornika, ale cóż z tego, że zwiększamy produkty obornika i odpowiednio go przechowujemy, kiedy POM zamiast dopomóc nam w terminowym zaoraniu rozrzuconego obornika — zajęty jest transportem.</u> + <u xml:id="u-12.30" who="#Marszalek">Trzeba zwiększyć pomoc spółdzielniom produkcyjnym w budownictwie pomieszczeń dla pogłowia. Konieczne jest w tym celu zwiększenie ilości materiałów budowlanych, ulepszenie typowych projektów obór, chlewni, obniżenie kosztów projektów nietypowych budowli i zabezpieczenie pomocy fachowej przy budownictwie.</u> + <u xml:id="u-12.31" who="#Marszalek">My, spółdzielcy, pamiętamy słowa tow. Bieruta wypowiedziane na IX Plenum KC PZPR:</u> + <u xml:id="u-12.32" who="#Marszalek">„Zapewniając spółdzielniom produkcyjnym należytą i wszechstronną pomoc przyczynimy się tym samym również do wzmocnienia ich łączności z całą gromadą, przyczynimy się do wzrostu ich autorytetu, do stopniowego obejmowania przez nie reszty wsi. Tylko dobra, wzorowo prowadząca swą gospodarkę i aktywna w życiu społeczno-politycznym i kulturalnym spółdzielnia może promieniować swoim wpływem na szerokie masy chłopstwa pracującego, prowadzić je za sobą, pobudzać inicjatywę organizatorską w innych gromadach.” Ogromna pomoc zapowiedziana uchwałą Rady Ministrów — ulgi i premie dla tych, którzy rozwijają hodowlę, oraz szczególna pomoc dla spółdzielni produkcyjnych przyczyni się niewątpliwie do tego, że spółdzielnie produkcyjne staną się szybko ośrodkami przodującymi gospodarki zespołowej, które oddziaływać będą na pracujące chłopstwo. Wszyscy z doświadczenia wiemy o tym, że tylko taka spółdzielnia może się podobać, gdzie jest rozwinięta hodowla. Bo chłop wie, że gdzie jest mięso i mleko, tam jest i dobrobyt.</u> + <u xml:id="u-12.33" who="#Marszalek">Uchwała Rządu w sprawie rozwoju hodowli jest wezwaniem pod adresem wszystkich spółdzielni i pracującego chłopstwa. Uchwała, zapewniając nam pomoc, stawia przed nami zadania.</u> + <u xml:id="u-12.34" who="#Marszalek">Jako przedstawiciel chłopów spółdzielców z woj. wrocławskiego pragnę z tej trybuny złożyć oświadczenie, że my — chłopi spółdzielcy — uczcimy godnie II Zjazd naszej Partii, spółdzielnie nasze przodować będą w walce o szybki rozwój hodowli. Swym przykładem pociągniemy za sobą całe pracujące chłopstwo.</u> + <u xml:id="u-12.35" who="#Marszalek">W ten sposób wniesiemy nasz wkład do umocnienia sojuszu robotniczo- chłopskiego i podniesienia stopy życiowej wszystkich ludzi pracy miast i wsi — przyśpieszymy budowę socjalizmu w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-12.36" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-12.37" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. olsztyńskiego Józef Piskorski.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselPiskorskiJozef">Wysoki Sejmie! Przedłożona uchwała Rządu w zakresie wzrostu produkcji rolniczej, a w szczególności hodowlanej jest jedną z poważniejszych dźwigni w podniesieniu stopy życiowej ludności pracującej miast i wsi, w walce o wzrost dobrobytu ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselPiskorskiJozef">Poważną rolę tutaj może i powinno odegrać również i rzemiosło. Środkiem do osiągnięcia tego celu jest wydatne zwiększenie usług rzemieślniczych, a w ich liczbie poważne wzmożenie usług rzemieślniczych dla wsi.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselPiskorskiJozef">Jakie trudności napotykało rzemiosło w ubiegłym okresie przy realizacji tego zadania?</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselPiskorskiJozef">Trudności te były dwojakiego rodzaju. Jedne z nich wynikały z postawy znacznej jeszcze części rzemiosła, drugie — spowodowane były warunkami obiektywnymi.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselPiskorskiJozef">Rzemiosło na ogół niechętnie przyjmowało zlecenia na wykonanie napraw jako mniej rentownych, nastawiając się głównie na produkcję miarową i wykonywanie nowych sztuk. Jakość i cena wykonywanych usług pozostawia wiele do życzenia. Terminy wykonania zleconych robót są długie i w dodatku często nie dotrzymywane. Świadczy to o braku należytej troski o klienta, którym jest dziś wszak przeważnie człowiek pracy.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselPiskorskiJozef">Na trudności drugiego rodzaju składają się: niedostateczna pomoc ze strony właściwych czynników w zakresie zaopatrzenia w surowce i materiały pomocnicze, niewłaściwa polityka niektórych wydziałów i oddziałów finansowych, jak również brak troski o zapewnienie rzemiosłu niezbędnej bazy produkcyjnej i usługowej, a w szczególności lokali. Trudności te wynikały w dużej mierze z niedoceniania roli rzemiosła w naszej gospodarce.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselPiskorskiJozef">W wyniku tych trudności mamy dziś taki stan, że zapotrzebowanie na usługi rzemieślnicze ze strony ludności pracującej jest znacznie większe od możliwości zaspokojenia ich przez istniejące indywidualne warsztaty rzemieślnicze oraz państwowe i spółdzielcze punkty usługowe. Zjawisko to występuje szczególnie jaskrawo na odcinku usług rzemieślniczych dla wsi.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselPiskorskiJozef">Liczba kowali wiejskich wynosi obecnie około 10 tysięcy, co oznacza, iż zaledwie 2% gromad wiejskich ma zapewnioną obsługę w tej dziedzinie. Znacznie gorzej przedstawia się ta sytuacja na odcinku warsztatów kołodziejskich, rymarskich i bednarskich. Tak np. w całym powiecie Dąbrowa Tarnowska w woj. krakowskim jest 2 kołodziejów pracujących indywidualnie i ani jednego kołodziejskiego punktu usługowego. Dla oszklenia okien chłopi muszą jeździć z powiatu Rawa Mazowiecka do Łodzi, a nawet do Radomska odległego o 140 km, gdzie znajduje się szklarski punkt usługowy.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselPiskorskiJozef">W związku z rozbudową sieci świetlic wiejskich, domów kultury, z radiofonizacją i elektryfikacją wsi wzrasta zapotrzebowanie ludności wiejskiej na usługi zaspokajające jej potrzeby kulturalne. W przypadku uszkodzeń w instalacji, w aparaturze radiowej itp. chłopi czekają nieraz długie tygodnie na przyjazd specjalisty-rzemieślnika z miasta.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselPiskorskiJozef">Poważną winę za ten stan rzeczy ponosi całe rzemiosło, które przejawia daleko idące opory i niechętnie przestawia się na świadczenie usług rzemieślniczych dla wsi.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselPiskorskiJozef">Czy w tych warunkach nie byłoby słuszne stworzenie zachęty na wzór pomocy materialnej udzielanej chłopom w akcji przesiedleńczej z terenów przeludnionych? Dotyczyć to wanno zwłaszcza rzemieślników niezagospodarowanych oraz czeladników, którzy poza dyplomem nie posiadają żadnych środków na założenie warsztatów. Stworzenie takich bodźców ekonomicznych umożliwiłoby ponadto powrót do zawodu tym rzemieślnikom, którzy przeszli do zawodów nieprodukcyjnych. W Ostródzie np. wysoko kwalifikowany zegarmistrz został dozorcą w przedsiębiorstwie budowlanym, a mistrz krawiecki — kontrolerem sklepów w powszechnej spółdzielni spożywców. Umożliwienie tego rodzaju ludziom powrotu do zawodu przyniosłaby znaczne korzyści gospodarce.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselPiskorskiJozef">Terenowe rady narodowe często nie doceniają znaczenia usług rzemieślniczych i nie wykazują dostatecznej troski o zaspokojenie potrzeb ludności w tym zakresie. Stale powtarzającą się wymówką z ich strony był np. brak lokali, co nie zawsze odpowiadało stanowi faktycznemu.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselPiskorskiJozef">I tak np. gdy komisja drobnej wytwórczości Wojewódzkiej Rady Narodowej w Gdańsku podjęła inicjatywę skontrolowania stanu rzeczy na odcinku lokali, to okazało się, iż na przestrzeni jednego tygodnia czynnik społeczny wskazał na terenie kilku powiatów aż 50 lokali nadających się na punkty usługowe i warsztaty rzemieślnicze.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselPiskorskiJozef">W Żabnie w woj. krakowskim spółdzielnia stolarzy bezskutecznie stara się o przydział lokalu na stolarski punkt usługowy, a miejscowe czynniki pragną uruchomić drugą gospodę, mimo iż istniejąca gospoda w pełni zaspokaja potrzeby ludności.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselPiskorskiJozef">Przy właściwym podejściu ze strony rad narodowych trudności lokalowe mogą być rozwiązane, o czym świadczy następujący przykład z Bydgoszczy. Związek Branżowy Spółdzielni Metalowych uruchomił w II kwartale br. zaledwie 5 punktów usługowych, zaś w III kwartale br., po nawiązaniu bliższej współpracy z radami narodowymi województwa, liczba uruchomionych punktów usługowych wyniosła 84.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselPiskorskiJozef">Problem zaopatrzenia rzemiosła w surowce i materiały pomocnicze nastręcza wiele trudności. Wybitną poprawę przyniosłoby większe niż dotychczas wykorzystanie w produkcji i usługach rzemieślniczych surowców miejscowych i odpadowych. Jednakże rzemieślnicy niechętnie korzystają z tych surowców, zwłaszcza odpadowych, jako bardziej pracochłonnych i mniej wydajnych. Rzemiosło w zbyt małym jeszcze stopniu wiąże się z terenowymi radami narodowymi i ich organami, wykazując niekiedy bierność i brak współdziałania w pokonywaniu istniejących trudności.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselPiskorskiJozef">Gdzie rzemieślnik przejawia inicjatywę i umie powiązać się z organami władzy ludowej i instytucjami gospodarczymi, tam prędzej przełamuje trudności, często o charakterze biurokratycznym i papierkowym. Tak np. jeden z kowali z pow. tczewskiego zwrócił się w myśl okólnika Ministerstwa Handlu Wewnętrznego nr 6 z roku ubiegłego do Gminnej Spółdzielni w Pelplinie o sprzedanie mu żelaza potrzebnego do produkcji. Gminna spółdzielnia odmówiła powołując się na pismo PZGS w Tczewie z dnia 12 września br., zakazujące rozprowadzania wśród rzemieślników surowca w sposób praktykowany dotychczas. Dopiero na skutek interwencji Izby Rzemieślniczej w WZGS w Gdańsku wyjaśniło się, iż okólnik MHW nr 6 obowiązuje w dalszym ciągu.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselPiskorskiJozef">Wydziały i referaty przemysłu rad narodowych nie zawsze wykazują dostateczną troskę o zaopatrzenie rzemiosła w niezbędne surowce, nie umożliwiają mu dostępu do surowców miejscowych i odpadowych. Tak np. w Piastowie pod Warszawą magazynowane są od lat odpady gumowe i nie przydziela się ich na przerób i usługi.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselPiskorskiJozef">Tezy na II Zjazd Partii podkreśliły znaczenie usług rzemieślniczych w zakresie podniesienia stopy życiowej ludności. Tezy te staną się niewątpliwie zasadniczym przełomem i położą kres niedocenianiu roli rzemiosła i wypaczaniu wytycznych Rządu przez niektóre władze terenowe.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselPiskorskiJozef">Tezy stanowią poważny bodziec zarówno polityczny jak i gospodarczy dla zwiększenia produkcji i usług rzemieślniczych celem lepszego zaspokojenia potrzeb ludności. Wskazują one między innymi na konieczność zwiększenia zaopatrzenia indywidualnych warsztatów rzemieślniczych w surowce i materiały pomocnicze oraz udzielania rzemieślnikom pomocy w uzyskaniu niezbędnych lokali.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselPiskorskiJozef">Poważnym ułatwieniem w realizacji zadań stojących przed rzemiosłem byłoby poszerzenie ryczałtów podatkowych i ubezpieczeniowych dla rzemieślników szkolących uczniów.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselPiskorskiJozef">Rzemieślnicy na licznych zgromadzeniach zarówno w spółdzielniach rzemieślniczych jak i w cechach omawiają treść tez przedzjazdowych i podejmują zobowiązania w kierunku realizacji zawartych w nich założeń. W zobowiązaniach tych przejawia się troska o jakość produkcji i usług, o terminowe wykonanie zleconych robót, o oszczędne zużycie surowców, o obniżenie kosztów własnych, a tym samym cen za usługi, o podwyższanie kwalifikacji zawodowych rzemieślników, o szkolenie nowych kadr. Tak np. Spółdzielnia Pracy — „Silesia” w Gliwicach zobowiązała się m. in. do uruchomienia w terminie do dnia 15 stycznia 1954 r. 6 punktów usługowych dla wsi w branżach metalowej, skórzanej i szklarskiej, 4 lotnych brygad usługowych oraz do wprowadzenia 5 nowych artykułów masowego użytku.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselPiskorskiJozef">Cech Rzemiosł Różnych w Kielcach w akcji zobowiązaniowej zorganizował dla miejscowych szewców doszkalanie zawodowe w trosce o podniesienie jakości wyrobów i świadczonych usług, o wykonywanie estetycznego obuwia miarowego najwyższej trwałości.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselPiskorskiJozef">Rzemiosło może i powinno odegrać poważną rolę w zwiększeniu produkcji rolniczej. Zwiększenie to leży w interesie całego społeczeństwa, leży również w interesie rzemiosła, ponieważ wraz ze wzrostem ogólnego dobrobytu będzie stale wzrastało zapotrzebowanie na usługi rzemieślnicze. Zapewni to warsztatom rzemieślniczym pełne zatrudnienie, ciągłość pracy i całkowite wykorzystanie ich zdolności produkcyjnych i usługowych.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselPiskorskiJozef">Praca rzemieślnicza dla wsi ma wpływ na lepszą uprawę roli, na zwiększenie zbiorów z hektara, na rozwój hodowli, na zwiększenie produktywności zwierząt. Usługi rzemieślnicze dla wsi — to remonty, naprawy i konserwacja maszyn i narzędzi rolniczych, domów mieszkalnych i zabudowań gospodarczych, to wyrób artykułów niezbędnych dla gospodarstwa wiejskiego, to wreszcie zaspokajanie potrzeb osobistych ludności wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselPiskorskiJozef">Rozbudowa usług rzemieślniczych pozwala na osiąganie przez chłopów lepszych wyników w pracy na roli, ponieważ nie odrywa ich od zajęć gospodarczych, oszczędza ich czas i utrzymuje w stanie gotowości i użytkowania narzędzia i sprzęt rolniczy.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselPiskorskiJozef">Zapowiedziana ogólnokrajowa narada rzemiosła indywidualnego, w przygotowaniu której aktywną rolę odgrywa Stronnictwo Demokratyczne, omówi dotychczasowe braki i niedociągnięcia w pracy rzemiosła oraz metody i środki, które pozwolą rzemiosłu rozszerzyć jego działalność produkcyjną i usługową ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb wsi.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselPiskorskiJozef">Szybsze podniesienie stopy życiowej mas pracujących w mieście i na wsi może być osiągnięte wspólnym wysiłkiem całego narodu. Rzemiosło polskie — w poczuciu swych patriotycznych i postępowych tradycji — zmobilizuje swoje szeregi i weźmie jak najaktywniejszy udział w realizacji tego wielkiego zadania, jakie stoi dziś przed całym naszym narodem, będzie na swoim terenie pomagać w realizacji uchwały Rady Ministrów w sprawie zapewnienia niezbędnych środków dla wzrostu hodowli zwierząt gospodarskich i rozwoju bazy paszowej, dla podniesienia stopy życiowej wszystkich ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. warszawskiego Konstanty Łubieński.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wysoki Sejmie! Zagadnienie rozwoju rolnictwa, a w szczególności rozwoju hodowli w woj. warszawskim jest zagadnieniem szczególnie ważnym dla trzech przyczyn. Po pierwsze — województwo to stanowi najbliższą bazę aprowizacyjną naszej stale wzrastającej w liczbę ludności stolicy i jej również wzrastających ośrodków przemysłowych. Po drugie — zagadnienie to jest ważne i dlatego, że w tym województwie istnieją większe może rezerwy niż w wielu innych województwach. I wreszcie po trzecie — dlatego, że niestety dotychczas te rezerwy były niedostatecznie wykorzystane.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselLubienskiKonstanty">Nie chcę przeciążać dyskusji omawianiem poszczególnych zadań woj. warszawskiego w zakresie rozwoju rolnictwa, a w szczególności rozwoju hodowli. Chcę natomiast przedstawić Wysokiemu Sejmowi pewne fakty, pewne bolączki i niedomagania, z którymi stykamy się w pracy terenowej. Chcę po prostu przekazać pewne poglądy rolników tego województwa, a w szczególności rolników z powiatu siedleckiego.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselLubienskiKonstanty">Właśnie wczoraj wróciłem z zebrania poświęconego podnoszeniu wiedzy rolniczej. Na marginesie pozwalam sobie zasugerować kolegom posłom uczestnictwo w takich zebraniach, raz dlatego, że możemy się tam wiele nauczyć, a po drugie — możemy równocześnie na tych zebraniach zapoznać się bardzo dokładnie z konkretnymi zagadnieniami gospodarczymi. Na tych zebraniach bowiem zjawiają się właśnie przodujący chłopi i ta problematyka jest tam we właściwy sposób stawiana. Otóż chcę dzisiejszą sesję wykorzystać do tego, żeby Wam przekazać, co się mówi o poszczególnych zagadnieniach w terenie, konkretnie — w gminie Skupie, powiatu siedleckiego.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselLubienskiKonstanty">Jeżeli chodzi o zagadnienie melioracyjne — zagadnienie, które w woj. warszawskim na odcinku rolnictwa jest najważniejszym zagadnieniem — to niewątpliwie wydaje się, że na tym odcinku przede wszystkim powinny się skupić wysiłki w ciągu najbliższych dwóch lat. Otóż przodujący chłopi żalą się, że w zakresie melioracji jest niedostateczna pomoc techniczna, brak doradztwa technicznego tam, gdzie nie ma ze strony państwa nakładów finansowych, tam, gdzie sami chłopi pracujący chcą rozwiązać pewne najprostsze sprawy dotyczące regulacji wodnych, np. jeżeli chodzi po prostu o przekopanie rowu i wszystko zależy od tego, żeby znalazł się fachowiec, który by dał w tym zakresie odpowiednie dyrektywy.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselLubienskiKonstanty">W dziedzinie pasz zwraca się uwagę na niedostateczne zaopatrzenie w takie nasiona jak wyka czy seradela, które wsiewa się w zboże. Ten problem występuje w szczególności na terenie dwóch powiatów, mianowicie siedleckiego i sokołowskiego, ale może mieć i ogólniejsze znaczenie.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselLubienskiKonstanty">Chłopi żalą się też, że nie mogą nabywać mleka chudego. Wynika to stąd, że na terenie powiatu siedleckiego jest wielka proszkarnia mleka, która przerabia mleko całkowicie, w rezultacie chłop jest pozbawiony jednego z podstawowych środków w hodowli, jakim jest mleko chude.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselLubienskiKonstanty">Ze sprawą hodowli wiąże się sprawa zaopatrzenia w węgiel. Muszę tutaj zakomunikować o przykrym zjawisku, mianowicie stwierdziłem, że w niektórych gminach węgiel leży na wolnym powietrzu od lutego tego roku, a więc oczywiście lasuje się i traci na wartości. Wydaje się, że tutaj istnieje zagadnienie pewnej wadliwości rozdzielników. Może należało by zastanowić się nad rozszerzeniem kategorii nabywców węgla, a poza tym zagadnienie to wiąże się ze sprawą zbudowania magazynów, która na terenie powiatu siedleckiego przedstawia się dość tragicznie.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselLubienskiKonstanty">Niezwykle ważne znaczenie dla wzrostu produkcji rolniczej, szczególnie produkcji hodowlanej, ma sprawa premiowania paszami. Tutaj trzeba stwierdzić, że wiele premii nie jest realizowanych, względnie są realizowane z ogromnym opóźnieniem, co wskazuje na to, że istnieje jakaś znaczna dysproporcja między wielkością premii, którą przyznaje się przy dostawach, a zaopatrzeniem w pasze. Rezultaty są takie, że w poszczególnych GS-ach, kiedy przychodzą pasze, to zdobywają je ci, którzy są najbliżej spółdzielni, natomiast ogromna ilość tych, którzy mają prawo do pobrania paszy, jest jej pozbawiona. Zdaje się, że tutaj zachodzi konieczność skoordynowania premii paszowych z naszym bilansem pasz.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselLubienskiKonstanty">Ze sprawą hodowli wiążą się oczywiście bardzo poważnie obowiązkowe dostawy żywca. Na jednym z zebrań w terenie chłopi wysunęli taką koncepcję, ażeby ilość obowiązujących dostaw mięsa była ustalana dla całej gromady, żeby mogła istnieć pewna pomoc sąsiedzka, jeśli chodzi o te dostawy. Bo jakaż jest obecnie sytuacja? Zdarza się że chłop, który ma odstawić 100 kg mięsa, odstawia sztukę, która waży 200-300 kg (oczywiście zalicza mu się to na dostawy nadobowiązkowe), tymczasem drugi chłop, który ma odstawić 100 kg, ma tylko jedną sztukę, jałówkę ważącą, powiedzmy, 80 kg i ma paszę — a to najważniejsze — do hodowli tej jałówki. Otóż chłopi wysuwają propozycję, żeby mógł następować rozrachunek między poszczególnymi chłopami, żeby nadwyżkę, którą oddaje jeden chłop, można było zaliczyć na rzecz drugiego.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselLubienskiKonstanty">Słyszymy także zażalenia, że zarówno POM-y jak i GOM-y nie mają dostatecznej ilości niektórych maszyn. Chodzi tu w szczególności o maszyny związane z hodowlą, np. młynki do wyrobu śruty.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselLubienskiKonstanty">Dalej słyszy się zażalenia na temat tego, że ta bardzo celowa, o wielkim znaczeniu akcja przewożenia siana z woj. olsztyńskiego na teren woj. warszawskiego nie funkcjonuje dobrze. Poszczególni chłopi, którzy są sprytniejsi, potrafią sobie własnym przemysłem tę rzecz zorganizować, ale jest wielu takich — znam konkretne wypadki — którzy pojechali i wrócili z niczym. Zdaje mi się, że tutaj brak koordynacji między Ministerstwem Rolnictwa i Ministerstwem Kolei. Wydaje mi się, że na terenie woj. olsztyńskiego brak ośrodka koordynującego, który by tę akcję poprowadził.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselLubienskiKonstanty">W związku z zagadnieniem wzrostu hodowli często spotykamy się z zażaleniami na niski poziom instruktorów. Słyszy się, że wielu instruktorów, jeżeli nawet posiada wiedzę teoretyczną, to nie posiada dostatecznej ilości doświadczenia, które na odcinku hodowlanym ma szczególne znaczenie.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselLubienskiKonstanty">Otóż słyszeliśmy taki postulat, że młodzież nasza, która opuszcza wyższe studia rolnicze, powinna jednak dłuższy czas praktykować w produkcji, zanim podejmie zadania instruktorskie.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselLubienskiKonstanty">Poza tym były takie postulaty, czy nie należało by w większym niż dotychczas stopniu do pracy instruktorskiej i na pewne stanowiska kierownicze dawać przodujących chłopów, przodujących hodowców. Dziś wykorzystuje się tych przodujących rolników i hodowców w ten sposób, że inni chłopi zwiedzają ich gospodarstwa, ale wydaje się, że możnaby tu w pewnej analogii zastosować to, co robimy w przemyśle, mianowicie awans dla tych, którzy są przodownikami w danej dziedzinie pracy. Myślę, że gdyby ci przodujący chłopi, przodujący hodowcy weszli do aparatu kierowniczego na wszystkich szczeblach, niewątpliwie przyczyniłoby się to poważnie do wzrostu produkcji hodowlanej.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wreszcie chcę poruszyć jeszcze jedno zagadnienie, które stanęło na wszystkich zebraniach w gromadach, tj. zagadnienie opłacalności produkcji hodowlanej. Jest to w ogóle zagadnienie szersze — zagadnienie finansów rolnictwa. W okresie międzywojennym polityka finansowa rolnictwa była nieprawdopodobnie chaotyczna i polegała po prostu na tym, że się albo wpompowywało siły nabywcze do wsi, albo się je w sposób mechaniczny wypompowywało. Polityka ta nie była oparta absolutnie na żadnych przesłankach, a przede wszystkim nie była oparta na zbadaniu opłacalności gospodarstw wiejskich.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselLubienskiKonstanty">W naszej obecnej gospodarce, w gospodarce planowej polityka finansowa w stosunku do wsi powinna być ściśle oparta o zasadę opłacalności produkcji rolnej. Mam wrażenie, że nasz aparat finansowy za mało poświęca uwagi temu zagadnieniu. Wydaje mi się, że tak jak się mówi dużo — i słusznie się mówi — o zagadnieniu rozrachunku gospodarczego w przemyśle socjalistycznym, tak również zagadnienie opłacalności rolnictwa powinno być bardzo mocno postawione — chociaż jest oczywiście zasadnicza różnica między rolnictwem a przemysłem, ponieważ nasz przemysł jest przemysłem socjalistycznym, a rolnictwo tylko częściowo ma charakter gospodarki uspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wysoki Sejmie! Uchwały IX Plenum KC PZPR, które są podstawą obecnie omawianej uchwały Rady Ministrów, wzbudziły ogromne zainteresowanie wśród całego społeczeństwa. Masy pracujące widzą w tych uchwałach urzeczywistnienie swych własnych poglądów. Uchwały te w sposób szczególny potwierdzają prawdziwość słów zawartych we wstępie do naszej Konstytucji, że kształtuje się i umacnia nowy ustrój społeczny, odpowiadający interesom i dążeniom najszerszych mas ludowych. W żadnym kraju kapitalistycznym nie jest do pomyślenia, aby partia, która kieruje krajem, mogła w sposób tak pełny, jak to czynią uchwały IX Plenum, dać wyraz tym poglądom, które nurtują wśród mas społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselLubienskiKonstanty">Jako poseł woj. warszawskiego, i to z tego okręgu, który obejmuje powiaty siedlecki, węgrowski i sokołowski, a więc okręgu wyraźnie rolniczego, muszę podkreślić szczególne zainteresowanie uchwałami IX Plenum, a zwłaszcza uchwałami dotyczącymi rolnictwa — zainteresowanie chłopstwa pracującego, zarówno spółdzielców jak i chłopów posiadających gospodarstwa indywidualne.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselLubienskiKonstanty">Uczestnicząc często w zebraniach gromadzkich i gminnych, mogę stwierdzić, że zainteresowaniu temu towarzyszy wyraźne poparcie dla programu Partii w dziedzinie rolnictwa. Wieś czekała na konstruktywny program rozwoju rolnictwa i doczekała się. Doczekała się dlatego, że budownictwo socjalizmu jest oparte u nas na sojuszu robotniczo-chłopskim. Doczekała się dlatego, że osiągnięcia w dziedzinie rozwoju przemysłu ciężkiego pozwalają obecnie na urzeczywistnienie tego wielkiego, konstruktywnego planu rozwoju rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselLubienskiKonstanty">Czy można było wcześniej przystąpić do realizacji takiego planu? Sądzę, że nie. To znaczy można było opracować plan, lecz nie można było go zrealizować. Można było, być może, uniknąć szeregu błędów, ale nie można było równocześnie z budowaniem podstaw uprzemysłowienia kraju pchnąć tak szybko naprzód rozwoju rolnictwa, jak tego wymagają potrzeby naszej ekonomiki, jak tego wymaga realizacja podstawowego prawa socjalizmu — zaspokajania stale wzrastających potrzeb mas pracujących. Dopiero na bazie olbrzymich osiągnięć w rozwoju przemysłu ciężkiego stał się realnym plan wielkiego rozwoju rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselLubienskiKonstanty">Jak wielkie są te osiągnięcia, to może my sami nie zdajemy sobie sprawy. Osiągnięcia te budzą zdumienie u wszystkich obcokrajowców, którzy zwiedzają nasz kraj. Oczywiście temu zdumieniu u naszych przyjaciół towarzyszy uczucie radości, u naszych wrogów towarzyszy uczucie wściekłości.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselLubienskiKonstanty">Jako bezpartyjny chcę tutaj podkreślić, że masy bezpartyjne wyrażają Partii najwyższe uznanie za kierownictwo naszym życiem gospodarczym, które już doprowadziło do takiego rozwoju gospodarczego, o jakim przed wojną trudno było marzyć. Masy bezpartyjne wyrażają Partii najwyższe uznanie za postawienie nowych zadań gospodarczych, zadań, które zabezpieczą wykonanie Planu 6-letniego, które umocnią suwerenność i niepodległość naszej ludowej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselLubienskiKonstanty">Dlatego też nie waham się stwierdzić, że realizacja tych zadań znajduje oparcie nie tylko w bazie materialnej, ale w całym społeczeństwie, w całym narodzie. Toteż cały naród podejmie te nowe zadania z takim samym entuzjazmem, z jakim podejmował dotychczasowe zadania — i zadania te realizował.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. krakowskiego Olga Zwierzyna.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselZwierzynaOlga">Wysoki Sejmie! Wykonanie słusznych zadań postawionych na IX Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w tezach przedzjazdowych dotyczących rozwoju rolnictwa, wytycznych Plenum Naczelnego Komitetu Wykonawczego Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, oraz zawartych w referacie Wiceprezesa Rady Ministrów Nowaka — w rejonie górskim woj. krakowskiego wymaga zasadniczych zmian w dotychczasowych sposobach gospodarki i świadomego wysiłku ze strony szerokich mas chłopskich, gospodarujących tak indywidualnie jak i zespołowo.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselZwierzynaOlga">Południowa część woj. krakowskiego to tereny górskie i podgórskie. Warunki przyrodnicze nie sprzyjają tu uprawie zbóż, zwłaszcza ozimych. Gleby na ogół są płytkie, przede wszystkim na zboczach. Klimat jest ostry i obfituje w dużą ilość opadów, co sprzyja odroślowi traw.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselZwierzynaOlga">Rozwinięta turystyka i lecznictwo klimatyczne na tych terenach oraz rozwijający się nowy socjalistyczny przemysł stwarzają duże zapotrzebowanie na świeże produkty zwierzęce, a przede wszystkim nabiał, oraz na świeże warzywa i owoce.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselZwierzynaOlga">Warunki przyrodnicze i ekonomiczne tego rejonu narzucają zatem jako główny kierunek produkcji rolnej — hodowlę zwierząt.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselZwierzynaOlga">Największy błąd pozostały po gospodarce kapitalistycznej w górach to uprawa zbóż — zwłaszcza ozimych — zbyt wysoko i na zboczach, co powoduje stałe wypłukiwanie i tak płytkiej warstwy gleby. Niskie plony ziarna i słomy nie równoważą związanych z tym dużych nakładów pracy i środków.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselZwierzynaOlga">Stan pogłowia bydła w górskich powiatach naszego województwa jest niezły pod względem ilości sztuk. Bo na przykład w powiecie żywieckim na 100 ha użytków rolnych znajduje się około 87 sztuk bydła. Jest to najwyższa obsada w województwie, a nawet w kraju.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselZwierzynaOlga">Poza bydłem ważny odcinek gospodarki hodowlanej w górach stanowią owce. Najwięcej owiec chowają w powiecie nowotarskim, bo przeszło 50 sztuk na 100 ha użytków rolnych.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselZwierzynaOlga">Trzody chlewnej jest w tym rejonie stosunkowo mało, bo około 20 sztuk na 100 ha użytków rolnych.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselZwierzynaOlga">Jakość, a zatem i wydajność pogłowia zwierząt jest jednakże bardzo niska. Przeciętna wydajność mleka od krowy wynosi zaledwie 1000-1200 litrów mleka rocznie. Wydajność wełny z owcy wynosi od 1 do P/2 kilograma.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselZwierzynaOlga">Główna przyczyna niskiej wydajności bydła i owiec w górach to słaba baza paszowa — tak w okresie zimowym jak i letnim.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselZwierzynaOlga">Górskie pastwiska, a zwłaszcza hale w ilości około 25.000 ha są zaniedbane, szczególnie w pow. żywieckim. Gospodarka jest tak zacofana jak przed stu laty.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselZwierzynaOlga">Łąki, zwłaszcza oddalone od osiedli, są nie pielęgnowane i nie nawożone. Nic dziwnego, że pomimo dobrych warunków klimatycznych plony siana są niskie, bo wynoszą zaledwie około 20 q z ha, podczas gdy na tym samym terenie z pielęgnowanych i nawożonych łąk otrzymuje się około 40 q z ha. Duże obszary łąk są podmokłe, a siano z nich jest niskiej jakości — kwaśne, o małej zawartości białka.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselZwierzynaOlga">Powszechnym błędem, wynikającym z chęci uzyskania większej ilości siana, są późne sianokosy, które obniżają jego wartość. Koniczyny siane są na ogół bez domieszki traw i tylko na jednoroczne użytkowanie.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselZwierzynaOlga">Występuje na tych terenach uzasadniony, dotkliwy brak słomy na paszę i ściółkę.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselZwierzynaOlga">W żywieniu zimowym brak pasz soczystych powoduje niską produkcję mleka, nawet w latach obfitujących w siano.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselZwierzynaOlga">Poza najważniejszą przyczyną, jaką jest skąpa baza paszowa, hamująca rozwój hodowli, w naszym rejonie występuje cały szereg innych przyczyn, jak:</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselZwierzynaOlga">nieodpowiednie pomieszczenia dla inwentarza, często zbyt ciasne i źle utrzymane;</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselZwierzynaOlga">brak pielęgnacji zwierząt, a zwłaszcza zły wychów młodzieży;</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselZwierzynaOlga">brak odpowiedniej ilości dobrych rozpłodników;</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselZwierzynaOlga">częste wypadki chorób takich, jak jałowość, robaczyca i inne;</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselZwierzynaOlga">za mała wciąż jeszcze opieka służby rolnej i weterynaryjnej;</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselZwierzynaOlga">zbyt słabe powiązanie świata nauki z rolnikami praktykami i mała pomoc w zakresie wypracowania nowych metod rozwoju hodowli dostosowanych do miejscowych możliwości i warunków.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselZwierzynaOlga">Pomimo tych trudności i braków w gospodarce górskiej mamy szereg przykładów dobrego, umiejętnego gospodarowania wśród indywidualnych chłopów. Na przykład ob. Jarząbek Aniela w gromadzie Bańska, gmina Szaflary, powiat Nowy Targ na obszarze 4 ha 73 ary, w tym 2 ha 60 arów ziemi ornej, dzięki należytej pielęgnacji i nawożeniu użytków zielonych uzyskuje przeszło 40 q siana z hektara łąki i utrzymuje: 4 krowy, 1 jałówkę, 1 buhaja, 1 klacz, 11 owiec, 3 sztuki trzody chlewnej i kilkadziesiąt sztuk drobiu. Krowy jej o przeciętnej wydajności rocznie około 3000 litrów mleka o 4% tłuszczu zapisane są do księgi głównej, a klacz jest zarejestrowana jako hodowlana. Obywatelka Jarząbek wywiązuje się z obowiązków wobec państwa w 100% i przedterminowo. Osiągnięcia te uzyskuje dzięki właściwemu wykorzystywaniu wszystkich rezerw, samokształceniu i doradztwu fachowców gospodarki górskiej.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselZwierzynaOlga">Ten przytoczony przykład świadczy o możliwościach i wielkich rezerwach tkwiących w gospodarstwie rejonu górskiego.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselZwierzynaOlga">Celem podniesienia jakości i wydajności pogłowia zwierzęcego musimy przede wszystkim należycie zagospodarować trwale użytki zielone dla zapewnienia wysokiej produktywności łąk i pastwisk.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselZwierzynaOlga">W związku ze zwiększonymi inwestycjami, jakie nasze Państwo Ludowe w zrozumieniu potrzeb na ten cel przeznacza, rozwiniemy inicjatywę przeprowadzania sposobem gospodarskim melioracji w formie czynów melioracyjnych i zobowiązań podejmowanych przez poszczególne gromady.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselZwierzynaOlga">Musimy należycie pielęgnować pastwiska, wprowadzać urządzenia kwaterowe na pastwiskach gromadzkich w formie zespołowego zagospodarowania, wykorzystując pobierane opłaty za wypas — na zagospodarowanie i uprawianie.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselZwierzynaOlga">Musimy należycie pielęgnować łąki i stosować podsiewy.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselZwierzynaOlga">Musimy racjonalnie stosować nawozy organiczne i mineralne, a w szczególności komposty, torf i gnojówkę.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#PoselZwierzynaOlga">Musimy należycie koszarować hale, wykorzystując doświadczenia przeprowadzone przez Zespół Gospodarki Górskiej w Jaworkach powiatu Nowy Targ i Lipowej powiatu Żywiec.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#PoselZwierzynaOlga">Musimy wprowadzać powszechnie terminowy sprzęt i należyte suszenie siana na bazie współzawodnictwa między gospodarstwami i gromadami.</u> + <u xml:id="u-17.31" who="#PoselZwierzynaOlga">Dla zapobieżenia występującemu na stokach górskich wypłukiwaniu gleby należy wprowadzać w szerokim zakresie trwałe użytki zielone — kosztem nieopłacalnych upraw, zwłaszcza kłosowych.</u> + <u xml:id="u-17.32" who="#PoselZwierzynaOlga">Na terenach równych — odpowiednich dla orki trzeba zwiększyć powierzchnie upraw pastewnych, jak mieszanki motylkowe z trawami, koniczyny z trawami, wykorzystując je przez dwuletnie użytkowanie, zwiększyć okopowe, a tam, gdzie pozwalają warunki klimatyczne, upowszechnić uprawy międzyplonów i poplonów. Trzeba rozwinąć i wykorzystać wszystkie możliwości i rezerwy w produkcji nasion zarówno na swych indywidualnych jak i społecznych gospodarstwach.</u> + <u xml:id="u-17.33" who="#PoselZwierzynaOlga">Trzeba także upowszechnić konserwację pasz przez zakiszanie w silosach (gdzie można — w glinobitych) w celu powiększenia ilości pasz soczystych, bogatych w białko, na okres zimowy. Do zakiszania używać należy poza roślinami silosowymi i odpadkami — trawy, zwłaszcza z drugiego pokosu w okresie niepogody.</u> + <u xml:id="u-17.34" who="#PoselZwierzynaOlga">Dla umożliwienia poszerzenia bazy paszowej trzeba zwiększyć produkcję nawozów organicznych oraz zabezpieczyć ich racjonalne przechowywanie i użycie. Wobec braku ściółki, stale występującego w naszym rejonie, trzeba uruchomić na szeroką skalę przygotowanie torfu ściółkowego, wykorzystując obfite pokłady torfu koło Czarnego Dunajca w powiecie nowotarskim. Stosowane sprowadzanie torfu ściółkowego aż z Pomorza jest wysoce nieekonomiczne.</u> + <u xml:id="u-17.35" who="#PoselZwierzynaOlga">Dotychczasowe przeważne stosowanie ściółki z lasów szpilkowych i trocin było złem koniecznym, z którym musimy skończyć.</u> + <u xml:id="u-17.36" who="#PoselZwierzynaOlga">Upowszechnimy zakładanie kup kompostowych oraz musimy doprowadzić systemem gospodarczym do należytego stanu gnojowanie, zbiorniki na gnojówkę i gnojownice.</u> + <u xml:id="u-17.37" who="#PoselZwierzynaOlga">Trzeba upowszechnić racjonalne stosowanie nawozów sztucznych i wapnowanie. Muszę zaznaczyć, że dotychczasowe przydziały nawozów sztucznych i wapna były dla zaopatrzenia obszaru użytków zielonych nie wystarczające.</u> + <u xml:id="u-17.38" who="#PoselZwierzynaOlga">Musimy doprowadzić pomieszczenia dla inwentarza sposobem gospodarskim do stanu odpowiadającego potrzebom należytej pielęgnacji zwierząt.</u> + <u xml:id="u-17.39" who="#PoselZwierzynaOlga">Należy upowszechnić racjonalny wychów młodzieży przez danie jej możności przebywania na świeżym powietrzu i zażywania ruchu, w związku z czym w miarę możności należy urządzać okólniki i wybiegi.</u> + <u xml:id="u-17.40" who="#PoselZwierzynaOlga">Dla zabezpieczenia odpowiedniej ilości i jakości materiału zarodowego w poszczególnych gatunkach zwierząt musimy otoczyć specjalną opieką istniejące w terenie gniazda hodowlane przez zapewnienie im kontroli użytkowości i doradztwa weterynaryjnego.</u> + <u xml:id="u-17.41" who="#PoselZwierzynaOlga">Trzeba wzmóc opiekę nad istniejącymi stacjami kopulacyjnymi oraz powiększyć ich sieć stosownie do potrzeb terenu, biorąc pod uwagę ilość sztuk na rozpłodnika i odległość od stacji kopulacyjnych.</u> + <u xml:id="u-17.42" who="#PoselZwierzynaOlga">Należy powiększyć możliwości i szeroko propagować kontraktacje materiału hodowlanego, tak żeńskiego jak i męskiego. W szczególności trzeba zaopatrzyć spółdzielnie produkcyjne W odpowiedni materiał wyjściowy dla rozwijania produkcji pogłowia hodowlanego. Z terenów zasilonych materiałem hodowlanym należy poczynić przerzuty w tereny o słabym materiale.</u> + <u xml:id="u-17.43" who="#PoselZwierzynaOlga">Winniśmy przeprowadzić na szeroką skalę walkę z chorobami, zwłaszcza z jałowością, robaczycą i gruźlicą, wzmóc zabezpieczenie przed chorobami i w związku z tym przeszkolić gromadzkich przodowników weterynaryjnych.</u> + <u xml:id="u-17.44" who="#PoselZwierzynaOlga">W celu umożliwienia zwiększenia bazy paszowej i podniesienia wydajności zwierząt stawiamy przed nauką rolniczą społeczne zamówienie na opracowanie takich zagadnień, jak rośliny, zwłaszcza pastewne, o krótkim okresie wegetacyjnym, płodozmiany, zabiegi agrotechniczne i zootechniczne dostosowane do terenów górskich, metody żywienia, sposoby konserwacji i przygotowania pasz.</u> + <u xml:id="u-17.45" who="#PoselZwierzynaOlga">Trzeba powiedzieć, że dotychczas w rejonie górskim naszego województwa nie ma zakładu czy instytutu hodowli i aklimatyzacji roślin, który by na szerszą skalę rozpoczął pracę nad roślinami tego rejonu. Uruchomienie takiej placówki to jedna z najpilniejszych potrzeb naszego terenu.</u> + <u xml:id="u-17.46" who="#PoselZwierzynaOlga">W celu realizacji powyższych zadań rozwiniemy powszechne szkolenie i samokształcenie rolnicze wśród członków spółdzielni produkcyjnych i indywidualnych chłopów — w ramach upowszechnienia wiedzy rolniczej, wykorzystując osiągnięcia przodujących chłopów. Trzeba też doszkalać aparat służby rolnej i weterynaryjnej, aby mógł skutecznie przeprowadzać doradztwo w rejonie górskim, otoczyć Opieką fachową kółka miczurinowskie, specjalnie przez naukowców oraz przez aparat służby rolnej i weterynaryjnej. W tej pracy należy powiązać się ściśle z ogniwami ZSCh.</u> + <u xml:id="u-17.47" who="#PoselZwierzynaOlga">Wykonanie postawionych zadań wymaga szerokiej mobilizacji chłopów pracujących, i kobiet wiejskich poprzez indywidualne i zespołowe zobowiązania na bazie rozwijania socjalistycznego współzawodnictwa pracy w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-17.48" who="#PoselZwierzynaOlga">Równocześnie należy uaktywnić działalność wydziałów rolnych wojewódzkich rad narodowych, które winny zwalczać własny konserwatyzm, zwalczyć niewiarę w ogromne możliwości podniesienia na wyższy poziom produkcji rolniczej i hodowlanej indywidualnych gospodarstw rolnych i uwierzyć w twórczą inicjatywę mas chłopskich.</u> + <u xml:id="u-17.49" who="#PoselZwierzynaOlga">Jedną z najodpowiedniejszych form pracy kobiet w zakresie podnoszenia hodowli — jak już wykazała praktyka na naszym terenie — jest upowszechnienie konkursu hodowlanego U nas w powiecie żywieckim w 1953 r. w konkursie hodowlanym brało udział 1.018 kobiet, co w znacznym stopniu przyczyniło się do podniesienia hodowli bydła, trzody i drobiu, tak pod względem ilości pogłowia, jak również podniesienia jego wydajności. W pracy nad konkursem hodowlanym winien więcej niż dotychczas pomagać aparat służby rolnej oraz instytucje i organizacje działające na wsi.</u> + <u xml:id="u-17.50" who="#PoselZwierzynaOlga">Wskazane byłoby zastanowić się nad możliwością rozszerzenia stosowania zamienników w obowiązkowych dostawach zboża, specjalnie dla terenów górskich w postaci produktów hodowlanych.</u> + <u xml:id="u-17.51" who="#PoselZwierzynaOlga">Aparat skupu, zwłaszcza mleka, musimy oczyścić z elementów nieodpowiednich, a komitety dostawców uaktywnić przez wprowadzenie przodujących chłopek i chłopów oraz przeszkolić aparat skupu i komitety dostawców.</u> + <u xml:id="u-17.52" who="#PoselZwierzynaOlga">Wielkie są możliwości podniesienia gospodarki chłopów indywidualnych na terenach górskich i podgórskich. Oczywiście w spółdzielniach te możliwości byłyby jeszcze większe, ale myliłby się ten, kto by powiedział, że nie ma sposobu podniesienia i tych małych gospodarstw indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-17.53" who="#PoselZwierzynaOlga">Jest takich sposobów dużo, tym więcej przy wielkiej pomocy, jaką daje władza ludowa chłopom pracującym. Musimy tę pomoc we właściwy sposób zrealizować i wykorzystać do rozwijania powszechnej inicjatywy w kierunku wydobycia wszystkich rezerw istniejących na wsi dla podniesienia produkcji rolnej na wszystkich jej odcinkach.</u> + <u xml:id="u-17.54" who="#PoselZwierzynaOlga">Jestem przekonana, że postawione zadania zostaną w pełni wykonane przez chłopów pracujących naszych górskich terenów — bo świadomość naszych chłopów, ich wiara w słuszność sprawy i przywiązanie do władzy ludowej coraz bardziej rośnie i umacnia się. Wykonanie tych zadań będzie mocnym ciosem dla wrogów klasowych i podżegaczy wojennych, a nam zapewni dobrobyt, kulturę i szeroką jasną drogę w przyszłość.</u> + <u xml:id="u-17.55" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. opolskiego Roman Nowak.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselNowakRoman">Wysoki Sejmie! Omawianą dziś uchwałę Rady Ministrów w sprawie zapewnienia niezbędnych środków dla wzrostu hodowli zwierząt gospodarskich i rozwoju bazy paszowej przyjmą masy ludowe jako jeszcze jeden dowód — po uchwale Rządu w sprawie obniżki cen — że Partia i władza ludowa nie rzucają słów na wiatr.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselNowakRoman">Uchwały IX Plenum KC PZPR przyjęli chłopi pracujący, indywidualni i spółdzielcy, z dużym zadowoleniem i zrozumieniem. Znalazło to swój wyraz w szeroko podejmowanych zobowiązaniach dla uczczenia II Zjazdu naszej Partii.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselNowakRoman">Uchwała, którą przedłożył Rząd, zacieśni jeszcze mocniej sojusz robotniczo-chłopski.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselNowakRoman">Sojusz klasy robotniczej i chłopstwa zrodził się ze wspólnej walki z kapitalizmem, przynoszącym nędzę i ruinę zarówno robotnikom jak i chłopom. Kierowniczą rolę w tym sojuszu odgrywa klasa robotnicza, z jej Partią na czele. Pod przewodem klasy robotniczej chłopstwo pracujące wydarło ziemię obszarnikom i obaliło raz na zawsze szlacheckie panowanie na wsi. Jednak najważniejszą zdobyczą sojuszu robotniczo-chłopskiego jest Państwo Ludowe, które trwale zabezpiecza zdobycze pracującego chłopstwa i gwarantuje stały wzrost jego dobrobytu. Nieustanny — bez kryzysów ekonomicznych — rozwój całej naszej gospodarki narodowej daje chłopstwu pracującemu trwały zbyt na produkty rolne i umożliwia mu coraz szersze zaspokajanie jego zapotrzebowania na artykuły przemysłowe.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselNowakRoman">W okresie niewoli przemysł Opolszczyzny nie miał większego znaczenia dla rolnictwa, ponieważ ziemie okupowane sztucznie ograniczone były do roli zaplecza rolniczego. Obecnie chłopi widzą w potężnie rozwijającym się przemyśle bazę dla dalszego nieograniczonego rozwoju swej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselNowakRoman">POM-y i GOM-y woj. opolskiego dysponują obecnie dużą ilością maszyn rolniczych. 938 traktorów, 1.283 młocarń, 1.287 snopowiązałek, 1.665 siewników i wiele innego sprzętu rolniczego udostępnia państwo chłopom Opolszczyzny poprzez państwowe i gminne ośrodki maszynowe, uwalniając ich w ten sposób od kułackiego wyzysku i umożliwiając lepszą uprawę ziemi.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselNowakRoman">Szeroka fala zobowiązań przedzjazdowych pozwoliła robotnikom Opolszczyzny, w zrozumieniu spójni gospodarczej między miastem a wsią, wyprodukować dodatkowe tony stali, cementu, miliony sztuk cegieł, tysiące metrów materiałów włókienniczych i dziewiarskich.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselNowakRoman">Załoga Zakładów Przemysłu Azotowego w Kędzierzynie w dniu 16 grudnia 1933 r. uruchomiła nowy dział produkcji amoniaku, realizuje w dalszym ciągu ambitne zobowiązanie uruchomienia produkcji nawozów sztucznych w dniu 15 stycznia 1954 r., aby powitać Zjazd Partii pierwszym transportem nawozów sztucznych dla wsi. W 1954 r. dzięki uruchomieniu nowych działów produkcji w Kędzierzynie nasza produkcja roczna nawozów azotowych w porównaniu z rokiem 1953 podwoi się.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselNowakRoman">Cementownie opolskie przekazały ostatnio kilkadziesiąt tysięcy ton cementu do sprzedaży indywidualnym chłopom, przemysł ceramiki budowlanej dostarczył miliony sztuk cegieł, zakłady przemysłu wapienniczego tysiące ton wapna.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselNowakRoman">Fabryka porcelitu w Tułowicach wyprodukowała ponad plan tysiące sztuk talerzy, filiżanek i innych artykułów gospodarstwa domowego, w znacznej ilości przeznaczonych dla wsi. Z inicjatywy robotników w zakładach przemysłu kluczowego, jak np. w fabryce urządzeń technicznych w Raciborzu, w warsztatach koksochemicznych w Zdzieszowicach uruchomiono produkcję nowych asortymentów z odpadów, jak: szpadle, szufle, łopaty, zawiasy do okien, blachy kuchenne, ruszty i szereg. innych artykułów dla gospodarki wiejskiej i użytku domowego.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselNowakRoman">Fabryka maszyn rolniczych — „Pionier” w Strzelcach, fabryka siewników w Brzegu dadzą większą ilość maszyn ponad plan. Fabryka narzędzi rolniczych w Osowcu wyprodukowała już tysiące narzędzi rolniczych, jak łopaty, widły itp.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselNowakRoman">Polityka Państwa Ludowego, mająca na celu pomoc pracującemu chłopstwu i ograniczenie wyzysku kułackiego, spotyka się z pełnym poparciem chłopów Opolszczyzny. Na niepowodzenie są skazane nadzieje odwetowców bońskich i ich kułackich popleczników na oderwanie chłopa od jego Ludowego Państwa. Świadczy o tym choćby fakt, że 95% chłopów w woj. opolskim już w 100% wywiązało się z obowiązkowych dostaw zboża.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselNowakRoman">O zacieśniającej się spójni gospodarczej między miastem i wsią świadczy także fakt, że roczny plan skupu żywca wykonało woj. opolskie do dnia 15 grudnia 1953 r. w 100,9%. Plan kontraktacji trzody chlewnej na rok 1953 wykonaliśmy w 160%. W dziedzinie skupu mleka osiągnęliśmy 83,8% planu rocznego.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselNowakRoman">Poważne osiągnięcie, jakim jest pomyślna realizacja skupu zboża, mięsa i mleka, nie jest przypadkowe, ale wynika z patriotycznej postawy pracującego chłopstwa oraz z sukcesów, jakie dzięki pomocy państwa odnieśli chłopi Opolszczyzny w dziedzinie produkcji rolnej. I tak np. przeciętny plon zboża z hektara wynosił w bieżącym roku około 15 q. W hodowli zaś mamy następujące wyniki: w gospodarstwach rolnych wsi opolskiej w przeliczeniu na 100 ha użytków rolnych mamy w bieżącym roku bydła 44,8 sztuk, w tym krów 28,9 sztuk, trzody chlewnej 67,4 sztuk, owiec 10,2 sztuk.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselNowakRoman">Aczkolwiek wskaźniki te są wyższe od przeciętnych w kraju, nie mogą zadowolić Opolszczyzny, bo po pierwsze warunki glebowe i klimatyczne sprzyjają hodowli i wymagają znacznie wyższego nasilenia w tej dziedzinie, a po drugie wskutek rozbudowującego się dzięki trosce Partii i Rządu przemysłu na Opolszczyźnie rosną z dnia na dzień wymagania bytowe robotników.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselNowakRoman">O ile we wzroście pogłowia trzody chlewnej i owiec uzyskaliśmy poważne — aczkolwiek jeszcze niedostateczne — wyniki, to w produkcji bydła mamy-poważne niedociągnięcia i zaniedbania.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselNowakRoman">Na przykład: średnia przeciętna udoju mleka od jednej krowy wynosi w PGR-ach 2.490 litrów, a można by osiągnąć przy wykorzystaniu rezerw paszowych i polepszeniu zdrowotności około 2.800 litrów. W gospodarce chłopskiej przy tych samych warunkach uzyskujemy średnio 1.950 litrów od jednej krowy, a cyfra ta mogłaby być znacznie wyższa, gdyby stworzono dostateczną bazę paszową i doprowadzono do racjonalnego żywienia zwierząt.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselNowakRoman">Jedną z poważnych przyczyn niskiej produkcji mleka jest fakt, że duża ilość krów choruje. Winę za ten stan rzeczy ponosi w dużym stopniu zła opieka zootechniczna i weterynaryjna. Weterynarze nie odwiedzają systematycznie gromad, spółdzielni produkcyjnych i PGR-ów w celach profilaktycznych, ale przyjeżdżają kiedy bydło już choruje. Duży procent kadr zootechnicznych posiada jeszcze mało doświadczenia i nie potrafi przekonać rolnika o celowości stosowania zabiegów zootechnicznych. Za słabo rozwinięta jest wiedza rolnicza, upowszechniająca nowoczesne metody na odcinku hodowli, produkcji mleka itp. Za mało jest również literatury fachowej. Ministerstwo Rolnictwa niedostatecznie opiekuje się pracą weterynarzy i zootechników. Kadry te są również niewłaściwie rozstawione.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselNowakRoman">Poważne braki w dziedzinie hodowli trzody chlewnej notujemy w PGR-ach i spółdzielniach produkcyjnych. Nieprzestrzeganie norm paszowych, brak legowisk w chlewach i wybiegów dla świń powoduje, że świnie chorują i karłowacieją, co przedłuża ich wegetację i powoduje ogromne straty pasz treściwych.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselNowakRoman">Ale zasadniczym problemem dla podniesienia hodowli jest sprawa bazy paszowej.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselNowakRoman">Wśród niektórych specjalistów panuje pogląd, że zwiększenie bazy paszowej to tylko więcej hektarów obsianych roślinami pastewnymi. Zapominają oni często o racjonalnym wykorzystaniu łąk i pastwisk, o stosowaniu poplonów i przedplonów. Podwyższenie ilościowe i jakościowe karmy dla inwentarza to przede wszystkim kwestia użytków zielonych, a na Opolszczyźnie szczególnie wszelkiego rodzaju mieszanek ozimych z inkarnatką, których powinniśmy uprawiać nie mniej jak 20 arów na każdą krowę.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselNowakRoman">Zbiory siana w 1953 r. w woj. opolskim są wprawdzie wyższe o 3 q z hektara niż w roku ubiegłym, jednak nie mogą one nas zupełnie zadowolić. Gospodarka łąkami jest jeszcze u nas w poważnym stopniu zaniedbana. Wojewódzki Zarząd Wodno-Melioracyjny nie dba o należytą uprawę łąk. Nie są należycie wykorzystane takie rezerwy, jak na przykład zbiory siana z rowów przydrożnych, które mogą nam dać dodatkowo około 1.000 ton siana rocznie.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselNowakRoman">Poważne wyniki może dać szersza niż dotąd uprawa lucerny, popularnie nazywanej wśród chłopów Opolszczyzny — „królową pasz”. Utarło się przekonanie, że lucernę można uprawiać tylko na dobrych glebach, a tymczasem przodujący chłopi powiatów o słabych glebach, jak Olesno, Kluczbork, mają bardzo dobre wyniki. Województwo nasze nie ma jednak warunków do produkcji nasion tej rośliny, dlatego Ministerstwo Rolnictwa winno wzmóc produkcję nasion lucerny w województwach mających odpowiednie do tego warunki klimatyczne.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselNowakRoman">Podobnie zaniedbana była sprawa kiszonek. Dopiero rok 1953 przyniósł przełom na tym odcinku — zarówno chłopi indywidualni jak i spółdzielcy oraz administracja PGR zrozumieli, że nie ma mleka bez kiszonek, że nie ma przyrostu mięsa bez kiszonek. Dlatego też zakisiliśmy około 320.000 ton w gospodarstwach indywidualnych i spółdzielniach produkcyjnych oraz około 40.000 ton w PGR-ach, co w porównaniu z rokiem 1952 stanowi dwukrotny wzrost produkcji kiszonek.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselNowakRoman">Poważne straty w plonach, uszczuplające bazę paszową, ponosimy na skutek zniszczeń dokonanych przez zwierzynę leśną. Szkody wyrządzone przez zwierzęta leśne w 1951 r. dokonane były na obszarze 1.892 ha, zaś w 1952 r. na obszarze 2.590 ha. Jak widać z powyższych cyfr, szkody wzrastają z roku na rok. Typowym przykładem jest powiat Opole, który ponosi straty rokrocznie. W tym roku straty w zbożu były oszacowane na 1.300 ton, co stanowi 15% obowiązkowych dostaw tego powiatu, w ziemniakach na około 16.000 ton, tj. 10% ogólnych zbiorów tego powiatu.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselNowakRoman">Ministerstwo Leśnictwa nie stara się o zmniejszenie tych strat poprzez dożywianie zwierzyny w lesie i odpowiednie ogrodzenie lasów. Jest to poważny problem, którym Ministerstwo Leśnictwa winno się zająć energiczniej niż dotąd.</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#PoselNowakRoman">Przeszkodą utrudniającą rozwój hodowli w wielu gospodarstwach indywidualnych i spółdzielniach produkcyjnych naszego województwa jest brak odpowiednich pomieszczeń dla inwentarza, zwłaszcza w gromadach, które zostały silnie zniszczone w czasie działań wojennych. Dlatego należało by zwiększyć przydziały materiałów budowlanych dla wsi oraz kredyty inwestycyjne.</u> + <u xml:id="u-19.27" who="#PoselNowakRoman">Wysoki Sejmie! Uchwała, przedłożona Sejmowi do zatwierdzenia, w sprawie zapewnienia niezbędnych środków dla wzrostu hodowli zwierząt gospodarskich i rozwoju bazy paszowej zawiera w sobie najważniejsze wskazania zmierzające do usunięcia tych trudności, o jakich wspomniałem.</u> + <u xml:id="u-19.28" who="#PoselNowakRoman">Uchwała ta jeszcze bardziej umocni przekonanie chłopów pracujących, że ich byt materialny, rozwój ich gospodarstw oraz spółdzielni produkcyjnych jest największą troską Rządu ludowego.</u> + <u xml:id="u-19.29" who="#PoselNowakRoman">Państwo mobilizuje z myślą o dobrobycie ludności wszystkie środki, jakimi rozporządza, i oddaje je w ręce chłopów. Teraz zależy wszystko od tego, w jakiej mierze chłopi pracujący potrafią skorzystać z ulg, jakie dostają, oraz z pomocy i ze wskazań Rządu, by zrealizować tę uchwałę dla dobra chłopów i całego narodu.</u> + <u xml:id="u-19.30" who="#PoselNowakRoman">Fakty wskazują, że znaczne podniesienie produkcji rolnej, a w szczególności rozwój hodowli, zależy przede wszystkim od umiejętności gospodarowania chłopa, od tego, w jakiej mierze stosuje on nowoczesne zabiegi rolnicze.</u> + <u xml:id="u-19.31" who="#PoselNowakRoman">Porównajmy np. dwa powiaty naszego województwa: Racibórz i Brzeg. Racibórz osiągnął przeciętny zbiór czterech zbóż 18 q z ha, Brzeg zaledwie 12 q. W powiecie raciborskim na 100 ha ziemi chłopskiej mamy powyżej 80 sztuk bydła, a w powiecie Brzeg tylko 50 sztuk bydła. Warunki obiektywne w obu powiatach są podobne, jedyna przyczyna tych ogromnych różnic tkwi w różnej umiejętności gospodarowania chłopów. Dlatego nasze wysiłki muszą być bardziej niż dotychczas skierowane na szerszą niż dotąd propagandę, wiedzy rolniczej, na upowszechnienie doświadczeń przodujących rolników.</u> + <u xml:id="u-19.32" who="#PoselNowakRoman">A jest co upowszechniać!</u> + <u xml:id="u-19.33" who="#PoselNowakRoman">Na przykład ob. Kosteczko, zastępca posła na Sejm z powiatu raciborskiego, gospodarz na 5 ha posiada 3 krowy z dwiema sztukami przychówku, trzodę chlewną i jednego konia. Ob. Wikowski z powiatu Strzelce ma 8 ha, 5 sztuk bydła, 12 sztuk trzody chlewnej, 2 konie.</u> + <u xml:id="u-19.34" who="#PoselNowakRoman">Przodujący chłopi naszego województwa, tak indywidualni jak i spółdzielcy, nie zadowalają się dotychczasowymi osiągnięciami. Uchwały IX Plenum KC wzbudziły w nich twórczy entuzjazm, który wyraża się nie tylko w słowach, ale w zastosowaniu nowych dodatkowych zabiegów agrotechnicznych dla podniesienia wydajności gospodarki.</u> + <u xml:id="u-19.35" who="#PoselNowakRoman">Do takich przodujących chłopów należy m. in. ob. Emil Mludek z gromady Tłustomosty, pow. Głubczyce, gospodarujący na 5,5 ha ziemi II i III klasy, znany w całej gminie Baborów jako dobry rolnik osiągający wysokie plony zbóż i doświadczony hodowca wywiązujący się wzorowo z obowiązków wobec państwa. Posiada on 4 krowy, 1 jałówkę, uprawia 5 arów łąki, 0,5 ha koniczyny, 18 arów lucerny, co zabezpiecza mu pełną paszę dla inwentarza. W związku z II Zjazdem naszej Partii, oceniając swe dotychczasowe wyniki gospodarowania w świetle uchwał IX Plenum KC, zobowiązał się on zwiększyć zbiory zbóż i okopowych, jak np. pszenicy z 30 q do 31 q, ziemniaków z 160 q do 200 q z ha oraz osiągnąć zbiór 300 q buraka z 75 arów — w porównaniu do ostatniego zbioru 245 q z 80 arów zasiewów. Gwarancję osiągnięcia takich wyników widzi w zastosowaniu kwalifikowanych sadzeniaków, we właściwym zastosowaniu nawozów oraz innych nowoczesnych zabiegów agrotechnicznych. Poprzez wykorzystanie możliwości wzrostu produkcji zbóż i zwiększenie areału zasiewów kultur paszowych, jak kukurydzy pastewnej oraz koniczyny, zwiększy on stan hodowli w 1954 r. trzody z 5 do 7 szt., w tym o jedną maciorę, oraz bydła z 4 do 5 szt., podnosząc równocześnie wydajność mleka z 20 do 22 litrów dziennie od każdej krowy.</u> + <u xml:id="u-19.36" who="#PoselNowakRoman">Nie jest to przypadek odosobniony w naszym województwie. Takich przodujących chłopów pracujących, którzy w oparciu o IX Plenum KC zrozumieli co i jak mają robić, aby podnieść wydajność na swych gospodarstwach, mamy dużo więcej, a liczba ich z każdym dniem wzrasta.</u> + <u xml:id="u-19.37" who="#PoselNowakRoman">W oparciu o tezy IX Plenum KC PZPR, w związku z uchwałą Rządu w sprawie zapewnienia niezbędnych środków dla wzrostu hodowli zwierząt gospodarskich, masy chłopskie naszego województwa stawiaj a sobie następujące zadania w dziedzinie podniesienia stanu bazy paszowej:</u> + <u xml:id="u-19.38" who="#PoselNowakRoman">a)zwiększyć zbiór siana o 30.000 ton, to znaczy o 5 q z każdego hektara łąk, b)zwiększyć areał zasiewu poplonów o 5.000 ha oraz podnieść stan kiszonek paszowych o 450.000 ton.</u> + <u xml:id="u-19.39" who="#PoselNowakRoman">c)podnieść zbiór buraków pastewnych o 3 tony z ha.</u> + <u xml:id="u-19.40" who="#PoselNowakRoman">Osiągnięcie zamierzonych wyników wzrostu bazy paszowej oraz wzmożenie w okresie zacisza zimowego pracy w kierunku upowszechnienia zdobyczy wiedzy zootechnicznej i doświadczeni w tej dziedzinie przodujących PGR-ów, spółdzielni produkcyjnych i chłopów indywidualnych stwarza warunki do podniesienia w 1954 r. stanu hodowli pełnowartościowego bydła o 12.000 sztuk i trzody chlewnej o 16.000 sztuk.</u> + <u xml:id="u-19.41" who="#PoselNowakRoman">Wysoki Sejmie! Omówione przeze mnie dotychczasowe wyniki w dziedzinie podniesienia naszego rolnictwa i nakreślone ramowe perspektywy dalszego jego rozwoju są dobitnym wyrazem niewzruszonej siły sojuszu robotniczo-chłopskiego — podstawy wszystkich naszych osiągnięć i zwycięstw.</u> + <u xml:id="u-19.42" who="#PoselNowakRoman">Sojusz robotniczo-chłopski, przodująca w nim rola klasy robotniczej uczy chłopa pracującego myśleć coraz konkretniej, wydobywać z zasobnej ziemi opolskiej coraz więcej zboża i mięsa oraz surowców rolniczych niezbędnych dla naszego przemysłu, pozwala zrozumieć coraz lepiej zadania budownictwa socjalistycznego na wsi i podnosić tym samym na coraz to wyższy poziom warunki materialnego i kulturalnego bytowania mas chłopskich.</u> + <u xml:id="u-19.43" who="#PoselNowakRoman">Uchwały IX Plenum KC PZPR, tezy przedzjazdowe i o doniosłym znaczeniu dla wsi indywidualnej i spółdzielczej uchwały Rządu w sprawie kredytów na zakup krów oraz w sprawie zapewnienia niezbędnych środków dla wzrostu hodowli zwierząt gospodarskich i wzrostu bazy paszowej — stają się podstawowym orężem w walce o wzrost produkcji rolniczej, a zarazem niewątpliwie przyczynią się do uświadomienia i podciągnięcia tej części chłopów pracujących, którzy jeszcze dziś z pewną nieufnością i powątpiewaniem odnoszą się do olbrzymiej pomocy naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-19.44" who="#PoselNowakRoman">Projekt uchwały Rządu przedłożony na dzisiejszej sesji Sejmu pomoże chłopom pracującym Opolszczyzny, wsi gospodarującej indywidualnie i spółdzielniom produkcyjnym do spotęgowania jeszcze bardziej ich wysiłków, aby z honorem wykonać najszlachetniejsze, najbardziej porywające, bo stanowiące główny cel socjalizmu zadanie — zadanie wszechstronnego podniesienia poziomu życiowego ludności pracującej w mieście i na wsi.</u> + <u xml:id="u-19.45" who="#PoselNowakRoman">Wysoki Sejmie! W imieniu zespołu posłów woj. opolskiego stawiam wniosek o powzięcie przez Sejm następującej uchwały:</u> + <u xml:id="u-19.46" who="#PoselNowakRoman">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uznaje za słuszne zamierzone przez Rząd środki w zakresie wzrostu produkcji rolniczej, a w szczególności hodowlanej — przedstawione w przemówieniu Wiceprezesa Rady Ministrów Zenona Nowaka”</u> + <u xml:id="u-19.47" who="#komentarz">(Oklaski</u> + <u xml:id="u-19.48" who="#PoselNowakRoman">.</u> + <u xml:id="u-19.49" who="#komentarz">)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#Marszalek">Poseł Roman Nowak zgłosił przed chwilą projekt uchwały, którą jeszcze raz odczytam:</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uznaje za słuszne zamierzone przez Rząd środki w zakresie wzrostu produkcji rolniczej, a w szczególności hodowlanej — przedstawione w przemówieniu Wiceprezesa Rady Ministrów Zenona Nowaka” Czy kto pragnie zabrać głos w sprawie projektu uchwały?</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#Marszalek">Nikt głosu nie żąda. Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem odczytanej uchwały, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że uchwała w sprawie zamierzonych przez Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej środków w zakresie wzrostu produkcji rolniczej, a w szczególności hodowlanej — została jednomyślnie przez Sejm przyjęta.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych Kancelarii Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#Marszalek">Następne posiedzenie odbędzie się jutro, tj. dnia 19 grudnia o godz. 11.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 16 min. 45.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00008-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00008-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..717d9c0 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00008-01/header.xml @@ -0,0 +1,52 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00008-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>8 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>8 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">8</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1953-12-19</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselApryasFranciszek" role="speaker"> + <persName>Poseł Apryas Franciszek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCzerwinskiMarian" role="speaker"> + <persName>Poseł Czerwiński Marian</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGuminskiWaclaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Gumiński Wacław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKuzniarWladyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Kuźniar Władysław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTeisseyreStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Teisseyre Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWojciechowskiGrzegorz" role="speaker"> + <persName>Poseł Wojciechowski Grzegorz</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00008-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00008-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..cf72305 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00008-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,412 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">8 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 19 grudnia 1953 r.</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 11 min. 5.) (Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski:) Marszałek: Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Protokoły 6 i 7 posiedzeń Sejmu uważam za przyjęte, gdyż nie wniesiono przeciw nim zarzutów.</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Prezydium Sejmu ustaliło porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia, który został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">a)z dnia 24 czerwca 1953 r. o zmianie ustawy z dnia 10 Iipca 1952 r. o obowiązkowych dostawach zbóż (Dz.U. Nr 33, poz. 133), b)z dnia 24 czerwca 1953 r. o zmianie dekretu z dnia 28 sierpnia 1952 r. o obowiązkowych dostawach ziemniaków (Dz.U. Nr 33, poz. 134), c)z dnia 1 grudnia 1953 r. o obowiązkowych dostawach zwierząt rzeźnych (Dz.U. Nr 50, poz. 244), d)z dnia 1 grudnia 1953 r. o obowiązkowych dostawach mleka (Dz.U. Nr 50, poz. 245) — (druk nr 28).</u> + <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">Głos ma sprawozdawca poseł Wacław Schayer.</u> + <u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">Poseł Schayer Wacław: Wysoki Sejmie! Dekrety o obowiązkowych dostawach zboża, ziemniaków, mleka i żywca, o których zatwierdzenie wnosić będę w imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych, stanowią podstawę prawną dla umacniana jednego z najważniejszych ogniw spójni gospodarczej między miastem a wsią, jednego z najważniejszych odcinków braterskiej współpracy chłopów pracujących z klasą robotniczą nad rozwojem całokształtu naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">Znaczenie obowiązujących dostaw jako stałego i podstawowego czynnika naszego systemu gospodarczego polega na tym, aby ten wielki bochen chleba, jakim jest nasz dochód narodowy, był sprawiedliwie dzielony, aby ten bochen stawał się z roku na rok coraz to większy.</u> + <u xml:id="u-1.11" who="#komentarz">To znaczenie obowiązkowych dostaw — sprawdzone w ciągu paru lat, które upłynęły od czasu ich wprowadzenia — występuje ze szczególną wyrazistością w świetle tez przedzjazdowych, uchwalonych przez IX Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, oraz w świetle przedstawionych wczoraj Sejmowi postanowień i dalszych zamierzeń Rządu, opartych na tezach przedzjazdowych i przewidujących zastosowanie szeregu skutecznych środków dla osiągnięcia szybkiego i nieustannego wzrostu produkcji rolnej w indywidualnych gospodarstwach chłopskich, spółdzielniach produkcyjnych i PGR-ach. Wiele z tych środków dotyczy bezpośrednio albo pośrednio obowiązkowych dostaw; wiele z nich w oparciu o rozpatrywane przez nas dekrety już zaczęło działać.</u> + <u xml:id="u-1.12" who="#komentarz">Dekrety o obowiązkowych dostawach, przedłożone Wysokiemu Sejmowi do zatwierdzenia, służyć będą skutecznie sprawie realizacji tego wielkiego programu rozwoju rolnictwa, który wysunięty został przez IX Plenum. Te dekrety i oparte na nich przepisy wykonawcze to jeszcze jeden dowód, że słowo Partii pociąga za sobą natychmiast czyny. To jeszcze jeden dowód, że w działalności Partii i Rządu istnieje absolutna zgodność słów i czynów — programu i działania.</u> + <u xml:id="u-1.13" who="#komentarz">W związku z dekretem o zmianie ustawy z dnia 10 Iipca 1952 r. o obowiązkowych dostawach zbóż oraz z nowymi dekretami o obowiązkowych dostawach zwierząt rzeźnych i mleka — chciałbym zwrócić uwagę na niektóre zagadnienia dotyczące obowiązkowych dostaw, szczególnie doniosłe dla sprawy dalszego umocnienia sojuszu robotniczo-chłopskiego, dalszego rozwijania całokształtu naszej gospodarki narodowej i podnoszenia stopy życiowej ludzi pracy miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-1.14" who="#komentarz">Rząd zapewnił rolnictwu na rok 1954 olbrzymią ilość pasz treściwych, wynoszącą trzy ćwierci miliona ton, to jest o 45% więcej niż w 1953 r. Należy stwierdzić, że możliwość dostarczenia rolnictwu tak wielkich zasobów pasz treściwych jest jak najściślej związana z wykonaniem obowiązkowych dostaw zboża.</u> + <u xml:id="u-1.15" who="#komentarz">Tezy przedzjazdowa i oparte na nich decyzje Rządu przynoszą olbrzymią i wszechstronną pomoc dla rozwoju hodowli, a jednocześnie dekrety o obowiązkowych dostawach zwierząt rzeźnych i mleka rozszerzają system zwolnień i obniżeń wymiaru dostaw, a ponadto wprowadzają szeroko rozwinięty system premii, ulg dla poparcia wszelkich poczynań mało i średniorolnych chłopów, którzy przystąpią do rozwijania hodowli w swoich gospodarstwach. Jednocześnie Rząd znacznie zwiększa rozmiary kontraktacji bydła i trzody chlewnej, co pociąga za sobą rozszerzenie rozmiarów zaopatrzenia gospodarstw chłopskich w pasze z zasobów państwowych.</u> + <u xml:id="u-1.16" who="#komentarz">Setki tysięcy gospodarstw mało i średniorolnych chłopów będą mogły obecnie dostarczać więcej żywca w ramach kontraktacji i więcej mleka, w ramach ponadobowiązkowych dostaw. Uzyskana za te dostawy dodatkowa pasza pozwoli tym gospodarstwom rozwinąć swoją hodowlę, zarówno pod względem ilości pogłowia jak i użytkowości.</u> + <u xml:id="u-1.17" who="#komentarz">W gminie Nekla pow. średzkiego, woj. poznańskiego, magazyn paszowy znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie punktu skupu. Trzeba było widzieć, jak całymi tygodniami chłopi małorolni, przywożący do punktu skupu po kilka worków jako całe swoje zobowiązanie w zbożu, odjeżdżali sprzed magazynu paszowego z kopiastymi wozami otrąb i owsa. Jest to zjawisko codzienne i powszechne tam, gdzie chłopi pracujący rozwijają hodowlę w swoich gospodarstwach i poza tym, co należy się od nich z tytułu obowiązkowych dostaw, posiadają poważne nadwyżki produkcji hodowlanej na kontraktację i ponadobowiązkowe dostawy.</u> + <u xml:id="u-1.18" who="#komentarz">Jak wielką pomoc daje nasz system kontraktacji i premii paszowych chłopom rozwijającym intensywnie hodowlę, mówi przykład 10-hektarowego rolnika ob. Bryksa z gromady Wrotków, pow. Krotoszyn, który dostarczył ponad plan w 1953 r. 20 bekonów i otrzymał za nie około 4 ton pasz treściwych. Takich rolników są tysiące i tysiące we wszystkich naszych województwach. W wyniku rozwoju hodowli w indywidualnych gospodarstwach chłopi z gminy Rozdrożew, pow. Krotoszyn, wykonując w pełni plan obowiązkowych dostaw uzyskali z tytułu kontraktacji i dostaw ponadobowiązkowych 138 ton pasz treściwych z rezerw państwowych, na cele rozwoju hodowli tylko w ciągu września i października br.</u> + <u xml:id="u-1.19" who="#komentarz">Całe woj. poznańskie właśnie z tych rezerw, które uzyskuje państwo głównie dzięki obowiązkowym dostawom, otrzymało w tym roku ponad 90 tys. ton pasz treściwych. Tak więc również i na odcinku popierania hodowli poprzez pomoc paszową widoczne jest olbrzymie znaczenie systemu obowiązkowych dostaw i kontraktacji dla realizacji polityki sojuszu robotniczo-chłopskiego i umocnienia spójni gospodarczej miasta i wsi.</u> + <u xml:id="u-1.20" who="#komentarz">We wczorajszej debacie była mowa o poważnych cyfrach wzrostu obsady na 100 ha, zwłaszcza trzody chlewnej w gospodarstwach chłopskich woj. poznańskiego i w niektórych innych województwach. Gdyby ten wzrost zbadać w poszczególnych grupach gospodarstw, to okaże się, że zwiększenie obsady trzody chlewnej i bydła w gospodarstwach średniorolnych i części małorolnych — chociaż wciąż jeszcze niedostateczne — jest jednak wyższe od przeciętnego wzrostu obsady w gospodarce indywidualnej.</u> + <u xml:id="u-1.21" who="#komentarz">Jest to niewątpliwy dowód zgodności zasad, na których ociera się wymiar obowiązkowych dostaw, i systemu kontraktacji z polityką sojuszu robotniczo-chłopskiego, która zmierza do zapewnienia chłopom pracującym coraz to większych możliwości rozwijania ich gospodarki, a zwłaszcza hodowli. Zgodnie z tą polityką przy zastosowanych obecnie środkach popierania hodowli znacznie zwiększy się ilość pasz treściwych idących z zasobów państwowych dla chłopów mało i średniorolnych.</u> + <u xml:id="u-1.22" who="#komentarz">Dekrety o obowiązkowych dostawach mleka i żywca dają wielkiej liczbie gospodarstw, zwłaszcza mało i średniorolnych możliwość uzyskania ulg, zwolnień, a nawet umorzeń zaległości w dostawach obowiązkowych mleka. Spowoduje to, że gospodarstwa te znacznie większą część swego mleka dostarczać będą po wyższej cenie i uzyskiwać za nie premię paszową.</u> + <u xml:id="u-1.23" who="#komentarz">Należy zwrócić uwagę w tym miejscu na poważne braki i błędy, które istnieją w dystrybucji pasz treściwych. Mamy stałe zjawisko niemal we wszystkich województwach, że równocześnie występuje i nadmiar i niedobór pasz treściwych. Np. w województwie poznańskim w miesiącach jesiennych przy pewnym niedoborze pasz treściwych, należących się chłopom za żywiec i mleko, mieliśmy remanenty tych pasz. Jest to skutek wadliwej dystrybucji pasz. W związku ze sprawą znacznego zwiększenia zaopatrzenia w pasze należy na to zwrócić uwagę.</u> + <u xml:id="u-1.24" who="#komentarz">System obowiązkowych dostaw uregulowany pod względem prawnym w omawianych dekretach daje wielkie możliwości zwiększenia hodowli w całości, a w szczególności hodowli w gospodarstwach mało i średniorolnych chłopów i w spółdzielniach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-1.25" who="#komentarz">Oczywiście elementy kułacko-spekulanckie nie życzyłyby sobie tak intensywnego popierania rozwoju hodowli w gospodarstwach chłopów pracujących. Ponieważ obowiązkowe dostawy służą tej polityce, elementy te także i z tego powodu raz po raz ponawiają swoje ataki na obowiązkowe dostawy, zwłaszcza zboża, widząc w nich przejaw popierania interesów mało i średniorolnych chłopów i przejaw Ograniczania możliwości wyzyskiwania tych chłopów.</u> + <u xml:id="u-1.26" who="#komentarz">Zdarzyło się w powiecie grójeckim, że odwiedziłem kułaka w jego zagrodzie. Co prawda nie wybierałem się do kułaka, tylko do gminnego instruktora rolnego, aby z nim wyjaśnić kiepski stan podorywek i siewu poplonów. Okazało się, że adres był ten sam, bo gminny instruktor rolny był synem kułaka. W gospodarstwie kułackim zastaliśmy pełną chlewnię, coś około 20 tuczników i 3 maciory. — „Zanim przyszły te planowe skupy — wyjaśnił kułak — to tyłem nigdy nie trzymał. Dopiero od 1951 roku tak się morduję” Oczywiście wtedy kułak wołał zaopatrywać małorolnych chłopów w paszę treściwą po odpowiednio wyśrubowanych cepach i w ten sposób zagarniać owoce cudzego trudu włożone w hodowlę. Teraz musi sam pracować. Obowiązkowe dostawy przekreśliły jego machinacje, państwo może bowiem w oparciu o ich pełne i terminowe wykonanie w szerokim stopniu dopomagać paszami treściwymi pracującym chłopom rozwijającym hodowlę, a kułak może i powinien sam brać się do rozwijania hodowli.</u> + <u xml:id="u-1.27" who="#komentarz">Nie tylko te kułacko-spekulanckie metody wyzysku zostały ograniczone dzięki wprowadzeniu obowiązkowych dostaw. Przy szybko rosnącym zatrudnieniu poza rolnictwem nieustannie zwiększa się zapotrzebowanie na chleb. W tym roku w porównaniu z 1949 r. zapotrzebowanie na chleb i przetwory zbożowe było większe o około 65%. W chleb zaopatruje się nie tylko z górą 14 milionów ludności miast, ale i setki tysięcy, jeśli nie miliony, rodzin chłopskich, zwłaszcza tych, z których jedna lub kilka osób stale dorabia w miastach. Jest to sytuacja zasadniczo różna od tej, która istniała za rządów obszarniczo-kapitalistycznych, kiedy to dla milionów rodzin chłopskich nie chleb był głównym pożywieniem, tylko barszcz i kartofle, a w miastach setki tysięcy bezrobotnych i pół-bezrobotnych zadowalać się musiały cienką kromką chleba. Elementy kułacko-spekulanckie chciałyby wykorzystać dla siebie tę nową sytuację. Kiedy wielkie dzieło Planu 6-letniego nabierało rozmachu w latach 1950-1951, ponawiały się ataki tych elementów na nasz system zaopatrzenia, w którym poważną rolę grają obowiązkowe dostawy. Były to ataki bezpośrednie w formie prób sabotowania obowiązkowych dostaw, albo pośrednie w formie spekulacyjnego śrubowania cen zboża tak, aby przekroczyły one cenę chleba. Te spekulanckie ataki skutecznie udaremnia system obowiązkowych dostaw.</u> + <u xml:id="u-1.28" who="#komentarz">Nie tylko zresztą odnośnie tej sprawy rozwija się kułacko-spekulancka działalność w dziedzinie sabotażu obowiązkowych dostaw i utrudniania sytuacji zbożowej. Mieliśmy w tym roku i w ubiegłym przykłady, kiedy to środowiska spekulanckie raczej szły na to, aby poważną część zboża wręcz, zmarnować, aby zawołczyć względnie innym sposobem zniszczyć zboże czy mąkę, byle tylko wytworzyć trudności na rynku zaopatrzenia i móc rozpętać spekulację.</u> + <u xml:id="u-1.29" who="#komentarz">W świetle tych faktów jasne jest, że klauzule karne zawarte w dekretach o obowiązkowych dostawach, przewidujące karanie tego rodzaju postępowania, są ze wszech miar sprawiedliwe.</u> + <u xml:id="u-1.30" who="#komentarz">Każda trudność, jak susza w 1951 r. lub tegoroczny częściowy nieurodzaj żyta, bywa wykorzystywana przez kułackie elementy do ataków na obowiązkowe dostawy. Próbowano przy tym szantażu polegającego na tym, aby przeciwstawić obowiązkowemu skupowi zboża potrzeby hodowli. Doświadczenie wykazało, że sprawa wygląda wręcz odwrotnie. Potwierdził to poważny wzrost pogłowia osiągnięty w 1952 r., tj. po roku suszy. Potwierdza to fakt, że i w tym roku — w roku częściowego nieurodzaje żyta — w znacznej mierze dzięki wygraniu walki o skup z kułacko-spekulanckimi elementami Rząd potrafił zmobilizować olbrzymie środki na cele szybszego niż dotychczas rozwoju hodowli, o których była mowa wczoraj w Sejmie. Potwierdzają to fakty w terenie. Podczas gdy w sierpniu i wrześniu elementy kułacko-spekulanckie próbowały śrubować ceny zbóż na legalnym i nielegalnym rynku, to obecnie, gdy kampania skupu dobiega do zwycięskiego końca, ceny te w wielu okolicach znacznie spadły. Na przykład od paru dni w powiecie Chojnice, który wykonał plan skupu w 100%, na wolnym rynku dzień w dzień pojawiają się poważne ilości zboża.</u> + <u xml:id="u-1.31" who="#komentarz">Wszystko to w całej pełni uzasadnia słuszność zasad zawartych w dekretach o obowiązkowych dostawach. Chłopi docenili to również w tegorocznej kampanii skupowej i w zdecydowany sposób dali odprawę tym, którzy utrudniali realizację obowiązkowych dostaw.</u> + <u xml:id="u-1.32" who="#komentarz">W związku z dekretami o obowiązkowych dostawach na szczególne podkreślenie zasługuje fakt, że Rząd zgodnie z tezami przedzjazdowymi utrzymuje rozmiary obowiązkowych dostaw na niezmienionym poziomie, przy jednoczesnym skierowaniu olbrzymich środków pomocy, dla mało i średniorolnych gospodarstw i spółdzielni produkcyjnych. Chłopi pracujący indywidualnie i spółdzielcy otrzymają więcej nawozów, więcej i lepszych maszyn, będą lepiej zaopatrywani w doborowy materiał siewny i wyjściowy materiał hodowlany, rośnie pomoc paszowa. Słowem mamy wszystkie dane, aby uzyskać więcej z hektara, więcej z chlewni i obory. Natomiast dostawy pozostają na tym samym poziomie przy jednoczesnej dalszej rozbudowie systemu premii za kontraktowane produkty. Oznacza to, że Rząd daje chłopom pomoc w zwiększeniu nadwyżek na wysoko opłacalną sprzedaż w ramach kontraktacji i wolnego rynku.</u> + <u xml:id="u-1.33" who="#komentarz">Oto braterska dłoń klasy robotniczej wyciągnięta do chłopów pracujących — braterska pomoc w walce o szybszy wzrost zamożności i kultury mas pracujących na wsi.</u> + <u xml:id="u-1.34" who="#komentarz">Chłopi z radością witają tę pomoc, cenią ją wysoko i odpowiadają na nią podwojeniem wysiłków w dziedzinie wzrostu produkcji i dalszym zacieśnianiem braterskiej współpracy z klasą robotniczą nad rozwojem całokształtu naszej gospodarki narodowej — tej współpracy, której ogniwem, i to jednym z najważniejszych, są obowiązkowe dostawy.</u> + <u xml:id="u-1.35" who="#komentarz">Walka o wzrost produkcji i o wykonanie wszystkich obowiązków wobec państwa stanowi nierozerwalną całość. Stale też kułacki sabotaż prowadzony przeciwko podniesieniu produkcji w gospodarce chłopskiej idzie w parze z sabotowaniem obowiązkowych dostaw. Odrzucając precz awanturnicze, szkodliwe zapędy w kierunku likwidacji kułactwa trzeba sabotażowi kułackiemu, zarówno w dziedzinie podnoszenia produkcji jak i wykonywania obowiązkowych dostaw, przeciwstawić się skuteczniejszymi niż dotychczas środkami.</u> + <u xml:id="u-1.36" who="#komentarz">W ścisłym i bezpośrednim związku z obowiązkowymi dostawami pozostaje sprawa pełnego zagospodarowania odłogów. Przedłożone Sejmowi do zatwierdzenia dekrety przewidują zwolnienie na okres 3 lat z obowiązkowych dostaw żywca i mleka odłogów i innych niezagospodarowanych użytków rolnych, przydzielonych indywidualnym gospodarstwom lub przekazanych do użytkowania spółdzielniom produkcyjnym. Ma to szczególnie doniosłe znaczenie dla spółdzielni produkcyjnych, dla których w 1953 r. na skutek przyznania dodatkowych użytków rolnych nie wniesionych przez członków spółdzielni zobowiązania w mleku i zwierzętach rzeźnych wzrosły. Wprowadzenie nowego przepisu pozwoli spółdzielniom na. pełne zagospodarowani przekazanych im użytków rolnych w okresie pierwszych trzech lat bez obowiązku zwiększenia obowiązkowych dostaw żywca i mleka.</u> + <u xml:id="u-1.37" who="#komentarz">Nakaz pełnego zagospodarowania areału, a jednocześnie wykonanie zadań wynikających z dekretów o obowiązkowych dostawach wymaga niezwłocznego zapewnienia w każdej gminie użytkowników dla każdego hektara ziemi. Sprawa ta jak najściślej wiąże się z kampanią skupu, z wykonaniem obowiązkowego skupu. Trzeba skończyć ze szkodliwymi metodami manipulowani gruntami Funduszu Ziemi w sposób spekulancki i niewłaściwego ich uprawiania. Konieczne jest również w interesie wykonania zadań, wynikających z dekretów o obowiązkowych dostawach, przyśpieszenie wydania przepisów wykonawczych do dekretu o pełnym zagospodarowaniu użytków rolnych.</u> + <u xml:id="u-1.38" who="#komentarz">Na wielu terenach istnieje poważny nieład w ewidencji użytków rolnych, co utrudnia stosowanie przepisów dekretów o obowiązkowych dostawach.</u> + <u xml:id="u-1.39" who="#komentarz">Na przykład w powiecie Turek obciążono obowiązkowymi dostawami grunty zalesione i było wiele kłopotów i trudności w związku z realizacją tegorocznej kampanii skupu. Trzeba stwierdzić, że przedłużanie aż do siewów wiosennych załatwienia sprawy zapewnienia użytkowników dla każdego hektara użytków rolnych w każdej gminie bardzo źle wpływa na stan ich zagospodarowania, prowadzi do utrzymania półodłogów i odłogów, co odbija się ujemnie na poziomie produkcji i na samym skupie.</u> + <u xml:id="u-1.40" who="#komentarz">Należy zwrócić uwagę na doniosłą zmianę, którą przewiduje dekret o obowiązkowych dostawach ziemniaków. Słusznie postawiona jest sprawa rozciągnięcia obowiązkowych dostaw ziemniaków również na działki przyzagrodowe chłopów — członków spółdzielni produkcyjnych. Najważniejsza zmiana polega na przyjęciu za podstawę — przy obliczaniu wymiaru obowiązkowych dostaw ziemniaków — hektarów fizycznych, a nie jak dotychczas przeliczeniowych. Przy tym podział gospodarstw na grupy odbywa się jak dotychczas na podstawie ilości posiadanych przez nie hektarów przeliczeniowych. Zachowane zostały ponadto ulgi dla gospodarstw o znacznej części gruntów V i VI. klasy. Zmiany te uzasadnia fakt, że w plonach ziemniaków nie ma tak wielkiej rozpiętości ze względu na klasę gleby, jak w plonach zbóż, przy tym nie najwyższe klasy gruntów, a raczej III i IV klasa dają najlepsze plony ziemniaków.</u> + <u xml:id="u-1.41" who="#komentarz">Dalsza zmiana dotyczy zmiany terminu dostaw ziemniaków. Zamiast dwóch terminów jesiennego i wiosennego wprowadzony jest obecne jeden termin jesienny i to jest niewątpliwie słuszne, bowiem ułatwia zapewnienie pełnego zaopatrzenia w ziemniaki i utrzymania sprawiedliwych cen w okresie wiosennym aż do nowych zbiorów. Wymaga to. jednak zwrócenia szczególnej uwagi na prawidłowe kopcowanie ziemniaków i kontrole kopców, zarówno w GS-ach jak i w PSS i MHD.</u> + <u xml:id="u-1.42" who="#komentarz">Chłopi z zadowoleniem przyjmą zaliczenie na obowiązkowe dostawy ziemniaków wczesnych i przemysłowych. Przyniesie to chłopom poważne korzyści i udogodnienia oraz ułatwi zaopatrzenie miast i przemysłu.</u> + <u xml:id="u-1.43" who="#komentarz">Wiceprezes Rady Ministrów, referując wczoraj program szerokich zamierzeń Rządu w kierunku realizacji tez IX Plenum o przyśpieszeniu rozwoju produkcji rolnej w gospodarstwach mało i średniorolnych, przedstawił zasady rozszerzenia systemu zwolnień i ulg w zakresie dostaw mleka i zwierząt rzeźnych. Nie ma potrzeby powtarzania tutaj odnośnych przepisów zawartych w omawianych dekretach.</u> + <u xml:id="u-1.44" who="#komentarz">W związku ze stosowaniem dekretów o obowiązkowych dostawach należy wysunąć pod adresem Ministerstwa Skupu postulat uproszczenia systemu dokumentacji i bardziej jasnego i zwięzłego formułowania, zwłaszcza tych druków, które otrzymuje chłop. Konieczne też jest o wiele skuteczniejsze niż dotychczas instruowanie i kontrolowanie podstawowej komórki Ministerstwa Skupu, jaką jest gminna delegatura tego Ministerstwa. Nad tą komórką brak jest dostatecznej opieki zarówno ze strony prezydium gminnej rady narodowej, jak i ze strony delegatury powiatowej Ministerstwa Skupu. Trzeba usunąć częste błędy i nieład w ewidencji i sprawozdawczości, wynikające częściowo z lekceważenia tej sprawy przez współdziałające instytucje, zwłaszcza przez przemysł ziemniaczany, Centralny Zarząd Handlu Owocami i Warzywami, zakłady mleczarskie, niektóre GS-y i instytucje kontraktujące.</u> + <u xml:id="u-1.45" who="#komentarz">Wprowadzona w dekrecie o zmianie ustawy o obowiązkowych dostawach zbóż zasada dokonywania rozliczeń z tytułu kontraktacji dopiero po zrealizowaniu umów kontraktacyjnych stawia z jeszcze większą ostrością sprawę terminowego dostarczania odpowiednich dokumentów przez instytucje kontraktujące.</u> + <u xml:id="u-1.46" who="#komentarz">Szczególnie źle przedstawia się sprawa dokumentacji na odcinku obowiązkowych dostaw mleka, gdzie w ewidencji trafiają się wypadki beznadziejnego chaosu. Np. w powiecie Lipno nie można było do niedawna ustalić, kto wykonał, a kto nie wykonał obowiązkowych dostaw, a nawet ilu ludzi jest obowiązanych do dostaw.</u> + <u xml:id="u-1.47" who="#komentarz">W zakresie obowiązkowych dostaw mleka konieczne jest radykalne zerwanie z tolerowaniem absolutnego lekceważenia kontroli nad określaniem procentu tłuszczu, co jest równoznaczne z tolerowaniem nadużyć.</u> + <u xml:id="u-1.48" who="#komentarz">Z trzech zlewni w powiecie Grójec, w których byłem na jesieni, ani jedna nie przestrzegała przepisów o kontroli pobierania próbek i określania procentu tłuszczu w mleku. W zakładzie mleczarskim w Belsku w tymże powiecie, mimo że zakład ten ma liczny personel i dobre wyposażenie techniczne, nie można było dorobić się zamka i kluczyka do szafeczki, gdzie są przechowywane próbki mleka dostarczanego do zlewni, która mieści się w tym zakładzie.</u> + <u xml:id="u-1.49" who="#komentarz">Aparat Ministerstwa Skupu ma do wykonania zadania wielkiego znaczenia politycznego i gospodarczego. Aby aparat ten sprostał tym zadaniom, konieczne jest o wiele staranniejsze niż dotychczas dobieranie ludzi. Konieczne jest oczyszczenie aparatu Ministerstwa Skupu z elementów obcych klasowo. Ministerstwo Skupu powinno wyciągnąć wnioski z tegorocznej kampanii skupu.</u> + <u xml:id="u-1.50" who="#komentarz">Nade wszystko trzeba z aparatem Ministerstwa Skupu prowadzić pracę polityczną i szkolić go zawodowo. Trzeba w większym niż dotychczas stopniu aparat Ministerstwa Skupu nastawić na współpracę z gminnymi radami narodowymi i aktywem politycznym gmin i gromad.</u> + <u xml:id="u-1.51" who="#komentarz">Wysuwając te krytyczne uwagi i postulaty pod adresem aparatu powołanego do wykonywania zadań wynikających z omawianych dekretów, trzeba stwierdzić, że dla realizacji tych zadań decydujące znaczenie ma przede wszystkim postawa mas chłopskich, praca aktywu politycznego gromad i gmin, kierownictwo tym aktywem na szczeblu powiatu oraz praca rad narodowych wszystkich szczebli, zwłaszcza gminnych i powiatowych rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-1.52" who="#komentarz">Istotny sens dekretów o obowiązkowych dostawach jako oręża walki o umocnienie sojuszu robotniczo-chłopskiego, o rozwój gospodarki chłopskiej, o rozwój całokształtu gospodarki narodowej — ukazują z całą jasnością tezy IX Plenum i oparte na nich uchwały Rządu. Chłopi pracujący rozumieją to znaczenie obowiązkowych dostaw i dlatego w swej podstawowej masie wykonują je w terminie i w całości zgodnie ze swoim patriotycznym sumieniem i z prawem.</u> + <u xml:id="u-1.53" who="#komentarz">Zatwierdzając te dekrety przyjmujemy na siebie obowiązek, który tak określił Prezes Rady Ministrów Bolesław Bierut:</u> + <u xml:id="u-1.54" who="#komentarz">„Chodzi o to, aby każdy chłop małorolny i średniorolny zrozumiał, że najżywotniej odpowiada jego interesom całokształt polityki ekonomicznej państwa ludowego w stosunku do chłopskiej gospodarki, polityki pogłębiania spójni gospodarczej między miastem i wsią. Całokształt tej polityki obejmuje zarówno pomoc produkcyjną ze strony państwa w postaci właściwego zaopatrzenia w maszyny rolnicze, narzędzia, budulec, nasiona itp., kredyty na zakup krów dla małorolnych, usługi POM i GOM, pomoc agrotechniczną i weterynaryjną, jak i chłopskie dostawy obowiązkowe artykułów rolnych uruchomione przez państwo bodźce ekonomiczne w postaci opłacalnych cen na artykuły rolne w kontraktacji lub w skupie ponadobowiązkowym, wreszcie zapewnienie zbytu wolnorynkowego nadwyżek produkcji chłopskiej?</u> + <u xml:id="u-1.55" who="#komentarz">Dekrety o obowiązkowych dostawach, służąc potrzebom całości naszej gospodarki, służąc umocnieniu sojuszu robotniczo-chłopskiego, służą jednocześnie sprawie, którą tezy przedzjazdowe uznały za naczelną i najpilniejszą — służą sprawie szybszego wzrostu stopy życiowej mas pracujących w mieście i na wsi.</u> + <u xml:id="u-1.56" who="#komentarz">Komisja Spraw Ustawodawczych stawia wniosek:</u> + <u xml:id="u-1.57" who="#komentarz">Wysoki Sejm raczy powziąć następującą uchwałę:</u> + <u xml:id="u-1.58" who="#komentarz">Sejm zatwierdza dekrety:</u> + <u xml:id="u-1.59" who="#komentarz">a)z dnia 24 czerwca 1953 r. o zmianie ustawy z dnia 10 Iipca 1952 r. o obowiązkowych dostawach zbóż (Dz. U. Nr 33, poz. 133), b)z dnia 24 czerwca 1953 r. o zmianie dekretu z dnia 28 sierpnia 1952 r. o obowiązkowych dostawach ziemniaków (Dz. U. Nr 33, poz. 134), c)z dnia 1 grudnia 1953 r. o obowiązkowych dostawach zwierząt rzeźnych (Dz. U. Nr 50, poz. 244), d)z dnia 1 grudnia 1953 r. o obowiązkowych dostawach mleka (Dz. U. Nr 50, poz. 245).</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję nad wygłoszonym sprawozdaniem.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Do głosu zapisany jest poseł woj. bydgoskiego Władysław Kuźniar.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselKuzniarWladyslaw">Wysoki Sejmie! Przedłożone Sejmowi do zatwierdzenia cztery dekrety obejmują całokształt obowiązkowych dostaw wsi.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselKuzniarWladyslaw">Od ich realizacji w pełni i w terminie w wysokim stopniu zależy wykonanie tego wielkiego programu rozwoju rolnictwa, który przedstawił wczoraj Rząd w przemówieniu Wiceprezesa Rady Ministrów ob. Nowaka.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselKuzniarWladyslaw">Obowiązkowe dostawy służą nie tylko sprawie zaopatrzenia ludności miast. Obowiązkowe dostawy sprzyjają również sprawie wzrostu produkcji rolnej, zwłaszcza w gospodarstwach mało i średniorolnych, które dzięki systemowi obowiązkowych dostaw uzyskują od państwa poważną pomoc, m.in. w postaci premii w otrębach, w węglu itp. za dostawy ponadobowiązkowe. System ten stanowi poważną zachętę do rozwijania hodowli do takich rozmiarów, aby osiągnąć jak największe nadwyżki na kontraktację i wolny rynek.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselKuzniarWladyslaw">Wprowadzone obecnie w myśl tez IX Plenum KC PZPR dalsze ulgi i obniżki jeszcze bardziej zachęcają pracujących chłopów do podnoszenia produkcji. Nasza gospodarka, w której obowiązkowe dostawy łącznie z popieraniem produkcji pracujących chłopów przez państwo stanowią podstawową zasadę, wykazała już swoją słuszność mimo wciąż jeszcze niedostatecznych osiągnięć rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselKuzniarWladyslaw">Widać to na przykładzie województwa bydgoskiego. U nas straty spowodowane wojną w pogłowiu wynosiły: w bydle 57%, w trzodzie chlewnej 72%, w owcach 48% — na 100 ha użytków rolnych było zaledwie bydła 18,3 szt., trzody chlewnej 10,3 szt. oraz owiec 8,4 szt.; a już na koniec Planu 3-letniego uzyskaliśmy na 100 ha użytków rolnych bydła 28 szt., trzody chlewnej 35,9 szt. i owiec 8,5 szt. W okresie zaś pierwszych czterech lat Planu 6-letniego pogłowie zwierząt wzrosło w trzodzie chlewnej o 56%, w owcach o 96%, w bydle o 8%.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselKuzniarWladyslaw">Cyfry te najwyraźniej wskazują, że mało zrobiliśmy na odcinku podniesienia hodowli bydła rogatego.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselKuzniarWladyslaw">Stąd też powstaje zadanie dla naszego województwa, a nawet — sądzę że się nie mylę — dla całego kraju, zwrócić szczególną uwagę na dwie sprawy. Jedna sprawa — to o wiele większy niż dotychczas wysiłek samych chłopów, aby skończyć z marnotrawieniem wielu środków, będących w posiadaniu każdego gospodarstwa, aby podnieść swoje plony i rozwinąć hodowlę. Druga sprawa — to udzielanie jak największej pomocy masom pracującego chłopstwa w walce o podniesienie przede wszystkim hodowli bydła. Tę pomoc powinny dać władze terenowe i organizacje społeczno-polityczne.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselKuzniarWladyslaw">Masy pracujących chłopów w oparciu o pomoc państwa konsekwentnie z roku na rok podnosiły produkcję, stwarzając bazę dla zaopatrzenia klasy robotniczej i podniesienia swego dobrobytu. Ale nie było to jeszcze dostateczne. Pomoc państwa dodatnio wpłynęła na rozszerzenie materiału reprodukcyjnego i użytkowego. Szereg powziętych uchwał i ich realizacja zabezpieczały rozwój hodowli poprzez wprowadzanie obowiązkowych dostaw, kontraktacji nadwyżek i związaną z tym pomoc hodowlaną w postaci pasz, węgla, premii pieniężnej itp.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselKuzniarWladyslaw">Szeroko rozbudowana sieć leczenia weterynaryjnego i wzmożona opieka ze strony służby weterynaryjnej zapewnia lepsze warunki zdrowotne dla zwierząt, a co za tym idzie ma wpływ na zwiększenie się produkcyjności inwentarza. Pomoc udzielana przez służbę zootechniczno-weterynaryjną, choć wiele dopomogła chłopom pracującym, nie była jednak dostateczna. Instruktarz nie był systematyczny, nie uwzględniał w dostatecznym stopniu miejscowych warunków. Szczególnie słaba jest praca służby zootechnicznej, a właśnie w dziedzinie hodowli wciąż jeszcze jest dużo zacofania i marnotrawstwa. Wskutek tego wielu mało i średniorolnych chłopów nie uzyskuje dostatecznie dużych nadwyżek na kontraktację i wolną sprzedaż.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselKuzniarWladyslaw">Błędy te niejednokrotnie wykorzystywał wróg klasowy — kułak, który różnymi metodami próbował sabotować rozwój hodowli, zwłaszcza w tych gromadach, gdzie narastała atmosfera sprzyjająca przebudowie wsi, starając się jednocześnie poderwać obowiązkowe dostawy.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselKuzniarWladyslaw">Jedna z przyczyn słabego rozwoju hodowli bydła — to przede wszystkim brak doceniania zagadnienia rozszerzenia i zabezpieczenia bazy paszowej tak ze strony wsi, jak ze strony władz terenowych. Brak walki o zabezpieczenie bazy paszowej uwydatnił się w zaniedbywaniu łąk i pastwisk, w zaniedbywaniu rozszerzenia upraw roślin pastewnych, a szczególnie strączkowych. Za mało poczyniono wysiłków w kierunku upowszechnienia wiedzy rolniczej, za mało popularyzowano zdobycze nowoczesnej agrotechniki, jak również za mało docierano bezpośrednio do gromady. Poważnym brakiem było to, że nie widziano w chłopie producenta, a przeważnie sprzedawcę.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselKuzniarWladyslaw">Jasno i zdecydowanie niedociągnięcia dotychczasowe sprecyzowało IX Plenum KCPZPR i wytyczyło drogę w tezach przedzjazdowych. Sens tej polityki polega na tym, ażeby w okresie najbliższych lat uzyskać wzrost produkcji rolnej przy poważnym wzroście sektora socjalistycznego na wsi, przy wzmocnieniu ekonomicznym gospodarstw mało i średniorolnych. Naszym zadaniem jest uruchomić wszystkie do dyspozycji stojące dźwignie, zmobilizować cały aparat służby rolnej, gospodarczy aparat skupu, aby w ścisłym powiązaniu z organizacjami masowymi w gromadzie — pod kierownictwem instancji partyjnych — w najkrótszym czasie wprowadzić w życie zadania postawione w tezach.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselKuzniarWladyslaw">W hodowli zwierząt istnieją wielkie rezerwy oraz możliwości znacznego wzrostu produkcji hodowlanej i zwiększenia pogłowia. Uruchomienie na początek choćby niewielkiej części tych rezerw da milionom gospodarstw chłopskich wielkie nadwyżki produktów hodowlanych na kontraktację i wolny rynek, a tym samym znacznie podniesie dochodowość mało i średniorolnych gospodarstw. W gospodarstwach, które zerwą z zacofaniem, które zatroszczą się o gnojownie i komposty, zajmą się pielęgnacją łąk, wprowadzą kwaterowy wypas bydła, będą siać poplony, śródplony i między-plony, wprowadzą do płodozmianu motylkowe i strączkowe rośliny pastewne, założą doły silosowe itp. — w tych wszystkich gospodarstwach obowiązkowe dostawy stanowić będą zaledwie drobną część nadwyżek przeznaczonych na zbyt. Cała reszta będzie mogła być zakontraktowana lub sprzedawana na wolnym rynku.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselKuzniarWladyslaw">Niestety dotychczas zaledwie mały procent chłopów stosuje te metody. Również mały odsetek chłopów stosuje metody zootechniki, jak racjonalne dawkowanie paszy, racjonalne przygotowanie krów do ocielenia, racjonalny wychów cieląt i prosiąt. Wiele jeszcze gospodarstw chłopskich nie dba o higienę pomieszczeń gospodarskich i zapobieganie chorobom zwierząt. Pomoc w tej dziedzinie ze strony władz terenowych była także często niedostateczna, nie wczuwano się w potrzeby chłopa, nie docierano bezpośrednio do chłopa z instruktarzem, nie wskazywano mu na wykorzystanie rezerw własnych tkwiących bezpośrednio w gospodarstwie. Musimy walczyć z tymi zaniedbaniami, które są hamulcem wzrostu produkcji i udzielać jak najdalej idącej pomocy w upowszechnianiu stosowania zabiegów zootechnicznych.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselKuzniarWladyslaw">Większa część, pracujących chłopów zapoznała się z tezami przedzjazdowymi, przedyskutowała je na zebraniach gromadzkich jak i w potocznych rozmowach i widzi w nich troskę Rządu o wzrost stopy życiowej mas pracujących wsi poprzez podniesienie produkcji rolnej i hodowlanej.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselKuzniarWladyslaw">Znalazły się jednostki ulegające wrogiej propagandzie, które zajęły stanowisko wyczekujące, nie dowierzające, że wytyczne zawarte w tezach są konsekwentnie realizowane. Przedłożone Sejmowi do zatwierdzenia dekrety o obowiązkowych dostawach, oraz oparte na nich decyzje Rządu, o których mówił wczoraj Wiceprezes Rady Ministrów ob. Nowak, zadają kłam tej wrogiej propagandzie. Zgodnie z tezami IX Plenum rozwinięty został system ulg i zwolnień oraz premii i pomocy dla podźwignięcia hodowli w gospodarstwach mało i średniorolnych.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselKuzniarWladyslaw">Olbrzymia większość chłopów., widząc, że tezy IX Plenum są już realizowane, czego dowodem obok omawianych dekretów jest przeprowadzona obniżka cen i doprowadzenie w większym stopniu artykułów przemysłowych na wieś, już teraz przystępuje do stosowania lepszych metod gospodarowania, usuwania wszelkiego marnotrawstwa i zacofania. Wyraża się to w podejmowanych zobowiązaniach produkcyjnych dla uczczenia II Zjazdu PZPR przez podniesienie stanu hodowli w poszczególnych gospodarstwach i spółdzielniach produkcyjnych, przez zwiększenie mleczności krów, pozostawianie większej ilości cieląt do dalszego chowu, zwiększenie procentu odchowu jagniąt, poprzez zabezpieczenie należytej opieki, pielęgnacji i żywienia, przez zwiększenie kontraktacji zwierzęcej i roślinnej ze szczególnym uwzględnieniem kultur technicznych.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselKuzniarWladyslaw">Jednocześnie chłopi podejmują zobowiązania zmierzające w kierunku zwiększenia bazy paszowej przez nawożenie i pielęgnację łąk i pastwisk, przez stosowanie upraw motylkowych i budowę silosów systemem gospodarczym. Walka o wzrost hodowli, o zabezpieczenie bazy paszowej szczególnie mocno uwidocznia się w spółdzielniach produkcyjnych, gdzie chłopi spółdzielcy na zebraniach dyskusyjnych widzą swą gospodarkę zespołową w świetle tez. i w tym kierunku stawiają plany gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselKuzniarWladyslaw">Część wsi jest już zaznajomiona z zasadami obowiązkowych dostaw zwierząt rzeźnych i mleka i z warunkami kontraktacji nadwyżek towarowych trzody chlewnej. Na tychże zasadach 17.745 gospodarstw do 1 hektara na terenie naszego województwa zostanie zwolnionych w 1954 r. z obowiązkowych dostaw zwierząt rzeźnych i mleka. Gospodarstwa te w większym Stopniu niż dotychczas będą mogły powiększyć swój stan pogłowia, gdyż w ramach odstaw ponadobowiązkowych przysługiwać im będzie prawo nabycia paszy, węgla, płótna, nie licząc wyższej ceny za dostarczone produkty w ramach dostaw ponadobowiązkowych.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselKuzniarWladyslaw">Rozszerzenie premii w obowiązkowych dostawach mleka z tytułu odchowanego przychówka oraz ulgi na zakontraktowany materiał rzeźny jak i do dalszego chowu — wpłynie na zainteresowanie się chłopów odchowem młodzieży, zwłaszcza bydła. Wyraźnym dowodem pomocy państwa dla gospodarstw rolnych jest fakt, iż w 12 powiatach naszego województwa została z korzyścią dla chłopów zastosowana norma obowiązkowych dostaw mleka w 1954 r. mniejsza niż w roku ubiegłym o 13%, gdyż poprzednio była ona tam stosowana zbyt mechanicznie, bez większego uwzględnienia miejscowych warunków gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselKuzniarWladyslaw">Jest to wynik słusznej polityki klasowej naszego Rządu, który w ten sposób zapewnia rozszerzenie bazy paszowej gospodarstwom małorolnym, które nie mogą wytworzyć tychże pasz w dostatecznych ilościach u siebie. Ta polityka nie może pozostać bez odpowiedzi.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselKuzniarWladyslaw">Chłopi pracujący woj. bydgoskiego w oparciu o zalecenia zawarte w uchwałach IX Plenum KC PZPR przy udziale wszystkich zainteresowanych czynników na wszystkich szczeblach wykonywać będą zadania stojące przed nimi, a szczególnie zadania zapewnienia wzrostu produkcji rolnej i hodowlanej. Uczciwie realizując wszystkie obowiązkowe dostawy w oparciu o zasady rozpatrywanych dekretów, chłopi pracujący niewątpliwie wydatnie przyczynią się do podniesienia stopy życiowej mas pracujących miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselKuzniarWladyslaw">My, posłowie, będziemy szerzej i głębiej wyjaśniać na wsi wspólnotę interesów Ojczyzny i chłopa, która znajduje wyraz w dekretach o obowiązkowym skupie.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Grzegorz Wojciechowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Wysoki Sejmie! Po wysłuchaniu referatu posła Schayera w sprawie dekretu Rady Państwa o obowiązkowych dostawach zwierząt rzeźnych — mogę stwierdzić, że chłopi woj. warszawskiego ze zrozumieniem przyjmą dekret, gdyż jest on zgodny wytycznymi IX Plenum o zapewnieniu dalszego wzrostu dochodu gospodarstw chłopskich ze sprzedaży nadwyżek po wypełnieniu dostaw obowiązkowych.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Województwo warszawskie jest jednym, z tych, które dostarcza krajowi z roku na rok poważną i coraz większą ilość zwierząt rzeźnych. W 1952 r. dostarczyliśmy 75.803 tys. ton, a w 1953 r. do 1 grudnia — 91.351 ton. Dlatego też dekret Rady Państwa ma szczególną wagę dla nas i wzbudzi on duże zainteresowanie chłopstwa naszego województwa, ponieważ wprowadza szereg ulg i bodźców ekonomicznych dla rozwoju hodowli i całkowitego wypełniania obowiązku sprzedaży państwu zwierząt rzeźnych.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Wraz z materialnym zainteresowaniem chłopstwa zwiększy się terminowość, czyli dyscyplina wykonywania obowiązkowych dostaw, ponieważ dekret ustala premie pieniężne od 10 do 40% dodatkowej zapłaty do ustawowej ceny żywca za dostawy zrealizowane w zaplanowanym terminie.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Mimo różnych wrogich machinacji, zmierzających do obniżenia produkcji rolnej, pracujący chłopi woj. warszawskiego mają już szereg osiągnięć w przygotowaniach do podniesienia w 1954 r. produkcji roślinnej i hodowlanej i żywo dyskutują nad swoimi zadaniami, wynikającymi z uchwał IX Plenum. Widzą, jak zgodnie z tezami IX Plenum nasz Rząd szybko wprowadza dla wsi namacalne korzyści w postaci obniżki cen na artykuły przemysłowe, poważnie zwiększa masę towarów przemysłowych i materiałów budowlanych, tarcicy, cegły, cementu, nawozów sztucznych, maszyn i narzędzi rolniczych, zwiększa pomoc pieniężną i kredyty na kupno krów dla gospodarstw małorolnych i krów nie posiadających.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">W dyskusjach obecnie trwających na wsi pracujący chłopi uświadamiają sobie, że to, co Partia i Rząd postanawia i wprowadza w życie, może być realizowane dzięki ogromnym osiągnięciom produkcyjnym klasy robotniczej, dzięki wielkim osiągnięciom Polski Ludowej w dziedzinie uprzemysłowienia naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Wysoki Sejmie! Rolnictwo naszego województwa w szeregu dziedzin nie nadąża za innymi województwami. I tak np. jeżeli przeciętna krajowa wynosi 38,9 szt. bydła na 100 ha użytków rolnych, to w naszym województwie przeciętna wynosi 33,6 szt. na 100 ha. Nie osiągamy też przeciętnej krajowej, jeżeli chodzi o stan tuczników i owiec. Toteż przed radami narodowymi naszego województwa, przed Ministerstwem Skupu stoi pilne zadanie: pomóc chłopstwu w rozwoju hodowli, wypełniając w tej sprawie skrupulatnie i w porę wszelkie uchwały Partii i Rządu.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">By zapewnić realizację dekretu, musimy rozwinąć wielką aktywność w walce o wzrost bazy paszowej i zażądać większej pomocy Ministerstwa Rolnictwa dla zwiększenia melioracji łąk w naszym województwie.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Będziemy żądać większej pomocy i sprawności działania aparatu Ministerstwa Skupu, sprawniejszej i sumienniejszej kontroli oraz uproszczenia i ulepszenia dokumentacji skupu, w szczególności zwierząt rzeźnych.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Uczulimy aparat rad, rady i komisje rad narodowych oraz aparat skupu na bezwzględne i szybkie zwalczanie wszelkiego rodzaju wypaczeń i nadużyć — niewłaściwego stosunku do chłopa-dostawcy.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Mamy w naszym województwie niedobór pasz i ubytek bydła. W 1952 r. mieliśmy bydła 708.000 sztuk, zaś w 1953 r. — 683.700 sztuk.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Lepiej jest z trzodą, której mamy około 20.900 szt. więcej niż w 1952 r., ale i tu jest wzrost niezadowalający.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Taki stan wynika między innymi z niskiej u nas kultury rolnej. To, co w województwach innych, jak poznańskie, bydgoskie, jest dawno stosowaną i normalną uprawą, u nas jest często nowością.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Za mało sieje się u nas poplonów i przedplonów, za mało stosuje się kiszenia pasz na zimę itd. Mamy ogromne zaniedbania w rozwoju bazy paszowej.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Dużo strat w wychowie zwierząt rzeźnych w naszym województwie spowodowane jest schorzeniami przewodu pokarmowego, zaburzeniami przemiany materii, niedbałym i nieumiejętnym utrzymaniem wychowu, nieodpowiednim żywieniem i pielęgnacją.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Są więc w woj. warszawskim wielkie niewygospodarowane, niewypracowane rezerwy.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Zdajemy sobie sprawę, że potrafimy zapobiec stratom, które ponosimy wskutek niskiej kultury produkcji rolnej, że potrafimy uruchomić ogromne rezerwy tkwiące w gospodarstwach chłopów pracujących indywidualnie, w spółdzielniach produkcyjnych i PGR-ach, nie tylko wysiłkiem pracujących chłopów i wzmożoną pomocą klasy robotniczej, lecz także lepszą pracą rad narodowych, organizacji politycznych i społecznych oraz instytucji obsługujących rolnictwo.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Mamy coraz liczniejsze dowody zrozumienia i ofiarnego wysiłku chłopów naszego województwa w przezwyciężaniu ujemnego bilansu pasz i hodowli. Na przykład jeśli w 1953 r. na melioracje wydatkowaliśmy 40 milionów zł ustalonych budżetem, to czynem chłopskim poza szarwarkiem osiągnęliśmy ponad 21 milionów zł wykonawstwa.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Mamy też coraz więcej dowodów rosnącego zamiłowania do hodowli i zrozumienia, że duża hodowla zapewnia gospodarstwu rolnemu jego pomyślny rozwój, gdyż dostarcza wiele nawozu naturalnego, co warunkuje wzrost produkcji roślinnej i bazy paszowej, daje gospodarstwu większe materialne korzyści, ułatwia znacznie wypełnianie wszystkich obowiązków i zapewnia szybszy wzrost stopy życiowej chłopskiej rodziny i całego narodu.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Oto Piotr Jóźwiak z gromady Załuzie, gm. Perzanowo, pow. Maków, który posiada 5 ha gruntu, obowiązkowe dostawy wykonał w 100%, a ponadto sprzedał 3 sztuki żywca. Stanisław Elsner z gromady Kalinowo, gm. Jasienica, pow. Ostrów Mazowiecki posiada 6 ha, wykonał w 100% obowiązkową dostawę, ponadto zaś sprzedał 5 sztuk tucznika. Marian Sarnecki posiada 7 ha, odwiózł do punktu dostaw 15 sztuk tucznika o wadze 1950 kg.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Dużą rolę w walce o wzrost hodowli, a zatem o zapewnienie obowiązkowych dostaw, odgrywają kobiety naszego województwa. Oto Zofia Urbańska z gromady Dobrusk, gmina Bielsk, pow. Płock, posiadaczka 2 ha 8 arów ziemi wykonała obowiązkowe dostawy w 100% i ponadto sprzedała 748 kg tuczu, zaś Marianna Mroczek z gromady Popielżyn, pow. Płońsk, która posiada 1,5 ha ziemi, wykonała obowiązek dostawy tuczu w 100% i nadto sprzedała 500 kg.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Jest u nas coraz więcej spółdzielni produkcyjnych, które systematycznie rozwijają swą hodowlę. I tak na przykład spółdzielnia produkcyjna Belno, pow. Gostynin, na 100 ha użytków rolnych posiada już 60 sztuk bydła oraz 110 sztuk trzody chlewnej.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Wzorem takich gospodarstw indywidualnych i spółdzielni produkcyjnych chłopstwo naszego województwa coraz liczniej będzie rozwijało hodowlę, wypełniając bez większego trudu obowiązkowe dostawy i osiągając większe zyski materialne ze sprzedaży ponadobowiązkowej.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Chłopi wiedzą, że pełne wykonanie dekretu zapewni dla naszych braci górników i hutników, dla włókniarzy i kolejarzy, dla budowniczych naszej wspaniałej stolicy — Warszawy niezbędne dla nich artykuły produkcji mięsnej, oraz że wykonanie dekretu przyczyni się też do tego, że wieś otrzymywać będzie coraz więcej towarów przemysłowych potrzebnych dla produkcji rolnej i codziennego użytku.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Robotnicy i chłopi wiedzą, że wykonanie dekretu przyczyni się do dalszego umocnienia naszego zwycięskiego sojuszu robotniczo-chłopskiego. Głębokie i piękne są w woj. warszawskim tradycje wspólnych walk robotników i chłopów przeciw obszarnikom i kapitalistom, przeciw rządom wyzyskiwaczy, przeciw hitlerowskim okupantom — o wolność narodową i ziemię, o władzę ludu.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Tak jak i w całym kraju, robotnicy i chłopi woj. warszawskiego wspólnym wysiłkiem podnieśli z gruzów i zniszczeń wojennych gospodarkę narodową Polski Ludowej, wywalczyli wiele osiągnięć i teraz przyjmując tezy IX Plenum KC PZPR jako słuszne, jako swój program — wspólnie pracują dla szybszego podniesienia stopy życiowej, kultury i oświaty ludzi pracy miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Chłopskim współzawodnictwem w hodowli i dostawach — przy pomocy państwa i jego ogniw terenowej władzy, w oparciu o zasady dekretu Rady Państwa — zapewnimy wykonywanie obowiązkowych dostaw dla państwa i całego narodu, przyczynimy się przez to do szybszego rozwoju rolnictwa w naszym województwie, do szybszego wzrostu stopy życiowej ogółu obywateli, do wzmocnienia siły obronności naszego Państwa Ludowego, a przez to do utrwalenia pokoju w świecie.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Dlatego wyrażając wolę robotników i chłopów jestem za zatwierdzeniem dekretu Rady Państwa o obowiązkowych dostawach zwierząt rzeźnych.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Do głosu nikt więcej się nie zapisał. Zamykani dyskusję.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad każdym dekretem z osobna.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 24 czerwca 1953 r. o zmianie ustawy z dnia 10 Iipca 1952 r. o obowiązkowych dostawach zbóż — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 24 czerwca 1953 r. o zmianie ustawy z dnia 10 Iipca 1952 r. o obowiązkowych dostawach zbóż.</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 24 czerwca 1953 r. o zmianie dekretu z dnia 28 sierpnia 1952 r. o obowiązkowych dostawach ziemniaków — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-6.7" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-6.8" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.9" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 24 czerwca 1953 r. o zmianie dekretu z dnia 28 sierpnia 1952 r. o obowiązkowych dostawach ziemniaków.</u> + <u xml:id="u-6.10" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 1 grudnia 1953 r. o obowiązkowych dostawach zwierząt rzeźnych — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-6.11" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-6.12" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 1 grudnia 1953 r. o obowiązkowych dostawach zwierząt rzeźnych.</u> + <u xml:id="u-6.14" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 1 grudnia 1953 r. o obowiązkowych dostawach mleka — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-6.15" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-6.16" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.17" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 1 grudnia 1953 r. o obowiązkowych dostawach mleka.</u> + <u xml:id="u-6.18" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-6.19" who="#Marszalek">a)z dnia 2 maja 1953 r. o koncesjonowaniu zarobkowego przerobu surowców i półfabrykatów włókienniczych (Dz.U. Nr 25, poz. 98), b)z dnia 6 maja 1953 r. — Prawo górnicze (Dz. U. Nr 29, poz. 113), c)z dnia 24 czerwca 1953 r. o eksploatacji złóż torfowych (Dz. U. Nr 33, poz. 135), d)z dnia 24 czerwca 1953 r. o wyrobie i przerobie spirytusu (Dz. U. Nr 34, poz. 143), e)z dnia 24 czerwca 1953 r. o uprawie tytoniu i wytwarzaniu wyrobów tytoniowych (Dz. U. Nr 34, poz. 144) — (druk nr 29).</u> + <u xml:id="u-6.20" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Marian Czerwiński.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselCzerwinskiMarian">Wysoki Sejmie! W okresie pomiędzy II a III Sesją Sejmu Rada Państwa wydała szereg dekretów, dotyczących zagadnień naszej gospodarki narodowej. Obecnie pragnę w imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych zreferować Wysokiemu Sejmowi niektóre z tych dekretów.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselCzerwinskiMarian">Dekret z dnia 6 maja 1953 r. o Prawie górniczym ma na celu zastąpienie przedwojennego prawa górniczego z r. 1930 nowym prawem górniczym — prawem przystosowanym do nowych warunków ustrojowych. Prawo górnicze z 1930 r. opierało się na zasadzie prywatnej własności naturalnych bogactw mineralnych i jedynie wyjątkowo niektóre z nich zastrzegało na rzecz państwa. Prawo to realizowało i umacniało zasadę kapitalistycznej eksploatacji tych złóż, która z istoty swej jest eksploatacją rabunkową, sprzeczną z interesami ogólnospołecznymi. W oparciu o to prawo kapitaliści unieruchomiali kopalnie, zatapiali niektóre z nich, pomniejszając tym samym majątek narodowy, a dziesiątki tysięcy górników pozbawiając pracy i środków do życia. W Polsce Ludowej stare prawo górnicze nabrało nowej treści klasowej, tym niemniej jego podstawowe przepisy stawały się w coraz większej mierze hamulcem w realizacji zasad naszego ustroju społeczno-gospodarczego, sformułowanych w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Dlatego też było rzeczą konieczną całkowite uchylenie dawnego prawa górniczego i zastąpienie go nowym prawem, opartym na zasadach wyrażonych w Konstytucji.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselCzerwinskiMarian">Nowe prawo górnicze, zawarte w dekrecie z dnia 6 maja 1953 r., opiera się na następujących założeniach:</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselCzerwinskiMarian">— po pierwsze: prawo wydobywania kopalin przysługuje wyłącznie państwu, wyjątki od tej zasady są w dekrecie ściśle określone;</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselCzerwinskiMarian">— po drugie: eksploatacja kopalin jest organizowana i prowadzona przez państwo, opiera się na zasadach gospodarki planowej;</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselCzerwinskiMarian">— po trzecie: państwo planuje, organizuje i prowadzi poszukiwania złóż kopalin;</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselCzerwinskiMarian">— po czwarte: eksploatacja złóż ma być prowadzona w sposób gospodarczo uzasadniony, racjonalny i ograniczający do minimum powstawanie szkód górniczych;</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselCzerwinskiMarian">— po piąte: ruch zakładu górniczego może być prowadzony jedynie zgodnie z planem bezpiecznego prowadzenia robót górniczych i pod nadzorem wyodrębnionych organów państwowej administracji górnictwa;</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselCzerwinskiMarian">— po szóste: zagadnienie szkód, które nieuchronnie powstają wskutek robót górniczych, unormowane jest w dekrecie w ten sposób, aby główny nacisk położyć na sprawie zapobiegania i ograniczania możliwości powstawania szkód. Przepisy dekretu przewidują jednocześnie obowiązek doprowadzenia do naprawy uszkodzonego wskutek robót górniczych obiektu, a odszkodowanie pieniężne traktują tylko jako wyjątek od tej ogólnej zasady.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselCzerwinskiMarian">Z uwagi na potrzebę wydania szeregu rozporządzeń wykonawczych, przewidzianych w nowym prawie górniczym, ustalono, że wejście w życie prawa górniczego nastąpi po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia dekretu, z tym jednak, że Rada Ministrów może ustalić wcześniejszy termin wejścia w życie niektórych jego przepisów.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselCzerwinskiMarian">Wysoki Sejmie! Władza ludowa od początku swego istnienia konsekwentnie realizowała politykę oparcia życia i pracy naszych bohaterskich górników na nowych zasadach, które są wyrazem nowego ustroju społeczno-gospodarczego i politycznego, ustroju demokracji ludowej. Troska władzy ludowej o człowieka kopalni znalazła swój wyraz w wielu aktach prawnych, a w szczególności w Karcie Górnika, która zapewniła górnikom specjalne przywileje i wyróżnienia w zakresie płac, praw honorowych, opieki socjalnej i zdrowotnej, emerytur i wypoczynku. Przepisy prawa górniczego zawarte w referowanym dekrecie stanowią także i na tym odcinku nowy krok naprzód, nowy wyraz wzrastającej troski państwa o zaspokajanie codziennych potrzeb górników, o polepszanie warunków bezpieczeństwa i higieny ich pracy. W myśl przepisów dekretu ruch zakładu górniczego prowadzony ma być w taki sposób, aby życie i zdrowie ludzkie nie były narażone na niebezpieczeństwo. Dekret zobowiązuje przedsiębiorstwa górnicze do tego, aby niezwłocznie usuwały niebezpieczeństwo dla życia ludzkiego spowodowane ruchem zakładu górniczego oraz przedsiębrały wszelkie środki zabezpieczające na przyszłość. W związku z tym dekret zobowiązuje Ministra Górnictwa do wydania przepisów w sprawach bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach górniczych oraz w sprawach bezpieczeństwa życia i zdrowia ludzkiego w związku z robotami górniczymi.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselCzerwinskiMarian">Wysoki Sejmie! Dekret o prawie górniczym stwarza właściwe ramy prawne dla dalszego rozwoju górnictwa, dla zwiększenia wydobycia w górnictwie. Stanowi on jednocześnie podstawę do dalszego wzrostu wydajności pracy w górnictwie, do dalszego rozwoju współzawodnictwa pracy wśród górników. Pracownicy górnictwa potrafią należycie wykorzystać te ramy. Pamiętają oni zaszczytne dla nich słowa Przewodniczącego KC naszej Partii, tow. Bieruta, który na styczniowym spotkaniu z aktywem przemysłu węglowego powiedział m.in.:</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselCzerwinskiMarian">„Górnik pracujący rzetelnie i ofiarnie w swoim zawodzie, podnoszący z głębi ziemi polskiej najcenniejsze jej skarby, dający w swej ciężkiej pracy wzór poświęcenia i walczący z zapałem o nieustanny wzrost wydobycia — to nie tylko wielki i budzący szacunek całego narodu patriota, ale to równocześnie budowniczy nowego ustroju socjalistycznego, to współuczestnik walki o wzmocnienie międzynarodowego obozu pokoju i socjalizmu” Przechodzę do omówienia drugiego z kolei dekretu. Jest to dekret z dnia 24 czerwca 1953 r. o eksploatacji złóż torfowych. I ten dekret, podobnie jak poprzedni, ma na celu troskę o planową i racjonalną eksploatację złóż. Dotychczasowa eksploatacja złóż torfowych odbywała się w sposób niezorganizowany, często rabunkowy. Dekret z dnia 24 czerwca 1953 r. ma na celu:</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselCzerwinskiMarian">— po pierwsze: oparcie eksploatacji złóż torfowych na zasadach prawidłowego i planowego gospodarowania;</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselCzerwinskiMarian">— po drugie: zabezpieczenie złóż torfowych przed niszczeniem oraz zabezpieczenie interesów rolnictwa;</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselCzerwinskiMarian">— po trzecie: uregulowanie sprawy odszkodowań za szkody wyrządzone osobom trzecim przez eksploatację złoża;</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselCzerwinskiMarian">— po czwarte: dopuszczenie eksploatacji złóż torfowych przez osoby nie będące jednostkami gospodarki uspołecznionej wyłącznie na podstawie zezwolenia, przy nałożeniu na osobę otrzymującą zezwolenie obowiązku stosowania określonego, racjonalnego systemu wydobycia;</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselCzerwinskiMarian">— po piąte: skupienie całokształtu nadzoru, kontroli i koordynacji działalności poszukiwawczo-badawczej i eksploatacyjnej złóż torfowych w specjalnie do tego celu powołanym Centralnym Urzędzie Gospodarki Torfowej.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselCzerwinskiMarian">Referowany dekret czyni zadość wymogom planowej gospodarki na tym odcinku. Trzeba także z naciskiem podkreślić, że dekret w pełni zabezpiecza interesy chłopów, tak zrzeszonych w spółdzielniach produkcyjnych jak i gospodarujących indywidualnie, na gruntach których znajdują się złoża torfowe.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselCzerwinskiMarian">Trzeci z kolei akt — to dekret z dnia 2 maja 1953 r. o koncesjonowaniu zarobkowego przerobu surowców i półfabrykatów włókienniczych. Krajowe surowce włókiennicze stanowią bardzo poważną pozycję w zaopatrzeniu przemysłu socjalistycznego, a tym samym winny być należycie zewidencjonowane i powinno się nimi planowo gospodarować. Dotychczasowe przepisy prawne w tej dziedzinie nie były wystarczające. Znaczna część surowca włókienniczego wyprodukowana przez chłopa była wykupywana przez prywatnych wytwórców, co podtrzymywało egzystencję wielu prywatnych zakładów, które nie tylko marnotrawiły surowiec, zużywając go w warunkach swej zacofanej techniki na produkcję niższej jakości, ale również — przynajmniej w niektórych wypadkach — dla uzupełnienia brakującego surowca zaopatrywały się w przędzę wełnianą, bawełnianą i sztuczne włókno pochodzące z kradzieży dokonywanych w zakładach uspołecznionych.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselCzerwinskiMarian">Dekret z dnia 2 maja 1953 r. miał na celu położenie kresu temu szkodliwemu stanowi rzeczy. Stworzył on podstawę prawną do objęcia przerobu wszelkich surowców włókienniczych systemem koncesjonowania oraz zastrzegł prawo skupu surowców włókienniczych w postaci włókien luźnych, przędzy, nici itd. przedsiębiorstwu państwowemu, uprawnionemu na zasadach wyłączności. Jednocześnie dekret przewiduje surową odpowiedzialność kamą za naruszenie jego przepisów. Cel dekretu jest zupełnie wyraźny. Stanowi on dotkliwy cios wymierzony w pasożytnicze żywioły, obce i wrogie naszemu ustrojowi.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselCzerwinskiMarian">Dalsze dekrety, a mianowicie: dekret z dnia 24 czerwca 1953 r. o wyrobie i przerobie spirytusu oraz dekret z tej samej daty o uprawie tytoniu i wytwarzaniu wyrobów tytoniowych — dotyczą bardzo zbliżonych zagadnień i dlatego omówię je łącznie. Treścią obydwu dekretów jest likwidacja przeżytków, jakimi stały się obecnie: Państwowy Monopol Spirytusowy i Polski Monopol Tytoniowy. Zakłady przemysłu tytoniowego i spirytusowego są obecnie zorganizowane i działają na podstawie dekretu z dnia 26 października 1950 r. o przedsiębiorstwach państwowych, stanowiącego jedyną i jednolitą podstawę dla wszystkich przedsiębiorstw państwowych. W tych warunkach dawne przedsiębiorstwa: Państwowy Monopol Spirytusowy i Polski Monopol Tytoniowy winny ulec likwidacji. Jednocześnie jednak zarówno wzgląd na stan zdrowotny ludności, jak i rola produkcji spirytusu i tytoniu w dziedzinie akumulacji finansowej — przemawiają za potrzebą podstawowych ograniczeń w zakresie wytwórczości spirytusu i wódek oraz uprawy tytoniu i produkcji tytoniowych. Trzeba także dodać, że dekret o wyrobie i przerobie spirytusu może i powinien odegrać poważną rolę w walce z jedną z najsmutniejszych pozostałości kapitalizmu w naszym życiu, a mianowicie w walce z alkoholizmem. Dekret ten zakazuje w szczególności wyrabiania, przechowywania, zbywania i nabywania przyrządów przystosowanych do potajemnego wyrobu spirytusu, a surowymi sankcjami karnymi opatruje również handel i przechowywanie spirytusu i wyrobów spirytusowych pochodzących z nielegalnej produkcji.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselCzerwinskiMarian">Wraz z uchyleniem przepisów o monopolach referowane dekrety uchylają dotychczasowe przepisy o stosunkach pracy pracowników byłych monopoli. Przepisy dotychczasowe wyodrębniały pracowników monopoli spośród ogółu pracowników, co w szczególności znajdowało wyraz w publiczno-prawnym charakterze stosunku pracy, w przepisach dyscyplinarnych oraz w przepisach emerytalnych.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselCzerwinskiMarian">Wyodrębnienie pracowników monopoli, które miało na celu szczególne związanie stosunkowo nielicznej grupy pracowników z państwem kapitalistycznym, nie jest obecnie niczym uzasadnione i wobec tego ulega likwidacji. Sprawa nabytych przez pracowników monopoli praw emerytalnych ma być przedmiotem odrębnych przepisów.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselCzerwinskiMarian">Dekrety z dnia 24 czerwca 1953 r. przystosowują przepisy prawne w zakresie gospodarki spirytusem i tytoniem do potrzeb nowego ustroju i — podobnie jak poprzednio omówione przeze mnie dekrety — stanowią pozytywny wkład w dzieło rozwoju gospodarczo-organizacyjnej i kulturalno-wychowawczej funkcji naszego Ludowego Państwa.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselCzerwinskiMarian">Wysoki Sejmie! Zreferowane przeze mnie dekrety: o prawie górniczym, o eksploatacji złóż torfowych, o koncesjonowaniu zarobkowego przerobu surowców i półfabrykatów włókienniczych, o wyrobie i przerobie spirytusu oraz o uprawie tytoniu i wytwarzaniu wyrobów tytoniowych — były tematem dyskusji na posiedzeniu Komisji Spraw Ustawodawczych w dniu 17 grudnia br.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselCzerwinskiMarian">Z upoważnienia komisji proszę Wysoki Sejm o zatwierdzenie wymienionych dekretów.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję nad wygłoszonym sprawozdaniem.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Do głosu zapisany jest poseł woj. stalinogrodzkiego Franciszek Apryas.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselApryasFranciszek">Wysoki Sejmie! Jako poseł górnik chciałbym zabrać głos w dyskusji nad przedłożonym tu dziś projektem nowego prawa górniczego.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselApryasFranciszek">Art. 8 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mówi: — „Mienie ogólnonarodowe: złoża mineralne, wody, lasy państwowe, kopalnie, drogi, transport kolejowy, wodny i powietrzny, środki łączności, banki, państwowe zakłady przemysłowe, państwowe gospodarstwa rolne i państwowe ośrodki maszynowe, państwowe przedsiębiorstwa handlowe, przedsiębiorstwa i urządzenia komunalne — podlega szczególnej trosce i opiece państwa oraz wszystkich obywateli.” Nowe prawo górnicze jest wyrazem tej właśnie opieki, jaką otacza Państwo Ludowe nasze górnictwo węglowe.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselApryasFranciszek">Stare prawo górnicze pochodziło z 1930 r. Jasna rzecz, że było ono dostosowane do potrzeb kapitalistów.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselApryasFranciszek">Opierając się na tym, prawie kapitaliści zamykali kopalnie, zatapiali je, jak np. zagłębiowskie kopalnie — „Klimontów”, — „Mortimer” i inne. Do dziś dnia klasa robotnicza Zagłębia nie zapomniała bohaterskiego strajku robotników — „Mortimera” w obronie swej skazanej na zagładę kopalni.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselApryasFranciszek">Opierając się na tym prawie kapitaliści wyrzucali górników na bruk, skazując dziesiątki tysięcy górników na bezrobocie i nędzę.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselApryasFranciszek">Często lała się krew górnika w czasie strajków, lub w obronie bieda-szybów, które stanowiły jedyne źródło zarobku dla bezrobotnych.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselApryasFranciszek">Opierając się na tym prawie kapitaliści prowadzili rabunkową gospodarkę złożami, nie dbali o bezpieczeństwo ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselApryasFranciszek">Kapitaliści nie dbali o mieszkania dla górników, górnicy często gnieździli się w wilgotnych, ciemnych norach, bezrobotni nie rzadko mieszkali w szałasach na hałdach. Młodzież nasza nie miała perspektywy jutra, nie mogła ani uczyć się, ani pracować, powiększała szeregi bezrobotnych.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselApryasFranciszek">Nasze nowe, ludowe prawo górnicze zapewnia prawidłową gospodarkę złóż przez włączenie do tego zagadnienia planów bezpiecznego prowadzenia robót górniczych.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselApryasFranciszek">Powstaje Państwowa Rada Górnictwa, która będzie ustalać zasady właściwej eksploatacji złóż i opiniować wszystkie projekty dotyczące górnictwa, a w szczególności przepisów bezpieczeństwa pracy w górnictwie. Podniesie to poziom eksploatacji i poziom bezpieczeństwa pracy w górnictwie węglowym i w całym naszym górnictwie polskim.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselApryasFranciszek">Podniesie się autorytet i poziom pracy Wyższego Urzędu Górniczego, podporządkowanego Ministrowi Górnictwa.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselApryasFranciszek">Wyrazem troski o warunki bytowe mieszkańców Zagłębia węglowego jest wprowadzona przez nowe prawo odpowiedzialność kopalń za szkody górnicze. Ten fakt ma szczególne znaczenie dla mieszkańców niecki węglowej, z których wielu szczególnie ucierpiało w okresie kapitalistycznej gospodarki rabunkowej.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselApryasFranciszek">Nowe prawo górnicze jest odbiciem tych zmian, jakie zaszły w Polsce.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselApryasFranciszek">Kopalnie przeszły na własność całego narodu. Górnik swoją pracą nie wzbogaca już kapitalisty wyzyskiwacza. Wydobywając węgiel — nasze największe narodowe bogactwo, górnik buduje swoją pracą siłę, wielkość i dobrobyt naszej Ludowej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselApryasFranciszek">Wydobycie węgla zwiększa się w Polsce Ludowej średnio o 4 miliony ton rocznie. Wydobywamy teraz dwa i pół raza tyle węgla, co przed wojną. Prześcignęliśmy już dawno Francję pod względem wydobycia węgla i wydobywamy tyle, co Francja, Belgia i Włochy razem wzięte.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselApryasFranciszek">Polska Ludowa przeznacza poważne środki na budowę nowych kopalń węgla. Zbudowaliśmy dotychczas 4 nowe kopalnie: — „Ziemowit”, — „Wesoła II”, „Kościuszko-Nowa” i — „Rokitnica II”.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselApryasFranciszek">Kopalnia, którą budowałem i na której pracuję, — „Wesoła II” została uruchomiona zaledwie rok temu. Dajemy po roku pracy dzień w dzień już po 2 tysiące ton węgla.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselApryasFranciszek">Polska stoi dziś po Związku Radzieckim na drugim miejscu w świecie pod względem wzrostu wydobycia węgla z roku na rok, pod względem rozmiarów budownictwa górniczego.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselApryasFranciszek">Wysoki Sejmie! Państwo Ludowe daje górnikom coraz więcej maszyn i mechanizmów, aby ulżyć im w pracy. W ciągu ostatniego roku górnicy dostali setki wrębiarek, transporterów, dziesiątki kombajnów, lokomotyw elektrycznych itd.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselApryasFranciszek">Mamy obecnie na kopalniach węgla w przeliczeniu na tysiąc ton wydobycia — w porównaniu do czasów przedwojennych — 13 razy więcej młotków mechanicznych, 4 razy więcej wrębiarek ścianowych, 35 razy więcej transporterów taśmowych. W ostatnim tylko roku liczba transporterów pancernych na kopalniach wzrosła o 1/3, liczba transporterów lekkich 2-krotnię.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselApryasFranciszek">Rośnie mechanizacja takich pracochłonnych procesów, jak urabianie węgla, ładowanie, transport. Podczas gdy jeszcze w 1949 r. cały węgiel był ładowany na dole ręcznie, w roku bieżącym 28 tysięcy ton dziennie jest ładowane pod ziemią mechanicznie.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselApryasFranciszek">W związku z mechanizacją zmienia się charakter pracy górnika polskiego. Coraz więcej jest na kopalniach górników-mechaników, górników-elektryków, ślusarzy itd.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselApryasFranciszek">Górnicy otoczeni są miłością i szacunkiem całego narodu. Górnicy otoczeni są szczególną opieką Rządu.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselApryasFranciszek">Od 4-ch lat górnicy korzystają z przywilejów stanu górniczego, ujętych w — „Karcie Górnika”, z dłuższych urlopów, 3 i 4-tygodniowych, specjalnych premii kwartalnych, wyższych emerytur.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselApryasFranciszek">Zarobki górników rosną z roku na rok. Tylko w roku bieżącym realne płace wzrosły o 10%.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselApryasFranciszek">Najlepsi górnicy — przodownicy pracy zarabiają po 4 i 5 tysięcy złotych miesięcznie.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselApryasFranciszek">Ponad 2 tysiące górników ma już własne motocykle, ponad stu — własne samochody. Emerytury z — „Karty Górnika” otrzymało już 21.500 górników.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselApryasFranciszek">Górnicy korzystają szeroko z akcji wczasów pracowniczych. W roku bieżącym ponad 25 tysięcy górników było na wczasach w ramach Funduszu Wczasów.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselApryasFranciszek">Dla górników budowane są nowe osiedla mieszkaniowe, rozpoczęto budowę całego nowego miasta górniczego Nowe Tychy.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselApryasFranciszek">Górnicy otrzymali w roku ubiegłym 7 tysięcy izb mieszkalnych z nowego budownictwa, a w roku bieżącym 9 tysięcy izb. Szczególnie wielki jest rozmach budownictwa mieszkaniowego dla górników na rok przyszły. Otrzymamy w 1954 r. 18 tysięcy izb mieszkalnych.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselApryasFranciszek">Przodujący górnicy nagradzani są honorowymi tytułami — „Zasłużonego górnika” i odznaczeniami państwowymi. 144 górników otrzymało order „Sztandar Pracy”, ponad 9 tysięcy — srebrne krzyże zasługi i ponad 57 tysięcy — brązowe krzyże zasługi.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselApryasFranciszek">Wysoki Sejmie! Odpowiedzią górników na opiekę Rządu, na miłość i szacunek całego narodu jest lepsza praca, wzrost wydajności, nowy socjalistyczny stosunek do pracy.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselApryasFranciszek">Na cześć II Zjazdu naszej Partii — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej górnicy podjęli tysiące zobowiązań produkcyjnych. Chcemy dać krajowi ponadplanowy węgiel, bo wiemy, że węgiel to największe bogactwo naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselApryasFranciszek">Rząd nasz, Partia nasza weszły na drogę szybszego podnoszenia poziomu życiowego najszerszych mas pracujących. My, górnicy, rozumiemy, że łatwiej i prędzej będzie można tę politykę realizować, jeżeli będzie się ona opierała o tysiące i setki tysięcy ton węgla wydobytego ponad plan państwowy. Głęboko zrozumieliśmy słowa tow. Bieruta, że wzrost stopy życiowej trzeba wypracować i wywalczyć.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselApryasFranciszek">Więcej węgla dla przemysłu, dla wsi i miast — oto nasz, wkład, nasz górniczy udział w realizacji wytycznych IX Plenum KC PZPR. Górnicy masowo podjęli i realizują zobowiązania produkcyjne dla uczczenia II Zjazdu naszej Partii.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselApryasFranciszek">W nowym prawie górniczym widzimy nowe ramy, w których w przyszłości rozwijać się będzie nasze górnictwo — duma i chluba całego naszego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselApryasFranciszek">W imieniu posłów górników serdecznie podtrzymuję i popieram dekret o nowym prawie górniczym.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Do głosu nikt więcej się nie zapisał. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad każdym dekretem z osobna.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 2 maja 1953 r. o koncesjonowaniu zarobkowego przerobu surowców i półfabrykatów włókienniczych — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 2 maja 1953 r. o koncesjonowaniu zarobkowego przerobu surowców i półfabrykatów włókienniczych.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 6 maja 1953 r. — Prawo górnicze — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 6 maja 1953 r. — Prawo górnicze.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 24 czerwca 1953 r. o eksploatacji złóż torfowych — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 24 czerwca 1953 r. o eksploatacji złóż torfowych.</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 24 czerwca 1953 r. o wyrobie i przerobie spirytusu — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.17" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 24 czerwca 1953 r. o wyrobie i przerobie spirytusu.</u> + <u xml:id="u-10.18" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 24 czerwca 1953 r. o uprawie tytoniu i wytwarzaniu wyrobów tytoniowych — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-10.19" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.20" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.21" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 24 czerwca 1953 r. o uprawie tytoniu i wytwarzaniu wyrobów tytoniowych.</u> + <u xml:id="u-10.22" who="#Marszalek">W ten sposób zatwierdziliśmy 9 dekretów, pozostaje jeszcze 11.</u> + <u xml:id="u-10.23" who="#Marszalek">Zarządzam 15-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-10.24" who="#Marszalek">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 45 do godz. 13 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-10.25" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-10.26" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-10.27" who="#Marszalek">a)z dnia 3 czerwca 1953 r. o ustalaniu cen, opłat i stawek taryfowych (Dz. U. Nr 31, poz. 122).</u> + <u xml:id="u-10.28" who="#Marszalek">b)z dnia 3 czerwca 1953 r. zmieniający dekret z dnia 30 czerwca 1951 r. o obowiązku świadczeń w naturze na niektóre cele publiczne (Dz. U. Nr 31, poz. 123), c)z dnia 24 czerwca 1953 r. o dostarczaniu środków transportowych dla potrzeb obrony Państwa (Dz. U. Nr 34, poz. 142), d)z dnia 29 Iipca 1953 r. o zmianie ustawy o zakładaniu w budynkach mieszkalnych skrzynek listowych do doręczania korespondencji i czasopism (Dz. U. Nr 37, poz. 155), e)z dnia 16 września 1953 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym (Dz. U. Nr 43, poz. 210) — (druk nr 30).</u> + <u xml:id="u-10.29" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Wacław Gumiński.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselGuminskiWaclaw">Wysoki Sejmie! Jednym z zadań państwa jest ochrona interesów ludności przez sprawny system ustalania cen i opłat. W tym celu wydano dekret z dnia 3 czerwca 1953 r. o ustalaniu cen, opłat i stawek taryfowych — ogłoszony w Dzienniku Ustaw Nr 31, poz. 122.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselGuminskiWaclaw">Według omawianego dekretu Rada Ministrów ustala:</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselGuminskiWaclaw">1)ceny detaliczne artykułów powszechnego użytku lub wytyczne dla ustalania tych cen, 2)opłaty i stawki taryfowe za podstawowe usługi świadczone ludności, 3)ceny skupu produktów rolnych, roślinnych i zwierzęcych oraz innych objętych obowiązkiem dostaw lub kontraktacją, 4)ceny sprzedażne podstawowych surowców i artykułów dla produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselGuminskiWaclaw">W wypadku ustalania wytycznych Rada Ministrów zleca ustalenie cen Państwowej Komisji Cen, ministrom lub prezydiom rad narodowych. Przy Radzie Ministrów powołana została Państwowa Komisja Cen, do zakresu działania której należy opracowywanie i opiniowanie w sprawie cen, opłat i stawek taryfowych ustalanych przez Radę Ministrów oraz wniosków co do wytycznych Rady Ministrów w tej dziedzinie, jak również inne czynności w zakresie cen, opłat i stawek taryfowych zlecone komisji przez Radę Ministrów.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselGuminskiWaclaw">Dekret w słuszny sposób reguluje ważne zagadnienie trybu ustalania cen w interesie szerokich rzesz ludności.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselGuminskiWaclaw">Następną sprawą jest zmiana dekretu z dnia 30 czerwca 1951 r. o obowiązku świadczeń w naturze na niektóre cele publiczne (Dz. U. Nr 38, poz. 284). W dekrecie z dnia 30 czerwca 1951 r. roczna wysokość świadczeń w naturze dla podatników podatku obrotowego ustalona została w równowartości 200% opłaty za kartę rejestracyjną. Równowartość jednej dniówki pracy niewykwalifikowanej, służąc jako podstawa do określenia wymiaru świadczeń, może jednak ulegać zmianom, zmianom również mogą ulegać wysokości opłat za karty rejestracyjne. W wyniku tego wymiary świadczeń uległyby nieuzasadnionym odchyleniom.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselGuminskiWaclaw">Dekret z dnia 3 czerwca 1953 r. (Dz. U. Nr 31, poz. 123) zapobiega temu, wprowadzając delegację dla Rady Ministrów do ustalania rocznej wysokości świadczeń w naturze od podatników podatku obrotowego w drodze rozporządzenia.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselGuminskiWaclaw">Znajduje to wyraz w zmianie wspomnianego art. 11 dekretu z dnia 30 czerwca 1951 r. poprzez zastąpienie wyrazów: — „200% opłaty za kartę rejestracyjną za ten rok podatkowy, za który przypada obowiązek świadczenia w naturze” wyrazami: — „kwoty, którą w stosunku procentowym do opłaty za kartę rejestracyjną ustali Rada Ministrów w drodze rozporządzenia”. Ta okoliczność uzasadnia potrzebę wydania dekretu z dnia 3 czerwca 1953 r.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselGuminskiWaclaw">Przechodzę do następnego dekretu.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselGuminskiWaclaw">Obowiązek dostarczania dla potrzeb obrony państwa koni, wozów, pojazdów mechanicznych i rowerów ujęty był w rozporządzeniu Prezydenta R. P. z 1927 r. Rozporządzenie to nie odpowiadało warunkom ustrojowym, gospodarczym i wymaganiom obrony Polski Ludowej. Zaszła więc potrzeba wydania nowego aktu prawnego, odpowiadającego obecnym warunkom. Dokonane to zostało przez wydanie dekretu z dnia 24 czerwca 1953 r. o dostarczaniu środków transportowych dla potrzeb obrony państwa (Dz.U. Nr 34, poz. 142).</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselGuminskiWaclaw">Jako środki transportowe rozumie się: pojazdy mechaniczne, konie w wieku od 4 do 16 lat, wozy z uprzężą i rowery.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselGuminskiWaclaw">Właściciele wyliczonych środków transportowych zobowiązani są do:</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselGuminskiWaclaw">1)zgłaszania koni i wozów z uprzężą do rejestracji, 2)przedstawiania pojazdów mechanicznych, koni i wozów z uprzężą do przeglądu i klasyfikacji, 3)przedstawiania pojazdów mechanicznych, koni i wozów z uprzężą do próbnego poboru i przekazywania ich Siłom Zbrojnym na czas nie dłuższy niż 2 miesiące, 4)przedstawiania pojazdów mechanicznych, koni, wozów z uprzężą i rowerów do rzeczywistego poboru i przekazywania ich Siłom Zbrojnym na czas nieoznaczony.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselGuminskiWaclaw">Środki transportowe uznane za przydatni do potrzeb obrony państwa — mocą uchwały Rady Ministrów — mają być obowiązkowo przekazane Siłom Zbrojnym na czas określony, lecz nie dłuższy niż 2 miesiące. Jeśli interes obrony państwa tego wymaga, Rada Ministrów może nałożyć na właścicieli środków transportowych obowiązek dostarczania ich do poboru i przekazania Siłom Zbrojnym na czas nieoznaczony. Środki transportowe, pozostające czasowo w użytkowaniu Sił Zbrojnych, w chwili ich zwrotu właścicielowi podlegają ponownemu przeglądowi i klasyfikacji. Częściowe ich zużycie lub uszkodzenie, przekraczające 10% wartości ustalonej przy poborze, stanowi dla właściciela tytuł do prawa otrzymania odszkodowania, odpowiadającego stopniowi częściowego zużycia lub uszkodzenia.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselGuminskiWaclaw">W razie mobilizacji i w czasie wojny właściciele środków transportowych mają obowiązek dostarczenia ich Siłom Zbrojnym na stałe. Wówczas środki transportowe przechodzą na własność państwa, a właścicielowi przysługuje odszkodowanie odpowiadające wartości środka transportowego ustalonej przy poborze.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselGuminskiWaclaw">W stosunku do właścicieli rowerów, dekret ustala ich obowiązki tylko do poboru rzeczywistego, tj. w okresie zagrożenia państwa, mobilizacji i wojny.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselGuminskiWaclaw">Wreszcie dekret przewiduje stosowanie środków przymusu administracyjnego i sankcje karne za niestosowanie się do jego przepisów.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselGuminskiWaclaw">Czwarty dekret wiąże się z ustawą z dnia 18 stycznia 1951 r. o zakładaniu w budynkach mieszkalnych skrzynek listowych do doręczania korespondencji i czasopism (Dz. U. Nr 6, poz. 54), Ustawa ta ustaliła, że koszty instalacji tych skrzynek oraz, ich konserwacji mają spoczywać na posiadaczach budynków, uprawniając ich zarazem do przerzucenia tych kosztów na lokatorów.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselGuminskiWaclaw">Ministerstwo Gospodarki Komunalnej, które jest największym posiadaczem budynków mieszkalnych w kraju, musiałoby powołać dodatkowy aparat do finansowania zakupu, instalowania i konserwacji skrzynek, co nie znajduje praktycznego uzasadnienia.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselGuminskiWaclaw">Również niesłusznym, a ponadto trudnym do wyliczania byłoby obciążanie dodatkowymi opłatami za instalację i konserwację skrzynek lokatorów, którzy w przygniatającej większości należą do świata pracy. Przeciwko obciążaniu ludzi pracy dodatkowymi opłatami wypowiedziała się i Centralna Rada Związków Zawodowych. Dekret z dnia 29 Iipca 1953 r. wprowadza do ustawy z dnia 18 stycznia 1951 r. zmiany, według których obowiązek zakładania i utrzymywania skrzynek należy do państwowego przedsiębiorstwa — „Polska Poczta, Telegraf i Telefon”, i to bez prawa pobierania z tego tytułu dodatkowych opłat od najemców lokali.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselGuminskiWaclaw">W ten sposób dekret upraszcza sprawę i przenosi obowiązek troszczenia się o urządzenia skrzynkowe na przedsiębiorstwo zainteresowane bezpośrednio tymi urządzeniami.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselGuminskiWaclaw">Piąty dekret dotyczy ustawy o transporcie drogowym z dnia 8 stycznia 1951 r. (Dz. U. Nr 4, poz. 26), która w art. 3 nadała Radzie Ministrów uprawnienie do nałożenia na posiadaczy środków transportu drogowego obowiązku świadczeń odpłatnych na cele ogólnogospodarcze. Życie dyktuje, że słuszne jest również pociąganie do świadczeń tego rodzaju na cele ogólnospołeczne, czego ustawa nie przewiduje. Dekret z dnia 16 września 1953 r. (Dz. U. Nr. 43, poz. 210) usuwa ten brak przez uzupełnienie art. 3 rzeczonej ustawy słowami: — „oraz na cele akcji społecznych o znaczeniu ogólnopaństwowym”.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselGuminskiWaclaw">W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę, aby Wysoki Sejm raczył zatwierdzić zreferowane przeze mnie dekrety.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Do głosu nikt się nie zapisał.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad każdym dekretem z osobna.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 3 czerwca 1953 r. o ustalaniu cen, opłat i stawek taryfowych — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 3 czerwca 1953 r. o ustalaniu cen, opłat i stawek taryfowych.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 3 czerwca 1953 r. zmieniającego dekret z dnia 30 czerwca 1951 r. o obowiązku świadczeń w naturze na niektóre cele publiczne — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 3 czerwca 1953 r. zmieniający dekret z dnia 30 czerwca 1951 r. o obowiązku świadczeń w naturze na niektóre cele publiczne.</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 24 czerwca 1953 r. o dostarczaniu środków transportowych dla potrzeb obrony Państwa — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 24 czerwca 1953 r. o dostarczaniu środków transportowych dla potrzeb obrony Państwa.</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 29 Iipca 1953 r. o zmianie ustawy o zakładaniu w budynkach mieszkalnych skrzynek listowych do doręczania korespondencji i czasopism — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 29 Iipca 1953 r. o zmianie ustawy o zakładaniu w budynkach mieszkalnych skrzynek listowych do doręczania korespondencji i czasopism.</u> + <u xml:id="u-12.18" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 16 września 1953 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-12.19" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.20" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.21" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 16 września 1953 r. o zmianie ustawy o transporcie drogowym.</u> + <u xml:id="u-12.22" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-12.23" who="#Marszalek">a)z dnia 13 maja 1953 r. o zmianie niektórych przepisów Kodeksu Karnego Wojska Polskiego (Dz. U. Nr 27, poz. 104), b)z dnia 13 maja 1953 r. o zmianie niektórych przepisów kodeksu wojskowego postępowania karnego (Dz. U. Nr 27, poz. 105), c)z dnia 3 czerwca 1953 r. o zmianie kodeksu rodzinnego (Dz. U. nr 31, poz. 124), d)z dnia 16 września 1953 r. w sprawie zmiany ustawy z dnia 4 kwietnia 1950 r. o stosunkach służbowych nauczycieli szkół zawodowych i zakładów naukowych, podległych Centralnemu Urzędowi Szkolenia Zawodowego (Dz. U. Nr 43, poz. 211), e)z dnia 16 września 1953 r. o szkolnictwie artystycznym (Dz. U. Nr 43, poz. 212), f)z dnia 11 listopada 1953 r. o zmianie dekretu o utworzeniu Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk (Dz. U. Nr 49, poz. 239) — (druk nr 31).</u> + <u xml:id="u-12.24" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Stanisław Kaliszewski.</u> + <u xml:id="u-12.25" who="#Marszalek">Poseł Kaliszewski Stanisław: Obywatele Posłowie! W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych mam zaszczyt złożyć Wysokiej Izbie sprawozdanie o pozostałych sześciu dekretach wydanych przez Radę Państwa w okresie między II a III sesją Sejmu.</u> + <u xml:id="u-12.26" who="#Marszalek">Dekret z 13 maja 1953 r. o zmianie niektórych przepisów Kodeksu Karnego Wojska Polskiego, ogłoszony w Dzienniku Ustaw Nr 27, poz. 104, dotyczy zasadniczo dwóch zagadnień: rozszerzenia zakresu stosowania kary skierowania do oddziału karnego oraz skonkretyzowania pojęć samowolnego oddalenia i dezercji.</u> + <u xml:id="u-12.27" who="#Marszalek">Według dotychczasowych przepisów kara skierowania do oddziału karnego mogła trwać najwyżej 3 miesiące. Powodowało to, że stosowanie tej kary było stosunkowo rzadkie, gdyż do sądów wojskowych wpływają z reguły sprawy poważniejsze, w przypadkach zaś mniejszej wagi następuje ukaranie dyscyplinarne. Dekret z dnia 13 maja 1953 r. przewiduje możność wymierzenia szeregowcom i podoficerom kary skierowania do oddziału karnego w wymiarze od 3 miesięcy do 2 lat. Stosowana w tym wymiarze kara służby w oddziale karnym może skutecznie spełnić swoją rolę wychowawczą względem naruszających prawa żołnierzy bez eliminowania ich z szeregów wojska. Żołnierze ci pozostaną w szeregach wojska i będą wykonywać odpowiednie prace oraz przechodzić wyszkolenie wojskowe i polityczne, z tym, że warunki służby zostają im odpowiednio obostrzone.</u> + <u xml:id="u-12.28" who="#Marszalek">Pojęcie samowolnego oddalenia i dezercji nie było poprzednio w Kodeksie Karnym Wojska Polskiego ściśle rozgraniczone, co powodowało niejednolitość praktyki, utrudniało zwalczanie tych przestępstw i nie sprzyjało umocnieniu dyscypliny wojskowej. Dekret z dnia 13 maja 1953 r. uznaje za samowolne oddalenie opuszczenie jednostki na czas do 1 doby i jako karę przewiduje skierowanie do oddziału karnego. Jeżeli samowolne oddalenie popełniono po raz pierwszy i nie trwało ono dłużej niż 2 godziny, sprawca podlega odpowiedzialności dyscyplinarnej. Jeżeli jednak istnieją okoliczności łagodzące, można nie kierować sprawy na drogę sądową i ograniczyć się do ukarania dyscyplinarnego, chociażby samowolne oddalenie trwało dłużej niż 2 godziny. Decyzję o skierowaniu sprawy na drogę sądową lub ukaraniu dyscyplinarnym podejmuje w każdym przypadku dowódca dywizji, brygady, samodzielnego pułku lub dowódca równorzędny. Podejmując decyzję dowódca kierować się będzie okolicznościami czynu, dotychczasowym przebiegiem służby i zachowaniem się żołnierza oraz stanem dyscypliny wojskowej w jednostce. Samowolne opuszczenie jednostki na czas powyżej 1 doby jest w myśl dekretu dezercją, która zagrożona jest karą więzienia do lat 5 lub karą skierowania do oddziału karnego.</u> + <u xml:id="u-12.29" who="#Marszalek">W tymże Dzienniku Ustaw Nr 27 ogłoszony został dekret z dnia 13 maja 1953 r. o zmianie niektórych przepisów kodeksu wojskowego postępowania karnego.</u> + <u xml:id="u-12.30" who="#Marszalek">Dekret ten jest nowelizacją w szczególności przepisów dotyczących obrońców, rewizji, wznowienia postępowania oraz wykonywania orzeczeń. Według poprzednio obowiązujących przepisów w sprawach toczących się przed sądami wojskowymi w charakterze obrońców mogły występować wyłącznie osoby wpisane na listę obrońców wojskowych. Obecnie dekret przyjmuje zasadę, że udział obrońców wpisanych na listę obrońców wojskowych niezbędny jest tylko w sprawach, w których oskarżeni są żołnierzami (w sprawach ściśle wojskowych), natomiast w sprawach pozostałych obrońcą może być każdy adwokat, chociażby nie był wpisany na listę obrońców wojskowych. Jest to więc rozszerzenie kręgu obrońców, a tym samym ułatwienie korzystania z prawa obrony w sprawach karnych przed sądami wojskowymi.</u> + <u xml:id="u-12.31" who="#Marszalek">Należało znowelizować również dotychczasowy przepis art. 50 § 2, który przewidywał, że obrońcą z urzędu może być każdy żołnierz Wojska Polskiego, gdyż był to przepis formalny, który nie gwarantował oskarżonemu obrony stojącej na właściwym poziomie. Dekret przewiduje jako zasadę, że obrońcą może być tylko obrońca wojskowy lub adwokat i zezwala jedynie wyjątkowo na udział w sprawie w charakterze obrońcy oficerów lub generałów w czynnej służbie wojskowej, jeżeli wybranie lub wyznaczenie obrońcy wojskowego albo adwokata napotyka na trudności.</u> + <u xml:id="u-12.32" who="#Marszalek">Ponadto dekret reguluje wyczerpująco zasady i tryb postępowania związany z wpisaniem lub skreśleniem z listy obrońców wojskowych, przy czym należy zaznaczyć że przewiduje się możliwość wpisania adwokata na listę obrońców wojskowych również z urzędu.</u> + <u xml:id="u-12.33" who="#Marszalek">Stosownie do poprzednio obowiązujących przepisów orzeczenia Najwyższego Sądu Wojskowego, jako sądu I instancji, podlegały rewizji Zgromadzenia Sędziów Najwyższego Sądu Wojskowego w trybie postępowania rewizyjnego (art. 260 § 2) oraz rewizji tegoż Zgromadzenia w trybie nadzoru sądowego (art. 279). W przypadku poddania takiego orzeczenia w trybie postępowania rewizyjnego rewizji Zgromadzenia Sędziów. Najwyższego Sądu Wojskowego nie można już było poddać tegoż orzeczenia rewizji w trybie nadzoru sądowego, poddawałoby się wtedy bowiem rewizji swoje własne orzeczenie, co jest niezgodne z zasadami praworządności socjalistycznej, wymagającymi, aby kontrola w drodze nadzoru sądowego wykonywana była przez sąd wyższej instancji. Zmiana art. 260 § 2 kodeksu wojskowego postępowania karnego przewiduje, iż orzeczenia Najwyższego Sądu Wojskowego jako sądu I instancji podlegają rewizji Zgromadzenia Sędziów Najwyższego Sądu Wojskowego wyłącznie w trybie nadzoru.</u> + <u xml:id="u-12.34" who="#Marszalek">W zmówienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem jest postępowaniem szczególnym, mającym na celu uchylenie wyroku niesprawiedliwego, niezgodnego z prawdą obiektywną, zapadłego wskutek wprowadzenia sądu w błąd fałszywymi zeznaniami lub dokumentami, bądź też wskutek tego, że nie wszystkie okoliczności sprawy zostały przed sądem ujawnione. Dotychczasowe przepisy pozwalały, w przypadku ujawnienia nowych faktów lub dowodów, wznowić postępowanie tylko na korzyść skazanego. To postanowienie nie godziło się z naczelną zasadą prawa socjalistycznego, którego dążeniem jest wykrycie w każdej sprawie prawdy obiektywnej i wydanie słusznego wyroku. Zmiana tych przepisów umożliwia wznowienie postępowania w przypadku ujawnienia nowych faktów lub dowodów również na niekorzyść skazanego, jeżeli nowe fakty lub dowody stwierdzają, że skazany popełnił inne przestępstwo niż to, za które został skazany. Dekret przewiduje jednak ograniczenie czasokresu — 1 rok od ujawnienia nowych faktów lub dowodów i 5 lat od uprawomocnienia się orzeczenia — w którym skazany mógłby być narażony na skutki niekorzystnej dla siebie zmiany wyroku.</u> + <u xml:id="u-12.35" who="#Marszalek">Stosownie do obowiązujących poprzednio przepisów, orzeczenia sądu wojskowego przekazywane były do prokuratora wojskowego, który następnie przesyłał je do wykonania organom administracji więziennej lub innym organom powołanym do wykonania orzeczenia. Tryb ten jednak przedłużał wykonanie orzeczeń i wymagał uproszczenia. Dekret przewiduje, że orzeczenie sądu kieruje do wykonania bezpośrednio sąd, który wydał orzeczenie w I instancji. Zmiana ta zgodna jest z przepisami kodeksu postępowania karnego.</u> + <u xml:id="u-12.36" who="#Marszalek">Konsekwencją zmiany przepisów dotyczących wykonywania orzeczeń jest zmiana przepisów dotyczących udzielania odroczeń i przerw w wykonaniu kary.</u> + <u xml:id="u-12.37" who="#Marszalek">Według poprzednio obowiązujących przepisów odroczeń i przerw w wykonywaniu kary udzielał Naczelny Prokurator Wojskowy. Dekret przewiduje, że odroczenia lub przerwy udziela na posiedzeniu niejawnym sąd wojskowy po wysłuchaniu wniosku prokuratora wojskowego. Za powierzeniem tej sprawy sądom przemawia to, że odnośne decyzje podejmowane są kolegialnie i że decyduje organ, który wydał orzeczenie.</u> + <u xml:id="u-12.38" who="#Marszalek">Dalsze zmiany, dotyczące przepisów o ściąganiu grzywien, opłat, kosztów i kar pieniężnych, pokrywają się ze zmianami wprowadzonymi do kodeksu postępowania karnego nowelą z dnia 28 kwietnia 1952 r. (Dz. U. Nr 25, poz. 170) i w związku z tym nie wymagają szerszego uzasadnienia.</u> + <u xml:id="u-12.39" who="#Marszalek">W Dzienniku Ustaw Nr 31 ogłoszony został dekret z dnia 3 czerwca 1953 r. o zmianie kodeksu rodzinnego. Zmiany te dotyczą przepisów o zaprzeczeniu pochodzenia dziecka z małżeństwa.</u> + <u xml:id="u-12.40" who="#Marszalek">W myśl obowiązujących przepisów kodeksu rodzinnego istnieje domniemanie, że dziecko urodzone w czasie trwania małżeństwa pochodzi od męża matki (art. 42 § 1). Domniemanie to do czasu wejścia w życie referowanego przeze mnie dekretu z dnia 3 czerwca 1953 r. mogło zostać obalone jedynie na skutek skargi wniesionej przez męża matki w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym mąż matki dowiedział się o urodzeniu dziecka przez matkę, bądź też skargi matki, wniesionej w ciągu 6 miesięcy od urodzenia się dziecka.</u> + <u xml:id="u-12.41" who="#Marszalek">W praktyce okazało się, że takie rozwiązanie zagadnienia nie odpowiada potrzebom życiowym. Zdarzają się bowiem częste przypadki, w których małżeństwo faktycznie nie istnieje, np. mąż wyjechał za granicę, żona pozostała w kraju; wspólnota małżeństwa faktycznie nie istnieje od kilku lat, jednak nie zostało ono prawnie rozwiązane. Urodzone w tych okolicznościach dziecko przez żonę pozostającą w kraju uważane jest, zgodnie z zasadą przytoczoną na wstępie, za dziecko pochodzące od męża matki. Obalić domniemanie pochodzenia praktycznie mogła tylko matka, która częstokroć dopuszczała do upływu terminu 6-miesięcznego, który biegnie od chwili urodzenia się dziecka. Po tym terminie nie można już było nic zaradzić w tej sprawie i dziecko uważane było wbrew faktom za dziecko męża matki. Stan taki mógł krzywdzić dziecko, ponieważ na skutek braku zaprzeczenia dziecko nie mogło żądać od rzeczywistego ojca środków utrzymania, ani też rzeczywisty ojciec nie mógł uznać dziecka za swoje, chociażby pragnął to uczynić. Tymczasem domniemanego ojca (męża matki) nie można było odnaleźć, a zyskanie alimentów bywało bardzo utrudnione lub nawet zupełnie niemożliwe. W tej sytuacji, rzecz oczywista, cierpiały interesy dziecka.</u> + <u xml:id="u-12.42" who="#Marszalek">Z tych oto powodów dekret przyznał dziecku samodzielne prawo do zaprzeczenia pochodzenia od męża matki, które może zostać zrealizowane zarówno w okresie małoletności dziecka, przez jego ustawowego przedstawiciela, którym jest z reguły matka, jak i w ciągu lat trzech od uzyskania przez dziecko pełnoletności, kiedy to może ono zupełnie już samodzielnie dochodzić ustalenia, kto jest jego rzeczywistym ojcem.</u> + <u xml:id="u-12.43" who="#Marszalek">W Dzienniku Ustaw Nr 43 ogłoszony został dekret z dnia 16 września br. w sprawie zmiany ustawy z dnia 4 kwietnia 1950 r. o stosunkach służbowych nauczycieli szkół zawodowych i zakładów naukowych podległych Centralnemu Urzędowi Szkolenia Zawodowego.</u> + <u xml:id="u-12.44" who="#Marszalek">Główna zmiana, jaką nowelizacja ta wprowadza w ustawie z dnia 4 kwietnia 1950 r. o stosunkach służbowych nauczycieli szkół zawodowych i zakładów naukowych podległych Centralnemu Urzędowi Szkolenia Zawodowego, polega na dodaniu nowego punktu przewidującego, że: — „Sam o wolne uchylenie się od służby w ciągu 4 tygodni, o ile nie zostanie przez władze uznane za usprawiedliwione, uważa się za wystąpienie ze służby, co zostaje stwierdzone decyzją Prezesa Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego, wydaną na wniosek władzy powołanej do mianowania” Intencją noweli jest umożliwienie pracodawcy rozwiązania stosunku służbowego z pracownikiem bezwartościowym, jakim jest nauczyciel mianowany a uchylający się od pracy.</u> + <u xml:id="u-12.45" who="#Marszalek">W tymże Dzienniku Ustaw Nr 43 ogłoszony został dekret z dnia 16 września br. o szkolnictwie artystycznym. Szkolnictwo to należy do zakresu działania resortu Ministra Kultury i Sztuki i obejmuje szkoły artystyczne niższe, średnie i wyższe. 9 lat istnienia Polski Ludowej przyniosło bogaty rozwój w tej dziedzinie, przyniosło bogaty rozwój kultury. Dziś dysponujemy szeroką siecią 17 wyższych i 147 szkół artystycznych I i II stopnia. Szkoły te pracują regularnie, rosną i wychowują coraz liczniejsze kadry młodych twórców i działaczy kulturalnych, służących sprawie budowy nowej, socjalistycznej kultury, upowszechnianiu sztuki, rozwijaniu amatorskiego ruchu artystycznego.</u> + <u xml:id="u-12.46" who="#Marszalek">Obserwując pracę i rozwój szkolnictwa artystycznego na przestrzeni ubiegłego dziewięciolecia dostrzegamy w nim wiele osiągnięć i wiele przemian na lepsze. Poważne sukcesy odniesione zostały w walce przeciwko próbom zaszczepiania wśród młodzieży kierunków artystycznych służących ideologii burżuazyjnej i formalistycznemu rozkładowi w sztuce. Dziś w szkolnictwie artystycznym rośnie i umacnia się coraz bardziej szereg przemian służących budownictwu sztuki realizmu socjalistycznego. Niemniej jednak na szkolnictwie artystycznym ciąży jeszcze szereg błędów i niedostatków.</u> + <u xml:id="u-12.47" who="#Marszalek">Dają się odczuwać jeszcze pewne braki programowe, widoczne zwłaszcza w dziedzinie kształcenia instruktorów pracy kulturalno-oświatowej. Niezadowalające jest rozmieszczenie terenowe szkół. Województwo stalinogrodzkie ma np. 27, krakowskie — 16, gdańskie —13 szkół artystycznych, a obok tego koszalińskie — jedną, łódzkie — jedną, zielonogórskie i olsztyńskie — po dwie szkoły artystyczne. Na niewysokim poziomie stoi nauczanie przedmiotów ogólnokształcących, za mała jest jeszcze pomoc wydziałów kultury i sztuki prezydiów wojewódzkich rad narodowych, niezadowalająco przedstawia się sprawa składu socjalnego studiującej młodzieży. Trzeba również zapewnić młodzieży lepszą niż dotychczas opiekę w postaci większej ilości internatów, stołówek itp.</u> + <u xml:id="u-12.48" who="#Marszalek">Wśród szkół artystycznych występują znaczne różnice w strukturze, w poziomie naukowym i organizacyjnym. W związku z szybkim wzrostem sieci szkół artystycznych dają się odczuwać poważne trudności kadrowe w personelu pedagogicznym.</u> + <u xml:id="u-12.49" who="#Marszalek">Referowany przeze mnie dekret niewątpliwie dopomoże w znacznej mierze do stworzenia jak najbardziej sprzyjających warunków i podstaw do dalszego rozwoju szkolnictwa artystycznego, a tym samym przyczyni się do przezwyciężenia występujących niedostatków, do lepszego spełnienia przez szkolnictwo artystyczne niełatwej roli kształcenia przyszłych artystów i działaczy kulturalnych w Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-12.50" who="#Marszalek">Referowany dekret czyni zadość potrzebie wydania jednego ramowego dekretu, obejmującego całość ustroju szkolnictwa artystycznego.</u> + <u xml:id="u-12.51" who="#Marszalek">Organizacja i ustrój szkół artystycznych I i II stopnia opierały się dotychczas na rozporządzeniach i zarządzeniach Ministra Kultury i Sztuki. Ustrój wyższego szkolnictwa artystycznego był wprawdzie uregulowany ustawą z dnia 28 czerwca 1950 r. o organizacji wyższego szkolnictwa artystycznego, ale ustawa ta po wejściu w życie ustawy z dnia 15 grudnia 1951 r. o szkolnictwie wyższym i o pracownikach nauki, wobec wyłączenia z niej szkolnictwa artystycznego, wymagała dostosowania jej do ogólnych założeń, na których opiera się w Polsce Ludowej wyższe szkolnictwo.</u> + <u xml:id="u-12.52" who="#Marszalek">W części dotyczącej wyższego szkolnictwa artystycznego i personelu nauczającego tych szkół dekret oparł się na przepisach zawartych w ustawie o szkolnictwie wyższym i o pracownikach nauki. Różnice wynikają w przeważającej części z odmienności struktury i charakteru szkolnictwa artystycznego.</u> + <u xml:id="u-12.53" who="#Marszalek">W numerze 49 Dziennika Ustaw ogłoszony został dekret z dnia 11 listopada 1953 r. o zmianie dekretu o utworzeniu Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Nowelizacja ta ma na celu nadanie Głównemu Urzędowi Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk struktury organizacyjnej podobnej do struktury innych urzędów centralnych, określenie jego organów terenowych i stworzenie podstawy prawnej dla nadania mu statutu. Statut ten będzie podstawą prawną dla organizacji pracy i podziału funkcji pomiędzy poszczególne komórki urzędu celem koordynacji pracy pomiędzy niani w ramach jednolitej struktury organizacyjnej.</u> + <u xml:id="u-12.54" who="#Marszalek">Zatrzymam się pokrótce nad niektórymi artykułami dekretu. I tak na czele Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk stoi obecnie Prezes, którego mianuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów, a nie jak dotychczas Rada Ministrów.</u> + <u xml:id="u-12.55" who="#Marszalek">Prezes Rady Ministrów powołuje terenowe urzędy kontroli prasy, publikacji i widowisk (art. 4).</u> + <u xml:id="u-12.56" who="#Marszalek">Art. 5 stwarza podstawę do powierzenia funkcji kontroli prasy, publikacji i widowisk referatom społeczno-administracyjnym prezydiów powiatowych rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-12.57" who="#Marszalek">W art. 2 dodano nowy ust. 2 zamiast dotychczasowego art. 3a, który ulega skreśleniu. Zmiana ta umożliwia wykorzystanie delegacji w drodze zarządzeń Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-12.58" who="#Marszalek">W art. 2 dodano nowy punkt przy określeniu celów kontroli Głównego Urzędu, mówiący o zapobieganiu szerzeniu propagandy wojennej.</u> + <u xml:id="u-12.59" who="#Marszalek">Wszystkie referowane przeze mnie dekrety rozpatrywane były na posiedzeniu Komisji Spraw Ustawodawczych w dniu 17 grudnia br. W imieniu komisji proszę Wysoki Sejm o ich zatwierdzenie.</u> + <u xml:id="u-12.60" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję nad wygłoszonym sprawozdaniem.</u> + <u xml:id="u-12.61" who="#Marszalek">Do głosu jest zapisany poseł woj. gdańskiego Stanisław Teisseyre.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Wysoki Sejmie! Dekret o szkolnictwie artystycznym z dnia 16 września br. ma bardzo ważne znaczenie dla dalszego rozwoju szkół artystycznych i dla dalszego kształcenia w nich młodych kadr.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Określając we wstępie zasadniczy cel, którym jest stworzenie najbardziej sprzyjających warunków dla dalszego rozwoju twórczości artystycznej oraz upowszechnienia kultury i sztuki wśród najszerszych rzesz społeczeństwa, dekret w swych postanowieniach normuje cały szereg spraw organizacyjnych szkolnictwa artystycznego, tak by mogło ono należycie wypełnić swe zadania.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Twórczość artystyczna jest jednym z doniosłych czynników kształtujących człowieka. Każda wielka sztuka była i jest zwierciadłem odbijającym nie tylko swoje czasy, umiłowania, tęsknoty i marzenia ludzi swej epoki, ale również i ich walkę, a poprzez emocjonalne działanie wywiera wszechstronny wpływ na człowieka, kształtując jego wyobraźnię i świadomość. Mamy tysiące przykładów, jak bohaterowie dzieł literatury ożywają w dążeniach i działalności żywych ludzi. Obraz, jaki rysuje się w naszej wyobraźni z historycznych wydarzeń naszego kraju w przeszłości, jest przecież oparty na wizji malarskiej naszego wielkiego malarza Matejki.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Przykładów takich można by podawać bardzo wiele.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselTeisseyreStanislaw">O obliczu naszej twórczości artystycznej w przyszłości, o jej rozwoju, o szerokim upowszechnieniu kultury i sztuki zadecydują młode kadry, które kształcą się w naszych uczelniach artystycznych.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Troska władzy ludowej o przyszłość naszej twórczości artystycznej wyraża się między innymi w zwiększeniu i stale rosnącej ilości szkół artystycznych. Posiadamy w roku bieżącym 147 szkół artystycznych I i II stopnia kształcących 26.000 uczniów, oraz 17 szkół wyższych kształcących 3.800 studentów w specjalizacjach: filmowej, muzycznej, plastycznej i teatralnej.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Cyfry te w stosunku do stanu przedwojennego wskazują na wielokrotny wzrost szkół artystycznych i młodzieży studiującej — z tym, że powstał cały szereg szkół typu licealnego, jakich przed wojną w ogóle nie było.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Wielki przełom ideowy, jaki nastąpił w 1949 r. w szkolnictwie artystycznym na gruncie walki o realizm socjalistyczny jako metodę twórczą, wytyczył uczelniom artystycznym drogi rozwojowe stawiające przed nimi konkretne wymagania programowe. Uporządkowanie sprawy programów i metodyki nauczania w tym okresie 4-letnim — możemy to już dziś stwierdzić — dało bardzo dodatnie rezultaty.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Szkolnictwo artystyczne — mimo bardzo wielkich niedomagań w okresie początkowym — wykształciło w ciągu tego krótkiego czasu wybitnych artystów, znanych całemu społeczeństwu, że wymienię tylko w dziedzinie muzyki: Hesse-Bukowską, Czerny-Stefańską czy Wiłkomirską, w dziedzinie teatru: Skuszankę, Łomnickiego, Łącza, w plastyce: Kobzdeja, Strumiłłę czy Więckównę.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Młodą kadra absolwentów z naszych szkół artystycznych wykazuje — poza wymienionymi — wiele bardzo wybitnych talentów i rokuje jak najlepsze nadzieje na przyszłość.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Jednakże mimo tych niewątpliwych osiągnięć poszczególnych uczelni dziedzina szkolnictwa artystycznego oraz dziedzina zatrudnienia absolwentów tych szkół wykazuje cały szereg poważnych niedomagań.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Po pierwsze — brak planowania ze strony Ministerstwa Kultury i Sztuki sieci szkół spowodował na mapie białe plamy w pewnych województwach przy jednoczesnym niewspółmiernym zagęszczeniu szkół w innych województwach. Tak jak to podkreślił sprawozdawca, województwa krakowskie i stalinogrodzkie wykazują zagęszczenie szkół artystycznych przy jednoczesnym prawie zupełnym braku tego szkolnictwa w województwach zielonogórskim, koszalińskim, olsztyńskim.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Po drugie — uczelnie artystyczne wykazują ciągle zbyt mały odsetek młodzieży robotniczo-chłopskiej, zwłaszcza wyższe uczelnie. Na wyższych uczelniach mamy około 30% młodzieży pochodzenia robotniczego i około 10% młodzieży pochodzenia chłopskiego. Cyfry te wskazują na to, że mamy znaczne rezerwy niewykorzystanych talentów w środowisku robotniczym, a zwłaszcza w środowisku chłopskim.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Wyższe szkolnictwo artystyczne nie jest i nie może być szkolnictwem masowym. Selekcja kandydatów musi być rygorystyczna, uwzględniająca w pierwszym rzędzie utalentowanie, ale tym bardziej rekrutacja musi zapewnić dostęp do szkół artystycznych wszystkim wybitnie utalentowanym jednostkom. Jesteśmy narodem niewątpliwie utalentowanym artystycznie. Przykład zespołu — „Mazowsze jest przykładem pouczającym. Wskazuje on na olbrzymie talenty drzemiące w masach ludowych, dotychczas nie wykorzystanych.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Koniecznym więc jest, by Ministerstwo Kultury i Sztuki w oparciu o doświadczenie radzieckie opracowało i zrealizowało nowe, pogłębione metody rekrutacji, które zapewniłoby dopływ do szkół artystycznych istotnie najbardziej utalentowanej młodzieży pochodzenia chłopskiego i robotniczego.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Po trzecie — mimo pełnego zatrudnienia absolwentów szkół teatralnych i muzycznych, a nawet braków ilościowych jeżeli chodzi o dziedzinę teatru, oraz braków ilościowych jeżeli chodzi o absolwentów liceów na instruktorów kulturalno-oświatowych, mamy wciąż nierozwiązaną sprawę zatrudnienia absolwentów wyższych szkół plastycznych. Należy stwierdzić niedostateczne wykorzystanie absolwentów tych uczelni plastycznych przez przemysł i budownictwo. Planowe zatrudnienie absolwentów w ramach przeznaczonych na ten cel środków państwowych pozwoli na celowe wykorzystanie kadr artystycznych, a jednocześnie przyczyni się do wzbogacenia naszego życia w nowe wartości. Przykładem może być Stare Miasto w Warszawie i Stare Miasto w Gdańsku.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Chciałbym również zwrócić uwagę na zbyt małe wykorzystanie kadr absolwentów wyższych szkół plastycznych w przemyśle. Spotykamy się z olbrzymim i słusznym uznaniem wśród znawców i odbiorców w dziedzinie projektów i wzorców na tkaninę artystyczną. W dziedzinie tej Polska jest bodajże krajem przodującym w świecie. Niestety jest to dziedzina przez nasz przemysł w sposób dostateczny nie wykorzystana, z niewątpliwą szkodą dla naszej gospodarki narodowej. Stan ten wprawdzie uległ ostatnio pewnej poprawie, ale nawiązanie kontaktu przez Ministerstwo Kultury i Sztuki z przemysłem szklarskim i ceramicznym oraz budownictwem powinno być rozszerzone na inne gałęzie przemysłu i doprowadzone do końca.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Po czwarte — mimo znacznego wzrostu ilościowego burs, w ostatnich czterech latach prawie dwukrotnego, ilość ich oraz ilość miejsc w tych bursach jest ciągle niewystarczająca, jeżeli chcemy zrealizować program ściągnięcia do szkół artystycznych utalentowanej młodzieży wiejskiej. Sieć szkół artystycznych, zwłaszcza typu licealnego z konieczności musi być o wiele rzadsza od sieci szkół średnich typu ogólnokształcącego. Szkoły te z konieczności są szkołami typu zbiorczego, dlatego też ze względu na ich charakter zbiorczy zachodzi konieczność dalszej rozbudowy internatów i wyposażenia ich w odpowiednią ilość miejsc.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Po piąte — wysokość stypendiów w wyższych szkołach artystycznych częstokroć nie odpowiada ich specyfice. Student wyższej szkoły muzycznej czy student wyższej szkoły plastycznej musi ponosić cały szereg wydatków związanych ze specyfiką jego studiów, a więc na zakup instrumentów czy farb, na zakup szeregu materiałów i przyborów, co stawia go w sytuacji materialnej niepomiernie gorszej w stosunku do studenta prawa czy wydziałów humanistycznych.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Postanowienia dekretu z dnia 16 września 1953 r. przez ustanowienie aspirantury oraz stworzenie możliwości dalszego kształcenia i doskonalenia najzdolniejszych pracowników artystycznych otwierają dalsze drogi rozwojowe przed naszą, młodzieżą artystyczną.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Wyrażam głębokie przekonanie, że dekret w sprawie szkolnictwa artystycznego, który dziś zatwierdzimy, jest poważnym krokiem w kierunku unormowania i rozwoju szkolnictwa artystycznego, rozkwitu twórczości artystycznej i upowszechnienia kultury i sztuki.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Do głosu nikt więcej się nie zapisał. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad każdym dekretem z osobna.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 13 maja 1953 r. o zmianie niektórych przepisów Kodeksu Karnego Wojska Polskiego — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 13 maja 1953 r. o zmianie niektórych przepisów Kodeksu Karnego Wojska Polskiego.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 13 maja 1953 r. o zmianie niektórych przepisów kodeksu wojskowego postępowania karnego — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 13 maja 1953 r. o zmianie niektórych przepisów kodeksu wojskowego postępowania karnego.</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 3 czerwca 1953 r. o zmianie kodeksu rodzinnego — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 3 czerwca 1953 r. o zmianie kodeksu rodzinnego.</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 16 września 1953 r. w sprawie zmiany ustawy z dnia 4 kwietnia 1950 r. o stosunkach służbowych nauczycieli szkół zawodowych i zakładów naukowych, podległych Centralnemu Urzędowi Szkolenia Zawodowego — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-14.16" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.17" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 16 września 1953 r. w sprawie zmiany ustawy z dnia 4 kwietnia 1950 r. o stosunkach służbowych nauczycieli szkół zawodowych i zakładów naukowych, podległych Centralnemu. Urzędowi Szkolenia Zawodowego.</u> + <u xml:id="u-14.18" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 16 września 1953 r. o szkolnictwie artystycznym — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-14.19" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-14.20" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.21" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 16 września 1953 r. o szkolnictwie artystycznym.</u> + <u xml:id="u-14.22" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 11 listopada 1953 r. o zmianie dekretu o utworzeniu Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-14.23" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-14.24" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.25" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 11 listopada 1953 r. o zmianie dekretu o utworzeniu Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk.</u> + <u xml:id="u-14.26" who="#Marszalek">Porządek dzienny posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-14.27" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych Kancelarii Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-14.28" who="#Marszalek">Wobec wyczerpania porządku obrad sesji ogłaszam III sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej za zamkniętą — i życzę wszystkim Kolegom Posłom przyjemnego wypoczynku.</u> + <u xml:id="u-14.29" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-14.30" who="#Marszalek">(Koniec posiedzenia o godz. 14 min.</u> + <u xml:id="u-14.31" who="#komentarz">5.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00009-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00009-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..f597052 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00009-01/header.xml @@ -0,0 +1,88 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00009-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>9 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>9 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">9</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1954-04-23</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterFinansowTadeuszDietrich" role="speaker"> + <persName>Minister Finansów Tadeusz Dietrich</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDobraczynskiJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Dobraczyński Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGabrylStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Gabryl Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKieszczynskiJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Kieszczyński Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKrupaStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Krupa Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLangeOskar" role="speaker"> + <persName>Poseł Lange Oskar</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMorawskiJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Morawski Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMrochenJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Mrocheń Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselNahajowskiPawel" role="speaker"> + <persName>Poseł Nahajowski Paweł</persName> + </person> + <person xml:id="PoselNiemiecAntoni" role="speaker"> + <persName>Poseł Niemiec Antoni</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPietrzakSzymon" role="speaker"> + <persName>Poseł Pietrzak Szymon</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPopkoJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Popko Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRozmiarekAleksander" role="speaker"> + <persName>Poseł Rozmiarek Aleksander</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSendekJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Sendek Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStasiakLudomir" role="speaker"> + <persName>Poseł Stasiak Ludomir</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTatarkownaMajkowskaMichalina" role="speaker"> + <persName>Poseł Tatarkówna-Majkowska Michalina</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTomczykZofia" role="speaker"> + <persName>Poseł Tomczyk Zofia</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00009-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00009-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..319fbb2 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00009-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,1024 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Kadencja I — Sesja IV</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Sprawozdanie Scenograficzne z IV sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniach 23 i 24 kwietnia 1954 r.</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Warszawa 1954</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">(Przybywających na salę obrad Pierwszego Sekretarza KC PZPR Bolesława Bieruta, członków Rady Państwa z Przewodniczącym Rady Państwa Aleksandrem Zawadzkim i członków Rządu z Prezesem Rady Ministrów Józefem Cyrankiewiczem na czele — posłowie witają hucznymi, długotrwałymi oklaskami.)</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10.)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram IV sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu proponuje następujący porządek obrad IV sesji Sejmu:</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">I.Zatwierdzenie uchwały Rady Państwa w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów w okresie między III a IV sesją Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">II.Uchwalenie budżetu państwa na rok 1954.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">III.Sprawozdanie Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1952.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">IV.Zatwierdzenie dekretów wydanych przez Radę Państwa w okresie między III a IV sesją Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie proponowanego porządku obrad?</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm tę propozycję przyjął.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę. Stwierdzam, że proponowany przez Prezydium Sejmu porządek obrad IV sesji został przez Sejm przyjęty.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu ustaliło następujący porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">1.Zatwierdzenie uchwały Rady Państwa z dnia 18 marca 1954 r. w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">2.Projekt ustawy budżetowej na rok 1954 (druki nr 32 i 34).</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">3.Sprawozdanie Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1952 (druki nr 33 i 35).</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: zatwierdzenie uchwały Rady Państwa z dnia 18 marca 1954 r. w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Na podstawie art. 29 ust. 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rada Państwa przedstawia Sejmowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, z wnioskiem o zatwierdzenie, podjętą na wniosek Prezesa Rady Ministrów uchwałę z dnia 18 marca 1954 r. w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Uchwała ta brzmi:</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">„Rada Państwa uchwala:</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">1.Obywatela Bolesława Bieruta zgodnie z jego wnioskiem zwolnić ze stanowiska Prezesa Rady Ministrów, w związku z powołaniem go na stanowisko Pierwszego Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">2.Obywatela Józefa Cyrankiewicza powołać na stanowisko Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">3.Obywateli Wiceprezesów Rady Ministrów Hilarego Minca i Zenona Nowaka powołać na stanowisko Pierwszych Zastępców Prezesa Rady Ministrów, w związku z czym odwołać Obywatela Hilarego Minca ze stanowiska Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">4.Obywatela Jakuba Bermana powołać na stanowisko Wiceprezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">5.Obywatela Władysława Dworakowskiego odwołać ze stanowiska Wiceprezesa Rady Ministrów, w związku z powołaniem go na stanowisko Sekretarza Komitetu Centralnego PZPR.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">6.Obywatela Eugeniusza Szyra powołać na stanowisko Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">7.Obywatela Bolesława Podedwornego odwołać ze stanowiska Ministra Leśnictwa w związku z powołaniem go na inne stanowisko.</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">8.Obywatela Jana Dąb-Kocioła odwołać ze stanowiska Ministra Rolnictwa i powołać go na stanowisko Ministra Leśnictwa.</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">9.Obywatela Edmunda Pszczółkowskiego powołać na stanowisko Ministra Rolnictwa.” Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem przedstawionej uchwały Rady Państwa, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-2.31" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-2.32" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-2.33" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm jednomyślnie zatwierdził uchwałę Rady Państwa z dnia 18 marca 1954 r. w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.34" who="#Marszalek">Zabierze głos Prezes Rady Ministrów ob. Józef Cyrankiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wysoki Sejmie! Realizacja doniosłych wskazań II Zjazdu PZPR wymaga wzmożonej aktywności gospodarczej i politycznej wielomilionowych mas, całego narodu, wymaga też dalszego usprawnienia działalności wszystkich ogniw naszej administracji państwowej — centralnej i terenowej — wszystkich ogniw naszego aparatu gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Realizacja zadań wytkniętych przez II Zjazd wymaga — jak stwierdził w swym referacie sprawozdawczym na Zjeździe towarzysz Bolesław Bierut — nowego rozstawienia sił i środków.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wyrazem tego jest koncentracja wysiłków zmierzająca do pogłębienia sojuszu robotniczo-chłopskiego, do spotęgowania działalności i oddziaływania Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — siły przewodniej naszego narodu — do zacieśnienia współpracy wszystkich ugrupowań demokratycznych — Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, Stronnictwa Demokratycznego — i organizacji masowych, do dalszego zwarcia szeregów i wzmożenia aktywności szerokiego Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Zmiany w składzie Rządu, które Rada Państwa uchwaliła na wniosek KC PZPR i które przedłożone zostały obecnie Wysokiemu Sejmowi do zatwierdzenia, pozostają w najściślejszym związku z nowymi zadaniami, jakie wysuwają się w obecnym okresie we wszystkich dziedzinach naszego życia społecznego, politycznego i państwowego. Zasadniczy kierunek tych nowych zadań nakreślony został w doniosłych obradach II Zjazdu i w poprzedzającej ten Zjazd szerokiej dyskusji wokół tez przyjętych przez IX Plenum KC PZPR w końcu października r. ub. Treść tych tez oraz charakter zadań, nad którymi obradował II Zjazd PZPR, są ogólnie znane. Nikt z nas nie ma najmniejszej wątpliwości, że odpowiadają one najżywotniejszym potrzebom narodu i że znajdują gorące poparcie najszerszych mas polskiego ludu pracującego, w mieście i na wsi.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Nowe zadania, ujęte w najogólniejszym skrócie, zmierzają do szybszego podniesienia stopy życiowej mas pracujących naszego kraju, co stanowi jeden z podstawowych celów całej działalności naszego państwa oraz realizowanego przez nie budownictwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Warunkiem urzeczywistnienia tego celu, warunkiem zabezpieczenia stałego wzrostu dobrobytu i kultury narodu jest szybki i nieprzerwany rozwój sił wytwórczych kraju. Plan 6-letni postawił zadania uprzemysłowienia Polski i oparcia nowego przemysłu na nowoczesnej bazie technicznej, wydźwignięcia całej gospodarki kraju z dawnego prymitywizmu i zacofania, pozostawionego nam w spuściźnie przez ustrój kapitalistyczny. Realizacja Planu 6-letniego w ciągu minionych czterech lat przebiegała pomyślnie i w wyniku ofiarnych wysiłków i twórczej inicjatywy polskich mas pracujących, dzięki wszechstronnej i braterskiej pomocy Związku Radzieckiego Polska jest już dziś krajem poważnego i nowoczesnego przemysłu, krajem, którego siły wytwórcze wzrosły wielokrotnie w porównaniu z okresem przedwojennym.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wielkie osiągnięcia gospodarcze, kulturalne i społeczno-polityczne minionego okresu pozwalają nam już obecnie na postawienie nowych zadań, które niewątpliwie jeszcze bardziej przyśpieszą nasz marsz naprzód po drodze budownictwa socjalistycznego. II Zjazd PZPR sformułował te zadania w sposób jasny i wszechstronnie rozwinięty. Podstawowym warunkiem pomyślnej realizacji tych nowych zadań jest niezbędne przegrupowanie zasobów gospodarczych, wyrównanie dysproporcji powstałych w niektórych dziedzinach naszej ekonomiki, najbardziej celowe i właściwe rozstawienie kadr ludzkich, przede wszystkim zaś przezwyciężenie nadmiernego pozostawania w tyle rolnictwa w porównaniu z przemysłem.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">W tych warunkach szczególnego znaczenia nabiera również postawiona przez II Zjazd PZPR koncentracja wysiłków w kierunku dalszego wzmocnienia roli Partii, jako przodującej siły społecznej i głównego czynnika kierującego życiem społeczno-politycznym naszego kraju, pobudzającego inicjatywę i aktywność milionowych mas pracujących z klasą robotniczą na czele. Stąd wynikły powzięte przez Komitet Centralny decyzje, które znalazły również swe odbicie w zmianach przedłożonych dziś Wysokiemu Sejmowi do zatwierdzenia i zatwierdzonych.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Tylko podnosząc świadomość polityczną i obywatelskie poczucie odpowiedzialności milionów robotników, chłopów i inteligentów — gospodarzy naszego kraju — wzmagając ich aktywność i inicjatywę, koncentrując najbardziej celowo swe siły na najważniejszych odcinkach, zdołamy skutecznie zrealizować zadania, jakie sobie stawiamy. Chodzi o mobilizację wszystkich sił do ogólnonarodowej walki o szybszą poprawę bytu prostego człowieka, do walki o szybsze przezwyciężenie zacofania na froncie produkcji rolnej, do decydującej koncentracji sił na rolnym odcinku naszego frontu. Chodzi też o znaczny wzrost produkcji środków masowego spożycia. To zadanie szybszego niż dotąd podnoszenia stopy życiowej najszerszych mas jest całkowicie realne w oparciu o dotychczasowe, historyczne dla Polski osiągnięcia w uprzemysłowieniu kraju, w oparciu o dalszy wzrost sił wytwórczych naszej gospodarki narodowej, w oparciu o dalszy wzrost aktywności produkcyjnej i politycznej najszerszych mas.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Stawiamy sobie za zadanie wybudowanie do 1955 r. w miastach i osiedlach o 20% izb więcej niż w 1953 r., uzyskanie wydatnego rozwoju urządzeń komunalnych, socjalnych i kulturalnych, dalszego rozwoju szkolnictwa, ochrony zdrowia i znacznego polepszenia warunków bezpieczeństwa i higieny pracy oraz uzyskanie w ciągu 2 lat wzrostu realnych płac robotników, pracowników umysłowych i dochodów chłopów pracujących o 15 — 20%.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Hasła nasze znalazły głęboki oddźwięk w najszerszych masach. Wyrazem tego jest bojowa postawa naszej klasy robotniczej i wzmożona aktywność produkcyjna mas chłopskich.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Niewątpliwie dobrym prognostykiem na przyszłość są wyniki wykonania planu gospodarczego za I kwartał tego roku.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Oto przemysł socjalistyczny wykonał plan produkcji globalnej według wartości w cenach niezmiennych w 102,5%, co w porównaniu z I kwartałem 1953 r. oznacza wzrost o 15%.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Ministerstwo Hutnictwa wykonało plan w 103%, Górnictwa w 102%, Energetyki w 101%, Przemysłu Maszynowego w 107%, Chemicznego w 103%, Materiałów Budowlanych w 105%, Przemysłu Lekkiego w 102%, Przemysłu Rolnego i Spożywczego w 103%.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Na naszym decydującym odcinku frontu, w rolnictwie, do siewu wiosennego przystąpiły zarówno gospodarstwa indywidualne jak i spółdzielnie produkcyjne oraz państwowe gospodarstwa rolne lepiej wyposażone w środki produkcji niż w 1953 roku. Przyczyniło się do tego lepsze przeprowadzenie remontu ciągników, siewników, pługów i kultywatorów, zarówno w państwowych ośrodkach maszynowych jak i w państwowych gospodarstwach rolnych, przyczynił się do tego wzrost liczby traktorów w POM-ach o 18% w porównaniu z odpowiednim okresem 1953 r., przyczyniło się do tego zwiększenie dostawy nawozów sztucznych dla rolnictwa o około 7% wyższe niż w odpowiednim okresie 1953 r., a także wyższe dostawy kwalifikowanego ziarna siewnego dostarczonego gospodarstwom chłopskim. W pierwszym kwartale bieżącego roku nastąpił dalszy rozwój spółdzielczości produkcyjnej w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Na dzień 31 marca 1954 r. liczba spółdzielni produkcyjnych wynosiła 8.735, tj. o 24% więcej niż w odpowiednim okresie 1953 r.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Tym niemniej na najważniejszym froncie naszej walki, na froncie rolnictwa nie dokonaliśmy jeszcze przełomu, nie zasililiśmy jeszcze rolnictwa dostatecznie kadrami, a prezydia rad narodowych nie wszędzie nauczyły się traktować sprawy rolnictwa i sprawy wszechstronnego kierowania rolnictwem jako swoje centralne zadanie, nie jako funkcjonalne zadanie zarządów rolnictwa, ale jako centralne zadanie rad narodowych wszystkich szczebli.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Jeżeli decyzją II Zjazdu naszej Partii jest koncentracja sił i środków na froncie rolnictwa i takie przegrupowanie naszych sił, aby jak najwydatniej okazać pomoc rolnictwu, jeżeli dyrektywą II Zjazdu jest koncentracja uwagi wszystkich ministerstw, wszystkich ogniw aparatu państwowego i gospodarczego na potrzebach i sprawach rolnictwa — to nie ulega wątpliwości, że mamy na tym odcinku jeszcze sporo do zrobienia, że nie możemy jeszcze mówić o przełomie, który jest niezbędny dla wykonania zadań postawionych przez II Zjazd.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Świadczy o tym także dotychczasowe słabe jeszcze tempo wykonywania inwestycji w rolnictwie, na które Rząd przeznacza w tym roku tak poważne środki.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Walka o dokonanie tego przełomu będzie jednym z głównych zadań Rządu.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">W wyniku wykonania planu gospodarczego za I kwartał roku bieżącego wzrósł także obrót towarowy w cenach porównywalnych o 15% w stosunku do roku 1953.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Bardzo wydatnej poprawie uległo zaopatrzenie ludności wiejskiej przede wszystkim w zakresie odzieży, obuwia, narzędzi gospodarstwa domowego i narzędzi gospodarskich. Sprzedaż wiader przez aparat CRS w porównaniu z I kwartałem 1953 r. wzrosła dwukrotnie, szpadli i siekier czterokrotnie, osi do wozów pięciokrotnie, naczyń emaliowanych blaszanych o 28%.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Zaznacza się pewna, choć nieznaczna jeszcze poprawa w pracy aparatu handlu, w zwiększeniu oddziaływania handlu na przemysł w kierunku polepszenia jakości i dostosowania asortymentów do potrzeb konsumenta.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wyniki wykonania planu gospodarczego za I kwartał nie oznaczają jednak, że wszędzie i we. wszystkich dziedzinach przemysł socjalistyczny wykonał swoje piano we zadania, że wszędzie było ze strony ministerstw należyte kierownictwo, że wszędzie była należyta organizacja pracy i dbałość o wykonanie planu, że na szeregu odcinków nie mamy sporo nie tylko do zrobienia, ale i do poważnego nadrobienia, nawet za I kwartał.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Przy pewnym postępie w zakresie jakości wyrobów osiągniętym przez przemysł lekki i spożywczy, w niektórych przedsiębiorstwach nie wykonano jeszcze zadań w zakresie poprawy jakości produkcji, zwłaszcza w przemyśle wełnianym, odzieżowym, obuwniczym, oraz w niektórych gałęziach przemysłu spożywczego. W dziedzinie obrotu handlowego niektóre centrale handlowe wciąż jeszcze przechodzą do porządku dziennego nad sprawą od setek lat ustaloną, mianowicie nad kalendarzem, i w dalszym ciągu dopuszczają do opóźnień w zaopatrzeniu rynku w artykuły sezonowe, zwłaszcza w zakresie odzieży i obuwia.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Przed Rządem stoją więc poważne zadania, aby wszechstronnie zbadać źródła tych niedociągnięć, zastosować środki zaradcze i wyrównać front naszej socjalistycznej produkcji i usług na odcinkach, które jeszcze nie nadążają.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wzrost produkcji rolnej oraz wzmożenie produkcji towarów konsumpcyjnych i masowego użytku będzie głównym zadaniem Rządu na najbliższy okres.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Łączy się z tym podstawowe dla stworzenia warunków podniesienia stopy życiowej mas pracujących, postawione przez Zjazd zadanie wzrostu wydajności pracy i obniżenia kosztów własnych w przemyśle o 3°/o, w budownictwie o 3,2%, w skali 2 lat dla obu tych działów o około 7%.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Walka o obniżenie kosztów własnych to zadanie niezwykle poważne, wymagające pełnej mobilizacji energii i zmysłu organizacyjnego niezliczonych jednostek gospodarczych. Pokierowanie tą mobilizacją, stworzenie jej odpowiednich form organizacyjnych, wykonanie zadania obniżenia kosztów własnych i wykonanie w pełni programu oszczędności na całym froncie naszej gospodarki i administracji — oto zadanie nieodłączne od wykonywania Narodowego Planu Gospodarczego, zadanie wszystkich ludzi pracy, oto jedyna, skuteczna droga, która umożliwi nam zdobycie wielomiliardowych środków, zwiększających dochód narodowy, umożliwiających stopniowe obniżanie cen, zmiany w płacach i poprawę w dochodach chłopów pracujących.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">A jakże często jeszcze ci sami, którzy chcieliby dla siebie poprawy bytu, równocześnie gospodarując i pracując rozrzutnie, nie dbając o koszty odbierają sobie i innym te złotówki, które mogłyby zwiększać stopę życiową mas pracujących, i rzucają te złotówki w błoto swego marnotrawstwa, niegospodarności i nieporadności.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Trzeba sobie w pełni zdać sprawę z tego, że kto nie walczy o obniżkę kosztów własnych i osiągnięcie oszczędności, ten dopuszcza do marnotrawstwa środków, które mogłyby być przeznaczone na poprawę bytu mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Rzecz jasna, nie zawsze jest to sprawa jednostki, oszczędnej lub nieoszczędnej, w gospodarce jest to często sprawa organizacji, ulepszeń i usprawnień, wydajności, wprowadzania najlepszych metod pracy. Tym bardziej więc walka o obniżenie kosztów własnych produkcji musi być prowadzona na szerokim froncie całej naszej gospodarki przez całą klasę robotniczą i inteligencję techniczną i stale podsycana obudzoną już i rozwijającą się twórczą inicjatywą szerokich rzesz, najżywotniej zainteresowanych w zwycięstwie na tym odcinku. Tu rozstrzyga się bowiem nasz bój o stworzenie realnych warunków stałego podwyższania stopy życiowej.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Poważną troską Rządu jest sprawa realizacji uchwał II Zjazdu dotyczących wzrostu produkcji artykułów masowego spożycia, a w szczególności polepszenia ich jakości, wzbogacenia asortymentów, a także zwiększenia i usprawnienia usług. I tutaj nie obędzie się bez zdecydowanej walki toczonej znowu na bardzo szerokim froncie. Jest to niewątpliwie także sprawa stwarzania odpowiednich bodźców materialnych, wzmagających walkę zarówno o ilość produkcji, jak i jej jakość i asortyment.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Tym niemniej na gruncie tych bodźców, na gruncie kroków organizacyjnych, które należą do Rządu, do ministerstw, do zjednoczeń i central, potrzebny jest jeszcze przełom w świadomości i postawie tej części kierowników i pracowników, którzy wciąż jeszcze nie rozumieją, że państwo domaga się produkcji i dystrybucji solidnego towaru, którego społeczeństwo potrzebuje i poszukuje.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Jednym słowem pobudzić musimy w większym niż dotąd stopniu powszechne przekonanie społeczne, tak jak zostało to wyrażone w Konstytucji, że „praca jest prawem, obowiązkiem i sprawą honoru każdego obywatela”, a „przodownicy pracy otoczeni są powszechnym szacunkiem narodu”. Zaś nie pisana, zwyczajowa konstytucja głosić powinna, że brakorobi, fuszerzy i winni brakoróbstwa innych — otoczeni będą powszechną pogardą ze strony swoich towarzyszy pracy, dobrych fachowców i solidnych pracowników, jak i ze strony całego narodu.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Walka o zwiększenie ilości, jakości i asortymentu towarów masowego spożycia, jako też ilości i jakości usług, walka proklamowana przez II Zjazd Partii, nieodłącznie związana z walką o poprawę stopy życiowej mas pracujących, będzie przedmiotem stałej troski Rządu i kierowniczych ogniw gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Walka ta będzie uwieńczona powodzeniem, zwycięstwem, jedynie pod warunkiem szerokiego współdziałania mas pracujących, pod warunkiem podciągania zacofanych odcinków przykładami odcinków przodujących, pod warunkiem wychowywania zacofanych pracowników przez jakże już licznych przodujących nowatorów, racjonalizatorów, solidnych, dumnych ze swej pracy i jej wyników robotników, techników i inżynierów.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Rząd apeluje w tej dziedzinie o współdziałanie szerokich rzesz konsumentów, a także korespondentów robotniczych, całej prasy i opinii publicznej.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Poważną troską Rządu i całego aparatu władzy ludowej, a w szczególności prezydiów rad narodowych, administracji państwowej i gospodarczej będzie także realizacja bezlitosnej walki z objawami biurokratyzmu i bezduszności poszczególnych ogniw aparatu, z brakiem wyczulenia, a czasem wręcz ze znieczuleniem na potrzeby człowieka pracy, na te potrzeby, które już dziś przy większej zapobiegliwości i zaradności możemy lepiej zaspokajać.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Zdarzało się tu i ówdzie, że za nasze trudności rozwojowe, za te trudności naturalne związane i z okresem odbudowy ze zniszczeń i z okresem rozbudowy przemysłu, za te trudności obiektywne chowali się nieraz jak za parawan poszczególni ludzie z aparatu państwowego czy gospodarczego ze swoją bezdusznością, niezaradnością, z lekceważeniem spraw człowieka pracy, z brakiem należytej troski o bezpieczeństwo i higienę pracy, z niewykorzystywaniem asygnowanych przez państwo funduszów na cele socjalno-bytowe, z wyniosłym, biurokratycznym, czasem kacykowskim stosunkiem do ludzi. Rzecz jasna, że ludzie ci chowając się za parawan trudności obiektywnych, nie pomagali naszemu budownictwu, ale mu przeszkadzali i je opóźniali.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Partia nasza ustami Pierwszego Sekretarza towarzysza Bolesława Bieruta wypowiedziała tym zjawiskom zdecydowaną walkę, żądając od całego aparatu państwowego i gospodarczego wydatnego zwiększenia troski o potrzeby człowieka pracy, w takim zakresie, w jakim pozwalają na to nasze możliwości.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Dyskusja przedzjazdowa, wypowiedzi na Zjeździe wykazały, ile to spraw ludzkich, nieraz drobnych, ale dla poszczególnych ludzi ważnych i dokuczliwych można rozwiązać i załatwić, gdy na miejscu biurokratów pracują prawdziwi działacze społeczni, rozumiejący swoje obowiązki wobec ogółu, gdy rozwija się w poszczególnych ogniwach aparatu krytyka i samokrytyka, gdy się zwalcza w tych ogniwach wąski praktycyzm i funkcjonalizm, gdy wzrasta rola organizacji partyjnej, która powinna być sumieniem społecznym każdego ogniwa aparatu czy jednostki gospodarczej, gdy wzrasta aktywność społeczna całej załogi danego odcinka, gdy wszystkie ogniwa władzy ludowej znajdują się pod czujną kontrolą mas — gdy kierują pracą na swoim odcinku przy współudziale mas, strzegąc ludowej praworządności.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Niewątpliwie temu zwiększeniu udziału mas w rządzeniu — a w tym leży największa gwarancja wyplenienia biurokratyzmu i bezduszności — służyć będzie także przygotowywana obecnie reforma rad narodowych, tworzenie gromadzkich rad narodowych, jeszcze pełniejsze niż dotąd przyciągnięcie szerokich mas do rządzenia i gospodarzenia.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Rząd ze swej strony czynić będzie wszystko, aby wszystkie ogniwa władzy ludowej, cały aparat państwowy i gospodarczy przesiąknięty był coraz większą troską o zaspokajanie potrzeb człowieka pracy.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Pracy naszej towarzyszyć musi nieustanna czujność wszystkich ogniw aparatu państwowego i gospodarczego i najszerszych mas pracujących wobec knowań i działań wroga wewnętrznego i zewnętrznego, który chciałby naszą wielką narodową bitwę o wykonanie planu, o zabezpieczenie pokoju, o podniesienie stopy życiowej — krzyżować swoją dywersją i sabotażem.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Rząd apeluje o stałą i systematyczną czujność wszystkich załóg, o wzmożoną czujność całej klasy robotniczej i inteligencji technicznej, wszystkich ludzi pracy wobec perfidnych usiłowań tych, którzy chcieliby w podstępny sposób przeszkadzać naszemu marszowi naprzód.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wykonując nasze codzienne zadania pamiętać musimy o tym, że każdy zakład pracy, każda kopalnia i fabryka, każdy warsztat, gospodarstwo rolne i spółdzielnia produkcyjna — jest doniosłym polem bitwy o wzrost naszej produkcji, o wzrost stopy życiowej, o wykonanie planu, o cementowanie jedności narodu, o dalszy niepowstrzymany rozwój, o zwiększenie naszego wkładu w międzynarodową, wielką — toczoną pod przewodem wielkiego Związku Radzieckiego — walkę o bezpieczeństwo narodów i pokój.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Ta wielka walka o pokój, obejmująca dziś ludy całego świata, doprowadziła dzisiaj do pewnego osłabienia napięcia międzynarodowego. Konsekwentnie pokojowa i przenikliwa polityka Związku Radzieckiego krzyżowała i krzyżuje zamierzenia wrogów pokoju. Wola ludów sprawiła, że agresorzy zmuszeni zostali do zawarcia rozejmu w Korei, że zgodzili się na konferencję berlińską, że nie mogli nie zgodzić się na konferencję genewską.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Jednakże musimy sobie zdawać sprawę z tego, że siły agresji i wojny zmuszone do ustępstw, do respektowania woli narodów domagających się rokowań w celu pokojowego załatwienia kwestii spornych w życiu międzynarodowym, nie dają bynajmniej za wygraną. Trzeba stwierdzić, że koła agresji zmuszone pod naciskiem opinii publicznej do wyrażania zgody na udział w konferencjach — swego czasu berlińskiej, a dzisiaj genewskiej — nie ustają w wysiłkach nacechowanych nieraz dużą nerwowością, by utrącić możliwość porozumienia. Dla wszystkich staje się jasne, że określone koła amerykańskie nie chcą osłabienia napięcia międzynarodowego, że przeciwnie, nie przebierają w środkach, by zaostrzać sytuację międzynarodową. Dla wszystkich staje się jasne, że koła te zmuszone do udziału w spotkaniach międzynarodowych, które mają służyć — jak tego pragną narody — sprawie budowania pokoju, coraz bardziej gorączkowo usiłują wzmagać histerię wojenną i klecić agresywne bloki, zarówno w Europie jak i w Azji.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Odrzucenie przez koła amerykańskie konkretnych propozycji radzieckich w sprawie pokojowego rozwiązania problemu niemieckiego, odrzucenie — bez dyskusji — projektu radzieckiego w sprawie ogólnoeuropejskiego paktu o bezpieczeństwie zbiorowym, podobnie jak i późniejsze podróże pana Dullesa — wszystko to zmierza dość bezceremonialnie i natarczywie do tego, aby narzucić Francji układy z Bonn i Paryża i wprzęgnąć ojczyznę Kartezjusza i Moliera, Anatola France'a i Romain Rollanda do rydwanu hitlerowsko-adenauerowskiego.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Olbrzymia większość narodu francuskiego nigdy się nie pogodzi z reaktywowaniem niemieckiego militaryzmu, z rozpętywaniem jego drapieżnych apetytów. Naród o tak wielkich i tak pięknych tradycjach kulturalnych, o tak bogatym doświadczeniu historycznym, ma dostatecznie silny instynkt samozachowawczy i dostateczne poczucie odpowiedzialności za losy Europy, aby nie dopuścić do katastrofalnych konsekwencji, w jakie brzemienne są remilitaryzacja Niemiec i utworzenie agresywnego bloku pod hitlerowsko-amerykańską komendą. Toteż idea pokojowego rozwiązania problemu niemieckiego oraz stworzenia systemu zbiorowego bezpieczeństwa zdobywa sobie serca i umysły narodu francuskiego.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wbrew wersjom, które sugeruje się oficjalnie, dotyczy to również postawy i uczuć pragnącego pokojowej pracy i dumnego ze swych europejskich tradycji narodu włoskiego. Dotyczy to również narodu angielskiego, żywotnie zainteresowanego w trwałości pokoju, a także innych narodów Europy Zachodniej.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Te niewątpliwe fakty są przyczyną tego, że agresywne koła amerykańskie wzmogły jeszcze politykę nacisku na mniej lub więcej powolne sobie koła rządzące krajów zachodnio-europejskich.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Trzeba stwierdzić, że gra pewnych kół agresywnych na storpedowanie konferencji genewskiej, z którą narody świata wiążą swe nadzieje na osiągnięcie trwałego pokoju dla Korei i Wietnamu, oraz na osłabienie napięcia międzynarodowego, że ta gra przewyższa jeszcze pod względem natężenia kampanię przeciw konferencji berlińskiej.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Do niebywałych rozmiarów rozszerzono i puszczono w ruch środki mające na celu wytworzenie atmosfery strachu i histerii wojennej, zapominając, że środkami takimi nie można odwieść narodów od walki o wolność i pokój i że środki takie działają tylko na ludzi o słabych nerwach.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Stało się pewnego rodzaju nowym sportem amerykańskim na każdej z konferencji prasowych urządzanych przez amerykańskich mężów stanu w przeddzień konferencji genewskiej — wywijanie bombą atomową i wodorową.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Skutek jest wręcz odwrotny od zamierzonego.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Ćwiczenia z bombami wodorowymi i groźby rzucane przez pewnych polityków zza oceanu budzą głęboki sprzeciw i wzmagają czujność narodów. Znamienna jest pod tym względem nieprzejednana postawa opinii publicznej w Japonii, która ma pod tym względem dostatecznie bolesne i gorzkie doświadczenie.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Ostateczna i nieodwracalna utrata monopolu w dziedzinie broni atomowej i wodorowej powinnaby się stać czynnikiem dostatecznie otrzeźwiającym dla każdego realistycznego polityka.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Tymczasem na porządku dziennym konferencji genewskiej stoją sprawy osiągnięcia i utrwalenia pokoju w Azji — a niektórzy politycy amerykańscy w przeddzień konferencji nawołują do zorganizowania paktu agresji przeciw narodom azjatyckim na wzór agresywnego paktu atlantyckiego! Stoi sprawa osiągnięcia pokoju w Indochinach — a rządzące koła USA grożą interwencją zbrojną w Wietnamie, zaś Francuzom grożą wszystkimi karami piekielnymi, jeśliby ważyli się zgodzić bodaj tylko na zawarcie rozejmu!</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Jakie wnioski nasuwa ta polityka imperializmu amerykańskiego? Narody muszą być czujne i nie ustawać w walce o pokój, dopóki nie zmuszą agresorów do odwrotu, do porzucenia polityki agresji i wejścia na drogę pokojowego współżycia narodów bez względu na różniące je systemy polityczne i ekonomiczne.</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Każdy dzień przynosi nowe dowody szczerych intencyj i dobrej woli, niezłomnej woli pokoju całego potężnego obozu krajów socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Konsekwentnie pokojowa, wytrwała i nieustępliwa pod tym względem polityka Związku Radzieckiego toruje sobie drogę do serc i umysłów setek milionów ludzi na wszystkich kontynentach globu ziemskiego. Polityka ta jest uosobieniem obrony całego dorobku cywilizacyjnego ludzkości, jest wcieleniem głęboko humanitarnej troski o losy milionów ludzi, którym trzecia wojna światowa grozi śmiercią i kalectwem, troski o losy miast i tysiącletnich skarbów kultury, którym niepoczytalne awanturnictwo przynieść może zagładę. W tym też tkwi niezwyciężona moc polityki obozu pokoju.</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">W zwartości i rosnącej potędze obozu pokoju, w nieodpartej sile przekonywającej jego polityki międzynarodowej tkwi rękojmia niewątpliwego zwycięstwa sprawy pokoju.</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Interesy naszego narodu związane są najściślej ze sprawą pokoju, z pokojowym rozwiązaniem wszystkich spornych kwestii międzynarodowych.</u> + <u xml:id="u-3.67" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Dlatego Rząd nasz dąży konsekwentnie do nawiązania dobrych stosunków z wszystkimi narodami, do rozszerzenia stosunków ekonomicznych i kulturalnych. Naród polski zainteresowany jest w szczególności w pokojowym rozwiązaniu problemu niemieckiego. Dlatego propozycje Związku Radzieckiego w sprawie pokojowego zjednoczenia Niemiec, oraz propozycje zmierzające do zawarcia ogólnoeuropejskiego układu o bezpieczeństwie zbiorowym w Europie spotkały się z pełnym poparciem narodu polskiego i jego rządu.</u> + <u xml:id="u-3.68" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Naród polski pragnie wraz z wszystkimi pokój miłującymi narodami, by konferencja genewska doprowadziła do trwałego pokoju w Azji, do prawdziwego złagodzenia napięcia w stosunkach międzynarodowych.</u> + <u xml:id="u-3.69" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Kraje obozu pokoju i miliony bojowników o pokój na całym świecie znalazły się na obecnym etapie rozwoju sytuacji międzynarodowej w obliczu zadań wyjątkowej, historycznej wręcz doniosłości.</u> + <u xml:id="u-3.70" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Do zadań tych należy:</u> + <u xml:id="u-3.71" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">— niedopuszczenie do odrodzenia militaryzmu niemieckiego;</u> + <u xml:id="u-3.72" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">— zapewnienie pokojowej współpracy narodów europejskich przeciw tworzeniu agresywnych bloków i baz wojennych, zagrażających bezpieczeństwu innych państw;</u> + <u xml:id="u-3.73" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">— stworzenie form zbiorowego bezpieczeństwa narodów europejskich.</u> + <u xml:id="u-3.74" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Dlatego Rząd Polski popiera wnioski radzieckie z dnia 10 lutego i 31 marca 1954 r. Dlatego łączymy się w tej walce o bezpieczeństwo Europy z sojusznikiem naszym — suwerennym dziś państwem — Niemiecką Republiką Demokratyczną i z siłami postępowymi całych Niemiec, których prawdziwe, własne interesy odpowiadają interesom pokoju i bezpieczeństwa Europy.</u> + <u xml:id="u-3.75" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Obóz pokoju stał się dziś w najpełniejszym tego słowa znaczeniu szermierzem sprawy człowieka i cywilizacji.</u> + <u xml:id="u-3.76" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">W rosnących szeregach obrońców pokoju znajduje miejsce każdy, bez względu na poglądy polityczne i wierzenia religijne, kto pragnie bronić wartości ogólnoludzkich i zagrodzić drogę barbarzyńcom. Ten szeroki ruch obrońców pokoju znajduje niezawodne i potężne oparcie w naszym obozie, który jest dostatecznie potężny, by móc skutecznie pokrzyżować zamiary podpalaczy świata i wrogów człowieczeństwa, który jest z każdym tygodniem i miesiącem potężniejszy, który coraz więcej ludzi skupia pod sztandarem walki o pokój, o przyszłość cywilizacji ludzkiej.</u> + <u xml:id="u-3.77" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Jesteśmy dumni, że naród polski znajduje się w pierwszych szeregach chorążych tego sztandaru, że dźwigamy go coraz wyżej, wzywając wszystkich ludzi całego świata, by wraz z nami, wraz z całym obozem pokoju — pod przewodem twierdzy pokoju, wielkiego Związku Radzieckiego — walczyli o przyszłość ludzkości, o byt człowieka i narodu, o pokój świata.</u> + <u xml:id="u-3.78" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-3.79" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Taki przecież jest sens polityki, którą prowadzi Związek Radziecki i Chiny Ludowe, taka jest treść bohaterskiej walki narodu Wietnamu o wolność i pokój, taki jest sens walki wszystkich narodów miłujących pokój.</u> + <u xml:id="u-3.80" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Zadaniem Rządu będzie nadal czynić wszystko, aby zwiększyć wkład naszego narodu, tak bardzo miłującego pokój i widzącego w pokojowym rozwiązaniu problemów całą swą przyszłość — aby zwiększyć nasz wkład w siłę wielkiego obozu pokoju, którego niezawodną ostoją jest nasz wielki przyjaciel — Związek Radziecki.</u> + <u xml:id="u-3.81" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-3.82" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Uczynić wszystko, to znaczy wykonać nasz Narodowy Plan Gospodarczy na wszystkich odcinkach, to znaczy zwiększać wysiłek produkcyjny całego naszego narodu, to znaczy rozwijać przemysł socjalistyczny, to znaczy podnosić stopę życiową najszerszych mas, to znaczy rozwijać ze wszystkich sił nasze rolnictwo, to znaczy nieustannie wzmacniać sojusz robotniczo-chłopski — podstawę naszej władzy ludowej, to znaczy rozszerzać i umacniać jedność narodu we Froncie Narodowym walczącym o pokój i Plan 6-letni, to znaczy codziennym wysiłkiem realizować uchwały II Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, to znaczy pod twórczym kierownictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, pod sztandarami Frontu Narodowego budować siłę naszej Ojczyzny i coraz większą pomyślność mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-3.83" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Tym celom, wraz z całym narodem, służy i służyć będzie Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.84" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 min. 45 do godz. 11.)</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: projekt ustawy budżetowej na rok 1954 (druki nr 32 i 34).</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Referat o projekcie budżetu wygłosi Minister Finansów ob. Tadeusz Dietrich.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wysoki Sejmie! Rozpatrując i uchwalając corocznie budżet Państwa Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dokonuje przeglądu osiągnięć narodu w jego walce o lepsze jutro, odmierza szlak przebyty na drodze realizacji Planu 6-letniego, nakreśla zadania i cele stojące przed następnym etapem, wskazuje na braki i niedociągnięcia oraz mobilizuje masy pracujące do zwycięskiej walki o coraz lepsze zaspokajanie stale rosnących potrzeb kulturalnych i materialnych społeczeństwa, o budowę socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Rok 1953 zamknęliśmy dalszymi poważnymi osiągnięciami. Plan produkcji przemysłu socjalistycznego został wykonany w 103,9%, a zadania Planu 6-letniego na ten rok w około 116%. Globalna produkcja przemysłowa była wyższa niż w roku poprzednim o 17,5%. Przekroczenie planu produkcji przemysłowej było wynikiem wzmożonej aktywności klasy robotniczej, wynikiem umocnienia sojuszu robotniczo-chłopskiego, wynikiem wcielania w życie polityki Rządu i poparcia jej przez cały naród zjednoczony we Froncie Narodowym.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W roku 1953 osiągnięto poprawę zaopatrzenia ludności zarówno w artykuły spożywcze jak i przemysłowe. Przeprowadzona w listopadzie ub. r. obniżka cen detalicznych szeregu artykułów przyniosła ludności w skali rocznej 4,5 mld zł oszczędności. Rząd podjął szereg uchwał, które polepszyły ogólne warunki kontraktacji artykułów rolnych zakupywanych przez państwo i zwiększyły dochody pieniężne ludności rolniczej. Dochody ludności rolniczej wzrosły także wskutek zniesienia ograniczeń w handlu nadwyżkami produktów rolniczych.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W 1953 r. nastąpił również, mimo niekorzystnych warunków atmosferycznych, dalszy rozwój rolnictwa. Wzrost globalnej produkcji rolniczej w porównaniu z rokiem 1952 wyniósł około 5%, mimo że plan globalnej produkcji rolniczej na 1953 r. został wykonany tylko w 96,4%, a to w związku z niskimi plonami zbóż.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W 1953 r. nastąpił wzrost i dalsze umocnienie układu socjalistycznego w naszej gospodarce narodowej. Udział gospodarki socjalistycznej w tworzeniu dochodu narodowego podniósł się do 76%. Liczba spółdzielni produkcyjnych wzrosła z 4.900 do przeszło 8.000.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W wyniku osiągnięć w dziedzinie wzrostu produkcji, wydajności pracy i obniżenia kosztów własnych dochody budżetowe były wyższe od zaplanowanych o 2,4%. Ich realizacja była w poważnym stopniu możliwa dzięki osiągniętej równowadze rynkowej i ukróceniu spekulacji w wyniku uchwał ze stycznia 1953 r. o zniesieniu zaopatrzenia bonowego oraz o regulacji cen i płac.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Rezultaty te osiągnęliśmy we współpracy ze wszystkimi krajami obozu pokoju i demokracji. Szczególnie doniosłej, braterskiej i szlachetnej pomocy udzielił nam Wielki Związek Radziecki, stojący na czele walki o pokój, demokrację i socjalizm. Ze Związku Radzieckiego szła do nas w roku ubiegłym przodująca technika. Ze Związku Radzieckiego szły dostawy i dokumentacja techniczna dla wielkich budów Planu 6-letniego. Ze Związku Radzieckiego popłynęły setki tysięcy ton zboża dla wyrównania niedoborów, jakie spowodowane zostały zeszłorocznym nieurodzajem zbóż.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Obok tych osiągnięć w pracy naszej w 1953 r. ujawniało się w dalszym ciągu szereg braków i niedociągnięć. Niedociągnięcia te i braki znalazły swoje odbicie w niepełnym wykonaniu planu obniżenia kosztów, w niepełnym wykonaniu planów produkcji pod względem asortymentowym, w zbyt niskiej jeszcze jakości produkcji, nie zawsze dostosowanej należycie do potrzeb konsumenta, oraz w niedostatecznym wzroście akumulacji socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wysoki Sejmie! W roku 1954 stają przed nami nowe zadania. Dla osiągnięcia przyśpieszenia wzrostu stopy życiowej mas pracujących konieczny jest poważny wzrost produkcji rolnej, przyśpieszenie tempa wzrostu przemysłu produkującego artykuły konsumpcyjne i rozszerzenie obrotu towarowego przy dalszym i systematycznym rozbudowywaniu przemysłu produkcji środków wytwarzania. Konieczny jest rozwój budownictwa mieszkaniowego, rozszerzenie usług komunalnych, socjalnych i kulturalnych. Kontynuując pokojowe budownictwo socjalistyczne, zabezpieczamy równocześnie obronę państwa i jego bezpieczeństwo wewnętrzne.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Budżet roku 1954 wymaga więc oceny z punktu widzenia stojących przed nami nowych zadań polityczno-gospodarczych. Analizy i oceny wymagają równocześnie warunki, od których realizacja tych zadań jest zależna.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przedłożony projekt budżetu państwa na rok 1954 przewiduje wydatki w kwocie 103,4 mld zł, tj. o 6,9% więcej w porównaniu z wykonaniem za rok 1953.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Z tej sumy przeznacza się na:</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">gospodarkę narodową — 53,6 mld zł usługi socjalne i kulturalne — 25,3 obronę narodową — 10,6 administrację, wymiar sprawiedliwości i bezpieczeństwo — 10,0 obsługę długów państwowych — 0,6 środki rezerwowe — 3,3 razem 103,4 mld zł Struktura tych wydatków w niewielkim stopniu odbiega od struktury wydatków budżetu roku ubiegłego. Udział wydatków na gospodarkę narodową i usługi socjalno-kulturalne łącznie poprawia się z 75,3% w budżecie na rok 1953 do 76,3% w budżecie roku 1954 przy spadku udziału wydatków na administrację (wraz z wymiarem sprawiedliwości i bezpieczeństwem) z 10,1% w budżecie na rok 1953 do 9,6% w roku 1954. Wydatki na usługi socjalne i kulturalne, podobnie jak w roku ubiegłym, obejmują czwartą część całości strony wydatkowej budżetu. Budżet więc nasz, podobnie jak budżet zeszłego roku, podkreśla dalszy rozwój naszego pokojowego budownictwa i wielkość sum łożonych przez państwo na zaspokojenie potrzeb socjalno-kulturalnych ludności.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przy podobnej strukturze budżetu rozmieszczenie wydatków ulega jednak zmianom odpowiednio do zadań naszych na obecnym etapie budownictwa socjalistycznego. Z kwoty 103,4 mld zł przeznacza się na finansowanie gospodarki narodowej 53,6 mld zł, co oznacza 51,8% ogółu wydatków budżetowych. Przy ogólnym wzroście wydatków budżetowych w stosunku do wykonania za rok 1953 o 6,9% wzrost wydatków na finansowanie gospodarki narodowej jest niższy i wynosi 3,3%. Przy ogólnym wzroście wydatków na gospodarkę narodową o 3,3% wydatki na rolnictwo jednak wzrastają znacznie szybciej.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wydatki bieżące i inwestycyjne na ośrodki maszynowe, urządzenia rolne, melioracje, popieranie produkcji roślinnej i zwierzęcej, elektryfikację wsi, upowszechnienie wiedzy rolniczej itd. wzrastają w porównaniu z wykonaniem za rok 1953 o 38,2%. Znaczny wzrost finansowania rolnictwa stwarza warunki dla podniesienia plonów i wzrostu pogłowia.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Nastąpi poważny rozwój zasięgu usług POM i GOM przez wzrost ilości POM o 61 oraz wzrost wyposażenia w traktory o ponad 3300 (w przeliczeniu na traktory o mocy 15 KM), jak również zasadnicza poprawa zaopatrzenia rolnictwa w maszyny. Wydatki na ośrodki maszynowe wyniosą blisko 1,7 mld zł, wykazując wzrost o blisko 29%.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Nastąpi rozszerzenie powierzchni użytków rolnych i rozszerzenie bazy paszowej. Około 0,5 mld zł przeznacza się na nowe melioracje oraz na renowację istniejących urządzeń melioracyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Nastąpi rozszerzenie i usprawnienie ochrony weterynaryjnej poprzez rozbudowę sieci lecznic, przychodni i punktów weterynaryjnych. Ilość zakładów leczniczych dla zwierząt wzrośnie o 194, ilość zaś personelu fachowego w tych zakładach o 27,7%. Wydatki na popieranie produkcji zwierzęcej wyniosą 413 mln zł, wzrastając o ca 38%.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Kredyty na popieranie produkcji roślinnej wzrastają o ca 49%. Będzie rozszerzona walka ze szkodnikami roślin.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przewidziano około 14.000 nagród w konkursach o najlepsze wyniki w stosowaniu różnych nawozów.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Na elektryfikację wsi przeznacza się z budżetu 129 mln zł, tj. o blisko 23% więcej niż w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Niezależnie od wydatków budżetowych bardzo poważne sumy przewidziane są na finansowanie rolnictwa w trybie kredytów bankowych. Ogólna suma kredytów wzrasta o przeszło 71% w stosunku do roku ubiegłego, przy czym kredyty długoterminowe, przeznaczone na zakup bydła, likwidację odłogów, długoletnie uprawy, budynki gospodarskie itp. wzrastają o około 130%. Kredyty te udzielone będą spółdzielniom produkcyjnym oraz w szerokim zasięgu chłopom indywidualnym i członkom spółdzielni produkcyjnych, a także pracownikom PGR i nauczycielom. Kredyty długoterminowe dla indywidualnych pożyczkobiorców wzrastają trzykrotnie.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ponadto w wydatkach na cele socjalno-kulturalne założono w znacznie większej mierze niż dotychczas zaspokojenie potrzeb wsi. I tak np. wydatki na szkolnictwo zawodowe w zakresie rolnictwa wzrosną w 1954 r. o 41,5%, na świetlice i biblioteki o 20,4%, na kina wiejskie i imprezy artystyczne o 19,4%, na sezonowe żłobki wiejskie o 50,3% i na przedszkola o 8%.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Niezależnie od wydatków budżetowych i kredytów bankowych przeznaczonych na finansowanie indywidualnej i spółdzielczej gospodarki rolnej budżet przewiduje również poważne środki dla PGR i innych przedsiębiorstw rolnych w dziedzinie inwestycji i finansowania wzrostu środków obrotowych. Wydatki budżetowe na inwestycje PGR wzrastają o 34%, co zabezpiecza przede wszystkim rozwój hodowli, wzrost mechanizacji oraz poprawę warunków mieszkaniowych robotników PGR.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Obok poważnego wzrostu wydatków na rozwój rolnictwa w budżecie położony jest nacisk na finansowanie wzrostu produkcji przemysłowej środków spożycia przy równoczesnym zabezpieczeniu dalszego rozwoju przemysłu ciężkiego. Wyraża się to w tym, że wzrost produkcji przemysłu środków spożycia jest szybszy niż wzrost produkcji środków wytwarzania, a proporcje nakładów inwestycyjnych przewidziane w planie inwestycyjnym zmieniają się poważnie na korzyść przemysłu środków spożycia.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W związku ze znacznym powiększeniem nakładów inwestycyjnych na przemysł artykułów konsumpcyjnych będzie budowanych bądź rozbudowanych szereg wielkich zakładów tego przemysłu, jak zakłady przemysłu bawełnianego w Zambrowie i Fastach, zakłady w Andrychowie, Piotrkowie i w Waliłach pod Białymstokiem, zakłady przemysłu dziewiarskiego w Sieradzu, szereg innych zakładów przemysłu bawełnianego, wełnianego, włókien łykowych, jedwabniczego i lniarskiego. Powstanie wielki kombinat obuwia w Nowym Targu, będzie budowanych i rozbudowywanych 5 wielkich papierni, 30 zakładów mleczarskich, 11 zakładów mięsnych, 6 zakładów rybnych itd.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dla zabezpieczenia przepływu zwiększonej masy artykułów konsumpcyjnych wzrasta sieć handlu detalicznego, a obrót tej sieci powiększy się w cenach porównywalnych o 16%.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Rozwijając silnie produkcję przemysłu konsumpcyjnego zabezpieczamy równocześnie w budżecie odpowiedni, dalszy rozwój przemysłu środków wytwarzania.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Będziemy kontynuować wielkie budowle narodowe: Hutę im. Lenina oraz zakłady nawozów sztucznych w Kędzierzynie; rozbudujemy zakłady nawozów sztucznych w Tarnowie, 2 fabryki maszyn rolniczych w Poznaniu i Płocku.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">kontynuować będziemy inne wielkie budowle sześciolatki — Hutę im. Bolesława Bieruta, szereg zakładów przemysłu chemicznego i włókien sztucznych, kopalń węgla i elektrowni, 2 cementownie, fabryki samochodów i inne wielkie obiekty tego planu.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W dziedzinie finansowania środków obrotowych w gospodarce narodowej podkreślić należy, że wzrost zapasów w przedsiębiorstwach socjalistycznych (surowców, materiałów pomocniczych, paliwa, towarów w handlu itd.) będzie w 1954 r. zgodnie z założeniami o wiele niższy niż w 1953 r. W rezultacie w 1954 r. przeznaczy się znacznie mniejszą część dochodu narodowego na wzrost zapasów niż w latach ubiegłych. W ramach ogólnego wzrostu najsilniej wzrastają zapasy towarów w handlu wewnętrznym, co pozwoli na rozszerzenie asortymentu towarów w sieci detalicznej i przyczyni się do polepszenia obsługi rynku. Wzrost zapasów w handlu wyniesie blisko 50% ogólnego wzrostu zapasów.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Równocześnie, w związku ze wzrostem rentowności przedsiębiorstw, znacznie większa niż w ubiegłym roku część środków obrotowych będzie pokryta własnymi dochodami przedsiębiorstw. Zwiększa to zainteresowanie przedsiębiorstw w wygospodarowaniu tych dochodów oraz ich odpowiedzialność za wykonanie zadań gospodarczych, a zatem pogłębia rozrachunek gospodarczy.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">By wykonać powyższe zadania i nie dopuścić do nieplanowego wzrostu zapasów, konieczne jest poważne polepszenie asortymentu produkcji i dostosowanie jej do potrzeb rynku, znaczne usprawnienie zaopatrzenia surowcowego i materiałowego oraz mobilizacja przedsiębiorstw w zakresie upłynnienia nadmiernych i niechodliwych zapasów, nagromadzonych w okresie poprzednim.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Następną po gospodarce narodowej wielką grupę wydatków stanowią wydatki na usługi socjalno-kulturalne, obejmujące oświatę i wychowanie, szkolnictwo zawodowe, naukę i szkolnictwo wyższe, kulturę i sztukę, zdrowie i kulturę fizyczną, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia. Wydatki te wynoszą w budżecie na rok 1954 — 25,3 mld zł i stanowią 24,5% ogólnych wydatków budżetu. Wzrost w stosunku do odpowiednich wydatków roku 1953 wynosi 7,7%, jest zatem wyższy niż wzrost ogółu wydatków budżetu na rok 1954. Nie jest to oczywiście przypadkowe.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Nasz ustrój jest silny świadomością mas. Kapitalizm łudzi i oszukuje masy. Boi się rozpowszechnienia wiedzy i utrudnia dostęp szerokich mas do nauki. Nasz ustrój, na odwrót, związany jest nierozerwalnie ze stałym podnoszeniem nauki, kultury, oświaty, świadomości najszerszych mas.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Nasze państwo troszczy się o to, by w społeczeństwie rosła wiedza, pogłębiało się zrozumienie toczących się wydarzeń i praw rozwoju społecznego, by stale podnosił się ogólny poziom kultury człowieka. Jest zupełnie zrozumiałe, że państwo nasze czyni wszystko, by każdemu obywatelowi zapewnić warunki zdobycia wiedzy i kultury.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Szczególną opiekę roztacza państwo nad matką i dzieckiem. Wyraża się to w rozwoju takich urządzeń socjalnych, jak izby porodowe, żłobki, domy matki i dziecka, domy małych dzieci, kuchnie mleczne, wyprawki niemowlęce itp. Liczba żłobków wzrośnie w 1954 r. o 20%, liczba miejsc w żłobkach stałych o ponad 26%, liczba miejsc w domach małych dzieci o 50% itd. Równocześnie polepszy się znacznie jakość świadczeń.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dziecko korzysta następnie z instytucji opieki przedszkolnej, jak przedszkola, ogrody jordanowskie, dziecińce wiejskie itp. Przedszkola obejmują w 1954 r. 369 tys. dzieci, a więc o 3% więcej niż w r. 1953. Większy jest przy tym w r. 1954 udział przedszkoli 9-godzinnych, z których korzystają dzieci matek pracujących. Koszt utrzymania 1 dziecka w tych przedszkolach, ponoszony prawie wyłącznie przez państwo, jest o 50% wyższy niż w przedszkolach 5-godzinnych.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Projekt budżetu w większej niż dotychczas mierze zabezpiecza potrzeby wsi w tym zakresie. Liczba miejsc w przedszkolach typu wiejskiego wzrasta o 4,1%, podczas gdy w miejskich — o 2,7%. Liczba miejsc w dziecińcach wiejskich wzrasta o 14,7%.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wszystkie dzieci w wieku szkolnym mają zapewnione miejsca w szkołach podstawowych. Korzystają one z całego szeregu instytucji utrzymywanych z budżetu, jak internaty, dożywianie w szkołach, domy kultury młodzieży, zajęcia pozalekcyjne i świetlicowe, młodzieżowe świetlice dworcowe, kolonie, obozy i półkolonie, sport i turystyka szkolna itd.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">We wszystkich tych kierunkach zostały w 1954 r. powiększone zadania i wzrosły kredyty budżetowe. Np. liczba dzieci na koloniach i obozach wzrośnie o 7,1%, na półkoloniach o 2,2%, liczba domów kultury dziecka i młodzieży o 15%, internatów o 8,7%.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Po ukończeniu szkoły podstawowej młodzież może kontynuować naukę w liceach ogólnokształcących, których liczba zwiększy się w 1954 r. o 3% przy wzroście liczby uczniów o 9,7%.</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Młodzież może kształcić się również w kierunku zawodowym poprzez zasadnicze szkoły zawodowe i technika zawodowe, szkoły zawodowe stopnia licealnego lub szkoły artystyczne. Ogólna ilość uczniów w szkołach zawodowych wyniesie w 1954 r. ponad 560 tys., co oznacza wzrost o 2,6%.</u> + <u xml:id="u-5.43" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Po ukończeniu szkoły średniej młodzież ma do dyspozycji 81 wyższych zakładów naukowych, z których dziesięć w 1954 r. będzie w dalszym ciągu rozbudowanych. Wrota uczelni wyższych są szeroko otwarte dla młodzieży robotniczej, chłopskiej i inteligencji pracującej. Ilość studentów w 1954 r. wzrośnie o blisko 9%, przekraczając 147 tys. Oznacza to, że na każde 10 tys. mieszkańców przypada obecnie w Polsce 56 studentów szkół wyższych, podczas gdy w Anglii przypada 21, w Niemczech Zachodnich i Belgii po 23, we Włoszech i Danii 31, we Francji i Austrii po 33.</u> + <u xml:id="u-5.44" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wydatki budżetowe bieżące na szkolnictwo wyższe wraz z pomocą dla studiującej młodzieży zwiększą się o 10%. W 1954 r. powstanie 25 nowych domów akademickich, a w nich 8.700 nowych miejsc. Szeroko rozbudowany system stypendiów, obejmujący około 70% studentów, ułatwia młodzieży studia.</u> + <u xml:id="u-5.45" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wydatki bieżące na naukę zwiększają się w 1954 r. o ponad 19%.</u> + <u xml:id="u-5.46" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W kraju działają 104 instytuty naukowo-badawcze. Z tej liczby 71 instytutów związanych jest z poszczególnymi dziedzinami gospodarki narodowej i zatrudnia około 12.700 pracowników nauki, którzy pracują nad rozwojem wiedzy i postępem technicznym.</u> + <u xml:id="u-5.47" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Naczelna instytucja naukowa w kraju — Polska Akademia Nauk subsydiowana będzie kwotą o 40% wyższą niż w roku poprzednim.</u> + <u xml:id="u-5.48" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Państwo nasze dba o podnoszenie ogólnego poziomu kulturalnego wszystkich swoich obywateli także przez rozwijanie sieci urządzeń z zakresu kultury i sztuki. Wzrost wydatków w tej dziedzinie jest bardzo poważny. Objęte są nim domy kultury, świetlice, biblioteki, ogniska artystyczne, muzea, zabytki, amatorski ruch artystyczny, zakup dzieł sztuki, parki narodowe i parki kultury, radio, teatry, opery, filharmonie, zespoły pieśni i tańca, produkcja i wyświetlanie filmów, wydawnictwa prasowe, naukowe, artystyczne, literackie i cały szereg innych urządzeń. Należy podkreślić, że dla niektórych z tych urządzeń budżet państwa nie jest jedynym źródłem finansowania. Poważne sumy są łożone na te cele również z budżetów związków zawodowych, a także z funduszów zakładowych przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-5.49" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ogółem wydatki budżetowe na podniesienie poziomu kulturalnego społeczeństwa, tzn. wydatki obejmujące oświatę i wychowanie, szkolnictwo zawodowe, naukę i szkolnictwo wyższe oraz kulturę i sztukę wynoszą około 10,4 mld zł i stanowią 41,2% całości wydatków na cele socjalno-kulturalne.</u> + <u xml:id="u-5.50" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Następną poważną pozycją są wydatki na ochronę zdrowia i kulturę fizyczną, które wynoszą ponad 5,2 mld zł, stanowiąc 20,7% ogółu wydatków na urządzenia socjalne i kulturalne.</u> + <u xml:id="u-5.51" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Bardzo poważne postępy mamy na odcinku szpitalnictwa, gdzie osiągnęliśmy podwojenie ilości łóżek w stosunku do okresu przedwojennego przy mniejszej prawie o 25% liczbie ludności.</u> + <u xml:id="u-5.52" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Na podkreślenie zasługuje rozbudowa powiatowych stacji sanitarno-epidemiologicznych, których ilość wzrośnie w 1954 r. z 57 do 155, oraz stacji pogotowia ratunkowego, których ilość wzrośnie do 295.</u> + <u xml:id="u-5.53" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W zakresie lecznictwa sanatoryjnego zwiększają się znacznie wydatki na sanatoria i półsanatoria przeciwgruźlicze, prewentoria, sanatoria uzdrowiskowe i domy zdrowia dla dzieci.</u> + <u xml:id="u-5.54" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Mimo poważnego wzrostu usług leczniczych nie zaspokajają one jednak w pełni potrzeb społeczeństwa, szczególnie w zakresie szpitali i sanatoriów.</u> + <u xml:id="u-5.55" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ilość pracowników korzystających z wczasów ulgowych wzrośnie w porównaniu z 1953 r. o 9,8%, w tym robotników o 27,3%.</u> + <u xml:id="u-5.56" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poważne sumy przeznacza projekt budżetu także na inne wydatki socjalne, jak zasiłki rodzinne, zasiłki chorobowe, wyprawki niemowlęce, emerytury, renty i zaopatrzenia i inne świadczenia socjalne. Wydatki te w budżecie 1954 r. wynoszą łącznie poważną sumę 9,6 mld zł, mimo iż wysokość niektórych świadczeń nie jest jeszcze zadowalająca.</u> + <u xml:id="u-5.57" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dalszą poważną pozycją wydatków budżetowych, służących bezpośrednio zaspokajaniu potrzeb ludności, są wydatki na gospodarkę komunalną i mieszkaniową. Wzrastają one w 1954 r. o 26,1%, nie licząc nowego budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-5.58" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poważnie wzrastają wydatki na wodociągi i kanalizację. Długość sieci wodociągowej będzie większa w 1954 r. prawie o 200 km, a kanalizacyjnej — o 110 km. Długość czynnej sieci gazowej wzrośnie o 27 km, a sprzedaż gazu o 8%.</u> + <u xml:id="u-5.59" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Odbuduje się około 1.000 studni publicznych i zabezpieczy lepszą niż dotychczas konserwację około 11.000 czynnych studni.</u> + <u xml:id="u-5.60" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Bardzo wydatnie wzrastają wydatki na konserwacje nawierzchni ulic, placów i chodników w miastach — o 28,2%.</u> + <u xml:id="u-5.61" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wydatnie wzrastają również wydatki na melioracje miejskie, przez co zabezpieczy się nisko położone dzielnice miejskie w szeregu miast przed podmakaniem.</u> + <u xml:id="u-5.62" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W trosce o poprawienie wyglądu i stanu urządzeń hoteli komunalnych wydatki na remonty bieżące i kapitalne w hotelach podwyższono dwukrotnie.</u> + <u xml:id="u-5.63" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Największy wzrost wykazują wydatki przeznaczone na kapitalne remonty budynków mieszkalnych. W 1954 r. przeznacza się na ten cel z budżetu i ze środków Zarządów Budynków Mieszkalnych 835,4 mln zł, tj. o 56,6% więcej niż w 1953 r. Za te środki zostanie wyremontowanych 711,7 tys. izb, tj. o 35,8% więcej niż w 1953 r.</u> + <u xml:id="u-5.64" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ilość izb mieszkalnych, oddanych do użytku z nowego budownictwa mieszkaniowego w ramach planu inwestycyjnego, wyniesie blisko 158 tys., tj. prawie o 17% więcej niż w 1953 r.</u> + <u xml:id="u-5.65" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ten wielki rozwój budownictwa mieszkaniowego i znaczny wzrost wydatków na gospodarkę komunalną nie zaspokaja jednak w dostatecznej mierze dużych i stale rosnących potrzeb w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-5.66" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przy rosnących wydatkach na gospodarkę narodową i na zaspokojenie socjalnych i kulturalnych potrzeb społeczeństwa udział wydatków na utrzymanie administracji, organów wymiaru sprawiedliwości i na bezpieczeństwo spada w budżecie z 10,1% do 9,6%.</u> + <u xml:id="u-5.67" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Administracja naszego Ludowego Państwa spełnia bardzo poważne zadania organizacyjno-gospodarcze i wychowawczo-społeczne. W ubiegłym okresie administracja państwowa i gospodarcza okrzepła i wzmocniła się organizacyjnie. Mimo to jest ona jeszcze obciążona wieloma brakami, jak zbyteczne ogniwa, nadmiar sprawozdawczości, dublowanie organów, biurokratyczny często tok załatwiania spraw itd.</u> + <u xml:id="u-5.68" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Zmniejszenie udziału w wydatkach budżetowych na utrzymanie administracji wiąże się z systematyczną walką o usprawnienie administracji państwowej i likwidacją przerostów.</u> + <u xml:id="u-5.69" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Środki podjęte w tym kierunku w roku bieżącym winny dać oszczędność w administracji na sumę około 500 mln zł w skali rocznej, z czego na budżet przypadnie około 200 mln zł.</u> + <u xml:id="u-5.70" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W wyniku tego zasilenie kadrami niektórych działów gospodarki narodowej złagodzi w tych działach braki w zatrudnieniu.</u> + <u xml:id="u-5.71" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Część z kwoty 200 mln zł uwzględniono już w przedkładanym budżecie, reszta zaś zostanie zrealizowana w toku wykonania budżetu zgodnie z zobowiązaniami wynikającymi z projektu ustawy budżetowej.</u> + <u xml:id="u-5.72" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Spada również w budżecie udział wydatków na obronę narodową, których ogólna suma pozostaje w zasadzie na tym samym poziomie co w budżecie roku ubiegłego. Świadczy to niezmiennie, przy pełnej trosce o stan bezpieczeństwa naszego kraju, o wybitnie pokojowym charakterze naszego budżetu. Jest to szczególnie wymowne w porównaniu z olbrzymimi ciężarami na cele zbrojeniowe, które obarczają ludność krajów kapitalistycznych.</u> + <u xml:id="u-5.73" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Spada wreszcie udział wydatków inwestycyjnych w ogólnej sumie wydatków budżetowych z 28,8% w roku 1953 do 27,5% w roku 1954.</u> + <u xml:id="u-5.74" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Mniejszy niż w 1953 r. udział w budżecie wydatków inwestycyjnych jest odbiciem faktu, iż zadania planu inwestycyjnego zmniejszają się w 1954 r. w stosunku do wykonania roku 1953 o 1,5%, a w stosunku do planu 1953 r. o prawie 8%. Oznacza to, że przy rosnącym w 1954 r. dochodzie narodowym, zmniejsza się udział wydatków na inwestycje w podziale dochodu narodowego, co umożliwia przeznaczenie stosunkowo większej części dochodu narodowego na spożycie ludności.</u> + <u xml:id="u-5.75" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wysoki Sejmie! Pełna i skuteczna realizacja zamierzeń, wynikających z nowego rozmieszczenia wydatków i związanych z nimi celów społecznych i gospodarczych, zależna jest od właściwego i pełnego wykonania dochodów budżetowych.</u> + <u xml:id="u-5.76" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Budżet przewiduje następujące dochody:</u> + <u xml:id="u-5.77" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">1.Dochody z gospodarki uspołecznionej — 87,7 mld zł 2.Podatki z gospodarki nieuspołecznionej —5,9 3.Podatki i opłaty odludności — 5,7 4.Pożyczki i lokaty — 0,7 5.Inne dochody — 3,5 6.Ubezpieczenia społeczne — 11,9 razem 115,4 mld zł W dochodach budżetowych, podobnie jak w roku ubiegłym, 86% wpływów (wraz z odpisami na ubezpieczenia) daje gospodarka uspołeczniona. Udział ten pozostaje na tym samym poziomie mimo uwzględnienia w budżecie skutków obniżki cen przeprowadzonej 14 listopada 1953 r. na kwotę 4,5 mld zł oraz skutków podwyżki średnich cen skupu przy dostawach szeregu artykułów rolno-hodowlanych dla państwa na kwotę 2,2 mld zł w wyniku powziętych uchwał rządowych.</u> + <u xml:id="u-5.78" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wzrost dochodów z gospodarki uspołecznionej jest wyższy niż wzrost wydatków na gospodarkę uspołecznioną, zarówno w cyfrach absolutnych jak i wskaźnikach procentowych.</u> + <u xml:id="u-5.79" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Podstawą tych dochodów, a równocześnie warunkiem ich realizacji jest wzrost akumulacji przedsiębiorstw socjalistycznych, oparty o wzrost produkcji wyrobów i usług, zwiększenie obrotu towarowego oraz obniżkę kosztów własnych.</u> + <u xml:id="u-5.80" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Na rok 1954 zakłada się obniżenie kosztów własnych (w stosunku do 1953 r.) w przemyśle o 3%, w budownictwie o 3,2%, w rolnictwie i leśnictwie o 5,3% przy wzroście wydajności w przemyśle (na robotnika grupy przemysłowej) o 6%, w budownictwie o 7,1%.</u> + <u xml:id="u-5.81" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Osiągnięcie założonego wzrostu akumulacji jest zadaniem niemałym i wymagać będzie poważnej mobilizacji ze strony przedsiębiorstw gospodarki narodowej. Jest ono jednak w pełni wykonalne i przy należytej organizacji pracy może i powinno być przekroczone.</u> + <u xml:id="u-5.82" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wykonanie zadań wzrostu akumulacji wymaga jednak usunięcia tych braków, jakie mieliśmy na odcinku wykonania planu akumulacji w 1953 r.</u> + <u xml:id="u-5.83" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Plan akumulacji z działalności podstawowej wykonany został w 1953 r. w 101,4%. Jest to poważny postęp w stosunku do roku 1952. Trzeba jednak zaznaczyć, że w związku z poważnym przekroczeniem w 1953 r. planu produkcji przemysłowej — wykonanie planu akumulacji powinno było być znacznie lepsze. Na wynikach 1953 r. zaciążyło nieprzezwyciężenie w niektórych gałęziach gospodarki narodowej niedociągnięć w dziedzinie asortymentu produkcji i jej jakości. Przede wszystkim jednak na wykonaniu planu akumulacji zaciążyło niepełne wykonanie zadań obniżenia kosztów własnych. Zadania obniżki kosztów zostały wprawdzie w 1953 r. wykonane znacznie lepiej niż w latach ubiegłych, jednak nie dodano z powodu niedociągnięć w tym zakresie poważnej sumy akumulacji (1,2 mld zł). Ponadto na wynikach 1953 r. zaciążyły ponadplanowe straty pozaoperacyjne.</u> + <u xml:id="u-5.84" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Oto przykłady:</u> + <u xml:id="u-5.85" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przemysł lekki przekroczył w 1953 r. plan produkcji o 2,7% i dzięki temu uzyskał ponadplanową akumulację. Jednakże przemysł ten nie wykonał w 1953 r. planu produkcji szeregu ważnych asortymentów tkanin bawełnianych i wełnianych, a w wielu istotnych grupach wyrobów produkował gatunki gorsze od planowanych.</u> + <u xml:id="u-5.86" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Również w przemyśle drzewnym i papierniczym oraz drobnym można podać szereg faktów świadczących o niedostatecznej walce o wykonanie planu produkcji i jej wysoką jakość. W przemyśle meblarskim częste były wypadki produkowania mebli niskiej jakości, a w związku z tym odmowy ich odbioru przez aparat handlowy. W przemyśle drobnym szereg zarządów produkujących towary konsumpcyjne nie wykonał planu produkcji.</u> + <u xml:id="u-5.87" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W przemyśle węglowym koszt jednostkowy 1 t. węgla kamiennego był wyższy od planowanego o 8 zł. Hutnictwo poniosło ponadplanowe straty z powodu częstych wypadków nietrafionych wytopów, a także wysokich kosztów nieprodukcyjnych, szczególnie z tytułu postojowego. Koszt wybraków w hutnictwie i postojowego poważnie pogorszył rezultaty.</u> + <u xml:id="u-5.88" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W przemyśle mleczarskim na przekroczenie kosztów obok zmiany struktury skupu mleka z dostaw obowiązkowych i nadobowiązkowych wpłynęły manka jednostek tłuszczowych. W przemyśle mięsnym na zbyt wysokim poziomie kształtowały się wskaźniki ubytków.</u> + <u xml:id="u-5.89" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poważne niedociągnięcia na odcinku wykonania zadań oszczędnościowych miały miejsce w budownictwie.</u> + <u xml:id="u-5.90" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Plan kosztów został w budownictwie znacznie przekroczony, a ponadto na bardzo wysokim poziomie kształtowały się straty pozaoperacyjne.</u> + <u xml:id="u-5.91" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Źródła powyższych niedociągnięć leżą w niedokładności planowania produkcji, niezabezpieczaniu jej wykonania w ustalonej ilości, asortymencie i jakości, nie zawsze właściwym wykorzystaniu maszyn i urządzeń, niezabezpieczaniu terminowych i kompletnych dostaw surowców i materiałów oraz części z kooperacji międzyzakładowej. Leżą one w dziedzinie nierytmiczności przebiegu procesu produkcyjnego, niewykorzystaniu w pełni techniki, niezabezpieczaniu prawidłowej dokumentacji fabrycznej i ewidencji procesów gospodarczych, przekraczaniu norm zużycia materiałowego, w nadmiernych i nieuzasadnionych mankach materiałowych i towarowych, braku należytej troski o zapobieganie stratom w czasie przewozu, o należyte wykorzystanie transportu itd. itd. Niedociągnięcia w dziedzinie walki o obniżenie kosztów własnych były w ubiegłym okresie, obok niedostatecznego rozwoju produkcji rolnej i przemysłowych środków spożycia, jedną z przyczyn niepełnego wykonania zadań Planu 6-letniego w zakresie wzrostu stopy życiowej mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-5.92" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dlatego czołowym odcinkiem frontu walki i zadań naszych w 1954 r. jest istotna poprawa w walce o obniżenie kosztów własnych produkcji i wzrost akumulacji socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-5.93" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W tym celu musi nastąpić wzmocnienie kontroli finansowej pracy przedsiębiorstw, co wymaga aktywizacji aparatu finansowego przedsiębiorstw, centralnych zarządów, resortów, oraz Ministerstwa Finansów i jego organów.</u> + <u xml:id="u-5.94" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Aktywizacji aparatu finansowego sprzyjają w bieżącym roku posunięcia wzmacniające rozrachunek gospodarczy i rozszerzające uprawnienia resortów i centralnych zarządów w dziedzinie gospodarki finansowej.</u> + <u xml:id="u-5.95" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wyrazem umocnienia rozrachunku gospodarczego jest szereg pociągnięć organizacyjnych stwarzających dla szeregu gałęzi gospodarki dogodniejsze warunki walki o obniżenie kosztów własnych i wzrost rentowności.</u> + <u xml:id="u-5.96" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Rozszerzono uprawnienia resortów w zakresie gospodarki finansowej, by równocześnie zwiększyć ich odpowiedzialność za wyniki ekonomiczno-finansowe działalności gospodarczej podległych im przedsiębiorstw. Winno to stać się podstawą wzmocnienia dyscypliny finansowej i kontroli działalności centralnych zarządów i przedsiębiorstw przez aparat finansowy.</u> + <u xml:id="u-5.97" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dlatego banki i aparat finansowy Ministerstwa Finansów winny usprawnić kontrolę finansową w celu pogłębienia systemu oszczędzania, pełniejszego i terminowego wykonania przez wszystkie jednostki gospodarcze swoich zobowiązań wobec państwa, przeciwdziałania marnotrawstwu środków materialnych i finansowych.</u> + <u xml:id="u-5.98" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Banki specjalne usprawnią kontrolę wykonania inwestycji, a zwłaszcza pracy biur projektowych i przedsiębiorstw budowlano-montażowych. Szczególną uwagę zwrócą one na kontrolę dokumentacji kosztorysowej, na jakość i koszty wykonywanych robót, prawidłowe rozliczanie się między inwestorami i wykonawcami robót — w celu pogłębienia systemu oszczędzania i walki z marnotrawstwem w budownictwie.</u> + <u xml:id="u-5.99" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poza dochodami budżetowymi z gospodarki uspołecznionej źródłem wpływów budżetowych są również dochody z gospodarki nieuspołecznionej i od ludności. Spośród tych dochodów omówić należy podatek gruntowy. Preliminuje się go w tej samej kwocie, w jakiej wpłynął on w roku 1953, co na tle wzrostu dochodów wsi z tytułu zmiany cen w skupie szeregu produktów rolnych oraz spodziewanych wyższych plonów oznacza praktycznie, iż jest on stosunkowo niższy niż w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-5.100" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ponieważ stopień realizacji wymiaru podatku gruntowego jest jeszcze niedostateczny, będziemy dążyli w roku bieżącym do poprawy pracy aparatu finansowego na tym odcinku. Przestrzeganie przez wszystkich podatników obowiązujących terminów uiszczenia podatku gruntowego i pełna jego realizacja winny być traktowane w każdej gminie i gromadzie jako podstawowy obowiązek wobec państwa.</u> + <u xml:id="u-5.101" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wszelkie próby wrogich elementów osłabienia sprawności wpłat ze strony podatników powinny spotkać się ze zdecydowanym odporem. Nie powinien też osłabić dyscypliny podatkowej i dostaw obowiązkowych okres reorganizacji administracji terenowej na szczeblu gmin.</u> + <u xml:id="u-5.102" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wysoki Sejmie! Budżet na rok 1954 nie byłby w całości naświetlony, gdybyśmy nie podkreślili roli i zasięgu budżetów terenowych. Udział ich w wydatkach budżetu państwa wynosi 13,7%. Największy udział przypada na wydatki socjalno-kulturalne. Drugą najpoważniejszą grupą wydatków budżetów terenowych są wydatki na sfinansowanie terenowej gospodarki narodowej, obejmującej gospodarkę komunalną, przemysł terenowy, miejski handel detaliczny i mięsny, targowice, rzeźnie, budownictwo o charakterze lokalnym, zadania z zakresu rolnictwa oraz utrzymanie dróg powiatowych i gminnych.</u> + <u xml:id="u-5.103" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W strukturze strony dochodowej budżetów terenowych zachodzą istotne zmiany. Zwiększa się udział dochodów własnych rad narodowych i udział ich w dochodach ogólnopaństwowych z 79% w budżecie 1953 r. do 89,1% w budżecie 1954 r., przy odpowiednim zmniejszeniu udziału dotacji z budżetu centralnego. Zwiększa to zainteresowanie rad narodowych w mobilizacji dochodów własnych oraz dochodów ogólnopaństwowych, jak również ich odpowiedzialność za wygospodarowanie tych dochodów.</u> + <u xml:id="u-5.104" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W 1954 r. umacnia się rola rad narodowych jako gospodarzy terenu przez zwiększenie uprawnień budżetowych. Wzmocnienie kierującej roli rad narodowych i ich organów wykonawczych w zakresie budżetu znajdzie swój wyraz także:</u> + <u xml:id="u-5.105" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">a) w powiązaniu przedsiębiorstw przemysłu terenowego z budżetami powiatowych i miejskich rad narodowych, zamiast jak dotychczas z budżetami wojewódzkich rad narodowych, które obejmować będą odtąd jedynie przedsiębiorstwa o znaczeniu wojewódzkim;</u> + <u xml:id="u-5.106" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">b) w przydzieleniu do dyspozycji rad narodowych funduszu rozwoju przemysłu terenowego, którego zadaniem jest finansowanie inwestycji pozalimitowych i kapitalnych remontów terenowych przedsiębiorstw przemysłowych i zabezpieczenie tą drogą wzrostu produkcji. Fundusz ten w zasadzie tworzony jest z części zysków przedsiębiorstw terenowych, ale przewidziane są również dotacje z budżetu centralnego dla zasilenia funduszu rozwoju w tych województwach, gdzie istnieją większe potrzeby wynikające z gospodarczego zacofania. W ten sposób fundusz rozwoju przemysłu terenowego przyczyni się częściowo do dalszej likwidacji dysproporcji zachodzących w rozwoju poszczególnych województw;</u> + <u xml:id="u-5.107" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">c) po raz pierwszy został przyznany radom narodowym poważny udział w dochodach podatkowych z przedsiębiorstw terenowych, a w szczególności w podatku od obrotu, co silniej zainteresuje rady narodowe we wzroście produkcji i akumulacji przedsiębiorstw terenowych;</u> + <u xml:id="u-5.108" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">d) do nowych uprawnień rad narodowych w dziedzinie podniesienia i rozwoju wsi należy zaliczyć ważne kompetencje wynikające z postanowień uchwały Prezydium Rządu z dnia 30 stycznia 1954 r. w sprawie pomocy kredytowej dla pracujących chłopów w 1954 r.</u> + <u xml:id="u-5.109" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Uprawnienia te będą dalej rozszerzane w roku bieżącym dla umocnienia roli rad narodowych w decydowaniu o sprawach terenu.</u> + <u xml:id="u-5.110" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W związku z powstaniem rad gromadzkich szczególna uwaga zostanie zwrócona na zabezpieczenie ich sprawnej i prawidłowej gospodarki finansowej.</u> + <u xml:id="u-5.111" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Szczególne zadania przypadają radom narodowym na odcinku terenowego budżetu gospodarki komunalnej i mieszkaniowej.</u> + <u xml:id="u-5.112" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W 1953 r. rady narodowe przeznaczyły na potrzeby gospodarki komunalnej z wygospodarowanych przez siebie dodatkowych środków budżetowych kwotę 57,7 mln zł, która stanowiła około 8,4% środków przeznaczonych w ustawie budżetowej na gospodarkę komunalną.</u> + <u xml:id="u-5.113" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Również i w bieżącym roku rady narodowe otoczą bez wątpienia szczególną opieką gospodarkę komunalną w całokształcie rozwoju gospodarczego i kulturalnego terenu. Musimy bowiem walczyć codzień o to, by w każdej gminie, w każdym miasteczku ludzie czuli rękę gospodarza, by zostały wykorzystane wszystkie źródła rozwoju miejscowego przemysłu i handlu, by znikła niezaradność, by ludzie podchodzili do każdej zagrody, do każdego domu, do każdej sprawy jak do sprawy własnej i troszczyli się o nią jak o własną.</u> + <u xml:id="u-5.114" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wysoki Sejmie! Budżet w 1954 r. odzwierciedla zasadnicze zadania polityczno-gospodarcze, ustalone w doniosłych uchwałach II Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W budżecie znajdują wyraz skutki obniżki cen dokonanej 14 listopada ub. roku oraz skutki zwiększenia cen skupu niektórych płodów rolnych i hodowlanych.</u> + <u xml:id="u-5.115" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Budżet przewiduje:</u> + <u xml:id="u-5.116" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">a) poważny wzrost finansowania rolnictwa oraz wzrost wydatków przede wszystkim na przemysły wytwarzające wyroby konsumpcyjne, b) zabezpieczenie dalszego wzrostu przemysłu produkującego środki wytwarzania, c) utrzymanie nakładów inwestycyjnych na poziomie prawie takim samym jak w roku ubiegłym oraz założenia znacznie mniejszego wzrostu zapasów materiałowych i towarowych w przedsiębiorstwach, d) wzrost spożycia pośredniego przez rozszerzenie usług socjalnych i kulturalnych, usług komunalnych, zwiększenie nakładów na budownictwo mieszkaniowe i remonty mieszkań.</u> + <u xml:id="u-5.117" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Odpowiada to istotnym założeniom naszej polityki gospodarczej na obecnym etapie, której celem jest takie przestawienie sił i środków, jakie umożliwia podciągnięcie zapóźnionych działów gospodarki narodowej dla lepszego niż dotąd zaspokojenia rosnących potrzeb kulturalnych i materialnych społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-5.118" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W wyniku wzrostu dochodu narodowego i utrzymania wydatków inwestycyjnych na poziomie prawie takim samym, jak w roku ubiegłym, oraz zmniejszenia przyrostu środków obrotowych — budżet na rok 1954 zamyka się poważną nadwyżką w kwocie blisko 12 mld zł. Część tej nadwyżki służy za podstawę do udzielania przez system bankowy kredytów na planowe zapasy w gospodarce narodowej. Udzielanie przez banki kredytów na potrzeby gospodarki narodowej przyczynia się do rozszerzania produkcji i obrotu towarowego i jest ważnym czynnikiem rozwoju gospodarczego naszego kraju. Pozostała część nadwyżek stanowi rezerwę, z której Rząd zamierza sfinansować obniżkę cen i podniesienie płac niektórych grup robotników i pracowników.</u> + <u xml:id="u-5.119" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Budżet stwarza więc warunki do podniesienia stopy życiowej. Realizacja ich zależy od nas samych, od naszej pracy. Musimy stale i systematycznie podnosić wydajność pracy, wzmóc walkę o upłynnienie środków zamrożonych w nadmiernych i niepotrzebnych zapasach, produkować towary w odpowiednim asortymencie i jakości, tępić marnotrawstwo materiałów i brakoróbstwo, zmniejszać koszty administracyjne, wzmacniać dyscyplinę finansową, słowem pogłębiać wciąż i stale system oszczędzania, w pełni wykonywać plan w zakresie obniżania kosztów własnych.</u> + <u xml:id="u-5.120" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dążymy do podniesienia stopy życiowej mas pracujących, lecz podniesienie stopy życiowej jest niemożliwe bez pomyślnie przeprowadzonej walki o oszczędność, o wzrost wydajności pracy, o wzrost produkcji rolnej i produkcji przemysłu wytwarzającego środki spożywcze.</u> + <u xml:id="u-5.121" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dlatego podstawowym warunkiem realizacji zadań gospodarczych na rok 1954 jest zwycięska walka o pełne wykonanie planu obniżenia kosztów własnych.</u> + <u xml:id="u-5.122" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę 10-minutową.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 55 do godz. 12 min. 12.)</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#Marszalek">Jest wniosek Rady Seniorów, aby dyskusja nad projektem ustawy budżetowej na rok 1954 oraz nad sprawozdaniem z wykonania budżetu państwa za rok 1952 została przeprowadzona łącznie.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#Marszalek">Czy kto sprzeciwia się tej propozycji? Sprzeciwu nie słyszę. Uważam, że Sejm propozycję tę przyjął.</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#Marszalek">Wobec tego udzielę obecnie głosu kolejno sprawozdawcom Komisji Budżetowej do każdego poprzednio wymienionego przeze mnie punktu porządku dziennego, a następnie otworzę łączną dyskusję.</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#Marszalek">Dla wygłoszenia sprawozdania Komisji Budżetowej o projekcie ustawy budżetowej na rok 1954 udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Oskarowi Lange.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselLangeOskar">Wysoki Sejmie! Rządowy projekt budżetu przewiduje dochody w wysokości 115.350.981.000 zł oraz wydatki w wysokości 103.420.544.000 zł, zamyka się więc nadwyżką dochodów nad wydatkami w wysokości 11.929.437.000 zł.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselLangeOskar">Struktura dochodów i wydatków jest podobna jak w roku ubiegłym. Nieco ponad trzy czwarte dochodów, dokładnie 76%, płynie z gospodarki uspołecznionej, do czego dochodzi jeszcze nieco ponad 10% odpisów na ubezpieczenia społeczne. Podatki z gospodarki nieuspołecznionej dają nieco ponad 5% dochodów budżetu, tyleż dają podatki i opłaty od ludności. Reszta dochodów, wynosząca 3,6%, płynie z innych źródeł. Po stronie wydatków przeszło połowa, bo 51,8%, przeznaczona jest na gospodarkę narodową. Jedna czwarta, dokładnie 24,5%, idzie na usługi socjalne i kulturalne. Na obronę narodową przeznacza się 10,3% budżetu, a na administrację łącznie z wymiarem sprawiedliwości, prokuraturą i bezpieczeństwem 9,6%. Reszta wydatków, wynosząca 3,8%, przeznaczona jest na spłatę długów państwowych i stanowi rezerwę budżetową.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselLangeOskar">Proporcje poszczególnych działów dochodów i wydatków budżetu zależą od istniejącej struktury gospodarki narodowej, są one jednak równocześnie wyrazem polityki państwa zmierzającej do zmiany tej struktury. Proporcje, które znajdujemy w przedłożonym projekcie budżetu, są ogniwem procesu rozwojowego odzwierciedlającym obecny etap naszej drogi do socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselLangeOskar">W budżetach naszych występuje stały wzrost udziału dochodów płynących z gospodarki uspołecznionej. W 1951 r. udział ten wynosił 69%, w 1952 r. 70,2%, w 1953 r. 75,7%, a w obecnym projekcie budżetu wynosi on 76%. Odzwierciedla to stale rosnący udział gospodarki socjalistycznej w tworzeniu dochodu narodowego, który w 1951 r. wynosił 72,6%, a w ubiegłym roku podniósł się do 76%.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselLangeOskar">Podstawą dochodów z gospodarki uspołecznionej jest akumulacja socjalistycznych przedsiębiorstw. Wzrost tej akumulacji opiera się w decydującej mierze na obniżce kosztów własnych. Obniżka kosztów własnych jest tedy niezbędnym warunkiem wykonania naszego planu akumulacji, a tym samym wykonania naszego planu dochodów budżetowych.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselLangeOskar">Udział w budżecie dochodów płynących z gospodarki nieuspołecznionej oraz z podatków i opłat ludności wykazuje tendencję spadkową. W 1952 r. wynosił on jeszcze 12,4%, według obecnego zaś projektu wyniesie 10,1%. Częściowo jest to wynikiem malejącego udziału gospodarki nieuspołecznionej w naszej gospodarce narodowej. Wpływy z gospodarki nieuspołecznionej zależą jednak także od dyscypliny płatniczej podatników. Dotyczy to zwłaszcza podatku gruntowego, na co zwrócił uwagę w swoim referacie Minister Finansów. Główną część podatków od ludności stanowi podatek od wynagrodzeń. W tej dziedzinie wpływy budżetowe są równoległe do wzrostu funduszu płac i średniej płacy.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselLangeOskar">Dochody płynące z odpisów na ubezpieczenia społeczne wzrastają również proporcjonalnie do funduszu płac, udział ich w dochodach budżetowych w obecnym roku jest przewidziany na 10,3%.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselLangeOskar">Natomiast zmniejsza się systematycznie udział dochodów z pożyczek i lokat, który w 1951 r. wynosił jeszcze 2,2%, a obecnie jest planowany na 0,6%. Zmniejszył się też udział dochodów z rozmaitych innych źródeł, z 6,6% w 1951 r. do 3% w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselLangeOskar">Z przytoczonej analizy dynamiki rozwojowej udziału poszczególnych pozycji w dochodach państwa wynika jasno, że dochody te opierają się w coraz to większej mierze na dochodach socjalistycznych przedsiębiorstw. Dochody z gospodarki uspołecznionej, łącznie z odpisami na ubezpieczenia społeczne, wynoszą obecnie 86,3% całości dochodów przedłożonego projektu budżetu. Pokazuje to dominującą rolę gospodarki socjalistycznej w naszych finansach państwowych, pokazuje zarazem, że rentowność socjalistycznych przedsiębiorstw stanowi podstawę naszej gospodarki finansowej, pokazuje decydujące znaczenie walki o zwiększenie tej rentowności dla rozwoju całej gospodarki narodowej. Rentowność zwiększa się drogą wzrostu produkcji i drogą obniżki kosztów własnych. Zwiększenie produkcji i obniżka kosztów własnych stanowią tedy kamień węgielny rozwoju finansów państwa i całej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselLangeOskar">Strona wydatkowa budżetu określona jest przez plan rozwoju gospodarki narodowej, jest ona jednocześnie narzędziem wykonania tego planu. Linie rozwojowe naszej gospodarki narodowej na najbliższe dwa lata zostały niedawno wytknięte przez II Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, kierowniczej siły politycznej naszego narodu. Uchwały II Zjazdu oraz poprzedzające je tezy dyskusyjne wywołały głębokie zainteresowanie całego narodu, bezpartyjnych tak samo jak partyjnych. Zmobilizowały one cały naród zjednoczony we Froncie Narodowym, a zwłaszcza klasę robotniczą i pracujących chłopów, do wytężonej walki o przyśpieszenie tempa wzrostu stopy życiowej mas pracujących w Polsce Ludowej Jako środki do osiągnięcia tego celu, uchwały II Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej przewidują w pierwszym rzędzie zwiększenie produkcji rolniczej, zarówno roślinnej jak i zwierzęcej, następnie zwiększenie produkcji przemysłowych artykułów konsumpcyjnych, zabezpieczenie niezbędnego tempa rozwoju przemysłu wytwarzającego środki produkcji, jako podstawy rozwoju całej gospodarki narodowej, rozszerzenie usług socjalnych i kulturalnych, usług komunalnych oraz zwiększenie budownictwa mieszkaniowego i remontów mieszkań. Spowoduje to zwiększenie masy towarów i usług dostarczonych ludności pracującej, co wymaga rozbudowy i usprawnienia jakościowego aparatu dystrybucyjnego i usługowego.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselLangeOskar">Wykonanie tego wielkiego planu przyśpieszenia wzrostu stopy życiowej mas pracujących pociągnie za sobą pewne zmniejszenie udziału akumulacji w dochodzie narodowym oraz zwiększenie części dochodu narodowego przeznaczonego na spożycie. Ponadto wymaga ono wydatnego zmniejszenia kosztów administracji, zarówno państwowej jak i gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselLangeOskar">W świetle tych wytycznych II Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, które w uchwałach Zjazdu zostały sformułowane w postaci konkretnych, liczbowo określonych zadań, należy rozpatrzyć stronę wydatkową proponowanego budżetu.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselLangeOskar">Należy przede wszystkim stwierdzić, że w budżetach naszych rosną stale wydatki na gospodarkę narodową, zarówno relatywnie jak i bezwzględnie. W 1951 r. wydatki na gospodarkę narodową wynosiły 40,7% całości wydatków budżetowych, w obecnym roku wyniosą one 51,8%. Ponieważ suma wydatków budżetu stale wzrastała idąc za wzrostem dochodu narodowego, przeto wzrost bezwzględny wydatków na gospodarkę narodową jest znacznie szybszy.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselLangeOskar">Wśród wydatków na gospodarkę narodową najwięcej wzrastają wydatki na rolnictwo. Wydatki na urządzenia rolne, jak ośrodki maszynowe, melioracje, popieranie produkcji roślinnej i zwierzęcej, elektryfikację wsi i inne, wyniosą 3.180 milionów zł, co oznacza wzrost o 38,2%. Do tego dochodzą jeszcze wydatki na przedsiębiorstwa resortów rolnictwa, wydatki innych resortów na rolnictwo oraz kredyty bankowe i wypłaty ubezpieczeń dla rolników. Kredyty bankowe dla rolników wzrastają o 71%, w tym kredyty długoterminowe o 130%.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselLangeOskar">Należy także przypomnieć, że na skutek wzrostu cen skupu szeregu produktów rolnych (w tym i hodowlanych) wieś zyskuje 2,2 miliarda zł dodatkowych dochodów.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselLangeOskar">Udział wydatków inwestycyjnych w całokształcie wydatków budżetu spada nieco, mianowicie do 27,5% w porównaniu z 28,8% w budżecie zeszłorocznym. Natomiast wzrastają wybitnie wydatki inwestycyjne na rolnictwo. Wśród wydatków na urządzenia rolne jedna trzecia, mianowicie 1.237 milionów złotych, stanowią wydatki inwestycyjne. Wzrastają one w stosunku do roku ubiegłego o 47,8%. Wzrastają także wydatki inwestycyjne w przemysłach wytwarzających artykuły konsumpcyjne. Następuje tedy zmiana w strukturze wydatków inwestycyjnych, przesunięcie w kierunku rolnictwa i produkcji przemysłowych artykułów konsumpcyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselLangeOskar">Przyśpieszenie wzrostu stopy życiowej mas pracujących wymaga poważnego wzrostu usług socjalno-kulturalnych, usług komunalnych i budownictwa mieszkaniowego. Odzwierciedla się to w części inwestycyjnej budżetu. W stosunku do budżetu zeszłorocznego inwestycje w dziedzinie oświaty wzrastają o 32,4%, w dziedzinie kultury i sztuki o 62,6%, zdrowia i kultury fizycznej o 34%. Inwestycje na gospodarkę komunalną wzrastają o 20,2%.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselLangeOskar">Całość wydatków na cele socjalne i kulturalne wyniesie 25,3 miliarda zł. Wzrost w stosunku do budżetu zeszłorocznego wynosi 1.760 milionów zł, to jest 7,4%, czyli więcej niż tempo wzrostu całości wydatków budżetowych. Najsilniejszy jest wzrost wydatków na naukę i szkolnictwo wyższe, na kulturę i sztukę oraz na zdrowie i kulturę fizyczną.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselLangeOskar">Obywatel Minister Finansów dał w swoim referacie szczegółowy obraz wzrostu usług socjalnych i kulturalnych, nie będę go więc tutaj powtarzał. Chciałbym jednak zwrócić uwagę na to, że wydatki na szkolnictwo wyższe wzrosną o 10%, a na naukę o 19%. W szczególności wzrastają wydatki na usługi socjalne i kulturalne na wsi, np. na rolnicze szkolnictwo zawodowe o 41,5%, na kina wiejskie i imprezy artystyczne na wsi o 19%, na sezonowe żłobki wiejskie o 50,3% itp.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselLangeOskar">Wydatki na gospodarkę komunalną i mieszkaniową wzrosną o 26,1% i wyniosą 2.729 milionów zł. Wydatki na nowe budownictwo mieszkaniowe są przewidziane w wysokości 4.160 milionów zł. W tych dziedzinach wydatki wzrastają również silniej niż całość wydatków budżetu.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselLangeOskar">Wydatki na obronę narodową nie ulegają zasadniczej zmianie, ich udział procentowy w całości wydatków budżetu zmniejsza się nieznacznie, do 10,3% w porównaniu z 10,8% w roku ubiegłym. Suma przeznaczona na obronę narodową jest wyrazem konsekwentnie pokojowej polityki Polski Ludowej, jest ona także wyrazem jej siły obronnej. Siły obronnej naszego kraju nie mierzymy bowiem procentem wydatków na cele wojskowe (przypominam, że w Polsce przedwrześniowej procent ten był bardzo wysoki), ale mierzymy ją rozwojem jego gospodarki narodowej oraz jednością narodową, świadomością i ofiarnością jego obywateli.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselLangeOskar">We wszystkich tych dziedzinach Polska Ludowa ma ogromne osiągnięcia, tak że, jak trafnie powiedział towarzysz Bolesław Bierut, — „Polska przestała być krajem biednym, bezbronnym i niezaradnym”. Ponadto Polska Ludowa w odróżnieniu od Polski kapitalistyczno-obszarniczej nie jest krajem izolowanym. Jej siła obronna opiera się o nierozerwalny sojusz, o braterską przyjaźń ze Związkiem Radzieckim, o sojusze i przyjaźń z krajami demokracji ludowej, o współpracę z siłami pokoju i postępu społecznego na całym świecie. Polska Ludowa pozostaje w przyjaznych stosunkach ze wszystkimi swoimi sąsiadami, z którymi łączy ją nowy typ socjalistycznych stosunków międzypaństwowych oraz wspólne dążenia do ochrony pokoju w Europie i na świecie. Wśród tych stosunków dobrosąsiedzkich szczególne znaczenie ma granica nad Odrą i Nysą. Stała się ona granicą pokoju między dwoma narodami, które dawniej dzieliła polityka — „Drang nach Osten” niemieckich panów feudalnych, junkrów i imperialistycznego wielkiego kapitału.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselLangeOskar">Wykonanie zadania przyśpieszenia wzrostu stopy życiowej mas pracujących, któremu budżet ma służyć, wymaga poważnego pogłębienia systemu oszczędnościowego we wszystkich gałęziach gospodarki narodowej. W związku z tym następuje poważne zmniejszenie dotacji na wzrost środków obrotowych socjalistycznych przedsiębiorstw. Wynika to z założenia mniejszego wzrostu zapasów oraz wzrostu własnych środków przedsiębiorstw w pokryciu środków obrotowych.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselLangeOskar">Szczególne znaczenie ma walka o obniżkę kosztów administracji, zarówno państwowej jak i gospodarczej. W tej dziedzinie nasze finanse państwowe mogą się wykazać poważnym osiągnięciem. W 1951 r. wydatki na administrację wynosiły 9,2% całości wydatków budżetowych, w 1952 r. 7,3%, w 1953 r. 6,1%, a obecnie są preliminowane na 6%. Podobnie obserwujemy spadek udziału wydatków na wymiar sprawiedliwości i bezpieczeństwo, który w 1952 r. wynosił jeszcze 4,4%, w 1953 r. 4%, a obecnie jest preliminowany na 3,6%. Ten spadek procentowy następuje w postaci utrzymywania na mniej więcej niezmienionym poziomie absolutnej sumy wydatków przy jednoczesnym wzroście całości wydatków budżetowych, a tym samym przy wzroście zadań aparatu administracyjnego. Mimo poważnego wzrostu jednostek administracyjnych liczba etatów w administracji państwowej zmniejszyła się o około 22.000 w porównaniu z końcem 1950 r.; nastąpił też spadek liczby pracowników administracji państwowej w stosunku do ogólnej liczby zatrudnionych. W 1950 r. stosunek ten wynosił 5%, a w 1953 r. 4,3%. Wydatki rzeczowe na jednego pracownika w administracji państwowej spadły w ciągu tego okresu o około 20%.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselLangeOskar">Nastąpił także spadek stosunku procentowego pracowników w administracji gospodarczej do ogólnej liczby zatrudnionych. Z 15,1% w 1950 r. stosunek ten obniżył się do 13,9% w 1953 r.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselLangeOskar">W ten sposób notujemy poważne osiągnięcia w walce o potanienie administracji państwowej i gospodarczej. Osiągnięcia te jednak nie są wystarczające. Jak wiadomo II Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej postawił w tej dziedzinie zadanie osiągnięcia w 1955 r. oszczędności w sumie 1/2 mld zł. Na podstawie prac komisji powołanych do tego celu przez Rząd ustalono, że drogą usunięcia zbytniej centralizacji decyzji, drogą usunięcia nadmiernej ilości ogniw oraz pionów funkcjonalnych, drogą uproszczenia sprawozdawczości oszczędność ta może być przeprowadzona w skali rocznej na sumę 300 mln zł w administracji gospodarczej i na około 200 mln zł w administracji państwowej.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselLangeOskar">Specjalnego omówienia wymagają budżety terenowe, których znaczenie społeczne stale wzrasta. W ramach budżetów terenowych dokonuje się 13,7% ogółu wydatków państwowych, przy czym 56% tych wydatków stanowią wydatki na cele socjalne i kulturalne i to w takich dziedzinach, które są szczególnie blisko związane z życiem codziennym ludności. Wydatki na gospodarkę narodową stanowią 30% wydatków budżetowych terenowych i dotyczą również takich dziedzin produkcji i usług, które są bezpośrednio związane z zaspokojeniem potrzeb ludności. W ciągu ostatnich czterech lat wydatki budżetów terenowych wzrosły o 35%. Udział rad narodowych w dochodach ogólnopaństwowych wzrasta do 89,1% w roku bieżącym w porównaniu z 79% w roku ubiegłym. Odpowiednio zmniejsza się udział dotacji z budżetu centralnego. Wzmacnia to rolę rad narodowych jako gospodarzy swego terenu. Szczególne znaczenie ma pod tym względem przydzielenie do dyspozycji rad narodowych funduszu rozwoju przemysłu terenowego.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselLangeOskar">Budżety terenowe są szczególnie blisko związane z walką o przyśpieszenie wzrostu stopy życiowej mas pracujących. Poprzez budżety te realizuje się poważna część działalności Państwa Ludowego zmierzająca do podniesienia poziomu zaspokojenia potrzeb materialnych i kulturalnych ludności, w ramach tych budżetów dokonuje się aktywizacja szerokich mas ludu pracującego do współudziału w rządzeniu państwem. Dlatego, obok ważnego znaczenia socjalnego i gospodarczego, budżety terenowe i objęta nimi gospodarka mają wielkie znaczenie polityczno-wychowawcze. Dlatego też winny one być przedmiotem szczególnie troskliwej opieki kierowniczych czynników Państwa Ludowego. Budżety te były też przedmiotem szczególnego zainteresowania wojewódzkich zespołów poselskich.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselLangeOskar">Wysoki Sejmie! W celu dokładniejszego rozpatrzenia poszczególnych działów budżetu Komisja Budżetowa utworzyła kilka podkomisji, do których zgodnie z regulaminem Sejmu Prezydium Sejmu powołało szereg posłów nie wchodzących w skład Komisji Budżetowej. Ponadto odpowiednie działy budżetu były rozpatrzone przez Komisję Obrotu Towarowego, Komisję Oświaty, Nauki i Kultury, Komisję Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej oraz Komisję Pracy i Zdrowia. Podkomisje zostały utworzone dla przemysłu, dla rolnictwa i leśnictwa, dla komunikacji, łączności i żeglugi, dla administracji i wymiaru sprawiedliwości oraz dla budżetów terenowych. Budżet obrony narodowej i budżet bezpieczeństwa publicznego był rozpatrzony bezpośrednio przez Komisję Budżetową. W wymienionych komisjach i podkomisjach wzięło udział około 110 posłów.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselLangeOskar">Na szczególną uwagę zasługuje powołanie oddzielnej podkomisji dla rozpatrzenia budżetów terenowych. Stanowi to innowację w porównaniu z rokiem ubiegłym. Przed rozpatrzeniem budżetów terenowych przez wymienioną podkomisję każdy budżet terenowy był omawiany na posiedzeniu właściwego wojewódzkiego zespołu poselskiego. Wojewódzkie zespoły poselskie przedłożyły podkomisji dla budżetów terenowych wnioski dotyczące budżetów swoich województw. W ten sposób każdy poseł miał możność zapoznania się z budżetem terenowym swego województwa, udziału w dyskusji nad tym budżetem i w formułowaniu wniosków dotyczących tego budżetu. Umożliwiło to posłom dokładniejsze zapoznanie się z zagadnieniami gospodarki ich województw, co przyczyni się niewątpliwie do zwiększenia aktywności posłów w terenie. Równocześnie dało to posłom możność przedstawienia w toku obrad gospodarczych, socjalnych i kulturalnych potrzeb ich terenu. Obrady wojewódzkich zespołów poselskich oraz podkomisji budżetów terenowych były poważnym czynnikiem bliższego związania posłów z terenem.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselLangeOskar">W toku dyskusji poszczególnych komisji i podkomisji wysunięto szereg poprawek do budżetu, o których jeszcze będę mówił. Wysunięto też wiele dezyderatów i uwag pod adresem rozmaitych resortów Rządu oraz rozmaitych gałęzi naszej gospodarki narodowej i naszego życia społecznego. Tymi uwagami i dezyderatami chciałbym się z Wysokim Sejmem pokrótce podzielić.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselLangeOskar">W dziedzinie obrotu towarowego stwierdzono poważny postęp w pracy naszego handlu uspołecznionego, a zwłaszcza głębsze niż poprzednio dotarcie tego handlu do konsumenta. Celem dalszego usprawnienia handlu uspołecznionego oraz podniesienia jakości jego pracy wysunięto następujące dezyderaty.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselLangeOskar">Zachodzi potrzeba lepszej niż dotychczas koordynacji pracy wydziałów handlu i wydziałów przemysłu oraz komisji handlu i komisji drobnej wytwórczości terenowych rad narodowych. Liczne są skargi kobiet wiejskich i miejskich na niehigieniczne warunki handlu na targach. Należało by zaopatrzyć place rynkowe i targowe w odpowiednie stoiska i ławy. Godziny handlu winny być uregulowane w ten sposób, by nie było dłuższych przerw, podczas których konsumenci nie mogą się zaopatrywać w towary.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselLangeOskar">W związku z rozwojem spółdzielczości produkcyjnej oraz rozwojem hodowli należy zwiększyć produkcję pasteryzatorów, chłodni solankowych i wirówek do mleka. Aparaty takie należy założyć w większych spółdzielniach produkcyjnych i w PGR-ach. Należy bardziej planowo rozprowadzić nawozy do PGR-ów i spółdzielni produkcyjnych uwzględniając asortyment nawozów, wzmocnić opakowanie nawozów i przystosować je do potrzeb kupujących.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PoselLangeOskar">Należy rozwinąć budowę przetwórni warzyw. Ponieważ spółdzielnie zaopatrzenia i zbytu na wsi nie przejęły bazy technicznej po handlu prywatnym, gdyż baza taka na wsi nie istniała, Rząd winien rozważyć możliwość przyjścia tym spółdzielniom z pomocą w dziedzinie inwestycyjnej dla budowy sklepów i magazynów.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PoselLangeOskar">W obliczu doniosłej reformy administracyjnej, jaką jest powołanie gromadzkich rad narodowych, spółdzielczość wiejska będzie musiała uzupełnić i zreorganizować sieć sklepów, jak również usprawnić transport towarów.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PoselLangeOskar">W dziedzinie oświaty i kultury stwierdzono, że zaledwie 10% sklepów gminnych spółdzielni bierze udział w dystrybucji książek. Dlatego wysunięto wniosek, ażeby Centrala Rolnicza Spółdzielni — „Samopomoc Chłopska” dla stworzenia materialnej zachęty do aktywniejszego udziału spółdzielni gminnych w rozprowadzaniu książek przewidziała dla sprzedawców wyższą procentowo marżę od sprzedaży książek. Komisja zaproponowała również zwiększenie kredytów na zakup książek i na zaopatrzenie bibliotek.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PoselLangeOskar">Ponadto zwrócono uwagę na potrzebę stworzenia jednolitego systemu opieki przez Ministerstwo Oświaty nad domami młodego nauczyciela oraz zabezpieczenia potrzebnych sum na finansowanie tych domów. Wysunięto także dezyderat, aby przy budowie nowych osiedli uwzględniano budowę sal kinowych w stopniu odpowiednim do zagęszczenia ludności. Przedstawiono szereg wniosków budżetowych dotyczących rozwoju kultury fizycznej, wyposażenia i uruchomienia nowych domów kultury, wydatków inwestycyjnych dla teatrów w Warszawie i w Krakowie.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PoselLangeOskar">W dziedzinie gospodarki komunalnej i mieszkaniowej wysunięto następujące wnioski. Konieczne jest wzmożenie walki o poprawę jakości budownictwa mieszkaniowego. Należy zaostrzyć wymagania przy odbiorze budynków z budownictwa, usterki w budownictwie mieszkaniowym z lat poprzednich winny być usunięte w ciągu roku 1954. Należy skuteczniej realizować zadania oszczędnościowe w budownictwie mieszkaniowym oraz wzmóc kontrolę jakości materiałów budowlanych. W budownictwie mieszkaniowym należy zwiększyć odsetek mieszkań jedno i dwuizbowych, na które jest największe zapotrzebowanie. Należy też rozszerzyć zakres urządzeń socjalnych związanych z nowym budownictwem mieszkaniowym. Stwierdzając znaczny wzrost nakładów na remonty kapitalne Komisja zwraca uwagę na konieczność bardziej wnikliwego rozdziału kredytów na poszczególne tereny.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#PoselLangeOskar">Należy przyśpieszyć prace związane z normalizacją przepisów o publicznej gospodarce lokalami, dążąc do uproszczenia i usprawnienia postępowania oraz usunięcia przepisów dziś już nieaktualnych. Należy rozważyć możliwość zwiększenia ilości personelu zatrudnionego przy oczyszczaniu miast oraz ilości dozorców. Równocześnie należy przyśpieszyć opracowanie dokumentacji technicznej i rozpoczęcie produkcji krajowej sprzętu technicznego do oczyszczania miast. Zachodzi potrzeba poprawy stanu komunikacji miejskiej. Należało by przyśpieszyć dokumentację i produkcję krajową autobusów i trolleybusów. Ponadto Komisja przedłożyła szereg wniosków zawierających poprawki do budżetów terenowych.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#PoselLangeOskar">W dziedzinie pracy i zdrowia przedstawiono następujące dezyderaty i wnioski. Należy szczegółowo przeanalizować normy wydatków na leki w lecznictwie zamkniętym. Należy także zabezpieczyć zaopatrzenie punktów aptecznych na wsi w minimum lekarstw oraz spowodować właściwe rozmieszczenie tych punktów aptecznych. Należy również rozprowadzać w sposób bardziej właściwy artykuły takie, jak okulary, termometry itp. Stwierdzono, że jednym z najbardziej podstawowych braków służby zdrowia jest brak dostatecznej liczby kwalifikowanych pielęgniarek, zwłaszcza pediatrycznych. Jako przyczyny tego stanu rzeczy wymieniono między innymi niewłaściwe ustawienie zawodu pielęgniarskiego oraz złe warunki ekonomiczne bytowania pielęgniarek. W związku z tym proponowano pewne kroki w dziedzinie rozwoju i organizacji szkolnictwa pielęgniarskiego w celu zwiększenia kwalifikacji pielęgniarek. Stwierdzono też potrzebę rozpatrzenia możliwości poprawienia warunków bytu pracowników służby zdrowia w dziedzinie mieszkaniowej oraz zwiększenia wynagrodzenia służby lekarskiej. Zwrócono też uwagę na złe funkcjonowanie w wielu województwach pożarnictwa, co powoduje konieczność wysokich wypłat odszkodowawczych i zapomogowych.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#PoselLangeOskar">W dziedzinie przemysłu wskazano na niedociągnięcia w pracy przemysłu wełnianego, bawełnianego i obuwniczego w wykonaniu asortymentowego planu produkcji. Podobne niedociągnięcia występują w przemyśle drobnym oraz w przemyśle rolno-spożywczym i mięsno-mleczarskim. W związku z tym zwrócono uwagę na konieczność usprawnienia służby zaopatrzenia, w szczególności w odniesieniu do przemysłu drobnego, by otrzymywał on w pełni od przemysłu kluczowego zaplanowane dostawy odpadków. Zwrócono także uwagę na ograniczone możliwości zatrudnienia przez przemysł drobny i rzemiosło oraz przez spółdzielnie inwalidów osób, które z powodu wieku lub kalectwa utraciły częściowo zdolność do pracy. Pod adresem Rządu wysunięto dezyderat rozpatrzenia możliwości zatrudnienia takich osób w innych dziedzinach gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#PoselLangeOskar">W dziedzinie rolnictwa i leśnictwa zwrócono uwagę na następujące zagadnienia. Należy wzmóc prace melioracyjne. Wydatki budżetowe państwa na meliorację wzrastają poważnie z roku na rok, rozszerza się także z każdym rokiem czyn melioracyjny chłopów pracujących. Pod wpływem uchwał II Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wzmaga się akcja społeczna chłopów pracujących w dziedzinie melioracyjnej. Akcję tę należy w pełni popierać i rozwijać. Pomocy technicznej w tej akcji mogliby udzielić studenci starszych lat wydziałów melioracyjnych. Taka akcja społeczna ma poważne znaczenie polityczno-wychowawcze i mogłaby być również stosowana w dziedzinie prac drogowych.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#PoselLangeOskar">Ministerstwo Leśnictwa powinno poświęcić więcej uwagi chłopskim lasom prywatnym, które łącznie stanowią poważny obszar i które są pozbawione opieki, przez co ulegają coraz większej dewastacji.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#PoselLangeOskar">Ministerstwo Rolnictwa powinno poświęcić więcej uwagi sprawie komasacji gruntów, zwłaszcza w terenach podgórskich. Wysunięto dezyderat zaopatrzenia gminnych ośrodków maszynowych w siewniki mniejszych wymiarów nadające się do uprawy małych gospodarstw chłopskich. Podkreślono potrzebę zwiększenia kredytów na budownictwo mieszkaniowe w spółdzielniach produkcyjnych, zwrócono także uwagę na częste marnotrawstwo materiałów w budownictwie wiejskim. Ponadto zgłoszono szereg dezyderatów o zwiększenie kredytów na zwalczanie stonki ziemniaczanej oraz na zwalczanie chorób i szkodników zwierzęcych. Zgłoszono też dezyderaty o zwiększenie kredytów na kapitalne remonty na wsi, na cele melioracji i inne.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#PoselLangeOskar">W dziedzinie komunikacji i łączności zwrócono szczególną uwagę na konieczność podniesienia kultury przewozu podróżnych przez koleje.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#PoselLangeOskar">Pod adresem Ministerstwa Poczt i Telegrafów wysunięto dezyderaty w zakresie usprawnienia przesyłania korespondencji. Ponadto przedstawiono szereg wniosków o charakterze terenowym.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#PoselLangeOskar">W dziedzinie administracji i wymiaru sprawiedliwości stwierdzono poważne osiągnięcia w walce o potanienie kosztów administracji. Podkreślono możliwości uzyskania dalszych ponadplanowych oszczędności przez zmianę struktury organizacyjnej poszczególnych resortów oraz zmianę organizacji i techniki pracy. W szczególności wskazano na możliwość zmniejszenia ilości czynności manipulacyjnych, zwiększenie operatywności aparatu administracyjnego drogą decentralizacji, opracowanie norm na podróże służbowe, wyposażenie w meble biurowe itp., rewizję i zróżnicowanie istniejących norm na wydatki administracyjne. Celem realizacji tych zadań potrzebne jest zmobilizowanie myśli racjonalizatorskiej i nowatorskiej wśród pracowników administracji państwowej i gospodarczej. Stwierdzono też niewystarczające wykorzystanie wniosków racjonalizatorskich, w związku z czym wysunięto dezyderat stworzenia odpowiednich warunków dla dalszego rozwoju ruchu usprawnienia administracji wśród pracowników.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#PoselLangeOskar">W dyskusji nad budżetami terenowymi wysunięto liczne poprawki do budżetów poszczególnych województw. Poprawki te szły w kierunku szerszego uwzględnienia potrzeb gospodarczych, socjalnych i kulturalnych ludności. Kilka poprawek do budżetu przedstawiła również Komisja Oświaty, Nauki i Kultury oraz Komisja Pracy i Zdrowia. Propozycje te zostały zanalizowane przez Komisję Budżetową po wysłuchaniu opinii i wyjaśnień Ministra Finansów. Szereg propozycji odrzucono, szeregu zaś propozycji nie uwzględniono, gdyż wymagają one dokładnego zbadania, na co potrzeba dłuższego czasu. Propozycje takie zostają skierowane do Rządu jako dezyderaty. W razie uznania ich słuszności zostaną zrealizowane w toku wykonania budżetu.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#PoselLangeOskar">W rezultacie Komisja Budżetowa wnosi o wprowadzenie następujących zmian do projektu budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#PoselLangeOskar">1. Zwiększyć wydatki budżetu państwa w następujących działach o kwoty:</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#PoselLangeOskar">gospodarka narodowa — 11.893.000 zł oświata i wychowanie — 5.705.000 zł szkolnictwo zawodowe — 3.652.000 zł nauka i szkolnictwo wyższe — 337.000 zł kultura i sztuka — 7.922.000 zł zdrowie i kultura fizyczna — 20.564.000 zł inne świadczenia socjalne — 1.460.000 zł rezerwy — 11.611.000 zł Przedstawiony budżet uruchamia środki finansowe na rozwój rolnictwa i na rozwój produkcji przemysłowych artykułów konsumpcyjnych, zabezpiecza potrzebny całej gospodarce narodowej dalszy rozwój wytwórczości środków produkcji. Przedłożony budżet wiąże ściśle rozwój rolnictwa z rozwojem i osiągnięciami socjalistycznego przemysłu, stwarza warunki dalszego pogłębienia na płaszczyźnie ekonomicznej sojuszu robotniczo-chłopskiego. Przedłożony budżet uruchamia środki finansowe na dalszą rozbudowę usług socjalnych i kulturalnych, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb wsi, przewiduje zwiększone finansowanie gospodarki komunalnej i budownictwa mieszkaniowego, zabezpiecza obronę narodową, obniża koszty administracji państwowej. Przewidując poważną nadwyżkę dochodów nad wydatkami, budżet ten wzmacnia gospodarkę finansową państwa, zaopatruje ją w rezerwy potrzebne dla gospodarki narodowej, zabezpiecza siłę nabywczą naszego pieniądza, stwarza rezerwy dla finansowania dalszego wzrostu stopy życiowej ludności.</u> + <u xml:id="u-7.52" who="#PoselLangeOskar">Budżet przedłożony Wysokiemu Sejmowi do uchwalenia uruchamia środki finansowe do walki o przyspieszenie wzrostu stopy życiowej mas pracujących w Polsce Ludowej. Osiągnięcie celów, którym służy budżet, wymaga wielkiego wysiłku ze strony klasy robotniczej, chłopów pracujących i inteligencji. Wymaga systematycznego wysiłku podniesienia wydajności pracy, zwłaszcza drogą ulepszenia organizacji zabezpieczającej stały wzrost wydajności, wymaga polepszenia jakości produktów i usług, właściwego asortymentowego wykonania planów w produkcji i w obrocie, oszczędnej gospodarki materiałami i środkami trwałymi, zmniejszenia kosztów administracji, przestrzegania ścisłej dyscypliny finansowej, podniesienia kultury naszego życia zbiorowego.</u> + <u xml:id="u-7.53" who="#PoselLangeOskar">Są to zadania nie tylko gospodarcze i społeczne, ale także polityczne. Wymagają bowiem pogłębienia świadomości mas pracujących, zrozumienia celów polityki Państwa i dróg wiodących do ich urzeczywistnienia. Wymagają też walki z wrogą działalnością usiłującą szerzyć zamęt i zakłócić realizację naszych zamierzeń. Wymagają one w szczególności pogłębienia sojuszu robotniczo-chłopskiego na wszystkich jego odcinkach, aktywizacji kierowniczej roli klasy robotniczej, mobilizacji inteligencji do pełnego udziału w twórczym wysiłku mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-7.54" who="#PoselLangeOskar">Do wykonania tych zadań mobilizować będziemy wszystkie siły patriotyczne w narodzie, zjednoczone we Froncie Narodowym walki o pokój i Plan 6-letni.</u> + <u xml:id="u-7.55" who="#PoselLangeOskar">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Budżetowej wnoszę co następuje:</u> + <u xml:id="u-7.56" who="#PoselLangeOskar">Wysoki Sejm uchwalić raczy projekt ustawy budżetowej z załącznikami nr 1—7.</u> + <u xml:id="u-7.57" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-7.58" who="#PoselLangeOskar">2. Zmniejszyć wydatki budżetu państwa w dziale administracji o 4.445.000 zł.</u> + <u xml:id="u-7.59" who="#PoselLangeOskar">Łącznie więc zwiększyć wydatki budżetu państwa o kwotę 58.699.000 zł.</u> + <u xml:id="u-7.60" who="#PoselLangeOskar">Z proponowanej kwoty zwiększenia wydatków budżetu państwa przypada:</u> + <u xml:id="u-7.61" who="#PoselLangeOskar">na zwiększenie wydatków budżetu centralnego kwota 22.288.000 zł, na zwiększenie wydatków budżetów terenowych kwota 36.411.000 zł.</u> + <u xml:id="u-7.62" who="#PoselLangeOskar">W szczególności zaproponowano następujące podwyższenie wydatków w budżetach poszczególnych województw:</u> + <u xml:id="u-7.63" who="#PoselLangeOskar">m. st. Warszawa — 12.452.000 zł woj.warszawskie — 2.000.000 zł bydgoskie — 1.344.000 zł poznańskie — 500.000 zł m. Łódź — 4.668.000 zł woj.łódzkie — 1.351.000 zł kieleckie — 2.159.000 zł lubelskie — 3.951.000 zł białostockie — 1.540.000 zł olsztyńskie — 1.300.000 zł gdańskie — 1.230.000 zł koszalińskie — 2.830.000 zł zielonogórskie — 2.300.000 zł wrocławskie — 300.000 zł opolskie — 2.100.000 zł stalinogrodzkie — 5.547.000 zł krakowskie — 1.800.000 zł rzeszowskie — 650.000 zł Łącznie daje to sumę 48.022.000 zł.</u> + <u xml:id="u-7.64" who="#PoselLangeOskar">Jednocześnie jednak komisja proponuje pewne zmiany w limitach inwestycyjnych budżetów terenowych, które łącznie powodują zmniejszenie tych limitów o 11.611.000 zł, i proponuje przeniesienie tej kwoty do budżetu centralnego w dziale rezerw. Jest to operacja potrzebna do odpowiedniego zrównoważenia budżetów terenowych po dokonanych zmianach.</u> + <u xml:id="u-7.65" who="#PoselLangeOskar">W ostatecznym więc wyniku projekt budżetu uchwalony przez komisję ustala w dochodach sumę 115.350.981.000 zł, w wydatkach sumę 103.480.243.000 zł, nadwyżkę dochodów nad wydatkami 11.870.738.000 zł.</u> + <u xml:id="u-7.66" who="#PoselLangeOskar">Liczby te są wydrukowane w sprawozdaniu Komisji Budżetowej. W załączniku nr 6 do tego sprawozdania wydrukowane są zmienione kwoty wydatków budżetów terenowych wynikające z proponowanych poprawek.</u> + <u xml:id="u-7.67" who="#PoselLangeOskar">Wysoki Sejmie! Przedłożona Sejmowi ustawa budżetowa będzie skutecznym narzędziem wykonania wielkich zadań postawionych przez II Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Dla wygłoszenia sprawozdania Komisji Budżetowej o przedłożonym przez Radę Ministrów sprawozdaniu z wykonania budżetu państwa za rok 1952 udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Ludomirowi Stasiakowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselStasiakLudomir">Wysoki Sejmie! Sprawozdanie Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1952 zamyka się po stronie dochodów kwotą 87.236.233.000 zł, a po stronie wydatków kwotą 61.314.372.000 zł.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselStasiakLudomir">Już sam stosunek tych dwóch stron zamknięcia budżetowego oraz wskaźniki ich wykonania, które w stosunku do ustawy budżetowej wynoszą dla dochodów 136,7, a dla rozchodów 97,5 — nasuwają nam następujące wnioski:</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselStasiakLudomir">1) Równowaga budżetowa nie tylko nie została naruszona, ale w ciągu roku 1952 wygospodarowaliśmy znaczną nadwyżkę środków finansowych.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselStasiakLudomir">Nasz budżet jest finansowym wyrazem realizacji planów narodowych, toteż fakt znacznej nadwyżki budżetowej potwierdza nam raz jeszcze wyższość planowej gospodarki socjalistycznej nad kapitalistyczną, jej trwałość i siłę, raz jeszcze oddziela nieprzebytym murem nasze czasy od czasów niesławnej pamięci rządów sanacyjnych, przed którymi rok rocznie stawał problem zaszywania dziur budżetowych przy pomocy tragicznych łat w postaci obcinania i tak więcej niż skromnych wydatków na oświatę lub zdrowie, obcinania i tak głodowych uposażeń robotników i urzędników w postaci nowych redukcji stanu zatrudnienia, zaciskania śruby podatkowej albo oddawania Polski w pacht zagranicznym imperialistom za cenę lichwiarskich pożyczek zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselStasiakLudomir">2) Osiągnięcie dochodów wyższych niż planowane świadczy nie tylko o daleko posuniętej oszczędności, ale stanowi finansowe odbicie prawdy o sile gospodarczej, jaką daje naszemu państwu uspołeczniona gospodarka.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselStasiakLudomir">Na jakich pozycjach osiągnęliśmy wyższe niż planowane dochody? 75% nadplanowych dochodów — jeżeli nie będziemy brali pod uwagę przelewów z ubiegłych lat — daje nam uspołeczniona gospodarka, tzn. nasze socjalistyczne przedsiębiorstwa i opłaty na ubezpieczenia społeczne od zatrudnionych w tych przedsiębiorstwach.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselStasiakLudomir">Wysoki Sejmie! Rozpatrując wykonanie budżetu państwa nie sposób jest pominąć struktury dochodów, a przynajmniej tych pozycji, które stanowią główne źródła dochodu. Oto one (operuję dla lepszej jasności sumami zaokrąglonymi do milionów złotych):</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselStasiakLudomir">Na ogólną sumę 68.455 mln zł dochodów operatywnych państwa (bez przelewów) dochody z gospodarki uspołecznionej wynoszą 56.222 mln zł, co stanowi 85% całości dochodów operatywnych państwa. Do dochodów gospodarki uspołecznionej zaliczam:</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselStasiakLudomir">a) dochody z gospodarki narodowej (47.379 mln), b) dochody z ubezpieczeń społecznych po potrąceniu składek z gospodarki nieuspołecznionej (7.737 mln), c)inne dochody gospodarcze (1.106 mln).</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselStasiakLudomir">Wpływy do Skarbu Państwa z gospodarki nieuspołecznionej wynoszą 9.434 mln zł, w tym z podatku gruntowego około 4 mln zł.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselStasiakLudomir">Wnioski z analizy poszczególnych pozycji dochodów budżetu państwa są następujące:</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselStasiakLudomir">Wniosek pierwszy: zasadniczym głównym źródłem dochodów naszego państwa jest gospodarka uspołeczniona, a w niej z kolei decydującą rolę odgrywa socjalistyczna akumulacja czyli dochody z gospodarki narodowej. Innymi słowy wykonanie budżetu państwa za r. 1952 potwierdza dwie znane prawdy: 1) że głównym źródłem siły gospodarczej kraju, rozmachu naszego budownictwa i wielkich zwycięstw na polu oświaty i kultury jest ofiarna praca klasy robotniczej, 2) że od wzrostu wydajności pracy, od jakości naszej produkcji, od obniżki kosztów własnych zależy dalszy rozwój naszej gospodarki, zależy stałe podnoszenie stopy życiowej obywateli i siły obronnej kraju.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselStasiakLudomir">Wniosek drugi: stale maleją w porównaniu z dochodami gospodarki uspołecznionej wpływy do Skarbu Państwa z gospodarki nieuspołecznionej i z wpłat ludności, a stale rosną dochody z gospodarki uspołecznionej. Dochody z gospodarki uspołecznionej za r. 1952 przewyższają wszystkie dochody państwa z r. 1951. Świadczy to o stałym umacnianiu się bazy socjalistycznej w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselStasiakLudomir">To, że rośnie z roku na rok produkcja naszych socjalistycznych fabryk i kopalń, że dochody z tej produkcji nie idą do kieszeni kapitalistów, a są obracane na pożytek całego narodu, że w związku z tym rosną nie tylko w liczbach absolutnych, ale również i procentowo dochody z gospodarki uspołecznionej w dochodach państwa, nie powinno nam przesłaniać znaczenia dochodów z gospodarki nieuspołecznionej osiągniętych w zasadzie poprzez politykę podatkową. Ta pozycja dochodów państwa w naszym budżecie ma znaczenie nie tylko jako konkretna i niemała kwota zwiększająca możliwości finansowe państwa, ale jest ona również — o czym nie można zapominać — wyrazem stale krzepnącej jedności moralno-politycznej naszego narodu. W tej bowiem kwocie są dochody z podatku gruntowego, który jest pieniężną formą wkładu chłopa polskiego w walkę o Polskę socjalistyczną, o dobrobyt i kulturę narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselStasiakLudomir">Wysoki Sejmie! Nasze osiągnięcia w dziedzinie realizacji dochodów naszego państwa w^ ^r. 1952 nie mogą jednak przesłonić nam braków, jakie wykazuje nam budżet państwa. Szereg przemysłów nie wykonało planów akumulacji, a wprost przeciwnie, spowodowało straty.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselStasiakLudomir">Główne przyczyny niewykonania planu akumulacji są następujące:</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselStasiakLudomir">1) niewykonanie planu produkcji i realizacji jako skutek złej dyscypliny pracy, brakoróbstwa, niedostatecznego szkolenia zawodowego, 2) niezrealizowanie planowanej obniżki kosztów własnych (planowano obniżenie o 5,5%, osiągnięto 2% całej gospodarki narodowej) na skutek marnotrawstwa surowca, przestojów, manka itp.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselStasiakLudomir">Tak więc nie wykonując zadań produkcyjnych na skutek braku troski o podniesienie kwalifikacji załóg, braku postępu w metodach i systemie pracy, na skutek nieodpowiednich norm i złej organizacji pracy — nie w pełni wykonały swój plan akumulacji niektóre przedsiębiorstwa i zakłady przemysłowe podlegające Ministerstwu Przemysłu Lekkiego, Ministerstwu Przemysłu Materiałów Budowlanych i Ministerstwu Handlu Wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselStasiakLudomir">Np. przemysł włókienniczy nie wykonał zadań produkcyjnych, a tym samym planu akumulacji na skutek licznych przestojów maszyn spowodowanych m. in. niedostateczną kwalifikacją załóg. Przemysł ten wykonał plan szkolenia robotników zaledwie w 86%, mimo że plany produkcji ulegały w tym przemyśle stałym załamaniom na skutek słabego przygotowania robotników.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselStasiakLudomir">W przemysłach produkcyjnych Ministerstwa Przemysłu Lekkiego przekroczono o ponad 287 mln plan kosztów własnych na skutek nadmiernego zużycia surowców na jednostkę produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselStasiakLudomir">Rażącym przykładem marnotrawstwa może być dopuszczenie do zepsucia ok. 14 ton koncentratu pomidorowego w zakładach przetwórstwa owocowo-warzywniczego w Pudliszkach, co przyniosło oprócz strat materiałowych w postaci cennych i potrzebnych konserw — straty pieniężne w wys. 166 tys. zł. Te 166 tys. zł zmarnowanych przez mały stosunkowo zakład produkcyjny w Pudliszkach, czy straty w wys. 12,5 mln zł, których przez brakoróbstwo dopuściła się Wytwórnia Lamp Elektrycznych im. Róży Luksemburg, stanowią bolesne przykłady marnotrawstwa, które przynoszą podwójne straty naszemu narodowi: po pierwsze pozbawiają nas potrzebnych produktów i powodują wyrzucenie często na szmelc cennego surowca; po drugie pozbawiają nas środków finansowych, które z powodzeniem mogłyby być użyte na budowę nowych domów mieszkalnych, nowych szkół i ośrodków zdrowia, na stypendia i domy akademickie dla studiującej młodzieży robotniczej i chłopskiej.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselStasiakLudomir">Analiza wykonania dochodów państwa za rok 1952 jeszcze raz potwierdza słuszną linię Partii w jej walce o wzrost wydajności pracy, o obniżkę kosztów własnych, o skończenie z brakoróbstwem.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselStasiakLudomir">Szczególnie dziś, gdy w kraju naszym na wezwanie II Zjazdu Partii cały naród staje do walki o podniesienie stopy życiowej, trzeba aby wszystkie zakłady produkcyjne, wszystkie przedsiębiorstwa, wszyscy robotnicy, technicy i inżynierowie uświadomili sobie tę prawdę, że droga do naszych zwycięstw, do naszego dobrobytu wiedzie poprzez walkę z takimi przykładami złej organizacji pracy, marnotrawstwa, brakoróbstwa, jak w 1952 roku zaprezentował nasz przemysł wełniany czy też zakłady im. Róży Luksemburg.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselStasiakLudomir">Tę samą prawdę muszą sobie uświadomić masy chłopskie. Wzrost produkcji rolnej to nie tylko większa dochodowość wsi, ale jednocześnie chłopski front walki o szybsze podniesienie stopy życiowej w kraju, o nasycenie naszego rynku dobrymi i tanimi produktami rolnictwa i artykułami przemysłowymi.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselStasiakLudomir">Walka o wzrost produkcji rolnej, o pełne i terminowe wpłacanie podatku gruntowego, o pełne i terminowe wykonywanie dostaw obowiązkowych — jest sprawą honoru i patriotyzmu mas chłopskich.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselStasiakLudomir">Wysoki Sejmie! Wydatki budżetu państwa w roku 1952 kształtowały się następująco:</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselStasiakLudomir">gospodarka narodowa — 30.047.371.545 zł, co stanowi 49% ogólnych wydatków usługi socjalno-kulturalne — 16.491.723.478 26% obrona narodowa — 6.446.661.363 10,5% administracja — 7.144.642.680 11,6% długi państwowe — 456.173.656 0,7% środki rezerwowe — 727.800.000 1,3% Jakie wnioski wynikają z tak przedstawiającej się struktury wydatków budżetu państwa dokonanych w roku 1952?</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselStasiakLudomir">Wniosek pierwszy: wydatki budżetowe raz jeszcze dają wyraz konsekwentnie pokojowej polityki naszego Ludowego Państwa, a jednocześnie jego siły gospodarczej. Nasza gospodarka nie zna co to kryzys i dlatego nie potrzebujemy szukać przed nim wątpliwej deski ratunku w rozdymaniu wydatków wojennych.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselStasiakLudomir">Wniosek drugi: 75% całości wydatków dokonanych w 1952 roku zostało obrócone na rozbudowę gospodarki narodowej, na urządzenia i świadczenia socjalno-kulturalne. Te dziesiątki miliardów złotych wydane zostały na nowe huty i fabryki, na nową technikę w przemyśle i rolnictwie, na rozbudowę szkół i uniwersytetów, żłobków i przedszkoli, na rozbudowę asfaltowej nawierzchni szos, na elektryfikację wsi, na nowe, radosne, murowane miasta i wsie, na naszą socjalistyczną stolicę Warszawę — te 46,5 miliarda złotych to najlepsza, najbardziej dobitna ilustracja podstawowego prawa socjalizmu, które rządzi gospodarką naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselStasiakLudomir">Wydatki budżetowe kształtowały się na poziomie niższym od ustalonych ustawą budżetową o kwotę 1.509,2 mln zł. Zmniejszenie wydatków spowodowane zostało:</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselStasiakLudomir">a) niepełnym wykonaniem planu inwestycyjnego na rok 1952, b) niepełnym wykonaniem wydatków specjalnych, c) niewykonaniem zadań rzeczowych, spowodowanym niedostateczną troską niektórych resortów i organów terenowych o wykonanie zadań na powierzonych im odcinkach, d) niepełnym wydatkowaniem kredytów budżetowych przeznaczonych dla przedsiębiorstw działających według zasad rozrachunku gospodarczego, a będących wynikiem uzyskania przez te przedsiębiorstwa w niektórych przypadkach lepszych niż planowane wyników finansowych z ich działalności gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselStasiakLudomir">Niewykonanie planu inwestycyjnego na rok 1952 spowodowane zostało między innymi niedostatecznym przygotowaniem przez inwestorów dokumentacji. Tak np. w szeregu resortów przyczyną poślizgu i skreśleń niektórych pozycji planu inwestycyjnego było właśnie włączenie do planu wbrew uchwałom Prezydium Rządu inwestycji, dla których nie sporządzono dokumentacji. Zaznaczyć należy, że w większości resortów, w których brak dokumentacji spowodował zakłócenia w wykonawstwie planu inwestycyjnego, istnieją własne biura projektowe i mogłyby one regulować opracowanie tej dokumentacji (dotyczy to np. resortów Hutnictwa, Energetyki, Górnictwa, Przemysłu Lekkiego, Przemysłu Chemicznego, Budownictwa Miast i Osiedli, Rolnictwa i Przemysłu Rolnego i Spożywczego).</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselStasiakLudomir">Dlatego też wydatki na sfinansowanie inwestycji wyniosły 86,4% planu pokrycia finansowego inwestycji na rok 1952.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselStasiakLudomir">Drugą poważną przyczyną niewykorzystania w pełni planowanych kredytów było niewykonanie przez poszczególne resorty i rady narodowe planów produkcyjnych, planów usług społeczno-kulturalnych i oświatowo-kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselStasiakLudomir">Tak więc np. Ministerstwo Rolnictwa wyczerpało kredyty dla POM-ów w 85,3%, w związku z czym pozostała niewykorzystana suma 88 mln zł. Stało się to nie na skutek usprawnienia pracy, a na skutek wykonania planu produkcyjnego zaledwie w 71%.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselStasiakLudomir">Bardzo poważne były również braki w tak istotnej dziedzinie, jak organizowanie świetlic, przedszkoli i żłobków.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselStasiakLudomir">Ministerstwo PGR, któremu szczególnie powinno zależeć na udzielaniu pomocy swoim pracownikom, wykazało w tej dziedzinie szczególne zaniedbania. Przyznane na tę akcję kredyty zostały w Ministerstwie PGR wykonane zaledwie w 50,5%, bo wykonanie planu usług przedstawiało się następująco: zorganizowano z planowanych 79% przedszkoli, 41% dziecińców, 66,4% świetlic, 74,2% kolonii i zaledwie 15,8% półkolonii.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#PoselStasiakLudomir">Ogółem w zakresie usług oświatowo-wychowawczych i socjalnych na skutek niewykonania zadań rzeczowych nie wykorzystano 179.997 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#PoselStasiakLudomir">Źle również przedstawiała się sprawa wykorzystania przez rady narodowe kredytów na zdrowie, które aczkolwiek nie wykorzystały przyznanych im na zdrowie kredytów tylko w 1%, to jednak w przeliczeniu na złote stanowi to ok. 100 mln zł przeznaczonych na ten cel.</u> + <u xml:id="u-9.39" who="#PoselStasiakLudomir">Z powyższej analizy niewykorzystania kredytów wynikają następujące wnioski:</u> + <u xml:id="u-9.40" who="#PoselStasiakLudomir">po pierwsze — poszczególne resorty i rady narodowe niedostatecznie planowały i dbały o realizację wykonania zadań inwestycyjnych i rzeczowych, często starały się zawężać swoje plany, a przez to zamrażały środki finansowe i rozluźniały zasady oszczędności;</u> + <u xml:id="u-9.41" who="#PoselStasiakLudomir">po drugie — szczególnie rzuca się w oczy niewykorzystanie przez resorty i rady narodowe stosunkowo dużych sum przeznaczonych na opiekę społeczną, oświatę i wychowanie oraz zdrowie, co niewątpliwie świadczy o tym, że sprawy te traktowane były jako drugoplanowe. Zjawisku temu należy wydać bezwzględną walkę.</u> + <u xml:id="u-9.42" who="#PoselStasiakLudomir">Wysoki Sejmie! Rok 1952, jak każdy rok 6-latki, nie był łatwy. Wymagał dużego natężenia sił, ofiarnej pracy klasy robotniczej i pracującego chłopstwa, całego narodu polskiego. Musimy sobie powiedzieć, że ten etap walki wygraliśmy. Wyrazem zwycięstw, które odnieśliśmy w roku 1952, jest wzrost produkcji przemysłowej o 20% w stosunku do roku 1951, co stanowiło poważne przekroczenie wskaźnika przewidzianego na ten rok Planem 6-letnim, wzrost wydajności pracy o 13%, zwiększenie zasiewów o 142 tys. ha w porównaniu z rokiem 1951.</u> + <u xml:id="u-9.43" who="#PoselStasiakLudomir">Wyrazem naszych zwycięstw jest zamknięcie budżetowe za rok 1952, które stanowi wierne odbicie naszej pokojowej polityki i naszej nieustannej walki o coraz lepsze życie obywateli Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, o coraz bogatszą i silniejszą Ojczyznę.</u> + <u xml:id="u-9.44" who="#PoselStasiakLudomir">W imieniu Komisji Budżetowej proponuję, aby Sejm zatwierdził przedstawione przez Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za rok 1952.</u> + <u xml:id="u-9.45" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Zgodnie z przyjętą przez Wysoką Izbę propozycją otwieram łączną dyskusję nad projektem ustawy budżetowej na rok 1954 i sprawozdaniem Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1952.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#Marszalek">Jako pierwszy zabierze głos poseł woj. poznańskiego Jerzy Morawski.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselMorawskiJerzy">Wysoki Sejmie! Projekt budżetu przedłożony Sejmowi przez Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jest wyrazem polityki, którą opracował i ustalił II Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Uchwały tego Zjazdu spotkały się z gorącym poparciem milionów ludzi pracy w całym kraju. Wokół uchwał Zjazdu skupili się robotnicy i chłopi pracujący, inteligencja, ludzie nauki, twórcy kultury, by w zgodnym, wspólnym wysiłku przyśpieszać nasz marsz naprzód do dobrobytu i szczęścia narodu.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselMorawskiJerzy">Jaka jest zasadnicza treść, jaki jest podstawowy kierunek uchwał II Zjazdu?</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselMorawskiJerzy">II Zjazd podsumował dotychczasowe nasze owocne wysiłki w realizacji Planu 6-letniego i wytyczył program działania na najbliższe lata.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselMorawskiJerzy">II Zjazd stwierdził, że głównym zadaniem naszym jest osiągnięcie w ciągu najbliższych dwóch lat wydatnego wzrostu stopy życiowej ludności pracującej miast i wsi, osiągnięcie poważnego przyśpieszenia wzrostu dobrobytu ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselMorawskiJerzy">Podstawowym warunkiem i dźwignią dla wykonania tego zadania jest umocnienie sojuszu klasy robotniczej z chłopstwem pracującym, umocnienie tego sojuszu, który jest niewzruszoną podstawa naszego Państwa Ludowego, naczelną zasadą naszego budownictwa socjalistycznego, wypróbowanym orężem w walce o lepsze, szczęśliwsze życie narodu.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselMorawskiJerzy">Program II Zjazdu — to skupienie wspólnych wysiłków mas pracujących miast i wsi na przyśpieszeniu wzrostu produkcji w tych gałęziach produkcji narodowej, które dotąd pozostawały w tyle, a które bezpośrednio obsługują potrzeby ludności. — „Niezbędne jest — mówią uchwały II Zjazdu — aby rozwijając nadal przemysł środków wytwórczości, jako podstawę rozwoju i rekonstrukcji technicznej całej gospodarki narodowej, dokonać nowego rozstawienia sił i środków, mającego na celu przyśpieszenie tempa wzrostu produkcji rolniczej i wydatne zwiększenie produkcji przemysłu artykułów powszechnego spożycia oraz osiągnięcie na tej podstawie szybszego i wydatniejszego wzrostu stopy życiowej ludności pracującej miast i wsi.” Wzrost dobrobytu można zapewnić jedynie przez odpowiedni wzrost zaopatrzenia w artykuły konsumpcyjne wszelkiego rodzaju. Wzrost dobrobytu — to więcej mięsa i mleka, artykułów włókienniczych i obuwia, cukru i tłuszczu, naczyń i mebli, książek i przedstawień teatralnych i kinowych, to coraz szersze i coraz pełniejsze zaspokajanie zarówno materialnych, jak i kulturalnych potrzeb ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselMorawskiJerzy">Decydującym polem naszej walki o lepsze życie narodu jest obecnie rozwój produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselMorawskiJerzy">Od wzrostu produkcji rolniczej zależy w decydującej mierze możność zwiększenia produkcji artykułów powszechnego użytku, zarówno spożywczych, jak też wielu artykułów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselMorawskiJerzy">W ubiegłych latach, słusznie koncentrując się na budownictwie ciężkiego przemysłu, nie mogliśmy poświęcić dostatecznych środków na rozwój produkcji rolnictwa, a niekiedy zaniedbywaliśmy te sprawy. Plony z hektara oraz wyniki hodowli osiągane przez nasze rolnictwo są znacznie niższe aniżeli np. w Czechosłowacji, czy w Niemieckiej Republice Demokratycznej, które posiadają przecież warunki glebowe i klimatyczne mniej więcej podobne do naszych.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselMorawskiJerzy">Znaczne zwiększenie produkcji rolniczej w naszym kraju jest więc możliwe i jest konieczne, jeżeli chcemy szybciej polepszyć warunki życiowe ludzi pracy i ich zaopatrzenie w artykuły spożywcze. Szybciej podnosić produkcję rolnictwa — oto nakaz II Zjazdu.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselMorawskiJerzy">Podnosić produkcję rolnictwa — to znaczy przede wszystkim pomóc chłopom pracującym, gospodarującym indywidualnie, dostarczającym dotąd poważną część potrzebnych krajowi płodów rolniczych, pomóc w rozwoju produkcji z ich gospodarstw. Pomóc im przez stworzenie odpowiednich warunków dla ich zainteresowania materialnego wzrostem produkcji, przez zapewnienie wzmożonych dostaw maszyn i narzędzi rolniczych, nawozów sztucznych i wszelkiego sprzętu potrzebnego do gospodarowania, przez upowszechnianie wiedzy rolniczej, zaznajamianie ich z nowoczesnymi, naukowymi metodami uprawy roli i hodowli, aby mogli osiągnąć wyższe urodzaje i wyższe wyniki w hodowli, lepiej zaopatrywać kraj w płody rolnicze i podnosić własny dobrobyt.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselMorawskiJerzy">Podnosić produkcję rolnictwa — to znaczy wzmacniać i rozwijać socjalistyczne ośrodki w naszym rolnictwie, zwiększać produkcję w naszych państwowych gospodarstwach rolnych, pomagać spółdzielniom produkcyjnym w osiąganiu coraz wyższych plonów, w rozwijaniu hodowli, w powiększaniu ich produkcji przeznaczonej dla potrzeb kraju i w podnoszeniu dochodów członków spółdzielń produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselMorawskiJerzy">Podniesienie produkcji rolniczej — jak wskazał II Zjazd — to obecnie sprawa naczelna, to zadanie ogólnonarodowe, wymagające wspólnych wysiłków nie tylko chłopów pracujących, lecz również klasy robotniczej i inteligencji.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselMorawskiJerzy">Równocześnie konieczne jest wzmożenie naszych wysiłków dla wzrostu produkcji przemysłu konsumpcyjnego.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselMorawskiJerzy">Obok artykułów spożywczych trzeba ludziom pracy więcej odzieży i lepszej odzieży, więcej obuwia i lepszego obuwia, więcej wszelkiego rodzaju przedmiotów codziennego użytku. Oto dlaczego II Zjazd położył tak poważny nacisk na rozwój produkcji artykułów konsumpcyjnych, na polepszenie ich asortymentu i jakości.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselMorawskiJerzy">Dla zapewnienia stałego wzrostu produkcji rolnictwa i przemysłu artykułów konsumpcyjnych II Zjazd postanowił, że na te dziedziny gospodarki naszej musi być przeznaczona większa niż dotąd część naszych środków materialnych, że do tych gałęzi gospodarki musi być skierowana większa niż dotąd część naszych kwalifikowanych pracowników.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselMorawskiJerzy">Wzmagając inwestycje w rolnictwie i w przemyśle konsumpcyjnym, zasilając kadrami te dziedziny naszej gospodarki, stwarzamy warunki dla szybkiego wzrostu ilości ich wytworów w najbliższym czasie i zapewniamy stały wzrost ich produkcji w przyszłości.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselMorawskiJerzy">Wzrost wytwórczości rolnictwa i przemysłu konsumpcyjnego stworzy w ręku Państwa Ludowego rosnące zasoby ich produktów, a przez to pozwoli na realizowanie konsekwentnej polityki systematycznego obniżania cen. Wzrost ilości towarów w sklepach i obniżka cen — oto podstawowa droga podniesienia realnych zarobków ludzi pracy w mieście, zapewnienia wzrostu realnych dochodów chłopów pracujących. Tę drogę wskazał II Zjazd.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselMorawskiJerzy">Polityka nakreślona przez II Zjazd PZPR odpowiada żywotnym interesom ludzi pracy w mieście i na wsi, umacnia jedność narodu i Państwa Ludowego, jednoczy wokół władzy ludowej wszystkich patriotów, wszystkich dobrych Polaków.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselMorawskiJerzy">Przedłożony przez Rząd budżet na rok bieżący jest wkładem do realizacji polityki II Zjazdu Partii — w ramach tych możliwości i rezerw, które uruchamiamy już w chwili obecnej i będziemy uruchamiali coraz to szerzej.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselMorawskiJerzy">Przewidziane w budżecie liczby stanowią odzwierciedlenie naszych dotychczasowych osiągnięć, wynik twórczego i ofiarnego wysiłku naszego narodu w ciągu ubiegłych lat, lat wielkiego budownictwa socjalistycznego, lat zwycięskiego uprzemysłowienia kraju. Jeżeli możemy w tym budżecie przeznaczyć znacznie większe, niż kiedykolwiek, sumy na poprawę bytu ludzi pracy, przewidzieć znacznie większe, niż kiedykolwiek, wydatki na rozwój rolnictwa i przemysłu konsumpcyjnego, na cele socjalne i kulturalne — to zawdzięczamy to bohaterstwu pracy naszych górników i włókniarzy, osiągnięciom budowniczych Nowej Huty i Kędzierzyna, wysiłkowi naszych inżynierów i naukowców, świadomości obywatelskiej naszych chłopów pracujących, wywiązujących się sumiennie z obowiązków wobec państwa i wnoszących przez to swój wkład w dzieło uprzemysłowienia kraju i budownictwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselMorawskiJerzy">Budżet przeznacza na wydatki bieżące i inwestycje w rolnictwie przeszło 38% więcej, aniżeli w roku ubiegłym, podczas gdy cała kwota wydatków na gospodarkę narodową wzrasta o 3,3%. Świadczy to o szczególnej koncentracji środków budżetowych na podniesienie rolnictwa. W porównaniu do roku ubiegłego wzrasta również udział w budżecie wydatków na inwestycje w przemyśle artykułów konsumpcyjnych. Wzrasta udział wydatków na usługi socjalno-kulturalne. Wydatki te wyniosą w bieżącym roku 25.300 milionów zł, to jest prawie o 2 miliardy więcej aniżeli w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselMorawskiJerzy">W ramach tej kwoty — wydatki na upowszechnienie kultury, na rozwój nauki, literatury i sztuki wyniosą 10.400 milionów zł, wobec 9.800 milionów zł w roku ubiegłym, a więc także rosną szybciej niż całość budżetu.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselMorawskiJerzy">Na budownictwo mieszkaniowe, remonty mieszkań i gospodarkę komunalną budżet przeznacza przeszło 26% więcej aniżeli w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselMorawskiJerzy">Czy liczby te nie świadczą w sposób dobitny, że Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wciela konsekwentnie w życie wskazania II Zjazdu PZPR, że nasza Partia nie rzuca słów na wiatr, lecz wykonuje w pełni swe wypowiedzi?</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselMorawskiJerzy">Budżet przewiduje nadwyżkę w wysokości prawie 12 miliardów. Rezerwa ta, poza częścią służącą dla kredytowania rozwoju gospodarki narodowej, będzie w bardzo poważnym stopniu wykorzystana przez Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w celu dalszej poprawy bytu ludzi pracy. A jest to suma poważna, wynosząca około 10% całego naszego dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselMorawskiJerzy">Wysoki Sejmie! Cele i polityka nakreślona przez II Zjazd PZPR, a znajdująca wyraz w przedłożonym nam dziś budżecie, są podzielane przez olbrzymią większość narodu, przez wszystkich ludzi pracy w naszej Ojczyźnie.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselMorawskiJerzy">Realizacja tych celów nie może się jednak dokonać automatycznie, samą tylko uchwałą Rządu i Sejmu. Uchwały Rządu i Sejmu to tylko wytyczne dla działania, dla pracy i wysiłku milionów ludzi w Polsce. Rząd i Sejm mogą stwarzać jak najlepsze warunki dla coraz wydajniejszej, coraz bardziej płodnej pracy narodu, mogą słusznie, sprawiedliwie, jak najbardziej celowo rozdzielać to, co naród stworzył swą pracą. Ale zwiększać nasz dochód narodowy można tylko wysiłkiem i pracą milionów robotników, chłopów, inteligencji.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselMorawskiJerzy">Poprawę bytu ludzi pracy — jak wskazał towarzysz Bierut — trzeba wywalczyć i wypracować. Fundusze na rozwój, rolnictwa, na rozbudowę przemysłu konsumpcyjnego, na obniżkę cen, na poprawę warunków pracy, na cele socjalne i kulturalne — trzeba zdobyć, a zdobyć je można tylko pracą całego narodu, wzrostem wydajności pracy, zmniejszeniem kosztów własnych produkcji, wszechstronnie rozwijaną polityką oszczędnościową.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselMorawskiJerzy">Dla osiągnięcia wzrostu poziomu życiowego narodu trzeba dalszego rozwoju wszystkich dziedzin produkcji przemysłowej. Przemysł ciężki, przemysł maszynowy, hutniczy, chemiczny — wyposażają naszą gospodarkę narodową, łącznie z rolnictwem, w coraz doskonalszy sprzęt techniczny, pozwalają nam na budowanie nowych fabryk, których produkcja dostarcza artykułów konsumpcyjnych ludziom pracy, zapewniają nam przez eksport naszych towarów środki, za pomocą których możemy nabywać za granicą niezbędne dla nas surowce i artykuły. Dlatego budżet słusznie przewiduje dalsze wydatki na rozbudowę przemysłu ciężkiego — na dalszą budowę Huty im. Lenina, Kędzierzyna, na nowe kopalnie węgla i rud, na fabryki maszyn rolniczych itp.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PoselMorawskiJerzy">Decydującym, najniezbędniejszym warunkiem wzrostu dobrobytu ludzi pracy jest stały wzrost wydajności pracy. Tylko większa ilość produktów w całym kraju może zapewnić wzrost zaopatrzenia każdego człowieka pracy w te produkty. Większą ilość produktów możemy osiągnąć w sposób trwały, jeśli każdy człowiek pracy będzie wytwarzał ich więcej, jeśli wzrośnie wydajność pracy, jeśli potrafimy coraz pełniej wykorzystać zdolności wytwórcze naszych maszyn i urządzeń, jeżeli będziemy coraz szerzej rozwijać ruch współzawodnictwa pracy i ruch racjonalizatorstwa.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PoselMorawskiJerzy">Szczycimy się osiągnięciami naszych przodowników pracy, masowością ruchu socjalistycznego współzawodnictwa w naszym przemyśle i rolnictwie, Władza ludowa, socjalistyczne stosunki produkcji pozwalają naszemu robotnikowi, pracownikowi umysłowemu, chłopu pracującemu, znanym nie od dziś z ich pracowitości i wytrwałości, na coraz szerszy rozwój ich twórczych możliwości. Ale nie wolno ukrywać, że w wielu dziedzinach naszej gospodarki wiele jeszcze istnieje możliwości podniesienia wydajności pracy, kuleje organizacja pracy, zdarzają się przestoje urządzeń i maszyn, marnuje się czas ludzki. Jeśli chcemy przyśpieszyć wzrost dobrobytu — musimy walczyć nieugięcie o coraz doskonalszą organizację pracy, o stały wzrost wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PoselMorawskiJerzy">Im więcej pełnowartościowej produkcji potrafimy osiągnąć z tej samej ilości surowca, im oszczędniej zużywać będziemy paliwo i wszelkie materiały pomocnicze, tym większa będzie ilość produktów, którą będziemy mogli dostarczyć krajowi, ludziom pracy. A przecież wiele jest jeszcze u nas przerostów administracyjnych, tylu ludzi zatrudniamy jeszcze przy pracach zbędnych, na nikomu niepotrzebnych etatach, zamiast kierować ich tam, gdzie mamy do czynienia z rzeczywistym brakiem pracowników. Stanowcza i konsekwentna walka o oszczędność w gospodarce materiałowej, o oszczędność w administracji — to zasada naszego gospodarowania, to niezbędny warunek przyśpieszenia wzrostu dobrobytu ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#PoselMorawskiJerzy">Wzrost wydajności pracy, pełne wykorzystanie naszych maszyn i urządzeń, oszczędność surowców, energii, paliwa, materiałów pomocniczych, walka z przerostami personalnymi, zwłaszcza w administracji — oto drogi wiodące do systematycznego obniżania kosztów własnych, dzięki któremu uzyskiwać będziemy możliwość coraz szerszego obniżania cen, a więc systematycznego podnoszenia realnych zarobków klasy robotniczej i realnych dochodów chłopów pracujących.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#PoselMorawskiJerzy">Zarazem winno być troską wszystkich, partyjnych i bezpartyjnych, aby usprawnić naszą administrację państwową i gospodarczą, aby zwalczać nieubłaganie różne biurokratyczne narowy, które się tu i ówdzie jeszcze plenią, aby zaszczepić wszystkim ogniwom aparatu państwowego głęboką troskę o ludzi pracy, troskę o szybkie i sprawne załatwienie wszystkich słusznie wnoszonych przez nich spraw i usuwanie bolączek życia codziennego.</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#PoselMorawskiJerzy">Szczególnie wytrwale walczyć będziemy o usprawnienie pracy rad narodowych, których działalność w różnych dziedzinach jeszcze poważnie szwankuje. Najskuteczniej sprzyjać będzie temu wzrost aktywności szerokich mas pracujących skupionych wokół rad narodowych, powołanie gromadzkich rad narodowych oraz wybory do rad przewidziane na jesień bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-11.36" who="#PoselMorawskiJerzy">Obywatele Posłowie! Program II Zjazdu, przedłożony nam dzisiaj budżet będący wyrazem tego programu, jest w pełni realny.</u> + <u xml:id="u-11.37" who="#PoselMorawskiJerzy">Mamy wszystkie możliwości jego wykonania.</u> + <u xml:id="u-11.38" who="#PoselMorawskiJerzy">Mamy te możliwości, gdyż naród nasz w ofiarnym wysiłku przy realizacji Planu 6-letniego wyposażył Polskę w nowoczesny przemysł, uzbroił człowieka pracy w naszym kraju w nowoczesne narzędzia pracy, pozwalające na osiągnięcie wysokiej jakości produkcji i wysokiej wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-11.39" who="#PoselMorawskiJerzy">Mamy te możliwości, gdyż w toku tego budownictwa wyrosły i zahartowały się liczne kwalifikowane, oddane władzy ludowej kadry robotników i pracowników umysłowych, gdyż wraz z rozwojem przemysłu podniosła się i podnosi w naszym kraju kultura techniczna, wiedza i kwalifikacje ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-11.40" who="#PoselMorawskiJerzy">Mamy te możliwości, gdyż nie jesteśmy sami, gdyż prowadzimy nasze budownictwo w oparciu o Związek Radziecki, w wielkiej rodzinie obozu socjalizmu i pokoju.</u> + <u xml:id="u-11.41" who="#PoselMorawskiJerzy">Oczywista, wiemy, że na drodze realizacji polityki II Zjazdu staje niejedna przeszkoda, staje świadoma, wroga robota niedobitków klas wyzyskujących i imperialistycznych agentur.</u> + <u xml:id="u-11.42" who="#PoselMorawskiJerzy">działających na szkodę narodu w imię swych egoistycznych, brudnych celów, w imię wrogich, zaborczych interesów podżegaczy wojennych. Złamiemy tę przeszkodę, jak łamaliśmy ją w przeszłości, opierając się o coraz ściślejsze zespolenie narodu wokół władzy ludowej i zadali socjalistycznego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-11.43" who="#PoselMorawskiJerzy">Dają się nam wciąż jeszcze we znaki niedostatki, braki, błędy spotykane w wielu jeszcze dziedzinach naszej pracy, biurokratyzm, brak inicjatywy, ciasne rutyniarstwo, wszelkie wypaczenia. Będziemy je zwalczać i tępić, podnosić na wyższy poziom całą naszą pracę.</u> + <u xml:id="u-11.44" who="#PoselMorawskiJerzy">Cele postawione przez II Zjazd są celami nie tylko członków Partii, są celami olbrzymiej większości ludzi pracy w Polsce.</u> + <u xml:id="u-11.45" who="#PoselMorawskiJerzy">W imię tych celów Partia nasza zacieśnia więź z narodem. W imię tych celów masy pracujące skupiają się wokół Partii, skupiają się w szeregach Frontu Narodowego, którego Partia nasza jest siłą przewodnią.</u> + <u xml:id="u-11.46" who="#PoselMorawskiJerzy">Można wyrazić przekonanie, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jednomyślnie uchwali budżet przedłożony nam przez Rząd, budżet będący poważnym wkładem do realizacji polityki II Zjazdu.</u> + <u xml:id="u-11.47" who="#PoselMorawskiJerzy">Można wyrazić przekonanie, że ten zatwierdzony przez nas budżet znajdzie czynne poparcie ludzi pracy w mieście i na wsi i że będzie on wcielony w życie przez robotników, chłopów pracujących i inteligencję polską — przez naród polski.</u> + <u xml:id="u-11.48" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Zarządzam 2-godzinną przerwę obiadową do godz. 16.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#Marszalek">Jako pierwszy po przerwie głos zabierze poseł Szymon Pietrzak.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 do godz. 16 min. 5.)</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. warszawskiego Szymonowi Pietrzakowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselPietrzakSzymon">Wysoki Sejmie! Obrady naszego Sejmu przypadają na czas, którego każdy dzień, każda godzina niemal nasycone są ważną treścią współczesnego życia. Kiedy się tak patrzy na jego wartki nurt, jak tętni, jak pulsuje w naszej Ojczyźnie, która twórczym wysiłkiem ludu wkroczyła w dziesiątą wiosnę swej młodości, raźniej się nawet staremu człowiekowi robi na sercu, wydaje się, że sił przybywa, chciało by się więcej jeszcze pracować. Bo też jest dla kogo i po co pracować.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselPietrzakSzymon">Nasz kraj rozrósł się, okrzepł, stał się i staje się z każdym dniem bogatszy. W takim kraju, w ojczyźnie ludu pracującego, który pełną odpowiedzialność za jej teraźniejsze i przyszłe dni wziął na swoje barki, życie obywateli staje się lepsze. Znaczy to, że robotnik i chłop, że każdy uczciwie pracujący człowiek lepiej dziś je i lepiej ubiera się, że dostępne dla niego stały się te dobra narodowej kultury, do których przedtem dostęp mieli tylko jaśnie panowie, garstka uprzywilejowanych.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselPietrzakSzymon">Miesiąc zaledwie minął, jak II Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej zakończył swe obrady. Ten krótki okres czasu wykazał, że klasa robotnicza, że masy chłopów pracujących w pełni pojęły i zrozumiały wielką wytyczną Partii — wielki plan podniesienia dobrobytu i kultury mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselPietrzakSzymon">Dają one temu wyraz na codzień w realizacji wielkich zadań produkcyjnych, których wykonanie przyśpieszy nasz marsz ku socjalizmowi. A socjalizm to przecież nasz cel, do którego dążymy, to spełnienie marzeń całych pokoleń demokratów polskich i nas samych, którzy go nie bez trudu, nie bez ofiar i wyrzeczeń co dnia w mieście i na wsi budujemy.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselPietrzakSzymon">Wysoki Sejmie! Obecna sesja budżetowa nasuwa mnie, działaczowi chłopskiemu, kilka uwag. Będą one nawiązywać do treści naszego budżetu, do roli, jaką spełnia w naszym życiu ogólnonarodowym.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselPietrzakSzymon">Gdy przegląda się budżety państw kapitalistycznych, nasuwa się jedno spostrzeżenie. Są to budżety wojny, budżety, w których pozycje na zbrojenia zajmują naczelne miejsce, pochłaniają największe sumy. Jakże śmiesznie wyglądają obok nich nikłe sumki przeznaczone na oświatę i kulturę, na ochronę zdrowia, na zaspokojenie najbardziej niezbędnych potrzeb materialnych i kulturalnych człowieka pracy. Nie domy mieszkalne, nie szkoły, teatry, szpitale, kina, ośrodki zdrowia czy żłobki dla dzieci są przedmiotem troski i uwagi rządów tych państw. Imperialiści nie dbają o życie zwykłego człowieka. Potrzebny on jest im jako mięso armatnie, chcieliby go ubrać w mundur najezdniczej armii, aby przelewał krew za ich brudne interesy. Dlatego potrzebne im są fabryki produkujące broń masowej zagłady, przy pomocy której chcieliby zburzyć to, co pokolenia całe budowały, czym szczyci się i chlubi cała cywilizowana ludzkość.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselPietrzakSzymon">W ponurym cieniu ich zbrojowni szerzy się nędza i ubóstwo milionów. Im niepotrzebna jest kultura. Boją się dzieł największych postępowych twórców literatury i sztuki, bo one są za człowiekiem, bo głoszą idee braterstwa i wolności ludów. To oni, inkwizytorzy spod znaku Mac Carthy'ego tłumią w narodzie amerykańskim wszelkie odruchy protestu przeciw gwałtom i bezprawiu, każdy głos, który nawołuje do pokoju.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselPietrzakSzymon">To oni miliony dolarów wydają na szczucie przeciw krajom obozu pokoju i socjalizmu, na różne — „Madryty”, — „Wolne Europy” i — „Głosy Ameryki”. To, za ich judaszowe dolary płatni najmici każdego dnia oszczerstwami obrzucają nasz naród. My wiemy dobrze, że im bardziej szczekają, im bardziej szamoczą się w swej zaciekłości, tym są słabsi, coraz bezradniejsi. Cóż poradzi bowiem najbardziej chytre i podłe łgarstwo przeciw faktom?</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselPietrzakSzymon">A fakty to przykra, bardzo przykra dla nich rzecz.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselPietrzakSzymon">Nie da się bowiem żadnymi kłamstwami przysłonić świeżych murów naszej odbudowanej bohaterskiej stolicy, nikt nie uwierzy, że Nowa Huta leży pod Kijowem, nic nie zdoła pomniejszyć piękna Pałacu Kultury i Nauki — braterskiego daru narodów radzieckich dla Polski. Pałac stoi bowiem wysoko, wspaniały, widać go daleko poza Warszawą. Choćby wychowankowie pana Goebbelsa dzień i noc bez przerwy ujadali, choćby na wniosek Mac Carthy'ego dwakroć wzrosły dotacje budżetu amerykańskiego na cele „zimnej wojny”, panowie ci mogą być pewni jednego: pracujący chłopi polscy będą orać i siać z wiarą w urodzaj, w lepsze plony, jak czynią to obecnie w dziesiątą naszą wiosnę, wiosnę ludową, wiosnę pracy i pokoju. Będą podnosić urodzajność pól, będą więcej zbierać z hektara, będą zakładać nowe spółdzielnie produkcyjne. Bo lud polski, który raz ujął władzę w swoje ręce, poczuł swoją siłę i moc, uwierzył, że może i potrafi zbudować lepsze życie w swojej Ojczyźnie. I zbuduje je bez względu na to, czy to się niektórym panom zza oceanu podoba, czy też nie.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselPietrzakSzymon">Wyrazem tej zdecydowanej woli naszego ludu jest między innymi projekt naszego budżetu na rok 1954. Jest to budżet pokojowy, budżet dalszego rozkwitu naszej gospodarki narodowej, dalszego wzrostu dobrobytu i kultury wszystkich ludzi pracy w Polsce. Patrząc na jego pozycje, na jego cyfry, można powiedzieć krótko, po chłopsku: dobrze gospodarujemy. Dobrze na dziś i na jutro. Zapobiegliwie, z troską o to, by żyło nam się lepiej, wygodniej, dostatniej. Możemy sobie dzisiaj, po dziesięciu latach władzy ludowej w naszym kraju, takie właśnie postawić zadania. Stać nas na to. Wypracowaliśmy to sami, naszymi własnymi robociarskimi i chłopskimi rękoma, choć dziesięć lat temu nie łatwy był początek. Od przyciesi zaczynać trza było, wśród gorących jeszcze węgli, nie ostygłych popiołów, na ziemi, gdzie śladu czołgowej gąsienicy nie przeorał jeszcze chłopski pług. Ale uporaliśmy się z trudnościami, choć wróg nie rezygnował, bruździł, przeszkadzał, walczył najnikczemniejszą nawet bronią. Nie ulękliśmy się.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselPietrzakSzymon">I teraz patrząc na suche pozornie cyfry naszego budżetu, poza którymi jest przecież samo życie — chcę się raz jeszcze z dumą stwierdzić to, co tylekroć już wyrażone było na II Zjeździe PZPR, co widać na każdym kroku w naszej Ojczyźnie. Rośniemy, rozwijamy się, Stajemy się coraz bardziej zamożni, kulturalni. Liczą się z nami, szanują nas, cenią, bo jesteśmy silni, bo wśród światowych statystyk słowo — „Polska” ze wskaźnikiem nastawionym od dziesięciu lat na nieustanny wzrost pnie się coraz wyżej.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselPietrzakSzymon">Nasz to jest budżet, z naszej wyrasta gospodarskiej roli, z socjalistycznego planowania, z troski o dziś i dni przyszłe całego narodu. Jego realizacja da pracującym chłopom nowe tysiące traktorów, kombajnów, żniwiarek, nowe tysiące ton nawozów sztucznych, materiałów budowlanych, nowe ilości artykułów codziennego użytku, które wyprodukuje nasz ciągle rozwijający się przemysł, nasi bracia robotnicy w miastach.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselPietrzakSzymon">Wiemy, że nie mamy pod dostatkiem wielu potrzebnych rzeczy, że nie starcza nam jeszcze wielu niezbędnych artykułów i produktów, ale przełamiemy wszystkie nasze trudności, usuniemy braki i wygramy bitwę na najważniejszym z naszych obecnych frontów, na froncie walki o podniesienie na wyższy poziom naszego rolnictwa. Pracujący chłopi w Polsce nie będą szczędzić wysiłków, aby bitwę tę wygrać w jak najkrótszym czasie.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselPietrzakSzymon">Wysoki Sejmie! Nasza ufność w realizację budżetu państwowego na rok 1954 wyrasta również z poczucia, że na straży naszej pokojowej pracy stoi Ludowe Wojsko Polskie, otoczone miłością i szacunkiem całego narodu, że jest ono jedną z ludowych armii, które obok wyzwolicielki ludów — niezwyciężonej Armii Radzieckiej, stoją na straży pokoju światowego. Ufność ta wyrasta również z poczucia jedności i wspólności celów z całą postępową i miłującą pokój ludzkością.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselPietrzakSzymon">Narody świata wbrew planom twórców — „armii europejskiej”, która w rzeczywistości ma być szyldem do odbudowy militaryzmu niemieckiego, pragną pokoju i walczą o pokój. Za pokojem jest również naród niemiecki, niemieckie masy pracujące, których wyrazicielem jest polityka Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Niemiecka Republika Demokratyczna to pierwsze w historii stosunków polsko-niemieckich państwo, z którym nasza granica jest granicą przyjaźni, którego obywatele są naszymi przyjaciółmi.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselPietrzakSzymon">To co mówię, to nie gołosłowny frazes. Sam miałem możność o tym się przekonać, kiedy wraz z delegacją Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego wyjechałem do NRD na Kongres Niemieckiej Demokratycznej Partii Chłopskiej. Może ktoś powiedzieć, że na kongresach i zjazdach wiele słów mówi się grzecznościowo, że przygotowuje się mowy i wystąpienia. Ja, choć wierzę w szczerość i prawdę tego co chłopi niemieccy mówili o swym stosunku do Polski Ludowej na Kongresie w Berlinie, swoje przekonanie o stosunku Niemców do Polaków wyniosłem z osobistych rozmów z niemieckimi chłopami na wsiach niemieckich, spółdzielniach produkcyjnych, ośrodkach maszynowych. I powiedziałem tu wprost, otwarcie, tak samo jak mówiłem to po swym powrocie z NRD do chłopów-wyborców z mojego okręgu: prawdą jest, że Niemcy mogą być i są naszymi przyjaciółmi, że tak samo jak my, jak chłopi polscy pragną pokoju, nienawidzą wojny.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselPietrzakSzymon">Nieprawdą jest natomiast, że ludzie rodzą się zbrodniarzami. To hitleryzm, to faszyzm kazał pewnej zaślepionej i otumanionej części narodu niemieckiego grabić i mordować. Każdy człowiek, który przychodzi na świat, może być dobrym, może kochać drugiego człowieka. Trzeba go tylko tak wychować. Trzeba, aby nigdy więcej faszyzm nie zatruł serc i umysłów ludzi, którzy w swym języku mają dwa piękne słowa — pokój i przyjaźń. One to dzisiaj stanowią o stosunku Niemieckiej Republiki Demokratycznej do Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselPietrzakSzymon">Amerykańscy imperialiści, którzy dla swych zbrodniczych planów znaleźli sobie Adenauera — nowego następcę Hitlera, chcą przy pomocy wypuszczonych z więzień zbrodniarzy wojennych znów odbudować dywizje, które na swych sztandarach z trupią czaszką umieściłyby stare hasło „Drang nach Osten”. Pragną oni temu nowemu Wehrmachtowi podporządkować również Francję, kraj, z którego imieniem splótł się kawał naszej narodowej historii, ojczyznę Komuny Paryskiej, wielkich postępowych myślicieli i bojowników o wolność ludów.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselPietrzakSzymon">Ale na straży niepodległości stoją dziś narody. Można przekupywać rządy, ale trudno jest przekupywać narody. Lud francuski, który wydał takich synów i córki jak Henri Martin i Raymonde Dien, który rękami swych dokerów z Marsylii i Dunkierki spycha do morza ładunki amerykańskiej broni, lud ten — jak powiedział wódz francuskiej klasy robotniczej Maurice Thorez — nie będzie walczył przeciwko Związkowi Radzieckiemu. I to jest właśnie Francja, której pojęcie łączyliśmy zawsze z dźwiękiem rewolucyjnej Marsylianki, z paryskim brukiem, z walącą się Bastylią tyranii. O dzisiejszej Francji nie stanowią panowie Bidault ani Laniel, Francja jest w jej ludzie, a lud — jak powiedział to pięknie jeden z pisarzy radzieckich — jest nieśmiertelny. I on jest naszym przyjacielem, towarzyszem we wspólnej walce o pokój.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselPietrzakSzymon">Z nami są bratnie kraje demokracji ludowej i wielki naród chiński, który zrzucił jarzmo przemocy kolonizatorów i rozprawił się z własnymi wyzyskiwaczami. Bez wielkiego narodu chińskiego nie można dzisiaj rozstrzygać problemów międzynarodowych. I choć imperialiści amerykańscy aż pienią się z wściekłości na samo wspomnienie Chin Ludowych, to te właśnie Chiny tworzą faktyczną siłę, z którą muszą się liczyć imperialiści i uznawać ją, choć przyznać się do tego nie chcą. Dowodem tego jest udział Chin w konferencji genewskiej. Dalekie, odległe Chiny, kraj nieograniczonych możliwości, które wyzwoliła rewolucja, są nam bliskie i drogie.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselPietrzakSzymon">Ja, działacz chłopski, szczycę się tym, że w czasie pobytu ambasadora Chin Ludowych w spółdzielniach produkcyjnych w pow. sochaczewskim rozmawiałem z przedstawicielem tego wielkiego narodu szczerze i po przyjacielsku. Cieszę się, że chłopi chińscy, którzy do nie tak dawna jęczeli w jarzmie feudalnego ucisku, budują dzisiaj w swoich wsiach nowe życie, że kroczą również drogą prowadzącą do socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselPietrzakSzymon">Zbudowanie ustroju socjalistycznego nie jest sprawą łatwą. Wiele przeszkód i trudności trzeba pokonać po drodze. Ale socjalizm zwycięży u nas i na całym świecie. Drogę bowiem do niego wskazuje nam Wielki Kraj Rad, nasz najlepszy przyjaciel i sojusznik, ostoja światowego pokoju. Na Związek Radziecki zwrócone są dzisiaj oczy milionów ludzi. W pokojowej polityce Związku Radzieckiego, w jego niezłomnej woli zapobieżenia nowej rzezi, widzi cała postępowa ludzkość możliwość pokojowego współżycia narodów i krajów. Dumni jesteśmy z tego, że w tej najzaszczytniejszej walce, jaką prowadzi dziś Związek Radziecki, bierze udział również nasz naród, który chcę w pokoju żyć i dla pokoju pracować. Naród nasz wierzy mocno, że wola wolnych narodów świata okiełzna zbrodnicze plany imperialistów, że pokój zwycięży wojnę.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselPietrzakSzymon">Z tą mocną wiarą w zwycięstwo idei pokoju i braterstwa ludów budujemy nasze nowe życie. Wznosimy fabryki i huty, osiedla robotnicze, szkoły i szpitale. Orzemy i siejemy, cieszymy się na przyszłe bogate plony. W ich osiągnięciu dopomoże nam realizacja naszego budżetu na rok bieżący, budżetu, który jasno i wyraźnie określa pokojową politykę naszego Państwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselPietrzakSzymon">Za tym budżetem głosują wszyscy pracujący chłopi.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. stalinogrodzkiego Józefowi Kieszczyńskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselKieszczynskiJozef">Wysoki Sejmie! Obecna sesja Sejmu jest pierwszą po II Zjeździe PZPR, którego uchwały mają doniosłe znaczenie dla naszego narodu. Uchwały te nakreśliły przed krajem wielki program dalszego rozwoju Polski Ludowej, szybszego niż dotąd podnoszenia stopy życiowej mas pracujących. Koncentrując uwagę całego narodu na węzłowej sprawie przyśpieszenia rozwoju rolnictwa, zwiększenia jego produkcji, podnoszenia dobrobytu mas, II Zjazd wskazał z całą siłą, że osiągnięcie tego zadania możliwe jest jedynie w oparciu o osiągnięcia w dziedzinie industrializacji kraju i pod warunkiem dalszego rozwijania przemysłu ciężkiego — podstawy i dźwigni rozwoju naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselKieszczynskiJozef">Przedstawiony nam dzisiaj projekt ustawy budżetowej na rok 1954 odpowiada tej linii programowej Partii i Rządu. Świadczą o tym rosnące wydatki budżetu państwa na oświatę, kulturę i sztukę, naukę, zdrowie, ubezpieczenia i inne świadczenia socjalne. Świadczą o tym rosnące nakłady na rozwój rolnictwa i artykułów łów przemysłowych przeznaczonych dla wsi, świadczą o tym poważne środki przeznaczone na rozwój przemysłu ciężkiego.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselKieszczynskiJozef">Minister Finansów tow. Dietrich referując projekt ustawy budżetowej przypomniał wskazania II Zjazdu, mówiąc o tym, że wykonanie zadań stojących obecnie przed krajem wymaga wygospodarowania rezerw utajonych w naszej gospodarce, wymaga zwycięskiej walki o wykonanie planu, obniżenie kosztów własnych.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselKieszczynskiJozef">Pragnąłbym w związku z tym omówić pokrótce w dyskusji pracę resortu, z którym jestem blisko związany, pracę hutnictwa.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselKieszczynskiJozef">Hutnictwo stanowi bazę rozwoju przemysłu maszynowego, stoczniowego, kolejowego, przemysłu maszyn rolniczych, słowem całej gospodarki narodowej. Sprawa hutnictwa miała po wyzwoleniu tym większe znaczenie dla władzy ludowej, że odziedziczyliśmy po Polsce sanacyjnej wielkie zacofanie tak w hutnictwie, jak i w pozostałych gałęziach przemysłu. Wielkie zniszczenia wojenne spotęgowały zadania, jakie stanęły przed hutnictwem w Planie 6-letnim, w planie budowy podstaw socjalizmu w Polsce.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselKieszczynskiJozef">Toteż rozwojem hutnictwa szczególnie zainteresowała się władza ludowa, o czym świadczą uchwalone przez Sejm w poprzednich budżetach sumy przeznaczone na rozwój i rozbudowę hutnictwa. W wyniku tego szereg zakładów zostało zmodernizowanych i rozbudowanych. Zbudowano szereg nowych obiektów, jak: wielkie piece w Hucie — „Kościuszko”, wielkie piece, stalownia i walcownia rur w Hucie im. Bolesława Bieruta, walcownia-zgniatacz w Hutach — „Bobrek” i — „Florian”. Ponadto w rozbudowie znajduje się cały szereg czołowych zakładów hutniczych, jak Huty „Pokój”, — „Batory”, — „Baildon” i inne. Rośnie nowe socjalistyczne miasto Nowa Huta i gigantyczny zakład produkcyjny Huta im. Lenina, gdzie inżynier i technik polski przy pomocy inżynierów i techników radzieckich montują najnowocześniejsze urządzenia i agregaty. Dzięki temu osiągnęliśmy niebywały wzrost produkcji, który wysunął nas na szóste miejsce w Europie wśród producentów stali i żelaza.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselKieszczynskiJozef">Notując wielkie osiągnięcia hutnictwa należy zwrócić uwagę na jego braki. Wzrastającej z roku na rok produkcji nie towarzyszyło pełne wykonanie planów produkcyjnych. Zaistniało szereg trudności, w konsekwencji których wzrastały niedobory związane z niewykonywaniem planów.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselKieszczynskiJozef">Przełom w hutnictwie rozpoczął się od przyjazdu towarzysza Bieruta do Stalinogrodu w styczniu ubiegłego roku. Dzięki odpowiedniej akcji uświadamiającej i mobilizacji załóg hutniczych prowadzonej przez dyrekcje i aktyw partyjny oraz przez wzmożoną działalność organów związkowych, rozszerzenie i pogłębienie form współzawodnictwa międzywydziałowego i międzyzakładowego, prowadzona była uporczywa i stała walka o wykonanie planów na wszystkich hutach. W wyniku tej walki, dzięki ofiarnej pracy hutników plany w roku 1953 wykonano w surówce w 100,8%, w stali — w 100,5%, w wyrobach walcowanych w 102,1% i w koksie — w 102,3%.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselKieszczynskiJozef">Hutnictwo w I kwartale br. wykonało również swe zadania planowe, a osiągnięcia I kwartału br. w stosunku do analogicznego okresu roku ubiegłego świadczą o dalszym poważnym wzroście produkcji hutniczej — i tak: w surówce o 22,5%, w stali o 8,4% i w wyrobach walcowanych o 5,8%. Wiele istotnych wskaźników techniczno-ekonomicznych w I kwartale br. wykazuje poważny wzrost w porównaniu z 1953 r. I tak wskaźnik wykorzystania objętości wielkich pieców na dobę kalendarzową wzrósł o 10%, wydajność pieca martenowskiego z 1 m^2^ powierzchni trzonu na dobę wzrosła o 5,9%, średni czas wytopu stali zmniejszył się o 3,9%, a w zakresie walcowni wskaźniki techniczno-ekonomiczne również wykazują poprawę.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselKieszczynskiJozef">Niezmiernie ważnym czynnikiem wpływającym na wykonanie planu i mobilizację załóg było pogłębienie i wprowadzenie nowych form współzawodnictwa. Załogi śledzą codziennie swe osiągnięcia na tle wykonawstwa w innych hutach, mają możność walczenia o plan z pełną świadomością walki o lepsze wyniki. Formy współzawodnictwa pogłębiono przez włączenie do zadań ilościowych również i wskaźników jakościowych. Podejmowane zobowiązania dały tysiące ton produkcji ponadplanowej w surówce, stali i wyrobach walcowanych.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselKieszczynskiJozef">Poważne postępy poczyniono w zakresie akcji socjalnej oraz bezpieczeństwa i higieny pracy. Wybudowano szereg nowoczesnych żłobków, wzrosła ilość przedszkoli i świetlic dziecięcych, rozbudowano w szeregu hut przyzakładową służbę zdrowia, budując wzorcowe ambulatoria lekarskie. W wielu zakładach wybudowano nowe szatnie i łaźnie. Podniesiono stan bezpieczeństwa pracy przez budowę na różnych miejscach pracy siatek ochronnych, pomostów, barier, wind itp. W niektórych jednak zakładach jak np. w Hucie Częstochowskiej pozostaje jeszcze w tej dziedzinie dużo do zrobienia.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselKieszczynskiJozef">Hutnicze budownictwo mieszkaniowe po IX Plenum przybrało szeroki rozmach. Buduje się nowe bloki mieszkalne przy hutach im. Dzierżyńskiego, im. Cedlera, im. Stalina, przy hutach — „Zawiercie”, „Kościuszko” i wielu innych. Nowoczesne, wygodne i higieniczne hotele robotnicze, budowane w wielu hutach, pomieszczą setki robotników i zapewnią im zasłużony odpoczynek po pracy. Jednak sprawna realizacja budownictwa mieszkaniowego napotyka na trudności w zakresie dokumentacji technicznej i wykonawstwa robót. — „Miastoprojekt” powinno bardziej terminowo niż dotychczas dostarczać dokumentacji technicznej, a przedsiębiorstwa wykonawcze powinny położyć większy nacisk na jakość wykonywanych prac.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselKieszczynskiJozef">Pomimo poważnych osiągnięć walka o poprawę jakości produkcji niedostatecznie prowadzona jest w naszym hutnictwie. Ilość nietrafionych spustów na wielkich piecach powiększyła się w I kwartale br. w porównaniu z przeciętną ub. roku. Ilość wybraków w stalowniach zbliżyła się do wysokiego poziomu wyników zeszłorocznych. W takich hutach, jak — „Bobrek”, — „Jedność”, — „Florian”, im. Stalina, im. Bieruta — w ostatnim kwartale nie widać wyraźnej poprawy na odcinku jakości. Wybraki utrzymują się w dalszym ciągu na poziomie roku ubiegłego lub, co gorsza, wzrastają.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselKieszczynskiJozef">Do niedomagań pracy hutnictwa należy zaliczyć niewykonywanie planów asortymentowych, szczególnie w asortymentach ważnych dla gospodarki narodowej. W tym zakresie hutnictwo nie spełnia jeszcze całkowicie podstawowego swego zadania. Jest rzeczą charakterystyczną, że np. w 1953 r. hutnictwo przekraczając plan produkcyjny walcowni zaopatrzyło rynek w najważniejsze artykuły tylko w około 95%.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselKieszczynskiJozef">Huty nie przestrzegają na swych wydziałach kolejności wykonania zamówień, pracując przy tym nierytmicznie. Zakorzeniła się w walcowniach praktyka szturmowej pracy w trzeciej dekadzie miesiąca. Odbija się to niekorzystnie na stanie urządzeń, rośnie ilość godzin nadliczbowych, występuje marnotrawstwo materiałów.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselKieszczynskiJozef">Zagadnienie postępu technicznego w hutnictwie jest poważnie zaniedbane. Hutnictwo nie widzi jeszcze w realizacji postępu technicznego istniejących rezerw produkcyjnych. Plan postępu technicznego jest budowany wadliwie, a realizacja zadań w tym zakresie przebiega niesystematycznie. Dla wykonania zadań w dziedzinie postępu technicznego nie zabezpiecza się odpowiednich środków finansowych, materiałowych i dokumentacji technicznej.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselKieszczynskiJozef">Walka o obniżkę kosztów własnych w hutnictwie prowadzona jest formalnie i biurokratycznie. Ciągle wydaje się zarządzenia o obniżce kosztów własnych, ale walki o to nikt nie kontroluje, ani nie organizuje. W dalszym ciągu występuje w hutnictwie marnotrawstwo surowców, materiałów, energii oraz pracy żywej. Straty ponadplanowe w hutnictwie w 1953 r. w samym tylko Centralnym Zarządzie Przemysłu Hutniczego równają się kosztom budowy ok. 17 tys. izb mieszkalnych.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselKieszczynskiJozef">Przykładem marnotrawstwa surowców jest zużycie koksu na tonę surówki. W 1953 r. zużyto na tonę surówki 64 kg koksu ponad plan, a w I kwartale br. zużycie koksu w stosunku do ub. roku wzrosło o 14 kg; przykładów marnotrawstwa można by wyliczyć wiele, czy to z dziedziny gospodarki cieplnej, jak gaz w Hutach — „Kościuszko” i — „Bobrek”, czy to z dziedziny transportu, jak postojowe, niszczenie wagonów itp.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselKieszczynskiJozef">W dziedzinie BHP w hutnictwie jest jeszcze wiele do zrobienia. Z roku na rok fundusze na BHP wzrastają i plan w wydatkowaniu funduszów w 1953 r. został wykonany. Jednak podkreślić należy że wydatkowanie tych funduszów nie zostało wykonane zgodnie z przeznaczeniem. Wiele hut, m. in. Huty — „Pokój” — „Bobrek”, — „Florian”, im. Stalina, nie wykorzystało funduszów na cele inwestycyjne w poprawie warunków BHP. Nie we wszystkich hutach przejawia się odpowiednia atmosfera organizacji bezpiecznych warunków miejsca pracy i nie wszędzie jest właściwy stosunek do takich zagadnień, jak: szkolenie załogi w zakresie BHP, zapisów społecznych inspektorów pracy, opracowywania, wprowadzania i kontrolowania instrukcji BHP.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselKieszczynskiJozef">Pamiętać należy, że cała działalność naszego państwa ma jeden cel — dobro człowieka. Istotą naszego ustroju jest to, że największym skarbem i najwyższą wartością stał się człowiek, najwyższym celem zaspokojenie jego potrzeb. Dlatego walczymy o wzrost produkcji rolnej i przemysłowej, bijemy się o wyższą jakość produkcji, budujemy nowe mieszkania, szkoły, teatry, szpitale, żłobki itp. I właśnie dlatego troszczymy się o to, by warunki pracy każdego robotnika odpowiadały wymogom bezpieczeństwa i higieny pracy, by praca stawała się lżejsza, wygodniejsza, by zlikwidowane zostały wypadki przy pracy i choroby zawodowe.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselKieszczynskiJozef">Podnoszenie stopy życiowej wiąże się z dostarczaniem człowiekowi pracującemu wielu artykułów codziennego użytku. Na hutnictwo spadają w tym zakresie poważne zadania w dziedzinie wykonania zamówień dla zaspokojenia potrzeb ludzi pracy oraz uruchomienia z odpadków produkcji ubocznej. Produkcja ta jednak nie może rozwijać się żywiołowo jak dotąd. Sporządzanie planu produkcji ubocznej musi być oparte na wnikliwej analizie potrzeb człowieka, oraz na kalkulacji ekonomicznej. W ten tylko sposób możemy dostarczyć robotnikowi i chłopu potrzebnych mu artykułów, a nie zapełniać magazynów produkcją — „niechodliwą”. Aby w tym zakresie nie było obserwowanej obecnie — „partyzantki produkcyjnej”, należy na szczeblu centralnym jak najrychlej uregulować podstawowe zagadnienia związane z tą produkcją.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselKieszczynskiJozef">Pamiętać musimy, że nie jest to produkcja — „na odczepnego”, przeciwnie, powinna ona stanąć wśród zagadnień ważnych dla kierownictwa gospodarki narodowej i zakładów. I rondle, i łopaty, i młotki, i motyki, i zawiasy okienne, i nożyki, i śrubki, i ruszty, i setki innych wyrobów w hierarchii potrzeb pracownika miasta i wsi zajmują ważne miejsce i podobne miejsce winny zająć wśród zagadnień produkcyjnych naszych zakładów, a również i naszych hut.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. bydgoskiego Zofii Wasilkowskiej.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#Marszalek">Poseł Wasilkowska Zofia: Wysoki Sejmie! Pragnę ustosunkować się do tej części wypowiedzi Prezesa Rady Ministrów, która dotyczy polityki zagranicznej naszego Rządu.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#Marszalek">Obecną sytuację międzynarodową charakteryzują wyjątkowo ważne momenty. Z jednej strony Związek Radziecki, wierny dotychczasowej niezmiennej polityce pokoju, wysuwa szereg nowych inicjatyw, mających na celu osiągnięcie odprężenia w sytuacji międzynarodowej, jak zwłaszcza niezwykle doniosła inicjatywa w sprawie układu o zbiorowym bezpieczeństwie w Europie; z drugiej strony koła rządzące USA imają się gorączkowo wszelkich sposobów i środków, aby te pokojowe propozycje i inicjatywy storpedować.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#Marszalek">Nie sposób jednak nie stwierdzić, że ta — prowokacyjna i nie przebierająca w środkach — polityka Departamentu Stanu nie zawsze cieszy się powodzeniem, a często obraca się przeciwko jej autorom. Gdy agresywne koła Stanów Zjednoczonych w celu unicestwienia wyników konferencji berlińskiej i zatrucia atmosfery zbliżającej się konferencji genewskiej przeprowadziły osławione eksperymenty z bombą wodorową na Bikini, odpowiedzią na nie stał się gniewny protest opinii publicznej Anglii i Francji, Indii, Japonii i szeregu innych krajów, i bardziej niż kiedykolwiek powszechne żądanie zakazu broni masowej zagłady.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#Marszalek">Oto co pisał w związku z tym w artykule wstępnym dziennik francuski „Liberation”: — „Eksplozja bomby wodorowej na Bikini wysunęła ponownie na pierwszy plan problem ochrony ludności przed bronią atomową... Stwierdza się, że nie istnieją żadne środki ochronne przeciwko broni atomowej. A więc niechaj broń ta zostanie zlikwidowana. Niechaj zostaną zniszczone bomby atomowe, abyśmy sami nie zostali przez nie zniszczeni. Niechaj ONZ proklamuje zakaz broni atomowej. Niechaj wprowadzi się nareszcie kontrolę broni atomowej. Żądają tego ludy całego świata.” Również niedawny a nagły wyjazd pana Dullesa do Anglii i Francji nie doprowadził do całkowitego spełnienia żądań i pretensji przedstawiciela amerykańskich kół rządzących. Rządy Anglii i Francji, nie mogąc nie liczyć się z własną opinią publiczną, nie zdecydowały się na wystosowanie ultimatum pod adresem Chin Ludowych, co było przecież istotnym celem wycieczki Dullesa do Europy. Kompromisowe oświadczenia rządów Anglii i Francji wywołały zaś poważne sprzeciwy w opinii tych krajów. Jest charakterystyczne, co pisał — „New York Herald Tribune” z dnia 12 bm. podsumowując sugestie i opinie prasy brytyjskiej: — „Wielka Brytania i Francja zbliżyły się do siebie w opozycji wobec USA, które są powszechnie podejrzewane o dążenie do storpedowania konferencji genewskiej.” A cóż z tzw. — „europejską wspólnotą obronną”? Wiadomo przecież, że od paru lat nie ma dla polityki amerykańskiej ważniejszej sprawy niż doprowadzenie do ratyfikacji przez państwa europejskie, a zwłaszcza przez Francję, traktatów z Bonn i Paryża. Kiedy w roku ubiegłym Adenauer uzyskał większość w wyborach do Bundestagu, wszystkie tuby propagandowe Departamentu Stanu ogłosiły ten fakt jako największy sukces amerykański roku 1953. Politycy amerykańscy sądzili wówczas, że Francja, porażona wynikami wyborów w Niemczech zachodnich, co rychlej ratyfikuje układ o europejskiej wspólnocie. Stało się zaś — jak wiadomo — wręcz odwrotnie. Właśnie bowiem jawnie militarystyczna i odwetowa polityka Adenauera, właśnie buta i brutalność, z jaką zaczął on stawiać żądania pod adresem Francji, otworzyły oczy na niebezpieczeństwo uzbrojenia Niemiec zachodnich także wielu tym, którzy dotychczas tego niebezpieczeństwa nie dostrzegali.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#Marszalek">Rząd Stanów Zjednoczonych w dalszym ciągu podwaja, potraja, uwielokrotnia swoje wysiłki dla osiągnięcia ratyfikacji przez parlament francuski układu o tzw. — „europejskiej wspólnocie obronnej”. Jednym z elementów tej presji jest udzielenie przez rząd Anglii rządowi Francji tzw. gwarancji oraz ogłoszenie takich że — „gwarancji” przez prezydenta Eisenhowera. Co warte są gwarancje w zestawieniu z niebezpieczeństwem imperializmu niemieckiego, wiemy aż nadto dobrze z własnych doświadczeń. Dlatego też w pełni rozumiemy słuszne obawy narodu francuskiego, widoczne z licznych wypowiedzi prasy.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#Marszalek">Ale warto zastanowić się nad samymi założeniami tzw. — „gwarancji” ze strony tych, którzy forsują utworzenie armii niemieckiej. Czegóż miałyby one dotyczyć? Miałyby one — rzecz jasna, gdyby były skuteczne — zabezpieczyć Francję przed agresją ze strony Niemiec zachodnich, tych samych Niemiec zachodnich, które przecież polityka amerykańska usiłuje przedstawić jako sojusznika i przyjaciela Francji.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#Marszalek">Paradoks tej sytuacji jest tak oczywisty, że przywódca lewego skrzydła angielskiej Partii Pracy Bevan zapytuje w związku z tym na łamach francuskiego pisma — „Monde”: — „Cóż to za dziwny przyjaciel, który w miarę tego jak wzrasta na siłach wzbudza u swych przyjaciół rosnące przerażenie? — ” Niezwykła siła oporu narodu francuskiego przeciwko — „europejskiej wspólnocie obronnej” ma swe źródło w tym prostym fakcie, że uzbrojenie Niemiec godzi w najbardziej podstawowe interesy bezpieczeństwa Francji, w tej samej mierze, w jakiej pokojowa polityka Związku Radzieckiego zgodna jest z tymi interesami.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#Marszalek">Przez szereg lat po zakończeniu drugiej wojny światowej polityka amerykańska w Europie opierała się na zwykłym oszustwie, na kłamliwym sloganie o zagrożeniu Europy Zachodniej przez Związek Radziecki. Tylko w ten sposób mógł rząd Stanów Zjednoczonych postawić przed krajami zachodnio-europejskimi żądania — w normalnym toku rzeczy nie do przyjęcia dla każdego narodu — wyrzeczenia się własnej suwerenności i niezależności politycznej, gospodarczej i kulturalnej, ofiar z godności narodowej. To amerykańska polityka spowodowała, że we Włoszech co czwarty człowiek pracy jest bezrobotny, to ona narzuciła Anglii tak straszne ciężary budżetu wojennego, że według opinii angielskich ekonomistów i działaczy, Anglia nie jest w stanie dłużej go dźwigać, to amerykańska polityka agresji popierana przez pewne koła reakcyjne Francji wbrew woli olbrzymiej większości narodu sprawia, że do dziś dnia młodzi Francuzi idą na bezcelową śmierć w niesprawiedliwej wojnie przeciwko Wietnamowi.</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#Marszalek">Gdy przeciętny Europejczyk myśli o tych sprawach, wydaje mu się wręcz niewiarygodne, że przez szereg lat państwa zachodnio-europejskie znosiły tak potworne ciężary narzucone przez politykę swego „sojusznika”. Lecz oto stało się, jak w owej znanej bajce Andersena, w której nagle ludzie spostrzegli, że — „król jest nagi”. Stało się, że narody europejskie ocknęły się spod działania amerykańskiej propagandy i zaczęły rozumieć, że składają niezliczone ofiary ekonomiczne, a nawet ofiary krwi w imię urojenia.</u> + <u xml:id="u-16.10" who="#Marszalek">Głos Związku Radzieckiego, spokojny i poważny, ostrzegawczy, a zawsze przyjacielski, głos partii komunistycznych i robotniczych, które wzięły w swe ręce sztandar walki o niezawisłość narodów, głos milionów obrońców pokoju okazał się silniejszy niż zatruty fałszem — „głos Ameryki”.</u> + <u xml:id="u-16.11" who="#Marszalek">I oto dzisiaj naród francuski widzi coraz jaśniej, że to nie Związek Radziecki, nie Polska zagraża Francji, lecz że niebezpieczeństwo realne i namacalne istnieje ze strony najbliższego sąsiada Francji — neohitlerowskich Niemiec zachodnich. W tym samym czasie, gdy Francja spętana tzw. amerykańską pomocą traci jedną po drugiej pozycje w gospodarce światowej i wykrwawia się w Indochinach — militaryści i finansiści Niemiec zachodnich budują podstawy dla nowej agresji i polityki odwetu. Silni swoimi protektorami zza Oceanu chcą zmusić Francję do samobójstwa — oddania się na łaskę i niełaskę nowego Wehrmachtu.</u> + <u xml:id="u-16.12" who="#Marszalek">Zbyt silne jest w pamięci Francuzów, że w ciągu niespełna jednego stulecia ojczyzna ich była trzykrotnie pustoszona przez tego samego nieprzyjaciela — przez imperializm niemiecki, ażeby mogli oni dzisiaj nie widzieć śmiertelnego niebezpieczeństwa w uzbrajaniu Niemiec. Dlatego to przeciwko wspólnocie europejskiej i armii europejskiej wypowiadają się w parlamencie francuskim obok posłów komunistycznych — socjaliści i degaulliści, radykałowie, a nawet niektórzy posłowie z MRP. Dlatego to sprawa ratyfikacji układu wywołuje poważne rozbieżności w łonie rządu francuskiego. Oto dlaczego przebywająca niedawno w Polsce grupa francuskich parlamentarzystów, działaczy politycznych i społecznych — reprezentująca prawie wszystkie partie polityczne Francji — wydała wspólny komunikat z Polskim Komitetem dla pokojowego rozwiązania sprawy niemieckiej, w którym to komunikacie stwierdza m. in.: — „Francja i Polska powinny nawiązać ściślejsze stosunki tak na polu politycznym jak kulturalnym i handlowym — w duchu tradycyjnej przyjaźni obu narodów, aby przyczynić się do odprężenia międzynarodowego, a w szczególności do ustanowienia systemu zbiorowego bezpieczeństwa, systemu zdolnego zapewnić pokojowe stosunki między wszystkimi narodami”.</u> + <u xml:id="u-16.13" who="#Marszalek">Z głęboką sympatią śledzimy walkę olbrzymiej większości społeczeństwa francuskiego przeciwko uzbrajaniu Niemiec zachodnich, walkę o niezależną politykę zagraniczną, o bezpieczeństwo własnej ojczyzny i całej Europy. Życzymy wielkiemu narodowi francuskiemu, z którym łączą nas żywe więzy przyjaźni i tradycji kulturalnych, aby ta walka zakończyła się jego pełnym triumfem. A doświadczenie historyczne uczy nas, że ilekroć Francja walczyła o słuszne idee wolności i braterstwa ludów, tylekroć zwyciężała, pociągając za sobą inne narody europejskie.</u> + <u xml:id="u-16.14" who="#Marszalek">Weszliśmy w okres niespotykanego nasilenia walki o pokój. Rosnąca siła i ofensywność milionów bojowników pokoju, całego obozu pokoju, na czele którego stoi wielki Związek Radziecki, przeciwstawia się zbrodniczym planom amerykańskiego imperializmu. Siły pokoju potężniejsze są od sił wojny. Jednakże nie wolno nam przeoczyć, że rząd USA ze szczególną gwałtownością właśnie obecnie zwiększa swą presję w stosunku do rządów państw kapitalistycznych, aby osiągnąć zamierzone przez siebie zaostrzenie w sytuacji międzynarodowej. Dlatego też tylko nieustanna czujność, zwartość i jedność obrońców pokoju potrafi pokrzyżować osławioną politykę siły i wojny, reprezentowaną przez agresywne koła amerykańskie.</u> + <u xml:id="u-16.15" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Stanowisko polskiego narodu w sprawie polityki zagranicznej jest jasne i proste. Opowiadamy się za polityką pokoju, za pokojowym uregulowaniem wszystkich spornych problemów międzynarodowych.</u> + <u xml:id="u-16.16" who="#Marszalek">Cały naród uważa za słuszne stanowisko Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, który udziela pełnego poparcia radzieckiemu projektowi układu o bezpieczeństwie zbiorowym w Europie. Jesteśmy przeciwko sztucznemu podziałowi Europy na dwa przeciwstawne wrogie ugrupowania, pamiętamy, że wszystkie narody europejskie łączy wspólna przeszłość historyczna i wspólny dorobek kulturalny. Dlatego też jesteśmy przekonani, że mimo różnic ustrojowych pomiędzy poszczególnymi państwami mogą one współpracować ze sobą dla sprawy pokoju. Tej jedności wszystkich narodów europejskich wynikającej ze wspólnego dążenia do pokoju nie uda się rozerwać żadnym sztucznym tworem w postaci tzw. — „europejskiej wspólnoty obronnej”.</u> + <u xml:id="u-16.17" who="#Marszalek">Wysiłek całego naszego narodu skierowany jest na utrzymanie pokoju. Dlatego tak droga i bliska jest nam pokojowa polityka naszego wielkiego sojusznika i przyjaciela — Związku Radzieckiego, który pełni niezawodną straż nad pokojem świata i z którym łączy nas całkowita jedność interesów i dążeń naszych narodów.</u> + <u xml:id="u-16.18" who="#Marszalek">Pokojowa polityka rządu radzieckiego zgodna jest również całkowicie z interesami narodu niemieckiego. Walka o zjednoczenie Niemiec na zasadach pokojowych i demokratycznych trwa nadal, choć problem ten na skutek agresywnej postawy kół amerykańskich nie znalazł pozytywnego rozwiązania na konferencji berlińskiej. Niemiecka Republika Demokratyczna — dziś państwo w pełni suwerenne — i wszystkie patriotyczne elementy w Niemczech zachodnich domagają się zawarcia układu o zbiorowym bezpieczeństwie w Europie, domagają się pokojowego uregulowania problemu niemieckiego.</u> + <u xml:id="u-16.19" who="#Marszalek">Jesteśmy w przededniu rozpoczęcia konferencji genewskiej. Udział Chin Ludowych w tej konferencji jest sukcesem sił pokoju, które wraz ze wszystkimi ludźmi dobrej woli na całym świecie uznają tę niewątpliwą prawdę, że bez Chin Ludowych, tej potężnej siły w służbie pokoju i bezpieczeństwa narodów Azji, nie można osiągnąć prawdziwego bezpieczeństwa międzynarodowego.</u> + <u xml:id="u-16.20" who="#Marszalek">Ostatnie wiadomości prasowe wskazują niedwuznacznie, że rząd Stanów Zjednoczonych potęguje brutalną presję w stosunku do swych partnerów w celu niedopuszczenia do porozumienia w sprawach stojących na porządku dziennym konferencji genewskiej. Taktyka, jaka Stany Zjednoczone przyjęły w sprawie problemów Azji, nie jest niczym nowym, jest ona naśladownictwem tej samej polityki stosowanej w Europie. Tam USA doprowadziły kraje zachodnio-europejskie do ekonomicznej ruiny i zaangażowały je w swoje plany wojenne, wysuwając straszak rzekomego niebezpieczeństwa ze strony Związku Radzieckiego. Dziś Stany Zjednoczone używają pretekstu niebezpieczeństwa agresji ze strony Chin Ludowych, aby raz jeszcze oszukać narody świata i wciągnąć je do nowej wojny.</u> + <u xml:id="u-16.21" who="#Marszalek">Wierzymy, że narody Europy i Azji nie zlekceważą wniosków płynących z doświadczeń historycznych i nie dadzą się wciągnąć w awanturnicze plany rządzących kół USA, a zajmą jedynie słuszna platformę pokoi owego rozwiązywania zagadnień międzynarodowych.</u> + <u xml:id="u-16.22" who="#Marszalek">Toteż naród polski oczekuje, że konferencja genewska — wbrew zamysłom agresywnych kół amerykańskich — przyczyni się do osiągnięcia trwałego pokoju dla bohaterskiego narodu Korei i do sprawiedliwego pokoju w Indochinach, stając się ważnym krokiem na drodze do złagodzenia napięcia w sytuacji międzynarodowej. Wraz z innymi narodami, naród polski śledzić będzie czujnie machinacje wrogów pokoju, którzy w przeddzień konferencji genewskiej objeżdżają stolice Europy mobilizując siły dla jej storpedowania.</u> + <u xml:id="u-16.23" who="#Marszalek">Jest uznaną w świecie prawdą, że naród polski ma szczególne prawo, aby zabierać głos w sprawie pokoju. Dają nam to prawo ofiary poniesione w ostatniej wojnie na skutek inwazji hitlerowskiej i nasze historyczne doświadczenia, które są zarazem ostrzeżeniem dla tych rządów, które chciałyby zapomnieć o niebezpieczeństwie imperializmu niemieckiego.</u> + <u xml:id="u-16.24" who="#Marszalek">Naród polski zbiorowym swym wysiłkiem sprawił, że Polska Ludowa stała się dzisiaj poważną siłą, mocnym i wiernym ogniwem wielkiego obozu pokoju, któremu przewodzi niezwyciężony Związek Radziecki. Nasze osiągnięcia gospodarcze postawiły nas w rzędzie przodujących krajów Europy. Nie jesteśmy zdani na łaskę i niełaskę takich czy innych gier i kombinacji politycznych rządów kapitalistycznych. Nie oczekujemy, że los zadecyduje o nas, lecz sami naszą aktywną postawą wpływamy na wydarzenia międzynarodowe. Dlatego też nasza postawa i nasze osiągnięcia spotykają się z takim zainteresowaniem i sympatią wśród mas pracujących krajów kapitalistycznych, a zdobywają nam szacunek również wśród tych środowisk, które nie są nam przyjazne. Stwierdzić to może każdy, kto stykał się w kraju z przyjeżdżającymi do nas coraz częściej i liczniej delegacjami zagranicznymi z całego świata i każdy, kto sam wyjeżdżał na jakiekolwiek konferencje czy spotkania międzynarodowe.</u> + <u xml:id="u-16.25" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Prezes Rady Ministrów stwierdził w swej wypowiedzi, że Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej będzie kontynuował i rozwijał politykę pokoju i przyjaźni między narodami. Potwierdzeniem tej wypowiedzi jest projekt budżetu przedłożony Sejmowi, będący wyrazem naszej woli pokoju i troski o coraz lepsze zaspokajanie potrzeb człowieka pracy. Z tą polityką solidaryzuje się cały naród polski. Aktywność i ofiarność polskich mas pracujących, które pod kierownictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej rozbudowują nasza gospodarkę w celu podniesienia stopy życiowej człowieka pracy, nierozerwalny sojusz i braterstwo z potężnym mocarstwem radzieckim, z krajami demokracji ludowej i z całym obozem pokoju, są najlepszą gwarancja naszego pokojowego budownictwa, niepodległości i naszego pomyślnego jutra.</u> + <u xml:id="u-16.26" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-16.27" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. poznańskiego Janowi Dobraczyńskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselDobraczynskiJan">Wysoka Izbo! Zabierając głos w debacie nad budżetem państwowym na rok bieżący chciałbym podkreślić trzy momenty, które — jak mi się wydaje — określają najlepiej charakter tego budżetu, a wraz z nim stanowisko naszej Ojczyzny w obliczu wydarzeń chwili i w obliczu zadań, jakie naród postawił przed sobą: dążenia do pokoju, do pogłębienia i rozszerzenia przyjaźni między narodami, do podniesienia dobrobytu swoich obywateli, do wzbogacenia ich życia, zarówno materialnego jak i duchowego.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselDobraczynskiJan">Moment pierwszy — to stanowisko naszego budżetu wobec międzynarodowej sytuacji politycznej. Od kilku lat obserwujemy, jak — to z mniejszą, to znowu z większą siłą — wzbiera i narasta napięcie w stosunkach międzynarodowych, zagrażając coraz bardziej pokojowi światowemu.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselDobraczynskiJan">Nie mam zamiaru analizować raz jeszcze przyczyn tego zjawiska. Ograniczę się tylko do stwierdzenia, że jednym z czynników wpływających na pogarszanie się tej sytuacji są tzw. — „budżety wojenne” — budżety przeładowane wydatkami na wojnę lub zbrojenie się kosztem już nie dobrobytu, ale wręcz za cenę nędzy swoich obywateli. Czyż nie takim właśnie budżetem jest budżet Republiki Francuskiej? Gdy w dziedzinie, którą zaczęliśmy nazywać dziedziną spraw bytowych, Francja zaczyna przypominać człowieka kurczącego się boleśnie na zimnie pod zbyt krótką i dziurawą kołdrą, gdy zbyt niski poziom płac wywołuje liczne strajki, gdy brak mieszkań w tym niezniszczonym przecież kraju stał się plagą wywołującą powszechne narzekanie, gdy surowsza nieco zima, jak ta, którąśmy świeżo przeżyli, rodzi zjawisko, że na ulicach Paryża, tego villelumiere, umierają z zimna ludzie, a człowiekiem, który usiłuje ich ratować — przy całkowitej bierności rządu — staje się mały ksiądz, abbé Pierre, gałganiarz paryski, który żebraniną wyprasza dla marznących przytułek i nakrycie — w tym samym momencie budżet Francji ugina się pod ciężarem sum przeznaczonych na wojnę w Wietnamie — na wojnę, w której walczący pod głoszącymi hasła wolności sztandarami francuskimi międzynarodowi kondotierzy usiłują złamać niepodległość wietnamskiego narodu, narodu wcale nie ubogiego w tradycje kulturalne, w patriotyzm i w ukochanie wolności — jak również ugina się pod ciężarem sum przeznaczonych na uzbrojenie tzw. armii europejskiej, będącej zamaskowaną formą odrodzonego Wehrmachtu, mającego tych samych wodzów i te same aspiracje, które tak niedawno kazały mu zamieniać w gruzy Warszawę i Rotterdam, Belgrad i Stalingrad.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselDobraczynskiJan">Łamiący się pod brzemieniem wojny i wojennych planów budżet Francji jest symbolem tego, do czego musi prowadzić zasada, iż jedynym rozwiązaniem różnic światopoglądowych lub ustrojowych jest wojna. Dalszą ewolucją takiego budżetu może być już tylko bomba wodorowa, jak ta, która rzucona została w marcu przez samolot amerykański na Oceanie zwanym wciąż jeszcze Spokojnym i rozszerzyła swe działanie na większy, niż to było przewidziane, obszar, porażając Bogu ducha winnych rybaków japońskich i wywołując panikę u jednych, a oburzenie i potępienie u drugich.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselDobraczynskiJan">Czy można się temu dziwić, że przeciwko takiej przyszłości buntują się coraz szersze masy narodu francuskiego? Francja traci zaufanie do polityki amerykańskiej, która każe jej powierzyć obronę — „wolności europejskiej” niemieckim rękom i z przymusem i coraz bardziej wbrew sobie prowadzi — „brudną wojnę” w Wietnamie, czując, że ta wojna nie może jej przynieść nic poza utratą krwi, mienia i honoru.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselDobraczynskiJan">To, co teraz powiem, będzie cytatą z katolickiego i raczej konserwatywnego miesięcznika belgijskiego — „La Revue Nouvelle”: — „W tym, co się nazywa — „wolnym światem” panuje sytuacja, którą można by nazwać „buntem” przeciwko — „dobrej tyranii” rządu waszyngtońskiego. Robi się jeszcze dobrą minę do dolarów wuja Sama, ale już nie robi się dobrej miny do jego nielojalności, do łamańców politycznych i mówiąc otwarcie do zdrady... do planów zbrojeniowych, które nie są wcale przyjmowane przez rządy europejskie jako imperatywny nakaz patriotyzmu... Widzimy, jak demokracja amerykańska próbuje eksperymentów dyktatorskich, wśród których tzw. — „przemywanie mózgów” i maccarthyzm są tylko najbardziej rzucającymi się w oczy wrzodami... To nie jest najmniej ciekawy paradoks naszej epoki, że apel świata o zerwanie z izolacjonizmem przemienił się w parę lat w okres, w którym jeden tzw. — „wolny naród” po drugim ucieka się do sloganu (pozostawiając komunistom staranie o wymalowanie go): — „USA go home”.” Tego rodzaju — „wojenne budżety”, zakłócając równowagę ekonomiczną kraju, są przecież także niebezpiecznymi zapalnikami w stosunkach międzynarodowych.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselDobraczynskiJan">Nasz budżet — podkreślmy to z uznaniem — jest zaprzeczeniem budżetu wojennego, nie jest budżetem rozbrojenia, ale jest w zakresie obrony narodowej zdrowym budżetem słusznej ostrożności.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselDobraczynskiJan">Jeżeli mówiłem tutaj o dysproporcjach budżetu francuskiego — a nie holenderskiego czy belgijskiego — to zrobiłem to raz dlatego, że chyba nigdzie te dysproporcje nie występują równie jaskrawo, dwa — ponieważ los Francji nie jest dla nas obojętny i obchodzi nas bardziej niż los jakiegokolwiek innego kraju. Zwłaszcza my, katolicy, zbyt wiele zawdzięczamy kulturze francuskiej, abyśmy nie odczuwali lęku o przyszłość schedy duchowej: św. Ludwików i Joann d'Arc, Lacordaire'ów i Foucald'ów, Peguy'ów i Bernanos'ów, Godin'ów i Favreau'ów. Abyśmy nie odczuwali lęku pamiętając o tym, iż walka o jakąkolwiek zasadę, przeciwko człowiekowi, podważa zasadę choćby najbardziej wzniosłą, a wojna zaborcza i niszczycielską, choćby pod najpiękniejszymi hasłami, kompromituje nie tylko walczących, ale i hasła.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselDobraczynskiJan">Moment drugi. Jak wynika z budżetu, a zarazem z pokłosia obrad II Zjazdu PZPR — najważniejszą sprawą w naszej dzisiejszej gospodarce krajowej jest sprawa rolnictwa. Rewolucyjne przekształcenie kraju z rolniczo-przemysłowego w przemysłowo-rolniczy wywołało chwilowe zakłócenie równowagi między tymi dwiema zasadniczymi dziedzinami ekonomiki krajowej: rolnictwo nie dotrzymało kroku rozwojowi przemysłu.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselDobraczynskiJan">Ten brak równowagi został spostrzeżony — i spostrzeżony w porę. Wytyczną działania Rządu stało się polepszenie gospodarki rolnej, podniesienie jej na taki poziom, aby stanowić mogła dostateczną bazę wyżywienia dla mas wprzężonych w ogromny proces budowy polskiego przemysłu. Wydaje mi się, że ten kierunek został bardzo wyraźnie uwidoczniony w tegorocznym budżecie.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselDobraczynskiJan">Wspominam o tym nie dlatego, aby powtarzać raz jeszcze to, co już kilka razy z tego miejsca było powiedziane. Chciałbym do wypowiedzianych już uwag dorzucić kilka własnych.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselDobraczynskiJan">Jestem mocno przekonany, że proces intensyfikacji rolnictwa — rolnictwa nadal w swej głównej masie opartego na gospodarce indywidualnej — nie może być dokonany wyłącznie drogą ustaw i przepisów. Wydaje mi się, że trzeba stwierdzić, iż na wsi zapanował od pewnego czasu stan pewnej apatii. Ryć może przyczyną tego jest odpłynięcie elementu najenergiczniejszego, najbardziej dynamicznego do przemysłu. Być może jednak, że przyczyną tego jest także szereg niedociągnięć w zakresie dostaw, handlu wiejskiego, szkolenia rolniczego, nadmiernych sztywności podatkowych, nadmiernego biurokratyzowania w prezydiach gminnych i powiatowych rad narodowych, niedociągnięć, o których dużo mówiło się m. in. właśnie podczas obrad ostatniego Zjazdu PZPR.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselDobraczynskiJan">Aby tę apatię przezwyciężyć, potrzebne jest obudzenie na wsi większego entuzjazmu pracy, większej inicjatywy indywidualnej, większej energii. Na wsi, przynajmniej na niektórych terenach, umocniło się przekonanie, że wieś jest kopciuszkiem w zestawieniu z przemysłem — beniaminkiem. To przekonanie powinno być usunięte wyjaśnieniem, iż właśnie wielki wkład wsi w ciągu lat ostatnich stał się przyczyną osiągnięcia tak wielkich owoców w gospodarce przemysłowej. Równolegle z poprawieniem braków w dziedzinie dostaw nawozów sztucznych, ziaren siewnych, sadzeniaków, z wejrzeniem w niewątpliwe niedokładności klasyfikacji gruntów, z baczniejszym przyjrzeniem się poziomowi instruktorów rolnych, z odbiurokratyzowaniem niektórych urzędów musi iść świadoma, celowa, przekonywająca akcja, mająca na celu obudzenie na wsi entuzjazmu i woli twórczej.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselDobraczynskiJan">Taka akcja wymaga udziału wielu. My, katolicy, uważamy, że jest naszym obowiązkiem przyczynić się do niej w miarę naszych sił. Prezydium Głównej Komisji duchownych i świeckich działaczy katolickich przy Froncie Narodowym wydało w tych dniach oświadczenie, które wszyscy koledzy posłowie będą mieli możność przeczytania w prasie. Lecz aby to oświadczenie nie było gołosłownym zapewnieniem, wojewódzkie komisje podejmą w najbliższych dniach szeroko zakrojoną dyskusję na temat, jak ma wyglądać rozumny udział duchowieństwa w pracy nad podniesieniem poziomu gospodarki rolnej.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselDobraczynskiJan">Katolicyzm posiada tradycje, sięgające czasów wielkiej aktywności zakonów cysterskich i benedyktyńskich, łączenia swej misji religijno-wychowawczej z działalnością na polu rozwijania kultury rolnej. Karczowanie puszcz, przekształcanie nieużytków w uprawne zagony, podnoszenie poziomu wydajności rolnej, niezliczone próby w zakresie pszczelarstwa i hodowli, akcje sadzenia drzew, samorzutne instrukcje w dziedzinie uprawy, sadownictwa czy warzywnictwa, pionierskie eksperymenty z maszynami rolnymi i nawozami — były niejednokrotnie dziełem wiejskich proboszczów, którzy nie przestając być duszpasterzami byli także prawdziwymi mistrzami uprawy lub hodowli. W każdej nieomal dziedzinie gospodarki rolnej można by wymienić, niby symbol, jakieś nazwiska, a nazwisko ks. Blizińskiego, twórcy Liskowa, jest jednym z najbardziej uderzających przykładów. Wszystko to, co przekształcając naturę może wzbogacić człowieka moralnie i materialnie, tkwi w dziedzinie zainteresowań katolika.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselDobraczynskiJan">A wreszcie moment trzeci. Budżet państwowy na rok bieżący jest dalszym stwierdzeniem faktu, jak wielką rolę państwo nasze przywiązuje do spraw oświaty i kultury. Nasz budżet nie jest i nie chcę być budżetem ofensywy wojennej, ale chcę być budżetem ofensywy kulturalnej. Słusznie zwrócił tu uwagę Minister Dietrich. że 25% wydatków budżetu idzie na świadczenia kulturalno-społeczne. Ale sama kultura i oświata obejmuje 10% — właśnie tyle, ile obrona narodowa. Wydaje mi się, że cokolwiek mógłby powiedzieć o dorobku powojennego dziesięciolecia największy nasz przeciwnik, wobec takich zjawisk jak całkowita prawie likwidacja analfabetyzmu, rozpowszechnienie książki, a przede wszystkim pogłębienie budzącej zainteresowanie problematyki — może tylko milczeć. Gdy w Paryżu czy New Yorku jakiś sensacyjno-kryminalny bestseller rozchodzi się w dziesiątkach tysięcy egzemplarzy, lecz już po pół roku nikt o nim nie pamięta, wydaje się czymś wstrząsającym fakt, że u nas ukazuje się „Odyssea” w nowym, doskonałym, nowoczesnym przekładzie i rozchodzi w nakładzie dwudziestu tysięcy egzemplarzy. Wychodzą i rozchodzą się dzieła Tukidydesa, Herodota, Tacyta. W ostatnich czasach mamy do zanotowania ukazanie się takich pozycji, jak dwóch wydań dzieł Kochanowskiego, jak całej prawie literatury polskiego Oświecenia, jak „Fausta” Goethego, jak dwóch wydań — „Myśli” Pascala, jak wydania prawie całego Szekspira w nowym przekładzie, jak wydania licznych utworów z tak nam nieznanej a tyle odkrywającej literatury chińskiej.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselDobraczynskiJan">I to mało, że się te książki wydaje. One są także czytane.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselDobraczynskiJan">Nie chcę zamykać oczu na zjawiska — mające również swój wyraz, na Zachodzie — tego co się u nas nazywa — „chuliganizmem”. Podzielam głęboki niepokój z powodu bezideowości i skłonności do ułatwionego życia wśród pewnych kół młodzieży, o czym ostatnio pisało się dużo w prasie. Wydaje mi się jednak, że ta słabość jest równoważona, a nawet przeważana przez zapał licznych mas młodzieży garnącej się do książki. A im więcej się czyta, tym bardziej książka kształtuje człowieka. Tym większy także obowiązek spoczywa na autorze i na wydawcy. Chodzi więc o to, aby wśród milionów książek wędrujących między ludzi coraz więcej było takich, które podnoszą serca i hartują wolę człowieka, które uwydatniają wartość wysiłku i ofiary, a ukazują nicość bez obowiązkowości, lekkomyślności i lenistwa.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselDobraczynskiJan">I znowu chciałbym stwierdzić jako katolik: w literaturze polskiej to, co się nawet w najwęższym pojęciu tego słowa nazywa literaturą katolicką, miało i ma swój wyraz. Wraz ze wzrostem nakładów książki w Polsce wzrosły także nakłady książek katolickich. Dowodzi to, że człowiek wierzący w Polsce stał się takim samym żarliwym czytelnikiem, jakim stały się setki tysięcy ludzi. Dowodzi to, że w kulturalnym przewrocie, jaki się dokonał, w równej mierze wzięli i biorą udział wierzący i niewierzący.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselDobraczynskiJan">I jeśli ten przewrót kulturalny — o czym się już nieraz mówiło — jest fragmentem tej wielkiej bitwy o lepszy los każdego, bitwy, którą cały nasz naród toczy i chcę wygrać, jeżeli nasza wygrana ma być nie wygraną niosących wszystkiemu zagładę bomb atomowych, ale wyższego i sprawiedliwie podzielonego dochodu oraz lepszego, dzielniejszego, ofiarniejszego człowieka — to myślę, że we współczesnej kulturze polskiej, która będzie pomnikiem naszych czasów, musi pozostać i rozwijać się współudział książki katolickiej. I jak w dziele rozwoju gospodarczego kraju wierzący współpracują z niewierzącymi, tak samo w dziedzinie pogłębienia i udoskonalenia człowieka obok zdobyczy współczesnej pedagogiki nie powinno zbraknąć miejsca dla doświadczeń moralności chrześcijańskiej.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę 10-minutową.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min. 25 do godz. 17 min. 40.)</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. opolskiego Zofii Tomczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselTomczykZofia">Zabierając głos w dyskusji nad budżetem na rok 1954, chcę zatrzymać się na pozycji obejmującej wydatki na zdrowie, a w tym wydatki na opiekę nad matką i dzieckiem. Wzrost wydatków na te cele świadczy o stałym rozwoju opieki nad zdrowiem naszego społeczeństwa. Pragnę z tej trybuny stwierdzić, że jesteśmy pierwszym w naszej historii pokoleniem matek-chłopek, których macierzyństwo władza ludowa otacza troską i opieką.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselTomczykZofia">Walka o upowszechnienie pomocy zdrowotnej dla szerokich mas pracujących w mieście i na wsi, o zaspokojenie potrzeb materialnych człowieka pracy jest podstawowym celem naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselTomczykZofia">Władza ludowa uczyniła olbrzymi wysiłek w kierunku rozbudowy sieci instytucji służby zdrowia oraz kształcenia młodych kadr lekarskich i aparatu służby zdrowia. W stosunkowo szybkim czasie osiągnęliśmy wskaźnik 6 lekarzy na 10 tys. mieszkańców, podczas gdy w 1938 r. przypadało 3,7, a po wojnie w 1947 r. — 3,4 lekarzy na 10 tys. mieszkańców. Liczba łóżek szpitalnych osiągnęła na koniec 1953 r. — 44,7 na 10 tys. ludności, co oznacza przekroczenie Planu 6-letniego na tym odcinku o 16,6%.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselTomczykZofia">Wieś polska, dźwigająca się w szybkim tempie z wiekowego zacofania we wszystkich dziedzinach życia, ma poważne osiągnięcia i w dziedzinie poprawy zdrowotności i opieki lekarskiej. Osiągnięcia te są tym wymowniejsze, jeżeli przypomnimy sobie, co na tym odcinku pozostawiły po sobie w spuściźnie rządy obszarniczo-kapitalistyczne. Przytoczony poniżej cytat z — „Pamiętników lekarzy”, z 1939 r. w taki oto sposób obrazuje sytuację na wsi: — „Są wsie, w których brak w pewnych latach roczników szkolnych i rekruckich, bo kiedyś wytępiła w nich dzieci epidemia. Choroby społeczne panoszą się niemal bezkarnie. Lekarz — niedostępnym luksusem. Przywozi się go czasem, w ostatniej chwili razem z księdzem. Po majątkach ziemskich najlepszą i najskuteczniejszą metodą leczenia stała się terminatka, to znaczy zwolnienie chorego z pracy?</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselTomczykZofia">A dziś sprawa ochrony zdrowia ludności w mieście i na wsi stała się szczególną troską Państwa Ludowego. Wyrazem tego jest chociażby 1.700 wiejskich ośrodków zdrowia i punktów dojazdowych, których liczba ciągle wzrasta i które mimo jeszcze pewnych niedomagań w swej pracy okazują pomoc lekarską dla wsi. Wyrazem tego jest zaopatrzenie w bieżącym roku niemal wszystkich powiatów w pogotowie ratunkowe. Wiele pomocy okazują wsi wyjazdowe ekipy lekarskie, niosąc opiekę zdrowotną pracującym chłopom, umacniając jednocześnie sojusz robotniczo-chłopski.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselTomczykZofia">Ostatnio chłopskie masy pracujące z uznaniem powitały uchwałę Rządu w sprawie rozszerzenia pomocy dla podniesienia zdrowotności i kultury wsi, polepszenia warunków pracy kobiet w spółdzielniach produkcyjnych i rozszerzenia opieki nad ich dziećmi. Objęcie przez państwo planową opieką lekarską 200 tys. chłopów spółdzielców i ich rodzin staje się poważną dźwignią gospodarczą i polityczną dla całej wsi pracującej.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselTomczykZofia">Dla wykazania różnicy w warunkach bytu kobiety wiejskiej w Polsce przedwojennej i w Polsce Ludowej nie będę przykładów szukać daleko. Powiem o mojej matce, kobiecie ze wsi, która przy porodach swoich dziesięciorga dzieci, oprócz — „babki”, nie mogła korzystać z pomocy lekarza czy położnej, gdyż przed wojną na wsi to było nie do pomyślenia. Likwidując klasowe panowanie kapitalistów i obszarników zlikwidowaliśmy równocześnie bezrobocie i nędzę, a przez to otworzyły się nowe perspektywy dla kobiet pracujących w mieście i na wsi, jak też dla ich dzieci. Buduje się dla nich tysiące nowych szkół, zwiększono 44 razy w stosunku do okresu przedwojennego ilość miejsc w żłobkach, zbudowano w setkach gmin ośrodki zdrowia, izby porodowe, stacje opieki nad kobietą i dzieckiem oraz setki nowych przedszkoli, do których uczęszcza dziś 358 tys. dzieci. I obecnie siostra moja, również chłopka ze spółdzielni produkcyjnej, urodziła czworo dzieci — wszystkie przy opiece lekarskiej, korzystając w pełni z pomocy, jaką Państwo Ludowe roztacza nad kobietą-matką i jej dzieckiem.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselTomczykZofia">W Polsce Ludowej rodzice w mieście i na wsi spokojnie dziś patrzą w przyszłość swych dzieci, bo pomyślna realizacja wielkiego Planu 6-letniego to nie tylko dalsza olbrzymia poprawa opieki nad matką i dzieckiem, ale to nauka, praca, przyszłość.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselTomczykZofia">Dla tej przyszłości swoich dzieci droga jest każdej matce nasza walka o pokój.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselTomczykZofia">„Walka o pokój — uczy Bolesław Bierut — wiąże się jak najściślej z naszą walka o Plan 6-letni. Bo Plan 6-letni — to plan likwidacji naszej słabości — zacofania, a więc i bezbronności. Imperialiści narzucają swą wolę przede wszystkim krajom słabym, zacofanym, bezbronnym. Słabość gospodarcza kraju — to pokusa dla imperialistów...” Wyciąga z tych słów wniosek nasz naród, wyciągają wniosek tysiące kobiet ze wsi, wzorowych gospodyń, podnosząc produkcje rolną dla dobra swojej rodziny, dla dobra kraju.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselTomczykZofia">Kobieta pracująca na wsi i w mieście widzi, że nie na darmo trudziliśmy się w okresie dziesięciolecia. Urosła siła naszej Ojczyzny i całego obozu pokoju i my dziś możemy coraz więcej owoców naszej pracy przeznaczyć na potrzeby szybszego wzrostu dobrobytu, szerszej opieki zdrowotnej i bogatszego życia kulturalnego.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselTomczykZofia">W tym samym czasie budżety w krajach kapitalistycznych przeobrażają się w budżety wojny, a skutki takiej polityki ciężko odbijają sie na masach pracujących, powodując nędzę, głód i bezrobocie milionów ludzi, a przede wszystkim nędzę matek i dzieci.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselTomczykZofia">Ograniczanie wydatków na cele społeczne — na rzecz budżetów wojny — prowadzi w krajach kapitalistycznych nie tylko do nędzy, prowadzi do demoralizowania i wypaczenia umysłów, zwłaszcza młodego pokolenia, a nawet do oburzającego i poniżającego ludzkość handlu dziećmi. W piśmie wydawanym w jednym z najpiękniejszych i najbardziej kulturalnych miast austriackich — w Salzburgu, niedawno opublikowano tego rodzaju projekt: — „Ze względu na to, że w Europie Środkowej istnieje wielka ilość nieślubnych dzieci, powstaje pytanie, czy nie można by tych niemowląt powierzyć koncesjonowanym biurom pośrednictwa, które obeznane byłyby z wymaganiami amerykańskich reflektantów, gdzie specjalnie poszukiwane są niemowlęta czystej rasy, aryjsko-nordyckiej, rasy zupełnie zdrowej. W razie wprowadzenia prawdziwej — „akcji eksportowej”, można by założyć stały dochodowy interes. Podobna akcja mogłaby złagodzić trudności społeczne i przynieść gospodarce narodowej poważną ilość dewiz.” Fakt ten, jak również i to, że np. w Iranie już 4-letnie dzieci zmuszane są do pracy, że milion dzieci rocznie umiera z głodu w Indiach, że 2 miliony dzieci we Włoszech znajduje się poza szkołą, a 75% w wieku szkolnym chorych jest na gruźlicę, to, że w Hiszpanii jest 18 tysięcy dzieci trędowatych, że istnieje masowy handel dziećmi w Japonii, że 300 tysięcy dzieci niewinnie zamordowano w Korei — jest wielkim aktem oskarżenia przeciwko rządom kapitalistycznym.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselTomczykZofia">Krzywda dziecka rośnie do niebywałych rozmiarów również w przodujących krajach kapitalistycznych. — „Zapewne w zaułkach Rzymu, Nowego Yorku, Paryża i Wiednia znajdziemy wiele dzieci, których życie jest tak samo przerażające, jak życie małych Hindusów czy Egipcjan — stwierdził na Konferencji Wiedeńskiej w Obronie Praw Dziecka w swym referacie Gustave Monod. — Jest tylko różnica w ilości, tutaj tysiące — tam miliony.” Groźba śmierci tysięcy dzieci wywołuje oburzenie kobiet-matek całego świata, które coraz lepiej rozumieją, że różne plany Marshalla i pakty atlantyckie to targnięcie się na ich niezawisłość narodową, to zwiększanie budżetów wojennych, a zatem groźba wojny.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselTomczykZofia">Jakże inna jest sytuacja w naszym świecie pokoju i socjalizmu. Pewien Anglik, który zwiedzał Związek Radziecki, zapytany po powrocie, czy są w ZSRR klasy uprzywilejowane, powiedział, że owszem, spotkał tam klasę uprzywilejowaną — dzieci.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselTomczykZofia">Głośniej i szerzej, jak oszczercze słowa wrogiej propagandy, trafia do przekonania wielka prawda o zdobyczach kobiet i dzieci w ZSRR. Nasz kraj i kraje demokracji ludowej, czerpiąc bogate wzory ze Związku Radzieckiego, budują radosne i szczęśliwe życie dla młodych pokoleń. Z uznaniem i poparciem w szerokich masach spotkały się wytyczne II Zjazdu Partii w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselTomczykZofia">Mimo tak poważnych osiągnięć naszego kraju w zakresie służby zdrowia, potrzeby społeczeństwa dalej rosną w miarę rozwoju gospodarczego naszego kraju, w miarę wzrostu stopy życiowej. Te potrzeby wymagają nie tylko dalszego rozwoju sieci instytucji służby zdrowia, ale również dalszego, szybszego rozwoju szkolnictwa w zakresie służby zdrowia, zwłaszcza średniego.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselTomczykZofia">Na podstawie częstych, krytycznych głosów z terenu należy wzmóc walkę o podniesienie jakości usług leczniczych. Z drugiej strony należy zainteresować się poprawą sytuacji materialnej pracowników służby zdrowia, a zwłaszcza młodych kadr lekarskich.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselTomczykZofia">Jednym z bardzo zasadniczych braków w pracy społecznych zakładów służby zdrowia jest brak dostatecznej liczby kwalifikowanych pielęgniarek. Odbija się to przede wszystkim na pracy instytucji ochrony zdrowia matki i dziecka. Istotnymi przyczynami tego stanu rzeczy są: niedocenianie ogromnej roli pielęgniarki w prawidłowym funkcjonowaniu służby zdrowia, brak możności awansu pielęgniarek w swoim zawodzie, niewłaściwe ustawienie szkolenia kwalifikowanych kadr pielęgniarskich, niezwykle ciężkie warunki pracy i warunki ekonomiczne zawodu pielęgniarskiego.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselTomczykZofia">Należało by w najbliższym czasie zorganizować wyższą szkołę kierowniczych kadr pielęgniarskich, zrewidować zagadnienie szkolenia kwalifikowanych pielęgniarek pod kątem widzenia zwiększenia ich cenzusu zawodowego i moralnego.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselTomczykZofia">Masy pracujące naszego kraju w mieście i na wsi coraz bardziej domagają się, obok właściwej opieki w czasie choroby, również prowadzenia szerszej akcji zapobiegawczej. W dalszym ciągu przed Ministerstwem Zdrowia stoi konieczność zwiększenia walki z gruźlicą, która nie przestaje być jeszcze groźną dla naszego społeczeństwa, a przede wszystkim dla młodzieży — również przez dalsze rozwijanie akcji szczepień przeciwgruźliczych i popularyzację tych szczepień.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselTomczykZofia">Tak samo dokuczliwą, przeważnie na wsi, jest choroba reumatyzmu, którą trzeba bardziej energicznie zwalczać.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselTomczykZofia">Wzmocnienia działalności resortu zdrowia oraz szerszej pracy rad narodowych na odcinku zdrowia wymagają upośledzone pod względem służby zdrowia takie województwa, jak kieleckie, warszawskie, rzeszowskie i białostockie.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselTomczykZofia">Aby preliminarz budżetowy, wykazujący wzrost sum na cele zdrowotne, został należycie wykonany, wymagać to będzie dużego wysiłku i dużego zrozumienia ze strony rad narodowych. Wykonanie budżetu w roku ubiegłym na poszczególnych odcinkach nie zawsze było celowe. Właściwe wykonanie budżetu pomnożyć może niejednokrotnie przewidywane w nim efekty.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselTomczykZofia">Poważnego usprawnienia wymaga również planowanie inwestycyjne, zwłaszcza w zakresie szpitalnictwa. Szpitale buduje się niejednokrotnie całe lata, jak np. szpital powiatowy w Garwolinie, który buduje się od 1948 r. i do dziś nie został wykończony, a część sumy przeznaczonej na tę budowę obrócono na inne cele, mimo że istnieje konieczność wybudowania szpitala.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselTomczykZofia">Takie fakty wymagają również od Ministerstwa Zdrowia wzmożenia dyscypliny na odcinku finansowania i realizacji poszczególnych planów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#PoselTomczykZofia">Odcinek wiejski, gdzie zrobiono już bardzo wiele, wymaga dalszej rozbudowy sieci placówek służby zdrowia. Częste odgłosy z terenu wskazują na konieczność dalszego, właściwego rozmieszczania kadr lekarskich, wskazują na brak w punktach aptecznych minimum leków, jak również na konieczność właściwego rozmieszczenia wiejskich punktów aptecznych i rozwoju ich sieci, gdyż są wypadki, że chłopi muszą nabywać lekarstwa w punktach aptecznych zbyt odległych.</u> + <u xml:id="u-19.27" who="#PoselTomczykZofia">Jedną z najbardziej pilnych potrzeb wsi jest usprawnienie organizacyjne rozwoju sieci żłobków na wsi. Plan Ministerstwa Zdrowia na tym odcinku nie jest wykonywany. Sprawa ta wymaga wzmocnionej działalności również rad narodowych i organizacji społecznych działających na wsi, by w jak największym zakresie pomóc kobiecie wiejskiej włączyć się do wielkiego dzieła wykonywania zadań postawionych przed wsią przez II Zjazd Partii.</u> + <u xml:id="u-19.28" who="#PoselTomczykZofia">W związku z ostatnią uchwałą Rządu o spółdzielczości produkcyjnej — również na podstawie skarg z terenu — trzeba przez odpowiednie zarządzenia spowodować, by terenowe placówki służby zdrowia udzielały pomocy leczniczej chłopom ze spółdzielni produkcyjnych, gdyż są wypadki odmawiania jej.</u> + <u xml:id="u-19.29" who="#PoselTomczykZofia">Pełne i właściwe wykonanie budżetu, celowe zużycie sum przeznaczonych na poprawę stanu zdrowia społeczeństwa wymaga troski nie tylko władz centralnych. Sprawa ta winna się spotkać z mocnym poparciem całego społeczeństwa, winna znaleźć gorący oddźwięk w sercach pracujących kobiet polskich.</u> + <u xml:id="u-19.30" who="#PoselTomczykZofia">Każda kobieta polska musi zrozumieć, że opieka, jaką jej i jej dziecku daje władza ludowa, jest wynikiem pracy całego naszego narodu, a to zobowiązuje do jeszcze bardziej wzmożonej i wydajnej pracy w budowie podstaw socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-19.31" who="#PoselTomczykZofia">Trzeba pamiętać o tym, że tak jak dotychczasowe nasze osiągnięcia, tak i dalsza poprawa warunków materialnych i zdrowotnych ludzi pracy nie przyjdzie nam lekko i łatwo.</u> + <u xml:id="u-19.32" who="#PoselTomczykZofia">I tylko przez dalszą nieustanną pracę — każdy na swoim odcinku — podnosić będziemy dobrobyt naszej rodziny, a co za tym idzie i dobrobyt całego kraju. Jest to jednocześnie najbliższa droga do trwałego pokoju.</u> + <u xml:id="u-19.33" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Stanisławowi Krupie.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselKrupaStanislaw">Wysoki Sejmie! Niedługo obchodzić będziemy X-lecie wyzwolenia naszego kraju spod faszystowsko-hitlerowskiego jarzma, X-lecie powstania Polski Ludowej, która powstała z ruin i zgliszcz wojennych, wyzwolona siłą oręża Armii Radzieckiej i walczącego przy jej boku Wojska Polskiego.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselKrupaStanislaw">W nierozerwalnym sojuszu robotniczo-chłopskim, w oparciu o wieczystą przyjaźń z narodami Kraju Rad budujemy nową, socjalistyczną Ojczyznę.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselKrupaStanislaw">Obecna sesja Sejmu poświęcona jest omówieniu budżetu na rok 1954. Budżet ten odzwierciedlający nasze dotychczasowe osiągnięcia możemy śmiało nazwać budżetem X-lecia Polski Ludowej. Tak jak budżety ubiegłych lat, jest on budżetem pokoju, troski o przyszłość naszej Ojczyzny, o dobrobyt ludzi pracy w mieście i na wsi, o pokojowy rozwój całej gospodarki narodowej. Nasz budżet to budżet niewzruszonej obrony naszej niepodległości przed zakusami imperialistów godzących w granicę pokoju na Odrze i Nysie.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselKrupaStanislaw">Masy pracujące naszego kraju powitały z wielkim zadowoleniem i uznaniem krok rządu radzieckiego na drodze wiodącej do utworzenia pokojowych, demokratycznych, zjednoczonych Niemiec. Interes naszego narodu wymaga niedopuszczenia do odrodzenia militaryzmu niemieckiego. Radziecka polityka wobec problemu niemieckiego nastawiona jest na przeciwdziałanie wszelkim próbom odrodzenia militaryzmu niemieckiego i zapewnia poprzez właściwe rozwiązanie spraw spornych i dotychczas nie rozwiązanych — trwały pokój w Europie.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselKrupaStanislaw">Osiągnięcia i sukcesy naszego narodu w walce o pokój i socjalizm stanowią także nasz wkład w dzieło utrwalenia pokoju na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselKrupaStanislaw">Wysoki Sejmie! Chciałbym poruszyć niektóre sprawy dotyczące rolnictwa w woj. kieleckim. W oparciu o wytyczne IX Plenum i uchwały II Zjazdu, Partia i Rząd przystąpiły do walki o szybkie podniesienie rolnictwa — o rozwiązanie problemu zbożowego i problemu bazy paszowej.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselKrupaStanislaw">Rolnictwo stało się u nas sprawą ogólnonarodową. Przedstawiony pod obrady Wysokiego Sejmu projekt budżetu na rok 1954 świadczy o wielkiej trosce Partii i Rządu o dalszy szybki rozwój produkcji rolniczej. Przeznaczenie 1.663.200.000 zł na mechanizację rolnictwa świadczy o dużej pomocy państwa udzielanej poprzez POM-y i GOM-y masom pracującego chłopstwa. Nigdy dotąd tak wielkie sumy nie były przeznaczane na podobne cele.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselKrupaStanislaw">Idzie o to, ażeby te wielkie nakłady państwa były właściwie zużytkowane i uwielokrotnione twórczym wysiłkiem i inicjatywą mas pracującego chłopstwa, pracowników PGR i spółdzielców oraz aktywu partyjnego i bezpartyjnego.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselKrupaStanislaw">Województwo kieleckie w okresie czterech lat Planu 6-letniego dokonało olbrzymiego kroku naprzód w dziedzinie uprzemysłowienia. Liczba zatrudnionych w przemyśle, w transporcie i łączności wzrosła z 60 tys. w 1948 r. do cyfry 180 tys. w 1953 r. Szybki rozwój przemysłu pozwolił poważnie rozładować nadmierne zagęszczenie wsi i stworzył możliwości awansu i poprawy warunków bytowych dziesiątkom tysięcy małorolnych i średniorolnych chłopów. Stwierdzić jednak należy, że pomimo tej poprawy poziom naszego rolnictwa jest jeszcze niski. Pewne osiągnięcia, które uzyskaliśmy na odcinku wzrostu hodowli i produkcji roślinnej w porównaniu do okresu przedwojennego, nie mogą przysłonić faktu olbrzymiego jeszcze zacofania i prymitywnych form gospodarowania, co jest hamulcem w rozwoju wsi, a z drugiej strony wskazuje na olbrzymie rezerwy tkwiące w rolnictwie. W woj. kieleckim gospodarstwa małorolne do 3 ha stanowią 52% wszystkich gospodarstw. Walka o podniesienie produkcji rolnej i umocnienie sojuszu robotniczo-chłopskiego to w dużej mierze walka o skuteczną pomoc i opiekę dla małorolnych gospodarstw chłopskich, których gospodarka jest najbardziej zacofana, tym bardziej, że te 3 ha znajdują się nieraz w kilkunastu kawałkach.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselKrupaStanislaw">Obradując na podkomisji dla spraw budżetu rolnictwa, posłowie z województw centralnych wysuwali sprawę komasacji gruntów. Jest to sprawa trudna, niemniej rozwiązanie jej będzie musiało stanąć jako zagadnienie palące.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselKrupaStanislaw">Praca z biedotą, pomoc dla niej, a zarazem pozyskanie tej biedoty stanowi istotny czynnik politycznego oddziaływania na wieś. Pomoc, którą państwo przeznacza dla najbiedniejszych gospodarstw, pozwoli wydatnie podnieść ich poziom i uniezależnić je od kułackiego wyzysku.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselKrupaStanislaw">W budżecie terenowym naszego województwa, obok środków z budżetu centralnego, przeznacza się 775 tys. zł na popieranie produkcji roślinnej w województwie. Sumy te będą przeznaczone na walkę ze szkodnikami i chorobami roślin, popieranie doświadczalnictwa i nasiennictwa oraz premiowanie indywidualnych chłopów i spółdzielców za dobre wyniki w produkcji roślinnej. Sumy przeznaczone na nagrody dla wyróżniających się wpłyną na współzawodnictwo wśród chłopów i spółdzielców i pozwolą na wyzwolenie szerokiej inicjatywy w osiągnięciu wyższych urodzajów. Wojewódzki plan rozwoju produkcji roślinnej zakłada w ciągu 2 lat zwiększenie plonów czterech zasadniczych zbóż przeciętnie o 1,2 q z ha, w ziemniakach o 10 q z ha, w burakach o 15 q z ha. Planowane wskaźniki wydajności zamierzamy osiągnąć przez zwiększenie areału zasiewów pszenicy i jęczmienia o 4.820 ha, zagospodarowanie około 4.000 ha odłogów ziemi ornej, które w całości zagospodarujemy w bieżącej akcji siewnej, oraz przez podniesienie i zagospodarowanie około 1.200 gospodarstw podupadłych ekonomicznie, jak również przez lepszą uprawę ziemi, pielęgnację zasiewów i szersze stosowanie nowoczesnych zabiegów agrotechnicznych. W roku bieżącym województwo otrzymało nawozów o 49% więcej niż w roku ubiegłym, które zostały rozprowadzone w 90% w stosunku do ilości otrzymanej. Planujemy zbudowanie w gospodarstwach chłopskich w ciągu 2 lat około 20 gnojowni. Planujemy także objęcie wapnowaniem 35 tys. ha gleb.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselKrupaStanislaw">W walce o podniesienie urodzajności przodują nasze spółdzielnie produkcyjne. Spółdzielnie w Różnicy, Słupi i Przełuszynie nie tylko u siebie podnoszą wydajność, ale oddziałują także na okolicznych chłopów.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselKrupaStanislaw">19 POM-ów województwa jest wyposażonych w 272 traktory z kompletami maszyn towarzyszących. Przed 4 laty mieliśmy tylko 27 starych traktorów. 336 GOM-ów i 9 punktów gromadzkich jest wyposażonych w 4.150 siewników. W tegorocznej kampanii siewnej traktory POM-owskie w naszym województwie szerzej wyszły na pola indywidualnych chłopów.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselKrupaStanislaw">Dwa tysiące chłopów w bieżącej akcji siewnej korzysta z traktorów POM. Ciągle wzrasta ilość chłopów zwracających się do POM o usługi. co świadczy, że wśród pracującego chłopstwa następuje wzrost zaufania do korzystania z traktorów dzięki temu, że POM w tym roku na skutek dobrego przygotowania technicznego jak i politycznego lepiej wykonują pracę.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#PoselKrupaStanislaw">Wielką rolę w przygotowaniach POM-ów do tegorocznej akcji siewnej odegrała pomoc klasy robotniczej. Objęcie przez nią szefostwa nad wszystkimi POM-ami przyczyniło się znacznie do poważnej poprawy sytuacji na tym odcinku. Klasa robotnicza w trosce o podniesienie produkcji rolnej okazała POM-om wydatną pomoc w remontach oraz kadrze technicznej i politycznej. Na każdy POM zakłady wysłały wyposażone w warsztaty ruchome ekipy remontowe, które zaistniałe awarie usuwały na miejscu. Wielką również rolę w tym roku odegrała pomoc, jaką klasa robotnicza okazała chłopstwu w ramach ruchu łączności miasta ze wsią. Ilość ekip została podwojona i wynosi obecnie 186.</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselKrupaStanislaw">W warunkach naszego województwa poważną dźwignię podniesienia gospodarki chłopów małorolnych, nie posiadających siły pociągowej i maszyn, stanowi pomoc sąsiedzka. Objęliśmy pomocą sąsiedzką około 17 tys. chłopów, co stanowi wzrost o 100% w stosunku do roku ubiegłego, jednakże duża część chłopów pozostaje nią nie objęta. Biurokratycznie do tej sprawy podchodzą jeszcze niektóre rady narodowe i poszczególne ogniwa organizacji społecznych i politycznych. Brak jest kontroli wykonania tej pomocy i zmuszania kułaków do świadczeń na rzecz biedoty na podstawie i w ramach obowiązujących przepisów prawnych.</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#PoselKrupaStanislaw">Na ochronę roślin w naszym budżecie terenowym przewiduje się 140 tys. zł. Suma ta po dodaniu do niej sum z budżetu ogólnopaństwowego na zwalczanie stonki ziemniaczanej uwidocznia w całej rozciągłości troskę naszego państwa o zabezpieczenie produkcji roślinnej przed szkodnikami.</u> + <u xml:id="u-21.18" who="#PoselKrupaStanislaw">Walka o wzrost produkcji roślinnej, zwłaszcza produkcji zbóż, jest ściśle związana z podnoszeniem produkcji zwierzęcej i zapewnia harmonijny rozwój innych gałęzi produkcji rolniczej, Sumy w budżecie państwa przewidziane na popieranie produkcji zwierzęcej dla naszego województwa wzrastają w stosunku do roku ubiegłego o 85,9% i wynoszą 5.388 tys. zł dla indywidualnej gospodarki oraz 208 tys. zł dla gospodarstw spółdzielczych. Sumy przewidziane na weterynarię i ochronę pogłowia zwierzęcego przed chorobami wynoszą 15.250 tys. zł, co razem stanowi wielką pomoc na odcinku popierania hodowli w naszym województwie.</u> + <u xml:id="u-21.19" who="#PoselKrupaStanislaw">Oprócz sum budżetowych przewiduje się 8 mln. zł kredytów bankowych średnio i krótkoterminowych na zakup bydła. Sumy te przy właściwym rozprowadzeniu i kontroli zużytkowania przyczynią się do wydatnego zwiększenia pogłowia i poprawienia jego jakości. Mamy jeszcze w województwie około 9 tys. chłopów, którzy nie posiadają krów. Jakkolwiek woj. kieleckie posiada wyższą średnią obsadę niż ogólnokrajowa na 100 ha użytków rolnych w bydle, trzodzie i owcach, to jednak wartość użytkowa, szczególnie krów, jest bardzo niska.</u> + <u xml:id="u-21.20" who="#PoselKrupaStanislaw">Walka o wzrost wydajności użytkowej zwierząt hodowlanych i dalszy wzrost pogłowia jest wielkim zadaniem rolnictwa naszego województwa. Trzeba, by nasza służba zootechniczna i weterynaryjna więcej i konkretniej pomagała spółdzielniom i indywidualnym chłopom w ich walce o podniesienie hodowli. Uchwała Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 1953 r. o środkach zapewniających rozwój hodowli i wzrost bazy paszowej została przyjęta z wielkim entuzjazmem przez pracujące chłopstwo woj. kieleckiego. Zobowiązania podjęte przez gromady, organizowane przez kobiety wiejskie zespoły konkursowe wychowu cieląt oraz zwyżka cen na bydło wskazują, że chłopi poza chęcią powiększenia ilości bydła wykazują również wiele inicjatywy w trosce o poprawienie wartości użytkowej krów. Trzeba jednak stwierdzić, że rady narodowe w woj. kieleckim niedostatecznie zapoznały masy pracującego chłopstwa z całym wachlarzem pomocy państwa w zakresie popierania produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-21.21" who="#PoselKrupaStanislaw">Zadania w dziedzinie produkcji zwierzęcej wymagają zabezpieczenia dostatecznej bazy paszowej. Na skutek trudności płynących z obecnej struktury gospodarstw powiększenie pasz z upraw polowych jest trudne. W związku z tym plan państwowy zakłada wzięcie do pełnej uprawy i zagospodarowania 2.350 ha łąk i pastwisk. Chłopi w czynach melioracyjnych przygotowują dalsze 2.000 ha łąk do pełnej uprawy, na które brak jest jednak nasion traw. Ruch czynu melioracyjnego w woj. kieleckim może być jeszcze zwiększony. Ministerstwo Rolnictwa musi jednak widzieć potrzebę przyjścia z większą pomocą województwu w zagospodarowaniu łąk i pastwisk.</u> + <u xml:id="u-21.22" who="#PoselKrupaStanislaw">Coraz większe zainteresowanie sprawami wzrostu hodowli przejawiają spółdzielnie produkcyjne. Znajduje to wyraz zarówno w zwiększaniu hodowli, jak i w poprawianiu jakości stada. Spółdzielcy w praktyce przekonują się, że hodowla w gospodarstwie zespołowym odgrywa bardzo poważną rolę i jest głównym źródłem dochodów.</u> + <u xml:id="u-21.23" who="#PoselKrupaStanislaw">Wysoki Sejmie! Realizacja nakreślonych budżetem zadań wymaga od określonych ministerstw, terenowych organów władzy ludowej, organizacji partyjnych i społecznych poważnej mobilizacji, pomocy i kontroli. Idzie o to, ażeby do klasy robotniczej, do mas pracującego chłopstwa, do całego narodu polskiego doprowadzić wielkość tych nakładów, które określają politykę naszej Partii i Rządu, ażeby pomagając pracującym chłopom w wyzwalaniu istniejących rezerw w gospodarstwach indywidualnych jednocześnie umacniać i rozwijać kolektywne formy uprawy ziemi.</u> + <u xml:id="u-21.24" who="#PoselKrupaStanislaw">Dzięki wzmożonej pracy politycznej i pomocy robotników, mimo bardzo trudnych warunków klimatycznych w bieżącej kampanii siewnej na 75% wykonania planu zasiewu 66% ogółu zasiewów dokonaliśmy rzędowo; w roku ubiegłym tylko 65% zasialiśmy siewnikami. Siewem krzyżowym obsiano 347 ha, głównie w spółdzielniach i PGR-ach. Jest coraz więcej gromad w województwie, jak np. gromady Swaryszów i Tarnawa w pow. Jędrzejów, które postanowiły siać tylko rzędowo i te postanowienia wykonały.</u> + <u xml:id="u-21.25" who="#PoselKrupaStanislaw">Nowoczesne metody uprawy spotykają się z coraz większym zainteresowaniem chłopów, którzy zwracają się o pomoc w ich wprowadzaniu. Inicjatywa mas chłopskich jest jednak nie zawsze należycie podtrzymywana i rozwijana. W stosowaniu tych nowych metod nasi agronomowie mają jeszcze sami wiele wahań, np. w kwadratowo-gniazdowym sadzeniu ziemniaków. W tegorocznej kampanii siewnej w całej ostrości znalazł odbicie fakt nienadążania naszych agronomów i zootechników za inicjatywą chłopstwa pracującego. Część tego aparatu jest stale jeszcze oderwana od terenu i nie dostrzega budzącego się wśród chłopstwa tego nowego ruchu, nie rozumie wzrastających szybko wymagań.</u> + <u xml:id="u-21.26" who="#PoselKrupaStanislaw">Kampania siewna tego roku wykazała w całej ostrości, że kułacy i spekulanci różnymi formami starają się hamować inicjatywę mas chłopskich. Nasze rady narodowe niedostatecznie jeszcze przeciwdziałają poczynaniom i machinacjom wroga. Były w województwie fakty przechwytywania nie tylko nawozów, ale i kredytu przez kułaków, a także przez aparat niektórych gminnych spółdzielni i gminnych rad narodowych. Były fakty kumoterskiego ich rozdzielania na inne cele.</u> + <u xml:id="u-21.27" who="#PoselKrupaStanislaw">W zrastające zainteresowanie pracujących chłopów podniesieniem produkcji rolnej znajduje wyraz w rozszerzającym się ruchu współzawodnictwa na wsi w naszym województwie. W czynie przedzjazdowym udział we współzawodnictwie brało około 88 tysięcy chłopów oraz 45 tysięcy kobiet w konkursie hodowlanym. Nie potrafiliśmy jednak należycie podtrzymać tej inicjatywy mas chłopskich i niedostatecznie wprzęgliśmy tę wielką siłę w nurt zorganizowanego ruchu. Chłopi podejmujący zobowiązania potrzebują ciągłej pomocy politycznej, organizacyjnej i techniczno-gospodarczej. W zobowiązaniach 1-Majowych bierze udział w naszym województwie 1574 gromady i 56 tysięcy chłopów. Należało by szerzej rozwijać formy organizacyjne tego ruchu współzawodnictwa w oparciu o organizowane powiatowe wystawy rolnicze, które stwarzają dodatkowe bodźce zachęcające gromady, spółdzielnie i PGR-y do szerszego udziału w ruchu współzawodnictwa.</u> + <u xml:id="u-21.28" who="#PoselKrupaStanislaw">Ogromna pomoc państwa przeznaczona na podniesienie rolnictwa nie jest dostatecznie wykorzystywana w kierunku wyrabiania wśród chłopów poczucia spełniania ich obowiązków względem państwa; świadczy o tym niewykonywanie w terminie obowiązkowych dostaw żywca i mleka oraz spłacania podatku.</u> + <u xml:id="u-21.29" who="#PoselKrupaStanislaw">Ta ogromna pomoc i troska Państwa Ludowego o rozwój indywidualnej gospodarki chłopów małorolnych i średniorolnych nie jest także w pełni wykorzystywana dla rozwijania wśród chłopstwa zaufania do przechodzenia na drogę zespołowej gospodarki. A wiele naszych spółdzielni nie może w pełni stosować mechanizacji oraz racjonalnych płodozmianów na skutek małego areału i nie może przez to w dostateczny sposób ukazać okolicznym chłopom perspektywy nowej wsi.</u> + <u xml:id="u-21.30" who="#PoselKrupaStanislaw">Dlatego też naszym naczelnym zadaniem jest bić się o umocnienie istniejących spółdzielni i o szybszy, niż to miało miejsce dotychczas, rozwój nowych. Sprawa rozwoju spółdzielni w naszym województwie to sprawa niezmiernie ważna, tym bardziej że jesteśmy województwem wlokącym się w ogonie kraju, mimo że warunki u nas są podobne jak w innych województwach centralnych.</u> + <u xml:id="u-21.31" who="#PoselKrupaStanislaw">Walka o podniesienie rolnictwa to zasadnicza sprawa naszej wielkiej zdecydowanej walki o budownictwo socjalizmu. Dzięki naszej pracy i skupieniu wysiłku całego narodu wokół tej sprawy wykonamy to wielkie ogólnonarodowe zadanie, od którego zależny jest nasz dalszy marsz do szczęścia i rozkwitu naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-21.32" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. gdańskiego Stanisławowi Gabrylowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselGabrylStanislaw">Wysoki Sejmie! W Gdańsku, zniszczonym barbarzyńsko przez okupanta hitlerowskiego tętni dziś — w jubileuszowym roku X-lecia Polski Ludowej i w 500-lecie jego powrotu do macierzy — nowe życie, którego symbolem jest między innymi setny okręt wyprodukowany na Stoczni Gdańskiej rękoma polskich robotników, techników i inżynierów. Miasto, przywracane do dawnej świetności, artyści nie bez dumy nazywają perłą architektury w Europie. Zabytkowe kamieniczki Starego Miasta i odbudowany Dwór Artusa głoszą dziś sławę Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, która kulturze naszej, opartej o tradycję narodową, daje prawdziwą treść i formę.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselGabrylStanislaw">Okręty naszej marynarki handlowej, zacieśniając wymianę towarową między narodami, służą sprawie pokoju światowego. Wybrzeże z jego ekonomiką morską i portową, rybołówstwem, ośrodkami naukowymi, kulturalnymi, wczasowymi stanowi dziś wyraz siły oraz talentu narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselGabrylStanislaw">Minęły czasy, gdy na ziemi Wybrzeża panoszył się Smętek, o którym pisał Żeromski w swoim — „Wietrze od morza”. Smętek — to symbol ucisku i zacofania gospodarczego, jakie niósł ze sobą kapitalizm i obszarnictwo. Nie ma dziś Smętka, bo zniknął z naszego kraju z chwilą, gdy władza ludowa przepędziła obszarników i kapitalistów.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselGabrylStanislaw">W zagłębiu budowlanym Gdańska jeszcze w bieżącym roku oddanych zostanie dla potrzeb ludności ponad 5 tys. nowych izb mieszkalnych, nowa kolonia mieszkaniowa im. Karola Marksa oraz osiedle stoczniowe, a centrum Wrzeszcza uzyska dalsze budynki na sławnej już Alei Grunwaldzkiej, przypominającej warszawską MDM. Na Wzgórzu Nowotki w Gdyni rosną dwa duże osiedla mieszkaniowe, których architektur przypomina warszawski Mariensztat. Rośnie i coraz piękniejsze jest nasze Wybrzeże, aby ludziom morza — marynarzom, portowcom, rybakom, pracownikom nauki, młodzieży lepiej się żyło i mieszkało, by mogli wolne chwile poświęcać na naukę i rozrywki kulturalne.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselGabrylStanislaw">Charakterystyczną cechą wzrostu stopy życiowej i zamożności ludności jest coraz większe dążenie do poznawania sztuki, nauki, literatury, muzyki i innych dóbr kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselGabrylStanislaw">Pomimo jednak znacznych osiągnięć w tej dziedzinie na terenie Wybrzeża, gdzie mamy już setki zespołów artystycznych, trzeba jednak stwierdzić, że w samym Gdańsku brak jest jeszcze warunków dla szybszego rozwoju życia kulturalnego. Nie ma na przykład gdzie ćwiczyć i odbywać prób nowo zorganizowany przez delegaturę Związku Spółdzielni Przemysłowych i Rzemieślniczych 120-osobowy zespół pieśni i tańca — „Bałtyk”.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselGabrylStanislaw">Dotychczas również Ministerstwo Kultury i Sztuki nie posunęło naprzód sprawy budowy gmachu teatralnego w Gdańsku, a są kadry, które nawet w nieodpowiednich warunkach obecnego teatru — „Wybrzeża” we Wrzeszczu, skupiającego w jednym gmachu teatr, filharmonię i operę, mogą poszczycić się znacznymi osiągnięciami. Również do tej pory nie załatwiono jeszcze wlokącej się od lat sprawy zorganizowania kaszubskiego zespołu pieśni i tańca.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselGabrylStanislaw">O wzrastających potrzebach kulturalnych mieszkańców Wybrzeża niech świadczy chociażby następujący przykład. W dzielnicy robotniczej Gdańska na Oruni są jeszcze duże zaniedbania, których usunięcie wymaga znacznych nakładów. Mieszkańcy tej dzielnicy z własnej inicjatywy podjęli się nielada zamierzenia — urządzenia własnym wysiłkiem dzielnicowego domu społecznego. Nawet najśmielsi budowniczowie nie rokowali temu dziełu powodzenia. Pomógł upór i zacięta wola mieszkańców tej dzielnicy. W ciągu niespełna roku zbudowano dom społeczny. Roboty i prace wykonano w czynie społecznym. Dziś w domu społecznym na Oruni przeciętna frekwencja na imprezach kulturalnych, na odczytach i występach artystycznych wynosi ponad 800 osób. Utworzono tu też własny zespół artystyczny.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselGabrylStanislaw">Weźmy inny przykład. W zakładach mechanicznych im. Gen. Karola Świerczewskiego w Elblągu wre praca. Miasto turbin, — „miasto nowych ludzi” pracuje dla Planu 6-letniego. O potrzeby tych właśnie nowych ludzi troszczy się codziennie władza ludowa, która z uwagą odnosi się do potrzeb i bolączek ludności. W pałacyku zorganizowano przedszkole dla dzieci pracowników zakładów im. Gen. Świerczewskiego. Powstały żłobki i ambulatoria. Buduje się dla nich jeszcze jeden nowy żłobek, który w czwartym kwartale br. będzie oddany do użytku dla dzieci pracowników zakładów mechanicznych.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselGabrylStanislaw">Potrzeby Elbląga są jednak znacznie większe aniżeli dzisiejsze możliwości ich zaspokojenia. Potrzeba dużo mieszkań. Trzeba zbudować dom kultury, gdyż to wielkie miasto przyszłości, dziś 60-tysięczne, mające największy przyrost naturalny w Europie, bardzo się rozrasta.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselGabrylStanislaw">W Elblągu bawiła we wrześniu roku ubiegłego komisja międzyministerialna, która dokonała oceny potrzeb komunalnych, socjalnych i kulturalnych miasta Elbląga. Mija od tej pory 8 miesięcy i nie należało by zwlekać z realizacją wniosków komisji. Mieszkańcy Elbląga nie próżnują jednak. W roku jubileuszowym wszystkie komitety blokowe i rejonowe Miejskiej Rady Narodowej, obwodowe komitety Frontu Narodowego zabrały się po gospodarsku do uporządkowania terenu: plantują boiska, urządzają zieleńce, usuwają gruz, biją się o każdą ławkę czy stołek do świetlic dzielnicowych.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselGabrylStanislaw">Nie może tych rzeczy nie widzieć ani Ministerstwo Gospodarki Komunalnej, ani Ministerstwo Kultury i Sztuki i trzeba wyjść naprzeciw tej inicjatywie społecznej.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselGabrylStanislaw">Uchwały IX Plenum KC i II Zjazdu PZPR nie pozostały również bez wpływu na podciąganie na wyższy poziom pracy społecznej i budzenie aktywności warstw pośrednich na Wybrzeżu. Dobrze zrozumieli sens tych uchwał niektórzy rzemieślnicy Wybrzeża, członkowie Stronnictwa Demokratycznego, którzy przystąpili do wykrywania rezerw produkcyjnych i usługowych na terenie wsi woj. gdańskiego. Na przykład rzemieślnicy — radni PRN w Tczewie — Komorowski, Oczachowski i Falgowski wyszukali 36 kowali, stolarzy, bednarzy, kołodziejów, ślusarzy, zdunów — mieszkańców wsi, którzy nie wykonują swego zawodu, a mogliby go wykonywać.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselGabrylStanislaw">W zrozumieniu potrzeb gospodarki narodowej Stronnictwo Demokratyczne na Wybrzeżu włącza też coraz bardziej rzemiosło do akcji podniesienia towarowości gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselGabrylStanislaw">Rzemieślnicy miasta Gdańska utworzyli w swoich spółdzielniach pomocniczych i pracy ekipy i brygady lotne, które co niedzielę wyjeżdżają do PGR, spółdzielni produkcyjnych i gromad dla dokonania napraw sprzętu gospodarstwa domowego i rolnego. W ciągu jednej niedzieli w dniu 4 kwietnia br. mistrzowie ze Spółdzielni Pomocniczej „Metalurgia” w Gdańsku wykonali ponad 100 napraw, zreperowali instalacje wodociągowe i świetlne w chlewni i stajniach PGR Rusocin w pow. Pruszcz Gdański, jak również przeprowadzili szereg napraw w inwentarzu gospodarskim u indywidualnych chłopów. Za ich przykładem idą pozostałe spółdzielnie na terenie Wybrzeża. W czynie 1-Majowym rzemieślnicy z Gdańska dadzą ponadplanowe prace usługowe i remontowe dla potrzeb ludności Gdańska na sumę około 200 tys. zł. Skromny to wkład, ale przepojony serdeczną troską, aby bodaj w części dorównać ofiarności klasy robotniczej, aby zasłużyć na miano patriotów Ludowej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselGabrylStanislaw">W walce, o podniesienie stopy życiowej ludności pracującej niemałą rolę odgrywa przemysł lekki i spożywczy, który na terenie Wybrzeża nie wykorzystał jeszcze wszystkich możliwych rezerw. Nas, ludzi Wybrzeża, mieszkańcy z głębi kraju interpelują często o sprawę zaopatrzenia naszego kraju w ryby. Dyskutując nad budżetem państwa na rok 1954, należy podkreślić, iż rybołówstwo województwa gdańskiego dokonało zasadniczego przełomu na odcinkach swoich planów połowowych, czego dowodem jest stałe wykonywanie tych planów w granicach od 122 do 130%.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselGabrylStanislaw">Ryb łowi się bardzo wiele, ale mimo to nie wszędzie można dostać w handlu rybę i jej przetwory. Winę ponosi tutaj niewątpliwie Centralny Zarząd Przetwórstwa Rybnego w Warszawie, który od kilku lat nie potrafi zapewnić systematycznego pełnego odbioru odławianej ryby, czego przykładem jaskrawym jest fakt, iż w dniu 28 marca br. we Władysławowie stały załadowane 32 wagony z rybą na skutek braku adresów wysyłkowych, a miejscowe zakłady przetwórcze nie mogły przyjąć tej ryby z braku miejsca do przeróbki.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselGabrylStanislaw">Nienadążanie przemysłu przetwórstwa rybnego za przemysłem połowów ryb morskich wskazuje na konieczność rozwiązania tego palącego zagadnienia. Przetwórnie ryb na Wybrzeżu są nastawione głównie na wędzenie ryb. Z uwagi na brak opakowań blaszanych i szkła produkcja konserw i marynat jest niedostateczna. W wielu zakładach przetwórczych moc produkcyjna nie jest w pełni wykorzystana. Szczególnie nie wykorzystuje się przetwórni w Łebie, której dzienna zdolność produkcyjna wynosi 10 ton w wędzeniu, a w konserwach 15 ton. Również moc produkcyjna 10 przetwórni spółdzielczych wykorzystywana jest w minimalnym stopniu. Na przykład w spółdzielni — „Jedność Rybacka” przetwórnia o 12 nowych piecach, zdolna przetworzyć 6 ton dziennie, jest wykorzystana na magazyn sieci. Istnieje również ponad 20 różnych drobnych przetwórni i wędzarni, które po odpowiedniej adaptacji mogłyby przystąpić do produkcji przerobów.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselGabrylStanislaw">Dzieje się tak dlatego, ponieważ ani Wojewódzka Rada Narodowa, ani spółdzielczość rybacka nie biją się w sposób należyty o rozwój własnych rezerw terenowych. Brak jest jednolitego kierownictwa spółdzielczością rybacką, która w różnych działach podlega różnym ministerstwom, wskutek czego nie rozwija się, nie przyjmuje nowych członków, nie tworzy nowych spółdzielni, nie aktywizuje portu rybackiego w Łebie, do czego zobowiązała się solennie wobec ludności miasta Łeby na sesji MRN w marcu ub. roku.</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselGabrylStanislaw">Te poważne luki są powodowane brakiem skoordynowania kierownictwa gospodarką rybną, która jest kierowana przez kilka ministerstw. Ministerstwu Żeglugi podlegają przedsiębiorstwa połowów i wstępnej konserwacji ryb, Ministerstwa Przemysłu Mięsnego zajmuje się przetwórstwem ryb, Ministerstwo Handlu Wewnętrznego dystrybucją itd. Podobnie wygląda sytuacja w rybołówstwie śródlądowym.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#PoselGabrylStanislaw">Sprawa rozwoju gospodarki rybnej wymaga zatem głębokiego przestudiowania i ewentualnego ustawienia w jednym resorcie. Należy przypuszczać, że Ministerstwo Żeglugi, które uczyniło wiele w zakresie walki o socjalistyczny charakter kierownictwa w rybołówstwie morskim, uczyni obecnie dalszy krok w kierunku lepszego ustawienia sprawy przetwórstwa rybnego i dystrybucji dla potrzeb naszej ludności.</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#PoselGabrylStanislaw">Troska, która przyświeca władzy ludowej, o coraz lepsze spełnienie zadań, jakie postawił przed narodem II Zjazd Partii, wymaga od wszystkich ludzi pracy, instytucji oraz przedsiębiorstw pełnej mobilizacji i energii, aby zadania naszego planu gospodarczego w roku bieżącym, mające swe odbicie w budżecie, były z nadwyżką zrealizowane. Ludność Wybrzeża dołoży wszelkich starań, aby na swoim terenie zadania te wykonać.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. opolskiego Janowi Mrocheniowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselMrochenJan">Wysoki Sejmie! Zabierając głos w dyskusji nad budżetem Polski Ludowej jako poseł ziemi opolskiej pragnę wspomnieć, że tocząca się sesja sejmowa zbiega się z 9 rocznicą wyzwolenia Opolszczyzny przez bohaterską Armię Radziecką.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselMrochenJan">W ciągu całego okresu powojennego sytuacja międzynarodowa przykuwa uwagę całego społeczeństwa, a szczególnie ludności Opolszczyzny, która z wielkim zainteresowaniem śledzi wszystkie wydarzenia, zwłaszcza walkę o pokojowe uregulowanie problemu niemieckiego.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PoselMrochenJan">W ostatnim okresie byliśmy świadkami szeregu nowych wydarzeń, a mianowicie: berlińskiej konferencji ministrów spraw zagranicznych, która swoją tematyką objęła główne zagadnienia obecnej sytuacji międzynarodowej, dyskusji, jaka toczyła się w parlamentach i na łamach prasy po konferencji berlińskiej, wreszcie jesteśmy świadkami nowych posunięć dyplomacji Związku Radzieckiego w dziedzinie walki o utrwalenie pokoju — noty radzieckiej z dnia 31 marca br. zawierającej nowy apel do współpracy nad utrwaleniem pokoju powszechnego.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselMrochenJan">Ludność Opolszczyzny szczególnie śledziła przebieg konferencji berlińskiej i solidaryzowała się z walką, jaką prowadziła delegacja radziecka dla zabezpieczenia pokoju w Europie.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PoselMrochenJan">My, na Opolszczyźnie, widzieliśmy w osobie ministra Mołotowa tego, który rzeczywiście był przedstawicielem światowej opinii pokoju.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselMrochenJan">Po zakończeniu konferencji berlińskiej jednym z kluczowych zagadnień walki o zabezpieczenie pokoju stało się zagadnienie systemu bezpieczeństwa zbiorowego, który odpowiadałby interesom pokoju światowego, interesom wszystkich narodów.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselMrochenJan">Nowym wyrazem tych wysiłków zmierzających do zapewnienia bezpieczeństwa powszechnego jest ostatnia nota radziecka.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#PoselMrochenJan">Stała się ona tematem dyskusji, wzbudziła wiele nadziei prostych ludzi na całym świecie i wiele zakłopotania w państwach kapitalistycznych. Nota ta jest wyrazem realizmu polityki zagranicznej ZSRR. Jest ona próbą konstruktywnego działania w celu usunięcia trudności stojących na przeszkodzie współpracy międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselMrochenJan">Stwierdzenie, że Związek Radziecki nie przeciwstawia się bynajmniej udziałowi Stanów Zjednoczonych w systemie bezpieczeństwa europejskiego, obala wszelkie argumenty wysuwane przez przeciwników pokoju przeciw idei zbiorowego bezpieczeństwa.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#PoselMrochenJan">Naród polski, w tym ludność Opolszczyzny, powitał z zadowoleniem dalszy krok rządu radzieckiego na drodze wiodącej do utworzenia pokojowych, demokratycznych, zjednoczonych Niemiec, jakim jest zniesienie statutu okupacyjnego i przyznanie całkowitej suwerenności Niemieckiej Republice Demokratycznej.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselMrochenJan">Taka polityka rządu radzieckiego wobec narodu niemieckiego ułatwi rozwój sił demokratycznych w całych Niemczech i jednocześnie ułatwi zbliżenie między Niemcami wschodnimi i zachodnimi, co jest nieodzownym warunkiem pokojowego rozwiązania kwestii niemieckiej.</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselMrochenJan">Naród polski jest szczególnie głęboko zainteresowany w takim właśnie rozwiązaniu kwestii niemieckiej i problemu bezpieczeństwa w Europie, jakie proponuje Związek Radziecki.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#PoselMrochenJan">Radziecka polityka wobec narodu niemieckiego, wzmacniająca siły demokratyczne w Niemczech, podnosząca autorytet NRD, a jednocześnie zwalczająca wszelkie próby odrodzenia militaryzmu niemieckiego, jest najzupełniej zgodna z naszymi narodowymi interesami. Po konferencji berlińskiej wzrosły nadzieje narodów na dalsze odprężenie w sytuacji międzynarodowej i zapewnienie pokoju.</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#PoselMrochenJan">Obecnie oczy wszystkich zwróciły się ku zbliżającej się konferencji genewskiej, po której oczekuje się dalszych prób pokojowego rozwiązania spornych spraw oraz nowych posunięć w celu dalszego odprężenia sytuacji międzynarodowej, zmniejszenia niebezpieczeństwa konfliktów zbrojnych i zabezpieczenia ludzkości przed wojną, przed atakami zbrojnymi. Takie są nadzieje ludów, które z tym większą czujnością śledzić będą politykę agresywnych kół amerykańskich, zmierzających do storpedowania konferencji genewskiej i wzmożenia naprężenia międzynarodowego.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#PoselMrochenJan">Nowa inicjatywa ZSRR w sprawie zbiorowego bezpieczeństwa ma szczególnie doniosłe znaczenie dla Polski. Jesteśmy najżywotniej zainteresowani w zapewnieniu bezpieczeństwa zbiorowego w Europie i w świecie.</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#PoselMrochenJan">Zainteresowana jest w tym niezmiernie ludność Opolszczyzny, która do dziś pamięta skutki ostatniej wojny i straty w swych rodzinach — pomordowane dzieci i matki, żony i mężów, siostry i braci, a także starców.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#PoselMrochenJan">Ludność Opolszczyzny zdaje sobie sprawę, że inicjatywa Związku Radzieckiego to gwarancja nienaruszalności granic w Europie, a więc także i naszej granicy na Odrze i Nysie.</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#PoselMrochenJan">Dlatego też opinia polska w całej rozciągłości popiera nowe propozycje radzieckie wiedząc, że ich urzeczywistnienie umocniłoby naszą Ojczyznę, pozwoliłoby na jeszcze szerszy rozmach budownictwa pokojowego i umocniłoby pokój tak drogi naszemu narodowi.</u> + <u xml:id="u-25.18" who="#PoselMrochenJan">Wysoki Sejmie! Przedłożony przez Rząd projekt budżetu na rok 1954 jest dowodem, że naród polski zainteresowany jest w utrzymaniu i utrwaleniu pokoju i że wysiłki swe kieruje na zaspokojenie materialnych i kulturalnych potrzeb społeczeństwa i rozwój swojej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-25.19" who="#PoselMrochenJan">Jaskrawym przeciwieństwem naszego budżetu i budżetów państw obozu pokoju i socjalizmu są budżety krajów kapitalistycznych.</u> + <u xml:id="u-25.20" who="#PoselMrochenJan">Są to budżety ustalone nie dla rozwoju pokojowej gospodarki, nie dla zabezpieczenia potrzeb społeczeństwa, lecz dla zapewnienia kapitalistom maksymalnych zysków przez ujarzmienie ludzi. Są to budżety wojenne. Wzrost wydatków na zbrojenia w budżetach państw kapitalistycznych powoduje stałe obniżanie sum przeznaczonych na cele kulturalno-socjalne, na oświatę, ochronę zdrowia i inne potrzeby mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-25.21" who="#PoselMrochenJan">Wojenne budżety państw kapitalistycznych powodują ograniczenie produkcji służącej do zaspokojenia potrzeb ludności, prowadzą do wzrostu zadłużenia państwa wskutek zachwianej równowagi budżetowej.</u> + <u xml:id="u-25.22" who="#PoselMrochenJan">W ten sposób wojenne budżety państw imperialistycznych przyczyniają się nie do wzmocnienia, lecz do osłabienia ich gospodarki, pogłębiają w niej objawy kryzysowe, spychają te kraje na brzeg katastrofy gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-25.23" who="#PoselMrochenJan">W tym czasie nasz naród — jak i inne narody obozu pokoju i socjalizmu — uchwala budżet państwowy będący wyrazem dalszego wszechstronnego rozwoju i umacniania naszej gospodarki narodowej, budżet służący potrzebom narodu i dalszemu umocnieniu sił naszego państwa, które wiernie stoi na straży zdobyczy ludu pracującego i świętej sprawy pokoju.</u> + <u xml:id="u-25.24" who="#PoselMrochenJan">Uchwały II Zjazdu naszej Partii dobitnie potwierdzają, że nie ma dla Partii szczytniejszego zadania prócz interesów ludu. Partia nasza wyszła z ludu i służy jego sprawie, sprawie wyzwolenia człowieka pracy od wyzysku, od nędzy, od ciemnoty, od wojny.</u> + <u xml:id="u-25.25" who="#PoselMrochenJan">Najwyższym celem Partii jest wierna służba masom pracującym, narodowi, ojczyźnie. Mobilizacja wszystkich twórczych sił narodu do walki o wzrost dobrobytu człowieka pracy, o stworzenie jak najlepszych warunków bytu i kulturalnego życia, o wolność, oświatę i radość dla jego dzieci, o pokój dla jego domu — oto najgłębszy sens całej działalności Partii.</u> + <u xml:id="u-25.26" who="#PoselMrochenJan">Wytyczne II Zjazdu PZPR otwierają przed nami szeroką i bliską perspektywę rozwoju przemysłu lekkiego i średniego, wzrostu budownictwa mieszkaniowego, szybszego tempa rozwoju rolnictwa oraz ogólnego podniesienia się dobrobytu ludności miast i wsi. Jest to generalna linia najbliższych przeobrażeń i prac na drodze do zbudowania socjalizmu w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-25.27" who="#PoselMrochenJan">Zgodnie z tą linią również i na Opolszczyźnie powstaną nowe elementy przemysłu lekkiego i średniego. Z miesiąca na miesiąc, z roku na rok rośnie w naszym województwie cyfra odbudowanych mieszkań, placówek kulturalnych i szkół.</u> + <u xml:id="u-25.28" who="#PoselMrochenJan">Już dziś przystąpiono do realizacji założeń wielkiego ośrodka szkół wyższych. Jeszcze w tym roku wyrosną mury Wyższej Szkoły Pedagogicznej. Dla ludności Opolszczyzny stworzone zostały warunki dalszego rozwoju materialnego i kulturalnego. Po raz pierwszy w swych dziejach Opolszczyzna uzyskała całkowitą możność rozwoju oświaty i kultury narodowej.</u> + <u xml:id="u-25.29" who="#PoselMrochenJan">Stało się to możliwe dzięki zwycięstwu polskiego ludu pracującego osiągniętemu przy pomocy bohaterskiej Armii Radzieckiej. Armia Radziecka 9 lat temu przyniosła wolność i wyzwolenie ziemi opolskiej i na zawsze obaliła ustrój niesprawiedliwości społecznej, w którym prawo do nauki było tylko przywilejem klas posiadających.</u> + <u xml:id="u-25.30" who="#PoselMrochenJan">Tak np. w szkole podstawowej w Kałach — w jednej z gmin naszego województwa — w roku 1939 na 60 dzieci zatrudniony był tylko 1 nauczyciel realizujący program nauczania 4 klas szkoły podstawowej, a dzisiaj na taką samą liczbę uczniów szkoła ta ma 3 nauczycieli i realizuje program 7 klas szkoły podstawowej.</u> + <u xml:id="u-25.31" who="#PoselMrochenJan">Takich przykładów z naszego województwa możemy przytoczyć wiele.</u> + <u xml:id="u-25.32" who="#PoselMrochenJan">Dzisiaj na Opolszczyźnie mamy 116 szkół średnich ogólnokształcących i zawodowych, z których korzysta przeszło 82% absolwentów szkół podstawowych. Tak np. w roku szkolnym 1952/53 spośród 15 tysięcy absolwentów szkół podstawowych woj. opolskiego 14.112 kontynuowało naukę w szkolnictwie średnim ogólnokształcącym i zawodowym.</u> + <u xml:id="u-25.33" who="#PoselMrochenJan">Jeśli za czasów niemieckich studiowanie na wyższych uczelniach polskiej młodzieży robotniczo-chłopskiej Opolszczyzny było prawie niemożliwe, to dzisiaj przeszło 3 tys. absolwentów szkół średnich na Opolszczyźnie studiuje na wyższych uczelniach, w tym przeszło 50 na przodujących uczelniach świata: Związku Radzieckiego i krajów demokracji ludowej.</u> + <u xml:id="u-25.34" who="#PoselMrochenJan">Na tle wyżej przytoczonych porównawczych cyfr, ilustrujących rozwój szkolnictwa Opolszczyzny dawniej i dziś, widzimy jak w naszym dorobku kulturalno-oświatowym w ciągu 9 lat powojennych, a zwłaszcza w okresie istnienia woj. opolskiego, odbija się serdeczna troska kierownictwa Partii i Rządu o zaspokojenie rosnących potrzeb kulturalnych odzyskanego ludu opolskiego.</u> + <u xml:id="u-25.35" who="#PoselMrochenJan">Te ogromne osiągnięcia na Opolszczyźnie nie powinny nam jednak zasłonić niedociągnięć, jakie mamy w realizacji budżetu naszego województwa. Nie wykorzystaliśmy bowiem całości kredytów na tak niezmiernie ważnych odcinkach, jak zdrowie, oświata, gospodarka komunalna i mieszkaniowa. Wynika stąd dla nas wniosek zwrócenia w większym niż dotąd stopniu uwagi i kontroli oraz troski na właściwe i całkowite wykorzystanie kredytów w poszczególnych częściach i działach.</u> + <u xml:id="u-25.36" who="#PoselMrochenJan">Analiza wykonania budżetu naszego województwa wykazuje z roku na rok wzrost kredytów. I tak Opolszczyzna dysponowała kredytami budżetowymi:</u> + <u xml:id="u-25.37" who="#PoselMrochenJan">w roku 1952 w wysokości zł 300.713.542 1953 — 452.706.995, co w porównaniu z rokiem 1952 stanowi zwyżkę wydatków budżetowych o 1/3 budżetu państwowego na woj. opolskie w roku 1953.</u> + <u xml:id="u-25.38" who="#PoselMrochenJan">Zmienia się rolniczy i nieuprzemysłowiony charakter ziem piastowskich Opolszczyzny na przemysłowo-rolny.</u> + <u xml:id="u-25.39" who="#PoselMrochenJan">Powstało wiele nowych zakładów przemysłowych, a wśród nich chluba naszych ziem: Zakłady Przemysłu Azotowego w Kędzierzynie, olbrzymia budowla Planu 6-letniego, gdzie obecnie ruszyła pierwsza produkcja nawozów sztucznych. Zakłady zasilają już nasze rolnictwo w nawozy sztuczne, przez co wydatnie zwiększy się ilość płodów rolniczych.</u> + <u xml:id="u-25.40" who="#PoselMrochenJan">W ten sposób zatarty został koszmarny obraz junkiersko-faszystowskiej okupacji, kiedy robotnik i chłop opolski traktowani byli gorzej od bydła roboczego.</u> + <u xml:id="u-25.41" who="#PoselMrochenJan">Minęły te czasy i nigdy już nie wrócą. Wbrew adenauerowskiej propagandzie odwetowej mieszkańcy Opolszczyzny z ufnością patrzą w przyszłość. Raduje ich każde nowe osiągnięcie, każdy nowy sukces, których życie przynosi nam codziennie dziesiątki.</u> + <u xml:id="u-25.42" who="#PoselMrochenJan">Ludność Opolszczyzny z dumą patrzy na wyniki własnej pracy, wyrażając gorącą wdzięczność Partii i Rządowi za wydatną pomoc we wszystkich osiągnięciach swego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-25.43" who="#PoselMrochenJan">Wysoki Sejmie! Omawiając budżet państwowy na rok 1954 widzimy w nim ogromne nakłady naszego Państwa Ludowego zgodne z zasadami sojuszu robotniczo-chłopskiego, widzimy w tym budżecie właściwe ramy do rozwinięcia szerokiej działalności uświadamiającej i wychowawczej w celu mobilizacji pracujących chłopów i robotników rolnych, spółdzielców, pracowników państwowej służby agrotechnicznej, jak również pracowników POM i GOM wokół wykonania zadań postawionych przez II Zjazd naszej Partii — widzimy go jako budżet wielkiego rozkwitu gospodarczego i kulturalnego naszego kraju, jako budżet umocnienia siły i obronności naszego kraju, budżet ogromnego wkładu Polski Ludowej w wielkie dzieło umocnienia światowego pokoju.</u> + <u xml:id="u-25.44" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. lubelskiego Jerzy Popko.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#PoselPopkoJerzy">Wysoki Sejmie! Pragnę w swoim głosie dyskusyjnym jako poseł woj. lubelskiego, jako działacz rad narodowych, zwrócić uwagę na zagadnienia oświaty w świetle naszego budżetu terenowego.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#PoselPopkoJerzy">Mówiąc o rozwoju szkolnictwa na naszym terenie chcę na wstępie stwierdzić, że wraz z rozwojem gospodarczym całego kraju zmienia swoje oblicze woj. lubelskie. W naszym województwie, które przez rządy sanacyjne było ochrzczone mianem Polski B, powstał w ciągu ostatnich lat szereg nowych nowocześnie urządzonych fabryk przemysłu kluczowego, a mianowicie fabryka samochodów ciężarowych im. Bolesława Bieruta, fabryka wyrobów metalowych w Kraśniku pracująca najbardziej nowoczesnymi maszynami i automatami, fabryka sprzętu instalacyjnego w Poniatowej i nowoczesna fabryka wag w Lublinie; powstaje nowoczesna cementownia w Rejowcu, której budowa weszła w końcowe stadium i za kilka dni nastąpi rozruch pieców obrotowych, a w ciągu maja br. będą wyprodukowane pierwsze półfabrykaty cementu klinkiery; cementownia Rejowiec 2, której produkcja ma być równa produkcji największej dotychczas w kraju cementowni w Wierzbicy, wytwarzać będzie wysokiej jakości cement portlandzki.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#PoselPopkoJerzy">Budowa nowych i rozbudowa starych obiektów przemysłowych, opartych w przeważającej mierze na wykorzystaniu surowców miejscowych, przyczynia się w dużym stopniu do aktywizacji naszego terenu, a szczególnie powiatów słabszych, i daje zatrudnienie tysiącom rąk chłopskich.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#PoselPopkoJerzy">Dzięki uprzemysłowieniu naszego województwa stworzone zostały warunki oddziaływania klasy robotniczej na pracujące chłopstwo.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#PoselPopkoJerzy">Te zasadnicze przemiany, jakie powstały dzięki rozbudowie przemysłu, stworzyły możliwość silniejszego oddziaływania na rozwój rolnictwa, na podniesienie produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#PoselPopkoJerzy">Ogólna produkcja naszego województwa sięga jednak dopiero 10,5% ogólnokrajowej produkcji rolnej, a przecież mamy na Lubelszczyźnie wszelkie warunki, by produkcję rolną podnieść przynajmniej do poziomu woj. poznańskiego. Ogromną rolę w walce o wydajność z hektara, o wyższą produkcję rolną, winna spełniać również i szkoła wiejska.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#PoselPopkoJerzy">Przede wszystkim szkoła wiejska winna pokazać dzieciom i młodzieży wiejskiej wielkie perspektywy awansu właśnie w rolnictwie, pokazać nowe zawody, nieznane przedtem młodzieży wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#PoselPopkoJerzy">Dziś nasze rolnictwo potrzebuje nowej i liczebnie wciąż wzrastającej kadry traktorzystów, kombajnerów, agronomów, zootechników, nasienników, mechanizatorów itp.</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#PoselPopkoJerzy">Ale żeby to zamiłowanie wzbudzić, aby pokazać te nowe zawody, tę nowoczesną technikę, złożone maszyny rolnicze, szkoła wiejska winna nie tylko w czasie nauki teoretycznej, ale i na poletkach, na działkach szkolnych doświadczać nowoczesne metody uprawy, popularyzować siew krzyżowy, sadzenie ziemniaków systemem kwadratowo-gniazdowym i wiele innych zabiegów agrotechnicznych. Muszę tu wskazać, że szereg naszych przodujących szkół weszło już w orbitę tych zagadnień i ma poważne osiągnięcia. Pozwolę sobie wspomnieć chociażby szkoły podstawowe w Wilkołazie i Niedrzwicy pow. lubelskiego, gdzie dzięki właściwie zorganizowanej pracy szkoły, dzięki prowadzonym przez młodzież i nauczycieli ogródkom miczurinowskim podniósł się wyraźnie poziom kultury rolnej. Znalazło to wyraz między innymi w siewach wiosennych w obydwu gromadach, w wywiązywaniu się tych gromad z obowiązków wobec państwa.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#PoselPopkoJerzy">Ale ile zyskalibyśmy w województwie, gdyby sprawy te stały się powszechne w całym szkolnictwie, gdyby dzieci zaczęły się domagać od rodziców, że czas już porzucić siew ręczny z płachty, a zacząć siać siewnikiem i nie tylko rzędowo, a właśnie krzyżowo, ile zyskalibyśmy w produkcji ziemniaków upowszechniając sadzenie systemem kwadratowo-gniazdowym!</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#PoselPopkoJerzy">Ucząc naszą wiejską młodzież trzeba — jak to już robi szereg naszych szkół — przekonywać, że rolnictwo nowoczesne wymaga również teoretycznych wiadomości, że to jest nauka, którą trzeba wiązać jak najściślej z praktyką.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#PoselPopkoJerzy">Trzeba pokazać naszej młodzieży, że postęp w rolnictwie to stosowanie właśnie mechanicznej uprawy i przekonać, że traktor nie tylko zastępuje przy orce kilka koni, ale że orka traktorem lepiej przygotowuje ziemię, lepiej ją spulchnia, czego nigdy nie można dokonać przy orce najlepszymi nawet końmi.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#PoselPopkoJerzy">Szkoła i nauczyciel powinni stać się propagatorami postępu rolniczego na wsi, propagatorami nowych form gospodarowania i przebudowy wsi. Jeśli w naszym województwie, które jest wielkim obszarem produkcji rolnej, wykorzystamy tę wielką dźwignię, jaką jest szkoła i nauczyciel, to niewątpliwie łatwiej nam pójdzie walka o wzrost produkcji rolnej, o przebudowę wsi, tym szybciej damy dodatkową produkcję zboża i produktów zwierzęcych.</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#PoselPopkoJerzy">Jesteśmy województwem, które przed dziesięcioma laty było pierwszym skrawkiem wyzwolonej ziemi, a Lublin pierwszą stolicą Ludowego Państwa. Od tego czasu rozpoczął się wspaniały rozwój i rozmach socjalistycznego budownictwa we wszystkich dziedzinach naszego bogatego życia.</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#PoselPopkoJerzy">Szkolnictwo już od zarania naszej państwowości znajdowało i znajduje właściwą sobie pozycję we wszystkich naszych poczynaniach. W miarę więc narastania tych poczynań i potrzeb w dziedzinie oświaty zapewnione były i wzrastały stale wydatki na te cele, które np. w 1953 r. w naszym budżecie terenowym wynosiły ponad 205 milionów zł, a na rok bieżący przewidują już kwotę ponad 224 miliony zł.</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#PoselPopkoJerzy">Gdy zestawi się te sumy z sumami budżetu całego naszego województwa, to wydatki na oświatę podległe naszemu wydziałowi oświaty stanowią 34% wszystkich wydatków województwa. Gdybyśmy do tego dodali kwoty przeznaczone na szkolnictwo rolnicze, artystyczne czy inne będące w innych resortach, to sumy wzrosłyby do 40%, nie mówiąc już o szkolnictwie zawodowym i wyższym, które jest na budżecie centralnym.</u> + <u xml:id="u-27.16" who="#PoselPopkoJerzy">Jeśli porównamy wydatki na poszczególne odcinki prac i zadań wewnątrz samego szkolnictwa z rokiem ubiegłym, to mamy taką sytuację, że wzrost wydatków np. na szkolnictwo podstawowe ma wskaźnik 110%, na szkolenie kadr pedagogicznych — 116%, na opiekę nad dzieckiem — 115% i na przedszkola — 115% roku ubiegłego.</u> + <u xml:id="u-27.17" who="#PoselPopkoJerzy">Te stale wzrastające cyfry, ten stały wzrost kwot budżetowych, pozwala systematycznie i konsekwentnie realizować narastające zadania, przyczyniając się równocześnie do likwidacji zacofania, jakie w województwie lubelskim narastało w okresie przedwojennym.</u> + <u xml:id="u-27.18" who="#PoselPopkoJerzy">Dowodem cofania się pod względem kulturalnym ziemi lubelskiej w Polsce przedwrześniowej były takie fakty, jak 110-tysięczna rzesza analfabetów, co stanowiło 11% ogólnej ilości analfabetów w skali krajowej. Niewątpliwie, jeśli porównać to z ilością województw istniejących podówczas, to jasno z tego wynika, że w naszym województwie występowało szczególne zagęszczenie analfabetów, niekiedy dwukrotnie większe niż w innych dzielnicach kraju. Dodajmy jeszcze do tego, że mieliśmy ponad 1000 szkół o jednym nauczycielu, szkół realizujących tylko 4 klasy szkoły powszechnej, które powodowały powrotny analfabetyzm; nikłą była również sieć szkół średnich, a młodzież robotnicza i chłopska mogła korzystać tylko w 4% z tego rodzaju szkół.</u> + <u xml:id="u-27.19" who="#PoselPopkoJerzy">Oto będzie obraz szczególnego zacofania naszych ziem w okresie kapitalistycznych rządów sanacji.</u> + <u xml:id="u-27.20" who="#PoselPopkoJerzy">Zobaczmy teraz, jaką mamy obecnie sytuację, dzięki rewolucyjnym przemianom zachodzącym w całym kraju i w naszym województwie.</u> + <u xml:id="u-27.21" who="#PoselPopkoJerzy">Analfabetyzm w woj. lubelskim w zasadzie już nie istnieje.</u> + <u xml:id="u-27.22" who="#PoselPopkoJerzy">W zakresie szkół podstawowych będziemy mieli już 1020 szkół, czyli 56% ogółu szkół, realizujących pełny program 7-letniej szkoły, w których uczy się 84% ogółu dzieci; ze szkół 7-letnich corocznie wychodzi 22 tys. absolwentów, tzn. czterokrotnie więcej niż przed wojną. Natomiast szkół realizujących program 4 klas zostanie nam tylko 317 i cyfra ta będzie gwałtownie spadać.</u> + <u xml:id="u-27.23" who="#PoselPopkoJerzy">Gdy chodzi o szkolnictwo średnie, które przed wojną mieściło się tylko w mieście wojewódzkim i w niektórych miastach powiatowych i było w większości szkolnictwem elitarnym, gdyż dostęp do tych szkół był utrudniony dla młodzieży robotniczej i małorolnej ze względu na różnorodne wysokie opłaty — to przez zagęszczenie sieci w całym województwie, przez otwarcie 25 szkół średnich na wsiach i w osadach fabrycznych, przez wydatną pomoc państwa w postaci stypendiów dla zdolnej a niezamożnej młodzieży, przez organizowanie internatów i szereg innych poczynań szkoła średnia stała się bliską młodzieży robotniczej i chłopskiej, której dziś mamy w tych szkołach ponad 75%. Absolwenci tych szkół — w liczbie ponad 30 tys. zapełnili nasze wyższe uczelnie, bądź też pracują już w różnych dziedzinach naszego bujnie rozwijającego się życia.</u> + <u xml:id="u-27.24" who="#PoselPopkoJerzy">Nasza młodzież kończąca dziś szkoły ma ogromne perspektywy w naszych nowych, nowocześnie urządzonych fabrykach. Trzon pracowniczy w Fabryce Samochodów Ciężarowych, w tym nowym naszym przemyśle, to przede wszystkim młodzież, gdzie przeciętny wiek zatrudnionych dochodzi do 21 lat, a w fabryce wyrobów metalowych w Kraśniku na kilka tysięcy zatrudnionych około 90% stanowi młodzież, której przeciętny wiek nie przekracza 21 lat. Oto perspektywy dla naszej młodzieży, która w większości przecież przyszła ze wsi, ukończyła nasze szkoły i ma nieograniczone możliwości awansu.</u> + <u xml:id="u-27.25" who="#PoselPopkoJerzy">Szkolnictwo zawodowe, które przed wojną było również poważnie zaniedbane, wykazuję obecnie duży wzrost ilości szkół, tak zasadniczych, których ilość wynosi 30, jak i techników różnych typów w ilości 27, a wraz ze wzrostem i rozwojem tych szkół równolegle rozrost internatów.</u> + <u xml:id="u-27.26" who="#PoselPopkoJerzy">Dzięki stworzeniu odpowiednich warunków w szkołach zawodowych napływ młodzieży do tych szkół stale wzrasta, a istniejące kiedyś przesądy, że dziewczyna nie może być elektromonterem czy pracować w innym zawodzie technicznym, należą już do przeszłości.</u> + <u xml:id="u-27.27" who="#PoselPopkoJerzy">Produkcja warsztatowa szkół zawodowych włączona jest w narodowy plan gospodarczy, a wartość tej produkcji przekracza już kilka milionów złotych. Szkoły zawodowe, jak już wspomniałem, są kuźnią kadr naszego rozwijającego się przemysłu socjalistycznego, a szereg absolwentów stało się już przodownikami pracy. Od 1945 r. do 1953 r. oddano na potrzeby szkolnictwa zawodowego 16 nowych budynków, z których takie, jak Technikum Finansowe w Białej Podlaskiej czy Chemii Spożywczej lub Budownictwa Przemysłowego, są wspaniałymi gmachami.</u> + <u xml:id="u-27.28" who="#PoselPopkoJerzy">Nasza młodzież na Lubelszczyźnie zdobyła całkowite możliwości wszechstronnego kształcenia się i zdobywania kwalifikacji w różnych zawodach. Mamy na Lubelszczyźnie wszystkie typy szkół, poczynając od ogólnokształcących, przez różne specjalności szkół zawodowych, a na wyższych uczelniach kończąc.</u> + <u xml:id="u-27.29" who="#PoselPopkoJerzy">Trudno wymienić wszystkie osiągnięcia w dziedzinie oświaty, ale chcę jeszcze wspomnieć, o dużym dorobku w zakresie opieki nad dzieckiem, nad sierotami w rodzinach zastępczych, o rozszerzeniu sieci domów opiekuńczych.</u> + <u xml:id="u-27.30" who="#PoselPopkoJerzy">W dziedzinie wychowania przedszkolnego dopracowaliśmy się tego, że ilość przedszkoli z 23 w 1945 r. podnieśliśmy do 330 w 1954 r. z ilością blisko 11 tys. dzieci, a z tego na wsi będziemy mieli w roku bieżącym 175 przedszkoli, w tym w spółdzielniach produkcyjnych 94. Do niechlubnej przeszłości należą takie fakty, kiedy pracująca kobieta wiejska musiała zostawiać dziecko bez żadnej opieki w polu lub w najlepszym wypadku w zamkniętym na klucz mieszkaniu.</u> + <u xml:id="u-27.31" who="#PoselPopkoJerzy">Wzrost ilości szkół, nowe programy i podręczniki, stale wzrastające zaopatrywanie szkół w nowe pomoce naukowe, wzrost ilości wykwalifikowanych sił nauczycielskich — wszystko to powoduje wprowadzenie nowej treści nauczania do szkół, powoduje lepsze przyswajanie wiadomości przez młodzież. Dodać tu należy, że obecnie na jednego nauczyciela przypada 35 dzieci, gdy przed wojną przypadało od 60 do 70 dzieci, a były i takie wypadki na Lubelszczyźnie, że jeden nauczyciel uczył po 120 dzieci. Kadra nauczycielska wzrosła nie tylko liczebnie, ale wzrosła też pod względem zawodowym i politycznym. Coraz więcej mamy takich nauczycieli jak ob. Górna i ob. Koziołek, którzy osiągają dobre wyniki w nauce, a zarazem biorą czynny udział w życiu środowiska przyczyniając się do podniesienia poziomu kulturalnego i gospodarczego wsi.</u> + <u xml:id="u-27.32" who="#PoselPopkoJerzy">Nasze osiągnięcia w dziedzinie oświaty nie mogą jednak przesłonić nam jeszcze braków, które mamy w naszym województwie, szczególnie w zakresie sieci szkół licealnych.</u> + <u xml:id="u-27.33" who="#PoselPopkoJerzy">Trzeba tu powiedzieć, że w polityce oświatowej naszego województwa nie poszliśmy w kierunku nasilenia szkołami 7-klasowymi i licealnymi naszych terenów szczególnie zaniedbanych, jak np. powiat włodawski, chełmski, gdzie jest jeszcze najwięcej szkół realizujących program 4 klas. Do braków trzeba zaliczyć zbyt słabą pracę aparatu oświatowego i rad narodowych w zakresie pomocy dla młodzieży przy wyborze właściwego kierunku kształcenia zawodowego na poziomie średnim. Z tych powodów wytworzyła się taka sytuacja, że szkoły ogólnokształcące nie mogły pomieścić zgłaszających się, natomiast do szkół zawodowych wszedł niekiedy element bez właściwych zainteresowań i zamiłowań, dlatego że brakowało miejsc w szkołach ogólnokształcących.</u> + <u xml:id="u-27.34" who="#PoselPopkoJerzy">Ta sprawa wymaga rozwiązania. Chodzi o to, by w roku bieżącym i w latach następnych regulować napływ młodzieży zgodnie z zainteresowaniami i potrzebami naszego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-27.35" who="#PoselPopkoJerzy">Nasze prezydia rad narodowych nie nauczyły się jeszcze włączać właściwie szkoły i nauczyciela w orbitę zadań politycznych i gospodarczych stojących przed środowiskiem. Na przykład w gminie Krasnogród powiatu Biłgoraj Prezydium Gminnej Rady Narodowej uważało, że nauczycielstwo najlepiej spełni swoją rolę w skupie zboża, jeśli zastąpi aparat urzędniczy w wypełnianiu kwitów i kartotek zbożowych.</u> + <u xml:id="u-27.36" who="#PoselPopkoJerzy">Trzeba również stwierdzić, że i w zakresie zabezpieczenia warunków bytowych, a szczególnie mieszkań dla nauczycielstwa, nasze Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, w którym pełnię funkcję zastępcy przewodniczącego, niewiele jeszcze zrobiło.</u> + <u xml:id="u-27.37" who="#PoselPopkoJerzy">Nie potrafiliśmy wyjaśnić naszym gminnym radom narodowym, że sprawa zapewnienia właściwych warunków mieszkaniowych i innych spraw bytowych dla nauczycielstwa w dużej mierze wywiera wpływ na wychowanie i nauczanie w szkole.</u> + <u xml:id="u-27.38" who="#PoselPopkoJerzy">Nie byliśmy konsekwentni w egzekwowaniu wykonania uchwały Rządu o warunkach bytowych nauczycieli.</u> + <u xml:id="u-27.39" who="#PoselPopkoJerzy">Ten stan w roku bieżącym chcemy radykalnie zmienić na korzyść naszego nauczycielstwa, na korzyść naszego szkolnictwa. Będziemy te braki usuwali, będziemy naprawiali błędy, by iść dalej nieprzerwanym marszem po drodze rozwoju oświaty i kultury.</u> + <u xml:id="u-27.40" who="#PoselPopkoJerzy">Rozwój szkolnictwa, podnoszenie poziomu mas pracujących naszego województwa, a szczególnie na wsi, stwarzać będzie warunki szybkiego rozwoju rolnictwa, zwiększenia wydajności produkcji rolnej, co zakreśliliśmy w naszej uchwale Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej o środkach zapewniających rozwój rolnictwa w latach 1954 — 1955, opartej na tezach IX Plenum i uchwałach II Zjazdu Partii.</u> + <u xml:id="u-27.41" who="#PoselPopkoJerzy">Oto dlaczego nasze Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej szczególnie pieczołowitą opieką będzie otaczać pracę oświatową, widząc w niej jeden z najpoważniejszych czynników wzrostu świadomości i kultury, a co za tym idzie osiągania coraz to wyższych wyników produkcyjnych na naszym wielkim obszarze produkcji rolnej, przez przestawianie tego obszaru na nowoczesne formy uprawy, nowe formy gospodarowania na wsi.</u> + <u xml:id="u-27.42" who="#PoselPopkoJerzy">Budżet tegoroczny stwarza nam właśnie takie warunki. Zwiększony budżet na rok 1954 umożliwi również rozszerzenie sieci szkół, lepszą opiekę i zorganizowanie lepszego wyżywienia dla zwiększonej liczby dzieci w przedszkolach, w domach dziecka, na placówkach wychowawczych, na koloniach i półkoloniach letnich, a także pozwoli na większą rozbudowę przedszkoli na wsi, by zwiększyć ilość miejsc w przedszkolach w spółdzielniach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-27.43" who="#PoselPopkoJerzy">Dzięki zwiększonym kredytom będziemy w stanie oddać do użytku w 1954 r. dalszych 14 budynków szkolnych o 255 izbach lekcyjnych, w których znajdzie lepsze pomieszczenie około 10 tys. dzieci. Choć w okresie X-lecia drogą odbudowy, adaptacji i budowania nowych gmachów szkolnych dostarczyliśmy szkołom ogółem 467 budynków o 1570 izbach lekcyjnych i 353 izbach internatowych, to jednak potrzeby w dziedzinie budownictwa szkolnego są jeszcze bardzo duże i wymagają w dalszym ciągu zwiększonych nakładów, by je zaspokoić.</u> + <u xml:id="u-27.44" who="#PoselPopkoJerzy">W tym zakresie zespół poselski naszego województwa złożył Komisji Budżetowej szereg realnych wniosków.</u> + <u xml:id="u-27.45" who="#PoselPopkoJerzy">W końcu chciałbym podkreślić, że chlubą Lublina są jego wyższe uczelnie.</u> + <u xml:id="u-27.46" who="#PoselPopkoJerzy">Jednym z pierwszych aktów PKWN było powołanie do życia uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.</u> + <u xml:id="u-27.47" who="#PoselPopkoJerzy">Już w dniu 21 października 1944 r. na bezpośrednim zapleczu frontowym, pod troskliwą osobistą opieką towarzysza Bolesława Bieruta, rozpoczął życie nowy uniwersytet na wyzwolonym obszarze polskim.</u> + <u xml:id="u-27.48" who="#PoselPopkoJerzy">Początkowo powstały 4 wydziały: lekarski, weterynaryjny, rolny i przyrodniczy. W styczniu 1945 r. utworzono nowy wydział farmaceutyczny. W 1949 r. utworzono nowy wydział prawny, a następnie z dniem 1 stycznia powstała już nowa wyższa uczelnia, Akademia Medyczna, Budzi zainteresowanie zorganizowany przy uniwersytecie w 1952 r. wydział humanistyczny, który niegdyś był wyłącznie prowadzony przez Katolicki Uniwersytet Lubelski, jedyną do roku 1939 wyższą uczelnię Lubelszczyzny.</u> + <u xml:id="u-27.49" who="#PoselPopkoJerzy">W naszych uczelniach lubelskich poczynając od roku 1945 do roku zeszłego 1.555 absolwentów uzyskało dyplomy ukończenia studiów wyższych, a 165 otrzymało dyplomy doktorskie.</u> + <u xml:id="u-27.50" who="#PoselPopkoJerzy">Liczbę szkół wyższych powiększa Wyższa Szkoła Inżynieryjna, a w roku bieżącym powstanie nowa Wyższa Szkoła Rolnicza.</u> + <u xml:id="u-27.51" who="#PoselPopkoJerzy">Dzisiaj w naszych wyższych uczelniach studiuje już 5,500 młodzieży, z czego 82% stanowi młodzież robotnicza i chłopska.</u> + <u xml:id="u-27.52" who="#PoselPopkoJerzy">Jednym z bardzo ważnych aspektów działania naszych wyższych uczelni jest silne związanie z terenem całego województwa i szczególne oddziaływanie dotychczasowego Wydziału Rolnego na rozwój naszej produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-27.53" who="#PoselPopkoJerzy">Wysoki Sejmie! Cały nasz kraj przygotowuje się do radosnego obchodu X-lecia Polski Ludowej. Ze szczególną radością przygotowuje się do tych dni ziemia lubelska, ziemia ta, na której powstał PKWN, ziemia bohaterskiej walki klasy robotniczej i pracującego chłopstwa, ziemia zroszona obficie krwią bohaterów Gwardii i Armii Ludowej. Do uczczenia tej rocznicy przygotowuje się całe społeczeństwo, miasto i wieś, dorośli i młodzież. Tysiące zobowiązań robotniczych, chłopów i młodzieży są najlepszym tego dowodem.</u> + <u xml:id="u-27.54" who="#PoselPopkoJerzy">Zgodnie pracujemy wszyscy, aby zwiększoną produkcją naszych fabryk, zwiększonym urodzajem naszych pól, lepszymi wynikami w nauce uczcić X-lecie Polski Ludowej. Radośnie przygotowuje się do tego dnia ziemia lubelska. która z dawnej zacofanej gospodarczo i kulturalnie Polski B zmienia się w ziemię fabryk, urodzajnych pól, szkół i uczelni, gdzie rośnie i kształci się nowe pokolenie budowniczych socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-27.55" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#Marszalek">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min. 40 do godz. 20.)</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. poznańskiego Aleksandrowi Rozmiarkowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wysoki Sejmie! Budżet państwa na rok 1954 jest wyrazem dalszej wielkiej troski władzy ludowej o zaspokajanie stale rosnących potrzeb bytowych i zdrowotnych człowieka pracy.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#PoselRozmiarekAleksander">Zagadnieniu temu pragnę poświęcić parę słów w odniesieniu do woj. poznańskiego.</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#PoselRozmiarekAleksander">Z roku na rok na terenie naszym uwidocznia się stały wzrost kadr służby zdrowia i urządzeń sanitarnych. W roku 1951 w woj. poznańskim mieliśmy 877 lekarzy, a w roku 1953 było ich już 1140. Ilość łóżek w szpitalach w tym samym okresie podniosła się z liczby 8717 do 10.378, czyli wzrosła o 1661 łóżek. Mamy 164 ośrodki zdrowia. Stale wzrasta ilość izb porodowych i punktów położniczych na wsi. Natomiast jeżeli chodzi o sieć stacji pogotowia, należy stwierdzić, że pomimo stałego jej rozszerzania nie wszystkie jeszcze powiaty w woj. poznańskim mają stacje pogotowia.</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#PoselRozmiarekAleksander">W zakresie walki z chorobami społecznymi należy podkreślić bardzo poważne osiągnięcia władzy ludowej. W Polsce przedwrześniowej wieś pozbawiona była zupełnie tego typu lecznictwa. Obecnie w woj. poznańskim jest 1978 łóżek dla chorych na gruźlicę (w 1939 r. było tylko 600). Są trzy prewentoria przeciwgruźlicze (w 1939 r. nie było ani jednego), są 32 poradnie przeciwgruźlicze obsługujące w poważnym stopniu ludność wiejską (przed 1939 r. nie było ani jednej poradni).</u> + <u xml:id="u-29.4" who="#PoselRozmiarekAleksander">Założenie takiej sieci punktów walki z gruźlicą oraz szeroko rozbudowana akcja szczepień przeciwgruźliczych doprowadziły do znacznego spadku śmiertelności z powodu gruźlicy (w 1945 r. było 50 zgonów na 10 tysięcy mieszkańców, obecnie zaś 10,8).</u> + <u xml:id="u-29.5" who="#PoselRozmiarekAleksander">Szczególnie wyrazistą ilustracją troski Państwa Ludowego o stan zdrowotny społeczeństwa jest rozrost sieci stacji sanitarno-epidemiologicznych. W dziedzinie zwalczania epidemii notujemy między innymi zbudowanie dużym nakładem środków w ciągu 2 ostatnich lat 12 miejskich i powiatowych stacji sanitarno-epidemiologicznych, przy czym niektóre z nich obsługują po kilka powiatów.</u> + <u xml:id="u-29.6" who="#PoselRozmiarekAleksander">O stopniu intensyfikacji prac na tym odcinku niech świadczy fakt, że 4 takie stacje powstały w pierwszym kwartale bieżącego roku i będą całkowicie oddane do użytku w dniu 1 maja.</u> + <u xml:id="u-29.7" who="#PoselRozmiarekAleksander">Ta nowa socjalistyczna forma służby zdrowia, oparta na wzorach radzieckiej służby zdrowia, przyczynia się w ogromnej mierze do ogólnego podniesienia zdrowotności naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-29.8" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wymowny jest również fakt, iż w Poznańskiem oprócz szpitali nie było przed wojną żadnych innych placówek lecznictwa społecznego. Obecnie nasze województwo ma poradnie specjalistyczne, lekarsko-dentystyczne oraz przychodnie dla matki i dziecka. W ubiegłym zaś roku Poznań otrzymał nowoczesny, wyposażony w najlepsze środki i aparaty, Wojewódzki Ośrodek Onkologiczny dysponujący kilkudziesięciu łóżkami.</u> + <u xml:id="u-29.9" who="#PoselRozmiarekAleksander">Pomimo tych osiągnięć w dziedzinie opieki nad zdrowiem widzimy w naszym województwie poważne jeszcze braki. Jednym z zasadniczych niedociągnięć jest niewłaściwe rozmieszczenie w terenie urządzeń służby zdrowia oraz lekarzy specjalistów, co dotyczy zwłaszcza powiatów konińskiego i tureckiego. Przy rozmieszczaniu urządzeń służby zdrowia również za słabo są uwzględniane powiaty południowo-wschodnie. Konieczna jest stała i nieustępliwa walka o troskliwszą i sprawniejszą niż dotąd pomoc lekarską dla ludzi pracy oraz walka o stałe podnoszenie kwalifikacji sił pielęgniarskich.</u> + <u xml:id="u-29.10" who="#PoselRozmiarekAleksander">Innym dowodem troski władzy ludowej o człowieka pracy jest dążność do poprawienia warunków mieszkaniowych i coraz lepsze zaspokajanie dużych jeszcze potrzeb w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-29.11" who="#PoselRozmiarekAleksander">W województwie poznańskim w 1953 r. oddano do użytku 2.349 izb z nowego budownictwa i wyremontowano 43.260 izb.</u> + <u xml:id="u-29.12" who="#PoselRozmiarekAleksander">W roku 1954 ludzie pracy w naszym województwie otrzymają 4.958 nowych izb oraz 42 tysiące izb zostanie wyremontowanych. Ilość izb z nowego budownictwa wzrośnie poważnie w roku 1954 w stosunku do wykonania roku 1953.</u> + <u xml:id="u-29.13" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wpłynie to niewątpliwie na poprawę warunków bytowych mas pracujących naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-29.14" who="#PoselRozmiarekAleksander">Warto podkreślić, że w zakresie gospodarki komunalnej i mieszkaniowej społeczeństwo miast i osiedli włączało się czynnie do prac inwestycyjnych, remontowo-konserwacyjnych, naprawy dróg itp. Łączna wartość prac ochotniczego czynu społecznego, zrealizowanego w województwie, wyniosła około 2 milionów złotych. Największe efekty uzyskano przy remontach budynków mieszkalnych, szczególnie w powiatach kępińskim, jarocińskim i szamotulskim.</u> + <u xml:id="u-29.15" who="#PoselRozmiarekAleksander">W zakresie wykonania remontów mieszkaniowych obok osiągnięć notujemy jednak poważne niedociągnięcia, między innymi niedostarczanie wykonawcom na czas dokumentacji technicznej, opóźnione zaopatrzenie materiałowe, późne uruchomienie kredytów przez wydziały finansowe prezydiów rad narodowych, późne podejmowanie robót przez miejskie przedsiębiorstwa robót budowlanych itp.</u> + <u xml:id="u-29.16" who="#PoselRozmiarekAleksander">Prezydia rad narodowych winny zwrócić baczniejszą uwagę na tę dziedzinę. Konieczne też jest, by komisje gospodarki komunalnej i mieszkaniowej rad narodowych ze współudziałem komitetów blokowych przeprowadzały wnikliwszą i częstszą kontrolę typowania domów do remontów jak również i samego wykonania.</u> + <u xml:id="u-29.17" who="#PoselRozmiarekAleksander">Chciałbym omówić jeszcze pokrótce sprawę drobnej wytwórczości. Przemysł drobny i rzemiosło w woj. poznańskim zatrudnia 2,3% ogółu ludności. Jeśli dla scharakteryzowania rozwoju drobnej wytwórczości w woj. poznańskim przyjmiemy wartość produkcji i usług w roku 1949 za 100, to wskaźnik ten w roku 1954 wyniesie 821, co oznacza wzrost przeszło ośmiokrotny.</u> + <u xml:id="u-29.18" who="#PoselRozmiarekAleksander">Tempo wzrostu wartości produkcji i usług drobnej wytwórczości w naszym województwie jest prawie dwukrotnie wyższe od tempa wzrostu wartości produkcji i usług drobnej wytwórczości w całym kraju. Świadczy to o dynamice drobnej wytwórczości woj. poznańskiego, o jej rosnącym udziale w realizacji zadań Planu 6-letniego w zakresie zaspokajania codziennych potrzeb ludności miast i wsi naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-29.19" who="#PoselRozmiarekAleksander">Ilość punktów usługowych w roku 1953 wzrosła o 598, w tym o 280 na wsi. W roku 1954 przewiduje się wzrost punktów usługowych na wsi o 524, w mieście ilość ta wzrośnie o 254. Wartość usług wzrośnie w roku 1954 o około 80%.</u> + <u xml:id="u-29.20" who="#PoselRozmiarekAleksander">Jeśli chodzi o jakość produkcji drobnej wytwórczości i o wprowadzanie na rynek nowych artykułów, stwierdzić należy, że w woj. poznańskim nastąpiła wybitna poprawa. Po IX Plenum KC PZPR komisja drobnej wytwórczości Wojewódzkiej Rady Narodowej zorganizowała szereg spotkań przedstawicieli przemysłu drobnego i rzemiosła z ludnością, na których omawiano jej codzienne, bytowe potrzeby. Spotkania te zbliżyły wytwórców i usługowców do odbiorców, co w znacznym stopniu przyczyniło się do przystosowania działalności produkcyjnej i usługowej drobnej wytwórczości do potrzeb miejscowej ludności. Tego rodzaju spotkania są niewątpliwie jednym ze środków^ ^umożliwiających lepsze asortymentowo i jakościowo wykonanie artykułów powszechnego użytku ku większemu zadowoleniu świata pracy oraz lepsze i sprawniejsze świadczenie usług.</u> + <u xml:id="u-29.21" who="#PoselRozmiarekAleksander">12.300 indywidualnych warsztatów rzemieślniczych czynnych w naszym województwie (w tym ponad 4.200 na wsi), zatrudniających około 18.000 ludzi, odgrywa poważną rolę w coraz lepszym i pełniejszym zaspokajaniu potrzeb ludności.</u> + <u xml:id="u-29.22" who="#PoselRozmiarekAleksander">Na drodze do całkowitego wykorzystania potencjału wytwórczego i usługowego rzemiosła stoją jeszcze liczne przeszkody nie tylko w naszym województwie, ale w całym kraju. Mówiąc o tych przeszkodach pragnę wymienić niektóre z nich.</u> + <u xml:id="u-29.23" who="#PoselRozmiarekAleksander">Po pierwsze: zaopatrzenie rzemiosła indywidualnego w surowce i materiały pomocnicze, aczkolwiek uległo ostatnio poprawie, jednak w dalszym ciągu jest niedostateczne. Przydziały surowców obciążone są nadmiarem formalności, przy czym asortyment jest często nieodpowiedni. Tak np. kowale otrzymują częstokroć zamiast żelaza kowalskiego żelazo w blokach, nieprzydatne małych kuźniach. Rzemieślnicy obowiązani są prowadzić ścisłą ewidencję surowców zużytych na poszczególne usługi, co dla drobnych rzemieślników jest kłopotliwe i uciążliwe. Po odbiór przydzielonych niewielkich ilości surowca rzemieślnicy, szczególnie wiejscy, muszą odbywać nieraz długie podróże do miasta powiatowego lub nawet wojewódzkiego, co powoduje znaczną stratę czasu i zwiększa koszty własne.</u> + <u xml:id="u-29.24" who="#PoselRozmiarekAleksander">Po drugie: sprawy podatkowe, które przez długi okres czasu przysparzały rzemiosłu wiele kłopotów, znalazły ostatnio właściwe rozwiązanie w postaci ryczałtu, którym objęto niemal całe drobne rzemiosło. Powstały jednak pewne trudności, zwłaszcza w większych miastach, w których rzemiosło korzysta z tzw. ryczałtu indywidualnego, umownego. Wysokość tego ryczałtu nie zawsze odpowiada zdolności produkcyjnej czy usługowej warsztatu, obrotom warsztatu i zdolnościom płatniczym rzemieślnika, wywołując jego rozgoryczenie.</u> + <u xml:id="u-29.25" who="#PoselRozmiarekAleksander">Po trzecie: sprawa szkolenia uczniów w rzemiośle nie znalazła dotąd właściwego rozwiązania. Rzemieślnicy narzekają na znaczne obciążenia finansowe związane ze szkoleniem ucznia, sięgające np. u krawca III kategorii za cały okres nauki około 17 tys. złotych. Nie została również uregulowana dotąd sprawa szkolenia teoretycznego, bez którego uczeń nie może przystąpić do składania egzaminu czeladniczego.</u> + <u xml:id="u-29.26" who="#PoselRozmiarekAleksander">Odpowiednie resorty winny sprawy te jak najszybciej uregulować.</u> + <u xml:id="u-29.27" who="#PoselRozmiarekAleksander">IX Plenum i II Zjazd PZPR stworzyły sprzyjające warunki działalności gospodarczej rzemiosła. Rzemiosło widzi, że jego praca jest należycie oceniana i otaczana opieką. Coraz więcej rzemieślników bierze czynny udział w życiu społecznym i politycznym naszego kraju. Rzemieślnik bierze coraz żywszy udział w pracach rad narodowych i ich komisji, gdzie wspólnie z robotnikiem i chłopem decyduje o żywotnych sprawach swego terenu.</u> + <u xml:id="u-29.28" who="#PoselRozmiarekAleksander">Do coraz pełniejszej aktywizacji rzemiosła w życiu gospodarczym i politycznym w ramach Frontu Narodowego pomaga Stronnictwo Demokratyczne, oddziałujące nie tylko na rzemieślników zrzeszonych w jego szeregach, ale również na bezpartyjnych.</u> + <u xml:id="u-29.29" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wysoki Sejmie! Wielkie osiągnięcia narodu polskiego w budownictwie podstaw socjalizmu w naszym kraju są czynnikiem mobilizującym społeczeństwo woj. poznańskiego do dalszych wzmożonych wysiłków w walce o realizację zadań ostatnich 2 lat Planu 6-letniego, wytyczonych uchwałami II Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-29.30" who="#PoselRozmiarekAleksander">Uchwały te, przepojone wielką troską o przyśpieszenie wzrostu stopy życiowej wszystkich ludzi pracy, stwarzają warunki dla poszerzenia Frontu Narodowego przez dalszą aktywizację warstw pośrednich w pracy nad rozwojem i umacnianiem sił naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-29.31" who="#PoselRozmiarekAleksander">Projekt budżetu państwa na rok 1954 stwarza realne możliwości wykonania tych zadań i jest dowodem dalszej, coraz to większej troski władzy ludowej o ciągłą poprawę warunków bytowych i socjalnych ludności naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-29.32" who="#PoselRozmiarekAleksander">Od nas samych zależy, aby należycie wykorzystać postawione do naszej dyspozycji środki finansowe. Osiągniemy to dzięki mobilizacji całego społeczeństwa woj. poznańskiego, coraz bardziej umacniającego we Froncie Narodowym swoją moralno-polityczną jedność.</u> + <u xml:id="u-29.33" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. wrocławskiego Jan Sendek.</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#PoselSendekJan">Wysoki Sejmie! Jako przedstawiciel Dolnego Śląska, prastarej ziemi polskiej, pragnę wyrazić zadowolenie ludu pracującego naszego województwa ze słusznej polityki naszego Rządu Ludowego, która jest podstawą uzyskanych osiągnięć w zagospodarowaniu tych ziem.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#PoselSendekJan">Dzięki historycznemu zwycięstwu niezwyciężonej Armii Radzieckiej, która przepędziła na zawsze z naszych prastarych polskich ziem junkrów pruskich i kapitalistów, dzięki temu, że w naszym kraju władzę w swe ręce ujął lud pracujący, dzięki mądrej polityce Partii i Rządu, dzięki bohaterstwu i patriotyzmowi naszych robotników i pracujących chłopów zdołaliśmy w krótkim czasie przywrócić do życia odzyskane ziemie nad Odrą i Nysą.</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#PoselSendekJan">Odbudowaliśmy leżące w gruzach wielkie zakłady i fabryki metalowe, jak Pa-Fa-Wag i fabryka urządzeń mechanicznych, jak — „Archimedes” i Wodomierze. Ruszyły wałbrzyskie kopalnie węgla koksującego. Uruchomiono kolejnictwo i sieć elektryczną. Równocześnie znikają odłogi na polach dolnośląskich, odbudowuje się mieszkania dla ludzi pracy. Powstają wielkie porywające plany budowy i uruchomienia gigantycznych zakładów przemysłowych, jakich dotychczas w Polsce nie znano.</u> + <u xml:id="u-31.3" who="#PoselSendekJan">Dymią już kominy Wizowa, zakładów kwasu siarkowego — duma twórczej pracy polskiego robotnika i myśli technicznej polskiego naukowca i inżyniera.</u> + <u xml:id="u-31.4" who="#PoselSendekJan">W Jeleniej Górze wyrósł i uruchomiony został potężny kombinat włókien sztucznych — „Celwiskoza”. Rozpoczęły produkcję chemiczne zakłady „Rokita”. Uruchomiono Hutę — „Siechnica”, Kopalnię — „Lena”, Kopalnię „Konrad” i wiele innych.</u> + <u xml:id="u-31.5" who="#PoselSendekJan">Poważne sukcesy mamy w dziedzinie rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-31.6" who="#PoselSendekJan">Budżet Państwa Ludowego na rok 1954 jest wyrazem troski Partii i Rządu o zwiększenie sił gospodarczych kraju i wzrost dobrobytu mas pracujących. Znajduje to swoje wyraźne odbicie również w budżecie terenowym naszego województwa — województwa wrocławskiego.</u> + <u xml:id="u-31.7" who="#PoselSendekJan">Chłopstwo pracujące Dolnego Śląska — mało i średniorolni chłopi gospodarujący indywidualnie oraz zrzeszeni w 1.560 spółdzielniach produkcyjnych rozumieją, że szybkie podniesienie stopy życiowej mas pracujących zależy od wzrostu plonów oraz rozwoju hodowli w ich gospodarstwach. Coraz większa pomoc państwa dla naszej wsi poprzez zaopatrywanie jej w coraz większą ilość maszyn, nawozów sztucznych i towarów pierwszej potrzeby, coraz sprawniej pracujące POM i GOM przyczyniają się do zwiększenia zasiewów. W 1953 r. zasiano o 17 tys. ha więcej pszenicy ozimej. Na zaplanowane 233 tys. ha obsiewu ozimin wykonaliśmy 243 tys. ha, czyli o 10 tys. ha więcej.</u> + <u xml:id="u-31.8" who="#PoselSendekJan">Mówiąc o wzroście produkcji roślinnej trzeba podkreślić, że plony uzyskane w ubiegłym roku przez spółdzielnie produkcyjne były przeciętnie wyższe w zbiorach o 2 q z ha od plonów uzyskanych przeciętnie przez gospodarstwa indywidualne.</u> + <u xml:id="u-31.9" who="#PoselSendekJan">Poważny rozwój spółdzielczości produkcyjnej stawia przed nami poważne i trudne zadania w zakresie kierowania całokształtem rolnictwa naszego województwa. Stawia to przed radami narodowymi nowe wymagania — z jednej strony konieczność dalszej troski o podnoszenie produkcyjności gospodarstw indywidualnych, które gospodarzą jeszcze na 50% ogólnego areału ziemi województwa, i uruchamiania rezerw tkwiących w tych gospodarstwach, z drugiej strony stale i silnie rozwijająca się spółdzielczość produkcyjna wymaga nie tylko coraz liczniejszej kadry specjalistów, ale i wyżej stojącej pod względem fachowym. Potrzeba ludzi z sercem, którzy by chłopom umieli radzić i pomagać.</u> + <u xml:id="u-31.10" who="#PoselSendekJan">Ażeby szybko podnieść rolnictwo na naszym terenie, musimy większą uwagę i większy wysiłek kłaść w budowę i umacnianie nowych spółdzielni produkcyjnych. Jakie zadania główne stoją na tym odcinku?</u> + <u xml:id="u-31.11" who="#PoselSendekJan">W zakresie produkcji roślinnej wielkie znaczenie dla podniesienia plonów ma zakładanie pól nasiennych, tak upraw kłosowych jak i upraw motylkowych, we wszystkich spółdzielniach. Zadania te w tym roku zostały wykonane w 104%. Odcinek ten ma nader doniosłe znaczenie nie tylko z punktu widzenia podniesienia plonów, ale również z punktu widzenia budżetu państwa, gdyż produkcja nasienna w spółdzielniach produkcyjnych pozwoli na zmniejszenie wydatków państwa na drogie nasiona importowane, z równoczesnym wykorzystaniem tych kwot w budżecie na inne inwestycje produkcyjne w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-31.12" who="#PoselSendekJan">Dobrze rozwinięte nasiennictwo w spółdzielniach spowoduje również obniżenie kosztów własnych w rolnictwie, gdyż uniknie się dużych nakładów na koszta transportowe związane z przerzutami zbóż.</u> + <u xml:id="u-31.13" who="#PoselSendekJan">II Zjazd Partii postawił przed rolnictwem poważne zadanie wprowadzenia nowoczesnych zabiegów agrotechnicznych, jak siew krzyżowy, kwadratowo-gniazdowy system sadzenia ziemniaków, siew superfosfatu granulowanego łącznie z ziarnem itp. Na powyższe cele zostały w znacznym stopniu zwiększone kredyty ze strony państwa. Kredyty te muszą być należycie wykorzystane.</u> + <u xml:id="u-31.14" who="#PoselSendekJan">A jak się przedstawia sytuacja w tej dziedzinie na terenie woj. wrocławskiego? Pomimo że zasiewy zbóż wykonane są w sektorze gospodarki chłopskiej w 83%, plan siewów krzyżowych wykonano zaledwie w 50%, głównie w spółdzielniach produkcyjnych. Natomiast w gospodarstwach indywidualnych siew krzyżowy wykonano zaledwie w 8,2%. Jeśli chodzi o kwadratowo-gniazdowy system sadzenia ziemniaków, spółdzielnie produkcyjne zaplanowały do obsadzenia 1.195 ha, co stanowi 6% w stosunku do powierzchni przeznaczonej pod ziemniaki.</u> + <u xml:id="u-31.15" who="#PoselSendekJan">Na premiowanie za dobre wyniki w zakresie produkcji roślinnej przyznano dla woj. wrocławskiego z budżetu terenowego łączną sumę 670.800 zł, w tym dla spółdzielni produkcyjnych 499.800 zł, dla chłopów indywidualnych 171.000 zł.</u> + <u xml:id="u-31.16" who="#PoselSendekJan">Ponadto w zakresie nasiennictwa i zwalczania chorób roślinnych z budżetu terenowego przewiduje się 619.763 zł. Powyższe dotacje stwarzają szerokie możliwości nie tylko wykonania, lecz i przekroczenia zadań narodowego planu gospodarczego na odcinku produkcji roślinnej.</u> + <u xml:id="u-31.17" who="#PoselSendekJan">Masa towarowa czterech zbóż konsumpcyjnych wzrośnie w stosunku do roku 1953 o 9,5%, co równa się prawie liczbie 60 tys. ton, w tym w pszenicy ponad 21 tys. ton, w życie 21 tys. ton, w owsie 13 tys. ton — co wpłynie korzystnie na zwiększenie bazy paszowej.</u> + <u xml:id="u-31.18" who="#PoselSendekJan">Poważną pozycję produkcji roślinnej stanowią buraki cukrowe, których produkcja wzrośnie o 10,7%, co równa się 85.500 ton. Produkcja upraw oleistych, zgodnie z postanowieniami IX Plenum KC oraz II Zjazdu Partii, wzrośnie o 51%, czyli prawie o 5 tys. ton ziarna. Dzięki zwiększonej wydajności z hektara produkcja ziemniaka zwiększy się o 11% w stosunku do roku 1953 i da 146 tys. ton nadwyżki. Produkcja lnu, stanowiącego cenny surowiec naszego przemysłu, wzrośnie przeciętnie o 50%, w czym produkcja ziarna o 66%, słomy natomiast o 35,2%.</u> + <u xml:id="u-31.19" who="#PoselSendekJan">Przewidywanie tych osiągnięć jest realne, dzięki pomocy ze strony Partii i Rządu Ludowego, które zabezpieczyły w pełni środki produkcji dla rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-31.20" who="#PoselSendekJan">Ważny odcinek produkcji roślinnej stanowi warzywnictwo. Dotychczas jednak nie został uregulowany odcinek zbytu warzyw. W tym zakresie niewłaściwą politykę prowadzi Ministerstwo Handlu Wewnętrznego. Dla przykładu: województwo wrocławskie w roku ubiegłym pokryło zaledwie w 45% potrzeby własnego rynku. Warzywa sprowadzane były z województw odległych, jak Warszawa, Poznań itp. A w tym samym czasie setki ton ogórków i pomidorów nie zostało odebranych od producentów, przeważnie spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-31.21" who="#PoselSendekJan">Wynikają stąd zadania rozbudowy przemysłu przetwórczego warzyw, uregulowania cen za warzywa, ażeby nie dopuścić do marnotrawstwa, jakie spotykaliśmy w latach ubiegłych.</u> + <u xml:id="u-31.22" who="#PoselSendekJan">Na odcinku rozwoju hodowli w spółdzielniach stwierdzić trzeba wzrost pogłowia na 100 ha użytków rolnych w stosunku do roku 1952: w bydle z 29 sztuk na 33 sztuki, w trzodzie chlewnej z 35 sztuk na 40 sztuk i w owcach z 11 sztuk na 14 sztuk. Użytkowość zwierząt nie idzie jednak w parze ze wzrostem pogłowia, a przyczyną tego jest ciągle niedostateczna baza paszowa, brak zmechanizowania prac podwórzowych i hodowlanych. Jako przykład posłużyć może fakt, że w spółdzielniach produkcyjnych posiadamy około 37 tys. owiec, a tylko dwa elektryczne aparaty do strzyżenia, przy prawie 100% zelektryfikowaniu woj. wrocławskiego.</u> + <u xml:id="u-31.23" who="#PoselSendekJan">Stąd wnioski poważne dla Ministerstwa Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-31.24" who="#PoselSendekJan">Budżet terenowy naszego województwa przewiduje przeszło 3 mln zł na popieranie hodowli i gwarantuje nam uruchomienie silnych bodźców dla podniesienia użytkowości zwierząt przez zapewnienie ustawienia właściwej siatki stacji i punktów kopulacyjnych oraz pomoc w utrzymaniu rozpłodników, przez premiowanie hodowców i brygadzistów, przez pokazy hodowlane i inne formy wyróżniania hodowców.</u> + <u xml:id="u-31.25" who="#PoselSendekJan">Warunkiem jednak właściwego wykorzystania tak wielkiej pomocy państwa dla rolników jest dobra organizacja i fachowa pomoc służby rolnej pod bacznym kierownictwem rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-31.26" who="#PoselSendekJan">Zagadnienie kadr fachowych, które by nam gwarantowały wydajną pomoc w wykonaniu zadań na odcinku rolnictwa ma dla naszego województwa pierwszorzędne znaczenie. Uchwała Rady Ministrów z dnia 3 marca br. o utworzeniu wojewódzkich i powiatowych zarządów rolnictwa usprawni działalność służby rolnej. Zapotrzebowanie naszego województwa na fachowców rolników jest bardzo wielkie, czego dowodem są cyfry. Plan zatrudnienia w powiatowych zarządach rolnictwa wynosi 1.629 osób bez POM-ów, a obecna obsada wynosi w powiecie 822 osoby, to znaczy zaledwie 50%.</u> + <u xml:id="u-31.27" who="#PoselSendekJan">Zdawać by się mogło, że po IX Plenum i II Zjeździe Partii rady narodowe wszystkich szczebli i Ministerstwo Rolnictwa bić się będą o zaopatrzenie w kadry, że więcej pomogą wydziałom rolnictwa, by mogły sprostać zwiększającym się zadaniom. Tak jednak nie jest, o czym świadczą wspomniane przeze mnie cyfry. Prezydia rad narodowych dość dużo wymagają od służby rolnej, ale nie należycie troszczą się o poprawienie i usprawnienie organizacji jej pracy, o umożliwienie operatywnej terenowej pracy, a nieprowadzenie szeroko rozpętanej sprawozdawczości. Przykładem niewłaściwej opieki i pomocy ze strony Ministerstwa Rolnictwa może być również fakt, że od dwóch lat nikt z kierownictwa Ministerstwa nie był na żadnym posiedzeniu prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, czy też sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej dotyczącej zagadnień rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-31.28" who="#PoselSendekJan">Z zagadnieniem uzupełnienia kadr łączy się sprawa ich szkolenia. Dotychczasowa sieć techników rolniczych wszelkich specjalności jest niewystarczająca, a odpowiedzialność za ten zaniedbany odcinek ciąży na Ministerstwie. Zagadnienie to znalazło już częściowe odbicie w budżecie na rok 1954, gdyż 9 szkół zasadniczych zawodowych zostaje przekształconych na kierunek mechanizacji rolnictwa, lecz to nie jest jeszcze wystarczające.</u> + <u xml:id="u-31.29" who="#PoselSendekJan">W województwie naszym, gdzie ponad 50% użytków rolnych jest w posiadaniu spółdzielni produkcyjnych, osiągnięcia spółdzielni świadczą dobitnie o wyższości gospodarki socjalistycznej nad indywidualną. Istnieją warunki ku temu, aby ruch spółdzielczości produkcyjnej, mający u nas tak wspaniałe wyniki, rozszerzył się i wzrastał na sile. Wielką pomoc w umacnianiu i rozwoju spółdzielczości produkcyjnej stanowić będzie zapowiedziana w uchwale II Zjazdu naszej Partii i znajdująca odbicie w projekcie budżetu szybka mechanizacja rolnictwa, rozbudowanie POM-ów, wzrost ich parku maszynowego i traktorowego.</u> + <u xml:id="u-31.30" who="#PoselSendekJan">Odcinek POM jest odcinkiem decydującym o dalszym rozwoju spółdzielni produkcyjnych, o ich wydajności z hektara, o rozwoju hodowli. Ale musimy przy tym pamiętać, że aby nasze POM-y mogły wypełniać zadania na nie nałożone, należy udzielać im więcej uwagi i pomocy.</u> + <u xml:id="u-31.31" who="#PoselSendekJan">Nie jest tajemnicą, że cały szereg naszych POM-ów do dnia dzisiejszego nie rozwiązało tak ważnego zagadnienia, jakim jest kwestia budynków, które zagwarantowałyby odpowiednie przechowywanie, konserwację i remont maszyn rolniczych.</u> + <u xml:id="u-31.32" who="#PoselSendekJan">Nie można obojętnie patrzeć na to, że nasi traktorzyści w okresie zimy remontują traktory leżąc na śniegu, a nasze maszyny POM-owskie w okresie deszczów skazane są na systematyczne niszczenie.</u> + <u xml:id="u-31.33" who="#PoselSendekJan">Nie rozwiązuje sprawy przyznanie kredytów na zakupienie materiałów budowlanych, jeśli nie potrafimy w porę przygotować dokumentacji technicznej dla remontowanego budynku. A są takie wypadki, że często niewielki remont, który wymaga niewielkich wkładów finansowych, staje się problemem z powodu niewykonania w porę dokumentacji technicznej.</u> + <u xml:id="u-31.34" who="#PoselSendekJan">Nasze biura projektowe w związku z rozwojem budownictwa są formalnie zawalone pracami projektowymi, nie w porę wykonują dokumentację i często spychają zlecenia na drobne remonty na plan dalszy, hamując oddanie w porę obiektu dla POM-ów.</u> + <u xml:id="u-31.35" who="#PoselSendekJan">Należało by nagiąć się do życia i umożliwić POM-om wykonanie dokumentacji w sposób uproszczony, co z jednej strony odciążyłoby nasze biura projektów od drobiazgów, a z drugiej strony zaoszczędziłoby naszym POM-om kłopotów i kilku miesięcy oczekiwań na dokumentację.</u> + <u xml:id="u-31.36" who="#PoselSendekJan">W bieżącym roku np. Ekspozytura Okręgowa POM we Wrocławiu otrzymała na kapitalne remonty kredyty w wysokości 885.000 zł, z czego za samą dokumentację na te remonty należy zapłacić 88.000 zł, czyli 10%. Zamówienie na wykonanie dokumentacji technicznej, złożone jeszcze w lutym, zostanie wykonane przez Centralne Biuro Projektów Budownictwa Wiejskiego dopiero we wrześniu 1954 r. W takiej sytuacji trudno mówić o właściwym wykorzystaniu przydzielonych kredytów i terminowym ukończeniu robót. O tym, w jakim stosunku kształtuje się koszt kapitalnego remontu do kosztu dokumentacji, świadczy jeden z wielu przykładów, a mianowicie: POM Wilkanów otrzymał na kapitalny remont budynków administracyjnych kwotę 30.000 zł, a za samą dokumentację winien zapłacić 5.700 zł.</u> + <u xml:id="u-31.37" who="#PoselSendekJan">Poważnym problemem hamującym pracę POM-ów jest sprawa kadr. Nie znaczy to wcale, że u nas nie ma ludzi, którzy na zew Partii zgłosiliby się do pracy na wsi. Ale ludzie potrzebują mieszkań, potrzebują dachu nad głową dla siebie i swych rodzin i bardzo często dobry mechanik, agronom, czy inny specjalista z powodu braku mieszkania rezygnuje z objęcia pracy.</u> + <u xml:id="u-31.38" who="#PoselSendekJan">POM-y Bolesławiec, Żmigród, Strzegom, Katarzyna, Ziembice, Chojnów dysponują budynkami w pewnym procencie zniszczonymi, które po przeprowadzeniu adaptacji mogłyby być przeznaczone na internaty dla pracowników POM, co w znacznym stopniu ułatwiłoby problem mieszkaniowy. W każdym prawie osiedlu, w którym ma siedzibę POM, można by wytypować budynki do remontu z przeznaczeniem dla pracowników POM, jednakże brak kredytów inwestycyjnych uniemożliwia prowadzenie remontów.</u> + <u xml:id="u-31.39" who="#PoselSendekJan">Wydaje się również niesłuszne takie stanowisko Centralnego Zarządu POM i Ministerstwa Rolnictwa, że na nasze województwo, daleko zaawansowane w rozwoju spółdzielczości produkcyjnej, która potrzebuje pomocy fachowej, przyznano prawie taką samą ilość etatów, co na województwo białostockie czy kieleckie o znacznie mniejszej ilości spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-31.40" who="#PoselSendekJan">Za długo trwa także załatwianie sprawy uposażenia fachowych kadr rolniczych, które przechodząc z innych instytucji do pracy w POM-ach otrzymują grupy uposażenia niższe od poprzednich, a kierownictwa POM-ów nie wiedzą, jak mają sprawy te załatwić.</u> + <u xml:id="u-31.41" who="#PoselSendekJan">Przykładem tego jest fakt niewypłacenia wyrównania dla zatrudnionego już od 4 miesięcy i ofiarnie pracującego nowego dyrektora Ekspozytury Wrocławskiej. Stanowi to poważną przeszkodę przy przyjmowaniu kadr, która powinna być jak najszybciej usunięta.</u> + <u xml:id="u-31.42" who="#PoselSendekJan">Chciałbym jeszcze poruszyć zagadnienie środków lokomocji dla pracowników POM. Aby agronom, mechanik, brygadzista czy instruktor wydziału politycznego POM mógł pomagać w terenie, aby służył radą fachową, musi docierać do żywych ludzi, musi naocznie widzieć trudności w terenie i w porę je usuwać. Ale trudno pracować, jeśli na pięciu pracowników terenowych jest jeden rower, jeśli do motocykli, które są rzadkością, brak części zapasowych jak łańcuchy, świece itp., co z miejsca skazuje je na odstawienie do magazynu.</u> + <u xml:id="u-31.43" who="#PoselSendekJan">Trudno wyobrazić sobie kierowanie terenem całego województwa, które ciągnie się na przestrzeni 200 km, jeśli posiada się jeden samochód osobowy, jak to ma miejsce w Ekspozyturze Okręgowej POM we Wrocławiu, podczas gdy Kraków posiada dwa.</u> + <u xml:id="u-31.44" who="#PoselSendekJan">Te pozornie niewielkie braki poważnie utrudniają pracę, szczególnie w okresach, które decydują o naszych plonach, jak kampania wiosenna, żniwna itp. Stawiając przed Sejmem sprawy, o których mówiłem przed chwilą, sądzę, że ustosunkujemy się do nich w ten sposób, aby dopomóc naszym POM-om, dopomóc naszym kadrom, które z trudem przejęliśmy z innych odcinków życia gospodarczego, aby zadania II Zjazdu postawione przed rolnictwem zostały w pełni wykonane.</u> + <u xml:id="u-31.45" who="#PoselSendekJan">W realizacji zadań nakreślonych przed rolnictwem wielkiego znaczenia nabiera pełne wykorzystanie rezerw tkwiących w rolnictwie. Województwo wrocławskie dzięki wysiłkom pracującego chłopstwa zagospodarowało wszystkie odłogi, zwiększając w ten sposób areał ziemi uprawnej o około 1500 ha, co pozwoli dać klasie robotniczej znacznie większą ilość płodów rolnych, zwłaszcza że wyszukujemy również rezerwy mogące podnieść wydajność z hektara. Taką rezerwę widzimy w uruchomieniu w naszym województwie szeregu wapienników, które dostarczą wapno potrzebne rolnictwu do odkwaszenia gleb zakwaszonych oraz budownictwu w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-31.46" who="#PoselSendekJan">Szybko postępujący rozwój hodowli w naszym województwie stawia przed nami zadanie pełnego wykorzystania łąk i pastwisk przy jednoczesnym zwiększeniu ich wydajności. A trzeba tu stwierdzić, że nie wszystkie instytucje państwowe widzą to zagadnienie. I tak Dyrekcja Lasów Państwowych we Wrocławiu wydzierżawiła posiadane łąki i stawy spółdzielni tapicerskiej, odmawiając ich wydzierżawienia spółdzielni produkcyjnej Marszowice.</u> + <u xml:id="u-31.47" who="#PoselSendekJan">IX Plenum i II Zjazd Partii podkreśliły doniosłość zaopatrzenia rolnictwa w podstawowe produkty przemysłowe niezbędne dla wzrostu produkcji rolniczej. I tu znowu obserwujemy na terenie naszego województwa pewne niezrozumienie. Rozwijające się punkty usługowe w zakresie potrzeb rolnictwa, których ilość w porównaniu z rokiem 1953 wzrosła w roku bieżącym o 363, są niedostatecznie zaopatrywane w potrzebne im materiały. Np. na zapotrzebowane w marcu dla kuźni i warsztatów kowalskich 1363 tony węgla, przydzielono w tym miesiącu 740 ton, a więc niewiele więcej niż połowę. Na zapotrzebowane dla punktów usługowych na wsi w marcu br. 859 ton koksu przydzielono 215 ton, czyli około 25%.</u> + <u xml:id="u-31.48" who="#PoselSendekJan">Takie potraktowanie potrzeb usługowych punktów wiejskich doprowadziło do tego, że szereg z nich nie może należycie zaspokajać potrzeb rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-31.49" who="#PoselSendekJan">Wysoki Sejmie! Zadania wynikające z uchwał II Zjazdu dla rolnictwa chłopi naszego województwa przyjęli jako swoje i pragną je w całej rozciągłości wykonać. Wyrazem patriotyzmu dolnośląskich mas chłopskich w walce o zabezpieczenie pełnej realizacji planów gospodarczych rolnictwa jest przebieg tegorocznej wiosennej akcji siewnej, która mimo bardzo niepomyślnych warunków atmosferycznych w zasiewie zbóż kłosowych w szeregu powiatów została zakończona, a w pozostałych dobiega końca. Ten wysiłek idący w parze z walką o wzrost wydajności z hektara i szybszy jeszcze rozwój hodowli stanowią gwarancję, że nasze województwo da swój właściwy wkład do wielkiej batalii o poprawę stopy życiowej ludzi pracy miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-31.50" who="#PoselSendekJan">Wysoki Sejmie! Przedstawiony projekt budżetu naszego państwa na rok 1954 odzwierciedla głęboką troskę Partii i Rządu o wzrost stopy życiowej i coraz lepsze zaspokajanie potrzeb kulturalnych i socjalno-bytowych ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-31.51" who="#PoselSendekJan">Wzrost w porównaniu z 1953 r. o 145,1% wydatków na inwestycje w rolnictwie i leśnictwie stanowi poważną pomoc państwa dla rolnictwa. Są to olbrzymie środki dla rozwoju rolnictwa. Ale środki te to nie wszystko. Z naszej strony potrzebna jest silna wola, dobra organizacja, gospodarna praca, potrzebny jest postęp, wiedza i praktyka, aby wszystkie środki przeznaczone na pomoc dla podniesienia produkcji gospodarstw chłopów mało i średniorolnych oraz spółdzielni produkcyjnych były zużytkowane z korzyścią dla klasy robotniczej, pracującego chłopstwa i dla całego narodu.</u> + <u xml:id="u-31.52" who="#PoselSendekJan">Potrzebne jest także i to, abyśmy byli czujni i nieugięci wobec wroga-kułaka, spekulanta i ich popleczników, abyśmy śmielej i bardziej zdecydowanie zwalczali wrogą propagandę agentów imperializmu, zaprawioną jadem nienawiści do naszej Ludowej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-31.53" who="#PoselSendekJan">Potrzebne jest oszczędne gospodarowanie i walka z marnotrawstwem, którego niestety wciąż jest u nas wiele. Winniśmy wykorzystać wszystkie ukryte rezerwy dla obrócenia ich na pożytek naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-31.54" who="#PoselSendekJan">Towarzysz Bolesław Bierut powiedział: — „Szybsze podniesienie stopy życiowej trzeba wywalczyć i wypracować”. Będziemy walczyć ze wszystkich sił o wykonanie tego zadania — zadania służącego wielkiej sprawie budowy socjalizmu, szczęścia człowieka i utrwalenia pokoju.</u> + <u xml:id="u-31.55" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. bydgoskiego Pawłowi Nahajowskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#PoselNahajowskiPawel">Wysoki Sejmie! Przedmiotem naszych dzisiejszych obrad jest projekt ustawy budżetowej. Jest to sprawa niezmiernie ważna i bliska każdemu obywatelowi, który wie przecież, że za cyframi budżetowymi kryje się nie co innego, jak jego codzienne życie. Bo jeśli przeczyta, że budżet państwa na rok 1954 w zakresie finansowania służby zdrowia, kultury fizycznej i turystyki zakłada wzrost o 7,5% — to widzi przed sobą nowe izby porodowe na wsiach pomorskich, widzi podobnie piękne urządzenia sportowe, jak niedawno otwarta pływalnia w robotniczej Chełmży, jak wspaniały dom turystyki, który ma być zbudowany w Bydgoszczy w najbliższej przyszłości. Jeśli przeczyta, że nowy budżet przewiduje przeszło 26% wzrostu wydatków na gospodarkę komunalną, 12% wzrostu środków na nowe budownictwo mieszkaniowe — to widzi przed sobą nowe zakłady i urządzenia komunalne, nowe osiedla mieszkaniowe dla ludzi pracy Grudziądza i Inowrocławia, Torunia i Bydgoszczy. I dalej widzi obwałowanie Wisły nad Osą koło Grudziądza, pracę melioracyjną w dolinie rzeki Niechwaszcz i niziny toruńskiej, rozbudowę wodociągów w Inowrocławiu, Toruniu, Bydgoszczy. Włocławku i Grudziądzu, kolektor kanalizacyjny dla Osiedla Leśnego w Bydgoszczy, nowe szkoły w Bydgoszczy. Toruniu, Żninie. Michelinie, Będkowie, w powiecie aleksandrowskim i Leku, w powiecie chojnickim, widzi 4 nowe żłobki i 6 stacji sanitarno-epidemiologicznych, które powstaną w tym roku na terenie naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#PoselNahajowskiPawel">I tak moglibyśmy przejść pozycję po pozycji i tłumaczyć sobie budżetowe zestawienia na najistotniejszą treść w nich zawartą, która mówi, że budżet nasz jest budżetem przewidującym dalszą poprawę w zaspokajaniu potrzeb socjalno-bytowych naszego społeczeństwa, jest budżetem dalszego rozwoju naszego pokojowego budownictwa, jest budżetem dalszego rozwoju naszego rolnictwa, naszego przemysłu, całej naszej gospodarki, której stały wzrost musimy odczuć w ułatwieniach i w polepszeniu życia codziennego.</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#PoselNahajowskiPawel">Jestem przekonany, bo wiele razy miałem możność to stwierdzić, że szerokie masy pracujące potrafią z kolumn cyfr stworzyć sobie perspektywiczny obraz rozwoju sił Polski i obraz polepszania się ich własnego życia. I co godne podkreślenia — najszersze masy pracujące potrafią widzieć ścisły związek między cyframi budżetu państwowego a cyframi swego planu roboczego, procentami wykonania własnych norm.</u> + <u xml:id="u-33.3" who="#PoselNahajowskiPawel">I tak być powinno. Cóż bowiem za korzyść przyniosłaby nam wyobraźnia, gdybyśmy nie mieli ścisłego matematycznego rozeznania w sprawach tak ważnych jak nasz własny byt, gdybyśmy nie mieli świadomości ścisłych związków między naszym domowym budżetem a budżetem państwowym i nawet światową sytuacją gospodarczą? Byłaby to wyobraźnia nie licząca się z rzeczywistością. To rozeznanie i tę świadomość dają nam właśnie cyfry i dlatego dobrze jest, że wszyscy uczymy się coraz lepiej liczyć. Z tych cyfr daje się odczytać olbrzymi ofiarny wysiłek narodu, który w okresie pierwszego X-lecia Polski Ludowej doprowadził do usunięcia najstraszliwszych zniszczeń, do odbudowy miast i wsi, do uruchomienia zniszczonych i wznoszenia nowych gigantycznych zakładów przemysłowych, przekreślając bolesne świadectwo wielowiekowego zacofania — smutny spadek po kapitalistach i obszarnikach.</u> + <u xml:id="u-33.4" who="#PoselNahajowskiPawel">Miałem możność stwierdzić, z jak wielką uwagą szerokie rzesze ludzi bezpartyjnych obserwowały obrady II Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Bo wszyscy ludzie nauczyli się w Partii i Rządzie widzieć swego opiekuna i przyjaciela. Bo wiedzą dobrze, że tam z najwyższą troską mówi się przecież nie tylko o samej Partii, ale o całej ludności naszego kraju. Radzi się tam o możliwościach stałego poprawiania warunków bytowych wszystkich ludzi, którzy uczciwą pracą i z patriotycznym entuzjazmem przyczyniają się do rozwoju naszej Ojczyzny. I trzeba to podkreślić — szerokie masy bezpartyjnych milionami serc ludzkich, całym sercem zbiorowym uczestniczyły w II Zjeździe, a w słowach, które tam padały, słusznie odczytywały poczucie siły, pewność zwycięstwa, świadomość, że droga raz wybrana nieomylnie prowadzi do dobrobytu i jasnego jutra.</u> + <u xml:id="u-33.5" who="#PoselNahajowskiPawel">I na II Zjeździe Partii padały gęsto cyfry, a cyfry te przepojone były również głęboką wewnętrzną treścią, biła z nich ufność, siła, poczucie odpowiedzialności za losy kraju. Widzimy z kroniki ubiegłych lat, że musieliśmy z wielu wyrzeczeniami budować swą siłę państwową, aby móc wrogom Państwa Ludowego przeciwstawić państwo mocne, zdolne oprzeć się wrogim zakusom. Musieliśmy wzmacniać nasz potencjał gospodarczy i obronny, aby stać się mocnym ogniwem we froncie pokojowych sił świata. I rzeczywiście dzięki wytrwałej i wytężonej pracy całego narodu Polska przestała być krajem słabym, zacofanym i bezbronnym i włączyła miliony swoich mieszkańców, zjednoczonych we Froncie Narodowym walki o pokój i Plan 6-letni, do coraz to potężniejszego, zwycięskiego marszu postępowej ludzkości ku pokojowi i lepszemu jutru człowieka.</u> + <u xml:id="u-33.6" who="#PoselNahajowskiPawel">Obok robotnika, chłopa, inteligencji twórczej, również i rzemiosło polskie codzienną pracą przyczynia się do budowania lepszego jutra, świadcząc usługi dla ludzi pracy miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-33.7" who="#PoselNahajowskiPawel">II Zjazd PZPR postawił przed całym narodem jako centralne zadanie podniesienie poziomu produkcji rolnej — nieodzowny warunek podniesienia stopy życiowej mas pracujących kraju. Zadania podniesienia na wyższy poziom produkcji rolnej wymagają między innymi rozszerzenia sieci zakładów rzemieślniczych świadczących usługi dla potrzeb wsi, należytego przeszkolenia i przygotowania kadr dla rzemiosła zwłaszcza wiejskiego, poprawienia zaopatrzenia rzemiosła indywidualnego oraz zwiększenia opieki nad rzemiosłem ze strony organizacji rzemieślniczych, rad narodowych i ministerstwa.</u> + <u xml:id="u-33.8" who="#PoselNahajowskiPawel">Realizacja tych zadań w dużym stopniu wpłynie na poprawę pracy rzemiosła, na lepsze zaspokajanie potrzeb ludności na odcinku usług. Sprawy te są tym bardziej pilne, że występuje jeszcze wiele zaniedbań i niedomagań hamujących prawidłowy rozwój rzemiosła i właściwą jego pracę, zwłaszcza na wsi.</u> + <u xml:id="u-33.9" who="#PoselNahajowskiPawel">Rzemiosło indywidualne na koniec 1953 r. liczyło ponad 80 tys. warsztatów, z czego na rzemiosła wiejskie przypadało około 30 tys. Liczby te wskazują na niedostateczny rozwój rzemiosł wiejskich, których brak odczuwa się na naszej wsi — tym bardziej, że i uspołeczniona sieć usług nie zaspokaja w pełni potrzeb ludności wiejskiej. Trzeba podkreślić, że w ciągu ostatnich trzech lat nastąpił wzrost liczby warsztatów rzemieślniczych na wsi, jednakże występują jeszcze poważne braki przede wszystkim w zawodach takich jak: bednarstwo, kołodziejstwo, kowalstwo, rymarstwo i wiertnictwo studzien. Szczególnie silnie występują te braki na terenie Ziem Odzyskanych. Świadczą o tym chociażby takie przykłady jak w powiatach legnickim i kamieniogórskim woj. wrocławskiego, gdzie nie ma dostatecznej ilości zdunów, ślusarzy, instalatorów, a na terenie wsi brak jest szewców i rymarzy. Wiertnictwo studzien nie jest reprezentowane w woj. białostockim i rzeszowskim, a w lubelskim, zielonogórskim i stalinogrodzkim jest tylko po jednym zakładzie tego rodzaju. Niedostateczna jest również liczba warsztatów bednarskich. W woj. szczecińskim jest tylko jeden taki zakład, a po dwa w województwach zielonogórskim, koszalińskim i wrocławskim.</u> + <u xml:id="u-33.10" who="#PoselNahajowskiPawel">Niedostateczny rozwój tych rzemiosł wynika między innymi z braku odpowiednio przygotowanych kadr fachowców. Brak ten wynika z nieodpowiednio prowadzonej akcji szkoleniowej przez organizacje rzemieślnicze i uchylania się niektórych rzemieślników od szkolenia uczniów, co jest spowodowane między innymi nie zawsze właściwą polityką finansową rad narodowych w stosunku do rzemieślników. Niewłaściwa polityka tych rad narodowych wyraża się w traktowaniu ucznia jako pełno kwalifikowanej siły produkcyjnej, mającej wpływ na zwiększenie wysokości obrotów zakładu. O niedostatecznie rozwiniętym szkoleniu uczniów w rzemiośle indywidualnym świadczą następujące cyfry: w woj. koszalińskim na koniec 1953 r. szkoliło się zaledwie 106 uczniów, w zielonogórskim — 114, w białostockim — 144. W woj. bydgoskim w styczniu 1954 r. przyjęto 14 nowych uczniów do rzemiosł wiejskich, w Koszalinie, Szczecinie i Wrocławiu nie przyjęto ani jednego.</u> + <u xml:id="u-33.11" who="#PoselNahajowskiPawel">Tak więc poważnym zadaniem organizacji rzemieślniczych, samych rzemieślników, rad narodowych i Ministerstwa Przemysłu Drobnego i Rzemiosła jest zwiększenie wysiłków w kierunku radykalnej poprawy na odcinku szkolenia kadr rzemieślniczych.</u> + <u xml:id="u-33.12" who="#PoselNahajowskiPawel">Wymaga również rozwiązania sprawa należytego zaopatrzenia rzemiosła w surowce i potrzebne materiały. Niedostateczne zaopatrzenie rzemiosła w surowce (drzewo, koks, żelazo) utrudnia zaspokajanie potrzeb ludności, zwłaszcza wiejskiej, w usługi.</u> + <u xml:id="u-33.13" who="#PoselNahajowskiPawel">Realizacja omówionych pokrótce zadań, stojących przed rzemiosłem, wymagać będzie zwiększonego wysiłku rzemieślników, aktywizacji i pomocy ze strony organizacji rzemieślniczych i rad narodowych dla rzemiosła, które na swoim odcinku wypełnia zadania nakreślone przez nasz Rząd i Partię, a zmierzające do coraz lepszego zaspokajania rosnących potrzeb ludności miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-33.14" who="#PoselNahajowskiPawel">Na II Zjeździe PZPR obywatel Bolesław Bierut powiedział: — „Polska Ludowa od pierwszej chwili swego istnienia wszystkie swe siły oddaje sprawie pokoju”. Żywym potwierdzeniem tych słów jest nasz budżet. Będą stale rosły nasze siły, będzie rósł dobrobyt naszych obywateli.</u> + <u xml:id="u-33.15" who="#PoselNahajowskiPawel">Nasz budżet, budżet pokojowego budownictwa, budżet takiego rozstawienia środków, które zgodnie z podstawowym prawem socjalizmu służy stałej poprawie bytu człowieka pracy i wzmacnia siły narodu, taki budżet — ludzki — przeciwstawiamy budżetom nieludzkim, budżetom wojny i zagłady, budżetom ucisku szerokich mas.</u> + <u xml:id="u-33.16" who="#PoselNahajowskiPawel">Za pieniądze z tych budżetów kupuje się brudne ręce i szczątki sumień ludzi, którzy za srebrniki podejmą się najbardziej hańbiących czynów, kupuje się ludzi wszelkiego autoramentu — od sabotażystów i dywersantów do złoczyńców w dyplomatycznych rękawiczkach. Za pieniądze z takiego budżetu wysyła się samoloty przeciw walczącym o wolność bohaterskim żołnierzom Wietnamu, za pieniądze z takiego budżetu uzbraja się, przez własny rząd zdradziecko na śmierć wydanych, Francuzów i uzbraja się politycznych bankrutów spod znaku Li-Syn-mana i Czang-Kai-szeka. Za pieniądze z takiego budżetu wykrada się Iranowi jego naftę, wyciska bogactwa z krajów południowej Ameryki, i nie tylko z nich, za pieniądze z takiego budżetu szczuje się wszystkich przeciw wszystkim, z tego budżetu buduje się potworne bronie masowej zagłady — jako straszak przeciw uczciwie żyjącej i pragnącej pokojowo pracować ludzkości. Znamy wiele cyfr tego budżetu, ale za każdą czai się groza, śmierć, zniszczenie, za każdą czai się hańba władców dolara.</u> + <u xml:id="u-33.17" who="#PoselNahajowskiPawel">Jasne jest, że siły wrogie pokojowi nie zaniechają swych zbrodniczych knowań. Ale narody nie ustaną w walce o to, by sporne problemy międzynarodowe były rozwiązywane w drodze rokowań. Narody, mające silną podporę w obozie pokoju, któremu przewodzi Związek Radziecki, muszą i będą wzmagać wysiłki, aby doprowadzić do ostatecznego zwycięstwa pokoju, do rozładowania wszystkich napięć i doprowadzenia do takiej sytuacji, w której ludy same mogłyby decydować o swoich losach. W tej walce i my musimy zaangażować wszystkie nasze siły i siły te — rzecz oczywista — musimy mnożyć naszą pracą, naszymi osiągnięciami, gdyż nasza praca codzienna jest ze sprawą pokoju i lepszego jutra złączona nierozerwalnie.</u> + <u xml:id="u-33.18" who="#PoselNahajowskiPawel">Jakże nie myśleć ze wzruszeniem, że tam, u nas, na inowrocławskiej wsi wkrótce dowiedzą się szczegółów o naszym budżecie. Wierzę, że za cyfrą procentowego wzrostu wydatków na inwestycje w rolnictwie i leśnictwie, w gospodarce komunalnej, wzrostu wydatków na oświatę, kulturę i sztukę, kulturę fizyczną, zdrowie — zobaczą konkretne i blisko ich obchodzące coraz lepsze warunki pracy i bytu. I wierzę, że te cyfry, które im zapewniają dalszy wzrost stopy życiowej, potraktują tak właśnie, jak każdy człowiek pracy w naszym kraju powinien je potraktować: jako zobowiązanie do jeszcze lepszej i owocniejszej pracy. Dla siebie, dla Ojczyzny, dla zwycięstwa pokoju na świecie.</u> + <u xml:id="u-33.19" who="#PoselNahajowskiPawel">I jestem przekonany, że w tych zobowiązaniach nie zabraknie i polskiego rzemieślnika.</u> + <u xml:id="u-33.20" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. rzeszowskiego Antoniemu Niemcowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#PoselNiemiecAntoni">Wysoki Sejmie! Obradujemy nad budżetem w dziesiątym roku istnienia Polski Ludowej, Polski bez obszarników i magnatów. Dziesięć lat, wydawałoby się, to niedługi okres czasu. Jeżeli mierzyć go jednak włożonym wysiłkiem narodu polskiego w dzieło utrwalenia odzyskanej niepodległości, utrwalenia władzy ludu pracującego, rozwoju gospodarczego i kulturalnego, to jest to okres brzemienny w wydarzenia na historyczną miarę. W tym okresie polska klasa robotnicza, wspólnie z pracującym chłopstwem, w nieprzejednanej walce z ustrojem kapitalistycznym, który jednakowo gnębił chłopa i robotnika, a kraj doprowadził do katastrofy wrześniowej — zdobyła władzę dzięki zwycięstwu Związku Radzieckiego i pod przewodem Partii, pomimo wystąpień wrogich elementów, obcych i rodzimych w rodzaju WRN-owskich i mikołajczykowskich sprzedawczyków, potrafiła władzę tę utrzymać i obecnie wraz z całym narodem prowadzi budowę fundamentów socjalizmu w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#PoselNiemiecAntoni">Obradujemy w myśl uchwał II Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, który stanowi wielkie, historyczne wydarzenie w życiu całego narodu. Dokonał on nie tylko bilansu naszych imponujących osiągnięć, wskazał braki i błędy, ale dał zarazem odpowiedź na pytanie nurtujące naród, jak opierając się na już uzyskanych osiągnięciach mamy teraz pracować i walczyć, aby nadal umacniać siły i niezawisłość naszej Ojczyzny, a zarazem szybciej i skuteczniej niż dotąd podnosić stopę życiową społeczeństwa, podnosić jego poziom kulturalny.</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#PoselNiemiecAntoni">W historii naszego narodu nie było takiej władzy, która by tak pilnie i mądrze troszczyła się o podniesienie stopy życiowej mas pracujących miast i wsi, jak nasza robotniczo-chłopska władza ludowa. Bo człowiek w naszym ustroju to sprawa najważniejsza.</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#PoselNiemiecAntoni">Tak wzniosłe zadanie możemy stawiać i stawiamy, gdyż dzisiaj władza w Polsce należy do ludu pracy, opiera się na braterskim sojuszu klasy robotniczej z chłopstwem pracującym pod kierownictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, wielkiej siły narodu polskiego, wokół której we Froncie Narodowym skupia się cały lud pracujący; możemy stawiać, bo mamy tę wielką siłę kierowniczą, awangardę klasy robotniczej, dla której potrzeby ludzi pracy i potrzeby Ojczyzny są najważniejsze, nie tak jak dawniej, kiedy Polską rządzili magnaci i obszarnicy, którzy na naradach i sejmach stawiali sobie za cel wycisnąć jak najwięcej ze społeczeństwa, wyłącznie na zaspokojenie swoich samolubnych potrzeb, którzy w imię własnych kaprysów krzywdzili lud pracujący, a kraj pchali do katastrof.</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#PoselNiemiecAntoni">Chłopi całego kraju, a także i woj. rzeszowskiego, w pełni doceniają uchwały II Zjazdu Partii, doceniają szeroką pomoc dla rolnictwa w postaci kredytów na zakup krów, jałówek, nawozów sztucznych, na budownictwo gospodarcze, remonty zabudowań, zwiększenie ilości gminnych ośrodków maszynowych, lepsze zaopatrzenie tych ośrodków i gospodarstw indywidualnych w narzędzia rolnicze, a także w artykuły gospodarstwa domowego jak łańcuchy, szpadle, gwoździe, uprząż itp., organizowanie nowych punktów usługowych i punktów skupu mleka, żywca. Chłopi doceniają tę pomoc, która da możność zwiększenia hodowli, a tym samym zwiększy towarowość gospodarki rolnej, wskutek czego wzrośnie realny dochód gospodarki chłopskiej. Ale też chłopi dobrze rozumieją, że aby z tej pomocy były owoce, potrzebny jest ich własny wysiłek, większa gospodarność, szybsze likwidowanie zacofana w całej gospodarce, a zwłaszcza w hodowli.</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#PoselNiemiecAntoni">Chłopi w naszym województwie na zebraniach szeroko i z wielkim zainteresowaniem omawiają te zagadnienia. Na zebraniu w gromadzie Pisarowce powiatu Sanok w dyskusji nad tezami II Zjazdu ob. Mieczysław Inglot oświadczył, że mając 3 ha gruntu całkowicie i w terminie wykonał obowiązkowe dostawy, nadto zakontraktował trzy tuczniki, które odstawił w grudniu ubiegłego roku, a przy obecnej pomocy znacznie powiększy hodowlę.</u> + <u xml:id="u-35.6" who="#PoselNiemiecAntoni">W wielu wypadkach kułactwo usiłuje wypaczyć linię pomocy Rządu dla rolnictwa, nie tylko przez przechwytywanie dla siebie środków pomocy przeznaczonej dla mało i średniorolnych chłopów, ale również przez wrogą propagandę. Ten sam kułak albo jego kumoter, który zaniedbuje gospodarkę i przeszkadza gromadzie w likwidowaniu zacofania, ten sam, który wyśmiewa budowę silosów czy gnojowni, pielęgnację łąk i pastwisk itp., głosi oszczerczo, że nie zacofanie naszego rolnictwa jest przyczyną jego nienadążania za przemysłem, ale że rolnictwo jest traktowane po macoszemu. Rzecz jasna, że wiele powinno być poprawione, zwłaszcza jeżeli chodzi o zaopatrzenie, ale i to jest prawda, że jak świat światem tylu maszyn i narzędzi rolniczych, tylu nawozów sztucznych, ile jest obecnie na wsi polskiej, nie było nigdy; chociaż chłopi ciągle wołają o więcej nawozów sztucznych i mają rację, bo do pełnego nawożenia jeszcze daleko.</u> + <u xml:id="u-35.7" who="#PoselNiemiecAntoni">I nie ma na wsi polskiej apatii. Jest głębokie zainteresowanie nauką, nie tylko rolniczą. Fakt, że około miliona nie tylko młodzieży, ale i starszych bierze udział w konkursie czytelnictwa, mówi sam za siebie. Minęły te czasy, kiedy wieś żyła tylko słuchaniem opowiadań przy kądzieli, opowiadań o różnych strachach. Dziś wieś polska nie myśli tylko o tym, by modlić się i prosić o deszcz czy pogodę, ale sama czynnie i świadomie tworzy dobrobyt na tej ziemi — licząc na własne siły.</u> + <u xml:id="u-35.8" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-35.9" who="#PoselNiemiecAntoni">Chłopi coraz lepiej widzą, że przyczyna nienadążania rolnictwa za przemysłem leży przede wszystkim w zacofaniu, z którego trudno jest się wydostać, wiedzą, że obecnie nasz socjalistyczny przemysł pomaga rolnictwu w rozwoju gospodarczym, tworząc huty żelaza i stali, kopalnie, fabryki nawozów sztucznych i fabryki maszyn rolniczych, produkując narzędzia rolnicze i traktory, które w coraz większej liczbie pracują na chłopskich zagonach wyręczając chłopskie mięśnie, tworząc żelazną spójnię klasy robotniczej z pracującym chłopstwem, podnosząc plony z naszych pól.</u> + <u xml:id="u-35.10" who="#PoselNiemiecAntoni">Nie tylko w tej dziedzinie widzimy zmiany zmierzające ku lepszemu jutru. Dzisiaj na wsi chłop nie troszczy się komu i za co swój produkt sprzeda, jak niegdyś, kiedy to ceny dyktował spekulant zagarniając zyski dla siebie, kiedy wyniesiona na targ osełka masła czy ćwierć żyta nie znajdowały nabywców, a równocześnie ten sam mało czy średniorolny chłop cierpiał na brak chleba czy tłuszczu. Obecnie nie brakuje rynku zbytu, nie ma przeludnienia na wsi. Rozbudowany socjalistyczny przemysł wchłonął miliony tzw. zbędnych rąk do pracy, zapewnił im pracę i godziwą płacę, dał chłopu nabywców na jego produkty.</u> + <u xml:id="u-35.11" who="#PoselNiemiecAntoni">Wprawdzie tu i ówdzie na wsi rzeszowskiej występuje jeszcze niedostatek spowodowany zagęszczeniem ludności na wsi, szczególnie w powiatach północnych. Jednakże dzięki pomocy państwa, którą zapewnia uchwała Rządu z dnia 13 stycznia br. w sprawie akcji osiedleńczej, w bieżącym roku wyjechało na ziemie zachodnie ponad 700 rodzin.</u> + <u xml:id="u-35.12" who="#PoselNiemiecAntoni">Chłopi ziemi rzeszowskiej doceniają korzyści, jakie dzięki tej uchwale zyskują, toteż coraz więcej jest reflektujących na przesiedlenie się. Trzeba nam docierać do tych, co tej pomocy państwowej potrzebują, a niewątpliwie dzięki dalszemu osiedlaniu osiągniemy równomierne rozmieszczenie ludności rolniczej w kraju, a tym samym znikną istniejące tu i ówdzie niedostatki.</u> + <u xml:id="u-35.13" who="#PoselNiemiecAntoni">Z dotychczasowych wyników akcji osiedleńczej przebija nie tylko zainteresowanie materialne, ale i świadomość politycznego znaczenia zagospodarowania prastarych ziem polskich, przebija głęboko patriotyczny stosunek do całego kraju, do prastarego grodu Wrocławia, do pomników i zabytków kultury polskiej ziemi szczecińskiej czy koszalińskiej.</u> + <u xml:id="u-35.14" who="#PoselNiemiecAntoni">Chłopi wiedzą, ile Polska włożyła w nasze ziemie nad Odrą i Nysą, wiedzą, że w ciągu tysiąca lat historii naszego narodu jeszcze nigdy granice Polski nie miały takiej mocnej gwarancji, jaką nam daje nasza przyjaźń ze Związkiem Radzieckim, z którym łączy się cały obóz światowy pokoju, a układ zawarty w Zgorzelcu z Niemiecką Republiką Demokratyczną ustala nasze granice na Odrze i Nysie jako granice pokoju.</u> + <u xml:id="u-35.15" who="#PoselNiemiecAntoni">Trafiają się jeszcze głosy utyskiwania, jednak nawet i ci utyskujący dobrze wiedzą, że tego, co im dała władza ludowa, nigdy by im nikt nie dał i nie chcą powrotu tych czasów, kiedy obszarniczy i kułacki wyzysk spadał na ich barki i kiedy ich syn czy córka w wielu wypadkach byli przedmiotem corocznych przetargów, aby zostać parobkiem u kułaka czy służącą w mieście.</u> + <u xml:id="u-35.16" who="#PoselNiemiecAntoni">Dziś chłopi widzą, jak Państwo Ludowe troszczy się o chłopa, rozumieją, że olbrzymi program podniesienia rolnictwa zawarty w tezach IX Plenum i w uchwałach II Zjazdu jest dla nich praktycznym wskazaniem, w jaki sposób mogą podnieść produkcję rolną, a tym samym przyczynić się do podniesienia dobrobytu własnego i całego narodu. Chłopi czynem już realizują te wielkie wskazania Partii i Rządu. Tysiące i setki tysięcy zobowiązań dla uczczenia II Zjazdu, mobilizacja sił do sprawnego przeprowadzenia kampanii siewnej — to wyraz głębokiego zrozumienia i aktywności mas chłopskich w wykonaniu zadań, jakie postawiła przed nimi Partia.</u> + <u xml:id="u-35.17" who="#PoselNiemiecAntoni">Należy również zwrócić uwagę na słuszne głosy krytyki terenu, odnoszące się do produkcji niektórych narzędzi rolniczych, które nie zawsze w praktyce zdają egzamin. Nierzadko się zdarza, że np. nowa młocarnia, jak to miało miejsce w spółdzielni produkcyjnej w Wyszatycach, pow. Przemyśl, przy pierwszej próbie okazuje się niezdatna do użytku i od razu wymaga gruntownego remontu; podobnie było z kopaczkami i siewnikami. Ponadto odczuwa się duży brak ciężkich bron talerzowych niezbędnych przy mechanicznej uprawie roli. W związku z tym powstaje wyraźne żądanie terenu pod adresem Ministerstwa Rolnictwa dołożenia starań o wzmożenie produkcji tych narzędzi.</u> + <u xml:id="u-35.18" who="#PoselNiemiecAntoni">Państwowe ośrodki maszynowe nie mają pogłębiaczy ani pługów z pogłębiaczami, koniecznych przy orce pod buraki i ziemniaki, odczuwają także duży brak pługów z przedpłużkami. Nie wszystkie gminne ośrodki maszynowe są wyposażone w odpowiedni i odpowiedniej jakości sprzęt, a w dodatku i posiadany sprzęt GOM-owski nie zawsze jest w pełni wykorzystany. Dzieje się to dlatego, że POM-y, które są w zasadzie odpowiedzialne za pracę GOM-ów, niewiele się nimi interesują, nie przeprowadzają w porę remontu sprzętu w GOM-ach i nie zaopatrują GOM-ów w części zamienne. Stąd wypływają trudności w GOM-ach, które wskutek tego nie zawsze są w stanie zaspokoić potrzeby Chłopów gospodarujących indywidualnie. Poważniejszym niedociągnięciem jest niezupełne wykorzystanie traktorów w POM na potrzeby rolnictwa. Dużą ilość traktorów używa się do transportu, a wykonane prace transportowe przelicza się na orkę średnią. Formalnie, na papierze, traktor wykonał plan orki średniej, a faktycznie praca jego była poza rolnictwem. W związku z tym duża ilość ciągników w dniu gotowości do siewu okazała się do orki niezdolna z uwagi na to, że ich moc została już w dużej mierze wykorzystana w transporcie.</u> + <u xml:id="u-35.19" who="#PoselNiemiecAntoni">Nie bez znaczenia jest również fakt braku odpowiedniej ilości kadr fachowych tak niezbędnie potrzebnych naszemu rolnictwu. Szczególnie dotyczy to naszego województwa, gdzie — chociaż województwo zmieniło swoje oblicze, przekształcając się z województwa rolniczego w przemysłowo-rolnicze — jednak ze względu na charakter rolniczy i dające się jeszcze mocno odczuwać jego zacofanie gospodarcze potrzeba fachowych kadr w rolnictwie staje się problemem palącym. Trudność tę rozwiązałoby niewątpliwie w najbliższej przyszłości zorganizowanie wyższej uczelni rolniczej w Rzeszowie i trzeba właśnie, by odpowiednie kredyty inwestycyjne zostały przewidziane na ten cel jeszcze w obecnym budżecie państwowym.</u> + <u xml:id="u-35.20" who="#PoselNiemiecAntoni">Te i inne niedociągnięcia w POM-ach, GOM-ach i PGR-ach nie sprzyjają rozwojowi spółdzielczości produkcyjnej w woj. rzeszowskim, w województwie, które w przebudowie ustroju rolnego jest znacznie opóźnione.</u> + <u xml:id="u-35.21" who="#PoselNiemiecAntoni">Mimo tych wszystkich trudności i niedociągnięć duża część chłopów woj. rzeszowskiego widzi jedynie w zespołowej gospodarce rolnej — przez wprowadzenie mechanicznej uprawy roli, wiedzy agrotechnicznej — wykorzystanie wszystkich rezerw w celu podniesienia wydajności z hektara, a tym samym podniesienie swej stopy życiowej.</u> + <u xml:id="u-35.22" who="#PoselNiemiecAntoni">Zorganizowanych 338 spółdzielni produkcyjnych z ilością ponad 7 tysięcy gospodarstw to wielki krok naprzód. Awangarda ta niewątpliwie zapewni dalszy postęp budowy socjalizmu na wsi jako jedynej drogi do całkowitego usunięcia kułackiego wyzysku, do szybszego podniesienia dobrobytu i kultury rodziny chłopskiej.</u> + <u xml:id="u-35.23" who="#PoselNiemiecAntoni">Na II Zjeździe Pierwszy Sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, towarzysz Bolesław Bierut między innymi powiedział:</u> + <u xml:id="u-35.24" who="#PoselNiemiecAntoni">„Masy pracujące Polski, cały naród winien wzmóc wysiłek twórczy w realizowaniu naszych planów, w umocnieniu naszych osiągnięć gospodarczych, na których opiera się nasza polityka zagraniczna. Nie wolno nam zapominać, że wciąż istnieją reakcyjne, imperialistyczne siły, które dążą do zaostrzenia i spotęgowania napięcia międzynarodowego, do rozpętania nowej wojny. Dlatego też — broniąc ze wszystkich sił wielkiej i świętej dla wszystkich narodów sprawy pokoju — musimy pamiętać o umacnianiu naszych sił obronnych, aby wespół z potężnymi siłami ZSRR i całego obozu demokratycznego zapewnić pokój światowy, a tym samym bezpieczeństwo naszej Ojczyzny.” Wskazania te głęboko tkwią w sercach i umysłach społeczeństwa woj. rzeszowskiego, które w codziennej swej pracy, w rzetelnym wykonaniu powierzonych obowiązków, w walce z wstecznictwem realizuje wytyczne Partii i Rządu.</u> + <u xml:id="u-35.25" who="#PoselNiemiecAntoni">Aby wykonać te wielkie zadania, zrozumiały dla wszystkich chłopów woj. rzeszowskiego stał się fakt, że muszą oni jeszcze bardziej niż dotąd skupić wszystkie swoje siły i środki, rozwinąć w pełni twórczą inicjatywę i jeszcze mocniej skupić się pod sztandarem Frontu Narodowego — walki o pokój i budowę potęgi gospodarczej Polski.</u> + <u xml:id="u-35.26" who="#PoselNiemiecAntoni">I w tym wielkim wysiłku chłopi naszego województwa, zrzeszeni w szeregach Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, w braterskiej współpracy z Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą, rzetelnie pracują nad umocnieniem sojuszu robotniczo-chłopskiego i Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-35.27" who="#PoselNiemiecAntoni">Wiemy dziś dobrze — i o tym mówi nasze chłopstwo — że zawdzięczamy nasze wyzwolenie narodowe i społeczne, nasze dotychczasowe osiągnięcia polityczne i gospodarcze Związkowi Radzieckiemu i tej bezinteresownej pomocy, której udziela nam bratni naród radziecki na każdym kroku, dając tym wyraz wielkiej przyjaźni do narodu polskiego i wszystkich narodów miłujących wolność i pokój.</u> + <u xml:id="u-35.28" who="#PoselNiemiecAntoni">Jest również faktem, że z naszego budownictwa i dotychczasowych osiągnięć oraz udzielanej nam przez Związek Radziecki pomocy niezadowolone są resztki niedobitków kapitalizmu rodzimego i zagranicznego, które by chciały, abyśmy z powrotem byli niewolnikami imperializmu amerykańskiego, i dlatego tak mocno usiłują narzucić narodom trzecią wojnę.</u> + <u xml:id="u-35.29" who="#PoselNiemiecAntoni">Chłopi polscy, którzy tyle doświadczyli na przestrzeni historii, nie chcą być więcej bici knutem Radziwiłła, Sanguszki, Potockiego czy innych, chcą być i będą wolnymi gospodarzami swego Ludowego Państwa, a nie sługusami imperializmu.</u> + <u xml:id="u-35.30" who="#PoselNiemiecAntoni">Z wielkim zainteresowaniem i głębokim uczuciem śledzi dziś każdy chłop walkę narodu francuskiego i widzi chłopów francuskich, którzy strajkując walczą o to, co myśmy zdobyli, z czego jesteśmy tak dumni; widzi chłopów włoskich, którzy pod przewodnictwem komunistycznej partii w walce o byt rewolucyjnie sięgają po obszarniczą ziemię leżącą odłogiem, której feudał włoski sam nie uprawia i drugim uprawiać nie pozwala, jedynie po to, aby pogłębić nędzę i zubożenie klasy robotniczej i chłopstwa pracującego.</u> + <u xml:id="u-35.31" who="#PoselNiemiecAntoni">Walka narodu włoskiego i francuskiego pogłębia się w miarę, jak pogrobowcy Hitlera i ich protektorzy amerykańscy w postaci Dullesa i innych narzucają narodowi francuskiemu rzekomo zbawienny pakt „europejskiej wspólnoty obronnej”, któremu tak mocno sprzeciwia się naród francuski, a z tym jego sprzeciwem mocno solidaryzuje się naród polski i wszystkie narody świata miłujące wolność i pokój.</u> + <u xml:id="u-35.32" who="#PoselNiemiecAntoni">Jesteśmy przekonani, że patriotyczna walka narodu francuskiego, włoskiego i narodów kolonialnych zostanie zakończona zwycięstwem, tak jak zwyciężyli chłopi chińscy, którzy pod przewodem Komunistycznej Partii Chin i za przykładem narodów Związku Radzieckiego uwolnili się raz na zawsze od jarzma imperializmu.</u> + <u xml:id="u-35.33" who="#PoselNiemiecAntoni">U nas. w kraju po II Zjeździe Partii wszyscy czujemy się silniejsi, bo weszliśmy zwycięsko w końcowe lata Planu 6-letniego i okres przygotowawczy do następnych planów gospodarczych, które zapewnią naszemu narodowi wzrost stopy życiowej i poprawę warunków materialnych i kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-35.34" who="#PoselNiemiecAntoni">Zjazd przekonał nas o tym, że jesteśmy wzmocnieni, że nasz naród stał się bardziej skonsolidowanym narodem niż był pięć lat temu, że nasz głos na arenie międzynarodowej brzmi mocniej, gdyż oparty jest na mocniejszej bazie gospodarczej, bo jest wyrazem narodu zjednoczonego we Froncie Narodowym, narodu jednomyślnego we wszystkich najważniejszych kwestiach bytu.</u> + <u xml:id="u-35.35" who="#PoselNiemiecAntoni">Nasz Rząd spełnił obecnie myśli i życzenia całego narodu, kiedy w swym oświadczeniu z dnia 9 marca br. wyraził gotowość przystąpienia do układu o zbiorowym bezpieczeństwie w Europie. Te nasze propozycje są zgodne z wielkimi pokojowymi tradycjami Związku Radzieckiego i są jeszcze jednym wyrazem pokojowych dążeń naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-35.36" who="#PoselNiemiecAntoni">Przedstawiony budżet i expose Prezesi Rady Ministrów jest najwymowniejszym odbiciem pokojowych dążeń naszego narodu, jest potwierdzeniem tej wielkiej prawdy, że Partia nasza i Rząd stawia za cel dobro i szczęście naszego narodu, że idąc za mądrymi wskazaniami Partii może wieś polska odrobić wiekowe zacofanie, może osiągnąć pełnię dobrobytu i kultury; dlatego też jak oka w głowie będzie przestrzegać sojuszu robotniczo-chłopskiego, o którym na IX Plenum KC mówił towarzysz Bierut:</u> + <u xml:id="u-35.37" who="#PoselNiemiecAntoni">„Sojusz robotniczo-chłopski był główną polityczną ostoją naszej rewolucji społecznej, rękojmią wszystkich naszych przeobrażeń ustrojowych i jest dziś fundamentem naszej władzy ludowej. Bez umacniania i przestrzegania sojuszu z mało i średniorolnym chłopstwem nie byłoby możliwe w naszych warunkach zbudowanie socjalizmu.” Wysoka Izbo! Budżet, który uchwalamy, jest budżetem mającym na celu umocnienie sojuszu robotniczo-chłopskiego i naszej robotniczo-chłopskiej Ojczyzny, jest wyrazem troski o każdego człowieka pracy i cały nasz kraj, o jego przyszłość.</u> + <u xml:id="u-35.38" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi m. Łodzi Michalinie Tatarkównie-Majkowskiej.</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Wysoki Sejmie! Wielki publicysta i historyk polski Joachim Lelewel pisał w 1856 r.: — „Szeroka jest ziemia nasza, kapitały jej wielkie, zasoby niezmierne, wołające, aby bez krzywdy niczyjej obrócone były w jak najlepszym wymiarze dla wszystkich, dla pożytku i powodzenia ogólnego. Wola narodu, wola ludu, przez organ jego reprezentacji w swym czasie objawi się z mocą wszechwładztwa ludu.” Dzisiaj my, posłowie na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, jako reprezentanci narodu zebraliśmy się, by obradować nad projektem budżetu na rok 1954, zapewniającym ludowi polskiemu dalszy wspaniały rozwój.</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Budżet Polski Ludowej służy masom pracującym naszego kraju, a jego dochody w całości przeznaczone są na zaspokojenie najistotniejszych potrzeb. Budżet ten zabezpiecza realizację uchwał IX Plenum i II Zjazdu, jest wyrazem realizacji programu Partii i Rządu zmierzającego do podniesienia stopy życiowej mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Obradujemy nad budżetem przedłożonym przez nasz Rząd w czasie, kiedy burżuazyjne parlamenty państw kapitalistycznych uchwalają budżety służące interesom imperializmu i których głównym zadaniem, wbrew woli i potrzebom szerokich mas robotniczych i chłopskich, jest finansowanie zbrojeń i przygotowanie nowej wojny. 88% budżetu Stanów Zjednoczonych na rok 1953/54 są to bezpośrednie i pośrednie wydatki na cele militarne.</u> + <u xml:id="u-37.3" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Natomiast nasz kraj konsekwentnie realizuje politykę pokojową i dlatego też przedłożony przez Rząd projekt budżetu na rok 1954 ma pokojowy charakter, a jego zadaniem jest coraz pełniejsza realizacja podstawowego prawa ekonomicznego socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-37.4" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Czynnikiem decydującym w naszej gospodarce narodowej jest wspaniale rozwijający się przemysł. Rozwój tego przemysłu skierowany jest w wyniku realizacji uchwał IX Plenum i II Zjazdu na zabezpieczenie dalszego wzrostu produkcji środków produkcji, ze szczególnym uwzględnieniem środków produkcji i dla rolnictwa, oraz na zabezpieczenie szybszego niż dotychczas wzrostu produkcji artykułów masowego spożycia, by w ten sposób rozwijać materialną podstawę dalszego wzrostu dobrobytu naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-37.5" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Projekt budżetu na rok 1954 przewiduje wzrost produkcji artykułów masowego spożycia. Na przykład produkcja obuwia skórzanego wzrośnie o 14,7%, obuwia na gumie mikroporowatej o 88,5%. Wzrośnie również produkcja obuwia dziecięcego, którego brak występował w 1953 r. i jeszcze występuje w I kwartale 1954 r.</u> + <u xml:id="u-37.6" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">W planie Ministerstwa Przemysłu Lekkiego przy ogólnym wzroście produkcji tkanin bawełnianych o 4,6% — poszukiwanych tkanin pościelowych produkować się będzie o 10,1% więcej, wzbogacony zostanie również asortyment tkanin bawełnianych przez wprowadzenie nowych artykułów. W przemyśle wełnianym na podkreślenie zasługuje wzrost produkcji tkanin wysokoprocentowych o 29%.</u> + <u xml:id="u-37.7" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Wzrośnie ilość artykułów masowego spożycia, jak również ich jakość. Np. w przemyśle lekkim położono w planie na rok 1954 duży nacisk na podniesienie jakości produkcji, co między innymi znajdzie wyraz we wzroście produkcji pierwszego gatunku oraz wprowadzeniu produkcji odzieży w gatunkach — „ekstra”.</u> + <u xml:id="u-37.8" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Przemysł ciężki również weźmie udział w zabezpieczeniu wzrostu produkcji artykułów masowego spożycia. I tak produkcja tych artykułów w resorcie hutnictwa wzrośnie w 1954 r. o 32,4%, a w resorcie przemysłu maszynowego o 45%.</u> + <u xml:id="u-37.9" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Przemysł powinien wykonać postawione przed nim zadania w zakresie obniżki kosztów oraz dać państwu na potrzeby całego narodu planowane w budżecie kwoty socjalistycznej akumulacji. Pamiętać bowiem musimy, że — jak to już powiedział w swym referacie Minister Finansów tow. Dietrich — dochody z przemysłu stanowią podstawę budżetu naszego Ludowego Państwa.</u> + <u xml:id="u-37.10" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Czy wykonanie tych wielkich i odpowiedzialnych zadań przez nasz socjalistyczny przemysł jest możliwe? Tak jest, zadania ujęte w budżecie na rok 1954 zostaną na pewno wykonane. Gwarancją tego jest ofiarny wysiłek mas pracujących, pod przewodnictwem pełnej poświęcenia i entuzjazmu klasy robotniczej, w realizacji zadań wynikających z programu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-37.11" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">W przemyśle zadania te realizować będą ramię przy ramieniu w zbiorowym wysiłku pod sztandarami Frontu Narodowego robotnicy z przodownikami na czele, majstrowie i inżynierowie, racjonalizatorzy i wynalazcy, pracownicy umysłowi i naukowcy.</u> + <u xml:id="u-37.12" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Zapewnienie wykonania tych wielkich i szczytnych zadań — to wielka mobilizacja do czynu przedzjazdowego, w którym nie brakło nikogo, a szeroko podjęta fala zobowiązań 1-Majowych, których hasłem jest: „Wykonamy zadania II Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej” jest dalszą gwarancją realizacji przedstawionego na rok 1954 budżetu.</u> + <u xml:id="u-37.13" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Wśród wielu przykładów wzrostu świadomości i aktywności mas pracujących wokół wykonania zadań planowych można przytoczyć postawę załogi Zakładów Przemysłu Bawełnianego im. Marchlewskiego w Łodzi, załogi Pabianickich Zakładów Przemysłu Bawełnianego, Zakładów Przemysłu Chemicznego — „Boruta” w Zgierzu, które wyeliminowały całkowicie w tygodniu przedświątecznym wszelką nieusprawiedliwioną absencję. Załogi tych zakładów w walce o wykonanie planów żądają doprowadzenia zadań do każdego stanowiska, do obsługi każdej maszyny.</u> + <u xml:id="u-37.14" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Również w tych zakładach i w wielu innych w okresie Zjazdu rozszerzono stosowanie metod radzieckich stachanowców i wprowadzono metody przodujących robotników, jak tow. Sygdziakowej, tow. Danielaka, Morawskiego i innych. Dlatego właśnie te zakłady zajmują we współzawodnictwie zobowiązaniowym czołowe miejsca w kraju. Postawa ich załóg świadczy o tym, że zrozumiały one dobrze słowa towarzysza Bolesława Bieruta, który wskazywał, że wykonanie uchwał IX Plenum i II Zjazdu nie przyjdzie samo, że trzeba je wywalczyć.</u> + <u xml:id="u-37.15" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Musimy zdać sobie sprawę, iż w tej walce nie może zabraknąć również i nas, posłów Polski Ludowej. Każdy z nas na swoim terenie pracy powinien wskazywać masom pracującym drogi i formy walki o wykonanie zadań, powinien pomagać w usuwaniu przeszkód stawianych przez nierobów, brakorobów i biurokratów. Każdy z nas, posłów, powinien czuć się współodpowiedzialnym, wraz ze swymi wyborcami, za wykonanie wszystkich zadań gospodarczych na swoim terenie.</u> + <u xml:id="u-37.16" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Zadania te wymagają, by w walce o ich wykonanie nie zabrakło nikogo — od ministra do robotnika, od majstra do naukowca, od planisty do głównego księgowego, od pracownika banku kontrolującego fundusz płac do członków rad zakładowych, od dyrektora zakładu do dyrektora centralnego zarządu czy departamentu. W tej walce nie może zabraknąć ofiarnie pracujących kobiet i młodzieży, nie może zabraknąć organizacji związkowych i społecznych.</u> + <u xml:id="u-37.17" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Jak wykazała dyskusja na podkomisji sejmowej do rozpatrzenia działu budżetu — przemysł, doświadczenie pierwszych miesięcy tego roku uczy nas, że nie zawsze i nie wszędzie mobilizacja wokół zadań jest wystarczająca. Tym bardziej, że wykonanie przez przemysł jako całość z nadwyżką zadań w 1953 r. w wielu wypadkach wpłynęło na samouspokojenie i osłabiło czujność niektórych centralnych zarządów. A tymczasem dni i miesiące roku 1954 mijają, minął już także pierwszy kwartał i mamy niejeden powód do poważnego niepokoju.</u> + <u xml:id="u-37.18" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Trzeba by z niedociągnięć minionego okresu szybko wyciągnąć wnioski dla zabezpieczenia prawidłowej realizacji zadań gospodarczych roku 1954. Tego oczekują od administracji państwowej i gospodarczej masy pracujące naszego kraju, złączone w sojuszu robotniczo-chłopskim, w walce o umocnienie pokoju, w walce o szczęście dla swych dzieci.</u> + <u xml:id="u-37.19" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">A tymczasem widzimy, że przemysł wełniany do 20 marca br. wykonał zaledwie 69% planu dostaw tkanin i nie wykonał planu asortymentowego, przekraczając — wbrew założeniom II Zjazdu — produkcję tkanin niskoprocentowych i wigoniowych. Aparat gospodarczy naszego przemysłu usiłuje tłumaczyć te niedociągnięcia trudnościami surowcowymi, a nie widzi zaniedbań organizacyjnych, jak niewłaściwa kontrola i dyscyplina asortymentowego wykonania planu, wadliwie ustawione premiowanie, brak odpowiedniej pracy z majstrami i niedostateczna opieka resortu i centralnych zarządów nad zakładami.</u> + <u xml:id="u-37.20" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Nie zapominajmy, że na tkaniny te czeka ludność miast i wsi w naszym kraju. Na tkaniny te czeka również przemysł odzieżowy, którego ambicją jest wykonanie planów produkcji, a jak widzimy, już w pierwszym kwartale br. Pabianickie Zakłady Przemysłu Odzieżowego wykonały plan produkcji tylko w 86% i miały 51.500 roboczogodzin postojowych.</u> + <u xml:id="u-37.21" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">W Zgierskich Zakładach Przemysłu Odzieżowego plan wykonany został tylko w 63% i miały one aż 127 tys. godzin postojowych. Oczywiście w tych warunkach nastąpiło znaczne przekroczenie kosztów i niewykonanie zadań finansowych.</u> + <u xml:id="u-37.22" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">W przemyśle wełnianym nadal nie mają miejsca widoczne postępy na odcinku walki o poprawę jakości produkcji. Przykładem nieuzasadnionego opieszalstwa na tym odcinku może być sprawa stosowania tzw. — „apretury niemnącej”, która mimo opracowania metod technologicznych nie jest wprowadzona przez Centralny Zarząd Przemysłu Wełnianego do produkcji. Fakt ten obciąża poważnie resort przemysłu lekkiego, ponieważ takie zaniedbanie nie ma usprawiedliwiających przyczyn.</u> + <u xml:id="u-37.23" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Zagadnienie walki o poprawę jakości produkcji nie jest tylko sprawą przemysłu artykułów masowego spożycia. Zadanie to w całej ostrości stoi również przed przemysłem ciężkim, a tymczasem w przemyśle maszynowym w fabryce maszyn rolniczych — „Kraj” w Kutnie produkuje się siewniki, których błędy konstrukcyjne i wady wykonania obniżają ich użyteczność, a od pół roku komisje z Centralnego Zarządu i z Centrali Zaopatrzenia Rolnictwa nie mogą ustalić sposobu usunięcia tych błędów, na które wskazywał także tow. Minc na II Zjeździe Partii. Żałować należy, że wyżej wymienione komisje nie skontrolowały pracy tych siewników w tegorocznej kampanii wiosenno-siewnej w woj. poznańskim i krakowskim, o czym już alarmuje prasa.</u> + <u xml:id="u-37.24" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Nie lepiej wygląda produkcja maszyn rolniczych w niektórych zakładach przemysłu drobnego. Tak np. Wojewódzki Zarząd Przemysłu Terenowego w Stalinogrodzie na siedem zasadniczych artykułów dla rolnictwa nie wykonał sześciu, na zaplanowane w pierwszym kwartale 1954 r. 125 kieratów wykonano w styczniu i lutym tylko jedną sztukę, na plan 250 wózków do obornika i paszy wykonano tylko trzy sztuki.</u> + <u xml:id="u-37.25" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Podobnie w woj. lubelskim Chełmskie Zakłady Przemysłu Terenowego na dziewięć pozycji maszyn i urządzeń rolniczych nie wykonują siedem, a na plan 124 kieratów wykonały 12 sztuk. W Kluczborskich Zakładach Metalowych nie rozpoczęto planowanej produkcji sieczkarń, ponieważ nie zadano sobie trudu zatwierdzenia prototypu.</u> + <u xml:id="u-37.26" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Również nie zawsze nasi naukowcy przychodzą rolnictwu z dostatecznie szybką i skuteczną pomocą. Przykładem tego może być stacja Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin w pow. kutnowskim, która na przestrzeni dwóch lat osiągnęła zbiory prosa — „sorgo” czterokrotnie wyższe od przeciętnych zbiorów w PGR, ale osiągnięć swoich dotychczas nie upowszechniła.</u> + <u xml:id="u-37.27" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Przykładem tutaj może być także zarządzenie władz Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Władze SGGW zabroniły swemu gospodarstwu doświadczalnemu w Skierniewicach popularyzowania doświadczeń, które doprowadziły do przeszło dwukrotnego w stosunku do osiągnięć PGR podniesienia mleczności krów.</u> + <u xml:id="u-37.28" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">W pierwszym i drugim przypadku czeka się na oficjalne opublikowanie doświadczeń, a tymczasem mogłyby one przyczynić się już obecnie do podniesienia wydajności w rolnictwie, na co przecież bardzo mocno wskazują uchwały II Zjazdu Partii.</u> + <u xml:id="u-37.29" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Zadania w zakresie podniesienia jakości produkcji przemysłowej wymagają w dalszym ciągu dużej mobilizacji resortów i załóg, która jednak nie zawsze jest dostateczna w niektórych zakładach. Np. Tomaszowskie Zakłady Włókien Sztucznych w 1953 r. zamiast planowanego udziału pierwszego gatunku w wysokości 73% osiągnęły zaledwie 68% i poniosły w związku z tym stratę ponad 2 mln zł. Sytuacja ta w pierwszym kwartale br. nie uległa żadnej zmianie.</u> + <u xml:id="u-37.30" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Na obniżenie jakości produkcji w tym zakładzie wpływają następujące przyczyny: po pierwsze — zła jakość i brak normatywu zapasu kwasu siarkowego dostarczanego przez Ministerstwo Przemysłu Chemicznego, po drugie — brak dbałości ze strony resortu o zabezpieczenie warunków bytowych załogi, której połowę stanowią kobiety nie mające dla swych dzieci, w liczbie co najmniej 350, miejsc w żłobku i przedszkolu przyzakładowym. Trudności te pogłębia jeszcze brak jakiejkolwiek komunikacji dla pracowników dojeżdżających do pracy z odległości dochodzącej do 20 km.</u> + <u xml:id="u-37.31" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Trzeba, by jak najszybciej nad tą sytuacją zastanowiły się resorty, którym sprawa ta jest znana, gdyż niejednokrotnie zakłady jak i Miejska Rada Narodowa w Tomaszowie zwracały się o pomoc w rozwiązaniu tych problemów.</u> + <u xml:id="u-37.32" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">W przemówieniu, wygłoszonym na początku obecnej sesji Sejmu, Prezes Rady Ministrów tow. Cyrankiewicz położył silny nacisk na wzmożenie walki o obniżkę kosztów własnych. Nie można jednak obniżać kosztów własnych marnotrawiąc surowce i materiały.</u> + <u xml:id="u-37.33" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Nie widzą tego jednak niektóre resorty tolerujące marnotrawstwo surowca na zakładach. Na przykład w wapiennikach terenowego przemysłu materiałów budowlanych w Sulejowie wydobywa się wapień tylko do głębokości 10 m, a niższych pokładów najlepszego jakościowo i czystego wapnia nie użytkuje się wskutek niezabezpieczenia od przecieków wód gruntowych.</u> + <u xml:id="u-37.34" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Przy użyciu niewielkich środków można by ten stan łatwo zmienić i wydobywać wapień do głębokości 35 m, ale niestety sprawa ta jest niedostatecznie doceniana przez Ministerstwo Przemysłu Drobnego.</u> + <u xml:id="u-37.35" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Wiemy dobrze, że nie może być również skutecznej walki o realizację obniżki kosztów własnych bez właściwego normowania pracy i zużycia materiałowego. O znaczeniu wskaźników techniczno-ekonomicznych mówił na II Zjeździe tow. Minc. Niestety jednak nie wszędzie realizuje się wskazania na tym odcinku. Przykładem mogą tu być zakłady wytwórcze transformatorów i maszyn elektrycznych im. Wilhelma Piecka w Żychlinie, w których normy zużycia materiału opracowano dotychczas zaledwie w 30% asortymentu produkcji. Nic też dziwnego, że zakłady te przekroczyły w 1953r. planowane koszty zużycia materiałowego o 31%, co wyniosło 11.790.000 zł. A na skutek niewłaściwego zaopatrzenia tych zakładów przemysł hutniczy wyprodukował blachy w złych wymiarach, zmarnowano w nadmiernych odpadach 720 ton wysokogatunkowej blachy transformatorowej wartości 1.770.000 zł.</u> + <u xml:id="u-37.36" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Wyżej wymienione przykłady świadczą wyraźnie o tym, że dotychczasowe wysiłki w kierunku obniżki kosztów własnych są niedostatecznie i nie wyczerpują wszystkich źródeł podniesienia dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-37.37" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Wysoki Sejmie! Celowo szerzej omówiłam przykłady niedociągnięć w gospodarce przemysłowej. Chciałabym, ażeby stały się one dla nas wszystkich oraz dla wszystkich resortów przemysłowych sygnałem ostrzegawczym, ażeby zmobilizowały nas do jeszcze pełniejszej walki o wykonanie wielkich, programowych zadań nakreślonych przez IX Plenum KC i II Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej na lata 1954i 1955, których wyrazem jest przedstawiony budżet.</u> + <u xml:id="u-37.38" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Ambitne zadania wykonania planu musimy postawić nie tylko przed resortami i centralnymi zarządami, ale również przed tymi zakładami, które pozostając w tyle opóźniają nasz marsz naprzód.</u> + <u xml:id="u-37.39" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Musimy pamiętać, że w realizacji uchwał II Zjazdu nie może zabraknąć nikogo w naszym narodzie, bo troska o człowieka pracy, o jego szczęście jest obowiązkiem każdego z nas, bo nie ma szczytniejszego zadania, jak walka o wykonanie naszego Planu 6-letniego, o zbudowanie podstaw socjalizmu w Polsce.</u> + <u xml:id="u-37.40" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Realizacja naszego budżetu państwowego jeszcze bardziej przyczyni się do dalszego umocnienia sojuszu robotniczo-chłopskiego, będącego granitową podstawą naszych wszystkich dotychczasowych osiągnięć i stanowiącego nieodzowny warunek i rękojmię dalszego pomyślnego marszu naprzód, podnosząc nieustannie poziom życiowy i kulturalny mas pracujących, podnosząc nieustannie moc gospodarczą i obronną naszego Państwa Ludowego, na co wskazywał na II Zjeździe towarzysz Bierut.</u> + <u xml:id="u-37.41" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Klasa robotnicza Łodzi i województwa łódzkiego, łącznie z pracującym chłopstwem i inteligencją pracującą, zapewnia Wysoki Sejm, że przedstawiony budżet przyjmuje jako własny program budownictwa socjalizmu, zapewniając, że ofiarną pracą zabezpieczy jego wykonanie.</u> + <u xml:id="u-37.42" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#Marszalek">Lista mówców na dzień dzisiejszy została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-38.1" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych Kancelarii Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-38.2" who="#Marszalek">Dalszy ciąg i zakończenie dyskusji nad budżetem na rok 1954 oraz sprawozdaniem Rady Ministrów z wykonania budżetu za rok 1952 nastąpi na posiedzeniu, które odbędzie się jutro, w sobotę dnia 24 kwietnia. Początek punktualnie o godz. 10.</u> + <u xml:id="u-38.3" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-38.4" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 21 min. 55.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00010-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00010-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..9478526 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00010-01/header.xml @@ -0,0 +1,46 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00010-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>10 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>10 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">10</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1954-04-24</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszalek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCebertowiczRomuald" role="speaker"> + <persName>Poseł Cebertowicz Romuald</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHorodeckiJulian" role="speaker"> + <persName>Poseł Horodecki Julian</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJarochowskaMaria" role="speaker"> + <persName>Poseł Jarochowska Maria</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSadowskiStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Sadowski Stanisław</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00010-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00010-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..8b7c4df --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00010-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,510 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">10 posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">w dniu 24 kwietnia 1954 r.</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10.)</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Protokoły 8 i 9 posiedzeń Sejmu uważam za przyjęte, gdyż nie wniesiono przeciw nim zarzutów.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu ustaliło porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia, który został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: dalszy ciąg dyskusji i głosowanie nad:</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">a)projektem ustawy budżetowej na rok 1954 (druki nr 32 i 34), b)sprawozdaniem Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1952 (druki nr 33 i 35).</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. wrocławskiego wicemarszałkowi Sejmu Stanisławowi Kulczyńskiemu.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Poseł Kulczyński Stanisław: Wysoki Sejmie! Najgłębszą treścią polityki zagranicznej naszego Ludowego Państwa, jak to podkreślił w swym przemówieniu obywatel Prezes Rady Ministrów, było i jest dążenie do wniesienia jak największego wkładu w dzieło zachowania i umocnienia pokoju, w dzieło zapewnienia bezpieczeństwa wszystkich narodów Europy i świata.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">To dążenie do pokoju, do pokojowej współpracy między narodami wypływa z samego charakteru naszego ludowo-demokratycznego ustroju, który dla realizacji swych zadań, dla rozwijania budownictwa pokojowego i kulturalnego, dla coraz lepszego zaspokajania potrzeb ludzi pracy miasta i wsi, dla coraz szybszego podnoszenia ich stopy życiowej wymaga pokoju i odprężenia międzynarodowego. Ponadto naród nasz szczególnie zainteresowany jest w pokoju, ponieważ potrzebuje go dla zabliźnienia ran zadanych mu przez ostatnią wojnę, ponieważ wie dobrze co wojna oznacza i jakie nieszczęścia ze sobą przynosi.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Dlatego powitaliśmy z radością, z uczuciem głębokiej wdzięczności i ulgi wytrwałą, cierpliwą i nieustępliwą inicjatywę naszego wielkiego sojusznika, Związku Radzieckiego, zmierzającą do odprężenia sytuacji międzynarodowej, inicjatywę, która odbija się głębokim echem wśród narodów całego świata i zmusza do liczenia się z nią rządy krajów kapitalistycznych.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Polityka pokojowa Związku Radzieckiego, poparta wolą ludów, przyniosła już niewątpliwie poważne sukcesy.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Zwycięstwem sił pokoju, zwycięstwem bohaterskiego narodu koreańskiego, zwycięstwem polityki pokojowej obozu demokracji i socjalizmu było zawarcie rozejmu na Korei. Rozejm ten, który położył kres rozlewowi krwi, wykazał dwie rzeczy: wykazał on, że żadna technika wojenna i żadne najbardziej barbarzyńskie metody wojny nie mogą rzucić na kolana narodów walczących o swoją sprawiedliwą sprawę, o swą wolność i niepodległość; z drugiej strony rozejm na Korei wykazał, że próby rozwiązywania spornych problemów drogą stosowania tzw. polityki siły nie prowadzą do niczego, natomiast rozwiązanie tych problemów może nastąpić drogą rokowań i porozumienia.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">Właśnie dlatego, że rozejm w Korei wykazał słuszność i celowość drogi porozumienia, wzrosło na całym świecie dążenie do pokojowego uregulowania nierozwiązanych dotąd spornych kwestii międzynarodowych. Na fali tego ruchu, na fali tego dążenia narodów do uniknięcia nowej katastrofy wojennej, szczególnie groźnej ze względu na współczesną technikę wojenną, doszło do zwołania w roku bieżącym konferencji berlińskiej.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Zwołanie tej konferencji było nowym z kolei sukcesem sił pokojowych, było nowym plonem pokojowej polityki radzieckiej.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Jak wiadomo, konferencja berlińska nie doprowadziła niestety do uregulowania problemu niemieckiego na podstawach demokratycznych i pokojowych. Nie doprowadziła dlatego, ponieważ Stany Zjednoczone nie chcą dopuścić do pokojowego zjednoczenia Niemiec, nie chcą likwidacji militaryzmu niemieckiego, lecz przeciwnie, dążą do jego rozwoju, do stworzenia w Niemczech zachodnich ogniska agresji i nowej wojny.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Niemniej możemy stwierdzić, że konferencja berlińska miała również swe rezultaty pozytywne, z których na pierwszym miejscu wymienić należy uzgodnioną decyzję w sprawie zwołania w Genewie konferencji pięciu mocarstw dla pokojowego rozwiązania problemu koreańskiego i przywrócenia pokoju w Indochinach. W ten sposób pomimo oporu najbardziej agresywnych kół imperializmu amerykańskiego wielkie mocarstwo Azji — Chińska Republika Ludowa zajmuje należne jej miejsce w gronie wielkich mocarstw. Jest to zarazem przyznanie faktu, że bez udziału Chińskiej Republiki Ludowej nie można rozwiązywać żadnych zagadnień światowej wagi, w szczególności jeżeli chodzi o kontynent azjatycki. Zrozumienie tej prostej i oczywistej prawdy będzie nadal torowało sobie drogę wśród najszerszych mas krajów Europy zachodniej, jak również Ameryki.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Konferencja genewska, której zadaniem jest przywrócenie pokoju w Azji, złagodzenie napięcia w sytuacji międzynarodowej w ogóle, zbliżenie narodów na płaszczyźnie pokojowego rozwiązywania wszystkich kwestii spornych, spotkała się z gorącym przyjęciem narodów całego świata.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Jednakowoż błędem byłoby nie widzieć, że ta perspektywa normalizacji stosunków międzynarodowych, perspektywa usunięcia ognisk konfliktów, która odpowiada w pełni interesom narodów, napełnia zarazem niepokojem reakcyjne koła monopolistyczne w Stanach Zjednoczonych. Dla nich bowiem przywrócenie pokoju i współpracy między narodami to perspektywa utraty olbrzymich zysków z dostaw zbrojeniowych.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Te koła monopolistyczne w obawie przed zbliżającym się nieuchronnie kryzysem, którego oznaki już dzisiaj dają się poważnie odczuć w gospodarce amerykańskiej, szukają wyjścia w podsycaniu wyścigu zbrojeń i w rozszerzaniu przygotowań wojennych. Z drugiej strony koła imperialistyczne widzą z przerażeniem, jak narody Azji, które przez tyle wieków były obiektem dzikiej, bezlitosnej eksploatacji, podnoszą się i z całą siłą zgłaszają swe prawa do życia, wolności i niepodległości. Z tym historycznym, nieodwracalnym procesem nie chcą pogodzić się imperialiści i łudzą się, że groźbą bomby atomowej można zatrzymać koło historii.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Stąd próby storpedowania konferencji genewskiej, uniemożliwienia pokojowego rozwiązania problemu koreańskiego, a w szczególności uniemożliwienia przywrócenia pokoju w Indochinach, które politycy i stratedzy amerykańscy uważają za dogodną bazę dla wojny przeciwko Chińskiej Republice Ludowej. Nie można się oprzeć wrażeniu, że temu celowi storpedowania konferencji genewskiej służyły plany wystosowania tzw. — „ostrzeżenia” pod adresem Chin Ludowych, które jednakowoż nie zostały dokonane na skutek oporu narodu brytyjskiego i francuskiego przeciwko tego rodzaju prowokacyjnym działaniom. Temu celowi storpedowania konferencji genewskiej służy również zapowiedź wysyłek wojsk amerykańskich do Indochin, na wypadek gdyby rząd francuski zechciał zawrzeć rozejm w Indochinach. Jesteśmy świadkami sytuacji zaiste niewiarygodnej: oto naród francuski w swojej olbrzymiej większości i większości parlamentu francuskiego wypowiada się za pokojem w Indochinach, zdając sobie sprawę, że ta wojna nie może przynieść zwycięstwa a rujnuje ona jedynie Francję. Natomiast tzw. — „sojusznik” Francji oświadcza jej, że nie ma ona prawa zawierać rozejmu, że musi ona nadal trwonić swe zasoby ludzkie i materialne w interesach obcego mocarstwa.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Jednakowoż naród francuski, jak świadczy o tym wielki ruch na rzecz zaprzestania wojny w Indochinach, przeciwstawia się stanowczo tym zgubnym planom kontynuowania — „brudnej wojny”.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Jest tajemnicą trudną do ukrycia, że imperialistyczne koła amerykańskie i zachodnio-niemieckie pragną uwikłania Francji w Indochinach, by osłabić jej pozycję w Europie, i nie tylko w Europie. Uwikłanie to ma w szczególności osłabić opór i pozycję narodu francuskiego wobec odradzającego się imperializmu niemieckiego, który już dzisiaj knuje plany odwetu wobec Francji.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Naród polski z podziwem i uznaniem oraz z uczuciem głębokiej solidarności śledzi odważną walkę wielkiego narodu francuskiego, z którym związani jesteśmy tradycjami starej przyjaźni, przeciw odbudowie militaryzmu niemieckiego, przeciw tzw. — „armii europejskiej”.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">Coraz więcej najwybitniejszych osobistości politycznych francuskich występuje przeciw — „armii europejskiej”, przeciwko tworzeniu tzw. — „małej Europy”, która ma zapewnić hegemonię militaryzmu niemieckiego w Europie. Opinia publiczna nie daje się wprowadzić w błąd zapewnieniami o „obłaskawieniu” militaryzmu niemieckiego w ramach — „armii europejskiej”, ani tzw. — „dodatkowymi gwarancjami” brytyjskimi i amerykańskimi, które są w rzeczywistości gwarancją dla odwetowców bońskich przeciwko Francji.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">Z radością widzimy, że coraz szersze koła polityczne we Francji rozumieją znaczenie przyjaźni i współpracy polsko-francuskiej dla zapobieżenia groźbie agresji ze strony odradzającego się imperializmu niemieckiego, dla utrwalenia bezpieczeństwa narodów europejskich i pokoju.</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">W miarę jak rozwiewa się fałszywa legenda utkana dookoła — „armii europejskiej”, jako rzekomego środka zapewnienia pokoju w Europie, utrwala się w narodach Zachodniej Europy coraz głębiej zrozumienie celowości i konieczności idei zbiorowego bezpieczeństwa. Idea ta znalazła swój wyraz w propozycjach radzieckich przedstawionych jeszcze na konferencji berlińskiej, a następnie w nocie rządu radzieckiego z dnia 31 marca br. Jak wiadomo, nota ta obala argumenty i zarzuty wysuwane przez przeciwników zbiorowego bezpieczeństwa. Wskazuje ona na możliwość udziału Stanów Zjednoczonych w ogólnoeuropejskim układzie zbiorowego bezpieczeństwa. Z drugiej strony nota radziecka zgłasza gotowość przystąpienia Związku Radzieckiego do paktu północno-atlantyckiego w celu przekształcenia go z organizacji agresywnej, skierowanej przeciwko Związkowi Radzieckiemu i krajom demokracji ludowej, w organizację rzeczywiście służącą sprawie utrzymania pokoju.</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">Ogólnoeuropejski układ zbiorowego bezpieczeństwa — gdyby został zrealizowany — zapewniłby istotnie pokój w Europie, zapewniłby niepodległość i suwerenność narodom, przyczyniłby się do istotnego odprężenia w stosunkach międzynarodowych, zakończyłby zimną wojnę rujnującą narody Europy Zachodniej. W przeciwieństwie do tzw. „europejskiej wspólnoty obronnej, która służy odbudowie militaryzmu niemieckiego, celem paktu zbiorowego bezpieczeństwa byłoby zapobieżenie odrodzeniu tego militaryzmu, uniemożliwienie tworzenia przeciwstawnych bloków w Europie, które — jak wskazuje doświadczenie historii — nieuchronnie prowadzą do wojny. Perspektywie rozłamu Europy w interesach odwetowców z Bonn i miliarderów z Wall Street radzieckie propozycje zbiorowego bezpieczeństwa przeciwstawiają perspektywę jedności narodów Europy na gruncie pokoju, owocnej współpracy gospodarczej i kulturalnej krajów europejskich, bez względu na ich system społeczno-gospodarczy. Dlatego idea zbiorowego bezpieczeństwa czyni wielkie postępy w świadomości milionów ludzi w Europie, w różnych kołach politycznych i społecznych. Idea ta zyskuje sobie coraz szersze prawo obywatelstwa również i dlatego, że kwestia niemiecka nie doczekała się pokojowego rozwiązania na konferencji berlińskiej mimo wysiłków Związku Radzieckiego, że podział Niemiec nie został zlikwidowany i nie zostało zlikwidowane ognisko militaryzmu w Niemczech zachodnich. Propozycje radzieckie zmierzają do uniemożliwienia wciągnięcia Niemiec do bloków agresywnych. Pakt zbiorowego bezpieczeństwa, który przewiduje, że jego członkami będą aż do utworzenia jednolitego państwa, niemieckiego zarówno Niemiecka Republika Demokratyczna jak i Niemiecka Republika Federalna, ułatwia zarazem zjednoczenie Niemiec na podstawach pokojowych i demokratycznych.</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#Marszalek">Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, wyrażając uczucia i dążenia całego narodu polskiego, który pragnie pokoju i nienawidzi wojny, zgłosił gotowość wzięcia udziału w układzie o zbiorowym bezpieczeństwie.</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#Marszalek">W układzie tym naród nasz widzi rzeczywistą gwarancję przeciw zbrodniczym planom imperialistycznych agresorów. Pakt zbiorowego bezpieczeństwa opiera się na prostej i zrozumiałej dla wszystkich zasadzie, że napaść na jakiegokolwiek sygnatariusza układu zobowiązuje wszystkich pozostałych partnerów układu do niesienia mu całkowitej pomocy łącznie z pomocą wojskową.</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#Marszalek">Nie ulega wątpliwości, że idea zbiorowego bezpieczeństwa łamać będzie sztuczne przeszkody stawiane na jej drodze przez wrogów pokoju i porozumienia międzynarodowego i zdobywać będzie coraz liczniejszych zwolenników.</u> + <u xml:id="u-2.31" who="#Marszalek">Wielkim wkładem w sprawę pokoju w Europie jest trudna i odważna walka patriotów niemieckich o wolność i zjednoczenie ich ojczyzny. Ostoją i główną bojową siłą tej walki jest Niemiecka Republika Demokratyczna, pierwsze w dziejach niemieckie państwo pokojowe i demokratyczne, z którym łączą nas coraz ściślejsze więzy braterskiej współpracy i przyjaźni.</u> + <u xml:id="u-2.32" who="#Marszalek">Naród nasz nie będzie szczędził wysiłków w dążeniu do rozszerzenia stosunków gospodarczych i kulturalnych ze wszystkimi narodami, w dążeniu do utrwalenia i umocnienia pokoju. Naszym wkładem do tej walki będzie dalszy rozwój naszego pokojowego budownictwa, szybszy wzrost stopy życiowej ludności miejskiej i wiejskiej, pomnożenie materialnych i kulturalnych sił naszej Ojczyzny, będzie realizacja wielkich zadań, postawionych przed całym narodem przez II Zjazd Partii.</u> + <u xml:id="u-2.33" who="#Marszalek">Naszym wkładem do walki o pokój i szczęście narodów będzie dalsze zacieśnianie przyjaźni i sojuszu z naszym najlepszym przyjacielem, wielkim rzecznikiem pokoju i jego obrońcą, niezwyciężonym Związkiem Radzieckim. Układ o sojuszu, wzajemnej pomocy i współpracy, którego IX rocznicę obchodziliśmy w tych dniach, był i jest dla nas życiodajnym źródłem, z którego czerpaliśmy i będziemy czerpać nasze siły w walce o Polskę szczęśliwą, silną, niepodległą.</u> + <u xml:id="u-2.34" who="#Marszalek">W ścisłym związku ze wszystkimi siłami pokoju na całym świecie wypracowywać będziemy cierpliwie i nieustępliwie zwycięstwo sprawy pokoju i współpracy między narodami, co stanowi podstawę i cel polityki naszego narodu, naszego Rządu.</u> + <u xml:id="u-2.35" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-2.36" who="#Marszalek">Marszałek: Głos ma poseł woj. krakowskiego Maria Iskra.</u> + <u xml:id="u-2.37" who="#Marszalek">Poseł Iskra Maria: Wysoki Sejmie! Sprawą największą dla naszego Rządu i Partii jest troska o prostego człowieka.</u> + <u xml:id="u-2.38" who="#Marszalek">Najlepszym potwierdzeniem tego jest nasz budżet na rok 1954 przedłożony Sejmowi. Jest to budżet, który obrazuje pokojową pracę naszego narodu nad wszechstronnym rozwojem gospodarki — przemysłu i rolnictwa, by można było w jak największym stopniu zapewnić zaspokojenie potrzeb mas pracujących naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-2.39" who="#Marszalek">Wyrazem tego są sumy, jakie w budżecie przeznaczono na rozwój naszego rolnictwa. Od rozwoju rolnictwa bowiem zależy obecnie przede wszystkim szybki wzrost dobrobytu ludzi pracy w mieście i na wsi, wzrost dobrobytu klasy robotniczej i chłopstwa pracującego.</u> + <u xml:id="u-2.40" who="#Marszalek">Chłopi pracujący naszego województwa wiele mają do zawdzięczenia władzy ludowej, która wydźwignęła wieś krakowską z zacofania i nędzy, która buduje w naszym województwie największy obiekt naszej sześciolatki — hutę im. Lenina.</u> + <u xml:id="u-2.41" who="#Marszalek">Państwo nasze niesie wydatną pomoc chłopom pracującym w ich walce o zwiększenie produkcji rolnej. Sumy, jakie przeznaczone są na rozwój produkcji roślinnej i zwierzęcej, na ochronę roślin i weterynarię, na upowszechnienie wiedzy rolniczej i mechanizację rolnictwa — to wielka i konkretna pomoc państwa dla naszych chłopów. Chodzi o to, aby te środki zostały w pełni i słusznie wykorzystane.</u> + <u xml:id="u-2.42" who="#Marszalek">Wielką pomoc dla drobnych gospodarstw chłopskich — a takich w woj. krakowskim jest większość — stanowią gminne ośrodki maszynowe. Chłopi wielce sobie cenią tę formę pomocy państwa i środki przeznaczone w budżecie na rozbudowę GOM-ów mają dla nas wielkie znaczenie; chodzi tylko o słuszne ich wykorzystanie. To jest szczególnie ważne dla naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-2.43" who="#Marszalek">Gminne ośrodki maszynowe na terenie naszego województwa wymagają wyposażenia ich w sprzęt rolniczy odpowiedni do warunków terenowych i glebowych. Tego jednak nasze rady narodowe i Ministerstwo Rolnictwa nie. przestrzegają. Zbyt mało jest w naszych GOM-ach na przykład małych, jedenastorzędowych siewników zbożowych, które okazują się u nas najbardziej przydatne, są natomiast siewniki duże, które nie są — bo nie mogą być — wykorzystane. Ma to wielkie znaczenie, gdy bijemy się o to, aby chłopi siali rzędowo, a nie z płachty. Na przykład w powiecie nowotarskim, powiecie górskim, zamiast siewników jedenastorzędowych GOM-y otrzymały 35 siewników szerokorzędowych, które były — można powiedzieć — w większości nie wykorzystane w czasie wiosennej akcji siewnej. Do naszych GOM-ów należało by kierować również więcej lekkich traktorów z kompletem narzędzi zawieszanych, które mogą być w pełni wykorzystane na polach woj. krakowskiego.</u> + <u xml:id="u-2.44" who="#Marszalek">Poza tym stwierdzamy, że wiele traktorów lekkich marki Zetor K-25 jest eksploatowanych w budownictwie, gdzie z powodzeniem mogły by być wykorzystane traktory Ursus, które mają większą moc i w transporcie oddałyby większe usługi. Natomiast traktory Zetor K-25 mogłyby być lepiej wykorzystane w naszych rozdrobnionych gospodarstwach chłopskich, zważywszy że w roku bieżącym nasze GOM-y zawarły szereg umów z indywidualnymi chłopami na uprawy zespołowe. Trzeba tylko, żeby Ministerstwo Rolnictwa jak również rady narodowe więcej troski i więcej wnikliwości wkładały w to zagadnienie.</u> + <u xml:id="u-2.45" who="#Marszalek">Mamy w naszym województwie stosunkowo nieźle rozwiniętą hodowlę. Obsada pogłowia bydła na 100 ha jest u nas najwyższa w kraju. Jednak możliwości dalszego jej rozwoju nie są w pełni wykorzystane. Możliwości te to walka o lepsze wykorzystanie łąk i pastwisk przez nawożenie ich i uprawę. Sumy przeznaczone w budżecie na ten cel pozwolą na zwiększenie wydajności łąk i pastwisk, a tym samym na zwiększenie wydajności zwierząt hodowlanych.</u> + <u xml:id="u-2.46" who="#Marszalek">Chłopi nasi garną się do uprawy łąk. Trzeba jednak, by szerzej przychodziła im z pomocą nasza służba rolna.</u> + <u xml:id="u-2.47" who="#Marszalek">Wielkie zadania stoją przed aparatem upowszechnienia wiedzy rolniczej w naszym województwie. Państwo przeznacza na ten cel duże środki i poświęca tej sprawie wiele uwagi. Dzięki szerszemu upowszechnianiu metod i osiągnięć przodujących chłopów naszego województwa będzie można uruchomić liczne rezerwy produkcji rolnej. Chodzi zwłaszcza o większe przechodzenie naszych gospodarstw chłopskich na gospodarkę hodowlaną i warzywno-sadowniczą. Jest to niezmiernie ważne zwłaszcza w naszych powiatach górskich i podgórskich, jak Nowy Targ, Limanowa, Nowy Sącz, Żywiec, Myślenice, Wadowice, gdzie gospodarka zbożowa nie daje należytych dochodów ze zrozumiałych względów, dlatego że teren górski i klimat ostry. Toteż przeciętna wydajność uprawy zbóż w tych powiatach jest w wielu wypadkach niższa, aniżeli przeciętna w naszym kraju. Gdy natomiast przy pomocy państwa, naszej służby agrotechnicznej, naszych naukowców i specjalistów będziemy chłopom tłumaczyć, ażeby stopniowo zaczęli przechodzić na gospodarkę hodowlaną, gospodarka ta zapewni większe dochody chłopom, da większy dochód naszemu państwu i przekreśli raz na zawsze mit o nędzy w górach.</u> + <u xml:id="u-2.48" who="#Marszalek">Dlatego też winniśmy dołożyć starań, by systematycznie wyjaśniać chłopom znaczenie tego problemu, jakim jest przechodzenie z gospodarki zbożowej na hodowlę w naszym województwie.</u> + <u xml:id="u-2.49" who="#Marszalek">Jeżeli chodzi o warzywnictwo, spółdzielnie w naszym województwie, nie posiadające dużego areału ziemi, rozumieją, że przy tym małym areale mogą uzyskać dobre dochody kierując gospodarkę swą na intensywne uprawy, jak warzywnictwo i hodowla. Jako przykład może służyć fakt, że spółdzielnia Krzysztoforzyce pod Krakowem, położona niedaleko Nowej Huty, z uprawy warzyw na 2 hektarach otrzymała czystego dochodu w ubiegłym roku, ze sprzedaży tych warzyw do Nowej Huty, ponad 200 tys. złotych.</u> + <u xml:id="u-2.50" who="#Marszalek">Poważnym problemem w naszym województwie jest również brak odpowiedniej liczby przetwórni warzyw i owoców, zwłaszcza że w stosunku do osiągniętych dotychczas zbiorów tych produktów przetwórstwo jest już obecnie niewystarczające, a przecież nastawiamy się na zwiększenie areału pod warzywa i sady.</u> + <u xml:id="u-2.51" who="#Marszalek">I tak na terenie naszego województwa posiadamy 3 kwaszarnie kapusty, które nie zabezpieczają pełnego przetwórstwa. Na przykład na terenie powiatu miechowskiego przeciętnie skupuje się w sezonie 4.000 ton kapusty, a istniejąca w tym powiecie kwaszarnia przerabia 1.000 ton. Pozostałą ilość placówki skupujące przesyłają do zakwaszenia w woj. stalinogrodzkim, co stwarza poważne straty i obniża wartość, a w wielu wypadkach jest przyczyną niezabierania pełnych nadwyżek od producentów. Zachodzi więc konieczność wybudowania w powiecie kwaszarni, która by zakwasiła 2.500 ton kapusty w sezonie.</u> + <u xml:id="u-2.52" who="#Marszalek">Na terenie województwa posiadamy zaledwie jedną prowizoryczną kwaszarnię ogórków w powiecie brzeskim, która jest zdolna zakwasić 2.500 ton ogórków. Natomiast skupujemy w sezonie w jednym tylko powiecie miechowskim ponad 1.000 ton. Istniejąca kwaszarnia w powiecie Brzesko zabiera nadwyżki od producentów tego powiatu i ledwie nadąża, by je przetworzyć. Zachodzi więc potrzeba wybudowania kwaszarni o zdolności przetwórczej 1.000 ton ogórków, 100 ton buraków ćwikłowych, 100 ton marchwi i 80 do 100 ton pomidorów w powiecie miechowskim.</u> + <u xml:id="u-2.53" who="#Marszalek">Nie lepiej przedstawia się sytuacja z przetwórstwem owoców. Około 1.500 ton owoców miękkich, sezonowych, nie nadających się do przechowania i innej produkcji, nie skupuje się od producentów, a mogłyby one służyć jako dobry surowiec do produkcji octu owocowego, który jest zdrowszy niż spirytusowy czy syntetyczny; przecież spirytus i inne środki chemiczne zużywane na produkcję kwasu octowego do konsumpcji mogłyby być lepiej wykorzystane.</u> + <u xml:id="u-2.54" who="#Marszalek">W związku z tym zachodzi potrzeba wybudowania w naszym województwie wytwórni octu owocowego o zdolności produkcyjnej 1 mln litrów w sezonie. Do tego celu mogłyby być wykorzystane budynki po browarze w Limanowej, które wymagają pewnego przystosowania. Wprawdzie Ministerstwo Przemysłu Rolnego i Spożywczego uznało słuszność odbudowy tego obiektu z przeznaczeniem na octownię, ale nie przydzieliło potrzebnych kredytów, które według kosztorysu wyniosą ok. 500 tys. złotych.</u> + <u xml:id="u-2.55" who="#Marszalek">W roku 1953 Ekspozytura Okręgowa Centrali Ogrodniczej odprowadziła nadwyżkę w sumie 7.360.000 zł, a przy dalszej rozbudowie zakładów przetworowych będzie można wypracować większe nadwyżki potrzebne do rozwoju gospodarki narodowej oraz lepiej zaopatrywać ludność w przetwory warzywne i owocowe.</u> + <u xml:id="u-2.56" who="#Marszalek">W ten sposób rozwijać będziemy rolnictwo i podnosić stopę życiową mas pracujących miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-2.57" who="#Marszalek">Dla wielu tysięcy rodzin chłopskich w naszym województwie szczególnie cenna jest pomoc, jaką przewiduje budżet na akcję przesiedleńczą. Już w tym roku około 1.200 rodzin chłopskich z naszego województwa przesiedliło się na ziemie zachodnie. Pomoc finansowa państwa dla nich, troska o rozwój ich nowootrzymanych gospodarstw, środki, jakie przeznacza się na ten cel w budżecie — jeszcze bardziej przyczynią się do wyjazdu nowych setek rodzin z naszego województwa na ziemie zachodnie.</u> + <u xml:id="u-2.58" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Chłopi naszego województwa z radością przyjęli dyrektywy IX Plenum KC i uchwały II Zjazdu naszej Partii. Budżet, który uchwalimy w wyniku naszych obrad, będzie dla nich jeszcze jednym bodźcem do lepszej pracy. Budżet ten chłopi woj. krakowskiego powitają z radością, gdyż jest to budżet pracy, pokoju i dobrobytu.</u> + <u xml:id="u-2.59" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-2.60" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. kieleckiego Józef Noga.</u> + <u xml:id="u-2.61" who="#Marszalek">Poseł Noga Józef: Wysoki Sejmie! Zreferowany projekt budżetu naszego kraju jest najlepszym odbiciem woli i potrzeb ludu polskiego. Jego główne pozycje przeznaczone są na dalsze uprzemysłowienie kraju, na podniesienie produkcji rolnej przez oświatę rolniczą i umaszynowienie, na podniesienie kultury i zdrowotności obywateli — słowem budżet nasz jest budżetem pokoju, idącym w kierunku podniesienia stopy życiowej klasy robotniczej i pracującego chłopstwa.</u> + <u xml:id="u-2.62" who="#Marszalek">Jako działacz ludowy Kielecczyzny chciałbym przy tej okazji oświadczyć, że wśród chłopów i całego społeczeństwa tego województwa posunięcia polityczno-gospodarcze Partii i Rządu ludowego cieszą się ogromnym poparciem.</u> + <u xml:id="u-2.63" who="#Marszalek">Robotnik i chłop kielecki wiele doświadczył w okresie sanacji. Brak uprzemysłowienia, rozdrobnienie gospodarstw wiejskich i przeludnienie wsi a bezrobocie w mieście powodowały ogromną nędzę ludu. 634 folwarki rozsiane po wsiach i gospodarstwa kułackie z roku na rok potęgowały tę nędzę przez niemiłosierne wykorzystywanie robotników i małorolnych chłopów, którym płacono — jak to miało miejsce w Promniku, pow. Kielce — 35 groszy dniówki.</u> + <u xml:id="u-2.64" who="#Marszalek">Wieś kielecka słynęła jako ośrodek nędzy i zabobonu, jako ośrodek wszechwładnego panowania kleru.</u> + <u xml:id="u-2.65" who="#Marszalek">W interesie burżuazji i obszarników wieś kielecka utrzymywana była w ciemnocie i zacofaniu. O jej ogromnym zaniedbaniu oświatowym mówią nam następujące dane: w okresie międzywojennym, mimo formalnego obowiązku powszechności nauczania, co piąte dziecko pozbawione było szkoły w ogóle. Jedna szkoła — „pełna” wypadała na 17 gromad. Przeważały szkółki 1-klasowe, które stanowiły 75,3% ogółu szkół. W wielu wypadkach na jednego nauczyciela przypadało 120 — 160 uczniów, jak to miało miejsce np. w Rębiszycach, pow. Jędrzejów.</u> + <u xml:id="u-2.66" who="#Marszalek">Stan taki prowadził do powszechnego analfabetyzmu, który obejmował około 50% ludności.</u> + <u xml:id="u-2.67" who="#Marszalek">Władza ludowa ostrym pługiem wykarczowała haniebną spuściznę rządów sanacyjnych. W dziesięć lat po odzyskaniu niepodległości analfabetyzm przestał istnieć jako zjawisko masowe. Otworzono wiele przedszkoli i szereg szkół średnich, o których przed wojną nie można było marzyć.</u> + <u xml:id="u-2.68" who="#Marszalek">Jedna szkoła podstawowa przypada na 4 gromady, co daje możność ukończenia 7-klasowej szkoły wszystkim dzieciom. Wybudowano wiele nowoczesnych budynków szkolnych. Bardzo wiele dzieci chłopskich kształci się w szkołach zawodowych, których ilość w stosunku do roku 1936 wzrosła w Kielecczyźnie 14-krotnie.</u> + <u xml:id="u-2.69" who="#Marszalek">Niemniejsze osiągnięcia mają szkoły rolnicze, oddziałujące dziś przeważnie na chłopów mało i średniorolnych. W roku bieżącym szkoły te poza udzielaniem chłopom rady fachowej i pomocy sąsiedzkiej wymieniły poważną ilość zboża siewnego.</u> + <u xml:id="u-2.70" who="#Marszalek">Ogółem w liceach rolniczych Kielecczyzny kształci się 1.280 młodzieży, z której blisko 90% otrzymuje stypendia. A jest to młodzież w przeważającej liczbie chłopska. Rozwój szkolnictwa rolniczego idzie szybko naprzód. W roku szkolnym 1954/55 przyjętych będzie do średnich szkół rolniczych 580 osób, czyli o 60% więcej niż w roku 1953/54. Trzeba podkreślić, że w okresie rządów burżuazyjno-obszarniczych w Kielecczyźnie nie było ani jednej szkoły rolniczej typu licealnego.</u> + <u xml:id="u-2.71" who="#Marszalek">Pomimo poważnych osiągnięć w tej dziedzinie, zaniedbania z okresu sanacji są jeszcze poważne, dlatego też szkolenie młodzieży w zakresie rolnictwa winno przybrać różne formy, nie wyłączając szkół jednorocznych. Wyszkolona w nich kadra pomogłaby w dużej mierze w podnoszeniu oświaty rolniczej drogą samokształcenia.</u> + <u xml:id="u-2.72" who="#Marszalek">Szkoły rolnicze nie są jeszcze otoczone należytą opieką przez Ministerstwo Rolnictwa w zakresie instruktarzu i kontroli.</u> + <u xml:id="u-2.73" who="#Marszalek">Konieczność całkowitej likwidacji zaniedbań sanacyjnych w dziedzinie oświaty i przyrost naturalny ludności wysuwają zagadnienie zwiększenia nakładów inwestycyjnych w zakresie budownictwa szkolnego, a w szczególności budownictwa szkół podstawowych.</u> + <u xml:id="u-2.74" who="#Marszalek">Obecna sytuacja pomieszczeń szkolnych w Kielecczyźnie wymaga zwiększenia inwestycji budowlanych w stosunku do lat poprzednich. Z ogólnej ilości 5.631 izb lekcyjnych w szkołach podstawowych 1.633 mieści się w budynkach wynajętych, w większości nieodpowiednich dla potrzeb szkolnych. Do izb w budynkach własnych zalicza się także około 500 izb drewnianych w barakach wybudowanych zaraz po wojnie, które dziś znajdują się w stanie nie nadającym się do dalszego użytkowania. Szereg budynków szkolnych wymaga niezwłocznego remontu.</u> + <u xml:id="u-2.75" who="#Marszalek">Biorąc pod uwagę ten stan rzeczy, należało by na terenie woj. kieleckiego w ciągu najbliższych lat wybudować około 2.600 izb lekcyjnych dla szkół podstawowych. W pierwszym rzędzie należałoby przy tym uwzględnić te budynki, których budowa została rozpoczęta staraniem i środkami miejscowej ludności, albo też na które ludność nagromadziła częściowo potrzebny materiał budowlany. Osobne zagadnienie stanowi budownictwo szkół w szybko rozwijających się miastach jak Kielce, Radom, Skarżysko, Starachowice, Ostrowiec. W najbliższych latach konieczne będzie wybudowanie w tych miastach 16 budynków szkolnych, z tego w 1954 r. co najmniej 5.</u> + <u xml:id="u-2.76" who="#Marszalek">W budownictwie szkół poważnym hamulcem jest praca biur projektowych, które opóźniają dostarczenie dokumentacji technicznej. Wskutek tego młodzież nasza cierpi na tym i musi z dalekich odległości dochodzić nieraz pieszo do szkoły. Na przykład w okolicy Skarżyska młodzież musi dojeżdżać około 10 km, a od trzech lat stara się społeczeństwo Kielecczyzny o wybudowanie przystanku kolejowego w Gilowie na linii Skarżysko — Blisiew i do tej pory nie może doczekać się, mimo wybudowania przystanku i peronu, aby został on uruchomiony.</u> + <u xml:id="u-2.77" who="#Marszalek">O tym, że Ministerstwo Kolei nie bardzo przejmuje się sprawą dojazdów, świadczy dalszy przykład: do samych Kielc dużo młodzieży dojeżdża do szkoły wskutek braku pomieszczeń lokalowych. Na linii kolejowej, która biegnie z Kielc do Buska, na przestrzeni 30 km między tymi miastami nie ma żadnego przystanku, podczas gdy na innym odcinku tejże linii na przestrzeni 10 km jest ich kilka. Na interwencję posłów zespołu kieleckiego w Ministerstwie Kolei — Ministerstwo zadowoliło się przysłaniem zdawkowej odpowiedzi, że zbada powyższą sprawę, a po zbadaniu udzieli odpowiedzi.</u> + <u xml:id="u-2.78" who="#Marszalek">Jednocześnie rosną ogromnie potrzeby w zakresie rozwoju kultury na wsi. W stosunku do tych potrzeb niedostatecznie rośnie ilość świetlic gminnych. Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że w województwie mamy 232 gminy, a tylko 88 świetlic gminnych, to widać, jak jeszcze niewystarczająca starczająca jest ilość tych potrzebnych wsi ośrodków życia kulturalnego.</u> + <u xml:id="u-2.79" who="#Marszalek">Również konieczne jest, ażeby jak najszybciej doprowadzić światło elektryczne do istniejących świetlic i domów kultury, których mamy dwa na wsi w naszym województwie. Jeden dom kultury znajduje się w powiecie kozienickim, w Czarnolesiu — wsi Jana Kochanowskiego. Tam jest rzeczywiście piękny dom kultury, licznie odwiedzany przez młodzież, biblioteka jest czynna, ale trzeba by doń doprowadzić elektryczność z odległej o 3 km Policznej. Jest konieczne, by ta sprawa została załatwiona jak najszybciej.</u> + <u xml:id="u-2.80" who="#Marszalek">Wieś kielecka dzięki władzy ludowej zyskała już bardzo wiele. Zniknął raz na zawsze koszmar bezrobocia i niepewności. Chłopi bezrolni i małorolni otrzymali z reformy rolnej 212 tys. ha ziemi, dobrze się już na niej zagospodarowali i wierzą — mimo wrogiej propagandy, rozsiewanej przez imperialistyczne szczekaczki — że rządy burżuazyjno-obszarnicze w Polsce nie powtórzą się nigdy, że ziemia została oddana na zawsze chłopom. Tysiące chłopów zatrudnionych w przemyśle osiedliło się w miastach, a wielu mieszkańców wsi dojeżdża do pracy.</u> + <u xml:id="u-2.81" who="#Marszalek">Dziesiątki tysięcy rodzin osiedliło się na prastarych piastowskich ziemiach zachodnich, które na zawsze złączone zostały z Macierzą, gdzie znalazły one dobre warunki bytu, wierząc mocno, że w oparciu o przyjaźń ze Związkiem Radzieckim ziemie te pozostaną polskie. Chłop kielecki interesuje się osiągnięciami Niemieckiej Republiki Demokratycznej i widzi wielkie zwycięstwo obozu pokoju w tym, że NRD uważa tak jak i my granicę na Odrze i Nysie za wieczystą granicę pokoju i przyjaźni między obu narodami.</u> + <u xml:id="u-2.82" who="#Marszalek">Chłopi mało i średniorolni otrzymali kredyty od państwa na bardzo dogodnych warunkach. Przez odpowiednią politykę kredytową władza ludowa ogranicza kułaka w uprawianiu lichwy. Pomoc maszynowa ze strony POM i GOM oraz dekret o pomocy sąsiedzkiej chronią chłopa mało i średniorolnego przed wyzyskiem kułackim w formie odrobku czy innej.</u> + <u xml:id="u-2.83" who="#Marszalek">Poza sprawą oświaty, chcę jeszcze omówić zagadnienie zaopatrzenia w woj. kieleckim, które warunkuje w poważnej mierze podniesienie stopy życiowej chłopów pracujących i przyczynia się do umocnienia sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u> + <u xml:id="u-2.84" who="#Marszalek">W woj. kieleckim zaopatrzenie w artykuły pierwszej potrzeby w stosunku do lat poprzednich wzrosło poważnie. Wzrost ten uwidocznia się bardzo wyraziście w dostawach artykułów przemysłowych, a w szczególności cementu, cegły, gwoździ, wiader i narzędzi rolniczych.</u> + <u xml:id="u-2.85" who="#Marszalek">Wzrost rynkowej masy towarowej przeznaczonej na zaopatrzenie wsi kieleckiej wynosi w I kwartale 1954 r. w stosunku do I kwartału 1953 r. 17%.</u> + <u xml:id="u-2.86" who="#Marszalek">Wieś otrzymała poważną ilość towarów przemysłowych, głównie takich, które przedtem były deficytowe. Tak więc zaopatrzenie w artykuły żelazne wzrosło od I kwartału 1953 r. o 20%, w tym w gwoździe o 7,9%, w wiadra cynkowe o 30,7%, w buksy do wozów i osie o 7,9%, w pługi o 116,3%, w garnki emaliowane o 61,5%. Co zaś tyczy się zaopatrzenia w inne artykuły, to całość masy towarowej wzrosła o 16,5%, z tego artykułów tekstylnych o 7,7%, wełnianych o 8,1%, obuwia skórzanego o 27,6%, obuwia gumowego o 18,3%, a cegły o 171,4%, cementu o 178,4%, papy o 19,3%, dachówki o 5,4%.</u> + <u xml:id="u-2.87" who="#Marszalek">Widać z tego wyraźnie, że wskazania IX Plenum KC i uchwały II Zjazdu PZPR są przez nasz przemysł i spółdzielczość samopomocową realizowane.</u> + <u xml:id="u-2.88" who="#Marszalek">Stan zaopatrzenia woj. kieleckiego uległ znacznej poprawie, a wynikiem tego jest wykonanie planu przez WZGS w styczniu, w lutym i marcu br. przy jednoczesnym wykonaniu planów przez wszystkie PZGS-y naszego województwa, które to w roku ubiegłym przez szereg miesięcy planów zaopatrzenia nie wykonywały.</u> + <u xml:id="u-2.89" who="#Marszalek">Mimo istniejącej poprawy w zaopatrzeniu wsi kieleckiej stwierdzamy niedostateczny stan sieci sklepów gromadzkich, branżowych i punktów sprzedaży pomocniczej w porównaniu z potrzebami ludności wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-2.90" who="#Marszalek">WZGS-Kielce uruchomił w roku bieżącym 49 placówek, z czego sklepów gromadzkich 6, punktów sprzedaży pomocniczej 39 i sklepów branżowych 4. Przy uruchomieniu nowych placówek WZGS napotyka na trudności lokalowe, materiałowe oraz finansowe, na poważny brak kredytów obrotowych, jak również inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-2.91" who="#Marszalek">Wzrost spożycia na wsi nastąpił w takich artykułach, jak cukier, mąki pszenne i żytnie, tłuszcze roślinne, wyroby i pieczywo cukiernicze, wino, przetwory owocowo-warzywne oraz namiastki spożywcze.</u> + <u xml:id="u-2.92" who="#Marszalek">Mimo znacznego wzrostu spożycia artykułów spożywczych, który wynosi w stosunku do roku ubiegłego od 8-12%, rynek wiejski ciągle odczuwa braki takich artykułów, jak mąki pszenne rynkowe (luksusowe i wrocławskie), których dostawy pokrywają jedynie 74% zapotrzebowania. Przydziały win i soków pokrywają zapotrzebowanie wsi zaledwie w 48%, artykułów kolonialnych zaledwie w 12%.</u> + <u xml:id="u-2.93" who="#Marszalek">Przetwórstwo owocowo-warzywne nie realizuje zaplanowanych dostaw, co powoduje okresowe braki w sieci detalicznych sklepów gminnych spółdzielni; np. Cukrownia Włostów dostawy cukru na miesiące styczeń i luty br. do PZGS Kielce, Jędrzejów i Włoszczowa realizuje dopiero w pierwszych dniach marca br.</u> + <u xml:id="u-2.94" who="#Marszalek">Fabryki — „Optima” w Łodzi, — „Wawel” w Krakowie, — „22 Lipca” i — „Syrena” plany dostaw cukierków i wytworów cukierniczych wykonują w trzeciej dekadzie miesiąca.</u> + <u xml:id="u-2.95" who="#Marszalek">Okręgowe Zakłady Młynarskie w Bydgoszczy przydział kaszy jęczmiennej dostarczają zawsze z jednomiesięcznym opóźnieniem.</u> + <u xml:id="u-2.96" who="#Marszalek">Dostawy masy towarowej odzieży w styczniu br. wykonano w 87,1%, w lutym w 81,7%, a w marcu w 80,2%. Trudności na odcinku zaopatrzenia ludności w pełny asortyment artykułów odzieżowych wynikają w pierwszym rzędzie z niedostatecznej sieci handlowej, nienależycie wyposażonej, dysponującej szczupłymi lokalami, nie przystosowanymi do handlu odzieżą.</u> + <u xml:id="u-2.97" who="#Marszalek">Jednym z podstawowych warunków wykonania przez handel spółdzielczy jego rosnących zadań jest jak najszersze przyciągnięcie do pracy i wykorzystanie w tej pracy aktywności i inicjatywy komitetów sklepowych, rad spółdzielczych, istniejących w pionie spółdzielczości samopomocowej.</u> + <u xml:id="u-2.98" who="#Marszalek">Rady narodowe muszą sobie uświadomić, jakie ogromne korzyści i możliwości wynikają z faktu, że w każdej gromadzie, gminie, mieście i miasteczku obok ofiarnego aktywu rad narodowych istnieje poważna liczba aktywu spółdzielczego, znającego najlepiej potrzeby miejscowej ludności i niewykorzystane rezerwy.</u> + <u xml:id="u-2.99" who="#Marszalek">Cały aparat rad narodowych i aparat handlowy winny pracować takimi metodami, aby każdego chłopa umieć przyciągnąć do spółdzielni, współpracować z nim, oprzeć się o jego doświadczenia i inicjatywę oraz o przeprowadzaną przezeń kontrolę społeczną.</u> + <u xml:id="u-2.100" who="#Marszalek">W woj. kieleckim w bieżącym roku pracą WZGS kieruje nowy zarząd. Poprzednie kierownictwo WZGS, które prowadziło szkodliwą WRN-owską robotę stwarzając w podległych PZGS-ach stosunki kumoterskie i działało na szkodę Państwa Ludowego, zostało zmienione. Klikowość byłego zarządu pozwalała na grabieże mienia społecznego, jak to miało miejsce w PZGS-Starachowice, Pińczów, GS-Mirzec, przynosząc krajowi milionowe straty. Od chwili dokonania zmian w zarządzie praca aparatu handlu na odcinku wiejskim, szczególnie w zaopatrzeniu, wydatnie się poprawiła.</u> + <u xml:id="u-2.101" who="#Marszalek">Mimo poważnego wysiłku całego aparatu handlu wiejskiego w kierunku usprawnienia zaopatrzenia w nawozy sztuczne, narzędzia rolnicze, materiały budowlane, wieś odczuwa w dalszym ciągu pewne braki. W materiałach budowlanych szczególnie odczuwa się brak tarcicy, eternitu i szkła okiennego.</u> + <u xml:id="u-2.102" who="#Marszalek">Spływ nawozów sztucznych w okresie kampanii siewnej kształtuje się w 71%, z czego azotowych 77%, fosforowych 72%, potasowych 77% i wapna nawozowego 39%.</u> + <u xml:id="u-2.103" who="#Marszalek">Zaopatrzenie terenu w maszyny i narzędzia rolnicze jest niewystarczające na skutek niezrealizowania dostaw przez fabryki. I tak fabryka Grudziądz nie zrealizowała dostaw pługów, kultywatorów i pielników konnych. Fabryka włocławska nie wykonała w 100% dostaw sieczkarni. Fabryki Kutno, Jawor i Płock nie zrealizowały dotychczas nic z zaplanowanych dostaw towarów. Fabryka Lublin zrealizowała dostawy kieratów w 20%. Stan ten spowodował niedostateczne zaopatrzenie rolników w potrzebny sprzęt do akcji wiosenno-siewnej.</u> + <u xml:id="u-2.104" who="#Marszalek">W zakresie dostaw wyrobów metalowych teren nie jest dostatecznie zaopatrzony na skutek niskich przydziałów emalii, cynku, buksów wozowych, noży do sieczkarń, naczyń żeliwnych, gwoździ budowlanych, igieł ręcznych do szycia itp.</u> + <u xml:id="u-2.105" who="#Marszalek">Województwo kieleckie w stosunku do innych jest województwem zapóźnionym. Wiele gminnych spółdzielni pracuje w bardzo prymitywnych warunkach lokalowych, brak jest szczególnie pomieszczeń na magazyny.</u> + <u xml:id="u-2.106" who="#Marszalek">Magazynów detalicznych dla potrzeb gminnych spółdzielni mamy właściwie tylko tyle, ile zdążyliśmy wybudować w latach 1950 — 1953, tj. 37 w stosunku do 236 sklepów gminnych spółdzielni, co stanowi zaledwie 16%. Koniecznością staje się, aby w najbliższych latach zapewnić każdej gminnej spółdzielni własny magazyn typowy, a co za tym idzie budować rocznie w woj. kieleckim nie 14 takich magazynów, lecz przynajmniej 30.</u> + <u xml:id="u-2.107" who="#Marszalek">Magazynów hurtowych dla potrzeb PZGS jako uniwersalnej hurtowni na terenie powiatu mamy w woj. kieleckim 6 na ogólną liczbę 12 powiatów. Trzeba podwyższyć program inwestycyjny w tym zakresie na najbliższe łatą przeciętnie z 2 magazynów rocznie do 4 magazynów. Cały szereg jednostek hurtowych nie posiada magazynów, co uniemożliwia działalność handlu detalicznego i ujemnie wpływa na zapotrzebowanie ludności oraz powoduje duże koszty transportu. Tak np. Centrala Handlowa Przemysłu Skórzanego ma tylko jedyny magazyn hurtowy w Radomiu, który z konieczności obsługuje całe województwo. Hamuje to ogromnie szybki dopływ obuwia do takich jednostek handlowych jak PZGS Kazimierza Wielka, Sandomierz, Włoszczowa, Busko, bardzo oddalonych od Radomia i podwyższa koszty transportu.</u> + <u xml:id="u-2.108" who="#Marszalek">Na inwestycje w roku 1953 przeznaczono dla województwa kieleckiego 8.500 tys. zł, a na rok 1954 jest tylko 6,700 tys. zł, mimo że potrzeby są większe. Uważam, iż zagadnienie to winno znaleźć odbicie w naszym planowaniu inwestycyjnym.</u> + <u xml:id="u-2.109" who="#Marszalek">Usprawnienie pracy spółdzielczości samopomocowej na wsi, polepszenie zaopatrzenia wiąże się nierozerwalnie z istotą sojuszu robotniczo-chłopskiego i z zadaniami, jakie postawił przed narodem w zakresie rozwoju produkcji rolnej II Zjazd Partii. Do wykonania tego nader ważnego zadania potrzebna jest większa niż dotychczas mobilizacja sił kadrowych i środków finansowych do pomocy w pracy spółdzielczości samopomocowej. Uważam, że w zrozumieniu tych zadań, jakie stoją przed aparatem skupu i zaopatrzenia na obecnym etapie walki o wzrost produkcji rolnej i podniesienie dobrobytu mas robotniczo-chłopskich, nie wolno przejść do porządku dziennego nad tym, że braki, jakie posiada aparat skupu i zaopatrzenia wsi, w naszym województwie są wynikiem częściowo faktu, że WZGS mieści się o 80 km od władz wojewódzkich, gdyż dotychczas siedziba jego znajduje się jeszcze w Radomiu.</u> + <u xml:id="u-2.110" who="#Marszalek">Województwo kieleckie, któremu władza ludowa dała przemysł i piękne perspektywy rozwoju gospodarczego i kulturalnego, któremu przychodzi obecnie z dalszą ogromną pomocą w dalszej rozbudowie zakładów przemysłowych i podniesieniu stanu rolnictwa, staje się z województwa zacofanego, rolniczego — województwem przemysłowo-rolniczym.</u> + <u xml:id="u-2.111" who="#Marszalek">Robotnicy i chłopi Kielecczyzny widzą i odczuwają te przemiany. Przed II Zjazdem Partii i obecnie przed zbliżającym się świętem 1 Maja dali oni i dają przez masowe podejmowanie zobowiązań produkcyjnych dowód ogromnego poparcia i przywiązania do Partii i Rządu Ludowego.</u> + <u xml:id="u-2.112" who="#Marszalek">Robotnicy i chłopi Kielecczyzny ulepszając i rozwijając produkcję przyczyniają się do umocnienia Frontu Narodowego, do naszego wkładu w umocnienie obozu pokoju.</u> + <u xml:id="u-2.113" who="#Marszalek">Wierzę mocno, że realizując ten budżet, w oparciu o nierozerwalną przyjaźń i pomoc naszego wielkiego sąsiada — Związku Radzieckiego, umocnimy jeszcze bardziej naszą Ludową Ojczyznę, podniesiemy jeszcze bardziej stopę życiową robotnika i chłopa i to będzie ogromnym naszym wkładem w dzieło utrwalenia pokoju, w dzieło budowy podstaw socjalizmu w naszej Ojczyźnie Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.114" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-2.115" who="#Marszalek">Marszałek: Udzielam głosu posłowi woj. warszawskiego Janinie Balcerzak.</u> + <u xml:id="u-2.116" who="#Marszalek">Poseł Balcerzak Janina: Wysoki Sejmie! W budżecie naszego państwa ponad 25.341 mln zł przeznacza się na usługi socjalne i kulturalne. Prawie jedna czwarta budżetu służy zaspokajaniu stale rosnących potrzeb narodu w dziedzinie oświaty i kultury, zdrowia i wychowania.</u> + <u xml:id="u-2.117" who="#Marszalek">Wszystkim wielkim zadaniom podejmowanym przez Polskę Ludową od pierwszej chwili jej istnienia towarzyszy serdeczna troska o człowieka, o nasze młode pokolenie. Gdy dziesięć lat temu robotniczo-chłopska władza rozpoczynała zagospodarowywanie kraju od uruchomiania fabryk i obsiewania odłogów — sprawy oświaty i kultury były dla niej równie ważne jak stal, żelazo i chleb, były jednym z centralnych odcinków walki o nowy ustrój. Państwo Ludowe podjęło trud urzeczywistnienia dążeń i marzeń ludu o powszechności nauczania, o dostępie do osiągnięć nauki, literatury i sztuki. Obok wielkich budowli produkcyjnych wyrastały i wyrastają piękne, nowocześnie wyposażone szkoły i domy kultury, przedszkola i ogrody zabaw, boiska i stadiony, szpitale i izby lekarskie, kina i teatry. Sprawa wychowania milionów dzieci i młodzieży na ludzi kulturalnych, wszechstronnie rozwiniętych i przygotowanych do pracy w wybranym zawodzie, świadomych i aktywnych budowniczych socjalistycznego społeczeństwa, stała się dla władzy ludowej przedmiotem szczególnej troski.</u> + <u xml:id="u-2.118" who="#Marszalek">Jakże inaczej jest w krajach kapitalistycznych, gdzie miliony dzieci znajdują się poza szkołą, pozbawione możliwości, zdobycia nawet elementarnego wykształcenia. W Stanach Zjednoczonych, najpotężniejszym i najbogatszym z krajów kapitalistycznych, na oświatę przeznacza się zaledwie 5,8% budżetu, chociaż 6 milionów dzieci nie chodzi do szkoły. W USA dla zaspokojenia najbardziej palących potrzeb należało by wybudować 600 tys. nowych izb szkolnych. Na budowę nowych i remonty starych budynków według oficjalnych informacji Biura Oświaty USA potrzeba 8 miliardów dolarów. Jednak sfery rządzące uważają, że kraj ten, reklamowany jako najbogatszy w świecie, jest — „za biedny” na pokrycie takiego wydatku z budżetu państwa. A członek Izby Reprezentantów Velde, występując przeciw projektowi ustawy o bezpłatnym korzystaniu z bibliotek państwowych, oświadczył wprost: — „Oświata jest podstawą wpływów socjalistycznych i komunistycznych. Jeśli jesteśmy przeciwnikami socjalizmu w Stanach Zjednoczonych, to powinniśmy pójść za głosem sumienia i głosować przeciwko temu projektowi ustawy.” Gdy Polska burżuazyjna dla miliona dzieci nie miała miejsc w szkole, a pełną szkołę podstawową mogło ukończyć tylko 45% dzieci, to dzisiaj pełną szkołą siedmioletnią obejmujemy 87,3% dzieci, a 77% absolwentów klas VII kształci się w szkołach średnich, ogólnokształcących i zawodowych. Szczególnie widocznym osiągnięciem jest prawie trzykrotny wzrost liczby studentów, która sięga 136 tys., z czego około 60% to młodzież robotnicza i chłopska. Młodzi robotnicy i chłopi pracujący zawodowo mają możność zdobywania wiedzy w szeroko rozbudowanej sieci szkół wieczorowych i korespondencyjnych. Ze szkół podstawowych i średnich dla pracujących korzysta ponad 110 tys. młodzieży, a w wieczorowych szkołach inżynieryjnych kształci się ponad 14 tys. osób. Te liczby i fakty mają wielką moc przekonywającą, są one wyrazem realizowania w praktyce wielkiego programu Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-2.119" who="#Marszalek">Doceniając w pełni nasz poważny dorobek w dziedzinie oświaty i kultury, chciałabym zwrócić uwagę na kilka zagadnień i w miarę możliwości omówić braki i niedociągnięcia w pracy wychowawczej, które istnieją, mimo że państwo daje szczodrą ręką poważne sumy na potrzeby socjalno-kulturalne, sumy, które mogłyby zabezpieczyć większe rezultaty wychowawcze, gdyby było więcej zrozumienia dla działalności oświatowej i wychowawczej, kulturalnej i sportowej, gdyby było więcej serdecznej troski o pełne i gospodarskie wykorzystanie środków przeznaczonych na te cele.</u> + <u xml:id="u-2.120" who="#Marszalek">W resorcie Ministerstwa Oświaty dopracowano się nowych programów i podręczników szkolnych; mimo wielu słusznych zarzutów na ich temat są one marksistowską interpretacją zjawisk i dlatego pomagają kształtować u młodzieży naukowy światopogląd i moralność socjalistyczną. Nie potrafiliśmy jednak dopracować się skutecznych metod ich realizacji. Wiele jest werbalizmu i sloganowości w nauczaniu, nie umiemy jeszcze wydobywać i wykorzystywać w pracy wychowawczej treści tych podręczników i programów, bo nadal niezadowalające są wyniki nauczania, o czym świadczy fakt, że w bieżącym roku w szkołach podstawowych zanosi się na 10% drugoroczność. Duży również, mimo stałej poprawy, jest odsiew uczniów, który wynosi 4,3%.</u> + <u xml:id="u-2.121" who="#Marszalek">Poważnym brakiem w pracy szkoły i organizacji ZMP-owskiej jest niedostateczne wiązanie młodzieży z życiem kraju i jego potrzebami. Znajduje to jaskrawy wyraz w nieumiejętności rozbudzania zainteresowań młodzieży, kończącej szkołę podstawową, zawodami związanymi z produkcją rolniczą. Wiele jest w tym roku klas VII, w których ani jeden uczeń nie wybiera się do szkoły rolniczej. Powinno to zaalarmować wszystkich zainteresowanych, zmobilizować do intensywniejszej walki o podniesienie poziomu pracy dydaktyczno-wychowawczej Ministerstwo Oświaty, jak również nauczycieli, organizację młodzieżową i rodziców.</u> + <u xml:id="u-2.122" who="#Marszalek">W pracy wychowawczej z młodzieżą niedostatecznie pomagają szkole powołane do tego instytucje i organizacje społeczne. Niezadowalająca jest jeszcze działalność placówek kulturalnych, które powinny lepiej niż dotąd pomagać młodzieży we właściwym organizowaniu wolnego od zajęć czasu.</u> + <u xml:id="u-2.123" who="#Marszalek">Organizacje masowe: ZMP, związki zawodowe, ZSCh, Liga Kobiet nie potrafiły zainteresować milionów rodziców problemami wychowawczymi i wciągnąć ich do ścisłego współdziałania w wychowaniu dzieci i młodzieży, również ani Ministerstwo Oświaty, ani Związek Nauczycielstwa Polskiego nie pomogły dotąd rodzicom w rozwiązywaniu trudności wychowawczych, bo za słabo uzbrajały ich w wiedzę pedagogiczną. Organizacje masowe i pion oświatowy za mało ceniły sobie współpracę z rodzicami, nie zawsze widziały, że wciągnięcie rodziców do współdziałania w wychowaniu młodzieży to jednocześnie skuteczny środek oddziaływania na ich własną postawę, to pomoc młodzieży i rodzicom w kształtowaniu zgodności poglądów w domach rodzinnych.</u> + <u xml:id="u-2.124" who="#Marszalek">Niemałe zaniedbania mają nasze organizacje masowe, a zwłaszcza związki zawodowe i ZMP w dziedzinie opieki nad uczącą się młodzieżą, pracującą zawodowo. Nie ma dotychczas pełnego zrozumienia, że dokształcający się młody robotnik, podnosząc swoje kwalifikacje, ułatwia zakładowi wykonanie zadań produkcyjnych. Sporo można by zebrać faktów świadczących nie tylko o braku pomocy i zrozumienia dla tej sprawy, ale wręcz o utrudnianiu nauki i pracy. Niezadowalająca jest również opieka nad absolwentami szkół zawodowych; dotyczy to zwłaszcza ich przydziału pracy, który w wielu wypadkach nie pokrywa się ze zdobytymi kwalifikacjami. Można np. spotkać wykwalifikowanych robotników zatrudnionych przez zakłady w pracy kancelaryjnej.</u> + <u xml:id="u-2.125" who="#Marszalek">Dorobek oświaty, wzrost ilościowy szkół i uczących się, ciągła poprawa poziomu pracy wychowawczej nie wyczerpuje troski Ludowego Państwa o młodzież, o jej wszechstronny rozwój. Z roku na rok wzrastają nakłady finansowe na rozwój świetlic przyzakładowych i wiejskich, których jest ponad 20 tysięcy, na rozwój bibliotek i czytelni, które dysponują ponad 18 milionami książek. Masowym stał się ruch amatorskich zespołów artystycznych; w 10 tys. zespołów przy zakładach pracy i 8 tys. zespołów na wsi młodzież znajduje nie tylko rozrywkę po pracy, ale zapoznaje się z dorobkiem kultury naszego narodu, stając się jednocześnie jego popularyzatorem i współtwórcą. Rezultaty ilościowe i zasięg pracy kulturalnej są niewątpliwie bardzo poważne. Nie można by jednak tego powiedzieć o jej — co prawda pogłębiającym się — nurcie.</u> + <u xml:id="u-2.126" who="#Marszalek">Mamy 1.400 świetlic gminnych, ale niektóre z nich są świetlicami tylko z nazwy. Są wypadki używania ich na magazyny, na lokale rejestracyjne, brak w nich często niezbędnego sprzętu, zdarza się, że są one bez opału i światła. Wielu kierowników świetlic nie ma koniecznego przygotowania, odrywani są też do różnych prac kancelaryjnych w gminnej radzie narodowej. W rezultacie zdarzają się fakty unieruchamiania świetlic na całe tygodnie i miesiące. Można więc mieć poważne pretensje do Związku Samopomocy Chłopskiej, że wiele świetlic budowanych siłami młodzieży nie służy dziś swojemu przeznaczeniu.</u> + <u xml:id="u-2.127" who="#Marszalek">Poważnym zagadnieniem w pracy świetlic wiejskich i robotniczych, szkolnych i uczelnianych jest sprawa materiałów pomocniczych do pracy świetlicowej. Odczuwa się brak muzycznie łatwych pieśni, które można by grać i śpiewać ze słuchu, bo nie zawsze na wsi jest ktoś znający nuty, czy grający na jakimś instrumencie, a nie chciało by się przecież korzystać z usłużnej często pomocy organisty. Brak jest materiałów do inscenizacji, brak jednoaktówek na interesujące wieś tematy i prostych opracowań choreograficznych. W pracy z młodzieżą i dziećmi mocno przydałyby się nam tanie instrumenty muzyczne. Warto, by Ministerstwo Przemysłu Lekkiego lub Centralny Zarząd Przemysłu Muzycznego rozpatrzyły możliwość obniżenia cen na popularne instrumenty i pomyślały o masowej produkcji sprzętu muzycznego.</u> + <u xml:id="u-2.128" who="#Marszalek">Film jest najbardziej dostępną i lubianą przez młodzież rozrywką, liczba 152 milionów widzów w ubiegłym roku najlepiej świadczy o popularności kina i jego dotarciu do najszerszych mas, świadczy o tym, że władza ludowa nie szczędziła środków finansowych na rozwój kin wiejskich i miejskich. Filmem, który cieszy się powodzeniem i rozwinął dyskusję wśród młodzieży, jest — „Piątka z ulicy Barskiej”. Toczy się nad nim zacięta, szczegółowa i głęboka dyskusja w różnych środowiskach młodzieży, wśród nauczycieli i starszego pokolenia. Film ten różni się od innych — zdaniem młodzieży — tym, że sięgnął po żywy problem, pokazał trudną drogę części młodzieży do znalezienia miejsca w społeczeństwie i dlatego mógł się stać podstawą do szerokiej dyskusji wśród chłopców i dziewcząt, rodziców i wychowawców.</u> + <u xml:id="u-2.129" who="#Marszalek">Wiele jest jednak słusznych głosów młodzieży, zwłaszcza wiejskiej, które mówią, że filmy idące na wieś są zdarte i przychodzą z poważnym opóźnieniem, że do gromady przychodzi ten sam film nieraz po kilka razy w ciągu roku, że nie zawsze działa aparatura dźwiękowa i zdarza się, że film oglądać trzeba stojąc, bo brak jest nawet ławek.</u> + <u xml:id="u-2.130" who="#Marszalek">Chciałabym jeszcze powiedzieć kilka słów krytycznych na temat zaopatrzenia bibliotek, zwłaszcza wiejskich. Jest niewątpliwie jakiś plan ich zaopatrywania, a mimo istnienia planu mamy sporo narzekań, że określone książki nie trafiają często do określonego czytelnika. Nie należą do rzadkości fakty, że bibliotece wiejskiej wpycha się podręczniki szkolne dla techników czy nadające się do biblioteki uczelnianej, a w bibliotekach zawodowych szkół metalowych można znaleźć książki z dziedziny weterynarii, które są tam nikomu niepotrzebne. Winni są tu bibliotekarze, którzy nie zawsze umieją ocenić przydatność danego tytułu dla swej biblioteki i przyjmują wszystko co im się wysyła, ale wydaje mi się, że błędy tkwią także w zaopatrywaniu centralnym i w planach zaopatrzenia terenowego.</u> + <u xml:id="u-2.131" who="#Marszalek">Świetlice i biblioteki, wiejskie kina stałe i objazdowe, zespoły artystyczne, czytelnicze i koła studiowania wiedzy rolniczej mogłyby pracować lepiej i wydajniej, gdyby naszych działaczy terenowych, pracowników rad narodowych i aktyw organizacji masowych bardziej bolało serce o zaspokajanie potrzeb ludności w tej dziedzinie. Jak dotąd odczuwa się brak zrozumienia, że świetlica i boisko sportowe, biblioteka, zespół taneczny i kino pomagają w pogłębianiu rewolucji kulturalnej na wsi, że bez nich nie podobna jest prowadzić pracy wychowawczej, za pomocą samego tylko słowa pisanego.</u> + <u xml:id="u-2.132" who="#Marszalek">Dzięki olbrzymim nakładom finansowym na potrzeby socjalno-kulturalne szybko rośnie poziom kulturalny młodzieży, a wraz z nim jej wymagania, nie tylko co do ilości i zasięgu, ale także jakości i poziomu rozrywek kulturalnych. Ma ona sporo uwag o poziomie imprez — „Artosu” i koncertów dla uczniów. Chłopcy i dziewczęta mają niemało żalu do literatów i poetów, muzyków, scenarzystów i realizatorów filmów, że za mało dają im w swej twórczości głębokich wzruszeń i przeżyć. Po dziesięciu latach pracy nad podnoszeniem poziomu kulturalnego mas pracujących i młodzieży, winniśmy przejawiać coraz więcej troski o poziom, o jakość imprez kulturalnych, by coraz lepiej zaspokajać wzrastające potrzeby i wymagania młodzieży.</u> + <u xml:id="u-2.133" who="#Marszalek">Poważne fundusze przeznacza państwo na rozszerzanie zasięgu lecznictwa, rozwój kultury fizycznej i sportu, na wczasy pracownicze i młodzieżowe. Rośnie stale liczba ośrodków zdrowia i poradni lekarskich. Służba zdrowia ma już poważne osiągnięcia w swej pracy i wychowała całe zastępy ofiarnych pracowników. Są u nas setki tysięcy ludzi, którym możliwość leczenia się dała dopiero władza ludowa, którzy nieraz pierwszy raz w życiu szli do lekarza, a nie do wiejskiego znachora. O masowości wczasów świadczy fakt, że około 600 tysięcy chłopców i dziewcząt corocznie przebywa na koloniach, półkoloniach i obozach wędrownych, a dziesiątki tysięcy młodych robotników korzysta z wczasów pracowniczych.</u> + <u xml:id="u-2.134" who="#Marszalek">Nasza działalność profilaktyczna ma poważne osiągnięcia, jest ona jednak na pewnych odcinkach niedostateczna. O jednym z nich chciałabym tu mówić. Można znaleźć wiele zakładów pracy, które mają dobrze wyposażone przychodnie lekarskie, nie przeprowadzają jednak regularnych badań lekarskich wśród całej załogi. Leczy się tych, którzy sami zwracają się o poradę, zapomina się o tych, którzy mają różne dolegliwości, a nie idą do lekarza, chociaż wystarczyłaby nieraz jedna porada lekarska czy kilkakrotne pójście do dentysty. Poważna rola przypada tu organizacjom związkowym i ZMP, który szczególnie winien troszczyć się o zdrowie młodzieży, o jej rozwój fizyczny. A jest się czym zająć. Wielu młodych robotników przystępuje do określonej pracy bez orzeczenia lekarskiego, wielu młodocianych pracuje jeszcze w godzinach nadliczbowych i na nocnych zmianach. Jest część młodzieży cierpiącej na schorzenia żołądkowe z powodu złego stanu uzębienia, mającej błędnicę i niedobór w wadze. Przyczyny tego stanu są różne — nieracjonalne odżywianie się, nieuprawianie sportu, niezaradność w wykorzystywaniu urlopów pracowniczych, a także nieumiejętność gospodarowania zapracowanymi pieniędzmi.</u> + <u xml:id="u-2.135" who="#Marszalek">Dla podniesienia stanu zdrowotnego ludzi pracy, zdrowia młodzieży, Państwo Ludowe łoży poważne środki finansowe na rozwój kultury fizycznej i sportu. Dzięki temu sport osiągnął u nas masowość i stale wzrastający poziom. Dzięki temu zapewniono ogromną ilość sprzętu sportowego. Na wsi, pod tym względem szczególnie upośledzonej przez ustrój kapitalistyczny, około 400 tysięcy chłopców i dziewcząt zrzeszonych w LZS-ach uprawia sport. W przyzakładowych kołach sportowych tysiące młodych robotników objętych jest wychowaniem fizycznym. Organizowane rokrocznie imprezy sportowe: biegi narodowe i marsze jesienne, kolarskie rajdy pokoju i niedziele sportowe, spartakiady letnie i zimowe obejmują miliony chłopców i dziewcząt. Szybko wzrasta sieć obiektów i urządzeń sportowych, budowanych zarówno z funduszów państwowych jak i z inicjatywy samej młodzieży. Bezspornym jest fakt dużych nakładów finansowych i masowości sportu we wszystkich środowiskach i okręgach.</u> + <u xml:id="u-2.136" who="#Marszalek">Wśród młodzieży wiejskiej zrodziła się inicjatywa budowy urządzeń sportowych systemem gospodarczym. Jest jednak sporo głosów mówiących o opieszałości w wydzielaniu gruntu, o braku przychylności i czynnego poparcia jej zamierzeń przez niektóre organy władzy terenowej. Inicjatywy tej mogło by być więcej, gdyby ogniwa władz gminnych podchwytywały ją i ułatwiały jej realizację przez przydział terenu, pomoc fachową i materiałową.</u> + <u xml:id="u-2.137" who="#Marszalek">Można jeszcze mieć wiele pretensji dotyczących rozdziału sprzętu sportowego, sił fachowych i środków finansowych. Są stale uprzywilejowywane, a są także ciągle zapominane pod tym względem zrzeszenia sportowe. Słabo i nierównomiernie zaopatrywane są zwłaszcza LZS-y, a skupiają one przecież 400 tysięcy chłopców i dziewcząt wiejskich. Powiatowe komitety kultury fizycznej prawie nie interesują się sprawą trenerów i organizatorów dla LZS i można by zapytać, jakimi zrzeszeniami przede wszystkim winien zajmować się GKKF, jeśli nie ludowymi zespołami sportowymi.</u> + <u xml:id="u-2.138" who="#Marszalek">Cenną inicjatywę młodzieży trzeba otaczać szczególną opieką, pomagając w jej powstawaniu, by jeszcze intensywniej rozszerzał się społeczny ruch budowy urządzeń kulturalnych, by ambicją każdej gromady było posiadanie własnego boiska i zespołu sportowego, świetlicy i zespołu artystycznego, koła studiowania wiedzy rolniczej i poletka doświadczalnego.</u> + <u xml:id="u-2.139" who="#Marszalek">Ten szeroki, entuzjastyczny ruch oświatowo-kulturalny potrzebny jest po to, by naród nasz mógł żyć i pracować jeszcze świadomiej i radośniej, by podnosząc swój poziom lepiej i wydajniej mógł realizować porywający program budownictwa socjalistycznego w naszej Ojczyźnie.</u> + <u xml:id="u-2.140" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-2.141" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. białostockiego Stanisławowi Sadowskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselSadowskiStanislaw">Wsłuchując się pilnie w referat o budżecie państwa na rok 1954, a więc na piąty rok Planu 6-letniego, stwierdzamy kolosalny dorobek we wszystkich dziedzinach naszego życia. Mnie osobiście jako lekarzowi najbardziej znane i bliskie jest zagadnienie zdrowia. Na IX Plenum KC i na II Zjeździe naszej Partii zagadnienie to stanęło bardzo ostro i skrystalizowało zupełnie konkretne formy rozwiązania tych spraw, które na czoło wysuwają troskę o człowieka.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselSadowskiStanislaw">II Zjazd akcentował szczególnie mocno zagadnienie naszej wsi. Będę próbował dać wyraz potrzebom i zadaniom służby zdrowia na podstawie analizy tego problemu w woj. białostockim.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselSadowskiStanislaw">Województwo nasze w okresie międzywojennym było terenem szczególnie zaniedbanym, i to zarówno pod względem stanu zdrowotnego i sanitarnego jak i instytucji służby zdrowia. Stan ten zdecydowanie się zmienił w okresie dziesięciu lat władzy ludowej. Rząd ludowy w trosce o harmonijny rozwój całego państwa nie szczędził i nie szczędzi środków, by województwo tak bardzo zaniedbane przez rządy sanacyjne mogło stanąć w rzędzie województw przodujących.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselSadowskiStanislaw">Bilans naszych wielkich osiągnięć to powstanie Akademii Medycznej w Białymstoku, chluby Białostocczyzny, kuźni nowych kadr lekarskich, powstanie 2 szkół średnich — pielęgniarskiej i położnych, zbudowanie 2 nowoczesnych szpitali w Augustowie i Wysokiem Mazowieckiem, stacji krwiodawstwa i wojewódzkiej stacji sanitarno-epidemiologicznej w Białymstoku, szpitala w Hajnówce. Zorganizowano dziesiątki pięknych ośrodków zdrowia, jak w Łomży, Bielsku Podlaskim, Krynkach, uruchomiono wiele izb porodowych w gminach i zorganizowano od podstaw 14 stacji pogotowia ratunkowego.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselSadowskiStanislaw">Są to niewątpliwie duże osiągnięcia. Społeczeństwo nasze właściwie ocenia politykę Partii i Rządu widząc rozwój służby zdrowia. Dotąd jednak nie potrafiliśmy zapewnić należytej opieki mieszkańcom wsi.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselSadowskiStanislaw">Nie jesteśmy zadowoleni ze stanu sanitarnego naszych miast i osiedli. Nie potrafiliśmy wybudować odpowiedniej ilości łaźni, wodociągów. Studnię nasze pozostawiają dużo do życzenia. Nie zbudowaliśmy odpowiednich targowisk, a te które są, nie odpowiadają często wymaganiom sanitarnym. Należy samokrytycznie stwierdzić, że tak jest, że to wina nasza — pracowników służby zdrowia, jak również naszych władz terenowych, które mało poświęcały uwagi tak ważnemu zagadnieniu.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselSadowskiStanislaw">My, lekarze, niezbyt docenialiśmy i przez długi czas nie umieliśmy właściwie uchwycić nowych form pracy, jakie winny cechować socjalistyczną służbę zdrowia. Nie docenialiśmy, jak ważne znaczenie ma w lecznictwie profilaktyka, jaką kolosalną rolę w walce o zdrowie człowieka odgrywa praca oświatowa i walka z analfabetyzmem sanitarnym. Nie docenialiśmy ważnej sprawy udziału szerokich mas w bitwie o zdrowie człowieka.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselSadowskiStanislaw">Kadra lekarska i średniego personelu koncentruje się przeważnie w Białymstoku, w miastach powiatowych, a rzadko w mniejszych ośrodkach. Na ogólną ilość 296 lekarzy tylko 19 pracuje w wiejskich ośrodkach zdrowia. Stan ten wymaga szybkiej zmiany. Uchwała Rządu z dnia 23 lutego br. zapewniająca całkowitą opiekę lekarską członkom spółdzielni produkcyjnych i ich rodzinom znalazła żywy oddźwięk w naszej służbie zdrowia. Do dnia dzisiejszego 8 lekarzy wyraziło chęć wyjazdu i osiedlenia się w wiejskich ośrodkach zdrowia, dając wyraz dojrzałości politycznej i zrozumienia dla poczynań naszego Rządu. Kliniki nasze i większe szpitale szkolą praktycznie naszych lekarzy, przygotowując w ten sposób kadry do obsadzenia wiejskich ośrodków zdrowia.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselSadowskiStanislaw">Skarbem naszym największym jest młodzież. Dotąd jednak nie potrafiliśmy należycie rozwiązać zagadnienia higieny szkolnej. Tylko w nielicznych wypadkach młodzież ma stałą i wystarczającą opiekę lekarską i pielęgniarską. Lukę tę wyrównujemy higienistami, często o niezupełnych kwalifikacjach, co nas nie zadowala, staramy się o to, by wszystkie dzieci i młodzież miały zapewnioną należytą opiekę lekarską — i zadania te osiągniemy. Osiągnęliśmy to, że w około 84% kobiety rodzą pod opieką wykwalifikowaną. Obniżyliśmy śmiertelność wśród niemowląt, podnieśliśmy przyrost naturalny na tak wysoki poziom, jakiego Polska dotąd nie miała.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselSadowskiStanislaw">Ludność nasza co dzień daje przykłady rosnącej dojrzałości w walce z zacofaniem i przesądami, podejmując czyny melioracyjne, drogowe i inne, by tworzyć lepsze i piękniejsze życie. Nasza służba zdrowia przestawia się na inny styl pracy. Chcemy prowadzić szeroko oświatę sanitarną, propagandę zdrowia i likwidując analfabetyzm sanitarny w mieście i na wsi chcemy zapewnić szybszy wzrost stopy życiowej i kultury.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselSadowskiStanislaw">Zadania te jednak wymagają obok głębokiego zrozumienia i wielkiej ofensywności odpowiednich środków materialnych, które pomogą osiągać coraz lepsze wyniki.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselSadowskiStanislaw">Białystok z dnia na dzień rośnie i rozwija się i dzięki dwóm wyższym uczelniom naszego województwa staje się centrum naukowym. Usługi lekarskie są na coraz wyższym poziomie. Szpitale nasze w Białymstoku są bazą szkolenia młodej kadry lekarskiej. Mieszczą się one jednak często w warunkach bardzo prymitywnych, jak np. szpital gruźliczo-zakaźny czy położniczo-ginekologiczny, i nie są w stanie zaspokoić ciągle rosnących potrzeb. Zachodzi paląca potrzeba budowy dużego szpitala, który zaspokoiłby potrzeby lecznicze i dydaktyczne.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselSadowskiStanislaw">Budżet 1954 roku pozwoli nam w poważnym stopniu na realizację tych zasad, które idą w kierunku zbliżenia pomocy lekarskiej do wsi, zapewnienia lepszej niż dotąd opieki lekarskiej i pielęgniarskiej naszym dzieciom i młodzieży, większego rozbudowania ochrony macierzyństwa. Przez włączenie całego społeczeństwa do walki o zdrowie podniesiemy stan sanitarny naszego województwa, okażemy skuteczną pomoc w realizacji zadań piątego roku Planu 6-letniego, uczynimy życie piękniejszym i radośniejszym, wyzwolimy nową energię i zapał do budownictwa ustroju sprawiedliwości społecznej.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Ogłaszam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 45 do godz. 12.)</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. rzeszowskiego Marii Jarochowskiej.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselJarochowskaMaria">Wysoki Sejmie! Za czasów sanacji w roku 1933 preliminarz budżetowy pow. rzeszowskiego, mojego rodzinnego powiatu w województwie, którego jestem jednym z reprezentantów, przeznaczył na kulturę i sztukę, ni mniej ni więcej, tylko kwotę 100 zł na cały rok.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselJarochowskaMaria">Przy zamknięciu budżetu wyszło na jaw, że przezorne władze nie wydały z tego jałmużnianego zasiłku ani jednego grosza.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselJarochowskaMaria">Nie na darmo burżuazyjny — „Ilustrowany Kurier Codzienny” pisał: — „Nędza wsi jest u nas bezprzykładna. Nędza nasza jest tak wielka, że pozbawia nas prawa nazywania się krajem kulturalnym.” Rzeczywiście, jak mogliśmy być krajem kulturalnym, skoro u nas nieomal co czwarty człowiek nie umiał czytać i pisać, a na jednego mieszkańca przypadała rocznie 1/7 książki. Jak mogliśmy być krajem kulturalnym, skoro rządy ówczesne konsekwentnie trzymały się zasady, powtarzanej z całym cynizmem w gazetach: — „Im wyższy poziom rozwoju umysłowego robotników, tym trudniej nimi kierować.” Rewolucja społeczno-gospodarcza, dokonana w naszej Ojczyźnie, daje nam rzetelne prawo stwierdzenia z całą szczerością i dumą: — „Im wyższy poziom umysłowy robotników i chłopów, tym lepiej kierują oni swoim krajem”.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselJarochowskaMaria">W Polsce Ludowej kultura narodowa uzyskała pełne możliwości rozkwitu. Na pograniczu dziewiątego i dziesiątego roku Polski Ludowej budżet nasz preliminuje na podniesienie poziomu kulturalnego społeczeństwa około 10,4 miliarda zł.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselJarochowskaMaria">Na kulturę i sztukę woj. rzeszowskiego, tam gdzie kapitalistyczne rządy żałowały nawet 100 złotych na potrzeby kulturalne ludności, tegoroczny budżet przeznacza kwotę 11.396.000 zł.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselJarochowskaMaria">Towarzysz Bolesław Bierut powiedział na II Zjeździe Partii: — „Nieodłączną częścią i nieodzownym warunkiem naszego budownictwa jest budowa polskiej kultury socjalistycznej”.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselJarochowskaMaria">Jako pierwsze zadanie budownictwa socjalizmu Partia postawiła przed nami na II Zjeździe zadanie poprawy położenia mas pracujących przez osiągnięcie wzrostu produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselJarochowskaMaria">W dyskusji nad budżetem chcę jako pisarka poruszyć kilka zagadnień upowszechnienia i pogłębienia kultury na wsi.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselJarochowskaMaria">Niespełna 10 lat temu, wkrótce po wyzwoleniu — bywało — spotykałam się z opinią na wsi, że od czytania książek ludzie wariują. Tego rodzaju ciemne pozostałości zacofania pokutowały obok andronów, że — „od nawozów sztucznych całe pole się spali”, albo obok poniżającej godność ludzką teoryjki, że — „chłop jest od pługa, a nie od polityki”.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselJarochowskaMaria">Wrogowie narodu, wstecznicy, pielęgnowali te przesądy pieczołowicie, aby — jak się to mówi — ludzie na wsi pracowali niby ślepe woły i myli się własnym potem przez wieki wieków.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselJarochowskaMaria">Dopiero ustrój ludowy dowiódł, że chłop do polityki nadaje się nie mniej niż do pługa, że nawozy sztuczne użyźniają chłopską ziemię nie gorzej, niż dawniej użyźniały pańską, i że chłop nie tylko od książek nie wariuje, ale że chłop książek żąda.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselJarochowskaMaria">Dzięki polityce władzy ludowej naszej Partii stopa życiowa ludności wiejskiej niezmiernie się podniosła i dla chłopów stał się dostępny awans społeczny. W rezultacie tych przemian wyzwoliły się i wciąż rosną potrzeby kulturalne wsi.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselJarochowskaMaria">Państwo Ludowe ma poważne osiągnięcia w dziedzinie sprostania tym potrzebom.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselJarochowskaMaria">W ostatnim roku Planu 3-letniego, w roku 1949, istniało na wsi 16.658 punktów bibliotecznych. Z końcem czwartego roku Planu 6-letniego, w roku 1953, pracuje na wsi 23.327 punktów bibliotecznych.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselJarochowskaMaria">W ostatnim roku Planu 3-letniego, w roku 1949, punkty biblioteczne na wsi liczyły 561.000 czytelników. Z końcem czwartego roku Planu 6-letniego, w roku 1953, ilość czytelników wzrosła do 1.384.000.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselJarochowskaMaria">Wprawdzie trafiają się w świetlicach wiejskich szafy zamknięte kluczem na głucho, aby porządnie oprawione książki nie zniszczyły się w czytaniu. Wprawdzie spotyka się nierzadko w sklepach gminnych spółdzielni półki, na których zakurzone tomy kryją się za flaszkami przyprawy — „Maggi”, gdyż sprzedawczynie nie doceniają zarówno treści jednych, jak smaku drugich. Jednak czytelników wiejskich ciągle przybywa i przybywa. Dobitnie świadczą o tym interesujące wyniki konkursów czytelniczych na wsi. W latach 1950/51 w konkursach tych uczestniczyło przeszło 24 tys. osób. W latach 1953/1954 w konkursach tych uczestniczy już 602 tys. osób.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselJarochowskaMaria">Zadaniem pracowników i działaczy frontu kulturalnego jest dalsze usilne upowszechnianie czytelnictwa.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselJarochowskaMaria">Świetlic na wsi mamy w roku 1953 ponad 11 tysięcy. Zastąpiły one nieliczne kółka amatorskie, wystawiające żywoty świętych na plebańskich pokojach w międzywojennych czasach mrocznych głów chłopskich i pustych żołądków, zastąpiły one imprezy rozrywkowe „Strzelca” w szopach strażackich, imprezy, w których utwór — „Panna rekrutem” był szczytowym osiągnięciem repertuaru i perłą humoru.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselJarochowskaMaria">Jednakże rozmieszczenie tych ważnych punktów upowszechnienia kultury w kraju jest nierównomierne. Skupiają się one przeważnie w okolicach bardziej uprzemysłowionych, brak ich często w okolicach rolniczych.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselJarochowskaMaria">Ministerstwo Kultury i Sztuki zbyt małą zwraca uwagę na równomierny rozwój kultury w województwach. Jaskrawym tego przykładem jest woj. warszawskie. Ironiczny wydźwięk — gdyby nie to, że mocno godny jest potępienia — miałby fakt, iż wokół centrum kultury polskiej, naszej drogiej każdemu sercu stolicy, rozciąga się województwo będące pod względem upowszechnienia kultury na przedostatnim miejscu w kraju. Gorzej jest tylko w woj. białostockim.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselJarochowskaMaria">W kraju przeciętnie na 100 gromad przypada 25 świetlic. W woj. warszawskim zaś przeciętnie na 100 gromad przypada tylko 12 świetlic, a są i takie okolice, jak Maków, gdzie na 100 gromad przypada 5 świetlic.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselJarochowskaMaria">Byłoby zdumiewające, gdyby równocześnie nie było oburzające, że teatry warszawskie najrzadziej z teatrów wszystkich województw docierają na wieś.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselJarochowskaMaria">Świetlice spełniają ogromną rolę. To one wciągają ludność wsi do aktywnego życia kulturalnego. To one przyczyniają się do tego, że chłopi stają się współtwórcami sztuki. My już filantropijnie nie niesiemy kaganka oświaty między lud. Nasz lud tworzy kulturę. A naszym celem jest budzenie inicjatywy wsi.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselJarochowskaMaria">Pewna liczba świetlic z zadań swoich się nie wywiązuje. Zdarzają się narzekania ludzi wsi. Słyszałam niedaleko Warszawy, jak chłopi skarżyli się dosłownie, że — „zamiast żywego słowa są częstowani martwym”.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselJarochowskaMaria">Ministerstwo Kultury i Sztuki za mało wkłada wysiłków w szkolenie kadr kulturalno-oświatowych. Jeśli z 1.400 wzorcowych świetlic gminnych, niedawno powstałych, o personelu dopiero co wyszkolonym 30% świetlic pracuje źle, oznacza to, że Ministerstwo nie dość starannie dobrało te kadry, nie dość sumiennie je wyszkoliło.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselJarochowskaMaria">Zadaniem pracowników i działaczy frontu kulturalnego jest wypracowanie i realizacja form wszechstronnego, masowego szkolenia kadr świetlicowych. Zadaniem przede wszystkim naszym, pisarzy, jest stworzenie repertuaru na estrady świetlicowe, stworzenie wartościowego repertuaru bez oglądania się na to, że sztuki grane na scenach amatorskich nie przynoszą tantiem.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselJarochowskaMaria">Mamy obecnie w Polsce 4 licea dla pracowników kulturalno-oświatowych, ważne było by stworzenie jeszcze 2 — 3 takich liceów w rodzaju Różnicy, zwłaszcza w okręgach kulturalnie zaniedbanych.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselJarochowskaMaria">Ważne było by również stworzenie Centralnego Domu Twórczości Ludowej. Taki dom wypełniałby zadania, których szkolnictwo artystyczne nie jest w stanie rozwiązać. Taki dom pobudzałby inicjatywę mas. otaczał opieką samorodną twórczość ludową, dbał o hafciarki kurpiowskie, o malarki z Zalipia, o garncarzy ludowych, o tych, co strzygą wycinanki łowickie i o tysiące wiejskich artystów — jakże często nieznanych. Taki dom zajmując się bieżącymi zadaniami upowszechniałby doświadczenia poszczególnych placówek kulturalnych. Taki dom zająłby się pomocą dla naszych zespołów amatorskich. Mamy ich przecież 6 tys. skupiających 80 tys. osób.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselJarochowskaMaria">Stałych kin wiejskich mieliśmy w 1949 r. 78. W 1953 r. mamy ich 1.225.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselJarochowskaMaria">Niedawno zaobserwować mogłam, jak jedno takie kino wiejskie przyczyniło się do umocnienia spółdzielni produkcyjnej i do rozszerzenia jej wpływów. Członkowie zespołu spółdzielczego wcale nie chcieli mieć u siebie kina. Prócz jednego księgowego żaden z nich nigdy w życiu nie oglądał filmu. Powiadali: — „Dawniej kina nie było i obeszło się. Po co teraz ma być?„Słowem, nie miała baba kłopotu... Komitetowi powiatowemu Partii z trudem udało się skłonić dwóch członków spółdzielni, żeby wyjechali na kurs kierowników kin wiejskich. Wkrótce potem, gdy w świetlicy zainstalowano aparaturę filmową, ludzie zaczęli się sami sobie dziwić, jak mogli przedtem żyć bez kina. Powiedzieli, że im kino „otworzyło świat”. Pojęli np. nikczemne bezprawie wobec Murzynów na Zachodzie, uwierzyli, że na Wschodzie pustynie, na których nawet las nie rośnie, zostaną przemienione w żyzną ziemię. Równocześnie do kina zaczęli ściągać, niczym na odpust, mieszkańcy sąsiednich wsi. Oglądali seanse filmowe, ale zerkali również na spółdzielnię. Dziś ów rolniczy zespół spółdzielczy znacznie się powiększył i stał się jednym z najlepiej zagospodarowanych w powiecie.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselJarochowskaMaria">W niewystarczający sposób wzrosła u nas liczba kin objazdowych. Pracownicy tych kin nieraz nie chcą wyjeżdżać do wsi bardziej zacofanych, gdzie nie ma elektryczności, gdzie drogi są rozbite i złe. A tam właśnie kino potrzebne jest najbardziej. Na wieś docierają nierzadko filmy dla wsi mało zrozumiałe lub nie interesujące ludzi, docierają kopie fatalnie zdarte. Jednakże dzięki władzy ludowej, upowszechniającej kino, spojrzenie ludzi, którzy niegdyś sami śpiewali o sobie, że grzbiet ich był zgięty, a chleb solony łzami, sięgnęło daleko poza opłotki własnej wsi. Zadaniem pracowników i działaczy frontu kulturalnego jest pomnożenie liczby i usprawnienie funkcjonowania kin dojazdowych, jest troskliwszy dobór filmów wysyłanych na wieś i wzmożenie wysiłków nad pogłębieniem jakości filmów produkowanych przez krajową kinematografię.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselJarochowskaMaria">Teatrów stałych w ciągu 1953 r. przybyło nam 10, objazdowych — 8. Jednakże na wsi na 12 — 13 mieszkańców tylko jeden odwiedza raz na rok teatr, podczas gdy w mieście 4 bilety przypada rocznie na każdego mieszkańca.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselJarochowskaMaria">W 1954 r. liczba teatrów wzrasta z 73 scen do 81, co więcej, państwowe teatry dramatyczne i teatry lalek powstają tam, gdzie najbardziej odczuwało się ich brak, w województwach rolniczych: rzeszowskim, białostockim, lubelskim.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselJarochowskaMaria">Zadaniem pracowników i działaczy frontu kulturalnego jest rozszerzenie zasięgu naszych teatrów, zwiększenie ilości objazdów, docieranie zespołów do wsi; wieś powinna przestać być głucha, zapadła, deskami zabita.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselJarochowskaMaria">Spektakle, koncerty, imprezy artystyczne, przedstawienia cyrkowe liczą się już dzisiaj w naszym kraju na dziesiątki tysięcy rocznie. Podkreślając ten fakt wspomnę przy sposobności o kwestii wcale nie błahej dla wsi: o pieśni masowej. Chłop polski jest do pieśni głęboko przywiązany. Przez całe wieki uciemiężenia masy chłopskie nauczyły się pieśnią wyrażać swoją, niedolę i bunt, pieśnią wyszydzać krzywdzicieli, swoje smutki i radości przywykły utrwalać w pieśni. — „Słowa z pieśni nie uronić” — stało się przysłowiem.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselJarochowskaMaria">Nasze władze ludowe szanują tę piękną tradycję, otaczają ją specjalną opieką, kultywując dawne i tworząc nowe zespoły pieśni i tańca. Równocześnie wielu wybitnych poetów z powodzeniem wyraża pieśniami piękno naszej rzeczywistości.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselJarochowskaMaria">Jednakże w żadną chyba dziedzinę sztuki nie wdarło się tyle bezideowych frazesów, różnych pseudoludowych bredni, literackiej szmiry. Na przykład słyszymy w pieśni o hutnictwie:</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselJarochowskaMaria">„Gwiazdy mruczą z żalem do księżyca, że im Huty blask nie daje spać...” Albo w pieśni o bohaterze naszej Ludowej Ojczyzny gen. Walterze:</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselJarochowskaMaria">„Obca ziemia w stu bitwach rozkwitała radośnie krwią, ile razy rozkwitła kropla serca spadała w nią...” Lub oto dziarska, zafałszowana krzepą od siedmiu boleści zwrotka „Piosenki o wiosennym siewie”:</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselJarochowskaMaria">„Ponad normę wzrośnie żyto, pora teraz iść już w tan.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#PoselJarochowskaMaria">Graj ogniście harmonisto, graj mazura ponad plan.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#PoselJarochowskaMaria">Hej, wesoło...”</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#PoselJarochowskaMaria">Oczywiście wcale wesoło nie jest. Piosenki tego gatunku są wydawane wraz z nutami w masowych nakładach, popularyzowane przez radio, a radia słucha obecnie 37% ludności całego kraju.</u> + <u xml:id="u-5.43" who="#PoselJarochowskaMaria">Zadaniem pracowników i działaczy naszego frontu kulturalnego jest walka ze szkodliwą ideowo i artystycznie tandetą literacką w pieśni masowej.</u> + <u xml:id="u-5.44" who="#PoselJarochowskaMaria">Obywatele Posłowie! Budżet kultury i sztuki przewiduje na rok 1954 wzrost nakładów na wieś o 14,9% w stosunku do roku 1953, z tym, że nakłady na kulturę i sztukę miast wzrastają o 5,7%. Powstanie 13 nowych domów kultury, 111 bibliotek (w tym około 50 gminnych), 200 świetlic, 2.200 punktów bibliotecznych.</u> + <u xml:id="u-5.45" who="#PoselJarochowskaMaria">Ażeby wykorzystać w pełni te wielkie pozycje budżetowe, przeznaczone przez naszą władzę ludową na upowszechnienie kultury na wsi, konieczny jest wzmożony wysiłek rad narodowych w otoczeniu opieką ośrodków promieniowania kulturalnego.</u> + <u xml:id="u-5.46" who="#PoselJarochowskaMaria">Dotychczas nierzadkie bywają wypadki, że np. rady narodowe zajmują świetlice gromadzkie na magazyny, na zlewnie mleka, na sklepy GS, na mieszkania dla pracowników.</u> + <u xml:id="u-5.47" who="#PoselJarochowskaMaria">Dotychczas niestety zbyt często rady narodowe traktują kulturę i jej problemy jako piąte koło u wozu, a przecież zdajemy sobie wszyscy sprawę, że bez tego — „koła” nasz naród do socjalizmu nie dojechałby.</u> + <u xml:id="u-5.48" who="#PoselJarochowskaMaria">Konieczne jest generalne przestawienie działalności wydziałów kultury rad narodowych na akcje kulturalno-oświatowe.</u> + <u xml:id="u-5.49" who="#PoselJarochowskaMaria">Ażeby wykorzystać w pełni te wielkie pozycje budżetowe, przeznaczone przez nasze władze ludowe na upowszechnienie kultury na wsi, niezbędna jest ścisła współpraca i pomoc wojewódzkich robotniczych domów kultury, teatrów zawodowych oraz innych instytucji kulturalnych miast i współpraca z chłopskimi ośrodkami kultury.</u> + <u xml:id="u-5.50" who="#PoselJarochowskaMaria">Decydującą pomocą dla wsi w budowie jej kultury stanie się wielokrotnie wzmożony ruch łączności między miastem a wsią. Jak powiedział tow. Jakub Berman na II Zjeździe naszej Partii: — „Trzon tego ruchu stanowią robotnicy realizując kierowniczą rolę klasy robotniczej w sojuszu robotniczo-chłopskim. Obok robotników w tym coraz szerszym ruchu uczestniczy inteligencja...” Jakież zadania mamy przed sobą, my pisarze i artyści? Jesteśmy w przededniu zjazdów twórczych, które sprecyzują ściśle nasze zadania i powinności w ruchu ogólnonarodowym, w ruchu, którego osią jest nasza Partia oraz jej sojusznik — Zjednoczone Stronnictwo Ludowe.</u> + <u xml:id="u-5.51" who="#PoselJarochowskaMaria">Jeden z największych w historii przywódców ludowych, a zarazem wybitny poeta, Mao-Tse-Tung na konferencji poświęconej zagadnieniom literatury w 1942 r. w Jen-Janie powiedział, że celem wszystkich wysiłków literackich i artystycznych jest lud.</u> + <u xml:id="u-5.52" who="#PoselJarochowskaMaria">Robotnicy i chłopi są celem pracy wszystkich uczciwych ludzi pióra. Trudne i zaszczytne mamy zadanie w ogólnonarodowym wysiłku podniesienia poziomu rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-5.53" who="#PoselJarochowskaMaria">Niejedna słabość lenistwa, wygodnictwa i nieporadności obciąża nasze sumienia. Bywa, że nam, tak jak aktorom warszawskim, za daleko jest z kawiarni do wsi polskiej, leżącej przecież tuż obok miasta.</u> + <u xml:id="u-5.54" who="#PoselJarochowskaMaria">Dla niejednego z nas problemy wsi, jej zwyczaje, tryb życia, konflikty wydają się trudne do zrozumienia, zbyt skomplikowane, abyśmy potrafili nadać im kształt artystyczny. Ale naród i Partia żądają od nas, abyśmy nasze talenty i zdolności zaangażowali w tej wielkiej, niezmiernie trudnej i wspaniałej sprawie przebudowy wsi polskiej.</u> + <u xml:id="u-5.55" who="#PoselJarochowskaMaria">Nasze pióra niech służą do piętnowania takich rabusiów na wsi, którzy za wypożyczenie 20 arów ziemi pod kartofle biorą od bezrolnego chłopa pół roku jego pracy, do piętnowania takich rabusiów, którzy biorą od biedaków odrobek jako procent za pożyczenie pieniędzy, albo za wypas krowy w rowie, albo za wyzbieranie ulęgałek pod dziką gruszą.</u> + <u xml:id="u-5.56" who="#PoselJarochowskaMaria">Nasze pióra niech służą do demaskowania takich łotrów na wsi, którzy dzieciom członkiń spółdzielni produkcyjnej — wdów posyłają podobiznę matki wiszącej na szubienicy ponad głowami córek i synów klęczących na mogile.</u> + <u xml:id="u-5.57" who="#PoselJarochowskaMaria">Nasze pióra niech pomogą tym uczciwym chłopom, którzy borykają się z wątpliwościami. Nasze pióra niech udzielają pomocy tym chłopom, którzy walczą o nową wieś, tym, którym wrogowie tłuką okna w mieszkaniach, a na drzwiach przybijają, pisane dla niepoznaki lewą ręką, wyroki śmierci.</u> + <u xml:id="u-5.58" who="#PoselJarochowskaMaria">Nasze pióra niech przysłużą się tym z klasy robotniczej, którzy wspierają chłopów w ich wysiłkach.</u> + <u xml:id="u-5.59" who="#PoselJarochowskaMaria">My, pisarze, którym Polska Ludowa ofiarowała możność po raz pierwszy w historii przemówić do milionów czytelników, pamiętajmy o słowach innego pisarza, z czasów Stanisławowskich, światłego pedagoga i gorącego patrioty, Stanisława Konarskiego. Słowa te brzmią tak:</u> + <u xml:id="u-5.60" who="#PoselJarochowskaMaria">„Nie masz zasług, te, co my zowiemy zasługi,</u> + <u xml:id="u-5.61" who="#PoselJarochowskaMaria">Są tylko ku ojczyźnie wypłacone długi.”</u> + <u xml:id="u-5.62" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. łódzkiego Julianowi Horodeckiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselHorodeckiJulian">Wysoki Sejmie! Projekt budżetu na rok 1954 przewiduje imponujący wzrost wydatków na rozwój rolnictwa — o 38,8%, w tym na inwestycje w rolnictwie o 47,8%, zaś na produkcję sprzętu i maszyn rolniczych o 54,4%. Ulegają zwiększeniu kredyty na pożyczki długoterminowe o 130% w stosunku do roku 1953.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselHorodeckiJulian">Wydatki na zaspokojenie potrzeb socjalno-kulturalnych wzrastają o 7,7%, w tym na oświatę i wychowanie o 5,9%. W zakresie kultury i sztuki, szczególnie na świetlice i domy kultury, nastąpi wzrost wydatków o dalsze 19,9%.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselHorodeckiJulian">Projekt budżetu zakłada również znaczny wzrost wydatków na przemysł wytwarzający wyroby konsumpcyjne. Produkcja np. tkanin pościelowych wzrośnie o 10,1%, obuwia skórzanego o 14,7% przy równoczesnym wprowadzeniu przez przemysł obuwniczy 80 nowych wzorów.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselHorodeckiJulian">Przeznaczenie przez państwo bardzo poważnych sum na podniesienie rolnictwa i zwiększenie wydatków budżetowych na zaspokojenie potrzeb konsumpcyjnych oraz socjalno-kulturalnych przyczyni się do dalszego umocnienia sojuszu robotniczo-chłopskiego, będącego podstawą naszych dotychczasowych osiągnięć i stanowiącego nieodzowny warunek i rękojmię dalszego naszego pomyślnego marszu naprzód.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselHorodeckiJulian">Uchwalając budżet w roku, w którym przypada dziesiąta rocznica naszego wyzwolenia narodowego i społecznego, sumujemy też i nasze dotychczasowe osiągnięcia.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselHorodeckiJulian">W woj. łódzkim, w imieniu którego przemawiam, w okresie tym zelektryfikowano ponad 500 wsi, wówczas gdy w okresie międzywojennego dwudziestolecia zelektryfikowano zaledwie 100 wsi. Trzeba przy tej okazji przypomnieć, że w większości zelektryfikowanych przez kartel kapitalistyczny wsi chłopi zostali zrujnowani opłatami za elektryfikację, a potem nie korzystali ze światła, ponieważ ceny za prąd były tak wysokie, że nie byli w stanie ich uiszczać. Przykładem może tu służyć wieś Kompina w powiecie łowickim i inne. Obecnie podstawowe koszty elektryfikacji pokrywa Państwo Ludowe, a opłaty za prąd są dla wszystkich dostępne i nie ma wypadku, żeby chłopi nie korzystali z instalacji.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselHorodeckiJulian">W woj. łódzkim za czasów władzy ludowej założono ponad 400 świetlic wiejskich, w tym 82 wzorcowe. Już w pierwszym roku po wyzwoleniu w woj. łódzkim mieliśmy 655 pełnych szkół 7-klasowych wobec 239 tego typu szkół przed wojną. W 1953 r. mamy szkół pełnych 927, co stanowi 64,9% ogółu szkół; w ten sposób w bieżącym roku na każde trzy szkoły podstawowe przypadają dwie szkoły podstawowe pełne. W roku 1938-1939 na 17 gromad przypadała jedna szkoła pełna, a obecnie jedna szkoła pełna przypada na 3 gromady. W roku bieżącym ilość uczniów w szkołach podstawowych pełnych wynosi 87,2% ogółu uczniów, podczas gdy przed wojną stanowiła zaledwie 34%.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselHorodeckiJulian">Wielką zdobyczą na naszym terenie, szczególnie dla kobiety wiejskiej, są izby porodowe, nie znane w ogóle za czasów kapitalistycznych. Mamy ich obecnie 19 ze 120 łóżkami. Ponadto wiele kobiet wiejskich odbywa poród w szpitalach powiatowych na oddziałach położniczych. Ilość łóżek w szpitalach w stosunku do okresu przedwojennego wzrosła dwukrotnie. Przed wojną w woj. łódzkim nie było ani jednego lekarskiego pogotowia ratunkowego dla wsi. Obecnie mamy 15 stacji pogotowia docierających z pomocą do najdalej położonych zakątków naszego województwa w wypadkach i nagłych zachorowaniach. Wiejskich ośrodków zdrowia było przed wojną zaledwie 9, a obecnie liczba ich wynosi ponad 70.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselHorodeckiJulian">Te zdobycze, jakie osiągnęła ludność pracująca miast i wsi woj. łódzkiego, nie mogą nam przesłaniać istniejących jeszcze licznych i dokuczliwych braków, tak w dziedzinie warunków mieszkaniowych jak oświatowych i socjalnych.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselHorodeckiJulian">Zostało zbudowanych szereg nowoczesnych powiatowych szpitali, jak np. w Łowiczu, Sieradzu i Wieluniu, przewiduje się budowę szpitali w Zgierzu i Skierniewicach, ale jednocześnie jeszcze niektóre powiatowe szpitale mieszczą się w bardzo nieodpowiednich lokalach, jak np. w Łęczycy. Ilość remontów domów mieszkalnych i budownictwo nowych domów wzrasta, lecz w dalszym ciągu fundusze przeznaczone na ten cel są niewystarczające i w wielu miastach i miasteczkach woj. łódzkiego, które zostały zniszczone przez okupanta, w dalszym ciągu potrzeby robotników i inteligencji pracującej nie są zaspokojone. W większości miast woj. łódzkiego nie ma dostatecznej sieci studni i wodociągów. W pewnej części wsi jest taka sytuacja, że rozszerzone pod względem organizacyjnym szkoły nie mają odpowiednich budynków.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselHorodeckiJulian">Niektóre z tych potrzeb zostały uwzględnione we wniosku Komisji Budżetowej, ale większość pozostaje nadal niezaspokojona. Rozumiemy, że w ciągu jednego roku wszystkiego się nie zrobi, że zależy to od środków, które robotnicy, chłopi i inteligencja zdołają wypracować, ale w dyskusji nad budżetem na rok 1954 należy o tym powiedzieć, ponieważ już obecnie przygotowywany jest plan na rok 1955, którego wykonanie będzie zależało od tego, jak zrealizujemy budżet roku 1954.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselHorodeckiJulian">Chłopi pracujący woj. łódzkiego osiągnęli przy pomocy klasy robotniczej znaczne wyniki w podniesieniu produkcji. Pogłowie bydła wzrosło w porównaniu do roku 1945 o 55,4%, trzody chlewnej o 268%, owiec o 238%. Gdy w roku 1937 plony żyta z 1 ha wynosiły przeciętnie 10,2 q, to dzisiaj wynoszą przeciętnie 14,5 q. Oczywista, jest to jeszcze wydajność daleko niedostateczna. W produkcji rolnej naszego terenu tkwią jeszcze poważne rezerwy dotąd niewykorzystane. Dowodem tego jest uzyskiwanie przez wielu przodujących chłopów znacznie wyższych plonów dzięki stosowaniu nowych metod agrotechnicznych, opartych na wzorach i doświadczeniach przodującej nauki radzieckiej. Te plony sięgają na naszym terenie 37 q jęczmienia z 1 ha. Znacznie wyższe od indywidualnych gospodarstw chłopskich przeciętne plony z hektara osiągają nasze spółdzielnie produkcyjne i państwowe gospodarstwa rolne.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselHorodeckiJulian">Zaniedbanie rezerw rolniczych w woj. łódzkim szczególnie dotyczy bazy paszowej. Rozwój gospodarki paszowej nie nadąża za wzrostem pogłowia i przyczynia się do obniżenia produktywności zwierząt. Łąki i pastwiska naszego województwa są jeszcze dotychczas w dużym zaniedbaniu. Poza tym występuje jeszcze w poważnym stopniu marnotrawstwo pasz zielonych w porze letniej. Nie stosuje się jeszcze na większą skalę suszenia siana na kozłach, jak również zakiszania liści buraczanych, ziemniaków itp.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselHorodeckiJulian">Jak z tego wynika, nie potrafiliśmy jeszcze w dostatecznym stopniu zmobilizować pracujących chłopów naszego województwa do podjęcia wysiłków zmierzających do rozbudowy bazy paszowej i należytego jej zabezpieczenia. Poważne zwiększenie środków na melioracje w roku bieżącym i w następnym stanie się podstawą rozwinięcia bazy paszowej i podniesienia hodowli.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselHorodeckiJulian">Zagadnienia powyższe winny stać się przedmiotem większej niż dotychczas troski terenowych organów władzy, rad narodowych, aby jak najlepiej po gospodarsku wykorzystać pomoc państwową i pomnożyć ją własnymi środkami.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselHorodeckiJulian">Mimo niewątpliwie poważnych osiągnięć w swej pracy rady narodowe niedostatecznie jeszcze są powiązane z masami pracującymi. Powoduje to niedostateczną troskę o chłopa pracującego. Czymże innym można tłumaczyć częste jeszcze wypadki niewłaściwego organizowania pomocy sąsiedzkiej, niedostatecznej walki ze zdarzającym się wyzyskiem kułackim, mechanicznym podziałem kredytów na nawozy sztuczne, jak np. w gminie Ostrowy w pow. kutnowskim, gdzie w sposób mechaniczny, przy biurku, nie wnikając w potrzeby żywego człowieka, rozdzielono po 100 zł na gospodarkę.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselHorodeckiJulian">Tego rodzaju rozdział kredytów państwowych stanowi wypaczenie intencji Rządu i jest po prostu marnotrawstwem środków przeznaczonych na podniesienie produkcji rolnej. Zdarzają się wypadki łamania praworządności ludowej i nadużywania władzy. Na przykład przewodniczący Prezydium Gminnej Rady Narodowej w Lubochni powiatu Rawa Mazowiecka zajął bezprawnie mieszkanie przedszkolanki podczas jej nieobecności, motywując to posiadanymi rzekomo szczególnymi uprawnieniami z tytułu zajmowanego stanowiska. Przewodniczący Prezydium Gminnej Rady Narodowej w Lipinach pow. brzezińskiego zamiast walczyć z wyzyskiem kułackim przyrzekł chłopu średniorolnemu, że zwolni jego syna z SP pod warunkiem, że za to ów młodzieniec przyjdzie do niego na odrobek.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselHorodeckiJulian">Znaczna część prezydiów gminnych rad narodowych niedostatecznie kontrolowanych przez ludność odległych i rozproszonych wsi nie jest zdolna do wykonania wielkich zadań postawionych przez II Zjazd w zakresie podniesienia produkcji rolnej. Dlatego też bardzo słuszna jest zamierzona reforma podziału administracyjnego, dzięki której powstaną rady gromadzkie.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselHorodeckiJulian">Będzie to dalszym krokiem w kierunku zbliżenia organów władzy ludowej do szerokich mas ludności i większego powiązania ludności z władzami, co jest konieczne, aby w większym stopniu wciągnąć masy chłopskie do walki o wzrost produkcji rolnej i podniesienie kultury na wsi.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselHorodeckiJulian">W swoim przemówieniu zwróciłem głównie uwagę na to, jak wydatki budżetowe państwa zaspokajają potrzeby produkcyjne i konsumpcyjne ludności. Ale jest rzeczą jasną, że wydatki muszą być oparte na dochodach. Dziś, kiedy w budżecie państwa zostały dokonane znaczne przesunięcia w wydatkach bieżących i inwestycyjnych na rzecz rolnictwa i zaspokajania potrzeb socjalno-kulturalnych, szczególnie ważną jest rzeczą całkowite wywiązywanie się mas chłopskich z obowiązków wobec państwa nie podwyższonych w stosunku do roku ubiegłego. Obok podatku gruntowego szczególne znaczenie mają obowiązkowe dostawy. Obowiązkowe dostawy nie stanowią wprawdzie bezpośrednich dochodów budżetowych i dlatego nie znalazły swego odbicia w budżecie, lecz mają one ogromny wpływ na wielkość dochodu narodowego, ponieważ zabezpieczają wyżywienie klasy robotniczej i część surowców dla przemysłu rolnego.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselHorodeckiJulian">Nieodzownym warunkiem tego, aby przemysł mógł wykonać bardzo zwiększone zadania dla rolnictwa, jest całkowita realizacja obowiązkowych dostaw, które jak wiadomo nie podlegają podwyższeniu.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselHorodeckiJulian">Wysoki Sejmie! Naszym zadaniem, jako posłów i działaczy rad narodowych, jest jak najszersze uświadomienie masom pracującym istoty i warunków realizacji budżetu i oddolnej kontroli budżetu, aby w pełni wykonać zadania zawarte w budżecie na rok 1954 — budżecie rozkwitu naszej Ojczyzny, Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. gdańskiego Romualdowi Cebertowiczowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselCebertowiczRomuald">Wysoki Sejmie! Uchwalany dzisiaj budżet państwa na rok 1954 — to dalszy etap walki Polski Ludowej o rozwój gospodarki narodowej, o szybsze podniesienie stopy życiowej, a przede wszystkim o rozwój rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselCebertowiczRomuald">Ludność miast i wsi woj. gdańskiego widzi w budżecie państwa realizację uchwał IX Plenum KC i II Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselCebertowiczRomuald">Naród polski, zjednoczony jak nigdy przedtem we Froncie Narodowym, którego podstawą polityczno-społeczną jest sojusz robotniczo-chłopski, jako gospodarz kraju z entuzjazmem podejmuje prace podnoszące dobrobyt.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselCebertowiczRomuald">Nauka polska, jak najściślej związana z masami i realizująca potrzeby tych mas, wprzęga się całkowicie w służbę narodu i przystępuje do wykonania zadań postawionych przed nią przez Partię. Polscy naukowcy, coraz lepiej rozumiejąc i realizując konieczność wiązania teorii z praktyką, przyswajając sobie nowe, przodujące metody pracy, włączają się w całości w budownictwo socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselCebertowiczRomuald">Po raz pierwszy w dziejach możemy uprawiać naukę wolną od upokarzającej zależności od kapitału. Związani z klasą, która nie boi się nauki obiektywnej, rozwinąć możemy nasze twórcze zdolności dla dobra społeczeństwa, dla zaspokojenia ciągle rosnących jego potrzeb.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselCebertowiczRomuald">Powołana przed dwoma laty do życia Polska Akademia Nauk przyczyniła się w istotny sposób do zrealizowania planowości badań naukowych i koncentracji ich na kluczowych problemach ważnych dla gospodarki i kultury narodowej. Powstał cały szereg placówek naukowo-badawczych. Pracownicy nauki, technicy, wodziarze zgrupowani przy Wydziale IV — technicznym Polskiej Akademii Nauk, ucząc się na wspaniałych przykładach radzieckiej nauki, mają obecnie otworzone na oścież wrota szerokiej i dalekiej perspektywy rozwoju jasnej myśli twórczej, wprzęgnięcia wiedzy, znajomości potrzeb terenu w służbę naszych planów gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselCebertowiczRomuald">Nie bez wzruszenia wspomina naukowiec heroiczną epopeję wydarcia morzu bogatej ziemi żuławskiej. W roku 1945 Żuławy uległy całkowitemu zalaniu wskutek zbrodniczego przerwania wałów ochronnych i zniszczenia pomp odwadniających przez okupanta hitlerowskiego, wycofującego się z ziemi naszej pod naporem zwycięskiej Armii Radzieckiej i odrodzonego Wojska Polskiego.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselCebertowiczRomuald">Wysiłkiem polskiego robotnika, chłopa i inżyniera już w pierwszym okresie niepodległości Żuławy, ponownie odwodnione, wprzęgnięte zostały w krąg naszej gospodarki narodowej. We wszystkich rozważaniach na temat planowego zagospodarowania Żuław podkreśla się przede wszystkim nieprzeciętną żyzność, która stawia je w rzędzie pierwszych ziem w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselCebertowiczRomuald">Żuławy znajdują się pod wpływem klimatu morskiego, odznaczającego się krótką, późną i suchą wiosną z częstymi przymrozkami, co zmusza rolnika do intensywnej uprawy roli, latem chłodnym i obfitym w opady atmosferyczne, które utrudniają zbiór zbóż i innych roślin uprawnych, wreszcie jesienią na ogół ciepłą i długą. Te niezbyt sprzyjające dla roślin uprawnych warunki klimatyczne doskonale nadają się dla zmiennych użytków zielonych, a co za tym idzie dla rozwoju hodowli zwierząt.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselCebertowiczRomuald">Stosunki wodne panujące w delcie Wisły pozwalają na Żuławach tak regulować wilgotność gleby, aby sprzyjała osiągnięciu największych plonów. Wymaga to jednak znacznej przebudowy i unowocześnienia urządzeń melioracyjnych, nie tylko w kierunku odwodnienia, ale i niejednokrotnie także okresowych nawodnień poszczególnych połaci Żuław.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselCebertowiczRomuald">Kierunki produkcji rolnej na Żuławach kształtowały się nader różnie nie tylko w zależności od istniejących warunków przyrodniczych, lecz od istniejących na tych ziemiach stosunków ekonomicznych i polityczno-społecznych.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselCebertowiczRomuald">Produkcja zbożowa roślin przemysłowych na Żuławach oparta była w okresie przedwojennym na dużej ilości rąk do pracy, dużej ilości siły sprzężajnej w postaci koni oraz dużej ilości środków produkcyjnych, jak nawozy sztuczne, narzędzia, budynki itp. Stale jednak trzeba było prowadzić walkę z chwastami, a co kilka lat występowała plaga gryzoni, przynosząca olbrzymie straty.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselCebertowiczRomuald">Na małych polderach, otoczonych rowami, o powierzchni od 1-2 hektarów nie można obecnie w pełni wykorzystać nowoczesnych maszyn rolniczych, jak kombajny i ciągniki dla ciężkich pługów. Żuławy wymagają nakreślenia kompleksowego planu w kierunku produkcji pszenicy, buraków cukrowych, rzepaku i konopi z równoczesnym uwzględnieniem produkcji zwierzęcej dla zaspokojenia potrzeb miast i wsi oraz materiału hodowlanego dla innych części Polski.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselCebertowiczRomuald">Dla pracowników nauki, wodziarzy, Żuławy to również wielki problem konserwacji pomp, rowów odwadniających i wałów ochronnych, aby mogły wytrzymać każdorazowy napór wody.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselCebertowiczRomuald">Dlatego my, wodziarze, pilnie studiujemy problem Żuław i śledzimy za profilem ich rozwoju. Podstawowym warunkiem jest tu naukowe opracowanie przebudowy i renowacji urządzeń melioracyjnych w celu właściwego regulowania stosunków wodno-gruntowych i umożliwienia jak najbardziej zmechanizowanej uprawy gleby i zbioru plonów.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselCebertowiczRomuald">Oto jedno z wielkich zadań nauki polskiej w kraju i na Wybrzeżu, a zarazem Instytutu Żuławskiego w Starym Polu. Niestety, pracownicy tego Instytutu nie wyszli jeszcze poza abstrakcyjne rozważania. Rolnicy Żuław nie czują konkretnej pomocy Instytutu Żuławskiego.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselCebertowiczRomuald">Gospodarka wodna w Polsce Ludowej stawia przed pracownikami nauki również niezmiernej doniosłości problem maksymalizacji Wisły, inaczej mówiąc zabudowy Wisły stopniami piętrzącymi, które umożliwią magazynowanie i kompleksowe wykorzystanie płynących wód. Ten ważny problem jest dziś wszechstronnie rozpracowywany i analizowany przez Komitet Gospodarki Wodnej. Pracuje nad tym problemem wiele zespołów, jak hydrologiczny, powodziowy, geologiczny, rolniczo-leśny, rybacki, energetyczny, taborowy, morski, transportowy, ekonomiczny, prawny, przyrodniczy, rozbudowy osiedli, ludnościowy, rozwoju przemysłu, zanieczyszczeń wodami przemysłowymi.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselCebertowiczRomuald">Istnieje uzasadniona nadzieja, że do końca br. wszystkie prace zespołów zostaną zakończone i pracownie robocze Komitetu Gospodarki Wodnej będą mogły przystąpić do planów generalnych i kompleksowych rozwiązania problemu Wisły.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselCebertowiczRomuald">Zagadnienia gospodarki wodnej znajdują potwierdzenie w programie Frontu Narodowego i w decyzjach Rządu oraz odpowiednie środki są przeznaczone w budżecie Państwa.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselCebertowiczRomuald">Problem Wisły to wielka szkoła kształcenia młodych kadr naukowych. Już dzisiaj przed wodziarzami, młodą kadrą pracowników nauki uwypukla się wspaniała wizja przeobrażenia przyrody, a co za tym idzie zmiany warunków gospodarczych i ekonomicznych kraju.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselCebertowiczRomuald">Zagadnienia hydrotechniczne frapują dzisiejszą młodzież. Młodzież żywo przeżywa wielkie przemiany, jakie torują naszej Ojczyźnie szczęśliwą przyszłość. Rozumowania jej są proste, logiczne i realne.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselCebertowiczRomuald">Jasne jest, że wzrost poziomu życia gospodarczego w Polsce Ludowej będzie wymagał intensyfikacji i zwiększenia transportu. Ponieważ, jak wykazuje statystyka, koleje normalnotorowe w 1952 r. przewiozły około 169 mln ton ładunków, prawdopodobieństwo zwiększenia obrotu ładunków w najbliższym dwudziestoleciu, tj. na rok 1970 pozwala przewidywać około 672 mln ton, to znaczy spodziewany jest wzrost czterokrotny. Dotychczas prawie całą pracę w dziedzinie transportu przejęły koleje żelazne, które dzięki ofiarnej i odpowiedzialnej pracy braci kolejarzy, będącej dziś przedmiotem troski Partii i Rządu, podniosły swój poziom możliwości przewozu tak wielkiej masy towarowej.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselCebertowiczRomuald">Udział dróg wodnych w transporcie wynosi zaledwie około 1% masy towarowej, zatem przed kolejami stoi ogromne zadanie zwiększenia zdolności przepustowej. Niecelowa byłaby rozbudowa tylko samych kolei. Ze względów rolniczych, energetycznych i przeciwpowodziowych Wisła musi być wreszcie skanalizowana i wykorzystana jako wielka droga transportowa, która mogłaby przejąć na siebie poważną część pracy przewozu towarowego.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselCebertowiczRomuald">Analizując natężenie przewozów towarowych na kolejach na podstawie statystyki 1952 r. okazuje się, że w miesiącach zimowych, tj. w grudniu, styczniu i lutym obroty są najniższe, a w pozostałym okresie roku wybitnie wzrastają. Szczególnie duży wzrost ten jest w miesiącach jesiennych. Wydaje się przeto wskazane, aby nadwyżki w okresie nawigacyjnym mogły być przejęte przez drogi wodne. Kolej wtedy miałaby prawie równomierne obciążenie przewozów w ciągu całego roku, a dla drogi wodnej pozostawałoby pokrycie szczytów pracy transportowej w okresach pozazimowych. Przy takiej współpracy ilość obrotów ładunków przypadających na drogi wodne wzrosłaby do około 11%.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselCebertowiczRomuald">Dalej, gdybyśmy na podstawie statystyki przewidzieli obrót potoków towarowych w najbliższym dwudziestoleciu na Wiśle, na przykład poniżej ujścia Przemszy, na około 24 mln ton, co stanowić będzie około 80 tys. ton towarów dziennie w dół rzeki, to jeżeli dla dokonania tych przewozów przyjąć statki 1000-tonowe, jak proponują niektórzy autorzy, wówczas przy 50% wykorzystaniu taboru — co jest nieuniknione ze względu na nierównomierność, sezonowość obrotów — dziennie musiałoby przechodzić około 160 statków w jedną stronę. Zwolennicy statków 1000-tonowych nie pomyśleli, że tyleż statków musi wejść i wyjść z portu dziennie. Jeżeli natomiast będzie można zastosować statki np. 6000-tonowe, wtedy liczba ich w jedną stronę wynosiłaby 27 statków dziennie, co jest również bardzo poważną ilością, ale już bardziej możliwą do przyjęcia.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselCebertowiczRomuald">Przeprowadźmy mały rachunek. Wykazuje on, że przy ogólnym zapotrzebowaniu tonażu taboru ok. 2 mln ton przez zastosowanie statków 6000-tonowych, zamiast 1000-tonowych, zaoszczędzimy ca 110.000 ton stali okrętowej, 15.000 ton wyposażenia okrętowego, 10.000 ton drzewa i innych materiałów pomocniczych oraz 17.500.000 roboczogodzin na stoczniach. Poza tym koszty eksploatacyjne wybitnie zmaleją. Ponadto kanalizując Wisłę, zamiast budować 5 czy 6 śluz na jednym stopniu, będziemy mogli zadowolić się tylko 1 śluzą, co zmniejszy w znacznym stopniu koszty inwestycyjne i zużycie wody na śluzowanie statków, którą będzie można wykorzystać dla celów rolnictwa czy też energetyki.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselCebertowiczRomuald">Gdyby przewidywane kalkulacje obrotów w przyszłości okazały się niesłuszne nawet o 50%, to i wówczas nie widać powodu upierania się przy małych jednostkach pływającego taboru. Oczywiście tabor musi mieć własny napęd, gdyż statki holowane należą raczej do przeszłości. Należy zwrócić uwagę na właściwe rozwiązanie portów śródlądowych, stojąc na stanowisku, że im wydajność przeładunku portu będzie większa, tym transport będzie ekonomiczniejszy.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselCebertowiczRomuald">Celem dalszego odciążenia kolei, poza drogami wodnymi, wydaje się również możliwe zastosowanie transportu rurowego dla takich ładunków masowych, jak węgiel, piasek, żwir itp. Badania naukowe i doświadczenia laboratoryjne wskazują na możliwość hydromechanizacji transportu węgla przy pomocy rurociągu o średnicy 0,8 do 1 m. Wydajność takiego urządzenia przykładowo na odcinku Śląsk-Gdynia da ca 86.000 węgla na dobę. Koszty inwestycyjne i eksploatacyjne ulegną przy tego rodzaju transporcie znacznemu obniżeniu. Rurociągi mogą pracować w ciągu całego roku, przyjmując na siebie równomiernie rozłożoną część transportu.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselCebertowiczRomuald">Przy takiej współpracy różnych rodzajów transportu i przy prawdopodobnym 4-krotnym wzroście obrotów, około 11% pracy transportowej będą mogły przejąć drogi wodne, około 25 — 30% rurociągi. Na kolej pozostałoby około 60% przewozów, a zatem i tak kolej w niedalekiej przyszłości będzie zmuszona zwiększyć swą zdolność przewozową około 2% raza. Oczywiście te obliczenia zrobione są w stosunku do roku 1952.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselCebertowiczRomuald">Tak dziś właśnie rozumują wodziarze — nowa kadra pracowników nauki. Dla zbadania możliwości zaprojektowania i wykonania powyższych zadań trzeba już przystąpić do intensywnych badań naukowych, zarówno nad kanalizacją Wisły jak i hydromechanizacją transportu.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselCebertowiczRomuald">Wizja tych wielkich, porywających prac i urządzeń budzi pasję, rozwija talenty wśród kadry naukowej, daje perspektywę ogromnej i gigantycznej pracy na miarę naszej epoki. Te zagadnienia nie tylko nurtują nasze umysły, ale są już na dziś codziennym przedmiotem debat i trosk Komitetu Gospodarki Wodnej PAN oraz Instytutu Budownictwa Wodnego PAN w Gdańsku.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselCebertowiczRomuald">Ale te wielkie perspektywiczne rozwiązania nie mogą być powodem ucieczki nas, ludzi nauki, od spraw daleko mniejszych a tak ważnych w życiu codziennym człowieka pracy.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselCebertowiczRomuald">Dla ludzi Wybrzeża szczególną troską jest sprawa wody do picia i żywienia. Urządzenia wodociągowo-kanalizacyjne miast Wybrzeża zostały pobudowane w drugiej połowie ubiegłego stulecia, a nawet jedno z nich jeszcze w r. 1720, tj. ujęcie dla Szczecina w Golęcinie, z którego dostarczano wodę do miasta i zaopatrywano nią zamek piastowski. Ujęcie wody dla Gdańska w Pręgowie wybudowano w 1864 r. Budowle te wskutek swego wieku i rabunkowej gospodarki okupanta ulegały stopniowemu i systematycznemu zużyciu, tak że w obecnej chwili stan ich jest katastrofalny. W Gdańsku przedstawiają one konglomerat różnego rodzaju typów budowlanych, wykonanych w różnych latach i rozbudowanych dorywczo, w miarę narastania potrzeb. Jeszcze dziś przy odbudowie Gdańska znajdujemy w ziemi rurociągi wodociągowe wykonane z kłód drzewa.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselCebertowiczRomuald">Miasto Elbląg zaopatrywane jest w wodę z ujęcia na terenie odległym od miasta o 14 km. Stan tego ujęcia w chwili obecnej jest nader krytyczny. Niektóre studnie przestały dawać wodę, zaś inne dają jej coraz mniej. Sieć wodociągowa jest w bardzo złym stanie, skutkiem zniszczenia przez czas oraz działania wojenne. Należy ten stan w najbliższym czasie poprawić, aby zapobiec katastrofie, jaką byłby dla miasta brak wody.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselCebertowiczRomuald">Podobnie wygląda sprawa i w innych miastach Wybrzeża, a mianowicie w Gdańsku, Sopocie, Wejherowie, Słupsku, Koszalinie, Starogardzie Gdańskim, Nowym Dworze itd.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselCebertowiczRomuald">Reasumując powyższą krótką ocenę stanu urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych miast Wybrzeża, podkreślić należy, że:</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselCebertowiczRomuald">— sieć rozdzielcza jest na ogół całkowicie zużyta, skutkiem czego duże ilości wody traci się poprzez wycieki do gruntu. Straty te w niektórych miastach dochodzą do 50%;</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#PoselCebertowiczRomuald">— ujęcia wody gruntowej przestają stopniowo dawać wodę, co spowodowane zostało pracą studzien przez szereg długich lat;</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#PoselCebertowiczRomuald">— niektóre z ujęć muszą być wyłączone z pracy, ponieważ jakość wody z nich otrzymywanej nie odpowiada wymaganiom higieny.</u> + <u xml:id="u-9.39" who="#PoselCebertowiczRomuald">Taki stan urządzeń wodociągowo-kanalizacyjnych na terenie Wybrzeża musi być w najbliższym czasie zlikwidowany, aby zapobiec katastrofie, jaka grozi miastom z powodu braku wody i z tym związanych skutków dla zdrowia ludności. W obecnej chwili brak wody w większości miast wpływa ujemnie na rozwój i wykonanie planów gospodarczych wielu ważnych zakładów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-9.40" who="#PoselCebertowiczRomuald">Nie można tutaj pominąć takiego zagadnienia, jak zanieczyszczanie naszych rzek wodami przemysłowymi, które przedstawiają w wielu wypadkach duże niebezpieczeństwo dla życia w ogóle. Weźmy np. sprawę wody pitnej dla miasta Krakowa. Taki wypadek jak obecnie nie może się więcej powtórzyć. Należy zwrócić uwagę biurom projektów przemysłowych, że pierwszym warunkiem, koniecznym dla wykonania projektu obiektu przemysłowego, jest szczegółowa i wyczerpująca analiza terenów pod względem geologicznym, hydrogeologicznym, a następnie wnikliwe rozwiązanie problemów technologicznych z wodami przemysłowymi włącznie.</u> + <u xml:id="u-9.41" who="#PoselCebertowiczRomuald">Rząd Polski Ludowej nie szczędzi pomocy na prace badawczo-poszukiwawcze i dzięki temu takie zagadnienia, jak oczyszczanie ścieków farbiarskich, garbarskich, roszarniczych, galwanicznych itp. są rozwiązywane w naszych laboratoriach z pozytywnymi wynikami.</u> + <u xml:id="u-9.42" who="#PoselCebertowiczRomuald">Wysoki Sejmie! Przed nami, pracownikami nauki i techniki, stoi zadanie przepojenia naszych badań, planów i działań jak najgłębszą troską o to, aby prace nasze służyły lepiej człowiekowi pracy, aby opieka Partii i Rządu uskrzydlała poziom i osiągnięcia nauki polskiej w służbie naszych wielkich planów gospodarczych. Planów, których wyrazem jest nasz budżet.</u> + <u xml:id="u-9.43" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Stanisławowi Pawlakowi.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#Marszalek">Poseł Pawlak Stanisław: Wysoki Sejmie! Przedstawiony projekt budżetu na rok 1954 wyznacza w oparciu o uchwały II Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej zadania gospodarki narodowej w piątym roku Planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#Marszalek">Budżet nasz jest odbiciem ekonomicznym naszej polityki pokojowej, prowadzącej naród do wzrostu dobrobytu i budowy podstaw socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#Marszalek">Jakże różni się nasz budżet od budżetów w krajach kapitalistycznych, budżetów nastawionych na zapewnienie kapitalistom maksymalnych zysków, na pokrycie wydatków zbrojeniowych niosących głód, nędzę i zniszczenie masom pracującym.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#Marszalek">W oparciu o budżety z ubiegłych lat w Warszawie poważnie rozbudował się przemysł. W ciągu ostatnich 4 lat wartość produkcji wzrosła mniej więcej 3 1/2-krotnie. Dzięki pomocy naszych radzieckich przyjaciół wspaniała klasa robotnicza Warszawy zbudowała fabrykę samochodów osobowych na Żeraniu, zakłady radiowe im. Kasprzaka, zakłady optyczne, trwa budowa elektrociepłowni i huty — „Warszawa”, w rozbudowie znajduje się fabryka motocykli, zakłady im. Róży Luksemburg i wiele innych.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#Marszalek">Produkujemy samochody, motocykle, radia, penicylinę, odzież i inne artykuły masowego spożycia, konieczne dla szerokich rzesz ludności.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#Marszalek">Osiągnięcia naszego przemysłu stworzyły nam warunki do rozszerzenia ofensywy i udzielenia konkretnej pomocy politycznej, gospodarczej, kulturalnej, technicznej i kadrowej wsi woj. warszawskiego. Pomoc ta coraz bardziej się rozwija, przyczyniając się do wzrostu kultury rolnej, podniesienia dobrobytu ludności wiejskiej i pogłębienia sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#Marszalek">Dzięki właśnie tym osiągnięciom i szeregu innych w skali krajowej — możliwe było znacznie większe uwzględnienie w budżecie państwa nakładów na zdrowie, gospodarkę komunalną i mieszkaniową, oświatę, kulturę i sztukę.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#Marszalek">Zatrzymajmy się nad niektórymi pozycjami budżetu, które dotyczą bezpośrednio zaspokajania potrzeb ludności, a mianowicie w dziedzinie zdrowia i gospodarki komunalnej.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#Marszalek">W 1953 r. Warszawa posiadała około 7 tys. łóżek szpitalnych. Powstały szpitale w dzielnicach, które przed wojną nie miały szpitali, jak na Żoliborzu, Ochocie, Mokotowie, powstało wiele nowych oddziałów specjalnych w szpitalach, powstały szpitale nowego typu, jak szpital chirurgii urazowej przy ul. Joteyki, szpital chirurgii kostnej w Konstancinie, w budowie znajduje się nowoczesny szpital na Żoliborzu.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#Marszalek">W 1953 r. udzielono w ambulatoriach warszawskich około 7 mln porad, wobec 4 mln porad udzielanych przed wojną przy znacznie większej ludności w stolicy.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#Marszalek">Znacznie wzrosła ilość żłobków w Warszawie. Rozwinął się poważnie dział opieki nad dziećmi. Podczas gdy przed wojną było 12 poradni dla dzieci, obecnie Warszawa posiada 105 poradni. Znacznie zmniejszyła się śmiertelność wśród niemowląt. O ile przed wojną na 100 urodzeń było 10,1 zgonów, w 1953 r. liczba zgonów spadła do 4,2.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#Marszalek">W stosunku jednak do szybkiego rozwoju miasta i wzrastających wymagań ludności występuje jeszcze zbyt słaby rozwój urządzeń służby zdrowia, zbyt mała jest ilość miejsc szpitalnych, niedostateczna i niewłaściwie jest jeszcze rozmieszczona sieć ambulatoryjna.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#Marszalek">Realizacja sum budżetowych przeznaczonych na cele zdrowotne ludności Warszawy umożliwiła złagodzenie, ale nie usunęła szeregu bolączek odczuwanych przez ludność.</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#Marszalek">W pracy służby zdrowia występuje jeszcze szereg braków, które odczuwa ludność Warszawy. Znane są wypadki wielokrotnego wożenia chorego od szpitala do szpitala, zanim nareszcie zostanie on przyjęty. W lecznictwie ambulatoryjnym istnieją trudności w dostaniu się do lekarza, szczególnie występuje to w godzinach popołudniowych i w okresach świątecznych.</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#Marszalek">Aby złagodzić tę sytuację, trzeba jeszcze bardziej rozszerzyć dyżury w godzinach wieczornych i w dniach świątecznych. Można było by również uzyskać znaczną poprawę pomocy lekarskiej, gdyby praca lekarza nie była obciążona uciążliwymi wędrówkami, które pochłaniają jego czas i energię.</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#Marszalek">W okresie nasilenia grypy w Warszawie niektóre ośrodki korzystały w godzinach popołudniowych ze środków lokomocji z zakładów pracy, co zapewniało sprawną i w terminie pomoc lekarską w tym czasie. Trzeba zapewnić odpowiednie środki lokomocji dla niektórych ośrodków służby zdrowia, które obejmują dosyć rozległe tereny, jak np. ośrodek zdrowia na Pradze, obejmujący Pragę-Śródmieście, Bródno, Targówek i Henryków, aby umożliwić łatwiejsze dotarcie lekarza do chorego człowieka.</u> + <u xml:id="u-10.17" who="#Marszalek">Trudności w dotarciu do lekarza wypływają również w znacznej mierze z niewłaściwej gospodarki kadrą lekarską. Istnieje szereg rażących przykładów, że lekarze pracujący w lecznictwie otwartym są nadmiernie przeciążeni pracą, co odbija się na niewłaściwej obsłudze człowieka pracy, a z drugiej strony wielu lekarzy pracujących w instytutach i klinikach nie pracuje w ambulatoriach. Ministerstwo Zdrowia powinno z większą wrażliwością, odpowiedzialniej wniknąć w prawidłowe rozstawianie kadr lekarskich, co umożliwi sprawniejszą niż dotąd pomoc lekarską dla ludności stolicy, która z zaufaniem zwraca się w wielu sprawach do Partii, Rządu, która o wielu niedomaganiach naszego życia sygnalizuje w listach do rad narodowych — i to nas zobowiązuje, abyśmy szybciej i dokładniej załatwiali te sprawy.</u> + <u xml:id="u-10.18" who="#Marszalek">II Zjazd Partii jeszcze bardziej rozbudził inicjatywę ludności warszawskiej. Chodzi o to, abyśmy umieli szybko i konkretnie wyciągać wnioski z tych sygnałów z dołu, aby z każdym dniem było łatwiej żyć, aby spraw, które są możliwe do załatwienia, nie odkładać na później, aby nie ulegać teorii tzw. — „trudności obiektywnych”.</u> + <u xml:id="u-10.19" who="#Marszalek">Zwiększenie nakładów w budżecie państwa na zdrowie mieszkańców Warszawy stwarza tym bardziej warunki na to, aby braki, o których była mowa, w części wyrugować z naszego życia, aby zagadnienie usprawnienia służby zdrowia stanęło w centrum uwagi Ministerstwa Zdrowia i prezydiów rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-10.20" who="#Marszalek">W budżecie państwowym poważny udział znajdują środki przeznaczone na gospodarkę komunalną w Warszawie. W pełni uzasadnione wnioski Komisji Budżetowej przyczyniły się do zwiększenia tych sum, ale to jeszcze nie wystarcza. Nasz budżet komunalny wzrasta z roku na rok. W 1954 r. wzrasta on o 13%. Na czoło zagadnień wysuwa się niewątpliwie komunikacja miejska, ma ona podstawowe znaczenie dla życia ludzi pracy w Warszawie.</u> + <u xml:id="u-10.21" who="#Marszalek">Znacznie wzrosła długość linii komunikacyjnych w stolicy. I tak o ile przed wojną wynosiła ona 375 km, to obecnie wynosi 556 km. O ile przed wojną w 1938 r. przewieziono 266 mln pasażerów, to w 1953 r. — 637 mln pasażerów, a ilość wozów w stosunku do okresu przedwojennego wzrosła zaledwie o 27 jednostek.</u> + <u xml:id="u-10.22" who="#Marszalek">Uruchomiono w 1953 r. dwie nowe linie tramwajowe, łączące śródmieście z ośrodkami robotniczymi, jak Żerań i Młociny. Uruchomiono również szereg linii autobusowych dla bardziej odległych osiedli mieszkaniowych, jak Wola, Włochy, Falenica.</u> + <u xml:id="u-10.23" who="#Marszalek">Od sprawności naszej komunikacji zależy, ile pracujący człowiek zużywa czasu na przejazd do pracy i do domu, ile czasu poświęca na odpoczynek, ile czasu może przeznaczyć swej rodzinie, dzieciom, ile na naukę i rozrywkę. A jazda tramwajem lub autobusem, szczególnie w godzinach rannych i popołudniowych, jest powszechnym utrapieniem mieszkańców Warszawy i niejednokrotnie powoduje wypadki. Tak więc mimo poważnego rozwoju komunikacji potrzeby ludzi w tej dziedzinie wzrastają szybciej. Szybko bowiem rośnie ludność stolicy, a tramwaj, autobus i trolleybus dzięki niskim opłatom jest dostępny każdemu człowiekowi pracy.</u> + <u xml:id="u-10.24" who="#Marszalek">Rozwiązanie więc tego trudnego i bardzo istotnego dla codziennego życia ludzi problemu jest sprawą niezmiernie palącą.</u> + <u xml:id="u-10.25" who="#Marszalek">Stąd istnieje konieczność zwiększenia taboru komunikacyjnego. Jeśli chodzi o tramwaje starego typu, to produkujemy je w kraju, nie produkujemy natomiast tramwajów nowoczesnych, na amortyzatorach, które bieg mają cichy i rozruch szybszy. Nie produkujemy w kraju autobusów przystosowanych do komunikacji miejskiej ani trolleybusów. Zagadnienie to może być rozwiązane w warunkach krajowych.</u> + <u xml:id="u-10.26" who="#Marszalek">Prezydium St. Rady Narodowej opracowało plan poprawy komunikacji w Warszawie na okres najbliższych 2 — 3 lat. Ważne jest, aby Ministerstwo Gospodarki Komunalnej jak najszybciej ustosunkowało się do tego planu i wystąpiło o jego zatwierdzenie. Ale błędem było by sądzić, że tylko na tej drodze, która wymaga bardzo poważnych nakładów finansowych i inwestycyjnych państwa, trzeba szukać sposobów do usprawnienia komunikacji miejskiej. Przeciwnie, trzeba zrobić wszystko, by usprawnić działanie istniejącej sieci komunikacyjnej, by wykorzystać wszystkie tkwiące w tej dziedzinie możliwości.</u> + <u xml:id="u-10.27" who="#Marszalek">A rezerwy tu są niemałe. Niedostateczna jakość remontu powoduje nadmierną ilość postojów, a co za tym idzie zakłócenie w regularności miejskiej komunikacji. Jak wielkie tkwią rezerwy w zakresie ulepszania i przyśpieszenia remontu świadczyć może fakt, że Miejskie Przedsiębiorstwo komunikacyjne np. po wprowadzeniu szeregu usprawnień skróciło czas remontów kapitalnych o 20 — 25%, a w Miejskim Przedsiębiorstwie Autobusów skrócono czas remontu kapitalnego z 48 dni w 1952 r. do 28 dni w 1953 r. To jedno tylko usprawnienie pozwoliło na uruchomienie o 20 wozów więcej w ciągu jednego dnia.</u> + <u xml:id="u-10.28" who="#Marszalek">Wciąż jeszcze po macoszemu jest traktowane zaopatrzenie komunikacji miejskiej. Znacznie lepiej można było by wykorzystać komunikację, gdyby był bardziej wnikliwy stosunek do zaopatrzenia materiałowego odpowiednich organów, jak Ministerstwo Gospodarki Komunalnej, Centralny Urząd Gospodarki Materiałowej, Ministerstwo Transportu Drogowego i Lotniczego. Wytrzymałość np. opon autobusowych była liczona zbyt wysoko, co spowodowało, że Warszawie groziło i grozi z braku opon wycofanie kilkudziesięciu autobusów z ruchu.</u> + <u xml:id="u-10.29" who="#Marszalek">W zajezdniach czekają tramwaje na zestawy kołowe, które nie mogą być wykonane w terminie na skutek braku obręczy na koła. W sieci tramwajów miejskich znajduje się około 30 wozów — „staruszków” jeszcze z roku 1904, które są mniejsze i wolniej jeżdżą. Wozy te po 50-letniej pracy zasłużyły sobie w zupełności, aby zostały wycofane z ruchu i zastąpione nowymi wozami.</u> + <u xml:id="u-10.30" who="#Marszalek">O czym świadczą te przykłady?</u> + <u xml:id="u-10.31" who="#Marszalek">Mówią one nam o tym, że nie tylko na drodze powiększenia taboru należy szukać usprawnienia komunikacji miejskiej, ale trzeba widzieć to usprawnienie również na drodze wykrywania rezerw wewnętrznych, większego skoordynowania zaopatrzenia materiałowego, lepszej pracy przedsiębiorstw komunikacyjnych i wnikliwszej pomocy ze strony Ministerstwa Gospodarki Komunalnej.</u> + <u xml:id="u-10.32" who="#Marszalek">Jednakowoż wszystkie te usprawnienia i kryjące się jeszcze rezerwy wewnętrzne mogą jedynie łagodzić ciężką sytuację komunikacyjną w Warszawie, ale nie usuną wzrastającego problemu.</u> + <u xml:id="u-10.33" who="#Marszalek">Istotnym rozwiązaniem jest rozpoczęcie produkcji nowoczesnych typów tramwajów, autobusów i trolleybusów, tak bardzo potrzebnych nie tylko dla Warszawy, ale i dla innych większych ośrodków przemysłowych naszego kraju. Mamy ofiarnych, zdolnych, wysokokwalifikowanych robotników, majstrów, techników, inżynierów, którzy to zadanie w pełni wykonają. Należy — sądzę — żywić nadzieję, że poszczególne ministerstwa i organy planujące wezmą sobie te sprawy głębiej do serca.</u> + <u xml:id="u-10.34" who="#Marszalek">Budżet przewiduje również znaczne środki na remonty i konserwację budynków. O ile w 1948 r. wyremontowano w Warszawie 108 budynków, to w 1953 r. — 814 budynków, a w 1954 r. będzie wyremontowanych 1.700 budynków.</u> + <u xml:id="u-10.35" who="#Marszalek">Polepsza się z roku na rok jakość remontów. Jest to niewątpliwie postęp w wyniku pogłębiającej się kontroli ze strony radnych i większego zainteresowania tym zagadnieniem komitetów blokowych.</u> + <u xml:id="u-10.36" who="#Marszalek">Pomogła tu znacznie krytyka prowadzona przez naszą prasę i krytyka mieszkańców na zebraniach organizowanych przez dzielnicowe rady narodowe z robotnikami przedsiębiorstw komunalnych. Błędem byłoby jednak sądzić, że w tej sprawie wszystko zostało zrobione.</u> + <u xml:id="u-10.37" who="#Marszalek">Jest szereg faktów, które świadczą o tym, że w gospodarce mieszkaniowej panuje jeszcze wiele niedbalstwa i braku troski o racjonalne wykorzystanie funduszów wypracowanych przez klasę robotniczą.</u> + <u xml:id="u-10.38" who="#Marszalek">Niektórzy pracownicy administracji mieszkaniowej, przedsiębiorstw budowlanych nie są dostatecznie wrażliwi na potrzeby ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-10.39" who="#Marszalek">Pomimo zwiększania z roku na rok nakładów na remonty bieżące i konserwację, mieszkańcy domów nie zawsze mogą się dobić załatwiania ich słusznych postulatów.</u> + <u xml:id="u-10.40" who="#Marszalek">Roboty w wielu wypadkach są prowadzone przewlekle, źle organizowane i niedostatecznie nadzorowane. Zbyt słaba jest jeszcze walka o oszczędność materiałów, o wygospodarowanie środków na rozszerzenie zakresu robót remontowych. Nie trzeba chyba podkreślać, jak wielkim problemem jest dla Warszawy sprawa prawidłowo prowadzonej gospodarki mieszkaniowej. Rodzi się tu wiele inicjatywy od dołu; w niektórych zakładach warszawskich i w komitetach blokowych powstają społeczne brygady remontowe, które przeprowadzają niezbędne remonty w mieszkaniach.</u> + <u xml:id="u-10.41" who="#Marszalek">Dążenie, aby budować lepiej i oszczędniej, coraz bardziej narasta wśród załóg budowlanych naszej stolicy. Poszczególne zespoły budowlane w osiedlach mieszkaniowych zaczynają kontrolować nawzajem swoją robotę, aby nie dopuścić do marnotrawstwa materiałów i robocizny, do powstawania usterek, tak uciążliwych dla mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-10.42" who="#Marszalek">Tę inicjatywę trzeba bardziej rozwinąć i rozszerzyć, aby przybrała ona charakter masowego ruchu oszczędzania materiałów, aby więcej i lepiej można było wyremontować mieszkań i więcej oddać izb mieszkalnych dla robotników, nauczycieli, pracowników kultury i sztuki, pracowników służby zdrowia i wielu innych, których warunki mieszkaniowe wymagają szybkiej poprawy.</u> + <u xml:id="u-10.43" who="#Marszalek">Poważny rozwój naszego nowego budownictwa osiedlowego — 18.000 izb wybudowanych w 1953 r. wobec 2.600 izb w 1949 r. — nie może usprawiedliwiać szeregu poważnych braków, które występują w budownictwie osiedlowym. Wciąż jeszcze są skargi na złe wykonanie, na brak szeregu elementarnych urządzeń, które utrudniają życie ludziom, jak brak dróg, właściwego oświetlenia osiedli, zbyt późne oddawanie do użytku żłobków, przedszkoli, sklepów.</u> + <u xml:id="u-10.44" who="#Marszalek">Trzeba, aby wysiłek naszych przedsiębiorstw budowlanych został zwrócony również na uzbrojenie terenu, na oddawanie w porę urządzeń socjalnych.</u> + <u xml:id="u-10.45" who="#Marszalek">Ludność Warszawy w pracach społecznych przy budowie Centralnego Parku Kultury, ogródków jordanowskich, usuwaniu gruzów wykazuje, iż pragnie, aby stolica naszego kraju była miastem zieleni, czystości i piękna.</u> + <u xml:id="u-10.46" who="#Marszalek">Stolicę naszego kraju zniszczoną przez hitlerowskiego barbarzyńcę odbudowuje w ofiarnym wysiłku cały naród. Z dumą spoglądamy na Warszawę, która z każdym dniem staje się coraz wspanialsza, w której sercu wznosi się Pałac Kultury i Nauki im. Józefa Stalina — podarunek ludzi radzieckich, wieczysty symbol przyjaźni łączącej narody radzieckie i naród polski.</u> + <u xml:id="u-10.47" who="#Marszalek">Masy pracujące Warszawy manifestowały swoje ogromne zaufanie i poparcie dla władzy ludowej w czynie zjazdowym i manifestują je teraz przed świętem klasy robotniczej 1 Maja w czynie produkcyjnym.</u> + <u xml:id="u-10.48" who="#Marszalek">Od aparatu państwowego i rad narodowych zależy wiele, zależy, na ile to zaufanie ludzi pracy do władzy ludowej będziemy umacniać i rozwijać, na ile troska o prostego człowieka, o lepsze jego życie, o lepszy jego los i przyszłość stanie się sprawą najważniejszą.</u> + <u xml:id="u-10.49" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt ustawy budżetowej na rok 1954 jest wyrazem wzmożonej troski Partii i Rządu o coraz pełniejsze zaspokajanie rosnących potrzeb materialnych i kulturalnych ludności pracującej miast i wsi, jest konsekwentną realizacją uchwał II Zjazdu PZPR.</u> + <u xml:id="u-10.50" who="#Marszalek">Realizację tego budżetu przejmie na siebie klasa robotnicza, przejmie cały naród, aby przez dalsze podniesienie wydajności pracy, obniżkę kosztów własnych, oszczędność materiałów, aktywniejszą pracę zapewnić podniesienie stopy życiowej ludności pracującej miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-10.51" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-10.52" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie, lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-10.53" who="#Marszalek">Proponowany przez Komisję Budżetową projekt ustawy budżetowej na rok 1954 jest zamieszczony w sprawozdaniu generalnym Komisji (druk nr 34).</u> + <u xml:id="u-10.54" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-10.55" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy budżetowej na rok 1954 z załącznikami od 1 do 7 w całości wraz z poprawkami Komisji Budżetowej, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-10.56" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.57" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt;</u> + <u xml:id="u-10.58" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.59" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę budżetową na rok 1954 z załącznikami od 1 do 7 w całości wraz z poprawkami Komisji Budżetowej jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-10.60" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + <u xml:id="u-10.61" who="#Marszalek">Proponowany przez Komisję Budżetową projekt uchwały co do zatwierdzenia sprawozdania Rady Ministrów z wykonania budżetu za rok 1952 jest zamieszczony w sprawozdaniu Komisji (druk nr 35).</u> + <u xml:id="u-10.62" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-10.63" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem sprawozdania Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1952, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-10.64" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.65" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.66" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.67" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm sprawozdanie Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1952 jednomyślnie zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-10.68" who="#Marszalek">Obecnie nastąpi przerwa 10-minutowa.</u> + <u xml:id="u-10.69" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 25 do godz. 13 min. 40.)</u> + <u xml:id="u-10.70" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-10.71" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-10.72" who="#Marszalek">a)z dnia 30 grudnia 1953 r. o zmianie prawa o notariacie (Dz. U. z r. 1954 Nr 1, poz. 1), b)z dnia 30 grudnia 1953 r. o zmianie niektórych przepisów postępowania w sprawach cywilnych (Dz. U. z r. 1954 Nr 1. poz. 2), c)z dnia 30 grudnia 1953 r. o zmianie dekretu o ustalaniu treści sporządzonych za granicą aktów stanu cywilnego (metryk) obywateli polskich (Dz. U. z r. 1954 Nr 1, poz. 3), d)z dnia 24 lutego 1954 r. o zakładowych komisjach rozjemczych (Dz. U. Nr 10, poz. 35), e)z dnia 18 marca 1954 r. o zmianie właściwości w zakresie weryfikacji praw emerytalnych (Dz. U. Nr 12, poz. 41), f)z dnia 9 kwietnia 1954 r. o zmianie dekretu z dnia 21 września 1950 r. o Państwowej Inspekcji Handlowej (Dz. U. Nr 15, poz. 56) — (druk nr 36).</u> + <u xml:id="u-10.73" who="#Marszalek">Wszystkie 6 dekretów omówi łącznie sprawozdawca poseł Celina Budzyńska.</u> + <u xml:id="u-10.74" who="#Marszalek">Poseł Budzyńska Celina: Wysoki Sejmie! Wymienione przez obywatela Marszałka dekrety dotyczą zagadnień dość różnorodnych i każdy z nich wymaga oddzielnego naświetlenia.</u> + <u xml:id="u-10.75" who="#Marszalek">Wśród tych dekretów najpoważniejsze znaczenie ma uchwalony przez Radę Państwa w dniu 24 lutego br. dekret o zakładowych komisjach rozjemczych. Dekret ten ustanawia nowy tryb rozstrzygania sporów wynikających ze stosunków pracy w przedsiębiorstwach uspołecznionych. Dotychczas spory te rozstrzygane były w normalnej drodze sądowej, co miało wiele stron ujemnych — sprawy były często przewlekane, załatwiane nieraz dość formalistycznie.</u> + <u xml:id="u-10.76" who="#Marszalek">Zadania obecnego okresu wymagają stałego wzmacniania więzi z masami, rozwijania inicjatywy oddolnej, podnoszą rolę rad zakładowych, zwiększają ich obowiązki zarówno w walce o wykonanie zadań produkcyjnych, jak i w trosce o warunki bytowe i socjalne załogi, o przestrzeganie umów zbiorowych i wykonywanie obowiązków wynikających ze stosunków pracy — zarówno ze strony instytucji zatrudniającej jak i pracownika.</u> + <u xml:id="u-10.77" who="#Marszalek">Z zadań obecnego okresu wynika, że punkt ciężkości w rozstrzyganiu wszelkich spraw dotyczących pracowników winien być przeniesiony bezpośrednio na zakład pracy, aby brały w nich jak najżywszy udział zakładowe organizacje związkowe i rada zakładowa, wzmacniając w ten sposób więź z masami, a jednocześnie ochraniając interesy gospodarki narodowej i zakładu pracy.</u> + <u xml:id="u-10.78" who="#Marszalek">W myśl tych ogólnych założeń konieczne jest, aby wszelkie spory związane z wykonywaniem pracy załatwiane były szybko, operatywnie, w miarę możności w samym zakładzie pracy, przy bezpośrednim udziale zainteresowanych. Powołanie zakładowych komisji rozjemczych jest najlepszym rozwiązaniem tego zagadnienia.</u> + <u xml:id="u-10.79" who="#Marszalek">Rada Państwa uchwalając powyższy dekret opierała się na przeszło 2-letnim doświadczeniu działalności komisji rozjemczych powołanych uchwałą Prezydium Rządu jeszcze w 1951 r. w 35 fabrykach i 10 kopalniach. Analiza pracy tych komisji wykazuje, że przejawiają one ożywioną działalność i wypełniają swoje funkcje rozjemcze zgodnie z przepisami prawa.</u> + <u xml:id="u-10.80" who="#Marszalek">Orzeczenia tych komisji są w zasadzie przyjmowane jako słuszne, współpraca administracji i zakładowej organizacji związkowej układa się prawidłowo i wszystko wskazuje na to, że w wymienionych 45 zakładach komisje rozjemcze zdobyły sobie zaufanie mas.</u> + <u xml:id="u-10.81" who="#Marszalek">Nie wdając się w szczegółowe omówienie dekretu, którego tekst znajduje się w Dzienniku Ustaw z dnia 1 marca br., pragnę tylko podkreślić, że:</u> + <u xml:id="u-10.82" who="#Marszalek">1.dekret ustala kompetencje zakładowych komisji rozjemczych do rozpoznawania sporów dotyczących stosunku pracy w przedsiębiorstwach uspołecznionych;</u> + <u xml:id="u-10.83" who="#Marszalek">2.dekret rozszerza zasięg powoływania zakładowych komisji rozjemczych na przedsiębiorstwa uspołecznione zatrudniające co najmniej 100 pracowników, przewidując powołanie dla pozostałych przedsiębiorstw komisji rozjemczych przy terenowych organach związków zawodowych;</u> + <u xml:id="u-10.84" who="#Marszalek">3.w myśl dekretu zakładowe komisje rozjemcze rozpatrują sprawy w obecności zainteresowanych stron lub ich pełnomocników, rozstrzygając spory zgodnie z interesem mas pracujących i dobrem gospodarki narodowej, kierując się obowiązującymi przepisami prawa oraz postanowieniami umów o pracę.</u> + <u xml:id="u-10.85" who="#Marszalek">Uchwalenie dekretu przyjęte zostało z żywym uznaniem przez ruch zawodowy. XIII Plenum CRZZ wskazuje, że — „Zakładowe komisje rozjemcze opierają się na zasadzie czynnego udziału mas w gospodarowaniu i rządzeniu krajem. Winny one odegrać doniosłą rolę w krzewieniu socjalistycznej dyscypliny, umacnianiu praworządności, ugruntowaniu w masach socjalistycznego stosunku do pracy i własności społecznej przy równoczesnym zabezpieczeniu interesów osobistych pracowników na równi z interesami gospodarki narodowej.” Dekret wchodzi w życie z dniem 1 maja br., pilną jest więc sprawa wydania odpowiednich rozporządzeń wykonawczych przez Radę Ministrów. Wszystkie ogniwa związkowe winny przeprowadzić szeroką akcję wyjaśniającą znaczenie zakładowych komisji rozjemczych, jak również zabezpieczyć właściwy dobór przedstawicieli wchodzących w skład komisji spośród ludzi cieszących się największym autorytetem i zaufaniem załóg.</u> + <u xml:id="u-10.86" who="#Marszalek">Następne trzy dekrety z dnia 30 grudnia ub. r. dotyczą przede wszystkim zagadnień proceduralnych prawa cywilnego.</u> + <u xml:id="u-10.87" who="#Marszalek">Dekret dotyczący zmiany prawa o notariacie wprowadza pewne zmiany do ustawy z dnia 25 maja 1951 r. Ustawa ta określała m. in., kto i na jakich warunkach może być mianowany przez Ministra Sprawiedliwości notariuszem. Na mocy przepisów przejściowych tej ustawy — do końca 1953 r. czynności zastępcy notariusza mógł pełnić również sędzia wyznaczony przez Ministra Sprawiedliwości. Termin przewidziany w postanowieniu okazał się niewystarczający. W państwowych biurach notarialnych istnieje obecnie taka sytuacja, że na 368 stanowisk notarialnych 18 z powodu braku kandydatów obsadzonych jest przez sędziów powiatowych jako zastępców notariuszy. 230 biur notarialnych zatrudnia poza notariuszem tylko jednego pracownika, i to nie zawsze dość wykwalifikowanego. W 30 biurach notarialnych nie ma w ogóle pracowników biurowych. W tych warunkach zagadnienie zastępstwa w czasie choroby lub urlopu notariusza nasuwa wielkie trudności, zachodzi więc nadal konieczność delegowania miejscowego sędziego do zastępstwa notariusza na czas jego nieobecności.</u> + <u xml:id="u-10.88" who="#Marszalek">Dla zlikwidowania tych trudności kadrowych konieczne jest przeszkolenie pracowników biur notarialnych, co podniesie ich poziom zawodowy i pozwoli wykorzystać w charakterze zastępców notariuszy. Przeszkolenie to wymaga jednak czasu.</u> + <u xml:id="u-10.89" who="#Marszalek">W tym stanie rzeczy Rada Państwa w referowanym dekrecie ustaliła, że okres przejściowy, w którym sędziowie wyznaczeni przez Ministra Sprawiedliwości mogą pełnić czynności zastępcy notariusza, zostaje przedłużony do 31 grudnia 1954 r. Należy jednakże wskazać Ministerstwu Sprawiedliwości na konieczność wyciągnięcia odpowiednich wniosków i wykorzystanie tegorocznego sprolongowania terminu dla przeszkolenia odpowiednich pracowników, ażeby za rok nie zwracać się ponownie do Sejmu — po raz drugi o przedłużenie terminu.</u> + <u xml:id="u-10.90" who="#Marszalek">Następny z tej grupy dekretów wprowadza pewne zmiany w obowiązujących przepisach dotyczących postępowania cywilnego. Według obowiązujących dotychczas przepisów do sądów II instancji należy w zasadzie tylko kontrola orzeczeń sądów I instancji. W związku z tym zgłaszanie przed tymi sądami nowych faktów i nowych dowodów nie jest dopuszczalne. Zasada ta była częściowo odroczona przez przepis przejściowy, wprowadzony ustawą z dnia 20 Iipca 1950 r., który przewidywał, że do końca 1953 r. strony mogą w pewnych wypadkach powoływać w II instancji nowe fakty i dowody.</u> + <u xml:id="u-10.91" who="#Marszalek">Doświadczenia praktyki sądowej wykazały, że często zachodzą wypadki, kiedy w toku postępowania sądowego w I instancji strona nie może powołać się na pewne fakty i dowody, mające istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Niedopuszczenie do zgłoszenia nowych materiałów wówczas, gdy proces toczy się w II instancji, mogłoby doprowadzić do zatwierdzenia niesłusznych orzeczeń, co byłoby sprzeczne z zasadą prawdy obiektywnej.</u> + <u xml:id="u-10.92" who="#Marszalek">Praktyka wykazała więc, że sztywna zasada niedopuszczalności zgłoszenia nowych faktów i dowodów przed sądem II instancji nie odpowiada potrzebom życiowym. Dekret przedłuża przepis przejściowy na dalsze dwa lata, w ciągu których zatwierdzony zostanie nowy jednolity kodeks postępowania cywilnego, regulujący ostatecznie te sprawy.</u> + <u xml:id="u-10.93" who="#Marszalek">Praktyka wysunęła również potrzebę przedłużenia mocy obowiązującej art. VI przepisów wprowadzających postępowania cywilnego, który przejściowo dopuszczał wykonywanie czynności sądowych bez udziału protokolanta, powierzając sporządzenie protokołu jednemu z sędziów.</u> + <u xml:id="u-10.94" who="#Marszalek">Ze względu na niedostateczną obsadę sekretariatów sądowych Rada Państwa przedłużyła moc obowiązującą art. VI do dnia 31 grudnia 1955 r.</u> + <u xml:id="u-10.95" who="#Marszalek">Ostatni z tej grupy dekretów wprowadza pewną zmianę do dekretu z dnia 22 października 1947 r. o ustalaniu treści sporządzonych za granicą aktów stanu cywilnego, w wypadku gdy uzyskanie wyciągu jest niemożliwe.</u> + <u xml:id="u-10.96" who="#Marszalek">Dekret ten odegrał w praktyce dużą rolę, ułatwiając setkom tysięcy obywateli ustalenie treści aktów stanu cywilnego. Dekret ten miał w założeniu swoim charakter przejściowy, odpowiadający potrzebom tego okresu. Konieczność wprowadzenia uproszczonego trybu ustalania treści aktów stanu cywilnego wiązała się z wielkimi ruchami ludności w czasie wojny i bezpośrednio po jej zakończeniu. Dlatego dekret w pierwotnym brzmieniu ustalał, że tylko wnioski zgłoszone do 31 grudnia 1952 r. podlegać będą rozpatrzeniu. Termin ten okazał się niewystarczającym i Rada Państwa w styczniu ub. roku przedłużyła go do końca 1953 r.</u> + <u xml:id="u-10.97" who="#Marszalek">Ponieważ jednak ilość złożonych w sądach wniosków jest nadal znaczna, Rada Państwa uchyliła ten termin i — uważając, że określenie ścisłego terminu zakończenia tej akcji w obecnej chwili jest niemożliwe — upoważnia Prezesa Rady Ministrów, by stosownie do okoliczności określił w drodze rozporządzenia termin, po upływie którego złożone wnioski nie będą rozpatrywane.</u> + <u xml:id="u-10.98" who="#Marszalek">Dekret z dnia 18 marca 1954 r. likwiduje istniejącą dotychczas przy Prezesie Rady Ministrów komisję weryfikacyjną, której zadaniem było zweryfikowanie praw emerytalnych osób wyszczególnionych w art. 14 — 18 ustawy z dnia 1 Iipca 1949 r., pobierających zaopatrzenie z tytułu służby przedwojennej. W toku swej kilkuletniej działalności komisja wypełniła swoje zadanie w stosunku do emerytów państwowych oraz dawnych pracowników monopoli i części emerytów b. związków samorządu terytorialnego. Weryfikacji praw emerytalnych rencistów ZUS nie wszczynano ze względu na zasadnicze trudności i niewspółmiernie wysokie koszty związane z generalną weryfikacją. Akcja weryfikacyjna winna być kontynuowana w stosunku do emerytów samorządowych. Pozostała ponadto pewna liczba osób, które dotychczas pełnią służbę państwową, a które bądź pełniły przed wojną służbę w aparacie ucisku, bądź ich postępowanie w okresie okupacji hitlerowskiej może uzasadniać wszczęcie postępowania weryfikacyjnego odnośnie ich praw emerytalnych. Sprawa weryfikacji ich praw stanie się aktualna z chwilą rozwiązania stosunku służbowego każdej z tych osób. Stąd wynika potrzeba i celowość kontynuowania weryfikacji przewidzianej w wymienionej ustawie.</u> + <u xml:id="u-10.99" who="#Marszalek">Sprawy, w których zajdzie potrzeba weryfikacji, wpływać będą stopniowo, a z biegiem lat liczba ich będzie malała. W tej sytuacji zbędne jest utrzymywanie komisji weryfikacyjnej przy Prezesie Rady Ministrów. Zakończenie weryfikacji powinno być przekazane prezydiom wojewódzkich rad narodowych, które ze względu na zakres swego działania są najbardziej kompetentnym dla spraw tego rodzaju organem.</u> + <u xml:id="u-10.100" who="#Marszalek">Ostatni z referowanych dekretów dotyczy Państwowej Inspekcji Handlowej.</u> + <u xml:id="u-10.101" who="#Marszalek">Na niektórych odcinkach walki ze spekulacją i nadużyciami w handlu istniała dotychczas pewna dwutorowość. Niektóre zadania, zwłaszcza w dziedzinie walki z przestępstwami popełnionymi przez pracowników handlu uspołecznionego, wykonywane były z jednej strony przez działające przy prezydiach rad narodowych komisje do walki ze spekulacją i nadużyciami w handlu, z drugiej zaś strony — przez Państwową Inspekcję Handlową. Oba te organy korzystają w swej pracy z pomocy społecznej kontroli nad działalnością placówek handlowych i ośrodków żywienia zbiorowego.</u> + <u xml:id="u-10.102" who="#Marszalek">Wobec powyższego zachodzi konieczność powiązania działalności komisji do walki ze spekulacją i nadużyciami w handlu z Państwową Inspekcją Handlową i wzmocnienia działalności tej ostatniej. Jest to tym bardziej uzasadnione, że Państwowa Inspekcja Handlowa po kilku latach działalności nabrała doświadczenia, posiada odpowiednie rozeznanie sytuacji rynkowej oraz związanych z nią przejawów spekulacji.</u> + <u xml:id="u-10.103" who="#Marszalek">W związku z tym zachodzi potrzeba ściślejszego powiązania się z terenem i wzmocnienia organów powiatowych — (miejskich, dzielnicowych) PIH.</u> + <u xml:id="u-10.104" who="#Marszalek">Dekret realizuje te założenia przez powołanie inspektoratów miejskich i dzielnicowych PIH — z uwagi na to, że działają tam komisje do walki ze spekulacją i nadużyciami — oraz odpowiednie rozszerzenie uprawnień organów PIH przez nadanie protokółom PIH uprawnień protokołów sporządzonych w śledztwie.</u> + <u xml:id="u-10.105" who="#Marszalek">Jednocześnie dekret reguluje sprawę kar za czyny naruszające przepisy o obrocie handlowym o mniejszym ciężarze gatunkowym a przynoszących stosunkowo nieznaczną szkodę. Było to konieczne, gdyż dekret o ochronie interesów nabywców tego rodzaju przypadki wyłączał ze swoich postanowień.</u> + <u xml:id="u-10.106" who="#Marszalek">W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych proszę Wysoki Sejm o zatwierdzenie zreferowanych przeze mnie sześciu dekretów.</u> + <u xml:id="u-10.107" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-10.108" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję nad zreferowanymi dekretami.</u> + <u xml:id="u-10.109" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-10.110" who="#Marszalek">Ponieważ nikt głosu nie zabiera, przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad każdym dekretem z osobna.</u> + <u xml:id="u-10.111" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 30 grudnia 1953 r. o zmianie prawa o notariacie, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-10.112" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.113" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.114" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.115" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 30 grudnia 1953 r. o zmianie prawa o notariacie.</u> + <u xml:id="u-10.116" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 30 grudnia 1953 r. o zmianie niektórych przepisów postępowania w sprawach cywilnych, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-10.117" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.118" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.119" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.120" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 30 grudnia 1953 r. o zmianie niektórych przepisów postępowania w sprawach cywilnych.</u> + <u xml:id="u-10.121" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 30 grudnia 1953 r. o zmianie dekretu o ustalaniu treści sporządzonych za granicą aktów stanu cywilnego (metryk) obywateli polskich, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-10.122" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.123" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.124" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.125" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 30 grudnia 1953 r. o zmianie dekretu o ustalaniu treści sporządzonych za granicą aktów stanu cywilnego (metryk) obywateli polskich.</u> + <u xml:id="u-10.126" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 24 lutego 1954 r. o zakładowych komisjach rozjemczych, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-10.127" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.128" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.129" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.130" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 24 lutego 1954 r. o zakładowych komisjach rozjemczych.</u> + <u xml:id="u-10.131" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 18 marca 1954 r. o zmianie właściwości w zakresie weryfikacji praw emerytalnych, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-10.132" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.133" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.134" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.135" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 18 marca 1954 r. o zmianie właściwości w zakresie weryfikacji praw emerytalnych.</u> + <u xml:id="u-10.136" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 9 kwietnia 1954 r. o zmianie dekretu z dnia 21 września 1950 r. o Państwowej Inspekcji Handlowej, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-10.137" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.138" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.139" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.140" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 9 kwietnia 1954 r. o zmianie dekretu z dnia 21 września 1950 r. o Państwowej Inspekcji Handlowej.</u> + <u xml:id="u-10.141" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekrecie z dnia 21 kwietnia 1954 r. o niektórych prawach i obowiązkach pracowników kolejowych (Dz. U. Nr. 16 poz. 59) — (druk nr 37).</u> + <u xml:id="u-10.142" who="#Marszalek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Pawłowi Kocotowi:</u> + <u xml:id="u-10.143" who="#Marszalek">Poseł Kocot Paweł: Wysoki Sejmie! W walce o realizację doniosłych uchwał II Zjazdu PZPR poważną rolę ma do spełnienia transport kolejowy, którego sprawne funkcjonowanie jest niezbędnym warunkiem wykonania zadań przez wszystkie gałęzie gospodarki narodowej i zacieśnienia spójni ekonomicznej między miastem a wsią.</u> + <u xml:id="u-10.144" who="#Marszalek">Kolejnictwo polskie w ciągu pierwszych czterech lat Planu 6-letniego osiągnęło znaczne sukcesy, wykonując z nadwyżką zadania przewozowe i polepszając podstawowe wskaźniki techniczno-ekonomiczne. Jednak w pracy kolei są jeszcze poważne braki, szczególnie w dziedzinie organizacji i jakości pracy, na co wpłynął w znacznym stopniu niedostateczny poziom dyscypliny służbowej. Szczególne warunki pracy kolei wymagają od kolejarzy znacznie wyższej dyscypliny pracy aniżeli w innych dziedzinach gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-10.145" who="#Marszalek">Polska Ludowa zapewnia pracownikom kolejowym stałość zatrudnienia, zaspokajanie w coraz większym stopniu potrzeb bytowych i kulturalnych, specjalne przywileje w świadczeniach, możność podwyższania kwalifikacji zawodowych oraz osiągnięcia wysokiego awansu społecznego i zawodowego.</u> + <u xml:id="u-10.146" who="#Marszalek">Rząd Ludowy w pełni docenia znaczenie kolejnictwa dla rozwoju gospodarki narodowej i obronności kraju. I dlatego w celu podkreślenia znaczenia i godności zawodu kolejarza, stworzenia niezbędnych warunków dla dalszego usprawnienia pracy kolei oraz polepszenia warunków bytu mas kolejarskich, Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Rada Ministrów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej postanowiły: a) wprowadzić zmiany w systemie płac na PKP, b) wprowadzić stopnie służbowe, bezpłatne umundurowanie i dodatek za wysługę lat, c) ustanowić — „Dzień Kolejarza Polski Ludowej”.</u> + <u xml:id="u-10.147" who="#Marszalek">Jednocześnie Rada Państwa uchwaliła dekret, określający zasady wyróżniania i odpowiedzialności kolejarzy i przedkłada go dzisiaj Sejmowi do zatwierdzenia.</u> + <u xml:id="u-10.148" who="#Marszalek">Chciałbym w swoim przemówieniu zatrzymać się nad dekretem ustalającym nowe przepisy wyróżniania i odpowiedzialności pracowników PKP.</u> + <u xml:id="u-10.149" who="#Marszalek">Nowe przepisy o uprawnieniach i obowiązkach pracowników kolejowych, których głównym celem jest podniesienie świadomego, socjalistycznego stosunku pracowników kolejowych do pracy, do spełniania swych odpowiedzialnych obowiązków służbowych, będą pomocą w likwidacji istniejących jeszcze w pracy kolei braków i niedociągnięć.</u> + <u xml:id="u-10.150" who="#Marszalek">Opracowane w tym duchu nowe przepisy precyzują obowiązki pracowników, wysuwając na czoło obowiązek wierności wobec Polski Ludowej i strzeżenia dobrego imienia kolejarza polskiego. Obowiązki swoje winien każdy kolejarz spełniać ze świadomością pełnej współodpowiedzialności za wykonanie zadań planowych, za terminowy i sprawny przewóz towarów i osób, za pełne bezpieczeństwo przewożonych pasażerów i całość mienia powierzonego kolei.</u> + <u xml:id="u-10.151" who="#Marszalek">Nowe przepisy o wyróżnianiu i odpowiedzialności pracowników przewidują:</u> + <u xml:id="u-10.152" who="#Marszalek">po pierwsze — objęcie nimi wszystkich pracowników kolejowych zarówno etatowych jak i umownych oraz pracowników zakładów naprawczych taboru kolejowego;</u> + <u xml:id="u-10.153" who="#Marszalek">po drugie — rozszerzenie zakresu uprawnień zwierzchników służbowych do przyznawania nagród i nakładania kar dyscyplinarnych;</u> + <u xml:id="u-10.154" who="#Marszalek">po trzecie — wprowadzenie odpowiedzialności zwierzchników za przekraczanie swych uprawnień, jak również za niewykorzystywanie swych uprawnień w tej dziedzinie;</u> + <u xml:id="u-10.155" who="#Marszalek">po czwarte — rozszerzenie zakresu wyróżnień i odznaczeń kolejarzy za wzorową pracę.</u> + <u xml:id="u-10.156" who="#Marszalek">Dotychczasowe przepisy dyscyplinarne nie sprzyjały należycie podnoszeniu dyscypliny pracy, nie spełniały roli wychowawczej w stosunku do pracowników kolejowych i osłabiały jednoosobowe kierownictwo, które ma podstawowe znaczenie dla dobrej pracy kolei. Zawężały one bowiem uprawnienia zwierzchników służbowych do wyróżniania za dobrą pracę i karania dyscyplinarnego za niedbalstwo w pracy, za naruszenie przepisów służbowych itd.</u> + <u xml:id="u-10.157" who="#Marszalek">Obecne przepisy zobowiązują zwierzchnika służbowego do właściwej oceny pracy pracownika, do szybkiego nagradzania za dobrą prace lub karania za złą, co przyczyni się między innymi do przezwyciężenia rozprzestrzenionego tu i ówdzie kumoterstwa i umocnienia jednoosobowego kierownictwa.</u> + <u xml:id="u-10.158" who="#Marszalek">Nowe przepisy przewidują wyróżnianie i nagradzanie pracowników, którzy przodują we wzorowym wypełnianiu obowiązków służbowych i przestrzeganiu dyscypliny, którzy przekraczają zadania produkcyjne i pobudzają innych pracowników do wzmożenia wydajności pracy, którzy szczególnymi osiągnięciami w służbie przyczyniają się do przedterminowego wykonania planu, przejawiają inicjatywę i pomysłowość w pracy, dzięki specjalnej czujności zapewniają bezawaryjną pracę taboru kolejowego i kolejowych urządzeń technicznych lub którzy zapobiegli wypadkom kolejowym, próbom sabotażu lub szkodom.</u> + <u xml:id="u-10.159" who="#Marszalek">Ustalone zostały następujące wyróżnienia i nagrody: 1) pochwała, 2) nagroda pieniężna, 3) nagroda w formie cennego podarku, 4) wyróżnienie odznaką — „Przodujący Kolejarz”, 5) przedterminowe i poza kolejnością nadanie stopnia służbowego, 6) wyznaczenie na wyższe stanowisko, 7) nadanie przez Radę Państwa tytułu honorowego — „Zasłużony Kolejarz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”.</u> + <u xml:id="u-10.160" who="#Marszalek">Ustalenie tych nagród i wyróżnień, a w szczególności ustanowienie nadawanego przez Radę Państwa honorowego tytułu — „Zasłużony Kolejarz Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej” dają niewątpliwy wyraz doceniania i wyróżnienia pracy kolejarza w budownictwie socjalistycznym.</u> + <u xml:id="u-10.161" who="#Marszalek">Usprawniając tryb nagradzania i wyróżniania ofiarnych i rzetelnych pracowników, nowe przepisy usprawniają również tryb pociągania do odpowiedzialności dyscyplinarnej pracowników naruszających obowiązki służbowe. W tym zakresie przepisy znoszą komisje dyscyplinarne i rozszerzają uprawnienia karania dyscyplinarnego przez zwierzchnika służbowego.</u> + <u xml:id="u-10.162" who="#Marszalek">My, kolejarze, zdajemy sobie dobrze sprawę z tego, jak liczne braki miały dotychczasowe przepisy w tej dziedzinie. Jakże często dzisiaj przy działaniu komisji dyscyplinarnych pracownik zostaje ukarany za występek służbowy dopiero po upływie kilku miesięcy, a bywa, że i po upływie kilku lat. Karanie pracownika z takim opóźnieniem nie działa wychowawczo, a szczególnie w takich wypadkach, gdy w okresie przed ukaraniem pracownik wykazał wybitną poprawę i dobre wyniki pracy.</u> + <u xml:id="u-10.163" who="#Marszalek">Z tych względów nowe przepisy przewidują, że kara dyscyplinarna powinna być nałożona nie później niż w miesiąc od stwierdzenia wykroczenia, w wypadkach szczególnie zawiłych wymagających dochodzenia służbowego nie później niż w 6 miesięcy od dnia popełnienia wykroczenia. Z tych samych względów przepisy postanawiają, że zażalenie na orzeczenie o karze ukarany pracownik może wnieść tylko w ciągu 7 dni od ukarania do bezpośrednio wyższego zwierzchnika i zażalenie to winno być rozstrzygnięte w ciągu następnych 7 dni. Oczywista, że złożenie odwołania nie wstrzymuje wykonania kary. Należy podkreślić, że po roku nienagannej pracy kara zostaje automatycznie zmazana.</u> + <u xml:id="u-10.164" who="#Marszalek">Nowe przepisy znoszą dotychczas stosowaną karę pieniężną (grzywnę) i ustalają następujące kary: 1) upomnienie, 2) nagana, 3) nagana z ostrzeżeniem, 4) wyznaczenie do niżej wynagradzanej pracy na okres do 3 miesięcy, 5) obniżenie stopnia służbowego, 6) obniżenie stopnia służbowego z jednoczesnym pozbawieniem prawa do dodatku za wysługę lat na okres do jednego roku, 7) obniżenie stanowiska służbowego z równoczesnym obniżeniem uposażenia (stawki płacy), 8) wydalenie ze służby.</u> + <u xml:id="u-10.165" who="#Marszalek">Oczywiście nie każdy zwierzchnik uprawniony będzie do stosowania wszystkich powyższych kar. Szczegółowe przepisy określają, kto i w jakim zakresie uprawniony będzie do karania.</u> + <u xml:id="u-10.166" who="#Marszalek">W celu podkreślenia doniosłego znaczenia nowych przepisów wyróżniania i odpowiedzialności pracowników PKP dekret przewiduje w odniesieniu do wykroczeń służbowych, popełnionych przez pracowników przed wejściem w życie nowych przepisów: umorzenie wszczętego postępowania lub niewszczynanie postępowania, umorzenie nieściągniętych grzywien i kar pieniężnych, skreślenie z dokumentów ewidencyjnych kar porządkowych i dyscyplinarnych.</u> + <u xml:id="u-10.167" who="#Marszalek">W sumie nowe przepisy stanowić będą zachętę i bodziec do lepszej, sprawniejszej pracy dla szerokich mas kolejarskich, przyczynią się do wzmocnienia zasady jednoosobowego kierownictwa, a tym samym do podniesienia na wyższy poziom dyscypliny służbowej, przyczynią się do dalszego polepszenia pracy kolei.</u> + <u xml:id="u-10.168" who="#Marszalek">Kolejarze polscy doceniają w pełni troskę Partii i Rządu o polepszenie ich warunków bytowych, o stworzenie przesłanek do sprawniejszej pracy kolei — która znalazła dobitny wyraz w uchwale Komitetu Centralnego PZPR i Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-10.169" who="#Marszalek">W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych przedkładam wniosek o zatwierdzenie dekretu.</u> + <u xml:id="u-10.170" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-10.171" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję nad wygłoszonym sprawozdaniem.</u> + <u xml:id="u-10.172" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanego dekretu?</u> + <u xml:id="u-10.173" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-10.174" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 21 kwietnia 1954 r. o niektórych prawach i obowiązkach pracowników kolejowych, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-10.175" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.176" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.177" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.178" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 21 kwietnia 1954 r. o niektórych prawach i obowiązkach pracowników kolejowych.</u> + <u xml:id="u-10.179" who="#Marszalek">Porządek dzienny posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-10.180" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych Kancelarii Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-10.181" who="#Marszalek">Wobec wyczerpania porządku obrad sesji ogłaszam IV sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej za zamkniętą.</u> + <u xml:id="u-10.182" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 14 min. 15.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00011-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00011-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..9508d43 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00011-01/header.xml @@ -0,0 +1,61 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00011-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>11 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>11 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">11</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1954-09-24</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz" role="speaker"> + <persName>Członek Rady Państwa Aleksander Juszkiewicz</persName> + </person> + <person xml:id="CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski" role="speaker"> + <persName>Członek Rady Państwa Roman Zambrowski</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCabajJanina" role="speaker"> + <persName>Poseł Cabaj Janina</persName> + </person> + <person xml:id="PoselChabaJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Chaba Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCzapskiJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Czapski Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDomanskaIrena" role="speaker"> + <persName>Poseł Domańska Irena</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKitaAdolf" role="speaker"> + <persName>Poseł Kita Adolf</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWasilkowskaZofia" role="speaker"> + <persName>Poseł Wasilkowska Zofia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWerblanAndrzej" role="speaker"> + <persName>Poseł Werblan Andrzej</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00011-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00011-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..cb35f32 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00011-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,672 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja I — Sesja V</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z V sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniach 24 i 25 września 1954 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 5 4</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 5.)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram V sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Z żalem stwierdzam, że w dniu 18 czerwca br. zmarł poseł Zygmunt Modzelewski</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(wszyscy obecni wstają),</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">członek Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, członek Rady Państwa, członek Prezydium Polskiej Akademii Nauk, rektor Instytutu Nauk Społecznych przy Komitecie Centralnym PZPR.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Zygmunt Modzelewski urodził się w Częstochowie w r. 1900 jako syn robotnika kolejowego. Już w r. 1917 wstąpił w szeregi rewolucyjnej partii proletariatu — SDKPiL i odtąd całe Jego życie to walka o zwycięstwo socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Działacz SDKPiL i KPP, organizator lewicowego ruchu spółdzielczego i związkowego, na wszystkich tych stanowiskach Zygmunt Modzelewski wykazywał ofiarność, hart i bojowość dojrzałego działacza rewolucyjnego.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Rządy burżuazyjne ścigały Go nieustannie. Znały Go więzienia Częstochowy, Krakowa, Lublina, Warszawy. Po wyjściu z więzienia za każdym razem stawał znowu w szeregi walczących.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">W okresie drugiej wojny światowej Zygmunt Modzelewski jest jednym ze współorganizatorów i czołowych bojowników Związku Patriotów Polskich oraz Armii Polskiej w ZSRR.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">W Polsce Ludowej Zygmunt Modzelewski piastuje początkowo szereg odpowiedzialnych stanowisk w służbie dyplomatycznej. Jako pierwszy ambasador Polski Ludowej w Moskwie bierze udział w opracowaniu historycznego paktu przyjaźni miedzy Polską a ZSRR. Od czerwca 1945 r. wiceminister, a od lutego 1947 r. Minister Spraw Zagranicznych, członek delegacji polskiej na konferencję poczdamską, wielokrotny uczestnik obrad Organizacji Narodów Zjednoczonych, przedstawiciel Polski w Radzie Bezpieczeństwa — w całej swej działalności dyplomatycznej nieugięcie bronił interesów i zdobyczy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, walczył o utrwalenie jej niepodległości i suwerenności w oparciu o nierozerwalny sojusz ze Związkiem Radzieckim.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Gdy w r. 1951 zmorzony ciężką chorobą musiał ustąpić ze stanowiska Ministra Spraw Zagranicznych, poświęcił się głównie działalności naukowej. Jako członek Polskiej Akademii Nauk i członek jej Prezydium oraz rektor Instytutu Nauk Społecznych przy KC PZPR odegrał poważną role w coraz ściślejszym wiązaniu świata nauki polskiej z walką i pracą narodu, z naszym socjalistycznym budownictwem. Szczególną uwagę poświęcał dziejom rozwoju nauki polskiej, postępowym tradycjom narodu, którym złożył hołd w swoich wnikliwych pracach o Roku Odrodzenia i o Polakach - bojownikach Komuny Paryskiej.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Życie i działalność Zygmunta Modzelewskiego. Jego praca ideowo-polityczna i naukowo-wychowawcza to wzór gorącego patriotyzmu i umiłowania Ojczyzny, ofiarnego i nieugiętego służenia sprawie ludu pracującego, sprawie solidarności międzynarodowej ludzi pracy, sprawie pokoju i socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Proponuje, aby Sejm uczcił pamięć Zygmunta Modzelewskiego chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#komentarz">(Chwila ciszy.)</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Zygmunta Modzelewskiego z dniem 18 czerwca 1954 r. — wskutek śmierci.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu proponuje następujący porządek obrad V sesji Sejmu:</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">I. Zatwierdzenie uchwał Rady Państwa w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów w okresie między IV a V sesją Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">II.Projekty ustaw:</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">a)o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (ustanowienie terenowych organów władzy w osiedlach i gromadach), b)o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, c)o osiedlach i osiedlowych radach narodowych, d)Ordynacja wyborcza do rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">III.Zatwierdzenie dekretów wydanych przez Radę Państwa w okresie między IV a V sesją Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie proponowanego porządku obrad?</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm tę propozycję przyjął.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę. Stwierdzam, że proponowany przez Prezydium Sejmu porządek obrad V sesji został przez Sejm przyjęty.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Do Prezydium Sejmu wpłynęło, wydane na podstawie art. 78 ustawy z dnia 1 sierpnia 1952 r. — Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zarządzenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 24 września br. o wstąpieniu ob. Władysława Olesia, zastępcy posła z listy Frontu Narodowego zgłoszonej w okręgu wyborczym nr 57 w Częstochowie, na miejsce zmarłego posła Zygmunta Modzelewskiego.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Posła o zbliżenie się do stołu prezydialnego i o powtarzanie za mną słów ślubowania.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#komentarz">(Poseł Władysław Oleś podchodzi do stołu prezydialnego.)</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">Proszę Wysoką Izbę o powstanie.</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#komentarz">(Wszyscy obecni wstają.)</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności oraz dla pomyślnego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.”</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#komentarz">(Poseł Władysław Oleś powtarza za Marszałkiem słowa ślubowania.)</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#Marszalek">Stwierdzam, że poseł Władysław Oleś złożył ślubowanie.</u> + <u xml:id="u-2.31" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu ustaliło porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia, który został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.32" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.33" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.34" who="#Marszalek">Wysoka Izbo!</u> + <u xml:id="u-2.35" who="#Marszalek">W chwili, gdy toczą się obrady naszego Sejmu, w stolicy bratniego narodu chińskiego, w Pekinie, dobiega końca historyczna sesja Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych.</u> + <u xml:id="u-2.36" who="#Marszalek">Historyczne znaczenie tej sesji polega na tym, że Ogólnochińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych przyjęło jednomyślnie Konstytucję wielkiego narodu chińskiego.</u> + <u xml:id="u-2.37" who="#Marszalek">Konstytucja Chińskiej Republiki Ludowej jest ukoronowaniem wspaniałego zwycięstwa, jakie osiągnął naród chiński w wyniku długich, bohaterskich i ofiarnych walk o wolność narodową i społeczną w imię postępu i pokoju na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-2.38" who="#Marszalek">Konstytucja utrwala dotychczasowe wiekopomne zdobycze narodu chińskiego i wytycza dalsza drogę wiodącą do pełnego rozkwitu Chin, do całkowitego triumfu socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-2.39" who="#Marszalek">Dając wyraz uczuciom głębokiej przyjaźni i braterstwa, jakie łącza naród polski z narodem chińskim, Prezydium Sejmu proponuje Wysokiej Izbie wysłanie do Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych następującego pozdrowienia:</u> + <u xml:id="u-2.40" who="#Marszalek">„Do</u> + <u xml:id="u-2.41" who="#Marszalek">Ogólnochińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych</u> + <u xml:id="u-2.42" who="#Marszalek">P e k i n</u> + <u xml:id="u-2.43" who="#Marszalek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zebrany na V Sesji 24.IX.1954 r. przesyła Ogólnochińskiemu Zgromadzeniu Przedstawicieli Ludowych, które przyjęło Konstytucję narodu chińskiego, braterskie pozdrowienia i wyrazy szczerego szacunku.</u> + <u xml:id="u-2.44" who="#Marszalek">Naród polski z uczuciem głębokiej radości stwierdza, że Konstytucja wielkiego narodu chińskiego utrwala jego wiekopomne narodowe i społeczne zwycięstwa, osiągnięte w ofiarnej i bohaterskiej walce długich pokoleń chińskich bojowników o niepodległość narodową, pokój i socjalizm.</u> + <u xml:id="u-2.45" who="#Marszalek">Naród polski, złączony uczuciami najgłębszej przyjaźni i braterskiej solidarności z narodem chińskim, ceni wysoko rolę Chin Ludowych jako ostoi pokoju i bezpieczeństwa narodów azjatyckich, oraz ogromny wkład wielkiej demokracji chińskiej w dzieło pokoju na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-2.46" who="#Marszalek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej życzy wielkiemu narodowi chińskiemu dalszych wspaniałych osiągnięć na drodze do pełnego rozkwitu jego pięknej ojczyzny, w służbie pokoju i postępu całej ludzkości.”</u> + <u xml:id="u-2.47" who="#komentarz">(Huczne, długotrwałe oklaski.)</u> + <u xml:id="u-2.48" who="#Marszalek">Uważam, że Wysoka Izba przyjęła proponowany tekst pozdrowienia przez aklamację.</u> + <u xml:id="u-2.49" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: zatwierdzenie uchwał Rady Państwa z dnia 14 maja i z dnia 20 września 1954 r. w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.50" who="#Marszalek">Na podstawie art. 29 ust. 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rada Państwa przedstawia Sejmowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, z wnioskiem o zatwierdzenie, podjęte na wniosek Prezesa Rady Ministrów uchwały z dnia 14 maja i z dnia 20 września 1954 r. w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.51" who="#Marszalek">Uchwała z dnia 14 maja 1954 r. brzmi:</u> + <u xml:id="u-2.52" who="#Marszalek">„Rada Państwa uchwala:</u> + <u xml:id="u-2.53" who="#Marszalek">1.Powołać Obywatela Stanisława Łapota na stanowisko Wiceprezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.54" who="#Marszalek">2.Odwołać Obywatela Ryszarda Nieszporka ze stanowiska Ministra Górnictwa.</u> + <u xml:id="u-2.55" who="#Marszalek">3.Powołać Obywatela Piotra Jaroszewicza na stanowisko Ministra Górnictwa, przy równoczesnym zachowaniu przez niego stanowiska Wiceprezesa Rady Ministrów.” Uchwała z dnia 20 września 1954 r. brzmi:</u> + <u xml:id="u-2.56" who="#Marszalek">„Rada Państwa uchwala:</u> + <u xml:id="u-2.57" who="#Marszalek">odwołać Obywatela Adama Żebrowskiego ze stanowiska Ministra Przemysłu Drobnego i Rzemiosła.” Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-2.58" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-2.59" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem przedstawionych uchwał Rady Państwa, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-2.60" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-2.61" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-2.62" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-2.63" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm jednomyślnie zatwierdził uchwały Rady Państwa z dnia 14 maja i z dnia 20 września 1954 r. w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.64" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: projekty ustaw:</u> + <u xml:id="u-2.65" who="#Marszalek">a)o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (druk nr 38), b)o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych (druk nr 39), c)o osiedlach i osiedlowych radach narodowych (druk nr 40), d)Ordynacja wyborcza do rad narodowych (druk nr 41).</u> + <u xml:id="u-2.66" who="#Marszalek">Powyższe projekty ustaw zostały wniesione pod obrady Sejmu ze wspólnej inicjatywy Rady Państwa i Rządu.</u> + <u xml:id="u-2.67" who="#Marszalek">Dla łącznego zreferowania projektów ustaw: o zmianie Konstytucji, o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, oraz o osiedlach i osiedlowych radach narodowych — głos zabierze członek Rady Państwa Roman Zambrowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Wysoki Sejmie! Przedstawione przez Radę Państwa i Radę Ministrów do decyzji Sejmu projekty ustaw o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych oraz o ordynacji wyborczej do rad narodowych mają doniosłe znaczenie dla dalszej demokratyzacji naszego państwa robotniczo-chłopskiego, dla dalszego rozwoju naszych rad narodowych, jako terenowych organów władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Na czym polega zasadniczy sens społeczno-polityczny projektów ustaw przedłożonych Sejmowi? Polega on przede wszystkim na tym, że ustawy te stwarzają niezbędne warunki dla większego niż dotychczas zbliżenia organów władzy państwowej do najszerszych mas pracujących, dla szerszego rozwoju ich aktywności i inicjatywy oraz udziału w rządzeniu państwem. Wcielenie tych ustaw w życie sprawi, że podstawa władzy ludowej — sojusz robotniczo-chłopski — zyska na sile.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Wielkie znaczenie reformy podziału administracyjnego wsi i powołania gromadzkich rad narodowych oraz zbliżających się wyborów do rad narodowych na wszystkich szczeblach występuje ze szczególną siła na tle zadań, jakie przed całym aparatem Państwa Ludowego, od góry do dołu, postawiły uchwały II Zjazdu Partii.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Podstawowe zadania bowiem, wytyczone przez II Zjazd w walce o szybszy wzrost stopy życiowej najszerszych mas pracujących i związana z tym wzmożona walka o zwiększenie produkcji rolniczej oraz wytwórczości towarów powszechnego spożycia, postawiły również nowe, wyższe wymagania przed radami narodowymi, rozszerzając znacznie zasięg ich działalności. Rady narodowe bowiem, wraz z ich organami wykonawczymi w postaci prezydiów rad, powołane są do odegrania szczególnej roli w całokształcie wysiłków zmierzających do jak najpełniejszego zaspokajania potrzeb materialnych i kulturalnych mas pracujących. Wystarczy przecież wskazać na podstawowe ogniwa administracyjne prezydiów rad narodowych — komisje planowania gospodarczego, zarządy rolnictwa, wydziały przemysłu, handlu, budownictwa, wydziały kwaterunkowe, wydziały gospodarki komunalnej, oświaty, zdrowia, finansów — aby uzmysłowić sobie, jak szeroki wachlarz zadań gospodarczych i bytowo-komunalnych oraz kulturalnych składa się na działalność rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Główną treścią pracy i codzienną troską rad narodowych jest walka o wzrost dobrobytu i kultury wsi i jej przebudowę. Walka o wzrost produkcji rolniczej i pełną realizację obowiązkowych dostaw, rozwój przemysłu miejscowego i sieci warsztatów usługowych, rozbudowa sieci handlu detalicznego i właściwa jej lokalizacja oraz zaopatrzenie, remonty budynków mieszkalnych i sprawy kwaterunkowe, gospodarka komunalna i sprawy lecznictwa, szkolnictwo powszechne i zawodowe, a więc najbardziej życiowe sprawy ludzi pracy w mieście i na wsi.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Istnieje organiczny związek między linią uchwał II Zjazdu, mających na celu wzrost produkcji rolniczej i pełniejsze zaspokajanie potrzeb materialnych oraz kulturalnych mas pracujących, a treścią ustaw, które weszły dziś pod obrady Sejmu. Ustawy te stwarzają dla rad narodowych korzystniejsze warunki ich działalności, a przede wszystkim możliwości ściślejszego zespolenia z masami pracującymi w urzeczywistnianiu ogólnonarodowego zadania — szybszego podnoszenia poziomu materialnego i kulturalnego ludzi pracy miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Uchwały II Zjazdu, reforma podziału administracyjnego wsi i powołanie gromadzkich rad narodowych oraz powszechne wybory do rad narodowych mogą i powinny doprowadzić do przełomu w działalności rad narodowych oraz zapewnić wzrost ich roli i autorytetu. Rzecz jasna, byłoby błędem liczyć na samoczynne działanie uchwał II Zjazdu i ustaw sejmowych. Wzrost roli rad narodowych w rozwiązywaniu podstawowych zagadnień budownictwa socjalistycznego na obecnym etapie wymagać będzie znacznego podniesienia poziomu ich pracy.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Sprawa polega na tym, aby aktyw rad narodowych i cały nasz aktyw polityczny i społeczny w terenie zdał sobie sprawę z dotychczasowych osiągnięć oraz słabości rad narodowych i aby uświadomił sobie w pełni nowe olbrzymie możliwości, jakie przed radami narodowymi otwierają uchwały II Zjazdu, powołanie gromadzkich rad narodowych oraz wybory, po to, by przekształcić te możliwości w rzeczywistość.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Lud pracujący w ciągu całego dziesięciolecia Polski Ludowej kształtował rady narodowe jako organy swej władzy w kierunku ich coraz głębszej demokratyzacji. Ustawy, które omawiamy, likwidują pewne opóźnienia w rozwoju rad narodowych i stanowią niewątpliwie uwieńczenie dziesięcioletniego dorobku w budownictwie organów jednolitej terenowej władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Od swych narodzin rady narodowe odgrywały poważną rolę w rozwoju aktywności i inicjatywy rewolucyjnej szerokich mas pracujących w odbudowie kraju ze zniszczeń wojennych, w budowie nowego życia.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Swój autorytet czerpały one ze świeżej tradycji narodowo-wyzwoleńczej, antyhitlerowskiej walki podziemnych rad narodowych w okresie okupacji, ze swojego składu klasowego w ogromnej większości robotniczo-chłopskiego, a przede wszystkim ze swojego charakteru politycznego i społecznego. Od zarania swego istnienia stanowiły one praktyczną szkołę walki politycznej, w której, w zaciętych zmaganiach z mikołajczykowsko-peeselowską i wuerenowską reakcją, krzepła jedność klasy robotniczej, umacniał się front stronnictw demokratycznych, ugruntowywał się sojusz robotniczo-chłopski.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Nie stały się jednak rady narodowe w tym okresie jedynymi organami nowej, ludowej władzy w terenie. Jak wiadomo, władza wykonawcza do reformy 1950 r. skupiała się przede wszystkim w urzędach wojewódzkich, powiatowych i gminnych na czele z wojewodami, starostami i wójtami, zaś rady narodowe sprawowały demokratyczny nadzór społeczny nad ich działalnością.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Przeprowadzona na podstawie ustawy sejmowej z 1950 r. reforma zlikwidowała tę dwutorowość wynikającą z podziału władzy w terenie między organy centralnej władzy państwowej — wojewodów, starostów i wójtów — a rady narodowe. Oznaczało to istotny zwrot w rozwoju rad narodowych, które stały się w pełni organami jednolitej terenowej władzy ludowej, ucieleśniając w sobie jedność władzy państwowej i terenowego samorządu.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Znalazło to swój pełny wyraz w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, która wprowadziła jednolitość organów władzy państwowej od góry do dołu.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Na zasadnicze znaczenie przemian dokonanych przez Konstytucję w strukturze systemu organów władzy państwowej tow. Bierut wskazywał w swoim referacie o projekcie Konstytucji:</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">„Ustala ona strukturę organów władzy państwowej w kierunku jej większego wzajemnego powiązania i w duchu jej głębszej demokratyzacji. Usunięty został sztuczny i sprzeczny z zasadami demokratycznymi podział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądową. Projekt nowej Konstytucji usuwa przeżytki burżuazyjne w dotychczasowej strukturze władz państwowych i nadaj e wszystkim organom władzy od góry do dołu charakter jednolity, wiążąc je ściślej z kontrolą mas zgodnie z podstawową zasadą demokracji socjalistycznej — „jak najszerszego włączania mas pracujących do rządzenia państwem”.” Głęboki demokratyzm systemu rad narodowych, jako jednolitych organów terenowej władzy ludowej, znajduje swój dobitny wyraz w realizacji zasady centralizmu demokratycznego, podstawowej zasady organizacyjnej naszego państwa, państwa typu socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Nasze budownictwo socjalistyczne wymaga skupienia sił przy rozwiązywaniu ogólnopaństwowych zadań. Niezbędną jednak jedność działania w sprawach zasadniczych i istotnych może zapewnić jedynie wnikliwe uwzględnianie miejscowych warunków przy rozwiązywaniu tych zadań, otwarcie szerokiego pola dla wszechstronnej inicjatywy terenowej.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Czyni temu zadość między innymi właściwa centralizmowi demokratycznemu zasada podwójnego podporządkowania, zgodnie z którą prezydium rady narodowej jako jej organ wykonawczy, oraz aparat administracyjny w postaci wydziałów, podlega w swej działalności zarówno swojej radzie narodowej jako organowi władzy terenowej, jak i wyższej radzie oraz odpowiedniemu wyższemu prezydium rady i wydziałowi.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Lenin mówił: — „Centralizm zrozumiany w rzeczywiście demokratycznym sensie zakłada po raz pierwszy w historii stworzoną możliwość pełnego i wolnego od przeszkód rozwoju nie tylko terenowych właściwości, ale również miejscowej inicjatywy, różnorodności dróg, sposobów i środków w dążeniu do wspólnego celu”. Powołanie gromadzkich rad narodowych, wyłonienie przez ludność w powszechnych wyborach rad narodowych na wszystkich szczeblach stwarza po raz pierwszy tak szerokie ujście dla przejawiania inicjatywy terenowej mas ludowych wokół spraw, które stanowią treść pracy rad narodowych. Pozwoli to również skuteczniej zwalczać przejawy centralizmu biurokratycznego, który tu i ówdzie zagnieździł się w aparacie rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Obywatele Posłowie! Cztery z górą lata rady narodowe działają jako jednolite organy terenowej władzy ludowej. W ciągu tych lat w kraju naszym dokonały się olbrzymie przemiany gospodarcze i społeczne. Z kraju rolniczego staliśmy się krajem wielkiego socjalistycznego przemysłu. Rozwinął się i umocnił sojusz robotniczo-chłopski, spójnia gospodarcza miedzy miastem i wsią. Ruch spółdzielczości produkcyjnej wyszedł z powijaków, przekształcając się w ruch masowy. W miastach i wsiach ogromnie rozwinęła się sieć instytucji oświatowych i kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">W tym przełomowym dla budownictwa socjalistycznego okresie stawały przed radami narodowymi trudne i odpowiedzialne zadania organizacji nowego życia w miastach i osiedlach pochłoniętych wielkim budownictwem przemysłowym oraz we wsiach, gdzie toczyła się szczególnie ostra walka klasowa. W walce tej krzepły rady narodowe, zwiększały swój wkład w budownictwo socjalistyczne, zacieśniały więź z masami, doskonaliły swoją strukturę, wysuwały ze swej stutysięcznej rzeszy radnych — ofiarnych i utalentowanych działaczy.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Chciałbym jednak skupić uwagę Obywateli Posłów wokół licznych jeszcze słabości i niedociągnięć w pracy rad narodowych. Nie nauczyły się one jeszcze w pełni w praktyce wciągać najszersze masy do zarządzania państwem i gospodarką. Nie rozumieją często, jaką potężną dźwignią w wykonywaniu ogólnopaństwowych zadań gospodarczych i kulturalnych jest pobudzanie inicjatywy i aktywności ludności dla maksymalnego wykorzystania rezerw miejscowych. Tym się przede wszystkim tłumaczy, że sesje rad mają często charakter formalny, pozbawiony ostrości politycznej, że na działalności prezydiów rad ciąży nierzadko styl zurzędniczenia, niedostatecznego kontaktu z masami, a stałe komisje rad nie są uzbrojone w dostateczny autorytet. W aparacie rad narodowych, niedostatecznie kierowanym, koordynowanym i kontrolowanym, pokutuje jeszcze tu i ówdzie bezduszny stosunek do człowieka pracy, biurokratyzm.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Ogólnie rzecz biorąc, stopień upolitycznienia, samodzielności, poczucia odpowiedzialności za stan rzeczy w terenie, rozmachu organizatorskiego nie dorasta jeszcze w radach do roli, jaką wyznaczyła im Konstytucja jako organom państwowym, którym powierzona została pełnia władzy w terenie.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Dotychczasowy rozwój rad narodowych jeszcze bardziej podkreśla przełomowe znaczenie dla nich uchwał II Zjazdu.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Wysunięcie przez II Zjazd jako zadania centralnego koncentracji sił w celu podniesienia rolnictwa oraz osiągnięcia szybszego wzrostu stopy życiowej i kultury mas pracujących, ustawiło rady narodowe w pierwszej linii walki o realizację tych ogólnonarodowych zadań.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Można już stwierdzić pierwsze poważne osiągnięcia rad narodowych na decydującym odcinku — na odcinku rolnictwa. Jeśli bowiem po kilku latach miernych i złych urodzajów możemy w roku bieżącym pochwalić się lepszym urodzajem zbóż i okopowych, to jest to nie tylko rezultatem bardziej sprzyjających warunków atmosferycznych, ale przede wszystkim rezultatem wzrostu aktywności produkcyjnej i politycznej szerokich mas chłopów małorolnych i średniorolnych oraz członków spółdzielni produkcyjnych, jak i wzmożonej pomocy państwa dla rolnictwa, która przecież w przeważającej mierze szła przez aparat rad narodowych. Wzrósł wkład rad narodowych w walkę o likwidację odłogów, w organizację upowszechnienia wiedzy rolniczej. Wzmogła się ich troska o terminowe zaopatrzenie rolnictwa w nawozy, narzędzia rolnicze i materiały budowlane.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Realizując ogólnonarodowe zadanie podniesienia produkcji rolniczej, rady narodowe zapoczątkowały poważną działalność w dziedzinie popularyzacji najlepszych osiągnięć produkcyjnych PGR, spółdzielni produkcyjnych i chłopów indywidualnych, organizowania szerokiego współzawodnictwa w gromadach i spółdzielniach produkcyjnych; zbliżają one cały aparat kierowniczy, a przede wszystkim aparat rolnictwa do mas chłopskich.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Na skalę w przeszłych latach nieznaną organizowane są czyny chłopskie — melioracyjne, drogowe. Szlachetne współzawodnictwo rozwinęło się w spółdzielniach produkcyjnych, wśród chłopów indywidualnych i w PGR-ach o honor wystąpienia ze swoimi eksponatami na Lubelskiej Ogólnokrajowej Wystawie Rolniczej oraz na powiatowych wystawach rolniczych, które wywołały szerokie zainteresowanie na wsi polskiej.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">W tej wielkiej pracy organizacyjnej działacze i pracownicy rad narodowych stopniowo wyzwalają się z nawyków pracy gabinetowej, papierkowej, uczą się pracy w terenie, z żywymi ludźmi, uczą się podpatrywać w terenie wszystko co nowe i postępowe, po to, aby je popularyzować, upowszechniać, coraz lepiej rozumieją, że tylko ten działacz zdobywa sobie autorytet w terenie, który wiąże się z masami, pracuje z żywymi ludźmi i okazuje realną, operatywną pomoc w pokonywaniu trudności.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Jest również rzeczą godną specjalnego podkreślenia, że jednocześnie ze wzmożoną troską o rozwój produkcji rolniczej rady narodowe lepiej w tym roku doceniły sprawę obowiązkowych dostaw zbóż i w oparciu o patriotyczną postawę podstawowych mas chłopskich doprowadziły do tego, że już obecnie zbliżamy się do pełnej realizacji rocznego planu obowiązkowych dostaw zboża.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Wzmogła się również po IX Plenum i II Zjeździe troska rad narodowych o rozwój przemysłu miejscowego, którego produkcja w I półroczu 1954 r. wzrosła o 20% w stosunku do I półrocza 1953 r., o rozwój sieci punktów usługowych, o lepsze zaopatrzenie sklepów detalicznych, o usprawnienie pracy gospodarki komunalnej, ośrodków lecznictwa itd. Osiągnięcia w tej dziedzinie są jednak wyraźnie niedostateczne. Jakość wielu produktów w sieci detalicznej, jakość pracy punktów usługowych, jakość remontów mieszkaniowych i w szczególności praca instytucji lecznictwa pracowniczego pozostawia jeszcze wiele do życzenia i wywołuje wiele uzasadnionych skarg.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">W nowym okresie swej działalności, która przechodzi pod znakiem zwiększenia wysiłku i troski o potrzeby najszerszych rzesz ludności, niepomiernie wzrasta znaczenie pracy masowej rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Tylko przez wyjaśnianie ludności wszystkich poczynań rad narodowych i wciąganie jej do ich urzeczywistnienia, rady narodowe mogą ożywić swą pracę, skupiać i organizować masy.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Dlatego tak ważną jest walka z biurokratyzmem w radach narodowych, z bezdusznym stosunkiem do człowieka pracy, walka z kumoterstwem, która w naszych warunkach ciągłych prób ze strony kułaków i spekulantów demoralizowania dołowych ogniw aparatu, w warunkach kiedy jeszcze na wsi naszej przeważa indywidualna gospodarka chłopska i silny jest nacisk żywiołu drobnomieszczańskiego — stanowi jedną z form walki klasowej i wymaga ciągłej czujności i uporczywości.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Skuteczność walki z biurokratyzmem będzie tym większa, im bardziej systematyczna będzie praca nad doskonaleniem metod działalności aparatu rad narodowych, nad podniesieniem kultury jego pracy.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Obywatele Posłowie! Podstawowe znaczenie dla przybliżenia organów władzy państwowej do najszerszych mas pracujących będzie miała reforma podziału administracyjno-terytorialnego kraju. Największe znaczenie w tej reformie ma powołanie gromadzkich rad narodowych. Uruchamia ono nową dźwignię wzrostu aktywności i inicjatywy twórczej w walce o pełniejsze zaspokajanie potrzeb materialnych i kulturalnych ludności. Konieczność powołania gromadzkich rad narodowych wynika w pierwszym rzędzie z faktu, że dotychczasowe gminy były zbyt rozległe, co utrudniało gminnym radom narodowym dotarcie do wszystkich wsi, wnikanie w ich bolączki oraz rozwijanie w nich niezbędnej działalności uświadamiającej i organizacyjnej. Cierpiały na tym szczególnie gromady bardziej odległe od gminy. Z drugiej strony gromady pozbawione były swojego organu władzy ludowej; na terenie gromad działał tylko sołtys, jako pracownik i przedstawiciel gminnej rady narodowej. W rezultacie reformy podziału administracyjnego wsi i powołania gromadzkich rad narodowych na miejsce dotychczas istniejących 3.000 gmin oraz 40.000 gromad powstanie około 8.800 nowych gromad, w których działać będą wyłonione w drodze wyborów gromadzkie rady narodowe.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">W ten sposób dokonane zostaje znaczne przybliżenie organów władzy państwowej do ludności wiejskiej, a z drugiej strony ulega likwidacji ciężki czteroszczeblowy system administracyjny (województwo, powiat, gmina, gromada) na rzecz systemu trzy szczeblowego (województwo, powiat, gromada) oraz sprzeczny z zasadami demokratyzmu socjalistycznego charakter działalności sołtysa, która często wyradzała się we władzę jednostkową.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Prowadzona od wielu miesięcy przez rady narodowe akcja przygotowawcza do podziału administracyjnego wsi przekształciła się w wielką masową kampanię polityczną.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">W zebraniach poświęconych podziałowi administracyjnemu wzięło udział ponad milion chłopów.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Reforma została przyjęta z olbrzymim aplauzem przez podstawowe masy chłopskie, które aktywny swój stosunek do niej przejawiły nie tylko w tysiącach poprawek, ale w dziesiątkach tysięcy dni pracy, ofiarowanej przy remontach pomieszczeń w przyszłych siedzibach gromadzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Analiza zaprojektowanych nowych gromad wskazuje, że na ogólną ilość ponad 8.800 gromad w 8.300 ilość mieszkańców nie będzie przekraczała 3.000, podczas gdy w dotychczasowych gminach przeciętna zaludnienia wynosi 5.000, a są gminy, w których liczba mieszkańców sięga 18.000.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">W około 7.700 gromadach powierzchnia nie będzie przekraczała 50 km^2^, podczas gdy w dotychczasowych gminach przeciętny obszar wynosi 98 km^2^, a istnieją gminy, w których powierzchnia sięga 400 km^2^.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">W około 6.800 gromadach odległość siedziby gromadzkiej rady narodowej od najdalej położonych gospodarstw nie przekracza 5 km, podczas gdy w dzisiejszych gminach odległość gospodarstw od gminnej rady narodowej na ogół przekracza 10 km.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Z analizy projektów nowych gromad, wypracowanych w terenie w oparciu o kryteria ustalone przez Radę Państwa i Radę Ministrów, wynika jednocześnie, że nowe gromady w olbrzymiej większości posiadać będą dość silną bazę materialną i kulturalną.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">W około 8.000 gromad powierzchnia użytków rolnych będzie przekraczać 1.000 ha.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Jak wynika z dokonanych ustaleń, przytłaczająca większość nowych gromad będzie wyposażona w niezbędne urządzenia gospodarcze, kulturalne, zdrowotne, a mianowicie: w ponad 8.700 projektowanych gromadach są szkoły podstawowe, w tym w 6.600 gromadach co najmniej 2 szkoły.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Podobnie przedstawia się wyposażenie nowych gromad w świetlice i biblioteki.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Sklepy GS-ów (od 1 do ponad 5) znajdują się w około 8.600 gromadach, zlewnie mleka (od 1 do ponad 4) znajdują się w 8.100 gromadach, w ponad 7.000 gromad istnieją ochotnicze straże pożarne.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">W około 4.000 gromad istnieją spółdzielnie produkcyjne w ilości od 1 do 8.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Ustawa o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych wyposaża je w rozległe uprawnienia, ale nakłada na nie również doniosłe i odpowiedzialne obowiązki. W szczególności artykuł 4 ustawy: — „Organami władzy państwowej w gromadach są gromadzkie rady narodowe” oraz art. 10: — „Gromadzkie rady narodowe jako organy władzy państwowej w gromadach kierują w swoim zakresie na terenie gromady działalnością gospodarczą, społeczną i kulturalną, wiążąc potrzeby gromady z zadaniami ogólnopaństwowymi” mają podstawowe, kardynalne znaczenie, przenoszą bowiem konstytucyjne uprawnienia rad narodowych na gromadzkie rady narodowe.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Z tych wielkich uprawnień wypływają jednak odpowiedzialne obowiązki.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Doniosłe zadania stoją przed gromadzkimi radami w dziedzinie walki o wzrost produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Zwrot dokonany w tej dziedzinie przez II Zjazd naszej Partii został z uznaniem przyjęty przez podstawowe masy chłopskie. Wywołał on poważny wzrost aktywności politycznej i produkcyjnej wśród chłopstwa pracującego. Przyniósł on już pierwsze osiągnięcia gospodarcze, lepszy urodzaj i postępy w hodowli.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Ale walka o podniesienie rolnictwa jest dopiero w pierwszych zaczątkach. Sprawa podniesienia rolnictwa nie może być traktowana jako jakaś krótkotrwała kampania, a wymaga ona długofalowej systematycznej, uporczywej pracy. Jest na przykład niepokojącym fakt, że przebieg siewów jesiennych i orek w roku bieżącym opóźnił się w porównaniu z rokiem 1953. Trzeba, aby rady narodowe, pomne że przeprowadzenie siewów jesiennych i orek zimowych we właściwych terminach agrotechnicznych stanowi niezbędny warunek dobrych urodzajów w roku przyszłym, z całą energią zabrały się do likwidacji tego opóźnienia, które wystąpiło w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Walka o pełne zagospodarowanie użytków rolnych i o wzrost plonów wysunie się na czoło zadań gromadzkich rad narodowych. A wykonywać to zadanie — to znaczy w oparciu o aktywność i inicjatywę mas chłopskich walczyć o pełną likwidację odłogów, o zagospodarowanie łąk i pastwisk, to znaczy dbać o właściwą organizację pomocy sąsiedzkiej, o pełne wykorzystanie sprzętu maszynowego, to znaczy troszczyć się o właściwą dystrybucję nawozów, ziarna kwalifikowanego, materiałów budowlanych, o rozwój współzawodnictwa na wsi, o upowszechnienie wiedzy rolniczej i nowoczesnych zabiegów agrotechnicznych.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Nie ulega wątpliwości, że gromadzkie rady narodowe, mające przeważnie w swoim terenie 1.000 — 2.000 ha użytków rolnych, mają wszystkie warunki, aby lepiej niż gminne rady narodowe wykonywać zadanie podniesienia rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Szczególną rolę mają gromadzkie rady narodowe do spełnienia w walce o rozwój spółdzielczości produkcyjnej, w popularyzowaniu osiągnięć najlepszych spółdzielni produkcyjnych, w demaskowaniu i izolacji politycznej kułaków, nosicieli wrogiej propagandy antyspółdzielczej — a przede wszystkim w umocnieniu istniejących spółdzielni produkcyjnych. Byłoby dużym błędem mniemanie, że na terenach silnego uspółdzielczenia rzekomo zmniejsza się rola gromadzkich rad narodowych. Przeciwnie, w terenach uspółdzielczonych organizatorska rola gromadzkiej rady narodowej w dziedzinie gospodarczej i kulturalnej winna być jeszcze większa niż w gromadach o przewadze indywidualnych chłopów.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Doniosła jest rola gromadzkich rad narodowych w ugruntowaniu i upowszechnianiu patriotycznej postawy mas chłopskich w wykonywaniu obowiązków wobec państwa oraz w zdecydowanym zwalczaniu wszelkich prób ze strony kułaków i spekulantów uchylania się od wykonywania obowiązkowych dostaw oraz zobowiązań finansowych.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Wielkie zadania i możliwości otwierają się przed gromadzkimi radami narodowymi w dziedzinie sprawniejszego zaspokajania potrzeb materialnych i kulturalnych ludności.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">W oparciu o coraz bardziej rosnące asygnowanie z budżetu centralnego na potrzeby socjalno-kulturalne, w oparciu o własny budżet oraz gromadzkie czyny chłopskie, w oparciu o swoje prawo nadzoru nad spółdzielczością zaopatrzenia i zbytu — gromadzkie rady narodowe mogą i powinny rozwinąć aktywną pracę w celu rozszerzenia sieci sklepów GS i punktów usługowych oraz podniesienia poziomu ich pracy, ulepszenia sieci dróg i rozszerzenia urządzeń komunalnych, rozszerzenia sieci szkół, świetlic i przedszkoli oraz należytego ich wyposażenia, rozbudowy urządzeń ochrony zdrowia i podniesienia stanu sanitarnego osiedli.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">W działalności tej gromadzkie rady narodowe mają wszystkie warunki, aby osiągnąć większe rezultaty, niż osiągały gminne rady narodowe.</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Znaczenie reformy podziału administracyjnego wsi i powołanie gromadzkich rad narodowych nie ogranicza się tylko do zbliżenia organów władzy państwowej do ludności wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Reforma przyczyni się również do poważnego ożywienia życia społeczno-politycznego w nowych gromadach.</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Sam fakt, że w każdej gromadzie działać będzie rada narodowa złożona z 9 do 27 członków i kolegialnie działające jej prezydium w liczbie 3 do 7 członków oraz jej stałe komisje, niewątpliwie pobudzać będzie tętno życia społeczno-politycznego i kulturalnego wsi. Skutki reformy podziału administracyjnego wykraczają jednak poza obręb zagadnień samych rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">W rezultacie reformy nastąpi również bardzo istotne przegrupowanie w kierunku koncentracji sił w organizacjach politycznych i społecznych, działających na wsi. Organizacje te wyjdą z dość ciasnych opłotków dotychczasowej gromady do nowej, większej gromady, staną się organizacjami większymi, silniejszymi, o większym zakresie promieniowania. Umożliwi to ściślejsze współdziałanie gromadzkiej rady narodowej z organizacjami politycznymi oraz z masowymi organizacjami społecznymi, niż to mogły uczynić gminne rady narodowe.</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Powołanie gromadzkich rad narodowych stanowi politycznie najdonioślejszy element reformy administracyjno-terytorialnej kraju. Jednocześnie wysuwa się problem przybliżenia do ludności powiatowych rad narodowych, problem, który gdzieniegdzie nabiera ostrości w związku z likwidacją gmin.</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Już w roku bieżącym utworzonych zostanie 19 nowych powiatów. Reforma podziału administracyjnego kraju tylko wtedy da oczekiwane rezultaty, jeśli towarzyszyć jej będzie niesłabnąca walka z przerostami w administracji, walka z marnotrawstwem i twarde przestrzeganie zasady oszczędzania.</u> + <u xml:id="u-3.67" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Jest intencją Partii i Rządu Ludowego, aby reforma podziału administracyjnego kraju nie pociągnęła za sobą wzrostu wydatków na utrzymanie aparatu administracyjnego. Intencja ta winna stać się wytyczną dla wszystkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-3.68" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Reforma podziału administracyjnego jest realizacją doniosłego wskazania Lenina: — „Każdemu stopniowi, jaki udaje się nam osiągnąć, każdemu stopniowi prowadzącemu naprzód, wzwyż w dziedzinie rozwoju sił wytwórczych i kultury, powinno towarzyszyć doskonalenie i przerabianie systemu radzieckiego”.</u> + <u xml:id="u-3.69" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Obywatele Posłowie! Uchwalenie przez Sejm przedłożonego projektu ordynacji wyborczej otworzy w naszym kraju okres kampanii wyborczej do rad narodowych. Po raz pierwszy w swej historii naród polski będzie swobodnie wybierać swoje organy władzy terenowej, bo przy władzy jest lud, bo lud zorganizowany jest w państwo.</u> + <u xml:id="u-3.70" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">W okresie międzywojennym odbywały się wybory do samorządu miejskiego i wiejskiego. Ale jakiż to był samorząd i jakie to były wybory!</u> + <u xml:id="u-3.71" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Marginesowy zakres uprawnień, nędzne środki materialne, pełne podporządkowanie biurokratycznej administracji centralnej — oto rola przedwrześniowego — „samorządu”, którym z urzędu kręcił sanacyjny wojewoda i starosta lub komisaryczny burmistrz.</u> + <u xml:id="u-3.72" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Robotnicy Warszawy pamiętają wybory do rady miejskiej w 1927 r., w których władze sanacyjne unieważniły listę komunistyczną, na którą padło 70.000 głosów. Robotnicy Łodzi pamiętają wybory do rady miejskiej w 1936 r., które przyniosły zwycięstwo jednolitemu frontowi komunistów i socjalistów, ale zakończyły się wyznaczeniem przez rząd sanacyjny komisarycznego zarządu miejskiego.</u> + <u xml:id="u-3.73" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">W Polsce Ludowej wybory do rad narodowych odbędą się na podstawie najbardziej demokratycznej ordynacji wyborczej, która wszystkim obywatelom, którzy ukończyli 18 rok życia, bez różnicy płci, przynależności narodowej, rasowej, wyznania i wykształcenia, daje prawo do wybierania. Wybory będą powszechne, równe, bezpośrednie i odbywać się będą w tajnym głosowaniu.</u> + <u xml:id="u-3.74" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Z ordynacji wyborczej do rad narodowych wynika, że wybory wyłonią olbrzymią, bo sięgającą prawie 230.000 liczbę radnych i ich zastępców.</u> + <u xml:id="u-3.75" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">W ciągu dziesięciu lat Polski Ludowej w masach robotniczych, chłopskich i inteligencji wyrosły liczne zastępy utalentowanych działaczy i organizatorów, przodujących w swym środowisku, cieszących się autorytetem i popularnością oraz przejawiających zainteresowanie dla pracy rad narodowych. Oto kandydaci do rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-3.76" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">W ciągu dziesięciu lat Polski Ludowej naród nasz wyrósł i wyrosły jego wymagania w stosunku do jego działaczy. Masy ludowe darzą zaufaniem tylko takich działaczy, którzy posiadają niezbędne doświadczenie oraz odpowiednią postawę moralno-polityczną. Cenią one w działaczach wyczulenie na potrzeby i troski mas pracujących, nieprzejednany stosunek wobec wrogów Polski Ludowej, zdecydowaną wolę i upór w usuwaniu wszelkich braków i niedomagań, rzeczowość i odwagę w krytyce, a nade wszystko szczere oddanie władzy ludowej i sprawie budowy zamożnej, silnej, socjalistycznej Polski. Masy ludowe pragną widzieć w terenowych organach swojej władzy ludzi na co dzień z nimi związanych, a nie zrutynizowanych, zaśniedziałych urzędników.</u> + <u xml:id="u-3.77" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Idziemy do wyborów w szeregach Frontu Narodowego, który skupia wszystkie patriotyczne siły narodu — robotników, chłopów, inteligencję pracującą, rzemieślników.</u> + <u xml:id="u-3.78" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Podstawowe cele, jakie jednoczą miliony Polaków i Polek pod sztandarami Frontu Narodowego, przenikają również całą działalność rad narodowych. Wybory do rad narodowych powinny stworzyć warunki dla ugruntowania codziennej, ścisłej więzi między radami narodowymi a Frontem Narodowym, jego komitetami i działaczami.</u> + <u xml:id="u-3.79" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Siłą Frontu Narodowego są setki tysięcy świadomych, aktywnych, pełnych inicjatywy ludzi partyjnych i bezpartyjnych, mężczyzn, kobiet i młodzieży, ludzi starszego pokolenia doświadczonych w pracy i walce oraz ludzi młodych, którzy wyrośli już w warunkach Polski Ludowej. Spośród tej wielkiej armii przodujących wyłonią się radni terenowych organów władzy na wszystkich szczeblach.</u> + <u xml:id="u-3.80" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">W skład rad narodowych, obok najlepszych radnych i działaczy rad narodowych, którzy swą ofiarną pracą zyskali uznanie i zaufanie ludności oraz zdobyli cenne doświadczenie w pracy, wejdą dziesiątki tysięcy wybrańców narodu, którym po raz pierwszy społeczeństwo powierzy reprezentowanie go w organach władzy.</u> + <u xml:id="u-3.81" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">W miastach i wsiach, w całym kraju, obok działaczy PZPR, ZSL, SD wyrósł szeroki aktyw spośród ludzi bezpartyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.82" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Naszą troską winno być, aby najlepsi spośród nich, w szerszym niż dotychczas zakresie, weszli w skład rad.</u> + <u xml:id="u-3.83" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Robotnicy, którzy są najaktywniejszą siłą narodu, w wielu wypadkach w zbyt słabej mierze uczestniczyli bezpośrednio w radach narodowych. A przecież w kopalniach, hutach i fabrykach wyrosły całe zastępy wybitnych robotników, którzy przodownictwo w pracy kojarzą z horyzontem i postawą działaczy państwowych.</u> + <u xml:id="u-3.84" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Jest zjawiskiem nienormalnym, kiedy np. w województwie warszawskim na 4 miasta wydzielone: Żyrardów, Pruszków, Płock, Siedlce na 152 radnych jest tylko 44 robotników. Jest też zjawiskiem nienormalnym, jeśli w sercu proletariatu polskiego w województwie stalinogrodzkim na łączną liczbę 939 radnych miast wydzielonych robotnicy stanowią 413, a więc nawet mniej niż połowę.</u> + <u xml:id="u-3.85" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Kobiety, którym władza ludowa otworzyła drogę do pracy społecznej, które wnoszą do niej tyle serca i zapału, nie były dotychczas w dostatecznej mierze reprezentowane w radach narodowych. Jeśli w Wojewódzkiej Radzie Narodowej w Lublinie jest zaledwie 19 kobiet na 112 radnych, jeśli w takim województwie łódzkim, gdzie kobiety stanowią większość pracowników przemysłu włókienniczego, w miejskich radach narodowych na 929 radnych są tylko 202 kobiety, to trudno to uznać za rzecz normalną. Przecież kobiety w pierwszym rzędzie są szczególnie czułe na te wszystkie potrzeby i troski ludności, które powinny skupić największą uwagę ze strony rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-3.86" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">W 8.800 gromadach ludność wsi, a przede wszystkim chłopi pracujący wybiorą ponad 150 tysięcy radnych. Stanie się niewątpliwie troską Frontu Narodowego, by w skład gromadzkich rad narodowych weszli ludzie pracy, zdolni z honorem pełnić służbę społeczną, przodujący na roli chłopi pracujący, światli gospodarze i dobrzy obywatele, świecący przykładem w wykonywaniu obowiązków wobec państwa, wolni od wpływów kułackich. A obok nich znajdą się w radach narodowych najgodniejsi spośród pracowników PGR-ów i POM-ów oraz przedstawiciele naszej młodej, ale jakże zasłużonej dla sprawy upowszechnienia kultury na wsi inteligencji — nauczyciele, agronomowie, lekarze, korespondenci wiejscy, przedstawiciele inteligencji nowej, wśród której po raz pierwszy w naszych dziejach poważną i coraz liczniejszą rzeszę stanowią synowie i córki chłopskie, którzy wyszli ze wsi po to, aby do niej wrócić i budować nowe, dostatnie, kulturalne życie wsi polskiej.</u> + <u xml:id="u-3.87" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Sprawa wyborów do rad narodowych dotyczy każdego obywatela w mieście i na wsi i treścią kampanii wyborczej będą podstawowe hasła Frontu Narodowego, wytyczne II Zjazdu, wokół których skupił się cały Front Narodowy.</u> + <u xml:id="u-3.88" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Nasze Państwo Ludowe jest silne świadomością mas i realizacja wszystkich zamierzeń naszej Partii i Rządu Ludowego jest tym pełniejsza, im jaśniej masy pracujące rozumieją sens tej polityki, im aktywniejszy biorą udział w jej realizacji.</u> + <u xml:id="u-3.89" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Kraj nasz jest w pełni rozwoju, naród jest świadom swej drogi i z ufnością patrzy w przyszłość.</u> + <u xml:id="u-3.90" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">W kampanii wyborczej dokonamy przeglądu osiągnięć zarówno ogólnopaństwowych jak i terenowych. Możemy być dumni z tych osiągnięć. Wybory staną się potężną dźwignią podniesienia świadomości najszerszych rzesz społeczeństwa — ogólnonarodową dyskusją nad tym, jak pomnażać osiągnięcia naszego narodu i jak usuwać istniejące jeszcze braki i słabości. Dyskusja taka niewątpliwie wskaże, jak wielkie rezerwy i możliwości można uruchomić w każdym terenie dla pełniejszego i sprawniejszego zaspokajania potrzeb i usunięcia bolączek mas pracujących, doprowadzi do wysunięcia przez masy wyborców wobec kandydatów na radnych konkretnych, realnych postulatów i poleceń z nakazem ich realizacji.</u> + <u xml:id="u-3.91" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Przed każdym bowiem wyborcą wraz z zagadnieniami ogólnopaństwowymi staną sprawy dlań najbliższe, konkretne, polityczne, gospodarcze i kulturalne, sprawy jego terenu — województwa, powiatu, miasta, gromady.</u> + <u xml:id="u-3.92" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Chodzi o to, aby kampania wyborcza wytworzyła atmosferę pełnego zrozumienia, zarówno przez kandydatów jak i przez wyborców, nowych wymogów i odpowiedzialnych zadań, jakie dla rad narodowych wynikają z zasadniczej linii II Zjazdu, aby między kandydatami i wyborcami już w toku akcji wyborczej zadzierzgnęła się więź wzajemnego zrozumienia i zaufania.</u> + <u xml:id="u-3.93" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Będzie to miało ważne znaczenie dla pracy rad narodowych i ich prezydiów po wyborach, kiedy przed każdym radnym stanie zadanie: nie zawieść zaufania, spełnić nadzieje pokładane przez wyborców.</u> + <u xml:id="u-3.94" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Wybory odbywają się w X-lecie Polski Ludowej, gdy naród nasz dokonuje przeglądu swych historycznych osiągnięć, gdy Ojczyzna nasza jest silna jak nigdy, silna swym rosnącym wkładem w dzieło utrwalenia pokoju, silna sojuszem z ZSRR, Chinami Ludowymi i krajami demokracji ludowej, silna rosnącą potęgą obozu pokoju i jego przewagą nad ciemnymi mocami reakcji i wojny.</u> + <u xml:id="u-3.95" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">W wyborach do rad narodowych naród polski zamanifestuje swoje pełne uznanie i poparcie dla polityki zagranicznej naszego Rządu Ludowego, który nie szczędzi wysiłków na rzecz umocnienia pokoju w drodze ugruntowania bezpieczeństwa zbiorowego, współpracy narodów na rzecz rozstrzygnięcia wszystkich spornych między narodami spraw w drodze rokowań.</u> + <u xml:id="u-3.96" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Idziemy do wyborów w sytuacji, gdy w całym kraju wre wytężona praca nad urzeczywistnieniem doniosłych wskazań II Zjazdu, gdy praca ta dała już swe pierwsze owoce w postaci dwóch obniżek cen, oraz regulacji płac w tak podstawowych działach świata pracy, jak np. górnicy, kolejarze, nauczyciele, pracownicy PGR-ów i POM-ów.</u> + <u xml:id="u-3.97" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">W tej pracy i walce, która zmierza do wzrostu siły, dobrobytu i kultury naszej Ludowej Ojczyzny, zacieśnił się sojusz robotniczo-chłopski, wzmogła się rola kierownicza klasy robotniczej, wyrosła aktywność produkcyjna i polityczna mas pracujących miast i wsi, ugruntowała się jedność podstawowych mas narodu.</u> + <u xml:id="u-3.98" who="#CzlonekRadyPanstwaRomanZambrowski">Stoimy w przededniu olbrzymiej wagi ogólnonarodowej kampanii politycznej, jaką będą wybory do rad narodowych wszystkich szczebli, które odbędą się w końcu tego roku. W wyniku tej wielkiej kampanii — jak wskazał na II Zjeździe tow. Bierut — — „powinniśmy osiągnąć decydujący przełom w pracy rad narodowych, ściślejsze powiązanie ich z masami pracującymi oraz wzmocnienie ich kierowniczej roli w walce o gospodarczy, kulturalny i społeczny rozwój kraju”.</u> + <u xml:id="u-3.99" who="#komentarz">(Huczne, długotrwałe, oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 15 do godz. 11 min. 30.)</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Dla zreferowania projektu ustawy o Ordynacji wyborczej do rad narodowych zabierze głos członek Rady Państwa Aleksander Juszkiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Wysoki Sejmie! Wniesiony przez Radę Państwa i Rząd projekt ustawy o Ordynacji wyborczej do rad narodowych jest oparty podobnie jak projekt ustawy o powołaniu gromadzkich rad narodowych na naczelnej zasadzie ustroju politycznego naszego państwa, na konstytucyjnej zasadzie, że w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej władza należy do ludu pracującego miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Ustawa ta staje na porządku obrad Sejmu w szczególnym momencie, kiedy cały naród polski obchodzi dziesiątą rocznicę swego wyzwolenia.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">W ciągu minionego dziesięciolecia władzy ludowej dzięki ofiarnym i twórczym wysiłkom narodu dokonały się w Polsce wielkie przeobrażenia.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Coraz silniejsze staje się wszystko to, co jest — „nowe” w życiu naszego narodu. Coraz głębszy jest proces przekształcania się narodu w naród socjalistyczny.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Nasze ludowo-demokratyczne państwo w ciągu minionego dziesięciolecia nieustannie urzeczywistniało i pogłębiało w praktycznym działaniu zasadę coraz szerszego włączania mas pracujących do rządzenia państwem.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stwierdziła, że jest to podstawowa zasada, na której opiera się ustrój polityczny naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Z roku na rok na coraz mocniejszym fundamencie zdobyczy i osiągnięć gospodarczo-społecznych dokonuje się w Polsce szereg zmian, zmierzających do jak najszerszego udziału ludzi pracy w rządzeniu państwem. Już ustawa z dnia 11 września 1944 r. określiła organizację i zakres działania rad narodowych. Jakkolwiek w początkowym okresie rady narodowe nie stanowiły jednolitej władzy państwowej, jednakże od samego początku swego istnienia sprawowały one kontrolę społeczną nad działalnością całego niemal aparatu państwowego. Od pierwszych dni po wyzwoleniu rady stały się dla dziesiątków tysięcy aktywistów niezastąpioną i niezawodną szkołą socjalistycznego rządzenia.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Nasze rady wyrosły z bohaterskiej walki o narodowe i społeczne wyzwolenie, prowadzonej w tragicznych latach okupacji.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Do pierwszych rad narodowych, tworzonych na wezwanie Krajowej Rady Narodowej powołanej z inicjatywy PPR, garnęli się najlepsi synowie ludu polskiego, patrioci-rewolucjoniści, którzy już wtedy zrozumieli, że tylko lud pracujący z klasą robotniczą na czele zdolny jest wywalczyć wolność i zaprowadzić sprawiedliwość społeczną, znosząc jednocześnie przemoc wroga zewnętrznego i panowanie obszarnictwa i kapitalistów wewnątrz kraju. Te pierwsze rady były rewolucyjnymi organami sojuszu robotniczo-chłopskiego, podstawowej siły wyzwoleńczej i fundamentu przyszłej władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Ta świeża, patriotyczno-rewolucyjna tradycja — obok dawnej tradycji pierwszych rad robotniczo-chłopskich, tworzonych przez polski lud pracujący przed 35 laty, gdy zwycięstwo Rewolucji Październikowej przyniosło nam po raz pierwszy wyzwolenie — przyczyniła się do szybkiego umocnienia i rozwoju rad narodowych natychmiast po wyzwoleniu naszego kraju przez bohaterską Armię Radziecką.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">W oparciu o dorobek pierwszego okresu pracy rad narodowych uchwalona została u progu pierwszego roku Planu 6-letniego ustawa z dnia 20 marca 1950 r. Rady narodowe stały się odtąd organami jednolitej władzy terenowej.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ustaliła szereg doniosłych zasad, mających istotne znaczenie dla dalszego rozwoju rad narodowych. Konstytucja nasza ustaliła więc przede wszystkim, że w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej lud pracujący sprawuje władzę państwową przez swych przedstawicieli wybranych do Sejmu i do rad narodowych, że przedstawiciele ci są wybierani w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, w głosowaniu tajnym oraz że są odpowiedzialni przed wyborcami i mogą być przez nich odwoływani; ponadto w szeregu artykułów Konstytucja określiła najważniejsze zadania i formy pracy rad narodowych oraz sformułowała podstawy systemu wyborczego do rad.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Uchwalenie przez Sejm projektu ordynacji wyborczej do rad wniesionego przez Radę Państwa i Rząd — opracowanego zgodnie z przepisami rozdziału 8 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — stanowić będzie podstawę do przeprowadzenia wyborów do rad i łącznie z utworzeniem gromadzkich rad narodowych dalsze rozszerzenie udziału mas pracujących w rządzeniu państwem.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">W państwach burżuazyjnych wszechwładza pieniądza, kryjąc się za formami parlamentarnymi, zazdrośnie strzeże przywileju bezpośredniego wykonywania funkcji rządzenia przez podporządkowaną sobie machinę policyjno-biurokratyczną, której żadne wybory oczywiście zmienić nie mogą. Burżuazyjny system podziału władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądową faktycznie przekreśla udział mas wyborców w funkcjach rządzenia państwem.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">System ten pogłębia się jeszcze bardziej na niższych terenowych szczeblach, gdzie wszechwładza aparatu policyjno-biurokratycznego jest jeszcze większa, a tak zwany samorząd sprowadzony jest do wykonywania pomocniczych funkcji machiny biurokratycznej. Stąd też w tych państwach tzw. wybory samorządowe nie odgrywają większej roli w życiu społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">W Polsce Ludowej rady urzeczywistniają zasadę jednolitego charakteru wszystkich organów władzy, od góry do dołu, oraz ścisłego ich powiązania z kontrolą i bezpośrednim szerokim udziałem mas pracujących w rządzeniu państwem.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">W naszym ustroju rady narodowe jako jednolite organy władzy ludowej mają rozległy zakres wykonywania funkcji władzy — rozległy zakres i środki działania. Rady współdziałają w wykonywaniu wielkich ogólnopaństwowych zadań przez społeczną pomoc i kontrolę nad działającymi na ich terenie zakładami, instytucjami i organizacjami. Rady realizują na swoim terenie podstawowe zadania w dziedzinie rozwoju rolnictwa i socjalistycznej przebudowy wsi. Rady kierują bezpośrednio przemysłem miejscowym i drobną wytwórczością, odgrywającymi doniosłą rolę w całokształcie gospodarki narodowej i w zaspokajaniu potrzeb najszerszych mas w artykuły masowego zapotrzebowania. Rady realizują podstawowe prawa obywatelskie. Powołane są do zapewnienia ochrony zdrowia, prawa do nauki, do kultury, prawa do opieki nad macierzyństwem i dzieckiem. Rady są ważnym ogniwem braterskiej współpracy chłopów z klasą robotniczą — są organami sojuszu robotniczo-chłopskiego. W tym szerokim zakresie swojej pracy rady rozwijają inicjatywę mas pracujących w pomnażaniu sił wytwórczych naszego kraju, w rozwoju przemysłu i rolnictwa. Z drugiej strony dysponując olbrzymią większością sum przeznaczonych na oświatę, ochronę zdrowia, organizację życia kulturalnego i opiekę nad matką i dzieckiem, rady realizują w poważnym zakresie podstawowe zadanie władzy ludowej — zadanie zaspokajania w coraz szerszym zakresie materialnych i kulturalnych potrzeb wszystkich ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Rady mają szerokie uprawnienia w dziedzinie kontroli nad działalnością urzędów, przedsiębiorstw i instytucji na swoim terenie. Ogromna jest ich rola w zwalczaniu biurokratyzmu i samowoli. Rady czuwają nad poszanowaniem ustaw naszego państwa i nad ochroną mienia społecznego.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Ten podany w największym skrócie obraz roli i zadań rad narodowych dostatecznie uwydatnia różnicę między tym, co istnieje w państwach burżuazyjnych w takich czy innych formach tzw. samorządu terytorialnego, a naszymi radami urzeczywistniającymi zasadę szerokiego udziału mas ludowych w rządzeniu państwem.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Dlatego też wybory do rad narodowych mają ogromne znaczenie dla całego społeczeństwa, dla naszego państwa, dla każdego województwa, powiatu, miasta i gromady, dla każdej rodziny i dla każdego obywatela.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Nasze rady narodowe mają w swojej działalności niemałe sukcesy obok trafiających się wciąż jeszcze braków i wypaczeń. Liczne rady mają poważne osiągnięcia w podnoszeniu poziomu pracy znajdujących się na ich terenie zakładów przemysłowych, zarówno przemysłu miejscowego jak i kluczowego. Mamy rady, które szczycić się mogą poważnymi osiągnięciami w likwidowaniu zacofania w rolnictwie, choć na ogół działalność ich w tej dziedzinie jest jeszcze daleko niedostateczna. Mamy rady, które rozwinęły wzorową pracę polityczną i organizatorską w dziedzinie spójni gospodarczej wsi z miastem, zapewniając terminowe wykonanie obowiązków wsi wobec państwa i należycie zaopatrując wieś w artykuły przemysłowe na potrzeby produkcji i konsumpcji. Wielkim osiągnięciem rad są chłopskie czyny melioracyjne i drogowe.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">W całym kraju rady osiągnęły poważne sukcesy w dziedzinie szkolnictwa, szpitalnictwa, ochrony zdrowia i rozwoju bibliotek i świetlic, kin, amatorskiego ruchu artystycznego. Z drugiej strony w wielu radach nie potrafiono skutecznie zwalczyć biurokratyzmu, niedbalstwa i marnotrawstwa. W aparacie rad nie brak przejawów lekceważenia krytyki i inicjatywy mas, zastępowania pracy organizatorskiej opartej na świadomości i aktywności mas bezdusznym administrowaniem, prowadzącym do odrywania się od mas. Przejawia się to między innymi w lekceważeniu przez aparat niektórych prezydiów rad roli samej rady i jej komisji, w formalnym stosunku do sesji rad, w niezałatwianiu wniosków komisji, w niereagowaniu na głosy radnych itp.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Wybory przeprowadzone na podstawie ordynacji wyborczej, której projekt został przedstawiony, pozwolą nowym radom skutecznie zwalczać dotychczasowe braki i błędy. W radach wyrosła bezpośrednio z mas robotniczych i chłopskich wielotysięczna kadra działaczy. Praca tych tysięcy działaczy w całej pełni potwierdziła prawdę, że polski lud pracujący zjednoczony we Froncie Narodowym pod przewodem klasy robotniczej potrafi kierować sprawami państwa, prowadząc naród drogą postępu, dobrobytu i kultury — drogą budowy socjalizmu. Powołanie gromadzkich rad narodowych i przeprowadzenie wyborów do rad wszystkich stopni ma na celu dalsze rozwinięcie i poszerzenie dotychczasowych osiągnięć rad, usunięcie błędów i wypaczeń, wciągnięcie jeszcze szerszych mas ludu pracującego do udziału w rządzeniu państwem.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">W fabrykach, kopalniach i hutach, w spółdzielniach produkcyjnych, PGR-ach i wśród chłopów gospodarujących na wsi indywidualnie wyrosły w okresie dziesięciolecia Polski Ludowej wielotysięczne szeregi działaczy, którzy gorący patriotyzm łączą z głębokim rozumieniem potrzeb i celów naszej Ludowej Ojczyzny, z głębokim rozumieniem jedności interesów i dobra swojego środowiska z interesami i dobrem ogólnonarodowym. Tacy działacze wyrośli w szeregach nauczycielstwa, pracowników służby zdrowia, instytucji kulturalnych i gospodarczych, wyrośli w organizacjach masowych i politycznych, w związkach zawodowych, wśród partyjnych i bezpartyjnych, wśród kobiet i mężczyzn, wśród młodzieży. Nauczyli się oni przekształcać słuszne wskazania programowe w codzienną praktyczną działalność, opanowali wielką sztukę przeistaczania słów w czyny, programów i uchwał w codzienną twórczą pracę nad umacnianiem naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Przedłożony projekt ordynacji wyborczej do rad narodowych stwarza warunki ku temu, aby takich właśnie ludzi masy wysunęły i wybrały do terenowych organów jednolitej władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Nasza Konstytucja ustala zasadę powszechności wyborów do rad narodowych. Projekt ordynacji wyborczej czyni w pełni zadość tej zasadzie. — „Wybory są powszechne” — stwierdza art. 1 projektu. I dalej: — „prawo wybierania ma każdy obywatel mający w dniu wyborów ukończonych 18 lat — bez względu na płeć, przynależność narodową i rasową, wyznanie, wykształcenie, czas zamieszkiwania w obwodzie głosowania, pochodzenie społeczne, zawód i stan majątkowy. Kobiety mają wszystkie prawa wyborcze na równi z mężczyznami. Wojskowi mają wszystkie prawa wyborcze na równi z osobami cywilnymi.” Wystarczy przytoczyć ten jeden przepis naszej ordynacji, by zdać sobie sprawę z tego, jaka przepaść dzieli nasz system wyborczy od różniących się w szczegółach ale jakże zbieżnych w ogólnych zasadach, kolejnych systemów wyborczych, które obowiązywały w poszczególnych dzielnicach Polski burżuazyjno-obszarniczej przy wyborach do niesławnej pamięci organów tzw. samorządu terytorialnego.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">W Polsce na ziemiach byłego zaboru rosyjskiego do roku 1933 prawo do udziału w wyborze sołtysa posiadali tylko tzw.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">„włościanie”- gospodarze, czyli tacy, którzy — jak głosiły przepisy — — „zamieszkują wewłasnychdomostwach”, po to zaś, aby móc być wybranym sołtysem, należało m. in. mieszkać w gminie od trzech lat, być chrześcijaninem i posiadać przynajmniej trzy morgi gruntu. Oczywiście taka — „powszechność” wykluczała od udziału w wyborach bezrolnych i najbiedniejszych rolników na wsi, czyli największą warstwę chłopów w ówczesnej Polsce. Przeprowadzona przez sanację częściowa zmiana ustroju samorządu terytorialnego, w wielu szczegółach żywcem wzięta z ustaw hitlerowskich, polegała m. in. na podniesieniu cenzusu wieku; odtąd czynne prawo wyborcze przysługiwało tym, którzy ukończyli 24 lata, a bierne tym, którzy ukończyli 30 lat. Prawo państw kapitalistycznych zna do dziś dnia szereg innych cenzusów, które stosowane są tak przy wyborach parlamentarnych, jak i przy wyborach do organów samorządu terytorialnego w celu świadomego ograniczenia lub nawet całkowitego zniweczenia działania demokratycznej zasady powszechności wyborów. I tak na przykład cenzus płci powoduje, że kobiety nie mają praw wyborczych w szeregu krajów, a do ostatnich niemal lat nie miały ich również w Szwajcarii, Belgii i Francji. W niektórych stanach USA konsekwencją stosowania cenzusu osiadłości jest przyznanie praw wyborczych tym tylko, którzy w stanie tym mieszkają dwa lata przed dniem wyborów.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">W całych Stanach Zjednoczonych słynących — „cudami demokracji” przeciwko pracującej ludności murzyńskiej stosowany jest cenzus wykształcenia. Wiadomo, jakie to może mieć rezultaty, skoro ludność murzyńska w 80% jest analfabetami. Tak więc w państwach kapitalistycznych zasada powszechności należy wraz ze wszystkimi innymi prawami i swobodami demokratycznymi do postanowień, które są w praktyce na każdym kroku omijane i łamane.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Drugą z kolei zasadą, której urzeczywistnienia domaga się Konstytucja, jest zasada równości wyborów. Art. 4 projektu ustala, że:</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">„obywatele biorą udział w wyborach na równych zasadach; każdemu wyborcy przysługuje jeden głos”. I w tym wypadku prawodawcy burżuazyjni wykazali dużo pomysłowości w wyszukaniu środków omijania zasady równości. Najczęściej stosują oni tzw. geografię wyborczą, która polega na uprzywilejowaniu pewnych okręgów wyborczych na niekorzyść innych. Na przykład w Polsce przedwrześniowej znaną było rzeczą takie — „krajanie” okręgów wyborczych, aby okręgi o przewadze proletariatu, biedniejszych chłopów lub tzw. mniejszości narodowych wykazały mniejszą liczbę posłów czy radnych w porównaniu z innymi okręgami.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Nasz projekt ordynacji wyborczej przewiduje, że liczba radnych wybieranych w okręgu wyborczym ustalana jest odpowiednio do liczby mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Trzecią zasadą naszego prawa wyborczego jest zasada bezpośredniości wyborów. Zgodnie z postanowieniami Konstytucji projekt ordynacji wyborczej stoi na stanowisku całkowitej bezpośredniości wyborów.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Projekt ordynacji zabezpiecza zasadę tajności głosowania. Art. 63 projektu stanowi, że po otrzymaniu kart do głosowania wyborca udaje się do pomieszczenia za zasłoną, gdzie zaznajamia się z kartami do głosowania. Wyborca ma prawo skreślenia poszczególnych kandydatów i zastępców. Następnie wyborca podchodzi do urny i w obecności komisji wrzuca do niej karty do głosowania złożone w ten sposób, aby strona zadrukowana nie była widoczna. Trzeba także dodać, że art. 90 projektu przewiduje sankcje karne dla tych, którzy dopuszczają się przestępstw przeciwko głosowaniu.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Trzeba więc stwierdzić, że przedłożony Wysokiemu Sejmowi projekt ordynacji wyborczej we właściwy sposób i w należytej mierze realizuje sformułowane w Konstytucji podstawowe zasady systemu wyborczego do rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Artykuły 42 do 54 projektu ordynacji wyborczej gwarantują realizację zasady powszechności prawa wyborczego biernego. Idąc za art. 86 Konstytucji i wypróbowanymi już w praktyce postanowieniami Ordynacji wyborczej do Sejmu, art. 42 projektu stwierdza, że prawo zgłaszania kandydatów na członków rad narodowych przysługuje organizacjom politycznym, zawodowym i spółdzielczym, Związkowi Samopomocy Chłopskiej, Związkowi Młodzieży Polskiej, jak również innym masowym organizacjom społecznym ludu pracującego. Organizacje te zgłaszają kandydatów zarówno z własnej inicjatywy, jak również spośród osób wysuniętych na zebraniach pracowników w zakładach pracy, na zebraniach wiejskich, na zebraniach członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, pracowników państwowych gospodarstw rolnych i żołnierzy w jednostkach wojskowych.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Warto nadmienić w tym miejscu, że w rzekomo demokratycznym ustroju państw kapitalistycznych szerokie masy wyborców w przeważającej większości wypadków nie mają żadnego wpływu na wysuwanie kandydatur. Listy kandydatów, które w tym systemie ma ją decydujące znaczenie dla wyniku wyborów, ustala się w ciszy gabinetów leaderów w toku przetargów. Proceder ten jest zastrzeżony dla nielicznego grona kierujących tzw. gór partyjnych, zazwyczaj uzależnionych od działających za kulisami wielkich kapitalistów i obszarników.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Właśnie dzięki tym podstępnym metodom i u nas przed wojną na listach kandydatów stronnictw ludowych systematycznie pojawiały się nazwiska obszarników, ich najrozmaitszych pełnomocników i adwokatów, a nawet przemysłowców. W tak zwanych wyborach samorządowych sprawa wysuwania kandydatów we wsiach rozstrzygała się pomiędzy dworem, plebanią a posterunkiem policji pod czułym okiem pana starosty. Po szumnych wyborach, w których wielu nieuświadomionych pokładało nadzieję, że coś się poprawi, sejmikom przewodzili ziemianie. Zaś próg gminy był zbyt niski dla dziedzica. Sadzano tam chłopa, ale sekretarz wszystkim rządził ściśle według instrukcji ziemian.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Nasz projekt ordynacji wyborczej zabezpiecza udział szerokich mas wyborców w wysuwaniu kandydatur.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Listy kandydatów mogą być zgłoszone przez organizacje samoistnie lub łącznie, w myśl art. 42., Projekt ordynacji wyborczej zapewnia, że z wyborów wyjdą rady cieszące się zaufaniem wyborców. Art. 63 głosi, że wyborca ma prawo skreślenia poszczególnych kandydatów i zastępców, zaś art. 74 stwierdza, że za wybranych uważa się kandydatów tylko wówczas, jeżeli otrzymali więcej niż połowę ważnie oddanych głosów, a w głosowaniu wzięła udział co najmniej połowa uprawnionych. Projekt ordynacji wyborczej zawiera szereg dalszych przepisów gwarantujących, by skład każdej rady był wyrazem woli większości wyborców. Art. 78 głosi, że w wypadku, gdy w wyborach wzięła udział mniej niż połowa uprawnionych, zarządza się w okręgu w ciągu dwóch tygodni ponowne wybory. Również w wypadku, gdy wybrana została mniej niż połowa radnych, ogłasza się w myśl art. 79 ponowne wybory.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Według wstępnych obliczeń, przeprowadzonych w oparciu o projekt ordynacji wyborczej, w radach narodowych zasiąść ma po wyborach około 230.000 radnych, z tego około 160.000 w gromadzkich radach narodowych. Realizacja postanowień przedłożonego Wysokiemu Sejmowi projektu przyczyni się więc do znacznego powiększenia aktywu rad narodowych i pozwoli na wciągnięcie do pracy w radach nowych zastępów przodujących robotników, chłopów pracujących i inteligencji.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Po upływie trzyletniej kadencji rad prezydia działają tylko do wyboru prezydiów przez nowo obrane rady narodowe. Ponieważ prezydia nie mogą dłuższy czas działać nie kontrolowane przez rady, art. 8 projektu stanowi, że Rada Państwa zarządzi wybory do rad narodowych nie później niż na miesiąc przed upływem kadencji rad i wyznaczy je na dzień wolny od pracy, przypadający nie później niż w 2 miesiące po upływie kadencji.</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Omawiany projekt ordynacji wyborczej określa organizację wyborów w oparciu o okręgi wyborcze. Z reguły nowa gromada jest okręgiem wyborczym w wyborach do gromadzkiej rady narodowej.</u> + <u xml:id="u-5.43" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Inaczej sprawa przedstawia się w powiecie. Powiat może być podzielony na kilka okręgów wyborczych, w których wybiera się po kilku lub kilkunastu członków powiatowej rady narodowej, zależnie od liczby mieszkańców okręgu.</u> + <u xml:id="u-5.44" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Podobnie województwo będzie podzielone na okręgi wyborcze, w których wybierana będzie taka liczba członków wojewódzkiej rady narodowej, jaka odpowiada liczbie mieszkańców okręgu. Przewiduje się, że okręgami wyborczymi do wojewódzkiej rady narodowej będą w zasadzie powiaty i miasta stanowiące powiaty. Mieszkaniec wsi będzie jednocześnie wybierać radnych do gromadzkiej rady narodowej, do powiatowej rady narodowej i do wojewódzkiej rady narodowej. Podobnie mieszkańcy osiedli oraz małych miast nie stanowiących powiatów wybierać będą radnych jednocześnie do trzech rad narodowych, oczywiście różnych stopni. Mieszkańcy miast stanowiących powiaty głosować będą jednocześnie do dwóch rad — miejskiej i wojewódzkiej. Podobnie mieszkańcy Warszawy i Łodzi głosować będą jednocześnie do dwóch rad — dzielnicowej i miejskiej.</u> + <u xml:id="u-5.45" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Podstawową jednostką administracji wyborczej projekt ordynacji czyni obwód głosowania. Obwód jest jeden dla wyborów do rad wszystkich stopni. Oznacza to, że wyborca na przykład w gromadzie, który w dniu głosowania przybędzie do lokalu głosowania (siedziby obwodowej komisji wyborczej), otrzyma z rąk członka obwodowej komisji wyborczej jedną kartę do głosowania, na której wypisane będą nazwiska kandydatów na radnych gromadzkiej rady narodowej, drugą, na której wypisane będą nazwiska kandydatów na radnych i zastępców radnych wybieranych z danego okręgu do powiatowej rady narodowej, i trzecia, na której wypisane będą nazwiska kandydatów na radnych i zastępców radnych wybieranych z danego okręgu do wojewódzkiej rady narodowej.</u> + <u xml:id="u-5.46" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Projekt ordynacji wyborczej przewiduje powołanie aparatu społecznego celem przeprowadzenia pracy organizacyjnej, koniecznej do przeprowadzenia wyborów. Projekt przewiduje powołanie terytorialnych, okręgowych i obwodowych komisji wyborczych. Podstawowym zadaniem obwodowej komisji wyborczej, która jest wspólna dla wyborców do rad wszystkich stopni, jest przeprowadzenie samego głosowania, ustalenie wyników głosowania w obwodzie i przesłanie odpowiednich protokołów okręgowym komisjom wyborczym tych okręgów, do których należy obwód.</u> + <u xml:id="u-5.47" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Zadaniem okręgowej komisji będzie przede wszystkim rejestrowanie list kandydatów, ogłaszanie danych o zarejestrowanych listach kandydatów, a po głosowaniu ustalenie wyników głosowania w okręgu. Dla sprawowania nadzoru nad ścisłym przestrzeganiem przepisów ordynacji wyborczej oraz w celu ustalenia i ogłoszenia ostatecznych wyników wyborów do poszczególnych rad narodowych proponuje się powołanie terytorialnych komisji wyborczych: w województwach, powiatach, miastach, i dzielnicach.</u> + <u xml:id="u-5.48" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Organizacja aparatu wyborczego, zasady ustalenia sieci obwodów głosowania, przygotowanie list wyborców, zgłaszanie i ogłaszanie list kandydatów oraz przeprowadzenie głosowania i obliczenie jego wyników dają maksymalną gwarancję umożliwienia każdemu obywatelowi spełnienia obowiązku obywatelskiego przez udział w głosowaniu, oraz zapobieżenia wszelkim nadużyciom.</u> + <u xml:id="u-5.49" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">W przypadku dopuszczenia się przestępstw przeciw głosowaniu lub naruszenia przepisów ordynacji wyborczej projekt przewiduje w art. 80 unieważnienie wyborów przez Radę Państwa i zarządzenie w granicach unieważnienia ponownych wyborów.</u> + <u xml:id="u-5.50" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Wysoki Sejmie! Przedstawiony przez Radę Państwa i Rząd projekt Ordynacji wyborczej do rad narodowych daje gwarancję, że wybrane na podstawie tej ordynacji rady będą w myśl zasad Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyrażały wolę polskiego ludu pracującego, będą rozwijały jego inicjatywę twórczą i aktywność w celu pomnożenia sił, dobrobytu i kultury narodu.</u> + <u xml:id="u-5.51" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">U progu drugiego dziesięciolecia Polski Ludowej, w przededniu zwycięskiego zakończenia Planu 6-letniego i rozpoczęcia drugiej polskiej pięciolatki stoimy wobec pilnego zadania dalszego umocnienia terenowych organów jednolitej władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-5.52" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Uchwalenie przez Sejm Ordynacji wyborczej do rad narodowych oraz innych ustaw znajdujących się na porządku obrad obecnej sesji stanowić będzie początek wielkiej kampanii, która poprzedzi sam akt wyborów, powołanie i ukonstytuowanie nowych, po raz pierwszy pochodzących z wyboru rad narodowych, a wśród nich ponad 8.000 rozpoczynających pracę gromadzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-5.53" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Kampania wyborcza — jak to wskazał Bolesław Bierut — — „...podniesie i rozwinie aktywność mas ludowych, pomoże jeszcze silniej zespolić nasz naród wokół władzy ludowej, uaktywni milionowe masy, ożywi wszystkie rady narodowe i usprawni ich działanie jako terenowych organów władzy państwowej, jako ogólnonarodowej, powszechnej organizacji mas współuczestniczących w rządzeniu państwem, w podnoszeniu i wzmacnianiu jego siły obronnej”.</u> + <u xml:id="u-5.54" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Wysoki Sejmie! W imieniu Rady Państwa i Rządu proszę o rozpatrzenie i uchwalenie zawartego w druku nr 41 projektu ustawy — „Ordynacja wyborcza do rad narodowych”.</u> + <u xml:id="u-5.55" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu proponuje, aby przedstawione cztery projekty ustaw ze względu na ich doniosłe znaczenie rozpatrzone zostały przez specjalnie w tym celu powołaną Komisję Sejmową.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał że Sejm propozycję przyjął.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm przyjął propozycję.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie wyboru Komisji?</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#komentarz">(Poseł Janina Cabaj:</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#Marszalek">Proszę o głos.)</u> + <u xml:id="u-6.7" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. warszawskiego Janina Cabaj.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselCabajJanina">Wysoki Sejmie! Proponuję powołanie Komisji dla rozpatrzenia projektów ustaw w związku z reformą podziału administracyjnego wsi i wyborami do rad narodowych, w następującym składzie:</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselCabajJanina">przewodniczący Wicemarszałek Sejmu Józef Ozga-Michalski członkowie:</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselCabajJanina">posełAlbrecht Jerzy, „Bigus Antoni, „Budzyńska Celina, „Chabura Wincenty, „ Chrzanowska Klementyna, „Dachów Mikołaj, „Dumanowski Jan, ,,Dzięcioł Franciszek, „Furmaniak Eugenia, „Jagusztyn Władysław, „Janczyk Tadeusz, „Jarochowska Maria, „Jaszczukowa Maria, „Jodłowski Jerzy, ,,Kiliś Józef, „Korzycki Antoni, „Kuroczko Eustachy, „Kwiatek Eugeniusz, „Lange Oskar, ,,Łubieński Konstanty, „Malewski Juliusz, „Morawski Jerzy, poseł:Nowak Roman, „Osmańczyk Edmund, „Pawlak Stanisław, „Pieprzyk Józef, ,,Rózga Wacław, „Skok Gerhard, ,,Stachacz Stanisław, ,,Tatarkówna-Majkowska Michalina, ,,Tołwiński Stanisław, ,,Wiktor Jan, oraz proponuję zlecić Komisji rozpatrzenie zgłoszonych z inicjatywy Rady Państwa i Rządu projektów ustaw i złożenie Sejmowi sprawozdania na najbliższym posiedzeniu.</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie złożonego przez posła Cabajową projektu uchwały?</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm jednomyślnie powołał Komisję Sejmową dla rozpatrzenia projektów ustaw w związku z reformą podziału administracyjnego wsi i wyborami do rad narodowych i dokonał wyboru tej Komisji w zaproponowanym składzie.</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#Marszalek">Proszę Komisję o zebranie się w dniu dzisiejszym po zakończeniu posiedzenia Sejmu w celu rozpatrzenia przekazanych projektów ustaw oraz przygotowania sprawozdania na jutrzejsze posiedzenie Sejmu.</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#Marszalek">a)z dnia 6 maja 1954 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym (Dz. U. Nr 22, poz. 78), b)z dnia 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 30, poz. 116), c)z dnia 25 czerwca 1954 r. o lokalach w domach spółdzielni mieszkaniowych i w domach jednorodzinnych (Dz. U. Nr 31, poz. 120), d)z dnia 14 sierpnia 1954 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojskowych i ich rodzin (Dz. U. Nr 37, poz. 159), e)z dnia 18 września 1954 r. o zaopatrzeniu emerytalnym generałów (admirałów), oficerów zawodowych i podoficerów nadterminowych oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 41, poz. 181) — (druk nr 42).</u> + <u xml:id="u-8.10" who="#Marszalek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Zofii Wasilkowskiej.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselWasilkowskaZofia">Wysoki Sejmie! Komisja Spraw Ustawodawczych powierzyła mi zreferowanie grupy pięciu dekretów spośród tych, które Rada Państwa uchwaliła w okresie pomiędzy poprzednią a bieżącą sesją Sejmu. Dekrety te, jakkolwiek każdy z nich stanowi odrębny akt prawny, wiąże wspólna nić przewodnia: wszystkie one zmierzają bezpośrednio do poprawy warunków socjalnych i bytowych szerokich rzesz ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselWasilkowskaZofia">Spośród omawianych dekretów na czoło wysuwa się dekret z dnia 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dekret ten jest aktem o doniosłym znaczeniu dla milionów robotników, pracowników umysłowych i ich rodzin, dokonuje on bowiem zasadniczej reformy całokształtu spraw emerytalnych.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselWasilkowskaZofia">W ciągu minionego dziesięciolecia Polski Ludowej następował stały rozwój ubezpieczeń społecznych, zarówno przez zwiększenie rodzajów i zakresu świadczeń ze strony państwa jak i przez obejmowanie świadczeniami coraz większej liczby obywateli.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselWasilkowskaZofia">Ten stały rozwój ubezpieczeń społecznych jest rękojmią coraz szerszego urzeczywistniania prawa ludzi pracy do zabezpieczenia materialnego ze strony państwa na wypadek niezdolności do pracy — prawa zagwarantowanego Konstytucją Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Toteż II Zjazd PZPR, wskazując na dalsze drogi prowadzące do szybszego podnoszenia stopy życiowej ludzi pracy, zapowiedział również stopniową poprawę poziomu zaopatrzenia osób korzystających z rent wskutek starości lub niezdolności do pracy.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselWasilkowskaZofia">Omawiany dekret jest bezpośrednim krokiem na drodze realizacji tych zapowiedzi II Zjazdu PZPR. Dekret ten poważnie podnosi wysokość świadczeń emerytalnych na starość, w razie inwalidztwa lub w razie śmierci żywiciela rodziny. Dekret ten jest jednocześnie wyrazem socjalistycznych założeń ustawodawstwa ubezpieczeniowego.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dotychczas obowiązujące ustawodawstwo emerytalne, mimo licznych i często istotnych zmian dokonanych po wyzwoleniu, opierało się w swym trzonie o przedwojenny system ubezpieczeniowy z jego bardzo skomplikowanym i formalistycznym ustawodawstwem obejmującym olbrzymią ilość podstawowych i dodatkowych aktów prawnych. Systemy te odrębnie normowały np. emerytury urzędników państwowych, pracowników samorządowych, pracowników banków, monopoli, robotników i pracowników umysłowych.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselWasilkowskaZofia">Wszystkie te różnorodne systemy emerytalne zostają obecnie zastąpione jednolitym systemem powszechnego zaopatrzenia emerytalnego obejmującego wszystkich zatrudnionych., System ten uzależnia uzyskanie renty i jej wysokość nie od kryteriów formalnych, a więc nie od tego, czy pracownik jest etatowy czy kontraktowy, czy jest zatrudniony w administracji państwowej czy w przedsiębiorstwie, a jedynie od rodzaju i warunków rzeczywiście wykonywanej pracy i od indywidualnego zarobku pracownika. W ten sposób system ten jest wolny od pozostałości kapitalistycznych i opiera się o socjalistyczną zasadę „każdemu według jego pracy”.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dekret, likwidując społecznie nieuzasadnione przywileje dla pewnych grup pracowników, wprowadza podział wszystkich pracujących na dwie kategorie zatrudnienia:</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselWasilkowskaZofia">1)zatrudnionych pod ziemią i w warunkach szkodliwych dla zdrowia, 2)wszystkich pozostałych pracowników.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselWasilkowskaZofia">Zachowane ponadto zostały przepisy o rentach z Karty Górnika i o świadczeniach emerytalnych dla robotników zespołów formujących szkło, co nie wyklucza możliwości korzystania przez tych pracowników z powszechnego zaopatrzenia emerytalnego, o ile nie nabędą uprawnień na podstawie specjalnych przepisów.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselWasilkowskaZofia">Tego rodzaju podział zatrudnionych, który bierze pod uwagę rodzaj pracy ze względu na jej trudne warunki i szkodliwość dla zdrowia, jest społecznie w pełni uzasadniony i słusznie też dekret wprowadza wyższe renty dla pierwszej kategorii zatrudnionych.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselWasilkowskaZofia">Powszechne zaopatrzenie emerytalne obejmuje zgodnie z dekretem świadczenia pieniężne i świadczenia w naturze.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselWasilkowskaZofia">Do świadczeń pieniężnych należą: renta starcza, renta inwalidzka, renta rodzinna, dodatki do rent i zasiłek pogrzebowy.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselWasilkowskaZofia">Świadczenia w naturze obejmują: pomoc leczniczą i położniczą, protezowanie, przysposobienie zawodowe i umieszczenie w domu rencistów.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselWasilkowskaZofia">Nie jest moim zamiarem omawianie poszczególnych świadczeń wynikających z dekretu, gdyż Obywatele Posłowie mieli możność zapoznać się z tekstem dekretu. Chciałabym natomiast zwrócić uwagę na niektóre istotne postanowienia, zmieniające zasadniczo dotychczasowy stan prawny.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselWasilkowskaZofia">Jeśli chodzi o rentę starczą, to warto podkreślić, że przepisy dekretu upraszczają, a w niektórych przypadkach łagodzą warunki uzyskania prawa do renty. Tak na przykład dekret obniża granicę wieku upoważniającą do uzyskania renty starczej dla kobiet o 5 lat, a w pierwszej kategorii zatrudnionych o 10 lat dla kobiet i o 5 lat dla mężczyzn.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselWasilkowskaZofia">W ten sposób już w bieżącym roku około 20.000 osób uzyskało prawo do renty, na którą według poprzednio obowiązujących przepisów musiałyby czekać jeszcze 5 lub 10 lat.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dekret wprowadza ważną zasadę, że pracownik, który osiągnie wiek starczy, ma prawo do renty choćby był nadal w pełni zdolny do pracy i nadal zarobkował. Jest to istotna zmiana w porównaniu z poprzednio obowiązującymi przepisami, które przewidywały w szeregu przypadków, że rencista nie mógł otrzymać renty, jeśli pracował i zarabiał powyżej pewnego minimum.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dekret opiera się na zasadzie jednej renty, to znaczy że można pobierać rentę tylko z jednego tytułu, w razie zaś zbiegu prawa do dwu lub więcej rent, uprawnionemu wypłaca się rentę najwyższą lub też przez niego wybraną.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dekret uzależnia prawo do renty starczej od osiągnięcia pewnego okresu zatrudnienia, który dla mężczyzn wynosi 25 lat, a dla kobiet 20 lat. Należy jednak zwrócić uwagę, że do okresu zatrudnienia mogą być w pewnych warunkach wliczone inne okresy, jak np. okres nauki w szkole, okres służby wojskowej, pobytu w niewoli, w hitlerowskich obozach koncentracyjnych i w obozach pracy przymusowej, okresy działalności rewolucyjnej, okresy bezrobocia przed wyzwoleniem i szereg innych. Szczegółowy wykaz tych okresów zawiera art. 8 dekretu.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselWasilkowskaZofia">Należy podkreślić — jako społecznie ważny przepis — art. 98 dekretu, który przewiduje, że w wyjątkowych przypadkach Minister Pracy i Opieki Społecznej może przyznać rentę również takim osobom, które nie uzyskały uprawnień do renty na podstawie dekretu.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselWasilkowskaZofia">Jeśli chodzi o renty inwalidzkie, dekret usuwa dotychczasowe zasady określania w procentach utraty zdolności zarobkowej i wprowadza nowe pojęcie inwalidztwa oparte na utracie zdolności do pracy. Zgodnie z tym dekret odróżnia trzy grupy inwalidów zależnie od stopnia niezdolności do pracy.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dekret ustala wysokość renty starczej na 40 do 60%, a renty inwalidzkiej na 30 do 100% podstawy wymiaru renty. Stanowi to, jak wspomniałam, znaczną podwyżkę w stosunku do świadczeń dotychczasowych. Dla ilustracji rozmiaru podwyżki przytoczę, że górna granica wymiaru renty starczej przewidziana dekretem jest o 80% wyższa dla II kategorii zatrudnienia, a o 170% wyższa dla I kategorii w porównaniu z maksymalnym wymiarem renty w tzw. ubezpieczeniu powszechnym obowiązującym do dnia wejścia w życie obecnej reformy.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselWasilkowskaZofia">Obok rent zasadniczych dekret wprowadza dodatki do rent, np. dodatki rodzinne, dodatki dla osób odznaczonych orderami Polski Ludowej, dodatki dla pracowników nauki, dodatki z tytułu nieprzerwanego po wyzwoleniu okresu zatrudnienia w ostatnim zakładzie pracy. Dekret wprowadza również renty dla osób szczególnie zasłużonych dla Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselWasilkowskaZofia">Mówiąc o założeniach dekretu należy również wspomnieć o uproszczeniu trybu dochodzenia rent; w szczególności ważny jest przepis (art. 66), że z wnioskiem o rentę może wystąpić nie tylko sam uprawniony, lecz również zakład pracy lub rada zakładowa (miejscowa). Otwiera to wielkie pole działania dla aktywu związkowego w zakładach pracy, który winien udzielać czynnej pomocy zainteresowanym w realizowaniu należnych im świadczeń.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dekret odnosi się w zasadzie, poza pewnymi wyjątkami, do wniosków o renty i inne świadczenia emerytalne zgłoszonych po dniu wejścia w życie dekretu, tj. po 1 lipca 1954 r.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselWasilkowskaZofia">Jeśli chodzi o renty przyznane przed dniem 1 lipca br., których dekret w zasadzie nie dotyczy, należy podkreślić, że uchwała Prezydium Rządu ogłoszona równocześnie z dekretem podwyższa szereg tych rent przeciętnie o 14%.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dekret o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym został przyjęty z zainteresowaniem i zadowoleniem przez ogół pracujących. Przynosi on nie tylko bezpośrednią poprawę warunków życia rencistów, lecz opierając się o doświadczenia radzieckich ubezpieczeń stwarza prawidłowe ustawienie całego systemu zaopatrzeń emerytalnych.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselWasilkowskaZofia">Stanowi on również bazę wyjściową dla dalszego rozwoju i poprawy zaopatrzenia rencistów i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselWasilkowskaZofia">Z dekretem o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym wiążą się ściśle dwa następne dekrety, które pragnę pokrótce omówić, a mianowicie: dekret z dnia 14 sierpnia 1954 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojskowych i ich rodzin, oraz dekret z dnia 18 września 1954 r. o zaopatrzeniu emerytalnym generałów (admirałów), oficerów zawodowych i podoficerów nadterminowych oraz ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dekret z dnia 14 sierpnia 1954 r. uchylił dotychczasowe przepisy o zaopatrzeniu inwalidów wojskowych, które opierały się na ustawie z 1932 r., zawierającej zagmatwany system rent i różnorodnych dodatków. Obecny dekret zastępuje powyższe przepisy nowym systemem opartym w swych podstawowych założeniach na zreferowanym przed chwilą dekrecie o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym. Dekret podwyższa wysokość zaopatrzeń zarówno samych inwalidów wojskowych jak i ich rodzin, wprowadzając analogiczną podstawę wymiaru rent jak w powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dekret różnicuje wysokość rent w zależności od tego, czy inwalidztwo pozostaje w związku ze służbą wojskową czy też nie ma tego związku, oraz od tego, czy żołnierz pracował przed powołaniem do służby wojskowej.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselWasilkowskaZofia">Na uwagę zasługuje również przepis dekretu (art. 8), przewidujący usprawnienie aparatu obsługowego rent inwalidów wojskowych przez skoncentrowanie całości tych zaopatrzeń w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dekret o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym uchylił dotychczasowe przestarzałe i nie odpowiadające obecnym wymogom przepisy o zaopatrzeniu emerytalnym zawodowych wojskowych. Zaszła więc konieczność unormowania na nowych podstawach, odpowiadających założeniom Ludowego Wojska Polskiego, zaopatrzenia emerytalnego oficerów zawodowych i nadterminowych podoficerów.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselWasilkowskaZofia">Tej potrzebie czyni zadość dekret z dnia 18 września 1954 r. Dekret przewiduje dla oficerów zawodowych i podoficerów nadterminowych dwa rodzaje zaopatrzeń: z tytułu wysługi lat oraz w wypadku inwalidztwa.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselWasilkowskaZofia">Przyjęta w dekrecie konstrukcja inwalidztwa oraz warunki przyznawania renty za wysługę lat oparte są w zasadzie — z uwzględnieniem specyfiki służby wojskowej — na systemie przyjętym w powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#PoselWasilkowskaZofia">Również warunki i krąg osób uprawnionych do rent rodzinnych zostały określone w dekrecie zgodnie z zasadami powszechnego zaopatrzenia emerytalnego. Podobnie też jak w powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym zostały unormowane w dekrecie sprawy dodatków do rent oraz świadczenia w naturze.</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dodatkowo omawiany dekret przewiduje dla oficerów i podoficerów prawo do wojskowej pomocy leczniczej, do kwatery wojskowej oraz do pomocy państwa w uzyskaniu działki ziemi pod zabudowę lub uprawę.</u> + <u xml:id="u-9.39" who="#PoselWasilkowskaZofia">Renty przewidziane dekretem przyznawane są przez organy wojskowe, a wypłacane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Dekret ustala renty na poziomie wyższym od dotychczasowego.</u> + <u xml:id="u-9.40" who="#PoselWasilkowskaZofia">W ten sposób oba obecnie omawiane dekrety, podobnie jak podstawowy dekret o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym, stanowią realizacje zapowiedzi o poprawie warunków bytowych rencistów.</u> + <u xml:id="u-9.41" who="#PoselWasilkowskaZofia">Czwarty z kolei dekret, który zamierzam pokrótce zreferować, wiąże się ze sprawą ubezpieczeń społecznych, a w szczególności zasiłków chorobowych. Jest to dekret z dnia 6 maja 1954 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym.</u> + <u xml:id="u-9.42" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dekret ten, krótki w swej treści, gdyż zawierający jeden artykuł — zmieniający artykuł 95 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 28 marca 1933 r. o ubezpieczeniu społecznym (wraz z późniejszymi zmianami) — ma istotne znaczenie z punktu widzenia rozszerzenia uprawnień robotników do zasiłków chorobowych.</u> + <u xml:id="u-9.43" who="#PoselWasilkowskaZofia">Należy przypomnieć, że według ustawodawstwa przedwojennego robotnik uzyskiwał prawo do zasiłku chorobowego dopiero poczynając od czwartego dnia niezdolności do pracy. Ten stan rzeczy uległ zmianie w r. 1946 dzięki wprowadzeniu przepisu, na podstawie którego robotnik otrzymywał zasiłek chorobowy poczynając od pierwszego dnia niezdolności do pracy, jeżeli trwała ona co najmniej trzy dni.</u> + <u xml:id="u-9.44" who="#PoselWasilkowskaZofia">Przepis ten stanowił krok naprzód w stosunku do ustawodawstwa przedwojennego, jednak utrzymywał nadal niekorzystną sytuację dla robotnika w porównaniu z pracownikiem umysłowym. O ile bowiem pracownik umysłowy zachowywał prawo do pełnego wynagrodzenia, choćby choroba trwała krócej niż trzy dni, to pracownik fizyczny w przypadku choroby trwającej tylko jeden lub dwa dni był pozbawiony prawa do zasiłku. Ten stan rzeczy rodził ze strony robotników postulaty zmiany na tym odcinku przepisów ubezpieczeniowych.</u> + <u xml:id="u-9.45" who="#PoselWasilkowskaZofia">Omawiany obecnie dekret jest realizacją tych słusznych postulatów i zapewnia pracownikom fizycznym pełne prawo do zasiłku chorobowego, likwidując dotychczasowe ograniczenia.</u> + <u xml:id="u-9.46" who="#PoselWasilkowskaZofia">Ostatni z referowanych dekretów dotyczy zagadnień bytowych ludzi pracy na innym odcinku niż dotychczas omawiane, a mianowicie na odcinku mieszkaniowym.</u> + <u xml:id="u-9.47" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dekret z dnia 25 czerwca 1954 r. o lokalach w domach spółdzielni mieszkaniowych i domach jednorodzinnych stoi w ścisłym związku z ogólną polityką naszego państwa w sprawie pomocy dla spółdzielni mieszkaniowych oraz dla indywidualnego budownictwa mieszkaniowego, wyrażoną w szczególności w uchwałach Prezydium Rządu z dnia 8 maja br.</u> + <u xml:id="u-9.48" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dekret wyłącza spod publicznej gospodarki lokalami lokale nowo wybudowane lub gruntownie naprawione po wejściu w życie dekretu, przy czym w odniesieniu do domów jednorodzinnych chodzi o takie, które obejmują nie więcej niż 4 pokoje z kuchnią o łącznej powierzchni do 110 m^2^, w odniesieniu zaś do blokowych domów spółdzielni mieszkaniowych — o lokale obejmujące najwyżej 3 pokoje z kuchnią.</u> + <u xml:id="u-9.49" who="#PoselWasilkowskaZofia">Warunkiem wyłączenia lokalu spod publicznej gospodarki lokalami jest zamieszkiwanie go w całości lub w części przez właściciela względnie członka spółdzielni. W wyjątkowych przypadkach może być wydane zezwolenie na wynajem całego lokalu, np. w przypadkach przeniesienia służbowego właściciela domu jednorodzinnego lub członka spółdzielni mieszkaniowej, albo w razie konieczności leczenia się przez długi okres czasu w sanatorium itp.</u> + <u xml:id="u-9.50" who="#PoselWasilkowskaZofia">Ważnym przepisem dekretu jest umożliwienie właścicielowi domu jednorodzinnego nawet wybudowanego przed wojną i nie wyłączonego spod przepisu o publicznej gospodarce lokalami objęcie tego domu, o ile dostarczy zajmującej dom osobie odpowiedni lokal zastępczy (art. 9).</u> + <u xml:id="u-9.51" who="#PoselWasilkowskaZofia">Referowany dekret stwarzając korzystne warunki dla właścicieli domów jednorodzinnych oraz członków spółdzielni mieszkaniowych stanowi jeden z wyrazów troski Państwa Ludowego o rozwój indywidualnego i spółdzielczego budownictwa mieszkaniowego, a tym samym o poprawę warunków bytowo-mieszkaniowych ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-9.52" who="#PoselWasilkowskaZofia">Komisja Spraw Ustawodawczych po przedyskutowaniu wszystkich pięciu zreferowanych dekretów doszła do przekonania, że dekrety te w istotny sposób przyczyniają się do podnoszenia stopy życiowej społeczeństwa, a więc do realizacji podstawowych zadań stojących przed naszym narodem.</u> + <u xml:id="u-9.53" who="#PoselWasilkowskaZofia">W imieniu Komisji wnoszę, aby Wysoki Sejm zatwierdził omawiane dekrety.</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów?</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad każdym dekretem z osobna.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 6 maja 1954 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 6 maja 1954 r. o zmianie ustawy o ubezpieczeniu społecznym.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. o lokalach w domach spółdzielni mieszkaniowych i w domach jednorodzinnych, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.17" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.18" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 25 czerwca 1954 r. o lokalach w domach spółdzielni mieszkaniowych i w domach jednorodzinnych.</u> + <u xml:id="u-10.19" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 14 sierpnia 1954 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojskowych i ich rodzin, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-10.20" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.21" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.22" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.23" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 14 sierpnia 1954 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojskowych i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-10.24" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 18 września 1954 r. o zaopatrzeniu emerytalnym generałów (admirałów), oficerów zawodowych i podoficerów nadterminowych oraz ich rodzin, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-10.25" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.26" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.27" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.28" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 18 września 1954 r. o zaopatrzeniu emerytalnym generałów (admirałów), oficerów zawodowych i podoficerów nadterminowych oraz ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-10.29" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-10.30" who="#Marszalek">a)z dnia 25 czerwca 1954 r. o zmianie dekretu z dnia 28 sierpnia 1952 r. o obowiązkowych dostawach ziemniaków (Dz. U. Nr 31, poz. 122), b)z dnia 25 czerwca 1954 r. w sprawie rozliczenia z uczestnikami Społecznego Funduszu Oszczędnościowego (Dz. U. Nr 31, poz. 123), c)z dnia 13 lipca 1954 r. o zmianie dekretu o podatku gruntowym (Dz. U. Nr 32, poz. 128) — (druk nr 43).</u> + <u xml:id="u-10.31" who="#Marszalek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Józefowi Chabie.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselChabaJozef">Wysoki Sejmie! Obecny etap budownictwa socjalizmu w naszym kraju stawia przed całym narodem coraz to nowe, poważne zadania.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselChabaJozef">Nowe zadania, ujęte w najogólniejszym skrócie, zmierzają do szybkiego podniesienia stopy życiowej mas pracujących, co stanowi jeden z podstawowych celów całej działalności naszego państwa oraz realizowanego przez nie budownictwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselChabaJozef">Realizacja tego celu wymaga skoncentrowania wysiłku pracujących mas chłopskich na decydującym odcinku frontu naszej walki — podniesieniu produkcji rolnej, szybszego wzrostu dobrobytu ludzi pracy miast i wsi poprzez politykę kojarzenia interesów Państwo Ludowego z interesami pracujących chłopów w myśl wytycznych II Zjazdu PZPR, a więc wysiłków zmierzających do pogłębienia sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselChabaJozef">Doniosłe znaczenie w realizacji zadań nakreślonych przez II Zjazd PZPR w zakresie podniesienia produkcji rolnej i szybszego podnoszenia stopy życiowej mas pracujących mają między innymi dekrety, które w imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych przedstawiam Wysokiemu Sejmowi do zatwierdzenia.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselChabaJozef">Bardzo poważne znaczenie ma dekret z dnia 13 lipca 1954 r. o zmianie dekretu o podatku gruntowym. Stanowi on podstawę do coraz bardziej głębokiej, klasowej polityki podatkowej, wprowadzając zmiany w kierunku uelastycznienia norm podatku gruntowego przez stosowanie indywidualnych obniżek lub podwyżek w zależności od przychodów podatników.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselChabaJozef">Postanowienia tego dekretu stanowią jeszcze jeden dowód troski Partii i Rządu o zabezpieczenie interesów mas pracujących i dalsze umocnienie naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselChabaJozef">Dekret przewiduje zwolnienie od podatku gruntów objętych przez osoby przesiedlające się w ramach akcji osiedleńczej i uchwały Prezydium Rządu w tej sprawie.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselChabaJozef">Jest to dalszy krok na drodze do pełniejszego zagospodarowania naszych Ziem Odzyskanych.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselChabaJozef">Przewidziane dekretem zwolnienie od podatku gruntów będących co najmniej od dwóch lat odłogiem, a otrzymanych przez chłopów na własność indywidualną, pozwala na szybszą realizację uchwał II Plenum KC PZPR w sprawie zagospodarowania odłogów.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselChabaJozef">O wybitnie klasowej polityce naszej na wsi w imię interesów pracujących chłopów świadczą postanowienia dekretu, przewidujące obniżenie podatku dla słabo zagospodarowanych gospodarstw w wypadku, gdy norma stanowiąca podstawę opodatkowania jest za wysoka. Z drugiej strony podatek może ulec podwyższeniu dla zamożniejszych gospodarstw chłopskich bez względu na wielkość areału w wypadku, gdy norma ta jest za niska, przy czym jednak podwyżka dla poszczególnych gospodarstw nie może przekroczyć 20% podatku.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselChabaJozef">Widzimy więc, że państwo wyciąga pomocną dłoń chłopu celem ekonomicznego umocnienia jego gospodarstwa, a równocześnie zapobiega powstawaniu warunków nadmiernej akumulacji.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselChabaJozef">O ile dotychczas górną granicą przy stosowaniu ulg była kwota 12.400 zł, to obecnie według omawianego dekretu górna granica jest podniesiona i ulgi mogą być stosowane od kwot podatkowych do 14.300 zł, czyli w przybliżeniu granica ulg rozszerza się o około 15%.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselChabaJozef">Jak widzimy z powyższego, dekret ten przewiduje wprowadzenie zmian, które pozwolą na obciążenie każdego gospodarstwa na podstawie stopnia jego zagospodarowania i możliwości płatniczych, w oparciu o faktyczną przychodowość danego gospodarstwa, a więc na zasadach sprawiedliwej polityki podatkowej, w interesie chłopa i w interesie państwa.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselChabaJozef">Przechodzę do omówienia dekretu z dnia 25 czerwca br. o zmianie dekretu z dnia 28 sierpnia 1952 r. w sprawie obowiązkowych dostaw ziemniaków.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselChabaJozef">Dekret ten wraz z wydanym jednocześnie nowym rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie obowiązkowych dostaw ziemniaków w poważnym stopniu zwiększają bodźce ekonomiczne, pobudzające zainteresowanie pracujących chłopów rozwojem produkcji rolnej; do istniejącego systemu obowiązkowych dostaw ziemniaków dekret i rozporządzenie wprowadzają następujące m. in. zmiany:</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselChabaJozef">1)zwolnienie od obowiązkowych dostaw ziemniaków zespołów uprawowych, co stwarza dogodniejsze warunki przy przyjmowaniu do zagospodarowania odłogów i innych niezagospodarowanych gruntów ornych, a tym samym przyśpiesza realizację uchwał II Plenum KC PZPR w tej sprawie;</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselChabaJozef">2)ustalenie nowych norm dostaw dla spółdzielni produkcyjnych i zwolnienie od obowiązku dostaw z zagospodarowanych odłogów na okres pierwszych trzech lat użytkowania;</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselChabaJozef">3)zwolnienie od obowiązku dostaw ziemniaków działek przyzagrodowych członków spółdzielni produkcyjnych, jeżeli posiadacz działki — mężczyzna ma powyżej 60 lat, a kobieta powyżej 55 lat i w gospodarstwie przyzagrodowym nie ma w ich rodzinie zdolnych do pracy powyżej 14 lat; zwolnienie to ma na celu przyjście z pomocą członkom spółdzielni produkcyjnych niezdolnym do pracy. Niewątpliwie wpłynie to zarówno na polepszenie warunków materialnych członka spółdzielni, jak też i na umocnienie samej spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselChabaJozef">Podobne znaczenie ma zwolnienie od obowiązkowej dostawy działek czy gospodarstw o obszarze poniżej 2 ha przeliczeniowych, których posiadacze odbywają obowiązkową służbę wojskową, a w gospodarstwie tym nie ma prócz jednej kobiety członków rodziny w wieku ponad 14 lat zdolnych do pracy.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselChabaJozef">Zwolnienie od obowiązkowych dostaw ziemniaków gospodarstw należących do tuczami okręgowych Zakładów Tuczu Przemysłowego oraz gospodarstw Funduszu Wczasów Pracowniczych umożliwia tym gospodarstwom zaopatrzenie się w ziemniaki własnej produkcji bez konieczności dowozu związanego z dużymi kosztami. Jest to więc postanowienie zgodne z duchem uchwał II Zjazdu PZPR w sprawie poszerzenia bazy paszowej, rozwoju hodowli, a tym samym lepszego zaopatrzenia świata pracy w produkty rolne.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselChabaJozef">Przesunięcie końcowego terminu wykonania obowiązkowych dostaw ziemniaków na dzień 31 grudnia umożliwi chłopom, kontraktującym ziemniaki i wykonującym te kontrakty do końca grudnia, zaliczenie wykonanych dostaw na poczet obowiązkowych dostaw zgodnie z przepisami dekretu.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselChabaJozef">Bardzo ważne znaczenie mają również postanowienia dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. w sprawie rozliczenia z uczestnikami Społecznego Funduszu Oszczędnościowego.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselChabaJozef">Już z dniem 1 stycznia 1952 r. SFO przeszedł właściwie w stan likwidacji, bo zaniechany został pobór składek od uczestników funduszu. Dekret przewiduje wymianę wkładów uczestników SFO na obligacje Narodowej Pożyczki Rozwoju Sił Polskich.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselChabaJozef">Wnioski o zamianę winni składać uczestnicy SFO do dnia 31 marca 1955 r., przy czym wkłady tych uczestników, którzy wniosków nie złożą, przechodzą na własność państwa.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselChabaJozef">Na podkreślenie zasługuje fakt, że wkłady uczestników SFO funduszu C (świata pracy) wymienia się w pełnej wysokości, natomiast wymianę wkładów uczestników funduszu A, B, i D tylko wtedy przeprowadza się w pełnej wysokości, jeżeli uczestnik nie zalega z zapłatą wymienionych dekretem należności; w przeciwnym wypadku konwersję jego wkładu przeprowadza się w wysokości zmniejszonej o sumę niezapłaconych należności.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselChabaJozef">W sprawie wymiany wkładów SFO na obligacje Narodowej Pożyczki zamieszczone zostało w Monitorze Polskim Nr A-68 zarządzenie Ministra Finansów z dnia 10 lipca br.; również wszystkie organy finansowe otrzymały dnia 29 lipca br. odpowiednią instrukcję.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselChabaJozef">W wyniku realizacji powyższego dekretu zwiększy się o kilkaset milionów złotych emisja obligacji Narodowej Pożyczki Rozwoju Sił Polski, albowiem suma wykładów SFO podlegających konwersji wynosi 1.489.000.000 zł.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselChabaJozef">Postanowienia dekretu są jednym z kroków na drodze realizacji uchwał II Zjazdu PZPR w sprawie polityki oszczędnościowej na wszystkich odcinkach naszej gospodarki narodowej, ponieważ niemal o połowę zmniejszą się koszty obsługi Funduszu. Obsługa SFO łącznie z kosztami administracji wynosiła bowiem średnio ponad 60.000.000 zł rocznie, a po konwersji koszt obsługi dodatkowej emisji obligacji Narodowej Pożyczki wynosić będzie około 32.000.000 — 36.000.000 zł.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselChabaJozef">Omówione dekrety podyktowane są istotnymi potrzebami narodu, czynią zadość wymaganiom naszej planowej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselChabaJozef">W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę, by Wysoki Sejm dekrety te zatwierdził.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję nad wygłoszonym sprawozdaniem.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów?</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad każdym dekretem z osobna.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. o zmianie dekretu z dnia 28 sierpnia 1952 r. o obowiązkowych dostawach ziemniaków, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 25 czerwca 1954 r. o zmianie dekretu z dnia 28 sierpnia 1952 r. o obowiązkowych dostawach ziemniaków.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. w sprawie rozliczenia z uczestnikami Społecznego Funduszu Oszczędnościowego, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 25 czerwca 1954 r. w sprawie rozliczenia z uczestnikami Społecznego Funduszu Oszczędnościowego.</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 13 lipca 1954 r. o zmianie dekretu o podatku gruntowym, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.18" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 13 lipca 1954 r. o zmianie dekretu o podatku gruntowym.</u> + <u xml:id="u-12.19" who="#Marszalek">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-12.20" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 50 do godz. 13 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-12.21" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-12.22" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-12.23" who="#Marszalek">a)z dnia 25 czerwca 1954 r. o przejściowym trybie nabywania uprawnień zawodowych technika i uprawnionego technika dentystycznego (Dz. U. Nr 31, poz. 121), b)z dnia 14 sierpnia 1954 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. Nr 37, poz. 160), c)z dnia 18 września 1954 r. o zniesieniu izb lekarsko-weterynaryjnych (Dz. U. Nr 41, poz. 183) — (druk nr 44).</u> + <u xml:id="u-12.24" who="#Marszalek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Irenie Domańskiej.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselDomanskaIrena">Wysoki Sejmie! Wymienione przez Obywatela Marszałka trzy dekrety, przedłożone do zatwierdzenia na bieżącej sesji, dotyczą służby zdrowia. Każdy z tych dekretów wymaga jednak oddzielnego naświetlenia; szczególnie dekret o Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest doniosłym krokiem naprzód w dziedzinie podniesienia stanu zdrowotnego naszego kraju i wymaga bardziej szczegółowego omówienia.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselDomanskaIrena">Państwo Ludowe przywiązuje ogromną wagę do sprawy ochrony zdrowia obywateli, wychodząc z założenia, że jest to jeden z niezwykle ważnych i istotnych przejawów troski o człowieka pracy. Państwo nasze podporządkowuje wszystkie swoje zadania człowiekowi pracy — dla wzrostu jego dobrobytu materialnego i kulturalnego. Chcąc zapewnić jak najbardziej skuteczną realizację troski o zdrowie człowieka, stosujemy w naszej służbie zdrowia coraz pełniej zasadę profilaktyki, której celem jest zapobieganie chorobom, zmniejszanie śmiertelności, przedłużanie życia ludzkiego, stworzenie człowiekowi coraz lepszych warunków, które gwarantowałyby mu wszechstronny rozwój sił umysłowych i fizycznych. Realizując to zadanie, państwo nasze rozbudowuje stale bazę naukowo-techniczną, rozszerzając, powiększając i tworząc nowe instytuty naukowo-badawcze z jednej strony, oraz usprawniając sam aparat służby zdrowia w oparciu o doświadczenia i osiągnięcia medycyny radzieckiej — z drugiej strony.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselDomanskaIrena">Obowiązujące dotychczas u nas ustawodawstwo sanitarne, będące jeszcze wytworem okresu kapitalistycznego, reguluje jedynie, i to w sposób niewystarczający, zagadnienie walki z chorobami zakaźnymi.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselDomanskaIrena">Ustrój socjalistyczny nadaje służbie zdrowia o wiele większe, poważniejsze uprawnienia: stawia jej zadanie objęcia wszystkich dziedzin gospodarki narodowej nadzorem higieniczno-sanitarnym. W tym celu Rada Państwa uchwaliła w dniu 14 sierpnia 1954 r. dekret powołujący Państwową Inspekcję Sanitarną.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselDomanskaIrena">W myśl dekretu do zadań Państwowej Inspekcji Sanitarnej należy w szczególności:</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselDomanskaIrena">1.Zapobiegawczy nadzór sanitarny, to jest zapobieganie powstawaniu szkodliwych dla zdrowia ludzkiego warunków otoczenia. Zapobiegawczy nadzór sanitarny obejmuje współudział służby zdrowia przy projektowaniu nowego budownictwa, uruchomieniu nowych zakładów pracy, przy ustalaniu norm artykułów żywności i wyrobów przemysłowych przeznaczonych do bezpośredniej konsumpcji obywateli itp. Nadzór ten usunie braki sanitarne w nowym budownictwie i nowo uruchomionych zakładach pracy, ponieważ umożliwi stwierdzenie tych braków we właściwym czasie i zapobieżenie im;</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselDomanskaIrena">2.Systematyczny nadzór sanitarny nad przestrzeganiem w życiu codziennym przepisów sanitarnych i wymagań higieny. Zadanie to będzie realizował bieżący nadzór sanitarny, w ramach którego organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej będą stale kontrolowały stan sanitarny miast, osiedli, zakładów pracy itp.;</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselDomanskaIrena">3.Działalność przeciwepidemiczna, która polega na usuwaniu wszystkich czynników mogących spowodować szerzenie się chorób zakaźnych, a także na zwalczaniu tych chorób;</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselDomanskaIrena">4.Podnoszenie kultury sanitarnej w społeczeństwie drogą popularyzowania zasad higieny i zapobiegania chorobom.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselDomanskaIrena">W myśl dekretu organizacja Państwowej Inspekcji Sanitarnej tworzy jednolity aparat na szczeblu centralnym, województw i powiatów. Na czele tego aparatu stoi Główny Państwowy Inspektor Sanitarny, będący zastępcą Ministra Zdrowia do spraw sanitarno-epidemiologicznych. Na szczeblu województw pracą Inspekcji kierują wojewódzcy inspektorzy sanitarni, a na szczeblu powiatów — powiatowi inspektorzy sanitarni.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselDomanskaIrena">Dekret przewiduje ścisłe powiązanie działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej z prezydiami rad narodowych, czego dowodem jest przede wszystkim postanowienie, że zastępca kierownika wydziału zdrowia prezydium danej rady jest państwowym inspektorem sanitarnym dla danego terenu — i ta zasada słusznej koordynacji zasługuje na specjalne podkreślenie. Dekret ustala także wymóg kwalifikacji z zakresu nauk lekarskich dla państwowych inspektorów sanitarnych. Wymóg ten jest słuszny, ponieważ dekret przewiduje, iż państwowi inspektorzy sanitarni będą kierować praca służby zdrowia pod względem sanitarno-epidemiologicznym oraz podejmować decyzje fachowe, które wymagają głębokiej wiedzy lekarskiej, szczególnie w dziedzinie higieny i epidemiologii. Uzasadnia to w pełni konieczność posiadania odpowiednich kwalifikacji przez państwowych inspektorów sanitarnych.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselDomanskaIrena">Gwarancją operatywności, sprężystości i skuteczności działania aparatu Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest zespolenie w jednej osobie państwowego inspektora sanitarnego trzech funkcji: organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej, zastępcy kierownika wydziału zdrowia i kierownika stacji sanitarno-epidemiologicznej, która jest aparatem pracy inspektora, oraz przyznanie inspektorowi sanitarnemu szeregu uprawnień w sprawach fachowych i ustanowienie systemu odwołania w tych sprawach do inspektorów wyższego stopnia.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselDomanskaIrena">Chciałabym podkreślić jeszcze jeden ważny aspekt, który znalazł konkretne i praktyczne odbicie w omawianym dekrecie: w myśl postanowień dekretu państwowi inspektorzy sanitarni mają prawo do nakładania kar, zarówno na obywateli jak i na przedsiębiorstwa. Wychodzi się tu ze słusznego założenia, że ponieważ nakładanie na przedsiębiorstwo kary odbija się na wynikach jego działalności gospodarczej — zmusi to kierownictwo i ogół pracowników do należytej dbałości o sprawy sanitarno-epidemiologiczne.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselDomanskaIrena">Należy zwrócić jeszcze uwagę na te postanowienia dekretu, które przewidują powołanie resortowych i zakładowych służb sanitarnych w niektórych gałęziach produkcji. Są one bowiem jeszcze jednym dowodem troski państwa o stworzenie specjalnie korzystnych warunków dla ochrony zdrowia ludności z uwagi na specyfikę produkcji, która wymaga szczególnej dbałości o sprawy higieniczno-sanitarne. Tak np. w przemyśle mięsnym, mleczarskim itp. produkcja wymaga stałego i systematycznego współdziałania czynnika sanitarnego i prowadzenia kontroli stałej i w większym zakresie, niż mogą to spełnić państwowi inspektorzy sanitarni. Dlatego dekret powołuje specjalną służbę sanitarną resortową i zakładową, stanowiącą pion służby podległy właściwemu ministrowi.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselDomanskaIrena">Aby jednak nie osłabiać zasady jednolitości działania, organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej zachowują w stosunku do tych przedsiębiorstw wszystkie uprawnienia przewidziane w dekrecie.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselDomanskaIrena">Ponadto dekret przewiduje zniesienie Morskiego Urzędu Zdrowia, utworzonego jeszcze w 1945 r., niepowiązanego z radami narodowymi, który stał się obecnie przeżytkiem wobec wprowadzenia jednolitej organizacji Państwowej Inspekcji Sanitarnej oraz dalszego umacniania roli rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselDomanskaIrena">W myśl postanowień dekretu zadania Morskiego Urzędu Zdrowia oraz podległych mu portowych urzędów zdrowia przejmują organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, z wyjątkiem drobnego stosunkowo wycinka prac tych urzędów, tj. lecznictwa, które przejmują rady narodowe. Biorąc jednak pod uwagę specyfikę zagadnień występujących na wybrzeżu, dekret ustala powołanie specjalnych portowych inspektorów sanitarnych, którzy będą wykonywali zadania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w morskich portach i przystaniach oraz na wodach wewnętrznych i terytorialnych. Portowi państwowi inspektorzy sanitarni, mimo że będą spełniać zadania analogiczne do powiatowych inspektorów, będą powiązani bezpośrednio z wojewódzkimi a nie powiatowymi radami narodowymi, ponieważ zasięg ich działania nie pokrywa się z podziałem administracyjnym.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselDomanskaIrena">Kończąc omawianie niniejszego dekretu, chcę podkreślić, że zostało wydane równocześnie rozporządzenie wykonawcze, co gwarantuje skuteczną i szybką realizację postanowień dekretu.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselDomanskaIrena">Powołanie do życia Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest — jak to wykazały doświadczenia radzieckie, które posłużyły za wzór przy opracowaniu dekretu — jednym z niezbędnych warunków szybkiego podniesienia stanu zdrowotnego oraz kultury sanitarnej mas pracujących naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselDomanskaIrena">Przechodząc do uchwalonego przez Radę Państwa w dniu 25 czerwca br. dekretu o przejściowym trybie nabywania uprawnień zawodowych technika i uprawnionego technika dentystycznego, należy stwierdzić, że zasadniczo celem tego dekretu jest nadanie uprawnień tym kategoriom techników i uprawnionych techników dentystycznych, którym uprzedni dekret z dnia 5 lipca 1946 r. uniemożliwia wykonywanie zawodu.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselDomanskaIrena">Omawiany dekret daje możność powrotu do zawodu lub nabycia praw do wykonywania zawodu tym wszystkim, którzy z przyczyn natury formalnej, jak np. niedotrzymanie terminu egzaminów, niezgłoszenie we właściwym czasie swych uprawnień lub z powodu nieobecności w kraju nie mogli wypełnić wymogów przewidzianych w dekrecie z dnia 5 lipca 1946 roku.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselDomanskaIrena">Nowy dekret umożliwia tym osobom uzyskanie uprawnień zawodowych pod warunkiem złożenia odpowiedniego egzaminu, usuwając w ten sposób krzywdzący w wielu wypadkach stan rzeczy.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselDomanskaIrena">Jednocześnie na podstawie obecnego dekretu umożliwia się dotychczasowym laborantom dentystycznym, którzy posiadają odpowiednie kwalifikacje oraz nabyli pewna sprawność zawodową w czasie pracy w zakładach społecznych służby zdrowia, nabycie uprawnień technika dentystycznego po złożeniu egzaminu, otwierając tym samym drogę do awansu dla osób chcących się doskonalić w zawodzie.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselDomanskaIrena">Reasumując, należy stwierdzić, że dekret jest dalszym krokiem naprzód w dziedzinie właściwego wykorzystania kadr technicznych służby zdrowia i stałego podnoszenia ich kwalifikacji zawodowych.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselDomanskaIrena">Następny z dekretów, uchwalony przez Radę Państwa w dniu 18 września br., znosi izby lekarsko-weterynaryjne i reguluje sposób ich likwidacji.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselDomanskaIrena">Dekret wychodzi z założenia, że o ile izby lekarsko-weterynaryjne utworzone w 1945 r., gdy lekarze weterynarii pracowali przeważnie w ramach wolnego zawodu, były uzasadnione jako jedyna organizacja zawodowa zrzeszająca lekarzy weterynaryjnych, to obecnie — gdy wszyscy lekarze weterynaryjni pracują w jednostkach uspołecznionych — izby te są przeżytkiem, tym bardziej że mają cechy elitarności, nie dopuszczając technicznych i pomocniczych pracowników weterynaryjnych.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselDomanskaIrena">Dekret szczegółowo ustala sposób likwidacji izb lekarsko-weterynaryjnych. Majątek zamierza się przekazać Stowarzyszeniu Naukowo- Technicznemu Inżynierów i Techników Rolnictwa, w ramach którego służba weterynaryjna będzie miała swoją sekcję. Słuszne jest więc postanowienie, aby majątek b. izb lekarsko-weterynaryjnych przekazany został tej organizacji, która jest członkiem NOT.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselDomanskaIrena">Przedkładając w imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych trzy zreferowane przeze mnie dekrety, proszę Wysoki Sejm o ich zatwierdzenie.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję nad wygłoszonym sprawozdaniem.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów?</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#Marszalek">Ponieważ nikt głosu nie zabiera, przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. o przejściowym trybie nabywania uprawnień zawodowych technika i uprawnionego technika dentystycznego, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 25 czerwca 1954 r. o przejściowym trybie nabywania uprawnień zawodowych technika i uprawnionego technika dentystycznego.</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 14 sierpnia 1954 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 14 sierpnia 1954 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej.</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 18 września 1954 r. o zniesieniu izb lekarsko-weterynaryjnych, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.16" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.17" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 18 września 1954 r. o zniesieniu izb lekarsko-weterynaryjnych.</u> + <u xml:id="u-14.18" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-14.19" who="#Marszalek">a)z dnia 12 maja 1954 r. o Państwowej Inspekcji Gazowniczej (Dz. U. Nr 23, poz. 84), b)z dnia 2 czerwca 1954 r. o Państwowej Inspekcji Gospodarki Materiałowej (Dz. U. Nr 25, poz. 95), c)z dnia 2 czerwca 1954 r. o zniesieniu Centralnego Urzędu Gospodarki Materiałowej (Dz. U. Nr 25, poz. 96) — (druk nr 45).</u> + <u xml:id="u-14.20" who="#Marszalek">Głos zabierze sprawozdawca poseł Adolf Kita.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselKitaAdolf">Wysoki Sejmie! Wspólne dla grupy dekretów, którą mam omówić, jest to, że zawarte w nich przepisy zmierzają do realizacji zadań wytyczonych przez II Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w zakresie racjonalnej i oszczędnej gospodarki surowcami i innymi środkami produkcji w naszym socjalistycznym przemyśle, zapobiegania marnotrawstwu tych środków, właściwej polityki zatrudnienia, a w rezultacie dalszego potanienia kosztów produkcji.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselKitaAdolf">Temu celowi służy powołana w Ministerstwie Górnictwa Państwowa Inspekcja Gazownicza, specjalny organ nadzoru i kontroli nad właściwą dystrybucją i użytkowaniem gazu w zakładach przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselKitaAdolf">Występujący deficyt wszystkich rodzajów gazów mocnych czyli wysokokalorycznych, a więc gazu ziemnego, koksowniczego i miejskiego, wskazuje konieczność wprowadzenia i zabezpieczenia jak najbardziej racjonalnego i oszczędnego gospodarowania gazem zarówno w zakładach dostarczających jak i zużywających gaz, co jest głównym zadaniem Inspekcji.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselKitaAdolf">Ponadto do zadań Inspekcji należy kontrola wykonania zarządzeń właściwych władz, a przede wszystkim Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, w sprawie gospodarki gazem, jego ewidencjonowania i stosowania się odbiorców do wyznaczonych im okresowych limitów użytkowania gazu w celu wzmożenia dyscypliny tak w zakresie dystrybucji, jak i właściwego zużycia gazu przez zakłady przemysłowe.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselKitaAdolf">Drugi dekret dotyczy Państwowej Inspekcji Gospodarki Materiałowej, która dotychczas wchodziła w skład Centralnego Urzędu Gospodarki Materiałowej powołanego dekretem z dnia 24 kwietnia 1952 r.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselKitaAdolf">Dotychczasowe zadania Państwowej Inspekcji Gospodarki Materiałowej ograniczały się do kontroli właściwego stosowania i zużycia materiałów przez urzędy, instytucje państwowe i jednostki gospodarki uspołecznionej, prawidłowości zamówień, obrotu oraz składowania tych materiałów.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselKitaAdolf">Jak wskazuje doświadczenie przeszło dwuletniej działalności Inspekcji, jej kompetencje, ograniczające się w zasadzie do stwierdzania tylko faktów, są niewystarczające do zapewnienia prawidłowej dystrybucji oraz celowego i oszczędnego zużycia materiałów w produkcji przemysłowej.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselKitaAdolf">Doświadczenia dotychczasowe wykazywały konieczność rozszerzenia kompetencji Inspekcji, aby mogła ona badać przyczyny niedociągnięć i braków w gospodarce materiałowej, wskazywać na środki i sposoby ich naprawienia oraz zapobiegania tym brakom na przyszłość.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselKitaAdolf">Temu czyni zadość dekret z dnia 2 czerwca br. Na podstawie tego dekretu Państwowa Inspekcja Gospodarki Materiałowej ma prawo żądać od kontrolowanych urzędów i instytucji odpowiednich informacji i wyjaśnień, sprawdzać fachowe przygotowanie pracowników, przedstawiać do premii pracowników wyróżniających się we właściwym gospodarowaniu materiałami, podawać do ukarania bądź nakładać kary na pracowników, którzy swoim postępowaniem naruszyli przepisy o gospodarowaniu materiałami.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselKitaAdolf">Stosowanie premii oraz kar stanowi poważny bodziec i niewątpliwie przyczyni się do wydatnej poprawy gospodarki materiałowej.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselKitaAdolf">Wreszcie dekret o zniesieniu Centralnego Urzędu Gospodarki Materiałowej utworzonego dekretem z 24 kwietnia 1952 r. Zakres działania tego urzędu obejmował między innymi ustalanie zasad właściwego stosowania i wykorzystywania surowców i innych materiałów, paliwa, narzędzi i artykułów technicznych, organizacji obrotu i składowania materiałów.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselKitaAdolf">Część zadań Centralnego Urzędu Gospodarki Materiałowej, podlegającego Przewodniczącemu Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, należała równocześnie do zakresu działania PKPG, a praktyka działalności Urzędu wykazała potrzebę przeprowadzenia odpowiednich zmian organizacyjnych celem uniknięcia dublowania poszczególnych zadań w gospodarce materiałowej oraz celem racjonalnego i bardziej oszczędnego prowadzenia polityki zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselKitaAdolf">Również doświadczenia Związku Radzieckiego i krajów demokracji ludowej, gdzie rozdzielnictwo i zaopatrzenie materiałowe należy do centralnego organu planowania, uzasadniały potrzebę przekazania zakresu działania tego urzędu Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, czemu czyni zadość omawiany dekret.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselKitaAdolf">Takie rozwiązanie sprawy niewątpliwie postawi na wyższym poziomie zaopatrzenie materiałowe i przysporzy gospodarce narodowej korzyści w zakresie planowego zatrudnienia i rozmieszczenia kadr.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselKitaAdolf">Komisja Spraw Ustawodawczych po rozpatrzeniu powyższych dekretów na posiedzeniu w dniu wczorajszym uznała je za słuszne i celowe i jednomyślnie uchwaliła wystąpić na plenum Sejmu z wnioskiem o ich zatwierdzenie. Z upoważnienia Komisji wnoszę o zatwierdzenie zreferowanych dekretów.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów?</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera, przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 12 maja 1954 r. o Państwowej Inspekcji Gazowniczej, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 12 maja 1954 r. o Państwowej Inspekcji Gazowniczej.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 2 czerwca 1954 r. o Państwowej Inspekcji Gospodarki Materiałowej, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-16.10" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-16.11" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-16.12" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 2 czerwca 1954 r. o Państwowej Inspekcji Gospodarki Materiałowej.</u> + <u xml:id="u-16.13" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 2 czerwca 1954 r. o zniesieniu Centralnego Urzędu Gospodarki Materiałowej, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-16.14" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-16.15" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-16.16" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-16.17" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 2 czerwca 1954 r. o zniesieniu Centralnego Urzędu Gospodarki Materiałowej.</u> + <u xml:id="u-16.18" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-16.19" who="#Marszalek">a)z dnia 20 lipca 1954 r. o służbie w organach bezpieczeństwa publicznego (Dz. U. Nr 34, poz. 142), b)z dnia 20 lipca 1954 r. o Milicji Obywatelskiej (Dz. U. Nr 34, poz. 143).</u> + <u xml:id="u-16.20" who="#Marszalek">c)z dnia 20 lipca 1954 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. Nr 34, poz. 144) — (druk nr 46).</u> + <u xml:id="u-16.21" who="#Marszalek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Andrzejowi Werblanowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselWerblanAndrzej">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych mam zreferować Wysokiemu Sejmowi trzy dekrety z dnia 20 lipca 1954 r., a mianowicie: dekret o służbie w organach bezpieczeństwa publicznego, dekret o Milicji Obywatelskiej i dekret o Służbie Więziennej.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselWerblanAndrzej">Wymienione dekrety dotyczą spraw dużej państwowej wagi. Organy bezpieczeństwa publicznego na przestrzeni 10 lat Polski Ludowej wniosły wielki wkład w dzieło umocnienia naszego Państwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselWerblanAndrzej">W walce o utrwalenie wolności i niepodległości naszego narodu organy bezpieczeństwa publicznego odegrały chlubną rolę, jako to ogniwo aparatu Państwa Ludowego, któremu Partia i Rząd powierzyły odpowiedzialny odcinek bezpośredniej walki z wrogami Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselWerblanAndrzej">Naród nasz, klasa robotnicza i chłopstwo pracujące skierowały do szeregów bezpieczeństwa publicznego, Milicji Obywatelskiej i innych formacji organów bezpieczeństwa najlepszych swych synów, którzy ofiarnie bronili i bronią wolności zdobytej przez lud, ustanowionych przez lud praw, naszego wielkiego budownictwa, utrwalają porządek, chronią mienie społeczne j osobiste obywateli, zwalczają przestępczość. W tej zaszczytnej walce wielu z nich oddało swe młode życie.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselWerblanAndrzej">Ofiarna walka organów bezpieczeństwa, głęboka ich więź z masami ludowymi, wzrost czujności rewolucyjnej najszerszych mas, pozwoliły unieszkodliwić próby przywrócenia rządów obszarniczo-kapitalistycznych, przecinać liczne macki agentów imperialistycznych i unieszkodliwiać wszelkie próby szpiegostwa, dywersji, terroru, szerzenia wrogiej propagandy i zamętu.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselWerblanAndrzej">Umacnianie się Frontu Narodowego powoduje coraz głębszą izolację niedobitków reakcji. Głębokie przemiany, jakie zaszły w warunkach bytowych mas i w ich świadomości, ułatwiają naszą walkę przeciw wrogowi.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselWerblanAndrzej">Znamienny jest stały spadek przestępczości w naszym kraju. Stan takich najcięższych przestępstw jak zabójstwa był w 1953 roku o 3/4 mniejszy niż w 1938 roku, ilość oszustw i fałszerstw była o 80% mniejsza. Rośnie z roku na rok poziom służby porządkowo-prewencyjnej organów Milicji Obywatelskiej, rośnie umiejętność zapobiegania przestępstwom.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselWerblanAndrzej">Realizujemy nasze zadania, nasze budownictwo w warunkach ostrej walki klasowej przeciw siłom i spuściźnie starego świata. Istnieją jeszcze i usiłują działać na rzecz przywrócenia kapitalizmu rozbitki klas pasożytniczych, elementy żyjące z wyzysku. Nie mogą pogodzić się z istnieniem Polski Ludowej wszelkie imperialistyczne ośrodki, które nasyłają i będą usiłowały nasyłać swych płatnych najmitów — wyzutych z czci i sumienia szpiegów, dywersantów i terrorystów, podejmując rozpaczliwe wysiłki, aby hamować nasz marsz ku socjalizmowi, sięgać po najświętsze dobro naszego narodu, jego wolność i niepodległość, wielkie społeczne zdobycze ludu pracującego.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselWerblanAndrzej">Pozbawieni oparcia, chwytają się oni wszelkich perfidnych, zakonspirowanych metod walki przeciwko władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselWerblanAndrzej">Podstawowym orężem w ręku mas pracujących naszego narodu jest nasze Państwo Ludowe. Umacnianie ze wszech miar naszego państwa jest podstawowym nakazem. Wymaga ono również umacniania tych jego ogniw, które prowadzą bezpośrednią walkę z wrogiem.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselWerblanAndrzej">Ogniwa te spełniają również doniosłą rolę walcząc przy poparciu całego społeczeństwa przeciw spuściźnie przeszłości — demoralizacji, chuligaństwu, wynaturzeniom, gwałceniu praw i ustaw, gwałceniu praw ludzkich.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselWerblanAndrzej">Duże znaczenie dla umocnienia naszego aparatu państwowego mają przedstawione dziś do zatwierdzenia Wysokiemu Sejmowi dekrety Rady Państwa, które regulując ustawowo całokształt stosunków służbowych w organach bezpieczeństwa publicznego, usuwają istniejące w tej dziedzinie luki w naszym ustawodawstwie i płynące stąd trudności.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselWerblanAndrzej">Nie referując szczegółów wymienionych dekretów, które Obywatele Posłowie otrzymali, chciałbym zwrócić uwagę na najistotniejsze momenty.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselWerblanAndrzej">Wszystkie trzy dekrety we wstępnej części określają zadania służby bezpieczeństwa publicznego, Milicji Obywatelskiej i Służby Więziennej.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselWerblanAndrzej">Dekret o służbie w organach bezpieczeństwa stwierdza, że organy bezpieczeństwa publicznego są powołane do ochrony ustroju ludowo-demokratycznego, ustalonego w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, i prowadzą walkę z wszelką działalnością zmierzającą do podważenia lub osłabienia tego ustroju.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselWerblanAndrzej">Działając na podstawie prawa ludowego organy bezpieczeństwa publicznego prowadzą nieugiętą walkę z agentami imperializmu, szpiegami, dywersantami, sabotażystami i innymi elementami godzącymi w ustrój demokracji ludowej, oraz z wszelką wrogą działalnością wymierzoną przeciw budownictwu socjalistycznemu w Polsce.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselWerblanAndrzej">Na tej podstawie artykuł 20 pkt 1 dekretu określa obowiązki funkcjonariusza organów bezpieczeństwa, wysuwając na czoło obowiązek służenia ze wszech miar Ojczyźnie, stania na straży ustroju ludowo-demokratycznego, ustalonego w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, oraz działania w ścisłej zgodności z przepisami prawa.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselWerblanAndrzej">Dekret o Milicji Obywatelskiej wskazuje we wstępie, że:</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselWerblanAndrzej">„Milicja Obywatelska, działając w ramach służby bezpieczeństwa publicznego, jest powołana do ochrony ludowego porządku prawnego, opartego na zasadach Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselWerblanAndrzej">Milicja Obywatelska strzeże porządku i ładu wewnętrznego, prowadzi nieubłaganą walkę z wszelką działalnością godzącą w ustalony wolą ludu pracującego porządek prawny, ochrania własność społeczną, strzeże bezpieczeństwa, spokoju i mienia obywateli.” Dekret o Służbie Więziennej, określając zadania tej formacji, podkreśla, że spełniając zadania powierzone przez wymiar sprawiedliwości ludowej w zakresie wykonywania kary pozbawienia wolności, powinna ona jednocześnie wychowywać skazanych na karę pozbawienia wolności na uczciwych ludzi pracy i pożytecznych obywateli Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselWerblanAndrzej">Wszystkie wymienione dekrety regulują zagadnienie stopni podoficerskich i oficerskich w służbie bezpieczeństwa oraz stopni służbowych dla Służby Więziennej. Dekrety przyznają Ministrowi Bezpieczeństwa Publicznego prawo mianowania oficerów, zaś prawo nadawania stopni generalskich przyznają Radzie Ministrów na wniosek Ministra Bezpieczeństwa Publicznego.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselWerblanAndrzej">Uregulowanie tej sprawy ma duże znaczenie praktyczne, gdyż wygaśnięcie z dniem 20 lipca 1951 r. mocy obowiązującej w stosunku do funkcjonariuszy bezpieczeństwa publicznego dekretu z dn. 3 kwietnia 1948 r. o służbie wojskowej oficerów, stwarzało trudności w regulowaniu stosunków służbowych w służbie bezpieczeństwa publicznego.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselWerblanAndrzej">W trosce o wysokie kwalifikacje moralno-polityczne i zawodowe funkcjonariuszy dekrety uzależniają nadanie I stopnia podoficerskiego lub oficerskiego od zdania egzaminów lub ukończenia odpowiednich szkół i kursów. Ustalają one również wysługę lat w poszczególnych stopniach według zasad obowiązujących w Wojsku Polskim.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselWerblanAndrzej">Dekrety stwierdzają, że stosunek służbowy w organach służby bezpieczeństwa, Milicji Obywatelskiej i Służby Więziennej powstaje na podstawie mianowania, w wyniku dobrowolnego zgłoszenia.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselWerblanAndrzej">Szczegółowo została uregulowana również sprawa odpowiedzialności dyscyplinarnej w organach bezpieczeństwa, Milicji Obywatelskiej i Służby Więziennej oraz przepisy prawne o zmianach w stosunku służbowym i zwolnieniu ze służby.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselWerblanAndrzej">Regulując w ten sposób całokształt stosunków służbowych w organach bezpieczeństwa, Milicji Obywatelskiej i Służbie Więziennej, dekrety niniejsze powodują wygaśnięcie mocy prawnej dotychczasowych ustaw, a w szczególności dekretu z dnia 7 października 1944 r. o Milicji Obywatelskiej i rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z 23 sierpnia 1932 r. o straży więziennej.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselWerblanAndrzej">W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę, aby Wysoki Sejm raczył zatwierdzić zreferowane przeze mnie dekrety.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów?</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad każdym dekretem z osobna.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 20 lipca 1954 r. o służbie w organach bezpieczeństwa publicznego, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 20 lipca 1954 r. o służbie w organach bezpieczeństwa publicznego.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 20 lipca 1954 r. o Milicji Obywatelskiej, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 20 lipca 1954 r. o Milicji Obywatelskiej.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 20 lipca 1954 r. o Służbie Więziennej, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-18.16" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-18.17" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-18.18" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 20 lipca 1954 r. o Służbie Więziennej.</u> + <u xml:id="u-18.19" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 8 porządku dziennego: sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-18.20" who="#Marszalek">a)z dnia 12 maja 1954 r. o odznaczeniu — „Medal 10-lecia Polski Ludowej” (Dz. U. Nr 23, poz. 82), b)z dnia 12 maja 1954 r. o ogłaszaniu obwieszczeń (Dz. U. Nr 23, poz. 83), c)z dnia 2 czerwca 1954 r. o zastępstwie sądowym władz, urzędów, instytucji i przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 25, poz. 93), d)z dnia 2 czerwca 1954 r. o zmianie dekretu o uchwalaniu i wykonywaniu budżetu Państwa (Dz. U. Nr 25, poz. 94), e)z dnia 14 sierpnia 1954 r. o paszportach zagranicznych (Dz. U. Nr 39, poz. 170), f)z dnia 18 września 1954 r. o zmianie dekretu z dnia 6 września 1951 r. o szczególnych uprawnieniach i ulgach dla żołnierzy kadrowej służby wojskowej i ich rodzin (Dz. U. Nr 41, poz. 182), g)z dnia 18 września 1954 r. o likwidacji niepodjętych depozytów i nieodebranych rzeczy (Dz. U. Nr 41, poz. 184) — (druk nr 47).</u> + <u xml:id="u-18.21" who="#Marszalek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Józefowi Czapskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselCzapskiJozef">Wysoki Sejmie! Przypadło mi w udziale zreferowanie pozostałych siedmiu dekretów, wydanych w okresie pomiędzy IV a V sesją Sejmu przez Radę Państwa.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselCzapskiJozef">Pierwszym z tych dekretów jest dekret z dnia 12 maja 1954 r., o odznaczeniu — „Medal 10-lecia Polski Ludowej”.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselCzapskiJozef">Historyczny rok 1954 przejdzie do historii Polski, jako rok zamykający okres pierwszego dziesięciolecia Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselCzapskiJozef">Gdy mówimy o tym dniu i roku, wracamy myślą do wydarzeń minionego dziesięciolecia, do pamiętnego dnia 22 lipca 1944 r., kiedy to w ogniu największych bitew świata dokonał się największy w naszej historii przełom rewolucyjny, kiedy dzięki bohaterskiej Armii Radzieckiej i u jej boku walczącemu odrodzonemu Wojsku Polskiemu na terenach Lubelszczyzny zostały wyzwolone pierwsze skrawki ziemi polskiej i powstała władza ludu pracującego. Możemy śmiało powiedzieć, że w naszej tysiącletniej historii polskiej nie było tak przełomowego okresu i tak doniosłego w wydarzenia, jak okres pierwszego dziesięciolecia władzy ludowej w latach 1944-1954.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselCzapskiJozef">W ciągu dziesięciu lat dokonaliśmy dzieła, które na pozór przewyższa siły jednego pokolenia, które zdumiewa cały świat. Dźwignęliśmy kraj nasz z wojennych zniszczeń: zbudowaliśmy i uruchomiliśmy potężny, nowoczesny, socjalistyczny przemysł jako podstawę naszej siły, obronności i dobrobytu. W oparciu o przyjaźń i pomoc wszechstronną wielkiego naszego sojusznika i przyjaciela Związku Radzieckiego zbudowaliśmy takie giganty naszego przemysłu, jak Huta im. Lenina, Fabryka Samochodów Osobowych na Żeraniu, Fabryka Samochodów Ciężarowych im. Bolesława Bieruta w Lublinie, Wierzbica, Dychów, Kędzierzyn i wiele, wiele innych, zapisanych złotymi zgłoskami w historii naszego dziesięciolecia władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselCzapskiJozef">Rozwinęliśmy w tym okresie potężnie całą naszą gospodarkę narodową, posunęliśmy poważnie naprzód gospodarczo-społeczne przemiany wsi, poprowadziliśmy szerokim frontem rewolucję kulturalno-oświatową w całym kraju.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselCzapskiJozef">Od pierwszych dni swego powstania władza ludowa znalazła poparcie i zaufanie szerokich mas pracujących miast i wsi. Wspólnym i zgodnym wysiłkiem olbrzymiej większości narodu, któremu przewodzi przodująca klasa robotnicza, ciężką, ofiarną pracą milionów ludzi odbudowywano i uruchamiano zniszczone przez hitlerowskiego okupanta kopalnie i huty, fabryki i elektrownie, szkoły i szpitale, budowano nowe miasta, wsie i osiedla robotnicze, aby z kraju biednego i zacofanego stać się dzisiaj krajem szybko rozwijającego się przemysłu, stawiającego nas na piątym miejscu w Europie, stać się wielkim placem budowy, krajem rozkwitającej kultury i wzrastającego dobrobytu.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselCzapskiJozef">Chcąc uczcić dziesiątą rocznicę powstania władzy ludu pracującego zbratanego w sojuszu robotniczo-chłopskim, Rada Państwa wydała dnia 12 maja 1954 r. dekret o odznaczeniu Medalem 10-lecia Polski Ludowej oraz podjęła uchwałę w sprawie statutu nadawania Medalu, ogłoszoną w „Monitorze Polskim” Nr A-45 z dnia 15 maja 1954 r.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselCzapskiJozef">Zgodnie z art. 3 dekretu Medal nadawany będzie:</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselCzapskiJozef">—robotnikom, chłopom, technikom, inżynierom, pracownikom komunikacji i łączności, budownictwa, handlu, spółdzielczości i innych działów gospodarki narodowej, —pracownikom nauki, kultury, oświaty i ochrony zdrowia, —pracownikom administracji państwowej i gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselCzapskiJozef">—żołnierzom sił zbrojnych oraz pracownikom organów bezpieczeństwa publicznego, —działaczom politycznym i społecznym, to jest tym wszystkim, którzy w okresie dziesięciolecia Polski Ludowej wyróżnili się całokształtem swojej pracy zawodowej lub działalności społeczno-politycznej, przyczyniając się tym samym do wykonywania zadań budownictwa socjalistycznego i pomnażania sił Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselCzapskiJozef">Następnym dekretem jest wydany przez Radę Państwa dekret z dnia 12 maja 1954 r. o ogłaszaniu obwieszczeń, który znosi ogłaszanie w — „Monitorze Polskim” obwieszczeń sądowych oraz obwieszczeń w sprawach likwidacji przedsiębiorstw, spółek akcyjnych i spółek z ograniczoną odpowiedzialnością, a także rejestracji stowarzyszeń.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselCzapskiJozef">Dotychczasowy system publikowania materiałów w — „Monitorze Polskim” w części B nie spełniał swego zadania z następujących względów:</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselCzapskiJozef">1)ogłaszanie nie osiągało właściwego celu, gdyż nie docierało do powszechnej wiadomości, o czym świadczy fakt wysokości nakładu — 8.500 egzemplarzy — i rozdzielania go tylko między państwowe komórki organizacyjne, 2)ogłaszanie obwieszczeń sądowych i innych w dzienniku urzędowym jest dzisiaj anachronizmem, gdyż inne formy publikacji skuteczniej zapewniają dotarcie do powszechnej wiadomości, np. za pomocą prasy codziennej, wywieszek w lokalach prezydiów rad narodowych, w lokalach zakładów pracy itp.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselCzapskiJozef">3)ogłaszanie w części B — „Monitora” naraża obywateli na zbędne i niecelowe koszty oraz na przewlekłość postępowania.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselCzapskiJozef">Te względy przemawiają za zniesieniem ogłaszania w — „Monitorze Polskim” obwieszczeń publikowanych dotychczas w części B. Nie spowoduje to żadnych ujemnych skutków prawnych dla zainteresowanych, a pozwoli na likwidację dotychczasowego podziału — „Monitora” na dwie części.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselCzapskiJozef">Trzecim dekretem jest dekret z dnia 2 czerwca 1954 r. o zastępstwie sądowym władz, urzędów, instytucji i przedsiębiorstw państwowych. Dekret ten przewiduje zniesienie z dniem 1 października 1954 r. Urzędu Zastępstwa Prawnego oraz wydziałów prawnych prezydiów rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselCzapskiJozef">Prowadzenie spraw procesowych będzie przekazane samym jednostkom gospodarczym bezpośrednio, przez co zmniejszy się obciążenie budżetu administracji państwowej kosztami procesów oraz wzmoże się poczucie odpowiedzialności za wytaczanie procesów i za ich wyniki u kierowników przedsiębiorstw, którzy będą sami albo przez swoich pełnomocników stawali przed sądami w sprawach cywilnych. Dekret zmierza do zmiany dotychczasowego stanu prawnego stworzonego dekretem z 1951 r. Przemawiają za tym następujące względy:</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselCzapskiJozef">1)Udzielanie pomocy prawnej i sprawowanie zastępstwa sądowego w oderwaniu od bezpośredniego kontaktu z działalnością jednostki zastępowanej powoduje, że instytucje zastępowane zatracają poczucie odpowiedzialności za wytaczanie procesów oraz za ich wyniki.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselCzapskiJozef">2)Prowadzenie wielu spraw sądowych instytucji i przedsiębiorstw niepodporządkowanych bezpośrednio terenowym organom władzy państwowej uniemożliwiało wydziałom prawnym prezydiów rad narodowych należyte wykonywanie właściwego zadania w zakresie obsługi prawnej samego prezydium i jego organów.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselCzapskiJozef">3)Obciążanie budżetu administracji państwowej kosztami prowadzenia procesu jednostek gospodarczych jest sprzeczne z zasadami rozrachunku gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselCzapskiJozef">Wobec tego dekret przewiduje zniesienie organów zastępstwa prawnego i przekazanie prowadzenia spraw procesowych samym jednostkom bezpośrednio zainteresowanym, zgodnie z art. 1 i 2 dekretu.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselCzapskiJozef">Przy rozpatrywaniu tego dekretu Komisja Spraw Ustawodawczych, w trosce o interes państwa i należyte zabezpieczenie dalszego prowadzenia spraw sądowych instytucji i przedsiębiorstw państwowych, powzięła dezyderat, aby przedsięwzięte zostały wszelkie niezbędne środki należytego zapewnienia właściwej ochrony instytucji i przedsiębiorstw państwowych w procesach sądowych, a w szczególności by zapewniona została dostateczna liczba etatów radców prawnych do obsługi procesowej tych jednostek.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselCzapskiJozef">Jako drugi dezyderat komisja wysunęła sprawę zabezpieczenia pracy pracownikom likwidowanych z dniem 30 września 1954 r. wydziałów prawnych prezydiów rad narodowych i Urzędu Zastępstwa Prawnego oraz zapewnienia tym pracownikom pracy zgodnie z ich kwalifikacjami zawodowymi.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselCzapskiJozef">Czwartym dekretem jest wydany dnia 2 czerwca 1954 r. dekret wprowadzający zmiany do dekretu z dnia 17 grudnia 1952 r. o uchwalaniu i wykonywaniu budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselCzapskiJozef">W obecnym stanie prawnym tylko prezydia wojewódzkich rad narodowych oraz miasta stołecznego Warszawy i miasta Łodzi rozporządzają rezerwą jednostkowego budżetu wojewódzkiego. Brak jest natomiast rezerwy budżetowej na szczeblu powiatowych rad narodowych, która by służyła do zasilania jednostkowych budżetów powiatowych i budżetów niższych stopni środkami pieniężnymi w wypadkach konieczności sfinansowania nieprzewidzianych wydatków bądź wyrównania z rezerwy budżetowej kwot, które okażą się nie wystarczające do całkowitego wykonania planowych zadań.</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#PoselCzapskiJozef">Nowy dekret, zezwalający — przez wprowadzenie poprawek do art. 27 dekretu z dnia 17 grudnia 1952 r. — na ustanowienie rezerw w budżetach powiatowych, usprawni gospodarkę budżetową rad narodowych niższych stopni oraz rozszerzy uprawnienia prezydiów tych rad.</u> + <u xml:id="u-19.27" who="#PoselCzapskiJozef">Piątym dekretem jest dekret z dnia 14 sierpnia 1954 r. o paszportach zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-19.28" who="#PoselCzapskiJozef">Celem dekretu jest uregulowanie sprawy wyjazdów za granicę oraz przyjazdów do kraju obywateli polskich w sposób odpowiadający potrzebom państwa, gdyż obowiązująca dotychczas ustawa z 1936 r. nie spełniała należycie tych zadań.</u> + <u xml:id="u-19.29" who="#PoselCzapskiJozef">Dekret uregulował również sprawę dokumentów, które uprawniają do przekraczania granicy cudzoziemców przebywających w Polsce, a nie posiadających paszportów zagranicznych swoich państw (art. 24).</u> + <u xml:id="u-19.30" who="#PoselCzapskiJozef">Następny z kolei dekret, ogłoszony w Dzienniku Ustaw Nr 41, poz. 182, to dekret z dnia 18 września 1954 r. wprowadzający zmiany do dekretu z dnia 6 września 1951 r. o szczególnych uprawnieniach i ulgach dla żołnierzy kadrowej służby wojskowej i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-19.31" who="#PoselCzapskiJozef">Nowowydany dekret z dnia 18 września 1954 r. rozszerza ulgi i zakres świadczeń żołnierzy kadrowej zasadniczej służby wojskowej i na żołnierzy zastępczej służby wojskowej oraz na uczniów szkół oficerskich i słuchaczy akademii wojskowych nie będących oficerami lub podoficerami nadterminowymi.</u> + <u xml:id="u-19.32" who="#PoselCzapskiJozef">Ważny jest nowy art. 5a i 5b, na mocy których zobowiązuje się prezydia właściwych rad narodowych do skierowania niezatrudnionej żony żołnierza odbywającego zasadniczą służbę wojskową — na jej wniosek do uspołecznionego zakładu pracy. Zakład pracy obowiązany jest przyjąć ją do pracy stosownie do posiadanych kwalifikacji i w miarę wolnych stanowisk.</u> + <u xml:id="u-19.33" who="#PoselCzapskiJozef">Rozwiązanie (wypowiedzenie) przez zakład pracy stosunku pracy z żoną żołnierza odbywającego zasadniczą służbę wojskową może nastąpić wyłącznie z winy pracownicy lub w razie zupełnej likwidacji zakładu pracy.</u> + <u xml:id="u-19.34" who="#PoselCzapskiJozef">Rozwiązanie tego zagadnienia, tak ważnego pod względem społecznym jak i politycznym, w sposób wyżej podany, pozwoli na zabezpieczenie bytu rodzinie żołnierza, co z kolei wpłynie dodatnio na odbywanie przez żołnierza obowiązku służby wojskowej.</u> + <u xml:id="u-19.35" who="#PoselCzapskiJozef">Ostatnim dekretem z grupy referowanej jest dekret z dn. 18 września 1954 r. o likwidacji niepodjętych depozytów i nieodebranych rzeczy.</u> + <u xml:id="u-19.36" who="#PoselCzapskiJozef">Dotychczas obowiązujący dekret z 1951 r. nie regulował całokształtu zagadnień w zakresie depozytów, zastawów i rzeczy znalezionych. Dlatego w sądach i prokuraturach, w urzędach, bankach, instytucjach państwowych i społecznych oraz w przedsiębiorstwach państwowych i organizacjach spółdzielczych gromadzą się przedmioty, które ze szkodą dla gospodarki narodowej zostają wyłączane z obrotu. Są to przeważnie nieodebrane rzeczy złożone do depozytu, przedmioty zatrzymane w związku z toczącym się postępowaniem, jak i rzeczy znalezione a nie odebrane.</u> + <u xml:id="u-19.37" who="#PoselCzapskiJozef">Dekret oparł się na założeniu ustalenia jednolitych zasad postępowania z niepodjętymi rzeczami, przyjmując zasadę, iż rzeczy nieodebrane przez osoby uprawnione do odbioru — mimo wezwania ich i upływu terminów przewidzianych w dekrecie — przechodzą na własność państwa zgodnie z art. 1 wymienionego dekretu.</u> + <u xml:id="u-19.38" who="#PoselCzapskiJozef">Przepisy dekretu mają przede wszystkim na celu wypełnienie Juki w obowiązującym ustawodawstwie i nie naruszają przepisów szczególnych normujących postępowanie z niepodjętymi przedmiotami, a w szczególności przepisów kolejowych, pocztowych oraz przepisów prawa karnego skarbowego.</u> + <u xml:id="u-19.39" who="#PoselCzapskiJozef">Ustalając terminy, po upływie których depozyt przechodzi na własność państwa, dekret daje z jednej strony wyraz należytej ochronie prawa własności osobistej obywatela, z drugiej zaś wychodzi z założenia, że obywatel nie może ciążącego na nim obowiązku troski o własne mienie przerzucać na organy państwowe i społeczne ponad uzasadniony czasokres.</u> + <u xml:id="u-19.40" who="#PoselCzapskiJozef">Wszystkie zreferowane przeze mnie dekrety były rozpatrywane w dniu 23 bm. na posiedzeniu Komisji Spraw Ustawodawczych, która jednomyślnie powzięła uchwałę o przedstawieniu ich Wysokiemu Sejmowi do zatwierdzenia.</u> + <u xml:id="u-19.41" who="#PoselCzapskiJozef">Wobec powyższego, z upoważnienia tejże Komisji proszę Wysoki Sejm o zatwierdzenie tych dekretów.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję nad wygłoszonym sprawozdaniem.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów?</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad każdym dekretem z osobna.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 12 maja 1954 r. o odznaczeniu — „Medal 10-lecia Polski Ludowej”, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 12 maja 1954 r. o odznaczeniu — „Medal 10-lecia Polski Ludowej”.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 12 maja 1954 r. o ogłaszaniu obwieszczeń, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 12 maja 1954 r. o ogłaszaniu obwieszczeń.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 2 czerwca 1954 r. o zastępstwie sądowym władz, urzędów, instytucji i przedsiębiorstw państwowych, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 2 czerwca 1954 r. o zastępstwie sądowym władz, urzędów, instytucji i przedsiębiorstw państwowych.</u> + <u xml:id="u-20.19" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 2 czerwca 1954 r. o zmianie dekretu o uchwalaniu i wykonywaniu budżetu Państwa, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-20.20" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.21" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.22" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.23" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 2 czerwca 1954 r. o zmianie dekretu o uchwalaniu i wykonywaniu budżetu Państwa.</u> + <u xml:id="u-20.24" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 14 sierpnia 1954 r. o paszportach zagranicznych, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-20.25" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.26" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.27" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.28" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 14 sierpnia 1954 r. o paszportach zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-20.29" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 18 września 1954 r. o zmianie dekretu z dnia 6 września 1951 r. o szczególnych uprawnieniach i ulgach dla żołnierzy kadrowej służby wojskowej i ich rodzin, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-20.30" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.31" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.32" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.33" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 18 września 1954 r. o zmianie dekretu z dnia 6 września 1951 r. o szczególnych uprawnieniach i ulgach dla żołnierzy kadrowej służby wojskowej i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-20.34" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 18 września 1954 r. o likwidacji niepodjętych depozytów i nieodebranych rzeczy, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-20.35" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.36" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.37" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.38" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził dekret z dnia 18 września 1954 r. o likwidacji niepodjętych depozytów i nieodebranych rzeczy.</u> + <u xml:id="u-20.39" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-20.40" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych Kancelarii Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-20.41" who="#Marszalek">Następne posiedzenie odbędzie się jutro, dnia 25 września. Ponieważ posiedzenie to obejmuje obszerną dyskusję nad projektami czterech ustaw, a chcielibyśmy zakończyć je przed południem, zaczniemy obrady o godz. 9.</u> + <u xml:id="u-20.42" who="#Marszalek">Ogłaszam komunikat:</u> + <u xml:id="u-20.43" who="#Marszalek">Posiedzenie Komisji Sejmowej dla rozpatrzenia projektów ustaw w związku z reformą podziału administracyjnego wsi i wyborami do rad narodowych rozpocznie się punktualnie o godz. 18 w sali budżetowej Domu Poselskiego.</u> + <u xml:id="u-20.44" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-20.45" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 14 min. 15.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00012-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00012-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..0bc659d --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00012-01/header.xml @@ -0,0 +1,82 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00012-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>12 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>12 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">12</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1954-09-25</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAlbrechtJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Albrecht Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDachowMikolaj" role="speaker"> + <persName>Poseł Dachów Mikołaj</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJagusztynWladyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Jagusztyn Władysław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJarochowskaMaria" role="speaker"> + <persName>Poseł Jarochowska Maria</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJodlowskiJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Jodłowski Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKuroczkoEustachy" role="speaker"> + <persName>Poseł Kuroczko Eustachy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKwiatekEugeniusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Kwiatek Eugeniusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLubienskiKonstanty" role="speaker"> + <persName>Poseł Łubieński Konstanty</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMarkiewkaWiktor" role="speaker"> + <persName>Poseł Markiewka Wiktor</persName> + </person> + <person xml:id="PoselNowakRoman" role="speaker"> + <persName>Poseł Nowak Roman</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPacoszPiotr" role="speaker"> + <persName>Poseł Pacosz Piotr</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSkokGerhard" role="speaker"> + <persName>Poseł Skok Gerhard</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSpychalskiWitold" role="speaker"> + <persName>Poseł Spychalski Witold</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStachaczStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Stachacz Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWykaKazimierz" role="speaker"> + <persName>Poseł Wyka Kazimierz</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekJozefOzgaMichalski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Józef Ozga-Michalski</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00012-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00012-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..81d04e7 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00012-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,787 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm Ustawodawczy</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Rzeczypospolitej Polskiej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 12 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 25 września 1954 r.</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Warszawa 1 9 5 4</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 9 min. 5.)</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Protokoły 10 i 11 posiedzeń Sejmu uważam za przyjęte, gdyż nie wniesiono przeciw nim zarzutów.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu ustaliło następujący porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Sprawozdanie Komisji Sejmowej dla rozpatrzenia projektów ustaw w związku z reformą podziału administracyjnego wsi i wyborami do rad narodowych (druki nr 38, 39, 40, 41 i 48).</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Po sprawozdaniu odbędzie się dyskusja i głosowanie nad projektami ustaw.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Porządek ten został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Udzielam głosu sprawozdawcy Komisji Sejmowej dla opracowania projektów ustaw w związku z reformą podziału administracyjnego wsi i wyborami do rad narodowych, wicemarszałkowi Sejmu Józefowi Ozdze-Michalskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wysoki Sejmie! Znaczenie aktów ustawodawczych wniesionych wczoraj pod obrady Sejmu przez Radę Państwa i Rząd znalazło wyraz w powołaniu przez Sejm specjalnej Komisji Sejmowej, która przeprowadziła ich szczegółową analizę.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Nasze dzisiejsze obrady poprzedziły obrady wojewódzkich zespołów poselskich, gdzie wszyscy bez wyjątku posłowie mieli możność wypowiedzenia się co do wstępnego projektu omawianych ustaw. Dzięki temu Komisja nasza mogła oprzeć się również na wnioskach i uwagach przedyskutowanych uprzednio w terenie.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Prowadzone od paru miesięcy w całym kraju prace przygotowawcze nad nowym podziałem administracyjnym objęły wszystkie bez wyjątku wsie, wciągnęły miliony chłopów — można powiedzieć, że odbyła się w całym kraju ogólnonarodowa debata nad tym, jaka powinna być gromadzka rada narodowa, jakie powinny być granice nowych gromad i gdzie mają mieć swoje siedziby gromadzkie organy władzy ludowej. Zaznaczyła się w tej pracy wnikliwa, gospodarna myśl chłopska. Zaznaczyło się szerokie poparcie mas chłopskich dla zamierzonej reformy, a chłopi — jak wszyscy ludzie pracy — nie poprzestali na słowach, kiedy dojrzeli nowe i lepsze życie w zamierzonej reformie.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Zostały przez nich przygotowane tysiące siedzib nowych organów władzy, które nasza uchwała ma powołać do życia.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wiemy dobrze, że w warunkach dotychczasowego nadmiernego oddalenia siedzib prezydiów gminnych rad narodowych od chłopa, wytyczne Rządu i Partii ulegały często wypaczeniu, zanim dotarły do wsi. Wiemy, ile niezałatwionych podań i spraw musiało zalegać kancelarie gminne, zanim sekretarz prezydium gminnej rady narodowej odpowiedział na chłopski głos.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Ale jeśli powierzchnia gminy dochodzi do 400 km^2^, ilość gromad do 60-ciu, a ludność do 18 tysięcy, to czyż można się dziwić, że prezydium gminnej rady narodowej stawało się nieosiągalne dla wielu swoich mieszkańców? Bywało, że chłop musiał siadać na koń i tęgim truchtem przybliżał gminę ku swoim sprawom.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Potrzeba utworzenia organu władzy w gromadzie nurtowała już od dawna i przejawiała się w doraźnym tworzeniu trójek gromadzkich i komisji gromadzkich powoływanych przy sołtysie dla rozpatrywania spraw gospodarczych i kulturalnych oraz wykonywania doraźnych zadań państwowych.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Były to wynikające z inicjatywy chłopów, kół Związku Samopomocy Chłopskiej i organizacji politycznych pierwsze kroki na drodze do tej wielkiej reformy, którą dziś omawiamy.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Były to wszakże tylko półśrodki, które nie mogły zmienić wadliwego stanu rzeczy.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Dopiero uchwała Rady Państwa i Rady Ministrów z dnia 24 lutego 1954 r. w sprawie prac przygotowawczych do powołania gromadzkich rad narodowych nadała tej cennej inicjatywie dołów zorganizowane formy, nadała tej inicjatywie rozmach.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Państwo Ludowe przyszło z pomocą, i samo zażądało od chłopów pomocy i szerokiego udziału we wstępnych pracach.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Dzięki temu naczelna zasada podziału — zbliżenie gromadzkiej rady narodowej do ludności wsi zostanie w pełni osiągnięte według kryteriów, które są powszechnie znane.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wystarczy stwierdzić, że na zebraniach aktywu międzygromadzkiego około 200 tys. osób zabierało głos w dyskusji. Ze znajomością terenu i rzeczy decydowali chłopi o swoich sprawach, z uporem bronili słuszności swego stanowiska; nierzadko dochodziły do głosu miejscowe ambicje, które w toku szczerej, otwartej polemiki i krytyki musiały ustępować miejsca głosowi demokratycznej większości.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">W wyniku dyskusji zgłosili chłopi do komisji podziału administracyjnego około 2.000 poprawek do projektu nowego podziału — większość z nich przyjęto i uwzględniono w projektach nowych gromad.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">O niesłabnącym zainteresowaniu chłopów sprawą gromadzkich rad narodowych świadczą stale napływające w tych sprawach listy, świadczy wielki udział chłopów w sesjach rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Nie będę tu wyliczał tej olbrzymiej ilości cennych zobowiązań, takich, jak remonty budynków, dróg, mostów, oraz innych prac niezmiernie pożytecznych i niezbędnych, aby w danej gromadzie mogła znaleźć miejsce siedziba władzy ludowej. Ale nie mogę powstrzymać się od przytoczenia słów ob. Jankowskiego, jednego z najstarszych aktywistów tej najmłodszej, rodzącej się władzy gromadzkiej:</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">„5 lipca zakończyliśmy odbudowę domu na siedzibę gromadzkiej rady, jest mi żal, że jestem już zbyt stary, aby w pracę dla utrwalenia zdobyczy Ojczyzny włożyć tyle siły — ile dyktuje mi serce.” Możemy śmiało powiedzieć, że chłopi fundują swoją władzę, że w sojuszu z klasą robotniczą umacniają swoje Ludowe Państwo i pracą rąk, ofiarnością i ideowością swoją pragną przyczynić się jak najlepiej Rzeczypospolitej.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Zapisaliśmy w naszej Konstytucji, że będziemy poszerzać nieustannie udział mas pracujących w rządzeniu państwem — i poszerzamy go.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Państwowa władza ludowa, państwowe budownictwo socjalistyczne wciąż idzie naprzód i nasza Konstytucja jest konstytucją tego nieustannego rozwoju. Wybierzemy 230.000 radnych i zastępców radnych na wszystkich szczeblach rad.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Z każdego obejścia gospodarskiego widzimy teraz siedzibę władzy ludowej i z siedziby władzy ludowej widzimy każde obejście. Do udziału w rządzeniu państwem pójdzie tysiące działaczy chłopskich i robotniczych, wypróbowanych działaczy państwowych. Ludzie ci ujrzą z bliska to, co się dzieje w chłopskim gospodarstwie i w zakładzie pracy.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Pomoc produkcyjna, nawozy i kredyty, pomoc sąsiedzka słabszym gospodarstwom, szkoła, świetlica, izba porodowa i przedszkole — wszystko to będzie pod czujnym okiem gromady.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wystarczy wgłębić się w treść rozdziałów 2 i 3 projektowanej ustawy, gdzie w art. 8, 9, 10, 11 i 12 jest ukazany zakres władzy i zadania gromadzkiej rady narodowej. Czy mam przytaczać te proste, a jakże pełne wymowy artykuły ustawy, które powstały w ścisłym związku z życiem wsi, aby jej służyć w dalszej walce o dobrobyt i kulturę?</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">W świetle tego rozdziału gromadzkie rady narodowe stają się organami władzy państwowej, uprawnionymi konstytucyjnie do kierowania w swoim zakresie działalnością gospodarczą, społeczną i kulturalną — tak że ta działalność łączy potrzeby gromady z ogólną polityką państwa.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Komisja Sejmowa widzi w tym fakcie ustanowienia nowej komórki władzy ludowej w gromadzie wielki awans wsi, której dojrzałość polityczna, dorobek materialny i kulturalny oraz ogólny rozwój Państwa Ludowego pozwalają wznieść się na wyższy poziom kierowania swoimi sprawami.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">W myśl ustawy gromadzkie rady narodowe będą odtąd czuwały nad wykonywaniem ustawowych obowiązków przez obywateli, będą troszczyć się o potrzeby i interesy ludności, ochraniając własność społeczną i zabezpieczając prawa obywateli.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Będą zwalczały przejawy samowoli i biurokratycznego stosunku do obywatela, będą sprawowały kontrolę nad działalnością zakładów i instytucji w swoich gromadach.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wysoki Sejmie! Art. 13 ustawy mówi o doniosłych zadaniach rad w dziedzinie podniesienia rolnictwa. Jest to niezmiernie ważne zadanie. Walka o podniesienie rolnictwa wysuwa się na czoło zadań, które przed radami stoją.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Komisja Sejmowa widzi, że to zadanie musi znaleźć odbicie nie w jednorazowych akcjach, ale w codziennej pracy rad nad podniesieniem rolnictwa, nad podniesieniem urodzajów i rozwoju hodowli.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wybór przy tej okazji właściwych ludzi, znających się na gospodarce i rolnictwie, nie pokrzykujących administratorów i samochwałów, ale wybór rozumnych i z talentem organizacyjnym kierowników tego odpowiedzialnego działu pracy, pozwoli nam niewątpliwie ruszyć z większym powodzeniem ku rozwiązaniu trudności w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Komisja podkreśla, że gromadzkie rady narodowe znajdą się w lepszej sytuacji, jeśli chodzi o kierowanie rozwojem życia gospodarczego, niż gminne rady narodowe. Gromadzkie rady staną w bezpośredniej łączności z każdym warsztatem pracy, będą znały położenie i potrzeby o wiele wszechstronniej i głębiej i będą żyły tymi potrzebami. Będą żyły nimi tak, jak żyje spółdzielnia, indywidualny chłop, czy miejscowy PGR. Dlatego od przyszłych rad należy wymagać nie tylko znajomości terenu i jego analizy, ale rozwiązywania praktycznego tych ważnych terenowych problemów.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Fakt, że gromadzkie rady narodowe powstają z ludzi wychowanych w twardej szkole demokracji ludowej, z ludzi zahartowanych w walce, nie lękających się przeszkód, daje rękojmię, że gromadzkie rady narodowe zapuszczą głęboko korzenie i staną się najbardziej związaną z chłopami i z państwem władzą robotniczo-chłopską.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Musimy sobie szczerze powiedzieć to, o czym mówili posłowie na zebraniach wojewódzkich zespołów, to, co na ten temat mówiło się wczoraj na Komisji Sejmowej i co nurtuje i robotników i chłopów, że wybory powinny przynieść w wyniku poważny udział w pracach rad nowych ludzi, którzy swoją polityczną postawą, swoją dojrzałością będą wykazywać, że potrafią pełnić te odpowiedzialne funkcje ku pożytkowi ogółu. Jednocześnie niezmiernie cennym będzie dalszy udział wypróbowanych i doświadczonych członków dawnych rad narodowych, którzy mają za sobą duży dorobek i uznanie pracujących mas.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Jeśli mówimy o maksymalnym wykorzystaniu rezerw miejscowych, jeśli chcemy, aby sesje rad nie miały formalnego charakteru, jak to jest niejednokroć, aby dyskusja miała ostrość polityczną, żeby nie ciążyło na niej — „zurzędniczenie” i aby rady miały swój autorytet, musimy dołożyć pracy politycznej, musimy stoczyć walkę o właściwe, klasowe i polityczne ukształtowanie się oblicza przyszłych rad.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Nie wolno nam zapominać, że dołowe ogniwa aparatu są pod stałym naciskiem kułacko-spekulanckich mafii, które starają się wykorzystać brak kontroli ze strony chłopów i robotników i przez łapówki, bufet i kieliszek próbują przeprowadzać swoje interesy. Ci ludzie nie zadrzemią w czasie wyborów. W ich interesie będzie wybór rady biernej — „wobec kułackich machinacji, pozbawionej energii w walce z wrogiem, w walce toczącej się o organizację nowego życia.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Dlatego też głosy terenu, głosy robotnicze i chłopskie wskazują słusznie na konieczność ożywienia pracy masowej rad narodowych, na potrzebę wciągania ludności do zamierzeń rad narodowych, do wykorzystywania ich wniosków, opinii i uwag i wreszcie do szerokiego udziału mieszkańców w realizacji zadań, które rady dla dobra społecznego podejmują. Oczywiste jest, że pomyślna realizacja tych wszystkich zadań, które ustawa powierza radom, będzie zapewniona, jeśli do ich wykonania wciągniemy wszystkich pracujących mieszkańców gromady czy osiedla, gdy w o wiele większym stopniu niż dotychczas będziemy wysuwać na odpowiedzialne stanowiska bezpartyjnych, jeśli w większym niż dotąd stopniu wciągniemy do pracy rad kobiety — robotnice i chłopki.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Ustawa nasza z dnia dzisiejszego powiada skromnie swoim urzędowym językiem: — „w celu włączenia szerszych rzesz pracujących chłopów do udziału w rządzeniu państwem, rozwijania ich twórczej inicjatywy i aktywności dla pomnażania dobrobytu i kultury wsi, sprawniejszego zaspokajania potrzeb materialnych i kulturalnych ludności, dalszego zbliżenia organów władzy państwowej do najszerszych mas pracujących wsi — stanowi się, co następuje:..” Dobrze to stanowić w polskim Sejmie to, co w tej ustawie następuje, co już niedługo będzie treścią działania dziesiątków tysięcy radnych chłopskich i robotniczych, polityków terenowych i państwowych spraw zarazem.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Dobrze to głosami robotniczo-chłopskich przedstawicieli uchwalać w tej sali ustawę, którą ktoś nazwał chłopską reformą administracyjną, ustawę, która w ręce ludu daje pęk kluczy do sprawowania władzy w gromadach i osiedlach.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">W ciągu tych dziesięciu lat władza zbliżyła się do chłopów, jest wśród nich, albowiem jest ich własną władzą. Jeśli mierzyć odległością siedziby tej władzy, zbliżyła się o jedną i dwie mile, a jeśli mierzyć porą historii — o całą epokę.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Bo, oto, przyjrzyjmy się obrazowi, który za chwilę przedstawię. Nowa siedziba gromadzkiej rady wytypowana została przez chłopów w powiecie stopnickim w pałacu, a w tym pałacu przed laty taka odbywała się polityczna rozmowa, przelana na papier przez wielkiego pisarza Stefana Żeromskiego:</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">„— Kto dla ojczyzny tracił majątki, jeśli nie szlachta? Czy chłop, czy urzędniczyna dał na to grosz?</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">— Trudno, aby ktokolwiek rozumny wymagał był od chłopa ofiar na ojczyznę.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">— Czy pan sądzi, że gdybym dziś dał chłopom folwark Wólkę, to nie zgodziliby się z radością na odrabianie mi trzech dni pańszczyźnianych tygodniowo?</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">— Nie dowodzi to, daruje pan, abyśmy jako naród, jako całość postąpili na krok od czasów Staszica...” Żeromski pisze dalej:</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">„Nie chcę prowadzić sporu z panem Z. Byłaby potrzeba dowodzić, że oświata jest pożyteczną, że Kościuszko wart, aby go pochwalić itd.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Bujnie rośnie chwast na tej ziemi, szlachetność i rozum, miłość Ojczyzny stąd ucieka jakby wsiąkała w ziemię, aby gnić tam wraz ze starymi kośćmi pradziadów...” Oto gorzka myśl pisarza i bolesny wniosek głęboko zawiedzionego człowieka, który w tamtej epoce, nie tak dawno jeśli mierzyć na lata, pojedynkował się ostrymi słowy z polskim szlachcicem łupiącym z chłopa i robotnika skórę.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Aż przyszła chwila, że chłop i robotnik wzięli sprawę Ojczyzny w swoje ręce, wyrwali ów chwast, co na tej ziemi bujnie się plenił, skąd szlachetność i rozum, miłość Ojczyzny uciekła. Przyszedł czas, że robotnik i chłop budują dziś Polskę Ludową pełni wiary w nadchodzące jutro. Że robotnik i chłop, pracujący inteligent, ów urzędniczy na niegdyś, fundują majątki Ojczyźnie.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Nie minęło pełne dziesięć lat, a jakże daleko poszliśmy naprzód po gościńcach świata.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Błąkająca się sieroco na ścierniskach chłopska dola odnalazła swoją drogę.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Gdzież się podziała ta rozmowa dziedzica z wielkim pisarzem pod sklepieniem pałacu, w którym zasiadać będzie gromadzka rada narodowa?</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Niedawne to czasy, a jakże odległe!</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Jak nieodwracalne są karty historii pisane przez lud, który wziąwszy raz władzę w swoje ręce nikomu jej nie popuści — będzie ją rozszerzał i pogłębiał, będzie jej strzegł i będzie ją umacniał, aby Polska sprawiedliwa znaczyła wśród narodów, aby jej głos, od gromady po Sejm, był głosem prawdy, postępu i pokoju.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wysoka Izbo! Komisja Sejmowa zgłasza niniejszym projekty ustaw wraz z przedyskutowanymi i przyjętymi przez nią poprawkami w tekście doręczonym Obywatelom Posłom — do dalszej dyskusji i przegłosowania.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję nad sprawozdaniem Komisji Sejmowej dla rozpatrzenia projektów ustaw w związku z reformą podziału administracyjnego wsi i wyborami do rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Jako pierwszy zabierze głos poseł woj. warszawskiego Eustachy Kuroczko.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselKuroczkoEustachy">Wysoki Sejmie! Jedno z najważniejszych i najszczytniejszych zadań, jakie spełniają rady narodowe w naszym kraju, to troska o ciągły rozwój oświaty i kultury mas pracujących, to troska o nauczanie i wychowanie młodego pokolenia.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselKuroczkoEustachy">W bieżącym okresie terenowe rady narodowe opiekują się dwudziestoma z górą tysiącami szkół, dbają o ich bazę materialną, o ich normalne funkcjonowanie. Pod opieką rad narodowych znajduje się ponad 100 tysięcy nauczycieli szkół ogólnokształcących. Rady narodowe kierują pracą, której celem jest podniesienie poziomu nauczania i wychowania, coraz lepsza organizacja procesu dydaktyczno-wychowawczego.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselKuroczkoEustachy">Szczególną zasługą władzy ludowej w Polsce są tysiące nowych budynków szkolnych, żywych pomników postępu i kulturalnego pochodu mas ludowych do socjalizmu zgodnie z zasadą, że walka o socjalizm jest ściśle związana z walką o najwyższy poziom kulturalny człowieka.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselKuroczkoEustachy">Szesnaście lat temu — a należy to dziś przypomnieć — sanacyjno-ozonowy sejm nie wstydził się zatwierdzić w budżecie oświaty pozycji 100.000 zł na budowę szkół powszechnych, kiedy tysiące szkolnych klas znajdowało się w niskich i dusznych izbach wiejskich, kiedy milion dzieci było poza szkołą. Sumę 100.000 zł na budownictwo szkół powszechnych nazywano — „sumą demonstracyjną”, którą w wstydliwy sposób usiłowano przed własnym narodem osłonić zakłamanie ówczesnego reżimu w stosunku do mas pracujących miast i wsi, domagających się prawdziwej i rzetelnej oświaty.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselKuroczkoEustachy">Cały ciężar budowy nielicznych zresztą szkół powszechnych przerzucono na barki klasy robotniczej i biedoty wiejskiej przez powołanie do życia tzw. ośrodka społecznego w postaci osławionego — „towarzystwa popierania budowy publicznych szkół powszechnych”. Towarzystwo to za pomocą specjalnych znaczków opodatkowało podręczniki szkolne, a nawet cenzurki i świadectwa szkolne oraz pobierało stały miesięczny podatek w formie ofiar i składek od uczącej się, a często głodnej dziatwy i młodzieży.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselKuroczkoEustachy">Pamiętam jak nauczyciele pokrywali nieraz ten podatek z własnej kieszeni, bo nie mogli go nawet w kilkugroszowych składkach wyegzekwować w miastach od dzieci bezrobotnych, a na wsi od dzieci małorolnych chłopów, a płacili go ze strachu przed ówczesnymi inspektorami i wizytatorami szkolnymi, którzy rygorystycznie ten swoisty podatek egzekwowali.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselKuroczkoEustachy">Nie lepiej działo się ze sprawą remontów i zaopatrzenia szkół. Pamiętam — jako jeden z wielu nauczycieli wiejskich owych czasów — jak ciężko było wydobyć od wójta tych kilka groszy na zakup kredy, czy na opłacanie mizernego czynszu za odnajętą izbę. Pamiętam, ilu sposobów trzeba się było imać, aby zaprenumerować — „Płomyk” czy — „Płomyczek”, by zakupić niezbędną pomoc naukową, nie mówiąc już o najprymitywniejszym remoncie izby czy też sprzętu szkolnego.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselKuroczkoEustachy">Fikcją był ówczesny samorząd szkolny i tzw. — „dozory szkolne”, którym przewodniczyli najczęściej obszarnicy, kułacy, reakcyjni księża, bądź też urzędnicy wyznaczani przez starostów. Dozór szkolny nie miał żadnego wpływu na budownictwo szkoły, nie interesował się pracą szkoły, a czuwał raczej nad prawomyślnością nauczyciela.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselKuroczkoEustachy">W gminnych — „dozorach szkolnych” jak i w powiatowych radach szkolnych nie było miejsca dla ludzi postępowych, dla ludzi opozycyjnie nastawionych do ówczesnego reżimu, stąd nacisk reakcji na szkołę od góry i od dołu.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselKuroczkoEustachy">Skoro wspominam z tej trybuny te smutne czasy, to przede wszystkim dlatego, by pokazać kontrast dzisiejszych dni. Otóż w ciągu ostatnich czterech lat, w których rady narodowe przejęły w całości opiekę nad szkołą ogólnokształcącą w mieście i na wsi na budowę szkół wydano 1.197 milionów złotych, a środków własnych, samorzutnie przez społeczeństwo oddanych na ten wielki cel, zebrano około 300 milionów, tj. 25%.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselKuroczkoEustachy">Trzeba tu z radością podkreślić dobrowolny i samorzutny wkład społeczeństwa, które jest głęboko zainteresowane budownictwem szkół i nie szczędzi pracy i środków dla jego realizacji. W ciągu tych czterech lat wybudowano 1001 budynków szkolnych, w tej liczbie przedszkoli 90 i 38 szkół typu licealnego.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselKuroczkoEustachy">Przeważającą ilość budynków szkolnych otrzymała wieś, gdzie z dusznych, wynajętych izb przeszła młodzież do pięknych i pełnych światła sal szkolnych.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselKuroczkoEustachy">I nikt w Polsce Ludowej nie opodatkowuje tanich podręczników ani świadectw szkolnych i nie ściąga składek na pseudofilantropijne towarzystwa.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselKuroczkoEustachy">Trzeba to mocno podkreślić, iż baza materialna szkół znacznie się poprawiła z chwilą wprowadzenia w Polsce jednolitego systemu władzy, z chwilą gdy utrzymanie szkół przeszło całkowicie na budżety terenowych rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselKuroczkoEustachy">Zarówno radni jak i aparat pracowniczy stykają się bezpośrednio z życiem szkoły i jej potrzebami. Komisje oświatowe, które najaktywniej pracują z szeregu innych komisji, coraz głębiej wnikają w pracę szkoły, coraz wnikliwiej włączają się do wspólnej walki o wyniki nauczania i wychowania, coraz usilniej pomagają szkole w wyposażeniu w pomoce szkolne. W ciągu ostatnich czterech lat rośnie z roku na rok wyposażenie szkół w pomoce naukowe i środki poglądowe, co odbija się pozytywnie na jakości nauczania.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselKuroczkoEustachy">Do przodujących pod tym względem rad narodowych należy Wojewódzka Rada Narodowa w Stalinogrodzie, jak i wiele powiatowych rad narodowych na jej terenie.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselKuroczkoEustachy">Wojewódzka Rada Narodowa w Stalinogrodzie dba o szkoły, o remonty, o ich zaopatrzenie, troszczy się o poziom pracy szkół. Dba ona również o nauczyciela. W trudnych warunkach mieszkaniowych potrafiło Prezydium WRN w Stalinogrodzie znaleźć środki i sposoby na skuteczne rozwiązywanie problemu mieszkaniowego dla nauczycieli.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselKuroczkoEustachy">Również Prezydium Miejskiej Rady Narodowej we Wrocławiu dba o szkoły, pomaga wydatnie kierownikowi Wydziału Oświaty w odpowiednim zaopatrzeniu szkół w pomoce naukowe, interesuje się życiem szkoły, jej pracą dydaktyczno-wychowawczą.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselKuroczkoEustachy">Dobrze w tym kierunku pracują również powiatowe rady narodowe w woj. bydgoskim, dając przykład żywego zainteresowania się szkołą. W województwie tym wybija się szereg komisji oświatowych, które interesują się organizacją nauczania i wychowania w szkole, jak i sprawami bytowymi nauczycieli.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselKuroczkoEustachy">Piękny przykład żywego zainteresowania się szkołą, jak i problemami polityki oświatowej daje przewodniczący Dzielnicowej Rady Narodowej Praga-Śródmieście ob. Kulisiewicz, który troszczy się o potrzeby szkół, osobiście je odwiedza, utrzymuje stały kontakt z aparatem nadzoru pedagogicznego, otacza opieką młodych nauczycieli. Jeśli chodzi o dobrą pracę komisji oświaty, jako przykład posłużyć może ob. Szydłowska, przewodniczący lubelskiej Komisji Oświaty. Ob. Szydłowska, jak i z nią pracujący zespół, jest dobrze znana wszystkim nauczycielom Lublina. Zna ich troski, często odwiedza szkoły, interesuje się żywo uczącą się młodzieżą.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselKuroczkoEustachy">Obok tych kilku przykładów dobrej pracy rad narodowych dla rozwoju szkolnictwa, które znajdziemy i w wielu innych województwach i powiatach, należało by wskazać kilka nielicznych prezydiów powiatowych rad narodowych, które nie doceniają znaczenia szkoły, nie doceniają pracy nauczyciela.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselKuroczkoEustachy">Oto na terenie woj. koszalińskiego mają miejsce praktyki odrywania nauczycieli od zajęć szkolnych, z poleceniami tak zwanego „natychmiastowego stawiennictwa” i przydzielania im innych zajęć. Tego rodzaju wypadki miały miejsce w Powiatowej Radzie Narodowej w Słupsku i Człuchowie.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselKuroczkoEustachy">Prezydium człuchowskiej Powiatowej Rady Narodowej w przeddzień konferencji sierpniowych oddelegowało kierownika Wydziału Oświaty do akcji skupu zboża, przez co nie był on w stanie należycie przygotować nauczycielskiej konferencji sierpniowej, ustawiającej pracę pedagogiczną w powiecie na cały rok.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselKuroczkoEustachy">Podobne wypadki miały też miejsce w woj. olsztyńskim w Powiatowej Radzie Narodowej w Olsztynie. Z tego rodzaju zjawiskami walczy Ministerstwo Oświaty, Związek Zawodowy Nauczycielstwa Polskiego i obecnie stan ten ulega zmianie na lepsze.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselKuroczkoEustachy">Tych kilka negatywnych przykładów me zaciemnia nam obrazu twórczej pracy rad narodowych w dziedzinie rozwoju oświaty.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselKuroczkoEustachy">Nauczycielstwo polskie z radością przyjmuje dyskutowaną dziś przez Sejm ustawę o reformie podziału administracyjnego wsi i o powołaniu gromadzkich rad narodowych, która dokładnie określa zadania gromadzkich rad narodowych w zakresie zaspokajania codziennych potrzeb mieszkańców gromady, czuwania nad przestrzeganiem praworządności, ochrony własności społecznej, zwalczania przejawów samowoli i biurokratyzmu, a przede wszystkim wszechstronnego rozwoju kulturalnego gromady.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselKuroczkoEustachy">Na podstawie danych ogłoszonych z tej trybuny wczoraj przez członka Rady Państwa tow. Zambrowskiego wynika, że w 8.700 siedzibach gromadzkich rad narodowych mieszczą się szkoły. W samych komisjach oświatowych tych gromadzkich rad narodowych powinno pracować około 50 tys. ludzi, których codzienną troską będzie dobro szkoły i zabezpieczenie najlepszych warunków wychowania młodego pokolenia rosnącego na wsi polskiej. Toteż w ustawie tej widzimy potężny instrument Państwa Ludowego w dziedzinie wychowania socjalistycznego mas pracujących miast i wsi, przez ich szeroki udział w rządzeniu państwem. Szczególnie ważnym jest dla nas, nauczycieli, art. 14 cytowanej już ustawy, precyzujący zadania rad gromadzkich w dziedzinie realizacji obowiązku powszechnego nauczania i zabezpieczenia środków^ ^dla pełnego funkcjonowania szkół i instytucji wychowawczych oraz troski o sprawy bytowe nauczycieli.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselKuroczkoEustachy">Dlatego ustawa o reformie podziału administracyjnego wsi jest wyrazem najbardziej postępowych dążeń władzy ludowej, jest aktem, który w konsekwencji przysporzy nowych osiągnięć w dziedzinie gospodarczej i kulturalnej.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselKuroczkoEustachy">Wysoki Sejmie! Nauczycielstwo polskie, którego związek zawodowy mam zaszczyt reprezentować, rozumie intencję i znaczenie ustawy, którą Sejm dziś uchwala, biorąc czynny udział w dyskusjach, które odbyły się niemal w każdej gromadzie w związku z projektowaniem siedzib rad gromadzkich.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselKuroczkoEustachy">Czuje się zatem w obowiązku zapewnić Wysoki Sejm, że całe nauczycielstwo polskie z zapałem i entuzjazmem weźmie najżywszy udział w kampanii wyborczej do rad narodowych w miastach i na wsi, że w szeregach aktywu Frontu Narodowego przeprowadzi on akcję uświadamiającą o treści i znaczeniu ustawy wśród najszerszych mas społeczeństwa polskiego. Jesteśmy pewni tego, że tę zaszczytną pracę uważać będzie nauczyciel polski za swój najwyższy obowiązek patriotyczny i wypełni go z honorem u progu drugiego dziesięciolecia Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. szczecińskiego Mikołaj Dachów.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselDachowMikolaj">Wysoki Sejmie! Dziesięć lat minęło od chwili, kiedy w wyzwolonym od jarzma hitlerowskiego Lublinie ogłoszony został Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselDachowMikolaj">Ten dokument stał się podstawą zasadniczego przełomu w życiu naszego narodu. Stał się nią dlatego, że za tą wielką kartą demokracji polskiej stała twarda wola mas ludowych, mas robotniczych i chłopskich, wola przebudowy życia w naszym kraju, w myśl nowych zasad, w myśl zbudowania ustroju wolnego od ucisku i wyzysku.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselDachowMikolaj">Manifest Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego otworzył przed całym narodem polskim, a szczególnie robotnikiem i chłopem, szeroki gościniec, na który weszły zdecydowanie szeregi robotniczo-chłopskie. Z najdalszych i najbardziej zacofanych zakątków naszego kraju wyszli spadkobiercy idei Dembowskiego czy Ściegiennego, wyszli synowie i bracia chłopów strajkujących w Łapanowie, Lubli, Jadowie — dawniej poniżani, a dziś ludzie wyzwoleni.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselDachowMikolaj">Dziesięciolecie, które przeżyliśmy, jest najpiękniejszym i najbogatszym okresem w historii naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselDachowMikolaj">Dzięki braterskiej pomocy Wielkiego Kraju Rad — Polska Ludowa nie tylko odbudowała swój przemysł, ale rozbudowała go i w dalszym ciągu rozbudowuje w oparciu o najnowsze zdobycze techniki.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselDachowMikolaj">Dekret o reformie rolnej z dnia 6 września 1944 r. oraz zasiedlenie Ziem Odzyskanych zmieniły całkowicie życie i byt wielomilionowych mas chłopskich.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselDachowMikolaj">Do niepowrotnej przeszłości należy cyfra 9 milionów zbędnych rąk na wsi z okresu panowania sanacji.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselDachowMikolaj">Skończyła się na zawsze dla chłopa emigracja do obcych krajów w poszukiwaniu pracy i chleba. Dziś wyjeżdżają dzieci i młodzież rzeszowska, kielecka czy białostocka, ale do szkół średnich i wyższych, do fabryk i innych zakładów pracy, albowiem władza ludowa w kraju od pierwszej chwili czyniła wszystko, co mogła, aby chłopom pracującym przyjść z pomocą w odbudowie zniszczonej przez wojnę gospodarki rolnej.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselDachowMikolaj">Wykonanie zadań 3-letniego planu odbudowy i realizacja zadań Planu 6-letniego stworzyły warunki do rozwoju gospodarczego i kulturalnego wsi poprzez spółdzielczość produkcyjną. W chwili obecnej mamy już w Polsce ponad 9 tysięcy spółdzielni produkcyjnych, z których poważna część ma już poważne osiągnięcia gospodarcze i zapewnia swym członkom bez porównania wyższe dochody niż w przeciętnej gospodarce indywidualnej.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselDachowMikolaj">Przemiany, jakie zaszły w życiu społeczno-politycznym i gospodarczym naszego kraju, wyzwoliły w masach ludowych niewyczerpane zasoby aktywności i twórczej energii, która stała się źródłem wspaniałych osiągnięć X-lecia. Entuzjazm pracy, szlachetne współzawodnictwo ogarnia coraz szersze masy, w których wyrosło i wyrasta szereg wspaniałych ludzi naszych czasów.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselDachowMikolaj">Na przykład Stefan Marcak, traktorzysta zespołu PGR Wojnowice, w woj. opolskim, odznaczony — „Sztandarem Pracy”, pionier współzawodnictwa wśród traktorzystów, który już w roku 1952 wykonał Plan 6-letni, oraz podjął zobowiązanie wykonania do 1955 r. po raz drugi zadań Planu 6-letniego; obecnie stanął do zaciągu ZMP-owskiego i udał się ze swoją brygadą do zespołu w woj. olsztyńskim, by zgodnie ze wskazaniami Partii prowadzić walkę o pełne zagospodarowanie ziemi.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselDachowMikolaj">W walce o wzrost produkcji rolnej rosną nowe zastępy chłopów — przodowników, takich jak ZSL-owiec Stanisław Klonowski ze wsi Podkrajewo, powiat Mława, który na 4-hektarowym gospodarstwie przy IV i V klasie ziemi osiąga wysokie urodzaje: 400 q ziemniaków z ha, 500 q marchwi pastewnej z ha, 700 q buraków pastewnych z ha, co w stosunku do przeciętnej krajowej jest rezultatem trzykrotnie wyższym. Wysokie urodzaje osiąga również w zbiorze zbóż — do 20 q z ha oraz siana 120 q z ha.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselDachowMikolaj">W wyniku twórczej i ofiarnej pracy milionów robotników i chłopów pracujących rozwija się i umacnia nasza gospodarka narodowa.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselDachowMikolaj">Nic dziwnego, że wścieka się pan Dulles i Adenauer nie mając możliwości wtrącania się w nasze sprawy wewnętrzne, zdają sobie bowiem sprawę, że już nigdy więcej polski chłop i robotnik nie będą stanowili najemnej niewolniczej siły roboczej dla przemysłu kapitalistycznego.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselDachowMikolaj">Nasza dotychczasowa wielka praca nad uprzemysłowieniem kraju i likwidacją zacofania gospodarki rolnej dała poważne rezultaty, lecz rolnictwo nasze wciąż jeszcze nie nadąża za szybkim rozwojem przemysłu.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselDachowMikolaj">Zadanie podnoszenia stopy życiowej, postawione przez II Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, stanowi punkt wyjściowy dla spotęgowania wielkiej bitwy o rozwój rolnictwa. Uchwały II Zjazdu Partii zmobilizowały masy pracujące do twórczego wysiłku.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselDachowMikolaj">Podsumowanie dorobku gospodarczego pierwszego półrocza roku bieżącego wykazało i potwierdziło słuszność uchwał II Zjazdu.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselDachowMikolaj">Plan zasiewów zbóż jarych na wiosnę został wykonany w 101%. Zwiększył się obszar tak ważnych dla gospodarki narodowej upraw, jak pszenicy o 6% i buraków cukrowych o 4%. Po raz pierwszy w większym zakresie PGR-y i spółdzielnie produkcyjne zastosowały siew krzyżowy zbóż oraz kwadratowo-gniazdowy system sadzenia ziemniaków, który zwiększa poważnie wydajność z hektara. Na przykład w zespole PGR Kolbacz, pow. Gryfino, przy takim systemie sadzenia plon wyniósł 240 kwintali z ha.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselDachowMikolaj">Ofiarnemu wysiłkowi chłopa towarzyszy zwiększona pomoc państwa dla rolnictwa, zwiększona troska wszystkich organów władzy ludowej, a przede wszystkim rad narodowych o sprawy wsi, o rozwój rolnictwa i należyte jego zaopatrzenie.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselDachowMikolaj">Na II Zjeździe Partii zarówno w referacie sprawozdawczym Komitetu Centralnego wygłoszonym przez Pierwszego Sekretarza KC Bolesława Bieruta, jak i w dyskusji z całą mocą została podkreślona rola rad narodowych w wielkiej bitwie o wzrost produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselDachowMikolaj">Na ogromne znaczenie rad narodowych w wykonaniu postawionych zadań zwróciła także uwagę III sesja Rady Naczelnej Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselDachowMikolaj">Rola rad narodowych poważnie wzrosła w ciągu ostatnich lat. W miarę jak umacniała się podstawa naszej władzy ludowej — sojusz robotniczo-chłopski, coraz lepiej spełniały swoje zadania rady narodowe, wciągając masy pracujące do współudziału w rządzeniu państwem. Znacznie podniósł się poziom pracy prezydiów rad, usprawniły się metody ich działalności i ulepszone zostało przygotowanie fachowe kadr pracowniczych.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselDachowMikolaj">Wokół rad skupił się szeroki aktyw polityczny i społeczny spośród robotników, chłopów, inteligencji pracującej, za pomocą którego rady utrzymują bezpośrednią więź z ludnością.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselDachowMikolaj">Pomimo tych osiągnięć, w pracy prezydiów i aparatu rad jest jeszcze wiele braków. Prezydia rad narodowych, a w szczególności gminnych, często nie wykazują należytej troski o potrzeby mas pracujących. W wielu jeszcze wypadkach panoszy się w nich biurokratyzm i kumoterstwo, lekceważenie powierzonych zadań, bezduszny stosunek do spraw i kłopotów ludności; nie zawsze sprawnie załatwiane są skargi i zażalenia.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselDachowMikolaj">Prezydia i w szczególności służba agronomiczna rad narodowych za mało żyją codzienną problematyką wsi i wykazują za małe zainteresowanie bezpośrednio produkcją rolną.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselDachowMikolaj">Wojewódzki i powiatowe zarządy rolnictwa w Kielcach do tej pory nie posiadają należytego rozeznania rozprowadzenia nawozów sztucznych i nie przejawiają troski o sprawne i właściwe ich rozprowadzenie. Podobnie przedstawia się sytuacja ze zbożem siewnym i wymianą sąsiedzką zbóż z bloków nasiennych. Do tego czasu Wojewódzki Zarząd Rolnictwa nie posiada nawet orientacyjnych danych, ile tych zbóż wymłócono i ile zostało już wymienione.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselDachowMikolaj">Sytuacja ta świadczy o tym, że Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej i Wojewódzki Zarząd Rolnictwa w Kielcach nie panują nad przebiegiem jesiennych siewów, które zadecydują przecież o przyszłorocznych zbiorach.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselDachowMikolaj">W woj. zielonogórskim nagminnie spotyka się zjawisko, że służba rolna prezydiów powiatowych rad narodowych nie dopilnowała przygotowania w porę ziarna kwalifikowanego do wymiany sąsiedzkiej. Zboże nasienne nie zostało w porę omłócone, nie przesłano próbek do stacji oceny nasion. Stąd zaopatrzenie chłopów w kwalifikowany materiał jest wyraźnie niedostateczne.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselDachowMikolaj">Co gorsze, zdarza się wiele wypadków, że zboże nasienne oddawane jest na skup, jak np. w pow. Sulęcin, gdzie spółdzielnia produkcyjna Miechów odstawiła na planowy skup dwie tony pierwszego odsiewu żyta.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselDachowMikolaj">W szeregu wypadków prezydia rad narodowych i zarządy rolnictwa nie czują się odpowiedzialne za pełne wykorzystanie i właściwy rozdział kredytów przeznaczonych przez państwo na pomoc dla rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselDachowMikolaj">Wymownym potwierdzeniem tego jest woj. gdańskie, gdzie prezydia rad narodowych nie wykazują troski o rozprowadzenie kredytów przydzielonych na jesienną kampanię siewną. Z przeznaczonych kredytów na nawozy w kwocie 700.000 zł wykorzystano dotychczas 295.000 zł. Z 200.000 zł przeznaczonych na zakup ziarna zdołano rozprowadzić zaledwie 1.000 zł, zaś ze 100.000 zł przeznaczonych na kredyty związane z likwidacją odłogów nie została wykorzystana do tego czasu ani jedna złotówka.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselDachowMikolaj">Trzeba przy tym wiedzieć, że połowa powiatów woj. gdańskiego nie przystąpiła jeszcze do wykonania uchwał II Plenum KC Partii, nie rozpoczęła bowiem prawie żadnych prac zmierzających do likwidacji odłogów.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselDachowMikolaj">Często również występuje szereg nieprawidłowości w udzielaniu kredytów i niestosowanie się do obowiązujących wytycznych. Dotychczas nie ułożyła się należycie współpraca rad narodowych i gminnych kas spółdzielczych.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselDachowMikolaj">W powiecie Międzyrzec udzielano kredytów gospodarującym nawet na 28 ha ziemi.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PoselDachowMikolaj">W powiecie Wschowa prezydia rad narodowych doszły do takiej niedorzeczności, że w kilku wypadkach wywierały nacisk na bank i GKS-y, aby udzieliły kredytów przeznaczonych na rozwój gospodarki rolnej osobom nie mającym nic wspólnego z rolnictwem.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PoselDachowMikolaj">Te kilka przykładów świadczy, że pomoc przeznaczona przez państwo dla wsi w wielu jeszcze wypadkach trafia w niepowołane ręce, z krzywdą dla rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PoselDachowMikolaj">Pomimo poważnej przemiany, jaka nastąpiła w ustosunkowaniu się rad narodowych do sprawy przebudowy ustroju rolnego, i poważnego wzrostu poczucia odpowiedzialności prezydiów i aparatu rad za rozwój spółdzielczości na swoim terenie, i tutaj jeszcze występuje szereg nieprzełamanych braków.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PoselDachowMikolaj">W woj. lubelskim w 52 spółdzielniach nie dokonano wycięcia masywu gruntu spółdzielczego, jak również w szeregu spółdzielni nie sprostowano wadliwego wymiaru powierzchni uprawianej ziemi.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PoselDachowMikolaj">Jak poinformował nas kierownik oddziału spółdzielczości produkcyjnej Wojewódzkiego Zarządu Rolnictwa w Lublinie, niektóre spółdzielnie produkcyjne w tym roku jeszcze orały na razówkę i siały na skibę.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#PoselDachowMikolaj">Tymczasem służba rolna, zamiast pomagać chłopom i wskazywać drogi podniesienia kultury rolnej, w dalszym ciągu próbuje kierować zza biurka, albo po prostu wymiguje się od pracy i do spółdzielni dojeżdża tylko po to, aby — „podstemplować” delegacje. Wyjątkowy już tupet wykazał agronom, który po przybyciu do spółdzielni produkcyjnej Karolinów ograniczył swą działalność do żądania, aby podpisano mu delegację. Gdy zarząd spółdzielni kategorycznie odmówił wykonania tego żądania, agronom nie przejął się tym zanadto i udał się do sołtysa, aby od niego otrzymać pieczątkę.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#PoselDachowMikolaj">Dużym brakiem w pracy rad narodowych jest spotykane zjawisko, że nie umieją one wiązać i wykorzystać rosnącego zainteresowania indywidualnych chłopów wzrostem produkcji swych gospodarstw dla przyśpieszenia rozwoju spółdzielczości produkcyjnej.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#PoselDachowMikolaj">Z braku kontroli ze strony rad wiele POM-ów i GOM-ów nie wywiązuje się z umów zawartych ze spółdzielniami, bądź chłopami indywidualnymi. Wiele jeszcze do życzenia pozostawia park maszynowy.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#PoselDachowMikolaj">Dużo mówimy o konieczności podniesienia kultury rolnej, ale za mało jeszcze docieramy z konkretną radą i wskazówką do chłopa, ucząc go, w jaki sposób ma on wykorzystać zdobycze nauki.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#PoselDachowMikolaj">Musimy umieć wyciągnąć właściwy wniosek z faktu, że na 1.300 tys. ha zasianych ozimin w kraju do 20 września jedynie na powierzchni niewiele ponad 5 tys. ha zastosowano siew krzyżowy.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#PoselDachowMikolaj">Boleśnie odczuwamy skutki tych wszystkich braków, za które w pierwszym rzędzie ponoszą odpowiedzialność prezydia rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#PoselDachowMikolaj">Doświadczenia ubiegłych lat wskazują, że solidarnym wysiłkiem narodu zdolni jesteśmy pokonywać największe trudności. Wymaga to jednak zajęcia zdecydowanie ofensywnej postawy.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#PoselDachowMikolaj">Jak zawsze, tak i w tym wypadku usprawnienie działalności prezydiów rad i ich aparatu zależeć będzie od aktywnej postawy całego społeczeństwa, od postawienia na wysokim poziomie pracy przede wszystkim najniższych organów władzy ludowej, jakimi będą nowo powołane gromadzkie rady narodowe.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#PoselDachowMikolaj">Przyczyny wymienionych braków i słabości rad narodowych leżą również w dotychczas wadliwej strukturze podziału administracyjnego oraz w zbyt długim sprawowaniu władzy przez rady nie pochodzące z wyboru.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#PoselDachowMikolaj">Duża ilość mieszkańców oraz za wielka powierzchnia większości gmin spowodowały, ze więź gminnej rady narodowej z ludnością nie była zawsze bliska i ścisła, a co za tym idzie za słaba była kontrola ludności nad działalnością gminnych rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#PoselDachowMikolaj">Po ustroju kapitalistycznym odziedziczyliśmy podział administracyjny, który w Polsce Ludowej stał się, szczególnie ostatnio, przeszkodą w zbliżeniu władzy ludowej do mas pracujących, przede wszystkim do mas chłopskich.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#PoselDachowMikolaj">Brakiem było dotychczas, że gromada pozbawiona była w zasadzie organu władzy. Istnieje u nas wprawdzie funkcja sołtysa, który wykonuje zarządzenia prezydium gminnej rady narodowej, że jednak sołtys w gromadzie nie mógł się wywiązać ze swego zadania, świadczą wypadki, w których chłopi w pełnym zrozumieniu potrzeb powoływali trójki gromadzkie, czy gromadzkie komisje kontrolno-doradcze działające przy sołtysach.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#PoselDachowMikolaj">Obecnie, gdy na czoło naszych zadań wysunięte zostało zadanie szybszego podnoszenia produkcji rolniczej, kiedy przed wsią stoi zadanie rozwoju spółdzielczości produkcyjnej poprzez coraz większą aktywizację mas chłopskich, wadliwości dotychczasowej struktury podziału administracyjnego występują ze szczególną siłą. Dziś, gdy na wsi polskiej poważnie wzrosła sieć instytucji gospodarczych, usługowych i kulturalnych, ściślejsza kontrola i opieka ze strony władzy ludowej jest konieczna.</u> + <u xml:id="u-7.52" who="#PoselDachowMikolaj">Przedłożony Sejmowi projekt ustawy o nowym podziale administracyjnym i o powołaniu gromadzkich rad narodowych w zasadniczy sposób rozwiązuje to zagadnienie.</u> + <u xml:id="u-7.53" who="#PoselDachowMikolaj">Powołanie gromadzkich rad narodowych ma doniosłe znaczenie dla dalszego, pełniejszego niż dotąd włączenia szerokich mas chłopskich do bezpośredniego udziału w rządzeniu państwem, dla dalszego zacieśnienia więzi władzy ludowej z masami, dla umocnienia sojuszu robotniczo- chłopskiego.</u> + <u xml:id="u-7.54" who="#PoselDachowMikolaj">Dotychczas gromady odległe od siedziby gminnej rady narodowej, mimo wysiłków ze strony aktywu terenowego, miały poważne trudności w uzyskaniu pomocy, jaką państwo przeznacza dla wsi.</u> + <u xml:id="u-7.55" who="#PoselDachowMikolaj">Na potwierdzenie tego stanu przytoczę przykład z województwa szczecińskiego, jako posłowi z tego terenu dobrze mi znany.</u> + <u xml:id="u-7.56" who="#PoselDachowMikolaj">Prezydia gminnych rad narodowych powiatu szczecińskiego w zasadzie widzą te gromady, w których są siedziby gminnych rad narodowych, natomiast niewiele interesują się gromadami oddalonymi. Na przykład w gminie Jasienica, powiatu szczecińskiego, rokrocznie kwalifikowane ziarno siewne przechwytywane jest przez chłopów tejże gromady, bo mają oni lepszą możliwość uchwycić moment, gdy zboże takie nadejdzie. Natomiast takie gromady, jak Czarnołęka czy Myślibórz, oddalone od siedziby rady o 10 do 12 km, nigdy nie mogą zdążyć zaopatrzyć się w ziarno siewne.</u> + <u xml:id="u-7.57" who="#PoselDachowMikolaj">Gromadzkim radom narodowym łatwiej będzie rozeznać sytuację w poszczególnych gospodarstwach, zabezpieczyć dokonywanie sprawiedliwego wymiaru podatku czy świadczeń obowiązkowych, sumienniej załatwiać wszelkie odwołania i prośby ludności. Będą w stanie w porę udaremniać wszelkie zakusy kułackie i zwiększyć troskę o ochronę mienia społecznego.</u> + <u xml:id="u-7.58" who="#PoselDachowMikolaj">Szczególnie odpowiedzialne zadania nakłada na gromadzką radę narodową punkt 1 art. 13 projektu ustawy, który głosi:</u> + <u xml:id="u-7.59" who="#PoselDachowMikolaj">„Gromadzkie rady narodowe dbają o wzrost plonów, o pełne i należyte zagospodarowanie użytków rolnych i o wzrost gospodarki hodowlanej, zarówno w gospodarstwach indywidualnych jak i w spółdzielniach produkcyjnych, ustalają plany pomocy sąsiedzkiej w rolnictwie i czuwają nad ich wykonaniem.” Pełna realizacja tych podstawowych zadań wymagać będzie od gromadzkich rad narodowych nieugiętej walki o słuszne sprawy swej gromady i śmiałego żądania pomocy od wyższych organów władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-7.60" who="#PoselDachowMikolaj">Poważne znaczenie będzie miał nowy podział administracyjny dla sprawy rozwoju spółdzielczości produkcyjnej. W większości nowych gromad znajdą się spółdzielnie, którym w nowym układzie otwierają się drogi do szerszego oddziaływania na chłopów indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-7.61" who="#PoselDachowMikolaj">Organizatorską rolę gromadzkich rad narodowych w walce o wzrost produkcji rolnej i rozwój spółdzielczości produkcyjnej szeroko omówił w dniu wczorajszym członek Rady Państwa ob. Roman Zambrowski.</u> + <u xml:id="u-7.62" who="#PoselDachowMikolaj">Zasadnicze również znaczenie posiada głęboko demokratyczny projekt ustawy o ordynacji wyborczej do rad narodowych, wniesiony pod obrady Sejmu.</u> + <u xml:id="u-7.63" who="#PoselDachowMikolaj">Wybory te zmobilizują wokół rad narodowych i zadań przed nimi stojących jeszcze szerszy aktyw polityczno-społeczny. Do rad wejdzie dziesiątki tysięcy najbardziej oddanych sprawie budownictwa socjalizmu robotników, chłopów i inteligencji pracującej, którzy za Polski sanacyjnej odsunięci byli od wszelkiego wpływu na losy państwa.</u> + <u xml:id="u-7.64" who="#PoselDachowMikolaj">W okresie rządów kapitalistyczno-obszarniczych najbardziej rewolucyjne i patriotyczne jednostki mogły jedynie wyrażać swój protest w imieniu mas robotniczo-chłopskich, tak jak to uczyniła postępowa młodzież chłopska w roku 1937, w swym czasopiśmie „Wici” stwierdzając:</u> + <u xml:id="u-7.65" who="#PoselDachowMikolaj">„Odmawianie chłopom i młodzieży wiejskiej czynnego udziału w dziedzinie pracy politycznej i społeczno-oświatowej, tej żywej szkoły życia państwowego, jest największym błędem, graniczącym ze zbrodnią państwową, gdyż tym niszczy się kulturę polską, odpychając 24 miliony obywateli Polski od wpływania na sprawy państwowe i gospodarcze swej ukochanej Ojczyzny.” Ci ludzie, z którymi nie liczyły się rządy sanacyjne, stali się obecnie pełnoprawnymi obywatelami, biorącymi udział w sprawowaniu władzy państwowej z pełnym poczuciem odpowiedzialności za losy Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-7.66" who="#PoselDachowMikolaj">Wybór radnych sprzyjać będzie wytworzeniu się w radach poczucia pełnej odpowiedzialności za losy kierowanej gromady, poczucia pełnowartościowego gospodarza terenu, odpowiedzialnego przed wyborcami za działalność rady.</u> + <u xml:id="u-7.67" who="#PoselDachowMikolaj">Z drugiej strony ośmieli wyborców do częstszej i wnikliwszej kontroli pracy wybranej przez siebie rady.</u> + <u xml:id="u-7.68" who="#PoselDachowMikolaj">Zagadnienie to zostało wnikliwie omówione w referacie członka Rady Państwa, ob. Aleksandra Juszkiewicza.</u> + <u xml:id="u-7.69" who="#PoselDachowMikolaj">Projekt reformy podziału administracyjnego spotkał się z zadowoleniem i ogólnym poparciem pracującej wsi.</u> + <u xml:id="u-7.70" who="#PoselDachowMikolaj">Nad przygotowaniem projektów nowego podziału administracyjnego i w pracy masowo-politycznej na wsi wziął udział liczny aktyw Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego przy ścisłym współdziałaniu z podstawowymi organizacjami Partii i bezpartyjnymi.</u> + <u xml:id="u-7.71" who="#PoselDachowMikolaj">Chłopi ZSL-owcy w swych wystąpieniach dali dowody właściwego zrozumienia intencji projektu ustawy, wskazując, że jest ona jeszcze jednym dowodem głębokiej troski Partii i Rządu o jak najlepsze zaspokajanie potrzeb mas.</u> + <u xml:id="u-7.72" who="#PoselDachowMikolaj">Wysoki Sejmie! Aktywna postawa pracujących chłopów wobec sprawy powołania gromadzkich rad wyraziła się w krytycznym stanowisku do administracyjnie i zza biurka opracowywanych projektów nowego podziału, bez wysłuchania opinii i głosów z terenu. W czasie dyskusji nad projektem podziału chłopi wnieśli szereg słusznych poprawek.</u> + <u xml:id="u-7.73" who="#PoselDachowMikolaj">Mieszkańcy gromady Bylice, gminy Lipiany, powiatu Pyrzyce, którzy przyłączeni byli w początkowym projekcie do nowej gromady w Batowie, udowodnili, że gospodarczo i kulturalnie związani są z Brzeskiem. W gromadzie tej znajduje się ośrodek zdrowia, stacja kolejowa i autobusowa, 7-klasowa szkoła, do której uczęszczają dzieci z Bylic. Słuszny ten wniosek został uwzględniony przez powiatową komisję, która postanowiła włączyć Bylice do nowej gromady w Brzesku.</u> + <u xml:id="u-7.74" who="#PoselDachowMikolaj">W woj. łódzkim ogółem od mieszkańców wsi wpłynęło 173 zbiorowych zażaleń na niewłaściwe opracowanie projektów. Z tej liczby 104 zostały załatwione pozytywnie, gdyż wnioski wysuwane przez chłopów okazały się słuszne.</u> + <u xml:id="u-7.75" who="#PoselDachowMikolaj">Rozbudzenie aktywności mas chłopskich w wyniku dyskusji nad projektami nowych gromad i poważne zbliżenie się do terenowych organów władzy ludowej w niejednym wypadku ośmieliło chłopów pracujących do ujawniania i piętnowania spekulanckich prób uchylania się od świadczeń wobec państwa.</u> + <u xml:id="u-7.76" who="#PoselDachowMikolaj">Dzięki pomocy pracujących chłopów gminna komisja podziału administracyjnego i komisja rolna GRN ujawniły w gromadzie Mokrawica, gminy Jarszewo, powiatu Kamień Pomorski — „ukrycie” przez ob. Samborskiego Józefa ponad 4 ha gruntów i pastwisk, z których nie wykonywał żadnych obowiązków. U ob. Cieplińskiego Jana z tejże gminy ujawniono blisko 3 ha ukrytych gruntów.</u> + <u xml:id="u-7.77" who="#PoselDachowMikolaj">Z należytą odprawą ze strony pracujących chłopów spotkały się również próby siania najprzeróżniejszych kłamstw przez kułactwo, które w powołaniu gromadzkich rad narodowych widzi słusznie ukrócenie swych podłych machinacji.</u> + <u xml:id="u-7.78" who="#PoselDachowMikolaj">Uznanie, z jakim spotkał się projekt nowego podziału administracyjnego, wyrazili chłopi w podejmowanych zobowiązaniach dotyczących remontu siedzib gromadzkich, poprawy dróg i uporządkowania placów, a także w cennych zobowiązaniach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.79" who="#PoselDachowMikolaj">W woj. szczecińskim wartość podjętych zobowiązań wynosi 650.000 zł, w tym 225.000 zł dotyczy remontu siedzib gromadzkich, które to prace na dzień 15 września zostały już prawie wykonane.</u> + <u xml:id="u-7.80" who="#PoselDachowMikolaj">Dzięki ofiarności i patriotyzmowi chłopów pracujących 80% nowo wytypowanych siedzib gromadzkich zostało doprowadzonych do stanu pełnej używalności.</u> + <u xml:id="u-7.81" who="#PoselDachowMikolaj">Dyskusja nad projektem nowego podziału administracyjnego jeszcze raz wykazała wysoką dojrzałość i jedność moralno-polityczną oraz patriotyzm chłopów pracujących, którzy czerpiąc wzory z przodującej klasy robotniczej dołożą wszelkich starań, by wykonać porywający program nakreślony narodowi przez II Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-7.82" who="#PoselDachowMikolaj">Zjednoczone Stronnictwo Ludowe wyraża przekonanie, że nadchodzące wybory do rad narodowych staną się momentem wzrostu aktywności wsi w szeregach Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-7.83" who="#PoselDachowMikolaj">Stronnictwo nasze nie będzie szczędzić swoich sił, aby do reprezentacji mas chłopskich w radach zostali wysunięci najlepsi ludzie, oddani sprawie ludu pracującego i nieugięci bojownicy w walce o wielkie i szlachetne cele naszego pokojowego, socjalistycznego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-7.84" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. łódzkiego Eugeniusz Kwiatek.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Wysoki Sejmie! Piąta sesja sejmowa odbywa się w okresie, gdy cały naród polski obchodzi dziesiątą rocznicę swego wyzwolenia narodowego i społecznego.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Lata, które nas dzielą od tego okresu, są to lata walk narodu polskiego o budownictwo socjalistyczne pod przewodnictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Już na pierwszym historycznym posiedzeniu KRN w noc sylwestrową 1943 r. towarzysz Bolesław Bierut stwierdził, że demokratyczne zasady ustroju, w których zainteresowany jest lud, mogą być realizowane tylko wysiłkiem samych mas ludowych. Ta zasada przyciągania najszerszych mas ludu pracującego do udziału w rządzeniu państwem była i jest wcielana w życie na różnych etapach naszego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Powstałe w całym kraju — natychmiast po powstaniu KRN — rady narodowe już od pierwszych chwil po wyzwoleniu pobudzały inicjatywę mas, przyciągały je do wykonywania zadań o znaczeniu zarówno ogólnopaństwowym, jak i lokalnym. Stawały się narzędziem walki z wrogami naszego ustroju, były podstawowym czynnikiem demokratyzacji władzy państwowej.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselKwiatekEugeniusz">W wyniku reformy rolnej przeprowadzonej przez władzę ludową w woj. łódzkim znikł głód ziemi i dokonały się historyczne przeobrażenia. 66.300 rodzin chłopskich otrzymało 154.675 ha ziemi obszarniczej i żyją coraz dostatniej.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselKwiatekEugeniusz">W okresie minionego 10-lecia zelektryfikowano ponad 500 wsi, zbudowano kilkaset świetlic i domów kultury. Posiadamy własny teatr wiejski — Teatr Ziemi Łódzkiej, który odwiedził w ciągu roku istnienia 424 gromady, a jego przedstawienia obejrzało ponad 120.000 chłopów. Coraz częściej dociera film do naszej wsi: w ciągu 1953 r. i trzech kwartałów 1954 r. w kinach naszych było ponad 6 milionów widzów.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Ogromnie zwiększyła się sieć szkół podstawowych, średnich zawodowych i rolniczych. Wystarczy powiedzieć, że w ciągu 10-lecia istnienia Polski Ludowej ponad 15.000 synów i córek robotników i chłopów skierowano na wyższe uczelnie, a setki z nich już pracują w naszych zakładach pracy i na wsiach jako inżynierowie, agronomowie i lekarze.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselKwiatekEugeniusz">U źródeł tych zwycięstw i osiągnięć wywalczonych w stosunkowo krótkim czasie leży fakt sprawowania władzy przez masy pracujące.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Jednakże nie należy zapominać, że pełną inicjatywę twórczą rady narodowe mogły rozwinąć dopiero od 1950 r., tj. od chwili, kiedy stały się ustawowo organami jednolitej władzy państwowej w terenie, gdyż do tego czasu podział na władzę ustawodawczą i wykonawczą ograniczał rolę rad, zwężał możliwości ich działania, a słabe powiązanie urzędów wojewódzkich i powiatowych z terenem hamowało kontrolę mas pracujących nad działalnością aparatu państwowego i niejednokrotnie nie pozwalało w należytym stopniu zwalczać biurokratyzm i wypaczenia aparatu urzędniczego.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Dzięki silniejszemu powiązaniu organów władzy państwowej z masami ludowymi, z ich potrzebami, interesami i ich wolą, co jest istotnym celem ustawy z dnia 20 marca 1950 r., rady narodowe umocniły swój autorytet wśród mas i coraz lepiej mobilizują ludzi pracy do budownictwa socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Tak np. dzięki stałemu rozwijaniu twórczej inicjatywy pracującego chłopstwa, wyrażającej się w czynach społecznych, potrafiliśmy zwiększyć bazę paszową w dolinie rzek Ochni i Bzury przez zbiorową meliorację łąk, a pod względem ilości i jakości wykonanych robót w tym zakresie zajęliśmy jedno z pierwszych miejsc w kraju.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Nasze rady narodowe przez stałe i systematyczne prowadzenie pracy uświadamiającej wśród mas pracującego chłopstwa dopomagają im do przechodzenia na wyższe formy gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselKwiatekEugeniusz">W pow. kutnowskim posiadamy obecnie 58 spółdzielni produkcyjnych i pod względem ich ilości w skali woj. łódzkiego zajmujemy pierwsze miejsce.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Szczególnie po IX Plenum KC i po II Zjeździe PZPR uwydatniła się wyraźnie wzmożona aktywność rad narodowych w naszym powiecie. I tak na przykład w celu jak najszybszego spopularyzowania osiągnięć nowoczesnej agrotechniki, rozwijając inicjatywę radnego powiatowej rady narodowej ob. Tomaszewskiego utworzyliśmy pierwszą w kraju poradnię rolniczą, gdzie chłopi na konkretnych przykładach uczą się podnosić wydajność z hektara, w czym pomagają im wskazówki i porady udzielane przez dyżurujących w tej poradni specjalistów ze wszystkich dziedzin rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselKwiatekEugeniusz">W okresie 10-lecia dokonaliśmy poważnego wysiłku w celu podniesienia na wyższy poziom gospodarki rolnej. Zwiększyliśmy plony zbóż i roślin okopowych: PGR Domaników osiąga 27 q pszenicy z ha i ponad 400 q buraków cukrowych z ha.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Pierwszorzędne wyniki osiągają nasze spółdzielnie produkcyjne w Jackowicach-Grochowie tak w hodowli roślinnej, jak i zwierzęcej. Wyniki te zawdzięczamy poważnej pomocy, z którą przychodzi pracującemu chłopu Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, dając temu wyraz w uchwale z dnia 17 grudnia 1953 r., jak również w uchwale lutowej o dalszej pomocy dla spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Rozszerzają się stale i wzbogacają formy pracy masowo-organizacyjnej rad narodowych przez organizowanie narad aktywu terenowego, zebrań gromadzkich, zjazdów przodujących chłopów. Rozszerza się oddziaływanie rad w celu społecznej aktywizacji chłopów za pośrednictwem gromadzkich komisji kontrolno-doradczych, lepsze przygotowanie się radnych do sesji i mobilizowanie przez nich — w czasie spotkań z ludnością — społeczeństwa swego terenu do wykonania uchwał.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Muszę jednak podkreślić, że obok tych osiągnięć rady narodowe po w. kutnowskiego mają jeszcze szereg braków i niedociągnięć w pracy. Na czoło wysuwa się to, że nie potrafią należycie zmobilizować chłopów do terminowego i całkowitego wykonania zobowiązań wobec państwa. Pomimo że nasz powiat jest wysoko towarowy i rolnicy osiągają wysokie zbiory, to jednak w realizacji planu obowiązkowych dostaw w skali wojewódzkiej zajmujemy ostatnie miejsce, co świadczy o tym, że praca aktywu rad narodowych jest jeszcze niedostateczna, a gminne rady narodowe nie potrafią mobilizować mało i średniorolnych chłopów do wykonania obowiązkowych dostaw i nie potrafią jeszcze należycie walczyć z kułactwem. Stosowana przez kolegia orzekające naszego powiatu polityka karno-administracyjna nie zawsze jest właściwa, gdyż często kary wymierzane są — „zza biurka” bez dokładnego rozpoznania realnych możliwości wykonania obowiązkowych dostaw. Stąd też zdarzają się wypadki przegięć, co podrywa autorytet władzy ludowej w terenie.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Nie zawsze też rady narodowe należycie służą właściwą pomocą rolniczą, jeśli chodzi o rozdział kredytów na orkę i siew, gdyż nie potrafią przez swoje komisje należycie kontrolować i wyciągać wniosków odnośnie aparatu powołanego do pracy w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Podobnie też rady narodowe naszego powiatu w niedostateczny jeszcze sposób kontrolują rozdział materiałów budowlanych. Zdarzają się wypadki, że materiały te rozdziela się gminom po kumotersku, jednoosobowo, co również stwarza niezadowolenie wśród chłopów.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Te wszystkie braki w dużej mierze wynikały stąd, że gminne rady narodowe były zbyt oddalone od mas chłopskich, stąd też nie miały możliwości należytego rozpoznania problemów i bolączek terenowych i w pełni operatywnego kierowania realizacją wytycznych Partii i Rządu.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Słaba również była kontrola oddolna nad pracą rad. Jakże często gminna rada narodowa w tych warunkach jest tylko ogniwem przekazującym wytyczne władz powiatowych do sołtysów.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Celem przeciwdziałania istniejącym niedomaganiom gminnych rad narodowych ludność poczęła samorzutnie tworzyć z najlepszych spośród siebie gromadzkie komisje kontrolno-doradcze, które z jednej strony miały na celu dopomóc sołtysowi w należytym wykonaniu zadań stojących przed gromadą, a z drugiej strony kontrolować działalność placówek gospodarczych, jak np. punktów skupu, zlewni mleka, sklepów GS, by w ten sposób zapewnić jak najlepsze zaspokojenie stale rosnących potrzeb rolnika.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Dlatego też masy pracującego chłopstwa naszego powiatu z wielkim entuzjazmem i radością przyjęły uchwałę Rady Państwa i Rady Ministrów z lutego br. w sprawie prac przygotowawczych do powołania gromadzkich rad narodowych. Chłopi w pełni zdają sobie sprawę, że przez powołanie gromadzkich rad narodowych zbliży się władza ludowa do nich, co zapewni lepsze rozpoznanie nurtujących ich bolączek i problemów, że rady gromadzkie działać będą sprawniej i bardziej operatywnie opierać się będą na masach chłopskich.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Wiedzą też, że reforma ta stworzy większe możliwości okazania wsi skuteczniejszej pomocy w walce o wzrost produkcji rolnej, rozwój spółdzielczości produkcyjnej i wciągnięcie w szerszym niż dotychczas zakresie mas chłopskich do rządzenia państwem.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Reforma ta usunie też wiele braków dotychczasowego podziału administracyjnego, jakie u nas istnieją. Na przykład chłopi gromady Kotliska mieli do siedziby swojej gminy w Oporowie 14 km, a z drugiej strony jakże Gminna Rada Narodowa w Strzelcach mogła należycie realizować wytyczne Partii i Rządu w gminie, która składała się z 28 gromad?</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Wyrazem zadowolenia z reformy nowego podziału administracyjnego i powołania gromadzkich rad narodowych jest podjęcie przez chłopów wielu cennych zobowiązań w związku z przygotowaniem siedzib gromadzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Ogółem w woj. łódzkim wartość podjętych przez chłopów zobowiązań wyraża się kwotą 820.000 zł. Do 20 września br. zobowiązania te wykonano w 119,5% wartości 979.605 zł. I tak np. chłopi gromady Zgórze po w. kutnowskiego celem stworzenia dogodnego dojazdu do siedziby gromadzkiej rady narodowej nawieźli kamieni na 700 m drogi. Na ogólną ilość 36 gromad, dzięki wydatnej pomocy chłopów, przygotowano już do użytku 32 siedziby dla rad gromadzkich, a w pozostałych 4 gromadach roboty remontowe dobiegają końca.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Powołanie gromadzkich rad narodowych, na które chłopi z niecierpliwością czekają, nastąpi w drodze wyborów do rad narodowych wszystkich szczebli. Te pierwsze w Polsce wybory do rad narodowych, które odbędą się w bieżącym roku, jeszcze bardziej przyczynią się do wzrostu aktywności politycznej mas pracujących naszego powiatu, wzmocnią więź władzy ludowej z masami pracującymi, uaktywnią radnych przez ich ściślejsze powiązanie z wyborcami, podniosą autorytet rad i rozszerzą skupiający się wokół nich aktyw społeczny. Wybrani w tych wyborach radni przez ścisłe związanie z wyborcami będą w stanie zapewnić prawidłowe rozpatrywanie i uwzględnianie słusznych wniosków i życzeń mas pracujących i wyjaśniać zasadnicze cele i wytyczne polityki władzy ludowej, aby tym lepiej mobilizować szerokie rzesze społeczeństwa do realizacji zadań nakreślonych przez Partię i Rząd.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Robotnicy i chłopi pow. kutnowskiego i całego woj. łódzkiego zapewniają Wysoki Sejm, że z entuzjazmem i twardą, uporczywą wolą realizować będą wielkie wskazania Partii i Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i z niesłabnącą energią wcielać będą w życie wielki program budownictwa socjalizmu w Polsce.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę 10-minutową.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 min. 25 do godz. 10 min. 40.)</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. stalinogrodzkiego Wiktor Markiewka.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselMarkiewkaWiktor">Wysoki Sejmie! Wybory do rad narodowych, o których mówimy na naszej dzisiejszej sesji, będą niewątpliwie doniosłym wydarzeniem w całym życiu naszego kraju. Wybory te odbiją się głośnym echem w szeregach górników polskich, wywołają wzmożoną aktywność gospodarczą i polityczną w naszych miastach i osiedlach kopalnianych. Ludzie polskiego górnictwa umieją cenić i szanować wielkie osiągnięcia władzy ludowej. Ludzie polskiego górnictwa dopiero w Polsce Ludowej doczekali się swojego udziału w rządzeniu krajem i ceniąc wysoko tę zdobycz naszej rewolucji codzienną swą pracą przyczyniają się do wypełnienia ogólnonarodowych celów, do poprawy własnego bytu.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselMarkiewkaWiktor">Warunki pracy i życia polskich górników zmieniły się zasadniczo.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselMarkiewkaWiktor">Wystarczy sięgnąć do dawno minionych lat, do tych czasów, kiedy to przed pierwszą wojną światową mój ojciec jak tysiące innych górników pracował w kopalni. Była to kopalnia — „Świętochłowice”. A mieszkaliśmy w Bujakowie — w jednej izbie 9 osób. Do pracy ojciec miał 15 km. Z Bujakowa do Świętochłowic nie było żadnego połączenia kolejowego, ani oczywiście autobusowego czy tramwajowego. Ojciec więc tam i z powrotem musiał przejść codziennie około 30 km, a pracował w kopalni ponad 12 godzin dziennie. Jaka to była praca? W kopalniach nie było wentylacji. Ludzie dusili się w ciężkim, nie rzadko zatrutym gazami, powietrzu. W większości kopalni nie było łaźni. Po szychcie ludzie szli do domów spoceni, brudni, słaniający się na nogach. Było bezrobocie. Ci, których baronowie węglowi przyjęli do pracy, pracowali dosłownie za grosze.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselMarkiewkaWiktor">Po pierwszej wojnie też nie było lepiej. Szczęśliwcy, to jest ci, którzy mieli tzw. stałą pracę, robili zazwyczaj na dole tylko przez 15, a nawet 14 dniówek. Rosło bezrobocie. Ludzie zbierali węgiel na hałdach, pracowali w bieda-szybach. Granatowa policja urządzała obławy. Policjanci przeganiali bezrobotnych z szybików. Do otworów szybików, w których pracowali ludzie, — „granatowi” lali nieczystości. Górnicy mieszkali w okropnych warunkach. Zdarzały się wypadki, że w jednej izbie mieszkało po 15 ludzi. Wielu górników było bez dachu nad głową, mieszkali w dziurach wydrążonych w starych hałdach.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselMarkiewkaWiktor">W tym czasie warunki pracy w kopalniach były wprost skandaliczne. Kapitał zagraniczny rabunkowo eksploatował pokłady węgla. Wydobywano węgiel z łatwiejszych pokładów. Rezygnowano z otwarcia frontu wydobywczego na pokładach wymagających większych nakładów inwestycyjnych. Kapitalistom chodziło o to, by wydobyć węgiel jak najtańszymi środkami.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselMarkiewkaWiktor">Stan ten po wyzwoleniu uległ radykalnej zmianie. Państwo Ludowe z niezwykłym szacunkiem odniosło się do pracy górnika. Otoczono nas troskliwą, wszechstronną opieką. Do kopalni, by ułatwić ciężką pracę górnika, zaczęła szturmować mechanizacja. Kombajny, kacze dzioby, wrębówki, wręboładowarki — to maszyny, które zyskały wielki szacunek górnika, chociaż trzeba przyznać, że duża ich ilość wskutek zaniedbania stoi niewykorzystana.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselMarkiewkaWiktor">Rząd i Partia pomyślały o tym, by zapewnić górnikom lepsze warunki mieszkaniowe. Dosłownie jak grzyby po deszczu rosły i rosną na Śląsku nowe osiedla mieszkaniowe. W Dąbrowie Górniczej, Boguszowicach, Bytomiu, Czeladzi, w dziesiątkach miast woj. stalinogrodzkiego czerwienieją nowe górnicze domy. W roku bieżącym Śląsk otrzyma ogółem blisko 30.000 nowych izb mieszkalnych. Mieszkania w nowych osiedlach robotniczych są widne i przestronne. Ojciec mój nie miał łaźni w kopalni, dziś bardzo wielu górników ma nawet w mieszkaniach łazienki, piecyki gazowe, centralne ogrzewanie. Z roku na rok, z miesiąca na miesiąc zmniejsza się na Śląsku głód mieszkaniowy, choć jeszcze bardzo dużo pozostaje do zrobienia.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselMarkiewkaWiktor">Szeroko rozwinięta jest opieka nad zdrowiem górników. Stale powiększa się liczba placówek leczniczych.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselMarkiewkaWiktor">Czy ktoś z górników mógłby pomyśleć przed wojną, że będzie jeździł własnym samochodem? Dziś wielu górników przodujących w pracy posiada nowoczesne samochody i motocykle.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselMarkiewkaWiktor">Najwymowniejszym dowodem troski i szacunku, którymi otacza górników nasza władza ludowa, jest Karta Górnika.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselMarkiewkaWiktor">Minęły czasy, w których rządzono nami wbrew nam. Dziś władza znajduje się w ręku ludu. Mogę z tego miejsca w imieniu całej braci górniczej oświadczyć, że w wyborach do organów władzy ludowej, popierając w całej pełni wielkie plany rozwoju kraju i podniesienia stopy życiowej ludności, głosować będziemy podwójnie: kartą wyborczą na najlepszych, najofiarniejszych ludzi i swą pracą, nowymi tonami węgla, nowymi sukcesami produkcyjnymi.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselMarkiewkaWiktor">Wiele spodziewamy się po reformie podziału administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselMarkiewkaWiktor">Pragnąłbym podkreślić duże znaczenie ustawy o osiedlach i radach narodowych osiedli. Cała niecka węglowa pokryta jest gęstą siecią osiedli górniczych. Wiadomo, w jak bardzo zaniedbanym stanie pozostawili te osiedla kapitaliści: często bez wody, z kiepskim oświetleniem, z fatalnymi drogami, bez kanalizacji, w opłakanych warunkach mieszkaniowych i higienicznych. Dużo już zrobiono, aby usunąć te zaniedbania.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselMarkiewkaWiktor">Wyodrębnienie osiedli, powołanie rad osiedlowych, do których postaramy się wybrać najbardziej energicznych przedstawicieli ludności, na pewno stworzy bardziej dogodne warunki szybszego usunięcia tych zaniedbań, tak aby te osiedla nabrały wyglądu osiedli socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselMarkiewkaWiktor">Wysoki Sejmie! Nasze wydobycie węgla rośnie z roku na rok. Jest ono obecnie trzy razy większe w przeliczeniu na jednego mieszkańca niż w 1938 r. Ale nie jesteśmy w pełni zadowoleni z tempa rozwoju naszego górnictwa.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselMarkiewkaWiktor">Jak wiadomo, węgla potrzeba naszej gospodarce narodowej więcej, niż obecnie wydobywamy. Mamy wiele dobrze pracujących kopalni. Ale nie wszystko gra jak należy. Również i kopalnia, w której ja pracuję, planowych zadań nie wykonuje.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselMarkiewkaWiktor">Przemysł węglowy tylko z dużym trudem wykonuje zadania planowe i nie odrobił jeszcze zaległości tych kopalni, które pozostają w tyle. Byłoby dla nas wstydem, gdyby zadania IV kwartału, tego kwartału, w którym toczyć się będzie kampania wyborcza, nie zostały przez górnictwo wykonane.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselMarkiewkaWiktor">W naszych kopalniach rozwija się obecnie masowy ruch współzawodnictwa pracy na cześć zbliżającego się — „Dnia Górnika”. Ten powszechny ruch, który na wezwanie załogi kopalni — „Generał Zawadzki” ogarnia kopalnię za kopalnią, stawia sobie za zadanie zmobilizowanie wszystkich górników do walki o odrobienie zaległości, o wykonanie planu bieżącego roku z nadwyżką.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselMarkiewkaWiktor">Będziemy walczyć o poprawę organizacji pracy, która poważnie szwankuje w wielu kopalniach. Będziemy się bić o całkowitą obsadę przodków węglowych, o całkowite wykorzystanie czasu pracy, o poprawę dyscypliny pracy, która również uległa osłabieniu w wielu miejscach.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselMarkiewkaWiktor">Nie ma w naszych kopalniach miejsca dla bumelantów i nierobów, którzy wprowadzają rozkład do produkcji i dlatego przeganiać ich będziemy na cztery wiatry.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselMarkiewkaWiktor">Lepiej musimy wykorzystać maszyny i urządzenia górnicze. Trzeba, aby te kopalnie, które urządzają u siebie magazyn nieczynnych maszyn, albo uruchomiły te maszyny i wykorzystały jak należy, albo oddały je tym, którzy lepiej potrafią je wykorzystać.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselMarkiewkaWiktor">Czeka nas teraz okres szczególnie naprężonej pracy. Myśmy, Wysoki Sejmie, kraju dotąd nie zawiedli i dlatego sądzę, że i tym razem my, górnicy Śląska i Zagłębia, wykonamy swój trudny obowiązek.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselMarkiewkaWiktor">Wybory do organów naszej władzy ludowej stworzą na pewno nowy silny bodziec do dalszego rozwoju współzawodnictwa pracy w naszych kopalniach, do coraz lepszego wykonania zadań planowych, do dostarczania przez ofiarną brać górniczą swemu państwu coraz większych i większych ilości węgla.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselMarkiewkaWiktor">Oczekując nowych rad, do których wybiorą najlepszych, najbardziej wypróbowanych w robocie ludzi, zwiększając z każdym dniem swoją pracę, górnicy polscy nie zawiodą pokładanego w nich zaufania. Rwać będziemy coraz więcej węgla, zrobimy wszystko, aby na górniczym Śląsku wybory do rad narodowych przebiegały w dobrej atmosferze wykonanych obowiązków, zwycięskiego wykonywania planu.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. olsztyńskiego Gerhard Skok.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselSkokGerhard">Wysoki Sejmie! Cały naród polski w dziesiątym roku władzy ludowej raduje się z osiągnięć gospodarczych, społecznych, socjalnych i kulturalnych minionego 10-lecia.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselSkokGerhard">Lud Warmii i Mazur w ciągu tych 10 lat osiągnął również wielkie sukcesy, możliwe tylko w warunkach istnienia władzy robotniczo-chłopskiej.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselSkokGerhard">Zniszczony całkowicie w wyniku wojny przemysł woj. olsztyńskiego został w pełni odbudowany i uruchomiony. W okresie od 1949 r. ilość czynnych zakładów przemysłowych wzrosła przeszło dziesięciokrotnie. Podniosła się ilość i jakość produkcji przemysłowej. Takie produkty przemysłu terenowego, jak meble, wyroby dziewiarskie, materiały drzewne, konserwy różnego rodzaju i inne artykuły, w poważnym stopniu przyczyniają się do wzrostu stopy życiowej ludności woj. olsztyńskiego.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselSkokGerhard">Dzięki wzrostowi wydajności pracy i zatrudnienia wzrosła siła nabywcza klasy robotniczej. Więcej artykułów przemysłowych kupuje na rynku miejskim również pracujący chłop. Dzięki stałej, a obecnie wzmożonej, pomocy produkcyjnej udzielanej chłopom pracującym ze strony Państwa Ludowego podniosła się wydajność z hektara i obecnie dla podstawowych czterech zbóż wynosi od 13 do 14 q z ha.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselSkokGerhard">Znikły już w woj. olsztyńskim niezmierzone obszary ziemi leżącej odłogiem i zarośniętej chwastami, która stanowiła żałosny bilans rozpętanej przez faszyzm hitlerowski wojny. Na ostatnich odłogach i ugorach rozlega się obecnie warkot traktorów, przeprowadza się orki i siewy. Wyrastają nowe domy w PGR-ach i w spółdzielniach produkcyjnych, do których przybywa wielu nowych osadników.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselSkokGerhard">W wyniku realizacji uchwał II Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i uchwały Rządu o rozwoju hodowli, pogłowie bydła rogatego wzrosło w bieżącym roku w województwie o 37.000 sztuk, trzody chlewnej o 42.000, a owiec o 25.000 sztuk.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselSkokGerhard">Stale rozwija się sektor socjalistyczny naszego rolnictwa. Obecnie w województwie istnieje już 520 spółdzielni produkcyjnych. Gospodarzą coraz lepiej państwowe gospodarstwa rolne, które w tym roku zbiorą przeciętnie od 20 do 30% większe plony aniżeli w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselSkokGerhard">Państwo Ludowe, rady narodowe poświęcają wiele uwagi rozwojowi życia kulturalnego ludności. Szczególnie korzysta z dobrodziejstw kultury socjalistycznej młodzież.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselSkokGerhard">Rozwój życia kulturalnego, szczególnie na wsi, stanowi doniosły środek wychowania młodzieży w duchu miłości do Polski Ludowej, przyjaźni ze Związkiem Radzieckim i z krajami demokracji ludowej.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselSkokGerhard">Obecnie w województwie istnieją 653 regularnie pracujące świetlice wiejskie, otoczone troskliwą opieką rad narodowych. Młodzież nasza coraz szerzej wykorzystuje stworzone dla niej przez władzę ludową możliwości rozwoju życia kulturalnego.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselSkokGerhard">W bieżącym roku liczba amatorskich zespołów artystycznych wzrosła do 360. Rozmachu nabiera również czytelnictwo książek. W istniejących obecnie 1381 bibliotekach i punktach bibliotecznych jest ponad 850.000 książek. Stanowi to wzrost o 130.000 w stosunku do ubiegłego roku. Z tych bibliotek korzysta coraz więcej czytelników, a szczególnie młodzieży. Obecnie biblioteki nasze posiadają ponad 110.000 stałych czytelników w porównaniu z 93.000 w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselSkokGerhard">Poważne są osiągnięcia rad narodowych w dziedzinie szkolnictwa. W bieżącym roku szkolnym wszystkie dzieci w wieku szkolnym chodzą do szkół. Znaczna część dzieci uczęszcza do szkół wyżej zorganizowanych.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselSkokGerhard">Poważny wzrost liczby kadry nauczycielskiej, wyszkolonej już w warunkach władzy ludowej, zapewnił w bieżącym roku całkowitą obsadę nauczycielską wszystkich szkół i odpowiedni poziom pracy wychowawczej.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselSkokGerhard">Wszystkie te osiągnięcia na polu gospodarczym, kulturalnym i społecznym są wynikiem ofiarnej pracy ludności Warmii i Mazur, która skupia się coraz mocniej wokół Partii i rad narodowych i z wiarą w przyszłość realizuje ich uchwały i wytyczne.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselSkokGerhard">W pracy tej wyrosło sporo przodujących ludzi, chłopów-miczurinowców, przodowników pracy, bojowej, ofiarnej młodzieży, których zapał i doświadczenie popycha wciąż naprzód wielu ociągających się i nie nadążających.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselSkokGerhard">Jednak obecny podział terytorialny i istniejąca struktura administracyjna hamują tę rozwijającą się inicjatywę przodujących ludzi.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselSkokGerhard">Najniższe ogniwa naszej władzy państwowej — gminne rady narodowe — nie potrafiły w pełni zapewnić istnienia ścisłej i głębokiej więzi z masami. Istnienie gmin o stosunkowo dużym obszarze i wielkiej ilości mieszkańców stwarzało poważne trudności w pracy rad gminnych i nie mogło zapewnić należytej kontroli ze strony ludności nad działalnością gminnej rady narodowej.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselSkokGerhard">Potwierdzają to w wypowiedziach chłopi pracujący. Ob. Piotr Kruk, przewodniczący spółdzielni produkcyjnej w Kiwagach, mówi tak: — „Mieliśmy do tej pory 9 km do gminy i nie zawsze mogliśmy dopilnować właściwego załatwienia swoich spraw. W gminie podania często leżały przez kilka miesięcy, a często zdarzało się, że decyzje Gminnej Rady Narodowej były niesłuszne, ponieważ członkowie Prezydium rady nie znali dokładnie poszczególnych gospodarstw chłopskich. W nowym podziale na gromady chłop będzie bliżej swojej władzy, a władza bliżej chłopa. Pomoże to w usunięciu występujących jeszcze niedomagań.” Wielkie zadania stojące przed całym narodem w budownictwie socjalistycznym wymagają lepszej pracy organów władzy ludowej, wymagają zbliżenia władzy państwowej do ludności, zwłaszcza na wsi, wymagają jak najszerszego, bezpośredniego udziału mas w rządzeniu państwem.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselSkokGerhard">Przedłożony Sejmowi projekt ustawy o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych w pełni odpowiada interesom mas pracujących, naszego budownictwa socjalistycznego i pomoże nam w umocnieniu sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselSkokGerhard">W woj. olsztyńskim istnieje 160 gminnych rad narodowych. W wyniku przeprowadzonych prac przygotowawczych proponuje się powołanie 426 gromadzkich rad narodowych. Ma to niewątpliwie poważne znaczenie w rozwijaniu inicjatywy obywatelskiej chłopów pracujących, w przestrzeganiu praworządności ludowej, we wzajemnym zbliżeniu chłopów-osiedleńców i chłopów miejscowego pochodzenia oraz w umocnieniu Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselSkokGerhard">Chłopstwo pracujące Warmii i Mazur przyjęło wiadomość o przygotowującym się nowym podziale administracyjnym z wielkim ożywieniem i zadowoleniem. Chłopi pracujący czynnie pomagali w opracowaniu i ustaleniu projektów podziału, składali wnioski i pomagali w pracy terenowym komisjom podziału administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselSkokGerhard">Tylko elementom kułacko-spekulanckim nie na rękę jest to, że dołowe organy władzy ludowej umacniają się, że będą bliżej chłopa — w gromadzie. Wyzyskiwacze, kumotry, oszuści i spekulanci nie lubią, gdy władza jest blisko i patrzy na ich brudne palce. Oni chcieliby swoje nikczemne machinacje uprawiać jak najdalej od władzy ludowej. Dlatego też podczas omawiania projektu podziału starali się w niektórych wypadkach wichrzyć, siać zamęt, straszyć część nieświadomych chłopów. Jednak to się im nie udało. Większość uczciwych chłopów zdemaskowała ich i poparła czynem poczynania władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselSkokGerhard">Wymownym świadectwem tego jest udział około 24.000 chłopów i aktywu w dyskusji nad projektami podziału oraz wniesienie około 400 wniosków i poprawek, z których większość była słuszna i została w projekcie podziału administracyjnego uwzględniona.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselSkokGerhard">Chłopi podjęli kilkaset zobowiązań w celu przygotowania siedzib gromadzkich rad narodowych. 90% wszelkich materiałów budowlanych dowieziono w czynie społecznym, odgruzowano i uporządkowano również obejścia projektowanych siedzib rad gromadzkich.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselSkokGerhard">W wyniku realizacji zobowiązań o wartości ponad miliona złotych naprawiono i zbudowano 138 kilometrów dróg, wyremontowano 11 świetlic, naprawiono 5 mostów i oczyszczono 18 km rowów melioracyjnych.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselSkokGerhard">Aktywna pomoc chłopstwa i młodzieży przyczyniła się do tego, że ponad 300 siedzib gromadzkich rad narodowych w województwie jest już gotowych.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselSkokGerhard">Powołanie gromadzkich rad narodowych pozwoli na większe niż dotychczas uruchamianie, organizowanie i wykorzystanie w budownictwie socjalistycznym ogromnych rezerw tkwiących w ofiarności, zdolnościach i inicjatywie mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselSkokGerhard">W woj. olsztyńskim istnieje olbrzymia ilość, bo ponad 300.000 ha łąk i pastwisk, których wydajność jest bardzo niska. Wynika to stąd, że w czasie działań wojennych wiele urządzeń melioracyjnych uległo zniszczeniu. Doprowadziło to do podważenia regulacji stosunków wodnych i dlatego wiele łąk cierpi z powodu braku lub nadmiaru wody.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselSkokGerhard">W naprawie tych urządzeń, w przeprowadzeniu prac melioracyjnych na obszarach jeszcze nie zmeliorowanych oraz w konserwacji rowów i zastaw ogromne znaczenie ma czyn społeczny chłopstwa.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#PoselSkokGerhard">Wiosną br. chłopi pracujący przy pomocy państwa zmeliorowali 30.000 ha łąk, dokonując na nich jednocześnie podstawowych zabiegów agrotechnicznych, jak rozrzucanie kretowisk, bronowanie, podsiewy traw, nawożenie. Dzięki temu wydajność tych łąk podniosła się do ponad 30 q siana z ha. Jednak gminne rady narodowe nie potrafiły właściwie pokierować inicjatywą chłopów, nie pomogły dostatecznie młodzieży wiejskiej, która na wezwanie ZMP stanęła do czynu melioracyjnego, nie zapewniły jej porady fachowej, narzędzi pracy i transportu. Stąd też inicjatywy tej nie rozwinięto w pełni, istnieje nadal 110.000 ha łąk (bez pastwisk), na których w bardzo szybkim czasie można podnieść wydajność do 30 q siana z 1 ha.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#PoselSkokGerhard">Niedostatecznie pomagały w tej sprawie gminnym radom Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej i prezydia powiatowych rad narodowych, które nader często nie dostrzegały poza aparatem rad narodowych społecznej strony działalności rad — pracy radnych, komisji rad i sesji rady.</u> + <u xml:id="u-13.31" who="#PoselSkokGerhard">Sesje gminnych rad narodowych były w wielu wypadkach połowicznie i schematycznie przygotowane. Zdarzało się, że na sesjach wszystkich gminnych rad czytano referat jednej treści, opracowany na szczeblu wojewódzkim, nawet w tak życiowych sprawach, jak np. zadania rad na odcinku zagospodarowania łąk i pastwisk.</u> + <u xml:id="u-13.32" who="#PoselSkokGerhard">Jednym z przykładów oderwania się gminnych rad narodowych od spraw nurtujących środowisko, w którym pracują, jest fakt, że w ciągu kilku lat na kilku zaledwie sesjach gminnych rad narodowych omawiano zadania rad narodowych w wychowaniu młodzieży. Jednocześnie słyszeliśmy wiele skarg młodzieży na słabe zainteresowanie się niektórych ogniw władzy państwowej rozwojem kultury i oświaty.</u> + <u xml:id="u-13.33" who="#PoselSkokGerhard">W woj. olsztyńskim na wsi jest kilkaset budynków, które niszczeją i wskutek braku opieki ze strony gminnych rad narodowych nie są wykorzystane do rozwinięcia pracy polityczno-wychowawczej i kulturalnej wśród młodzieży.</u> + <u xml:id="u-13.34" who="#PoselSkokGerhard">Utworzenie gromadzkich rad narodowych przyczyni się między innymi do większego skoncentrowania pracy kulturalnej i oświatowej w gromadach, do poszerzenia urządzeń kulturalno-socjalnych, do wykorzystania w pełni istniejących u nas pomieszczeń na dalszą rozbudowę świetlic, punktów bibliotecznych, przedszkoli, sklepów itp.</u> + <u xml:id="u-13.35" who="#PoselSkokGerhard">Młodzież nasza potrzebuje wiele pomocy w rozwoju szkolnictwa dla pracujących, w szkoleniu rolniczym, w dalszym rozwoju życia kulturalnego i sportowego, w kontroli warunków bytowych i w wielu innych sprawach. Stąd też dla młodzieży utworzenie gromadzkich rad narodowych ma szczególne znaczenie.</u> + <u xml:id="u-13.36" who="#PoselSkokGerhard">Gromadzkie rady narodowe na terenie Warmii i Mazur, w których zasiadać będą wybrani przez ogół gromady najlepsi ludzie, najbardziej uczciwi, znani z dobrego gospodarowania, światli, dbający o swoją gromadę i swoje województwo, umiejący radzić i troszczyć się wspólnie o sprawy swej ludności i swego terenu — będą poważną dźwignią w dalszym umacnianiu jedności ludności miejscowej i napływowej.</u> + <u xml:id="u-13.37" who="#PoselSkokGerhard">Zbliżenie władz powiatowych do gromad, które następuje dzięki likwidacji pośredniego ogniwa — gminnych rad narodowych, pomoże niewątpliwie w karczowaniu wielu dotychczas jeszcze nie całkowicie przezwyciężonych biurokratycznych nawyków w powiatowych radach narodowych.</u> + <u xml:id="u-13.38" who="#PoselSkokGerhard">Przyczyni się to do wnikliwego poznawania trosk i bolączek ludności, do lepszego załatwiania skarg i zażaleń i do usprawnienia pracy samej powiatowej rady narodowej.</u> + <u xml:id="u-13.39" who="#PoselSkokGerhard">Projekty ustaw, przedłożone dziś Wysokiemu Sejmowi, przewidują powołanie rad narodowych wszystkich szczebli drogą powszechnych, równych, bezpośrednich i tajnych wyborów.</u> + <u xml:id="u-13.40" who="#PoselSkokGerhard">Na tej sesji, która jest pierwszą sesją Sejmu w drugim dziesięcioleciu władzy ludowej w Polsce, mają być podjęte doniosłe uchwały. Na podstawie tych uchwał lud pracujący po raz pierwszy w historii będzie wybierać swoja władzę bezpośrednio i w sposób rzeczywiście demokratyczny na wszystkich szczeblach administracji państwa.</u> + <u xml:id="u-13.41" who="#PoselSkokGerhard">Ten doniosły fakt docenia polski chłop i robotnik. Świadczy o tym tegoroczny zryw chłopstwa woj. olsztyńskiego w wykonaniu obowiązkowych dostaw, świadczy o tym ofiarność naszych załóg PGR-owskich pracujących na odłogach, wśród których jest dużo traktorzystów przekraczających normy, orzących dziennie od 4 do 6 ha odłogów.</u> + <u xml:id="u-13.42" who="#PoselSkokGerhard">Fakt ten szczególnie docenia nasza młodzież. Wiele młodych ludzi skończywszy 18 lat przystąpi po raz pierwszy do urn wyborczych. Wiele spośród nich zasiądzie na ławach radnych i będzie współdecydować o losach gromady, powiatu czy województwa.</u> + <u xml:id="u-13.43" who="#PoselSkokGerhard">Młodzież Warmii i Mazur po raz pierwszy otrzymała z rąk władzy ludowej prawo udziału w rządzeniu państwem. Stara się ona to prawo jak najlepiej wykorzystać.</u> + <u xml:id="u-13.44" who="#PoselSkokGerhard">Dotychczas w radach narodowych naszego województwa zasiadało 430 młodzieżowych radnych oraz około 800 brało udział w pracy komisji narodowych wszystkich szczebli.</u> + <u xml:id="u-13.45" who="#PoselSkokGerhard">Jednocześnie rosnąca ofiarność i gorący patriotyzm młodzieży, która jedzie w pionierskim zaciągu likwidować odłogi w północnych powiatach naszego województwa, która dziesiątkami i setkami zobowiązań produkcyjnych chce uczcić II Zjazd Związku Młodzieży Polskiej, wskazuje, że jest ona godna prawa współgospodarzenia swym krajem.</u> + <u xml:id="u-13.46" who="#PoselSkokGerhard">Wybory do rad narodowych odbędą się w atmosferze wielkiej aktywizacji politycznej mas pracujących. Ludność gromad będzie wysuwać do rad narodowych tysiące najlepszych przedstawicieli.</u> + <u xml:id="u-13.47" who="#PoselSkokGerhard">Rady narodowe już dziś zdołały sobie wychować szeroki aktyw społeczny, a mianowicie członków rad, członków komisji rad, komisji gromadzkich, sołtysów — razem w naszym województwie ponad 20.000 ludzi.</u> + <u xml:id="u-13.48" who="#PoselSkokGerhard">W tym nieustannie rosnącym aktywie społecznym tkwi wielka siła, tkwi bogactwo doświadczenia, ofiarności obywatelskiej i inicjatywy.</u> + <u xml:id="u-13.49" who="#PoselSkokGerhard">Obecna pomoc państwa w dziedzinie rozwoju rolnictwa jeszcze bardziej pobudziła tę inicjatywę, jeszcze bardziej skupiła masy chłopstwa wokół Partii i Rządu.</u> + <u xml:id="u-13.50" who="#PoselSkokGerhard">Minione dziesięciolecie wykazało potęgę i siłę władzy ludowej. Siła naszej władzy państwowej tkwi w tym, że sprawuje tę władzę nie garstka wyzyskiwaczy gnębiąca miliony wyzyskiwanych, a lud pracujący miast i wsi, nieustannie uczący się sztuki rządzenia państwem.</u> + <u xml:id="u-13.51" who="#PoselSkokGerhard">Siła naszej władzy tkwi w tym, że konsekwentnie dąży ona do coraz lepszego zaspokajania materialnych i kulturalnych potrzeb społeczeństwa, że stawiając sobie za cel zbudowanie ustroju sprawiedliwości społecznej otwiera szeroko wrota twórczej inicjatywie mas, wciągając je do aktywnego udziału w rządzeniu państwem, w budowie szczęśliwszego, lepszego jutra.</u> + <u xml:id="u-13.52" who="#PoselSkokGerhard">Wybory do rad narodowych i nowy podział administracyjny przyśpieszą nasz marsz na tej drodze.</u> + <u xml:id="u-13.53" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. szczecińskiego Witoldowi Spychalskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselSpychalskiWitold">Wysoki Sejmie! W minionym dziesięcioleciu przebyliśmy już kilka etapów coraz znaczniejszego przyciągania społeczeństwa do udziału w rządzeniu, a każdy z nich znaczy się doświadczeniami coraz to nowych form tego udziału, jak pierwsze komitety podziału ziemi, rady zakładowe w przemyśle, społeczne komisje kontroli, komitety rodzicielskie i opiekuńcze, wreszcie komitety blokowe i sklepowe w handlu uspołecznionym.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselSpychalskiWitold">W pracach tych braliśmy udział bądź to bezpośrednio, jako aktywiści społeczni, aktywiści rad narodowych, bądź też stykaliśmy się z działalnością rad, ich komisji jako czynnika kontrolnego, czy organów wykonawczych i zarządzających, jakimi są prezydia.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselSpychalskiWitold">Wiemy, że podsumowanie tego okresu nie wypadnie idealnie pomyślnie. Na przykładzie własnego terenu województwa szczecińskiego i m. Szczecina obserwuję — a dyskusja to potwierdza — że w zwrotnym punkcie, jakim winny stać się wybory, sporo będzie okazji do krytycznej i samokrytycznej oceny. Nie będziemy mogli powiedzieć — a jako członek Prezydium Rady czuję ciężar tych słów — że bez reszty wykonaliśmy zadania. Wymiarom przemian, jakie zaszły i zachodzą w naszym życiu społecznym, nie odpowiada jeszcze ani liczebność, ani jakość szeregów, które przyciągnęliśmy do bezpośredniego udziału w rządzeniu. Oczywiście, wyrośliśmy już dawno z okresu, jaki istniał np. w roku 1947, gdy WRN w Szczecinie liczyła 4 robotników, 11 chłopów, 20 kupców i 64 pracowników umysłowych. Należy przypuszczać, że w owym okresie nie był to wypadek odosobniony. Składy rad uległy jednak zasadniczej, aczkolwiek nie zakończonej odmianie i dziś w WRN w Szczecinie pracuje 31 robotników, 33 chłopów, w tym 20 spółdzielców.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselSpychalskiWitold">Do niedawna jeszcze Miejska Rada Narodowa w Szczecinie, mimo specyficznej struktury miasta, mimo rolniczych osiedli podmiejskich — nie miała właściwej i dostatecznej reprezentacji rolników. I nic dziwnego, że w tych warunkach przy słabym wciąganiu zainteresowanych rolników do pracy w radzie, mniej sprawnie przebiegała likwidacja odłogów, zagospodarowanie łąk w delcie Odry; że rokrocznie występowały trudności na tle obowiązkowych dostaw; że są jeszcze trudności w spółdzielniach produkcyjnych, pracujących na obszarze administracyjnym wielkiego Szczecina, a okrążonych podmiejskim elementem spekulanckim i narażonych na jego wrogie oddziaływanie.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselSpychalskiWitold">Jak niepełny jest rezultat naszej dotychczasowej walki o skład i oblicze rad, świadczy słaby udział kobiet, mimo — mówię znowu o Szczecinie — wysokiego stopnia produktywizacji, wynoszącego 71% w grupie zawodowo czynnych za rok 1953.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselSpychalskiWitold">Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ustalając wybieranie rad i to na trzyletnią kadencję, stabilizuje ich składy, kładzie kres dotychczasowej praktyce stale powtarzającej się kooptacji. Wzrośnie tym samym niewspółmiernie poczucie odpowiedzialności radnego, i to zarówno wobec rady jak i wobec ludności, której dotychczas częstokroć był nieznany. Ten nieznany radny będzie musiał ustąpić miejsca najlepszemu aktywiście, znanemu lokatorom bloku, towarzyszom pracy w fabryce czy warsztacie, mieszkańcom w gromadzie, a więc wyborcom, wobec których — podlegając w swej działalności ich kontroli — ma obowiązek rozliczać się ze swej pracy nawet pod zawarowanym konstytucyjnie i powtórzonym w ordynacji wyborczej rygorem odwołania.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselSpychalskiWitold">Jeśli chodzi o te milionowe rzesze wyborców, to rosnąca z każdym dniem ich dojrzałość polityczna sprawia, że głęboki patriotyzm polskiego ludu nigdy jeszcze nie przejawiał się tak silnie, jak w minionym, ciężkim, a równoczesne radosnym okresie odbudowy naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselSpychalskiWitold">Dziesięć lat Polski Ludowej i jej rad narodowych jest dostatecznym okresem doświadczeń, z jakimi pójdziemy do wyborów zabiegając o dopływ nowych wartościowych ludzi. Są tacy, którzy rosną z każdym dniem i na każdym stanowisku pracy — są i tacy, których myśmy nie dostrzegali. To są ci, którzy zdolność przeładunkową portu w Szczecinie, owym rzekomo „umarłym mieście” — jak je nazywała prasa zachodnia — dźwignęli z 35 tys. ton w 1946 r. do 12 milionów ton obecnie, budząc radość wśród swoich i szacunek u obcych. To są ci, którzy jeszcze w roku 1950 rozładowywali zaledwie 508 statków, a w tym samym czasie 1953 r. już 1266. To są tacy ludzie jak brygada zetempowska Jana Brychcego, wykonująca od 1950 r. do chwili obecnej średnio 212% normy. To są stoczniowcy, którzy produkcję z 88,7%, w tym okrętowej 60,3% w 1951 r. doprowadzili w minionym półroczu do 107,8%, w tym okrętowej 101,9%, zdobywając po raz pierwszy w historii stoczni szczecińskiej pierwsze miejsce we współzawodnictwie między zakładami przemysłu okrętowego. Ale takich ludzi w radzie albo nie mieliśmy, albo mieliśmy bardzo niewielu.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselSpychalskiWitold">Obywatele Posłowie! Jest w ziemi szczecińskiej zakątek nad rzeką, gdzie stoi biało-czerwony słup graniczny. W 1945 r. 16 kwietnia przeskoczyli tam żołnierze pontonowym mostem. W Gozdawicach w pow. chojeńskim jednostki I Armii sforsowały po raz pierwszy Odrę przy ciężkich stratach. Tam zginął również radziecki człowiek, dowódca oddziału porucznik Żdanow. Tam czerwoną smugą krwi zakreślona została granica pokoju, wzdłuż której pracuje dziś 700 spółdzielni produkcyjnych i tysiące rodzin z akcji osiedleńczej. Tym wszystkim, PGR-owcom, spółdzielcom i osadnikom łatwiej będzie żyć i pracować, gdy bliższą, czujniejszą opiekę roztoczą nad nimi gromadzkie rady narodowe, gdy sami liczniej w nich będą zasiadać i o swoich sprawach decydować.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselSpychalskiWitold">Dotyczy to zarówno spraw gospodarczych, jak i kulturalnych, w zakresie których terenowe rady mają ogromne osiągnięcia. Dla przykładu podam, iż dziś już procent ludności objętej czytelnictwem w woj. szczecińskim stanowi liczbowo najwyższe osiągnięcie w Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselSpychalskiWitold">Sprawy gospodarcze i bytowe ludzi pracy stanowią bezsprzecznie dziedzinę najczęstszego styku rad narodowych z ludnością, a urządzenia gospodarki komunalnej, rozmieszczenie warsztatów rzemieślniczych i usług, sieć punktów handlowych — odgrywają bardzo ważną rolę w życiu mieszkańców. Obojętne, czy to będzie zagadnienie komunikacji wewnątrz-miejskiej, czy dostawy wody, światła, gazu, sprawa budownictwa komunalnego, zielonych terenów wypoczynku, oczyszczania miast i osiedli, reperacji odzieży, obuwia, sprzętów domowych, zakupów, przystanku PKS, czy agencji pocztowej — tych zagadnień najczęściej dotyczą skargi ludności i interpelacje radnych na sesjach. Dla przykładu podam 41 interpelacji radnych pod adresem Prezydium na sesji budżetowej w Świnoujściu.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselSpychalskiWitold">Nic więc dziwnego, że komisje finansów, budżetu i planu oraz komisje gospodarki komunalnej, drobnej wytwórczości i handlu wykazywały w dotychczasowej pracy największą żywotność. Sumy jednak, jakie Państwo Ludowe przeznacza na zaspokajanie potrzeb ludności, nie zawsze przynoszą oczekiwane efekty, w wyniku braku kontroli nad ich zużytkowaniem, nad jakością zlecanych prac, a wreszcie wobec braku dostatecznego mobilizowania społeczeństwa do zwiększania wyników przez przystępowanie do prac społecznie użytecznych, do roztaczania większej opieki nad mieniem społecznym.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselSpychalskiWitold">Dla rad narodowych, ich komisji i prezydiów dostępna jest jeszcze jedna droga mobilizacji społeczeństwa w sensie zwiększania efektów inwestycyjnych i polepszania warunków bytowych mieszkańców. Są to budżety dodatkowe. Mówiąc o pracy i możliwościach rad w tym kierunku, chciałbym znowu posłużyć się przykładem własnego terenu. W roku ubiegłym MRN w Szczecinie uchwaliła budżet dodatkowy w wysokości bez mała 7 milionów. Nie doszliśmy do tego drogą łatwą. Komisja Finansów, Budżetu i Planu, kontrolując działalność przedsiębiorstw, wskazywała na błędy, na niewłaściwą ich pracę, na brak zainteresowania trudnościami załóg w realizacji planów gospodarczych, na niedobory finansowe. Wnioski stawiane przez komisję przed prezydium i śledzenie wykonania budżetu — przyniosły rezultaty. Poważną część nadwyżki dochodów otrzymało miasto z przedsiębiorstw komunalnych. Nie mniej poważne sumy uzyskano ze ściągnięcia zaległości podatkowych. Budżet podatkowy przeznaczony został na kapitalne remonty, ochronę zdrowia i oświatę. Społeczeństwo otrzymało lepsze warunki mieszkaniowe, oświetlenie zaniedbanych dzielnic, lepszy stan w przychodniach, żłobkach i szkołach.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselSpychalskiWitold">Niestety nie w pełnej wysokości nadwyżka mogła być na te cele przeznaczona. Długotrwały brak kontroli rady nad innymi przedsiębiorstwami wchodzącymi do budżetu, jak MHD, MHM, czy zakłady gastronomiczne, doprowadził do powstania w nich niedoborów, które wypadło pokryć, uszczuplając w ten sposób możliwości stworzenia nowych wartości gospodarczych oraz poprawy warunków bytu.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselSpychalskiWitold">Ten przykład obrazuje zadania rady w zakresie nie tylko uchwalania terenowego budżetu, ale również kontroli jego wykonania. Ten przykład nasuwa jeszcze jedną refleksję odnoszącą się do fizycznej możności sprawowania nadzoru oraz kontroli na powierzonym terenie.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselSpychalskiWitold">Zmieniony art. 34 Konstytucji stanowi, że rady są organami władzy państwowej w gromadach, osiedlach, miastach, dzielnicach większych miast, powiatach i województwach. Problem wielkich miast pozostawał do tej pory otwarty. Dzielnicowe rady narodowe powołane były jedynie w st. m. Warszawie i Łodzi. Ordynacja wyborcza zawiera również przepisy dotyczące dzielnicowych rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselSpychalskiWitold">Jeżeli mówimy o podziale administracyjnym wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, wykazując rolę wszystkich politycznych, gospodarczych, społecznych i kulturalnych momentów tego zbliżenia — to nie będzie chyba od rzeczy wspomnieć o kolosalnej roli, jaką będą miały do spełnienia dzielnicowe rady narodowe wielkich miast. Przyjmując obszar administracyjny jak u nas w Szczecinie ponad 300 km^2^, przyjmując rozproszenie w strefie podmiejskiej dzielnic o różnej specyfice, jak typowo rolnicze Zaodrze i dzielnica północna o silnej koncentracji wielkiego kluczowego przemysłu, stwierdzić musimy, że w takich warunkach sprawowanie ścisłego nadzoru i kontroli, docieranie do społeczeństwa dla zapoznania się z brakami, jakie ono odczuwa, i usuwanie tych braków — jest sprawą wielce utrudnioną. Skąd biorą się owe tysiące listów, skarg i zażaleń, które napływają do wszystkich władz, urzędów i instancji partyjnych? Skąd się biorą owe setki interesantów, ludzi pracujących, którzy zwalniaj a się z pracy, tracą cenne godziny produkcji? Stąd, że potrzeby ich faktycznie istnieją, że skargi są w większości wypadków słuszne, że są załatwiane bez rozeznania, częstokroć źle, a nierzadko w ogóle niezałatwiane, stąd, że prawdopodobnie rada dzielnicy kilkudziesięcio czy stutysięcznej będzie również miała nie mało pracy, a co dopiero mówić o dotychczasowej jednej miejskiej, miasta prawie ćwierć milionowego.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselSpychalskiWitold">Mimo jednak szeregu braków w dotychczasowej pracy rad, co niewątpliwie znajdzie swój wyraz w przedwyborczej ocenie, mimo owych wytykań i wskazywania błędów — społeczeństwo darzy swe rady zaufaniem, widząc w nich usprawniający się z każdym rokiem terenowy organ swej władzy państwowej. Społeczeństwo bierze chętnie udział we wszelkiego rodzaju organizowanych przez radę akcjach masowych i pracach społecznych, w życiu organizacji politycznych, społecznych i zawodowych.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselSpychalskiWitold">Nie odbiega od tego społeczeństwo ziemi szczecińskiej, pracujące wytrwale nad zagospodarowaniem tych terenów dla utrzymania na Odrze granicy pokoju. Społeczeństwo to realizuje pomyślnie swe zadania w ogólnonarodowym planie gospodarczym, stwarzając tym samym warunki do przygotowania i realizacji planu 5-letniego, który wedle zapowiedzi programu Frontu Narodowego przewiduje pełną odbudowę Szczecina. Na razie społeczeństwo to chlubi się zajmowanym pierwszym miejscem w Polsce w świadczeniach na odbudowę Warszawy, rozpoczyna odbudowę Zamku Piastowskiego, budowę szczecińskiej dzielnicy mieszkaniowej, kończy opracowywanie perspektywicznego planu odbudowy Szczecina, którego zatwierdzenie spodziewa się otrzymać na swe 10-lecie w roku przyszłym — a wytykając nam błędy w pracy rady przygotowuje się do wyborów, by wyłonić z nich taki kolektyw, który społeczeństwu temu stworzy warunki do jeszcze aktywniejszego udziału w rządzeniu państwem.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. rzeszowskiego Władysławowi Jagusztynowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Wysoki Sejmie! Przedstawione nam projekty ustaw o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych oraz ordynacja wyborcza do rad narodowych mają doniosłe znaczenie dla dalszego wzmożenia politycznej i kulturalnej działalności mas chłopów pracujących.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Całe wieki usypiano masy chłopskie, zabijano w nich wartości twórcze, powodując szerzenie się bierności duchowej i zdawanie na — „łaskę boską”. Taką politykę prowadziła szlachta, a po niej burżuazja, używając do tego celu wszelkich środków, jakimi rozporządzała jako klasa sprawująca władzę. W tym samym kierunku szła także od wieków działalność kleru.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Kiedy dziś zatrzymujemy się przed oknami wystawowymi księgarni, kiedy patrzymy na wielką ilość tytułów książek z różnych dziedzin wiedzy, kiedy przekraczamy próg najbliższej biblioteki, aby sięgnąć po książkę, kiedy uczestniczymy w różnorodnych imprezach kulturalnych, kiedy na roścież otwarte są przed wsią wrota oświaty, to dla coraz szerszych mas chłopów są to dziś już sprawy zwykłe. Dopiero sięgnięcie myślą wstecz do minionego okresu, w którym chłopi pracujący nie mieli tych możliwości, wskazuje na wagę dokonanej rewolucji kulturalnej, na ogrom przemian, w których dzisiaj uczestniczymy, pozwala lepiej widzieć drogę naszego budownictwa, lepiej ocenić wielkość naszych czasów.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Jakże już daleko jesteśmy od tego koszmarnego okresu, gdy chłopi pracujący pędzili swój beznadziejny żywot na wsi — „zabitej deskami”^ ^od świata, pozbawieni możności korzystania z dorobku kultury, gdy na wsi bezpowrotnie marnowało się tysiące talentów z olbrzymią stratą dla narodu i kultury narodowej. Jaka ogromna przepaść dzieli sienkiewiczowskiego — „Janka Muzykanta” od tysięcy młodzieży chłopskiej rozwijającej swoje zdolności w różnego rodzaju szkołach artystycznych, w tysiącach zespołów artystyczno-widowiskowych.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Starsi działacze chłopscy dobrze pamiętają czasy ucisku sanacyjnego, czasy kiedy w pełni brzmiało rzucone przez Sławka hasło — „chłopi do wideł i gnoju”.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Gdy w końcu 1934 roku, w związku z zarządzeniami ograniczającymi szkolnictwo powszechne, delegacja oświatowców zwróciła się w tej sprawie do premiera Kozłowskiego, otrzymała odpowiedź: — „Polska przez szkołę powszechną nie zawali się”. W tym samym mniej więcej okresie czasu sanacyjny minister Matuszewski w artykule zamieszczonym w — „Gazecie Polskiej” omawiając szkolnictwo rolnicze dochodzi do wniosku, że wydawanie pieniędzy na oświatę rolniczą jest — „przepaskudzaniem pieniędzy”.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Burżuazja robiła wszystko, by utrzymać wieś w nędzy i zacofaniu, podtrzymywała zabobon i ciemnotę, aby uśpić rewolucyjne dążenia chłopstwa pracującego do obalenia władzy wyzyskiwaczy. Raporty policyjne jakże często donosiły siedzącym u władzy kapitalistom i obszarnikom, że najniebezpieczniejsi są ci, którzy dużo czytają.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Ta polityka przyniosła obfity plon. Milion dzieci przeważnie chłopskich nie uczęszczało w przedwojennej Polsce do szkoły, 6 milionów analfabetów utrzymywała władza kapitalistów i obszarników w ciemnocie. Co czwarty mieszkaniec wsi i co dziewiąty mieszkaniec miasta nie umieli czytać. Z tysiąca dzieci robotniczych i chłopskich do szkół wyższych docierało: czworo dzieci robotniczych, dwoje chłopskich i jedno dziecko robotnika rolnego.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselJagusztynWladyslaw">W Polsce kapitalistycznej młode pokolenie chłopskie kreśliło opisy swego życia, prac, przemyśleń i dążeń, które wzruszają głęboko swoją tragiczną, wstrząsającą wymową. Opisy te to jeden wielki dokument oskarżający ustrój kapitalistyczno-obszarniczy.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselJagusztynWladyslaw">W wypowiedzi jednego z nich czytamy:</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselJagusztynWladyslaw">„Żądza wiedzy nie gasła we mnie mimo ciężkiej pracy fizycznej, toteż każdą wolną chwilę poświęcałem czytaniu. Lecz tutaj miałem trudności, co czytać? Biblioteki we wsi nie było, gazeta przychodziła tylko raz na tydzień, którą przeczytałem w godzinę. Mając wygnać krowę na pastwisko, nabiedziłem się dosyć, co by sobie wziąć do czytania. Broszurki, jakie posiadałem, czytałem po kilka razy każdą, toteż od dzieci szkolnych pożyczałem książki... Będąc w Rzeszowie patrzyłem łakomym wzrokiem na wystawy księgarskie. O, gdybym miał pieniądze, kupowałbym książki, aby nasycić mój głód wiedzy. I już wówczas narzekałem na niesprawiedliwość, że jedni mają pieniądze na wszystko, a drudzy nie mają ich na książki i gazety...” „Wszędzie ciasno, wszędzie trudno” — oto słowa, których ponura treść wyrażana w różnej formie przewija się we wszystkich wypowiedziach chłopskich pamiętnikarzy w tych bezpowrotnie minionych czasach krzywdy. Ciasno i trudno było chłopom pracującym na wsi na skrawkach dzielonej ojcowizny, kiedy to osiem milionów zbędnych na wsi rąk na próżno szukało zajęcia. Ciasno i trudno było robotnikom w przemyśle, należącym do rodzimych i obcych kapitalistów, którzy obniżali produkcję pod dyktando zagranicznego kapitału, zwiększając wciąż liczbę bezrobotnych. Ciasno i trudno było setkom tysięcy bezrobotnych, którzy daremnie kołatali do bram fabrycznych o pracę. W takich warunkach nie było mowy o prawdziwym kulturalnym rozwoju wsi. Rósł tylko wśród mas chłopskich bunt, rosła świadomość twardej nieustępliwej walki z tym ustrojem, rosło zrozumienie potrzeby sojuszu robotniczo-chłopskiego, dojrzewała myśl o konieczności obalenia władzy fabrykantów i obszarników.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Stefan Żeromski w swej książce — „Snobizm i postęp” tak pisał:</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselJagusztynWladyslaw">„Polska nie dlatego powstała, żeby w jej granicach miała swe rozpostarcie burżuazyjna fabryka paskarstw, szwindlów i oszustw.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Polska odrodziła się ze krwi i pracy męczenników po to, żeby na miejscu gdzie stała ciemnica niewoli rozpostarło się najjaśniejsze pracowisko postępu.” Ale — „pracowisko postępu”, o które wołał Żeromski, nie mogło powstać za czasów kapitalistycznych, mogło powstać i powstało dopiero wówczas, gdy władzę objął lud. Marzenia wielu patriotów ziściły się w 1944 r. Pomogła nam w tym niezwyciężona Armia Radziecka. Dzięki jej pomocy Ojczyzna nasza wyzwolona została z niewoli hitlerowskiej, z władzy kapitalistów i obszarników.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Dziś po dziesięciu latach władzy ludowej z dumą możemy mówić o naszych poważnych osiągnięciach kulturalno-oświatowych. Rewolucja wyzwoliła tłumiony przez wieki pęd do prawdziwej oświaty i kultury. Wiele zrobiliśmy dla zaspokojenia tych potrzeb. Świadectwem tego jest sieć szkół podstawowych, średnich i wyższych, rozbudowa szkolnictwa rolniczego, szkolnictwa artystycznego, rozwój sieci świetlic, bibliotek, kin. Świadectwem tego jest ciągle wzrastająca aktywność kulturalna chłopów pracujących, wyrażająca się w poszerzaniu kręgów czytelnictwa książek i gazet, we wzroście amatorskiego ruchu artystycznego, w ogromnym zapotrzebowaniu wsi na imprezy artystyczne.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Pisarz Lucjan Rudnicki w swej książce — „Stare i nowe” opisuje, jak będąc ośmioletnim pastuszkiem matczynych gęsi wydzierał z ognia palone przez sanitariuszy księgi po zmarłym na cholerę proboszczu.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Dziś mamy na wsi około 3.000 bibliotek gminnych, przeszło 25.000 punktów bibliotecznych, przeszło 1.000 bibliotek związkowych w PGR-ach. Zasobniejsze spółdzielnie produkcyjne mają również własne księgozbiory. Przeszło 6 milionów tomów książek w bibliotekach obsługuje czytelnika wiejskiego. Zrobiliśmy duży krok w udostępnieniu książek wsi.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselJagusztynWladyslaw">O ile szczęśliwsze jest dzisiaj dziecko chłopskie! Iluż pastuchów i parobków w Polsce Ludowej po przejściu przez kursy przygotowawcze dostało się na politechnikę czy inną wyższą uczelnię!</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Bolesław Bierut, obrazując te wielkie przemiany wsi, powiedział:</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselJagusztynWladyslaw">„Po raz pierwszy chłop w Polsce uwolnił się dzięki sojuszowi z klasą robotniczą z jarzma wiekowego, pozbył się raz na zawsze — „pana”, stał się pełnoprawnym współgospodarzem swego kraju, przestał żyć w nędzy i głodzie, dźwignął się i odetchnął pełną piersią.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Po raz pierwszy od setek i dziesiątek lat dziecko chłopskie uwolniło się od poniewierki i tułaczki za chlebem, od beznadziejnej troski o swą przyszłość, znalazło wreszcie w swej Ojczyźnie szerokie możliwości przestąpienia przez odwieczny mur, oddzielający wieś od miasta, znalazło prawo do zdobycia wiedzy, zawodu, pracy według własnego wyboru.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Uprzemysłowienie Polski i realizacja Planu 6-letniego utrwalają i rozszerzają te zdobycze mas chłopskich.” Dzięki temu, że mamy już tak rozwinięty przemysł socjalistyczny, dzięki temu, że rośnie on z dnia na dzień w realizowanym Planie 6- letnim — na wieś wkraczają zwycięsko: technika i maszyny. Tysiące traktorów przeorywują chłopskie pola, by lepsze były na nich plony. Stworzone zostały podstawy do rozwoju spółdzielczości produkcyjnej.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Oto czynniki, które wywołują ogromny wzrost potrzeb kulturalnych wsi, a zarazem wyraźnie wskazują na ogromną wagę i rolę działalności kulturalno-oświatowej dla dalszego rozwoju rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Bitwa o produkcję rolną to bitwa polityczna, a akcja kulturalno-oświatowa to część składowa całokształtu masowej pracy politycznej. Człowiek nieczynny na polu kulturalnym, bierny politycznie, nie będzie budowniczym lepszego jutra.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Reforma podziału administracyjnego wsi i powołanie gromadzkich rad narodowych stwarza nowe, dogodniejsze warunki dla poszerzenia i pogłębienia naszej kulturalnej ofensywy na wsi, lepsze warunki pracy placówek upowszechnienia kultury, zwłaszcza bibliotek i świetlic. Wiele rad narodowych a zwłaszcza gminnych nie wykazywało dostatecznej troski o rozwój życia kulturalnego wsi. Są takie prezydia rad narodowych, które sprawy kultury traktują — „od święta”, stawiają je na swoje posiedzenia, podejmują uchwały, ale nie kontrolują ich realizacji.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Są i tacy działacze, którzy uważają, że — „najpierw produkcja, a później kultura” i nieraz według tej błędnej i szkodliwej zasady działają. Prowadzi ona z jednej strony do wiary tylko w środki administracyjnego działania przy wielkich kampaniach gospodarczych, niedoceniania roli pracy polityczno-wyjaśniającej, a z drugiej strony do wyjaławiania pracy kulturalno-oświatowej z jej właściwej treści.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Praca kulturalno-oświatowa nie może rozwijać się w oderwaniu od zadań gospodarczych, produkcyjnych, nie może stać z dala od sprawy rozwoju spółdzielczości produkcyjnej. Musi ona z tego gruntu wyrastać i służyć jako narzędzie wzmagające rozwój produkcji, jako narzędzie walki ze spuścizną wynaturzeń w psychice ludzkiej, spuścizną zacofania, ciemnoty, obskurantyzmu, jaką odziedziczyliśmy po niewoli pańszczyźnianej i kapitalistycznej.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Z tego niezrozumienia rodzi się niewłaściwy stosunek do placówek kulturalno-oświatowych, łatwizna i brak wnikliwości w załatwianiu wciąż rosnących potrzeb swego środowiska.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Gdy potrzebne było mieszkanie dla sekretarza Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Miechowie, usunięto bibliotekę powiatową z dobrego lokalu, który wyremontowała ona z pieniędzy budżetowych, do gorszego, wymagającego znów remontu, a dotychczasowe pomieszczenie zajęto na mieszkanie.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#PoselJagusztynWladyslaw">W powiecie Oświęcim potrzeba było lokalu na aptekę, Prezydium PRN usunęło z dotychczasowego pomieszczenia bibliotekę powiatową. Jest apteka, a biblioteka przestała działać.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Są inne jeszcze braki i niedomagania. Część bibliotek i świetlic w zimie — w tym najlepszym okresie dla rozwijania różnych form pracy kulturalno-oświatowej — stoi zamknięta z powodu braku opału, czy światła. Sprawy te będą załatwione, jeżeli terenowe rady narodowe wykażą większą inicjatywę w tym kierunku. Mamy w wielu wsiach trudności z lokalami, ale równocześnie Ministerstwo Kultury i Sztuki w czasie badania lokali świetlic i bibliotek w spółdzielniach produkcyjnych stwierdziło, że jest przeszło tysiąc pomieszczeń w samych tylko wsiach gdzie są spółdzielnie produkcyjne, nadających się na świetlice czy biblioteki po ich uporządkowaniu, a jeszcze o wiele więcej jest pomieszczeń wymagających mniejszych lub większych remontów.</u> + <u xml:id="u-17.31" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Z roku na rok rosną w budżecie państwa sumy na wydatki socjalno-kulturalne, ale potrzeby kulturalne wsi rosną jeszcze szybciej. Wykorzystanie możliwości miejscowych posiada ważne znaczenie dla stworzenia gospodarczo-materialnych warunków działalności kulturalno-oświatowej. Powołanie gromadzkich rad narodowych będzie sprzyjać rozwiązywaniu tych spraw.</u> + <u xml:id="u-17.32" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Artykuły: 10, 12 i 14 projektu ustawy o powołaniu gromadzkich rad narodowych określają ich zadania w dziedzinie kultury. Gromadzkie rady narodowe kierują w swoim zakresie na terenie gromady działalnością kulturalną, wiążąc potrzeby wsi z zadaniami ogólnopaństwowymi. W szczególności wykorzystują wszelkie zasoby i możliwości wsi dla wszechstronnego rozwoju kulturalnego gromady, dla rozbudowy urządzeń kulturalnych i sportowych. Współpracują w zakresie rozwoju czytelnictwa, upowszechnienia kultury i wiedzy rolniczej, organizują i utrzymują świetlice, biblioteki, zespoły nauczania, współdziałają w rozwoju kultury fizycznej i sportu.</u> + <u xml:id="u-17.33" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Newy podział administracyjny wsi stworzy możliwości celowej rozbudowy sieci bibliotek i świetlic. Biblioteka gminna nie była w stanie podołać potrzebom czytelnictwa i niedostatecznie realizowała hasło zbliżenia książki do czytelnika. Z ogólnej ilości czytelników na wsi 2/3 przypada na biblioteki gminne, a tylko 1/3 na punkty biblioteczne, co wyraźnie wskazuje na poważne zaniedbania we wsiach położonych dalej od siedziby gminy.</u> + <u xml:id="u-17.34" who="#PoselJagusztynWladyslaw">W zakresie sieci świetlic uzyskamy podstawy dla rozwijania wszechstronnej działalności świetlic gromadzkich, mających oparcie i gospodarza w gromadzkich radach narodowych.</u> + <u xml:id="u-17.35" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Dostosowanie do nowego podziału administracyjnego sieci placówek kulturalno-oświatowych stworzy lepsze organizacyjne ramy dla akcji upowszechnienia kultury. Ale samą drogą organizacyjną nie dokona się tego dzieła. Najistotniejszym czynnikiem, który zdoła to zrobić, są chłopi pracujący, są masy młodzieży wiejskiej, kobiet i starszych chłopów. W masach chłopskich tkwi olbrzymia siła tęsknoty do wiedzy i kultury. Tkwi przez wieki gromadzona siła buntu przeciwko upośledzeniu kulturalnemu. Wszystkie zabiegi organizacyjne winny wyzwalać tę siłę i planowo nią kierować. I to jest zadaniem przyszłych gromadzkich rad narodowych, to jest zadaniem aktywu kulturalno-oświatowego, zwłaszcza aktywu Związku Samopomocy Chłopskiej i Związku Młodzieży Polskiej skupionego wokół rad narodowych w ich komisjach.</u> + <u xml:id="u-17.36" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Takie nadzieje łączą działacze kulturalno-oświatowi z przyszłymi radami gromadzkimi. Z wielkim zainteresowaniem uczestniczyli oni w pracach przygotowawczych do podziału administracyjnego wsi, a teraz przygotowują się do wielkiej politycznej kampanii, jaką stanowić będą wybory do rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-17.37" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Obywatele Posłowie! Powołanie gromadzkich rad narodowych przypadło w dziesięciolecie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-17.38" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Nie ulega wątpliwości, że każdy chłop pracujący, gdy spojrzy na przebytą drogę, sumiennie oceni dotychczasowe osiągnięcia, rozważy perspektywy dalszego rozwoju narodu i wsi — to dojdzie do przekonania, że droga ta jest nie tylko słuszna, ale i wspaniała.</u> + <u xml:id="u-17.39" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Wiadomo jednak, że droga ta nie jest łatwa, że na różnych jej etapach lud pracujący musi pokonywać trudności i łamać opór wroga klasowego.</u> + <u xml:id="u-17.40" who="#PoselJagusztynWladyslaw">Lud polski nie da już sobie nigdy wydrzeć zdobyczy, które osiągnął dzięki przepędzeniu kapitalistów i obszarników, dzięki twórczej pracy robotników, chłopów i inteligencji pracującej. Nie szczędzi ni sił, ni ofiarności, z wytężeniem walczy i walczyć będzie o zwycięską realizację zadań, jakie przed narodem postawił II Zjazd Partii — walki o szybsze podniesienie stopy życiowej mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-17.41" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. warszawskiego Konstantemu Łubieńskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wysoki Sejmie! Omawiane projekty ustaw dotyczące rad narodowych budzą powszechne zainteresowanie z uwagi na to, że mają one zasadnicze znaczenie dla socjalistycznego rozwoju i dla kształtowania się życia politycznego w Polsce Ludowej. Rady narodowe to podstawowy element naszego ustroju. Jako bezpartyjny i działacz katolicki z całą świadomością mówię — „naszego ustroju”, ponieważ dziś ogromna większość bezpartyjnych, a w tym rzędzie ogromna większość katolików uważa ustrój socjalistyczny za ustrój własny.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselLubienskiKonstanty">Minęły czasy, kiedy katolicy w Polsce poszukiwali jakichś innych rozwiązań ustrojowych, lekceważąc obiektywne prawa rozwoju społeczno-gospodarczego i dążąc w istocie rzeczy do utrzymania ustroju kapitalistycznego. Dziś katolicy w Polsce, świadomi działania obiektywnych praw, budują wraz z ludźmi o innych światopoglądach ustrój socjalistyczny, jako ustroi tym prawom odpowiadający, jako jedyny ustrój, w którym może być zrealizowana sprawiedliwość społeczna. W szczególności sformułowanie podstawowego prawa socjalizmu, które wyraziło całą humanistyczną treść socjalizmu, jak i sformułowanie podstawowego prawa współczesnego kapitalizmu, które wyraziło całą antyhumanistyczną treść tego ustroju, miało poważny wpływ na pozytywny stosunek katolików polskich — a może i nie tylko polskich — do socjalistycznego ustroju społeczno-gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselLubienskiKonstanty">Dlatego też sadzę, że wolno mi stwierdzić, iż rozwój poszczególnych instytucji ustroju socjalistycznego, miedzy innymi rad narodowych, nam katolikom też leży na sercu, jak i tym, którzy wyznają światopogląd marksistowski. Równocześnie muszę jednak podkreślić, że wielką szkodę wyrządzają budownictwu ustroju socjalistycznego ci, którzy tego faktu nie rozumieją i nie uwzględniają — względnie niedostatecznie uwzględniają — tych przemian, które zaszły w postawie społecznej ogromnej większości katolików.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselLubienskiKonstanty">Rady narodowe to instytucja w ustroju socjalistycznym szczególnie ważna, ponieważ wyraża głęboki demokratyzm tego ustroju, a właśnie demokratyzm jest podstawowym warunkiem współżycia partyjnych i bezpartyjnych, jak również ludzi o różnych światopoglądach. Dlatego też cieszymy się wszyscy rozwojem rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselLubienskiKonstanty">W wyniku dziesięcioletniego rozwoju rady narodowe stały się niezwykle ważnym czynnikiem w życiu gospodarczym i politycznym naszego kraju. Fakt ten jest tym bardziej godny podkreślenia, jeśli uświadomimy sobie, z jakiego niżu zostało dźwignięte życie społeczne w ciągu ubiegłych 10 lat, jak wielkie trudności na drodze rozwoju rad narodowych trzeba było przezwyciężyć. Osiągnięcia są bardzo poważne.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselLubienskiKonstanty">Rozwój rad narodowych występuje szczególnie wyraźnie na tle rozwoju budżetów terenowych. W ciągu ubiegłych trzech lat wydatki budżetów terenowych wzrosły o ^1^/3, a w tym wydatki na usługi socjalno-kulturalne o 50%, na gospodarkę narodową o 17%, na administrację o 12%. W bieżącym roku poprzez budżety terenowe przepływa 87% wydatków państwa na oświatę i wychowanie, 65% wydatków na służbę zdrowia, 85% wydatków na gospodarkę komunalną. Z budżetów terenowych jest finansowany przemysł terenowy służący przede wszystkim celom konsumpcyjnym ludności, miejski handel detaliczny, utrzymanie dróg gminnych i powiatowych. Ponadto poprzez budżety terenowe przepływają poważne kwoty przeznaczone na podniesienie produkcji rolnej. Wzrost wykazują również dochody własne budżetów terenowych. I tak na przykład kwota dochodów własnych przewidziana na 1954 rok jest o 20% wyższa od kwoty planowanej w roku poprzednim.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselLubienskiKonstanty">Godnym podkreślenia jest fakt, że temu wzrostowi budżetów terenowych towarzyszy wzrost uprawnień rad narodowych w zakresie gospodarki finansowej.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wszystko to świadczy o wielkim rozwoju rad narodowych. Rozwój ten jednak nie może nam przesłaniać zjawisk negatywnych, które na tym terenie występują. Przede wszystkim trzeba podkreślić fakt — występujący chyba na wszystkich szczeblach rad — zbyt małej aktywności członków rad nie będących członkami prezydium. Dysproporcja pomiędzy ciężarem spoczywającym na prezydium i na pozostałych organach rady jest zbyt wielka. Płynie to ze słabej jeszcze świadomości wielu radnych, że są oni gospodarzami na terenie rady i że są odpowiedzialni za działalność całej rady. Stąd też wynika brak dostatecznego krytycyzmu ze strony radnych w stosunku do prezydium rady, przy czym częstokroć towarzyszy temu niezrozumienie, iż prezydium jest tylko organem wykonawczym rady, a nie odwrotnie.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselLubienskiKonstanty">Jakie są przyczyny tych zjawisk? Jak sądzę, główna przyczyna o charakterze obiektywnym to fakt, że miniony okres jest pierwszym okresem działania rad, a zatem brak było w tym okresie odpowiednich doświadczeń. W tym stanie rzeczy szczególnej wagi nabierał stosunek organizacji politycznych i społecznych do rad. W ciągu ubiegłych lat częstokroć ten stosunek był błędny i polegał na niedocenianiu rad, na skłonności do komenderowania radami, na braku świadomości o konieczności wychowawczego oddziaływania na rady. Wprawdzie w ostatnim roku zaznaczył się zwrot pozytywny w stosunku tych organizacji do rad, jednak był on niewystarczający. Poza tym zwrot ten napotkał na dwie poważne przeszkody wewnątrz samych rad. Błędnie zostało ustalone najniższe ogniwo rad, a mianowicie gminne rady narodowe oraz poważne zastrzeżenia budził skład personalny rad wszystkich szczebli, tym bardziej że zadania rad ulegały stałemu rozszerzaniu się.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselLubienskiKonstanty">Pierwsze zagadnienie rozwiązuje omawiana przez nas ustawa o radach gromadzkich i osiedlowych, która przez zbliżenie tego ogniwa do mas przyczyni się do sprawniejszego funkcjonowania całej instytucji rad. Jednak najgenialniej pomyślana instytucja nie będzie sprawnie funkcjonować, jeśli nie znajdą się w niej odpowiedni ludzie. Dotychczasowy skład rad był oparty na systemie delegacji i kooptacji. System ten niewątpliwie był konieczny w pierwszej fazie, jednak obecnie nie jest już właściwy i stoi w sprzeczności z postępującą dojrzałością mas. Nowa ordynacja wyborcza pozwala rozwiązać ten problem, tak kapitalny dla dalszego rozwoju rad narodowych. Do rad wejdą w ogromnej części nowi ludzie. Sądzę, że wybory zapewnią właściwy skład rad, że będą to ludzie, którzy w oparciu o program Frontu Narodowego potrafią wykonać te wszystkie zadania, które nakłada na rady Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W wyniku wyborów wejdzie do rad szeroka rzesza bezpartyjnych, którzy łącznie z partyjnymi będą na terenie rad realizować wielki program Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselLubienskiKonstanty">Sprawa usprawnienia działalności rad narodowych, której będą służyć omawiane przez nas ustawy, wiąże się ściśle ze sprawami ogólnymi, zarówno gospodarczymi jak i politycznymi.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselLubienskiKonstanty">Lepsza aniżeli dotychczas praca rad narodowych przyczyni się w poważnym stopniu do realizacji naszych planów gospodarczych, a w szczególności do wykonania głównego zadania Planu 6-letniego, tzn. szybkiego podniesienia stopy życiowej mas pracujących. Nowe rady narodowe potrafią lepiej wykrywać istniejące rezerwy i bardziej ekonomicznie dysponować posiadanymi środkami, a w rezultacie lepiej realizować stojące przed nimi zadania. Lecz myliłby się ten, kto by ograniczał rolę rad narodowych do problematyki gospodarczej. Rola rad narodowych na terenie politycznym jest nie mniejsza. Jak to już podkreśliłem, rady narodowe są terenem współpracy partyjnych i bezpartyjnych, są terenem współpracy ludzi o różnym światopoglądzie. Ten fakt jest niezmiernie ważny, ponieważ problem tej współpracy w płaszczyźnie teoretycznej jest niezwykle skomplikowany, natomiast w płaszczyźnie praktycznej — istnieje oczywiście i nie wolno go lekceważyć — staje się o wiele prostszym. Teren pracy rad narodowych ułatwia rozwiązywanie tego problemu, ponieważ ludzie o różnych poglądach, lecz pragnący zarówno dobra Ojczyzny, poznają się przy konkretnych sprawach i nabierają do siebie zaufania, a więc stwarzają podstawowy warunek współżycia i współpracy. Właśnie w radzie narodowej katolik lepiej niż gdzie indziej przekona się o tym, jak wielką troskę o człowieka wykazują marksiści, a marksista przekona się, że katolik potrafi równie jak on troszczyć się o rozwój spółdzielni produkcyjnej. Niejednokrotnie, może ze zdziwieniem, będą jedni i drudzy równie zaciekle walczyć o podniesienie stanu zdrowotnego ludności swego terenu, o budowę szkół, rozwój urządzeń komunalnych itd.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselLubienskiKonstanty">W ten sposób rady narodowe przyczynią się do dalszego umacniania jedności naszego narodu, a przez to do realizacji zadań zawartych w programie Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselLubienskiKonstanty">Stoimy przed wyborami do rad narodowych. Będzie to wydarzenie nie mniej ważne niż wybory do Sejmu. Stąd też wielkie zadania stoją przed komitetami Frontu Narodowego. Komitety Frontu Narodowego wzbogacone doświadczeniami z okresu wyborów do Sejmu winny przyczynić się, aby całe społeczeństwo wzięło udział w wyborach do rad i aby swą postawą potwierdziło jedność narodu.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselLubienskiKonstanty">Sądzę jednak, że zadania Frontu Narodowego w stosunku do rad narodowych nie mogą ograniczyć się do akcji w czasie wyborów. Komitety Frontu Narodowego winny śledzić działalność rad narodowych, winny umacniać ich autorytet, winny zacieśniać ich więź z masami. A równocześnie rady narodowe przez swoją działalność winny umacniać ogólnonarodowy ruch, jakim jest Front Narodowy. Współpraca między radami narodowymi i Frontem Narodowym musi być ścisła i warto to zagadnienie już dziś szczegółowo przemyśleć i zrealizować. Więź ta jest konieczna dla wielkiej idei zjednoczenia naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselLubienskiKonstanty">Nie należę do tych, którzy chcą ukrywać istniejące trudności, którzy lekceważą rozbieżności, którzy zagadnienie jedności traktują jakoś sielankowo i deklaratywnie, lecz równocześnie wydaje mi się, że istnieją podstawy do stwierdzenia, że pomimo rozbieżności umiemy coraz lepiej współpracować, ponieważ i płaszczyzna porozumienia jest bardzo szeroka.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselLubienskiKonstanty">Obrona i utrzymanie pokoju, realizacja wielkiego planu uprzemysłowienia kraju i podniesienia dobrobytu, budownictwo ustroju socjalistycznego — to sprawy, wokół których jednoczy się ogromna większość społeczeństwa, przekonana, że sprawy te są ściśle ze sobą powiązane i że jest to jedyna droga, prowadząca do pełnego rozkwitu naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Ogłaszam 15-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 10 do godz. 12 min. 35.)</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#Marszalek">Głos zabierze poseł miasta Łodzi Jerzy Jodłowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselJodlowskiJerzy">Wysoka Izbo! Fakt, że przedmiotem obrad obecnej sesji sejmowej są cztery ustawy o wielkiej dla naszego życia państwowego wadze, ustawy dotyczące częściowej reformy administracyjnego podziału kraju, rozbudowy systemu terenowych rad narodowych oraz stworzenia podstaw do powołania nowych składów tych rad w drodze powszechnych wyborów, nadaje sesji tej znaczenie szczególnie doniosłe. Uchwalenie wymienionych ustaw stanie się niewątpliwie nowym słupem granicznym na drodze budowy ustroju socjalistycznego i demokratyzacji naszego życia politycznego i społecznego, otworzy nowy etap działalności rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselJodlowskiJerzy">Referując wymienione ustawy w dniu wczorajszym członek Rady Państwa Roman Zambrowski podkreślił, że wybory do rad narodowych i powołanie gromadzkich rad narodowych mieć będzie znaczenie przełomowe, że stanie się przełomem w działalności rad narodowych i zacieśnieniu więzi władzy ludowej z masami. Niewątpliwie świadomość tego przełomowego znaczenia reformy, jaką stanowią powiązane ze sobą cztery ustawy, powinna leżeć w założeniu wszystkich uwag, jakie przy rozważaniu tych ustaw się nasuwają. To przełomowe znaczenie reformy w dziedzinie rad narodowych, jaka przeprowadzona zostanie w wyniku uchwalenia ustaw omawianych przez Sejm w dniu dzisiejszym, daje też okazję do ponownego zbilansowania dotychczasowego dorobku terenowych rad narodowych. Ponownego — gdyż pierwsze tego typu podsumowanie działalności rad narodowych dokonane zostało w marcu 1950 r. przez Sejm Ustawodawczy w momencie uchwalenia ustawy o terenowych organach jednolitej władzy państwowej.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselJodlowskiJerzy">Dokonana wówczas reforma rad narodowych stworzyła warunki do silniejszego powiązania organów władzy państwowej z masami ludowymi, z ich potrzebami i interesami, do pełniejszej i jeszcze bardziej konsekwentnej demokratyzacji Państwa Ludowego, a Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 22 lipca 1952 r. utrwaliła instytucję rad narodowych jako terenowych organów władzy państwowej, będących urzeczywistnieniem konstytucyjnej zasady, iż władzę państwową w Polsce Ludowej sprawuje lud pracujący.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselJodlowskiJerzy">Doświadczenie minionego okresu wykazało, że rady narodowe, ta najbardziej demokratyczna forma władzy, stają się coraz lepszym, coraz doskonalszym aparatem sprawowania władzy państwowej przez masy ludowe.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselJodlowskiJerzy">Rady narodowe — jak podkreślił Bolesław Bierut na II Zjeździe PZPR — są u nas podstawową formą bezpośredniego, najbardziej masowego i demokratycznego współudziału szerokich mas ludowych w rządzeniu państwem.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselJodlowskiJerzy">Osiągnięcia dziesięciolecia Polski Ludowej są niewątpliwie w znacznej mierze udziałem rad narodowych. Wszystkie nasze wielkie osiągnięcia polityczne i gospodarcze, wszystkie przemiany społeczne i kulturalne na przestrzeni tych dziesięciu lat dokonywały się przy czynnym współudziale rad narodowych, których wkład w realizację i utrwalanie tych rewolucyjnych przemian był doniosły.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselJodlowskiJerzy">Rady narodowe w swej działalności stały się poważnym czynnikiem wzrostu świadomości najszerszych mas, stały się wielką szkołą rządzenia i budowy ustroju socjalistycznego. Stały się też one niewątpliwie istotnym czynnikiem w procesie przebudowy świadomości społecznej inteligenta i rzemieślnika, którzy pracując aktywnie w radach narodowych i ich komisjach obok przedstawicieli klasy robotniczej i pracującego chłopstwa, uczyli się patrzeć na potrzeby swego terenu przez pryzmat interesów mas pracujących. Rady narodowe stały się czynnikiem znacznego ożywienia życia gospodarczego kraju, mają swój poważny wkład w dziele odbudowy, w rozwoju życia kulturalnego na swoich terenach. Rady narodowe w działalności swojej potrafiły rozwinąć wszystkie formy kontroli społecznej, stając się tym samym najbardziej skutecznym orężem mas pracujących w walce z biurokratyzmem, w walce o podniesienie poziomu pracy wszystkich ogniw i jednostek administracji i gospodarki państwowej, o przestrzeganie praworządności ludowej, o pełną demokratyzację zarządu państwem.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselJodlowskiJerzy">Obok tych niewątpliwych i doniosłych osiągnięć występują jednak w działalności niektórych rad narodowych braki i niedomagania, Była już o tym tutaj mowa, mówił o słabościach w pracy rad narodowych członek Rady Państwa ob. Zambrowski, mówili niektórzy dyskutanci w dniu dzisiejszym. Ja chciałbym zatrzymać się pokrótce nad niektórymi odcinkami gospodarczej działalności rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselJodlowskiJerzy">Trzeba stwierdzić, że nie wszystkie zadania stojące przed radami narodowymi w tej dziedzinie były przez nie wypełniane właściwie, że nie wszystkie rady narodowe uświadomiły sobie w pełni, jak duże znaczenie ma dla nich, jako dla gospodarzy terenu ponoszących bezpośrednią odpowiedzialność za wszechstronne zaspokajanie potrzeb ludności, odpowiednia działalność gospodarcza.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselJodlowskiJerzy">Rady narodowe jako terenowe organy władzy są wyposażone nie tylko w jak najszersze uprawnienia, lecz rozporządzają także poważną bazą materialną dla wykonania stojących przed nimi zadań. Pod ich bezpośrednim nadzorem znajdują się przedsiębiorstwa komunalne i wszystkie inne zakłady przemysłu terenowego oraz znaczna sieć instytucji zakładów obsługujących i zaspokajających potrzeby gospodarczo-bytowe i społeczno-kulturalne ludności. Rady narodowe powinny też sprawować opiekę nad udzielaniem pomocy spółdzielniom wszelkiego typu oraz indywidualnemu rzemiosłu dla umożliwienia wykonywania przez nie funkcji gospodarczych w zakresie produkcji i usług. Dla należytego wykonania tych zadań konieczna jest przede wszystkim gruntowna znajomość potrzeb swego terenu i możliwości ich zaspokajania.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselJodlowskiJerzy">Tymczasem np. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu nie miało nawet rozeznania, w jakiej mierze wartość produkcji ogólnej pokryta będzie asortymentem planowanym centralnie, a w jakim powinna być pokryta planowaniem terenowym, nie orientowało się jakie artykuły przemysłowe będą produkowane na potrzeby miejscowej ludności. Nie lepiej przedstawiała się sytuacja w województwie szczecińskim. W związku np. z uruchomieniem sklepu wzorcowego przemysłu terenowego w Szczecinie, okazało się, że zakłady podległe Wojewódzkiej Radzie Narodowej mogą do sklepu dostarczyć tylko dwa artykuły: liczydła i wody gazowe. Bogatego asortymentu drobnych artykułów masowego spożycia, które mogą i powinny być wytwarzane przez przemysł terenowy, zakłady szczecińskie nie wyrabiały. Do nowo otwartego sklepu trzeba było sprowadzić te artykuły z terenu innych województw. Czy w tych warunkach mogła być mowa o właściwym, gospodarskim stosunku do swego własnego przemysłu, czy mogło w tych warunkach następować coraz szersze zaspokajanie potrzeb ludności? Jasne, że nie.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselJodlowskiJerzy">Podanych przykładów nie należy oczywiście generalizować. Są rady narodowe, które umiały dostosować produkcję do potrzeb rynku. Do takich należy zaliczyć między innymi Wojewódzką Radę Narodową w Bydgoszczy, Powiatową Radę Narodową w Szubinie, Miejską Radę Narodową w Pile i wiele innych.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselJodlowskiJerzy">Ważnym czynnikiem w zaspokajaniu potrzeb ludności jest drobny rzemieślnik. Wielu jeszcze mieszkańcom, zwłaszcza w głębokim terenie sprawia poważną trudność naprawa obuwia, odzieży czy radia, uszycie ubrania, podkucie konia czy naprawa wozu. Mimo to jednak nie wszędzie rady narodowe właściwie ustosunkowały się do drobnego rzemieślnika. Utrudniano mu nieraz jego działalność gospodarczą, nie doceniano roli, jaką ma do spełnienia. Zdarzały się wypadki odbierania kart rzemieślniczych rzemieślnikom indywidualnym, mimo iż w swoim zakresie byli jedynymi fachowcami zaspokajającymi potrzeby ludności w danej miejscowości, zdarzały się wypadki usuwania rzemieślników z zajmowanych przez nich od dawna lokali użytkowych.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselJodlowskiJerzy">Są przypadki, że rady terenowe nie rozumieją roli rzemiosła indywidualnego w szkoleniu nowych kadr. Przytoczyć tu można m. in. przykład rzemieślnika właściciela warsztatu radio-technicznego w Warszawie, który chciał wyszkolić ucznia, chłopca ze wsi, lecz napotkał na trudności, gdyż Prezydium Rady Narodowej m. st. Warszawy odmówiło zameldowania chłopca w Warszawie, uzasadniając to tym, że uczy się on u indywidualnego rzemieślnika.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselJodlowskiJerzy">Zaspokajanie codziennych potrzeb ludności nie sprowadza się tylko do potrzeb materialnych, ale obejmuje również szeroki wachlarz zagadnień oświatowych i kulturalnych. W Wyniku rewolucji kulturalnej, jaka dokonała się u nas na skutek objęcia władzy przez lud, korzystanie ze świetlicy, biblioteki, książki, gazety, czy radia staje się w Polsce Ludowej coraz powszechniej potrzebą codzienną każdego człowieka. Nie wszystkie jednak rady, a w szczególności gminne rady narodowe doceniały znaczenie tego problemu, nie wszystkie troszczyły się o zaspokajanie oświatowych i kulturalnych potrzeb ludności. W nawale zadań, stojących przed radami, niejednokrotnie sprawy kulturalno-oświatowe traktowały one jako mniej ważne.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#PoselJodlowskiJerzy">Rady narodowe, skupiając znaczną część działalności administracyjnej państwa, mają do spełnienia poważną funkcję w dziedzinie przestrzegania i umacniania praworządności ludowej, w realizacji normy art. 4 Konstytucji, głoszącego, że ścisłe przestrzeganie praw jest podstawowym obowiązkiem każdego organu państwa i każdego obywatela. Niestety nie wszystkie rady narodowe zdają sobie w pełni sprawę z doniosłych funkcji i obowiązków swoich w tej dziedzinie, nie wszystkie dokładają należytej staranności, zwłaszcza w zakresie swych szerokich uprawnień do kontroli i czuwania, by przestrzeganie praworządności ludowej było udziałem wszystkich organów i wszystkich obywateli. Czy np. Rada Narodowa m. st. Warszawy dostateczną kontrolą otacza działalność swego Wydziału Kwaterunkowego, która jest przedmiotem ogólnych utyskiwań ze strony obywateli stolicy i dostarcza przykładów załatwiania spraw nie zawsze zgodnego z obowiązkiem ścisłego przestrzegania prawa?</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselJodlowskiJerzy">Ważnym odcinkiem działalności rad narodowych w dziedzinie gruntowania praworządności ludowej, a zarazem w dziedzinie funkcji wychowawczych jest działalność kolegiów orzekających przy radach narodowych w postępowaniu karno-administracyjnym. W tym zakresie wskazać należy na poważne zadania rad narodowych we współdziałaniu przy zwalczaniu chuligaństwa. Jakkolwiek szereg rad narodowych poprzez działalność swoich kolegiów orzekających ma niewątpliwe osiągnięcia w tym zakresie, to jednak wydaje się, że niektóre rady nie wykazują jeszcze dostatecznego zrozumienia dla tego zadania i należytej w tym zakresie aktywności.</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#PoselJodlowskiJerzy">Nowa, daleko sięgająca reforma struktury rad narodowych związana z nowym podziałem administracyjnym wsi, a przede wszystkim perspektywa powołania nowych składów rad narodowych w drodze powszechnych wyborów, dająca gwarancję wprowadzenia do rad narodowych najlepszych aktywistów społecznych — partyjnych i bezpartyjnych, pozwalają wyrazić przekonanie, że wszystkie wskazane tutaj niedomagania w działalności i pracy rad narodowych znikną i że powstaną warunki do jeszcze lepszego, sprawniejszego i bardziej celowego wypełniania przez rady narodowe ich doniosłych funkcji.</u> + <u xml:id="u-21.18" who="#PoselJodlowskiJerzy">Podkreślono tu już wielkie znaczenie reformy podziału administracyjnego wsi i powołania do życia rad gromadzkich. Reforma ta pozwoli — jak głosi wstęp do ustawy — na włączenie coraz szerszych rzesz pracujących chłopów do udziału w rządzeniu państwem, na sprawniejsze zaspokajanie potrzeb materialnych i kulturalnych wsi, na dalsze zbliżenie organu władzy państwowej do najszerszych mas pracujących wsi.</u> + <u xml:id="u-21.19" who="#PoselJodlowskiJerzy">Art. 12 i 14 projektu ustawy stawiają przed gromadzkimi radami narodowymi doniosłe i daleko idące zadania. Chciałbym podkreślić spośród zadań w dziedzinie gospodarczej współudział gromadzkich rad narodowych w organizowaniu przemysłowych i handlowych punktów usługowych oraz obowiązek troski o zapewnienie ludności wiejskiej usług rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-21.20" who="#PoselJodlowskiJerzy">Gromadzkie rady narodowe mogą przyczynić się w istotny sposób do rozwoju usług masowego zapotrzebowania na wsi. A zadanie to jest olbrzymie — obejmuje ono otwarcie blisko 40 tys. punktów usługowych dla wsi w ciągu 2 lat. Wymagać ono będzie dużego wysiłku ze strony rad narodowych wszystkich stopni. W myśl niedawnej uchwały Rady Ministrów w sprawie rozwoju usług masowego zapotrzebowania, prezydia rad narodowych ponoszą pełną odpowiedzialność za należyte funkcjonowanie zakładów usługowych. Prezydia rad narodowych, a w szczególności rad gromadzkich, powinny w związku z tym szeroko uwzględniać w swej działalności sprawy rozwoju usług dla wsi. Powinny otoczyć wszechstronną opieką zarówno uspołecznione przedsiębiorstwa usługowe jak i warsztaty usługowe indywidualnego rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-21.21" who="#PoselJodlowskiJerzy">Na szczególne podkreślenie zasługują również zadania gromadzkich rad narodowych w dziedzinie oświaty i kultury, wymienione w art. 14 pkt. 1. Dostarczanie przez gromadzkie rady narodowe pomieszczeń dla szkół i przedszkoli, świetlic, bibliotek, mieszkań dla nauczycieli, obsługa gospodarcza instytucji wychowawczych i kulturalnych, występowanie z wnioskami w sprawie uruchomienia nowych placówek oświatowo-kulturalnych — to nie tylko działalność administracyjno-gospodarcza, lecz i podnoszenie politycznej odpowiedzialności za stan oświaty i kultury na swoim terenie, na terenie gromady. Wprowadzenie do zakresu działalności gromadzkich rad narodowych obowiązku organizowania i utrzymywania świetlic bibliotek, zespołów czytelniczych, jak również obowiązku współpracy z zainteresowanymi instytucjami i organizacjami z zakresu rozwoju czytelnictwa, upowszechnienia kultury i wiedzy rolniczej oraz współdziałania w rozwoju kultury fizycznej — to dalszy krok na drodze do podnoszenia i pogłębienia rewolucji kulturalnej.</u> + <u xml:id="u-21.22" who="#PoselJodlowskiJerzy">Coraz lepsze zaspokajanie potrzeb kulturalnych i oświatowych ludności wiejskiej w Polsce Ludowej będzie zależało w znacznej mierze od pracy rad narodowych. Rady narodowe wyższych szczebli winny pomóc radom gromadzkim w wykonaniu tego poważnego zadania. Należy podkreślić, że w wypełnieniu zadań oświatowo-kulturalnych doniosłą będzie rola nauczyciela wiejskiego, który jest predestynowany w pierwszym szeregu inteligencji wiejskiej do aktywnej pracy w wypełnianiu zadań gromadzkich rad narodowych. Nie należy wątpić, że nauczycielstwo, ten ofiarny oddział naszej inteligencji, który tak chlubnie zdał już wielokrotnie egzamin ze swej postawy obywatelskiej i świadomości społecznej, i tym razem wniesie swój twórczy wkład w pracę gromadzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-21.23" who="#PoselJodlowskiJerzy">Wysoka Izbo! Stoimy w obliczu zbliżających się wyborów' do rad narodowych wszystkich szczebli. Wybory te przeprowadzone na podstawie demokratycznej ordynacji wyborczej, która w dniu dzisiejszym jest przedmiotem obrad Sejmu, pozwolą wprowadzić do rad narodowych najlepszych przedstawicieli ludu pracującego. Będą one doniosłym wydarzeniem na drodze pogłębienia demokratyzmu naszego ustroju. Ułatwią one radom narodowym nawiązanie jeszcze szerszej łączności z masami pracującymi, a przez to przyczynią się do osiągnięcia wyższego etapu naszej organizacji państwowej i społecznej, której celem głównym i zasadniczym musi być — jak powiedział Bolesław Bierut — nierozerwalny związek z ludem pracującym i jak najbardziej sprawne i odpowiadające interesom mas ludowych zaspokajanie ich potrzeb życiowych: gospodarczych, oświatowych, kulturalnych, zdrowotnych.</u> + <u xml:id="u-21.24" who="#PoselJodlowskiJerzy">Stronnictwo Demokratyczne, stanowiąc reprezentację polityczną miejskich warstw pośrednich, bierze przez swych członków czynny udział w pracach rad narodowych w ośrodkach miejskich. Liczny aktyw Stronnictwa Demokratycznego, złożony z inteligentów i rzemieślników, pracuje w radach narodowych i ich komisjach. Wielu z tych aktywistów ma za sobą poważne osiągnięcia w swej pracy.</u> + <u xml:id="u-21.25" who="#PoselJodlowskiJerzy">Wybory do rad narodowych będą przebiegały w roku X-lecia Polski Ludowej, kiedy cały naród polski, zjednoczony pod sztandarami Frontu Narodowego, jeszcze bardziej zwiera swoje szeregi wokół polskiej klasy robotniczej i jej kierowniczej siły — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Wybory te stawiają przed wszystkimi organizacjami politycznymi i społecznymi i przed Frontem Narodowym wielkie zadania, a przede wszystkim zadanie wysunięcia do rad narodowych wielu tysięcy najlepszych przedstawicieli robotników i chłopów, inteligentów i wszystkich grup pracującej ludności.</u> + <u xml:id="u-21.26" who="#PoselJodlowskiJerzy">W obliczu zbliżających się wyborów do rad narodowych Stronnictwo Demokratyczne mobilizować będzie na swej bazie społecznej do pracy w radach narodowych i ich komisjach najlepszych aktywistów zrzeszonych w swych szeregach, jak również bezpartyjnych przedstawicieli inteligencji i rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-21.27" who="#PoselJodlowskiJerzy">Stronnictwo Demokratyczne widzi w wyborach do rad narodowych dalszy etap drogi do utrwalenia pokoju, do zbudowania wielkości naszej Ludowej Ojczyzny, utrwalenia jedności całego narodu, dalszego podnoszenia stopy życiowej mas pracujących, przyśpieszenia budowy podstaw socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-21.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. krakowskiego Kazimierz Wyka.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselWykaKazimierz">Wysoki Sejmie! Ustawa o powołaniu gromadzkich rad narodowych wśród zadań stojących przed tymi radami z wielką dobitnością podkreśla obowiązki związane z kulturalnym rozwojem gromady. Gromadzkim radom narodowym każę czuwać nad realizacją obowiązku powszechnego nauczania, poleca troszczyć się o budynek szkoły, przedszkola, o właściwy kierunek gromadzkiej świetlicy i biblioteki, nakazuje opiekować się wyglądem wsi, rozwojem przemysłu ludowego.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselWykaKazimierz">Niechaj więc będzie wolno poruszyć kilka zagadnień wynikających ze wspomnianych obowiązków.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselWykaKazimierz">II Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej postawił przed całym narodem program przyśpieszenia wzrostu dobrobytu materialnego, który głęboko sięga w sprawy świadomości narodu i jego kultury.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselWykaKazimierz">Tak mocne podkreślenie w ustawie o gromadzkich radach narodowych zadań związanych z rozwojem kulturalnym, z rozwojem świadomości mas to nic innego jak przeniesienie w praktykę ustawodawczą wskazań II Zjazdu w dziedzinie wzrostu świadomości ideologicznej mas, rozwoju kultury narodowej, w dziedzinie umocnienia moralno-politycznej jedności całego narodu.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselWykaKazimierz">Nowa, godna socjalistycznego narodu gromada, nowe osiedle to nie tylko sprawnie funkcjonujący ośrodek administracyjny. To zarazem szkoła, która nie wypuści ze swoich murów młodzieży pozbawionej znajomości elementarnych zasad ortografii. To biblioteka gromadzka, w której książki nie pokrywają się kurzem. To świetlica, w której nie straszy nudą i dekoracją z bibułek od lat niezmienianą. To wreszcie kino wiejskie, w którym film nie jest zjawiskiem tak rzadkim, jak — powiedzmy — zaćmienie księżyca. To wreszcie boisko sportowe, na którym temperament nie wyładowuje się w chuligańskim wybryku po przegranym przez miejscową drużynę meczu piłkarskim.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselWykaKazimierz">Czy słowa te mają oznaczać, że w większości wypadków biblioteki stanowią pokarm tylko dla myszy, a świetlice nikogo nie przyciągają? Nic podobnego. W ciągu 10-lecia Polski Ludowej wykonana została olbrzymia, przełomowa praca w dziedzinie upowszechnienia kultury, oświaty i nauki.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselWykaKazimierz">Nie pora tu przypominać i powtarzać wszystkich dobrze i powszechnie znanych cyfr ilustrujących pracę bibliotek gromadzkich, zespołów świetlicowych, samorodnych teatrów amatorskich, świadczących o rewolucji kulturalnej dokonanej w naszym kraju, o których w swoim przemówieniu przypominał nam poseł Jagusztyn.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselWykaKazimierz">Ale jedno jest w tym oczywiste, jednego nauczyliśmy się na pewno. Wszystkie te cyfry wtedy dopiero przestają być czymś więcej ponad suchą pozycję w statystyce, kiedy stają się sprawą konkretnego człowieka, sprawą jego osobistej świadomości ideowej, sprawą jego pasji coraz lepszego poznawania i rozumienia świata, sprawą jego tęsknoty za pięknem, sprawą konkretnego człowieka, jego inicjatywy, jego zapału, jego zdolności organizacyjnych; stają się kulturą i świadomością przede wszystkim na tym szczeblu, gdzie stykają się one z masami ludowymi, gdzie odpowiadają na ich konkretne potrzeby, gdzie wysłuchany odczyt popularny to wskazówka, co zmienić i jak zmienić we własnej gospodarce, gdzie bohater wielkiego dzieła literackiego to nie jakiś teoretyczny schemat moralny, ale wzór własnego postępowania. Na tym bowiem szczeblu nie ma żadnej różnicy między teorią a praktyką. Wzrost świadomości staje się bezpośrednią dźwignią postępu, dźwignią rozwoju sił produkcyjnych. Na tym zaś szczeblu pracuje gromada, ta najpierwsza komórka ludowego obyczaju narodowej kultury, komórka, w której głównie w swym masowym i ilościowym przebiegu powtarza się proces powstawania socjalistycznej w treści, narodowej w formie kultury mas. Stąd opieka nad wszystkim, co w dziedzinie szkoły, czytelnictwa, rozprowadzenia dóbr kultury i sztuki przyśpiesza powstawanie nowej, socjalistycznej kultury narodu, stanowi jeden z podstawowych obowiązków gromadzkiej rady narodowej.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselWykaKazimierz">Czy wszystko w tej mierze przebiega w porządku i bez zgrzytów? Na pewno nie. Dwie nierównomierne strony zjawiska dają się stwierdzić.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselWykaKazimierz">Z jednej strony to, co wysuwają masy ludowe naszego kraju, co wysuwają bądź w postaci głodu nauki i kultury, bądź w postaci własnej, samorodnej twórczości — to jest i może być przedmiotem naszej dumy, dowodem niespożytych sił i skarbów tkwiących w ludzie polskim. Jeżeli np. ruch zespołów świetlicowych jest tak imponujący, jeżeli ruch zespołów czytelniczych zatacza coraz szersze kręgi, to dlatego, że jeden i drugi posiadają charakter oddolny, ponieważ zrodziły je zasoby istniejącej kultury mas ludowych, zrodziły je przemiany w ich świadomości i niezaspokojony dotąd w pełni głód nowych idei.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselWykaKazimierz">To jedna strona zjawiska. Druga strona pozostawia niejedno do życzenia. Proces przechodzenia od kultury ludowej do kultury narodu socjalistycznego nie jest łańcuchem żywiołowym, proces ten musi być wciąż podsycany nowymi, postępowymi treściami nauki i kultury. W tej właśnie mierze bardzo wiele jest do zrobienia, ażeby gromada, ażeby każde istniejące w niej ogniwo upowszechnienia nauki i kultury otrzymało tę nową i postępową treść i otrzymywało ją stale.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselWykaKazimierz">Te zadania gromadzkich rad narodowych, które stanowiąc realizację programu II zjazdu PZPR zmierzają na omawianym odcinku do poprawy warunków gospodarczych i bytowych najszerszych mas ludności wsi, będą niemożliwe względnie trudne do wykonania bez intensywnej, o wiele intensywniejszej aniżeli dotychczas pomocy ze strony nauki polskiej.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselWykaKazimierz">Sprawa postępu w rolnictwie to w wielkim stopniu sprawa rozwinięcia odpowiednich badań w zakresie nauk rolniczych, sprawa wzmożonej opieki zdrowotnej, to również zagadnienie odpowiednich badań, a przede wszystkim — na miejscu pierwszym — zagadnienie wdrożenia ich w życie oraz ich szerokie upowszechnienie.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselWykaKazimierz">W wyniku uchwał II Zjazdu PZPR podjęto w tym kierunku odpowiednie kroki, szczególnie w Polskiej Akademii Nauk, która położyła specjalny nacisk na organizację badań w zakresie nauk rolniczych, na intensyfikację naukowej problematyki w naukach lekarskich i jej ściślejsze powiązanie z rozwojem praktyki społeczno-politycznej w Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselWykaKazimierz">Zagadnienie nie wyczerpuje się tylko na naukach rolniczych i medycynie, przyrodoznawstwie szeroko pojętym. W nie mniejszym stopniu dotyczy nauk społecznych. Wystarczy wskazać na treść ideową sojuszu robotniczo-chłopskiego, ażeby przykładowo określić, jak doniosłe perspektywy wskazuje ta treść dla filozofii czy historii, jak każę w przeszłości narodu wskazywać tradycję walk klasowych chłopstwa, walk rewolucyjnych proletariatu — wskazywać i liczyć pamięci o niej na żywym, konkretnym, przemawiającym do wyobraźni i uczuć przykładzie.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselWykaKazimierz">Mówiłem, że chodzi o konkretnego człowieka, o konkretne świadectwo i o konkretny dowód. Istnieje w tym względzie pole działania stanowczo niedocenione, stanowczo zaniedbane.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselWykaKazimierz">Umiłowanie swojej najbliższej ojcowizny, rejonu, okolicy, znajomość jej przeszłości, jej postępowych tradycji, szlachetna i piękna ambicja, ażeby czysto, kulturalnie, prawdziwie po ludzku wyglądało najbliższe otoczenie — to są istotne składniki ludowego patriotyzmu. Ojczyzna nasza, od czarownej wyspy Wolin po hrubieszowski czarnoziem, od gór ziemi kłodzkiej po mazurskie pojezierze, to kraj piękny, rozmaity, bogaty, o którym niech będzie wolno powtórzyć za współczesnym poetą (K. I. Gałczyńskim):</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselWykaKazimierz">„Kraju mój, kraju barwny pelargonii i malwy, kraju węgla i stali i sosny i konwalii, grudka twej ziemi w ręku świeci nawet po ciemku.” Krzewić takie właśnie konkretne przywiązanie do ziemi ojczystej, to uczynić człowieka jej pełniejszym, bardziej prawdziwym gospodarzem. Wiele nacisku na te zagadnienia kładzie się dzisiaj w Związku Radzieckim. I my również posiadamy piękne tradycje badań i zainteresowań regionalnych. Tymczasem jakże niewiele zrobiliśmy, ażeby tradycję tę utrzymać, ażeby ambicją nauczyciela w szkole podstawowej stała się prawdziwa znajomość regionu, jego historii, piękna ziemi i krajobrazu, przemian następujących w wyniku walki o nowy ustrój oraz przebudowę przemysłu w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselWykaKazimierz">To nie jest problem z gatunku jakiegoś sentymentalizmu etnograficznego.</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselWykaKazimierz">Jeden z pisarzy krakowskich książkę o Hucie im. Lenina zatytułował w znamienny sposób — — „Zmiana w krajobrazie”. Proces budownictwa socjalistycznego w Polsce jest siłą nie mniejszą od tych, jakimi natura kształtowała wygląd naszej ziemi. To jest znamienne i słuszne w owym tytule. Jeżeli po latach niebytności oglądamy okolicę znaną na pamięć od dzieciństwa i nie poznajemy jej — jest w tym jeszcze głębsza podstawa patriotyzmu, związanego z regionem i terenem, podstawa dla lokalnej i konkretnej dumy. We wzruszający sposób mówią o ludowej ciesiołce stare drewniane kościółki i podcienia małych miasteczek, ale kto by tylko je widział, a nie zobaczył osiedla ZOR-u, ten źle, tradycyjnie, ogląda krajobraz naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#PoselWykaKazimierz">Tkwi tu również problem polityczny. Jeżeli na Ziemiach Odzyskanych ludność polska jeszcze mocniej ma się wkorzenić w prastarą glebę piastowską, jeżeli mają zniknąć ostatnie przegrody dzielące ją jeszcze od Polaków, którzy na tych ziemiach przetrwali wiekowy zalew germański — jedni i drudzy muszą siebie znać naprawdę, muszą znać kraj, jego tradycje, jego walki o społeczną i narodową wolność. Powstanie tkaczy śląskich to wspólne dobro nasze i narodu niemieckiego; pamięć o junkrze pruskim to pamięć o wspólnym wrogu. Jeżeli młodzieniec, który wyszedłszy z chłopskiej rodziny, skończywszy studia w szkole wyższej, powrotu w rodzinne okolice nie ma uważać za powstrzymanie kariery życiowej, powstrzymanie dalszego awansu życiowego, trzeba ażeby pogłębiony został, by w konkretne otoczenie wrósł jego patriotyzm. Jakże szerokie i piękne pole otwiera się tutaj dla inteligencji na prowincji, dla nauczycielstwa w szczególności!</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#PoselWykaKazimierz">Niepokojący niekiedy objaw daje się stwierdzić. Powtarzają się skargi, że młodzież chłopska studiująca w szkołach wyższych, kiedy na wakacje wraca do rodzinnych miejsc, stroni od najbliższych swoich, zamyka się w swym kółku, ironicznie i niechętnie patrzy na wiejskie otoczenie, jego pracę, kłopoty i troski. To niedobry, niewątpliwie niedobry objaw. Jeszcze wiele wody upłynie w naszych rzekach, zanim naprawdę i konkretnie, a nie w teorii i statystyce zlikwidowany zostanie przedział między wsią a miastem, zniesiona i przekreślona zostanie prowincja w tym wszystkim, co ze złej spuścizny po czasach kapitalistycznych, po wszechwładzy klerykalizmu, po ciemnocie i zacofaniu mieści się w pojęciu — „prowincja” — margines życia, margines walki o postęp i prawdę. W Polsce Ludowej marginesy walki o postęp, pozycje drugorzędne nie istnieją. Ale ten podstawowy postulat socjalizmu, jakim jest zniesienie istotnych różnic między wsią a miastem, zrealizują tylko konkretni ludzie, nowa, chłopska i robotnicza inteligencja; dlatego wszelkie odżycie obyczajów inteligenckiego — „ghetta” — jeśli wśród niej się napotyka tu i ówdzie — winno być potępione.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#PoselWykaKazimierz">Staje bowiem przed nami szersze i bardzo istotne zagadnienie. W Polsce Ludowej wychowana została i wyrosła całkowicie nowa inteligencja — przeważnie pochodzenia chłopskiego i robotniczego. Nie rozporządzamy dotąd dokładnymi danymi statystycznymi, wydaje się wszakże, że w podstawowym trzonie naszej inteligencji, szczególnie w tych zawodach, które mają najbardziej bezpośrednią styczność z terenem, jak nauczycielstwo i aparat służby rolniczej, przewagę już posiada nowa, w Polsce Ludowej wychowana inteligencja. Stanowiąc poważną siłę Frontu Narodowego, musi być ona zmobilizowana do pracy w radach narodowych jako istotny sojusznik przodującego robotnika-racjonalizatora i postępowego chłopa.</u> + <u xml:id="u-23.23" who="#PoselWykaKazimierz">Nowa inteligencja stanowi poważną siłę, ponieważ wychowana została w ideologii krzewionej przez szkołę Polski Ludowej, ponieważ zasady naukowego myślenia stanowią jej własność nabytą w latach nauki. Nie wolno dopuścić do tego, ażeby marnował się i rozpraszał ów nabytek. Tymczasem sytuacje takie zdarzają się. Nauczycielowi skierowanemu na głęboką prowincję, aktywiście kulturalnemu w terenie grozi nieraz nacisk obcego ideologicznie środowiska, jeżeli nie będzie on otrzymywał wciąż nowej, zgodnej z postępem, zgodnej z przemianami kraju wiedzy o świecie, jeżeli nie zasili jego umysłu odpowiednia książka popularno-naukowa. Aktyw nowej, w Polsce Ludowej wychowanej inteligencji tym większej domaga się opieki i czujności, im na bardziej wysuniętym posterunku walki klasowej został postawiony, bo zadaniem jednym z głównych tego aktywu jest pogłębiać i poszerzać rewolucję dokonaną w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-23.24" who="#PoselWykaKazimierz">Wysoki Sejmie! Wybory do gromadzkich rad narodowych winny stać się nowym aktem pogłębienia i poszerzenia zasad Frontu Narodowego. Wybory te winny ugruntować patriotyczną postawę mas ludowych zarówno przez ukazanie obowiązków i odpowiedzialności ciążącej na, gromadzie, jak roli jej jako rzeczywistego, w pełni korzystającego z własnych osiągnięć gospodarza najbliższej okolicy, a w konsekwencji całej Ojczyzny. Powołanie do składu rad narodowych ponad 200 tys. radnych i zastępców radnych to mobilizacja olbrzymiego, niespotykanego w tej skali aktywu społecznego, to wielkie świadectwo pogłębiającej się jedności moralno-politycznej narodu. Wierzymy głęboko, że wśród zadań, jakie aktyw ten wypełniać będzie, sprawy wiedzy rolniczej, torującej drogę postępowi i przebudowie wsi polskiej, sprawy szkoły, kultury, czytelnictwa staną się istotną, wzbogacającą świadomość każdej jednostki cegłą w budownictwie ludowego patriotyzmu, ludowej dumy z tego, co godne pamięci w przeszłości, co godne walki w socjalistycznej przyszłości naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-23.25" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. opolskiego Roman Nowak.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselNowakRoman">Wysoka Izbo! Dzisiejsza sesja Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ma zatwierdzić dwa akty ustawodawcze o doniosłym znaczeniu dla dalszego rozwoju naszego Państwa Ludowego — ustawę o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, oraz ordynację wyborczą do rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselNowakRoman">Te dwa akty ustawodawcze są wyrazem dalszego pogłębienia i rozwijania osiągnięć i zdobyczy ludu pracującego miast i wsi, których moc prawna i nienaruszalność zagwarantowana jest w Wielkiej Karcie narodu polskiego — w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PoselNowakRoman">Ustawę o ordynacji wyborczej do rad narodowych uchwalamy w okresie, kiedy naród nasz, wyzwolony przed 10 laty przez bohaterską Armię Radziecką z pęt hitlerowskiej niewoli, obalił władzę kapitalistyczno-obszarniczą i w warunkach władzy ludowej, pod kierownictwem swej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej zapewnił taki rozwój i warunki dalszego rozkwitu naszej Ojczyzny, jakich Polska nigdy nie miała i mieć nie mogła.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselNowakRoman">Szczególnie znamienne są obrady dzisiejszej sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej dla ludności pracującej naszego województwa, która obecnie przygotowuje się do obchodu dziesiątej rocznicy swego wyzwolenia z kilkusetletniej niewoli narodowej i społecznej, do obchodu radosnej rocznicy zrzucenia jarzma zaborcy i połączenia Opolszczyzny z Macierzą.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PoselNowakRoman">W okresie minionych 10 lat władza ludowa nie tylko zlikwidowała wielowiekową krzywdę, zacofanie i upośledzenie polityczne pozostawione nam przez zaborcę, ale przy pomocy ofiarnej pracy robotnika, chłopa i inteligenta pracującego uczyniła z Opolszczyzny przemysłowo-rolny i kulturalny ośrodek naszego kraju. Setki rozbudowanych i nowych zakładów przemysłowych, jak Zakłady Przemysłu Azotowego w Kędzierzynie, które w dniach październikowych przystąpią do rozruchu drugiej części wielkiego kombinatu chemicznego, setki szpitali i ośrodków zdrowia, szeroko rozbudowana sieć ośrodków kulturalnych, z pierwszą w dziejach Opolszczyzny wyższą uczelnią pedagogiczna na czele — to osiągnięcia, które w świadomość ludności Opolszczyzny wpoiły niezłomne przywiązanie do swej władzy ludowej, szacunek i wdzięczność do Związku Radzieckiego za wyzwolenie, za bezcenną pomoc w dźwignięciu z ruin, w odbudowie i rozbudowie przemysłu i rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselNowakRoman">O wielkim zainteresowaniu naszej ludności pracującej reformą administracyjną świadczy zasięg podejmowanych zobowiązań w związku z uchwałą Rady Państwa i Rady Ministrów w sprawie prac przygotowawczych do powołania gromadzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselNowakRoman">W ramach podjętego czynu społecznego chłopi pracujący Opolszczyzny wykonali remonty siedzib rad gromadzkich wartości ponad milion złotych. Wyremontowano 149 siedzib, 39 świetlic, 5 szkół, naprawiono 180 km dróg i 15 mostów, doprowadzono do stanu używalności 14 boisk sportowych, oczyszczono setki kilometrów rowów melioracyjnych.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#PoselNowakRoman">Uchwała Rady Państwa i Rady Ministrów wzmogła jeszcze bardziej aktywność produkcyjną i społeczną szerokich mas chłopskich. Pomoc klasy robotniczej udzielona masom chłopskim sprawiła, że zadania wynikające z ogólnonarodowego programu, nakreślonego przez II Zjazd PZPR, wieś opolska wykonuje zwycięsko. Siew wiosenny przeprowadzony został sprawniej i lepiej, tegoroczne zbiory mimo ciężkich warunków atmosferycznych przeprowadzono pomyślnie. Chłopi indywidualni i spółdzielnie produkcyjne osiągnęły lepsze plony niż w latach poprzednich, nastąpił wzrost liczby członków w starych i powstał szereg nowych spółdzielni produkcyjnych, co dobitnie wyraża znaczenie i siłę sojuszu robotniczo-chłopskiego — podstawy naszej władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselNowakRoman">Setki wypowiedzi i uwag zgłoszonych na zebraniach chłopskich potwierdziły, że mieszkańcy naszego województwa słusznie widzą w re formie administracyjnej zbliżenie organów władzy terenowej do ich codziennych potrzeb, oraz skuteczny oręż w walce o ugruntowanie praworządności ludowej. Wyrazem patriotycznej postawy, zrozumienia swych obowiązków i zadań obywatelskich jest wykonanie przez około 45 tys. chłopów pracujących w 100% odstaw zboża oraz osiągnięcie w tej dziedzinie ponad 80% rocznego planu wojewódzkiego. Na wezwanie Partii, zawarte w uchwałach II Plenum KC, wieś nasza przystąpiła do zagospodarowania pozostałych odłogów, podniesienia upraw łąk i pastwisk.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#PoselNowakRoman">Ludność pracująca Opolszczyzny świadoma jest faktu, że pełne wykonanie zadań nakreślonych przez Partię i władzę ludową przyśpieszy podniesienie materialnych i kulturalnych warunków bytu całego narodu oraz pomnoży nasz wkład w walce o pokój, którą prowadzą narody pod przewodem Związku Radzieckiego i która tak skutecznie likwiduje agresywne zapędy imperialistów amerykańskich i ich adenauerowskich pachołków, usiłujących narzucić światu nową zawieruchę wojenną.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselNowakRoman">Nasze dotychczasowe osiągnięcia i zdobycze polityczne, gospodarcze i kulturalne zadają kłam propagandzie agentów nowego Wehrmachtu w Niemczech Zachodnich, która usiłuje zachwiać wiarę w trwałość i nienaruszalność granic na Odrze, Nysie i Bałtyku. Solidarna walka mas pracujących naszego kraju, potęgująca się walka niemieckiej klasy robotniczej o zjednoczenie Niemiec, sukcesy narodu francuskiego w walce o niedopuszczenie do wskrzeszenia Wehrmachtu ugruntowują wśród ludności Opolszczyzny świadomość solidarności międzynarodowej i zrozumienie związku codziennych swych zadań z walką całego narodu o pokój światowy.</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselNowakRoman">Uchwalane dziś przez Wysoki Sejm akty ustawodawcze jeszcze bardziej zespolą ludność pracującą naszego województwa. Pójdzie ona do wyborów rad narodowych pod sztandarami Frontu Narodowego, kierowanego przez PZPR, a jej ugruntowane poczucie współgospodarza będzie dalszym bodźcem do pełnego wykonania przez wieś wszystkich obowiązków wobec państwa, do terminowego i sprawnego przeprowadzenia siewów jesiennych, należytego przygotowania siewu wiosennego — najbliższych zadań w dziedzinie rozwoju rolnictwa i walki o dobrobyt naszego narodu, o rozkwit naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. rzeszowskiego Piotr Pacosz.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#PoselPacoszPiotr">Wysoki Sejmie! Powołanie gromadzkich rad narodowych przyczyni się do podniesienia aktywności mas chłopskich, podniesie autorytet rad narodowych, stworzy warunki skupienia się wokół rad narodowych szerokiego aktywu.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#PoselPacoszPiotr">Powołanie nowych rad gromadzkich wiąże się z utworzeniem szeregu nowych powiatów, które zapewnią operatywne kierownictwo w nowych warunkach.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#PoselPacoszPiotr">W roku bieżącym powołaliśmy już w naszym województwie dwa nowe powiaty w Strzyżowie i Radymnie, z tym, że w latach najbliższych będą powstawać dalsze powiaty.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#PoselPacoszPiotr">Po ustroju kapitalistycznym odziedziczyliśmy podział administracyjny, który w Polsce Ludowej stał się przeszkodą w zbliżeniu organów władzy ludowej do mas pracujących, zwłaszcza na wsi. Rządy sanacyjne celowo rozszerzały obszar gmin, aby uniemożliwić szerszy dostęp pracującego chłopstwa do udziału w rządzeniu państwem, a sołtys wykonywał jedynie techniczne przenoszenie zarządzeń odgórnych.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#PoselPacoszPiotr">Na pracy sołtysa w dużym stopniu ciążyła tradycja pozostała po rządach obszarniczo-kapitalistycznych, co miało ten skutek, że funkcje jego sprowadzały się do przenoszenia zarządzeń, nakazów i poleceń, a nie były czynnikiem wyzwalającym inicjatywę mas chłopskich.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#PoselPacoszPiotr">Na terenach wiejskich powstało i powstaje coraz więcej spółdzielni produkcyjnych, nowe zakłady przemysłowe, rozbudowywane są różnego rodzaju urządzenia gospodarcze, rozbudowuje się coraz bardziej sieć punktów zaopatrzenia i usług, zwiększa się stale ilość szkół i przedszkoli, jak również innych urządzeń kulturalnych i zdrowotnych.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#PoselPacoszPiotr">Wymienione instytucje gospodarcze, społeczne i kulturalne pracują i działają obecnie bez dostatecznej kontroli i pomocy ze strony organów władzy ludowej — w wyniku wadliwego istniejącego dotychczas podziału terytorialnego na wsi.</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#PoselPacoszPiotr">Województwo rzeszowskie w chwili obecnej obejmuje 18 powiatów składających się ze 170 gmin i 1627 gromad. W dotychczasowych warunkach przeciętna liczebność gminy pod względem ludności waha się od 4000 do 8000. Dotychczasowa powierzchnia istniejących gmin wynosi od 60 do 100 km2. Jednak istnieją i takie gminy, których powierzchnia dochodzi do 400 km2, jak np. Szewczenko w pow. ustrzyckim.</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#PoselPacoszPiotr">Jeśli chodzi o przeciętną odległość siedzib gminnych rad narodowych od najdalszych gromad, to wynosi ona w obecnej sytuacji od 3 do 20 km. W tych warunkach chcąc załatwić jakąś sprawę chłop z Łążka Chwałowickiego w pow. tarnobrzeskim musiał iść do Radomyśla 18 km.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#PoselPacoszPiotr">Jeszcze gorzej pod tym względem przedstawia się sytuacja w pow. przemyskim, gdzie ludność gminy Żohatyn, aby dostać się do gminnej rady narodowej, musiała po prostu udawać się w podróż przebywając odległość do 25 km.</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#PoselPacoszPiotr">W nowych gromadach chłop z Łążka Chwałowickiego będzie miał do siedziby gromady tylko 5 km. Chłopi z innych wsi będą mieli jeszcze bliżej.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#PoselPacoszPiotr">Podobna sytuacja istnieje i w innych powiatach.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#PoselPacoszPiotr">Ale sprawa polega nie tylko na odległości. Stracony czas to wielka rzecz dla chłopa, bo w rolnictwie dobra robota i na czas wykonana gwarantuje dobry urodzaj, i odwrotnie — spóźniony siew to gorszy plon.</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#PoselPacoszPiotr">Odległość powoduje i to, że gorzej władza widzi życie obywatela i gorzej obywatel widzi jak gminne rady narodowe pracują, z czego nieraz korzystały kliki kumoterskie.</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#PoselPacoszPiotr">W wyniku nowego podziału administracyjnego w naszym województwie powstanie 585 gromad.</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#PoselPacoszPiotr">Utworzenie tej ilości gromad, zamiast dotychczasowych 170 gmin, zapewni sprawniejszą działalność aparatu rad narodowych, przyczyni się do lepszego włączenia mało i średniorolnych chłopów do budowy socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-27.16" who="#PoselPacoszPiotr">Nowoutworzone gromady będą miały pełną możliwość rozwoju gospodarczego, politycznego i kulturalnego.</u> + <u xml:id="u-27.17" who="#PoselPacoszPiotr">Agronomowie prezydiów rad narodowych będą musieli bezpośrednio rozmawiać z każdą gromadzką radą narodową. Dawniej kontentowali się najczęściej rzadkimi odwiedzinami w gminie. Teraz czekać na nich będzie niejedno zgromadzenie wiejskie, zwoływane w celu omówienia sposobów uzyskania lepszych plonów albo lepszych wyników w hodowli. Chodzić będzie tylko o to, aby Ministerstwo Rolnictwa zostawiło im dość wiele czasu na tę robotę, zamiast obciążać ich nadmiernie rozdętą sprawozdawczością.</u> + <u xml:id="u-27.18" who="#PoselPacoszPiotr">W 202 nowych gromadach znajduje się ogółem 321 spółdzielni produkcyjnych, z tego po jednej spółdzielni jest w 131 gromadach, po dwie spółdzielnie w 34 gromadach, po trzy i więcej spółdzielni w 37 gromadach.</u> + <u xml:id="u-27.19" who="#PoselPacoszPiotr">W nowych gromadach jest 106 tartaków, 70 cegielni, 177 młynów i 134 innych przedsiębiorstw. Na 238 punktów usługowych 116 gromad posiada po jednym punkcie usługowym, 45 gromad po dwa punkty, a 77 gromad po trzy i więcej punktów usługowych.</u> + <u xml:id="u-27.20" who="#PoselPacoszPiotr">We wszystkich prawie nowych gromadach znajduje się po kilka sklepów spółdzielni ZSCh, a po jednym sklepie tylko w 59 wypadkach.</u> + <u xml:id="u-27.21" who="#PoselPacoszPiotr">Podobna sytuacja istnieje, gdy chodzi o rozmieszczenie zlewni mleka.</u> + <u xml:id="u-27.22" who="#PoselPacoszPiotr">Urzędy pocztowe i punkty telefoniczne są w tej chwili rozbudowywane i do końca bieżącego roku zapewniona będzie łączność we wszystkich nowych gromadach.</u> + <u xml:id="u-27.23" who="#PoselPacoszPiotr">Jeśli chodzi o usytuowanie pod względem urządzeń kulturalno-oświatowych i socjalnych, to szkoły podstawowe znajdują się we wszystkich nowych gromadach, przy czym w 133 gromadach jest po 1 szkole, w 225 gromadach po 2 szkoły, w 227 gromadach po 3 i więcej szkół.</u> + <u xml:id="u-27.24" who="#PoselPacoszPiotr">Biblioteki w liczbie 436 i 465 świetlic przy należytym ustawieniu ich pracy powinny w zasadzie zapewnić zaspokojenie potrzeb terenu w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-27.25" who="#PoselPacoszPiotr">Służba zdrowia posiada w nowych gromadach 65 przychodni specjalistycznych, 35 izb porodowych, 124 położne i 45 aptek. Nowe rady gromadzkie przyczynią się do szybszego rozwoju sieci placówek służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-27.26" who="#PoselPacoszPiotr">Trzeba tylko, aby Ministerstwo Zdrowia więcej niż dotychczas poświęcało uwagi potrzebom woj. rzeszowskiego w zakresie służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-27.27" who="#PoselPacoszPiotr">Przeprowadzona analiza tworzących się nowych gromad wykazuje, że będą one stanowić w zasadzie dostatecznie silne gospodarczo jednostki i że mają warunki dalszego rozwoju gospodarczego i kulturalnego.</u> + <u xml:id="u-27.28" who="#PoselPacoszPiotr">Utworzenie nowych gromad, takich, jak Wisłok Wielki w pow. sanockim, Wysowa w pow. gorlickim, Wankowa w pow. ustrzyckim i inne, pozwoli na podniesienie terenów gospodarczo zacofanych i stworzy warunki umożliwiające nasilenie osadnictwa na terenach słabo zaludnionych.</u> + <u xml:id="u-27.29" who="#PoselPacoszPiotr">Przeprowadzona analiza wskazuje na poważne korzyści, wynikające z reformy podziału administracyjnego dla gospodarczego i kulturalnego rozwoju wsi rzeszowskiej.</u> + <u xml:id="u-27.30" who="#PoselPacoszPiotr">Powstanie gromadzkich rad narodowych pozwoli lepiej poznać problemy i bolączki terenu oraz skuteczniej realizować wytyczne Partii i Rządu, stworzy możliwości pełniejszej pomocy rad narodowych w walce o wzrost produkcji rolnej, przyczyni się do podniesienia autorytetu rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-27.31" who="#PoselPacoszPiotr">Wybory do rad narodowych stworzą warunki wzmożenia aktywności politycznej mas pracujących wsi i pozwolą na szerszy niż dotychczas udział chłopów pracujących w zarządzaniu państwem i rozwoju naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-27.32" who="#PoselPacoszPiotr">Jeżeli dotychczas w skład gminnych rad narodowych wchodziło na terenie naszego województwa 3.800 członków, to po wyborach gromadzkie rady narodowe będą obejmować 12.306 członków.</u> + <u xml:id="u-27.33" who="#PoselPacoszPiotr">Członkowie gromadzkiej rady narodowej będą mogli codziennie stykać się z chłopami pracującymi, co niewątpliwie umocni więź i wytworzy serdeczny stosunek między organami władzy ludowej a masami chłopskimi. Organy te podniosą styl swej pracy i będą skutecznie walczyć z biurokratyzmem.</u> + <u xml:id="u-27.34" who="#PoselPacoszPiotr">Nowe gromadzkie rady narodowe będą przeciętnie obejmowały od 300 do 500 gospodarstw, co umożliwi dokładniejsze poznanie potrzeb każdego z nich, należyte zorganizowanie pomocy sąsiedzkiej, bardziej sprawiedliwy rozdział pożyczek, materiałów budowlanych, nawozów sztucznych oraz stosowanie innych form pomocy gospodarczej państwa dla rolnictwa i zapewni w sumie podniesienie stopy życiowej mało i średniorolnych chłopów przez znaczny wzrost produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-27.35" who="#PoselPacoszPiotr">Reforma podziału administracyjnego przyczyni się do sprawniejszej działalności organizacji partyjnych, kół ZSL, ZMP i ZSCh, które w dotychczasowych warunkach nie mogły rozwinąć pełnej aktywności politycznej i gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-27.36" who="#PoselPacoszPiotr">Dziś władza ludowa stwarza wszelkie warunki ku temu, aby organizacje działające na wsi rozwinęły bardziej skuteczną inicjatywę w podnoszeniu świadomości ideologicznej i politycznej mas chłopskich, aby je wciągnąć do dalszej toczącej się walki o przebudowę wsi, o wykorzystanie olbrzymich rezerw tkwiących jeszcze w naszym rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-27.37" who="#PoselPacoszPiotr">W woj. rzeszowskim są powiaty o dużym zagęszczeniu ludności, jak rzeszowski, kolbuszowski, przeworski, łańcucki, podczas gdy w innych powiatach znajdują się jeszcze tereny nie w pełni zagospodarowane, gdzie leżą odłogiem spore połacie urodzajnej ziemi. Wymaga to od nas poważnych wysiłków, aby te pilne zadania jak najszybciej zrealizować, zgodnie z wytycznymi Partii i Rządu.</u> + <u xml:id="u-27.38" who="#PoselPacoszPiotr">Chłopi pracujący wsi rzeszowskiej z dużym zainteresowaniem i zadowoleniem przyjęli uchwałę o powołaniu gromadzkich rad narodowych. Potwierdziły to w całości przeprowadzone na terenie województwa ogólne zebrania międzygromadzkie, na których ludność została zapoznana z politycznym znaczeniem i ogólnymi założeniami wymienionej uchwały.</u> + <u xml:id="u-27.39" who="#PoselPacoszPiotr">Zebrania te cieszyły się dobrą frekwencją, a w dyskusji, która była bardzo żywa, chłopi wskazywali na niedogodności wynikające z dotychczasowego podziału administracyjnego i wyrażali radość i zadowolenie z mającej nastąpić reformy, widząc w utworzeniu nowych gromad troskę Partii i Rządu o lepsze jutro mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-27.40" who="#PoselPacoszPiotr">Na szeregu sesji gminnych rad narodowych zebrani, dając wyraz pełnemu zrozumieniu znaczenia gromadzkich rad narodowych, zgłaszali w imieniu swoich gromad szereg cennych zobowiązań idących w kierunku udzielania pomocy w przygotowaniu siedzib przyszłych gromadzkich rad narodowych, których wartość jest szacowana na około 1,5 mln zł.</u> + <u xml:id="u-27.41" who="#PoselPacoszPiotr">Środki przeznaczone przez państwo na budowę i remonty przyszłych siedzib gromadzkich rad narodowych zostały pomnożone przez chłopów, którzy masowo organizowali czyny społeczne dla przygotowania nowych siedzib. Już na dzień 30 sierpnia prace remontowe zostały zakończone w większości obiektów.</u> + <u xml:id="u-27.42" who="#PoselPacoszPiotr">Pracujące chłopstwo woj. rzeszowskiego ma w swej przeszłości wielkie tradycje walki z obszarniczo-kapitalistycznym ustrojem wyzysku. Zapisało ono w tej tradycji walki ludu o władzę historyczne pola bitew znaczonych krwią chłopską, jak Lesko, Harta, Lubią, Nockowa, Kozodrza, Grodzisko, Krzeczowice i wiele innych.</u> + <u xml:id="u-27.43" who="#PoselPacoszPiotr">Woj. rzeszowskie w rocznicę X-lecia władzy ludowej chlubi się tym, że rozgromiło reakcyjne podziemie wspierane przez jawną mikołajczykowską dywersję.</u> + <u xml:id="u-27.44" who="#PoselPacoszPiotr">W naszych radach narodowych wyrosło niemało biedoty chłopskiej, z której szeregów wyszli działacze pracujący na ważnych posterunkach władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-27.45" who="#PoselPacoszPiotr">Mają oni niemały udział w ideologicznym rozgromieniu zamaskowanych agentów obszarnictwa i imperializmu, którzy na tych ziemiach dziesiątkami lat tumanili chłopa i próbowali dalej swojej zdradzieckiej roboty.</u> + <u xml:id="u-27.46" who="#PoselPacoszPiotr">Chłopi rzeszowscy zapisali w tych walkach wiele kart cementowania się sojuszu robotniczo-chłopskiego, doznali wiele pomocy i niejednego się nauczyli od klasy robotniczej i jej Partii.</u> + <u xml:id="u-27.47" who="#PoselPacoszPiotr">Dziś mało i średniorolne chłopstwo, pomne tej wspólnej tradycji walk o władzę, nie zawiedzie pokładanych nadziei, kiedy rządzić przyjdzie na obszarze gromadzkich rad narodowych — na obszarze znanym konkretnie i szczegółowo każdemu aktywiście i każdemu chłopu. Nie zawiedzie w realizowaniu ogólnonarodowych zadań w rozwoju Polski socjalistycznej, gdyż dziś na wsi rzeszowskiej obok chłopa mieszka brat jego robotnik, który wyszedłszy z szeregów dawnych bezrobotnych na wsi stał się pracownikiem rozbudowanego przemysłu i swą codzienną pracą i osiągnięciami umacnia sojusz robotniczo-chłopski.</u> + <u xml:id="u-27.48" who="#PoselPacoszPiotr">Nowe rady gromadzkie — opierając się na osiągnięciach dawnych rad i na nowym wielotysięcznym aktywie wyrosłym na wsi za czasów władzy ludowej — dopomogą do szybszego rozwoju rolnictwa i socjalistycznej przebudowy wsi, aby pomnożyć zasób dóbr materialnych dla własnej rodziny i Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-27.49" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. bydgoskiego, Stanisław Stachacz.</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#PoselStachaczStanislaw">Wysoki Sejmie! Klasa robotnicza Polski widzi w radach narodowych organy swojej władzy — władzy ludu pracującego miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#PoselStachaczStanislaw">Związki zawodowe jako powszechna organizacja robotników i pracowników widzą nieodzowną potrzebę najściślejszej współpracy z radami narodowymi — potrzebę aktywnego udziału w działalności rad narodowych, w celu stworzenia jak najlepszych warunków życia, pracy i wypoczynku dla mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#PoselStachaczStanislaw">Jesteśmy jako związkowcy żywotnie zainteresowani w tym, aby rady narodowe jak najlepiej wykonywały swe zadania, aby utrzymywały ścisłą więź z ludnością, aby bez biurokratyzmu i mitręgi zaspokajały potrzeby klasy robotniczej.</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#PoselStachaczStanislaw">Obecną reformę rad narodowych witamy jako doniosły krok zbliżający władzę ludową do mas pracujących na wsi, jako reformę, która przyciągnie nowe setki tysięcy ludzi do bezpośredniego rządzenia krajem i która umocni bratni sojusz robotników i chłopów. Zbliżenie władzy do wsi przyczyni się niewątpliwie do lepszej, bardziej wnikliwej troski organów naszej władzy o wszechstronne potrzeby ludności mieszkającej na wsi. Ma to dla nas wielkie znaczenie nie tylko ze względu na poprawę położenia mas chłopskich, ale także ze względu na interesy licznych pracowników zatrudnionych i żyjących na wsi. Mamy na wsi wielką armię nauczycieli. Mamy liczne rzesze pracowników handlu, pracowników przemysłu terenowego, łączności, kolejarzy, pracowników służby zdrowia, pracowników administracji państwowej. Mamy na wsi tak wielki oddział klasy robotniczej jak 400.000 robotników PGR-ów. Mamy wreszcie setki tysięcy robotników mieszkających na wsi a dojeżdżających do miast do pracy. Wszystkie te oddziały robotników i pracowników są w sposób jak najbardziej żywotny zainteresowane tym, aby organy władzy ludowej wprowadzały w życie politykę naszego Rządu, aby posiadały konieczny autorytet i zaufanie, aby troszczyły się o ich byt, zaopatrzenie, komunikację, elektryfikację, oświatę, kulturę, o zdrowie całej ludności.</u> + <u xml:id="u-29.4" who="#PoselStachaczStanislaw">Powołanie gromadzkich rad narodowych przyczyni się niewątpliwie do tego, że wszystkie te materialne i kulturalne potrzeby ludności, chłopstwa i robotników na wsi będą mogły być lepiej zaspokajane.</u> + <u xml:id="u-29.5" who="#PoselStachaczStanislaw">Nadchodzące wybory do rad narodowych wszystkich szczebli stawiają przed klasą robotniczą, przed związkami zawodowymi konieczność zacieśnienia współdziałania z radami narodowymi.</u> + <u xml:id="u-29.6" who="#PoselStachaczStanislaw">Ta współpraca ma za sobą już niemały dorobek. Trzeba jednak stwierdzić, że udział związków zawodowych w codziennej pracy rad był dotąd niedostateczny, że często ograniczał się do formalnej reprezentacji, że nie umieliśmy w pełni wykorzystać istniejących tu możliwości poprawy warunków życiowych i kulturalnych ludności.</u> + <u xml:id="u-29.7" who="#PoselStachaczStanislaw">Wspólną sprawą rad narodowych i związków zawodowych jest budownictwo mieszkaniowe, remonty mieszkań, sprawiedliwy rozdział mieszkań. Te tak ważne dla ogółu pracującej ludności sprawy wymagają ciągłej uwagi i troski instancji związkowych, wymagają społecznej kontroli i walki z licznymi jeszcze biurokratycznymi wypaczeniami, a niekiedy nawet z nadużyciami.</u> + <u xml:id="u-29.8" who="#PoselStachaczStanislaw">Związki zawodowe uczestniczą w komisjach lokalowych, w komisjach budownictwa — ale udział ten jest często formalny. Słaba jest jeszcze kontrola związków zawodowych nad jakością budownictwa i remontów. Słaby jeszcze jest nasz wpływ na terminowe i oszczędne wykonanie, niedostateczny jest udział w komisjach, które rozstrzygają o przydziale mieszkań.</u> + <u xml:id="u-29.9" who="#PoselStachaczStanislaw">Szczególnie ważnym zagadnieniem jest sprawa celowego i terminowego wykorzystania środków budżetowych przeznaczonych na remonty. Zależy ono przede wszystkim od należytego poznania potrzeb w tej dziedzinie, w czym związki zawodowe mogą przyjść ze skuteczną pomocą. Mamy jeszcze sporo wypadków niewykorzystania funduszów przeznaczonych na remonty mimo istnienia wielkich potrzeb. Tak np. w roku ubiegłym nie wykorzystano w woj. wrocławskim 7.000.000 zł, a w Zielonej Górze przeszło 2.000.000 zł. Wskazuje to na braki w pracy zarówno Wojewódzkiej Rady Narodowej jako gospodarza terenu, jak również i organizacji związkowych powołanych do troszczenia się o warunki bytowe pracujących.</u> + <u xml:id="u-29.10" who="#PoselStachaczStanislaw">Wspólną sprawą rad narodowych i związków zawodowych jest poprawa gospodarki komunalnej — poprawa miejskiej komunikacji, oświetlenia, sieci wodociągowej, kanalizacyjnej, gazowej, stanu sanitarnego miast i osiedli.</u> + <u xml:id="u-29.11" who="#PoselStachaczStanislaw">Gospodarka komunalna nie nadąża za wzrostem naszego przemysłu, za rosnącymi potrzebami ludności. Obecne środki na poprawę urządzeń komunalnych zostały przez państwo znacznie zwiększone, rady narodowe mają szersze niż dotąd możliwości poprawy warunków życiowych ludności miejskiej, uporządkowania naszych miast. Związki zawodowe muszą w tej dziedzinie okazać wielostronną pomoc radom narodowym — współpracować z komisjami rad nad ustaleniem sposobu zaspokajania niezbędnych potrzeb ludności.</u> + <u xml:id="u-29.12" who="#PoselStachaczStanislaw">Wspólną sprawą rad narodowych i związków zawodowych jest troska o stałą poprawę handlu socjalistycznego oraz usług, o poprawę zaopatrzenia ludności w artykuły żywnościowe i przemysłowe, troska o to, aby te towary były doprowadzane szybko i sprawnie do punktów sprzedaży, bez spekulacji i nadużyć, po cenach ustalonych przez państwo, aby ludność mogła korzystać z zakładów usługowych takich, jak punkty krawieckie, szewskie, zegarmistrzowskie, pralnie itp.</u> + <u xml:id="u-29.13" who="#PoselStachaczStanislaw">Jedną z ważnych form tej współpracy jest udział związków zawodowych w pracach komisji handlu rad narodowych. Tak np. Komisja Handlu Miejskiej Rady Narodowej w Krakowie współpracując z aktywem związkowym przyczyniła się w licznych wypadkach do usprawnienia pracy placówek handlowych i regularnego zaopatrywania ich w poszukiwane asortymenty towaru.</u> + <u xml:id="u-29.14" who="#PoselStachaczStanislaw">Ważnym czynnikiem usprawnienia handlu są społeczne komisje kontroli zaopatrzenia. Do pracy w tych komisjach zostało wybranych przez związki około 79.000 aktywistów związkowych, którzy kontrolując pracę zakładów żywienia zbiorowego i placówek handlowych mogliby wydatnie pomóc radom narodowym w zwalczaniu braków i nadużyć oraz w usprawnieniu obsługi konsumentów. O znaczeniu tej kontroli społecznej mówi fakt, że w roku bieżącym społeczne komisje przeprowadziły około 20.000 kontroli w sklepach i w zakładach żywienia zbiorowego, stwierdzając w wielu wypadkach przekroczenia i nadużycia godzące w interesy szerokich rzesz konsumentów. Tak na przykład w woj. lubelskim społeczne komisje kontroli i zaopatrzenia ujawniły, że w 9 placówkach MHD pobrano na skutek złej, zbyt wysokiej oceny artykułów przemysłowych przeszło 18.000 zł więcej niż należało.</u> + <u xml:id="u-29.15" who="#PoselStachaczStanislaw">W wielu wypadkach komisje kontroli społecznej zaopatrzenia przyczyniły się do zlikwidowania zaniedbań w zakresie stanu sanitarnego lokali sklepowych, magazynów oraz higieny osobistej pracowników handlowych. Jednakże aktywność społecznych komisji kontroli zaopatrzenia jest daleko niedostateczna wskutek słabego współdziałania związków zawodowych z miejscowymi radami narodowymi.</u> + <u xml:id="u-29.16" who="#PoselStachaczStanislaw">Do dalszego podniesienia poziomu pracy handlu socjalistycznego niezbędne jest szerokie wykorzystanie licznego aktywu społecznego, wysuniętego przez związki zawodowe do współpracy z radami narodowymi.</u> + <u xml:id="u-29.17" who="#PoselStachaczStanislaw">Wspólną sprawą rad narodowych i związków zawodowych jest rozbudowa ogródków działkowych stanowiących poważne źródło dodatkowego zaopatrzenia w warzywa i owoce wielu rodzin pracowniczych. Dzięki współpracy związków zawodowych z radami narodowymi nastąpił w latach ostatnich poważny wzrost ilości pracowniczych ogródków działkowych, które zajmują obecnie teren o powierzchni 14.850 ha użytkowany przez 307.000 działkowców. W roku ubiegłym działkowcy zebrali około 200.000 ton warzyw i owoców przedstawiających wartość 600.000.000 zł, co oznacza przeciętnie dodatkowy dochód na jednego działkowicza w wysokości 2.000 zł rocznie. Rozwój ogrodownictwa działkowego byłby niewątpliwie lepszy, gdyby rady narodowe bardziej dbały o wykorzystanie gruntów będących w dyspozycji rad, aby zaspokoić zapotrzebowania na ogrody działkowe pracowników. Dotyczy to przede wszystkim takich miast, jak Łódź, Kraków, Stalinogród, gdzie tysiące podań o działki musi być przez rady załatwione.</u> + <u xml:id="u-29.18" who="#PoselStachaczStanislaw">Wspólną sprawą dla rad narodowych i związków zawodowych jest opieka nad matką i dzieckiem oraz urządzenia i placówki socjalne, jak przedszkola, żłobki, kolonie, półkolonie i obozy. Rady narodowe i związki zawodowe są wspólnie zainteresowane należytym obsłużeniem tych placówek i są odpowiedzialne za ich właściwe funkcjonowanie. Cyfry wykazują, że z placówek przedszkolnych, którymi opiekują się rady narodowe, korzysta 300.000 dzieci. W tym roku na kolonie na wieś wyjechało ponad 400.000 dzieci, 90.000 na półkolonie i około 100.000 na obozy.</u> + <u xml:id="u-29.19" who="#PoselStachaczStanislaw">Wspólną sprawą rad narodowych i związków zawodowych jest organizowanie wypoczynku świątecznego i kulturalnych rozrywek ludzi pracy. Wszędzie tam, gdzie ta współpraca została nawiązana między wojewódzkimi radami narodowymi a wojewódzkimi radami związków zawodowych, w takich miastach, jak Stalinogród, Warszawa, Kraków, Łódź i Poznań, mamy, zwłaszcza w ostatnim roku, poważny wzrost ilości imprez, urządzeń kulturalnych i parków — wypoczynku dla setek tysięcy ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-29.20" who="#PoselStachaczStanislaw">W roku bieżącym zorganizowano wspólnymi siłami rad i związków zawodowych w 70 miejscowościach w okolicach podmiejskich 70 punktów wiejskiego wypoczynku świątecznego, z których korzystało ponad 1.300.000 osób.</u> + <u xml:id="u-29.21" who="#PoselStachaczStanislaw">Zasięg imprez kulturalnych i imprez wypoczynkowych, zwłaszcza w dni świąteczne, jest jeszcze zbyt wąski. Nie odpowiada on rosnącym potrzebom ludności. Zewsząd mamy żądania rozszerzenia sieci lokali i urządzeń rozrywkowych, rozszerzenia imprez kulturalnych, parków kultury, widowisk itd. Jest to wielkie i niezmiernie ważne dla klasy robotniczej pole współdziałania związków zawodowych z radami narodowymi.</u> + <u xml:id="u-29.22" who="#PoselStachaczStanislaw">Wspólna sprawą rad narodowych i związków zawodowych jest ciągłe polepszanie lecznictwa i ochrony zdrowia. Niezależnie od rozwoju lecznictwa przyzakładowego większość ludności jest objęta lecznictwem terenowym. W tej dziedzinie jest wiele do usprawnienia. Nasze szpitale, przychodnie i ambulatoria pozostawiają jeszcze wiele od życzenia. Aktywny udział związków zawodowych w komisjach zdrowia rad narodowych, społeczna kontrola placówek ochrony zdrowia i pomoc ze strony ogniw związkowych w utrzymaniu ich na najwyższym poziomie przyczyni się niewątpliwie do poprawy obsługi ludności.</u> + <u xml:id="u-29.23" who="#PoselStachaczStanislaw">We wszystkich tu poruszonych żywotnych sprawach życia codziennego mas pracujących, w pełni uzależnionych od pracy rad narodowych, związki zawodowe będą wzmagać swą aktywność, pokonywać dotychczasowe zaniedbania i przyciągać do współdziałania z radami tysiące aktywistów robotniczych.</u> + <u xml:id="u-29.24" who="#PoselStachaczStanislaw">Klasa robotnicza wiąże wielkie nadzieje z nadchodzącymi wyborami do rad narodowych. Wybory, w których cały lud pracujący po raz pierwszy wybierze swych najlepszych przedstawicieli do terenowych organów władzy, rozwiną szeroką ogólnonarodową dyskusję nad pracą rad, nad błędami i zaniedbaniami, nad konkretnym programem działania rad w każdym województwie, powiecie, mieście i gromadzie, nad udziałem masy obywateli w rządzeniu swoim państwem. Wierzymy, że z wyborów nasze rady narodowe wyjdą wzmocnione, silniej powiązane z masami, oczyszczone od złych jeszcze nieraz nawyków, bezduszności i obojętności wobec potrzeb człowieka pracy.</u> + <u xml:id="u-29.25" who="#PoselStachaczStanislaw">Związki zawodowe wezmą jak najbardziej czynny udział w tej wielkiej kampanii, wysuną przedstawicieli klasy robotniczej do rad — swych najlepszych, najbardziej świadomych i ofiarnych aktywistów. Chcemy, aby w rezultacie wyborów znacznie wzrósł w radach wszystkich szczebli udział robotników. Chcemy, aby klasa robotnicza świadoma swej odpowiedzialności za gospodarowanie krajem — biorąc masowy udział w pracy rad i ich komisji we współpracy związków zawodowych z radami — brała jak najżywszy udział w rządzeniu, w rozwiązywaniu wszystkich spraw codziennego życia, bytu, kultury, zdrowia i wypoczynku mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-29.26" who="#PoselStachaczStanislaw">Rady narodowe — najbardziej demokratyczne organy władzy ludu pracującego — to potężne narzędzie budowy nowego, lepszego życia i mocna podstawa Państwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-29.27" who="#PoselStachaczStanislaw">Nie będziemy szczędzić wysiłków, aby wszechstronnie umacniać władzę rad narodowych i ulepszać ich pracę w służbie robotników, chłopów i inteligencji, w nieustannym dążeniu do podniesienia dobrobytu i kultury naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-29.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#Marszalek">Do głosu zapisało się jeszcze dwóch mówców, po czym nastąpi głosowanie i zakończenie sesji.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#Marszalek">Zarządzam obecnie przerwę 10-minutową.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min. 5 do godz. 14 min. 20.)</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. rzeszowskiego Marii Jarochowskiej.</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#PoselJarochowskaMaria">Wysoki Sejmie! — „Piękna, urodzajna, bogata jest nasza ziemia ojczysta. Zdolny, pracowity i gorąco kochający swój kraj jest nasz naród polski. Jest w nim talentów nieprzebrana moc, ale najwięcej jest pięknych, szlachetnych uczuć i ofiarnych, oddanych bezgranicznie swej Ojczyźnie serc w naszym narodzie. Jest to największe bogactwo naszego narodu i potężna siła, zdolna czynić cuda, cuda upiększania i wzbogacania życia ludzi i pomnażania sił naszego Państwa Ludowego.”</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#PoselJarochowskaMaria">Te głębokie, gorące od poezji słowa powiedział Bolesław Bierut dwa miesiące temu, kiedy cały nasz naród obchodził uroczyście dziesiątą rocznicę powstania władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#PoselJarochowskaMaria">Dyskutowana na obecnej sesji ustawa o reformie podziału administracyjnego wsi i o powołaniu gromadzkich rad narodowych daje działaczom frontu kulturalnego, daje twórcom i wśród nich nam pisarzom nowe możliwości wzbogacenia i upiększania życia ludzi. Ustawa ta stawia przed nami nowe zadania i nowe obowiązki w dziele pomnażania sił naszego Państwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-31.3" who="#PoselJarochowskaMaria">Nowy podział administracyjny pozwoli kulturze dotrzeć do nas bliżej i rozprzestrzenić się szerzej, pozwoli jej sprawniej zaspokajać potrzeby kulturalne ludności.</u> + <u xml:id="u-31.4" who="#PoselJarochowskaMaria">W wyniku poważnego zwiększenia liczby gromad zwiększy się znacznie liczba świetlic i bibliotek, tych podstawowych placówek upowszechnienia kultury wśród mas chłopskich.</u> + <u xml:id="u-31.5" who="#PoselJarochowskaMaria">W ostatnich latach praca kulturalno-oświatowa na wsi rozwinęła się. 101 powiatowych domów kultury, prowadzonych od ubiegłego roku przez rady narodowe, coraz bardziej pomaga świetlicom wiejskim. Organizują one systematycznie narady kierowników świetlic, prowadzą gabinety metodyczne, wysyłają do gromad swoich instruktorów.</u> + <u xml:id="u-31.6" who="#PoselJarochowskaMaria">Również więcej niż połowa gminnych świetlic otacza opieką świetlice gromadzkie, dostarcza im repertuaru, przysyła swoje zespoły.</u> + <u xml:id="u-31.7" who="#PoselJarochowskaMaria">Przeprowadzona na przełomie 1953/54 roku kampania wyborów zarządów świetlic gminnych i gromadzkich ożywiła znacznie co najmniej połowę świetlic istniejących na wsi.</u> + <u xml:id="u-31.8" who="#PoselJarochowskaMaria">W ruchu kulturalno-oświatowym w gminach i gromadach udało się szczególnie rozwinąć czytelnictwo i ruch amatorski, te dwie formy pracy najbardziej masowe. Prócz tego w świetlicach czynnych jest ponad 8.200 zespołów samokształceniowych. Są to przeważnie zespoły studiujące wiedzę rolniczą. Na przykład w woj. wrocławskim we wszystkich świetlicach gminnych czynne są zespoły wiedzy rolniczej. W woj. gdańskim w 11 świetlicach (na 70) pracują kółka miczurinowskie.</u> + <u xml:id="u-31.9" who="#PoselJarochowskaMaria">Nastąpiła również dalsza poprawa w repertuarze zespołów świetlicowych. W woj. olsztyńskim i opolskim zebrano dawne pieśni ludowe, wydano je w zbiorkach i są one śpiewane przez zespoły. W woj. lubelskim, białostockim, wrocławskim powstały przyśpiewki o współczesnej tematyce, oparte na motywach regionalnych. Cieszą się one dużym powodzeniem.</u> + <u xml:id="u-31.10" who="#PoselJarochowskaMaria">Mimo jednak tej poprawy w masowej pracy kulturalno-oświatowej, należy stwierdzić szczerze, że tylko około 40% świetlic gminnych i gromadzkich pracuje stosunkowo dobrze. Na szczęście w naszym ustroju takie stwierdzenie staje się pierwszym krokiem ku zmianie na lepsze.</u> + <u xml:id="u-31.11" who="#PoselJarochowskaMaria">W wielkiej ilości świetlic praca toczy się, jak to się mówi, sobotnim ściegiem na niedzielny targ, to znaczy byle jak, byle by było.</u> + <u xml:id="u-31.12" who="#PoselJarochowskaMaria">Najdotkliwszą bolączką życia naszych świetlic jest wciąż zbyt ogólnikowe, o wiele za słabe powiązanie ich pracy z aktualnymi zagadnieniami wsi.</u> + <u xml:id="u-31.13" who="#PoselJarochowskaMaria">Obywatele Posłowie! Obecna sesja naszego Sejmu przypada w czasie trwania miesiąca pogłębienia przyjaźni polsko-radzieckiej. W tym roku szczególnie serdecznie obchodzimy ten miesiąc, ponieważ to właśnie dziesięć lat temu bohaterska armia Kraju Rad rozgromiła hitlerowskich najeźdźców i przyniosła naszemu narodowi wyzwolenie. Toteż — jak powiedział tow. Bierut:</u> + <u xml:id="u-31.14" who="#PoselJarochowskaMaria">„Naród nasz skierowuje najgorętsze uczucia serdecznej przyjaźni i wdzięczności ku bratnim narodom radzieckim, których pomocy zawdzięcza Polska Ludowa swą wolność i niezawisłość, swoje odrodzenie i swoją odbudowę.” Chcę posłużyć się przykładem z pracy kulturalnej na wsi radzieckiej.</u> + <u xml:id="u-31.15" who="#PoselJarochowskaMaria">Było to w jednym z kołchozów obwodu odeskiego, wczesnym latem 1950 r. Zwiedzaliśmy ten obwód w grupie wycieczki chłopów polskich do kołchozów Ukrainy. Na jednej z kołchoźnianych estrad świetlicowych oglądaliśmy młodego chłopca, członka amatorskiego zespołu. Niezwykle komicznie wypowiedział on monolog, ułożony przez siebie samego.</u> + <u xml:id="u-31.16" who="#PoselJarochowskaMaria">Treść monologu była następująca:</u> + <u xml:id="u-31.17" who="#PoselJarochowskaMaria">„Z pociągu wysiada agronom. Na stacji czeka bryczka z pewnego kołchozu.</u> + <u xml:id="u-31.18" who="#PoselJarochowskaMaria">— Długo będziemy jechać? — pyta przybyły powożącego.</u> + <u xml:id="u-31.19" who="#PoselJarochowskaMaria">— Może godzinę, może trzy godziny...</u> + <u xml:id="u-31.20" who="#PoselJarochowskaMaria">— A dlaczego nie da się określić dokładnie?</u> + <u xml:id="u-31.21" who="#PoselJarochowskaMaria">— Wszystko zależy od postronków przy uprzęży. Jeśli wytrzymają, dojedziemy w godzinę. Jeśli pękną, trzeba wiązać, sztukować. Dojedziemy za trzy.</u> + <u xml:id="u-31.22" who="#PoselJarochowskaMaria">Rzeczywiście jadą bardzo ostrożnie. Pod każdą górką wysiadają obaj z bryczki, by postronki nie były zbyt naprężone. Z każdego pagórka schodzą pieszo przytrzymując bryczkę, aby rozpędzona nie szarpnęła postronków. Nie pomaga. Jazda trwa istotnie trzy godziny. Uprząż zerwała się na zupełnie równej drodze.</u> + <u xml:id="u-31.23" who="#PoselJarochowskaMaria">W kilka dni później jest w kołchozie zebranie. Upał okropny. Z sali klubu raz po raz wychodzą członkowie kołchozu. Pochylają się nad studnią, stukają markotnie kubkiem o cembrowinę i odchodzą jeszcze bardziej spragnieni.</u> + <u xml:id="u-31.24" who="#PoselJarochowskaMaria">— Studnia wyschła? Wiadra nie ma?</u> + <u xml:id="u-31.25" who="#PoselJarochowskaMaria">— Nie, woda jest, wiadro jest, tylko sznura nie ma, żeby wiadrem zaczerpnąć wody.</u> + <u xml:id="u-31.26" who="#PoselJarochowskaMaria">— Jak to, nigdy sznura nie było?</u> + <u xml:id="u-31.27" who="#PoselJarochowskaMaria">— Do wczoraj pożyczała jedna kobieta. Ale wieczorem zabrała. Zachciało jej się za każdy dzień pożyczania ćwierć dniówki obrachunkowej. Skarżyła się, że sznur się niszczy.</u> + <u xml:id="u-31.28" who="#PoselJarochowskaMaria">W tydzień później do uszu agronoma dobiega z podwórza okropny harmider.</u> + <u xml:id="u-31.29" who="#PoselJarochowskaMaria">— Zabity! Zabity! — lamentują kobiety.</u> + <u xml:id="u-31.30" who="#PoselJarochowskaMaria">Co się stało?</u> + <u xml:id="u-31.31" who="#PoselJarochowskaMaria">Na klepisku w stodole leży przewodniczący kołchozu.</u> + <u xml:id="u-31.32" who="#PoselJarochowskaMaria">Zwozili siano. Powróz przytrzymujący pawęż był nadwątlony. Pękł, gdy fura wjechała do stodoły. Pawęż zatoczył łuk i uderzył w głowę przewodniczącego. Ale chłop miał widocznie twardą czaszkę. Cucony, powraca do przytomności.</u> + <u xml:id="u-31.33" who="#PoselJarochowskaMaria">Toczy naokoło na wpół jeszcze błędnymi oczyma, dłonią pociera puchnący z chwili na chwilę guz na czole, jakby usiłował coś sobie przypomnieć, i wreszcie mamrocze:</u> + <u xml:id="u-31.34" who="#PoselJarochowskaMaria">— Jak mnie ten drąg rąbnął w głowę, przyszła mi natychmiast taka jedna myśl. Musimy zasiać konopie. Będziemy mieli na miejscu, pod ręką także i sznury, i do uprzęży, i do studzien, i do pawęży...” Tyle w monologu.</u> + <u xml:id="u-31.35" who="#PoselJarochowskaMaria">Z tej na miejscu stworzonej samorodnej, swobodnej satyry na takich przewodniczących, którzy zbyt wolno myślą, zrywali boki ze śmiechu zarówno nasi gospodarze jak my, ich goście.</u> + <u xml:id="u-31.36" who="#PoselJarochowskaMaria">I jestem pewna, że ta wesołość dała nie gorsze, jeśli nie lepsze wyniki w propagowaniu uprawy konopi niż niejedna, nieciekawie przeprowadzona pogadanka.</u> + <u xml:id="u-31.37" who="#PoselJarochowskaMaria">W bardzo wielu naszych świetlicach należy koniecznie przełamać rutyniarstwo i szablon. Należy za wszelką cenę przepędzić na cztery wiatry nudę, jakże często wiszącą tutaj martwym obłokiem. I przede wszystkim musimy, pogłębiając ideową treść pracy, zerwać w świetlicy z unikaniem tzw. drażliwych tematów walki klasowej na wsi. Przychodzący do świetlicy powinni czuć się tutaj jak w domu, jak w rodzinie, gdzie bez ogródek rozprawia się o bolączkach i obnaża słabości. Zbyt mało mówi się w świetlicach o spółdzielniach produkcyjnych, o ich tworzeniu, oddziaływaniu, słabych stronach, umacnianiu.</u> + <u xml:id="u-31.38" who="#PoselJarochowskaMaria">W przeddzień utworzenia w gromadach setek nowych świetlic nasz aktyw kulturalno-oświatowy musi podjąć się wzbogacania form oddziaływania na człowieka. Musi to być praca systematyczna i uporczywa, bo nie na darmo powiadają starzy chłopi: ile cierpliwości, tyle mądrości.</u> + <u xml:id="u-31.39" who="#PoselJarochowskaMaria">O świetlicach pracujących źle — słyszy się niemało. Ale, moim zdaniem, jeszcze gorsze są świetlice, o których nie słyszy się wcale. To są te zamknięte na głucho, otwierane jedynie z okazji zebrań czy uroczystości, i to takim kluczem, który aż zgrzyta w kłódce zardzewiałe, tak rzadko jest używany.</u> + <u xml:id="u-31.40" who="#PoselJarochowskaMaria">Nasze rady narodowe nie jedną brzydką plamę pod tym względem noszą na sumieniu. Zbyt często świetlice bez skrupułów zostają zajęte na magazyny skupu zboża, na zlewnie mleka. W zimie wielką ilość świetlic gromadzkich opala się jedynie w te soboty, kiedy ma się tutaj odbyć zabawa karnawałowa. W pozostałe dni i miesiące w świetlicy panuje mróz, a po domach w długie wieczory ludzie nudzą się i plotkują z braku rozrywki.</u> + <u xml:id="u-31.41" who="#PoselJarochowskaMaria">Stan lokali w większości świetlic gromadzkich jest zły. Np. w woj. olsztyńskim niszczeje 700 niezłych pomieszczeń świetlicowych. A przecież nierzadko rady narodowe nie realizują nawet sum zaplanowanych w budżetach na prace kulturalne. Na przykład w woj. warszawskim w roku ubiegłym w powiecie Ciechanów wydatkowano zaledwie 50% budżetu, w powiecie Sokołów — 65%.</u> + <u xml:id="u-31.42" who="#PoselJarochowskaMaria">Marnuje się w ten sposób oddolna inicjatywa chłopów w rozwijaniu życia kulturalnego wsi; bo mamy wiele wypadków, kiedy gromady podejmują wysiłek uruchomienia świetlicy z własnych funduszów. W woj. olsztyńskim w gromadzie Piszewo, jak również w spółdzielni produkcyjnej w Łynie przeprowadzano generalne remonty sposobem gospodarczym. 5.000 złotych zebrali chłopi w gromadzie Srokowo, pow. Kętrzyn na remont świetlicy.</u> + <u xml:id="u-31.43" who="#PoselJarochowskaMaria">W przeddzień utworzenia w gromadach setek nowych świetlic należało by przeznaczyć niewykorzystane w pierwszym półroczu 2,5 miliona złotych w budżetach terenowych na świetlice, wykorzystać te pieniądze na opał, światło i drobne remonty w świetlicach gromadzkich.</u> + <u xml:id="u-31.44" who="#PoselJarochowskaMaria">Należy również czym prędzej wprowadzić w życie zapowiedzianą pomoc Rządu dla organizacji życia kulturalno-oświatowego w spółdzielniach produkcyjnych. Na ponad 9.000 naszych spółdzielni produkcyjnych posiada świetlice tylko 3.216.</u> + <u xml:id="u-31.45" who="#PoselJarochowskaMaria">Z kolei chcę poruszyć sprawę tak arcyważną dla naszych działaczy frontu kulturalnego i drogą sercu każdego pisarza. Chodzi o biblioteki i czytelnictwo na wsi. Czytałam niedawno pamiętniki chłopa z czasów sanacji, z czasów, o których powiedziano gorzko we wsiach rzeszowskich, w moich ojczystych stronach, że gdyby tutaj ziemia nawet cztery razy do roku rodziła, nie wyżywiłaby wszystkich, taka panowała tam bieda z nędzą i przeludnienie.</u> + <u xml:id="u-31.46" who="#PoselJarochowskaMaria">ów chłop od najmłodszych lat przepadał za książkami, jednak jedynymi dostępnymi dla niego drukami był — „Żywot św. Genowefy” i nieduża książeczką przyniesiona z miasta przez matkę, gdzie mieściła się historia Polski wierszem. Były to jakieś okropne banialuki. Pierwsze strofy brzmiały tak:</u> + <u xml:id="u-31.47" who="#PoselJarochowskaMaria">„Gdzie Wisła toczy swe srebrzyste bałwany,</u> + <u xml:id="u-31.48" who="#PoselJarochowskaMaria">Lech od Morza Czarnego prowadzi dzielne Słowiany.</u> + <u xml:id="u-31.49" who="#PoselJarochowskaMaria">Gdzie orła gniazdo znajduje, tam pierwsze miasto buduje.”</u> + <u xml:id="u-31.50" who="#PoselJarochowskaMaria">A jednak, jak wspomina pamiętnikarz, on nawet te brednie czytał z rozkoszą, bo nic innego do czytania nie miał.</u> + <u xml:id="u-31.51" who="#PoselJarochowskaMaria">Znam również chłopa, który do dziś dnia umie na pamięć nieomal całego „Pana Wołodyjowskiego” Sienkiewicza. Nauczył się tych setek stron w dzieciństwie, ponieważ do 17-go roku życia nie trzymał w ręku żadnej innej książki.</u> + <u xml:id="u-31.52" who="#PoselJarochowskaMaria">Nasz ustrój dokonał tego, że Sienkiewicz wydawany jest obecnie w dziesiątkach tysięcy egzemplarzy, a potok wartościowych dzieł dotarł do najbardziej zapadłych kątów wsi, tam gdzie niegdyś — „toczyły swe wody srebrzyste bałwany ciemnoty”.</u> + <u xml:id="u-31.53" who="#PoselJarochowskaMaria">Nie brak książek jest dziś zagadnieniem dla działaczy frontu kulturalnego, ale takie wyszkolenie kadr kulturalno-oświatowych na wsi, aby książki te pracownicy ci umieli umasawiać rozumnie i z umiejętnością.</u> + <u xml:id="u-31.54" who="#PoselJarochowskaMaria">Jak na razie, duża część kierowników świetlic i bibliotekarzy gminnych to ludzie dość słabo przygotowani zawodowo i politycznie, a bywa — przypadkowi i ideologicznie nam obcy. Rady narodowe nie zajęły się jak dotąd poważnie doborem tych kadr. Sądzę, że przyczyną tego faktu jest odsuwanie przez działaczy rad narodowych spraw kultury na plan trzeci i czwarty, ponieważ uważają, że przedtem mają do wykonania zadania rzekomo ważniejsze. W ten sposób zagadnienia kultury są jak gdyby oddzielone od nurtu działalności politycznej i gospodarczej, są — można powiedzieć — odpolitycznione, zamiast żeby były do tej działalności włączone i pomagały jej.</u> + <u xml:id="u-31.55" who="#PoselJarochowskaMaria">Posłużę się znowu przykładem, który może zabrzmi jak anegdota, ale jest prawdą. Spotkałam pewnego przewodniczącego prezydium gminnej rady narodowej, człowieka uczciwego i oddanego całym sercem sprawie budowy socjalizmu w naszym kraju. Razem z zespołem rady ze wszystkich sił starał się on realizować postulaty, które postawił przed nami II Zjazd naszej Partii, postulaty poprawy położenia mas pracujących przez osiągnięcie wzrostu produkcji rolnej. Na odcinku polityczno-ekonomicznym rada ta odniosła sukces: chociaż gmina, o której mówię, należała do trudnych, pierwsza wywiązała się ona z obowiązkowych dostaw zboża dla państwa.</u> + <u xml:id="u-31.56" who="#PoselJarochowskaMaria">I kiedy po zamknięciu tego istotnie gorącego okresu, gdy skup zboża został zakończony, którejś niedzieli kilku sąsiadów zebrało się u przewodniczącego prezydium rady na towarzyską już tym razem pogawędkę, w pewnej chwili przewodniczący zapytał swoją córeczkę trzecioklasistkę szkoły podstawowej, co słychać w świetlicy gromadzkiej. Przez miesiące akcji żniwnej, a potem skupu zboża nikt z radnych pochłoniętych sprawami najważniejszymi nie interesował się sprawami kultury. I oto córeczka przewodniczącego wyrecytowała dwa wierszyki, których nauczyła się niedawno ze świetlicowej książki. Pierwszy z nich rozpoczynał się zwrotką:</u> + <u xml:id="u-31.57" who="#PoselJarochowskaMaria">„Nadchodzi rok nowy, a oko daremnie spogląda ze strachem w przyszłości swej [ciemnie.</u> + <u xml:id="u-31.58" who="#PoselJarochowskaMaria">Któż zgadnie, co się tam dlań mieści.”</u> + <u xml:id="u-31.59" who="#PoselJarochowskaMaria">Drugi wiersz zaczynał się:</u> + <u xml:id="u-31.60" who="#PoselJarochowskaMaria">„Gdy ci się sprzykrzyły pałace i dwory,</u> + <u xml:id="u-31.61" who="#PoselJarochowskaMaria">I miejskie zabawy, uciechy,</u> + <u xml:id="u-31.62" who="#PoselJarochowskaMaria">Wyjdź na wieś na pola, gdzie lasy i bory,</u> + <u xml:id="u-31.63" who="#PoselJarochowskaMaria">Gdzie włościan słomiane są strzechy.”</u> + <u xml:id="u-31.64" who="#PoselJarochowskaMaria">Wyobrazić sobie można, że przewodniczący prezydium musiał mieć wtedy podobną minę, jak ów przewodniczący kołchozu w satyrycznym monologu radzieckim, kiedy urwany drąg rąbnął go w czoło. Nawiasem mówiąc w gminie, o której mówię, nie było już prawie strzech. Domy przeważnie pokryte były dachówkami.</u> + <u xml:id="u-31.65" who="#PoselJarochowskaMaria">Okazało się potem, że wiersze deklamowane przez dziewczynkę pochodziły z „Kalendarza Rodzinnego”, wydanego w r. 1923, który przypadkowo zabłąkał się do świetlicy. Świetliczanka, dziewczyna młodziutka, zupełnie niewyrobiona i pozbawiona przez miesiące opieki, wypożyczała ten kalendarz nie zdając sobie sprawy z jego reakcyjnej treści.</u> + <u xml:id="u-31.66" who="#PoselJarochowskaMaria">Rzecz jasna, w ostrej walce klasowej, która toczy się w naszym kraju o przebudowę wsi polskiej na wieś nowoczesną, socjalistyczną, znajdziemy setki przykładów drastyczniejszych, lecz myślę, że wymieniony przykład mój o tyle ma swoją wagę, że takich przewodniczących prezydiów jest u nas jeszcze bardzo wielu. Nie zrozumieli oni dotąd, że pozwalając odłączać sprawy kultury od spraw polityki, ustępują wrogowi pola do dogodnej dywersji. W przeddzień utworzenia w gromadach setek nowych świetlic i bibliotek należało by dokonać sumiennego przeglądu kadr kulturalno-oświatowych rad narodowych wojewódzkich i powiatowych szczebli, po to, aby świetlicom gromadzkim zapewniona została pomoc, nadzór i fachowy instruktarz.</u> + <u xml:id="u-31.67" who="#PoselJarochowskaMaria">Obywatele Posłowie! Na zakończenie chcę jeszcze powiedzieć o roli nas, twórców, w tym niezwykle ważnym zadaniu sprawniejszego zaspokajania potrzeb kulturalnych ludności, zadaniu wynikłym z reformy podziału administracyjnego wsi.</u> + <u xml:id="u-31.68" who="#PoselJarochowskaMaria">Powołanie gromadzkich rad narodowych oznacza przyciągnięcie szerszych rzesz chłopów pracujących do udziału w rządzeniu państwem. To jak gdyby przedłużona i poszerzona transmisja niosąca ze sobą do najbardziej masowego odbiorcy to wszystko cenne, co władza ludowa dać może i powinna.</u> + <u xml:id="u-31.69" who="#PoselJarochowskaMaria">Jakież są obowiązki pisarza, nasze nowe obowiązki, wobec tego nowego, szerszego jeszcze frontu kulturalnego?</u> + <u xml:id="u-31.70" who="#PoselJarochowskaMaria">Przekonana jestem głęboko, że im szerszy krąg odbiorców czyta pisarza, tym trafniejsze, bardziej ideologicznie i artystycznie dojrzałe musi być jego słowo, tym dojrzalsza musi być nasza twórczość artystyczna w ogóle.</u> + <u xml:id="u-31.71" who="#PoselJarochowskaMaria">Nowe pole naszej działalności jest obszerniejsze, bardziej rozległe niż dotąd. Jednak pisarskie nasze szeregi nie rosną tak prędko, jak możliwości upowszechniania naszej twórczości. W takiej sytuacji i w sprawie tak doniosłej nie powinno zabraknąć żadnego pisarza.</u> + <u xml:id="u-31.72" who="#PoselJarochowskaMaria">A są twórcy, którzy w minionym okresie, nazywanym dzisiaj — i nie bez słuszności — okresem schematyzmu sztuki, podjęli tematykę aktualną, zwłaszcza wiejską i tak się do tej tematyki zniechęcili i zrazili, że dzisiaj uważają za krok naprzód, za poprawę swojej postawy pisarskiej to, że na te aktualne, — „spalone”, jak powiadają, tematy nauczyli się pięknie i wymownie milczeć. Sądzę, że takie milczenie nie jest złotem. Bo czyż może być — „spalony” temat, który obchodzi dzisiaj cały naród?</u> + <u xml:id="u-31.73" who="#PoselJarochowskaMaria">Czy przyczyna niepowodzeń artystycznych w tematyce aktualnej, zwłaszcza wiejskiej, tkwi istotnie w tej jakoby — „łatwopalności” samego tematu? Ja myślę, że główną przyczyną tego stanu rzeczy była pochopność, lekkomyślność, nieodpowiedzialność niektórych z nas. Pośpiech był potrzebny, ale nie jest dobrze jak się pisarzowi robota — „spali” w rękach.</u> + <u xml:id="u-31.74" who="#PoselJarochowskaMaria">Nasza kinematografia wyprodukowała dotąd trzy filmy o aktualnej tematyce wiejskiej: — „Jasne łany”, — „Gromadę” i — „Trudną miłość”. Prawda, że żaden z tych filmów nie dotarł tak szeroko, nie zdobył tej popularności, jaką udany film winien uzyskać.</u> + <u xml:id="u-31.75" who="#PoselJarochowskaMaria">Czy słuszne jest jednak, aby autorzy nie w pełni udanych filmów wyrzekali się raz na zawsze tej tematyki, tego zamysłu artystycznego, który za pierwszym razem nie całkiem umieli zrealizować? Czy nie słuszniejsze było by, żeby mając już niejakie doświadczenie — a zdobyli je przecież w pewnym stopniu za pierwszym razem — znowu, po raz drugi podjęli aktualny wiejski temat? Przecież podstawową, jak sądzę, cechą artysty powinna być nieustępliwa wytrwałość w osiąganiu artystycznego zamiaru.</u> + <u xml:id="u-31.76" who="#PoselJarochowskaMaria">Pięknym przykładem takiej wytrwałości, i to jak najbardziej owocnej, jest dwukrotne podjęcie w odstępie dwóch lat identycznej tematyki przez jednego z naszych wybitniejszych malarzy. Jego obraz — „Lenin wśród młodzieży” wystawiony dwa lata temu spotkał się z negatywną, niemniej sprawiedliwą oceną. Malarz nie zraził się. Dwa lata pracował nad tym samym tematem. I oto rezultat tej pracy, wystawiony niedawno na ogólnopolskiej wystawie plastyki, uzyskał pierwszą nagrodę jury i cieszy się popularnością u zwiedzających.</u> + <u xml:id="u-31.77" who="#PoselJarochowskaMaria">Odbiorca ma prawo oczekiwać i od nas, pisarzy, jak od wszystkich twórców, dzieł coraz dojrzalszych, interesujących go, pomagających mu żyć i pracować. Odbiorca nasz ma głęboki szacunek i ogromne zaufanie do książki, którą tak rzadko dawniej miewał w rękach. Ma tak wielkie zaufanie, jak chłop pańszczyźniany Jan Rak, urodzony w roku 1820 w Husowie, ziemi rzeszowskiej (której jestem jednym z przedstawicieli w Sejmie). Jan Rak, poeta-samouk tak napisał w zbiorku swoich wierszy, wydanym po raz pierwszy dopiero dziś, w dziesiątki lat po jego śmierci:</u> + <u xml:id="u-31.78" who="#PoselJarochowskaMaria">„Książki to są najlepsi twoi przyjaciele —</u> + <u xml:id="u-31.79" who="#PoselJarochowskaMaria">Nie wyśmieją, nie zdradzą, a nauczą wiele.”</u> + <u xml:id="u-31.80" who="#PoselJarochowskaMaria">Ogromne jest zaufanie naszego ludu do książki. Tego zaufania ani zdradzić, ani nawet zawieść pisarzom nie wolno.</u> + <u xml:id="u-31.81" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#Marszalek">Jako ostatni w dyskusji głos zabierze poseł m. st. Warszawy Jerzy Albrecht.</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#PoselAlbrechtJerzy">Wysoki Sejmie! Nie ulega wątpliwości, a podkreśliła to z całą mocą dzisiejsza dyskusja, że obecna sesja, że uchwalenie przez Sejm ustawy o powołaniu gromadzkich rad narodowych i ordynacji wyborczej do rad narodowych stanowić będzie nowy milowy krok naprzód w dziele umacniania władzy ludu w naszym kraju, a co za tym — w dziele umacniania siły i potęgi naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#PoselAlbrechtJerzy">Głęboko demokratyczny charakter naszego państwa wyraża się w tym właśnie fakcie, że — jak głosi nasza Konstytucja — — „w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej władza należy do ludu pracującego miast i wsi”. Tę władzę w najbardziej bezpośredniej formie lud nasz sprawuje przez rady. Podkreślił to na II Zjeździe tow. Bierut — stwierdzając, że:</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#PoselAlbrechtJerzy">„Rady narodowe są u nas podstawową formą bezpośredniego najbardziej masowego i demokratycznego współudziału szerokich mas ludowych w rządzeniu państwem.” Nauka Lenina o radach — jako najdoskonalszej formie sprawowania władzy przez lud — jego wskazania, że — „mamy — „cudowny środek”, przy pomocy którego możemy od razu za jednym zamachem udziesięciokrotnić nasz aparat państwowy, środek, którym żadne państwo kapitalistyczne nie dysponowało i nigdy nie może dysponować”, nauki Lenina o tym, że — „tym cudownym środkiem jest przyciąganie pracujących do codziennej pracy rządzenia państwem” znalazły żywe potwierdzenie w olbrzymiej roli, jaką odegrały rady w rewolucyjnej walce mas pracujących Rosji o ostateczne obalenie władzy burżuazji i obszarnictwa, jaką odgrywały one w dziele budownictwa socjalistycznego i dziś spełniają w walce o budowę komunizmu w Związku Radzieckim.</u> + <u xml:id="u-33.3" who="#PoselAlbrechtJerzy">Opierając się na tych niewyczerpanych źródłach doświadczeń Pierwszego Kraju Socjalizmu w naszej walce o utrwalenie i pogłębienie władzy ludu, coraz szerzej i pełniej opieramy ją o rady narodowe, jako te organizacje mas, poprzez które masy pracujące naszego kraju najpełniej, najbardziej bezpośrednio, najbardziej aktywnie współuczestniczyć mogą w rządzeniu państwem, stanowić i decydować o sprawach swego terenu, według swej woli kształtować coraz lepsze warunki swego bytu materialnego i kulturalnego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-33.4" who="#PoselAlbrechtJerzy">W ciągu dziesięciolecia naszego niepodległego, wyzwolonego bytu narodowego rady narodowe stały się potężną dźwignią w umacnianiu naszego ludowo-demokratycznego ustroju i w walce o budownictwo socjalistyczne w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-33.5" who="#PoselAlbrechtJerzy">W pierwszych latach po wyzwoleniu rady narodowe, choć nie ukształtowała się wówczas jeszcze ich pełnia władzy w terenie, odegrały olbrzymią rolę w dziele odbudowy naszego kraju, w zagospodarowaniu naszych odzyskanych Ziem Zachodnich, w walce z reakcją i podziemiem faszystowskim, w walce o umocnienie politycznej i gospodarczej siły naszego Ludowego Państwa.</u> + <u xml:id="u-33.6" who="#PoselAlbrechtJerzy">Prawdziwie przełomowym momentem w kształtowaniu się rad, jako organów władzy ludu, jest marcowa ustawa z 1950 r. o radach jako terenowych organach jednolitej władzy państwowej, która przekazuje radom pełną władzę w terenie i daje podstawy do jak najściślejszego powiązania ich z masami. Podstawy ideowe i polityczne tej reformy ustrojowej, której punkt wyjścia stanowi ustawa marcowa, utrwala w pełni nasza Konstytucja.</u> + <u xml:id="u-33.7" who="#PoselAlbrechtJerzy">Zgodnie z Konstytucją istotę rad określa fakt, że rady będąc przedstawicielstwem i emanacją mas ludowych są takimi organami, poprzez które masy pracujące same — na co dzień sprawują władzę i skutecznie zabezpieczać mogą najlepsze warunki swego życia i rozwoju. Stąd też dwa podstawowe czynniki i dwa zasadnicze probierze decydują o tym, czy rady nasze wypełniają na obecnym etapie swą najistotniejszą rolę jako ludowe, demokratyczne organy władzy państwowej:</u> + <u xml:id="u-33.8" who="#PoselAlbrechtJerzy">po pierwsze — czy są one na co dzień organami, poprzez które przejawia się i dochodzi do głosu wola mas, czy stwarzają pomyślne warunki aktywnego udziału mas w rządzeniu państwem;</u> + <u xml:id="u-33.9" who="#PoselAlbrechtJerzy">po drugie — czy na co dzień potrafią one skutecznie, wnikliwie i ofiarnie służyć interesom mas pracujących i rozwiązywać pomyślnie stale wzrastające potrzeby materialne i kulturalne ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-33.10" who="#PoselAlbrechtJerzy">Te dwa zasadnicze zadania i podstawowe kryteria oceny pracy postawił ze szczególną jasnością i mocą przed naszymi radami narodowymi, ich prezydiami i aparatem wykonawczym II Zjazd naszej Partii, który nakreślił mobilizujący dziś cały nasz naród program szybszego niż dotąd rozwoju dobrobytu, podniesienia stopy życiowej i kultury najszerszych mas.</u> + <u xml:id="u-33.11" who="#PoselAlbrechtJerzy">Można stwierdzić z całą pewnością, że w obydwu tych nierozerwalnie ze sobą związanych dziedzinach — społecznej i politycznej aktywizacji mas i troski o najlepsze zaspokojenie potrzeb ludzi pracy nasze rady narodowe mają niemałe osiągnięcia.</u> + <u xml:id="u-33.12" who="#PoselAlbrechtJerzy">W naszych radach narodowych wszystkich szczebli ludność pracująca reprezentuje ponad 111.000 radnych, wyłonionych przez organizacje polityczne i masowe.</u> + <u xml:id="u-33.13" who="#PoselAlbrechtJerzy">W ponad 25.800 komisjach rad, które tworzą niezwykle ważne organy kontroli społecznej, poprzez które rady dokonywać mogą głębokiego rozeznania potrzeb terenu, kontrolować realizację swych uchwał i postanowień, wykrywać objawy biurokratyzmu i bezduszności, pracuje ponad 100.000 aktywistów skupionych wokół swych rad, choć nie będących ich członkami.</u> + <u xml:id="u-33.14" who="#PoselAlbrechtJerzy">Komisje naszych rad w ciągu półrocza bieżącego roku dokonały ponad 131.500 kontroli.</u> + <u xml:id="u-33.15" who="#PoselAlbrechtJerzy">Do cyfry aktywu skupionego wokół rad dodać trzeba około 100.000 członków komitetów blokowych, dziesiątki tysięcy członków komitetów rodzicielskich w szkołach i aktywistów komitetów Frontu Narodowego, którzy w ścisłym współdziałaniu z radami i ich prezydiami czynnie uczestniczą w rozwiązywaniu zagadnień społecznych, gospodarczych i kulturalnych terenu.</u> + <u xml:id="u-33.16" who="#PoselAlbrechtJerzy">O umacniającej się więzi mas z radami — ich organami świadczy dobitnie fakt, że ludność z coraz większą ufnością zwraca się do rad ze swoimi potrzebami, co znajduje wyraz w ogromnej fali listów i zażaleń, które codziennie wpływają do prezydiów rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-33.17" who="#PoselAlbrechtJerzy">Na zadzierzgniętą mocno więź między radami i ich prezydiami a najszerszymi rzeszami ludzi pracy, na wzrastający aktywny udział mas w rozwiązywaniu potrzeb terenu wskazuje fakt coraz liczniejszego udziału ludności w pracach społecznych, do których staje ona na wezwanie prezydiów rad: w czynie melioracyjnym, przy budowie i naprawie dróg, budowie szkół, remontach budynków mieszkalnych, odgruzowaniu zniszczonych miast i osiedli, zakładaniu parków i zieleni miejskiej.</u> + <u xml:id="u-33.18" who="#PoselAlbrechtJerzy">W tym roku chłopi woj. białostockiego w społecznym czynie melioracyjnym dokonali pracy wartości przeszło 14 mln zł.</u> + <u xml:id="u-33.19" who="#PoselAlbrechtJerzy">W woj. lubelskim wartość społecznej pracy przy budowie dróg sięga blisko 4 mln zł.</u> + <u xml:id="u-33.20" who="#PoselAlbrechtJerzy">W samej tylko Warszawie liczba mieszkańców biorących udział w pracach społecznych we wrześniu przy odbudowie miasta wzrosła z 80 tys. w roku 1952 do 220 tys. w 1953 r., a w tegorocznym wrześniu zostanie daleko przekroczona.</u> + <u xml:id="u-33.21" who="#PoselAlbrechtJerzy">Ogromnie rozszerzył się zakres działania i faktyczny udział w rozwiązywaniu potrzeb i bolączek terenu — takich transmisji rad narodowych, jak komitety blokowe w miastach. Do niedawna stanowiły one dość ubogie w treści swej pracy ogniwa pomocnicze rad w zakresie zleconych prac porządkowo-administracyjnych. Dziś są np. w Warszawie i w wielu miastach bardzo żywymi ogniwami aktywizacji społecznej ludności, mobilizują mieszkańców do pracy przy ulepszaniu warunków bytowych swego terenu, rozwijają żywą działalność kulturalną i świetlicową, roztaczają opiekę nad dziećmi i młodzieżą.</u> + <u xml:id="u-33.22" who="#PoselAlbrechtJerzy">Te osiągnięcia w aktywizacji społecznej mas, we wciąganiu ich do współgospodarzenia sprawami terenu, osiągnięcia w dziedzinie pogłębienia więzi między radami, ich prezydiami i ludnością pracującą są nierozerwalnie związane i w znacznej mierze wynikają z poważnego dorobku, jaki posiadają nasze rady narodowe i ich prezydia w pracy nad podniesieniem warunków bytu ludności. Tylko bowiem na tym gruncie może się rodzić prawdziwe zaufanie ludzi pracy do ich organów władzy.</u> + <u xml:id="u-33.23" who="#PoselAlbrechtJerzy">Nasze rady mają istotnie niemałe osiągnięcia w pracy nad zabezpieczaniem potrzeb materialnych i kulturalnych mas. Stale podnoszący się poziom urządzeń komunalnych, rozwój sieci szpitali i służby zdrowia, rozwój szkół, świetlic, domów kultury, wzrastająca i ulepszająca swą pracę sieć handlu i usług, stale postępujący naprzód wzrost gospodarki rolnej, systematyczny wzrost dobrobytu i kultury mas — we wszystkich tych osiągnięciach, które znamionują dorobek naszego dziesięciolecia, tkwi niewątpliwie ogromny wkład pracy naszych rad narodowych, ich prezydiów.</u> + <u xml:id="u-33.24" who="#PoselAlbrechtJerzy">Ale nowe wielkie zadania, jakie w dziedzinie rozwoju rolnictwa, wzrostu dobrobytu i stopy życiowej ludności, walki o lepsze zaspokajanie materialnych i kulturalnych potrzeb mas, postawił przed nami II Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, poważne zadania, z których niemal każde realizowane być musi przez rady narodowe lub przy ich najaktywniejszym udziale, wymagają nowego ogromnego skoku naprzód w podniesieniu stylu pracy naszych rad, ogromnego przybliżenia naszych rad do terenu i umacniania ich więzi z masami, wymagają po stokroć większego niż dotąd wzmocnienia udziału najszerszych mas w gospodarowaniu swym terenem, znacznie szerszego wyzwolenia twórczej inicjatywy i twórczej krytyki mas.</u> + <u xml:id="u-33.25" who="#PoselAlbrechtJerzy">Tę podstawę i impuls do nowego jakościowego skoku w stylu pracy naszych rad, w pogłębieniu ich więzi z masami stanowić będzie niewątpliwie realizacja ustawy o powołaniu gromadzkich rad narodowych i powszechne wybory do rad, które przeprowadzać będziemy na podstawie uchwalanej dziś przez Sejm ordynacji wyborczej.</u> + <u xml:id="u-33.26" who="#PoselAlbrechtJerzy">Obydwie te ustawy dają punkt wyjścia dla dalszego zdecydowanego zbliżenia rad do terenu, do najszerszych mas obywateli naszego kraju, dają pełne przesłanki do jeszcze głębszej demokratyzacji organów naszej władzy państwowej.</u> + <u xml:id="u-33.27" who="#PoselAlbrechtJerzy">Tworząc kolegialne organy władzy ludowej w gromadzie, zbliżając nasze rady do wsi, wprowadzając do naszych rad w drodze powszechnych wyborów najlepszych przedstawicieli robotników, chłopów, inteligencji pracującej, kobiet i młodzieży, stworzymy po wielekroć dogodniejsze niż dotąd warunki aktywnego udziału mas w sprawowaniu władzy w terenie i pomyślne przesłanki do przezwyciężania tych słabości, które ciążą jeszcze dotąd na naszych radach, i tych przegród, które nierzadko dzielą je jeszcze od najszerszych mas.</u> + <u xml:id="u-33.28" who="#PoselAlbrechtJerzy">To bowiem, co — mimo niemałych osiągnięć — stanowi główne źródło wielu braków, błędów i słabości naszych rad, to fakt daleko niedostatecznej jeszcze ich więzi z najszerszymi masami, to faktycznie częste oderwanie radnych od ludzi pracy swego terenu, to niedostateczna ich odpowiedzialność za pracę w radach przed masami, to wreszcie ciężkie schorzenia i narowy biurokratyzmu, pleniące się w prezydiach i aparacie wykonawczym rad, nie dość szybko wypalane ogniem oddolnej krytyki mas, nie dość skutecznie śledzone okiem społecznej kontroli.</u> + <u xml:id="u-33.29" who="#PoselAlbrechtJerzy">Nie ulega wątpliwości, że powaga, autorytet, aktywność rad, zaufanie, jakim darzy je ludność, w głównej mierze zależy od tego, jacy ludzie zasiadają w radach, zależy i zależeć będzie od aktywności, inicjatywy i autorytetu członków naszych rad.</u> + <u xml:id="u-33.30" who="#PoselAlbrechtJerzy">Nasz projekt ordynacji wyborczej stwarza wszelkie podstawy do tego, by ludność pracująca naszych miast i wsi wprowadziła do rad w powszechnych, równych, bezpośrednich i tajnych wyborach swych najlepszych przedstawicieli.</u> + <u xml:id="u-33.31" who="#PoselAlbrechtJerzy">Nasza ordynacja wyborcza stwarza pełne warunki do tego, by w każdym okręgu wyborczym mieszkańcy naszych miast i gromad, wybierając swych radnych, oddawali swe głosy na ludzi przodujących, godnych zaufania, o których w trakcie ich pracy zawsze powiedzieć będą mogli z dumą: — „Oto mój radny, znam go i cenię za jego pracę i ofiarność, za jego uczciwość i nieprzejednanie wobec wroga, za troskę o potrzeby ludzi pracy. Jemu powierzyć mogę sprawy mojej gromady, domu i osiedla, mojej dzielnicy i miasta, sprawy moich dzieci i mego państwa.” Wprowadzenie czułych na sprawy ludzkie i gotowych zawsze strzec dobra społecznego przodujących ludzi terenu do naszych rad będzie niewątpliwie ożywczym źródłem ich nowej siły.</u> + <u xml:id="u-33.32" who="#PoselAlbrechtJerzy">Na nowym historycznym etapie pracy rad stoją przed nami ogromne zadania znacznego podniesienia roli i znaczenia sesji rad narodowych, autorytetu podejmowanych przez nie uchwał i postanowień, stoi zadanie ogromnego wzmożenia aktywności i zwiększenia czujności naszych komisji jako wypróbowanych organów kontroli społecznej, stoi zadanie skupienia wokół rad dalszych setek tysięcy aktywu — na co dzień uczestniczących w gospodarce, w sprawach społecznych i publicznych terenu.</u> + <u xml:id="u-33.33" who="#PoselAlbrechtJerzy">Umocniwszy i odświeżywszy siły naszych rad, poprowadzić musimy do końca nieubłaganą walkę z biurokratyzmem i bezdusznością tkwiącymi w organach i aparacie rad, i przepoić je codzienną, nieustanną troską o potrzeby ludzi pracy, o wzrost ich dobrobytu i kultury, przepoić je pasją codziennej walki z marnotrawstwem, brakoróbstwem i trwonieniem grosza publicznego, jeszcze bardziej nacelować ich uwagę na sprawy zabezpieczenia najdogodniejszych warunków rozwoju naszej gospodarki rolnej i umacnianie sojuszu robotniczo-chłopskiego, zmobilizować ich siły do nieustannej walki o realizację zadań II Zjazdu naszej Partii i programu Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-33.34" who="#PoselAlbrechtJerzy">Wydaje się, że istnieje wiele czynników i środków, które uruchomić należy, a równocześnie niemało hamulców, które należy usunąć, by wzmocnić siłę i autorytet, wzmóc inicjatywę i aktywność naszych rad na tym nowym ważnym etapie ich pracy.</u> + <u xml:id="u-33.35" who="#PoselAlbrechtJerzy">Między innymi wydaj e się, że dalej trzeba przezwyciężać nie do końca zwalczone tendencje aparatu resortów i centralnych urzędów do nieliczenia się z wnioskami, inicjatywą i doświadczeniem terenu, który reprezentują rady, tendencje do decydowania z góry w sprawach, które należy pozostawić inicjatywie i postanowieniom rad. Częstsze konsultacje resortów' z prezydiami i komisjami rad w sprawach żywotnych dla gospodarki terenowej są niezbędną, a niestety nie zawsze przez resorty uznawaną koniecznością. Linia rozwojowa, wynikająca z ducha uchwał II Zjazdu Partii, zmierzać winna coraz głębiej w kierunku rozszerzenia uprawnień i inicjatywy rad w sprawach budżetu, polityki, inwestycji i gospodarki terenowej.</u> + <u xml:id="u-33.36" who="#PoselAlbrechtJerzy">Wydaj e się również, że niezwykle ważną dźwignią daleko niedostatecznie dotąd wykorzystaną, pozwalającą radom lepiej, skuteczniej i wydajniej zaspokajać i rozwiązywać potrzeby i bolączki mas, jest większe niż dotąd współdziałanie naszych rad i ich prezydiów z ogniwami związków zawodowych i aktywniejszy udział działaczy związkowych w pracy rad i ich komisji. Mówił już o tym zagadnieniu w dyskusji tow. Stachacz.</u> + <u xml:id="u-33.37" who="#PoselAlbrechtJerzy">Wystarczy wspomnieć takie dziedziny, jak sprawa zaopatrzenia ludności i walka o lepszą pracę sieci handlu i usług, jak sprawy służby zdrowia i oświaty, jak sprawy gospodarki mieszkaniami, polityki kwaterunkowej i hoteli robotniczych, jak sprawy pracy kulturalno-oświatowej, świetlic i domów kultury, jak sprawy wczasów świątecznych, wypoczynku i rozwoju kultury fizycznej. Wszystkie te — niezmiernie ważne — dziedziny życia ludzi pracy są wspólną troską rad i związków zawodowych, wspólną domeną ich codziennej pracy. Trzeba jednak powiedzieć, że w praktyce na tej wspólnej płaszczyźnie pracy wysiłki i zabiegi rad i związków zawodowych nie są dostatecznie skoordynowane i splecione. Przeciwnie, wysiłki te często mijają się, są rozproszone, na czym cierpią same sprawy i potrzeby ludzi.</u> + <u xml:id="u-33.38" who="#PoselAlbrechtJerzy">Pomoc aktywu związków zawodowych i aktywny ich udział w pracy rad, wspólnie zaplanowany i skoncentrowany wysiłek rad i związków zawodowych zapewnić może nowe ogromne osiągnięcia naszym radom w walce o lepsze zaspokojenie stale rosnących potrzeb mas.</u> + <u xml:id="u-33.39" who="#PoselAlbrechtJerzy">Niemałą, znacznie większą niż dotąd rolę w umacnianiu autorytetu i więzi mas z radami może i — wydaj e się — powinna odgrywać nasza prasa. To prawda, że jest wielką zasługą naszej prasy, iż potrafi ona wskazywać na biurokratyczne wypaczenia, niedołęstwo i niegospodarność tkwiące jeszcze w naszych radach, czym ułatwia samym radom przezwyciężanie swych błędów i słabości. Ale wydaje się, że stanowczo za mało jest w naszej prasie rzeczowej informacji o osiągnięciach w pracy rad, o ich wysiłkach i trudnościach, o ludziach ofiarnie pracujących w radach. Jakże skąpe są informacje o przebiegu sesji i uchwałach rad, o twórczej inicjatywie ich radnych i aktywu.</u> + <u xml:id="u-33.40" who="#PoselAlbrechtJerzy">Wydaje się, że na nowym etapie pracy rad sprawom tym prasa nasza winna poświęcać więcej niż dotąd miejsca.</u> + <u xml:id="u-33.41" who="#PoselAlbrechtJerzy">Wysoki Sejmie! Kampania wyborcza do rad narodowych będzie wielką akcją polityczną, w której aktywny udział wezmą miliony obywateli naszego kraju. Wyłoni ona setki tysięcy nowych aktywistów społecznych, zewrze jeszcze mocniej jedność Frontu Narodowego, przeorze głęboko świadomość polityczną i społeczną najszerszych mas narodu, przyciągnie je jeszcze bardziej do aktywnego udziału w rządzeniu państwem, umocni ich patriotyzm i poczucie odpowiedzialności za losy naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-33.42" who="#PoselAlbrechtJerzy">Uchwalając dziś ordynację wyborczą do rad narodowych i ustawę o podziale administracyjnym wsi, czynimy to z przeświadczeniem, że nasze rady wyłonione na podstawie nowej ordynacji wyborczej służyć będą sprawie szczęśliwej przyszłości naszego narodu, sprawie pokoju i socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-33.43" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#Marszalek">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-34.1" who="#Marszalek">Objęte sprawozdaniem Komisji projekty ustaw zamieszczone są w drukach sejmowych nr 38, 39, 40, 41, a proponowane przez Komisję poprawki — w druku nr 48.</u> + <u xml:id="u-34.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali nad każdym projektem ustawy z osobna.</u> + <u xml:id="u-34.3" who="#Marszalek">Przystępujemy najpierw do głosowania nad projektem ustawy o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-34.4" who="#Marszalek">Na podstawie art. 91 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej do zmiany Konstytucji wymagana jest większość co najmniej dwóch trzecich głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-34.5" who="#Marszalek">Zgodnie z art. 46 ust. 3 regulaminu Sejmu w przypadku zmiany Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej winno nastąpić obliczenie głosów.</u> + <u xml:id="u-34.6" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Posłów: Boczek Helenę, Gabryla Stanisława, Kitę Adolfa i Strzałkowskiego Tadeusza o przeliczenie głosów w celu ustalenia kwalifikowanej większości.</u> + <u xml:id="u-34.7" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za uchwaleniem projektu ustawy o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w brzmieniu proponowanym przez Komisję — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-34.8" who="#komentarz">(Po przeliczeniu głosów.)</u> + <u xml:id="u-34.9" who="#Marszalek">Za ustawą głosowało 342 posłów.</u> + <u xml:id="u-34.10" who="#Marszalek">Kto jest przeciw ustawie? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.11" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.12" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o zmianie Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej kwalifikowaną większością jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-34.13" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-34.14" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania następnych projektów ustaw.</u> + <u xml:id="u-34.15" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za uchwaleniem w całości projektu ustawy o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych wraz z poprawkami Komisji — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-34.16" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-34.17" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.18" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.19" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-34.20" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za uchwaleniem w całości projektu ustawy o osiedlach i radach narodowych osiedli wraz z poprawkami Komisji — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-34.21" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-34.22" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.23" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.24" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o osiedlach i radach narodowych osiedli jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-34.25" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za uchwaleniem w całości projektu ustawy — Ordynacja wyborcza do rad narodowych wraz z poprawkami Komisji — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-34.26" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-34.27" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.28" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u> + <u xml:id="u-34.29" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę — Ordynacja wyborcza do rad narodowych jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-34.30" who="#Marszalek">Porządek dzienny posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-34.31" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych Kancelarii Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-34.32" who="#Marszalek">Wobec wyczerpania porządku obrad sesji ogłaszam V sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej za zamkniętą.</u> + <u xml:id="u-34.33" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 15 min. 15.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00013-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00013-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..6b8a573 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00013-01/header.xml @@ -0,0 +1,67 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00013-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>13 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>13 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">13</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1955-03-16</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBugdolBernard" role="speaker"> + <persName>Poseł Bugdoł Bernard</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJaworskaHelena" role="speaker"> + <persName>Poseł Jaworska Helena</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLubienskiKonstanty" role="speaker"> + <persName>Poseł Łubieński Konstanty</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMorawskiJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Morawski Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselOsmanczykEdmund" role="speaker"> + <persName>Poseł Osmańczyk Edmund</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPutramentJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Putrament Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRotkiewiczJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Rotkiewicz Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWasilkowskaZofia" role="speaker"> + <persName>Poseł Wasilkowska Zofia</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekJozefOzgaMichalski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Józef Ozga-Michalski</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekStanislawKulczynski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Stanisław Kulczyński</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00013-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00013-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..d1a8f0d --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00013-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,746 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja I — Sesja VI</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z VI sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniach od 16 marca do 5 kwietnia 1655 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 5 5</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Przybywających na salę obrad członków Biura Politycznego KC PZPR z Pierwszym Sekretarzem KC PZPR Bolesławem Bierutem, członków Rady Państwa z Przewodniczącym Rady Państwa Aleksandrem Zawadzkim, członków Rządu z Prezesem Rady Ministrów Józefem Cyrankiewiczem oraz delegacją Rady Najwyższej ZSRR z Aleksandrem Wołkowem na czele — posłowie witają hucznymi długotrwałymi oklaskami. Zebrani wstają.)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 11 min. 5.)</u> + <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszalek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram VI sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej poświęconą polityce zagranicznej Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, budżetowi państwa na rok 1955 i innym ważnym sprawom państwowym.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Zanim przystąpimy do obrad, pragnę ze szczególną radością i serdecznością przywołać w imieniu Sejmu i narodu polskiego delegację bratnich narodów radzieckich, przedstawicieli Rady Najwyższej ZSRR</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(huczne, długotrwałe oklaski, wszyscy wstają)</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">w osobach deputowanych:</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Aleksandra Wołkowa —</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Przewodniczącego Rady Związku Rady Najwyższej ZSRR,</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Arsienija Safronowa — pierwszego Z-cy Przewodniczącego Rady Ministrów Rosyjskiej Federacyjnej Republiki Radzieckiej, Michała Gryczuchy — pierwszego Z-cy Przewodniczącego Rady Ministrów Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, Wasyla Kupriewicza — Prezesa Akademii Nauk Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej, Barbary Bałakiny — członka Prezydium Rady Najwyższej ZSRR, Marii Kaunajte i Pawła Bykowa — deputowanych do Rady Związku Rady Najwyższej ZSRR.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski, wszyscy wstają.)</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Rada Najwyższa ZSRR w deklaracji z 9 lutego br. wystąpiła z inicjatywą współdziałania parlamentów różnych krajów w dziele utrzymania i utrwalenia pokoju.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Inicjatywa ta spotkała się z pełnym uznaniem i gorącym przyjęciem ze strony Prezydium Sejmu i Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Udział w dzisiejszych obradach Sejmu delegacji Rady Najwyższej ZSRR jest jeszcze jednym dobitnym potwierdzeniem niewzruszonej przyjaźni, jaka łączy nasze narody.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Przyjaźń, wzajemna i twórcza pokojowa współpraca naszych narodów, tak pięknie rozwijająca się obecnie, zrodziła się na polach bitew, we wspólnej walce o wolność i szczęście człowieka. Przyjaźń nasza uświęcona jest krwią wspólnie przelaną, braterstwem broni, wspólnością ideałów oraz najżywotniejszych interesów naszych narodów. Naród polski wita całym sercem przedstawicieli wielkiego narodu radzieckiego, któremu Ojczyzna nasza zawdzięcza swe wyzwolenie z jarzma faszyzmu, przedstawicieli kraju socjalizmu, którego armia zwycięska gromiąc hordy faszystowskiego agresora niosła wolność wszystkim narodom Europy.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Obecną sesję sejmową rozpoczynamy w sytuacji międzynarodowej, w której siłom agresji przeciwstawiają się na całym świecie coraz bardziej i coraz skuteczniej działające siły pokoi u. Narody Europy podnoszą swój protest przeciw układom paryskim, których celem jest wskrzeszenie militaryzmu niemieckiego, narody Azji i innych kontynentów protestują przeciw prowokacjom militarystów amerykańskich i czangkajszekowskich, okupujących wyspę Taiwan, odwieczną ziemię chińską, knujących plany ujarzmienia narodów drogą rozpętania nowej wojny.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">W obliczu tej groźby obóz pokoju, obóz twórczej kulturalnej pracy musi skonsolidować swoje siły. A są to siły olbrzymie. Obóz pokoju obejmuje dziś miliard ludzi, którzy są świadomi swojej potęgi i którzy nie pozwolą nikomu wydrzeć sobie zdobytej wolności i niepodległości, swoich osiągnięć kulturalnych, gospodarczych i społecznych.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">W tej olbrzymiej wspólnocie pokojowej główną siłą i inicjatorem nieustannych konstruktywnych poczynań pokojowych jest wielki Związek Radziecki. Prowadzi on mądrą, konsekwentną i zdecydowaną politykę, wskazuje ludziom jedynie słuszną drogę do osiągnięcia wielkiego celu, jakim jest utrwalenie pokoju w świecie. Gdy reakcyjne koła na Zachodzie knują plany agresji, usiłują zastraszyć ludzi widmem wojny atomowej i wodorowej, gdy wbrew woli narodów montują agresywne bloki militarne, Związek Radziecki dąży niezłomnie do odprężenia międzynarodowego, drogą porozumienia opartego na pełnym poszanowaniu niepodległości i suwerenności wszystkich narodów, uwzględniania ich interesów i pokojowego rozwiązywania spornych zagadnień. Związek Radziecki pierwszy dał przykład realnego zastosowania energii atomowej do celów pokojowych. Otwiera to, nie dające się jeszcze należycie ocenić, olbrzymie perspektywy rozwoju i dobrobytu ludzkości. Praca nad zastosowaniem energii atomowej może obecnie swobodnie rozwijać się we wszystkich krajach demokratycznych. Dzięki przodującej nauce radzieckiej mamy możność aktywnego włączenia się do prac, które staną się źródłem olbrzymich osiągnięć dla dobra ludzkości.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">I o tym również należy pamiętać, że dzięki nauce radzieckiej obóz pokoju wyprzedził kraje kapitalistyczne w dziele opanowania energii atomowej.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Odwiedziny naszych drogich gości radzieckich są dla nas źródłem wielkiej radości. Będą one ważnym elementem w procesie jeszcze dalszego pogłębienia przyjaźni i współpracy krajów obozu pokoju, wzmocnienia wspólnej walki narodów o pokój, która udaremni wszelkie plany agresji i utrwali pokojowe współżycie wszystkich narodów.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Witając naszych Drogich Gości, chcielibyśmy zapewnić ich raz jeszcze o uczuciach głębokiej przyjaźni i braterstwa, jakie żywi naród polski dla narodów wielkiego Kraju Rad — rękojmi naszego bezpieczeństwa i rozwoju na drodze do zwycięstwa socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Niech żyje niezwyciężony Związek Radziecki — ostoja pokoju i postępu!</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Niech żyje przyjaźń polsko-radziecka!</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#komentarz">(Owacyjne, długotrwałe oklaski. Zebrani wstają, i wznoszą trzykrotnie okrzyk: Niech żyje! Huczne, długotrwałe oklaski.)</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu po rozpatrzeniu sprawy przez Radę Seniorów proponuje następujący porządek obrad VI sesji Sejmu:</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">I.Exposé Prezesa Rady Ministrów o polityce zagranicznej Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">II.Projekt budżetu państwa na rok 1955.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">III.Sprawozdanie Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1953.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">IV.Projekt ustawy o przekazaniu sądom powszechnym dotychczasowej właściwości sądów wojskowych w sprawach karnych osób cywilnych, funkcjonariuszów organów bezpieczeństwa publicznego, Milicji Obywatelskiej i Służby Więziennej.</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">V.Omówienie pracy wojewódzkich zespołów poselskich i wnioski w sprawie zmian w regulaminie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">VI.Uzupełnienie składu Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#Marszalek">VII.Zatwierdzenie uchwał Rady Państwa w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów podjętych w okresie między V a VI sesją Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#Marszalek">VIII.Zatwierdzenie dekretów wydanych przez Radę Państwa w okresie między V a VI sesją Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie proponowanego porządku obrad?</u> + <u xml:id="u-2.31" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm tę propozycję przyjął. Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.32" who="#Marszalek">Stwierdzam, że proponowany przez Prezydium Sejmu porządek obrad VI sesji został przez Sejm przyjęty.</u> + <u xml:id="u-2.33" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu ustaliło następujący porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-2.34" who="#Marszalek">Exposé Prezesa Rady Ministrów o polityce zagranicznej Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.35" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.36" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.37" who="#Marszalek">Przystępujemy do porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-2.38" who="#Marszalek">Głos zabierze Prezes Rady Ministrów ob. Józef Cyrankiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wysoki Sejmie! Rząd przedstawi na obecnej sesji projekt budżetu państwa na rok 1955. Jest to ostatni rok zwycięsko, w trudnej walce i dużym wysiłkiem polskiej klasy robotniczej, całego polskiego narodu realizowanego — 6-letniego planu uprzemysłowienia Polski.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">W projekcie budżetu państwa odbija się cały plan pracy Rządu na rok bieżący, plan wynikający z uchwał II Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, z rozwijających je doniosłych uchwał III Plenum Komitetu Centralnego PZPR, z zadań dalszego uprzemysłowienia naszego kraju, z zadań budowy ciężkiego przemysłu — podstawy tego uprzemysłowienia, z zadań walki o szybszy niż dotychczas rozwój rolnictwa, z zadań dalszej walki o wzrost stopy życiowej najszerszych mas uwarunkowany wykonaniem założeń planu w dziedzinie wydajności pracy i obniżenia kosztów własnych produkcji, z zadań wynikających z oceny między narodowej sytuacji.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">To już dziesięć przeszło lat trwa wielki wysiłek naszego narodu, aby kraj wykrwawiony, zniszczony przez hitlerowskiego okupanta, wolny od najeźdźców i wolny od odwiecznych wyzyskiwaczy, najpierw w pierwszych latach dźwignąć do życia, odbudować z ruin i zgliszcz wojennych, a potem rozwijać i umacniać dalej ku sile naszego państwa, ku szczęśliwszej przyszłości naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Przez cały ten okres naród nasz ściśle wiązał swój wielki i ofiarny wysiłek w budowie podstaw rozwoju nowoczesnego przemysłu, budowie socjalizmu — z walką o umocnienie międzynarodowej solidarności obozu pokoju i socjalizmu, z walką o to, aby do wspólnej siły obozu narodów wyzwolonych z pęt kapitalizmu, obozu, któremu zwycięsko i chlubnie przewodzi pierwszy kraj socjalizmu Związek Radziecki, aby do tej wspólnej siły w swoim i we wspólnym interesie wnieść jak największy wkład.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Naród nasz w pełni zdaje sobie sprawę, że możliwość zrzucenia jarzma kapitalizmu, nasze niezwykle szybkie tempo rozwoju uprzemysłowienia kraju, pokonanie wiekowych opóźnień zawdzięczamy zarówno sile rewolucyjnej polskiej klasy robotniczej, działaniu sojuszu robotniczo-chłopskiego, jak i braterskiej pomocy i poparciu ze strony Związku Radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Naród nasz zdaje sobie również sprawę z tego, że możność dalszego rozwijania naszych zdobyczy, możność dalszego budownictwa wsparta jest nie tylko o nasze własne siły, o nasz wysiłek, ale o pomoc wzajemną i poparcie ze strony wszystkich krajów wielkiego obozu socjalizmu i pokoju.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">To poparcie jest nie tylko rękojmia sukcesów naszego pokojowego budownictwa. Nasze braterskie i sojusznicze stosunki ze Związkiem Radzieckim i krajami demokracji ludowej są również gwarancją najbardziej istotną naszej niepodległości, nienaruszalności naszego terytorium. Naród nasz zdaje sobie sprawę z tego, że obok własnej siły, którą będziemy wytrwale budować, nasze bezpieczeństwo zależy przede wszystkim od wspólnej siły całego obozu pokoju, od jego polityki, od jego dalszych zwycięstw.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Nikt nie powinien liczyć, że akcja wymierzona przeciwko pokojowi zastanie nas nieprzygotowanych. Będziemy dalej wzmacniać więzy łączące nas z naszymi przyjaciółmi i sojusznikami, a działania tych, którzy chcą zakłócić spokój Europy, wywołają odpowiedź w postaci właściwego planu wspólnego działania obronnego. Podstawą tego działania będzie niewątpliwie dalsze zwarcie i skupienie wszystkich tych krajów, których rządy pragną pokoju i bezpieczeństwa.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Naród nasz wszystkie swoje siły poświęca rozwojowi swego potencjału gospodarczego. Coraz bardziej cementując swą jedność pragniemy wnieść jak największy wkład do wysiłków i potęgi całego wspólnego obozu pokoju. Tę jedność wewnętrznych narodowych i międzynarodowych celów naszej pracy i walki najtrafniej oddaje hasło, pod którym Front Narodowy zwycięsko kroczy naprzód, skupiając pod swym sztandarem coraz liczniejsze rzesze narodu.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Jest to hasło ogólnonarodowej walki o pokój i Plan 6-letni.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Ogromne zainteresowanie rozwojem sytuacji międzynarodowej i wielka aktywność naszego społeczeństwa w walce o pokój są jednym z najdobitniejszych dowodów, jak naród nasz nierozerwalnie wiąże swój wysiłek wkładany we wszechstronny rozwój kraju ze sprawami wspólnej z całym międzynarodowym obozem demokracji i socjalizmu — walki o pokój.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Stąd też przedkładając obecnej sesji Wysokiego Sejmu projekt budżetu na rok bieżący wyrażający plan pracy Rządu, chciałbym przede wszystkim zatrzymać się na kilku zagadnieniach z dziedziny sytuacji międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Polska Ludowa, odzwierciedlając w swej polityce najżywotniejsze interesy i najgłębsze uczucia całego narodu, wniosła i wnosi na wszystkich polach współpracy międzynarodowej swój wkład w utrwalenie pokoju w świecie i rozwój przyjaznych stosunków między narodami.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Współpraca międzynarodowa, wysiłki w kierunku rozładowania napięć w stosunkach międzynarodowych, aktywny współudział w wygaszaniu ognisk wojennych — oto niezmienne wytyczne pracy Rządu w dziedzinie polityki zagranicznej.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Zakończyliśmy stan wojny z Niemcami, rozwijamy nasze przyjacielskie stosunki z najbliższymi naszymi sąsiadami: Związkiem Radzieckim, Niemiecką Republiką Demokratyczna, Czechosłowacja. Gotowi jesteśmy unormalizować stosunki z Niemcami zachodnimi. Nasza wymiana kulturalna we wszystkich dziedzinach — teatru, literatury, nauki — z Francją i innymi krajami zachodniej Europy rozwija się z naszej inicjatywy, przezwyciężając przeszkody stawiane przez tych, którzy chcą torpedować pokojową współpracę między narodami.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Utrzymujemy i rozszerzamy współpracę z naszymi sąsiadami z nad Bałtyku — z krajami skandynawskimi, z którymi prowadzimy wymianę handlową od prawie pierwszych dni niepodległości.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">W swych wysiłkach w kierunku normalizacji Polska dokonała również poważnego kroku w stosunkach z Jugosławią.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Daleko od Europy — w Korei, w Wietnamie, w Kambodży, w Laosie pracujemy na rzecz pokoju i wolności. Jesteśmy za unormowaniem naszych stosunków z daleką Japonią.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Jesteśmy konsekwentnie za rozszerzeniem handlowej wymiany międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Jesteśmy czynni broniąc ogólnej sprawy pokoju i naszych własnych interesów w ONZ i w wielkiej ilości organizacji międzynarodowych, do których należymy.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Nasza delegacja broniła sprawy najszerzej pojętej współpracy w dziedzinie kultury, oświaty, nauki i sztuki na konferencji UNESCO w Montevideo.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Jesteśmy więc — i dajemy temu czynny wyraz — zwolennikami współistnienia i realizatorami współpracy we wszystkich dziedzinach i wszystkich krajów, bez względu na ich ustrój polityczny i gospodarczy.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Rok ubiegły przyniósł obozowi pokoju, siłom pokoju na całym świecie szereg poważnych zwycięstw. Wysunięte przez obóz pokoju hasło osłabienia napięcia międzynarodowego spotkało się z wielkim oddźwiękiem opinii publicznej całego świata. Oczywiście nie można tego niestety powiedzieć o tych rządach, które swą politykę zagraniczną stroją według kamertonu waszyngtońskiego dyrygenta lub, co będzie bliższe prawdy, ulegają jego dyktatowi. Niemniej przeto dzięki wytrwałości, mądrości i niezłomnym wysiłkom dyplomacji naszego obozu, a przede wszystkim dyplomacji Związku Radzieckiego i Chin Ludowych, udało się osiągnąć pewne odprężenie w sytuacji międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Zarówno układy genewskie, jak i zawarty rok wcześniej rozejm w Korei wygasiły dwa groźne ogniska konfliktu: wojnę w Korei i wojnę w Indochinach. Życie samo potwierdziło, że walka o pokój i pokojowe współżycie ma realne perspektywy.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Takie wnioski z przebiegu i wyniku konferencji genewskiej wyciągnęła nasza opinia publiczna. I takież wnioski wyciągnęła i opinia krajów zachodnio-europejskich i azjatyckich. Zupełnie odmienne wnioski wyciągnęły jednak koła imperialistyczne. Przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych, a także w Wielkiej Brytanii, Francji, no i oczywiście imperialiści Niemiec zachodnich. Sukces metody rokowań, osłabienie napięcia międzynarodowego, ożywienie wymiany miedzy Wschodem a Zachodem, wzmagający się nacisk opinii publicznej w kierunku ograniczenia zbrojeń, a przede wszystkim zakazu morderczych broni termojądrowych — wszystko to wywołało niepokój i wściekłość w kołach imperialistycznych. Podjęły one wzmożona akcję, obliczoną na zaostrzenie sytuacji międzynarodowej. Ze zdwojoną energią koła imperialistyczne USA i Wielkiej Brytanii przystąpiły do wskrzeszenia imperializmu zachodnio-niemieckiego. Spotkał je co prawda na tej drodze poważny cios w postaci ostatecznego pogrzebania, tzw. armii europejskiej i europejskiej wspólnoty obronnej, ale natychmiast puszczone zostały w ruch wszystkie sprężyny nacisku i presji, by opór narodu francuskiego złamać, a wzburzoną opinię publiczną oszukać zmianą szyldu z EWO na układy londyńskie i paryskie, spoza których wychyla się ta sama pikelhauba. O sile i brutalności tego nacisku świadczą dzieje kolejnych głosowań w parlamencie francuskim nad ratyfikacją układów paryskich. Rzeczy te są jeszcze zbyt świeże w naszej pamięci, bym musiał je tu szczegółowo przypominać.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Kraje obozu pokoju nie mogły, rzecz prosta, przypatrywać się bezczynnie próbie wskrzeszenia w sercu Europy śmiertelnej groźby dla pokoju w postaci odrodzonego Wehrmachtu. Rząd radziecki wielokrotnie podnosił ostrzegawczy głos w tej sprawie. Po wielokroć wysuwał konkretne konstruktywne propozycje, zmierzające do rozwiązania problemu niemieckiego w drodze rokowań w celu przywrócenia jedności Niemiec i zawarcia z nimi traktatu pokojowego.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Rząd polski ani na chwilę nie zaniedbał wysiłków wymierzonych przeciwko odrodzeniu militaryzmu niemieckiego i utrwaleniu rozbicia Niemiec. W wystąpieniach swych do wielkich mocarstw, do sąsiadów Niemiec, Rząd polski wielokrotnie ostrzegał przed niebezpieczeństwem, jakie stanowi dla pokoju Europy i świata odrodzenie militaryzmu niemieckiego.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Uczy nas tego doświadczenie dziejowe, uczy nas tego gruntowna znajomość militaryzmu niemieckiego i z czasów Fryderyka i z czasów Wilhelma II i. z naszych dni — z czasów Adolfa Hitlera, i nienasycone dążenie tego militaryzmu do wojny i podbojów, których ostrze zwraca się nieuchronnie i nieodmiennie przeciw Polsce i Francji, przeciw krajom leżącym na szlakach ekspansji imperializmu niemieckiego, stanowiącym jego bramę wypadową ku dalszym podbojom.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">W szczególności Rząd poparł gorąco inicjatywę Związku Radzieckiego zwołania konferencji państw europejskich dla omówienia sprawy pokoju i bezpieczeństwa w Europie. W obradach tej konferencji, która odbyła się w dniach od 29 listopada do 2 grudnia 1954 roku, delegacja Rządu polskiego wzięła czynny udział. Jej znaczenie i wyniki nie mogą pozostać bez wpływu na rozwój wydarzeń w Europie.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Podkreślić należy, że w trosce o uregulowanie problemu niemieckiego Rząd radziecki, dając dowód dobrej woli, wyszedł na spotkanie propozycjom państw zachodnich. Świadczy to o rzetelnym dążeniu naszego obozu do porozumienia i kontynuowania wysiłków zmierzających do pokojowego rozwiązywania spornych problemów na drodze rokowań. Postawa rządów zachodnich świadczy o czymś wręcz przeciwnym, albowiem zarzucają one nawet swoje własne projekty, dając tym dowód, że same nigdy nie traktowały ich poważnie i uczciwie, lecz używały jako efektu propagandowego obliczonego na wprowadzenie w błąd opinii publicznej.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Mimo tych prób oszukiwania własnej opinii publicznej coraz donośniej rozlegają się na Zachodzie głosy wołające o wszczęcie rokowań w sprawie niemieckiej, zanim będzie za późno.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Przeogromna większość narodu francuskiego jest zdecydowanie wroga próbom ponownego uzbrojenia śmiertelnych nieprzyjaciół Francji. Szerokie koła społeczeństw na Zachodzie, w szczególności we Francji, zdają sobie sprawę ze zgubnych następstw, jakie pociągnęłaby za sobą ratyfikacja układów paryskich. Nie ostatnim tego dowodem było niedawne Warszawskie Spotkanie z udziałem wybitnych przedstawicieli społeczeństwa francuskiego. O postawie narodu niemieckiego świadczy cały przebieg kampanii ratyfikacyjnej w Niemczech zachodnich, gdzie społeczeństwo w przeważającej części sprzeciwia się polityce obecnego rządu, gdzie klasa robotnicza, poważny odłam drobnomieszczaństwa, poważne koła burżuazyjne występują ostro przeciwko polityce kanclerza Adenauera. Można dziś z całą pewnością stwierdzić, że po raz pierwszy w historii nowożytnych Niemiec młodzież i większość całego społeczeństwa odrzuca militaryzm, który jest krajowi narzucany siłą przez imperializm amerykański w oparciu o militarystów niemieckich, neohitlerowców i magnatów węgla i stali. Pozwala to z całą stanowczością ustalić odpowiedzialność za wielką zbrodnię polityczną, jaką jest wskrzeszenie militaryzmu niemieckiego wbrew woli większości narodu niemieckiego.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Narasta również poważne niezadowolenie i zaniepokojenie angielskiej opinii publicznej, które znalazło także swój wyraz w brytyjskim parlamencie, w związku z debatą w sprawie bomby wodorowej, w której społeczeństwo angielskie widzi groźbę przede wszystkim dla swego kraju. Wzrastający sprzeciw zaniepokojonej angielskiej opinii publicznej budzi także coraz wyraźniejsza próba odrodzenia agresywnych sił niemieckich, z którymi przecież także Brytyjczycy mieli już w swej historii wielokrotne doświadczenia.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Nasza zdecydowanie pokojowa postawa, nasza gotowość do rokowań w sprawie niemieckiej — oczywiście pod warunkiem zaniechania prób remilitaryzacji — jest przez wielu polityków na Zachodzie nadużywana jako argument, jakoby oni mieli słuszność zalecając — „rokowania z pozycji siły” albo — „pokój przez siłę”. Nic bardziej fałszywego. Ci politycy oszukują sami siebie, a na pewno oszukują opinie swych krajów. Kraje obozu pokoju są pokojowe z zasady, z przesłanek ideologicznych socjalizmu, z głębokiego humanizmu, który przenika naszą ideologię. Nic bardziej fałszywego, aniżeli utożsamianie tego z lękiem przed czyjąkolwiek — „siłą”.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Ażeby rozproszyć wszelkie pod tym względem wątpliwości, odpowiedzialni mężowie stanu naszego obozu stwierdzili z całą stanowczością, że na fakt remilitaryzacji Niemiec zachodnich odpowiemy podjęciem kroków zabezpieczających nasze kraje przed wszelkimi próbami zamachów na nasze bezpieczeństwo lub granice. Nie powinno być tu żadnych złudzeń, ani niedomówień. Mamy za sobą gorzkie doświadczenia najazdów niemieckich. Zwłaszcza my, Polacy. Wrzesień roku 1939 był najdotkliwszą z nauk historycznych. Wyciągnęliśmy zeń wszystkie wnioski: polityczne, społeczne i wojskowe.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Jesteśmy zupełnie spokojni o wynik przedsięwziętych przez nas kroków zabezpieczających. Potencjał gospodarczy i ludnościowy obozu pokoju jest dostatecznie wymowny. A wyniki dotychczasowych prób obalenia socjalizmu w okresie, gdy ograniczał się on do jednego tylko kraju — ZSRR, nie pozostawiają żadnych wątpliwości w okresie, gdy socjalizm objął prawie miliard ludzi.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Do naszego obozu, do obozu socjalizmu i pokoju należy Niemiecka Republika Demokratyczna. Nasze stosunki z Niemiecką Republika Demokratyczną oparte na współpracy i przyjaźni, na nienaruszalności naszych granic na Odrze i Nysie wykazały, że potrafimy ułożyć dobrosąsiedzkie, przyjazne, pokojowe stosunki z sąsiadującym z nami narodem niemieckim. Jednym z przejawów tego dalszego zbliżenia była konferencja praska przedstawicieli parlamentów Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Czechosłowacji i Niemieckiej Republiki Demokratycznej.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Niewątpliwie poważnym wkładem do pogłębienia współpracy między Polską a Niemiecką Republiką Demokratyczną we wszystkich istotnych dla obu zaprzyjaźnionych państw dziedzinach była niedawna wizyta w Warszawie Wiceprezesa Rady Ministrów i Ministra Spraw Zagranicznych Rządu Niemieckiej Republiki Demokratycznej — Lothara Bolza.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Rząd polski kontynuować będzie swoje wysiłki w kierunku pokojowego uregulowania problemu niemieckiego w interesie pokoju i bezpieczeństwa Polski, w interesie wszystkich narodów Europy.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Koła rządzące Stanów Zjednoczonych postawiły swój autorytet na kartę układów paryskich. Puściły w ruch wszystkie dźwignie nacisków i szantażów, by doprowadzić w końcu do tak przez nie upragnionej realizacji planów odbudowy Wehrmachtu, które ślimaczą się już od lat bez mała pięciu. A przecież teraz, kiedy zdawałoby się, że ratyfikacja jest tuż, tuż — każdego niemal dnia wyrastają nowe przeszkody. Z jednej strony wzmagający się nacisk opinii spetuje ręce gorliwych polityków proamerykańskich na Zachodzie, z drugiej — wydobywające się nieustannie na wierzch sprzeczności interesów hamują ich wysiłki. Oto znowu mamy zatarg francusko-boński na tle Zagłębia Saary.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Oto koła handlowe i przemysłowe Wielkiej Brytanii coraz krzywiej patrzą na groźną konkurencję eksportu zachodnio-niemieckiego, której nie zahamuje wzrost zachodnio-niemieckich zbrojeń, jak to sobie kiedyś wyobrażali panowie z londyńskiej City, a który to eksport coraz bardziej traktują jako bazę własnej ekspansji w Europie waszyngtońscy opiekunowie niemieckiego Wehrmachtu. Te sprzeczności w łonie bloku atlantyckiego zarysowują się ze wzmożoną siłą na tle wydarzeń dalekowschodnich.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Awanturnicze koła prowokatorów wojennych w USA ani na chwilę nie zrezygnowały ze swych dążeń. Porażka, jakiej doznali na konferencji genewskiej, kazała im na krótką chwilę przywarować.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Ale oto znowu jesteśmy świadkami nieobliczalnych prób rozpętania agresji na Dalekim Wschodzie. Posługując się swą czangkajszekowską kukłą wojownicze koła amerykańskie prowadzą awanturniczą i niebezpieczną politykę prowokowania Chin Ludowych.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Prawa Chin Ludowych do Taiwanu są bezsporne. Wynikają one zarówno z obowiązujących układów międzynarodowych, jak i z zasady słuszności i sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Każdy przecież wie doskonale, że gdyby nie interwencja sił zbrojnych USA, to krwawa kukła amerykańska Czang Kaiszek nie utrzymałby się na tej wyspie ani godziny. Marzenia o przywróceniu starych stosunków kolonialnych w Azji są, rzecz jasna, marzeniami ściętej głowy, niemniej niosą z sobą groźbę prowokowania nowego zbrojnego konfliktu na Dalekim Wschodzie.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">A tymczasem wydarzenia na Dalekim Wschodzie rozwijają się wcale nie po myśli prowokatorów agresji. Z całą siłą występują sprzeciwy tych krajów azjatyckich, które odrzucają mieszanie się imperializmu do ich polityki.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Postawa rządów Indii, Burmy, Indonezji jest pod tym względem niezwykle charakterystyczna. Zasada pokojowego współistnienia została przez nie przyjęta jako podstawa ich polityki zagranicznej.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Zbliżająca się konferencja państw azjatyckich i afrykańskich w Bandungu doprowadza do białej gorączki amerykańskich kolonizatorów. Świadczy to o potężnym oddziaływaniu nastrojów antykolonialistycznych we wszystkich krajach Azji i Afryki.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Mówiąc o wysiłkach narodów południowo-wschodnich Azji nie można nie podkreślić roli Indii, które w ostatnim okresie wniosły poważny wkład w dzieło pokojowego rozwiązania problemów azjatyckich. Należy zaznaczyć, że w ostatnim okresie nastąpiło nawiązanie ściślejszych stosunków między Polską a Indiami, co znalazło swój wyraz w wymianie ambasadorów i w rozwijającej się coraz bardziej wymianie kulturalnej i handlowej.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Nasze zbliżenie do krajów Azji znalazło również swój wyraz w rozszerzeniu naszych stosunków gospodarczych z krajami Bliskiego, Środkowego i Dalekiego Wschodu.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Nasze zainteresowanie problemami dalekowschodnimi nie ogranicza się jednak do wymienionych już odcinków. Przedstawiciele Polski od przeszło półtora roku pomimo trudnych warunków, pomimo szykan i prowokacji ze strony władz lisynmanowskich, z całą powagą i oddaniem wypełniają wytknięty przez nas wspólnie z innymi państwami obowiązek czuwania nad przestrzeganiem postanowień koreańskiego układu rozejmowego.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Rząd polski stoi na stanowisku, że Komisja Nadzorcza Państw Neutralnych spełnić może poważną i pozytywną rolę w utrzymaniu pokoju w Korei i dlatego też przeciwstawiać się będzie wszelkim próbom jej likwidacji, jako sprzecznej z układem rozejmowym.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Przedstawiciele Polski w międzynarodowych Komisjach Nadzoru i Kontroli w Wietnamie, Laosie i Kambodży biorą udział w pracach Komisji i przyczyniają się do wykonania układów genewskich i stabilizacji pokoju w tej części Azji. Oto nasz czynny wkład w rozwiązywanie spornych zagadnień międzynarodowych.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Znamienny dla rozwoju sytuacji na Dalekim Wschodzie jest bieg wydarzeń w Japonii. Kraj ten imperialiści amerykańscy od lat usiłowali przeobrazić w swą kolonię. Uważali go za bardziej uległy od Niemiec Adenauera. Doczekali się potężnego protestu najszerszych rzesz społeczeństwa japońskiego. Nie ulega wątpliwości, że ostatnie wybory przyniosły sukces tym stronnictwom, które zapowiedziały dążenie do porozumienia i pokojowego współistnienia ze Związkiem Radzieckim i Chinami Ludowymi.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Te wszystkie wydarzenia wystarczy zestawić z anemiczną konferencją niewydarzonego paktu południowo-wschodniej Azji, obradującą niedawno w Bangkoku w Syjamie. Ten rzekomy pakt azjatycki nie może się poszczycić udziałem żadnego poważnego państwa azjatyckiego. Także na Bliskim Wschodzie próba montowania przez pana Dullesa agresywnej osi w tym rejonie napotyka na silny sprzeciw narodów arabskich.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Tak więc polityka agresji i prowokacji, uprawiana z nową energią przez imperialistyczne, wojskowe koła amerykańskie, wywołuje — zarówno wśród europejskich sojuszników USA, jak wśród krajów azjatyckich, które polityka ta pragnęłaby przeobrazić w swych bezwolnych satelitów narzucając im nowe formy jarzma kolonialnego — rezultaty odwrotne od zamierzonych. Era kolonializmu, obojętne w jakiej formie, definitywnie należy do przeszłości. Ci, którzy tego nie pojmują, narażają się na poważne poparzenie sobie palców.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Te same koła, które uprawiają igranie z ogniem na Tajwanie i wyspach przybrzeżnych lądu chińskiego, są ostatnio szczególnie hałaśliwe, jeśli chodzi o pogróżki w dziedzinie broni termojądrowej.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Jest rzeczą ogólnie znaną, że w tej dziedzinie nauka i technika radziecka uczyniły tak daleko idące postępy, że wszelkie gadki o przewadze USA na tym polu są czystą fantazją. Zresztą przyznają to również koła antyradzieckie na Zachodzie, które otwarcie mówią o tym, że Związek Radziecki wyprzedził już Stany Zjednoczone w zakresie badań energii termojądrowej i w zakresie broni tego typu.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Rzecz jasna, że Związek Radziecki — co wielokrotnie proponował publicznie — gotów jest w każdej chwili przystąpić do międzynarodowej umowy o zakazie i zniszczeniu wszelkich zapasów broni termojądrowej. Tymczasem jednak w USA, a ostatnio w Wielkiej Brytanii, rozpowszechniła się moda na potrząsanie znowu bombą wodorową i atomową.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Rzecz osobliwa, że w tej niebezpiecznej grze wziął ostatnio udział premier brytyjski. A przecież właśnie sir Winston Churchill był kiedyś autorem powiedzenia, że nie po to został premierem brytyjskim, by prezydować przy likwidacji imperium. Czyżby zamierzał prezydować przy akcie — „samobójstwa narodowego”, jak to określa popularny dziś zwrot w prasie brytyjskiej?</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wszystkie te pogróżki atomowo-wodorowe są pozbawione sensu, W kołach naukowych, politycznych i wojskowych USA i innych krajów Zachodu istnieje dostateczna liczba poważnych ludzi, zdających sobie sprawę z konsekwencji obłąkanych planów awanturników zapatrzonych w Hiroszimę i Nagasaki.</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Ludzie myślący — a nie brak ich w USA i w Anglii — wiedzą, że następstwem kroku zwolenników takiej awantury musiałby być ostateczny upadek ustroju, który rodzi takich zwyrodnialców. Staje się coraz jaśniejsze, że narody nie dadzą się zastraszyć groźbą użycia bomby atomowej czy wodorowej. Znamiennym przejawem ich walki jest masowy ruch pokoju oraz odzew, jaki znajduje ostatni apel Światowej Rady Pokoju.</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Najważniejszym jednak czynnikiem, który prowadzi do fiaska polityki wygrażania bronią masowej zagłady, jest niezmiennie pokojowa i konstruktywna polityka państw obozu socjalizmu, a przede wszystkim polityka Związku Radzieckiego, jest zacieśniająca się współpraca między naszymi krajami, jest troska o wspólną siłę całego obozu pokoju.</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Potężną manifestacją polityki pokoju Związku Radzieckiego była sesja Rady Najwyższej ZSRR, na której z ust kierowników partii i rządu słyszeliśmy słowa pełne siły i wiary w człowieka i ludzkość.</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">„Co proponuje Związek Radziecki? — mówił na sesji tej tow. Mołotow. — Proponuje, aby nie uciekano się do polityki gróźb i szantażu ani z jednej, ani z drugiej strony. Nie doprowadzi to do niczego dobrego. Co więcej, uważamy, że strona, która jest rzeczywiście pewna swych sił, nie będzie zmierzała do wojny. Nie potrzebują tego ci, którzy wierzą w swe siły, którzy wierzą w swą przyszłość.” Kraje obozu pokoju wierzą w swe siły i wierzą w swą przyszłość.</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Kraje obozu pokoju zdają sobie oczywiście sprawę z grożącego światu niebezpieczeństwa. Pragniemy też groźbę tę odwrócić od ludzkości, nie z poczucia słabości, jak mniemają heroldowie — „polityki z pozycji siły”, ale z naszego dążenia do oszczędzenia wszystkim krajom okropności wojny, w którą pragną swoje narody wepchnąć agresorzy. I tu właśnie tkwi podstawowa różnica między naszym pojmowaniem polityki międzynarodowej a jej pojmowaniem w krajach imperializmu.</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Oto my, ludzie z krajów socjalizmu i pokoju, prowadzimy naszą politykę nie tylko pod kątem widzenia interesów naszych krajów, ale pod kątem widzenia interesów wszystkich krajów. Stąd przecież płynie ten wspaniały fakt, że sojusznikiem naszego obozu państw pokojowych w walce o pokój, w walce o zakaz broni masowej zagłady jest wspaniały, wciąż rosnący, obejmujący setki milionów ludzi na całym świecie, ludzi różnych klas społecznych, różnych wierzeń religijnych, różnych przekonań politycznych — ruch obrońców pokoju.</u> + <u xml:id="u-3.67" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Ruch ten w krajach naszych widzi nadzieję na uchronienie ludzkości od groźby nowej wojny. Ruch ten paraliżuje rozwydrzonych podżegaczy wojennych, tak jak paraliżuje ich nasza siła. Ruch ten jest najwymowniejszym dowodem głębokiego humanizmu międzynarodowej polityki państw obozu pokoju. Dlatego też my jako Polacy jesteśmy dumni, że należymy do wielkiego obozu pokoju i socjalizmu, który wziął na swe barki troskę o bezpieczeństwo naszych narodów, o pokój dla wszystkich narodów.</u> + <u xml:id="u-3.68" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Naród polski szczególnie gorąco poprzez Prezydium Sejmu i Radę Państwa poparł ostatni apel Rady Najwyższej ZSRR o nawiązanie bliższych kontaktów między parlamentami różnych krajów.</u> + <u xml:id="u-3.69" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Na tle sytuacji międzynarodowej możemy stwierdzić wyraźnie, że pozycja międzynarodowa Polski uległa dalszemu wzmocnieniu. Pozycja międzynarodowa Polski wzrosła przede wszystkim dzięki naszemu sojuszowi z ZSRR, dzięki przyjaznym stosunkom Polski z Chinami Ludowymi, zacieśnionym w ubiegłym roku wizytą premiera Czou En-laia w Warszawie i delegacji polskiej z towarzyszem Bierutem na czele w Pekinie, z NRD, Czechosłowacją, Węgrami, Rumunią, Bułgarią, Albanią, Koreańską Republiką Ludową, Mongolską Republiką Ludową i Wietnamską Republiką Demokratyczną. Stosunki te cechuje wspólnota celów, wzajemne poszanowanie swojej suwerenności i wzajemna braterska pomoc.</u> + <u xml:id="u-3.70" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Polska Ludowa jest mocnym ogniwem obozu pokoju. Sojusz ze Związkiem Radzieckim sprawił, że zjednoczone po wiekach państwo polskie zajęło należne miejsce na arenie międzynarodowej. Prowadzenie samodzielnej i prawdziwie narodowej polityki stało się możliwe dzięki przemianom gospodarczym i politycznym związanym ze zwycięstwem narodu polskiego nad siłami reakcji, związanym z historycznym zwycięstwem Związku Radzieckiego nad faszyzmem. Nigdy państwo polskie nie posiadało tylu przyjaciół i nie cieszyło się takimi sympatiami w świecie jak obecnie. Dziś granic naszych, naszych zdobyczy pokojowego trudu narodu bronią nie tylko nasze własne siły, ale broni potężny obóz, dla którego wolność i niepodległość Polski, integralność jej granic jest wspólną sprawą. Jednym z dowodów tego była konferencja w Moskwie, gdzie postanowiliśmy wspólnie, że w razie ratyfikacji paryskich układów wojennych podejmiemy wraz z innymi krajami naszego obozu kroki zmierzające do ściślejszej koordynacji naszego wysiłku obronnego, do takiego rozszerzenia naszych obecnych porozumień, aby nowy rozwój sytuacji międzynarodowej zastał nas w pełni przygotowanych. Jednym z takich kroków może być niewątpliwie sprawa ustalenia wspólnego dowództwa.</u> + <u xml:id="u-3.71" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Znaczenie wspólnej siły obozu pokoju uzmysławiamy sobie szczególnie dobrze w roku, w którym obchodzić będziemy dziesiątą rocznicę naszego traktatu sojuszniczego ze Związkiem Radzieckim, w roku, w którym nasz potężny sojusznik ofiarował nam tak cenną pomoc w dziedzinie, która niedługo decydować będzie o rozwoju gospodarczym wszystkich krajów. Mam na myśli wspaniałomyślną propozycję Związku Radzieckiego okazania Polsce pomocy w dziedzinie pokojowego zastosowania energii atomowej.</u> + <u xml:id="u-3.72" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">W dziesiątym roku od zawarcia naszego traktatu sojuszniczego z ZSRR chciałbym oświadczyć obecnej tu delegacji Rady Najwyższej ZSRR, że pobyt jej w Polsce uważamy za dowód dalszego zacieśnienia przyjaźni między naszymi narodami i za manifestację wspólnego dążenia naszych krajów do utrwalenia pokoju na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-3.73" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-3.74" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Zapewniamy was, że społeczeństwo polskie uważa traktat ten, którego dziesiątą rocznicę obchodzimy w tym roku, za wieczysty, za gwarancję naszej niepodległości i integralności terytorialnej i za kamień węgielny całej naszej polityki.</u> + <u xml:id="u-3.75" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">W solidarności państw obozu pokoju i socjalizmu leży nasza siła. W naszej wspólnej sile leży gwarancja, że wbrew zakusom wrogów pokoju potrafimy dalej kroczyć obraną przez nas drogą, drogą budowy socjalizmu i zabezpieczenia przyszłości naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-3.76" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Rzecz jasna, że wymaga to dalszej walki o umocnienie jedności naszego narodu, o pełną realizację zadań Planu 6-letniego w dziedzinie budowy potęgi gospodarczej naszego kraju, w dziedzinie przemysłu i rolnictwa, w całym naszym życiu politycznym i gospodarczym.</u> + <u xml:id="u-3.77" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Miliony ludzi pracy w naszym kraju, miliony robotników, chłopów i inteligentów — budowniczych Polski Ludowej coraz lepiej rozumieją, że sprawa przyszłości naszego kraju, sprawa jego rozwoju zależy od twórczego wysiłku w naszej codziennej pracy i od kształtowanej w tym wysiłku zwartości i jedności naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-3.78" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Rok ubiegły był niewątpliwie rokiem dalszego znacznego postępu gospodarki narodowej Polski. Plan produkcji przemysłowej został wykonany w 102%. Poziom produkcji przemysłowej w roku 1954 był ponad czterokrotnie wyższy niż w 1938 roku i blisko 5 i półkrotnie wyższy w przeliczeniu na jednego mieszkańca. Przyrost produkcji przemysłowej o 11% w porównaniu z 1953 r. równa się w cyfrach absolutnych blisko połowie rocznej produkcji całego przemysłu w okresie przedwojennym. Takie rozmiary przyrostu produkcji w ciągu jednego roku stanowią najbardziej wymowną ilustrację tempa, w jakim rozwija się gospodarka planowa Polski Ludowej i w jakim oddala się ona od smutnego dziedzictwa kapitalistyczno-obszarniczej gospodarki. Poważne były w 1954 r. osiągnięcia przemysłu ciężkiego — kuźni siły gospodarczej i obronnej naszego kraju. Produkcja stali osiągnęła poziom około 4 milionów ton. Węgla wydobyto 91.600.000 ton. Energii elektrycznej wyprodukowano 15 miliardów KwH. Produkcja maszyn wzrosła o 12%, w tym maszyn rolniczych o 52%; wyrobów przemysłu chemicznego o 18%. Uruchomiono nowe obiekty przemysłowe o wysokim poziomie techniki. Najważniejsze z nich były projektowane przez radzieckich projektantów i zostały wyposażone w radzieckie najbardziej nowoczesne maszyny i urządzenia. Rozpoczął się wielki okres stopniowego uruchamiania potężnych obiektów metalurgicznego kolosa, dumy Polski Ludowej i symbolu przyjaźni polsko-radzieckiej — huty im. Lenina. Rozpalono już pierwsze baterie koksownicze, popłynęła surówka z nowego wielkiego pieca. W styczniu br. wyprodukowano pierwszą stal z nowych pieców martenowskich. W Skawinie rozpoczęła pracę huta aluminium, w Kędzierzynie ruszył ciąg produkcji nawozów azotowych. Na tysiącach placów budowy realizował się wielki plan przekształcenia naszej gospodarki i zbudowania podstaw socjalizmu. Po wstają nowe bloki, osiedla, miasta, nowe linie kolejowe, mosty, drogi, nowe szpitale, teatry i kina.</u> + <u xml:id="u-3.79" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">W ogromnym wysiłku inwestycyjnym kraj corocznie wzbogaca się, rozwija, udoskonala swe siły wytwórcze, swą technikę. Na podstawie rozwijających się sił wytwórczych społeczeństwa, szybkiego wzrostu przemysłu ciężkiego powstają warunki do podniesienia poziomu życia i kultury mas pracujących miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-3.80" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Obok rozbudowy przemysłu ciężkiego w roku ubiegłym osiągnięto postępy w produkcji przemysłowej towarów powszechnego użytku. Osiągnięto również pewne, choć niedostateczne jeszcze, wyniki w walce o poprawę jakości i wzbogacenie rodzajów i gatunków tych wyrobów.</u> + <u xml:id="u-3.81" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Produkcja rolnicza była w roku 1954 o około 4,8% większa niż w roku 1953, jednak założenia planu nie zostały w pełni osiągnięte. Mimo znacznego wzrostu środków skierowanych na rozwój rolnictwa, Ministerstwa Rolnictwa iPaństwowych Gospodarstw Rolnych nie zapewniły właściwego ich wykorzystania.</u> + <u xml:id="u-3.82" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Nie zapewniono również zaleconego przez II Zjazd PZPR należytego dopływu nowych, oddanych sprawie, wypróbowanych kadr politycznych i fachowych do POM i PGR. Zrealizowanie tego w tym roku to jedno z najpilniejszych naszych zadań.</u> + <u xml:id="u-3.83" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Troszczyć się musimy także o wzrost niedostatecznej, jak dotąd, opieki rad narodowych i pomocy dla istniejących spółdzielni produkcyjnych. Niewątpliwie rok obecny wzmocni także aktywność w walce o dalszy rozwój ruchu spółdzielczości produkcyjnej.</u> + <u xml:id="u-3.84" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Pamiętać musimy, że tylko dalszy rozwój gospodarki zespołowej zapewnić może szybki postęp naszego rolnictwa, trwały wzrost dobrobytu i kultury na wsi oraz zaspokojenie rosnących potrzeb ludności miejskiej i przemysłu na produkty i surowce rolne.</u> + <u xml:id="u-3.85" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Także w przemyśle, a również i w innych dziedzinach gospodarki, zwłaszcza w budownictwie, obok bezspornych sukcesów ujawniły się poważne braki i niedociągnięcia. Dość powiedzieć, że planowany poziom kosztów produktu i obrotu przekroczony został o około 4 miliardy złotych. Wciąż jeszcze zużywamy nadmiernie materiały, surowce, paliwo i energię.</u> + <u xml:id="u-3.86" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Brakoróbstwo, zła jakość, nadmierne ubytki w czasie transportu i magazynach spowodowały straty, sięgające setek milionów złotych. Wydajność pracy wzrosła wprawdzie o 7% w przemyśle, jednakże wciąż jeszcze znaczny był w osiągnięciu tych wskaźników udział pracy w godzinach nadliczbowych, co świadczy o szturmowości w przebiegu procesów produkcyjnych, o kosztownej pracy zrywami w końcowych okresach miesiąca, kwartału i roku.</u> + <u xml:id="u-3.87" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wciąż jeszcze, mimo pewnego postępu w opanowaniu nowej techniki i wdrażaniu usprawnień, walka o wyższą technikę socjalizmu prowadzona jest w sposób opieszały i natrafia na biurokratyczne opory w przedsiębiorstwach i centralnych zarządach.</u> + <u xml:id="u-3.88" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Samo wyliczenie tych podstawowych braków i niedomagań w realizacji zadań gospodarczych ubiegłego roku wskazuje nam jasno nasze palące zadania na rok obecny. Mamy bowiem, jak to stwierdziło III Plenum KC PZPR, poważne osiągnięcia w realizacji uchwał II Zjazdu i Narodowego Planu Gospodarczego w roku 1954. Nie może to nam jednak przesłaniać poważnych braków w pracy naszego aparatu państwowego, w pracy aparatu gospodarczego, nie może to nam przesłaniać niedostatecznej w stosunku do możliwości i potrzeb aktywności i inicjatywy mas pracujących, osłabionej i hamowanej przez biurokratyczne często formy i metody kierowania ruchem współzawodnictwa pracy oraz niedostateczny rozwój krytyki i samokrytyki.</u> + <u xml:id="u-3.89" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Obecnie specjalna komisja partyjno-rządowa opracowuje ogromny materiał wniosków, zmierzających do usprawnienia pracy Rządu, resortów, prezydiów rad narodowych z zasadniczym kierunkiem na uproszczenie, na decentralizację kierowania, na uelastycznienie przepisów tam, gdzie ich sztywność nie ma żadnego uzasadnienia. Wnioski te będą wkrótce przedmiotem obrad Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-3.90" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Trzeba sobie jasno powiedzieć i wyciągnąć z tego wnioski na ten rok, że jeśli mimo wyliczonych niedociągnięć, braków i strat, a przede wszystkim mimo tak poważnie niewykonanego planu obniżki kosztów własnych produkcji osiągnęliśmy i przekroczyliśmy założony w planie wzrost płac realnych pracowników i dochodów realnych chłopów, to stało się to możliwe także kosztem uszczuplenia niezbędnych dla normalnego funkcjonowania gospodarki zapasów i rezerw, o których nienaruszalność musimy stanowczo walczyć.</u> + <u xml:id="u-3.91" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Ale oczywiście, jeżeli tak się stało w 1954 roku, to skutki tych braków i strat wymagają w tym roku zwiększonego wysiłku dla wykonania tegorocznego planu rozwoju gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.92" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">W związku z tym konieczne jest, aby zarówno obecna sesja budżetowa Sejmu, jak i specjalne narady gospodarcze w poszczególnych dziedzinach gospodarki narodowej, przyczyniły się do uświadomienia sobie przez wszystkich kierowników poszczególnych ogniw gospodarki narodowej, przez wszystkich pracowników realizujących bezpośrednio zadania planu w fabrykach, kopalniach, hutach i elektrowniach, PGR, POM, w transporcie i obrocie towarowym, przez chłopów pracujących w gospodarstwach indywidualnych i w spółdzielniach produkcyjnych, że dalszy wzrost siły gospodarczej i obronnej państwa i dalsza poprawa stopy życiowej zależy przede wszystkim i głównie od wzrostu wydajności pracy, od obniżenia kosztów własnych i powszechnego wdrożenia systemu oszczędności materiałów, paliw i energii, pracy ludzkiej i środków finansowych. Innej realnej, nie polegającej na obiecankach, leżącej w ludzkich możliwościach drogi nie ma. Wynika stąd szczególne znaczenie bieżącej sesji budżetowej Sejmu i debaty nad przedłożonym przez Rząd projektem wpływów i wydatków preliminowanych w gospodarce budżetowej na rok 1955.</u> + <u xml:id="u-3.93" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Na pewna Obywatele Posłowie będą mogli przytoczyć wiele przykładów zarówno złej jak i dobrej gospodarki w terenie.</u> + <u xml:id="u-3.94" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Mamy w budżecie założony wzrost wydatków na rozwój gospodarki narodowej, na rosnące potrzeby socjalne i kulturalne, także na wzmocnienie sił obronnych kraju.</u> + <u xml:id="u-3.95" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">To są założone wydatki. Ale ponieważ, jak mówi już stare chłopskie przysłowie, — „pamiętaj rozchodzie, żyj z dochodem w zgodzie”, to pokrycie tych wydatków może nastąpić tylko pod warunkiem realizacji przewidzianych i założonych dochodów. Dochodów tych nie osiągniemy, jeżeli nie potrafimy spowodować powszechnej, ogólnonarodowej mobilizacji pracujących do walki o obniżenie kosztów wytwarzania, o usunięcie marnotrawstwa, biurokratycznych przerostów, rozrzutności mienia i grosza publicznego. Istnieją niewątpliwie poważne rezerwy wzrostu wydajności pracy, lepszego wykorzystania maszyn i urządzeń, redukcji zbędnych wydatków.</u> + <u xml:id="u-3.96" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Musimy te rezerwy uruchomić, musimy do tego usprawnić pracę aparatu państwowego, zarządów przedsiębiorstw, a możemy to osiągnąć przede wszystkim pod warunkiem znacznego wzrostu politycznej i produkcyjnej aktywności mas pracujących, pod warunkiem znacznego rozwoju socjalistycznego współzawodnictwa pracy.</u> + <u xml:id="u-3.97" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wypowiedzieć musimy także walkę szeroko rozpowszechnionym nadużyciom w obliczaniu i ustalaniu zarobków i premii, walkę brakoróbstwu, powodowaniu nadmiernych ubytków i strat, produkowaniu wyrobów złej jakości. Trzeba powiedzieć, że dotychczasowy tolerancyjny stosunek do uchybień, powodujący pogorszenie wyników ekonomicznych gospodarki, sprzyjał powstawaniu wciąż jeszcze istniejącej atmosfery lekceważenia zagadnień kosztów własnych i akumulacji, jakości i asortymentu.</u> + <u xml:id="u-3.98" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Zdaniem Rządu nadszedł czas, aby uświadomić takim kierownikom, którzy wbrew oczywistym zaleceniom Partii i Rządu sprawę strat i niedoborów finansowych uważają za jakąś drugorzędną, buchalteryjną sprawę, niewiele mającą wspólnego z produkcją, że wyniki ekonomiczne i finansowe stanowią podstawowy miernik jakości ich pracy, a za straty i niedobory finansowe w dziedzinie gospodarowania powierzonymi im przez państwo środkami obrotowymi i trwałymi będą odpowiadać.</u> + <u xml:id="u-3.99" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Konieczne jest upowszechnienie przodujących osiągnięć w dziedzinie oszczędności materiałów, paliw i energii. Konieczny jest szeroki udział w tej kampanii inżynierów, techników i pracowników nauki. Wtedy nie tylko pokonamy bieżące trudności w zaopatrzeniu, ale przekroczymy zadania produkcyjne, zwłaszcza w przemyśle ciężkim.</u> + <u xml:id="u-3.100" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Tak więc jednym z głównych zadań gospodarczych w roku bieżącym powinno być wygospodarowanie wysiłkiem całej klasy robotniczej i wysiłkiem polskiej inteligencji technicznej dodatkowych ilości wyrobów hutniczych, węgla, metali kolorowych, cementu, drewna.</u> + <u xml:id="u-3.101" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Nie od dziś i nie pierwszy raz stawiamy zadanie walki o obniżkę kosztów własnych, walki o oszczędność w dziedzinie gospodarki materiałowej. Ale trzeba powiedzieć, że w roku obecnym wykonanie tych zadań więcej niż kiedykolwiek warunkuje realizację wszystkich wskaźników naszego planu gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-3.102" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Stoją przed nami poważne i odpowiedzialne zadania w dziedzinie rolnictwa. Dalsze umocnienie sojuszu robotniczo-chłopskiego i spójni ekonomicznej łączącej masy pracujące wsi imiast stanowi podstawowy czynnik polityczny igospodarczy przyśpieszenia wzrostu produkcji rolniczej, wzrostu zamożności i kultury wsi. Powołanie gromadzkich rad narodowych i powierzenie im zadań kierowania walką o wzrost produkcji rolnej i planowy skup towarów rolniczych stanowi poważne wydarzenie w życiu mas chłopskich i podstawę znacznego wzrostu ich aktywności politycznej i społecznej, produkcyjnej i kulturalnej.</u> + <u xml:id="u-3.103" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Sojusz robotniczo-chłopski umacnia się we wspólnym działaniu klasy robotniczej i mas pracujących wsi, w realizacji uchwał III Plenum, dla osiągnięcia wzrostu siły gospodarczej i obronnej kraju, wzrostu płac realnych pracowników i dochodów realnych chłopów. Wspólne są interesy robotników, chłopów i inteligencji ludowej, wspólna walka o utrwalenie pokoju, o umocnienie naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-3.104" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Uspołeczniona gospodarka stworzyła nieograniczone możliwości zbytu produkcji rolniczej. Młodzież chłopska, która wyrosła w Polsce Ludowej, nie wie, co oznacza tak zwany w Polsce kapitalistycznej „nadmiar” zboża, żywca, mleka, nie wie, co oznacza osławione w Polsce kapitalistycznej tzw. — „przeludnienie wsi”.</u> + <u xml:id="u-3.105" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Dziś rozwija się szeroko kontraktacja produktów roślinnych i hodowlanych. Nie zaniedbujemy także formy skupu wolnorynkowego. Normy obowiązkowych dostaw ustalone w latach poprzednich nie uległy zmianom mimo wzrostu produkcji i dochodów wsi. Udział dostaw obowiązkowych w ogólnych rozmiarach skupu produkcji rolniczej maleje. Tym bardziej konieczne jest podkreślenie obu stron spójni.</u> + <u xml:id="u-3.106" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Z jednej strony państwo zwiększa i zwiększać będzie dostawy artykułów konsumpcyjnych i produkcyjnych dla gospodarki chłopskiej — z drugiej strony z roku na rok winny się zwiększać dostawy produktów rolniczych do uspołecznionych placówek skupu. Zadaniem chłopskiej spółdzielczości zaopatrzenia i zbytu, patriotycznym obowiązkiem mas pracujących wsi jest dbać o właściwe zaopatrzenie ludności pozarolniczej, walczyć z wszelkimi próbami spekulacji i uchylania się od obowiązkowych dostaw.</u> + <u xml:id="u-3.107" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Jak wiadomo, w ciągu ostatnich dwóch lat dokonaliśmy szeregu zmian korzystnych dla wzrostu dochodowości w gospodarce chłopskiej. Poprawie uległy warunki kontraktacji i skupu szeregu produktów. Trzeba jednak pamiętać, że problemy spójni ekonomicznej są również problemami politycznymi, a właściwa realizacja planów dostaw, skupu i kontraktacji zależy w poważnym stopniu od poziomu pracy politycznej i organizacyjnej rad narodowych, masowych organizacji politycznych i społecznych działających na wsi, a także od właściwego przestrzegania przepisów o dostawach oraz dobrowolnie i obustronnie ustalonych obowiązków kontraktacyjnych. W walce o wzrost produkcji rolnej państwo kieruje zwiększone znacznie środki na pomoc kredytową i materiałową dla gospodarstw indywidualnych, chłopów pracujących i dla spółdzielni produkcyjnych. W dalszym ciągu rośnie pomoc agrotechniczna, zootechniczna i weterynaryjna. Poważne już są rozmiary robót melioracyjnych i coraz znaczniejszy w nich dobrowolny udział mas chłopskich.</u> + <u xml:id="u-3.108" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Szczególną troską otaczać będzie Państwo Ludowe spółdzielnie produkcyjne i POM-y. Gospodarka zespołowa stwarza nowe możliwości zastosowania nowoczesnej techniki i organizacji pracy, a więc warunki dla nieustannego wzrostu produkcji i w parze z tym nieustannego wzrostu dochodów chłopów — członków spółdzielni. POM-y zakupują ze środków państwowych najdroższe maszyny rolnicze, jak kombajny i traktory, snopowiązałki, ciągniki, dziesiątki innych cennych maszyn i urządzeń, aby oddać je na użytek pracującej wsi. Skupienie w POM obok fachowców rolnictwa i specjalistów mechanizacji także kierownictwa politycznego i organizacyjnego stwarza dodatkowe możliwości podniesienia na wyższy poziom pomocy politycznej, technicznej i organizacyjnej dla spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.109" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">W oparciu o osiągnięcia nauki i praktyki podejmujemy w całym kraju walkę o wdrożenie przodujących metod pracy w rolnictwie, o wyższe plony, o wyższą wydajność produkcji zwierzęcej, o mechanizację pracochłonnych robót i upowszechnienie nowych cennych upraw, w pierwszym rzędzie kukurydzy na silos i na ziarno. W tej ważnej dla gospodarki narodowej walce apelujemy do inicjatywy i doświadczenia przodujących chłopów i robotników rolnych, agronomów i zootechników.</u> + <u xml:id="u-3.110" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Musimy popularyzować przykłady pięknych osiągnięć w produkcji roślinnej i hodowlanej, świadczące o możliwości szybszego podnoszenia produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-3.111" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Musimy ożywić pracę organizacyjną i wysiłek w krzewieniu wiedzy rolniczej. Musimy rozwinąć pomoc sąsiedzką, zwiększyć działalność GOM i POM, zespołów uprawowych, melioracyjnych i innych form wzajemnej pomocy.</u> + <u xml:id="u-3.112" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wszystko to razem powinno stanowić potężny zespół środków oddziaływania na szybszy wzrost produkcji i wydajności pracy w rolnictwie — jeden z podstawowych warunków podniesienia stopy życiowej najszerszych mas w mieście i na wsi.</u> + <u xml:id="u-3.113" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">W roku 1955, jeżeli mamy zrealizować uchwały II Zjazdu, a musimy je zrealizować, jeżeli mamy dalej walczyć o podniesienie poziomu płac realnych pracowników i dochodów realnych chłopów, a musimy to zrobić, jeżeli mamy wzmocnić potencjał obronny naszego kraju, a jest naszym obowiązkiem to zrobić — musimy wykonać zadania produkcji przemysłowej, musimy osiągnąć wyższy poziom produkcji rolniczej, musimy zrealizować zadania w dziedzinie inwestycji i budownictwa, musimy w pełni osiągnąć zadania obniżenia kosztów produkcji i obrotu. Tylko to stworzy nam punkt wyjścia i pomyślny start do podjęcia nowych, wielkich i pięknych patriotycznych zadań w drugim wieloletnim planie rozwoju gospodarki narodowej, w nowym 5-letnim planie.</u> + <u xml:id="u-3.114" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Zmobilizować wokół tych szczytnych zadań ofiarność i inicjatywę najszerszych mas, usprawnić i polepszyć pracę aparatu państwowego we wszystkich dziedzinach, bezlitośnie zwalczać bezduszność i biurokratyzm poszczególnych ogniw aparatu państwowego, uczynić wszystko, aby maksymalnie wzmóc siłę naszego państwa — oto poważne i trudne zadania roku 1955. Tylko wtedy odpowiemy wymogom, jakie stawia przed nami zadanie dalszego rozwoju naszego kraju, zadanie pomnożenia wkładu naszego państwa we wspólną siłę obozu pokoju, zadanie zabezpieczenia naszemu narodowi warunków dalszego zwycięskiego marszu naprzód.</u> + <u xml:id="u-3.115" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Jednym z tych warunków jest uczynić wszystko, aby dalej wzmagać siłę naszego kraju i przyspieszać jego rozwój. Któż nie czuje wzruszenia i radości milionów ludzi pracy w Polsce ze swoich osiągnięć, ze swojego budownictwa? Jakimż zadośćuczynieniem za dawną beztroską, ale i tragiczną słabość Polski jest dla ludzi w naszym kraju fakt, że na miejscach, gdzie przed kilkoma laty były niezaludnione pustkowia, przysłowiowy lasek i piasek, wyrastają potężne zakłady, huty i kombinaty, stanowiące źródło i podstawę siły i dobrobytu kraju, jego rozwoju i jego niezależności.</u> + <u xml:id="u-3.116" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Im mniej los głaskał w przeszłości Polskę słabą i kolonizowaną przez obcy kapitał, im mocniej jeszcze w latach klęski wrześniowej przeklinaliśmy i ciężko płaciliśmy krwią za słabość i zacofanie kraju — tym bardziej w naszych trudnych latach początków uprzemysłowienia czuł nasz naród, że okres to wprawdzie trudny, ale i twórczy, a przede wszystkim dla naszej przyszłości, dla naszego dalszego rozwoju konieczny.</u> + <u xml:id="u-3.117" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Trzeba powiedzieć, że władza ludowa dlatego właśnie uzyskała tak ogromne, tak twórcze i czynne poparcie całego narodu, że hasło dźwignięcia Polski z wielowiekowego zacofania i bezsiły kosztem — tego nie ukrywaliśmy — wysiłków i wielkiej ofiarności a niekiedy i wyrzeczeń odpowiadało najistotniejszym pragnieniom narodu, jego dumie i jego talentom, a także wzmacniało poczucie bezpieczeństwa i pewność przyszłości.</u> + <u xml:id="u-3.118" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Dlatego to fakt, że — nie wymieniając już setek innych potężnych nowo zbudowanych zakładów — że na przykład obok starego, przechowującego w swych murach i pamiątkach historię narodu Krakowa wyrosła potężna Nowa Huta, ten fakt stał się symbolem twórczego, prawdziwego przymierza między dawnymi a nowymi laty, przymierza, które z najświetniejszymi kartami historii narodu zawrzeć mogła nie wysługująca się obcym kapitalistom burżuazja zacofanej Polski, a tylko i jedynie bohaterska klasa robotnicza w sojuszu z chłopstwem pracującym, przy czynnym i ofiarnym poparciu polskiej inteligencji.</u> + <u xml:id="u-3.119" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Takie— obok innych — jest potężne źródło rosnącej jedności naszego narodu, rosnącej wciąż siły i zwartości naszego Frontu Narodowego. Front Narodowy staje się coraz bardziej doniosłą formą naszej jedności i wzrostu sił Polski Ludowej. Musimy to szczególnie podkreślić dzisiaj, gdy omawiamy sprawy związane z rozwojem sytuacji międzynarodowej, sprawy polityki zagranicznej Polski Ludowej. Tutaj odnajdziemy dalsze źródła, z których soki swe czerpie żywe, potężne drzewo jedności narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.120" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Myślą ludzie w Polsce o sytuacji międzynarodowej; myślą i ci ludzie, którzy pamiętają lata bzdurnej pyszałkowatości sanacyjnej, lata, które prowadziły w przepaść katastrofy wrześniowej, lata zdradzieckiej polityki Becka i dzisiejszych emigrantów, lata osamotnienia Polski.</u> + <u xml:id="u-3.121" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Myślą ludzie, którzy przeżyli grozę hitlerowskiej okupacji; myślą ludzie, którzy przeżyli triumfalne dni wyzwolenia naszego kraju przez Armię Radziecką, ludzie, którzy przeżyli zjednoczenie ziem polskich po Odrę i Nysę; myślą ludzie, którzy wrócili do Polski z wojennych wędrówek; myślą o sytuacji międzynarodowej ludzie, którzy odbudowują Warszawę i wzruszają się starym i nowym pięknem miast, myślą matki wtedy gdy patrzą w przyszłość swoich dzieci. Zaciskają w Polsce ludzie pięści, gdy widzą obłędną politykę odradzania Wehrmachtu — śmiertelnej groźby dla pokoju. Myślą i widzą równocześnie nową siłę kraju, siłę, którą sami stworzyli. Nie czują się jako Polacy samotni. Czują potężne oparcie w całym obozie pokoju, sympatię wielu narodów i setek milionów ludzi. Widzą pomoc i przyjaźń potężnego Związku Radzieckiego. Widzą wspólną siłę całego obozu pokoju, wiedzą, że granice nasze nie są bezbronne, że niebo polskie nie jest puste. Wiedzą, że naród nasz jak nigdy w historii może twórczo pracować i swoim wysiłkiem walczyć o swą przyszłość.</u> + <u xml:id="u-3.122" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">I stąd, z tych ludzkich doświadczeń i ludzkich myśli biją potężne źródła narodowej jedności. Stąd bierze się nasze mocne przeświadczenie, że gdy Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zabiera głos w sprawach sytuacji międzynarodowej, w sprawach żywotnych dla bezpieczeństwa naszego kraju, to czuje za sobą pełne poparcie potężnej, niezłomnej jedności naszego narodu. To jest chyba także moment, o którym warto wspomnieć w dniu, gdy Sejm debatuje nad sytuacją międzynarodową i polską polityką zagraniczną. Ta jedność w sprawach najwyższej narodowej wagi, w sprawach decydujących o naszej przyszłości — to także potężne źródło siły naszego Ludowego Państwa, to niezwykle cenny wkład do solidarności całego obozu pokoju.</u> + <u xml:id="u-3.123" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uczyni wszystko, aby tę jedność dalej wzmacniać, aby nasz wkład do wspólnej siły obozu pokoju był jak największy i jak najpełniejszy w interesie wszystkich narodów miłujących pokój, w interesie narodu polskiego, jego bezpieczeństwa i przyszłości.</u> + <u xml:id="u-3.124" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Po przerwie jako pierwszy w dyskusji zabierze głos poseł Morawski.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 30 do godz. 12 min. 50.)</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję nad exposé Prezesa Rady Ministrów o polityce zagranicznej Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">Jako pierwszemu udzielam głosu posłowi woj. poznańskiego Jerzemu Morawskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselMorawskiJerzy">Wysoka Izbo! Polska Zjednoczona Partia Robotnicza solidaryzuje się z oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów w sprawach naszej polityki zagranicznej i naszych zadań w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselMorawskiJerzy">Naczelną zasadą naszej polityki zagranicznej jest — i będzie nadal — walka o zachowanie i utrwalenie pokoju, walka, którą prowadzimy i prowadzić będziemy wszystkimi dostępnymi nam środkami politycznymi, dyplomatycznymi, gospodarczymi.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselMorawskiJerzy">Zapytajcie robotników i chłopów, zapytajcie każdego patriotę polskiego — na czym winna się obecnie przede wszystkim skupić działalność naszej Partii i działalność Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. W 99 wypadkach na 100 odpowiedź będzie brzmiała: na obronie pokoju. Takie jest powszechne żądanie narodu. Taką politykę proklamowała i prowadziła polska demokracja ludowa od chwili swego powstania.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselMorawskiJerzy">Lipcowy Manifest PKWN, ogłoszony w czasie gdy trwała jeszcze wojna wyzwoleńcza z hitleryzmem, wzywał naród polski do walki o taką politykę polską, która zapewni, by nigdy nie mógł zagrozić nam militaryzm niemiecki.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselMorawskiJerzy">Trwały sojusz i braterska współpraca z Wielkim Związkiem Radzieckim, który ocalił naród polski od zagłady i wyzwolił z hitlerowskiego jarzma, sojusz z bratnią Czechosłowacją, utrwalenie współpracy państw koalicji antyhitlerowskiej, pogłębienie tradycyjnej przyjaźni i sojuszu z Francją, która w owym czasie, podobnie jak Polska, spływała krwią z ran zadanych przez hitlerowskiego okupanta — oto wytyczne polityki polskiej proklamowane w Manifeście. Równocześnie wysunięte zostało hasło nieustępliwej walki przeciwko każdemu, kto chciałby targnąć się na pokój i bezpieczeństwo naszego kraju, kto chciałby wskrzesić militaryzm niemiecki. Tym zasadom czynnej obrony pokoju pozostaliśmy i pozostajemy wierni.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselMorawskiJerzy">Zasadę pokojowego współżycia wszystkich krajów i niedopuszczenia do agresji, a zwłaszcza do odbudowy militaryzmu niemieckiego — głosiły również państwa kapitalistyczne należące do koalicji antyhitlerowskiej. Znalazło to wyraz w decyzjach konferencji trzech mocarstw w Poczdamie.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselMorawskiJerzy">Jednak rządy Anglii i USA odstąpiły później od tej polityki. Temu należy przypisać, że do tej pory nie rozwiązany jest problem Niemiec, że mimo upływu 10 lat od zakończenia drugiej wojny światowej nie został jeszcze zawarty traktat pokojowy z Niemcami, że wbrew postanowieniom konferencji w Poczdamie Niemcy są podzielone, a w Niemczech zachodnich korzystając z zachęty i opieki USA i Anglii znów zaczął podnosić głowę militaryzm niemiecki.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselMorawskiJerzy">Koła imperialistyczne Anglii, a przede wszystkim USA, okupujące Niemcy zachodnie, są zainteresowane w utrzymaniu podziału Niemiec, w zduszeniu w podległej im części Niemiec sił pokojowych, w odbudowie imperializmu niemieckiego.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselMorawskiJerzy">Imperializm niemiecki został przez miliarderów amerykańskich pasowany na ich główny instrument przede wszystkim w przygotowaniu wojny przeciw ZSRR, Polsce i innym krajom obozu socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselMorawskiJerzy">W reakcyjnej prasie amerykańskiej nie raz można było znaleźć wyznanie, że Wehrmacht zachodnio-niemiecki — cytuję za — „US News and World Report” — — „jest dla strategów amerykańskich jedyną siłą w Europie, na którą można liczyć”.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselMorawskiJerzy">Wehrmacht zachodnio-niemiecki miał według tych planów spełniać rolę nie tylko oddziału szturmowego agresji, ale i funkcję żandarma trzymającego w posłuchu całą zachodnią Europę.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselMorawskiJerzy">Zjawiskiem przypominającym najbardziej ponure karty z dziejów Europy jest, że tę politykę antyeuropejską, tę politykę wymierzoną przeciwko pokojowi, przeciwko wolności i niepodległości narodów Europy — popierają niektóre rządy państw zachodnio-europejskich.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselMorawskiJerzy">W ostatnim czasie daje się zauważyć wzmożenie gorączkowych przygotowań do odbudowy militaryzmu niemieckiego.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselMorawskiJerzy">Koła rządzące krajów zachodnio-europejskich, przynaglane przez rząd amerykański, doprowadziły do zatwierdzenia układów paryskich przez parlamenty szeregu krajów. Obecnie miliarderzy zza oceanu i ich zachodnio-europejscy poplecznicy wywierają skoncentrowany nacisk na francuską Radę Republiki i zachodnio-niemiecką Radę Związkową, by uzyskać ostateczną ratyfikację układów.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselMorawskiJerzy">Ratyfikacja rozpocznie dopiero łańcuch agresywnych poczynań. Konferencja państw paktu atlantyckiego przyjęła uchwałę przewidującą — w wypadku wojny — zastosowanie broni atomowej. Ostatnio zaś premier brytyjski w swym wojowniczym przemówieniu, wygłoszonym w dniu 1 marca br., otwarcie uznał bombę wodorową za nieodzowny środek wojny przeciw Związkowi Radzieckiemu i krajom demokracji ludowej. Politycy atlantyccy zgadzają się przy tym co do tego, że przyszły Wehrmacht zachodnio-niemiecki, jako część składowa Unii Zachodnio-Europejskiej i sił zbrojnych paktu atlantyckiego, winien być również wyposażony w broń atomową. Czyż może nie budzić najgłębszego oburzenia fakt oddania broni atomowej i wodorowej — narzędzi masowej zagłady — w ręce awanturników z Bonn, w ręce dyszących pragnieniem odwetu hitlerowskich generałów, katów całej niemal Europy? Taka jest jednak logika amerykańskich planów agresji w oparciu o bońskich militarystów.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselMorawskiJerzy">Te zbrodnicze i ludobójcze plany mogą i muszą być zniweczone.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselMorawskiJerzy">Nie uważamy bynajmniej, że wojownicze przemówienia Dullesów i Churchillów i gorączkowa krzątanina wokół odbudowy Wehrmachtu jest dowodem siły obozu imperialistycznego. Na odwrót — wynikają one z osłabienia jego pozycji, mają ukryć poważne klęski, jakich obóz wojny doznał w Azji i Europie, mają sprzęgnąć na powrót nadwątlone siły bloku atlantyckiego. Nie przypadkowa jest zbieżność agresywnych poczynań imperialistów amerykańskich w Azji z próbami montowania tzw. Unii Zachodnio- Europejskiej.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselMorawskiJerzy">Trzonem i kręgosłupem tej agresywnej Unii ma być odbudowany Wehrmacht zachodnio-niemiecki, jednak walka przeciw groźbie odbudowy Wehrmachtu w Niemczech zachodnich trwa i zaostrza się w całej Europie. Walka ta obejmuje również szerokie masy ludności krajów zachodnio-europejskich. Przybiera tam coraz to bardziej charakter ogólnonarodowej walki o wolność i pokój, o niepodległość narodową, zagrożoną przez amerykańsko-hitlerowski sojusz.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselMorawskiJerzy">Inne od zamierzonych są również skutki imperialistycznych pogróżek bombą atomową. Czciciele tej bomby sądzili, że znaleźli w niej środek zaradczy na sprzeczności rozsadzające kapitalizm, narzędzie presji i zastraszenia, które pozwoli rzucić na kolana narody świata i ustanowić hegemonię światową bankierów z Wall Street. Nie widzą tego, że groźba wojny atomowej głęboko wstrząsnęła sumieniem ludzkości i w ten sposób obraca się przeciwko nim samym. W wyniku tej groźby do czynnej walki o pokój włączyły się nowe siły, które dotąd pozostawały na uboczu. Nieporównanie wzmogły się wysiłki narodów w walce z podżegaczami do wojny atomowej.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselMorawskiJerzy">Jednakże imperialiści, zaślepieni właściwym sobie niedocenianiem sił narodu i przecenianiem własnych sił, gubią z oczu oczywistą prawdę, że w ostatecznym rachunku nie ich kliki wojenne, lecz narody zadecydują o wyniku ostatecznym obecnych zmagań.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselMorawskiJerzy">Naród francuski dał nowe przykłady męstwa i wytrwałości w walce o niezawisłość swego kraju przeciw dyktatowi amerykańskiemu i przeciw remilitaryzacji Niemiec zachodnich. Nasz naród odnosi się do tej walki, jaką prowadzi naród francuski, ze szczególnie gorącą sympatią i uczuciami solidarności, gdyż walka ta toczy się o najżywotniejsze interesy zarówno Francji jak i Polski.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselMorawskiJerzy">Gorącą sympatię i solidarność naszego kraju budzi walka wszystkich narodów Europy zachodniej i północnej przeciw układom paryskim i groźbie wojny atomowej, walka jaką prowadzą narody Włoch i Belgii, Szwecji i całej Skandynawii, Anglii i innych krajów.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselMorawskiJerzy">Doniosłym i nowym zjawiskiem jest to, że walka z próbą wskrzeszenia militaryzmu niemieckiego rozwija się na nieznaną nigdy dawniej skalę w samym narodzie niemieckim.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselMorawskiJerzy">Mam na myśli nie tylko Niemiecką Republikę Demokratyczną, z którą łączą nas uczucia przyjaźni i korzystne dla obu stron stosunki współpracy i pomocy wzajemnej. Mam na myśli również Niemcy zachodnie, w których niemiecka klasa robotnicza w potężnych strajkach i wystąpieniach dała wyraz swym dążeniom do pokoju i utworzenia zjednoczonego, pokojowego państwa niemieckiego. Do walki przeciw remilitaryzacji Niemiec zachodnich włączają się coraz aktywniej chłopi i część mieszczaństwa zachodnio-niemieckiego. Szczególnie bojowy i czynny udział biorą w niej szerokie rzesze młodzieży niemieckiej.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselMorawskiJerzy">Forsując swe plany wojenne imperialiści amerykańscy liczyli na to, że naród niemiecki pozostał taki sam jak w 1914 r. i w 1939 r., że znowu da się użyć jako narzędzie agresji, że znów na rozkaz nałoży stalowe hełmy. Ale historia nie stoi w miejscu. Naród niemiecki wyciąga wnioski ze swych doświadczeń. Wszystkie znane nam fakty świadczą o tym, że — w przeciwieństwie do poprzednich wojen — obecnie większość narodu niemieckiego odrzuca myśl o nowej agresywnej wojnie.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselMorawskiJerzy">Na przykładzie Niemiec zachodnich ze szczególną mocą wychodzi na jaw doniosłe zagadnienie polityczne i moralne doby współczesnej: oto po raz pierwszy w dziejach mamy taką sytuację, że naród niemiecki, znaczna większość tego narodu, nie chce wejść na drogę militaryzmu i wojny, lecz dąży do pokojowego współżycia z innymi krajami. Jedynie niewykorzenione z winy USA i Anglii siły faszyzmu niemieckiego, maskując swe plany i dławiąc siły demokratyczne, wbrew woli narodu chcą pchnąć go z powrotem na zgubny szlak Wilhelmów i Hitlerów. Na te siły spada odpowiedzialność za narzucone Niemcom plany remilitaryzacji — i odpowiedzialności tej nie unikną. Narody Europy nie ustąpią i nie pogodzą się nigdy z remilitaryzacją Niemiec zachodnich.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselMorawskiJerzy">Są siły i są wystarczające warunki po temu, aby wbrew dążeniom imperialistów osiągnąć pokojowe rozwiązanie problemu niemieckiego, przywrócić jedność Niemiec, utworzyć zjednoczone państwo niemieckie, które będzie współżyć w pokoju ze swoimi sąsiadami.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselMorawskiJerzy">Propozycje Związku Radzieckiego w sprawie zjednoczenia Niemiec i zawarcia traktatu pokojowego z Niemcami są, naszym zdaniem, najlepszą drogą pokojowego rozstrzygnięcia problemu niemieckiego i w pełni odpowiadają również interesom narodu polskiego. Takie rozwiązanie sprawy dałoby narodowi niemieckiemu możność narodowego odrodzenia i zajęcia godnego miejsca wśród narodów Europy, wszystkim zaś narodom zapewniłoby warunki bezpieczeństwa i pokojowego współżycia. Ufamy, że wbrew wszystkim przeszkodom takie rozwiązanie sprawy utoruje sobie drogę i usunie w przyszłości raz na zawsze groźbę odbudowy agresywnego militaryzmu niemieckiego.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselMorawskiJerzy">Jeżeli jednak wbrew woli narodów koła imperialistyczne wymusiłyby ratyfikację układów paryskich, utrwalającą podział Niemiec i niosącą groźbę nowej wojny — wówczas, zgodnie z deklaracją Konferencji Moskiewskiej ośmiu państw, naród nasz, wraz z innymi krajami obozu pokoju, podejmie wszystkie kroki niezbędne dla wzmocnienia naszego bezpieczeństwa i wspólnej obrony, tak aby żadne wydarzenie nie zastało nas nieprzygotowanych do odparcia zakusów na bezpieczeństwo naszego kraju i całość naszego terytorium państwowego.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselMorawskiJerzy">Uchwały Konferencji Moskiewskiej zostały poparte na spotkaniu w Pradze prezydiów parlamentów Czechosłowacji, Niemieckiej Republiki Demokratycznej i Polski, na której to konferencji przedstawiciele tych trzech narodów omówili zasady wspólnego działania przeciw groźbie wskrzeszenia militaryzmu niemieckiego.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselMorawskiJerzy">Polska Zjednoczona Partia Robotnicza uczyni wszystko potrzebne, aby zmobilizować naszą klasę robotniczą, cały nasz naród do wykonania tych zadań, do wypełnienia całkowicie naszych sojuszniczych zobowiązań.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselMorawskiJerzy">Nie będziemy szczędzić wysiłków, aby wnieść jak największy wkład w potęgę obozu pokoju, aby wzmóc obronność naszego kraju i siłę obronną całego naszego obozu, będąc pewni, że tym samym przyczynimy się do wzmocnienia sił pokoju oraz do wzmocnienia walki o pokój Europy i na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselMorawskiJerzy">Wytyczone na III Plenum KC naszej Partii zadania gospodarcze na rok 1955 przewidują, że wraz ze zwiększoną troską i wysiłkiem nad umocnieniem obronności kraju będziemy równocześnie konsekwentnie prowadzili proklamowaną na II Zjeździe Partii politykę szybszego wzrostu stopy życiowej ludności pracującej przez podwyższanie płac różnych kategorii pracowników, wzrost wydajności pracy i obniżkę cen. Będzie to wymagało dużego napięcia naszych sił w walce o pełne wykonanie zadań planu we wszystkich wskaźnikach ekonomicznych w przemyśle i rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselMorawskiJerzy">Omówione w przemówieniu Prezesa Rady Ministrów zadania gospodarcze roku 1955 przewidują dalszą rozbudowę i wzrost produkcji przemysłu ciężkiego, wytwarzającego środki wytwórcze — jako podstawę rozwoju całej gospodarki narodowej — oraz dalszą rozbudowę i wzrost produkcji przemysłu lekkiego i spożywczego tudzież wzrost produkcji rolniczej celem lepszego zaspokajania potrzeb ludności.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselMorawskiJerzy">Kierunek naszego rozwoju to dalsze umacnianie układu socjalistycznego w naszej gospodarce narodowej w mieście i na wsi, kierunek rozwoju — to dalsze umacnianie sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselMorawskiJerzy">Dla wykonania naszych zadań gospodarczych konieczne jest nie tylko osiągnięcie zaplanowanego wzrostu produkcji przemysłowej i rolnej, ale zarazem pełne wykonanie zadań w walce o obniżenie kosztów własnych produkcji i obrotu, bezwzględne przestrzeganie systemu oszczędności, nieprzekraczanie wydatków inwestycyjnych, rygorystyczna walka z narastaniem nieplanowanych zapasów, dalsza obniżka kosztów administracji.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselMorawskiJerzy">Wykonanie tych zadań wymaga ulepszenia metod kierowania naszą gospodarką, o czym mówią uchwały III Plenum KC naszej Partii, wymaga bezwzględnego zwalczania wszelkich wypaczeń i biurokratycznych zapór na naszej drodze i uaktywnienia w walce o plan najszerszych mas pracujących. Zadania te mogą być w pełni wykonane, mogą być przekroczone, jeżeli będą one wspólną troską zarówno naszego kierownictwa gospodarczego jak i szerokich rzesz ludzi pracujących w mieście i na wsi, jeśli jeszcze potężniej niż dotąd rozwiniemy wielki ruch socjalistycznego współzawodnictwa pracy, jeśli cały naród skupi swe wysiłki na uruchomieniu wszystkich rezerw gospodarczych na każdym terenie, w każdym zakładzie pracy i gospodarstwie — dla wzrostu produkcji przemysłowej i rolniczej i obniżenia kosztów własnych tej produkcji.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselMorawskiJerzy">Polska Zjednoczona Partia Robotnicza odda całą swoją energię na rzecz realizacji tych zadań i dążyć będzie do tego, aby zadania gospodarcze bieżącego roku uczynić bojową sprawą całego narodu.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselMorawskiJerzy">Wiemy, że nasza bohaterska klasa robotnicza i cały lud pracujący nie poskąpi sił do wykonania tych zadań ostatniego roku naszego Planu 6-letniego budowania podstaw socjalizmu, nie poskąpi sił, aby rósł w Polsce dobrobyt, aby rosły siły Polski, siły pokoju.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselMorawskiJerzy">Mimo awanturniczych posunięć imperialistycznych sił agresywnych i uprawianej przez koła imperialistyczne polityki szantażu, ze spokojem i ufnością patrzymy w przyszłość. Realne fakty zarówno z dziedziny rozwoju gospodarczego, jak z układu stosunków politycznych świadczą o wciąż rosnącej przewadze sił pokoju nad siłami wojny.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#PoselMorawskiJerzy">Zacieśniła się jeszcze bardziej braterska współpraca i pomoc wzajemna państw obozu socjalistycznego. Dowodem tego szczególnie dobitnym i wywołującym naszą głęboką wdzięczność jest postanowienie Rządu radzieckiego o udostępnieniu badań z zakresu pokojowego wykorzystania energii atomowej krajom demokracji ludowej, w tym również naszemu krajowi.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#PoselMorawskiJerzy">Potwierdzeniem tej prowadzonej przez Związek Radziecki i Polską Rzeczpospolitą Ludową polityki zbliżenia i przyjaźni narodów jest obecna wizyta delegacji Rady Najwyższej ZSRR, która przybyła do naszego Sejmu. Wizytę tę cały nasz Sejm i cały naród uważają za wielki zaszczyt. Obecność delegatów narodu radzieckiego na sesji naszego Sejmu omawiającej między innymi politykę zagraniczną Polski Ludowej — stanowi uroczyste potwierdzenie przyjaźni łączącej oba nasze narody, potwierdzenie, że w walce o pokój i współpracę narodów idziemy po wspólnej drodze.</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#PoselMorawskiJerzy">Chciałbym zapewnić drogich Towarzyszy radzieckich, że Partia nasza i cały naród polski uczynią wszystko, aby być na tej drodze niezawodnym towarzyszem walki wielkiego narodu radzieckiego, któremu przewodzi bohaterska, okryta chwałą Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-5.43" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-5.44" who="#PoselMorawskiJerzy">Wielki 900-milionowy obóz pokoju — Związek Radziecki, Chiny Ludowe, kraje demokracji ludowej, w ich liczbie i Polska, jest silny nie tylko swą potęgą wewnętrzną, swymi imponującymi postępami na polu rozwoju gospodarczego i kulturalnego, jednością swych narodów i jednością obozu socjalizmu jako całości. Jesteśmy silni również dzięki temu, że sprawa nasza jest słuszna i mimo pajęczyny kłamstw i szantażu, którymi imperialiści starają się omotać narody —słuszność naszej sprawy dochodzi do umysłów i serc coraz większych rzesz ludzkich na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-5.45" who="#PoselMorawskiJerzy">Coraz szersze rozmiary i coraz większą dynamikę przejawia światowy ruch w obronie pokoju.</u> + <u xml:id="u-5.46" who="#PoselMorawskiJerzy">Szczególnie jest nam bliska bohaterska walka, jaką toczy klasa robotnicza i masy pracujące wszystkich krajów, o pokój, niepodległość i demokrację. Ale odnosimy się z szacunkiem i życzliwością również do każdego wystąpienia, do każdego ruchu, niezależnie od tego z jakich sił społecznych się składa, jeśli wypowiada się przeciw wojnie i agresji imperialistycznej, za pokojowym współżyciem narodów, niezależnie od ich ustroju politycznego i społecznego.</u> + <u xml:id="u-5.47" who="#PoselMorawskiJerzy">Jesteśmy szczególnie radzi, że świadomość wspólnych dążeń i interesów w obronie pokoju — mimo dzielących nas różnic politycznych i ustrojowych — coraz wyraźniej uznawana jest przez siły pokoju na Zachodzie. Wyrazem dążeń do zacieśnienia naszego współdziałania było m. in. spotkanie delegacji europejskiej konferencji dla pokojowego rozwiązania problemu niemieckiego z przedstawicielami Związku Radzieckiego i krajów demokracji ludowej, spotkanie, które odbyło się w Warszawie i podkreśliło nie tylko możliwość, ale i konieczność wspólnego działania.</u> + <u xml:id="u-5.48" who="#PoselMorawskiJerzy">Ruch pokoju, skupiony wokół Światowej Rady Pokoju, podjął ostatnio nową inicjatywę w walce przeciw niebezpieczeństwu wojny, domagając się zniszczenia zapasów broni atomowej i wprowadzenia zakazu jej produkcji.</u> + <u xml:id="u-5.49" who="#PoselMorawskiJerzy">Naród polski w pełni solidaryzuje się z tą inicjatywą. Nie wątpimy, że w ogólnonarodowym plebiscycie w tej sprawie cały nasz naród udzieli poparcia temu sprawiedliwemu żądaniu.</u> + <u xml:id="u-5.50" who="#PoselMorawskiJerzy">Popieramy akcję parlamentów różnych krajów w sprawie porozumienia się co do sposobów walki przeciwko niebezpieczeństwu wojny. Sądzę, że wyrażę wolę Wysokiego Sejmu stwierdzając, że Sejm Polski gotów będzie uczestniczyć w każdym spotkaniu, jakie zaproponują parlamenty innych krajów w sprawie akcji pokojowej. Ze swej strony Sejm nasz chętnie powita członków parlamentów Francji, Anglii, Włoch, Belgii, Szwecji, Danii i innych krajów, jeśli odwiedzą nas w sprawie wspólnej akcji o pokój.</u> + <u xml:id="u-5.51" who="#PoselMorawskiJerzy">W walce o pokój i bezpieczeństwo naszej Ojczyzny Rząd nasz cieszy się pełnym poparciem całego narodu.</u> + <u xml:id="u-5.52" who="#PoselMorawskiJerzy">W momencie gdy wzmaga się aktywność sił imperialistycznych, które grożą światu nową wojną, naród nasz ma pełną świadomość przewagi sił pokoju nad siłami wojny oraz nieporównanie mocniejszej i korzystniejszej niż kiedykolwiek w historii pozycji narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-5.53" who="#PoselMorawskiJerzy">W takim momencie naród ma możność dokładnego sprawdzenia słuszności polityki naszej Partii i Rządu Ludowego, ma możność porównania jej z polityką władców przedwrześniowej Polski, którzy kierując się interesami przeżytych klas społecznych, kapitalistów i obszarników, prowadzili politykę sprzeczną z interesami narodowymi i zgubną dla narodu.</u> + <u xml:id="u-5.54" who="#PoselMorawskiJerzy">Nasza polityka budowy nowego życia, budowy socjalizmu, polityka, której przewodniczką jest polska klasa robotnicza i nasza Partia, realizująca sojusz robotniczo-chłopski — w pełni pokrywa się z interesami narodowymi Polski, jest w pełnym znaczeniu tego słowa polityką narodową.</u> + <u xml:id="u-5.55" who="#PoselMorawskiJerzy">I jeśli odbyte niedawno wybory do rad narodowych wykazały tak wspaniałą jedność narodu polskiego, zespolonego we Froncie Narodowym pod przewodem Partii — to jedną z głównych przyczyn tego zespolenia narodowego i włączenia się w szeregi Frontu Narodowego wielu spośród tych, którzy jeszcze parę lat temu stali na uboczu lub nawet zajmowali postawę nieufną wobec władzy ludowej, jest to, iż przekonali się na własnym doświadczeniu, że nasza Partia i nasz Rząd prowadzą politykę umacniania niepodległości i rozwoju sił Polski, że jest to polityka jedynie słuszna, odpowiadająca najżywotniejszym interesom narodu.</u> + <u xml:id="u-5.56" who="#PoselMorawskiJerzy">Winniśmy więc starać się o to, aby najszersze masy ludowe nie tylko uznawały słuszność polityki naszego Państwa Ludowego, ale aby udzielały jej czynnego poparcia, by tym energiczniej zwalczać wszelkie słabości i przeszkody na drodze rozwoju naszego kraju, by coraz szybciej rosły siły Polski Ludowej i coraz większy był nasz wkład w wielką sprawę pokoju i pokojowej współpracy wszystkich narodów.</u> + <u xml:id="u-5.57" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. szczecińskiego Edmundowi Osmańczykowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselOsmanczykEdmund">Wysocy Przedstawiciele Władzy Ludowej! W roku zeszłym miałem możność przebywania przez pewien czas na Zachodzie — w Szwajcarii, a następnie na wschodzie — w Związku Radzieckim. W Genewie miałem możność obserwowania, jak prowokacyjnie nerwowi stali się amerykańscy politycy i jak paraliżująco działa na amerykańskie prowokacje suwerenny spokój radzieckich i chińskich mężów stanu.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselOsmanczykEdmund">Niepokój społeczeństw kapitalistycznych, uzasadniony wewnętrznymi sprzecznościami tego obozu, jest świadomie pogłębiany przez politykę Stanów Zjednoczonych, co jest zrozumiałe, skoro celem tej polityki nie jest utrwalenie pokoju, lecz przygotowanie kapitalistycznego świata do wojny ze światem socjalizmu, z naszym światem wolności i godności narodów i ludzi.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselOsmanczykEdmund">W Moskwie z kolei miałem możność zaobserwowania, jak silnym fundamentem pokojowej polityki radzieckiej jest suwerenny spokój społeczeństwa radzieckiego. Narody ZSRR, zachowując swoiste narodowe cechy, wytworzyły jedną cechę wspólną — psychiczną absolutną odporność na imperialistyczne groźby, na wszelkie próby zastraszania i na wszelkiego rodzaju — „terroryzm nierozumu” produkowany w Stanach Zjednoczonych.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselOsmanczykEdmund">Rząd radziecki w oparciu o społeczność tak silną moralnie, politycznie i psychicznie, rzecz prosta, posiada olbrzymie możliwości prowadzenia z niewzruszonym spokojem polityki pokojowej, co oczywiście paraliżuje prowokacyjnie nerwową politykę USA i smuci Li Syn-manów, Czang Kai-szeków, Bao-Daiów, Adenauerów.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselOsmanczykEdmund">Przypomnienie, że podstawą i źródłem pokojowej polityki radzieckiej jest siła moralno-polityczna społeczności radzieckiej, wydało mi się ważne dla właściwej oceny polskiej polityki zagranicznej, której założenia, osiągnięcia i cele przedstawił nam dzisiaj w swoim exposé Premier Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselOsmanczykEdmund">Sądzę, że można przyjąć jako kanon, iż podstawą, źródłem polityki zagranicznej każdego narodu musi być sam naród; siła lub słabość moralno-polityczna narodu decyduje bowiem w poważnej mierze o sile lub słabości polityki zagranicznej danego kraju.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselOsmanczykEdmund">Postawmy zatem pytanie kardynalne: w jakim stopniu naród nasz kształtuje swą politykę zagraniczną?</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselOsmanczykEdmund">O tym, że jej nie kształtował przed wojną — wiemy i znamy tego skutki. Pamiętamy też tragiczny wewnętrzny konflikt naszego narodu w czasie wojny, kiedy zdrowy rozsądek klasy robotniczej walczył z terroryzmem nierozumu, który płynął na kraj z dalekiego — „polskiego Londynu”. Rozterki wśród Polaków przeniesione w pierwsze powojenne lata umacniały w świecie pogląd — zbyt ogólny, by nie był dla całości krzywdzący — że Polacy są narodem niespokojnym, łatwo zapalnym i łatwo gasnącym, podatnym na psychozy, skłonnym do nagłego wysiłku i nagłego popłochu, do najwyższego entuzjazmu i najgłębszej depresji. Wróg wykorzystywał tę przeklętą — „nastrojowość” niektórych Polaków, usiłując organizować nam też w pierwszych powojennych latach paniczne ucieczki z Ziem Zachodnich, i kieleckie pogromy, i lubelskie cuda, i wykupywanie soli na zapas w obliczu ściśle określonych terminów nowej wojny. Było tak? — Było.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselOsmanczykEdmund">Ostatnie fale tego zamętu w poniektórych polskich głowach obserwowaliśmy jeszcze w 1948/49 roku. Z czasem ograniczyły się one do coraz mniejszych środowisk, podobnych do skazanych na wyschnięcie przydrożnych kałuż, w których coś tam jeszcze bulgoce zgniłą nadzieją, lecz tego nie słyszą ludzie, którzy idą wybudowaną już nową drogą.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselOsmanczykEdmund">Z perspektywy historycznej patrząc, otrząsnęliśmy się z tej najgorszej przeszłości w niezwykle krótkim czasie.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselOsmanczykEdmund">Co zdecydowało o tym? Wielki, powszechny, narodowy wysiłek, na jaki zdobyliśmy się w minionych dziesięciu latach, aby wykonać między innymi dwa wielkie historyczne zadania, które postawił przed narodem powrót Polski nad Odrę i Nysę.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselOsmanczykEdmund">Oba zadania były niezmiernie trudne. Pierwsze — to zjednoczenie wszystkich ziem polskich politycznie, gospodarczo i kulturalnie. Drugie — to zbudowanie pokojowych stosunków z wszystkimi naszymi sąsiadami. W dziejach naszych organiczna więź wszystkich ziem polskich była zjawiskiem rzadkim, a jeszcze rzadszym przyjaźń z wszystkimi sąsiadami. Polska przedwrześniowa po rok 1939 nie stanowiła ani jedności gospodarczej, ani jedności kulturalnej, a jedność polityczna państwa osłabiana była polityką ucisku i wyzysku mas ukraińskich, białoruskich, litewskich oraz jednoczesnym tolerowaniem dywersji hitlerowskiej Volksdeutschów. Po rok też 1939 Polska nie znała dobrosąsiedzkich stosunków — jeśli nie liczyć królewskiej Rumunii — ani na wschodzie, ani na zachodzie, ani na północy, ani na południu.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselOsmanczykEdmund">Teraz w ciągu zaledwie dziesięciu lat oba zadania wykonaliśmy wspólnym wysiłkiem całego narodu, skupionego wokół swej Partii w wielkim Narodowym Froncie. Polska jest dziś krajem, w którym ziemie wschodnie i zachodnie, północne i południowe stanowią żywotne części jednego organizmu, a każda cząstka ziemi polskiej ma zapewniony rozwój w stopniu dawniej nieznanym. Polska jest jednocześnie krajem, którego wszystkie ziemie otoczone są granicami pokoju i przyjaźni.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselOsmanczykEdmund">Po raz pierwszy od wieków zbudowaliśmy fundament pokojowego rozwoju Polski, fundament, którego wyrazem na wewnątrz jest jedność ziem i narodu, na zewnątrz — przyjaźń z sąsiadami i przyjaźń dla wszystkich narodów.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselOsmanczykEdmund">Tym samym stworzyliśmy pokojowej polskiej polityce zagranicznej mocne oparcie w pokojowym rozwoju naszej Ojczyzny. Osiągnęliśmy to, co jest od dziesiątków lat chlubą narodów radzieckich, a teraz jest i naszą narodową dumą.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselOsmanczykEdmund">Osiągnęliśmy również to, że na wschodzie i na zachodzie imię Polski wymawiane jest w ścisłej łączności ze Związkiem Radzieckim, Chińską Republiką Ludową i innymi krajami obozu pokoju.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselOsmanczykEdmund">Osiągnęliśmy to, że dla prawie miliarda ludzi od Morza Chińskiego po Bałtyk naród polski i jego państwo ludowe są pojęciami bliskimi; więcej — jesteśmy codziennie wspomagani przez wszystkie narody obozu pokoju; i więcej jeszcze — istnieje w narodach tych gotowość obrony naszych granic i naszego pokojowego rozwoju w wypadku zaatakowania nas przez kogokolwiek.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselOsmanczykEdmund">Oznacza to praktycznie — o czym wiedzą dziś już dobrze nasi nieprzyjaciele w określonych środowiskach Zachodu—że nasz byt i granice naszego kraju chronione są siłą całego obozu pokoju. Generałowie Hitlera — między innymi z powodu fałszywej polskiej polityki zagranicznej — mogli zaatakować Polskę bez obawy, że Polska otrzyma na czas pomoc od swych sojuszników. Generałowie powiedzmy Adenauera — między innymi z powodu słusznej polskiej polityki zagranicznej — nie mogą liczyć na osamotnienie Polski.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselOsmanczykEdmund">Słabość i samotność Polski była w r. 1939 magnesem dla czołgów Hitlera. W 1955 r. Polska ma potężnych przyjaciół i jest ważną częścią potężnego obozu pokoju. I to jest wielkim zwycięstwem polskiej polityki zagranicznej, opartej o pracę pokojową narodu. Pozwala to nam spokojnie odbudowywać i rozbudowywać siłę naszego kraju, dbać o stały rozwój naszych miast i wsi, choćby nie wiem jak krzyczeli pogrobowcy Hitlera, koczujący nad Renem. Ich cała rewizjonistyczna propaganda jest makulaturą, wysypywaną z miejsca na śmietnik historii. Decyduje bowiem i decydować będzie w przyszłości nie to, co hitlerowcy nakłamali i nakłamią jeszcze o naszym kraju, lecz to, co my potrafiliśmy już zbudować i co zbudujemy jeszcze na naszej polskiej ziemi, którą ciż sami hitlerowcy umieli tylko zmienić w ziemię zgliszcz, ruin i zagłady.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselOsmanczykEdmund">Czy jednak nie pomniejszam niebezpieczeństwa, które przecież wzrośnie z chwilą powstania antyeuropejskiego Wehrmachtu między Łabą a Renem? Nie! Daleki jestem od jakiegokolwiek pomniejszania tego niebezpieczeństwa. Pragnę natomiast podkreślić z całym naciskiem różnicę w charakterze tego niebezpieczeństwa w porównaniu z sytuacją Polski w przeszłości. Różnica istnieje wyraźna i należy ją dobrze widzieć, bo ona określa naszą postawę wobec remilitaryzacji Niemiec zachodnich.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselOsmanczykEdmund">Polska jest tak samo zagrożona przez agresywny militaryzm amerykańsko-niemiecki jak cała Europa, jak cały świat. Szczecin i Wrocław są zagrożone tak samo jak Lublin i Białystok, jak Warszawa i Paryż, jak Londyn i Moskwa, jak Pekin i Nowy York.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselOsmanczykEdmund">Zagrożonym bezpośrednio nie jest tylko naród polski, ale wszystkie narody, które — co ważniejsza — wiedzą o tym dużo lepiej niż w roku 1939.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselOsmanczykEdmund">To jest ta istotna różnica, która mobilizuje narody całego świata do walki o pokój, a nam pozwala umacniać pokój upartym dalej budowaniem Polski socjalistycznej. I stąd wspólna cecha narodów radzieckich — absolutna psychiczna odporność na imperialistyczne groźby— staje się również cechą naszego narodu. Byt państwa określa świadomość obywateli. Państwo ludowe, które stworzyło jedność ziem i narodu, państwo ludowe, które sojuszami z prawdziwymi przyjaciółmi odsunęło bezpośredniość niebezpieczeństwa od naszych granic — państwo takie daje swym obywatelom poczucie pewności, wewnętrznego spokoju, psychicznej odporności na groźby i dywersję wroga.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselOsmanczykEdmund">Wśród trosk i radości powszednich, trudnych dni minionego dziesięciolecia nie zauważyliśmy nawet, jak głęboki proces odmienił i pod tym względem naszą nową polską społeczność. To, co w pierwszych powojennych latach mogło niepokoić, zniknęło bez śladu. Od lat już ruch ludności wewnątrz kraju odbywa się na wszystkich ziemiach polskich zgodnie z potrzebami ekonomicznymi tych ziem i nie ma nań istotnego jakiegokolwiek wpływu polityczna dywersja. Zrośnięciu ziem towarzyszy wrośnięcie w ziemię ludności i ogromny przyrost naturalny, świadczący o poczuciu bezpieczeństwa jakie daje państwo ludowe. Symbolem tego może być miasto najdalej wysunięte na zachód, pograniczny Szczecin, gdzie liczba dzieci urodzonych już w Polsce Ludowej przekroczyła 70 tysięcy, a przy obecnym tam przyroście spodziewać się możemy już za dwa lata stu-tysięcznego obywatela, narodzonego w pięknym, portowym mieście Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselOsmanczykEdmund">Wysoki Sejmie! W debacie nad polityką zagraniczną naszego Rządu przypadł mi zaszczyt przemawiania w imieniu Ziem Zachodnich Polski, jako posłowi z tych ziem i Polakowi na tych ziemiach urodzonemu w czasach kiedy marzenie o powrocie państwa polskiego nad Odrę karane było więzieniem.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselOsmanczykEdmund">Z całą świadomością w przemówieniu swoim nie położyłem głównego akcentu na sprawach Ziem Zachodnich i łączności spraw tych z naszą polityką zagraniczną. Postąpiłem tak będąc głęboko przekonany, że okres, w którym problematyka Ziem Zachodnich stanowiła troskę polskiej polityki zagranicznej, minął bezpowrotnie.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#komentarz">(Oklaski).</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselOsmanczykEdmund">Ziemie Zachodnie należą jedynie i wyłącznie do naszej polityki wewnętrznej, na równi z ziemiami wschodnimi i południowymi, północnymi i centralnymi, i stanowią wraz z nimi nierozerwalną całość polityczną, gospodarczą i kulturalną. Pragnąłem przez to zwrócić uwagę na wkład całego narodu w swoją politykę zagraniczną, wkład najistotniejszy, który wyraził się zbudowaniem w ciągu lat dziesięciu jednolitego ludowego państwa, co zmieniło zasadniczo pozycję Polski w świecie. Na fundamencie jedności ziem i narodu, na fundamencie przyjaźni ze wszystkimi sąsiadami, na fundamencie sojuszu ze Związkiem Radzieckim — budujemy naszą przyszłość.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselOsmanczykEdmund">I bez względu na to, czy sytuacja międzynarodowa będzie się zaostrzać, czy ulegać odprężeniu, będziemy — Polacy wszystkich ziem Polski — z niewzruszonym spokojem, jak ludzie Kraju Rad, jak ludzie Ludowych Chin, umacniać swe ludowe państwo, wiedząc, że każdym dniem naszej pracy potęgujemy tę siłę, która już dziś skutecznie przeciwstawia się siłom wojny.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselOsmanczykEdmund">Tak myślą i czują — pozwólcie mi się wypowiedzieć — Polacy nad Bugiem, Wisłą i Odrą</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. stalinogrodzkiego Bernard Bugdoł.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselBugdolBernard">Wysoki Sejmie! Z olbrzymim zainteresowaniem i natężoną uwagą śledzą ludzie pracy w całej Polsce, a u nas na Śląsku szczególnie, przebieg walki przeciwko ratyfikacji układów paryskich i wskrzeszaniu niemieckiego militaryzmu. Amerykańscy imperialiści chcieliby podporządkować sobie całą Europę, narzucić jej swoją władzę, zorganizować w Europie nową, amerykańską odmianę hitlerowskiego „nowego porządku”.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselBugdolBernard">Jednym z celów amerykańskiego imperializmu jest utrwalenie rozbicia Niemiec, uwiecznienie okupacji Niemiec zachodnich oraz odrodzenie niemieckiego Wehrmachtu, jako swego żandarma w Europie. Aby odciągnąć uwagę narodu niemieckiego od najistotniejszego dla niego zagadnienia — niepodległości narodowej, zjednoczenia narodowego i pokojowego rozwoju Niemiec — amerykańskie koła militarystyczne popierają neohitlerowski rewizjonizm, podsycają odwetową propagandę przeciw naszym granicom zachodnim, przeciwko Polsce, przeciwko krajom demokracji ludowej i Związkowi Radzieckiemu.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselBugdolBernard">Imperializm dąży do tego, aby wszystkie kraje, które wyrwały się z pęt kapitalizmu, z pęt hitleryzmu, wtrącić z powrotem pod władzę kapitału. Znajduje to pełne potwierdzenie w polityce zagranicznej, jaką prowadzą Stany Zjednoczone.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselBugdolBernard">Ale imperializm ma dziś do czynienia nie z przedwojenną Europą, lecz Europą, w której z jednej strony szereg narodów zrzuciło z siebie jarzmo kapitalizmu, z drugiej zaś przygniatająca większość ludności w krajach kapitalistycznych wypowiada się zdecydowanie przeciw nowej wojnie, przeciw ponownemu uzbrajaniu Niemiec, przeciw nowemu Wehrmachtowi.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselBugdolBernard">O uniezależnienie ojczyzny od amerykańskiego dyktatu, o pokój, walczą robotnicy Lyonu, Paryża i Marsylii, dokerzy angielscy, górnicy Francji, Belgii, Szkocji i Niemiec. Walka ta obejmuje coraz szersze siły społeczne w całej zachodniej Europie.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselBugdolBernard">My, ludzie Śląska, mamy duże doświadczenie walk o wyzwolenie narodowe i społeczne. W przeciągu stulecia mimo szykan, prześladowań, aresztowań i rozstrzeliwań — nie załamaliśmy się ani razu. Odwrotnie, walczyliśmy z rosnącym zawzięciem o wyzwolenie Śląska i wieczyste zespolenie go z Macierzą, o wyzwolenie od obcych i rodzimych gnębicieli, którzy wyzyskiwali lud śląski, którzy ssali jego krew.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselBugdolBernard">Lud śląski odczuł szczególnie dotkliwie na własnej skórze nienasyconą żarłoczność magnaterii pruskiej, różnych Donersmarków, Hohe-lohów, von Plessów, Schaffgotschów, Ballestoemów i całej zgrai rekinów kapitalistycznych, różnej narodowości. Przewodził tej szajce pijawek amerykański potentat Harriman, właściciel 50% produkcji żelaza i 30% produkcji węgla przedwrześniowej Polski.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselBugdolBernard">Dlatego też mówiono u nas na Śląsku, że tam gdzie dwóch kapitalistów się bije — amerykański korzysta.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselBugdolBernard">My Ślązacy pamiętamy i czcimy bohaterską walkę klasy robotniczej Śląska, która przelewała krew za wyzwolenie i powrót Śląska do Polski w trzech powstaniach śląskich, zapisując się chlubnie w historii naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselBugdolBernard">Okupacja hitlerowska, zbrodniczy faszym, poszczerbiły nasze szeregi. Ubyli tacy wybitni działacze i bojownicy jak: Józef Wieczorek, Stanisław Drzymała, Teodor Lelek i tysiące innych najlepszych synów Śląska.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselBugdolBernard">Ziemia śląska była złotym magnesem dla zagranicznych i polskich bankierów i przemysłowców. Nic też dziwnego, że tak kurczowo pazurami się jej trzymali, wyciskając z krwi i potu robotnika śląskiego swe złote marki i dolary.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselBugdolBernard">Teraz, gdy po obaleniu kapitału ludzie pracy w Polsce wzięli władzę w swoje ręce, ziemia śląska pracuje dla swych prawowitych gospodarzy, jest kuźnią pokoju, wydobywając węgiel i produkując stal dla celów pokojowych, budując nowe maszyny i agregaty, rozwijając nowy przemysł hutniczo-metalurgo-chemiczny.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselBugdolBernard">My, górnicy Śląska, Zagłębia i ziemi częstochowskiej, wiemy doskonale, że wydobywając węgiel i rudy pracujemy dla pokojowego rozwoju naszej Ojczyzny i dla utrwalenia pokoju w świecie. Ale jednocześnie mówimy jasno komu trzeba, że na wypadek zagrożenia, stojąc w obronie swojej Ojczyzny, lud śląski potrafi przemienić pług w armatę, kilof w karabin, wrębówkę w czołg.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselBugdolBernard">Ostrzegamy podżegaczy, aby nie mieli żadnych złudzeń, aby czasem nie zachciało im się spróbować dotknąć naszej ziemi.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselBugdolBernard">Lud śląski zahartowany w walkach strajkowych i wyzwoleńczych ma pieruńsko twarde ręce</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#komentarz">(oklaski), ręce jak stal, którymi umie nie tylko wydobywać węgiel i kuć żelazo. </u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselBugdolBernard">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#komentarz"> W razie napaści tymi samymi twardymi rękami będzie bił każdego, kto ośmieliłby się targnąć na naszą Ojczyznę — Ludową Polskę. </u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselBugdolBernard">(Oklaski.)*</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselBugdolBernard">Naród polski — robotnicy, chłopi, inteligencja, młodzież czują się głęboko zespoleni internacjonalistyczną więzią, więzią ideową, uczuciową, więzią jedności celów z masami pracującymi całego świata.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselBugdolBernard">Z całego serca pomagamy i będziemy dalej pomagać niemieckiej klasie robotniczej i narodowi niemieckiemu w jego sprawiedliwej walce o zjednoczenie Niemiec, o zabezpieczenie im pokojowego i demokratycznego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselBugdolBernard">Osławiona — „pomoc” i pakty amerykańskie, narzucane satelickim krajom, nie są pomocą dla ludu pracującego i narodów tych krajów. Przeciwnie, są to ciosy wymierzone przeciw klasie robotniczej i wszystkim postępowym siłom społecznym.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselBugdolBernard">Spoza — „pomocy” tej wyzierają armaty, czołgi, samoloty i inny sprzęt wojenny, wyziera widmo utraty niezawisłości narodowej.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselBugdolBernard">Jakże inaczej kształtują się stosunki w naszym obozie, gdzie wzajemna pomoc Związku Radzieckiego i krajów demokracji ludowej jest oparta na wzajemnym zaufaniu, na wzajemnym poszanowaniu praw i interesów, gdzie wyraża się ona we wszechstronnej wymianie naukowej, kulturalnej i gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselBugdolBernard">Szlachetnym symbolem tej bezinteresownej pomocy są: Pałac Kultury i Nauki w Warszawie, nowe huty, kombinaty włókiennicze i chemiczne, przekazanie Polsce przez radzieckich braci dokumentacji na wykorzystanie energii atomowej dla celów pokojowych.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselBugdolBernard">Dzięki tej pomocy polski przemysł — przed wojną jeden z najsłabszych i najbardziej zacofanych w Europie — dziś stał się jednym z przodujących, dziś wyróżnia się ogromną prężnością rozwojową.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselBugdolBernard">Nasze socjalistyczne budownictwo dowiodło, że polski robotnik i chłop mogą z powodzeniem obejść się bez kapitalistów, że polska klasa robotnicza potrafi lepiej prowadzić gospodarkę niż monopoliści.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselBugdolBernard">A przecież nie tak dawno, bo w 1920 roku, sam premier angielski Lloyd George, który podobnie jak imperialiści amerykańscy był zajadłym rzecznikiem oderwania Śląska od Polski, oświadczył z godną siebie „uprzejmością”, że małpie nie należy dawać zegarka, bo go popsuje. Podobnymi — „złotymi myślami” popisuje się obecnie amerykańska i adenauerowska sfora, która nie chce dostrzec, że w rękach klasy robotniczej — „zegarek” sprawnie chodzi, że bez ich pomocy, bez ich planu Marshalla i paktu atlantyckiego umiemy doskonale kierować gospodarka narodowa, produkujemy i budujemy kilkakrotnie więcej, niż by wyprodukowali kapitaliści. Kto tego nie dostrzega, sam sobie szkodzi.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselBugdolBernard">Lud pracujący Śląska pokazał całemu światu, do czego jest zdolny żyjąc i pracując w ścisłej jedności z całym organizmem Polski Ludowej. W tej właśnie jedności z całym organizmem Polski Śląsk rozwija się jak nigdy przedtem, a ludność ziemi śląskiej zdobyła sobie zasłużony awans społeczny i kulturalny, uzyskała nieosiągalne przedtem, nieograniczone możliwości rozwoju.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselBugdolBernard">Stąd też naturalnym dążeniem śląskiego robotnika i chłopa jest chęć pokojowej i twórczej pracy, jest chęć, aby jej wyniki służyły dalszej poprawie jego życia, aby zapewniały coraz lepszą, coraz szczęśliwszą przyszłość całemu narodowi. Każdy z nas chce, aby jego dzieci rodziły się i wzrastały w pokoju i szczęściu, by uczyły się w coraz piękniejszych szkołach, by poznały dorobek myśli i pracy ludzkiej nagromadzony przez wieki, by później swoją wiedzą i pracą mogły służyć budowaniu coraz lepszego życia.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselBugdolBernard">Chcemy, aby coraz lżejszą była praca, a wszystkie potrzeby coraz pełniej przez naszą wspólną pracę zaspokajane.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselBugdolBernard">Pragniemy, by to wszystko, co człowiek stworzył i tworzy, służyło klasie robotniczej i całemu narodowi.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselBugdolBernard">Bogactwem Śląska są kopalnie, elektrownie, nowe budujące się zapory wodne — wszystko to, co powstaje z pracy rąk naszych, z twórczej myśli naszej. Te dobra tworzone w codziennej walce, codziennej pracy milionów mieszkańców naszej ziemi mogą naszemu narodowi zapewnić dobrobyt, szczęście i pokój.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselBugdolBernard">Dlatego my górnicy, cała ludność Śląska, ażeby wnieść swój ważki wkład do walki o pokój, będziemy z większym jeszcze niż dotychczas wysiłkiem i zapałem podnosić siłę gospodarczą i obronną naszego kraju, będziemy sprawniej i taniej produkować, będziemy lepiej się wgryzać w czarny diament w kopalniach i kuć stal w hutach.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselBugdolBernard">Wiemy bowiem, że rozwijając nasz kraj, budując nasz przemysł, nasze rolnictwo pod kierownictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Rządu Ludowego pomnażamy siłę narodu, zwielokrotniamy siłę materialna naszego kraju i całego obozu pokoju, zmuszamy imperialistów do liczenia się z nami.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselBugdolBernard">Będziemy produkować więcej, bo zdajemy sobie dokładnie sprawę, że gdybyśmy byli państwem zacofanym gospodarczo, uzależnionym jak to było przed wojną od łaski zagranicznych rekinów, to nikt z imperialistów nie chciałby z nami rozmawiać. Gdybyśmy byli słabi i osamotnieni, to nasza walka o zakaz i zaprzestanie produkcji bomby atomowej i wodorowej, o odprężenie sytuacji międzynarodowej nie robiłaby na nikim wrażenia.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselBugdolBernard">Lud śląski dobrze wie, że Eisenhowerowie, Adenauerowie i Dullesowie mają duże apetyty i długie języki. Ale ręce mają jednak dla nas za słabe i za krótkie.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#PoselBugdolBernard">Pokrzyżowanie amerykańsko-adenauerowskich planów agresji leży najzupełniej w naszych możliwościach, w możliwościach obozu pokoju i socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#PoselBugdolBernard">Trzeba w tym celu umacniać jedność i patriotyzm naszego narodu. Trzeba nieustannie podnosić naszą siłę gospodarczą i obronną, cementować spoistość całego obozu, aby adenauerowscy odwetowcy nie mieli złudzeń, że każda ewentualna agresja skończyłaby się dla nich żałosnym krachem.</u> + <u xml:id="u-9.39" who="#PoselBugdolBernard">Wiemy, że granica na Odrze i Nysie stała się granicą pokoju w Europie. Dlatego też stosunek do tej granicy jest miernikiem każdej polityki, mówi od razu, czy jest ona agresywna czy pokojowa, wsteczna czy postępowa.</u> + <u xml:id="u-9.40" who="#PoselBugdolBernard">Wiemy, że budowanie przez amerykańskich imperialistów niemieckiego Wehrmachtu, niemieckiego rewizjonizmu i zaborczości godzi w interesy wszystkich narodów w Europie, w tej liczbie również w najżywotniejsze interesy narodu niemieckiego, który już raz musiał drogo zapłacić za awanturnictwo hitlerowskich prowodyrów i ich niezliczone zbrodnie.</u> + <u xml:id="u-9.41" who="#PoselBugdolBernard">Jedynym sposobem położenia kresu odradzaniu się niemieckiego rewizjonizmu jest zwycięstwo w Niemczech sił pokojowych, demokratycznych i antymilitarystycznych, jest zbudowanie zjednoczonych, pokojowych i demokratycznych Niemiec w oparciu o wielkie osiągnięcia Niemieckiej Republiki Demokratycznej.</u> + <u xml:id="u-9.42" who="#PoselBugdolBernard">Dlatego też cały naród polski daje wyraz swej solidarności ze wszystkimi demokratycznymi i pokojowymi siłami w Europie, wyraz solidarności i przyjaźni z niemiecką klasą robotniczą, walczącą o przywrócenie jedności swej ojczyzny, o demokratyczne, pokój miłujące Niemcy. Dlatego też w imieniu śląskich górników i ludu śląskiego, tylekroć doświadczanego długoletnią niewolą i okrucieństwami wojen pragnę zapewnić, że dziś złączeni po wsze czasy z Macierzą, pochłonięci wielką pracą i służbą Ojczyźnie, nie będziemy szczędzić sił, aby wnieść godny ludu śląskiego wkład do walki o zakaz i zniszczenie broni masowej zagłady, o zapobieżenie odrodzeniu niemieckiego militaryzmu, o odprężenie sytuacji międzynarodowej i utrwalenie światowego pokoju.</u> + <u xml:id="u-9.43" who="#PoselBugdolBernard">Tym, którzy chcą uzbroić bońskich odwetowców i pchnąć ich przeciw sąsiadom Niemiec, a szczególnie przeciw Polsce, którzy prowadzą politykę rozpętywania agresji w Europie, mówimy: na straży nierozerwalnego związku Śląska z Macierzą, na straży naszej pokojowej pracy, na straży naszych granic i naszej niepodległości stoi niezwyciężona siła ludu pracującego, a który pieron ośmieli się podnieść na nią swoje brudne i chciwe łapy, spotka się z taką odprawą całego obozu pokoju i socjalizmu, że na zawsze odejdzie mu chętka powtarzania awantur.</u> + <u xml:id="u-9.44" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Jako ostatni przed przerwą obiadową będzie mówił poseł woj. kieleckiego wicemarszałek Sejmu Józef Ozga-Michalski.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Obywatele Posłowie! Walka o pokój jest według naszej Konstytucji zadaniem całego narodu polskiego. Naród polski zjednoczony we Froncie Narodowym opracował to uchwalone przez Sejm najwyższe prawo. A więc cały naród stoi na straży pokoju, cały naród czuwa i myśli nad tym, jak pokój najlepiej zabezpieczyć.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wielki przywódca chłopskiego powstania Piotr Ściegienny mówił do chłopów:</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">„Wszystkie wojny, jakie dotąd były, prowadzili panowie za pomocą was, aby was ujarzmić, aby was obdzierać, do pracowania na nich przymuszać... Panowie nigdy by nie wygrali, gdyby im chłopi nie pomagali...” Ściegienny nawołuje do solidarności chłopów, których panowie zmuszają do udziału w wojnach dla pańskich interesów: — „Dość tego! Zmówcie się wszyscy i skierujcie swoje siły przeciwko panom” — woła Ściegienny do chłopów.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">W słowach Ściegiennego wyrażał się powszechny pogląd chłopski, dlatego był tak wśród chłopów popularny.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Jedynie sprawiedliwą wojną według niego jest wojna przeciwko napastnikowi, który chce nas pozbawić wolności i życia.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Taką to sprawiedliwą wojnę stoczyły narody Europy z hitleryzmem, stoczył ją zwycięsko Związek Radziecki, który w tej wojnie ze zdziczałym faszyzmem wyrósł na rzeczywistego obrońcę i wyzwoliciela wszystkich ujarzmionych przez faszyzm narodów. Samo życie dowiodło, kto jest prawdziwym przyjacielem, kto nie szczędząc ofiar prowadził do końca dzieło wyzwolenia.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Chłopi polscy i chłopi innych krajów zdają sobie sprawę, że gdyby nie zwycięstwo Związku Radzieckiego pomaszerowaliby niechybnie jako niewolnicy przy rydwanie Hitlera, który przecież był niczym innym jak tylko brutalnym wcieleniem krwawej junkiersko-kapitalistycznej polityki realizowanej przez najbardziej zaciekłych wrogów wolności i pokoju. Sąd narodów odbyty w Norymberdze wydał na zbrodniarzy wyrok, a jego echo obiegło cały świat wywołując ulgę w sercach tych wszystkich, którzy czekali na głos sędziów, na godność i sumienie przywróconej do życia Europy.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Nie zdajemy sobie nawet sprawy, z jaką czujnością obserwowały nas wtedy ludy Azji — ten wielki kontynent wypełniony wielusetmilionową ludnością, uciskany i poniewierany jeszcze przez swoich ciemięzców, a równocześnie wyzwalający się już z 700-milionową ludnością Chin na czele spod jarzma imperialistycznego.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Niech świadczy o tej czujności ludów oddalonych od nas o tysiące mil wystąpienie obywatela Pandit Sundadrala, jednego z przywódców chłopskiego ruchu Indii, który w ubiegłym roku w czerwcu na wiecu, gdzie przemawialiśmy obaj do mieszkańców Berlina, powiedział, że dopiero sprawiedliwy wyrok wydany na przestępców hitlerowskich pozwolił mu uwierzyć w siły moralne Europy i w siły moralne odrodzonego narodu niemieckiego.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Ten człowiek w ubiorze pasterza-rolnika wzruszył nas wszystkich swoją wiarą w zwycięstwo idei pokoju. Razem z Gandhim przemierzał pieszo w ciągu 20 lat ścieżki swojego wielkiego kraju, walcząc niestrudzenie o polepszenie doli ludu hinduskiego, wyciskał słuchaczom łzy z oczu tym, co mówił o walce chłopów Indii. Z jego słów uderzała ta siła przekonania, jaką mamy tylko wtedy, gdy to co mówimy myśli i czuje naród. Wiemy, że wtedy nie ma słów zbędnych, każde słowo ma swoje znaczenie, każde jest potwierdzone milionem rąk gotowych podjąć czyn, każde słowo ma oddech milionów, rodzi się w naszym sercu i równocześnie w sercu całego narodu.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Zastanowiłem się wtedy, jaki jest udział chłopa polskiego w tej walce o pokój, która toczy się nie od dziś. Wtedy przed moimi oczyma przesunęły się na chwilę obrazy marszów chłopskich, obrazy strajków chłopskich, na czele których szli komuniści i ludowcy walczący przeciwko polskiemu faszyzmowi, skumanemu już z hitleryzmem zbrojącym się do najazdu na Związek Radziecki i do zamachu na Europę.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wtedy nasi chłopi głosowali swoimi rewolucyjnymi pochodami i trupami poległych — przeciwko rządowi Piłsudskich, Becków i Składkowskich. Była to walka chłopów polskich przeciwko przygotowywanemu pochodowi imperializmu niemieckiego, niosącego pożogę i wojnę ludzkości.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Pytał wtedy redaktor — „Volkischer Beobachter” sekretarza OZON-u pana Kowalewskiego, co znaczą te ruchy chłopskie i czy można wobec tej postawy milionowych mas liczyć na Polskę jako sojusznika hitlerowskich Niemiec.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">W tych przełomowych historycznych dniach chłopi polscy dali należną odpowiedź wrogom pokoju. Wypowiedzieli się przeciwko wojnie, przeciwko konszachtom Becka z Ribbentropem i swoim votum nieufności, głodowymi marszami Lublina, Łapanowa, Jadowa, Przeworska pokazali, że w Polsce nie umarł duch demokracji, duch walki o wolność, o postęp i pokój — przeciwko hitleryzmowi i jego pachołkom.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kiedy dzisiaj chłopi walczą w szeregach obrońców pokoju — wielkiego współczesnego ruchu już na skalę światowa, to są świadomi tego, że dzisiaj ta walka toczy się w nowych sprzyjających warunkach, kiedy na świecie powstał nowy układ sił.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Decydujące znaczenie posiada fakt, że połowa ludności Europy po rozbiciu hitleryzmu wyrwała się z systemu imperialistycznego, gdzie władzę sprawowali obszarnicy i kapitaliści, przystąpiła do obozu socjalizmu i demokracji. Sojusz robotników i chłopów zjednoczył tutaj wszystkich ludzi pracy i doprowadził do przekazania ziemi obszarniczej chłopom, a fabryk i zakładów produkcyjnych narodowi.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">A co się dokonało w Azji?</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Na pytanie postawione przez chłopa spod Krakowa dziennikarzowi w „Weselu” Wyspiańskiego: — „Cóż tam panie w polityce. Chińczyki trzymają się mocno?” — na to chłopskie pytanie uzyskaliśmy dziś, po pół wieku walki, jasną odpowiedź.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wielusetmilionowy naród chiński i jego nieprzeliczone masy chłopskie, znajdujące się do niedawna w na wpół pańszczyźnianym wyzysku i zależności, zjednoczył się w jednolite państwo i wkroczył na drogę wszechstronnego rozwoju swojej gospodarki. Pękły kajdany imperializmu i wolny naród, naród wyzwolonych chłopów i robotników broni dziś razem z nami wielkiej idei pokoju, swojej wielkiej kultury, stojąc na straży suwerenności i wolności swego państwa.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">W walce tej chłopi polscy życzą chłopom chińskim powodzenia i całkowitego zjednoczenia całego ich terytorium — wraz z Tajwanem!</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Niech chłopu chińskiemu towarzyszy w jego pracy pieśń — „Mazowsza”, którą zawieźli mu na przyjaźń i radość nasi chłopcy i dziewczęta, niech ta pieśń, wolny ptak mazowieckich pól, unosząc się nad wolną ziemią chińską, świadczy o przymierzu ludzkich serc, które się łączą przez lądy i morza, które biją dla wspólnej sprawy.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Tak więc pytanie Czepca w — „Weselu” zostało ukoronowane odpowiedzią, jakiej by nie przewidział żaden poeta, ani tym bardziej żaden ówczesny dziennikarz krakowski.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Czy te fakty i głębokie przeobrażenia, które dokonały się w Azji, nie świadczą o głębokich zmianach? Czy nie należałoby liczyć się z faktami zmian historycznych, które się już dokonały i które się nie odwrócą?</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">A jednak klasy panujące w krajach imperialistycznych nie chcą się pogodzić z tymi historycznymi faktami. Pragną one — „wyzwolić” państwa demokracji ludowej od władzy robotników i chłopów.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Pan Churchill sądzi pewnie, że chłopi polscy tęsknią za czasami, kiedy tuczył naszym cukrem świnie w Anglii, choć dziecko chłopskie nie znało często smaku cukru.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Ten ideolog imperializmu posługujący się w sprawie polskiej osobą Mikołajczyka, który okazał się ostatecznie torbą dolarów rozwiązaną obecnie przez przyjaciół, tenże ideolog powtarza niezmiennie przez dziesięć lat, że ma obowiązek wyzwalać chłopów i robotników od robotniczo-chłopskiej władzy.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Ale niechże pan Churchill posłucha leniej posła chłopskiego z Sudanu i dopiero wtedy niech orzeknie, kto tu właściwie chce się wyzwalać i mianowicie spod czyjej władzy.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Oto co mówi nam czarny poseł chłopski z Sudanu: — „Panowie Anglicy chcą, abyśmy ich kochali, a ja nie mogę korzystać ani z ziemi, ani z lasu, ani z inwentarza, muszę odrabiać pańszczyznę i szarwarki, a moja świnia czy krowa nie jest pewna w chlewie. Pan może mi ją zabrać w każdej chwili i w każdej chwili ma prawo wezwać mnie do najcięższej pracy bez grosza zapłaty.” Panu Churchillowi wydaje się, że chłopi polscy są skazani tylko na jego informacje i nie wiedza, co się dzieje w gospodarstwie pana Churchilla.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Chłopi polscy nie żałują, że skończyła się ta łączność ze światem, jaką im dawało posyłanie przez wieki dziesięciny na fundusz świętopietrza. Mają bowiem łączność współczesną, która się wyraża w bliskich kontaktach i stycznościach z chłopami i robotnikami innych krajów. Dzisiaj marynarz, syn chłopa z rzeszowskiego, opowiada w rodzinnej wsi co się działo z jego statkiem na Tajwanie i przekazuje chłopom rodzinnej wsi niezbitą prawdę o tym, jak wygląda sytuacja w tamtej części świata.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Po cóż więc okłamywać się dalej?</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Po co uprawiać balonikową propagandę, gdy ludzie od dawna chodzą po ziemi i nie mają zamiaru wcale wracać do tego, co stare, uważając słusznie, że każdy naród ma prawo decydować o swoim losie.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Walcząc o zmniejszenie napięcia międzynarodowego i o utrwalenie pokoju uznajemy zasadę. że nie można dążyć do pokoju, jeśli się atakuje i ogranicza wolność narodów, jeśli się podważa ich suwerenne prawa.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">A imperialiści w podważaniu tych suwerennych praw narodów nie ustają.</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Przyjrzyjmy się sytuacji we Włoszech, gdzie miliony chłopów dusi się z głodu ziemi, a równocześnie połowa gruntów na południu leży odłogiem. Ziemia i ludzie, bogactwa przyrody znajdują się w swoistej niewoli, którą najdotkliwiej odczuwa ludność wiejska.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Czy jest w tym coś dziwnego, że chłopi tego kraju są naturalnymi przeciwnikami imperialistów, pragnących trzymać świat w postrachu za pomocą nagromadzonego zapasu bomb?</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Czy chłop, który kocha swoją ziemię, wyzuwany z niej przez imperializm, zagrożony polityką monopoli i karteli może ustosunkować się biernie do walki toczącej się o rozwój narodu, o suwerenność i pokój?</u> + <u xml:id="u-11.36" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Czy przykład zdeptanej brutalnie Gwatemali, gdzie polała się w obronie tej suwerenności krew chłopska, nie świadczy o patriotycznej postawie chłopów? Kartel amerykański panujący nad produkcją plantacji owocowych nie dopuści, aby zmniejszyły się jego zyski — i oto w imię jego interesów następuje podbój narodu... O czym to świadczy? O tym, że najbardziej agresywne koła imperializmu zainteresowane są nie w zmniejszeniu, lecz w zwiększaniu na każdym kroku napięcia międzynarodowego i że walkę przeciwko tym kołom trzeba prowadzić coraz wytrwałej, z coraz większą konsekwencją.</u> + <u xml:id="u-11.37" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">W walce tej rośnie międzynarodowa solidarność chłopów, którzy czują konieczność ściślejszej niż dotąd współpracy, wymiany myśli i doświadczeń, szczególnie w sytuacji kiedy zagrożony jest pokój, a walka o współistnienie narodów, o pohamowanie wojennych zapędów imperialistów wymaga udziału w niej wszystkich sił.</u> + <u xml:id="u-11.38" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Dlatego też z wielką radością witaliśmy w ciągu ubiegłego roku delegacje chłopów włoskich. francuskich i niemieckich, delegacje Związku Radzieckiego i Chin Ludowych, które gościły na dożynkach w Poznaniu i Lublinie.</u> + <u xml:id="u-11.39" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Rozmawiałem z posłem francuskiej partii chłopskiej</u> + <u xml:id="u-11.40" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Loustaunau-Lacau na kilka dni przed jego śmiercią, który niedawno bawił w Warszawie w związku z konferencją obradującą nad pokojowym rozwiązaniem kwestii niemieckiej Rozmawialiśmy o rolnictwie francuskim i polskim, o przemyśle, o wymianie handlowej... nawet o nasionach seradeli, których brak pewien odczuwamy w naszych gminnych spółdzielniach. Wiedziałem, że oni je mają, nie wiedziałem tylko jak to się po francusku nazywa. W końcu nie licząc na tłumaczenie rzekłem: — „la seradel!” Mój rozmówca zrozumiał o co chodzi i oświadczył, że istotnie powinno się stworzyć warunki do szerszej współpracy gospodarczej i handlowej.</u> + <u xml:id="u-11.41" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">A więc seradela — zamiast bomby atomowej; węgiel, maszyny, owoce — zamiast pancernych dywizji i Wehrmachtu.</u> + <u xml:id="u-11.42" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">„Czy chłopi polscy zagrażają francuskim winnicom?” — zapytałem żartobliwie. — — „O tak! W piwnicach naszych — odpowiedział — stoją pokaźne zapasy wina, którego nie ma komu sprzedawać.” Loustaunau-Lacau nie był zwolennikiem naszego ustroju, wyznawał odmienną ideologię od naszej, a przecież potrafiliśmy się dogadać co do zasadniczych spraw w polityce międzynarodowej, występowaliśmy razem przeciw wskrzeszeniu Wehrmachtu uważając, że tylko twórcza współpraca robotników i chłopów odpowiada życzeniom naszych narodów.</u> + <u xml:id="u-11.43" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Będę w zgodzie z opinią wszystkich chłopów polskich, jeśli wyrażę nasze gorące życzenie zacieśnienia współpracy z chłopami Francji, Niemiec wschodnich i zachodnich, którzy wspólnie z nami walczą przeciwko powołaniu do życia armii zachodnio-europejskiej.</u> + <u xml:id="u-11.44" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Niektórym politykom wydaje się, że skoro ratyfikacja układów przeszła przez magiel niektórych parlamentów, to wystarczy je teraz odprasować, a żołnierz wyjdzie jak z igły. Daleko jeszcze do tego! Jeśli chodzi o same Niemcy zachodnie, to wiadomo, że wszystkie główne organizacje związkowe i partyjne, organizacje masowe klasy robotniczej, według których można oceniać postawę narodu, zajęły stanowisko przeciwko zbrojeniom. Przeciwko remilitaryzacji występują również chłopi zachodnio-niemieccy, coraz bardziej uciskani polityką ekonomiczną rządu Adenauera.</u> + <u xml:id="u-11.45" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Charakterystyczne jest, że mówi się w tej chwili w Niemczech zachodnich o upadku 700 tysięcy średnich gospodarstw chłopskich, a równocześnie o utworzeniu 250 tysięcy działek poniżej 2 ha dla robotników rolnych, którzy by spełniali służebną rolę w stosunku do obszarniczych majątków. Przeciętne obciążenie hektara u drobno i średniorolnego chłopa jest kilkakrotnie wyższe niż obciążenie hektara u obszarnika, a ciężar długów obarczających małorolnych i średniorolnych chłopów wynosi ponad 7 miliardów marek.</u> + <u xml:id="u-11.46" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Pragnę przytoczyć tu jeszcze następującą wiadomość z — „Tygodnika Rolniczego”, wychodzącego w Monachium, z dnia 3 kwietnia 1954 r.: „Ponieważ urząd finansowy oszacował za wysoko pod względem wymiaru podatkowego pewnego ogrodnika w Aden, powiat Buren, wyrwał on z ziemi 800 swoich drzew owocowych.” Podobne wiadomości podaje niemiecka — „Gazeta Chłopska”, których nie będę tu przytaczał.</u> + <u xml:id="u-11.47" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wszystko to przesądza praktycznie los mało i średniorolnych chłopów. Cóż dziwnego, że coraz solidarniej występują oni przeciw polityce narzucanej przez monopole amerykańskie, przeciwko polityce zbrojeń, przeciwko remilitaryzacji, której ciężar kładzie się na ich barki.</u> + <u xml:id="u-11.48" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Jakąż wartość mogą mieć układy paryskie, narzucane z zewnątrz, potępiane przez narody Europy? Żołnierz projektowanej armii europejskiej, a więc chłop i robotnik odwraca się od tych układów, albowiem wie, że cena, której wymagają te układy, to jego własna krew, którą przyszło by zapłacić za politykę panów sposobiących się do wojny.</u> + <u xml:id="u-11.49" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Nasza wielka poetka wyraziła najtrafniej pogląd ludu kto za wojnę płaci, gdy mówiła, że:</u> + <u xml:id="u-11.50" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">„...najdzielniej biją króle, a najgęściej giną chłopy.”</u> + <u xml:id="u-11.51" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Chłopi polscy, francuscy, czy niemieccy dość się naginęli za pańskie, cesarskie, za królewskie sprawy. Rozumieją oni dzisiaj, że nie w rękach wodzirejów politycznych, a w rękach narodów spoczywają sprawy wojny i pokoju.</u> + <u xml:id="u-11.52" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Granica między Polską a Niemcami jest granicą pokoju, ponieważ zadecydowali o tej granicy nie junkrzy pruscy, którzy przez wieki prowadzili politykę podbojów i rzucali przeciwko chłopom polskim chłopów niemieckich, a zadecydował o niej lud polski i niemiecki.</u> + <u xml:id="u-11.53" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Po obu stronach Odry rozparcelowano majątki junkierskie i obszarnicze. Po obu stronach Odry chłopi orzą swoje ziemie, a w pałacach i zamkach pańskich pracują świetlice i szkoły chłopskie. O cóż więc mają się bić nasi chłopi i nasze narody?</u> + <u xml:id="u-11.54" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">O wyższe urodzaje, o wyższe plony, o kulturę i o współpracę międzynarodową!</u> + <u xml:id="u-11.55" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Chłopi polscy, podnosząc sztandar tej współpracy i sąsiedzkiego) współżycia, uważają za niezbędne nawiązanie bezpośredniej łączności i stosunków między parlamentami, na których spoczywa wielka odpowiedzialność za utrzymanie i utrwalenie pokoju.</u> + <u xml:id="u-11.56" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Powinniśmy uczynić wszystko, aby wspólnymi siłami zmusić polityków potrząsających bombą atomową do odwrotu, aby doprowadzić do pokojowego zjednoczenia Niemiec, do współistnienia narodów. W walce tej chłopi polscy nie poskąpią swoich sił.</u> + <u xml:id="u-11.57" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Ogłaszam komunikat:</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#Marszalek">Posłowie członkowie Komisji Spraw Zagranicznych zbierają się na posiedzenie komisji dziś o godz. 16 w sali budżetowej w Domu Poselskim.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#Marszalek">Obecnie zarządzam przerwę obiadową do godziny 17.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#Marszalek">Po przerwie jako pierwsza głos zabierze poseł Helena Jaworska.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min. 30 do godz. 17.)</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#Marszalek">Marszałek: Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. koszalińskiego Helena</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#Marszalek">Jaworska.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselJaworskaHelena">Wysoki Sejmie! Dla wszystkich Polaków kochających swą Ludową Ojczyznę, a więc również dla każdego młodego patrioty, najświętszą sprawą jest bezpieczeństwo Polski i szczęśliwe, pokojowe życie narodu.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselJaworskaHelena">Nie da się wymazać z pamięci naszego narodu ponurych wspomnień ostatniej wojny: cierpień milionów ludzi, ran zadanych barbarzyńską ręką najeźdźcy naszym miastom i wsiom. Czyż można się więc dziwić, że oburzenie i protest budzą w każdym Polaku-patriocie wszelkie próby podsycania napięcia w stosunkach międzynarodowych: wyścig zbrojeń, który chcą narzucić światu amerykańscy imperialiści, atomowe pogróżki, histeryczna propaganda wojenna, agresywne poczynania USA w stosunku do Chińskiej Republiki Ludowej, uzbrajanie hitlerowskiego Wehrmachtu i wszystkie inne kroki, których celem — mniej lub bardziej zamaskowanym — jest przygotowanie nowej wojny? Czyż można się dziwić tej ogromnej żarliwości, z jaką popieramy każde przedsięwzięcie zmierzające do utrwalenia pokoju?</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselJaworskaHelena">Czujnie śledząc rozwój sytuacji międzynarodowej naród polski nie szczędzi sił, by jak najbardziej przyczynić się do kształtowania tej sytuacji na korzyść pokoju. Wyrazem tych dążeń jest polityka zagraniczna Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — polityka pokoju. przyjaźni miedzy narodami i bezpieczeństwa Ojczyzny, polityka ciesząca się całkowitym poparciem wszystkich uczciwych obywateli naszego kraju, w ich liczbie milionów młodych.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselJaworskaHelena">Przyszłość naszej młodzieży, urzeczywistnienie jej śmiałych marzeń o coraz szczęśliwszym, coraz bogatszym życiu — wiążą się nierozerwalnie z pokoi owym budownictwem socjalistycznym. Dziesięć lat życia w Ludowej Ojczyźnie unaoczniło młodemu pokoleniu, jak bezcennym skarbem jest — zdobyta po raz pierwszy — prawdziwa wolność, jak rozległe możliwości twórczego rozwoju daje młodemu człowiekowi ustrój, który budujemy. Dlatego młodzież polska wraz z całym narodem nie będzie szczędzić trudu, by nie dopuścić do zamachu na nasze pokojowe budownictwo, by — rozwijając przyjaźń ze wszystkimi miłującymi pokój ludźmi, wzmacniając siłę Polski Ludowej — coraz skuteczniej przeciwdziałać zbójeckim planom imperialistów.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselJaworskaHelena">Sprawą, która budzi w narodzie polskim i jego młodzieży szczególnie silny protest i oburzenie, jest gorączkowa krzątanina amerykańskich imperialistów i ich popleczników w Zachodniej Europie wokół odbudowy zachodnio-niemieckiego militaryzmu. Depcząc wolę narodów Europy forsuje się w parlamentach ratyfikację układów paryskich otwierających drogę do jawnego uzbrajania hitlerowskiego Wehrmachtu, który w historii ludzkości zapisał jedną z najczarniejszych kart. Towarzyszy tej krzątaninie załgana propaganda o — „komunistycznym niebezpieczeństwie” i cyniczny frazes o — „obronie wolnego świata” głoszony przez tych, którzy pragną świat zamienić w pogorzelisko.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselJaworskaHelena">Walka przeciw groźbie neohitlerowskiego militaryzmu, o rozwiązanie sprawy Niemiec w drodze rokowań, popieranie pokojowych dążeń narodu niemieckiego reprezentowanych przez politykę Niemieckiej Republiki Demokratycznej znajdującą coraz szerszy odzew w społeczeństwie zachodnio-niemieckim — oto zadanie, wokół którego skupia swe wysiłki pod przewodem Związku Radzieckiego cały obóz pokoju. Kraje obozu pokoju, wierne swej polityce przeciwdziałania nowej wojnie, w obliczu imperialistycznych manewrów umacniają jedność swego działania, gotowe są podjąć wspólne kroki w celu zapewnienia sobie bezpieczeństwa, a w razie ratyfikacji układów paryskich zagrażających pokotowi wyłonić wspólne dowództwo swych sił zbrojnych.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselJaworskaHelena">Młodzież polska, świadoma niebezpieczeństwa, jakie stanowią dla naszej Ojczyzny plany przekształcenia Niemiec zachodnich w zapalne ognisko nowej wojny, nie tylko podnosi głos protestu przeciwko planom imperialistów. Jej realnym wkładem w tę walkę jest braterstwo z bohaterską młodzieżą radziecką, jest stałe umacnianie przyjaźni z demokratyczna młodzieżą niemiecka i młodzieżą czechosłowacką. Wyrazem wspólnych dążeń do wzmożenia walki przeciwko remilitaryzacji Niemiec zachodnich są miedzy innymi liczne spotkania przyjaźni oraz niedawna konferencja w Magdeburgu, na której ustalono program i formy ściślejszej współpracy młodzieży trzech krajów.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselJaworskaHelena">Młodzież polska, tak jak i cały naród, z gorącym uznaniem przyjęła apel Światowej Rady Pokoju, wzywający do położenia kresu produkcji broni masowej zagłady, do wykorzystania potężnych odkryć naukowych wyłącznie w pokojowych celach. Głos Światowej Rady Pokoju jest głosem wszystkich uczciwych ludzi. Nie ma wątpliwości, że gdy rozpocznie się w Polsce akcja zbierania podpisów, pod apelem tym nie zabraknie nazwiska żadnego młodego Polaka-patrioty.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselJaworskaHelena">Wola utrwalenia pokoju i zapewnienia bezpieczeństwa Ojczyźnie towarzyszy naszej młodzieży w jej codziennej, wytrwałej, często pełnej poświęcenia pracy dla Polski, dla socjalizmu. Młodzi robotnicy i chłopi, inżynierowie i pisarze, chłopcy i dziewczęta pracujący we wszystkich dziedzinach życia gospodarczego i kulturalnego zdają sobie coraz lepiej sprawę z tego, że również od ich działania zależy, jak szybko rosnąć będzie w siły Ojczyzna, zdobywając sobie coraz większy szacunek i uznanie przyjaciół, stając się groźną dla wrogów — amatorów „wyzwalania” narodów przy pomocy wodorowej bomby. Warsztat pracy, pole PGR-u, pracownia naukowa — to miejsce, w którym młodzi obok starszych, walcząc o wykonanie planów gospodarczych, tworzą nie tylko swoje dostatniejsze życie; to posterunki, na których co dzień toczy się bój o to, by uchronić ludzkość od grozy niszczycielskiej wojny.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselJaworskaHelena">Nie ulega wątpliwości, że młodzież polska z każdym dniem bardziej starać się będzie o rozstrzygnięcie tego boju na korzyść tych, którzy pragną pokoju.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselJaworskaHelena">Przeciwko remilitaryzacji Niemiec, przeciwko wyścigowi zbrojeń, przeciwko broni atomowej i wodorowej, przeciwko judzeniu do wojny i wszelkim próbom jej rozpalania, za pokojowym współżyciem narodów, za wykorzystaniem zdobyczy wiedzy dla dobra ludzkości, za regulowaniem spornych spraw przy pomocy rokowań, a nie pogróżek — manifestować będzie młode pokolenie Polski wraz z przedstawicielami młodzieży całego świata na V Światowym Festiwalu Młodzieży i Studentów w Warszawie. Przyjadą ze wszystkich stron świata do Warszawy tysiące młodych ludzi różnych ras, narodowości, wyznań religijnych i poglądów politycznych, by zadokumentować swą wolę pokoju i przyjaźni, wolę, która góruje nad dzielącymi ich różnicami, którą jednoczy ich we wspólnych szeregach obrońców swego życia i swej przyszłości. Młode pokolenie Polski Ludowej uczyni wszystko, by — jak głosi apel II Zjazdu ZMP — — „Festiwal stał się wspaniałym przeglądem młodości, jej siły i pragnień, radości i piękna”.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselJaworskaHelena">Fakt zwołania Festiwalu właśnie w Warszawie wzbudził na całym świecie ogromne zainteresowanie wśród młodzieży, a także wśród bardzo wielu działaczy politycznych i kulturalnych starszego pokolenia. Świadczy to o rosnącym wciąż uznaniu, jakim cieszy się wśród miłujących pokój ludzi nasza Ludowa Ojczyzna, zdobycze jej pokojowego budownictwa, jej polityka przepojona szczerą troską o losy własnego narodu i całej ludzkości.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselJaworskaHelena">Reprezentujący tę politykę Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ma za sobą cały, zjednoczony we wspólnych dążeniach i wspólnych wysiłkach naród. Ma za sobą miliony polskiej młodzieży, gotowej do coraz ofiarniejszej walki o siłę Polski, o zwartość i moc całego obozu demokracji i pokoju, o bezpieczeństwo narodów i trwały pokój, młodzieży gotowej dziś swą pracą budować socjalistyczną Ojczyznę, a gdyby zaszła tego potrzeba — murem stanąć w jej obronie.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Obecnie proszę o zabranie głosu Przewodniczącego delegacji radzieckiej towarzysza Aleksandra Wołkowa.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#Marszalek">Przewodniczący Rady Związku Rady Najwyższej ZSRR Aleksander Wołkow) (witany długotrwałymi,</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#komentarz"> hucznymi oklaskami):</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej! Drodzy Towarzysze Posłowie!</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#Marszalek">Niech mi wolno będzie w imieniu Rady Najwyższej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich gorąco powitać najwyższy organ władzy państwowej Polski Ludowej i w waszych osobach cały bratni naród polski.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#Marszalek">Niech mi również wolno będzie serdecznie podziękować Sejmowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej za zaproszenie delegacji Rady Najwyższej ZSRR na obecną VI sesję Sejmu.</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#Marszalek">Narody Związku Radzieckiego i Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej związane są ścisłą i niewzruszoną, braterską przyjaźnią utrwaloną w układzie o przyjaźni, pomocy wzajemnej i współpracy powojennej, którego dziesięciolecie będziemy wraz z wami obchodzili 21 kwietnia br. Przyjaźń między naszymi narodami uległa w ciągu minionego dziesięciolecia dalszemu rozwojowi i jest obecnie tak mocna jak nigdy.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#Marszalek">Niech mi wolno będzie wyrazić przekonanie, że zaproszenie delegacji Rady Najwyższej ZSRR na sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyczyni się do jeszcze większego umocnienia naszej przyjaźni i współpracy we wszystkich dziedzinach życia politycznego, ekonomicznego i kulturalnego naszych krajów.</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#Marszalek">Uważamy, że zaproszenie delegacji Rady Najwyższej ZSRR na sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ma doniosłe znaczenie międzynarodowe, ponieważ stanowi ono konkretny krok w kierunku realizacji współpracy między parlamentami różnych krajów w interesie pokoju. Jak wiadomo Rada Najwyższa ZSRR w swej Deklaracji uchwalonej na II sesji 9 lutego br. zwróciła się do narodów i parlamentów wszystkich krajów z apelem o niedopuszczenie do rozpętania nowej wojny, o pomnożenie wysiłków w celu utrzymania i utrwalenia pokoju. W Deklaracji tej Rada Najwyższa ZSRR wyraziła przekonanie, że — „na parlamentach spoczywa wielka odpowiedzialność za utrzymanie i utrwalenie pokoju” oraz że — „nawiązanie *) przemówienie wygłoszone w języku rosyjskim; tłumaczenie odczytał poseł Zenon Wróblewski.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#Marszalek">bezpośrednich stosunków między parlamentami, wymiana delegacji parlamentarnych, występowanie delegacji parlamentarnych jednych krajów w parlamentach innych krajów — odpowiadać będzie dążeniom narodów do rozwoju przyjaznych stosunków i do współpracy”.</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#Marszalek">Propozycje Rady Najwyższej ZSRR w sprawie współpracy parlamentów wszystkich krajów w dziele walki o utrwalenie pokoju znalazły szeroki oddźwięk w kołach społecznych i parlamentarnych całego świata, a parlamenty krajów obozu socjalistycznego — w tym Prezydium Sejmu i Rada Państwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — wyraziły pełne poparcie dla Deklaracji Rady Najwyższej ZSRR. Jednakże koła rządzące szeregu krajów Europy Zachodniej i Ameryki usiłują przemilczeć, ukryć przed szeroką opinią publiczną Deklarację Rady Najwyższej ZSRR, parlamenty zaś tych krajów nie zajęły jeszcze stanowiska wobec zawartych w Deklaracji propozycji w sprawie utrzymania pokoju i utrwalenia bezpieczeństwa międzynarodowego.</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#Marszalek">Narody Związku Radzieckiego i Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, podobnie jak i wszystkie narody obozu pokoju i demokracji, zajęte są pokojową, twórczą pracą.</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#Marszalek">Naród radziecki walczy o wcielenie w życie polityki nakreślonej przez Partię Komunistyczną — polityki zmierzającej do zakończenia budowy socjalizmu i zbudowania społeczeństwa komunistycznego. Naród radziecki walczy o jeszcze większe umocnienie potęgi państwa socjalistycznego, o dalszy rozwój całej gospodarki narodowej, a przede wszystkim ciężkiego przemysłu, będącego podstawą rozwoju całej ekonomiki kraju i dobrobytu narodu, walczy o zdecydowany rozwój produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-14.16" who="#Marszalek">Naród polski obchodził w roku ubiegłym dziesiątą rocznicę powstania swego państwa ludowo-demokratycznego. Ludzie radzieccy z radością widzą, że Polska Ludowa w ciągu tych dziesięciu lat przekształciła się z gospodarczo zacofanego w przeszłości kraju w silne, przodujące państwo przemysłowo-rolnicze, w którym władza należy do mas pracujących, z bohaterską polską klasą robotniczą na czele.</u> + <u xml:id="u-14.17" who="#Marszalek">Naród polski walczy obecnie o pomyślne zakończenie swego Planu 6-letniego, będącego ważnym etapem w budowie podstaw społeczeństwa socjalistycznego. O wybitnych osiągnięciach polskich mas pracujących w rozwoju swej gospodarki narodowej świadczy dobitnie fakt, że produkcja przemysłowa w Polsce przekroczyła w 1954 r. czterokrotnie poziom przedwojenny. Naród polski podnosi poziom swego rolnictwa, rozwija spółdzielczość produkcyjną na wsi. Krzepnie niezłomny sojusz klasy robotniczej z pracującym chłopstwem. Podnosi się dobrobyt mas ludowych. Rozwija się bogata w przodujące tradycje kultura narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-14.18" who="#Marszalek">Rozwiązując swe twórcze zadania narody nasze zainteresowane są w utrwaleniu pokoju.</u> + <u xml:id="u-14.19" who="#Marszalek">Polityka zagraniczna Związku Radzieckiego i Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, odzwierciedlająca żywotne interesy i dążenia naszych narodów — to niezmiennie polityka utrwalenia pokoju i powszechnego bezpieczeństwa, polityka zmniejszania napięcia w stosunkach międzynarodowych.</u> + <u xml:id="u-14.20" who="#Marszalek">Związek Radziecki, jak powszechnie wiadomo, od pierwszej chwili swego istnienia prowadził i prowadzi konsekwentną politykę pokojową, proklamowaną przez założyciela naszego państwa socjalistycznego Wielkiego Lenina.</u> + <u xml:id="u-14.21" who="#Marszalek">Zwycięstwo miłujących pokój narodów w drugiej wojnie światowej doprowadziło do tego, że w wyniku tego zwycięstwa od systemu imperialistycznego odpadł szereg państw Europy i Azji. Zmieniła się gruntownie sytuacja międzynarodowa. Powstał i przekształcił się w potężną siłę wielki światowy obóz socjalizmu i demokracji, obejmujący 12 państw liczących około 900 milionów mieszkańców. Na arenie międzynarodowej odgrywa coraz wybitniejszą rolę wielka Chińska Republika Ludowa, która pomyślnie kroczy drogą rozwoju swej ekonomiki i kultury.</u> + <u xml:id="u-14.22" who="#Marszalek">Nastąpiło poważne osłabienie światowego systemu kapitalistycznego. Układ sił zmienił się gruntownie na korzyść socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-14.23" who="#Marszalek">Nie chcąc się pogodzić z umocnieniem krajów obozu socjalistycznego, siły imperialistyczne, z kołami rządzącymi Stanów Zjednoczonych na czele, coraz bardziej jawnie uprawiają agresywną politykę i prowadzą przygotowania do nowej wojny w celu przywrócenia panowania imperializmu nad światem.</u> + <u xml:id="u-14.24" who="#Marszalek">Tej agresywnej polityce imperialistów kraje obozu socjalistycznego przeciwstawiają politykę pokoju i powszechnego bezpieczeństwa, politykę przyjaznej współpracy między narodami.</u> + <u xml:id="u-14.25" who="#Marszalek">W swej polityce zagranicznej Związek Radziecki wychodzi z założenia, że pokojowe współistnienie państw, niezależnie od ich ustroju społecznego i państwowego, jest możliwe i pożądane. Uważamy za konieczne, aby stosunki między państwami opierały się na zasadach równości, na nieingerowaniu w sprawy wewnętrzne, na nieagresji i wyrzeczeniu się zamachów na integralność terytorialną innych państw, na poszanowaniu suwerenności i niezawisłości narodowej.</u> + <u xml:id="u-14.26" who="#Marszalek">Prowadząc konsekwentną walkę o pokój Związek Radziecki niejednokrotnie wysuwał konkretne propozycje, mające na celu złagodzenie napięcia w stosunkach międzynarodowych i utrwalenie bezpieczeństwa narodów. Takie są np. propozycje ZSRR w sprawie powszechnej redukcji zbrojeń, a przede wszystkim w sprawie znacznej redukcji zbrojeń wielkich państw, w sprawie zakazu broni atomowej i innych rodzajów broni masowej zagłady oraz w sprawie wprowadzenia skutecznej kontroli międzynarodowej nad przestrzeganiem tego zakazu. Takie są propozycje w sprawie uregulowania problemu niemieckiego i w sprawie bezpieczeństwa zbiorowego w Europie.</u> + <u xml:id="u-14.27" who="#Marszalek">Te konstruktywne propozycje Związku Radzieckiego, mające na celu obronę pokoju, znalazły szeroki oddźwięk we wszystkich krajach. Jednakże koła rządzące Stanów Zjednoczonych i innych krajów zachodnich czynią wszystko, co w ich mocy, aby storpedować realizację tych propozycji.</u> + <u xml:id="u-14.28" who="#Marszalek">Polska Ludowa, podobnie jak inne kraje obozu demokratycznego, walczy aktywnie na forum międzynarodowym o sprawę pokoju, przeciwko przygotowywaniu nowej wojny, o przyjaźń między narodami.</u> + <u xml:id="u-14.29" who="#Marszalek">Fakty charakteryzujące pokojową politykę zagraniczną Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i jej doniosły wkład do walki o pokój są powszechnie znane. O wkładzie tym świadczą wymownie liczne przykłady.</u> + <u xml:id="u-14.30" who="#Marszalek">W odpowiedzi na apel II Światowego Kongresu Obrońców Pokoju Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jeszcze w grudniu 1950 r. uchwalił ustawę o obronie pokoju. Przedstawiciele Polski wraz z przedstawicielami ZSRR i innych krajów demokratycznych biorą czynny udział w walce o wykonanie przez Organizację Narodów Zjednoczonych stojących przed nią zadań w dziedzinie utrzymania i utrwalenia pokoju, o osłabienie napięcia w stosunkach międzynarodowych. Całemu światu znany jest doniosły wkład Polski Ludowej do realizacji rozejmu w Korei i do położenia kresu wojnie w Indochinach.</u> + <u xml:id="u-14.31" who="#Marszalek">Naród radziecki przywiązuje wielką wagę do poparcia udzielonego przez Polską Rzeczpospolitą Ludową propozycjom ZSRR w sprawie uregulowania problemu niemieckiego i zorganizowania bezpieczeństwa zbiorowego w Europie. Polska będąc sąsiadem Niemiec jest żywotnie zainteresowana w tym, aby nie dopuścić do remilitaryzacji Niemiec zachodnich i włączenia ich do agresywnych ugrupowań; jest zainteresowana w przywróceniu jedności Niemiec na zasadach pokojowych i demokratycznych, w stworzeniu systemu bezpieczeństwa zbiorowego w Europie.</u> + <u xml:id="u-14.32" who="#Marszalek">Ostatnio — w związku ze wzmagającym się naciskiem ze strony Stanów Zjednoczonych na parlamenty krajów zachodnio-europejskich, naciskiem mającym na celu przeforsowanie ratyfikacji układów paryskich — w kołach politycznych rozpowszechniło się mniemanie, że ratyfikacja układów paryskich rzekomo nie przeszkodzi uregulowaniu problemu niemieckiego w drodze rokowań między zainteresowanymi państwami. Należy stwierdzić, że nie tylko nie odpowiada to rzeczywistości, lecz może jedynie wprowadzić w błąd opinię publiczną: są to chwyty, do których uciekają się obecnie we Francji, w Anglii i w innych krajach, aby uśpić czujność narodów.</u> + <u xml:id="u-14.33" who="#Marszalek">W rzeczywistości zaś ratyfikacja układów paryskich przewidujących przekształcenie Niemiec zachodnich w państwo militarystyczne oraz wciągnięcie ich do ugrupowań militarnych, wymierzonych przeciwko innym państwom europejskim, sprawi, że rokowania między czterema mocarstwami w sprawie zjednoczenia Niemiec staną się bezprzedmiotowe, oraz uniemożliwi osiągnięcie porozumienia co do tego problemu. Ratyfikacja układów paryskich potrzebna jest tym, którzy dążą nie do złagodzenia napięcia w stosunkach międzynarodowych, lecz przeciwnie — do dalszego zaostrzenia tego napięcia.</u> + <u xml:id="u-14.34" who="#Marszalek">Doniosłe znaczenie zarówno dla samej Polski, jak i dla utrwalenia pokoju w Europie mają stosunki przyjaźni i współpracy, jakie ukształtowały się między Polską a Niemiecką Republiką Demokratyczną.</u> + <u xml:id="u-14.35" who="#Marszalek">Ostatnio, podobnie jak Związek Radziecki, Polska Rzeczpospolita Ludowa proklamowała zakończenie stanu wojny z Niemcami, przyczyniając się tym samym do stworzenia warunków umożliwiających uregulowanie problemu niemieckiego.</u> + <u xml:id="u-14.36" who="#Marszalek">Wszystkie te i podobne przykłady i fakty świadczą, że Związek Radziecki i Polska występują ramię przy ramieniu na forum międzynarodowym, broniąc sprawy pokoju. Fakty te świadczą o wzroście autorytetu międzynarodowego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-14.37" who="#Marszalek">Dzisiejsza sytuacja międzynarodowa wymaga od wszystkich miłujących pokój krajów wzmożonej czujności wobec knowań podżegaczy wojennych. Prowadzona przez imperialistów agresywna polityka wzmaga napięcie międzynarodowe i niebezpieczeństwo nowej wojny. Koła rządzące Stanów Zjednoczonych, Anglii i Francji prowadzą jawnie przygotowania do wojny przeciwko krajom obozu socjalistycznego. Mówią o tym takie fakty, jak dążenie imperialistów do tego, aby za wszelką cenę przeforsować ratyfikację układów paryskich, mających na celu wskrzeszenie militaryzmu niemieckiego jako siły szturmowej agresywnego bloku północno-atlantyckiego; jak tworzenie w Europie, w Azji oraz na Bliskim i na Dalekim Wschodzie agresywnych bloków i ugrupowań militarnych; jak budowa w pobliżu granic miłujących pokój krajów amerykańskich baz wojskowych; jak wyścig zbrojeń i intensywna produkcja broni atomowej. Świadczy o tym zaostrzenie sytuacji w rejonie Tajwanu i innych wysp chińskich, spowodowane przez agresywną działalność Stanów Zjednoczonych w tym rejonie wymierzoną przeciwko Chińskiej Republice Ludowej. Świadczy o tym rozpętana ostatnio w krajach imperialistycznych kampania propagandowa, nawołująca jawnie do niszczycielskiej wojny przeciwko krajom obozu socjalistycznego. Świadczy o tym także wiele innych faktów.</u> + <u xml:id="u-14.38" who="#Marszalek">W warunkach wzmagającej się groźby nowej wojny światowej miłujące pokój narody uważają, że jednym z ich naczelnych zadań jest zdwojenie wysiłków w obronie pokoju, w celu zdemaskowania agresywnych zakusów imperialistów. W związku z tym należy przypomnieć o Moskiewskiej Konferencji 8 państw europejskich, wśród których znajdowały się Związek Radziecki i Polska Rzeczpospolita Ludowa. Jak wiadomo, konferencja ta odbyła się w ostatnich dniach listopada i w pierwszych dniach grudnia ubiegłego roku. Uczestnicy tej konferencji ogłosili deklarację, w której stwierdzili jednomyślnie i stanowczo, że w wypadku ratyfikacji układów paryskich podejmą wszelkie niezbędne kroki w celu wzmocnienia bezpieczeństwa swych krajów i zapewnienia pokoju w Europie. Do takich kroków należą, jak wiadomo: przygotowanie i zawarcie układu o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej między ośmioma krajami, które brały udział w Konferencji Moskiewskiej, jak również utworzenie zjednoczonego dowództwa wojskowego tych krajów.</u> + <u xml:id="u-14.39" who="#Marszalek">Agresywne koła Stanów Zjednoczonych pobrzękują bronią i grożą naszym krajom niszczycielską wojną atomową. Nie lękamy się jednak pogróżek, ponieważ mamy wszystko, co jest niezbędne, aby obronić wolność i niezależność naszych narodów.</u> + <u xml:id="u-14.40" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-14.41" who="#Marszalek">Związek Radziecki ma potężne siły zbrojne dysponujące najnowocześniejszym sprzętem wojennym, które mogą zadać druzgocący cios każdemu agresorowi.</u> + <u xml:id="u-14.42" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-14.43" who="#Marszalek">W jednolitym obozie pokoju, demokracji i socjalizmu na straży pokoju i bezpieczeństwa wraz ze Związkiem Radzieckim stoi wielka Chińska Republika Ludowa, stoi Polska Rzeczpospolita Ludowa i inne kraje demokracji ludowej. Siła naszych narodów tkwi w ich zespoleniu i jedności, tkwi w tym, że są one pewne swej przyszłości. Pokojowa polityka naszych państw znajduje we wszystkich krajach gorącą sympatię i poparcie ze strony milionów prostych ludzi.</u> + <u xml:id="u-14.44" who="#Marszalek">Siły pokoju są potężniejsze od sił wojny i jeśli agresorzy imperialistyczni rozpętają nową wojnę, to niechybnie poniosą klęskę. Nowa wojna światowa może się zakończyć jedynie zwycięstwem sił socjalizmu i zagładą całego zgniłego systemu kapitalistycznego.</u> + <u xml:id="u-14.45" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-14.46" who="#Marszalek">Jednocześnie jesteśmy pewni, że jak najszerszy rozmach walki miłujących pokój narodów może zapobiec wojnie i utrwalić pokój. Prowadzona obecnie w wielu krajach masowa kampania zbierania podpisów pod apelem Światowej Rady Pokoju przeciwko przygotowywaniu wojny atomowej, o zniszczenie we wszystkich krajach zapasów broni atomowej oraz o natychmiastowe zaprzestanie produkcji tej broni — stanowi jeszcze jeden wymowny wyraz ożywiającej narody zdecydowanej woli obrony pokoju.</u> + <u xml:id="u-14.47" who="#Marszalek">Szanowni Towarzysze!</u> + <u xml:id="u-14.48" who="#Marszalek">Delegacja Rady Najwyższej ZSRR życzy pomyślnych obrad obecnej sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-14.49" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-14.50" who="#Marszalek">Niech mi wolno będzie w imieniu narodów Związku Radzieckiego przekazać bratniemu narodowi polskiemu gorące i szczere życzenia dalszych sukcesów w jego twórczej pracy, w jego ofiarnej walce o pokój i przyjaźń między narodami.</u> + <u xml:id="u-14.51" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-14.52" who="#Marszalek">Niech żyje bratni naród polski i najwyższy wyraziciel jego woli — Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej!</u> + <u xml:id="u-14.53" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-14.54" who="#Marszalek">Niechaj zacieśnia się i rozwija przyjaźń i współpraca między wszystkimi narodami świata!</u> + <u xml:id="u-14.55" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-14.56" who="#Marszalek">Niech żyje pokój na całym świecie! (Długotrwałe owacyjne oklaski.)*</u> + <u xml:id="u-14.57" who="#Marszalek">Niech żyje przyjaźń polsko-radziecka! (Posłowie wznoszą trzykrotny okrzyk: Niech żyje! Długotrwałe oklaski.)</u> + <u xml:id="u-14.58" who="#Marszalek">(Głos z sali: Niech żyje Wielki Związek Radziecki, ostoja pokoju! Posłowie wznoszą trzykrotny okrzyk: Niech żyje! Huczne oklaski.)*</u> + <u xml:id="u-14.59" who="#Marszalek">Głos ma wicemarszałek Sejmu poseł woj. wrocławskiego Stanisław Kulczyński.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Wysoki Sejmie! Interesy Polski wymagają trwałego pokoju. W pokojowej pracy widzimy naszą przyszłość gospodarczą i przyszłość naszej kultury. Spośród dróg mających nam zapewnić przyszłość drogę wojny uważamy za najgorszą. Za wszelką cenę pragniemy jej uniknąć. Miejsce nasze jest niewzruszenie w obozie pokoju. Hasłem naszym jest pokój, współpraca międzynarodowa, bezpieczeństwo zbiorowe i rokowania.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Wkroczyliśmy na drogę budowy socjalizmu, aby zapewnić sobie pokój wewnętrzny i uwolnić nasz naród od konfliktów zewnętrznych, jakie niesie ze sobą zaborczość kapitalistyczna, spychająca narody na niebezpieczne ścieżki ucisku narodów innych. Wkroczyliśmy na drogę budowy socjalizmu, aby sięgnąć pełną dłonią do potężnych rezerw energii i sił narodowych ukrytych w masach ludowych. Socjalizm i jego wyzwalająca siła pozwoliły nam przezwyciężyć śmierć wiejącą z naszych miast i zacofanie naszych wsi.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Dokonaliśmy wielkich rzeczy w przemyśle, osiągnęliśmy wielki postęp w socjalistycznej przebudowie wsi. Wzrósł wielokrotnie potencjał kulturalny Polski. Gdyby nie siły agresji, zagrażające pokojowi i narzucające konieczność myśli o obronie, postąpilibyśmy jeszcze dalej w rozkwicie dobrobytu w Polsce.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">W pracy i walce okrzepła jedność i spoistość naszego narodu. Naród dostrzegł, że wszystko, co czynią Rząd i Partia, czynią dla budowy. Najbardziej sceptyczni spośród naszych rodaków zrozumieli, że Rząd Ludowy broni niepodległości. Nie tylko robotnicy, nie tylko chłopi i miejskie warstwy pośrednie, ale i najbardziej nieufni spostrzegli, że siły zwalczające Rząd Ludowy dążą do rozkawałkowania Ojczyzny. Wypróbowany patriotyzm społeczeństwa polskiego wyzwolił trzeźwą myśl polityczną, zbliżył społeczeństwo do Rządu i scementował Front Narodowy.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Czekają nas rozległe jeszcze zadania dźwignięcia rolnictwa na bazie wzmagającego swą produkcję wielkiego przemysłu. Stoją przed nami wielkie zadania podniesienia stopy życiowej mas i dalszego rozwoju potencjału gospodarczego i obronnego Polski.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Oceniając nasze sukcesy nie zamykamy oczu na nasze niedostatki i błędy. Zryw Rządu i Partii, aby w drodze krytyki i samokrytyki rozpoznać te błędy i wskazać drogę naprawy, jest gwarancją, że potrafimy przy pomocy całego narodu przezwyciężyć błędy, wypaczenia i wady, ujawniające się w naszym aparacie państwowym i gospodarczym.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Zadania, jakie nas czekają, wytyczają naszemu narodowi na długie lata kierunki pracy i wysiłku, a jednocześnie wymagają pokoju.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Nikt nie może zaprzeczyć naszej głębokiej szczerości w walce o pokój. Nasza wola pokoju zawiodła nas do potężnego obozu narodów myślących podobnie jak my i ogarniających dziś jedną trzecią ludzkości. Razem z tymi narodami budujemy wspólny pokój i własną przyszłość opartą na wzajemnym zaufaniu. Poza nami pozostał obóz imperialistyczny, broniący swoich starych zdobyczy i planujący nowe zabory, ale rozdarty wewnętrznymi konfliktami społecznymi i nacjonalistycznymi. Konflikty te, jakkolwiek nie dotyczą nas bezpośrednio, kryją w sobie niebezpieczeństwo wojny, prowadzą bowiem do prób rozładowania sporów i sprzeczności wewnętrznych w wojnie zewnętrznej. Wyrazem tej polityki jest propaganda nienawiści przeciwko obozowi pokoju i otaczania go bazami wojskowymi i umowami militarnymi, zawieranymi pod obłudnym hasłem obrony tzw. wolnego świata przed wyimaginowaną agresją.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Manewry obozu imperialistycznego obejmują cały świat i żaden z elementów tych manewrów nie pozostaje bez wpływu na czujność i na kierunek naszej polityki; ani zdarzenia na Dalekim, ani na Bliskim Wschodzie, ani w Afryce, ani w Ameryce Środkowej. Pokój współczesny, podobnie jak współczesna wojna, są niepodzielne. Najsilniej jednak uwagę naszą przykuwają zdarzenia rozgrywające się w sercu Europy, w naszym najbliższym sąsiedztwie. Niemcy zachodnie obrane zostały za główny instrument polityki agresji w Europie, obrane zostały dlatego, ponieważ w Republice Federalnej istnieją największe siły wychowane przez militaryzm niemiecki, skłonne do odegrania roli głównej siły uderzeniowej skierowanej przeciwko obozowi pokoju, między innymi przeciwko Polsce.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Naród polski nie zapomniał doświadczeń przeżytych w czasie ostatniej wojny i okupacji hitlerowskiej. Polska Ludowa wykształcona politycznie nie tylko na doświadczeniach historii, lecz i na teoriach naukowych wyjaśniających te zdarzenia historyczne, nauczyła się rozróżniać pomiędzy pracowitym i zasłużonym dla kultury narodem niemieckim a wyhodowaną w jego łonie naroślą militarystyczno-imperialistyczną. To rozróżnienie pozwoliło nam odnaleźć wspólny język ze zdrową a liczebnie przemożną częścią narodu niemieckiego, naszej polityce zaś pozwoliło odnaleźć słuszną drogę i słuszną postawę w sprawie niemieckiej. Nasza polityka i nasza opinia publiczna z jednakową energią występuje jednomyślnie i zdecydowanie przeciwko odbudowie militaryzmu niemieckiego, jak też opowiada się za zjednoczeniem narodu niemieckiego i za ułożeniem z nim stosunków na zasadzie przyjaźni i współpracy.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Ułożyliśmy i pogłębiamy stale stosunki łączące nas z Niemiecką Republiką Demokratyczną. Nasze obopólne umowy graniczne, gospodarcze i kulturalne są dowodem realnej możliwości stworzenia harmonijnej i pokojowej współpracy między narodem polskim i niemieckim. Jesteśmy dlatego głęboko zainteresowani w pokojowym rozwiązaniu całości problemu niemieckiego i domagamy się w tym celu zwołania konferencji czterech mocarstw.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Nasz stosunek do NRD uważamy za wielki wkład nasz i odrodzonego narodu niemieckiego w dzieło pokoju w Europie.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Przyjazny stosunek, zrealizowany pomiędzy Polską a częścią Niemiec, możliwy jest do zrealizowania pomiędzy całością Niemiec a wszystkimi ich sąsiadami. Drogą do tego jest zjednoczenie Niemiec na zasadach pokojowych i demokratycznych. Nie jest tą drogą układ paryski, utrwalający podział Niemiec i oddający władzę nad narodem niemieckim w ręce militarystów. Jest naszym szczególnie głębokim pragnieniem, aby taki pogląd utrwalił się w bliskiej nam tradycją i kulturą Francji. Układy paryskie zostały wprawdzie przyjęte przez francuskie Zgromadzenie Narodowe po długiej i dramatycznej debacie. Jednakże wiele faktów wskazuje na to, że uchwała ta nie była wyrazem woli narodu francuskiego. Prawdziwą wolę narodu francuskiego wyraża energiczny ruch oporu przeciwko układom parysko-londyńskim rozwijany przez szerokie masy narodu francuskiego.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Opór ludności przeciwko ratyfikacji i realizacji układów londyńsko-paryskich nie ogranicza się tylko do Francji. Narody Europy zachodniej z rosnącą siłą i świadomością dążą do uchylenia grożącego niebezpieczeństwa. Dla polityków nie rozumiejących procesów historycznych zaskoczeniem jest fala szerokiego protestu i oporu, która ogarnęła w Niemczech zachodnich rozległe koła społeczeństwa niezależnie od różnic światopoglądowych i politycznych.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Nienormalna sytuacja, w jakiej znalazł się naród niemiecki rozbity sztucznie na dwie części, nie może być tolerowana, musi być zlikwidowana w interesie pokoju i bezpieczeństwa wszystkich narodów europejskich. Jest to osiągalne przez zjednoczenie Niemiec na zasadach demokratycznych i pokojowych w warunkach uniemożliwiających odrodzenie sił agresji, wykluczających możliwość udziału Niemiec w ugrupowaniach militarnych i zapewniających usunięcie z ich terytorium obcych wojsk i obcych baz wojennych.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Sprawa pokojowego zjednoczenia Niemiec nie ma nic wspólnego ze sprawą ich ustroju społeczno-gospodarczego. Zasada pokojowego współistnienia, która jest wytyczną naszej polityki zagranicznej, zakłada współistnienie i współdziałanie z państwami bez względu na ich ustrój społeczno-gospodarczy.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Naród niemiecki decyduje sam o ustroju, w jakim pragnie żyć. Drogę do tego otwierają liczne propozycje pokojowe Rządu Radzieckiego i oświadczenie tegoż Rządu w kwestii niemieckiej z dnia 15 stycznia 1955 r., które wyraża zgodę na ustanowienie nadzoru międzynarodowego nad wyborami w Niemczech, na przeprowadzenie ich jeszcze w r. 1955 i utorowanie tym sposobem drogi do zjednoczenia Niemiec. W tym samym kierunku idzie dekret Rady Najwyższej ZSRR z dnia 25 stycznia br. o zakończeniu stanu wojny z Niemcami. Wyrazem tych samych dążeń jest oświadczenie Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 1 lutego br. o zakończeniu stanu wojny między Polską a Niemcami.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">W chwili obecnej wciąż jeszcze istnieją możliwości pokojowego rozwiązania problemu niemieckiego. Sprzyja tego rodzaju rozwiązaniu zdecydowana postawa większości narodu niemieckiego żądającego pokoju i jedności. To, co się dzieje obecnie w Niemczech zachodnich, jest zjawiskiem nowym w historii Niemiec i nowym w porównaniu z niedawnymi latami. Ten wielki ruch pokojowy i narodowy stwarza wielką szansę dla narodów sąsiadujących z Niemcami i dla sprawy pokoju w Europie. Byłoby nieprzebaczalnym błędem zaprzepaścić tę szansę i przez ratyfikację układów parysko-londyńskich narzucić znowu narodowi niemieckiemu reżim militarystyczny, który tyle nieszczęść wyrządził narodom Europy i samemu narodowi niemieckiemu.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Naciskowi politycznemu na ratyfikację układów parysko-londyńskich towarzyszą uchwały Rady Paktu Północno-atlantyckiego, przewidujące prowadzenie wojny atomowej na terenie Europy i zapowiadające oddanie broni atomowej w ręce odbudowanego Wehrmachtu.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Broń ta ma być oddana w ręce ludzi, którzy złożyli dowody zupełnego braku skrupułów wobec innych narodów i zupełnego braku odpowiedzialności wobec narodu własnego.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Wiadomo, jakie są własności energii jądrowej i broni atomowej. Wiadomo, że broń ta niezależnie od niezmiernych spustoszeń materialnych, jakie wywołuje, kryje w sobie nie mające dotychczas precedensu i dlatego trudne do objęcia wyobraźnią niebezpieczeństwa biologiczne.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Naród polski, który przeżył okupację, który oglądał zwłoki 6 milionów ludzi wytraconych w obozach śmierci przez hitlerowców, rozumie lepiej niż narody inne, jak rozpalać muszą wyobraźnię uczniów i wychowanków Hitlera perspektywy zniszczeń atomowych. Rozumie również, jakie nadzieje budzić musi broń ta w zwyrodniałych umysłach odwetowców i militarystów, ogarniętych nienawiścią do socjalizmu. Nadzieje te są płonne. Gdyby jeszcze broń atomowa była wyłączną własnością agresorów i gdyby miała własności selektywne, gdyby równie skutecznie umiała ujarzmiać umysły mas ludzkich, jak potrafi je tępić — nadzieje te mogłyby być uzasadnione. Własności takich jednakże broń jądrowa nie posiada.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Właściwość natomiast ujarzmiania umysłów mas ludzkich posiada broń, która jest naszą własnością, broń pokoju, braterstwa ludów, poszanowania człowieka, broń wolności narodów, broń świadomości mas. Broń ta dosięgnie entuzjastów wojny w ich własnych gniazdach, z rąk ich własnych mas ludowych. Odkrycie energii jądrowej przychodzi w momencie, gdy ludzkość dojrzała nie tylko do jej rozumnego użycia, ale i do powstrzymania siłą chorych marzeń o wojnie jako trwałej instytucji życia politycznego. Obóz nasz, obóz pokoju, jest wyrazem tej siły.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Energię atomową wydarł naturze geniusz kobiety urodzonej w naszym mieście. Energia ta służyć będzie życiu i zdrowiu, a nie kalectwu i śmierci. Będzie ona służyć cywilizacji i kulturze. Będzie ulgą mas ludzkich obarczonych nadmiarem pracy. Energia ta — ponieważ jest niewyczerpana — uwolni nas od wojen, których celem jest pogoń za wyczerpującymi się źródłami energetycznymi. Energia ta nie będzie użyta przeciwko życiu. Trzeba tylko, aby dostała się ona w ręce ludzi pracy i wyrwana została z rąk ludzi, którym zdolność myślenia i rozsądnego rozumowania przysłania nienawiść i strach — strach przed karą za wiekowy wyzysk i poniżenie białych i kolorowych niewolników.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Społeczeństwo nasze wraz z wszystkimi narodami przygotowuje się do masowego plebiscytu, żądającego zakazu broni atomowej i jej zniszczenia. Akcję tę przeprowadzimy zwycięsko siłami nie tylko mas ludowych obozu pokoju, ale i mas ludowych krajów kapitalistycznych na równi z nami zainteresowanych w powstrzymaniu szaleństw atomowych.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Walka przeciw wojnie atomowej splata się nierozerwalnie z walką przeciwko odrodzeniu militaryzmu niemieckiego. Dlatego zagadnienie ratyfikacji układów paryskich, noszących w sobie najbardziej bezpośrednie zarodki wojny, jest dla nas sprawą pierwszoplanową. Odrzucenie tych układów jest warunkiem szczerości rokowań, a tym samym warunkiem ich powodzenia.</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Społeczeństwo nasze ciężko doświadczone przez wojnę i czujne na wszelkie objawy jej przygotowywania nie chce dać się zaskoczyć przez bieg wydarzeń.</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Na Konferencji Moskiewskiej określone zostały środki, jakie zmuszeni będziemy podjąć w przypadku ratyfikacji układów paryskich i unicestwienia tym samym rokowań 4 mocarstw w sprawie niemieckiej. Polska i narody miłujące pokój zmuszone będą w celach zapewnienia swego bezpieczeństwa wzmocnić wspólnym wysiłkiem swoją moc obronną i wyłonić wspólne dowództwo naszymi siłami zbrojnymi. Zdajemy sobie sprawę, że taka nowa sytuacja pociągnęłaby za sobą nowe obciążenia dla ludzi pracy i klas średnich w krajach Europy zachodniej, a i na nas nałożyłaby nowe ciężary. Zdajemy sobie sprawę z tego, że rozbicie Europy na dwa przeciwstawne bloki wraz z rosnącym napięciem uniemożliwi rozwój szerokiej i korzystnej wymiany handlowej i gospodarczej pomiędzy Wschodem i Zachodem, potrzebnej dla obydwu stron.</u> + <u xml:id="u-15.28" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Pragnieniem naszym jest uniknięcie wyścigu zbrojeń, odprężenie międzynarodowe i rozszerzenie stosunków handlowych i kulturalnych z Zachodem. Nadzieją naszą jest, że zdrowy rozsądek i wola narodów Europy zachodniej zatriumfują nad naciskiem politycznym forsującym realizację układów paryskich.</u> + <u xml:id="u-15.29" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Mocno przekonani o bezwzględnej przewadze sił pokoju nad siłami wojny my, Stronnictwo Demokratyczne, opowiadamy się za scharakteryzowaną przez Obywatela Premiera polityką zagraniczną Rządu, broniącą energicznie pokoju — solidarnie z ZSRR i w oparciu o cały obóz demokracji.</u> + <u xml:id="u-15.30" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. kieleckiego Jerzemu Putramentowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselPutramentJerzy">Wysoki Sejmie! Występując w dyskusji na temat naszej polityki zagranicznej chciałbym szerzej zatrzymać się na tym jej odcinku, który znam z osobistego doświadczenia, chciałbym mówić o Francji, o stosunkach polsko-francuskich.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselPutramentJerzy">Nie ma chyba człowieka w naszym kraju, który nie żywiłby serdecznych, życzliwych uczuć dla Francji. Uczucia te są żywiołowe i wyrozumowane, ciepłe tylko i bardzo gorące — są powszechne.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselPutramentJerzy">Mógłbym wyliczać przykłady z dziejów dawnych i bliższych, gdy historia stawiała nasze narody w jednym szeregu bojowników o wolność. Mógłbym wyliczać w nieskończoność przykłady bliskości i związków między naszymi kulturami narodowymi. Poprzestanę na dwóch, mających szczególną wartość symboliczną. Polska nie miałaby Chopina bez Francji. Świat nie miałby Chopina bez Polski. To geniusze Polski i Francji, Maria Skłodowska i Piotr Curie, odkryli i zbadali grupę promieniotwórczych metali. Ich odkrycie, od którego by można liczyć wiek XX w nauce, jest lich wspólnym osiągnięciem i daremnie by się wysilał ten, kto by chciał wymierzyć, ile w tym naukowym zwycięstwie zaważył geniusz Francji, ile geniusz Polski.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselPutramentJerzy">Ta bliskość naszych narodów w przeszłości, te więzy między naszymi kulturami, ta powszechna sympatia, którą żywimy do Francji, oczywiście nie jest przypadkowa. Wyraża ona jedno z podstawowych praw architektoniki politycznej Europy.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselPutramentJerzy">Prawo to głosi, że kto dzieli Europę na pół, ten szykuje wcześniej czy później wojnę między obu jej połówkami. Aby pokój w Europie panował, związki między narodami europejskimi muszą być jak najściślejsze. I niezmiernie ważne jest, aby Francja i Polska w niektórych najistotniejszych sprawach miały zbliżone jak najbardziej pozycje polityczne.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselPutramentJerzy">Niezmiernie ważne jest zwłaszcza, aby i Francja, i Polska zajmowały to samo stanowisko wobec problemu niemieckiego. Wojna w Europie nie oszczędzi dziś żadnego narodu europejskiego, ale uderzy najpierw właśnie w nasze narody — tak jak to bywało dotąd. Od stu lat blisko wszystkie wielkie wojny w Europie wybuchały dookoła Niemiec i za ich przyczyną. Jest więc sprawą życia lub śmierci i dla Francji, i dla Polski, aby nie dopuścić do ponownego wybuchu wojny, która będzie przecież straszniejsza niż kiedykolwiek dotąd.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselPutramentJerzy">Jest rzeczą niezmiernej wagi, aby nie odrodził się w środku Europy potwór niemieckiego militaryzmu, tego militaryzmu, który rodzi się pod rozmaitymi auspicjami, pod pretekstem obrony porządku społecznego w swoim kraju, pod pretekstem stania na straży pokoju, nawet pod pretekstem obrony cywilizacji europejskiej przed rzekomym niebezpieczeństwem ze Wschodu, ale który zawsze tak samo kończy — przez wywołanie krwawej pożogi, przez podbój i niszczenie sąsiednich krajów, przez podporządkowanie sobie tej Europy, której niby miał bronić.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselPutramentJerzy">Zbyteczne jest na trybunie parlamentu mojej Ojczyzny, która poznała co to Oświęcim i Majdanek, mówić o tym, czym stał się dla Polaków niemiecki militaryzm. Ale przecież i Francja przebyła takie doświadczenia wojenne, których jej naród nie zapomni przez stulecia.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselPutramentJerzy">Każde miasteczko, każda wieś francuska posiadają swoje pomniki poległych, gdzie wypisane są nazwiska mieszkańców tych osiedli, którzy padli na pierwszej wojnie światowej. Kiedyś zatrzymałem się w małym miasteczku na południu Francji, liczyło ono 600 mieszkańców. Na pomniku poległych zliczyłem 75 nazwisk. Mniej więcej połowa mieszkańców miasteczka to mężczyźni. Mniej więcej połowa mężczyzn poszła wtedy na front. I co drugi z tych, co poszli — nie wrócił.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselPutramentJerzy">Druga wojna przyniosła Francji nieco mniej umarłych, ale dużo więcej upokorzeń i zniszczeń. Cała Francja po raz pierwszy chyba od czasów rzymskich, to znaczy od swego historycznego powstania, zaznała golgoty hitlerowskiej okupacji. Cały naród francuski wie dziś, co to znaczy niewola.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselPutramentJerzy">Dlatego, gdy dziś z niepokojem patrzymy, jak różni mali politycy wielkiego narodu francuskiego usiłują przeforsować we francuskim Zgromadzeniu Narodowym zgodę Francji na odbudowę odwetowej armii zachodnio-niemieckiej, winniśmy zdać sobie sprawę, co taka zgoda mogłaby oznaczać.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselPutramentJerzy">Oczywiście nie oznaczałaby ona, że naród francuski chce takiej armii. Nie oznaczałaby także, że nie wie, czym będzie taka armia.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselPutramentJerzy">Odwetowa armia zachodnio-niemiecka powstałaby przecież dla próby przywrócenia imperialistycznym Niemcom odwiecznych ziem polskich, które nasz naród odzyskał w wyniku rozgromienia hitleryzmu. Ale zanim by jeszcze ta armia pokusiła się na nasze granice zachodnie, jej wpływ złowieszczy odczuliby przede wszystkim jej — „sprzymierzeńcy” z zachodniej Europy — Belgia, Holandia, Francja przede wszystkim.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselPutramentJerzy">Niemcy zachodnie już w tej chwili jako rozbrojone przecież państwo, państwo zwyciężone w niedawnej wojnie, grają rolę pierwszoplanową w dość żałosnych jeszcze próbach zmontowania przez Amerykę tzw. wspólnoty europejskiej. Niemcy zachodnie dysponujące własną armią staną się w przeciągu paru lat hegemonami tej zachodniej Europy, głównym amerykańskim mandatariuszem, gauleiterem tejże Europy z ramienia Ameryki.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselPutramentJerzy">Czy naprawdę uzbrojenie Niemiec zachodnich jest z punktu widzenia Francji rozwiązaniem niedobrym może, ale jedynym? Czy rzeczywiście nie ma dla niej tego, co się nazywa rozwiązaniem zastępczym?</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselPutramentJerzy">Czy może remilitaryzacja Niemiec jest tak gorąco pożądana przez sam naród niemiecki, że inne kraje nie potrafią się temu przeciwstawić?</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselPutramentJerzy">Otóż dowcip polega na tym, że po raz pierwszy od półtora stulecia naród niemiecki nie pali się do zabawy w żołnierzyki. Wprost przeciwnie. W Niemczech zachodnich z dnia na dzień rośnie opozycja przeciw kanclerzowi Adenauerowi właśnie na platformie niechęci do remilitaryzacji, którą się tam słusznie uważa za przekreślenie zjednoczenia narodu niemieckiego.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselPutramentJerzy">Tym większego znaczenia nabierają obrady odbytej niedawno w Warszawie konferencji przedstawicieli kilku krajów europejskich, która wysunęła szereg rozsądnych propozycji zaspokajających słuszne aspiracje narodu niemieckiego do jedności państwowej, bez zagrażania żadnemu z sąsiadów Niemiec. Uczestnik tej konferencji senator francuski z prawicowego stronnictwa republikanów społecznych pan Debû- Bridel wystąpił właśnie do rządu francuskiego z interpelacją w tej sprawie.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselPutramentJerzy">Życzymy mu, aby jego słuszna inicjatywa spotkała się ze zrozumieniem jego kolegów parlamentarzystów francuskich. Chcemy wierzyć, że parlamentowi francuskiemu wbrew woli niektórych małych polityków uda się odmówić zgody na wskrzeszenie Wehrmachtu i w ten sposób odsunąć od Francji i od całej Europy śmiertelne niebezpieczeństwo.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselPutramentJerzy">Ratyfikacja układów paryskich, tych układów, które zmuszą młodzież zachodnio-niemiecką, aby wbrew swej woli stała się żandarmem Europy zachodniej, byłaby dowodem, że w obecnej konstelacji międzynarodowej świata kapitalistycznego Francja jest za słaba, zbyt izolowana, otoczona zbyt drapieżnymi i bezwzględnymi konkurentami, aby móc jeszcze bronić swej woli, swej racji stanu, swego interesu narodowego.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselPutramentJerzy">Byłaby to ciężka i bolesna klęska dla wszystkich przyjaciół Francji w tym kraju. Nie tylko dlatego, że są dość dalekowzroczni i rozumieją, co zwiastowałaby na przyszłość, ale także dlatego, że wiedzą, co oznaczałaby już teraz.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselPutramentJerzy">Ratyfikacja układów paryskich oznaczałaby przecież oficjalną niemal rezygnację Francji ze swej pozycji mocarstwa światowego. Przecież najważniejszym atutem jej polityków w rozmowach ze swoim przemożnym sojusznikiem amerykańskim były właśnie jej opory w sprawie odrodzenia Wehrmachtu. Czym będą teraz szermowali wobec pana Dullesa? Powoływaniem się na swoją uległość? Amerykanie przepadają za uległymi partnerami, bo nic im nie są zmuszeni dawać.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselPutramentJerzy">Chciałbym oświadczyć, że taka klęska Francji wywołałaby w naszym narodzie żal głęboki i szczery. Uważamy, że świat obecny potrzebuje Francji nie jako drugorzędnego partnera we — „wspólnocie europejskiej” pod amerykańską batutą, nie jako uległego klienta Ameryki dzisiaj i posłusznego sojusznika Niemiec zachodnich jutro, ale jako właśnie mocarstwa o wyraźnie zarysowanej własnej polityce narodowej, mocarstwa dosyć silnego, aby móc tę politykę wprowadzać w życie.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselPutramentJerzy">Albowiem jeśli rządzące dziś koła Ameryki za swoją politykę uważają szaleńczą próbę podbicia świata, jeśli dzisiejszy rząd zachodnio-niemiecki taką politykę widzi w próbach odwetu i grabieży sąsiadów, to istotna polityka narodowa Francji, jak i naszego kraju, winna się zamykać w jednym słowie — pokój.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselPutramentJerzy">W tej dramatycznej chwili chcemy, aby nasi koledzy parlamentarzyści francuscy dobrze zdawali sobie sprawę, że ich naród nie jest odosobniony, że w jego walce przeciw układom paryskim towarzyszą mu uczucia setek milionów ludzi na świecie, że cały naród polski z głęboką troską śledzi perypetie tej walki i z całego serca życzy zwycięstwa Francji.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#Marszalek">(Przerwa</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#komentarz">w posiedzeniu od godz. 18 min. 40 do godz. 19 min. 5.)</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj opolskiego Józef Baron.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#Marszalek">Poseł Baron Józef: Wysoki Sejmie! Cały nasz naród przeżywa i dyskutuje zagadnienia polityki międzynarodowej, mówi o niej nie tylko na zebraniach, ale również w swym powszednim życiu. Do przeszłości niepowrotnej należą już te czasy, kiedy wmawiano w robotnika i chłopa, że polityka należy do panów. Robotnik i chłop wie dziś, że Państwo Ludowe i władza w nim należy do niego i on w tym państwie decyduje o losach całego narodu. Dlatego też nie jest obojętny na wydarzenia polityczne w kraju i za granicą. Zdaje sobie sprawę z tego, że ratyfikacja układów paryskich to nowy Wehrmacht, skierowany przeciwko pokój miłującym narodom, przeciwko naszej Ojczyźnie, to armia morderców milionów niewinnych ludzi w krematoriach Oświęcimia i w dziesiątkach obozów koncentracyjnych. Tych ludobójców ich wysocy protektorzy, amerykańscy imperialiści, chcą wyposażyć w broń atomową — broń powszechnej zagłady ludzkości.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#Marszalek">Przeciw tym zbrodniczym zamiarom staje do walki cały wielki obóz pokoju i światowy ruch pokoju, który w coraz szerszej mierze ogarnia również narody państw kapitalistycznych. Do tej wszechludzkiej walki o pokój przeciw knowaniom imperialistów wnosi swój wkład naród polski, a wraz z nim lud Opolszczyzny. Opolanie, którzy w bieżącym okresie obchodzą 10-lecie wyzwolenia swej ziemi z wiekowej niewoli, szczególnie żywo przeżywają okropności ostatniej wojny. W ich pamięci stają obrazy wiekowej niewoli, kiedy cały swój krwawy wysiłek oddawać musieli junkrom i grafom pruskim, którzy budowali dla siebie wspaniałe pałace, a lud pracujący musiał drogo płacić za ich zbytek i wciąż prowadzoną politykę wojenną.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#Marszalek">Robotnik i chłop Opolszczyzny nie mógł się nigdy pogodzić z losem, jaki wyznaczyli mu panowie niemieccy, nie poddawał się i walczył wszelkimi dostępnymi mu sposobami, aby zrzucić z siebie jarzmo ucisku narodowego i społecznego.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#Marszalek">Choćby bunty chłopskie w okresie Wiosny Ludów, czy potężny zryw ludzi Opolszczyzny w ostatnich trzech powstaniach śląskich jest tego dowodem. Na skutek zdrady własnej burżuazji, która kumała się z zagranicznymi imperialistami, lud opolski nie mógł wywalczyć wyzwolenia, lecz nie załamał się, aż wreszcie wyzwoliła go z wiekowej niewoli Armia Radziecka.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#Marszalek">Dziś wolny lud Opolszczyzny prowadzony przez klasę robotniczą z dumą spogląda na dorobek swego dziesięciolecia, w którym nie tylko odbudował, ale przeobraził Opolszczyznę w kraj tętniący pełnią życia.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#Marszalek">Od dziesięciu lat ludzie Opolszczyzny nie znają już wyrazu — „bezrobotny” i nie trapi ich myśl, że mogliby się znaleźć bez pracy i chleba. Widzą bowiem, jak rozwijają się z roku na rok dotychczasowe zakłady, w których podwoiła się i potroiła liczba zatrudnionych, jak z roku na rok powstają coraz to nowe zakłady, w których znajdują zatrudnienie coraz to szersze masy.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#Marszalek">Czyż dowodem tego nie jest, dla przykładu, huta Małapanew w Ozimku, która z przestarzałej małej huty stała się rozszerzonym na dużej przestrzeni nowoczesnym obiektem przemysłowym wraz z wciąż rosnącym nowoczesnym osiedlem robotniczym, w którym poza domami robotniczymi jest i piękny dom kultury, kino, hotele robotnicze.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#Marszalek">Mieszkańcy Ozimka i okolicy patrzą z podziwem, jak w tak krótkim czasie z małej wioski powstaje osiedle przemysłowe.</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#Marszalek">Przykład ten świadczy o tym, jak rozwija się gospodarka narodowa.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#Marszalek">Dotyczy to nie tylko rozwoju przemysłowego, ale i produkcji rolnej. Chłopi pracujący, którzy od dziesięciu lat stali się właściwymi gospodarzami na swojej ziemi, widzą w rozwoju swych gospodarstw nie tylko swój własny dobrobyt, ale i potrzeby Państwa Ludowego. Przez swą patriotyczną postawę pomogli Państwu Ludowemu w zagospodarowaniu ziemi; w walce o produkcję wyrosły tysiące przodujących chłopów i kobiet, którzy w swej codziennej pracy wprowadzają nowe metody uprawy, uzyskując coraz to lepsze osiągnięcia.</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#Marszalek">Nie mniejsze osiągnięcia ma Opolszczyzna w rozwoju życia kulturalno-oświatowego. Cała młodzież kształci się w pełnoklasowych szkołach podstawowych i nie ma wioski, z której liczna młodzież nie uczęszczałaby do szkół średnich i wyższych.</u> + <u xml:id="u-18.16" who="#Marszalek">Starzy obywatele nie mogą tego zrozumieć — jak to oświadczył chłop-spółdzielca z gromady Gotartów, powiat Kluczbork: — „Nie mogę zrozumieć, że państwo nie tylko za darmo kształci mi syna, ale jeszcze mi dopłaca” (miał na myśli stypendium).</u> + <u xml:id="u-18.17" who="#Marszalek">Przedwojenny problem troski rodziców o przyszłość swych dzieci rozwiązało raz na zawsze Państwo Ludowe i każdy obywatel widzi, że nie jest to tylko chwilowe, ale stale rozwija się, gdyż z każdym rokiem buduje się wciąż to nowe szkoły-pałace, a w tym roku na swe dziesięciolecie Opolszczyzna otrzymała nawet swą pierwszą w historii wyższą uczelnię z nowym budującym się pięknym gmachem i domem nauczyciela.</u> + <u xml:id="u-18.18" who="#Marszalek">Rozwija się na Opolszczyźnie bogata w folklor kultura ludowa tej ziemi. Powstałe w naszych świetlicach różnorodne zespoły artystyczne, które z pietyzmem odtwarzają stare tańce i pieśni ziemi opolskiej, mają właściwą pomoc i pełne zrozumienie ze strony Władzy Ludowej. Dowodem tego jest 900 zgłoszonych amatorskich zespołów do festiwalu dziesięciolecia powrotu Opolszczyzny do Macierzy.</u> + <u xml:id="u-18.19" who="#Marszalek">W codziennym trudzie pracy osiągamy na Opolszczyźnie coraz to większe sukcesy w różnych dziedzinach życia, będące dowodem wysokiego poziomu politycznego oraz patriotycznej postawy opolskiej klasy robotniczej, chłopstwa i młodzieży.</u> + <u xml:id="u-18.20" who="#Marszalek">Lud opolski rozważając z okazji dziesięciolecia tragiczną niewolę pod jarzmem pruskim, okropności ostatniej wojny i obecne swe wspaniałe, wszechstronne osiągnięcia, które złączony na zawsze z Macierzą uzyskał dzięki wysiłkom mas pracujących, Partii i Władzy Ludowej, nie chce wojny, aktywnie uczestniczy w walce o utrwalenie pokoju i popiera gorąco apel Światowej Rady Pokoju i deklarację Rady Najwyższej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w sprawie współdziałania parlamentów różnych krajów. Solidaryzuje się w pełni i popiera dążenia Niemieckiej Republiki Demokratycznej i patriotów w Niemczech zachodnich do pokojowego i demokratycznego zjednoczenia Niemiec, przeciw tworzeniu nowego Wehrmachtu.</u> + <u xml:id="u-18.21" who="#Marszalek">Ludność nasza szczególnie dobrze zna kłamliwą politykę tych, którzy chcą wskrzesić Wehrmacht, pamięta, jak dawniej pruscy junkrzy brutalnie traktowali naszych synów i braci i dlatego masowo wypowiada się na zebraniach protestacyjnych przeciw tworzeniu neohitlerowskiej armii — za pokojowym zjednoczeniem Niemiec. Z głębokiego przekonania o sile naszej Ojczyzny i potędze obozu pokoju, któremu przewodzi Związek Radziecki, z głębokiej troski o jeszcze szybszy rozwój Opolszczyzny, z troski, na jaką stać tylko prawdziwych gospodarzy tych ziem, na zebraniach jednocześnie mówi się również o niedociągnięciach, które stoją na przeszkodzie i utrudniają często wykonanie ambitnych zadań naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-18.22" who="#Marszalek">W nadchodzącej kampanii wiosenno-siewnej chłopi pracujący i robotnicy rolni, realizując uchwały II Zjazdu i III Plenum Partii, staranniej przygotowują się do kampanii siewnej. W pracach ich przebija głęboka troska o właściwe przygotowanie ziarna siewnego, zaopatrzenie w nawozy i staranniejszą uprawę gleby.</u> + <u xml:id="u-18.23" who="#Marszalek">Tak rozumie w swej świadomości politycznej i gospodarczej pracowite społeczeństwo Opolszczyzny swój wkład w walkę o pokój.</u> + <u xml:id="u-18.24" who="#Marszalek">Nieodosobnione są takie głosy, jak chłopa Włodarczyka, który na zebraniu protestacyjnym wsi Szymonków, powiat Kluczbork, potępiając zamiary imperialistów, mówił: — „Ja w czasie wojny straciłem całą rodzinę i będę cały swój wysiłek kierował, aby nie było więcej wojny. Lecz pokój możemy naszemu krajowi zapewnić przez umocnienie naszej Ojczyzny; dlatego też zwracam się do zebranych i apeluję, ażeby każdy wykonywał plany, podnosił wydajność swego gospodarstwa, bo tylko silna nasza Ojczyzna może zapewnić nam pokój.” Podobny był głos obywatela Oszusta z gromady Ściborzyce, powiat Głubczyce: — „Zbieranie podpisów pod apelem Światowej Rady Pokoju to jest wielka rzecz, lecz to nie tylko samo podpisanie się na liście i już będzie pokój na świecie. O pokój trzeba walczyć w każdej chwili i na każdym odcinku; u nas należy walczyć codziennie, aby podnieść wydajność z hektara, podnieść hodowlę, wypełniać wszystkie plany, aby było coraz więcej żywności, aby coraz silniejsza była nasza Polska Ludowa.” Wysoki Sejmie! To nie odosobnione wypowiedzi, a myśl i czyny całego społeczeństwa opolskiego, które poznało w dziesięcioleciu prawdziwą wolność narodową i społeczną i potrafi ją nie tylko ocenić, ale i stanąć w jej obronie, kiedy zajdzie ku temu potrzeba.</u> + <u xml:id="u-18.25" who="#Marszalek">Społeczeństwo Opolszczyzny dołoży jeszcze większych wysiłków w podniesieniu produkcji w przemyśle i rolnictwie, wzmocni swą czujność wobec zagrożenia pokoju przez imperializm anglo-amerykański, skupiając się jeszcze mocniej wokół Rządu Ludowego i kierowniczej siły naszego narodu — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-18.26" who="#Marszalek">Przez wzmożoną pracę włoży swój wkład w obronę pokoju dla naszej ukochanej Ojczyzny — Polski Ludowej i dla wszystkich miłujących pokój narodów.</u> + <u xml:id="u-18.27" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-18.28" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. warszawskiego Konstantemu Łubieńskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wysoki Sejmie! Wydaje się, że wszyscy odczuwamy, iż sytuacja międzynarodowa weszła w fazę zasadniczych rozstrzygnięć. Rozstrzygnięcia te zdecydują, czy nad światem zawiśnie groza wojny, która przy zastosowaniu nowoczesnych środków walki może przynieść narodom niepowetowane straty i cierpienia, czy też świat wejdzie na drogę rozwoju nieznanego w jego dziejach.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselLubienskiKonstanty">W tej sytuacji już nie tylko rządy, ale każdy człowiek powinien uświadomić sobie odpowiedzialność i za los własnego kraju i za los całego świata. Takiego momentu w historii ludzkości jeszcze nie było, dlatego wydaje nam się to czasem nieprawdopodobne. Niemniej tak jest w rzeczywistości.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselLubienskiKonstanty">Cóż dziwnego, że w takiej sytuacji kraje budujące socjalizm, kraje, które za cel postawiły sobie szczęście każdego człowieka, podejmują olbrzymie wysiłki, aby usunąć niebezpieczeństwo użycia broni termojądrowej, aby utrzymać i umocnić pokój przez rozwiązanie istniejących problemów międzynarodowych i stworzenie warunków współżycia i współpracy wszystkich narodów, bez względu na to, w jakich ustrojach te narody żyją.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselLubienskiKonstanty">Obywatel Premier nakreślił całokształt polityki zagranicznej Rządu Polski Ludowej. Ja chciałbym najpierw nieco uwagi poświęcić zagadnieniu współpracy międzynarodowej na terenie parlamentarnym. Jest to zagadnienie wielkiej wagi, ponieważ, jak to słusznie podkreśla deklaracja Rady Najwyższej Związku Radzieckiego z dnia 9 lutego br.: „parlamenty uchwalają akty ustawodawcze dotyczące zagadnień wojny i pokoju”.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselLubienskiKonstanty">W ubiegłym roku obserwowaliśmy, w szczególności na terenie zachodniej Europy zacięte walki w parlamentach pomiędzy zwolennikami polityki wojennej i pokojowej. We wszystkich chyba parlamentach w wystąpieniach przeciw polityce wojennej, a więc przede wszystkim przeciw remilitaryzacji Niemiec zachodnich — wzięli udział parlamentarzyści reprezentujący bardzo szeroki wachlarz poglądów politycznych. Wprawdzie w wielu parlamentach układy paryskie zostały ratyfikowane, jak wiadomo wbrew stanowisku zdecydowanej większości społeczeństw, niemniej godnym podkreślenia jest fakt, że za układami paryskimi w Anglii głosowało tylko 42% deputowanych do Izby Gmin, a we Francji 46% deputowanych do Zgromadzenia Narodowego.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselLubienskiKonstanty">Ciągle jeszcze we wszystkich częściach świata rozwój sytuacji międzynarodowej zależy od parlamentów. Dlatego tak ogromne znaczenie posiada inicjatywa Rady Najwyższej ZSRR współpracy pomiędzy parlamentami, polegającej: — „na nawiązaniu bezpośrednich stosunków pomiędzy parlamentami, wymianie delegacji parlamentarnych, występowaniu delegacji parlamentarnych jednych krajów w parlamentach innych krajów”.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselLubienskiKonstanty">W ubiegłym roku Polska gościła wielu parlamentarzystów z różnych krajów. Na szczególne podkreślenie zasługuje pobyt w naszym kraju parlamentarzystów francuskich, angielskich i z Niemiec zachodnich. Z wieloma parlamentarzystami osiągnęliśmy zgodność poglądów co do wielu spraw międzynarodowych, a w szczególności co do pokojowego rozwiązania sprawy niemieckiej. Ale nawet w tych przypadkach, w których nie doszło do uzgodnienia poglądów, usunięto wiele nieporozumień. Nasze doświadczenia wskazują, jak słuszna jest inicjatywa Rady Najwyższej ZSRR, dlatego też w jak najszerszym zakresie inicjatywę tę należy realizować.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselLubienskiKonstanty">Konkretnym przejawem tej inicjatywy jest udział w naszym dzisiejszym posiedzeniu delegacji Rady Najwyższej. Z całym zadowoleniem witam ten fakt, że pierwszą delegacją, która bierze udział w posiedzeniu naszego parlamentu, jest delegacja radziecka, ponieważ całe społeczeństwo polskie — podkreślam to jako bezpartyjny — widzi w sojuszu z ZSRR gwarancję najżywotniejszych naszych interesów narodowych.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselLubienskiKonstanty">Dlatego też sojusz ten całe społeczeństwo polskie, jak to już podkreślił Obywatel Premier, uważa za kamień węgielny naszej polityki zagranicznej.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselLubienskiKonstanty">Mówiąc o współpracy międzynarodowej na terenie parlamentarnym nie można pominąć Unii Międzyparlamentarnej. Ta jedna z najstarszych organizacji międzynarodowych w pierwszym artykule statutu podkreśla, że celem jej jest dzieło pokoju i współpracy pomiędzy narodami. Obecnie Unia obejmuje przedstawicieli około czterdziestu parlamentów z krajów położonych w różnych częściach świata, z przewagą jednak krajów europejskich Dążąc do wykorzystania wszelkich możliwych środków służących porozumieniu między narodami, jak również doceniając znaczenie Unii Międzyparlamentarnej dla sprawy pokoju, w ub. roku polska grupa Unii Międzyparlamentarnej podjęła po kilkuletniej przerwie działalność i wzięła udział w posiedzeniu Rady i zebraniu ogólnym Unii w Wiedniu. Obrady wiedeńskie przyniosły szereg cennych dla sprawy pokoju uchwał.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselLubienskiKonstanty">Np. uchwała zatytułowana — „w sprawie doświadczeń Narodów Zjednoczonych” stwierdza, że ONZ tylko wtedy w pełni wykona swe zadania, jeśli obejmie możliwie wszystkie kraje. Stąd uchwała zwraca się do parlamentów całego świata o interwencję u odnośnych rządów w celu poparcia przyjęcia do ONZ tych wszystkich krajów, które się tego domagają.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselLubienskiKonstanty">W wyniku dyskusji, w której odrzucono wnioski dotyczące rewizji Karty Narodów Zjednoczonych, uchwała ta wyraża przekonanie, że w celu umocnienia pokoju rządy wszystkich państw winny zawsze przestrzegać w ich polityce zasad solidarności i współpracy między narodami, wpisanych do Karty ONZ i uświęconych przez prawo międzynarodowe.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselLubienskiKonstanty">W sprawie redukcji zbrojeń i bezpieczeństwa odnośna uchwała m. in. wskazuje na konieczność ustalenia metod i środków zakazu użycia i produkcji broni atomowej. Podkreślam te momenty, ponieważ uchwały takie zapadły w gronie parlamentarzystów reprezentujących bardzo różne stanowiska polityczne.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselLubienskiKonstanty">Niektórym uchwałom powziętym można zarzucić pewną ogólnikowość sformułowań, niemniej wyrażają one ducha rokowań i współpracy, a to przecież jest podstawowy warunek osiągnięcia porozumienia.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselLubienskiKonstanty">Muszę jednak podkreślić, że w ciągu dyskusji ujawniły się również i odmienne tendencje. Były bowiem wystąpienia nacechowane nie duchem współpracy, lecz agresywnością utrudniającą czy uniemożliwiającą rokowania.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselLubienskiKonstanty">Najbliższe posiedzenie Rady Unii Międzyparlamentarnej ma przygotować zebranie plenarne, które ma się odbyć w tym roku w Helsinkach.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselLubienskiKonstanty">Na porządku dziennym stoi przede wszystkim zagadnienie koegzystencji w aspekcie moralnym, prawnym, gospodarczym i kulturalnym. Oczywiście nie potrzebuję tu tłumaczyć znaczenia dyskusji nad tymi zagadnieniami.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselLubienskiKonstanty">Nie ulega wątpliwości, że przed Unią Międzyparlamentarną stoją w obecnej sytuacji szczególnie odpowiedzialne zadania. Sądzę, że Unia Międzyparlamentarna podejmie jeszcze szerszą aniżeli dotychczas działalność, po to, aby przez kontakty parlamentarzystów przyczyniać się do rozwiązania palących zagadnień międzynarodowych. W tej działalności Unia Międzyparlamentarna może liczyć na pełną aktywność ze strony polskiej grupy.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wyrażam nadzieję, że Unia stanie się czynnikiem porozumienia pomiędzy narodami i przyczyni się do umocnienia pokoju.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wysoki Sejmie! Naród polski angażuje wszystkie swe siły w walce o pokój, gdyż pokój jest oczywiście podstawowym warunkiem dalszego rozwoju tych olbrzymich osiągnięć, które uzyskaliśmy w ciągu ubiegłego dziesięciolecia.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselLubienskiKonstanty">Walka o pokój jest tym czynnikiem, który niezwykle silnie jednoczy polskie społeczeństwo, przy czym walka o pokój to dla nas nie tylko aktywność na terenie międzynarodowym, to również walka o wzmożenie sił naszego kraju, służących oczywiście w pierwszym rzędzie realizacji pokojowego budownictwa, lecz również zabezpieczających nas przed ewentualną agresją.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wyrazem jedności narodu to Front Narodowy, który jednoczy całe społeczeństwo na platformie walki o pokój, walki o rozwój gospodarczy kraju i o wzrost dobrobytu.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselLubienskiKonstanty">Należy podkreślić, że Front Narodowy nie polega jednak na jakimś niwelowaniu różnic pomiędzy jednostkami czy grupami społecznymi, Front Narodowy polega na umiejętności współpracy pomimo istniejących różnic, współpracy na rzecz celów ogólnonarodowych, wśród których oczywiście walka o pokój jest celem pierwszym. Front Narodowy obejmuje liczne rzesze katolików, co znajduje wyraz między innymi w szerokiej działalności Komisji Katolickich Działaczy duchownych i świeckich przy Ogólnopolskim Komitecie Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselLubienskiKonstanty">Jako działacz katolicki podkreślam ten fakt jako szczególnie ważny, ponieważ były próby ze strony naszych wrogów rozbijania jedności polskiego społeczeństwa ze względu na podział społeczeństwa na wierzących i niewierzących. Te próby nie tylko nie dały żadnych rezultatów, lecz zaostrzyły czujność polskiego społeczeństwa i umocniły jego jedność. Tym wszystkim, którzy nadal chcieliby wykorzystywać różnice światopoglądów dla siania zamętu w polskim społeczeństwie, oświadczamy, że choć problem współżycia ludzi o różnych światopoglądach nie został w pełni rozwiązany, to jednak istniejące różnice światopoglądowe nie osłabią walki narodu polskiego o pokój, o maksymalny rozwój gospodarczo-społeczny naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselLubienskiKonstanty">Lecz problem udziału katolików, bądź też chrześcijan w walce o pokój, o współżycie i współpracę wszystkich narodów nie może ograniczać się do naszego kraju. Katolicy, a także chrześcijanie tworzą pewną społeczność przekraczającą granice jednego kraju. Społeczność ta w dziedzinie religijnej, filozoficznej i etycznej posiada wiele istotnych wspólnych zasad. W każdym razie podstawowe kryteria moralne członków społeczności chrześcijańskiej są te same. Stąd nie powinny zachodzić istotne różnice w ocenie takich zagadnień jak wojna, i to wojna, w której zachodzi możliwość użycia broni masowej zagłady. I rzeczywiście poglądy najwyższych autorytetów w chrześcijaństwie są zgodne w potępieniu zarówno wojny jak i broni termojądrowej, chemicznej, bakteriologicznej. Wypowiedzi w tym zakresie nie budzą żadnych wątpliwości.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselLubienskiKonstanty">W czym zatem leży problem? Problem leży w wyciągnięciu konkretnych wniosków ze sprecyzowanych poglądów, wniosków prowadzących do zlikwidowania tego, co się potępia. Chodzi o konsekwencję. Czy jest konsekwentny ten, kto potępia wojnę, a nie potępia remilitaryzacji Niemiec zachodnich? Czy jest konsekwentny ten, kto potępia broń masowego zniszczenia, a nie domaga się wprowadzenia bezwarunkowego zakazu użycia broni i jej produkcji oraz zniszczenia zapasów istniejących bomb?</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#PoselLubienskiKonstanty">Z tej trybuny apeluję do wszystkich chrześcijan, aby wyciągnęli pełne konsekwencje ze swoich światopoglądów, konsekwencje polegające na skutecznej walce z tym — jeszcze raz powtarzam —co potępiają. Apeluję do współdziałania w tej walce z tymi wszystkimi, którzy w tym zakresie posiadają te same co chrześcijanie poglądy, choć chrześcijanami nie są. Jeśli dwóch ludzi, z których jeden jest chrześcijaninem, a drugi nie, spostrzegą tonącego człowieka, czyż ich decyzja nie powinna być jedna: wspólnie ratować tonącego? Czyż przez to współdziałanie któryś ze światopoglądów doznał jakiegoś uszczerbku? Przenieśmy to proste rozumowanie na sprawy międzynarodowe, a stanowisko chrześcijan w szeregu zasadniczych spraw będzie takie samo nie tylko w teorii, lecz i w praktyce.</u> + <u xml:id="u-19.27" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wysoki Sejmie! Miejmy pełną świadomość, że wygranie walki o pokój wymaga od nas, Polaków, wytężenia wszystkich naszych sił, że musimy rozwinąć najszerszą inicjatywę, aby ten cel osiągnąć. Jest rzeczą oczywistą, że na nas, posłach Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, ciąży szczególna odpowiedzialność.</u> + <u xml:id="u-19.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. olsztyńskiego Janowi Rotkiewiczowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselRotkiewiczJan">Wysoki Sejmie! Jako poseł na Sejm i jako wojskowy chciałbym zabrać głos w poważnej kwestii, która jest przedmiotem dzisiejszych obrad.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselRotkiewiczJan">Spośród wielu spraw głęboko nurtujących społeczeństwo naszego kraju najważniejszą jest utrzymanie i utrwalenie pokoju. Żyjemy w czasach, gdy losy każdego człowieka, jego zamiary i plany na przyszłość są ściśle związane z sytuacją międzynarodową, z tym co się dzieje na świecie.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselRotkiewiczJan">Sprawa utrwalenia i umocnienia pokoju jest dziś jak najbardziej osobistą sprawą każdego członka naszego społeczeństwa. Dlatego pokojowa polityka naszego Rządu cieszy się pełnym poparciem całego narodu, dlatego najbardziej szlachetnej sprawie zabezpieczenia pokoju służy świadomie każdy żołnierz naszych ludowych Sił Zbrojnych.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselRotkiewiczJan">Naród nasz miłuje pokój. Dajemy temu wyraz w codziennej pracy. Wszystkie nasze wysiłki zmierzają do dalszego rozwinięcia pokojowego budownictwa i podniesienia stopy życiowej ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselRotkiewiczJan">Dowodem naszego umiłowania pokoju jest polityka zagraniczna Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Rząd polski wielokrotnie występował z inicjatywą pokojowego rozwiązania szeregu spraw międzynarodowych, aktywnie popiera wszelkie kroki mające na celu złagodzenie napięcia w sytuacji międzynarodowej i umocnienie pokoju.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselRotkiewiczJan">Ale nie mniej niż pokój naród nasz ukochał wolność. Świadczy o tym cała historia narodu polskiego. Zwłaszcza ostatnie dwa stulecia stanowią nieprzerwane pasmo wspaniałej walki Polaków o wolność i niepodległy byt, walki nieugiętej, obfitującej w przykłady bezgranicznego bohaterstwa, ofiarności i poświęcenia dla swej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselRotkiewiczJan">Wierne tej chlubnej tradycji stoi obecnie na straży naszego pokojowego socjalistycznego budownictwa, na straży wolności i nienaruszalności granic naszego kraju — potężne ludowe Wojsko Polskie. Nigdy w dziejach swych naród polski nie posiadał armii tak silnej, tak związanej z ludem, tak wiernie służącej najżywotniejszym interesom narodu.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselRotkiewiczJan">Niezwyciężona siła Wojska Polskiego wypływa nie tylko z naszego ustroju i z ludowego charakteru armii, lecz również z nieustannie rosnącego potencjału gospodarczego Polski, z powiązania naszego kraju braterskimi sojuszami, serdeczną przyjaźnią z wielkim Związkiem Radzieckim, Chińską Republiką Ludową i krajami demokracji ludowej.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselRotkiewiczJan">Rząd nasz i Partia konsekwentnie realizują politykę uprzemysłowienia kraju. Stwarza to mocne podstawy dla szybkiego i trwałego rozwoju ekonomiki naszej Ojczyzny, dla stałego wzrostu stopy życiowej jej obywateli. Silny przemysł, a zwłaszcza przemysł ciężki — chluba naszego narodu — stanowi jednocześnie zasadniczy czynnik siły i zdolności bojowej Woj- ska Polskiego.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselRotkiewiczJan">Rozwój sytuacji międzynarodowej na przestrzeni ostatnich lat zmusił państwo nasze do przeznaczenia części sił i środków na potrzeby obrony kraju. Stworzyliśmy w szybkim czasie przemysł obronny o mocy, jakiej dotąd Polska nie znała. Zaopatruje on naszą armię we wszystkie podstawowe rodzaje nowoczesnego uzbrojenia i sprzętu.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselRotkiewiczJan">Troska Rządu i Partii o potrzeby naszych Sił Zbrojnych, ofiarna i owocna praca naszych uczonych, inżynierów i robotników sprawiły, że armia nasza jest armią całkowicie nowoczesną, że jej poziom techniczny nieustannie wzrasta.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselRotkiewiczJan">Dzięki władzy ludowej i mądremu kierownictwu Partii na zawsze minęły czasy bezbronności naszego kraju. Umocniliśmy niepodległość Ojczyzny dzięki rosnącemu stale potencjałowi gospodarczemu Polski Ludowej, dzięki sile naszej armii, dzięki jedności narodu i armii. Uczyniliśmy naszą Ojczyznę niedostępną dla wroga, stworzyliśmy niewzruszoną podstawę obronności kraju głównie przez to, że na zawsze zerwaliśmy ze smutnymi czasami osamotnienia Polski, że Polska stanowi dziś ogniwo wielkiego obozu pokoju, który obejmuje blisko miliard ludzi, a któremu przewodzi bohaterski naród radziecki.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselRotkiewiczJan">Niewyczerpane są siły tego obozu, nieograniczone jego możliwości rozwojowe. Z faktu przynależności Polski do obozu pokoju czerpiemy niezłomną wiarę w przyszłość, niezachwianą pewność zwycięstwa naszej słusznej sprawy. Zwartość państw tego obozu, ich siła materialna i moralna jest gwarancją, że ewentualny atak wroga, wymierzony w którykolwiek z naszych bratnich krajów, spotka się z druzgocącą odprawą. Miniona wojna jest wymownym przykładem tego, jak Związek Radziecki, Chiny Ludowe, Polska i inne narody wspólnym wysiłkiem potrafią skutecznie walczyć przeciwko imperialistycznym wrogom ludzkości.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselRotkiewiczJan">Żołnierza naszego ożywia wspaniały duch bojowy. Wiemy, jak trudna jest współczesna walka; dlatego też szkolimy żołnierzy tak, by potrafili skutecznie bić się przeciwko ewentualnym agresorom za świętą sprawę wolności Ojczyzny nawet w najbardziej ciężkich i skomplikowanych warunkach.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#PoselRotkiewiczJan">Entuzjazm i poświęcenie naszych żołnierzy, gorące umiłowanie Ojczyzny, bezgraniczne oddanie dla sprawy jej wolności i niepodległości dają nam pewność, że jeśli zajdzie potrzeba, żołnierz polski nigdy nie zawiedzie zaufania, jakie pokłada w nim naród.</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselRotkiewiczJan">Zdajemy sobie doskonale sprawę z powagi obecnej sytuacji międzynarodowej. Czujnie śledzimy wydarzenia rozwijające się za Łabą, gdzie trwa gorączkowa zbrodnicza krzątanina wokół sprawy tworzenia neohitlerowskiego Wehrmachtu.</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#PoselRotkiewiczJan">Z przykrością stwierdzamy, że w odradzaniu militaryzmu niemieckiego i ponownym uzbrajaniu odwetowców niemieckich biorą udział państwa, które wraz z nami walczyły nie tak dawno przeciwko hitlerowskim Niemcom.</u> + <u xml:id="u-21.18" who="#PoselRotkiewiczJan">Każdego z nas, uczestnika wojny przeciwko hitlerowskim ludobójcom, głęboko oburzył ujawniony ostatnio fakt dwulicowej gry i haniebnego wiarołomstwa ze strony premiera Churchilla. W czasie, gdy armie Związku Radzieckiego i Wojsko Polskie krwawiły przed dziesięciu laty w ciężkich bojach z Niemcami faszystowskimi, wydał on polecenie zmagazynowania broni hitlerowskiej po to, by oddać ją w odpowiednim momencie Wehrmachtowi i znów pchnąć go do walki przeciwko nam.</u> + <u xml:id="u-21.19" who="#PoselRotkiewiczJan">Organizatorzy nowej wojny opierają rachuby swe na sile broni masowego zniszczenia. Nie można powiedzieć, abyśmy nie doceniali niszczącej siły tej broni. Toteż ci naiwni stratedzy imperializmu, którzy mają jeszcze nadzieję, jeśli nie na monopol, to na przewagę w broniach jądrowych, powinni pamiętać że podobna nadzieja jest — jak głosi przysłowie ludowe — — „matką głupich”.</u> + <u xml:id="u-21.20" who="#PoselRotkiewiczJan">Złudne przekonanie o rzekomej przewadze pod względem broni jądrowych stało się punktem wyjścia dla rozmaitych imperialistycznych teoryjek: „globalnej strategii', — „zmasowanego odwetu” itp. Na takiej, pożal się Boże, podstawie pan Dulles i jemu podobni opierają swe awanturnictwo polityczne, swoją tzw. — „politykę z pozycji siły”.</u> + <u xml:id="u-21.21" who="#PoselRotkiewiczJan">Rzeczywistość jednak łamie wszelkie założenia podobnych awanturniczych planów wojennych. Stany Zjednoczone od dawna już utraciły monopol na broń atomową, pod względem zaś broni wodorowej Związek Radziecki prześcignął USA.</u> + <u xml:id="u-21.22" who="#PoselRotkiewiczJan">W USA mówi się ostatnio o pracach w dziedzinie dalekonośnych pocisków kierowanych. Jednakże wszelkie dane wskazują na to, że i tutaj sprawa ma się podobnie, jak w wypadku broni wodorowej.</u> + <u xml:id="u-21.23" who="#PoselRotkiewiczJan">Rozmaici zbrodniarze wojenni — podobni Hitlerowi, ale niepomni jego smutnego końca — pragnęliby zapewnić sobie zwycięstwo w rozpętanej przez nich wojnie przy pomocy jakiejś urojonej — „cudownej broni”. Rachuby te jednak nie są warte funta kłaków. Rozwiewają się one szybko. Pryskają jak bańka mydlana w zetknięciu z rzeczywistością, z rosnącą siłą obronną krajów obozu pokoju.</u> + <u xml:id="u-21.24" who="#PoselRotkiewiczJan">Zaczynają sobie z tego zdawać sprawę — choć z trudem i opornie — niektórzy politycy i dowódcy wojskowi państw imperialistycznych. Tak na przykład angielski marszałek lotnictwa John Slessor zmuszony był przyznać, że wojna atomowa skończyłaby się katastrofą dla Anglii. Gorzej, że dowódcy tacy, zaślepieni nienawiścią do naszego obozu, nie potrafią wyciągnąć właściwych wniosków z tego faktu. Wbrew zdrowemu rozsądkowi tenże sam Slessor np. woła, że — „Anglia musi być gotowa do zastosowania broni atomowej w pełnym zakresie i bez żadnych ograniczeń”.</u> + <u xml:id="u-21.25" who="#PoselRotkiewiczJan">Chcielibyśmy przypomnieć tym, którzy straszą świat bombami atomowymi i wodorowymi, że jak wiadomo — „kij ma dwa końce”. Chcielibyśmy ostrzec atomowych szaleńców, że miasta napastnika są w równej — a bodajże w większej jeszcze — mierze narażone na niebezpieczeństwa, jakie niesie ze sobą współczesna broń. Warto, żeby zwolennicy agresji uprzytomnili sobie nareszcie, że w naszej dobie żadne odległości nie są w stanie uchronić napastnika od tego, aby z całą siłą odczuł na własnej skórze straszliwe skutki współczesnej wojny.</u> + <u xml:id="u-21.26" who="#PoselRotkiewiczJan">Nie chcemy wojny, ale nie boimy się napastnika. Pewni naszej faktycznej przewagi nad dolarowymi siewcami wojny, toczymy uporczywie i niezmordowanie walkę o pokój. Wzmacniamy naszym codziennym wysiłkiem, w tej liczbie wysiłkiem żołnierskim, potężną zaporę, jaką ludzie świata wznoszą na drodze podżegaczy wojennych.</u> + <u xml:id="u-21.27" who="#PoselRotkiewiczJan">Wierzymy niezachwianie, że wspólny wysiłek narodów miłujących pokój pokrzyżuje plany atomowych wrogów ludzkości. Wierzymy, że ludzie szczerze pragnący pokoju potrafią powstrzymać zbrodnicze ręce podpalaczy świata.</u> + <u xml:id="u-21.28" who="#PoselRotkiewiczJan">Jesteśmy sąsiadami narodu niemieckiego i chcemy żyć z nim w dobrych, pokojowych stosunkach. Popieramy w całej pełni dążenia wszystkich uczciwych Niemców do zjednoczenia swego kraju, do zapewnienia mu pokojowego, demokratycznego rozwoju. Potrafimy odróżnić utalentowany, pracowity naród niemiecki od Adenauerów, Kruppów i Thyssenów, od dążących do rewanżu wielokrotnie bitych hitlerowskich generałów.</u> + <u xml:id="u-21.29" who="#PoselRotkiewiczJan">Pragniemy żyć w pokojowych stosunkach z każdym narodem, z każdym państwem — niezależnie od jego ustroju.</u> + <u xml:id="u-21.30" who="#PoselRotkiewiczJan">Z całego serca popieramy wysiłki naszego Rządu, Rządu Związku Radzieckiego i innych bratnich krajów zmierzających do utrwalenia pokoju na całym świecie. Jesteśmy dumni, że na tym polu Ojczyzna nasza posiada poważne zasługi. Cenimy pokojową inicjatywę tylekroć przejawianą przez naszą delegację w Organizacji Narodów Zjednoczonych, raduje nas wydatny wkład Polski do Konferencji Moskiewskiej, która wypracowała nowe środki umocnienia pokoju w obliczu niebezpieczeństwa odrodzenia Wehrmachtu. Chlubimy się pracą naszych przedstawicieli w komisjach rozejmowych w Korei i Wietnamie, każdym wysiłkiem narodu polskiego w dziele utrwalenia pokoju.</u> + <u xml:id="u-21.31" who="#PoselRotkiewiczJan">Wiemy dobrze, że ze sprawą pokoju związany jest dalszy rozwój naszego kraju, wykonanie naszych wielkich planów gospodarczych, szybszy wzrost dobrobytu mas pracujących. Dlatego nie szczędzimy wysiłku, by utrwalić pokój, by poprzeć walkę narodów przeciw ratyfikacji zgubnych układów paryskich.</u> + <u xml:id="u-21.32" who="#PoselRotkiewiczJan">Jeśliby jednak dokonano ratyfikacji wbrew woli narodów, to uczynimy wszystko, by wzmocnić siły naszego kraju i całego obozu pokoju i ustalić wspólne dowództwo naszych sił zbrojnych.</u> + <u xml:id="u-21.33" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-21.34" who="#PoselRotkiewiczJan">Żadne jednak groźby nie są w stanie nas zastraszyć. Ani naród polski, ani jego armia nie lękają się imperialistycznych pogróżek. Potrząsanie szabelką przez handlarzy śmierci potęguje tylko naszą czujność, uwielokrotnia nasze wysiłki w utrzymywaniu gotowości bojowej Wojska Polskiego, które jest tarczą i puklerzem Ludowej Rzeczypospolitej. Gdyby kiedykolwiek imperialistyczni najeźdźcy próbowali targnąć się na wolność i niepodległość naszej Ojczyzny, to w jej obronie jak jeden mąż stanie cały naród polski.</u> + <u xml:id="u-21.35" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-21.36" who="#PoselRotkiewiczJan">Miliony Polaków bez wahania zmienią swe ubrania na mundur wojskowy, zamienią pług i warsztat na karabin, nie cofną się przed żadną ofiarą w imię najszlachetniejszej sprawy wolności ludu, całości i niezawisłości Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-21.37" who="#PoselRotkiewiczJan">Wysoki Sejmie! Niezwyciężona jest idea pokoju między narodami. Stoją za nią setki milionów ludzi na całym świecie, stoi za nią materialna siła państw demokracji i socjalizmu. Stoi za nią sprzymierzone z Armią Radziecką, Chińską Armią Ludowo-wyzwoleńczą i armiami krajów demokracji ludowej — Wojsko Polskie.</u> + <u xml:id="u-21.38" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-21.39" who="#PoselRotkiewiczJan">Pozwólcie Obywatele Posłowie, że w imieniu Wojska Polskiego, które nie zapomina o tym, że musi być zawsze gotowe do stawienia czoła agresorowi, wyrażę z tej trybuny pełną solidarność i poparcie żołnierzy, podoficerów, oficerów, admirałów i generałów naszych ludowych Sił Zbrojnych dla polityki zagranicznej naszego Rządu, polityki pokoju i umacniania obronności Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-21.40" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">Jako ostatni mówca ma głos poseł woj. bydgoskiego Zofia Wasilkowska.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselWasilkowskaZofia">Wysoki Sejmie! Przemówienie Prezesa Rady Ministrów określa stanowisko Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wobec głównych problemów polityki międzynarodowej. Wykazuje ono, że Rząd Polski, przeciwstawiając się stanowczo dążeniom kół imperialistycznych do zaostrzenia napięcia w stosunkach międzynarodowych, będzie z całą konsekwencją kontynuował politykę pokoju i stałego rozwoju ekonomicznego i kulturalnego kraju, politykę umacniania naszego bezpieczeństwa i wzrostu siły obronnej, w takim stopniu, jak tego wymagać będzie rozwój aktualnej sytuacji międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselWasilkowskaZofia">Ten jasny program polityczny spotka się z całkowitym poparciem i zaufaniem polskich mas pracujących, polskich związków zawodowych.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dlaczego wszyscy ludzie pracy, mężczyźni, kobiety, młodzież udzielają tej polityce naszego Rządu Ludowego swego jak najdalej idącego poparcia nie tylko w słowach, ale i w swojej postawie społecznej, w swojej codziennej ofiarnej pracy?</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselWasilkowskaZofia">Masy popierają tę politykę, ponieważ jest ona polityką pokoju zgodną z polską racją stanu i zgodną z interesami każdego człowieka pracy w naszym kraju, któremu zapewnia ona perspektywę dalszego wzrostu poziomu życia materialnego i kulturalnego. Masy pracujące popierają tę politykę również dlatego, że kierują się troską wynikającą z poczucia wspólnoty ze wszystkimi ludźmi pracy na świecie, których interesy są zagrożone przygotowaniami wojennymi.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselWasilkowskaZofia">Właśnie dlatego, że polskie masy pracujące są tak głęboko zainteresowane w utrzymaniu pokoju, potępiają one z całą ostrością agresywną politykę kół imperialistycznych, wyrażającą się zwłaszcza w uzbrajaniu Niemiec zachodnich, w przygotowaniach do wojny atomowej i w prowokacjach na Dalekim Wschodzie.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselWasilkowskaZofia">Ze szczególnym potępieniem narodu polskiego spotyka się odbudowa Wehrmachtu — tej armii odwetu, która w intencjach swoich organizatorów ma znów wzniecić pożogę wojny w Europie i na świecie. Naród polski zbyt dobrze pamięta krew i zbrodnie idące w ślad za pochodem militaryzmu niemieckiego, aby nie był zdecydowany uczynić wszystko co możliwe dla przeszkodzenia w uzbrajaniu Niemiec, dla niedopuszczenia do nowej agresji.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselWasilkowskaZofia">Niedawno — w dniu 10 marca br. obchodzonym na apel Światowej Federacji Związków Zawodowych jako międzynarodowy dzień walki przeciwko wskrzeszeniu militaryzmu niemieckiego, zabrzmiał raz jeszcze głos polskiej klasy robotniczej przeciwko organizatorom agresywnej armii neohitlerowskiej, przeciwko cynicznym politykom i dowódcom wojskowym nie wahającym się już dziś głośno mówić o ludobójczych planach tzw. strategii atomowej.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselWasilkowskaZofia">Podobny głos protestu i ostrzeżenia przebiega przez wszystkie kraje Europy.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselWasilkowskaZofia">Ludzie pracy patrzą i rozumują trzeźwo. Wiedzą oni, że dążenia wojenne nie rodzą się same przez się, lecz że stoją za nimi ci, którzy mają konkretny interes w rozpalaniu ognisk wojny, ci, którym zbrojenia atomowe i przygotowania wojenne niosą zyski i dywidendy, a więc wielkie monopole kapitalistyczne nigdy tych zysków niesyte i dążące do panowania nad światem.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselWasilkowskaZofia">Przeciwko tej polityce, niosącej już dzisiaj masom pracującym w krajach rządzonych przez monopole pogarszanie warunków bytu, gwałcenie praw związkowych i swobód demokratycznych, a grożącej jutro wojną, jednoczą się coraz bardziej ludzie o różnych przekonaniach i poglądach politycznych, nasila się zacięty opór, którego bojowym przywódcą jest lud pracujący.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselWasilkowskaZofia">Że tak jest w istocie, dowodzi tego również powszechne poparcie, z jakim spotkał się apel załogi stalowni Haisnes-Saint Pierre we Francji w sprawie zwołania Europejskiej Konferencji Robotniczej przeciwko remilitaryzacji Niemiec zachodnich. Konferencja ta — zgodnie z podjętą przed kilkoma dniami uchwałą przedstawicieli załóg robotniczych różnych zakładów pracy Francji, Niemiec zachodnich, NRD, Włoch, Polski i Czechosłowacji — odbędzie się w Lipsku w dniach 22—24 kwietnia br.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselWasilkowskaZofia">Coraz częstsze akty jedności działania robotników różnych krajów wskazują niezbicie, że linia podziału przebiega nie pomiędzy poszczególnymi organizacjami robotniczymi, reprezentującymi różne poglądy i różną przynależność związkową, ale pomiędzy zjednoczonymi w działaniu masami pracującymi Europy a garścią militarystów coraz bardziej odizolowanych od podstawowej masy społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselWasilkowskaZofia">Toteż Europejska Konferencja Robotnicza jest zapowiedzią nowej fazy wzmożonej walki klasy robotniczej przeciwko zagrożeniu pokoju i bezpieczeństwa narodów. Pokaże ona raz jeszcze wolę klasy robotniczej Francji, której bohaterską postawę w walce przeciwko uzbrajaniu Niemiec zachodnich nieraz już podziwialiśmy. Ci, którzy liczą na to, że przy pomocy nacisku, szantażu, a nawet przekupstwa uda się przeforsować ratyfikację układów paryskich, mogą rychło przekonać się jak daleka jest droga do realizacji układów, przeciwko którym buntuje się głos sumienia narodowego, głos rozsądku i serc francuskich, które nie zapomniały ofiar hitlerowskich obozów koncentracyjnych.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselWasilkowskaZofia">Konferencja ta wykaże rzeczywistą wolę robotników niemieckich, którzy i w Niemczech zachodnich coraz lepiej widzą, że militaryzacja kraju prowadzi nie tylko do obniżania stopy życiowej, lecz zapowiada dojście do władzy najbardziej skrajnej reakcji, dążącej do zakneblowania ust i spętania rąk mas ludowych.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselWasilkowskaZofia">Wspólnie z Niemiecką Republiką Demokratyczną robotnicy Niemiec zachodnich domagać się będą zjednoczenia kraju i zapewnienia całym Niemcom możliwości pokojowego demokratycznego rozwoju. Znajdują oni w tym dążeniu gorące poparcie polskiej klasy robotniczej, która widzi w Niemieckiej Republice Demokratycznej szczerego sojusznika w walce o pokój i przyjaźń między narodami.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselWasilkowskaZofia">Nie ulega także wątpliwości, że odbywająca się obecnie na całym świecie kampania zbierania podpisów pod apelem Biura Światowej Rady Pokoju, domagającym się zakazu broni termojądrowej i zniszczenia jej zapasów, jak również przygotowania do mającego się odbyć w dniach 22—29 maja br. w Helsinkach wielkiego zgromadzenia przedstawicieli sił pokoju — skupią nowe siły przeciwstawiające się polityce wojny, domagające się pokoju i bezpieczeństwa narodów.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselWasilkowskaZofia">Zasługuje na podkreślenie wzrastająca aktywność międzynarodowego ruchu kobiecego. W lipcu br. zostanie zwołany Światowy Kongres Matek w obronie dzieci przeciwko wojnie, o rozbrojenie i przyjaźń między narodami. Idea kongresu wywołała żywy oddźwięk w różnorodnych środowiskach społecznych. Odbędzie się również w roku bieżącym organizowana wspólnie ze związkami zawodowymi Międzynarodowa Konferencja Kobiet Pracujących pod hasłami równej płacy za równą pracę i poprawy położenia ekonomicznego kobiet, pogarszającego się w różnych krajach na skutek przygotowań wojennych.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselWasilkowskaZofia">Wszystko to wskazuje, że wola ludu pracującego przeciwstawiającego się wojnom i grabieżom dochodzi coraz bardziej do głosu, a porażka czeka nieuchronnie tych, którzy chcą odwrócić koło historii. Wola narodów jest po stokroć silniejsza niż władza monopoli i potrafi ona wytrącić bombę z rąk tych, których ludzkość umieści na nowej liście zbrodniarzy wojennych.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselWasilkowskaZofia">Pewne jest, że tak jak dotychczas, tak i w przyszłości naród polski udzielać będzie pełnego poparcia każdej inicjatywie pokojowej, mającej na celu odprężenie w sytuacji międzynarodowej. Ale myliłby się głęboko ten, kto sądziłby, że naród polski można zastraszyć lub zaszantażować pogróżkami atomowymi. Polska nie tylko nie jest już krajem słabym i bezbronnym, jakim była dawniej, ale reprezentuje dziś poważny potencjał przemysłowy i gospodarczy, poważną siłę polityczną i moralną, uwielokrotnioną dzięki temu, że jest ona częścią składową wielkiego i potężnego obozu pokoju i socjalizmu. Nikt nie może zaprzeczyć, że potęga obozu pokoju na czele ze Związkiem Radzieckim i Chinami Ludowymi, potęga liczbowa, gospodarcza, obronna i militarna, siła wynikająca z niewzruszonej przyjaźni i zaufania łączącego wszystkie kraje obozu pokoju i z poczucia słuszności i nieuchronności zwycięstwa sprawy, której bronimy — przewyższa pod każdym względem żyjący z wyzysku i szarpany sprzecznościami obóz imperializmu.</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselWasilkowskaZofia">Naród polski czuje się mocnymi nićmi na zawsze związany z obozem pokoju i z wielkim naszym sąsiadem Związkiem Radzieckim, wraz z którym niedługo obchodzić będziemy dziesiątą rocznicę układu o przyjaźni i wzajemnej pomocy. Naród polski przekonał się niezbicie w ciągu tych 10 lat, że ZSRR to przyjaciel, któremu można w pełni zaufać, który nie zawiedzie w potrzebie, na którego przyjaźń i pomoc można liczyć. Dlatego też obecna na naszych obradach delegacja Rady Najwyższej ZSRR może zapewnić naród radziecki, że polskie masy pracujące będą niezmiennie pogłębiać i zacieśniać wzajemną przyjaźń i braterstwo i że będą dziś i w każdej sytuacji poświęcać wszystkie wysiłki na rzecz wspólnej walki o pokój i szczęśliwą przyszłość narodów.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#PoselWasilkowskaZofia">Wielka siła naszego obozu leży jeszcze i w tym, że posiadamy konstruktywny program polityki międzynarodowej, program oparty na zasadach pokojowego współistnienia państw o różnych systemach gospodarczych i politycznych, rozszerzania wymiany handlowej i kulturalnej między wszystkimi państwami, program pokojowego rozwiązania sprawy Niemiec i zapewnienia zbiorowego bezpieczeństwa narodom Europy — i że ta nasza polityka odpowiada interesom i spotyka się z poparciem wszystkich narodów.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#PoselWasilkowskaZofia">W tym poczuciu własnej siły nie ma nic z samouspokojenia się lub lekceważenia gróźb i prowokacji wroga. Każdy polski robotnik i pracownik wie, że o sprawę pokoju trzeba walczyć, że trzeba tak wzmacniać nasze siły, aby żaden agresor nie ośmielił się podnieść na nas swej zbrodniczej ręki.</u> + <u xml:id="u-23.23" who="#PoselWasilkowskaZofia">W tej słusznej walce umacnia się jedność narodu, rośnie gniew narodu przeciwko podżegaczom wojennym, którzy za jedną ze swych zatrutych broni uważają dywersję i rzucanie oszczerstw na nasze państwo i na nasz ustrój.</u> + <u xml:id="u-23.24" who="#PoselWasilkowskaZofia">Jakże ślepi i nic nie rozumiejący są ci, którzy z krytyki naszych braków, twórczej krytyki, która pomaga przezwyciężać trudności i iść naprzód, chcą wyciągnąć wnioski o braku spoistości narodu.</u> + <u xml:id="u-23.25" who="#PoselWasilkowskaZofia">Ludzie pracy często krytykują braki, jakie występują w działalności naszych ogniw państwowych, administracji, związków zawodowych, słusznie domagają się, aby braki te były likwidowane. Ludzie pracy czynią tak dlatego, że Państwo Ludowe jest ich państwem, że czują się jego gospodarzami, że je kochają i chcą, aby było jeszcze silniejsze i lepsze, że pragną, aby polityka Partii i Rządu Ludowego, walki o pokój, o budownictwo socjalistyczne, o podnoszenie dobrobytu mas była lepiej i ściślej wprowadzana w życie.</u> + <u xml:id="u-23.26" who="#PoselWasilkowskaZofia">Masy pracujące nie oddzielały nigdy i nie oddzielają naszych zadań w dziedzinie stosunków międzynarodowych i wewnętrznych.</u> + <u xml:id="u-23.27" who="#PoselWasilkowskaZofia">Z troski o naszą przyszłość i poczucia nierozerwalnej braterskiej solidarności z walczącą w imię wspólnych interesów klasą robotniczą wszystkich krajów wynika dla każdego robotnika i pracownika naszych zakładów przemysłowych, przedsiębiorstw i instytucji obowiązek dalszej walki o rozwój naszej gospodarki narodowej, o jak najbardziej oszczędną, coraz bardziej zorganizowaną pracę, o rozwój postępu technicznego i wynalazczości robotniczej, o dalsze udoskonalenie żywego, twórczego ruchu socjalistycznego współzawodnictwa pracy.</u> + <u xml:id="u-23.28" who="#PoselWasilkowskaZofia">Wraz z tym i w oparciu o osiągnięcia produkcyjne budować będziemy lepszy byt i lepsze życie dla ogółu pracujących. Jednocześnie zaś klasa robotnicza jest zdecydowana poprzeć całym swym wysiłkiem wszelkie kroki podjęte przez Rząd w wykonywaniu postanowień Deklaracji Moskiewskiej, a niezbędne dla zapewnienia naszego bezpieczeństwa w wypadku, gdyby ratyfikacja układów paryskich stała się faktem dokonanym.</u> + <u xml:id="u-23.29" who="#PoselWasilkowskaZofia">Bodźcem do wzmożonych wysiłków i ofiarności polskiej klasy robotniczej jest miłość i troska o dobro Ludowego Państwa, o jego pomyślną przyszłość.</u> + <u xml:id="u-23.30" who="#PoselWasilkowskaZofia">Bodźcem jest również poczucie odpowiedzialności polskich robotników wobec międzynarodowej klasy robotniczej, która z uwagą śledzi nasze wysiłki, podobnie jak innych krajów demokracji ludowej, chlubi się naszymi osiągnięciami i mówi nam: — „Wiemy, że się trudzicie — dobry to i szlachetny trud, bo służy sprawie pokoju i socjalizmu”.</u> + <u xml:id="u-23.31" who="#PoselWasilkowskaZofia">Polskie masy pracujące są przekonane, że dziś już narody dysponują dostateczną siłą, by zmusić rządy do liczenia się z ich wolą i decydować o biegu historii.</u> + <u xml:id="u-23.32" who="#PoselWasilkowskaZofia">W tym naszym przekonaniu umacniać będziemy jedność działania z międzynarodową klasą robotniczą w dążeniu do trwałego zwycięstwa idei pokojowego współżycia i bezpieczeństwa narodów.</u> + <u xml:id="u-23.33" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-23.34" who="#PoselWasilkowskaZofia">Komisja Spraw Zagranicznych Sejmu upoważniła mnie, aby zaproponować Wysokiemu Sejmowi przyjęcie deklaracji w sprawie naszej polityki zagranicznej. Pozwolę sobie odczytać projekt deklaracji:</u> + <u xml:id="u-23.35" who="#PoselWasilkowskaZofia">„Deklaracja Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej</u> + <u xml:id="u-23.36" who="#PoselWasilkowskaZofia">Ludowej w sprawie polityki zagranicznej</u> + <u xml:id="u-23.37" who="#PoselWasilkowskaZofia">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stwierdza, że obecna sytuacja międzynarodowa stawia przed narodem polskim zadanie wszechstronnego rozwinięcia wysiłków dla dalszego umacniania siły Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, jeszcze bardziej aktywnego współdziałania z państwami obozu socjalizmu i pokoju, z wszystkimi pokojowymi siłami świata w walce o odprężenie w stosunkach międzynarodowych, w celu utrwalenia pokoju i zabezpieczenia naszego pokojowego budownictwa i bezpieczeństwa naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-23.38" who="#PoselWasilkowskaZofia">Polityka — „z pozycji siły”, propagowana w szczególności przez rząd Stanów Zjednoczonych, tworzenie bloków militarnych i baz wojennych, wymierzonych przeciwko miłującym pokój narodom Europy i Azji, jawne podżeganie do wojny, rosnący wyścig zbrojeń oraz zbrodnicze groźby użycia broni atomowych i wodorowych stały się w polityce imperialistów jednym z głównych środków zastraszania i terroryzowania narodów. Lecz narody miłujące wolność są dość potężne, aby sparaliżować wszelką próbę agresji.</u> + <u xml:id="u-23.39" who="#PoselWasilkowskaZofia">Wbrew woli narodów, które poniosły olbrzymie ofiary w walce z hitlerowskim faszyzmem, siły reakcji nie dopuściły dotąd do uregulowania problemu niemieckiego. Skutecznie walczyć o zachowanie pokoju w Europie oznacza nie dopuścić do ponownego uzbrojenia militaryzmu niemieckiego, który już dziś stanowi groźbę dla krajów na zachodzie i wschodzie Europy i który wiąże swe plany odwetu z zajęciem pierwszoplanowej roli w ugrupowaniach wojennych zachodniej Europy.</u> + <u xml:id="u-23.40" who="#PoselWasilkowskaZofia">Uczucia solidarności wiążą naród polski z innymi narodami, których ofiarna walka przyczyniła się do zwycięstwa sojuszników nad militaryzmem hitlerowskiej Trzeciej Rzeszy. Szczególnie głębokie są uczucia braterskiej przyjaźni i wdzięczności, jakie łączą naród polski z narodami Związku Radzieckiego, które w tej wojnie wyzwoleńczej złożyły największą daninę krwi i bohaterstwa, którym naród nasz zawdzięcza swe wyzwolenie.</u> + <u xml:id="u-23.41" who="#PoselWasilkowskaZofia">Przyjaźń serdeczną żywi naród polski dla bohaterskiego narodu chińskiego, którego wkład do walki narodów o wolność w drugiej wojnie światowej przyczynił się wielce do zwycięstwa sił pokoju nad siłami agresji nie tylko w Azji, ale i w Europie. Naród polski związany jest uczuciami więzi ideowej we wspólnej walce o pokój i postęp z wszystkimi krajami demokracji ludowej, z naszymi bratnimi sąsiadami — Czechosłowacją i Niemiecką Republiką Demokratyczną.</u> + <u xml:id="u-23.42" who="#PoselWasilkowskaZofia">Niezmiennie żywe są uczucia nasze w stosunku do narodu Francji, z którym łączy nas tradycyjna przyjaźń, wspólna walka z hitlerowską nawałą, potrzeba wspólnego przeciwstawienia się polityce uzbrojenia wroga obu naszych narodów. Naród polski z napiętą uwagą śledzi bohaterską walkę patriotów francuskich przeciw odrodzeniu militaryzmu niemieckiego, o przekreślenie zgubnych układów paryskich. Walka ta, odpowiadająca chlubnym tradycjom wolnościowym wielkiego narodu francuskiego, służy nie tylko sprawie niepodległości Francji, ale interesom wszystkich narodów Europy. Naród polski zapewnia naród francuski o swej aktywnej solidarności w tej walce. Uczucia solidarności i sympatia narodu polskiego są po stronie wszystkich tych, którzy — wraz z większością narodu niemieckiego — walczą przeciwko układom paryskim, które powołują do władzy raz jeszcze niemieckich militarystów, żądnych odwetu, oraz zamykają drogę do porozumienia w sprawie Niemiec.</u> + <u xml:id="u-23.43" who="#PoselWasilkowskaZofia">Przeciwstawiając się odbudowie agresywnego militaryzmu niemieckiego pod jakąkolwiek postacią, Polska popiera całkowicie program zjednoczenia Niemiec na zasadach demokratycznych i pokojowych oraz zawarcia z nimi sprawiedliwego traktatu pokojowego. Stanowisko Polski w sprawie problemu Niemiec jest wyrazem zarówno nieprzejednanej walki przeciwko odrodzeniu niemieckich sił agresji, jak też zaufania w możliwość przyjaznej współpracy z pokojowymi siłami tego narodu, naszej solidarności z walką patriotów niemieckich o pokojowe zjednoczenie Niemiec, które zająć winny godne miejsce w rodzinie wolnych narodów Europy.</u> + <u xml:id="u-23.44" who="#PoselWasilkowskaZofia">Jeśli jednak zostanie przeprowadzona ratyfikacja układów paryskich, która godzi bezpośrednio w pokojową stabilizację stosunków w Europie, to Polska — zgodnie ze swą decyzją wyrażoną na Konferencji Moskiewskiej 8 państw europejskich — nie zaniedba podjęcia wraz z nimi nowych odpowiednich środków do dalszego zwiększenia mocy i zwartości wielkiego obozu pokoju, wyłonienia wspólnego dowództwa naszych sił zbrojnych w celu zapewnienia bezpieczeństwa naszych narodów, okiełznania sił agresji i wzmocnienia sił pokojowych na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-23.45" who="#PoselWasilkowskaZofia">Realne możliwości uregulowania problemu niemieckiego w interesie bezpieczeństwa narodów europejskich, wielokrotnie przedstawiane przez ZSRR, są dotychczas odrzucane przez rządy trzech mocarstw zachodnich. Jednakże propozycje te znajdują szerokie echo wśród społeczeństw europejskich oraz mobilizują ich inicjatywę i energię w poszukiwaniu środków rozwiązania problemu bezpieczeństwa w Europie. Znalazło to również wyraz w Spotkaniu Warszawskim poświęconym uregulowaniu sprawy niemieckiej, które odbyło się 6 lutego br.</u> + <u xml:id="u-23.46" who="#PoselWasilkowskaZofia">Naród polski podobnie jak inne pokojowe narody nie ustaje w wysiłkach, aby przezwyciężyć napięcie wynikające z forsowania agresywnych układów i planów wojennych i utorować drogę zasadzie pokojowego współistnienia państw o różnych ustrojach w oparciu o wzajemne poszanowanie suwerenności i niezawisłości.</u> + <u xml:id="u-23.47" who="#PoselWasilkowskaZofia">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyraża przekonanie, że w poszukiwaniu dróg porozumienia i zbliżenia między narodami doniosłe zadanie mają do spełnienia parlamenty, które podejmują decyzje dotyczące losu narodów. Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w pełni solidaryzuje się z Deklaracją Rady Najwyższej ZSRR z 9 lutego br. Głos parlamentów jest w stanie wpłynąć w sposób decydujący na rozwiązanie problemów powodujących obecne napięcie w stosunkach międzynarodowych, utorować drogę do systemu bezpieczeństwa zbiorowego jako rękojmi pokojowej współpracy między narodami. Głos parlamentów podniesiony w obronie pokoju jest w stanie zaważyć na uregulowaniu tak podstawowego zagadnienia obecnej doby, jak proponowany przez ZSRR i mający szerokie poparcie narodów projekt zniszczenia zapasów broni atomowych i wodorowych, użycia energii atomowej wyłącznie dla celów pokojowych, ograniczenia zbrojeń oraz ustanowienia odpowiedniej kontroli międzynarodowej nad przestrzeganiem takich zobowiązań.</u> + <u xml:id="u-23.48" who="#PoselWasilkowskaZofia">Agresorzy powinni sobie w pełni zdać sprawę, że użycie przez nich broni termojądrowej skończy się dla nich całkowitą katastrofą.</u> + <u xml:id="u-23.49" who="#PoselWasilkowskaZofia">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jest przekonany, że nawiązanie bezpośrednich kontaktów między parlamentarzystami i rozwinięcie wszelkich form współdziałania między parlamentami różnych krajów posłuży sprawie wzajemnego zrozumienia, które jest niezbędnym elementem zaufania i zbliżenia narodów. Spotkanie parlamentarzystów Polski, Czechosłowacji i NRD w Pradze w grudniu ub. roku było poważnym wkładem w dzieło zacieśnienia współpracy i wspólnej walki narodów przeciw niebezpieczeństwu odbudowy militaryzmu niemieckiego.</u> + <u xml:id="u-23.50" who="#PoselWasilkowskaZofia">Obecność przedstawicieli Rady Najwyższej ZSRR, na zaproszenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, na jego VI sesji jest zarówno świadectwem niezłomnej przyjaźni między narodem polskim i narodami ZSRR, jak i wyrazem zespolenia walki i wysiłku narodu polskiego z inicjatywą i walką narodów radzieckich w obronie lepszej, pokojowej przyszłości świata, w obronie pokojowego budownictwa naszych narodów.</u> + <u xml:id="u-23.51" who="#PoselWasilkowskaZofia">Te myśli i dążenia poruszają dziesiątki milionów ludzi we Francji i Niemczech, w Anglii i Włoszech, w Belgii i Holandii, w Szwecji i Finlandii, w Danii i Norwegii, we wszystkich krajach Europy i całego świata.</u> + <u xml:id="u-23.52" who="#PoselWasilkowskaZofia">Nawiązanie kontaktów i współpracy również z innymi parlamentami będzie — w przekonaniu Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — odpowiadać dążeniu narodów do pokojowego współżycia.</u> + <u xml:id="u-23.53" who="#PoselWasilkowskaZofia">Wyrażając wolę i dążenia miłującego pokój narodu polskiego, w oparciu o jego zwartość i siłę Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej nadal dążyć będzie do rozwijania przyjaznych stosunków Polski z innymi narodami, umocnienia bezpieczeństwa naszej Ojczyzny, co wiąże się nierozerwalnie z walką i siłą światowego obozu pokoju.</u> + <u xml:id="u-23.54" who="#PoselWasilkowskaZofia">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej apeluje do narodu francuskiego, do narodu niemieckiego, do innych narodów Europy, aby wzmogły swe wysiłki w obronie pokoju, w walce przeciw odrodzeniu militaryzmu niemieckiego, przeciw ekspansji amerykańskich imperialistów.</u> + <u xml:id="u-23.55" who="#PoselWasilkowskaZofia">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jest głęboko przekonany, że siły pokoju mocniejsze są od sił agresji, że dzięki wspólnym wysiłkom narodów zwycięży wielka idea pokojowego współżycia wszystkich krajów świata.”</u> + <u xml:id="u-23.56" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#Marszalek">Odczytany został przez posła Zofię Wasilkowską projekt deklaracji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w sprawie polskiej polityki zagranicznej.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów chciałby zabrać głos w sprawie projektu deklaracji?</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#Marszalek">Nikt głosu nie żąda, wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem zgłoszonego przez posła Zofię Wasilkowską projektu deklaracji — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#komentarz">(Długotrwale, huczne oklaski.)</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że deklaracja Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w sprawie polskiej polityki zagranicznej została jednomyślnie przez Sejm przyjęta.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych Kancelarii Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#Marszalek">Następne posiedzenie Sejmu odbędzie się jutro, tj. dnia 17 marca. Początek posiedzenia o godz. 10.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 20 min. 30.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00014-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00014-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..981a7e1 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00014-01/header.xml @@ -0,0 +1,52 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00014-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>14 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>14 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">14</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1955-03-17</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterFinansowTadeuszDietrich" role="speaker"> + <persName>Minister Finansów Tadeusz Dietrich</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDrobnerBoleslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Drobner Bolesław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJodlowskiJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Jodłowski Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKorotynskiHenryk" role="speaker"> + <persName>Poseł Korotyński Henryk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSzkopJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Szkop Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWroblewskiZenon" role="speaker"> + <persName>Poseł Wróblewski Zenon</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00014-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00014-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..a0ba13a --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00014-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,476 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 14 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 17 marca 1955 r.</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Protokoły 12 i 13 posiedzeń Sejmu uważam za przyjęte, gdyż nie wniesiono przeciw nim zarzutów.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie!</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Z żalem stwierdzam, że w ostatnich miesiącach zmarli posłowie na Sejm Zofia Nałkowska i Grzegorz Bil.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#komentarz">(Wszyscy obecni wstają.)</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Znakomita pisarka polska Zofia Nałkowska urodziła się w 1884 r. w Warszawie. Pracę pisarską rozpoczęła około roku 1902, początkowo jako autorka poezji, później wielu powieści i opowiadań oraz dramatów grywanych w licznych teatrach polskich i zagranicznych. Dzieła jej stojące na najwyższym poziomie artystycznym stały się już trwałym dorobkiem polskiej literatury narodowej. Za całokształt twórczości literackiej Zofia Nałkowska wyróżniona została w r. 1953 Nagrodą Państwową I stopnia.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Zofia Nałkowska brała żywy udział w życiu politycznym i społecznym jako poseł na Sejm z województwa opolskiego, członek Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Narodowego, członek Polskiego Komitetu Obrońców Pokoju i członek Zarządu Głównego Związku Literatów Polskich. Wyrazem uznania dla wielkiego talentu i pracy społecznej Zofii Nałkowskiej było przyznanie jej szeregu wysokich odznaczeń państwowych, a wśród nich Orderu — „Sztandar Pracy” I klasy i Krzyża Komandorskiego z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Zofia Nałkowska zmarła w Warszawie w dniu 17 grudnia 1954 r.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">W dniu 13 lutego 1955 r. zmarł poseł województwa kieleckiego Grzegorz Bil, urodzony w roku 1884 w okolicach Radomia.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Zmarły był działaczem ruchu ludowego. W okresie przedwojennym był organizatorem strajku chłopskiego w powiecie radomskim.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Po wyzwoleniu staje od razu w szeregach aktywnych działaczy Stronnictwa Ludowego, a następnie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Jako członek ZSL brał czynny udział we wszystkich akcjach ogólnopaństwowych prowadzonych na jego terenie. Był członkiem Powiatowej Rady Narodowej w Radomiu.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć Zofii Nałkowskiej i Grzegorza Bila chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#komentarz">(Chwila ciszy.)</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Zofii Nałkowskiej z dniem 17 grudnia 1954 r. oraz mandatu posła Grzegorza Bila z dniem 13 lutego 1955 r. — wskutek śmierci.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Do Prezydium Sejmu wpłynęły wydane na podstawie art. 78 ustawy z dnia 1 sierpnia 1952 r. — Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zarządzenia Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 17 marca br., na podstawie których:</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">ob. Jan Kornek, zastępca posła z listy Frontu Narodowego, zgłoszonej w okręgu wyborczym nr 50 — Opole, wstępuje na miejsce zmarłej posła Zofii Nałkowskiej, ob. Józef Szydło, zastępca posła z listy Frontu Narodowego, zgłoszonej w okręgu wyborczym nr 25 — Radom, wstępuje na miejsce zmarłego posła Grzegorza Bila.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Proszę, aby obywatele posłowie Kornek Jan i Szydło Józef zbliżyli się do stołu prezydialnego i powtarzali za mną słowa ślubowania.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#komentarz">(Posłowie mający złożyć ślubowanie podchodzą do stołu prezydialnego.)</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Proszę Wysoką Izbę o powstanie.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#komentarz">(Wszyscy obecni wstają.)</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności oraz dla pomyślnego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.”</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#komentarz">(Posłowie Jan Kornek i Józef Szydło powtarzają za Marszałkiem słowa ślubowania.)</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">Stwierdzam, że posłowie Jan Kornek i Józef Szydło złożyli ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu ustaliło porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia, który został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Projekt ustawy budżetowej na rok 1955 (druk nr 49).</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#Marszalek">Projekt budżetu na rok 1955 przedstawi Minister Finansów ob. Tadeusz Dietrich.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wysoki Sejmie! Rząd przedłożył Wysokiemu Sejmowi do rozpatrzenia budżet państwa na rok 1955. Przystępując do zreferowania budżetu pragnąłbym na wstępie zilustrować pokrótce przebieg realizacji naszych zadań gospodarczych w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Najistotniejszą cechą polityki gospodarczej roku ubiegłego było przegrupowanie sił i środków w celu przyśpieszenia tempa wzrostu stopy życiowej mas pracujących — na bazie szybszego wzrostu produkcji rolnej, nadrobienia opóźnień w ilościowym i jakościowym rozwoju produkcji środków spożycia, przy jednoczesnym dalszym wzmacnianiu potencjału przemysłu ciężkiego jako podstawy naszego rozwoju gospodarczego, siły i rozkwitu.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Jak wiadomo, zadania te zostały zrealizowane pomyślnie.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Produkcja przemysłu socjalistycznego wzrosła o 11% w stosunku do roku 1953 przy jednoczesnym równomiernym wzroście produkcji środków wytwórczości i produkcji przedmiotów spożycia.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Podstawą wzrostu produkcji zarówno w przemyśle jak i rolnictwie był dalszy rozwój przemysłu ciężkiego. Do wydatnego podniesienia mocy produkcyjnej przemysłu ciężkiego przyczyniło się wprowadzenie do eksploatacji szeregu nowych obiektów i nowych mocy produkcyjnych. Zwiększono, a przede wszystkim lepiej wykorzystano moc produkcyjną w przemyśle środków spożycia.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dzięki zwiększeniu mocy produkcyjnej, wzrostowi wydajności pracy i polepszeniu zaopatrzenia zwiększyła się poważnie produkcja surowców i paliw, maszyn i urządzeń oraz podstawowych środków produkcji dla rolnictwa, a także został przekroczony plan produkcji wielu towarów dla ludności. W rolnictwie wprawdzie plan nie został wykonany, jednak produkcja globalna wzrosła w stosunku do roku 1953 o 4,8%.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Rezultaty te zawdzięczamy wzrostowi aktywności politycznej i gospodarczej ludzi pracy w mieście i na wsi, w której wyraziło, się poparcie jakie znalazły w narodzie uchwały II Zjazdu PZPR.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Zawdzięczamy je także dalszemu rozwojowi braterskiej współpracy gospodarczej z krajami obozu socjalizmu, a zwłaszcza ze Związkiem Radzieckim.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Osiągnięte w roku 1954 rezultaty pogłębiły zaufanie mas pracujących do władzy ludowej — i tym samym potwierdziły słuszność polityki Partii i Rządu.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W oparciu o nasze osiągnięcia dokonana została powtórna obniżka cen, podwyżka płac niektórych grup pracowników i robotników, wzrosły dochody pieniężne chłopów, podniesione zostały renty i emerytury.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Do wzrostu stopy życiowej mas pracujących przyczynił się również dalszy, szybki rozwój urządzeń socjalnych i kulturalnych, ubezpieczeń społecznych oraz gospodarki komunalnej i mieszkaniowej.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W trakcie realizacji naszych zadań polityczno-gospodarczych pogłębialiśmy nadal więź między miastem i wsią, między przemysłem i rolnictwem, między klasą robotniczą i pracującym chłopstwem.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Znalazło to wyraz między innymi w nastawieniu przemysłu na przyśpieszenie tempa wzrostu artykułów przeznaczonych na potrzeby wsi, zwiększeniu podaży towarów poszukiwanych przez chłopów, polepszeniu przez państwo warunków skupu niektórych płodów rolnych przy dostawach kontraktacyjnych oraz poważnej pomocy ze strony państwa zarówno dla spółdzielni produkcyjnych, jak i chłopów indywidualnych — w formie kredytów krótko i długoterminowych.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W roku ubiegłym ujawniły się jednak również poważne słabości w realizacji szeregu zadań gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przemysł nie wykonał w planowanych rozmiarach szeregu asortymentów towarowych zarówno w dziedzinie środków wytwórczości, jak i środków spożycia; niedostateczna była walka o wzbogacenie asortymentu i podniesienie jakości wyrobów.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Produkcja zbóż i przyrost pogłowia trzody chlewnej nie zostały wykonane w planowanych rozmiarach. W związku z tym i w związku z nie dość sprawną pracą aparatu handlowego następowały okresowe niedobory w podaży niektórych poszukiwanych przez ludność towarów.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Niedostateczna była walka o obniżenie kosztów własnych i wzrost akumulacji socjalistycznej. Zamiast założonej w planie obniżki kosztów o 7 mld zł osiągnęliśmy tylko około 3 mld zł. Wskutek niedostatecznej dyscypliny przekroczono planowane nakłady inwestycyjne oraz zamrożono środki obrotowe w ponadplanowych zapasach.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Te niedociągnięcia spowodowały, że nie osiągnęliśmy w pełni zaplanowanego wzrostu dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Zmniejszyło to nadwyżkę budżetową, uszczuplając środki finansowe stojące do dyspozycji państwa. W rezultacie wykonanie zadań w dziedzinie wzrostu stopy życiowej mas pracujących wiązało się z wykorzystaniem części zapasów i rezerw.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dalsze podniesienie poziomu życiowego mas ludowych w roku 1955 wymaga zatem maksymalnego wysiłku dla rozwoju produkcji rolnictwa, pełnego wykonania planu produkcji przemysłowej, planu obniżki kosztów własnych, ścisłej dyscypliny finansowej na wszystkich odcinkach pracy gospodarczej oraz związanego z nią oszczędnego wydatkowania środków państwowych.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przedstawiony Wysokiemu Sejmowi budżet państwa jest wyrazem tych zadań.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Zamyka się on po stronie dochodów kwotą 122 mld zł, a po stronie wydatków kwotą 114,9 mld zł, wykazując nadwyżkę dochodów nad wydatkami w kwocie 7,1 mld zł. W stosunku do roku 1954 dochody budżetowe wzrastają o 6,7%, a wydatki o 10,3%.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Z ogólnej kwoty dochodów budżetu państwa przypada na:</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">dochody z gospodarki —————————— — uspołecznionej — 105,3 mld zł podatki z gospodarki — nieuspołecznionej — 6,2 — „„ podatki i opłaty od ludności — 6,6 — „„ pożyczki i lokaty — 1,1 — „„ inne dochody — 2,8 — „„ —————————— — W dochodach budżetowych podstawowe znaczenie mają dochody z gospodarki uspołecznionej, które (wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne) wynoszą 86,3% całości dochodów budżetowych. Dochody te wzrastają w stosunku do roku 1954 o 8,1%.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dochody budżetu z podatków od gospodarki nieuspołecznionej wynoszą 6,2 mld zł, tj. 5,1% dochodów budżetowych.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Podatki i opłaty od ludności wynoszą 6,6 mld zł, co stanowi 5,4% dochodów budżetowych.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Z ogólnej kwoty wydatków budżetowych przypada na:</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">gospodarkę narodową— 60,8 mld zł usługi socjalno-kulturalne — 2 8,9 — „ — „ obronę narodową—11,9 — „ — „ administrację, wymiar sprawiedliwości i bezpieczeństwo —10,3 — „ — „ obsługę długów państwowych — 0,6 — „ — „ środki rezerwowe— 2,4„ — „ Wydatki na gospodarkę narodową stanowią 52,9% ogólnej sumy wydatków budżetowych r. 1955. Budżet nie obejmuje jednak całości wydatków na gospodarkę narodową.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Niezależnie od środków budżetowych finansowanie gospodarki narodowej odbywa się także ze środków własnych przedsiębiorstw. Łączna suma środków budżetowych i środków własnych przeznaczonych na finansowanie gospodarki narodowej wynosi 78,3 mld zł. Podczas gdy wydatki budżetowe na gospodarkę narodową wzrastają w stosunku do roku ubiegłego o 7,7%, środki własne przedsiębiorstw uspołecznionych pozostające do ich dyspozycji na dalszy rozwój działalności wzrastają o 10,8%. Nastąpi więc wzmocnienie ich odpowiedzialności za wygospodarowanie własnych środków, a tym samym umocnienie rozrachunku gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Szczególny nacisk położony jest na podniesienie produkcji rolnej. Wydatki budżetowe na ten cel (łącznie z leśnictwem) wzrastają o 21,8%. Niezależnie od wydatków budżetowych finansowanie rolnictwa i leśnictwa odbywa się także ze środków własnych PGR i innych przedsiębiorstw rolnych i leśnych oraz w formie kredytów bankowych dla spółdzielni produkcyjnych i indywidualnie gospodarujących chłopów.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Łączna suma środków skierowanych bezpośrednio lub pośrednio na finansowanie rolnictwa i leśnictwa wyniesie w roku 1955 około 12,1 mld zł.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ogólna suma środków przeznaczonych na finansowanie przemysłu wynosi 31,2 mld zł, w tym z budżetu 23 mld zł. Na transport i łączność przeznacza się ogółem 8,1 mld zł, w tym z budżetu 5,8 mld zł.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Na podkreślenie zasługuje poważny wzrost wydatków na rozwój usług socjalnych i kulturalnych, wynoszący w 1955 r. 10,9% w stosunku do roku ubiegłego. Udział tych wydatków w ogólnej sumie wydatków budżetowych wynosi w 1955 r. 25,1%.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W ten sposób podstawowe części składowe wydatków budżetowych — wydatki na gospodarkę narodową i usługi socjalno-kulturalne obejmują łącznie 78%, a więc przeszło 3/4 wydatków budżetowych. Równocześnie spada udział wydatków na administrację do 9%.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Takie ukształtowanie wydatków budżetowych świadczy o pokojowym charakterze naszego budżetu zamykającego historyczny szlak Planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Naród polski pochłonięty jest twórczą pracą nad wypełnieniem wielkiego dzieła budownictwa socjalizmu w naszym kraju. Pomny jednak ogromu cierpień i zniszczeń doznanych w latach najazdu faszyzmu hitlerowskiego zachowuje pełną czujność w obliczu usiłowań kół imperialistycznych, zmierzających do odrodzenia imperializmu niemieckiego. Dlatego zwraca on należytą uwagę na sprawę obronności kraju i otacza swe wojsko ludowe największą troską i miłością.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dając temu wyraz budżet ustala wydatki na obronę narodową w kwocie 11,9 mld zł. Stanowią one 10,4% ogólnej sumy wydatków budżetowych.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przechodząc do szczegółowego omówienia niektórych rodzajów dochodów i wydatków pragnę podkreślić co następuje:</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W dziedzinie dochodów budżetowych decydującą rolę odgrywa akumulacja przedsiębiorstw socjalistycznych. Według założeń wzrasta ona w stosunku do roku ubiegłego o 11,4%. Wzrost ten opiera się na zwiększeniu produkcji i usług oraz na wzroście obrotu w handlu uspołecznionym i żywieniu zbiorowym. Przede wszystkim jednak jest on rezultatem założonej obniżki kosztów produkcji i obrotu o kwotę około 7,5 miliarda złotych.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Tak więc zdecydowana poprawa w walce o obniżenie kosztów produkcji i obrotu, a tym samym o wzrost akumulacji socjalistycznej jest czołowym odcinkiem walki o rozwój gospodarczy i wzrost stopy życiowej mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W roku 1954 dokonaliśmy kroku naprzód w dziedzinie walki o obniżenie kosztów własnych przedsiębiorstw. Pogłębiło się zrozumienie znaczenia tej walki jako niezbędnego elementu realizacji planów gospodarczych i wzrostu dobrobytu mas pracujących. Na wielu odcinkach nastąpiło usprawnienie metod organizowania i kierowania walką o poprawę ekonomiczno-finansowych wyników przedsiębiorstw. Postęp ujawnił się szczególnie w drugim półroczu ubiegłego roku. Osiągnięto go zwłaszcza w Ministerstwach: Przemysłu Lekkiego, Chemicznego i Maszynowego. W szeregu innych resortów wykonały, a nawet przekroczyły zadania obniżenia kosztów własnych niektóre centralne zarządy.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Te rezultaty, aczkolwiek jeszcze niedostateczne, zostały osiągnięte przede wszystkim dzięki pobudzeniu szerokiej inicjatywy mas pracujących. Jedną z form mobilizacji załóg było organizowanie konferencji partyjno-ekonomicznych i realizacja powziętych na nich uchwał. Wiele jednak resortów i centralnych zarządów nie może się poszczycić należytymi wynikami.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W szczególności przekroczenie kosztów nastąpiło w hutnictwie, Ministerstwie Przemysłu Materiałów Budowlanych, Ministerstwie Górnictwa, Ministerstwie Budownictwa Przemysłowego oraz Ministerstwie Miast i Osiedli. Znaczne niewykonanie zadań obniżenia kosztów miało również miejsce w Ministerstwie Przemysłu Mięsnego i Mleczarskiego. Nie wykonały zadania obniżenia kosztów własnych Państwowe Gospodarstwa Rolne, które utrzymały w 1954 r. koszty własne na poziomie roku 1953.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W hutnictwie istotną przyczyną niewykonania zadań obniżenia kosztów były straty na brakach, wynikające przede wszystkim z niedostatecznego przestrzegania procesów technologicznych. Suma strat z tego tytułu w hutnictwie wyniosła około 150 mln zł.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W Ministerstwie Przemysłu Materiałów Budowlanych przyczyny strat leżą w nieoszczędnym zużyciu surowca i brakach organizacyjnych. Suma strat z tego tytułu w tym Ministerstwie wyniosła około 100 mln zł.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W budownictwie przedsiębiorstwa budowlano-montażowe tylko w niewielkiej części wygospodarowały zaplanowaną obniżkę kosztów. Pomimo pewnych osiągnięć na odcinku walki z przekroczeniami planowanego funduszu płac oraz kosztów transportu, w dalszym ciągu występowało marnotrawstwo materiałów, niedostateczna kontrola wykonania zleceń roboczych, niedostateczne wykorzystywanie sprzętu budowlanego, a przede wszystkim nadmierne koszty ogólne, które w budownictwie przemysłowym wzrosły nawet w stosunku do roku 1953. Suma strat z tego tytułu wyniosła w budownictwie około 500 mln zł.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W Ministerstwie Przemysłu Mięsnego i Mleczarskiego jedną z przyczyn tego stanu rzeczy było obok zmniejszonych dostaw żywca — marnotrawstwo surowców w toku procesu produkcyjnego. Straty z tego tytułu wyniosły w tym Ministerstwie według wstępnych obliczeń około 300 mln zł.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ministerstwo Państwowych Gospodarstw Rolnych nie wykonało swych zadań głównie na skutek poważnego przekroczenia kosztów produkcji roślinnej, przemysłowej i zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ustalenie zadań obniżenia kosztów własnych na rok 1955 na poziomie ca 7,5 mld zł przy wykonaniu tych zadań w roku 1954 w wysokości około 3 mld zł wskazuje na to, że zadania te są niewątpliwie napięte. Niemniej jednak są one całkowicie realne — pod warunkiem jak najszerszego wykorzystania doświadczeń drugiego półrocza roku 1954 i przezwyciężenia podstawowych przyczyn niedociągnięć w realizacji zadań walki o poprawę jakościowych i ekonomiczno-finansowych wyników pracy przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W szczególności niezbędny jest dla wykonania zadania obniżenia kosztów własnych poważny postęp w walce o wzrost wydajności pracy w oparciu o rozwój i pogłębienie współzawodnictwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">By osiągnąć niezbędny dalszy wzrost wydajności pracy, należy wypowiedzieć walkę nierytmicznemu wykonywaniu zadań produkcyjnych, doskonalić organizację procesów produkcyjnych na bazie nowej techniki i usprawniać metody pracy. Konieczne jest zwrócenie większej uwagi na możliwości tkwiące w małej mechanizacji, ulepszeniu metod produkcyjnych w oparciu o ruch nowatorski i racjonalizatorski, przenoszeniu doświadczeń przodujących zakładów na pozostałe zakłady.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wzrost wydajności pracy zabezpieczy jednak obniżenie kosztów własnych jedynie w połączeniu z przestrzeganiem dyscypliny finansowej na odcinku płac.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Nie zawsze w pełni zdajemy sobie sprawę z tego, jak ważne znaczenie dla sprawy prawidłowego rozwoju gospodarki narodowej ma zagadnienie dyscypliny finansowej na tym odcinku. Często wykazujemy w tym względzie stosunek niczym nieuzasadnionej tolerancji. Tymczasem nieprzestrzeganie ustalonych zasad systemu płac, dokonywanie wypłat niezgodnie z obowiązującymi taryfami, normami i regulaminem płac, co miało miejsce w latach ubiegłych, przyniosło wiele szkody. Rozdysponowane bowiem w ten sposób środki pieniężne naruszają socjalistyczną zasadę wynagrodzeń, osłabiają walkę o wydajność pracy i utrudniają państwu realizację prawidłowej polityki płac. Dlatego wykroczenia takie powinny być traktowane jako poważne naruszenie dyscypliny państwowej.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ważnym źródłem obniżki kosztów są koszty materiałowe, których udział w produkcji przemysłowej wynosi przeciętnie 65%. O znaczeniu oszczędności w tej dziedzinie świadczy fakt, że 1% obniżenia kosztów materiałowych daje oszczędność na sumę ponad miliard złotych.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Do obniżenia tych kosztów potrzebny jest dalszy postęp na odcinku opracowania norm zużycia surowców i materiałów, przestrzeganie ustalonych norm i skuteczna kontrola zużycia materiałów, postęp na odcinku stosowania materiałów zastępczych oraz wykorzystania odpadków i surowców wtórnych.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">O braku dostatecznego postępu na odcinku obniżenia zużycia surowców i materiałów świadczy przekraczanie norm zużycia materiałów wsadowych w hutnictwie, drewna i materiałów wybuchowych w górnictwie. Przekracza się normy zużycia surowców i półproduktów przy produkcji szeregu artykułów w przemyśle chemicznym. Przemysł papierniczy przekracza normy zużycia celulozy, a włókienniczy — normy zużycia wełny i bawełny. W całym przemyśle i transporcie nadmiernie zużywa się węgiel i inne paliwa. Sprawa oszczędności węgla i paliwa jest jedną z zasadniczych spraw w dziedzinie obniżenia kosztów w 1955 r.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W realizacji zadań obniżki kosztów poważne znaczenie posiada postęp techniczny. Trzeba stwierdzić, że w wielu zakładach istnieją opóźnienia w wykonaniu szeregu przewidzianych w planach zadań w dziedzinie mechanizacji, automatyzacji procesów produkcyjnych i modernizacji produkcji. Poważnych możliwości obniżenia kosztów własnych należy poszukiwać w zmniejszeniu wydatków administracyjno-gospodarczych przedsiębiorstw. Kształtowanie się kosztów administracyjno-gospodarczych nie było dotychczas należycie kontrolowane, co doprowadziło do nadmiernej rozbudowy personelu administracyjnego i związanej z tym rozrzutności.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poważne możliwości ujawnienia dodatkowych rezerw obniżenia kosztów tkwią także w uporządkowaniu gospodarki finansowej przedsiębiorstw. Dokonywanie nadmiernych zakupów i zlecanie robót prywatnych przedsiębiorstwom zamaskowanym niekiedy za szyldem spółdzielczym prowadzi często do nadużyć, przepłacania i marnotrawstwa grosza publicznego.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Znaczne oszczędności może dać także walka z brakami, z zamrażaniem produkcji wyrobów gotowych wskutek nieprzestrzegania planu asortymentowego, z przestojami, z błędami w pracy służb zaopatrzenia, z nadmierną rozbudową działów pomocniczych i usługowych.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Możliwości obniżenia kosztów własnych istnieją więc we wszystkich dziedzinach działalności gospodarczej przedsiębiorstw. Aby przekuć je w rzeczywistość, konieczne jest usprawnienie metod kierownictwa, utrzymywanie żywego kontaktu z załogą, pobudzanie inicjatywy robotniczej, pogłębianie ruchu współzawodnictwa socjalistycznego, ruchu racjonalizatorskiego i wszelkich innych form mobilizacji aktywności społecznej w walce o obniżenie kosztów produkcji i usług.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wysoki Sejmie! Z kolei przejdę do zagadnienia finansowania gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Podstawą rozwoju gospodarki narodowej jest dalsza rozbudowa przemysłu ciężkiego. Produkcja środków wytwórczości winna wzrosnąć w r. 1955 o około 6%, w tym produkcja koksu o 15,4%, surówki o 16,2%, stali surowej o 7,9%, energii elektrycznej o 11,1%, maszyn i narzędzi rolniczych o 30,3%, obrabiarek do metali o 20,8%, nawozów azotowych o 52,5%, parowozów o 3,2%.</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W oparciu o wzrost produkcji środków wytwórczości oraz wzrost produkcji rolnej, lepsze wykorzystanie surowców i materiałów, silniejszy rozwój dodatkowej i ubocznej produkcji artykułów masowego spożycia — produkcja artykułów konsumpcyjnych wzrasta o około 11% przy ogólnym wzroście produkcji przemysłowej o około 8,5%. Plan przewiduje wzrost produkcji radioodbiorników} o 45,1%, tkanin bawełnianych o 6,1%, wełnianych o 4,2%, obuwia o 10,6%, cukru o 12,6%, papierosów o 11,8% więcej niż w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Założony w planie wzrost produkcji przemysłowej o około 8,5% nastąpi przez wprowadzenie do eksploatacji szeregu nowych mocy produkcyjnych oraz przez lepsze wykorzystanie istniejących mocy produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Spośród ważniejszych obiektów inwestycyjnych wprowadzonych do eksploatacji w przemyśle ciężkim wymienić należy uruchomienie jednego z największych zgniataczy stali w Europie, drugiego Wielkiego Pieca i dalszych dwóch pieców martenowskich oraz dwu baterii koksowniczych i dwu taśm aglomeracyjnych w hucie im. Lenina jak również jednej baterii koksowniczej w hucie im. Kościuszki. Dzięki nowym inwestycjom przyrost zdolności produkcyjnych w zakresie surówki wyniesie około 390 tys. ton rocznie, a w zakresie stali około 485 tys. ton rocznie. Dzięki budowie nowych elektrowni oraz rozbudowie czynnych elektrowni wzrośnie moc zainstalowana w energetyce. Inwestycje w przemyśle chemicznym zapewniają znaczny wzrost w produkcji nawozów sztucznych.</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W przemyśle lekkim zostaną oddane do eksploatacji duże obiekty przędzalnicze w Fastach i Łodzi oraz tkalnie w Turku i Świerkowie. Największą inwestycją w przemyśle lekkim jest budowa wielkiego kombinatu obuwniczego w Nowym Targu, którego zdolność produkcyjna po pełnym uruchomieniu wyniesie około 50% łącznej zdolności produkcyjnej wszystkich istniejących zakładów przemysłu obuwniczego w Polsce. W r. 1955 uruchomiona zostanie pierwsza hala produkcyjna w tym kombinacie. Również w przemyśle rolnym i spożywczym oraz mięsnym i mleczarskim budowa nowych obiektów oraz rozbudowa istniejących stwarza warunki osiągnięcia założonego wzrostu produkcji.</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Główną rolę w finansowaniu przemysłu odgrywają więc nakłady na inwestycje. Przeznacza się na nie 14,6 mld zł (w tym z budżetu 11,4 mld zł).</u> + <u xml:id="u-3.67" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Na sfinansowanie wzrostu środków obrotowych w przemyśle przeznacza się 2,5 mld zł (w tym z budżetu 0,4 mld zł).</u> + <u xml:id="u-3.68" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W ramach finansowania wzrostu środków obrotowych największą sumę przeznacza się na podniesienie zapasów surowców, głównie w przemyśle lekkim. Zabezpieczyć to powinno wykonanie zadań w zakresie poprawy jakości produkcji. Z drugiej strony obniżone zostały normy zapasów produkcji w toku i wyrobów gotowych. Wymagać to będzie znacznego usprawnienia procesów technologicznych i przyśpieszenia sprzedaży wykonanej produkcji.</u> + <u xml:id="u-3.69" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">By jednak przemysł utrzymał się w ustalonych rozmiarach wzrostu zapasów — konieczne jest nadrobienie szeregu niedociągnięć w gospodarce zaopatrzeniowej.</u> + <u xml:id="u-3.70" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Podstawową przyczyną narastania w magazynach przedsiębiorstw nadmiernych i zbędnych zapasów surowców i materiałów są błędy w planowaniu organizacji i kontroli zaopatrzenia materiałowego w przedsiębiorstwach oraz opóźnione ustalanie asortymentu produkcji.</u> + <u xml:id="u-3.71" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Nadmierne zakupy, nieupłynnianie zbędnych remanentów powinny być traktowane jako poważne naruszenie dyscypliny państwowej.</u> + <u xml:id="u-3.72" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Istotnym również warunkiem osiągnięcia poprawy w zakresie wykorzystywania środków obrotowych jest wykonywanie planów produkcyjnych pod względem asortymentu i jakości.</u> + <u xml:id="u-3.73" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przedsiębiorstwa nie liczące się z tymi zasadami stwarzają sobie trudności w zbycie, zamrażają środki obrotowe oraz ponoszą straty z powodu zmniejszonych wpływów za produkcję niższych gatunków wyrobów.</u> + <u xml:id="u-3.74" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poważne obowiązki w zakresie niedopuszczenia do nadmiernego przyrostu środków obrotowych ciążą na aparacie finansowym, a w szczególności na aparacie kredytowym Narodowego Banku Polskiego. Zadaniem Narodowego Banku Polskiego będzie zaostrzenie rygorów kredytowych i wzmocnienie oddziaływania systemu kredytowego na przedsiębiorstwa.</u> + <u xml:id="u-3.75" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Szeroka inicjatywa robotników, opracowanie norm zużycia i surowa kontrola ich przestrzegania jako podstawy do ustalania zapotrzebowań materiałowych, właściwe i terminowe wykonywanie dostaw, usprawnienie metod planowania wewnątrzzakładowego oraz metod kierowania gospodarką, jak również pogłębienie kontroli finansowej i kredytowej — mogą i powinny przynieść w 1955 r. znaczne przyśpieszenie krążenia środków obrotowych i w ten sposób wyzwolić dodatkowe środki na potrzeby gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.76" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W ramach finansowania gospodarki narodowej podkreślenia wymagają także wydatki na rolnictwo.</u> + <u xml:id="u-3.77" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Narodowy Plan Gospodarczy na rok 1955 kładzie szczególny nacisk na rozwój produkcji rolnej w celu złagodzenia powstałych w latach ubiegłych nadmiernych dysproporcji między rozwojem przemysłu i rolnictwa. Jak wiadomo, dalszy prawidłowy rozwój gospodarki narodowej wymaga złagodzenia tych dysproporcji.</u> + <u xml:id="u-3.78" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W związku z tym w Narodowym Planie Gospodarczym postawione zostało zadanie podniesienia produkcji rolnej o 6,2%. W szczególności produkcja 4 zbóż winna wzrosnąć o 10,9%, żywca wołowego o 4,4%, wieprzowego o 13,6%, produkcja mleka o 7,1%. Wykonanie tego zadania wymaga poważnej mobilizacji rezerw tkwiących w naszym rolnictwie, zarówno uspołecznionym jak i indywidualnym.</u> + <u xml:id="u-3.79" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Z oceny wyników gospodarki rolnej w r. 1954 wynika, że nie nastąpił w niej jeszcze zasadniczy przełom, warunkujący wykonanie zadań przewidzianych na dwa ostatnie lata Planu 6-letniego. Przełom ten uzależniony jest nie tylko od poziomu pracy rolnictwa indywidualnego, od wyposażenia rolnictwa uspołecznionego w niezbędne środki materialne i wykwalifikowane kadry pracownicze, od wzrostu parku maszynowego, ale również od zastosowania właściwych metod pracy aparatu państwowego na wsi, metod planowego oddziaływania na rozwój produkcji rolnej zarówno w gospodarce uspołecznionej, jak i indywidualnej.</u> + <u xml:id="u-3.80" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przełom ten zależy od wzmożonej akcji wyjaśniającej, od dalszego wzrostu aktywności politycznej i gospodarczej mas chłopskich, od dalszego pogłębienia sojuszu robotniczo-chłopskiego i oddziaływania klasy robotniczej na wieś.</u> + <u xml:id="u-3.81" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Na czoło zadań stojących w r. 1955 w zakresie rolnictwa wysuwa się:</u> + <u xml:id="u-3.82" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">1)zwiększenie wydajności dotychczas uprawianego areału oraz dalsze rozszerzenie powierzchni upraw w celu osiągnięcia wzrostu produkcji zbóż oraz lepszego zaopatrzenia przemysłu i ludności w produkty zbożowe, 2)osiągnięcie poważnego podniesienia wydajności łąk i pastwisk w celu zabezpieczenia bazy paszowej dla wzrostu pogłowia bydła i lepszego zaopatrzenia miast w mięso, a przemysłu w surowce, 3)zapewnienie dalszego rozwoju spółdzielczości produkcyjnej jako zasadniczego warunku zbudowania socjalizmu na wsi i trwałego zwiększenia produkcji rolnej. Poważna rola w tej dziedzinie przypada POM-om, których głównym zadaniem jest ułatwienie rozwoju i umocnienie spółdzielczości produkcyjnej, 4)organizacyjne i ekonomiczne umocnienie PGR przez skoncentrowanie ich wysiłków na podciągnięciu zaniedbanych gospodarstw i wzroście produkcji, 5)zwiększenie zaopatrzenia spółdzielni produkcyjnych i indywidualnych gospodarstw chłopskich w artykuły produkcji przemysłowej, usprawnienie pracy aparatu handlu i skupu oraz rozszerzenie sieci punktów usługowych na wsi, a w szczególności warsztatów rzemieślniczych wszelkich typów.</u> + <u xml:id="u-3.83" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wykonanie tych zadań przyniesie nie tylko poprawę sytuacji ekonomicznej rolnictwa indywidualnego, spółdzielczego i państwowego, ale również dzięki zwiększeniu zaopatrzenia przemysłu i ludności miejskiej w artykuły rolne przyczyni się do podwyższenia poziomu bytu materialnego ludności w skali całego kraju, wzmacniając sojusz robotniczo-chłopski i umacniając więź ekonomiczną między wsią a miastem.</u> + <u xml:id="u-3.84" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Państwo zabezpiecza środki służące do wykonania tych zadań, przeznaczając w roku 1955 na rozwój rolnictwa i leśnictwa 12,1 mld zł. Z tej kwoty 10 mld zł obejmuje finansowanie urządzeń rolnych, POM, GOM, bankową pomoc kredytową dla spółdzielni produkcyjnych i indywidualnych chłopów oraz PGR. Środki wydzielone na finansowanie urządzeń rolnych, POM i GOM oraz na bankową pomoc kredytową wzrastają o 25,7%.</u> + <u xml:id="u-3.85" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Na finansowanie urządzeń rolnych przeznacza się 1,9 mld zł (wzrost o 23,5%).</u> + <u xml:id="u-3.86" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Na POM i GOM przeznacza się 2,1 mld zł (wzrost o 31,1%). Pozwoli to ośrodkom zwiększyć usługi w zakresie prac rolnych o 31,6%, co powinno wydatnie przyczynić się do usprawnienia i bardziej terminowego przeprowadzenia głównych robót polowych.</u> + <u xml:id="u-3.87" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przed POM-ami stoi zadanie znacznego podniesienia poziomu pracy, zbliżenia się do spółdzielców i wpojenia w swe kadry poczucia odpowiedzialności za rozwój gospodarki zespołowej.</u> + <u xml:id="u-3.88" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Na pomoc kredytową dla spółdzielni produkcyjnych i chłopów indywidualnych przeznacza się 1,7 mld zł (wzrost o 22%) — głównie na zakup materiału hodowlanego, na budownictwo gospodarcze, na zakup nawozów sztucznych i zagospodarowanie odłogów. Zwiększona pomoc kredytowa ze strony państwa powinna wzmocnić zdolność produkcyjną gospodarstw spółdzielczych i (indywidualnych. Niezależnie od tej formy pomocy państwa wprowadzona została dwa razy obniżka opłat za usługi POM-ów, a jednocześnie polepszono warunki skupu.</u> + <u xml:id="u-3.89" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Tak więc budżet daje wyraz wielkiej troski państwa o rozwój produkcji rolnej w spółdzielniach produkcyjnych i w indywidualnych gospodarstwach chłopskich.</u> + <u xml:id="u-3.90" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Na finansowanie PGR przeznacza się 4,3 mld zł (w tym z budżetu 3,2 mld zł).</u> + <u xml:id="u-3.91" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wydatki bieżące budżetu na PGR zmniejszają się w stosunku do roku ubiegłego. Przewiduje się bowiem polepszenie wyników ich działalności i wzrost środków własnych. Wyniki działalności PGR-ów w roku ubiegłym nie są zadowalające. Pomimo wzrostu produkcji globalnej PGR o 10% plan produkcji wykonany został zaledwie w 88%, głównie skutkiem złego kierownictwa, nienależytej organizacji pracy, braku dostatecznej ilości siły roboczej oraz niewłaściwej pracy służby agrotechnicznej i zootechnicznej. Dla osiągnięcia przełomu w organizacji i metodach pracy PGR-ów oraz poprawy wyników produkcyjnych stoi przed nimi zadanie wzmożenia odpowiedzialności kierowników i specjalistów za wykonanie planów produkcyjnych, usprawnienie organizacji pracy, podniesienie kwalifikacji załóg robotniczych i wzmocnienie dyscypliny finansowej.</u> + <u xml:id="u-3.92" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Z charakterystyki wydatków na przemysł i rolnictwo wynika, że podstawowym kierunkiem wydatkowym budżetu na gospodarkę narodową są inwestycje. Wysoki Sejm pozwoli, że scharakteryzuję z kolei sytuację budżetową w dziedzinie inwestycji i budownictwa.</u> + <u xml:id="u-3.93" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ogólne nakłady na inwestycje limitowe wraz ze środkami własnymi inwestorów wyniosą w 1955 r. 33,2 mld zł, co oznacza utrzymanie ich w granicach nakładów roku 1954.</u> + <u xml:id="u-3.94" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Mimo że nakłady inwestycyjne 1955 r. utrzymują się na poziomie wykonania inwestycji w roku 1954, wydatki na inwestycje w budżecie na rok 1955 zaplanowane są w kwocie o 1.300 mln zł niższej niż wydatki faktycznie poniesione w roku 1954. Wiąże się to ze zwiększenie pokrycia finansowego inwestycji ze środków własnych inwestorów, a przede wszystkim z amortyzacji środków trwałych przedsiębiorstw państwowych, z której na inwestycje w 1955 r. przeznacza się o 1.100 mln więcej niż w 1954 r.</u> + <u xml:id="u-3.95" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Te wielkie kwoty przerabiane są głównie przez dwa resorty: Budownictwa Miast i Osiedli oraz Budownictwa Przemysłowego. Od ich działalności oraz od pracy inwestorów zależy więc w dużym stopniu ekonomiczny efekt wydatkowanych przez państwo środków.</u> + <u xml:id="u-3.96" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Nie ulega wątpliwości, że nasze przedsiębiorstwa budowlane mogą poszczycić się znacznymi osiągnięciami technicznymi. Niemniej trzeba stwierdzić, że na skutek stale jeszcze istniejących niedomogów w pracy przedsiębiorstw budowlanych i inwestorów, nie osiągamy za wydatkowane środki takich efektów gospodarczych, jakie osiągać powinniśmy.</u> + <u xml:id="u-3.97" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poważną przyczyną niedomogów istniejących w działalności inwestycyjnej są występujące na wszystkich szczeblach naszej administracji gospodarczej niedociągnięcia w kierowaniu procesami inwestycyjnymi. Projekty i kosztorysy składane są nieterminowo, a ich jakość jest często niezadowalająca. Inwestorzy nierzadko zgłaszają do planu inwestycyjnego inwestycje, co do których wiedzą, że koszt ich jest wyższy niż przydzielone im środki. Powoduje to konieczność przydzielania dodatkowych środków w ciągu roku i utrudnia zagospodarowanie placu budowy. Rozprasza się środki finansowe i materiałowe na zbyt wiele obiektów, co opóźnia efekty produkcyjne i wpływa na podniesienie kosztu inwestycji.</u> + <u xml:id="u-3.98" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przedsiębiorstwa budowlano-montażowe nie wykonują ustalonych w planie zadań obniżki kosztów budownictwa i wykazują poważne straty.</u> + <u xml:id="u-3.99" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W 1955 r. musimy osiągnąć zasadnicza poprawę na wszystkich niedostatecznie dotąd opanowanych odcinkach działalności inwestycyjnej.</u> + <u xml:id="u-3.100" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W drodze pogłębienia nadzoru i kontroli winniśmy polepszyć terminowość i jakość pracy biur projektowych, dostosować zakres rzeczowy inwestycji da wydzielonych środków, zwiększyć koncentrację środków, a tym samym skrócić okres realizacji poszczególnych inwestycji. Będziemy dążyć do osiągnięcia zdecydowanej poprawy wyników finansowych przedsiębiorstw budowlano-montażowych walcząc z marnotrawstwem materiałów, przestojami maszyn i mechanizmów budowlanych oraz siły roboczej, z przerostami w zakresie wydatków administracyjno-gospodarczych przedsiębiorstw oraz z przepłacaniem należności za różne czynności usługowe i produkcyjne. Do walki tej włączy się czynnie aparat finansowy.</u> + <u xml:id="u-3.101" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Niejednokrotnie już z tej trybuny była dawana ilustracja cyfrowa burzliwego rozwoju naszego kraju w dziedzinie oświaty, nauki, kultury, ochrony zdrowia i urządzeń socjalnych. Budżet roku bieżącego stanowi dalszy wielki krok naprzód w tej dziedzinie. Środki przeznaczone przez państwo na ten cel wynoszą 28,9 mld zł, tj. o 10,9% więcej niż w roku ubiegłym. Z kwoty tej przypada m. in. na oświatę łącznie ze szkolnictwem zawodowym 7,5 mld zł, na naukę i szkolnictwo wyższe 3 mld zł, na kulturę i sztukę 1,2 mld zł, na zdrowie i kulturę fizyczną 6 mld zł, na ubezpieczenia społeczne 10,7 mld zł.</u> + <u xml:id="u-3.102" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Treść, która kryje się za tymi cyframi, jest tak bogata, że nie sposób opisać ją w całości z tej trybuny. Pragnę jednak podzielić się z Wysokim Sejmem bardziej charakterystycznymi danymi. Tak więc liczba dzieci w przedszkolach wynosić będzie w roku 1955 blisko pół miliona, przy czym ilość miejsc w przedszkolach dziewięciogodzinnych, przeznaczonych wyłącznie dla dzieci matek pracujących, wzrośnie o prawie 10%. Mimo tak znacznego rozwoju przedszkoli ilość ich jest wciąż jeszcze niewystarczająca dla zaspokojenia potrzeb wielkiej rzeszy kobiet, której Państwo Ludowe umożliwiło produktywną pracę.</u> + <u xml:id="u-3.103" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W szkołach podstawowych i licealnych uczyć się będzie w r. 1955 prawie 3,6 miliona dzieci i młodzieży. Jak wiadomo, w naszym kraju nie istnieje bezrobocie, nie ma i nie może być kryzysów gospodarczych, materialne i kulturalne warunki życia ludności stale wzrastają. Wyraża się to między innymi w dużej poprawie stanu zdrowotnego ludności i wielkim przyroście naturalnym. Jest więc rzeczą zrozumiałą, że liczba uczniów wstępujących do szkół podstawowych corocznie znacznie wzrasta. W tym roku przybywa do szkół o 184 tys. uczniów więcej niż w roku ubiegłym. Są to dzieci wychowane w warunkach troskliwej opieki Państwa Ludowego, przyszła kadra budowniczych komunizmu w naszym kraju. Dla tej młodzieży państwo rozszerza sieć szkół podstawowych i średnich, coraz intensywniej wyposaża je w sprzęt i pomoce naukowe, uzupełnia kadry pedagogiczne i poprawia warunki ich pracy. Zjawisko analfabetyzmu pierwotnego i wtórnego, stanowiące smutną spuściznę czasów przedwrześniowych, mamy w zasadzie poza sobą. W roku bieżącym przeszło 80% uczniów objętych będzie nauczaniem w szkołach o programie pełnych siedmiu klas szkoły podstawowej. Procent kończących siedem klas szkoły podstawowej jest oczywiście jeszcze wyższy. Oznacza to, że bliscy jesteśmy realizacji zadania wyznaczonego przez Państwo Ludowe w dziedzinie objęcia wszystkich dzieci w wieku szkolnym pełnym siedmioklasowym nauczaniem.</u> + <u xml:id="u-3.104" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Po zrealizowaniu tego etapu następnym będzie niewątpliwie stopniowe osiąganie ogólnego nauczania na stopniu szkoły średniej. W tym roku w szkołach średnich ogólnokształcących i zawodowych uczyć się będzie 727 tysięcy uczniów.</u> + <u xml:id="u-3.105" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wszystko to znajduje swój wyraz w budżecie r. 1955, którego wydatki na szkolnictwo ogólnokształcące są przeszło dwu i półkrotnie wyższe niż w budżetach początkowego okresu Planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-3.106" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Jest naszą wspólną troską, aby ulepszyć pracę wychowawczą w szkołach i stale udoskonalać programy nauczania, które nie są jeszcze wolne od usterek.</u> + <u xml:id="u-3.107" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W szkolnictwie zawodowym kładziemy w tym roku, podobnie jak w roku ubiegłym, nacisk na przygotowanie kwalifikowanych pracowników w rolnictwie. W związku z tym wydatki na szkolnictwo zawodowe w Ministerstwach Rolnictwa i PGR zwiększają się o 10%, zaś na szkolenie kadry mechaników na potrzeby rolnictwa prawie czterokrotnie.</u> + <u xml:id="u-3.108" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W całym szkolnictwie zawodowym potrzebny jest dalszy wysiłek w celu lepszego dostosowania poszczególnych jego działów do potrzeb gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.109" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W szkołach wyższych studiować będzie w bieżącym roku armia 150 tys. studentów, którą państwo otacza stale rosnącą opieką. Wyrazem tego jest zwiększenie w okresie realizacji Planu 6-letniego liczby stypendystów o 90%, a wydatków z tym związanych o 225%. Będziemy kontynuować przechodzenie ze studiów dwustopniowych na studia jednolite z dłuższym okresem czasu trwania studiów, co zapewni wzrost kwalifikacji naszej kadry naukowej i technicznej. Przybędzie 39 nowych domów akademickich i internatów. Dotacje na stołówki akademickie wzrosną o 22%.</u> + <u xml:id="u-3.110" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Niezależnie od rozszerzenia działalności szkolnictwa wyższego projekt budżetu zabezpiecza dalszy rozwój nauki i prac naukowo-badawczych.</u> + <u xml:id="u-3.111" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W roku bieżącym będziemy finansować dziesięć nowych instytutów naukowo-badawczych utworzonych w r. 1954, rozszerzyliśmy zakres badań mających szczególne znaczenie dla gospodarki narodowej i rozwijamy nadal działalność Polskiej Akademii Nauk.</u> + <u xml:id="u-3.112" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">PAN posiada 16 instytutów naukowych i 54 placówki pomocnicze. Liczba instytutów i placówek stale wzrasta. Można powiedzieć, że obecnie niemal każdy uczony polski w każdej dziedzinie wiedzy jest w ten czy inny sposób związany z Akademią.</u> + <u xml:id="u-3.113" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Rozwój nauki polskiej przynosi coraz większe korzyści narodowi.</u> + <u xml:id="u-3.114" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dziełem polskich geologów są odkrycia złóż siarki, rudy żelaznej, fosforytów i innych kopalin. Rozwojowi nauki polskiej zawdzięczamy w poważnym stopniu postęp techniczny. We wszystkich tych osiągnięciach wielkie znaczenie miało coraz szersze korzystanie z ogromnego dorobku nauki radzieckiej, doświadczenia i pomocy radzieckich pracowników nauki oraz wybitnych radzieckich specjalistów.</u> + <u xml:id="u-3.115" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Społeczeństwo nasze wiąże duże nadzieje z dalszym, jeszcze ściślejszym powiązaniem badań naukowych z potrzebami życia, z rozwojem przemysłu i rolnictwa, kultury i ochrony zdrowia.</u> + <u xml:id="u-3.116" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Podobnie jak w latach ubiegłych, także i w tym roku państwo przeznacza poważne kwoty na rozwój kultury.</u> + <u xml:id="u-3.117" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wzrost wydatków obejmuje wszystkie podstawowe urządzenia upowszechnienia kultury, jak biblioteki, świetlice, domy kultury, muzea, radio, teatry, opery, filharmonie, zespoły pieśni i tańca oraz kina.</u> + <u xml:id="u-3.118" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W roku bieżącym obchodzić będziemy setną rocznicę śmierci wieszcza narodu polskiego Adama Mickiewicza. Wraz z nami obchodzić będzie tę rocznicę cały świat postępowy, oddając cześć wielkim tradycjom wolnościowym i postępowym narodu polskiego w ramach Roku Mickiewiczowskiego.</u> + <u xml:id="u-3.119" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Odbywa się w Warszawie Międzynarodowy Konkurs Chopinowski, mający wielkie znaczenie dla rozwoju muzyki polskiej i innych narodów, świadczący o zacieśnieniu naszych więzów kulturalnych w skali międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-3.120" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W ten sposób imiona wielkich Polaków odbijają się szerokim echem w sercach i umysłach milionów ludzi na całym świecie i zjednują je dla osiągnięć kultury Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.121" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Radzi będziemy gościć w roku bieżącym w murach naszej stolicy postępową młodzież całego świata, która przybędzie na Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów w Warszawie. Oddany zostanie na użytek społeczeństwa wspaniały dar Związku Radzieckiego — Pałac Kultury i Nauki.</u> + <u xml:id="u-3.122" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wszystko to są dowody wzbogacenia naszego życia kulturalnego i stałego upowszechniania kultury wśród szerokich mas.</u> + <u xml:id="u-3.123" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przechodząc do wydatków na ochronę zdrowia i kulturę fizyczną, trzeba podkreślić, iż wzrastają one o 10% w stosunku do roku ubiegłego. Państwo troszczy się o stałe rozszerzanie usług służby zdrowia i poprawienie ich jakości.</u> + <u xml:id="u-3.124" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Szczególną uwagę skieruje się w roku bieżącym na wzrost usług w lecznictwie otwartym. W związku z tym ilość porad lekarskich w lecznictwie otwartym wzrośnie o 8,2%. Rozwojową tendencją lecznictwa otwartego jest działalność przychodni przyzakładowych, w których wzrost usług wyniesie ca 15,2%. Ten dodatkowy wysiłek zmierza do usuwania usterek w lecznictwie otwartym, które dają się we znaki ludziom pracy.</u> + <u xml:id="u-3.125" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Szczególną troskę przejawia państwo w dziedzinie poprawy stanu zdrowia ludności wiejskiej, co przejawia się w znacznej rozbudowie sieci wiejskich placówek służby zdrowia i objęciu bezpłatnym leczeniem członków spółdzielni produkcyjnych i ich rodzin. Zostanie uruchomionych po wsiach 130 nowych ośrodków zdrowia, 45 izb porodowych oraz 140 żłobków wiejskich.</u> + <u xml:id="u-3.126" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Liczba łóżek w szpitalach w r. 1955 osiągnie 135 tys., co oznacza wzrost w stosunku do 1950 r. o 35%. Liczba lekarzy wzrosła w tym czasie dwukrotnie. Należy jednak zaznaczyć, że pomimo przekroczenia na tym odcinku zadań ustalonych w Planie 6-letnim występują wciąż jeszcze poważne dysproporcje w lokalizacji sieci lecznictwa zamkniętego. I tak podczas gdy w woj. wrocławskim na 10.000 mieszkańców przypada 70,3 łóżka, w woj. szczecińskim — 63,5, to w woj. łódzkim 22,3, w woj. kieleckim tylko 19. Cyfry te wskazują na konieczność położenia większego nacisku w latach następnych na rozwój szpitalnictwa w tych województwach.</u> + <u xml:id="u-3.127" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Projekt budżetu ubezpieczeń społecznych przewiduje wzrost wydatków o 10,2%. Rozszerzono uprawnienia pracowników do zasiłków chorobowych oraz przyznano zasiłki pracującym matkom w wypadku opieki nad chorym dzieckiem. Podwyższyliśmy renty i emerytury.</u> + <u xml:id="u-3.128" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ubezpieczenia społeczne przeszły pod zarząd i kierownictwo związków zawodowych, co powinno usprawnić pracę tego aparatu i zbliżyć go do mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-3.129" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poważną rolę w dziedzinie podnoszenia dobrobytu naszego narodu odgrywa gospodarka komunalna. Tutaj na pierwszy plan wysuwa się problem mieszkaniowy. Nowych izb mieszkalnych przybędzie w roku 1955 — 192 tys. Na kapitalne remonty przeznacza się 1.120 mln zł (w tym z budżetu 996 mln zł).</u> + <u xml:id="u-3.130" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Nakłady inwestycyjne na gospodarkę komunalną i mieszkaniową wynoszą w r. 1955 — 1.228 mln zł. W nakładach tych nie mieści się nowe budownictwo mieszkaniowe, na które w ramach samego ZOR-u przeznacza się 3.400 mln zł.</u> + <u xml:id="u-3.131" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Mimo tych wielkich nakładów budownictwo mieszkaniowe nie zaspokaja jeszcze w pełni potrzeb mas pracujących pod względem ilościowym jak i jakościowym. Masy pracujące słusznie krytykują nieterminowe oddawanie mieszkań do użytku i częste braki w ich technicznym wykończeniu. Budownictwo nasze jest także zbyt drogie. Zadaniem przedsiębiorstw budowlanych jest szerokie przejście na stosowanie przemysłowych metod budownictwa mieszkaniowego, przyśpieszenie procesu produkcyjnego i jego potanienie.</u> + <u xml:id="u-3.132" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przeznaczając tak poważne kwoty na usługi socjalno-kulturalne oraz na gospodarkę komunalną i mieszkaniową stawiamy dalszy krok na drodze coraz pełniejszego zaspokajania materialnych i kulturalnych potrzeb ludności. Aby wydatkowanie tych środków odniosło zamierzony skutek, trzeba oszczędnie i sprawnie gospodarować przydzielonymi kredytami. Trzeba zarówno podnieść dyscyplinę finansową, jak i wyplenić wciąż jeszcze dość liczne objawy biurokratycznego i bezdusznego stosunku do człowieka i jego potrzeb.</u> + <u xml:id="u-3.133" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W gospodarce mieszkaniowej trzeba uzyskać lepsze niż dotychczas wyniki szczególnie na odcinku kapitalnych remontów przez zlikwidowanie niedomagań w pracy zarządów budynków mieszkalnych, przedsiębiorstw remontowo-budowlanych i biur projektowych, przez zbliżenie administracji domowych do lokatorów i usunięcie przewlekłości w wykonywaniu remontów.</u> + <u xml:id="u-3.134" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Jednym z warunków pomyślnego wypełnienia zadań stojących przed nami w dziedzinie rozwoju produkcji przemysłowej i rolnej oraz związanego z tym wzrostu stopy życiowej mas pracujących jest usprawnienie administracji państwowej i podniesienie na wyższy poziom metod kierownictwa przedsiębiorstwami i urządzeniami socjalno-kulturalnymi.</u> + <u xml:id="u-3.135" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Nasz ludowy aparat administracyjny ma poważne osiągnięcia organizacyjne i polepsza z roku na rok styl swojej pracy. Rok ubiegły zaznaczył się dalszymi osiągnięciami na tym odcinku. Uproszczenie struktur organizacyjnych, ukrócenie nadmiernie rozbudowanej sprawozdawczości i usprawnienie tą drogą pracy doprowadziło do zahamowania wzrostu zatrudnienia w administracji państwowej mimo powołania szeregu nowych jednostek organizacyjnych i utworzenia gromadzkich rad narodowych. Dzięki tym osiągnięciom udział wydatków na administrację w budżecie 1955 r. w porównaniu z 1954 r. — spada.</u> + <u xml:id="u-3.136" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Mimo tych osiągnięć jest jeszcze wiele braków i niedociągnięć w strukturze organizacyjnej aparatu administracyjnego i jego metodach pracy.</u> + <u xml:id="u-3.137" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">System obowiązujących przepisów obciążony jest biurokratyzmem, hamuje inicjatywę resortów i utrudnia podejmowanie operatywnych decyzji. Nadmierna jest sprawozdawczość wszelkiego rodzaju. Nadmierny centralizm, biurokratyzm, wypaczenia i przerosty, występujące zarówno w systemie kierowania resortami jak i wewnątrz resortów w stosunku do centralnych zarządów i przedsiębiorstw, hamują w poważnym stopniu operatywne kierownictwo, utrudniają stosowanie kolegialnych form omawiania węzłowych decyzji przy jednoczesnym pomniejszaniu odpowiedzialności osobistej kierowników i ograniczaniu ich inicjatywy.</u> + <u xml:id="u-3.138" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Stoi więc przed nami zadanie dalszego usuwania szkodliwej wieloszczeblowości, dublowania zadań, likwidowania zbędnych komórek organizacyjnych i zmniejszenia zatrudnienia w administracji w celu zasilenia, kadrami przemysłu i rolnictwa w walce o wzrost produkcji i podnoszenie dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-3.139" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Stała walka z przerostami administracyjnymi, z nadmierną rozbudową ogniw nadrzędnych powinna być troską organizacji społecznych działających na terenie zakładów pracy, rad narodowych oraz wszystkich działaczy gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-3.140" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Niezwykle doniosła rola w wykonaniu zadań politycznych, społecznych i gospodarczych, a w szczególności w dziedzinie spójni gospodarczej miasta ze wsią przypada w r. 1955 radom narodowym.</u> + <u xml:id="u-3.141" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Globalna kwota wydatków-budżetów terenowych wynosi 16,5 miliarda złotych, co oznacza wzrost w stosunku do wykonania za rok 1954 o 8,7%. Wydatki budżetów terenowych wzrastają o 1.330 mln zł, przy czym największy wzrost przypada na gospodarkę narodową, oświatę i wychowanie oraz zdrowie i kulturę fizyczną.</u> + <u xml:id="u-3.142" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Tak więc w strukturze budżetów terenowych znajduje dobitny wyraz zarówno wzrost funkcji kulturalnych Państwa Ludowego, jak i wzrost zadań gospodarczych wiążących się bezpośrednio z celami wytkniętymi na rok 1955. Równocześnie w strukturze budżetów terenowych znajdują wyraz stale rozszerzające się funkcje terenowych organów jednolitej władzy państwowej. Przejawem tego jest wzrost udziału budżetów terenowych w ogólnej kwocie budżetu państwa z 13,7% w roku 1954 do 14,3% w roku 1955.</u> + <u xml:id="u-3.143" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wydatki na finansowanie gospodarki narodowej stanowią około ^1^/3 całości wydatków budżetów terenowych.</u> + <u xml:id="u-3.144" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Główne miejsce zajmują wydatki na rolnictwo, stanowiące około 30% ogółu wydatków na gospodarkę narodową w budżetach terenowych Szczególnie szybki jest wzrost wydatków na weterynarię. W ostatnich dwóch latach Planu 6-letniego liczba zakładów leczniczych dla zwierząt wzrosła o około 43%. Stanowi to istotny krok naprzód w dziedzinie rozszerzenia weterynaryjnej pomocy profilaktycznej.</u> + <u xml:id="u-3.145" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Drugim ważnym kierunkiem wydatkowym są urządzenia wodno-melioracyjne. W tej dziedzinie wydatki budżetowe łączą się z podejmowanymi przez chłopów zobowiązaniami w dziedzinie dobrowolnie świadczonej pracy, co poważnie powiększa efektywność wydatków państwowych.</u> + <u xml:id="u-3.146" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Trzecim kierunkiem działalności rad narodowych jest elektryfikacja wsi. W roku 1955 przewiduje się elektryfikację 772 dalszych wsi.</u> + <u xml:id="u-3.147" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wydatki budżetowe na budowę i utrzymanie dróg powiatowych i gromadzkich wzrastają o 10%, w tym na sfinansowanie, utrzymanie i budowę dróg gromadzkich przeznacza się kwotę 178 milionów zł. Władza ludowa wkłada wielki wysiłek w gospodarkę drogową, niemniej jednak potrzeby nasze na tym odcinku, zwłaszcza w zakresie dróg powiatowych i gromadzkich, są jeszcze bardzo poważne. Również i w tej dziedzinie, podobnie jak na odcinku melioracji, udział ludności wiejskiej jest znaczny.</u> + <u xml:id="u-3.148" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Zadaniem naszym jest pobudzać inicjatywę chłopów i zwiększyć tą drogą ogólne nakłady na budownictwo drogowe.</u> + <u xml:id="u-3.149" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Stale wzrastające i bardzo istotne zadania stoją przed przemysłem terenowym, którego produkcja ma poważne znaczenie dla zaopatrzenia ludności miast i wsi. Plan sprzedaży wyrobów przemysłu terenowego wzrasta o 14,8% w stosunku do wykonania za rok 1954.</u> + <u xml:id="u-3.150" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poważnym czynnikiem rozwoju przemysłu terenowego jest fundusz tego przemysłu utworzony w roku ubiegłym. W oparciu o ośrodki tego funduszu wiele rad narodowych rozszerza znacznie produkcję artykułów masowego użytku.</u> + <u xml:id="u-3.151" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Aparat handlu detalicznego, którego kierownictwo w miastach w znacznym stopniu bezpośrednio leży w rękach rad narodowych, stale doskonali swą pracę i ma niemałe zasługi w dziedzinie prawidłowego zaopatrzenia milionowych rzesz konsumentów. Praca jednak handlu detalicznego spotyka się wciąż jeszcze ze słuszną krytyką ludności pracującej w miastach i na wsi.</u> + <u xml:id="u-3.152" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Prawidłowy podział masy towarowej, szybka dostawa, oddziaływanie na przemysł pod względem asortymentu i jakości wyrobów, wpływanie na rozwój miejscowego drobnego przemysłu, zdecentralizowany skup produktów rolnych, pobudzanie wytwórczości rzemieślniczej i chałupniczej, elastyczne dostosowywanie się do potrzeb konsumenta są podstawowymi zadaniami handlu detalicznego. Ma on pod tym względem wiele jeszcze braków i niedociągnięć.</u> + <u xml:id="u-3.153" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Zadaniem rad narodowych jest stałe wzmacnianie finansowe przemysłu terenowego i handlu, wzmaganie walki o obniżkę kosztów własnych, nieustanna troska o poziom pracy aparatu handlu i kultury obsługi konsumenta.</u> + <u xml:id="u-3.154" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wzrostowi zadań gospodarczych, socjalnych i kulturalnych rad narodowych towarzyszy wzrost ich uprawnień oraz funkcji politycznych. W roku ubiegłym dokonaliśmy reformy ustroju rad narodowych powołując do życia gromadzkie rady narodowe i rady narodowe osiedli. Wzmocniło to udział ludności w rządzeniu krajem i zbliżyło władzę ludową do mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-3.155" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W roku ubiegłym dokonaliśmy pewnej decentralizacji przekazując radom narodowym szereg nowych zadań i funkcji w dziedzinie społecznej i gospodarczej. Również w dziedzinie uprawnień budżetowych wzmocnione zostały kompetencje rad narodowych. Niemniej pozostaje jeszcze wiele do zrobienia na tym odcinku i w roku 1955 będziemy nadal kroczyć po linii wytkniętej w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-3.156" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Nie można pominąć istotnego zadania rad narodowych, jakim jest zabezpieczenie dochodów w celu pełnego wykonania zadań postawionych w budżecie terenowym roku bieżącego. W roku ubiegłym zarysowało się przejściowe osłabienie pracy niektórych ogniw prezydiów rad narodowych w dziedzinie poboru dochodów zarówno z podatków, jak i w dziedzinie dochodów wypracowanych przez własne przedsiębiorstwa. Te braki i niedociągnięcia powinny być wyrównane w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-3.157" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W szczególności praca wydziałów finansowych prezydiów powiatowych rad narodowych wymaga znacznego usprawnienia, zarówno w zakresie podatków wiejskich jak i miejskich, poddania tych wydziałów odpowiedniemu nadzorowi i otoczenia większą niż dotąd opieką.</u> + <u xml:id="u-3.158" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wysoki Sejmie! Przedstawiony przez Rząd budżet na rok 1955 jest budżetem zamykającym wielki Sześcioletni Plan budowy podstaw socjalizmu. Zabezpiecza on dalszy wzrost gospodarki narodowej, podniesienie stopy życiowej i kultury mas pracujących oraz wzmocnienie sił obronnych naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-3.159" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Odzwierciedla on w całej pełni kierunek umacniania układu socjalistycznego naszej gospodarki i pogłębiania sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u> + <u xml:id="u-3.160" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Budżet państwa przedstawiony Wysokiemu Sejmowi ma wielkie znaczenie dla pełnej realizacji polityki gospodarczej Rządu opartej o podstawowe założenia II Zjazdu PZPR, a jego należyte wykonanie stanowić będzie o dalszym poważnym rozwoju naszej siły ekonomicznej i umocnieniu finansów.</u> + <u xml:id="u-3.161" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Zadania postawione w budżecie wymagają jednak wielkiego wysiłku dla pełnego zabezpieczenia dochodów, a tym samym i osiągnięcia zaplanowanej nadwyżki, stanowiącej pokrycie dla wykonania zadań w dziedzinie wzrostu płac realnych i poprawy dochodów chłopów oraz dla działalności kredytowej Narodowego Banku Polskiego.</u> + <u xml:id="u-3.162" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wygospodarowanie tej nadwyżki wymaga osiągnięcia zaplanowanego wzrostu produkcji rolnej i przemysłowej, walki o obniżenie kosztów produkcji i obrotu, bezwzględnego nieprzekraczania wydatków inwestycyjnych, rygorystycznej walki z narastaniem nieplanowanych zapasów, obniżenia kosztów administracji oraz ogólnego wzmocnienia dyscypliny finansowej.</u> + <u xml:id="u-3.163" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wszystko to wiąże się ze wzrostem aktywności całego społeczeństwa, wzrostem kontroli społecznej i śmiałą, konstruktywną krytyką, która pomaga w usuwaniu braków i niedociągnięć. Największym bowiem źródłem siły naszego Państwa Ludowego jest świadoma dyscyplina społeczna i poczucie współodpowiedzialności każdego obywatela.</u> + <u xml:id="u-3.164" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Osiągnięcia narodu polskiego zdobyte w okresie ubiegłym zagrzewają masy pracujące do dalszej walki o pełną mobilizację rezerw w dziele budownictwa socjalizmu, o zwycięskie zakończenie Planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-3.165" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Nie ulega wątpliwości, że budżet roku 1955, w którym znajdują wyraz dążenia milionowych mas pracujących, spotka się z gorącym poparciem całego narodu, zjednoczonego we Froncie Narodowym pod przewodnictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-3.166" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Proponuję projekt ustawy budżetowej na rok 1955 odesłać do Komisji Budżetowej.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów jest przeciw tej propozycji? Sprzeciwu nie ma.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Projekt ustawy budżetowej na rok 1955 Sejm odsyła do Komisji Budżetowej.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Zarządzam 15-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 35 do godz. 12 min. 5.)</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1953 (druk nr 50).</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#Marszalek">Proponuję sprawozdanie Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1953 odesłać do Komisji Budżetowej.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję moją przyjął. Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#Marszalek">Sprawozdanie Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1953 Sejm odsyła do Komisji Budżetowej.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Projekt ustawy o przekazaniu sądom powszechnym dotychczasowej właściwości sądów wojskowych w sprawach karnych osób cywilnych, funkcjonariuszów organów bezpieczeństwa publicznego, Milicji Obywatelskiej i Służby Więziennej (druk nr 51).</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#Marszalek">Proponuję projekt ustawy odesłać do Komisji Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-4.14" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję moją przyjął. Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-4.15" who="#Marszalek">Projekt ustawy Sejm odsyła do Komisji Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-4.16" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Zatwierdzenie uchwał Rady Państwa z dnia 7 grudnia 1954 r. i z dnia 1 marca 1955 r. w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-4.17" who="#Marszalek">Na podstawie art. 29 ust. 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rada Państwa przedstawia Sejmowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, z wnioskiem o zatwierdzenie, podjęte na wniosek Prezesa Rady Ministrów uchwały z dnia 7 grudnia 1954 r. i z dnia 1 marca 1955 r. w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-4.18" who="#Marszalek">Uchwała z dnia 7 grudnia 1954 r. brzmi:</u> + <u xml:id="u-4.19" who="#Marszalek">„Rada Państwa uchwala:</u> + <u xml:id="u-4.20" who="#Marszalek">1.Powołać Obywatela Władysława Dworakowskiego na stanowisko Przewodniczącego Komitetu do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego.</u> + <u xml:id="u-4.21" who="#Marszalek">2.Powołać Obywatela Władysława Wichę na stanowisko Ministra Spraw Wewnętrznych.</u> + <u xml:id="u-4.22" who="#Marszalek">3.Odwołać Obywatela Hilarego Chełchowskiego ze stanowiska Ministra Państwowych Gospodarstw Rolnych.</u> + <u xml:id="u-4.23" who="#Marszalek">4.Powołać Obywatela Stanisława Radkiewicza na stanowisko Ministra Państwowych Gospodarstw Rolnych.” Uchwała z dnia 1 marca 1955 r. brzmi:</u> + <u xml:id="u-4.24" who="#Marszalek">„Rada Państwa postanawia powołać Obywatela Stefana Pietrusiewicza na stanowisko Ministra Przemysłu Materiałów Budowlanych.” Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-4.25" who="#komentarz">(Poseł Bolesław Drobner:</u> + <u xml:id="u-4.26" who="#Marszalek">Proszę o głos.) Proszę.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Wysoki Sejmie! Nie chciałbym, aby ważne uchwały Rady Państwa były zatwierdzane przez Sejm jak dekret o zmianie ustawy o zawodzie felczera — bez dyskusji, bez podkreślenia wagi tych uchwał. Czekałem na dyskusję — widzę, że jej nie ma, wobec tego sam występuję i chcę poruszyć jedną ważną sprawę.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Zmiany w resorcie Bezpieczeństwa Publicznego nie przeszły bez potężnego wrażenia w społeczeństwie.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Powiem o jednej rozmowie ze starym robotnikiem — murarzem, spracowanym, który na starość poszedł pracować do Straży Przemysłowej; zaczepił mnie on i spytał: — „A czy to tak, Towarzyszu Pośle, wygląda, że „bezpieka” jest winna? Ja myślę, że gdyby nie było — „bezpieki”, jak reakcja nazywa Bezpieczeństwo, to ja bym może już nie żył, bo byłem w powiecie rzeszowskim, gdzie organy Bezpieczeństwa Publicznego, Milicja, Ormo walczyły przeciw podziemiu, sabotażowi, przeciw reakcji i lasowi, bez tej walki ja bym nie żył i spalone byłyby nasze wsie.” Czy odpowiedzialny jest tylko jeden minister i czy jeśli tylko te metody, jakie były stosowane przez Bezpieczeństwo Publiczne, będą skasowane, to społeczeństwo może już być spokojne — otrzyma satysfakcję za swoją troskę w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Dalej ten robotnik zapytał mnie: — „A co robi nasz towarzysz Świątkowski?” Zastanowiłem się nad tym przez chwilę; nie dałem odpowiedzi, bo mnie to zdziwiło, bo wiedziałem, że istotnie ktoś tu jest winien. Już znacznie wcześniej trzeba było bić na alarm, że nie dzieje się dobrze w sprawach bezpieczeństwa publicznego.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselDrobnerBoleslaw">I postawiłem sobie to samo pytanie~:~ jakie mi zadał ów stary robotnik: czy Minister Sprawiedliwości nie jest powołany do tego, aby pilnować praworządności, aby pamiętać o tym, że nie dzieje się dobrze? Czy on nie słyszał o tych różnych rzeczach od prokuratora, od sędziów, od obrońców? Czy on nie spotykał się nigdy z żadnymi zarzutami pod tym względem? Jedno z dwojga: albo nie wiedział o tym wszystkim — albo wiedział. Jeżeli nie wiedział, to znaczy miał zły wzrok — patrzył, ale nie widział. Jeżeli miał zmysł słuchu, to słyszał, ale nie słuchał. A przecież on jest powołany do tego, ażeby majestat sprawiedliwości podnieść na najwyższy poziom!</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Nie wiedział — to znaczy nie rozumie tego, co się dzieje w społeczeństwie, nie zna wrogich wobec nas sił.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Polska Ludowa da sobie radę z tymi wszystkimi wstecznymi siłami, które pracują i na emigracji, i u nas w kraju, ale Minister Sprawiedliwości odpowiedzialny jest za to, że nie przeprowadził kampanii dla uzgodnienia tych spraw, w których musiał, w których powinien był ingerować.</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów chce zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Ponieważ nikt głosu nie zabiera, wobec tego wystąpienie Obywatela Posła potraktujemy jako interpelację poselską i przekażemy Rządowi dla załatwienia — zgodnie z regulaminem.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">Proponuję, aby obie uchwały Rady Państwa przegłosować łącznie.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za tą propozycją?</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem przedstawionych uchwał Rady Państwa — zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-6.7" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-6.8" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.9" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.10" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm jednomyślnie zatwierdził uchwały Rady Państwa z dnia 7 grudnia 1954 r. i z dnia 1 marca 1955 r. w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-6.11" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-6.12" who="#Marszalek">a)z dnia 10 listopada 1954 r. o przejęciu przez związki zawodowe zadań w dziedzinie wykonywania ustaw o ochronie, bezpieczeństwie i higienie pracy oraz sprawowania inspekcji pracy (Dz. U. Nr 52, poz. 260), b)z dnia 27 listopada 1954 r. w sprawie zmiany przepisów o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 54, poz. 268), c)z dnia 23 grudnia 1954 r. o zmianie ustawy o zawodzie felczera (Dz. U. Nr 57, poz. 284), d)z dnia 2 lutego 1955 r. o przekazaniu wykonywania ubezpieczeń społecznych związkom zawodowym (Dz. U. Nr 6, poz. 31), e)z dnia 2 lutego 1955 r. o zmianie ustawy z dnia 4 lutego 1950 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. Nr 6, poz. 37), f)z dnia 18 lutego 1955 r. o funduszu zakładowym (Dz. U. Nr 9, poz. 52), g)z dnia 11 marca 1955 r. zmieniającym ustawę o zakładach społecznych służby zdrowia i planowej gospodarce w służbie zdrowia (Dz. U. Nr 11, poz. 67) — (druk nr 52).</u> + <u xml:id="u-6.13" who="#Marszalek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Henrykowi Korotyńskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselKorotynskiHenryk">Wysoki Sejmie! Komisja Spraw Ustawodawczych rozważyła między innymi 7 dekretów dotyczących spraw socjalnych i spraw zdrowia. Moim zadaniem jest właśnie zreferowanie tych dekretów w imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselKorotynskiHenryk">Z tej grupy 7 dekretów najważniejszym, o specjalnej doniosłości, jak sądzę, jest dekret o przekazaniu wykonywania ubezpieczeń społecznych związkom zawodowym.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselKorotynskiHenryk">Dekret z dnia 2 lutego 1955 r., który wszedł w życie dnia 1 marca br., jest dekretem, mocą którego tak ważna dziedzina naszego życia została przekazana związkom zawodowym.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselKorotynskiHenryk">Związki zawodowe więc otrzymały nowe wielkie uprawnienia i nowe poważne obowiązki.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselKorotynskiHenryk">O wielkości tych nowych uprawnień i powadze tych nowych obowiązków świadczyć może między innymi fakt, że obecnie w roku 1955 liczba osób objętych ubezpieczeniem społecznym wynosi w Polsce 6.700.000, a wydatki na ten cel — 10.010 mln zł. W porównaniu z rokiem 1946 — nie mówiąc już o czasach przedwojennych — liczba ubezpieczonych wzrosła prawie trzykrotnie, gdyż wówczas wynosiła 2.300.000, oczywiste więc, że wydatki na ubezpieczenia społeczne zwiększyły się od tego czasu ogromnie. Uprawnionych do korzystania z ubezpieczeń, a więc łącznie z rodzinami, mamy ponad 14 milionów obywateli, czyli połowę całej ludności Polski.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselKorotynskiHenryk">Oczywiście długo by można mówić o rozpowszechnieniu ubezpieczeń społecznych w Polsce Ludowej. Warto przypomnieć rzeczy tak znane, jak sprawa urlopów macierzyńskich, zasiłków chorobowych, sanatoryjnych itd.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselKorotynskiHenryk">Mam świeży przykład, że ludzie nie pamiętają o tym, jak bardzo szeroki jest zakres pomocy, którą państwo daje obywatelowi. Na przykład jeden z moich kolegów, któremu dziecko dwuletnie zachorowało dość ciężko i powstała sytuacja, że matka będzie musiała przerwać pracę, a więc w rodzinie powstaną trudności, dopiero przypadkowo dowiedział się o tym, że kiedy dziecko w wieku do 2 lat jest chore, to jest przepis uchwały Prezydium Rządu z dnia 18 maja 1954 r. przewidujący wypłatę poważnego zasiłku chorobowego, który matka może otrzymać. Rozwiązuje to sytuację finansową rodziny.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselKorotynskiHenryk">Przykład ten nasuwa myśl o potrzebie szerszego upowszechnienia wiadomości o uprawnieniach pracowników ubezpieczonych.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselKorotynskiHenryk">Z trzech podstawowych głównych zasad socjalistycznych w zakresie ubezpieczeń społecznych myśmy w Polsce Ludowej zrealizowali dwie: to, że ubezpieczenia obejmują wszystkich robotników i pracowników umysłowych, to znaczy, że ubezpieczenia stały się powszechne, oraz że składka ubezpieczeniowa jest w całości opłacana przez zakład pracy, a nie przez pracowników.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselKorotynskiHenryk">Natomiast dotychczas nie została zrealizowana trzecia zasada w tym zakresie, a mianowicie że zarząd ubezpieczeniami powinien należeć w pełni do samych ubezpieczonych. Zasada ta nie była zrealizowana, ponieważ sam system organizacyjny ubezpieczeń zasadniczo nie zmienił się w porównaniu z systemem przedwojennym, struktura pozostała ta sama, ubezpieczenia nie były powiązane z zakładem pracy i ubezpieczonymi.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselKorotynskiHenryk">Ten stan organizacyjny nie odpowiada celom ubezpieczeń w naszym ustroju. Winny one być tak zorganizowane, by nie tylko — jak jest dotychczas — zabezpieczały masy pracujące przed skutkami losowymi, lecz żeby działalność instytucji ubezpieczeń służyła celom produkcji, przyczyniała się do zwiększenia wydajności pracy i umacniania dyscypliny pracy, dawała możność ubezpieczonym bezpośredniego udziału w gospodarowaniu funduszami ubezpieczeniowymi.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselKorotynskiHenryk">Cele te — jak wskazują doświadczenia Związku Radzieckiego — da się osiągnąć przez powierzenie działalności ubezpieczeń społecznych związkom zawodowym.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselKorotynskiHenryk">Związki zawodowe wystąpiły z postulatem, aby im powierzyć wykonywanie ubezpieczeń. Komitet Centralny PZPR w uchwale z kwietnia ub. roku uznał tę inicjatywę za słuszną. Omawiany tu dekret Rady Państwa powierza właśnie związkom zawodowym to odpowiedzialne zadanie.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselKorotynskiHenryk">Powierzenie związkom zawodowym działalności ubezpieczeń społecznych wpłynąć powinno po pierwsze na większe zbliżenie ubezpieczeń społecznych do ubezpieczonych, którzy będą mogli brać udział w gospodarowaniu funduszami ubezpieczeniowymi; po drugie pozwoli na ścisłe powiązanie ubezpieczeń z zagadnieniami produkcyjnymi, z walką o wydajność pracy i dyscyplinę pracy; po trzecie pozwoli na obniżenie kosztów administracyjnych dzięki wykonywaniu w przyszłości wielu funkcji przez aktyw społeczny, np. przy kontroli wypłaty zasiłków.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselKorotynskiHenryk">Trzeba mocno podkreślić, że przejęcie ubezpieczeń przez związki zawodowe nie oznacza, że ubezpieczenia przestały być państwowymi ubezpieczeniami społecznymi. Są one oparte w dalszym ciągu na państwowych ustawach określających zakres świadczeń dla. wszystkich pracujących — niezależnie od tego czy są oni członkami związku zawodowego, czy nie są. Wszyscy pracownicy mają jednakowe uprawnienia w zakresie rodzajów i wysokości świadczeń.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselKorotynskiHenryk">Warto to szczególnie mocno podkreślić, bo nie brak listów do redakcji i wersji mówiących, że z chwilą przejęcia przez związki zawodowe ubezpieczeń pracownik, który nie należy do związku zawodowego, będzie pozbawiony prawa korzystania z ubezpieczeń, lub że to jest forma przymusu należenia do związku zawodowego; dlatego z taką siłą podkreślam ten znany Obywatelom Posłom fakt.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselKorotynskiHenryk">Zgodnie z postanowieniami dekretu związki zawodowe nabywają następujące podstawowe uprawnienia:</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselKorotynskiHenryk">1.Inicjatywę ustawodawczą w dziedzinie ubezpieczeń społecznych oraz prawo — na podstawie upoważnienia ustawowego — podejmowania uchwał i wydawania instrukcji dotyczących wykonywania przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselKorotynskiHenryk">2.Bezpośredni wpływ na wysokość funduszów ubezpieczeniowych. W razie osiągnięcia oszczędności w budżecie wydatków ubezpieczeń społecznych CRZZ ma możność po uzgodnieniu z Prezydium Rządu przeznaczyć uzyskaną nadwyżkę na dodatkowe świadczenia dla mas pracujących. Nadwyżkę tę będzie można zużyć bądź na rozszerzenie świadczeń ubezpieczeniowych, bądź też na dodatkowe cele socjalne, jak np. kuchnie dietetyczne dla pracowników, półsanatoria itp.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselKorotynskiHenryk">3.Związki zawodowe otrzymują prawo określania organizacji ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z dekretem określanie struktury organizacyjnej ubezpieczeń następuje na podstawie uchwały CRZZ w uzgodnieniu z Prezesem Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselKorotynskiHenryk">Jak będzie wyglądać obecna organizacja ubezpieczeń społecznych?</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselKorotynskiHenryk">Dekret znosi Zakład Ubezpieczeń Społecznych wraz z terenowymi jego komórkami. Trzeba dodać, że działalność ubezpieczeniową w zakresie rent i zaopatrzeń przejmuje Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej oraz terenowe rady narodowe.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselKorotynskiHenryk">Dla wykonywania ubezpieczeń społecznych CRZZ powołuje Centralny Zarząd Ubezpieczeń Społecznych podległy sekretariatowi CRZZ, a w poszczególnych województwach — wojewódzkie zarządy ubezpieczeń społecznych.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselKorotynskiHenryk">Zgodnie z obowiązującymi przepisami wypłata zasiłków w zakładach pracy zatrudniających co najmniej 5 pracowników odbywa się bezpośrednio w zakładach pracy. Stąd wynika, że do zadań rad zakładowych należy:</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselKorotynskiHenryk">udzielanie stałej i wszechstronnej pomocy wszystkim członkom załogi — niezależnie od tego czy są członkami związku czy też nie — w uzyskaniu świadczeń pieniężnych i leczniczych;</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselKorotynskiHenryk">wydawanie decyzji o każdorazowej wypłacie zasiłku z ubezpieczenia chorobowego w oparciu o orzeczenie lekarskie;</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselKorotynskiHenryk">zatwierdzanie list wypłat zasiłków rodzinnych — oraz analizowanie absencji chorobowej, prowadzenie walki z przyczynami zachorowań, walki z symulacją, kontrolowanie działalności przyzakładowych komórek służby zdrowia, organizowanie pomocy i opieki nad chorymi członkami załogi.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselKorotynskiHenryk">Poważne więc i niełatwe obowiązki spadają na rady zakładowe. Chodzi przecież o to, aby miliardowe sumy, które łoży nasze państwo na ubezpieczenia, trafiały do pracowników istotnie potrzebujących pomocy. Nie brakuje faktów świadczących o tym, że jeszcze przed wejściem w życie omawianego dekretu zdarzały się w zakładach pracy poważne nadużycia, polegające na przykład na bezpodstawnym wypłacaniu zasiłków. Aktyw związkowy powinien nie dopuszczać do powtarzania się tego rodzaju nadużyć.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselKorotynskiHenryk">Przed związkami zawodowymi, radami zakładowymi staje poważne zadanie niedopuszczenia do zbiurokratyzowania aparatu ubezpieczeniowego i usuwania wszelkich biurokratycznych schorzeń. Mam w pamięci przykład — skargę pewnego wykładowcy, nauczyciela, który zabiegał o pobyt sanatoryjno-zdrowotny poprzez Okręgowy Zarząd ZNP, potem przez Zarząd Główny. Nie doczekał się załatwienia sprawy, powiedziano mu krótko, że w planie wyjazdów Zarządu Głównego ZNP na jakiś tam miesiąc nie figuruje wyjazd do tego a tego uzdrowiska. W następstwie tego pracownik bardzo ciężko zachorował i w liście wyraża obawę, by związki zawodowe nie załatwiały tych spraw w ten sposób.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselKorotynskiHenryk">Inne zadanie to niedopuszczenie do nadużyć, doprowadzenie do tego, żeby te miliardowe sumy trafiały rzeczywiście do ludzi chorych, potrzebujących zasiłków, do ich rodzin oraz by troska o pracownika była naczelnym wskazaniem dla związków zawodowych i działalności ubezpieczeniowej.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselKorotynskiHenryk">W toku dyskusji na Komisji wyjaśniono, że przejmowanie ubezpieczeń społecznych przez związki zawodowe odbyło się sprawnie dzięki wcześniejszemu, bo już od grudnia podjęciu prac przygotowawczych. Świadczenia wypłacane są bez zakłóceń.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselKorotynskiHenryk">Omawiano również na Komisji sprawę rozstrzygania odwołań z zakresu ubezpieczeń społecznych. Dekret przewiduje, że CRZZ określi tryb i sposób załatwiania odwołań.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselKorotynskiHenryk">Otóż Prezydium Centralnej Rady Związków Zawodowych podjęło tego rodzaju uchwalę w sprawie zasad i trybu rozstrzygania odwołań, która określa szczegółowo, kto i w jakim terminie rozstrzyga wszelkie odwołania obywateli od niesłusznych, zdaniem tych obywateli, orzeczeń; natomiast ani w dekrecie, ani w uchwale Centralnej Rady Związków Zawodowych nie ma mowy o sprawach zaległych, które były w toku. W czasie uchwalania dekretu i na Komisji naszej stwierdzono krytycznie, że z opóźnieniem są prowadzone rozmowy między Centralną Radą Związków Zawodowych a Ministerstwem Pracy i Opieki Społecznej co do załatwienia odwołań od orzeczeń w sprawach, które były w toku w czasie wprowadzenia w życie tego dekretu. Jest to bez wątpienia niedopatrzenie.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselKorotynskiHenryk">Kończąc referowanie tego dekretu, pragnę podkreślić mocno, że niewątpliwie przejęcie ubezpieczeń społecznych przez związki zawodowe zwiększa ich rolę i autorytet i jest wyrazem dążenia Partii i naszej władzy ludowej do silniejszego związania się z masami pracującymi i coraz większego udziału obywateli w rządzeniu krajem.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PoselKorotynskiHenryk">Następny z kolei dekret, również rozszerzający obowiązki i prawa związków zawodowych, mówi o przejęciu przez związki zawodowe zadań w dziedzinie wykonywania ustaw o ochronie, bezpieczeństwie i higienie pracy oraz o sprawowaniu inspekcji pracy. Jest to dekret z 10 listopada 1954 r., który wszedł w życie z dniem 1 grudnia 1954 r.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PoselKorotynskiHenryk">Dotychczasowa organizacja państwowej inspekcji pracy jako organu administracji państwowej, opartego w swej strukturze na podziale administracyjnym kraju i działającego w ramach terenowych organów jednolitej władzy państwowej, nie czyniła już zadość aktualnym potrzebom.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PoselKorotynskiHenryk">Rozwój życia gospodarczego naszego kraju, a w szczególności przemysłu w oparciu o nowoczesną technikę oraz związana z tym daleko idąca specjalizacja produkcji postawiły przed inspekcją pracy zadania przerastające jej możliwości z uwagi na terytorialną zasadę jej organizacji.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PoselKorotynskiHenryk">Mianowicie terytorialna zasada organizacji uniemożliwiała oparcie nadzoru nad warunkami pracy na gruntownej, fachowej znajomości specyficznych warunków pracy, właściwych dla poszczególnych branż przemysłowych. Powodowało to w skutkach osłabienie wpływu inspekcji pracy na rzeczywistą poprawę tych warunków.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PoselKorotynskiHenryk">Nie sprzyjał również na obecnym etapie skutecznej realizacji zadań inspekcji pracy — brak należytego powiązania między działalnością państwowej a działalnością społecznej inspekcji pracy, które podlegały dwóm różnym ośrodkom dyspozycyjnym.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#PoselKorotynskiHenryk">Dlatego też stało się celowe i konieczne:</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#PoselKorotynskiHenryk">1)przekazanie państwowej inspekcji pracy związkom zawodowym, 2)przekształcenie przekazanej związkom zawodowym terenowej inspekcji pracy w techniczną inspekcję pracy.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#PoselKorotynskiHenryk">Dekret stanowi, że techniczna inspekcja pracy będzie oparta na zasadzie branżowej i że będzie działać w pionach poszczególnych związków zawodowych, a zakres jej działania obejmie całość problematyki ochrony zdrowia i życia pracowników w zakładach pracy.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#PoselKorotynskiHenryk">Dekret określa szczegółowo zadania technicznego inspektora pracy oraz jego bardzo szerokie uprawnienia. Dla przykładu wymienię, że techniczny inspektor pracy ma prawo wydawania nakazów dotyczących wstrzymania robót w razie bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia pracowników zatrudnionych przy tych robotach; albo jeżeli z powodu nieuwzględnienia wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy dopuszczenie do eksploatacji wybudowanych lub przebudowanych zakładów pracy albo ich części może spowodować bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników, techniczny inspektor pracy odmawia zgody na uruchomienie tych zakładów lub ich części i przedstawia sprawę do decyzji właściwemu ministrowi. Minister podejmuje decyzję po porozumieniu z zarządem głównym właściwego związku zawodowego.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#PoselKorotynskiHenryk">Uprawnienia technicznego inspektora pracy są bardzo duże i wymagania w stosunku do jego osoby są również bardzo duże. Zostało określone, kto może być technicznym inspektorem pracy, jakie musi posiadać fachowe wykształcenie i przez jaki egzamin musi przejść.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#PoselKorotynskiHenryk">Na Komisji zostało wyjaśnione w obecności przedstawiciela Centralnej Rady Związków Zawodowych, że przejęcie tych zadań przez związki zawodowe odbyło się całkowicie, że akcja egzaminacyjna została zakończona i inspektorzy techniczni przystępują do swojej odpowiedzialnej pracy. Natomiast Komisja stwierdziła z żalem, że obecny na posiedzeniu przedstawiciel Centralnej Rady Związków Zawodowych nie był przygotowany do udzielenia wyjaśnień Komisji w sprawie wypadków przy pracy, jak ta sprawa wygląda, czy jest tendencja zmniejszania się czy zwiększania liczby wypadków, jakie są podjęte środki w celu zmniejszenia liczby wypadków przy pracy. Niestety przedstawiciel Centralnej Rady Związków Zawodowych nie umiał odpowiedzieć na tę sprawę, dlatego nasza Komisja apeluje o lepsze przygotowanie przedstawicieli resortów i instytucji, którzy są obecni na posiedzeniach Komisji przy omawianiu dekretów.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#PoselKorotynskiHenryk">Trzeci z kolei dekret, który mam zreferować, mówi o funduszu zakładowym.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#PoselKorotynskiHenryk">Ustawa dotychczas obowiązująca z dnia 4 lutego 1950 r. o funduszu zakładowym określała przeznaczenie środków funduszu zakładowego, natomiast nie określała warunków, jakie przedsiębiorstwo powinno dopełnić, by uzyskać prawo do utworzenia funduszu zakładowego, jak również nie zawierała zasad obliczania tego funduszu. Wystąpiły dość powszechnie dysproporcje tego rodzaju, że uprzywilejowane były przedsiębiorstwa o wysokiej rentowności, a niekorzystne to było dla przedsiębiorstw o niskiej rentowności z powodów całkowicie od nich niezależnych. Na skutek tych przyczyn co rok maleje liczba przedsiębiorstw uprawnionych do tworzenia tego funduszu zakładowego, a przez to fundusz zakładowy nie odgrywa roli bodźca ekonomicznego, oddziałującego poprzez materialne zainteresowanie załogi na wykonywanie i przekraczanie planów narodowo-gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#PoselKorotynskiHenryk">Z tego powodu wydany został dekret, w którym określono ściśle warunki potrzebne do uzyskiwania prawa korzystania z funduszu zakładowego oraz zmieniono dotychczasowe zasady obliczania odpisów na fundusz zakładowy, w celu wyeliminowania z obliczeń przypadkowości w zakresie rentowności poszczególnych przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#PoselKorotynskiHenryk">Dekret z dnia 2 lutego 1955 r. o zmianie ustawy z dnia 4 lutego 1950 r. o powszechnym obowiązku wojskowym mówi o następującej sprawie.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#PoselKorotynskiHenryk">Rodziny obywateli powołanych na przeszkolenie lub ćwiczenia wojskowe dotychczas otrzymywały 50% ich uposażenia. Ministerstwo Obrony Narodowej otrzymywało nieraz skargi od rodzin, w dużym stopniu uzasadnione, że połowa zarobku pracownika nie wystarcza na utrzymanie rodziny. Dekret przewiduje poprawienie sytuacji materialnej rodzin tych pracowników, którzy mają na utrzymaniu członków rodziny. Dotychczas było wypłacane 50% uposażenia, a dekret przewiduje wypłacanie 60% dla utrzymujących jednego członka rodziny niezdolnego do zarobkowania i 75% dla utrzymujących dwóch lub więcej członków rodziny niezdolnych do zarobkowania.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#PoselKorotynskiHenryk">Przypuszczalny wzrost wydatków zakładów pracy z tego tytułu wyniesie w przybliżeniu 25 mln zł rocznie.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#PoselKorotynskiHenryk">Jest to więc dekret poprawiający sytuację materialną tych obywateli, którzy odbywają służbę wojskową.</u> + <u xml:id="u-7.52" who="#PoselKorotynskiHenryk">Z kolei omówię dekret z dnia 27 listopada 1954 r. w sprawie zmiany przepisów o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-7.53" who="#PoselKorotynskiHenryk">Zgodnie z przepisami obowiązującymi przed dniem 1 lipca 1954 r. pracownicy państwowi, których stosunek służbowy opierał się na mianowaniu, mieli prawo do emerytury po osiągnięciu 55 lat życia i 35 lat wysługi emerytalnej, albo po osiągnięciu 60 lat życia — przy istnieniu pozostałych ustawowych warunków do nabycia emerytury.</u> + <u xml:id="u-7.54" who="#PoselKorotynskiHenryk">Nowy dekret z 25 czerwca 1954 r. przewiduje rentę starczą dla pracowników, którzy posiadają 25 lat zatrudnienia i 65 lat życia. Nowy dekret pogorszył więc sytuację wyżej wymienionych pracowników mianowanych, którzy mogli otrzymać emeryturę przed osiągnięciem 65 lat życia. Aby złagodzić skutki nowych warunków w odniesieniu do renty starczej dla tej grupy pracowników, dekret przewidział w art. 89, że w ciągu najbliższych pięciu lat ta grupa pracowników będzie mogła otrzymywać rentę na dawnych warunkach. W ten sposób, ponieważ rentę wolno kumulować z wynagrodzeniem za pracę, ta grupa pracowników — przy utrzymaniu art. 89 w dotychczasowym brzmieniu — otrzymywać będzie dodatek do wynagrodzenia w okresie pięcioletnim przed osiągnięciem wieku starczego. Przywileju tego ta grupa pracowników nie miała na podstawie przepisów, które obowiązywały przed dniem 1 lipca 1954 r. Słuszne natomiast jest przyznanie renty na starych warunkach tym pracownikom mianowanym, którzy przestali pracować.</u> + <u xml:id="u-7.55" who="#PoselKorotynskiHenryk">Względy słuszności przemawiają więc za wprowadzeniem do art. 89 dekretu ustępu 2, który mówi, że przepis ten stosuje się w wypadku ustania zatrudnienia na skutek zwolnienia pracownika przez władze służbowe bądź na prośbę pracownika.</u> + <u xml:id="u-7.56" who="#PoselKorotynskiHenryk">Dekret z dnia 23 grudnia 1954 r. o zmianie ustawy o zawodzie felczera ma charakter porządkowy.</u> + <u xml:id="u-7.57" who="#PoselKorotynskiHenryk">Chodzi o to, że w związku z reorganizacją szkolnictwa średniego powstała konieczność dostosowania typu szkoły felczerskiej do ogólnych zasad. Obecnie konieczna jest mniej krępująca forma przy załatwianiu tego rodzaju zagadnień, a mianowicie ustalenie uprawnienia dla Ministra Zdrowia.</u> + <u xml:id="u-7.58" who="#PoselKorotynskiHenryk">Proponowana zmiana w dekrecie uprawnia Ministra Zdrowia do realizacji tych reorganizacyjnych zadań w zakresie typu szkoły felczerskiej.</u> + <u xml:id="u-7.59" who="#PoselKorotynskiHenryk">Ostatnim z dekretów referowanych przeze mnie jest dekret z dnia 11 marca 1955 r., zmieniający ustawę z dnia 28 października 1948 r. o zakładach społecznych służby zdrowia i planowej gospodarce w służbie zdrowia.</u> + <u xml:id="u-7.60" who="#PoselKorotynskiHenryk">Przepis art. 34 ustęp 1 ustawy o zakładach społecznych służby zdrowia i planowej gospodarce w służbie zdrowia stanowi, że w okresie przejściowym do dnia 1 stycznia 1955 r. w celu realizacji podstawowych zadań służby zdrowia lekarz może być obowiązany do pracy w określonym zakładzie społecznym służby zdrowia, położonym poza miejscem jego zamieszkania bądź wykonywania zawodu. Obowiązek ten powstaje z dniem doręczenia lekarzowi nakazu podjęcia pracy i nie może trwać dłużej niż dwa lata.</u> + <u xml:id="u-7.61" who="#PoselKorotynskiHenryk">W porównaniu z przepisami ustawy z 1948 roku zaszła obecnie zmiana na lepsze w służbie zdrowia, a główny nacisk i wysiłek położono na zagadnienie specjalizacji lekarzy, tak ażeby wszystkie placówki służby zdrowia mogły być kierowane przez specjalistów II stopnia.</u> + <u xml:id="u-7.62" who="#PoselKorotynskiHenryk">Wobec faktu, że nie posiadamy jeszcze takiej liczby specjalistów, aby móc obsadzić wszystkie placówki służby zdrowia, przewidujemy, że to będzie możliwe do przeprowadzenia na przestrzeni najbliższych kilku lat, tak aby każda placówka służby zdrowia była rzeczywiście ośrodkiem również i nauczania młodych lekarzy.</u> + <u xml:id="u-7.63" who="#PoselKorotynskiHenryk">I właśnie w celu planowego i celowego obsadzenia przez specjalistów lekarzy II stopnia wszystkich placówek służby zdrowia zachodzi potrzeba przedłużenia mocy obowiązującej tamtego przepisu, który wygasł z dniem 1 stycznia br. na dalsze trzy lata, tj. do dnia 1 stycznia 1958 r. I to właśnie dekret przewiduje.</u> + <u xml:id="u-7.64" who="#PoselKorotynskiHenryk">Dekret ten Komisja nasza uznała za w pełni uzasadniony i potrzebny, jedynie w toku dyskusji była zwrócona uwaga na niewłaściwe prolongowanie terminu, który już wygasł. Mianowicie dekret nosi datę 11 marca 1955 r., data poprzednia — końcowa — była 1 stycznia 1955 r. I teraz ten dekret obecnie zatwierdzany działa wstecz od 1 stycznia br. Na Komisji zwrócono uwagę na niewłaściwość tego rodzaju praktyki. Natomiast samo meritum sprawy jest słuszne i uzasadnione.</u> + <u xml:id="u-7.65" who="#PoselKorotynskiHenryk">Komisja po rozważeniu dekretów, które zreferowałem na posiedzeniu w dniu 15 marca br., wnosi:</u> + <u xml:id="u-7.66" who="#PoselKorotynskiHenryk">Wysoki Sejm raczy powziąć uchwałę zatwierdzającą te dekrety.</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję nad sprawozdaniem Komisji.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Czy kto pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#komentarz">(Poseł Jerzy Jodłowski:</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#Marszalek">Proszę o głos w sprawie formalnej.)</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#Marszalek">Głos ma poseł Jerzy Jodłowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselJodlowskiJerzy">Chodzi mi o procedurę związaną z uchwałą o zatwierdzaniu dekretów.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselJodlowskiJerzy">Jak wiemy, dotychczasowa nasza praktyka polegała na tym, że każdy z dekretów był głosowany osobno, co wymagało zarządzania kolejnych głosowań nad kilkunastoma dekretami. W ten sposób na jednym tylko posiedzeniu odbywało się dwadzieścia kilka głosowań.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselJodlowskiJerzy">Regulamin obrad Sejmu nie przewiduje takiego trybu postępowania, wręcz przeciwnie, art. 34 postanawia, że Sejm podejmuje uchwałę w sprawie zatwierdzenia dekretów po wysłuchaniu referatu, a skoro referat może obejmować — zgodnie z art. 33 — jeden lub kilka dekretów, nie ma przeszkód regulaminowych do tego, aby dekrety były głosowane en błoć po wysłuchaniu referatu.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselJodlowskiJerzy">Komisja Spraw Ustawodawczych, która dotychczas praktykowała osobne głosowanie nad poszczególnymi dekretami, na ostatnim swoim posiedzeniu przyjęła wniosek o przedstawienie Sejmowi wniosku o zatwierdzenie dekretów en bloc po wysłuchaniu referatu ujmującego pewną grupę dekretów. Ponieważ w prywatnych rozmowach wysuwano dezyderat usprawnienia obrad na tym odcinku, jak również postulat ten wysuwany był od dawna przez wielu posłów, to fakty te dają mi asumpt do zgłoszenia w celu usprawnienia naszych obrad i zaoszczędzenia czasu oraz ułatwienia pracy zarówno Obywatelowi Marszałkowi, jak również nam wszystkim — wniosku formalnego o przegłosowanie zreferowanych tu dekretów en bloc, jak również przegłosowanie en bloc dekretów, które będą jeszcze referowane, o ile żaden z obywateli posłów nie zgłosi wniosku o zarządzenie oddzielnego głosowania nad każdym z dekretów.</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Wpłynął wniosek o przegłosowanie zreferowanych dekretów en bloc.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#Marszalek">Kto jest za przyjęciem tego wniosku, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#Marszalek">Stwierdzam, że wniosek został przyjęty.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania nad następującymi dekretami:</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#Marszalek">1)z dnia 10 listopada 1954 r. o przejęciu przez związki zawodowe zadań w dziedzinie wykonywania ustaw o ochronie, bezpieczeństwie i higienie pracy oraz sprawowaniu inspekcji pracy, 2)z dnia 27 listopada 1954 r. w sprawie zmiany przepisów o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, 3)z dnia 23 grudnia 1954 r. o zmianie ustawy o zawodzie felczera, 4)z dnia</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#komentarz">2</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#Marszalek">lutego 1955 r. o przekazaniu wykonywania ubezpieczeń społecznych związkom zawodowym, 5)z dnia 2 lutego 1955 r. o zmianie ustawy z dnia 4 lutego 1950 r. o powszechnym obowiązku wojskowym, 6)z dnia 18 lutego 1955 r. o funduszu zakładowym, 7)z dnia 11 marca 1955 r. zmieniającym ustawę o zakładach społecznych służby zdrowia i planowej gospodarce w służbie zdrowia.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem wszystkich wymienionych dekretów, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#Marszalek">Stwierdzam, że wszystkie wymienione dekrety zostały przez Sejm zatwierdzone en bloc.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#Marszalek">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 50 do godz. 13 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-10.17" who="#Marszalek">a)z dnia 2 lutego 1955 r. o ewidencji gruntów i budynków (Dz. U. Nr 6, poz. 32), b)z dnia 2 lutego 1955 r. o nasiennictwie (Dz. U. Nr 6, poz. 33), c)z dnia 2 lutego 1955 r. o organizacji hodowli zwierząt zarodowych (Dz. U. Nr 6, poz. 34), d)z dnia 18 lutego 1955 r. o zmianie dekretu o podatku gruntowym (Dz. U. Nr 9, poz. 53), e)z dnia 11 marca 1955 r. o zmianie dekretu z dnia 12 września 1947 r. o pomocy sąsiedzkiej w rolnictwie (Dz. U. Nr 11, poz. 66) — (druk nr 53).</u> + <u xml:id="u-10.18" who="#Marszalek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Janowi Szkopowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselSzkopJan">Wysoki Sejmie! Komisja Spraw Ustawodawczych powierzyła mi zreferowanie grupy pięciu dekretów normujących niektóre ważne zagadnienia związane z dalszym rozwojem naszego rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselSzkopJan">Dekret z dnia 2 lutego 1955 r. o nasiennictwie stanowi dalszy krok do zaktywizowania nauki w służbie rolnictwa, wyprowadzenia nowych i ochraniania dotychczas istniejących odmian oraz unormowania i zabezpieczenia uprawnień autorów tych odmian i innych hodowców.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselSzkopJan">W Polsce przedwojennej dziedzina nasiennictwa stanowiła przywilej obszarników i ich kułackiego zaplecza. Na ich zlecenie izby rolnicze zajmowały się oceną odmian i rejonizacją, a chłop siał wyrodzonym ziarnem.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselSzkopJan">W Polsce Ludowej od wielu lat prowadzi się pracę nad rejonizacją, pomyślnie rozwijają się badania w zakresie hodowli nowych odmian, lecz brak było dotychczas jednolitego systemu regulującego w jednym akcie prawnym poszczególne dziedziny nasiennictwa.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselSzkopJan">Omawiany dekret normuje nie posiadające dotychczas ustawowego uregulowania zagadnienia wywierające bezpośredni wpływ na prawa i obowiązki obywateli.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselSzkopJan">Zagadnienia te dotyczą:</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselSzkopJan">—urzędowego sprawdzania wartości odmian, nakładając na hodowców obowiązek zgłaszania odmian celem ich zbadania w przepisowym trybie i czasie, —uprawnień dla hodowcy, który wytworzył odmianę i dalej ją ulepsza, w postaci premii, i zabezpieczenia jego uprawnień autorskich, —ochrony produkcji hodowlanej i nasiennej, —kwalifikowania materiału siewnego, —kontroli obrotu materiałem siewnym.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselSzkopJan">Zgłoszone odmiany po stwierdzeniu ich oryginalności wpisuje się do rejestru odmian oryginalnych, zaś odmiany selekcjonowane i miejscowe do spisu tych odmian.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselSzkopJan">Dla autora odmiany dekret przewiduje premie jednorazowe i coroczne. Oprócz premii autorskich dekret przewiduje również premie dla hodowców, którzy utrzymują odmianę oryginalną lub selekcjonowaną na osiągniętym poziomie wartości gospodarczej, albo odmianę tę udoskonalają, a także dla pracowników pomocniczo zatrudnionych przy hodowli tych odmian.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselSzkopJan">Dla umożliwienia kierowania ulepszaniem wytwarzanych odmian dekret przewiduje przejęcie przez państwo praw do. hodowli odmian oryginalnych na zasadzie odpłatności materiału hodowlanego.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselSzkopJan">Przepisy o rejonizacji umożliwiają Ministerstwu Rolnictwa racjonalne i gospodarczo uzasadnione rozmieszczenie produkcji i właściwy dobór odmian dla poszczególnych rejonów.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselSzkopJan">W zakresie obrotu materiałem siewnym dekret reguluje zasady jego prowadzenia, stwarzając podstawę do określenia instytucji uprawnionych do prowadzenia tego obrotu oraz sposobów przygotowania, przechowywania i znakowania materiału siewnego.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselSzkopJan">W zasadzie wprowadza się różne traktowanie odmian wyhodowanych przed i po 1946 r. z tego względu, że dopiero po tym terminie została wprowadzona ewidencja i badanie odrębności odmiany.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselSzkopJan">Należy przy tym stwierdzić, że materiał elitarny produkuje się w ilości przewidzianej planem, lecz potykamy się o jego reprodukcję. Oddany bez należytej opieki agrotechnicznej nieraz marnuje się on. Nie są wykorzystywane w należytym stopniu PGR-y i spółdzielnie produkcyjne jako gospodarstwa nasienne. Szczególnie PGR-y wiele mają do usprawnienia w tej dziedzinie. Agitujemy, obiecujemy, zachęcamy chłopów do wymiany ziarna siewnego, a później często go brak, co pociąga za sobą duże trudności w realizacji planu rotacji. Przy odpowiednim instruktarzu i pomocy agrotechnicznej w zakresie reprodukcji materiału siewnego odegrać mogą także znaczną rolę mało i średniorolne gospodarstwa chłopskie.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselSzkopJan">Wykonanie dekretu wymaga równoczesnego dopilnowania realizacji uchwały Komitetu Centralnego PZPR i Rządu w sprawie nasiennictwa.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselSzkopJan">Następny z kolei dekret z dnia 2 lutego 1955 r. o organizacji hodowli zwierząt zarodowych, ściśle związany z poprzednim, zmierza do ustalenia zasad prowadzenia hodowli zwierząt zarodowych, dostosowanych do wymagań socjalistycznego rolnictwa, z uwzględnieniem istniejącej indywidualnej gospodarki chłopskiej.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselSzkopJan">Zaletą jego jest to, że w jednym akcie prawnym wprowadza organizację hodowli zwierząt zarodowych, rejonizację hodowli zwierząt gospodarskich, ustala założenia i metody ich doskonalenia zgodnie z zasadami nowoczesnej biologii oraz wprowadza w tej dziedzinie koncepcję ośrodków hodowlanych niezbędnych do upowszechnienia hodowli zwierząt zarodowych i zwierząt wyróżniających się wysoką wartością użytkową.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselSzkopJan">Wprowadzenie rejestru zwierząt o wysokiej wartości użytkowej winno przyczynić się do rozszerzenia stosowania prawidłowej selekcji. Przepisy dekretu regulują zakaz uboju zwierząt wpisanych do ksiąg zwierząt zarodowych i rejestrów, ich przychówku oraz rozpłodników uznanych.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselSzkopJan">Nowością w stosunku do stanu prawnego poprzednio istniejącego jest ustalenie form opieki państwa nad hodowlą zwierząt zarodowych oraz ustalenie zasad, organizacji i trybu prowadzenia stacji sztucznego unasiennienia.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselSzkopJan">Realizacja dekretu nie zmienia dotychczasowych zasad finansowania hodowli.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselSzkopJan">Należyte wykonanie dekretu przyczyni się do dalszego rozwoju hodowli koni, bydła, trzody chlewnej oraz kóz, zwierząt futerkowych i drobiu przez uzyskanie cennego materiału zarodowego, który jednak nie zawsze jeszcze dotąd jest otoczony należytą opieką ze strony służby agrotechnicznej, zootechnicznej i weterynaryjnej.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselSzkopJan">Realizacja dekretu o hodowli przyczyni się do wykonania wytycznych II Zjazdu PZPR i uchwały Sejmu z 17 grudnia 1953 r. w tej sprawie.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselSzkopJan">Obecnie przechodzę do dekretu z dnia 2 lutego 1955 r. o ewidencji gruntów i budynków, który dotyczy ważnego w całokształcie naszej gospodarki zagadnienia. Pilną koniecznością państwową, umożliwiającą prawidłowy przebieg realizacji naszych narodowych planów gospodarczych, jest zebranie dokładnych danych o powierzchni użytków rolnych i klasach gruntów oraz o ich użytkownikach, jako jedynie miarodajnych materiałów służących za podstawę planowania produkcji rolnej, poboru podatków i świadczeń oraz wielu innych potrzeb gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselSzkopJan">Dotychczasowe dane ewidencyjne i wymiarowe opierały się na zdezaktualizowanych w znacznym stopniu podkładach mapowych, których pokrycie wynosi około 70% dla terenów objętych katastrem i 85% dla pozostałych terenów, oraz na zestawieniach powierzchni użytków rolnych i innych gruntów sporządzonych na dzień 1 stycznia 1952 r. przez Komisję Główną przy b. Urzędzie Pomiarów Kraju, bądź też na kompilacji jednych i drugich z zastosowaniem tzw. klasyfikacji szacunkowej. Taka różnorodność nieścisłych zresztą materiałów źródłowych zbieranych przez różne komórki państwowe pod kątem widzenia ich potrzeb i powstały w wyniku tego brak ścisłej ewidencji gruntów powodowały szereg trudności, umożliwiały nadużycia i dowolność w wymiarach podatku i dostaw, co rodziło niezadowolenie wśród obywateli. Należy dodać, że różnica pomiędzy mapami a ziemią objętą ewidencją wynosi co najmniej kilkaset tysięcy ukrytych hektarów, nie objętych podatkami i świadczeniami szczególnie na Ziemiach Zachodnich. Jednolita ewidencja zapewni wzmocnienie praworządności dzięki odpadnięciu różnych podstaw opodatkowania i świadczeń powodujących wiele skarg, szczególnie w zakresie obowiązkowych dostaw. Zniknie często jeszcze spotykane zjawisko dziko uprawianych gruntów. Łatwiej będzie spisać odłogi i przystąpić do ich całkowitej likwidacji. Sprawa własności ziemi uzyska mocniejszą, konkretną podstawę do wykonywania wpisów do ksiąg wieczystych. Ułatwiona zostanie ścisła klasyfikacja ziemi.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselSzkopJan">Nowa ewidencja zakładana będzie w oparciu o mapy, których oprowadzenie wraz z nowymi rejestrami odbywać się będzie sukcesywnie w miarę dokonywania pomiarów. Ewidencję prowadzą prezydia powiatowych i miejskich rad narodowych, przy czym na obszarach wiejskich realizacja dekretu następować będzie w ramach rocznych planów robót geodezyjno-urządzeniowych przy przebudowie ustroju rolnego, zaś na obszarach miast wydzielonych powyższe prace będą wykonywały przede wszystkim przedsiębiorstwa geodezyjne gospodarki komunalnej.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselSzkopJan">W ten sposób z chwilą wydania omawianego dekretu stracił moc prawną obowiązujący poprzednio dekret z 24 września 1947 r., który w zasadzie nie był wprowadzony w życie, gdyż postanawiał, że kataster będzie zakładany wyłącznie w oparciu o mapy, z zaznaczeniem, że cały aparat ewidencji gruntów, a więc i mapy są jawne, co nie odpowiada obecnym potrzebom.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselSzkopJan">Czwarty z kolei dekret z dnia 18 lutego 1955 r. o zmianie dekretu o podatku gruntowym wprowadza podwyższenie z 10% do 12% stawek od przychodów z czynności furmańskich wykonywanych przez rolników. Celem jego jest zrównanie obciążenia podatkowego rolników-furmanów z obciążeniem podatkowym furmanów nie posiadających gospodarstwa rolnego a zrzeszonych w pomocniczych spółdzielniach przewozowych, opłacających podatki obrotowy i dochodowy w formie ryczałtu w wysokości 12%.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselSzkopJan">W związku z tym zaszła potrzeba zwolnienia od podatku gruntowego przychodów osiąganych z wywozu drewna z lasów państwowych, wykonywanego osobiście lub z udziałem członków najbliższej rodziny, oraz z czynności furmańskich spełnianych dorywczo na zlecenie prezydiów rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselSzkopJan">Ostatnim z referowanych przeze mnie jest dekret z dnia 11 marca 1955 r. o zmianie dekretu z dnia 12 września 1947 r. o pomocy sąsiedzkiej w rolnictwie, który wygasł z dniem 31 grudnia 1954 r.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselSzkopJan">Zaostrzająca się na wsi walka klasowa i usiłowania ze strony elementów kułackich uprawiania wyzysku w stosunku do chłopów nie posiadających własnej siły pociągowej i maszyn oraz potrzeba przyjścia im z pomocą w tym zakresie przemawiają za dalszym utrzymaniem mocy obowiązującej tego dekretu na czas nieograniczony. Pomimo różnych braków w jego realizacji dekret o pomocy sąsiedzkiej spełnił pozytywną rolę jako instrument w walce klasowej i dopomógł do wykonania planów państwowych w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PoselSzkopJan">Dla zobrazowania jego konieczności pragnę przytoczyć, że w woj. krakowskim pomocy sąsiedzkiej w sprzężaju i maszynach potrzebuje około 250 tys. gospodarstw, w tym 110 tys. bezkonnych gospodarstw o obszarze do 2 ha. W woj. kieleckim grupa gospodarstw bezkonnych sięga cyfry 100 tys., zaś w woj. rzeszowskim znacznie ją przekracza.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PoselSzkopJan">Nowe formy odpłat i podwyższone stawki za pomoc sąsiedzką powinny stać się bodźcem do bardziej rzetelnego jej wykonywania niż dotychczas.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PoselSzkopJan">W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę, aby Wysoki Sejm zatwierdził omawiane dekrety.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów chce zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów?</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#Marszalek">Głosujemy nad dekretami:</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#Marszalek">1)z dnia 2 lutego 1955 r. o ewidencji gruntów i budynków, 2)z dnia 2 lutego 1955 r. o nasiennictwie, 3)z dnia 2 lutego 1955 r. o organizacji hodowli zwierząt zarodowych, 4)z dnia 18 lutego 1955 r. o zmianie dekretu o podatku gruntowym, 5)z dnia 11 marca 1955 r. o zmianie dekretu z dnia 12 września 1947 r. o pomocy sąsiedzkiej w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Posłów, którzy są za zatwierdzeniem tych dekretów przedstawionych przez Komisję Spraw Ustawodawczych, aby wstali.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził wszystkie pięć wymienionych dekretów.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#Marszalek">a)z dnia 7 grudnia 1954 r. o naczelnych organach administracji państwowej w zakresie spraw wewnętrznych i bezpieczeństwa publicznego (Dz. U. Nr 54, poz. 269), b)z dnia 23 grudnia 1954 r. o zniesieniu Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym (Dz. U. Nr 57, poz. 282), c)z dnia 23 grudnia 1954 r. o zmianie niektórych przepisów o ochronie własności społecznej (Dz. U. Nr 57, poz. 283) — (druk nr 54).</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#Marszalek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Zenonowi Wróblewskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselWroblewskiZenon">Obywatele Posłowie! Dekret o naczelnych organach administracji państwowej w zakresie spraw wewnętrznych i bezpieczeństwa publicznego powierza kierownictwo administracji spraw wewnętrznych i bezpieczeństwa publicznego odrębnym organom — Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Komitetowi do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego przy Radzie Ministrów.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselWroblewskiZenon">Zakres działania Ministra Spraw Wewnętrznych obejmuje:</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselWroblewskiZenon">—kierownictwo działalnością MO, KBW i WOP;</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselWroblewskiZenon">—nadzór nad prowadzeniem akt stanu cywilnego i innych spraw z dziedziny administracji wewnętrznej, sprawy ewidencji ludności i paszportowe, nadzór nad orzecznictwem karno-administracyjnym;</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselWroblewskiZenon">—ochronę przeciwpożarową i terenową obronę przeciwlotniczą;</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselWroblewskiZenon">—więziennictwo.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselWroblewskiZenon">Komitet do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego jest organem powołanym do ochrony ustroju ludowo-demokratycznego, prowadzi na podstawie obowiązujących praw walkę z wszelką działalnością wymierzoną przeciw naszemu ustrojowi. Komitet działa na zasadach kolegialności, posiada swe ogniwa terenowe i podlega Radzie Ministrów. Przewodniczącego Komitetu powołuje i odwołuje na wniosek Prezesa Rady Ministrów Sejm lub Rada Państwa, zastępców i członków — Rada Ministrów.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselWroblewskiZenon">Dekretu o naczelnych organach administracji państwowej w zakresie spraw wewnętrznych i bezpieczeństwa publicznego nie należy rozpatrywać jako posunięcia natury li tylko administracyjnej, albowiem potrzeba reorganizacji administracji w tych dziedzinach wynikła z dążenia do dalszej demokratyzacji naszego państwa i zwiększenia udziału mas w rządzeniu państwem, jak również z troski o usprawnienie działalności organów bezpieczeństwa publicznego i dalsze umocnienie praworządności.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselWroblewskiZenon">Wyrazem procesu pogłębiania się demokratyzmu naszej władzy ludowej, ściślejszego jeszcze powiązania jej aparatu z masami pracującymi są te postanowienia dekretu, które rozszerzają zakres działania rad narodowych na te dziedziny, jakie dotychczas były wyłączone spod ich bezpośredniego nadzoru i kontroli. Dlatego szczególnie doniosłe znaczenie ma powierzenie radom narodowym i ich prezydiom nadzoru i kontroli nad działalnością Milicji Obywatelskiej w całokształcie jej działalności dotyczącej ochrony ładu i porządku publicznego. Dekret zobowiązuje MO do wykonywania uchwał i postanowień rad narodowych i ich prezydiów w realizacji wyżej wymienionych zadań, powierza radom nadzór i kontrolę w zakresie skarg i zażaleń na działalność funkcjonariuszów MO, zobowiązuje je do opiniowania pracy wojewódzkich i powiatowych komendantów MO oraz daje im prawo żądania ich odwołania. Przyczyni się to niewątpliwie do szybszego usprawnienia pracy milicji, do skuteczniejszego zwalczania przestępstw przeciw porządkowi publicznemu w mieście i na wsi, przeciw interesom społeczeństwa i dobru obywateli i bezsprzecznie umocni i rozszerzy również współdziałanie i pomoc społeczeństwa w niełatwej pracy milicji.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselWroblewskiZenon">Obywatele Posłowie! Władza ludowa powstawała, utrwalała się w ostrej walce klasowej, od pierwszej chwili stykając się z oporem wroga klasowego. Do walki z łamaniem tego oporu, do walki z reakcyjnymi siłami, dywersją, szpiegostwem i agenturami imperializmu zostały powołane organa bezpieczeństwa publicznego w naszym państwie. Zdruzgotaliśmy okupacyjny aparat ucisku, rozbiliśmy zbrodnicze próby emigracyjnych bankrutów, którzy usiłowali przywrócić władzę kapitalistów i obszarników, zdruzgotaliśmy reakcyjne podziemie, złamaliśmy terror reakcyjnych band, wyzwoliliśmy niemało ludzi z sytuacji, którą starał się wykorzystać wróg żerując na ich dawnej przynależności do ugrupowań związanych z burżuazją i pchnąć na haniebną drogę zdrady własnej Ojczyzny, ukróciliśmy macki niejednego wywiadu likwidując siatki szpiegowskie. W tej walce ogromne usługi oddały organa bezpieczeństwa publicznego, wysunięte zawsze na najbardziej zagrożone i niebezpieczne posterunki, setki i tysiące ofiarnych pracowników służby bezpieczeństwa nie szczędzących swego życia w ofierze, by sparaliżować knowania wroga i obronić zdobycze ludu pracującego, które przyniosła mu władza ludowa. Organa bezpieczeństwa i pracownicy tych organów zyskali sobie uznanie i szacunek, zaskarbili zaufanie mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselWroblewskiZenon">W pierwszym okresie władzy ludowej, gdy reakcja usiłowała rozpętać wojnę domową, z natury rzeczy w kompetencji organów bezpieczeństwa dla skuteczniejszej walki z wrogiem musiało skupić się kierownictwo wszystkimi agendami ładu i porządku, gdyż sytuacja wymagała jego jednolitości. Skupiło się też wiele agend natury ewidencyjnej i kontrolnej.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselWroblewskiZenon">Dziś, gdy sytuacja jest inna, aparat bezpieczeństwa był niepotrzebnie obciążony wieloma funkcjami trudnymi do kontrolowania, a w toku pracy bezpieczeństwa powstały nawet wręcz szkodliwe przerosty, wystąpiły objawy pewnych schorzeń i wypaczeń, na które wskazało III Plenum KC PZPR. W stosunku do winnych zostały wyciągnięte konsekwencje, przedsięwzięte środki do usprawnienia pracy aparatu bezpieczeństwa i surowego przestrzegania zasad praworządności. Jednym z takich środków jest również dekret, który — przekazując poważną część agend, będących dotychczas w gestii organów bezpieczeństwa, Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i wprowadzając na miejsce dawnego Ministerstwa Komitet do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego, działający na zasadach kolegialności zapewniających wszechstronne rozważanie ważniejszych decyzji — pozwoli na usprawnienie pracy służby bezpieczeństwa, skupi jej uwagę na zagadnieniach obrony państwa przed robotą wroga, co jest jej naczelnym zadaniem. Fiasko bowiem prób stworzenia masowego, zorganizowanego reakcyjnego podziemia nie oznacza bynajmniej osłabienia walki klasowej, stępienia prób penetracji ze strony wywiadów imperialistycznych, które przecież nie na próżno zasilane są rokrocznie poważną sumą 100 mln dolarów z oficjalnego budżetu państwowego USA na szpiegowską i dywersyjną robotę w krajach socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselWroblewskiZenon">Siła naszej władzy ludowej i całego obozu pokoju przekreśla raz na zawsze możliwość powrotu wyzyskiwaczy do władzy w Polsce i zmniejsza bazę — „rekrutacyjną” imperialistycznych agentur w naszym społeczeństwie do najbardziej zajadłych i zagorzałych przeciwników naszego ustroju, do najbardziej zdegenerowanych elementów, które stają się narzędziem wszystkich antypolskich sił, wspólnikami Dullesa i Adenauera, jak to pokazały już nieraz procesy sądowe. Nie oznacza to jednak, że wróg zaprzestanie swych niecnych prób, choć zmuszony jest do jeszcze głębszego wejścia w podziemie, bardziej umiejętnego maskowania się, do zmiany form i metod działania.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselWroblewskiZenon">Dlatego tym bardziej skomplikowana i trudna staje się walka z wrogiem, dlatego wymaga ona ze strony organów naszego bezpieczeństwa tym większej wnikliwości i energii, by wroga nadal bić celnie i słusznie.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselWroblewskiZenon">Sądzę, że będę wyrazicielem myśli całego Sejmu, jeżeli wyrażę przekonanie, że Komitet do Spraw Bezpieczeństwa i jego terenowe ogniwa uwolnione od zadań ubocznych, opierające swą działalność na niewzruszonych zasadach ideologii i moralności socjalistycznej, działające w ramach obowiązujących praw będą mogły skupić całą uwagę na zadaniach walki ze zbrodniczymi knowaniami reakcji i krecią robotą agentur imperialistycznych, ze szpiegostwem, dywersją, sabotażem oraz wszelkim innym szkodnictwem i w walce tej spotkają się z gorącym poparciem i współdziałaniem każdego patriotycznie myślącego obywatela, całego naszego społeczeństwa. Bo aparat służby bezpieczeństwa to oręż mas ludowych w walce o bezpieczeństwo naszego państwa, w walce o obronę osiągniętych w tym państwie zdobyczy.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselWroblewskiZenon">Drugi dekret z dnia 23 grudnia 1954 r. o zmianie niektórych przepisów o ochronie własności społecznej wprowadza pewne zmiany do dekretów z dnia 4 marca 1953 r. o wzmożeniu ochrony własności społecznej i o ochronie własności społecznej przed drobnymi kradzieżami.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselWroblewskiZenon">Zmiany te idą w kierunku rozluźnienia sztywnych dotychczas przepisów, które przewidywały w każdym wypadku zagarnięcia mienia społecznego, z wyjątkiem kradzieży mienia wartości poniżej 300 zł, obowiązkowe stosowanie aresztu tymczasowego podejrzanych, nie dawały sądowi możności zawieszania wykonania kary oraz ustalały dolną granicę kary więzienia od roku, a przy drobnych kradzieżach od 6 miesięcy.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselWroblewskiZenon">Te sztywne dość normy prawne, aczkolwiek wychodzące ze słusznej troski o wzmożoną ochronę mienia społecznego, w praktycznym stosowaniu stwarzały sytuacje, w których sąd musiał stosować tymczasowy areszt podejrzanych, mimo że nie było to celowe, nie mógł warunkowo zawiesić wykonania orzeczonej kary, mimo że z powodu indywidualnej sytuacji sprawcy jak i ogólnych zadań prewencyjno-wychowawczych było to pożądane. W wymiarze kary w zależności od stopnia winy i wagi czynu przestępczego krępowany był określonymi w dekrecie dolnymi granicami kary. Dlatego też wprowadzone przez dekret zmiany znoszą właśnie przepisy o obowiązkowym stosowaniu tymczasowego aresztu, dają możność stosowania przez sąd w wypadkach wyjątkowych warunkowego zawieszenia orzeczonej kary oraz znoszą sztywną dolną granicę kary więzienia, nie obniżając górnej.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselWroblewskiZenon">Podobny sens ma również potraktowanie w wyodrębnionym artykule dekretu naruszenia własności społecznej przez wyrąb lub kradzież drzewa z lasu stanowiącego mienie społeczne. Artykuł ten przewiduje między innymi w wypadku nieznacznej szkody, wynikłej z wyrębu lub zagarnięcia drzewa, stosowanie tylko orzecznictwa karno-administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselWroblewskiZenon">Referowany dekret wprowadza wreszcie nowe przepisy o karaniu za paserstwo przy drobnych kradzieżach.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselWroblewskiZenon">Ostatni z referowanych dekretów, również z 23 grudnia 1954 r., znosi Komisję Specjalną do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym oraz jej delegatury.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselWroblewskiZenon">Komisja Specjalna została powołana w listopadzie 1945 r. do rozpoznawania spraw o przestępstwa godzące w interesy życia gospodarczego lub społecznego państwa, a zwłaszcza o przywłaszczenie mienia społecznego, korupcję, łapownictwo, spekulację i powodowanie paniki w celu szkodzenia interesom mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselWroblewskiZenon">Komisja orzekała również w wypadkach, gdy działanie sprawcy pozostawało w związku ze wstrętem do pracy albo stwarzało niebezpieczeństwo popełnienia nadużyć lub dopuszczenia się szkodnictwa gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselWroblewskiZenon">Komisja Specjalna była skutecznym narzędziem ochrony interesów mas pracujących i spełniła postawione przed nią zadania. Postępujący wciąż naprzód proces demokratyzacji naszego życia państwowego, osiągnięcia w dziedzinie życia społeczno-gospodarczego i zmniejszenie się ilości przestępstw, do walki z którymi powołana była Komisja — są to momenty, które przemawiają za zniesieniem Komisji Specjalnej jako organu wyjątkowego i skoncentrowaniem walki z przestępczością w rękach prokuratury i sądów.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselWroblewskiZenon">Dlatego dekret ustala, że sprawy dotychczas rozpatrywane przez Komisję Specjalną będą obecnie rozpatrywane przez sądy. Dekret postanawia, że Komisja Specjalna i jej delegatury sprawy nie zakończone wydaniem orzeczenia przekazują właściwym prokuratorom, na których nakłada się obowiązek wykonania orzeczeń Komisji, dając im możność przedterminowego zwalniania osadzonych w obozie pracy po odbyciu jednej trzeciej części orzeczonego okresu kary, jak też odraczania i udzielania przerw w wykonaniu kary.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselWroblewskiZenon">Jeżeli chodzi o uprawnienia Komisji Specjalnej do zmiany orzeczeń w trybie nadzoru, to przechodzą one na sądy wojewódzkie i Sąd Najwyższy. Sądy wojewódzkie również rozpatrują sprawy o zatarcie skazania orzeczonego przez Komisję Specjalną i jej delegatury.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselWroblewskiZenon">Dekret ustanawia termin przekazania spraw do 31 marca br.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselWroblewskiZenon">W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę o zatwierdzenie zreferowanych trzech dekretów.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów?</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#Marszalek">Ponieważ nikt głosu nie zabiera, przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#Marszalek">Mamy do zatwierdzenia trzy dekrety:</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#Marszalek">1)z dnia 7 grudnia 1954 r. o naczelnych organach administracji państwowej w zakresie spraw wewnętrznych i bezpieczeństwa publicznego, 2)z dnia 23 grudnia 1954 r. o zniesieniu Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym, 3)z dnia 23 grudnia 1954 r. o zmianie niektórych przepisów o ochronie własności społecznej.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem tych trzech dekretów, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził zreferowane trzy dekrety.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#Marszalek">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych Kancelarii Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#Marszalek">O terminie i porządku dziennym następnego posiedzenia Sejmu zostaną Obywatele Posłowie zawiadomieni.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#Marszalek">Ogłaszam komunikat:</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#Marszalek">Posiedzenia komisji sejmowych odbędą się w salach Domu Poselskiego według następującego planu:</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#Marszalek">1)w dniu dzisiejszym, tj. 17 marca br., o godz. 18 Komisja Budżetowa; na porządku dziennym sprawa ustalenia planu pracy Komisji Budżetowej nad projektem budżetu na rok 1955;</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#Marszalek">2)w dniu dzisiejszym Komisja Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej — zaraz po zakończeniu posiedzenia Sejmu;</u> + <u xml:id="u-14.16" who="#Marszalek">3)w piątek dnia 18 marca br. o godz. 10 Komisja Obrotu Towarowego;</u> + <u xml:id="u-14.17" who="#Marszalek">4)w poniedziałek dnia 21 marca br. o godz. 11 Komisja Pracy i Zdrowia;</u> + <u xml:id="u-14.18" who="#Marszalek">5) w środę dnia 23 marca br. o godz. 10 Komisja Oświaty, Nauki i Kultury.</u> + <u xml:id="u-14.19" who="#Marszalek">Wobec wyczerpania porządku dziennego dziękuję Kolegom Posłom i zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-14.20" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 13 min. 45.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00015-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00015-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..836b7bf --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00015-01/header.xml @@ -0,0 +1,61 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00015-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>15 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>15 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">15</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1955-04-04</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselChlebdaStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Chlebda Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDachowMikolaj" role="speaker"> + <persName>Poseł Dachów Mikołaj</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGierekEdward" role="speaker"> + <persName>Poseł Gierek Edward</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLewinskaPelagia" role="speaker"> + <persName>Poseł Lewińska Pelagia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMarksBronislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Marks Bronisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselNogaJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Noga Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselOlejniczakMaria" role="speaker"> + <persName>Poseł Olejniczak Maria</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPopkoJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Popko Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSendekJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Sendek Jan</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00015-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00015-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..45889c4 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00015-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,650 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 15 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 4 kwietnia 1955 r.</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 11 min. 5.)</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Protokół 14 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu ustaliło następujący porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">1.Sprawozdanie Komisji Budżetowej o projekcie ustawy budżetowej na rok 1955 (druki nr 49 i 55).</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">2.Sprawozdanie Komisji Budżetowej o sprawozdaniu Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1953 (druki nr 50 i 56).</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Przystępujemy do porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Jest wniosek Rady Seniorów, aby dyskusja nad projektem ustawy budżetowej na rok 1955 oraz nad sprawozdaniem z wykonania budżetu państwa za rok 1953 została przeprowadzona łącznie.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Czy kto sprzeciwia się tej propozycji?</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę. Uważam, że Sejm propozycję tę przyjął.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Wobec tego udzielę głosu kolejno sprawozdawcom Komisji Budżetowej do każdego punktu porządku dziennego, a następnie otworzę łączną dyskusję.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Dla wygłoszenia sprawozdania Komisji Budżetowej o projekcie ustawy budżetowej na rok 1955 udzielam głosu sprawozdawcy generalnemu posłowi Edwardowi Gierkowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselGierekEdward">Wysoki Sejmie! Przedłożony przez Rząd do uchwalenia projekt budżetu państwa na rok 1955, ostatni rok Planu 6-letniego, wynika z nakreślonych na 11 Zjeździe PZPR zadań oraz uchwał III Plenum Komitetu Centralnego PZPR w sprawie węzłowych zadań gospodarczych na rok 1955.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselGierekEdward">Budżet ten jest wyrazem konsekwentnego dążenia naszego Rządu do systematycznego i szybkiego podnoszenia stopy życiowej mas pracujących drogą przyśpieszenia wzrostu produkcji rolniczej, powiększenia produkcji i poprawy jakości artykułów powszechnego użytku w oparciu o szybkie tempo rozwoju przemysłu ciężkiego.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselGierekEdward">Budżet jeszcze raz podkreśla decydującą rolę i znaczenie ciężkiego przemysłu jako trwałej podstawy wzrostu produkcji towarów masowego spożycia, socjalistycznej przebudowy wsi i rozwoju produkcji rolniczej jako podstawy rosnącej siły i obronności naszego Państwa ludowego.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselGierekEdward">Rządowy projekt budżetu państwa na rok 1955 zamyka się po stronie dochodów kwotą ok. 122 mld zł, a po stronie wydatków ok. 114,9 mld zł, co oznacza nadwyżkę dochodów nad wydatkami ok. 7,1 mld zł. Fakt, iż budżet na rok bieżący zamyka się poważną nadwyżką dochodów nad wydatkami, stanowi dowód siły i stałego rozwoju naszej gospodarki narodowej, z którą budżet jest w sposób nierozłączny związany i która jest podstawą stałego wzrostu dochodów budżetowych.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselGierekEdward">Budżet państwa na rok bieżący wykazuje zarówno po stronie dochodów jak i po stronie wydatków poważny wzrost w stosunku do roku ubiegłego, co jest świadectwem rozwoju gospodarki narodowej i coraz pełniejszego zaspokajania stale rosnących potrzeb społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselGierekEdward">Dochody budżetu państwa wynoszące ok. 122 mld zł wykazują w porównaniu z rokiem ubiegłym wzrost o 6,7%, wydatki natomiast ustalone na kwotę ok. 114,9 mld zł wzrastają o 10, 3%.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselGierekEdward">W dochodach budżetowych podstawowe znaczenie posiadają dochody z gospodarki uspołecznionej, które (wraz ze składkami za ubezpieczenia społeczne) wynoszą w bieżącym roku ok. 105,3 mld zł, to jest 86,3% całości dochodów. Dochody te wzrastają w stosunku do roku 1954 o 8,1%.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselGierekEdward">Zasadniczym źródłem dochodów budżetowych z gospodarki uspołecznionej jest akumulacja przedsiębiorstw socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselGierekEdward">Dochody budżetu z podatków od gospodarki nieuspołecznionej oraz z podatków i opłat od ludności posiadają w budżecie mniejszy ciężar gatunkowy. Wynoszą one łącznie ok. 12,8 mld zł, tj. 10,5% ogólnej kwoty dochodów.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselGierekEdward">W wydatkach budżetu państwa największy udział przypada na gospodarkę narodową. Finansowanie gospodarki stanowi ponad połowę ogólnych wydatków budżetowych. Ponad 1/4 całości wydatków stanowi finansowanie usług socjalnych i kulturalnych. Łącznie wydatki na gospodarkę narodową i na usługi socjalne i kulturalne stanowią 78% strony wydatkowej budżetu na rok 1955. Świadczy to dobitnie o pokojowym charakterze naszej gospodarki i naszego budżetu, jak również o stałej trosce Partii i władzy ludowej o rozwój ekonomiczny kraju i coraz lepsze zaspokajanie materialnych i kulturalnych potrzeb ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselGierekEdward">Środki budżetu zabezpieczają dalszy rozwój wszystkich gałęzi przemysłu, w szczególności zaś przemysłu ciężkiego — podstawowego czynnika dalszego wzrostu potencjału ekonomicznego Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselGierekEdward">Wydatki na finansowanie przemysłu w roku 1955 ze środków budżetowych oraz z własnych środków przedsiębiorstw wynoszą sumę 20,4 mld zł.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselGierekEdward">Nakłady inwestycyjne w przemyśle mają na celu zwiększenie potencjału gospodarczego naszego kraju i stworzenie warunków nie tylko do wykonania poważnych zadań produkcyjnych w roku 1955, ale i ich wzrostu w latach następnych.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselGierekEdward">Na obronę narodową przeznacza się w budżecie państwa na 1955 rok 11,9 mld zł, co stanowi 10,4% całości wydatków budżetowych. Wydatki na cele obronne zapewniają umocnienie siły obronnej naszego kraju, będącej gwarancją naszej niezawisłości.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselGierekEdward">Rok ubiegły charakteryzuje się szeregiem poważnych zwycięstw odniesionych przez siły pokoju na całym świecie. Jednakże miały też miejsce wydarzenia, które świadczą o dalszych próbach kół imperialistycznych zaostrzenia sytuacji międzynarodowej. Dobitnym wyrazem tego jest dążenie do odbudowy militaryzmu niemieckiego, ratyfikacja przez Radę Republiki Francuskiej układów paryskich.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselGierekEdward">Oczywiście kraje naszego obozu nie mogą przypatrywać się bezczynnie tym wydarzeniom; szczególnie my, Polacy, nie możemy być obojętni wobec próby wskrzeszenia Wehrmachtu.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselGierekEdward">Główny wysiłek naszego narodu i Rządu był i jest skierowany na rozwój budownictwa pokojowego. Wyrazem tego jest woła walki o pokój milionowych rzesz ludzi pracy, kobiet, mężczyzn i młodzieży naszego kraju wyrażona w rezolucji III Kongresu Obrońców Pokoju, który w dniu wczorajszym obradował w naszej stolicy.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselGierekEdward">Nie zapominamy jednak o potrzebie posiadania silnej armii zaopatrzonej w nowoczesny sprzęt i uzbrojenie.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselGierekEdward">Wydatki na administrację, wymiar sprawiedliwości i bezpieczeństwo stanowią kwotę 10,2 mld zł. Udział tych kwot w całokształcie wydatków budżetowych ulega w porównaniu z rokiem ubiegłym zmniejszeniu. W roku 1954 wynosiły one bowiem 9,7% ogółu wydatków budżetu, a w budżecie na rok 1955 stanowią 9%. Tymi niemniej udział wydatków na administrację w budżecie państwa jest jeszcze zbyt wysoki.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselGierekEdward">Przy ogólnym wzroście wydatków budżetowych na gospodarkę narodową o 7,7% wydatki na rolnictwo i leśnictwo wzrosną w roku bieżącym o 21,8% w stosunku do roku ubiegłego.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselGierekEdward">Bezpośrednia pomoc finansowa dla indywidualnego rolnictwa będzie w dalszym ciągu udzielana w drodze kredytów bankowych. Suma tych kredytów wzrośnie w stosunku do wykonania budżetu w 1954 roku o 20%, w tym wzrost kredytów długoterminowych wyniesie przeszło 40%. Kredyty udzielane będą głównie na podnoszenie hodowli, na produkcję roślinną oraz na remonty i budownictwo. Kredyty bankowe przewidziano również dla członków spółdzielni produkcyjnych, pracowników rolnych i leśnych, pracowników PGR, a także dla rzemieślników wiejskich.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselGierekEdward">W roku 1955 zwiększy się znacznie wysiłek nad upowszechnieniem wiedzy rolniczej. Wydatki na ten cel wzrosną o 45,5%.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselGierekEdward">Ważną dźwignią podnoszenia produkcji rolnej i postępu na wsi są państwowe i gminne ośrodki maszynowe. Wydatki na ośrodki maszynowe wzrosną o 31,2%. Oznacza to dalszy wzrost liczby POM-ów oraz wzrost wyposażenia ośrodków w traktory i nowoczesne maszyny rolnicze. Liczba traktorów w przeliczeniu na traktory o mocy 15 KM wyniesie w 1955 r. blisko 22 tys.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselGierekEdward">Na elektryfikację wsi przeznacza się o 24% więcej niż w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselGierekEdward">Poważne wydatki z budżetu, szczególnie na nakłady inwestycyjne, przeznacza się dla PGR.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselGierekEdward">Dalszym ogniwem w konsekwentnie przeprowadzanej polityce coraz szerszego, pełniejszego zaspokajania potrzeb bytowych miast i wsi są również budżety terenowe.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselGierekEdward">Rozwój budżetów terenowych w roku 1955 charakteryzuje się nie tylko wzrostem ich absolutnych kwot, ale również podniesieniem się procentowego udziału sumy tych budżetów w stosunku do ogólnej kwoty budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselGierekEdward">W latach 1952 i 1953 udział budżetów terenowych w ogólnej kwocie budżetu państwa wynosił 13,6%, w roku 1954 13,7%, a według projektu na rok 1955 wskaźnik ten wzrasta do 14,3%.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselGierekEdward">Również wyniki wykonania budżetów terenowych ulegają z roku na rok poprawie dzięki okrzepnięciu aparatu władzy terenowej i postępującemu podnoszeniu metod pracy.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselGierekEdward">Wzrostowi roli rad narodowych jako gospodarza terenu odpowiada stały wzrost ich uprawnień w zakresie gospodarki budżetowej w okresie lat 1951—1954.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselGierekEdward">Jednym z przejawów rozszerzenia się uprawnień rad narodowych w budżecie roku 1955 jest wyposażenie w tym roku po raz pierwszy dzielnicowych rad narodowych w uprawnienie do uchwalania i wykonywania budżetów dzielnicowych. Dotyczy to dzielnicowych rad narodowych m. st. Warszawy, m. Łodzi oraz Krakowa, Wrocławia, Poznania, Stalinogrodu, Gdańska i Szczecina.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PoselGierekEdward">Ustalona w zakreślonym powyżej trybie globalna kwota wydatków budżetów terenowych na rok 1955 wynosi 16,9 mld zł, co oznacza wzrost w stosunku do wykonania za 1954 r. o 8,7%.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PoselGierekEdward">Struktura ekonomiczna budżetów terenowych na rok 1955 wykazuje w porównaniu z wykonaniem za rok 1954 dalsze zwiększenie udziału procentowego wydatków na zadania socjalne, kulturalne i gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PoselGierekEdward">Wysoki Sejmie! Komisja Budżetowa rozważyła wniesiony przez Rząd projekt ustawy budżetowej na rok 1955. W celu lepszego przepracowania poszczególnych działów budżetu Komisja skorzystała z art. 16 regulaminu Sejmu i utworzyła 5 podkomisji, mianowicie: dla przemysłu, dla rolnictwa i leśnictwa, dla komunikacji i łączności, dla administracji i wymiaru sprawiedliwości oraz dla budżetów terenowych. Zgodnie z tymże artykułem regulaminu Prezydium Sejmu powołało do udziału w pracach tych podkomisji szereg posłów nie wchodzących w skład Komisji Budżetowej. Ponadto odpowiednie działy budżetu były rozpatrywane przez: Komisję Obrotu Towarowego, Komisję Oświaty, Nauki i Kultury, Komisję Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, Komisję Spraw Zagranicznych oraz Komisję Pracy i Zdrowia. Wymienione komisje i podkomisje złożyły Komisji Budżetowej sprawozdanie z wyników swych obrad.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PoselGierekEdward">W wyniku obrad nad projektem budżetu komisja proponuje zwiększyć wydatki bieżące budżetu państwa w następujących działach o następujące kwoty:</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PoselGierekEdward">Gospodarka narodowa — 36.105.000 zł</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PoselGierekEdward">Oświata i wychowanie — 12.957.000 — „</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PoselGierekEdward">Szkolnictwo zawodowe — 4.912.000 — „</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PoselGierekEdward">Nauka i szkolnictwo wyższe — 2.959.000 — „</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PoselGierekEdward">Kultura i sztuka— 5.878.000 — „</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PoselGierekEdward">Zdrowie i kultura fizyczna — 36.067.000 — „</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PoselGierekEdward">Administracja — 1.067.000 — „</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#PoselGierekEdward">Łącznie zwiększyć wydatki budżetu państwa o kwotę — 99.945.000 — „ Z proponowanej kwoty zwiększenia wydatków bieżących budżetu państwa przypada:</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#PoselGierekEdward">na zwiększenie wydatków budżetu centralnego— 29.057.000 zł na zwiększenie wydatków budżetów terenowych— 70.888.000 — „ Równocześnie w wyniku uściślenia wydatków na inwestycje w związku z opracowaniem szczegółowych planów sfinansowania inwestycji Komisja proponuje przesunąć z rezerwy bieżącej budżetu 266.132.000 zł na wydatki inwestycyjne w poszczególnych działach budżetu, nie zwiększając w ten sposób ogólnej kwoty wydatków budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#PoselGierekEdward">Nadto Komisja proponuje zmniejszyć dochody z gospodarki uspołecznionej w budżetach terenowych o 13.005.000 zł i zwiększyć inne dochody budżetu centralnego o kwotę 50.000.000 zł. Łącznie zwiększyć dochody budżetu państwa o kwotę 36.995.000 zł.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#PoselGierekEdward">W ostatecznym więc wyniku projekt budżetu proponowany przez Komisję ustala:</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#PoselGierekEdward">w dochodach sumę — 121.991.248.000 zł w wydatkach — „— 114.955.923.000 — „ nadwyżkę dochodów nad wydatkami—7.035.325.000 — „ Wielu posłów, członków Komisji i podkomisji, zgłosiło liczne wnioski i dezyderaty pod adresem poszczególnych ministerstw.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#PoselGierekEdward">Wnioski i dezyderaty zgłoszone przez posłów dotyczą ważnych dziedzin życia naszego społeczeństwa, są to dezyderaty, z którymi ludzie pracy zwracają się do swoich posłów; wszystkie one przeniknięte są głęboką troską o jak najbardziej właściwe ukształtowanie budżetu.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#PoselGierekEdward">Wszystkie zgłoszone na posiedzeniach Komisji i podkomisji wnioski i dezyderaty zostaną przekazane Prezydium Rządu do rozpatrzenia.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#PoselGierekEdward">Ponieważ niektóre wnioski i dezyderaty zgłoszone przez posłów na zeszłorocznej sesji budżetowej nie zostały przez odpowiednie ministerstwa załatwione, posłowie zgłosili wniosek, aby posiedzenia komisji sejmowych odbywały się częściej, również i w okresach między sesjami sejmowymi.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#PoselGierekEdward">Obywatele Posłowie! Ponieważ ilość zgłoszonych wniosków i dezyderatów jest bardzo znaczna, ograniczę się do wymienienia tylko części spośród nich.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#PoselGierekEdward">Zgłoszone zostały między innymi następujące wnioski:</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#PoselGierekEdward">1.W szeregu zakładów pracy kwoty inwestycyjne przeznaczone na budownictwo w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy nie zostały użyte zgodnie ze swym przeznaczeniem. Na skutek tego nastąpiły w szeregu zakładów pracy karygodne opóźnienia w budownictwie tych urządzeń, tak niezbędnych dla załóg.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#PoselGierekEdward">W związku z tym posłowie zwracają uwagę resortom przemysłowym na potrzebę otoczenia większą kontrolą przebiegu wykonawstwa inwestycyjnego w zakresie urządzeń bezpieczeństwa i higieny pracy i wyrażają postulat wydania przez inwestorów zakazu zużytkowywania sum inwestycyjnych, przeznaczonych na urządzenia BHP, na inne cele inwestycyjne.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#PoselGierekEdward">2.W związku z walką o obniżkę kosztów własnych, celem umożliwienia mobilizacji załóg od początku roku, posłowie zwracają się do Rządu o zatwierdzenie planów wchodzących do Narodowego Planu Gospodarczego w takich terminach, by zakłady mogły przystąpić do opracowania planów techniczno-przemysłowo-finansowych na początku roku.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#PoselGierekEdward">3.Posłowie zwracają uwagę Ministrom Przemysłu Lekkiego, Drobnego i Rzemiosła, a także Handlu Wewnętrznego na pilną konieczność zwiększenia produkcji, urozmaicenia asortymentu i poprawy jakości oraz szerszego zaopatrzenia sieci handlowej w artykuły odzieżowe i obuwnicze dla dzieci.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#PoselGierekEdward">4.Posłowie zwracają uwagę Ministrowi Przemysłu Maszynowego na konieczność poprawy jakości maszyn i narzędzi rolniczych. Należy w fabrykach maszyn rolniczych wzmóc kontrolę techniczną. PZGS-y oraz spółdzielnie produkcyjne przy odbiorze maszyn złej jakości powinny natychmiast zgłaszać reklamacje do zakładów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#PoselGierekEdward">5.Posłowie zwracają się do Ministra Gospodarki Komunalnej, aby w trosce o usprawnienie remontów kapitalnych budynków mieszkalnych opracowane zostały formy uproszczonej dokumentacji, pozwalającej na sprawniejsze kontynuowanie i rozliczanie robót remontowych. Równocześnie należy przyspieszyć usprawnienie administracji budynkami mieszkalnymi, mając na uwadze skuteczniejszą ochronę substancji mieszkaniowej.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#PoselGierekEdward">6.W zespołach poselskich nagromadzone są liczne skargi i zażalenia obywateli na braki w handlu. Materiały te winny być analizowane nie tylko przez rady narodowe wszystkich szczebli, prezydia rad narodowych oraz wydziały handlu i komisje handlu rad narodowych, ale również przez Ministerstwo Handlu Wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#PoselGierekEdward">7.Posłowie zwracają uwagę Ministrowi Handlu Wewnętrznego na potrzebę usprawnienia pracy Centralnego Zarządu Handlu Owocami i Warzywami. Z wielu terenów przytaczano bardzo liczne przykłady nieskupywania przez aparat Centralnego Zarządu owoców z gospodarstw chłopskich. W czasie, gdy w miastach ilość owoców jest niewystarczająca, w województwach zielonogórskim, koszalińskim, lubelskim, rzeszowskim i w innych jesienią 1954 r. pozostała znaczna ilość owoców u chłopów, którzy nie mieli możności ich sprzedaży.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#PoselGierekEdward">8.Posłowie podkreślają konieczność podniesienia operatywności Milicji Obywatelskiej w zakresie ochrony mienia, bezpieczeństwa obywateli i zwalczania chuligaństwa. W tym celu potrzebne jest większe oparcie Milicji na współdziałaniu z organizacjami społecznymi, lepsze wyposażenie Milicji Obywatelskiej, szczególnie w środki lokomocji i łączności, przeszkolenie kadr milicyjnych, odciążenie od nadmiaru czynności kancelaryjno-biurowych.</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#PoselGierekEdward">9.Posłowie woj. lubelskiego zwracają uwagę na potrzebę okazania większej pomocy w likwidacji ugorów i szybszym zagospodarowaniu powiatów Hrubieszów i Tomaszów. Są to powiaty o najlepszej glebie, zaniedbane jednak pod względem gospodarczym, kulturalnym, komunikacyjnym.</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#PoselGierekEdward">Obywatele Posłowie! Decydującą pozycją po stronie dochodów budżetowych jest pozycja gospodarki uspołecznionej. Podstawą dochodów budżetowych z gospodarki uspołecznionej jest akumulacja z socjalistycznych przedsiębiorstw. Akumulacja przedsiębiorstw socjalistycznych na rok 1955 wzrasta w stosunku do roku ubiegłego o 11,4%. Wzrost ten opierać się będzie na zwiększeniu produkcji i usług, a także obrotów w handlu uspołecznionym i w żywieniu zbiorowym. Przede wszystkim jednak wzrost ten będzie rezultatem założonej obniżki kosztów produkcji i obrotu o kwotę około 7,5 mld zł. Tak więc zdecydowana walka o obniżkę kosztów produkcji i obrotu pozwoli na dalszy wzrost akumulacji socjalistycznej, na dalszy rozwój gospodarczy naszego kraju, stanie się podstawowym elementem w stałym podnoszeniu stopy życiowej mas pracujących. Te niewątpliwie napięte i trudne zadania wymagają całkowitej mobilizacji wszystkich pracujących naszego kraju. Dochód, na który liczymy, będzie wypracowany naszymi własnymi rękami.</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#PoselGierekEdward">Każdy przejaw braku troski o wykonanie planów produkcyjnych we wszystkich wskaźnikach może odbić się ujemnie na środkach, jakie Państwo Ludowe przeznaczyć może na najżywotniejsze potrzeby naszego narodu. Konieczny więc jest stały, niesłabnący wysiłek i troska o rozwój produkcji rolnictwa, wykonanie planu produkcji przemysłowej i planu obniżki kosztów własnych.</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#PoselGierekEdward">O konieczności wzmagania tych wysiłków mówią wyraźnie uchwały III Plenum Komitetu Centralnego naszej Partii. Ta konieczność wynika z porównania wyników roku 1954 z zadaniami na rok 1955. I tak przemysł socjalistyczny, który powinien był obniżyć koszty w roku 1954 o 2,9%, obniżył je jedynie o około 1,4%. A należy zdać sobie sprawę z tego, że każdy procent obniżenia kosztów własnych w samym tylko przemyśle socjalistycznym w roku 1955 oznacza wzrost akumulacji o około 1,6 mld zł. Również i pozostałe działy gospodarki narodowej, a w szczególności budownictwo i państwowe gospodarstwa rolne, nie wykonały w poważnym stopniu zadań na tym odcinku.</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#PoselGierekEdward">U podstaw tych niedociągnięć leży przede wszystkim poważne marnotrawstwo materiałów i surowców, węgla i energii elektrycznej, niedostateczna troska o ochronę mienia społecznego oraz zła organizacja pracy, przerosty w zatrudnieniu, brak rytmiczności w wykonywaniu zadań produkcyjnych i związane z tym przekroczenia dozwolonych ilości godzin nadliczbowych, niedostateczna troska o należyte wykorzystywanie mocy produkcyjnej maszyn i urządzeń oraz o wprowadzenie na tym odcinku wniosków nowatorów i racjonalizatorów produkcji, a w konsekwencji nieosiąganie planowej wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#PoselGierekEdward">W przemyśle poważne niedociągnięcia w wykonaniu zadań obniżenia kosztów własnych wystąpiły w Ministerstwie Górnictwa, a w szczególności w przemyśle węgla kamiennego. Było to konsekwencją przede wszystkim ciągle jeszcze niedostatecznego wykorzystania parku maszynowego, złej jeszcze organizacji pracy, nierytmicznego wykonywania planów produkcyjnych, dużej ilości nadgodzin.</u> + <u xml:id="u-3.67" who="#PoselGierekEdward">W przemyśle hutniczym istotną przyczyną niewykonywania zadań obniżenia kosztów były straty na brakach, wynikające przede wszystkim z niedostatecznego przestrzegania procesów technologicznych.</u> + <u xml:id="u-3.68" who="#PoselGierekEdward">W budownictwie przedsiębiorstwa budowlano-montażowe tylko w niewielkiej części wygospodarowały zaplanowaną obniżkę kosztów. Decydowało tu marnotrawstwo materiałowe, niedostateczna kontrola wykonania zleceń roboczych, niedostateczne wykorzystanie sprzętu budowlanego, głównie na skutek złej konserwacji, a przede wszystkim nadmierne koszty ogólne, które w budownictwie przemysłowym nawet wzrosły w stosunku do roku 1953.</u> + <u xml:id="u-3.69" who="#PoselGierekEdward">W świetle doświadczeń 1954 r., uwzględniając poprawę, jaka nastąpiła w drugim półroczu roku ubiegłego w dziedzinie walki o obniżkę kosztów własnych, można stwierdzić, że zadania uzyskania w 1955 r. oszczędności w kwocie około 7,5 mld zł są realne pod warunkiem natychmiastowego uruchomienia wszystkich dźwigni aktywności mas pracujących i przede wszystkim ruchu współzawodnictwa pracy.</u> + <u xml:id="u-3.70" who="#PoselGierekEdward">Z chwilą gdy walka z marnotrawstwem pracy ludzkiej i marnotrawstwem surowców i materiałów, z rozrzutnością w wydatkach finansowych i marnotrawstwem mienia społecznego stanie się jednym z głównych elementów masowej, politycznej i organizacyjnej działalności, gdy do walki tej włączą się inżynierowie, technicy i inni specjaliści, gdy na jej czele stanie aktyw partyjny i bezpartyjny — wówczas po wstaną także warunki do postawienia nowych i śmielszych zadań w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-3.71" who="#PoselGierekEdward">W praktyce naszej istnieją niezliczone przykłady świadczące o nieprzebranych możliwościach tkwiących w inicjatywie mas.</u> + <u xml:id="u-3.72" who="#PoselGierekEdward">Doświadczenia ubiegłego roku, kiedy rozpoczęliśmy pierwsze natarcia w walce o obniżkę kosztów własnych w całej gospodarce narodowej, uczą, że powodzenie mieliśmy tam, gdzie potrafiliśmy uaktywnić załogi, inżynierów i techników, gdzie wystarczyło oddechu do utrzymania atmosfery walki do końca roku.</u> + <u xml:id="u-3.73" who="#PoselGierekEdward">Wszędzie tam, gdzie administracja przemysłowa wraz ze związkami organizowały systematyczną walkę o ujawnienie rezerw, rodziły się nowe formy tej walki, osiągano konkretne wyniki.</u> + <u xml:id="u-3.74" who="#PoselGierekEdward">W wielu zakładach odbyły się konferencje partyjno-ekonomiczne. Robotnicy, inżynierowie i technicy złożyli tysiące cennych wniosków i uwag wskazujących na rezerwy wydajności pracy, na rezerwy surowcowe i materiałowe.</u> + <u xml:id="u-3.75" who="#PoselGierekEdward">Huta — „Bobrek” nie należała do najlepszych w hutnictwie. Osiągane przez nią wskaźniki techniczno-ekonomiczne były stosunkowo niskie. Konferencja partyjno-ekonomiczna rozpoczęła w hucie — „Bobrek” długofalową walkę organizacji partyjnej, dyrekcji i całej załogi o poprawę tych wskaźników. Cała załoga brała udział w porządkowaniu huty. Tam, gdzie dawniej leżały zwały złomu i gruzu, zasiano trawniki. Przełamano opory wobec stosowania postępowej techniki. Zmniejszono ilość braków w stalowni. Obniżono koszt własny tony stali o 90 zł. Obniżono zużycie koksu na tonę surówki o około 200 kg. Obniżono koszt własny surówki o 129 zł na tonę.</u> + <u xml:id="u-3.76" who="#PoselGierekEdward">Jak wielka jest siła inicjatywy i twórczej aktywności mas pracujących, można się przekonać na przykładzie zakładów im. Stalina w Poznaniu. Załoga zakładów im. Stalina w Poznaniu podjęła inicjatywę uporządkowania gospodarki materiałowej w swym zakładzie. Ponad 500 ludzi, aktyw, społeczna komisja gospodarki materiałowej, przejrzało warsztaty, place, składnice narzędzi, magazyny główne i podręczne. Cała załoga wzięła udział w akcji wskazując ukryte i zbędne rezerwy materiałowe, wysuwając wnioski w sprawie lepszego wykorzystania materiałów, w sprawie ulepszenia gospodarki magazynowej i służby zaopatrzenia. Do końca ubiegłego roku obniżono stan zbędnych zapasów w magazynach zakładu o ponad 10 mln zł.</u> + <u xml:id="u-3.77" who="#PoselGierekEdward">Warto tutaj również wskazać przykład Zakładów Nawozów Azotowych im. Dzierżyńskiego w Tarnowie. W zakładach tych w wyniku konferencji partyjno-ekonomicznej i rozwinięcia walki o postęp techniczny zacieśnia się współpraca między personelem inżynieryjno-technicznym a załogą. Wspólny, zorganizowany, systematyczny wysiłek daje w tym zakładzie poważne wyniki. Zakład wykonał plan roczny we wszystkich wskaźnikach już w dniu 11 grudnia 1954 r. mimo poważnych braków i zaległości z I półrocza. Plan produkcji globalnej IV kwartału został wykonany w 107,7%. Przy planowanej obniżce kosztów własnych w IV kwartale o 2,5 mln zł osiągnięto obniżkę kosztów w wysokości 4 mln zł. Obniżono poważnie wszystkie wskaźniki zużycia materiałów i surowców.</u> + <u xml:id="u-3.78" who="#PoselGierekEdward">Na czoło zadań w dziedzinie walki o oszczędność surowców i materiałów wysuwa się walka o ponadplanową oszczędność węgla jako podstawowe źródło dodatkowego eksportu na pokrycie importu zbóż.</u> + <u xml:id="u-3.79" who="#PoselGierekEdward">Prowadzona uporczywie w ostatnich miesiącach roku ubiegłego kampania oszczędności węgla daje już pewne wyniki i potwierdza ocenę możliwości. Ministerstwo Kolei zadeklarowało zrzeczenie się z przydziału na rok 1955 około 100 tys. ton węgla, z tym, że dalsze możliwości będą jeszcze zbadane.</u> + <u xml:id="u-3.80" who="#PoselGierekEdward">Ministerstwo Hutnictwa zrzeka się przydziału 50 tys. ton koksu i deklaruje możliwość osiągnięcia dalszych oszczędności. W Ministerstwie Energetyki osiągnięto w styczniu wskaźniki zużycia węgla poniżej planowanych. Podkreślić należy, że około 75% wartości zaoszczędzonego węgla przeznacza się na premiowanie pracowników obsługujących i kierujących urządzeniami i gospodarką cieplną.</u> + <u xml:id="u-3.81" who="#PoselGierekEdward">Chciałbym także zwrócić uwagę na konieczność likwidacji przerostów personalnych. Istnieją tu duże rezerwy tak w przedsiębiorstwach, jak i jednostkach budżetowych. Jak dotąd, wąsko resortowe ustosunkowanie się często utrudnia administracji gospodarczej dostrzeganie tego problemu w całej jaskrawości. Zakłady Mechaniczne — „Ursus” — dla przykładu — systematycznie przekraczały w ubiegłym roku fundusz płac o około pół miliona zł miesięcznie na skutek znacznego przekroczenia planu zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-3.82" who="#PoselGierekEdward">Walka z przerostami personalnymi musi się toczyć nie tylko drogą zarządzeń odgórnych, ale powinna stać się przedmiotem oddolnej troski i inicjatywy, a przede wszystkim osobistej troski kierowników przedsiębiorstw, urzędów i instytucji.</u> + <u xml:id="u-3.83" who="#PoselGierekEdward">Zadania wzrostu produkcji rolnej w 1955 r. są bardzo poważne. Produkcja rolna w 1955 r. winna osiągnąć poziom o 6,2% wyższy niż w 1954 r., a produkcja PGR o 22% w stosunku do 1954 r.</u> + <u xml:id="u-3.84" who="#PoselGierekEdward">Zadania roku 1955 są trudne, ale w pełni realne. Głównymi zadaniami w rozwoju produkcji rolnej w 1955 r. jest zapewnienie wydatnego wzrostu produkcji zbożowej. Do powierzchni zbiorów 1955 r. winno wejść dodatkowo 243 tys. ha zagospodarowanych odłogów, w tym ponad 150 tys. ha, które musimy zagospodarować na wiosnę.</u> + <u xml:id="u-3.85" who="#PoselGierekEdward">Wykonanie tego zadania będzie wymagało systematycznej walki o wzrost plonów w oparciu o prawidłowe stosowanie zabiegów agrotechnicznych.</u> + <u xml:id="u-3.86" who="#PoselGierekEdward">W 1955 r. należy kontynuować rozpoczęte w 1954 r. prace zmierzające do lepszego zagospodarowania łąk i pastwisk, rozwijając inicjatywę mas chłopskich, zapewniając jej niezbędną pomoc techniczną i organizacyjną.</u> + <u xml:id="u-3.87" who="#PoselGierekEdward">Należy wydatnie wzmóc zakres prac melioracyjnych, w szczególności na tak ważnych obiektach jak kanał Wieprz-Krzna. Należy w oparciu o inicjatywę mas chłopskich, indywidualnych i zorganizowanych w spółdzielniach produkcyjnych, oraz robotników PGR, nie tylko wykonać ale i przekroczyć zadania nakreślone w uchwale Prezydium Rządu dotyczącej uprawy kukurydzy, aby w ten sposób rozszerzyć bazę paszową i zaopatrzyć rolnictwo w ziarno kukurydzy w celu rozszerzenia produkcji tej cennej kultury.</u> + <u xml:id="u-3.88" who="#PoselGierekEdward">W 1955 r. winno następować dalsze umacnianie POM jako podstawowej dźwigni socjalistycznej przebudowy wsi.</u> + <u xml:id="u-3.89" who="#PoselGierekEdward">Resorty przemysłowe winny w jak najkrótszym terminie udzielić wszechstronnej pomocy POM, w szczególności przekazać do ośrodków maszynowych kadrę inżynieryjno-techniczną.</u> + <u xml:id="u-3.90" who="#PoselGierekEdward">Szybkie wzmocnienie POM — podstawowej dźwigni w socjalistycznej przebudowie wsi — winno w 1955 r. sprzyjać tworzeniu na zasadach całkowitej dobrowolności nowych spółdzielni produkcyjnych, które dają poważną możliwość rozwoju produkcji rolnej, a tym samym stałego podnoszenia stopy życiowej mas pracujących naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-3.91" who="#PoselGierekEdward">Wykonanie zadań 1955 r. w osiągnięciu wzrostu produkcji o 22% wymaga od Ministerstwa PGR, centralnych zarządów, zjednoczeń, zespołów, gospodarstw, pracowników inżynieryjno-technicznych i masy robotniczej PGR wzmożonego wysiłku. Uwaga Ministerstwa PGR winna się skupiać na szybkim podniesieniu poziomu produkcji w poważnej ilości źle dotąd zagospodarowanych zespołów PGR, na szybkim zagospodarowaniu nowopowstałych zespołów i gospodarstw PGR.</u> + <u xml:id="u-3.92" who="#PoselGierekEdward">Poważny wzrost wydatków na rolnictwo w stosunku do roku ubiegłego nakłada na Ministerstwo Rolnictwa i Ministerstwo PGR, a także na cały aparat państwowy i gospodarczy poważny obowiązek należytego wykorzystania zaplanowanych wydatków.</u> + <u xml:id="u-3.93" who="#PoselGierekEdward">W 1955 r. bardziej niż kiedykolwiek musimy zgodnie z uchwałami Partii i Rządu rozwijać wszechstronną walkę o wzrost produkcji rolnej, o podniesienie na wyższy poziom kultury całego rolnictwa: indywidualnego, spółdzielczego, państwowego. Pomoc, jakiej udziela rolnictwu Państwo Ludowe, winna służyć dalszemu rozwojowi spółdzielczości produkcyjnej, likwidacji odłogów, zagospodarowaniu i lepszemu wykorzystaniu łąk i pastwisk, podniesieniu gospodarki nasiennej i hodowlanej — winna służyć dalszemu umacnianiu sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u> + <u xml:id="u-3.94" who="#PoselGierekEdward">Warunkiem wykonania zadań roku 1955 jest poprawa stylu i metod pracy aparatu państwowego, ulepszenie metod kierownictwa gospodarką narodową.</u> + <u xml:id="u-3.95" who="#PoselGierekEdward">W pracy aparatu niektórych ministerstw i centralnych urzędów występuje dość poważne zbiurokratyzowanie, którego przejawem jest przewlekłe załatwianie ważnych spraw sygnalizowanych z dołu, a także nadmiar zarządzeń, okólników, dyrektyw, za którymi nie idzie w teren kontrola i pomoc w ich realizacji.</u> + <u xml:id="u-3.96" who="#PoselGierekEdward">Kierownictwa wszystkich resortów, a w szczególności Ministerstwa Budownictwa i Ministerstwa PGR, powinny nastawić swój aparat na bardziej operatywną pomoc przedsiębiorstwom.</u> + <u xml:id="u-3.97" who="#PoselGierekEdward">Aparat Ministerstwa Kontroli, a także aparat finansowy, a w szczególności aparat kredytowy Narodowego Banku Polskiego, powinny znacznie podnieść swój poziom pracy w kierunku zaostrzenia kontroli działalności przedsiębiorstw w celu wzmożenia dyscypliny finansowej i niedopuszczenia do niegospodarności.</u> + <u xml:id="u-3.98" who="#PoselGierekEdward">Obywatele Posłowie! III Plenum Komitetu Centralnego PZPR, które odbyło się na początku bieżącego roku, wytyczyło zadania na rok 1955, opracowało konkretny program dalszej koncentracji sił i środków dla podniesienia rolnictwa i zapewnienia wzrostu poziomu życiowego mas pracujących, program dalszego rozwoju przemysłu ciężkiego, a w szczególności przemysłu produkującego paliwo, surowce i inne środki produkcji. Rozwój bowiem przemysłu ciężkiego stanowi fundament i niezastąpioną dźwignię rozwoju rolnictwa i przemysłu lekkiego, stanowi niezbędny warunek rozwoju sił wytwórczych kraju, wzrostu jego zamożności, jego sił obronnych i poziomu kulturalnego.</u> + <u xml:id="u-3.99" who="#PoselGierekEdward">Plenum wskazało drogę i metody realizacji tych zadań.</u> + <u xml:id="u-3.100" who="#PoselGierekEdward">Wielkie i trudne zadania roku bieżącego wymagają mobilizacji wszystkich zdrowych sił narodu do uporczywej pracy nad wykonaniem Narodowego Planu Gospodarczego i budżetu państwowego na rok 1955.</u> + <u xml:id="u-3.101" who="#PoselGierekEdward">Ogromne możliwości i rezerwy tkwią w gospodarce socjalistycznej; jednomyślne poparcie mas pracujących dla polityki Partii, wzrost twórczej energii i inicjatywy ludzi pracy naszego kraju — oto siły, które zabezpieczają wykonanie tych zadań.</u> + <u xml:id="u-3.102" who="#PoselGierekEdward">Pełne wykonanie zadań Narodowego Planu Gospodarczego i budżetu państwowego w 1955 roku będzie równocześnie wykonaniem wytycznych II Zjazdu, będzie jeszcze jednym dowodem jedności narodu polskiego budującego socjalizm.</u> + <u xml:id="u-3.103" who="#PoselGierekEdward">W imieniu Komisji Budżetowej wnoszę o uchwalenie rządowego projektu ustawy budżetowej wraz z poprawkami komisji.</u> + <u xml:id="u-3.104" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Dla wygłoszenia sprawozdania Komisji Budżetowej o sprawozdaniu Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1953 udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Ludomirowi Stasiakowi.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Poseł Stasiak Ludomir: Wysoki Sejmie! Rok 1953, którego dotyczy przedłożone nam sprawozdanie Rady Ministrów, jak każdy rok Polski Ludowej przyniósł nam poważne osiągnięcia na drodze umacniania siły gospodarczej i obronnej naszego kraju i stałego podnoszenia poziomu życia obywateli.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Rok 1953 to przede wszystkim dalszy wzrost produkcji środków produkcji. Produkcja ta w porównaniu z rokiem 1948 —- rokiem wyjściowym naszej sześciolatki wzrosła o 236,1%.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">W 1953 r. mieliśmy w Polsce stali prawie 3 i pół raza więcej na głowę mieszkańca, niż w 1938 r., więcej niż 3 razy węgla, więcej niż 4 i pół raza energii elektrycznej, 15 razy więcej obrabiarek, metali — oto wskaźniki naszego postępu uzyskanego w 1953 r.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Nasz przemysł maszynowy — podstawa uprzemysłowienia — wzrósł około 9 razy na jednego mieszkańca w porównaniu z rokiem 1938.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">W oparciu o rozwój przemysłu ciężkiego możliwa była dalsza poprawa poziomu życiowego obywateli, możliwy był dalszy rozwój oświaty, zdrowia i kultury.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">Rok 1953 to ponad 2 razy więcej tkanin bawełnianych na głowę ludności w porównaniu z okresem przedwojennym, to prawie 10 razy więcej obuwia, prawie 3 razy więcej cukru. Rok 1953 to reforma z 3 stycznia, stanowiąca punkt wyjściowy do obniżki cen, która przyniosła obywatelom w skali rocznej 4,5 mld zł oszczędności.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#Marszalek">Rok 1953 to 11 tys. szkół 7-klasowych na wsi, a więc 5 razy więcej niż przed wojną. To olbrzymia armia 57 tys. młodzieży, która zdobywała nowoczesną wiedzę w szkolnictwie rolniczym, to 121 tys. studentów, to ponad 20 tys. świetlic fabrycznych i wiejskich, to 1700 wiejskich ośrodków zdrowia i ponad 650 izb porodowych.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#Marszalek">Tych osiągnięć ze wszystkich dziedzin życia można by przytaczać wiele. Wszystkie one potwierdzają prawdę o konieczności prymatu przemysłu ciężkiego, o uzależnieniu od jego rozwoju tempa podnoszenia się stopy życiowej kraju oraz jego sił gospodarczych i obronnych.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#Marszalek">Zobaczmy teraz, jak te nasze osiągnięcia roku 1953 wyglądają w odbiciu pozycji budżetowych.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#Marszalek">Budżet państwa na rok 1953 został wykonany w dochodach w wysokości 102.891.939.925 zł, co stanowi 101,8% sum planowanych; po stronie wydatków w wysokości 96.344.763.528 zł, co stanowi 99,3% sum planowanych. Tak więc rok 1953 przyniósł nam przyrost środków budżetowych w wysokości 6,5 mld zł, który stanowi ostateczny wynik operacji budżetowych.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#Marszalek">Jak Obywatele Posłowie zdołali się przekonać z przedłożonego sprawozdania, o strukturze dochodów stanowią trzy zasadnicze pozycje:</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#Marszalek">1)dochody z gospodarki uspołecznionej, które w r. 1953 wyniosły 74.323.135.754,96 zł, 2)podatki i opłaty, z racji których wpłynęło do skarbu państwa 11.418.391.601,92 zł, 3)ubezpieczenia społeczne, wynoszące 11.227.481.293,33 zł.</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#Marszalek">Ta struktura dochodów, w której podstawą są dochody z gospodarki uspołecznionej, stanowiące 77,3% całości dochodów, świadczy o stale rosnącym znaczeniu w ekonomice naszego kraju gospodarki uspołecznionej jako materialnej podstawy rozwoju siły gospodarczej i obronnej, jako materialnej podstawy potężnego rozwoju życia kulturalnego i oświatowego, stanu zdrowotności i wzrostu poziomu życiowego.</u> + <u xml:id="u-4.14" who="#Marszalek">Spróbujmy więc w kilku słowach przeprowadzić analizę wykonania dochodów z gospodarki uspołecznionej w budżecie państwa.</u> + <u xml:id="u-4.15" who="#Marszalek">Wpływy z gospodarki uspołecznionej były niższe od planowanych o ca 2,2 mld zł. Niewykonanie planu dochodów w tej pozycji wiąże się przede wszystkim z niewykonaniem planu wpłat w podatku obrotowym. Należy jednak podkreślić, że niewykonanie to zostało spowodowane głównie na skutek przesunięcia płatności na rok 1954, a nie przyczynami natury gospodarczej. Nie znaczy to jednak, że te ostatnie nie miały miejsca. Wprost przeciwnie — poważną rolę w niewykonaniu dochodów stanowi to, że plan akumulacji przemysłu został wykonany w 95,6%.</u> + <u xml:id="u-4.16" who="#Marszalek">Jakie były główne przyczyny niewykonania planu akumulacji? Główna przyczyna to niedostateczna obniżka kosztów własnych w przemyśle, która zamiast planowanej obniżki o 4,5% wyniosła około 3,5%.</u> + <u xml:id="u-4.17" who="#Marszalek">Tak więc górnictwo zamiast planowanej obniżki o 1,6% wykazało wzrost kosztów o 5,7%, resort budownictwa przemysłowego na planowaną obniżkę kosztów własnych o 6,5% uzyskał 4,5%, a budownictwo miast i osiedli zamiast 9,04% uzyskało zaledwie 3,26% obniżki kosztów własnych.</u> + <u xml:id="u-4.18" who="#Marszalek">Co znaczą te procenty dla gospodarki naszego kraju w złotówkach, można pokazać na przykładzie przemysłu hutniczego, który przekroczył koszty własne o 75 mln zł zamiast planowanej obniżki o 318 mln zł. 393 mln zł straty z racji niewykonania obniżki kosztów własnych poniosła gospodarka narodowa w zakresie jednego tylko resortu przemysłowego.</u> + <u xml:id="u-4.19" who="#Marszalek">Co spowodowało niewykonanie planu obniżki kosztów własnych?</u> + <u xml:id="u-4.20" who="#Marszalek">Po pierwsze: niedociągnięcia w walce o wzrost wydajności pracy i w dyscyplinie pracy. Wyrażały się one w wadliwej organizacji robót, zaniżaniu norm i nierealnym odbiorze robót — co wpływało na wzrost kosztów robocizny i obniżenie wydajności.</u> + <u xml:id="u-4.21" who="#Marszalek">I tak np. w resorcie górnictwa na skutek złej organizacji pracy na dole, jak opóźnione zjazdy, utrudnione dojścia do pracy, brak terminowego dostarczenia narzędzi i drewna do przodków, powstała niezdrowa rozpiętość między wskaźnikiem płac (107,1%) a wskaźnikiem wydajności pracy (97,9%).</u> + <u xml:id="u-4.22" who="#Marszalek">Poważną przyczyną przekroczenia funduszu płac są niewłaściwe zaszeregowania i nadmierne stosowanie godzin nadliczbowych. W samym tylko resorcie energetyki z tego tytułu wzrósł fundusz płac o 6,2%, co stanowi 53.629 tys. zł, a w resorcie budownictwa miast i osiedli na skutek stosowania między innymi fikcyjnych zleceń dla pracowników dniówkowych, niewłaściwych norm, rozliczania robót faktycznych niewykonanych, na skutek przepłacania wozaków — przekroczenie funduszu płac wyniosło 10%, co stanowi 150 min zł.</u> + <u xml:id="u-4.23" who="#Marszalek">Po drugie: niewykonanie planu obniżki kosztów własnych powodowane jest poważnymi uchybieniami w gospodarce materiałowej, wyrażającymi się w marnotrawstwie surowca, złej konserwacji materiałów. Tak np. w kopalni Milowice na skutek niedbałej konserwacji uległo zniszczeniu ponad 2.000 taśm gumowych o wartości 630 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-4.24" who="#Marszalek">Sprawa obniżki kosztów własnych jest silnie związana ze stosowaniem nowoczesnej techniki, wykorzystywaniem maszyn i urządzeń oraz z rozwojem ruchu racjonalizatorskiego i współzawodnictwa. W tych dziedzinach mamy poważne niedociągnięcia.</u> + <u xml:id="u-4.25" who="#Marszalek">Wielki wreszcie wpływ na obniżkę kosztów własnych ma jakość produkcji. Walka z brakoróbstwem stale stanowi jedno z najpoważniejszych zagadnień. W samym tylko resorcie hutnictwa w roku 1953 straty w związku z brakami wyniosły 234 mln zł.</u> + <u xml:id="u-4.26" who="#Marszalek">Omawiając niewykonanie planu akumulacji należy zwrócić również uwagę na niewykonywanie w pełni zadań produkcyjnych, spowodowane nieprzygotowaniem poszczególnych przemysłów do produkcji oraz wadliwą organizacją procesów produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-4.27" who="#Marszalek">Bardzo poważną przyczyną obniżającą akumulację jest niewykonanie w wielu wypadkach planu obiegu środków obrotowych spowodowane w głównej mierze wzrostem ponadnormatywnych zapasów itp. Np. w resorcie hutnictwa stan zapasów ponadnormatywnych na dzień 31 grudnia 1953 r. wynosił ponad 1.300 mln zł.</u> + <u xml:id="u-4.28" who="#Marszalek">Jako ostatni choć równie istotny czynnik wpływający na obniżkę planu akumulacji wymienię sprawę ponadnormatywnych ubytków, tzw. mank, które stanowią istotną plagę naszego uspołecznionego handlu, nie natrafiając na skuteczne przeciwdziałanie w postaci systematycznej kontroli oraz bezwzględnego karania winnych. Jak dalece jest jeszcze rozpowszechniony liberalizm wobec mank, mogą posłużyć za przykład Ogrodnicze Zakłady Handlowe w Olsztynie, które ujawnione manko na sumę około 2.400.000 zł zapisały bez analizy na ciężar strat niewyjaśnionych.</u> + <u xml:id="u-4.29" who="#Marszalek">Drugą poważną pozycją, składającą się na dochody, są podatki i opłaty pochodzące z gospodarki nieuspołecznionej oraz wpłat ludności. Pozycje te zasługują na omówienie przede wszystkim dlatego, że zawierają w sobie wpływy z tytułu podatku gruntowego, stanowiącego pieniężną formę wkładu wsi polskiej w budownictwo socjalizmu, obok nie wchodzącego do budżetu wkładu w postaci planowego skupu zboża i żywca oraz melioracyjnych czynów chłopskich, sięgających wartością wielu milionów złotych. Zaplanowane na rok 1953 wpływy z podatku gruntowego w wysokości 4.400 mln zł zostały zrealizowane w 98,9%.</u> + <u xml:id="u-4.30" who="#Marszalek">Na niepełne wykonanie planu wpływów na tym odcinku wpłynęły:</u> + <u xml:id="u-4.31" who="#Marszalek">1)słabsze od spodziewanych urodzaje, 2)zmiany strukturalne wsi powodujące zmniejszenie opodatkowanego areału, 3)nacisk wrogiej propagandy, uaktywnienie się oporu kułactwa i nie dość skuteczne przeciwdziałanie aparatu podatku wiejskiego oraz za słaba praca wiejskiego aktywu politycznego w tej sprawie.</u> + <u xml:id="u-4.32" who="#Marszalek">W dziale wpływów podatkowych z gospodarki nieuspołecznionej w mieście na uwagę zasługują podatki od rzemiosła ze względu na mniejszą niż była zaplanowana ilość podatników (91,1% zaplanowanej) przy jednoczesnym przekroczeniu wpływów z tego tytułu (117,2%).</u> + <u xml:id="u-4.33" who="#Marszalek">Wzrost wpływu podatku obrotowego od rzemiosła wskazuje na rosnące mimo rozwoju społecznych punktów usługowych zapotrzebowania na usługi rzemieślnicze, przy kurczącej się ilości rzemieślników. Fakt tego kurczenia się należy ocenić niepomyślnie, zwłaszcza na wsi, gdzie daje się odczuć brak kowali, kołodziejów, rymarzy itp.; należy wziąć również pod uwagę fakt, że w tych zawodach prawie wcale nie ma nowego narybku.</u> + <u xml:id="u-4.34" who="#Marszalek">Z kolei istotną pozycją po stronie dochodów są sumy uzyskane z tytułu ubezpieczeń społecznych.</u> + <u xml:id="u-4.35" who="#Marszalek">Wykonanie ich w stosunku do zaplanowanych wyniosło 108,4%, co stanowi w stosunku do roku 1952 wzrost o 41,4%.</u> + <u xml:id="u-4.36" who="#Marszalek">Tak znaczny wzrost dochodu od ubezpieczeń wynika między innymi:</u> + <u xml:id="u-4.37" who="#Marszalek">1) ze wzrostu ilości ubezpieczonych o 2%; wskazują na to dalsze zmiany w strukturze ludnościowej kraju, wywołane rozwojem przemysłu, 2) ze wzrostu podstawy wymiaru składek na skutek wzrostu średniej miesięcznej płacy o 6,1%.</u> + <u xml:id="u-4.38" who="#Marszalek">Przy omawianiu struktury dochodów w budżetach terenowych za rok 1953 należy zwrócić uwagę na wzrost dochodów terenowych własnych oraz z racji udziału w budżecie centralnym. O ile w roku ubiegłym stanowiły one 70%, to w 1953 r. stanowiły już 81% przy jednoczesnym zmniejszeniu się dotacji wyrównawczej z 30% na 19%. Fakt ten należy ocenić jako pozytywny, bowiem dotacja wyrównawcza jest dochodem, który nie wymaga wysiłków rad terenowych.</u> + <u xml:id="u-4.39" who="#Marszalek">Tak jak w budżecie centralnym, również i w budżetach terenowych zasadniczą pozycję stanowią dochody z akumulacji w gospodarce uspołecznionej. Analizując pracę wojewódzkich zarządów przemysłu terenowego należy zwrócić uwagę na występujące w niej braki, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-4.40" who="#Marszalek">1.Szereg Zarządów nie wykonało planu produkcji. Na przykład WZPT w Koszalinie wykonał plan zaledwie w 80,3%.</u> + <u xml:id="u-4.41" who="#Marszalek">2.Przemysł terenowy nie wykorzystał w pełni swojej marży produkcyjnej. Nie wykorzystano np. w pełni 4.032 maszyn, co stanowi 26% ogólnej ilości maszyn. Przestoje wyniosły 163.180 maszynogodzin.</u> + <u xml:id="u-4.42" who="#Marszalek">3.W szeregu zakładów stwierdzono niską jakość produkcji. Np. w Chełmskich Zakładach 35% wyprodukowanych aparatów owadobójczych stanowiły braki.</u> + <u xml:id="u-4.43" who="#Marszalek">4.Szereg zakładów nie wykorzystał do produkcji surowców wtórnych i odpadkowych. Np. WZPT we Wrocławiu wykorzystał zaledwie 50% przydzielonych mu surowców odpadkowych. Stołeczny ZPT planował tylko wykorzystanie 2% surowców odpadkowych, realizując zaledwie 59% tej ilości przy równoczesnym przekroczeniu planu zaopatrzenia w surowce pełnowartościowe o 28%.</u> + <u xml:id="u-4.44" who="#Marszalek">Przy omawianiu dochodów budżetów terenowych należy zwrócić uwagę na nadal niedostateczne ściąganie zaległości za czynsze i świadczenia. Pod koniec 1953 roku wynosiły one 53.700.000 zł.</u> + <u xml:id="u-4.45" who="#Marszalek">Plan wydatków w sumie globalnej został wykonany w 99,3%. Pozostałość kredytów niewykorzystanych wynosi 0,7 mld zł.</u> + <u xml:id="u-4.46" who="#Marszalek">Niewykonanie planu wydatków występuje we wszystkich podstawowych grupach wydatkowych z wyjątkiem gospodarki narodowej (wydatki bieżące). Poważne zwiększenie wydatków w tej grupie (4,9 mld zł) wynika przede wszystkim ze sfinansowania przeceny artykułów objętych sprzedażą posezonową i poremanentową oraz listopadową obniżką cen. Ponadto sfinansowane zostały wykazane na podstawie bilansów rocznych przedsiębiorstw gospodarki narodowej pogorszone wyniki działalności za rok 1952.</u> + <u xml:id="u-4.47" who="#Marszalek">Wydatki państwa na naukę, oświatę, kulturę, ochronę zdrowia, ubezpieczenia społeczne i inne cele socjalne wzrosły w cenach porównywalnych o około 6% w porównaniu z rokiem 1952. Nie stanowi to jednak pełnej możliwości wykorzystania sum pozostawionych do dyspozycji w planie w dziedzinie usług socjalno-kulturalnych, bowiem kredyty bieżące przewidziane budżetem zostały wykorzystane w 98%.</u> + <u xml:id="u-4.48" who="#Marszalek">Niepełne wykorzystanie kredytów w pozostałych działach jest wynikiem nie tylko oszczędności, lecz w wielu wypadkach niepełnego wykonania zadań rzeczowych. Nie w pełni zostały również wykorzystane kredyty na administrację na skutek niewykorzystania planowanego funduszu płac w związku ze spadkiem zatrudnienia (np. w budżecie centralnym średnioroczny stan zatrudnienia wykonany został tylko w 95,8%) oraz ograniczenia wydatków osobowych i rzeczowych w toku realizacji zadań oszczędnościowych. Zaobserwowane fakty wskazują na dalsze możliwości oszczędności w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-4.49" who="#Marszalek">Szczególny niepokój budzi niewykonywanie w dalszym ciągu zadań produkcyjnych naszego rolnictwa. Tak np. resort PGR nie uzyskał planowanej wydajności w produkcji roślinnej i zwierzęcej, mimo poważnego zwiększenia parku maszynowego i środków materialnych przewidzianych na ten cel.</u> + <u xml:id="u-4.50" who="#Marszalek">Również Ministerstwo Rolnictwa nie zawsze planowo wykorzystywało środki finansowe. Tak więc kredyty na zwalczanie stonki ziemniaczanej zostały wykorzystane w 135% na zakup środków chemicznych, ale w praktyce zużycie tych środków wyniosło zaledwie 18% zakupów.</u> + <u xml:id="u-4.51" who="#Marszalek">W roku 1953 państwowy plan inwestycyjny został sfinansowany nakładem 28.114,8 mln zł, co stanowi 98,2% w stosunku do planowanych kredytów. Wykonanie rzeczowe planu inwestycyjnego było jeszcze niższe od wykonania finansowego. Głównymi przyczynami rozbieżności są:</u> + <u xml:id="u-4.52" who="#Marszalek">—niedostateczna koordynacja planowania finansowego i rzeczowego. Powodem tego był niedostateczny poziom planowania, wynikający zwłaszcza z niedostatecznej analizy potrzeb inwestycyjnych oraz braku dokumentacji;</u> + <u xml:id="u-4.53" who="#Marszalek">—nie zawsze jeszcze skuteczna kontrola wykonania oraz przestrzegania dyscypliny inwestycyjnej.</u> + <u xml:id="u-4.54" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Przebieg wykonania budżetu wskazuje na ogólny postęp w pracy aparatu państwowego i gospodarczego. Znalazło to swój wyraz w sprawniejszym wykonaniu zadań i pogłębieniu systemu oszczędności przy realizacji wydatków budżetowych.</u> + <u xml:id="u-4.55" who="#Marszalek">Niemniej jednak aparat nie potrafił jeszcze w pełni ujawnić i wykorzystać istniejących rezerw dla polepszenia wyników gospodarczej i finansowej działalności poszczególnych działów gospodarki narodowej. Wymaga to dalszego systematycznego podnoszenia stylu pracy organów państwowych i gospodarczych, centralnych i terenowych, zwłaszcza na odcinku organizacji, oraz bieżącej i systematycznej kontroli przebiegu wykonywania zadań, w szczególności obniżenia kosztów własnych, obniżenia kosztów administracji oraz wykonania zadań w zakresie akumulacji.</u> + <u xml:id="u-4.56" who="#Marszalek">W imieniu Komisji Budżetowej wnoszę o zatwierdzenie sprawozdania Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1953.</u> + <u xml:id="u-4.57" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-4.58" who="#Marszalek">Po przerwie Sejm przystąpi do dyskusji nad projektem ustawy budżetowej na rok 1955 oraz nad sprawozdaniem Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1953.</u> + <u xml:id="u-4.59" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Posłów o zapisywanie się do głosu i o podawanie w czasie przerwy kartek do Prezydium.</u> + <u xml:id="u-4.60" who="#Marszalek">Zarządzam 15-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-4.61" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 30 do godz. 12 min. 55.)</u> + <u xml:id="u-4.62" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-4.63" who="#Marszalek">Zgodnie z przyjętą przez Sejm propozycją otwieram łączną dyskusję nad projektem ustawy budżetowej na rok 1955 i sprawozdaniem Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1953.</u> + <u xml:id="u-4.64" who="#Marszalek">Jako pierwszemu udzielam głosu posłowi woj. stalinogrodzkiego Józefowi Kieszczyńskiemu.</u> + <u xml:id="u-4.65" who="#Marszalek">Poseł Kieszczyński Józef: Wysoki Sejmie! Głównym warunkiem realizacji zadań II Zjazdu PZPR jest wykonanie planu we wszystkich wskaźnikach, zarówno technicznych jak i ekonomiczno-finansowych. Przemysł hutniczy wykonał plan wartościowy produkcji z nadwyżką, dostarczył krajowi ponadplanowe tony stali I wyrobów walcowanych, posunął naprzód zagadnienie postępu technicznego, wydatnie podniósł wydajność pracy i osiągnął znaczną poprawę w niekorzystnie kształtujących się od szeregu lat kosztach własnych. Podkreślić jednak trzeba, że te osiągnięcia w zakresie kosztów własnych były niepełne, gdyż zadania obniżki kosztów w wysokości zaplanowanej nie osiągnięto. Istotną, moim zdaniem, przyczyną tego niepełnego wykonania zadań w zakresie kosztów jest to, że walka o obniżkę kosztów własnych nie przerodziła się jeszcze w trwały, socjalistyczny system oszczędnego gospodarowania w naszych hutach, w system, który by gwarantował wykonanie zadań w zakresie obniżki kosztów i akumulacji. Dlatego też na koncie przemysłu hutniczego figuruje ponadplanowa strata, wynosząca ponad 300 mln zł.</u> + <u xml:id="u-4.66" who="#Marszalek">Zadania w zakresie obniżki kosztów produkcji w przemyśle hutniczym na rok 1955 wynoszą 3%. Widać z tego, jak ważne i odpowiedzialne zadanie ciąży na tym przemyśle; aby je przekuć w rzeczywistość, konieczne jest usprawnienie metod kierownictwa, utrzymywanie żywego kontaktu z załogą, pobudzanie inicjatywy robotniczej, pogłębienie ruchu współzawodnictwa socjalistycznego, ruchu racjonalizatorskiego i wszelkich innych form mobilizacji aktywności społecznej w walce o obniżenie kosztów produkcji i usług.</u> + <u xml:id="u-4.67" who="#Marszalek">Zabierając głos w dyskusji pragnę wskazać na niektóre z wielkich rezerw w przemyśle hutniczym.</u> + <u xml:id="u-4.68" who="#Marszalek">Realizacja socjalistycznego systemu gospodarowania nie może obyć się bez stałego, systematycznego wydobywania i wykorzystywania rezerw, które tkwią w wielu dziedzinach gospodarowania. Rezerwy te wydobyć można przez wprowadzenie stałego postępu technicznego na wszystkich odcinkach produkcyjnych. Ten postęp techniczny, połączony z systematycznym wdrażaniem zmysłu oszczędnego gospodarowania, potrafi wyzwolić rezerwy, które całkowicie zabezpieczą wykonanie postawionych przed hutnictwem zadań, zarówno produkcyjnych jak i w zakresie akumulacji.</u> + <u xml:id="u-4.69" who="#Marszalek">Chciałbym wskazać na kilka odcinków gospodarowania przemysłu hutniczego, w których wydobycie rezerw potrafi bardzo poważnie poprawić ekonomiczne wyniki pracy tego przemysłu. Bardzo poważne rezerwy tkwią w asortymentowym i jakościowym wykonywaniu planów przez hutnictwo. Na odcinkach tych w roku ubiegłym nastąpiła wydatna poprawa, co nie oznacza jednak, że możliwości ujawnienia rezerw są w pełni wykorzystane. Szczególnie ważnym jest asortymentowe wykonanie planów. Niedociągnięcia w tym zakresie rzutują nie tylko na wyniki pracy w hutnictwie, ale mogą się ujemnie odbijać na wykonaniu zadań przez inne przemysły. Niefrasobliwe zatem ustosunkowanie się do asortymentowego wykonywania planów odbija się na ekonomicznych wynikach szeregu gałęzi przemysłu. W hutnictwie wiele już zakładów, jak huta — „Kościuszko” czy huta — „Bobrek”, wykonuje w pełni zadania asortymentowe. Podkreślić również trzeba, że szczególnie w drugim półroczu nastąpiła wyraźna poprawa w takich zwłaszcza asortymentach, jak szyny tramwajowe, kształtowniki, pręty grube, blachy cienkie, wyroby kute i odlewy staliwne. Z drugiej jednak strony nie wykonano zadań w szeregu ważnych asortymentów, jak np. w blachach grubych odbiorowych, w których niedobór wyniósł blisko 9 tys. ton, przy równoczesnym przekroczeniu planu w tych samych wymiarach blach nieodbiorowych o ponad 13 tys. ton; podobnie w rurach — nie wykonano planu rur wiertniczych w ilości 10 tys. ton, przekroczono natomiast wykonanie planu rur przewodowych o 20 tys. ton, a produkowano je na tych samych agregatach.</u> + <u xml:id="u-4.70" who="#Marszalek">Wiele hut powinno włożyć poważny jeszcze wkład pracy, aby asortymentowe wykonanie produkcji przebiegało zgodnie z potrzebami gospodarki narodowej, zwłaszcza wobec takich faktów, że huta im. Dzierżyńskiego nie wykonała ponad 8 tys. ton wyrobów walcowanych, huta — „Batory” — blisko 6 tys. ton blach grubych odbiorowych, huta — „Jedność” — ponad 3 tys. ton rur i huta — „Pokój” — blisko 9 tys. ton blach grubych.</u> + <u xml:id="u-4.71" who="#Marszalek">Podobnie na ekonomicznych wynikach zarówno hutnictwa jak i przemysłów współpracujących odbija się zagadnienie jakości produkcji hutniczej. Trzeba podkreślić, że jakość produkcji hutniczej w ciągu 1954 r. istotnie poprawiła się. Ale z drugiej strony trzeba zdawać sobie sprawę, że możliwości tej poprawy są jeszcze nadal duże, a rezerwy w ten sposób wydobyte mogą jeszcze wydatnie poprawić ekonomiczne wyniki hutnictwa. Procent wybraków w stalowniach zmniejszył się z 4,4% w 1953 r. na 3,5% w roku ubiegłym. Jest to najniższa osiągnięta cyfra na przestrzeni całego 10-lecia.</u> + <u xml:id="u-4.72" who="#Marszalek">Oceniając wyniki pracy poszczególnych hut należy podkreślić zwłaszcza osiągnięcia huty — „Kościuszko”, gdzie ilość wybraków utrzymywała się w ciągu całego roku na poziomie 1,6%, oraz huty — „Florian”, która obniżyła wybraki w ciągu roku o blisko połowę. Wyniki pracy tej huty świadczą właśnie o wielkich możliwościach wykorzystywania tych rezerw, które rzutują zarówno na lepsze wykonanie planów produkcyjnych jak i na obniżkę kosztów własnych. Hutnikom nie wolno osłabiać swych wysiłków w walce o dalsze sukcesy na odcinku jakości produkcji i koniecznie utrzymać należy linię postępującej obniżki wybraków, jaka i w tych miesiącach bieżącego roku dalej zaznacza się. W pierwszym rzędzie wysiłki te muszą być włożone w hutach, w których poziom wybraków, mimo już zanotowanych osiągnięć, jest jeszcze wciąż wysoki. Stalownicy „Batorego”, — „Jedności”, — „Pokoju”, a przede wszystkim hut im. Dzierżyńskiego i im. Bieruta muszą w tym roku systematycznie zmniejszać ilość wybraków. Średni odsetek wybraków w przemyśle nie powinien przekraczać 1,5%. Jak poważnie wybraki wpływają na kształtowanie się kosztów własnych, świadczyć może kwota 182 mln zł ostatecznej straty, jaką hutnictwo z tytułu wybraków poniosło w 1954 r.</u> + <u xml:id="u-4.73" who="#Marszalek">Poważne rezerwy w zakresie jakości tkwią w zmniejszeniu nietrafionych spustów i wytopów, które wpływają na pogorszenie wyników produkcyjnych i ekonomicznych w wydziałach przetwarzających te półwyroby. Na odcinku nietrafionych wytopów poprawa nie jest jeszcze wystarczająca, a trzeba pamiętać, że nietrafiony spust — to zwiększona trudność osiągnięcia dobrego wytopu stali, a nietrafiony wytop stali utrudnia wykonanie planu asortymentowego surówkowego i na walcowni.</u> + <u xml:id="u-4.74" who="#Marszalek">W dodatku nie należy zapominać, że istnieje jeszcze pewna ilość asortymentów, których produkcja nie została w pełni opanowana, a ilość występujących wybraków lub odrzutów jest jeszcze wciąż wysoka. Do nich należą między innymi osie wagonowe, szyny, nity okrętowe.</u> + <u xml:id="u-4.75" who="#Marszalek">Podniesienie jakości produkcji — to wyzwolenie dodatkowych rezerw, które dadzą gospodarce narodowej dodatkowe tony wyrobów hutniczych oraz przyczynią się bardzo poważnie do obniżenia kosztów własnych.</u> + <u xml:id="u-4.76" who="#Marszalek">Dalszym źródłem ekonomicznych rezerw w hutnictwie, które chcę wymienić, jest gaz wielkopiecowy. Blisko 40°/o tego gazu, reprezentującego równowartość olbrzymiej kwoty 600 tys. ton węgla, ulega bezpowrotnej stracie. Strata ta jest równoznaczna wydobyciu średniej kopalni węgla w ciągu roku. A przy tym gaz ten, wypuszczany w powietrze, dodatkowo pogarsza warunki zdrowotne Śląska. Ta strata gazu wielkopiecowego jest powodowana tym, że w latach ubiegłych nie prowadzono rozbudowy gospodarki energetycznej równolegle z rozbudową wydziałów produkcyjnych. Na cele te ograniczano kredyty.</u> + <u xml:id="u-4.77" who="#Marszalek">Zaniedbania na tym odcinku występują we wszystkich bez wyjątku hutach. Największa jednak strata gazu, dająca równowartość około 200 tys. ton węgla rocznie, powstaje w hucie im. Bieruta i to właśnie z powodu niedoinwestowania wydziałów, które są przewidziane jako odbiorcy gazu. Zlikwidowanie tych strat w całym przemyśle wymaga pewnych robót inwestycyjnych, polegających na rozbudowie czy przebudowie oczyszczalni gazu, budowie czy rozbudowie kotłowni i szeregu drobniejszych urządzeń, których koszt w skali całego przemysłu wyniósłby 52 mln zł w pierwszym etapie.</u> + <u xml:id="u-4.78" who="#Marszalek">Dalsze źródło rezerw to węgiel. Hutnictwo jest jednym z wielkich użytkowników węgla; stąd też każdy procent zaoszczędzenia węgla daje tak gospodarce narodowej jak i hutnictwu olbrzymie korzyści. Najwięcej węgla zużywa się hutnictwie w stalowniach i kotłowniach. Stąd też na te wydziały zwrócić należy szczególnie pilną uwagę, tym bardziej że między poszczególnymi wydziałami w hutach występują wielkie rozpiętości w zużyciu ciepła. Gdy np. huta — „Pokój” w 1954 r. zużyła 1,6 mln kal/t, stalownie huty im. Nowotki i — „Zawiercia” zużyły ponad 2,3 mln kal/t.</u> + <u xml:id="u-4.79" who="#Marszalek">Na podkreślenie zasługują osiągnięcia oszczędnościowe w węglu hut „Bobrek”, — „Florian”, nowej stalowni huty im. Bieruta i stalowni huty „Pokój”. W ciągu roku zaoszczędzono ogółem blisko 100 tys. ton węgla energetycznego. Osiągnięcia pierwszych miesięcy br. pozwalają wnosić, że zadania na tym odcinku zostaną wykonane.</u> + <u xml:id="u-4.80" who="#Marszalek">Te rezerwy w zakresie oszczędzania węgla są do osiągnięcia przez zwiększony nadzór nad jego zużyciem, przez uporządkowanie składowisk, zwiększone zużycie gazu wielkopiecowego itd.</u> + <u xml:id="u-4.81" who="#Marszalek">Natomiast hutnictwo nie może wykazać się osiągnięciami w zmniejszeniu zużycia koksu. Wskaźnik zużycia koksu na 1 tonę surówki został znacznie przekroczony. Zwiększone zużycie koksu w hutnictwie wyniosło ogółem 90 tys. ton w 1954 r.: 2/3 tego przekroczenia przypada na hutę im. Bieruta. W pierwszych miesiącach tego roku zanotowano pewne osiągnięcia w zmniejszeniu zużycia koksu. W okresie miesięcy styczeń-luty oszczędność ta wyniosła 5,5 tys. ton koksu, natomiast huta im. Dzierżyńskiego wykazała w tym okresie nadmierne zużycie wynoszące 2 tys. ton. W skali bieżącego roku przed hutnictwem stoi zadanie zaoszczędzenia około 70 tys. ton koksu. Zadanie to należy uważać za realne. Osiągnięcie tej oszczędności pozwoli na wydatną poprawę w kształtowaniu się kosztów własnych podstawowego wyrobu hutnictwa, jakim jest surówka. Zmniejszony koszt surówki będzie rzutował na obniżkę kosztów stali i z kolei wyrobów walcowanych.</u> + <u xml:id="u-4.82" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Wymieniłem, tu tylko najbardziej widoczne i stosunkowo łatwe do osiągnięcia źródła rezerw i poprawy wyników w hutnictwie. Tych rezerw jest więcej. Pamiętać jednak musimy, że wykorzystanie ich jest możliwe, jeśli praca nasza w hutach będzie ożywiona przez szlachetne współzawodnictwo, rozwijanie wyników, przede wszystkim na odcinku jakościowym, jeśli całe załogi hutnicze rozwijać i pogłębiać będą zmysł oszczędnego gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-4.83" who="#Marszalek">Pragnę również omówić zagadnienie z dziedziny troski o człowieka pracy — zagadnienie odzieży ochronnej, które już od dłuższego czasu jest troską związku hutników. Kilkakrotnie alarmowaliśmy Ministerstwo Hutnictwa i trzeba stwierdzić, że do tej pory Ministerstwo Hutnictwa większej pomocy w tej sprawie nie udzieliło nam i ta sprawa do tej pory jest nabrzmiała, nie rozwiązana. Taryfikator odzieży ochronnej nie uwzględnia całkowicie wszystkich potrzeb. Również często koszt tej odzieży w szeregu wypadków budzi wątpliwości. Stwarza to zły klimat wśród części tej załogi, w stosunku do której na tym odcinku zostały popełnione pewne błędy.</u> + <u xml:id="u-4.84" who="#Marszalek">Myślę, że sprawa ta wymaga, aby Ministerstwo Hutnictwa udzieliło większej pomocy, żeby ta sprawa została poddana gruntownej analizie.</u> + <u xml:id="u-4.85" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Popieram projekt budżetu państwa na rok 1955 — budżetu dalszego wzrostu zamożności, siły obronnej i kul- ry Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-4.86" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-4.87" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. szczecińskiego Mikołaj Dachów.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselDachowMikolaj">Wysoki Sejmie! W roku 1955 państwo przeznaczyło na rozwój rolnictwa większą sumę niż w roku ubiegłym. Wieś otrzyma również więcej materiałów budowlanych na cele produkcyjne, więcej artykułów przemysłowych i innych.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselDachowMikolaj">Pomoc ta wtedy tylko może przyczynić się do osiągnięcia wzrostu produkcji, jeśli będzie dobrze wykorzystana.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselDachowMikolaj">W związku z tym pragnę zwrócić uwagę niektórym ministerstwom i instytucjom odpowiedzialnym za rozwój rolnictwa na braki występujące w pracy podległych im placówek terenowych.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselDachowMikolaj">Budżet Ministerstwa Rolnictwa przewiduje na rok 1955 poważne sumy na dalszy rozwój POM. Dotychczasowa praca POM-ów nad rozwojem produkcji rolnej, zwłaszcza w spółdzielniach produkcyjnych, wykazała, że tam, gdzie POM-y pracują dobrze, dbają o właściwą uprawę roli, o terminowe siewy, o dobre nawożenie i pomagają spółdzielniom w ustalaniu należytych płodozmianów — tam dobrze się rozwija gospodarka zespołowa. Spółdzielnie osiągają duże zbiory, wzrasta dniówka obrachunkowa. Rokrocznie więcej chłopów przystępuje do spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselDachowMikolaj">Na terenie woj. szczecińskiego, które tutaj reprezentuję, jest wiele dobrze pracujących POM-ów.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselDachowMikolaj">Niestety, są także i POM-y, które nie tylko nie spełniają swych zadań, ale marnotrawią nawet majątek własny czy spółdzielni produkcyjnej, jak na przykład POM Banie, po w. Gryfino, który w 1954 r. zalecił pod koniec maja spółdzielni produkcyjnej w Kłodo wie sianie pszenicy na odłogach. Spółdzielcy się na to nie zgadzali, gdyż ze względu na brak paszy chcieli zasiać na odłogach seradelę. Agronom POM-u postawił jednak na swoim. Zasiano, mimo że było późno, 24 kwintale pszenicy, a zebrano 26 kwintali. Reszta ziemi mimo uprawy na skutek spóźnionego terminu nie została obsiana — ale POM pobrał za orkę 56 kwintali. Spółdzielcy dołożyli więc do tak mądrej rady agronoma 30 kwintali pszenicy i o tyle obniżone zostały dniówki obrachunkowe spółdzielcom.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselDachowMikolaj">A oto inny przykład pracy służby agrotechnicznej POM, który podali chłopi w czasie mego pobytu na zebraniu spółdzielni w Ludnie, pow. Pyrzyce. W czasie siewu wiosennego w 1954 r. mieli oni kłopot z ustawieniem siewnika. Wprawdzie agronom przyjechał, zapytał co słychać, czy wykonano plan zasiewów, lecz nie przyszedł na pole, aby ustawić siewnik, mimo że go o to proszono. Ostemplował delegację i wyjechał. Widać nie chciał łamać zwyczajów panujących wśród służby agrotechnicznej POM. Agronomowie ci swoje i tak rzadkie pobyty ograniczają do rozmowy z zarządem w biurze, a na pole w ogóle nie chodzą. W tejże spółdzielni przez cztery lata żaden agronom nie był na polu. Chłopi mówią, że najrzadszym gościem są agronomowie, a i posłowie także rzadko ich odwiedzają.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselDachowMikolaj">Zachodzi pytanie, skąd ta bojaźń u agronomów POM stykania się bezpośrednio z produkcją. Wydaje się, i to potwierdzają chłopi spółdzielcy, że przyczyną jest wciąż słabe przygotowanie fachowe kadr. Młody, niedoświadczony chłopiec czy dziewczyna skierowana do pracy w POM-ie boi się podjąć decyzję, czy udzielić rady dotyczącej produkcji na większym obszarze. Wielu z nich nie ma warunków do tego, by pogłębiać swą wiedzę, nie ma odpowiednich warunków bytowych i kulturalnych, traktuje pracę jako zło konieczne wynikające z nakazu pracy.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselDachowMikolaj">Dlatego uważam, że sprawa zapobiegania płynności kadr w</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselDachowMikolaj">POM-ach jest jednym z najważniejszych zadań, jakie powinniśmy rozwiązać w tym roku.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselDachowMikolaj">Ja bym postawił taki konkretny wniosek, aby Ministerstwo Rolnictwa opracowało sposoby przyjścia z pomocą finansową w formie zwrotnych lub bezzwrotnych pożyczek na zagospodarowanie się absolwentów wyższych i średnich szkół rolniczych.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselDachowMikolaj">Drugi wniosek — to sprawa zrewidowania programów nauczania w szkołach rolniczych. Uważam, że uczniowie i studenci szkół rolniczych powinni o wiele więcej niż dotąd stykać się w czasie pobytu w szkole z pracą POM-ów i spółdzielni produkcyjnych. Trzeba organizować wycieczki i spotkania uczniów szkół rolniczych na terenie spółdzielni produkcyjnych i POM-ów. Pozwoliłoby to na praktyczniejsze spojrzenie i przygotowanie się do pracy.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselDachowMikolaj">Wynikiem złej i niedostatecznej pomocy agronomicznej, braku kontroli nad pracą traktorzystów jest fakt obniżania się — zamiast wzrostu — w wielu spółdzielniach plonów z hektara. Przykładem niech będzie spółdzielnia w Rowie, pow. Myślibórz, która uzyskuje średnio 11 kwintali zboża z hektara. Stanowi to 3 kwintale mniej, aniżeli przewiduje plan. Chcę dodać, że powiat Myślibórz posiada ziemię pszenno-buraczaną i można tam osiągnąć przy właściwej uprawie do 20 kwintali zboża z hektara. Przyczyn tego należy szukać między innymi w pogorszeniu się struktury gleby. Pochodzi to stąd, że spółdzielnie produkcyjne wywożą na pole coraz mniej obornika. Nie stosuje się tam również poplonów do przyorania na zielono w miejscach, gdzie brakuje próchnicy.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselDachowMikolaj">Wiele gospodarstw rolnych odczuwa dotkliwy brak dobrego materiału siewnego. Wynika to stąd, że tak gospodarstwa indywidualne, jak i spółdzielnie produkcyjne otrzymują zboże do siewu nie takie, jakie dostarczono stacjom oceny nasion.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselDachowMikolaj">Zboże rozprowadzane przez Centralę Nasienną nie jest kwalifikowane na polu, na pniu, niewłaściwie jest magazynowane i traci dlatego siłę kiełkowania. Są i takie wypadki, że dobry materiał siewny idzie na konsumpcję, a zboże byle jakie rozprowadza się pod nazwą selekcyjnego.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselDachowMikolaj">Przezwyciężaniu tych błędów powinna w pewnym stopniu pomóc uchwalona przez Sejm ustawa o nasiennictwie, ale tylko wtedy, jeżeli Ministerstwo Rolnictwa dopilnuje jej wykonania w terenie.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselDachowMikolaj">Ilość dobrego ziarna siewnego można zwiększyć przez lepsze magazynowanie. W tym celu należy wydzielić w magazynach pomieszczenia wyłącznie na ziarno siewne, jak również zabezpieczyć jego właściwą konserwację.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselDachowMikolaj">Z kolei chcę jeszcze wysunąć parę uwag dotyczących Ministerstwa Skupu, które chce wykonywać plany w skupie — i bardzo słusznie, że stawia sobie tak ambitne zadania. Źle jednak jest, że resort ten zapomina o podstawowej sprawie. Po to, aby kupić zboże, mięso i mleko, trzeba jednak przejawiać choć pewną troskę o produkcję tych artykułów.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselDachowMikolaj">Jak ta sprawa wygląda w praktyce? Dla przykładu weźmy wydawanie premii paszowych za żywiec i mleko. Premie te wprowadzono po to, aby były zachętą do rozwoju hodowli, a równocześnie miały one zapewniać pomoc hodowli. Tymczasem wielu chłopów całymi miesiącami nie otrzymuje należnych im premii. W wielu powiatach zaległości te wynoszą setki ton. Niejednokrotnie ci chłopi, którzy mieli szczęście i otrzymali premię, zamiast korzyści ponieśli straty, gdyż wydane otręby są spleśniałe, zbutwiałe i nic dziwnego, że inwentarz z tego powodu choruje, a nawet pada. Wydaje się, że trzeba byłoby przejrzeć magazyny i dopilnować, aby to co idzie dla trzody było dobre i nie powodowało choroby zwierząt.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselDachowMikolaj">Inną sprawą dotyczącą tego samego resortu jest to, że w jesieni ubiegłego roku w czasie skupu zboża wymagano od chłopów wykonania dostaw zboża, mimo iż chłop miał zakontraktowane rośliny zamienne. Nie chciano czekać, aż chłop wykona obowiązek zamiennikami, tylko żądano zboża, co spowodowało, że wielu chłopów pozbyło się zapasów zboża i nie ma podstaw do rozwoju hodowli. Chłopi ci w tym roku niechętnie odnoszą się do zawierania kontraktów, gdyż w wyniku zeszłorocznego doświadczenia nie wierzą, że warunki kontraktu będą dotrzymane.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselDachowMikolaj">Poza tym chciałbym zwrócić również uwagę Ministrowi Skupu na konieczność uwzględniania warunków pracy w spółdzielni czy też u chłopów w okresie nasilonych robót jesiennych w polu. Wykonanie szybkiej dostawy ziemniaków i zboża jest słuszne, jednak w niektórych wypadkach, kiedy spółdzielnia czy gospodarstwo za mało mają rąk do pracy, należałoby im umożliwić wykonanie obowiązkowych dostaw w dogodniejszym terminie.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselDachowMikolaj">Nieraz też spotyka się bezduszne podejście pracowników aparatu skupu, którzy nie licząc się z tym, że nie zakończono jeszcze prac siewnych, wykopkowych, zmuszają chłopów, aby młócili i odstawiali zboże. Np. w 1954 r. i poprzednich latach w woj. szczecińskim właśnie na skutek formalnego stanowiska Ministerstwa Skupu w niektórych spółdzielniach czy nawet PGR-ach procent pozostawionych w polu ziemniaków sięga — jak ocenia sam Wydział Rolnictwa — 15-20%. A śmiem twierdzić, że w niektórych spółdzielniach straty z tego tytułu dochodzą nawet do 30%.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselDachowMikolaj">Wydaje mi się, że Ministerstwo Skupu wraz z całym aparatem, politycznym powinno na to zwrócić uwagę. Przy dobrym rozstawieniu sił, przy dobrej opiece można wykonać i jedno i drugie, ale jeżeli się coś robi tylko żeby się pochwalić, że w danym powiecie czy województwie wykonano skup, a nie ma jednocześnie troski o to, jak on został wykonany — to jest źle.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselDachowMikolaj">Zresztą na posiedzeniu Komisji Obrotu Towarowego miałem możność trzy razy zwracać uwagę na te sprawy — i to jakoś nie pomaga. Niechże więc Ministerstwo Skupu w tym roku zlikwiduje braki w swej pracy, które szkodzą rozwojowi rolnictwa i podniesieniu stopy życiowej mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselDachowMikolaj">Miałbym jeszcze jeden wniosek — formalny, ale potrzebny. Wielu chłopów ma trudności przy odstawianiu, przy otrzymywaniu kwitów z każdego resortu; czasami chłopi gubią te kwity i bywa tak, że w jednej gromadzie czy nawet w powiecie nie zawsze dostawa jest zanotowana; później do chłopa przychodzą po dziesięć razy upomnienia, żeby wykonał swoje dostawy. Jeżeli ma kwity, to ma się czym wykazać, ale jak je zgubił, to go się ciąga, póki nie przedstawi świadków. Ja stawiałem ten wniosek na Komisji Obrotu Towarowego; czy on będzie wprowadzony — tego nie wiem, ale, moim zdaniem, koniecznie trzeba by wprowadzić książeczki rozliczeniowe, ażeby chłop miał dokument, co odstawił z obowiązkowych dostaw, a co jest winien. Mnie się zdaje, że to pomoże i chłopu, i aparatowi skupu.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselDachowMikolaj">Miałbym jeszcze jedną uwagę. Chłopi pracujący są głęboko przekonani, że obowiązkowe dostawy żywca przyczyniają się do rozwoju naszej gospodarki, że różnica między ceną żywca a sprzedażą wyrobów mięsnych przeznaczona jest na akumulację. W rzeczywistości jednak znaczną część tej różnicy pochłaniają koszty utrzymania różnych centrali. Zwierzęta rzeźne przechodzą bardzo długą drogę, zanim dojdą od chłopa do człowieka pracującego w mieście. I tak GS zakupuje, następnie odprowadza je do Centrali Obrotu Zwierzętami Rzeźnymi, która je segreguje. Sztuki małe, niedotuczone, odsyłane są do Centrali Tuczu Przemysłowego, skąd po dotuczeniu wracają z powrotem do Centrali Obrotu Zwierzętami Rzeźnymi. Centrala Tuczu Przemysłowego na każdej sztuce zarabia 8%.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselDachowMikolaj">Centrala Obrotu Zwierzętami Rzeźnymi wszystkie sztuki, które wprost ze skupu nadają się na ubój — i te z Centrali Tuczu Przemysłowego po dotuczeniu — odprowadza do Centralnego Zarządu Przemysłu Mięsnego, zarabiając na każdej sztuce 12%.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselDachowMikolaj">Centralny Zarząd Przemysłu Mięsnego po dokonaniu uboju, rozćwiartowaniu sztuk i sporządzeniu przerobów odsyła materiał do hurtowni Miejskiego Handlu Mięsem, które z kolei rozprowadzają do detalu, to znaczy do sklepów mięsnych do rozprzedaży.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselDachowMikolaj">Jaka jest marża zarobkowa Centralnego Zarządu Przemysłu Mięsnego i Miejskiego Handlu Mięsem — nie wiem, ale faktem jest, że zwierzę przechodząc od producenta do konsumenta przez pięć centrali przy ostatecznym odbiorze ma cenę stosunkowo wysoką, a państwo nie ma z tego pożytku.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselDachowMikolaj">Wydaje mi się słuszne, że dwie z tych centrali bez szkody, a z pożytkiem dla państwa można by zlikwidować. Zakres czynności zlikwidowanych centrali z powodzeniem mogą spełniać trzy pozostałe.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselDachowMikolaj">Czy braki, na które tu zwróciłem uwagę pod adresem Ministerstwa i innych instytucji, oznaczają, że nie mamy na tym odcinku poważniejszych osiągnięć? Mamy poważny dorobek, ale wydaj e mi się, że mógłby on być znacznie większy — ponieważ mamy po temu warunki — gdyby zlikwidowano wciąż jeszcze istniejące niedociągnięcia, z których część wymieniłem.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł m. st. Warszawy Bronisław Marks.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselMarksBronislaw">Wysoki Sejmie! Jak wynika z przedłożonego przez Rząd projektu budżetu na rok 1955, Narodowy Plan Gospodarczy przewiduje wzrost produkcji artykułów spożycia o 11%.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselMarksBronislaw">Ten wzrost produkcji artykułów spożycia i stojące przed przemysłem konsumpcyjnym zadania wynikają z uchwał II Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w zakresie podniesienia stopy życiowej ludności pracującej.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselMarksBronislaw">Zgodnie z uchwałami III Plenum Komitetu Centralnego naszej Partii w 1955 r. należy podnieść znacznie produkcję środków spożycia, obniżyć koszty wytwarzania i w ten sposób stworzyć warunki do dalszego obniżenia cen tych artykułów jako podstawy wzrostu realnych dochodów ludności.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselMarksBronislaw">Niezależnie od tego ważnym zadaniem na rok 1955 pozostaje sprawa podwyższenia jakości produkowanych towarów i usług, jest ona bowiem niezmiernie istotnym warunkiem lepszego i pełniejszego zaspokojenia potrzeb mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselMarksBronislaw">Jest rzeczą oczywistą, że szczególnie ważne i odpowiedzialne zadania w tym zakresie stoją przed przemysłem konsumpcyjnym.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselMarksBronislaw">Ten wzrost produkcji artykułów spożycia opiera się na jednoczesnym wzroście środków wytwarzania i wzroście produkcji rolnej, na lepszym wykorzystaniu surowców i materiałów oraz na silniejszym rozwoju dodatkowej i ubocznej produkcji.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselMarksBronislaw">Zdolność produkcyjna zwiększy się w 1955 roku przez budowę i oddanie nowych obiektów w przemyśle lekkim, rolno-spożywczym oraz mięsno-mleczarskim. Zdolność produkcyjna wzrośnie także przez uzupełnienie, rozbudowę i modernizację czynnych już zakładów.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselMarksBronislaw">Tak więc osiągnięcie znacznego wzrostu produkcji w przemysłach wytwarzających środki spożycia zależeć będzie w dużej mierze od terminowego i dobrego wykonania inwestycji, od sprawnej kooperacji z przemysłem ciężkim i rolnictwem w zakresie terminowości dostaw i jakości zaopatrzenia; należy jednak z całym naciskiem podkreślić, że osiągnięcie planowanego wzrostu produkcji zależeć będzie w stopniu decydującym od ujawnienia wszystkich wewnętrznych rezerw produkcyjnych, materiałowych i ludzkich w omawianych przemysłach i od pełnego zmobilizowania tych rezerw.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselMarksBronislaw">Dlatego też omawiając zadania stojące przed przemysłem konsumpcyjnym w roku 1955, chciałbym krótko zatrzymać się nad naszymi ważniejszymi niedociągnięciami omawianych przemysłów, jakie występowały w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselMarksBronislaw">Poza niewątpliwymi osiągnięciami — przemysł konsumpcyjny w roku 1954 nie wykonał planu produkcji towarowej w cenach zbytu, planu obniżenia kosztów własnych i planu akumulacji.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselMarksBronislaw">Przemysł lekki nie dostarczył ponad 2 min metrów tkanin wełnianych, w tym tak bardzo poszukiwanych tkanin czesankowych wysokoprocentowych w ilości 600 tys. metrów. Przemysł jedwabniczy nie wyprodukował poszukiwanych tkanin atłasowych i adamaszkowych oraz) rękawówki.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselMarksBronislaw">Ponadto niedostateczna była walka o wzbogacenie asortymentu produkcji w dziedzinie wzornictwa w przemyśle wełnianym.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselMarksBronislaw">Przemysł obuwniczy nie wykonał pełnej produkcji obuwia chłopięco-dziewczęcego oraz dziecięcego. Niedobór w tych artykułach wyniósł około 140 tys. par. Zła jakość niektórych wyrobów z galanterii skórzanej spowodowała niedostarczenie na rynek planowanej ilości teczek, torebek damskich, tornistrów.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselMarksBronislaw">Przemysł rolno-spożywczy, mimo że w całości wykonał plan produkcji, to jednak cały szereg centralnych zarządów planu nie wykonało. Przede wszystkim nie wykonał planu przemysł cukrowniczy, mający olbrzymie znaczenie dla naszej gospodarki. Główną przyczyną niewykonania było nieotrzymanie planowanej ilości buraków do przerobu, będące m. in. konsekwencją nieosiągnięcia planowanej wydajności z hektara. Przekroczono poważnie również straty przerobowe oraz manko buraków.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselMarksBronislaw">Nie wykonał również zadań produkcji przemysł tłuszczowy, owocowo-warzywny, w nieznacznym stopniu przemysł cukierniczy.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselMarksBronislaw">Nie wykonana została produkcja piwa słodowego. Rynek nie otrzymał zaplanowanej ilości zup i potraw oraz przypraw w kostkach, poszukiwanych szczególnie przez kobiety pracujące.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselMarksBronislaw">Poważne niedobory wystąpiły w przemyśle papierniczym.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselMarksBronislaw">Przemysł meblarski nie dostarczył planowanej ilości kompletów kuchennych, kredensów kuchennych itd.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselMarksBronislaw">W przemyśle mięsnym nie wykonano produkcji takich podstawowych artykułów, jak mięso w elementach, wędzonki, wędliny trwałe itp.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselMarksBronislaw">W państwowym przemyśle drobnym plan przekroczono, ale mimo pewnej poprawy wykonanie asortymentowe wciąż jeszcze stanowi problem, który wymaga specjalnej uwagi. Wskaźnik asortymentowy wykonano w 59%, to znaczy nie wykonano planu w 210 artykułach z ogólnej ilości 514 artykułów planowanych centralnie.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselMarksBronislaw">Przemysł spółdzielczy nie wykonał planów w takich branżach, jak metalowa, szklana oraz w materiałach budowlanych.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselMarksBronislaw">Ogólnie w przemysłach konsumpcyjnych, z wyjątkiem przemysłu lekkiego, nie wykonano planu obniżki kosztów: w przemyśle rolno-spożywczym 151 mln zł, w przemyśle mięsno-mleczarskim 330 mln zł, w przemyśle drzewno-papierniczym 30 mln zł, w przemyśle drobnym 30 mln zł, w przemyśle spółdzielczym 374 mln zł — ogółem na sumę ponad 900 mln zł.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselMarksBronislaw">O niewykonaniu zadań obniżenia kosztów własnych zadecydowało w pierwszym rzędzie przekroczenie kosztów materiałowych, które stanowią około 70% całości nakładów w przemyśle artykułów konsumpcyjnych. Trzeba podkreślić, że w wielu przemysłach w sposób niedostateczny wykorzystana została inicjatywa mas pracujących, ujawniona na konferencjach partyjno-ekonomicznych. W szczególności nie dostateczna była dbałość o stworzenie warunków zapewniających właściwą ewidencję i kontrolę zużycia surowców oraz ich ochronę w toku procesu produkcyjnego.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselMarksBronislaw">Przykładem może być tutaj przemysł wełniany oraz dziewiarski, które w poważnym stopniu nie wykonały zadań obniżenia kosztów własnych i pomniejszyły poważne osiągnięcia innych przemysłów podległych Ministerstwu Przemysłu Lekkiego. Przemysły te niedostatecznie dbały o usprawnienie systemu rozliczeń zużycia surowca i nadal jeszcze opieszale dążą do likwidacji występujących niedociągnięć na tym odcinku.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselMarksBronislaw">Należy podkreślić, że nawet w resorcie przemysłu lekkiego, który jedyny spośród omawianych wykonał zadanie obniżenia kosztów, blisko 100 przedsiębiorstw przekroczyło koszty w stosunku do 1953 r., co jest dowodem, iż nie tylko nie było obniżki kosztów, ale nastąpił ich wzrost. Warto również zwrócić uwagę na fakt, iż przemysł lekki miałby znacznie lepsze rezultaty, gdyby mobilizacja do wykonania zadań obniżenia kosztów nastąpiła na początku roku. Opóźnienia na tym odcinku spowodowały, że przemysł lekki nie wykonał obniżki kosztów w I półroczu 1954 r. Z drugiej strony, co jeszcze bardziej wymaga uwypuklenia, niektóre przemysły, jak wełniany i dziewiarski, w IV kwartale wykazały poważne przekroczenia kosztów, które w zasadzie występowały na przestrzeni całego roku, ale które na skutek wadliwych rozliczeń surowcowych w pierwszych kwartałach ubiegłego roku nie były ujawnione.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselMarksBronislaw">Mimo to, głównie dzięki mobilizacji załóg poprzez konferencje partyjno-ekonomiczne, ogólne wyniki w drugim półroczu były znacznie lepsze. Tak np. Zakłady Przemysłu Bawełnianego w Krasnowicach, wprowadziwszy w IV kwartale prawidłowe rozliczenia surowców, osiągnęły zmniejszenie odpadków w tkalniach z 3,93% na 2,58%, a wprowadzenie limitowania materiałów pomocniczych w tkalniach ZPB im. Dąbrowszczaków w Bielawie zmniejszyło ich zużycie o 25%.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselMarksBronislaw">Niestety doświadczenia przodujących zakładów nie są w dostateczny sposób popularyzowane. i wykorzystywane przez inne zakłady.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselMarksBronislaw">Poza przemysłem lekkim wszystkie pozostałe omawiane resorty nie wykonały zadań obniżenia kosztów własnych.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselMarksBronislaw">W konsekwencji omówionego wyżej wykonania planu produkcji oraz zadań obniżenia kosztów własnych przemysł środków spożycia nie wykonał planu akumulacji. Najgorsze wyniki osiągnęły: przemysł mięsno-mleczarski i Centralny Związek Spółdzielczości Pracy, które nie wygospodarowały ponad 20% planowanej akumulacji. Niezadowalające również wyniki osiągnęły przemysły:</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselMarksBronislaw">rolno-spożywczy, drzewno-papiemiczy oraz drobny.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselMarksBronislaw">Niewykonanie planu akumulacji ujemnie odbiło się na dochodach budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselMarksBronislaw">Na tle omówionego wyżej wykonania zadań roku 1954 bardzo wyraźnie zarysowują się zadania, jakie stawia przed przemysłem Partia i Rząd, a których wyrazem jest przedłożony projekt budżetu.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselMarksBronislaw">Produkcja powinna wzrosnąć o 11%, przy czym szczególnie wyraźny wzrost powinien nastąpić w zakresie artykułów posiadających podstawowe znaczenie dla dalszej poprawy zaopatrzenia ludności.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselMarksBronislaw">Winna nastąpić poprawa jakości produkowanych wyrobów, jak również zwiększenie asortymentu, dostosowanego do wymagań ludności.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PoselMarksBronislaw">Przewiduje się lepsze zaopatrzenie wsi w artykuły mające znaczenie dla mechanizacji naszego rolnictwa, podniesienia jego zdolności produkcyjnej i podniesienia stopy życiowej ludności wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PoselMarksBronislaw">Podstawą dochodów naszego budżetu są dochody z gospodarki uspołecznionej. Wykonanie budżetu przez przemysł wytwarzający środki spożycia uzależnione jest nie tylko od wykonania zadań produkcyjnych, ale również od wykonania obniżki kosztów, która powinna przynieść w tym przemyśle około 2 mld złotych. Z uwagi na wyniki roku 1954 na tym odcinku zadania są trudne i wymagają poważnego wysiłku, niemniej są one w pełni realne, jeśli się uwzględni poważne jeszcze rezerwy tkwiące w poszczególnych przemysłach.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PoselMarksBronislaw">Podstawowym źródłem obniżki kosztów w przemyśle lekkim i rolno-spożywczym jest oszczędność surowców i materiałów.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PoselMarksBronislaw">Obok oszczędności na surowcach i materiałach obniżka kosztów planowana na rok 1955 opiera się na wzroście wydajności pracy wyprzedzającym wzrost średnich płac.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PoselMarksBronislaw">Podstawowym warunkiem osiągnięcia planowanego wzrostu wydajności pracy jest zautomatyzowanie procesów produkcyjnych oraz rozszerzenie stopnia mechanizacji pracochłonnych czynności, a w szczególności załadunku, wyładunku i transportu surowców i półfabrykatów, usprawnienie organizacji procesów produkcyjnych oraz stosowanie nowoczesnych metod produkcji.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#PoselMarksBronislaw">Z powyższego jasno wynika, że bez obniżki kosztów nie będziemy w stanie zrealizować zadań wynikających z uchwał II Zjazdu i III Plenum naszej Partii w zakresie podniesienia realnych dochodów ludności miast i wsi. Dlatego w roku bieżącym zagadnienie jak najściślejszego przestrzegania systemu oszczędności we wszystkich przemysłach powinno być w centrum uwagi tak aparatu kierowniczego, jak i całej załogi.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#PoselMarksBronislaw">Wyniki i doświadczenia konferencji partyjno-ekonomicznych w sprawie obniżki kosztów własnych, szczególnie w przemyśle lekkim, wskazują, jakie rezerwy można uruchomić, gdy się rozbudzi inicjatywę załóg robotniczych.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#PoselMarksBronislaw">Szczególną rolę ma do odegrania ruch współzawodnictwa, który w realizacji naszych planów produkcyjnych odegrał już ważną rolę, a którym wciąż w sposób niedostateczny interesuje się personel inżynieryjno-techniczny i kierownictwa poważnej części zakładów.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#PoselMarksBronislaw">Uchwała Rządu z dnia 16 lutego 1952 r. wciąż nie znajduje należytego odbicia i zrozumienia kierownictw wielu zakładów. Ten stosunek do ruchu współzawodnictwa niektórych jeszcze kierowników powinien ulec zmianie. Ruchem współzawodnictwa w zakładzie pracy winien interesować się cały personel inżynieryjno-techniczny, począwszy od majstra do inżyniera naczelnego. Podtrzymanie i udział w tej szlachetnej rywalizacji, jaką jest współzawodnictwo w walce o wykonanie naszych zadań planowych, leży w osobistym interesie każdego i pokrywa się z interesami Państwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#PoselMarksBronislaw">Poważne zadania mają związki zawodowe, które powinny dążyć do podniesienia kierownictwa współzawodnictwem na wyższy poziom i zabezpieczyć załogi wspólnie z kierownictwem zakładów pod względem warunków bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wzmóc troskę o warunki bytowe.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#PoselMarksBronislaw">Poważnym instrumentem, w walce o wykonanie zadań planowych zakładu, jak również o zapewnienie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz spraw bytowych załogi są umowy zakładowe. Trzeba jednak stwierdzić, że nie wszystkie kierownictwa zakładów w całości zobowiązania swoje zrealizowały, co świadczy o niedostatecznym przemyśleniu zobowiązań. Niewykonanie zobowiązań podrywa zaufanie do kierownictwa i demobilizuje załogę, na co należy zwrócić szczególną uwagę.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#PoselMarksBronislaw">Zadania, jakie stawia nam rok 1955, ostatni rok Planu 6-letniego, nie są łatwe, ale są całkowicie realne. Wymagają jednak pełnej mobilizacji robotników, techników i inżynierów, pracowników administracyjnych w przedsiębiorstwach oraz realizacji uchwał III Plenum w zakresie usprawnienia metod kierowania przemysłem.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#PoselMarksBronislaw">Na konieczność szybkiej i skutecznej mobilizacji do wykonania zadań 1955 r. wskazują już zarysowujące się niedociągnięcia w wykonaniu zadań w pierwszych miesiącach bieżącego roku w przemyśle lekkim, spółdzielczym i mięsno-mleczarskim. Powinno to być sygnałem dla wszystkich przemysłów, że walczyć o wykonanie zadań należy od początku roku, że nie mogą powtórzyć się opóźnienia występujące w 1954 r.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#PoselMarksBronislaw">Przedłożony przez Rząd budżet powinien stać się czynnikiem mobilizującym masy pracujące, cały nasz naród skupiony we Froncie Narodowym, albowiem jest on realizacją programu Frontu Narodowego, finansowym odzwierciedleniem uchwał II Zjazdu i III Plenum Komitetu Centralnego Partii, dotyczących dalszego podniesienia stopy życiowej mas pracujących, dalszego wzrostu potęgi gospodarczej i obronnej. naszej Ludowej Ojczyzny i całego obozu postępu i pokoju.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#PoselMarksBronislaw">Walka o wykonanie tego budżetu — to walka o wykonanie uchwał III Plenum KC, to walka o pokój i socjalizm.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#PoselMarksBronislaw">Marszałek: Zarządzam przerwę do godz. 16.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 do godz. 16 min. 10.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Głos zabierze poseł woj. wrocławskiego Jan Sendek.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselSendekJan">Obywatele Posłowie! Dziesięć lat mija od tych niezapomnianych, przełomowych dla naszego narodu dni, w których bohaterska Armia Radziecka i walczące u jej boku Wojsko Polskie toczyły zwycięskie boje z faszystowskim najeźdźcą na odwiecznie polskich ziemiach piastowskich i krok za krokiem wyzwalały miasta i wsie Dolnego Śląska.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselSendekJan">Po wielowiekowej niewoli spustoszony przez działania wojenne Dolny Śląsk wrócił na zawsze do macierzy. Na zawsze wrócił na Dolny Śląsk naród polski, prawowity gospodarz tej ziemi, aby przy wrócić jej życie i połączyć ją w nierozerwalną całość z resztą kraju.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselSendekJan">Ogarnięci patriotycznym entuzjazmem, pokonując ogromne nieraz trudności, dokonywaliśmy na tych ziemiach dzieła nieznanego w dotychczasowej historii naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselSendekJan">Słuszna i jedyna okazała się droga, jaką prowadziła i prowadzi nas przodująca siła narodu Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, która jeszcze w okresie niewoli i okupacji hitlerowskiej wysuwała hasła naszego powrotu na ziemie nad Odrą i Nysą.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselSendekJan">Jak przy wyzwoleniu tych ziem w boju, tak i teraz w pokojowym trudzie ich odbudowy i zagospodarowania — zawsze towarzyszyła nam braterska, serdeczna pomoc narodu radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselSendekJan">Dzisiaj Dolny Śląsk tętni życiem i pracą. W ciągu dziesięciu lat, które minęły od chwili wyzwolenia, robotnicy wrocławskiego — „Pafawagu” i górnicy wałbrzyskiego — „Thoreza”, dolnośląscy chłopi i wrocławscy naukowcy — wszyscy ludzie pracy Dolnego Śląska w niełatwym, ale twórczym wysiłku dokonali gruntownych przemian na tej ziemi.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselSendekJan">Uczynili ją nierozerwalną częścią Ludowej Ojczyzny. Ugruntowało się wśród mas pracujących przywiązanie do tej ziemi, która ma tak bogate tradycje narodowe, do ziemi, która pamięta Staszica i Kołłątaja, Chopina i Słowackiego, do miasta, z którego Ludwik Waryński pisywał swoje korespondencje dla „Przedświtu” — pisma Proletariatczyków.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselSendekJan">Rozwija się wśród nas patriotyczne przywiązanie do miast i wsi na Dolnym Śląsku, do fabryk i warsztatów pracy, do uczelni i placówek kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselSendekJan">Imponująco rozwija się przemysł naszego województwa, podnosi się poziom rolnictwa, coraz bogatsza jest sieć placówek oświatowych, naukowych i kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselSendekJan">Chłopi dolnośląscy coraz śmielej wstępują na drogę nowej, socjalistycznej gospodarki. Idea spółdzielczości produkcyjnej porywa coraz szersze rzesze pracujących chłopów.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselSendekJan">Krzepnie i umacnia się we Froncie Narodowym jedność i zwartość dolnośląskiego społeczeństwa w pracy nad podniesieniem dobrobytu i potęgi Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselSendekJan">Przed 10 laty imperialistyczni wodzireje dowodzili, że nie potrafimy zagospodarować tych ziem własnymi siłami, przepowiadali im ruinę i zniszczenie. Dzisiaj znowu podjudzają neohitlerowców i rewizjonistów z Bonn do marszu na wschód, do ponownej grabieży naszych Ziem Odzyskanych, wskrzeszają Wehrmacht i grożą wojną atomową.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselSendekJan">Logika faktów jest jednak inna.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselSendekJan">Nie ustał jeszcze huk dział wyzwoleńczej Armii Radzieckiej i walczącego u jej boku Wojska Polskiego, gdy na prastarą ziemię dolnośląską zaczęli przybywać jej gospodarze — robotnicy i chłopi. Spieszyli na te ziemie repatrianci i reemigranci, ludzie wygnani przez nędzę i bezrobocie w okresie Polski sanacyjnej, wracali z tułaczki, z zagranicy, przybywali bezrolni chłopi z województw całego kraju — śpieszyli na te ziemie wszyscy ci, do których dotarł apel Polskiej Partii Robotniczej, która u zarania wolnego niepodległego bytu naszego narodu rzuciła hasło jak najszybszego zagospodarowania odzyskanych Ziem Zachodnich.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselSendekJan">Zatętniła nowym życiem piękna dolnośląska ziemia, dźwigały się w górę zniszczone przez faszystowskich barbarzyńców fabryki i osiedla mieszkaniowe, na żyzną, urodzajną ziemię padło pierwsze ziarno — ziarno pokoju.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselSendekJan">Tysiące chłopów polskich dawniej bezrolnych, cierpiących przed wojną głód i poniewierkę, osiedlając się na Dolnym Śląsku, otrzymało na własność ziemię, piękne gospodarstwa rolne.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselSendekJan">Tysiące robotników znalazło pracę w państwowych gospodarstwach rolnych. Ponad 900 tysięcy hektarów ziemi Polska Ludowa przekazała nowym właścicielom. Ponad 120.000 gospodarzy-rolników przystąpiło do mozolnej pracy na swoich obiektach nad poprawieniem wydajności otrzymanej ziemi.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselSendekJan">Zasiedlanie wsi dolnośląskiej faktycznie zakończone zostało w roku 1951. Pozostały tylko nieliczne obiekty wolne, przeważnie o zabudowaniach wymagających remontu.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselSendekJan">Od roku 1952 prowadzi się akcję osiedleńczą. Rokrocznie remontuje się na koszt państwa zabudowania w gospodarstwach przeznaczonych na tę akcję, rokrocznie osiedlało się tu parę tysięcy rodzin pochodzących z województw centralnych, zwłaszcza z terenów przeludnionych. W ramach akcji osiedleńczej osiedlono w gospodarstwach indywidualnych i spółdzielczych oraz PGR-ach ponad 9.000 rodzin.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselSendekJan">Planowa pomoc państwa, obejmująca wszystkie działy gospodarki rolnej, pomagała w znacznym stopniu w zagospodarowaniu i rozwoju rolnictwa Dolnego Śląska. Dzięki tej pomocy, wyrażającej się w kredytach krótko i długoterminowych na wszystkie potrzeby rolnictwa, od ziarna siewnego począwszy a na melioracji i mechanizacji skończywszy, rolnictwo Dolnego Śląska może dziś mówić o poważnych osiągnięciach.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselSendekJan">Bezsprzecznie jednym z najważniejszych osiągnięć naszego województwa jest wysoki wzrost gospodarstw socjalistycznych, co z jednej strony świadczy o przełomie w psychice społeczeństwa wiejskiego, z drugiej zaś jest dowodem stałego podnoszenia kultury rolnej.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselSendekJan">Gospodarstwa państwowe w roku 1946 liczyły 3—5% powierzchni ogólnego areału.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselSendekJan">Państwowe gospodarstwa rolne systematycznie wzrastały i umacniały się i obecnie stanowią prawie 25% powierzchni użytkowanej rolniczo, będąc jednocześnie podstawową bazą produkcji hodowlano-nasiennej, jak również konsumpcyjnej.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselSendekJan">Jednocześnie wraz ze stabilizacją gospodarki rolnej i wzrostem produkcji rozpoczął się pęd do przechodzenia na wyższy stopień gospodarowania w gospodarstwach chłopskich, ruch w kierunku kolektywizacji gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselSendekJan">Ruch ten, który wyraźnie zaznaczył się już w latach 1949 do 1950, przybrał wręcz żywiołowe rozmiary i obecnie na terenie województwa pracuje 1.655 spółdzielni produkcyjnych, co stanowi około 80% ogólnej ilości gromad. Areał uprawiany kolektywnie sięga już 40% areału gruntów chłopskich ogółem. Udział sektora socjalistycznego w gospodarce ogólnowojewódzkiej sięga 60%.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselSendekJan">Województwo nasze jako jedyne może się poszczycić powierzchnią 23% pod uprawę pszenicy i 8% pod jęczmień, a tylko 18% pod żyto. Ogólna powierzchnia zbóż wynosi 64%, podczas gdy w innych województwach przekracza jeszcze 70% do 75% — w czym do 40% pod żyto.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselSendekJan">Z upraw nowo wprowadzonych na terenie województwa zanotować należy poważne już areały tytoniu, chmielu, ziół, rącznika itp. Silnie rozbudowany przemysł spożywczy ma całkowite zaopatrzenie w surowiec z produkcji własnego zaplecza w województwie wrocławskim.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselSendekJan">Wydajność z hektara wzrasta systematycznie. W latach 1946 do 1947 wydajność zbóż nie przekraczała 11—12 q z ha.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselSendekJan">Obecnie osiąga się (nie licząc wypadków klęsk) średnio w województwie do 16 q, a poszczególne spółdzielnie produkcyjne przekraczają wydajność 30 q z ha.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselSendekJan">Podczas gdy do roku 1949 ziemniaki nie przekraczały cyfry 100 q z ha, to już w roku 1954 średnia województwa wypadła 132 q z ha. Wydajność buraka cukrowego wzrosła ze 120—140 q z ha do 202 q w 1953 roku i pomimo niesprzyjających warunków utrzymała się na tym poziomie w roku 1954.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselSendekJan">Podniesienie wydajności z hektara jest bezpośrednim efektem pomocy państwa oraz wkładu i wysiłku pracującego chłopa.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselSendekJan">Świadczy o tym kilka następujących cyfr.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselSendekJan">Województwo wrocławskie otrzymało tylko w 1954 r. 16.148 ton kwalifikowanego ziarna siewnego, 84.126 ton nawozów sztucznych.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselSendekJan">Dolnośląskie POM-y posiadają 2.383 ciągniki, 1.881 snopowiązałek, 27 kombajnów, 465 młocarni, 357 silników elektrycznych oraz tysiące sztuk innego sprzętu i narzędzi rolniczych.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselSendekJan">Środki finansowe i pomoc państwa na melioracje wzrosły w stosunku do 1950 roku 5 1/2 raza.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselSendekJan">Podstawowe znaczenie dla podniesienia produkcji rolnej miała akcja szkoleniowa, jak również opieka i instruktarz w terenie, szczególnie w spółdzielniach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselSendekJan">Dzięki podniesieniu kultury rolnej w województwie stwierdzić można, że siewu dokonuje się w 100% siewnikami zbożowymi i ziarnem zaprawionym.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#PoselSendekJan">Stosuje się także w coraz szerszym zakresie nowoczesne metody agrotechniki i nawożenia. Po raz pierwszy w roku 1953 w jesieni wykonano 79% orek zimowych, a w 60% wykonano podorywki pożniwne. W roku 1954 dokonano zbiorów z powierzchni 12.000 ha zasianych siewem krzyżowym, gdzie przeciętna zwyżka plonów wynosiła 2 q z ha. Siewów ozimin jesienią 1954 r. dokonano systemem krzyżowym na 10% powierzchni zasiewu ozimin, a spółdzielnie produkcyjne naszego województwa zakładają sobie ambitny plan w tegorocznej wiosennej kampanii siewnej zasiać przynajmniej 25% systemem krzyżowym i na takiej samej powierzchni dokonać sadzenia ziemniaków sposobem kwadratowo-gniazdowym.</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#PoselSendekJan">Poważne osiągnięcia notuje się również w zakresie wydajności użytków zielonych na terenie Dolnego Śląska. Ogólny areał łąk i pastwisk, który wynosi 169.590 ha, w latach 1946— 1953 nie był należycie pielęgnowany, a zatem wydajność z roku na rok spadała. Rok 1953/54 przyniósł już poprawę i zabiegami uprawowymi zostało objęte ponad 50% całej powierzchni, w wyniku czego przeciętna wydajność siana w roku 1954 wzrosła o 5 q z ha.</u> + <u xml:id="u-9.39" who="#PoselSendekJan">Notuje się również i rekordowe osiągnięcia w spółdzielniach produkcyjnych, jak Stara Kamienica, Goduszyn, Sobieszów w po w. Jelenia Góra, Jakubowice oraz spółdzielnie produkcyjne Smolna i Janas w pow. Oleśnica, gdzie przy pełnym zagospodarowaniu i przy równoczesnym uregulowaniu stosunków wodnych uzyskano wydajność 80 — 100 q z ha.</u> + <u xml:id="u-9.40" who="#PoselSendekJan">Poważny jest również udział Dolnego Śląska w uprawie kukurydzy. W świetle uchwały Prezydium Rządu z dnia 7 stycznia 1955 r. województwo wrocławskie ma zasiać 29.000 ha kukurydzy, co stanowi 1/4 całości planu państwowego. W tym zakresie obserwujemy duże zrozumienie wśród chłopów dolnośląskich, w wyniku czego na koniec marca br. około 400 spółdzielni produkcyjnych zgłosiło swój udział w konkursie uprawy kukurydzy na powierzchni ponad 1.000 ha.</u> + <u xml:id="u-9.41" who="#PoselSendekJan">Poważny jest również udział w konkursie chłopów gospodarujących indywidualnie, którzy doceniają znaczenie uprawy tej cennej rośliny.</u> + <u xml:id="u-9.42" who="#PoselSendekJan">Wzrastająca z roku na rok pomoc państwa w środkach produkcji pozwoli jeszcze bardziej podnieść produkcję roślinną w 1955 r. Na popieranie produkcji roślinnej, tj. premiowanie wysokich osiągnięć spółdzielni produkcyjnych i chłopów gospodarujących indywidualnie, państwo przeznacza w woj. wrocławskim 552 000 zł. Jeżeli do tego dodamy blisko 2 mln zł przeznaczone na upowszechnienie wiedzy rolniczej, stwarza to nam realny obraz, z jaką troską Państwo Ludowe odnosi się do stworzenia bodźców ekonomicznych i podniesienia wiadomości fachowych szerokich mas pracującego chłopstwa na Dolnym Śląsku.</u> + <u xml:id="u-9.43" who="#PoselSendekJan">Wraz z rozwojem produkcji rolnej rozwijała się produkcja zwierzęca.</u> + <u xml:id="u-9.44" who="#PoselSendekJan">W pierwszych latach gospodarowania na odcinku hodowli i produkcji zwierzęcej napotykaliśmy na poważne trudności. W tych bowiem latach napływał wraz z przesiedleńcami ze wschodu i osadnikami z centralnej Polski różnoraki materiał zwierzęcy, tak pod względem rasowym jak i użytkowym.</u> + <u xml:id="u-9.45" who="#PoselSendekJan">Sytuacja ta spowodowała, że pogłowie w woj. wrocławskim stanowiło mieszaninę różnych ras i typów rozmieszczoną przypadkowo. Stan ten wymaga skoncentrowania wszystkich wysiłków aparatu rolnego i aktywu wiejskiego na sprawie właściwego kierunku hodowlanego opartego na zasadach rejonizacji zgodnie z warunkami środowiska.</u> + <u xml:id="u-9.46" who="#PoselSendekJan">Warunki, jakie stworzyło Państwo Ludowe, pozwoliły w szybkim czasie uporządkować hodowlę. Szczególnie w dobrych warunkach znalazły się południowe powiaty woj. wrocławskiego o charakterze podgórskim: Kłodzko, Jelenia Góra, Lubań, gdzie naturalne warunki (poważna ilość pastwisk i dogodne warunki atmosferyczne) pozwoliły na uruchomienie mocnych ośrodków hodowlanych, które stały się bazą reprodukcyjną dla całego województwa. Dalsza konsekwentna polityka hodowlana pozwoliła na wprowadzenie rejonizacji we wszystkich gałęziach hodowli już w roku 1948.</u> + <u xml:id="u-9.47" who="#PoselSendekJan">Dziś stan ilościowy bydła zaspokaja nasze najkonieczniejsze potrzeby, chociaż ilość sztuk na 100 ha użytków rolnych jest jeszcze mała i istnieją wszystkie możliwości jej powiększenia.</u> + <u xml:id="u-9.48" who="#PoselSendekJan">Bardzo poważnie rozwinęła się hodowla zwierząt futerkowych i drobnego inwentarza oraz pszczelarstwo.</u> + <u xml:id="u-9.49" who="#PoselSendekJan">Niezależnie od wzrostu ilościowego polepszyła się jakość produkcji. I tak podczas gdy średnia mleczność krów na terenie woj. wrocławskiego w 1946 r. wynosiła 1.740 kg, to w 1954 r. wynosi przeciętnie 1.980 kg.</u> + <u xml:id="u-9.50" who="#PoselSendekJan">W trzodzie chlewnej przeciętnie w 1946 r. uzyskiwano od jednej maciory 8 sztuk prosiąt odchowanych z dwóch miotów, zaś obecnie 10 sztuk. Ilość macior wzrosła w porównaniu do 1945 r. o około 1.350.</u> + <u xml:id="u-9.51" who="#PoselSendekJan">Średnia wydajność strzyżna u owiec w 1946 r. wynosiła 1.1 kg, w 1954 r. — 1,84 kg.</u> + <u xml:id="u-9.52" who="#PoselSendekJan">Wraz z rozwojem hodowli podnosiła się również i baza paszowa oraz nastąpił wzrost świadomości właściwego gospodarowania paszami. W 1954 r. zakiszono 296.927 ton. Poważny udział we wzroście poziomu hodowli mają na terenie woj. wrocławskiego spółdzielnie produkcyjne. Pogłowie bydła w gospodarce uspołecznionej stanowi już 31,88% ogólnego pogłowia w województwie, trzoda chlewna 33,78%, owce 42,59%.</u> + <u xml:id="u-9.53" who="#PoselSendekJan">Wyniki osiągnięte przez spółdzielnie produkcyjne woj. wrocławskiego potwierdzają jedyną i słuszną drogę, jaką jest kolektywizacja rolnictwa. Do przodujących spółdzielni produkcyjnych na odcinku hodowli bydła należą spółdzielnie. Służejów, gdzie wprowadzona kontrola użytkowości wykazała wydajność z obory 3.556 kg mleka, Mikołajowice — 3.419 kg mleka, Wilczków — 3.198 kg mleka, Pastuchów — 3.150 kg mleka. Na odcinku trzody chlewnej do przodujących spółdzielni należy zaliczyć spółdzielnię produkcyjną Karszówek, gdzie na przeciętną w jednym miocie 11 sztuk prosiąt odchowano 11 prosiąt.</u> + <u xml:id="u-9.54" who="#PoselSendekJan">Poważne osiągnięcia gospodarki zespołowej tak w produkcji roślinnej, jak i w zwierzęcej przekonały chłopów dolnośląskich, że spółdzielnie produkcyjne to jedynie słuszna droga prowadząca do rozwoju i dobrobytu wsi, to jedynie słuszna droga do budownictwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-9.55" who="#PoselSendekJan">Uspółdzielczenie wsi nie może przebiegać w sposób żywiołowy, lecz w wyniku świadomej działalności naszych organizacji partyjnych, ich oddziaływania na masy w procesie ostrej walki klasowej. W dziedzinie przygotowania szerokich mas chłopskich do przejścia na drogę spółdzielczości produkcyjnej dolnośląskie organizacje partyjne wspólnie z radami narodowymi uczyniły poważny krok naprzód. Dlatego też w dziedzinie socjalistycznej przebudowy wsi mamy szereg osiągnięć. Np. jeżeli w 1950 r. w naszym województwie istniały 272 spółdzielnie, to w końcu 1952 r. było już 972, w końcu 1954 r.</u> + <u xml:id="u-9.56" who="#PoselSendekJan">—1.639 spółdzielni, a na dzień 15 marca 1955 r.</u> + <u xml:id="u-9.57" who="#PoselSendekJan">—1.655.</u> + <u xml:id="u-9.58" who="#PoselSendekJan">Wymieniona ilość spółdzielni produkcyjnych na koniec 1954 r. obejmuje 42.883 gospodarstwa rolne o obszarze 354.223 ha ziemi.</u> + <u xml:id="u-9.59" who="#PoselSendekJan">Wyższe plony zbóż z pól spółdzielczych o 2— 3 q z ha od gospodarstw indywidualnych szerokim echem odbijają się po wsiach, niweczą wrogą propagandę kułacką. Wydajność poszczególnych zbóż z pól spółdzielczych nie rzadko przekracza liczbę 30 q z ha, co jest dowodem wyższości gospodarki zespołowej przy zastosowaniu nowoczesnej agrotechniki i mechanizacji rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-9.60" who="#PoselSendekJan">Szeroki jest również front robót budowlanych. Każda niemal spółdzielnia ma się czym pochwalić. Odremontowano lub na nowo zbudowano tylko w roku ubiegłym 188 obór na około 9.000 stanowisk, 183 chlewnie, 101 stajni, 42 owczarnie i wiele innych budynków gospodarskich. Wiele zainteresowania okazały spółdzielnie produkcyjne dla sprawy rozwoju hodowli zespołowej, która w bydle na koniec 1954 r. wyraża się cyfrą 32.260 sztuk, w trzodzie chlewnej 43.770 sztuk, a w owcach 29.954 sztuki.</u> + <u xml:id="u-9.61" who="#PoselSendekJan">Dochody spółdzielni produkcyjnych — jak wykazały roczne podziały dochodów — przekraczały nieraz najśmielsze oczekiwania chłopów. Mamy już niemało spółdzielni produkcyjnych, których roczne dochody przekraczają kwotę miliona złotych.</u> + <u xml:id="u-9.62" who="#PoselSendekJan">Również zarobki członków spółdzielni znacznie się podnoszą z roku na rok. I tak: spółdzielnia produkcyjna Przybyłowice, pow. Jawor, za każdą wypracowaną dniówkę obrachunkową wypłaciła swoim członkom w gotówce 29,15 zł i w zbożu 8,35 kg; podobnie kształtowała się dniówka obrachunkowa w szeregu innych spółdzielni produkcyjnych. Jest to najlepszym dowodem przekonywania się chłopów o korzyściach wypływających z zespołowego gospodarstwa.</u> + <u xml:id="u-9.63" who="#PoselSendekJan">Wraz z rozwojem spółdzielni produkcyjnych na terenie Dolnego Śląska rozwijały się państwowe ośrodki maszynowe, wzrastała z roku na rok ilość POM, wyposażenie ich w maszyny i narzędzia oraz ilość prac wykonywanych w spółdzielniach produkcyjnych; i tak ilość POM z 8 w 1949 r. wzrosła do 45 w 1955 r., w większości powiatów pracuje 2 — 3 POM.</u> + <u xml:id="u-9.64" who="#PoselSendekJan">Wzrosło poważnie wyposażenie POM w park traktorowo-maszynowy. I tak: ilość ciągników z 134 w 1949 r. wzrosła do 2.700 w 1955 r., snopowiązałek z 15 do 2.300, młocarni z 22 do 600, siewników z 17 do 880. POM-y zostały zaopatrzone w maszyny nowoczesne, ułatwiające pracę na roli, takie jak kombajny zbożowe, których jest już 44, koparki do ziemniaków w ilości 560, sadzarki do ziemniaków — 550, wyorywacze do buraków — 500, wyrywacze do lnu — 32 itp. Wzrosła kilkakrotnie ilość prac wykonywanych przez POM w spółdzielniach produkcyjnych, już w 1952 r. POM uprawiły 400.476 ha, a w 1953 r. — 635.347 ha, w 1954 r. — 721.181 ha. Wzrósł poważnie udział POM w wykonywaniu podstawowych prac w spółdzielniach produkcyjnych: w 1954 r. POM wykonały 93% orek przedzimowych w spółdzielniach produkcyjnych, 88% orek pod zasiewy ozime, 89% podorywek, skosiły 64% zbóż w spółdzielniach produkcyjnych, wykonały 15% siewu zbóż jarych i 27% siewu zbóż ozimych. Udział POM w wykonywaniu prac w spółdzielniach produkcyjnych umożliwił wykonanie prac polowych w terminach i na wyższym poziomie agrotechnicznym, gwarantując równocześnie podniesienie wydajności pracy, tj. osiągnięcie produkcji rolnej przy mniejszej liczbie zatrudnionych.</u> + <u xml:id="u-9.65" who="#PoselSendekJan">Wraz ze wzrastającą ilością prac wykonywanych w spółdzielniach produkcyjnych zwiększyła się pomoc fachowa dla spółdzielni: w POM woj. wrocławskiego pracuje 600 agronomów, 44 zootechników i 800 pracowników technicznych, którzy swą pracą przyczyniają się do podnoszenia produkcji rolnej na wyższy poziom, wprowadzając nowoczesne metody pracy na roli i w hodowli zwierząt.</u> + <u xml:id="u-9.66" who="#PoselSendekJan">Jednakże obecny stan obsady fachowców- rolników, zatrudnionych na terenie woj. wrocławskiego, nie jest dostateczny biorąc pod uwagę rozwój spółdzielni produkcyjnych i potrzeby POM oraz zarządów rolnictwa, podczas gdy poważną liczbę agronomów zatrudniają instytucje kontraktujące.</u> + <u xml:id="u-9.67" who="#PoselSendekJan">Wydaje się słuszne skierowanie agronomów z instytucji kontraktujących, którzy zajmują się wąskim odcinkiem produkcji rolnej, do służby rolnej rad narodowych, co lepiej pomogłoby rozwiązać problem kadr fachowych w rolnictwie. Ponadto kilkuletnie obserwacje wykazują, że młoda kadra rolnicza wychodząca ze szkół posiada odpowiednie przygotowanie teoretyczne, natomiast za mało posiada przygotowania praktycznego.</u> + <u xml:id="u-9.68" who="#PoselSendekJan">W tej sytuacji wydaje się koniecznym położenie większego nacisku w czasie studiów na praktyki terenowe, a także na zajęcia praktyczne w samej uczelni.</u> + <u xml:id="u-9.69" who="#PoselSendekJan">Wydaje się, że na odcinku zaopatrzenia rolnictwa w artykuły przemysłowe, a szczególnie w części zamienne do maszyn spółdzielczych, nic się nie zmieniło. Również sieć punktów usługowych pozostawia wiele do życzenia. Są to wprawdzie sprawy być może drobne, ale często przynoszą wiele szkody i psują krew.</u> + <u xml:id="u-9.70" who="#PoselSendekJan">W woj. wrocławskim gospodaruje poważna liczba państwowych gospodarstw rolnych, których udział w produkcji rolnej jest bardzo znaczny. Robotnicy dolnośląskich PGR dają niewątpliwy wkład w ogólną walkę o wydajność rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-9.71" who="#PoselSendekJan">Wprowadzony w 1952 r. rozrachunek gospodarczy w PGR miał poważne znaczenie dla rozwoju tych gospodarstw. Rozrachunek gospodarczy stworzył przede wszystkim bodźce materialne, które z kolei wpłynęły na polepszenie gospodarności zespołów. Zespoły otrzymują operatywną samodzielność, zainteresowane są w wynikach swojej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-9.72" who="#PoselSendekJan">Rozrachunek zmusił przedsiębiorstwa gospodarstw rolnych do przyśpieszenia obiegu środków obrotowych, do przestrzegania terminowego rozliczania należności i zobowiązał do przestrzegania dyscypliny finansowej, do obniżki kosztów własnych.</u> + <u xml:id="u-9.73" who="#PoselSendekJan">Jednym z podstawowych warunków rozrachunku gospodarczego jest gospodarowanie w oparciu o zatwierdzony plan finansowo-gospodarczy, niestety na tym odcinku istnieje w PGR wiele niedociągnięć wynikających z dwóch przyczyn:</u> + <u xml:id="u-9.74" who="#PoselSendekJan">Po pierwsze — plany finansowo-gospodarcze są opracowywane w opóźnionym terminie, co powoduje praktycznie rokrocznie gospodarowanie przez okres pół roku bez planu i w konsekwencji zarówno zespoły, jak i gospodarstwa nie mają w tym okresie możliwości kontroli kształtowania się kosztów własnych.</u> + <u xml:id="u-9.75" who="#PoselSendekJan">Po drugie — plany gospodarczo-finansowe opracowywane są odgórnie bez uwzględnienia specyficznych warunków i możliwości produkcyjnych zespołów, co powoduje często niewykonanie założeń planowych, a co za tym idzie stwarza ponadplanowe straty.</u> + <u xml:id="u-9.76" who="#PoselSendekJan">Należałoby w przyszłości tak ustawić pracę przy opracowaniu planów, by mogły one być doprowadzone do zespołów i gospodarstw już na początku roku oraz uwzględniać słuszne wnioski gospodarstw i zespołów w celu realności planu i rozwijania inicjatywy oddolnej.</u> + <u xml:id="u-9.77" who="#PoselSendekJan">Wydaje się, że dla skuteczniejszej pracy PGR należałoby stworzyć radom narodowym możliwości wnikania i kontroli w problemy produkcyjne gospodarstw oraz uczynić rady narodowe jeszcze bardziej odpowiedzialnymi za wszystkie sprawy terenu. Ponadto wydaje się konieczne pełne przejście w PGR-ach na rozrachunek gospodarczy i ustalanie cen produktów tak, aby rozwiązać całkowicie problem planowych strat. Dotychczasowy bowiem system rozrachunku w PGR-ach nie stwarza bodźców materialnych do ponadplanowej produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.78" who="#PoselSendekJan">Obywatele Posłowie! Wiemy, że w kraju naszym toczy się walka o wzrost produkcji rolnej i likwidację dysproporcji między tempem rozwoju przemysłu i rolnictwa. Środki i drogi prowadzące ku temu wskazują uchwały II Zjazdu naszej Partii. Środki te to przede wszystkim pełne wykorzystanie wszystkich rezerw w rolnictwie, to lepsza i skuteczniejsza gospodarka rolna, to zwiększenie wydajności uprawianych użytków rolnych, a z drugiej strony coraz większa pomoc państwa dla rolnictwa na wszystkich odcinkach.</u> + <u xml:id="u-9.79" who="#PoselSendekJan">Województwo wrocławskie — mimo niewątpliwych osiągnięć, o których tu wspomniałem— ma także poważne, jeszcze niewykorzystane, rezerwy. Rezerwy naszego województwa to przede wszystkim niepełne jeszcze wykorzystanie łąk i pastwisk, szczególnie w rejonach górskich, słaba jeszcze walka o maksymalną wysokość zbiorów z hektara i wydajność hodowli oraz o pełne zagospodarowanie wszystkich ziem.</u> + <u xml:id="u-9.80" who="#PoselSendekJan">O możliwości znacznego podniesienia produkcji rolnej na Dolnym Śląsku świadczą podejmowane na apel Wilczkowa z okazji 10-lecia wyzwolenia tych ziem zobowiązania chłopów idące w kierunku zwiększenia wydajności produkcji polowej i hodowlanej. Wartość zobowiązań spółdzielni Wilczków wynosi 620.000 zł.</u> + <u xml:id="u-9.81" who="#PoselSendekJan">Przedłożony projekt budżetu w pełni zabezpiecza możliwości szybkiego podniesienia poziomu rolnictwa we wszystkich jego dziedzinach. Projekt budżetu woj. wrocławskiego zakłada na bieżący rok w porównaniu z rokiem ubiegłym wzrost nakładów na meliorację średnio o 29%, na popieranie produkcji roślinnej i zwierzęcej o ok. 45%, na opiekę weterynaryjną o ok. 30%.</u> + <u xml:id="u-9.82" who="#PoselSendekJan">Jeżeli zważymy, że budżet roku ubiegłego przeznaczał na rolnictwo maksymalne sumy, jakie były możliwe do przeznaczenia w ramach ogólnej gospodarki narodowej, to stwierdzić trzeba, że państwo nasze także w tegorocznym budżecie zabezpiecza środki na intensywny rozwój rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-9.83" who="#PoselSendekJan">Zadaniem rad narodowych i całej służby rolnej jest pełne i celowe wykorzystanie tych środków, silniejsze dążenie do rozwoju zespołowych form gospodarki rolnej i uczynienia z nich wzorowych socjalistycznych gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-9.84" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. kieleckiego Józef Noga.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselNogaJozef">Wysoki Sejmie! Sesja Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej odbywa się w początkowym okresie drugiego dziesięciolecia budowy socjalizmu w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselNogaJozef">W okresie ubiegłego dziesięciolecia zamieniliśmy nasz kraj w plac wielkiego socjalistycznego budownictwa w przemyśle i rolnictwie. Polska stała się krajem potężnym i bogatym. Minęły już bezpowrotnie lata naszej słabości. Naród nasz jest dumny z tych osiągnięć. W walce o uprzemysłowienie naszego kraju, o podniesienie produkcji rolnej i dalsze umocnienie obronności jeszcze mocniej skupia się on wokół Frontu Narodowego pod przewodem naszej Partii i Rządu Ludowego.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselNogaJozef">Masy pracujące ziemi kieleckiej, ziemi, która była kolebką rewolucyjnych ruchów robotniczo-chłopskich, z wielkim uznaniem i poparciem przyjęły pokojowy kierunek polityki naszego Rządu, zawarty w exposé Prezesa Rady Ministrów ob. Józefa Cyrankiewicza.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselNogaJozef">Społeczeństwo Kielecczyzny potępia awanturniczą politykę rządów USA, Anglii i innych państw kapitalistycznych, które popierają Adenauera i jego odwetowe zamiary w stosunku do naszego kraju. Społeczeństwo nasze wyraża głębokie oburzenie z powodu wygrażania przez niektórych polityków zachodnich bombą wodorową i atomową i nieliczenia się z tym, że politycy ci, udostępniając tę broń odwetowcom niemieckim, przygotowują zagładę również i własnym narodom. Odpowiedzią naszą na ich knowania zaborcze jest jeszcze bardziej wytężona praca nad umocnieniem obronności naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselNogaJozef">Chłopi z jeszcze większym zapałem walczą o podniesienie wydajności w rolnictwie, przygotowując się lepiej do tegorocznych siewów wiosennych — siewów pokoju.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselNogaJozef">Ludzie ziemi kieleckiej, ziemi, która wydała wielu bohaterów narodowych, są pewni swego pokojowego budownictwa i wierzą mocno, że w oparciu o stale pogłębiającą się przyjaźń ze Związkiem Radzieckim jesteśmy w stanie wywalczyć pokój.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselNogaJozef">Przedłożony projekt budżetu naszego państwa przedyskutowaliśmy w wojewódzkim zespole poselskim z Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej i stwierdzamy, że jest on pełnym odbiciem pokojowych dążeń naszego narodu, a główne pozycje przeznaczone są na dalszą rozbudowę przemysłu, rolnictwa, oświaty i opiekę nad człowiekiem pracy.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselNogaJozef">Rozwój przemysłu, rolnictwa i szkolnictwa zawodowego w Kielecczyźnie w dużym stopniu zlikwidował przedwojenne kapitalistyczne zacofanie i nędzę.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselNogaJozef">Rozbudowujący się przemysł, a co za tym idzie rozwój miast wymaga skierowania uwagi na zagadnienia gospodarki komunalnej i mieszkaniowej.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselNogaJozef">W miastach woj. kieleckiego odziedziczyliśmy po rządach sanacji olbrzymie zaniedbania zarówno w gospodarce mieszkaniowej jak i komunalnej. Według narodowego spisu powszechnego w roku 1950 w miastach woj. kieleckiego stwierdzono najwyższe w Polsce przeludnienie mieszkań. Przyczyną tego jest fakt, że budownictwo mieszkaniowe nie nadąża za przyrostem ludności miast. Bardzo dużo budynków mieszkalnych jest drewnianych, bez kanalizacji i wody.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselNogaJozef">Na 28 miast zaledwie 10 posiada wodociągi, które jednak wskutek silnego wzrostu ludności i rozwoju przemysłu nie mogą zaopatrzyć wszystkich odbiorców w wodę. Brak jest wody w Kielcach, w Busku-Zdroju, w Radomiu i innych. Brak jest wody i w mniejszych osiedlach. Kanalizacja istnieje tylko w pięciu miastach. Odbija się to na zdrowotnych warunkach ludności. Ulice miast są zaniedbane. 50% ulic to właściwie drogi polne, pozostałe zaś posiadają nawierzchnię z brukowca, a zaledwie 10% posiada nawierzchnię z kostki.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselNogaJozef">Ministerstwo Gospodarki Komunalnej nie reaguje na wnioski woj. kieleckiego i przyznaje minimalne kredyty na remonty ulic. Kredyty te nie przekraczają 3 min zł rocznie, podczas gdy potrzeby wynoszą około 11 mln zł.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselNogaJozef">Przy tak małych nakładach na budownictwo mieszkaniowe i gospodarkę komunalną można jedynie zaspokoić potrzeby większych miast przemysłowych, i to tylko częściowo. Brak jest zaś prawie zupełnie kredytów dla mniejszych miast i miasteczek.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselNogaJozef">Specjalnie ciężka jest sytuacja komunalna i mieszkaniowa w wojewódzkim mieście — Kielcach.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselNogaJozef">Miasto Kielce posiada około 60% budynków drewnianych, przy czym 70% budynków parterowych, 20% jednopiętrowych, 8% dwupiętrowych, 2% powyżej dwóch pięter. Budynki są w wysokim stopniu zniszczone i około 70% wymaga natychmiastowych remontów.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselNogaJozef">Od dwóch lat brak jest w Kielcach wody w wyżej położonych dzielnicach miasta, co jest tym groźniejsze, że braki te obejmują swym zasięgiem szpital dziecięcy.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselNogaJozef">W Kielcach tylko około 40% ulic ma nawierzchnię brukowaną, przy czym tylko 12% stanowi kostka.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselNogaJozef">Warunki mieszkaniowe w Kielcach należą do najgorszych w całym województwie.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselNogaJozef">Celem poprawienia istniejącej sytuacji komitety blokowe podejmują szeroką inicjatywę w zakresie zagospodarowania i uporządkowania miast. Z inicjatywy tych komitetów i z ich udziałem opracowany jest obecnie 3-letni plan uporządkowania miast. Przykładem inicjatywy ludności miast może być osiedle Kunów, w którym na skutek przedsiębiorczości mieszkańców wybudowano wodociąg grawitacyjny, uporządkowano i oświetlono ulice.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselNogaJozef">Ministerstwo Gospodarki Komunalnej powinno specjalnie zainteresować się zagadnieniami gospodarki komunalnej i mieszkaniowej na terenie woj. kieleckiego jako dotychczas najbardziej zaniedbanego okręgu Polski.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselNogaJozef">Podniesienie się stopy życiowej robotników i chłopów stwarza konieczność dalszego rozwoju placówek kulturalnych w mieście i na wsi.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselNogaJozef">W dziedzinie rozwoju kultury na wsi Kielecczyzna posunęła się daleko naprzód. W dawnych 3.348 gromadach zorganizowano 229 bibliotek i 2.709 punktów bibliotecznych. W roku 1955 przybędzie dalszych 246 punktów. Nie mamy więc wsi, do której by książka nie zawędrowała pod strzechę.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselNogaJozef">Ale dalszy wzrost kultury i wiedzy na wsi, jak również i kultury rolnej nie będzie postępował dostatecznie szybko, o ile nie uruchomimy pełnej sieci świetlic gromadzkich i nie zorganizujemy w nich pracy na właściwym poziomie. Na 762 gromady wiejskie w woj. kieleckim posiadamy tylko 111 świetlic gromadzkich i to w lokalach wynajętych. Świetlice te nie są przystosowane do pracy zespołów jak również do występów lub wyświetlania filmów. W okresie Planu 6-letniego, a właściwie w końcowym jego etapie, tj. w 1954 i 1955 r., budujemy zaledwie 3 świetlice o pełnym programie i to z kredytów FOS. Również brak jest obiektów na powiatowe domy kultury. Nie może więc być należycie zorganizowane kierownictwo pracy świetlicowej.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselNogaJozef">Ministerstwo Kultury nie interesuje się dostatecznie przygotowaniem obiektów na akcję kulturalną na wsi. Nie przygotowało dotąd projektów typowych, nie przewiduje budowy świetlic wiejskich i powiatowych domów kultury w planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselNogaJozef">A ludność nie chce czekać, żąda budowy i deklaruje własne świadczenia. Busko, Pińczów, Włoszczowa, Sandomierz, Szczekociny, Opoczno gromadzą pieniądze i materiały, wołają o pomoc, proszą o budowę powiatowych domów kultury. Liczne rady gromadzkie proszą o projekty techniczne i pomoc w budowie świetlic. A wydziały kultury rad narodowych nie mają ani projektów typowych, ani pieniędzy na dokumentację.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselNogaJozef">Mamy w Kieleckiem tylko jeden teatr ze sceną w Radomiu i w Kielcach. Województwo od 10 lat ubiega się o uruchomienie szkoły wyższej.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselNogaJozef">Rozwój przemysłu motoryzacyjnego wymaga w większym niż dotychczas stopniu zajęcia się konserwacją i budową dróg w naszym województwie. Zły stan dróg jest najbardziej dotkliwy dla naszej ludności. Kielecczyzna położona jest w środku kraju, wobec czego niezależnie od ruchu lokalnego drogi muszą obsłużyć ruch tranzytowy. Nasilenie ruchu jest tu większe niż w innych, nawet uprzemysłowionych województwach.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselNogaJozef">Ministerstwo Transportu Drogowego i Lotniczego dokonało w roku ubiegłym pomiaru ruchu i przekonało się, że pod względem jego nasilenia województwo kieleckie jest na 4 miejscu, zaś pod względem sieci drogowej na 14 miejscu w kraju. W województwie tym na 100 km^2^ przypada 23 km dróg bitych, gdy średnia dla kraju wynosi 32 km. Aby osiągnąć przeciętny poziom w zakresie sieci drogowej, wybudować winniśmy 1.700 km nowych dróg. Na terenie województwa brak jest dojazdów drogą bitą do 253 siedzib rad gromadzkich, a więc do jednej trzeciej, Trudno jest takie gromady należycie obsłużyć. Bezdroża są szczególnie uciążliwe na długim pasie Powiśla, gdzie gleby są ciężkie i powinny posiadać nawet większe zagęszczenie dróg. Na przykład do Opatowa w pow. Pińczów dojechać nie można w żadnej porze roku.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselNogaJozef">Szczególnie uciążliwe dla województwa jest pozostawienie bez opieki drogi państwowej Koszyce — Połaniec — Osiek. Ministerstwo Transportu nie myśli o budowie tej drogi mimo dużego znaczenia gospodarczego. Do Połańca na rocznicę Uniwersału jeździmy jak za czasów Kościuszki.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselNogaJozef">Duże są potrzeby województwa w zakresie budowy mostów. Na drogach gromadzkich zamkniętych jest dla ruchu 36 mostów, a 122 kwalifikują się do zamknięcia.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PoselNogaJozef">Zły jest stan istniejących dróg powiatowych.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PoselNogaJozef">Droga państwowa Kielce — Opatów od 10 lat jest niemożliwa dla ruchu i ruch kołowy odbywa się przez Skarżysko, tj. dwukrotnie dalszą drogą. Benzyna zużyta na objazdy już dawno przewyższyła koszty budowy tej drogi.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PoselNogaJozef">Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej wielokrotnie występowało do Ministerstwa Transportu Drogowego i Lotniczego o polepszenie stanu dróg na terenie Kielecczyzny, o odpowiednie sfinansowanie robót. Rezultatem tych wystąpień było zabranie przez Ministerstwo jesienią ubiegłego roku limitu na 2 tys. m^2^ remontu cząstkowego, nawet bez poinformowania Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, oraz obniżenie projektowanego limitu inwestycyjnego na rok 1956 o 28% w stosunku do roku 1955. Takie gospodarowanie na drogach woj. kieleckiego doprowadzi do dewastacji dróg, wymaga więc zmiany ustosunkowania się Ministerstwa do Kielecczyzny.</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#PoselNogaJozef">Do dotychczasowych osiągnięć woj. kieleckiego na odcinku rolnictwa zaliczyć należy przede wszystkim zmianę struktury upraw na korzyść pszenicy, jęczmienia, roślin przemysłowych i pastewnych.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#PoselNogaJozef">Nastąpił również intensywny rozwój sadownictwa, zwłaszcza w powiatach południowych. Na potrzeby rozwijającego się sadownictwa uruchomiono w 1954 r. stację doświadczalną w Lipowej pod Opatowem.</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#PoselNogaJozef">Dobre rezultaty daje ścisła współpraca z gromadzkimi radami narodowymi. Wpłynęła ona poważnie na wykonywanie globalnych planów skupu. Z wykonywaniem obowiązkowych dostaw żywca i mleka wiele gospodarstw w województwie w dalszym ciągu zalega.</u> + <u xml:id="u-11.36" who="#PoselNogaJozef">Dużą przeszkodą na drodze do dalszego rozwoju produkcji rolnej na terenie województwa, zarówno w zakresie produkcji roślinnej jak i zwierzęcej, jest zbyt powolne tempo zwiększania żyzności gleby, między innymi na skutek dużego zakwaszenia.</u> + <u xml:id="u-11.37" who="#PoselNogaJozef">W 1954 r. odkwaszono zaledwie kilkanaście tysięcy hektarów wapnem defekacyjnym, częściowo zaś wapnem palonym, które nadaje się tylko na gleby cięższe. Dla zaspokojenia potrzeb gleb lekkich województwo zainicjowało produkcję mielonych wapieni marglistych, licząc na pomoc państwa w postaci stosunkowo niewielkich kredytów inwestycyjnych i przydziału maszyn przemiałowych.</u> + <u xml:id="u-11.38" who="#PoselNogaJozef">Przyczyną zbyt powolnego wzrostu żyzności gleby, a zatem i plonów, jest również występujący od szeregu lat na terenie woj. kieleckiego brak nasion, a zwłaszcza nasion roślin pastewnych i poplonowych.</u> + <u xml:id="u-11.39" who="#PoselNogaJozef">Niezrozumiała jest polityka Ministerstwa Rolnictwa stosowana przy rozdziale nawozów pomocniczych, czego wynikiem jest dotkliwy brak nawozów na terenie woj. kieleckiego, podczas gdy województwa sąsiednie mają znacznie większe limity w stosunku do swego obszaru i ilości gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-11.40" who="#PoselNogaJozef">Nie jest należycie wykonywana uchwała Prezydium Rządu dotycząca zaopatrzenia rolników w doborowe ziarno siewne. Kwalifikowane ziarno siewne częściowo tylko rozprowadzane jest przez państwo. Przeważająca jego masa rozdzielana jest w drodze wymiany sąsiedzkiej bez gwarancji jakości, doczyszczenia i zabezpieczenia przed szkodnikami, bez dostatecznej kontroli i dokładnej rejestracji.</u> + <u xml:id="u-11.41" who="#PoselNogaJozef">W woj. kieleckim występuje dotkliwy brak pasz, hamujący zwłaszcza rozwój ilościowy i produktywność krów. Sytuacja ta jest znana Ministerstwu Rolnictwa, które jednak nie może dotychczas zdecydować się na kompleksowe rozwiązanie poważniejszych inwestycji melioracyjnych na terenie województwa, jak np. regulacja rzeki Nidy i Pilicy.</u> + <u xml:id="u-11.42" who="#PoselNogaJozef">Nie są również dotychczas zaspokojone potrzeby miast województwa w zakresie zaopatrzenia w warzywa wczesne i spod szkła. Produkcja ich wynosi zaledwie pół kilograma na głowę mieszkańca miast wobec dziesięciokrotnie większych potrzeb. Starania odbudowy szklarni w majątkach PGR nie dały dotychczas rezultatu. Negatywne ustosunkowanie się PGR do tego rodzaju inwestycji wynika ze słabej jakoby opłacalności gospodarstw szklarniowych oraz pewnego ryzyka, nie są natomiast brane pod uwagę podstawowe potrzeby ludności pracującej.</u> + <u xml:id="u-11.43" who="#PoselNogaJozef">W zakresie tego rodzaju podanych przykładowo zagadnień teren oczekuje od władz centralnych szybkiej decyzji i wcielających je w życie zarządzeń.</u> + <u xml:id="u-11.44" who="#PoselNogaJozef">Na koniec niech mi wolno będzie jeszcze wspomnieć o tym, że w stylu pracy niektórych naszych centralnych ogniw administracyjnych spotykamy się jeszcze z faktami, które świadczą o braku zrozumienia roli, znaczenia i powagi rad narodowych i ich prezydiów, a nawet lekceważącego stosunku do tych władz.</u> + <u xml:id="u-11.45" who="#PoselNogaJozef">Oto jeden z licznych przykładów, jakie można by tutaj przytoczyć.</u> + <u xml:id="u-11.46" who="#PoselNogaJozef">W tym roku w toku prac nad projektami budżetów województw Prezydium WRN w Kielcach, korzystając z przysługujących mu uprawnień, zgłosiło do Ministerstwa Finansów pewne postulaty dotyczące wysokości wstępnie przyznanych limitów wydatków.</u> + <u xml:id="u-11.47" who="#PoselNogaJozef">W dniu 15 stycznia br. odbyła się w Ministerstwie Finansów konferencja z udziałem przewodniczącego Prezydium WRN dla rozpatrzenia zgłoszonych postulatów.</u> + <u xml:id="u-11.48" who="#PoselNogaJozef">Na konferencji tej przedstawiciel Ministerstwa Finansów oświadczył, że w trzech poważnych sprawach spornych Ministerstwo Finansów nie może powziąć decyzji i zmuszone jest przedłożyć te sprawy do rozpatrzenia Prezydium Rządu. A dotyczyły one właśnie dodatkowych środków na budowę i naprawę dróg, na remonty ulic oraz na remonty mieszkań w ośrodkach robotniczych.</u> + <u xml:id="u-11.49" who="#PoselNogaJozef">Okazało się jednak, że spraw tych nie przedłożono Prezydium Rządu, a Prezydium WRN na próżno dotychczas oczekuje odpowiedzi na swoje wnioski.</u> + <u xml:id="u-11.50" who="#PoselNogaJozef">Wydaje się, że podobne fakty nie powinny już mieć miejsca w naszym życiu państwowym.</u> + <u xml:id="u-11.51" who="#PoselNogaJozef">Wysoki Sejmie! Projekt budżetu, który idzie głównie w kierunku rozwoju naszego przemysłu i rolnictwa oraz urządzeń socjalnych, niewątpliwie przyjęty zostanie przez naród z zadowoleniem. Robotnicy i chłopi woj. kieleckiego, ogarnięci wielkim entuzjazmem, podejmują dla uczczenia święta 1 Maja szereg cennych zobowiązań, mających na celu podniesienie produkcji w przemyśle, rolnictwie i innych dziedzinach naszego życia.</u> + <u xml:id="u-11.52" who="#PoselNogaJozef">Tak więc wykonanie zadań gospodarczych, wzbogacone tysiącami czynów społecznych robotników i chłopów, pomoże wykonać nasze plany, wyrażono w budżecie, z dużą nadwyżką. Pomoże to jeszcze bardziej umocnić naszą Ludową Ojczyznę, podnieść stopę życiową mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-11.53" who="#PoselNogaJozef">W oparciu o nasz wielki dorobek w budowie zrębów socjalizmu w naszym kraju pójdziemy walczyć o wykonanie założeń budżetu, by pomnażać jeszcze bardziej siły naszego kraju, a przez to i siły obozu pokoju.</u> + <u xml:id="u-11.54" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. lubelskiego Jerzy Popko.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselPopkoJerzy">Wysoki Sejmie! Stoimy wobec konieczności szybkiego podniesienia poziomu rolnictwa. Zakładamy na rok bieżący dalszy wzrost produkcji rolnej przynajmniej o 6,2%, a w produkcji czterech podstawowych zbóż o 10,9%.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselPopkoJerzy">Jakkolwiek w roku zeszłym szereg zadań z dziedziny rolnictwa został lepiej wykonany, to jednak globalnie plan został wykonany tylko w 98°/o.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselPopkoJerzy">Realizacja zadań dalszego wzrostu produkcji rolnej przy niepełnym wykonaniu z roku ubiegłego nabiera szczególnego znaczenia przy uruchamianiu wszystkich rezerw wewnętrznych, zarówno w gospodarce indywidualnej jak i spółdzielczej.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselPopkoJerzy">Rozwój naszego rolnictwa w roku bieżącym zależeć będzie od dalszego podniesienia wydajności z hektara i rozszerzenia obszaru upraw przez likwidację istniejących odłogów, od zwiększenia wydajności naszych łąk i pastwisk, od dalszego umacniania i rozwoju spółdzielczości produkcyjnej, od zwiększenia zaopatrzenia naszego rolnictwa w artykuły produkcji przemysłowej; zależeć będzie od człowieka, od jego postawy, świadomości i wysiłku, jaki będzie wkładał w walkę o wzrost produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselPopkoJerzy">Dla wykonania zadań w rolnictwie, dla zabezpieczenia stałego rozwoju państwo nasze stawia na rok bieżący do dyspozycji Ministerstwa Rolnictwa i rad narodowych zwiększone środki materialne, które winny w. pełni zagwarantować realizację tych zadań.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselPopkoJerzy">Plan wydatków zarówno w budżecie centralnym jak i terenowym zamyka się sumą około 5 mld zł i jest większy o 234 min zł, czyli o około 6%, w stosunku do roku ubiegłego.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselPopkoJerzy">Największą pozycję wydatków i dochodów Ministerstwa Rolnictwa stanowią POM-y i GOM-y, gdyż są one jednym z głównych środków umożliwiających realizację zadań w rolnictwie i decydują o szerszej mechanizacji prac rolnych. W POM-ach skoncentrowane są podstawowe maszyny niezbędne do produkcji rolnej, POM-y posiadają kadrę specjalistów rolnych, agronomów, zootechników i mechaników, których zadaniem jest pomagać w stosowaniu nowoczesnej techniki w rolnictwie i pracować nad rozwojem gospodarki rolnej.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselPopkoJerzy">Wszystkie warunki stworzone przez państwo w zakresie pracy</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselPopkoJerzy">POM-ów, w zakresie mechanizacji robót polnych, będą w pełni i właściwie wykorzystane, jeśli poprawimy ogólny stan kadry POM, jeśli poprawimy styl i organizację pracy w naszych POM-ach. Jest przecież dużo tych braków, ja nie mam zamiaru ich wyliczać, są one powszechnie znane. Od tego, z jaką siłą będziemy usuwać te braki w pracy naszych POM-ów, będzie zależeć powodzenie wykonania zadań w rolnictwie na rok bieżący.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselPopkoJerzy">Niemałą rolę w walce o wzrost produkcji rolnej w gospodarstwach indywidualnych odgrywają nasze GOM-y. W roku bieżącym nastąpi dalszy wzrost parku maszynowego, będziemy mieli ponad 66 tys. siewników, osiągniemy cyfrę 23.400 żniwiarek — czyli o 11% więcej niż w roku ubiegłym, kosiarek 23 tys. — czyli o 14% więcej, a ilość GOM-ów w całym kraju wzrośnie o dalsze 70 osiągając liczbę 2.780 ośrodków.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselPopkoJerzy">Wzrost maszyn w naszych GOM-ach pozwala w roku bieżącym — np. w woj. lubelskim, które reprezentuję — na obsiew całego areału zbóż jarych siewem rzędowym. Ale możliwe to jest wtedy, gdy doprowadzimy do pełnego wykorzystania maszyn, zlikwidowania przestojów jeśli nasze gromadzkie rady narodowe dopilnują właściwej marszruty maszyn. Potrzebne tu jest większe zainteresowanie gromadzkich rad narodowych gospodarką GOM-ów.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselPopkoJerzy">Z tą sprawą związany jest system budżetowania naszych GOM-ów. GOM-y są dotychczas na budżecie centralnym.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselPopkoJerzy">Pewnie, jeśli 2.780 ośrodków rozsypanych po całym kraju — „wisi” na budżecie centralnym, to i zainteresowanie gospodarką GOM ze strony organów naszej władzy w terenie, szczególnie gromadzkich rad narodowych, jest niewielkie. Wydaje się, że nadszedł już czas, by GOM-y nasze zeszły z budżetu centralnego i zostały włączone do budżetu terenowego, do budżetu gromadzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselPopkoJerzy">Trzeba dać możność naszym gromadzkim radom narodowym oddziaływania na produkcję rolną nie tylko samym słowem, ale i środkami produkcji w postaci maszyn rolniczych. Trzeba, moim zdaniem, postawić sprawę w ten sposób, by nadwyżki uzyskane z ponadplanowych dochodów przeznaczyć do dyspozycji każdej gromadzkiej rady narodowej.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselPopkoJerzy">Postawienie sprawy w ten sposób oznacza zwiększenie zainteresowania gromadzkich rad narodowych stanem maszyn, ich sprawnością, pilnowanie pełnego i maksymalnego wykorzystania każdego siewnika i każdej żniwiarki, a to przecież pozwoli na znaczne zwiększenie stopnia mechanizacji. przy istniejącym stanie maszyn, to stworzy większą wydajność, to przedłuży wiek eksploatacji maszyn, a o ta przecież nam wszystkim chodzi.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselPopkoJerzy">Mechanizacja robót w naszym rolnictwie wiąże się z postępem elektryfikacji wsi.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselPopkoJerzy">W budżecie na rok bieżący przewidywany jest dalszy poważny wzrost wydatków na cele elektryfikacyjne, sięgający 123% w stosunku do roku ubiegłego. Mimo tego wzrostu, w zakresie elektryfikacji wsi kryją się jeszcze poważne rezerwy, które można zużyć na zwiększenie ilości elektryfikowanych obiektów.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselPopkoJerzy">Od kilku już lat notujemy ogromne zainteresowanie zarówno chłopów pracujących, jak i spółdzielni produkcyjnych sprawą elektryfikacji gromad. Chłopi deklarują wykonanie całej robocizny niefachowej, często i materiałów w postaci słupów — w ramach czynu społecznego, bezpłatnie. Ileż to delegacji przychodzi z deklaracjami sięgającymi nawet pokrywania całkowitego kosztu elektryfikacji ich gromad, prosząc o włączenie do planu. My natomiast elektryfikując wieś, zgodnie z ustawą o powszechnej elektryfikacji i wykonawczymi zarządzeniami, obowiązani jesteśmy za wszystkie usługi zainteresowanych płacić. W praktyce wygląda to często tak, że chłopi kopią doły, stawiają słupy, zwożą materiał, a pieniądze za to pobierają pracownicy przedsiębiorstw elektryfikacyjnych, a tylko niekiedy chłopi.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselPopkoJerzy">Gdyby sprawę postawić tak, że warunkiem elektryfikacji danej gromady — między innymi — będzie dostarczenie pełnej robocizny niefachowej i transportu bezpłatnie, co ogółem stanowi około 2,5% ogólnych kosztów elektryfikacyjnych, to można byłoby w naszym woj. lubelskim zelektryfikować nie 88, a 92 gromady — i my tak w województwie już elektryfikujemy.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselPopkoJerzy">Nasza Podkomisja Rolnictwa i Leśnictwa, na której byłem referentem budżetu Ministerstwa Rolnictwa, takie wnioski postawiła w rozszerzeniu na skalę krajową. Realizacja tego wniosku w skali krajowej pozwoli na zelektryfikowanie dodatkowo około 25 gromad z zaoszczędzonych w ten sposób sum sięgających 4,5 mln zł. Jeśli natomiast na zaoszczędzone z tego tytułu sumy nie znajdzie się pokrycia materiałowego, to wtedy należałoby fundusze odprowadzić na inne cele w rolnictwie, powiedzmy na melioracje.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselPopkoJerzy">Nasuwa się wniosek, że należałoby poddać rewizji dotychczasowe zarządzenia wydane w tej sprawie.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselPopkoJerzy">Pragnę jeszcze w swoim głosie dyskusyjnym, jako poseł woj. lubelskiego i zastępca przewodniczącego Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, poruszyć sprawę zagospodarowania południowo-wschodnich terenów naszego województwa, to znaczy powiatów hrubieszowskiego i tomaszowskiego.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselPopkoJerzy">W powiatach tych koncentrują się najlepsze grunty czarnoziemno-lessowe, znane w całym kraju ze swej jakości. Olbrzymi obszar, bo przekraczający 70% powierzchni tych terenów, to gleby pszenno-buraczane o najwyższej jakości. Urodzajne te z natury gleby posiadają doskonałe warunki do produkcji najbardziej cennych roślin, jak pszenica i jęczmień, jak buraki cukrowe i inne rośliny przemysłowe, które zajmują tam już obecnie ponad 15 tys. hektarów, tj. ponad 8% ogólnej powierzchni zasiewów, i mają dalsze perspektywy rozwoju, zwłaszcza buraki cukrowe, rzepak i konopie.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselPopkoJerzy">W tych powiatach, przy takich glebach, wydajność z hektara nie należy do najwyższych w naszym województwie, bo sięga zaledwie 10—12 q z hektara. Wynika to ze zbyt nikłego stanu zaludnienia tych obszarów, z istniejących jeszcze odłogów, ze słabej obsady inwentarza i nikłej sieci dróg.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselPopkoJerzy">Na zagospodarowanie tych ziem przeznaczono ogromne sumy państwowe na budownictwo indywidualne, udzielono ponad 1000 chłopom pożyczek budowlanych. Powstały tam duże gospodarstwa PGR, sięgające swoimi areałami niekiedy ponad 8 tys. ha każde, w jednym kompleksie, jak Machnów, Krzywica czy Poturzyn. Powstały tam młodzieżowe spółdzielnie produkcyjne, z których każda swym areałem przekracza 1000 ha w jednym kompleksie.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselPopkoJerzy">Słowem dzięki pomocy naszego państwa teren został w dużej mierze zagospodarowany. Istnieją tam jednak jeszcze odłogi, istnieją tam grunty słabo zagospodarowane. W roku ubiegłym przekazaliśmy naszym PGR-om dodatkowo ponad 4 tys. ha odłogów i jeszcze im przekażemy w roku bieżącym po dokonaniu prac pomiarowo-regulacyjnych ponad 2,5 tys. ha. Przekazaliśmy również naszym spółdzielniom produkcyjnym ponad 1,5 tys. ha.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselPopkoJerzy">Powstały więc nowe gospodarstwa rolne, nowe zespoły PGR, rozrosły się pod względem areału nasze spółdzielnie produkcyjne. Rozwinęliśmy w całym województwie akcję osiedleńczą chłopów gospodarujących indywidualnie na teren pow. hrubieszowskiego i tomaszowskiego, przenosząc ich wraz z budynkami na nowe gospodarstwa rolne, osiedlając ich na gruntach nie stanowiących większych kompleksów.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselPopkoJerzy">W wyniku tych prac w roku ubiegłym przeniosło się 350 rodzin, obejmując łącznie ponad 1.500 ha gruntów odłogujących. Prowadzimy tę akcję dalej i w roku bieżącym już zgłosiło się ponad 100 rodzin, które osiedlamy na tamtych terenach.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselPopkoJerzy">Wszystkie te prace prowadzone przez nas nie rozwiązują jednak narosłego problemu.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#PoselPopkoJerzy">Jak już wspomniałem, pomimo wysokiej jakości gleb wydajność sięga zaledwie 10—12 q z ha. Wynika to z tego, że obsada inwentarza na 100 ha jest niższa od przeciętnej w województwie, bo wynosi zaledwie 33 sztuki na 100 ha, a w PGR-ach i w niektórych spółdzielniach dochodzi zaledwie do 10 sztuk. Powszechnie znana jest zasada nawożenia gleb obornikiem co 4 lata, tymczasem mała obsada inwentarza w gospodarstwach tego rejonu powoduje, że obornik na to samo pole może trafić dopiero co 20 lat. Przy tym trzeba dodać, że w naszych gospodarstwach rolnych pracuje zaledwie 2,5 człowieka na 100 ha. Powstaje więc pytanie, czy można przy takim zaludnieniu i przy takiej obsadzie inwentarza doprowadzić do wysokiej wydajności, do wysokiej produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#PoselPopkoJerzy">Gleby hrubieszowskie można będzie w pełni wykorzystać i podnieść plony nie o kwintal czy dwa, ale dwu, a nawet i trzykrotnie, sięgając do 30 q z ha przeciętnie. Ale do tego potrzebny jest człowiek, któremu należy stworzyć warunki mieszkalne, do tego potrzebny jest inwentarz, dla którego będą stajnie, obory i chlewy. Ludzie zgłaszają się zarówno do PGR-ów, jak i do spółdzielni produkcyjnych; chodzi tylko o dobre budynki, chodzi o budowę nowych budynków, zarówno mieszkalnych jak inwentarskich. Po to, by doprowadzić do normalnej produkcji w PGR-ach, by było przynajmniej 16 ludzi na 100 ha, trzeba wybudować mieszkania dla 970 rodzin; ażeby stworzyć normalne warunki naszym niektórym spółdzielniom, szczególnie młodzieżowym, do których już weszli wszyscy chłopi zamieszkali w tych wsiach, trzeba wybudować budynki co najmniej dla 700 rodzin spółdzielczych.</u> + <u xml:id="u-13.31" who="#PoselPopkoJerzy">Nasza Podkomisja Rolnictwa i Leśnictwa zgłosiła wnioski na rok bieżący w zakresie zwiększenia sum na inwestycje budowlane na tych terenach do wysokości 18 mln zł, co w części rozwiązałoby już sprawę budynków mieszkalnych, szczególnie w spółdzielniach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-13.32" who="#PoselPopkoJerzy">Ale sprawa zagospodarowania terenów to nie tylko budynki mieszkalne; z tym wiąże się zwiększenie sieci usług, szkół, ośrodków zdrowia, a szczególnie dróg.</u> + <u xml:id="u-13.33" who="#PoselPopkoJerzy">Sieć dróg o twardej nawierzchni na tych terenach jest szczególnie rzadka, bo zaledwie 11,5 km na 100 km^2^, podczas gdy w naszym pow. puławskim czy lubelskim mamy 18 km, a na zachodnich terenach naszego kraju — 30-50 km.</u> + <u xml:id="u-13.34" who="#PoselPopkoJerzy">Przy takiej sytuacji drogowej w tych powiatach około 50% siły pociągowej potrzebnej do produkcji zużytkowuje się na transport, bo nie ma innej rady. Właśnie wtedy, kiedy musimy do naszych gospodarstw dowozić nawozy sztuczne i zboże kwalifikowane — to znaczy wiosną, właśnie wtedy, kiedy mamy dostawiać produkcję w postaci zbóż, buraków cukrowych czy ziemniaków — to znaczy jesienią, na tamtych drogach używamy traktorów gąsienicowych, bo inne środki transportowe zawodzą, bo na dobrych glebach zawsze są złe drogi gruntowe.</u> + <u xml:id="u-13.35" who="#PoselPopkoJerzy">A więc sprawa zagospodarowania południowo-wschodnich terenów naszego województwa wychodzi poza ramy jednego Ministerstwa Rolnictwa czy PGR i winna być rozwiązana w szerszej skali, o co zwracam się do naszego Rządu.</u> + <u xml:id="u-13.36" who="#PoselPopkoJerzy">Sprawa zagospodarowania tych terenów nie jest sprawą stawianą po raz pierwszy. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie na początku ubiegłego roku rozpracowało dokładnie problem zagospodarowania tych ziem, wskazując na środki własne, na udział chłopów w czynach społecznych, wskazując jednocześnie na potrzeby przydziału środków pieniężnych i materiałowych z puli centralnej. Wszystkie materiały dotyczące zagospodarowania tych ziem znajdują się zarówno w PKPG, jak i w Ministerstwie Rolnictwa, w Ministerstwie PGR i w innych resortach.</u> + <u xml:id="u-13.37" who="#PoselPopkoJerzy">W tej sprawie w czerwcu ubiegłego roku była u nas komisja rządowa, która przestudiowała nasze materiały i sytuację w terenie. Doszliśmy do wspólnych wniosków licząc, że sprawa zostanie rozwiązana, że nasze ziemie hrubieszowskie i tomaszowskie szybko dadzą naszemu krajowi dodatkowe tysiące ton pszenicy, buraków cukrowych, dodatkowe tony mięsa i mleka, co w konsekwencji w ciągu kilku lat zamortyzowałoby preliminowane wydatki na ten cel.</u> + <u xml:id="u-13.38" who="#PoselPopkoJerzy">Zdajemy sobie sprawę, że zagospodarowanie tych terenów, tej wielkiej fabryki chleba przez stworzenie warunków dla gospodarstw socjalistycznych przyczyni się do radykalnej zmiany w zakresie szybkiego wzrostu kultury rolnej i będzie swym ciężarem gatunkowym, siłą polityczną oddziaływać na pozostałe gospodarstwa indywidualne. Niezależnie od tego będzie to silny element cementowania się sojuszu robotniczo-chłopskiego, więzi ekonomicznej między miastem a wsią, będzie to promieniowało na pozostały teren Lubelszczyzny, stwarzając dodatkowe elementy w walce o umocnienie istniejących spółdzielni produkcyjnych i budowę nowych.</u> + <u xml:id="u-13.39" who="#PoselPopkoJerzy">Powiaty hrubieszowski i tomaszowski staną się ośrodkami wysokiej produkcji rolnej z wyraźną dominantą gospodarstw socjalistycznych, które będą producentem wysokich gatunków zbóż nasiennych, wysokiej klasy inwentarza zarodowego i hodowlanego, a zatem wpłyną na rozwój rolnictwa na obszarze całego województwa.</u> + <u xml:id="u-13.40" who="#PoselPopkoJerzy">Jasne jest, że nie tylko powiaty hrubieszowski i tomaszowski decydują o globalnej produkcji naszego województwa. Mamy duże rezerwy, które będziemy uruchamiać. Dołożymy wszystkich starań, by wzrost produkcji rolnej w naszym województwie przyczynił się do wykonania zwiększonych zadań rolnictwa w całym kraju, a zatem do podniesienia stopy życiowej mas pracujących całego naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-13.41" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min. 30 do godz. 17 min. 50.)</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. opolskiego Stanisław Chlebda.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselChlebdaStanislaw">Wysoki Sejmie! Doroczna budżetowa sesja sejmowa to doniosłe wydarzenie polityczne skupiające uwagę całego narodu.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselChlebdaStanislaw">Dokonana na wstępie tej sesji ocena sytuacji międzynarodowej wykazała, że polityka kół rządzących państw imperialistycznych, przede wszystkim Stanów Zjednoczonych, zmierzająca m. in. do odbudowy militaryzmu niemieckiego, stanowi zagrożenie pokoju i bezpieczeństwa narodów.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselChlebdaStanislaw">W tej sytuacji ważnym wydarzeniem politycznym jest uchwalona przez Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej deklaracja w sprawie polityki zagranicznej, w której znalazła wyraz niezłomna wola pokoju naszego narodu, a jednocześnie gotowość uczynienia wszystkiego — wraz z innymi krajami obozu socjalizmu — by wzmocnić nasze siły i zapewnić pokój i bezpieczeństwo naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselChlebdaStanislaw">Ludność Opolszczyzny z całą stanowczością występuje przeciw układom paryskim zmierzającym do wskrzeszenia militaryzmu niemieckiego. Ziemia opolska przez setki lat jęczała w okowach niewoli militarystów pruskich. Ludność Opolszczyzny nie chce powrotu tych czasów i gotowa jest oddać wszystkie swe siły sprawie utrzymania i zabezpieczenia pokoju.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselChlebdaStanislaw">Mieszkańcy woj. opolskiego świadomi są faktu, że pełne wykonanie nakreślonych przez Partię i Rząd zadań z jednej strony zwiększy nasz wkład w ogólną walkę sił postępowych świata ze Związkiem Radzieckim na czele o utrwalenie pokoju, z drugiej strony przyśpieszy dalszy wzrost dobrobytu mas pracujących naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselChlebdaStanislaw">W okresie minionych dziesięciu lat władza ludowa z żywym i wydatnym udziałem miejscowej ludności pracującej zlikwidowała wielowiekową krzywdę i zacofanie naszej ziemi. Uczyniła z Opolszczyzny ważny ośrodek przemysłowo-rolny i kulturalny. Setki rozbudowanych oraz nowych zakładów przemysłowych, jak Zakłady Przemysłu Azotowego w Kędzierzynie, cementownie i inne, szpitale i ośrodki zdrowia, szeroko rozbudowana sieć ośrodków kulturalnych, niemal całkowita odbudowa miasta Opola — to osiągnięcia, które w świadomości ludności Opolszczyzny zrodziły głębokie przekonanie i przywiązanie do władzy ludowej oraz wdzięczność za bezcenną pomoc w dźwignięciu z ruin, w odbudowie jak również rozbudowie przemysłu i rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselChlebdaStanislaw">Opolski lud pracujący z oddaniem realizuje zalecenia Partii i Rządu mające na celu szybsze i lepsze wykonanie narodowych planów gospodarczych. Przykładem tego niech będą podjęte ostatnio zobowiązania w zakresie podniesienia produkcji rolnej. Mało i średniorolni chłopi woj. opolskiego przy okazji omawiania przygotowań do akcji siewnej podjęli szereg cennych zobowiązań w celu terminowego ukończenia siewów i podniesienia wydajności z hektara. Zobowiązania te podjęło już ponad 700 wsi z udziałem 40 tys. rolników.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselChlebdaStanislaw">Do tej pory około 200 spółdzielni produkcyjnych oraz ponad 2.200 rolników gospodarujących indywidualnie zgłosiło swój udział w wielkim konkursie uprawy kukurydzy.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselChlebdaStanislaw">Wyrazem troski władzy ludowej o przyśpieszenie podniesienia potencjału gospodarczego i kulturalnego ludności ziemi opolskiej są cyfry zawarte w preliminarzu budżetowym na rok 1955.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselChlebdaStanislaw">Gdy w 1952 r. Opolszczyzna dysponowała kredytami budżetowymi w wysokości 300.713 tys. zł, to w projekcie budżetu na rok 1955 kredyt ten łącznie z inwestycjami wynosi 588.706,4 tys. zł, czyli w porównaniu z rokiem 1952 jest wyższy o 95,7%, a w porównaniu ze zrealizowanym w r. 1954 budżetem jest wyższy o 5,2%.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselChlebdaStanislaw">Przytoczę tylko niektóre dane wskazujące na zwiększenie wydatków budżetowych w wielu dziedzinach życia gospodarczego i socjalnego. Np. w pozycji — „rolnictwo” w porównaniu z wykonaniem budżetu za rok 1954 preliminuje się tylko na same inwestycje o 44% więcej, w tym poważną pozycję stanowią inwestycje na melioracje i kredyty na elektryfikację wsi. Limit na utrzymanie dróg i mostów gromadzkich jest większy w zakresie rzeczowym o 25,7%. Liczba zakładów leczniczych dla zwierząt wzrośnie w obecnym budżecie o 22% w porównaniu z 1954 r., wydatki na zdrowie o ok. 9%, na kulturę fizyczną o ok. 13% oraz na oświatę i wychowanie o 11%.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselChlebdaStanislaw">Musimy jednak stwierdzić, że nie potrafiliśmy jeszcze w pełni wykorzystać wszystkich kredytów budżetowych, którymi rozporządzało województwo.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselChlebdaStanislaw">Zbyt małą uwagę zwracaliśmy jeszcze na systematyczną realizację wydatków, zwłaszcza przeznaczonych na inwestycje, które pod względem finansowym zrealizowane zostały w 1954 r. tylko w 85,8%. Najsłabiej przebiegały inwestycje w pionach kultury, gospodarki komunalnej i mieszkaniowej oraz zdrowia.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselChlebdaStanislaw">Jakkolwiek już w trakcie analizowania wykonania budżetu za III kwartał zwracaliśmy uwagę na niezadowalająca przebieg inwestycji, to jednak zrobiliśmy jeszcze za mało w celu zwiększenia tempa wykonania inwestycji i nadrobienia zaniedbań z I półrocza 1954 r.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselChlebdaStanislaw">By nie powtarzać tych samych błędów z roku 1954, w roku bieżącym już od I kwartału zwracamy specjalną uwagę na rytmiczne wykonywanie budżetu po stronie dochodów i wydatków, zwłaszcza jeśli chodzi o inwestycje i kapitalne remonty mieszkań przeznaczonych dla świata pracy.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselChlebdaStanislaw">Po odbytych w 1954 r. naradach partyjno-ekonomicznych przedsiębiorstwa zwracały baczną uwagę na obniżkę kosztów własnych. Mimo to w znacznej ilości przedsiębiorstw dotychczas nie osiągnięto planowej obniżki kosztów własnych, a w wielu wypadkach koszty te nawet wzrosły. Przyczyną tego stanu było niedostateczne włączenie załóg przedsiębiorstw do udziału w dążności do obniżki kosztów przez zwiększenie wydajności pracy, racjonalizatorstwo, oszczędną gospodarkę materiałową i walkę z brakoróbstwem.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselChlebdaStanislaw">Rady narodowe ze swej strony w niedostatecznym jeszcze stopniu wpływały na kierownictwo podległych przedsiębiorstw w zakresie należytego organizowania i przeprowadzania wspomnianych narad. Niejednokrotnie dopuszczano do podejmowania uchwał o obniżce kosztów własnych, mających charakter wyłącznie deklaratywny. Nie ustalono ściśle konkretnych zadań ze wskazaniem odcinka pracy przedsiębiorstwa, w którym obniżka kosztów powinna nastąpić z jednoczesnym określeniem jednostki miary lub wartości zamierzonych efektów obniżki kosztów oraz wskazaniem pracowników odpowiedzialnych indywidualnie lub grupowo za poszczególne stanowiska robocze lub oddziały.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselChlebdaStanislaw">Kierownictwa poszczególnych przedsiębiorstw zadowalały się osiągnięciami na niektórych odcinkach działalności finansowo-gospodarczej. przedsiębiorstw, gdy chodzi o obniżkę kosztów własnych, nie zwracając uwagi na ogólny wynik w tym zakresie całego przedsiębiorstwa.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselChlebdaStanislaw">W naszym województwie nie są wykorzystane dostatecznie istniejące możliwości, a szczególnie rezerwy na odcinku produkcji materiałów budowlanych. Niektóre obiekty, jak cegielnie, nie są w pełni wykorzystane.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselChlebdaStanislaw">Poważnym zagadnieniem, któremu Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej poświęciło wiele uwagi, jest przemysł drobny i rozwój placówek tego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselChlebdaStanislaw">Poważnie wzrosła sieć punktów usługowych różnych branż, zarówno w miastach jak i na wsi.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselChlebdaStanislaw">W końcu roku 1951 stan punktów usługowych wynosił 221, a obecnie mamy ich około 900. Mimo tego wzrostu przemysł drobny w chwili obecnej nie zaspokaja w pełni potrzeb terenu; w szczególności odczuwa się brak artykułów metalowych gospodarstwa domowego, wyrobów kołodziejskich, bednarskich, odzieży dziecięcej oraz wyrobów dziewiarskich. Winę za ten stan rzeczy ponosi częściowo Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, które niedostatecznie czuwało nad właściwym ustawieniem produkcji zakładów przemysłu drobnego.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselChlebdaStanislaw">Nie bez winy jest również Ministerstwo Przemysłu Drobnego i Rzemiosła, które mimo licznych interwencji nie udzielało dostatecznej pomocy w formie przedziału maszyn deficytowych dla woj. opolskiego, jak tokarki, frezarki, sztance, maszyny dziewiarskie.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselChlebdaStanislaw">I tak np. na przestrzeni 1954 r. starania Wojewódzkiego Zarządu Przemysłu Terenowego i interwencje Prezydium w Ministerstwie Przemysłu Drobnego i Rzemiosła o przydzielenie maszyn do uruchomienia wytwórni galanterii metalowej w Brzegu nie odniosły żadnego skutku, mimo że z początkiem 1954 r. przygotowana była odpowiednia hala produkcyjna, a na terenie woj. opolskiego nie ma ani jednego zakładu produkującego galanterię metalową.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PoselChlebdaStanislaw">Podobnie przedstawia się sprawa uzyskania maszyn i części zamiennych dla zakładu obuwniczego w Korfantowie.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#PoselChlebdaStanislaw">Faktów tego rodzaju można by przytoczyć znacznie więcej. Były one główną przyczyną niewykorzystania funduszu rozwoju przemysłu terenowego w 1954 r. Jeżeli sytuacja nie ulegnie poprawie w 1955 r., to fundusz ten znowu nie będzie wykorzystany zgodnie ze swoim przeznaczeniem.</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#PoselChlebdaStanislaw">Doświadczenie 1954 r. wykazało, że bez pomocy Ministerstwa Przemysłu Drobnego i Rzemiosła oraz Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy na odcinku zaopatrzenia w surowce pomocnicze, które nie są odpadami, jak farby, lakiery, klej, gwoździe, okleiny i inne, nie można produkować artykułów odpowiedniej jakości, których potrzebuje ludność naszego terenu.</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#PoselChlebdaStanislaw">Chciałbym zwrócić uwagę na fakt, że województwo nasze otrzymuje dotacje finansowe na rozwój przemysłu drobnego i rzemiosła przy końcu roku, co uniemożliwia planowanie i całkowite wykorzystanie tych funduszów.</u> + <u xml:id="u-15.28" who="#PoselChlebdaStanislaw">Dołożymy wszelkich starań, by mobilizujące zadania, jakie stoją przed przemysłem drobnym, w 1955 r. były w pełni wykonane. Konieczna jest jednak konkretna pomoc ze strony Ministerstwa Przemysłu Drobnego oraz Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy.</u> + <u xml:id="u-15.29" who="#PoselChlebdaStanislaw">Niewystarczająca opieka z naszej strony, jaką otaczaliśmy wykonawstwo budżetu, w szczególności na odcinku realizacji dochodów w I półroczu 1954 r., w szeregu powiatów spowodowała brak środków pieniężnych, co tym samym utrudniało prawidłowy przebieg realizacji wydatków bieżących i inwestycyjnych. Wpłynęło to w pewnym stopniu na niewykorzystanie w 1954 r. ogólnych kredytów budżetowych w około 7%, w tym, inwestycji scentralizowanych w około 14%.</u> + <u xml:id="u-15.30" who="#PoselChlebdaStanislaw">Doświadczenia roku ubiegłego nakładają na Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej obowiązek systematycznego analizowania przebiegu realizacji dochodów i wydatków budżetowych.</u> + <u xml:id="u-15.31" who="#PoselChlebdaStanislaw">Specjalną opieką zamierzamy otoczyć gospodarkę budżetową w gromadzkich radach narodowych, realizując programy wyborcze Frontu Narodowego i postulaty wyborców.</u> + <u xml:id="u-15.32" who="#PoselChlebdaStanislaw">Z budżetu wynika, że Partia i Rząd stwarzają również i Opolszczyźnie coraz lepsze warunki, umożliwiające dalszy pomyślny rozwój różnych dziedzin życia. Wzrasta przez to ogólny dobrobyt mieszkańców tej ziemi, następuje ciągła poprawa warunków socjalno-bytowych i kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-15.33" who="#PoselChlebdaStanislaw">Postulat właściwej realizacji budżetu nakłada poważne obowiązki na radnych, członków komisji rad narodowych, prezydia i ich aparat wykonawczy. Rady narodowe, aby wykonać stojące przed nimi zadania, muszą pracować w ścisłym powiązaniu z ludnością terenu, realizować w swej pracy w pełni zasady sojuszu robotniczo-chłopskiego, przyciągając szerokie masy do współdziałania i wykorzystując ich inicjatywę.</u> + <u xml:id="u-15.34" who="#PoselChlebdaStanislaw">Aktyw społeczno-polityczny ziemi opolskiej ze swej strony uczyni wszystko w kierunku mobilizacji społeczeństwa Opolszczyzny do udzielania pomocy radom narodowym w wykonywaniu poszczególnych zadań o charakterze ogólnopaństwowym lub miejscowym. Bodźcem do dalszego uaktywnienia najszerszych rzesz obywateli będzie świadomość, że wkroczyliśmy w ostatni rok wielkiego Planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-15.35" who="#PoselChlebdaStanislaw">Dla pełniejszego wykonania przez rady narodowe ich zadań zachodzi konieczność w niektórych wypadkach dokonania zmian w samej organizacji i koordynacji pracy na szczeblu centralnym w odnośnych resortach, jak i właściwego stosunku do potrzeb terenu. Np. zagadnieniem kultury w tej chwili zajmują się trzy piony: Ministerstwo Kultury i Sztuki, związki zawodowe i Związek Samopomocy Chłopskiej, działające przy tym często w oderwaniu od siebie. Należałoby skoncentrować koordynację całej działalności na tym odcinku w resorcie Ministerstwa Kultury, a w terenie — w wydziałach kultury prezydiów rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-15.36" who="#PoselChlebdaStanislaw">Województwo opolskie ze swą ludnością pochodzenia miejscowego wymaga z naszej strony szczególnej pracy kulturalno-oświatowej i większej ilości obiektów kulturalnych. Np. w mieście Opolu istnieje zaledwie jedno kino, które nie jest w stanie zaspokoić stale wzrastających potrzeb kulturalnych ludności. Nie posiadamy większej hali, która by mogła pomieścić więcej niż tysiąc osób.</u> + <u xml:id="u-15.37" who="#PoselChlebdaStanislaw">Przykładem niewłaściwego podejścia do zasadniczych potrzeb w terenie jest niezabezpieczenie w pełni przez Ministerstwo Zdrowia pomocy lekarskiej dla pracowników wielkiego obiektu — Zakładów Przemysłu Azotowego w Kędzierzynie. W zakładach tych było już kilku przedstawicieli Ministerstwa Zdrowia, którzy obiecali wszechstronną pomoc. W, tej sprawie była również w Ministerstwie Zdrowia delegacja z Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej. Mimo to do dnia dzisiejszego Ministerstwo Zdrowia nie skierowało do Zakładów Przemysłu Azotowego żadnego lekarza specjalisty, jak również nie załatwiło do dnia dzisiejszego uruchomienia sanatorium dla tych zakładów.</u> + <u xml:id="u-15.38" who="#PoselChlebdaStanislaw">Również Ministerstwo Przemysłu Chemicznego nie zapewniło i nie przygotowało odpowiedniego obiektu na przychodnię przyzakładową, jak i na istniejącą przy ZPA izbę chorych.</u> + <u xml:id="u-15.39" who="#PoselChlebdaStanislaw">Fakty te są wyrazem nierealizowania ze strony Ministerstw Zdrowia i Przemysłu Chemicznego uchwał KC PZPR i Prezydium Rządu w sprawie uznania ZPA w Kędzierzynie za budowę o znaczeniu ogólnonarodowym i zapewnienia tym zakładom maksymalnej i wszechstronnej opieki wszystkich resortów.</u> + <u xml:id="u-15.40" who="#PoselChlebdaStanislaw">Województwo opolskie odczuwa szczególny brak lekarzy specjalistów, takich jak okuliści, laryngolodzy i inni. Wystarczy stwierdzić, że całe lecznictwo specjalistyczne woj. opolskiego opiera się na jednym neurologu, dwóch laryngologach i trzech okulistach. Wielokrotne prośby kierowane z Prezydium Woj. RN do Ministerstwa nie spowodowały skierowania na teren Opolszczyzny potrzebnych specjalistów i nie poprawiły stanu lecznictwa specjalistycznego. Może Obywatel Minister Zdrowia zechce przy okazji wyjaśnić, dlaczego te żądania i obietnice nie zostały dotychczas wykonane, bo być może zgłaszamy żądania zbyt wygórowane.</u> + <u xml:id="u-15.41" who="#PoselChlebdaStanislaw">Dalszym przykładem niedostatecznego przeanalizowania warunków miejscowych jest rozdział przez Ministerstwo Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej kredytów na budownictwo indywidualne. Ministerstwo to nie przyznało dla woj. opolskiego na rok 1955 żadnych funduszów na ten cel (przewidzianych uchwałą Prezydium Rządu z dnia 8 maja 1954 r.). jakkolwiek teren tutejszy zamieszkuje duży procent ludności robotniczej zainteresowanej budownictwem indywidualnym. Świadczy o tym wniesienie do Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej po ogłoszeniu w prasie wymienionej uchwały około 80 podań o przyznanie kredytów.</u> + <u xml:id="u-15.42" who="#PoselChlebdaStanislaw">Wysoki Sejmie! Projektowany budżet jest kolejnym etapem na drodze do rozkwitu gospodarczego i kulturalnego naszego kraju oraz wzmocnienia sił obozu pokoju. Budżet ten — jak to stwierdził poseł Gierek — jest budżetem całkowicie realnym. Od nas wszystkich, od uruchomienia wszystkich rezerw, od pełnej mobilizacji mas pracujących zależy jego pełna realizacja.</u> + <u xml:id="u-15.43" who="#PoselChlebdaStanislaw">Obecne obrady Sejmu odbywają się po III Plenum KC PZPR, które wskazało na środki zmierzające do wzmożenia politycznej aktywności mas pracujących, niezbędnej do urzeczywistnienia ogólnonarodowych celów jakie wytyczył nam II Zjazd Partii.</u> + <u xml:id="u-15.44" who="#PoselChlebdaStanislaw">Dyskusja ta powinna nam pomóc w uchwaleniu właściwej ustawy budżetowej, umożliwiającej dalsze podniesienie dobrobytu mas pracujących i wzmożenie obronności naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-15.45" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. szczecińskiego Pelagia Lewińska.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselLewinskaPelagia">Wysoki Sejmie! Zadania budownictwa podstaw ustroju socjalistycznego wcieliły się w miliony ton węgla, stali, surówki, cementu, przędzy, przybrały postać nowych kopalni, potężnych hut, fabryk, elektrowni, nowych linii kolejowych i nowych domów. Myśli Planu 6-letniego przyoblekły się w realny, konkretny kształt. Naród nasz, tworząc materialne warunki nowej polskiej rzeczywistości, buduje jednocześnie trwałe, niezniszczalne fundamenty nowego ustroju, likwidując ucisk człowieka przez człowieka również w świadomości i sercach społeczeństwa. Oświata, a przede wszystkim szkoła stanowi w przekształcaniu życia bardzo ważne ogniwo.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselLewinskaPelagia">Państwo Ludowe w okresie swego 10-letniego istnienia zrealizowało hasło „Oświata dla mas” — hasło wszystkich walczących o postęp w Polsce na przestrzeni wielu pokoleń.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselLewinskaPelagia">Analiza głównych pozycji projektu budżetu na rok 1955 odzwierciedla zasady polityki państwa w dziedzinie szkolnictwa. Z kwoty 4.872,2 mln zł budżetu oświaty ponad 2.109 mln przeznacza się na szkolnictwo podstawowe — z tego ponad połowę wydatkuje się na szkolnictwo podstawowe na wsi. Państwo nasze wyrównuje dziś krzywdę ludu wiejskiego, upośledzonego od wieków przez feudalno-kapitalistyczne rządy, tak pod względem ekonomicznym, jak i kulturalnym.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselLewinskaPelagia">Zrealizowaliśmy na rok przed terminem założenia Planu 6-letniego o objęciu przez 7-klasową szkołę 87% dzieci. Inwestycje państwa na rozwój sieci szkolnej i podnoszenie stopnia organizacyjnego szkół zapewniają w 1955 r. objęcie 7-klasową szkołą 2.989.000 dzieci, co oznacza 88,3%, ogólnej liczby uczniów szkół podstawowych. W bieżącym roku liczba szkół 7-klasowych wzrośnie o 916, tak że ogólnie będziemy mieli 14.493 szkół 7-klasowych. Z tej liczby na wieś przypada około 13.328, co oznacza w stosunku do okresu przedwojennego pięciokrotny wzrost szkół 7-klasowych na wsi.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselLewinskaPelagia">W rezultacie 82,2% dzieci chłopskich uczęszcza do szkoły 7-klasowej. Jeśli porównamy, że w Polsce sanacyjnej tylko 27% dzieci wiejskich uczęszczało do szkoły 7-klasowej, a reszta, czyli 73% zdobywało naukę w tzw. 4-klasówkach przeważnie o jednym nauczycielu — to jasno widać, jak państwo realizuje politykę sojuszu robotniczo-chłopskiego na płaszczyźnie kulturalnej.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselLewinskaPelagia">Poważną kwotę w budżecie oświaty — około 1/6 całego budżetu Ministerstwa Oświaty — stanowią wydatki na przedszkola. Prawie 6-krotny wzrost przedszkoli w Polsce Ludowej i ponad 377 tysięcy dzieci w przedszkolach, rozwój przedszkoli, dziecińców na wsi, tworzenie przedszkoli o 9-godzinnych zajęciach — wszystko to jest wykładnikiem przemian społecznych, u podstaw których leży polityczna i ekonomiczna emancypacja kobiety, jej udział w pracy przy warsztacie, w laboratorium, przy biurku, w szkole i w szpitalu.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselLewinskaPelagia">Wyrazem poważnych przemian w świadomości naszego społeczeństwa jest jego szerokie zainteresowanie sprawami oświaty i wychowania. Żywa i wszechstronna dyskusja na tematy wychowawcze, jaka się rozwinęła w związku z II Zjazdem ZMP, ogarnęła ogniwa partyjne, związki zawodowe, rodziców, twórców sztuki i kultury i ujawniła, że problem wychowania przestał być tylko sprawą szkoły i nauczyciela. Nie znaczy to absolutnie, że szkoła w ten sposób bardziej jest odciążona od odpowiedzialności za wychowanie młodego pokolenia, a wręcz odwrotnie, przed nauczycielstwem i Ministerstwem Oświaty potrzeby rewolucji kulturalnej stawiają ogromne zadania — zadania kierowania wszechstronnie sprawami wychowania nie tylko w szkole, ale i poza szkołą.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselLewinskaPelagia">Kierownictwa i pomocy w zagadnieniach wychowania czekają od Ministerstwa Oświaty rodzice w komitetach rodzicielskich i poza nimi. Robotnicy organizujący świetlice, domy kultury i kolonie dla dzieci, literaci, wydawnictwa, prasa, teatr i ogólnie trzeba powiedzieć — całe społeczeństwo na zupełnie nowej płaszczyźnie w nowej szerokości widzi zadania i rolę resortów oświaty i kultury.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselLewinskaPelagia">Dobitnym wyrazem dokonujących się przemian w dziedzinie kultury i wychowania są znaczne pozycje w preliminarzach budżetowych na pracę pozaszkolną, świetlice, domy kultury młodzieży, kolonie, obozy. Kwota na ten cel wynosi około 90 mln zł.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselLewinskaPelagia">Życie kulturalne w Polsce wyłamuje się z ram kameralnych, z pewnego zamknięcia właściwego ustrojom, w których kultura stanowi przywilej klas panujących — a nabiera natomiast charakteru masowego, stając się potrzebą dnia codziennego ludzi pracy. Stąd i sprawa troski o życie kulturalne młodzieży, o jej wszechstronne wykształcenie znajduje wyraz w dążności resortu oświaty do szerokiego rozwoju pracy pozaszkolnej.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselLewinskaPelagia">Trzeba powiedzieć, że jakkolwiek główna i coraz większa odpowiedzialność za wychowanie pokolenia budowniczych socjalizmu ciąży na nauczycielu i Ministerstwie Oświaty, to jednak bez żywego, serdecznego, współudziału rodziców, rad narodowych i ich komisji, związków zawodowych, a przede wszystkim Partii, samo szkolnictwo tym nowym ogromnym zadaniom nie podoła.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselLewinskaPelagia">Dlatego nie można się pogodzić ze stanowiskiem pewnej części rodziców, którzy zrzucają z siebie odpowiedzialność za wychowanie dzieci i cały trud przerzucają na szkołę.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselLewinskaPelagia">Co można powiedzieć o takich rodzicach, którzy nauczycielkę zwracającą się do nich, aby zatroszczyli się o odrabianie lekcji przez syna, wyrzucają za drzwi mówiąc, że zawraca im głowę? Pisała o tym do nas nauczycielka z pow. kieleckiego. Jest to na pewno wyjątkowe chamstwo, ale czyż mogłoby się ono zdarzyć na tej wsi, gdyby bardziej świadomi chłopi ż organizacji partyjnej, czy ZSL-owskiej, czy kobiety Koła Gospodyń byli dla tej borykającej się z trudnościami nauczycielki oporą w swojej gromadzie?</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselLewinskaPelagia">Jeden z kierowników szkół powiatu chełmskiego opowiedział na plenum Komitetu Powiatowego Partii o tym, jaką to ogromną pomocą w jego pracy wychowawczej jest to, że sekretarz gromadzkiej organizacji partyjnej od czasu do czasu zachodzi do szkoły na lekcje, interesuje się frekwencją i postępami dzieci w nauce.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselLewinskaPelagia">Nie możemy powiedzieć, że swe zadania pomocy szkole niedostatecznie widzi tylko wiejska społeczność, że tylko w bardziej zacofanych środowiskach nauczyciel pozostawiony jest sam sobie w walce z naporem reakcyjnego elementu, który organizuje wobec aktywniejszych nauczycieli nagonkę, który podrywa zaufanie dzieci do szkoły. I w miastach, a nawet w stolicy zbyt mało jest takich rodziców postępowych, robotników i inteligencji, którzy by podparli, pomogli nauczycielstwu, na które naciskają zacofani i sfanatyzowani rodzice zwalczający naukę i wychowanie naszej szkoły.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselLewinskaPelagia">Nasza szkoła ma prawo oczekiwać od członków Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, ludowców, związkowców, działaczy postępowych i inteligencji żywego udziału w walce szkoły o wychowanie wszystkich dzieci w zasadach moralności socjalistycznej, na ludzi wolnych od przesądów, kochających ideę prawdy i człowieka.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselLewinskaPelagia">Nauczyciel i szkoła odgrywają dziś poważną rolę w oddziaływaniu na środowisko, szczególnie na wsi. Jasne jest, że to oddziaływanie tym jest skuteczniejsze, im szkoła lepiej pracuje, im lepsze ma wyniki naukowe i wychowawcze.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselLewinskaPelagia">Taka szkoła zjednywa rodziców dla nowego wychowania, jeśli rodzice przekonują się, że dzieci ich uczą się rzetelnie pracować, zdobywają solidne wiadomości, umieją uszanować człowieka. Dlatego słuszne jest powszechne dziś wołanie przeciwko przeciążaniu nauczyciela nadmiarem społecznych funkcji. Nie można tolerować praktyki odrywania nauczyciela od zajęć lekcyjnych, nieliczenia się z obowiązkami i prawem nauczyciela do pracy nad sobą. Głośno trzeba powiedzieć, że nie ma zrozumienia w niektórych instancjach partyjnych, w radach narodowych i w wielu instytucjach społecznych, że główna droga pomocy nauczyciela w przebudowie społecznej i kulturalnej wsi prowadzi przede wszystkim przez szkołę, a nie w oderwaniu od szkoły. Przede wszystkim poprzez dzieci i młodzież do starszego pokolenia będzie przenikać idea spółdzielczości produkcyjnej, nowej agrotechniki, idea walki o pokój. Tymczasem aż nazbyt często władze terenowe widzą w nauczycielu aktywistę gotowego na każde zawołanie, bez liczenia się z jego obowiązkiem pracy w szkole.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselLewinskaPelagia">Przykładów nie ma co przytaczać, bo na razie jest to zjawisko nagminne, któremu trzeba wydać po prostu wojnę.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselLewinskaPelagia">Mimo że państwo w całej swojej polityce finansowej, prawno-ustawodawczej i organizacyjnej wysuwa szkołę na czoło w zadaniach rewolucji kulturalnej, to w praktyce mamy poważne wypaczenia tej linii. Świadczy o tym również niewywiązywanie się części rad narodowych ze swych obowiązków w stosunku do nauczycielstwa, jak obowiązek zapewnienia mieszkań lub wyrównywania czynszów mieszkaniowych, dostarczania podwód, zaopatrywania szkół w opał itp. Jeśli chodzi o wymienione świadczenia, państwo nasze uznało potrzebę pomocy nauczycielowi w tych życiowych sprawach, w których przychodzący na wieś czy do miasteczka młodzi nauczyciele nie są w stanie sobie poradzić. Trudno powiedzieć, że byłoby to zgodne z linią polityki państwa, aby zamiast pomóc szkole, umocnić jej pracę, zamiast otoczyć nauczyciela polityczną i materialną pomocą, chciało się widzieć w nauczycielu nieetatowego urzędnika i wyrękę we wszystkich pracach społecznych, któremu jakoby za to właśnie państwo płaci.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselLewinskaPelagia">Poważne znaczenie dla podniesienia poziomu warunków materialnych nauczycielstwa ma podwyżka uposażeń nauczycielskich przeprowadzona w lipcu ubiegłego roku. Wprowadzone nowe zasady płacy, różnicujące wysokość uposażeń w zależności od kwalifikacji zawodowych, stanowią dla nauczycielstwa bardzo poważny bodziec do stałego podnoszenia swego przygotowania naukowego, co potwierdziła już obecna praktyka.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselLewinskaPelagia">Nauczyciel, jego przygotowanie, ofiarność w pracy jest decydującą siłą dla rezultatów pracy szkoły; stąd i troska państwa o przygotowanie nauczyciela do zawodu znajduje odzwierciedlenie w budżecie.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselLewinskaPelagia">Około 70 mln zł przewiduje budżet na szkolenie nowych kadr nauczycielskich i dokształcanie już pracujących nauczycieli. W obecnym roku szkolnym Ministerstwo Oświaty wprowadziło nowy typ szkół zawodowych, które przygotowują nauczycieli po szkole średniej do nauczania w klasach V—VII szkół podstawowych. Obecne licea pedagogiczne z 4-letnią nauką, w których młodzież zdobywała jednocześnie zakres wiedzy szkoły średniej oraz przygotowanie zawodowe, nie mogły przysposobić na właściwym poziomie nauczyciela do nauczania wszystkich przedmiotów w zakresie szkoły podstawowej.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselLewinskaPelagia">Ten typ szkolenia nauczycieli mógł zaspokajać potrzeby szkolnictwa podstawowego w okresie przedwojennym, kiedy powszechność oświaty obejmowała 4-klasowe wykształcenie. Studia nauczycielskie dadzą kadrę, która zapewni wyższy poziom nauki w 7-klasowych szkołach podstawowych i pozwoli wyrównać próg pomiędzy poziomem klasy VII a klasy VIII, co dotychczas rzutuje negatywnie na wyniki pracy szkoły średniej.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselLewinskaPelagia">Prawie połowa naszej armii nauczycielskiej wyrosła już w Polsce Ludowej, a poważne przemiany ideologiczne w starszej kadrze stworzyły nowy typ nauczyciela-działacza. Nauczycielstwo nasze nie jest jednak jeszcze dostatecznie przygotowane do bojowego rozprawiania się z obciążeniami i wpływami poglądów wstecznych, nienaukowych, do umiejętnego rozwiązywania trudności walki z burżuazyjną moralnością i antyspołecznymi nawykami kapitalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselLewinskaPelagia">Przyśpieszenia dojrzewania nauczyciela-bojowca może dokonać serdeczna pomoc Partii, rad narodowych i zbliżenie szkoły do problemów, o które walczy cały nasz naród — o to, aby zapewnić krajowi dobrobyt, wysoką kulturę i pokój.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselLewinskaPelagia">W masie naszego nauczycielstwa pulsuje wysokie tętno patriotyzmu i ofiarności. Po tej drodze nauczycielstwo przeszło do obozu socjalizmu i po tej drodze idąc nabierze hartu w zmaganiu się z tym wszystkim, co osłabia i hamuje wzrost siły i jedności moralnej naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselLewinskaPelagia">Przykład bohaterstwa nauczycielki Ludwiki Wawrzyńskiej ratującej dzieci z płomieni jest symbolem męstwa i ofiarności, jakie żywi serce polskiego wychowawcy. Setki listów i wierszy, jakie przysyłają nauczyciele z całego kraju — które dobrze jest nawet pokwitować w tym miejscu z trybuny naszego Sejmu — dowodzą, że niejedna Wawrzyńska gotowa jest oddać swoje życie za życie i szczęście polskiego dziecka.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselLewinskaPelagia">Rzut oka na ogólny wzrost poziomu oświaty w Polsce w okresie władzy ludowej oraz na podstawowy kierunek wysiłku finansowego i organizacyjnego dla zapewnienia bazy materialnej naszemu szkolnictwu uwypukla dobitnie nie tylko ludowy charakter naszego państwa, ale dokumentuje również słuszność ogólnej polityki państwowej i gospodarczej. Wytknięta droga systematycznego wzrostu dobrobytu, oświaty, kultury wiedzie poprzez wyprzedzający wszystkie dziedziny wzrost potencjału ciężkiego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#PoselLewinskaPelagia">Stwierdzenie tej ogólnej zasady w prawidłowości ekonomicznego i kulturalnego rozwoju państwa przy debatach budżetowych nad sprawą oświaty ma zasadnicze znaczenie dla widzenia perspektyw i wyciągnięcia właściwych wniosków dla naszej codziennej walki o coraz wyższy poziom pracy szkoły i zasięg jej oddziaływania.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#PoselLewinskaPelagia">Widząc napierające na nas fakty, że w wielu ośrodkach wielkomiejskich będzie rosła ciasnota w szkołach, że w sikali krajowej liczba uczniów na 1 izbę wzrośnie z 36,3 uczniów do 43,4 uczniów w 1960 r., że ogólny wzrost wymagań nie łatwo będzie się godził z trudnościami w pracy szkół — trzeba zdać sobie sprawę, że nie z dobrych chęci, nieopatrznych obiecanek i z powietrza zbudujemy nowe szkoły, ale trzeba najpierw wyprodukować cement, żelazo i węgiel. Ogólne zadania postawione w budżecie państwowym na rok 1955, a szczególnie wygospodarowanie 7,5 mld zł przez obniżenie kosztów własnych produkcji — stają również przed resortami oświatowymi, aczkolwiek stanowią one w gospodarce państwowej przede wszystkim pozycje po stronie wydatków.</u> + <u xml:id="u-17.31" who="#PoselLewinskaPelagia">Przed szkolnictwem naszym rosną naprawdę olbrzymie zadania: i te, które zakładamy dla coraz szerszego kształcenia na poziomie szkoły średniej, i te, które wynikają z naszych wymagań co do treści naukowej i wychowawczej, jaką chcemy dawać młodzieży, jak i te, które stawia przed nami bujnie rozkwitające życie w naszym kraju. Z roku na rok liczba dzieci przychodzących do szkoły wzrasta o nowe setki tysięcy. W ubiegłym roku liczba dzieci przybywających do klas pierwszych wzrosła w stosunku do 1953 r. o 115.500. W roku obecnym mamy tę liczbę większą o 184 tys. Ta progresja każę nam liczyć się z tym, że liczba dzieci w wieku obowiązku szkolnego w nowym 5- letnim okresie wzrośnie o 1.317 tys. i sięgnie 4.702 tys. uczniów.</u> + <u xml:id="u-17.32" who="#PoselLewinskaPelagia">Przekładając to zjawisko na wymowę potrzeb nowych izb szkolnych, kadr nauczycielskich, podręczników, pomocy szkolnych i złotówek, trzeba już dziś w naszych planach i preliminarzach przewidzieć odpowiednie pozycje.</u> + <u xml:id="u-17.33" who="#PoselLewinskaPelagia">Rozwiązywać te zadania będą przede wszystkim rady narodowe, których prezydia powinny rozpatrzyć wszechstronnie sprawy oświaty swojego terenu, aby zmobilizować rezerwy materialne i społeczne, które zapewnią lepszą naukę naszym dzieciom.</u> + <u xml:id="u-17.34" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. łódzkiego Marii Olejniczak.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselOlejniczakMaria">Wysoki Sejmie! Nakreślony przez II Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej program wydatnej poprawy bytu ludzi pracy uzmysławia w sposób szczególnie dobitny najszerszym masom ludowym wielkość celów socjalizmu, stwarza szerokie możliwości wzmożenia wkładu wszystkich ludzi pracy w dzieło budownictwa socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselOlejniczakMaria">Temu celowi służy przedstawiony przez Rząd projekt budżetu na rok 1955. Jest to budżet wyrażający pokojowy wysiłek narodu polskiego, budżet troski o człowieka pracy, świadczący o tym, że naród polski zainteresowany jest w utrzymaniu i utrwaleniu pokoju i że wysiłki swe kieruje na zaspokajanie materialnych i kulturalnych potrzeb społeczeństwa i rozwój gospodarki narodowej oraz na dalsze umocnienie obronności naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselOlejniczakMaria">Budżet nasz jest jaskrawym przeciwieństwem budżetów w krajach kapitalistycznych, które służą nie dla zabezpieczenia potrzeb społeczeństwa, lecz dla zapewnienia maksymalnych zysków kapitalistów — kosztem wyzysku łudzi pracy — których przytłaczająca część wydatków idzie na przygotowania wojenne i powoduje wzrost napięcia w sytuacji między narodowej. Najdobitniejszym tego wyrazem jest awanturnicza polityka amerykańskiego imperializmu, dążąca poprzez stosowanie wszelkich środków nacisku do wskrzeszenia pałającego żądzą odwetu Wehrmachtu oraz montowania wszelkiego rodzaju paktów - i układów wojennych wymierzonych przeciwko Związkowi Radzieckiemu i krajom demokracji ludowej. Związek Radziecki i kraje obozu pokoju nie dadzą się jednak zastraszyć polityką tzw. — „pozycji siły”. Są przeniknięte ideą pokoju oraz patriotyczną gotowością obrony swoich krajów i swego prawa do pokojowego budownictwa. Świadome swej mocy i przewagi nad siłami imperializmu prowadzą politykę pokoju, ponieważ nie chcą ofiar, jakie ludzkość musiałaby ponieść w takiej wojnie. Dlatego też dziś naród nasz uchwala budżet państwowy, będący wyrazem dalszego wszechstronnego rozwoju i umacniania naszej gospodarki narodowej, budżet służący dalszemu umocnieniu sił naszego państwa, stojącego wiernie na straży zdobyczy ludu pracującego i świętej sprawy pokoju.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselOlejniczakMaria">Wysoki Sejmie! W walce o wykonanie uchwał II Zjazdu poważna rola przypada przemysłowi terenowemu. Produkcja tego przemysłu to przede wszystkim artykuły masowej konsumpcji i niezbędne usługi zaspokajające codzienne potrzeby ludzi pracy. Chcąc zaspokoić stale wzrastające potrzeby mas pracujących musi nasz przemysł terenowy produkować coraz więcej lepszych artykułów powszechnego użytku, mających poważny wpływ na tok naszego codziennego życia. Walka o realizację uchwał II Zjazdu dla przemysłu terenowego oznacza walkę o rozszerzenie produkcji artykułów masowego użytku, o wzbogacenie asortymentu, podniesienie jakości, o znaczne rozszerzenie sieci punktów usługowych. Dlatego też pragnę w związku z tym pokrótce omówić pracę przemysłu terenowego w woj. łódzkim.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselOlejniczakMaria">Terenowy przemysł drobny woj. łódzkiego wykonał w 1954 r. plan produkcji w cenach niezmiennych w 105,5%. Podniosła się jakość produkcji, skutkiem czego ilość reklamacji zmalała w stosunku do 1953 r. o 76%. Plan sieci usługowej wykonany został w 102%, przy czym dla potrzeb wsi w 120%. Ponadto — co jest bardzo ważne — przemysł drobny woj. łódzkiego wykonał w 124% plan obniżki kosztów własnych.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselOlejniczakMaria">Zadania dla przemysłu terenowego woj. łódzkiego na rok 1955 wzrastają o 21%. Liczba punktów usługowych wzrośnie o przeszło 1.400. W dalszym ciągu wzrastać ma wydajność pracy i jakość. Przy wykonywaniu zadań planu 1955 r. nasz przemysł drobny będzie musiał zwrócić specjalną uwagę na asortymentowe wykonanie planu. W roku ubiegłym cały szereg zaplanowanych artykułów nie został wyprodukowany. Nie wykonano np. planu produkcji gwoździ, wyrobów śrubowych, szeregu mebli, zaś w pionie spółdzielczym kieratów, części do maszyn rolniczych i szeregu innych artykułów. Przyczyną niewykonania planów asortymentowych był nie tylko brak dostatecznej troski o zaopatrzenie ze strony Ministerstwa Przemysłu Drobnego i Rzemiosła oraz Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy, lecz również niedostateczne jeszcze zwrócenie uwagi przez wojewódzkie zarządy na wykorzystywanie surowca odpadowego oraz ucieczka od produkcji artykułów, które niekorzystnie wpływają na kształtowanie się wskaźników wydajności i wartości.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselOlejniczakMaria">Zwiększone o 21% zadania dla woj. łódzkiego na rok 1955 wymagają zwrócenia specjalnej uwagi na dyscyplinę asortymentowego wykonania planu.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselOlejniczakMaria">Równolegle z dyscypliną asortymentową musi iść troska o maksymalne wykorzystywanie surowca odpadowego. Istnieją na terenie woj. łódzkiego zakłady, jak np. Spółdzielnia Artykułów Biurowych i Szkolnych w Pabianicach, Spółdzielnia Galanterii Skórzanej w Tomaszowie i inne, które całkowitą swoją produkcję opierają na surowcach odpadowych. Siadem tych zakładów winno iść coraz więcej zakładów woj. łódzkiego.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselOlejniczakMaria">Przy sposobności omawiania problemu surowca odpadowego należy wskazać, że na terenie woj. łódzkiego powstają znaczne ilości odpadów skór garbowanych (strużyny, wióry), których miejscowy przemysł terenowy nie może zużyć jako surowca do swej produkcji. Władze terenowe od kilku lat zwracają się do Ministerstwa Przemysłu Lekkiego i PKPG o wskazanie odbiorcy bądź ustalenie sposobu racjonalnego wykorzystania tego surowca — i nie otrzymują żadnej odpowiedzi.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselOlejniczakMaria">Co się tyczy jakości produkcji przemysłu terenowego specjalną uwagę należy zwrócić na jakość produkowanej cegły. Aczkolwiek ilość cegły gatunku III zmniejszyła się z 10% całości produkcji w 1953 r. do 7% w 1954 r., niemniej przy bardziej racjonalnym doborze surowca, prawidłowym hałdowaniu gliny i starannej produkcji można uzyskać większe ilości gatunków I i II.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselOlejniczakMaria">Wojewódzki Zarząd Przemysłu Terenowego Materiałów Budowlanych i Wojewódzka Komisja Planowania Gospodarczego winny większą niż dotychczas uwagę zwracać na inwestycje w cegielniach, na ich celowość i opłacalność. O tym, jak mało wnikliwie analizowano na terenie naszego województwa celowość inwestycji w cegielniach, świadczy następujący przykład.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselOlejniczakMaria">W pow. łęczyckim w cegielni Grabów przeprowadzono przebudowę, wkładając w to znaczne sumy, lecz bez uprzedniego przeprowadzenia geologicznych badań gliny. Po wykonaniu remontu i inwestycji przeprowadzono badania geologiczne i okazało się, że pokłady gliny są poważnie zanieczyszczone marglem, wskutek czego nie nadają się do eksploatacji.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselOlejniczakMaria">W tym samym powiecie w cegielni Sierpów, gdzie są poważne złoża dobrej jakościowo gliny, od 1953 r. pomimo bytności wielu komisji WZPTMB nie może zdecydować się na przebudowę boku pieca ręcznego na mechaniczny, mimo że koszt tej inwestycji jest o połowę mniejszy niż w cegielni Grabów. Produkowana w cegielni Grabów cegła nie znajduje nabywców wśród chłopów, gdyż rozsypuje się, natomiast w cegielni Sierpów nie wykorzystuje się poważnych rezerw dobrego surowca.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselOlejniczakMaria">W tej samej cegielni Grabów zbudowano nowy komin, który — jak się obecnie okazało — posiada za małą średnicę. Komisja przysłana przez WZPTMB orzekła, że należy go rozebrać i postawić nowy, o większej średnicy. Tego rodzaju inwestycje nie przyczyniają się do likwidacji trudności w zaopatrzeniu w materiały budowlane.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselOlejniczakMaria">Trzeba dodać, że za niedociągnięcia takie ponosi winę również Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, które nawet do chwili obecnej nie wyciągnęło wniosków w stosunku do winnych.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselOlejniczakMaria">Pomimo korzystnie kształtujących się wskaźników wzrostu sieci usługowej trzeba stwierdzić, że stan punktów usługowych na terenie woj. łódzkiego jest w dalszym ciągu jeszcze niezadowalający. Występuje brak punktów kowalskich, kołodziejskich, bednarskich, rymarskich i ślusarskich. Jakość usług wciąż jest jeszcze niedostateczna, przy jednocześnie zbyt wysokich cenach. Na skutek wadliwej produkcji i wysokich cen często odbiór techniczny obniża wartość wykonanych robót, wskutek czego powstają straty. Np. spółdzielnia — „Dąb” w Poddębicach, pow. Łęczyca, za rok 1954 zamknęła swą działalność stratą 225 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselOlejniczakMaria">Niska jakość usług spółdzielczych jest wynikiem niedostatecznej kontroli technicznej i często niedostatecznego przygotowania fachowego pracownika. Np. bardzo ważnym zagadnieniem w dziedzinie usług kowalskich jest kucie koni. W woj. łódzkim odczuwa się dotkliwy brak podkuwaczy koni. W związku z tym Izba Rzemieślnicza wystąpiła w 1954 r. do Ministerstwa Przemysłu Drobnego i Rzemiosła z wnioskiem i propozycją zorganizowania kursu podkuwaczy. Organizacyjnie kursy zostały przez Izbę Rzemieślniczą przygotowane, ale nie są uruchomione na skutek braku kredytów. Ministerstwo nie zajęło wcale stanowiska w tej sprawie i nawet nie udzieliło odpowiedzi ani Izbie Rzemieślniczej, ani Prezydium Woj. RN w Łodzi.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselOlejniczakMaria">W usługach nie został jeszcze w pełni rozwiązany problem zaopatrzenia, Aczkolwiek punkty usługowe muszą zwrócić większą uwagę na lokalne źródła surowcowe, to jednak takie artykuły, jak szkło, farby i barwniki, tlen, karbid, drut nawojowy, artykuły elektrotechniczne i inne, mogą być otrzymywane wyłącznie z przydziałów centralnych.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselOlejniczakMaria">I w tej dziedzinie Ministerstwo Przemysłu Drobnego, Ministerstwo Handlu Wewnętrznego i Centralny Związek Spółdzielczości Pracy nie wykazywały i nie wykazują dostatecznej troski o potrzeby naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselOlejniczakMaria">Ważnym zagadnieniem ponadto, na które spółdzielczość musi zwrócić uwagę, jest podniesienie estetyki punktów usługowych, która przedstawia wiele do życzenia.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselOlejniczakMaria">Przy prawidłowym rozmieszczeniu sieci punktów usługowych poważną rolę mogą odegrać pawilony usługowe projektowane przez Spółdzielczość Pracy. Wojewódzki Związek Spółdzielni Pracy w Łodzi otrzymał limit z Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy na budowę 7 pawilonów. Koszt jednego pawilonu według założeń CZSP wynosi od 380 tys. do 450 tys. zł. WZSP stanął słusznie na stanowisku, że można wybudować pawilony tańsze z prefabrykatów, w cenie około 95 tys. zł każdy. Dokumentacja tego rodzaju pawilonów została zlecona Biuru Projektów CZSP w Warszawie. Gdyby dokumentacja została dostarczona do dnia 1 maja 1955 r., Wojewódzki Związek Spółdzielni Pracy mógłby uruchomić produkcję prefabrykatów na początku trzeciego kwartału i zamiast planowanych 7 pawilonów — województwo łódzkie mogłoby wybudować 31 pawilonów. Jest rzeczą konieczną, aby Centralny Związek Spółdzielczości Pracy w Warszawie zatroszczył się o przyśpieszenie opracowania dokumentacji i dopilnował, by WZSP dokumentację tę otrzymał do dnia 1 maja 1955 r.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselOlejniczakMaria">Jedno z ważnych zagadnień, na które trzeba zwrócić uwagę w 1955 r., to prawidłowe wykonanie zadań w dziedzinie lotnych brygad usługowych. Plan w tej dziedzinie w 1954 r. przez woj. łódzkie nie został wykonany. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej nie potrafiło przełamać niechęci spółdzielni do organizowania tego rodzaju brygad z uwagi na trudności w utrzymaniu rentowności tychże. Zadaniu temu w 1955 r. Prezydium Woj. RN będzie musiało poświęcić znacznie więcej uwagi — w słusznej trosce o zaspokojenie potrzeb ludności wiejskiej naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselOlejniczakMaria">Ku uwadze Ministerstwa Przemysłu Chemicznego należy podać, że przyjmuje do swoich szkół zawodowych młodzież bez względu na wiek, a następnie nie przyjmuje do pracy absolwentów swoich własnych szkół, którzy mają poniżej lat 18.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselOlejniczakMaria">Budżet Państwa Ludowego na rok 1955 jest wyrazem troski Partii i Rządu o zwiększenie sił gospodarczych kraju i wzrost dobrobytu mas pracujących. Znajduje to swoje Wyraźne odbicie również w budżecie terenowym naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselOlejniczakMaria">Trzeba, aby wojewódzki Zarząd Przemysłu Terenowego Materiałów Budowlanych w Łodzi wyciągnął właściwe wnioski z uchwał Partii i Rządu i ustawił pracę w podległych sobie zakładach w sposób właściwy i zgodny z zadaniami, które stawia Partia przed całą gospodarką narodową.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselOlejniczakMaria">Zjednoczeni we Froncie Narodowym wokół klasy robotniczej i władzy ludowej, pod przewodem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, wykonamy wielkie zadania postawione przez II Zjazd PZPR — podniesiemy dobrobyt ludzi pracy, umocnimy siłę i bezpieczeństwo naszej umiłowanej Ojczyzny, zwiększymy udział Polski w walce o pokój między narodami.</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#komentarz">(Oklaski.).</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Na tym kończymy dzisiejsze obrady Sejmu.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych Kancelarii Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#Marszalek">Następne posiedzenie odbędzie się jutro, dnia 5 kwietnia o godz. 10. Na posiedzeniu tym będzie kontynuowana dyskusja nad projektem ustawy budżetowej na rok 1955 oraz sprawozdaniem z wykonania budżetu za rok 1953.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 18 min. 55.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00016-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00016-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..7612517 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00016-01/header.xml @@ -0,0 +1,94 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00016-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>16 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>16 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">16</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1955-04-05</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterFinansowTadeuszDietrich" role="speaker"> + <persName>Minister Finansów Tadeusz Dietrich</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterSkupuAntoniMierzwinski" role="speaker"> + <persName>Minister Skupu Antoni Mierzwiński</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBiemawskiWitold" role="speaker"> + <persName>Poseł Biemawski Witold</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBigusAntoni" role="speaker"> + <persName>Poseł Bigus Antoni</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCzystohorskiTadeusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Czystohorski Tadeusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDebowskiFranciszek" role="speaker"> + <persName>Poseł Dębowski Franciszek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGosciminskaWanda" role="speaker"> + <persName>Poseł Gościmińska Wanda</persName> + </person> + <person xml:id="PoselIskraMaria" role="speaker"> + <persName>Poseł Iskra Maria</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJodlowskiJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Jodłowski Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKlechaJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Klecha Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRatajczakStefan" role="speaker"> + <persName>Poseł Ratajczak Stefan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStruzekBoleslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Strużek Bolesław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStudzinskiZdzislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Studziński Zdzisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSliwinskiWaclaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Śliwiński Wacław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSwietlikPiotr" role="speaker"> + <persName>Poseł Świetlik Piotr</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTurowskiEdward" role="speaker"> + <persName>Poseł Turowski Edward</persName> + </person> + <person xml:id="PoselUrbanczykStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Urbańczyk Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWaisStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Wais Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZbudniewekJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Zbudniewek Józef</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekJozefOzgaMichalski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Józef Ozga-Michalski</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00016-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00016-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..43a9a23 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00016-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,1029 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 16 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 5 kwietnia 1955 r.</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10. min. 10.)</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszalek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Protokół 15 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu ustaliło porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia, który został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Dalszy ciąg dyskusji nad sprawozdaniami Komisji Budżetowej. Głosowanie nad projektem ustawy budżetowej na rok 1955 i projektem uchwały w sprawie zatwierdzenia sprawozdania Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1953.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. gdańskiego Antoni Bigus.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselBigusAntoni">Wysoki Sejmie! Uchwalany budżet na rok 1955 — to dalszy etap walki Polski Ludowej o rozwój gospodarki narodowej, o szybsze podniesienie stopy życiowej, a przede wszystkim o rozwój rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselBigusAntoni">Mieszkańcy miast i wsi woj. gdańskiego widzą w przedłożonym projekcie budżetu państwa realizację uchwał II Zjazdu i III Plenum KC Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselBigusAntoni">Ludzie pracy woj. gdańskiego zjednoczeni we Froncie Narodowym, którego podstawą polityczno-społeczną jest sojusz robotniczo-chłopski, jako współgospodarze kraju z entuzjazmem podejmują prace podnoszące dobrobyt. Świadczą o tym osiągnięcia minionych lat, które uroczyście i z dumą podsumowaliśmy w dziesiątą rocznicę wyzwolenia naszego Wybrzeża, która była tym donioślejsza, że zbiegła się z 500-ną rocznicą powrotu Gdańska do Macierzy.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselBigusAntoni">Osiągnięcia nasze w dziedzinie przemysłu stoczniowego, rybołówstwa, żeglugi i portów stały się wielkim dorobkiem całego narodu. Również w pozostałych dziedzinach gospodarki narodowej w minionym dziesięcioleciu uzyskaliśmy poważne sukcesy.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselBigusAntoni">W woj. gdańskim odczuwamy w coraz większym stopniu wyniki ostatnich wyborów do rad narodowych. W gromadach podjęły pracę nowe rady gromadzkie, z dużym entuzjazmem, w poczuciu dobrze pojętej roli gospodarzy terenu. Sam fakt, że na pierwszych sesjach gromadzkich rad narodowych zabierało głos w dyskusji 1369 osób, w tym 884 radnych, mówi o tym, że uczestnicy sesji wykazują zdrowy kierunek walki o rozwój swojego terenu.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselBigusAntoni">Chciałbym podkreślić, że w powiatach zamieszkałych przez ludność kaszubską zarówno radni jak i aktyw gromadzki czują się w pełni współgospodarzami naszego kraju i że z coraz większym entuzjazmem patriotycznie i świadomie podejmują trud sprawowania władzy ludowej w warunkach napiętych zadań roku 1955.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselBigusAntoni">W budżecie terenowym woj. gdańskiego przeznacza się na rolnictwo w bieżącym roku ponad 106 mln zł, co w porównaniu z rokiem ubiegłym wyraża się wskaźnikiem wzrostu w kredytach (budżetowych) na wydatki bieżące — 125, w środkach inwestycyjnych — 122.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselBigusAntoni">Najpoważniejsze nakłady przeznacza się na melioracje, które w kredytach na wydatki bieżące wzrastają do wskaźnika 120,7, w inwestycjach zaś do wskaźnika 144,9 w stosunku do roku 1954, natomiast w inwestycjach w stosunku do roku 1953 do wskaźnika 235.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselBigusAntoni">Poważne sumy inwestycyjne przewidujemy na podniesienie gospodarki naszych spółdzielni produkcyjnych (ponad 19 mln zł), a szczególnie na budownictwo w spółdzielniach oraz podniesienie stanu pogłowia zwierząt.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselBigusAntoni">Poważne nakłady przeznaczone są ponadto na popieranie produkcji roślinnej, zwierzęcej, ochronę roślin, na nagrody dla przodujących chłopów i spółdzielców, które pozwolą na rozwinięcie współzawodnictwa gwarantującego podniesienie plonów oraz pogłowia zwierząt.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselBigusAntoni">Niewątpliwie do poważnych osiągnięć województwa należy zaliczyć rozwój naszej gospodarki rolnej, a w szczególności odwodnienie i zagospodarowanie Żuław, należących do rzędu najbardziej urodzajnych ziem nie tylko w Polsce, ale i w Europie.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselBigusAntoni">Wojewódzki Zespół Poselski w Gdańsku, obradując nad sprawą Żuław, upoważnił mnie do poruszenia tego zagadnienia w trosce nie tylko o nasze województwo gdańskie, ale również w trosce o całość rolnictwa naszego kraju. Woj. gdańskie od dłuższego czasu oczekuje wyników i posunięć ze strony Rządu w związku z memoriałami oraz opracowaniami, które dokonane zostały przez specjalną komisję delegowaną z ramienia Prezydium Rządu na teren Żuław. Pełne, wszechstronne zagospodarowanie Żuław wymagać będzie poważnych nakładów inwestycyjnych, ale nakłady te opłacą się, gdyż Żuławy mogą stać się poważnym dostawcą produktów rolnych na potrzeby państwa.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselBigusAntoni">Nie bez wzruszenia wspominamy upartą walkę, jaką prowadziliśmy o wydarcie morzu bogatej ziemi żuławskiej, zalanej wskutek zbrodniczego przerwania wałów ochronnych i zniszczenia pomp odwadniających przez okupanta hitlerowskiego wycofującego się przed dziesięcioma laty z ziemi naszej pod naporem zwycięskiej Armii Radzieckiej i odrodzonego Wojska Polskiego.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselBigusAntoni">Wysiłkiem polskiego robotnika, chłopa i inżyniera już w pierwszym okresie niepodległości Żuławy, ponownie odwodnione, wprzęgnięte zostały w krąg naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselBigusAntoni">Należy jednak stwierdzić, że Żuławy nie odgrywają jeszcze należnej roli w gospodarce rolnej zarówno województwa, jak i całego kraju. Żuławy to 150 tys. ha ziemi, w tym 120 tys. ha użytków rolnych, które winny dawać przeciętnie z 1 ha po 26 q pszenicy, 23 q żyta, 25 q owsa czy jęczmienia, po 250—300 q buraka cukrowego — przy jednoczesnym utrzymaniu dużej ilości pogłowia. Niestety trzeba przyznać, że na Żuławach osiągamy dotychczas przeciętnie znacznie niższe plony, jak również niedostateczna jest obsada inwentarza żywego.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselBigusAntoni">Fakt ten jest przedmiotem niepokoju nie tylko naszego województwa, ale — wydaje się — winien być przedmiotem głębokiej troski całego kraju; faktem tym winny się zająć w całej rozciągłości nasze centralne organy, a szczególnie resorty rolnicze.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselBigusAntoni">Trzeba bowiem podkreślić, że niedostateczne wyniki produkcyjne Żuław wypływają w głównej mierze z niewłaściwej opieki zarówno ze strony Ministerstwa Państwowych Gospodarstw Rolnych, jak i Ministerstwa Rolnictwa. Od kilku lat prowadzona jest dyskusja, pracowało wiele powołanych komisji nad ustaleniem głównych kierunków gospodarki rolnej i hodowlanej na Żuławach. Brak stanowiska w tej sprawie powoduje poważne trudności w ustaleniu właściwej struktury zasiewów i zmianowania oraz w określeniu prawidłowej polityki inwestycyjnej. W tej sytuacji nieraz świadomie podejmujemy w terenie decyzje, co do których sami mamy poważne wątpliwości, czy są one zgodne z perspektywicznym, właściwym rozwojem tych ziem.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselBigusAntoni">Uprawa ciężkich, urodzajnych mad żuławskich wymaga przystosowanych narzędzi i maszyn rolniczych — od pługa do ciągnika. Narzędzi tych mimo konkretnego ustalenia potrzeb teren nasz wciąż nie posiada w wystarczającej ilości.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselBigusAntoni">Dla przykładu chciałbym podać parę wypowiedzi doświadczonych rolników zatrudnionych na Żuławach, którzy w kampanii wyborczej do rad narodowych na zebraniach Frontu Narodowego dyskutowali o sprawach Żuław z poczuciem wielkiej odpowiedzialności. Oto w zespole PGR Książęce Żuławy w pow. nowodworskim ob. Wronek na spotkaniu poselskim w miesiącu listopadzie ubiegłego roku zwrócił uwagę na stałe pogarszanie się struktury rolnej na Żuławach. Jednym z głównych powodów jest niedostateczna ilość obornika, w rezultacie czego blisko 75% ziemi nie nawożono obornikiem od chwili osuszenia Żuław, tj. od roku 1947. Mała ilość koni, złe drogi powodują, że nawozi się tylko kompleksy gruntów bliżej położonych. Również nie robią dobrej roboty traktory kolczaste. Potrzebne tu są traktory lekko ogumione lub też traktory gąsienicowe. Lepka ziemia żuławska pod naciskiem traktorów kolczastych zbija się w masę, a miejscami w skałę. Oczywiście nie wpływa to na polepszenie struktury gleby.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselBigusAntoni">Nierozpracowanie problemu braku siły roboczej daje się również dotkliwie we znaki. Żuławy wymagają wysokokwalifikowanej kadry, natomiast w PGR i POM tej kadry brak: dla przykładu można podać fakt, że w POM nie ma ani jednego mechanika z wyższym wykształceniem. Przedstawione powyżej zjawiska poważnie wpływają na opóźnienie rozwoju gospodarczego tych terenów.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselBigusAntoni">Dla przykładu — jeżeli będziemy mówić o uprawie buraka cukrowego — w pow. elbląskim spółdzielnie produkcyjne otrzymały 148 q, a PGR 109 q, podczas gdy w pow. wejherowskim spółdzielnie produkcyjne osiągnęły 183 q, a PGR 196 q. Dlatego stopień zainteresowania tym problemem i pomoc ze strony władz centralnych winna być bardziej wydatna niż dotychczas. A były już w tej sprawie przyrzeczenia ze strony Ministerstwa Państwowych Gospodarstw Rolnych i Ministerstwa Rolnictwa, pozostały one jednak w sferze przyrzeczeń. Należałoby oczekiwać, że PKPG powoła komisję do spraw planu regionalnego Żuław i spowoduje zorganizowanie pracowni, która mogłaby w określonych terminach przygotować ostateczny plan zagospodarowania Żuław, tak aby można było pracować na podstawach ustalanych rokrocznie dla całości Żuław w sposób kompleksowy.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselBigusAntoni">Ale obok tej pilnej pracy nad perspektywicznym rozwojem Żuław zachodzi konieczność zastosowania niezwłocznie doraźnych środków w celu podwyższenia poziomu gospodarki, o której mówiłem. Są to takie problemy, jak zapewnienie siły roboczej przy równoczesnym rozwoju budownictwa, odpowiednie maszyny, narzędzia oraz wykwalifikowane kadry agrotechniczne i zootechniczne. Wnioski w tej sprawie leżą już od dawna w Ministerstwie Państwowych Gospodarstw Rolnych i Ministerstwie Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselBigusAntoni">Należy tu również podkreślić, że przykład Żuław mobilizuje nas do gruntownej analizy gospodarki rolnej w pozostałych PGR-ach i POM-ach oraz spółdzielniach produkcyjnych naszego województwa — w trosce o to, aby wszystkie miejscowe rezerwy wykorzystać jak najlepiej. Dlatego w woj. gdańskim równolegle do troski o Żuławy słusznie mówi się i stawia problemy konserwacji urządzeń hydrotechnicznych na Żuławach, gdyż jeden brak kompleksowy w zagospodarowaniu tego terenu doprowadza w strukturze organizacyjnej do dewastacji innych odcinków, mających wpływ na wyniki ekonomiczne całych Żuław.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselBigusAntoni">Gdy mówimy o Żuławach lub gdy przystępujemy do przestrzennego zagospodarowania doliny rzeki Łaby, mówimy również o innych inwestycjach bieżąco realizowanych przy osuszaniu błot w rejonie Mościch Błot, Naszą troską jest, aby wszystkie problemy woj. gdańskiego, zapisane w programie wyborczym Wojewódzkiego Komitetu Frontu Narodowego, a w tej liczbie problemy rolne przewidziane w planach na rok bieżący i następny — znalazły pełne poparcie Rządu i powzięcie przez Rząd decyzji w postaci uchwały dotyczącej Żuław.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselBigusAntoni">Szybkie zrealizowanie tego postulatu przyczyni się do lepszego wykonania uchwał II Zjazdu Partii.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi m. Łodzi Stanisławowi Urbańczykowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Wysoki Sejmie! Obradujemy nad budżetem, przedłożonym przez nasz Rząd w czasie kiedy burżuazyjne parlamenty państw kapitalistycznych uchwalają budżety służące interesom imperializmu, budżety, których głównym zadaniem — wbrew woli i potrzebom szerokich mas robotniczych i chłopskich — jest finansowanie zbrojeń i przygotowywanie nowej wojny.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselUrbanczykStanislaw">W przeciwieństwie do tego kraj nasz konsekwentnie realizuje politykę pokojową, która znalazła swoje odbicie w wygłoszonym exposé Prezesa Rady Ministrów tow. Cyrankiewicza, jak również w deklaracji Sejmu w sprawie polityki zagranicznej.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Również i budżet przedłożony przez Rząd na rok 1955 ma pokojowy charakter, a jego zadaniem jest coraz pełniejsza realizacja podstawowego prawa ekonomicznego socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Jako przedstawiciel miasta Łodzi, tego wielkiego ośrodka przemysłowego, chciałbym w swojej wypowiedzi zatrzymać się nad zagadnieniami pracy i rozwoju przemysłu lekkiego.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Reprezentuję tu przed Wysokim Sejmem środowisko łódzkich włókniarzy, którzy uporczywą walką o realizację planów produkcyjnych wnoszą swój udział w zdobycie środków, które zapewniają wykonanie budżetu po stronie wydatków.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Bojowe załogi naszych zakładów włókienniczych, pełne ufności do Partii i Rządu, śledzą z dużym zainteresowaniem nasze obrady. Wiedzą, że każdy nowo uchwalony budżet zapewnia im nowe dalsze osiągnięcia socjalne oraz gwarantuje stałe, systematyczne polepszanie warunków pracy.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Muszę wspomnieć tu, że załogi zakładów włókienniczych z dużym entuzjazmem przyjmują każdą wiadomość o nowo wybudowanym obiekcie przemysłowym, o nowo wybudowanym i uruchomionym żłobku, kąpielisku i ośrodku zdrowia; widzą w tym dowody dbałości o poziom życia i zdrowotności łódzkich włókniarzy.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Te osiągnięcia socjalne pozwalają im także na stałe zwiększanie wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Włókniarze przekonali się, że nie tylko nowo zainstalowany park maszynowy może zwiększyć wydajność pracy, ale także właściwa konserwacja starego parku maszynowego i stałe utrzymywanie w wysokiej sprawności technicznej daje również podwyższenie wydajności maszyn. Załogi dobrze wiedzą, że ta gospodarska oszczędność w skali zakładu musi znaleźć swoje odbicie również w budżecie.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Wiemy, że smutnej spuścizny czasów kapitalizmu i wyzysku, która spowodowała, że przemysł włókienniczy w pierwszym okresie powojennym był przemysłem bardzo upośledzonym, o niskim poziomie technicznym — nie można od razu całkowicie odrobić.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Łódzcy włókniarze nie darmo jednak szczycą się swoimi chlubnymi tradycjami rewolucyjnymi. Załogi zakładów włókienniczych, które posiadają licznych członków zahartowanych w walkach rewolucyjnych, potrafiły przezwyciężyć trudne okresy i idą od jednego zwycięstwa do drugiego w wykonywaniu swoich zadań produkcyjnych. Należy tu nadmienić, że w tej walce o nowe zdobycze załogi są coraz mocniej wspomagane inicjatywą aktywu inżynieryjno-technicznego zorganizowanego w zakładowych kołach NOT.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Z wielką dumą przyjmują robotnicy naszego miasta wiadomość o oddaniu w tym roku do eksploatacji dalszych obiektów socjalistycznych w przemyśle lekkim, takich jak przędzalnie w Fastach i Łodzi, tkalnie w Turku i Świerkowie oraz największej inwestycji w przemyśle lekkim — kombinatu obuwniczego w Nowym Targu. Załogi zakładów i mieszkańcy naszego miasta przyjmują z zadowoleniem wiadomość, że w tym roku zostanie ukończona jedna z najpoważniejszych inwestycji komunalnych Planu 6-letniego — budowa rurociągu Pilica-Łódź. Uruchomienie tego rurociągu pozwoli 350 tys. mieszkańców naszego miasta korzystać ze zdrowej wody.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Oblicze naszego miasta zmienia się z roku na rok. W bieżącym roku zostanie zakończona budowa dwóch szpitali, intensywniej będzie prowadzone budownictwo mieszkaniowe, kulturalno-oświatowe i sportowe.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Projekt budżetu na rok 1955 przewiduje wzrost produkcji artykułów konsumpcyjnych o około 11% przy ogólnym wzroście produkcji przemysłowej o ok. 8,5%, w tym tkanin bawełnianych o 6,1%, wełnianych o 4,2%, obuwia o 10,6% — więcej niż w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Klasa robotnicza naszego miasta zdaje sobie sprawę, że dla wykonania wszystkich założeń budżetu na rok 1955 musi wygospodarować dodatkowe środki. Pojęcie tego obowiązku ułatwia stwierdzony w budżecie fakt, że produkcja przemysłowa stanowi dominantę naszej akumulacji narodowej.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Czy wykonanie wielkich i odpowiedzialnych zadań przez nasz socjalistyczny przemysł jest możliwe? Stanowczo tak. Zadania ujęte w budżecie na rok 1955 zostaną na pewno wykonane. Gwarancją tego jest ofiarny wysiłek mas pracujących, uzbrojonych w oręż i hart naszej Partii.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselUrbanczykStanislaw">W przemyśle zadania te realizować będą ramię przy ramieniu robotnicy i mistrzowie, inżynierowie i racjonalizatorzy, pracownicy umysłowi i naukowcy. Gwarancję wykonania zadań budżetowych roku 1955 dla przemysłu lekkiego upatruję również w wynikach pracy roku 1954. Należy bowiem stwierdzić, że robotnicy tego przemysłu przekroczyli plany 1954 roku, dając ponad plan ok. 10 mln m tkanin bawełnianych, 1 mln m tkanin jedwabnych, 50 tys. par pończoch stylonowych, 575 ton skóry twardej.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselUrbanczykStanislaw">W roku 1954 doprowadziliśmy do ogólnego wzrostu wydajności pracy o 2,9% w stosunku do roku 1953. Również plany obniżki kosztów własnych i akumulacji wykonano z nadwyżką. Można więc stąd wnioskować, że przemysł lekki jako całość pracuje coraz lepiej, wydajniej i oszczędniej.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Ten stan rzeczy oczywiście nie przesłania nam widocznych niedociągnięć, jak np. nierytmiczność w wykonaniu zadań w poszczególnych okresach roku, nierównomierne wykonywanie zadań w niektórych branżach przemysłu lekkiego. Są branże, które się wysuwają na czoło, do tych należy przemysł bawełniany, ale są branże, które nie nadążają za średnim wykonaniem planów. Przykładem tu może być przemysł wełniany, który ma zaciągnięty dług w postaci niewykonanych ok. 2 mln m tkanin wełnianych.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Przemysł wełniany poważnie również naruszył dyscyplinę asortymentową, co w konsekwencji sprawiło, że rynek i konsumenci nie otrzymali tych wszystkich artykułów, które przemysł zaplanował do konsumpcji.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Poza tym w roku ubiegłym wzorem lat przeszłych w dalszym ciągu ujawniła się niezadowalająca jakość produkcji w niektórych branżach przemysłu lekkiego, np. na odcinku obuwia i konfekcji.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselUrbanczykStanislaw">W obliczu tych braków i niedociągnięć słuszne wydaj e się założenie resortu przemysłu lekkiego przeprowadzenia na początku roku budżetowego narad branżowych aktywu polityczno-techniczno-gospodarczego w celu znalezienia dróg poprawy sytuacji w tych przemysłach lub zakładach, w których niedociągnięcia i braki przyczyniają się do obniżenia wysiłku całego przemysłu lekkiego.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Moje doświadczenia zawodowe inżyniera zatrudnionego w ZPB im. J. Stalina w Łodzi pozwalają mi ocenić możliwości wprowadzenia w życie planów budżetowych w skali zakładów produkcyjnych przemysłu lekkiego. Oddział — „B” zakładów im. J. Stalina, które posiadają jedną z największych przędzalni w kraju, plan produkcji towarowej za ubiegły rok wykonał w 105,6% przekraczając równocześnie plan obniżki kosztów własnych i plan akumulacji.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Mobilizacja załogi do wykonania tych zadań nastąpiła już na początku roku 1954, po uprzedniej dokładnej analizie i opracowaniu konkretnego planu działania.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselUrbanczykStanislaw">W planie główny akcent położono na wzroście wydajności starych maszyn produkcyjnych przez szerokie wprowadzenie postępu technicznego. Opracowanie tematyki usprawnień dało w efekcie bardzo poważne wzmocnienie ruchu racjonalizatorskiego w naszym zakładzie.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Należy tu podkreślić jeszcze, że zakładowa komórka branżowa NOT umiała poprzez swój udział we współpracy z racjonalizatorami zapewnić sobie pełne zaufanie załogi. Po wykonaniu pierwszych usprawnień na maszynach produkcyjnych załoga zachęcała racjonalizatorów do jak najszybszego opracowywania dalszych usprawnień. Widziała w tym realne możliwości wypełnienia swoich zadań.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Należy stwierdzić jeszcze jedno pozytywne zjawisko. W związku z ogólnym ożywieniem ruchu nowatorstwa i racjonalizacji w naszym zakładzie udało się przyciągnąć do tych zagadnień, szerzej niż dotychczas, kobiety, co z punktu widzenia przemysłu włókienniczego, zatrudniającego w większości kobiety, ma bardzo duże znaczenie.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Pomimo tego wielkiego zapału, w pracach racjonalizatorskich naszej załogi są jeszcze pewne niedociągnięcia. Występują one nie tylko w naszym zakładzie, ale tak samo w innych zakładach i branżach przemysłu lekkiego. Do tych niedociągnięć należy zaliczyć niewłaściwe jeszcze planowanie dostaw materiałów potrzebnych do wykonania pomysłu racjonalizatorskiego; dalej sposób kierowania prac wykonawczych przy realizacji pomysłu racjonalizatorskiego do warsztatów pomocniczych w zakładzie lub poza obrębem zakładu.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Należy stwierdzić, że przestarzały styl pracy zakładowych jak i centralnych komisji wynalazczości nie sprzyja na obecnym etapie rozwojowi ruchu racjonalizatorskiego.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Dalszym poważnym mankamentem w rozwoju racjonalizacji jest niedostateczne rozpowszechnianie danego pomysłu w innych zakładach w ramach tej samej lub innej branży. Forma dotychczas wydawanych informatorów branżowych nie jest jeszcze ostatecznie ustalona i wykazuje niedociągnięcia. Z tych powodów około 600 wniosków racjonalizatorskich, już zatwierdzonych, nie zostało jeszcze wprowadzonych w zakładach pracy. Za te niedociągnięcia nie sposób winić dołowe komórki wynalazczości przy zakładach pracy; winę ponoszą tutaj również komórki centralnych zarządów i komórki resortu.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Należy też zwrócić uwagę na działy inwestycyjne przy centralnych zarządach, które często sprowadzają do zakładów pracy maszyny i urządzenia wadliwie wykonane, niewłaściwej jakości. Zilustruję to na przykładzie naszego zakładu.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselUrbanczykStanislaw">W planie postępu technicznego zostały zaplanowane urządzenia podnośników, które miały usprawnić transport od łączniarek do ciągarek. Dwa lata temu urządzenia te sprowadzono i zmontowano. Po próbach uruchomienia przekonano się, że w takim stanie, w jakim były dostarczone, podnośniki nie mogą być uruchomione. Rozpoczęła się korespondencja między działem inwestycji Centralnego Zarządu Przemysłu Bawełnianego — Północ a zakładem i biurem konstrukcyjnym budowy maszyn włókienniczych. Domagaliśmy się usunięcia niedociągnięć i oddania urządzeń jak najprędzej do eksploatacji.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Członkowie koła przyzakładowego NOT widząc, że sprawa uruchomienia przewleka się, przystąpili do przebudowy i usprawnienia jednego urządzenia. Po uruchomieniu jednego podnośnika stworzono możliwości do przebudowy następnych. Dotychczas jednak, pomimo przyjęcia tych usprawnień przez komisję działu inwestycyjnego, następne urządzenia nie zostały uruchomione, ponieważ dział inwestycji Centralnego Zarządu Przemysłu Bawełnianego — Północ dopatruje się w tym pewnych nieformalności.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Jednym z ważnych zagadnień obniżki kosztów własnych jest właściwa gospodarka surowcami, materiałami pomocniczymi i artykułami technicznymi. Na sprawie tej ogniskowała się początkowo tylko uwaga aktywu techniczno-gospodarczego. Na odbytej konferencji partyjno-ekonomicznej troskę o właściwą gospodarkę surowcami i materiałami technicznymi postawiono przed całą załogą.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselUrbanczykStanislaw">O głębokim zrozumieniu znaczenia gospodarki surowcami może świadczyć to, że na naradzie wskazywano dalsze przykłady rezerw i możliwości w tej dziedzinie. Dbałość o oszczędne gospodarowanie surowcami, pomocniczymi materiałami wyraziła się w ostatecznym regulaminowym efekcie w postaci wprowadzenia kart limitowych.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Mówiąc o surowcach dla przemysłu wełnianego, chciałbym podkreślić z całym naciskiem konieczność intensywniejszej rozbudowy krajowej bazy surowcowej, tak w aspekcie ilościowym jak i jakościowym.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Tak prowadzona gospodarka oszczędzania surowca, materiałów pomocniczych, zdała swój egzamin i dała pozytywne osiągnięcia w rocznym bilansie finansowo-gospodarczym.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Należy tu jednak nadmienić, że niestety dotychczas nie wszystkie branże przemysłu lekkiego zainteresowały się tą formą kontroli oszczędzania. Byłoby to szczególnie istotne na odcinku przemysłu wełnianego, gdzie cena jednostkowa surowca jest bardzo wysoka.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Stwierdzić trzeba, że na odcinku dokumentacji oszczędnościowej w postaci kart limitowych pomocą były osiągnięcia Instytutu Ekonomiki i Organizacji Pracy Przemysłu. Niemniej jednak wydaje się, że rozpowszechnia on zbyt wolno te osiągnięcia na inne przemysły.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselUrbanczykStanislaw">W konkluzji chciałbym stwierdzić, że klasa robotnicza i inteligencja pracująca m. Łodzi zapewniają Wysoki Sejm, iż przedstawiony budżet przyjmują jako własny program budownictwa socjalizmu i nie szczędząc wysiłków, ofiarną pracą postanawiają zabezpieczyć jego wykonanie.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. białostockiego Tadeuszowi Czystohorskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Wysoki Sejmie! Budżet woj. białostockiego ubiegłego roku nazywaliśmy słusznie — „budżetem oświaty i kultury”, 36% bowiem wydatków mogliśmy przeznaczyć na cele oświatowo-kulturalne. Ten budżet oświatowy napełnił nas otuchą, że w niedalekiej przyszłości na odcinku oświaty zdołamy dorównać innym województwom.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">W projekcie budżetu na rok bieżący na cele kulturalno-oświatowe przypadły nam sumy, które niestety nie pozwalały nam na konsekwentne kontynuowanie rozpoczętej ubiegłego roku drogi, wiodącej do rozbudowy naszego życia kulturalno-oświatowego. Dlatego to wystąpiliśmy do Komisji Budżetowej z wnioskiem o przyznanie nam sum dodatkowych. Wniosek nasz został uwzględniony. Sumy dodatkowe otrzymamy, co pozwoli nam może jakoś prędzej dopędzić inne województwa na odcinku oświaty i kultury. A że pomimo pewnego postępu pozostajemy na tym odcinku jeszcze daleko w tyle poza innymi województwami, niech wykaże zestawienie naszych osiągnięć oraz niedociągnięć i niedomagań na przestrzeni 10 lat ostatnich.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Dziesięć lat to niewielki w historii przeciąg czasu, a jednak jakie ogromne zmiany zaszły w tym okresie, zwłaszcza na terenie woj. białostockiego, tej połaci kraju tak zacofanej gospodarczo i kulturalnie w okresie międzywojennym, a której nędzę i zacofanie pogłębił okupant hitlerowski, wszedł bowiem do naszego kraju z jasno i od dawna określonymi celami: biologicznego wytępienia narodu i wyniszczenia naszego dorobku kulturalnego. Że cele te nie zostały przezeń osiągnięte, zawdzięczamy wiekopomnemu zwycięstwu Armii Radzieckiej.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Przystępując do odbudowy tak strasznie zniszczonego kraju oparliśmy się na mądrej polityce Partii i Rządu.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">W tempie niespotykanym w dziejach naszego narodu i z niezwykłym rozmachem likwidujemy dzięki polityce kulturalno-oświatowej państwa zacofanie woj. białostockiego podnosząc jego poziom kulturalny. Widzimy to na każdym odcinku naszej pracy oświatowej.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Jeszcze nie ucichły echa oddalających się na zachód walk, a już zjawiły się na terenie naszego miasta władze PKWN, które od razu przystąpiły do odbudowy naszego życia państwowego.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Między innymi na pierwszy plan wysunięta została sprawa organizacji szkolnictwa i oświaty na wyzwolonych terenach naszego województwa. W okólniku kierownika resortu oświaty PKWN wydanym dnia 24 listopada 1944 r. czytamy: — „Praca nad odbudową państwa będzie tym szybsza i skuteczniejsza, im lepiej przygotowani będą do niej przystępujący pracownicy. Nauka więc jest naczelnym elementem przyszłej szczęśliwości Polski i ona jest naczelnym, patriotycznym obowiązkiem uczącej się młodzieży, którego wypełnieniu całkowicie oddać się powinna.” Przytoczone słowa świadczą niezbicie o głębokiej trosce Rządu o sprawy oświatowe.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Dalszymi dowodami tego są wydane w ciągu dziesięciolecia ustawy, zarządzenia i instrukcje, dotyczące spraw szkolnictwa i oświaty, a zmierzające do stworzenia najlepszych warunków rozwoju tych ważnych dziedzin życia społecznego.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Również dowodem tego jest wzrastający z roku na rok budżet państwowy na cele oświaty. Wystarczy wspomnieć, że w ostatnich tylko dwóch latach budżet na oświatę w naszym województwie wzrósł o przeszło 24 mln zł i w roku 1954 dysponowaliśmy sumą około 163 mln zł.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Dzięki tej racjonalnej polityce oświatowej jakże inaczej przedstawia się na terenie naszego województwa stan szkolnictwa — i to na wszystkich jego szczeblach — w porównaniu ze szkolnictwem przedwrześniowym.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Zacznijmy od przedszkoli. Istniały one wprawdzie na terenie woj. białostockiego i przed wojną, lecz utrzymywane były nie przez państwo, a przez organizacje i instytucje społeczne i kościelne oraz przez osoby prywatne. Jedno takie przedszkole przypadało na 43.249 mieszkańców lub na przeszło 2.400 dzieci w wieku od lat 3 do 7. Dziś, w 10 lat po odzyskaniu niepodległości mamy już taki stan, że jedno przedszkole przypada na 6.100 mieszkańców lub na 501 dzieci w wieku od lat 3 do 7. Są to wszystko przedszkola organizowane i utrzymywane przez państwo. Na podkreślenie zasługuje fakt, że te przedszkola w chwili obecnej obejmują swym oddziaływaniem wychowawczym dzieci matek pracujących. Jest to wyrazem głębokiej troski o dziecko człowieka pracy, które w okresie międzywojennym wychowywała ulica, podwórze i droga wiejska, wpływając ujemnie na jego rozwój umysłowy, fizyczny i moralny, w wielu wypadkach powodując żebractwo, włóczęgostwo, a nawet przestępczość.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Jeśli chodzi o szkolnictwo podstawowe, to bardzo wymownym jest fakt, że w całym woj, białostockim mieliśmy przed wojną zaledwie 131 szkół tzw. powszechnych, realizujących program 7 klas. To znaczy, że jedna szkoła tego stopnia organizacyjnego przypadała na 12.545 mieszkańców lub na 1.772 dzieci w wieku od lat 7 do 13, podczas gdy dziś dzięki zorganizowaniu 716 szkół podstawowych pełnych jedna szkoła realizująca program 7 klas przypada na 1.388 mieszkańców, czyli na 178 dzieci w wieku szkolnym. Z powyższego zestawienia wynika, że liczba szkół podstawowych pełnych w stosunku do okresu międzywojennego wzrosła w naszym województwie 5,4 raza.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Dzięki systematycznemu podnoszeniu stopnia organizacyjnego szkół zapewnia się dziś w myśl wskazań programu Frontu Narodowego możliwość ukończenia pełnej szkoły podstawowej wszystkim dzieciom miast i wsi, a jednocześnie podnosi się jakość nauczania, gdyż dzięki takiej polityce zmniejsza się liczba dzieci przypadających na jednego nauczyciela i likwiduje się stopniowo klasy łączone, co w znacznym stopniu ułatwia nauczycielstwu nauczanie i wychowanie młodego pokolenia. Już w 1951 r. na jednego nauczyciela przypadało 35 dzieci, a nie 70 do 80, jak to miało miejsce do 1939 r.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Przechodząc z kolei do następnego typu szkolnictwa stwierdzić musimy na terenie woj. białostockiego poważny wzrost szkolnictwa średniego, ogólnokształcącego i pedagogicznego oraz wzrost szkolnictwa zawodowego i rolniczego; dwa ostatnie wyrosły z potrzeb rozwijającego się przemysłu i rozwijającej się gospodarki rolnej.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">W okresie międzywojennym istniało na terenie woj. białostockiego 26 liceów ogólnokształcących, w których pobierało naukę 1.300 dzieci tak zwanej — „elity”. O dostaniu się do liceum decydowały pieniądze i stosunki osobiste. Nic więc dziwnego, że wśród młodzieży licealnej można się było doliczyć zaledwie 8% dzieci pochodzenia chłopskiego. Dziś szkoła średnia przestała być szkołą elitarną, przeznaczoną przede wszystkim dla dzieci bogaczy: w 29 liceach ogólnokształcących województwa uczy się 7.600 dzieci robotników, chłopów i inteligencji pracującej.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Wzrosła również w znacznym stopniu, bo 5-krotnie, liczba zakładów kształcenia nauczycieli. Przedwojenne dwa licea pedagogiczne woj. białostockiego przygotowywały w ostatnim roku istnienia Polski sanacyjnej zaledwie 100 kandydatów do zawodu nauczycielskiego. Nikt nie pomyślał o zorganizowaniu szkoły kształcącej wychowawczynie przedszkoli. W chwili obecnej istnieje na terenie naszego województwa 7 liceów pedagogicznych i 3 licea kształcące wychowawczynie przedszkoli — łącznie 10 zakładów kształcenia nauczycieli i jedno liceum korespondencyjne. We wszystkich tych liceach przygotowuje się do zawodu ponad 2.700 przyszłych nauczycieli i wychowawczyń przedszkoli. Wzrost tego typu szkolnictwa podyktowany został z jednej strony stratami w kadrach nauczycielskich zniszczonych w 40% przez zbrodniarzy hitlerowskich, z drugiej zaś strony celową polityką Partii i Rządu, polityką mającą na celu wychowanie przyszłych budowniczych Polski socjalistycznej, gorących patriotów, głęboko kochających swój kraj i jego postępową kulturę narodową, nieugiętych i wytrwałych bojowników o pokój i sprawiedliwość społeczną na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Wzrosła również ilość i uległa zmianie jakość szkół zawodowych. W 26 szkołach zawodowych terenu białostockiego kształciło się przed wojną 4 tysiące przyszłych rzemieślników. Zadaniem tych szkół — jak podawał w swoich sprawozdaniach b. wojewoda sanacyjny Białegostoku Zyndram Kościałkowski — było jedynie — „podnoszenie rzemiosła, a także uświadomienie państwowo-społeczne”. Dziś w 27 zasadniczych szkołach zawodowych i 3-letnich kształcą się wykwalifikowani tokarze, ślusarze maszynowi, frezerzy, narzędziowcy, ślusarze samochodowi, traktorowi i wagonowi, ślusarze nawierzchni kolejowych, maszyn rolniczych, szkolą się odlewnicy, modelarze, stolarze, kuwacze i inni wykwalifikowani robotnicy i rzemieślnicy, którzy już przy warsztatach szkolnych włączają się do ogólnopolskiej produkcji. Ponadto w 18 średnich szkołach zawodowych, tzw. technikach, kształcą się przyszli technicy. Ogółem w 45 stacjonarnych i 2 korespondencyjnych zasadniczych i średnich szkołach zawodowych kształciło się w ubiegłym roku szkolnym 8.200 dzieci robotników i chłopów.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Szkół rolniczych było przed wojną na naszym terenie 4 dla 200 uczniów. Dziś jest 7 techników, 1 podstawowa, 2 ośrodki szkolenia kadr mechanizacji rolnictwa i spółdzielczości produkcyjnej oraz 2-letni kurs wodno-melioracyjny — w których przygotowuje się do nowoczesnej pracy na roli 1.187 uczniów.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Omawiając zagadnienia szkolnictwa średniego i zawodowego muszę wspomnieć o Białostockiej Szkole Pielęgniarek i Szkole Położnych, a więc kształcących pracowników służby zdrowia, jako też o Szkole Muzycznej i Szkole Plastyków dla adeptów sztuk pięknych.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Bardzo znamienny jest fakt, że Polska międzywojenna nie pomyślała o utworzeniu na terenie woj. białostockiego jakiejkolwiek uczelni wyższej. Była w tym pewna polityka. Ówcześni władcy kraju zdawali sobie dobrze sprawę z niebezpieczeństwa, jakie stanowiłaby dla nich oświata ludu. Woj. białostockie, wielki ośrodek robotniczy, było i miało pozostać dostawcą wartości, a nie odbiorcą. Miało być rezerwatem taniej siły roboczej i ciemnoty, miało być dziewiczą puszczą dogodną do polowań i spekulacji swoich i obcych wielkich panów. Dziś Białystok może się poszczycić dwiema uczelniami wyższymi: Akademią Medyczną i Wyższą Szkołą Inżynierską. Akademia Medyczna powstała w r. 1950 z inicjatywy Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Odbudowali ją białostoccy robotnicy dla swoich dzieci oraz dla dzieci chłopów i inteligencji pracującej. Zbudowali ją po to, by wykształceni tu lekarze włączyli się do pracy i walki o pokojowy rozwój białostockiej ziemi, o dobrobyt i zdrowie pracujących mas. Utworzenie uczelni akademickiej w Białymstoku jest aktem o doniosłości historycznej, aktem, który stanowi duży krok naprzód w rozwoju kultury narodu i państwa.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Akademia Medyczna znalazła pomieszczenie w dawnym pałacu Branickich odpowiednio przystosowanym do nowych celów. To również ma swoją wymowę. W tym to pałacu w 1920 r. robotnicy białostoccy wręczyli czerwony sztandar Polskiemu Komitetowi Rewolucyjnemu, zorganizowanemu w naszym mieście przez Marchlewskiego, Dzierżyńskiego i Kohna. W tymże pałacu w r. 1950 powstała pierwsza wyższa uczelnia białostocka, przeznaczona dla synów robotników, chłopów i inteligencji pracującej. Dawne siedlisko feudalnego ucisku stało się ogniskiem, skąd dobroczynne promienie nauki rozchodzą się na cały teren woj. białostockiego.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Na początku roku akademickiego 1954/55 Białostocka Akademia Medyczna liczyła 1007 studentów na wszystkich pięciu latach studiów. Przy końcu tego roku akademickiego opuści uczelnię około 100 lekarzy, by zasilić zastępy tych, którzy pracują w terenie, a których za czasów sanacji przypadało w woj. białostockim 1 na 20.000 ludności.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Druga uczelnia, Wyższa Szkoła Inżynierska, powstała w Białymstoku również w 1950 r. na razie jako szkoła wieczorowa. Na trzech wydziałach: mechanicznym, elektrycznym i budowlanym, studiuje około 300 osób, równocześnie pracując w swoich zawodach. Do 1954 r. ukończyły uczelnię 63 osoby z dyplomami inżynierów elektryków i mechaników, w 1955 r. opuści uczelnię około 30 osób z dyplomami inżynierów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Ambicją naszego województwa jest utworzenie obok wieczorowej Wyższej Szkoły Inżynierskiej również uczelni dziennej tego samego typu. Wszystko wskazuje na to, że starania nasze w tym kierunku zostaną uwieńczone pomyślnym wynikiem.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Utworzenie wyższych uczelni w Białymstoku jest dla naszego miasta i całego województwa momentem przełomowym, jest symbolem tych wielkich zmian, jakie przyniosło wyzwolenie spod ucisku własnych i obcych kapitalistów i z niewoli faszystowskiej. Do czasu wyzwolenia był Białystok miastem fabrycznym, terenem krwawej eksploatacji wielotysięcznych rzesz robotniczych. Dziś jest on miastem akademickim, miastem kultury i wielkiej przyszłości, co dnia bogatszym i co dnia piękniejszym.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Aczkolwiek sumy przeznaczane w budżecie państwowym na cele naszego szkolnictwa były znaczne i z roku na rok wzrastały, to jednak nie pokrywały one wszystkich koniecznych wydatków związanych z oświatą woj. białostockiego. Tu przychodziły nam z pomocą komitety rodzicielskie i komitety opiekuńcze. Oceniając pracę komitetów rodzicielskich podkreślić należy wielki ich wkład w przygotowanie bazy materialnej, w odbudowę szkół i w zaopatrzenie w pomoce naukowe. Wystarczy wspomnieć o Komitecie Rodzicielskim w Lizie Starej, pow. bielski, który dając robociznę niefachową, zwózkę i część materiału na sumę 32 tys. zł w dużej mierze przyczynił się do budowy nowego budynku szkolnego. Komitet Rodzicielski w Królowym Moście, pow. białostocki, zakupił dom, przewiózł go i przebudował, oddając szkole do użytku. W każdym powiecie można by przytoczyć tego rodzaju przykłady wydatnej pomocy ze strony komitetów rodzicielskich.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Osiągnięcia, którymi dziś szczycić się możemy, wyrastały w ciężkim i znojnym trudzie. W codziennej walce o podniesienie stanu oświaty popełnialiśmy szereg błędów, które ujemnie wpływały na przebieg odbudowy i rozbudowy naszego szkolnictwa i oświaty, i o tych błędach, wynikających tak z przyczyn obiektywnych jako też popełnianych przez władze szkolne, prezydia i społeczeństwo, powiedzieć należy, a to w tym celu, by uniknąć ich na przyszłość i w ten sposób usprawnić naszą pracę.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Początkowo ruch oświatowy w naszym województwie cechował chaos i tzw. „radosna twórczość”. Przedszkola i szkoły podstawowe organizowano wszędzie tam, gdzie były odpowiednie lokale. Spowodowało to taki stan, że w r. 1948/49 mieliśmy 32 szkoły nieczynne, a 18 gromad nie było objętych siecią szkolną. Wymagało to korekty sieci szkół, której dokonuje się stale z myślą o jak największym zbliżeniu szkoły do dziecka. Podkreślić należy, że dotychczas sieć szkół podstawowych i licealnych ogólnokształcących jest ciągle jeszcze na terenie woj. białostockiego niewystarczająca, pomimo wybudowania szkół nowych i podwyższenia stopnia organizacyjnego szkół dawniej powstałych. Szczególnie dotkliwe braki wykazuje sieć szkół w pow. sokolskim, ełckim, oleckim i gołdapskim.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Poważne również niedociągnięcia mamy w zakresie szkół ogólnokształcących z niepolskim językiem nauczania. Wprawdzie sześć szkół z białoruskim językiem nauczania jest już prawie wystarczająca, jednak pod względem obsady kadr nauczycielskich dużo jeszcze pozostaje do zrobienia. Na odcinku szkół litewskich są jeszcze większe braki. Szkół tych jest przede wszystkim za mało i o niskim stopniu organizacyjnym.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Nie mniejsze niedociągnięcia stwierdzić musimy w sieci szkolnictwa zawodowego i rolniczego. Błędne założenia organizacyjne, jakie notowało się w dziedzinie szkolnictwa zawodowego w latach przedwojennych, a następnie w okresie od 1944 do 1949 r., doprowadziły do tego, że władze oświatowe chcąc w szybkim tempie rozwinąć szkolnictwo zawodowe, czego wymagały zmiany gospodarcze kraju, tworzyły punkty szkolenia zawodowego dosłownie tam, gdzie życzyli sobie tego mieszkańcy gmin, a nawet wsi. W ten sposób tworzono kierunki szkolenia zawodowego najłatwiejsze do zorganizowania, a nie zawsze przydatne kierunkom gospodarki narodowej. I tak jeszcze w drugim półroczu roku szkolnego 1950/51 niektóre szkoły zawodowe naszego województwa kształciły krawców-chałupników i bardzo słabo przygotowanych pracowników handlowych. Połowa uczniów słabo rozwiniętej branży metalowej i drzewnej kształciła się w niezwykle prymitywnych warunkach, urągających wszelkim zasadom organizacji przemysłowej i szkolenia. 25% szkół zawodowych, nie mając w ogóle warsztatów, upodobniło się do szkół ogólnokształcących. Stan ten w dużym stopniu przyczynił się do opóźnienia rozwoju jakości szkół zawodowych naszego terenu.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Dokonana przez DOSZ w 1951 r. korekta sieci i typów szkół spowodowała likwidację 19 bezużytecznych punktów szkolnych, przyczyniając się jednocześnie do rozbudowy internatów oraz zwiększenia powierzchni warsztatów szkolnych.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">W niezwykle ciężkich warunkach, które uniemożliwiają kształcenie kadr dla rolnictwa, pracują szkoły rolnicze w Drohiczynie i Wysokiem Mazowieckiem. Szkoły te będą musiały być zlikwidowane z wielką szkodą dla województwa. Szkoły rolnicze powstawały podobnie jak inne. Najczęściej brak im było odpowiedniego areału ziemi jako niezbędnego warsztatu dydaktycznego, brak również wykwalifikowanych kadr nauczycielskich. Ta ostatnia sprawa stanowi dotychczas bardzo poważną trudność w realizowaniu zadań tego typu szkoły.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Większe jeszcze niż z siecią szkolną mieliśmy i mamy trudności z przygotowaniem bazy materialnej szkół, niezbędnej do zapewnienia wysokich wyników nauczania i wychowania. Szkoły nie są zaopatrzone w sprzęt szkolny, pomoce naukowe, w wielu szkołach urządzenia sanitarne i przeciwpożarowe pozostawiają dotychczas wiele do życzenia.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Poważne niedociągnięcia mamy na odcinku remontu szkół. Remonty przeprowadza się niedbale, w ostatnich tygodniach wakacji.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Niewłaściwie również wygląda sprawa zaopatrywania szkół w opał, który bardzo często dostarcza się dopiero w miesiącach jesiennych.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Ogólnie biorąc, wszystkie braki w przygotowaniu bazy materialnej przyczyniają się w znacznym stopniu do tego, że w wielu jeszcze szkołach poziom nauczania i wychowania pozostawia dużo do życzenia i pozostaje daleko w tyle za tym, co obserwujemy na terenie innych województw. Stan ten częstokroć wynikał z trudności finansowych, przyznawane nam bowiem sumy budżetowe nie wystarczały na pokrycie wszystkich wydatków.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Wysoki Sejmie! Chciałbym jeszcze pokrótce przedstawić nasze osiągnięcia i trudności na odcinku melioracji i gospodarki komunalnej.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Najbliższym zadaniem woj. białostockiego w dziedzinie rolnictwa jest zasadnicze zwiększenie hodowli. Trzecia część naszego areału to łąki i pastwiska. Muszą one stać się wielką bazą dla szeroko rozwiniętej hodowli. Mimo obiektywnie wysokich w porównaniu z rokiem 1944 wskaźników wzrostu pogłowia bydła i trzody chlewnej osiągnięte dotychczas wyniki są stanowczo za niskie w stosunku do potrzeb naszych i całego kraju. Rezultaty te będziemy mogli podnieść przez dalsze kontynuowanie melioracji. Na zagadnienie to zwraca naszą uwagę II Plenum Komitetu Centralnego PZPR. Rozpoczęliśmy na naszym terenie w tym kierunku prace na szeroką skalę i dobiliśmy się znacznych osiągnięć.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Na terenie woj. białostockiego mamy około 300 tys. hektarów torfowisk, co stanowi 1/6 część ogólnej ich powierzchni w Polsce. Są to torfowiska położone w dolinie rzeki Biebrzy, Narwi i ich dopływów łącznie z doliną Orzyca. Rozległe obszary dzikich bagien to jedna z głównych przyczyn niskiego stanu gospodarki rolnej naszego województwa. Użytkowanie terenów torfowych jako gleby wymaga od rolnika większych wiadomości agrotechnicznych, a zwłaszcza specjalnych zabiegów melioracyjnych. Większość torfowisk wymaga regulacji nawodnienia, gdyż jedne odczuwają poważny brak wody w okresie wegetacyjnym, inne jej nadmiar w okresie wiosennym i jesiennym, a jeszcze inne ciągły jej nadmiar. Prace melioracyjne, oparte na badaniach naukowych, muszą być przeprowadzane na wielkich przestrzeniach. Dlatego to Centralny Instytut Rolniczy na wniosek Departamentu Wodnych Melioracji Ministerstwa Rolnictwa powołał do życia w 1951 r. Zakład Naukowo-badawczy — „Biebrza”, którego zadaniem jest zagospodarowanie bagien nadbiebrzańskich.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Jaką wagę przykłada Partia i Rząd do melioracji na terenie naszego województwa, świadczą najwymowniej nakłady finansowe państwa na ten cel: w 1945 r. mieliśmy w budżecie na meliorację 47 tys. zł, w 1951 r. — 10 mln zł, w 1953 r. — 16 mln zł, w 1954 r. — 37 mln zł. Rezultat tych sum, powiększonych wkładem tzw. czynu melioracyjnego ze strony ludności, a przedstawiającego wartość 18 mln zł w 1953 r., jest wprost imponujący. Spiętrzywszy 14 mln m^3^ wody jeziora Rajgrodzkiego osuszono bagna kuwaskie. Kuwasy stały się dla nas symbolem czynu melioracyjnego: bagna — przed wojną kompletnie nie do przebycia — dziś stanowią tereny zupełnie osuszone. 45 tys. hektarów ziemi wydarto nieużytkom, z tego zagospodarowano 29 tys. hektarów. Ośrodek naukowo-badawczy, który przeprowadził osuszenie Kuwas, pracuje nad dalszym przeistaczaniem nieurodzajnych łąk i nieużytków w łąki produkcyjne. Doświadczenia zdobyte na naszym terenie stają się wytycznymi postępowania w całym kraju.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Konkretne wyniki wspomnianego osuszenia terenów Białostocczyzny najlepiej ilustrują liczby: z 31 tys. hektarów łąk i pastwisk doliny Nurca, Nurczyka i Orlanki zbierano na przestrzeni 1 ha przed melioracją 10 — 12 q siana o wartości około 950 zł, po melioracji 60 — 80 q o wartości około 5.700 zł. Utrzymywano krów przed melioracją 31 tys. sztuk, po melioracji 124 tys. sztuk. Jedna z filii mleczarskich w Bielsku Podlaskim przerabiała dziennie mleka przed melioracją 500 litrów, po melioracji 35 tys. litrów.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Nie trzeba dodawać, jakie to wrażenie zrobiło na naszej ludności: bagna kuwaskie usiłowała osuszyć Polska sanacyjna, później Niemcy, ale bezskutecznie; zdołała tego dokonać dopiero Polska Ludowa.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Jak na odcinku przemysłu i rolnictwa, spółdzielni produkcyjnych i melioracji, kultury i oświaty mieliśmy sporo trudności i braków, ale pokonujemy je i dobijamy się sporych osiągnięć, tak samo i na innych odcinkach naszego życia społecznego. Tam, gdzie nie wystarczają środki budżetowe, uciekamy się do czynu społecznego. Najwymowniejszym tego przykładem jest ów — „czyn melioracyjny”, który do 16 mln zł państwowych sum budżetowych dorzucił w 1953 r. 18 mln zł w postaci robocizny, transportu itd.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Ale nie na wszystkich odcinkach możemy się opierać na czynie społecznym. Do takich odcinków należy przede wszystkim gospodarka komunalna i mieszkaniowa. Sumy przyznane na ten cel w pierwszym projekcie naszego budżetu terenowego były niewystarczające. Nie mieliśmy innego sposobu, jak wystąpić do Komisji Budżetowej o przyznanie nam kwot dodatkowych przede wszystkim na cele mieszkaniowe, gdyż sytuacja mieszkaniowa przedstawia się u nas katastrofalnie.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">W roku 1945 miał Białystok 46 tys. mieszkańców i 5.980 budynków mieszkalnych o ogólnej powierzchni 376.926 m^2^, czyli na jednego mieszkańca przypadało 8 m^2^. Dziś w Białymstoku mieszka 93 tys. ludności w 7.144 domach mieszkalnych o ogólnej powierzchni 459 tys. m^2^, to znaczy na jednego mieszkańca przypada 4,9 m^2^. 454 domy są zagrożone i przeznaczone do rozbiórki; po ostatnim huraganie 17 stycznia sytuacja mieszkaniowa jeszcze się pogorszyła. Biorąc pod uwagę, że norma mieszkaniowa na terenie Białegostoku wynosi 8 m^2 ^na jednego mieszkańca, niedobór powierzchni mieszkaniowej wynosi 284.948 m^2^; do tego należy dodać metraż dla rodzin z domów zagrożonych — niedobór więc mieszkaniowy kształtuje się w granicach około 26 tys. izb mieszkalnych.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">O zdobyciu takiej liczby izb przy obecnym tempie budownictwa na naszym terenie nie może być mowy. Ponieważ Miejska Rada Narodowa we własnym zakresie tej katastrofalnej sytuacji opanować nie może, zainteresowała tym władze wojewódzkie i egzekutywę Komitetu Wojewódzkiego PZPR. Stwierdzono, że problem mieszkaniowy w Białymstoku może być rozwiązany na razie przez budownictwo osiedla awaryjnego, barakowego, następnie przez zwiększenie możliwości przerobowych przedsiębiorstw budowlanych, a to przez ich mechanizację w celu zagwarantowania wykonania zwiększonych limitów inwestycyjnych. O sytuacji mieszkaniowej w Białymstoku było dokładnie poinformowane Ministerstwo Gospodarki Komunalnej w formie dezyderatów i postulatów ze strony tutejszego Prezydium w celu zwiększenia limitów na inwestycje oraz przyznania odpowiedniej ilości elementów barakowych. Ministerstwo dało odpowiedź negatywną. O powyższej sytuacji powiadomiono również Ministerstwo Budownictwa Miast i Osiedli prosząc o zwiększenie przydziału mieszkań ZOR-owskich. Tu również nie uwzględniono naszych postulatów i budownictwo mieszkaniowe nadal wzrasta w minimalnym stopniu, nie pokrywając nawet w 40% potrzeb mieszkaniowych ludności napływowej i przyrostu naturalnego.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Wobec tego Prezydium MRN zwróciło się do zespołu poselskiego z prośbą, by sytuację mieszkaniową Białegostoku przedstawić na najbliższej sesji sejmowej w celu spowodowania:</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">1)by poszczególne ministerstwa dla poszczególnych zakładów przemysłowych, handlowych i inwestycyjnych przyznały odpowiednią ilość limitu inwestycyjnego na budownictwo mieszkaniowe, 2)by przedsiębiorstwa budowlane miały zagwarantowane ze strony ministerstw właściwe zaopatrzenie techniczne w celu większej mechanizacji robót i sprawniejszego zaopatrzenia materiałowego.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Czyniąc zadość życzeniu społeczeństwa białostockiego podaj ę to do wiadomości Wysokiego Sejmu, przy czym nadmieniam, że dnia 17 marca 1955 r. białostocki zespół poselski zwrócił się o 20 baraków do PKPG i otrzymał zapewnienie, że po sprawdzeniu stanu rzeczy sprawa będzie pozytywnie załatwiona.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Poprawki poczynione w projekcie budżetu i przyznane wskutek tego sumy dodatkowe dla terenu białostockiego napawają nas nadzieją, że zdołamy zlikwidować niektóre z naszych trudności i zapewnić szerokim masom ludu pracującego lepsze warunki bytowe.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#PoselCzystohorskiTadeusz">Za projektem budżetu na rok 1955, uzupełnionym poprawkami Komisji Budżetowej, Wojewódzki Zespół Poselski Białostocczyzny odda swoje głosy.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Głos zabierze Minister Skupu ob. Antoni Mierzwiński w celu wyjaśnienia pewnych zagadnień poruszonych w dyskusji w sprawie skupu.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Wysoki Sejmie! Ponieważ sprawy skupu i działalność aparatu skupu były szeroko omawiane na komisjach sejmowych w toku obecnej sesji Sejmu, chcę w nawiązaniu do wystąpień obywateli posłów omówić niektóre problemy skupu — tej dziedziny działalności gospodarczej, w której rozstrzygają się sprawy zaopatrzenia rynku w podstawowe artykuły spożywcze i przemysłu w surowce rolne.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Zadaniem aparatu skupu jest gromadzenie w ręku państwa możliwie jak największej ilości artykułów rolnych, niezbędnych do pokrycia stale wzrastających potrzeb ludzi pracy. Żaden działacz gospodarczy, który styka się z tymi zagadnieniami, nie może nie zdawać sobie sprawy z tego, że wykonywanie zadań i planów skupu uwarunkowane jest stałym rozwojem produkcji rolnej. Formy, system i bodźce ekonomiczne, stosowane w skupie produktów rolnych, odgrywają niewątpliwie poważną rolę, jeżeli idzie o oddziaływanie na produkcję rolną, o jej rozwój i kierunek. I słusznie ob. poseł Dachów w swoim przemówieniu ten moment szczególnie zaakcentował. Już od chwili wprowadzenia systemu obowiązkowych dostaw — tj. od 1951 r., a zwłaszcza po IX Plenum Komitetu Centralnego i II Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej — wzrost produkcji rolnej, wzrost hodowli i w związku z tym udzielana wsi przez państwo pomoc, zmierzająca do podniesienia rolnictwa, wysuwają się na czoło zagadnień i problemów w umacnianiu spójni między miastem i wsią.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">O tym, w jakim stopniu realizowane są te zadania, najwymowniej świadczy fakt wzrostu produkcji hodowlanej na przestrzeni ostatnich czterech lat. Pogłowie trzody chlewnej wzrosło w latach 1951 — 1954 o 31%, pogłowie bydła o 12%, pogłowie owiec o 60%. Wzrost ten, mimo złych urodzajów w ciągu ostatnich lat, a w szczególności w 1953 r., nastąpił dzięki pomocy udzielanej przez państwo, dzięki intensywnemu stosowaniu bodźców ekonomicznych w skupie.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">W celu stymulowania rozwoju hodowli trzody chlewnej gospodarstwa rolne otrzymały od państwa w okresie od 1952 r. do 1954 r. włącznie 1.750 tys. ton pasz treściwych w ramach kontraktacji i wolnorynkowego skupu trzody.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">W I kwartale br. chłopi dostarczyli w ramach kontraktów więcej tuczników aniżeli w tym samym okresie ubiegłego roku, otrzymując jednocześnie znaczne ilości pasz treściwych. Dochodzą do tego dalsze setki tysięcy ton pasz treściwych dostarczone przez państwo za ponadobowiązkowe dostawy mleka w celu stworzenia dodatkowych bodźców rozwoju hodowli bydła.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Państwo wydziela systematycznie takie ilości pasz treściwych do rozprowadzenia przez gminne spółdzielnie, jakie potrzebne są do całkowitego pokrycia zobowiązań wynikających z ilości zrealizowanych kontraktów i do premiowania ponadobowiązkowych dostaw mleka. Wypadki niedostarczenia chłopom kontraktującym należnych ilości pasz — o czym wspominał ob. poseł Dachów — są wynikiem złej niejednokrotnie organizacji dystrybucji tych pasz. Z tymi brakami aparat prowadzi energiczną, aczkolwiek nie zawsze skuteczną walkę. Każdy sygnał o braku pasz jest bezzwłocznie badany, stwierdzone nadużycia są tępione.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Od sześciu tygodni działa powołana w tym celu specjalna komisja, której zadaniem jest zbadanie remanentów pasz i węgla w punktach skupu w gminnych spółdzielniach. Do gminnych spółdzielni, w których stwierdzono brak pasz, kierowane są potrzebne ilości pasz na pokrycie kontraktacji, a wobec winnych zaniedbań wyciągane są konsekwencje.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Przytoczone na wstępie cyfry o rozwoju hodowli i o rozmiarach pomocy dostarczanej przez państwo świadczą o tym, że bodźce ekonomiczne stosowane w skupie oddziaływają w sposób decydujący na wzrost produkcji rolnej. Warto przy tym podkreślić, że w kontraktacji trzody chlewnej gospodarstwa do 5 ha uczestniczą w 53%, a gospodarstwa od 5 do 10 ha w przeszło 20%.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Wprowadzona w 1953 r. kontraktacja cieląt dała — zwłaszcza w 1954 r. — bardzo korzystne wyniki, a to zarówno jeżeli idzie o zwiększenie skupu wołowiny, jak i z punktu widzenia wzrostu dochodów gospodarstw chłopskich.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Dzięki stosowaniu bodźców w postaci ulg w obowiązkowych dostawach mleka przeszło 250 tys. cieląt zatrzymano do dalszego chowu w gospodarstwach chłopskich. Oznacza to odmładzanie stada i bezpośrednie oddziaływanie na wzrost hodowli bydła.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">O wzroście zainteresowań chłopów dla hodowli — w związku z bodźcami stosowanymi w skupie — świadczą ponadto dane dotyczące wzrostu ilości macior i zatrzymywania prosiąt do dalszej hodowli w gospodarstwach chłopskich.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">O bezpośrednim oddziaływaniu bodźców ekonomicznych na rozwój produkcji rolnej świadczy również wymownie przebieg kontraktacji produkcji roślinnej ze zbiorów 1955 roku. Według danych na dzień 20 marca br. plan kontraktacji buraków cukrowych wykonany został w 102,2%, jęczmienia browarnego w 101,7%, kukurydzy w 118,6%, gryki w około 130%, fasoli w 100%, grochu w 106%, ziemniaków przemysłowych w 107%, tytoniu w 115%, lnu w około 100%, konopi i słomy w około 116%, a w przeważającej ilości nasion traw i roślin przemysłowych od przeszło 100% do przeszło 120%.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Drugie zagadnienie, które wymaga wyjaśnienia, to sprawa terminów dostaw zbóż. U nas w kraju od dawna mało i średniorolni chłopi przystępują do omłotów zboża natychmiast po żniwach. Młócą na potrzeby własne gospodarstwa, na siew, a także na sprzedaż. Gospodarstwa kułackie natomiast przetrzymywały zboże i dostarczały je na rynek dopiero na przednówku, by osiągnąć wyższe zyski. System skupu zbóż uwzględnia istniejące u nas warunki gospodarcze i kształtowanie się podaży. Kampania skupu zboża z obowiązkowych dostaw odbywa się w terminie od 15 lipca do 1 listopada, to znaczy trwa trzy i pół miesiąca. Wzrastająca wciąż aktywność mas chłopskich przyczynia się do tego, że podstawowe ilości zboża z obowiązkowych dostaw wpływają do elewatorów i magazynów zbożowych w lipcu, sierpniu i wrześniu. Dla gospodarstw zobowiązanych do dostawy większej ilości zbóż wyznacza się kilka terminów zsynchronizowanych z planami i możliwościami omłotów.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Na około 2.700 tys. zobowiązanych do dostaw zbóż 1.200 tys. gospodarstw dostarcza państwu zaledwie do 2 q zboża od gospodarstwa, a około 900 tys. gospodarstw dostarcza od 350 do 1.000 kg zboża od gospodarstwa.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Długoletnie doświadczenia bratnich krajów świadczą o celowości szybkiego zakończenia kampanii skupu zbóż. Należy pamiętać, że kułacy i spekulanci atakują zarówno system dostaw, jak i terminy dostaw. Wówczas gdy przeważająca ilość chłopów w poszczególnych gromadach i wsiach dostarcza państwu zboże, kułacy i spekulanci — pod pretekstem, że to przeszkadza im w pracach polowych — ociągają się z dostawą, zwlekają z dostawą. A praktyka pokazuje, że zboże, którego gospodarstwa nie dostarczają w toku kampanii skupu, później już nie trafia do magazynów zbożowych. Zboże to trafia często na rynek spekulacyjny, a zaległości rosną.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Nie ulega wątpliwości, że aparat skupu nie jest wolny od wielu braków i usterek w pracy. Tak np. w zeszłorocznej kampanii skupu zboża były wypadki niehonorowania umów o dostawy roślin przemysłowych, zwłaszcza w woj. bydgoskim i białostockim, i bezprawnego zmuszania chłopów do dostarczania zboża przed upływem terminu, na który opiewały kontrakty. Były wypadki wadliwego ustalania terminów ze spółdzielniami produkcyjnymi, co przeszkadzało w pracach polnych. Nie potrafiono niejednokrotnie właściwie ustalić dostaw zbóż z państwowych gospodarstw rolnych. Ale nie zasady ustalania terminów i słuszne założenia przeprowadzenia skupu zboża zaraz po żniwach były przyczyną trudności, lecz nieprzestrzeganie tych zasad i ich wypaczenie w niektórych częściach kraju, z czym będziemy wytrwale walczyć.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Rozumiejąc konieczność szybkiej realizacji obowiązkowych dostaw zbóż musimy przestrzegać z całą ostrością honorowania ustalonych w umowach kontraktacyjnych terminów dostaw upraw przemysłowych, zaliczanych na obowiązkowe dostawy zbóż, musimy tak ustalić terminarz dostaw oraz tak organizować prace polne w terenie, aby jedna sprawa nie przeszkadzała drugiej.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Trzecia sprawa, którą chciałbym poruszyć, to sprawa organizacji rynku mięsnego. Skupem żywca oraz produkcją i dystrybucją mięsa zajmują się u nas trzy ogniwa (a nie pięć, jak to między innymi stwierdził poseł Dachów).</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Przedsiębiorstwa obrotu zwierzętami rzeźnymi, podległe Centralnemu Zarządowi Obrotu Zwierzętami Rzeźnymi, stanowią pierwsze ogniwo organizacji rynku mięsem, zajmują się skupem i obrotem zwierząt rzeźnych korzystając przy tym z usług punktów spędu, należących do gminnych spółdzielni i sięgających najgłębiej na teren wsi. Przekazanie punktów spędu przedsiębiorstwom obrotu zwierzętami rzeźnymi musiałoby doprowadzić nie do potanienia, a do zwiększenia kosztów obrotu.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">W poprzednich latach obrót zwierzętami rzeźnymi połączony był z przetwórstwem mięsa. Z tego tytułu były poważne trudności, a przede wszystkim znaczne ubytki. Od chwili oddzielenia zagadnień obrotu od przetwórstwa ubytki stale się zmniejszają, koszty skupu żywca przez gminne spółdzielnie i przedsiębiorstwa obrotu zwierzętami rzeźnymi wynoszą niecałe 9%, przy czym przeważna część tych kosztów to koszty transportu, przetrzymywania zwierząt na bazach i konwojowania zwierząt z punktów spędu do rzeźni i zakładów mięsnych.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Zakłady Mięsne Centralnego Zarządu Przemysłu Mięsnego, które stanowią drugie ogniwo w organizacji rynku mięsnego, zajmują się ubojem, rozbiorem mięsa na elementy oraz produkcją przetworów mięsnych.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Zakłady Mięsne Centralnego Zarządu Przemysłu Mięsnego wykonują funkcję aparatu hurtowego, przekazującego mięso i przetwory mięsne do punktów sprzedaży detalicznej Miejskiego Handlu Mięsem, stanowiącego trzecie i ostatnie ogniwo w organizacji rynku mięsnego. Koszty obrotu detalicznego wynoszą od 7% do 8% ceny detalicznej.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Należy zaznaczyć, że tucz przemysłowy nie przyjmuje świń od gospodarstw chłopskich, nie stanowi ogniwa w obrocie zwierzętami rzeźnymi, nie ma nic wspólnego ze skupem, a zajmuje się tuczem prosiąt i warchlaków. W okresie niewykorzystania wolnych stanowisk w tuczarniach stanowiska te są wykorzystane przez Centralny Zarząd Obrotu Zwierzętami Rzeźnymi, co jest niewątpliwie gospodarczo uzasadnione dla całej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Różnica między ceną detaliczną mięsa sprzedawanego konsumentowi a ceną skupu, to jest średnią ceną, na którą składa się cena dostaw obowiązkowych i cena płacona za dostawy kontraktowane bądź wolnorynkowe, idzie w nieznacznej części na pokrycie kosztów obrotu, transportu i produkcji, a przeważająca część odprowadzana jest zarówno przez przedsiębiorstwa obrotu zwierzętami rzeźnymi, zakłady mięsne Centralnego Zarządu Przemysłu Mięsnego, jak i Miejski Handel Mięsem w formie akumulacji do budżetu państwa, między innymi jako wkład wsi w budownictwo socjalizmu w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Z tego tytułu w 1954 r. Centralny Zarząd Obrotu Zwierzętami Rzeźnymi, Centralny Zarząd Przemysłu Mięsnego i Miejski Handel Mięsem przekazały do budżetu kilka miliardów złotych. Zarówno koszty obrotu jak i przetwórstwa mięsa są niewątpliwie niemałe. Widząc te niewątpliwe osiągnięcia nie wolno nam, rzecz jasna, zamykać oczu na fakt, że istnieją jeszcze we wspomnianych trzech ogniwach znaczne przerosty, których likwidacja poprzez usprawnienie organizacji rynku mięsnego przynieść powinna dalsze znaczne korzyści dla państwa.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Przed aparatem skupu stoją ważne zadania dalszej walki z ubytkami, zastąpienie kosztownych przewozów żywca organizacją uboju na miejscach skupu i przewożeniem mięsa, a nie żywca, organizowanie dotuczania zwierząt rzeźnych o niskich wagach, skrócenie długich tras przewozów itd.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Należy dążyć wytrwale do usuwania wypaczeń biurokratycznych i niewłaściwego niejednokrotnie stosunku aparatu do chłopa w punktach skupu w celu zabezpieczenia lepszego aniżeli dotychczas oddziaływania form skupu na dalszy rozwój produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Sprawy związane z organizacją skupu artykułów rolnych, poruszone na obecnej sesji Sejmu, będą szczegółowo zbadane w porozumieniu z zainteresowanymi resortami w celu zabezpieczenia wykonania ustalonych w tej dziedzinie zadań gospodarczych i politycznych — przy jednoczesnym wygospodarowaniu maksymalnych oszczędności drogą usprawnień organizacyjnych, celem dalszego zmniejszenia ubytków i zmniejszenia kosztów obrotu i produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#MinisterSkupuAntoniMierzwinski">Nie ulega wątpliwości, że najszersze masy chłopów pracujących, ożywione duchem głębokiego patriotyzmu i pełną świadomością swych obowiązków obywatelskich, pomogą w realizacji tych doniosłych dla całego kraju zadań.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. łódzkiego Józef Zbudniewek.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselZbudniewekJozef">Wysoki Sejmie! Treścią rozważań nad przedłożonym nam budżetem na rok 1955 jest troska o prawidłowy rozwój naszej gospodarki narodowej. Przedłożony projekt budżetu zabezpiecza nam dalszy wzrost zaspokajania potrzeb materialnych i kulturalnych ludności, nie zaniedbując wzrostu przemysłu ciężkiego jako niezbędnej podstawy wzrostu siły gospodarczej naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselZbudniewekJozef">Realizacja zadań budżetowych w roku bieżącym przebiegać będzie w okresie ogromnego nasilenia walki o pokój i przyjaźń między narodami, o dalsze umocnienie solidarności międzynarodowej i rozkwit naszej Ludowej Ojczyzny, w warunkach ciągłej zacieśniającej się więzi mas pracujących z władzą ludową w oparciu o sojusz robotniczo-chłopski.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselZbudniewekJozef">Gwarancją wykonania zwiększonych i niełatwych, ale realnych zadań wynikających z projektu budżetu jest entuzjazm naszego narodu, wypływający z dotychczasowych olbrzymich osiągnięć na wszystkich odcinkach naszego sprawiedliwego budownictwa. To daje nam siłę do uporczywej walki o dalszy postęp.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselZbudniewekJozef">Stopniowe zaspokajanie stale rosnących potrzeb mas pracujących naszego kraju podnosi coraz bardziej świadomość, pozwala nam na zrozumienie potrzeby szybkiego wzrostu potęgi gospodarczej i obronnej naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselZbudniewekJozef">Dokonane osiągnięcia na przestrzeni 10 lat naszej niepodległości nie mogą przesłaniać nam zakusów obozu imperialistów zachodnich, który metodą siły i zastraszania bombą atomową, przekreślaniem obowiązujących umów z Jałty i Poczdamu, metodą tworzenia układów wojennych, chce ujarzmić narastającą wolę narodów walczących o sprawiedliwość i pokój na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselZbudniewekJozef">Ratyfikacja układów paryskich, dokonana wbrew woli narodu francuskiego, wzmogła jeszcze bardziej czujność sił obozu pokoju i dowiodła, że linia frontu walki o pokój przebiega w każdym zakątku kuli ziemskiej.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselZbudniewekJozef">Dzięki mądrej polityce Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej oraz naszego Rządu rośnie i pogłębia się przyjaźń wzajemna między narodami budującymi pokój i socjalizm.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselZbudniewekJozef">Dumni jesteśmy, że naszemu pokoleniu przypadło przeobrażenie naszego kraju. Każdy uczciwy Polak raduje się na widok rosnących zakładów pracy, budujących się miast i osiedli — to dodaje nam zapału i siły do dalszej pracy.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselZbudniewekJozef">Rolnictwo nasze otoczone jest szczególną troską ze strony Partii i Rządu, które dla pełnej realizacji postawionych przed nim zadań udzielają mu z roku na rok coraz większej pomocy. Zwiększenie w tym roku o 21,8% nakładów na rozwój rolnictwa jest słuszne i uzasadnione. Dla przyśpieszenia wzrostu stopy życiowej mas pracujących konieczny jest poważny wzrost produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselZbudniewekJozef">W naszym woj. łódzkim do niedawna zaniedbanie na odcinku rezerw rolniczych szczególnie dotyczyło bazy paszowej. Rozwój gospodarki paszowej nie nadążał za wzrostem pogłowia, co przyczyniało się do zmniejszenia produktywności zwierząt. Łąki i pastwiska naszego województwa były szczególnie zaniedbane. Jednak w roku 1954 dokonaliśmy dalszego poważnego przełomu.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselZbudniewekJozef">Globalnie plan w zakresie melioracji wykonano w 115,1%, tj. na zaplanowane 36.754.300 zł wykonano 42.315.600 zł. Roczny plan inwestycyjny w zakresie melioracji wykonano w 111,1%. Udział zainteresowanych przy robotach inwestycyjnych wyniósł 4.749.400 zł, co stanowi wzrost o 34% w stosunku do roku 1953. Z zaplanowanych robót konserwacyjnych na obszarze 135 tys. ha gruntów ornych wykonano 154.679 ha, tj. 114,6% planu rocznego. Z 22.200 ha zaplanowanych łąk wykonano 29.082 ha, tj. 131% planu rocznego. Akcja konserwacji urządzeń wodno-melioracyjnych na terenie województwa została wykonana w 123,2%. Do tego w dużej mierze przyczynił się udział zainteresowanych chłopów, którzy wykonali prace wartości ponad 13 mln zł.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselZbudniewekJozef">Obszar łąk objętych zabiegami służby wodno-melioracyjnej wyniósł 11.004 ha wobec 10.490 ha zaplanowanych zgodnie z uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej o dwuletnim rozwoju rolnictwa, czyli plan został wykonany w 104,9%.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselZbudniewekJozef">Plan pielęgnacji łąk nawozami organicznymi, jak obornikiem i kompostem, wykonano na powierzchni 4.135 ha, mechanicznej pielęgnacji łąk wykonano na 7.647 ha, co daje w sumie 11.782 ha i wynosi 261,8% obszaru zaplanowanego.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselZbudniewekJozef">Plan inwestycyjny naszego województwa na rok 1955 przeznacza w zakresie rolnictwa 25% nakładów na meliorację, co stanowi w porównaniu z 1954 rokiem wzrost nakładów o 24,8%. W zakresie melioracji szczegółowych przewiduje się wzrost w stosunku do roku ubiegłego o 76% gruntów ornych i 36% łąk i pastwisk.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselZbudniewekJozef">Przeprowadzenie melioracji gruntów ornych na obszarze około 2 tys. ha zwiększy wydajność zbóż o około 4 q z 1 ha, okopowych o około 25 q z 1 ha. Zmeliorowanie 3.512 ha łąk i pastwisk przyczyni się do uzyskania o około 20 q siana więcej z 1 ha, co da w efekcie 70.240 q siana więcej.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselZbudniewekJozef">Rozwiązanie zagadnienia melioracji i zagospodarowania łąk zwiększy znacznie bazę paszową, która w woj. łódzkim jest wciąż jeszcze niedostateczna. Przyczyni się to do powiększenia wydajności inwentarza, co z kolei wpłynie na podniesienie plonów zbóż.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselZbudniewekJozef">Waga tego zagadnienia jest w pełni doceniana przez masy pracującego chłopstwa naszego województwa, o czym może świadczyć fakt podjętego ostatnio zobowiązania przez młodzież ZMP-owską o zagospodarowaniu około 2 tys. ha bagien nad rzeką Wartą.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselZbudniewekJozef">Trzeba z uznaniem podkreślić pełne włączenie się miejscowej służby technicznej wodno-melioracyjnej do prac nad przygotowaniem dokumentacji technicznej. Nie brak co prawda pewnych oporów w tej pracy; mają one swe źródło niestety w stanowisku Centralnego Zarządu Melioracji, który po wielokrotnych wnioskach i interwencjach terenu nie zajął dotychczas zdecydowanego stanowiska w sprawie pomocy terenowi w rozwiązaniu trudności techniczno-organizacyjnych. Tymczasem czas nagli, sezon robót bowiem, mimo spóźnionej wiosny, szybko się zbliża i należałoby uczynić wszystko, aby nie zmarnować zapału młodzieży i pracujących chłopów tamtejszego terenu.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselZbudniewekJozef">Skoro jestem przy omawianiu zagadnień melioracyjnych i bazy paszowej woj. łódzkiego, chciałbym wspomnieć o ciągłych jeszcze brakach występujących i w gospodarce spółdzielczej. Spółdzielnia, do której należę, jest podobna do wielu spółdzielni naszego województwa i również cierpi na brak paszy, w szczególności siana, mimo że wydajność naszej obory wyniosła w 1954 r. przeciętnie 3.375 litrów mleka od krowy. Stało się to zresztą częściowo dlatego, że grupa kośna naszej spółdzielni sprowadziła pewną ilość siana z woj. szczecińskiego, lecz nie taką ilość, jaką mogłaby sprowadzić, gdyby na tym odcinku było więcej troski ze strony władz terenowych, jak też i centralnych.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselZbudniewekJozef">Pragnę zwrócić uwagę na istniejący a niezrozumiały dla mnie fakt polegający na tym, iż w 1954 r. woj. łódzkie wykorzystując wszelkie możliwości zaspokajania ostro występujących potrzeb paszowych, zwróciło się do Ministerstwa Rolnictwa o przydział 10 tys. ha łąk na terenie woj. szczecińskiego. Mimo usilnych starań uzyskaliśmy jedynie 2,5 tys. ha łąk do wykoszenia. Obecnie dowiadujemy się, że na terenach tamtejszych poważna ilość siana uległa zniszczeniu. Wydaje się, iż z faktu tego należy wyciągnąć wnioski.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselZbudniewekJozef">Pragnąłbym pokrótce zwrócić uwagę na tak ważny m. in. odcinek gospodarki, jak dział rezerw naszego rolnictwa. Słusznie podkreślone to było zarówno przez Ministra Finansów, jak też i przez obywateli posłów, którzy wskazywali źródła zwiększenia wyników gospodarki rolnej zarówno na odcinku produkcji roślinnej jak i hodowlanej. Wymaga to jednak większego niż dotychczas wkładu pracy, wnikliwej troski i opieki ze strony zarówno władz terenowych, jako też i Ministerstwa Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselZbudniewekJozef">Wszystkich nas winien złączyć wysiłek zrealizowania planu gospodarczego i budżetu, którego realność jest uzależniona od pracy całego narodu.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Ogłaszam 15-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 do godz. 12 min. 25.)</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi m. Łodzi Wandzie Gościmińskiej.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselGosciminskaWanda">Wysoki Sejmie! Przedstawiony przez Rząd Wysokiemu Sejmowi budżet państwa na rok 1955 jest budżetem pokoju.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselGosciminskaWanda">Przeznaczenie w budżecie ponad 60% wydatków na gospodarkę narodową i około 29% na usługi socjalno-kulturalne wskazuje, że jest to budżet wspaniałego budownictwa podstaw socjalizmu i realizacji dalszego wzrostu stopy życiowej mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselGosciminskaWanda">Budżet na rok 1955 ma dla nas, dla całego narodu szczególne znaczenie z uwagi na to, że jest ostatnim w ramach Planu 6-letniego oraz że otwiera nowe dziesięciolecie Polski Ludowej. Wykonaniem planu gospodarczego i budżetu w roku bieżącym zamkniemy okres działalności w ramach 6-letniego planu budowy podstaw socjalizmu i stworzymy warunki do budownictwa socjalizmu w okresie nowego planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselGosciminskaWanda">Pokaźną sumę, bo wynoszącą 16,5 mld zł, przeznacza się w budżecie na realizację zadań planu gospodarczego w ramach budżetów terenowych. Jest to suma o 8,7% wyższa od wykonania z roku 1954 i pozwoli terenowym władzom wykonać rozszerzone, zgodnie z uchwałami III Plenum KC PZPR, zadania.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselGosciminskaWanda">Przedstawione w budżecie cyfry będą przyjęte ze szczególnym uznaniem przez kobiety naszego kraju, które tak poważną rolę odgrywają w walce o utrwalenie pokoju.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselGosciminskaWanda">Jako kobieta i przedstawicielka wielkiego ośrodka przemysłowego — Łodzi, gdzie kobiety stanowią około 70% pracujących w przemyśle, chciałabym specjalną uwagę poświęcić uczuciom i potrzebom nurtującym przytłaczającą większość kobiet łódzkich.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselGosciminskaWanda">Sprawa utrwalenia pokoju, zapobieżenia groźbie wojny jest niesłychanie bliska kobietom łódzkim. Bohaterskie włókniarki, robotnice przemysłu metalowego i innych branż dają dowód swej niezłomnej woli walki o pokój przede wszystkim swą codzienną niezłomną pracą. Coraz lepiej zdają sobie sprawę, że ich wysiłek służy umocnieniu siły naszego państwa, polepszeniu bytu jego obywateli, że pracują dla utrwalenia pokoju. Wyrazem tej świadomości są wyniki ich pracy i ich oświadczenia składane na zebraniach fabrycznych organizowanych w związku z walką o zakaz broni masowej zagłady.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselGosciminskaWanda">Kobiety łódzkie deklarują pełne poparcie dla apelu Światowej Rady Pokoju i rozumieją wagę podpisów, które będą pod nim składać.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselGosciminskaWanda">Oczywista, że wielkie znaczenie ma wzrost świadomości kobiet w zakresie szerzenia idei walki o pokój i socjalizm wśród wszystkich pracujących. Kobiety łódzkie, czołowe bojowniczki o sprawę pokoju, są głęboko zainteresowane w stałym polepszaniu się życia ich i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselGosciminskaWanda">O możliwościach lepszego niż dotąd zaspokajania potrzeb pracujących kobiet chciałabym mówić w swoim przemówieniu.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselGosciminskaWanda">Łódź — największy ośrodek klasy robotniczej, miasto włókniarzy — była specjalnie dyskryminowana przez kapitalistyczne rządy. Było to miasto dziwoląg, bez wodociągów, kanalizacji. Robotnicy wegetowali w antysanitarnych najokropniejszych warunkach, w rozpadających się ruderach. 52% mieszkań było jednoizbowych. Śmiertelność dzieci w Łodzi była największa w porównaniu ze śmiertelnością w innych miastach Europy.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselGosciminskaWanda">Łódź znana była jako jedno z najbrudniejszych miast w Europie. Jest w niej 40% drewnianych budynków.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselGosciminskaWanda">Przy takim niesłychanym i niespotykanym nigdzie zaniedbaniu kapitalistyczne, sanacyjne rządy miasta troszczyły się oczywiście o to, aby małej grupie kapitalistów i ich sługusów zabezpieczyć odpowiednie warunki bytowe, budując w śródmieściu kanalizację oraz sieć urządzeń socjalno-kulturalnych, im wyłącznie służących. Fabrykanci dbali oczywiście o to, aby budować sobie wspaniałe zamknięte parki. Kilkuletnia rabunkowa gospodarka hitlerowskiego okupanta pogłębiła rozpaczliwą sytuację miasta.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselGosciminskaWanda">W takich oto warunkach objęła w naszym mieście gospodarkę władza ludowa.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselGosciminskaWanda">Dziś miasto nasze szczyci się dużym obszarem zieleni, która ostatnio powiększa się rokrocznie o ca 50.000 drzew i krzewów w ramach czynów społecznych. Miasto nasze posiada już dziś bogatą sieć urządzeń socjalnych i kulturalnych. Urządzenia komunalne z roku na rok poprawiają warunki bytowe mieszkańców naszego miasta, którzy widzą rezultaty realizacji naszych planów, a w szczególności Planu 6-letniego, co pobudza ich do wykonywania i przekraczania swych planów produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselGosciminskaWanda">Osiągnięcia, jakie mamy w naszym mieście, zawdzięczamy Partii i władzy ludowej, które stwarzają nam możliwości rozwojowe. Realizacja jednak tych możliwości zależy przede wszystkim od nas samych, to jest od samej ludności i od władz terenowych, które realizują socjalistyczną przebudowę miasta.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselGosciminskaWanda">Czy robimy wszystko, co możemy zdziałać w ramach możliwości stwarzanych nam przez Partię i Rząd? Realizacja planu gospodarczego i jego wykładnika finansowego — budżetu będzie najlepszą na to pytanie odpowiedzią; oceńmy więc jego wykonanie za rok 1954.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselGosciminskaWanda">Musimy stwierdzić, że dochody budżetowe w 1954 r. zostały wykonane w ponad 100%, zapewniając zarówno możliwości pełnego wykonania zadań planu gospodarczego, jak również uchwalenia budżetu dodatkowego na ogólną sumę ponad 8 min zł, kredyty zaś na wydatki zostały wykorzystane w ponad 98%. W wyniku realizacji zobowiązań podjętych na konferencjach partyjno-ekonomicznych osiągnięto ponad 8 mln zł obniżki kosztów własnych w przemyśle terenowym, przedsiębiorstwach komunalnych itp.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselGosciminskaWanda">Mimo wykonania budżetu za rok 1954 w rozpatrywanym budżecie na rok bieżący pragnę omówić dalsze możliwości poprawienia warunków bytowych naszej ludności. Budżet bowiem naszego miasta na rok 1955 wzrasta o ponad 20% w stosunku do uchwalonego przez Radę Narodową na rok 1954.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselGosciminskaWanda">W największym stopniu wzrastają kredyty na gospodarkę narodową, bo o 33%, a w tym wydatki na kapitalne remonty budynków mieszkalnych i podłączenia wodociągowo-kanalizacyjne, na które otrzymujemy poważną sumę 100 mln zł, tj. o 86% więcej niż w roku ub. Kredyty na oświatę i wychowanie wzrastają o 17%, zaś wydatki na zdrowie i kulturę fizyczną o 11,4%. Wpłynie to w bardzo poważnym stopniu na dalszą poprawę warunków bytowych ludności Łodzi.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselGosciminskaWanda">Czy zacytowane kwoty budżetowe określają w pełni nasze możliwości na rok 1955?</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselGosciminskaWanda">Podkreślić należy, że poza limitami budżetowymi przyznanymi naszemu miastu mamy ponadto poważne możliwości wykorzystania rezerw i wygospodarowania oszczędności, przede wszystkim w ramach obniżki kosztów własnych, podniesienia rentowności naszych uspołecznionych przedsiębiorstw, olbrzymie możliwości wykorzystania przy realizacji zadań gospodarczych sił społecznych, które dotychczas nie były w pełni zaangażowane.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselGosciminskaWanda">W dalszym ciągu Łódź odczuwa słaby nadzór ze strony rad narodowych w zakresie produkowania przez przemysł drobny asortymentów potrzebnych na zaspokojenie rynku miejscowego. Spółdzielczość pracy w 1954 r. nie wykonała zaplanowanej ilości odzieży dziecięcej oraz bielizny młodzieżowej.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselGosciminskaWanda">Chciałabym krótko przedstawić Wysokiemu Sejmowi, jakie trudności w związku z tym mają kobiety. Każda matka pragnie swoje dziecko ubrać jak najlepiej, ale niestety tak się jakoś dziwnie układa, że gdy chce kupić koszulkę, skarpetki czy pończoszki, napotyka na kolosalne trudności, pomimo że to są drobiazgi. Jako konkretny przykład podam, że w Łodzi mamy dużą ilość żłobków i przedszkoli; dzieci w żłobkach muszą być ubrane w śpioszki, ale z tym są trudności, bo wprawdzie w sklepach uspołecznionych śpioszki są, ale tak małych rozmiarów, że dla dzieci znajdujących się w żłobkach są nieodpowiednie. Jeżeli w sklepie znajdują się większe numery, to trzeba wziąć całą masę śpioszków o numerach nie nadających się, a wówczas można dostać kilka par o rozmiarach właściwych.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselGosciminskaWanda">Weźmy przykład z przedszkola. Nasze dzieci w przedszkolach ubrane są czysto, ale są ogromne trudności w zakupieniu fartuszków czy sukieneczek o rozmiarach potrzebnych. Nie można dostać ich w całej Łodzi i stąd pochodzi niezadowolenie wśród matek pracujących. Uważam, że te trudności powinny być jak najszybciej zlikwidowane.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselGosciminskaWanda">Weźmy odcinek obuwia. Przedmówca mówił, że obuwia mamy pod dostatkiem, ale chciałabym zwrócić uwagę, że mamy pod dostatkiem obuwia męskiego czy damskiego; jeżeli natomiast chodzi o obuwie dziecięce, to napotykamy znów na trudności. Jeżeli nawet obuwie jest, to nie jest ono w odpowiednim gatunku, dlatego też dzieci zimą miały mokre nóżki.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselGosciminskaWanda">Chciałabym jeszcze zwrócić uwagę na sprawę oświetlenia Łodzi. Łódź jest miastem robotniczym, które zatrudnia — jak wspomniałam — 70% kobiet pracujących na trzy zmiany. Ale kobiety idąc do pracy we wczesnych godzinach i powracając w późnych godzinach — a większość mieszka na peryferiach Łodzi — napotykają na wielkie trudności z powodu złego oświetlenia miasta. Brak oświetlenia ulic wykorzystywany jest przez chuliganów. Zwracam uwagę na tę sprawę, ponieważ klasa robotnicza — kobiety Łodzi zwracają się do nas z apelem i zapytaniami, jak długo Łódź będzie tonęła w ciemnościach. My tłumaczymy im, że nie ma kabla. Tłumaczenie przez długie lata, iż nie ma kabla, nie bardzo trafia robotnikom do przekonania i należałoby tę sprawę w miarę możliwości załatwić. Uważam, że właściwe ministerstwa powinny jak najszybciej rozwiązać te trudności i usunąć istniejące uchybienia już po tej sesji sejmowej.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselGosciminskaWanda">Wysoki Sejmie! Budżet państwa na rok 1956 pozwoli nam uczynić dalszy poważny krok na drodze polepszenia warunków bytowych ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselGosciminskaWanda">W imieniu Zespołu Poselskiego m. Łodzi oświadczam, że oddamy swe głosy za przyjęciem przedłożonego przez Rząd projektu budżetu.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. gdańskiego Zdzisławowi Studzińskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Wysoki Sejmie! Mija obecnie 10 lat od chwili, gdy naród polski pod kierownictwem naszej Partii przystąpił do odbudowy zniszczonej gospodarki morskiej. Wysiłkiem tysięcy marynarzy, rybaków, portowców i stoczniowców przy olbrzymich nakładach państwa zdołaliśmy nie tylko usunąć zniszczenia wojenne, lecz stworzyliśmy warunki pełnego wykorzystania ponad 500-kilometrowego wybrzeża morskiego dla rozwoju gospodarczego kraju.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">W okresie ubiegłych dziesięciu lat stoczniowcy wybudowali ponad 100 statków i po raz pierwszy w historii przemysłu stoczniowego budują nowoczesny statek o wyporności 10.000 ton. Flota nasza, dziś 3,5 raza większa niż w 1938 r., zajmuje trzecie miejsce wśród flot państw obozu socjalizmu; statki nasze zawijają do portów 31 krajów.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Polskie rybołówstwo, będące przed wojną w grupie krajów zajmujących ostatnie miejsce, dziś znajduje się na 18 miejscu w skali światowej, dając krajowi ośmiokrotnie więcej ryb w porównaniu z 1938 r.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Polskie Ratownictwo Okrętowe uważane jest dziś za jedno z najlepszych w świecie; osiąga ono coraz to wspanialsze sukcesy.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Zespół naszych portów morskich znalazł się w czołówce portów europejskich pod względem sprawności i szybkości obsługi statków. Władza ludowa, doceniając znaczenie portów w życiu gospodarczym kraju, w międzynarodowej wymianie handlowej, już w planie 3-letnim przeznaczyła na odbudowę portów około 5O°/o wszystkich kredytów inwestycyjnych resortu żeglugi. Porty polskie stały się portami bazowymi krajów demokracji ludowej, zdolnymi szybko i sprawnie obsłużyć potrzeby wymiany towarowej i zabezpieczyć gospodarkę naszą i bratnich państw przed próbami dyskryminacji i nacisku imperialistycznego.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Nieustannie wzrasta poprawa jakości usług — niezwykle ważny czynnik, związany z zadaniami walki o skrócenie czasu trwania rejsu i postoju statku w porcie.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Coraz więcej pracowników portowych bierze udział we współzawodnictwie. Ruch współzawodnictwa w 1954 r. objął ponad 95% załóg naszych portów. Zaczęto przy tym stosować metody radzieckie: Kowalowa, Szarapowa, Żandarowej, załogi radzieckiego statku — „Akademik Kryłow” i innych. Dzięki inwestycjom prace załadunkowe i wyładunkowe w portach Gdynia i Gdańsk są w około 70% zmechanizowane. Obecnie nabrzeża Gdyni i Gdańska obsługuje o ponad 20 dźwigów więcej niż przed wojną. Pozwoliło to w porcie gdyńskim skrócić przeszło dziewięciokrotnie średni czas postoju wagonów w stosunku do okresu przedwojennego.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Rozbudowa urządzeń portowych i wzrost kwalifikacji załóg portowych pozwala na przyjmowanie coraz większej liczby statków i większego przepływu masy towarowej, który w 1954 r. wzrósł o 17% w stosunku do 1953 r.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Praca portowa jest ciężka i odpowiedzialna, wymaga dość wysokich kwalifikacji, nabytej umiejętności prowadzenia załadunków i wyładunków często cennych towarów. Wysoki procent zmechanizowania prac portowych stawia szczególne wymagania dokładnej znajomości różnych urządzeń technicznych, w które uzbrojone są nabrzeża i pokłady statków. Dlatego też znaczna część załóg portowych winna posiadać wysokie kwalifikacje w obsłudze urządzeń przeładunkowych, które nabyć można dzięki wieloletniej praktyce w porcie. Odpowiednie kwalifikacje załóg portowych zapewniają dokonywanie szybkich przeładunków, co przynosi dla skarbu państwa poważne ilości zaoszczędzonych dewiz, zwiększa możliwości przepływu masy towarowej. Należyte przygotowanie robotników portowych zmniejsza straty powstałe przez uszkodzenie lub zniszczenie towaru niewłaściwie przeładowywanego. Sprawny, szybki, fachowy przeładunek poważnej ilości statków, odwiedzających nasze porty, poza znacznymi ilościami dewiz przynosi naszym portom zasłużone uznanie, dowodem czego są liczne podziękowania zagranicznych armatorów, napływające do zarządów portów.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Państwo Ludowe docenia pracę naszych portowców, wykazuje nieustanną troskę o ich warunki pracy, warunki bytowe i kulturalne. W portach powstały punkty sanitarne i ambulatoria, świetlice i domy kultury, przedszkola i żłobki, stołówki i hotele robotnicze.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Mając jednak na uwadze poważne znaczenie i rolę jaką spełniają porty w wymianie handlowej, której większość odbywa się przez porty, zobowiązani jesteśmy otoczyć załogi portów lepszą troską i opieką, stworzyć robotnikom portowym warunki, które zapewniłyby stabilizację załóg poszczególnych portów. Dotychczasowy bowiem stan płynności kadry portowców wahał się w 1953 r. w granicach 200%, a w 1954 r. — 120%, co oczywiście w poważnej mierze naruszało normalną pracę tak ważnych instytucji w gospodarce morskiej i handlowej, jakimi są porty.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Jedną z poważnych przyczyn, która utrudnia tę stabilizację, jest to, że zawód robotnika portowego ma charakter okresowy, stąd jego zainteresowanie pracą jest małe. Robotnik portowy nie jest związany ze swoim warsztatem pracy.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Następna przyczyna — to zagadnienie trudności mieszkaniowych dla załóg portowych. Porty Gdynia, Gdańsk i Szczecin zatrudniają ogółem 14.800 pracowników, w tym 7.300 robotników przeładunkowych. Otrzymane przydziały mieszkań w okresie ostatnich kilku lat nie zaspokajają potrzeb i dlatego w obecnej chwili około 1.000 pracowników w portach Gdynia i Gdańsk oraz 450 pracowników w porcie Szczecin ma złe warunki mieszkaniowe; do ich poprawy potrzeba 5.000 izb.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Zaspokojenie tych potrzeb oczywiście może być zapewnione w okresie kilku lat. Jednak przydział mieszkań z rozdzielnika centralnego winien być stanowczo zwiększony.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Celem zaspokojenia najbardziej palących potrzeb należałoby przydzielić dla portów na terenie trójmiasta w bieżącym roku około 1.200izb i na terenie Szczecina około 400 izb. Rozdzielniki wojewódzkich komisji planowania gospodarczego przewidują natomiast taką ilość, która zaspokoiłaby nie więcej niż 10% realnych potrzeb przedsiębiorstw portowych.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Zarządy portów, chcąc zapewnić w tych trudnych warunkach mieszkaniowych pewną stabilizację pracowników, prowadzą szereg hoteli robotniczych, w których zamieszkuje około 2.200robotników portowych, zwerbowanych do pracy z poszczególnych województw.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Największy jest hotel — „Narwik”, prowadzony przez Zarząd Portu Gdańsk, składający się z 30 baraków drewnianych. Baraki, tak jak i pomieszczenia pozostałych hoteli, nie są odpowiednie i nie mogą być brane pod uwagę jako miejsce zamieszkania robotników portowych na dłuższy okres czasu.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Aby zapewnić odpowiednią ilość wykwalifikowanych robotników portowych do wykonania wzrastających zadań stojących przed naszymi portami, konieczne staje się zwiększenie kredytów inwestycyjnych na cele budownictwa mieszkaniowego dla przedsiębiorstw portowych. Trzeba wstawić do korekty planu inwestycyjnego Ministerstwa Żeglugi na rok 1955 3 mln zł na budowę dla pracowników Zarządu Portu Gdynia bloku mieszkalnego, który posiada już opracowaną dokumentację techniczną.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Dla robotników portowych nie posiadających rodzin konieczne jest wybudowanie w ciągu najbliższych dwóch lat po jednym hotelu robotniczym przy portach Gdynia, Gdańsk, Szczecin, obliczonych na około 400 miejsc w każdym.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Przedstawione trudności mieszkaniowe pracowników portowych były tematem wielu zebrań, szczególnie w okresie ostatniej kampanii wyborczej do rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Porty coraz sprawniej wykonują stawiane przed nimi zadania, stanowią ważną pozycję w obrocie handlowym. Jednak resort żeglugi za mało wnikał dotychczas w zagadnienie pracy i warunki bytowe robotników portowych, wskutek czego odcinek ten został zaniedbany. Potwierdzeniem tego może być również fakt nieprzybycia przedstawicieli Ministerstwa Żeglugi na posiedzenie sejmowej Podkomisji Komunikacji i Transportu, na którym omawiano budżet tego resortu. Również należy dołożyć więcej starań i wysiłków, ażeby słuszne postulaty robotników portowych mogły być w najkrótszym czasie zrealizowane. Rozwiązanie bowiem sprawy mieszkaniowej robotnika portowego przyczyniłoby się w poważnym stopniu do stabilizacji załóg portowych.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Istotnym również środkiem przeciwdziałania nadmiernej płynności kadr byłoby stosowanie dodatku za wysługę lat dla podstawowej grupy robotników portowych według wymiaru: po jednym roku pracy w porcie — 3%, za każdy następny rok pracy — dalsze 2% od zarobku robotnika brutto. Dodatek ten mógłby być wypłacany raz w roku w okresie — „Dni Morza”. Wymaga to jednak dolimitowania funduszu płac portów morskich o 8 mln zł rocznie.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Nierozwiązana do tej pory jest sprawa przyznania — „Karty Portowca” na wzór — „Karty Stoczniowca”. Podjęcie uchwały przez nasz Rząd, przyznającej robotnikom i pracownikom portów morskich przywileje zawarte w proponowanej — „Karcie Portowca”, przyczyniłoby się poważnie do poprawy warunków bytu pracowników zajmujących ważne miejsce w gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Uchwalenia takiej karty oczekują od Rządu masy portowców Gdańska, Gdyni i Szczecina, dający cenny wkład w rozwój gospodarczy kraju, w rozwój wymiany handlowej naszego kraju i bratnich krajów demokracji ludowej.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Nasza troska o tę grupę ludzi pracy winna wyrażać się w przyśpieszeniu budownictwa mieszkań, obiektów leczniczo-profilaktycznych, kulturalnych, socjalnych i sportowych. Niewątpliwie załogi naszych portów morskich na troskę Rządu Ludowego odpowiedzą zwiększoną wydajnością pracy, szybkościowym przeładunkiem statków, przysparzając tym naszej gospodarce dodatkowe sumy, a portom polskim uznanie armatorów.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">W ciągu minionego dziesięciolecia ludowej gospodarki morskiej poważnymi sukcesami poszczycić się może rybołówstwo, które dzięki pełnej poświęcenia, trudnej pracy naszych rybaków dało w 1954 r. przeszło czterokrotnie więcej ryby niż w 1946 r. Dostawa ryb na rynek krajowy, która w 1938 r. opierała się w 33% na własnych połowach, była w 1954 r. oparta na własnych połowach w 93%, przy czym spożycie ryb na głowę ludności wzrosło w tym okresie z 2,87 do 4,06 kg.</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Flotylle rybackie dzięki odpowiedniemu wyposażeniu rozszerzyły tereny łowisk, na których pracują, aż po dalekie rejony morza Barentsa. Rozbudowujemy porty rybackie, budujemy nowy port w Świnoujściu, powstaje sieć chłodni i zakładów przetwórstwa rybnego.</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Morskie rybołówstwo przemysłowe ma do wykonania poważne zadania w dostarczaniu krajowi jak największej ilości ryb zarówno z połowów bałtyckich, jak i dalekomorskich. Zadania planu 5-letniego przewidują wzrost połowu ryb w ostatnim roku o 95%, co da możliwości wzrostu spożycia do 6,3 kg na głowę ludności. Stawia to szczególnie ważne zadania konieczności poprawy warunków socjalno-bytowych dla pracowników rybołówstwa morskiego i śródlądowego.</u> + <u xml:id="u-15.28" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Konieczne jest zabezpieczenie środków inwestycyjnych na nowy rybacki tabor dalekomorski i przystosowanie do tego celu przestarzałych jednostek łowczych, aby zasadniczo poprawić warunki pracy załóg pływających w trudnych, długich rejsach na morzach północnych.</u> + <u xml:id="u-15.29" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Trzeba zwiększyć również środki przeznaczone na inwestycje lądowe, aby usunąć zacofanie w wyposażeniu technicznym lądu i zmechanizować roboty pracochłonne wykonywane w większości ręcznie, jak patroszenie i przeładunki. Wpłynie to na stabilizację kadr robotniczych, podniesie ich kwalifikacje i wydajność pracy.</u> + <u xml:id="u-15.30" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Troska o rybaków powinna przejawić się w zwiększeniu przydziałów mieszkań z budownictwa ZOR, w przeprowadzaniu remontów mieszkań w większych rozmiarach, w ulepszeniu opieki lekarskiej przez kierowanie do baz rybackich dostatecznej ilości lekarzy.</u> + <u xml:id="u-15.31" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Konieczne jest unormowanie płac pracowników inżynieryjno-technicznych i finansowo-księgowych, co zapewni rybołówstwu możliwość zatrudnienia odpowiednio wykwalifikowanych kadr. Rybołówstwo domaga się przydziału środków na generalny remont przepompowni i ścieków na terenie największej bazy w Świnoujściu, poprawienia komunikacji między Gdynią, Władysławowem i Helem oraz Szczecinem i Świnoujściem — co zbliży bazy rybackie do ośrodków kulturalnych, oświatowych i zaopatrzeniowych.</u> + <u xml:id="u-15.32" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Słuszne również wydaje się żądanie rybołówstwa, aby umożliwić pracownikom naukowym i mającym średnie wykształcenie studia zaoczne w Wyższej Szkole Ekonomicznej w Sopocie i Wyższej Szkole Rolniczej w Olsztynie oraz zabezpieczyć w 1956 r. środki na budowę subarktycznego statku naukowo-badawczego celem poszerzenia zakresu badań naukowych na łowiskach północnego Atlantyku.</u> + <u xml:id="u-15.33" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Poważnych środków finansowych wymaga rybołówstwo celem uruchomienia pełnej eksploatacji bazy we Władysławowie i Łebie. We Władysławowie należy przez przesunięcie środków inwestycyjnych z końcowych lat pięciolatki na rok 1956 i 1957 i przez zagwarantowanie wykonawców przyśpieszyć inwestycje mieszkaniowe i socjalno-kulturalne. Potrzebne są środki do umożliwienia pełnej eksploatacji Łeby i wykorzystania urządzeń przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-15.34" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Wysoki Sejmie! Gospodarka morska posiada wielkie znaczenie w życiu gospodarczym naszego kraju, osiągnięcia gospodarki morskiej poważnie przyczyniły się do podniesienia dobrobytu naszego narodu. Nasza flota handlowa i rybacka godnie reprezentują na morzach biało-czerwoną banderę, nasze porty morskie spełniają doniosłą rolę na Bałtyku. Pracownicy morza swą ciężką, niebezpieczną pracą osiągnęli niemałe sukcesy w ciągu minionego dziesięciolecia.</u> + <u xml:id="u-15.35" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Przedkładając Wysokiemu Sejmowi postulaty zmierzające do usprawnienia pracy portów morskich i rybołówstwa — w imieniu wyborców Wybrzeża proszę o ich rozpatrzenie.</u> + <u xml:id="u-15.36" who="#PoselStudzinskiZdzislaw">Zwiększona troska władzy ludowej o pracowników portów i rybołówstwa będzie niewątpliwie poważnym bodźcem do walki o nowe, wyższe wskaźniki pracy.</u> + <u xml:id="u-15.37" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Jan Klecha.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselKlechaJan">Wysoki Sejmie! W roku 1955 rolnictwo nasze winno podnieść produkcję o 6,2%. Jest to zadanie trudne, jeśli się zważy, że w 1954 r. produkcja rolna wzrosła o 4,8%. Wykonanie tego zadania jest jednym z podstawowych warunków podniesienia stopy życiowej ludności pracującej naszego kraju w rozmiarach nakreślonych przez II Zjazd naszej</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselKlechaJan">Partii i umocnienia sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselKlechaJan">Jest to zadanie odpowiedzialne i trudne, jednak będzie wykonane. W walce o jego wykonanie służyć nam będzie 10-letni dorobek sojuszu robotniczo-chłopskiego, dzięki któremu chłopi otrzymali ziemię i otrzymują wciąż rosnącą pomoc klasy robotniczej i swojego państwa. Służyć nam będą uchwały II Zjazdu, które po roku są już nie tylko hasłem dla chłopów pracujących, ale równocześnie przyniosły pracującemu chłopstwu w 1954 r. wzrost realnych dochodów o 11%. Chłopi gospodarujący indywidualnie, spółdzielcy, robotnicy PGR, którzy dobrze popracowali na swoich gospodarstwach, osiągnęli zwiększone korzyści.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselKlechaJan">Poważną pomocą służyć będą chłopom nowe rady gromadzkie. Służyć nam będzie budżet naszego państwa na rok 1955, który Wysoki Sejm uchwali, a w którym wydatki na rolnictwo wzrosną.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselKlechaJan">Mamy oprócz tego rosnący patriotyzm i świadomość obywatelską mas chłopskich. Coraz więcej chłopów ulepszając swoje gospodarstwa wie, że nie tylko zwiększa dobrobyt swojej rodziny, ale także umacnia swoją Ojczyznę w walce o utrwalenie pokoju między narodami. Coraz więcej chłopów nie tylko troszczy się o swoje gospodarstwo, ale także troskliwym okiem gospodarza patrzy na swoją wieś, na wszystkie gospodarstwa, aby i one podnosiły wyżej swoją produkcję. Mówili o tym chłopi na naradach powiatowych, na zebraniach wiejskich.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselKlechaJan">Wszystko to są realne możliwości, ale jednak tylko możliwości. Co nam trzeba, aby te możliwości przekształcić w rzeczywistość? Trzeba nam, aby walka o wzrost produkcji rolnej stała się w pełni sprawą ogólnonarodową. Dobrze zrozumieli to robotnicy Kędzierzyna i Tarnowa rozwijając współzawodnictwo, aby dać wsi więcej nawozów, robotnicy fabryki — „Ursus” i robotnicy wielu innych fabryk maszyn rolniczych.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselKlechaJan">Trzeba, ażeby był również należyty wysiłek Ministerstwa Przemysłu Chemicznego oraz Ministerstwa Przemysłu Maszynowego. Chłop widzi, że nasz przemysł jest coraz doskonalszy i coraz lepiej pracuje. Zachwyca się on naszymi nowoczesnymi odrzutowcami, naszymi samochodami, a kiedy kupi koparkę czy siewnik, który od razu gnie się i psuje, to wywołuje jego gniew, gdyż wie, że stać nas na lepszą produkcję. A przecież te niedociągnięcia są spowodowane tylko przez niedbalstwo. Np. często worki z nawozami sztucznymi pękają w fabryce już przy ładowaniu i chłopi często otrzymują nawozy pomieszane z papierem. Więcej musi być troski o dostarczanie w nienaruszonym opakowaniu nawozów sztucznych do składów GS.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselKlechaJan">Coraz szerzej rozwija się opieka fabryk nad POM-ami, spółdzielniami produkcyjnymi i PGR-ami. Rośnie ruch ekip robotniczych łączności ze wsią. Organizacja ZMP-owska rozwija wśród młodzieży szeroki ruch pionierski.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselKlechaJan">Pierwsza młodzież poszła przed zimą 1954 r. do PGR-ów słabo zasiedlonych, aby ustawić je i podciągnąć do rzędu rentownych i przodujących. Trzeba więcej troski o tę młodzież ze strony Ministerstwa PGR i rad narodowych. Młodzież ta jest warta tego, gdyż idzie ona na trudne zadania.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselKlechaJan">Niezbędna jest większa troska o wykonanie zadań przez Ministerstwo Budownictwa Miast i Osiedli, które w zeszłym roku w woj. olsztyńskim swoich zadań nie wykonało.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselKlechaJan">Mamy wypadki — wprawdzie pojedyncze, ale mówiące o narastaniu zdrowych dążeń — zgłaszających się młodych ludzi ze szkół fachowych, aby pójść bezpośrednio do pracy w terenie, do rolnictwa. Trzeba jak najbardziej rozwijać tę cenną inicjatywę, gdyż pozwoli ona na skierowanie do rolnictwa najbardziej ofiarnej i pełnej zapału kadry.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselKlechaJan">Zadania rolnictwa będą mogły być wykonane, o ile aparat ministerstw rolnych, służba rolna rad narodowych będą pracować po nowemu z ludźmi w terenie.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselKlechaJan">Aby rosnącą inicjatywę chłopów i robotników PGR skierować do walki o produkcję, potrzeba wielkiej organizatorskiej roli aparatu fachowego i rad narodowych, ich komisji, radnych i prezydiów. Dotąd jednak w aparacie rad przeważa stanowisko, nie tylko w pracy ale i w umysłach ludzkich, że głównym organizatorem mas chłopskich w rozwijaniu współzawodnictwa jest tylko Związek Samopomocy Chłopskiej, a rad i ich aparatu jakby to nie obowiązywało. Dlatego przeważa papierkowy styl pracy, polecenia, sprawozdawczość wynikająca z obserwacji a nie z operatywnej roboty.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselKlechaJan">Walka o wzrost wydajności produkcji to przede wszystkim stosowanie jak najszerzej nowoczesnych metod uprawy, nawożenia, siewów, pielęgnacji roślin i zwierząt — których nie da się wprowadzić zza biurka.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselKlechaJan">Głównym problemem u nas w kraju jest problem zbożowy. Musimy zatem podnieść wydajność zbóż z hektara, gdyż jest ona jeszcze bardzo niska. Musimy w tym roku zaorać wszystkie odłogi, co jest trudniejsze od zwykłych orek, bo odłogi są przeważnie rozdrobnione, mają gorszą glebę, znajdują się na terenach o mniejszym zaludnieniu. Panuje jednak pewne samouspokojenie.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselKlechaJan">Ale problemu zbożowego nie da się rozwiązać jednostronnie. Na wzrost produkcji zbóż wpływa wydajność łąk, pastwisk, okopowych, zwłaszcza kartofli, poplonów, kukurydzy — rośliny o wielkiej przyszłości w Polsce — rozwój hodowli, wzrost masy obornika.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselKlechaJan">Zespół PGR Barczewko obniżył koszty utrzymania bydła w 1954 r. o około 1 mln zł i przekroczył przy tym plan udoju mleka — przede wszystkim dlatego, że nagromadził wiele dobrej i taniej paszy własnej zamiast pasz treściwych, zaoszczędzając jednocześnie zboże.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselKlechaJan">Wśród chłopstwa narasta coraz większe zrozumienie dla uprawy łąk i pastwisk. Jest dążność do zakładania zespołów pielęgnacyjnych w każdej wsi gdzie są łąki, ale służba rolna uważa, że należy organizować zespoły tylko tam, gdzie się zagospodarowuje łąki przy pomocy inwestycji państwowych. Dotyczy to mniej więcej 1/20 obszaru łąk w woj. olsztyńskim. Co robić z resztą? Trzeba zakładać zespoły pielęgniarskie na wszystkich obszarach. Potrzebny jest jednak ramowy regulamin, który opracowuje się już bardzo długo w Ministerstwie Rolnictwa; a wieś na to czeka i czekają agronomowie.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselKlechaJan">Drugie zagadnienie to sprawa torfu — bardzo poważna sprawa opałowa w terenie. A jak ona wygląda?</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselKlechaJan">Na 1 tonę torfu w woj. olsztyńskim trzeba zniszczyć mniej więcej 1 metr bieżący łąk. Około 120 ha łąk rocznie niszczy się tam przy wydobywaniu torfu. W powiecie Działdowo w krótkim czasie zniszczono około 2.000 ha łąk. PGR-y robią to samo. Ale najbardziej niszczy łąki dzika eksploatacja prowadzona przez chłopów na własnych działkach.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselKlechaJan">Trzeba koniecznie generalnie wkroczyć w tę sprawę. Należałoby wydzielić zwarte kompleksy tam, gdzie to nie zostało uregulowane. To samo należałoby uczynić w PGR-ach i spółdzielniach produkcyjnych. Tam gdzie stosunki własnościowe są zagmatwane, należałoby pójść na wyjaśnianie chłopom bardziej racjonalnej eksploatacji torfowisk. Wydobycie torfu należy poddać pod kontrolę przede wszystkim rad i ich aparatu.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselKlechaJan">Dalej sprawa torfu ściółkowego. Torf ściółkowy występuje bardzo szeroko w woj. olsztyńskim. Wiemy, że torf to pierwszorzędna ściółka, a jego eksploatacja może być prowadzona bardzo prostymi sposobami; można to robić na terenie każdej wsi. Nie należy jednak tworzyć jednego ośrodka eksploatacji torfu na całe województwo.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselKlechaJan">Oto niektóre ważniejsze sprawy w naszym województwie.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselKlechaJan">Obywatele Posłowie! Podnoszenie produkcji rolnej wymaga nie tylko organizatorskiego wysiłku o jak najszersze stosowanie nowych metod agro i zootechnicznych. Trzeba pamiętać, że walka o wzrost produkcji rolnej odbywa się u nas w Polsce w 1955 r. w określonej sytuacji międzynarodowej i określonej sytuacji politycznej w kraju. Zatem walka o wzrost produkcji rolnej jest jednocześnie walką polityczną.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselKlechaJan">Prawidłowe pokierowanie tą walką zadecyduje o wykonaniu naszych zadań.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselKlechaJan">Właściwie na wsi są dwie koncepcje polityczne. Pierwsza to nasza koncepcja polityczna. My tę politykę realizujemy od dziesięciu lat. Mówiliśmy i mówimy chłopu: — „Orz, siej, podnoś swoje gospodarstwo, a wyjdzie to na korzyść twojej rodzinie i państwu. Wykonuj obowiązkowe dostawy, a będziesz żył z każdym rokiem coraz lepiej.” Od 1947 r., kiedy zostało rozgromione prawicowe odchylenie w Partii, Partia rozwinęła szeroki program walki o socjalistyczną przebudowę wsi, aby chłopi na tej drodze mogli jeszcze bardziej poprawić swój byt. Przyniesie tę poprawę umocnienie sojuszu robotniczo-chłopskiego, rozwój spółdzielczości produkcyjnej.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselKlechaJan">Ale obok naszej polityki, i przeciwko niej, jest jeszcze druga polityka, o której nie można zapominać — polityka kułacka, spekulancka, podsycana przez imperialistyczne ośrodki z zagranicy za pośrednictwem radia i agentur.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselKlechaJan">Co oni mówili chłopom? Mówili: — „Nie idź na zachód, nie bierz ziemi, nie osiedlaj się, bo i tak nic z tego nie wyjdzie. Nie orz, nie siej, nie warto, nie ma dla kogo robić — i tak wszystko zabiorą.” Oczywiście, nie ich podła polityka znajdowała posłuch w masach chłopskich, ale nasza polityka.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselKlechaJan">Miliony chłopów poszły za głosem Partii i swojej władzy. Miliony chłopów poszły na Ziemie Odzyskane i wszyscy chłopi w całej Polsce orzą, sieją, podnoszą swój dobrobyt. W naszym województwie takich chłopów są dziesiątki tysięcy.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#PoselKlechaJan">A oto jeden z nich — osiedleniec Szewczyk ze wsi Dąbrówka, pow. iławeckiego. Gospodarzy na 10 ha urodzajnych i 2 ha odłogów. Dochód pieniężny z jego gospodarstwa wynosił 22.620 zł, podatek i inne należności podatkowe — 7.100, czysty zysk — 14.520 zł.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#PoselKlechaJan">Takich jest ogromna, przytłaczająca większość w całej Polsce. Ale są nieliczni, co przyszli jeszcze po 1947 r., mają 1-2 krowy, lichy urodzaj, źle gospodarzą. Co to za chłopi? Dlaczego tak źle gospodarzą? Może władza ludowa im nie pomogła? Może brak im sił do pracy, może są starzy, niedołężni? Owszem są i tacy, szczególnie w gospodarstwach autochtonów. Ale są i inni chłopi, którzy mają siły do pracy, mają dobre zabudowania, a mimo to źle gospodarzą. Co to za chłopi? Na to pytanie sami chłopi mogą odpowiedzieć. Są to ofiary reakcyjnej propagandy, oszukani przez wroga. Oni uwierzyli wrogowi, a nie nam. Postawiłem tę sprawę przed chłopami we wsi Bezławki pow. Kętrzyn — tam są tacy. Przyznali mi rację, że to jest reakcyjna propaganda o tymczasowości, o nierealności, która sprowadziła ich na błędną drogę.</u> + <u xml:id="u-17.31" who="#PoselKlechaJan">Teraz, kiedy występuje zagadnienie podniesienia produkcji rolnej, zadaniem naszym — posłów, zadaniem rad narodowych jest wskazać na przyczyny zaniedbania, pociągnąć tych chłopów za przodującym chłopstwem.</u> + <u xml:id="u-17.32" who="#PoselKlechaJan">Kłamstwo ma krótkie nogi, ale wróg może wymyślać coraz nowe kłamstwa, bynajmniej nie wycofane z obiegu. Na przykładach możemy uodpornić chłopa przeciw wrogiej propagandzie i równocześnie uczynić go niepodatnym na nowe kłamstwa.</u> + <u xml:id="u-17.33" who="#PoselKlechaJan">Wróg szerzy również plotkę o nieopłacalności gospodarki średniackiej. On przede wszystkim podsuwa chłopom te gospodarstwa, które na skutek jego reakcyjnej propagandy zostały zaniedbane. Natomiast skrzętnie ukrywa te gospodarstwa, większość tych gospodarstw, które wzrastają w dobrobycie. Powinniśmy nie ogólnikowo, a na konkretnych faktach w terenie przygważdżać te kłamstwa.</u> + <u xml:id="u-17.34" who="#PoselKlechaJan">A oto przykład: 12-hektarowy chłop z powiatu Działdowo ob. Teofil Wronka, który po wykonaniu wszystkich obowiązkowych dostaw, opłaceniu podatków itp. samego dochodu pieniężnego otrzymał 20.682 zł, podatki wynosiły 7.017 zł, czysty zysk przeznaczony na różne potrzeby — 13.365 zł.</u> + <u xml:id="u-17.35" who="#PoselKlechaJan">Nasze rozbijanie reakcyjnej propagandy jest zbyt ogólnikowe, niekonkretne. W każdej wsi są takie przykłady.</u> + <u xml:id="u-17.36" who="#PoselKlechaJan">Trzeba jednak na podstawie tego dorobku, tej rosnącej zamożności wsi spojrzeć, jak daleko odeszliśmy już od tego czasu, kiedy na wsi polskiej było 8 milionów niepotrzebnych ludzi, od tych czasów, kiedy nie było na wsi soli i zapałek, od tej wsi bez jutra dla chłopskiej młodzieży.</u> + <u xml:id="u-17.37" who="#PoselKlechaJan">Z każdym rokiem rośnie u nas zamożność i kultura wsi. W krajach kapitalistycznych, na Zachodzie, nie mówiąc już o krajach zależnych, pogoń milionerów za maksymalnym zyskiem i śruba podatkowa na zbrojenia spycha chłopstwo coraz bardziej w nędzę i degradację. We Francji produkcja rolna znajduje się ,na poziomie 1913 r. i stanowi 4,2% produkcji światowej wobec 8,3% w 1913 r.; 58% wszystkich gospodarstw to gospodarstwa poniżej 10 ha, mają one mniej niż 1/6 ziemi. 1/3 ziemi we Francji należy do 4% zaledwie większych gospodarstw obszarniczych. Monopole coraz niższe ceny wyznaczają na płody rolne chłopów i coraz wyższe ceny za te płody biorą od konsumentów-robotników. Przywłaszczają sobie w ten sposób pracę chłopa, a zwiększają wyzysk klasy robotniczej i coraz bardziej zwężają rynek na płody rolne, doprowadzając do tak zwanego wąskiego gardła, jak to było niegdyś w Polsce.</u> + <u xml:id="u-17.38" who="#PoselKlechaJan">A jak wygląda położenie drobnych farmerów w Stanach Zjednoczonych, w tym osławionym — „raju” kapitalistycznym, który próbują zachwalać obszarniczo-kapitalistyczne wypędki emigracyjne i ich lokaje niektórym naszym chłopom? I tam także monopole płacą drobnym farmerom za płody rolne coraz taniej, a sprzedają je robotnikom coraz drożej, bogacąc się na nich. I tak, o ile dochody farmerów w 1937 r. stanowiły 14,2% dochodu narodowego, to w 1953 r. spadły o 31%, to jest z 17 mld dolarów do 12 mld dolarów.</u> + <u xml:id="u-17.39" who="#PoselKlechaJan">U nas jest ciągły wzrost, powolny i stały wzrost całej gospodarki narodowej, wzrost zamożności rolnictwa. U nich ciągła degradacja. Daleko i bezpowrotnie wieś nasza odeszła od tych czasów.</u> + <u xml:id="u-17.40" who="#PoselKlechaJan">Jasne jest, że drobna gospodarka chłopska nie rozwiąże wszystkich trudności, które właśnie ona rodzi. Nie może chłop korzystać w pełni z techniki i nauki, prymitywny podział pracy w jednej rodzinie pędzi chłopa od jednej pracy do drugiej, cały dzień chodzi jak w kieracie. Przy istnieniu drobnej gospodarki nie zniesie się wyzysku ani upośledzenia kobiety, ani nie da się pełnego awansu młodzieży. Jednak chłop ma wyjście z tej sytuacji. Daje mu to spółdzielnia produkcyjna. Spółdzielczość produkcyjna coraz więcej przynosi argumentów przekonywających o swojej wyższości nad gospodarką drobną.</u> + <u xml:id="u-17.41" who="#PoselKlechaJan">W spółdzielniach produkcyjnych w woj. olsztyńskim ilość zboża przeciętnie na rodzinę wzrosła w 1954 r. w stosunku do 1953 r. o 4,5 q. Wzrosły również dochody pieniężne na dniówkę obrachunkową, własne nakłady inwestycyjne wzrosły o ok. 100%, z funduszu społecznego — o 80%. W spółdzielni Tołpity pow. Pasłęk chłopi na dniówkę obrachunkową otrzymali 11 kg ziarna i 14 zł. W Lenkach i Giżycku po 14 kg ziarna i 9 zł. Spółdzielca Szarejko z Lenk otrzymał za rok 44 q zboża i 2.884 zł, Takich spółdzielni jest dużo i jest ich coraz więcej. Oczywiście, że są również spółdzielnie, które otrzymały niski dochód, ale nie jest to winą spółdzielczości, lecz nieprzestrzegania przez spółdzielców statutu i złej pracy POM. Coraz to lepiej chłopi rozumieją i przestrzegają statutów i dbają o lepszy porządek w swej gospodarce.</u> + <u xml:id="u-17.42" who="#PoselKlechaJan">Mamy zatem poważne okrzepniecie spółdzielczości, mamy wzrost zamożności chłopów i wzrost zaufania do Partii, coraz bardziej umacniany jest sojusz robotniczo-chłopski. Chłopi coraz bardziej słuchają Partii, współdziałają z władzą ludową. Coraz więcej jest maszyn na wsi i coraz lepiej pracują POM-y. Mamy zatem podstawowe warunki do tego, aby posuwać się naprzód z całym pracującym chłopstwem i coraz więcej budować spółdzielni produkcyjnych. Jednak przechodzenie do spółdzielni nie może się odbywać żywiołowo. Trzeba nam walkę o wzrost produkcji związać jak najbardziej z propagandą, agitacją i organizowaniem spółdzielni produkcyjnych. Wielka praca czeka nas, posłów, radnych i pracowników rad. Może ona przynieść pomyślne rezultaty.</u> + <u xml:id="u-17.43" who="#PoselKlechaJan">Walka o wzrost produkcji rolnej to tylko jedna strona sojuszu robotniczo-chłopskiego; druga — to wykonanie obowiązków wobec państwa, zapewnienie warunków rozwoju całego budownictwa, to rozszerzenie kontraktacji i wolnego rynku, zaopatrzenia wsi. Wzrost produkcji rolnej ułatwi wykonanie obowiązkowych dostaw. Obowiązkowe dostawy w roku bieżącym przebiegają niepomyślnie. Gdzie należy szukać przyczyny tego? Po pierwsze w tym, że rady narodowe nie pilnują terminowego wykonania obowiązku. Po drugie w tym, że jest niewłaściwa postawa polityczna u wielu aktywistów, członków rad. Warto podkreślić, że chłopi wykonując obowiązkowe dostawy nie tylko spełniają swój obowiązek wobec klasy robotniczej, lecz czynią to we własnym interesie. Wykonanie bowiem tego obowiązku umożliwia wykonanie zadań budownictwa w kraju. Gdyby obowiązek ten nie został spełniony, władze nie mogłyby wykonać swego obowiązku wobec społeczeństwa, nie mogłaby wzrastać stopa życiowa wsi. O tej drugiej połowie prawdy mówimy stanowczo za mało. Trzeba nam w naszych pracach o tych sprawach więcej mówić.</u> + <u xml:id="u-17.44" who="#PoselKlechaJan">Chłopi woj. olsztyńskiego tegoroczne siewy wiosenne nazwali siewami walki o pokój. Rozwijającą się w naszym kraju wielką akcję polityczną o zakaz produkcji broni atomowej i o zniszczenie jej zapasów, o niedopuszczenie do remilitaryzacji Niemiec, o osłabienie napięcia sytuacji międzynarodowej, o długotrwałe pokojowe współistnienie państw o różnych ustrojach społecznych i politycznych — chłopi nasi wiążą z walką o lepsze siewy, wiedząc o tym, że od wykonania obu tych zadań zależy umocnienie pokoju i podniesienie dobrobytu w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-17.45" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. zielonogórskiego Franciszkowi Dębowskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselDebowskiFranciszek">Wysoki Sejmie! VI sesja sejmowa obraduje w niezmiernie ważnym momencie dla naszego narodu i dla całego obozu pokoju, w momencie napiętej sytuacji międzynarodowej. Wrogowie pokojowego współżycia między państwami pragną w drodze odbudowy odwetowych i agresywnych sił Wehrmachtu zachodnio-niemieckiego utopić we krwi nowe dziesiątki milionów ludzi.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselDebowskiFranciszek">Poczynania rządów kapitalistycznych świadczą o tym, że historia wojen napastniczych niewiele ich nauczyła, nie chcą oni wyciągnąć wniosków z lekcji historii. A chcieliby oni, abyśmy wyrzekli się swej suwerenności i podporządkowali się ich rozkazom. Ale próżne są ich nadzieje.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselDebowskiFranciszek">Oświadczam tym panom, że polski robotnik i chłop nigdy nie dopuści do klęski września 1939 r. Związani jesteśmy nierozerwalnym sojuszem z ZSRR i krajami demokracji ludowej. Zdecydowani jesteśmy, jeżeli zajdzie tego potrzeba, obronić i zabezpieczyć nienaruszalność naszych granic i zdobycze naszego ustroju.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselDebowskiFranciszek">Naród polski, żywo zainteresowany w utrwaleniu pokoju na świecie, wytrwale realizuje swoje zadania gospodarcze. Rozwój przemysłu terenowego woj. zielonogórskiego w 1955 r. idzie w kierunku pełnego wykorzystania miejscowej bazy surowcowej.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselDebowskiFranciszek">Nasze władze terenowe zwracają dużą uwagę na rozwój miejscowego przemysłu spożywczego, w tym na właściwe i pełne wykorzystanie miejscowej bazy owocowo-warzywniczej, którą stanowi 300 ha sadów w Gubinie i Słubicach oraz aleje owocowe przy drogach.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselDebowskiFranciszek">Sumy budżetowe przewidziane w budżecie na rok 1955 na inwestycje w przemyśle terenowym pozwolą nam na dalszy jego rozwój ilościowy i jakościowy. I tak np. drobne inwestycje dokonane kosztem 1.115 tys. zł w przemyśle terenowym materiałów budowlanych pozwolą na wzrost w roku bieżącym produkcji cegły o około 12% w stosunku do roku ubiegłego, to znaczy że będziemy produkować o 6 mln sztuk cegły więcej.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselDebowskiFranciszek">Mimo wszystko jednak możliwości produkcyjne naszego województwa nie są w pełni uwzględnione w planach rozwojowych.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselDebowskiFranciszek">I tak np. Ministerstwo Przemysłu Drobnego i Rzemiosła nie chce zrozumieć, że odwlekanie z roku na rok uruchomienia klinkierni w Tuplicach i dachówczarni w Nowym Miasteczku zmniejsza produkcję o 9 mln jednostek ceramicznych rocznie, nie pozwala na zatrudnienie istniejących rezerw sił roboczych. Opóźnianie odbudowy tych obiektów wymagać będzie większych nakładów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselDebowskiFranciszek">W naszym województwie występuje jaskrawo niewykorzystanie 54 obiektów przemysłowych, którymi winny najrychlej zainteresować się resorty i przedsiębiorstwa przemysłu kluczowego. Przykładowo wyszczególnię takie obiekty przemysłowe, których uruchomienia nie przewidują plany PKPG, a które mają ważne znaczenie dla gospodarczej aktywizacji naszego województwa, jak Zakłady Przemysłu Włókienniczego w Iłowej Żagańskiej o powierzchni użytkowej ponad 30 tys. m^2^, obiekt w Żaganiu przy ul. Dzierżyńskiego o powierzchni użytkowej około 20 tys. m^2^ i w Gorzowie o powierzchni około 40 tys. m^2^.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselDebowskiFranciszek">Plany PKPG dotyczące aktywizacji gospodarczej miast Gubina i Słubic oraz projekty uruchomienia tam nowych zakładów branży spożywczej, drzewnej i włókienniczej winny być w pełni jak najszybciej zrealizowane. Na uwagę zasługują także i inne miasta, którymi PKPG nie zajmuje się, a które mają duże możliwości rozwojowe, jak np. Kostrzyń czy Międzyrzecz.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselDebowskiFranciszek">Sprawa pełnego uruchomienia wielu zakładów wiąże się ściśle z zatrudnieniem miejscowego społeczeństwa z aktywizacją tych terenów i wykorzystaniem poważnej jeszcze rezerwy mieszkaniowej.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselDebowskiFranciszek">Ministerstwo Przemysłu Drobnego i Rzemiosła, jak i Centralny Związek Spółdzielczości Pracy powinny jak najszybciej dopomóc w zrealizowaniu wysuniętych postulatów.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselDebowskiFranciszek">A oto jeszcze kilka uwag pod adresem poszczególnych Ministerstw. Ministerstwo Przemysłu Drzewnego i Papierniczego powinno zainteresować się obiektami w Lesznie Górnym i Koziczynie, Ministerstwo Przemysłu Lekkiego — obiektami w Gubinie, Żaganiu i Iłowej, Ministerstwo Przemysłu Chemicznego — obiektami byłej — „Juty” w Gorzowie, a Centralny Zarząd Przemysłu Torfowego — obiektem w Rzepinie.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselDebowskiFranciszek">Wzrost nakładów finansowych w 1955 r. na rolnictwo zamykający się kwotą 72 mln zł jest o 84% wyższy niż nakłady w 1954 r. Z tego poważniejsze nakłady są przeznaczone na melioracje — 26 mln zł, akcję osiedleńczą — 12 mln zł, produkcję zwierzęcą — 2 mln zł, elektryfikację wsi — 2,3 mln zł i na rozwój spółdzielni produkcyjnych — 17,3 mln zł. Nakłady te pozwolą zagospodarować w gospodarce chłopskiej 5.300 ha odłogów i ugorów, podnieść plony czterech podstawowych zbóż o 11,3%, buraków cukrowych o 17,2%, oleistych o 7,7%, ziemniaków o 11,2% i łąk o 8%.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselDebowskiFranciszek">W oparciu o wzrost produkcji roślinnej i nakłady finansowe również poważnie wzrośnie hodowla: pogłowie bydła wzrośnie o 8,6%, trzody chlewnej o 13,2%, owiec o 23,7%.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselDebowskiFranciszek">Szczególnie ważnym odcinkiem na terenie naszego województwa jest melioracja i zagospodarowanie łąk. Właściwe ich zagospodarowanie i pielęgnacja poważnie podniesie bazę paszową i pozwoli przekroczyć zaplanowany wzrost hodowli bydła i owiec.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselDebowskiFranciszek">Do zwiększenia produkcji rolnej przyczyni się również właściwe wykorzystanie funduszów na akcję osiedleńczą. Pozwoli to na dosiedlenie ludności w tych powiatach, gdzie ze względu na rozdrobnienie ziemia nie może być przekazana ani PGR, ani spółdzielni produkcyjnej.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselDebowskiFranciszek">Nasze spółdzielnie produkcyjne znacznie rozszerzyły swój udział w produkcji województwa i obejmują obecnie 16,7% użytków rolnych województwa. Plony spółdzielni są przeciętnie o około 2 q z ha wyższe od uzyskiwanych w gospodarce indywidualnej. Wiele spółdzielni produkcyjnych okrzepło i umocniło się gospodarczo, poważnie podnosząc wartość swego majątku trwałego. W ośmiu spółdzielniach produkcyjnych, a między innymi w takich, jak Konradowo, Lubanice, Kwielice czy Kłodów, majątek trwały przekroczył już 1 mln zł.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselDebowskiFranciszek">Przykład spółdzielni produkcyjnej Kłodów, która swój trwały majątek w 1954 r.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselDebowskiFranciszek">powiększyła o 600 tys. zł, świadczy najlepiej o możliwościach rozwojowych gospodarki zespołowej. Dniówka obrachunkowa kształtowała się tam: w zbożu — 5 kg, ziemniakach — 7 kg, gotówce — 15,50 zł plus potrzebna pasza dla inwentarza przyzagrodowego. Dniówka co prawda nie jest zbyt wysoka, jednakże 6 tys. dniówek obrachunkowych przeznaczono na budowę chlewni, co poważnie podniosło majątek trwały tej spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselDebowskiFranciszek">W Kłodowie dzięki dobrej organizacji pracy w spółdzielni i jej wynikom tylko 4 gospodarstwa na 65 znajdują się poza spółdzielnią.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselDebowskiFranciszek">Są jednak jeszcze i słabe spółdzielnie, które będą wymagać poważnej pomocy ze strony Partii i rad narodowych, szczególnie ze strony zarządów rolnictwa. Dla poprawy gospodarki w słabszych spółdzielniach produkcyjnych opracowano długofalowe plany ich rozwoju.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselDebowskiFranciszek">Poważnie wzrośnie produkcja w PGR, które przejęły do zagospodarowania 10 tys. ha odłogów i ugorów, tworząc 21 nowych gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselDebowskiFranciszek">Przytoczone wyżej cyfry wskazują, że nakłady finansowe przeznaczone dla rolnictwa w naszym województwie są wystarczające i zabezpieczają wykonanie planowanych zadań. Będą jednak poważne trudności w pozyskaniu siły roboczej.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselDebowskiFranciszek">Dlatego też z tego miejsca wnoszę apel do województw centralnych — a zwłaszcza do towarzyszy posłów z woj. kieleckiego — o pomoc dla naszych pełnomocników akcji osiedleńczej, którzy działać będą na Waszym terenie.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselDebowskiFranciszek">W zakresie gospodarki komunalnej i mieszkaniowej plan na rok 1955 zakłada znaczną poprawę warunków bytowych ludności naszego województwa. W stosunku do 1954 r. nakłady na inwestycje komunalne wzrosną o 21,7%, budownictwo mieszkaniowe wzrośnie o 45,4%, kapitalne remonty mieszkań o 44,8%. Nakłady te umożliwią dalszy wzrost usług komunalnych i polepszenie ich jakości.</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#PoselDebowskiFranciszek">Węzłowymi zagadnieniami gospodarki komunalnej naszego województwa są: budownictwo mieszkaniowe i zaopatrzenie ludności w wodę. Już obecnie szereg naszych miast w woj. zielonogórskim osiągnęło liczbę ludności większą od przedwojennej. 0 18 tys. mieszkańców więcej niż przed wojną ma między innymi sama Zielona Góra.</u> + <u xml:id="u-19.27" who="#PoselDebowskiFranciszek">Ogólna poprawa warunków bytowych oraz młody na ogół wiek przeważającej części mieszkańców wpływają dodatnio na przyrost naturalny, który wynosi u nas rocznie przeciętnie 40°/oo.</u> + <u xml:id="u-19.28" who="#PoselDebowskiFranciszek">Od 1953 r. w takich miastach jak Zielona Góra, Głogów, Nowa Sól, Gorzów, Żary i innych istnieją poważne trudności mieszkaniowe.</u> + <u xml:id="u-19.29" who="#PoselDebowskiFranciszek">Trzeba z całym naciskiem podkreślić nie dość wnikliwe potraktowanie przez PKPG potrzeb Zielonej Góry, która z miasta powiatowego zamieniła się w miasto wojewódzkie.</u> + <u xml:id="u-19.30" who="#PoselDebowskiFranciszek">Rozlokowanie dziesiątków instytucji szczebla wojewódzkiego, dodatkowe zatrudnienie kilkunastu tysięcy ludzi dotkliwie odbiło się na warunkach mieszkaniowych ludności. Powierzchnia mieszkaniowa na jedną osobę zmniejszyła się obecnie o 8 m^2^. Chcąc jednak uzyskać wskaźnik ustalony przez PKPG na jedną izbę, należałoby na projektowany stan zaludnienia posiadać 32 tys. izb, czyli wybudować nowych nie 5 tys. a 10 tys. izb. Plan budownictwa ZOR wynoszący na 1955 r. w województwie zielonogórskim 641 izb jest zbyt mały w stosunku do potrzeb.</u> + <u xml:id="u-19.31" who="#PoselDebowskiFranciszek">Niezrozumiałe jest także oziębłe traktowanie planów odbudowy tych domów, które z roku na rok ulegają większemu zniszczeniu.</u> + <u xml:id="u-19.32" who="#PoselDebowskiFranciszek">Na terenie województwa znajduje się kilkaset budynków mieszkalnych nadających się do odbudowy, na które od szeregu lat nie przewiduje się żadnych nakładów zabezpieczających. Konieczne byłoby, aby już w roku 1956 przeznaczyć na ich zabezpieczenie około 5 mln zł. W latach następnych nakłady te powinny być utrzymane — aż do odbudowy wszystkich posiadanych obiektów.</u> + <u xml:id="u-19.33" who="#PoselDebowskiFranciszek">W Zielonej Górze ze względu na brak wody, szczególnie dotkliwy dla szpitali, konieczna jest natychmiastowa inwestycja budowy nowego ujęcia wody. W tym celu potrzebne jest około 1.600 mb rur wodociągowych o przekroju 150 mm oraz zapewnienie limitu środków finansowych w wysokości 320 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-19.34" who="#PoselDebowskiFranciszek">Poważnych inwestycji wymaga także Gazownia Miejska, która nie jest w stanie zaspokoić potrzeb ludności. Na dokończenie budowy zbiornika, który rozwiązałby te trudności, potrzeba jest 8 ton blachy grubości 8 mm. Środki finansowe przedsiębiorstwo posiada. Mieszkańcy zwracają się z prośbą o dostarczenie potrzebnych materiałów.</u> + <u xml:id="u-19.35" who="#PoselDebowskiFranciszek">Przed całym społeczeństwem woj. zielonogórskiego w ostatnim roku Planu 6-letniego stoją poważne zadania. Robotnicy, chłopi i inteligencja pracująca realizując uchwały III Plenum Komitetu Centralnego wykonują je z honorem. Wiedzą bowiem, że od ich twórczego wysiłku zależy potęga i obronność Ojczyzny — Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-19.36" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. krakowskiego Maria Iskra.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselIskraMaria">Wysoki Sejmie! Z roku na rok wzrasta dochód narodowy. Poważna część tego dochodu narodowego przeznaczona jest na podniesienie i rozwój naszego rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselIskraMaria">Dzięki pomocy Państwa Ludowego mogliśmy w naszym województwie przeprowadzić szereg inwestycji. Mogliśmy przeprowadzić melioracje i zagospodarowanie łąk, mogliśmy również rozwinąć naszą hodowlę. Z pożyczek udzielanych na rozwój hodowli w 1954 r. mogliśmy zakupić z kredytów długoterminowych 2.849 krów, 735 jałówek, w tym 680 sztuk z kontraktacji, podczas gdy w 1953 r. mogliśmy zakupić ogółem tylko 910 sztuk.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselIskraMaria">Przystąpiono również do zagospodarowania ośrodków hodowli bydła rasy czerwonej polskiej w takich powiatach, jak Bochnia, Limanowa, Myślenice, Nowy Sącz, Nowy Targ, Wadowice. Są to powiaty podgórskie, których specyfika nadaje się w większości do rozwoju hodowli bydła i owiec.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselIskraMaria">Dzięki pomocy państwa uzyskaliśmy planowaną ilość bydła w 1954 r. w 100,9%, co daje obsadę 65,7 sztuk na 100 ha użytków rolnych. Dotychczas jednak wydajność od krowy nie jest u nas zadowalająca; przeciętnie od krowy uzyskujemy 1.700 l mleka, a od krów będących pod kontrolą uzyskujemy 2.908 l mleka, to znaczy o 1.208 l więcej aniżeli od krów, które nie są pod opieką i pod kontrolą. Krowy te są własnością chłopów gospodarujących indywidualnie.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselIskraMaria">Jeżeli chodzi o rozwój hodowli trzody chlewnej, to kształtuje się ona w naszym województwie w ten sposób, że wypada 40 sztuk na 100 ha użytków rolnych, a w takich powiatach jak Dąbrowa Tarnowska 60 sztuk na 100 ha użytków rolnych, zaś w takim powiecie jak Oświęcim 80 sztuk na 100 ha użytków rolnych. Pogłowie macior zarodowych wzrosło u nas w stosunku do pogłowia w skali ogólnokrajowej o 16%. Przystąpiliśmy w naszym województwie również do zorganizowania ośrodka zarodowego rasy białej w powiatach Wadowice i Oświęcim.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselIskraMaria">Plan pogłowia owiec wykonaliśmy w roku 1954 w 119,4%. Przeciętnie na 100 ha użytków rolnych wypada 20 owiec, lecz są tereny, jak np. Nowy Targ, gdzie na 100 ha użytków rolnych wypada 70 owiec. Jest to powiat, który posiada jedną trzecią ilości owiec całego województwa.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselIskraMaria">Nie potrafiono jednak w 1954 r. zwiększyć wydatnie ilości owiec w takim powiecie jak Oświęcim. Winę za to ponosi przede wszystkim służba zootechniczna, która nie zorganizowała zakupu pomimo zapotrzebowania na owce ze strony chłopów gospodarujących indywidualnie, jak również spółdzielni produkcyjnych. Wydajność wełny z jednej owcy w ciągu roku wzrosła z 1,70 kg do 2 kg.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselIskraMaria">Tak mniej więcej kształtuje się hodowla w naszym województwie.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselIskraMaria">Czy jednak po głębszym przyjrzeniu się naszej gospodarce terenowej możemy być zupełnie spokojni, że gospodarka ta zgadza się z cyframi podawanymi oficjalnie, urzędowo?</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselIskraMaria">Muszę stwierdzić, że są okręgi nadające się szczególnie dobrze do powiększania ilości pogłowia zarówno bydła jak i owiec. Odnosi się to szczególnie do powiatów górskich, jak Limanowa, Myślenice i inne, a zwłaszcza do Limanowej.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselIskraMaria">Chcąc się zorientować, jak kształtuje się w województwie rozwój hodowli, jaki jest przyrost hodowli w powiatach górskich, szczególnie w powiecie Limanowa, należy nie tylko czynić obserwacje na miejscu w terenie, ale i porównywać cyfry podawane urzędowo z cyframi rzeczywistymi. Trzeba powiedzieć, że zaszły tu kolosalne różnice.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselIskraMaria">Na przykład w 1953 r., wtedy gdy był jeszcze podział administracyjny na gminy, w gminie Niedźwiedź, która liczyła kilka gromad, było 7 tys. owiec. Tymczasem w Powiatowym Zarządzie Rolnictwa było podane w wykazie statystycznym, że w całym powiecie jest 9 tys. owiec. Rzeczywista zaś analiza wykazała, że w jednej tylko gminie Niedźwiedź było 7 tys. owiec, a cały powiat Myślenice liczył 9 gmin.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselIskraMaria">Podobnie było i z przyrostem pogłowia bydła. Oficjalne cyfry w Powiatowym Zarządzie Rolnictwa podawały, że przyrost cieliczek wynosi 1.900 sztuk, podczas gdy podań o ulgi w dostawach mleka z tytułu wychowania cieliczek było 10.000, a sama gmina Kamienica, która liczyła 5 gromad, miała przychów cieliczek 5.000.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselIskraMaria">Z tego wynika, jak wielka różnica jest chociażby tylko w tym jednym powiecie między stanem statystycznym, urzędowym a stanem faktycznym.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselIskraMaria">Proszę Obywateli Posłów! Nie śmiem twierdzić, ale wiem, że te rozbieżności powtarzają się nie we wszystkich powiatach naszego województwa, występują one szczególnie w powiatach podgórskich. Z czego to wynika? Wynika ze słabej jeszcze roboty polityczno-uświadamiającej, z nacisku wrogiej propagandy elementów spekulacyjnych bądź kułackich, które wykorzystują nieświadomość chłopa małorolnego, szczególnie biedoty, aby później żerować na pokątnym uboju, żeby później wprowadzić kryzys, jeżeli idzie o zaopatrzenie w paszę, co dawało się odczuć dotkliwie w tych rejonach.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#PoselIskraMaria">O czym to jeszcze świadczy? O tym, że w naszym województwie służba rolna agro i zootechniczna nie zadała sobie trudu, aby zejść na dół, żeby przyjrzeć się i nie tylko przyjrzeć się, ale pomóc w rozwiązywaniu trudności naszego środowiska, naszych chłopów w terenie górskim i podgórskim.</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselIskraMaria">Podałam kilka cyfr, które charakteryzują sytuację i rzucają światło na rozwój naszego rolnictwa, a szczególnie naszej hodowli. Trzeba jednak powiedzieć, że przy rozprowadzaniu kredytów na rozwój hodowli nie dało się uniknąć błędów, a nawet wypaczeń i były takie wypadki — chociaż sporadyczne, jednak bardzo rażące — że elementy spekulanckie, elementy nieuczciwe na skutek niedopatrzenia naszych czynników odgórnych, na skutek niepowiązania się ściślej z biedotą, z aktywem terenowym, pobierały kredyty przeznaczone na zakup krów, jałówek i za te kredyty kupowały meble, futra i inne rzeczy. To robiło złą krew wśród biedoty wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#PoselIskraMaria">Poważną pomoc nasze rolnictwo otrzymało, jeżeli chodzi o ulgi w podatku. Ale i na tym odcinku nie było dostatecznej kontroli u góry i u dołu i były wypadki, że wskutek niedopatrzenia i niedopuszczenia do głosu biedoty, aktywu gromadzkiego, przydzielano ulgi w podatku i takim osobnikom, którzy w ubiegłym roku za wygospodarowane uczciwie czy nieuczciwie pieniądze pokupowali ziemię. Miało to miejsce w powiecie proszowickim w gminie Wawrzeńczyce, gdzie obywatel dokupił 2 ha ziemi płacąc 30 tys. zł. Potem na skutek kumoterskiego powiązania z gminną radą narodową zastosowano mu ulgi w podatku, bo znalazł się w ciężkiej sytuacji. Natomiast biedota wiejska, która powinna była decydować, nie była dopuszczona do głosu. Lista osób, którym należało zastosować ulgi w podatku, była trzymana w wielkiej tajemnicy.</u> + <u xml:id="u-21.18" who="#PoselIskraMaria">Dlatego, proszę Obywateli Posłów, wielką wagę musimy teraz przywiązywać do tego, aby pomóc nowo zorganizowanym gromadzkim radom narodowym, powołanym do życia z wyboru.</u> + <u xml:id="u-21.19" who="#PoselIskraMaria">Trzeba powiedzieć, że masy pracujące w czasie akcji przedwyborczej wiązały wielkie nadzieje z tym, że gdy zostaną powołane gromadzkie rady narodowe, przetnie się i usunie kumoterstwo i różne nadużycia, jakie miały miejsce w zbiurokratyzowanych i często kumoterskich gminnych radach narodowych.</u> + <u xml:id="u-21.20" who="#PoselIskraMaria">Trzeba powiedzieć, że nie wszystkie powiatowe rady narodowe, a nawet Wojewódzka Rada Narodowa, wczuwają się w trudności gromadzkich rad narodowych. Ludzie w radach gromadzkich są chętni do pracy, ale są początkujący, potrzebują pomocy konkretnej; potrzebują nie tylko w teorii, ale i w praktyce nauczyć się, jak mają pracować i jakie mają zagadnienia rozwiązywać.</u> + <u xml:id="u-21.21" who="#PoselIskraMaria">Jeżeli chodzi o główny problem naszego rolnictwa, tj. o przebudowę wsi, o rozwój spółdzielczości produkcyjnej, muszę powiedzieć z przykrością, że nasze województwo krakowskie jest na szarym końcu, chociaż jest województwem — że tak powiem — uprzywilejowanym, bo w naszym województwie buduje się największy obiekt przemysłowy — Nową Hutę im. Lenina, bo w naszym województwie buduje się inne zakłady, jak Hutę Aluminium w Skawinie, jak elektrownię w Jaworznie i inne zakłady. Były teoryjki, i jeszcze te teoryjki pokutują wśród naszego społeczeństwa, aktywu politycznego i gospodarczego, że u nas jest trudna sytuacja, bo nasz teren jest górski, że gospodarki są rozdrobnione, że u nas jest połowa chłopów i połowa robotników, z którymi trudno rozmawiać na tematy przebudowy wsi. Wszystko to prawda, ale to nie zdejmuje odpowiedzialności z aktywu woj. krakowskiego za nienadążanie za innymi województwami w rozwoju przebudowy wsi.</u> + <u xml:id="u-21.22" who="#PoselIskraMaria">Trzeba samokrytycznie pokazać przyczyny, które hamują rozwój przebudowy wsi. Tkwią one niewątpliwie w każdej dziedzinie życia, począwszy od komórek partyjnych w gromadach, a skończywszy na bezpartyjnych, którzy również odpowiadają za przebudowę wsi. Bo jakże nas może usprawiedliwić to, że mamy rozdrobnione gospodarstwa — w powiecie myślenickim i limanowskim 2-hektarowe gospodarstwo jest nieraz w 30, a nawet więcej kawałkach — kiedy z drugiej strony mamy klasę robotniczą?</u> + <u xml:id="u-21.23" who="#PoselIskraMaria">My w naszym Krakowie mamy szereg wyższych uczelni, mamy wielu wybitnych naukowców, mamy również i pomoc innych województw, organizowaliśmy wycieczki do województw zachodnich; dziś możemy te wycieczki zorganizować i w ramach naszego województwa. Ale nasze spółdzielnie w pierwszym okresie swojej gospodarki zasklepiały się; powstało to wskutek niezrozumienia pionierskiej roli powstających spółdzielni, jak również wskutek niedostatecznej opieki ze strony instancji politycznych oraz powiatowych i wojewódzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-21.24" who="#PoselIskraMaria">Praca kulturalno-wychowawcza nie postępuje równolegle z rozwojem gospodarki w spółdzielniach produkcyjnych, nie rozwija się życie świetlicowe. Dlatego też są takie spółdzielnie, które mają poważne osiągnięcia gospodarcze i poważny dorobek gospodarczy, ale jeśli chodzi o przypływ nowych członków do spółdzielni, to tym nie mogą się one poszczycić. Dla przykładu przytoczę spółdzielnię Przeciszów, której ogólny obszar wynosi 160 ha, w tym ziemi ornej tylko 93 ha, bo reszta to stawy, sad inieużytki. Spółdzielnia na tych 93 ha ma 42 krowy, 13 macior, 29 warchlaków, 8 koni, 2źrebaki i posiada stację kopulacyjną. Oprócz tego każdy z członków na działkach przyzagrodowych posiada jedną-dwie krowy, knura zarodowego, trzy-cztery warchlaki. Spółdzielcy ci obrazili się na indywidualnych chłopów, że im dokuczali przy organizowaniu spółdzielni i dlatego powiadają: — „Nam jest dobrze, a wy czekajcie, aż my do was się zbliżymy”. To jest niesłuszne i szkodliwe i trzeba usilnej pracy, aby przekonać członków spółdzielni w Przeciszowie, że nie mają racji. Takich spółdzielni w naszym województwie jest więcej. I to jedna, powiedziałabym, z głównych przyczyn słabego rozwoju naszych spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-21.25" who="#PoselIskraMaria">Również trzeba powiedzieć, że nasze zakłady przemysłowe nie przejęły się jeszcze poczuciem odpowiedzialności za budowę i rozwój naszych spółdzielni. Musimy sobie zdać sprawę, że bez pomocy naszego przemysłu sami chłopi nie są w stanie dokonać przebudowy wsi.</u> + <u xml:id="u-21.26" who="#PoselIskraMaria">W naszym województwie pracowało dotąd 17 państwowych ośrodków maszynowych. W początkach przeżywały one poważne trudności tak od strony obsady kadrowej, jak również i od strony wyposażenia w sprzęt maszynowy. Z czego wynikały te trudności? Przede wszystkim nie doceniano roli tych ośrodków przez czynniki nadrzędne, odpowiadające za wykonanie zadań POM. Wbrew wytycznym i wskazówkom Komitetu Centralnego Partii, ażeby do państwowych ośrodków maszynowych kierować najlepszych fachowców z przemysłu, najbardziej doświadczonych, częstokroć kierowano ludzi takich, którzy nie wywiązywali się ze swych obowiązków w dotychczasowym zakładzie pracy, aby się ich pozbyć, i dawano ich na odcinek najbardziej wysunięty i najbardziej wystawiony na ataki wroga klasowego, kułactwa. Dlatego też wielu z tych ludzi po niedługim czasie musiało odejść. Dopiero teraz Komitet Centralny naszej Partii postawił twardo i zdecydowanie to zagadnienie; sekretarze komitetów powiatowych, a także prezydia powiatowych rad narodowych zrozumiały, że jeśli nie zmienią swojego stosunku do POM, to POM nie spełni zadań.</u> + <u xml:id="u-21.27" who="#PoselIskraMaria">Podobnie, jak na odcinku kadry fachowej, było i na odcinku kadry politycznej. Nic też dziwnego, że niedobra praca POM i borykanie się z trudnościami wpłynęły na fakt, iż nie mogły też szybko powstawać spółdzielnie produkcyjne.</u> + <u xml:id="u-21.28" who="#PoselIskraMaria">W województwie naszym są powołane do życia ekipy robotnicze, ekipy lekarskie, artystyczne, które mają za zadanie pomagać w przebudowie wsi. Jednak trzeba powiedzieć, że jakkolwiek dużo one zrobiły, jednak nie zawsze miały należytą podbudowę polityczną, nie zawsze rozumiały, jaka jest ich rola i zadanie.</u> + <u xml:id="u-21.29" who="#PoselIskraMaria">Obywatele Posłowie! Pomimo tych naszych niedociągnięć i niedomagań, których nie obawiam się tutaj wymienić, mamy w naszym województwie i poważne osiągnięcia. Osiągnięcia te jednak nie zawsze potrafiliśmy należycie spopularyzować, należycie pokazać i przenieść do pracy indywidualnie pracujących chłopów oraz członków spółdzielni. W naszym województwie są takie urodzaje, jak np. w pow. miechowskim w 4-hektarowym gospodarstwie chłopa ob. Jana Zimnego, który zbiera z 1 ha 78 q kukurydzy. Ob. Zieliński otrzymuje od krów rocznie po 4.500 litrów mleka. Zespół PGR w Jakubowicach z 1 ha osiąga 36 q pszenicy. W gospodarstwie Wierzbno tegoż zespołu uzyskano w roku ubiegłym z 1 ha 1.100 q buraka pastewnego.</u> + <u xml:id="u-21.30" who="#PoselIskraMaria">Jednakże nasza służba agrotechniczna, jak również nasz aktyw społeczny i polityczny nie umiał — że tak powiem — sprzedać tych osiągnięć, nie umiał ich spopularyzować. Na obecnym etapie nie wystarczy już tylko mówić. Nasza służba agrotechniczna, zootechniczna, nasi aktywiści, muszą zejść na dół do produkcji, do chłopa i te metody, jakie stosuje PGR Jakubowice czy Wierzbno, czy jakie stosuje indywidualny chłop przy uprawie kukurydzy lub przy pielęgnacji swoich krów, trzeba wprowadzić w życie na szerszą skalę. Tego w dostatecznej mierze w naszym województwie nie wykorzystano.</u> + <u xml:id="u-21.31" who="#PoselIskraMaria">Jeśli nie ma należytego powiązania od samej góry do samego dołu, to w pewnym momencie powstaje zator, jeden drugiemu zaczyna przeszkadzać. Tak jest i w naszym rolnictwie. Można to pokazać na przykładzie naszego rolnictwa, a także na przykładzie naszego przemysłu, w szczególności przemysłu maszynowego. Nasze POM-y są wyposażone, jeśli idzie o ilość, ale jeśli idzie o jakość, to powstały poważne trudności. Trudności te powstały na skutek wadliwej, nieodpowiedniej i niesprawdzonej w praktyce budowy maszyn — młocarni, siewników, które nie zdają egzaminu, jak również i sieczkarni ręcznych, które kupują indywidualni chłopi i skarżą się, że nowe maszyny trzeba dawać do przeróbki do kowala, żeby były zdolne do użytku.</u> + <u xml:id="u-21.32" who="#PoselIskraMaria">Jakie powinniśmy wyciągnąć z tego wnioski? Takie, że za naszą produkcją na każdym odcinku powinna iść ścisła kontrola, która by sprawdzała, jak nasza produkcja zdaje egzamin w codziennym życiu i pracy, czego niestety dotąd nie robiono, a czego żądają nasze masy pracujące.</u> + <u xml:id="u-21.33" who="#PoselIskraMaria">Nasze budownictwo — trzeba powiedzieć — pozostawia wiele do życzenia, szczególnie jeżeli chodzi o spółdzielnie produkcyjne. Dotychczas tak się utarło, że w planach nie wolno było niczego zmieniać, musiało wszystko pozostać tak, jak to było powiedziane w planach na szczeblu centralnym w Warszawie, bez względu na to, czy to dla spółdzielni produkcyjnej i dla jej członków było pożyteczne czy szkodliwe.</u> + <u xml:id="u-21.34" who="#PoselIskraMaria">W związku z tym obserwuje się duże marnotrawstwo materiałowe, co robiło wiele złej krwi wśród członków spółdzielni i było wodą na młyn wroga klasowego. Dam konkretny przykład. Kiedy ekipa robotników budowała oborę w spółdzielni produkcyjnej Święcice w pow. miechowskim, członkowie tej spółdzielni zwracali uwagę, że żłoby będą nieodpowiednie, że robotnicy dają zbyt małą ilość cementu, wskutek czego żłoby nie wytrzymają. Robotnicy i majstrowie powiedzieli, że nic się nie da zmienić, bo tak jest w planach. Po pewnym okresie czasu żłoby istotnie zaczęły się wykruszać.</u> + <u xml:id="u-21.35" who="#PoselIskraMaria">Chłopi podpatrują gospodarkę spółdzielczą i widzą, że ona w pewnych wypadkach szwankuje i nie zdaje egzaminu. Dlatego słusznie chłopi domagają się, ażeby mogli mieć decydujący głos, jeżeli idzie o sprawy budownictwa spółdzielni produkcyjnych i o wszystkie inne sprawy mas pracujących. Na to wskazuje III Plenum Komitetu Centralnego, które mówi, abyśmy się bardziej powiązali z masami i bardziej słuchali głosu mas.</u> + <u xml:id="u-21.36" who="#PoselIskraMaria">Ja nie zawahałam się przedstawić tych wszystkich niedociągnięć na sesji sejmowej, bo uważam, że my, posłowie, odpowiadający przed masami, które nas obdarzyły zaufaniem, winniśmy się bić o te postulaty jakie masy wysuwają, bić się o to, aby one były wzięte pod uwagę, ażeby głos mas nie przeszedł bez echa.</u> + <u xml:id="u-21.37" who="#PoselIskraMaria">Uważam, że ta sesja sejmowa pomoże nam do jeszcze intensywniejszego wysiłku w realizowaniu wszystkich zadań, które masy stawiają przed nami i których wykonania żąda od nas życie i ten etap historyczny, kiedy wkładamy cały wysiłek, aby podnieść stopę życiową mas pracujących i pokrzyżować plany podżegaczy wojennych.</u> + <u xml:id="u-21.38" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę do godz. 16.30.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#komentarz">Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min. 35 do godz. 16 min. 40.)</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. warszawskiego Wacławowi Śliwińskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Wysoki Sejmie! Poważną częścią składową wniesionego przez Rząd projektu ustawy budżetowej na rok 1955 są nakłady na gospodarkę komunalną i mieszkaniową, wyrażające się wzrostem na kapitalne remonty budynków o 32,8% w stosunku do 1954 r., jak też na inwestycje planu centralnego i terenowego o 21,8%. Wzrastają także kredyty na kapitalne remonty urządzeń komunalnych o 30,1% oraz budownictwa ZOR na sumę 3.395.789 zł, co w planie rzeczowym wyraża się liczbą 105.323 izby.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Resort Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej jest jednym z ważniejszych resortów naszej gospodarki narodowej, spełnia on bowiem szerokie usługi dla świata pracy związane z codziennym życiem milionów ludzi miast i osiedli, zaspokajając najżywotniejsze ich potrzeby, jak sprawy mieszkaniowe, zaopatrzenie w dobrą i zdrową wodę, urządzenia sanitarne, jak kanalizacja, łaźnie, oświetlenie, utrzymanie i budowa ulic, chodników, organizacja miejsc wypoczynku, jak parki, skwery i zieleńce i bardzo ważna sprawa — utrzymanie czystości.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Dlatego też warto moim zdaniem zatrzymać się na najważniejszym zagadnieniu, jakim jest sprawa dostarczenia dla ludzi pracy zdrowych i wygodnych mieszkań.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Wiemy, że u nas w kraju sytuacja mieszkaniowa jest jeszcze ciężka, że potrzeby są wielkie.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Szczególnie uwypuklają się one na terenie woj. warszawskiego, zwłaszcza w okolicach podwarszawskich, jak Żyrardów, Grodzisk, Pruszków, Piaseczno, Otwock, Wołomin, Siedlce oraz w miastach powiatowych, tam gdzie nie jest prowadzone budownictwo ZOR.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Ostatnio rejestrujemy duży napływ ludności z innych terenów, który pogarsza jeszcze ten stan. Wystarczy wspomnieć, że w miastach takich, jak Mińsk Mazowiecki, Sochaczew, Grodzisk Mazowiecki, Wołomin, Nowy Dwór, Rembertów, na 1 izbę przypada więcej niż 3 osoby przy średniej krajowej 1,7 osób, a około 16 tys. podań złożonych przez ludzi pracy potrzebujących mieszkania zalega w prezydiach miejskich rad narodowych czekając na przydział. Wspomnieć może należy, że około 900 budynków na terenie woj. warszawskiego jest w takim stanie, że potrzebuje rozbiórki.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselSliwinskiWaclaw">W tym stanie rzeczy staje się nieodzowną koniecznością, by nakłady na budownictwo mieszkaniowe były użyte celowo, przy zachowaniu żelaznej dyscypliny oszczędności w wykonawstwie i realizacji wszystkich posiadanych środków budżetowych przez inwestorów oraz realizacji zadań rzeczowych.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Przypatrzmy się, jak wygląda wykonanie planu rzeczowego za rok 1954 przez ZOR, który jest najpoważniejszym inwestorem w zakresie budownictwa mieszkaniowego. I tak na zaplanowane 104 tys. izb mieszkalnych—a trzeba stwierdzić, że jest to wielki rozmach budownictwa mieszkaniowego nie notowany w historii naszego państwa — nie oddano do użytku 7.148 izb czyli 7% planu, a te 7% stanowi ilość izb odpowiadającą ilości przewidzianej w 2-letnim planie budownictwa naszego województwa warszawskiego.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselSliwinskiWaclaw">A teraz zobaczmy, jak kształtują się koszty własne tego typu budownictwa. I tak zamiast zaplanowanej ceny 1 izby na rok 1954 średnio w kwocie 21.200 zł cena rzeczywista wyniosła 22.300 zł, czyli o 1.100 zł więcej. O ile pomnożymy sumę przekroczoną w kosztach jednej izby przez sumę zaplanowanych mieszkań, to nam uczyni kwotę 11.440 tys. zł, za którą moglibyśmy dodatkowo wybudować 5.396 izb. A jak dodamy niewykonanie planu 7.148 izb, to powstaje niezaprzeczalny fakt, że w 1954 r. nie oddaliśmy do użytku 12.544 izb dla tych rodzin, które czekają na poprawę swych warunków mieszkaniowych.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Trzeba krótko wspomnieć o wykonawstwie budownictwa ZOR, który podległy jest Ministerstwu Budownictwa Miast i Osiedli, a działa przez zjednoczenia budownictwa mieszkaniowego. Jak tam wygląda sprawa akumulacji, skoro straty planowane wynoszą 198,6%, a biura projektowe uzyskały dochód większy o 43% niż założony w planie, co jest zjawiskiem bardzo niezdrowym w naszej gospodarce narodowej? Gdyby policzyć sumę strat poniesionych przez przedsiębiorstwa budowlane, to moglibyśmy za te pieniądze — a to nie tylko pieniądze, ale też i materiały budowlane — uzyskać dziesiątki tysięcy izb.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Dlatego trzeba z całym naciskiem podkreślić, że są to wyniki złe, że trzeba lepiej kierować aparatem w budownictwie, który jest dobrze opłacany, że trzeba prowadzić nieubłaganą walkę z marnotrawstwem materiałów budowlanych, nieprzestrzeganiem zasad limitowania materiałów na obiekty, brakoróbstwem, jak też z nieprzestrzeganiem dyscypliny inwestycyjnej i finansowej.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Trzeba także mieć pretensje do Ministerstwa Kontroli Państwowej, że dopuściło do takiego stanu.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Należy jeszcze koniecznie poruszyć bardzo ważną sprawę, która nie jest, jak mi się zdaje,~ ~należycie postawiona, a mianowicie sprawę opracowań planów zagospodarowania przestrzennego. Wprawdzie istnieje dekret o planowym zagospodarowaniu przestrzennym kraju jeszcze z 1946 r., tj. niemal sprzed 9 lat, ale prace w tym zakresie posunęły się nieznacznie.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Teren województwa warszawskiego dotychczas nie posiada aktualnych planów ostatecznie zatwierdzonych przez właściwe władze. Miasta wydzielone, jak Żyrardów, Pruszków, Płock, Siedlce, posiadają plany znacznie zaawansowane, lecz niedokończone i niezatwierdzone. Miasta powiatowe, z wyjątkiem Węgrowa i Gostynina, posiadają plany ogólne lub uproszczone, opracowane w latach 1947—1950, które są obecnie przestarzałe i nie odpowiadają normatywom urbanistycznym. Natomiast Węgrów i Gostynin w ogóle nie posiadają żadnego planu.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselSliwinskiWaclaw">W takich warunkach trudno mówić o właściwej lokalizacji budownictwa, o należytej urbanistyce. Lokalizacje obiektów inwestycyjnych wydawane przez terenowe jednostki Komitetu do Spraw Urbanistyki i Architektury wobec braku pełnych opracowań urbanistycznych mają niejednokrotnie charakter przypadkowy, co może poważnie rzutować na ukształtowanie plastyczne naszych miast i osiedli. Podstawą bowiem socjalistycznego budownictwa jest planowość zamierzeń, a nie przypadkowość, która cechuje budownictwo kapitalistyczne.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Rezultatem takiego stanu jest, że dokumentacja techniczna na wodociągi i kanalizacje nie może być wykonywana przez biura projektów. I tak np. w Ciechanowie już trzeci rok nie możemy wprowadzić do planu budowy wodociągów — jedynie z braku planów zagospodarowania przestrzennego, a ludzie tymczasem czekają na wodę, której jest brak.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Nieodzowną koniecznością jest, by Komitet Urbanistyki i Architektury zrozumiał swoją odpowiedzialność i przedstawił Prezydium Rządu swoje potrzeby i trudności, w wyniku czego winno nastąpić rozwiązanie tego podstawowego zagadnienia w naszym planowym budownictwie miejskim i osiedlowym.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Wydaje mi się, że należy też poruszyć sprawę dokumentacji technicznej, dostarczanej dla inwestorów przez wiele specjalistycznych biur projektowych niektórych resortów, jak np. Ministerstwo Zdrowia, którego służba inwestycyjna z niebywałym uporem broni się przed zastosowaniem dokumentacji typowej czy powtarzalnej, a na pewno przez 10 lat to Ministerstwo wybudowało wiele dobrze rozwiązanych szpitali, ośrodków zdrowia, żłobków czy stacji epidemiologicznych. Albo Ministerstwo Oświaty; przecież tyle wspaniałych szkół zbudowano i można bez wielkiego trudu skorzystać z dokumentacji powtarzalnej. Czy też Ministerstwa Rolnictwa i PGR, które wprawdzie najszerzej posługują się dokumentacją powtarzalną, ale jest jeden brak — że jej nie aktualizują.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Specjalnie trzeba zwrócić uwagę na przygotowanie się do wykonania zadań w zakresie budownictwa mieszkaniowego przez jednostki Dyrekcji Budownictwa Osiedli Robotniczych od strony dokumentacji prawnej i technicznej. Tutaj naprawdę jest wiele do roboty, gdyż katalog projektów typowych nadających się do realizacji zawiera aż 4 projekty. Sądzę, że władze budowlano-architektoniczne nie pozwolą takimi projektami zabudować całego województwa. Jestem przekonany, że trzeba szerzej korzystać z dokumentacji powtarzalnej czy typowej, bo to jest i wielka oszczędność, i przyśpieszenie wykonania; jest to sposób, który wskazało nam III Plenum PZPR.</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy budżetowej na 1955 rok wyrażający się sumą około 122 mld zł w dochodach jest większy od ubiegłego roku o 7,5 mld zł. Odpowiada on istotnym założeniom naszej polityki gospodarczej i lepszemu zaspokajaniu rosnących potrzeb materialnych i kulturalnych społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Zabezpiecza on dalszy wzrost przemysłu i produkcji środków wytwarzania, zabezpiecza finansowanie rozwoju naszego rolnictwa oraz wzmocnienie obronności kraju.</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Realizacja budżetu będzie wymagała koncentracji wysiłków całego aparatu państwowego i gospodarczego. Charakterystyczną cechą naszego budżetu jest to, że przewidujemy nadwyżkę dochodów nad wydatkami około 7,5 mld zł, która to nadwyżka przyczyni się do podniesienia wzrostu stopy życiowej mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Najważniejszym naszym działaniem w walce o wykonanie budżetu będzie walka o wykonanie jego strony dochodowej, można bowiem wydatkować wówczas, kiedy osiągnie się dochody.</u> + <u xml:id="u-23.23" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Jak wynika z doświadczeń ubiegłych lat, wykonanie dochodów we wszystkich tytułach budżetu nie przebiega jednakowo i całkowicie zadowalająco. Jest wiele pozycji budżetowych wykonanych poniżej planu. Ta sytuacja przewija się w realizacja dochodów budżetu centralnego, jak też i budżetów terenowych. Jedną z przyczyn tych niedomagań jest, że kierownicy jednostek budżetowych nie śledzą codziennie wykonania dochodów i akumulacji, nie kierują systematycznie walką o zmniejszenie kosztów własnych, walką z marnotrawstwem i brakoróbstwem.</u> + <u xml:id="u-23.24" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Wielu kierowników aparatu gospodarczego nie docenia znaczenia i roli służby finansowej, traktując ją jako przeciętnych urzędników. A przecież ci ludzie, główni księgowi, buchalterzy, budżetowcy, przez swoją pracę pokazują jak w zwierciadle stan ekonomiczny przedsiębiorstwa, instytucji bądź zakładu. Dlatego też słuszne wydaje się, że główny księgowy winien być prawą ręką kierownictwa, bo on przestrzega normatywów prawnych w zakresie dyscypliny finansowej, bo od jego pracy, prowadzonej bieżąco dokumentacji finansowej, zależą w decydującej mierze wyniki wykonania dochodów. W tej dokumentacji można w czas dostrzec przekroczenie i funduszu płac, i kosztów własnych, oraz wszelkiego rodzaju nadużycia i błędy. A więc nieodzownym jest podniesienie odpowiedzialności, autorytetu i znaczenia aparatu finansowego.</u> + <u xml:id="u-23.25" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Typowym zjawiskiem jest również fakt, że w radach narodowych istnieje pojęcie, iż wykonanie budżetu należy wyłącznie do wydziałów finansowych. Jest to pojęcie przestarzałe i szkodliwe, gdyż wykonanie budżetu zarówno po stronie dochodów jak i wydatków należy do całego aparatu rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-23.26" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Nie do pogodzenia jest, że w wielu wypadkach i na wielu szczeblach w naszej gospodarce narodowej przechodzi się lekko nad stratami, że tak bezboleśnie wylicza się tam straty sięgające niekiedy setek tysięcy, a nawet milionów złotych, jakby te cyfry nie mówiły nic za siebie. A przecież w tych cyfrach zawarta jest treść materialna. Są to szkoły, świetlice, domy kultury, drogi, mosty i tysiące potrzebnych izb mieszkalnych.</u> + <u xml:id="u-23.27" who="#PoselSliwinskiWaclaw">W toku przeprowadzonej kampanii wyborczej ludność miast i wsi wysunęła szereg postulatów i nakazów dla rad narodowych — zmierzających do lepszego zaspokojenia jej potrzeb. Wiemy, jakim dobrodziejstwem dla ludności jest uruchomienie placówki kulturalno-oświatowej, czy rozszerzenie usług gospodarki komunalnej, zdrowia czy innych. Jako najlepszy dowód mogą służyć fakty, że zarówno miasto jak i wieś występują z szeroką inicjatywą w zakresie poprawy i budowy dróg, melioracji, budowy świetlic i szkół.</u> + <u xml:id="u-23.28" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Tę inicjatywę rady narodowe winny rozszerzać i pogłębiać, bo przecież są to nowe wartości wniesione do naszego życia. Np. w naszym województwie w zeszłym roku wykonano dzięki czynowi drogowemu 104 km dróg, w tym 68 km o nawierzchni twardej. Wykonano jako czyn melioracyjny roboty o wartości około 40 mln zł, a w 48 gromadach powstały komitety budowy świetlic gromadzkich. Ludność ofiarnie świadczy w przygotowaniu materiałów budowlanych i zobowiązuje się wziąć udział w robociźnie i transporcie oraz dostarczeniu materiałów miejscowego pochodzenia.</u> + <u xml:id="u-23.29" who="#PoselSliwinskiWaclaw">W tej sprzyjającej atmosferze winniśmy prowadzić oszczędną gospodarkę, aby wygospodarować środki na dodatkowe budżety, które można przeznaczyć na lepsze zaspokajanie potrzeb ludności.</u> + <u xml:id="u-23.30" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Trzeba wspomnieć, że województwo warszawskie w ubiegłym roku wygospodarowało dodatkowy budżet na sumę 6.800 tys. zł. Ale jednocześnie trzeba stwierdzić, że w tej pracy nie było powszechnego wysiłku, że był to wysiłek jednostek. Gdybyśmy umieli uruchomić istniejące rezerwy w dochodach, gdybyśmy wykonali planowe należności np. z udziału województwa w dochodach budżetu centralnego w 100%, a nie w 98,8% i gdybyśmy wykonali podatek gruntowy nie w 91,5%, a w 100%, czy też ściągnęli należności od przedsiębiorstw spółdzielczych, gdybyśmy nie dopuścili do poniesienia strat przez WZBPP na sumę 12 mln zł — to wtedy budżet dodatkowy wyniósłby znacznie więcej i za te pieniądze można by wiele zdziałać i zaspokoić wiele potrzeb.</u> + <u xml:id="u-23.31" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Dlatego podstawowym warunkiem naszego budżetu jest wzmożenie walki o pełne wykonanie jego po stronie dochodów.</u> + <u xml:id="u-23.32" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. poznańskiego Stefan Ratajczak.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselRatajczakStefan">Wysoki Sejmie! Chłopi pracujący woj. poznańskiego, gospodarujący zespołowo i indywidualnie, widzą jasno, że poprawa stopy życiowej mas pracujących na wsi i w mieście jest ściśle związana z rozwojem ich gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselRatajczakStefan">Zdajemy sobie wszyscy sprawę, że od sposobu gospodarowania, celowości wykorzystania olbrzymiej pomocy państwa zależny jest realny wzrost produkcji roślinnej i ściśle z tym związanej produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PoselRatajczakStefan">Na zebraniach wiejskich szczególnie dużą uwagę zwracano na rozwój hodowli zwierząt gospodarskich. Dlatego też w wielu gromadach, zwłaszcza kobiety podchodziły do tych spraw z wielkim zapałem. Przeszło 46 tys. kobiet zorganizowanych w 2019 kołach gospodyń wiejskich, biorących udział w konkursie hodowlanym, stanowi poważny czynnik mobilizacji chłopów pracujących do wykonania zadań w zakresie hodowli.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselRatajczakStefan">Kobiety woj. poznańskiego, biorące udział w konkursach hodowlanych, zobowiązały się w ciągu roku bieżącego powiększyć pogłowie o 23.814 sztuk bydła rogatego, 59.492 sztuki trzody chlewnej, 26.737 sztuk owiec i ponad pół miliona sztuk drobiu. Ponadto zobowiązały się zakontraktować i dostarczyć państwu ponad plan 7.976 cieliczek, 79.783 tuczników oraz 75.475 sztuk drobiu szczególnie wysokiego gatunku. Ponadto kobiety te również w trosce o pełniejsze zaopatrzenie klasy robotniczej zobowiązały się dostarczyć państwu ponad plan przeszło 10 mln l mleka, 3.400 ton żywca, 872 tony jaj oraz 49 ton wełny.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PoselRatajczakStefan">Przytoczone cyfry, mówiące o rozmiarach konkursu hodowlanego obejmującego ponad 30% gospodyń wiejskich gospodarujących indywidualnie, świadczą o tym, że posiadamy poważne rezerwy i możliwości rozwoju hodowli zwierząt.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselRatajczakStefan">Zadania Narodowego Planu Gospodarczego na rok 1955 dla naszego województwa w zakresie rozwoju pogłowia zwierząt nakreślają nam osiągnięcie na 100 ha użytków rolnych 42,3 sztuk bydła (w tym 29,5 krów), 74,6 sztuk trzody chlewnej (w tym macior 10,6 sztuk), owiec 28,2 sztuk.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselRatajczakStefan">Zadania postawione w zakresie rozwoju pogłowia zwierząt dla województwa poznańskiego są realne. Świadczy o tym osiągnięcie stanu pogłowia w 1954 r. W roku ubiegłym osiągnięto na 100 ha użytków rolnych bydła 41,2 sztuk, trzody chlewnej 68,1 sztuk oraz owiec 23,6 sztuk.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#PoselRatajczakStefan">Trzeba przy tym stwierdzić, że obsada inwentarza nie jest równomierna we wszystkich powiatach woj. poznańskiego. Obok powiatów wyraźnie przodujących jak Gostyń i Rawicz, gdzie na 100 ha użytków rolnych posiadamy ponad 60 sztuk bydła i około 100 sztuk trzody chlewnej, mamy i takie powiaty jak Gniezno, Kępno, Konin i Międzychód, gdzie obsada bydła na 100 ha użytków rolnych wynosi 32,3 do 35,6 sztuk.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselRatajczakStefan">W pogłowiu trzody chlewnej do najbardziej nie nadążających powiatów należą: Kalisz, Konin i Kępno, gdzie obsada waha się od 51 do 58,4 sztuk na 100 ha.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#PoselRatajczakStefan">Ten niedostateczny rozwój hodowli w niektórych wymienionych powiatach jest wynikiem słabej i niedostatecznej pomocy prezydiów rad narodowych i ich służby rolnej. Chłopi pracujący tych powiatów posiadają wiele zapału do pracy i szlachetnej ambicji niepozostawania w tyle. Jednak dla poprawienia sytuacji trzeba skierować na te tereny większą pomoc państwową oraz wnikliwą pomoc zootechniczną i weterynaryjną.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselRatajczakStefan">O realności zadań w hodowli na rok bieżący świadczą między innymi osiągnięcia poważnej ilości przodujących spółdzielni produkcyjnych i chłopów mało i średniorolnych. Obok wybitnych osiągnięć takich spółdzielni produkcyjnych, jak Młodasko pow. Szamotuły, czy Skoraszewice i Krzyżanki pow. Gostyń, Nieczajna i Górka pow. Oborniki, gdzie na 100 ha użytków rolnych przypada ponad 60 sztuk bydła, mamy i w powiatach nie nadążających przodujące spółdzielnie produkcyjne, jak Cienin Kościelny w pow. Konin i Mierzewo pow. Gniezno, gdzie obsada bydła na 100 ha użytków rolnych przekracza 45 sztuk. Obok przodujących i znanych już hodowców, jak Jan Wolny z Zawady pow. Rawicz i Jan Grześkowiak z Siedlca pow. Gostyń, którzy uczestniczyli w Krajowej Wystawie Rolniczej w Lublinie, wyrastają nowi ludzie, jak rodzina Handzlów z Latalic, pow. Gniezno, która z 7 ha gospodarstwa odstawia 35 tuczników ponad plan i obecnie posiada 7 macior i knura zarodowego, jak Antoni Kalisty z Trębów pow. Konin, który na obszarze 3,5 ha posiada 3 krowy, 2 jałówki i 19 sztuk trzody chlewnej — w tym 2 maciory i 5 tuczników, jak Wincenty Grzesiak z Godziętów pow. Kępno, który na 4 ha utrzymuje 3 krowy i 3 kontraktowane cieliczki oraz sporą ilość trzody chlewnej.</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselRatajczakStefan">Przykłady te świadczą o tym, że dzięki umiejętności gospodarowania i dużemu wkładowi pracy, dostatecznemu zabezpieczeniu pasz i celowemu ich zużyciu istnieje możliwość poważnego zwiększenia hodowli.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#PoselRatajczakStefan">Zwiększając ilość posiadanego pogłowia zwierząt na terenie naszego województwa, musimy stale pamiętać o tym, że struktura dotychczasowa stanu pogłowia jest niewłaściwa — posiadamy za dużo starych sztuk, a mało młodzieży. Dlatego też zadaniem naszym jest przechowywać jak największą ilość cieliczek, aby w ten sposób odmłodzić stado. Na tym odcinku mamy pewne osiągnięcie, bo ilość cieląt do pół roku wzrosła nam w ostatnim czasie.</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#PoselRatajczakStefan">Wzrost ten zapewniły bodźce ekonomiczne wynikające z uchwały Rządu w sprawie zapewnienia niezbędnych środków wzrostu hodowli zwierząt gospodarskich i rozwoju bazy paszowej. Uchwała ta zapewnia szereg bodźców, jednak chłopi woj. poznańskiego proszą o podwyższenie ulg w mleku na każde cielę pozostawione do chowu z 200 na 300 litrów oraz o rozważenie możliwości przywrócenia prawa nabycia pasz treściwych za każdy miot prosiąt od maciory.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#PoselRatajczakStefan">W woj. poznańskim posiadaliśmy w roku ubiegłym około 13 tys. gospodarstw bez krów. Pomoc państwa dla tych gospodarstw na zakup krów, cieliczek i jałówek pozwoliła nam zmniejszyć ilość takich gospodarstw do 7 tys. Przyznana dalsza pomoc kredytowa na pierwsze półrocze bieżącego roku w sumie 4.100 tys. zł nie zaspokaja w pełni potrzeb gospodarstw nie posiadających krów, tym bardziej że część tej pomocy skierowana jest na zakup cieliczek dla chłopów mało i średniorolnych posiadających wystarczającą bazę paszową a małą ilość inwentarza.</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#PoselRatajczakStefan">Pomoc państwa zabezpieczona dla woj. poznańskiego w przedłożonym projekcie budżetu naszego państwa na rok 1955 jest bardzo poważna i świadczy o głębokiej trosce naszej Partii i Rządu o rozwój pogłowia zwierząt. Mamy jeszcze trudności w powiększeniu ilości budynków inwentarskich, lecz trudności te w poważnym stopniu wynikają z niedostatecznej pracy prezydiów rad narodowych. Spółdzielcy i chłopi gospodarujący indywidualnie, nie przekonani do końca o stosowaniu w budownictwie materiałów zastępczych miejscowego pochodzenia, czekają najczęściej na przydział cegły, cementu, tarcicy wysokogatunkowej i innych materiałów, nie widząc własnych pokładów gliny, kamienia, zapasów żużlu, trzciny, słomy i żerdzi oraz możliwości własnej produkcji elementów budowlanych z żużlu i wapna. Winę za to nieprzekonanie spółdzielców i chłopów indywidualnych ponosi przede wszystkim służba budowlana, która na tym odcinku niewiele zrobiła, nie urządzała pokazów takiego budownictwa, nie prowadziła dostatecznego szkolenia w tym zakresie, a były wypadki, że w ogóle nie propagowała materiałów zastępczych oraz łatwych do uzyskania typowych dokumentacji technicznych.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#PoselRatajczakStefan">W r. 1953 zaplanowano przy pomocy Instytutu Ekonomiki Rolnej urządzenie cegielni potowej w spółdzielni produkcyjnej Turostowo pow. Gniezno, jednak to słuszne zamierzenie nie zostało do dziś zrealizowane z braku opieki służby budowlanej. Posiadamy w naszym województwie cegielnie stare nie uruchomione dotąd; remont niektórych przebiega bardzo powoli i ciągnie się przez kilka lat, jak np. w powiecie krotoszyńskim w Rozdrażewie, Koźmińcu i Dobrzycy. Stan ten winien ulec niezwłocznej poprawie.</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#PoselRatajczakStefan">Niektóre nasze spółdzielnie produkcyjne mają już bogate doświadczenie w zakresie użycia materiałów budowlanych miejscowego pochodzenia. W latach 1952 i 1953 wybudowaliśmy 12 budynków inwentarskich z tych materiałów, w roku 1954 — 15 budynków inwentarskich, a plan na rok bieżący przewiduje 28 takich budynków. Ale to jest jeszcze stanowczo za mało.</u> + <u xml:id="u-25.18" who="#PoselRatajczakStefan">Budownictwo takie zdobywa sobie już prawo obywatelstwa w pow. Leszno, gdzie pobudowano już z żerdzi, trzciny i kamienia 13 chlewni, oraz w pow. Środa, gdzie pobudowano 3 chlewnie i 1 oborę w spółdzielniach produkcyjnych mamy i pewien dorobek w zakresie budownictwa sposobem gospodarczym. Wiele jest takich spółdzielni produkcyjnych jak Tarnowo pow. Oborniki, gdzie spółdzielcy wyszkolili spośród siebie mistrzów murarskich, ciesielskich i dekarskich, którzy pobudowali nową oborę, nowe chlewnie i szopy na narzędzia wraz z warsztatami, przebudowali stajnie oraz należycie urządzili przedszkole i świetlicę.</u> + <u xml:id="u-25.19" who="#PoselRatajczakStefan">Doświadczenia te należy jak najszybciej upowszechnić wśród wszystkich spółdzielni produkcyjnych, a pozwoli to na tańsze budownictwo, szybkie i sprawne wykonanie inwestycji budowlanych oraz lepsze wykorzystanie pomocy państwa na rozszerzanie i umacnianie majątku zespołowego spółdzielni, a równocześnie odciąży budowlane przedsiębiorstwa powiatowe, które swą pomoc produkcyjną będą mogły wykorzystać na innych odcinkach naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-25.20" who="#PoselRatajczakStefan">Budownictwo z materiałów zastępczych musimy również szeroko wprowadzić u chłopów indywidualnie gospodarujących. Gospodarstwa indywidualne, szczególnie powstałe z parcelacji, odczuwają duży brak budynków inwentarskich, ale dotąd z takiej formy budownictwa prawie wcale nie korzystały. Wzmożenie budownictwa inwentarskiego, szczególnie z materiałów zastępczych miejscowego pochodzenia, przyczyni się do powiększenia pogłowia inwentarza żywego.</u> + <u xml:id="u-25.21" who="#PoselRatajczakStefan">Oto podstawowe zadania spółdzielców i chłopów indywidualnych woj. poznańskiego w zakresie rozwoju hodowli.</u> + <u xml:id="u-25.22" who="#PoselRatajczakStefan">Rady narodowe woj. poznańskiego, a przede wszystkim nowe gromadzkie rady narodowe jako organy władzy ludowej stojące najbliżej chłopów pracujących oraz składające się z tych chłopów, uczynią co jest możliwe, by zagwarantowaną w naszym budżecie pomoc finansową jak najszybciej i jak najsprawniej doprowadzić do potrzebujących chłopów mało i średniorolnych. Szybkie doprowadzenie pomocy państwowej do chłopów pracujących i jej skojarzenie z pracowitością i ofiarnością naszych rolników zapewni szybki i rytmiczny wzrost pogłowia inwentarza, zapewni szybszy wzrost produkcji zwierzęcej, a tym samym lepsze i pełniejsze zaspokojenie potrzeb życiowych ludzi pracy miast i wsi. Pozwoli to równocześnie wzmocnić sojusz robotniczo-chłopski — podstawę naszej władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-25.23" who="#PoselRatajczakStefan">Umacniając sojusz robotniczo-chłopski, równocześnie umacniamy siły naszej Ludowej Ojczyzny, umacniamy siły obozu pokoju na świecie, dajemy należytą odpowiedź agresorom i mącicielom pokoju na świecie.</u> + <u xml:id="u-25.24" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. łódzkiego Julianowi Horodeckiemu.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#Marszalek">Poseł Horodecki Julian: Wysoki Sejmie! Dyskutując nad projektem budżetu na rok 1955, dużą uwagę poświęcamy tej stronie budżetu, która określa i ustala wydatki na podniesienie stopy życiowej mas pracujących, na gospodarkę narodową, oraz tej części budżetu, która poważne sumy przeznacza na urządzenia socjalno-kulturalne. Jesteśmy dumni z naszych wielkich osiągnięć i podsumowań, które uzyskaliśmy w okresie ubiegłego 10-lecia. Cieszy nas, iż w 1955 r. wydatki na dalszy wzrost stopy życiowej są wydatnie zwiększone. Ale to jest jedna strona budżetu, wydaje mi się — poważna, której niewątpliwie należy poświęcić dużą uwagę. Jednakże byłaby ona niepełna, gdybyśmy nie poświęcili parę słów tej części budżetu, która zapewnia środki wykonania budżetu po stronie wydatków.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#Marszalek">Stwierdzam, że w budżecie jest przewidziana suma ponad 7 mld zł tytułem nadwyżki. Ma ona być wynikiem pełnej realizacji strony wydatkowej na zamierzone cele oraz pełnej realizacji strony dochodowej z nadwyżką właśnie tych 7 mld zł, a jak będziemy dobrze gospodarować, to nawet i więcej.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#Marszalek">Musimy — i ja się zgadzam z Kolegami Posłami, którzy przemawiali z tego miejsca — zwrócić uwagę na rolę i zadania nasze jako posłów oraz na rolę rad narodowych, na kontrolę społeczną, która ma zabezpieczyć i zapewnić w pełni realizację strony dochodów i wydatków.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#Marszalek">Wydaje się, iż większą niż dotychczas uwagę trzeba zwrócić na konieczność podniesienia przygotowania fachowego i ideologicznego pracowników aparatu rad narodowych. Rady narodowe muszą zwrócić większą uwagę na pomoc dla gromadzkich rad narodowych powołanych w dniu 5 grudnia ub. r., które tak dużo entuzjazmu wykazały w ciągu pierwszego okresu swej pracy. Dlatego nasza — posłów w terenie — stała kontrola i opieka oraz pomoc dla tego najniższego ogniwa, od którego w dużym stopniu będzie zależało powodzenie wykonania budżetu w 1955 r., musi być bardziej konkretna i właściwsza aniżeli dotychczas.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#Marszalek">My na wielu odcinkach gospodarki obok niewątpliwie wielkich osiągnięć notujemy jeszcze dość poważne braki. Wystarczy zwrócić uwagę na gospodarkę pionu handlowego na odcinku wiejskim, a mianowicie na GS i PZGS, aby się przekonać, ile w ostatnim roku zmarnowano tego, co się składa na budżet terenowy, co przychodzi w formie akumulacji.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#Marszalek">Z czego to wynika? Wynika to z niedostatecznego dotychczas wnikania w tę gospodarkę. Spis posiadanych artykułów, okresowo sporządzany w tym pionie, opierał się tylko na kartotekach, a nie na faktycznych ilościach artykułów znajdujących się w magazynach. W budownictwie niejednokrotnie można wypracować ogromne sumy — o czym zresztą Koledzy Posłowie z tego miejsca mówili — likwidując marnotrawstwo istniejące na placach budowy. To marnotrawstwo wypływa z ignoranckiego stosunku do człowieka, do jego pracy, do jego wysiłku i polega na tym, że — dziwna rzecz — kiedy na placu budowy ktoś napotka monetę pięciogroszową, to ją skwapliwie podejmie i schowa do kieszeni, a jeżeli na drodze będzie leżało pięć cegieł, to nie zwracając uwagi, że stanowią one wartość 25 zł, będzie jechał i niszczył te cegły. To świadczy, iż wielu załóg jeszcześmy nie wychowali, że nie ustaliliśmy pewnych form pracy i opieki nad niektórymi gałęziami naszej gospodarki i że nie potrafiliśmy w radach narodowych postawić zagadnienia kontroli i wychowania człowieka.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#Marszalek">Pragnę słów parę poświęcić tej części wydatków budżetowych, gdzie przewiduje się w stosunku do roku ubiegłego dość duży wskaźnik wzrostu. Pragnę zwrócić uwagę na nakłady na urządzenia socjalno-kulturalne, przytaczając liczbowe dane z terenu województwa, które mam zaszczyt reprezentować. Chodzi tu o woj. łódzkie. Na terenie tego województwa notujemy w ciągu ostatniego 10-lecia dość poważny wzrost i rozbudowę urządzeń socjalno-kulturalnych, szczególnie jeżeli chodzi o odcinek zdrowia.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#Marszalek">W okresie 10-lecia zwiększyła się np. ilość łóżek w szpitalach z 1980 w 1939 r. dwukrotnie — do ilości 3.770 łóżek. Woj. łódzkie, które nie posiadało przed wojną stacji sanitarno-epidemiologicznej w terenie, w tej chwili posiada 6 stacji i 10 kolumn sanitarnych. Oprócz tego woj. łódzkie ma w każdym powiecie stacje pogotowia ratunkowego, czym przed wojną powiaty nie rozporządzały. To są najbardziej poważne, bijące w oczy osiągnięcia naszego województwa na tym odcinku w okresie 10-lecia.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#Marszalek">Niemniej pragnę zwrócić uwagę, że woj. łódzkie na tym odcinku dzisiaj — w zestawieniu z danymi cyfrowymi w skali ogólnopaństwowej —wykazuje w dalszym ciągu dość poważne braki polegające na tym, że o ile w skali ogólnokrajowej na 10 tys. mieszkańców przypadały 44 łóżka, to w woj. łódzkim połowa tego; jeżeli na 10 tys. mieszkańców w skali ogólnokrajowej przypadało 6 lekarzy, to w woj. łódzkim 3,6. Na tym odcinku stoją przed nami w najbliższym czasie dość poważne zadania.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#Marszalek">Organy władzy w terenie w oparciu o pomoc komitetów partyjnych i Komitetu Wojewódzkiego PZPR wykazują w dziedzinie zdrowia dość ożywioną działalność. Ze względu na brak kadr akuszerskich na terenie województwa w dwóch miejscowościach otworzyliśmy w roku ubiegłym szkołę położnych, w Łęczycy otworzyliśmy izbę porodową w budynku przyznanym przez Komitet Powiatowy.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#Marszalek">Jednakże wydaje nam się, że pomoc Ministerstwa Zdrowia na terenie woj. łódzkiego jest niedostateczna. Wówczas, kiedy woj. łódzkie wykazuje dość poważne liczbowe braki fachowych kadr lekarskich, Ministerstwo Zdrowia te kadry wybitnie fachowe przesuwa na inny teren. Mam na myśli specjalistów II stopnia, pediatrów, których mieliśmy na terenie województwa zaledwie trzech: dwóch zamieszkałych na wsi, a jednego w Łodzi. Tych dwóch Ministerstwo bez pytania i konsultowania się z władzami terenowymi przesuwa na inny teren bądź do Warszawy, nie przewidując żadnej zamiany.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#Marszalek">Zaostrza brak lekarzy na terenie województwa fakt, iż Ministerstwo Zdrowia prowadzi niedostateczną, wydaje nam się, pracę wśród lekarzy, a mianowicie w zakresie ich wychowania w sensie zaprawiania, przygotowywania do ciężkiej, ale niewątpliwie zaszczytnej służby na odcinku wiejskim.</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#Marszalek">Niejednokrotnie ci młodzi lekarze przydzieleni na wieś z góry nastawiają się, że raczej woleliby pozostać w Łodzi czy w innym mieście powiatowym. Oczywiście zdajemy sobie sprawę, iż lekarzowi należą się specjalne warunki mieszkaniowe. Jednakże trzeba brać przykład z lekarzy w Związku Radzieckim, gdzie każdy przydzielony na wieś lekarz — syn chłopa czy robotnika — spieszy, by wrócić do siebie i dopomóc w ratowaniu zdrowia w tej miejscowości, z której pochodzi.</u> + <u xml:id="u-26.14" who="#Marszalek">Zdaje mi się, że na tę sprawę Ministerstwo Zdrowia musiałoby zwrócić większą, ostrzejszą niż dotychczas uwagę i w wypadku, gdy któryś z młodych lekarzy nie godzi się na tę lub inną miejscowość, nie dopuszczać do tego, aby mu iść na rękę.</u> + <u xml:id="u-26.15" who="#Marszalek">Rady narodowe czynią wszystko, by lekarzy przekonać, by stworzyć odpowiednie warunki pracy dla tych ludzi. Jednakże wydaje się, że sprawa pomagania radom narodowym w terenie na tym odcinku mogłaby być w należyty sposób z korzyścią dla terenu rozwiązana i wydaje się słuszne, ażeby w związku z zadaniami stawianymi na tym odcinku na terenie województwa i na terenie całego kraju stworzyć takie warunki, by Ministerstwo Zdrowia mogło poprzez swoich delegatów, poprzez pracowników Ministerstwa bardziej wnikliwie zajmować się zagadnieniami zdrowia w terenie.</u> + <u xml:id="u-26.16" who="#Marszalek">Wydaje się, że Ministerstwo Zdrowia powinno się bardziej interesować terenem i jego rozwojem, tak by planowanie ustawienia i rozbudowy placówek służby zdrowia skoordynować z rozwojem i potrzebami tego terenu. W pow. łęczyckim odkryto ostatnio złoża rudy żelaznej i w tej chwili są rozbudowywane odpowiednie placówki. Wydaje się, że Ministerstwo nie poczyniło jeszcze właściwych starań, by w związku z tym rozbudować placówki służby zdrowia. Może dojść do tego, że w 1956 roku czy w następnych latach przy rozbudowie kopalni i napływie dużej ilości robotników na tym terenie staniemy wobec braku odpowiednich urządzeń zdrowotnych.</u> + <u xml:id="u-26.17" who="#Marszalek">By zagwarantować wykonanie problemowe zasadniczych obowiązków wynikających z zadań resortu zdrowia, byłoby, wydaje się, słuszne zwalczać biurokratyzm. Wprawdzie jest to drobna rzecz, ale rzecz, która wynika niewątpliwie ze stylu pracy, z obciążenia niewłaściwymi formami pracy, zwalczanymi przez rady narodowe.</u> + <u xml:id="u-26.18" who="#Marszalek">Pragnę zwrócić uwagę na dwa fakty: po pierwsze na umorzenie należności za leczenie w zakładzie przeciwgruźliczym, po drugie na umorzenie należności za przewiezienie do szpitala karetką pogotowia. Petent za pośrednictwem Wydziału Zdrowia musi się zwrócić do Ministerstwa Zdrowia, by Ministerstwo wydało decyzję i wyraziło zgodę na umorzenie takiej należności. Wydaje się, że to niewątpliwie pociąga za sobą konieczność utrzymywania pewnego aparatu, który zamiast się zajmować lecznictwem załatwia sprawy, oczywiście nie mniej ważne, ale takie, które mogą być z powodzeniem załatwiane przez najniższe nawet organy władzy w terenie, mianowicie prezydium powiatowej rady narodowej.</u> + <u xml:id="u-26.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-26.20" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. olsztyńskiego Edwardowi Turowskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#PoselTurowskiEdward">Wysoki Sejmie! Zwycięstwo Armii Radzieckiej przyniosło wyzwolenie Warmii i Mazur. Położyło ono kres wielowiekowej niewoli gnębionego ludu.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#PoselTurowskiEdward">Przystępując do odbudowy polskiej kultury w województwie olsztyńskim opieraliśmy się o nasze prawa historyczne, o walkę ludu warmińsko-mazurskiego, o utrzymanie swej odrębności narodowej, o polski charakter tych ziem.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#PoselTurowskiEdward">Szczególnie trudne były dla nas lata hitleryzmu. Naród nasz przeżywał katusze przed wojną i podczas drugiej wojny światowej.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#PoselTurowskiEdward">I tylko dzięki uporowi, nieustępliwości i zaciekłości, jakiej nabył w ciągłej walce od wieków, dzięki bohaterstwu garstki nauczycieli, dzięki niezłomnym charakterom polskich rodziców-patriotów aż do ostatnich czasów przed drugą wojną światową przetrwało na tych ziemiach 10 przedszkoli, 16 polskich szkół podstawowych, 1 gimnazjum, kilkadziesiąt bibliotek po 50 — 100 tomów oraz kilkanaście zespołów artystycznych, szczególnie chóralnych. Ostatnie spotkanie grup śpiewaczych odbyło się w 1935 roku jesienią w Klonie pow. Szczytno w zagajniku patrioty Haselberga. Za to on sam i dwaj jego synowie zginęli w Oświęcimiu.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#PoselTurowskiEdward">Ostatnie dwie szkoły polskie w Worytach i Nowej Kaletce zamknięto 31 sierpnia 1939 r.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#PoselTurowskiEdward">W walce o społeczne i narodowe wyzwolenie zginęło w hitlerowskich więzieniach i obozach koncentracyjnych wielu bojowników Warmiaków i Mazurów.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#PoselTurowskiEdward">Odbudowując kulturę polską na Warmii i Mazurach wiązaliśmy nić przerwaną w 1939 r. Do tej trudnej pracy stanęli i ci pracownicy kulturalno-oświatowi, którzy ocaleli z pogromu.</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#PoselTurowskiEdward">Dziesięć lat Polski Ludowej na naszych ziemiach charakteryzuje burzliwy rozwój sieci placówek kulturalno-oświatowych i wielu form pracy obejmujących swym zasięgiem wielotysięczne masy. Wyzwolenie narodowe i społeczne stało się hasłem do wznowienia przytłumionego już silnie a pięknego folkloru.</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#PoselTurowskiEdward">Obejmujemy coraz większą liczbę dzieci wychowaniem przedszkolnym. Jeśli w 1949 r. szkołą pełną objęliśmy 48% dzieci, to w 1954 r. 76%. Jednocześnie liczba młodzieży w jednoklasówkach w tym czasie spadła z 25% do 11%.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#PoselTurowskiEdward">Szkolnictwo średnie w zasadzie zaspokaja nasze potrzeby.</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#PoselTurowskiEdward">Powstała pierwsza w historii tych ziem uczelnia wyższa — Wyższa Szkoła Rolnicza w Olsztynie.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#PoselTurowskiEdward">Miarą wysiłków Państwa Ludowego w dziedzinie rozwoju oświaty jest stale rosnący budżet naszego województwa na ten cel. I tak w 1951 r. wynosił on 84 min zł, w 1954 r. — 142 mln, a wykonaliśmy go w 97%.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#PoselTurowskiEdward">Obecny budżet sięga prawie 150 mln zł. Pozwoli on nam na dalszą, rozszerzoną realizację zadań planowych w dziedzinie oświaty.</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#PoselTurowskiEdward">W sposób bardzo wyraźny postępuje upowszechnienie oświaty i udostępnienie ludziom pracy naszego województwa dóbr kulturalnych. Dotychczasowe nasze osiągnięcia we wzroście ilości świetlic gromadzkich i wiejskich, w zakładach pracy i PGR-ach, wzrost ilości zespołów ogarniających około 21 tys. osób uczestniczących w ruchu amatorskim, sieć 34 bibliotek powiatowych i miejskich, 1.120 punktów bibliotecznych, wzrost księgozbiorów do 900 tys. tomów — wszystko to wskazuje na prawdziwe przebudzenie się życia kulturalnego w naszym województwie. Budżet na potrzeby kultury w stosunku do roku ubiegłego wzrósł o 5% i sięga 8 mln zł.</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#PoselTurowskiEdward">Jest jednak sporo braków, sporo hamulców, które nie pozwalają na pełną realizację naszych zadań planowych, a często także i na mobilizację wysiłku społecznego.</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#PoselTurowskiEdward">Oto np. w naszym województwie stale jest pewna liczba dzieci nie uczęszczających do szkoły i, co gorsza, nie ma ona tendencji spadku. Sporo szkół niżej zorganizowanych, szczególnie w powiatach piskim, szczycieńskim, węgorzewskim, mrągowskim nie ma powiązania ze szkołami zbiorczymi.</u> + <u xml:id="u-27.16" who="#PoselTurowskiEdward">Tu właśnie występuje problem rozwijania sieci internatów przy szkołach zbiorczych, powiększenia kredytów na stypendia dla uczniów szkół podstawowych i ustalenia innych form pomocy. Wprawdzie Ministerstwo Oświaty z ogólnego kredytu przeznacza na nasze województwo znaczną część, jednak to nam nie wystarcza. Niektóre powiaty, jak olsztyński, mrągowski, szczycieński, mają duży odsetek młodzieży miejscowego pochodzenia, której szczególnie potrzebna jest zwiększona pomoc. Nie będziemy mogli realizować pomyślnie obowiązku powszechnego nauczania w szkole podstawowej, jeśli nie dokonamy poważniejszego wysiłku w zakresie organizacji internatów przy szkołach zbiorczych i wydatniejszej pomocy materialnej. Do tego potrzebna jest pomoc finansowa zagwarantowana w budżecie, a za tym pójdzie z pewnością i wysiłek społeczny. Trzeba, ażeby Ministerstwo Oświaty widziało to w swoich planach.</u> + <u xml:id="u-27.17" who="#PoselTurowskiEdward">Dalsza sprawa, która nastręcza wiele kłopotów kierownictwu szkół, zwłaszcza wiejskich, to przeprowadzenie remontów bieżących, zabezpieczających i mniejszych kapitalnych. Sztywny, formalny, wręcz biurokratyczny sposób finansowania tych prac sprawia, że wiele szkół stale rozpoczyna naukę 1 września w pomieszczeniach nieremontowanych, często prace przeprowadzane są dopiero w grudniu, a nierzadko kredyty nie mogą być wykorzystane, co z kolei odbija się ujemnie na realizacji budżetu.</u> + <u xml:id="u-27.18" who="#PoselTurowskiEdward">Wykonawstwo tych robót jest dla przedsiębiorstw budowlanych działalnością marginesową, nie przywiązują one do nich żadnej uwagi, a jeśli wykonują, to zawsze bardzo drogo i często bardzo niedbale. Wydaje mi się, że trzeba koniecznie zmienić dyscyplinę finansową w tej sprawie, zabezpieczyć materiały budowlane i pozwolić wykonywać je sposobem gospodarskim przy pełnym zapewnieniu kredytów na ten cel. Wtedy można ręczyć za terminowe i należyte wykonanie remontów oraz wzmożenie zainteresowania i mobilizacji rodziców do świadczeń w tym zakresie. Spodziewamy się, że gromadzkie rady narodowe będą sprawniej wywiązywać się z tego zadania, ale bezwzględnie trzeba stworzyć ku temu warunki i zapewnić pomoc rad narodowych wyższego szczebla.</u> + <u xml:id="u-27.19" who="#PoselTurowskiEdward">Jednocześnie trzeba chyba zmienić politykę rozdrabniania kredytów na drobne remonty i naprawy wielu szkół, a koncentrować środki na kilku szkołach w powiecie, remontować zabudowania szkolne gruntownie i porządkować otoczenie.</u> + <u xml:id="u-27.20" who="#PoselTurowskiEdward">Dalszy problem, który słusznie martwi nauczycieli oraz powoduje liczne pretensje rodziców, to opieka nad zdrowiem dziecka szkolnego, sprawa higieny szkolnej. Odpowiadają za to łącznie Ministerstwa Oświaty i Zdrowia. Ministerstwo Zdrowia wydało bardzo obszerną instrukcję: jak należy tę opiekę organizować, kto za to jest odpowiedzialny, co i kto daje itd. Nie ma tylko opieki lekarskiej. Przydział godzin lekarskich na ten cel jest niewystarczający, w rezultacie czego dzieci w szkołach są badane niezwykle rzadko.</u> + <u xml:id="u-27.21" who="#PoselTurowskiEdward">Wprawdzie w naszym województwie ubiegłego roku w znacznej mierze społecznym wysiłkiem lekarzy zbadano wszystkie dzieci, przede wszystkim w szkołach wiejskich, lecz była to typowa — „akcja”, po której ani nie wyciągnięto wniosków, ani nie założono kartotek, a duża praca trafiła w wielkiej części w próżnię. Nie wiem, skąd biorą się cyfry dzieci i młodzieży chorej na gruźlicę, skoro jej nikt nie bada okresowo i systematycznie. Jeśli jednak w wypadku choroby dziecka rodzice, zwłaszcza ubezpieczeni, dotrą do lekarza, to natomiast sprawa opieki dentystycznej i okulistycznej dla młodzieży leży chyba poza sferą zainteresowań Ministerstwa Zdrowia.</u> + <u xml:id="u-27.22" who="#PoselTurowskiEdward">Dotychczas właściwie nie stworzono żadnych warunków ani możliwości, aby bodaj w skromnym zakresie w sposób planowy roztoczyć opiekę dentystyczną nad dziećmi. W warunkach wiejskich chyba najsłuszniejsze będzie rozwiązanie tej sprawy w formie lotnych ambulansów dentystycznych, przede wszystkim dla szkół. Ministerstwo Zdrowia wraz z Ministerstwem Oświaty powinny zająć się problemem zdrowia dziecka szkolnego w sposób bardzo wyraźny. Rozumiem, że nie stać nas jeszcze na przydzielanie wszystkim dużym szkołom stałych lekarzy, jak to jest w Związku Radzieckim, ale nie można tolerować dotychczasowego stanu rzeczy.</u> + <u xml:id="u-27.23" who="#PoselTurowskiEdward">Rozwój szkolnictwa zawodowego w naszym województwie napotyka na główną przeszkodę, jaką jest brak należycie zorganizowanych warsztatów. Chodzi głównie o właściwe budynki warsztatowe, przystosowane do potrzeb szkoleniowych. W zasadzie trzeba je budować, a dotychczasowy postęp jest nikły. W bieżącym roku szkolnym zorganizowano dwie szkoły mechanizatorów rolnictwa, lecz przygotowanie bazy szkoleniowej w ogóle nie ruszyło z miejsca. Od 1 września br. mają powstać na ziemi olsztyńskiej dwie dalsze takie szkoły, dla których nie zagwarantowano takiej bazy. Są wytyczne, ażeby uczniów drugich klas zasadniczych szkół metalowych skierować na szkolenie traktorzystów. Trzeba już rozpoczynać praktyczną naukę jazdy w szkołach mechanizatorów rolnictwa, jednakże dotychczas PKPG nie załatwiła przydziału materiałów pędnych.</u> + <u xml:id="u-27.24" who="#PoselTurowskiEdward">Wracając do spraw budynków dla szkół zawodowych muszę stwierdzić, że w naszym województwie nie widać wcale wysiłku ze strony poszczególnych resortów w zabezpieczeniu swoich szkół we właściwe budynki. W samym Olsztynie Szkoła Pielęgniarska Ministerstwa Zdrowia zajmuje na internat duży budynek szkoły podstawowej. Technikum Budowlane Ministerstwa Budownictwa Miast i Osiedli nie ustępuje z lokalu liceum dla pracujących. Technikum Pocztowe mieści się w nieodpowiednich budynkach w kilku punktach miasta i także zajmuje budynek szkolnictwa podstawowego. Wytworzyła się dziwna sytuacja, w której szkolnictwo ogólnokształcące nie może korzystać z budynków odbudowanych po zniszczeniach wojennych przez Ministerstwo Oświaty, a musi ponosić poważny kłopot budowania nowych. Dzieci w tym samym czasie uczą się na 2 lub 3 zmiany w przepełnionych salach szkolnych.</u> + <u xml:id="u-27.25" who="#PoselTurowskiEdward">W Związku Radzieckim zakłady pracy, instytucje, sowchozy budują szkoły, wyposażają całkowicie i oddają w użytkowanie ministerstwu oświaty. Sądzę, że czas już, by poszczególne ministerstwa przystąpiły do budownictwa szkolnego na własne potrzeby i oddały budynki szkolne terenowym wydziałom oświaty.</u> + <u xml:id="u-27.26" who="#PoselTurowskiEdward">Rozwój działalności kulturalnej pomógł w wydatny sposób zespolić ludność napływową z ludnością miejscową, ożywił tradycje ludu warmińsko-mazurskiego.</u> + <u xml:id="u-27.27" who="#PoselTurowskiEdward">Zarówno dla ludności napływowej, jak i miejscowej konieczne jest ciągłe zapoznawanie jej z historią Warmii i Mazur. Przeszkodą jest jednak niedostateczna ilość pozycji w bibliotekach i punktach bibliotecznych, takich jak np. dzieł Kajki — poety mazurskiego, informatorów sztuki ludowej Mazur, poezji Warmii i Mazur, — „Ziemi Serdecznie Znajomej”, kalendarza Warmii i Mazur, — „Srebrnej Ławicy”^ ^itd.</u> + <u xml:id="u-27.28" who="#PoselTurowskiEdward">Chodzi o to, ażeby opracowania historyczne, bibliograficzne, etnograficzne o naszej ziemi były wydawane w dostatecznej ilości, by można było zaspokoić potrzeby terenu. Poza tym należałoby rozwinąć szerszy ruch zbierania pieśni, strojów, legend, opowiadań — nadać temu ruchowi możliwość opracowywania i popularyzowania tradycji regionu. Dotychczasowa praca Państwowego Instytutu Sztuki nie wyzyskuje możliwości, jakie są w terenie. Instytut ten nie ma zapewnionych możliwości finansowania wszystkich prac podjętych w terenie. Z tym wiąże się konieczność bezpośredniej pomocy i troski o twórców ludowych, którzy w codziennej pracy, nie dostrzegani najczęściej przez społeczeństwo, odtwarzają historię tradycji ludowych.</u> + <u xml:id="u-27.29" who="#PoselTurowskiEdward">W budżecie na potrzeby kultury naszego województwa nie ma sum, które pozwoliłyby na przyjście z pomocą tym ludziom w formie stypendiów, udzielania zamówień na ich utwory, wypłacania premii, zapomóg itp.</u> + <u xml:id="u-27.30" who="#PoselTurowskiEdward">Kulturę tworzą ludzie, stąd też ważne jest przygotowanie kadr fachowych do spełnienia tego trudnego zadania.</u> + <u xml:id="u-27.31" who="#PoselTurowskiEdward">Województwo olsztyńskie posiada przeszło 800 świetlic, w tym 88 wzorcowych. Brakuje nam jednak fachowców do prowadzenia prac świetlicowych, którzy by mogli poprowadzić zespoły chóralne, muzyczne, taneczne, teatralne itd. Tych, którzy tę pracę należycie prowadzą, jest niewielu, chodzi więc o to, aby Ministerstwo Kultury w sposób energiczny przystąpiło do organizacji tego rodzaju szkół terenowych pracowników kulturalnych i działaczy społecznych. Wprawdzie ostatnio obserwujemy znaczne ożywienie działalności Ministerstwa Kultury, jego pomoc dla naszego województwa jest efektywniejsza, ale problem kadr pozostaje nadal nierozwiązany. Moim zdaniem, każde województwo powinno posiadać taką szkołę, która pozwoli kształcić działaczy kulturalnych zgodnie z potrzebami terenu.</u> + <u xml:id="u-27.32" who="#PoselTurowskiEdward">Niewątpliwie — jak już wspomniałem — opieka Ministerstwa Kultury nad naszym województwem wzrasta, jednak nie zawsze ta więź zostaje należycie utrzymana. Chcę przytoczyć fakt, że Ministerstwo Kultury nie wykazało zainteresowania sesją Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie poświęconą właśnie zagadnieniom kulturalnym rejonu.</u> + <u xml:id="u-27.33" who="#PoselTurowskiEdward">Wysuwa się tu wniosek: więcej potrzeba opieki i pomocy Wydziałowi Kultury Prezydium WRN, by mógł w pełni wykonać zadania postawione w programach wyborczych Frontu Narodowego w dziedzinie kultury na terenie prastarej ziemi polskiej — Warmii i Mazur.</u> + <u xml:id="u-27.34" who="#PoselTurowskiEdward">Wysoki Sejmie! Budżet naszego województwa na cele oświaty i kultury po uwzględnieniu niektórych naszych wniosków w komisjach pozwoli na pełną realizację zadań planowych w ostatnim roku Planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-27.35" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. lubelskiego Bolesław Strużek.</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#PoselStruzekBoleslaw">Obywatele Posłowie! Chciałbym krótko poruszyć pewne sprawy ze względu na bogaty jeszcze porządek obrad sesji. Chciałbym zatrzymać się właściwie na pewnych wnioskach dotyczących głównie woj. lubelskiego, a równocześnie mających wydźwięk ogólnospołeczny.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#PoselStruzekBoleslaw">Jeżeli weźmie się pod uwagę fakt, że jednym z najpoważniejszych hamulców podniesienia poziomu materialnego jest niedostateczna produkcja rolna, to niemal odruchowo nasza myśl kieruje się bądź do rejonów, które już osiągnęły stosunkowo wysoki stopień produktywności, bądź do rejonów o niskim bezwzględnie stopniu produktywności, ale posiadających największe rezerwy na skutek optymalnych przyrodniczych warunków dobrej gleby. Takim rejonem, mającym te właśnie możliwości, jest — można powiedzieć — całe woj. lubelskie. Posiada ono warunki, ażeby wysunąć się na czoło krajowych rejonów rolniczych, a zwłaszcza jego środkowa i południowa część. Wystarczy powiedzieć, że posiada ono około 70% gruntów pierwszej, drugiej i trzeciej klasy.</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wskazuje to na konieczność większej koncentracji różnorodnych środków, które by przy równoczesnym zwiększeniu wysiłków produkcyjnych ze strony chłopów indywidualnych, spółdzielni i PGR-ów zmieniły wydatnie istniejącą obecnie sytuację. Chodzi również o koncentrację środków nie tylko ilościowo, ale także w czasie.</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#PoselStruzekBoleslaw">Zasada ta znajduje szerokie zastosowanie teraz i dawniej w Związku Radzieckim zarówno przy zagospodarowaniu ziem nowych, jak i przy planowaniu przestrzennego rozmieszczenia produkcji rolnej i nakładów na rolnictwo i przy rozmieszczeniu kadry specjalistów.</u> + <u xml:id="u-29.4" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wydaje się, że śmielsze stosowanie tej zasady nie powinno wydać złych owoców. Nie sądzę, aby zasada ta u nas wydała niewłaściwe owoce. Wydaje się, że powinna dać szybsze i korzystniejsze rezultaty.</u> + <u xml:id="u-29.5" who="#PoselStruzekBoleslaw">Powstaje pytanie, co z rejonami, które nie posiadają tak dobrych gleb, które mają gorsze warunki. Czy zostawić je własnemu losowi? Daleki jestem od tej myśli. Należy jednak z drugiej strony w rolnictwie ustalić realną hierarchię zadań, kolejność ich rozwiązywania, kolejność podyktowaną nie interesami lokalnymi, ale interesami ogólnospołecznymi. Przy tym postulat koncentracji wysiłków i środków stawiany jest nie tylko w odniesieniu do woj. lubelskiego, lecz i innych rejonów posiadających podobne, dobre warunki przyrodnicze. Niewątpliwie w niektórych wypadkach, ze względu na konieczność stworzenia zaplecza przemysłowego, będzie potrzebne zwiększenie nakładu na otoczenie większą opieką rejonów o glebach gorszych.</u> + <u xml:id="u-29.6" who="#PoselStruzekBoleslaw">Jakie sprawy wysuwają się na czoło, jeśli chodzi o woj. lubelskie, którego potrzeby są duże — których rozwiązanie przyczyni się do bardziej równomiernego podniesienia zarówno produkcji gospodarstw indywidualnych, jak i przekształcenia gospodarki spółdzielczej?</u> + <u xml:id="u-29.7" who="#PoselStruzekBoleslaw">Na pierwsze miejsce wysuwa się problem kadr rolnych. Według planu etatów w powiatowych zarządach rolnictwa jest zatrudnionych blisko 1100 pracowników. Np. w Powiatowym Zarządzie Rolnictwa — Biała pracuje przeszło 70 pracowników, z tego zaledwie ok. 20 pracowników posiada odpowiednie przygotowanie rolnicze. Czy taka sytuacja oznacza właściwe wykorzystanie środków budżetowych na rolnictwo? Można zaryzykować twierdzenie, że opłacanie nawet i 40 takich etatów nie powoduje żadnych zmian w stanie produkcji rolniczej. Nie chodzi przecież o wykonanie planu etatów, ale o wykonanie planu produkcji.</u> + <u xml:id="u-29.8" who="#PoselStruzekBoleslaw">Przykład ten równocześnie dotyczy szerszego problemu. Dotyczy rzeczowej strony wykonania budżetu, wskazuje, że preliminowane kwoty mogą być elastyczne: przy właściwym ich wykorzystaniu rosną, przy niewłaściwym wykorzystaniu kurczą się.</u> + <u xml:id="u-29.9" who="#PoselStruzekBoleslaw">Powracam do zagadnienia kadr. Poza balastem administracyjnym powiatowych zarządów rolnictwa wielkim brakiem jest niewłaściwe rozmieszczenie kadr rolniczych, ich oderwanie się od produkcji i nadmierna w obecnych warunkach ustrojowych specjalizacja służby rolnej, co powoduje niewłaściwe wykorzystanie kadr w obecnych warunkach ustrojowych i gospodarczych. Nie jest dobry — w istocie rzeczy kształtujący się żywiołowo — układ, że im lepszy fachowiec, tym dalej od produkcji. Przeciwnie — słuszna jest i winna być wcielana w życie zasada kierowania najlepszych fachowców na stanowiska agronomów do POM, do spółdzielni produkcyjnych, na stanowiska agronomów rejonowych. Te stanowiska decydują o organizacji służby rolnej. Prawda ta zbyt powoli, jak na nasze potrzeby, toruje sobie drogę. Zbyt długo pokutuje tradycja obsadzania stanowisk byłych gminnych instruktorów rolnych ludźmi, których najwyższą kwalifikacją nierzadko było to, że był to człowiek — „czasowy”, tzn. rozporządzający czasem. Zdarzało się, że tego rodzaju instruktor rolny, mający dużo czasu, spełniał nawet funkcje werbownika sił najemnych dla kułaków, jak to miało miejsce w pow. puławskim, w gminie Baranów. A zatem postulat obsadzenia dobrymi fachowcami stanowisk agronomów jest nadzwyczaj ważny.</u> + <u xml:id="u-29.10" who="#PoselStruzekBoleslaw">Dalszą sprawą wiążącą się z kadrami jest zagadnienie ich „bezbronności”, tzn. braku wyposażenia. Na sprawę materialnego wyposażenia kadr rolniczych za mało się zwraca uwagi. A przecież w zasadzie powiatowy zarząd rolnictwa winien być rejonowym instytutem rolniczym. Pozornie drobnostka. Ale czyż interesant powiatowego zarządu rolnictwa przechodząc przez korytarz, czy znajdując się w pokoju pracownika nie powinien przy sposobności obejrzeć dobrze i zrozumiale wykonanych rysunków, budowy gnojowni, schematu kiszenia zielonek, czy nie powinien obejrzeć eksponatów odmian zbóż, roślin itp. udających się w danym rejonie?</u> + <u xml:id="u-29.11" who="#PoselStruzekBoleslaw">Czy agronom rejonowy nie powinien być wyposażony — nazwijmy to trochę przesadnie — w coś w rodzaju — „chaty-laboratorium”? To uzbrojenie techniczno-materialne służące do podnoszenia poziomu kultury rolnej i wiedzy rolniczej nie będzie wydatkiem o krótkim okresie wykorzystania. Takie nakłady przyczynią się do rozwoju gospodarki zespołowej i będą przez nią wykorzystywane.</u> + <u xml:id="u-29.12" who="#PoselStruzekBoleslaw">Druga sprawa, bardziej szczegółowa, którą chciałem poruszyć, to ulepszenie i zwiększenie zaopatrzenia wsi w środki produkcji rolnej, takie — mówię to pod adresem woj. lubelskiego — jak nawozy sztuczne, nasiona kwalifikowane, szczególnie nasiona poplonów i międzyplonów, materiały budowlane, zwiększenie kredytów dla gospodarstw indywidualnych (winny one być lepiej wykorzystane), lepsze wyposażenie GOM-ów i zwiększenie ich sieci.</u> + <u xml:id="u-29.13" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wysuwając postulat zwiększenia ilościowego tych środków, pragnąłbym poruszyć niektóre wiążące się z tym problemy.</u> + <u xml:id="u-29.14" who="#PoselStruzekBoleslaw">Na pierwsze miejsce wysuwa się zagadnienie prawidłowej dystrybucji tych środków pomocy państwa dla wsi. Chodzi o taką dystrybucję, która by umiejętnie kojarzyła cele produkcyjne z celami klasowymi i politycznymi.</u> + <u xml:id="u-29.15" who="#PoselStruzekBoleslaw">Jeżeli chodzi o aspekt produkcyjny, to należy zwrócić większą uwagę na zapobieganie przesuwaniu poważnej części puli tych środków przeznaczonych dla wsi, a szczególnie materiałów budowlanych, na cele pozarolnicze albo na cele rolnicze, ale nie związane z gospodarką chłopską. Chodzi również o ich terminową dostawę i zlikwidowanie marnotrawstwa, które występuje szczególnie przy nawozach sztucznych. Nieraz nasuwa się pytanie, w czym zawarty jest większy wkład pracy społecznej: czy w papierowym opakowaniu, czy w samych nawozach? Nierzadko po drodze do magazynów gminnych spółdzielni gubi się opakowanie. Tego rodzaju obniżanie kosztów własnych powodujące duże, znacznie większe niż obniżka kosztów własnych straty, należy określić mianem szkodnictwa gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-29.16" who="#PoselStruzekBoleslaw">Jeżeli chodzi o aspekt klasowy wykorzystania środków pomocy państwa, to trzeba zaznaczyć, że w woj. lubelskim występuje dość duży odsetek gospodarstw biedniackich i słabych średniackich, które nadzwyczaj skąpo, nawet ubogo są wyposażone we własne środki produkcji. Wydatną poprawę swej sytuacji materialnej grupa ta w dużym stopniu wiąże z możliwością uzyskania pracy w gałęziach pozarolniczych. Nierzadko chłopi ci traktują swoją gospodarkę jako gospodarkę naturalną, prowadzoną na cele samozaopatrzenia żywnościowego. Miejscowe instytucje podobnie je traktują, co szczególnie zaznacza się przy rozdziale kredytów. Najczęstszą formą pomocy dla tych gospodarstw jest częściowe umarzanie zobowiązań wobec państwa. Wydaje się, że trzeba taką politykę określić nie jako politykę rzeczywistej pomocy produkcyjnej, ale jako politykę filantropijnej postawy wobec biedniaka. W wyniku tego te dwie grupy gospodarstw nie aktywizują się produkcyjnie, plony, szczególnie zbóż, są najniższe, jakość i terminowość zabiegów agrotechnicznych również jest najsłabsza.</u> + <u xml:id="u-29.17" who="#PoselStruzekBoleslaw">Czyż właściciel takiego gospodarstwa o Tendencjach konsumpcyjnych może być zainteresowany od strony ekonomiczno-produkcyjnej w przejściu do wyższej formy gospodarki? Odpowiedź jest jasna.</u> + <u xml:id="u-29.18" who="#PoselStruzekBoleslaw">Drugim wypaczeniem, które pogłębia jeszcze bardziej pierwsze wypaczenie, jest znaczna żywiołowość rozdziału tych środków. W tej żywiołowości rozdziału najbardziej zainteresowani są kułacy.</u> + <u xml:id="u-29.19" who="#PoselStruzekBoleslaw">Uwidocznia się też duża nierównomierność w rozprowadzaniu pomocy produkcyjnej państwa. Znam osobiście takie gospodarstwa na wsi lubelskiej, które do dziś nie nabyły ani kilograma nawozów sztucznych. Obok tego występuje grupa gospodarstw, która skupia wszystkie te środki. Rady narodowe, służba rolna i inne organizacje społeczne i polityczne winny przejawiać więcej aktywności w tym zakresie. Przeciętne o zużyciu nawozów sztucznych i kredytów nie dają właściwego obrazu; należałoby zbadać, jaka jest geografia klasowa rozprowadzenia.</u> + <u xml:id="u-29.20" who="#PoselStruzekBoleslaw">W aspekcie politycznym tej pomocy państwa chodzi o to, żeby pomoc ta nie była wykorzystywana do umacniania indywidualistycznych tendencji, lecz żeby stwarzała materialną podstawę rozwoju spółdzielczości produkcyjnej. Zasadniczym warunkiem w tym zakresie jest umacnianie sojuszu robotniczo-chłopskiego, umacnianie zaufania mas pracujących chłopów do państwa, oddziaływanie polityczne aparatu handlowego, służby rolnej, rad itp. Ograniczam się w tej chwili tylko do aparatu gospodarczo-administracyjnego, nie poruszam innych czynników.</u> + <u xml:id="u-29.21" who="#PoselStruzekBoleslaw">Zwróćmy uwagę chociażby na gminne spółdzielnie Samopomocy Chłopskiej. Spółdzielczość samopomocowa ma duże osiągnięcia, jeżeli chodzi o jej działalność ekonomiczno-organizacyjną. Ale z drugiej strony spółdzielczość zaopatrzenia i zbytu za słabo wywiązuje się ze swej funkcji współdziałania w podnoszeniu produkcji rolnej, a niemal całkowicie nie wywiązuje się ze swej funkcji jako mostu do spółdzielczości produkcyjnej.</u> + <u xml:id="u-29.22" who="#PoselStruzekBoleslaw">Handlowe nastawienie kadr, biurokratyczna metoda kierowania gospodarką spółdzielni — to dwa zasadnicze czynniki, które wyznaczyły ostrą granicę między jedną a drugą formą spółdzielczości rolniczej. Weźmy na przykład taką gminną spółdzielnię w Jabłoniu. Czy gromady Jabłoń nie stać na wybudowanie własnymi siłami i środkami magazynu na nawozy sztuczne, choćby magazynu prymitywnego? Na pewno stać. Tymczasem tego magazynu brak, magazyn spółdzielnia wydzierżawiła szkole rolniczej za czynsz dzierżawny. Sprawa ta nie została postawiona przed gromadą.</u> + <u xml:id="u-29.23" who="#PoselStruzekBoleslaw">Problemu — „rzeczywistego udziału mas” w kierowaniu spółdzielniami nie rozwiąże się przez mało aktywne komitety członkowskie czy nawet rady spółdzielcze; tak samo, jak zainteresowania materialnego nie wywoła się przez wypłacanie drobnych kwot z tytułu zakupów — chodzi o społeczne, kolektywne zainteresowanie materialne. Z wypracowanego przez spółdzielnię czystego dochodu winna wzrastać w gromadzie, jeszcze indywidualnej, własność społeczna w postaci gromadzko-spółdzielczych maszyn czyszczących, siewników, magazynów itd. Wtedy wieś indywidualna tworzyć będzie własność społeczną, wtedy zbliżą się do siebie dwie formy spółdzielczości, wzrośnie czujność przeciwko rozkradaniu i marnotrawieniu mienia społecznego, wzrośnie rzeczywista samorządność chłopów w spółdzielniach.</u> + <u xml:id="u-29.24" who="#PoselStruzekBoleslaw">I jeszcze drobna uwaga związana z produkcyjną aktywizacją gospodarstw biedniackich i średniackich. Należałoby, moim zdaniem, dopomóc tym gospodarstwom w organizowaniu wiejskich grup pomocy sąsiedzkiej i powiązać je z radami gromadzkimi i GOM-ami. Wydaje się, że ci uprawnieni do pomocy sąsiedzkiej mają przeciw sobie — „siłę złego” i nie są w stanie wykorzystać formalnie przysługującej im pomocy. Sądzę, że organizowanie wiejskich grup pomocy sąsiedzkiej przyczyni się do rozwoju spółdzielczości produkcyjnej na wsi.</u> + <u xml:id="u-29.25" who="#PoselStruzekBoleslaw">Przejdę do grupy warunków ekonomicznych, które bezpośrednio lub pośrednio wpływają na poziom produkcji rolnej w gospodarstwach indywidualnych woj. lubelskiego. Tutaj na czoło wysuwają się dwie sprawy.</u> + <u xml:id="u-29.26" who="#PoselStruzekBoleslaw">Pierwsza, to sprawa klasyfikacji społecznej gruntów. Nie jest to tylko moje osobiste spostrzeżenie, ale wszyscy posłowie, będący w gromadach, napotykają te sprawy. Nie ma bodajże zebrania gromadzkiego, na którym ta sprawa nie byłaby na porządku dziennym. Czy można ją zbyć powiedzeniem, że klasyfikacja sama przez się nie podniesie produkcji? A najważniejsza sprawa to podniesienie produkcji. Są i tacy, którzy uważają, że jeżeli przeprowadzimy weryfikację klasyfikacji, to straci na tym chłop, gdyż obecnie klasy są zaniżone. Są wreszcie i tacy, którzy wysuwają argument, że straci na tym państwo, że obniżą się obowiązkowe dostawy i wymiar podatków. Wydaje mi się, że sprawy klasyfikacji nie można rozpatrywać w żadnym z tych przekrojów.</u> + <u xml:id="u-29.27" who="#PoselStruzekBoleslaw">Jakość gleby to fakt obiektywny. I klasyfikację gleby należy rozwiązać zgodnie ze stanem obiektywnym, bez względu na klasowy charakter gospodarstwa. Do realizacji polityki ograniczania elementów kapitalistycznych posiadamy dostateczne możliwości.</u> + <u xml:id="u-29.28" who="#PoselStruzekBoleslaw">Dla celów pomocy gospodarstwom biedniackim i średniackim służą również inne drogi.</u> + <u xml:id="u-29.29" who="#PoselStruzekBoleslaw">Weryfikacja klasyfikacji gruntów nie powinna zmniejszyć zobowiązań wsi wobec państwa, ale winna oprzeć je na właściwej podstawie. Dodatkowo da ona duże korzyści w postaci:</u> + <u xml:id="u-29.30" who="#PoselStruzekBoleslaw">—umocnienia zaufania chłopów, —wykrycia gruntów i fikcyjnych podziałów, —umocnienia realności, a więc i terminowości wywiązywania się z obowiązków wobec państwa, —wzrostu materialnych zainteresowań w podnoszeniu produkcji rolnej, — wzrostu możliwości podniesienia produkcji w niektórych grupach gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-29.31" who="#PoselStruzekBoleslaw">Na tej podstawie zgłaszam wniosek do Prezydium Rządu o opracowanie zasad weryfikacji klasyfikacji gruntów i możliwie najszybsze jej przeprowadzenie.</u> + <u xml:id="u-29.32" who="#PoselStruzekBoleslaw">A oto druga sprawa. Chciałbym jeszcze bardziej zaakcentować zagadnienie praworządności, surowego przestrzegania przez instytucje gospodarcze swych zobowiązań w stosunku do chłopów, szczególnie w sferze obrotu towarowego. Niedociągnięcia w tym zakresie przejawiają się w różnego rodzaju nieterminowym dostarczaniu pasz, węgla, zaliczek pieniężnych, jak również w niewłaściwym ocenianiu jakości dostarczanych produktów, co nierzadko nasuwa szereg zastrzeżeń.</u> + <u xml:id="u-29.33" who="#PoselStruzekBoleslaw">I wreszcie na tym tle wysuwa się również jeszcze jedna sprawa. Nie wiem dokładnie, który z resortów wprowadził w ubiegłym roku potrącenia należności z kontraktacji na poczet podatku gruntowego. Taka praktyka w istocie rzeczy nie jest słuszna, jeżeli chodzi o politykę kontraktacji. Odbija się ona na całokształcie stosunku chłopa do kontraktacji. O co mi chodzi? Chciałbym powiedzieć, że wszystkie te naruszenia zobowiązań w stosunku do chłopów osłabiają siłę oddziaływania bodźców ekonomicznych i powodują, że chłop poważnie bierze w rachubę tylko cenę zasadniczą, tylko pieniądze wpłacone mu do ręki. Stwarza to dogodniejsze warunki do prób rozwijania spekulacji produktami rolnymi.</u> + <u xml:id="u-29.34" who="#PoselStruzekBoleslaw">Trzecia i ostatnia sprawa ma charakter bardziej ogólny; dotyczy szczególnie resortów rolnych. Chciałbym tu zwrócić uwagę, że warunkiem podniesienia produkcji rolnej jest przestrzeganie tej samej zasady, która zdobyła sobie prawo obywatelstwa w przemyśle, a mianowicie — szybszy rozwój produkcji pierwszego działu.</u> + <u xml:id="u-29.35" who="#PoselStruzekBoleslaw">Pierwszy dział — wytwarzanie środków produkcji — ma miejsce nie tylko w przemyśle, ale również i w rolnictwie; środki produkcji dla rolnictwa w dużej części wytwarzane są przez robotników przemysłowych. Samo rolnictwo wytwarza również dla siebie środki produkcji, jak nasiona, materiał hodowlany, jak budynki gospodarskie, trwałe plantacje, jak polepszenie jakości podstawowego środka produkcji, którym jest ziemia. Pełniej i skuteczniej winna być realizowana zasada szybszego rozwoju pierwszego działu w rolnictwie, gdyż to jest niezbędnym warunkiem likwidacji dysproporcji między przemysłem i rolnictwem; mam tu na myśli nadmierną dysproporcję między potrzebami spożycia żywności a podażą artykułów żywnościowych.</u> + <u xml:id="u-29.36" who="#PoselStruzekBoleslaw">Odrębną grupą zagadnień, które pragnę poruszyć, są sprawy przekazane przez rady narodowe woj. lubelskiego.</u> + <u xml:id="u-29.37" who="#PoselStruzekBoleslaw">Pierwsza — to sprawa budowy szpitala w Lublinie. Jest gotowa dokumentacja techniczna, chodzi o przyznanie na ten cel 4-5 min zł. Sprawy lecznictwa na terenie woj. lubelskiego są mocno jeszcze zaniedbane.</u> + <u xml:id="u-29.38" who="#PoselStruzekBoleslaw">Druga sprawa — to postulaty terenowych organizacji Frontu Narodowego w sprawie budownictwa szkolnego. W tym roku na te cele przewiduje się kwotę 20 mln zł, podczas gdy wartość prac zaplanowanych przez Komitet Frontu Narodowego oceniana jest na kwotę 264 mln zł. Niewątpliwie całego programu nie będzie można zrealizować w tym roku i olbrzymią część tych planów trzeba będzie przesunąć na lata następne, ale należałoby dla woj. lubelskiego zwiększyć pomoc; chłopi chętnie współdziałają w rozbudowie i remontach budynków szkolnych.</u> + <u xml:id="u-29.39" who="#PoselStruzekBoleslaw">Reasumując należy stwierdzić, że proporcje podziału środków budżetowych między poszczególne gałęzie gospodarki narodowej, proporcje rozdziału na potrzeby gospodarcze, socjalno-kulturalne i cele zagwarantowania obronności kraju — są słuszne.</u> + <u xml:id="u-29.40" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wydaje się, że nie ma możliwości naruszenia tych proporcji zawartych w budżecie. Sądzę jednak, że i administracja centralna, i terenowe organy winny zwrócić uwagę na drogi zwiększenia efektywności nakładów budżetowych. Sprawa ta będzie miała szczególnie duże znaczenie dla rolnictwa. Chodzi o koordynację i celowość merytoryczną wydatków — „od góry” oraz o jak najszersze zorganizowanie współudziału mas — „od dołu”.</u> + <u xml:id="u-29.41" who="#PoselStruzekBoleslaw">Na zakończenie wysunąłbym jeszcze pewien problem. A mianowicie, czy dla celów tej koordynacji i zwiększenia wykorzystania merytorycznego sum budżetowych na rolnictwo nie należałoby może — z pozycji innych resortów — utworzyć Komitetu Rolnego przy Prezydium Rządu, który by się zajął w sposób bardziej frontalny, bardziej kompleksowy rozwiązaniem palących zagadnień rolnictwa na terenie całego kraju.</u> + <u xml:id="u-29.42" who="#PoselStruzekBoleslaw">Dziś z rolnictwem są powiązane resorty nie tylko rolnicze — i to najbardziej, zdaje się, uzasadnia tego rodzaju wniosek.</u> + <u xml:id="u-29.43" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. rzeszowskiego Piotr Świetlik.</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#PoselSwietlikPiotr">Wysoki Sejmie! Pragnę wypowiedzieć parę uwag na temat rozwoju kultury woj. rzeszowskiego.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#PoselSwietlikPiotr">Szczęśliwie się składa, że w V Konkursie Chopina uzyskał I nagrodę Adam Harasiewicz z naszego województwa, utalentowany młody artysta.</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#PoselSwietlikPiotr">Ziemia rzeszowska jest przesiąknięta krwią synów robotników i chłopów w walce o wy zwolenie społeczne i narodowe. Tam rozgrywała się tragiczna walka Jakuba Szeli w Smarżowej i Siedliskach w 1846 r. z ciemiężcą chłopów — szlachtą. Tam działał radykalny działacz chłopski Jan Stapiński. Tam lała się krew chłopska w powstaniu leskim w 1932 r. Walczyli chłopi w Nockowej, Kozodrzy, Wólce pod Lasem, Grodzisku Dolnym, Krzeczowicach, Maninie, Harcie i tylu, tylu innych miejscowościach w okresie rządów sanacyjnych.</u> + <u xml:id="u-31.3" who="#PoselSwietlikPiotr">Nigdzie tak jak w woj. rzeszowskim nie panowała przysłowiowa — „nędza galicyjska” przed pierwszą wojną światową i — „nędza sanacyjna” w okresie międzywojennym.</u> + <u xml:id="u-31.4" who="#PoselSwietlikPiotr">To z rzeszowskiego wyjeżdżali chłopi na głodowe zarobki do Francji, Niemiec, Łotwy lub całymi grupami na próżno szukali chleba i pracy w bardzo słabo rozwiniętym przemyśle. Można nadmienić, że przed wojną cały przemysł naszego województwa zatrudniał zaledwie kilkanaście tysięcy ludzi, podczas gdy dziś, w tak krótkim czasie, dzięki rozwojowi przemysłu zatrudnionych jest ponad 100 tys. ludzi, a poważna liczba robotników i chłopów wyjechała w różne okolice naszego kraju do pracy w przemyśle i rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-31.5" who="#PoselSwietlikPiotr">Woj. rzeszowskie, tak wieś jak i miasto, ogromnie ucierpiało w czasie okupacji hitlerowskiej. Szereg miast i wsi zostało zniszczonych podczas działań wojennych. Ogromne zniszczenie wyrządziły nam bandy faszystowskie UPA, zamieniając w gruzy i popioły całe osiedla wschodniej i południowej części naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-31.6" who="#PoselSwietlikPiotr">Na ziemi rzeszowskiej w okolicy Jasła, Dukli i Dębicy Armia Czerwona stoczyła bohaterskie boje z najeźdźcą hitlerowskim w 1944 r. i w styczniu 1945 r.</u> + <u xml:id="u-31.7" who="#PoselSwietlikPiotr">Mimo tych zniszczeń i ciemnoty, jaką nam w spuściźnie pozostawiły rządy sanacyjne, województwo nasze wysoko podnosi głowę — mam na myśli szeroki rozmach pracy kulturalnej w miastach i we wsiach ziemi rzeszowskiej.</u> + <u xml:id="u-31.8" who="#PoselSwietlikPiotr">W Rzeszowie, Krośnie, Jarosławiu i Łańcucie istnieją szkoły muzyczne. Woj. rzeszowskie weźmie udział w zbliżającym się Światowym Festiwalu Młodzieży w Warszawie, na który zgłosiło się około 1000 zespołów artystycznych. Pięknie rozwija się praca kulturalna w domach kultury w Rzeszowie, Stalowej Woli, Przemyślu, Jaśle, Sanoku i Ustrzykach. Poza tym działają domy kultury przy związkach zawodowych w Krośnie, Turaszówce i Gliniku Mariampolskim. Dobrze pracują domy kultury metalowców przy WSK Rzeszów i Mielec, gdzie rozwija się życie teatralno-artystyczne.</u> + <u xml:id="u-31.9" who="#PoselSwietlikPiotr">Znany jest Teatr Ziemi Rzeszowskiej, który pracuje na wysokim poziomie i wyjeżdża z występami teatralnymi do różnych miast naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-31.10" who="#PoselSwietlikPiotr">Dużo świetlic i zespołów artystycznych pracuje na wsi i przy zakładach pracy, na przykład chłopi gromady Wysoka pow. Łańcut odegrali sztukę „Niemcy” Leona Kruczkowskiego, która to sztuka wywarła głębokie wrażenie na widzach.</u> + <u xml:id="u-31.11" who="#PoselSwietlikPiotr">Gdyby do tego doliczyć jeszcze konkursy czytelnicze, biblioteki powiatowe, miejskie i na wsi, mielibyśmy prawdziwy obraz pracy kulturalnej w naszym województwie.</u> + <u xml:id="u-31.12" who="#PoselSwietlikPiotr">W woj. rzeszowskim istnieje także szereg szkół zawodowych i rolniczych, które dostarczają nowych techników oraz dużą ilość kandydatów do szkół wyższych.</u> + <u xml:id="u-31.13" who="#PoselSwietlikPiotr">Pragnę tu podkreślić, że ziemia rzeszowska nie posiada jeszcze szkoły wyższej, o co walczymy już od kilku lat. Mamy jednak nadzieję, że w najbliższych latach, jeżeli nie miesiącach, Ministerstwo Szkół Wyższych weźmie pod uwagę nasze województwo i dopomoże nam, by w Rzeszowie powstała wyższa uczelnia.</u> + <u xml:id="u-31.14" who="#PoselSwietlikPiotr">Na ostatnio odbytej sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie podjęto uchwałę o budowie Domu Młodzieżowego im. Adama Mickiewicza w Rzeszowie i budowę domów kultury w Łańcucie, Przeworsku, Strzyżowie, Mielcu i innych miastach. Ujawniła się także piękna inicjatywa budowania domów kultury i świetlic w nowo powołanych gromadach, gdzie podjęto budowę systemem gospodarczym. Należałoby uszanować taką inicjatywę i udzielić pomocy technicznej i fachowej takim komitetom.</u> + <u xml:id="u-31.15" who="#PoselSwietlikPiotr">Ponadto na sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie uchwalono powołać do życia Zespół Artystyczny Pieśni i Tańca Ziemi Rzeszowskiej, biorąc pod uwagę, że pieśń, muzyka i taniec rzeszowski są porywające.</u> + <u xml:id="u-31.16" who="#PoselSwietlikPiotr">Sumy zaprojektowane w budżecie państwowym na rok 1955, przedstawionym przez posła Edwarda Gierka, a przede wszystkim wnioski posłów i Komisji Budżetowej o podniesienie tych sum o 5.878 tys. zł na cele kulturalne pokryją chociaż w części potrzeby rozwoju prac kulturalnych naszego województwa i całego kraju.</u> + <u xml:id="u-31.17" who="#PoselSwietlikPiotr">Będę głosował za budżetem na rok 1955, ponieważ w budżecie tym widzę przeważające kwoty na gospodarkę narodową, oświatę i wychowanie, szkolnictwo zawodowe, naukę i szkolnictwo wyższe, kulturę i sztukę, zdrowie i kulturę fizyczną, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia socjalne, czego nie widzę w żadnym innym budżecie w krajach kapitalistycznych.</u> + <u xml:id="u-31.18" who="#PoselSwietlikPiotr">Budżet naszego państwa jest budżetem pokojowym i dlatego my, posłowie, wraz z robotnikami, chłopami i inteligencją pracującą uczynimy wszystko, by budżet państwa na rok 1955 był w całości zrealizowany.</u> + <u xml:id="u-31.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. krakowskiego Witoldowi Biernawskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#PoselBiemawskiWitold">Wysoki Sejmie! Polityka gospodarcza naszego kraju opiera się na niezłomnym prawie ekonomicznym socjalizmu — na wszechstronnym rozwoju przemysłu ciężkiego, który stanowi podstawę całej gospodarki narodowej i obronności kraju.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#PoselBiemawskiWitold">10 lat Polski Ludowej, jej poziom przemysłowy i jej potencjał gospodarczy najlepiej świadczą o słuszności i konieczności wszechstronnego rozwoju przemysłu ciężkiego, będącego materialną podstawą rozwoju produkcji rolnej, przemysłu lekkiego i spożywczego.</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#PoselBiemawskiWitold">Centralnym obiektem przemysłu ciężkiego, skupiającym uwagę i napawającym dumą każdego obywatela naszego kraju, największą inwestycją Planu 6-letniego jest Huta im. Lenina.</u> + <u xml:id="u-33.3" who="#PoselBiemawskiWitold">Zmechanizowane i zelektryfikowane obiekty tej huty — wielkie piece, marteny, walcownie, koksownie, aglomerownie i inne urządzenia są dla robotników, techników i inżynierów szkołą wielkiego postępu technicznego.</u> + <u xml:id="u-33.4" who="#PoselBiemawskiWitold">Huta im. Lenina jest nie tylko wielką inwestycją. Spełnia ona rolę czynnika wpływającego na strukturę socjalną woj. krakowskiego, a w szczególności miasta Krakowa.</u> + <u xml:id="u-33.5" who="#PoselBiemawskiWitold">Około 30 tys. robotników zatrudnionych w hucie i w budownictwie oraz parę tysięcy inżynierów i techników, około 10 tys. młodzieży uczęszczającej do wyższych szkół technicznych, Akademii Górniczo-Hutniczej, Politechniki, Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej, do techników i szkół zawodowych — to ogromny wzrost klasy robotniczej, to kuźnia nowej inteligencji technicznej, to triumfalny pochód techniki w mury starego i pięknego Krakowa, który nie tylko na piękności nie traci, ale zostaje upiększony rumieńcem młodości.</u> + <u xml:id="u-33.6" who="#PoselBiemawskiWitold">Huta im. Lenina rośnie, rozwija się i rozbudowuje. Trzy dni temu odbyło się rozpalanie gazem wielkopiecowym nagrzewnic drugiego wielkiego pieca, z którego wkrótce popłyną setki i tysiące ton surówki do dalszego przerobu na stal.</u> + <u xml:id="u-33.7" who="#PoselBiemawskiWitold">1 kwietnia 1955 r. z huty odszedł tysiączny wagon stali, a średni czas wytopu skrócono o 2,5 godz. w stosunku do pierwszych wytopów.</u> + <u xml:id="u-33.8" who="#PoselBiemawskiWitold">Huta im. Lenina — to wielki wysiłek klasy robotniczej, to wielki wysiłek całego narodu, to miliardowa inwestycja, która powinna się zamortyzować rychło, dając krajowi podstawowe tworzywo — stal.</u> + <u xml:id="u-33.9" who="#PoselBiemawskiWitold">Opanowanie nowoczesnej techniki pierwszych obiektów przez naszych robotników i personel inżynieryjno-techniczny, przy pomocy towarzyszy radzieckich, przestrzeganie dyscypliny technologicznej, zharmonizowana praca różnych pomocniczych wydziałów, a w szczególności wydziałów remontowo-mechanicznych — to najniezbędniejsze warunki właściwego wykorzystania tych wielkich inwestycji, to niezbędny warunek otrzymywania surówki i stali dobrej jakości przy niskich kosztach własnych, to zapewnienie produkcji bezawaryjnej.</u> + <u xml:id="u-33.10" who="#PoselBiemawskiWitold">Jak wiemy, Huta im. Lenina należy do najnowocześniejszych hut na świecie. Czy jednak możliwości produkcji bezawaryjnej, dobrej jakościowo są w tej hucie w pełni wykorzystane? Trzeba stwierdzić, że w porównaniu z końcem ubiegłego roku nastąpiła znaczna poprawa. Jednakże jeszcze nie w tym stopniu, w jakim powinna była nastąpić.</u> + <u xml:id="u-33.11" who="#PoselBiemawskiWitold">Wydaje się, że Ministerstwo Hutnictwa niezbyt energicznie interweniuje w sprawie tak istotnej, jaką jest opanowanie nowoczesnej techniki przez załogę, stosowanie instrukcji technologicznych i szereg innych ważnych spraw. Brak opanowania nowoczesnej techniki prowadzi do marnotrawstwa surowców, do niszczenia urządzeń, do przestojów, do awarii.</u> + <u xml:id="u-33.12" who="#PoselBiemawskiWitold">W dalszym ciągu nie jest przestrzegana dyscyplina pracy, co może spowodować — jak to już miało miejsce — groźne awarie. Niedostateczna kontrola, brak ujednoliconego jej systemu sprzyja rozluźnieniu dyscypliny i powoduje, że stanowiska obsadzone podwójną, a często i potrójną ilością pracowników, przygotowywanych do budowania dalszych agregatów, pozostają bez należytej opieki, gdyż pracownicy będący na przeszkoleniu nie otrzymują zadań dziennych, a pracownicy właściwi, ufając tym przyuczonym, zaniedbują swoje obowiązki.</u> + <u xml:id="u-33.13" who="#PoselBiemawskiWitold">W dalszym ciągu nie jest uporządkowany system przepustkowy. Może niektórym Obywatelom Posłom znany jest fakt opisany przez pewnego dziennikarza w — „Gazecie Krakowskiej” — fakt jego wejścia na teren Huty im. Lenina na podstawie przepustki, którą była... karta z asem pikowym, oraz jego całodziennej wędrówki po terenie, po różnych biurach bez kontroli, bez zatrzymania. A przecież Huta im. Lenina jest chyba okiem w głowie całego naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-33.14" who="#PoselBiemawskiWitold">Jednym z bardzo ważnych warunków otrzymywania bezbrakowej i wartościowej produkcji jest przestrzeganie dyscypliny technologicznej. Jakkolwiek w porównaniu z końcem ubiegłego roku nastąpiła w tym względzie znaczna poprawa, to jednak istnieje około 25% nietrafionych spustów, co jest wynikiem nieprzestrzegania ustalonych technologicznych normatywów. W dalszym ciągu jest zbyt słaby uzysk na koksie.</u> + <u xml:id="u-33.15" who="#PoselBiemawskiWitold">Zjawiskiem ogólnym, przynoszącym szkody, jest niedocenianie problemu pełnej obsady służby utrzymania ruchu.</u> + <u xml:id="u-33.16" who="#PoselBiemawskiWitold">Niedopuszczalnym zjawiskiem, które przy udziale kół zakładowych NOT powinno jak najszybciej zniknąć, jest niewykorzystywanie dążenia załogi do opanowania nowoczesnej techniki. Gospodarka wydziałów pomocniczych również wymaga poprawy. Np. na wydziale mechanicznym wykorzystanie maszyn w dwóch zmianach wynosi zaledwie 60%, a są maszyny, które od dwóch lat jeszcze nie zostały uruchomione. Nadmierna, niczym nie uzasadniona rozpiętość w płacach robotników zatrudnionych w wydziałach pomocniczych, głównie w wydziale remontowo-mechanicznym i w wydziale ruchu, nie sprzyja stabilizacji załogi. W wyniku tego stan obrabiarek, urządzeń i narzędzi jest zły. Nie jest to zresztą odosobnione zjawisko. Występuje ono w wielu zakładach innych resortów przemysłowych. Jest ono wynikiem niedostatecznego przygotowania młodego robotnika do pracy, wynikiem płynności kadr, jest wynikiem braku opieki dozoru średniego, brygadzistów i majstrów, a przede wszystkim braku właściwego wykształcenia zawodowego dozoru średniego. Jest wynikiem niedostatecznego zainteresowania się tak ważnym problemem kół zakładowych ze strony NOT, jakkolwiek NOT w ostatnich czasach czyni duże starania dla uaktywnienia tych kół.</u> + <u xml:id="u-33.17" who="#PoselBiemawskiWitold">Resorty przemysłu ciężkiego, a w szczególności Ministerstwo Przemysłu Maszynowego, powinny się bardzo poważnie ustosunkować do zagadnienia podniesienia kwalifikacji zawodowych robotników i dozoru średniego.</u> + <u xml:id="u-33.18" who="#PoselBiemawskiWitold">Trzeba jak najrychlej podnieść podstawowe wiadomości robotników, a również brygadzistów i majstrów. Trzeba szkolić techników w zakresie nowej techniki, żeby w naszych zakładach produkcyjnych zapanował klimat postępu technicznego, żeby nowoczesne metody technologiczne, nowa organizacja pracy i kultura miejsca pracy były chętnie wprowadzane w zakładach, ażeby stworzyć jak najlepsze warunki do współzawodnictwa pracy, do rozwoju ruchu racjonalizatorskiego.</u> + <u xml:id="u-33.19" who="#PoselBiemawskiWitold">Jeżeli w naszych zakładach produkcyjnych szerokie stosowanie np. metody dużych posuwów nożem Kolesowa napotyka na opory, to częściowo ponosi za to winę personel inżynieryjno-techniczny zakładów, który powinien pomóc robotnikom w doborze odpowiednich operacji. Wydaje mi się również, że i Ministerstwo Przemysłu Maszynowego nie znalazło dotąd właściwej drogi do zaktywizowania personelu techniczno-inżynieryjnego, że niedostatecznie obciążyło pion głównego technologa odpowiedzialnością za ten stan rzeczy.</u> + <u xml:id="u-33.20" who="#PoselBiemawskiWitold">A co może zdziałać inicjatywa człowieka przejętego postępem technicznym, niech służy przykład toruńskiego kolesowca — Urbańskiego, który został niedawno przeniesiony do wytwórni aparatów elektrycznych w Międzylesiu. W tym zakładzie nie wierzyli w możliwość stosowania dużych posuwów nożem Kolesowa przy obróbce małych części, ponieważ u nich obrabiane są części o małej średnicy. Otóż Urbański w krótkim czasie przekonał załogę o możliwości stosowania noża Kolesowa. Wyrobił on całą miesięczną normę w ciągu jednego 8-godzinnego dnia pracy. I obecnie w zakładzie A-10 jest grupa młodych ludzi pod kierunkiem Urbańskiego, grupa kolesowców.</u> + <u xml:id="u-33.21" who="#PoselBiemawskiWitold">Podobnie jak z ruchem kolesowców przedstawia się sytuacja z wprowadzeniem inicjatywy Klaji, która ogarnęła niewielką ilość zakładów produkcyjnych, przeważnie województwa krakowskiego. I znowu przyczyna niepodejmowania inicjatywy Klaji leży w tym, że wymaga ona wspólnego wysiłku robotników, dozoru średniego i pionu inżynieryjno-technicznego. Wymaga energicznej interwencji resortów przemysłowych, które powinny znaleźć drogę wprowadzania jej w zakładach pracy — tej inicjatywy, dzięki której wzrasta wydajność pracy, jakość produkcji, oszczędność surowców i materiałów, obniżają się koszty własne, wzrasta zarobek robotnika, narasta kultura miejsca pracy, zwiększa się bezpieczeństwo pracy i — co niewątpliwie jest bardzo ważne — rośnie kolektyw robotniczo-inżynierski, rośnie indywidualna i zbiorowa odpowiedzialność załogi za produkcję, za wykonanie planu.</u> + <u xml:id="u-33.22" who="#PoselBiemawskiWitold">Dwa przykłady nowych metod pracy, które przytoczyłem, są — rzecz prosta — potraktowane wyrywkowo. Są to przykłady oddolnej inicjatywy. Rzecz jasna, że jakkolwiek stanowi ona bogate źródło postępu technicznego, to jednak nie zmniejsza obowiązków ciążących na resortowych instytutach naukowo-badawczych, które powinny być kuźnią postępu technicznego.</u> + <u xml:id="u-33.23" who="#PoselBiemawskiWitold">Należy zapytać, czy resorty przemysłowe należycie doceniają rolę i zadania instytutów, których okres rozwojowy jest długotrwały, ale niewątpliwy przy właściwej polityce kadr instytutowych, inwestycji i priorytetu w zakresie materiałów.</u> + <u xml:id="u-33.24" who="#PoselBiemawskiWitold">Wydaje mi się, że o ile w pierwszych latach zagadnienie instytutów nie mogło być zagadnieniem pierwszoplanowym, to jednak obecnie resorty powinny zająć się instytutami z całą energią, otoczyć je opieką i dać możliwości szybkiego rozwoju. Szczególnie czekają na tę opiekę instytuty resortu przemysłu maszynowego. W ostatnich czasach resort przemysłu maszynowego sygnalizuje, że zajął się sprawą instytutów bardzo poważnie. Chodzi jednak o to, ażeby konkretnie rozwiązać sprawę kadr, chodzi o to, ażeby do instytutów dopływały, obok młodzieży pragnącej pracować naukowo, wykwalifikowane siły techniczne z zakładów pracy. Trzeba znacznie powiększyć w instytutach liczbę doświadczonych praktyków warsztatowych, robotników, techników i inżynierów. Młodzież ze szkół technicznych nie powinna być przyjmowana do instytutów — jak to jest szeroko praktykowane — bez co najmniej 2-letniej praktyki warsztatowej.</u> + <u xml:id="u-33.25" who="#PoselBiemawskiWitold">Wyposażenie instytutów w maszyny i urządzenia również jest niedostateczne.</u> + <u xml:id="u-33.26" who="#PoselBiemawskiWitold">Mimo tych braków produkcja instytutów naukowo-badawczych jest coraz bardziej wartościowa. Coraz więcej tematyka prac instytutów wynika z potrzeb rozwijającego się przemysłu. Jednakowoż wyniki prac nie są w należytym stopniu wykorzystywane w przemyśle. Wydaje się, że ta, tak istotna, sprawa wymaga zdecydowanej interwencji resortów przemysłowych. Bez uregulowania tej sprawy przez resorty w dalszym ciągu instytuty naukowo-badawcze nie będą spełniały swej roli poważnego czynnika postępu technicznego.</u> + <u xml:id="u-33.27" who="#PoselBiemawskiWitold">Nowy rok budżetowy stawia przed nami nowe trudne zadania w zakresie obniżki kosztów własnych. Jedną z dróg — może nie najłatwiejszą, jednak pewnie prowadzącą do tego celu — jest droga postępu technicznego, droga, którą wszystkie resorty przemysłowe powinny pójść energiczniej, gdyż najpewniej prowadzi ona do zamierzonej akumulacji, do zdobycia niezbędnych środków dalszej rozbudowy naszego kraju, do dalszego wzrostu stopy życiowej ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-33.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#Marszalek">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-34.1" who="#Marszalek">Obecnie zabierze głos Minister Finansów ob. Tadeusz Dietrich.</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wysoki Sejmie! Przedłożony przez Rząd projekt budżetu na rok 1955 jest rezultatem wielomiesięcznej pracy ministerstw, prezydiów wojewódzkich rad narodowych, Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego i Ministerstwa Finansów. Prace te charakteryzowało lepsze niż w latach ubiegłych wykorzystanie doświadczeń i wyników roku ubiegłego, ściślejsze powiązanie zadań finansowych z zadaniami Narodowego Planu Gospodarczego oraz bardziej prawidłowa współpraca wszystkich organów biorących udział w opracowaniu budżetu. Na szczególne podkreślenie zasługuje ściślejsze współdziałanie Ministerstwa Finansów z innymi ministerstwami i prezydiami wojewódzkich rad narodowych. Na poszczególnych etapach prac projekt budżetu był konsultowany z ministerstwami i prezydiami wojewódzkich rad narodowych, a w ostatnim etapie uzgodniony na szczeblu Rządu. Pozwoliło to na znaczne uściślenie projektu budżetu.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Również i w Sejmie rządowy projekt budżetu był w roku bieżącym znacznie gruntowniej rozpatrzony zarówno przez Komisję Budżetową i powołane przez nią podkomisje, jak i przez inne komisje stałe. Komisja Budżetowa, jej podkomisje i inne stałe komisje sejmowe rozpatrzyły szczegółowo projekty budżetów poszczególnych ministerstw, badając i analizując ich osiągnięcia. W dyskusjach komisji nad projektami budżetów poszczególnych ministerstw wzięli udział w zasadzie kierownicy poszczególnych resortów. Podkomisja dla budżetów terenowych oparła swoje prace na wnioskach wojewódzkich zespołów poselskich, które odbyły w terenie narady nad projektami budżetów województw łącznie z zainteresowanymi prezydiami wojewódzkich rad narodowych. W ten sposób w pracach nad projektem budżetu wziął udział znacznie szerszy niż w roku ubiegłym krąg osób ściśle powiązanych z terenowymi zagadnieniami budżetu.</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W wyniku badania rządowego projektu budżetu i oceny pracy poszczególnych ministerstw Komisja Budżetowa, opierając się na wnioskach podkomisji i innych komisji stałych, wniosła szereg poprawek, które łącznie zwiększają wydatki budżetowe o prawie 100 min zł, a dochody budżetowe o 37 mln zł.</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Największa ilość wniosków o zwiększenie wydatków budżetowych przypada na budżety terenowe. Dotyczą one szeregu istotnych i ważnych z punktu widzenia rozwoju terenu urządzeń. Komisja Budżetowa wnosi między innymi o zwiększenie wydatków na poprawę stanu dróg powiatowych i gromadzkich, na remonty i utrzymanie szeregu urządzeń komunalnych, jak łaźnie, hotele, studnie publiczne, ulice. W zakresie urządzeń socjalnych i kulturalnych Komisja proponuje w szeregu wypadków zwiększenie wydatków na utrzymanie i wyposażenie szkół, przedszkoli, świetlic i domów kultury, na ogniska artystyczne oraz na szereg zakładów służby zdrowia. Uwzględnienie tych wydatków przyczyni się do podniesienia rozmiarów i jakości świadczeń na rzecz ludności.</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Proponowane przez Komisję zwiększenie budżetów ministerstw (budżet centralny) obejmuje m. in. wydatki na rozszerzenie programu prac naukowo-badawczych w szkolnictwie wyższym, na podniesienie kwalifikacji kadr naukowych, na dodatkowe prace badawcze placówek naukowych PAN w zakresie nauk rolniczych i medycznych, na utworzenie teatru — „Scena Młodzieżowa”, na pomoce naukowe dla studentów plastyków i inne.</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Rząd uznaje celowość uwzględnienia w budżecie proponowanych przez Komisję Budżetową wniosków i w związku z tym mam zaszczyt zawiadomić Wysoki Sejm, że Rząd nie zgłasza zastrzeżeń do proponowanych przez Komisję Budżetową zmian w projekcie budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-35.6" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Prócz wniosków, które znalazły wyraz w proponowanym zwiększeniu wydatków i dochodów budżetowych, Komisja Budżetowa postawiła szereg innych wniosków i dezyderatów, przekazując je do rozpatrzenia przez Rząd. Wnioski te dotyczą przeważnie stylu pracy resortów, w niektórych wypadkach jednak łączą się także z wnioskami dotyczącymi zakresu działalności poszczególnych ministerstw i obejmują tym samym dalsze zmiany budżetowe. Wnioski te będą z całą uwagą rozpatrzone przez Rząd. W szczególności zostaną zbadane przez zainteresowane ministerstwa, Państwową Komisję Planowania Gospodarczego i Ministerstwo Finansów możliwości uwzględnienia tych słusznych wniosków, które mogą być zrealizowane w tym roku.</u> + <u xml:id="u-35.7" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W oparciu o te opinie Rząd ustosunkuje się do poszczególnych wniosków i dezyderatów Komisji Budżetowej. Wszystkie wnioski i dezyderaty stanowią poważny wkład w działalność poszczególnych ministerstw i będą wzięte pod uwagę zarówno w pracy bieżącej resortów, jak i przy opracowaniu budżetu na rok następny.</u> + <u xml:id="u-35.8" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wnioski te i dezyderaty niewątpliwie pomogą Rządowi uwzględnić w szerszym zakresie pogrzeby ludności i przezwyciężać błędy niektórych ogniw aparatu państwowego.</u> + <u xml:id="u-35.9" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ponadto Rząd weźmie pod uwagę słuszne uwagi i dezyderaty Komisji dotyczące trybu prac Sejmu nad projektem budżetu i zakresu materiałów przedstawionych Komisji Budżetowej.</u> + <u xml:id="u-35.10" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W szczególności Rząd będzie dążył do wcześniejszego udostępnienia Komisji Budżetowej materiałów i wyjaśnień budżetowych jeszcze w okresie ich opracowywania przez Ministerstwo Finansów. Zapoczątkowany w roku bieżącym tryb współpracy z radami narodowymi w okresie opracowywania projektu budżetu państwa będzie utrzymany i pogłębiony oraz rozszerzony na konsultacje z wojewódzkimi zespołami poselskimi.</u> + <u xml:id="u-35.11" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ministerstwo Finansów dążyć będzie do ilustrowania przedstawianych Sejmowi materiałów budżetowych objaśnieniami, by umożliwić komisjom sejmowym szerszą i głębszą pracę nad oceną projektu budżetu. Jest również rzeczą oczywistą, że krytykowany przez Obywateli Posłów zbyt, słaby kontakt niektórych ministerstw z komisjami w toku ich prac, co powoduje trudności uzyskania miarodajnych wyjaśnień przy rozpatrywaniu budżetów — będzie w przyszłości wzmocniony.</u> + <u xml:id="u-35.12" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">To pogłębienie współpracy nad projektem budżetu pozwoli niewątpliwie na szersze jeszcze niż w tym roku wejrzenie przez Wysoki Sejm w stronę dochodową budżetu i wykrycie dalszych źródeł pokrycia potrzeb społecznych wedle zasady, iż sprawa wydatków budżetowych to nie sprawa dobrej woli, ale sprawa istniejących możliwości. To właśnie skłoniło Komisję Budżetową do przesunięcia rozpatrzenia szeregu słusznych skądinąd wniosków na okres późniejszy.</u> + <u xml:id="u-35.13" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wyniki obrad Komisji znalazły wyraz na obecnym plenarnym posiedzeniu Sejmu. Sprawozdanie Komisji Budżetowej i przebieg debaty sejmowej nad projektem ustawy budżetowej na rok 1955 wykazały słuszność i celowość przyjętych przez Rząd założeń do budżetu na rok bieżący. Wypowiedzi Obywateli Posłów stwierdziły, że projekt budżetu zabezpiecza w pełni wykonanie zadań Narodowego Planu Gospodarczego w ostatnim roku Planu 6-let- niego, że projekt budżetu odpowiada potrzebom mas ludowych, jest wyrazem wspólnych dążeń klasy robotniczej, chłopstwa pracującego i inteligencji pracującej zjednoczonych we Froncie Narodowym oraz realizuje uchwały II Zjazdu PZPR i III Plenum Komitetu Centralnego.</u> + <u xml:id="u-35.14" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Sprawozdanie Komisji Budżetowej i przebieg dyskusji jest wyrazem pełnego poparcia przez Sejm polityki Partii i Rządu znajdującej odzwierciedlenie w rządowym projekcie budżetu.</u> + <u xml:id="u-35.15" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Na czoło zagadnień poruszonych w toku dyskusji na obecnej sesji plenarnej wysunęło się zagadnienie walki o obniżkę kosztów własnych. Jest to zrozumiałe, jeśli się weźmie pod uwagę, że pełne wygospodarowanie obniżki kosztów w roku bieżącym będzie decydować o osiągnięciu założonej nadwyżki budżetowej, a tym samym realizacji celów naszych w dziedzinie dalszego rozwoju gospodarczego i podniesienia stopy życiowej mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-35.16" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Obywatele Posłowie wskazali na przyczyny utrudniające osiągnięcie realnych postępów na tym odcinku, jak np. braki w produkcji szeregu artykułów przemysłowych, wynikające ze złej, niedbałej kontroli technicznej, marnotrawstwo materiałów i surowców, węgla, paliw i energii elektrycznej, zła organizacja pracy, brak rytmiczności w wykonywaniu zadań produkcyjnych, manka towarowe, niedostateczne wykorzystywanie surowców odpadowych, zwłaszcza w przemyśle terenowym, i wiele innych przyczyn. Podkreślano, że walka o obniżkę kosztów własnych musi przerodzić się w trwały, socjalistyczny system oszczędnego gospodarowania, który gwarantowałby wykonanie zadań w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-35.17" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">O ogromnych rezerwach, których uruchomienie potrafi bardzo poważnie poprawić wyniki ekonomiczne przemysłu ciężkiego, mówili na przykładzie hutnictwa posłowie Kieszczyński i Biernawski. Tkwią one przede wszystkim w przestrzeganiu dyscypliny technologicznej, w podniesieniu kwalifikacji zawodowych załóg, w asortymentowym i jakościowym wykonywaniu planów, w dalszych oszczędnościach na węglu i koksie, paliwie, energii i surowcach oraz wzroście wydajności pracy. Wykorzystanie tych rezerw jest możliwe i realne. Jest to zadanie, które stoi w bieżącym roku przed całym przemysłem ciężkim.</u> + <u xml:id="u-35.18" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Sprawy wydajności pracy i związanej z tym obniżki kosztów własnych w przemyśle lekkim, rolno-spożywczym, mięsno-mleczarskim, drzewno-papierniczym znalazły wyraz w wypowiedziach posłów Marksa i Urbańczyka, którzy podkreślali szczególne znaczenie współzawodnictwa pracy i ruchu racjonalizatorskiego, wskazując na brak zainteresowania tym ruchem ze strony personelu inżynieryjno-technicznego i kierownictwa pewnej części zakładów. Ten stosunek do ruchu współzawodnictwa pracy, pokutujący jeszcze u niektórych działaczy gospodarczych, musi ulec zmianie. Również i w tym przemyśle zagadnienie obniżki kosztów materiałowych stanowi jedno z najpoważniejszych zagadnień w dziedzinie obniżenia kosztów własnych.</u> + <u xml:id="u-35.19" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">O konieczności podjęcia skuteczniejszych wysiłków w walce o obniżkę kosztów własnych w przedsiębiorstwach terenowych mówił poseł Chlebda, wskazując na niedostateczne włączenie do walki o koszty — załóg przedsiębiorstw i aparatu rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-35.20" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Podstawowe znaczenie dla zaopatrzenia ludności w artykuły masowego użytku ma przestrzeganie asortymentu produkcji. Wskazywali na to zagadnienie posłowie Marks, Chlebda, posłanki Olejniczak i Gościmińska.</u> + <u xml:id="u-35.21" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dużo miejsca w dyskusji poświęcono sprawom rolnictwa a zwłaszcza dalszemu rozwojowi spółdzielczości produkcyjnej. Na zagadnienie to szczególną uwagę zwrócili posłowie Klecha, Bigus, Dachów i Sendek, posłanka Iskra i wielu innych.</u> + <u xml:id="u-35.22" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poseł Bigus wskazał na możliwości dalszego podniesienia produkcji rolnej na Żuławach i poddał krytycznej ocenie działalność Ministerstwa Rolnictwa i Ministerstwa PGR w tym zakresie. Rząd weźmie pod uwagę zgłoszone postulaty.</u> + <u xml:id="u-35.23" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poseł Dachów wskazał na przykładzie spółdzielni produkcyjnej w Kłodowie na niewłaściwą pracę POM-u — Banie (pow. Gryfino), co w rezultacie spowodowało obniżenie dniówki obrachunkowej spółdzielców. Ministerstwo Rolnictwa zbada tę sprawę i wyciągnie odpowiednie wnioski. Poseł Dachów wiąże nieprawidłową pracę niektórych POM-ów z niedostatecznym przygotowaniem praktycznym służby agrotechnicznej. Sprawę praktyk absolwentów szkół rolniczych poruszył również poseł Sendek. Rząd zwróci większą uwagę na sprawę szkolenia nowych kadr dla rolnictwa, od kadry tej zależy bowiem w poważnym stopniu osiągnięcie lepszych wyników produkcyjnych w rolnictwie, oraz rozpatrzy możliwość dalszego przesunięcia do rolnictwa agronomów zatrudnionych dotychczas w innych działach pracy.</u> + <u xml:id="u-35.24" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wielu posłów słusznie zwróciło uwagę w dyskusji na to, że także te resorty, które nie kierują bezpośrednio poszczególnymi gałęziami produkcji, mają wielki wpływ na jej wzrost i obniżenie kosztów. Poseł Dachów wykazywał to na przykładzie Ministerstwa Skupu. Nie będę tego tematu rozwijał, ponieważ sprawy związane z realizacją skupu omówił już w swym przemówieniu Minister Mierzwiński.</u> + <u xml:id="u-35.25" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dyskusja wykazała szczególną potrzebę usprawnienia działalności PGR-ów i POM-ów w walce o podniesienie produkcji rolnej. Poseł Sendek, wskazując na wielkie osiągnięcia spółdzielni produkcyjnych i PGR-ów na terenie woj. wrocławskiego, podkreślił konieczność usprawnienia systemu planowania w PGR-ach i rozwiązania zagadnienia cen na ich produkcję. Sprawy te są w chwili obecnej przedmiotem pracy zainteresowanych resortów i będą rozwiązane na przestrzeni bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-35.26" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poseł Popko poruszył zagadnienie powiązania gminnych ośrodków maszynowych z budżetami terenowymi celem zabezpieczenia w ten sposób bezpośredniego wpływu rad narodowych na wyniki ich działalności. Sprawa jest w trakcie opracowania przez Ministerstwo Rolnictwa. Zagadnienie wykorzystania usług ludności wiejskiej przy pracach elektryfikacyjnych i przyśpieszenie w ten sposób elektryfikacji szeregu gromad będzie rozpatrzone.</u> + <u xml:id="u-35.27" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poseł Popko poruszył także sprawę zagospodarowania powiatów hrubieszowskiego i tomaszowskiego, a w szczególności budowę domków mieszkalnych na tych terenach. Sprawa ta jest obecnie rozpatrywana przez Ministerstwo Rolnictwa i Państwową Komisję Planowania Gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-35.28" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poważne miejsce w dyskusji znalazło krytyczne omówienie gospodarki komunalnej i wiążąca się z tym tematycznie sprawa dróg. Zagadnienie to oświetlał dla woj. kieleckiego poseł Noga.</u> + <u xml:id="u-35.29" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Pragnę poinformować Wysoki Sejm, że Ministerstwo Finansów przedłożyło Rządowi do rozstrzygnięcia wszystkie trzy sprawy sporne, o których wspomniał poseł Noga, a z których jedna — a mianowicie dotycząca zwiększenia wydatków na naprawę dróg — została częściowo uwzględniona, pozostałe natomiast zostały rozstrzygnięte negatywnie ze względu na braki w bilansach materiałowych.</u> + <u xml:id="u-35.30" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Powinniśmy pamiętać o tym, i to odnosi się do wielu wniosków i dezyderatów poselskich, że zagadnienie zwiększenia wydatków budżetowych to nie tylko sprawa posiadania przez Rząd lub radę narodową odpowiednich zasobów pieniężnych, ale to przede wszystkim sprawa rozporządzania odpowiednim pokryciem materiałowym, w obrębie którego, jak wiadomo, możliwości nasze przecież nie są nieograniczone.</u> + <u xml:id="u-35.31" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Rozpatrzenie wniosków poselskich nie mieszczących się w bilansach materiałowych danego roku jest więc często niezmiernie trudne. Dotyczy to także wniosku o zagospodarowanie południowych terenów woj. lubelskiego, gdyż łączy się to z wybudowaniem 300 zagród. Te same przyczyny leżą u podstaw wniosku w sprawie sytuacji mieszkaniowej na Białostocczyźnie, poruszonej przez posła Czystohorskiego.</u> + <u xml:id="u-35.32" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poważne miejsce w dyskusji zajmowały sprawy szkolnictwa, nauki, zdrowia, kultury. Przytoczone w tych dziedzinach fakty naszych braków i niedociągnięć będą zbadane przez Rząd i w miarę możliwości usunięte. Postulaty i podkreślane w dyskusji dysproporcje terenowe będą wzięte pod uwagę przy opracowywaniu planu i budżetu na rok 1956.</u> + <u xml:id="u-35.33" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wysoki Sejmie! Z projektu budżetu państwa wynika, że dla wykonania stojących przed nami zadań nakreślonych na rok 1955 niezbędnym warunkiem jest, aby dochody budżetowe nie tylko pokryły, ale i przewyższyły zapreliminowane i ujęte już budżetem wydatki. Stoi więc przed nami poważne zadanie pełnego wygospodarowania dochodów przewidzianych budżetem państwa — jako warunku dalszego naszego postępu ekonomicznego i wzrostu dobrobytu mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-35.34" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Plan działania, który prowadzi do osiągnięcia tych wyników, wytycza Narodowy Plan Gospodarczy i budżet na rok 1955. Środki i metody realizacji tego planu naświetliła obecna sesja Sejmu w toku prac w komisjach i podkomisjach poselskich oraz przeprowadzonej dyskusji na posiedzeniach plenarnych. Jest to plan trudny, lecz w pełni realny. Wymaga on aktywnej mobilizacji mas pracujących. Wielka rola w tej mobilizacji przypada Obywatelom Posłom. Sejm przez usta swych posłów zwrócił się do narodu z apelem o pełne wykonanie założeń budżetu roku bieżącego, o podjęcie wysiłku dla zwycięskiego wykonania zadań ostatniego roku Planu 6-letniego. Nie ulega wątpliwości, że ta praca Sejmu znajdzie wyraz w dalszej działalności Obywateli Posłów w terenie, a w szczególności na sesjach budżetowych rad narodowych i w spotkaniach z ludnością miast i wsi. Albowiem dźwignią budżetu, najlepszym gwarantem osiągnięcia wytkniętych w nim celów jest zapał i twórcza inicjatywa milionów robotników, chłopów i inteligencji pracującej w codziennym wysiłku przy warsztacie pracy. Im to służy ten budżet i przez nich samych będzie realizowany.</u> + <u xml:id="u-35.35" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W imieniu Rządu proszę Wysoki Sejm o uchwalenie budżetu państwa na rok 1955 w brzmieniu przedłożenia rządowego, z poprawkami wniesionymi przez Komisję Budżetową.</u> + <u xml:id="u-35.36" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#Marszalek">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-36.1" who="#Marszalek">Proponowany przez Komisję Budżetową projekt ustawy budżetowej na rok 1955 jest zamieszczony w sprawozdaniu generalnym Komisji (druk nr 55).</u> + <u xml:id="u-36.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-36.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy budżetowej na rok 1955 z załącznikami od 1 do 7 w całości wraz z poprawkami Komisji Budżetowej, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-36.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-36.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-36.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-36.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę budżetową na rok 1955 z załącznikami od 1 do 7 w całości wraz z poprawkami Komisji Budżetowej — jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-36.8" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-36.9" who="#Marszalek">Proponowany przez Komisję Budżetową projekt uchwały co do zatwierdzenia sprawozdania Rady Ministrów z wykonania budżetu za rok 1953 jest zamieszczony w sprawozdaniu Komisji (druk nr 56).</u> + <u xml:id="u-36.10" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-36.11" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-36.12" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-36.13" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-36.14" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-36.15" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm sprawozdanie Rady Ministrów z wykonania budżetu Państwa za rok 1953 jednomyślnie zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-36.16" who="#Marszalek">W ten sposób wyczerpaliśmy punkt 1 porządku dziennego posiedzenia Sejmu.</u> + <u xml:id="u-36.17" who="#Marszalek">Ogłaszam 20-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-36.18" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min. 20 do godz. 19 min. 50.)</u> + <u xml:id="u-36.19" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-36.20" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o projekcie ustawy o przekazaniu sądom powszechnym dotychczasowej właściwości sądów wojskowych w sprawach karnych osób cywilnych, funkcjonariuszów organów bezpieczeństwa publicznego, Milicji Obywatelskiej i Służby Więziennej (druki nr 51 i 57).</u> + <u xml:id="u-36.21" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Jerzy Jodłowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#PoselJodlowskiJerzy">Wysoki Sejmie! Od pierwszych chwil po wyzwoleniu, odkąd tylko zaczęły powstawać pierwsze zręby nowej państwowości polskiej, przed władzą ludową stanęło ważne i doniosłe zadanie ochrony nowego ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego naszego państwa — państwa robotniczo-chłopskiego. Wśród organów powołanych do ochrony naszego ustroju ważna rola przypada organom wymiaru sprawiedliwości. W oparciu o przepisy prawa, określające istotę przestępstw wymierzonych przeciwko ustrojowi państwowemu i społeczno-gospodarczemu i ustanawiające właściwe sankcje karne, organy wymiaru sprawiedliwości — sądy przy współdziałaniu prokuratury — spełniają doniosłą funkcję ochrony ustroju Państwa Ludowego, stosując represję karną wobec tych, którzy dopuszczają się zamachów na ten ustrój.</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#PoselJodlowskiJerzy">Jeszcze w samych początkach naszej działalności ustawodawczej funkcje związane ze stosowaniem wymiaru sprawiedliwości wobec przestępstw wymierzonych przeciwko ustrojowi Polski Ludowej zostały przekazane sądom wojskowym. Dekret PKWN z dnia 30 października 1944 r. o ochronie państwa, a następnie dekrety o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa z dr.. 16 listopada 1945 r. i z dnia 13 czerwca 1946 r. ustanowiły właściwość sądów wojskowych w sprawach o przestępstwa wymierzone przeciwko ustrojowi politycznemu i społeczno-gospodarczemu Państwa Ludowego, a w szczególności o zbrodnie stanu przewidziane w art. 85-88 KK Wojska Polskiego i o przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu publicznemu. Właściwość ta rozciągała się na wszystkich, którzy dopuszczali się zamachów na ustrój państwa, a więc również na osoby cywilne. Ponadto dekret z dnia 26 października 1949 r. o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej ustanowił właściwość sądów wojskowych w sprawach o przestępstwa związane z naruszeniem tajemnicy państwowej.</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#PoselJodlowskiJerzy">Przekazanie spraw o przestępstwa polityczne w ręce wojskowego wymiaru sprawiedliwości i wyłączenie tych spraw spod kompetencji sądów powszechnych w pierwszym okresie po wyzwoleniu, w nowych warunkach ustrojowych, było nieodzownym wynikiem historycznego rozwoju przemian politycznych i społecznych.</u> + <u xml:id="u-37.3" who="#PoselJodlowskiJerzy">Trzeba uprzytomnić sobie, że aparat powszechnego wymiaru sprawiedliwości, który Polska Ludowa odziedziczyła w spadku po okresie międzywojennym i okupacyjnym, był aparatem zorganizowanym i ukształtowanym w warunkach ustroju przed wrześniowego i w znakomitej większości składał się z ludzi powołanych na stanowiska sędziów i prokuratorów przez rządy sanacyjne. Byłoby sprzeczne z logiką historii, aby w nowych warunkach ustrojowych oskarżanie i wyrokowanie, sprawowanie wymiaru sprawiedliwości w stosunku do wrogów Państwa Ludowego spoczywało w tych samych dłoniach, które w okresie przedwrześniowym kierowały represją karną przeciwko walce politycznej klasy robotniczej i chłopskiej, które stosowały sankcje karne przeciwko działaczom komunistycznym i demokratycznym.</u> + <u xml:id="u-37.4" who="#PoselJodlowskiJerzy">Nie było możliwe, aby wymiar sprawiedliwości w sprawach politycznych, w sprawach wymagających szczególnej czujności, był przekazany dawnemu przedwojennemu aparatowi sądownictwa i prokuratury. Ponadto przekazaniu tych spraw sądom powszechnym nie sprzyjała również procedura postępowania sądowego, oparta o założenia typowe dla ustroju burżuazyjnego i dostosowana do potrzeb reżimu sanacyjnego. Natomiast aparat wojskowego sądownictwa i prokuratury oparty w dużej mierze o nowe kadry pochodzenia robotniczo-chłopskiego, działający w oparciu o wydane w 1944 r. przepisy kodeksu karnego i kodeksu postępowania karnego Wojska Polskiego, w poważnym stopniu przedstawiał gwarancje wypełnienia doniosłych zadań i funkcji ochrony ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-37.5" who="#PoselJodlowskiJerzy">Działalnością swoją sądownictwo wojskowe w niemałym stopniu przyczyniło się do stabilizacji stosunków w naszym państwie, do likwidacji podziemia i band NSZ-owskich, WIN-owskich i innych, do likwidacji ośrodków dywersji i obcych agentur. Nic dziwnego, że ta działalność sądownictwa wojskowego od pierwszych chwil stanowiła przedmiot ataków ze strony wroga klasowego. Mikołajczyk i jego poplecznicy prowadzili zaciekłą kampanię o zniesienie kompetencji sądów wojskowych w sprawach osób cywilnych, pod płaszczykiem hasła unifikacji wymiaru sprawiedliwości. Jednakże unifikacja wymiaru sprawiedliwości i przekazanie wszystkich spraw o przestępstwa karne sądom powszechnym wymagały stworzenia warunków, które pozwoliłyby na realizację tego postulatu.</u> + <u xml:id="u-37.6" who="#PoselJodlowskiJerzy">Należy podkreślić, że ustanowienie kompetencji sądów wojskowych w stosunku do osób cywilnych od początku było traktowane jako zjawisko przejściowe i już ustawa konstytucyjna z 19 lutego 1947 r. stworzyła perspektywę scalenia wymiaru sprawiedliwości w ramach sądownictwa powszechnego. Jednakże realizacja tego zamierzenia nie mogła — rzecz jasna — nastąpić mechanicznie.</u> + <u xml:id="u-37.7" who="#PoselJodlowskiJerzy">Zespolenie wymiaru sprawiedliwości we wszystkich sprawach w sądach powszechnych wymagało w pierwszym rzędzie demokratyzacji organów sądowo-prokuratorskich. Proces demokratyzacji naszego aparatu wymiaru sprawiedliwości był procesem niełatwym i długotrwałym. Wymagał on zasilenia naszego aparatu wymiaru sprawiedliwości przez nowe kadry reprezentujące te siły społeczne, które sprawują władzę w Państwie Ludowym — wymagał przekształcenia świadomości politycznej i społecznej tej części dawnego aparatu sądowo-prokuratorskiego, która stanęła na gruncie nowej państwowości polskiej i wraz z innymi grupami inteligencji polskiej dawnego pochodzenia włączyła się do pracy na rzecz nowego ustroju.</u> + <u xml:id="u-37.8" who="#PoselJodlowskiJerzy">Dziś proces ten uznać można w poważnym stopniu za pomyślnie przeprowadzony. Aparat sądownictwa powszechnego i prokuratury w znakomitej części zasilony został przez nowe kadry pochodzenia robotniczo-chłopskiego, które wyszły ze szkół prawniczych Ministerstwa Sprawiedliwości i wydziałów prawa ludowych uniwersytetów. Przeprowadzona została poważna praca wychowawcza wśród ogółu prawników polskich, a w ich liczbie tych pracowników dawnego wymiaru sprawiedliwości, którzy pracują nadal w sądownictwie i prokuraturze oddając swą wiedzę zawodową dla dobra ludowego wymiaru sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-37.9" who="#PoselJodlowskiJerzy">Demokratyzacja powszechnego wymiaru sprawiedliwości zrealizowana została również dzięki oparciu naszego wymiaru sprawiedliwości na udziale czynnika ludowego. Zgodnie z artykułem 49 Konstytucji PRL sądy powszechne orzekają dziś we wszystkich sprawach karnych i cywilnych z udziałem ławników ludowych. Przeprowadzona została także gruntowna reforma procedury karnej, obowiązującej w sądach powszechnych, która oparta została o założenia właściwe dla procesu socjalistycznego, stwarzając gwarancję wykrycia prawdy obiektywnej, szybkości postępowania i należytej obrony oskarżonego.</u> + <u xml:id="u-37.10" who="#PoselJodlowskiJerzy">Realizacja tych wszystkich warunków pozwala na urzeczywistnienie zasady jednolitości wymiaru sprawiedliwości i na przekazanie wszystkich spraw karnych w stosunku do osób cywilnych sądom powszechnym. Zmiana istniejącego dotychczas stanu prawnego w tym zakresie wymaga aktu ustawodawczego.</u> + <u xml:id="u-37.11" who="#PoselJodlowskiJerzy">Rządowy projekt ustawy o przekazaniu sądom powszechnym dotychczasowej właściwości sądów wojskowych w sprawach karnych osób cywilnych, funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa publicznego, Milicji Obywatelskiej i Służby Więziennej stanowi podstawę do ujednolicenia wymiaru sprawiedliwości i zespolenia wszystkich spraw karnych w sądach powszechnych.</u> + <u xml:id="u-37.12" who="#PoselJodlowskiJerzy">Projekt ustawy przekazuje właściwości sądów powszechnych wszystkie sprawy karne osób cywilnych, które dotychczas pozostawały w kompetencji sądów wojskowych. Są to sprawy następujące:</u> + <u xml:id="u-37.13" who="#PoselJodlowskiJerzy">1)sprawy o zbrodnie stanu, przewidziane w art. 85-88 KKWP (zamachy na niepodległość i ustrój państwa polskiego oraz organy władzy zwierzchniej narodu);</u> + <u xml:id="u-37.14" who="#PoselJodlowskiJerzy">2)sprawy o przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu publicznemu, przewidziane w rozdziale I dekretu z dnia 13 czerwca 1946 r. o przestępstwach szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy państwa, z wyjątkiem art. 7 (akty terrorystyczne, akty sabotażu, wyrób, gromadzenie, przechowywanie broni, udział w związkach przestępczych, przestępstwa przeciwko obronności państwa, przeciwko jedności sojuszniczej Państwa Polskiego z państwem sprzymierzonym, podrabianie pieniędzy państwowych i inne);</u> + <u xml:id="u-37.15" who="#PoselJodlowskiJerzy">3)sprawy o przestępstwa dotyczące naruszenia tajemnicy państwowej, przewidziane art. 3-8 dekretu z dnia 26 października 1949 r. o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej. Przekazanie właściwości w tych sprawach sądom powszechnym nie obejmuje jedynie spraw o szpiegostwo (art. 7 dekretu z dn. 13 czerwca 1946 r.).</u> + <u xml:id="u-37.16" who="#PoselJodlowskiJerzy">Ponadto do właściwości sądów powszechnych przekazuje się wszystkie sprawy o przestępstwa popełnione przez funkcjonariuszy służby bezpieczeństwa publicznego, Milicji Obywatelskiej i Służby Więziennej.</u> + <u xml:id="u-37.17" who="#PoselJodlowskiJerzy">We wszystkich wymienionych wyżej sprawach osób cywilnych właściwe do orzekania będą sądy wojewódzkie. Jeśli idzie o sprawy karne funkcjonariuszy bezpieczeństwa, Milicji i Służby Więziennej, właściwe będą sądy wojewódzkie w tych samych kategoriach spraw, a w sprawach mniejszej wagi sądy powiatowe. Przekazanie spraw karnych osób cywilnych, rozpoznawane dotychczas przez sądy wojskowe, sądom powszechnym wymaga unormowania podstawy prawnej, na której sądy powszechne mają orzekać i stosować represję karną. Sądy wojskowe, jak to było wskazane wyżej, orzekały w sprawach osób cywilnych na podstawie art. 85-88 KKWP oraz dekretów z 13 czerwca 1946 r. i 26 października 1949 r. Te dwa ostatnie dekrety stosowane już były częściowo przez sądy powszechne a w zakresie przestępstw przez nie unormowanych stanowić będą obecnie w całej rozciągłości (z wyjątkiem art. 7 dekretu z 13.VI. 1946 r.) podstawę orzecznictwa sądów powszechnych. Jeżeli chodzi o sprawy z art. 85-88 kodeksu karnego wojskowego, są to przepisy kodeksu wojskowego, które stosowane są w zasadzie jedynie przez sądy wojskowe. Sądy powszechne orzekają na podstawie przepisów kodeksu karnego z 1932 r.</u> + <u xml:id="u-37.18" who="#PoselJodlowskiJerzy">Odpowiednikiem przepisów o zbrodniach stanu przewidzianych w art. 85-88 kodeksu karnego Wojskowego w kodeksie karnym, mającym moc powszechnie obowiązującą dla osób cywilnych i stosowanym przez sądy powszechne w ich działalności, są art. 93-97 kodeksu karnego. Artykuły te, chociaż formalnie uchylone nie zostały, od chwili wyzwolenia nie były stosowane nigdy przez nasz wymiar sprawiedliwości. Mają one za sobą smutną przeszłość, były to bowiem te przepisy prawne, na podstawie których sądy sanacyjne skazywały setki i tysiące najlepszych przedstawicieli klasy robotniczej i postępowych sił narodu, na podstawie których stosowano represje wobec działaczy komunistycznych. Rzecz jasna, że artykuły te nie mogą być dzisiaj przywrócone do mocy obowiązującej. Toteż projekt ustawy przewiduje całkowite i ostateczne ich uchylenie i wykreślenie z ustawodawstwa polskiego.</u> + <u xml:id="u-37.19" who="#PoselJodlowskiJerzy">Do czasu wydania nowego kodeksu karnego dla wypełnienia luki ustawowej w zakresie powszechnego prawa karnego zaszła potrzeba rozciągnięcia mocy obowiązującej art. 85-88 kodeksu karnego Wojska Polskiego w stosunku do osób cywilnych. Projekt ustawy przewiduje w art. 3, że do czasu wejścia w życie nowego kodeksu karnego sądy powszechne orzekać będą na podstawie wymienionych przepisów kodeksu karnego Wojska Polskiego, jakkolwiek w zasadzie przepisy te mają zastosowanie jedynie w sądownictwie wojskowym. Stosując te przepisy kodeksu karnego wojskowego, sądy powszechne stosować jednocześnie będą przepisy części ogólnej dotychczasowego kodeksu karnego, normujące ogólne zasady orzekania we wszystkich sprawach karnych.</u> + <u xml:id="u-37.20" who="#PoselJodlowskiJerzy">To rozwiązanie ustawodawcze, zawarte w art. 3 projektu ustawy, wskazuje dobitnie, jakie trudności ustawodawcze wynikają niekiedy w związku z formalnym utrzymywaniem mocy obowiązującej przepisów dawnego pochodzenia, wskazuje dalej na potrzebę jak najszybszego wydania nowego kodeksu karnego na miejsce przestarzałego kodeksu z 1932 r. i powinno zasygnalizować potrzebę przyśpieszenia prac nad projektem nowego kodeksu karnego.</u> + <u xml:id="u-37.21" who="#PoselJodlowskiJerzy">Projekt ustawy przewiduje, że wszelkie orzeczenia w sprawach prawomocnie rozpoznanych przez sądy wojskowe, jak rozpoznawanie rewizji nadzwyczajnych, zarządzanie wykonania wyroków, udzielanie odroczenia i przerwy wykonania kar, wznowienie postępowania, przywrócenie praw i zatarcie skazania itp. wydawać będą sądy powszechne.</u> + <u xml:id="u-37.22" who="#PoselJodlowskiJerzy">Przyjęcie spraw rozpoznawanych dotychczas przez sądy wojskowe w stosunku do osób cywilnych, funkcjonariuszy bezpieczeństwa, Milicji i Służby Więziennej przez sądy powszechne nastąpi z dniem 1 maja br. Przejęcie obejmuje sprawy nie tylko nowe, które wynikną po tym terminie, lecz również sprawy będące w toku, nie zakończone dotychczas w sądach wojskowych, a także sprawy, w których prokuratura wojskowa prowadzi postępowania przygotowawcze.</u> + <u xml:id="u-37.23" who="#PoselJodlowskiJerzy">Komisja Spraw Ustawodawczych po rozpatrzeniu projektu ustawy wnosi o uchwalenie przez Wysoki Sejm ustawy o przekazaniu sądom powszechnym dotychczasowej właściwości sądów wojskowych w sprawach karnych osób cywilnych, funkcjonariuszów organów bezpieczeństwa publicznego, Milicji Obywatelskiej i Służby Więziennej w brzmieniu projektu rządowego z poprawkami o charakterze redakcyjnym uchwalonymi przez komisję, zamieszczonymi w druku nr 57.</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanego projektu ustawy?</u> + <u xml:id="u-38.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-38.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-38.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o przekazaniu sądom powszechnym dotychczasowej właściwości sądów wojskowych w sprawach karnych osób cywilnych, funkcjonariuszów organów bezpieczeństwa publicznego, Milicji Obywatelskiej i Służby Więziennej — w całości wraz z przyjętymi przez Komisję Spraw Ustawodawczych poprawkami, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-38.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-38.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-38.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-38.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o przekazaniu sądom powszechnym dotychczasowej właściwości sądów wojskowych w sprawach karnych osób cywilnych, funkcjonariuszów organów bezpieczeństwa publicznego, Milicji Obywatelskiej i Służby Więziennej — jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-38.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Omówienie pracy wojewódzkich zespołów poselskich i wnioski w sprawie zmian w regulaminie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (druk nr 60).</u> + <u xml:id="u-38.9" who="#Marszalek">W imieniu Rady Seniorów głos zabierze poseł Józef Kalinowski.</u> + <u xml:id="u-38.10" who="#Marszalek">Poseł Kalinowski Józef: Wysoki Sejmie! Dla wykonania poważnych obowiązków, jakie na posłów nałożyła Konstytucja, konieczne jest stworzenie odpowiednich form organizacyjnych. Formy te zostały określone w postanowieniach regulaminu Sejmu. Zgodnie z tymi postanowieniami powołane zostały wojewódzkie zespoły poselskie skupiające wszystkich posłów wybranych z okręgów położonych w danym województwie, niezależnie od miejsca zamieszkania lub miejsca pracy zawodowej oraz przynależności partyjnej. Przed wojewódzkimi zespołami poselskimi stanęło zadanie organizowania pracy poselskiej w terenie dla zacieśnienia więzi posłów z szerokimi rzeszami wyborców.</u> + <u xml:id="u-38.11" who="#Marszalek">Po upływie ponad dwóch lat od powołania wojewódzkich zespołów poselskich można już mówić o poważnym dorobku terenowej pracy poselskiej. W czym przejawia się ten dorobek?</u> + <u xml:id="u-38.12" who="#Marszalek">Po pierwsze — na licznych spotkaniach z wyborcami posłowie wyjaśniają ludziom pracy w miastach i na wsi węzłowe zagadnienia polityki międzynarodowej i wewnętrznej; część tych spotkań poświęcona jest sprawozdaniom posłów z kolejnych sesji Sejmu.</u> + <u xml:id="u-38.13" who="#Marszalek">Po drugie — posłowie odwiedzają zakłady pracy, spółdzielnie produkcyjne, gromady, szkoły i szpitale; posłowie dzielą się przy tym uwagami i radami, które niejednokrotnie przyczyniają się do lepszej organizacji procesu produkcji, do lepszego zaspokojenia potrzeb bytowych pracowników, a jednocześnie mobilizują wyborców do podejmowania zobowiązań, do inicjowania czynów społecznych itd.</u> + <u xml:id="u-38.14" who="#Marszalek">Po trzecie — rozwinęła się współpraca posłów z radami narodowymi; posłowie udzielają pomocy radom narodowym uczestnicząc w sesjach rad, w pracach komisji, niekiedy w posiedzeniach prezydiów; zespoły poselskie oceniają terenowe budżety rad narodowych. Współpraca ta daje niejednokrotnie owocne wyniki i przyczynia się do lepszego wykonywania zadań zarówno przez posłów i wojewódzkie zespoły poselskie, jak i przez rady narodowe i ich aparat wykonawczy.</u> + <u xml:id="u-38.15" who="#Marszalek">Po czwarte — posłowie przyjmują w czasie dyżurów poselskich i poza nimi skargi, zażalenia i wnioski obywateli; rozpatrywanie licznych słusznych życzeń obywateli pozwoliło już załatwić w należyty sposób szereg konkretnych spraw, wzmocniło praworządność ludową, usprawniło pracę aparatu administracyjnego i gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-38.16" who="#Marszalek">Tak więc mamy już za sobą sporo doświadczeń. Należy wyciągnąć z nich wnioski. Powinniśmy zastanowić się, co należy ulepszyć w dotychczas stosowanych metodach i formach pracy wojewódzkich zespołów poselskich, abyśmy sprostali stale rosnącym zadaniom.</u> + <u xml:id="u-38.17" who="#Marszalek">Najpowszechniej stosowaną formą terenowej pracy posłów są spotkania z wyborcami. W ciągu roku 1954 zespół poselski jednego tylko woj. kieleckiego zorganizował 441 spotkań, w których wzięło udział łącznie ponad 63.000 wyborców. W jednym tylko miesiącu listopadzie 1954 r. zespół woj. opolskiego zorganizował 51 spotkań z udziałem ponad 15.000 wyborców. W czasie kampanii wyborczej do rad narodowych posłowie woj. wrocławskiego odbyli 196 spotkań z udziałem 26.000 wyborców. Są to poważne liczby.</u> + <u xml:id="u-38.18" who="#Marszalek">Ale mówiąc o spotkaniach posłów z wyborcami dodać trzeba, że nie zawsze wystarczającą wagę przykładaliśmy do tego, aby spotkania były dobrze przygotowane zarówno przez posła, jak i przez komitet Frontu Narodowego, aby zespół poselski planował je w rozsądnym terminie i w odpowiednio dobranej miejscowości. Doświadczeń mamy wszyscy dużo w tej dziedzinie. Wiemy, że poseł nie powinien przybywać na spotkanie w ostatniej chwili, a odjeżdżać zaraz po zebraniu. Doświadczenie uczy, że najwięcej pożytku jest z tych zebrań (zwłaszcza w gromadach), na które przybywa się dzień wcześniej i które przygotowuje się w toku rozmów z miejscowymi ludźmi.</u> + <u xml:id="u-38.19" who="#Marszalek">Należy zatem systematyczniej i leniej niż dotychczas organizować spotkania posłów z wyborcami.</u> + <u xml:id="u-38.20" who="#Marszalek">Występowanie z przemówieniami wyjaśniającymi podstawowe założenia naszej polityki oraz ze sprawozdaniami z działalności Sejmu i z osobistej działalności poselskiej posła — to nasz konstytucyjny obowiązek. Tę formę więzi z wyborcami należy więc nadal rozwijać, wymaga ona jednak znacznych ulepszeń. Trzeba położyć większy nacisk na staranność przygotowania się samych posłów do tych spotkań. Nikt tak jak poseł na Sejm nie jest bardziej powołany do wyjaśniania w swoich wystąpieniach wyborcom więzi, jaka łączy interesy terenu z interesami i zadaniami ogólnopaństwowymi.</u> + <u xml:id="u-38.21" who="#Marszalek">W niektórych województwach ukształtowała się praktyka odwiedzania przez posłów zakładów pracy, gromad, spółdzielni produkcyjnych, szkół, szpitali itd. Niekiedy — jak np. w woj. opolskim — są to odwiedziny komisji wyłonionej przez zespół poselski, do której zespół przyciąga przedstawicieli wojewódzkiej rady narodowej. Ta forma pracy, nie rozwinięta jeszcze dostatecznie, wymaga z pewnością szerszego upowszechnienia. Daje ona możność wiązania pracy zespołu poselskiego z radą narodową i jej komisjami. Również doświadczenia zespołu poselskiego woj. poznańskiego wskazują na korzyści, jakie daje ta forma pracy.</u> + <u xml:id="u-38.22" who="#Marszalek">Nie ma zapewne potrzeby raz jeszcze przypominać, jak wielkie znaczenie posiada instytucja skarg i zażaleń. Skargi i zażalenia przyjmowane są przez posłów w czasie specjalnych dyżurów w siedzibach wojewódzkich zespołów poselskich oraz bezpośrednio po spotkaniach z wyborcami. Ponadto w niektórych województwach odbywają się również dyżury poselskie w siedzibach powiatowych komitetów Frontu Narodowego, w innych zaś posłowie przyjmują wnioski obywateli odwiedzając ich w miejscach pracy. I tu znowu pewne cyfry mogą ułatwić ocenę znaczenia tych spraw. W samym tylko roku 1954 posłowie woj. krakowskiego przyjęli ok. 4.900 skarg i zażaleń. Jak zaś bardzo potrzebna jest praca posła w tej dziedzinie, o tym może świadczyć fakt, że spośród tych 4.900 skarg posłowie woj. krakowskiego pomogli załatwić pozytywnie, to znaczy zgodnie z wnioskami skarżących się — ponad 4.100 spraw.</u> + <u xml:id="u-38.23" who="#Marszalek">Jednakże sposób, w jaki posłowie zajmują się skargami, złożonymi na ich ręce, dość często nasuwa zastrzeżenia. Zdarza się, że skargi i zażalenia są przez sekretariaty zespołów poselskich przekazywane według kompetencji bez należytej troski zespołu i posła o ich załatwienie. Tymczasem posłowie powinni osobiście nawiązywać kontakt z odpowiednimi w danej sprawie organami państwowymi i starać się możliwie bezpośrednio załatwiać słuszne skargi obywateli. Praktyka dowodzi oczywiście, że istnieją i inne zjawiska. Niekiedy wpływają na ręce posłów skargi i zażalenia niesłuszne i nieuzasadnione. W tych jednak wypadkach zadanie polega na tym, aby wyjaśnić obywatelowi, że jego pretensje są nieuzasadnione lub wyjaśnić mu, dlaczego nie mogą być one zaspokojone.</u> + <u xml:id="u-38.24" who="#Marszalek">Wszystkie te sprawy, o których była mowa, nie dzieją się oczywiście w próżni. Posłowie działają w terenie, gdzie organami władzy państwowej są rady narodowe. Ani spotkania poselskie, ani odwiedziny w zakładach pracy, ani zwłaszcza przyjmowanie i załatwianie skarg i zażaleń nie może dawać dobrych wyników bez bliskiej, stałej, codziennej współpracy z radami narodowymi i z ich prezydiami. Współpraca ta w wielu województwach nie układa się jednak właściwie. A przecież nawet najbardziej wnikliwe rozpatrzenie przez posła kłopotów i trosk odwiedzanej gromady, nawet najbardziej rozumne potraktowanie złożonego przez obywatela zażalenia — nie doprowadzi do pożądanych wyników, jeżeli podejmowane przez posłów interwencje nie napotkają na troskliwe, uważne oraz szybkie załatwienie ze strony prezydium miejscowej rady narodowej.</u> + <u xml:id="u-38.25" who="#Marszalek">Tymczasem z wielu województw dochodzą skargi na niedbałe i przewlekłe załatwianie spraw, z którymi do prezydiów rad narodowych zwracają się posłowie na Sejm.</u> + <u xml:id="u-38.26" who="#Marszalek">Niektóre organy terenowe odpowiadają czasem na interwencje poselskie w sposób zdawkowy i formalny. Zdarza się niestety i tak, że udziela się odpowiedzi nieprawdziwych. Tak np. w odpowiedzi na interwencję jednego z posłów w sprawie naprawy uszkodzonego wiaduktu kolejowego Dyrekcja Kolei Państwowych we Wrocławiu powiadomiła zespół poselski, że wiadukt jest już naprawiony, co — jak się później okazało — nie odpowiadało prawdzie.</u> + <u xml:id="u-38.27" who="#Marszalek">Dlatego też wydaje się konieczne, aby Rząd zwrócił uwagę zarówno resortów, jak i prezydiów rad narodowych na konieczność szczególnie wnikliwego, troskliwego i bezwzględnie terminowego rozpatrywania spraw przedstawionych przez posłów.</u> + <u xml:id="u-38.28" who="#Marszalek">Konieczne wydaje się również analizowanie przez każdy zespół co pewien czas całokształtu skarg i zażaleń, które wpłynęły na ręce posłów, oraz sposobu, w jaki zostały załatwione. Rzecz bowiem w tym, że w skargach i zażaleniach ludności odbija się bardzo wiele braków i błędów działalności aparatu państwowego. Periodyczna analiza sposobu załatwiania skarg i zażaleń to jedna z bardziej skutecznych form kontroli aparatu administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-38.29" who="#Marszalek">Wiele rad narodowych nie potrafi jeszcze należycie wykorzystać autorytetu, jakim bezspornie cieszą się posłowie, dla polepszenia pracy rad oraz ich komisji.</u> + <u xml:id="u-38.30" who="#Marszalek">Trzeba więc dążyć do tego, aby posłowie brali stały, systematyczny udział w pracach rad narodowych zarówno na sesjach, jak i w komisjach. Prezydia rad powinny zapraszać posłów na swoje normalne, robocze, a nie tylko uroczyste sesje. Trzeba w szczególności, aby prezydia powiatowych i miejskich rad narodowych, a nie tylko wojewódzkich, zapraszały na swoje sesje posłów wybranych z danego okręgu. Trzeba, aby każdy poseł związany był na stałe z pracą powiatowej lub miejskiej rady narodowej w swoim okręgu wyborczym.</u> + <u xml:id="u-38.31" who="#Marszalek">Codzienny roboczy kontakt rady narodowej z posłem na Sejm przyniesie obu stronom korzyści. Posłom na Sejm da bliższe, bardziej dokładne rozeznanie w sprawach terenu i możliwość bezpośredniego oddziaływania na ich bieg, radom narodowym da bezpośrednią pomoc ze strony posłów.</u> + <u xml:id="u-38.32" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Problematyka terenowej pracy poselskiej była w ostatnich tygodniach szeroko dyskutowana. Dwukrotnie w dniach 12 marca i 2 kwietnia odbyły się poświęcone tej sprawie posiedzenia Rady Seniorów z udziałem przewodniczących wszystkich zespołów poselskich. Ponadto sprawa ta była przedmiotem obrad wszystkich wojewódzkich zespołów poselskich. Zebrania te, wypowiedzi, które na nich padły, dały dużo rzeczowego materiału, przyniosły dużo ciekawych i słusznych wniosków, które można było częściowo już w toku bieżącej sesji wykorzystać i wcielić w życie.</u> + <u xml:id="u-38.33" who="#Marszalek">Dyskusje te wykazały m. in., że spraw terenowej pracy poselskiej nie można rozpatrywać w oderwaniu od pracy w komisjach Sejmu. Dlatego też aktywizacja wojewódzkich zespołów poselskich i terenowej pracy poselskiej musi iść w parze z aktywizacją komisji sejmowych. Współzależność obu tych zjawisk jest oczywista: z jednej strony poseł, który w myśl postanowień Konstytucji ma zdawać sprawę wyborcom z działalności organu, do którego został wybrany, może to swoje zadanie wykonać pomyślnie tylko wtedy, jeżeli ta działalność będzie żywa, bogata i skuteczna; z drugiej strony — i ta jest może ważniejsza — zarówno nasze obrady plenarne, jak i komisyjne nabiorą bardziej roboczego charakteru tylko wówczas, gdy przychodzić będziemy na nie uzbrojeni w nasze bezpośrednio w terenie zdobyte spostrzeżenia, uwagi i wnioski, Komisje sejmowe powinny zatem pracować systematycznie i to również w okresach między sesjami. Komisje powinny mieć stałe plany pracy poświęcone badaniu i dyskutowaniu poszczególnych dziedzin naszego życia państwowego. Komisje powinny lepiej niż dotychczas sprawować kontrolę nad działalnością aparatu administracyjnego, chociażby przez wysłuchiwanie i ocenę informacji kierowników poszczególnych resortów o pracach ich resortów. Komisje powinny częściej podejmować uchwały i rezolucje kierowane do Rządu.</u> + <u xml:id="u-38.34" who="#Marszalek">Aktywizacja prac komisji sejmowych w większej mierze pozwoli każdemu z posłów brać udział w rozstrzyganiu spraw państwowych.</u> + <u xml:id="u-38.35" who="#Marszalek">Już na obecnej sesji budżetowej mieliśmy więcej czasu, aby zapoznać się z materiałami budżetowymi. Poszczególne komisje i podkomisje pracowały dłużej i mogły bardziej wnikliwie i bardziej szczegółowo rozpatrywać poszczególne części i działy budżetu państwa. Ze strony Ministerstwa Finansów i przedstawicieli poszczególnych resortów praca była w tym roku również lepiej zorganizowana.</u> + <u xml:id="u-38.36" who="#Marszalek">Powinniśmy nadal rozwijać zapoczątkowane już ulepszenia w metodach i formach naszej pracy. Mamy wszelkie warunki do tego, aby realizować wszystkie szczegółowe postulaty usprawnienia i aktywizacji pracy wojewódzkich zespołów poselskich, komisji sejmowych i samych posłów. Postulatom tym czynią zadość projekty zmian w regulaminie Sejmu, które Rada Seniorów przedkłada dziś pod obrady Sejmu.</u> + <u xml:id="u-38.37" who="#Marszalek">Proponowane zmiany w regulaminie Sejmu zmierzają do tego, aby stworzyć lepsze warunki organizacyjne do realizacji zadań, które stoją przed Sejmem, komisjami sejmowymi i wojewódzkimi zespołami poselskimi.</u> + <u xml:id="u-38.38" who="#Marszalek">Proponuje się wprowadzenie do regulaminu Sejmu przepisu, który by wyraźniej, niż to dotychczas miało miejsce, zabezpieczał pomoc Prezydium Sejmu dla zespołów poselskich.</u> + <u xml:id="u-38.39" who="#Marszalek">Dalej proponuje się dokonanie zmiany w składzie Rady Seniorów. Dotychczas Rada Seniorów składała się z członków Prezydium Sejmu i przedstawicieli wojewódzkich zespołów poselskich. Udział specjalnie powołanych przedstawicieli, a nie przewodniczących wojewódzkich zespołów poselskich, w składzie Rady Seniorów okazał się chybiony. Rada Seniorów w tym składzie nie mogła spełniać należycie roli organu pomagającego Prezydium Sejmu w kierowaniu pracą wojewódzkich zespołów poselskich, była bowiem zbyt słabo związana z pracą tych zespołów. Stąd też pierwsza propozycja, aby w skład Rady Seniorów weszli teraz — obok członków Prezydium Sejmu — przewodniczący wojewódzkich zespołów poselskich. Druga propozycja zmierza do tego, aby w skład Rady Seniorów weszli również przewodniczący wszystkich komisji stałych. Tak pomyślany skład ułatwić powinien Radzie Seniorów udzielanie pomocy Prezydium Sejmu w koordynacji pracy wszystkich organów sejmowych.</u> + <u xml:id="u-38.40" who="#Marszalek">Następna istotna zmiana, którą się proponuje, dotyczy art. 15 regulaminu. Zmiana polegać ma na powołaniu czterech nowych komisji, a mianowicie Komisji Przemysłu, Komisji Rolnictwa, Komisji Komunikacji i Łączności oraz Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości — jak również na przemianowaniu Komisji Budżetowej na Komisję Finansowo- budżetową. W dotychczasowej strukturze Sejmu brak było stałych organów, które pracowałyby nad tymi zagadnieniami. Brak ten występował bardzo wyraźnie w czasie prac nad budżetem państwa. Z tego też powodu Komisja Budżetowa powoływała co roku odpowiednie podkomisje, które jednak miały charakter doraźny. Opiniowały one tylko odpowiednią część budżetu państwa. Obecnie celowe wydaje się powołanie do wymienionych spraw komisji stałych, które by wraz z innymi komisjami prowadziły systematyczną działalność i odbywały periodyczne posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-38.41" who="#Marszalek">W związku z tą zmianą pozostają dalsze. Jedna zmierza do uprawnienia wszystkich komisji do powoływania podkomisji bez specjalnej zgody Prezydium Sejmu, jak to miało miejsce dotychczas; druga wprowadza zasadę, że dekrety są rozpatrywane nie tylko przez Komisję Spraw Ustawodawczych, lecz mogą w miarę potrzeby być kierowane również do innych właściwych komisji.</u> + <u xml:id="u-38.42" who="#Marszalek">W art. 51 proponujemy mocniej niż dotychczas podkreślić, że uczestniczenie w pracach wojewódzkich zespołów poselskich należy do zasadniczych obowiązków każdego posła. Pozostałe zmiany regulaminu mają raczej porządkowy charakter i nie wymagają szerszego uzasadnienia.</u> + <u xml:id="u-38.43" who="#Marszalek">W imieniu Rady Seniorów proszę Obywateli Posłów o podjęcie przedłożonej uchwały.</u> + <u xml:id="u-38.44" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-38.45" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawach zreferowanych przez posła Kalinowskiego?</u> + <u xml:id="u-38.46" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-38.47" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-38.48" who="#Marszalek">Proponowane przez Radę Seniorów zmiany w regulaminie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zawarte są w druku sejmowym nr 60.</u> + <u xml:id="u-38.49" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem wniosku Rady Seniorów w sprawie zmian w regulaminie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-38.50" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-38.51" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-38.52" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-38.53" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm powziął jednomyślnie uchwałę w sprawie zmian w regulaminie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-38.54" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Zmiany w składzie stałych komisji sejmowych i wybór nowych komisji (druk nr 61).</u> + <u xml:id="u-38.55" who="#Marszalek">Wobec dokonanej przez Sejm przed chwilą zmiany regulaminu zachodzi potrzeba ustalenia składu osobowego nowo powołanych komisji, a mianowicie Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości, Komisji Komunikacji i Łączności, Komisji Przemysłu i Komisji Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-38.56" who="#Marszalek">W związku z tym Rada Seniorów występuje z odpowiednią propozycją, która obejmuje również dokonanie częściowych zmian w składzie komisji już istniejących.</u> + <u xml:id="u-38.57" who="#Marszalek">Proponowane składy osobowe stałych komisji sejmowych zamieszczone są w rozdanym Obywatelom Posłom druku sejmowym nr 61.</u> + <u xml:id="u-38.58" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zgłoszonego projektu uchwały co do składu komisji stałych?</u> + <u xml:id="u-38.59" who="#Marszalek">Skład Komisji Rolnej należy powiększyć o osobę posła Antoniego Kuligowskiego.</u> + <u xml:id="u-38.60" who="#Marszalek">Czy kto zgłasza inne kandydatury?</u> + <u xml:id="u-38.61" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-38.62" who="#Marszalek">Proponuję, aby przegłosować łącznie składy wszystkich komisji stałych według wniosku Rady Seniorów zamieszczonego w druku nr 61.</u> + <u xml:id="u-38.63" who="#Marszalek">Czy są co do trybu głosowania inne propozycje? Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-38.64" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-38.65" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za proponowanym przez Radę Seniorów składem wszystkich komisji stałych, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-38.66" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-38.67" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-38.68" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-38.69" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustalił skład osobowy wszystkich stałych komisji sejmowych.</u> + <u xml:id="u-38.70" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-38.71" who="#Marszalek">a)z dnia 21 października 1954 r. o urzędach górniczych (Dz. U. Nr 47, poz. 223), b)z dnia 21 października 1954 r. o zmianie prawa górniczego (Dz. U. Nr 47, poz. 224), c)z dnia 2 lutego 1955 r. o przejęciu taboru żeglugi śródlądowej na własność państwa (Dz. U. Nr 6, poz. 36), d)z dnia 18 lutego 1955 r. zmieniającym ustawę o rejestracji maszyn i przymusowym wykupie nieczynnych maszyn przemysłowych (Dz. U. Nr 9, poz. 54) — (druk nr 58).</u> + <u xml:id="u-38.72" who="#Marszalek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Stanisławowi Waisowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#PoselWaisStanislaw">Wysoki Sejmie! Komisja Spraw Ustawodawczych upoważniła mnie do zreferowania czterech dekretów wydanych przez Radę Państwa, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#PoselWaisStanislaw">1)dekretu z dnia 21 października 1954 r. o urzędach górniczych, 2)dekretu z dnia 21 października 1954 r. o zmianie prawa górniczego, 3)dekretu z dnia 2 lutego 1955 r. o przejęciu taboru żeglugi śródlądowej na własność państwa, 4)dekretu z dnia 18 lutego 1955 r. zmieniającego ustawę o rejestracji maszyn i przymusowym wykupie nieczynnych maszyn przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-39.2" who="#PoselWaisStanislaw">Omawiając dekret ujęty w punkcie pierwszym dotyczący urzędów górniczych stwierdzić należy, że punktem wyjściowym do reorganizacji władz górniczych była uchwała Biura Politycznego Komitetu Centralnego naszej Partii z dnia 12 kwietnia 1954 r., która ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa pracy w kopalniach węgla.</u> + <u xml:id="u-39.3" who="#PoselWaisStanislaw">W związku z tym, że prawo górnicze nakłada na urzędy górnicze obowiązek stosowania prawa górniczego w pracy nad wydobywaniem i poszukiwaniem kopalin, które są wydobywane przez przedsiębiorstwa podległe aż 14 ministrom, przyjmując zasadę równorzędności ministrów — należało urzędy górnicze wyodrębnić i poddać je nadzorowi organu nadrzędnego nad całym górnictwem, tj. Prezesowi Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-39.4" who="#PoselWaisStanislaw">Do czasu wydania przez Radę Państwa dekretu z dnia 21 października ub. roku urzędy górnicze podlegały wyłącznej kompetencji Ministra Górnictwa, który jest odpowiedzialny za wydobycie węgla, ropy naftowej i gazu ziemnego, a przez to główna uwaga tego Ministerstwa skierowana była przede wszystkim na wykonawstwo planów produkcyjnych jako czynnika gospodarczego, natomiast zagadnienia dotyczące bezpieczeństwa i ochrony pracy schodziły często na plan dalszy, skutkiem czego inicjatywa i działalność tych urzędów górniczych była ograniczona.</u> + <u xml:id="u-39.5" who="#PoselWaisStanislaw">Wydzielenie urzędów górniczych z działu administracji kierowanej przez Ministra Górnictwa, przy równoczesnym przekształceniu Wyższego Urzędu Górniczego na Centralny Urząd podległy Prezesowi Rady Ministrów, stwarza lepsze warunki dla wzmożenia kontroli nad prawidłowością gospodarki złożem, bezpiecznego prowadzenia robót górniczych i nadzoru w zakresie ochrony życia i zdrowia pracowników — przez zwiększenie operatywności tych urzędów.</u> + <u xml:id="u-39.6" who="#PoselWaisStanislaw">Wydany przez Radę Państwa dekret o urzędach górniczych z dnia 21 października 1964 r. znalazł poparcie szerokich rzesz górniczych, które widzą w tym dalszą realizację programowych zadań II Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-39.7" who="#PoselWaisStanislaw">Drugi dekret, z dnia 21 października 1954 r. o zmianie prawa górniczego, wprowadza do tekstu prawa górniczego z dnia 6 maja 1953 r. zmiany, które wynikają z wydzielenia spraw administracji górnictwa z zakresu działania Ministra Górnictwa i przekazania ich do właściwości Wyższego Urzędu Górniczego — przekształconego na Centralny Urząd podległy Prezesowi Rady Ministrów. Zgodnie z zasadą, że na terenie zakładu górniczego powinien działać urząd górniczy właściwy do nadzorowania bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach górniczych, uchyla się dotychczasowy przepis prawa górniczego określający uprawnienia organów administracji wodnej i Urzędu Dozoru Technicznego do działania na terenie zakładów górniczych, a wprowadza się przepis nakładający w zakresie stosowania przepisów prawa wodnego, przepisów o gospodarce wodnej, energetycznej oraz o dozorze technicznym obowiązek właściwych organów do współdziałania z urzędami górniczymi.</u> + <u xml:id="u-39.8" who="#PoselWaisStanislaw">Obecnie dekret przekazuje sprawę szkód górniczych do kompetencji komisji powołanych przy prezydiach wojewódzkich rad narodowych. Równocześnie powołuje się Komisję Odwoławczą do tych spraw przy Urzędzie Rady Ministrów. Ponadto zgodnie z dekretem urzędy górnicze uprawnione są do występowania z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie szkód górniczych. Prawo to przysługuje urzędom górniczym przede wszystkim wtedy, gdy szkody górnicze zagrażają bezpieczeństwu życia lub zdrowiu ludzkiemu.</u> + <u xml:id="u-39.9" who="#PoselWaisStanislaw">Dekret uwzględnia okoliczność, że zabezpieczenie zagrożonego budynku może być dokonane nie tylko drogą kotwienia, ale także innymi skutecznymi sposobami.</u> + <u xml:id="u-39.10" who="#PoselWaisStanislaw">Dotychczasowe uprawnienia Ministra Górnictwa, dotyczące wydawania ogólnych przepisów z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, przekazuje się Radzie Ministrów, gdyż Minister Górnictwa jest odpowiedzialny tylko za swój resort. Szczegółowe natomiast przepisy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy przekazuje się właściwym ministrom, którzy uzgadniać je będą z Wyższym Urzędem Górniczym. Radzie Ministrów przekazuje się również prawo wydawania przepisów w sprawie filarów ochronnych w kopalniach węgla w ogóle.</u> + <u xml:id="u-39.11" who="#PoselWaisStanislaw">Dla wzmożenia dyscypliny górniczej i odpowiedzialności konieczne było także rozszerzenie odpowiedzialności osób przełożonych nad kierownikami ruchu zakładów górniczych i innymi osobami dozoru ruchu, Dekret o zmianie prawa górniczego przewiduje zgłaszanie do okręgowych urzędów górniczych dyrektorów jednostek nadrzędnych oraz pracowników przedsiębiorstwa górniczego, którzy zostali wyznaczeni do sprawowania nadzoru nad kierownictwem zakładu górniczego.</u> + <u xml:id="u-39.12" who="#PoselWaisStanislaw">Zmiana w dekrecie przewiduje równocześnie rozszerzenie odpowiedzialności dyscyplinarnej za naruszenie obowiązków przewidzianych w prawie górniczym.</u> + <u xml:id="u-39.13" who="#PoselWaisStanislaw">Zgodnie z dekretem powołuje się komisje dyscyplinarne przy okręgowych urzędach górniczych i Wyższą Komisję Dyscyplinarną przy Wyższym Urzędzie Górniczym.</u> + <u xml:id="u-39.14" who="#PoselWaisStanislaw">Dekret o zmianie prawa górniczego ustala dalej Państwową Radę Górnictwa przy Prezydium Rady Ministrów, która dotąd była przy Ministrze Górnictwa.</u> + <u xml:id="u-39.15" who="#PoselWaisStanislaw">Dekret przewiduje ponadto zwiększenie uprawnień urzędów górniczych wynikające z wykonywania przez te urzędy kontroli i nadzoru. Uzupełnione zostały odpowiednie przepisy karne prawa górniczego.</u> + <u xml:id="u-39.16" who="#PoselWaisStanislaw">Zmiana w dekrecie wprowadza podział uprawnień Ministra Górnictwa pomiędzy:</u> + <u xml:id="u-39.17" who="#PoselWaisStanislaw">a)Prezesa Rady Ministrów, któremu podlega Wyższy Urząd Górniczy, b)ministrów zainteresowanych ze względu na rodzaj kopalin, c)Wyższy Urząd Górniczy jako centralny organ w sprawie BHP w zakładach górniczych — oraz d)Centralny Urząd Geologii.</u> + <u xml:id="u-39.18" who="#PoselWaisStanislaw">Wydanie dekretu o zmianie prawa górniczego usprawnia prawidłowe działanie organów czuwających nad bezpieczeństwem i higieną pracy w zakładach górniczych.</u> + <u xml:id="u-39.19" who="#PoselWaisStanislaw">Ogólnie — wprowadzone zmiany w dekrecie przyczynią się do zwrócenia większej uwagi kierownictwa zakładów i nadrzędnych organów administracyjnych na odcinek bezpieczeństwa pracy. Nakładają one również w większym stopniu niż dotąd odpowiedzialność na czynniki administracyjno-gospodarcze zakładów produkcyjnych. Wprowadzenie powyższych zmian jest wymownym dowodem troski Partii i Rządu o człowieka pracy — budowniczego socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-39.20" who="#PoselWaisStanislaw">Następny dekret z dnia 2 lutego 1955 r. dotyczy przejęcia taboru żeglugi śródlądowej na własność państwa.</u> + <u xml:id="u-39.21" who="#PoselWaisStanislaw">Na mocy zarządzenia Ministra Komunikacji z dnia 7 marca 1945 r. o ustanowieniu przymusowego zarządu państwowego nad żeglugą na polskich drogach wodnych śródlądowych, ogłoszonego w Monitorze Polskim z dnia 15 kwietnia 1945 r. (Nr 1 poz. 2), został ustanowiony przymusowy zarząd państwowy nad taborem rzecznym, bez własnego napędu o nośności powyżej 30 ton i z własnym napędem o mocy silnika od 25 KM, należącym do osób prywatnych.</u> + <u xml:id="u-39.22" who="#PoselWaisStanislaw">Zarządem przymusowym objęto 226 barek, 56 galarów i 5 promów o wartości bilansowej netto na dzień 31 grudnia 1952 r. ponad 30 min zł. Zarząd przymusowy sprawowało przedsiębiorstwo Państwowa Żegluga Śródlądowa — obecnie sprawują przedsiębiorstwa: Żegluga na Wiśle i Żegluga na Odrze.</u> + <u xml:id="u-39.23" who="#PoselWaisStanislaw">W pierwszych latach zarządca przymusowy przeważnie korzystał z usług właścicieli obiektów, jako żeglarzy, nie przejmując taboru w bezpośrednie posiadanie. Dopiero w początkach 1951 r. zarządca przejął wszystkie obiekty protokólarnie w posiadanie, a właścicieli lub dzierżawców zdolnych do pracy zatrudniał na podstawie umowy o pracę.</u> + <u xml:id="u-39.24" who="#PoselWaisStanislaw">W związku z tym, że w okresie do 1951 r. zarządca przymusowy funkcje swoje ograniczał do koordynacji transportu rzecznego tymi obiektami, że właściciele względnie dzierżawcy z reguły sami ponosili koszty konserwacji i remontów, zgłaszają oni od szeregu lat różnego rodzaju roszczenia, żądając bądź zwrotu obiektów, bądź zwrotu kosztów poniesionych nakładów, bądź też odszkodowania lub zaopatrzenia od państwa.</u> + <u xml:id="u-39.25" who="#PoselWaisStanislaw">W związku z ustawą z dnia 7 marca 1950 r. o żegludze i spławie na śródlądowych drogach wodnych (Dz. U. z 1952 r. Nr 26, poz. 182) zachodzi konieczność uregulowania stanu prawnego taboru rzecznego przejętego w zarząd przymusowy na podstawie powołanego na wstępie zarządzenia Ministra Komunikacji z 7 marca 1945 r. Ponieważ zarząd przymusowy został ustanowiony generalnie nad całym taborem rzecznym znajdującym się w dyspozycji osób prywatnych, a nie podlegającym nacjonalizacji na podstawie ustawy z dnia 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej (Dz. U. Nr 3, poz. 17), projekt dekretu przewiduje przejście taboru na własność państwa w trybie ustalenia wykazu imiennego przez Ministra Żeglugi (art. 2 dekretu).</u> + <u xml:id="u-39.26" who="#PoselWaisStanislaw">Wprowadzając powyższy dekret w życie państwo daje dotychczasowym właścicielom lub dzierżawcom niezdolnym do zarobkowania i zamieszkałym w Polsce, a którzy wykonywali czynności szyperskie przed przejęciem taboru na własność państwa lub przed objęciem w zarząd państwowy — rentę pieniężną płatną miesięcznie oraz pomoc leczniczą (art. 4 dekretu), stosując odpowiednio przepisy o ubezpieczeniu społecznym.</u> + <u xml:id="u-39.27" who="#PoselWaisStanislaw">Ponadto dekret zapewnia zaliczenie wysługi emerytalnej, bez obowiązku wyrównywania składek za okres przed przejęciem taboru na własność państwa, dla tych właścicieli lub dzierżawców, którzy są lub zostaną zatrudnieni w jednostkach uspołecznionych.</u> + <u xml:id="u-39.28" who="#PoselWaisStanislaw">Tego rodzaju uregulowanie powyższego zagadnienia w dekrecie stwarza warunki do ostatecznego uporządkowania stanu prawnego i organizacyjnego na tym odcinku, a równocześnie zabezpiecza właścicielom lub dzierżawcom zaopatrzenie i opiekę ze strony państwa.</u> + <u xml:id="u-39.29" who="#PoselWaisStanislaw">Dekret z dnia 18 lutego 1955 r. zmieniający ustawę o rejestracji maszyn i przymusowym wykupie nieczynnych maszyn przemysłowych ma na celu umożliwienie jednostkom gospodarki uspołecznionej (państwowym i spółdzielczym) wykupu od osób fizycznych i przedsiębiorstw nieuspołecznionych nieczynnych autobusów, samochodów ciężarowych, ciągników i przyczep.</u> + <u xml:id="u-39.30" who="#PoselWaisStanislaw">Projekt nie przewiduje obowiązku rejestracji wymienionych rodzajów pojazdów w trybie przewidzianym zmienioną ustawą, gdyż wszystkie pojazdy mechaniczne podlegają ewidencji zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministrów Komunikacji, Spraw Wewnętrznych i Spraw Wojskowych z dnia 27 października 1937 r. o ruchu pojazdów mechanicznych na drogach publicznych.</u> + <u xml:id="u-39.31" who="#PoselWaisStanislaw">Koniecznym warunkiem dalszego rozwoju transportu samochodowego staje się odpowiednie ustawienie jego organizacji. Transport samochodowy ustawowo podzielony był na publiczny i resortowy. Transport publiczny skoncentrowany został w Państwowej Komunikacji Samochodowej i w Centrali Spółdzielni Transportu.</u> + <u xml:id="u-39.32" who="#PoselWaisStanislaw">Na zasadzie koncesjonowania zezwalało się osobom prywatnym na posiadanie taboru samochodowego o nieograniczonym tonażu.</u> + <u xml:id="u-39.33" who="#PoselWaisStanislaw">Transport resortowy zorganizowany w branżach resortowych, w przedsiębiorstwach i gospodarstwach uspołecznionych pracował na zaspokojenie wewnętrznych potrzeb resortów i przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-39.34" who="#PoselWaisStanislaw">Transport samochodowy, znajdujący się w posiadaniu osób fizycznych i przedsiębiorstw nieuspołecznionych, ulegał dużej elastyczności dysponowania tym taborem — przy nieracjonalnej formie organizacyjnej komunikacji samochodowej, skutkiem czego nie wszystkie potrzeby transportowe były w czas zaspokajane przez przewoźnika prywatnego. Doświadczenie wykazuje, że tabor samochodowy skoncentrowany w gospodarce państwowej i uspołecznionej prowadzi do znacznego podniesienia wydajności transportu, wykorzystania nośności i przelotów.</u> + <u xml:id="u-39.35" who="#PoselWaisStanislaw">Wydanie dekretu zmieniającego ustawę o rejestracji maszyn i przymusowym wykupie nieczynnych maszyn przemysłowych, takich jak autobusy, samochody ciężarowe, ciągniki oraz przyczepy, podyktowane jest koniecznością zaspokojenia potrzeb jednostek spółdzielczych, które w ramach swej gospodarki są w stanie zakupić często nieczynny tabor samochodowy.</u> + <u xml:id="u-39.36" who="#PoselWaisStanislaw">Dekret ten przyczyni się do zlikwidowania spekulacyjnych metod praktykowanych przez prywatnych posiadaczy środków transportu oraz zaspokoi częściowo dotychczasowy brak środków transportowych w uspołecznionych gospodarstwach.</u> + <u xml:id="u-39.37" who="#PoselWaisStanislaw">Obywatele Posłowie! W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę o zatwierdzenie przez Wysoki Sejm zreferowanych przeze mnie dekretów.</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#Marszalek">Do głosu nikt nie jest zapisany.</u> + <u xml:id="u-40.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-40.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 21 października 1954 r. o urzędach górniczych, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-40.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-40.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-40.5" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-40.6" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził jednomyślnie dekret o urzędach górniczych.</u> + <u xml:id="u-40.7" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 21 października 1954 r. o zmianie prawa górniczego, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-40.8" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-40.9" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-40.10" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-40.11" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził jednomyślnie dekret o zmianie prawa górniczego.</u> + <u xml:id="u-40.12" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 2 lutego 1955 r. o przejęciu taboru żeglugi śródlądowej na własność państwa, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-40.13" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-40.14" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-40.15" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-40.16" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził jednomyślnie dekret o przejęciu taboru żeglugi śródlądowej na własność państwa.</u> + <u xml:id="u-40.17" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 16 lutego 1955 r. zmieniającego ustawę o rejestracji maszyn i przymusowym wykupie nieczynnych maszyn przemysłowych — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-40.18" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-40.19" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-40.20" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-40.21" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził jednomyślnie dekret zmieniający ustawę o rejestracji maszyn i przymusowym wykupie nieczynnych maszyn przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-40.22" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-40.23" who="#Marszalek">a)z dnia 11 grudnia 1954 r. o zmianie dekretu z dnia 17 grudnia 1952 r. o uchwalaniu i wykonywaniu budżetu państwa (Dz. U. Nr 56, poz. 278), b)z dnia 2 lutego 1955 r. o terenowych organach administracji morskiej (Dz.U. Nr 6, poz. 35), c)z dnia 18 lutego 1955 r. o właściwości organów w zakresie publicznej gospodarki lokalami (Dz. U. Nr 9, poz. 55), d)z dnia 18 lutego 1955 r. o przekazaniu państwowym biurom notarialnym niektórych dotychczasowych czynności sądowych (Dz. U. Nr 9, poz. 56), e)z dnia 18 lutego 1955 r. o zmianie dekretu o podwyższeniu grzywien, kar pieniężnych, kar porządkowych i nawiązek (Dz. U. Nr 9, poz. 57), f)z dnia 11 marca 1955 r. o przekształceniu urzędu Ministra Poczt i Telegrafów w urząd Ministra Łączności (Dz. U. Nr 12, poz. 70), g)z dnia 11 marca 1955 r. o łączności (Dz.U. Nr 12, poz. 71) — (druk nr 59).</u> + <u xml:id="u-40.24" who="#Marszalek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Witoldowi Spychalskiemu.</u> + <u xml:id="u-40.25" who="#Marszalek">Poseł Spychalski Witold: Wysoki Sejmie! Ostatnia grupa dekretów, którą z upoważnienia Komisji Spraw Ustawodawczych mam przedstawić Wysokiemu Sejmowi do zatwierdzenia, obejmuje siedem dekretów dość różnorodnych, dotyczących spraw łączności, gospodarki komunalnej, administracji morskiej, budżetowania i częściowo sądownictwa. Gdybyśmy jednak mimo tej różnorodności usiłowali doszukać się jakiejś wspólnej wszystkim dekretom myśli przewodniej — to niewątpliwie będzie nią potrzeba zabezpieczenia prawidłowości działania państwowego aparatu administracyjnego, ściślejsze ustalenie właściwości niektórych jego organów tam, gdzie to do tej pory nie nastąpiło bądź nastąpiło w sposób niedostateczny, zbliżenie ich do obywateli, aktualizacja szeregu dotychczasowych przepisów — słowem dalsze usprawnienie naszej administracji.</u> + <u xml:id="u-40.26" who="#Marszalek">Jako pierwszy zreferuję dekret z dnia 11 marca 1955 r. o łączności.</u> + <u xml:id="u-40.27" who="#Marszalek">Zbędne byłoby przypominać zmiany jednego tylko minionego 10-lecia — tym bardziej więc trudno było utrzymywać dłużej stan, by zagadnienie tak codzienne i równocześnie tak ważne dla współczesnego życia zarówno społeczności jak i jednostki, jak właśnie dziedzinę poczty i telekomunikacji normowała ustawa z dnia 3 czerwca 1924 r, a więc sprzed 30 z górą lat. Ustawa ta, nieaktualna już treścią większości jej artykułów, była odbiciem ówczesnych stosunków ustrojowych zabezpieczając interes klas kapitalistycznych, równocześnie zaś obrazowała ówczesny niedorozwój gospodarki państwowej, słaby rozwój techniki i nie zabezpieczała interesów państwa i obywateli. Wprawdzie art. 7 tej ustawy zastrzegał prawo wyłączności państwowej, lecz już następny artykuł mówił o możliwości udzielania koncesji na zakładanie i eksploatację urządzeń.</u> + <u xml:id="u-40.28" who="#Marszalek">Kto w okresie przedwrześniowym korzystał z tych przepisów, nie trudno sprawdzić. Wystarczy przypomnieć Polską Akcyjną Spółkę Telefoniczną, zwaną w skrócie — „PAST”, opartą o kapitał szwedzki, spółkę akcyjną „Polskie Radio”, będącą również w rękach kapitalistów zagranicznych, czy wreszcie akcję inwestycyjną automatyzacji sieci miejskich ze współpracą angielskiego kapitału.</u> + <u xml:id="u-40.29" who="#Marszalek">Zmiany ustrojowe, społeczne i gospodarcze w Polsce Ludowej przekreśliły już dawno większość przepisów tej ustawy, uczyniły ją bezprzedmiotową; zachodziła przeto konieczność jej uchylenia. Równocześnie przed państwem stanęły nowe zupełnie zadania poszerzone o ogrom przeobrażeń i o rozwój techniki.</u> + <u xml:id="u-40.30" who="#Marszalek">Trzy i pół krotny wzrost usług zakładany na jednego mieszkańca w Planie 6-letnim przy wykorzystaniu wszystkich środków materialnych i osiągnięć nauki musi zaspokoić potrzeby wynikające z większej liczby zatrudnionych, obsłużyć rozbudowujące się i nowopowstałe okręgi przemysłowe, zagęścić sieć łączności na wsi na użytek państwowych gospodarstw rolnych, spółdzielni produkcyjnych, ośrodków maszynowych i gminnych spółdzielni i wreszcie powiązać rozbudowywane i nowo budowane miasta i wsie.</u> + <u xml:id="u-40.31" who="#Marszalek">Dekret o łączności już na wstępie określa jej funkcje jako powołanej — „do zaspokajania potrzeb administracji państwowej i gospodarki narodowej oraz kulturalno-bytowych potrzeb ludności”.</u> + <u xml:id="u-40.32" who="#Marszalek">Przepisy rozdziału I dekretu określają zasady zarządu i eksploatacji środków łączności, powiązanie ich działania i rozwoju z narodowymi planami gospodarczymi, zabezpieczają odpowiedzialność za prawidłowe działanie środków łączności, nienaruszalność i terminowość przesyłek.</u> + <u xml:id="u-40.33" who="#Marszalek">Konieczność zapewnienia planowego rozwoju zakładów i urządzeń łączności podyktowała przepis art. 6 dekretu, będący symptomem naszych czasów, mianowicie rezerwowanie terenów w projektowanych nowych miastach, osiedlach i dzielnicach oraz w projektach i kosztorysach nowych budynków.</u> + <u xml:id="u-40.34" who="#Marszalek">Przepisy rozdz. II dekretu dotyczą łączności pocztowej, określają zakres prawa wyłączności państwa i wykonawców tego prawa oraz Zobowiązują do współdziałania w zakresie przewozów przesyłek — publiczny transport lądowy, wodny i lotniczy.</u> + <u xml:id="u-40.35" who="#Marszalek">W rozdz. III poświęconym łączności telekomunikacyjnej dekret definiuje urządzenia telekomunikacyjne, sieć publiczną i wewnątrzresortową.</u> + <u xml:id="u-40.36" who="#Marszalek">Wybitnie koordynujący charakter mają przepisy stanowiące, iż oba rodzaje sieci telekomunikacyjnej tworzą jednolitą sieć komunikacyjną państwa, rozbudowywaną na zasadzie wzajemnego uzupełniania się. Rozdział ten ponadto zawiera ważny przepis, nakładający na Ministra Łączności obowiązek prowadzenia zbioru dokumentacji technicznej wszystkich urządzeń telekomunikacyjnych sieci publicznej oraz zestawienia zbiorczej ewidencji jednolitej sieci telekomunikacyjnej państwa.</u> + <u xml:id="u-40.37" who="#Marszalek">Zasługuje jeszcze na podkreślenie, zwłaszcza w świetle dotychczasowych smutnych częstokroć doświadczeń, przepis art. 40 dekretu zezwalający na bezpłatne zakładanie przewodów, kabli, wsporników itp. jedynie za zgodą prezydium właściwej rady narodowej. Nie chodzi tu oczywiście o możliwość ewentualnej odmowy wyrażenia zgody, ale o konieczność już wprost skoordynowania, zwłaszcza w naszych miastach, wszelkiego rodzaju prac ziemnych, co nie mogłoby nastąpić, gdyby nie był zawarowany obowiązek ich zgłaszania i uzyskiwania na nie zgody.</u> + <u xml:id="u-40.38" who="#Marszalek">Dotychczasowy również stan — braku koordynacji rozwoju wszelkich środków łączności w całym kraju, a więc sieci telekomunikacyjnej publicznej z wewnątrzresortowymi nie stwarza prawnych podstaw rozwoju łączności wedle zasad socjalistycznej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-40.39" who="#Marszalek">Dekret, rozróżniając sieć telekomunikacyjną zarządzaną przez Ministra Łączności i sieci telekomunikacyjne wewnątrzresortowe, przewiduje, iż przepisy wydawane przez właściwych ministrów muszą zapewniać jednolitość sprzętu telekomunikacyjnego obowiązującą w resorcie łączności i podlegają w tym zakresie uzgodnieniu z Ministrem Łączności. Ponadto wymagana jest zgoda Ministra Łączności na zakładanie i używanie urządzeń radionadawczych wewnątrzresortowych. Skoncentrowanie tych spraw, z wyjątkiem urządzeń obrony narodowej, bezpieczeństwa publicznego i spraw wewnętrznych, w jednym ręku — w tym wypadku Ministra Łączności — zapobiega rozbudowywaniu sieci wedle własnych tylko potrzeb resortów, różnorodności typów urządzeń stosowanych i importowanych, rozbieżności planów produkcyjnych przemysłu krajowego w tej specjalności i wreszcie różnorodności planów nauczania tych służb.</u> + <u xml:id="u-40.40" who="#Marszalek">Dekret zabezpiecza rejestrację wszystkich istniejących środków łączności i właściwe ich wykorzystanie w interesie ogólnopaństwowym.</u> + <u xml:id="u-40.41" who="#Marszalek">Następny dekret, również z dnia 11 marca br., dotyczy przekształcenia w urząd Ministra Łączności dotychczasowego urzędu Ministra Poczt i Telegrafów, powołanego ustawą z 31 grudnia 1944 r. o powołaniu Rządu Tymczasowego Rzeczypospolitej Polskiej.</u> + <u xml:id="u-40.42" who="#Marszalek">Dekret określa zakres działania i kompetencje ministra i równolegle z reorganizacją resortu poczt i telegrafów oraz w związku z rolą generalnego niejako koordynatora wszystkich środków łączności przemianowuje na urząd Ministra Łączności.</u> + <u xml:id="u-40.43" who="#Marszalek">Jako organ doradczy przy Ministrze Łączności dekret przewiduje Radę Naukowo-Techniczną w miejsce dotychczasowej Państwowej Rady Telekomunikacyjnej. Dla celów zaś kontroli Rada Ministrów może w drodze rozporządzenia utworzyć Państwową Inspekcję Łączności.</u> + <u xml:id="u-40.44" who="#Marszalek">Ważne znaczenie o charakterze regulującym podstawy prawne i organizacyjne jednej z zasadniczych dziedzin naszej gospodarki posiada dekret z dnia 2 lutego 1955 r. o terenowych organach administracji morskiej. Wedle tego dekretu urzędy morskie stają się jedynymi organami terenowej administracji morskiej, i to zarówno do spraw żeglugi morskiej jak i morskiego rybołówstwa.</u> + <u xml:id="u-40.45" who="#Marszalek">Są to sprawy właściwego gospodarowania 500-kilometrowym wybrzeżem. W portach polskich następuje stały wzrost przeładunków i ich modernizacja. Rozwija się — szczególnie w Szczecinie — tranzyt krajów zaprzyjaźnionych. Wiele linii stałych, jak chińska, południowo-amerykańska, lewantyńska, zachodnio-europejskie i bałtyckie, utrzymuje kontakt z portami świata. Do naszych zaś portów wchodzą statki obcych bander. Rola gospodarowania nad naszym morzem dyktuje obowiązek stworzenia jak najwłaściwszych warunków w portach i troski o całe wybrzeże.</u> + <u xml:id="u-40.46" who="#Marszalek">Dekret ustala urzędy morskie jako jedyne organy administracji morskiej na obszarze morskich portów, przystani morskich wód wewnętrznych i terytorialnych oraz pasa nadbrzeżnego.</u> + <u xml:id="u-40.47" who="#Marszalek">Równocześnie dekret znosi dotychczasowe Morskie Urzędy Rybackie w Gdyni, Koszalinie i Szczecinie, jako odrębną władzę dla rybołówstwa morskiego, ze względu na jego uspołecznienie — w większości w postaci przedsiębiorstw państwowych i spółdzielczych. Przemawia za tym jeszcze fakt, że wszystkie mniejsze porty wykorzystywane są jedynie do celów rybackich, podczas gdy działalność transportu morskiego koncentruje się w portach dużych — Gdyni, Gdańsku i Szczecinie; zbędne jest przeto utrzymywanie dużym nakładem odrębnych organów i do spraw bezpieczeństwa żeglugi morskiej, i do spraw rybołówstwa morskiego.</u> + <u xml:id="u-40.48" who="#Marszalek">Uregulowania wreszcie wymagała sprawa podporządkowania kapitanatów portów: Gdyni, Gdańska i Szczecina, które w zakresie rzeczowym podlegały urzędom morskim, a pod względem służbowym właściwym zarządom partów, ze szkodą niejednokrotnie — jak wykazała praktyka — bezpieczeństwa żeglugi.</u> + <u xml:id="u-40.49" who="#Marszalek">Dekret podporządkowuje kapitanaty portów wyłącznie urzędom morskim.</u> + <u xml:id="u-40.50" who="#Marszalek">Większość punktów art. 2 dekretu określających zakres działania urzędów morskich obejmuje ich działalność dotychczasową. Ponadto urzędom morskim powierzony został nadzór nad stacjami ratownictwa morskiego i przybrzeżnego, nadzór techniczny nad urządzeniami przeładunkowymi i bunkrowymi, nadzór ze względów bezpieczeństwa nad pilotażem, holownictwem i cumownictwem — mimo wykonywania tych czynności przez zarządy portów skomercjalizowanych — i wreszcie, jak już mówiłem, nadzór nad rybołówstwem morskim, sprawowany do tej pory przez urzędy rybackie.</u> + <u xml:id="u-40.51" who="#Marszalek">Urzędy morskie powołane są wreszcie do orzekania w sprawach wynikających z wykroczeń przeciwko przepisom porządkowym, obowiązującym w portach i na wybrzeżu, oraz dotyczących rybołówstwa, co wynika z konieczności rozpatrywania tych spraw przez specjalistów morskich.</u> + <u xml:id="u-40.52" who="#Marszalek">Dekret z dnia 11 grudnia 1955 r. o zmianie dekretu z dnia 17 grudnia 1952 r. o uchwalaniu i wykonywaniu budżetu państwa jest prostą konsekwencją ustawy o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. Art. 10 tej ustawy stanowi, iż: „gromadzkie rady narodowe jako organy władzy państwowej w gromadach kierują w swoim zakresie na terenie gromady działalnością gospodarczą, społeczną i kulturalną, wiążąc potrzeby gromady z zadaniami ogólnopaństwowymi”. Wymagało to oczywiście wciągnięcia gromadzkich rad narodowych w system gospodarki budżetowej. Stąd uzupełnienie poszczególnych artykułów, dotyczących uchwalania i wykonywania budżetu państwa, o nowe jednostki: gromadzkie i osiedlowe rady.</u> + <u xml:id="u-40.53" who="#Marszalek">Równocześnie wymagał ustalenia tryb zatwierdzania budżetów tych rad.</u> + <u xml:id="u-40.54" who="#Marszalek">Na uwagę zasługuje przepis art. 1 ust. 1 dekretu stanowiący, iż: — „Rada Ministrów może odmiennie określić termin uchwalania budżetów gromad” — co umożliwi stworzenie dogodniejszych warunków w ich pracy przez uchwalenie budżetu gromady przed początkiem roku budżetowego. W tym roku oczywiście nie było to jeszcze możliwe.</u> + <u xml:id="u-40.55" who="#Marszalek">Ponadto uzupełniający art. 13a, wprowadzony do nowelizowanego dekretu, stwarza warunki sprzyjające utwierdzaniu się roli gromadzkich rad narodowych jako gospodarza terenu, zastrzegając obecność przedstawicieli prezydium gromadzkiej rady narodowej przy zatwierdzaniu jej budżetu przez prezydium powiatowej rady narodowej.</u> + <u xml:id="u-40.56" who="#Marszalek">Następny dekret z dnia 18 lutego 1955 r. o właściwości organów w zakresie publicznej gospodarki lokalami nie wprowadza zmian merytorycznych do obowiązujących przepisów o gospodarce lokalami, a jedynie ustala w sposób odmienny właściwość organów, a to w celu:</u> + <u xml:id="u-40.57" who="#Marszalek">a)ujednolicenia władz i postępowania, b) zbliżenia organów kwaterunkowych do obywateli.</u> + <u xml:id="u-40.58" who="#Marszalek">Pierwszy postulat realizuje się przez zniesienie Państwowej Komisji Lokalowej i wojewódzkich komisji lokalowych z ich dotychczasowymi uprawnieniami — oraz odwoławczych komisji lokalowych będących organami resortu gospodarki komunalnej. Powierzając w całości zwierzchni nadzór w zakresie publicznej gospodarki lokalami Ministrowi Gospodarki Komunalnej, likwiduje się dotychczasową dwutorowość w polityce kwaterunkowej i działaniu aparatu państwowego.</u> + <u xml:id="u-40.59" who="#Marszalek">Zbliżenie organów kwaterunkowych do obywatela wyraża się przez rozpatrywanie spraw kwaterunkowych w trybie nadzoru już na szczeblu województwa, a nie — jak do tej pory — w Ministerstwie Gospodarki Komunalnej czy też w Państwowej Komisji Lokalowej.</u> + <u xml:id="u-40.60" who="#Marszalek">Dekret wchodzi w życie z upływem 2 miesięcy od dnia ogłoszenia. W tym czasie Minister Gospodarki Komunalnej w drodze rozporządzenia określi skład, sposób powoływania, wewnętrzną organizację oraz tryb postępowania komisji lokalowych.</u> + <u xml:id="u-40.61" who="#Marszalek">Wydaje się słuszne zwrócić uwagę, zwłaszcza prezydiów właściwych rad narodowych, na staranny dobór składów nowych komisji. Mimo bowiem wzrostu nowego budownictwa sprawy kwaterunkowe będą absorbowały nas jeszcze dość długo i od trafności postanowień poszczególnych komisji w dużej mierze będzie zależało zaufanie, jakim społeczeństwo darzyć winno bezpośrednio organy kwaterunkowe, a tym samym aparat władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-40.62" who="#Marszalek">Nasuwa się tu jeszcze jedna uwaga, dotycząca jednolitości orzecznictwa. W dużym stopniu rolę ujednolicającą niejako interpretację przepisów spełniała Państwowa Komisja Lokalowa. Istnieje możliwość wytworzenia się rozmaitej praktyki w poszczególnych województwach. Stąd dezyderat pod adresem Ministra Gospodarki Komunalnej o zatroszczenie się z tytułu zwierzchniego nadzoru szczegółowym instruktarzem dla członków komisji oraz ich etatowej obsługi.</u> + <u xml:id="u-40.63" who="#Marszalek">Następny referowany przeze mnie dekret to dekret z dnia 18 lutego 1955 r. dotyczący przekazania państwowym biurom notarialnym niektórych dotychczasowych czynności sądowych.</u> + <u xml:id="u-40.64" who="#Marszalek">Wprowadzona w życie z dniem 1 stycznia 1952 r. ustawa o notariacie, znosząc dawne izby notarialne, uczyniła z notariatu organ państwowy. Po trzech latach praktyki notariuszów w tym charakterze i przygotowaniu zawodowym pracowników notariatów istnieje już możliwość przekazania państwowym biurom notarialnym dalszych spraw, mianowicie wydawania nakazów zapłaty w postępowaniu na- Razowym i upominawczym i wreszcie przyjmowania oświadczeń o przyjęciu i odrzuceniu spadku. Czynności te należały do tej pory do rzeczowej właściwości sądów powiatowych. Dekret zastrzega jednak, że w wypadku złożenia zarzutu lub sprzeciwu — sprawę rozpatruje właściwy sąd w trybie zwykłym.</u> + <u xml:id="u-40.65" who="#Marszalek">Podobnie dekret przewiduje dla sądów powiatowych prawo przyjmowania oświadczeń o przyjęciu i odrzuceniu spadku, o ile ma to znaczenie dla toczącej się w tym sądzie sprawy. Z tych między innymi względów dekret stanowi samoistny akt ustawodawczy, nie zmieniając ustawy o notariacie ani też tyczących tych spraw przepisów prawa sądowego. W jakim stopniu postanowienia dekretu wpłyną na odciążenie zwłaszcza kancelarii sądowych, świadczy liczba ponad 200 tys. tego rodzaju spraw w 1954 r. — jak o tym informował na posiedzeniu Komisji Spraw Ustawodawczych ob. Minister Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-40.66" who="#Marszalek">Ostatni wreszcie z tej grupy dekret, również z dnia 18 lutego br., wprowadza zmiany w dekrecie z dnia 26 kwietnia 1948 r. o podwyższeniu grzywien, kar pieniężnych, kar porządkowych i nawiązek. Chodzi mianowicie o zmianę jednego tylko art. 5 w sensie podwyższenia wysokości równoważnika przy zamianie grzywny na karę pozbawienia wolności. Przy zamiennikach dotychczasowych kara więzienia lub aresztu stosowana w wypadkach nieściągalności grzywny sięga niejednokrotnie górnej granicy kary pozbawienia wolności za dane przestępstwo. W ten sposób kara staje się niewspółmiernie wysoka i surowa w zestawieniu ze społeczną szkodliwością przestępstwa.</u> + <u xml:id="u-40.67" who="#Marszalek">Dekret ten nie narusza dekretu z dnia 4 marca 1953 r. o uzupełnieniu przepisów karnych w sprawach o niewykonanie dostaw obowiązkowych zboża, gdyż równowartość przerachowania została tam ściśle określona, a zastępczą karę aresztu w wypadkach nieuiszczenia grzywny ustala w swym orzeczeniu kolegium orzekające właściwej rady narodowej.</u> + <u xml:id="u-40.68" who="#Marszalek">W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych proszę Wysoki Sejm o zatwierdzenie zreferowanych przeze mnie 7 dekretów, wyszczególnionych w druku sejmowym nr 59.</u> + <u xml:id="u-40.69" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów?</u> + <u xml:id="u-40.70" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-40.71" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-40.72" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 11 grudnia 1954 r. o zmianie dekretu o uchwalaniu i wykonywaniu budżetu państwa, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-40.73" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-40.74" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-40.75" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-40.76" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm dekret z dnia 11 grudnia 1954 r. o zmianie dekretu o uchwalaniu i wykonywaniu budżetu państwa jednomyślnie zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-40.77" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 2 lutego 1955 r. o terenowych organach administracji morskiej, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-40.78" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-40.79" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-40.80" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-40.81" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził jednomyślnie dekret o terenowych organach administracji morskiej.</u> + <u xml:id="u-40.82" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 18 lutego 1955 r. o właściwości organów w zakresie publicznej gospodarki lokalami, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-40.83" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-40.84" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-40.85" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-40.86" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził jednomyślnie dekret z dnia 18 lutego 1955 r. o właściwości organów w zakresie publicznej gospodarki lokalami.</u> + <u xml:id="u-40.87" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 18 lutego 1955 r. o przekazaniu państwowym biurom notarialnym niektórych dotychczasowych czynności sądowych, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-40.88" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-40.89" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-40.90" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-40.91" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził jednomyślnie dekret z dnia 18 lutego 1955 r. o przekazaniu państwowym biurom notarialnym niektórych dotychczasowych czynności sądowych.</u> + <u xml:id="u-40.92" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 18 lutego 1955 r. o zmianie dekretu o podwyższeniu grzywien, kar pieniężnych, kar porządkowych i nawiązek, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-40.93" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-40.94" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-40.95" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-40.96" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził jednomyślnie dekret z dnia 18 lutego 1955 r. o zmianie dekretu o podwyższeniu grzywien, kar pieniężnych, kar porządkowych i nawiązek.</u> + <u xml:id="u-40.97" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 11 marca 1955 r. o przekształceniu urzędu Ministra Poczt i Telegrafów w urząd Ministra Łączności, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-40.98" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-40.99" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-40.100" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-40.101" who="#Marszalek">Stwierdzam, że dekret z dnia 11 marca 1955 r. o przekształceniu urzędu Ministra Poczt i Telegrafów w urząd Ministra Łączności Sejm jednomyślnie zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-40.102" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 11 marca 1955 r. o łączności, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-40.103" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-40.104" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-40.105" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-40.106" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził jednomyślnie dekret z dnia 11 marca 1955 r. o łączności.</u> + <u xml:id="u-40.107" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Uzupełnienie składu Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-40.108" who="#Marszalek">Proszę o zgłaszanie kandydatów.</u> + <u xml:id="u-40.109" who="#komentarz">(Wicemarszałek Ozga-Michalski Józef:</u> + <u xml:id="u-40.110" who="#Marszalek">Proszę o głos.)</u> + <u xml:id="u-40.111" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. kieleckiego wicemarszałek Sejmu Józef</u> + <u xml:id="u-40.112" who="#Marszalek">Ozga-Michalski.</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wysoki Sejmie! Z upoważnienia posłów województw kieleckiego, wrocławskiego i miasta Warszawy zgłaszam następujących kandydatów dla uzupełnienia opróżnionych stanowisk w składzie Rady Państwa:</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">—poseł Hilary Chełchowski, przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu, —poseł Oskar Lange, —poseł Jerzy Albrecht, przewodniczący Prezydium Rady Narodowej m. st. Warszawy.</u> + <u xml:id="u-41.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#Marszalek">Czy są jeszcze inne kandydatury?</u> + <u xml:id="u-42.1" who="#Marszalek">Nie ma.</u> + <u xml:id="u-42.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-42.3" who="#Marszalek">Zgodnie z art. 22 ust. 1 regulaminu Sejmu wybór Rady Państwa następuje zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-42.4" who="#Marszalek">Na podstawie listy obecności stwierdzam, że na sali obecna jest więcej niż połowa ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-42.5" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za dokonaniem wyboru posła Hilarego Chełchowskiego na stanowisko członka Rady Państwa, zechce wstać, Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-42.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-42.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-42.8" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za dokonaniem wyboru posła Oskara Lange na stanowisko członka Rady Państwa, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-42.9" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-42.10" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-42.11" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-42.12" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za dokonaniem wyboru posła Jerzego Albrechta na stanowisko członka Rady Państwa, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-42.13" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-42.14" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-42.15" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-42.16" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm wybrał jednomyślnie posłów Hilarego Chełchowskiego, Oskara Lange i Jerzego Albrechta na członków Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-42.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-42.18" who="#Marszalek">Porządek dzienny posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-42.19" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych Kancelarii Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-42.20" who="#Marszalek">Wobec wyczerpania porządku obrad sesji ogłaszam VI sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej za zamkniętą.</u> + <u xml:id="u-42.21" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 21 min. 25.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00017-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00017-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..cd71f58 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00017-01/header.xml @@ -0,0 +1,64 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00017-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>17 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>17 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">17</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1955-05-19</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHorodynskiDominik" role="speaker"> + <persName>Poseł Horodyński Dominik</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJaworskaHelena" role="speaker"> + <persName>Poseł Jaworska Helena</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJuszkiewiczAleksander" role="speaker"> + <persName>Poseł Juszkiewicz Aleksander</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKlosiewiczWiktor" role="speaker"> + <persName>Poseł Kłosiewicz Wiktor</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMalewskiJuliusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Malewski Juliusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselOchabEdward" role="speaker"> + <persName>Poseł Ochab Edward</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWendeJanKarol" role="speaker"> + <persName>Poseł Wende Jan Karol</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWitaszewskiKazimierz" role="speaker"> + <persName>Poseł Witaszewski Kazimierz</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekJozefOzgaMichalski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Józef Ozga-Michalski</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekStanislawKulczynski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Stanisław Kulczyński</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00017-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00017-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..d86da25 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00017-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,521 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja I -- Sesja VII</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z VII sesji Sejmu</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 19 maja 1955 r.</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">Warszawa 1 9 5 5</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Przybywających na salę obrad członków Biura Politycznego KC PZPR z Pierwszym Sekretarzem KC PZPR Bolesławem Bierutem, członków Rady Państwa z Przewodniczącym Rady Państwa Aleksandrem Zawadzkim, członków Rządu z Prezesem Rady Ministrów Józefem Cyrankiewiczem na czele</u> + <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">posłowie witają hucznymi długotrwałymi oklaskami. Zebrani wstają.)</u> + <u xml:id="u-1.8" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 11 min. 5.)</u> + <u xml:id="u-1.9" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu wicemarszałek Sejmu Józef</u> + <u xml:id="u-1.10" who="#komentarz">Ozga-Michalski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Otwieram VII sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Prezydium Sejmu proponuje następujący porządek obrad VII sesji Sejmu:</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">I. Ratyfikacja Układu o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej między Ludową Republiką Albanii, Ludową Republiką Bułgarii, Węgierską Republiką Ludową, Niemiecką Republiką Demokratyczną, Polską Rzecząpospolitą Ludową, Rumuńską Republiką Ludową, Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i Republiką Czechosłowacką, podpisanego w Warszawie dnia 14 maja 1955 r.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">II. Zmiana w składzie Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">III. Zatwierdzenie uchwały Rady Państwa w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów w okresie między VI a VII sesją Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Przed przystąpieniem do głosowania nad projektem porządku obrad zawiadamiam, że zgodnie z art. 26 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rada Państwa przedstawiła Sejmowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej do zatwierdzenia 5 dekretów, wydanych w okresie między VI a VII sesją Sejmu, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">1) z dnia 16 kwietnia 1955 r. o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Motoryzacyjnego (Dz. U. Nr 17, poz. 89), 2) z dnia 18 kwietnia 1955 r. o przekształceniu urzędu Ministra Górnictwa w urząd Ministra Górnictwa Węglowego (Dz. U. Nr 18, poz. 105), 3) z dnia 18 kwietnia 1955 r. o Centralnym Urzędzie Naftowym (Dz. U. Nr 18, poz. 106), 4) z dnia 18 kwietnia 1955 r. o uwłaszczeniu i o uregulowaniu innych spraw, związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym (Dz. U. Nr 18, poz. 107), 5) z dnia 18 kwietnia 1955 r. o zmianie dekretu o prawie łowieckim (Dz. U. Nr 18, poz. 108).</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Prezydium Sejmu — zgodnie z art. 33 ust. 1 regulaminu Sejmu — przekazało powyższe dekrety do Komisji Spraw Ustawodawczych z tym, że dekret o uwłaszczeniu i o uregulowaniu innych spraw, związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym, oraz dekret o zmianie dekretu o prawie łowieckim — przekazane zostały również do Komisji Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Prezydium Sejmu proponuje, aby sprawozdania Komisji dotyczące zatwierdzenia dekretów rozpatrzyć na następnej sesji.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie proponowanego porządku obrad?</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycje Prezydium Sejmu przyjął.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Stwierdzam, że proponowany przez Prezydium Sejmu porządek obrad VII sesji został przez Sejm przyjęty.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Sprawa zatwierdzenia dekretów rozpatrzona zostanie zatem na następnej sesji.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Prezydium Sejmu ustaliło porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia w brzmieniu odpowiadającym uchwalonemu przed chwilą przez Sejm porządkowi obrad sesji.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o wniosku w sprawie ratyfikacji Układu o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej między Ludową Republiką Albanii, Ludową Republiką Bułgarii, Węgierską Republiką Ludową, Niemiecką Republiką Demokratyczną, Polską Rzecząpospolitą Ludową, Rumuńską Republiką Ludową, Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i Republiką Czechosłowacką, podpisanego w Warszawie dnia 14 maja 1955 r.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">W imieniu Rządu głos zabiorze Prezes Rady Ministrów ob. Józef Cyrankiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wysoki Sejmie! W marcu, przed dwoma miesiącami, miałem możność referować w Sejmie kilka zagadnień z dziedziny sytuacji międzynarodowej. Działo się to z okazji sesji budżetowej, z okazji przedłożenia Sejmowi budżetu państwa na rok 1955.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Omawianie sytuacji międzynarodowej, roli Polski na terenie międzynarodowym i zamierzeń Rządu Polskiego w tej dziedzinie z okazji sesji budżetowej podkreślało równocześnie fakt, który jest podstawową prawdą naszego życia narodowego. Tą prawdą jest, że nasz olbrzymi pokojowy wysiłek budowy nowoczesnej, silnej Polski, wysiłek całego naszego narodu, który z dumą spogląda na minione 10-lecie niespotykanego rozwoju kraju, jego potencjału przemysłowego i jego siły, umożliwiony był dzięki temu, że nie byliśmy w tym pokojowym wysiłku sami, że mieliśmy takiego przyjaciela jak pierwszy kraj socjalizmu — Związek Radziecki, że mieliśmy mocne zaplecze przyjaciół w krajach demokracji ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Tą prawdą równocześnie jest, że opierając swoją pracę dla dobra własnego narodu o solidarność państw obozu pokoju, zarazem w miarę postępu naszego budownictwa zwiększaliśmy nasz wkład do wspólnej siły obozu pokoju. A ta wspólna siła z kolei zabezpieczała i naszą przyszłość i nasze perspektywy rozwoju.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Ta nierozerwalna jedność i współzależność wysiłku naszego narodu ze wzrastającą siłą całego obozu pokoju, z jego wspólną polityką międzynarodową i jego decydującą o układzie sił na świecie rolą międzynarodową jest podstawową, obustronnie działającą prawdą naszego życia.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Jest to prawda, która rozświetla drogi przyszłości naszego narodu, która krzepi serca i umysły wszystkich ludzi w Polsce, serca ojców i matek myślących o przyszłości swych dzieci, która dodaje im bodźca i otuchy do pracy w budowie coraz bardziej kwitnącej i silnej Polski, a równocześnie pozwala nam wszystkim widzieć pełne zabezpieczenie naszego pokojowego wysiłku nie tylko w naszej sile, ale we wspólnej sile 900-milionowego zwycięskiego, wciąż rosnącego obozu pokoju i socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wyrazem, zadokumentowaniem i rozwinięciem tej prawdy jest podpisany w Warszawie dnia 14 maja Układ o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej między Ludową Republiką Albanii, Ludową Republiką Bułgarii, Węgierską Republiką Ludową, Niemiecką Republiką Demokratyczną, Polską Rzecząpospolitą Ludową, Rumuńską Republiką Ludową, Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i Republiką Czechosłowacką.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Ten właśnie Układ przedstawiam w imieniu Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Wysokiemu Sejmowi do ratyfikacji.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Na gruncie dotychczas istniejących dwustronnych paktów, z których głównym i podstawowym dla Polski był stanowiący fundament pierwszego dziesięciolecia naszego rozwoju pakt o przyjaźni, współpracy i pomocy powojennej ze Związkiem Radzieckim, pakt, którego dziesiątą rocznicę zawarcia obchodziliśmy uroczyście w kwietniu, na gruncie tych dwustronnych paktów w wyniku rozwoju wypadków w Europie zachodniej, a w szczególności w Niemczech zachodnich, wyrósł obecnie wielostronny traktat, potęgujący gwarancję nietykalności naszych granic, oparty na mocnej podstawie zbiorowego bezpieczeństwa, oparty o niewzruszalną solidarność państw obozu pokoju i socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">W ten sposób wysiłki narodu polskiego i jego władzy ludowej rozwijają się konsekwentnie i niezłomnie — w imię nienaruszalności naszych granic, naszego bezpieczeństwa i niepodległości od paktu polsko-radzieckiego z roku 1945, od Poczdamu, poprzez zgorzeleckie układy przyjaźni z Niemiecką Republiką Demokratyczną o wytyczeniu istniejącej granicy na Odrze i Nysie, których piąta rocznica mija w lipcu tego roku — aż do Układu Warszawskiego. Układ ten zrodził się z poczucia konieczności skutecznego zagwarantowania interesów ośmiu zaprzyjaźnionych państw. Zjednoczone dowództwo spotęguje koordynację naszych wysiłków obronnych. Wszystko to wydatnie wzmacnia naszą suwerenność, wzmacnia gwarancję niepodległego rozwoju naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Toteż zarówno w Polsce jak i we wszystkich krajach obozu pokoju Układ Warszawski został z radością powitany jako wyraz wydatnego wzrostu naszej wspólnej siły i naszego bezpieczeństwa.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Taka była odpowiedź naszych krajów, jeszcze ściślej zespolonych w obronie pokoju w Europie, na realną groźbę odrodzenia militaryzmu niemieckiego wskrzeszanego przez imperializm Stanów Zjednoczonych. Taka była nasza odpowiedź na ratyfikację układów paryskich, na przystąpienie Niemiec zachodnich do bloku atlantyckiego, na zwiększone tym samym niebezpieczeństwo wojny.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Nie ma w Polsce człowieka, którego trzeba byłoby przekonywać, co oznacza zaborczy neohitlerowski Wehrmacht, co oznacza rozpętywanie z powrotem tych sił, które w roku 1939 poprzez Polskę ruszyły na podbój świata, które przez bez mała 6 lat bestialsko znęcały się nad narodem polskim, które dławiły w kleszczach całą Europę, które usiłowały zepchnąć świat w mroki najbardziej potwornego barbarzyństwa, które 10 lat temu legły zdruzgotane potęgą oręża Związku Radzieckiego i wspólnym wysiłkiem narodów sprzymierzonych.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">I oto minęło zaledwie 10 lat od zakończenia wojny, a w Europie zachodniej przez odrodzenie militaryzmu niemieckiego, wbrew najżywotniejszym interesom narodów Europy, wbrew woli i pragnieniom samego narodu niemieckiego powstaje niebezpieczne ognisko wojenne.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Nie ma potrzeby nikomu przypominać, przeciwko komu Wehrmacht neohitlerowski, włączony do agresywnego ugrupowania północnoatlantyckiego, ma być w pierwszym rzędzie użyty.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Nie trzeba też przypominać, że zanim jeszcze pojawiły się pierwsze zawoalowane zapowiedzi remilitaryzacji Niemiec w roku 1949, a nawet wówczas kiedy politycy zachodni jeszcze oficjalnie zaprzeczali, jakoby kiedykolwiek mieli dążyć do remilitaryzacji Niemiec, już wówczas propaganda odwetowców w Niemczech zachodnich wyraźnie wiązała swe nadzieje z powstaniem nowej armii niemieckiej.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Naród polski pochłonięty pracą nad rozwojem swojego kraju oczekiwał od Rządu takich kroków, które by zapewniły mu bezpieczeństwo w nowej sytuacji.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Toteż mając przed oczyma niezbite dowody wskrzeszania militaryzmu niemieckiego i związanych z nim nieodłącznie zaborczych zamiarów, widząc jak ta zaborczość popierana jest i podsycana przez amerykańskich polityków i całą propagandę zachodnią — Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, rząd kraju, który przeżył wszystkie okropności wojny i okupacji, doznał niszczycielskich jej skutków, nie mógł pozostać biernym i uznał za konieczne podjęcie niezbędnych kroków politycznych i obronnych celem zabezpieczenia żywotnych interesów Polski.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wyciągając z przeszłości wszystkie wnioski i dążąc do tego, by byt naszego narodu jak najskuteczniej zabezpieczyć w oparciu o cały obóz pokoju i postępu, popieraliśmy wysiłki Związku Radzieckiego zmierzające do pokojowego rozwiązania problemu niemieckiego i do zabezpieczenia pokoju w Europie przez wspólny wysiłek wszystkich narodów.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Zdawaliśmy sobie przy tym sprawę, że militaryzm niemiecki jest groźbą nie tylko dla Polski lub też państw Europy wschodniej, przeciwko którym głównie jego propaganda odwetowa jest dziś skierowana. Wiedzieliśmy, że militaryzm niemiecki stanowi groźbę dla wszystkich sąsiadów Niemiec, włączając państwa Europy zachodniej, a więc również i dla tych krajów, których rządy pod naciskiem Stanów Zjednoczonych ignorując rzeczywistość forsowały ratyfikację układów paryskich. Usiłują one zagłuszyć ostrzeżenia płynące z doświadczeń historii, a także przechodzą do porządku dziennego nad faktem, że przywódcy nowego Wehrmachtu już dziś nie starają się ukrywać tego, że ich plany zaborcze obejmują również kraje Europy zachodniej, a z biegiem czasu będą to czynili coraz brutalniej.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Układ nasz zrealizowaliśmy w gronie państw zaprzyjaźnionych, tak jak i my zagrożonych remilitaryzacją Niemiec i tak samo jak my oddanych pokojowemu budownictwu nowego i lepszego jutra.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Układ ten daje nam najpewniejszą gwarancję, że w razie jakiejkolwiek próby agresji przeciwko naszym krajom napastnik spotka się z natychmiastową wspólną i niezawodną odprawą.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Układ Warszawski wyraża jednolitą wolę wspólnej obrony suwerenności i niezawisłości państw zaprzyjaźnionych i współdziałających ze sobą w celu umocnienia wzajemnego bezpieczeństwa.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Siła i znaczenie tego Układu stają się szczególnie wymowne dzięki temu, że bierze w nim udział Związek Radziecki, który całą swą niezmierzoną potęgę, swe doświadczenia, olbrzymie zdobycze swej techniki postawił do dyspozycji utworzonego wspólnie systemu bezpieczeństwa zbiorowego.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Siłę tego Układu podkreśla fakt, że Chińska Republika Ludowa poprzez swego obserwatora w przemówieniu na Konferencji państw europejskich i w deklaracji złożonej w chwili podpisywania Układu podkreśliła swoje pełne poparcie dla celów Układu oraz gotowość pomocy naszym krajom na wypadek napaści.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Niemałą wymowę ma fakt, że bierze w Układzie udział Niemiecka Republika Demokratyczna, reprezentująca pokojowe dążenia całego narodu niemieckiego.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">W ten sposób siła tego systemu bezpieczeństwa zbiorowego rozciągającego się od Łaby aż po Chiny jest dostateczna, by zmusić potencjalnych napastników do poważnego zastanowienia się, zanim odważą się na agresję.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Równocześnie siła tego Układu wynika i z tego, że jest on poważnym krokiem naprzód w kierunku realizacji idei bezpieczeństwa zbiorowego w oparciu o uznane zasady pokojowego współistnienia i współpracy państw o różnych ustrojach społeczno-politycznych.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Tak jak nie rezygnujemy z wysiłków, by nie dopuścić do wprowadzenia w życie remilitaryzacji Niemiec zachodnich, by nadal wytrwale dążyć do zjednoczenia Niemiec i stworzyć warunki umożliwiające całemu narodowi niemieckiemu włączenie się do prac w dziele zabezpieczenia pokoju europejskiego — tak samo nie rezygnujemy z wysiłku, by stworzony przez nas system bezpieczeństwa zbiorowego przekształcić w system ogólnoeuropejski.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Dlatego to Układ Warszawski pozostaje otwarty dla wszystkich — bez względu na ich ustrój — państw europejskich, które chciałyby doń przystąpić, oraz zawiera postanowienie, że w razie utworzenia szerszej organizacji, a więc w razie stworzenia systemu ogólnoeuropejskiego bezpieczeństwa, zawarty w Warszawie Układ traci swoją moc obowiązującą.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Na tym także polega siła tego Układu i jego międzynarodowe znaczenie, dotyczące w poważnej mierze wszystkich narodów Europy.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Dlatego też spotka się on z poparciem i zrozumieniem wszystkich narodów pragnących pokoju i nienawidzących wojny, w szczególności z poparciem narodów Europy zachodniej, które walczyły i walczą przeciwko militaryzmowi niemieckiemu.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Równocześnie zorganizowanie zjednoczonego dowództwa wojskowego przewidzianego w Układzie i włączenie do dyspozycji nowopowstałego systemu pomocy wzajemnej wydzielonych jednostek wojskowych — daje uczestnikom Układu konkretną i wystarczającą rękojmię, że w razie potrzeby rozporządzać będą dostateczną i sprawną siłą, by odpowiedzieć na wszelkie próby agresji i by agresora uśmierzyć.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Jeżeli chodzi o sprawę udziału Niemieckiej Republiki Demokratycznej w wykonywaniu postanowień dotyczących sił zbrojnych zjednoczonego dowództwa — rozpatrzona ona zostanie w terminie późniejszym, co wiąże się z całokształtem wysiłków zmierzających do słusznego rozwiązania problemu niemieckiego.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Zgodnie z powziętą uchwałą, na stanowisko Naczelnego Dowódcy Zjednoczonych Sił Zbrojnych został powołany Marszałek Związku Radzieckiego Koniew.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Marszałek Koniew jest dobrze znany narodowi polskiemu i całemu światu, który pamięta jego wielkie zasługi w walce z hitleryzmem. Wojska, którymi dowodził marszałek Koniew, wzięły udział w zwycięskiej ofensywie wyzwalającej Polskę spod jarzma hitlerowskiego.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Utworzenie zjednoczonych sił zbrojnych i zjednoczonego dowództwa niepomiernie wzmaga efektywność naszych możliwości obronnych. Równocześnie zaś siły zbrojne poszczególnych państw całkowicie zachowują swój narodowy charakter, pozostając zbrojnym ramieniem każdego z naszych narodów pod własnym dowództwem. Układ nasz jest poważnym i stanowczym ostrzeżeniem dla każdego, kto ośmieliłby się naruszyć pokój w Europie.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">W ten sposób Konferencja Warszawska staje się historycznym krokiem w walce o pokój i bezpieczeństwo naszych narodów, w walce o pokój i bezpieczeństwo wszystkich narodów Europy, w walce o trwały pokój na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Konferencja Warszawska była ważnym odcinkiem wielkiego frontu walki o pokój i odprężenie międzynarodowe i łączy się bezpośrednio i organicznie z szeregiem innych niezwykle doniosłych aktów politycznych, które zmierzają do zmniejszenia napięcia w stosunkach międzynarodowych, do istotnego odprężenia.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wszystkie te akty polityczne łącznie z Konferencją Warszawską są przejawem wielkiej, toczonej na całym froncie ofensywy obozu pokoju, ofensywy, którą z radością witają wszyscy ludzie dobrej woli na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Oto z otwarciem naszej Konferencji zbiegło się złożenie przez Związek Radziecki na Podkomisji Rozbrojeniowej w Londynie nowego planu rozbrojenia i zakazu broni masowego zniszczenia.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Oto Związek Radziecki, kontynuując swoje wieloletnie tradycje walki o odprężenie, wysunął konstruktywne wnioski nacechowane nieodpartą logiką i pełen rozmachu plan redukcji zbrojeń, eliminacji broni masowego zniszczenia i wprowadzenia efektywnych zasad kontroli wykonywania przyjętego planu.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Polska Ludowa, jak wszystkie inne kraje obozu pokoju i demokracji, wypowiada się przeciwko wyścigowi zbrojeń. Żaden rozsądny człowiek nie może nie potępiać bezsensownego topienia miliardów w zbrojeniach, które są skutkiem nienasyconej zachłanności i zaborczości imperialistycznych monopoli.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Dlatego też naród polski ze szczerym entuzjazmem powitał najnowsze propozycje rozbrojeniowe przedłożone przez Związek Radziecki.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Mówiliśmy o potężnej ofensywie obozu pokoju, o pokojowej ofensywie Związku Radzieckiego na szerokim froncie. Oto w dzień po podpisaniu Układu Warszawskiego nastąpiło podpisanie traktatu państwowego z Austrią, który kończy okres okupacji czteromocarstwowej w Austrii i przyznaje jej pełną suwerenność. Zawarcie traktatu z Austrią stanowi poważny wkład w sprawę utrwalenia pokoju w Europie. Jesteśmy przekonani, że naród austriacki wykorzysta swą pełną suwerenność, by przyczynić się do utrwalenia pokoju i współpracy w Europie.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Przywrócenie Austrii niezależności i suwerenności oraz wykonywanie przyjętych zasad Układu sprzyjać będzie rozwojowi przyjaznych stosunków między naszymi państwami.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Równocześnie nie sposób nie podkreślić wagi traktatu austriackiego jako przykładu konkretnego rozładowywania napięć sytuacji międzynarodowej, konkretnego przykładu, który nie może pozostać bez wpływu na szybsze i skuteczniejsze szukanie rozwiązań w innych sprawach, w szczególności w sprawie zjednoczenia Niemiec na pokojowych i demokratycznych podstawach.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Równocześnie z Konferencją Warszawską ogłoszona została decyzja o spotkaniu delegacji rządowych Związku Radzieckiego i Federacyjnej Republiki Jugosławii.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Należy stwierdzić, że spotkanie to stanowi poważny krok w kierunku dalszej poprawy stosunków między Jugosławią a Związkiem Radzieckim, co może odegrać niemałą rolę w utrwaleniu pokoju w Europie i przyczynić się do pogłębienia współpracy między Jugosławią a całym obozem pokoju. Każdy krok w tym kierunku Polska Ludowa traktuje z całą życzliwością.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Duże znaczenie dla walki o polepszenie współpracy między narodami ma uzyskanie bezpośrednio, po zakończeniu Konferencji Warszawskiej, porozumienia w sprawie zwołania konferencji wielkich mocarstw na najwyższym szczeblu. O konferencję tę dopominały się narody na całym świecie. Powstał bowiem cały szereg problemów, które wymagają omówienia i opartego na porozumieniu rozwiązania na najwyższym szczeblu.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Nic dziwnego, że z konferencją tą wiążą duże nadzieje w szczególności narody Europy zachodniej, zaniepokojone widmem odradzania się militaryzmu niemieckiego.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Ze zwołaniem tej konferencji wiąże naród niemiecki nadzieje zbliżenia perspektyw zjednoczenia się w pokojowym i demokratycznym państwie.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej ma nadzieję, że mocarstwa zachodnie okażą na tej konferencji gotowość do porozumienia i współpracy, którą z taką siłą i konsekwencją realizuje Związek Radziecki.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Tak oto na szerokim froncie pokojowym ofensywy obozu pokoju, a przede wszystkim pełnej dynamiki, całkowicie zbieżnej z interesami Polski polityki Związku Radzieckiego, Konferencja Warszawska i Układ Warszawski stały się ogniwem w łańcuchu wysiłków na rzecz odprężenia międzynarodowego i mamy prawo stwierdzić, że wnoszą wielki wkład w dzieło utrwalenia pokoju w Europie i rozwoju form współpracy międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Postanowienia Układu Warszawskiego stanowią dla narodu polskiego nader istotne wzmocnienie jego bezpieczeństwa, jego suwerenności i jego granic, sprawiają, że w obliczu groźby odrodzenia Wehrmachtu, popieranego przez rząd Stanów Zjednoczonych, nie znajdujemy się osamotnieni, lecz wraz z nami stoją siły Związku Radzieckiego i krajów demokracji ludowej. Tę nową w życiu narodu polskiego prawdę — tę wielką prawdę naszego bezpieczeństwa i możliwości pokojowej pracy — odczuwa dziś w Polsce każdy. Stąd płynie twórcza wiara w przyszłość, którą przepojony jest cały nasz naród. Musimy stale pamiętać, że od naszej siły wewnętrznej, od prężności naszego rozwoju gospodarczego, od wykonywania naszych planów gospodarczych, od dalszego umacniania moralnej i politycznej jedności naszego Frontu Narodowego zależy w dużej mierze siła i skuteczność polskiego Wkładu do utworzonego w Warszawie systemu bezpieczeństwa i pomocy wzajemnej.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Polska Ludowa jest silna jednością swych obywateli zespolonych we Froncie Narodowym, którego cele: utrwalenie potęgi naszego państwa, walka o wzrost naszej siły gospodarczej i moralnej, walka o podniesienie produkcji i oświaty — są celami całego narodu. Wypełniając zadania, które stawia przed nami nasz program polityczny i gospodarczy, a w szczególności te, które postawione zostały przed państwem i narodem, a nakreślone na II Zjeździe Partii i we wskazaniach III Plenum Komitetu Centralnego, umacniamy w ten sposób nasze Państwo Ludowe, umacniamy naszą obronność i w imię bezpieczeństwa i pokoju będziemy mogli spełnić zobowiązania wzajemnej pomocy, które podjęliśmy kładąc nasz podpis pod Układem o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej dnia 14 maja 1955 roku.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Stawia to przed nami ważne i odpowiedzialne zadania. Będziemy pogłębiać i umacniać uczucia patriotyzmu w całym społeczeństwie w oparciu o chlubne, postępowe tradycje naszego narodu. Musimy walczyć z brakami w naszym aparacie i trzebić biurokratyzm, musimy poświęcić wiele troski i uwagi umocnieniu i usprawnieniu naszego aparatu państwowego oraz umocnieniu praworządności socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wzrost potęgi naszej Ludowej Ojczyzny łączy się ściśle z walką o wzrost wydajności pracy, o uruchomienie wszystkich rezerw ekonomicznych i stałe podnoszenie poziomu życiowego szerokich mas narodu. Dalsza rozbudowa przemysłu ciężkiego, przy odpowiednim uwzględnieniu możliwości rozwojowych przemysłu lekkiego, codzienna troska o rozwój naszego rolnictwa, pozostają nadal czołowymi zadaniami naszego budownictwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Ideą państw socjalizmu jest, by nieustannie wspólnym wysiłkiem podnosić dobrobyt materialny i kulturalny społeczeństwa. To są wytyczne naszych planów gospodarczych, które są i będą realizowane.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Niemniej jednak wiemy, że w świecie, w którym żyjemy, w świecie jawnych przygotowań agresywnych i niemaskowanych gróźb przeciwko naszemu bezpieczeństwu i naszym ziemiom, konieczny jest wysiłek wszystkich ludzi pracy, konieczne jest wzmocnienie naszych wysiłków obronnych na rzecz pokoju i bezpieczeństwa dla wszystkich. Chcemy móc pracować w spokoju i poczuciu, że nic nie zakłóci naszej pokojowej pracy nad utrwaleniem naszej państwowości i rozwojem dobrobytu całego narodu.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Musimy sobie również zdać sprawę z tego, że te czynniki, których zamierzenia skierowane są przeciwko naszej granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej, przeciwko naszej niezawisłości, naszej pokojowej pracy, szukać będą różnych metod, by osłabić naszą zdolność obronną. Musimy więc wzmocnić naszą czujność przed szpiegostwem, sabotażem, dywersją i rozkładową propagandą. Nasz niezwyciężony mur obronny stanowi zarówno Układ Warszawski, jak i patriotyczna postawa całego społeczeństwa oraz rezultaty codziennej pracy całego narodu. Układ nasz stanie się bodźcem do dalszego wzmocnienia przyjaźni między naszym narodem a narodami Związku Radzieckiego, do rozwoju jeszcze ściślejszej i jeszcze bardziej wszechstronnej współpracy między narodami obozu pokoju, które w ciężkim trudzie odzyskały wolność i nie pozwolą jej niczym naruszyć.</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Naród polski niewątpliwie chlubnie wykona te zadania, świadom tego, że od jego wysiłków zależy bezpieczeństwo naszej Ojczyzny, jej przyszłość, jej rozkwit. Stworzyliśmy przesłanki zarówno naszego własnego bezpieczeństwa, jak i odprężenia międzynarodowego. Muszą one być realizowane co dzień i na każdym kroku. Świadomość tej prawdy, że utrzymanie pokoju i zabezpieczenie naszej niepodległości zależy od naszych wysiłków, musi jeszcze mocniej przeniknąć w serca i umysły wszystkich Polaków.</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Dziś, gdy nasz Sejm ma ratyfikować historyczny Układ Warszawski, potężny instrument niezłomnej solidarności całego obozu pokoju, wszystkich naszych bratnich narodów, jeszcze goręcej biją nasze serca uczuciem serdecznej przyjaźni dla bohaterskich narodów radzieckich, dla wielkiego narodu chińskiego, dla bratnich krajów demokracji ludowej oraz Niemieckiej Republiki Demokratycznej, prowadzących walkę o pokój i demokrację przeciwko militaryzmowi i duchowi agresji — dla wszystkich sił pokojowych na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Oto wymowa Konferencji Warszawskiej i jej historycznych decyzji.</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">W imieniu Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej proszę Wysoki Sejm o ratyfikację przedłożonego Układu o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej między ośmioma państwami, Układu, który jak potężny stalowy puklerz wspólnej siły i solidarności chronić będzie bezpieczeństwo wszystkich ośmiu państw, który osłaniać będzie pokojowa, twórczą pracę narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#komentarz">(Huczne, długo niemilknące oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 45 do godz. 12.)</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Udzielam głosu sprawozdawcy Komisji Spraw Zagranicznych, wicemarszałkowi Sejmu Stanisławowi Kulczyńskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Wysoki Sejmie! Podpisany dnia 14 maja br. w Warszawie Układ ośmiu państw o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej posiada szczególne znaczenie dla narodu polskiego i wszystkich pokój miłujących narodów, dla umocnienia bezpieczeństwa Polski i innych krajów europejskich, dla pokoju w Europie i poza Europą.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Naród polski po wiekach walki z zaborczością militaryzmu i imperializmu niemieckiego zjednoczył się w sprawiedliwych granicach, opierających się o wybrzeże Bałtyku, o Odrę i Nysę Łużycką. W tych granicach, które odzyskaliśmy przed dziesięciu laty dzięki bohaterskiej walce żołnierzy radzieckich i dzięki ofierze krwi przelanej przez żołnierzy polskich walczących u boku Armii Radzieckiej, naród polski buduje nowe życie. Od pierwszej chwili wyzwolenia wszystkie swe siły poświęcamy odbudowie i rozbudowie gospodarki narodowej, rozwojowi oświaty i kultury i podnoszeniu materialnego i kulturalnego poziomu życia ludzi pracy. W twórczej pracy pokojowej i przyjaznej współpracy międzynarodowej widzimy swe naczelne zadanie.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Dlatego nie możemy z obojętnością spoglądać na knowania wymierzone przeciw naszemu krajowi, na zbrodnicze plany zniszczenia tak niedawno odbudowanych miast i wsi polskich, nowo wzniesionych hut i fabryk, domów mieszkalnych, szkół, zakładów naukowych i placówek kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Nie możemy pozostawić bez odpowiedzi wskrzeszania militaryzmu w Niemczech zachodnich i wciągania niemieckich sił agresji i odwetu do bloków wojennych, wymierzonych przeciw narodom Związku Radzieckiego, Polski i innych pokojowych krajów. A taki cel przyświeca układom paryskim, które wbrew woli narodów zachodnio-europejskich, a nawet wbrew woli dużej części członków parlamentów zachodnio-europejskich zostały przez te parlamenty ratyfikowane. Naszą odpowiedzią na wymierzone przeciw nam układy paryskie jest Układ ośmiu państw o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej. Podejmujemy wraz ze Związkiem Radzieckim i sześciu innymi wspólnie z nami zagrożonymi krajami niezbędne kroki dla zapewnienia naszego bezpieczeństwa i w interesie utrzymania pokoju w Europie.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Osiem państw złączonych sojuszniczymi więzami Układu Warszawskiego udziela sobie wzajemnej gwarancji, że w przypadku napaści zbrojnej w Europie na jedno lub więcej z nich każdy pozostały uczestnik Układu udzieli napadniętemu natychmiastowej pomocy wszelkimi środkami, jakie uzna za niezbędne, włączając również zastosowanie siły zbrojnej. Osiem państw porozumiało się także w sprawie utworzenia Zjednoczonego Dowództwa Sił Zbrojnych wydzielonych do jego dyspozycji i postanowiło, że podejmą one również inne uzgodnione środki, niezbędne dla wzmocnienia ich obronności, w celu ochrony pokojowej pracy ich narodów i zabezpieczenia nietykalności ich granic przed ewentualną agresją.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Tak więc Układ Warszawski stwarza system skoordynowanych środków obronnych, opartych o zwartość i siłę ośmiu pokojowych państw z potężnym i niezawodnym obrońcą pokoju i niezawisłości narodów — wielkim Związkiem Radzieckim na czele. Dzięki Układowi Warszawskiemu Polska staje się uczestnikiem wielostronnego systemu obrony przed agresją, który wzmacnia jej bezpieczeństwo i który ostudzić musi zapały każdego agresora, knującego plany podbojów i zaboru naszych ziem. Dzięki Układowi Warszawskiemu żaden wróg nie może liczyć na to, że uda mu się rozprawić w pojedynkę z poszczególnymi państwami należącymi do naszej bratniej rodziny pokojowych krajów. Drogę do agresji przeciw nam zagradza potężny mur zwartości i siły ośmiu państw, dla których sprawa bezpieczeństwa każdego z nich jest wspólną sprawą ich wszystkich.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Nasze poczucie bezpieczeństwa w Europie wzmacnia jeszcze fakt, że dla Warszawskiego Układu o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej deklaruje całkowitą solidarność i poparcie wielkie pokojowe mocarstwo azjatyckie — Chińska Republika Ludowa.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">U podstaw polityki zagranicznej naszego państwa i innych państw naszego obozu leży idea pokojowego współistnienia i pokojowej współpracy z wszystkimi państwami niezależnie od ich ustroju społecznego i państwowego. Uzyskawszy w Układzie Warszawskim rękojmię naszego bezpieczeństwa, nie ustajemy w wysiłkach, by stworzyć najlepsze warunki pokojowego współistnienia i pokojowej współpracy ze wszystkimi państwami. Tę myśl wyraża dobitnie Warszawski Układ o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej. Jego uczestnicy oświadczają gotowość współpracy we wszystkich poczynaniach międzynarodowych, zmierzających do zapewnienia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa i deklarują, że w pełni poświęcą swe. siły urzeczywistnieniu tych celów. Jego uczestnicy zobowiązują się współpracować z innymi państwami w wielkim dziele osiągnięcia porozumienia w sprawie powszechnej redukcji zbrojeń i zakazu broni atomowej, wodorowej oraz innych rodzajów broni masowej zagłady.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">To zobowiązanie posiada szczególną wymowę w chwili obecnej, gdy dzięki nowym propozycjom Związku Radzieckiego z 10 maja br. przedstawionym Podkomisji Rozbrojeniowej ONZ powstały nowe, realne podstawy dla uregulowania problemu redukcji zbrojeń i zakazu broni masowego zniszczenia, problemu, który jest przedmiotem troski setek milionów ludzi na wszystkich kontynentach.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">W ten sposób państwa uczestniczące w Układzie Warszawskim raz jeszcze dały wyraz swemu umiłowaniu pokoju i swej gotowości uregulowania w duchu wzajemnego porozumienia sprawy ograniczenia zbrojeń i zakazu najniebezpieczniejszych dla ludzkości rodzajów broni. Sprawa ta posiada bardzo ważne znaczenie dla położenia kresu wyścigowi zbrojeń, dla uwolnienia ludzkości od groźby nowej wojny i zwolnienia narodów od brzemienia ciężarów zbrojeniowych.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Naród polski — jak tego dowiodło blisko 20 milionów podpisów obywateli naszego kraju pod Apelem Wiedeńskim Światowej Rady Pokoju — popiera z całego serca program redukcji zbrojeń i zakazu broni masowej zagłady, o którego realizację Polska walczy niezmiennie wraz z innymi uczestnikami Układu Warszawskiego.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Układ Warszawski stwarza również sprzyjające możliwości dla zbudowania ogólnego systemu bezpieczeństwa zbiorowego w Europie.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Wychodząc z założenia, że w oparciu o Układ Warszawski rozwinąć się może europejski system bezpieczeństwa zbiorowego, uczestnicy Układu postanowili, że jest on otwarty dla przystąpienia innych państw — bez względu na ich ustrój społeczny i państwowy. Gdy zaś zostanie utworzony europejski system bezpieczeństwa zbiorowego i wejdzie w życie ogólnoeuropejski układ w tej sprawie, a zatem gdy osiągnięty będzie cel pokojowych wysiłków Polski i innych państw uczestniczących w Układzie Warszawskim, Układ ten utraci swą moc.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Układ Warszawski przepojony jest troską o bezpieczeństwo zbiorowe i pokój dla wszystkich narodów europejskich. Jak dowodzi litera i duch tego Układu, jest on z gruntu odmienny od układów, na podstawie których utworzone zostały bloki z udziałem mocarstw zachodnich w rodzaju bloku północno-atlantyckiego i unii zachodnio-europejskiej.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Agresywnej treści tych bloków Układ Warszawski przeciwstawia swą głęboko pokojową treść. W przeciwieństwie do tych bloków Układ Warszawski jest otwarty dla przystąpienia innych państw i stwarza pomyślne warunki dla współpracy wszystkich państw w dziele zapewnienia pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego. W przeciwieństwie do tych bloków, które ograniczają suwerenność ich uczestników, Układ Warszawski utrwala i umacnia suwerenne prawa państw i narodów uczestniczących w Układzie. W przeciwieństwie do tych bloków, które łamią zobowiązania międzynarodowe ich uczestników, wynikające z Karty Narodów Zjednoczonych, Układ Warszawski całkowicie odpowiada przepisom Karty. Stanowi on bowiem realizację niezaprzeczalnego i zagwarantowanego w Karcie Narodów Zjednoczonych prawa do samoobrony indywidualnej i zbiorowej oraz zapewnia koordynację pokojowych wysiłków ośmiu państw dla ich dalszej walki o utrwalenie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">W przeciwieństwie do bloków, które stwarzają przeszkody na drodze do uregulowania doniosłych dla sprawy pokoju problemów międzynarodowych, Układ Warszawski łączy pokojowe państwa wspólną myślą i troską o pokojowe rozwiązanie spornych zagadnień międzynarodowych.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Trzeba tu przypomnieć zwłaszcza tak ważną dla pokoju sprawę, jak pokojowe uregulowanie problemu niemieckiego, problem zjednoczenia Niemiec na podstawach demokratycznych i pokojowych.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Nie ulega wątpliwości, że ratyfikacja układów paryskich stworzyła nową i niepomyślną sytuację, o ile chodzi o pokojowe uregulowanie problemu niemieckiego. Polska wraz z innymi państwami uczestniczącymi w Układzie Warszawskim nadal przeciwstawia się wskrzeszeniu militaryzmu niemieckiego i odbudowie agresywnego Wehrmachtu zachodnio-niemieckiego Naród polski darzy niezmierną sympatią demokratyczne i patriotyczne siły narodu niemieckiego, które walczą przeciw remilitaryzacji Niemiec zachodnich i o zjednoczenie swej ojczyzny na podstawach demokratycznych i pokojowych. W przeciwstawieniu do układów paryskich Układ Warszawski nie zamyka drogi do wejścia całego narodu niemieckiego na drogę demokracji, pokoju i pokojowego zjednoczenia.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Z głębokim zadowoleniem pragnę podkreślić fakt, że nowy wielostronny sojusz, wynikający z Warszawskiego Układu o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej, łączy nas więzami sojuszniczymi również z dwoma państwami, z którymi nie mieliśmy dotychczas dwustronnych układów sojuszniczych. Sojusznikiem naszym jest obecnie Ludowa Republika Albanii i Niemiecka Republika Demokratyczna — nasz sąsiad, z którym łączy nas granica przyjaźni i pokoju na Odrze i Nysie Łużyckiej, nasz sąsiad, który wraz z nami i innymi uczestnikami Układu Warszawskiego zdecydowany jest bronić tej granicy jako nienaruszalnej granicy pokoju.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Warszawski Układ o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej wzmacnia siły pokoju w Europie i na całym świecie. Jest on mocnym narzędziem w walce o pokój i bezpieczeństwo międzynarodowe, w walce przeciw knowaniom i intrygom wszelkich podżegaczy wojennych, militarystów i odwetowców.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Warszawski Układ o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej spotkał się z gorącym poparciem całego narodu polskiego. Układ ten odpowiada bowiem jego najgłębszym pragnieniom, wyraża jego najżywotniejsze interesy i uzbraja go w mocny oręż walki o pokój, łącząc Polską Rzeczpospolitą Ludową nierozerwalnymi więzami sojuszu z siedmiu bratnimi państwami.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Celem naszym jest pokój i mobilizacja wszystkich sił dla budownictwa pokojowego. Układ Warszawski daje nam nie tylko poczucie bezpieczeństwa, ale i poczucie dobrze spełnionego obowiązku w obliczu zagadnień pokoju w Europie.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Układ Warszawski uruchamia nie tylko wspólną obronę przed grożącą skądkolwiek agresją, ale i wzmacnia bezpieczeństwo, suwerenność narodową naszych krajów i wzajemną pomoc w pokojowym budownictwie. Nadal i ze zdwojoną energią budujemy Warszawę, budujemy nasz przemysł i rolnictwo, naszą ludową kulturę.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Historyczny układ, który jest przedmiotem naszych dzisiejszych obrad, stał się już własnością całego narodu polskiego. Zarówno obrady Warszawskiej Konferencji państw europejskich dla zapewnienia pokoju i bezpieczeństwa w Europie, jak i podpisanie Układu o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej oraz podjęcie uchwały w sprawie utworzenia Zjednoczonego Dowództwa Sił Zbrojnych — w naszym kraju odbiły się niezwykle silnym echem w całym społeczeństwie. Ze wszystkich krańców naszej Ojczyzny, z miast i wsi, z fabryk, w których coraz silniej bije rytm wytężonej pracy dla podniesienia naszej obronności i naszego dobrobytu — zewsząd napływają słowa wyrażające całkowite poparcie narodu polskiego dla decyzji powziętych przez Konferencję.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Wychodząc z tych założeń Komisja Spraw Zagranicznych jednomyślnie postanowiła zalecić Wysokiemu Sejmowi ratyfikację Układu o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej między Ludową Republiką Albanii, Ludową Republiką Bułgarii, Węgierską Republiką Ludową, Niemiecką Republiką Demokratyczną, Polską Rzecząpospolitą Ludową, Rumuńską Republiką Ludową, Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i Republiką Czechosłowacką, podpisanego dnia 14 maja br. w Warszawie i przedstawia Wysokiemu Sejmowi projekt odpowiedniej uchwały.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Otwieram dyskusję nad sprawozdaniem Komisji Spraw Zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Udzielam głosu posłowi woj. stalinogrodzkiego Wiktorowi Kłosiewiczowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Wysoki Sejmie! Z uczuciem głębokiego wzruszenia, w pełnym zrozumieniu historycznej doniosłości aktu ratyfikacji Układu Warszawskiego, jakiego mamy dokonać w imieniu narodu polskiego, uczestniczymy w dzisiejszej sesji sejmowej.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselKlosiewiczWiktor">W odpowiedzi na awanturniczą politykę kół imperialistycznych na Zachodzie, w odpowiedzi na szantaż atomowy i ratyfikację układów paryskich, wskrzeszającą nad Europą złowieszcze widmo militaryzmu niemieckiego, kraje obozu socjalizmu i pokoju podpisując Układ Warszawski podjęły nowe środki dla zapewnienia pokoju i własnego bezpieczeństwa oraz bezpieczeństwa innych narodów europejskich.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Polska klasa robotnicza popiera jak najgoręcej, w całej rozciągłości historyczne decyzje Konferencji Warszawskiej jako odpowiadające całkowicie naszym interesom narodowym i naszym niezłomnym zasadom solidarności międzynarodowej z walczącą o pokój klasą robotniczą całego świata. Jesteśmy bowiem w najwyższym stopniu zainteresowani w utrwaleniu pokojowej przyszłości naszego kraju i szczerze pragniemy pokoju dla ludzi pracy innych narodów na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselKlosiewiczWiktor">W ciągu tych niezapomnianych dni, kiedy w stolicy naszej toczyły się historyczne obrady wykuwające granitową zaporę przeciw agresywnym zapędom militarystów waszyngtońskich i bońskich, serca i umysły wszystkich ludzi pracy całego kraju skierowane były ku delegacjom bratnich krajów, które w imieniu swych narodów, w atmosferze całkowitej zgodności i jednomyślności złożyły swe podpisy pod Układem Warszawskim.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselKlosiewiczWiktor">W tysiącach zebrań i masówek, w niezliczonych rezolucjach i pozdrowieniach nadsyłanych pod adresem Konferencji, w prostych, serdecznych słowach załogi naszych zakładów pracy i przedsiębiorstw dawały wyraz, jakże szczery i bezpośredni, swojej solidarności z uchwałami Konferencji, swojej całkowitej aprobaty dla jedynie słusznej polityki pokoju i odprężenia, którą przeniknięte są te uchwały.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Dzięki tym uchwałom, dzięki doniosłym postanowieniom o utworzeniu Zjednoczonego Dowództwa Sił Zbrojnych państw uczestniczących w Układzie zwiększają się niepomiernie nasze możliwości obronne przeciwko wszelkiej agresji, a równocześnie uchwały te w niczym nie umniejszają praw suwerennych żadnego z państw-sygnatariuszy, pozostawiając otwartą drogę dla zjednoczenia Niemiec i dla utworzenia ogólnoeuropejskiego systemu bezpieczeństwa zbiorowego, w imię pokoju i przyjaźni narodów.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Jest to polityka, którą od pierwszych dni swego istnienia głosi i wciela niezłomnie w życie nasz szczery i wypróbowany sojusznik potężny Związek Radziecki — bastion pokoju światowego, jest to polityka wielkich Chin Ludowych potwierdzona raz jeszcze w wypowiedzi obecnego na Konferencji w charakterze obserwatora wicepremiera i ministra obrony narodowej Chińskiej Republiki Ludowej gen. Peng Teh-huaia. Niezłomne dążenie do umocnienia pokoju światowego stanowi kamień węgielny polityki naszej Partii i Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, czemu niejednokrotnie dawaliśmy wyraz na arenie międzynarodowej i co udokumentowaliśmy przed światem wspaniałymi osiągnięciami naszego pokojowego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Jest to polityka, jaką prowadzą wytrwale i jakiej bronią na arenie międzynarodowej wszystkie kraje naszego 900-milionowego obozu. Za tą polityką, którą przeniknięty jest każdy artykuł Układu Warszawskiego, Opowiada się jak jeden mąż cały naród polski, opowiada się polska klasa robotnicza. Polityka ta spotyka się z szerokim, rosnącym nieustannie poparciem milionowych mas ludzi pracy na całym świecie, szczerze pragnących pokoju i rozwijających coraz bardziej zdecydowaną walkę w jego obronie.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Konferencja Warszawska i podjęte przez nią uchwały spotkały się z potężnym oddźwiękiem w opinii światowej na całym świecie i niewątpliwie wywrą one ogromny, pozytywny wpływ na dalszy rozwój sytuacji międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Ratyfikacja układów paryskich, wzmagająca bezpośredni stan zagrożenia pokoju w Europie i na całym świecie, wywołała ogromną falę sprzeciwu wśród wszystkich narodów europejskich.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Klasa robotnicza, która we wszystkich krajach kapitalistycznych kroczy dziś na czele walki narodów o pokój, o suwerenność i godność narodową, o prawa i swobody demokratyczne — stanowi czołową siłę w walce przeciwko realizacji tych zgubnych układów.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselKlosiewiczWiktor">W obliczu niebezpieczeństwa wojny, wobec ponurej perspektywy nędzy i zniszczenia, jaką otwiera ratyfikacja układów paryskich, umacnia się wśród ludzi pracy różnych narodów, niezależnie od ich przekonań, wspólne dążenie do jedności ugruntowane na podstawowej wspólnocie interesów, wykuwa się potężny oręż jedności w imię obrony pokoju, w imię obrony życia.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Potężny przebieg manifestacji w dniu 10 marca, proklamowany przez Światową Federację Związków Zawodowych jako dzień walki przeciw remilitaryzacji Niemiec, oraz przebieg tegorocznych manifestacji 1-majowych, setki milionów podpisów zebranych już na całym świecie na rzecz Apelu Wiedeńskiego, imponująca manifestacja jedności klasy robotniczej wszystkich krajów europejskich i wszystkich kierunków politycznych, jaką stała się niedawna Europejska Konferencja Robotników i Związków Zawodowych w Lipsku — wszystko to wskazuje, że ludzie pracy świadomi zgubnych następstw polityki zbrojeń z coraz większym zdecydowaniem, wszystkimi sposobami dążą do zjednoczenia swych sił, do urzeczywistnienia jedności w skali krajowej i międzynarodowej w imię zapobieżenia wojnie i wszystkim jej zgubnym następstwom.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Klasa robotnicza Francji i Niemiec, Anglii i Włoch, krajów skandynawskich i krajów Beneluksu, chrześcijanie i socjaldemokraci, komuniści i bezpartyjni znaleźli w Lipsku jeden wspólny język i w całkowitej, absolutnej jednomyślności podjęli doniosłe uchwały otwierające nowy etap walki — walki w jedności — przeciwko wprowadzaniu w życie układów paryskich, przeciwko przygotowaniom do wojny atomowej, o zbiorowe bezpieczeństwo, o ogólne, kontrolowane rozbrojenie, o odprężenie międzynarodowe — o pokój.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Ostatnie obrady Biura Wykonawczego Światowej Federacji Związków Zawodowych, jakie toczyły się w Moskwie w czasie trwania Konferencji Warszawskiej, podjęcie kroków o zwołanie wspólnej konferencji trzech międzynarodowych centrali związkowych oraz podjęte przez Biuro Wykonawcze uchwały stanowią dalszy krok na drodze umocnienia jedności związkowej, która tak ściśle związana jest z dążeniem do osiągnięcia odprężenia międzynarodowego, do umocnienia pokoju.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Układ Warszawski, układ przyjaźni i pokoju, odpowiadający interesom nie tylko krajów-sygnatariuszy, lecz służący interesom wszystkich narodów, wszystkich pragnących szczerze pokoju ludzi na całym świecie dopomoże poważnie klasie robotniczej wszystkich krajów europejskich w ich słusznej walce i wzmocni jej dążenia jednościowe. Układ ten wprowadza nowe elementy do sytuacji międzynarodowej, podobnie jak pokojowa inicjatywa Związku Radzieckiego, która umożliwiła zawarcie w tak krótkim czasie traktatu pokojowego z Austrią, jak mające się odbyć spotkanie szefów rządów czterech mocarstw, zaaprobowane pod ogromnym naciskiem szerokiej opinii światowej przez rządy zachodnie.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Ostatnie radzieckie propozycje rozbrojeniowe, wytrącające broń z ręki zakłamanej propagandy zachodniej, godzące w uprawianą przez rządy imperialistyczne szaleńczą politykę wyścigu zbrojeń, umacniają te wszystkie postępowe siły na świecie, które domagają się polityki ograniczenia zbrojeń i zabezpieczenia narodów przed atomową zagładą.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Ogromny zasięg przygotowań do światowego zgromadzenia zwolenników pokoju w Helsinkach, potężniejący ruch antykolonialny narodów azjatyckich i afrykańskich, narastające nieustannie walki strajkowe o lepsze warunki życia, o uzyskanie lub rozszerzenie praw związkowych i demokratycznych w krajach kapitalistycznych — muszą budzić w nas niezłomne przekonanie, że siły pokoju na świecie, siły działającej w jedności międzynarodowej klasy robotniczej, znajdujące oparcie w pokojowej polityce naszych krajów, przechylają szalę dziejów na naszą stroną i nie ma dziś na świecie takiej siły, która byłaby w stanie odwrócić koło historii, nie ma takiej siły, która mogłaby powstrzymać potężną ofensywę pokoju.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Jesteśmy dziś silniejsi niż kiedykolwiek stalową jednością krajów naszego obozu i gorącym poparciem mas ludowych całego świata.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Naród nasz, stanowiący mocne ogniwo sił pokoju, w oparciu o jedność, potęgę gospodarczą i obronną bratnich krajów — sygnatariuszy układu, o przyjaźń i poparcie 600-milionowego narodu chińskiego gotowy jest z honorem wypełnić wszystkie zobowiązania, jakie nakłada na nas Układ Warszawski.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Naszym świętym, patriotycznym obowiązkiem wobec własnej Ojczyzny, obowiązkiem wynikającym z wierności zasadom solidarności międzynarodowej klasy robotniczej, jest uczynić wszystko co w naszej mocy, by wkład narodu polskiego, wkład polskiej klasy robotniczej w wielkie dzieło pokoju był jak największy.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Na straży naszego dorobku pierwszego powojennego dziesięciolecia, na straży tego wszystkiego, cośmy z tak ogromnym wysiłkiem własnymi rękami zbudowali, na straży Warszawy z każdym rokiem piękniejszej, naszych piastowskich ziem nadodrzańskich dymiących kominami fabryk, słonecznego dzieciństwa naszych dzieci, na straży naszego spokojnego jutra — stanęła ogromna, niezwyciężona siła, wzniesiona została nieprzebyta zapora przeciw wojnie, na której musi sobie skruszyć zęby każdy, ktokolwiek próbowałby ją naruszyć.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Każde nasze zwycięstwo na froncie produkcji wzmacnia jeszcze bardziej tę zaporę, wzmacnia poczucie bezpieczeństwa wśród tych wszystkich, którzy broniąc pokoju na wysuniętych pozycjach z nadzieją spoglądają ku nam, widząc w naszych osiągnięciach gwarancję swego zwycięstwa.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Dlatego z wielkim uznaniem powitać należy jedynie słuszną i godną naszej klasy robotniczej odpowiedź, jaką dają już dziś załogi naszych zakładów pracy, robotnicy, technicy, inżynierowie wyrażając swe pełne poparcie dla ratyfikacji Układu Warszawskiego w dodatkowych tonach produkcji, w przejawianiu większej energii i inicjatywy twórczej, ofiarnego wysiłku i gospodarskiej troski o nasze wspólne dobro — naszą gospodarkę narodową.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Wskazuje to na pogłębiające się w masach zrozumienie nierozerwalnej więzi, jaka zachodzi pomiędzy naszą sytuacją wewnętrzną a kształtowaniem się sytuacji międzynarodowej, na zrozumienie obowiązków, jakie ta nowa sytuacja stawia przed całym narodem.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Więcej dobrej, wysokogatunkowej produkcji, więcej zaoszczędzonych materiałów, surowców, paliwa i energii elektrycznej, niższe koszty własne — dla szczęścia narodu, dla rozkwitu naszej Ojczyzny, dla wzrostu naszej siły — oto ratyfikacja Układu Warszawskiego przez naszą klasę robotniczą, przez cały nasz naród, oto nasze poparcie dla sił pokoju na całym świecie, nasze najmocniejsze argumenty na rzecz rokowań między wielkimi mocarstwami, na rzecz pokojowego zjednoczenia Niemiec i utworzenia systemu bezpieczeństwa zbiorowego w Europie.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Zbliża się radosne dla nas wszystkich święto 22 Lipca, zamykające obchód dziesięciolecia Polski Ludowej, zbliżamy się do zwycięskiego zakończenia wielkiego Planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselKlosiewiczWiktor">Niech w odpowiedzi na uchwały Konferencji Warszawskiej, w dowód pełnego poparcia dla pokojowej polityki naszej Partii i Rządu, dla nowej pokojowej inicjatywy podjętej przez Związek Radziecki wraz z całym obozem pokoju i socjalizmu rozwinie się z nową siłą wielkie socjalistyczne współzawodnictwo, niech popłyną nową falą zobowiązania od załóg całej Polski — niech szybciej rośnie w siłę nasza Ojczyzna, niech wzmacnia się dzieło pokoju na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Udzielam głosu posłowi woj. olsztyńskiego Juliuszowi Malewskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselMalewskiJuliusz">Wysoki Sejmie! Historyczna Konferencja Warszawska i podpisany na niej Układ ośmiu państw o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej są momentem o doniosłej wadze dla dalszego pokojowego rozwoju naszego państwa, są niezwykle ważnym wydarzeniem w życiu międzynarodowym od chwili zakończenia drugiej wojny światowej.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselMalewskiJuliusz">Społeczeństwo Warmii i Mazur, które mam zaszczyt reprezentować jako syn tej ziemi, ma szczególne powody do wyrażenia swojego pełnego poparcia dla podpisanego Układu.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselMalewskiJuliusz">Dziesięć lat minęło od chwili narodowego i społecznego wyzwolenia naszej ziemi oraz powrotu jej do Macierzy, po wielowiekowej niewoli.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselMalewskiJuliusz">Jak bardzo tej chwili pragnęliśmy — prawowici jej gospodarze. W trudnych, ciężkich, pełnych upokorzenia latach pruskiego gwałtu, zwłaszcza w jego hitlerowskim okresie i w tych tragicznych dniach pełnych grozy, upodlenia, gdy spodziewaliśmy się w każdej chwili śmierci z rąk SS-manów w obozach koncentracyjnych w czasie wojny — nie traciliśmy nadziei na zwycięstwo sił postępu, demokracji nad rozszalałą reakcją, nad siłami faszyzmu, grożącego unicestwieniem dorobku ludzkości.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselMalewskiJuliusz">Jakże gorąco witał lud warmińsko-mazurski swobodną swoją ziemię, wyzwolony przez bohaterskich żołnierzy Armii Czerwonej. I jak boleśnie ściskało się nam serce na widok zniszczeń wywołanych zbrodniczą wojną Hitlera.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselMalewskiJuliusz">Wszystkie miasta Warmii i Mazur poważnie ucierpiały, a takie jak Braniewo, Dobre Miasto, Iława w znacznej części legły w gruzach. Nasze żyzne pola zamieniły się w większości w opustoszałe odłogi. Zdziczałe konie i bydło, głodne i opuszczone, tułały się po drogach i polach. Komunikacja kolejowa całkowicie unieruchomiona. Stosunkowo i tak nieliczne zakłady przemysłowe ogołocone z maszyn i urządzeń. A najważniejsza strata to ta, że poważna część ludności rodzimej, ulegając terrorowi i kłamstwom szerzonym przez hitlerowców, opuściła swoją rodzinną ziemię.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselMalewskiJuliusz">Dziesięć lat usilnej pracy Państwa Ludowego sprawiły, że nasze ukochane ziemie — Warmia i Mazury tętnią nowym, burzliwym życiem. 60 tysięcy mało i średniorolnych rodzin chłopskich osiedliło się tutaj i zagospodarowało ponad 720 tysięcy ha ziemi. Pojunkierskie majątki przekształciły się w nowoczesne, zmechanizowane gospodarstwa rolne. Prawie w co trzeciej gromadzie rozwija się spółdzielnia produkcyjna — Mieszkańcy miast otrzymali 16 tysięcy nowo wybudowanych i 50 tysięcy wyremontowanych izb mieszkalnych. Odbudowano urządzenia komunalne. Powstały nowe, duże zakłady przemysłowe. Wszystkie dzieci mają miejsce w szkole, a 15 tys. młodzieży kształci się w szkołach średnich. Twórcza praca wre w pierwszej w historii tych ziem uczelni akademickiej — w Wyższej Szkole Rolniczej.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselMalewskiJuliusz">Szybko naprzód postępuje upowszechnianie oświaty i udostępnianie ludziom pracy naszego województwa dóbr kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselMalewskiJuliusz">Rodzima kultura Warmii i Mazur trysnęła szerokim strumieniem.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselMalewskiJuliusz">Ludność woj. olsztyńskiego cieszy się, a wraz z nami raduje się naród polski z postępującego rozwoju Warmii i Mazur.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselMalewskiJuliusz">A pracujemy w szczególnie odpowiedzialnych warunkach. Wróg nie zaprzestaje swej niecnej roboty i stara się wśród ludności miejscowej posiać niechęć do Polski Ludowej, przeciwstawić jej ludność napływową. Wywołuje nastroje niepewności, grozi bez przerwy nową wojną, straszy powrotem junkrów pruskich i ich gestapowskich stróżów.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselMalewskiJuliusz">Im głośniej jednak ujadają wrogie szczekaczki, tym pewność i przekonanie nasze, że postępujemy słusznie, jest większe. I dlatego wroga propaganda nie znajduje posłuchu. Ludność nasza chce pokoju, chce spokojnie pracować i korzystać z owoców swego wysiłku. Mieszkańcy naszej ziemi dają stale wyraz swojej woli popierania słusznej polityki Państwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselMalewskiJuliusz">W wyborach do rad narodowych wzięło udział 94,5% uprawnionych do głosowania obywateli województwa, z czego na listy Frontu Narodowego głosowało 98,3%.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselMalewskiJuliusz">Apel Wiedeński podpisała cała ludność, nie licząc garstki otumanionych sekciarskich fanatyków.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselMalewskiJuliusz">Rozwijające się stale socjalistyczne współzawodnictwo pracy łączy i spaja, cementuje w dążeniu do wspólnego celu całą naszą ludność.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselMalewskiJuliusz">Zakłamana adenauerowska propaganda nie może zachwiać jednolitości społeczeństwa naszego województwa, więc w inny, perfidny sposób stara się osłabić przywiązanie ludności rodzimej do Macierzy.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselMalewskiJuliusz">Adenauer bezprawnie zatrzymuje ojców, mężów i braci z rozdzielonych rodzin. Przygotowuje się do wcielenia ich w neohitlerowski Wehrmacht, chociaż pozostali tu członkowie rodzin domagają się ich powrotu. Tu na wielu czeka praca spokojna, bezpieczne życie, możność rozwinięcia swych zdolności, udział w budowie sprawiedliwego ładu.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselMalewskiJuliusz">Obchód 500-lecia Zjednoczenia Pomorza, Warmii i Mazur z Macierzą pozwolił nam jeszcze raz stwierdzić — wbrew kłamliwym tezom burżuazyjnej nauki niemieckiej — że Warmia i Mazury były zawsze częścią organizmu narodowego Polski. Mowa polska rozbrzmiewała tu w roku 1945, gdy wracaliśmy na te ziemie wyzwalając je z wielowiekowego ucisku germanizacyjnego pruskich junkrów.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselMalewskiJuliusz">Piękną, wspaniałą kartę wpisali do historii Polski Warmiacy i Mazurzy swą bohaterską walką o język, o mowę polską, o możność wychowywania swych dzieci w polskiej szkole.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselMalewskiJuliusz">Zmagania te trwały aż do wybuchu wojny w dniu 1 września 1939 r., kiedy to zamknięto ostatnie polskie szkółki, a ich nauczycieli Polaków osadzono w obozach koncentracyjnych. Hitleryzm przeszedł do realizacji swych ludobójczych planów.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselMalewskiJuliusz">Wyzwolenie naszych ziem w 1945 r. stało się początkiem bujnego rozkwitu kulturalnego tych ziem. Rodzimy folklor, w tak dobitny sposób mówiący o polskości Warmii i Mazur, uzyskał warunki pełnego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselMalewskiJuliusz">Wprost zadziwiający jest ten masowy prąd do uczestniczenia w tworzeniu wartości kulturalnych, jaki wykazują masy pracujące naszego województwa. Czynimy duże wysiłki, aby zaspokoić głód przeżyć kulturalnych, ażeby stworzyć warunki dla ujawnienia się najwartościowszych cech charakteru naszej młodzieży.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselMalewskiJuliusz">Społeczeństwo nasze z uwagą śledziło przebieg Konferencji Warszawskiej, a podpisanie Układu powitało gorąco i z uznaniem.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselMalewskiJuliusz">Manifestacyjny wiec ludności Olsztyna w dniu 17 maja br. natchnął nas niewzruszoną pewnością, że mieszkańcy Warmii i Mazur jednomyślnie i bez zastrzeżeń popierają dotychczasową politykę Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselMalewskiJuliusz">Witamy i popieramy całym sercem Układ o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej oraz uchwałę w sprawie utworzenia wspólnego Dowództwa Sił Zbrojnych miłujących pokój państw, gdyż wyrażają one nasze gorące pragnienie i naszą nieugiętą wolę przeciwstawienia się wojnie, utrwalenia i umocnienia pokoju, dalszego rozwoju naszego twórczego życia.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselMalewskiJuliusz">Będziemy usilnie i wytrwale pracowali; to nasze dalsze, codzienne poparcie historycznego Układu.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselMalewskiJuliusz">My wiemy, że każda nowa budowla, każda ponadplanowa tona zboża, każde przekroczenie norm produkcyjnych i oszczędzona złotówka — to wzmocnienie sił naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselMalewskiJuliusz">Nic dziwnego, że nasze sukcesy wprawiają imperialistów w stan zdenerwowania i rozdrażnienia.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselMalewskiJuliusz">Warmia i Mazury stanowiły zawsze część organizmu gospodarczego Polski. Tak często przez naukę niemiecką podkreślany — „upadek gospodarczy Prus Wschodnich” był wynikiem odpadnięcia tych ziem od Polski.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselMalewskiJuliusz">Warmia i Mazury, zamiast być zapleczem gospodarczym Polski, zostały sztucznie zamurowane w najodleglejszym zakątku państwa niemieckiego. Dlatego nie rozwinął się tu przemysł, dlatego gospodarstwa chłopskie drobne i średnie wegetowały, zadłużały się, a zrujnowany chłop warmiński i mazurski szedł na emigrację, na targowiska siły roboczej, do kopalni westfalskich, hut Nadrenii czy majątków saskich.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselMalewskiJuliusz">Na ruinie chłopskich gospodarstw wyrastały latyfundia junkrów pruskich. Warmia i Mazury wyludniały się.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselMalewskiJuliusz">Warunkiem ekonomicznego rozwoju Warmii i Mazur był powrót tych ziem do Polski. Warunek ten został spełniony w 1945 r.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselMalewskiJuliusz">Nowoczesne zakłady przemysłowe, które na ziemi warmińskiej budujemy, socjalistyczne gospodarstwa rolne — to zapowiedź końca martwoty gospodarczej i pełny, wielki rozkwit ekonomiczny tych ziem.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselMalewskiJuliusz">Będzie on wzmacniał siłę naszego państwa. Nasza praca stworzy wartości, stworzy realną potęgę narodu polskiego, która w połączeniu z siłami państw Układu skutecznie przeciwstawi się wszelkiej agresji.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselMalewskiJuliusz">Społeczeństwo naszego województwa dobrze wie, że adenauerowski „Neuordnung”, o którym znowu bredzą niedobitki i pogrobowcy hitleryzmu — to także sprawa Warmii i Mazur.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselMalewskiJuliusz">My problem ten już uregulowaliśmy naszą walką i pracą. Zorganizowaliśmy to, co przed pięciuset laty przewidziane zostało w traktacie toruńskim, że — „ziemia ta i ludzie mieszkający, na wieczne czasy stanowili z Polską jedno i nierozdzielne ciało, jeden lud”.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselMalewskiJuliusz">Układ, który Wysoki Sejm ma dzisiaj ratyfikować, stanowi dla nas gwarancję nienaruszalności naszych zdobyczy i dalszej spokojnej, twórczej pracy i dlatego w imieniu społeczeństwa Warmii i Mazur będziemy głosowali za jego zatwierdzeniem.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Udzielam głosu posłowi woj. rzeszowskiego Leonowi Kruczkowskiemu.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Poseł Kruczkowski Leon: Wysoki Sejmie! Układ Warszawski przedłożony dziś Sejmowi do ratyfikacji, jest bezpośrednią odpowiedzią krajów obozu pokoju na sytuację, jaka powstała w naszej części świata po ratyfikacji układów paryskich. Jest to dokument o niezwykle doniosłym znaczeniu dla dalszego rozwoju stosunków międzynarodowych. Jednocząc wolę obronną uczestniczących w nim państw ludowych, jednocząc ich siły zbrojne pod wspólnym dowództwem, nie tylko nie sankcjonuje on podziału Europy na przeciwstawne sobie bloki, ale — wręcz odwrotnie— z całą jasnością otwiera perspektywę utworzenia ogólnoeuropejskiego systemu bezpieczeństwa zbiorowego. Odpowiada to wzrastającej obecnie w całej Europie dynamice dążeń narodów do zapobieżenia wojnie, do polityki pokojowego współistnienia państw o różnych ustrojach społecznych, do rozstrzygania spornych kwestii metodą uczciwych pertraktacji i porozumień.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Taki właśnie charakter Układu Warszawskiego ze szczególną jasnością występuje w zestawieniu z dwoma innymi dokumentami, które niemal równocześnie z nim skupiły na sobie uwagę całego świata i wzmogły znacznie nadzieje narodów na możliwość rzeczywistej zmiany w obecnym układzie stosunków międzynarodowych, zmiany pomyślnej dla sprawy pokoju. Dokumentami tymi są: podpisany w ubiegłą niedzielę w Wiedniu traktat państwowy z Austrią oraz ogłoszone przed dziesięciu dniami propozycje Rządu Radzieckiego w sprawie redukcji zbrojeń, zakazu broni atomowo-wodorowej i usunięcia groźby wojny.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Jasny i oczywisty dla każdego jest ścisły związek pomiędzy Układem Warszawskim a tymi dwoma dokumentami. Wszystkie trzy stanowią zespół faktów, świadczących o nowej, pełnej rozmachu a zarazem i realistycznej konkretności ofensywie pokojowej państw obozu socjalistycznego. Wszystkie trzy zawdzięczamy nie tylko dobrej woli, ale i skutecznej inicjatywie Rządu Radzieckiego, który niestrudzenie i konsekwentnie kontynuuje swe wysiłki zmierzające do uchronienia świata przed nieszczęściem nowej wojny, do uratowania i trwałego zabezpieczenia pokoju między narodami. Wszystkie trzy tworzą logicznie rozwinięty obraz tych wysiłków — obraz, który w naszej dyskusji ratyfikacyjnej musimy mieć jasno przed oczami.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Jeśli Układ Warszawski jest bezpośrednią odpowiedzią państw socjalistycznych na groźbę, jaką oznacza dla nich i dla całej Europy wskrzeszanie niemieckiego militaryzmu w złowrogiej postaci nowego Wehrmachtu — to traktat wiedeński stanowi praktyczny dowód istnienia najzupełniej realnych możliwości rozwiązywania trudnych problemów międzynarodowych drogą pertraktacji i porozumień. Nie tylko naród austriacki przeżywa dziś radosne chwile, traktat wiedeński został przez wszystkie narody przyjęty z uczuciem szczerej satysfakcji: dostrzegły one w nim śmiały i jednoznaczny drogowskaz dla swoich trosk i nadziei. W obecnej sytuacji ogłoszenie neutralności Austrii nie jest tylko prostą formułą nieangażowania się w spory międzynarodowe — w okolicznościach tegorocznej wiosny jest to przede wszystkim doniosły aktywny krok na rzecz pokoju, krok o ogromnej sile oddziaływania na inne narody.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Dotyczy to w szczególnym stopniu narodu niemieckiego, który — podobnie jak austriacki, tylko w znacznie ostrzejszej formie — w ciągu ubiegłych dziesięciu lat dotkliwie odczuł i nadal odczuwa rozdarcie swego kraju, brak normalnych warunków życia państwowego. Trudno o bardziej przekonywającą naukę patriotycznego myślenia niż ta, jaką ostatnio otrzymał naród niemiecki. Ratyfikacja układów paryskich oddaliła w nieokreśloną przyszłość perspektywę jego zjednoczenia, przybliżając natomiast bardzo realne niebezpieczeństwo, wynikające z wejścia na drogę remilitaryzacji. Natomiast droga, jaką — w odpowiedzi na inicjatywę radziecką — wybrał naród i rząd austriacki, droga wyrzeczenia się udziału w agresywnych blokach, droga neutralności oraz normalnych stosunków politycznych i gospodarczych ze wszystkimi krajami, niezależnie od ich ustroju — ta właśnie droga przyniosła Austrii pełną suwerenność, zakończenie okupacji, normalne warunki rozwoju życia narodowego.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Należy oczekiwać, że oba, podpisane niemal równocześnie, różne w swej treści a tak bardzo zgodne w swej głębokiej wymowie politycznej układy: warszawski i wiedeński — staną się nowym, szczególnie mocnym czynnikiem oddziaływania na dalszy rozwój sytuacji przede wszystkim w Niemieckiej Republice Federalnej, wpłyną w decydujący sposób na spotęgowanie oporu narodu niemieckiego przeciw realizacji wojennych układów paryskich. Główną siłą tego oporu, promieniującą na cały naród, pozostaje nadal Niemiecka Republika Demokratyczna, której rola w walce o pokojowe zjednoczenie Niemiec została jasno i bez żadnych niedomówień określona w dokumentach Konferencji Warszawskiej.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Faktem o doniosłości przekraczającej znacznie granice ściślejszej problematyki europejskiej jest radziecka propozycja z dnia 10 maja w sprawie rozbrojenia. Jest ona najbardziej generalnym, a zarazem niezwykle konkretnym projektem likwidacji — „zimnej wojny”, przywrócenia zaufania w życiu międzynarodowym, praktycznego wejścia na drogę normalizacji stosunków między wszystkimi krajami, niezależnie od ich ustroju państwowego i gospodarczego — słowem jest w pełni rozwiniętym projektem realizacji zasady współistnienia. Projekt ten, jak wiadomo, przewiduje trzy kluczowe ogniwa działania: zrównoważenie sił zbrojnych pięciu głównych mocarstw (zamiast proponowanej dawniej procentowej ich redukcji), stopniowe urzeczywistnienie zakazu broni masowej zagłady oraz realny system kontroli nad wykonywaniem postanowień konwencji rozbrojeniowej. Konwencja taka mogłaby oczywiście dojść do skutku jedynie w atmosferze oczyszczonej od trujących czadów — „zimnej wojny”, dlatego jako pierwsze, wstępne kroki Rząd Radziecki proponuje: uchwałę Zgromadzenia Ogólnego ONZ potępiającą wszelkie formy propagandy na rzecz nowej wojny, niezwłoczną redukcję kontyngentów wojsk okupacyjnych czterech mocarstw na terytorium Niemiec, porozumienie w sprawie likwidacji baz wojskowych na terenach obcych, uregulowanie problemów dalekowschodnich zgodnie z zasadami suwerenności i integralności terytorialnej, a wreszcie usunięcie różnego rodzaju dyskryminacji w międzynarodowych stosunkach handlowych i kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Ogłoszenie propozycji radzieckiej w sprawie rozbrojenia na dzień przed rozpoczęciem Konferencji Warszawskiej stworzyło szerokie tło dla jej obrad i jej uchwał. Za Układem Warszawskim stoi potęga całego 900-milionowego obozu pokoju, zdolna do skutecznego przeciwstawienia się wszelkiej próbie rozpętania agresywnej wojny, do obezwładnienia i ukarania ewentualnego napastnika. Za propozycją rozbrojeniową Rządu Radzieckiego stoją pragnienia i nadzieje wszystkich bez wyjątku narodów świata — nie ma dziś bowiem takiego narodu, który by w swej przeważającej masie nie odczuwał zagrożenia swoich losów przez politykę wyścigu zbrojeń, przygotowań do wojny atomowej i imperialistycznych dążeń do panowania nad światem, przez tzw. politykę — „z pozycji siły”. Już pierwsze odgłosy opinii światowej na propozycję radziecką świadczą o tym, że może ona tym razem skutecznie utorować drogę dziełu uspokojenia świata, uwolnienia narodów od niebezpieczeństw, niepokojów i ciężarów, utrudniających im pełny rozwój sił produkcyjnych i twórczych, pokojową pracę nad ulepszaniem życia, nad coraz wydatniejszym podnoszeniem dobrobytu i kultury.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wysoki Sejmie! Układ Warszawski został przyjęty z głęboką satysfakcją przez cały naród polski, został odczuty i zrozumiany przez wszystkie jego warstwy z wyjątkową solidarnością jako akt wybitnie wzmacniający nasze bezpieczeństwo, nienaruszalność naszych granic, spokój naszych miast i wsi, owocność pracy robotnika, chłopa i inteligenta, dzieło naszego socjalistycznego budownictwa. Z całą świadomością tak właśnie odczuli jego znaczenie również nasi twórcy i pracownicy kultury.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Pamiętają oni dobrze szczególnie bolesne, często niemożliwe do powetowania, ciężkie straty i szkody, jakie ostatnia wojna i okupacja hitlerowska zadały dorobkowi naszej kultury narodowej.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Są również w pełni świadomi jeszcze groźniejszych niebezpieczeństw, jakimi w tej dziedzinie groziłaby nowa wojna, a w szczególności nowa agresja odwetowego niemieckiego militaryzmu.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wiedzą wreszcie o spustoszeniach, jakie już dzisiaj szerzą ośrodki imperialistyczne w sferze życia duchowego społeczeństw, wystawionych na służącą — „zimnej wojnie” propagandę, na działanie odczłowieczonej literatury i sztuki.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Twórcy i artyści Polski Ludowej dumni są z tego, że w naszym kraju, podobnie jak we wszystkich krajach socjalistycznych, praca ich służy nie deprawacji, lecz podnoszeniu człowieka, uszlachetnianiu jego dążeń, jego kultury uczuciowej i moralnej — w duchu szczerego humanizmu, w nawiązaniu do najcenniejszych tradycji myśli postępowej w Polsce i na całym świecie. Piękne i rozległe są nasze zadania w tej dziedzinie: odrobić musimy dotkliwe wciąż jeszcze skutki ucisku, ciemnoty i zacofania, przy pomocy których klasy posiadające Polski wczorajszej usiłowały trzymać w uległości masy ludowe narodu. Z radością obserwujemy wielkie procesy naszej rewolucji kulturalnej, potężny rozwój czytelnictwa, rozmach produkcji wydawniczej. Na równi z potężnym rozwojem naszych sił wytwórczych mówią one dobitnie o pięknie pokojowej pracy, o wszechstronności naszego socjalistycznego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Oto dlaczego polscy twórcy i pracownicy kultury ze szczególną siłą odczuwają znaczenie każdego faktu służącego zabezpieczeniu pokoju. Oto dlaczego witają oni również Układ Warszawski jako doniosły krok na tej drodze.</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Z tej wysokiej trybuny pozwalam sobie w ich imieniu wyrazić głęboką wdzięczność rządom Związku Radzieckiego, Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i wszystkich państw — uczestników Konferencji Warszawskiej — za to, że w stolicy naszego kraju ustanowili dzieło rozumu i siły, dzieło zapewniające naszym narodom skuteczną obronę, a Europie całej — otwarty most porozumienia, perspektywę zbiorowego bezpieczeństwa.</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Będziemy głosowali za ratyfikacją Układu Warszawskiego — aktu dobrze służącego naszej Ojczyźnie i pokojowi świata.</u> + <u xml:id="u-10.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-10.18" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Udzielam głosu posłowi woj. wrocławskiego Kazimierzowi Witaszewskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Wysoki Sejmie! Przedłożony do ratyfikacji przez Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Układ o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej ośmiu państw europejskich stanowi dobitny wyraz polityki pokoju realizowanej konsekwentnie przez cały obóz demokracji i socjalizmu ze Związkiem Radzieckim na czele.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">W wyniku rozgromienia faszyzmu hitlerowskiego, z łańcucha państw imperialistycznych wyrwało się szereg krajów, w których władzę ujęły masy pracujące z klasą robotniczą na czele. Kraje te wkroczyły zdecydowanie na drogę pokojowego budownictwa socjalizmu, którą po raz pierwszy w historii wytyczyła władza wyzwolonych robotników i chłopów w Kraju Rad.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Obóz pokoju konsekwentnie i niezmiennie głosi i realizuje zasadę pokojowego współżycia narodów. Przykładem tego są zgłaszane stale przez przedstawicieli Związku Radzieckiego i krajów demokracji ludowej na forum ONZ i konferencjach międzynarodowych konstruktywne propozycje i wnioski, zmierzające do odprężenia sytuacji międzynarodowej i uregulowania wszystkich spornych spraw w drodze rokowań.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Wystarczy przypomnieć olbrzymi wkład Związku Radzieckiego w dzieło przerwania działań wojennych i doprowadzenia do rozejmu w Korei i w Indochinach, na odcinku walki o zakaz użycia broni termojądrowej i innych broni masowej zagłady, o zawarcie traktatu pokojowego z Austrią, na odcinku walki o zjednoczone, demokratyczne i pokojowe Niemcy, o traktat zbiorowego bezpieczeństwa w Europie itp.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Pokojowa polityka zagraniczna Związku Radzieckiego wypływa z samej istoty jego ustroju. U podstaw zwycięskiej Rewolucji Październikowej legła idea pokoju i przyjaźni między narodami, która znalazła swój wyraz w pierwszych dekretach władzy radzieckiej. Wynikała ona z jak najgłębiej pojętej troski o człowieka, o jego wszechstronny rozwój i szczęście. Tylko w warunkach pokojowej i twórczej pracy każdy naród jest w stanie budować szczęście i dobrobyt swoich obywateli i wnosić do skarbnicy ogólnoludzkiej swój dorobek ekonomiczny i kulturalny. Dlatego też Związek Radziecki na przestrzeni swej historii był niezmiennie wiemy tej polityce, dając temu niejednokrotnie wyraz na forum międzynarodowym w konstruktywnych propozycjach, zmierzających do utrwalenia pokoju.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Wszystkie te propozycje spotkały się z gorącym poparciem milionów uczciwych ludzi na całym świecie, ale szaleńcy imperialistyczni, dążący do zdobycia panowania nad światem, systematycznie je odrzucają.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Obóz imperializmu wbrew najżywotniejszym interesom własnych narodów, depcząc podpisane przez siebie układy i zobowiązania międzynarodowe, uzbraja niedawnych swoich wrogów — neohitlerowski Wehrmacht, zakłada bazy wojskowe na terytorium odległym o tysiące kilometrów od swoich granic i nie pomny lekcji historii działa w kierunku zaostrzenia sytuacji międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Imperialiści amerykańscy i wprzęgnięci w ich rydwan imperialiści angielscy i francuscy tworzą agresywne bloki wojenne w postaci paktu północno-atlantyckiego, południowo-azjatyckiego, układów paryskich, skierowanych przeciwko obozowi demokracji i socjalizmu, przeciwko Związkowi Radzieckiemu, skierowanych między innymi przeciwko Polsce, naszym granicom na Odrze i Nysie, naszemu prawu do wolnego i szczęśliwego życia.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Wysoki Sejmie! W okresie poprzedzającym wybuch drugiej wojny światowej — tak jak i dziś — toczyła się również zażarta walka między dwoma kierunkami w polityce międzynarodowej. Pierwszy z tych kierunków, reprezentowany przez Związek Radziecki, walczył konsekwentnie o pokój, o organizację bezpieczeństwa zbiorowego, o przeciwdziałanie agresji wspólnym wysiłkiem miłujących pokój narodów.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Druga linia polityczna polegała na odrzuceniu zasady zbiorowego bezpieczeństwa, na odmowie podjęcia kontrakcji przeciw napastnikom, co oczywiście zachęcało państwa faszystowskie do wzmożenia swej agresji, do rozpętania wojny światowej. Rzecznikami tego kierunku w polityce międzynarodowej byli wówczas — tak jak i dziś — imperialiści zachodni ze Stanami Zjednoczonymi na czele.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Naród polski dobrze pamięta konsekwencje tej zgubnej polityki: dojście Hitlera do władzy, remilitaryzację Nadrenii, aneksję Austrii, podpisanie haniebnego paktu monachijskiego, zabór Czechosłowacji, okupację Polski, Francji, Danii, Belgii, miliony ofiar, morze łez i krwi ludzkiej.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Naród polski był wówczas szczególnie zainteresowany w zwycięstwie radzieckiej koncepcji rozwiązania sytuacji międzynarodowej. Zdradzieckie rządy Becka i Składkowskiego odrzuciły jednak pomoc Związku Radzieckiego, mimo że rządy Stanów Zjednoczonych, Anglii i Francji nigdy poważnie nie myślały o udzieleniu Polsce pomocy. Jedynym ich celem było skierowanie agresji Niemiec hitlerowskich przeciw Związkowi Radzieckiemu. Polska miała być ofiarą, rzuconą Hitlerowi jako zachęta dla skierowania jego apetytów na wschód. W wyniku tego Polska okazała się we wrześniu 1939 r. całkowicie odosobniona i izolowana.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Mimo że od 1939 r. upłynęło 16 lat, wspomnienia owych dni uparcie powracają. Historia jest nauczycielką życia. To przysłowie, zawierające jak każde przysłowie dużo uogólnionej prawdy, ma dzisiaj szczególną wymowę. Historia ostatnich lat dużo nas nauczyła. Nie chcieli i nie chcą korzystać z jej lekcji jedynie imperialiści. I dlatego, mimo że w ostatnim dziesięcioleciu otrzymali oni niejedną nauczkę, uparcie powracają do swoich starych, przeżytych koncepcji bloków wojennych, odrzucając wszelką myśl o zbiorowym bezpieczeństwie.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Naród polski nie dopuści do powtórzenia września 1939 r. Już w pierwszym dokumencie kładącym fundamenty pod nowe stosunki polityczne i społeczne w Polsce stwierdziliśmy, że naczelną zasadą naszej -polityki zagranicznej jest polityka zbiorowego bezpieczeństwa. Zasada ta znalazła następnie swoje prawne potwierdzenie w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, która stwierdza, że całokształt życia gospodarczego i politycznego naszego kraju, nasz dalszy rozwój ku socjalizmowi oparty jest o zasady przyjaźni i współpracy, które łączą dziś naród polski z miłującymi pokój narodami świata w dążeniu do wspólnego celu — uniemożliwienia agresji i utrwalenia pokoju światowego.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Dzieje ostatnich 11 lat to historia naszych nieustannych wysiłków zmierzających do ułożenia stosunków między naszym narodem a innymi narodami na podstawach wzajemnej przyjaźni i poszanowania wspólnych interesów.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Nie możemy jednak przejść obojętnie wobec jawnych prób zagrożenia naszej niezależności i bezpieczeństwa. Jak stwierdził w swoim oświadczeniu na Konferencji Warszawskiej Premier naszego Rządu tow. Cyrankiewicz:</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">„Od osławionego przemówienia Byrnesa w Stuttgarcie 6 września 1946 r. poprzez oświadczenie Marshalla na Konferencji Moskiewskiej w 1947 r. i liczne oświadczenia ich następców ujawniła się wrogość polityki Stanów Zjednoczonych wobec Polski. Wbrew naszym własnym żądaniom tolerowano, a nawet podsycano kampanię rewizjonistyczną wobec naszych granic. Udzielano poparcia tym, którzy knuli spiski przeciw integralności ziem polskich.” Mylą się jednak imperialiści. Historia nie powtarza się. Rok 1955 nie jest podobny do roku 1939. Ubiegłe 16 lat to cała epoka w życiu naszego narodu. W tym czasie dużo zmieniło się nie tylko w psychice narodu polskiego; głębokie zmiany dokonały się na każdym prawie odcinku naszego życia. Uzyskaliśmy sprawiedliwe granice, a za nimi szczerych, wiernych, silnych i oddanych przyjaciół. Nie jesteśmy więcej osamotnieni. Układ o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej ustokrotnia nasze siły. O naszej potędze obronnej stanowi dzisiaj — obok Wojska Polskiego i jego potężnego zaplecza — siła Związku Radzieckiego i jego Armii, siła 600-milionowego narodu chińskiego, wiernego przyjaciela i sojusznika sprawy pokoju w Europie, związanych z nami układem i więzami przyjaźni i wspólnej idei. Na straży naszych granic, bezpieczeństwa naszego kraju czuwają wraz z nami Zjednoczone Siły Zbrojne ośmiu państw Europejskich.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Nie powtórzy się więcej okres bezbronności naszego kraju, nie powtórzy się po raz drugi tragedia żołnierza polskiego — „bez broni i orła na czapce”.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Układ o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej między Ludową Republiką Albanii, Ludową Republiką Bułgarii, Węgierską Republiką Ludową, Niemiecką Republiką Demokratyczną, Polską Rzecząpospolitą Ludową, Rumuńską Republiką Ludową, Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i Republiką Czechosłowacką oraz utworzenie Zjednoczonego Dowództwa Sił Zbrojnych państw uczestniczących w Układzie raz i na zawsze przekreśla tego rodzaju sytuację, gdy Polska stanowiła bezbronny cel najazdu wroga, igraszkę w rękach jej rzekomych przyjaciół.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Nasz Układ nie jest skierowany przeciwko nikomu. Kraje uczestniczące w Układzie — jak stwierdził tow. Cyrankiewicz — nie chcą cudzych ziem, nie zakładają baz wojennych w cudzych krajach w odległości tysiąca kilometrów od swoich granic, jak to czynią Stany Zjednoczone. Kraje te chcą współistnienia wszystkich narodów, chcą, aby narody rządziły się według swego uznania. Cała nasza polityka zmierza do realizacji zbiorowego bezpieczeństwa. Tej idei służy nasz Układ i możliwość jego dalszego rozszerzenia. Układ ten będzie groźny jedynie dla agresora.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Nasz Układ różni się zasadniczo od układów zawieranych przez państwa imperialistyczne. Tamte układy są paktami jednostronnymi, mającymi na celu podporządkowanie sobie słabszych państw, narzucenie im woli i dyktatury silniejszego partnera. Wystarczy na przykład wspomnieć, że sławetna — „wspólnota europejska” w swojej pierwotnej wersji przewidywała pozbawienie uczestniczących w niej armii ich charakteru narodowego.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Układ zawarty między naszymi narodami, ożywionymi uczuciami przyjaźni i ideami socjalizmu, jest układem krajów równouprawnionych, układem w niczym nie naruszającym ich suwerennych praw. Armie ośmiu państw wydzielone w skład Zjednoczonych Sił Zbrojnych zachowują całkowicie swój charakter narodowy, swoją formę i swoje tradycje.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Ożywione wspólnym celem obrony pokoju i bezpieczeństwa swoich krajów, wychowywane w duchu patriotyzmu, miłości i poszanowania wolności i praw innych narodów — Zjednoczone Siły Zbrojne stanowić będą nieprzebytą tamę dla imperialistycznych agresorów.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Wysoki Sejmie! Popierając ze wszech miar Układ o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej i utworzenie Zjednoczonego Dowództwa Sił Zbrojnych państw uczestniczących w tym Układzie — wyrażam najgłębsze przekonanie, że Wojsko nasze wniesie swój godny wkład w potęgę Zjednoczonych Sił Zbrojnych ośmiu państw europejskich.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">W okresie ostatnich dziesięciu lat podniósł się poważnie poziom fachowy, spotęgowała się zwartość moralno-polityczna naszego Wojska. Dzięki stałej opiece naszego Rządu i Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej powstała bogata sieć szkół oficerskich i wyższych uczelni wojskowych, przygotowujących nasze kadry do pełnienia obowiązków dowódców i pracowników politycznych w nowoczesnej armii, zaopatrzonej bogato w sprzęt i technikę bojową.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">W strukturze klasowej oficerów Wojska Polskiego zaszły również poważne zmiany, znacznie wzmocnił się trzon kadry wywodzącej się z ludu, wychowanej w Ludowym Wojsku Polskim, oddanej bezgranicznie Ojczyźnie i narodowi. O stopniu zwartości moralno-politycznej naszego Wojska, o jego oddaniu sprawie pokoju i budownictwa socjalizmu w naszym kraju niechaj świadczy fakt, że około 60% stanu osobowego naszych Sił Zbrojnych stanowią członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i jej wiernego pomocnika — Związku Młodzieży Polskiej.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselWitaszewskiKazimierz">Wydzielone do dyspozycji Zjednoczonego Dowództwa Sił Zbrojnych jednostki Wojska Polskiego spełnią swój obowiązek. Pod dowództwem Marszałka Związku Radzieckiego Koniewa stać one będą wiernie na straży nietykalności granic naszych państw przed ewentualną agresją imperialistyczną.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Po przerwie jako pierwsza zabierze głos poseł Helena Jaworska.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 15 do godz. 13 min. 40.)</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Udzielam głosu posłowi woj. koszalińskiego Helenie Jaworskiej.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselJaworskaHelena">Wysoki Sejmie! Gdy przed kilku dniami toczyły się w Warszawie obrady Konferencji ośmiu państw, cała Polska śledziła je z ogromnym zainteresowaniem i uwagą. Ludzie gromadzili się przy głośnikach radiowych, by wysłuchać relacji z przebiegu obrad, wczytywali się w słowa oświadczeń składanych przez przedstawicieli poszczególnych państw i żywo komentowali je. Ale w tej atmosferze powszechnego ożywienia nie było niepokoju, tak charakterystycznego dla nastrojów, które towarzyszą wszelkim konferencjom na Zachodzie, nie było nic z tej gorączkowej, pełnej napięcia krzątaniny, w której odbywa się tam montowanie różnego rodzaju bloków i wspólnot. Przeciwnie, żywe zainteresowanie naszego narodu przebiegiem obrad nad Układem o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej oraz utworzeniem Zjednoczonego Dowództwa Sił Zbrojnych — nacechowane było spokojem i ufnością.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselJaworskaHelena">Skąd ta uderzająca różnica, której nie mogli w swych relacjach pominąć milczeniem nawet najmniej bystrzy komentatorzy zachodniej prasy i radia?</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselJaworskaHelena">Stąd, że tamte pakty klecone są za plecami narodów, przeciwko ich interesom i wbrew ich woli, że celem ich jest grabież i gwałt — obce i nienawistne ludziom pracy. Powszechny protest i opór, jaki towarzyszył forsowaniu układów paryskich w parlamentach zachodnioeuropejskich i towarzyszy dziś poczynaniom zmierzającym do ich realizacji, rodzi się stąd, że prości ludzie, którzy na nieszczęście dla imperialistów rozumują trzeźwo i logicznie, widzą sprzeczność między swym pragnieniem pokoju, bezpieczeństwa i lepszego jutra — a uzbrajaniem hitlerowskich żołdaków, rozpętywaniem wyścigu zbrojeń, zamienianiem żyznych pól w atomowe poligony.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselJaworskaHelena">A u nas? U nas człowiek pracy, przysłuchując się obradom Konferencji Warszawskiej, czytając tekst zawartego na niej Układu, czuł i myślał: Oto w moim imieniu, w moim interesie radzą tam w Warszawie. Troszczą się o moje bezpieczeństwo, o spokój mojej rodziny, o przyszłość moich dzieci, o to, by żaden zbrodniarz nie śmiał podnieść ręki na moją Ojczyznę. Nasz Układ — to sojusz narodów, ożywionych wspólną wolą obrony pokoju, zabezpieczenia swej niepodległości i socjalistycznego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselJaworskaHelena">Naród polski przyjął wyniki Konferencji Warszawskiej ze szczególnie gorącym uznaniem.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselJaworskaHelena">Nieraz padaliśmy ofiarą najeźdźców. Pamiętamy gorycz klęski wrześniowej, samotność w obliczu wroga i to najgorsze wtedy uczucie bezsilności, gdy przeciwko czołgom szło się z butelką benzyny, a karabin miał odpędzać bombowce. Nie chcemy nigdy więcej przeżywać takiego uczucia. Nienawistna jest nam myśl o wojnie. Jesteśmy za pokojem, za współpracą między narodami, za pokojowym współistnieniem państw bez względu na ich ustrój — tym dążeniom podporządkowana jest polityka naszego Ludowego Państwa. Ale właśnie dlatego każdy Polak-patriota chce mieć pewność, że gdyby ktokolwiek próbował targnąć się na nasze granice, na naszą wolność, potrafimy go odeprzeć.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselJaworskaHelena">Zawarty w Warszawie Układ wzmaga tę pewność. Naszego pokojowego budownictwa, naszych granic, naszego bezpieczeństwa strzeże dziś potęga groźna dla każdego agresora — potęga zjednoczonego obozu pokoju i socjalizmu. To daje poczucie siły i pozwala śmiało, bez obaw i niepokoju patrzeć w przyszłość.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselJaworskaHelena">Wysoki Sejmie! Z entuzjazmem przyjęły uchwały Konferencji Warszawskiej milionowe rzesze polskiej młodzieży. Uchwały te zapadły w okresie, kiedy nasi chłopcy i dziewczęta przygotowują się do wielkiej, międzynarodowej manifestacji na rzecz pokoju, jaką będzie V Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów w Warszawie. Za dziesięć tygodni tysiące młodych ludzi ze wszystkich kontynentów przyjadą do Polski, by tu, na naszej ziemi, tak ciężko dotkniętej wojną a tak pięknie dziś rozkwitającej, podnieść wspólny głos protestu przeciwko imperialistycznym planom wojennym, przeciwko zamachom na przyszłość młodzieży i jej prawa. By pokazać, że młodzi ludzie — bez względu na różnicę ras, narodowości, poglądów — pragną i mogą żyć w przyjaźni i u- czynią wszystko, co w ich mocy, by tę przyjaźń umacniać, wbrew imperialistycznej propagandzie nienawiści i podjudzania do wojny.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselJaworskaHelena">Reprezentantów młodzieży świata, wyrazicieli jej woli pokoju — przyjmie naród polski i młodzież serdecznie i gościnnie. Będą mogli zobaczyć dorobek naszego budownictwa socjalistycznego. zdobycze młodego pokolenia w ciągu dziesięciu zaledwie lat ludowej władzy, będą mogli przekonać się naocznie o tym, że polityka naszego państwa jest wyrazem dążeń narodu do zapewnienia sobie pokoju, bezpieczeństwa i trwałości owoców swej pracy.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselJaworskaHelena">Czym pragnie powitać Festiwal polska młodzież? Czym przyczynić się do tego, by stał się on poważnym wkładem na rzecz odprężenia w sytuacji międzynarodowej, na rzecz wzrostu sił pokoju i bezpieczeństwa narodów? Szeroki już dziś ruch przedfestiwalowego współzawodnictwa świadczy o tym, że nasi chłopcy i dziewczęta nie tylko sercem i myślą solidaryzują się z ideą Festiwalu.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselJaworskaHelena">Oto młodzi robotnicy podejmują i realizują zobowiązania, mające na celu terminowe wykonanie planów, wzrost produkcji i obniżki kosztów własnych. Młodzież z PGR-ów, spółdzielni produkcyjnych i gromad bierze żywy udział w walce o sprawny przebieg prac wiosennych — by zapewnić lepsze plony, zgłasza się do pracy przy melioracji łąk i uprawie kukurydzy — by lepiej zabezpieczyć bazę paszową dla hodowli. Uczniowie i studenci koncentrują swój wysiłek na tym, by z jak najlepszymi wynikami zakończyć rok szkolny. Towarzyszy temu ożywiony ruch w dziedzinie pracy kulturalnej i sportu. Nasza młodzież popiera hasła Festiwalu wzmożonym wysiłkiem na rzecz budownictwa socjalistycznego, rozwoju gospodarki i kultury, wzrostu siły obronnej Polski Ludowej i całego zjednoczonego obozu pokoju.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselJaworskaHelena">Wysoki Sejmie! Przed kilku dniami płynęły na falach eteru, po zapowiedzi „tu mówi Warszawa” — słowa budzące otuchę i pewność jutra w sercach milionów ludzi, rozważne i spokojne słowa mężów stanu, którzy podpisywali w imieniu swych narodów Układ cementujący jedność i siłę pokój miłujących państw.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselJaworskaHelena">Za kilka tygodni płynąć będą na falach eteru, po zapowiedzi — „tu mówi Warszawa” — głosy wielu tysięcy młodzieży z całego świata; słowa wyrażające jej pragnienie przyjaźni, wolę obrony pokoju, protest przeciwko groźbie wojny. Słuchać ich będą z sympatią miliony ludzi.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselJaworskaHelena">Imię naszej stolicy zdobyło sobie piękną sławę na świecie. Dla milionów ludzi — „Warszawa” znaczy pokój. Niech dziś popłynie z Warszawy wieść o tym, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, wyrażając jednomyślną wolę wszystkich patriotów, zatwierdził Układ ośmiu państw o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselJaworskaHelena">Układ utrwalający pokój i bezpieczeństwo narodów.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Udzielam głosu posłowi woj. stalinogrodzkiego Dominikowi Horodyńskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselHorodynskiDominik">Wysoki Sejmie! Uchwały Konferencji Warszawskiej to jasna odpowiedź naszych krajów na próby — „polityki siły”, ratyfikację układów paryskich i decyzję remilitaryzacji Niemiec zachodnich. Rządy ośmiu państw europejskich przy udziale obserwatora Chińskiej Republiki Ludowej oświadczyły uroczyście na Konferencji Moskiewskiej w końcu ubiegłego roku, że nie będą bezczynnie przyglądać się odbudowie agresywnego Wehrmachtu, że w razie ratyfikacji układów paryskich zdecydowane są zatroszczyć się o wzmożenie bezpieczeństwa swych krajów.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselHorodynskiDominik">Ostrzeżenie to zostało zignorowane przez państwa zachodnie. W dziesiątą rocznicę zakończenia najkrwawszej wojny rozpętanej przez militaryzm niemiecki rządy USA, Anglii i Francji wymieniając dokumenty ratyfikacyjne układów paryskich utworzyły nowe agresywne ugrupowanie — unię zachodnio-europejską, włączyły Niemcy zachodnie do paktu atlantyckiego i usankcjonowały ponowną odbudowę zbrodniczego militaryzmu niemieckiego. Niebezpieczeństwo nowej wojny w Europie wzrosło.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselHorodynskiDominik">W tej sytuacji osiem państw europejskich wykonało postanowienia Konferencji Moskiewskiej. Podjęte zostały odpowiednie kroki zwiększające siłę i obronność krajów obozu pokoju. Układ Warszawski stworzył sprawną organizację obronną, zdolną skutecznie stawić czoło każdemu agresorowi. Zauważyć należy, że państwa nasze stworzyły tę organizację po wielokrotnych próbach dojścia do porozumienia z mocarstwami zachodnimi w sprawie pokojowego rozwiązania problemu niemieckiego. Warto przypomnieć liczne noty radzieckie z ubiegłego roku i z pierwszych miesięcy roku bieżącego zmierzające do uniknięcia podziału Europy na wrogie sobie bloki i utrzymania podziału Niemiec, noty stwarzające wszelkie warunki pokojowego rozwiązania problemu niemieckiego i utworzenia systemu bezpieczeństwa zbiorowego w Europie.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselHorodynskiDominik">Odrzucając te propozycje i możliwości, awanturnicza polityka imperializmu w Europie postawiła nasze kraje przed koniecznością nowych obronnych posunięć. W tej sprawie może warto zacytować określenie Przewodniczącego Rady Ministrów Związku Radzieckiego Bułganina, który w ten sposób ocenił wytworzoną sytuację międzynarodową:</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselHorodynskiDominik">„Nie jesteśmy zwolennikami polityki — „z pozycji siły”. Nie dążymy do wojny, nie chcemy wyścigu zbrojeń, jesteśmy za podjęciem najbardziej radykalnych kroków w dziedzinie rozbrojenia. Zasoby, jakie jesteśmy zmuszeni zużywać obecnie na cele wojskowe, wolelibyśmy przeznaczać na potrzeby pokojowe, na podnoszenie dobrobytu materialnego naszych narodów. Gdy jednak tworzy się wymierzone przeciw nam bloki militarne, gdy otacza się nasze kraje bazami wojskowymi i gdy grozi się nam wojną atomową, nie możemy pozostawać bezczynni.” Początkową tezą prasy zachodniej w stosunku do Konferencji Warszawskiej było twierdzenie, że rzekomo — „niczego ona nie zmienia”, że — „nie wnosi nic nowego”. Przyznać trzeba, że w toku Konferencji wszystkie poważniejsze dzienniki z głoszenia tej niepoważnej tezy zrezygnowały.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselHorodynskiDominik">Nowym w Układzie Warszawskim jest zastąpienie dotychczasowych dwustronnych sojuszów łączących poszczególne nasze państwa sojuszem wielostronnym, zbiorowym, zobowiązującym każde Państwo Stronę Układu do niesienia natychmiastowej pomocy — „włączając zastosowanie siły zbrojnej” każdemu napadniętemu Państwu Stronie Układu.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselHorodynskiDominik">Nowym jest utworzenie zjednoczonego dowództwa wydzielonych do tego celu wspólnych sił zbrojnych i mianowanie Dowódcą Naczelnym Zjednoczonych Sił Zbrojnych jednego z najsławniejszych wodzów II wojny światowej marszałka Koniewa.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselHorodynskiDominik">Nowym jest oficjalne i pełne poparcia zaangażowanie się Chińskiej Republiki Ludowej w gwarantowanie pokoju w Europie. Po raz pierwszy z taką siłą rzucony na szalę wydarzeń europejskich głos 600-milionowego narodu chińskiego nabiera znaczenia historycznej wagi jako ostrzeżenie, z którym liczyć się musi każdy awanturnik.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselHorodynskiDominik">Nowym wreszcie jest utworzenie Doradczego Komitetu Politycznego w celu przeprowadzenia przewidzianych Układem konsultacji między Państwami Stronami Układu i rozpatrywania spraw związanych z jego wykonaniem.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselHorodynskiDominik">Te wszystkie elementy nowe wskazują, że Układ Warszawski stwarza niezmiernie skuteczną i sprawną organizację obronną naszych państw, które razem, w oparciu o potęgę Związku Radzieckiego, stanowią siłę nie do pokonania. Podpisanie i ratyfikacja Układu Warszawskiego oznacza ostateczne fiasko prób — „polityki siły” i zastraszania, oznacza dla wrogów pokoju koniec mrzonek o rozbiciu jedności naszego obozu, koniec mrzonek o tym, że będzie można — „uporać się” z każdym krajem demokracji ludowej po kolei.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselHorodynskiDominik">Dla narodu polskiego Układ ten to jeszcze większa pewność, że możemy w spokoju budować nasze nowe życie.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselHorodynskiDominik">Obywatele Posłowie! Rzecz jasna, że Układ Warszawski wynikający z okoliczności historycznych, w jakich znajduje się Europa, nie jest i nie może być celem sam w sobie. Celem polityki naszego państwa i państw sygnatariuszy Układu jest utrwalenie pokoju i bezpieczeństwa, jest doprowadzenie do rozbrojenia i do normalnych stosunków między państwami, niezależnie od ich ustroju społecznego i politycznego.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselHorodynskiDominik">Wielka mądrość polityczna Układu Warszawskiego leży w tym, że tworząc skuteczną obronę równocześnie oddziałuje on pokojowo, że jego doniosłe decyzje polityczne są cennym narzędziem walki o pokój dla wszystkich narodów europejskich.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselHorodynskiDominik">Komentatorzy zachodni starali się sugerować, że uchwały Konferencji Warszawskiej będą zwykłą repliką NATO i układów paryskich. W istocie rzeczy mają one zdecydowanie przeciwny sens i charakter.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselHorodynskiDominik">Kraje nasze, zabezpieczając się przed agresją, nie chcą dzielić Europy na wrogie sobie bloki, nie chcą nikomu grozić, odpowiadać polityką siły na — „politykę siły” i stwarzać nieodwracalnych faktów, które mogłyby utrudnić pokojowe rozwiązane problemów europejskich.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselHorodynskiDominik">Dlatego Układ Warszawski jest układem otwartym, do którego może przystąpić każde państwo europejskie, niezależnie od ustroju społecznego.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselHorodynskiDominik">Dlatego artykuł 11 tego Układu zawiera niezmiernie ważne stwierdzenie:</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselHorodynskiDominik">„W przypadku utworzenia w Europie systemu bezpieczeństwa zbiorowego i zawarcia w tym celu Ogólnoeuropejskiego Układu o bezpieczeństwie zbiorowym, do czego wytrwale dążyć będą Układające się Strony, Układ niniejszy utraci swą moc z dniem wejścia w życie Ogólnoeuropejskiego Układu”.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselHorodynskiDominik">Dlatego w imieniu Niemieckiej Republiki Demokratycznej premier Grotewohl złożył oświadczenie, stwierdzające:</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselHorodynskiDominik">„Niemiecka Republika Demokratyczna nadal uważa, że zjednoczenie Niemiec na zasadach pokojowych i demokratycznych jest głównym zadaniem Niemieckiej Republiki Demokratycznej i całego narodu niemieckiego. Podejmie ona wszelkie wysiłki, by przyśpieszyć zjednoczenie Niemiec. Podpisując niniejszy Układ o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej Rząd Niemieckiej Republiki Demokratycznej wychodzi z założenia, że zjednoczone Niemcy nie będą związane zobowiązaniami zaciągniętymi przez jedną lub drugą część Niemiec na podstawie jakichkolwiek wojskowo-politycznych układów i porozumień zawartych przed zjednoczeniem Niemiec.” Dlatego wreszcie uchwała o powołaniu Zjednoczonego Dowództwa Sił Zbrojnych przewiduje, że:</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselHorodynskiDominik">„Sprawa udziału Niemieckiej Republiki Demokratycznej w przedsięwzięciach dotyczących Sił Zbrojnych Zjednoczonego Dowództwa rozpatrzona zostanie w terminie późniejszym.” Jakaż przepaść dzieli Układ Warszawski od treści i ducha układów paryskich! Układy paryskie są układami zamkniętymi, świadomie dzielącymi Europę na wrogie sobie bloki i swym agresywnym ostrzem kierują się przeciwko krajom Europy wschodniej. Układy te mają uniemożliwić stworzenie w Europie systemu zbiorowego bezpieczeństwa, mają utrwalić stan podziału i zagrożenia.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselHorodynskiDominik">Mają one uniemożliwić zjednoczenie Niemiec, gdyż w myśl tych układów wiążąc Niemiecką Republikę Federalną wiążą one oczywiście tylko na papierze cały naród niemiecki.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselHorodynskiDominik">Wreszcie, ponieważ są to agresywne układy, pierwszym ich celem i skutkiem jest odbudowa niemieckiego militaryzmu i uczynienie z Wehrmachtu podstawowej siły wojskowej unii zachodnio-europejskiej.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselHorodynskiDominik">Te podstawowe różnice celów, założeń i ducha Układu Warszawskiego w stosunku do układów paryskich mają olbrzymie znaczenie polityczno-moralne. Pokazują one, jak głęboko różni się moralność polityczna państw obozu pokoju, dla których uchronienie świata od nieszczęść wojny i dobro ludzkości są najwyższym miernikiem — od awanturniczej, niemoralnej polityki imperialistów stawiających dziś na dawnych zbrodniarzy hitlerowskich i gotowych rozpętać wojnę. Tu mamy jedną z zasadniczych przyczyn, dlaczego np. ratyfikacja układów paryskich narzucona została Francji wbrew woli narodu i wyłącznie poprzez brutalną presję zewnętrzną, a odwrotnie Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — i z całą pewnością rządy innych sygnatariuszy Układu Warszawskiego — liczyć może nie tylko na jednomyślną ratyfikację przez Sejm, ale i na pełne poparcie całego narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PoselHorodynskiDominik">Wierność karcie ONZ, niezłomna wierność pokojowym celom politycznym Układu Warszawskiego, stanowi o jego olbrzymiej sile mobilizującej do walki o pokojowe rozwiązanie problemów europejskich we wszystkich krajach. Tym bardziej, że znaczenia i oddziaływania międzynarodowego Układu nie należy odrywać — co podkreślił dziś Obywatel Premier i inni mówcy — od całokształtu sytuacji międzynarodowej, w której został zawarty. Obok wzrostu groźby wojny notujemy bowiem niebywały wzrost woli pokoju milionowych mas ludzkich w Europie, w Azji, a nawet w Ameryce. Wielka ofensywa pokojowa Związku Radzieckiego i światowych sił pokoju święci ogromne triumfy. Wszystkie tak pozornie odległe od siebie wydarzenia ostatniego okresu, jak konferencja w Bandungu, radzieckie propozycje rozbrojeniowe otwierające nowe horyzonty przed ludzkością, podpisanie traktatu państwowego z Austrią, będące przykładem skuteczności metody rokowań i możliwości znajdowania nowych rozwiązań, zapowiedź wizyty przywódców radzieckich w Jugosławii i wreszcie zapowiedź pierwszej od czasów Poczdamu konferencji wielkich mocarstw na najwyższym szczeblu — wszystkie te wydarzenia oznaczają jedno: siły pokoju niezwykle szybko wzrastają i są niepomiernie silniejsze od sił wojny, pokojowa inicjatywa radziecka odnosi historyczne sukcesy, zyskuje poparcie ludzkości.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#PoselHorodynskiDominik">Na tym tle pokojowe oddziaływanie Układu Warszawskiego nabiera szczególnego znaczenia. Wskazuje drogę innym. I nie można mieć wątpliwości, że Układ nasz będzie bodźcem dla patriotów Francji, Niemiec i innych krajów Europy zachodniej do dalszej walki przeciwko realizacji układów paryskich. Z całą pewnością skłoni on do zastanowienia się niejednego z polityków zachodnio-europejskich. Np. politycy i działacze francuscy jaśniej niż dotąd spostrzegą w świetle postanowień Układu — tak pryncypialnie strzegących zasady suwerenności narodów — jak niepomiernie poważniejszą rolę może odegrać Francja jako wielkie mocarstwo europejskie w systemie bezpieczeństwa zbiorowego, do którego toruje drogę Układ Warszawski, od roli przeznaczonej Francji przez układy paryskie, roli sojusznika militaryzmu niemieckiego, sojusznika niesławnych katów ludu francuskiego.</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#PoselHorodynskiDominik">Wysoki Sejmie! Chciałbym korzystając z tej ważnej debaty podkreślić, jak wielkie znaczenie przywiązuje naród polski do przyszłości naszego zachodniego sąsiada — narodu niemieckiego i do stosunków, jakie nas z Niemcami łączą.</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#PoselHorodynskiDominik">Naród polski wysoko sobie ceni stosunki przyjaźni i współpracy, jakie poprzez granicę pokoju na Odrze i Nysie połączyły nas z Niemiecką Republiką Demokratyczną. Widzimy w utrwaleniu tych stosunków przyjaźni jedno z największych osiągnięć minionego dziesięciolecia, a być może jest to jedno z największych osiągnięć w naszej historii. Chcielibyśmy gorąco, aby takie same stosunki przyjaźni, zaufania i współpracy połączyły nas z całym, zjednoczonym narodem niemieckim, Nieraz podkreślaliśmy, że nie chcemy w Europie wrogich sobie bloków, że nie chcemy utrwalenia podziału Niemiec. Stoimy na gruncie rozwiązania problemu niemieckiego na drodze pokojowej i możliwie rychłego doprowadzenia do zjednoczenia Niemiec.</u> + <u xml:id="u-15.28" who="#PoselHorodynskiDominik">Nikt — a przede wszystkim Niemcy — nie może się dziwić, że nie zgadzamy się i nie zgodzimy się nigdy na odbudowę militaryzmu niemieckiego, najgroźniejszego wroga, w pierwszym rzędzie, samego narodu niemieckiego.</u> + <u xml:id="u-15.29" who="#PoselHorodynskiDominik">Popieramy wszystkie pokojowe siły niemieckie, niezależnie od poglądów społecznych i politycznych, jakie wyrażają. Chcemy, by Niemcy zjednoczone były państwem pokojowym i silnym. Sprawa ustroju społeczno-państwowego przyszłych Niemiec należy do samych Niemców. Ze zjednoczonym, wolnym i suwerennym państwem niemieckim naród polski chce żyć w stosunkach dobrego sąsiedztwa i przyjaźni.</u> + <u xml:id="u-15.30" who="#PoselHorodynskiDominik">Polityka imperializmu i jej niemiecki wykładnik — rząd boński wiele uczyniły, by uniemożliwić zjednoczenie Niemiec, stworzyć w nich ponowne zarzewie wojny. Jednakże walka bynajmniej nie jest skończona. Przed młodzieżą zachodnio-niemiecką jest jeszcze wiele dróg — nie tylko droga do koszar. Potężne prądy pokoju i nadziei idące w tej chwili przez świat nie omijają narodu niemieckiego. Budzą w nim i potęgują nowe, narodowe i pokojowe siły. Przykład Austrii, która odzyskała niepodległość, mobilizuje patriotów niemieckich, wskazuje im, że są możliwe nowe pokojowe rozwiązania wiodące do jedności narodu niemieckiego, do jego rozkwitu i wielkiej przyszłości.</u> + <u xml:id="u-15.31" who="#PoselHorodynskiDominik">Sądzę, że jest rzeczą słuszną, aby wszystkie zdrowe siły narodu niemieckiego wiedziały, że naród polski jest po ich stronie, że życzy im zwycięstwa.</u> + <u xml:id="u-15.32" who="#PoselHorodynskiDominik">Wysoki Sejmie! Waga podpisu, który Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej złożył pod Układem Warszawskim, zwielokrotniona jest dzięki temu, że stoi za tym podpisem zjednoczony naród polski, że Rząd nasz przemawia w imieniu całego narodu.</u> + <u xml:id="u-15.33" who="#PoselHorodynskiDominik">W jedenastym roku Polski Ludowej możemy z dumą stwierdzić, że ostatecznie do przeszłości należy czas, gdy wrogom wewnętrznym i zewnętrznym udawało się dzielić nasze społeczeństwo, gdy wygrywały takie czy inne środowiska społeczne, gdy stawiano na różnice światopoglądowe.</u> + <u xml:id="u-15.34" who="#PoselHorodynskiDominik">Przemawiając z tej trybuny jako działacz katolicki, chciałbym oświadczyć, że katolicy polscy w pełni popierają Układ Warszawski, że aktywnie współtworzą jedność naszego narodu wokół pokojowej polityki swego Rządu Ludowego.</u> + <u xml:id="u-15.35" who="#PoselHorodynskiDominik">W ciągu ostatnich lat katolicy polscy przeszli daleką społeczno-polityczną drogę. Nie pora tu i nie miejsce na analizę tego ważnego zagadnienia i skomplikowanego procesu. Ale może nie od rzeczy będzie przypomnieć, że nie tak dawno jeszcze, w chwili podpisywania Apelu Sztokholmskiego, niezrozumienie znaczenia walki o pokój, pewna obcość w stosunku do władzy ludowej powodowały w niektórych środowiskach katolickich opory, a nawet sprzeciwy wobec tak bezspornie słusznej sprawy. Dziś możemy stwierdzić, że wielu z tych, którzy wówczas mieli wątpliwości, obecnie stało się czołowymi aktywistami pokoju i odegrało na swoim terenie poważną rolę w akcji zbierania podpisów pod Apelem Wiedeńskim.</u> + <u xml:id="u-15.36" who="#PoselHorodynskiDominik">Nie dalej niż 30 kwietnia br. Episkopat Polski, odpowiadając na adres księży, b. więźniów hitlerowskich obozów koncentracyjnych, złożył oświadczenie, w którym czytamy:</u> + <u xml:id="u-15.37" who="#PoselHorodynskiDominik">„Nie możemy też pozostać obojętni wobec niebezpieczeństwa, jakie niesie dla naszej Ojczyzny i pokoju podniecanie tendencji tych Niemców, którzy są rewizjonistycznie nastawieni do Polski. Episkopat Polski — wraz z całym narodem — stoi na stanowisku nienaruszalności granicy na Odrze i Nysie i w jedności narodu i umacnianiu jego obronności upatruje bezpieczeństwo naszego kraju.” Również w końcu kwietnia wielki zjazd we Wrocławiu ponad tysiąca księży i działaczy katolickich, odbyty z okazji dziesięciolecia wyzwolenia Ziem Zachodnich, wezwał wszystkich katolików w Polsce do jeszcze większej ofiarności w pracy dla Ojczyzny, do wzmożenia wydajności pracy i dyscypliny, do zwiększenia czujności i odpowiedzialności za bezpieczeństwo państwa. Zjazd ten zwrócił się z gorącym apelem do chrześcijan w zachodnich krajach Europy. Cytuję fragment tego apelu:</u> + <u xml:id="u-15.38" who="#PoselHorodynskiDominik">„Obóz pokoju ma dosyć sił moralnych i materialnych, ażeby w wypadku zagrożenia bronić zwycięsko swoich ideałów i osiągnięć. Jednak pokój jest dobrem, w którego utrzymaniu są zainteresowani wszyscy ludzie, zaś chrześcijanie w sposób szczególny winni czuć się zobowiązani do jego utrwalenia. Dlatego właśnie zwracamy się do was. Wasz głos rzucony na szalę tak konkretnych zagadnień, jak możliwość pokojowego współistnienia, niedopuszczalność broni termojądrowej, przerwanie wyścigu zbrojeń, wygaszenie ognisk militaryzmu w Niemczech zachodnich — pozbawi wojenną propagandę dowolnie uzurpowanej światopoglądowej motywacji, wzmocni siły pokoju, podniesie społeczny autorytet chrześcijaństwa w świecie współczesnym.” Te wybrane spośród licznych przykłady społecznej działalności katolików polskich świadczą dobitnie, że ich aktywność wzmacnia jedność naszego narodu, wzmacnia siły naszego państwa, cementuje cały naród wokół pokojowej polityki naszego Rządu.</u> + <u xml:id="u-15.39" who="#PoselHorodynskiDominik">W oparciu o tę pracę społeczno-polityczną i o osiągnięcia w tej pracy ambicją katolików polskich jest oddziaływanie na całe chrześcijaństwo w kierunku zwiększania oporu przeciwko planom wojennym, wzmacniania sił pokoju i postępu.</u> + <u xml:id="u-15.40" who="#PoselHorodynskiDominik">Przykład katolików polskich działa coraz bardziej mobilizująco na milionowe rzesze chrześcijan w Europie, które w tej decydującej fazie zmagań winny być nie przedmiotem wydarzeń, lecz ich aktywnym współtwórcą.</u> + <u xml:id="u-15.41" who="#PoselHorodynskiDominik">Wysoki Sejmie! Kończąc chciałbym wyrazić przekonanie, że konieczny, słuszny i mądry Układ Warszawski spotka się z jednomyślnym poparciem Wysokiej Izby.</u> + <u xml:id="u-15.42" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Udzielam głosu posłowi woj. lubelskiego Janowi Karolowi Wende.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselWendeJanKarol">Wysoki Sejmie! Akcentowano już z tej trybuny, że Układ, nad którym dziś debatujemy, jest niewątpliwie aktem głębokiej mądrości politycznej. Tak jest.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselWendeJanKarol">Weszliśmy w niełatwy okres dziejów, w którym jedność, bliskość, przyjaźń naszych narodów jest nie tylko wskazana, ale jest niemal warunkiem nieodzownym naszego istnienia.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselWendeJanKarol">Wydaje mi się, że — obok celów pokojowych, które przede wszystkim przyświecają Układowi Warszawskiemu — jeden z najistotniejszych jego elementów, element nowy w stosunkach międzynarodowych i decydujący o charakterze, obliczu i funkcji tego aktu stanowi to, że Układ nie jest paktem militarnym jednej grupy państw skierowanym przeciw drugiej grupie, a odwrotnie, że jest otwartym dla innych, międzynarodowym porozumieniem suwerennych państw pokojowych, szukających możliwej do przyjęcia również przez inne państwa formuły zbiorowego bezpieczeństwa w Europie, formuły pokojowego, przyjaznego współistnienia i współpracy państw o odmiennych ustrojach politycznych.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselWendeJanKarol">W arsenale uruchomionych przez państwa obozu pokoju środków zmierzających do zmniejszenia napięcia, do utrwalenia pokoju, do ustanowienia systemu zbiorowego bezpieczeństwa, do zabezpieczenia niezawisłości i suwerenności naszych krajów, ostatnie posunięcie wydaje się najcenniejsze, najbardziej zdecydowane i — miejmy nadzieję — najskuteczniejsze.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselWendeJanKarol">Muszę wyznać, Obywatele Posłowie, że gdy myślę o wydarzeniach politycznych ostatnich dni, o których mówił dziś Obywatel Premier, o wynikach Konferencji Warszawskiej, o narodzinach pokojowej, neutralnej Austrii, o zbliżających się rozmowach między Związkiem Radzieckim i Jugosławią, o pertraktacjach z Japonią, o zapowiedzi spotkania szefów rządów czterech wielkich mocarstw, o ostatnich radzieckich propozycjach rozbrojeniowych oraz o wynikach niedawnych obrad narodów Azji i Afryki w Bandungu — ogarnia mnie ciepła fala optymizmu i wiary w zwycięstwo rozsądku.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselWendeJanKarol">Jest bowiem wiele obiecującego w faktach ostatnich tygodni i dni, jest zapowiedź nowego, są sygnały świadczące o tym, że przy wszechstronnym zespoleniu naszych wysiłków uda się zmusić ponurych planistów nowej wojny do przyjęcia pokojowego rozwiązania współżycia narodów.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselWendeJanKarol">Obserwujemy z podziwem i pełną aprobatą szerokie koncepcje i śmiałe — choć niełatwe — inicjatywy i decyzje polityczne Związku Radzieckiego w różnych punktach Europy i poza nią.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselWendeJanKarol">Jesteśmy świadkami gigantycznego wysiłku pokojowego, podjętego przez Związek Radziecki oraz Chińską Republikę Ludową wspólnie z wszystkimi krajami demokracji ludowej, wysiłku, który powinien przynieść pożądane owoce: trwałe odprężenie, znalezienie formuły przyjaznego współistnienia i współpracy narodów, znalezienie formuły, która umożliwi stworzenie systemu bezpieczeństwa zbiorowego w Europie, opartego na prostej zasadzie udziału w nim wszystkich państw europejskich, niezależnie od ich ustroju społecznego, państwowego czy ekonomicznego.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselWendeJanKarol">I można już dziś stwierdzić: historia zapisze na swych kartach, że Związek Radziecki i kraje demokracji ludowej, właśnie w okresie potężnego wzmożenia i zjednoczenia swych sił, że właśnie nasz obóz był niezmordowanym promotorem pokoju, inicjatorem odprężenia międzynarodowego i uregulowania wszelkich istniejących między państwami i narodami spraw spornych.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselWendeJanKarol">Wysoki Sejmie! Istnieje oczywiście wewnętrzna jedność, logiczne powiązanie między wymienionymi przeze mnie przed chwilą, pozornie tylko rozłącznymi wydarzeniami a posunięciami politycznymi.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselWendeJanKarol">Konferencja Warszawska i jej decyzje — jako doniosłe wydarzenie międzynarodowe o wielu aspektach, zarówno polityczno-militarnych jak gospodarczych czy kulturalnych — jest instrumentem politycznym, którego pozytywne, pokojowe oddziaływanie i rezonans rozsadza ramy geograficzne państw — uczestników tej Konferencji.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselWendeJanKarol">Obywatele Posłowie, Układ Warszawski — jego decyzje, jego bliższe i dalsze konsekwencje — posiada wiele różnorodnych aspektów. Zarówno oświadczenie Obywatela Premiera jak i przemawiających przede mną Obywateli Posłów naświetliły wiele problemów dotyczących Układu. Pragnąłbym na krótko zatrzymać uwagę Wysokiego Sejmu na dwóch momentach związanych z naszą dzisiejszą debatą.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselWendeJanKarol">Jest charakterystyczne dla naszego ustroju, że stawia sobie za cel nie tylko coraz większe pomnażanie dóbr materialnych szerokich mas narodu, ale że jest twórcą i propagatorem nowych wielkich prawd moralnych, że sprzyja i stwarza warunki — jak żaden inny ustrój — dla rozkwitu kultury i jej upowszechnienia.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselWendeJanKarol">Zbyteczne dodawać, że obrona pokoju to równocześnie obrona przed zagładą istniejących, często niepowtarzalnych dzieł geniuszu ludzkiego, to zabezpieczenie możliwości powstawania nowych, cennych wartości kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselWendeJanKarol">Jest też charakterystyczne dla państw obozu pokoju, że jesteśmy gorącymi orędownikami jak najszerszej międzynarodowej współpracy kulturalnej.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselWendeJanKarol">Dlatego też nie jest przypadkiem, że Układ Warszawski zapowiada w jednym z artykułów wzmocnienie więzi kulturalnej między państwami—sygnatariuszami Układu.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselWendeJanKarol">Dla każdego winno być jasne, jak duże znaczenie posiada ten moment dla sprawy wzmocnienia efektywności naszego sojuszu, naszego zbliżenia i przyjaźni.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselWendeJanKarol">Ponieważ zaś Układ, jak wynika z jego założeń, otwarty jest dla wszystkich pokój miłujących państw, należy stwierdzić, że Układ Warszawski przydaje specjalną wagę sprawie rozwoju międzynarodowej współpracy kulturalnej jako jednemu z bardzo ważnych elementów porozumienia i zbliżenia między narodami. Istotnie — doświadczenie uczy, że wymiana kulturalna między państwami jest nie tylko bardzo adekwatną formą wzajemnego poznania narodów i stałego wzajemnego wzbogacania ich kultury, współpraca kulturalna jest równocześnie doskonałą płaszczyzną wzajemnego poznania i zbliżenia narodów, bardzo cenną transmisją szacunku i przyjaźni między nimi. Zaś przyjaźń między narodami jest, jak wiemy, potężną dźwignią tego, czego wszyscy ludzie dobrej woli pragną nade wszystko — pokoju.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselWendeJanKarol">Polska Ludowa posiada w zakresie międzynarodowej współpracy kulturalnej stosunkowo duże doświadczenie, prowadząc szeroką wymianę myśli i doświadczeń między przedstawicielami nauki, literatury, teatru, muzyki, plastyki, filmu różnych krajów. Polska bierze udział w wielu międzynarodowych organizacjach i manifestacjach kulturalnych. Kilka tysięcy cudzoziemskich twórców i uczonych, studentów i artystów, sportowców i działaczy społecznych odwiedziło w ostatnich latach nasz kraj, a liczni przedstawiciele polskiego życia naukowego, artystycznego i społecznego przebywali w wielu krajach w różnych częściach świata. I trzeba sobie powiedzieć, że przyczyniło się to do obustronnego — podkreślam,obustronnego—zniwelowania różnych nieporozumień, do zmniejszenia wielu uprzedzeń, do zdementowania licznych kłamstw, nonsensów itp., a w konsekwencji przyczyniło się do powstawania klimatu wzajemnego zaufania, sympatii, nierzadko nawet przyjaźni.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselWendeJanKarol">Są jednak państwa, które usiłują uczynić z międzynarodowej współpracy kulturalnej instrument zimnej wojny. Niektóre państwa, jak np. Stany Zjednoczone, nałożyły embargo na ten rodzaj stosunków międzynarodowych, wciągając po prostu wymianę dóbr kulturalnych między Wschodem i Zachodem na czarną listę zakazanych transakcji. W ten sposób np. wybitny dyrygent czy profesor amerykański znalazł się na liście prohibicyjnej — „artykułów strategicznych” obok... ropy naftowej, opon czy DDT; w ten sposób np. polska pianistka nie otrzymuje prawa wjazdu do Włoch, tak jak nie ma prawa wyjazdu z Włoch do krajów Europy wschodniej włoski kolarz dla udziału w Wyścigu Pokoju.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselWendeJanKarol">Tak, widocznie jest coś niebezpiecznego — z punktu widzenia mącicieli pokoju — w międzynarodowej wymianie kulturalnej. Widocznie panowie ci obawiają się jak ognia niebezpiecznego ładunku kooperacji i przyjaźni, jakim brzemienna jest idea współpracy kulturalnej między państwami.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselWendeJanKarol">Przypominam dziś te sprawy, by podkreślić, że Układ Warszawski, obok innych pokojowych elementów współpracy międzynarodowej, stawia przed sygnatariuszami sprawę rozszerzenia płaszczyzny wymiany kulturalnej. Nie ulega wątpliwości, Obywatele Posłowie, że tak jak wszystkie inne decyzje Układu Warszawskiego, kraj nasz realizować będzie w pełni również to postanowienie.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselWendeJanKarol">Moment drugi. Wspomniano już dziś w Sejmie o olbrzymim znaczeniu, jakie dla sprawy pokoju i bezpieczeństwa naszych krajów posiada deklaracja złożona przez wicepremiera Chin Ludowych Peng Teh-huaia o całkowitej solidarności i poparciu rządu Chińskiej Republiki Ludowej i 600-milionowego narodu chińskiego dla Układu Warszawskiego.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselWendeJanKarol">Znaczenie tej historycznej deklaracji uwypuklone zostaje w pełni na tle i w związku ze zmianami, które nastąpiły i zachodzą w Azji.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselWendeJanKarol">Bo tak jak państwa obozu pokoju witają ze szczerą radością przeciągający przez Azję potężny wiew wolności narodów, tak państwa imperialistyczne muszą pogodzić się z przykrym dla nich, niewątpliwie, ale nieodwracalnym procesem wyrywania się ludów Azji spod kurateli imperialistów Europy i Ameryki.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselWendeJanKarol">Konferencja państw Azji i Afryki w Bandungu dała chyba wiele do myślenia państwom imperialistycznym. Wykazała ona przecież, że mimo wielu, wielu różnic — ustrojowych, ekonomicznych, politycznych, religijnych, kulturalnych itp. — 29 państw Azji i Afryki znalazło przecież platformę porozumienia w zasadniczych sprawach łączących, a nie dzielących te państwa w ich dążeniu do uzyskania lub zachowania wolności i niepodległości, w dążeniu do ustalenia między sobą właściwych form współpracy równych, suwerennych partnerów, wreszcie w dążeniu do zachowania pokoju na tym tak ważnym kontynencie.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselWendeJanKarol">I tak jak Stanom Zjednoczonym nie udało się storpedować samej konferencji w Bandungu, tak też — mimo dramatycznych wysiłków — nie mogły one odizolować politycznie Chin Ludowych. Bowiem znaczenie, rola i autorytet Chińskiej Republiki Ludowej wzrosły w ciągu ostatnich kilku lat do takiego stopnia, że zajmuje ona czołowe miejsce w Azji i jedną z decydujących pozycji w kształtowaniu się sytuacji na całym świecie. Tylko daltoniści polityczni z Departamentu Stanu nie chcą pogodzić się z tymi historycznymi faktami.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselWendeJanKarol">Mimo to nie ulega wątpliwości, że przebieg i rezolucje konferencji w Bandungu, na której Chiny Ludowe odegrały tak poważną rolę, ostudziły nieco gorące zapędy niektórych amerykańskich generałów i polityków, którzy liczyli nieco naiwnie, że — jak dawniej — uda się i obecnie rzucić przeciwko sobie ludy Azji, w imię interesów amerykańskich czy innych kolonizatorów. Wydaje się absolutnie oczywiste, że konsekwencje konferencji w Bandungu rzutują daleko w głąb spraw azjatyckich i afrykańskich, w głąb ogólnego problemu narodów kolonialnych i zależnych. Dla każdego myślącego człowieka jest jasne, że u źródeł tego narastającego i rozszerzającego się procesu leży zwycięstwo narodu chińskiego, leży fakt istnienia w Azji potężnego mocarstwa demokratycznego — Chińskiej Republiki Ludowej.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselWendeJanKarol">Istnieje jakaś nić łącząca konferencję w Bandungu z Konferencją Warszawską. I nie tylko dlatego, że problem pokojowego współistnienia jest problemem powszechnym, i nie tylko z powodu uczestnictwa Chin w obu konferencjach.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#PoselWendeJanKarol">Obok oczywistych różnic — wspólna obu konferencjom jest postępująca konsolidacja sił pokoju, determinacja narodów zarówno Europy jak i Azji obrony swych zdobyczy, swej wolności i suwerenności. I na tym tle solidarność Chińskiej Republiki Ludowej i poparcie dla Układu Warszawskiego nabiera właściwych wymiarów.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#PoselWendeJanKarol">Obywatele Posłowie, jest niemal truizmem stwierdzenie, że współczesne zdobycze nauki, gwałtowny rozwój środków produkcji postawiły świat przed dylematem: pokój, a więc złota era ludzkości — lub wojna, czyli śmierć milionów ludzi i niebezpieczeństwo zniszczenia wielu ośrodków cywilizacji i kultury, nieobliczalne następstwa biologicznej degeneracji ludzkości itd.</u> + <u xml:id="u-17.31" who="#PoselWendeJanKarol">Naród polski, który zna gorzki smak wojny, nie tylko dokonał już wyboru, ale zdecydowany jest walczyć o pokój wszystkimi siłami. Właśnie na naszym pokoleniu — pokoleniu tragicznych doświadczeń ostatniej wojny — spoczywa twardy obowiązek wywalczenia długotrwałego pokoju.</u> + <u xml:id="u-17.32" who="#PoselWendeJanKarol">Wysoki Sejmie! W naszym społeczeństwie istnieją różnice poglądów na niektóre sprawy publiczne. Ale chcę dziś z tej trybuny przypomnieć — i dobrze byłoby, żeby sobie zdawali z tego sprawę również twórcy i projektanci nowego odwetowego Wehrmachtu — że w dwóch m. in. kwestiach społeczeństwo polskie jest bez reszty jednomyślne:</u> + <u xml:id="u-17.33" who="#PoselWendeJanKarol">— w zdecydowaniu obrony wolności, suwerenności i granic Polski, oraz — w gorącym pragnieniu zachowania pokoju.</u> + <u xml:id="u-17.34" who="#PoselWendeJanKarol">Warstwy pośrednie, zrzeszone w szeregach Stronnictwa Demokratycznego, pracująca inteligencja i rzemiosło — witają całym sercem wraz z ogółem społeczeństwa polskiego Układ Warszawski, jako jeden z filarów naszego bezpieczeństwa i spokojnej twórczej pracy.</u> + <u xml:id="u-17.35" who="#PoselWendeJanKarol">Wysoki Sejmie! Analizując znaczenie Układu Warszawskiego dla naszego państwa, uprzytamniamy sobie jasno, że nigdy jeszcze w swych tysiącletnich dziejach naród polski nie znajdował się w tak korzystnym układzie sojuszów międzypaństwowych i w tak pewnej sytuacji międzynarodowej; nigdy też znaczenie i autorytet naszego państwa nie był tak wysoki jak obecnie, gdy związaliśmy się mocnymi więzami przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej z wielkim obozem demokracji i socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-17.36" who="#PoselWendeJanKarol">I jeśli mówimy dziś, że nasza Ojczyzna, że Polska Ludowa przestała być krajem opuszczonym, samotnym i bezbronnym — to za tym ogólnikiem stoi bardzo konkretny walor moralno-polityczny i materialny, walor przejawiający się między innymi w fakcie, że jesteśmy częścią potężnego, 900 milionów liczącego obozu pokój miłujących narodów, które zdecydowane są bronić wzajemnie swojej wolności i niepodległości, które zdecydowane są wywalczyć trwały pokój</u> + <u xml:id="u-17.37" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Udzielam głosu posłowi woj. wrocławskiego Aleksandrowi Juszkiewiczowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Wysoki Sejmie! Przystępujemy do zatwierdzenia w imieniu narodu polskiego układu międzynarodowego o wyjątkowym znaczeniu w życiu każdego obywatela i w naszej historii — Układu o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej ośmiu państw europejskich — uczestników Konferencji Warszawskiej.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Chwila jest odpowiednia, aby przypomnieć kilka podstawowych faktów z historii naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Dokument międzynarodowy, który mamy ratyfikować, ze szczególną wyrazistością ukazuje, że oto już od dziesięciu lat weszliśmy w nowy rozdział naszych dziejów.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">„Słabość i odosobnienie”, — „wojna i klęska” — taki tytuł powinien nosić poprzedni rozdział zamknięty we wrześniu 1939 r. Symbolem międzynarodowej sytuacji Polski w tym okresie jest Beck zgięty w pas przed Hitlerem, jest wyniosły, ironiczny uśmiech angielskiego szefa sztabu Ironside'a, który odwiedziwszy Polskę w przededniu września chwalił polskiego piechura.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Ten piechur, którego jedynym ekwipunkiem był karabin, łopatka saperska i zwykły chłopski wóz, dobrze zdał egzamin bohaterstwa i patriotyzmu pod Kutnem, na Helu, na Westerplatte i w Warszawie, ale klęski odwrócić nie mógł. I o tym wiedziano na Zachodzie.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Jego krwawy trud podjęły tysiące bohaterów walczących w podziemiu z okupantem. Płaciliśmy wtedy okrutną cenę za rządy polskiego faszyzmu, który spełniał rolę sługusa międzynarodowych karteli oraz anglosaskiego i niemieckiego imperializmu, strojąc się w wyciągnięty z lamusa kontusz szlachecko-magnacki.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">W okresie wojny i okupacji w podziemiach konspiracji i na wygnaniu twarde robotnicze i chłopskie ręce sięgały po ster spraw Ojczyzny, zdradzonej przez burżuazję.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Już wtedy szła walka o wolność i o to, aby Polska była Rzecząpospolitą ludu pracującego miast i wsi, i o to, aby jej miejsce wśród narodów świata było po stronie wolności a przeciw imperializmowi i podbojom. Historia nauczyła nas, że te wszystkie trzy sprawy nierozerwalnie splatają się w jedno.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Przez dwadzieścia lat międzywojennych imperializm prowadził w stosunku do Polski wciąż tę samą politykę. Z jednej strony starał się izolować Polskę od Związku Radzieckiego, z drugiej zaś nieustannie zachęcał militarystów niemieckich do najazdu na nasz kraj.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Po pierwszej wojnie światowej imperializm anglosaski nie tylko zgodził się na odbudowę militaryzmu niemieckiego, ale poparł to dzieło miliardami dolarów, kredytami na przemysł wojenny i uzbrojenie.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">W Monachium, oddając pod jarzmo hitlerowskie Czechosłowację, przesądzono jednocześnie los Polski.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Żaden polityk i żaden wojskowy nie mógł mieć wątpliwości, że tworzona w ten sposób potężna machina militaryzmu hitlerowskiego zajmuje pozycje wyjściowe do zmiażdżenia Polski, co w planach imperializmu stanowiło wstęp w ich podstawowym celu — napaści na kraj radziecki.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Nie ma bowiem innej drogi na Moskwę prócz tej, która wiedzie przez Warszawę. Aby tą drogą mogły jak najprędzej przetoczyć się czołgi hitlerowskie, trzeba było izolować Polskę od Kraju Rad. Chcieli tej izolacji polscy obszarnicy i kapitaliści, udziałowcy międzynarodowych karteli, bo woleli koniec Polski niż koniec swojego panowania nad chłopem i robotnikiem, bo więcej bali się polskiego robotnika i polskiego chłopa niż hitlerowskiego pana.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Dla usprawiedliwienia w oczach narodu odrzucenia przez sanację polsko-radzieckiego przymierza — jedynego przymierza, które mogło skutecznie przeciwstawić się najazdowi hitlerowskiemu, zawierano z Polską ówczesną papierowe układy o rzekomej pomocy, która, jak wiadomo, nigdy nie miała przyjść i nie przyszła.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Taka jest prawda o miejscu i roli, którą Polsce wyznaczał imperializm w stosunkach międzynarodowych.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Polski robotnik, chłop i inteligent poznał tę prawdę do dna. Wypisana była ta prawda krwią i łzami na kartach naszej historii.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Poznał też naród polski drugą wielką prawdę — prawdę o tym, że wolność i życie jest dla nas w przymierzu niezłomnym ze Związkiem Radzieckim i z całym potężnym obozem pokoju, któremu on przewodzi. W imię tej prawdy bił się polski robotnik i chłop wspólnie z radzieckim partyzantem w kraju. W imię tej prawdy szedł ramię przy ramieniu żołnierz polski z żołnierzem radzieckim od Lenino do Bugu, Wisły, Odry i Berlina — do zwycięstwa i wolności. W imię tej prawdy naród polski poparł jednomyślnie wskazaną przez PZPR drogę wyzwolenia Polski z dławiącej sieci imperialistycznych knowań i zajęcie przez nią miejsca w obozie pokoju i socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Od dziesięciu lat zjednoczeni i wolni zajmujemy takie właśnie miejsce wśród narodów świata i możemy to uważać i uważamy za największą trwałą zdobycz naszego pokolenia.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Dzięki temu właśnie jesteśmy wolni i zjednoczeni w prastarych granicach. Dzięki temu jesteśmy bezpieczni i silni — naszą własną siłą i siłą naszego przymierza.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Dzięki temu odbudowywany Wehrmacht nie stanowi już dla nas śmiertelnego niebezpieczeństwa, a stara gra imperialistów amerykańsko-niemieckich, obliczona na naszą słabość i izolację, jest z góry skazana na fiasko.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Skoro jednak grę tę zdecydowano się znowu podjąć, zaszła potrzeba dalszego zacieśniania współpracy całego naszego obozu.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Znalazło to wyraz w podpisaniu przez osiem państw Układu Warszawskiego i utworzeniu Zjednoczonego Dowództwa Sił Zbrojnych.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Jesteśmy dumni z tego, że Układ ten podpisany został w naszej stolicy. Dumny jest z tego cały naród polski.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Głęboko i radośnie odczuła ten fakt wieś polska.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Miliony chłopów polskich, którzy złożyli swe podpisy pod Apelem Wiedeńskim, w postanowieniach Konferencji Warszawskiej widzą realizację swych dążeń, zabezpieczenie pokoju i twórczej pracy w wolnej Ojczyźnie.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Oto jak wyraziła swoje zdanie o tym kobieta wiejska ob. Marta Nalaskowska ze wsi Bernardowo, powiat Lipno:</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">„Nie należę do ludzi, którzy potrafią nienawidzieć, pragnąć zemsty. Jestem zwykłą wiejską kobietą i chciałabym zawsze widzieć w człowieku przyjaciela, któremu można zaufać, z którym można żyć w zgodzie i we wzajemnym poszanowaniu. Gdy jednak wspominam straszne dni hitlerowskiego najazdu na naszą Ojczyznę i hitlerowską okupację, budzi się we mnie uczucie, które chyba żywią po dzień dzisiejszy tysiące, setki tysięcy takich jak ja kobiet polskich — uczucie nienawiści do faszyzmu, do tych, którzy 15 lat temu tratowali nasz kraj, palili nasze miasta i wsie, mordowali naszych najbliższych.</u> + <u xml:id="u-19.27" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Miasta i wsie dźwignęliśmy z popiołów i zgliszcz, ale męża i trzech moich braci, ale tysięcy, milionów naszych rodaków, których zamordowali faszyści, nikt już nie zdoła nam zwrócić.</u> + <u xml:id="u-19.28" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">A oto znów ci, którzy rozpętali wojnę, dzisiaj chcą zbroić przeciwko nam nowy Wehrmacht. Wiadomo, kto ma wejść w jego szeregi. Ci sami, co batem ranili moje plecy w obozie w Potulicach i Orłowie, dokąd mnie wraz z moją 11-letnią córeczką wywieziono. Jeszcze dziś widzę pełne zwierzęcej wściekłości twarze SS-manów, gdy przy karczunku lasu siły mnie opadały.</u> + <u xml:id="u-19.29" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Nie zapomnę tamtych strasznych dni, nie chcę, aby one kiedyś miały się powtórzyć. Chcę żyć w spokoju, pracować wydajnie na swoim gospodarstwie, pomnażać dorobek własny i siły naszej Ludowej Ojczyzny. Chcę, aby moja córka Teresa, która obecnie jest nauczycielką w Chojnicach, mogła spokojnie uczyć dzieci...” Nie trzeba chyba dodawać, że tak myślą i czują miliony chłopów i chłopek polskich.</u> + <u xml:id="u-19.30" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Nasza stara bojowa pieśń chłopska mówi o chłopach, którzy — „zdobywali armaty rękami czarnymi od pługa” — wtedy, gdy panowie zaprzeda wali wolność Ojczyzny. Od wieków chłop walczył o Ojczyznę, ale jego krwawy trud był daremny i tylko gorycz klęski była za niego zapłatą.</u> + <u xml:id="u-19.31" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Niejeden z nas, synów chłopskich, w tragicznych dniach września przeżył gorycz klęski i rozpacz osamotnienia w nierównej walce z przeważającym wrogiem.</u> + <u xml:id="u-19.32" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Dziś synowie chłopscy, którzy obok synów klasy robotniczej stanowią kadrę oficerską i zapełniają szeregi żołnierskie Ludowego Wojska Polskiego, uzbrojeni w najnowszą technikę, czują swą zwartość ideowo-moralną i siłę zwielokrotnioną braterstwem broni z najsilniejszą armią świata — bohaterską Armią Radziecką i armiami państw demokracji ludowej.</u> + <u xml:id="u-19.33" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Dziś lud pracujący miast i wsi pod przewodem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej zjednoczył się we Froncie Narodowym i sam kieruje losami Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-19.34" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Dzięki temu jesteśmy wolni i zjednoczeni, dzięki temu nasza wolność, bezpieczeństwo i pokojowe budownictwo opierają się nie tylko na naszej pracy i sile, ale i na całej zjednoczonej potędze narodów wolności i pokoju ze Związkiem Radzieckim na czele.</u> + <u xml:id="u-19.35" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Zjednoczone Stronnictwo Ludowe działające w wielkim ruchu mas ludowych, któremu przewodzi klasa robotnicza i jej Partia, w walce o mobilizację wszystkich sił społecznych wsi polskiej wokół władzy ludowej, wyraźnie widzi, że Układ Warszawski i powołanie wspólnego dowództwa — to dalszy krok do umocnienia pokoju światowego i bezpieczeństwa naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-19.36" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Toteż Stronnictwo nasze z całym swym najgłębszym przekonaniem popiera udział Polski w tym układzie i zrobi wszystko, aby wkład Polski w siłę obozu pokoju pomnażać.</u> + <u xml:id="u-19.37" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Członkowie Stronnictwa na licznych zjazdach statutowych w okresie poprzedzającym oraz po Konferencji Warszawskiej wyrażali swą solidarność z jej celami i gotowość wzmożenia wysiłku w pracy, zarówno w spółdzielniach produkcyjnych jak i w gospodarstwach indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-19.38" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Kraj nasz potrzebuje więcej zboża, więcej mięsa i innych produktów i surowców rolniczych.</u> + <u xml:id="u-19.39" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Zadaniem działaczy Stronnictwa, a także aparatu państwowego i spółdzielczego działającego na wsi jest wzmożenie ofiarności w pracy organizatorskiej i uświadamiającej oraz dotarcie z nią do wszystkich zakątków wsi.</u> + <u xml:id="u-19.40" who="#PoselJuszkiewiczAleksander">Aktyw gospodarujący na roli i członkowie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego powinni własnym przykładem zjednywać tę część chłopów, która nie zawsze terminowo wykonywała dotąd zadania i obowiązki wobec Państwa Ludowego, Wysoki Sejmie! Przedstawiony dziś przez Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Wysokiemu Sejmowi do ratyfikacji doniosły Akt jest zgodny z wolą naszego narodu, który odpowie nań wzmożeniem walki o rozwój naszej siły gospodarczej i obronnej. Nasza siła bowiem jest siłą całego obozu pokoju, tak jak siła całego tego obozu jest również siłą naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-19.41" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Ostatni zabierze głos poseł woj. stalinogrodzkiego Edward Ochab.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselOchabEdward">Obywatele Posłowie! Przebieg dzisiejszej dyskusji w Sejmie, tysiące manifestacyjnych zebrań i wieców w całym kraju oraz wypowiedzi milionów Polaków i Polek świadczą, że naród polski, podobnie jak wszystkie bratanie narody w krajach socjalizmu i demokracji ludowej, całym sercem solidaryzuje się z treścią Układu Warszawskiego i z celami, które przyświecają twórcom i sygnatariuszom tego układu.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselOchabEdward">W dyskusji naszej podkreślano już historyczną doniosłość Układu Warszawskiego, zarówno dla Polski i krajów obozu pokoju jak i dla dalszych losów całej ludzkości.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselOchabEdward">Mamy pełne prawo mówić o historycznym znaczeniu tego Układu, bo w przełomowej chwili dziejowej, gdy polityka awanturników imperialistycznych groziła światu zagładą setek milionów istnień ludzkich, uchwały Konferencji Warszawskiej, wyrażające wolę 900-milionowego obozu demokracji i socjalizmu, skutecznie krzyżują plany podżegaczy wojennych, stanowią potężny instrument polityki pokojowej, dają przykład wszystkim narodom, że istnieje realna droga zabezpieczenia pokoju w Europie, dostępna i zbawienna dla wszystkich krajów bez względu na ich ustrój społeczny, droga otwierająca przed narodami zupełnie inne perspektywy od apokaliptycznych obrazów, które malują nam imperialistyczni zwolennicy bomby atomowej i krzykliwi heroldowie awanturniczej polityki z tzw. — „pozycji siły”.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselOchabEdward">Układ Warszawski ośmiu państw europejskich, z którymi solidaryzują się 600-milionowe Chiny, jest nie tylko manifestacją rzeczywistej, a nie urojonej siły stu narodów zamieszkujących olbrzymią przestrzeń od Łaby po Rzekę-Czerwoną, jest on równocześnie manifestacją pokojowej woli ożywiającej te narody.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselOchabEdward">Nigdy w dziejach ludzkości nie było potęgi równie wielkiej jak potęga naszego socjalistycznego obozu, a przecież narody nasze, w pełni świadome swojej ogromnej potęgi, nie grożą nikomu, nie zamierzają narzucać swej woli żadnemu innemu narodowi.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselOchabEdward">Przestrzegamy przed skutkami awanturnictwa szantażystów atomowych i szykujemy niezawodny kaftan bezpieczeństwa dla szaleńców i zbrodniarzy, którzy pozazdrościli laurów Hitlerowi i grożą ludzkości nową wojną światową.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselOchabEdward">Równocześnie jednak wyciągamy dłoń do wszystkich narodów, stwierdzamy, że Układ Warszawski w przeciwieństwie do paktu atlantyckiego otwarty jest dla wszystkich państw europejskich, stwierdzamy, że Układ z dnia 14 maja 1955 r. jest instrumentem naszej niezmiennej pokojowej polityki, zmierzającej do pokojowego współistnienia, współpracy i współzawodnictwa państw o różnych ustrojach społecznych, polityki poszanowania suwerennych praw narodów i nie wtrącania się w ich sprawy wewnętrzne.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselOchabEdward">Zarówno teoria marksizmu-leninizmu, jak i doświadczenie historyczne narodów wyzwolonych spod władzy wyzyskiwaczy i imperialistów uczy nas, że przyjaźń z bratnimi narodami nie tylko uwielokrotnia wspólne siły zaprzyjaźnionych narodów, ale również stanowi najlepszą gwarancję suwerenności, pokoju i bezpieczeństwa każdego narodu wchodzącego w skład obozu pokoju i postępu.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselOchabEdward">Nasz obóz reprezentujący najbardziej postępowe i twórcze siły ludzkości czuje się odpowiedzialnym za pokojowy rozwój całej ludzkości, dlatego też zgodnie z naszą misją historyczną uczynimy wszystko, aby pomóc innym narodom w znalezieniu drogi porozumienia i współpracy między państwami i narodami, niezależnie od ich ustroju społecznego, szanując suwerenność narodów, tak jak nas uczył Wielki Lenin.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselOchabEdward">Układ Warszawski o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej, powołujący również wspólne dowództwo wojskowe w obliczu groźby wynikającej z remilitaryzacji Niemiec zachodnich, jest wyrazem suwerennej woli wszystkich sygnatariuszy Układu i odpowiada żywotnym interesom wszystkich jego uczestników i wszystkich narodów zagrożonych przez imperializm amerykański i neohitlerowski.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselOchabEdward">Szczególne znaczenie ma ten Układ dla Polski, choćby z tego względu, że przeciw Polsce zwrócona jest w pierwszym rzędzie szowinistyczna, zbrodnicza propaganda odwetowa, że wszystkie amerykańskie partie w Bonn szczują przeciw naszym granicom na Odrze i Nysie, szczują przeciw Komunistycznej Partii Niemiec, która zgodnie ze swym sumieniem patriotycznym i internacjonalistycznym stwierdza, że kto mówi o zmianie polskich granic zachodnich, ten mówi o zbrodniczej wojnie, szczują przeciw Niemieckiej Republice Demokratycznej, która jest niewzruszoną ostoją sił pokojowych i demokratycznych całego narodu niemieckiego, zwalcza monopolistów i militarystów, uznaje granicę na Odrze i Nysie jako nienaruszalną granicę pokoju i przyjaźni, stanowi pierwsze w dziejach państwo robotników i chłopów niemieckich.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselOchabEdward">Pan Dulles uważa remilitaryzację Niemiec zachodnich i włączenie ich do agresywnego bloku atlantyckiego za swoje wielkie zwycięstwo, nie ulega jednak wątpliwości, że jest to zwycięstwo pyrrusowe, a skutki awanturniczej polityki monopolistów — „atlantyckich” zwrócą się niechybnie przeciw amerykańskim inspiratorom agresji, powodując ich coraz większą izolację w świecie.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselOchabEdward">Nienawiścią i wściekłością ociekają słowa antypolskiej propagandy różnych — „Głosów Ameryki” i dywersantów z — „Wolnej Europy”, próbując pomniejszyć i oczernić dorobek ciężkiej pracy naszego narodu, oszkalować Rząd, który kieruje naszą twórczą pracą, znieważać świętą pamięć setek tysięcy żołnierzy radzieckich i polskich poległych w walce o wyzwolenie naszej ziemi, reklamować jako niewinnych baranków takich zaciekłych wrogów Polski, jak Adenauer, Krupp, Speidel i im podobni.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselOchabEdward">Układ Warszawski sprawia, że głos przestrogi pod adresem podżegaczy wojennych, głos 27 milionów Polaków jest równocześnie głosem 900 milionów naszych sojuszników i przyjaciół, którzy skupieni wokół wielkiego Związku Radzieckiego wspólnie kroczą drogą pokoju i postępu, wspólnie potrafią w razie potrzeby dać należytą odprawę prowokatorom.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselOchabEdward">Awanturnicy imperialistyczni, prowokatorzy wojenni próbowali zastraszyć wyzwolone narody i siły postępowe na całym świecie przy pomocy układów paryskich i remilitaryzacji Niemiec zachodnich.</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#PoselOchabEdward">Słusznie stwierdzono, że układy te i związana z nimi remilitaryzacja Niemiec zwiększyły groźbę wojny w Europie i całym świecie; ale z równą słusznością możemy dziś stwierdzić, że Układ Warszawski i wynikające z niego wspólne dowództwo wojskowe europejskich krajów naszego obozu w sposób skuteczny krzyżuje plany miliarderów amerykańskich i zmniejsza groźbę wybuchu nowej wojny.</u> + <u xml:id="u-21.18" who="#PoselOchabEdward">Niektórzy nie grzeszący rozumem i dowcipem publicyści burżuazyjni próbują pocieszać się twierdzeniem, że Układ Warszawski niczego nie zmienia w istniejącym stanie rzeczy.</u> + <u xml:id="u-21.19" who="#PoselOchabEdward">Nie warto im przypominać starej maksymy, że ignorancja nie jest argumentem, bo tego rodzaju publicystów z dolarowym garbem chyba tylko mogiła zdoła wyprostować.</u> + <u xml:id="u-21.20" who="#PoselOchabEdward">Setki milionów ludzi pracy, piętnując wstrętną i zakłamaną propagandę tępogłowych awanturników, wykażą swym ofiarnym trudem, jakim twórczym czynnikiem w życiu narodów jest Układ Warszawski i jaki ogromny wpływ na wzrost wspólnej mocy naszego obozu ma fakt pełnej koordynacji naszych wysiłków w dziedzinie politycznej, gospodarczej i obronnej.</u> + <u xml:id="u-21.21" who="#PoselOchabEdward">Nie zwracając uwagi na kłamców i głupców będziemy wytrwale pracować, aby wkład Polski uczynić jak najbardziej efektywnym, aby przez najściślejszą współpracę polityczną, gospodarczą i wojskową umacniać potęgę naszego pokojowego obozu i najlepiej służyć sprawie utrwalenia naszej niepodległości, naszego bezpieczeństwa i nienaruszalności naszych granic.</u> + <u xml:id="u-21.22" who="#PoselOchabEdward">Polska Zjednoczona Partia Robotnicza uczyni maksymalny wysiłek, aby wraz z wszystkimi organizacjami wchodzącymi w skład Frontu Narodowego rozwinąć szeroką kampanię polityczną w związku z ratyfikacją Układu Warszawskiego, która niewątpliwie zostanie dziś jednomyślnie przez Wysoki Sejm uchwalona.</u> + <u xml:id="u-21.23" who="#PoselOchabEdward">Dotrzemy do milionów patriotów polskich w mieście i na wsi, aby wyjaśnić szczegółowo historyczne znaczenie Układu Warszawskiego, stanowiącego węzłowe ogniwo -w łańcuchu takich doniosłych faktów, jak rosnący rozmach światowego ruchu obrońców pokoju, potężna fala antyimperialistycznych walk narodów kolonialnych i zależnych, ogólnoświatowe echo radzieckich propozycji rozbrojeniowych, pełny sukces radzieckiej inicjatywy zawarcia traktatu państwowego z Austrią, postępująca normalizacja stosunków z Jugosławią, szybki wzrost sił gospodarczych i Obronnych oraz autorytetu politycznego wszystkich krajów naszego pokojowego obozu.</u> + <u xml:id="u-21.24" who="#PoselOchabEdward">Rozum i serce mówi naszemu narodowi, że w pamiętnych dniach majowych dokonał się w Warszawie akt o ogromnym znaczeniu historycznym, że gościliśmy wśród siebie nie tylko czołowych działaczy państwowych naszej epoki, nie tylko najwybitniejszych dowódców wojskowych i pogromców niemieckiego i japońskiego militaryzmu, ale również gościliśmy krzepkich, mocarnych kowali, którzy w kuźni historii wykuwają pokój i postęp ludzkości zgodnie z wolą narodów, które wysłały swych czołowych przedstawicieli do naszej bohaterskiej stolicy, aby skutecznie bronić swego prawa do życia w wolności.</u> + <u xml:id="u-21.25" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + <u xml:id="u-21.26" who="#PoselOchabEdward">Polska Zjednoczona Partia Robotnicza jest głęboko przekonana, że Układ Warszawski, który dzisiaj ratyfikujemy, pozostanie na kartach naszej i powszechnej historii jako dokument mówiący o pokojowej woli i potężnej sile państw socjalizmu i demokracji ludowej, o wierności zasadom leninowskim i rozumie politycznym rządów robotniczo-chłopskich, o zwycięskim marszu setek milionów po dziejowej drodze ludzkości ku pełnemu wyzwoleniu z pęt militaryzmu i imperializmu, ku przyjaźni i braterstwu między wszystkimi narodami.</u> + <u xml:id="u-21.27" who="#PoselOchabEdward">Polska Zjednoczona Partia Robotnicza jest głęboko przekonana, że ratyfikacja Układu Warszawskiego przez Sejm będzie poparta i podmurowana jednomyślną ratyfikacją tego układu w sercach i świadomości wielomilionowych mas pracujących Polski Ludowej, które wyrażą swą solidarność z uchwałą Sejmu przez swą codzienną ofiarną pracę w przemyśle, w rolnictwie, we wszystkich dziedzinach naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-21.28" who="#PoselOchabEdward">Pomni historycznych zadań stojących przed naszym narodem będziemy w jeszcze szybszym niż dotąd tempie rozwijać produkcję stali, węgla, metali kolorowych, przemysłu chemicznego i maszynowego, a równocześnie produkcję rolnictwa i lekkiego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-21.29" who="#PoselOchabEdward">Niewątpliwie jeszcze większego rozmachu nabierze masowe współzawodnictwo socjalistyczne we wszystkich zakładach pracy, w przemyśle i transporcie, w handlu i rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-21.30" who="#PoselOchabEdward">Jeszcze mocniej zjednoczymy w tej pracy wielomilionowe szeregi patriotów naszej Ojczyzny, aby wspólnie z całym 900-milionowym obozem pokoju umacniać bezpieczeństwo zbiorowe i skutecznie paraliżować wszelkie agresywne knowania imperialistów. Jeszcze wyżej wzniesiemy nasze bojowe sztandary i wypisane na nich hasła walki o pokój w całym święcie, o postęp, demokrację i socjalizm.</u> + <u xml:id="u-21.31" who="#komentarz">(Huczne długotrwale oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Proponowany przez Komisję Spraw Zagranicznych tekst uchwały ratyfikacyjnej jest zamieszczony w sprawozdaniu Komisji — druk sejmowy nr 63.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały, zechce wstać.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto się wstrzymał od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Stwierdzam, że Sejm jednomyślnie ratyfikował Układ o przyjaźni, współpracy i pomocy wzajemnej między Ludową Republiką Albanii, Ludową Republiką Bułgarii, Węgierską Republiką Ludową, Niemiecką Republiką Demokratyczną, Polską Rzecząpospolitą Ludową, Rumuńską Republiką Ludową, Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i Republiką Czechosłowacką, podpisany w Warszawie dnia 14 maja 1955 roku.</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#komentarz">(Długotrwałe owacyjne oklaski. Zebrani wstają.)</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Zmiana w składzie Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Członek Rady Państwa Obywatel Roman Zambrowski zwrócił się do Rady Państwa o zwolnienie go ze stanowiska członka Rady Państwa wobec powołania go na stanowisko Ministra Kontroli Państwowej.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Rada Państwa przyjęła to do wiadomości i przedstawia Sejmowi wniosek o odwołanie Obywatela Romana Zambrowskiego ze stanowiska członka Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-22.16" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto z Obywateli Posłów jest za odwołaniem Obywatela Romana Zambrowskiego ze stanowiska członka Rady Państwa, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-22.17" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-22.18" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto się sprzeciwia? Nikt.</u> + <u xml:id="u-22.19" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-22.20" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Stwierdzam, że Sejm odwołał Obywatela Romana Zambrowskiego ze stanowiska członka Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-22.21" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Zatwierdzenie uchwały Rady Państwa w sprawne zmian w składzie Rady Ministrów w okresie między VI a VII sesją Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-22.22" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Na podstawie art. 29 ust. 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rada Państwa przedstawia Sejmowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, z wnioskiem o zatwierdzenie, podjętą na wniosek Prezesa Rady Ministrów uchwałę z dnia 16 kwietnia 1955 r. w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-22.23" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Rada Państwa postanowiła:</u> + <u xml:id="u-22.24" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">1. Powołać Obywatela Franciszka Jóźwiaka-Witolda na stanowisko Wiceprezesa Rady Ministrów, odwołując go ze stanowiska Ministra Kontroli Państwowej.</u> + <u xml:id="u-22.25" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">2. Powołać Obywatela Romana Zambrowskiego na stanowisko Ministra Kontroli Państwowej.</u> + <u xml:id="u-22.26" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">3. Powołać na stanowisko Ministra Przemysłu Motoryzacyjnego Obywatela Juliana Tokarskiego, odwołując go ze stanowiska Ministra Przemysłu Maszynowego.</u> + <u xml:id="u-22.27" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">4. Powołać na stanowisko Ministra Przemysłu Maszynowego Obywatela Romana Fidelskiego.</u> + <u xml:id="u-22.28" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-22.29" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-22.30" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-22.31" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem przedstawionej uchwały Rady Państwa, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-22.32" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-22.33" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-22.34" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto się wstrzymuje od głosowania? Nikt.</u> + <u xml:id="u-22.35" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Stwierdzam, że Sejm jednomyślnie zatwierdził uchwałę Rady Państwa z dnia 16 kwietnia 1955 r. w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-22.36" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Porządek dzienny posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-22.37" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Protokół 16 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów.</u> + <u xml:id="u-22.38" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Prac Sejmowych Kancelarii Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-22.39" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wobec wyczerpania porządku obrad sesji ogłaszam VII sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej za zamkniętą.</u> + <u xml:id="u-22.40" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 15 min. 10.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00018-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00018-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..95e8b0a --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00018-01/header.xml @@ -0,0 +1,40 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00018-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>18 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>18 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">18</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1956-04-23</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterFinansowTadeuszDietrich" role="speaker"> + <persName>Minister Finansów Tadeusz Dietrich</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGierekEdward" role="speaker"> + <persName>Poseł Gierek Edward</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00018-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00018-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..6e9f522 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00018-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,561 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja I — Sesja VIII</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z VIII sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniach od 23 do 28 kwietnia 1956 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 5 6</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 17 min. 5.)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram VIII sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Naród polski dotknęła ciężka, bolesna strata.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#komentarz">(Wszyscy wstają.)</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">W dniu 12 marca br. zmarł po ciężkiej chorobie Bolesław Bierut. Odszedł od nas wybitny przywódca polityczny Frontu Narodowego, doświadczony organizator ruchu robotniczego, drogi całemu narodowi Człowiek.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Od wczesnej młodości związał swoje losy z walką klasy robotniczej o wyzwolenie społeczne, oddając jej wszystkie siły. Jako młody lubelski robotnik, potem drukarz, wstąpił w szeregi PPS-Lewicy. Od chwili powstania Komunistycznej Partii Polski w 1918 r. od razu staje pod jej sztandarami. Przez cały okres międzywojenny ofiarnie i mężnie walczy w szeregach Partii. Znany jest już wówczas jako wybitny i bezgranicznie oddany działacz polskiego i międzynarodowego ruchu komunistycznego. W latach okupacji hitlerowskiej uczestniczy w powołaniu do życia Polskiej Partii Robotniczej i wraz z Partią organizuje szerokie masy narodu polskiego do walki o przepędzenie okupanta i obalenie rządów kapitalistycznych.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">W pamiętną noc sylwestrową 1943 r. przewodniczy organizacyjnemu posiedzeniu pierwszego demokratycznego przedstawicielstwa narodu — Krajowej Rady Narodowej.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Gdy w lipcu 1944 r. powstaje Polska Ludowa, pod pierwszymi jej aktami prawnymi widnieje podpis Przewodniczącego Krajowej Rady Narodowej — Bolesława Bieruta.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Od tego dnia każdy krok ku odbudowie Ojczyzny, ku przekształceniu jej ze słabego, zacofanego, bezbronnego kraju w kraj uprzemysłowiony i silny odbywał się z Jego twórczym udziałem i Jego aktywną pomocą. Pod przewodnictwem Partii polski lud pracujący przeprowadził reformę rolną i nacjonalizację przemysłu, otworzył drzwi szkół i wyższych zakładów naukowych dla wszystkich, zlikwidował bezrobocie i głód; wykonaliśmy pomyślnie zadania 3-letniego planu odbudowy i 6-letniego planu budowy podstaw socjalizmu w naszym kraju, zbudowaliśmy wielki przemysł, rozpoczęliśmy przebudowę rolnictwa, odbudowujemy Warszawę. We wszystkich tych dziedzinach życia państwa zaznaczył się dobitnie osobisty, twórczy udział Bolesława Bieruta.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Wielu z nas znało Go blisko jako bezpośredniego, żywo reagującego, mądrego i dobrego człowieka. Był tu z nami wiele razy. To przecież na tej sali jako Prezydent Krajowej Rady Narodowej otwierał pierwsze posiedzenie Sejmu Ustawodawczego. Na tej to sali zapadła uchwała Sejmu Ustawodawczego powierzająca Bolesławowi Bierutowi najwyższą godność w państwie — urząd Prezydenta Rzeczypospolitej. Z tej trybuny przemawiał przed otwarciem jesiennej sesji sejmowej w 1948 r., oświetlając w dłuższym przemówieniu ideę jedności ruchu robotniczego, analizując zadania i cele naszej gospodarki planowej. Z tej właśnie trybuny — jako Przewodniczący Komisji Konstytucyjnej — referował Sejmowi Ustawodawczemu główne zasady Konstytucji, którą nazwał — „wielką kartą wolności ludu polskiego”.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">To na tej sali Sejm głosami wszystkich posłów powierzył Mu urząd Prezesa Rady Ministrów i z tej trybuny przemawiał jako Premier Rządu, słusznie nazwanego rządem Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Naród, który buduje nowe, lepsze życie, nie może zatrzymywać się w marszu nawet gdy spotykają go najcięższe ciosy. Gdy jednak odchodzi jeden z najwybitniejszych — trzeba mocniej zewrzeć szeregi, bardziej skupić się dokoła sił przodujących.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Wzruszające chwile pogrzebu Bolesława Bieruta głęboko zapisały się w naszej pamięci. Stanowią one trwały wyraz tego, jak wokół Partii, wokół imienia wybitnego jej Bojownika i wielkiego Syna Polski Bolesława Bieruta skupiała się i skupia jedność naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W dniu 24 września 1955 r. zmarł w Warszawie poseł na Sejm Bronisław Marks.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">Bronisław Marks urodził się w r. 1894. Całe życie walczył o realizację słusznych ideałów klasy robotniczej, początkowo w szeregach SDKPiL, potem jako członek i wybitny działacz Komunistycznej Partii Polski. Wielokrotnie aresztowany i skazywany za działalność rewolucyjną — nie przerywa walki i po każdym zwolnieniu z więzienia ponownie podejmuje pracę polityczną. W 1928 r. kandyduje na posła do Sejmu z listy Związku Proletariatu Miast i Wsi. W 1938 r. znów jest aresztowany i znów po zwolnieniu staje do walki. W Polsce Ludowej staje znów do aktywnej pracy politycznej, początkowo w ruchu spółdzielczym, później w związkach zawodowych. W 1952 r. lud pracujący Warszawy wybiera Go swym posłem na Sejm.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Proszę zebranych o uczczenie pamięci Zmarłych chwilą skupienia.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#komentarz">(Chwila ciszy.)</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Od posła Stanisława Kowalczyka z woj. łódzkiego otrzymałem oświadczenie z dnia 5 października 1955 r. zawiadamiające o zrzeczeniu się przez niego mandatu poselskiego uzyskanego w okręgu wyborczym nr 12 w Skierniewicach.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie żąda.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stwierdził wygaśnięcie mandatów posłów:</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Bolesława Bieruta z dniem 12 marca 1956 r. — wskutek śmierci, Bronisława Marksa z dniem 24 września 1955 r. — wskutek śmierci, Stanisława Kowalczyka (z okręgu wyborczego nr 12 w Skierniewicach) z dniem 5 października 1955 r. — wskutek zrzeczenia się mandatu.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Do Prezydium Sejmu wpłynęły, wydane na podstawie art. 78 ustawy z dnia 1 sierpnia 1952 r. — Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zarządzenia z dnia 23 kwietnia 1956 r., na podstawie których uzyskali mandaty poselskie:</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">ob. Eugeniusz Kujawski, zastępca posła z listy Frontu Narodowego, zgłoszonej w okręgu wyborczym nr 1 — m. st. Warszawa, ob. Roman Szymański, zastępca posła z listy Frontu Narodowego, zgłoszonej w okręgu wyborczym nr 1 — m. st. Warszawa.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">ob. Henryk Wiączek, zastępca posła z listy Frontu Narodowego, zgłoszonej w okręgu wyborczym nr 12 w Skierniewicach.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">Proszę, aby Obywatele Posłowie: Kujawski Eugeniusz, Szymański Roman i Wiączek Henryk zbliżyli się do stołu prezydialnego w celu złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#komentarz">(Posłowie mający złożyć ślubowanie podchodzą do stołu prezydialnego.)</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">Proszę Wysoką Izbę o powstanie.</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#komentarz">(Wszyscy obecni wstają.)</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Posłów o powtarzanie za mną słów ślubowania poselskiego:</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#Marszalek">„Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności oraz dla pomyślnego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.”</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#komentarz">(Posłowie Kujawski Eugeniusz, Szymański Roman i Wiączek Henryk powtarzają za Marszałkiem słowa ślubowania.)</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-2.31" who="#Marszalek">Stwierdzam, że posłowie: Eugeniusz Kujawski, Roman Szymański i Henryk Wiączek złożyli ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-2.32" who="#Marszalek">Rada Seniorów proponuje następujący porządek obrad VIIl sesji Sejmu:</u> + <u xml:id="u-2.33" who="#Marszalek">I.Exposé Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.34" who="#Marszalek">II.Projekt budżetu państwa na rok 1956.</u> + <u xml:id="u-2.35" who="#Marszalek">III.Sprawozdanie Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1954.</u> + <u xml:id="u-2.36" who="#Marszalek">IV.Projekt ustawy o amnestii.</u> + <u xml:id="u-2.37" who="#Marszalek">V.Projekt ustawy o zwalczaniu alkoholizmu.</u> + <u xml:id="u-2.38" who="#Marszalek">VI.Projekt ustawy o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży.</u> + <u xml:id="u-2.39" who="#Marszalek">VII.Projekt ustawy o prawach i obowiązkach nauczycieli.</u> + <u xml:id="u-2.40" who="#Marszalek">VIII.Sprawozdanie o wykonaniu uchwały Krajowej Rady Narodowej w sprawie Wydania Narodowego dzieł Adama Mickiewicza.</u> + <u xml:id="u-2.41" who="#Marszalek">IX.Zmiany w składzie Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-2.42" who="#Marszalek">X.Zatwierdzenie uchwał Rady Państwa w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów podjętych w okresie między VII a VIII sesją Sejmu PRL.</u> + <u xml:id="u-2.43" who="#Marszalek">XI.Zatwierdzenie dekretów wydanych przez Radę Państwa w okresie między VI a VIII sesją Sejmu PRL.</u> + <u xml:id="u-2.44" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać glos w sprawie proponowanego porządku obrad?</u> + <u xml:id="u-2.45" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera. Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm propozycję Rady Seniorów przyjął. Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.46" who="#Marszalek">Stwierdzam, że proponowany przez Radę Seniorów porządek obrad VIII sesji został przez Sejm przyjęty.</u> + <u xml:id="u-2.47" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Zanim przystąpimy do porządku dziennego, pragnę z uczuciem szczerej i serdecznej radości powitać przybyłą na nasze obrady delegację Zgromadzenia Ludowego Ludowej Republiki Albanii w osobach towarzyszy:</u> + <u xml:id="u-2.48" who="#Marszalek">Zastępcy Przewodniczącego Zgromadzenia Ludowego Pilo Peristeri oraz deputowanych: Irfan Celkupa, Kadri Baboçi, Evanthi Peçini i Gjon Gjonaj.</u> + <u xml:id="u-2.49" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski, wszyscy wstają.)</u> + <u xml:id="u-2.50" who="#Marszalek">Wizyta delegacji Zgromadzenia Ludowego bratniej Ludowej Republiki Albanii jest jeszcze jednym dowodem bliskiej i serdecznej przyjaźni, która nie od dziś łączy oba nasze narody.</u> + <u xml:id="u-2.51" who="#Marszalek">Długa jest historia walki bohaterskiego narodu albańskiego o wyzwolenie narodowe i społeczne. U jej początków widnieje postać wybitnego bohatera walk wyzwoleńczych Skanderbega, który jeden z pierwszych organizował naród albański do walki z obcymi najeźdźcami. Przez kilkaset lat naród albański był ofiarą krwawych najazdów i napaści, a bogata i piękna „kraina orłów” znajdowała się nieprzerwanie w kajdanach niewoli. Zmieniali się najeźdźcy, ale nie zmieniał się naród albański, który potrafił przed wszystkimi wrogami obronić swoją odrębność narodową, swój język i swoje pieśni, swoją sztukę i swoją godność narodową. Nie potrafili złamać dzielnego narodu albańskiego ani faszyści włoscy, którzy przez wiele lat eksploatowali bogactwa Albanii i okradali naród albański, ani hitlerowcy, którzy okupowali Albanię w ostatnich miesiącach minionej wojny. Do walki stanął cały naród albański, na czele z zahartowaną w bojach Albańską Partią Pracy, którą kierował i kieruje wybitny przywódca narodu albańskiego, towarzysz Enver Hodża.</u> + <u xml:id="u-2.52" who="#Marszalek">Naród polski niezmienną życzliwością darzył zawsze bohaterską walkę narodu albańskiego. Wyzwolenie Albanii, powstanie Ludowej Republiki Albanii naród polski powitał z prawdziwą radością. Dzisiaj każdy Wasz sukces, drodzy Przyjaciele Albańscy, jest naszym sukcesem, każdy Wasz krok naprzód jest krokiem naprzód całej naszej wielkiej rodziny narodów, walczących o utrwalenie pokoju i o budowę socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-2.53" who="#Marszalek">Wizyta delegacji Zgromadzenia Ludowego Ludowej Republiki Albanii stanowi jeden z licznych przejawów woli utrwalenia i umocnienia pokoju, która jest fundamentem polityki zagranicznej obu naszych państw. Uczestnicząc w wymianie delegacji parlamentarnych, manifestujemy przed całym światem, że pragniemy drogą rozszerzających się kontaktów międzyparlamentarnych przyczyniać się do lepszego poznania się i wzajemnego zrozumienia między narodami mówiącymi różnymi językami, do tego, aby na całym świecie ostatecznie i niepodzielnie zwyciężyła idea pokoju.</u> + <u xml:id="u-2.54" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Sądzę, że będę wyrazicielem uczuć wszystkich obywateli posłów, jeżeli w imieniu Sejmu jeszcze raz serdecznie i gorąco przywitam naszych drogich gości albańskich.</u> + <u xml:id="u-2.55" who="#Marszalek">Niech żyje Ludowa Republika Albanii!</u> + <u xml:id="u-2.56" who="#Marszalek">Niech żyje przyjaźń polsko-albańska!</u> + <u xml:id="u-2.57" who="#Marszalek">Niech żyje pokój!</u> + <u xml:id="u-2.58" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski. Wszyscy wstają.)</u> + <u xml:id="u-2.59" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu ustaliło następujący porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-2.60" who="#Marszalek">1.Exposé Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.61" who="#Marszalek">2.Projekt ustawy budżetowej na rok 1956 (druki nr 63 i 67).</u> + <u xml:id="u-2.62" who="#Marszalek">3.Sprawozdanie Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1954 (druki nr 64 i 68).</u> + <u xml:id="u-2.63" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.64" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.65" who="#Marszalek">Przystępujemy do porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-2.66" who="#Marszalek">Głos zabierze Prezes Rady Ministrów ob. Józef Cyrankiewicz.</u> + <u xml:id="u-2.67" who="#Marszalek">Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz</u> + <u xml:id="u-2.68" who="#komentarz">(powitany oklaskami):</u> + <u xml:id="u-2.69" who="#Marszalek">Wysoka Izbo! Chcę na wstępie obecnego posiedzenia Sejmu omówić w krótkości kilka spraw, które wydają się dość istotne spośród całego szeregu, można powiedzieć spośród całego morza zagadnień, jakimi żyje w tej chwili nasza Partia, całe społeczeństwo i, rzecz prosta, także Sejm Polski. Jest rzeczą bezsporną, że obecna sesja sejmowa odbywa się w atmosferze niezwykłego wzmożenia tętna życia politycznego w Polsce. Rzecz jasna, że jednym z przejawów tego ożywienia jest także przebieg obrad komisji sejmowych w ostatnich tygodniach. Kto przysłuchiwał się tym obradom, względnie kto czytał sprawozdania z tych obrad, wyniósł głębokie przekonanie, że nowy duch debaty, dyskusji, krytycyzmu i twórczych poszukiwań, tak jak w całe społeczeństwo polskie, wstąpił także w polski parlamentaryzm.</u> + <u xml:id="u-2.70" who="#Marszalek">Świadczy o tym ostrość i celność przeprowadzanej na posiedzeniach komisji krytyki, głębokość dokonanej analizy zagadnień. Świadczy to również o gorącym pragnieniu wykonania obowiązków, które nakłada na posłów i na Sejm Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.71" who="#Marszalek">Jeżeli spotkać się można było tu i ówdzie z zarzutami, że takie czy inne wystąpienia oparte były na niepełnej znajomości wszystkich faktów i całokształtu zagadnień, to cóż powiedzieć możemy my, odpowiedzialni za prace rządowe, jeśli nie umieliśmy w poprzednim okresie dostarczyć dyskutującym posłom wszystkich faktów i informacji będących w naszym posiadaniu, a częstokroć zbyt zazdrośnie i niesłusznie strzeżonych:. Możemy tylko powiedzieć, że naszym obowiązkiem na przyszłość jest dostarczać Sejmowi, w myśl słusznej zasady pogłębiania jawności w naszym życiu politycznym i gospodarczym, maksimum faktów i maksimum informacji. Zresztą nie chodzi tu tylko o jawność życia politycznego i gospodarczego, bo sprawa jawności dotyczy w dużym stopniu sposobu informowania całego społeczeństwa. W wypadku Sejmu natomiast — oprócz tego — chodzi o to, że jeżeli jakieś ciało zbiorowe ma podejmować takie czy inne decyzje, a do tego jest Sejm konstytucyjnie powołany, to wszyscy członkowie tego kolegium muszą mieć wszystkie przesłanki i elementy do decyzji. Inaczej uchwały i decyzje takiego ciała są tylko formalnością, są pieczątką, są hołdem złożonym formie, bez zbytniego poszanowania treści, jaką jest prawnoustrojowa rola ciała ustawodawczego.</u> + <u xml:id="u-2.72" who="#Marszalek">Tu jest chyba klucz sprawy kształtowania prawdziwej kolegialności we wszystkich organach państwowych, rzecz jasna, nie wyłączając i Rady Ministrów, a także partyjnych. Istota kolegialnej decyzji nie polega przecież ani na ilości uczestników, ani na częstości zebrań tego czy innego ciała. Można się zbierać co dzień i w dużej liczbie, a nie być ciałem kolegialnie podejmującym decyzje, jeżeli zatwierdza się tylko, albo musi się zatwierdzać takie czy inne wnioski bez posiadania przez każdego uczestnika wszystkich elementów i przesłanek, z których wniosek wypływa, a więc przesłanek i elementów do rozumowania, do kształtowania w sobie prawdziwej współodpowiedzialności za sprawy, do dyskusji, do takiej czy innej decyzji.</u> + <u xml:id="u-2.73" who="#Marszalek">Dotyczy to, rzecz jasna, Sejmu, przy czym w wypadku Sejmu istnieje jeszcze problem także decydujący o spełnianiu jego roli, a mianowicie konieczność częstszych sesji i to problemowych sesji, a także konieczność lepszego zorganizowania pracy komisji sejmowych zarówno w zakresie udostępniania, i to wcześniejszego, materiału, jak i częstszego zbierania się. Wówczas to będzie miało sens. Ale dotyczy to przecież, jak wiadomo, nie tylko Sejmu. Na pewno dotyczy rad narodowych wszystkich szczebli, gdzie sesje wciąż jeszcze mają charakter formalny. Dotyczy to także prac Rady Ministrów. Chcemy tu dokonać i już dokonujemy poważnego wysiłku i stan rzeczy poprzedni definitywnie zmieniamy.</u> + <u xml:id="u-2.74" who="#Marszalek">O źródłach poprzedniego stanu rzeczy mówiliśmy na III Plenum, całkowicie mówi o tym XX Zjazd KPZR, odsłaniając przyczyny wypaczeń. Rzecz jasna, i chcę to podkreślić, istnieją i narosły przyczyny subiektywne, wypływające z naszej postawy, z przyzwyczajeń i narowów. Tu konieczna jest również zdecydowana wałka. Chciałbym później jeszcze powiedzieć o tym parę słów, -gdy będę mówił o nadmiernej centralizacji i o dżungli przepisów.</u> + <u xml:id="u-2.75" who="#Marszalek">Jeżeli chodzi o rolę Sejmu i rolę dyskusji w Sejmie, pracy Sejmu, to na pewno słuszne są postulaty wyrażane obecnie przez członków komisji sejmowych.</u> + <u xml:id="u-2.76" who="#Marszalek">A jeżeli i w przyszłości, przy możliwie pełnym dostarczaniu materiałów, zdarzą się oceny niepełne czy wnioski krańcowe ze strony poszczególnych dyskutantów, to tak czy owak decydować przecież będzie wzrastające, indywidualne i zbiorowe poczucie odpowiedzialności za sprawy poddawane pod dyskusje i do decyzji. Dlatego też nie ma chyba w Polsce nikogo, komu nie leży na sercu dobro naszej Rzeczypospolitej, dobro dalszej — jak wszyscy tego chcemy — sprawniejszej budowy socjalizmu w Polsce, kto nie śledziłby z radością tego procesu szybkiego dojrzewania naszego ludowego parlamentaryzmu, osiągania poziomu wymagań najlepiej pojętej demokracji ludowej. Myślę o tym w tej chwili zarówno jako przedstawiciel Rządu, jak i jako jeden z posłów.</u> + <u xml:id="u-2.77" who="#Marszalek">Nie ulega wątpliwości, że te dodatnie, pomyślne i konieczne zjawiska, których widownią jest ostatnio Sejm, wiążą się bezpośrednio z wielką falą aktywności politycznej, ogarniającą cały nasz kraj. Tylko na tle tej fali i w związku z nią zjawiska te są zrozumiale i -dlatego, rzecz jasna, dalekie są od jakiejś przedwyborczej gorączki, a odwrotnie, są niewątpliwie odbiciem i wyrazem nieprzemijających przeobrażeń. Powtarzam — nieprzemijających, gdyż bardzo często jeszcze spotykamy się z wynikającymi z subiektywnego, w gruncie rzeczy, pojmowania rozwoju historycznego obawami, że jest to taka woluntarystycznie proklamowana wiosna czy renesans, czy jak to się nazywa, i że równie woluntarystycznie mógłby ktoś zadekretować zakończenie tego okresu.</u> + <u xml:id="u-2.78" who="#Marszalek">Niewątpliwie zdając sobie sprawę z nieodwracalności tego procesu demokratyzacji naszego życia, z nieuchronności dalszego jego rozwoju, będziemy ten trudny, nieraz bolesny, ale twórczy i oparty na rosnącym zaufaniu w zdrowy rozum mas i na najlepszym, najbardziej konsekwentnym zrozumieniu naszej ideologii proces kształtować bardziej świadomie, rozwijać, pogłębiać, nie ulegając żywiołowości, a w pełni wykorzystując ten wspaniały żywioł wzrostu aktywności, krytycyzmu i odpowiedzialności politycznej najszerszych mas.</u> + <u xml:id="u-2.79" who="#Marszalek">Proces głębokiej aktywizacji politycznej społeczeństwa polskiego rozpoczął się w zasadzie już w okresie III Plenum naszej Partii, a więc około lutego ubiegłego roku.</u> + <u xml:id="u-2.80" who="#Marszalek">Czy jednak wynika z tego, że należycie umieliśmy, my wszyscy, i kierownictwo partyjne, i cała Partia, i Rząd, i cała administracja, i szerokie kręgi społeczeństwa polskiego, czy umieliśmy należycie ten proces w okresie po III Plenum kształtować i rozwijać. Na pewno nie! Od strony partyjnej będziemy się tymi sprawami i oceną tego okresu zajmować na Plenum Komitetu Centralnego, wyciągając oczywiście przede wszystkim wnioski jeżeli chodzi o nasze działania na teraz i o naszą pracę na przyszłość. Będziemy też tym. zajmować się, jeżeli chodzi o ocenę realizacji uchwał III Plenum w pracach Rządu i organów państwowych.</u> + <u xml:id="u-2.81" who="#Marszalek">Wiąże się z tym niewątpliwie w ścisłym związku przyczynowym ocena zahamowań aktywizacji politycznej najszerszych mas, a także Sejmu Rzeczypospolitej i terenowych reprezentacji społeczeństwa, jakimi są rady narodowe wszystkich szczebli. Niewątpliwie jesteśmy na początku nowego historycznego procesu demokratyzacji naszego życia politycznego i gospodarczego. Trzeba z naciskiem stwierdzić, że szczególnego i decydującego rozmachu nabrał on po XX Zjeździe KPZR. I to jest rzeczą całkowicie zrozumiałą. XX Zjazd stał się momentem przełomowym w rozwoju krajów socjalizmu, w otwarciu nowych perspektyw dla różnych form walki o socjalizm i różnych form budowy socjalizmu na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-2.82" who="#Marszalek">Stwierdzenie roli i przełomowego znaczenia XX Zjazdu KPZR dla wszystkich partii komunistycznych i robotniczych nie koliduje, rzecz jasna, ani z niezależnością tych partii, ani z odmiennością warunków historycznych, w których każda z tych partii toczy swą walkę o władzę lub — w warunkach zdobycia władzy — o socjalizm. Rola XX Zjazdu wynika jasno z tego uwarunkowania, jakim dla perspektyw budowy socjalizmu, dla samego budownictwa socjalizmu, dla walki mas pracujących o władzę i dla walki o utrwalenie tej władzy, dla dalszych postępów socjalizmu na całym świecie było i jest istnienie i zwycięski rozwój pierwszego kraju socjalizmu i pierwszej partii — leninowskiej partii budującej komunizm w Związku Radzieckim.</u> + <u xml:id="u-2.83" who="#Marszalek">To, że na tej sali tego starego przecież, przedwojennego budynku nie obraduje teraz pseudo-parlament Obszarników, kapitalistów i sanacyjnych biurokratów, który reprezentował Polskę przedwrześniową, to, że w wyniku zwycięskiej wojny z hitleryzmem naród nasz mógł w oparciu o rewolucję rosyjską przeprowadzić własną rewolucję, że w ciągu 11 lat po wojnie mogliśmy, wielkim co prawda kosztem i trudem całego narodu, w niemałym stopniu nadrobić wielowiekowe opóźnienie w naszym rozwoju gospodarczym, nie mogąc się przy tym zresztą uchronić przed szeregiem błędów, o których dziś otwarcie mówimy i będziemy mówić przy ocenie planu 6-letniego, to że dziś, oceniając obecną sytuację międzynarodową i perspektywy jej dalszego rozwoju w kierunku odprężenia międzynarodowego, możemy spokojniej niż dotychczas patrzeć w przyszłość naszego bytu narodowego, nierozerwalnie związanego ze sprawą pokoju i bezpieczeństwa, to że dziś możemy w tak ostry sposób rozprawiać się z naszymi błędami i wyszukiwać najlepsze sposoby zwalczania tych błędów i przezwyciężenia zahamowań, to że dziś w Polsce toczy się tak szeroka i ostra dyskusja w walce o przezwyciężenie wszystkiego, co nam przeszkadzało w marszu naprzód — to wszystko jest niewątpliwie wynikiem i dowodem ścisłej więzi łączącej naszą rewolucję ze wspólnym nurtem przemian i postępu, który dziś przebiega poprzez cały świat.</u> + <u xml:id="u-2.84" who="#Marszalek">Pierwsze źródła tego nurtu tryskały podczas Październikowej Rewolucji, dalsze ożywcze źródła tryskają dziś we wszystkich krajach budujących socjalizm i przebijają się przez powłokę przeszkód i oporów w licznych krajach całego świata.</u> + <u xml:id="u-2.85" who="#Marszalek">Bzdurne są twierdzenia ukute w ciasnych i wrogich umysłach o — „krajach satelitach” i — „partiach satelitach”. W istocie rzeczy chodzi o wytryskające z narodowych źródeł przypływy do wielkiej solidarnej rzeki przemian społecznych toczącej się przez cały świat, której źródło wybuchło w Październiku Rewolucji Rosyjskiej.</u> + <u xml:id="u-2.86" who="#Marszalek">XX Zjazd KPZR jest dlatego momentem przełomowym dla nas wszystkich, że obnażył te schorzenia i wypaczenia, które drążyły nasz system na tle wybujałego kultu Stalina, na tle samowładzy jednostki łamiącej normy demokratycznego rządzenia, normy nierozłącznie związane z samą istotą ustroju socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-2.87" who="#Marszalek">Nasza rewolucja wraca na szlak leninowski, zrywa skorupę wypaczeń narosłych w latach 30 i 40-ych, potęguje tak znamienną dla epoki Wielkiego Października aktywność polityczną najszerszych mas ludowych. Bez tej aktywności nie byłoby przecież rewolucji, której istotną cechą jest wciągnięcie do życia politycznego, do aktywnej działalności politycznej milionów ludzi. Hamowanie tej aktywności, niepełny, często połowiczny, formalny czasem jej wyraz nie mogły nie wycisnąć swego piętna na całym okresie, o którym mówiłem, i na różnych dziedzinach życia.</u> + <u xml:id="u-2.88" who="#Marszalek">Praktyka potwierdziła, że samo nawoływanie do upolitycznienia działań nie wystarczy. Upolitycznienie nie jest jakąś kampanią, ani jednorazową akcją, ani nie może być zasadą. Upolitycznienie może polegać tylko na wciągnięciu najszerszych mas ludowych do procesu rządzenia państwem i budowania socjalizmu. I jakikolwiek rozwój polityczny w Polsce przebiegał nieco inaczej niż w Związku Radzieckim, to i u nas, na naszej pracy — rzecz jasna — zaciążyły szkodliwe wypaczenia związane z kultem jednostki.</u> + <u xml:id="u-2.89" who="#Marszalek">XX Zjazd poprzez swoją analizę przeszłości i wskazania na przyszłość umożliwił i ułatwił, także w Polsce, wyciągnięcie właściwych wniosków z przeszłości i właściwych nauk na przyszłość. Reakcja społeczeństwa polskiego na przebieg i uchwały XX Zjazdu wskazuje, że pojęło ono we właściwy sposób sens tego wydarzenia. Zdrowa fala krytycyzmu, natężenie i zasadniczy kierunek dyskusji na zebraniach partyjnych i niepartyjnych, dyskusji w prasie, owa wielka debata, w której uczestniczymy właściwie wszyscy, świadczy, że odbywa się jakby nieustająca ogólnokrajowa narada aktywu politycznego, radzącego nad sprawami naszego kraju, nad sprawami socjalizmu. Cechą tej narady jest to, że towarzyszy jej niespotykane dotąd natężenie myśli politycznej oraz to, że uczestniczący w niej aktyw polityczny jest po wielekroć liczniejszy, aniżeli to było dotychczas. Po prostu nadeszły czasy, kiedy aktywistą staje się każdy świadomy obywatel, a nie ten czy inny wytypowany przez taką czy inną instancję. Sądzę, że miarą dojrzałości naszego narodu jest zakres tej debaty, zasięg masowy tej jedynej w swoim rodzaju narady politycznej.</u> + <u xml:id="u-2.90" who="#Marszalek">Tu i ówdzie w tej debacie padają słowa nieodpowiednio dobrane, myśli do końca nieprzemyślane, sformułowania niezręczne, wnioski zbyt pochopne. Jakżeby mogło być inaczej! Czy można oczekiwać, że taki wstrząs da się przetrawić w 24 godziny i wyrazić w prawidłowo przemyślanych i bezbłędnych formułach politycznych?</u> + <u xml:id="u-2.91" who="#Marszalek">Nie poszczególne słowa, nie poszczególne wypowiedzi, ani niefortunne wyrażenia są tu miarodajne, lecz ogólny kierunek dyskusji i stworzona przez nią atmosfera. Rzecz jasna, nie zwalnia to nikogo z obowiązku dawania odprawy fałszywym sądom w szczerej, spokojnej dyskusji, w polemice, a także dania odprawy próbom podważania naszych pryncypialnych założeń ideologicznych.</u> + <u xml:id="u-2.92" who="#Marszalek">Dominujące jednak znaczenie ma fakt, że dokonuje się głęboki proces aktywizacji politycznej społeczeństwa, w trakcie którego staje się ono coraz aktywniejszym i bardziej świadomym współtwórcą budowanego przez nas ustroju.</u> + <u xml:id="u-2.93" who="#Marszalek">Nigdy jeszcze, przy całej bolesności przeżywania tego obecnego rozrachunku z przeszłością, z wypaczeniami przeszłości nigdy jeszcze socjalizm nie był tak silny w Polsce, jak obecnie, nie tkwił tak głęboko w świadomości mas. Nie był tak jednoznacznym, uświadomionym sobie przez ogół, celem dążeń narodu. Pamiętamy, rzecz jasna, że w odróżnieniu od Związku Radzieckiego u nas ta debata toczy się w społeczeństwie klasowym, w społeczeństwie, gdzie istnieją jeszcze antagonizmy klasowe i gdzie bez wątpienia działa wróg klasowy, który nie byłby sobą przecież, gdyby nie liczył na czerpanie korzyści z tego procesu i nie czynił w tym kierunku wysiłków.</u> + <u xml:id="u-2.94" who="#Marszalek">Okazuje się jednak, że w tej nowej atmosferze działalność wroga jest bodaj trudniejsza aniżeli przedtem. Nie tylko dlatego, że obiektywne procesy społeczne, związane z budownictwem socjalizmu, posunęły się już tak daleko, że skurczyła się znakomicie baza działalności wroga. To oczywiście jest niesłychanie ważne. Ale ważne jest i to, że w atmosferze ogromnej aktywizacji politycznej, kiedy w toku tej wielkiej debaty uzbrojenie polityczne udoskonala się, dojrzałość mas rośnie w tempie na pewno zdwojonym, a kompleksy i żale się ujawniają i mogą być dzięki temu przezwyciężone — wrogowi jest coraz trudniej operować, trudniej niż przedtem, kiedy wiele dyskusji toczyło się jak gdyby podskórnym nurtem.</u> + <u xml:id="u-2.95" who="#Marszalek">Cóż znaczą takie czy inne insynuacje, oszczerstwa, plotki, podszepty, intrygi w tym momencie, kiedy my sami, wszyscy z całą otwartością odsłaniamy i Obnażamy wszystkie braki i błędy, ukazujemy ich źródła, szukamy tych źródeł i z całą energią przystąpiliśmy do ich usuwania.</u> + <u xml:id="u-2.96" who="#Marszalek">Oczywiście nie chcę przez to powiedzieć, że należy lekceważyć walkę klasową, toczącą się w Polsce. Na pewno nie. Pragnę jedynie stwierdzić, że jesteśmy dziś bardziej i lepiej uzbrojeni do jej skutecznego prowadzenia niż poprzednio, mimo że wtedy szerzyła się wśród nas fałszywa teoria o zaostrzaniu się walki klasowej w miarę postępu, socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-2.97" who="#Marszalek">Dodać trzeba, że pierwszą próbą u nas w Polsce rozprawienia się z, tą teorią było III Plenum, na którym mowa była o wypaczeniach w organach bezpieczeństwa i o ideologicznych źródłach tych wypaczeń.</u> + <u xml:id="u-2.98" who="#Marszalek">Przecenianie sił wroga bywa równie szkodliwe, jak i niedocenianie. Stosowanie analizy marksistowskiej jest zawsze lepsze niż kierowanie się z góry powziętymi hipotezami, niesprawdzonymi i niesprawdzonymi w działaniu.</u> + <u xml:id="u-2.99" who="#Marszalek">Skoro już mowa o naszych przeciwnikach politycznych — warto może zapoznać się w krótkości z ich oceną zjawisk zachodzących obecnie w Polsce. Sięgnę w tym celu do pewnej wypowiedzi emigracyjnej.</u> + <u xml:id="u-2.100" who="#Marszalek">Na ogół politycy emigracyjni, zaplątani w groteskową walkę dwóch emigracyjnych rządów, nie odznaczają się ani bystrością, ani przenikliwością myśli politycznej — raczej przeciwnie. Niemniej w wypowiedziach ludzi nie wplątanych bezpośrednio w tę groteskę znaleźć można niekiedy ciekawe uwagi. Do takich zaliczyć należy artykuł pana Juliusza Mieroszewskiego w paryskiej — „Kulturze” z kwietnia br.</u> + <u xml:id="u-2.101" who="#Marszalek">Oceniając przebieg ostatnich wydarzeń w Polsce, autor dochodzi do bardzo znamiennych wniosków. Oto kilka z charakterystycznych zdań z jego artykułu:</u> + <u xml:id="u-2.102" who="#Marszalek">„Obserwuję z niepokojem proces — „odwilży” w Polsce” — pisze pan Mieroszewski. Czemu z niepokojem? — zapytamy. Odpowiada pan Mieroszewski:</u> + <u xml:id="u-2.103" who="#Marszalek">„Walczy się o poszerzenie sfery wolności, by móc być lepszym komunistą.” Wcale niezła diagnoza. Rzeczywiście, przecież walka, którą wydaliśmy przeżytkom epoki kultu jednostki, walka o demokratyzację naszego życia politycznego, o to, co pan Mieroszewski nazywa poszerzeniem sfery wolności, prowadzona jest w Polsce po to, byśmy mogli być lepszymi komunistami, by lepiej móc budować socjalizm.</u> + <u xml:id="u-2.104" who="#Marszalek">I pan Mieroszewski jest tym zaniepokojony.</u> + <u xml:id="u-2.105" who="#Marszalek">Ale nie tylko tym, bo jeszcze bardziej niepokoi go to, że nawet niemarksiści w Polsce stoją na tym samym stanowisku co marksiści. Cytuję:</u> + <u xml:id="u-2.106" who="#Marszalek">„Nawet ci, którzy chcieliby — „reformować” marksizm i dławią się fermentem, który od lat nie znajdował ujścia, nawet ci, którzy z charakterystycznym pośpiechem chcą wykorzystać — „odwilż”, by wyrzucić wszystko, co ich gniecie — nigdy i w niczym nie wybiegają poza łuk horyzontu Polski — „ludowej”. Mówiąc zwyczajnie ci ludzie wierzą, że coś wyjdzie z tej dyskusji. Jest źle, jest głód mieszkaniowy i tysiące innych braków — ale z tego coś wyjdzie. Z tego, a nie z czego innego.” W ten sposób pan Mieroszewski swoją diagnozą odbiera nadzieje emigracyjnej reakcji na możliwość zbyt szerokiego wykorzystania tego dokonującego się u nas procesu.</u> + <u xml:id="u-2.107" who="#Marszalek">Trudno chyba o bardziej stanowcze przypieczętowanie bankructwa całej reakcji polskiej. Do niedawna łudziła się ona, że ludzie o poglądach niemarksistowskich w Polsce — a takich jest przecież bardzo dużo — są przeciwni socjalizmowi, tylko nie mogą tego powiedzieć. A dziś — stwierdza to pan Mieroszewski — ludzie ci zabierają swobodnie głos w atmosferze — „odwilży”, jak on to nazywa, i okazuje się, że wierzą jedynie i wyłącznie w Polskę Ludową. Chcą ją tak czy inaczej poprawić.</u> + <u xml:id="u-2.108" who="#Marszalek">Terminologia — „odwilży” oczywiście wywołuje dziś w Polsce już coraz więcej uśmiechów politowania. Minęły czasy rozważań meteorologicznych. Analogie i przenośnie, oparte na czterech porach roku, są przeżytkiem. Wiosna jest w tym roku spóźniona i przymrozki są na porządku dziennym w kwietniu, a w żadnym wypadku nie można przecież przenosić tego na zjawiska życia politycznego w tym samym miesiącu. Po prostu trwa proces przywracania norm leninowskich w życiu politycznym naszej partii i naszego kraju. Oznacza to dążenie do konsekwentnej demokratyzacji naszego życia, do likwidacji wszelkich skutków i pozostałości poprzedniego okresu, okresu kultu Stalina i wszystkich związanych z tym okresem ujemnych zjawisk w rodzaju — „beriowszczyzny”, krępowania swobody rozwoju kultury i sztuki, hamowania inicjatywy mas ludowych, zbiurokratyzowania wielu naszych instytucji państwowych. Oto jest wytknięty, jasny dla coraz szerszych kół społeczeństwa, kierunek naszego marszu.</u> + <u xml:id="u-2.109" who="#Marszalek">Kierunek, od którego nie ma odwrotu, który nie jest — „odwilżą”, kierunek dalszej budowy socjalizmu i ugruntowania zasad marksizmu-leninizmu.</u> + <u xml:id="u-2.110" who="#Marszalek">Na tej linii rozwojowej ku większej i pełniejszej demokratyzacji naszego życia znajduje się również sprawa Sejmu, Rolę Sejmu w Polsce określa Konstytucja w sposób wystarczająco precyzyjny, ale byłoby naiwnością negować, że Sejm roli konstytucyjnej, mimo pewnych wysiłków czynionych w tym zakresie, nie spełniał dotąd należycie, albo spełniał ją jedynie w ułamkowym zakresie. Nie jest rzeczą przypadku, że dopiero w ostatnim okresie, dopiero teraz Sejm zaczął spełniać tę rolę. Jeszcze jeden. dowód, że demokratyzacja życia politycznego to długi, żmudny proces dojrzewania społeczeństwa, dojrzewania instytucji. Dziś powstały warunki, by proces ten dokonywał się ze wzmożoną szybkością. Sejm niewątpliwie wchodzi coraz pełniej w wyznaczoną mu przez Konstytucję rolę.</u> + <u xml:id="u-2.111" who="#Marszalek">Dyskusja na Radzie Seniorów, dotycząca właściwego ujęcia roli Sejmu w praktyce, była nader pozytywnym wydarzeniem, które może nam pomóc w szukaniu właściwych rozwiązań także jeśli chodzi o współpracę Rządu z Sejmem. Trzeba bowiem stwierdzić, że nie mamy w tym. zakresie własnego doświadczenia ani własnych polskich tradycji parlamentarnych. Chociaż parlamentaryzm polski ma wielowiekową historię, to jednak nie utrwaliły się jego tradycje w polskim życiu politycznym, ze względów historycznie zrozumiałych, i w tej dziedzinie stwierdzamy także swoje obciążenie. Okres niewoli przerwał istnienie wszystkich instytucji państwowych, a okres 20-lecia na pewno nie sprzyjał ukształtowaniu się i rozwojowi instytucji demokratycznych. Sanacja ze szczególną furią niszczyła parlamentaryzm polski. A nawet gdyby parlamentaryzm polski miał za sobą tradycje, to nie mogłyby one być przecież mechanicznie kopiowane w Polsce Ludowej. Zmieniła się klasowa treść naszego państwa, które jest państwem demokracji ludowej. Przedstawicielstwo ludowe ma tu zupełnie inne do spełnienia funkcje. Funkcje te wcale nie są mniejsze niż w klasycznych krajach demokracji parlamentarnej. Przeciwnie, obalenie klasowego panowania burżuazji stwarza właściwe warunki do prawdziwego rozwoju instytucji przedstawicielskich. Ale podkreślam — warunki, bo błędem było nasze mniemanie, jakoby sam fakt powstania nowego układu klasowego już przesądzał, że z dnia na dzień powstanie skończona w swoim wyrazie, także i parlamentarnym, demokracja ludowa.</u> + <u xml:id="u-2.112" who="#Marszalek">Dziś zaczynamy wypracowywać właściwe formy i właściwą praktykę. Pragniemy, by Sejm stał się rzeczywiście tym, czym być powinien konstytucyjnie, to znaczy — najwyższym ciałem ustawodawczym i kontrolującym działalność wszystkich niższych organów państwowych. Widzieliśmy w praktyce komisji sejmowych ostatniego Okresu, że czynione są już poważne wysiłki, by mógł pełnić te funkcje.</u> + <u xml:id="u-2.113" who="#Marszalek">Zdaję sobie sprawę, że rzecz oczywiście nie zależy od samej tylko woli Sejmu i posłów, choć nie należy lekceważyć znaczenia właściwej postawy posłów. Oni bowiem są przede wszystkim odpowiedzialni za wypełnienie swoich obowiązków przed Sejmem, przed wyborcami. Ale by Sejm mógł we właściwy sposób funkcjonować, konieczne jest właściwe ustosunkowanie się doń pozostałych organów państwowych, przede wszystkim chodzi tu o właściwy stosunek Rządu do Sejmu.</u> + <u xml:id="u-2.114" who="#Marszalek">Trzeba stwierdzić, że sprawy te w przeszłości nie wyglądały dobrze. I to nie z winy Sejmu. Niewątpliwie zbyt wielka część działalności ustawodawczej odbywała się na drodze dekretowania. Sejm zwoływany był na sesje zbyt krótkie i zbyt rzadkie, i musiał w tych warunkach ograniczać się do zatwierdzenia dekretów, nie mając możliwości gruntownego przeanalizowania ich i przedyskutowania, co było przedmiotem troski wczorajszego, zdaje się, posiedzenia komisji. Oczywiście, były i na pewno będą wypadki wymagające szybkiego dekretowania, ale nie byłoby zgodne z prawdą stwierdzenie, że tylko w tych wypadkach dekret zastępował u nas ustawę.</u> + <u xml:id="u-2.115" who="#Marszalek">Niewątpliwie trzeba będzie zerwać z praktyką dotychczasową, że ogromna większość aktów prawnych wchodzi w życie pod postacią dekretów, bez przedyskutowania na komisjach sejmowych, chociaż czyniliśmy w tym kierunku z kilku ostatnimi dekretami wysiłki, ażeby oprzeć je na szerokiej możliwie opinii.</u> + <u xml:id="u-2.116" who="#Marszalek">W zasadzie powinno być regułą uchwalanie ustaw przez Sejm, a wyjątkiem — dekrety, tam gdzie tego wymaga rzeczywiście konieczność pracy państwowej.</u> + <u xml:id="u-2.117" who="#Marszalek">Rzecz jasna, niemniej istotnym czynnikiem umocnienia praworządności jest wykonywanie przez Sejm funkcji kontroli organów władzy wykonawczej, kontroli działalności rządu. Ale aby Sejm mógł tę ważną funkcję wykonywać, posłowie muszą korzystać z dostępu do źródeł informacji. Tu nie było w przeszłości dobrze. Na ogół nie szliśmy na rękę, nie pomagaliśmy w udostępnianiu Sejmowi potrzebnych materiałów, względnie nie czyniliśmy tego w dostatecznej mierze, a nawet były wypadki utrudniania dotarcia, do odnośnych informacji. Rząd chce położyć kres tym złym praktykom. Współpraca z Sejmem będzie, musi być zasadniczym nakazem dla wszystkich organów władzy.</u> + <u xml:id="u-2.118" who="#Marszalek">Tak samo ma się rzecz z interwencjami poselskimi. Często były one traktowane jak uprzykrzone i dokuczliwe natręctwo, zakłócające właściwy tok urzędowania.</u> + <u xml:id="u-2.119" who="#Marszalek">Nieraz lekceważono w sposób niedopuszczalny, nawet wbrew obowiązującym zasadom, obowiązek odpowiadania na skargi i zażalenia, lekceważono wystąpienia posłów. Ta zła praktyka musi się skończyć. Rząd dopilnuje, by interwencje poselskie traktowane były w należyty sposób przez organa państwowe, tam gdzie są one kierowane w sposób należyty. To samo dotyczy interpelacji poselskich.</u> + <u xml:id="u-2.120" who="#Marszalek">W centrum uwagi Rządu znajduje się nadal i musi się znajdować — jest to naturalne — umocnienie praworządności. Dokonaliśmy już po III Plenum uporządkowania w zasadniczych zarysach spraw bezpieczeństwa i wymiaru sprawiedliwości. Po ujawnieniu poważnych wypaczeń w organach bezpieczeństwa i informacji aparat ten został zreorganizowany i zmniejszony. Kierownictwo resortu powierzone zostało organowi kolegialnemu — Komitetowi do Spraw Bezpieczeństwa.</u> + <u xml:id="u-2.121" who="#Marszalek">Ponieważ najgroźniejsze wypaczenia w latach ubiegłych występowały w dziedzinie metod prowadzenia śledztwa i sprawa zabezpieczenia się przed możliwością powtórzenia się tego rodzaju wypadków budzi zrozumiały i słuszny niepokój społeczeństwa — szczególną uwagę poświęcono sprawdzeniu i doborowi kadry oraz wypracowaniu systemu gwarantującego ścisłe przestrzeganie praworządności i zabezpieczenie praw osób znajdujących się pod śledztwem. Zapewniono też należyty nadzór prokuratorski w tym zakresie. Przypominam o uchwalonych tutaj przepisach nowelizujących poprzednie w tym kierunku.</u> + <u xml:id="u-2.122" who="#Marszalek">Skuteczność tych środków jest przedmiotem codziennej troski władz nadzorczych i Rządu; niewątpliwie niemałą pomoc może tu okazać i w przyszłości czujne reagowanie opinii publicznej na każde naruszenie obowiązujących ustaw i praw obywatelskich!.</u> + <u xml:id="u-2.123" who="#Marszalek">Rząd zdecydowany jest przeprowadzić do końca śledztwo w sprawie winowajców łamania praworządności, stosowania niedozwolonych metod śledczych i fingowania procesów. Winni przekazani zostaną wraz z materiałem dowodowym organom wymiaru sprawiedliwości i poniosą zasłużoną karę.</u> + <u xml:id="u-2.124" who="#Marszalek">Będzie to nie tylko słuszny rozrachunek z przeszłością, ale również ostrzeżenie dla tych, którzy mogliby się kiedykolwiek pokusić o ponowne naruszenie praworządności i praw obywatelskich zagwarantowanych konstytucyjnie.</u> + <u xml:id="u-2.125" who="#Marszalek">Przeniknięte nowym duchem organa bezpieczeństwa publicznego — o tym musimy wszyscy pamiętać — prowadzą ciężką i ofiarną walkę z wrogiem.</u> + <u xml:id="u-2.126" who="#Marszalek">Skierowana przeciwko Polsce dywersyjno-szpiegowska działalność różnych imperialistycznych ośrodków wywiadowczych Wcale nie uległa osłabieniu. Dowodem tego jest stałe przerzucanie do Polski agentów, szpiegów, dywersantów i łapanie ich.</u> + <u xml:id="u-2.127" who="#Marszalek">W ciągu roku 1955 organa bezpieczeństwa zlikwidowały szereg siatek szpiegowskich. Aresztowano ogółem 123 agentów obcych wywiadów, z których część została przerzucona do Polski z ośrodków szpiegowskich z zagranicy. Procesy sądowe w tych sprawach znane są z prasy.</u> + <u xml:id="u-2.128" who="#Marszalek">W roku ubiegłym organa bezpieczeństwa likwidowały również resztki uzbrojonych band i grup podziemnych, których działalność terrorystyczna i dywersyjna, już w stanie szczątkowym, ciągnęła się długie lata, a których bezkarność i nieuchwytność dawała się we znaki obywatelom niektórych rejonów kraju.</u> + <u xml:id="u-2.129" who="#Marszalek">Ujęto sprawców wielu morderstw dokonanych w latach ubiegłych, m. in. morderców członka egzekutywy KP PZPR w Śremie — Semczyka, aktywisty ZMP woj. poznańskiego — Szyszkowskiego, zamordowanego w czerwcu 1955 r. przewodniczącego GRN w pow. Siemiatycze na Białostocczyźnie — Wiosny.</u> + <u xml:id="u-2.130" who="#Marszalek">W ostatnim okresie nastąpiły liczne fakty zgłaszania się osób ukrywających się dotychczas za liczne przestępstwa, co jest wyrazem zaufania, że władze postąpią z nimi sprawiedliwie, wobec zerwania z przestępczą przeszłością.</u> + <u xml:id="u-2.131" who="#Marszalek">Nie ulega wątpliwości, że dzięki przeprowadzonej reorganizacji organa bezpieczeństwa, w oparciu o pomoc społeczeństwa, skrupulatnie przestrzegając zasad praworządności socjalistycznej i kontrolowane pod tym względem, będą toczyć coraz skuteczniej trudną i ofiarną walkę z dywersyjną, szpiegowską, terrorystyczną działalnością, zwróconą przeciw Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.132" who="#Marszalek">Ważnym krokiem na drodze do słusznego wymiaru sprawiedliwości jest projekt ustawy amnestyjnej, który Rząd wniósł do laski marszałkowskiej i który ma być przedmiotem debat obecnej sesji.</u> + <u xml:id="u-2.133" who="#Marszalek">Ustawa ta jest wyrazem naszego przekonania, że w miarę postępu i rozwoju budownictwa socjalistycznego, w miarę umacniania się naszej ludowej państwowości możemy złagodzić środki represyjne w stosunku do tych, którzy niegdyś, w okresie ostrej walki klasowej działali przeciwko rewolucji, przeciwko władzy ludowej. Ludzie ci, w dużej części, przeszli niewątpliwie przez przemianę świadomości i należy im umożliwić powrót do normalnego życia. Znajdą się oni już dziś w otoczeniu społeczeństwa, które potrafi ich lepiej wychować na dobrych obywateli.</u> + <u xml:id="u-2.134" who="#Marszalek">Amnestia ma zakres bardzo szeroki, odpowiadający naszej ocenie siły państwa ludowego i możliwości oddziaływania przez nie środkami polityczno-wychowawczymi.</u> + <u xml:id="u-2.135" who="#Marszalek">Wczoraj Obywatele Posłowie wyrażali niepokój, czy wypuszczeni z amnestii znajdą odpowiednie warunki — czy będą otoczeni odpowiednią opieką. Rząd powołuje specjalną komisję, która będzie się składała z Ministra Pracy i Opieki Społecznej, przedstawicieli Prokuratury, władz bezpieczeństwa, Ministra Sprawiedliwości. Komisja ta wraz ze swoimi terenowymi odpowiednikami będzie odpowiadała za tę pracę, zresztą dość trudną i obejmującą dużą liczbę wychodzących z więzienia.</u> + <u xml:id="u-2.136" who="#Marszalek">Dla uniknięcia nieporozumień pragnę podkreślić, że amnestia nie oznacza, że pragniemy w jakikolwiek sposób hamować postępowanie rehabilitacyjne w stosunku do osób, które w minionym okresie padły ofiarą prowokacji, bezprawia, nadużyć i niezasłużonych represji.</u> + <u xml:id="u-2.137" who="#Marszalek">Przeprowadziliśmy już rewizję szeregu takich spraw, osoby skazane wypuszczono na wolność i zrehabilitowano. Umorzono także wiele spraw znajdujących się w śledztwie. Szereg dalszych znajduje się w rewizji i w niedługim czasie będą one zakończone. Każdy, kto ma uzasadniony powód, ma drogę do domagania się rehabilitacji.</u> + <u xml:id="u-2.138" who="#Marszalek">Chciałbym tu podkreślić, że to zadanie przebadania niektórych spraw trzeba wykonać dokładniej niż dotychczas w terenie, w województwach, tam, gdzie są takie sprawy, chociaż może nie objęte tymi artykułami najgroźniejszymi, tymi, którymi zajmowały się warszawskie organa sprawiedliwości. W każdym razie trzeba podkreślić, że organa wymiaru sprawiedliwości uczynią wszystko, by przywrócić cześć i prawa obywatelskie, a także, o ile to leży w ludzkiej mocy — wynagrodzić krzywdę ludziom niesłusznie skazanym i niesłusznie poddanym represjom.</u> + <u xml:id="u-2.139" who="#Marszalek">Na czoło zadań gospodarczych, które stoją w tej chwili przed nami, wybija się niewątpliwie — czujemy to wszyscy — sprawa podniesienia stopy życiowej mas pracujących w Polsce. Poczyniliśmy już w tym zakresie w ostatnich czasach pewne kroki, podnosząc najniższe płace, dokonujemy podwyżki rent i emerytur. Są to jednak kroki wstępne, doraźnie usuwające najdotkliwsze bolączki. Zdajemy sobie sprawę, że istnieją liczne grupy pracowników i robotników, które w okresie planu 6-letniego nie odczuły wcale, albo w minimalnym stopniu, podniesienia stopy życiowej, a nawet takie, których płace nominalne nie nadążały za ruchem cen. Dążyć będziemy, by te grupy objęte zostały przede wszystkim przewidywaną podwyżką zarobków. Trzeba sobie jednak zdać sprawę, że zagadnienie to nie jest proste.</u> + <u xml:id="u-2.140" who="#Marszalek">Prowadzone są obecnie prace nad planem 5-letnim, prace dość szerokiego aktywu partyjnego, państwowego aparatu uzupełniane przez niezwykle cenną dyskusję i liczne wnioski załóg setek zakładów pracy wciągniętych do opracowywania planu 5-letniego. Założeniem tego planu jest dążenie do podnoszenia stopy życiowej w kraju, na gruncie dalszego rozwoju produkcji przemysłowej i rolniczej. Pragniemy osiągnąć w 5-leciu — i w tym kierunku ten plan przepracowywujemy — ok. 30-pro-centowy wzrost średniej realnej płacy i takiż wzrost średnich realnych dochodów na głowę ludności rolniczej. Nie jest to zadanie łatwe. Równocześnie zakładamy poważny wzrost budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-2.141" who="#Marszalek">Przy opracowywaniu planu 5-letniego musimy oprzeć się na doświadczeniach planu 6-letniego, na krytycznej ocenie zarówno osiągnięć jak i błędów, popełnionych przy układaniu i realizacji tego planu, błędów, które, jak wiemy, ujemnie wpłynęły na wzrost produkcji rolniczej i na tempo wzrostu stopy życiowej.</u> + <u xml:id="u-2.142" who="#Marszalek">Węzłową sprawą jest w tym rozważaniu zabezpieczenie prawidłowych proporcji rozwoju wszystkich dziedzin gospodarki narodowej i usuwanie tych dysproporcji, które obecnie występują i są źródłem poważnych trudności.</u> + <u xml:id="u-2.143" who="#Marszalek">Najważniejsza dysproporcja, która dziś utrudnia realizację naszych zadań — to niedostateczna produkcja rolnicza. Zadania w zakresie wzrostu produkcji rolniczej i socjalistycznej przebudowy wsi uchwalone na V Plenum KC PZPR stanowią założenia planu 5-letniego rozwoju gospodarki rolnej.</u> + <u xml:id="u-2.144" who="#Marszalek">Jeżeli chodzi o rozwój przemysłu, to podstawowym założeniem planu jest oczywiście wzmocnienie bazy surowcowej dla naszego przemysłu, jak najbardziej pełne wykorzysta nie potencjału produkcyjnego stworzonego w planie 6-letnim, a więc oszczędzanie na inwestycjach, rozbudowa potencjału produkcyjnego w oparciu o postęp techniczny. Nowy plan 5-letni, w o wiele większym stopniu niż poprzedni, musi opierać się o postęp techniki. Kierując się tymi założeniami przewidujemy najwyższe tempo wzrostu inwestycji w rolnictwie, na budownictwo mieszkaniowe, komunalne i socjalne. Stosunkowo wolniejsze będzie tempo wzrostu inwestycji przemysłowych, które mają zapewnić wzrost produkcji środków produkcji i produkcji środków spożycia.</u> + <u xml:id="u-2.145" who="#Marszalek">Przy takich założeniach niezwykle odpowiedzialne zadania staną przed załogami zakładów przemysłowych i kadrą inżynieryjno-techniczną. Od ich inicjatywy, gospodarności i dyscypliny w realizacji zadań gospodarczych w znacznym stopniu zależeć będzie pomyślna realizacja założeń 5-letniego planu rozwoju produkcji przemysłowej.</u> + <u xml:id="u-2.146" who="#Marszalek">Układając plan mamy trudności między innymi w poszukiwaniu pełnego zabezpieczenia jego realności. Stąd gromadzenie rezerw gospodarczych w toku realizacji planów, bo brak zapasów lub ich! niedostateczny poziom daje nam się obecnie bardzo poważnie we znaki. Chociażby przykład lutego — mrozów, kiedy to niedostateczny zapas węgla na początku roku stworzył w lutym bardzo trudną sytuację na szeregu odcinków — kolei, produkcji i dla ludności. Już w roku bieżącym chcemy doprowadzić do wzrostu zapasów węgla w przemyśle, w transporcie, w składach opałowych, ale musimy równocześnie pamiętać, że w okresie mrozów nastąpiło przekroczenie zużycia węgla w przemyśle i transporcie i to spowodowało konieczność zmniejszenia naszego planowanego eksportu w tym roku co najmniej o milion ton. Rzecz jasna, że jeśli mamy osiągnąć wzrost zapasów przy tak napiętym bilansie, konieczna jest systematyczna walka w każdym zakładzie pracy o oszczędzanie węgla, o odrobienie tych przepałów lutowych. Oczywiście niezbędne jest też wykonywanie planów wydobycia węgla.</u> + <u xml:id="u-2.147" who="#Marszalek">Co jest dalszą trudnością, z którą mamy do czynienia przy opracowywaniu planu 5-letniego? Na okres tego planu przypadają spłaty kredytów zaciągniętych w minionym okresie na cele rozbudowy gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-2.148" who="#Marszalek">Zapewnienie realizacji zadań, które teraz mamy, wymagać będzie nieporównanie większej gospodarności, pełnego wykorzystania wszystkich rezerw i uporczywej walki na każdym odcinku o najlepsze wyniki gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-2.149" who="#Marszalek">Równocześnie zacieśnienie współpracy gospodarczej z krajami obozu socjalistycznego i koordynacja planów może stać się dość ważnym, pomagającym nam czynnikiem w realizacji naszych zadań. To, co mówimy o uzyskaniu oszczędności, poszukiwaniu rezerw, to dotyczy także konieczności walki, lepszej niż dotychczas, z przerostami biurokratycznymi w systemie zarządzania przemysłem, budownictwem, transportem, systematycznej walki o zmniejszanie nadmiernie rozbudowanej administracji.</u> + <u xml:id="u-2.150" who="#Marszalek">W tym roku już realizujemy — mówił zresztą o tym na naradzie aktywu warszawskiego tow. Ochab — regulację płac, która obejmuje 3.400 tys. robotników i pracowników i przyniesie im w skali rocznej 5 miliardów zł podwyżki. Przyjęliśmy już uchwały dotyczące regulacji płac dla robotników rolnych zatrudnionych przy robotach polowych. Jak już mówiłem, podjęliśmy uchwałę o podniesieniu minimum płac do 500 zł miesięcznie przy 200 godzinach pracy. Szereg dalszych decyzji w sprawach płac będzie podejmowanych przez Radę Ministrów aż do końca roku. Projekty regulacji przygotowywane są z szerokim udziałem związków zawodowych i aktywu gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-2.151" who="#Marszalek">Chcę zapowiedzieć, że również podjęte będą niezbędne środki rozprawienia się z wciąż jeszcze nadmiernie stosowanym systemem godzin nadliczbowych w przemyśle. Rząd podjął również — zgodnie z uchwałami V Plenum — szereg środków, ażeby zwiększyć zainteresowanie chłopów rozwojem produkcji rolnej. Podwyżka cen skupu żywca zachęciła chłopów do rozwoju hodowli, podnosi też dochodowość gospodarki chłopskiej. Obniżenie w niektórych nadmiernie obciążonych powiatach obowiązkowych dostaw zboża ze zbiorów 1956 r. powinno się również przyczynić do aktywizacji gospodarczej tych terenów.</u> + <u xml:id="u-2.152" who="#Marszalek">Myślę, że dość ważną rolę w rozwoju produkcji i dochodowości spółdzielni produkcyjnych powinny odegrać uchwały Rządu zapewniające spółdzielniom przywileje w wymiarze dostaw obowiązkowych, obniżenie opłat spółdzielni za usługi POM i premie hodowlane — uchwały te były podjęte w oparciu o wytyczne V Plenum i są wyrazem troski Rządu o zapewnienie pomocy i stworzenie bodźców w dalszej walce o przeobrażenie wsi polskiej w kierunku socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-2.153" who="#Marszalek">Zwiększona pomoc produkcyjna i dla spółdzielni produkcyjnych, i dla gospodarstw indywidualnych powinna przyczynić się do wzrostu produkcji rolnej, zwłaszcza w związku z omówionymi uprzednio bodźcami.</u> + <u xml:id="u-2.154" who="#Marszalek">Czyli można by powiedzieć, że w roku bież. państwo nasze przeznacza skromne, jeśli chodzi o potrzeby, ale poważne, jeśli chodzi o nasze możliwości gospodarcze — środki dla poprawy płac robotniczych i pracowniczych, a także środki podniesienia dochodów wsi pracującej i stworzenia bodźców do wzrostu produkcji rolniczej, niezbędnego w celu zabezpieczenia masy rynkowej dla miast.</u> + <u xml:id="u-2.155" who="#Marszalek">Podejmując decyzje o podwyżkach płac i uruchomiając konieczne bodźce dla rolnictwa, opieramy się na założeniu, że środki, przewidziane na ten cel, będą rzeczywiście wygospodarowane w tysiącach zakładów pracy, zgodnie z założeniami tegorocznego planu, i że kampanie gospodarcze w rolnictwie będą prawidłowo przeprowadzone i w spółdzielniach produkcyjnych, i w PGR-ach, i w indywidualnych gospodarstwach. Opieramy się na drugim założeniu, że nie możemy dopuścić do przekroczenia wydatków na inne cele, na pewno ważne, ale nie ważniejsze — chyba że ktoś to udowodni — niż sprawa regulacji płac.</u> + <u xml:id="u-2.156" who="#Marszalek">To miał na widoku Rząd, przedkładając projekt budżetu tak ustawiony.</u> + <u xml:id="u-2.157" who="#Marszalek">Te zadania gospodarcze, o których tutaj mówiłem pokrótce, są oczywiście całkowicie realne, ale równocześnie nie są łatwe. Będą one wymagały wielkiej mobilizacji całego społeczeństwa. Wymagać one będą zmiany atmosfery w całej naszej gospodarce.</u> + <u xml:id="u-2.158" who="#Marszalek">Jakie czynniki mogłyby się przyczynić do polepszenia tej atmosfery?</u> + <u xml:id="u-2.159" who="#Marszalek">Jeden — to stałe ulepszanie systemu bodźców materialnych przez właściwe ukształtowanie płac, akordów i premii; dotychczas są one często niewłaściwie ukształtowane. Musimy się do tego zabrać z wyjątkową energią, jeśli chcemy przełamać opory i złe nawyki.</u> + <u xml:id="u-2.160" who="#Marszalek">Drugi element tej zmiany atmosfery w naszej gospodarce to chyba walka o usprawnienie systemu zarządzania gospodarką na wszystkich szczeblach, drastyczne obcinanie przerostów biurokratycznych, oparcie się w tej walce o inicjatywę mas.</u> + <u xml:id="u-2.161" who="#Marszalek">Wydaje się, że sprawa inicjatywy to jedno z węzłowych zagadnień naszego życia. Miniony okres, okres w przeważnej części administrowania, komenderowania, okres sztywnej nieraz hierarchii, w której każdy wyższy szczebel był nieomylną wyrocznią w stosunku do niższego, ten okres nie sprzyjał rozwojowi inicjatywy mas, dławił ją i niweczył. Ludzie nieraz mówili, krytykowali, ale stracili ochotę, bo nie widzieli żadnych rezultatów. Odbiło się to fatalnie także na przebiegu procesów gospodarczych. Tutaj bowiem zbiurokratyzowanie aparatu i skostnienie myślowe daje szczególnie groźne rezultaty — chociaż wszędzie są one groźne. Na tym tle szerzył się też kult niekompetencji, nieraz bezmyślności, konserwatyzm, zanikał krytycyzm, poczucie odpowiedzialności, krzewił się serwilizm, strach przed podejmowaniem decyzji, asekuranctwo, ten centralizm, który także u dołu miał swoje źródła, to znaczy że ktoś, kto nie chciał sam podejmować decyzji, starał się uzyskać alibi od szczebla najwyższego. Oczywiście dochodziło to aż do Prezydium Rządu, dochodziło nieraz do rzeczy — jeżeli chodzi o ich szczegółowość — groteskowych. Dochodziło do tego, co czytali tutaj obywatele posłowie na jednej komisji, do tego zatwierdzania tych ciastek, mazurków, tortów na szczeblu, który w każdym razie znajomością rzeczy w tej dziedzinie nie powinien absolutnie się odznaczać. Ale to płynie z tego: — „niech ja mam zatwierdzone”. Z radością przeczytałem w sprawozdaniu z tej komisji, że ta rzecz nie była na Prezydium Rządu, ale mogła być.</u> + <u xml:id="u-2.162" who="#Marszalek">Musimy ludzi wyzwolić od strachu przed podejmowaniem decyzji, a wzmóc w nich poczucie odpowiedzialności za podejmowane decyzje. Musimy przywrócić głos inicjatywie mas i stworzyć klimat dla jej rozwoju. I tutaj tkwi ogromne znaczenie wielkiego, ożywczego strumienia dyskusji, która się dziś w Polsce rozszerza, dla naszego życia gospodarczego, bo świadomość polityczna jest przecież nieodłącznym składnikiem rozwoju inicjatywy jednostek i mas. Aktywizacja polityczna najszerszych mas przyniesie bogaty plon na odcinku gospodarczym, bo tam przecież ludzie na co dzień w swej pracy tworzą te wartości. Człowiek, który czuje się w coraz większym stopniu współodpowiedzialny za politykę całego państwa, będzie na pewno w coraz większym stopniu czuł się odpowiedzialny za powierzony mu odcinek pracy, za swój zakład pracy, urząd, biuro, pracownię, za swój warsztat twórczy, pisarski.</u> + <u xml:id="u-2.163" who="#Marszalek">Oto właściwe pojmowanie upolitycznienia naszych wysiłków, a w tym wypadku — naszych wysiłków gospodarczych. Tylko człowiek politycznie świadomy, mający możność zabrania, głosu, mający możność krytykowania i wiedzący, że ta krytyka nie jest głosem wołającego na puszczy, tylko taki człowiek może przejawiać właściwą inicjatywę, być, w pełnym tego słowa znaczeniu, socjalistycznym robotnikiem, prawdziwym współtwórcą materialnego bogactwa swej ludowej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-2.164" who="#Marszalek">Jawność życia publicznego jest nieodłącznym składnikiem demokratyzacji. Będziemy dążyć i dążymy do rozszerzenia zakresu informacji dostępnych każdemu obywatelowi. Będziemy lepiej, szerzej, może i szybciej informować prasę i radio o decyzjach, poczynaniach, zamierzeniach Rządu, aby umożliwić opinii publicznej lepszą orientację w sprawach polityki wewnętrznej i zagranicznej. Dobrze poinformowany obywatel może wypełnić tym odpowiedzialniej i lepiej swoje obowiązki obywatelskie. Ciężar właściwego informowania kraju spoczywa, rzecz prosta, przede wszystkim na prasie. Trzeba stwierdzić, że mimo poszczególnych potknięć czy błędów spełnia ona swe zadania coraz lepiej i poczyniła w ostatnim zwłaszcza okresie znaczne postępy. Miarą tego jest fakt rosnącego zainteresowania prasą i ogromny wzrost jej czytelnictwa.</u> + <u xml:id="u-2.165" who="#Marszalek">Niewątpliwie należy kontynuować wysiłek prasy i publicystyki polskiej w dziedzinie informowania i kształtowania opinii publicznej, w dziedzinie walki o demokratyzację naszego życia, w zakresie słusznej i ostrej krytyki niedomogów, błędów i wypaczeń, a zarazem czynić to w sposób coraz bardziej dojrzały i wszechstronny. Wiadomo nam, że także krytyka prasy nie zawsze znajduje właściwy oddźwięk, jeżeli chodzi o organa administracji państwowej i gospodarczej. Rząd będzie dążyć do zwiększenia skuteczności krytyki prasowej, do udostępnienia prasie źródeł informacji w jak najszerszym zakresie, zwalczać nieuzasadnione opory w aparacie administracyjnym i tępić próby skrywania się poszczególnych ogniw za fałszywie pojętą tajemnicą służbową, bo i w tym zakresie poczyniono niemało błędów, rozszerzając w sposób niepotrzebny zakres tej tajemnicy. Sądzę, że dla większego zbliżenia prac i zamierzeń Rządu z prasą, radiem i opinią publiczną, może pożądane byłoby wprowadzenie regularnych konferencji prasowych z Udziałem Prezesa Rady Ministrów. Oczywiście jeżeli przedstawiciele prasy wyrażą takie życzenie.</u> + <u xml:id="u-2.166" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-2.167" who="#Marszalek">Sprawą niezwykle nabrzmiałą poruszaną bardzo często na posiedzeniach Rady Ministrów, na komisjach sejmowych, ilustrowaną karykaturalnymi nieraz przykładami, jest nadmierna centralizacja zarządzania w aparacie administracyjnym i gospodarczym. Istnieje nadmiar przepisów i zarządzeń, w których mało kto może się połapać. Niewątpliwie w pracy Rządu, PKPG, Ministerstwa Finansów i innych resortów o charakterze funkcjonalnym wystąpiły w latach poprzednich poważne braki i wypaczenia, polegające na nadmiernej centralizacji, przerostach biurokratycznych i ich działalności. Podobne zresztą tendencje wystąpiły, z różnym nasileniem, także i w pozostałych resortach. Przyjęły one bardzo ostry charakter w dziedzinie stosunków między resortami, centralnymi zarządami a przedsiębiorstwami oraz między resortami i radami narodowymi.</u> + <u xml:id="u-2.168" who="#Marszalek">Te szkodliwe tendencje znalazły wyraz szczególny w nadmiernie rozbudowanej, nieskoordynowanej działalności w dziedzinie przepisów normatywnych. Liczba uchwał Prezydium Rządu i rozporządzeń, zarządzeń, pism okólnych, wszelkich innych aktów normatywnych, wydawanych przez różne resorty, zwłaszcza przez PKPG, Ministerstwo Finansów, resorty budownictwa, w ciągu lat urosła do potężnych rozmiarów. Za nadmiernie częstymi zmianami w tych przepisach — nie zawsze to były zmiany na lepsze — nie nadążała odpowiednia działalność kodyfikacyjna, która by przynajmniej przepisy poprzednie anulowała, sprzeczne ze sobą godziła i powodowała odpowiednie ich uproszczenie. Rzecz jasna, szwankowała i szwankuje kontrola merytoryczna, a także prawna wydawanych przepisów. Są one zbyt szczegółowe i nie dają pola do rozwijania inicjatywy.</u> + <u xml:id="u-2.169" who="#Marszalek">W centrali, w Warszawie, każdy uważa się za mądrzejszego od ogniwa wojewódzkiego, stara się dać receptę i prowadzić za rączkę. W województwie każdy uważa się za mądrzejszego od szczebla powiatowego i robi to samo. To jest choroba, z której jeszcze nie wyszliśmy.</u> + <u xml:id="u-2.170" who="#Marszalek">Często te przepisy nie są dostosowane do warunków terenowych.</u> + <u xml:id="u-2.171" who="#Marszalek">Wreszcie najważniejszy błąd, że takie przepisy nie są należycie dla zdobycia praktyki i doświadczenia konsultowane i wypróbowane przedtem w jakimś jednym lub więcej zakładach pracy, w województwie, w powiecie.</u> + <u xml:id="u-2.172" who="#Marszalek">Nadmierny centralizm i biurokratyczne wypaczenia stanowią bez wątpienia odpowiednik zasadniczych wypaczeń, braków i błędów wynikających z nieprzestrzegania zasad demokracji, niedostatecznej demokratyzacji życia społecznego i niedostatecznej więzi aparatu państwowego z masami. Ale byłoby nowym szukaniem alibi, gdyby teraz każdy biurokrata tłumaczył swoją poprzednią twórczość — np. taki, który opisywał w podręcznikach, że drzwi to jest taki otwór, przez który się wychodzi, a okno to jest otwór, przez który się wygląda, albo wydawał przepisy jak zatrzymywać taksówkę, że staje się na chodniku i podnosi rękę, którą rękę — gdyby taki tłumaczył się dziś, że to wszystko było ściśle związane z kultem jednostki.</u> + <u xml:id="u-2.173" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-2.174" who="#Marszalek">A może to jest zwyczajna głupota? I trzeba się takich źródeł doszukać. I te drzwi to powinien być otwór, przez który oni powinni z aparatu państwowego wyjść.</u> + <u xml:id="u-2.175" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-2.176" who="#Marszalek">Bo selekcja obecnie powinna niewątpliwie być lepsza, bo odbywa się w jawności, w ogniu krytyki i mniej szans mają gorliwcy, podskakiewicze niż w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-2.177" who="#Marszalek">Powstaje pytanie, jak my z tym walczymy? Niewątpliwie w roku ubiegłym podjęto szereg prac, zmierzających do poprawy tej sytuacji. Komisja powołana przez Komitet Centralny PZPR i Radę Ministrów przedłożyła szereg projektów, zmierzających do przekazania ministerstwom części uprawnień przysługujących dotychczas Prezydium Rządu, PKPG, Ministerstwu Finansów, Państwowej Komisji Etatów oraz przekazania części uprawnień Rządu i poszczególnych ministerstw — wojewódzkim radom narodowym. Dokonane zostały pewne zmiany i uproszczenia w metodologii planowania, zwłaszcza w rolnictwie. To samo dotyczy redukcji centralnej sprawozdawczości i statystyki. Była taka komisja. Niedostateczne są jeszcze wyniki. Zwłaszcza że statystyka, jak sami statystycy tłumaczą, to jest taka hydra, której obciąć głowę, a potem wyrasta jedna lub dwie.</u> + <u xml:id="u-2.178" who="#Marszalek">W ostatnim okresie uchwalone zostały przez Komitet Centralny i Radę Ministrów zmiany w uprawnieniach dyrektorów przedsiębiorstw, podkreślające zasadę jednoosobowego kierownictwa, równocześnie większego oparcia się o załogę oraz nabycia odpowiednich uprawnień, których przedtem nie mieli — zmuszeni zwracać się do centralnych zarządów, banków, ministerstw itd.</u> + <u xml:id="u-2.179" who="#Marszalek">Należy jednak w sumie ocenić, że osiągnięte wyniki są niedostateczne i że nasza działalność w wymienionych wyżej kierunkach pozostaje znacznie w tyle za potrzebami życia i nie stanowi jeszcze odpowiedzi na słusznie podnoszone, zaostrzające się, głosy krytyki.</u> + <u xml:id="u-2.180" who="#Marszalek">Trzeba stwierdzić, że obecna sytuacja stwarza znacznie lepsze przesłanki i warunki dla dalszych zmian, dla zwiększenia uprawnień terenowych rad narodowych, dla śmielszego i szerszego ograniczenia nadmiernie rozbudowanego aparatu administracji wszelkiego typu.</u> + <u xml:id="u-2.181" who="#Marszalek">Na czym polegają te przesłanki, na jakich możemy się oprzeć w dalszych pracach?</u> + <u xml:id="u-2.182" who="#Marszalek">Po pierwsze — na wyzwolonej, a krępowanej dotychczas inicjatywie i kontroli na dole, w masach pracujących, organizacjach partyjnych, związkowych, Frontu Narodowego. Stwarza to nowe przesłanki dla zwiększenia samodzielności resortów, rad narodowych, przedsiębiorstw i zespołów pracowniczych. Zamiast odgórnej, biurokratycznej, często nadmiernej kontroli, obwarowanej mnóstwem szczegółowych przepisów i — trzeba to wyraźnie powiedzieć — mimo to, a może i dlatego najczęściej nieskutecznej, o ileż większe wyniki przyniesie masowa, powszechna, konkretna, podnoszona na wciąż wyższy poziom w miarę zdobywanego doświadczenia, społeczna, partyjna, związkowa kontrola od dołu i żywsza działalność rad narodowych i ich komisji.</u> + <u xml:id="u-2.183" who="#Marszalek">Drugim elementem, który musi pomóc w przyśpieszeniu prac i w tej walce, jest rosnąca rola Sejmu i rad narodowych oraz komisji sejmowych. Znacznie zwiększy ona odpowiedzialność organów wykonawczych — Rządu, poszczególnych ministrów, prezydiów rad narodowych, aparatu państwowego wobec organów władzy ludowej i opinii społecznej. Dziś przystępujemy do nowych prac w omawianych dziedzinach z zamiarem wykorzystania zgłaszanych coraz liczniej wniosków, których przykładem są wyniki dyskusji w komisjach sejmowych.</u> + <u xml:id="u-2.184" who="#Marszalek">Opracowujemy obecnie na podstawie szczegółowej ankiety zmacane rozszerzenie uprawnień powiatowych rad narodowych, bo dotychczasowe, dość poważne rozszerzenie uprawnień wojewódzkich rad narodowych nie zostało należycie wykorzystane dla równoczesnego zwiększenia roli i znaczenia powiatowych, miejskich, gromadzkich rad narodowych. Wojewódzkie rady, umiejąc przygotować szereg wniosków, zmierzających do wyzyskania otrzymywanych uprawnień, nie zdradzają tego samego zapału i entuzjazmu dla stawiania wniosków w sprawie przekazywania niektórych uprawnień w dół. To jest znowu jedna z naszych chorób.</u> + <u xml:id="u-2.185" who="#Marszalek">Jeżeli chodzi o wojewódzkie rady, to w najbliższym czasie będą ustalone dalsze zmiany, rozszerzające ich uprawnienia.</u> + <u xml:id="u-2.186" who="#Marszalek">Prowadzone są także prace nad usprawnieniem metodologii planowania, równocześnie z rozwojem metod i form planowania perspektywicznego.</u> + <u xml:id="u-2.187" who="#Marszalek">Niewątpliwie, niedostateczne wyniki w dotychczasowej redukcji sprawozdawczości nakazują podjęcie obecnie pracy przez wszystkie resorty w ścisłej współpracy z GUS i Ministerstwem Finansów w celu ograniczenia tzw. sprawozdawczości wewnątrzresortowej, uporządkowania zagadnień księgowości i sprawozdawczości finansowej, gdzie mamy także do czynienia z ogromnymi przerostami, jednolitym traktowaniem dużych i małych zakładów pracy, ze schematyzmem, który kosztuje tak dużo etatów.</u> + <u xml:id="u-2.188" who="#Marszalek">Dokonujemy w bieżącym miesiącu analizy wykonania zeszłorocznej uchwały Prezydium Rządu w sprawie oszczędności w administracji. W oparciu o tę analizę będziemy podejmować dalsze opracowania i dalsze decyzje.</u> + <u xml:id="u-2.189" who="#Marszalek">Oczywiście nie będę tu wymieniał wszystkich kierunków, w których rozwijać się musi walka z biurokratycznymi przerostami, o najszerszą demokratyzację działalności, o konkretną realizację zasad centralizmu demokratycznego, ale równocześnie o decentralizację zarządzania, o maksymalną samorządność terenu, o maksymalną inicjatywę, kontrolę mas, o usuwanie tych wszystkich przepisów, które tę inicjatywę i samorządność terenu krępują, o kodyfikację przepisów i o wprowadzenie porządku w dziedzinie zarządzania. Rządowa Komisja Usprawnienia Administracji chętnie powita współudział posłów w tej pracy. Wydaje mi się, że to powinien być jeden z wniosków wypływających z obecnej sesji sejmowej.</u> + <u xml:id="u-2.190" who="#Marszalek">Następną sprawą będącą przedmiotem stałej troski Rządu jest walka o usprawnienie aparatu państwowego, o zmniejszenie jego liczebności i obniżenie kosztów jego utrzymania. Trzeba powiedzieć, że wskaźnik zatrudnienia w administracji państwowej był w końcu 1955 r., mimo wszystko, mniejszy o około 10% w porównaniu z rokiem 1950.</u> + <u xml:id="u-2.191" who="#Marszalek">Wskaźnik etatów administracji państwowej, który wynosił w roku 1950, w stosunku do ogółu zatrudnionych, 5,5, obecnie wynosi 3,87 — i to nie tylko wskaźnik, ale i bezwzględna liczba, bo już nie będziemy operować tylko wskaźnikami.</u> + <u xml:id="u-2.192" who="#Marszalek">W związku z tym, stosunek wydatków na administrację do ogólnej sumy wydatków budżetowych — w roku 1951 wynosił 9,3%, a w roku 1956 wynosić będzie 3,9% Zredukowano w roku 1954 i 1955/56 w aparacie administracji państwowej — chcę mówić tylko o państwowej, bo do gospodarczej myśmy się jeszcze do końca nie dobrali — około 40 tys. etatów. W gospodarczej ogólny szacunek wynosi także około 40 tys. etatów. Razem około 84 tys. etatów.</u> + <u xml:id="u-2.193" who="#Marszalek">To była oszczędność około 600 milionów zł w stosunku rocznym.</u> + <u xml:id="u-2.194" who="#Marszalek">Nie jest to wystarczające, ale pokazuje, że o wiele gorzej byłoby, gdybyśmy tej walki nawet w takim zakresie nie zdołali poprowadzić.</u> + <u xml:id="u-2.195" who="#Marszalek">Rzecz jasna, można powiedzieć, że uchwała II Zjazdu PZPR w dziedzinie redukcji i potanienia administracji jest realizowana, razem zresztą z szeregiem wniosków usprawnieniowych, które nam także pomagają, niemniej istnieją jeszcze bardzo poważne przerosty w aparacie administracyjnym, wciąż istnieją tendencje do nieuzasadnionej jego rozbudowy. Wynika to i z braku koordynacji prac organizacyjnych. Konieczne jest wydobycie istniejących jeszcze, znacznych rezerw etatowych i obniżenie kosztów utrzymania administracji poprzez dalsze uproszczenie organizacji aparatu, przez decentralizację, bo ona ma temu też służyć, i uproszczenie metod planowania, o których tyle też słusznie mówiło się na komisji, uproszczenie rachunkowości we wszelkiego rodzaju przedsiębiorstwach i uproszczenie techniki obsługi budżetowej, jak też zmniejszenie liczby centralnych zarządów, zarządów i wojewódzkich zarządów, a rozszerzenie uprawnień dyrektorów, nie mówiąc już o niewątpliwie stojącym przed nami zadaniu łączenia niektórych resortów i robienia tych uproszczeń także na szczeblu centralnym, niebania się tej sprawy.</u> + <u xml:id="u-2.196" who="#Marszalek">Stoi tutaj przed administracją, przed Rządem bardzo dużo poważnych zadań. Będzie to wymagało wytężonej pracy wszystkich resortów i pomocy komisji sejmowych, jak również nacelowywania pracy resortu kontroli także w kierunku większego zainteresowania się tymi sprawami — sprawami organizacji etatów, walki z przerostami na tym odcinku.</u> + <u xml:id="u-2.197" who="#Marszalek">Jeżeli chodzi o morale aparatu państwowego, to poważną troską Rządu jest sprawa walki z przejawami korupcji i nadużyć w naszym życiu gospodarczym, które powodują przechwytywanie części dochodu narodowego przez elementy pasożytnicze ze szkodą dla mas pracujących. Świadczy o tym szereg materiałów wyrywkowych kontroli.</u> + <u xml:id="u-2.198" who="#Marszalek">Ujawniliśmy szereg jaskrawych faktów nadużyć, tam gdzie jest styk uspołecznionego przemysłu z inicjatywą prywatną, ujawniliśmy szereg afer w handlu i przypadków łapownictwa w aparacie finansowym. Mieliśmy do czynienia we wszystkich tych sprawach z jednej strony z kapitalistami większego lub mniejszego kalibru, z drugiej ze skorumpowanymi pracownikami różnych ogniw naszego aparatu gospodarczego i państwowego, czy z karygodnym niedbalstwem, lekkomyślnością kierowników niektórych przedsiębiorstw i instytucji państwowych.</u> + <u xml:id="u-2.199" who="#Marszalek">Rozmiary tych afer są znaczne i straty państwa, a tym samym społeczeństwa, sięgają w skali rocznej setek milionów złotych. Mieliśmy np. szereg afer w przemyśle hutniczym, przy budowie huty im. Lenina, w hucie im. Bieruta i innych hutach. Tam już, według wyrywkowych danych, za jeden rok straty wynoszą 18 mln zł.</u> + <u xml:id="u-2.200" who="#Marszalek">Niedawno wykryto dużą aferę w Zakładach Metalowych w Skarżysku. Mieli tam własną stolarnię, to zdemontowali wiertarki i oddali je w ręce ludzi inicjatywy prywatnej, nazywało się to pomocnicza spółdzielnia, zredukowali połowę załogi tej stolarni, potem zapłacili za wykonanie skrzynek ponad 4 mln zł. Na szeroką skalę zakrojona była afera spekulanta Dziadonia z Krakowa, który korumpował szereg ogniw aparatu. Zakupował dzięki rozmaitym machinacjom duże partie skóry po cenach państwowych i zarobił na tym — „interesie” kilka milionów złotych.</u> + <u xml:id="u-2.201" who="#Marszalek">Niewątpliwie podatny grunt dla tych nadużyć stanowiły — liberalizm, brak nadzoru, ślepota wielu naszych działaczy gospodarczych i brak należytej kontroli ze strony organizacji społecznych. Szczególnie dużo szkód przyniosło tutaj traktowanie — niesłusznie — pomocniczych spółdzielni rzemieślniczych jako części gospodarki uspołecznionej. Te spółdzielnie, których przecież nikt nie chce likwidować, zamiast świadczyć usługi na rzecz ludności stanowiły miejsce schronienia wielu elementów kapitalistycznych. Przestawiły one niemalże całkiem swą działalność na wykonywanie zamówień przedsiębiorstw i instytucji państwowych, ciągnąc oczywiście z tego tytułu odpowiednie zyski.</u> + <u xml:id="u-2.202" who="#Marszalek">Czy myśmy tu byli bez winy? Nie, bo nasze przepisy krępowały zakłady pracy w możliwości wykonywania określonych usług we własnym zakresie. Do końca 1955 r. zasady gospodarowania bezosobowym funduszem płac nie pozwalały na zlecanie robót własnym pracownikom lub indywidualnym rzemieślnikom. W takiej sytuacji przedsiębiorstwa państwowe zlecały wykonanie robót spółdzielniom pomocniczym, płacąc za wykonane usługi wielokrotnie większe sumy. Samiśmy się gryźli we własne ogony. Mało tego, spółdzielnie pomocnicze — były takie wypadki — angażowały częstokroć do tych prac, które miały wykonywać w danym zakładzie pracy, pracowników z tej samej fabryki, czyli były tylko pośrednikiem między dyrekcją a robotnikiem w tej fabryce i zarabiały na tym pośrednictwie.</u> + <u xml:id="u-2.203" who="#Marszalek">Po wykryciu nadużyć i afer, obok pociągnięcia przez właściwe ogniwa winnych do odpowiedzialności karnej lub dyscyplinarnej — Rząd dokonał szeregu posunięć natury ogólnej, mających na celu ograniczenie styku gospodarki uspołecznionej z inicjatywą prywatną. Czy to może oznaczać, że myślimy o wypieraniu lub likwidacji inicjatywy prywatnej lub wzywamy do nagonki przeciwko elementom drobno-kapitalistycznym, że chcemy zaprzestać wydawania koncesji jakiejś liczbie prywatnych właścicieli zakładów produkcyjnych, usługowych, jakiejś liczbie kupców lub straganiarzy? Tak sprawa bynajmniej nie stoi, chociaż na niektórych terenach było to zrozumiane nieraz niewłaściwie.</u> + <u xml:id="u-2.204" who="#Marszalek">Chcemy jednak, aby nastąpiło przestawienie istniejącej inicjatywy prywatnej na tory pożądane dla naszej gospodarki, to znaczy, żeby ta inicjatywa była czynna w dziedzinie usług dla ludności, w dziedzinie dostawy na rynek towarów, które uzupełniają produkcję przemysłu uspołecznionego. Tam, gdzie jest styk z aparatem gospodarczym przemysłu socjalistycznego, gdzie grozi łapówka i przepompowywanie dochodów sektora socjalistycznego do kieszeni elementów spekulacyjnych — tam chcemy wypierać inicjatywę prywatną, ograniczając dostawy firm prywatnych i spółdzielni pomocniczych do wyjątkowych przypadków, do rzeczywiście uzasadnionych rozmiarów.</u> + <u xml:id="u-2.205" who="#Marszalek">Podjęliśmy w tej dziedzinie szereg uchwał i zarządzeń. Nie wyjdziemy z tych niebezpiecznych nadużyć, jeżeli nie będzie powstawać coraz lepsza organizacja społecznej kontroli rad zakładowych, które by opiniowały takie zamówienia, Ta forma kontroli nie powinna oczywiście zmniejszać operatywności przedsiębiorstw wtedy, kiedy to zamówienie jest nieodzownie gospodarczo konieczne.</u> + <u xml:id="u-2.206" who="#Marszalek">Mamy też do czynienia ze zjawiskiem, o którym trzeba powiedzieć — poważnymi nadużyciami występującymi w handlu. Są one stratą dla państwa i szkodą dla konsumenta.</u> + <u xml:id="u-2.207" who="#Marszalek">Do pierwszych należą przede wszystkim sprawy mank. Spraw tych jest stosunkowo dużo. Niestety, obowiązująca obecnie procedura nie sprzyja walce o zmniejszenie i likwidację mank, gdyż w identyczny sposób postępuje się zarówno w sprawie wielkich nadużyć, gdzie straty wynoszą kilkadziesiąt lub kilkaset tysięcy złotych, jak w sprawach małych mank.</u> + <u xml:id="u-2.208" who="#Marszalek">Zbyt przewlekle załatwia się te sprawy w drodze sądowej i skuteczność metod represyjnych jest nikła. Ta sprawa stanie na porządku najbliższych prac Rządu. Szczególnie ostra musi być walka z dużymi mankami.</u> + <u xml:id="u-2.209" who="#Marszalek">Fakty korupcji, które zostały przez kontrolę państwową stwierdzone, dotyczą również naszego aparatu państwowego. Niewątpliwie trzeba powiedzieć dla przykładu, że na 563 wypadki wymiaru podatków objętych kontrolą — w 236 stwierdzono zaniżenie wymiaru na łączną sumę około 16 milionów złotych. Nieuzasadniony jest liberalizm w wymierzaniu podatków dobrze prosperującym przedsiębiorstwom, świadomie nie wykorzystuje się informacji podatkowych, a za to nieraz bardzo ostra i zarzynająca jest polityka wymiaru podatkowego w stosunku do drobnych rzemieślników, co prowadziło nieraz do likwidacji pożytecznych punktów usługowych. Trzeba będzie, ażeby Ministerstwo Finansów wzmocniło tu swój nadzór nad placówkami w terenie.</u> + <u xml:id="u-2.210" who="#Marszalek">Nie od rzeczy będzie, gdy mówimy o tej sprawie łączącej się z rozwojem oddolnej krytyki i z rozwojem oddolnej kontroli, jeżeli powiem, że zjawiska drobnego łapownictwa i nadużyć urzędniczych mamy w różnych ogniwach handlu, w GS-ach, w skupie itd., i one, błahe, pojedyncze, ale w swojej masie groźne, muszą się spotkać nie tylko z odprawą odgórnych ogniw aparatu państwowego czy gospodarczego, ale przede wszystkim, na fali zwiększonej inicjatywy mas, na tle wzmożonej krytyki — z odprawą oddolną. Tylko wtedy walka ta będzie skuteczna, jeżeli potrafimy odwołać się do aktywności i inicjatywy mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-2.211" who="#Marszalek">A od góry Rząd zamierza powołać na okres przejściowy dla zaostrzenia walki z korupcją i nadużyciami komisję rządową z ministrami Kontroli Państwowej, Spraw Wewnętrznych, Sprawiedliwości, Prokuratorem Generalnym, ministrami Finansów i Handlu Wewnętrznego. I ta komisja będzie opracowywać skuteczne metody zwalczania nadużyć i koordynować akcję — o czystość naszego aparatu państwowego, o ochronę interesów mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-2.212" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Cała nasza pokojowa praca, cały nasz wysiłek, jego kierunek, jego tempo, rozliczne zadania, możliwości ich realizacji — wszystko to, jak wiemy, uwarunkowane jest zawsze także sytuacją międzynarodową.</u> + <u xml:id="u-2.213" who="#Marszalek">Niewątpliwie nawet rzut oka na sytuację międzynarodową pozwala na stwierdzenie, że kształtuje się ona nieporównanie pomyślniej, aniżeli w latach ubiegłych. Już sam fakt, że coraz rzadziej rozbrzmiewają z łamów prasy i z ust polityków słowa i hasła — „zimnej wojny”, a coraz częściej rozlegają się wyrazy — „pokojowe współistnienie” — ten fakt ma już swoją wyraźną wymowę.</u> + <u xml:id="u-2.214" who="#Marszalek">Bez obawy o popadanie w nadmierny optymizm można wyrazić opinię, że nastąpiło wyraźne odprężenie w stosunkach międzynarodowych, wyraźne osłabienie napięcia. Istnieją wszelkie dane po temu, by doprowadzić do całkowitej likwidacji — „zimnej wojny” i wyprowadzić ludzkość na szlak pokojowego współistnienia wszystkich krajów, bez względu na dzielące je różnice ustrojowe i polityczne. Odpowiada to, rzecz jasna, najżywotniejszym interesom naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-2.215" who="#Marszalek">Jeśli stwierdzamy dziś niewątpliwy fakt osłabienia napięcia międzynarodowego, to musimy również stwierdzić, że jest on przede wszystkim następstwem konsekwentnie pokojowej polityki Związku Radzieckiego i pozostałych krajów naszego obozu. Uporczywa walka o pokój, prowadzona przez nas, uwieńczona została już na tyle sukcesem, że strona przeciwna, tzn. te państwa, które do niedawna uporczywie trzymały się polityki „zimnej wojny”, przyjęły platformę dyskusji i rokowań. Stwierdzona w genewskiej deklaracji szefów czterech wielkich mocarstw zasada, że wobec istnienia broni jądrowych i termojądrowych wojna grozi nieobliczalnymi następstwami i że wobec tego winna być wykreślona z arsenału środków regulowania zatargów międzynarodowych — jest niewątpliwie wielkim osiągnięciem. Świadczy ona, że kierownicze koła polityczne Zachodu zdają sobie sprawę z niebezpieczeństw awanturniczej polityki kontynuowania — „zimnej wojny” i prób przekształcania jej w wojnę orężną. Należy mieć nadzieję, że poniechane będą próby prowadzenia polityki międzynarodowej metodą spychania świata nad krawędź przepaści wojennej.</u> + <u xml:id="u-2.216" who="#Marszalek">Ostatni rok był niewątpliwie okresem wzmożonej ofensywy sił pokoju. Wielkie posunięcia dyplomacji radzieckiej, nacechowane śmiałością koncepcji, odwagą stawiania problematyki, rozmachem i wyobraźnią — budzą coraz powszechniejszy szacunek i uznanie opinii całego świata, coraz trudniej skrajnie reakcyjnym kołom szerzyć propagandę, zmierzającą do podważenia wiary w szczerość i pokojowość radzieckich posunięć politycznych na arenie międzynarodowej. Coraz trudniej mężom stanu i politykom, próbującym opierać się nowemu duchowi w stosunkach międzynarodowych, występować jawnie ze swymi przestarzałymi koncepcjami. Lękają się reakcji opinii publicznej własnych krajów.</u> + <u xml:id="u-2.217" who="#Marszalek">Nie należy jednak nie doceniać występujących w najbardziej agresywnych kołach imperialistycznych tendencji i wysiłków dalszego realizowania polityki — „z pozycji siły”.</u> + <u xml:id="u-2.218" who="#Marszalek">Panująca dziś na świecie atmosfera nie sprzyja jednak tego rodzaju wystąpieniom. Dodaj e natomiast bodźca tym, którzy pragną rzeczywistej poprawy stosunków międzynarodowych, którzy dążą do tego, by współistnienie stało się faktem trwałym i powszechnym.</u> + <u xml:id="u-2.219" who="#Marszalek">Do takich pozytywnych wystąpień na rzecz osłabienia napięcia międzynarodowego zaliczyć trzeba wypowiedzi francuskich mężów stanu — premiera Molleta i ministra Pineau. Witamy te wypowiedzi ze szczególną radością, zważywszy, że wyszły z ust polityków kraju, z którym łączą nas tradycyjne i głębokie więzi sympatii i wspólnota losów politycznych w przeszłości — kraju, z którym pragnęliśmy utrzymywać stosunki nie tylko prawne, ale przyjacielskie i serdeczne. Jest to zgodne zarówno z polską racją stanu, jak i polskim sentymentem narodowym.</u> + <u xml:id="u-2.220" who="#Marszalek">Pragniemy, oczywiście, jak najlepszych stosunków ze wszystkimi krajami bez względu na ich ustrój.</u> + <u xml:id="u-2.221" who="#Marszalek">Dziś Polska utrzymuje stosunki z 44 państwami, w najbliższym czasie nawiążemy stosunki dyplomatyczne jeszcze z 4 państwami. Nasza aktywna polityka zagraniczna stała się jednym z czynników walki o utrwalenie pokoju.</u> + <u xml:id="u-2.222" who="#Marszalek">Jeżeli chodzi o nasze więzi z szeregiem krajów na Zachodzie, to przecież z wieloma z nich łączą nas dawne i serdeczne więzi, więzi nieraz zadzierzgnięte w najtrudniejszych chwilach wspólnej walki o wolność i wspólnej walki przeciwko wrogom wolności. Naród polski dumny jest z udziału żołnierzy polskich we wspólnych z armiami naszych zachodnich sojuszników bojach przeciwko hitlerowskiemu i faszystowskiemu barbarzyństwu, dumny jest z udziału lotników polskich, sławnych eskadr 301 i 303 w bitwie o Wielką Brytanię, dumny jest z udziału marynarzy polskich w bitwie o Atlantyk. Okres — „zimnej wojny” odbił się ujemnie na stosunkach polsko-brytyjskich. Ale nic nie stoi na przeszkodzie, by stały się one przyjacielskie.</u> + <u xml:id="u-2.223" who="#Marszalek">Tak samo jak stosunki nasze ze Stanami Zjednoczonymi, sięgające przecież narodzin Republiki Amerykańskiej; mamy za sobą wspólną historię walk z pruskim militaryzmem w dwóch wojnach światowych. Nie może tych wielkich tradycji przekreślić kilka lat zaostrzenia stosunków na skutek — „zimnej wojny”. Mamy nadzieję, że w nadchodzącym okresie, gdy zwycięży idea pokojowego współistnienia — stosunki między naszymi krajami układać się będą w duchu przyjaznym.</u> + <u xml:id="u-2.224" who="#Marszalek">Chcemy jak najaktywniej współuczestniczyć w procesie kształtowania stosunków międzynarodowych na płaszczyźnie pokojowego współistnienia. Dlatego gotowi jesteśmy zacieśnić stosunki gospodarcze i kulturalne ze wszystkimi krajami, dążąc do usunięcia dyskryminacji w stosunkach handlowych. Chcemy, by połączyły nas wszechstronne więzy wymiany gospodarczej, coraz żywsza wymiana kulturalna, współpraca na polu nauki, sztuki, by pogłębiała się wzajemna znajomość naszych krajów, ich urządzeń socjalnych, zdobyczy technicznych, osiągnięć we wszystkich dziedzinach życia.</u> + <u xml:id="u-2.225" who="#Marszalek">Darzymy gorącą sympatią narody Azji i Afryki, które wytrwale zmierzają do uniezależnienia się od imperializmu i do pełnej niezawisłości politycznej i gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-2.226" who="#Marszalek">Pragniemy nawiązać normalne stosunki dyplomatyczne ze wszystkimi tymi krajami, które dotąd z nami stosunków nie utrzymują. Popieramy też każdą inicjatywę międzynarodową, zmierzającą do uregulowania istniejących jeszcze kwestii spornych.</u> + <u xml:id="u-2.227" who="#Marszalek">Ze szczególną uwagą śledzi całe społeczeństwo polskie wizytę radzieckich mężów stanu w Londynie. Widzimy w tym przejaw tej samej troski rządu radzieckiego o osłabienie napięcia międzynarodowego, która cechuje politykę radziecką. Uważaliśmy i uważamy, że zgodna współpraca 5 wielkich mocarstw stanowi kamień węgielny pokoju światowego. Podzielamy w pełni opinię radzieckich mężów stanu, że nie jest naszym celem wbijanie klina pomiędzy kraje zaprzyjaźnione, lecz pragniemy, by zbliżenie z jednym z mocarstw stało się pomostem do zbliżenia z pozostałymi. Podobnie czeka gorzkie rozczarowanie każdego, kto się łudzi, że zdoła wbić klin między jakimkolwiek krajem demokracji ludowej a Związkiem Radzieckim. Nic nie zdoła osłabić zwartości i spoistości państw obozu pokoju i socjalizmu, bo w tym leży gwarancja dalszych zwycięstw pokoju na całym święcie.</u> + <u xml:id="u-2.228" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-2.229" who="#Marszalek">Rząd i naród polski są zgodne w ocenie wielkich wysiłków radzieckiej dyplomacji. Pragną, by rozmowy londyńskie przyniosły jak najlepsze wyniki, by stały się krokiem na drodze do stworzenia skutecznie funkcjonującego systemu bezpieczeństwa zbiorowego i utorowały drogę do rozbrojenia oraz wyeliminowania na zawsze broni atomowych i wodorowych z arsenału środków wojennych. Zdajemy sobie sprawę, że jest to jedyna droga do utrwalenia pokoju.</u> + <u xml:id="u-2.230" who="#Marszalek">I wiemy, że gdy zapewnione zostanie w sposób skuteczny bezpieczeństwo międzynarodowe — umożliwione będzie rozwiązanie nawet tak trudnego i skomplikowanego problemu, jakim jest kwestia niemiecka.</u> + <u xml:id="u-2.231" who="#Marszalek">Rozumiemy wagę problemu niemieckiego, jako bezpośredni sąsiedzi Niemiec i bezpośrednie ofiary każdego zaborczego paroksyzmu germańskiego imperializmu i militaryzmu. Zdecydowanie przeciwni wskrzeszeniu tych złowrogich sił, które zwiastują nowe klęski i zniszczenia Europie i światu, Wschodowi i Zachodowi — dołożymy maksimum wysiłku, by poprzez utworzenie ogólnoeuropejskiego systemu bezpieczeństwa zbiorowego i redukcję zbrojeń zapobiec wzrostowi odrodzonego militaryzmu niemieckiego, by zlikwidować wszelkie bloki wojenne, które dzielą Europę.</u> + <u xml:id="u-2.232" who="#Marszalek">Z całą sympatią popieramy wysiłki Niemieckiej Republiki Demokratycznej w tym kierunku i witamy jej osiągnięcia gospodarcze, polityczne i kulturalne.</u> + <u xml:id="u-2.233" who="#Marszalek">Pozytywnie oceniamy także rozwój naszych stosunków z krajami północnej Europy.</u> + <u xml:id="u-2.234" who="#Marszalek">Dążenia do utrwalenia pokoju przenikają cały nasz obóz. Te dążenia stanowią potężną więź spajającą nas ze Związkiem Radzieckim i krajami demokracji ludowej. Wszechstronny rozwój współpracy politycznej, gospodarczej i kulturalnej stał się podstawą dalszego zbliżenia z Jugosławią.</u> + <u xml:id="u-2.235" who="#Marszalek">Przyjaźń ze Związkiem Radzieckim jest kamieniem węgielnym naszej polityki, wyrazem należycie pojętej polskiej racji stanu i wyrazem łączącej nas z ojczyzną rewolucji wspólnoty ideowej. Wydarzenia ostatniego okresu, XX Zjazd KPZR pogłębił jeszcze bardziej tę wspólnotę ideową. Wszystkie zamierzenia wroga zmierzające do siania niechęci do Związku Radzieckiego są skazane na niepowodzenie i odrzucane są z oburzeniem przez najszersze masy narodu polskiego. Przyjaźń naszych dwóch narodów, dwóch krajów, dwóch państw to przede wszystkim poczucie wspólnoty celów i dążeń, chęć wszechstronnego zbliżenia i wzajemnego zrozumienia, wzajemnego szacunku i ścisłej współpracy. Jakże trafnie te zasady wzajemnych stosunków między narodami sformułował Lenin. Na nich budujemy i budować będziemy tę przyjaźń, współpracę i sojusz, by oba narody stały się sobie jeszcze bliższe, by się jeszcze lepiej rozumiały, by jeszcze silniej związały się we wspólnym pochodzie ku wspólnym celom, którymi są pokój, socjalizm i rozkwit ogólnoludzkiej kultury.</u> + <u xml:id="u-2.236" who="#Marszalek">Te zasady przyświecają wszystkim krajom naszego obozu. Na nich opieramy też przyjaźń i współpracę z wielkim narodem chińskim i bratnimi krajami demokracji ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.237" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Przemawiając do Was w imieniu Rządu, u progu debaty budżetowej — myślę w tej chwili, że chyba najważniejszym uczuciem, jakie nas ożywia, jest pragnienie, aby po to walczyć lepiej niż dotychczas o podniesienie poziomu pracy państwowej, po to walczyć ze wszystkimi wypaczeniami, które krępowały naszą pracę, po to naprawiać wszystkie błędy i naprawiać krzywdy, tam gdzie zostały wyrządzone, po to bezlitośnie tępić samowolę, nadużycia i łamanie praworządności, po to czujnie strzec na przyszłość praworządności i stwarzać gwarancję praworządności, po to czynić wszelkie wysiłki dla wykonania naszych zadań politycznych i gospodarczych, dla zabezpieczenia stałego, choć powolnego wzrostu dobrobytu, po to walczyć o realne umocnienie naszego państwa, po to zabezpieczać na arenie międzynarodowej jego spokojny rozwój — po to, aby nasza praca na wszystkich tych odcinkach, jej poziom, jej wyniki stwarzały odpowiednie warunki dla dalszego rozwoju tego patriotycznego żaru, tej obywatelskiej świadomości, dorównywały, odpowiadały temu, jakże wzmożonemu obecnie, poczuciu odpowiedzialności i aktywności milionowych mas pracujących, prawdziwych twórców nowego życia, milionowych mas narodu polskiego budującego zwycięsko socjalizm.</u> + <u xml:id="u-2.238" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + <u xml:id="u-2.239" who="#Marszalek">Zarządzam 15-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-2.240" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min. 10 do godz. 19 min. 40.)</u> + <u xml:id="u-2.241" who="#Marszalek">Jest wniosek Rady Seniorów, aby dyskusja odbyła się łącznie nad punktami dzisiejszego porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-2.242" who="#Marszalek">Czy są jakieś uwagi? Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-2.243" who="#Marszalek">Wobec tego zabierze obecnie głos Minister Finansów ob. Tadeusz Dietrich.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wysoki Sejmie! Zanim przystąpię do omówienia przedłożonego przez Rząd budżetu państwa na rok 1956, pragnąłbym na wstępie pokrótce scharakteryzować wykonanie planu i budżetu w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ubiegły okres gospodarczy cechował wzmożony wysiłek mas pracujących nad wykonaniem nakreślanych przez Partię i Rząd zadań gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wysiłkowi mas towarzyszyło pewne polepszenie metod kierowania gospodarką narodową przy występujących jeszcze nadal w tej dziedzinie brakach i niedociągnięciach.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Plan produkcji przemysłowej został wykonany w 103,4%. Produkcja rolna wzrosła w stosunku do roku 1954 o 3%, mimo że zadania planu nie zostały na tym odcinku w pełni wykonane. W wyniku wzrostu produkcji przemysłowej i rolnej ludność otrzymała więcej towarów, co znalazło wyraz we wzroście obrotów detalicznych o 11%. Inwestycje były o ok. 3% wyższe niż w roku 1954. Zasługuje na podkreślenie osiągnięcie znacznego postępu w zakresie ekonomicznych wyników pracy przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Gospodarka nasza rozwijała się w 1955 r. w warunkach odprężenia międzynarodowego. Odprężenie to zawdzięczamy wzrastającej sile ekonomicznej obozu socjalizmu, który zdobywa sympatię i poparcie coraz większej ilości państw na całym świecie. Stwarzało to pomyślniejsze warunki dla pracy naszego handlu zagranicznego, którego obroty wzrosły o 4%. Chciałbym w związku z tym podkreślić zacieśnienie stosunków ekonomicznych z Jugosławią oraz rozszerzenie naszej wymiany handlowej na szereg krajów Bliskiego i Dalekiego Wschodu, a zwłaszcza na Indie i Burmę. Szczególnie doniosłe znaczenie, podobnie jak w latach ubiegłych, miała dla nas pogłębiająca się współpraca gospodarcza ze Związkiem Radzieckim. Dzięki niej mogliśmy wyposażać nasz przemysł w coraz większym stopniu w przodującą technikę i korzystać z doświadczenia Kraju Rad.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Lepszy niż w latach ubiegłych przebieg wykonania planu gospodarczego umożliwił wykonanie zaplanowanych dochodów budżetowych w 101,6% przy wykonaniu wydatków w 100,2%.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Pomyślne wykonanie planu produkcji przemysłowej, zwiększenie produkcji rolnej, wzrost wydajności pracy, wyższe niż w latach ubiegłych wykonanie obniżki kosztów własnych — stały się podstawą przeprowadzenia obniżki cen, regulacji płac niektórych kategorii pracowników oraz zwiększenia dochodów wsi przez polepszenie warunków skupu niektórych płodów rolnych.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Na obniżkę cen wydaliśmy w 1955 r. około 2,4 miliarda zł, na zwiększenie stawek płac około 600 milionów zł, na polepszenie warunków skupu około 1 miliarda zł.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Elementem wzrostu stopy życiowej mas pracujących było także rozszerzenie usług socjalnych i kulturalnych (wzrost wydatków budżetowych wynosił 11% w stosunku do roku 1954).</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Rozwój gospodarki i wzrost stopy życiowej mogłyby być jednak znaczniejsze od osiągniętych, gdyby nie braki i niedomagania w naszej pracy oraz trudności, na jakie napotykaliśmy w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dotyczy to w pierwszym rzędzie rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Zarówno produkcja roślinna jak i hodowlana wciąż jeszcze są, z punktu widzenia potrzeb, za małe. Wprawdzie rok ubiegły był rokiem urodzaju zbóż, jednakże nie dało to poprawy bilansu paszowego z powodu nieurodzaju ziemniaków.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dla przeciwdziałania związanej z tym możliwości obniżenia hodowli Rząd podniósł ceny skupu żywca i zachęcił w ten sposób rolników do utrzymania i powiększenia pogłowia trzody i bydła. Nie byliśmy jednakże w stanie przeciwdziałać wzrostowi cen ziemniaków.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Co się tyczy przemysłu, to mimo przekroczenia planu produkcji w całości, nie przezwyciężyliśmy do końca trudności na odcinku asortymentowego wykonania planu, jakości i rytmiczności produkcji, jak również wewnątrzprzemysłowej kooperacji. Poważną przyczyną tych braków były występujące w dalszym ciągu dysproporcje w rozwoju poszczególnych powiązanych ze sobą gałęzi produkcji. Dla przykładu: przemysł materiałów budowlanych nie nadążał za rozwojem budownictwa.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W zaopatrzeniu rynku nastąpił wprawdzie wzrost obrotów detalicznych oraz poprawa w zaopatrzeniu ludności w szereg artykułów przemysłowych, jednakże na skutek niewykonania założonego planu produkcji rolnej i nieurodzaju ziemniaków podaż niektórych artykułów spożywczych, głównie mięsa i tłuszczów, była niewystarczająca, a ceny niektórych artykułów targowiskowych wzrosły.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W dziedzinie handlu zagranicznego ujemnym zjawiskiem było przekroczenie planu importu przy niewykonaniu w pełni planu eksportu. Należy to przypisać w głównej mierze niedostatecznym wysiłkom przemysłów produkujących towary na eksport, między innymi przemysłu maszynowego i motoryzacyjnego.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Walka z nadmiernie rozbudowaną administracja nie dała wyników dostatecznie zadowalających.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W budownictwie mieszkaniowym ZOR nie zostały wykonane zadania oddawania izb mieszkalnych do użytku. Wystąpiły również opóźnienia w budownictwie urządzeń socjalnych i kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Nie mogą nas też uspokajać wyniki obniżki kosztów. Plan obniżki kosztów w całej gospodarce narodowej nie został w pełni wykonany. Istnieje szereg gałęzi gospodarczych, jak no. PGR, które wykazują pod tym względem od lat szczególne zaniedbania.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Osiągnięcie w roku ubiegłym dalszego postępu w dziedzinie rozwoju gospodarczego i w zaspokojeniu potrzeb mas pracujących przy występujących brakach i zaniedbaniach świadczy o poważnych rezerwach i możliwościach, jakie tkwią jeszcze w gospodarce narodowej. Zadaniem naszym jest uruchomić te rezerwy dla przyśpieszenia budownictwa socjalistycznego, dla dalszego wszechstronnego rozwoju naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przedkładamy Wysokiej Izbie budżet państwa na rok 1956 przewiduje dochody w kwocie 141,3 mlrd, wydatki zaś w kwocie 136,7 mlrd zł.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Nim przejdę do charakterystyki budżetu, chcę podkreślić, że nie jest on bezpośrednio porównywalny z budżetem roku ubiegłego ze względu na przeprowadzoną z dniem 1 stycznia 1956 r. reformę cen zaopatrzeniowych. Była ona konieczna z wielu względów. Nowe ceny, odzwierciedlające bardziej prawidłowo stosunek cen do wartości, przyhamują marnotrawstwo cennych, często deficytowych materiałów, uzyskamy w planie 5-letnim bardziej prawidłowe relacje cen w poszczególnych gałęziach, ujawni się rzeczywisty koszt produkcji szeregu wyrobów w oparciu o prawidłowe ceny zużywanych surowców. Związane z tym prace spowodowały opóźnienie przedstawienia budżetu Wysokiej Izbie.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Powtarzające się z roku na rok opóźnienia w przygotowaniu materiałów budżetowych są rezultatem opóźnień w planowaniu gospodarczym i finansowym, w czym niemałą role odgrywa zbytnia szczegółowość. Będziemy starali się zmienić ten stan rzeczy oraz przyśpieszam przedłożenie Wysokiej Izbie budżetu na rok 1957.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W cenach roku 1955 dochody budżetowe wzrastają w stosunku do ubiegłego roku o 6,9%, wydatki zaś o 7,1%. Główną część dochodów, podobnie jak w latach poprzednich, stanowią dochody z gospodarki uspołecznionej, które (wraz ze składkami na ubezpieczenia społeczne) wynoszą 86,7% dochodów budżetowych roku 1956, co oznacza dalszy wzrost udziału dochodów z gospodarki uspołecznionej w związku z dalszym rozwojem socjalistycznego układu w naszej gospodarce.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dochody z opodatkowania gospodarki nieuspołecznionej przewiduje sie w sumie 5.9 mlrd zł. w tym z prywatnego przemysłu, handlu, rzemiosła i innych zajęć zawodowych 1.6 mlrd zł. Założenie dochodów w wysokości 1,6 mlrd zł, to znaczy na poziomie osiągniętym w roku ubiegłym, opiera się z jednej strony na pewnym zmniejszeniu się liczby podatników, w rezultacie dalszego kurczenia się sektora prywatnego w przemyśle i handlu, z drugiej zaś strony na usprawnieniu pracy aparatu podatkowego w dziedzinie wymiaru i poboru.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Podatek gruntowy, mimo wzrostu przychodowości, został zapreliminowany w sumie 4,1 mlrd zł, tj. prawie na poziomie wykonania ubiegłego reku.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dochody od ludności wzrastają z 7 mlrd zł do 7,2 mlrd zł w zwiąźku ze zwiększeniem za-, trudnienia i funduszu płac. Główną pozycję w tych dochodach stanowią wpływy z podatku od wynagrodzeń. W związku z podwyższeniem płac najniżej zarabiających granica zwolnień z podatku od wynagrodzeń została podniesiona z 410 zł do 550 zł.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Pragnąłbym przy tej sposobności poinformować Wysoką Izbę, że Rząd uważa za celowe złagodzenie skali podatku od wynagrodzeń.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W wydatkach budżetowych najsilniej wzrasta gospodarka narodowa (110,3% w cenach r. 1955). W cyfrach absolutnych wydatki na gospodarkę narodową wynoszą 73,4 mlrd zł i stanowią 55,7% ogólnej sumy wydatków budżetowych r. 1956. Jeśli zsaldować wyniki działalności handlu zagranicznego uwzględnione w dochodach i wydatkach budżetowych, suma wydatków na gospodarkę narodową wynosi 55,3 mlrd zł. Niezależnie od środków budżetowych finansowanie gospodarki narodowej odbywa się także ze środków własnych przedsiębiorstw wynoszących 22,2 mlrd zł (fundusz amortyzacyjny i zyski). Łączna kwota obejmująca środki budżetowe i środki własne wynosi 77,5 mlrd zł.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Główne kierunki wydatków na gospodarkę narodową w ramach łącznych sum z obu tych źródeł kształtują się następująco: na przemysł przeznacza się 36,4 mlrd zł, z czego ponad 22 mlrd zł na budownictwo nowych zakładów przemysłowych oraz unowocześnienie techniczne i zwiększenie mocy produkcyjnych istniejących zakładów przemysłowych. Pozostałą sumę przeznacza się na wzrost środków obrotowych, na remonty kapitalne oraz na dotacje dla przedsiębiorstw, które pracują deficytowo.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Problem planowej deficytowości w gospodarce narodowej znacznie zmalał w związku z reformą cen zaopatrzeniowych. Niemniej stanowi on jeszcze poważny problem ekonomiczny, którego likwidacja powinna być osiągnięta w zasadzie przez dalszą obniżkę kosztów własnych.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Największą część środków kierujemy na dalszy rozwój górnictwa, hutnictwa, chemii, przemysłu maszynowego i motoryzacyjnego oraz innych działów przemysłu ciężkiego, będącego podstawą rozwoju gospodarczego kraju.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Na budownictwo nowych dróg, remont 1konserwację starych, transport i łączność przewiduje się 11,4 mlrd zł.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Na rolnictwo (z leśnictwem) przeznacza się ogółem ponad 13 mlrd zł, w tym z kredytu bankowego przeznaczonego dla spółdzielni produkcyjnych i indywidualnego chłopstwa około 2mlrd zł.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W dążeniu do zbudowania trwałych podstaw rozwoju rolnictwa będziemy równocześnie z uruchomianiem rezerw tkwiących w indywidualnej gospodarce chłopskiej okazywać w wyższym niż w roku ubiegłym stopniu wszechstronną pomoc spółdzielniom produkcyjnym, zarówno starym jak i nowopowstającym, jak również popierać rozwój prostych form kooperacji.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W wyniku wzrostu produkcji rolnej oraz dalszego wzrostu produkcji przemysłu lekkiego, ludność otrzyma w r. 1956 towarów na łączną sumę 137,7 mlrd zł, co oznacza w cenach porównywalnych wzrost o 8,4% w stosunku do r. 1955. W szczególności wzrośnie podaż szeregu artykułów przemysłowych. Co się tyczy artykułów spożywczych zakłada się wzrost podaży m. in. pieczywa, mąki pszennej i cukru. Przewiduje się również zwiększenie podaży tłuszczów roślinnych oraz masła i mleka, co łącznie pozwoli na poprawę zaopatrzenia ludności miejskiej w artykuły białkowe, jednakże w dziedzinie mięsa i tłuszczów zwierzęcych może być, mimo wzrostu, odczuwany w dalszym ciągu brak pełnego zaspokojenia potrzeb.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Postęp w zaspokajaniu potrzeb ludności uwidoczni się również na odcinku socjalnym i kulturalnym. Wydatki na te cele wzrosną o 7,2%.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Łącznie wydatki na gospodarkę narodową i usługi socjalne i kulturalne wyniosą 105,7 mlrd zł, co stanowi 80,2% wszystkich wydatków budżetowych ponoszonych w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Budżet więc tegoroczny, podobnie jak budżety lat poprzednich, jest budżetem pokojowego budownictwa gospodarczego i rozwoju kulturalnego narodu. Jego pokojowy charakter podkreślony jest jednak w tym roku w szczególny sposób, jeśli się zważy, że wydatki na obronę narodową spadają o około 7%.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W cenach r. 1956 wyrażają się one kwotą 12,1 mlrd zł, stanowiąc 9,2% ogółu wydatków budżetowych w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Zmniejszenie wydatków na obronę narodową wskazuje, iż naród polski w czynach realizuje politykę wzrostu zaufania międzynarodowego, zabezpieczenia trwałego pokoju i bezpieczeństwa. Rząd Polskiej Rzeczypospolitej ludowej dał temu wyraz także w roku ubiegłym zmniejszając siły zbrojne o 47 tys. ludzi.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Naród polski głęboko pragnie pokoju, ponieważ tylko w warunkach pokojowych może zapewnić swój rozwój i dobrobyt.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przechodząc do szczegółowego omówienia budżetu pragnąłbym zatrzymać uwagę Obywateli Posłów na niektórych sprawach gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Narodowy Plan Gospodarczy ma rok 1956 zakłada dalszy wzrost produkcji środków konsumpcji z zachowaniem przewagi tempa wzrostu produkcji środków wytwórczości. Równocześnie plan gospodarczy kładzie nacisk na dalsze stopniowe złagodzenie rozpiętości między rozwojem przemysłu i rolnictwa i dalszą poprawę stopy życiowej mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W ramach tego postępu produkcja środków wytwórczości powinna wzrosnąć o 7,4%. Szczególnie poważne postępy uzyskamy w tak ważnych dla kraju działach jak maszyny i urządzenia, a zwłaszcza maszyny rolnicze (wzrost o 29%) i obrabiarki (wzrost o 16%). stal (wzrost o około 10%), wyroby walcowane (wzrost ponad 13%), blacha (wzrost o ponad 35%), energia elektryczna (wzrost o 10,5%), kwas siarkowy (wzrost o 8,5%), nawozy azotowe (wzrost o 20,5%) i inne artykuły przemysłu ciężkiego.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Produkcja przemysłowych artykułów konsumpcyjnych wzrośnie o 6,8%. M. in. nastąpi wzrost produkcji tkanin wełnianych (o 3,4%), jedwabnych (o 4,9%), Obuwia skórzanego (o 10,8%), mydła do prania (o 36,4%), papierosów (o 5%), motocykli (o 42,9%), rowerów (o 11,7%), odbiorników radiowych (o ponad 20%).</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Obok ilościowego wzrostu produkcji kładziemy nacisk na dyscyplinę asortymentową, na jakość produkcji, na usuwanie deficytów asortymentowych.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wzrost produkcji wpływa na podniesienie dochodów budżetowych. Obniżka kosztów własnych założona w planie przemysłu w wysokości 2,3% przynosi 4,8% mrid zł. Zadanie to powinno być nie tylko wykonane, ale i przekroczone, co wymaga wypowiedzenia ostrej walki brakom i niedociągnięciom, jakie ujawniły się w szeregu gałęzi przemysłu w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Tak np. przedsiębiorstwa przemysłu maszynowego nie wykonały w pełni swych zadań gospodarczych i finansowych w 1955 r. Żaden prawie z centralnych zarządów tego przemysłu nie wykonał w r. 1955 planu asortymentowego (poza przemysłem okrętowym). Stopień wykorzystania mocy produkcyjnych jest w tym przemyśle nadal zbyt niski.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W poważnym stopniu przekroczyły koszty przedsiębiorstwa przemysłu materiałów budowlanych. O brakach w pracy niektórych przedsiębiorstw tego przemysłu świadczy fakt, że koszt produkcji cegły np. w przedsiębiorstwach Centralnego Zarządu Przemysłu Ceramiki Budowlanej Północ jest wyższy o 12% od kosztu w przedsiębiorstwach przemysłu terenowego, a więc przemysłu drobnego i gorzej wyposażonego technicznie.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Także w centralnych zarządach i przedsiębiorstwach szeregu innych resortów mieliśmy w r. 1955 poważne jeszcze uchybienia.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Skąd biorą się te braki i niedociągnięcia?</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Może wyznaczamy zbyt wielkie zadania produkcyjne w planach narodowych? Nie. W większości gałęzi przemysłu plany produkcji zostały w r. 1955 nie tylko wykonane, ale i przekroczone.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Czy wyznaczamy zbyt wielkie zadania obniżki kosztów własnych? Ogólnie biorąc — nie. W naszych zakładach pracy istnieją duże rezerwy umożliwiające nie tylko wykonanie, ale i poważne przekroczenie zadań obniżki kosztów własnych. Świadczą o tym osiągnięcia przodujących gałęzi produkcji i zakładów pracy, w których mobilizacje załóg i kierownictwa wokół zadań poprawy ekonomiczno-finansowych wyników pracy stały się podstawą poważnych osiągnięć.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Skoro więc plany produkcji są realne, zadania obniżki kosztów nie wygórowane, to przyczyny leżą tylko w dziedzinie nie zawsze odpowiedniego kierowania przemysłem na wszystkich szczeblach, w niewłaściwej organizacji pracy i niskiej dyscyplinie wykonania planów produkcji i obniżenia kosztów własnych.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Niezmiernie poważne zadania związane z przezwyciężeniem tych niedociągnięć stoją w roku bieżącym przed całym aparatem gospodarczym. Przedsiębiorstwom musi być okazana poważna pomoc w walce o usunięcie niedociągnięć. Równocześnie jednak musi wzrosnąć poczucie odpowiedzialności i załóg i kierownictwa przedsiębiorstw za ilościowe i jakościowe wykonanie nałożonych na nie zadań. Dotychczasowe formy kierowania nie sprzyjały rozwojowi inicjatywy załóg na skutek zbyt drobiazgowej i hamującej opieki nad przedsiębiorstwami oraz nadmiernej rozbudowy aparatu centralnego i centralizacji decyzji. W związku z tym podjęta została uchwała KC PZPR i Rady Ministrów o rozszerzeniu uprawnień dyrektorów przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Sprawy tej nie uważamy za zakończoną i będziemy ją nadal pogłębiać.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Rola i stanowisko majstra w produkcji nie są dostatecznie podkreślone. Majstrowie są bardzo ważnym ogniwem w aparacie produkcyjnym, będziemy się też starali rozszerzyć uprawnienia majstrów i wzmocnić to ogniwo organizacji produkcji.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wiele zła wyrządzają zarówno w przemyśle jak i w całej gospodarce narodowej błędy w systemach płac, premiowania, nagradzania, w normach pracy itd.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Chcemy stopniowo usuwać te braki i wprowadzać nowe pobudki i zachęty skłaniające do pracy wydajnej, pobudzające do zdobywania coraz wyższych kwalifikacji. Chcemy też przez rozszerzenie uprawnień przedsiębiorstw i ich kierowników dać dobrym gospodarzom mienia państwowego możliwości swobodniejszej decyzji i zwiększyć zainteresowanie załóg wynikami pracy przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Krytyka, która miała miejsce w komisjach sejmowych w czasie prac wstępnych nad budżetem, dotycząca różnych skrępowań, przestarzałości szeregu przepisów finansowych i ich braków, była słuszna. Będziemy starali się usunąć to wszystko, co stanowi zaporę do wyzwolenia inicjatywy i zwiększenia gospodarności przedsiębiorstw i instytucji centralnych i terenowych.</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wiele załóg nie wie nic o tym, że istnieje u nas fundusz zakładowy, który tworzy się w każdej dobrze gospodarującej fabryce w wysokości zależnej od stopnia obniżenia kosztów własnych i że pieniądze z tego funduszu przeznaczone są na nagrody, na budownictwo mieszkaniowe i socjalne dla załogi. Nie podaje się do wiadomości załóg, w jakiej wysokości fundusz został utworzony, w oparciu o jakie osiągnięcia, na jakie cele został przeznaczony, jakie nagrody zostały z niego przyznane i komu, a jeśli fundusz nie został utworzony, to z jakich przyczyn i z czyjej winy. Same przepisy o funduszu zakładowym wymagają zmian i udoskonaleń dla uczynienia funduszu bardziej atrakcyjnym narzędziem do gospodarowania w fabrykach.</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Coraz głębsza i powszechniejsza staje się świadomość ogromu szkód, jakie przynosi społeczeństwu zła gospodarka. Masy pracujące domagają się podjęcia ostrej walki z niegospodarnością, rozrzutnością, marnotrawstwem i nadużyciami.</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Głównym więc naszym zadaniem w dziedzinie przemysłu i w obrębie całej gospodarki narodowej, wspólnym zadaniem zarówno tych, którzy bezpośrednio stoją przy produkcji, jak i tych, którzy wyznaczają jej zadania, jest podniesienie na wyższy poziom organizacji pracy w zakładach i metod kierowania zakładami pracy, zwiększenie poczucia odpowiedzialności za ilość, jakość i koszt własny produkcji, przyspieszenie postępu technicznego, zwiększenie na tej podstawie wydajności pracy i dobrobytu narodu.</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Podstawowym zadaniem naszej polityki gospodarczej jest osiągnięcie szybszego niż dotąd wzrostu produkcji rolnej. Plan na rok 1956 przewiduje wzrost produkcji globalnej rolnictwa o 5,5%, w tym produkcji roślinnej o 7,1% i produkcji zwierzęcej o 3,5%. Odzwierciedla on zadania 5-letniego planu rozwoju rolnictwa wytyczonego przez V Plenum Komitetu Centralnego Partii.</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poważne zadania w dziedzinie wzrostu produkcji rolnej i torowania drogi socjalistycznym formom gospodarowania stoją przed państwowymi gospodarstwami rolnymi. Ich produkcja globalna powinna wzrosnąć w roku 1956 o 15,1%, w tym produkcja roślinna o 13,1%, a zwierzęca o 20,2%.</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W pracy PGR uwidocznił się w ub. roku pewien postęp zarówno w dziedzinie rozszerzenia areału uprawowego, jak i w dziedzinie wzrostu produkcji. Niemniej w licznych zespołach występują jeszcze poważne zaniedbania. Nie ulega wątpliwości, że pewnym utrudnieniem w walce o mobilizację załóg PGR był odgórny system planowania i deficytowość PGR, wynikająca z samego układu cen. Zmieniliśmy tę sytuację i w bieżącym roku ukształtowaliśmy ceny na poziomie rentownym.</u> + <u xml:id="u-3.67" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Planowanie zaczyna się obecnie od zespołu. Zgodnie z intencją naszą udział w nim powinny brać załogi gospodarstw, co niestety — jak pokazuje praktyka ubiegłoroczna — nie zawsze ma dotąd miejsce. Nowe ceny na zboże dostarczane przez PGR i na ich produkty hodowlane dają możność każdemu gospodarstwu osiągać zyski. Część tych zysków, jak również część wartości produkcji osiągniętej ponad plan przeznaczamy na fundusz zakładowy. W ten sposób zostaną rozszerzone bodźce materialnego zainteresowania załóg wzrostem produkcji i oszczędną gospodarką.</u> + <u xml:id="u-3.68" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Będziemy walczyć z ograniczaniem inicjatywy kierowników gospodarstw i rozrostem administracyjnym zjednoczeń. Stawiając na dobrego gospodarza chcemy mu stworzyć warunki rozporządzania wszystkimi własnymi przez siebie wygospodarowanymi środkami na potrzeby gospodarcze oraz na nagrody dla załóg w ramach Funduszu Zakładowego.</u> + <u xml:id="u-3.69" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W oparciu o te nowe środki PGR powinny podnieść produkcję i uczynić poważny krok naprzód na drodze stopniowego przekształcania się we wzorowe, oddziaływające poziomem pracy na całą wieś, uspołecznione gospodarstwa rolne.</u> + <u xml:id="u-3.70" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Suma środków budżetowych i środków własnych przeznaczonych na finansowanie PGR wynosi 4,1 mlrd zł, z Czego na inwestycje i kapitalne remonty ponad 3 mlrd zł.</u> + <u xml:id="u-3.71" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Zadania na froncie rolnym nie mogą być osiągnięte bez systematycznego rozwoju spółdzielczości produkcyjnej, ponieważ bez przekształcenia drobnych, rozproszonych, zacofanych gospodarstw indywidualnych w wielkie, nowoczesne, zmechanizowane gospodarstwa spółdzielcze nie osiągniemy prawdziwie wielkiego postępu w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-3.72" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dlatego będziemy w roku bieżącym silniej jeszcze niż w latach ubiegłych popierać ruch spółdzielczy na wsi poprzez pomoc ekonomiczną, organizacyjną i polityczną.</u> + <u xml:id="u-3.73" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Jak wiadomo z uchwał V Plenum, dostawy obowiązkowe zbóż zostały obniżone dla spółdzielni produkcyjnych do poziomu norm dla gospodarki indywidualnej średniej wielkości w danym powiecie. Zostały nadto obniżone gotówkowe opłaty za prace POM z 78 zł do 35 zł za 1 ha orki średniej. Spółdzielnie produkcyjne zostały zwolnione z dostaw obowiązkowych mleka przez pierwsze dwa lata istnienia, a od trzeciego roku świadczenia ich wynosić będą 30% normy powiatowej dla gospodarstw indywidualnych. Otrzymają one premie za ponadobowiązkowe dostawy żywca wieprzowego. Grunty orne wnoszone przez nowo-wstępujących chłopów obciążone będą w pierwszych dwóch latach zespołowych zbiorów połową normy dostaw obowiązkowych. Wszystko to oznacza znaczne polepszenie finansowego położenia spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-3.74" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Szczególną rolę w dziedzinie ekonomicznej pomocy spółdzielczości produkcyjnej odegra również kredyt bankowy. Nowym czynnikiem w tej dziedzinie jest uruchomienie specjalnego typu kredytu, dzięki któremu spółdzielnie będą mogły zabezpieczyć odpowiednią wysokość dochodu podzielnego w pierwszym roku gospodarki zespołowej, a także przy przyjmowaniu do istniejących spółdzielni nowych członków oraz w przypadku lokalnych klęsk losowych. Praca członków spółdzielni produkcyjnych przy budowie nowych obiektów będzie opłacana z funduszu niepodzielnego, a w przypadku jego niewystarczalności spółdzielnie otrzymają specjalny kredyt. Kredyty na budowę pierwszej obory, chlewni, owczarni, będą w połowie umarzane, jeżeli spółdzielnia osiągnie odpowiedni wzrost hodowli. Pomoc kredytowa udzielana w dotychczasowych formach będzie poważnie rozszerzona. Suma kredytów bankowych na wszystkie wymienione cele wyniesie 879 mln zł, co oznacza wzrost kredytów w stosunku do roku ubiegłego o ca 32%.</u> + <u xml:id="u-3.75" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Nie możemy tracić z oczu faktu, że w okresie Planu 5-letniego przeważającą masę produktów rolnych wytwarzać będą jeszcze nadal gospodarstwa indywidualne, którym obowiązani jesteśmy także okazać wzmożoną pomoc, celem podniesienia ich produkcji i towarowości. Szczególną rolę w wykorzystywaniu rezerw tkwiących w indywidualnej gospodarce chłopskiej winien odegrać rozwój prostej kooperacji.</u> + <u xml:id="u-3.76" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Warunki gospodarcze chłopów indywidualnych ulegną w 1956 r. znacznej dalszej poprawie. Ceny żywca — jak już mówiłem — zostały podniesione. Lepsze zaopatrzenie w nawozy i maszyny pozwoli na lepszą uprawę ziemi. Dostawy obowiązkowe pozostaną na poziomie roku ubiegłego. Mimo wzrostu dochodowości wsi podatek gruntowy pozostanie niezmieniony. Państwo udzieli chłopom indywidualnym pomocy kredytowej w wysokości przeszło 1 mlrd zł, z czego połowę na długie terminy. W ten sposób Rząd wciela w życie uchwały V Plenum KC PZPR, nad którymi dyskutowała cała wieś polska. Przyjęła ona z zadowoleniem nowe bodźce ekonomiczne oraz zapowiedź szybkiego wzrostu produkcji maszyn rolniczych i wzrostu zaopatrzenia wsi.</u> + <u xml:id="u-3.77" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ta poprawa nakłada tym większe obowiązki na wieś w dziedzinie akuratnego wywiązywania się z dostaw i z obowiązków finansowych względem państwa. Podatek gruntowy wpłynął w roku ubiegłym cokolwiek lepiej niż w roku 1954. Niemniej ogólna realizacja podatku gruntowego nie była zadowalająca. Szczególnie niekorzystne wyniki mają województwa lubelskie, poznańskie i bydgoskie.</u> + <u xml:id="u-3.78" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W szybkim podnoszeniu produkcji rolnej i przebudowie społecznej wsi wielka rola przypada państwowym ośrodkom maszynowym.</u> + <u xml:id="u-3.79" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ilość ich wzrośnie o 10. Nastąpi dalszy wzrost liczby traktorów w POM o przeszło 5.800 sztuk (w przeliczeniu na traktory 15-konne), a prace POM obejmą 5,6 mln ha orki średniej. Zakres robót wzrośnie zatem o 21%.</u> + <u xml:id="u-3.80" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Na sfinansowanie POM-ów i GOM-ów przeznacza się kwotę 2,9 mlrd zł, z czego na inwestycje 1,2 mlrd zł. Środki te pozwolą na znaczne zwiększenie prac rolnych POM-ów w spółdzielniach produkcyjnych oraz w indywidualnych gospodarstwach chłopskich. Przed ośrodkami maszynowymi stoi w 1956 r. zadanie zapoczątkowania mechanizacji prac hodowlanych w spółdzielniach produkcyjnych oraz znacznego zwiększenia usług warsztatowych dla spółdzielni produkcyjnych i indywidualnego rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-3.81" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Z dalszych form pomocy dla rozwoju rolnictwa podkreślić należy wzrost wydatków na konserwację i eksploatację urządzeń wodno-melioracyjnych o 21%. Wykonane zostaną nowe melioracje na gruntach ornych, łąkach i pastwiskach o 155 tys. ha oraz zagospodaruje się łąki i pastwiska na obszarze ponad 72 tys. ha. Poważnie wzrośnie zaopatrzenie w maszyny rolnicze. Dostawy nawozów sztucznych zwiększą się o 44 tys. ton w porównaniu z rokiem ub. Elektryfikacja wsi obejmie około tysiąc a radiofonizacja około 3 tys. wsi, PGR i spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.82" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Na podstawie założonego wzrostu produkcji rolnej i jej towarowości zwiększy się w 1956 r. skup zboża z 2,8 mln ton do ok. 3 mln ton, skup żywca (nie licząc bekonów) z 771 do 816 tys. ton, mleka z 2,4 do 2,7 mlrd litrów, dostawy buraków cukrowych z 7,3 do 7,8 mln ton.</u> + <u xml:id="u-3.83" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Nowym poważnym czynnikiem zachęty do zwiększenia produkcji zbóż będzie objęcie kontraktacją nadwyżek zbożowych. Nowe warunki skupu trzody chlewnej i bydła powinny pobudzać do dalszego rozwoju kontraktacji zwierząt. W związku z tym musimy zwrócić uwagę na pracę aparatu skupu i kontraktacji, która nie jest pozbawiona braków. Zdarzają się np. przypadki nieliczenia się ze strukturą gleby i narzucania przez aparat kontraktacyjny kultur nieodpowiednich w danych warunkach glebowych. Słusznie też krytykuje się wysokie koszty Skupu i kontraktacji, opóźnienia w rozliczeniach za dostawy mleka ze strony zlewni i inne braki w pracy aparatu skupu i kontraktacji.</u> + <u xml:id="u-3.84" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Niezmiernie doniosłą rolę ma do odegrania aparat rolnictwa i aparat kontraktacyjny, a także aparat skupu w propagowaniu uprawy kukurydzy. Obszar kukurydzy wzrośnie w r. 1956 o 125%, osiągając co najmniej 185 tys. ha jako minimalne zadanie. Dla rozwoju uprawy kukurydzy będziemy popierać finansowanie budowy suszarń oraz silosów.</u> + <u xml:id="u-3.85" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Rozwój naszego przemysłu, rolnictwa, transportu i innych gałęzi gospodarki narodowej, jak również rozwój gospodarki mieszkaniowej, urządzeń socjalnych, kulturalnych, komunalnych zależy w poważnym stopniu od środków, które państwo przeznacza na inwestycje. Rozszerzają one bazę materialną produkcji i tworzą fundament naszego postępu.</u> + <u xml:id="u-3.86" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wyznaczając zakres inwestycji mamy jednocześnie na uwadze konieczność zachowania właściwych proporcji w podziale dochodu narodowego, aby zapewnić stały i nieprzerwany wzrost stopy życiowej mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-3.87" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Nakłady planu inwestycyjnego na rok 1956 wynoszą 47,8 mlrd zł, wykazując wzrost w stosunku do roku ub. w cenach porównywalnych o 9,4%. W ramach tej sumy wydatkowanych będzie z budżetu ponad 38 mlrd zł.</u> + <u xml:id="u-3.88" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Zgodnie z linią rozwojową naszej gospodarki największa suma nakładów inwestycyjnych przeznaczona jest na rozwój przemysłu, którego udział w całości nakładów planu inwestycyjnego wynosi ponad 46%. Wzrost nakładów na inwestycje przemysłu w stosunku do roku 1955 wynosi 10,9%.</u> + <u xml:id="u-3.89" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Jednocześnie staramy się w dalszym ciągu przyspieszyć rozwój bazy produkcyjnej rolnictwa. W związku z tym nakłady inwestycyjne w rolnictwie wzrastają o 11,7%, w tym w PGR o 7,3%, a w Ministerstwie Rolnictwa o 15,4%. Bankowe kredyty inwestycyjne dla spółdzielni produkcyjnych i indywidualnych chłopów wzrastają o 21%.</u> + <u xml:id="u-3.90" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poważny wzrost nakładów inwestycyjnych następuje w dziedzinach bezpośredniego zaspokojenia potrzeb ludności. Tak np. w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego wzrost wynosi 15,1%. W dziedzinie urządzeń socjalnych i kulturalnych 13,8%.</u> + <u xml:id="u-3.91" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W działalności inwestycyjnej istnieją od szeregu lat poważne niedociągnięcia. Jednym z nich jest występujący często u inwestorów brak należytej oceny inwestycji z punktu widzenia ekonomicznego efektu, celowości i kosztu, jak również z punktu widzenia kosztu przyszłej produkcji. Badanie tych zagadnień nie leżało dotąd w dostatecznej mierze u podstaw naszej polityki inwestycyjnej i działalności inwestycyjnej, co jest bardzo istotnym źródłem nadmiernych wydatków. Obok tego istnieją tendencje do uzyskiwania wzrostu produkcji przede wszystkim poprzez nowe budownictwo bez zbadania możliwości zwiększenia wykorzystania istniejących mocy produkcyjnych, powierzchni produkcyjnej itd.</u> + <u xml:id="u-3.92" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poważną sprawą jest brak dostatecznej troski o to, by środki pieniężne koncentrować na jednym czy kilku obiektach — szybko je kończyć i dawać produkcję potrzebną krajowi. Zamiast tego rozprasza się środki na wiele budów i nie osiąga się przez długi okres czasu efektu produkcyjnego.</u> + <u xml:id="u-3.93" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wskutek błędów w planowaniu i realizacji inwestycji nadmierna ilość maszyn zalega magazyny, podczas gdy maszyny te zmontowane mogłyby dać dodatkową produkcję.</u> + <u xml:id="u-3.94" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Bardzo poważnym zagadnieniem w walce o pełne wykorzystanie mocy produkcyjnych i uzyskiwanie wysokich efektów produkcyjnych jest otworzenie drzwi dla inicjatywy przedsiębiorstw w dziedzinie drobnych inwestycji oraz małej mechanizacji, które połączone są niejednokrotnie z niewielkimi nakładami finansowymi, a dają znaczny wzrost produkcji i rentowności w krótkim czasie. Idąc w tym kierunku rozszerzone zostały uprawnienia przedsiębiorstw do zaciągania kredytów bankowych na te cele.</u> + <u xml:id="u-3.95" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W roku ubiegłym Rząd podjął szereg środków wzmacniających dyscyplinę inwestycyjną, dzięki czemu osiągnęliśmy poprawę sytuacji na niektórych odcinkach, jak nieplanowana działalność inwestycyjna, przekraczanie nakładów przewidzianych w planie inwestycyjnym itd. Konieczne jest pogłębienie tych osiągnięć.</u> + <u xml:id="u-3.96" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W dziedzinie inwestycji niezbędny jest poważny wysiłek w kierunku usprawnienia planowania, wykonywania i finansowania inwestycji. Obowiązujące przepisy, na których mnogość i zawiłość zgłaszane są liczne i uzasadnione skargi, wymagają poważnego uproszczenia. Prace na tym odcinku zostały rozpoczęte, niestety zbyt długo się przeciągają.</u> + <u xml:id="u-3.97" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przedsiębiorstwa budowlane — mimo pewnego postępu w dziedzinie wzrostu wydajności pracy i obniżki kosztów własnych — pracują nadal jeszcze często źle. Znajduje to wyraz w podejmowaniu robót bez dokumentacji i prawidłowych kosztorysów, w brakoróbstwie, przewlekaniu robót, zbyt wysokich kosztach, marnotrawstwie materiałów i niedostatecznym wykorzystaniu sprzętu.</u> + <u xml:id="u-3.98" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Istotny wkład w uporządkowanie zagadnień budownictwa wniosą niewątpliwie wyniki odbytej niedawno narady krajowej, która słusznie poddała ostrej krytyce poważne jeszcze błędy w organizacji i kierowaniu pracą przedsiębiorstw budowlanych, wytyczając kierunki walki o jej usprawnienie.</u> + <u xml:id="u-3.99" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Sprawa polega obecnie na tym, aby słuszne wnioski tej narady zostały jak najszybciej wprowadzone w życie. Od tego w dużym stopniu zależy powodzenie naszej polityki gospodarczej w planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-3.100" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wysoki Sejmie! Rozwojowi naszej gospodarki towarzyszy systematyczny Dostęp w dziedzinie oświaty, kultury, nauki, ochrony zdrowia i świadczeń socjalnych. Wydatki na te cele wynoszą w budżecie 32,3 mlrd zł, co oznacza w cenach porównywalnych wzrost o 7,2%. Obejmują one następujące cztery podstawowe dziedziny:</u> + <u xml:id="u-3.101" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">1)szkolnictwo ogólnokształcące, zawodowe i wyższe, 2)naukę, 3)kulturę i sztukę, 4)ochronę zdrowia, kulturę fizyczną, pomoc socjalną i ubezpieczenia.</u> + <u xml:id="u-3.102" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Na cele związane ze szkolnictwem wszystkich typów i szczebli przeznacza się w budżecie na rok 1956 — 10,1 mlrd zł, tj. o 7,1% w cenach porównywalnych więcej niż w 1955 r.</u> + <u xml:id="u-3.103" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Szkolnictwo cechuje szybki wzrost ilości uczącej się młodzieży i podnoszenie poziomu organizacyjnego szkół.</u> + <u xml:id="u-3.104" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ogólna liczba uczącej się młodzieży wyniesie w roku bieżącym 4,5 mln. Z tej liczby 3,6 min uczniów przypada na szkoły podstawowe.</u> + <u xml:id="u-3.105" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Liczba uczniów w szkołach średnich ogólnokształcących wzrosła na koniec 1955 r. do 201 tysięcy.</u> + <u xml:id="u-3.106" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W szkolnictwie zawodowym mamy około 1.800 szkół finansowanych z budżetu, w których pobiera naukę bez mała pół miliona uczniów. Internaty przy tych szkołach dysponują 165 tysiącami miejsc. Przebywa w nich ponad 30% ogólnej liczby młodzieży pobierającej naukę w szkołach zawodowych. Rozbudowa internatów ma szczególne znaczenie dla młodzieży wiejskiej, ponieważ zabezpiecza jej możność zdobycia zawodu.</u> + <u xml:id="u-3.107" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W zasadniczych szkołach zawodowych najwięcej uczniów kształcić się będzie w kierunku metalowym, górniczym, mechanizacji rolnictwa i rzemieślniczym, nastawionym na potrzeby wsi. W związku z rosnącym zapotrzebowaniem wzrośnie liczba uczniów w technikach rolniczych, komunikacyjnych, służby zdrowia i górniczych, zmaleje natomiast w technikach ekonomicznych, wobec pewnego nasycenia potrzeb. Ograniczyliśmy także te kierunki szkolenia kursowego, w których występował nadmierny rozrost.</u> + <u xml:id="u-3.108" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Podkreślając wzrost liczby szkół i instytucji wychowawczych, wzrost poziomu i zakresu nauczania, rolę nauczycielstwa polskiego i jego wkład w dzieło budowy wielkiego gmachu oświatowego Polski Ludowej, nie można pominąć milczeniem błędów i braków, które towarzyszą szybkiemu i wielostronnemu rozwojowi szkolnictwa.</u> + <u xml:id="u-3.109" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W szkołach mamy nadmierne zagęszczenie związane z nienadążaniem budownictwa szkół za szybkim wzrostem potrzeb. W roku 1956 przy wzroście liczby oddziałów w szkołach podstawowych o około 5.400 liczba dzieci przypadająca na jeden oddział zwiększy się o 2,5%. Stan budynków szkolnych, higieny i wyposażenia szkół w pomoce naukowe jest na wielu odcinkach jeszcze niezadowalający. Warunki bytowe i opieka -wychowawcza w internatach nie zawsze stoją na odpowiednim poziomie.</u> + <u xml:id="u-3.110" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Budżet na rok 1956 umożliwia pewną poprawę na wszystkich tych odcinkach.</u> + <u xml:id="u-3.111" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Szkolnictwo wyższe przeszło w ubiegłym okresie burzliwy rozwój. Pod względem liczby studentów w stosunku do liczby ludności zajmujemy — obok Związku Radzieckiego — jedno z czołowych miejsc w świecie. W 1956 roku nastąpi dalszy rozwój wyższego szkolnictwa zaocznego, szczególnie na kierunkach rolniczych i technicznych. Nastąpi pogłębienie specjalizacji w politechnikach oraz poważny wzrost ilości katedr w akademiach medycznych.</u> + <u xml:id="u-3.112" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dla usprawnienia procesu nauczania i podniesienia poziomu absolwentów wyższych uczelni zlikwiduje się ostatecznie studia dwustopniowe i przejdzie się na studia jednolite (magisterskie). Dla rozszerzenia prac naukowych w ramach wyższych uczelni przeznacza się na ten cel z budżetu znacznie zwiększone środki.</u> + <u xml:id="u-3.113" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Zwiększymy pomoc materialną dla studentów, co wyrazi się w pewnym podwyższeniu wydatków na stypendia, w zwiększeniu ilości miejsc w domach akademickich oraz w podniesieniu dotacji na stołówki akademickie.</u> + <u xml:id="u-3.114" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Problem poprawy warunków bytowych studiującej młodzieży wymagać będzie dalszej poważnej troski i wysiłku ze strony Rządu.</u> + <u xml:id="u-3.115" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Jeśli idzie o drugą dziedzinę, tj. o rozwój nauki, na podkreślenie zasługuje fakt coraz większego skupienia wysiłków wokół zagadnień szczególnie ważnych dla rozwoju gospodarki i kultury narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.116" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Rozwój gospodarczy Polski stawia przed nauką zadania w różnych działach. Nauka polska współdziałać będzie z przemysłem w automatyzacji procesów produkcyjnych, w dziedzinie nowych konstrukcji maszyn i urządzeń, w uprzemysłowieniu budownictwa, w zootechnice i agronomii, w elektrotechnice, chemii i wielu innych dziedzinach.</u> + <u xml:id="u-3.117" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poważnym zagadnieniem będzie problem opanowania energii jądrowej i jej zastosowania do celów pokojowych w przemyśle, rolnictwie, medycynie, biologii i wielu naukach technicznych. Pomoc ZSRR, współpraca z innymi krajami obozu pokoju, narastająca wymiana doświadczeń z krajami kapitalistycznymi ułatwią pracę polskich uczonych w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-3.118" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wydatki budżetowe na badania i prace naukowe wzrastają do kwoty 600 mln zł. Ponadto gospodarcze instytuty naukowo-badawcze i resorty otrzymują z budżetu na działalność naukowo-badawczą 1,1 mlrd zł, tak że łączne wydatki na naukę wyniosą 1,7 mlfd zł.</u> + <u xml:id="u-3.119" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Rok 1956 przyniesie dalsze powiększenie ilości instytucji służących rozwojowi i upowszechnieniu kultury i sztuki, a zwłaszcza bibliotek, domów kultury, świetlic gromadzkich i kin wiejskich. Rozszerzy się zakres audycji radiowych i telewizyjnych. Polska kinematografia zamierza zaprezentować 8 nowych filmów fabularnych oraz szereg filmów dokumentarnych i popularno-naukowych.</u> + <u xml:id="u-3.120" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ludność odczuwa poważny brak sal kinowych. Równocześnie — trzeba podkreślić, że odnosi się to zwłaszcza do dużych miast — nie wykorzystuje się w pełni wielu sal klubowych, świetlicowych, konferencyjnych i innych pomieszczeń nadających się w pełni do wyświetlania w nich filmów po dokonaniu nieznacznych często adaptacji.</u> + <u xml:id="u-3.121" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Dla popierania twórczości artystycznej i literackiej rozpoczął od nowego roku działalność fundusz literatury, muzyki i plastyki.</u> + <u xml:id="u-3.122" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przedsiębiorstwa widowiskowe i wydawnicze korzystają z dotacji budżetowych, a muszę powiedzieć, że są to sumy znaczne i nie zawsze prawidłowo wykorzystane. Zadaniem naszym jest dokładne zbadanie przyczyn tego stanu rzeczy i podjęcie środków zaradczych na tym odcinku.</u> + <u xml:id="u-3.123" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wydatki budżetowe na kulturę i sztukę przewidziane są w wysokości 1,5 mlrd zł.</u> + <u xml:id="u-3.124" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ochrona zdrowia, kultura fizyczna, pomoc socjalna i ubezpieczenia otrzymają z budżetu 20,1 mlrd zł, czyli o 1,5 mlrd więcej niż w roku ubiegłym, co oznacza wzrost w warunkach porównywalnych o 6,6%, w tym wydatki na ochronę zdrowia wzrastają o 10,2%.</u> + <u xml:id="u-3.125" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Pomimo wydatkowania poważnych środków na ochronę zdrowia, stan szpitalnictwa i innych urządzeń zdrowotnych nie jest zadowalający. Musimy szybciej odrabiać w tej dziedzinie zacofanie z okresu kapitalistycznego. Ilość łóżek w szpitalach wzrośnie wprawdzie do 141,8 tys. (wzrost o ponad 5.500 łóżek), jednakże w wielu ośrodkach zagęszczenie chorych jest nadmierne i nie zawsze wskutek tego mogą oni korzystać z niezbędnego leczenia w szpitalach. Dotyczy to szczególnie takich województw, jak kieleckie. białostockie, rzeszowskie, łódzkie i warszawskie.</u> + <u xml:id="u-3.126" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Poważne braki istnieją w zakresie zaopatrzenia placówek zdrowia w sprzęt i narzędzia lekarskie, w bieliznę, narzeka się na niedociągnięcia w wyżywieniu chorych. Budżet umożliwia pewną poprawę na tych odcinkach. Wiele zależy jednak też od usprawnienia pracy służby zdrowia, jej organizacyjnego wzmocnienia i lepszej kontroli.</u> + <u xml:id="u-3.127" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Z zagadnień nierozwiązanych w dziedzinie pomocy socjalnej wymienić należy problem rent i emerytur. W 1954 roku zmieniono w pewnym stopniu wysokość zaopatrzeń. W roku bieżącym zostanie zrobiony dalszy krok w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-3.128" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wydatki na cele socjalne i kulturalne są wyrazem wysiłku państwa w dziedzinie zapewnienia ludności lepszych warunków bytowych. Wiemy, że na wielu odcinkach potrzeby są większe, ale często szersze ich zaspokojenie wykracza niestety poza nasze aktualne możliwości.</u> + <u xml:id="u-3.129" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Pretensje i skargi wypływają jednak bardzo często nie tylko z braków, którym nie zdołaliśmy jeszcze zaradzić, ale także z niedostatecznej sprawności pracy szeregu instytucji socjalnych i kulturalnych. Konieczne jest więc stałe polepszanie pracy naszych instytucji oświatowych, służby zdrowia i innych placówek socjalnych i kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-3.130" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W ich pracy, a szczególnie w bezpośrednim styku z masami pracującymi musi się przejawiać głęboka troska o człowieka pracy, wysokie poczucie odpowiedzialności za poziom i jakość świadczeń.</u> + <u xml:id="u-3.131" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przejdę z kolei do omówienia budżetów terenowych, w których znajduje odbicie bogata problematyka prac terenowej władzy państwowej. Zakres działania rad narodowych systematycznie rozszerza się.</u> + <u xml:id="u-3.132" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Przekazaliśmy i przekazujemy nadal radom narodowym szereg nowych zadań. Dla przykładu: w dziedzinie przemysłu i handlu przekazano radom narodowym szereg przedsiębiorstw, w dziedzinie ochrony zdrowia niektóre sanatoria i domy leczenia dzieci, w dziedzinie działalności kulturalnej szereg instytucji o znaczeniu lokalnym. Z dniem 1 stycznia 1956 r. przekazano pod nadzór rad narodowych dyrekcje budowy osiedli robotniczych, a z dniem 1 stycznia 1957 r. przekażemy środki na budownictwo mieszkaniowe. Przekażemy też szereg zadań w dziedzinie finansowania rolnictwa. Poddaliśmy nadzorowi prezydiów rad narodowych organa Milicji Obywatelskiej. Podjęliśmy uchwałę o popieraniu czynów społecznych i pokrywaniu związanych z tym wydatków. Uprawnienia rad narodowych w dziedzinie budżetowej zostały rozszerzone. W toku opracowania i wypróbowywania są uproszczone metody wykonywania budżetu.</u> + <u xml:id="u-3.133" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Rozszerzanie zadań rad narodowych znajduje wyraz w postępującym od szeregu lat wzroście udziału budżetów terenowych w budżecie państwa. Wynosi on obecnie 16,3%.</u> + <u xml:id="u-3.134" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Czy możemy uważać, że w ten sposób uczyniliśmy wszystko, co jest potrzebne, dla decentralizacji władzy państwowej? Taki pogląd byłby z gruntu niesłuszny. Prawidłowa decentralizacja wymaga nie tylko przeniesienia na rady narodowe i ich prezydia określonych uprawnień, podporządkowania im przedsiębiorstw terenowych i instytucji socjalnych i kulturalnych, ale także zmniejszenia zbytniej centralizacji, uproszczenia planowania gospodarczego i finansowego, usuwania zbyt głęboko sięgającej niekiedy ingerencji resortów w sprawy należące do zakresu działania rad narodowych, a w związku z tym zmiany stylu pracy administracji centralnej.</u> + <u xml:id="u-3.135" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wnioski z tego wyciąga w stosunku do siebie także Ministerstwo' Finansów, które posiada również niemało w tym względzie grzechów. W przepisach finansowych dawany był często wyraz niesłusznej nieufności do zdolności aparatu prezydiów rad narodowych. Nie zawsze na czas i z dostatecznym rozmachem podejmowaliśmy. skromne przecież zazwyczaj próby zmian inicjowanych przez rady narodowe w dziedzinie rozszerzenia ich uprawnień.</u> + <u xml:id="u-3.136" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Musimy w większym stopniu podtrzymywać inicjatywę terenu i zadośćuczynić tym postulatom, które teren słusznie pod naszym adresem wysuwa.</u> + <u xml:id="u-3.137" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Podstawowe kierunki wydatków budżetów terenowych na r. 1956 przedstawiają się następuj ąco:</u> + <u xml:id="u-3.138" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">—terenowa gospodarka narodowa 40,4%, —usługi socjalne i kulturalne 50%, —administracja terenowa 9,6%.</u> + <u xml:id="u-3.139" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Udział wydatków na gospodarkę narodową oraz na cele socjalne i kulturalne w ogólnej sumie wydatków budżetów terenowych wzrasta z 88,8% w r. 1955 do 90,4% w r. 1956 przy spadku udziału wydatków na administrację z 11,2% do 9,6%, co daje poprawę struktury wydatków.</u> + <u xml:id="u-3.140" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Również struktura strony dochodowej budżetów terenowych poprawia się. Zwiększa się bowiem stosunkowo ta część dochodów, której realizacja zależy od wysiłku władz terenowych, tj. dochodów z gospodarki terenowej i udziałów w dochodach ogólnopaństwowych. Natomiast maleje udział dotacji wypłaconej z budżetu centralnego.</u> + <u xml:id="u-3.141" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Od dwóch lat rady narodowe mają do swej dyspozycji fundusz rozwoju przemysłu terenowego. W bieżącym roku osiągnie on poważną kwotę 220 mln zł. Suma ta winna służyć dalszej aktywizacji gospodarczej terenu, zwłaszcza na terenie województw gospodarczo zacofanych. Zależy to jednak nie tylko od dotacji z budżetu, ale także od gospodarki rad narodowych, od wykonania planów przemysłu terenowego, którego zysk przeznacza się częściowo na zasilenie tego funduszu.</u> + <u xml:id="u-3.142" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wzrost wydatków na gospodarkę mieszkaniową i komunalną w budżetach terenowych wynosi 11,9%.</u> + <u xml:id="u-3.143" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Na remonty kapitalne budynków mieszkalnych przeznacza się kwotę 1,4 mlrd zł niezależnie od środków przeznaczonych na remonty bieżące.</u> + <u xml:id="u-3.144" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W normalnych warunkach eksploatacji substancji mieszkaniowej oznaczałoby to, być może, znośne pokrycie potrzeb. Jednakże my posiadamy zadawnione zaniedbania w gospodarce mieszkaniowej, pogłębione dodatkowo zniszczeniami wojennymi. Dlatego wysokość nakładów nie może być uznana za wystarczającą, chociaż dajemy maksimum tego, na co nas stać.</u> + <u xml:id="u-3.145" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wiele zależy też od tego, jak rządzimy tym groszem.</u> + <u xml:id="u-3.146" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Gospodarka funduszem mieszkaniowym powierzona jest zarządom budynków mieszkalnych. Wskutek ich braków organizacyjnych efekt wydatków budżetowych nie zawsze jest w pełni odczuwany przez lokatorów. Zadaniem naszym jest więc ulepszyć organizację zarządów budynków mieszkalnych i w wyższym niż dotychczas stopniu poddać administrację domów społecznej kontroli.</u> + <u xml:id="u-3.147" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Budżet tegoroczny przewiduje poza tym 115 mln zł na usuwanie zniszczeń wojennych i uporządkowanie miast.</u> + <u xml:id="u-3.148" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Pomyślne wykonanie budżetów terenowych wymaga dalszego usprawnienia pracy prezydiów rad narodowych. Konieczne jest zwrócenie większej uwagi na systematyczne i terminowe pobieranie dochodów budżetowych, wykrywanie źródeł dodatkowej masy towarowej na potrzeby ludności. Konieczne jest dalsze usprawnienie pracy przemysłowych przedsiębiorstw terenowych, dostosowanie ich produkcji przede wszystkim do potrzeb rynku, energiczne zwalczanie marnotrawstwa, poprawienie obsługi klientów w zakładach handlowych i gastronomicznych.</u> + <u xml:id="u-3.149" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Sprawą, która wymaga dokładniejszego zajęcia się ze strony Ministerstwa Finansów jest wzmocnienie nadzoru nad aparatem podatków miejskich.</u> + <u xml:id="u-3.150" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Ob. Prezes Rady Ministrów wspomniał już o wynikach kontroli przeprowadzonych w ub. roku przez aparat Ministerstwa Kontroli Państwowej i Ministerstwa Finansów. Kontrola stwierdziła, że na tym odcinku nie dość dokładnie śledziliśmy zachodzące zmiany i nie nadążaliśmy za nimi w polityce kadrowej podatkowych służb terenowych. Nadużyciom podatkowym i próbom ukrywania przed państwem dochodów i obrotów wydana będzie ostra walka. Jednocześnie będziemy ostro reagować na próby przegięć aparatu i niesłusznego obciążenia drobnych przedsiębiorstw zwłaszcza rzemieślniczych.</u> + <u xml:id="u-3.151" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wysoka Izbo! Budżet na rok 1956 jest budżetem dalszego uprzemysłowienia kraju i przyspieszenia tempa rozwoju naszej produkcji rolniczej oraz umacniania socjalistycznych form gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-3.152" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Daje on wyraz naszej polityce pokojowej, zmierzającej nieustannie do odprężenia międzynarodowego, pogłębienia przyjaźni między krajami obozu socjalistycznego i rozszerzenia współpracy z krajami kapitalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-3.153" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Daje on także wyraz polityce Partii i Rządu, zmierzającej do dalszego umacniania i pogłębiania sojuszu robotniczo-chłopskiego i spójni ekonomicznej miasta i wsi. Przejawem tego jest założenie dalszego postępu w dziedzinie socjalistycznej przebudowy wsi, pomoc w rozwoju indywidualnej gospodarki chłopskiej, poprawa zaopatrzenia wsi i wzrost dochodów realnych chłopów.</u> + <u xml:id="u-3.154" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Daje on wyraz niezłomnej woli Partii i Rządu takiego pokierowania gospodarką narodową, aby walce o dalszy rozwój gospodarczy kraju towarzyszyła walka z nadmierną centralizacją, krępowaniem inicjatywy oddolnej, biurokracją i rozrostem aparatu administracyjnego, a więc walka o decentralizację i demokratyzację form i metod kierowania.</u> + <u xml:id="u-3.155" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Daje on wyraz trosce Partii i Rządu w dziedzinie zaspokojenia potrzeb gospodarczych i kulturalnych społeczeństwa oraz podwyższenia stopy życiowej mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-3.156" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">W szczególności, jak to już podano do publicznej wiadomości, Rząd przystąpił do regulowania płac w wielu gałęziach gospodarki narodowej, administracji i instytucjach socjalnych.</u> + <u xml:id="u-3.157" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Realizacja tego programu wymaga przeznaczenia kwoty 5 mlrd zł w skali rocznej. Ponieważ jednak podwyżki płac będą przeprowadzane sukcesywnie w ciągu roku 1956, Rząd zgłasza wniosek o upoważnienie go do wydatkowania z nadwyżki budżetowej bieżącego roku sumy 2,5 mlrd zł.</u> + <u xml:id="u-3.158" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Niezależnie od tego Rząd zamierza przeznaczyć część nadwyżki na sfinansowanie obniżek cen niektórych artykułów konsumpcyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.159" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Możliwości te Rząd opiera na przewidzianej w budżecie państwa nadwyżce budżetowej. Wypracowanie jej jednak jest zadaniem niemałym.</u> + <u xml:id="u-3.160" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Zakłada ono poważny wzrost produkcji i należyte wykonanie obniżki kosztów. Wiemy zaś, że przy całym postępie, jaki corocznie pod tym względem osiągamy!, mamy jeszcze w życiu gospodarczym wiele braków, błędów i niedociągnięć. Te błędy i niedociągnięcia hamują nasz rozwój oraz ograniczają możliwości zaspokojenia potrzeb mas pracujących. Dlatego konieczne jest znaczne zwiększenie naszych wysiłków. Jeżeli bowiem przekroczymy plany produkcyjne, zwiększymy wydajność pracy i wykonamy zadanie obniżki kosztów, będziemy dbać należycie o postęp techniczny, jakość produkcji i potanienie inwestycji — otworzymy perspektywy dalszego postępu. Oto zadanie całego społeczeństwa i zarazem kierunek wysiłków Rządu.</u> + <u xml:id="u-3.161" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Mobilizując się do tej walki zjednoczmy się jeszcze silniej wokół naszej Partii i jej kierownictwa.</u> + <u xml:id="u-3.162" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Walka o wykonanie budżetu r. 1956 to walka o dalszy krok naprzód w budowie socjalizmu, to walka o siłę Państwa Ludowego, o podniesienie materialnego i kulturalnego poziomu życia w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-3.163" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 20 min. 55 do godz. 21 min. 20.)</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Dla wygłoszenia sprawozdania Komisji Finansowo-Budżetowej o projekcie ustawy budżetowej na rok 1956 udzielam głosu sprawozdawcy generalnemu posłowi Edwardowi Gierkowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselGierekEdward">Wysoki Sejmie! Przedłożony przez Rząd do uchwalenia projekt budżetu państwa na rok 1956 był żywo dyskutowany przez posłów w poszczególnych komisjach sejmowych. Posłowie wskazywali na liczne jeszcze niedostatki w pracy resortów, wskazywali na marnotrawstwo środków, wysuwali dezyderaty zmierzające do poprawy sytuacji.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselGierekEdward">Chciałbym zacząć od słów krytyki skierowanej przez posłów członków Komisji pod adresem Ministerstwa Finansów i organów planujących za zbyt późne przedstawienie pod obrady Sejmu projektu budżetu państwa na rok bieżący.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselGierekEdward">Późne uchwalenie budżetu utrudnia prace zmierzające do jak najlepszego jego wykonania i z konieczności zmusza do godzenia się ze stanem faktycznym, jaki istnieje w pierwszych miesiącach roku. Chciałbym z tej trybuny oświadczyć, że Rząd oraz organizacje planujące winny dołożyć starań, aby na przyszłość przedstawiać projekt budżetu państwa pod obrady Sejmu w miarę możliwości przed rozpoczęciem roku budżetowego.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselGierekEdward">Obywatele Posłowie! Projekt budżetu państwa na rok 1956, pierwszy rok planu 5-letniego, jest wyrazem konsekwentnego dążenia naszego Rządu do szybkiej poprawy warunków życia i pracy naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselGierekEdward">Budżet przeznacza wiele miliardów złotych na bezpośrednią poprawę płac, w szczególności ludzi najniżej zarabiających, na podniesienie rent, a także na poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy w przemyśle i rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselGierekEdward">Znaczne środki przeznacza się na poprawę warunków mieszkaniowych, na budowę nowych mieszkań, na remonty i konserwację domów istniejących, na poprawę warunków komunikacyjnych, socjalnych, higienicznych w starych i nowych miastach oraz osiedlach.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselGierekEdward">Projekt budżetu jest wyrazem troski państwa i Rządu o szybszy postęp techniczny w przemyśle. Projekt budżetu przeznacza poważne środki na modernizację i rekonstrukcję istniejących zakładów przemysłowych i na zwiększenie ich zdolności produkcyjnych. W każdym resorcie przeznacza się poważne sumy na pełniejsze wykorzystanie zakładów zbudowanych w planie 6-letnim, na opanowanie nowej technologii i postępowych metod pracy.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselGierekEdward">Załogi naszych zakładów przemysłowych, robotnicy, technicy, inżynierowie, dyrektorzy, w dyskusji nad projektem planu 5-letniego zgłosili setki tysięcy wniosków, które zmierzają do usunięcia marnotrawstwa, zwiększenia produkcji. Realizacja tych wniosków będzie poważnym krokiem naprzód w technice, technologii, ekonomice i organizacji naszego przemysłu. Projekt budżetu zabezpiecza fundusze na realizację wszystkich tych wniosków.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselGierekEdward">Wysoki Sejmie! Komisja Finansowo-Budżetowa rozważyła wniesiony przez Rząd projekt ustawy budżetowej na rok 1956. W celu lepszego przepracowania poszczególnych działów budżetu Komisja skorzystała z uprawnienia art. 16 regulaminu Sejmu i utworzyła podkomisję budżetów terenowych. Ponadto odpowiednie działy budżetu były rozpatrzone przez komisje: Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości, Finansowo-Budżetową, Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, Komunikacji i Łączności, Obrotu Towarowego, Oświaty, Nauki i Kultury, Pracy i Zdrowia, Przemysłu, Rolnictwa, Spraw Zagranicznych. Wymienione komisje i podkomisja złożyły Komisji Finansowo-Budżetowej sprawozdania z wyników swych obrad.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselGierekEdward">Wniesiony przez Rząd projekt budżetu na rok 1956 przewiduje:</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselGierekEdward">w dochodach sumę — 141.309.052.000 zł w wydatkach sumę — 136.679.780.000 — „ nadwyżkę dochodów nad wydatkami—4.629.272.000 — „ Podczas obrad Komisji i podkomisji zgłoszono szereg wniosków, zmieniających poszczególne pozycje wydatków i dochodów.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselGierekEdward">W wyniku obrad nad tymi wnioskami Komisja postanowiła:</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselGierekEdward">1.w zakresie wydatków bieżących budżetu państwa:</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselGierekEdward">a) zwiększyć wydatki bieżące budżetu państwa w następujących działach o następujące kwoty:</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselGierekEdward">Gospodarka narodowa — 118.785.000 zł</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselGierekEdward">Oświata i wychowanie —13.353.000 — „</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselGierekEdward">Szkolnictwo zawodowe — 4.493.000 — „</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselGierekEdward">Nauka i szkolnictwo wyższe — 12.000.000 — „</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselGierekEdward">Kultura i sztuka— 2.991.000 — „</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselGierekEdward">Zdrowie i kultura fizyczna — 22.388.000 — „</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselGierekEdward">Inne świadczenia socjalne — 5.281.000 — „</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselGierekEdward">Administracja— 8.008.000 — „</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselGierekEdward">Wymiar sprawiedliwości i prokuratura — 13.200.000 — „</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselGierekEdward">Rezerwy— 75.000.000 — „</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselGierekEdward">Łącznie proponuje się zwiększyć wydatki budżetu państwa o kwotę— 275.499.000 — „ b) zmniejszyć wydatki bieżące budżetu państwa na obronę narodową o kwotę — 74.000.000 zł Łącznie zatem proponuje się zwiększyć wydatki bieżące budżetu państwa o kwotę— 201.499.000 — „ Z proponowanej kwoty zmian wydatków bieżących państwa przypada:</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselGierekEdward">na zwiększenie wydatków budżetu centralnego kwota— 60.642.000 zł na zwiększenie wydatków budżetów terenowych kwota— 140.857.000 — „ 2.w zakresie wydatków inwestycyjnych budżetu państwa:</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselGierekEdward">a) zwiększyć wydatki inwestycyjne budżetu państwa w następujących działach o kwoty:</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselGierekEdward">Gospodarka narodowa — 7.631.000 zł</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselGierekEdward">Oświata i wychowanie — 633.000 — „</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselGierekEdward">Kultura i sztuka — 580.000 — „</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselGierekEdward">Zdrowie i kultura fizyczna — 938.000 — „</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselGierekEdward">Łącznie zwiększyć wydatki budżetu państwa o kwotę — 9.782.000 — „ b) zmniejszyć wydatki inwestycyjne budżetu państwa w następujących działach o kwoty:</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselGierekEdward">Administracja— 2.015.000zł</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselGierekEdward">Rezerwy— 20.000.000 — „</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselGierekEdward">Łącznie zmniejszyć wydatki inwestycyjne okwotę—22.015.000 — „ Ogółem zatem zmniejszyć wydatki inwestycyjne budżetu państwa o kwotę — 12.233.000 — „ Z proponowanych zmian w kwotach wydatków inwestycyjnych budżetu państwa przypada:</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselGierekEdward">na zmniejszenie wydatków budżetu centralnego kwota— 22.015.000 zł na zwiększenie wydatków budżetów terenowych kwota—9.782.000 — „ Nadto Komisja postanowiła:</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselGierekEdward">zwiększyć inne dochody w budżetach terenowych o kwotę—200.000 — „ zwiększyć inne dochody budżetu centralnego o kwotę—519.000 zł łącznie zwiększyć dochody budżetu państwa o kwotę —719.000 — „ W ostatecznym więc wyniku projekt budżetu uchwalony przez Komisję ustala:</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselGierekEdward">w dochodach sumę — 141.309.771.000 zł w wydatkach sumę — 136.869.046.000 — „ nadwyżkę dochodów nad wydatkami—4.440.725.000 — „ Komisja Finansowo-Budżetowa wniosła również poprawki do projektu ustawy budżetowej na rok 1956, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselGierekEdward">a)celem podkreślenia przeznaczenia nadwyżki budżetowej przepis treści następującej:</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselGierekEdward">„Upoważnia się Radę Ministrów do sfinansowania z nadwyżki budżetowej podwyżki płac w niektórych gałęziach gospodarki narodowej, administracji i instytucjach socjalnych oraz podwyżki emerytur i rent.” b)celem umożliwienia rozliczeń przedsiębiorstw gospodarki uspołecznionej za rok 1955 przepis następującej treści:</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#PoselGierekEdward">„Upoważnia się Radę Ministrów do przeznaczenia nadwyżki budżetowej lat ubiegłych na dodatkowe sfinansowanie niedoboru środków obrotów do wysokości wynikającej z zatwierdzonych bilansów przedsiębiorstw gospodarki uspołecznionej za rok 1955” — oraz c)celem umożliwienia dokonania właściwego rozrzutu kredytów inwestycyjnych przepis następującej treści:</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#PoselGierekEdward">„Upoważnia się Ministra Finansów do dokonania zmian w rozrzucie środków przewidzianych na inwestycje w budżecie państwa, jeżeli okaże się to konieczne ze względu na zgodność z planem inwestycyjnym na rok 1956.” Wysoki Sejmie! W toku prawie 2-tygodniowej ożywionej dyskusji nad przedstawionym przez Rząd projektem budżetu państwa na rok 1956, w czasie której głos zabierało 214 posłów członków Komisji, zgłoszono poważną ilość wniosków i dezyderatów pod adresem Rządu i poszczególnych resortów.</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#PoselGierekEdward">Wszystkie zgłoszone na posiedzeniach Komisji i podkomisji wnioski i dezyderaty zostaną przekazane Prezydium Rządu do rozpatrzenia i załatwienia, zgodnie z uchwałą z dn. 31 marca 1956 r. — w sprawie trybu rozpatrywania uchwał i dezyderatów komisji sejmowych.</u> + <u xml:id="u-5.43" who="#PoselGierekEdward">Obywatele Posłowie! Pozwolę sobie wymienić niektóre spośród ponad 200 zgłoszonych dezyderatów poselskich:</u> + <u xml:id="u-5.44" who="#PoselGierekEdward">1)Według danych GUS sprawozdawczość w naszym kraju została znacznie ograniczona, o czym świadczą odpowiednie wskaźniki.</u> + <u xml:id="u-5.45" who="#PoselGierekEdward">Posłowie stwierdzają jednak, że te wskaźniki nie odzwierciedlają faktycznego stanu w terenie. Nadmierna sprawozdawczość mimo obiecujących wskaźników jest bez zmian. Pochłania ona wiele czasu administracji państwowej i gospodarczej, Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego i Ministerstwo Finansów powinny to wziąć pod uwagę w swej pracy w roku bieżącym. W związku z tym, posłowie domagają się faktycznej likwidacji zbędnej sprawozdawczości.</u> + <u xml:id="u-5.46" who="#PoselGierekEdward">2)Posłowie wyrażają zaniepokojenie z powodu nadmiernej centralizacji w planowaniu, a zwłaszcza w handlu. Dla przykładu na Komisji wskazywano na centralne planowanie np. wyrobów masarskich w najbardziej drobiazgowym asortymencie itp.</u> + <u xml:id="u-5.47" who="#PoselGierekEdward">3)Posłowie wskazywali na liczne wypadki dekapitalizacji istniejących budynków mieszkalnych w miastach i wsiach, na zaniedbywanie drobnych remontów w mieszkaniach, na złe funkcjonowanie urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych, na słabe oświetlenie ulic, na niedostateczną dbałość o podniesienie warunków higieny w miastach, na brak kąpielisk miejskich itp. Posłowie postulują dalsze rozszerzenie uprawnień rad narodowych w zakresie gospodarki komunalnej, usprawnienie pracy Miejskich Przedsiębiorstw Remontowo-Budowlanych i powołanie tych przedsiębiorstw we wszystkich miastach powiatowych.</u> + <u xml:id="u-5.48" who="#PoselGierekEdward">4)Posłowie zwracali uwagę na konieczność stopniowego rozszerzenia budownictwa domów jednorodzinnych w oparciu o typową dokumentację, uwzględniającą w decydującym stopniu produkcję terenową materiałów zastępczych i prefabrykatów.</u> + <u xml:id="u-5.49" who="#PoselGierekEdward">5)Wobec licznych faktów marnotrawstwa materiałowego, a co najważniejsze braku dostatecznej kontroli zużycia materiałów na budowach, posłowie zwracają się do ministrów obu resortów budowlanych o jak najszybsze uporządkowanie gospodarki materiałowej na budowach i doprowadzenie do pełnego rozliczania materiałowego przez kierownictwo każdej budowy po jej zakończeniu.</u> + <u xml:id="u-5.50" who="#PoselGierekEdward">6)Posłowie — członkowie Komisji Finansowo-Budżetowej stwierdzają stale rosnący ruch chłopskich czynów, który jest nie tylko wyrazem aktywizacji społecznej mas, ale również przynosi poważne korzyści materialne w formie wielu kilometrów dróg, urządzeń, budowy i konserwacji budynków społecznych itp.</u> + <u xml:id="u-5.51" who="#PoselGierekEdward">W związku z tym posłowie apelują do Rządu, aby dezyderaty dotyczące finansowania czynów społecznych, zgłoszone przez Podkomisję Budżetów Terenowych, załatwił w pierwszej kolejności, aby rozważył możliwości włączenia gromadzkich rad narodowych do współudziału w ustalaniu charakteru i zakresu inwestycji przeprowadzanych na ich terenie.</u> + <u xml:id="u-5.52" who="#PoselGierekEdward">7)Posłowie stwierdzali niską jakość maszyn i narzędzi rolniczych produkowanych przez niektóre zakłady. Postulowano również zwiększenie zaopatrzenia spółdzielni produkcyjnych, zespołów wspólnego użytkowania maszyn oraz chłopów indywidualnych w dostateczną ilość młocarń szerokomłotnych, kosiarek, kieratów, silników spalinowych i elektrycznych.</u> + <u xml:id="u-5.53" who="#PoselGierekEdward">8)Posłowie wskazywali na niedopuszczalność przewlekłego załatwiania wniosków racjonalizatorskich w niektórych resortach. Między innymi w Ministerstwie Przemysłu Maszynowego i Motoryzacyjnego, gdzie bardzo poważna ilość wniosków racjonalizatorskich do tej pory jest niezałatwiona.</u> + <u xml:id="u-5.54" who="#PoselGierekEdward">9)W trosce o rozwój handlu zagranicznego posłowie zgłosili wiele dezyderatów. Przede wszystkim zwrócono uwagę na potrzebę znacznej poprawy jakości eksportowanych maszyn i narzędzi, na konieczność zainteresowania potrzebami eksportu szerszych warstw społeczeństwa, a w szczególności załóg produkujących towary na eksport i wreszcie na konieczność rozwinięcia reklamy w handlu zagranicznym i zasilenia handlu zagranicznego technicznie przygotowaną kadrą.</u> + <u xml:id="u-5.55" who="#PoselGierekEdward">10) Posłowie członkowie Komisji Finansowo-Budżetowej zwracają się do Rządu, aby przyspieszył prace zmierzające do usprawnienia działalności naczelnych organów administracji państwowej i centralnych zarządów.</u> + <u xml:id="u-5.56" who="#PoselGierekEdward">Usprawnienia te winny zmierzać do:</u> + <u xml:id="u-5.57" who="#PoselGierekEdward">1.umocnienia roli i polepszenia pracy Rady Ministrów, jako naczelnego wykonawczego i zarządzającego organu władzy państwowej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zgodnie z art. 30 Konstytucji PRL, 2.rozszerzenia uprawnień oraz umocnienia roli i odpowiedzialności ministrów, jako kierowników określonych działów administracji państwowej, zgodnie z art. 33 Konstytucji PRL, 3.połączenia niektórych ministerstw, komisji i komitetów sprawujących funkcje naczelnych organów administracji państwowej, zmniejszenia liczby centralnych zarządów i centralnych urzędów i tą drogą zmniejszenia wydatków administracyjnych państwa.</u> + <u xml:id="u-5.58" who="#PoselGierekEdward">Wysoki Sejmie! Zadania Narodowego Planu Gospodarczego na rok 1955, ostatni rok planu 6-letniego, zostały w przemyśle wykonane i przekroczone. W roku 1955 globalna produkcja przemysłu socjalistycznego wzrosła o 11%. Znacznie lepiej zostały wykonane w gospodarce narodowej zadania obniżenia kosztów własnych produkcji. Osiągnięcia te są przede wszystkim rezultatem rosnącej świadomości, ofiarności i patriotyzmu mas pracujących. Wzrosła rola i poczucie odpowiedzialności administracji przemysłowej za wykonanie zadań stojących przed przemysłem.</u> + <u xml:id="u-5.59" who="#PoselGierekEdward">Mimo tych osiągnięć w pracy przemysłu ujawniono w toku roku 1955 wiele istotnych braków i niedomagań, szczególnie w zakresie wykonania planu postępu technicznego. Potwierdziła to w pełni dyskusja w komisjach sejmowych. Szereg podstawowych zadań tego planu we wszystkich prawie resortach nie zostało wykonanych. Na przykład w przemyśle maszynowym nie wykonano szeregu ważnych prototypów i nie uruchomiono seryjnej produkcji niektórych nowych maszyn.</u> + <u xml:id="u-5.60" who="#PoselGierekEdward">Opóźnienia w uruchomianiu nowych obiektów oraz przedłużenie okresów ich rozruchu było powodem niedostatecznego rozwoju krajowej bazy surowcowej, węgla, rud żelaznych, rud metali nieżelaznych. Nie wykonano planów produkcji niektórych ważnych wyrobów, jak: miedzi, obrabiarek do metali, niektórych asortymentów maszyn narzędzi rolniczych, nawozów azotowych, środków ochrony roślin, cegły, wapna i szkła okiennego, celulozy, cukru, mięsa i tłuszczów zwierzęcych.</u> + <u xml:id="u-5.61" who="#PoselGierekEdward">Wprawdzie zadanie wzrostu wydajności pracy zostało w przemyśle jako całości w roku 1955 wykonane i osiągnięto średnio w porównaniu z rokiem 1954 wzrost wydajności o 6%, jednakże nie osiągnięto planowanej wydajności pracy w przemyśle podległym Ministerstwu Górnictwa Węglowego, Ministerstwu Przemysłu Rolno-Spożywczego oraz spółdzielczości pracy. Również niektóre centralne zarządy podległe Ministerstwu Hutnictwa, Ministerstwu Przemysłu Maszynowego, Ministerstwu Przemysłu Chemicznego, Ministerstwu; Przemysłu Materiałów Budowlanych i Ministerstwu Przemysłu Lekkiego planu wydajności pracy nie wykonały.</u> + <u xml:id="u-5.62" who="#PoselGierekEdward">Walka o obniżkę kosztów własnych nie przebiega równomiernie. Podczas gdy przedsiębiorstwa szeregu gałęzi przemysłu osiągnęły w roku 1955 ponadplanowe oszczędności, przedsiębiorstwa podległe Ministerstwu Przemysłu Materiałów Budowlanych i Ministerstwu Przemysłu Rolno-Spożywczego zadań obniżki kosztów w roku 1955 nie wykonały. A przemysł węglowy miał w roku 1955 koszty wyższe niż w roku 1954.</u> + <u xml:id="u-5.63" who="#PoselGierekEdward">Dzięki ofiarnej pracy chłopów i pracowników rolnictwa, dzięki zwiększonej pomocy Państwa Ludowego nastąpił dalszy wzrost produkcji rolniczej, jednak mimo że globalna wartość produkcji rolniczej wzrosła w 1955 r. o ponad 3% w porównaniu z 1954 r. osiągnęła ona tylko 97% planu. Na niewykonanie zadań planowanych wpłynęło nieosiągnięcie planowanej powierzchni zbiorów. Powierzchnia zasiewów pod zbiory w roku 1955 wzrosła o ponad 170 tysięcy ha, plan zaś przewidywał wzrost o ponad 300 tysięcy ha. Na niewykonanie planu roku 1955 wpłynęły także mniejsze od planowanych zbiory ziemniaków i okopowych oraz nieosiągnięcie planowanego w 1955 r. wzrostu pogłowia bydła i owiec, głównie na skutek braku pasz objętościowych, zwłaszcza siana, a także i niedoboru pasz treściwych.</u> + <u xml:id="u-5.64" who="#PoselGierekEdward">Również nie wykonano zadań w zakresie zaopatrzenia gospodarki chłopskiej w kwalifikowany materiał siewny pod zbiory 1955 roku. Mimo znacznego wzrostu zaopatrzenia rolnictwa w maszyny i narzędzia rolnicze, nie wykonano dostaw planowanej ilości snopowiązałek traktorowych, kosiarek konnych, sieczkarń silnikowych i młocarń kieratowych. Szereg zakładów nie wykonało produkcji części zamiennych do maszyn rolniczych. Również jakość wielu maszyn rolniczych nie uległa poprawie, zwłaszcza traktorów „Ursus”, siewników zbożowych i kopaczek traktorowych. Wysoce niestarannym wykonaniem odznaczają się wciąż jeszcze podręczne narzędzia rolnicze: widły, łopaty, kosy itp.</u> + <u xml:id="u-5.65" who="#PoselGierekEdward">Mimo znacznej poprawy nie wykonały również zadań roku 1955 PGR-y, osiągając zaledwie 87% planowanej globalnej produkcji. Z tego produkcja roślinna została wykonana w 88%, produkcja zwierzęca w 83%, produkcja przemysłu rolnego PGR w 72%.</u> + <u xml:id="u-5.66" who="#PoselGierekEdward">Planowane koszty zostały przekroczone. W wielu PGR-ach nadal występuje marnotrawstwo i nieliczenie się z wysokością wydatków.</u> + <u xml:id="u-5.67" who="#PoselGierekEdward">Doświadczenia roku 1955 powinny pomóc w likwidacji wszystkich ujawnionych i nieujawnionych jeszcze braków i niedociągnięć. Powinno to przyczynić się do pełnej realizacji zadań roku bieżącego, pierwszego roku planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-5.68" who="#PoselGierekEdward">Wysoki Sejmie! Głównym zadaniem Narodowego Planu Gospodarczego na rok 1956 jest dalszy rozwój gospodarki narodowej oraz dalsza poprawa stopy życiowej mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-5.69" who="#PoselGierekEdward">Wartość globalnej produkcji przemysłu socjalistycznego ma wzrosnąć w roku bieżącym o 7,1%, w tym produkcja środków produkcji powinna wzrosnąć o 7,4%, produkcja zaś środków spożycia o 6,8%. Między innymi Ministerstwo Hutnictwa ma zwiększyć produkcję o 8,2%, Energetyki o 12,7%, Przemysłu Maszynowego o 14,1%, Przemysłu Chemicznego o 11,7%. W r. 1956 mamy wyprodukować 4.873,4 tys. ton stali surowej, 19,450 mln kWh energii elektrycznej, wydobyć 96 mln ton węgla kamiennego.</u> + <u xml:id="u-5.70" who="#PoselGierekEdward">Stwierdzić trzeba jednak z całym naciskiem, że ustalone w Narodowym Planie Gospodarczym na rok bieżący zadania dla przemysłu zarówno jeżeli chodzi o produkcję, jak i podstawowe wskaźniki techniczno-ekonomiczne, nie w pełni odzwierciedlają możliwości przemysłu. Wskazują na to setki tysięcy wniosków zgłoszonych przez załogi w dyskusji nad projektem planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-5.71" who="#PoselGierekEdward">Podstawowym warunkiem wykonania i przekroczenia zadań planu na rok bieżący jest osiągnięcie poważnego wzrostu wydajności pracy. Walka o przekroczenie zaplanowanego wskaźnika wzrostu wydajności pracy w przemyśle powinna znaleźć się w centrum uwagi wszystkich ogniw gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-5.72" who="#PoselGierekEdward">Najważniejszym czynnikiem zapewniającym stały wzrost wydajności pracy jest postęp techniczny. Dotychczasowe osiągnięcia w zakresie postępu technicznego, przede wszystkim zaś tempo wprowadzania nowej techniki w przemyśle, jest wyraźnie niedostateczne. Dla przykładu: w przedsiębiorstwach przemysłu maszynowego nie wykonano w r. 1955 55 prototypów maszyn i urządzeń, w tym tak ważnego dla energetyki kotła parowego OP-230, nie wykonano również 74 opracowań konstrukcyjnych dla nowych maszyn i urządzeń. W przemyśle metali nieżelaznych, maszynowym, materiałów budowlanych i innych nie wykonano nakreślonych zadań mechanizacji lub automatyzacji szeregu procesów produkcyjnych. Nie osiągnięto również zamierzeń w wprowadzaniu nowych procesów technologicznych w hutnictwie, w budownictwie przemysłowym i mieszkaniowym.</u> + <u xml:id="u-5.73" who="#PoselGierekEdward">Źródła tych poważnych braków i niedociągnięć tkwią w niedostatecznej jeszcze trosce resortów o wprowadzenie postępu technicznego. Rok 1956 powinien być rokiem zasadniczego przełomu w tym względzie.</u> + <u xml:id="u-5.74" who="#PoselGierekEdward">Równolegle z walką o postęp techniczny powinna być prowadzona walka o lepszą organizację pracy i produkcji, o pełniejsze niż dotychczas wykorzystanie maszyn i urządzeń, o poprawę wskaźnika zmianowości. W przemyśle maszynowym i motoryzacyjnym niezmiernie ważnym zagadnieniem dla podniesienia niedostatecznej ciągle rytmiczności pracy zakładów jest nieterminowość wykonywania zadań wynikających z kooperacji.</u> + <u xml:id="u-5.75" who="#PoselGierekEdward">Dla podwyższenia wydajności pracy potrzebne jest również intensywne szkolenie załóg fabrycznych, podnoszenie kwalifikacji majstrów, techników, inżynierów.</u> + <u xml:id="u-5.76" who="#PoselGierekEdward">Z niesłabnącą energią powinniśmy kontynuować w całej naszej gospodarce wysiłki w kierunku dalszego obniżenia kosztów własnych. Zadania w tym zakresie powinny być traktowane równorzędnie z zadaniami produkcyjnymi. Szczególną uwagę przemysł nasz winien zwrócić na poprawę gospodarki materiałowej. Dotyczy to w pierwszym rzędzie wyrobów walcowanych. Poprzez stałą walkę o coraz to oszczędniejsze rozwiązania konstrukcyjne i technologiczne w przemyśle metalowym — przetwórczym możemy osiągnąć poważne oszczędności wyrobów walcowanych. Równolegle powinna przebiegać praca naszych hut, zmierzając do produkcji w coraz szerszym zakresie oszczędnych w zużyciu profilów wyrobów walcowanych.</u> + <u xml:id="u-5.77" who="#PoselGierekEdward">Również sprawa oszczędnego gospodarowania węglem winna nadal znajdować się w centrum uwagi załóg i administracji przemysłowej, które konsekwentnie winny stosować paliwa zastępcze, oszczędzać energię elektryczną, parę, sprężone powietrze itd. Sytuacja w naszym leśnictwie stwarza konieczność poważnego ograniczania zużycia drewna w naszej gospodarce. Można i należy to osiągnąć poprzez stosowanie różnorodnych materiałów zastępujących drewno, przez wielokrotne używanie materiałów drzewnych i ograniczenia do minimum odpadków produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.78" who="#PoselGierekEdward">Wysoki Sejmie! Wypowiedzi posłów w dyskusji nad budżetem były nacechowane troską o pełne wykonanie zadań produkcyjnych r. 1956 we wszystkich gałęziach gospodarki narodowej. Ta troska posłów jest uzasadniona faktem istnienia zaległości w wykonaniu planów produkcyjnych w wielu ważnych gałęziach przemysłu. Zaległości te powstały w lutym na skutek wyjątkowo niepomyślnych warunków atmosferycznych i dotychczas nie zostały nadrobione.</u> + <u xml:id="u-5.79" who="#PoselGierekEdward">Na czoło wysuwa się walka o wykonanie i przekroczenie planu wydobycia węgla.</u> + <u xml:id="u-5.80" who="#PoselGierekEdward">Równocześnie należy:</u> + <u xml:id="u-5.81" who="#PoselGierekEdward">—zapewnić w przemyśle maszynowym pełną dyscyplinę w asortymentowym wykonaniu planu, —opanowywać znacznie szybciej produkcję nowoczesnych maszyn i urządzeń dla potrzeb eksportowych i krajowych, —zabezpieczyć w hutnictwie pełne wykonanie asortymentowe wyrobów walcowanych, zwłaszcza w dziedzinie deficytowych rodzajów i profili, —zabezpieczyć w przemyśle chemicznym pełne wykonanie zadań planowych, zwłaszcza w produkcji nawozów sztucznych, sody, włókien sztucznych i tworzyw sztucznych, —zabezpieczyć w przemyśle materiałów budowlanych pełne wykonanie planów produkcji, zwłaszcza cementu, cegły i prefabrykatów, —zabezpieczyć pełną realizację zadań produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-5.82" who="#PoselGierekEdward">Import niezbędnych dla gospodarki narodowej i zaopatrzenia ludności surowców i artykułów wymaga znacznego zwiększenia wysiłków w zakresie eksportu. Mamy możliwości poważnego zwiększenia eksportu maszyn, urządzeń, środków transportowych i innych. Wymaga to jednak zdecydowanej poprawy jakości i unowocześnienia produkcji eksportowej. Powinniśmy ugruntować w masach pracujących naszego kraju świadomość, że jakość towarów przeznaczonych na rynki zagraniczne to sprawa nie tylko handlowa, ale sprawa polityczna i gospodarcza pierwszorzędnej wagi.</u> + <u xml:id="u-5.83" who="#PoselGierekEdward">Lepsze zaopatrzenie rynku w artykuły przemysłowe powszechnego użytku wymaga wzrostu produkcji, poprawy jakości i rozszerzenia asortymentu tych artykułów.</u> + <u xml:id="u-5.84" who="#PoselGierekEdward">W szczególności powinniśmy uruchomiać wszystkie dostępne rezerwy produkcyjne w zakładach produkujących artykuły konsumpcyjne, zwłaszcza w tych gałęziach i przedsiębiorstwach, gdzie surowce nie ograniczają wzrostu produkcji.</u> + <u xml:id="u-5.85" who="#PoselGierekEdward">Możliwe jest i konieczne uruchomienie dodatkowej produkcji towarów masowego spożycia w zakładach przemysłu kluczowego, w przemyśle remontowym i spółdzielczości, a także znacznie szersze wykorzystanie pracy chałupniczej. Na podstawie doświadczeń krajowych i zagranicznych winniśmy upowszechniać metody racjonalnego wykorzystania surowców spożywczych, zwłaszcza mięsa i odpadków poubojowych, tłuszczów zwierzęcych itp. Niezależnie od ilościowego wzrostu produkcji artykułów konsumpcyjnych, przemysł nasz powinien ściśle przestrzegać ustalonego układu asortymentowego produkcji, zwiększać ilość nowych asortymentów i lepszych gatunków, stosować uszlachetnienie surowców, podnosić estetykę wyrobów i opakowań. Ludzie pracy naszego kraju oczekują od przemysłu lekkiego i spożywczego istotnej poprawy wartości użytkowej artykułów konsumpcyjnych. Przemysł drobny, terenowy, spółdzielczość pracy i rzemiosło powinny w znacznie większej niż dotąd mierze przejść na produkcję towarów i usług dla ludności, ograniczając swą działalność nastawioną na zaopatrzenie przemysłu i innych przedsiębiorstw państwowych.</u> + <u xml:id="u-5.86" who="#PoselGierekEdward">Terenowe rady narodowe mogą poważnie wpłynąć na rozwój przemysłu drobnego i rzemiosła, na wielokrotne zwiększenie produkcji towarów szerokiego zapotrzebowania i usług dla ludności. Posłowie słusznie postulowali w swoich wystąpieniach szczególną potrzebę ożywienia działalności rad narodowych wszystkich szczebli na tym odcinku i związane z tym potrzeby dalszej decentralizacji decyzji, planowania i rozporządzania surowcami o miejscowym znaczeniu.</u> + <u xml:id="u-5.87" who="#PoselGierekEdward">Posłowie w dyskusji podkreślali szczególne zaniepokojenie zbytnią rozbudową aparatu państwowego i gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-5.88" who="#PoselGierekEdward">Wydaje się, że dojrzała sytuacja do przystąpienia do energicznej likwidacji zbędnych ogniw i szczebli, do radykalnego zmniejszenia aparatu administracyjnego, do usprawnienia pracy i potanienia tej administracji. Należy iść dalej w kierunku większego przesuwania uprawnień w dół, dalszej decentralizacji decyzji, uproszczenia skomplikowanych i ograniczających inicjatywę przepisów, zmniejszenia sprawozdawczości. Szczególną rolę ma tutaj do spełnienia Państwowa Komisja Etatów.</u> + <u xml:id="u-5.89" who="#PoselGierekEdward">Administracja gospodarcza powinna do końca zerwać z biurokratycznymi metodami kierowania przemysłem. W oparciu o większą samodzielność przedsiębiorstw należy główny wysiłek koncentrować na konkretnej, rzeczowej pomocy w opanowaniu i rozwiązywaniu szczególnie trudnych problemów. Przedsiębiorstwa należy uwolnić od nadmiernej ilości zarządzeń, dyrektyw i zaleceń ogólnikowego charakteru.</u> + <u xml:id="u-5.90" who="#PoselGierekEdward">Posłowie kierowali krytyczne uwagi pod adresem administracji za niedocenianie roli załóg i aktywu społecznego w walce o wykonywanie planów produkcyjnych. Mówiono w szczególności o niedocenianiu narad wytwórczych i krytyki oddolnej, o formalnym stosunku do współzawodnictwa pracy. Narady produkcyjne powinny być jednym z najważniejszych środków opracowywania metod organizacyjno-technicznych, zapewniających lepsze wyniki gospodarcze, szczególnie podniesienie wydajności pracy, obniżenie kosztów własnych, znalezienie rezerw oszczędnościowych. Narady produkcyjne powinny być jednym z najważniejszych środków propagowania i wprowadzania przodujących doświadczeń.</u> + <u xml:id="u-5.91" who="#PoselGierekEdward">W dyskusji nad projektem planu 5-letniego brały udział milionowe rzesze ludzi pracy naszego kraju. W tej dyskusji jeszcze bardziej wzrosła rola mas pracujących. Winniśmy tę rolę załóg dalej rozwijać, wciągać załogi również do opracowywania planów rocznych. Do dyskusji. nad planem 5-letnim wciągać winniśmy szeroki aktyw rad narodowych i komitetów Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-5.92" who="#PoselGierekEdward">Krytyka płynąca ze strony partyjnych i bezpartyjnych mas robotniczych będzie zawsze najcenniejszą pomocą w zarządzaniu przemysłem, rolnictwem i całą naszą gospodarką. Trzeba więc pobudzać do krytyki wszystkiego, co hamuje, co utrudnia wykonywanie i przekraczanie zadań gospodarczych. Żaden głos krytyczny nie może pozostać bez odpowiedzi, a ujawnione niedociągnięcia muszą być jak najszybciej usuwane.</u> + <u xml:id="u-5.93" who="#PoselGierekEdward">Winniśmy w dalszym ciągu rozwijać, pogłębiać i rozszerzać socjalistyczne współzawodnictwo pracy. Byłoby jednak rzeczą niesłuszną nie widzieć wielu poważnych niedociągnięć i formalizmu, które hamują współzawodnictwo. Główne niedociągnięcie polega na tym, że w wielu dziedzinach produkcji w zbyt małym stopniu rozpowszechnia się przodujące doświadczenia tysięcy nowatorów produkcji, doświadczenia ludzi, którzy przodują w każdym zakładzie i w każdym zawodzie.</u> + <u xml:id="u-5.94" who="#PoselGierekEdward">Najbliższe zadania rolnictwa zostały sformułowane w uchwałach V Plenum Komitetu Centralnego PZPR. Uchwały te są kontynuacją nakreślonej przez II Zjazd linii Partii — zapewnienia dalszego szybszego rozwoju produkcji roślinnej i zwierzęcej oraz dalszego rozwoju socjalistycznego rolnictwa. Znajduje to swój wyraz w budżecie państwa na rok 1956.</u> + <u xml:id="u-5.95" who="#PoselGierekEdward">W roku 1956 na finansowanie rolnictwa i leśnictwa przeznacza się ponad 13 miliardów zł, z tego ok. 8 miliardów na inwestycje i remonty kapitalne. Łączna suma nakładów wzrasta w cenach porównywalnych w stosunku do 1955 r. o 9,2%, w tym na finansowanie inwestycji i remonty kapitalne o 11,3%.</u> + <u xml:id="u-5.96" who="#PoselGierekEdward">Ministerstwo Rolnictwa, rady narodowe powinny skupić wysiłki wokół maksymalnego wykorzystania żyznych ziem uprawnych na terenie Żuław, w rejonie Pyrzyc, Kętrzyna, na nadodrzańskich madach, na czarnoziemach rejonu tomaszowskiego i hrubieszowskiego, Lubelszczyzny, Sandomierskiego, Kujaw oraz ziem urodzajnych województw opolskiego i wrocławskiego. Zadaniem tych ogniw jest również dążyć do pełnego zlikwidowania wszystkich odłogów oraz do pozyskiwania nowych gruntów uprawnych.</u> + <u xml:id="u-5.97" who="#PoselGierekEdward">Ważniejszym środkiem dalszego podniesienia produkcji zbóż będzie wzrost uprawy kukurydzy. Powierzchnia zasiewów kukurydzy w stosunku do wykonania w 1955 r. wzrośnie o 125%.</u> + <u xml:id="u-5.98" who="#PoselGierekEdward">Równolegle z walką o wzrost urodzajności zbóż należy koncentrować uwagę na rozszerzeniu bazy paszowej. Dążyć musimy do osiągnięcia poważnego wzrostu urodzajności ziemniaków w stosunku do roku 1955, a także do lepszego wykorzystania łąk i pastwisk.</u> + <u xml:id="u-5.99" who="#PoselGierekEdward">Wysokie i mobilizujące są zadania PGR. Powierzchnia zasiewów w PGR winna wzrosnąć o 83 tys. ha, m. in. drogą przejęcia do uprawy ok. 47 tys. ha odłogów. Plony 4 zbóż winny osiągnąć 13,5 q z ha przy średniej z ha w ciągu ostatnich 3 lat 11,9 q. Rosną zadania w zakresie plonów buraków i ziemniaków w PGR.</u> + <u xml:id="u-5.100" who="#PoselGierekEdward">W dziedzinie hodowli przewiduje się wzrost pogłowia bydła o dalsze 4% — do 8.230 tys. szt., a w PGR do 640. tys. szt.</u> + <u xml:id="u-5.101" who="#PoselGierekEdward">Te olbrzymie zadania rolnictwa wymagają usprawnienia kierownictwa rolnictwem, przestrzegania przez resorty zaopatrujące rolnictwo sumiennego wywiązywania się z obowiązków, przełamania nawyków nadmiernej centralizacji decyzji ze strony Ministerstw. Rolnictwa i PGR, usunięcia przerostów biurokratycznych, zwłaszcza w dziedzinie sprawozdawczości, codziennej wnikliwej i rzeczowej pomocy dla terenowych rad narodowych i zarządów rolnictwa i PGR w wykonywaniu ich zadań.</u> + <u xml:id="u-5.102" who="#PoselGierekEdward">Obywatele Posłowie! Rok 1956 jest pierwszym rokiem planu 5-letniego. Głównym akcentem tego planu jest wykorzystanie rezerw i postępu technicznego. Bo wykorzystanie rezerw produkcyjnych i postępu technicznego to najszybszy wzrost produkcji, najmniejsze nakłady inwestycyjne, najwyższa jakość produkcji, najniższe koszty wytwarzania, to najwyższy dochód narodowy, to stworzenie realnej podstawy dla wzrostu stopy życiowej.</u> + <u xml:id="u-5.103" who="#PoselGierekEdward">Wykonanie Narodowego Planu Gospodarczego i budżetu na rok 1956 będzie początkiem realizacji planu 5-letniego. Będzie to ważnym krokiem naprzód w walce o wzrost sił wytwórczych w naszym kraju i w naszej walce o wzrost materialnego i kulturalnego poziomu życia naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-5.104" who="#PoselGierekEdward">Przedstawiając uchwalony przez Komisję Finansowo-Budżetową projekt budżetu na rok 1956, wnoszę w jej imieniu o uchwalenie rządowego projektu ustawy budżetowej z poprawkami Komisji.</u> + <u xml:id="u-5.105" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Z uwagi na późną porę na tym kończymy dzisiejsze obrady Sejmu.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">W dniu jutrzejszym otwarta zostanie dyskusja nad sprawami postawionymi na porządku dziennym dzisiejszego posiedzenia. Obywatele Posłowie proszeni są o zapisywanie się do głosu przez składanie kartek z nazwiskami do Prezydium.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">Do Prezydium Sejmu wpłynęły ostatnio następujące interpelacje:</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#Marszalek">1.Interpelacja posłów Wojewódzkiego Zespołu Poselskiego woj. warszawskiego w sprawie budownictwa mieszkaniowego w woj. warszawskim.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#Marszalek">2.Interpelacja posłów Wojewódzkiego Zespołu Poselskiego woj. warszawskiego w sprawie przeprowadzenia elektryfikacji wsi w woj. warszawskim.</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#Marszalek">3.Interpelacja posła Jana Frankowskiego w sprawie zatrudnienia osób o ograniczonych zdolnościach do pracy.</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#Marszalek">4.Interpelacja posłów Wycecha, Kruczkowskiego, Kaliszewskiego, Banacha, i Jagusztyna w sprawie niewykonania przez Ministerstwo Budownictwa Przemysłowego polecenia opróżnienia lokalu przydzielonego — „Domowi Książki” dla Centralnej Księgarni Rolniczej w Warszawie.</u> + <u xml:id="u-6.7" who="#Marszalek">5.Interpelacja posłów Jerzego Feliksiaka i Heleny Jaworskiej w sprawie złej sytuacji młodzieży zatrudnionej w PGR-ach.</u> + <u xml:id="u-6.8" who="#Marszalek">Interpelacje te — w myśl art. 53 regulaminu Sejmu PRL — Prezydium Sejmu przesłało Prezesowi Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-6.9" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-6.10" who="#Marszalek">Następne posiedzenie odbędzie się jutro, dnia 24 bm. o godz. 10.</u> + <u xml:id="u-6.11" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-6.12" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 22 min. 25.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00019-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00019-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..23423dd --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00019-01/header.xml @@ -0,0 +1,85 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00019-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>19 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>19 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">19</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1956-04-24</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCebertowiczRomuald" role="speaker"> + <persName>Poseł Cebertowicz Romuald</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDachowMikolaj" role="speaker"> + <persName>Poseł Dachów Mikołaj</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDrobnerBoleslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Drobner Bolesław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHochfeldJulian" role="speaker"> + <persName>Poseł Hochfeld Julian</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHorodynskiDominik" role="speaker"> + <persName>Poseł Horodyński Dominik</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJablonskiJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Jabłoński Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJurkowaHonorata" role="speaker"> + <persName>Poseł Jurkowa Honorata</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKorotynskiHenryk" role="speaker"> + <persName>Poseł Korotyński Henryk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselNieszporekRyszard" role="speaker"> + <persName>Poseł Nieszporek Ryszard</persName> + </person> + <person xml:id="PoselOsmanczykEdmund" role="speaker"> + <persName>Poseł Osmańczyk Edmund</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSkokGerhard" role="speaker"> + <persName>Poseł Skok Gerhard</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStasiakLudomir" role="speaker"> + <persName>Poseł Stasiak Ludomir</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSliwinskiWaclaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Śliwiński Wacław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTruszJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Trusz Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWendeJanKarol" role="speaker"> + <persName>Poseł Wende Jan Karol</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWozniakWiktor" role="speaker"> + <persName>Poseł Woźniak Wiktor</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekStanislawKulczynski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Stanisław Kulczyński</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00019-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00019-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..13050bc --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00019-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,938 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 19 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 24 kwietnia 1956 r.</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Protokoły 17 i 18 posiedzeń Sejmu uważam za przyjęte, gdyż nie wniesiono przeciw nim zarzutów.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu ustaliło porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia, który został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Na wstępie dzisiejszego posiedzenia proszę o zabranie głosu Przewodniczącego Delegacji Zgromadzenia Ludowego Ludowej Republiki Albanii Towarzysza Pilo Peristeri.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Przewodniczący Delegacji Zgromadzenia Ludowego Ludowej Republiki Albanii Pilo Peristeri) (witany hucznymi,</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#komentarz"> długotrwałymi oklaskami):</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Szanowny Towarzyszu Marszałku Sejmu! Drodzy Towarzysze i Przyjaciele Posłowie!</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Pozwólcie, że w imieniu Zgromadzenia Ludowego Ludowej Republiki Albanii i całego narodu albańskiego przekażę serdeczne pozdrowienia najwyższemu organowi władzy państwowej Polski Ludowej, a poprzez niego — całemu bratniemu narodowi polskiemu.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Pozwólcie mi podziękować z całego serca Sejmowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej za zaproszenie delegacji Zgromadzenia Ludowego Ludowej Republiki Albanii.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">Nasze Zgromadzenie Ludowe przyjęło z wielką radością Wasze zaproszenie. Jesteśmy *) przemówienie wygłoszone w języku albańskim; tłumaczenie odczytał poseł Stanisław Stachacz.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">przekonani, że przybycie naszej delegacji parlamentarnej do bratniej Polski przyczyni się do jeszcze większego zacieśnienia przyjaźni i braterskiej współpracy, która łączy nasze kraje oraz stanowić będzie wkład w utrwalenie pokoju.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Naród albański szczególną sympatią darzył bohaterską postawę bratniego narodu polskiego w naszej wspólnej walce i wie dobrze, jak drogo kosztowało go zwycięstwo. Jednakże ani zamordowanie milionów ludzi, ani miasta zrównane z ziemią ręką faszystowskich barbarzyńców nie mogły zdławić oporu narodów, a tym bardziej narodu o tak wielkich tradycjach rewolucyjnych i kulturalnych, narodu, który dał ludzkości Kopernika, Chopina i Mickiewicza, który wydał również tak wybitnych rewolucjonistów jak Kościuszkę, Dąbrowskiego, Marchlewskiego, Dzierżyńskiego i Bieruta.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Naród albański, który witał wczoraj z wielką radością wyzwolenie Polski i ustanowienie władzy ludowej, śledzi dziś z niemniejszą uwagą Wasze ogromne postępy w dziedzinie pokojowego budownictwa gospodarki i rozwoju kultury.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Wasze osiągnięcia przyczyniły się do tego, że Polska stała się dziś silnym państwem i wysoce uprzemysłowionym krajem, co idzie w parze z podniesieniem dobrobytu mas pracujących i wzrostem prestiżu i roli Polski na arenie międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Towarzysze i Przyjaciele!</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">W czasie naszego pobytu w bratniej Polsce, od Warszawy do Krakowa i od Stalinogrodu do Wrocławia, mogliśmy poznać z bliska Wasz wspaniały naród i jego wielkie osiągnięcia. Byliśmy świadkami wielkiego rozmachu, z jakim buduje się u Was socjalizm i walczy o utrwalenie pokoju.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Bezpośrednio po wyzwoleniu Polski niejednemu trudno było zrozumieć, jak mógłby się odbudować kraj, który został tak bardzo zniszczony. Wasze osiągnięcia wykazały najlepiej, do czego zdolny jest naród, który ujął władzę w swoje ręce i sprawuje ją pod kierownictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i przy wydatnej pomocy Związku Radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Polska, która ongiś była przedmiotem intryg i ofiarą agresji imperialistycznych, dziś stała się silnym bastionem pokoju. Naród stał się gospodarzem swojego kraju i pracuje dla swojego szczęścia.</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Ta wspaniała rzeczywistość oślepia reakcyjne koła na Zachodzie, które za wszelką cenę starają się ją oczerniać po to, by wprowadzić w błąd i zdezorientować Waszych braci za granicą; gdyby znali oni prawdę, porzuciliby na pewno bezpodstawne kłamstwa i reakcyjne bzdury, by powrócić na łono swojej wolnej Ojczyzny i brać udział w budowaniu wspaniałych dzieł dla szczęśliwej przyszłości narodu.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">My ujrzeliśmy na własne oczy zakrojoną na szeroką skalę odbudowę zburzonych w czasie wojny miast i ośrodków przemysłowych, widzieliśmy nowe miasta, jak np. olbrzymią Nową Hutę, widzieliśmy przebogate kopalnie węgla i inne ośrodki przemysłowe. Przemierzyliśmy wasze piękne i rozległe pola, gdzie szybko rozwija się kolektywizacja. Odwiedziliśmy szkoły i instytucje kulturalne, widzieliśmy zabytki kultury i sztuki. Pośród nich szczególne wrażenie wywarły na nas Pałac Kultury i Nauki w Warszawie i Młodzieżowy Dom Kultury w Stalinogrodzie.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">W czasie naszego pobytu mieliśmy okazję spotkać się z robotnikami, spółdzielcami i pracownikami nauki i kultury. Wszędzie rzucał nam się w oczy wielki rozmach, a zarazem sumienna dyscyplina w pracy, radość życia i wiara w przyszłość.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">Wszędzie, gdzie byliśmy, przyjmowano nas jak braci i wszędzie mieliśmy wrażenie, że spotykamy ludzi znajomych, z którymi rozstawaliśmy się z żalem, czego nigdy nie zapomnimy.</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">Czuliśmy się wszędzie jak w naszym domu. Wszędzie spotykaliśmy się z ludźmi gotowymi pokazać nam wszystko, poinformować nas o wszystkim. Na twarzach mężczyzn i kobiet, na twarzach pięknych i zdrowych dzieci czytaliśmy sympatię dla naszego narodu. W Waszym bohaterskim i pracowitym narodzie poznaliśmy wspólne dla obu naszych narodów cechy — szlachetną dumę ze swojej pięknej i bogatej Ojczyzny i słynną polską gościnność. Doznaliśmy uczucia głębokiej sympatii wobec naszego narodu, którą tak samo ze swej strony żywi nasz naród wobec narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">Wasze sukcesy budzą w nas wielką radość, ponieważ uważamy je za nasze sukcesy, za sukcesy całego obozu pokoju i socjalizmu. Jesteśmy szczerze wzruszeni serdecznością, z jaką nas przyjęto. Opuścimy Wasz kraj z najlepszymi wrażeniami i wspomnieniami.</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#Marszalek">Towarzysze i Przyjaciele!</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#Marszalek">Tak jak w Waszym kraju, tak i u nas osiągnięto wielkie sukcesy w dziedzinie rozwoju gospodarki i kultury w ciągu ostatnich dwunastu lat. Kraj nasz zmienił swe oblicze: z zacofanego ongiś kraju rolniczego stał się dziś krajem rolniczo-przemysłowym.</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#Marszalek">Naród nasz osiągnięcia te odniósł pod przewodnictwem Albańskiej Partii Pracy, dzięki wspaniałemu patriotyzmowi klasy robotniczej, chłopstwa pracującego i naszej inteligencji, przy pomocy Związku Radzieckiego i krajów demokracji ludowej, a pośród nich Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.31" who="#Marszalek">Zespolone jak zawsze w wielkiej rodzinie obozu pokoju i socjalizmu ze Związkiem Radzieckim na czele, kraje nasze kroczyć będą zawsze naprzód ku szczęściu i dobrobytowi naszych narodów.</u> + <u xml:id="u-2.32" who="#Marszalek">Pozwólcie, Towarzysze, życzyć Wam z całego serca nowych sukcesów w Waszej pożytecznej pracy dla dobra dzielnego, pracowitego i miłującego pokój narodu polskiego, dla pomyślnego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, dla zachowania pokoju i zacieśnienia przyjaźni między narodami.</u> + <u xml:id="u-2.33" who="#Marszalek">Niech żyje bratni naród polski!</u> + <u xml:id="u-2.34" who="#Marszalek">Niech żyje przyjaźń polsko-albańska!</u> + <u xml:id="u-2.35" who="#Marszalek">Niech żyje pokój na całym świecie!</u> + <u xml:id="u-2.36" who="#komentarz">(Huczne oklaski. Wszyscy wstają.)</u> + <u xml:id="u-2.37" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-2.38" who="#Marszalek">Dla wygłoszenia sprawozdania Komisji Finansowo-Budżetowej o przedłożonym przez Radę Ministrów sprawozdaniu z wykonania budżetu państwa za rok 1954 udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Ludomirowi Stasiakowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselStasiakLudomir">Wysoki Sejmie! Budżet państwa za rok 1954 został wykonany po stronie dochodów w 101,3%, a po stronie wydatków w 101,1%.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselStasiakLudomir">Struktura wykonania budżetu jest prawidłowa, albowiem wskazuje po stronie dochodów na dalszy wzrost dochodów z gospodarki uspołecznionej, a po stronie wydatków na to że podstawowe kwoty zostały zużyte na dalszy rozwój naszego przemysłu i rolnictwa, na usługi socjalno-kulturalne, przy jednoczesnym zmniejszeniu się wydatków na obronę narodową i administrację.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselStasiakLudomir">Mimo korzystnego ukształtowania się globalnych wskaźników wykonania budżetu, w poszczególnych działach klasyfikacji budżetowej występuje wiele nieprawidłowości. Dotyczy to zwłaszcza dochodów z gospodarki uspołecznionej, które zostały wykonane w 98,4%, oraz dochodów z podatków z gospodarki nieuspołecznionej, których wskaźnik wykonania dochodził do 96,5%.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselStasiakLudomir">Wykonanie budżetu świadczy o skierowaniu dalszych poważnych środków pieniężnych na rozwój gospodarki narodowej, na dalszy postęp w dziedzinie uprzemysłowienia kraju, poprawę zaopatrzenia ludności w artykuły przemysłowe i rolnicze oraz zwiększenie świadczeń kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselStasiakLudomir">Przebieg wykonania budżetu jest wyrazem realizacji polityki Partii i Rządu, zmierzającej do zmniejszenia dysproporcji między poszczególnymi gałęziami gospodarki narodowej i dalszego podniesienia stopy życiowej mas pracujących. Przejawia się to w zwiększeniu finansowej pomocy dla rolnictwa, w zmianie struktury inwestycji, a mianowicie w zwiększeniu udziału nakładów na rolnictwo, urządzenia socjalne i kulturalne, gospodarkę komunalną i mieszkaniową oraz w pewnym stopniu w zmniejszeniu udziału nakładów na przemysł.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselStasiakLudomir">Dlatego też oceniając osiągnięcia jak również braki w wykonaniu budżetu należy wspomnieć o wykonaniu Narodowego Planu Gospodarczego, z którym, budżet jest ściśle związany.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselStasiakLudomir">Plan produkcji przemysłu za rok 1954 został przekroczony o 2%. Grupa A i grupa B rozwijały się w zasadzie równomiernie. Podstawą wzrostu produkcji był dalszy rozwój przemysłu ciężkiego. Do wydatnego podniesienia wzrostu produkcji zarówno w przemyśle ciężkim, jak i lekkim przyczyniło się wprowadzenie do eksploatacji szeregu nowych obiektów i nowych mocy produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselStasiakLudomir">Dzięki zwiększeniu mocy produkcyjnej, wzrostowi wydajności pracy w wielu przemysłach i polepszeniu zaopatrzenia zwiększyła się poważnie produkcja surowców i paliw, maszyn i urządzeń oraz podstawowych środków produkcji dla rolnictwa, a także został przekroczony plan produkcji wielu towarów dla ludności.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselStasiakLudomir">W oparciu o to została dokonana częściowa obniżka cen, podwyżka płac niektórych grup pracowników i robotników, wzrosły dochody pieniężne chłopów.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselStasiakLudomir">Jednym z najważniejszych zagadnień planu gospodarczego na rok 1954 — zgodnie z wytycznymi Partii i Rządu — była walka o wzrost produkcji rolnej, o pogłębienie więzi między miastem i wsią, przemysłem a rolnictwem, klasą robotniczą i pracującym chłopstwem. Znalazło to wyraz między innymi w nastawieniu przemysłu na przyśpieszenie tempa wzrostu artykułów przeznaczonych na potrzeby wsi, zwiększeniu podaży towarów poszukiwanych przez chłopów, polepszeniu przez państwo warunków skupu niektórych płodów rolnych przy dostawach kontraktacyjnych oraz zwiększonej pomocy ze strony państwa zarówno dla spółdzielni produkcyjnych, jak i chłopów indywidualnych w formie kredytów krótko i długoterminowych, zwiększeniu dostaw maszyn rolniczych i nawozów sztucznych.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselStasiakLudomir">W reku 1954 produkcja rolnictwa wzrosła o 4,8% w porównaniu z 1953 r. Pomimo to plan produkcji globalnej rolnictwa został wykonany tylko w 98,1%.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselStasiakLudomir">Szczególnie zły przebieg miało wykonanie planu produkcji rolnej w PGR. Produkcja globalna PGR wzrosła o 10% w porównaniu z 1953 r., jednakże osiągnęła ona zaledwie 88% poziomu planowanego. Niepełne wykonanie planu produkcji rolnictwa odbiło się ujemnie na wykonaniu planu skupu podstawowych artykułów rolnych, co w konsekwencji musiało zaciążyć na wykonaniu planu produkcji szeregu artykułów przemysłu rolnego, przemysłu rolno-spożywczego, jak np. mięso, cukier.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselStasiakLudomir">Plan inwestycyjny został wykonany w 99,5%, co w porównaniu z procentem wykonania za rok 1953 oznacza postęp. Jednak i na tym odcinku wystąpiły poważne niedociągnięcia. Nakłady inwestycyjne na przemysł ciężki zostały przekroczone o 3%, przy równoczesnym nieosiągnięciu zaplanowanych nakładów na rolnictwo, które wykonane zostały w 97,6%, co w świetle uchwał II Zjazdu PZPR należy uznać za zjawisko ujemne.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselStasiakLudomir">Osiągnięcia w zakresie realizacji Narodowego Planu Gospodarczego, zwłaszcza zaś na odcinku wzrostu produkcji przemysłu, nie znalazły jednak korzystnego odzwierciedlenia w budżecie, ponieważ przekraczaniu planów produkcji nie towarzyszyło odpowiednie zwiększenie akumulacji, a w konsekwencji i zwiększenie dochodów budżetowych z gospodarki uspołecznionej. Wprost przeciwnie, plan akumulacji za rok 1954 nie został wykonany. Niedobór akumulacji (po wyeliminowaniu wpływu obniżki cen) w stosunku do planu wyniósł 5,9 mlrd zł. Niedostateczna walka o obniżkę kosztów własnych i o wzrost akumulacji socjalistycznej jest szczególnie niebezpieczna dla realizacji dalszego podnoszenia poziomu życiowego mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselStasiakLudomir">Dlatego też dalsze podniesienie poziomu życiowego mas pracujących wymaga maksymalnego wysiłku celem rozwoju produkcji rolnictwa, pełnego wykonania planu obniżki kosztów, ścisłej dyscypliny finansowej na wszystkich odcinkach gospodarki. Niedociągnięć i braków w tych dziedzinach jest bardzo jeszcze wiele. I tak np. w przemyśle, w budownictwie w dalszym ciągu istniała nieprawidłowa gospodarka materiałowa, wyrażająca się w przekraczaniu norm zużycia materiałowego, w marnotrawstwie materiałów, w gromadzeniu nadmiernych zapasów, niewłaściwym magazynowaniu, w przewozie materiałów droższymi środkami komunikacyjnymi, w nieuzasadnionym używaniu do produkcji surowców pełnowartościowych zamiast zastępczych.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselStasiakLudomir">W PGR występowała zła organizacja pracy, marnotrawstwo, niedostateczne stosowanie mechanizacji, złe wykonywanie prac agrotechnicznych.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselStasiakLudomir">W obrocie towarowym ujemnie na niewykonanie obniżki kosztów wpłynęło istnienie dużych mank i ubytków, złe magazynowanie towarów, zbędne przewozy towarów, niezsynchronizowanie dostaw z przemysłu oraz dostarczanie przez przemysł towarów w asortymentach i wzorach nie odpowiadających zapotrzebowaniu rynkowemu.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselStasiakLudomir">Poważny wpływ na niewykonanie planu obniżki kosztów wywarły duże straty na brakach na skutek niewłaściwej kontroli technicznej, nieprzestrzegania reżimów technologicznych, braku kontroli międzyoperacyjnej, w wyniku czego braki w półfabrykatach przedostają się do dalszych faz produkcji, powodując marnotrawstwo siły roboczej i materiałów.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselStasiakLudomir">Również aparat finansowy niedostatecznie jeszcze walczył o terminowe dokonywanie wpłat, niedostatecznie nadzorował prawidłowość deklarowania oraz odprowadzania do budżetu należności, jak również w niedostatecznej mierze przeprowadzał kontrole w przedsiębiorstwach.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselStasiakLudomir">Poważne niedociągnięcia — mimo pewnej poprawy w stosunku do r. 1953 — istnieją również w zakresie dokonywania wydatków, W zakresie finansowania usług socjalno-kulturalnych wskaźniki wykorzystania kredytów budżetowych przewyższają wykonanie zadań wypływających z Narodowego Planu Gospodarczego, w związku z czym występowało przekraczanie norm budżetowych. Niedostateczne wykonywanie zadań rzeczowych występuje w zakresie instytutów naukowo-badawczych i szkół wyższych, szkolnictwa zawodowego, oświaty oraz zdrowia i kultury fizycznej, co m. in. wyrażało się w zmniejszeniu ilości miejsc w przedszkolach, szpitalach itp.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselStasiakLudomir">Duże zastrzeżenia do pracy Ministerstwa PGR musi budzić niewykorzystanie kredytów na cele socjalno-kulturalne.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselStasiakLudomir">A więc np. nie wykorzystano 23% sum przeznaczonych na przedszkola wiejskie, 49% na świetlice dziecięce, 56% — na dziecińce.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselStasiakLudomir">Trzeba podkreślić, że w roku ubiegłym Sejm zatwierdził także niewykorzystanie przez to Ministerstwo kredytów na cele socjalne.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselStasiakLudomir">Podobne zastrzeżenia musi budzić niewykorzystanie sum budżetowych przez Ministerstwo Rolnictwa, które w okresie napiętej walki o wzrost produkcji rolniczej nie wykorzystało 11% kredytów przeznaczonych na POM; w 45% nie zostały wykorzystane sumy na popieranie produkcji zwierzęcej, a w 11% kredyty na upowszechnienie wiedzy rolniczej.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselStasiakLudomir">Wysoki Sejmie! Komisja Finansowo-Budżetowa poświęciła dwa posiedzenia analizie sprawozdania Rządu z wykonania budżetu za rok 1954. Obrady sprowadzały się nie tylko do omawiania wyników roku 1954, ale również Komisja starała się w oparciu o dane z lat ubiegłych wydobyć te zjawiska, które występując z roku na rok niewątpliwie ciążą na naszym życiu gospodarczym i w związku z tym wymagają specjalnej troski i poważnej czujności tak ze strony Rządu, jak i społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselStasiakLudomir">Szczególnie dużo miejsca poświęciła Komisja sprawie niewykonywania planów obniżki kosztów własnych, co ma zasadniczy wpływ na stanowczo za mały, w stosunku do naszych możliwości produkcyjnych, wzrost stopy życiowej. W samym roku 1954 niedobór, jaki zaistniał z powodu niewykonania planu obniżki kosztów własnych, wynosił 4 mlrd zł. Bezpośrednio na ten stan rzeczy złożyły się: niewykorzystanie w pełni mocy produkcyjnej poszczególnych przedsiębiorstw, marnotrawstwo materiałowe, niedostateczny wzrost wydajności pracy w wielu przemysłach, słabe wprowadzanie nowej techniki, pospolite wreszcie brakoróbstwo i stale jeszcze występujące przerosty administracji w stosunku do pracowników zatrudnionych w produkcji.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselStasiakLudomir">Członkowie Komisji dla wyjaśnienia przyczyn stałego występowania wyżej wymienionych zjawisk zaprosili na swoje posiedzenie przedstawicieli Ministerstwa Kontroli Państwowej, Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego oraz Państwowej Komisji Cen.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselStasiakLudomir">W trakcie dyskusji szereg posłów zwracało uwagę na wadliwość systemu planowania, złą strukturę poszczególnych przedsiębiorstw, wadliwą organizację pracy oraz częstokroć niewłaściwy system płac. W wielu wypowiedziach poruszano zagadnienie cen, zwracając uwagę na dysproporcję między poszczególnymi cenami oraz na niedopuszczalne przejawy podnoszenia cen przez prostą zmianę nazwy towaru, a także na częste zjawisko niedostarczania na rynek tańszych asortymentów towarów. Ma to miejsce np. z wędlinami.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselStasiakLudomir">Po odpowiedzi Prezesa Państwowej Komisji Cen ustalono, że w celu uniknięcia tego rodzaju niedociągnięć będą się odbywać raz na kwartał posiedzenia Komisji Finansowo-Budżetowej poświęcone polityce cen.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselStasiakLudomir">Trzeba również stwierdzić, że odpowiedzi na zapytania poselskie udzielone przez przedstawiciela Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego nie zadowoliły członków Komisji.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselStasiakLudomir">Członkowie Komisji domagali się bardziej skutecznej reorganizacji wielu centralnych zarządów, zerwania z systemem zbyt drobiazgowego planowania centralnego, przekazania większych uprawnień kierownictwom przedsiębiorstw i terenowym radom narodowym.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PoselStasiakLudomir">Zwracali uwagę na niedopuszczalne fakty niewykorzystywania w pełni mocy produkcyjnych poszczególnych zakładów oraz na zaniżanie planów produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PoselStasiakLudomir">Ze szczególną krytyką posłów spotkał się fakt istnienia 59 nieczynnych cegielni, mimo że wiele z nich posiadało podstawowe urządzenia produkcyjne, oraz wykorzystanie zaledwie w 77% zdolności produkcyjnych przemysłu wapiennego i gipsowego.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PoselStasiakLudomir">A przecież rynek nasz cierpi na dotkliwy brak materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PoselStasiakLudomir">Dużo uwagi poświęciła Komisja sprawie przechwytywania części dochodu narodowego przez elementy spekulacyjne na skutek pochopnego udzielania przez przedsiębiorstwa państwowe zleceń na wykonywanie robót i usług często fikcyjnym spółdzielniom.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PoselStasiakLudomir">Straty, jakie poniosło z tego tytułu państwo, sięgały w samym tylko resorcie hutnictwa około 60 mln zł, a w resortach budownictwa przemysłowego i miast i osiedli — około 30 mln zł. Komisja stwierdziła, że zapobiec tego rodzaju zjawiskom może bardziej sprężysta kontrola tak państwowa, jak i społeczna przez większe powiązanie załóg z ich przedsiębiorstwami.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PoselStasiakLudomir">Komisja Finansowo-Budżetowa zwróciła również uwagę na niedostateczną pracę aparatu finansowego, który nie zawsze ma dostateczne rozeznanie terenu, w rezultacie czego elementom spekulacyjnym udawało się ukryć część dochodów przed opodatkowaniem.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PoselStasiakLudomir">Przykładem niedopuszczalnego liberalizmu w sprawie egzekwowania należności państwa od obywateli jest kwota 90 min zł, jaka na dzień 31 grudnia 1954 r. należała się Skarbowi Państwa z tytułu elektryfikacji wsi.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PoselStasiakLudomir">Komisja Finansowo-Budżetowa poddał a krytyce dotychczasowy system przedkładania przez Rząd sprawozdań z wykonania budżetów za okres sprzed 2 lat, który nie pozwalał na operatywne i skuteczne wnikanie Sejmu w pracę poszczególnych resortów, i wystąpiła z wnioskiem o przedkładanie Sejmowi sprawozdań z wykonania budżetu za rok ubiegły najpóźniej w III kwartale następnego roku.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PoselStasiakLudomir">Komisja Finansowo-Budżetowa stwierdza słuszność obecnego kierunku prac Rządu zmierzających do likwidacji nadmiernej centralizacji, do wzmocnienia samodzielności przedsiębiorstw i rad narodowych, do regulacji płac i do wzmocnienia udziału społeczeństwa w sprawowaniu kontroli poprzez dalszą demokratyzację życia — co niechybnie przyczyni się do wyrównania omawianych braków.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PoselStasiakLudomir">Komisja Finansowo-Budżetowa wnosi, aby Wysoki Sejm przyjął następującą uchwałę:</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PoselStasiakLudomir">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zatwierdza przedstawione przez Radę Ministrów sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za rok 1954.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Łączna dyskusja nad:</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">a)Exposé Prezesa Rady Ministrów, b)Projektem ustawy budżetowej na rok 1956 (druki nr 63 i 67), c)Sprawozdaniem Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1954 (druki nr 64 i 68).</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Jako pierwszemu udzielam głosu posłowi woj. szczecińskiego Janowi Jabłońskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselJablonskiJan">Wysoki Sejmie! Przedłożony pod obrady Wysokiego Sejmu budżet państwa jest budżetem pokoju, budżetem umocnienia i dalszego rozwoju gospodarki narodowej, budżetem zaspokajania potrzeb ludzi pracy naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselJablonskiJan">Jest faktem bezspornym, że realizacja tego budżetu zależna jest od wysiłku całego naszego narodu. Nie ulega wątpliwości, że klasa robotnicza, chłopstwo pracujące, inteligencja pracująca naszego kraju dołoży wszystkich starań, aby ten budżet wykonać.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselJablonskiJan">Chcę zwrócić uwagę na niedostateczną troskę niektórych ministerstw i komórek planowania o pełne wykorzystanie istniejących rezerw. Chcę tutaj dać kilka przykładów dotyczących właśnie tego zagadnienia, o ile chodzi o Ministerstwo Przemysłu Drobnego i Rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselJablonskiJan">Na terenie woj. białostockiego istnieje 30 kaflarni dających łącznie produkcję około 11 mln sztuk. Jest to około 30% produkcji ogólnokrajowej. Jednak praktyka lat 1953/54 i atmosfera, jaka istnieje w Ministerstwie Przemysłu Drobnego i Rzemiosła, nie sprzyja dalszemu zwiększeniu produkcji kafli. W latach 1953/54 zmniejszono załogę o około 10%, wychodząc z założenia, że nie ma zapotrzebowania w naszym kraju na kafle. W tym czasie magazyny były zapakowane kaflami i nawet w chłopskich stodołach te kafle były magazynowane. Działo się to wtedy, kiedy niewątpliwie zapotrzebowanie kraju było stosunkowo duże, przekraczające nasze możliwości produkcyjne. Jest to wynik braku jakiejś konkretnej synchronizacji poczynań między PKPG a całym Ministerstwem.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselJablonskiJan">Dla przykładu: obecnie jedno tylko z przedsiębiorstw białostockich MPRB ma potrzeby 650 tys. sztuk i tafcie złożyło zapotrzebowanie. Pokrycie tego zapotrzebowania — zaledwie 150 tys. sztuk. Szukamy rozwiązania w ten sposób, żeby produkować piece z cegły dziurawki. Jasna rzecz, że i wygląd estetyczny tych pieców pozostawia wiele do życzenia, a po drugie należałoby zastanowić się, czy wyzyskaliśmy wszystkie możliwości, aby się zgodzić z takim niedoborem kafli. Mniej więcej taka sytuacja ma miejsce i gdzie indziej.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselJablonskiJan">Takie są potrzeby kraju, ale stwierdzić należy, że atmosfera braku zbytu, mimo oczywiście sprzecznych faktów, nie została zlikwidowana w samym ministerstwie kierującym produkcją. Załogi kaflami, poprzez racjonalizację, a więc przejście na jednorazowy wypał kafli, doprowadziły do tego, że produkcja kaflami białostockich może być zwiększona o 60%, ale na realizację tego wniosku potrzebne jest spełnienie trzech warunków: 1) rozładowanie tej atmosfery o niepotrzebnej produkcji, jaka jeszcze istnieje w Ministerstwie Przemysłu Drobnego i Rzemiosła, 2) wprowadzenie pras w zakładach specjalistycznych, podległych Ministerstwu Przemysłu Drobnego, ponieważ produkcja dotychczasowa oparta jest nieomal wyłącznie na pracy ręcznej i w takiej sytuacji nie będziemy mogli zaspokoić zwiększonej przepustowości pieców, 3) potrzebne są nieduże nakłady inwestycyjne — pobudowanie kilku dodatkowych suszarni.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselJablonskiJan">Drugi przykład to zagadnienie kredy. Na Białostocczyźnie jest taka miejscowość Mielnik, bardzo bogata w złoża kredowe. Kreda ta jest potrzebna nam w budownictwie, jest potrzebna w rolnictwie jako produkt pastewny, a z drugiej strony może być zużyta jako nawóz rolniczy. Obecnie produkujemy około 10 tys. ton. Głębokość złóż sięga 80 metrów. Są to nieprzeliczone miliony ton drogocennej kredy. Obecnie produkcja odbywa się systemem chałupniczym, osiągamy około 10 tys. ton wydobytej kredy rocznie. Ta kreda może być wykorzystywana jako surowiec dla produkcji cementu. Właściwie należy nakładem około miliona złotych przeprowadzić roboty odkrywkowe.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselJablonskiJan">Obecnie Zarząd Przemysłu Terenowego jest przygotowany do zwiększenia eksploatacji tych złóż. Potrzebne są dodatkowe środki transportowe, ponieważ każdą tonę trzeba dowozić 12 km do najbliższej stacji kolejowej. Ale wychodząc z założenia wykorzystania drogi wodnej, ponieważ złoża znajdują się na brzegu Bugu, można i — wydaje się — należy zorganizować transport wodny, aby móc wywozić tę kredę i na eksport, i rozwozić ją dobrym stosunkowo połączeniem wodnym dla potrzeb kraju. Na nieszczęście wymaga to uzgodnienia między dwoma resortami, które — jak dotychczas — nie mogą dojść do porozumienia. Zdaje mi się, że przez to gospodarka narodowa traci zbyt wiele i z takim stanem rzeczy nie należałoby się dalej godzić.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselJablonskiJan">Trzecie zagadnienie, które chcę poruszyć, to jest sprawa gospodarki torfowej. Wydaje mi się — jak wynika z wygłoszonego exposé Prezesa Rady Ministrów — dojrzała sytuacja, aby tę gospodarkę torfową jakoś ulepszyć. Obecnie mamy sześć komórek szczebla centralnego, które się zajmują eksploatacją torfu: jest mała komórka przy PKPG, jest Ministerstwo Przemysłu Drobnego i Rzemiosła, jest specjalistyczny Centralny Zarząd Przemysłu Torfowego, jest Centralny Urząd Gospodarki Torfowej na prawach resortu, jest komórka w CRS ze swoim aparatem torfowym, jest Instytut Torfowy tzw. — „Torfoprojekt” i jest — „Geotorf”, czyli sześć instytucji szczebla centralnego.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselJablonskiJan">W województwach jest odpowiednia komórka podległa Centralnemu Zarządowi, tzw. przedsiębiorstwo torfowe posiadające w zasadzie na Białostocczyźnie, a więc w zagłębiu torfowym numer 1, dwa zakłady produkcyjne ze swoją administracją. Niezależnie od tego jest samodzielny referat torfowy przy Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, są pełnomocnicy, a raczej inspektorzy torfowi przy prezydiach powiatowych rad narodowych, jest odpowiednik zajmujący się wydobyciem torfu w PZGS, istnieje cała hierarchia, cała drabina biurokratyczna, w zasadzie przez nikogo nie koordynowana, a praktycznie rzecz biorąc ten torf wydobywany jest w Białostocczyźnie i rozprowadzamy w samej Białostocczyźnie, tylko z tą różnicą, że trzeba zezwolenie na torf otrzymywać w Warszawie.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselJablonskiJan">Dlatego nasuwa się konkretny wniosek, aby scentralizować, a raczej połączyć te instancje centralne, żeby powstała jedna komórka koordynująca w skali krajowej eksploatację torfu, a sprawę eksploatacji i dystrybucji torfu przekazać komórkom istniejącym przy prezydiach wojewódzkich rad narodowych, ewentualnie je przeorganizowując.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselJablonskiJan">Chciałbym poruszyć jeszcze jedno zagadnienie, również w tej samej dziedzinie przerostu administracyjnego, ale już na innym podwórku, tj. na podwórku PGR. Chodzi mi tutaj o istniejące przy Ministerstwie PGR tzw. Biuro Urządzeń Melioracji Rolnych. Na terenie Białostocczyzny powstaje nowa jednostka w postaci Zjednoczenia PGR w Gołdapie. Powiat gołdapski jest swoją specyfiką wybitnie różny od innych powiatów. Jest to teren wybitnie sfalowany, górzysty, na którym trudno znaleźć jakąś płaską równą przestrzeń, wynoszącą np. ponad 4 ha. Tendencje Ministerstwa PGR idą w tym kierunku, żeby wybudować gospodarstwa rolne według wzoru farm. Ten farmowy system budownictwa wymaga w każdym gospodarstwie przestrzeni nie mniejszej niż 8—12—15 ha.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselJablonskiJan">Praktyka lokalizacji takich gospodarstw w powiecie gołdapskim wygląda dość charakterystycznie, ponieważ z reguły wszystkie obory, chlewnie umieszczone są na bagnach, a jedna lokalizacja była tak charakterystyczna, że oborę umieszczono na środku dość pokaźnego jeziora. Wydaje mi się, że to jest po prostu tragikomiczne. Czy nie można byłoby obdarzyć większym zaufaniem istniejące przy zjednoczeniach PGR komórki inwestycyjne, które by w oparciu o istniejące komórki budownictwa wiejskiego przy prezydiach wojewódzkich rad narodowych mogły rozwiązać tę lokalizację konkretnie na miejscu, a nie tak, jak to się obecnie odbywa, kiedy trzech przedstawicieli WRN w okresie zimy wyjechało na nartach, oczywiście to jest przyjemna rzecz, ale zima ma to do siebie, że śnieg zasypuje równiny i nie widać co jest pod spodem — i stąd następuje taka lokalizacja stawianych obór i chlewów.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselJablonskiJan">Dlatego uważam, że Ministerstwo PGR powinno przemyśleć możliwość przekazania tych koncepcji komórkom inwestycyjnym istniejącym przy zjednoczeniach.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselJablonskiJan">Ten system nadmiernej centralizacji, nieufność do ludzi pracujących w terenie, przynosi nam olbrzymią szkodę i bez jakichś drastycznych posunięć w tej dziedzinie trudno nam będzie wygospodarować te sumy, które przewidywane są w budżecie przedstawionym Wysokiej Izbie dla podniesienia stopy życiowej mas pracujących naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. szczecińskiego Mikołaj Dachów.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselDachowMikolaj">Obywatele Posłowie! W roku 1956 państwo przeznaczyło na rozwój rolnictwa i zaopatrzenie wsi większą sumę niż w roku ubiegłym. Wieś otrzymała również więcej materiałów budowlanych na cele produkcyjne, więcej artykułów przemysłowych i innych środków.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselDachowMikolaj">Uchwały V Plenum KC wskazują na konieczność zastosowania wielu ulg dla gospodarki rolnej.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselDachowMikolaj">Dyskusja na zebraniach z chłopami na wsi, jak i dyskusja na komisjach sejmowych wykazała, że ta wielka pomoc państwa, która zmierza w kierunku podniesienia na wyższy poziom życia materialnego, wymaga bardzo wielkiej rzetelności i uczciwości od tego aparatu, który to realizuje.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselDachowMikolaj">Ja osobiście chciałem stwierdzić, że szereg spraw, które były poruszane na komisjach i poprzednich sesjach, uległo poprawie, że resorty coraz poważniej traktują uwagi posłów. Pomimo poprawy są jeszcze jednak pewne braki, które przeszkadzają w rozwoju produkcji.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselDachowMikolaj">Ja chciałbym się zatrzymać nad kilkoma sprawami, które były tematem obrad Komisji Obrotu Towarowego, które mają bezpośrednio wpływ na podniesienie produkcji rolnej i życia chłopów na wsi.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselDachowMikolaj">Pamiętam, jak już na jednej z poprzednich sesji Sejmu mówiłem o brakach w pracy aparatu skupu, wskazując na nadmierną ilość central i w ogóle aparatu skupu. Minister Mierzwiński odpowiedział mi, że nie ma central za dużo, że potrzebne są one po to, aby lepiej załatwiać chłopów. Zgodziłem się wówczas z tym, ale dziś widzę, że muszę wrócić do tej samej sprawy.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselDachowMikolaj">Mimo pewnej poprawy na odcinku skupu wiele jest jeszcze braków.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselDachowMikolaj">Do braków tych należy sprawa odbioru od chłopów materiału zakontraktowanego, na przykład w wielu województwach nie odbiera się wszystkich zakontraktowanych jałówek i cieliczek, są nawet wypadki, że chłopi doprowadzają kilkakrotnie zakontraktowane sztuki, narażając się na stratę czasu.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselDachowMikolaj">Braki te dotyczą nie tylko zwierząt, ale i produktów roślinnych — na przykład w województwie warszawskim w punkcie skupu Radzymin w dniu 28 stycznia tego roku 30 plantatorów lnu czekało 8 godzin na odbiór surowca, a nawet i po 8 godzinach nikt nie przyszedł, by len odebrać i chłopi odjechali do domu, klnąc na takie porządki.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselDachowMikolaj">Podobny wypadek miał miejsce 31 stycznia w punkcie skupu Boboszewo pow. Płońsk.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselDachowMikolaj">A teraz inne przykłady. W roku ubiegłym wielu plantatorów buraka cukrowego nie otrzymało należnych im wytłoków. W dalszym ciągu przewleka się sprawy rozliczeń chłopów z umowy, co wpływa na poderwanie zaufania u chłopów do systemu kontraktacji.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselDachowMikolaj">A wiemy, że po raz pierwszy w tym roku mamy trudności z wykonaniem planu kontraktacji buraka cukrowego i to mimo poprawy warunków skupu. Wpływa na to i fakt, że w niektórych powiatach woj. białostockiego, bydgoskiego i krakowskiego nie ma nawozów sztucznych na plantacje buraka cukrowego — stąd szereg chłopów traci zaufanie i zrywa umowy.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselDachowMikolaj">Wydaje mi się, że niezależnie od szybkiego usunięcia tych i innych braków, trzeba by wyciągnąć wnioski, ukarać winnych tych zaniedbań.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselDachowMikolaj">Drugą sprawą, jaką chciałem poruszyć, jest sprawa zaopatrzenia wsi w materiały budowlane. Otóż chcę stwierdzić, że na wszystkich spotkaniach z wyborcami sprawa ta jest poruszana jako jedna z głównych bolączek — szczególnie skarżą się chłopi gospodarujący indywidualnie, że przydział materiałów budowlanych nie dochodzi do nich w należnej im ilości.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselDachowMikolaj">Jak kręte drogi przechodzi przydział materiałów budowlanych dla wsi — świadczy oto takie pismo urzędowe Ministerstwa Handlu Wewnętrznego skierowane do Wydziału Handlu Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie, które mówi, że: — „Potrzeby mieszkańców pozostałych miast tamtejszego województwa, poza Rzeszowem, należy pokrywać z puli przydzielonej dla strefy wiejskiej (CRS), z której również należy dysponować odpowiednie ilości materiałów przez aparat detaliczny sieci miejskiej — MHD i ZSS.” Pod tym pismem podpisany jest wicedyrektor Serwa Stefan.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselDachowMikolaj">Czy takie same pisma wysłał dyrektor Serwa do innych województw — nie wiem, wiem jednak, że z puli wiejskiej materiałów budowlanych korzystają i miasta inne. Tak na przykład w Wałbrzychu budowlana spółdzielnia — „Remont”, posiadająca swe punkty w miastach, otrzymuje materiały budowlane z puli wiejskiej, i to wtedy gdy usługi tej spółdzielni dla wsi nie wynoszą nawet pół procentu wszystkich robót spółdzielni — „Remont”.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselDachowMikolaj">W całym zaś województwie wrocławskim spółdzielnie takie, jak wałbrzyska „Remont”, zabierają wsi jedną trzecią szkła oraz dwie trzecie cegły i kafli.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselDachowMikolaj">W województwie szczecińskim spółdzielnie budowlane, znajdujące się w miastach i dla miast pracujące, otrzymują z puli wiejskiej jedną piątą kafli, jedną czwartą szkła i jedną trzecią cegły.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselDachowMikolaj">Jeszcze gorzej wygląda to w województwach łódzkim i rzeszowskim.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselDachowMikolaj">Przykładów takich można by dać o wiele więcej. Chodzi mi o to, żeby urzędnicy zajmujący się sprawą rozdziału materiałów budowlanych zrozumieli, że to jest sprawa bardzo ważna dla każdego chłopa, któremu wie je przez wybitą szybę lub cieknie przez dziurawy dach, i nie pożyczali tych materiałów z puli chłopskiej dla miast na wieczne nieoddanie.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselDachowMikolaj">Sprawa uczciwego przydziału tych materiałów przyczyni się poważnie do zaspokojenia potrzeb wsi, lecz ich całkowicie nie rozwiąże. Potrzeby wsi wzrastają wraz ze wzrostem stopy życiowej w całym kraju.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselDachowMikolaj">Przed wojną chłop budował chałupę bez podłogi, przeważnie o jednej, dwóch izbach. Dziś jest inaczej — nawet na przekór naszym inżynierom budowlanym — chłop buduje dom trzy, czteroizbowy, a takie domy wymagają więcej materiałów budowlanych. Ale są i tacy, którzy na skutek braku troski o potrzeby wsi nie mogą zbudować i jednej izby, i dlatego chcę chwilę zastanowić się nad pomocą chłopom w pozyskiwaniu materiałów budowlanych. Uważam, że szerzej należy wyjść z hasłem organizowania przez wieś różnych form zespołowego wyrobu cegieł, pustaków i innych materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselDachowMikolaj">Niestety jest jedna przeszkoda, którą stanowi opał — węgiel, konieczny dla wypalania cegły. Węgiel może zastąpić miał czy torf, ale i o te środki opału trudno.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselDachowMikolaj">W sprawie materiałów budowlanych nasuwają mi się następujące wnioski:</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselDachowMikolaj">1)Pulę materiałów budowlanych przeznaczoną dla potrzeb gospodarstw chłopskich należy zabezpieczyć przed możliwością dowolnego ich rozgrabienia.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselDachowMikolaj">2)Stwierdzić należy, że stan poważnej części budynków mieszkalnych i gospodarczych na wsi jest katastrofalny i wymaga remontu. Utrudnia to bardzo rozwój produkcji rolnej, a szczególnie hodowli. Dlatego też uważam, że należy przyjść chłopom z szeroką pomocą w organizowaniu różnych form zespołowego wyrobu cegły i innych materiałów budowlanych. Pomoc w tym wypadku musi być konkretna i szybka w materiałach opałowych, które stanowią konieczność w wypalaniu wapna czy cegły.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselDachowMikolaj">3)Największe braki odczuwa wieś w drewnie. Wiele mówiło się o tym na komisjach sejmowych. Na krajowej naradzie budownictwa ujawniono, że nie ma kontroli zużycia materiałów budowlanych, mówiono nawet, że lepiej opłaca się zrzucać deski z IV piętra, niż oszczędzać je. Z tego można by wyciągnąć wniosek, że jednym daje się za dużo, drugim za mało. Jedni uprawiają szkodliwe marnotrawstwo, a drudzy nie mają drzewa na najkonieczniejsze potrzeby. Należy więc obciąć przydziały tym, którzy marnotrawią, a dodać tym, którzy tego koniecznie potrzebują, to znaczy wsi, gdzie trudno jest o deski na koryto dla świń lub naprawę komina. Z' drugiej strony unikniemy w ten sposób wielu kradzieży drewna w lasach państwowych.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselDachowMikolaj">Wysoki Sejmie! Poważną bolączką na terenie wsi i PGR jest brak dostatecznej ilości węgla, a co ważniejsze, jego zła jakość. Nie będę się nad tą sprawą długo zatrzymywał, gdyż jest to sprawa znana, ale chcę przy okazji przypomnieć, że cukrownie za zanieczyszczone buraki potrącają chłopom z wypłaty. Takie same formy powinny być stosowane do przemysłu węglowego za przesyłanie na wieś kamienia lub miału, który oprócz zgrzytu zębów, nic więcej nie przynosi.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselDachowMikolaj">Uważam, że przydziały węgla dla chłopów są za małe i należy je zwiększyć.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselDachowMikolaj">Pokazałem tych kilka faktów, które poruszają stale na zebraniach poselskich chłopi i uważam, że usunięcie tych braków pomoże nam w szybszym rozwoju gospodarki na wsi.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. warszawskiego Honorata Jurkowa.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselJurkowaHonorata">Wysoki Sejmie! Zapowiedź podniesienia płac dla pracowników najniżej uposażonych wywołała zrozumiałe zadowolenie wśród całego społeczeństwa. Wszyscy przecież pragniemy tego, aby podnosiła się nasza stopa życiowa. Ale chcę omówić drugą stronę tego samego zagadnienia, a tą drugą stroną są sprawy komunalne i mieszkaniowe, które na naszym terenie woj. warszawskiego wyrosły do najpoważniejszego problemu.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselJurkowaHonorata">Oto, jak wyglądają miasteczka w naszym województwie. W Otwocku na 177 km ulic — niecałe 2 km ulic posiada nawierzchnię ulepszoną, zaś 84% ulic nie posiada w ogóle twardej nawierzchni. Toteż Otwock, miasto sanatoriów, przez cały okres wiosenno-letni i jesienny tonie w tumanach kurzu.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselJurkowaHonorata">Oświetlenie tego miasta zaspokojone jest zaledwie w 15%. To 30-tysięczne miasto nie posiada ani wodociągów, ani kanalizacji, a 85% istniejących studzien posiada wodę nie nadającą się do spożycia.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselJurkowaHonorata">Miasto Mińsk Mazowiecki, liczące 17,5 tys. mieszkańców, posiada 2/3 ulic o nawierzchni gruntowej, a 28,5 km ulic nie posiada oświetlenia.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselJurkowaHonorata">Podobnie gospodarka komunalna przedstawia się we wszystkich miastach naszego województwa. Ale jeszcze gorzej wyglądają u nas sprawy mieszkaniowe.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselJurkowaHonorata">54% ogólnej liczby budynków mieszkalnych stanowią u nas budynki drewniane. Z tego 3/4 mają już więcej jak 25 lat i uległy naturalnemu zniszczeniu. 20% budynków mieszkalnych w naszych miastach stanowią budynki tzw. mienia opuszczonego, niekonserwowane należycie w okresie okupacji i w pierwszych powojennych latach.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselJurkowaHonorata">Konsekwencją tego jest fakt, że 12.116 budynków mieszkalnych w naszych miastach wykazuje powyżej 60% zniszczenia, przy czym 766 budynków o łącznej liczbie 4.573 izb zamieszkałych przez 10.248 osób wymaga natychmiastowego przekwaterowania, bo domy te grożą zawaleniem.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselJurkowaHonorata">Chcę tutaj przeczytać urywek z listu, jaki Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Pułtusku przesłało na ręce naszego zespołu poselskiego z prośbą o pomoc. Oto ten urywek:</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselJurkowaHonorata">„W dniu 17 stycznia 1955 r, zawaliły się stropy budynku przy ulicy Rybitew, gdzie zamieszkiwało 11 rodzin. Obeszło się bez wypadku w ludziach, mimo to nie zdążono ewakuować rzeczy rodziny ob. Tusińskiej i ob. Królikowskiego, które to zasypane zostały gruzem.” „W miesiącu sierpniu 1955 r. nastąpiło usuwanie się wewnętrznej ściany i stropów przy ul. Daszyńskiego nr 20, gdzie zamieszkiwało 5 rodzin. I w tym wypadku zdążono usunąć ludzi, jednak w lokalu ob. Bolesława Wydry zostały zasypane wszystkie rzeczy. W budynku przy ul. 22 Lipca zawalił się strop, gdzie została pokaleczona ob. Sierpińska, która kilka miesięcy musiała leżeć w szpitalu.” W Pułtusku takich wypadków można by naliczyć jeszcze kilkanaście, i nie tylko w Pułtusku. Są one właśnie następstwem głodu mieszkaniowego i beznadziejnej sytuacji, że w Pułtusku np. gdzie jeszcze jest 50 budynków zagrożonych, z których jak najszybciej trzeba wykwaterować 297 rodzin, gdzie w każdej chwili grozi tam niebezpieczeństwo dla zdrowia i mienia ludzkiego, nie można znaleźć na to żadnej rady. Ani MRN, ani my jako zespół poselski nie będziemy mogli w tym wypadku poradzić.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselJurkowaHonorata">Chcę dodać, że wyżej wspomniana ob. Sierpińska po wyjściu ze szpitala kilka dni siedziała w MRN, bo bała się wrócić do tego swego domu, który ruszał się za podmuchem wiatru. Niemniej cóż miało jej poradzić przy najlepszych chęciach Prezydium Rady, jeżeli nie rozporządza żadnym zapasem mieszkań? Wobec tego dana obywatelka zmuszona była zamieszkać w tym samym mieszkaniu i mieszka w nim do dziś.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselJurkowaHonorata">W Płońsku 43 domy od trzech lat przeznaczone do rozbiórki stoją do dziś zamieszkałe, bo nie ma gdzie przekwaterować ludzi, a wypadki wprowadzania się całych rodzin do biur Powiatowej Rady Narodowej nie należą do rzadkości.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselJurkowaHonorata">W MRN w Mińsku Mazowieckim leży 2.135 podań o przydział mieszkań. Są to podania z lat ubiegłych, a nowe wciąż napływają. Brak tam jest 75 tys. m^2^ powierzchni mieszkalnej. W Wołominie wiele rodzin mieszka w drewutniach. W Pustelniku znajdziecie takie mieszkania, gdzie ludzie na noc zawieszają drewniane półki.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselJurkowaHonorata">Ja się pytam — poradźcie, bo nie potrafię tej sprawy sama rozwiązać — w jaki sposób my, działacze społeczni, posłowie na Sejm mamy przemawiać do tych ludzi, którzy sypiają na półkach, mieszkają w drewutniach, przekonywać ich, że władza ludowa, że socjalizm to jest ustrój, który dba o człowieka i martwi się o to, żeby mieli warunki do pracy? Ja w takich wypadkach nie potrafię do tych ludzi mówić.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselJurkowaHonorata">Wskaźnik zagęszczenia jest u nas najwyższy w kraju. Średnia w kraju wynosi 1,7 mieszkańca na jedną izbę, a u nas 2,1 mieszkańca, przy czym niedostateczny program budownictwa, duży przyrost naturalny, duży napływ ludności z innych województw, która nie mogąc się zameldować w Warszawie, osiedla się w miasteczkach podstołecznych, stale pogarszają stan, o którym wspomniałam.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselJurkowaHonorata">W 1955 r. zapotrzebowanie u nas wynosiło 13.844 izb. mieszkalnych, a oddano do użytku zaledwie 5.044 izby, ~z~ czego 49% izb przeznaczonych zostało dla użytkowników specjalnych. Na rok bieżący program budownictwa dla miast woj. warszawskiego wynosi ogółem 5.484 izby, z czego 53,5% pochłoną znów użytkownicy specjalni.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselJurkowaHonorata">Przyjmując, że wzrost ludności będzie nie mniejszy niż w latach ubiegłych, kryzys mieszkaniowy naszych miasteczek ulegnie więc dalszemu pogłębieniu.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselJurkowaHonorata">Nadesłany przez PKPG projekt rozdzielnika izb mieszkalnych budownictwa ZOR-owskiego przewiduje przydzielenie na rzecz mieszkańców z budynków zagrożonych zaledwie 99 izb, na całe województwo, co na ok. 80 miasteczek województwa wypada niewiele więcej jak jedna izba na jedno miasto.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselJurkowaHonorata">Zapytuję więc, kto będzie ponosił odpowiedzialność za możliwe wypadki z ludźmi, które będą następowały przy dalszym zawalaniu się starych domów?</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselJurkowaHonorata">Wobec przewidywań, że w okresie planu 5-letniego ogólny przyrost ludności naszych miast wyniesie 105 tys. osób, zapotrzebowanie z tego tytułu wyniesie 53.500 izb. Ponadto 8.458 budynków trzeba rozebrać. Stąd, ażeby w minimalnym stopniu zaspokoić zapotrzebowanie mieszkańców, przy tym samym co obecnie zagęszczeniu potrzeba 62 tys. izb nowych, tj. dwa razy tyle co przewiduje plan 5-letni.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselJurkowaHonorata">Rady narodowe na szeroką skalę prowadzą u nas remonty zabezpieczające. W ub. r. wyremontowaliśmy 1.757 domów. W r. b. planuje się remont 1.470 budynków na sumę 39.790 tys. zł. Biorąc jednak pod uwagę potrzeby naszego województwa, suma ta jest także niewystarczająca.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselJurkowaHonorata">Z tego, co powiedziałam, wynika taki wniosek: za małe są fundusze przeznaczone na budownictwo komunalne i mieszkaniowe naszego województwa — ale twierdzę, że i tych funduszów, jakimi rozporządzamy, nie umiemy wydatkować jakby należało.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselJurkowaHonorata">Oto przykład. W fabryce urządzeń dźwigowych w Mińsku Mazowieckim kilka lat temu wybudowano Dom Robotnika. Duży, piętrowy, okazały budynek kosztował grubą gotówkę. Dom ten posiadał jedną salę widowiskową i kilka małych klitek. Resztę przestrzeni zajmują schody, korytarze i hole. W sumie młodzież fabryczna, która tutaj stanowi 3/4 zatrudnionych, nie ma się gdzie zejść, aby poćwiczyć w zespołach artystycznych, poczytać gazety, czy pograć w szachy. Wypadałoby teraz przystąpić do budowy nowego Domu Robotnika. Ale czy stać nas na taką rozrzutność?</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselJurkowaHonorata">Prowadzone roboty remontowe kosztują nas także zbyt drogo, a potanienie ich nie zawsze zależy od dobrej woli inwestora, czy wykonawcy. Oto przykłady. Miejskie Przedsiębiorstwo Robót Remontowo-Budowlanych w Mińsku Mazowieckim posiada do transportu zaledwie jeden samochód. Poza tym posługuje się prywatnym transportem konnym, który kosztuje bardzo drogo. Gdyby przedsiębiorstwo to mogło posługiwać się transportem zmechanizowanym, oszczędziłoby miesięcznie ponad 7 tys. zł, a roczna oszczędność przedsiębiorstwa wystarczyłaby na wyremontowanie około 70 izb, co w skali powiatu jest bardzo dużo.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselJurkowaHonorata">Każde powiatowe przedsiębiorstwo otrzymuje na 1 milion zł przerobu taki sam przydział materiałów budowlanych. I tak np. wyżej wspomniane przedsiębiorstwo dostaje przydziały rur kanalizacyjnych, chociaż wcale robót kanalizacyjnych nie prowadzi. Rury te zwozi ono na miejsce, a następnie musi szukać na nie nabywcy, który by w zamian mógł odstąpić drewno czy inny materiał budowlany, który jest na tym terenie potrzebny. Komu potrzebna jest taka gospodarka — pytam — kto w ten sposób gospodaruje funduszami społecznymi?</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselJurkowaHonorata">Albo przykład inny, dotyczący tego samego przedsiębiorstwa. Zaopatruje się ono w cegłę w woj. olsztyńskim i krakowskim, a leżąca o 7 km od siedziby przedsiębiorstwa cegielnia w Grzebowilku dostarcza swoje wyroby do Jeleniej Góry. Czy nie jest to aż nazbyt rażące marnotrawstwo?</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselJurkowaHonorata">Takich mankamentów można by przytoczyć wiele. Niezbyt one pochlebnie świadczą o naszej gospodarce. Najwyższy już chyba czas na to, aby o oszczędności materiałów, transportu i funduszów państwowych mówić nie tylko z okazji takich czy innych świąt. Oszczędność powinna się stać naszą zasadą, naszym codziennym nawykiem. Nie wolno nam bezmyślnie trwonić zasobów wypracowanych mozolnym trudem całego narodu.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselJurkowaHonorata">Smutna statystyka mieszkaniowa, jaką przedstawiłam, fatalne warunki, w jakich mieszkają nasi ludzie pracy, powinny zmusić nas do zerwania z biurokratyczną obojętnością i bezsilnym rozkładaniem rąk. Bo przecież mieszkanie jest największą potrzebą każdego człowieka. Dlatego trzeba nam zmobilizować wszystkie siły i wszystkie rezerwy, aby rozwiązać ten naprawdę palący problem. A znaleźć te rezerwy można, tylko trzeba przyjrzeć się z bliska naszemu życiu. Podbuduję to moje twierdzenie drobnym przykładem.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselJurkowaHonorata">Decyzją Ministerstwa Skupu płacimy 10 zł od każdego kwintala skupionego na wolnym rynku zboża. Te 10 zł to jest premia przeznaczona dla tych pracowników skupu, którzy pracując w terenie przekonają chłopa o tym, że słusznie jest dostarczyć zboże do magazynu państwowego. Niemniej cena, jaką płacimy chłopu za zboże dostarczone, jest dosyć dobra i chłopa nie trzeba przekonywać o tym, on sam z chęcią swoje zboże wiezie do państwowych magazynów, po co ma on stać na targu i szukać nabywcy przypadkowego. Wobec tego premią dzielą się pracownicy GS, ci, którzy na tę premię nie zarobili. Ostatnio np. Gminna Spółdzielnia w Korytnicy wypłaciła z tytułu nie zarobionej premii magazynierowi 1.100 zł, drugiemu członkowi zarządu 600 zł i kancelistce 600 zł. A w skali województwa wypłaciliśmy już takich niezasłużonych premii 6 milionów zł. Ile to jest pieniędzy w skali krajowej? Czyż nie słuszniej byłoby te pieniądze przeznaczyć na budownictwo mieszkaniowe lub na remonty mieszkań ludzi pracy?</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselJurkowaHonorata">Obok konieczności oszczędniejszego gospodarowania najpoważniejszą, moim zdaniem, nie wykorzystaną dotąd rezerwą jest budownictwo indywidualne, któremu dotąd niewiele poświęciliśmy uwagi. W naszych miasteczkach znajduje się wiele rodzin, posiadających zasoby pieniężne i materiałowe ze spłat rodzinnych, z własnych oszczędności, które przecież mogłyby być użyte na budowę domków jednorodzinnych. Poza tym mamy przecież przodowników pracy, mamy rodziny, których dochody sumują się kilkoma pensjami, mamy ludzi dobrze sytuowanych, którzy chcą inwestować, chcą odpoczywać po pracy we własnym ogródku. Należałoby więc, moim zdaniem, takim rodzinom stworzyć warunki ku temu, aby mogły one zaoszczędzone pieniądze wydatkować właśnie na te cele.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselJurkowaHonorata">Drugą stroną tego zagadnienia jest sprawa zwiększenia państwowych rezerw na budownictwo mieszkaniowe. Nie jestem przeciwna rozbudowie przemysłu ciężkiego, ale nie wolno nam tracić z oczu faktu, że nawet najlepsza maszyna bez udziału człowieka stanowi tylko martwy przedmiot.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselJurkowaHonorata">I jeszcze jedno. Rady narodowe, faktyczny gospodarz terenu, niewiele mają do powiedzenia, co, gdzie i jak budować. O przydziałach mieszkań z budownictwa ZOR-owskiego decydują wszyscy, tylko nie rady. Niewiele one mają także do powiedzenia w sprawach lokalizacji, a nawet poważniejszych remontów.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselJurkowaHonorata">Oto np. Warszawska Wojewódzka Rada Narodowa, znając chyba najlepiej potrzeby swego terenu, wystąpiła w 1954 r. do PKPG z wnioskiem o przeniesienie kredytów, przeznaczonych na budowę 200 izb mieszkalnych w Ursusie na budowę w Płocku i Żyrardowie, Na to PKPG skreśliło wyżej wspomniany kredyt. Nie chcecie budować w Ursusie, nie budujcie wcale — zadecydowano.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselJurkowaHonorata">Albo inny przykład. Okręgowy Zarząd Kin przydzielił Miejskiej Radzie Narodowej w Pułtusku 450 tys. zł na remont kina. Za te pieniądze Miejska Rada Narodowa chciała wyremontować wypalony budynek i przenieść tam kino, a w pokinowym budynku urządzić Miejski Dom Kultury. Pieniędzy by wystarczyło, bo społeczeństwo zadeklarowało swoją pomoc. Jednakże Okręgowy Zarząd Kin sprzeciwił się temu i zagroził cofnięciem dotacji. Wobec tego cóż miała robić Miejska Rada Narodowa w Pułtusku? Zgodnie z zaleceniem pieniądze wydatkowała na drobne remonty, a wypalony budynek, gdzie znalazłoby pomieszczenie kilka rodzin robotniczych, nadal świeci pustymi oknami i aby przystąpić do jego remontu, trzeba nowych funduszów ze skarbu państwa.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselJurkowaHonorata">Inny przykład. Dostali 200 tys. zł z przeznaczeniem na budowę barakosklepu. I tu inicjatywa społeczeństwa wyszła naprzeciw temu i chciano wyremontować duży piętrowy budynek, gdzie mógł być urządzony sklep, a na górze byłyby mieszkania dla ludzi. Znów ktoś się sprzeciwił. To komenderowanie prowadzi często do absurdu.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselJurkowaHonorata">Na przykład Gromadzka Rada w Sarbiewie (powiat płoński) robiła starania o przydział żerdzi na ogrodzenie szkoły, żerdzie takie otrzymała, ale szkoły ogrodzić nie może, bo ktoś z zewnątrz uznał, że te właśnie żerdzie powinny być zużyte na kozły do suszenia siana, a nie na ogrodzenie szkoły.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselJurkowaHonorata">Czyż to nie zakrawa na kpiny? Czyż po to wybieraliśmy terenowe organa władzy ludowej, by teraz wiązać im ręce instrukcjami i zarządzeniami, których wiele pisanych jest bez uprzedniego zaznajomienia się z potrzebami terenu.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselJurkowaHonorata">Niewiara w masy, chęć skoncentrowania całego życia gospodarczego jedynie w rękach mądrych i gospodarnych ministerstw i jednostek centralnych — stanowi poważną przeszkodę na drodze do lepszego życia. Dobrze, że nasz Rząd dostrzegł tę przeszkodę i dobrze, że zapowiada jej usunięcie. Dobrze, że widzi wielką potrzebę mocniejszego oparcia się o terenowe komitety Frontu Narodowego, które — śmiem twierdzić — lepiej potrafią zmobilizować i wykorzystać rezerwy ludzkie i materiałowe dla rozwiązania miejscowych potrzeb. Potrafią one także lepiej kontrolować celowość wydatkowanych sum.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#PoselJurkowaHonorata">Reasumując powyższe stawiam wniosek o szersze potraktowanie w naszym budżecie wydatków na zaspokojenie potrzeb komunalnych i mieszkaniowych dla ludności woj. warszawskiego oraz popieram zapowiedź rozszerzenia kompetencji terenowych organów władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. lubelskiego Janowi Karolowi Wendemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselWendeJanKarol">Wysoki Sejmie! Jest wypróbowanym i dobrym zwyczajem parlamentarnym (a jak wiadomo — na wysokiej fali rewizji wielu spraw i poglądów również parlamentaryzm doczekał się pewnej rehabilitacji), jest więc dobrym zwyczajem parlamentarnym omawiać podczas sesji budżetowych sprawy ogólne, interesujące wyborców, trapiące społeczeństwo, kraj.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselWendeJanKarol">Przedłożony nam pod obrady budżet na rok 1956 winien, naszym zdaniem, odpowiadać przede wszystkim kilku podstawowym postulatom.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselWendeJanKarol">Po pierwsze — na progu planu 5-letniego budżet winien odzwierciedlić naszą wolę konsekwentnej budowy państwa sprawiedliwości społecznej, państwa socjalistycznego, a więc musi budżet zawierać wszystkie te elementy finansowe, które rzutują bezpośrednio na naszą politykę gospodarczą, społeczną i kulturalną, które odpowiadają powyższemu założeniu.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselWendeJanKarol">Po wtóre — budżet na rok 1956, budżet dwunastego roku Polski Ludowej, winien w większym niż dotychczas stopniu uwzględnić słuszne żądania ludzi pracy w Polsce, domagających się — i to jest chyba zrozumiałe — wyczuwalnego wzrostu stopy życiowej.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselWendeJanKarol">Po trzecie — budżet winien w jakiś sposób odzwierciedlić powszechne wołanie społeczeństwa o szybkie i radykalne usprawnienie i potanienie naszej rozrośniętej do olbrzymich rozmiarów administracji państwowej i gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselWendeJanKarol">Czy i jak przedłożony budżet odpowiada wymienionym postulatom?</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselWendeJanKarol">Gdy pierwszy postulat — dalsza wszechstronna rozbudowa naszej narodowej gospodarki socjalistycznej — odpowiada w zasadzie założeniom ustrojowym i dążeniom społeczeństwa, trudno równocześnie łudzić się, że ludzi pracy zaspokaja ten skromny, niestety, ruch wzwyż niektórych płac uwzględnionych w budżecie.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselWendeJanKarol">Społeczeństwo wita tę decyzję Rządu ze zrozumiałym. zadowoleniem, traktuje ją przecież raczej jako dobrą zapowiedź, jako pierwszą jaskółkę, jako słuszną, zdrową tendencję, a nie jako pełne zaspokojenie naprawdę słusznych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselWendeJanKarol">Trzeci zaś postulat — zmniejszenie, usprawnienie i potanienie administracji — nie znalazł jeszcze zadowalającego odbicia w budżecie, ani nawet we wczorajszym exposé Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselWendeJanKarol">Wysoki Sejmie! Znane wydarzenia ostatnich miesięcy, wydarzenia, których ponownie tu wymieniać nie ma potrzeby, spowodowały, że obecna sesja Sejmu toczy się nie tylko w atmosferze dużego ożywienia politycznego, ale w nowym dla naszego kraju, dla naszego życia publicznego klimacie moralnym.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselWendeJanKarol">Cały kraj przenika odświeżający prąd niedyrygowanej dyskusji ideologicznej, politycznej, gospodarczej i kulturalnej. We wszystkich środowiskach — podkreślam to — trwa zażarte, często nawet brutalne, ścieranie się poglądów na temat przeszłości i przyszłości kraju.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselWendeJanKarol">Wśród młodzieży toczy się ostra i odważna, imponująca swym rozmachem wymiana myśli na temat dróg, form i metod naprawy Rzeczypospolitej.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselWendeJanKarol">Trwa naturalny proces przewartościowania wartości, odbrązowiania pomników, nowego odczytywania tekstów, detronizacji geniuszów, degradacji fałszywych teorii i błędnych założeń i związanej z nimi karygodnej praktyki.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselWendeJanKarol">Nie mylę się chyba stwierdzając, że od dziesiątków lat — ani w okresie międzywojennym, ani w Polsce Ludowej — nie notowano wśród naszego społeczeństwa tak żarliwej, tak twórczej i tyle dziesiątków tysięcy ludzi obejmującej debaty na temat poważnych, najpoważniejszych przecież spraw publicznych.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselWendeJanKarol">Jest to w moim głębokim przekonaniu zjawisko wysoce pozytywne, budujące, pozwalające nam patrzeć naprawdę optymistycznie w przyszłość. Nie ulega bowiem wątpliwości, że ta powszechna dyskusja polityczna — ta w prasie, na zebraniach publicznych, w zakładach pracy i na uczelniach i ta, która toczy się w każdym niemal domu polskim — mimo że gwałtowna, ostra i kąśliwa, mimo że często nie pozbawiona sporej dozy demagogii i braku odpowiedzialności za słowo i czyn — jest przecież źródłem ożywczej, konstruktywnej, uzdrawiającej myśli ideowo-politycznej. A to jest przecież najważniejsze.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselWendeJanKarol">Prawda, są wyjątki niedobre.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselWendeJanKarol">Jest niesmaczne, gdy np. w prasie literackiej mało odpowiedzialni felietoniści w sposób tani i niekulturalny napadają, lżą i grożą działaczom państwowym i partyjnym, gdy perorują przemądrzale a demagogicznie, gdy w związku z tragicznym wstrząsem przeżywanym przez międzynarodowy ruch rewolucyjny podejmują się lekkomyślnie oceny problemów teoretycznych, spraw i rzeczy historycznych naprawdę nie prostych.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselWendeJanKarol">Jest niedobrze, gdy w pewnych ośrodkach studenckich młodzież akademicka — której Polska Ludowa daje chyba naprawdę więcej niż może — staje się w swym zacietrzewieniu brutalna, nietolerancyjna i napastliwa, gdy wysuwa koncepcje i żądania nie tylko niesłuszne i demagogiczne, ale — powiedzmy sobie — po prostu nieżyciowe.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselWendeJanKarol">Takie i podobne wypady nieodpowiedzialne] krytyki i nieodpowiedzialnych propozycji dotyczących najwyższej wagi spraw natury wewnętrznej czy zagranicznej są tym niebezpieczniejsze, jako że stanowią wodę na młyn różnych kacyków, którzy śnią, marzą o powrocie „dawnych dobrych czasów”, — „zamordyzmu” i zastraszania, bo wtedy im było łatwiej...</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselWendeJanKarol">Na szczęście są to wyjątki.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselWendeJanKarol">Chcę być dobrze rozumiany. Jestem daleki od najbłahszej nawet myśli o potrzebie krępowania kogokolwiek, a szczególnie młodzieży, w jej szlachetnym, krytycznym porywie demaskatorskim.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselWendeJanKarol">Należy jednak z tej trybuny zaapelować do niej, by nie przyczyniała się do wskrzeszania niesławnych tradycji bezpłodnego sejmikowania i bez mała liberum veto, by odwrotnie — zgodnie z piękną tradycją polskiej postępowej młodzieży akademickiej — była pryncypialna i bojowa, ale równocześnie tolerancyjna i rozumna, a nade wszystko, by odróżniała szczerą ideowość i zapał od jałowej, nieuczciwej demagogii lub wrogich podszeptów nieproszonych — „opiekunów”.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselWendeJanKarol">Obywatele Posłowie! Oceniając pozytywnie rozwój obecnej sytuacji politycznej w kraju Stronnictwo Demokratyczne sądzi, że zaistniały też lepsze niż dotychczas warunki, większe możliwości dalszego zacieśniania współpracy z Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą, jak również ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselWendeJanKarol">I Stronnictwo Demokratyczne deklaruje, że w granicach swoich politycznych i organizacyjnych możliwości, z pożytkiem dla wspólnej sprawy — może ono i chce być w pełni współodpowiedzialne za losy kraju. Nie należy bowiem ukrywać faktu, że w minionym okresie negliżowania demokratycznych norm życia politycznego nie można było mówić o politycznie słusznym stosunku do Stronnictwa. Brak było stałej współpracy, istniał — zwłaszcza na niższym szczeblu, ale nie tylko tam — nieuzasadniony brak zaufania do członków Stronnictwa, niewykorzystywanie jego aktywu lub postponowanie go.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselWendeJanKarol">Jest zrozumiałe, że ten stan rzeczy utrudniał poważnie Stronnictwu wypełnianie obowiązków jako partii politycznej, jako reprezentanta miejskich warstw pośrednich.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselWendeJanKarol">Wydaje się nam, że spełnienie dziś postulatu rozszerzenia współpracy między partiami politycznymi jest celowe i ułatwiłoby m. in. szybsze przyciągnięcie inteligencji i rzemiosła, pozostającego w orbicie oddziaływania Stronnictwa Demokratycznego, do pracy nad sprawniejszą budową Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselWendeJanKarol">Wysoki Sejmie! Pragnę omówić kilka problemów naszego życia politycznego i gospodarczego, bardzo w naszym mniemaniu istotnych dla właściwego układu spraw w obecnym nowym, tak ważnym etapie rozwoju, w który wkroczył nasz kraj.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselWendeJanKarol">Problem pierwszy — to problem inteligencji polskiej. Powiedzmy od razu: na odcinku tym sytuacja nie jest najlepsza. Jest przecież tak: gdy analizujemy problemy najtrudniejsze tak z dziedziny gospodarki narodowej, spraw społecznych, czy frontu ideologicznego — nauki, oświaty, sztuki, bądź wymiaru sprawiedliwości — wszędzie napotykamy ostry problem inteligencji, już to w aspekcie materialnym, już to politycznym.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselWendeJanKarol">Przypomnijmy, że kraj nasz może poszczycić się w przeszłości i obecnie stosunkowo liczną, wysokiej klasy zawodowej i etycznej warstwą inteligencji.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselWendeJanKarol">Sprawa wygląda jednak tak, że część naszej inteligencji (przede wszystkim starsza) boczy się trochę na Polskę Ludową, na Rząd, Sejm, na kierownictwo państwowe. A ostatnio, jak wiemy, wysuwa ona szczególnie dużo zarzutów, przejawia wiele pretensji, i to wcale nie wyłącznie natury materialnej.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PoselWendeJanKarol">Wiemy, że stopa życiowa inteligencji jest wyjątkowo rozpięta: rozciąga się ona od wysokiej stopy życiowej np. wybitnego twórcy do niskiej — nauczyciela, czy lekarza. I co tu owijać w bawełnę: nie jest dobrze, gdy nauczyciel szuka dodatkowego zarobku w introligatorstwie, farmaceutka — w bieliźniarstwie, a młody grafik — przy szoferce. Jest jasne, że sprawa ta musi się znajdować w orbicie stałej troski Rządu i winna być możliwie szybko pozytywnie rozwiązana.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PoselWendeJanKarol">Ale, jak wspomniałem typowy dla inteligencji naszej chłodek. (wykluczam tu oczywiście jej przodujący aktyw ideowy), rezerwa wobec naszej rzeczywistości, zachowanie pozycji tzw. obiektywnego obserwatora — nie wynika tylko z pozycji natury materialnej.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PoselWendeJanKarol">Inteligencja — przede wszystkim starsza, ale również duży odłam inteligencji młodej — ma do nas pretensję natury politycznej, czy jeśli ktoś woli — moralnej.</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#PoselWendeJanKarol">Z perspektywy lat Polski Ludowej wygląda to w skrócie mniej więcej tak: pokutująca do niedawna jeszcze teoria o zaostrzeniu się walki klasowej w związku z postępami socjalizmu skrupiła się w dużej mierze przede wszystkim na inteligencji, w najłagodniejszej formie przybierając postać manifestacyjnego braku zaufania do niej.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#PoselWendeJanKarol">Z kolei znane skutki stalinowskiego okresu — schorzenia życia politycznego, codzienne łamanie form praworządności, fingowanie procesów, podtrzymywanie atmosfery zastraszania, niedopuszczanie do powstania samodzielnej naukowej czy artystycznej myśli twórczej — wszystko to odsunęło od nas część inteligencji, a co najmniej uczyniło ją obojętną na wiele gorących spraw Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#PoselWendeJanKarol">Przecież ten brak zaufania do inteligencji — powtarzam, nie tylko do starej — występował w wielu bardzo postaciach, z których każda była równie dokuczliwa, co niesprawiedliwa. Przejawiał się zarówno w niewłaściwym wykorzystaniu zawodowym wielu specjalistów, jak i złym ustawieniu ich w pracy, tak w utrudnianiu awansu, jak i w nieprzyjmowaniu np. na wyższe studia.</u> + <u xml:id="u-11.36" who="#PoselWendeJanKarol">Różne i przemyślne były rodzaje i formy manifestowania nieufności wobec inteligencji. Doprowadziło też to, zwłaszcza w niektórych naszych komórkach państwowych, do hołdowania zasadzie kultu niekompetencji, a nierzadko nawet kultu analfabetyzmu czy półanalfabetyzmu.</u> + <u xml:id="u-11.37" who="#PoselWendeJanKarol">Pamiętajmy też, że większość tej rzeszy niesłusznie od nas odtrącanych i jeszcze do niedawna w różny sposób postponowanych żołnierzy AK, którzy przecież w masie swej walczyli uczciwie o niepodległość Polski, to byli inteligenci, lub dzieci inteligentów.</u> + <u xml:id="u-11.38" who="#PoselWendeJanKarol">Czyż trzeba tu przytaczać szamańskie niemal praktyki odprawiane przez niektórych personalników nad ankietami — i nie tylko ankietami — pracowników inteligentów?</u> + <u xml:id="u-11.39" who="#PoselWendeJanKarol">Opowiadano mi niedawno o tragikomicznym dialogu między pewnym personalnikiem, a młodym pracownikiem naukowym, który miał być przyjęty do pracy, stosownie do swych kwalifikacji. Rozmowa toczyła się w gabinecie personalnika, który wertując wielostronicową ankietę w pewnej chwili zapytał stroskany swego rozmówcy: — „A wasz ojciec podczas okupacji co robił? — Był w AK. — A, to niedobrze. A co teraz robi? — Ojciec nie żyje. — Ach, to dobrze.” To nie jest, niestety, anegdota.</u> + <u xml:id="u-11.40" who="#PoselWendeJanKarol">Obywatele Posłowie! Wydaje mi się, że w wypadku inteligencji sprawa zaufania, zresztą wzajemnego zaufania, jest problemem szczególnie ważkim. Musimy okazać inteligencji — i starej, i młodej — zaufanie naszego ustroju i naszego państwa, pełne nasze zaufanie.</u> + <u xml:id="u-11.41" who="#PoselWendeJanKarol">Powtarzamy przecież wciąż — i słusznie, że naród nasz przeszedł w ciągu ostatniego dziesiątka lat wielką drogę, że wyrósł i okrzepł politycznie. To prawda. Nie odmawiajmy więc tego również starej inteligencji. Zaufajmy jej i przyciągnijmy ją do wspólnej pracy. Myślę, że przyjdzie.</u> + <u xml:id="u-11.42" who="#PoselWendeJanKarol">Ja, Obywatele Posłowie, wierzę głęboko w rozum ludzki. A nasz ustrój, idea socjalistyczna jest przecież nie tylko najszlachetniejszą i najpiękniejszą, ale również najrozumniejszą ideą społeczną, jaką do dziś sformułował rozum ludzki. Wierzę więc, że ta idea musi zapalić umysł i serce każdego rozumującego człowieka w Polsce.</u> + <u xml:id="u-11.43" who="#PoselWendeJanKarol">Problem drugi — sprawa rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-11.44" who="#PoselWendeJanKarol">Wczoraj Prezes Rady Ministrów w swoim exposé poświęcił nieco uwagi sprawom rzemiosła, szkoda tylko, że stało się to jedynie z okazji omawiania bolączki nadużyć w aparacie gospodarczym państwa.</u> + <u xml:id="u-11.45" who="#PoselWendeJanKarol">Trzeba stwierdzać, że — według naszego rozeznania — do rzemieślniczej spółdzielczości pomocniczej rzeczywiście przedostały się w swoim czasie elementy spekulanckie, nic wspólnego z rzemiosłem nie mające, i uczciwi rzemieślnicy prowadzą zdecydowaną walkę o oczyszczenie swych organizacji i instytucji.</u> + <u xml:id="u-11.46" who="#PoselWendeJanKarol">Nie wolno nam jednak nie dostrzegać znaczenia rzemiosła jako problemu gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-11.47" who="#PoselWendeJanKarol">Słusznie wskazuje się np. na konieczność koncentrowania działalności rzemiosła przede wszystkim na usługach dla ludności.</u> + <u xml:id="u-11.48" who="#PoselWendeJanKarol">Praktyka życia codziennego wskazuje jednak na to, że powołane do tego organy władzy państwowej nie wykazują dostatecznej troski o stworzenie rzemiosłu — i to zarówno indywidualnemu, jak i zrzeszonemu w spółdzielniach pomocniczych — warunków dla wypełnienia stojących przed nim zadań. Mam nadzieję, że będziemy na tej sesji mówić o tym.</u> + <u xml:id="u-11.49" who="#PoselWendeJanKarol">Musimy więc stwierdzić z całą otwartością, że w swej polityce ekonomicznej Rząd nie docenia w pełni znaczenia rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-11.50" who="#PoselWendeJanKarol">Jest tak: właściwie wszyscy mówią o wadze tego zagadnienia, ale w praktyce w wielu decydujących organach naszej centralnej i terenowej organizacji gospodarczej sprawa jest niedoceniana i w rezultacie jak najgorzej rozwiązywana zarówno pod kątem polityki fiskalnej, jak surowcowej, lokalowej, szkoleniowej itd. Konsekwencje? Konsekwencje są równie przykre, jak kosztowne.</u> + <u xml:id="u-11.51" who="#PoselWendeJanKarol">Wiedzą o tym ekonomiści, czuje to każdy obywatel w życiu codziennym, wie każdy z nas. I dlatego mamy prawo domagać się od Rządu, aby wejrzał w sprawy rzemiosła i unormował je rozumnie i sprawiedliwie, w interesie zarówno tej wartościowej 150-tysięcznej warstwy rzemieślników, jak i państwa.</u> + <u xml:id="u-11.52" who="#PoselWendeJanKarol">Dalsza sprawa.</u> + <u xml:id="u-11.53" who="#PoselWendeJanKarol">Wysoki Sejmie! Nie ulega już chyba dziś dla nikogo wątpliwości, że jedną z największych bolączek naszego życia publicznego, bolączek rzutujących przykro na naszą prężność gospodarczą, hamujących nasz postęp techniczny i obniżających naszą stopę życiową — jest rozrost, rozdęcie naszego aparatu administracji państwowej i gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-11.54" who="#PoselWendeJanKarol">Wspomniał o tym Obywatel Premier i chciałbym kilka uwag dorzucić, ponieważ wydaj e mi się, że sprawa ta dojrzała do szybszej decyzji.</u> + <u xml:id="u-11.55" who="#PoselWendeJanKarol">Uprzytomnijmy sobie taki fakt. Na dzień dzisiejszy mamy w administracji centralnej aż 37 ministerstw oraz 21 centralnych urzędów, komitetów i komisji, nie licząc takich jednostek jak Urząd Rady Ministrów i PKPG i nie uwzględniając szeregu instytucji gospodarczych i organizacji typu społecznego dotowanych ze skarbu państwa. Wystarczy krótki rzut oka na nomenklaturę tych resortów i zakres ich kompetencji, by dojść do jedynie chyba słusznego wniosku, że można możliwie szybko przystąpić do ostrej — podkreślam, ostrej — komasacji tych urzędów.</u> + <u xml:id="u-11.56" who="#PoselWendeJanKarol">No bo czy naprawdę — biorę przykładowo — obok Ministerstwa Pracy musi istnieć kilka oddzielnych resortów dla spraw rezerw pracy, szkolenia zawodowego, płac?</u> + <u xml:id="u-11.57" who="#PoselWendeJanKarol">Czy naprawdę tak odległa i antagonistyczna jest w naszym państwie problematyka oświaty i szkolnictwa wyższego?</u> + <u xml:id="u-11.58" who="#PoselWendeJanKarol">Czy np. takie dwa Ministerstwa — Przemysłu Rolnego i Spożywczego i Przemysłu Mięsnego i Mleczarskiego mają krańcowo różne zadania?</u> + <u xml:id="u-11.59" who="#PoselWendeJanKarol">A Ministerstwo Handlu Wewnętrznego i Ministerstwo Skupu? A Ministerstwo Przemysłu Lekkiego i Ministerstwo Przemysłu Drobnego i Rzemiosła, o którym tu dziś też mówiono? A dwa ministerstwa budowlane plus Ministerstwo Przemysłu Materiałów Budowlanych? Czy wszystkie te resorty muszą być od siebie tak skrzętnie odseparowane?</u> + <u xml:id="u-11.60" who="#PoselWendeJanKarol">A z kolei urzędy centralne i centralne zarządy?</u> + <u xml:id="u-11.61" who="#PoselWendeJanKarol">Wydaje się, Wysoki Sejmie, że dojrzała sprawa reformy, która powinna przynieść w efekcie nie tylko znaczne obniżenie kosztów administracji, ale — śmiem twierdzić — również znaczne jej usprawnienie.</u> + <u xml:id="u-11.62" who="#PoselWendeJanKarol">Wśród olbrzymiej rzeszy pracowników mamy bowiem bardzo duży odsetek ludzi zdolnych, od których przy właściwym uregulowaniu ich spraw bytowych oraz równoczesnym zwiększeniu ich uprawnień i obowiązków — można oczekiwać dobrej i sprawnej pracy.</u> + <u xml:id="u-11.63" who="#PoselWendeJanKarol">Pragnę wreszcie, Obywatele Posłowie, dotknąć choćby pobieżnie sprawy poruszonej przez Prezesa Rady Ministrów, sprawy będącej pozostałością okresu sfingowanych oskarżeń, fałszywych procesów, bezprawnego przetrzymywania przez lata całe w więzieniu i zwolnienia bez wyjaśnienia i bez udzielenia satysfakcji moralnej i materialnej.</u> + <u xml:id="u-11.64" who="#PoselWendeJanKarol">Chodzi dziś o szybkie sprawdzenie i sprawiedliwe zamknięcie wszystkich tych ponurych spraw sądowo-śledczo-więziennych, co do których istnieje choćby najmniejszy cień podejrzenia, że były nieczyste. Chodzi o pełną rehabilitację ludzi i imion. Kręcą się bowiem wciąż jeszcze ludzie z żalem w sercu do Polski Ludowej za niesłuszne oskarżenia, za osadzenie w więzieniu i za brak rehabilitacji.</u> + <u xml:id="u-11.65" who="#PoselWendeJanKarol">Obywatel Premier mówił, że sprawą tą zajmują się kompetentne czynniki. Apelujemy więc do nich o przyśpieszenie tych spraw.</u> + <u xml:id="u-11.66" who="#PoselWendeJanKarol">Załatwmy ten rachunek szybko. Otrząśnijmy się z tego. Niech o naszym ustroju, o naszym Państwie Ludowym wrogowie mówią co chcą, niech tylko muszą stwierdzić, że jesteśmy ludźmi czystych rąk i czystego sumienia.</u> + <u xml:id="u-11.67" who="#PoselWendeJanKarol">Obywatele Posłowie! Uczestnicząc w tym wielkim, powszechnym i permanentnym niejako politycznym referendum, jakie się odbywa w kraju, bo tak chyba można to zjawisko nazwać, dochodzi się do wniosków — jak już wspomniałem na początku — optymistycznych, budujących. Bo końcowy wynik tego referendum nie budzi chyba wątpliwości: za Polską Ludową. Ale zjawisko to świadczy również o tym, jak bardzo w ciągu tych 10 lat nasz naród wyrósł politycznie, jak niepostrzeżenie niemal przyswoił sobie naukowy pogląd na świat, jak zrósł się z socjalizmem. Właśnie między innymi siła i pryncypialność krytyki, właśnie pasja demaskatorska — o tym świadczą.</u> + <u xml:id="u-11.68" who="#PoselWendeJanKarol">Dzieje się tak dlatego, ponieważ w tym samym smutnym okresie kultu jednostki, i wszystkich jego smutnych skutków, kraj nasz przeszedł przecież olbrzymi szmat drogi, przekształcił się przecież z gospodarczo-politycznego zaścianka europejskiego w poważne państwo o wysokim potencjale ekonomicznym, w kraj, z którym się liczy świat, w państwo całą gębą. I nikt nie powinien o tym zapominać, zwłaszcza ci, którzy tak zapamiętale i uczciwie bija się o naprawę błędów, o wykorzenienie zła, wymiecenie brudów z naszego podwórka.</u> + <u xml:id="u-11.69" who="#PoselWendeJanKarol">Notowany olbrzymi wzrost aktywności politycznej) społeczeństwa świadczy wreszcie o tym, że w minionym okresie, mimo rozkwitu — jeśli można tak powiedzieć — dyryżyzmu oraz frazesu i banału, w naszym społeczeństwie nie tylko nie wygasł, ale zaostrzył się temperament polityczny, że nasza żywotność umysłowa, mimo że tłumiona i ocembrowywana przez wiele lat, nie tylko się nie zmniejszyła, ale wzrosła, że nie ostygły serca i nie wyjałowiły się umysły, a co najważniejsze, że nie wygasła nasza inicjatywa intelektualna i ta nasza — może niesforna, może kąśliwa, ale bardzo polska — żywotność myślowa.</u> + <u xml:id="u-11.70" who="#PoselWendeJanKarol">Mówię o tym dlatego, gdyż wydaje mi się, że obok nieodwracalnie tragicznych spraw, związanych ze stalinowską epoką kultu jednostki i beriowszczyzną, najcięższą, najtrwalszą, najtrudniejszą do naprawienia krzywdą wyrządzoną ludziom naszych krajów — było zabijanie w nich samodzielnej twórczej myśli.</u> + <u xml:id="u-11.71" who="#PoselWendeJanKarol">Przemoc, wywarta na intelekcie człowieka, na jego inicjatywie i krytycyzmie myślowym, na jego przedsiębiorczości i inteligencji, na śmiałości twórczej, pomysłowości, samodzielności — pociąga za sobą, jak wiemy, ciężkie skutki, rzutujące na najczulsze elementy życia narodu i państwa.</u> + <u xml:id="u-11.72" who="#PoselWendeJanKarol">Dlatego cieszymy się, szczerze i gorąco, że nie zlikwidowana została, że ożyła szybko w naszym kraju i że prężnieje inicjatywa, myśl naukowa i polityczna oraz odwaga twórcza obywatela Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-11.73" who="#PoselWendeJanKarol">Z drugiej strony nie miejmy żalu do opinii publicznej, gdy twierdzi, że dla dobra kraju i dobra całego naszego obozu kierownicy naszej nawy państwowej — i Sejm, i Rząd — my wszyscy — winniśmy byli i mogliśmy wykazać więcej samodzielności politycznej i więcej stanowczości w wielu żywotnych dla naszego życia publicznego zagadnieniach. A mówi się tak dlatego, ponieważ powszechnie wiadomo — i to zapisuje się jako wielki, naprawdę historycznego znaczenia plus — że dzięki takiej stanowczości, przejawianej w szczególnie trudnych i skomplikowanych sprawach i okresach, uniknięto u nas szczęśliwie nieodwracalnych decyzji politycznych, co pozwala nam dziś — nie tylko politykom, ale całemu narodowi — chodzić wobec świata z otwartym czołem. Jest to rzecz wielka.</u> + <u xml:id="u-11.74" who="#PoselWendeJanKarol">Powiem, Obywatele Posłowie, więcej. Sądzę, że ta nasza śmiała, tak szeroko rozlana pryncypialna dyskusja polityczna i krytyka błędów przeszłości dawniejszej i bliższej, oraz szybkie wyciąganie z nich teoretycznych i praktycznych wniosków — oddziaływać będzie w jakiś sposób twórczo również i poza granicami naszego kraju. A to też jest coś warte.</u> + <u xml:id="u-11.75" who="#PoselWendeJanKarol">Jesteśmy, Obywatele Posłowie, na progu trwałej demokratyzacji naszego życia. Dlatego nie obawiajmy się i nie hamujmy pod żadnym pozorem, choćby doraźnie — żywej prężnej dyskusji i ostrej, choćby bolesnej krytyki.</u> + <u xml:id="u-11.76" who="#PoselWendeJanKarol">W ostatecznym bowiem obrachunku — służy ona sprawie naprawy Rzeczypospolitej, dobru naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-11.77" who="#PoselWendeJanKarol">Wydaje mi się, że dziś zadanie polega chyba przede wszystkim na tym — ujmując to w skrócie, bardzo wielkim skrócie — aby konsekwentnie i do końca wyciągnąć pełne wnioski z nowej sytuacji historycznej, z potrzeby opracowania nowych własnych form i metod kierowania naszą narodową gospodarką, polityką, kulturą — słowem z niełatwej próby wykreślenia polskiej drogi do socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-11.78" who="#PoselWendeJanKarol">Chcę, Obywatele Posłowie, zakończyć swoje uwagi akcentem podwójnie optymistycznym. Wierzę bowiem głęboko, że oczy szczenię i uzdrowienie atmosfery politycznej w kraju, że odejście od niedemokratycznych norm życia publicznego i wadliwych metod kierowania administracją i gospodarką narodową przyspieszy — wbrew rachubom nieprzyjaciół Polski Ludowej — wzrost siły naszego państwa, spowoduje rzeczywiste skupienie się społeczeństwa wokół sprawy najbliższej każdemu Polakowi — umocnienia suwerenności, siły i dobrobytu Polski.</u> + <u xml:id="u-11.79" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę 20-minutową.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 10 do godz. 12 min. 40.)</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. warszawskiego Wacławowi Śliwińskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Wysoki Sejmie! Przedłożony do uchwalenia projekt naszego budżetu na rok 1956 reprezentuje właściwe kierunki rozwoju naszej gospodarki, jak również prawidłową strukturę dochodów.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselSliwinskiWaclaw">W roku bieżącym w ogólnej kwocie dochodów budżetowych udział dochodów z ogólnej gospodarki uspołecznionej wzrasta w porównaniu do roku 1955 o 1,1% i stanowić będzie 87,1%. Natomiast udział dochodów z gospodarki nieuspołecznionej maleje o 0,2% i wynosić będzie 4,4%. Dochody od ludności również maleją o 0,3%, a udział ich w budżecie stanowi zaledwie 5,4%. Jest to dowodem dalszej socjalizacji naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselSliwinskiWaclaw">W zakresie wydatków na gospodarkę narodową przeznaczamy 57% ogółu wydatków, tj. o 2,2% więcej niż w r. 1955, na obronę narodową 9,4%, tj. o 1,5 mniej niż w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Budżet przewiduje nadwyżkę dochodów nad wydatkami w sumie 4,6 miliarda zł. Nadwyżka ta w trakcie wykonania budżetu powinna być powiększona drogą osiągnięcia wyższej akumulacji przez nasze przedsiębiorstwa socjalistyczne, od których w roku bieżącym oczekujemy lepszej pracy i poprawy rentowności.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Zakładamy na rok bieżący wzrost akumulacji przedsiębiorstw o 6,5 miliarda zł w porównaniu do roku 1955, co jest wynikiem zwiększonych zadań ilościowego i jakościowego wzrostu produkcji oraz dalszego postępu w zakresie obniżki kosztów.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Planowane zyski przedsiębiorstw uspołecznionych wzrastają w porównaniu do roku 1955 o 14%, niemniej zasięg deficytowości jest jeszcze w naszej gospodarce nadmierny, co zobowiązuje szereg resortów do zwrócenia szczególnej uwagi na zabezpieczenie prawidłowej działalności gospodarczej i finansowej w podległych przedsiębiorstwach.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Dla podkreślenia możliwości uzyskania lepszych wyników działalności przedsiębiorstw uspołecznionych wydaje się konieczne zwrócenie uwagi na niedociągnięcia stwierdzone w roku 1955, które nie powinny się powtórzyć w roku bieżącym. W roku 1955 przedsiębiorstwa nie wykonały planu akumulacji na sumę przeszło 3 mlrd zł, przemysł ciężki — 1.100 mln zł, przemysł lekki 2 mlrd, budownictwo 900 mln, rolnictwo i leśnictwo 1.200 mln, natomiast obrót z zagranicą dał nadwyżkę 2.900 milionów. Należy zwrócić uwagę na pozycję po stronie dochodów z obrotów z zagranicą w sumie 2.900 milionów zł.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Można stwierdzić, że taka polityka nie jest słuszna, bowiem wynika z wygórowanych cen za artykuły sprowadzane z zagranicy, i to za artykuły tak masowego spożycia, jak i artykuły zaopatrzeniowe. Trzeba stwierdzić, że straty poniesione przez poszczególne Ministerstwa, nieudolność niektórych resortów, ich złą gospodarkę przerzuca się na barki społeczeństwa, by z wygórowanych cen czerpać dochody celem zrównoważenia budżetu.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Zasługuje także na podkreślenie fakt, że tą samą drogą szukano dochodów, aby pokryć równowagę budżetu i w artykułach zaopatrzeniowych. Np. obcinacz do dachówki do przemysłu terenowego sprowadza się z NRD za sumę 35 tys. zł, a kiedy zapytano naszych inżynierów, za jaką sumę wykonaliby ten detal w formie prototypu, otrzymano oświadczenie, że nie drożej niż za 7 tys. zł. Jest to jeden z dowodów, że ta polityka ciąży i na artykułach zaopatrzeniowych i wydaje mi się, że tą drogą nie pomagamy rozwojowi przemysłu terenowego, którego wiele cennych artykułów służy dla codziennego zaspokajania potrzeb społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Jedną z poważnych przyczyn wpływających ujemnie na rentowność naszych resortów, na wypracowanie akumulacji, jest przerost aparatu administracyjnego, biurokratyczna struktura organizacyjna aparatu państwowego i gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Wystarczy wspomnieć, że w Polsce mamy przeszło 300 centralnych zarządów zatrudniających przeszło 40 tys. ludzi, ludzi o wysokich kwalifikacjach, o długim stażu w pracy zawodowej, ludzi doświadczonych, ale oderwanych od produkcji.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Gdybyśmy usiłowali dokonać rachunku, ile ten aparat kosztuje, ile wynosi fundusz płac wraz z pochodnymi wydatkami, ile wspomniane zarządy zajmują pokoi na biura, ile z tych biur dostarczylibyśmy kulturalnych i wygodnych mieszkań — to doszlibyśmy do wniosku, że staje się nieodzowne przeprowadzenie niezwłocznej reorganizacji w kierunku likwidacji niektórych zarządów, jak też reorganizacji zarządów centralnych, niezbędnej do prawidłowego kierowania naszą gospodarką narodową. Bo czyż można się pogodzić z tego rodzaju sytuacją, że Ministerstwo Przemysłu Lekkiego ma aż 21 centralnych zarządów zatrudniających 2.744 osoby, że Ministerstwo Handlu Wewnętrznego ma 18 centralnych zarządów o stanie zatrudnienia 2.722 osoby, lub że Ministerstwo Przemysłu Drobnego i Rzemiosła ma 13 zarządów zatrudniających 1.200 osób? I cały szereg innych ministerstw, które nadmiernie rozbudowały centralne zarządy, poprzez które rzekomo — wydaje im się — dobrze kierują, pomagają terenowi, wpływają na prawidłowy rozwój przedsiębiorstw, wpływają na ich ilość i jakość produkcji, na całość ekonomiki przedsiębiorstw. Ale gdybyśmy tych ludzi, którzy tkwią za biurkiem, przesunęli do produkcji, na teren zakładów, na teren budowy, do POM- ów, do przedsiębiorstw budownictwa wiejskiego, to moglibyśmy się spodziewać, że sytuacja ulegnie poprawie, ponieważ w wielu wypadkach w zakładach pracy kierują produkcją ludzie niedoświadczeni, ludzie o małym stażu w pracy zawodowej, a częstokroć majstrowie, jak w budownictwie wiejskim czy też w POM-ach, gdzie od dłuższego czasu odczuwać się daje brak specjalistów.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Dla uzasadnienia chcę przytoczyć dwa przykłady.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Centralny Zarząd Budownictwa Drobnej Wytwórczości — przecież tyle w tym sztuczności, tyle bezmyślności. Ministerstwo przez swój były zarząd kierowało swoich przedstawicieli do poszczególnych wojewódzkich rad narodowych z agitacją o przekazanie przedsiębiorstw — malutkich, mizernych przedsiębiorstw budownictwa drobnej wytwórczości do dyspozycji Ministerstwa. Zgodziło się 6 województw, z tego stworzono Centralny Zarząd, a z przedsiębiorstw zjednoczenie o zatrudnieniu bardzo małym i o małej puli przerobowej.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselSliwinskiWaclaw">A czy ma prawo egzystencji w Ministerstwie Handlu Wewnętrznego taki centralny zarząd jak Zarząd Transportu, który kieruje w całej Polsce ruchem transportowym towarów dla sieci detalicznej. I zarząd handlu prezydium rady wojewódzkiej, chcąc korzystać z transportu, musi korzystać z tego transportu, który jest scentralizowany w Ministerstwie Handlu Wewnętrznego, a częstokroć uzyskanie go przychodzi z opóźnieniem i niejednokrotnie koszty tego transportu wynoszą więcej od wartości przewożonej masy towarowej.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Te dwa przykłady mogą stanowić dowód, że przerosty w wielu centralnych zarządach, w wielu resortach, zwłaszcza w tych resortach, które mają swoje odpowiedniki w prezydiach rad narodowych, powinny ulec likwidacji.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Olbrzymia rezerwa istnieje w rozbudowaniu aparatu państwowego. Przytoczyć należy lokalizację hurtu handlowego, którego sieć organizowała się żywiołowo, bez przemyślenia, przez cały szereg lat i do dzisiejszego dnia nie mamy tego odcinka uporządkowanego. Weźmy taki fakt.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Hurtowni wełny w Garwolinie, która zaopatruje jeden powiat, a więc jest mała wartość puli towarowej, dodaj e się powiat Mińsk Mazowiecki, który ma prostą drogę do Warszawy, a ewentualnie do Siedlec. Po cóż, komu jest ona tam potrzebna? Lub Hurtownia Spożywcza w Sierpcu, maleńkim mieście o charakterze rolniczym, musi być hurtownią, bo została założona kiedyś bez większego rozeznania, a obok po drugiej stronie istnieje hurtownia PZGS-u, która w tę samą mąkę i w te same cukierki zaopatrzyć może cały powiat o charakterze wiejskim.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Wydaje mi się, że taki chaos, kosztujący wiele milionów złotych, istnieje jeszcze na całym terenie Polski w zakresie hurtu, tak przemysłowego, jak i spożywczego. I dlatego też trzeba powiedzieć, że suma postawiona na poprawę i regulację płac — 5 mlrd zł jest sumą postawioną bardzo nieśmiało, bez większego rozpoznania rezerw i możliwości wygospodarowania kwot.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Najlepszym przykładem, jak masy reagują na zmniejszenie aparatu, jest zainteresowanie uchwała Rządu o reorganizacji państwowych gospodarstw rolnych, wypowiedzi w spotkaniach z ludźmi nawet nie bardzo zainteresowanymi produkcją rolną. Sam fakt ludzie przeżywają z zadowoleniem i z zadowoleniem komentują. że Prezydium Rządu weszło już na drogę regulacji i likwidacji przerostów administracji.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselSliwinskiWaclaw">W naszym budżecie poważną pozycję zajmują nakłady na pokrycie budżetów terenowych. Budżet terenowy oddaj e codzienne usługi ludziom pracy w wielu resortach. Weźmy oświatę czy zdrowie — prawie w 90%. I dlatego też praca rad narodowych, praca prezydiów, jest dziś ważniejsza niż w pierwszych latach po unifikacji władzy, bowiem cały szereg kompetencji przekazuje się do prezydiów rad narodowych wojewódzkich czy powiatowych, a rola i znaczenie rad narodowych wzrasta. Ale zwiększenie kompetencji i uprawnień przychodzi jeszcze dość nieśmiało.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Cały szereg spraw, które w wyniku uchwały Rządu Nr 446 winny być załatwiane przez prezydia rad powiatowych, nie zostało załatwionych przez Urząd Rady Ministrów, jak też i przez poszczególne resorty. Praca nad wykonaniem uchwały 446 nie miała swego właściwego zakończenia. I dlatego trzeba uważać, że te prace powinny być na nowo wszczęte, ale w ten sposób, żeby zacząć przepracowywanie etatów w centralnych instancjach, a następnie przejść do wojewódzkich i powiatowych, bowiem już pierwszy etap pracy dał odczuć, że istnieje opór i kierownicy wydziałów opierają się na olbrzymiej ilości pism, okólników i zarządzeń, które spływają poprzez poszczególne resorty.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Trzeba powiedzieć, że samo Ministerstwo Rolnictwa do Zarządu Rolnictwa na przestrzeni 1955 r. skierowało 6.775 pism. Bądź co bądź są to dokumenty obowiązujące — i ten aparat, dość szeroki, był zablokowany wykonaniem tych zarządzeń częstokroć o charakterze nie dyrektywnym a stastycznym, ewentualnie drobiazgowym. Tak samo Ministerstwo Handlu Wewnętrznego na przestrzeni 1955 r. skierowało 3.975 pism. Jest to przecież lawina dająca pełne ręce roboty temu aparatowi na szczeblu wojewódzkim, a ten z kolei musi przekazać ten materiał na szczebel powiatowy.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Nie można powiedzieć, aby nie grzeszyło też lawiną uchwał i Prezydium Rządu. Prezydium Rządu uchwaliło przeszło tysiąc uchwał w ciągu roku, a także suma decyzji Urzędu Rady Ministrów przekracza tysiąc. Takie uchwały, jak zmiana cen boczku bez żeberek, ewentualnie zmiana ekwiwalentu za dostarczanie skór surowych przez producentów, sądzę, nie powinny być przedmiotem uchwał Rządu, a kompetencją resortowych ministrów.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselSliwinskiWaclaw">A przecież taki dokument trzeba czytać, trzeba go zbadać, on blokuje i przykuwa do biurka.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselSliwinskiWaclaw">W wyniku uchwały prezydium rady wojewódzkiej skierowało cały szereg wniosków do Prezydium Rządu jeszcze w październiku, ażeby zwiększyć kompetencje rad powiatowych, mianowicie uprawnienie do dysponowania produkcją cegielni spółdzielczych przekazać prezydium rady powiatowej. A jak to się stało? Województwo warszawskie wystąpiło z inicjatywą zwiększenia produkcji materiałów budowlanych w celu dopomożenia zdewastowanej wsi w odbudowie i wyprodukowało — powiem, nie z wielkim wysiłkiem — 6,5 mln cegieł, około tysiąca ton wapna palonego, ażeby i tą produkcją dysponowały powiaty. Ale Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego już na 1956 rok zapowiedziała: to będzie nasze, dawajcie do wspólnego worka. Jesteśmy pod bilansem.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Przecież taka decyzja nie buduje, nie zachęca ludzi do wysiłku organizacyjnego, ona utrąca inicjatywę.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Następnie wystąpiono, aby przenieść z Wojewódzkiej Komisji Planowania Gospodarczego na prezydia powiatowych rad narodowych prawo decyzji odnośnie puli surowcowej dla uspołecznionych zakładów usług i rzemiosła, co wymaca zmiany zarządzenia przewodniczącego PKPG, dalszego uprawnienia prezydiów rad narodowych do uchylania orzeczeń kolegiów przy prezydiach miejskich i gromadzkich rad narodowych w trybie jakiejś ustawy.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Dalej wystąpiono, aby przyznać prezydiom powiatowych rad narodowych prawo orzekania o zastępczej odbudowie budynków mieszkalnych stanowiących własność indywidualną — w celu przekazania ich ubiegającym się o to urzędom i instytucjom na lokale i mieszkania.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#PoselSliwinskiWaclaw">I jeszcze wystąpiliśmy, aby przekazać prezydiom powiatowych rad narodowych prawo udzielania urlopów nauczycielom, o czym obecnie decyduje wydział oświaty w prezydium rady wojewódzkiej.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Cały szereg wniosków w wyniku prac nad uchwałą Nr 446 zostało wystosowanych do Urzędu Rady Ministrów, jak też i do poszczególnych ministerstw, na co nie mamy odpowiedzi.</u> + <u xml:id="u-13.31" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Bo czyż można się zgodzić, że taki ważny resort jak komunikacja drogowa jest scentralizowany, a wojewódzkie zarządy dróg publicznych, które lekko zahaczają się tylko, są oderwane od kompetencji rad narodowych i mamy kilku gospodarzy na drogach? I to przedsiębiorstwo scentralizowane, należące do resortu, jest dobrze uzbrojone — i koszty wykonania są dosyć wysokie. Trzeba stwierdzić, że o 60% koszt wykonania przez to przedsiębiorstwo jest wyższy aniżeli przez wydziały komunikacji czy też referaty na szczeblu powiatowym.</u> + <u xml:id="u-13.32" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Natomiast wymaga jeszcze zwrócenia uwagi takie zagadnienie jak przepisy inwestycyjne. Nie można przemilczeć takiego faktu, że ażeby uzyskać teren pod większą czy mniejszą budowę — powiedzmy 2 czy 10 tys. metrów — trzeba decyzji przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego. Ale zanim się otrzyma tę decyzję, potrzebny jest cały szereg opinii, cały szereg dokumentów, załączników. Skompletowanie tego wszystkiego wymaga wielkiego czasu i nakładu sił. Ale gdy trafia to do Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, to przecież minister Szyr tego nie widzi, ani nie widzi tego dyrektor departamentu, bo to są dziesiątki tysięcy dokumentów w Polsce, to jest sekretarka z facsimile — i wówczas... sprawiedliwości stało się zadość. Decyduje częstokroć referent. A czyż ten referent jest na wyższym poziomie niż przewodniczący prezydium wojewódzkiej rady narodowej, czy przewodniczący wojewódzkiej komisji planowania gospodarczego? I te kompetencje dla ułatwienia, dla uproszczenia powinny przejść na prezydium rady wojewódzkiej.</u> + <u xml:id="u-13.33" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Dziś można stwierdzić, że rady narodowe, aparat rad narodowych nabrał dużo doświadczenia, oparł się o wzrastającą aktywność działaczy Frontu Narodowego, nawiązał ten bliski i serdeczny kontakt ze społeczeństwem. Wzrósł ogromnie autorytet rad narodowych. Społeczeństwo widzi w nich sprawiedliwą władzę, coraz więcej nabiera zaufania i dziś można pozwolić na przejście do rad narodowych całego szeregu kompetencji, które resorty wzbraniają się jeszcze im przekazać.</u> + <u xml:id="u-13.34" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Dla udokumentowania, że coraz więcej jesteśmy związani z masami pracującymi miast i wsi, podam fakt, że w zeszłym roku nasze województwo w oparciu o działalność komitetów Frontu Narodowego wykonało w czynach drogowych 470 km dróg o wartości przeszło 60 mln zł, że u nas jest żywotnych 566 komitetów społecznych, które już mają własne środki sięgające przeszło 15 mln zł, że ludność sama dokonuje wysiłków, ażeby przy własnej pomocy zaspokajać swoje potrzeby kulturalne, oświatowe, że ta ludność wierzy i oczekuje pomocy od prezydiów rad, od Prezydium Rządu.</u> + <u xml:id="u-13.35" who="#PoselSliwinskiWaclaw">I dlatego tak ważne jest zagadnienie inwestycji pozalimitowych. Bo przecież nie można sobie powiedzieć, że te 500 przeszło komitetów społecznych to będą wszystko inwestycje limitowane, tam trzeba zaczęte roboty dokończyć w ramach inwestycji pozalimitowych i decyzja otwarcia konta inwestycyjnego winna leżeć nie w kompetencji Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, a w kompetencji prezydium wojewódzkiej rady narodowej. To nam przyśpieszy przyjście z pomocą tym wszystkim ludziom, którzy dokonali poważnego wysiłku, poważnego wkładu, zawiązując i gromadząc środki w komitetach społecznych.</u> + <u xml:id="u-13.36" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Należy też dać pełnomocnictwa prezydiom rad w zakresie gospodarki materiałami budowlanymi. Kompetencje Państwowej Centrali Handlu Materiałami Budowlanymi winny należeć do prezydium wojewódzkiej rady narodowej. Wtedy nie byłoby tego, co tutaj mówiła posłanka Jurkowa, że cegła z cegielni w Mińsku Mazowieckim wędruje do Szczecina, a cegła z Zielonej Góry — do Mińska Mazowieckiego.</u> + <u xml:id="u-13.37" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Stać nas na to, żebyśmy sobie zbilansowali nasz materiał miejscowego pochodzenia i nim kierowali, a Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego winna tylko regulować niedobory i nadwyżki. Wtedy bylibyśmy zainteresowani w rozwijaniu tej produkcji, a także mielibyśmy wpływ na jej jakość, która jeszcze jest wątpliwa.</u> + <u xml:id="u-13.38" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Zagadnienie kin. Przecież mamy u siebie pewne komórki, które dopracowały się doświadczeń, a w zakresie kinofikacji prezydia rad nie mają nic do mówienia. Kierują zarządy okręgowe czy centralne, które naprawdę są nam mało znane i nie ma jakichś większych uzgodnień. Wszystko to mieści się w budżecie centralnym. Inwestycje i kapitalne remonty też idą bez naszej opinii.</u> + <u xml:id="u-13.39" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Wydaje mi się, że prezydia rad narodowych już są na tym etapie dopracowania się i doświadczeń, i odpowiedzialności, że można im dać większe uprawnienia i nie stwarzać warunków duszenia inicjatywy.</u> + <u xml:id="u-13.40" who="#PoselSliwinskiWaclaw">Mnie się wydaje, że te trudności, które teraz przeżywamy, można rozwiązać. Istnieją warunki do tego; masy pracujące chcą pracować, masy pracujące dają swój ofiarny wysiłek, mają olbrzymią inicjatywę, a gdy będziemy mieli większą wiarę w zdolność naszego aparatu, w trafność jego decyzji, w jego inicjatywę, to w tych naszych polskich warunkach — przy ofiarnej klasie robotniczej, przy pracowitości chłopstwa, szybciej dopracujemy się i zgromadzimy środki finansowe, ażeby byt mas pracujących w Polsce poprawić.</u> + <u xml:id="u-13.41" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. warszawskiego Henrykowi Korotyńskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselKorotynskiHenryk">Wysoka Izbo! Wczorajsze exposé Prezesa Rady Ministrów świadczy dobitnie, że nasz Rząd, nasza władza ludowa wysoko ceni i widzi wielkie wartości tej, — jak to Obywatel Premier określił — ogólnokrajowej narady aktywu politycznego. Nie ulega dla mnie wątpliwości, że wszyscy uczestnicy tej ogólnokrajowej narady, a więc miliony dobrych, gorąco miłujących swój kraj i oddanych sprawie socjalizmu obywateli przyjmie słowa Prezesa Rady Ministrów jako zachętę do dalszej energicznej walki ze złem, do oczyszczenia naszego życia ze wszystkiego-, co stare i rozwijania wszystkiego, co nowe i twórcze.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselKorotynskiHenryk">Istotnie, idzie przez nasz kraj, przez różne jego klasy, warstwy, środowiska wielka fala aktywności politycznej, aktywności gospodarczej. Porównajmy, Obywatele Posłowie, choćby nasze poselskie spotkania z wyborcami sprzed roku, czy tym bardziej jeszcze dawniejsze — porównajmy je z tymi dzisiejszymi naradami, dyskusjami, spotkaniami. To także — jak mówią — niebo i ziemia.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselKorotynskiHenryk">Jestem pod silnym wrażeniem niedawnego spotkania — „Życia Warszawy” z jego czytelnikami. Było to oczywiście w porównaniu z naradami w fabrykach, czy z aktywem politycznym, czy ze spotkaniami w środowisku twórczym — małym, drobnym fragmentem tej ogólnokrajowej narady politycznej, która się w Polsce toczy. Ale było to spotkanie dlatego charakterystyczne, że nie przyszedł nań jakiś określony aktyw, jakiś kolektyw określonego zakładu przemysłowego, lecz — jak to się mówi — ludzie z ulicy, przechodnie, którzy usłyszawszy, że ma być takie spotkanie z redakcją gazety, zaszli sobie do Klubu Prasy Międzynarodowej na Nowym Świecie. Byli to inteligenci — i nie tylko inteligenci, była to młodzież — i nie tylko młodzież, byli tam także robotnicy. Wszyscy mówili otwarcie, nieraz podając swoje nazwiska, mówili to, co myślą, czują, atakowali ostro i bez wygładzania kantów to, co uważają za złe w naszym życiu. Pytali o wszystko publicznie— o różne sprawy, o których nie tak dawno jeszcze szeptało się po kątach po kryjomu. Jeden z mówców powiedział: Kiedy przestałem bać się własnego cienia, powiem na naradzie o sprawie Sejmu, o sprawie dawnych wyborów, o tym, co nie powinno być. Musimy sobie cenić, że będziemy wyławiać te sprawy, przestaliśmy się bać własnego cienia.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselKorotynskiHenryk">Spotkanie to zaświadczyło raz jeszcze, że gruntownie mylą się ci, którzy myślą, że właśnie ów szary przechodzień mało interesuje się polityką, niewiele wie, co się dzieje w naszym kraju — i na wierzchu, i za kulisami. Ów przechodzień, tzn, miliony naszych obywateli, myślą, widzą, dyskutują, pytają i krytykują, troszczą się serdecznie o nasz kraj, o nasze budownictwo i mają wolę, chcą i żądają rzeczywistego uczestnictwa w gospodarowaniu krajem. Sądzę więc, że na szczęście dla sprawy socjalizmu mylą się ci wszyscy poklepujący po ramieniu tzw. szarego człowieka, a na szczęście nie myli się nasz Rząd, nasza Partia, która widzi, ceni i pobudza tę aktywność polityczną, tę aktywność gospodarzy naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselKorotynskiHenryk">„Partię ogarnia obecnie — mówił Pierwszy Sekretarz naszej Partii tow. Ochab — głęboki nurt twórczej myśli, śmiałej krytyki niedostatków i błędów naszych. To wielkie ożywienie, ten bujny rozwój demokracji w Partii już nam wniósł olbrzymi przypływ nowych sił. Komitet Centralny wysoko ceni to ożywienie i pragnie, zgodnie z uchwałami III Plenum, aby Partia szła dalej tą drogą.” Oczywiście, w czasie tak gorącej dyskusji zdarzają się jakieś wyskoki świadczące o zamieszaniu pojęć, padają krzywdzące nieraz oceny, ale nie ma nic błędniejszego jak przerażać się takim czy innym wyskokiem, taką czy inną niesłuszną oceną. Nie ma nic błędniejszego, jak nie widzieć poza tymi błędami czy wyskokami tego wielkiego nurtu, tego głębokiego nurtu, który jest zdrowy i twórczy, który — wierzę w to głęboko — pozwoli nam szybciej otrząsnąć się z ciężkich błędów i wypaczeń minionego okresu i pójść szybko naprzód.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselKorotynskiHenryk">Warto pamiętać, że jesteśmy — jak to wczoraj powiedział Obywatel Premier — u początku procesu demokratyzacji. Jakże więc będą wyglądali ci, którzy już teraz się boją, kiedy ten proces demokratyzacji rozwinie się dalej? Chyba oszaleją. Mówię to w związku z tym, że doszły nas niedawno, zresztą spoza Warszawy, z miasta niedalekiego od Warszawy, jakieś groźne pomruki ludzi tak przywykłych do starego systemu, starych metod, że wyprowadza ich z równowagi każde potknięcie i każda inność. Mamy dopiero pączki nowego kwiatu. Cóż oni powiedzą, gdy piękny kwiat socjalistycznej demokracji rozkwitnie wszystkimi kolorami. Próbowano w tym niedalekim mieście — co tu mówić, było to w Łodzi — wbijania klina między naszą inteligencję a klasę robotniczą.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselKorotynskiHenryk">Nasza inteligencja, stara i nowa, związana jest z klasą robotniczą — przodującą klasą narodu. Naszą inteligencję ożywiają te same cele w Polsce Ludowej co klasę robotniczą. Ta jedność jest dla sprawy socjalizmu niezmiernie doniosła i pragnę z tej trybuny oświadczyć — co jest moim głębokim przekonaniem — że tej jedności nic nie zdoła naruszyć.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselKorotynskiHenryk">Poseł Wende mówił tu niedawno o inteligencji młodej, a również o starej inteligencji. Ja też nie chcę rozmazywać naszych błędów wobec starej inteligencji, zwłaszcza tej z tzw. haczykami. Jest sporo pretensji, jest brak zaufania, jest sporo goryczy. Mnie się zdaje, że to jest sprawa, w której nie specjalnie inteligencja, ale my wszyscy na naszych naradach robimy porachunki z przeszłością, my też szukamy najlepszego wyjścia dla naszych spraw. Te wszystkie uczucia poszukiwania są udziałem klasy robotniczej, są udziałem młodzieży — i również inteligencji. Wydaje się, że jest niepotrzebne podkreślanie o boczeniu się części inteligencji, zwłaszcza starej inteligencji.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselKorotynskiHenryk">Oczywiście, jak wspomniałem, są i pewne minusowe produkty uboczne tej ogólnokrajowej narady politycznej. Wspomnę tu jako przykład, że na niezwykle pożytecznej, żywej i śmiałej naradzie budowlanych znaczna część sali nie zgodziła się na to, aby na dość demagogiczne wystąpienie jednej z dyskutantek, wystąpienie, które zdobyło sobie poklask, odpowiedzieć na tej naradzie i odeprzeć niektóre niesłuszne i krzywdzące zarzuty postawione przez ową dyskutantkę. Albo inny, już całkiem zabawny przykład. Na pewnym zebraniu pierwszy zabrał głos jakiś obywatel, który — co tu gadać — mówił bez sensu i po kilku minutach było widać, że jest to człowiek niezupełnie normalny. Gdy przewodniczący zebrania zapytał się obecnych, czy chcą dalej słuchać o tym, co mówi ów obywatel, najpierw była chwila ciszy, a potem kilka energicznych głosów odezwało się: Co to znaczy? Każdy ma prawo wypowiedzieć co chce, nie należy ucinać dyskusji itd. A przecież ów przewodniczący zebrania chciał tylko uchronić słuchaczy przed gadaniną maniaka. Jest więc obecnie pewne przewrażliwienie, szczególne wyczulenie, ale jest ono psychologicznie zrozumiałe. Gdy po tak długim hamowaniu otworzono te tamy, powstała swobodna dyskusja i zrozumiałe jest pewne przewrażliwienie, żeby nic nie tłumiło tego nowego ducha dyskusji, ducha mówienia prawdy.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselKorotynskiHenryk">Istnieje oczywiście problem, że w toku toczących się dyskusji będą się rozlegały także głosy obce, nieraz wręcz wrogie. Trzeba z nimi polemizować. Trzeba im się przeciwstawiać, a nieraz tego nie robimy — i to jest źle — ale trzeba nam być bardzo ostrożnym w określaniu, co jest obce i wrogie. Trzeba być ostrożnym dlatego, aby uczciwego obywatela nie skrzywdzić, aby nie zamrozić dyskusji i aby taki czy inny wrogi głos nie przesłaniał nam tego głównego, cennego, zdrowego nurtu aktywności, demokratyzacji, jawności życia publicznego.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselKorotynskiHenryk">Bardzo trafia mi do przekonania diagnoza Obywatela Premiera we wczorajszym exposé, że w tej nowej atmosferze działalność wroga jest bodajże trudniejsza, a my w walce klasowej jesteśmy w warunkach demokratyzacji i jawności życia publicznego lepiej uzbrojeni zarówno wobec przeciwników wewnętrznych, jak i wobec antyludowej propagandy, idącej z zewnątrz przez głośniki radiowe.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselKorotynskiHenryk">Zadanie więc polega na tym, żebyśmy rozwijali zdrowy nurt aktywności obywatelskiej i rozszerzali go na cały kraj. A że nie wszędzie on jeszcze dociera, to pewne. Oto np. list jednego z radnych Otwocka. Pisze on o starych, niedemokratycznych, administracyjnych metodach, panujących w życiu tego miasta.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselKorotynskiHenryk">I stwierdza (cytuję): — „Do Sejmu dotarł już duch prawdy, duch XX Zjazdu, ale do Otwocka, do Prezydium Powiatowej Rady Narodowej jeszcze nie.” *(Wesołość.) A Otwock jest tak niedaleko od Warszawy!</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselKorotynskiHenryk">Teraz trochę o prasie. Obywatel Premier mówił wczoraj również o prasie, a jego słowa będą dla nas, dziennikarzy, mocną zachętą, abyśmy dalej i lepiej służyli Polsce Ludowej i socjalizmowi, pomagali naszej Partii w jej trudnej i odpowiedzialnej roli kierowniczki narodu w obecnym niezwykle doniosłym okresie historycznym. Prasa nasza, jej partyjni i bezpartyjni pracownicy mogą chyba bez zarozumialstwa powiedzieć, że przyłożyli swoją cegiełkę do rozwijania tych wielkich, wspaniałych, dobrych przemian, które przenikają całe nasze życie.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselKorotynskiHenryk">Jakie dziś najważniejsze problemy stoją przed prasą i radiem Polski Ludowej? Podstawową sprawą jest to, że aby prasa mogła należycie spełnić swoje zadanie, nie wolno jej w żadnym razie utracić tego kontaktu z czytelnikami, tego zaufania czytelników, którego sobie już sporo zaskarbiła. Aby nie utracić tego kontaktu i tego zaufania — więcej, by wzmocnić ten kontakt i rozszerzyć to zaufanie, prasa nasza i radio nie mogą się spóźniać. Co to znaczy: nie mogą się spóźniać? To znaczy, muszą szybko informować społeczeństwo, szybko odpowiadać na jego pytania i wyjaśniać mu w porę te sprawy i problemy, które nurtują naród, na które domaga się on odpowiedzi. Dziś rozwój zdarzeń jest przyśpieszony — trzeba nam wszystkim działać szybko. Prasa i radio muszą się spieszyć i przede wszystkim dobrze słuchać i dobrze znać myśli i uczucia narodu.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselKorotynskiHenryk">To wszystko jest nieodzownym warunkiem, ażeby prasa i radio mogły spełniać dwa swoje podstawowe zadania: po pierwsze — być głosem przodującej i zdrowej opinii publicznej, po drugie — kształtować tę opinię zgodnie z ideami i celami naszej Partii, ideami i celami socjalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselKorotynskiHenryk">Kilka słów o tych dwóch zadaniach.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselKorotynskiHenryk">Mówię o wyrażaniu przez prasę i radio przodującej zdrowej opinii publicznej, a nie wszelkiej opinii publicznej, boć przecież są w naszym kraju takie grupy — ba, cała klasa kułaków — są takie grupy, którym socjalizm jest obcy, które by chciały, żeby socjalizm się w Polsce przewrócił, bo im lepiej było w dawnych kapitalistycznych stosunkach.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselKorotynskiHenryk">Oczywiście ich opinii prasa nasza nie będzie wyrażała; nigdy zresztą nie miała zamiaru wyrażać.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselKorotynskiHenryk">Są także w naszym kraju silne jeszcze pozostałości obcej burżuazyjnej ideologii, są także tacy, którzy nie oczyścili się z nacjonalizmu, antysemityzmu, z trucizny antyradzieckiej, która nam była wsączana przez tyle lat przed wojną. Takim poglądom nie będziemy dawać głosu, ani w prasie, ani w radio, ani na zebraniach i naradach. To jest bowiem obce sprawie socjalizmu, to jest obce ogromnej większości naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselKorotynskiHenryk">Drugie zadanie — z pierwszym ściśle związane i współzależne — jest to zadanie kształtowania opinii publicznej. Nie może być nasza prasa kliszą fotograficzną, która odbija wszystko, co się nasunie przed obiektyw. Zadaniem ważnym i trudnym naszej prasy i radia jest świadome wybieranie z wielkości zjawisk tego, -co najważniejsze, co najbardziej postępowe i skupianie na tym uwagi całej opinii publicznej, przekonywanie jej, wyjaśnianie kroków i celów władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselKorotynskiHenryk">Nie będzie mogła nasza prasa wykonać tego zadania, jeżeli nie będzie ściśle zespolona z. życiem Partii, jeżeli nie będzie dobrze znała i rozumiała dorobku myśli partyjnej, polityki i zamierzeń Komitetu Centralnego, którego jest pomocnikiem, ale samodzielnie myślącym, z inicjatywą własną — pomocnikiem.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselKorotynskiHenryk">Odpowiedzialna i zaszczytna rola prasy w naszym ustroju na tym właśnie, jak mnie się zdaje, polega, że prasa jest tym najlepszym terenem, na którym spotykać się może, wzajemnie przenikać i uzupełniać myśl z góry — od kierownictwa i myśl z dołu — od narodu, od mas pracujących. Nie ma lepszego i szerszego terenu dla tego spotkania.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselKorotynskiHenryk">Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że nasza socjalistyczna prasa i nasze radio starają się i będą się zawsze starały jak najlepiej te swoje zadania wypełniać.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PoselKorotynskiHenryk">Wiemy, że jeszcze nam daleko do należytego wykonywania naszych powinności. Poszukujemy najlepszych dróg i metod, popełniamy błędy, nie jesteśmy wolni od wypaczeń, o których tutaj mimochodem tylko wspomniał Obywatel Premier, a o czym ja, jako dziennikarz, powiedzieć jestem obowiązany.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#PoselKorotynskiHenryk">Popełniamy błędy, krytyka tych błędów pomoże nam w ich unikaniu. Zdajemy sobie sprawę z wielkiej odpowiedzialności, jaka szczególnie w obecnym okresie spada na dziennikarzy i redaktorów. Jeżeli już mowa o odpowiedzialności, to wydaje się, że dojrzała sprawa, że całkowitą odpowiedzialność za prasę powinni ponosić jej redaktorzy. Mam na myśli, że do tej pory w pewnym sensie odpowiedzialny jest Urząd Kontroli Prasy.</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#PoselKorotynskiHenryk">Mnie się zdaje, że dojrzała do przemyślenia sprawa, że trzeba zmienić kompetencje tego Urzędu, żeby ograniczyły się do bardzo ważnej roli, mianowicie do strzeżenia tajemnicy wojskowej i gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#PoselKorotynskiHenryk">Mija 10 lat istnienia tego Urzędu i myślę, że należycie uczcimy ofiarną pracę tego Urzędu, jeżeli zmniejszymy jego ciężką odpowiedzialność.</u> + <u xml:id="u-15.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-15.29" who="#PoselKorotynskiHenryk">Zachęcony tym, że wczoraj Obywatel Premier obiecał cenną pomoc dla prasy i radia w szybszym i pełniejszym informowaniu oraz zapowiedział dążenia Rządu do zwiększenia skuteczności krytyki prasowej — pragnę po pierwsze podjąć propozycję urządzania stałych konferencji prasowych z Prezesem Rady Ministrów. Wszyscy dziennikarze na to, można powiedzieć, z utęsknieniem czekają i bardzo o to prosili.</u> + <u xml:id="u-15.30" who="#PoselKorotynskiHenryk">Po drugie — dziennikarze mają jeszcze jedną prośbę osobiście do Obywatela Premiera, a także do innych naszych mężów stanu: aby zechcieli swoje przemówienia przygotowywać nieco wcześniej, dostarczać prasie te przemówienia przed ich wygłoszeniem, pod tak zwanym — „embargo”, tzn. z terminem opublikowania. Pozwoli to nam nie spóźniać naszych gazet, tak jak to się stało dzisiaj z powodu wczorajszego przemówienia Obywatela Premiera.</u> + <u xml:id="u-15.31" who="#PoselKorotynskiHenryk">A więc prosimy: więcej informacji i szybkiej informacji dla prasy.</u> + <u xml:id="u-15.32" who="#PoselKorotynskiHenryk">Sprawą dużej wagi dla prasy i zwłaszcza dla jej czytelników jest znany wszystkim fakt, że mamy za mało papieru w stosunku do ogromnego wzrostu zapotrzebowania na prasę. Pragnę tu podkreślić, że nakłady pism codziennych, a w jeszcze większym stopniu tygodników wzrosły w porównaniu z okresem przedwojennym ogromnie, co najmniej pięciokrotnie. Zdajemy sobie więc sprawę i powinni wiedzieć o tym nasi czytelnicy, że przy takim wzroście nakładów prasy, a także książek, musiały powstać trudności z papierem.</u> + <u xml:id="u-15.33" who="#PoselKorotynskiHenryk">Ale trudności — trudnościami, a czytelnicy chcą czytać i to dużo czytać, tymczasem muszą nieraz stać w ogonku po gazety, a nierzadko — odchodzą z kwitkiem, Apelujemy więc do Rządu — apel taki uchwaliła już sejmowa Komisja Oświaty, Nauki i Kultury — aby przydział papieru dla prasy w planie 5-letnim był większy, niż to przewidują wskaźniki projektu planu. Wskaźniki te tak nieznacznie zwiększają przydział papieru dla prasy, że zważywszy na przyrost ludności i dalszy wzrost czytelnictwa ogonki przed kioskami mogą się jeszcze wydłużyć. Jeżeli, Obywatelu Premierze, Rząd nasz ceni sobie prasę — a jakiż rząd jej nie ceni — to prosimy: nie tylko więcej informacji, ale i więcej papieru!</u> + <u xml:id="u-15.34" who="#PoselKorotynskiHenryk">My, dziennikarze, będziemy robili wszystko, aby zapełnić tę zwiększoną ilość papieru jak najcelniejszym słowem, które będzie dobrze służyło naszemu narodowi i Partii, będzie skutecznie uderzało w błędy i wypaczenia, w kacyków i tłumicieli demokracji, niezależnie od ich stanowisk, będzie ostro raziło wrogów socjalizmu i szerzyło przyjaźń między narodami na całym szerokim świecie.</u> + <u xml:id="u-15.35" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. stalinogrodzkiego Ryszard Nieszporek.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselNieszporekRyszard">Wysoki Sejmie! Obrady nasze odbywają się w niezwykle żywej atmosferze zainteresowania wyborców obecną sesją Sejmu.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselNieszporekRyszard">Szczególnie wysoką temperaturę zainteresowanie to osiągnęło w naszym województwie. Sądząc z licznych wypowiedzi w szeregu dyskusji przemówienie Pierwszego Sekretarza KC PZPR tow. Ochaba zwróciło uwagę nie tylko w tej części, która dotyczyła życia politycznego, ale również uważnie czytano to, co mówił tow. Ochab o sytuacji gospodarczej kraju.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselNieszporekRyszard">Do zabrania głosu na obecnej sesji skłania mnie jednakże fakt niesłusznego potraktowania naszego województwa w projekcie budżetów terenowych na rok 1956.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselNieszporekRyszard">Trzeba powiedzieć, że szczególnie rok 1955 był rokiem poważnych osiągnięć rad narodowych!. Wybrane w roku 1954 rady okrzepły, poważnie wciągnęły się w realizację trudnych zagadnień gospodarczych, jak akcja żniwna, akcja skupu, które w ubiegłym roku odbywały się bez specjalnych pełnomocników, akcja czynów społecznych itp. Rady narodowe nie tylko dojrzały do kierowania terenowym przemysłem, ale zdołały w wielu jego gałęziach wykazać decydujący wpływ na coraz lepsze dostosowanie asortymentu przemysłu terenowego do potrzeb społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselNieszporekRyszard">Osiągnięcia te jednakże sprowadzają się do wzrostu odpowiedzialności rad narodowych, natomiast wiele jest jeszcze do zrobienia, jeżeli chodzi o budowanie autorytetu rad.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselNieszporekRyszard">Na drodze do wzrostu tego autorytetu stoi wiele przeszkód, tkwiących w radach, które dadzą się przełamać w terenie. Podstawowe z nich to biurokratyzm, sprowadzający pracę aparatu rad do tzw. urzędowania, robiący wiele krzywdy ludziom, komplikujący często proste ludzkie sprawy do problemów uwięzionych w pęczniejących plikach akt.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselNieszporekRyszard">Wiele na tym odcinku już się zmieniło, świadczy o tym chociażby fakt wzrostu wpływu skarg do Prezydium Wojewódzkiej Rady, co w dużym stopniu ma swe źródło w zaufaniu społeczeństwa do ich skuteczności, ale jeszcze w wielu wypadkach zdarza się ich przewlekłe, bezduszne załatwianie.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselNieszporekRyszard">Podnieśliśmy autorytet rad terenowych, oczyszczając je z ludzi przypadkowych, niedojrzałych do wykonywania zadań, do których powołali je wyborcy. Ale trudno byłoby sprowadzać zagadnienie podniesienia poziomu pracy rad jedynie do możliwości tkwiących w terenie.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselNieszporekRyszard">O jednym z najważniejszych źródeł jeszcze niedostatecznego wzrostu ich autorytetu świadczy potraktowanie naszego województwa we wspomnianym już projekcie budżetu. Zdaniem każdego obywatela nasze potrzeby winny się w nim kształtować w sposób ściśle powiązany ze strukturą gospodarczą i ludnością województwa. Towarzysze w resortach i PKPG wiedzą, że na Śląsku zamieszkuje i pracuje 25% klasy robotniczej kraju, że udział Śląska w globalnym wydobyciu węgla wynosi 90%, w produkcji hutniczej — 80%, w produkcji energii elektrycznej — 40%.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselNieszporekRyszard">Większość robotników pracuje w warunkach niebezpiecznych dla życia, mieszkają w wyjątkowo zagęszczonych i zadymionych okręgach i w końcu nie da się zaprzeczyć fakt, że powiaty północne naszego województwa, a więc częstochowski, zawierciański, będziński, kłobucki i myszkowski pod względem socjalno-bytowym i kulturalnym w dalszym ciągu wskutek niedostatecznego budownictwa mieszkaniowego, socjalnego i kulturalnego są gorzkim wyrzutem sumienia.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselNieszporekRyszard">Nawet w tej trudnej sytuacji, w jakiej się znajdujemy, nie możemy w staraniach o środki budżetowe zrezygnować z podstawowego postulatu, tj. stworzenia robotnikom Śląska warunków nie gorszych aniżeli w innych województwach, bo od tego zależy wydobycie i produkcja. Tymczasem w projekcie budżetu te sprawy wyglądają inaczej i wręcz niezrozumiale.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselNieszporekRyszard">Udział naszego województwa w budżecie terenowym na rok 1956 wynosi 11,3%, co pokrywa się mniej więcej z procentowym udziałem ludności województwa w liczbie ludności całego kraju.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselNieszporekRyszard">Jeżeli chodzi o wzrost wskaźników wydatków, jesteśmy umieszczeni na ósmym miejscu.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselNieszporekRyszard">Szczególnie niezrozumiały jest dla nas zbyt niski, w porównaniu z budżetem innych województw, wskaźnik wzrostu wydatków na potrzeby kulturalne, oświatowe, zdrowia itp.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselNieszporekRyszard">I tak np. wskaźnik wzrostu wydatków dla naszego województwa na rok 1956 w zakresie oświaty wynosi 104,2%, a dla województwa szczecińskiego 136,7%, dla miasta Łodzi 120,3%.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselNieszporekRyszard">Nie lepiej traktowane jest na naszym terenie szkolnictwo zawodowe. Wskaźnik wydatków dla naszego województwa w tej dziedzinie wynosi 98,1%, podczas gdy dla woj. gdańskiego 113,8%, białostockiego 123,1% itp. Oznacza to między innymi, że z dumą podkreślany przez resort kultury stan posiadania szkół artystycznych na Śląsku nie jest niczym poparty, bo szkoły te od lat nie zakupują w dostatecznym stopniu instrumentów, nie przeprowadzają remontów, nie mówiąc już o inwestycjach budowlanych.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselNieszporekRyszard">To samo można by powiedzieć o szkolnictwie zawodowym resortów zdrowia i oświaty. Dobitnym przykładem krzywdzącego stosunku do potrzeb naszego województwa w zakresie kultury i sztuki jest wskaźnik wydatków wynoszący dla naszego województwa 20,1, podczas gdy woj. krakowskie ma 181,8, koszalińskie 166,7, kieleckie 150. Dochodzimy wskutek tego do takich między innymi paradoksów, że miejskie i powiatowe rady narodowe otrzymują na upowszechnienie kultury od 3 do 7 tys. zł rocznie, a na potrzeby szczególnie ważnych ośrodków, jak Stalinogród, Gliwice, Zabrze, Bytom, Częstochowa, gdzie sprawa upowszechnienia jest niemniej istotna jak w m. Łodzi, daje się — „wyjątkowo wysoką” sumę, bo aż 10 tys. zł rocznie.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselNieszporekRyszard">Rzeczywiście więc nasze prezydia niewiele mogą zrobić i nie bardzo wiedzą, jak i za co tę kulturę upowszechnić. Odpowiednio do takiej polityki finansowej aktywizuje się też środowisko twórcze, a wnoszenie na plenarne sesje rad narodowych spraw kultury, tak gorąco zalecane przez resort kultury, kończy się gorzką porażką co śmielszych prezydiów.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselNieszporekRyszard">A nie należy zapominać, że w naszym województwie zamieszkuje 500 tys. autochtonów i wskutek tego te sprawy nabierają wyjątkowego znaczenia.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselNieszporekRyszard">W dziedzinie zdrowia wskaźnik wydatków dla Śląska wynosi 116,1%, podczas gdy m. Łódź, woj. kieleckie i woj. olsztyńskie mają powyżej, bo 120—127%. Ta sprawa wymaga jakiejś generalnej rewizji. Podkreślam raz jeszcze, że woj. stalinogrodzkie zamieszkuje 25% klasy robotniczej kraju, a w ogóle 22% ludności pracującej kraju. Może towarzysze decydujący o tych sprawach nie biorą pod uwagę, że górnicy pracują 2 niedziele w miesiącu i stan ten nie prędko się zmieni i że czas ich pracy grubo przekracza 8 godzin dziennie, że w hutnictwie jest ciągłość pracy, że w chemii jest praca szkodliwa dla zdrowia. Te wyjątkowo wyczerpujące i nie bezpieczne dla zdrowia zawody wymagają nie tylko słów uznania dla górnika i hutnika i powoływania się na ich trud, ale wymagają konkretnych, większych aniżeli gdziekolwiek indziej, nakładów finansowych na profilaktykę lekarską, na rozbudowę i uzupełnienie wyposażenia klinik i szpitali, rozbudowę żłobków — warunki te wymagają przyznania potrzebnej województwu ilości godzin lekarskich.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselNieszporekRyszard">Wysoki Sejmie! Plan 5-letni będzie apelował przede wszystkim do górnika i hutnika śląskiego o wyższą, rytmiczną wydajność pracy. Partia pójdzie do mas górniczych z jasno postawionym programem ich dalszego wysiłku, nie obiecując gruszek na wierzbie, ale należałoby się zastanowić, czy wobec potrzeby zwiększonego wysiłku, którą zrozumie śląski robotnik, może istnieć taka dysproporcja w rozdziale budżetu.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselNieszporekRyszard">Zdaniem naszym równie ważnym problemem, wykraczającym poza budżet terenowy, ale związanym z wydatkami, jest sprawa budownictwa mieszkaniowego, które mimo już pewnego postępu jest jeszcze niewystarczające i wpływa hamująco na wydajność robotnika.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselNieszporekRyszard">Chciałbym też szczególnie mocno podkreślić nasze potrzeby w zakresie budownictwa i sieci kin w woj. stalinogrodzkim. Przez dziesięć lat z coraz mniejszym przekonaniem tłumaczyliśmy wyborcom — „obiektywne trudności” stojące na przeszkodzie w przywróceniu przedwojennego stanu posiadania kin na terenie Śląska, a szczególnie na terenach Ziem Odzyskanych. Tłumaczyliśmy tym, że w pierwszym rzędzie musimy zaspokoić potrzeby wsi. Stajemy bezradni wobec pustyń kulturalnych panoszących się w nowopowstałych osiedlach — utrudnia nam to oderwanie dorastającej młodzieży od chuligaństwa, a równocześnie rezygnujemy z tak masowego, najbardziej przystępnego środka oddziaływania na masy, jakim jest kino.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselNieszporekRyszard">Nasz Okręgowy Zarząd Kin w Stalinogrodzie mimo usilnej walki z Centralnym Urzędem Kinematografii nie zdołał od kilku lat wydobyć od tej instytucji nie tylko potrzebnych kredytów na inwestycje, ale nawet konkretnej odpowiedzi, kiedy zostaną one zrealizowane. Sprawa ta, jak powiedziałem, jest szczególnie ważna na terenach autochtonicznych, gdzie ludność przyzwyczajona była do wyższego poziomu życia kulturalnego, gdzie sprawa dostępu do kina nie była żadnym problemem, a dzisiaj po 10 latach nie zdobyliśmy się na to, aby w miejsce 11 brakujących do stanu posiadania kin z okresu przed 1945 r., zbudować chociażby jedno. Bilety do kin nie są drogie, potrzeba kina w masach jest silniejsza aniżeli nawet teatru.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselNieszporekRyszard">Należałoby zastanowić się, czy nie można by opodatkować biletów wstępu o minimalną sumę i nadwyżki te zostawiać w województwie na inwestycje kinowe.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselNieszporekRyszard">Rozwiązania tych problemów społeczeństwo oczekuje od rad narodowych i coraz żarliwiej o nie nalega. Bez pomocy państwa nie rozwiążemy ich i dlatego ze sprawami tymi staję przed Sejmem.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselNieszporekRyszard">Chciałbym jeszcze tutaj krótko wspomnieć o tym, że autorytet rad narodowych, ich właściwą pracę hamują niektóre odgórne, często przeżyte i skostniałe metody kierowania.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselNieszporekRyszard">Podstawowym elementem w pracy rad narodowych, jako gospodarza terenu, jest planowanie. Powołano do tych czynności miejskie, powiatowe i Wojewódzką Komisję Planowania Gospodarczego. Niestety, w przeważającej mierze ich funkcja nie polega na planowaniu potrzeb województwa, które by wpływało na planowanie centralne, ale jest skrzynką przelotową dla odgórnie ustalonych planów. Próby przełamania tego stanu rzeczy były. Dowodem tego są zarządzenia PKPG w sprawie opracowań projektów planu gospodarczego na rok 1956 i projektu 5-latki. Zarządzenia te przewidywały uprawnienia dla prezydiów WRN w zakresie składania resortowym ministerstwom wniosków i postulatów do sporządzanych przez nie projektów planów. Prezydium WRN skorzystało z tych uprawnień, wysłano opracowany materiał, widząc w tym geście PKPG początek ery zdrowego rozsądku w tych sprawach. No, niestety, do dnia dzisiejszego nie zanotowano ani jednego wypadku, by którekolwiek z ministerstw odpowiedziało w tej sprawie, nie mówiąc już o uwzględnieniu tych postulatów.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselNieszporekRyszard">PKPG przejęło niesłusznie całkowicie sprawę rozdziału mieszkań zabezpieczonych dla resortów i rad terenowych. PKPG określa rozdzielnik, podaj e ilość, miejscowość, gdzie się ma znajdować przydzielone mieszkanie, rada narodowa natomiast ma jedynie tę przyjemność wyznaczania na którym piętrze i który numer, poza tym WRN i PRN nie ma nic do gadania.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#PoselNieszporekRyszard">Wydaje nam się, że przeanalizowanie tych wszystkich niedociągnięć PKPG uwolni tę instytucję od wielu nieżyciowych czynności, a nam pozwoli usprawnić naszą pracę.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#PoselNieszporekRyszard">Wiele jest jeszcze niezrozumiałych w naszej gospodarce inwestycyjnej przepisów finansowych, które nie tylko zaprzeczają słusznie wysuwanej zasadzie oszczędnościowej, ale czasami mają decydujący wpływ na termin ukończenia obiektu.</u> + <u xml:id="u-17.31" who="#PoselNieszporekRyszard">Budujemy np. w dwóch powiatach szkoły. Jeżeli widać, że w jednym z nich brak siły roboczej czy materiału powoduje przerwy w budowie, natomiast w drugim powiecie istnieją większe możliwości przerobowe, to o przerzuceniu środków finansowych decydować musi resortowy minister. Uzyskanie takiej decyzji trwa od 1 do 3 miesięcy, co w praktyce równa się najczęściej zaprzepaszczeniu kredytów, a tym samym przeciąganiu się inwestycji i wzrostowi jej kosztów.</u> + <u xml:id="u-17.32" who="#PoselNieszporekRyszard">Analogicznie ma się sprawa z przerzuceniem składników tytułu inwestycyjnego.</u> + <u xml:id="u-17.33" who="#PoselNieszporekRyszard">A już zupełnie nie do rozwiązania, dzięki jakimś sztywnym przepisom bankowym, jest sprawa, wydawałoby się prosta, np. taka: przedsiębiorstwo ma trudności w dostawie dachówki. Potrzeba jej około 10 tys. sztuk. Idzie zima, prowizoryczny dach grozi zaciekami, przedsiębiorstwo może dostać dachówkę od swego zaopatrzenia dopiero na wiosnę. Wobec tego inwestor ubiega się o przydział, WKPG z różnych źródeł zdobywa dachówkę. Wydawałoby się, że zostaje jedynie jej odbiór. Tak przynajmniej myśli inwestor. Tymczasem wcale tak nie jest. Dachówkę musi dostarczyć wykonawca, inaczej bank nie zapłaci rachunku, nawet gdyby ją przywieziono z Ministerstwa Budownictwa.</u> + <u xml:id="u-17.34" who="#PoselNieszporekRyszard">I tutaj już nikt nic nie poradzi — śniegi i deszcze spowodowały zacieki, trzeba w niektórych miejscach zrywać tynki i oczywiście malować. Załoga siedzi na budowie miesiąc dłużej, a to wszystko kosztuje.</u> + <u xml:id="u-17.35" who="#PoselNieszporekRyszard">Bezsilność rad narodowych w tym wypadku i niekończące się inwestycje nie przeszkadzają nikomu, ani w PKPG, ani w resortach, a nas w terenie ponosi niecierpliwość, kosztują liczne telefony do ministerstw i delegacje pracowników do Warszawy, co wcale nie umacnia autorytetu władz centralnych.</u> + <u xml:id="u-17.36" who="#PoselNieszporekRyszard">Wysoki Sejmie! Konieczność przekazania szerszych kompetencji radom narodowym wszystkich szczebli na pewno wpłynie na poprawę na tym tak ważnym dla gospodarki narodowej i mieszkańców odcinku.</u> + <u xml:id="u-17.37" who="#PoselNieszporekRyszard">Sprawy gospodarki komunalnej są problemem do dziś nierozwiązanym, to jest powiązanie nowych osiedli ze starymi osiedlami względnie wioskami czy miastami. DBOR buduje osiedla, porządkuje, montuje gaz, wodociągi, kanalizację, wszystko jest gotowe, tylko to wszystko nie jest wykorzystane, bo nie zostało skoordynowane i nie było funduszów na to, żeby doprowadzić inwestycje do końca, całkowicie uporządkować teren, żeby połączyć z siecią, która niejednokrotnie jest o 1—2 km.</u> + <u xml:id="u-17.38" who="#PoselNieszporekRyszard">To samo dotyczy dróg. W województwie brak na te cele u nas 72 miliony zł. My budujemy piękne osiedle w Pyskowicach, czy Gołonogu, ale cóż, trzeba będzie helikopterem latać z powodu niedoprowadzenia dróg do osiedla! Nie ma na to pieniędzy. O tym się nie pamięta.</u> + <u xml:id="u-17.39" who="#PoselNieszporekRyszard">Problem jest bardzo ważny. Powinno być planowanie osiedli i inwestycji równomierne z powstawaniem osiedli, zagospodarowanie danego odcinka powinno iść w parze z urządzeniami gospodarki komunalnej.</u> + <u xml:id="u-17.40" who="#PoselNieszporekRyszard">Sprawa bardzo ważna, szczególnie u nas w woj.</u> + <u xml:id="u-17.41" who="#PoselNieszporekRyszard">śląsko-dąbrowskim, to jest sprawa oczyszczania miast i oświetlania naszych miast. Trzeba, Towarzysze, widzieć, że na Śląsku setki ton pyłu i dymu dziennie wychodzi na ulice i dostaje się do płuc robotników, że na Śląsku zgrupowało się 6 miast powyżej 100 tys. mieszkańców na 20 takich miast w całej Polsce. A tymczasem tam, gdzie się skupia najwięcej klasy robotniczej, te miasta są najbrudniejsze.</u> + <u xml:id="u-17.42" who="#PoselNieszporekRyszard">Nie zostało do dziś rozwiązane zagadnienie oczyszczania miast. Jeszcze jak przed 50 laty, stare kobiety i dziadkowie zamiatają ulice miotłą. Tych ulic miotłą nie pozamiatają z tej prostej przyczyny, że nie można równać Torunia, czy Gdańska z woj. śląsko-dąbrowskim. I dotychczas sprawa czystości miast nie została rozwiązana. Na Śląsku Opolskim, dawnym i teraz na ziemiach autochtonicznych, co miesiąc czy na komitetach powiatowych czy miejskich, na plenach jest sprawa czystości miast stawiana. Słyszymy to na każdej sesji Rady Narodowej, że te miasta, co kiedyś świeciły czystością, są teraz brudne. Dlaczego? Bo nie ma odpowiednich warunków, żeby te miasta pozamiatać. A jednocześnie Ministerstwo Gospodarki Komunalnej nie może rozwiązać takiej sprawy, jak mechaniczne zamiatanie ulic. Nie rozumiem w ogóle, że w takim kraju, gdzie potrafiliśmy postawić przemysł samochodowy, okrętowy, zbudować samoloty odrzutowe — żeby nie można było skonstruować zamiataczek mechanicznych, żeby robotnik, który musi przez 8 godzin dziennie pracować w prochu i gazie, musiał w tym brudzie chodzić po ulicy. Dlatego powinno Ministerstwo Gospodarki Komunalnej zabrać się do tego i wyjaśnić Sejmowi, kiedy będzie rozwiązana sprawa mechanicznego zamiatania ulic.</u> + <u xml:id="u-17.43" who="#PoselNieszporekRyszard">Drugi problem — uważam, jeszcze gorszy, a łatwiejszy do rozwiązania — to jest sprawa oświetlenia naszych miast. 300 tys. górników i hutników, a przede wszystkim ćwierć miliona pracujących pod ziemią musi jeszcze borykać się z trudnościami z powodu braku światła.</u> + <u xml:id="u-17.44" who="#PoselNieszporekRyszard">Śląsk produkuje około 50% energii elektrycznej, a jednocześnie nasze miasta toną w — „egipskich” ciemnościach. Kilkuletnie domagania się i prośby do Ministerstwa Gospodarki Komunalnej nie odnoszą żadnego skutku. Jakaś niezwykła niechęć i do czystości, i do oświetlenia cechuje to Ministerstwo, nie mówiąc już o nieudolności uregulowania tej sprawy. Myśmy się zwracali, lecz nie widzimy polepszenia i jest u nas coraz gorzej.</u> + <u xml:id="u-17.45" who="#PoselNieszporekRyszard">Zwróciliśmy się do Ministerstwa Energetyki, aby Ministerstwo to przejęło oświetlenie miast górnośląskiego okręgu przemysłowego, w którym zamieszkuje półtora miliona ludzi. Ministerstwo Gospodarki Komunalnej odpowiedziało — nie. Nie rozumiem, sami nie robią, a drugiemu nie pozwolą. My wierzymy i mamy pełne zaufanie do Ministerstwa Energetyki, że jeśli ono weźmie w swoje ręce tę sprawę, będą mieli światło i górnicy, i hutnicy — i Śląsk będzie oświetlony. Dlatego też proszę Rząd, aby polecił Ministerstwu Energetyki zajęcie się tą sprawą. Nie jest to wielki wysiłek, a może przynieść dużo dobrego.</u> + <u xml:id="u-17.46" who="#PoselNieszporekRyszard">Chciałem poruszyć jeszcze jeden problem ważny dla naszego województwa, to jest sprawę handlu wewnętrznego. Od 1 stycznia roku bieżącego powołano wojewódzkie zarządy handlu. Zrobiono to po to, aby usprawnić sieć placówek i dostosować obrót masy towarowej do potrzeb mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-17.47" who="#PoselNieszporekRyszard">Równocześnie Minister Handlu Wewnętrznego, tow. Minor powołał cały szereg przedsiębiorstw specjalistycznych: spożywczych, odzieżowo-galanteryjnych i usług gastronomicznych, planowanych i rozliczanych centralnie. Zapewne w ramach kompresji etatowych Ministerstwo Handlu Wewnętrznego powołało centralne zarządy dla tych kategorii przedsiębiorstw, ale nie o to chodzi. Sprawa w tym, że dochody tych przedsiębiorstw odpływają z województwa, obniżając w bardzo poważnym stopniu możliwości akumulacji środków budżetu terenowego, co stwarza sytuację szczególnie trudną w naszym województwie, wynikającą z niewłaściwego zrozumienia i faworyzowania szczególnie specjalistycznych sklepów spożywczych, jeżeli chodzi o przydział i rozrzut masy towarowej, zwłaszcza jeśli chodzi o takie artykuły jak masło i wędliny oraz o artykuły specjalne, jak się je w Polsce nazywa.</u> + <u xml:id="u-17.48" who="#PoselNieszporekRyszard">Jak te przykłady wyglądają? W miesiącu styczniu Dom Delikatesowy w Świętochłowicach otrzymał 10 ton wędlin, podczas gdy 34 sklepy MHM przeznaczone do sprzedaży wędlin otrzymały 34 tony. W Będzinie Dom Delikatesowy otrzymał 10 ton wędlin, a 22 sklepy MHM otrzymały 22 tony wędlin. Ten sam Dom Delikatesowy w Będzinie otrzymał w styczniu 7 ton masła, pozostałe sklepy spożywcze — 4,8 tony.</u> + <u xml:id="u-17.49" who="#PoselNieszporekRyszard">Słuszne, że powinny być Delikatesy, ale nie należy robić Delikatesów z takimi artykułami, jak jajka i masło. Przychodzi delegat zagraniczny i mówi: u nich masło— to delikatesy, u nas to artykuł spożywczy.</u> + <u xml:id="u-17.50" who="#PoselNieszporekRyszard">Myśl przewodnia sklepów specjalistycznych jest słuszna, ale byłoby jeszcze słuszniej, aby były one w zasięgu Wojewódzkiego Zarządu Handlu, który powinien prowadzić całokształt polityki towarowej i obrotu województwa. Byłoby słuszne rzucić większą część masy towarowej, a szczególnie masła, na odległe tereny robotnicze i my, jako rady narodowe, potrafimy to zagadnienie na pewno lepiej rozwiązać aniżeli ze szczebla centralnego Ministerstwo Handlu Wewnętrznego, potrafimy rozwiązać je z korzyścią dla robotnika.</u> + <u xml:id="u-17.51" who="#PoselNieszporekRyszard">Wysoki Sejmie! Wnioski moje zmierzają w następujących kierunkach:</u> + <u xml:id="u-17.52" who="#PoselNieszporekRyszard">1.Konieczne jest z naszego punktu widzenia umieszczenie potrzeb naszego województwa na odpowiednim miejscu w budżecie państwa.</u> + <u xml:id="u-17.53" who="#PoselNieszporekRyszard">2.Konieczne jest zwiększenie kompetencji rad narodowych wszystkich szczebli w zakresie planowania gospodarczego oraz w dokonywaniu słusznych zmian w wykonawstwie inwestycyjnym i środkach finansowych.</u> + <u xml:id="u-17.54" who="#PoselNieszporekRyszard">3.Specjalnie ważną sprawą i konieczną jest nakłonienie resortu kultury i Centralnego Urzędu Kinematografii do specjalnego rozpatrzenia potrzeb Śląska, do przywrócenia wreszcie na Ziemiach Odzyskanych stanu posiadania kin sprzed 1945 r. oraz do szybszego budownictwa kin w nowych miastach i osiedlach, jak Nowe Tychy, Pyskowice — pow. gliwicki, Toszek itp. Chciałem podkreślić, że resorty, które mają te kina w swojej dzierżawie jako magazyny, rękami i nogami bronią się, żeby oddać je do ponownego użytku.</u> + <u xml:id="u-17.55" who="#PoselNieszporekRyszard">4.Konieczne jest przekazanie przez Ministerstwo Handlu Wewnętrznego przedsiębiorstw specjalistycznych, tj. — „Delikatesów”, — „Gastronomii”, kawiarń, — „Galluxów” i bazarów — kompetencji Wojewódzkiego Zarządu Handlu.</u> + <u xml:id="u-17.56" who="#PoselNieszporekRyszard">5.Konieczne jest, aby Ministerstwo Zdrowia w większym niż dotychczas stopniu uwzględniało w środkach finansowych na usługi w dziedzinie zdrowia i w planach inwestycyjnych specyfikę naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-17.57" who="#PoselNieszporekRyszard">I ostatni wniosek — przyspieszenie rozwiązania sprawy mechanizacji zamiatania ulic oraz przekazania oświetlenia w okręgu przemysłowym do resortu Ministerstwa Energetyki.</u> + <u xml:id="u-17.58" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Ogłaszam przerwę obiadową do godz. 16.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min. 5 do godz. 16 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. rzeszowskiego Wacławowi Rózdze.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#Marszalek">Poseł Rózga Wacław: Wysoki Sejmie! Nasze osiągnięcia, cyfry przedłożonego projektu budżetu są dowodem słuszności naszej drogi, naszych założeń programowych. Dyskusja na komisjach sejmowych, często nacechowana ostrą krytyką poszczególnych resortów, jak i wnioski, zmierzają do pełniejszego zaspokojenia potrzeb ludności, poprawienia naszej gospodarki oraz likwidacji tego wszystkiego, co przeszkadza w rozwoju twórczych sił narodu, co hamuje nasz marsz do socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#Marszalek">Naród nasz, a szczególnie klasa robotnicza, pracujące chłopstwo wysoko ceni to, co mu dała władza ludowa i ofiarnie trudzi się nad realizacją naszych wielkich planów gospodarczych, czując się w pełni gospodarzem swego kraju.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#Marszalek">Społeczeństwo nasze zdaje sobie sprawę z trudności obecnego okresu historycznego i rozumie, że nie można w zbyt krótkim czasie odrobić wiekowego zacofania, że — jak mówi stare przysłowie — — „nie od razu Kraków zbudowano”. Nie znaczy to, że wszystko, co się u nas dzieje, jest dobre, jest usprawiedliwione, że nie można było dokonać i więcej, i lepiej wielu spraw rozwiązać. Nasi wyborcy — a mają do tego pełne prawo zagwarantowane Konstytucją — nie mogą pogodzić się z wieloma brakami utrudniającymi im życie i domagają się większej troski o ich potrzeby. Rozumieją, że stać nas na to, choćby w wyniku zaprowadzenia lepszej gospodarczości w całej naszej gospodarce narodowej, w wyniku usprawnienia pracy wielu resortów i instytucji oraz bardziej przemyślanego podziału środków.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#Marszalek">Wyborcy nie mogą zrozumieć, by nie można było w ciągu 12 lat lepiej rozwiązać warunków mieszkaniowych. Sytuację w tej dziedzinie wszyscy znają i nie będę jej tu cyframi i przykładami ilustrował.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#Marszalek">Argumenty o setkach tysięcy wybudowanych izb w kraju nie przekonywają ani tysięcy młodzieży, której sytuacja mieszkaniowa nie pozwala zakładać rodzin, ani tysięcy młodych małżeństw, które nie mogą wspólnie zamieszkać, ani rodzin stłoczonych we wspólnym mieszkaniu, w którym ciasnota i współlokatorstwo zatruwa życie.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#Marszalek">Argumenty te nie przekonywają i tych, którzy mieszkają z małymi dziećmi w zagrzybionych, wilgotnych mieszkaniach, ani ogromnej rzeszy dojeżdżających latami po kilkadziesiąt kilometrów do pracy. Dla tych ludzi sprawa mieszkania to rzecz niesłychanie ważna, jeśli nie najważniejsza w ich życiu. Trzeba widzieć te rzesze ludzi obijających progi rad narodowych, rozmawiać z nimi i widzieć często łzy w oczach ludzi, którzy przeszli od Lenino do Berlina — aby zdać sobie w pełni sprawę z wagi tego problemu. Wydaje się słuszne, by poważnie zwiększyć w planie 5-letnim budownictwo i remont mieszkań. Sprawa mieszkaniowa to jeden z bardzo poważnych elementów składających się na poziom stopy życiowej ludności, a potrzeba szybkiego jej podnoszenia to sprawa bezsporna.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#Marszalek">Drugi problem, który szczególnie wybija się w dawnej Polsce — „B” — do której zaliczyć należy Rzeszowszczyznę — problem, którym żyją masy chłopskie i domagają się jego pełnej realizacji, to sprawa likwidacji wiekowego zacofania, to sprawa pomocy państwa dla społecznej działalności wsi. W tym kierunku chłopi z wielu, wielu wsi i miasteczek od lat zdzierają podeszwy w delegacjach do różnych władz o pomoc w elektryfikacji, w budowie szkoły, świetlicy, drogi czy mostu.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#Marszalek">W wielu miejscowościach ludność zgromadziła poważne ilości materiałów, jak drzewa, cegły, materiałów elektryfikacyjnych, pieniędzy, ofiarowując bezpłatną robociznę itp. Na rok 1956 do planu czynów społecznych chłopi woj. rzeszowskiego zgłosili do końca marca zadania na ponad 110 mln zł, a do 5-letniego planu czyny społeczne na ponad 1/2 mld zł. Z tego po dokładnej selekcji wybraliśmy jako niezbędne do realizacji w bieżącym roku zadania na sumę 91.652 tys. zł, na co chłopi deklarują swój udział w materiałach, robociźnie i gotówce wartości 63.772 tys. zł, prosząc o udział państwa w sumie 27.880 tys. zł, to jest 30% wartości zaplanowanych zadań. Do sumy 91.652 tys. zł wartości zadań nie zostały włączone ani potrzeby w elektryfikacji, ani udział w budowie kolei do Kolbuszowej.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#Marszalek">W ramach czynu zakłada się:</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#Marszalek">—meliorację na 9.960 tys. zł — z tego wkład ludności 76%;</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#Marszalek">—drogi na 32.154 tys. zł — w tym wkład ludności 80%;</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#Marszalek">—remont i budowa remiz strażackich oraz zbiorników wodnych na 11.228 tys. zł — w tym wkład ludności 61%;</u> + <u xml:id="u-18.16" who="#Marszalek">—na cele kulturalne 23.133 tys. zł — wkład ludności 70%;</u> + <u xml:id="u-18.17" who="#Marszalek">—budowa siedzib gromadzkich rad narodowych 4 mln zł — wkład ludności 58%;</u> + <u xml:id="u-18.18" who="#Marszalek">—budowa i remont szkół 7.816 tys. zł — wkład ludności 30%.</u> + <u xml:id="u-18.19" who="#Marszalek">Podobnie w gospodarce komunalnej i w sporcie.</u> + <u xml:id="u-18.20" who="#Marszalek">W ubiegłym roku otrzymaliśmy 4.103 tys. zł na czyny drogowe — efekt gospodarczy blisko 25 mln zł, w tym 32 km dróg o twardej nawierzchni, 42,5 km dróg ulepszonych żwirem i żużlem, zbudowano 7 mostów o łącznej długości 322 mb oraz wykonano wiele robót konserwacyjnych. To dowodzi, że cyfry, o których mówiłem, są realne do wykonania.</u> + <u xml:id="u-18.21" who="#Marszalek">Trudno będzie przekonać ludność o tym, że tych 27 mln zł pomocy państwa dla zaspokojenia ich potrzeb, dla poparcia ich inicjatywy, ich czynu, nasze państwo nie jest w stanie wydzielić. Przecież to jest najefektywniejsza lokata środków, najtańsze realizowanie zadań. Każda złotówka pomocy państwa w czynach społecznych daje 3 i 1/3 zł efektów gospodarczych. A przecież tu nie najważniejszy jest efekt gospodarczy, ale polityczny, ale sprawa aktywizowania — wciągania milionów chłopów do zespołowego wysiłku, do społecznego działania, do odpowiedzialności za stan swojej wsi, gromady, do poczuwania się gospodarzem nie tylko swojej zagrody, ale gospodarzem kraju.</u> + <u xml:id="u-18.22" who="#Marszalek">Czyny społeczne spełniają ogromnie ważną rolę wychowawczą, są środkiem pogłębienia więzi władzy z masami, pomagają w likwidacji zacofania kulturalnego i gospodarczego, pomagają w lepszym rozumieniu polityki naszego Rządu, doceniania naszego ogromnego dorobku. Pozwalają na uruchomienie kolosalnych rezerw i wywołują twórczy ferment w masach.</u> + <u xml:id="u-18.23" who="#Marszalek">Nie należy zapominać, że mimo wielkiego rozwoju naszego kraju, mimo Nowej Huty, odbudowy Warszawy, Tych i setek innych fabryk i obiektów, tysięcy nowych szkół, świetlic, zelektryfikowanych wsi — są wioski i miasteczka, gdzie nic nowego się nie stało, a nawet wykrusza się to, co kiedyś zbudowano, np. ubytek niektórych dróg, mostów, substancji mieszkaniowej w szeregu miejscowościach itd. Rodzi się tam dużo wątpliwości co do faktycznych osiągnięć naszej gospodarki. Byłem jesienią na otwarciu mostu w zapadłej wsi powiatu kolbuszowskiego — Mchawie. Tamtejsi chłopi nazwali ten most swoją Nową Hutą. Mówili, że takie znaczenie, jak dla całego kraju ma Nowa Huta, dla ich okolicy ma ten most. Czy naprawdę nas nie stać pomóc ludności, by w czynie społecznym budowała swoje — „Nowe Huty”? Ja myślę, że stać nas na to bez uszczuplania podstawowych zadań planu narodowego.</u> + <u xml:id="u-18.24" who="#Marszalek">Proponuję — pod rozwagę Rządu — wydzielić fundusz równy 0,15% przewidywanego budżetu państwa w 1957 r. na popieranie czynów społecznych, ustalając zarazem warunki udziału, pomocy państwa dla różnych kategorii zadań: np. przy szkołach średnio 67%, a dla dróg 20% itd. O wysokości przewidzianych środków na ten cel dla każdego województwa powiadomić rady narodowe w takim terminie, by gromadzkie rady narodowe na sesji budżetowej mogły w oparciu o te środki uchwalić plan i ustalić zadania ludności.</u> + <u xml:id="u-18.25" who="#Marszalek">Zgłaszam równocześnie dezyderat o rozpatrzenie w najbliższym czasie przez Prezydium Rządu możliwości dofinansowania czynów społecznych w województwie rzeszowskim do wysokości przedłożonej na Komisji Finansowo- Budżetowej.</u> + <u xml:id="u-18.26" who="#Marszalek">Wydaje się, że należy również skończyć z nienormalnym stanem pozbawiania w praktyce gromadzkich rad narodowych wielu uprawnień.</u> + <u xml:id="u-18.27" who="#Marszalek">Jeśli przypatrzymy się bliżej działalności gromadzkiej rady narodowej, to — wyłączając szereg teoretycznych uprawnień — w praktyce okaże się, że dana gromadzka rada posiada uprawnienia do mobilizowania chłopów w wykonywaniu obowiązków wobec państwa, karania opornych, natomiast możliwości kierowania życiem społecznym i gospodarczym gromady są poważnie ograniczone, bo uprawnienia zastrzeżone są dla powiatu czy województwa. Takie sprawy, jak kredytowanie na rozwój rolnictwa, limitowane są w powiecie w oparciu o plany kontraktacyjne; o wszelkie pożyczki czy kredyty chłop musi starać się w powiecie. Podobnie rzecz ma się z przydziałem nawozów, materiałów budowlanych, zaopatrzeniem w towary i wiele innych.</u> + <u xml:id="u-18.28" who="#Marszalek">Na regulowanie tych spraw gromadzka rada narodowa ma Wpływ raczej pośredni — opiniujący.</u> + <u xml:id="u-18.29" who="#Marszalek">Przeprowadza się w wielu gromadach różne prace inwestycyjne kredytowane przez państwo, jak budowa, rozbudowa szkoły czy kapitalny remont, budowa jakiegoś mostu i wiele innych. Jakie jest uprawnienie gromadzkiej rady narodowej w tej sprawie, jeśli chodzi o lokalizację, urządzenie, obniżkę kosztów budowy? Praktycznie żadne, bo to wszystko przeprowadza i załatwia powiat ze swoją — „nieomylną mądrością”, a gromadzka rada narodowa, sami chłopi, przyglądają się, jak buduje się za państwowe pieniądze most w ich gromadzie — i często jeszcze narzekają, że robota posuwa się zbyt wolno.</u> + <u xml:id="u-18.30" who="#Marszalek">Wiele prezydiów gromadzkich rad narodowych zgłaszało swoje rzeczowe uwagi, że np. budowa szkoły umieszczona w planie inwestycyjnym jest zbyt kosztowna, że za te same pieniądze można by zbudować szkołę i jeszcze powiedzmy świetlicę gromadzką czy mieszkanie dla nauczyciela, takie bowiem pozycje kosztorysowe jak urządzenie placu i zieleni, wyposażenie wewnętrzne i szereg innych prac sięgających nieraz dziesiątków tysięcy złotych może wykonać sama gromada.</u> + <u xml:id="u-18.31" who="#Marszalek">Ponadto bolączką naszych czasów stała się długa i zawiła procedura zatwierdzania planów i dokumentacji przez różne instancje, chociażby to dotyczyło nawet mniejszych prac. Stawia się tu zwykle tyle warunków, chodzenia, — „kolektywnego” rozpatrywania, że nieraz zniechęca to nawet najbardziej ofiarnych ludzi.</u> + <u xml:id="u-18.32" who="#Marszalek">Ktoś może powiedzieć, że przecież gromadzka rada narodowa jest gospodarzem terenu, bo uchwala własny budżet i gospodarzy nim. Tak, to prawda, ale przecież wszystko w budżecie jest limitowane przepisami, wskaźnikami, których zmienić nie można. Po co tu dyskutować na sesjach budżetowych gromadzkich rad narodowych — mówią często radni — przecież wysokości poborów dla pracowników nie zmienimy, bo mają ustalone grupy; węgla jednej szkole nie damy więcej, a drugiej mniej, bo to jest z góry obliczone, jedno wiaderko węgla na piec w ciągu dnia; sumy na sprzątanie są z góry wyliczone, a do spraw inwestycji widocznie na tym etapie się nie nadajemy.</u> + <u xml:id="u-18.33" who="#Marszalek">Stąd też dyskusje budżetowe w gromadzie i również w powiecie są z reguły jałowe, pełne sloganów, bo po cóż tu dyskutować, gdy za nas myślą inni tam wyżej, którzy jak lekarz choremu człowiekowi przepisali recepty, pigułki, a on je ma zażywać.</u> + <u xml:id="u-18.34" who="#Marszalek">Ciekawe, że dla uchwalenia tego administracyjnego budżetu Biuro Rad Narodowych przy Radzie Państwa zaleca na sesję gromadzkiej rady narodowej zapraszać całą gromadę. Ja nie wiem, czy jest tam nad czym dyskutować.</u> + <u xml:id="u-18.35" who="#Marszalek">W wyniku tej sytuacji nie bez sensu zrodziło się powiedzenie, że terenowe rady narodowe większe uprawnienia posiadają do odpowiedzialności aniżeli do decyzji.</u> + <u xml:id="u-18.36" who="#Marszalek">Uważam, że wszystko to, co robi się na terenie gromady i dla zaspokojenia potrzeb gromady, powinno mieć odbicie w budżecie gromady. Gromadzka rada winna mieć również prawo gospodarowania środkami zaoszczędzonymi w realizacji przewidzianych budżetem zadań, tj. obracać te środki na zaspokojenie nowych potrzeb swej gromady. A jakie dałoby to korzyści, niech świadczy następujący przykład.</u> + <u xml:id="u-18.37" who="#Marszalek">Chłopi z wioski Grzegorzówka w gromadzie Dylągowa powiatu Rzeszów podjęli starania o budowę nowej szkoły. Zgłosili się w tej sprawie do powiatowego Wydziału Oświaty, tam im powiedziano, że jeśli pokryją jedną trzecią kosztu budowy tej szkoły, to wprowadzona zostanie do planu, oraz że koszt takiej szkoły wyniesie 570 tys. zł. Wobec tego chłopi zapytali, co składa się na tak wysoką cenę szkoły. Kiedy im powiedziano, że na tę kwotę składa się m. in. 85 tysięcy zł na urządzenie placu budowy, 56 tys. na wyposażenie szkoły i 26 tysięcy na dokumentację, to chłopi mówią: odrzućcie te 85 tysięcy, bo my plac sami urządzimy, odrzućcie 58 tysięcy, bo wyposażenie starej szkoły nam na razie wystarczy, odrzućcie 18 tysięcy na dokumentację, bo my mamy takiego inżyniera, co nam za 8 tysięcy zrobi, a z tego, co pozostanie, my jedną trzecią pokryjemy.</u> + <u xml:id="u-18.38" who="#Marszalek">Ta chłopska kalkulacja pokazuje, że gdyby sprawę budowy szkoły im oddać, to zaoszczędziliby państwu 300 tys. zł, tj. za te same pieniądze zbudowaliby dwie szkoły. Czy nie słuszniej będzie te sprawy powierzyć ludności pod kierownictwem gromadzkiej rady narodowej i zachęcić ją pozostawieniem zaoszczędzonych pieniędzy, jak w wypadku Grzegorzówki, np. na meliorację, drogi, świetlice czy inne potrzeby danej gromady?</u> + <u xml:id="u-18.39" who="#Marszalek">Myślę, że lepiej będzie zmienić niektóre nasze przepisy, niż marnować wielkie możliwości.</u> + <u xml:id="u-18.40" who="#Marszalek">Jesienią ubiegłego roku wybrała się delegacja jednej z gromad powiatu krośnieńskiego do Warszawy o pomoc w dokończeniu domu ludowego, w którym część pomieszczeń przeznacza się na cele kulturalne, część na zlewnię, sklep i straż pożarną. Jeden z ministrów przejrzał dokumentację tego piętrowego obiektu, wysiłkiem chłopów wyciągniętego w stanie surowym pod dach, powiedział, że w jego resorcie nie ma zatwierdzonego tego rodzaju czy typu budynku, że żadne założenia projektowe Ministerstwa Kultury nie przewidują tego rodzaju obiektu, dlatego nie może im pomóc, mimo że całe piętro przewidywało się na cele kulturalne.</u> + <u xml:id="u-18.41" who="#Marszalek">Na długie nalegania chłopów zgodził się wreszcie im pomóc. A na czym polegała jego pomoc? Napisał na moje ręce pismo, że jest bardzo zachwycony inicjatywą i wysiłkiem chłopów z Odrzykonia i uważa, że należy im koniecznie pomóc. Muszę dodać, że myśmy i bez jego rady wiedzieli o tym, że należy pomóc — ale nie poszliśmy w jego ślady; podobnego pisma do gromadzkiej rady nie ważyliśmy się wysyłać.</u> + <u xml:id="u-18.42" who="#Marszalek">Ktoś mógłby powiedzieć, że nic prostszego, jak wstawić do planu dokończenie tego domu ludowego, jak go nazywają chłopi. Otóż to nie taka prosta sprawa — żaden resort nie chciał przyjąć tego gromadzkiego dziecka. Nie można go było sfinansować i z rezerwy budżetowej, bo przecież Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego nie posiada w tysiącach swoich formularzy takiej rubryki, w której mogłaby się zmieścić ta — „bezpaństwowa” inwestycja. Nie można było też sfinansować ze środków na czyny społeczne — bo figurowały w przedziałce na — „drogi”. W tym roku postanowiliśmy dofinansować te inwestycje z tegorocznej rezerwy budżetowej, ale do tej pory nie wymyśliliśmy jeszcze, w jaki sposób oszukać wszystkie władze, żeby pomóc chłopom z gromady Odrzykoń.</u> + <u xml:id="u-18.43" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-18.44" who="#Marszalek">Chciałbym tu podać jeszcze jeden przykład pomocy resortu, w tym wypadku pomocy spółdzielni produkcyjnej w Dębnie pow. Łańcut. Spółdzielcy poprzedniej zimy udali się w delegacji z przewodniczącym spółdzielni zastępcą posła tow. Słabiakiem na czele do Ministerstwa Rolnictwa o pomoc w zelektryfikowaniu dużej spółdzielni Dębno i spółdzielni Chałupki Dęblańskie.</u> + <u xml:id="u-18.45" who="#Marszalek">Ministerstwo przyrzekło wprowadzić ich do planu. Rzeszowskie Przedsiębiorstwo Elektryfikacji Wsi zobowiązało się zrobić szybko dokumentację, wygospodarować część materiałów i do 22 lipca 1955 r. te dwie spółdzielcze wioski zelektryfikować. Mimo parokrotnych monitów w Ministerstwie, że dokumentacje gotowe, że czekamy na formalną decyzję, by przedsiębiorstwo mogło załatwić formalności bankowe i przystąpić do roboty, zapewnieni przez Ministerstwo, że wszystko jest na dobrej drodze cierpliwie czekamy. Po 22 lipca na Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej doszliśmy do wniosku, że należy ratować autorytet Ministerstwa Rolnictwa i postanowiliśmy zdjąć około 1,5 mln zł rezerwy budżetowej przewidzianej na inne pilne potrzeby i te dwie wioski spółdzielcze zelektryfikować. Od paru miesięcy pali się światło w Dębnie i w Chałupkach Dęblańskich, a decyzji Ministerstwa o otwarciu środków i wprowadzeniu do planu — jeszcze nie ma.</u> + <u xml:id="u-18.46" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! A teraz chciałbym w formie interpelacji poruszyć sprawę mającą niezmiernie ważne znaczenie gospodarcze dla województwa rzeszowskiego.</u> + <u xml:id="u-18.47" who="#Marszalek">Do historii walki o linię kolejową weszła sprawa budowy kolei na odcinku Rzeszów — Tarnobrzeg przez Kolbuszową, długości 68 km.</u> + <u xml:id="u-18.48" who="#Marszalek">Jak dotąd, już drugie pokolenie działaczy tego terenu z niespotykaną cierpliwością i wiarą w przyszłość zabiega o realizację podjętych zamierzeń, zapoczątkowanych jeszcze swego czasu w parlamencie austriackim</u> + <u xml:id="u-18.49" who="#komentarz">(wesołość),</u> + <u xml:id="u-18.50" who="#Marszalek">kontynuowanych w sejmie Polski sanacyjnej, a obecnie w sejmie Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-18.51" who="#Marszalek">Na przestrzeni tego czasu zmieniły się ustroje społeczne, zmieniło się wiele rządów, a budowa wspomnianego odcinka kolejowego posunęła się tylko nieznacznie naprzód.</u> + <u xml:id="u-18.52" who="#Marszalek">Pod naporem opinii publicznej władze austriackie przystąpiły do budowy tego szlaku komunikacyjnego, gdzie roboty były już poważnie zaawansowane, przerwane jednak zostały wybuchem pierwszej wojny światowej.</u> + <u xml:id="u-18.53" who="#Marszalek">Po powstaniu państwa polskiego uchwałą Sejmu w 1919 r. zadecydowano o dalszej budowie linii kolejowej. Opracowano szczegółową dokumentację, wykupiono tereny, wykonano nasypy na całej niemal długości, wybudowano już kilka budynków stacyjnych, zamianowano nawet naczelników stacji, gdzie niektórzy z nich do dziś czekają na objęcie swych funkcji</u> + <u xml:id="u-18.54" who="#komentarz">(wesołość),</u> + <u xml:id="u-18.55" who="#Marszalek">a potem pracę przerwano.</u> + <u xml:id="u-18.56" who="#Marszalek">W okresie tworzenia się COP-u i budowy zakładów przemysłowych w Dębnie w latach 1937—1939 władze sanacyjne uruchomiły od strony Tarnobrzega do Dęby 15-km odcinek tej linii — i znów na przeszkodzie dalszej realizacji stanęła druga wojna światowa.</u> + <u xml:id="u-18.57" who="#Marszalek">Po wyzwoleniu w roku 1948 przepracowano powtórnie dokumentację z zamiarem włączenia tej inwestycji do planu 3-letniego, potem do planu 6-letniego. Wiązano również duże nadzieje z obecnym planem 5-letnim, ale okazuje się, że nadzieje te są raczej złudne, bowiem Ministerstwo Komunikacji wysuwa swoje, naszym zdaniem, zbyt powierzchowne obiekcje.</u> + <u xml:id="u-18.58" who="#Marszalek">Nie można powiedzieć, żeby się tam obecnie nic nie robiło, owszem kończy się oddanie pod eksploatację 12-km odcinka tej trasy — tym razem od strony Rzeszowa.</u> + <u xml:id="u-18.59" who="#Marszalek">Pozostaje zatem spięcie tej linii na odcinku Głogów — Dęba długości 42 km, z czego na 41 km wykonane są już dawniej nasypy ziemne, przedstawiające dziś po wielu latach 40% wartości użytkowej.</u> + <u xml:id="u-18.60" who="#Marszalek">Ludność powiatu kolbuszowskiego, żywotnie zainteresowana tą budową, poprzez komitety Frontu Narodowego zorganizowała komitet do budowy tej linii, który już zadeklarował społecznie na ten cel 150 tys. dniówek roboczych, ponadto w ramach województwa można wygospodarzyć 15 km szyn kolejowych. Linia ta skróciłaby połączenie Rzeszowa z Warszawą o 60 km, podniosłaby żywotność miasta powiatowego Kolbuszowej i powiatu, rozwiązałaby problem dojazdu wielu tysięcy ludzi do pracy w okolicznych fabrykach — bowiem jest to rejon przeludniony — ma pierwszorzędne znaczenie dla przebiegu eksploatacji odkrytych złóż siarki w rejonie tarnobrzeskim i gazu w kolbuszowskim, nie mówiąc już o tym, że wzdłuż tej trasy położonych jest kilka cegielni i innych zakładów, jak również dałaby możliwości lepszej eksploatacji okolicznych lasów czy obsługiwania tą linią położonych obok — i innych bardzo ważnych obiektów.</u> + <u xml:id="u-18.61" who="#Marszalek">Wiele zatem aspektów, nie mówiąc już o politycznych, przemawia za tym, aby budowa linii kolejowej kolbuszowskiej znalazła się ostatecznie w planach inwestycyjnych Ministerstwa Komunikacji, by tym uczynić zadość sprawiedliwości, spełnić marzenia i wysiłki całego pokolenia tego upośledzonego kiedyś rejonu.</u> + <u xml:id="u-18.62" who="#Marszalek">Chciałbym tu nadmienić, że w sprawie tej wyjeżdżała do Warszawy delegacja mieszkańców powiatu kolbuszowskiego z udziałem posłów zespołu rzeszowskiego. Była ona u wiceprzewodniczącego PKPG, tow. Lesza, u wicepremierów Jóźwiaka - Witolda i Jędrychowskiego i jak do dziś nie mamy żadnych postanowień i wiadomości w tej sprawie.</u> + <u xml:id="u-18.63" who="#Marszalek">Głęboka wiara społeczeństwa pow. kolbuszowskiego w słuszność tego postulatu, przedstawionego Wicepremierom, pozwala przypuszczać, że tym razem głos obywateli ziemi rzeszowskiej nie pozostanie bez echa.</u> + <u xml:id="u-18.64" who="#Marszalek">Proszę o sprecyzowanie stanowiska Rządu w tej sprawie.</u> + <u xml:id="u-18.65" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Przedłożony nam projekt budżetu wraz z poprawkami komisji jest wyrazem naszej woli walki o umocnienie pokoju i o dalszy rozwój naszej gospodarki. Sumienna jego realizacja zakłada dalszą poprawę stopy życiowej i lepsze zaspokojenie codziennych potrzeb ludności miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-18.66" who="#Marszalek">Posłowie woj. rzeszowskiego popierają ten budżet i będą za nim głosować. Będą również usilnie Współdziałać w jego realizacji.</u> + <u xml:id="u-18.67" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-18.68" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. stalinogrodzkiego Dominik Horodyński.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselHorodynskiDominik">Wysoka Izbo! Uczestniczymy wszyscy w głębokiej dyskusji ideologicznej i politycznej, która przeorywuje nasz kraj. Cechą tej dyskusji jest troska o socjalizm, jest wspaniałe, pełne zaangażowanie się ogromnych mas ludzkich w walkę o to, by było lepiej, sprawiedliwiej i rozsądniej żyć i pracować w Polsce Ludowej. Nigdy jeszcze tylu ludzi u nas w naszym kraju nie przeżywało tak osobiście spraw państwa, rządzenia, gospodarzenia, kultury.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselHorodynskiDominik">Niejeden z nas, posłów, zamierzał z okazji debaty sejmowej powołać się na doświadczenia tej dyskusji, wskazać na ważne sprawy związane z latami strukturalnego skrzywienia socjalizmu, które ciążyły i ciążą jeszcze na naszym życiu, wskazać na sprawy, które bolą, które należy wyprostować, czy wypalić.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselHorodynskiDominik">Trzeba przyznać, że Premier Cyrankiewicz w ogromnym stopniu utrudnił nam to zadanie. W swoim exposé bowiem powiedział lwią część tego, co leży nam na sercu, co sami chcieliśmy powiedzieć. Tak więc znów jesteśmy świadkami ograniczania roli posłów i uniemożliwiania opozycji, bo jakaż to opozycja, na której czele staje rząd? To powiedzenie nie jest paradoksem, jest stwierdzeniem faktu, z którego należy się cieszyć, gdyż na pewno dla narodu jest najlepiej, gdy jego kierownictwo nadąża za przemianami w społeczeństwie, gdy ich nie hamuje.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselHorodynskiDominik">Na najbliższy okres jest sprawą najważniejszą, by Rząd współpracując z Sejmem zapewnił konsekwentną realizację wszystkich słusznych wytycznych działania przedstawionych wczoraj przez Premiera, którego wystąpienie powinno też położyć kres — „wróżeniu z fusów” na tematy meteorologii (zrobią — „przymrozek”, czy nie, będzie — „wiosna”, nie będzie wiosny) i utrwalić okres konsekwentnych posunięć i rozważnego działania nad naprawą wszystkiego, co w naszym kraju naprawione być musi.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselHorodynskiDominik">Zadania nasze są przede wszystkim gospodarcze: musimy podnieść pilnie najniższe płace, zwiększyć wydajność pracy i produkcję, w pierwszym rzędzie rolniczą, systematycznie podnosić stopę życiową, zaspokajać głód mieszkaniowy, likwidować nędzę i biedę tam, gdzie jeszcze jest. Ale klucz do rezultatów gospodarczych leży w sferze zagadnień politycznych, gdyż trzeba uruchomić ekonomiczną inicjatywę mas, odzyskać zaufanie tam, gdzie zostało zachwiane, rozpłomienić entuzjazm pracy, wiarę ludzi w celowość wysiłku.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselHorodynskiDominik">Obywatele Posłowie! Reprezentuję tutaj tych bezpartyjnych działaczy społecznych, którzy doszli do rewolucji socjalistycznej, na pozycje sojuszników ruchu robotniczego późno, dopiero w 1945 roku. Ścieżki, które nas na te pozycje przywiodły, były w niejednym wypadku równie zawiłe i trudne, jak ścieżki tego oficera Roszczina z pięknej książki Aleksego Tołstoja — „Droga przez mękę”.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselHorodynskiDominik">Razem z rewolucją polska przeżyliśmy jej dni chwały i jej dni ciężkie, bolesne. Pamiętamy czasy, kiedy wybór był najtrudniejszy, bo między mniejszym i większym złem, tak jak zdarza się to w szczególnie charakterystycznych momentach historii. Nie było wtedy wyspy szczęśliwej, gdzie można by schronić się ze swą troska. Można było albo zdradzić socjalizm, jak uczynił to niejeden ze słabych ludzi, można było narazić go na niebezpieczeństwo w groźnej sytuacji międzynarodowej, można było wreszcie umyć ręce od jego spraw. My wszyscy, Partia, wy, Obywatele Posłowie, setki tysięcy bezpartyjnych świadomie wybrało inną drogę, tę, którąśmy poszli i która zawiodła nas do sytuacji dzisiejszej, do dni wielkiego rozrachunku i wielkich nowych perspektyw. Byliśmy świadomi tego wyboru i jesteśmy świadomi jego kosztów, bierzemy za niego pełną odpowiedzialność, taką samą jak ludzie partyjni.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselHorodynskiDominik">I do nas nawraca ciągle pytanie: czy ciężkie błędy okresu minionego były nieuniknione? Na pytanie to nie można uczciwie odpowiedzieć bez szczegółowej analizy przyczyn, które umożliwiły utrwalenie się jednostkowych rządów Stalina i wpływu tych sytuacji na kraje demokracji ludowej, bez uwzględnienia uwarunkowań historycznych, ekonomicznych i międzynarodowych.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselHorodynskiDominik">Analizy tej jeszcze nie mamy i nie będziemy jej jeszcze prędko mieli. Ale mechanizm, który doprowadził do tak głębokich schorzeń musimy studiować wszyscy, nie tylko historycy, by nigdy nie mogło się to zło powtórzyć.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselHorodynskiDominik">Nie tyle w teorii, ile w praktyce społecznej pogodzić musimy dyktaturę proletariatu i konieczności wynikające z budowy socjalizmu z poszanowaniem dla różnorodności opinii, ze swobodą dyskusji. Przemiany gospodarcze wyprzedziły w pewnym stopniu w naszym kraju demokratyzację życia społecznego. Obecna dyskusja to dopiero początek, rozwój demokratyzacji oznaczać będzie coraz większą jawność życia politycznego i gospodarczego, coraz większy wpływ opinii publicznej na decyzje — mówił o tym wczoraj Obywatel Premier — i na sposób rządzenia państwem.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselHorodynskiDominik">Będzie to droga długa i niełatwa, i nie szybka z całą pewnością — gdyż być może sami z trudem tylko w pewnym stopniu zdajemy sobie sprawę, jak dalece okres kultu jednostki zaciążył na naszym myśleniu i działaniu, na naszych przyzwyczajeniach, jak wiele spraw trzeba będzie odkrywać w ich prawdziwym wyglądzie.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselHorodynskiDominik">Wysoka Izbo! Obywatel Premier mówił tu szeroko o posunięciach zmierzających do zapewnienia pełnej praworządności socjalistycznej. Chcę zatrzymać się krótko na szczególnie odpowiedzialnych zadaniach obecnego kierownictwa Komitetu do Spraw Bezpieczeństwa.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselHorodynskiDominik">Powiedzmy sobie szczerze, dawny resort bezpieczeństwa kierował się w swej pracy demoralizującą zasadą, że cel uświęca środki. Zasada ta prowadziła między innymi nie tylko do niedopuszczalnych metod stosowanych w śledztwie, lecz również do stosowania wulgarnych nacisków, do szerzenia powszechnej podejrzliwości, do zachęcania do donosicielstwa.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselHorodynskiDominik">To wszystko nie miało nic wspólnego z prawdziwą czujnością wobec wroga. I jakkolwiek nawroty do tych metod muszą być dziś z całą siłą tłumione, bądźmy pewni, że nie jest tak łatwo ludzi przekonać, że to nigdy nie wróci. Dlatego w moim najgłębszym przekonaniu bezpieczeństwo, aby mogło się w pełni wywiązywać ze swych szczególnie poważnych obowiązków wobec państwa i ludzi pracy, musi pozyskać pełne zaufanie i poparcie opinii publicznej. Bezpieczeństwo musi w pierwszym rzędzie odzyskać pełny autorytet moralny.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselHorodynskiDominik">Przechodzę teraz do sprawy, która wydaje mi się wymaga traktowania z dużą dojrzałością. To sprawa odpowiedzialności poszczególnych kierowników za wypaczenia, nadużycia czy niedopatrzenia w poprzednim okresie. Z jednej strony wszyscy, którzy są osobiście winni, powinni odejść, a nawet zostać pociągnięci do odpowiedzialności, jeśli ich przekroczenia na to zasługują. Dotyczy to nie tylko pewnych ludzi czy przestępców typu Różańskiego, ale jeśli idzie o przeniesienia z pracy, również tych kacyków nieuleczalnych i nieuleczalnych dzierżymordów, którzy istnieją jeszcze i działają na różnych szczeblach. Z drugiej strony — i to wydaje mi się nie zostało do tej pory w tej debacie podkreślone — musimy się zdecydowanie przeciwstawić tendencjom do „pogoni za czarownicami”. Nie po to wyzbyliśmy się rodzimej odmiany beriowszczyzny, żeby dopuścić teraz do nawrotu podobnego ducha, do nadgorliwego szukania winnych, czy rzekomo winnych, a takie tendencje się pojawiają w niektórych środowiskach.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselHorodynskiDominik">Zauważyłem w przemówieniu ob. Premiera pewien pesymizm co do możliwości szybkiej i skutecznej reformy naszej administracji. Zapewne wynika on z dobrej, pełniejszej niż u mnie znajomości rzeczy. Ale czy nie jest sprawą do przemyślenia, do przedyskutowania, w jakim stopniu kult jednostki skrzywił naszą koncepcję, może nie tyle koncepcję, ile praktykę państwa i potrzebę jego rozmiarów, wielkość jego aparatu. Czy nie trzeba tu śmiałych rozwiązań teoretycznych i praktycznych? Ale nigdy nie zreformujemy administracji, jeśli nie będziemy wiedzieli, co zrobić z masą ludzi, która musi zmienić zawód, jeśli nie rozbijemy kultu urzędowania. Potrzebna jest jakaś szeroka reedukacja psychiczna naszej masy urzędniczej, pokazanie im, że istnieje świat poza biurem, gdzie będą mieli życie ciekawsze, pełniejsze. Przekwalifikowanie nie może być tylko sprawą konieczności, ludzie muszą chcieć zdobyć inne kwalifikacje niż biurowe. Tak np. dziś dziewczyna woli pracować za 700 zł w biurze, niż za wyższą płacę w sklepie, bo uważa pracę biurową za coś lepszego. Przejście do produkcji jest traktowane wprost jak katastrofa życiowa.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselHorodynskiDominik">To są zagadnienia, którymi się powinna zająć nasza propaganda i wychowanie społeczne.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselHorodynskiDominik">Reforma administracji wymaga podniesienia kwalifikacji kadr. Im ludzie pracują lepiej, tym może być ich mniej. Trzeba przeprowadzić rewizję dawnych zwolnień fachowców z aparatu państwowego; dotyczy to nie tylko takich Ministerstw, jak Handlu Zagranicznego, ale całego szeregu innych urzędów. Pomimo wszelkich deklaracji Rządu ostatnich miesięcy i tygodni, ludzie niegdyś usunięci niesłusznie nie są przyjmowani z powrotem, a co gorsza na nowych miejscach napotykają na stałe trudności. Sądzę, że w czasie obrad komisji wielu posłów otrzymało różne listy od takich ludzi. Ja otrzymałem szereg takich listów. Ciągle zła polityka kadr, wynikająca z dawnej nieufności, jeszcze w poważniejszym stopniu niż na administracji odbija się źle na naszym życiu gospodarczym.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselHorodynskiDominik">Jeśli idzie o rolę Sejmu, o coraz pełniejsze wykonywanie przez Sejm jego uprawnień konstytucyjnych, to proponuję, byśmy trzymali po prostu Premiera za słowo. Mało się da dodać do tego, co mówił Wczoraj, a na pewno bez pełnej pomocy kierownictwa Rządu Sejm nie potrafi sprawować prawdziwej kontroli nad działalnością wszystkich organów władzy i administracji państwowej. Pogodzenie dyktatury proletariatu z parlamentaryzmem ludowym jest sprawa trudną, nową, wymagającą czasu. Przewodnikiem powinna być dla nas Konstytucja PRL, której coraz pełniejsze wykonywanie jest jedną z gwarancji praworządności ludowej. Już obecna praca komisji sejmowych dała dużo cennego materiału Rządowi. W toku dalszego rozwoju naszego parlamentaryzmu wyniknie wiele nowych zagadnień, jak chociażby problem pogodzenia obowiązków posła z pracą zawodowa itd. Nie trzeba się tych nowych zagadnień bać, trzeba je przewidywać.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselHorodynskiDominik">Sejm nasz jest Sejmem Frontu Narodowego. W obecnej sytuacji jedność narodu jest aktualniejsza w Polsce niż kiedykolwiek. Trzeba sobie jednak jasno powiedzieć, że strukturalne formy Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Narodowego nie są w stanie ani objąć, ani właściwie reagować na wielki ruch idący od dołu. Prezydium Komitetu nie zbiera się od dawna, żywi ludzie nie dyskutują ze sobą, nie podejmują wspólnych decyzji. To oczywiście odbija się na stanie wszystkich ogniw Frontu Narodowego. Trudno jest na ten temat dyskutować dłużej, bo jest to sprawa, która wymagałaby całego referatu.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselHorodynskiDominik">Szkoda, że Obywatel Premier nie ustosunkował się we wczorajszym exposé do omawianego ostatnio w prasie problemu AK. Ja sam jestem b. oficerem AK i wiem lepiej od tych, którzy byli w innych szeregach, jak sprawa ta jest skomplikowana, jak obrosła kompleksami. Gdy dziś chcemy i możemy wymazać wszelkie krzywdy przeszłości, pamiętajmy o AK, pamiętajmy o żywych i umarłych. Ale najsłuszniejsze nawet słowa same nie rozwiążą problemu. Trzeba dopilnować, trzeba wydać odpowiednie instrukcje, by naprawdę wszędzie byłych akowców traktowano tak, jak na to zasługują. Mimo wszelkich deklaracji, mimo tego, że w prasie tak się dużo o tym pisze, tak jeszcze nadal nie jest.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselHorodynskiDominik">Jeśli idzie o poległych, to mamy w stosunku do nich dług ogromny. Każdy, kto był w bitwach, wie, że wbrew lekkomyślnemu polskiemu powiedzeniu „za ojczyznę zginąć!” — dobrowolnie jest bardzo trudno. Myśmy zapomnieli o grobach poległych. Jest na cmentarzu wojskowym w Warszawie kwatera zorganizowanych grobów akowskich powstańczych i jest tam pomnik z napisem — „Gloria Victis” — chwała zwyciężonym. Pomnik jest pęknięty, groby zapadnięte, duża część krzyży zawalona. Proponuję, by Rząd przeznaczył odpowiednie kwoty, może do dyspozycji Prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Narodowego, w celu doprowadzenia cmentarza powstańców akowskich do porządku i uczynienia zeń pomnika godnego ich bohaterskiej śmierci.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselHorodynskiDominik">Obywatele Posłowie! Chce teraz zwrócić Waszą uwagę na zagadnienie, które, zdaniem moim i zdaniem moich kolegów, jest jednym z centralnych zagadnień w naszym kraju. Mam na myśli stosunki miedzy marksistami i katolikami. Wyraźnie mówię: nie tyle stosunki między państwem socjalistycznym i kościołem, ile właśnie między ludźmi partyjnymi niewierzącymi i bezpartyjnymi wierzącymi. Te pierwsze bowiem, patrząc głąbiej, będą zawsze funkcją tych drugich, warunkują je niejako.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselHorodynskiDominik">Oczywiście i stosunki państwa z kościołem mają ogromne znaczenie. Ale nie chcę tu mówić o całości stosunków świata katolickiego z obozem rewolucji, o roli politycznej Watykanu, którą znamy, o możliwościach współpracy między postępowymi nurtami w chrześcijaństwie i socjalizmem itd. Na szerokie omówienie tych spraw nie starcza mi czasu. Chcę się ograniczyć do tego, co uważam za najważniejsze.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselHorodynskiDominik">Formalnie sytuacja ludzi wierzących w Polsce nie budzi wątpliwości. Konstytucja gwarantuje wolność sumienia i kultu, kościoły są pełne ludzi itd. Równocześnie jednak ta dziedzina życia społecznego i duchowego jest tą dziedziną, w której wszystkie schorzenia, określane dziś jako okres kultu jednostki, dały się szczególnie boleśnie odczuć.</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#PoselHorodynskiDominik">O co idzie? W istocie podejście do tego szerokiego zagadnienia było przede wszystkim w dużym stopniu taktyczne. Troszczono się, jak ustawić tę wrażliwą sprawę, zapominając często o istotnych wartościach, o tym, co dzieje się w ludziach. Weźmy np. podejście do tej sprawy różnych referentów Urzędu do Spraw Wyznań. Ileż oni ludzi zdemoralizowali, ile sumień powykręcali. A co gorzej — czynią to dalej.</u> + <u xml:id="u-19.27" who="#PoselHorodynskiDominik">Weźmy sprawę kultury. Cały wysiłek administracji i propagandy szedł w tym kierunku, by stworzyć zamknięte getto katolickie — w kraju, gdzie jest tylu katolików. Nawet tak wybitne ogólnonarodowe osiągnięcie, jak dzieło literackie Gołubiewa, było świadomie przemilczane, bo obce, bo nie nasze. Więcej jeszcze, tak bezspornie socjalistyczny działacz i pisarz jak Wojciech Żukrowski, przyjmowany z honorami w Pekinie i Moskwie, traktowany bywa jak podejrzana figura na swych wieczorach literackich — bo katolik.</u> + <u xml:id="u-19.28" who="#PoselHorodynskiDominik">Ciekawą relację na ten temat znaleźć można w — „Nowej Kulturze” sprzed tygodnia. Epitety — religianctwo, obskurantyzm i chuligaństwo wymienia się w pismach jako plagi narodowe jednym tchem. Stopniowo wytworzyło się poczucie podziału na obywateli I i II kategorii. Głęboko fałszywy podział. Wiem coś o tym, Obywatele Posłowie, bo przez paradoks sytuacji jestem jednym i drugim, jestem raz władzą ludową i raz obywatelem, który nie całkiem jest w porządku. Ta sytuacja świadczy, że nie przemyślano sprawy do końca, że nie wyciągnięto wniosków z oczywistych faktów. Z takich chociażby faktów, które w paru słowach wymienię.</u> + <u xml:id="u-19.29" who="#PoselHorodynskiDominik">Pierwszy — że Polska to kraj w ogromnej większości katolicki, że miliony ludzi wierzących ofiarnie buduje socjalizm i uważa go za swój ustrój, że ci ludzie wierzący patrzą na świat oczami socjalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-19.30" who="#PoselHorodynskiDominik">Drugi — że praktyka uczy, że wrogami socjalizmu mogą być na równi ludzie wierzący i niewierzący, i na odwrót.</u> + <u xml:id="u-19.31" who="#PoselHorodynskiDominik">Trzeci — że właśnie w Polsce, dzięki rewolucji zrodził się szeroki ruch postępowy katolicki, który jest dorobkiem i rewolucji i katolicyzmu, dorobkiem całego narodu.</u> + <u xml:id="u-19.32" who="#PoselHorodynskiDominik">Czwarty — że wewnątrz samej społeczności katolickiej u nas, i nie tylko u nas, toczy się i toczyć się będzie ostra walka między tym co stare i tym co nowe, że przebieg tej walki nie jest dla sprawy socjalizmu obojętny.</u> + <u xml:id="u-19.33" who="#PoselHorodynskiDominik">Takie są fakty. Dopóki ich nie uogólnimy — a to jest trudne, zgadzamy się z tym — powinniśmy je przynajmniej respektować.</u> + <u xml:id="u-19.34" who="#PoselHorodynskiDominik">Katolicy i marksiści winni się nawzajem szanować, widzieć jedni w drugich istotne, prawdziwe wartości, a nie okazję do okolicznościowych sukcesów taktycznych. I powiedzmy, czyż myślący katolicy nie zawdzięczają wiele marksizmowi, żeby wymienić tylko takie sprawy, jak poznanie praw rozwoju ekonomicznego i społecznego. Czyż w wielu marksistach nie widzą wspaniałego przykładu konsekwencji w dążeniu do realizacji najszlachetniejszych celów ludzkości? I na odwrót, czyż właśnie obecny przełom nie skłania do zastanowienia się, że jednak pewne wartości są ponadczasowe i ponadklasowe, choćby tak proste pojęcie jak człowiek dobry, sprawiedliwy, prawdomówny. Pojęcia, które w naszym życiu społecznym szanowaliśmy zbyt mało.</u> + <u xml:id="u-19.35" who="#PoselHorodynskiDominik">Najważniejszą sprawą — obok budowania wzajemnego szacunku — wydaje mi się przywrócenie szacunku staremu humanistycznemu pojęciu tolerancji. Wzajemnej tolerancji światopoglądowej na gruncie socjalizmu. Ale nie pojmowanej jako tolerancja oświeconych dla obskurantyzmu. Człowiek wierzący to naprawdę nie imbecyl, nie rodzaj gorzej rozwiniętego gatunku ludzkiego.</u> + <u xml:id="u-19.36" who="#PoselHorodynskiDominik">Koniecznością również wydaje mi się coraz szersza, prawdziwa laicyzacja państwa i jego instytucji. Tak odwracają się sytuacje historyczne. Dawniej kościół rządzący, broniąc się przed postępem, nie dopuszczał do laicyzacji państwa. Jak wiadomo jednak burżuazja doprowadziła do laicyzacji. Dziś katolicy postępowi mówią o laicyzacji państwa socjalistycznego. Choć wygląda to na paradoks, jest po prostu logicznym wnioskiem z faktu wciągania coraz większej ilości ludzi do rządzenia na wszystkich szczeblach. Jak mają wspólnie rządzić niewierzący i wierzący, gdy państwo ma być wyrazem określonych założeń filozoficznych?</u> + <u xml:id="u-19.37" who="#PoselHorodynskiDominik">To są wszystko sprawy skomplikowane, zagadnienia nowe, które musimy tu na naszej ziemi wspólnie rozwiązać. Do na tej ziemi przez długie pokolenia żyć będą obok siebie ludzie wierzący i niewierzący. Żyć będą w kraju socjalistycznym. Muszą to być ludzie wolni, wyprostowani, bez zakłamanych czy skrzywionych sumień.</u> + <u xml:id="u-19.38" who="#PoselHorodynskiDominik">Wysoki Sejmie! Wielkiemu obrachunkowi, którego dokonuje nasz obóz po XX Zjeździe KPZR, towarzyszy radosny zgiełk reakcji i ciemnoty na całym świecie, zgiełk ludzi, którzy jak nic nie rozumieli, tak i nadal nie rozumieją. Są tacy ludzie i u nas, słyszymy co dzień ich głosy. Wołają: „Nie wierzmy w nic, urządzajmy się, kpijmy ze wszystkiego”. Współczująco szepcą nam do ucha: — „Ścigaliście chimerę, patrzcie co z niej zostało, patrzcie kim był Stalin”. — Jak głupio mylą się ci ludzie, jak gorzkie czeka ich rozczarowanie.</u> + <u xml:id="u-19.39" who="#PoselHorodynskiDominik">Myśmy ścigali i ścigać będziemy dalej nie żadną chimerę, lecz najpiękniejszą z idei — ideę sprawiedliwego, wolnego życia ludzi na ziemi. I mimo wszelkie błędy i tragiczne potknięcia — bliżej jesteśmy tej idei dziś, niż kiedykolwiek.</u> + <u xml:id="u-19.40" who="#PoselHorodynskiDominik">Przepędziliśmy śmiertelną groźbę wojny. Stoimy u progu ery pokoju, w którą wchodzimy z dłonią wyciągniętą do wszystkich ludów świata, do wszystkich uczciwych ludzi.</u> + <u xml:id="u-19.41" who="#PoselHorodynskiDominik">Zbudowaliśmy najcięższy odcinek naszej polskiej drogi do socjalizmu. Innym już będzie lżej iść tą drogą. Są w nas siły, by do (końca otrząsnąć się ze złych schorzeń. Dużo już zrobiliśmy we własnym domu. Przepędziliśmy zeń strach, najpodlejszego intruza. Obumiera niezdrowy kult hierarchii i władzy, mistyczny stosunek do państwa.</u> + <u xml:id="u-19.42" who="#PoselHorodynskiDominik">Ten wielki obrachunek — wyciągane zeń wnioski dają nam nowe stokrotne siły. Naród nasz jest głęboko patriotyczny. Dumny jest z nowych możliwości, które otwierają się przed Polską, przed jej polityką zagraniczną, gospodarczą i kulturalną.</u> + <u xml:id="u-19.43" who="#PoselHorodynskiDominik">Władza ludowa, szeroko pojęta władza ludowa, kierownictwo Partii, Rządu, Sejm, Front Narodowy — mają dziś olbrzymią szansę głębszego związania ze sobą serc i myśli przygniatającej większości Polaków.</u> + <u xml:id="u-19.44" who="#PoselHorodynskiDominik">Musimy uczynić wszystko, by znalazły swe ujście najlepsze cechy w ludziach — bezinteresowność, ofiarność, miłość nauki, techniki i sztuki.</u> + <u xml:id="u-19.45" who="#PoselHorodynskiDominik">Idziemy do pokojowej rywalizacji z kapitalizmem. Kończy się okres wrogiej izolacji, idziemy u boku Związku Radzieckiego — naszego wypróbowanego sojusznika. Nigdy narody nasze nie rozumiały się tak dobrze. Wiemy dziś, jaką cenę wyrzeczeń i ofiar płaciły narody radzieckie za zbudowanie potęgi socjalistycznej, na której my się możemy oprzeć. Miarą naszego trudu mierzymy ich trud, o ileż większy, bo przez długie lata ponoszony w samotności i wrogim otoczeniu. Miarą naszych przeżyć mierzymy ich przeżycia. Olbrzymia potęga obozu socjalizmu, to nie tylko jego przemysł i rozwój gospodarczy. To przede wszystkim ludzie naszych krajów szanujący się wzajemnie, złączeni mocną przyjaźnią. Wspólnie idziemy do rywalizacji ze światem kapitalistycznym. Nie mamy obaw co do jej wyników. Wiemy, że ekonomiczne prześcignięcie krajów kapitalistycznych wymaga i wysiłku i czasu. Zwycięstwo nasze będzie tym szybsze, im szybciej wzór naszego życia społecznego, humanistyczne wartości praktyki socjalizmu, losy człowieka socjalizmu staną się godne zazdrości, gdyż nie są osiągalne winnym ustroju społecznym.</u> + <u xml:id="u-19.46" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. szczecińskiego Edmund Osmańczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselOsmanczykEdmund">Wysocy Przedstawiciele władzy ludowej! Wczorajsze exposé Premiera było pierwszą od lat wypowiedzią stanowiska Rządu, z którą można podyskutować. Po raz pierwszy usłyszeliśmy nie szereg gładkich, ogólnych, w zasadzie bezspornych sformułowań, zamykających od razu dyskusję, lecz bogate informacje o poglądach i zamierzeniach Rządu, informacje zmierzające do rozwinięcia dyskusji. Sprawę informowania Sejmu ob. Premier wysunął na czoło swego exposé. Istotnie dla sejmowej kontroli pracy Rządu szeroka informacja jest więcej warta, ale wstępnym warunkiem w ogóle dla prac Sejmu musi być obopólna wola dyskutowania o pracach i czynnościach Rządu. Do tej pory — powiedzmy szczerze — tej woli po stronie Rządu nie widzieliśmy zbyt wiele i dlatego Sejm musiał zajmować się hurtowym, formalistycznym zatwierdzaniem dekretów, a nie tym, o czym mówi Konstytucja. Toteż wyrażoną w exposé Premiera gotowość Rządu szerokiego informowania Sejmu i prowadzenia szerokiej dyskusji z Sejmem należy uznać za bardzo ważną zapowiedź zasadniczej zmiany dotychczasowych niedobrych obyczajów — na dobre demokratyczne obyczaje.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselOsmanczykEdmund">Sądzę, Obywatele Posłowie, że w tych szlachetnych zamiarach będziemy umacniać Rząd ze wszystkich naszych sił i na pomoc Sejmu w tej sprawie Rząd może liczyć na pewno.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselOsmanczykEdmund">Wysoka Izbo! Jesteśmy w twórczym okresie oczyszczania rewolucji. W społeczeństwie naszym nie bez powodów jednak występują dość zmienne nastroje, to dużych nadziei, to znów nieufności lub niewiary. Exposé Premiera może powstrzymać te wahania w opinii publicznej, ale pod jednym warunkiem, że tak jak Sejm ma być poinformowany szeroko, tak samo społeczeństwo będzie otrzymywało maksimum wiadomości.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselOsmanczykEdmund">Występujące dotychczas w dyskusjach ogólnikowe nawoływanie do realistycznego podchodzenia do wszelkich spraw jest w gruncie rzeczy w obecnym rewolucyjnym okresie ograniczaniem i hamowaniem wyobraźni twórczej społeczeństwa. W praktyce pozwala to określać najzdrowszą myśl lekceważącym mianem — „nierealistycznej” lub — „co najmniej przedwczesnej”.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselOsmanczykEdmund">Aby nie było nieporozumień, zastrzegam się z miejsca, że jestem sam gorącym zwolennikiem realistycznego podchodzenia do wszelkich problemów państwowych i społecznych. Tylko sądzę, że jeśli się nawołuje do tego, to trzeba równocześnie stworzyć wszystkim obywatelom warunki umożliwiające takie właśnie podchodzenie do spraw. Śmiem natomiast twierdzić, że dotychczas warunki te — mimo ogromnych obecnie możliwości stworzenia ich) w całej pełni, bo tak chyba należy interpretować exposé Premiera — są dopiero w zalążku.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselOsmanczykEdmund">Kiedy człowiek może rozumować realistycznie? Oczywiście tylko wtedy, kiedy w rozumowaniu swoim może oprzeć się na faktach, na cyfrach, na licznych i pewnych informacjach, a nie na ułamkach prawd, udostępnianych często w formie gotowej przeżutej papki, oraz na morzu plotek wypełniających miejsce wolne od rzetelnych informacji. W minionym okresie mówiło się często: wroga plotka wciska się w nasze życie. Starano się więc ją zdusić, najczęściej krzykliwymi sloganami i karami administracyjnymi oraz tym bardzo kosztownym, a mało w skali całego kraju skutecznym brzęczykiem, mającym zagłuszyć wrogą radiostację.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselOsmanczykEdmund">Słabość tych metod była i jest oczywista. Celem winno być bowiem nie zagłuszanie w różny sposób wrogich plotek, lecz wypieranie ich rzetelnym, szerokim informowaniem społeczeństwa o wszystkich naszych troskach i radościach, a tego, niestety, dotąd nie robiliśmy. Toteż niejedna informacja o sprawach najbardziej obchodzących całe społeczeństwo z niepojętym trudem przedostawała się i przedostaje się na łamy prasy, nie mówiąc już o tym, że nieraz była psychologicznie mocno spóźniona a zawsze nieprzyjemnie lakoniczna.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselOsmanczykEdmund">Sądzę, że trzeba sobie otwarcie powiedzieć, iż miniony okres wypaczeń wyrodził i w tej dziedzinie jakieś bardzo niezdrowe obyczaje, które po dziś dzień utrudniają naszemu Rządowi znalezienie właściwej drogi do codziennej, szczerej, otwartej rozmowy ze społeczeństwem.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselOsmanczykEdmund">Pragnę przypomnieć, że w Polsce Ludowej mieliśmy inne tradycje i obyczaje. W pierwszych latach naszego Ludowego Państwa — o ileż cięższych i trudniejszych niż lata obecne — kierownictwo Partii i Rządu odznaczało się śmiałą polityką szerokiego informowania społeczeństwa zarówno z trybuny parlamentarnej jak i poprzez Polską Agencję Prasową, jak wreszcie poprzez liczne spotkania dziennikarzy, prasy i radia z premierem i poszczególnymi ministrami. Premier — personalnie osoba ta sama co dzisiaj — miał wówczas sekretariat prasowy, który był codziennym łącznikiem między Prezydium Rządu a prasą i radiem; w Ministerstwie Spraw Zagranicznych co dzień informował dziennikarzy krajowych i zagranicznych stały rzecznik naszego Rządu, niezapomniany Wiktor Grosz; w większości ministerstw były referaty prasowe mające za zadanie codzienne informowanie o pracach danej dziedziny życia państwowego; nawet ówczesna Komisja Planowania urządzała konferencje prasowe.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselOsmanczykEdmund">Potem to wszystko jakoś obumarło. Jedyną formą kontaktu kierownictwa z prasą i radiem stało się instruowanie redaktorów naczelnych, na jakie tematy należy na danym etapie pisać sążniste artykuły. Znikło bogactwo informacji w naszych dziennikach, zastąpione przedrukami ogromnych oficjalnych wypowiedzi osobistości naszego kraju i obozu oraz „oryginalnymi” artykułami mówiącymi to samo, tylko nieco w innym szyku zdań. Doszło do tego, że w większości redakcji dzienników, szczególnie terenowych, zlikwidowano serce każdego codziennego pisma: działy informacji własnej. Dodam tutaj, że po dziś dzień w naszych centralnych pismach w większości nie istnieje tego rodzaju dział. Toteż nie należał do wyjątków fakt, który zdarzył się bodaj w 1952 r. jednemu z pism Wybrzeża, że wiadomość o burzy szalejącej nad Gdynią i Gdańskiem dziennik ten nadał z jednodniowym opóźnieniem, a wiadomość zaczynała się od słów: — „Jak donosi z Warszawy Polska Agencja Prasowa, przedwczoraj u nas na Wybrzeżu szalała burza”...</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselOsmanczykEdmund">Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich wobec katastrofalnego upadku naszej prasy rozpoczęło przed dwoma laty wielka ofensywę twórczą, która dała poważne rezultaty. Udało się w warunkach ograniczenia wielkim wysiłkiem dziennikarzy odrodzić naszą prasę i stworzyć z niej instrument, wyjątkowo w naszym obozie przystosowany do podjęcia zadań, jakie postawiła chwila obecna. Fakt, że prasa i radio są dziś w stanie podjąć z powodzeniem, tzn. w oparciu o zdobyte zaufanie czytelników i słuchaczy, każde zadanie, jakie stawia chwila obecna, jest wielkim kapitałem politycznym, którego nie wolno nam zmarnować.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselOsmanczykEdmund">Tymczasem, ośmielę się twierdzić, że marnotrawimy ten kapitał. I dlatego uważam za konieczne omówienie sprawy tej publicznie, tu — wobec Wysokiej Izby oraz Rządu — w głębokim przekonaniu, że może to w poważnym stopniu dopomóc do oczyszczenia z niedobrych pozostałości minionego okresu wzajemnych stosunków między Rządem a opinią publiczną w ogólności oraz między Rządem a prasą i radiem w szczególności.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselOsmanczykEdmund">Kształtowanie tych stosunków drogą propagandy jest anachronizmem, podobnym do pomysłu używania kotłów parowych jako zbiorników energii w atomowej siłowni.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselOsmanczykEdmund">Termin — „propaganda”, ukuty przez kościół katolicki, oznacza dosłownie szerzenie prawd objawionych wśród pogan. Światopogląd materialistyczny każę nam odrzucać wszelkie dogmaty, zarówno religijne jak i polityczne. Światopogląd socjalistyczny sprzeciwia się z kolei traktowaniu mas ludowych jako pogańskich, zacofanych, którym dawkuje się każdą prawdę, jak lekarstwo dzieciom — kropelkami.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#PoselOsmanczykEdmund">W nas te staroświeckie formy propagandy działają, niestety, po dziś dzień. Po staremu prawdę się sączy kroplomierzem i to różnej wielkości dla różnych kręgów społeczeństwa. Im szerszy krąg, tym mniejsza kropelka. Zaznaczam, że chodzi mi tu o metodę kropelkowego informowania społeczeństwa przez Rząd o naszych wewnętrznych sprawach. Uważam, że problem kroplomierza prawdy zasługuje nie tylko na gorzki uśmiech czytelników — „Szpilek”, ale i na zasadniczą debatę tu w Sejmie.</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselOsmanczykEdmund">W kroplomierzu tym widzę bowiem jedno z głównych źródeł i minionych wypaczeń, i tego, że nawet dziś marnotrawimy możliwości, jakie posiadamy nie w propagandzie — to słowo wyrzućmy z powrotem na burżuazyjny śmietnik — lecz w nowoczesnym socjalistycznym ułożeniu codziennych stosunków między ludem a tymi, którym lud władzę powierzył.</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#PoselOsmanczykEdmund">W tym nowoczesnym, socjalistycznym ułożeniu codziennych stosunków obie strony posiadają wspólnie ów wartościowy instrument ludowej prasy i ludowego radia. Instrument ten, jeśli ma spełniać swą rolę, musi być miejscem codziennego spotkania się opinii publicznej z opinią kierownictwa Partii i Rządu, tak jak o tym obszernie i słusznie mówił poseł Korotyński.</u> + <u xml:id="u-21.18" who="#PoselOsmanczykEdmund">Na razie, mimo otwartych możliwości, jesteśmy jednak jeszcze dalecy od tego. Na razie, mimo szeregu oznak zwiastujących wiosnę i w tej dziedzinie naszego życia działają nadal stare nawyki i jeszcze tu i ówdzie można usłyszeć niezwykłe zarzuty wobec ludowej prasy i ludowego radia, że jest rzeczą niedopuszczalną, aby prasa i radio wyrażając opinię publiczną naciskały Rząd na przyspieszenie tej czy innej decyzji, czy opublikowanie tej czy innej informacji, których brak — dodajmy — wywołuje zamęt i ułatwia wrogiej lub bzdurnej plotce dywersyjną robotę.</u> + <u xml:id="u-21.19" who="#PoselOsmanczykEdmund">Jest tu jakieś zasadnicze nieporozumienie, które należy jak najprędzej wyjaśnić. Przecież nasze państwo jest państwem ludowym, a więc takim, w którym opinia mas pracujących ma pełne prawo i obowiązek domagania się od swego rządu takich czy innych posunięć czy informacji i rząd, który to robi, nie kapituluje przed nikim — jak to ma miejsce w krajach kapitalistycznych — lecz przeciwnie, umacnia swoją klasową więź z masami pracującymi.</u> + <u xml:id="u-21.20" who="#PoselOsmanczykEdmund">I jeszcze jedno wyjaśnienie. W minionym okresie, kiedy prasa nasza chyliła się ku upadkowi i jej wpływ na społeczeństwo malał w sposób zatrważający, przyczyną tego były niewątpliwie tendencje zamienienia naszej prasy w różne mutacje jednego, oficjalnego, rządowego monitora. Otóż trzeba bardzo wyraźnie powiedzieć, że nasza prasa nie może być tak zwaną prasą prorządową w burżuazyjnym rozumieniu.</u> + <u xml:id="u-21.21" who="#PoselOsmanczykEdmund">Nasza prasa jest prasą ludową, tak jak nasz Rząd jest rządem ludowym i choć różne funkcje wykonuje rząd i prasa, rola ich jest jednakowa: służebna w stosunku do ludu. I jestem przekonany, że w tym się wyraża istota partyjności i naszego Rządu, i naszej prasy.</u> + <u xml:id="u-21.22" who="#PoselOsmanczykEdmund">Tu muszę dodać już jako dziennikarz, że dla nas dziennikarzy ciężko wywalczania ludowość naszej prasy stała się wielkim awansem moralnym. To, że w naszym ustroju żaden nasz dziennikarz nie służy rządowi, czy jakiejś grupie, lecz tak jak ludzie naszej Partii i ludzie naszego Rządu ma służyć wyłącznie interesom ludu pracującego, wielkiej sprawie socjalizmu i internacjonalizmu — to daje dopiero pełnię moralnej godności naszemu zawodowi, naszemu polskiemu dziennikarstwu.</u> + <u xml:id="u-21.23" who="#PoselOsmanczykEdmund">Wysoka Izbo! Te zasadnicze rozważania o wzajemnym stosunku rządu, opinii i prasy byłyby niepełne, gdybym nie rozwinął szerszej sprawy — istniejących dotąd zahamowań w rozwoju naszej prasy i radia i nie przedłożył konkretnych wniosków Wysokiej Izbie i Rządowi.</u> + <u xml:id="u-21.24" who="#PoselOsmanczykEdmund">Rozpocznę od zahamowań rodzących się w samej prasie i w radio. Ostatnie dwa miesiące przyniosły nam gwałtowne rozbuchanie się naszej publicystyki, co było zjawiskiem bezspornie pozytywnym, ponieważ rozładowywało ciężką atmosferę, jaka się wytworzyła poprzednio. Niezliczone głosy czytelników i słuchaczy świadczyły, że publicystyka ta dzięki metodzie mówienia wreszcie bez osłonek pozyskuje ludzi, aktywizuje, przyciąga do Partii, umacnia Front Narodowy. Oczywiście przy tak bujnej publicystyce musiały się zdarzyć takie lub inne niezręczne sformułowania czy słowa wyrzucane na oślep. Te trochę plew nieuniknionych przy każdej młócce wpadało jednak niektórym ludziom w oczy i przesłaniało widok pięknie się sypiącego zdrowego ziarna. I te trochę plew — powtarzam — spowodowało, że wystąpiło nagłe zahamowywanie twórczej, odważnej publicystyki. Jest to zjawisko wysoce niepokojące, a ponieważ rodzi znów moc wrogich i bzdurnych plotek, należy oświetlić je publicznie.</u> + <u xml:id="u-21.25" who="#PoselOsmanczykEdmund">Od razu wyjaśniam, że nie zamierzam bynajmniej uniewinniać któregokolwiek z naszych publicystów, łącznie z moją osobą, z szkodliwych sformułowań czy słów rzucanych na oślep w formie dyskusji, aczkolwiek mógłbym się nieraz mocno spierać o to, czy dane sformułowanie lub wypowiedź była naprawdę szkodliwa, czy też nie. Ale nie o to chodzi. Sednem problemu jest to, że nasza prasa i nasze radio dawały upust gwałtownie ujawniającej się opinii publicznej, opinii ludowej, dawały upust w czasie, gdy kierownictwo milczało lub po staremu kroplomierzem lakonicznych komunikatów ujawniało cząsteczki prawdy. Redakcje, znając nastroje i nie chcąc dopuścić, by wolne od informacji miejsce wypełniły rodzime i radiodywersyjne ploty, zmobilizowały setki publicystów, którzy starali się utrafić w te problemy, które najbardziej nurtują nasze społeczeństwo. Robili to przy tym wyłącznie na własną odpowiedzialność, z głębokiej potrzeby serca, umysłu i sumienia, ale bez żadnej możliwości konsultowania się z naszym kierownictwem, ponieważ od wielu, bardzo wielu lat nie ma dobrego zwyczaju organizowania spotkań z publicystami — podkreślam, właśnie publicystami — i dawania wyczerpujących odpowiedzi na każde pytanie, na jakie natykają się co krok dziennikarze będąc w stałej łączności z rzeszami czytelników i słuchaczy.</u> + <u xml:id="u-21.26" who="#PoselOsmanczykEdmund">Na to, żeby móc uczestniczyć w konferencji prasowej z naszym obecnym Premierem, w 1948 r. wystarczyło być aktywnym polskim publicystą, w 1955 r. trzeba było natomiast już być co najmniej wybitnym amerykańskim korespondentem, bo tylko dla zagranicznych korespondentów urządzało się konferencje prasowe.</u> + <u xml:id="u-21.27" who="#PoselOsmanczykEdmund">Toteż trudno wyobrazić sobie tę wielką radość, jaka zapanowała w naszych sercach, kiedy usłyszeliśmy ze strony Obywatela Premiera o gotowości nawiązania do dawnych konferencji prasowych i kontynuowania tego dobrego i koniecznego w naszym życiu zwyczaju.</u> + <u xml:id="u-21.28" who="#PoselOsmanczykEdmund">Aby nie było żadnych niedomówień, to naprawdę nie my, dziennikarze, dla naszej tylko satysfakcji potrzebujemy jak najwięcej od Was codziennego szerokiego materiału informacyjnego. Tego potrzebują masy pracujące po to, aby móc naprawdę twórczo w pełni współrządzić naszym Ludowym Państwem.</u> + <u xml:id="u-21.29" who="#PoselOsmanczykEdmund">W epoce kroplomierza żądało się praktycznie ślepego zaufania. Wiemy, że to nie dało dobrych skutków, bo ślepe zaufanie demobilizuje twórczą myśl w szerokich masach, a jednocześnie demoralizuje rządzących i w konsekwencji prowadzi do łamania praworządności, do pogardzania opinią publiczną, do bezdusznego, a diablo za to kosztownego planowania i marnotrawienia energii społecznej.</u> + <u xml:id="u-21.30" who="#PoselOsmanczykEdmund">To wszystko doprowadziło do tak absurdalnych już wypaczeń w lekceważących społeczeństwo metodach kropelkowego informowania, że nawet życiorysów ludzi powołanych na wysokie stanowiska państwowe nie podaje się do wiadomości publicznej, co powoduje z jednej strony zrozumiałe rozgoryczenie, z drugiej zaś strony ułatwia wrogowi sianie oszczerczych plotek. Przykładów mógłbym podać tysiące, bo zwyczaj ten przyjął się powszechnie, ale zatrzymam się na jednym. Przed tygodniem opinia publiczna dowiedziała się, że Ministrem Rolnictwa został Antoni Kuligowski — i kropka. Oczywiście, kilkanaście tysięcy ludzi w Polsce orientuje się dobrze, że nasz kolega poseł Kuligowski od długiego szeregu lat koncentrował się w swej pracy politycznej na zagadnieniach rolnych, że jest poza tym fachowcem w tej dziedzinie i jego przyjście do Ministerstwa Rolnictwa jest chyba zapowiedzią reorganizacji dotychczasowych metod pracy tego kulejącego Ministerstwa. Ale czy o tym nie powinny wiedzieć i miliony bezpośrednio zainteresowanych ludzi na wsi? Opinia publiczna ma przecież prawo wiedzieć, kim są ludzie, którzy są wysuwani na czołowe stanowiska w naszym państwie. Dlaczego to tylko my, posłowie, raz na cztery lata musimy przedstawiać nasz życiorys obywatelom wyborcom, natomiast ludźmi nie przedstawionymi w ogóle społeczeństwu mają być nasi ministrowie, podsekretarze stanu, nasi ambasadorowie czy posłowie.</u> + <u xml:id="u-21.31" who="#PoselOsmanczykEdmund">Autorytet i zaufanie można budować jedynie na powszechnej znajomości ludzi i faktów. Każda inna droga to ślepy zaułek ślepego zaufania, do którego nie wolno nam zawracać.</u> + <u xml:id="u-21.32" who="#PoselOsmanczykEdmund">To wszystko, co mówię, zmierza do jednego celu: do całkowitego zlikwidowania najgroźniejszej psychicznie i politycznie choroby społecznej, mającej swe źródła w wypaczeniach minionego okresu — kompleksu bezsiły, rodzącego się u bardzo wielu obywateli wobec niemożliwości przebicia się przez te różne kręgi wtajemniczenia i wobec niemożności załatwienia nieraz najprostszych spraw w anonimowym gąszczu biurokracji.</u> + <u xml:id="u-21.33" who="#PoselOsmanczykEdmund">Nie będę taił, że jeszcze cztery miesiące temu sam nosiłem się z myślą, z którą przypuszczam niejeden z tu obecnych na sali posłów się zmagał, z myślą złożenia mandatu poselskiego wobec męczącego poczucia bezsiły. Jeśli tego nie uczyniłem, to tylko dlatego, że jeszcze raz zaufałem fałem moim przyjaciołom komunistom, którzy wierzyli, iż XX Zjazd odmieni radykalnie sytuację i skończy się w jakiś sposób okres bezsilnego szamotania się.</u> + <u xml:id="u-21.34" who="#PoselOsmanczykEdmund">Potem, kiedy radzieccy nasi przyjaciele zdobyli się na zastosowanie rewolucyjnego wstrząsu, za co wdzięczne im będą pokolenia, słyszałem zewsząd pytania — każdy je słyszał i słyszy — — „wiedziałeś przecież o tej, czy o tamtej sprawie?” Tak, to prawda, wiedziałem sporo, ale nie wszystko i, co gorsza, nie miałem ani możności zdobycia całej prawdy, ani zaradzenia temu złu, o którym mi było wiadome.</u> + <u xml:id="u-21.35" who="#PoselOsmanczykEdmund">Ten pogłębiający się problem bezsiły wytłumaczę może najlepiej nie na tych wielkich politycznych sprawach, ale na konkretnych problemach ekonomicznych naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-21.36" who="#PoselOsmanczykEdmund">Czy ktoś z nas, tu obecnych na sali, nie wiedział o tym, że w naszej gospodarce marnotrawi się miliony niewykorzystanych, rdzewiejących pod gołym niebem, kosztownych maszyn, często sprowadzanych za ciężkie dewizy z zagranicy?</u> + <u xml:id="u-21.37" who="#PoselOsmanczykEdmund">Wiedzieliśmy o tym już choćby z prasy, która alarmowała, że tu czy tam leżą na polu i marnują się drogocenne maszyny. Byli posłowie, którzy w konkretnych wypadkach interweniowali. I jaki skutek? Taki sam, jak alarmy w prasie. To znaczy żaden. Tylko ani ci posłowie, ani prasa, nie zdawali sobie sprawy, że ich bezsiła pozwoli narosnąć temu jednemu tylko marnotrawstwu maszyn do horrendalnej cyfry ponad 3 miliardów zł. Ujawniło się to dopiero na jednej z naszych komisji sejmowych, ale znów w sposób ograniczony. W prasie nie wymieniono tej cyfry 3 miliardów zł. Społeczeństwo nasze wie nadal tylko tyle, ile wiedziało dotąd, ano... że się marnotrawi również maszyny. Z wstrząsającego ogromu naszego marnotrawstwa nie zdaje sobie sprawy.</u> + <u xml:id="u-21.38" who="#PoselOsmanczykEdmund">A przecież bez pełnej mobilizacji całego społeczeństwa nie zlikwidujemy tęgo bezmiaru marnotrawstwa, często potrójnego: marnotrawstwa pieniędzy, materiałów i energii społecznej, nie zlikwidujemy źródeł szerzącej się choroby zniechęcenia, bezwładu, bezsiły i nie rozwiniemy owej inicjatywy mas, o której mówił wczoraj Premier, a dziś poseł Rózga.</u> + <u xml:id="u-21.39" who="#PoselOsmanczykEdmund">Wysoka Izbo! Jesteśmy w twórczym okresie oczyszczania ludowej rewolucji, Społeczeństwo naprawdę gorąco popiera Partię i Rząd we wszystkich posunięciach, potwierdzających i umacniających ten historyczny proces.</u> + <u xml:id="u-21.40" who="#PoselOsmanczykEdmund">I dlatego uważałem za swój obowiązek tak szczerze i otwarcie postawić sprawę szkodliwych hamulców, które — mimo wszystko — występują nadal w stosunkach między Rządem, opinią a prasą.</u> + <u xml:id="u-21.41" who="#PoselOsmanczykEdmund">Trzeba nam zatem wypracować wiele nowych demokratycznych form owej publicznej relacji między władzą ludową a społeczeństwem. Przede wszystkim musi być zapewniony dalszy rozwój radia i prasy, tego cennego instrumentu, który pozwala na codzienną styczność opinii Rządu z opinią publiczną, radia i prasy, która ma wyrażać i kształtować opinię publiczną.</u> + <u xml:id="u-21.42" who="#PoselOsmanczykEdmund">Konieczna tu jest likwidacja istniejących dotąd zahamowań.</u> + <u xml:id="u-21.43" who="#PoselOsmanczykEdmund">Chciałbym też przyłączyć się w tym miejscu do protestu posła Korotyńskiego przeciwko określonemu, nieodpowiedzialnemu atakowi na literatów i dziennikarzy, który miał miejsce ostatnio w Łodzi.</u> + <u xml:id="u-21.44" who="#PoselOsmanczykEdmund">Wracając do konkretnych dezyderatów — wydaje się, że trzeba jak najszybciej skonkretyzować zapowiedzi wyrażone we wczorajszym exposé Obywatela Premiera i zacząć od form najprostszych, a więc od szerokiej, codziennej informacji o czynnościach Rządu i problemach rozpatrywanych aktualnie przez Rząd. Dalej od przywrócenia dobrego zwyczaju jak najczęstszych, co tygodniowych konferencji prasowych u Premiera i, zależnie od aktualności poszczególnych zagadnień, u tego czy innego ministra. Wreszcie od wprowadzenia zwyczaju, że raz w tygodniu ktoś z kierownictwa przez kwadrans, nie dłużej, będzie rozmawiał przez radio ze społeczeństwem. Nie przemawiał do narodu, lecz rozmawiał o wielkich i małych troskach i radościach naszego życia.</u> + <u xml:id="u-21.45" who="#PoselOsmanczykEdmund">Rozmowy te wypełniłyby zimną lukę, nieraz kilkumiesięczną, dzielącą oficjalne, bardzo długie referatowe wypowiedzi kierowników naszego Ludowego Państwa.</u> + <u xml:id="u-21.46" who="#PoselOsmanczykEdmund">Czy to minimum konkretnych dezyderatów jest realne — odpowiedzcie proszę, Obywatelu Premierze.</u> + <u xml:id="u-21.47" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">Głos zabiorze poseł woj. gdańskiego Romuald Cebertowicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselCebertowiczRomuald">Wysoki Sejmie! W exposé Prezesa Rady Ministrów i w pracach wszystkich komisji nad budżetem PRL przebijała głęboka troska o jak najlepsze wykorzystanie zasobów i środków ekonomicznych naszego kraju, oraz szczególna troska o likwidację marnotrawstwa.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselCebertowiczRomuald">Najbliższe pięciolecie wymaga koncentracji wysiłków na najważniejszych odcinkach naszej gospodarki narodowej. Program inwestycyjny musi mieć charakter na wskroś racjonalny, a to w myśl podstawowych zasad polityki gospodarczej socjalizmu, od której poważne odstępstwa miały niestety miejsce w latach poprzednich.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselCebertowiczRomuald">Jednak niezbędnym warunkiem prawidłowego ustalenia hierarchii potrzeb, prawidłowego ustalenia proporcji w nakładach inwestycyjnych są gruntowne studia, tj. dogłębne rozpoznanie problematyki technicznej i ekonomicznej w danej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselCebertowiczRomuald">Jesteśmy w pełni świadomi tego, że osławiony sposób rozstrzygania wątpliwości w tak zwanym trybie administracyjnym, przez osoby niekompetentne, przysparzał ogromne straty naszej gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselCebertowiczRomuald">Opowiadając się, na tym miejscu, za walką z kultem niekompetencji, z efekciarstwem i pochopnością decyzji w sprawach pociągających za sobą zbędne wydatki ze skarbu państwa, mam na myśli przede wszystkim konieczność oświetlenia drogi, po której należy pójść w dziedzinie gospodarki wodnej naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselCebertowiczRomuald">Gospodarka wodna jest jednym z najbardziej złożonych, jednym z najtrudniejszych problemów techniczno-ekonomicznych, jakie czekają w naszym kraju na rozwiązanie w najbliższym czasie.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselCebertowiczRomuald">Ogromne zaniedbanie budownictwa wodnego w Polsce, w okresie kiedy rozwija się ono intensywnie w całym cywilizowanym świecie, spowodowało, że jesteśmy pod względem uporządkowania i zagospodarowania naszych zasobów wodnych jednym z najbardziej zacofanych krajów na świecie.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselCebertowiczRomuald">Stan ten doprowadza już dzisiaj do jaskrawych sprzeczności i jednostronności w wielu planowanych, niewątpliwych osiągnięciach inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselCebertowiczRomuald">Cierpi na tym rolnictwo, cierpi przemysł i osiedla, które nie otrzymują wody w wymaganych ilościach oraz pożądanej jakości.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselCebertowiczRomuald">Ogromne szkody powodziowe sumują się z rosnącymi w przerażający sposób szkodami, które są spowodowane nadmiernym zanieczyszczeniem naszych rzek. W wielu przypadkach w karygodny sposób ludność-konsument wody pitnej narażana jest na utratę zdrowia, czego drastycznym przykładem była głośna niedawno — „fenolowa” sprawa Krakowa.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselCebertowiczRomuald">W miarę przyrostu ludności naszego kraju, w miarę rozwoju przemysłu, energetyki i związanej z tym konieczności intensyfikacji produkcji rolnej, piętrzą się i będą się piętrzyć trudności w zaopatrzeniu w wodę miast, zakładów przemysłowych, elektrociepłowni oraz rolnictwa. Trudności te narastają i będą narastać z roku na rok w tempie coraz szybszym.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselCebertowiczRomuald">Jak wykazują dotychczasowe prace nad planem gospodarki wodnej, prowadzone w Polskiej Akademii Nauk, zapotrzebowanie przemysłu na wodę wzrośnie w ciągu najbliższych 20 lat 3- krotnie, miast blisko 4-krotnie, rolnictwa o około 10 mld m^3^ wody rocznie.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselCebertowiczRomuald">Nawodnienie trwałych użytków zielonych obejmie prawie 4 mln ha, które stanowić będą podstawową bazę paszową naszej hodowli.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselCebertowiczRomuald">Wody, tego coraz bardziej cenionego surowca, mamy w Polsce ilość dostateczną, ale zasoby jej są nierównomiernie rozłożone w czasie i terenie. Wymagają one zatem dla zaspokojenia potrzeb gospodarki narodowej magazynowania wielkich ilości wody w okresach nadmiarowych oraz wielkich przerzutów wody z obszarów nadmiarowych na obszary, gdzie występuje brak wody.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselCebertowiczRomuald">Niewykorzystany pozostaje potencjał energetyczny rzek Polski, którego zdolność produkcyjna sięga 13 mld kWh rocznie. Ba, przyrost roczny zapotrzebowania i zużycia energii elektrycznej wynosi u nas około 11%.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselCebertowiczRomuald">W ciągu najbliższych 20—25 lat musimy zwiększyć naszą moc energetyczną 7-krotnie. co znaczy, inaczej mówiąc, musimy mieć 7 razy więcej elektrowni niż mamy dziś. Wyniesie to 120—140 mld kWh rocznie. Zatem konieczny jest plan energetyczny o szerokiej perspektywie, właśnie dla naszych możliwości energetycznych. Wiele krajów planuje moc potencjału swojej gospodarki już na rok 2000.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselCebertowiczRomuald">Mamy również niewykorzystane zdolności transportowe naszych rzek. Mało tego, Polska stanowi korek między bogato rozwiniętym systemem dróg wodnych zachodu i wschodu Europy.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselCebertowiczRomuald">Plan 6-letni zapoczątkował proces przemiany struktury gospodarczo-przestrzennej kraju. Rozwinięto przemysł na terenach dotychczas zacofanych. Nie dość jednak zwracano uwagi, że największa koncentracja przemysłu występuje na obszarach o najmniejszych zasobach wody (np. okręgi przemysłowe: górnośląski, łódzki, krakowski, podsudecki itp.).</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselCebertowiczRomuald">Brak podejścia naukowego do poruszanych zagadnień, brak należytego kompleksowego rozeznania potrzeb ogólnogospodarczych, brak wyraźnie ujętych w kategorie ekonomiczne ustaleń rozwoju gospodarczego Polski w okresie najbliższych lat dwudziestu, a nawet brak sprecyzowanych metod dochodzenia do tego rodzaju ustaleń, niekompetencja i partyzantka inwestycyjna poszczególnych resortów w zakresie gospodarowania wodą — wszystko to stało się przyczyną popełnienia w okresie ubiegłym wielu błędów, niewykorzystania należytego sum zainwestowanych, co jest szczególnie ważną przyczyną powstania wielu szkód dla całokształtu gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselCebertowiczRomuald">Lokalizacja kombinatów przemysłowych w okolicach cierpiących na brak wody; lokalizacja przemysłów branżowych o wybitnie szkodliwych ściekach, powyżej ujęć wodnych dla miast; rabunkowa eksploatacja wód gruntowych połączona nieraz ze stratami rolnictwa na wielkich obszarach; marnotrawstwo bogatych w składniki nawozowe ścieków miejskich; marnowanie surowców w ściekach przemysłowych, które mogą być odzyskane dla produkcji; połowiczne, jednostronne oraz kosztowne rozwiązania zaopatrzenia w wodę poszczególnych zakładów przemysłowych lub miast — to nieomal codzienne błędy naszego planowania inwestycyjnego.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#PoselCebertowiczRomuald">Wszystko to wiąże się ściśle z brakiem zrozumienia wagi zagadnienia problemu gospodarki wodnej naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#PoselCebertowiczRomuald">Dyletantyzm w tym względzie pogłębia fakt, że odpowiedzialne stanowiska, nawet w administracji ściśle związanej z zagadnieniami wodnymi, obsadzane są ludźmi niefachowymi, których dorobkiem życiowym są kwalifikacje biurokratyczne, nic wspólnego nie mające z techniką i gospodarką wodną.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#PoselCebertowiczRomuald">Niezbędność rozwinięcia prac w zakresie planowania perspektywicznego, planowania regionalnego itp. jest rzeczą dzisiaj ogólnie uznaną. Rozwój i rozmieszczenie sił wytwórczych musi się jednak opierać na naukowej wszechstronnej dokumentacji i sprecyzowanych, stale weryfikowanych kryteriach społeczno-politycznych i ekonomiczno-technicznych. Niedostatki, luki i braki w dokumentacji naukowej muszą być eliminowane. W kompleksowych, zaspokajających potrzeby wodne różnych dziedzin gospodarki wodnej rozwiązaniach należy opierać się o wszechstronną dokumentację naukową, techniczną, opartą o całokształt dorobku światowego.</u> + <u xml:id="u-23.23" who="#PoselCebertowiczRomuald">Dzięki udostępnieniu naszej kadrze technicznej doświadczeń światowych możemy uzyskać oszczędności wielu milionów złotych, gdyż wówczas nie będą miały miejsca, jak dotychczas, rozwiązania nieekonomiczne lub mniej ekonomiczne.</u> + <u xml:id="u-23.24" who="#PoselCebertowiczRomuald">Niezbędne jest dostatecznie wczesne przygotowanie bazy materiałowej i nowoczesnego sprzętu, gdyż to jest jednym z głównych elementów należytego wykorzystania sum inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-23.25" who="#PoselCebertowiczRomuald">Niezbędne staje się rozwinięcie niektórych specjalizacji studiów technicznych dotyczących problematyki wodnej.</u> + <u xml:id="u-23.26" who="#PoselCebertowiczRomuald">Kierunek tych studiów, ilość studentów powinna być wyraźniej niż dotychczas powiązana z obecnymi i perspektywicznymi potrzebami gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-23.27" who="#PoselCebertowiczRomuald">Zaniedbania w kształceniu specjalistów gospodarki wodą przemysłową, zaniedbania w dziedzinie techniki sanitarnej powinny być usunięte. Należy pogłębić i rozszerzyć studia techniczne w zakresie melioracji podstawowych, w zakresie hydrologii ziem polskich. Przerosty w innych kierunkach technicznych należy przeanalizować.</u> + <u xml:id="u-23.28" who="#PoselCebertowiczRomuald">W podejmowanych obecnie pracach nad perspektywicznymi planami rozwoju i rozmieszczenia sił wytwórczych zostaną, przypuszczam, niewątpliwie uwzględnione wyniki prac i studiów prowadzonych w Polskiej Akademii Nauk, składających się na gruntowną i wszechstronną diagnozę w dziedzinie gospodarki wodnej. Diagnozę, która jest podstawą zarysowanego wstępnie programu inwestycji wodnych na okres najbliższych lat dwudziestu.</u> + <u xml:id="u-23.29" who="#PoselCebertowiczRomuald">Perspektywiczny plan gospodarki wodnej oparty o gruntowne badania przyrodnicze, o analizę nasilenia potrzeb i kryteria najbardziej celowego, najbardziej uzasadnionego ekonomicznie ich zaspokojenia będzie niewątpliwie wkrótce przedmiotem obrad władz gospodarczych i politycznych. Zacofanie nasze w zakresie gospodarki wodnej we wszystkich dziedzinach gospodarczych kraju sprawia, że nakłady inwestycyjne niezbędne dla najbardziej oszczędnie obmyślanego programu inwestycji wodnych, są bardzo poważne.</u> + <u xml:id="u-23.30" who="#PoselCebertowiczRomuald">Prawidłowa jednak realizacja planu, osiągnięcie największych efektów ekonomicznych z sum zainwestowanych wymaga szeregu przedsięwzięć już w czasie najbliższym. W pełni bowiem musi być zagwarantowana logika realizacji planu.</u> + <u xml:id="u-23.31" who="#PoselCebertowiczRomuald">Należy wyeliminować przypadkowość poczynań, skoncentrować wysiłki na najbardziej zagrożonych odcinkach. Nie wystarczy jednak łatać dziur, lecz należy realizować najpilniejsze inwestycje w ten sposób, aby były to ogniwa tego łańcucha, który zwiąże za lat 20 czy 25 wody polskie w jeden system logicznie, konsekwentnie i racjonalnie zbudowany, zaspokajający potrzeby naszego kraju, a równocześnie połączony z systemami wodnymi naszych sąsiadów — Związku Radzieckiego, Czechosłowacji i Niemieckiej Republiki Ludowej.</u> + <u xml:id="u-23.32" who="#PoselCebertowiczRomuald">Do tego jednak niezbędne jest stworzenie możliwości pełnej gwarancji koordynacji wszelkich poczynań inwestycyjnych w zakresie budownictwa wodnego.</u> + <u xml:id="u-23.33" who="#PoselCebertowiczRomuald">Wysoki Sejmie! Woda, która jest dzisiaj zarówno surowcem, jak i czynnikiem produkcji, źródłem energii i artykułem konsumpcyjnym, musi być wykorzystana w tym stopniu, w jakim pozwalają na to środki techniczne i ekonomiczne.</u> + <u xml:id="u-23.34" who="#PoselCebertowiczRomuald">W tym celu niezbędne jest jednak w ciągu najbliższego czasu:</u> + <u xml:id="u-23.35" who="#PoselCebertowiczRomuald">1.Stworzenie centralnego ośrodka dysponowania wodą i nakładami na inwestycje wodne.</u> + <u xml:id="u-23.36" who="#PoselCebertowiczRomuald">2.Nowelizacja ustawy wodnej i przepisów z nią związanych.</u> + <u xml:id="u-23.37" who="#PoselCebertowiczRomuald">3.Poparcie wysiłków PAN w pracach naukowych dotyczących problematyki wodnej.</u> + <u xml:id="u-23.38" who="#PoselCebertowiczRomuald">4.Usunięcie zaniedbań w szkolnictwie wyższym i zawodowym w kształceniu odpowiednich kadr specjalistów wodnych.</u> + <u xml:id="u-23.39" who="#PoselCebertowiczRomuald">Wysoka Izbo! Musimy rozwiązać zagadnienie gospodarki wodnej, bo — jak utarło się powiedzenie naszych ludzi — woda to wróg, a jednocześnie przyjaciel człowieka.</u> + <u xml:id="u-23.40" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#Marszalek">Zarządzam 15-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min. 45 do godz. 18 min. 15.)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Głos ma poseł woj. olsztyńskiego Gerhard Skok.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#PoselSkokGerhard">Wysoka Izbo! Troska komisji sejmowych o celowe wydatkowanie każdej złotówki była uzasadniona. Świadczyła ona o wielkiej gospodarności, która przepoiła wszystkich nas posłów w trosce o dobro państwowe. Dlatego tym bardziej bolesny jest fakt, że istnieje u nas taka pozycja w budżecie — pozycja strat ponadplanowych, tych strat ukrytych w formułce, którą mamy przyjąć przewidzianą w projekcie ustawy budżetowej — pokrycie niedoboru środków obrotowych za ubiegłe lata. Oczywiście trzeba je pokryć, ale ile postulatów naszych wyborców utrącamy, przekładamy na później, bowiem każde marnotrawstwo, każda ponadplanowa, nieprzewidziana strata — to jeden czy kilka utrąconych postulatów naszych wyborców.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#PoselSkokGerhard">Niesławną pozycję w tej dziedzinie zawsze zajmują u nas PGR-y i warto się z tej przyczyny zwrócić w tej sprawie do robotników PGR i do Ministerstwa PGR. Od tych dwóch czynników zależy walka z marnotrawstwem w PGR- ach. Bowiem trudne warunki pracy w PGR-ach, ogrom ich zadań gospodarczych, ich prężność gospodarcza, którą uzasadnia olbrzymia cyfra 41,5 tys. ha zlikwidowanych odłogów w ciągu ostatniego roku na naszym terenie — one znajdują zawsze uwzględnienie w planowanych stratach. A więc nie ma obiektywnej konieczności istnienia strat ponadplanowych — i dlatego ten apel do Ministerstwa PGR. Chcę powiedzieć, że mimo to PGR-y rozwijają się, ich plony wzrastają, wzrasta produkcja zwierzęca i roślinna — i to jest bardzo potrzebne dla kraju.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#PoselSkokGerhard">By jednak uniknąć strat, wszcząć walkę o pełną rentowność PGR, trzeba niewątpliwie przezwyciężyć biurokratyzm w zarządzaniu PGR-ami, który krępuje inicjatywę załóg robotniczych. O biurokratyzmie w PGR wiele mówiono i pisano. Słusznie! Kraj został o tym poinformowany, czasem może i z przesadą. Ale co jest główne w tej pracy? Główne i bardzo szkodliwe zjawisko w biurokratycznym zarządzaniu państwowymi gospodarstwami rolnymi, które występuje jeszcze do dziś w praktyce — to odsunięcie robotników od współrządzenia PGR-ami. Brzmi to niby paradoks, ale niestety jest prawdą. W kraju, gdzie władzę sprawuje klasa robotnicza z chłopstwem, w państwowych gospodarstwach rolnych, które stanowią własność tego robotniczo-chłopskiego państwa, robotnik w praktyce nie ma wiele do powiedzenia. Chcę to twierdzenie uzasadnić.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#PoselSkokGerhard">Otóż np. poczyniono pewne kroki w sprawie włączenia robotników, całej załogi PGR- owskiej do oddolnego planowania. Ale robotnicy nie mają możliwości oceny konkretnych wyników finansowych ich całorocznego wysiłku. Przyczyna tkwi w wadliwym systemie rozliczenia finansowego poszczególnych gospodarstw i zespołów. Oto np. istnieje w rozliczeniach finansowych taka pozycja — koszty ogólnogospodarcze, które są zawsze przekraczane o miliony złotych Na tę pozycję składa się wiele rzeczy — marnotrawstwo inwentarza, transportu, płace ponadetatowe, delegacje i telefony i koszta orki średniej, a więc pozycje różne i nigdy nie można dojść do tego, która z tych pozycji jest najbardziej przekroczona. Na skutek tego załogi robotnicze nie mogą się dowiedzieć, jak faktycznie przedstawia się ich konkretna finansowa sytuacja, gdzie jest źródło strat i — gorzej — nie potrafi w tej sprawie poinformować dyrektor zespołu. Byłem sam świadkiem tego w praktyce. Oczywiście, że przy takim stanie rzeczy trudno jest robotnikom w jakiś rzeczywiście świadomy sposób współgospodarzyć swoim gospodarstwem. Ale robotnicy nie mają decydującego głosu w większości naszych gospodarstw nawet w sprawach swojego własnego bytowania. Owszem, mają prawo do krytyki na zebraniach, ale tak jak robotnicy mają do dyspozycji oręż krytyki, tak samo dużo ludzi w administracji ma do niej bardzo zły. stosunek.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#PoselSkokGerhard">W wyniku biurokratycznych wypaczeń w państwowych gospodarstwach rolnych troska o człowieka została zastąpiona takim pojęciem, słusznym niewątpliwie w ekonomii politycznej, ale w życiu PGR-owskim nie zawsze słusznym — pojęciem troski o — „siłę roboczą”. No i trudno się dziwić: jeżeli nasza administracja troszczy się nie o robotników i nie o ludzi, a o — „siłę roboczą”, to jej stosunek zawsze budzi wielkie zastrzeżenia. Stare polskie przysłowie mówi: — „Jak Kuba Bogu tak Bóg Kubie” i to przysłowie nie straciło na swej aktualności. Bo jeśli PGR-y są macochą dla robotników, to ich stosunek do pracy, do rządzenia jest bardzo często niewłaściwy.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#PoselSkokGerhard">Bardzo smutną i tragiczną lekcję biurokracji w tej dziedzinie otrzymała nasza młodzież z pionierskiego zaciągu. Nie będę przypominał wszystkich faktów publikowanych w prasie, nie będę przypominał wszystkich faktów, które znam z osobistego doświadczenia, nie będę mówił o odmrożonych uszach i kończynach różnych ludzi w czasie ostatnich mrozów z powodu braku opału, chociaż zależało to tylko od wysłania furmanek po drzewo. Chodzi mi o to, że każda taka ludzka sprawa, która musiała być przecież załatwiona, nie znalazła bardzo często załatwienia w konkretnym zespole, w którym można było ją załatwić. Bardzo często, jeżeli krytyka była za ostra w mniemaniu biurokratów, znalazła odzew w postaci zwolnienia czy różnych prześladowań.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#PoselSkokGerhard">W związku z tym rażąca jest ocena Ministerstwa PGR w sprawie zaciągu pionierskiego, która mówi, że zaciąg nie spełnił swych zadań przede wszystkim dlatego, bo wysłano mało ideową i przypadkową młodzież. Niewątpliwie w tych słowach zawarta jest pewna doza słuszności, ale chcę towarzyszom z Ministerstwa przytoczyć taki fakt z jednego naszego PGR-u. Jeden młody człowiek krytykował kierownika właśnie za zaniedbanie warunków bytowych, i ten go zwolnił, zaś za tym młodym człowiekiem stanęła cała młodzież PGR-u, która stanowiła 90% załogi, grożąc: jeśli go zwolnicie, to my za nim pójdziemy i zostawimy PGR bez załogi. Wówczas ten zwolniony młody człowiek, przewodniczący koła ZMP mówi: — „No, mnie zwolniono, ale wy w tym PGR jesteście potrzebni, bez was PGR nie będzie istniał, krowy zostaną bez opieki. Ja już pójdę, będę dochodził swojej sprawiedliwości, ale wy musicie zostać.” Czy to przykład bezideowości? Chyba nie.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#PoselSkokGerhard">Nie mogę powiedzieć, by Ministerstwo energicznie przeciwdziałało naroślom biurokracji. Przeciwnie, odnosi się wrażenie, jakoby biurokracja przerosła wielu ludzi i tam, na tym wysokim szczeblu. Co prawda troską naszego Rządu jest, żeby robotnikom w PGR powodziło się lepiej. Ostatnia podwyżka płac mówi o tym dobitnie. Robotnicy niewątpliwie to doceniają i chcą się za to odwdzięczyć. Zresztą już tego dokonali. Wiadomo, że zima tegoroczna była niełatwa. Trzeba było przeżywić inwentarz przez trudną zimę, długą zimę, mimo braku wielu środków do wyżywienia, a w szczególności kartofli. Chcę tutaj z trybuny sejmowej podziękować robotnikom PGR za to, że przeżywili inwentarz w tym roku lepiej niż kiedy indziej mimo tych ogromnych trudności. Ale po wnioski odznaczeniowe dla robotników PGR Ministerstwo musiało wysłać specjalnych gońców ze względu na to, że administracja nie uważała za konieczne ofiarnych ludzi wyróżnić i pochwalić.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#PoselSkokGerhard">Wydaje mi się, że należałoby w związku z tym pomóc Ministerstwu, znaleźć właściwe środki, które by pomogły w zwalczaniu tych ogromnych narośli biurokracji, żeby czasem i pomóc zburzyć to, co zostało stworzone w dziedzinie biurokratycznych zarządzeń w ostatnim czasie. Nie można bowiem powiedzieć, że Ministerstwo w ogóle nic nie chciało robić. Sypały się zarządzenia jedno za drugim przy jednoczesnym zastrzeganiu sobie wielu drobnych rzeczy do ostatecznej decyzji. Oto np. karykaturalna sytuacja w związku ze stołówkami robotniczymi. Były zarządzenia, żeby płacić 9 zł a nie więcej i mimo tych nakazów ta suma regularnie jest przekraczana, bo nikt palcem nie ruszył, żeby na przykład przy tych stołówkach założyć ogródki warzywne. W wyniku tego powstała taka sytuacja, że PGR, które przyczyniają się do zaopatrzenia całego kraju, dla swoich własnych robotników zaopatrują się w mieście.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#PoselSkokGerhard">Zło jest również i w tym, że załogi na to wpływu, poza słowną krytyką, nie mają.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#PoselSkokGerhard">Komitety stołówkowe związków zawodowych niewiele mogą tu zrobić choćby dlatego, że kucharka to instytucja niewybieralna i ostatni głos tutaj zawsze ma kierownik.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#PoselSkokGerhard">Obywatele Posłowie, jestem za rozszerzeniem kompetencji dyrektora w stosunku do góry, za położeniem kresu takiemu stanowi rzeczy, żeby o wybudowaniu kuchni musiał decydować podsekretarz stanu w Ministerstwie PGR. Jednocześnie jestem za podniesieniem poziomu politycznego i poziomu odpowiedzialności dyrekcji w stosunku do robotników, ale jestem i za tym, żeby rozszerzyć prawa robotników w stosunku do dyrekcji. Bo mamy smutne doświadczenie. Np. sprawa zakładowych umów zbiorowych w ostatnim roku. Naobiecywano wiele robotnikom, że zrobi się to i owo, ośrodek zdrowia, wybuduje się mieszkania itd. np. w Księżym Dworze. Czynił to tam osobiście wiceminister PGR. Robotnicy swoje produkcyjne zobowiązania wykonali, ale z tymi obiecanymi ze strony dyrekcji rzeczami sprawa się tak nie przedstawia.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#PoselSkokGerhard">W związku z tym chciałbym, żeby CRZZ i Rząd rozważył następujące postulaty:</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#PoselSkokGerhard">1.Możliwość rozszerzenia wpływów rad zakładowych na decyzje w sprawach takich, jak wykorzystanie kredytów na budownictwo mieszkaniowe, wpływu robotników na przyznanie deputatów i innych świadczeń, np. opału, na wykorzystanie funduszów zakładowych, na gospodarkę stołówkami pracowniczymi i in.</u> + <u xml:id="u-26.14" who="#PoselSkokGerhard">2.Chciałbym wystąpić z postulatem pewnego ograniczenia praw dyrektora do przedłużania dnia pracy w okresie pilnych robót pniowych i do zarządzania pracy w niedzielę, ponieważ prawo to jest nadużywane. Ono w praktyce stanowi przekreślenie normalnego ludzkiego życia robotnika PGR i ono jest również przekreśleniem jakiejś zasadniczej walki młodzieżowych organizacji i związków zawodowych o wzrost wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-26.15" who="#PoselSkokGerhard">W praktyce przecież tak było, że zamiast walczyć o wzrost wydajności pracy, działacze ZMP-owscy również zachęcali do przekroczenia dnia pracy w trudnych okresach, ulegając sugestiom i złudzeniom, że roboty dużo, ludzi mało i w związku z tym istnieje taka konieczność. No cóż, rezultaty opłakane. Przede wszystkim tak: nie rzadkie są wypadki, że młody człowiek, a szczególnie traktorzysta przez cały okres od kwietnia do listopada nie wychodzi z waciaka, nawet nie czuje potrzeby kupienia sobie porządnego ubrania. Dochodzi do tego, że wielu ludzi w dyrekcji nie wytrzymuje psychicznie, jeżeli w niedzielę ktoś kopie piłkę na boisku.</u> + <u xml:id="u-26.16" who="#PoselSkokGerhard">Dochodzi do tego, że ludzie mówią źle o socjalistycznej gospodarce. Przecież to ma być przykład, a ludzie pracują w niedzielę, wówczas kiedy każdy chłop ma wolne, gdy w mieście każdy z wózkiem i rodziną idzie na spacer. Rozumiem, że mogą zaistnieć konieczności, gdy trzeba zarządzić pracę i w niedzielę, np. w czasie żniw, 3—4 razy do roku ale wydaje się, że sprawa ta wymaga rozsądnego potraktowania. Faktycznie to przedłużanie dnia pracy wpływa na spadek wydajności pracy i na cyniczny stosunek do swoich obowiązków, już nie mówiąc o ogromnym wzroście funduszu płac, który jest tego bezpośrednim wynikiem. Wyrządza to również szkody w całym systemie gospodarowania, ponieważ odstrasza wielu ludzi od pracy w państwowych gospodarstwach rolnych.</u> + <u xml:id="u-26.17" who="#PoselSkokGerhard">3.Chcę wystąpić w sprawie ustawodawstwa o ochronie pracy młodocianych i uczącej się młodzieży. Nie wiem, czym się kierowano przy uchwalaniu odpowiednich ustaw w tych sprawach, nie rozciągając ich na robotników rolnych w PGR i wydaje mi się, że dzieje się krzywda młodzieży w PGR, która pracuje ofiarnie, a nie ma możliwości zasadniczego podnoszenia swego poziomu ogólnego i nie otrzymuje zasadniczej pomocy w podnoszeniu poziomu swojej kultury. Pocieszano mnie dzisiaj jeszcze w kuluarach sejmowych, jak występowałem z tymi sprawami, że robotnicy przecież się o to nie upominają, bo wyższe wynagrodzenie za godziny nadliczbowe im to jakoś kompensuje. Czy rzeczywiście tak jest? Wydaje się, że to jest w pewnym stopniu mydlenie oczu. Cóż, że na dzisiaj robotnicy się nie upominają, ale co ma być jutro z młodym pokoleniem w PGR? A jest to sprawa kilkunastu tysięcy młodych robotników w naszym województwie. Chyba będzie się dziać tak jak z jednym dobrze znajomym traktorzystą, który 8 lat od 13 roku życia pracuje z traktorem, potrafi rozebrać i złożyć na powrót taki ciągnik, jak ciągnik gąsienicowy KD-35, ale nie mógł zdać egzaminu na traktorzystę, który składał trzy razy, ze względu na to, że słabo było z jego czytaniem i pisaniem. Wydaje się, że istnieje natychmiastowa potrzeba, jeśli nie rozciągnięcia istniejących ustaw, to opracowania jakichś nowych, uwzględniających specyfikę PGR i uwzględniających dużą pomoc Ministerstwa PGR dla młodzieży pracującej w gospodarstwach tego resortu.</u> + <u xml:id="u-26.18" who="#PoselSkokGerhard">4.Byłem świadkiem dyskusji na Komisji Finansowo-Budżetowej w sprawie 93 min zł na budownictwo mieszkań w PGR jako dodatkowej dotacji. Budowa mieszkań w PGR jest zagadnieniem ważnym, bo tu chodzi o ludzi. Obecnie sprawa rozbija się w dużym stopniu o materiały budowlane, których rzeczywiście jest mało. Są próby stosowania w PGR materiałów zastępczych. Należy również powiedzieć, że tegoroczny budżet podwaja kredyty na mieszkania w PGR w naszym województwie z 33 do 64 mln zł, ale ilość izb wzrośnie tylko z 3.360 do 3.807, tzn. o niepełne 500 izb. To ma związek z podrożeniem kosztów budowy w wyniku zmiany cen zaopatrzeniowych i trochę w związku ze zmianą typu budownictwa, ale w wyniku tego wzrost liczby izb nie jest tak wielki. Chodzi mi tu po prostu o wykorzystanie inicjatywy robotników i nasuwa mi się myśl, żeby np. te sporne 93 mln — może nie tę sumę, może inną — dano robotnikom na indywidualne budownictwo mieszkaniowe w formie kredytów, wiążąc to oczywiście z rozmaitymi warunkami, np. z wykorzystaniem terenowych możliwości materiałowych, które w naszym województwie istnieją, czy też z długoletnim okresem pracy w PGR, z późniejszym umorzeniem zaległości itp.</u> + <u xml:id="u-26.19" who="#PoselSkokGerhard">Wysoka Izbo! Wiele z tych spraw, poruszonych przeze mnie, było już nieraz poruszane w prasie, na różnych trybunach opinii publicznej i wydaje mi się, że mam prawo do zapytania, jakie kroki poczynił Rząd i Ministerstwo PGR, by rozwiązać poruszane przeze mnie czy podobne problemy, względnie jakie jest jego stanowisko wobec tych propozycji? Stawiam to zapytanie w głębokim przekonaniu, że kroki poczynione w kierunku zwiększenia praw załóg robotniczych i ich udziału w rządzeniu pomogą w rozwinięciu inicjatywy robotników, pomogą w poprawie ich życia w PGR i pomogą w tym, żeby wykreślić tę niesławną pozycję ponadoknowych strat, z jakimi corocznie resort PGR wchodzi do naszego budżetu. Przyczynią się do tego, aby budżet nasz jeszcze pełniej realizował postulaty szerokich mas robotniczych w kraju.</u> + <u xml:id="u-26.20" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. krakowskiego Bolesław Drobner.</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Wysoki Sejmie! Ze skromnej mojej powojennej biblioteki wyciągnąłem przed wyjazdem na sesję sejmową małą książeczkę w czerwonej oprawie. To jest dokument naszej wielkości, dokument naszej dumy narodowej — Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z dnia 22 lipca 1952 r., podpisana jeszcze przez Bolesława Bieruta jako Prezydenta Rzeczypospolitej.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Cóż w tej Konstytucji jest bodaj że najważniejszego?</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Czytajmy art. 1: — „Polska Rzeczpospolita Ludowa jest państwem demokracji ludowej. W Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej władza należy do ludu pracującego miast i wsi.” Demokracja to jest władza ludowa. Demokracja w naszym ustroju nie może być pozorem, który mamy widzieć, nie może być fikcją, nie może być czymś nieszczerym. Tymczasem musimy zwrócić na to uwagę, że w art. 2 tej Konstytucji jest powiedziane, że lud pracujący sprawuje władzę państwową przez przedstawicieli wybieranych do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#PoselDrobnerBoleslaw">I oto ten Sejm — organ władzy państwowej, w przeciągu całego roku nie zebrał się ani razu. Ten Sejm nie miał widocznie potrzeby, nie był potrzebny, wystarczał Rząd — organ wykonawczy.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Czy tak być powinno?</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#PoselDrobnerBoleslaw">W art. 17 tejże Konstytucji powiedziane jest wyraźnie, że Sejm obraduje na sesjach sejmowych, że Sejm zwołuje Rada Państwa co najmniej dwa razy do roku.</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#PoselDrobnerBoleslaw">I istotnie, aby nikt nie pomyślał, że się nie dzieje w myśl Konstytucji, to w roku ubiegłym odbyły się dwie sesje sejmowe: jedna w marcu, na której mówiliśmy o budżecie, a druga niedługo potem, związana z ratyfikacją Układu Warszawskiego, w początku maja. I oto Sejm jest niepotrzebny. Istotnie, dwie sesje sejmowe się odbyły i nic w państwie nie ma, niczego takiego, co by interesowało posłów, ażeby mogli dodać swojej energii, swojej inicjatywy.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#PoselDrobnerBoleslaw">W exposé Towarzysza Premiera nie słyszeliśmy wyjaśnienia, dlaczego tego Sejmu nie zwołano.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Czy słuszne, ażebyśmy w przeciągu tego roku nie otrzymali w wojewódzkich zespołach poselskich ani jednego projektu dekretu? Dekrety przygotowuje się. Będziemy mieli na tej sesji sejmowej trzydzieści dekretów podobno do zatwierdzenia po krótkich referatach sprawozdawczych. Nic nas nie obchodziło. My mamy obowiązek, który podkreślaliśmy przez ślubowanie, że będziemy wykonywać nasze obowiązki wobec państwa.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ja nie zgodziłbym się z posłem Osmańczykiem, który mówił tutaj, w Izbie naszej, że już gotów był złożyć mandat sejmowy. To tak nie można. Naturalnie mówił w formie półżartobliwej. Żaden socjalista, żaden komunista nie może składać mandatu, jeżeli mu się coś nie udaje, bo jesteśmy pomni słynnego powiedzenia Karola Marksa, że jeśli socjalista nawet ponosi klęskę jednego dnia, to nazajutrz zaczyna od nowa.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Nikt nie mógł przewidzieć, że XX Zjazd Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego będzie tym pociskiem atomowymi, który otrzeźwi nas i wzbudzi w nas chęć do odbywania sesji sejmowych. Nie, wszyscy to powinniśmy robić bez tego wstrząsu, o którym się ciągle mówi, bo to jest nasz obowiązek.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Myśmy obowiązek chcieli wykonać, ale byliśmy za słabi i tu jest nasze poczucie odpowiedzialności, żeśmy nie umieli żądać. Istotnie, myśmy też byli winni.</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Mówimy, że łączą nasz naród z narodem stu narodów trzy silne, żelbetonowe mosty: to jest przyjaźń, pomoc i przykład.</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Przed kilku dniami obchodziliśmy jedenastą rocznicę układu przyjaźni ze Związkiem Radzieckim. Ten układ to jest murowany podkład, fundament naszego sojuszniczego stosunku. Nic się w tym nie zmieni, choćby po stokroć — „Wolna Europa”, czy — „BBC” chciały tego. Pomoc jest niewątpliwie olbrzymia.</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Przypominam sobie, kiedyśmy we wrześniu 1944 r. przyszli na prawy brzeg Wisły do Pragi — nie było co jeść. I przychodziły całe pociągi z żywnością ze Związku Radzieckiego. Przychodziły pociągi — elektrownie. Myśmy mieli tych dowodów bardzo dużo i do dziś dnia korzystamy z tej pomocy.</u> + <u xml:id="u-28.15" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ale przykład — nie zawsze z przykładów dobrych korzystamy. Powiem, że Wierchowny Sowiet — to jest Najwyższa Rada w Związku Radzieckim — inaczej pojmuje obowiązki swoje. Oto w 1953 r. odbyła się sesja budżetowa — 8 sierpnia. Bardzo późno był ten budżet uchwalony w sierpniu 1953 r., a już w 1954 r. — 26 kwietnia, o cztery miesiące bodajże wcześniej był budżet zatwierdzony przez Wierchowny Sowiet. W 1955 r. nastąpiło dalsze skrócenie terminu, bo oto 3 lutego 1955 r. budżet został uchwalony na 1955 r. A już w grudniu między 26 a 29 grudnia 1955 r. został przyjęty, akceptowany budżet na 1956 r.</u> + <u xml:id="u-28.16" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A jak się to dzieje w naszej rzeczywistości? W 1953 r. uchwaliliśmy budżet z końcem kwietnia, w 1954 r. — 24 kwietnia, w 1955 r. — 5 kwietnia, a teraz z końcem kwietnia będziemy przyjmować budżet, co do którego szczegółów żadnych nie mieliśmy.</u> + <u xml:id="u-28.17" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Do wojewódzkich zespołów poselskich nadeszły przed miesiącem projekty wojewódzkich budżetów. Były one ogólne. Nie wiedzieliśmy wcale, nikt nas nie informował, na jakie wydatki większe liczyć można, czy jest więcej na drogi w danym województwie, czy więcej na oświatę, kulturę, na spółdzielczość, na popieranie oświaty — żadnych danych.</u> + <u xml:id="u-28.18" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A już 6 kwietnia na posiedzenie Wojewódzkiego Zespołu przyszedł referent Prezydium Woj. Rady Narodowej i powiedział, że tamten projekt jest nieważny. Przychodzą zupełnie nowe dane. Nie mieliśmy z czym pójść do naszych wyborców, by powiedzieć: przypuszczalnie będzie to a to. Byliśmy jak ślepi. To było bardzo źle. Mało tego. Aparat wojewódzkich zespołów traktowany był jako coś, co musi niestety być. Posiedzenia muszą być odfajkowane. Jakżeż inaczej? Nie potrzeba ściśle brać tego obowiązku. Przychodzili na zespoły referenci z WKPG, przychodzili referenci budżetowi z WRN i zarzucali nas cyframi. Nie było żadnych szczegółów, z którymi moglibyśmy iść do naszych wyborców, do prezydiów rad narodowych — były tylko cyfry. I z początku słuchaliśmy. A więc tu podniesiono kwotę na ten cel o 128 koma 4, a tu o 128 koma 6, a w innym wypadku tylko 99 koma 8. Z początku chcieliśmy to przegryźć, nożnie j się powieki sklejały, a na końcu działały te komy lepiej niż luminaletki.</u> + <u xml:id="u-28.19" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Mało tego — sądziliśmy, że w Żegiestowie jest sanatorium, w którym chorych nerwowo leczy się snem. Sądziliśmy, że ta aparatura bardzo kosztowna, te środki farmaceutyczne, sprowadzane często z zagranicy, zbyt są kosztowne, bo wystarczy takiego referenta tam posłać, a na pewno wszyscy będą spali.</u> + <u xml:id="u-28.20" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ale to się musi zmienić, bo my nie mamy zamiaru dalej być tylko słuchaczami takich referentów.</u> + <u xml:id="u-28.21" who="#PoselDrobnerBoleslaw">My chcemy pracować. My chcemy i myślimy o tym, ażeby nie ustępować i dawać inicjatywę, co do której wcale Rząd nie naciskał, a więc i nie wykorzystał.</u> + <u xml:id="u-28.22" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Powiedzmy dalej, jak pracuje Wierchowny Sowiet, jeżeli chodzi o pięciolatki?</u> + <u xml:id="u-28.23" who="#PoselDrobnerBoleslaw">W 1946 r. 18 marca uchwalono pięciolatkę na okres 1946—50. To samo w marcu 1951 było na okres 1951—55. A wreszcie 24 lutego w bieżącym roku uchwalono już pięciolatkę na 1956— 1960 r.</u> + <u xml:id="u-28.24" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A jak u nas? Przykład powinien stamtąd iść. Trzyletni plan na 1947—1949 uchwaliła Krajowa Rada Narodowa 21 września jeszcze w roku 1946. To było dobre.</u> + <u xml:id="u-28.25" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Przychodzi plan sześcioletni — ten był uchwalony już źle, bo dopiero 21 lipca 1950 r. Ale przecież mamy już PKPG. O ile mnie informacje ścisłe doszły, to w tym PKPG jest 37 departamentów. Podobno jest jeszcze tajemnicą państwową, że tam pracuje 2 tysiące pracowników. Przecież powinniśmy nie z końcem maja tego roku, względnie w początku czerwca dostać plan 5-letni, ale powinniśmy go już byli mieć w tamtym roku. My nie uważamy tego za zdrowe, za słuszne i będziemy przeciw temu bezwzględnie się zastrzegać.</u> + <u xml:id="u-28.26" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Opowiem o jednym fakcie z sejmowej Komisji Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, której jestem członkiem.</u> + <u xml:id="u-28.27" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Minister Budownictwa Miast i Osiedli referuje różne sprawy, tymczasem rzucamy pytania: A jak to właściwie jest z budowaniem wielkich biurowców? Biurowiec to tańsza budowa, nie potrzebuje łazienek przy każdym jednym czy dwóch pokojach z kuchnią, nie potrzebuje różnych ubikacji, odpada wszystko to, co stanowi komfort w mieszkaniu normalnym. Na to minister odpowiada spokojnie: — „To nie moja sprawa, to PKPG”.</u> + <u xml:id="u-28.28" who="#PoselDrobnerBoleslaw">To jest kult jednostki — jak ja to nazywam —uwielokrotnionej.</u> + <u xml:id="u-28.29" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-28.30" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Toteż PKPG prosimy o informacje.</u> + <u xml:id="u-28.31" who="#PoselDrobnerBoleslaw">PKPG przysyła swego przedstawiciela, który najspokojniej w świecie mówi: — „Mam wrażenie, że to nie jest słuszne. Biurowiec? dobrze, jak są te biura w poszczególnych mieszkaniach —i także, mam wrażenie, tu nie było wniosków”.</u> + <u xml:id="u-28.32" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Tymczasem myśmy w Krakowie dawali wnioski, dawaliśmy plany, dokumentacje, ale nikt nie myślał dotychczas nad tym. W PKPG nie mają zrozumienia i to nie tylko w tym jednym wypadku. Myśmy dali przykład żywy. A słyszałem i towarzysze posłowie wiedzą, że tam coś nie bardzo dobrze się dzieje.</u> + <u xml:id="u-28.33" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Słyszałem, że tow. Kasman rzucił taką uwagę, zdaje się na Plenum KC, że tam brak koncepcji. Myślę, że trzeba na to zaradzić.</u> + <u xml:id="u-28.34" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Zwróciłem się dokładnie przed trzema laty do PKPG z prośbą o wydanie instrukcji, jaki ma być przydział koksu dla gmachów chemicznych, dla bibliotek, gdzie jest tzw. klimatyzacja nawiewna i wywiewna. Do dnia dzisiejszego me ma żadnej instrukcji i wszystko zależy tylko od dobrej woli takiego rzeczoznawcy w centrali handlu opałem, żeby wielki zakład chemiczny, w którym gazy trujące żrą pracowników, dostał odpowiedni przydział koksu.</u> + <u xml:id="u-28.35" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Może trzeba by stworzyć 38-my departament, który by przynaglał w 37 departamentach załatwianie słusznych spraw.</u> + <u xml:id="u-28.36" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-28.37" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Dalej, myśmy w naszej pracy sejmowej natknęli się na bardzo niezdrowe stosunki. Mówiłem o tych dekretach. Teraz już jest zniesiony ten straszny zwyczaj, że przy 30 dekretach tak, jakby na rozkaz wojskowy: wstań, padnij, wstań, padnij — myśmy wstawali i siadali, siadali i wstawali. Stanowiliśmy obiekt śmiechu w społeczeństwie. Wiedzieli o tym nasi wyborcy i dziwili się, dlaczego w tak niepoważny sposób głosowanie się odbywa, ale nam było wszystko jedno, bo byliśmy zmęczeni tym wszystkim, bo patrzyliśmy na niezaradność tego całego aparatu.</u> + <u xml:id="u-28.38" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Teraz stosunek do naszych komisji sejmowych. Znowu na przykładzie jednej komisji — Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej muszę przypomnieć to, co było już w prasie.</u> + <u xml:id="u-28.39" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Minister na cały szereg pytań oświadczył, że odpowiedzi będą dawali dyrektorzy departamentów. Jeden dyrektor departamentu powiedział, że kradzieży się nie planowało, a drugi dyrektor, dyr. Neumann — umyślnie daję to nazwisko z pewnych względów — kiedy pytaliśmy się o te kradzieże, to te pytania bardzo go zdziwiły.</u> + <u xml:id="u-28.40" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Czytam w — „Życiu Warszawy”: — „Pierwszy raz spotykamy się z takimi pytaniami — stwierdził — przecież materiałów które przychodzą na budowę nikt nie będzie liczył. Czy posłowie wyobrażają sobie, że można zważyć żwir lub piasek, albo kto będzie obliczał transport materiałów, który nadchodzi nocą”. Należałoby tylko do tego zmierzać, aby znieść w kalendarzu zimę i wiosnę, żeby jak najdłużej były długie dnie, żeby mniej kradzieży było w nocy.</u> + <u xml:id="u-28.41" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Myśmy to oświadczenie dyr. Neumanna przyjęli z niechęcią, z odrazą. Zwróciłem się do tow. Min. Piotrowskiego z żądaniem zdjęcia takiego dyrektora departamentu. To jest człowiek nieżywy, on przejawił brak troski o własność państwową, on nic nie myślał o tych sprawach. Niestety Minister odpowiedział, że on to łącznie z kadrami załatwi, ale dowiedzieliśmy się, że boi się stracić dyr. Neumanna, ponieważ go każde inne ministerstwo chętnie weźmie.</u> + <u xml:id="u-28.42" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-28.43" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Jaki jest ten stosunek do komisji sejmowych? Nie mówię tego dlatego, żeby wywołać uśmiechy, a tylko dlatego, żeby odstraszyć od metod, jakie dotychczas były wobec nas stosowane. Musi się nas szanować, a nie tylko uważać za ludzi, którzy muszą na rozkaz bić brawa, a nawet skandować, jeżeli się usłyszy jakieś nazwisko.</u> + <u xml:id="u-28.44" who="#PoselDrobnerBoleslaw">W bardzo ciekawym — „Liście do towarzysza” ogłoszonym 23 marca w — „Trybunie Ludu” pisał tow. Werfel, że — „przywykliśmy potem, sami zaczęliśmy stosować ten rytuał, klaskaliśmy i wstawaliśmy wraz z wszystkimi — ale powiedz, czy nigdy nie przychodziło ci na myśl, że może mniej ceremonii lepiej by odpowiadało wielkości sprawy?” Trudno, doszliśmy wszyscy do tego przekonania, że tego klaskania i tego skandowania mamy za dużo.</u> + <u xml:id="u-28.45" who="#PoselDrobnerBoleslaw">My, posłowie, według regulaminu przyjętego przez Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej złożyliśmy ślubowanie, w którym stwierdziliśmy, że będziemy czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności oraz dla pomyślnego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-28.46" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Dlatego niezrażeni posłowie, nie zrażone niczym poselskie zespoły wojewódzkie w tej chwili będą musiały wszystko zrobić, ażeby uaktywnić ten Sejm, jako organ władzy państwowej. Przypomnę maksymę starorzymską „caveant consules nec respublica detrimenti capiat”, to znaczy: niech strzegą konsulowie — a w tym wypadku posłowie — ażeby przez złe metody republika nie cierpiała.</u> + <u xml:id="u-28.47" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A teraz zmierzam do innego momentu. Tow. Chruszczow mówił na XX Zjeździe o możności wykorzystania drogi parlamentarnej dla przejścia do socjalizmu, a tow. Togliatti w artykule w — „Prawdzie”, przedrukowanym w naszej prasie, powiedział, że ta wiadomość wywołała ogromne zainteresowanie we wszystkich warstwach społeczeństwa, wśród mas ludowych, a w szczególności wśród robotników, którzy coraz bardziej dążą do stworzenia ustroju socjalistycznego. Musimy podkreślić, że włoska droga do socjalizmu w ustroju kapitalistycznym to coś innego, we Francji to coś innego i w Belgii itd. Ale u nas, w naszym ustroju, naszej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, ta droga parlamentarna przejścia do socjalizmu już nam nie odpowiada. Pomijam to, że my rewolucyjni socjaliści przed wojną zwalczaliśmy ostro i zdecydowanie wszelkie rewizjonistyczne próby, wszelkie reformistyczne poczynania. Przypominam Edwarda Bernsteina, któremu zarzucaliśmy, że on chce „hineinwachsen in Sozialismus” — to znaczy wrastać w socjalizm powolnymi reformami, zarzucaliśmy nawet I.L.P.</u> + <u xml:id="u-28.48" who="#PoselDrobnerBoleslaw">(tj. Niezależnej Partii Pracy w Anglii), że oni też przypuszczali, iż przez jakieś uchwały Izby Gmin o socjalizacji przemysłu stalowego powoli będą wrastać. Nic podobnego! — point de reveries — nie ma złudzeń co do tego. Kapitalizm światowy jest zawsze na tyle silny, że gdyby w parlamencie w owych warunkach — nie teraz we Włoszech, ale w owych warunkach gdyby się powzięło uchwałę o nacjonalizacji dajmy na to, to naturalnie cały arsenał pocisków byłby przeciwko nim, bardzo zręcznie paraliżując najlepszą wolę tych socjalistów, którzy szli już tą reformistyczną drogą. U nas jest inaczej. Słusznie podkreślił sekretarz KC tow. Morawski w swoim artykule: — „Nam chodzi o zasadniczą przebudowę stosunków społecznych, o obalenie kapitalizmu i zastąpienie go przez ustrój socjalistyczny. Reformizm to polityka ustępstw i reform dokonywanych w ramach systemu burżuazyjnego, mających poprawiać i załatać kapitalizm, a nie likwidować radykalnych źródeł wyzysku i ucisku klasowego.” Dlaczego o tym mówię? Mam swój cel. Dlatego, że u nas na szeregu zebrań, na których była ta nawałnica pytań, zarzutów itd. itd., już zaczęto o tym mówić, czy aby nie byłby słuszny powrót do takich parlamentarnych metod, które by może (nie chcieli tego głośno mówić wrogowie albo przeciwnicy polityczni) zmniejszyły tę drogę do socjalistycznego państwa, a powiem, że konsekwentnie za tym stanowiskiem wyrażonym przez tow. Morawskiego wypowiedział się jasno tow. Ochab na warszawskim aktywie. Pozwolą koledzy posłowie, że przeczytam: — „Zgodnie z prawami historii uważam, że przejście od społeczeństwa kapitalistycznego do socjalistycznego może się odbyć jedynie drogą rewolucyjnych przeobrażeń”.</u> + <u xml:id="u-28.49" who="#PoselDrobnerBoleslaw">I to jest jasne, że myśmy wychodząc z PKWN w Lublinie, z Manifestu Lipcowego nie myśleli wcale o tym, żebyśmy drogą parlamentarną dopiero wznawiali próby ustalania form społecznych, aleśmy wywłaszczyli wywłaszczycieli, znieśliśmy obszarnictwo, znacjonalizowaliśmy przemysł, znacjonalizowaliśmy bankowość itd. itd. Daliśmy nowe formy rozwoju spółdzielczości. Tak się buduje rewolucją socjalną właściwy ustrój socjalistyczny. I słusznie powiedział dalej tow. Ochab, że oczywiście warunkiem rewolucyjnych przemian, które zadecydują o przejściu do socjalizmu, pozostanie polityczne kierownictwo klasy robotniczej z jej świadomą awangardą na czele.” Na krakowskim wojewódzkim aktywie rozpocząłem swoje przemówienie od stwierdzenia dwóch pewników matematycznych, dogmatów. Mianowicie, jeden pewnik to jest, że będziemy umacniać nasz ustrój socjalistyczny, nie dopuścimy do żadnych odchyleń. Niech sobie nikt z przeciwników politycznych nie wyobraża, że my zrobimy jakiś krok wstecz, ażeby później nadrobić dwa kroki naprzód. Żadnego kroku wstecz! Mimo tych ciężkich okresów, jakie przeżywaliśmy, mimo tych trudności, mimo tych niedociągnięć, jakie stwierdzać wszyscy musimy, nie szczędząc sił, dodając entuzjazmu właśnie w stosunku do Rządu, ażeby nie zrobić ani jednego kroku wstecz, a siedmiomilowymi krokami iść naprzód do tego ustroju czysto socjalistycznego. W tym wypadku musimy powiedzieć, że w dyskusji na różnych zebraniach odbiło się właśnie to, że możliwe są różne wahania. Należałoby tym wszystkim, którzy byli kierowani przez Andersów czy Mikołajczyków przypomnieć słowa Asnyka, że to — „daremne żale, próżny trud, bezsilne złorzeczenia, przeżytych kształtów (tego kapitalistycznego ustroju u nas w Polsce) żaden cud nie wróci do istnienia.” A teraz przejdę do sprawy dyskusji, w której młodzież zupełnie wyładowała swój nastrój. Nie mogę się zgodzić z posłem Wendem w ocenie postępowania naszej młodzieży, zwłaszcza młodzieży akademickiej. Kiedy słuchałem jego oświadczenia — prawdopodobnie nie w imieniu Stronnictwa Demokratycznego — to zdawało mi się, że słucham sceny spiskowej z „Kordiana” Słowackiego. Na tej sali nie ma podchorążych, ale tam był podchorąży, rozumny szałem, patriota szczery, który błędnymi drogami chciał dojść do celu. Tymczasem prezes z księdzem na spółkę (przepraszam, Kolego Horodyński, ale z księdzem) lali wodę zimną na głowę podchorążego, tego Kordiana. Młodzież ma swoje prawa, trzeba ją kochać, trzeba jej pomagać. Byłaby złą młodzieżą, gdyby nie była radykalną, rewolucyjną, gdyby nie chciała łamać czego rozum nie łamie. Do niej nie należy podchodzić tak jak do innych, których trzeba dobrze mieć pod okiem, tylko tej młodzieży trzeba powiedzieć, że jeśli macie rację stawiając ten czy tamten zarzut, jeśli macie rację stawiając dziesięć zarzutów, to pamiętajcie o jednym, że u nas wyboru nie ma między dwoma ustrojami, że jest tylko jeden ustrój. I ta nasza kochana młodzież, która ma się oprzeć na materialistycznym światopoglądzie, musi zdobyć się na wielki wysiłek, uczyć się, zdobywać wiedzę, ażeby uzupełnić luki w starszym pokoleniu i pchać tę czerwoną taczkę naprzód.</u> + <u xml:id="u-28.50" who="#PoselDrobnerBoleslaw">To w obronie tej młodzieży.</u> + <u xml:id="u-28.51" who="#PoselDrobnerBoleslaw">I znów, jeżeli mi wolno powiedzieć, dlaczego ta młodzież teraz tak reaguje? Reaguje z tego powodu, że była w strasznym zakłamaniu. Młodzież tego nie lubi, nie znosi, kazali jej bić brawo, kazali jej nosić manekina Tito w obchodzie 1-Majowym. My, niektórzy starsi, wiemy, że on szedł swoją drogą, był marksistą, że to był komunista, a oni się później dowiadywali, że to trzeba odtrąbić. W tej chwili źli, wściekli wyrażają swoje poglądy tak po młodzieńczemu. Kto nie był za młodych lat radykalny, to wiemy, że za starszych lat będzie nikczemnikiem. Dobrze, że ta młodzież tak reagowała, ale my jej musimy pomagać, bo to jest prawdziwie nie jedno ramię, a obie ręce, którymi ma się budować ustrój socjalistyczny.</u> + <u xml:id="u-28.52" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A drugi pewnik, o którym mówiłem na wojewódzkim aktywie, jest następujący, że — „będziemy w najbliższym sojuszu ze Związkiem Radzieckim, ponieważ ten Związek jest państwem socjalistycznym i zmierza ku komunistycznemu ustrojowi. Nie zapominajmy, że gdyby nie pomoc i bohaterska walka Czerwonej Armii, może nie odbywalibyśmy narady w tej chwili. Więc dzięki Związkowi Radzieckiemu cieszymy się wolnością.” Takie było stanowisko zajęte na wojewódzkim aktywie w Krakowie, a nie inne, o którym plotki rozmaite się rozchodziły. Mówiłem tam też o granicach Polski. Cytowałem Lenina imponujące oświadczenie. W tej chwili, kiedy wojska polskie sięgały do Złotej Bramy w Kijowie i chciały z powrotem zdobyć wielkie obszary Czartoryskich, Potockich czy Radziwiłłów i znieść to prawo chłopa ukraińskiego do jego ziemi, na której orze i sieje — wtedy Lenin w 1920 r. na Kongresie Pracujących Kozaków wypowiedział słynne słowa: — „Wiemy, że niesłychanym przestępstwem był rozbiór Polski między niemiecki, rosyjski i austriacki kapitał. Nie chcemy wojny o terytorialne granice. Chcemy wyplenić przeklętą przeszłość, gdy każdy Rosjanin uważany był za ciemiężyciela.” Cytuję tow. Ochaba, który powiedział: — „Będziemy demaskować kłamstwa wrogiej propagandy imperialistycznej wypadów antyradzieckich, będziemy wychowywać masy w duchu braterstwa polsko-radzieckiego, w duchu naszej socjalistycznej ideologii.” Powiedział tow. Chruszczów — nie pamiętam wobec kogo — będąc w Polsce: — „Mamy wspólną ideologię mamy jeden cel. Nie zawsze musicie słuchać mnie, musicie mieć sami własne metody i drogi.” Myśmy tych dróg własnych nie szukali, troszkę naśladowaliśmy i doszło do przykrych rzeczy. Ale w depeszy naszej Rady Państwa, Partii i Rządu w 11-tą rocznicę Układu o Przyjaźni czytaliśmy piękne słowa, że ten — „Układ utrwali między narodem polskim i narodami radzieckimi stosunki oparte na zasadzie poszanowania suwerenności, równości oraz wzajemnej pomocy i współpracy.” Tymi słowami dochodzę do jednej bolesnej sprawy. Oto na zamkniętym posiedzeniu XX Zjazdu mówił tow. Chruszczow, że Stalin działał nie za pomocą przekonywania, wyjaśniania, cierpliwej pracy z ludźmi, lecz przez narzucanie swych koncepcji, żądając bezwzględnego podporządkowania się swemu zdaniu. Kto się temu sprzeciwiał lub starał się uzasadnić swój punkt widzenia, słuszność tego stanowiska skazywany był na wyłączenie z kierowniczego kolektywu, a następnie na unicestwienie moralne i fizyczne. I widzieliśmy to w stosunku do bardzo wielu ludzi na naszej ziemi. Z wielkim smutkiem wspominamy to, tylko że trzeba by się zastanowić, czy wszystko już jest naprawione, czy wszystkie krzywdy już są wyrównane?!</u> + <u xml:id="u-28.53" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Cieszymy się i z dużą satysfakcją otrzymał naród nasz wiadomość o ustąpieniu, o odstawieniu Zarakowskiego, prokuratora wojskowego, który opierał się — „na przyznaniach” robionych, fabrykowanych protokółach świadków. To duża satysfakcja.</u> + <u xml:id="u-28.54" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Z dużą satysfakcją przyjmujemy fakt ustąpienia tego speca od hodowli kukurydzy w PGR, ale boimy się, czy aby znów nie wypłynie na jakieś wybitne stanowisko państwowe.</u> + <u xml:id="u-28.55" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Czy nie jest równie odpowiedzialny b. minister Radkiewicz, jak wszyscy inni, którzy wiedzieli o tych sprawach, które miały miejsce niestety w dawnych władzach bezpieczeństwa publicznego. My musimy powiedzieć, że to była przeszłość smutna, ale jej nie zapomnimy. Pewni ludzie muszą odczuć, że sprawiedliwość socjalistyczna musi ich dosięgnąć.</u> + <u xml:id="u-28.56" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Wspomnę o takiej rzeczy — w roku 1948 te macki beriowszczyzny, jakbym je nazwał, sięgnęły także do jednej z dwóch partii, które zjednoczyły się na Kongresie grudniowym w 1948 r., a więc do Polskiej Partii Socjalistycznej, której miałem zaszczyt być członkiem. W tym roku 1948 rozpoczęto kampanię przeciw ludziom najlepszej woli — niewątpliwie byli także i szkodnicy i ludzie źli, ale przeciw wielkim działaczom z dobrą, wspaniałą tradycja. Walka była nieustępliwa, nie szanowano nikogo.</u> + <u xml:id="u-28.57" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Niedawno w Radomiu o godz. 6.45 przechodziłem po przyjeździe pociągu. Patrzę — przede mną idzie znajomy, 70-kilkoletni starzec, na wydeptanych podeszwach pędzi do pracy, bo musi iść do pracy na godz. 7. Zaczepiłem go, kiedy można z nim mówić? Ten stary robotnik garbarski, który miał dwa wyroki śmierci za czasów caratu, zamienione na dożywotnie więzienie, który pracował w Polsce dla dobra klasy robotniczej wedle swojej oceny jak najlepiej, który był prezydentem tego czerwonego miasta, musi harować do 7 wieczorem, bo on nie ma renty zasłużonych. Podobno nie znaleziono w jego życiu żadnej karty pierwszorzędnej, uzasadniającej rentę zasłużonych. Trudno było mi sobie z tym poradzić i postanowiłem przy najbliższej sposobności podnieść, że nie jemu jednemu, ale trzeba tym ludziom z PPS, których odsunięto, kopnięto niesłusznie, których moralnie i fizycznie unicestwiano — trzeba dać pewną rehabilitację, odszkodowanie i rentę zasłużonych.</u> + <u xml:id="u-28.58" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Mam przed sobą list od jednego towarzysza, starego działacza PPS, który w więzieniu carskim w Orle siedział z Feliksem Dzierżyńskim i Unszlichtem, mam przed sobą odbitkę z pisma — „Spółdzielca” z 1922 roku, gdzie donoszą, że w skład nowej Rady Spółdzielczej Związku Robotniczych Spółdzielni Spożywców, w skład Komitetu Naczelnego wszedł Bolesław Bierut, Jan Hempel niedawno zrehabilitowany, Aleksander Ostrowski, nasz przyjaciel Stanisław Tołwiński i Stanisław Tor, a w Radzie obok Altera — bundowca, zlikwidowanego w ZSRR w 1939 r., jest także tow. Nowicki Marian. Ten Marian Nowicki, posiadający 34 lata pracy w spółdzielczości, współtwórca Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej napisał mi list, z którego jeden mały wyjątek przeczytam dla przykładu:</u> + <u xml:id="u-28.59" who="#PoselDrobnerBoleslaw">„Będąc dalekim od postawy w rodzaju — nie wychylać się, odczekać, będąc dalekim od pogrążania się w wątpliwościach lub oczekiwania na wyrównanie uraz osobistych, muszę zauważyć, że aczkolwiek może być mi przykro, to jednak nie mam do nikogo pretensji, że uznano za najwłaściwsze postawienie mnie na bocznym torze.” Tych ludzi należy przywołać do pracy takiej, która odpowiada ich zdolnościom. Nie mówi się w Polsce od roku 1948 o moich trzech przyjaciołach — zadżumionych. Oto człowiek o krystalicznym charakterze, Adam Próchnik, oto przywódca młodzieży socjalistycznej, Stanisław Dubois, oto Norbert Barlicki, współzałożyciel — „Dziennika Popularnego”, organu jednolitego frontu socjalistów lewicowych i komunistów — o nich się nie mówi w ogóle. Szkoda, bo o takich ludziach pamiętać trzeba. Sam pamiętam, że wtedy to, w 1948 r. miałem za sobą 50 lat należenia do Partii Socjalistycznej, a wtedy mnie razem z innymi nazywali podskakiewicze zdrajcami klasy robotniczej. Spotkał mnie duży zaszczyt — bo temu zdrajcy klasy robotniczej przyznała Rada Państwa w 1953 r. — „Sztandar Pracy” I klasy. Ale był także człowiek, który wprost w oczy mówił, że trzej towarzysze, a wśród nich i ja byliśmy — „agenturami”. Zapytałem się: jeśli byłem dla narodowej demokracji agentem za pruskie marki, bośmy z socjalistami niemieckimi się kontaktowali, jeśli byłem agentem bolszewickim za czerwońce, bośmy byli sojusznikami, chociaż nie państwowymi, ale sprzyjali Związkowi Radzieckiemu — to odpowiedz przyjacielu, czy za twarde dolary czy funty szterlingów?</u> + <u xml:id="u-28.60" who="#PoselDrobnerBoleslaw">To były metody, o których mówił tow. Chruszczow tak wyraźnie w swoim przemówieniu na zamkniętym posiedzeniu, że jeśli ktoś tylko chciał się sprzeciwić, wypowiedzieć swoje zdanie, lub starał się uzasadnić swój punkt widzenia bądź słuszność swego stanowiska, skazany był na wyłączenie z kierowniczego kolektywu — powtarzam to — a następnie na unicestwienie moralne i fizyczne.</u> + <u xml:id="u-28.61" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Mówię o tym głośno, ażeby już naprawić to zło, które miało miejsce w Polsce. Na szczęście musimy stwierdzić, że dzięki Bolesławowi Bierutowi — o ile słyszałem — nie było u nas procesu takiego, jaki był w 1949 r, we wrześniu na Węgrzech, jaki był w grudniu w Bułgarii i w Pradze w r. 1952 przeciwko Slansky'emu. Wierzyli niektórzy towarzysze, że tam są na pewno podstawy do tego, żeby tych ludzi aresztowano — Rajka, Kostowa, Slansky'ego, że są materiały przeciwko nim. I u nas było pełno tych lipowych materiałów, dzięki którym ludzie po 5 i pół, 6, 6 i pół lat siedzieli w więzieniu.</u> + <u xml:id="u-28.62" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Chcę wspomnieć, że myśmy w Sejmie Ustawodawczym też źle postępowali. W zaufaniu do tych władz, które miały te materiały pewne w ręku, myśmy wydali sądom aresztowanych już przedtem Gomułkę i Spychalskiego. Żałuję, że miałem zaufanie do tych czynników bezpieczeństwa publicznego, które miały rzekomo takie pewne materiały.</u> + <u xml:id="u-28.63" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ale zmierzam ku końcowi, bo już zatrzymuję zbyt długo słuchaczy. Chcę wspomnieć o jednym.</u> + <u xml:id="u-28.64" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Do tow. Premiera wnoszę interpelację werbalną, tzn. słowną w następującej sprawie.</u> + <u xml:id="u-28.65" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Pewnego dnia 1950 r. z końcem kwietnia przyszła do mnie w czasie dyżuru poselskiego biedna, wychudzona, zabiedzona kobiecina i dwoje dzieci trzymała za ręce. Z twarzy tych dzieci widać było, że głodne. Zapłakana, nie mogła powiedzieć o co jej chodzi. Wreszcie zdobyłem wiadomość. Jest wdową po listonoszu, który interesował się wszystkim, nienawidził Niemców; on nie wiedział, kto to jest Bór-Komorowski, on nie znał tych gadów, którzy prowadzili Armię Krajową na manowce. On wiedział, że jeżeli wróci do domu, może nie znajdzie żony- żywicielki, matki tych dzieci, bo może ją hitlerowcy chwycili w łapance na ulicy. Ten listonosz przejął się swoją rolą walczącego z hitleryzmem. I owdowiała, on zginął i wdowa dostawała do 1950 r. zasiłek i pomoc. A z dniem 21 marca dano jej papier — nie wierzyłem swoim oczom, bo to jest orzeczenie Komisji Kwalifikacyjnej, weryfikacyjnej przy WRN w Krakowie. Do tej Krzyżowskiej Rozalii oraz matki chorej na gruźlicę Smoleń Amelii. Doniosła jej ta Komisja, że pozbawia ją prawa do zasiłku i pomocy przyznanej orzeczeniem Komisji Kwalifikacyjnej z dnia 20 grudnia z uzasadnieniem: ponieważ poległy zginął w powstaniu warszawskim. Czuła się szalenie pokrzywdzona. Nie wiedziałem, jak uspokoić kobietę, która przyznała się, że ona mówiła mężowi, — „żeby się nie zajmował tym, niech pilnuje domu, a on poszedł.” Odebrano jej zasiłek, zaczęła się nędza i głód. Podyktowałem jej odwołanie do Głównej Komisji Kwalifikacyjnej. Te papiery w oryginale mam u siebie. I oto 30 czerwca 1950 r. przyszło zatwierdzenie orzeczenia Wojewódzkiej Komisji Kwalifikacyjnej z uzasadnieniem, że — „z akt sprawy nie wynika, że zmarły należał do demokratycznego ruchu podziemnego walczącego o wyzwolenie Polski”. Dostała biedna wdowa silny policzek. Wstydziłem się jej tłumaczyć ten fakt. Wdowa biedna nie mogła zrozumieć, że właśnie ten mąż nie był wcale podziemnym żołnierzem tego powstania przeciwko Niemcom, a tylko że on był przybłędą i gdzieś na ulicy zginął.</u> + <u xml:id="u-28.66" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ja stawiam interpelację werbalną, czy tow. Premier uważa za słuszne wydanie polecenia zrewidowania orzeczeń tej Komisji Kwalifikacyjnej, bo może krzywdę można by jeszcze naprawić tym ludziom, którzy brali udział, tak jak mogli, w służbie naszego państwa, naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-28.67" who="#PoselDrobnerBoleslaw">I ostatnia sprawa, jaką dziś, Towarzysze Posłowie, referować będę. Chcę zacząć od wyrazów uznania dla Komisji Finansowo-Budżetowej. To rzadkie może, może pierwszy raz, ale wojewódzki zespół poselski upoważnił mnie do wyrażenia tego uznania. Za co? Oto mamy w Polsce — biorę tylko jeden przykład — sądy dla małoletnich. Ustawa jest. Są środki rozmaite karne, najczęściej nieletnich dają pod opiekę rodzicom, którzy często są winowajcami złego wychowania, albo dają pod opiekę kuratora. Rzadko bardzo mogą dać wyrok, orzeczenie, żeby takiego chłopca 12 — 13 — 14-letniego, złodzieja, chuligana, oszusta oddać do zakładu wychowawczego, bo takich zakładów wychowawczych nie ma w Polsce za dużo. Nie wydawali sędziowie w sądzie dla nieletnich w Krakowie tych wyroków na zakład wychowawczy, bo w Opolszczyźnie zakład pełny. Wobec tego często wracają recydywiści, już lepiej nauczeni jak mają kraść, żeby nie wpadać, jak mają wyrzucać ludzi z tramwaju, jak mają nożem operować. I teraz krakowski wojewódzki zespół poselski znalazł w Pilicy w pow. olkuskim pałac dawny, pałac wspaniały, już przez konserwatorów odrestaurowany, pałac w wielkim parku z 5 ha roli ornej, ze szklarniami, z ciężarówką towarowa, z całym gospodarstwem rolnym, pałac, w którym są natryski, świetnie pracujące piece.</u> + <u xml:id="u-28.68" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Postanowiliśmy w tym domu, który służył tylko dla dzieci tzw. trudnych, urządzić małe — „Bolszewo”.</u> + <u xml:id="u-28.69" who="#PoselDrobnerBoleslaw">O Bolszewie mówiłem w moich odczytach w 1936 r. po powrocie z Rosji Sowieckiej. 15 tysięcy mieszkańców, kobiet i mężczyzn młodych, to byli kiedyś wszystko łobuziaki, chuligani, oszuści, złodzieje. Ich oddano do takiego zakładu wychowawczego, powoli zwiększała się ta rodzina, piękne miasto powstało, o którym można pisać — „Poemat Pedagogiczny”.</u> + <u xml:id="u-28.70" who="#PoselDrobnerBoleslaw">My możemy stworzyć tutaj małe Bolszewo, bo ten pałac ma jeszcze więcej miejsc niż sto, można dobudować i stworzyć piękną rzecz. Na to trzeba nam było w tej chwili skromnych pół miliona złotych i Komisja Budżetowa natychmiast uznała słuszność tego celu i przyznała te pół miliona. My naturalnie na tym nie staniemy, bo będziemy jeszcze przed końcem tego roku domagali się, aby Komisja Budżetowa wpłynęła na tow. Ministra Dietricha, ażeby w przyszłym roku dano nam milion złotych. *(Wesołość.) I nie będziemy robić oszczędności, bo to jest rzecz słuszna. Dlaczego? Tam będzie stu ludzi rocznie, z których będą arystokraci — jak mówiło się o tych, którzy Kanał Białomorski wybudowali. Oni wychowają się na dobrych obywateli, będziemy z nich dumni. Już nie będzie tego w woj. krakowskim, co opisała w pięknym obrazku Maria Konopnicka, w utworze „Przed sądem”, że sędzia miał małego złodzieja przed sobą, nie wiedział, co z nim zrobić i wreszcie wydał wyrok słowny — „Idź dziecię, ja cię uczyć każę”. I my w tej chwili będziemy mówili tym dzieciom, ofiarom tych strasznych stosunków, dawnych i wojennych, okupacyjnych: — „Jedźcie dzieci do Pilicy, my was tam wychowamy”.</u> + <u xml:id="u-28.71" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Dlaczego ja o tym mówię? Bo to jest jeden z przykładów na fakt, że jeżeli sięgniemy wreszcie do zespołów poselskich, które mają moc inicjatywy, jeżeli sięgniemy do komisji sejmowych, które wykazały nadzwyczajną ruchliwość, zrozumienie wielkie potrzeb naszego społeczeństwa i państwa, to w takim razie będziemy patrzyli śmiało w przyszłość i nie ugniemy się przed żadnymi trudnościami.</u> + <u xml:id="u-28.72" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Muszę kończyć. Sądzę, że dobrze będzie, jeżeli do tej Pilicy pojedzie Aleksander Zawadzki, dobrze będzie jeżeli pojedzie Minister Dietrich, żeby był łagodniejszy, dobrze będzie jeżeli każdy pojedzie. Ale jeżeli ateiście, jakim jestem — przepraszam kolegę Horodyńskiego — jeżeli ateiście wolno używać nadaremnie imienia boskiego, to Boże broń, żeby tam PKPG pojechało</u> + <u xml:id="u-28.73" who="#komentarz">(wesołość, długotrwałe oklaski),</u> + <u xml:id="u-28.74" who="#PoselDrobnerBoleslaw">bo mogą nam ci referenci i dyrektorzy 37 departamentów ułożyć takie instrukcje i regulaminy, że cała myśl dobra poszłaby w strzępy.</u> + <u xml:id="u-28.75" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Kończę! Sądzę, że Wysoki Sejm zrozumiał intencję człowieka starszego, który już przeżył sporo lat w różnych warunkach. Jestem przekonany, że jesteśmy na najlepszej drodze odbudowy. Jestem przekonany, że wreszcie będą respektować nasze władze i Rząd, Rada Ministrów, która bardzo rzadko się zbiera (zbiera się tylko Prezydium Rządu), wolę całego narodu i będziemy szczęśliwi, że w jak najkrótszym czasie dojdzie do tego, że będziemy mieli Polskę bielszą ponad śnieg, Polskę szklanych domów.</u> + <u xml:id="u-28.76" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. krakowskiego Wiktor Woźniak.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#PoselWozniakWiktor">Wysoki Sejmie! Nawiązując do słów Prezesa Rady Ministrów tow. Cyrankiewicza, który w swym exposé między innymi powiedział, że — „węzłowym zagadnieniem jest likwidacja nadmiernej dysproporcji pomiędzy rozwojem przemysłu a wzrostem produkcji rolnej”, chciałbym wskazać na niektóre problemy dotyczące spraw rolnictwa w woj. krakowskim.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#PoselWozniakWiktor">Województwo nasze dzięki pomocy władzy ludowej z każdym dniem zmienia swe oblicze, z województwa zacofanego rolniczo, przysłowiowej nędzy galicyjskiej, stajemy się województwem przemysłowo-rolniczym, a to. zadecydowało u nas o zmianie struktury społecznej i układzie sił klasowych.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#PoselWozniakWiktor">Zrealizowany plan 6-letni można nazwać okresem wielkich inwestycji, przy czym zgodnie z założeniami rozbudowaliśmy wielki przemysł w okręgu krakowsko-chrzanowskim, rozpoczęliśmy uprzemysłowienie doliny Dunajca, powstały wielkie obiekty przemysłowe z Hutą im. Lenina na czele.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#PoselWozniakWiktor">Przejęcie środków produkcji przez naród i włączenie szerokich mas robotniczo-chłopskich do bezpośredniego zarządzania gospodarką narodową wyzwoliło wiele cennej inicjatywy do coraz większej aktywizacji obszarów dotąd gospodarczo zaniedbanych i ujawnienia rezerw tkwiących w bogatej strukturze ziemi krakowskiej.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#PoselWozniakWiktor">Poważny odpływ ludności wiejskiej do miast i ośrodków przemysłowych oraz duży napływ ludności spoza naszego województwa do wielu pięknych ośrodków uzdrowiskowych czy wczasowych, w które bogate jest nasze województwo, stwarza potrzeby dostateczniejszego zabezpieczenia środków spożywczych, szczególnie o ile chodzi o mięso, tłuszcze, mleko, owoce i warzywa.</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#PoselWozniakWiktor">Biorąc zaś pod uwagę wysoki stopień rozdrobnienia gospodarczego oraz zróżnicowane warunki klimatyczne i glebowe, co stwarza specyficzne trudności w zakresie rozwoju gospodarki spółdzielczej — sprawa właściwej pomocy dla mało i średniorolnych gospodarstw indywidualnych wymaga głębszego spojrzenia w sensie pomocy dla dalszego rozwoju produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#PoselWozniakWiktor">Jednym z zasadniczych problemów, którego własnymi siłami nie jesteśmy w stanie rozwiązać, jest sprawa nasiennictwa. Województwo nasze corocznie na kampanię siewną importuje materiał siewny z innych województw, który to przychodzi bardzo lichy i z wielkim opóźnieniem, co ujemnie odbija się na wydajności z ha. O ile z trudnościami zabezpieczany jest materiał siewny dla gospodarstw nasiennych — reprodukcyjnych, to odczuwa się natomiast brak materiału siewnego zbóż na wolne zasiewy, gdzie zapotrzebowanie pokrywamy zaledwie w 12%.</u> + <u xml:id="u-30.7" who="#PoselWozniakWiktor">Potrzeb materiału siewnego w ramach wewnętrznych województwa nie jesteśmy w stanie zaspokoić ze względu na małą ilość obiektów — państwowych gospodarstw rolnych czy innych — władania publicznego oraz małą ilość spółdzielń produkcyjnych. Poza tym państwowe gospodarstwa rolne, których ilość jest nie wielka, nastawione są na własną konsumpcję. Cztery z tych utrzymują stadniny koni.</u> + <u xml:id="u-30.8" who="#PoselWozniakWiktor">Istnieje zatem możliwość, gdyby te gospodarstwa podporządkować Prezydium WRN, ustawić do produkcji nasiennej, a w zamian dać im zboże konsumpcyjne ze skupu PZZ za te ilości, które dostarczają ponad plan dostaw normy obowiązującej — to uzyskalibyśmy prawie że pełną samowystarczalność.</u> + <u xml:id="u-30.9" who="#PoselWozniakWiktor">Na te koncepcje nie chciał zgodzić się Wicepremier tow. Gede. A że istnieją takie możliwości, świadczy to, że otrzymane przez nas w tym roku 200 ton zboża ze skupu PZZ na skrypty dłużne dla poszkodowanych klęskami elementarnymi zostały w większości wymienione w państwowych gospodarstwach rolnych.</u> + <u xml:id="u-30.10" who="#PoselWozniakWiktor">Istnieje też druga możliwość w tej sytuacji, by za zgodą zainteresowanych ministerstw wydzielić w woj. wrocławskim lub opolskim odpowiednią ilość areału państwowych gospodarstw rolnych, które by na podstawie umów zawartych z woj. krakowskim produkowały ziarno siewne odmian zbóż, zrejonizowanych w woj. krakowskim.</u> + <u xml:id="u-30.11" who="#PoselWozniakWiktor">Podobnym zagadnieniem, ujemnie rzutującym na rozwój naszej produkcji rolnej, jest sprawa ziemniaków, których nieurodzajem w roku 1955 zostaliśmy szczególnie dotknięci. Stan zaopatrzenia rolników w ziemniaki można by w poważnym stopniu polepszyć, gdyby więcej na tym odcinku operatywności i troski wykazały WZGS i CRS w sensie przerzutów z terenów mniej lub nie dotkniętych klęską elementarną. Dotyczy to wielu innych nasion, jak koniczyn, nasion pastewnych, których w wielu wypadkach w pewnych okresach rolnicy odczuwają poważne braki.</u> + <u xml:id="u-30.12" who="#PoselWozniakWiktor">O ile wskazałem na przejściowe potrzeby importu dla naszego województwa w zakresie nasiennictwa, to z drugiej strony pragnę wykazać poważną rezerwę, która dotychczas nie jest w pełni wykorzystana.</u> + <u xml:id="u-30.13" who="#PoselWozniakWiktor">Województwo krakowskie posiada ponad 5 i pół miliona drzew owocowych. Obfitujące w piękne sady niektóre rejony województwa napotykają w okresie zbiorów na poważne trudności w sprzedaży owoców. Istnieje jeszcze bardzo duże marnotrawstwo tak drogiego surowca, do niedalekiej przeszłości należy fakt zgnicia 500 ton śliwek w jednym roku w pow. nowosądeckim. Nie możemy, szczególnie w latach urodzaju, zdjąć wszystkich owoców. W roku ubiegłym do 15 listopada skupiono zaledwie połowę owoców, bo brak było opakowań, transportu itp. Nie umiano rozwiązać tego problemu i w wielu innych rejonach, ze względu na brak przechowalni, silosów dla przechowania półfabrykatu owocowego.</u> + <u xml:id="u-30.14" who="#PoselWozniakWiktor">Problem ten wymaga szczególnego spojrzenia ze strony Ministerstwa Handlu Wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-30.15" who="#PoselWozniakWiktor">W dalszym ciągu, pomimo pewnych usprawnień, odczuwa się brak środków chemicznych do walki z chorobami drzew i krzewów, brak aparatury do ochrony dostosowanej do terenów górzystych. Wydaje mi się, że jest to wynik złego planowania w Warszawie, bo woj. krakowskie sporządza zapotrzebowania odpowiadające planowaniu na cały kraj.</u> + <u xml:id="u-30.16" who="#PoselWozniakWiktor">W związku ze wzrostem ludności w miastach i zakładach przemysłowych istnieje też wielkie zapotrzebowanie na warzywa szczególnie wczesne. 120 tys. m^2^ inspektów pod szkłem nie pokrywa potrzeb konsumenta. Istnieją duże możliwości tych upraw w spółdzielniach produkcyjnych i PGR-ach, lecz i tutaj istnieje karygodne niedbalstwo.</u> + <u xml:id="u-30.17" who="#PoselWozniakWiktor">Ministerstwo PGR cztery lata temu zbudowało pod Nowym Sączem, w Zabełczu, szklarnię wielkości 5 tys. m^2^, lecz do tej pory stoi prawie nieczynna, gdyż zapomniano o doprowadzeniu wody i zainstalowaniu centralnego ogrzewania, nie mówiąc już o samym wadliwym projekcie usytuowania — naświetlenia itp. Ogromny nakład inwestycji państwowych, jest niewykorzystany. Cieszymy się, że teraz sprawę tę przejęło Ministerstwo Rolnictwa, które na pewno się tym zainteresuje.</u> + <u xml:id="u-30.18" who="#PoselWozniakWiktor">Wydaje mi się, że problemy te wymagają szczegółowego spojrzenia i koordynacji ze strony Ministerstwa Rolnictwa, Ministerstwa Handlu Wewnętrznego i Ministerstwa Przemysłu Rolnego i Spożywczego — w interesie konsumenta, który mógłby otrzymać towar lepszy i tańszy, oraz podniosłyby się ekonomicznie spółdzielnie produkcyjne, szczególnie w rejonach południowych.</u> + <u xml:id="u-30.19" who="#PoselWozniakWiktor">Wysoki Sejmie! Mówiąc o środkach pomocy dla chłopów mało i średniorolnych, producentów i plantatorów, nasuwa mi się wypowiedź Ministra Finansów tow. Dietricha, który mówił o — „narzucaniu kontraktacji kultur” — — „nieuznawaniu struktury gleby przy skupie”. Koniecznym jest to wspomnieć dlatego, że wielkie pretensje mają chłopi plantatorzy lnu powiatu limanowskiego, bocheńskiego, myślenickiego, czy wielu innych do Centralnego Zarządu Surowców Włókienniczych i Skórzanych. Punktowi skupu lnu źle traktują chłopów przy odbiorze, źle klasyfikują słomę lnianą, ogromne straty powstałe przy złym przechowywaniu surowca, których nie można nie widzieć, przerzuca się na chłopa plantatora.</u> + <u xml:id="u-30.20" who="#PoselWozniakWiktor">Słaba opieka agrotechniczna powoduje, że nie rzadko, nawet nie z winy chłopa, następuje coroczny nieurodzaj, a w ślad za tym kary konwencyjne i strata plonu. O zasięgu zbiurokratyzowania świadczy fakt, iż zarządzenie z roku 1954 o dostarczeniu środków chemicznych do zwalczania pchełki przewidywało wcześniejszą kolejną opinię rady narodowej lub służby rolnej, co nim w praktyce zostało dokonane, to plon na plantacji został już przez pchełkę zniszczony.</u> + <u xml:id="u-30.21" who="#PoselWozniakWiktor">Trzeba, żeby Centralny Zarząd Surowców Włókienniczych głębiej przeanalizował te nieraz słuszne bolączki, o których wspomniałem, a których jest o wiele więcej, w zakresie właściwego stosunku do plantatorów i wartości surowca.</u> + <u xml:id="u-30.22" who="#PoselWozniakWiktor">Głównym kierunkiem rozwoju gospodarczego w przeważającej ilości powiatów woj. krakowskiego są daleko sięgające tradycje hodowli bydła i owiec. W tym zakresie szczególnie pod względem ilościowym nastąpił poważny wzrost w okresie planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-30.23" who="#PoselWozniakWiktor">Jeżeli natomiast wziąć pod uwagę produkcyjność zwierząt gospodarskich, szczególnie wydajność mleka od krów, to ta wobec braku pasz treściwych przedstawia wiele do życzenia.</u> + <u xml:id="u-30.24" who="#PoselWozniakWiktor">Spółdzielcy i chłopi krakowscy widzą wyjście z tych trudności poprzez meliorację i uprawę kukurydzy oraz siew poplonów i roślin pastewnych. Dzięki pomocy państwa zainteresowani chłopi wykonali w roku ubiegłym poważne prace melioracyjne w rejonie Czarnego Dunajca, Pilicy i Uszewki, świadcząc ponad 16 min zł czynem społecznym. Na pewno z radością powitają fakt wzrostu inwestycji państwowych na meliorację i konserwację o 21% więcej w tym roku.</u> + <u xml:id="u-30.25" who="#PoselWozniakWiktor">Chciałbym jednak wspomnieć, że w ślad za melioracją łąk i pastwisk z całą ostrością wysuwa się u nas problem drenowania gruntów ornych, o czym nie wspomniał ani Minister Dietrich, ani sprawozdawca generalny tow. Gierek.</u> + <u xml:id="u-30.26" who="#PoselWozniakWiktor">W naszym województwie koniecznym jest zdrenować przynajmniej 320 tys. ha rurkowo i 60 tys. ha systemem krecim — razem 380 tys. ha. Sprawa ta jest dla nas ważną o tyle, iż jest to problem około 100 tys. ton zboża więcej, czyli za 10 lat fundusz ten by się zamortyzował.</u> + <u xml:id="u-30.27" who="#PoselWozniakWiktor">Projekt planu 5-letniego naszego województwa zakładał drenowację 31 tys. ha pól ornych, lecz Ministerstwo Rolnictwa i PKPG pozostawiły nam zaledwie 5.800 ha, co jest stanowczo za mało. Powiadacie: brak rurek, istotnie jest ich za mało; przedsiębiorstwa podległe Ministerstwu Przemysłu Materiałów Budowlanych lub Terenowy Przemysł Ceramiczny na dużą produkcję się nie nastawią, bo to jest w stosunku do produkcji cegły o wiele trudniejsze, tu wychodzi wiele braków i jest słaba kalkulacja, bo te braki są nieużyteczne. Zresztą chłopi mają już i tak poważne pretensje co do trwałości rurek, które nieraz trzeba zmieniać po kilku latach.</u> + <u xml:id="u-30.28" who="#PoselWozniakWiktor">A czy nie ma z tego żadnego wyjścia? Nam się zdaje, że jest. My w województwie krakowskim mamy dostateczne złoża dobrej gliny, szczególnie w rejonie Dąbrowy Tarnowskiej, Nowego Sącza, Wadowic i wielu innych. Mamy też ręce do pracy, bo są tacy, którzy zdecydowanie na ziemie zachodnie nie pójdą.</u> + <u xml:id="u-30.29" who="#PoselWozniakWiktor">Gdyby przydzielić pewną ilość węgla i miału węglowego dla istniejących już około 200 zespołów producentów materiałów budowlanych, to te dostarczyłyby nam poważne ilości cegły, a w to miejsce kilka większych cegielni terenowych mogłoby się przestawić na produkcję rurek zabezpieczając nasze i innych potrzeby.</u> + <u xml:id="u-30.30" who="#PoselWozniakWiktor">Dużej uwagi wymaga na terenie naszego województwa sprawa rozwijania się wielu innych prostych form zespołowego działania chłopów pracujących.</u> + <u xml:id="u-30.31" who="#PoselWozniakWiktor">Niewątpliwie celem zasadniczym wszystkich zespołów produkcyjnych jest uruchomienie wszystkich rezerw w walce o wzrost produkcji. Ale niezbędne są również środki pomocy państwa dla rozwoju tych zespołów, a te dotychczas są niewystarczające. Nasze województwo otrzymało 200 tys. zł na II kwartał dla zespołów, których już istnieje ponad 2 tys. ogółem. Jeżeli do tego dodamy, że występuje wiele trudności w doprowadzeniu tych środków dla zespołów, ponieważ w (banku robią trudności, wymagają osobowości prawnej, która dotychczas ani zarządzeniem Ministra Finansów, ani zarządzeniem Ministra Rolnictwa nie została pewnym aktem określona — to nam daje pełny obraz, w jaki konkretnie sposób zabraliśmy się do udzielania pomocy chłopom w zespołowym działaniu.</u> + <u xml:id="u-30.32" who="#PoselWozniakWiktor">Uważam, że prawną osobowość dla poszczególnych zespołów może określić prezydium powiatowej rady narodowej, które dokładnie wie, które zespoły lub zarządy działające w jego imieniu winno zatwierdzić.</u> + <u xml:id="u-30.33" who="#PoselWozniakWiktor">Dotarcie w porę z pomocą fachową i finansową dla zespołów produkcyjnych, które rozwijać mogą swą działalność przy ścisłej współpracy aktywu wiejskiego i pomocy gromadzkich rad narodowych, przyniesie duże korzyści tak polityczne, jak i gospodarcze. Np. rozwijają się organizacyjnie, w coraz szerszym stopniu, zrzeszenia uprawy kukurydzy, która jest tak ważnym czynnikiem dla rozwoju hodowli. Pomoc, jakiej żądają zespoły w postaci maszyn, jak łuszczarek, suszarni lub materiałów budowlanych, czy cementu na silosy, jest jak dotychczas bardzo słaba. Najważniejsze byłoby wydzielić osobną pulę cementu na silosy. Z drugiej strony widzimy niepotrzebne wydatki z sum państwowych na przykład na budowę suszarni, jak w spółdzielniach produkcyjnych w Otwinowie, czy innych majątkach. Skąd one powstają?</u> + <u xml:id="u-30.34" who="#PoselWozniakWiktor">Centralne Biuro Projektów wydało projekt na trzy takie suszarnie w naszym województwie — a podobno jest ich w kraju setki — której koszt wynosi 70 tys. zł. Suszarnie te, ze względu na to, że nie nadają się do zastosowania, stoją bezużytecznie.</u> + <u xml:id="u-30.35" who="#PoselWozniakWiktor">Obywatele Posłowie! Województwo krakowskie wprawdzie uzyskuje wskaźniki produkcyjne w zakresie rolnictwa, rozwija i umacnia wiele zasługujących już na uznanie spółdzielni produkcyjnych, które pod względem produkcji roślinnej lub hodowlanej daleko prześcignęły wydajność w gospodarstwach indywidualnych, ale jednak w stosunku do innych województw jesteśmy poważnie opóźnieni w przebudowie wsi. Niewątpliwie że na to obok przyczyn subiektywnych składa się wiele przyczyn obiektywnych, wynikających ze specyfiki naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-30.36" who="#PoselWozniakWiktor">Chciałem tu pokrótce wskazać na niektóre. Np. dotychczasowe limity kredytów inwestycyjnych na budownictwo, na inwentarz żywy i martwy przyznawane dla spółdzielni naszego województwa są niewystarczające. Albowiem zgłoszone dodatkowe potrzeby spółdzielni przy korekcie planu na rok 1956 wynoszą około 3.101 tys. zł i chodzi o to, aby to, co zostało przez spółdzielców wstawione do planu i zatwierdzone przez ogólne zebranie członków, mogło być praktycznie zrealizowane.</u> + <u xml:id="u-30.37" who="#PoselWozniakWiktor">Stąd też zachodzi potrzeba przyznania nawet dodatkowych kredytów na budownictwo zespołowe około 2.000 tys. zł, na inwentarz żywy 352 tys. zł, inwentarz martwy 276 tys., na rybactwo 48 tys. zł, na kultury specjalne 83 tys., na małą mechanizację 91 tys. zł, i na studnie 138 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-30.38" who="#PoselWozniakWiktor">Jako problemowe zagadnienie do rozpracowania w naszych spółdzielniach wysuwa się na czoło sprawa małej mechanizacji. Oprócz tego, że o tej sprawie mówili już towarzysze posłowie, my również postulujemy, aby na sprawę małej mechanizacji była zwracana uwaga już przy opracowaniu typowego projektu obór czy chlewni. Praktyka w naszym województwie przy wprowadzeniu małej mechanizacji w oborach czy chlewniach spółdzielczych wykazuje dobitnie, że sprawy tej nie uwzględniano dotychczas w typowych projektach. Warto by się zresztą przyjrzeć tym chlewniom typowym, jeśli chodzi o umiejscowienie chociażby koryt i ich możliwości czyszczenia, ażeby praktycznie wykazać, że to, o czym mówimy, to znaczy, że w spółdzielniach praca staje się lżejszą, w praktyce tak nie wygląda dzięki takim projektom.</u> + <u xml:id="u-30.39" who="#PoselWozniakWiktor">Sprawa dotychczasowej pomocy finansowej członkom — przede wszystkim na budownictwo indywidualne domków na działkach przyzagrodowych wymaga również zmiany. Jak to dotychczas wyglądało? Dotychczas najwyższa granica uzyskania kredytu przez członka na budowę domku wynosi 25 tys. zł. Jeżeli sam członek nie był dostatecznie zasobnym — a w naszym województwie trzeba wyraźnie powiedzieć, że nie byli, bo w pierwszym rzędzie do spółdzielni przystępuje biedota i zupełnie słusznie — to czy za 25 tys. zł można wybudować domek? Wydaje mi się, że nie. Stąd też było wiele rozgoryczenia wśród naszych spółdzielców, którzy z uzyskanych kredytów mogli zakupić zaledwie materiały na budowę i na tym się kończyło.</u> + <u xml:id="u-30.40" who="#PoselWozniakWiktor">Wypływa stąd wniosek, aby górna granica uzyskania przez członka kredytu na budowę domku została podwyższona z 25 tys. do 40 tys. zł. Również dotychczas przyznawany limit dla budownictwa indywidualnego członków na działkach grubo nie zaspokaja potrzeb naszych członków-spółdzielców.</u> + <u xml:id="u-30.41" who="#PoselWozniakWiktor">Dlatego wydaje nam się słuszne, aby przy rozdziale kredytów nieco inaczej potraktowano województwo krakowskie, które ma swoją specyfikę.</u> + <u xml:id="u-30.42" who="#PoselWozniakWiktor">Jak dotychczas, to jesteśmy słabo uwzględniani we wszystkich rozdzielnikach ze względu na małą ilość spółdzielni, ale czy towarzysze z Ministerstwa Rolnictwa zastanawiali się — niewątpliwie tak — co zrobić, aby stworzyć warunki dla przyspieszenia tempa rozwoju spółdzielczości w naszym województwie. Wystarczy podać fakt, że aby stworzyć kompleks 8-hektarowy, trzeba przerzucać 52 właścicieli, co jest nagminne w większości powiatów, a jak dotychczas sprawy komasacji i scaleń posuwają się żółwim krokiem.</u> + <u xml:id="u-30.43" who="#PoselWozniakWiktor">Chciałem się zatrzymać jeszcze i nad takim problemem, czy faktycznie już wszystkie bodźce ekonomiczne działają na chłopów w przechodzeniu na tory gospodarki zespołowej? Jeśli weźmiemy pod uwagę rozdrobnienie gospodarcze, a jest ono przeważnie w tych terenach, w których dzisiaj rozbudowuje się przemysł — to sprawa obowiązkowych dostaw wobec państwa wymaga również pewnego przepracowania.</u> + <u xml:id="u-30.44" who="#PoselWozniakWiktor">Otóż jak wygląda dotychczas sytuacja na tym odcinku? Gospodarstwa indywidualne do 1 ha zwolnione są z obowiązkowych dostaw w ogóle. W naszych spółdzielniach produkcyjnych zrzeszają się same prawie takie gospodarstwa, a obowiązkowe dostawy wówczas daje i spółdzielnia z zespołowej gospodarki, i członek spółdzielni z działki przyzagrodowej. Chłop indywidualny przyglądając się, mówi: — „Po co pójdę do spółdzielni? Po to, abym był bardziej obciążony niż dotychczas?” Dlatego też wydaje nam się słuszne, by sprawie tej przyjrzało się Ministerstwo Skupu i Ministerstwo Rolnictwa, by zagadnienie to ustawić w ten sposób, aby przejście na tory zespołowej gospodarki było rzeczywiście bodźcem materialnego zainteresowania chłopów.</u> + <u xml:id="u-30.45" who="#PoselWozniakWiktor">Zabezpieczenie pomocy kadrowej w postaci stałych agronomów również w naszych spółdzielniach wymaga nieco odmiennego spojrzenia ze strony Ministerstwa. Jeśli w skali krajowej powiedziane jest, że do spółdzielni może pójść na stałe agronom, o ile spółdzielnia posiada ponad 300 ha, to ja bym postawił tu wyraźny wniosek, aby możliwości uzyskania fachowej kadry płatnej z budżetu państwowego miały spółdzielnie, które posiadają już ponad 120 ha. Wynika ta potrzeba stąd, że w poważnej ilości naszych spółdzielni produkcyjnych jest prowadzona intensywna gospodarka, która wymaga zabezpieczenia stałej pomocy fachowej, aby osiągnąć pożądane wskaźniki produkcyjne. Proponowana ilość 120 ha w zespołowej gospodarce w naszych warunkach woj. krakowskiego wymaga już zrzeszenia się poważnej ilości gospodarstw. Mamy na terenie województwa zaledwie jedną spółdzielnię, która posiada około 300 ha.</u> + <u xml:id="u-30.46" who="#PoselWozniakWiktor">Mówiąc o mechanizacji w spółdzielniach produkcyjnych, chcę dodać, że jest jeszcze wiele niedomówień. Gdy spółdzielnia chce przeprowadzić mechanizację, musi np. zawierać transakcje co najmniej z dziesięcioma przedsiębiorstwami handlowymi, gdzie indziej kupuje rury, gdzie indziej kolanka, a wszędzie formalności, podpisy księgowych itp. Nie wiem, czy tych spraw nie mogłoby załatwić jedno przedsiębiorstwo handlowe, jakim jest np. PZGS.</u> + <u xml:id="u-30.47" who="#PoselWozniakWiktor">Jednym z poważnych problemów właściwej mechanizacji rolnictwa, szczególnie podgórskiego, jest dobór odpowiednich typowych ciągników i innych urządzeń wyciągowych i napędzających, mogących mieć zastosowanie w terenach podgórskich.</u> + <u xml:id="u-30.48" who="#PoselWozniakWiktor">Podstawowe właściwości ciągnika dla terenów podgórskich polegałyby na:</u> + <u xml:id="u-30.49" who="#PoselWozniakWiktor">1)dużej statyczności, 2)zwrotności, 3)odpowiedniej sile uciągu dla pokonywania wzniesień oraz możliwości zastosowania w jak najszerszym zakresie narzędzi i maszyn zawieszanych (np. nośne urządzenie hydrauliczne na ciągnikach).</u> + <u xml:id="u-30.50" who="#PoselWozniakWiktor">Ze względu na to, że ciągniki mogą być wykorzystywane jedynie na zboczach do 15% nachylenia, wyższe partie uprawnej ziemi od 15— 30% mogą być jedynie uprawiane przy pomocy odpowiednich urządzeń wyciągowych, jak wyciągi linowe napędzane silnikami stacyjnymi względnie ciągnikami na gąsienicach.</u> + <u xml:id="u-30.51" who="#PoselWozniakWiktor">Rolnictwo nasze obecnie nie dysponuje ani ciągnikiem o odpowiedniej konstrukcji, ani odpowiednimi wyciągami linowymi. Typowe ciągniki naszego rolnictwa jak Ursus 45, Zetor 25-K, KD-35 mogą z trudnością pracować w terenach górzystych, stwarzając duże zresztą niebezpieczeństwo dla traktorzystów i samych maszyn, mając równocześnie bardzo niski współczynnik wykorzystania czasu na pracę efektywną z uwagi na niedostateczną zwrotność i konieczność zwracania stałej uwagi obsługi na sposób ich prowadzenia, by nie dopuścić do ich wywrócenia się. Przy czym Zetor 25-K, posiadający jedynie podnośnik hydrauliczny narzędzi, z uwagi na wysoko umieszczony środek ciężkości nie nadaje się do prac w terenach podgórskich. Pozostałe dwa ciągniki nie posiadają podnośnika hydraulicznego i przy małej ich zwrotności na niewielkich poletkach są jak najmniej ekonomicznie wykorzystywane.</u> + <u xml:id="u-30.52" who="#PoselWozniakWiktor">Obecny park maszynowo-narzędziowy, jakim dysponują POM-y terenów podgórskich, w wielu wypadkach bardzo mało albo zupełnie nie nada je się dla tych terenów, względnie jest wykorzystywany z trudnością i z nieodpowiednimi efektami agrotechnicznymi. Dotyczy to przede wszystkim zupełnego braku obracalnych pługów, nieodpowiedniej szerokości i złej jakości pracy na stokach brony talerzowej ŁBD-4,5, kultywatora KP-3, ciężkich bron BC-9, sadzarek ziemniaczanych SK-2 i SK-4, kopaczek ziemniaczanych TEK-2 itp. A zupełny jest brak ciągnika i narzędzi o odpowiedniej szerokości roboczej do upraw międzyrzędowych. Produkowane i importowane kombajny nie nadają się zupełnie dla terenów podgórskich. Stosunkowo duże opady deszczowe i rozwinięta w znacznym stopniu hodowla zwierząt na tych terenach wymaga wprowadzenia kompleksowej mechanizacji zbioru siana, w których to pracach konstrukcja narzędzi i maszyn musi być przystosowana do warunków górskich. W związku z tym, wysuwają się wnioski.</u> + <u xml:id="u-30.53" who="#PoselWozniakWiktor">Zapewnienie rolnictwu na terenach podgórskich odpowiednich ciągników, urządzeń, narzędzi i maszyn rolniczych wymaga intensywnych prac naukowo-badawczych i konstruktorskich, które zapewniłyby najodpowiedniejszy dobór potrzebnego sprzętu.</u> + <u xml:id="u-30.54" who="#PoselWozniakWiktor">Pierwszym krokiem w tym kierunku było utworzenie w ubiegłym roku stacji doświadczalnej Instytutu Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa na terenie woj. krakowskiego, której zadaniem jest typizacja dla terenów podgórskich odpowiednich ciągników, maszyn i narzędzi rolniczych. Praktyczne jednak potrzeby przerastają absolutnie możliwości personalne i techniczne stacji w jak najszybszym rozwiązywaniu tych problemów, tym bardziej że biurokratyczna procedura potrzebnych inwestycji, jak również niedostateczna pomoc władz nie zapewniają możliwości rozwoju stacji i zakresu jej badań w takim stopniu, jak problem ten wymaga.</u> + <u xml:id="u-30.55" who="#PoselWozniakWiktor">Dla rozwiązania tak trudnego problemu, jakim jest mechanizacja rolnictwa terenów podgórskich, wydaje się konieczne:</u> + <u xml:id="u-30.56" who="#PoselWozniakWiktor">1.Odpowiednia rozbudowa i wyposażenie techniczne i personalne stacji podgórskiej IMER-u z równoczesnym utworzeniem dwu do trzech pomocniczych punktów badawczych stacji przy POM-ach leżących w woj. krakowskim, rzeszowskim i ewentualnie wrocławskim.</u> + <u xml:id="u-30.57" who="#PoselWozniakWiktor">2.Wydzielenie komórki konstrukcyjnej w Biurze Konstrukcyjnym Przemysłu Maszyn Rolniczych, nastawionej na konstrukcję ciągników maszyn i narzędzi dla terenów podgórskich, ściśle współpracującej ze stacją doświadczalną IMER-u.</u> + <u xml:id="u-30.58" who="#PoselWozniakWiktor">3.Umożliwienie personelowi naukowemu i konstruktorom wyjazdów do tych krajów, które są zaawansowane w rozwiązywaniu problemów mechanizacji terenów górskich.</u> + <u xml:id="u-30.59" who="#PoselWozniakWiktor">4.Skoordynowanie na szczeblu centralnym prac naukowo-badawczych prowadzonych dorywczo przez niektóre zakłady naukowe wyższych uczelni i Instytut Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-30.60" who="#PoselWozniakWiktor">Wydaje się nam słuszne, by w warunkach województwa, które w 50% jest terenem górskim i podgórskim, przemyśleć sprawę zmiany statutu niższych form spółdzielczości dla terenów górskich i podgórskich, zmianę taką, która by odpowiadała istniejącym tam warunkom. Jeśli np. najniższa forma spółdzielczości produkcyjnej ZUS (zrzeszenie uprawy ziemi) zakłada wnoszenie do zespołowej uprawy tylko gruntów ornych, to wydaje się słuszne, aby w terenach górskich i podgórskich sprawa użytkowania zespołowego gruntów w tym typie została odwrócona, to znaczy aby zespołowo uprawiane były użytki zielone, które przeważają w tym rejonie, natomiast grunty orne mogłyby jeszcze pozostawać w indywidualnym władaniu członka spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-30.61" who="#PoselWozniakWiktor">Dotychczasowa praktyka w naszym województwie wykazuje, że tego typu spółdzielnie (ZUS) nie rozwijają się w terenach górskich i podgórskich, i tym bardziej dlatego zachodzi potrzeba, aby Rada Spółdzielczości Produkcyjnej wspólnie z Ministerstwem Rolnictwa, w oparciu o materiały terenowe, przepracowały zmiany do statutu ZUS dla terenów górskich.</u> + <u xml:id="u-30.62" who="#PoselWozniakWiktor">Wydaje mi się, że problem ten jest ważny nie tylko dla woj. krakowskiego, ale nawet dla poważnej części województw kieleckiego, rzeszowskiego, czy stalinogrodzkiego.</u> + <u xml:id="u-30.63" who="#PoselWozniakWiktor">Jeżeli mowa o rozwoju spółdzielczości produkcyjnej w terenach podgórskich, to wydaje mi się, że trzeba by oprócz zespołowej gospodarki na ziemi uruchomić wszystkie uboczne źródła dochodu dla spółdzielców, które praktycznie chłop indywidualny wykorzystuje, natomiast spółdzielniom i ich członkom dotychczas nie stworzyliśmy możliwości czerpania tych dochodów.</u> + <u xml:id="u-30.64" who="#PoselWozniakWiktor">Jeśli w terenach podgórskich i górskich poważna część lasów należy do indywidualnych chłopów, którzy korzystają z tych lasów wyrabiając w ramach chałupnictwa różnego rodzaju wyroby drzewne, jak części do wozów, style do łopat, wieszaki i inne, sprzedając je, za co uzyskują część swego dochodu — to tej możliwości uzyskania dochodów nie mają spółdzielcy.</u> + <u xml:id="u-30.65" who="#PoselWozniakWiktor">Niezależnie od tego, jeśli chłop indywidualny korzysta w dużej mierze ze zbiórki runa leśnego, jak jagód, grzybów, ziół leśnych itp., to dlaczego członkom spółdzielni w okresach wolnych od pracy nie można by pomóc, umożliwiając im te prace na szerszą skalę.</u> + <u xml:id="u-30.66" who="#PoselWozniakWiktor">Uruchomienie w ramach zespołowej gospodarki wszystkich tych prac dodatkowych przynoszących pewny dochód dla członka spółdzielni, które są od dawna upowszechnionymi pracami w tamtych rejonach, pozwoli zespolić chłopów z zespołową gospodarką i tym samym zapewni im pełniejsze utrzymanie.</u> + <u xml:id="u-30.67" who="#PoselWozniakWiktor">Warto by również rozważyć sprawę opłaty za pracę POM w spółdzielniach terenu górskiego; chodzi tutaj może nawet o zniesienie opłaty w zbożu, jak również o obniżenie stawek w stosunku do terenów nizinnych. W czym ma to swoją wymowę? Otóż jeżeli spółdzielnie w terenach nizinnych i w naszym województwie uzyskują z jednego ha 20 q czterech podstawowych zbóż, to w terenach górskich z 1 ha osiąga się niejednokrotnie 7—10 q. Jeżeli weźmiemy pod uwagę, że obok zapewnienia zboża na chleb dla członków, potrzeba i paszy treściwej dla rozwoju hodowli głównego kierunku w terenach górskich, to stąd wyciągnąć trzeba prosty wniosek, że spółdzielnie nie są w stanie dokonywać opłaty za prace POM w zbożu. Jeśli chodzi o zmniejszenie cen za pracę POM w stosunku do terenów nizinnych, to również ta sprawa jest jasna od strony poważnego zróżnicowania dochodowości z ha, z drugiej strony zróżnicowania wkładu pracy na niekorzyść terenów górskich, na co wpływają trudne warunki terenowe. O ile na przykład w terenach nizinnych na 1 ha pracy POM wypada od 2,10 do 2,70 ha w przeliczeniu na orkę średnią, to w terenie górzystym norma ta jest wyższa i sięga do 3,90 ha przeliczeniowych! na orkę średnią. Jest to wynikiem niewątpliwie specyficznie trudnych warunków pracy, ale nie można się godzić z tym, aby przy tak niskiej wydajności nadmiernie obciążać każdy hektar w uprawie zespołowej spółdzielców. Oto dlaczego sprawa opłaty za pracę POM w spółdzielniach terenu górskiego winna być przepracowana przy bezpośrednim zainteresowaniu się Ministerstwa Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-30.68" who="#PoselWozniakWiktor">Szybkie rozwiązanie tego problemu jest uzasadnione i tym, że z roku na rok duże trudności finansowe, nieraz pogłębiające się, mają z tego powodu spółdzielnie w terenach górskich. Ostatnio nawet tego typu spółdzielnie w powiatach limanowskim, myślenickim, nowotarskim i żywieckim były wzięte pod uwagę w zakresie korzystania z umorzeń i scalenia według obowiązujących przepisów.</u> + <u xml:id="u-30.69" who="#PoselWozniakWiktor">Sprawa rewizji norm dla załogi POM, ustalanych centralnie a nie odpowiednich dla naszego województwa, wymaga właściwego przepracowania, tym bardziej że godzi w żywotne bytowe interesy traktorzystów i załogi POM. Jeżeli na ziemiach nizinnych lub na wielkich obszarach traktorzysta potrafi wykonać tym samym wysiłkiem 1 i pół normy, to w naszych warunkach specyficznych z trudnością wykona zaledwie 60% normy, o ile chodzi o orkę, koszenie itp. Wniosek ten uzasadniamy konkretnym przykładem z pow. limanowskiego, gdzie w jednym sezonie na własną odpowiedzialność województwa obniżyliśmy normę orki na małych działkach 1-hektarowych o 30%; wówczas traktorzyści wykonali w ciągu 1 miesiąca tyle pracy, co poprzednio w ciągu całego sezonu prac polowych.</u> + <u xml:id="u-30.70" who="#PoselWozniakWiktor">Obywatele Posłowie! Kończąc pragnę podkreślić, że rozwiązanie tych i innych — szeregu zazębiających się ze sobą problemów w spółdzielniach terenowych górskich i podgórskich, może stać się wielką pomocą w umocnieniu istniejących spółdzielni, w zespoleniu spółdzielców, wpływając dodatnio na powstawanie nowych spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-30.71" who="#PoselWozniakWiktor">Pokojowe w całej pełni znaczenie budżetu naszego Państwa Ludowego będzie tym bardziej wyraziste, gdy w praktycznej jego realizacji uruchomimy wszystkie rezerwy, dotychczas nie wykorzystane — w interesie mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-30.72" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. kieleckiego Julianowi Hochfeldowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#PoselHochfeldJulian">Wysoka Izbo! W tej wielkiej dyskusji publicznej, w tej wielkiej ogólnonarodowej naradzie, o której w swym exposé mówił Prezes Rady Ministrów i do której nawiązywali moi przedmówcy, miejsce niepoślednie zajęły sprawy nauki i szkolnictwa wyższego.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#PoselHochfeldJulian">Dyskutowali o tym pracownicy nauki i studenci, dyskutowali publicyści i działacze kultury. Dyskutowali na łamach prasy, na zebraniach różnego rodzaju, na konferencjach fachowych i politycznych. W sposób naturalny rzecz stała się też przedmiotem krytyki i wymiany poglądów na forum sejmowej Komisji Oświaty, Nauki i Kultury.</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#PoselHochfeldJulian">Wachlarz zagadnień, które w tej dyskusji poruszono, był raczej szeroki. Debatowano o stosunku nauki do nauczania, o treści nauczania, o wykoślawieniach w ustawieniu i w nauczaniu tzw. przedmiotów ideologicznych oraz o wpływie tych wykoślawień na zjawisko zwane „drętwą mową”, o organizacji nauczania, o zaniedbaniach i wykrzywieniach w pracy naukowo-badawczej, o materialnym położeniu pracowników nauki i młodzieży studiującej, o nie najlepszych praktykach ministerialnej biurokracji.</u> + <u xml:id="u-32.3" who="#PoselHochfeldJulian">Nie można, niestety, powiedzieć, aby Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego zawsze reagowało dość szybko na głos opinii publicznej. Właśnie w tym Ministerstwie zakorzenione było głęboko przekonanie, że w wielu dość istotnych sprawach wyniki przemyśleń i prac fachowców poszczególnych dziedzin, pobudzone przez opinię publiczną i przez tę opinię poparte — wymagają jeszcze przewlekłej kontroli i aprobaty lub dezaprobaty mało z konieczności kompetentnego aparatu urzędniczego.</u> + <u xml:id="u-32.4" who="#PoselHochfeldJulian">W tych warunkach trudno się dziwić ludziom, którzy pytają, dlaczego właściwie nauczanie w szkolnictwie wyższym, tak przecież nierozłącznie związane z nauką, z pracą naukowo-badawczą, nie miałoby być zorganizowane na podobnych zasadach, jak owa praca badawcza w Polskiej Akademii Nauk, tj. na zasadach samorządu fachowych wykonawców, skupionych w placówkach nauczających i mających do pomocy sobie — a nie nad sobą — niewielki aparat administracyjny i finansowy.</u> + <u xml:id="u-32.5" who="#PoselHochfeldJulian">Osobiście jednak sądzę, że pod niektórymi względami Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego jest bezradne. Jest podobnie bezradne, jak bezradne są — lub były dotąd — niektóre inne resorty. Źródłem tej bezradności Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego pod różnymi względami jest ogólne ustawienie spraw nauki i zależność od decyzji narzucanych przez komórki realizujące pewien typ owych ogólnych ustawień drogą zarządzeń administracyjnych i finansowych — komórki takie, jak PKPG, jak Państwowa Komisja Płac, Państwowa Komisja Etatów itp.</u> + <u xml:id="u-32.6" who="#PoselHochfeldJulian">Trzeba sprawę postawić jasno, jeśli przyszłość ma przynieść istotną zmianę na lepsze. Nikt nie zamierza negować osiągnięć szkolnictwa wyższego u nas, podobnie jak niewielu chyba będzie takich, którzy gotowi byliby się upierać, że te znane i tylekroć chwalone — chyba ponad miarę — osiągnięcia wolne są od poważnych błędów i skaz, dających się wytłumaczyć, ale nie dających się usprawiedliwić.</u> + <u xml:id="u-32.7" who="#PoselHochfeldJulian">Przy wszystkich jednak osiągnięciach naszego szkolnictwa wyższego i nierozłącznie z nim związanej nauki nie sposób nie widzieć swoistej degradacji, jakiej uległa ta niezwykle ważna dziedzina życia społecznego w Polsce.</u> + <u xml:id="u-32.8" who="#PoselHochfeldJulian">Dla zilustrowania tej tezy niech mi będzie wolno powiedzieć parę słów o sytuacji — szczególnie materialnej sytuacji — młodej kadry naukowej. Z kilku przyczyn tym właśnie przykładem chciałbym się posłużyć. Najpierw dlatego, że sprawa sytuacji młodej kadry naukowej oraz sprawa uposażeń pomocniczych pracowników nauki była przedmiotem dyskusji na Komisji Oświaty, Nauki i Kultury. Następnie dlatego, że sprawą tą zajęła się specjalna komisja, wyłoniona przez organizację związkową pracowników Uniwersytetu Warszawskiego; komisja ta zebrała ciekawy materiał, który został mi udostępniony. Następnie dlatego również, że poruszenie spraw, związanych z sytuacją moich młodszych kolegów, uważam za swój dług wobec nich — podobnie chyba, jak każdy z pracowników nauki zasiadających w tej Izbie. Ale przyczyna najważniejsza jest inna: oto bo wiem rzeczywisty stosunek do młodej kadry naukowej — powtarzam — rzeczywisty stosunek, wyrażający się w uchwytnych i wymiernych wskaźnikach, nie zaś w ogólnych deklaracjach — ten rzeczywisty stosunek do młodej kadry naukowej świadczy najwymowniej o naszych błędach w polityce, której podstawą powinna być słuszna wizja perspektyw rozwojowych nauki i nauczania. Jak mogą wyglądać te perspektywy, gdy brak zasadniczych warunków materialnej stabilizacji i intelektualnego rozwoju młodzieży naukowej?</u> + <u xml:id="u-32.9" who="#PoselHochfeldJulian">Wszystkie wyższe uczelnie skarżą się u nas na dysproporcję między ilością samodzielnych — szczególnie starszych — pracowników nauki a ilością pomocniczych pracowników nauki. Według stanu na dzień 31.XII.1955 r. na Uniwersytecie Warszawskim samodzielnych pracowników nauki wszelkiego rodzaju było 238, pomocniczych zaś 843. W innych uczelniach — szczególnie uczelniach rolniczych i ekonomicznych — sytuacja przedstawia się znacznie gorzej. Jak w tych warunkach może wyglądać proces nauczania, jeśli nadto uwzględnimy, że wśród pomocniczych pracowników nauki przeważają siły o krótkim raczej — dwuletnim lub trzyletnim — stażu? Jak w tych warunkach może wyglądać efektywność kształcenia i wzrost samych pomocniczych pracowników nauki? Nie sposób oprzeć się wrażeniu, że postulat planowości i proporcjonalności, postulat zabezpieczenia warunków realizacji zamierzeń był tu wykonywany tylko idealnie. Niesposób też oprzeć się wrażeniu, że nie tylko pochopnie tworzono uczelnie i wydziały, którym brak było sił naukowo-dydaktycznych o należytym poziomie, ale również dość pochopnie odciągano nieliczne siły naukowe z wyższych uczelni do innych placówek, zabezpieczając im tam warunki nieporównanie lepsze pod każdym — nie tylko pod materialnym — względem.</u> + <u xml:id="u-32.10" who="#PoselHochfeldJulian">Na sejmowej Komisji Oświaty, Nauki i Kultury mówiono o tej swoistej degradacji i deprecjacji nauki i nauczania na wyższych uczelniach, której wyrazem jest materialna sytuacja pomocniczych pracowników nauki, w zestawieniu z tak samo lub niżej — nieraz znacznie niżej — kwalifikowanymi pracownikami ośrodków, instytutów i biur podległych choćby przemysłowi. Mówiono o tym w związku ze sprawą regulacji płac pomocniczych pracowników nauki, w związku z różnicami poglądów na tę sprawę między sprawozdawcami Komisji, przedstawicielami Ministerstwa i przedstawicielami Państwowej Komisji Płac.</u> + <u xml:id="u-32.11" who="#PoselHochfeldJulian">Warto jednak przyjrzeć się tu niektórym szczegółom. Jaką wymowę ma fakt, że pomocniczy pracownicy nauki, młoda kadra naukowa, przyszłość naszej nauki — to właśnie taka kategoria pracownicza, której realne płace w stosunku do 1949 r. nie wzrosły i nie utrzymały się na takim samym poziomie, lecz spadły? Wskaźnik płac nominalnych pomocniczych pracowników nauki waha się około 170 przy podstawie 100 dla 1949 r. Wskaźnik wzrostu cen towarów i usług w tym czasie wynosi 177, przy czym wskaźnik wzrostu cen żywności wynosi 213. A pamiętać trzeba, że w mizernym budżecie pomocniczego pracownika nauki żywność stanowi pozycję dominującą, wg obliczeń organizacji związkowej pracowników Uniwersytetu Warszawskiego dochodzącą do 75%. Mamy więc do czynienia w wypadku pomocniczych pracowników nauki z wydatną obniżką płac realnych.</u> + <u xml:id="u-32.12" who="#PoselHochfeldJulian">Przyjrzyjmy się temu budżetowi. Wkalkulowano weń koszt marnego raczej, głównie stołówkowego wyżywienia, koszt miesięcznego biletu tramwajowego, koszt mieszkania w wys. 30 zł (gdy — nawiasem mówiąc — są osoby, które za prywatnie podnajmowany kąt muszą płacić po 250 zł), koszt prania bielizny, papierosów i zapałek, składek, drobnych zakupów i reparacji, koszt zniżkowego biletu do kina i teatru, koszt prasy. I to wszystko — oczywiście na jedną samotną osobę. A wynosi to razem 1.053 zł 60 gr — gdy uposażenie asystenta wynosi 880 zł. Uposażenie zatem nie pokrywa najbardziej skromnego budżetu wydatków, który właściwie nie przewiduje ani potrzeby ubrania się — drogiej potrzeby — ani potrzeby zakupu jakichś książek, ani potrzeby — mój Boże — wypicia raz na tydzień filiżanki czarnej kawy, ani żadnych innych ekstrawagancji. Jeśli zaś młodemu człowiekowi przyszedłby do. głowy niewczesny pomysł ożenku i np. spłodzenia potomstwa — wówczas biada mu! Musi szukać — musi! — dodatkowych zarobków. I to nie takich, które pokryją różnicę między 1.053 zł a 880 zł, lecz takich, które dadzą mu jeszcze raz te 880 zł. Istotnie do 90% pomocniczych pracowników nauki na Uniwersytecie Warszawskim posiada dodatkowe zajęcia zarobkowe, choć oficjalna statystyka wykazuje liczby niższe.</u> + <u xml:id="u-32.13" who="#PoselHochfeldJulian">Jak w tych warunkach wyglądają realne — nie te idealne, nie te postulowane przez moralizatorów, ale realne możliwości wytężonej, samodzielnej, twórczej pracy naukowej?</u> + <u xml:id="u-32.14" who="#PoselHochfeldJulian">Dodajmy do tego warunki mieszkaniowe. Przeciętny kwartalny przydział mieszkań na Uniwersytecie Warszawskim wynosi 6; lista zapotrzebowań obejmuje w tej chwili 160 podań; faktycznie potrzeby są znacznie większe. Przez ile lat mają więc czekać pomocniczy pracownicy nauki Uniwersytetu Warszawskiego na mieszkania?</u> + <u xml:id="u-32.15" who="#PoselHochfeldJulian">Nie chciałbym zatrzymywać się dłużej na tej sprawie. Dane, które przytoczyłem, są aż nadto wymowne. Sytuacją i perspektywami rozwojowymi młodej kadry naukowej trzeba się zająć wszechstronnie, w aspekcie całej problematyki nauki i nauczania w Polsce. Ale trzeba przede wszystkim przestać po wielkopańsku zamykać oczy na bardzo przyziemną, lecz bardzo podstawową kwestię — kwestię regulacji, sensownej, nie zaś połowicznej regulacji materialnego położenia pomocniczych pracowników nauki. Gdy tej kwestii nie uregulujemy, inne będą się nam rwać. Jest to — nawiasem mówiąc — zasada, o której warto by pomyśleć w kontekście wielu innych spraw, tych spraw, które rwą się nam wbrew najpiękniejszym planom na papierze.</u> + <u xml:id="u-32.16" who="#PoselHochfeldJulian">W sprawozdaniu komisji, powołanej przez organizację związkową pracowników Uniwersytetu Warszawskiego, znajdujemy postulat podwyższenia uposażeń pomocniczych pracowników nauki o 40%. Na sejmowej Komisji Oświaty, Nauki i Kultury mowa była o podwyżce najmniej 30%-owej. Państwowa Komisja Płac upiera się przy 15%. Nie chcę się teraz wypowiadać na ten temat. Chciałbym natomiast wyrazić przekonanie, że na rozstrzygnięcia połowiczne pod tym względem już nie czas. One niczego nie załatwią, niczego nie uregulują ani w materialnym położeniu zainteresowanych, ani w możliwościach skupienia ich na pracy naukowej, nie zaś na szukaniu dodatkowych zajęć zarobkowych.</u> + <u xml:id="u-32.17" who="#PoselHochfeldJulian">Jest oczywiście problem znalezienia pokrycia finansowego. Ale pod tym względem nabraliśmy dość dużo nieufności wobec argumentów, którymi nas dotąd częstowano. Zbyt wiele dziś wiemy o źle zaplanowanych i źle w czasie rozmieszczonych inwestycjach, o marnotrawstwie środków na cele, które dla opinii publicznej były — „tabu”. Były takie aparaty, które kosztowały nas ogromne pieniądze i których członkowie korzystali z powszechnie znanych przywilejów; istotnym rezultatem działania tych aparatów są koszty, które płacimy po dziś dzień i które jeszcze długo będziemy płacić. Były — i niestety jeszcze są — takie przedsięwzięcia, których skuteczność jest bardziej niż wątpliwa, a które kosztują pokaźne sumy. — „Tabu” jest dla nas tylko jedno: niepodległość i siła naszej ojczyzny, dobrobyt i szczęście ludu, sprawa socjalizmu, tj. takiego ustroju, którego rezultaty mierzą się zamożnością i wolnością. Wszystko inne podlega krytyce i przede wszystkim kontroli — bez żadnych — „tabu”. Jeśli tej zasady będziemy się trzymali, jeśli m. in. nieco rozważniej będziemy gospodarować tym produktem dodatkowym, który przecież powinien wracać do klasy robotniczej, do mas pracujących, niekoniecznie w postaci reprezentacyjnych budowli, nadmiernych kosztów propagandy, luksusowych wyposażeń tych czy innych instytucji itd. itp. — wówczas znajdziemy pokaźną ilość złotówek na cele mniej reprezentacyjne, ale za to istotnie umotywowane.</u> + <u xml:id="u-32.18" who="#PoselHochfeldJulian">Gdy już mowa o reprezentacyjnych budowlach, to nie sposób pominąć jeszcze innego aspektu degradacji i deprecjacji nauki i szkolnictwa wyższego.</u> + <u xml:id="u-32.19" who="#PoselHochfeldJulian">Mówiono i pisano dużo o złym wyposażeniu pracowni i laboratoriów, o braku książek i czasopism zagranicznych, o niedostateczności funduszów na cele naukowo-badawcze. Ja jednak chciałbym zwrócić uwagę na inny jeszcze fakt, który musi się rzucać w oczy każdemu mieszkańcowi Warszawy. Idzie mi o tempo i sposób odbudowy budynków najstarszej uczelni warszawskiej — Uniwersytetu. Sprawa jest niemal anegdotyczna. O sposobie odbudowy np. Pałacu Kazimierzowskiego mówił parę lat temu Franciszek Fiedler podczas uroczystości nadawania mu tytułu doktora honoris causa na Uniwersytecie Warszawskim. Pytał, kiedy Pałac Kazimierzowski będzie odnowiony. Od tamtego czasu Pałac Kazimierzowski został w zasadzie — powtarzam, w zasadzie — odbudowany, gdyż znalazły w nim pomieszczenie reprezentacyjne lokale Rektoratu. Inne szczegóły odbudowy mogą raczej budzić zastrzeżenia.</u> + <u xml:id="u-32.20" who="#PoselHochfeldJulian">Ale proszę się przyjrzeć, jak z zewnątrz wygląda gmach Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego. Proszę się przyjrzeć, co się bez przerwy od 5 chyba lat dzieje z Pałacem Potockich, w którym znalazł — na swą zgubę i nieszczęście — pomieszczenie Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Warszawskiego. Proszę się przyjrzeć całemu — że tak powiem — obejściu kompleksu budynków uniwersyteckich przy Krakowskim Przedmieściu. Jest to jeden wielki skandal. A gdy już mowa o reprezentacji, to jakaż może być szlachetniejsza reprezentacja niż starannie i szybko i dobrze odbudowany kompleks budynków uczelnianych, kompleks w poważnej części zabytkowy, pięknie położony, jednocześnie zaś użyteczny, niezbędny? Dziś wstyd jest przyjmować coraz liczniejszych gości zagranicznych w niektórych pomieszczeniach Uniwersytetu, np. w pomieszczeniu Wydziału Filozoficznego w Pałacu Potockich. Dziś wstyd jest prowadzić tych gości brudnymi zakamarkami, wśród śmietników i gruzów, po błocie i prowizorycznych schodkach drewnianych. Wstyd dlatego, że goście ci widzą dysproporcję między wystawnością budowli czysto reprezentacyjnych a brakiem elementarnych wygód i elementarnej estetyki niektórych budowli użytkowych. Zresztą mniejsza o gości zagranicznych. Stokroć ważniejszy jest wstyd, który winniśmy odczuwać przed sobą, przed ogółem, przed masami pracującymi.</u> + <u xml:id="u-32.21" who="#PoselHochfeldJulian">Mówi się nam, że brak jest środków, i siły roboczej, i materiałów, i czasu na wykonanie dokumentacji. Pewnie dlatego marnuje się te środki paćkaninami, które trwają 5, 6 i więcej lat powodując ciągłe niszczenie tego, co już zrobiono. Ale nie w tym ciężar zagadnienia. Widzę bowiem niejedną budowlę warszawską, która mogła poczekać ustępując pierwszeństwa Uniwersytetowi. Jestem głęboko przekonany, że pięknie, starannie i szybko odbudowany kompleks uniwersytecki byłby lepszym pomnikiem naszych czasów, bardziej w swej istocie reprezentacyjnym, choć jednocześnie użytkowym, niż nawet luksusy dobudowanych do starego, niewygodnego i nie pięknego Sejmu biurowych i recepcyjnych pomieszczeń Rady Państwa. Sejmowi z tych luksusów pożytku niewiele. Po staremu komisje gniotą się w małych pomieszczeniach starego Hotelu Poselskiego, po staremu do jednego jedynego telefonu stoją kolejki, po staremu brak miejsca dla pracy posłów, klubów i zespołów. Słowem po staremu, jak w tym dowcipie ze — „Szpilek” opartym na autentycznym tekście księgi telefonicznej: Sejm — patrz Kancelaria Rady Państwa. Ale mniejsza z tym. Popracowaliśmy w tym roku stosunkowo nieźle, nawet gniotąc się w tej części od kuchennych schodów i korona nam z głowy nie spadła. Natomiast szkoda, że wznosząc pewne reprezentacyjne, a mało użyteczne budowle w Warszawie, nie pomyślano o potrzebie pilniejszej również z punktu widzenia reprezentacji, mianowicie o potrzebie starannej odbudowy całego pięknego kompleksu gmachów uniwersyteckich.</u> + <u xml:id="u-32.22" who="#PoselHochfeldJulian">Mówię o tym nie po to, by się rachować z błędami przeszłości, lecz po to, by na tym przykładzie ukazać, iż na przyszłość będzie można prowadzić lepiej nacelowaną politykę inwestycji budowlanych, politykę znajdowania środków na niezbędne wyposażenia kosztem rezygnacji z niektórych kwiatków przy kożuchu. Mówię o tym również dlatego, że według mojego przekonania można by znaleźć środki dodatkowe na dotowanie pracy naukowo-badawczej, gdyby staranniej przyjrzeć się możności zaoszczędzenia na wyposażeniu pewnych instytucji i ośrodków wysoce uprzywilejowanych, a mało efektywnych. Mówię o tym wreszcie dlatego, że jest to jeszcze jeden przykład potrzeby krytyki i kontroli, którą Sejm powinien na co dzień podejmować w odniesieniu do najwyższych nawet ośrodków państwowej dyspozycji gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-32.23" who="#PoselHochfeldJulian">Wysoka Izbo! W przeddzień rozpoczęcia się plenarnych posiedzeń obecnej sesji sejmowej ukazał się w — „Nowej Kulturze” artykuł pod znamiennym tytułem — „Sesja, którą historia zapisze”. Autor tego artykułu stwierdza, że tytuł ów nie jest komplementem, że plus lub minus, który historii przyjdzie postawić przy opisie tej sesji, zależy od jej rzeczywistego przebiegu, od jej rzeczywistych skutków. Nauczyliśmy się liczyć z prasą — nawet, a może przede wszystkim z tą, której nie można dostać, nie wiadomo czy z powodu złej dystrybucji, czy też złej, niecelowej, nie liczącej się z czytelnikiem gospodarki papierem. Nauczyliśmy się liczyć i z — „Trybuną Ludu” i z — „Życiem Warszawy” i z — „Nową Kulturą” i z „Przeglądem Kulturalnym” i z — „Po prostu”. Warto przy sposobności zaapelować, by gospodarze papieru pomyśleli o usunięciu wszystkich utrudnień, które powodują, że te poczytne pisma, wyrażające autentyczny głos żarliwej, rewolucyjnej opinii publicznej, bywają niedostępne. To przecież nasz wielki sukces. Okazało się, że nie potrzeba ani powieści detektywistycznych, ani obrazków i smaczków, ani flirtu z bikiniarzami, aby prasa była rozchwytywana, czytana, komentowana — prasa codzienna i tygodniowa, poważna, trudna. Prasę tę czytuje nie elita, lecz czytują ją właśnie robotnicy. Powtarzam: to nasz wielki sukces. Póki traktowaliśmy czytelników bądź jak dzieci, bądź jak odmianę bikiniarzy, poty nie szło. A wystarczyło, aby prasa stała się prasą dla dorosłych, a zaczęto ją czytać z zapałem, zaczęto jej słuchać, zaczęto się z niej uczyć naszej sprawy, zaczęto się z nią liczyć. Czytelnicy tej prasy, nasi wyborcy, ludzie pracy w Polsce okazali się — o dziwo! — ludźmi zupełnie dorosłymi i znacznie mądrzejszymi, niż to sobie wyobrażali pewni specjaliści od niedobrej polityki i jeszcze gorszej propagandy. Trzeba, abyśmy się z tą prasą koniecznie liczyli i my tutaj w tym Sejmie, my posłowie — bo prasa ta, jak nigdy, wyraża autentyczną i żarliwą opinię szerokich mas, wyraża ich wolę poprawienia naszych metod budowania socjalizmu, wolę kontroli, wolę brania własnych spraw we własne ręce.</u> + <u xml:id="u-32.24" who="#PoselHochfeldJulian">Artykuł w — „Nowej Kulturze”, o którym wspomniałem, jest zwrócony do nas, do Sejmu — nie do Rządu, nie Rząd bowiem może oktrojować prawa Sejmowi. Artykuł ten przypomina nam to, czego właściwie nigdy nie wolno nam było zapomnieć, choć wypada uczciwie powiedzieć, żeśmy jednak zapomnieli. Przypomina nam on o naszych podstawowych obowiązkach, zapisanych w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Cokolwiek by nam mówiono o stylu pracy posłów, cokolwiek by mówiono o roli zespołów poselskich i o tzw. pracy terenowej — nasze obowiązki podstawowe nie polegają ani na propagandzie terenowej, ani na pomocy terenowym radom narodowym, ani na załatwianiu interwencji, choć wszystko to należy oczywiście do naszych obowiązków. Nasze obowiązki podstawowe polegają — zgodnie z Konstytucją — na uchwalaniu ustaw i sprawowaniu kontroli nad działalnością innych organów władzy i administracji państwowej, na powoływaniu i odwoływaniu Rady Ministrów oraz poszczególnych jej członków, na egzekwowaniu przepisu, który mówi, iż Rada Ministrów odpowiada i zdaje sprawę ze swej działalności przed Sejmem. Tego właśnie — a nie tzw. terenowej działalności — brakowało dotychczasowemu stylowi naszej pracy. W naszym systemie, w którym zgodnie z Konstytucją władza należy do ludu pracującego miast i wsi, w naszym systemie, którego podstawę — jak mówi wstęp do Konstytucji — stanowi sojusz robotniczo-chłopski, przy czym kierownicza rola w tym sojuszu przypada klasie robotniczej, jej zjednoczonej, rewolucyjnej partii — w naszym systemie Sejm powinien pełnić funkcję niezwykle doniosłą, mianowicie funkcję stróża jawności i kontrolowania życia politycznego. Jest naszym obowiązkiem w tym właśnie kierunku dokonać zasadniczego przełomu na obecnej sesji.</u> + <u xml:id="u-32.25" who="#PoselHochfeldJulian">Jest naszym obowiązkiem w sposób, który przepisuje nam Konstytucja, realizować nieugięcie i odważnie program wysunięty na czoło tej Konstytucji: program całkowitego zniesienia wyzysku człowieka przez człowieka, program realizacji wielkich idei socjalizmu. Nasza odpowiedzialność przed narodem, przed ludem pracującym — to właśnie odpowiedzialność za przepisany nam konstytucyjnie, specyficzny sposób realizowania tego programu. Od tej odpowiedzialności nic nas nie może zwolnić.</u> + <u xml:id="u-32.26" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. gdańskiego Jan Trusz.</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#PoselTruszJan">Obywatele Posłowie! Masy pracujące Wybrzeża w dyskusji nad 5-letnim planem z prawdziwie gospodarską troską podeszły do tego, jak najlepiej opracować plany, wydobyć wszystkie rezerwy, aby efekty gospodarcze, jakie uzyskamy w wyniku realizacji tych zadań, zapewniły naszemu państwu znaczniejsze znaczniejsze gospodarczej i warunków bytowych obywateli.</u> + <u xml:id="u-34.1" who="#PoselTruszJan">W wyniku dyskusji załóg kontrplany stoczniowców, portowców i innych zakładów pracy przewidują wykorzystanie dużych rezerw — dzięki którym unikniemy zbędnych inwestycji. Środki uzyskane w ten sposób pomogą lepiej zabezpieczyć inne potrzeby mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-34.2" who="#PoselTruszJan">Jak wynika z przedłożonego projektu ustawy budżetowej na rok 1956, wydatki na gospodarkę komunalną wzrosną o 11,9%. Środki finansowe na remonty kapitalne mieszkań wzrastają o 22,4% w stosunku do 1955 r.</u> + <u xml:id="u-34.3" who="#PoselTruszJan">Przeznaczenie tak poważnych środków na gospodarkę mieszkaniową jest wyrazem troski władzy ludowej o warunki bytowe społeczeństwa i stanowi jedną z form świadczeń, które — poza płacami — przeznaczono na podniesienie stopy życiowej obywateli.</u> + <u xml:id="u-34.4" who="#PoselTruszJan">Odbudowa zniszczonych miast województwa poprzez nowe budownictwo, realizowana głównie przez DBOR, dała nam w okresie planu 6-letniego około 40 tys. nowych izb. Odbudowano w 50% dzielnicę Gdańsk-Sródmieście, zabytkową ulicę Długą, powstały nowe osiedla mieszkaniowe w Gdańsku i Gdyni, w Elblągu zapoczątkowano odbudowę śródmieścia.</u> + <u xml:id="u-34.5" who="#PoselTruszJan">Pomimo tak znacznego wzrostu budownictwa mieszkaniowego zjawisko braku dostatecznej ilości mieszkań występuje nadal. Przyczyną tego jest znaczna dysproporcja między wzrostem zasobów mieszkaniowych, a wzrostem ludności. Tak np. w okresie lat 1949—1953 liczba ludności wzrosła o około 70 tys. osób. Z nowego budownictwa uzyskaliśmy w tym czasie 24.500 izb, podczas gdy w tym samym okresie ubytek powstały w wyniku dekapitalizacji budynków wyniósł 19.200 izb. Faktycznie zatem przyrost izb mieszkalnych wyniósł 5.300 izb. Na jedną więc izbę przypadło 14 osób z przyrostu ludności, zamiast przewidywanych 3 osób. Z powyższego wynika, że proces dekapitalizacji budynków mieszkalnych był w owych latach bardzo wysoki i stanowił około 1,4% w stosunku do ogólnej puli zasobów mieszkaniowych miast, a nowe budownictwo było jedynie w stanie nie dopuścić do bezwzględnego obniżenia się globalnych zasobów mieszkaniowych. Dekapitalizacja budynków mieszkalnych naszych miast postępuje nadal i nie jest w stanie jej zatrzymać nawet szeroko zakrojona akcja kapitalnych remontów.</u> + <u xml:id="u-34.6" who="#PoselTruszJan">Perspektywa planu 5-letniego wybudowania 47.300 nowych izb wobec trudności w opanowaniu znacznej dekapitalizacji budynków, wobec wzrastającego przyrostu naturalnego oraz napływu ludności do miast — niewiele poprawi sytuację mieszkaniową.</u> + <u xml:id="u-34.7" who="#PoselTruszJan">Problem walących się domów i niemożności przekwaterowania mieszkających w nich rodzin staje się obecnie główną troską władz terenowych, które z braku rezerw mieszkaniowych nie są w stanie spowodować nawet minimalnej poprawy na tym odcinku. W Gdańsku, Gdyni i Elblągu mamy ponad 400 walących się domów, z których należy wykwaterować ponad półtora tysiąca rodzin.</u> + <u xml:id="u-34.8" who="#PoselTruszJan">Istniejące baraki i inne prowizoryczne domki w osiedlach miasta Gdyni o egzotycznych nazwach, jak — „Pekin”, — „Meksyk”, — „Budapeszt”, — „Drewniana Warszawa” itp. winny ulec natychmiastowej rozbiórce, gdyż absolutnie nie nadają się do zamieszkania urągając najprymitywniejszym wymogom sanitarnym oraz zdrowotnym i w bardzo wielu wypadkach zagrażając bezpieczeństwu zdrowia i życia ludzkiego. Przykłady podane w tych trzech miastach mówią w sposób przekonywający o bardzo ciężkiej sytuacji mieszkaniowej, której poprawa może nastąpić jedynie w wyniku zwiększenia budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-34.9" who="#PoselTruszJan">W dotychczasowym bowiem stanie, to znaczy na rok bieżący władze centralne w projekcie rozdzielnika mieszkań przeznaczyły z nowego budownictwa DBOR 348 izb na przekwaterowanie rodzin mieszkających w budynkach grożących zawaleniem, z tego w Gdańsku 215 izb, w Gdyni 88 izb i w Elblągu 45 izb.</u> + <u xml:id="u-34.10" who="#PoselTruszJan">Te skromne w stosunku do wyżej przedstawionych potrzeb ilości izb jedynie w bardzo nieznacznym stopniu przyczynią się do poprawy omawianej sytuacji. Problem ten pozostaje nadal otwarty i w swoich skutkach staje się coraz bardziej groźny. Trudne warunki mieszkaniowe wielu pracowników przedsiębiorstw morskich, a w szczególności portowców są następstwem odbiegającego znacznie od rzeczywistych potrzeb budownictwa mieszkaniowego w Gdańsku i Gdyni. Obraz tego budownictwa i udział dwóch podstawowych resortów w rozdziale wybudowanych w jego ramach izb daje następujące zestawienie:</u> + <u xml:id="u-34.11" who="#PoselTruszJan">lata 1953 — 1956 —————-- ——— — rozdział izb resort resort w Gdańsku i żeglugi przem. Gdyni — razem masz. 14.244 2.275 6.304 —————-- ——— — Pomimo to przydział izb dla resortu żeglugi w 1956 r. został zmniejszony w porównaniu z 1955 r. nieomal o połowę. Liczba 352 izb, z tego 115 w Gdańsku i 237 w Gdyni w zestawieniu z b. pilnymi potrzebami ludzi przebywających niejednokrotnie — jak to ma miejsce m. in. w przypadku wielu robotników portowych — dosłownie w skandalicznych warunkach mieszkaniowych, w porównaniu do liczby 1.880 izb koniecznych w 1956 r. dla pracowników resortu żeglugi jest więcej niż rażąca.</u> + <u xml:id="u-34.12" who="#PoselTruszJan">Bez zwiększenia budownictwa mieszkaniowego w Trójmieście, bez zmiany proporcji przydziałów izb nie może być mowy o szybkiej poprawie nad wyraz ciężkiej sytuacji mieszkaniowej pracowników resortu żeglugi: rybaków, portowców i marynarzy.</u> + <u xml:id="u-34.13" who="#PoselTruszJan">Stosunkowo niedostateczne w swoich rozmiarach nowe budownictwo mieszkaniowe w woj. gdańskim przy równoczesnym jego skoncentrowaniu w trój mieście przyczyniło się do olbrzymiego wprost zaniedbania i całkowitego braku odnowy mieszkań w pozostałych miastach i miasteczkach, gdzie stopień dekapitalizacji budynków jest szczególnie wysoki i nieustannie wzrasta.</u> + <u xml:id="u-34.14" who="#PoselTruszJan">W planie 5-letnim przewiduje się przyrost ludności miejskiej w woj. gdańskim — 95.400 osób, z czego 10.000 z migracji wg założeń PKPG, co zdaniem terenowych władz jest liczbą poważnie zaniżoną. Plan 5-letni przewiduje wybudowanie 47.300 izb, ubytek natomiast na skutek dekapitalizacji wyniesie ok. 14.000 izb. Faktyczny zatem przyrost izb mieszkalnych wyniesie 33.300 izb, co zapewni mieszkania dla 53.200 mieszkańców. Dla pozostałych zaś mieszkańców z przyrostu naturalnego i napływu w liczbie 42.200 osób nie będzie można zapewnić mieszkań — pomijając przy tym konieczność poprawy warunków mieszkaniowych ludności, która już obecnie znajduje się w ciężkiej sytuacji. Konieczne jest zwiększenie budownictwa DBOR w planie 5-letnim o 8 tys. izb dla zaspokojenia najpilniejszych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-34.15" who="#PoselTruszJan">Jednym z głównych obecnie powodów stałego pogarszania się sytuacji mieszkaniowej jest duży napływ ludności do trójmiasta, co wykazują następujące liczby. W 1954 r. i 1955 r. przybyło (poza przyrostem naturalnym) 24.822 osób. Dodając do tego przyrost naturalny, który wynosił w 1955 r. 9.354 osoby, otrzymujemy poważną liczbę w ogólnym wzroście liczby ludności trójmiasta.</u> + <u xml:id="u-34.16" who="#PoselTruszJan">Wśród przybywających z zewnątrz stwierdza się znaczną ilość mieszkańców wsi, którzy porzucają dotychczasowe miejsce pracy na roli i przenoszą się do miasta, w czasie gdy wieś, a w szczególności PGR-y cierpią na dotkliwy brak rąk do pracy. Ten niekontrolowany napływ ludności stwarza dodatkowe trudności dla wydziałów kwaterunkowych i oddziałów zatrudnienia prezydiów miejskich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-34.17" who="#PoselTruszJan">W takiej sytuacji zachodzi konieczność wprowadzenia przepisów regulujących sprawy meldunkowe, które spowodowałyby zahamowanie tak wielkiego napływu ludności do Gdańska, Gdyni i Sopotu — leżących w pasie granicznym województwa.</u> + <u xml:id="u-34.18" who="#PoselTruszJan">W niewłaściwy sposób jest realizowana również ustawa o planowym zatrudnieniu absolwentów. W bardzo wielu wypadkach absolwenci kierowani są na mocy nakazów pracy na teren woj. gdańskiego z ośrodków naukowych innych województw, podczas gdy absolwenci z Gdańska otrzymują skierowania do pracy na teren innych województw. W wyniku stosowania takich metod powstaje wielkie niezadowolenie i rozgoryczenie absolwentów, którym prezydia rad narodowych nie mogą przydzielić przysługujących im mieszkań.</u> + <u xml:id="u-34.19" who="#PoselTruszJan">Szczególnego podkreślenia wymaga również występująca często praktyka dokonywania przeniesień tzw. służbowych, dla których zakłady pracy przydzielają mieszkania z rozdzielnika centralnego, co stanowi wielką krzywdę dla pracowników miejscowych. Prócz uzasadnionych przeniesień specjalistów okrętowych czy morskich na Wybrzeże, można by podać wiele przykładów lekkomyślnego narzucania nam przez poszczególne ministerstwa i centralne zarządy ludzi tego typu, jak personalnik w zjednoczeniu cukrowniczym, referent personalny centrali zielarskiej lub agent skupu surowców włókienniczych i skórzanych.</u> + <u xml:id="u-34.20" who="#PoselTruszJan">Radykalnej zmiany wymaga ponadto zasada rozdziału mieszkań z budownictwa mieszkaniowego DBOR-u. W obecnej sytuacji 85,4% izb pochodzących z tego budownictwa stanowi należność poszczególnych resortów, rozdzielaną centralnie. W tym stanie rzeczy prezydia rad narodowych faktycznie nie posiadają prawie żadnego wpływu na rozdział mieszkań i wydają tylko przydziały zgodnie z rozdzielnikiem centralnym dla użytkowników przewidzianych z góry, których potrzeby nie zawsze są tak wielkie i tak pilne jak innych użytkowników.</u> + <u xml:id="u-34.21" who="#PoselTruszJan">Mieszkańcy Gdańska słusznie wytykają radom narodowym, dlaczego dopuściły i tolerują dotąd fakty zajmowania domów mieszkalnych (willowych) przez poszczególne biura i urzędy. Ale z drugiej strony, gdy się kogoś chce ruszyć z miejsca, to centralne zarządy, CRZZ itp. oskarżają prezydia rad o łamanie praworządności. Myślę, że mieszkania te należy niezwłocznie opróżnić — biura zaś przenieść z nich do licznych przyzakładowych ciągle pustych świetlic lub tzw. sal dla zebrań.</u> + <u xml:id="u-34.22" who="#PoselTruszJan">Trzeba tylko, by rady narodowe poczuły się wreszcie — „gospodarzami terenu” — wychodziły z inicjatywą i umiały jej bronić przed tymi, którzy nie umieją doceniać władz terenowych.</u> + <u xml:id="u-34.23" who="#PoselTruszJan">Specjalnej uwagi wymaga również sprawa budownictwa indywidualnego i spółdzielczego. Odnośna uchwała Prezydium Rządu, normująca związane z tym zagadnienia, nie działa prawie wcale, a to ze względu na niewykonywanie jej przez poszczególne resorty. Brak dokumentacji typowej, nieprzyznawanie potrzebnych materiałów i nieudzielanie koniecznej pomocy ze strony państwa w formie pożyczek powoduje olbrzymie trudności w rozwoju budownictwa spółdzielczego i indywidualnego.</u> + <u xml:id="u-34.24" who="#PoselTruszJan">Warunki do rozwoju tego budownictwa ze strony zainteresowanych osób (marynarzy, rybaków, stoczniowców) na terenie woj. gdańskiego są bardzo dobre. Jako przykład niechaj posłuży Władysławowo, gdzie o zezwolenie na budowę ubiega się ok. 300 rybaków. W powiecie puckim w 2 pierwszych miesiącach 1956 r. wpłynęło 20 wniosków o pożyczkę na ogólną kwotę 453 tys. zł, podczas gdy limit na 1956 r. dla całego województwa wynosi zaledwie 1.100 tys. zł. Złożone natomiast w Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej podania o pożyczki na rok 1956 opiewają na ogólną sumę 4 mln zł.</u> + <u xml:id="u-34.25" who="#PoselTruszJan">Jeszcze gorzej przedstawia się sprawa zaopatrzenia w materiały budowlane. W 1956 r. Prezydium WRN dotychczas nie otrzymało oficjalnego przydziału tych materiałów. Natomiast otrzymało zlecenie Ministerstwa Handlu Wewnętrznego dokonywania przydziałów na bieżąco w miarę posiadania materiałów budowlanych — tylko na te budynki, przy których roboty rozpoczęto w r. ub.</u> + <u xml:id="u-34.26" who="#PoselTruszJan">Złożone przez Ministerstwo Żeglugi zapotrzebowanie (na materiały budowlane (cegła, cement, żelazo zbrojeniowe i tarcica) przekracza przewidywane roczne przydziały materiałów budowlanych na wszystkie trzy formy budownictwa dla całego województwa. Tego rodzaju sytuacja stawia pod znakiem zapytania możliwość wykorzystania w roku bieżącym przyznanych przez Ministerstwo Żeglugi kredytów na budowę domków jednorodzinnych i zahamuje całkowicie budownictwo powszechne.</u> + <u xml:id="u-34.27" who="#PoselTruszJan">Władze centralne zupełnie lnie biorą pod uwagę specyficznych potrzeb województwa gdańskiego w tym zakresie, wynikających z popularności tego rodzaju budownictwa wśród rybaków i marynarzy, oraz ich możliwości finansowych. Według ogólnie posiadanej orientacji pod względem zaopatrzenia w materiały budowlane na budownictwo powszechne woj. gdańskie traktowane jest najgorzej i znajduje się na szarym końcu. Pewne światło na sposób rozdziału materiałów budowlanych przez Ministerstwo Handlu Wewnętrznego może rzucić fakt, że jeśli np. nieoficjalny przydział drewna dla całego województwa w roku 1956 ma wynieść 831 m^3^, to gdy Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Kartuzach zwróciło się bezpośrednio do Ministerstwa Handlu Wewnętrznego o specjalny przydział tarcicy na przeprowadzenie remontów domów uszkodzonych przez huragan, otrzymało na ten cel w marcu bieżącego roku przydział 800 m^3^ tarcicy.</u> + <u xml:id="u-34.28" who="#PoselTruszJan">W celu poprawy takiego stanu rzeczy konieczne jest opracowanie w najbliższym czasie typowej dokumentacji technicznej zwiększenia puli materiałowej i kredytów na pożyczki, co spowoduje większy rozwój budownictwa indywidualnego przyzakładowego i spółdzielczego, a tym samym poprawi niezwykle ciężką sytuację mieszkaniową. W celu właściwego i odpowiadającego istotnym potrzebom rozdziału mieszkań należy powiększyć zapas terenowy przynajmniej do 80% ogólnej ilości izb oddawanych do użytku, a resztę pozostawić resortom. Zwiększenie zapasu terenowego zapewni właściwy rozdział mieszkań dla użytkowników, których potrzeby są o wiele lepiej znane prezydiom rad narodowych aniżeli władzom centralnym. W ten sposób na omawianym odcinku będzie zrealizowana zasada decentralizacji dyspozycji tam, gdzie jedynie władza terenowa może wydawać bardziej słuszne decyzje.</u> + <u xml:id="u-34.29" who="#PoselTruszJan">Przemówienie swoje, Obywatele Posłowie, chciałem zakończyć następującymi wnioskami:</u> + <u xml:id="u-34.30" who="#PoselTruszJan">1.Zwiększyć budownictwo mieszkaniowe w</u> + <u xml:id="u-34.31" who="#PoselTruszJan">Planie 5-letnim przynajmniej do liczby 56 tys. izb, z czego na DBOR przypadałoby 37,7 tys. izb.</u> + <u xml:id="u-34.32" who="#PoselTruszJan">2.Wprowadzić przepisy szczególne regulujące sprawy meldunkowe na terenie miast Gdańska, Gdyni i Sopotu, które spowodowałyby zahamowanie wielkiego napływu ludności na teren tych miast.</u> + <u xml:id="u-34.33" who="#PoselTruszJan">3.W rozdzielniku mieszkań z nowego budownictwa w roku bieżącym i w latach przyszłych uwzględnić we właściwej proporcji potrzeby pracowników resortu żeglugi.</u> + <u xml:id="u-34.34" who="#PoselTruszJan">4.Zmienić zasadę rozdziału mieszkań z budownictwa DBOR, pozostawiając rozdział mieszkań do kompetencji terenowych rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-34.35" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#Marszalek">Na tym kończymy dzisiejsze obrady Sejmu.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#Marszalek">Następne posiedzenie odbędzie się jutro, dnia 25 kwietnia, o godz. 10. Na posiedzeniu tym będzie kontynuowana dyskusja nad:</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#Marszalek">1.Exposé Prezesa Rady Ministrów, 2.Projektem ustawy budżetowej na rok 1956, 3.Sprawozdaniem Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1954.</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#Marszalek">Podaję do wiadomości, że posiedzenie Komisji Oświaty, Nauki i Kultury odbędzie się jutro, dnia 25 kwietnia, o godz. 9.45 w sali Domu Poselskiego.</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-35.6" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 21 min. 15.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00020-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00020-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..7f99609 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00020-01/header.xml @@ -0,0 +1,79 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00020-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>20 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>20 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">20</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1956-04-25</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBugdolBernard" role="speaker"> + <persName>Poseł Bugdoł Bernard</persName> + </person> + <person xml:id="PoselChabaJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Chaba Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCieslakStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Cieślak Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanczykTadeusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Janczyk Tadeusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJodlowskiJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Jodłowski Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKieszczynskiJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Kieszczyński Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKreciwilkZofia" role="speaker"> + <persName>Poseł Kręciwilk Zofia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKrzywanskiZygmunt" role="speaker"> + <persName>Poseł Krzywański Zygmunt</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRogalaAugust" role="speaker"> + <persName>Poseł Rogala August</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStruzekBoleslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Strużek Bolesław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSzczeniowskiSzczepan" role="speaker"> + <persName>Poseł Szczeniowski Szczepan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTitkowWalenty" role="speaker"> + <persName>Poseł Titkow Walenty</persName> + </person> + <person xml:id="PoselToczekAndrzej" role="speaker"> + <persName>Poseł Toczek Andrzej</persName> + </person> + <person xml:id="PoselUrbanczykStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Urbańczyk Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZemanekZofia" role="speaker"> + <persName>Poseł Zemanek Zofia</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00020-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00020-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..f247bd0 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00020-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,716 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z20 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 25 kwietnia 1956 r.</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Protokół 19 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu ustaliło porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia, który został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Przystępujemy do dalszego ciągu łącznej dyskusji nad:</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">a)Exposé Prezesa Rady Ministrów, b)projektem ustawy budżetowej na rok 1956 (druki nr 63 i 67), c)Sprawozdaniem Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1954 (druki nr 64 i 68).</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. krakowskiego Zofii Zemanek.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselZemanekZofia">Wysoki Sejmie! Obecna debata sejmowa odbywa się w okresie wielkiego wzniesienia fali dyskusji, jaka toczy się u nas od przeszło roku i obejmując coraz szersze kręgi społeczeństwa przyczynia się do poważnej intensyfikacji życia politycznego w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselZemanekZofia">Jeśli przypominam ten dla każdego oczywisty fakt, to tylko po to, aby uzmysłowić sobie dużą odpowiedzialność, jaka na nas, przedstawicielach mas ludowych, które nas wybrały, ciąży.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselZemanekZofia">Wszyscy uczestniczymy dziś w wielkim historycznym procesie przewartościowań utrwalonych przez lata wartości, potrzebnych dla przywrócenia naszej ideologii — jej humanistycznej treści, zrozumienia sensu złych, bolesnych, szkodliwych wypaczeń i wyrwania ich z naszego życia.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselZemanekZofia">W tych wielkich i trudnych przemianach nie brak jest zgrzytów i nieporozumień, zahamowań wynikłych ze starych nawyków, tam nawet, gdzie kryją się one pod pozornie nową terminologią. Niełatwo jest, jak z tego widać, od razu sprawnie i bez bólu dokonać potrzebnych zmian, a zmiany te jednak już się dokonują. Ostatnie tygodnie szczególnie żarliwych dyskusji odkrywają tak wielkie siły rewolucyjne tkwiące w masach ludowych, że pozwala to optymistycznie patrzeć na tok przebiegających procesów.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselZemanekZofia">Usuwanie szkodliwych wypaczeń, a nawet zwyrodnień organów władzy ludowej, rozszerzający się coraz bardziej zakres wadliwie i szkodliwie ograniczanej w poprzednim okresie demokracji wytwarza i wytwarzać będzie w miarę postępu tych procesów, coraz większą jedność narodu, a jednocześnie coraz wyraźniej występować będzie służebna funkcja organów władzy ludowej, które są tylko wybranymi przez lud przedstawicielami jego woli i jego dążeń.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselZemanekZofia">Odejście od leninowskich norm życia, odejście od marksizmu-leninizmu pozbawiło nas naukowej metody i naukowej analizy zjawisk i zepchnęło w konsekwencji na drogę rozstrzygania trudnych i nowych spraw przy pomocy irracjonalnych, metafizycznych, a więc pozbawionych sensu kryteriów. W konsekwencji doprowadziło to do traktowania teorii jako sztywnych dogmatów, dla których szukano tylko egzemplifikacji w praktyce, a to musiało doprowadzić do schematów i uproszczeń, bezmyślności, apatii i bezkrytycznej wiary w słuszność spraw z góry rozstrzygniętych i zdecydowanych, z drugiej zaś strony w tych warunkach musiały wyrastać formalne autorytety będące upostaciowaniem objawionych prawd. Atmosfera ta rodziła cały system zbiurokratyzowanych urządzeń i instytucji, obcych naszemu ustrojowi i przynoszących wiele komplikacji i trudności, do których niektórzy dorobili teorię o kosztach własnych socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselZemanekZofia">III Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej pozbawiło podstaw tę pseudoteorię, wskazując na konieczność walki z biurokratycznymi naroślami i szkodliwymi wypaczeniami w funkcjonowaniu dyktatury proletariatu w naszym kraju. Ten proces powrotu do leninowskich norm życia i naukowych kryteriów w ocenie zjawisk rozszerzony i pogłębiony został po XX Zjeździe bolesnymi doświadczeniami Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego i międzynarodowego ruchu robotniczego.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselZemanekZofia">Ten proces przywrócenia należnej rangi marksizmowi-leninizmowi jest dla nas, marksistów, przywróceniem sensu naszej walce, w którą wkładaliśmy przecież cały zapał swej młodości i cały wysiłek swoich dojrzałych lat. Przecież nie dla jakichś mglistych miraży szliśmy do walki w trudnych warunkach, walki z rodzimym faszyzmem i hitlerowskim okupantem, ale właśnie dla pełnego wyzwolenia człowieka z pęt krępujących jego swobodny rozwój. Na wielu frontach walk wyzwoleńczych walczyli i ginęli polscy komuniści, aby ludzie mogli lepiej, sprawiedliwiej i mądrzej żyć. Wykreślani byli niejednokrotnie w ubiegłym okresie z kroniki ludzkich spraw i oficjalnej historii Partii, którą wypiastowali, w szeregach której walczyli i ginęli — wielu z nich po dziś dzień czeka na pełny powrót do historii swego narodu. I dlatego, choć ciężko nam dzisiaj i trudno uładzić tych wiele niełatwych spraw i rozrachunków naszego życia, jesteśmy głęboko przekonani, że w okresie, kiedy przywrócona zostaje właściwa rola i właściwe znaczenie myśli, rozumowi, wiedzy i nauce, łatwiej nam będzie, nam, polskim komunistom, znaleźć zagubiony w trudnych mrocznych dniach ludzki sens naszej rewolucji. Narastający twórczy, rewolucyjny rozmach mas ludowych wyraźnie raz jeszcze potwierdza, że tylko pełne przywrócenie godności ludzkiej, rozszerzenie demokracji utrwala i ułatwia postępy w budowie socjalizmu w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselZemanekZofia">Stąd wynika też, jak już wspomniałam na wstępie, wielka odpowiedzialność nas, posłów, za rozszerzenie demokracji, za zwalczanie wszelkich przejawów mistyfikacji i uproszczeń, które hamować będą jej postęp. Wymaga to racjonalnej, wnikliwej analizy zjawisk naszego życia i wyciągania najbardziej prawidłowych wniosków, które dopomogą do zniszczenia wszelkich szkodliwych narośli i zahamowań, naprawienia krzywd i niesprawiedliwości, a jednocześnie zabezpieczą — poprzez jak najbardziej czynny udział mas, poprzez ich krytyczny, konstruktywny wkład — ich udział w decydowaniu o losach swojego kraju i o jego przyszłości.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselZemanekZofia">W obecnej debacie sejmowej w czasie toczącej się dyskusji liczni posłowie zabierający już głos przedstawiali wnioski dotyczące pogłębienia zachodzących u nas procesów, usprawnienia naszej gospodarki i ujawnienia rezerw. Chciałabym również poruszyć problem, który, choć pozornie szczegółowy, wydaje mi się zagadnieniem zasadniczej wagi dla dalszego rozwoju naszej gospodarki i kultury.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselZemanekZofia">W społeczeństwie budującym socjalizm, w społeczeństwie opierającym swój rozwój na naukowych przesłankach, rola nauki i wysokokwalifikowanych specjalistów w każdej dziedzinie życia nabiera szczególnego znaczenia. Można by powiedzieć, że miarą i wyrazem wagi tego zagadnienia był szeroki niewątpliwie rozmach w rozwoju organizacji szkolnictwa wyższego i placówek naukowo-badawczych w okresie ubiegłego 11-lecia.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselZemanekZofia">Rezultatem tego rozwoju jest fakt, że w chwili obecnej stosunek ilości studentów do ludności w naszym kraju jest jednym z najwyższych w świecie. Wyprzedziliśmy w tym względzie nawet wysoko uprzemysłowione kraje kapitalistyczne. I tak na przykład jeżeli we Francji na 10 tys. mieszkańców przypada 20 studentów wyższych uczelni, a w Anglii na 10 tys. mieszkańców przypada 30 studentów, to u nas na tę samą liczbę ludności przypada aż 52 studentów. Za tym oczywiście szły poważne środki z budżetu państwowego na rozbudowę i zaopatrzenie szkół wyższych i placówek naukowo-badawczych.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselZemanekZofia">Posiadamy obecnie 82 szkoły wyższe, 60 placówek naukowych PAN, 80 instytutów resortowych gospodarczych i ponad 20 instytutów naukowych w resortach niegospodarczych.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselZemanekZofia">Poważne nakłady na rozbudowę domów studenckich i pomoc stypendialna dla młodzieży stworzyły w zasadzie ekonomiczne warunki dostępu do wyższych uczelni synom robotników i chłopów.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselZemanekZofia">Byłoby jednak przesadą twierdzić, że ten rozmach organizacyjny był wystarczający dla wyznaczenia nauce i szkołom wyższym należytego miejsca w hierarchii spraw określających nasz rozwój, a nawet bez przesady można stwierdzić, że wbrew pozorom stworzonym przez rozwój organizacyjny zaczął się w ostatnich latach zaznaczać proces degradacji nauki. Odejście od kryteriów naukowych w naszym życiu doprowadziło do obniżenia wartości racjonalnej myśli, dopuszczając do krzywienia się metafizyki i mitologii w różnych dziedzinach naszego życia społecznego. W takich warunkach nauce wyznaczona została bardzo służebna i utylitarnie pojęta rola. Wyraziło się to w coraz wyraźniejszym przesuwaniu środków łożonych na rozwój nauki z tradycyjnych, posiadających cenną kadrę naukową ośrodków, jakimi były wyższe uczelnie — na tworzone często zbyt pochopnie, bez zabezpieczenia kadrowego, jako panaceum na dolegliwości doraźne resortu, instytuty resortowe, tworzone często bez jasnego zresztą sprecyzowania ich roli i zadań w ogólnym systemie rozwoju badań naukowych w kraju.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselZemanekZofia">Wyraziło się to poza tym, moim zdaniem, w wulgarnym rozumieniu więzi teorii z praktyką, podchodzeniu do pracownika nauki często jak do rzemieślnika, rozwiązującego doraźnie sprawy na zamówienie, przy jednoczesnym ograniczeniu dostępu do źródeł, które były niezbędne dla rozwoju badań naukowych.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselZemanekZofia">Nie widziano roli nauki jako motoru postępu technicznego i nie stawiano nawet programowych, perspektywicznych zadań przed nauką, sprowadzając w ten sposób pracę naukową do chałupniczych form i metod.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselZemanekZofia">Ten stosunek stworzył fałszywe koncepcje w metodach planowania i finansowania szkół wyższych i nauki i doprowadzał do uciążliwej, delikatnie mówiąc, procedury biurokratyczno-administracyjnej, do zawiłej i nadmiernej sprawozdawczości, ograniczającej i hamującej w ten sposób rozwój twórczych badań naukowych.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselZemanekZofia">Wartość placówki naukowo-badawczej oceniano najczęściej w ten sposób, że patrzono na dobrze lub źle wypełnione sprawozdania, sprawność funkcjonowania regulaminów i rozmieszczenie etatów.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselZemanekZofia">Niedocenianie w praktyce nauki, deprecjacja społecznej wartości pracy naukowej wyraziła się w niskim uposażeniu pracowników naukowych, zmuszanych przez to do rozpraszania swych możliwości i szukania dodatkowych źródeł zarobków.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselZemanekZofia">Ograniczenie demokracji i wypaczenia wynikłe z faktu odejścia od leninowskich form życia przyniosły wiele bolesnych i szkodliwych skutków, które chcemy dziś naprawiać i usuwać. W nauce skutki te były szczególnie szkodliwe i szczególnie niebezpieczne. Schematyzm, uproszczenia i wulgaryzacja hamowały postęp na każdym odcinku życia społecznego, ale w nauce doprowadziły i musiały doprowadzić do niebezpiecznych objawów skostnienia i zastoju, które były tylko konsekwencją tego irracjonalnego, dogmatycznego systemu.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselZemanekZofia">Indywidualne i zespołowe osiągnięcia naukowe w poprzednim okresie nie mogą przesłaniać groźnego objawu zacofania naszej nauki, która, poważnie oderwana od kontaktów z nauką światową, pozbawiona atmosfery twórczej polemiki, dreptała coraz bardziej w opłotkach zaściankowości, stwarzając tym poważne trudności dla wszechstronnego naszego rozwoju. Od przeszło roku, po III Plenum KC PZPR, podobnie jak i w całym życiu, zaczęła się coraz ostrzejsza krytyka braków i wypaczeń występujących w nauce i życiu uczelni. Przybierająca na sile po XX Zjeździe KPZR dyskusja wniosła cały szereg krytycznych i cennych uwag.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselZemanekZofia">W dniu wczorajszym poseł Hochfeld przedstawił cały rejestr tych słusznych uwag krytycznych wysuwanych w wielu ostatnich dyskusjach na wyższych uczelniach. Dotyczą one warunków rozwoju nauki, aintelektualnego systemu studiów, przerostów biurokratycznych i zagadnienia wzrostu kadry naukowej. Nie chciałabym powtarzać szczegółowo tych spraw, które wczoraj były już przedstawione.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselZemanekZofia">Rezultaty krytyki toczącej się na wyższych uczelniach pozwalają już dzisiaj z większą precyzją formułować wnioski w sprawie poprawy niepokojącego stanu. Konfrontacja tych wniosków z projektem budżetu na rok 1956 nasuwa parę krytycznych uwag i wynikających z nich konsekwencji, które chciałam przedstawić do rozważenia Obywatelom Posłom.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselZemanekZofia">Wydatki na naukę i szkoły wyższe w projekcie budżetu państwa na rok 1956 stanowią niepełne 2% ogółu bieżących wydatków budżetowych i wzrastają o 11%. Jeśli jednak uwzględnimy wzrost cen na odczynniki i aparaturę, wzrost ten będzie znacznie mniejszy i można go ocenić szacunkowo na około 2%.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselZemanekZofia">W związku z koniecznością unowocześnienia aparatury, lepszego zaopatrzenia bibliotek niezbędnego dla rozszerzenia badań naukowych konieczne jest zwiększenie sum przeznaczonych na naukę. W związku z tym nasuwa się nieodparcie wniosek o konieczności rozważenia przez Komisję Oświaty, Nauki i Kultury Sejmu możliwości zwiększenia wydatków przeznaczonych na naukę i szkolnictwo wyższe w przyszłych preliminarzach budżetu państwowego następnych lat planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselZemanekZofia">Chcę się teraz zastanowić głównie nad wnioskami aktualnymi na rok bieżący, nasuwającymi się z analizy budżetu roku 1956. W związku z tym chciałabym wysunąć trzy problemy.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselZemanekZofia">Sprawa rozdziału środków budżetowych przeznaczonych w bieżącym roku na naukę i szkolnictwo wyższe. Wychodząc z założeń o konieczności rozwoju prac naukowych chciałam przedstawić, jak wygląda sprawa rozdziału w budżecie sum przeznaczonych na prace naukowo-badawcze.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselZemanekZofia">W wyższych uczelniach, skupiających około 4 tys. samodzielnej kadry naukowej, na badania naukowe przeznacza się w budżecie państwowym 29 mln zł. 60 placówek Polskiej Akademii Nauk, skupiających ok. 3,5 tys. pracowników nauki, na badania naukowe otrzymuje 73 mln zł. A w 80 instytutach resortowych gospodarczych, które w zasadzie nie mają własnej samodzielnej kadry naukowej, na ten cel przeznacza się 271.308 tys. zł. Do tych sum dochodzą jeszcze sumy na instytuty tzw. niegospodarcze, czyli widzimy, że cyfra 271 mln została w ogólnym budżecie znacznie przekroczona w stronę instytutów resortowych. Stosunek tych cyfr wykazuje jasno, że taki rozdział środków finansowych nie jest niczym uzasadniony i nasuwa poważne wątpliwości. Wymagałoby to wnikliwego przeanalizowania zarówno tematyki prac naukowych instytutów resortowych, jak i realności wykonania i wyciągnięcia stąd odpowiednich wniosków.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselZemanekZofia">Dla przykładu, jak wygląda sprawa zabezpieczenia kadrowego wykonania prac naukowych, chcę przedstawić sytuację instytutów resortu chemii. W 10 instytutach resortu chemii, których budżet w całości wynosi 73.401 tys. zł, na pracę naukową przeznacza się prawie 30 mln, to znaczy tyle, ile wynosi fundusz na prace naukowe wszystkich wyższych uczelni, przy niemal 4 tys. samodzielnych pracowników skupionych w wyższych uczelniach, a w instytucie chemii jest ich tylko 37.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselZemanekZofia">A np. w instytucie tzw. niegospodarczym, instytucie Ministerstwa Spraw Zagranicznych — Instytucie Spraw Międzynarodowych, którego budżet przekracza 3 mln zł na 1956 r., na 120 pracowników jest tylko 10 pracowników o kwalifikacjach naukowych. Pracą naukową Instytutu — jak do tej pory — są głównie biuletyny, które się zresztą rozchodzą prawie jak druki ścisłego zarachowania.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PoselZemanekZofia">Stąd też i efekty wielu tych placówek są znikome, nie mogą być lepsze i często odnosi się wrażenie, że zostały one stworzone tylko jako źródła czerpania dodatkowych zarobków dla nisko opłacanych pracowników naukowych i jako argument ograniczający dotacje na naukę, która daje tak małe wyniki. Wydaje się, że jednak sprawę podwyżki uposażeń należy rozwiązać w sposób znacznie prostszy, a ograniczenie działalności istniejących bez uzasadnienia instytutów i sprowadzenie ich do właściwych rozmiarów, np. laboratoriów przyfabrycznych, mogłoby zwolnić również pewną część kosztownej a często nie wykorzystanej aparatury naukowej.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PoselZemanekZofia">Dla przykładu chcę przedstawić sprawę zaopatrzenia w aparaturę naukową i marnowania wielu cennych aparatów naukowych w niektórych placówkach resortowych. W Polskiej Akademii Nauk przy Komitecie Nauk Rolniczych znajduje się laboratorium zakładu hodowli doświadczalnej zwierząt. W laboratorium tym pracuje 7-osobowa grupa pracowników naukowych. Mieści się ono w Pałacu Staszica i posiada jeden pokoik laboratoryjny o prymitywnym uzbrojeniu wykonanym osobiście, metodą chałupniczą, przez samych pracowników nauki. Pomieszczenie tego zakładu wynosi 16 m^2^.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PoselZemanekZofia">Jednocześnie przy Centralnym Zarządzie Terenowego Przemysłu Spożywczego znajduje się laboratorium, które posiada doskonale i nowocześnie uzbrojone laboratorium chemiczne o powierzchni 82 m^2^. W lokalu tym pracuje tylko dwóch pracowników naukowych, nawet bez laboranta. Plan badawczy tego laboratorium zawiera 4 tematy dotyczące bardzo doraźnych spraw produkcyjnych, jak produkcja soku pitnego z kapusty, musztarda w proszku itd. Wydaje się, że tego rodzaju dysproporcje i marnotrawstwo w rozdziale środków i nakładów należy usunąć.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PoselZemanekZofia">Ze sprawą oceny celowości istnienia niektórych instytutów resortowych i celowości wydatkowania sum przeznaczonych na badania naukowe oraz wykorzystania aparatury naukowej łączy się sprawa podwyżki uposażeń dla pracowników nauki. Przeciętna roczna uposażeń pracownika nauki w szkołach wyższych i instytutach resortowych niegospodarczych wynosi 14 tys. zł. W placówkach Polskiej Akademii Nauk i w instytutach gospodarczych resortowych przeciętna dosięga 20 tys. rocznie. Układa się to w zależności od ilości pomocniczej kadry naukowej, o czym Wspominał już wczoraj poseł Hochfeld. Jak widać z tego, uposażenie pracownika nauki jest bardzo niskie. Sprawa ta nie może być rozważana tylko w aspekcie podniesienia stopy życiowej i stworzenia niezbędnego minimum do pracy twórczej, ale przede wszystkim jest to zagadnienie nadmiernego rozproszenia wysiłków pracowników nauki. A więc łączyć się ona winna z całkowitym ograniczeniem kumulacji stanowisk dla pomocniczej kadry naukowej i znacznym, nie przekraczającym dodatkowego etatu, ewentualnie pół etatu uzasadnionego względami społecznych potrzeb, ograniczeniem dla samodzielnych pracowników nauki. Postulat ten określa zatem wysokość tych uposażeń. Jak niepożądanym zjawiskiem, zwłaszcza dla rozpoczynających prace naukowe, jest łączenie prac, nie mam chyba potrzeby mówić. Tymczasem jest to zjawisko dość częste i niemal powszechne.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PoselZemanekZofia">Według danych Państwowej Komisji Etatów w szkołach wyższych pracuje 43 tys. pracowników nauki tzw. działalności podstawowej, tzn. pracownicy samodzielni, pomocniczy i personel naukowo-techniczny. Jeśli zestawiamy tę cyfrę z faktyczną liczbą około 18 tys. pracowników naukowych, to widzimy, że nawet po odliczeniu etatów fikcyjnie obsadzonych ludźmi nie posiadającymi żadnych kwalifikacji naukowych będziemy mieli sporą ilość etatów przypadających 2-krotnie na jednego pracownika nauki. Likwidacja kumulacji nie tylko pozwoli w sposób celowy wygospodarować potrzebne rezerwy, ale przyniesie najcenniejszą rzecz, jaką jest koncentracja wysiłku potrzebnego w pracy naukowej. I to jest chyba najbardziej wartościowy potencjał naszego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PoselZemanekZofia">Ostatnią sprawą, którą chcę poruszyć, jest likwidacja biurokratycznych wypaczeń ograniczających samodzielność i piętrzących nieznośne przeszkody w pracy naukowej. Odbiciem tego w budżecie jest nadmierny, niedopuszczalny rozrost aparatu administracyjno-biurowego, który wyraża się stosunkiem 2,1 : 1. Czyli na 43 tys. pracowników tak zwanej działalności podstawowej przypada 20 tys. pracowników administracyjno-biurowych. Jeśli nawet założymy, że część z nich — choć to raczej jest wypadek rzadki — pełni funkcję laborantów czy bibliotekarzy, to i tak cyfra ta jest niepokojąca i wskazuje na ogromne obciążenie placówek naukowych) zbędną pracą, narzuconą im przez biurokratyczny system planowania i finansowania ze strony Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, Państwowej Komisji Etatów i Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PoselZemanekZofia">Szybkie doprowadzenie do końca wniosków, wynikających z ponad rok już trwających dyskusji i postulatów wysuniętych przez pracowników nauki i młodzieży, jest konieczne dla stworzenia pomyślnych warunków do badań naukowych w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PoselZemanekZofia">Jest w przygotowaniu uchwała Prezydium Rządu, która ma stworzyć podstawę do reform potrzebnych dla stworzenia odpowiednich warunków rozwoju nauki i podniesienia wartości kształcenia specjalistów. Uchwała ta jednak rodzi się zbyt wolno i dlatego wydaj e mi się celowe i zgodne z zadaniami Sejmu wpływanie na tempo przygotowań i przeprowadzanie potrzebnych zmian. Dlatego chciałabym postawić wniosek o uaktywnienie Komisji Oświaty, Nauki i Kultury Sejmu, która nie powinna zbierać się tylko w okresach przed posiedzeniami plenarnymi Sejmu, ale która bieżąco roztoczyłaby kontrolę nad: postępem demokratyzacji i odbiurokratyzowaniem nauki. Są to niezbędne warunki, aby wyższe uczelnie i placówki naukowo-badawcze stały się w okresie planu 5-letniego ośrodkami twórczej, żywej myśli naukowej, torującymi drogę postępowi technicznemu i rozwojowi kultury narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PoselZemanekZofia">Wysoki Sejmie! Mamy wielkie i sławne tradycje naukowe. Jesteśmy narodem, który dał ludzkości wiele światłych i wielkich umysłów, a wśród nich nazwiska Kopernika i Marii Curie-Skłodowskiej są tymi, które otworzyły przed ludzkością nowy świat. Historia naszej nauki to wielki wkład w rozwój myśli naukowej całego świata. Marny i dzisiaj w Polsce wielu wybitnych uczonych. Po raz pierwszy zostały stworzone warunki, kiedy nie tylko lud polski, ale i polscy uczeni nie muszą szukać możliwości swej twórczej pracy na obczyźnie, ale mogą w kraju wraz z całym narodem rozwiązywać trudne problemy życia i wytyczać drogi postępowi. Nie dopuśćmy więc do zmarnowania tych potencjalnych możliwości, skończmy z traktowaniem nauki jako luksusowej maskotki, a przywróćmy należne jej miejsce w naszym rozwoju. Rola jej w procesie demokratyzacji naszego życia nakazuje nam, posłom, zapewnić szybkie przeprowadzenie zmian podnoszących rangę naszej nauki i przywracających jej wielką społeczną funkcję nauki rzeczywiście służącej narodowi.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. łódzkiego Zygmunt Krzywański.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Wysoki Sejmie! Chciałbym poruszyć niektóre węzłowe problemy gospodarcze woj. łódzkiego, zwłaszcza w aspekcie jego perspektyw rozwojowych. Województwo nasze charakteryzuje poważna nie- równomierność uprzemysłowienia. Obok powiatów o starej tradycji przemysłowej, jak łódzki, tomaszowski, łaski, radomszczański i piotrkowski, mamy również powiaty zacofane gospodarczo, jak Rawa Mazowiecka, Poddębice, Wieruszów i Pajęczno — powiaty stanowiące białą plamę na przemysłowej mapie Polski, a nawet białą plamę na mapie sieci elektryfikacyjnej kraju.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">W tej sytuacji wydawać by się mogło, że koncentracja zamierzeń gospodarczych w kierunku uprzemysłowienia powiatów zacofanych stanowi węzłowy problem i jest przedmiotem głębokiej troski i zainteresowania kompetentnych czynników. Tak jednak nie jest. W ostatnich latach obserwujemy mianowicie, że obok problemu produktywizacji słabo wykorzystywanych rezerw siły roboczej w tych powiatach występuje coraz silniej problem nadwyżki siły roboczej również w szeregu miast i miasteczek wysoko uprzemysłowionych. Coraz więcej osób zgłasza swe pretensje o uzyskanie pracy pod adresem rad narodowych, coraz więcej jest skarg i interwencji w związkach zawodowych z powodu bardzo często bezdusznego zwalniania pracowników przez administrację, która w wielu przypadkach widzi tylko etaty, cyfry, a nie dostrzega żywego człowieka — niejednokrotnie jedynego żywiciela rodziny, wdowy lub starszego wiekiem człowieka, któremu brakuje zaledwie kilka miesięcy do uzyskania renty.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Nie możemy nie widzieć tego problemu i trzeba stanowczo temu zjawisku przeciwdziałać.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Wiemy przecież, że w skali ogólnokrajowej mamy poważny niedobór siły roboczej. Tym bardziej boli nas to, że w Tomaszowie Mazowieckim liczba poszukujących pracy wynosi 800 osób — w tym około 600 kobiet, w Piotrkowie — 400 osób, w Zgierzu — 250 osób. Sytuację tę pogarsza fakt, że zakłady pracy mają już w tej chwili przekroczone stany zatrudnienia, co oznacza, że podane liczby zwiększą się o 150 osób w Tomaszowie i o tyleż osób w Zgierzu.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Rozładowanie tej sytuacji związane jest nierozerwalnie z ogólnym kierunkiem rozwojowym przemysłu lekkiego, a więc z jego polityką w dziedzinie inwestycyjnej i remontowej.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Trzeba stwierdzić, że w tych dziedzinach w obiektach przemysłowych położonych na terenach woj. łódzkiego osiągnęliśmy stosunkowo niewiele, a w niektórych przypadkach nawet cofnęliśmy się.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Jeśli się zważy, że odziedziczyliśmy po kapitalistach zakłady stare, wyjątkowo tandetnie budowane, że duża część to po prostu nieznacznie zmodernizowane budynki pochałupnicze, to jasne się staje, że dalszy brak widzenia istniejącego stanu rzeczy doprowadzić może do sytuacji wręcz katastrofalnej.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">A oto kilka danych na potwierdzenie tego stanu rzeczy. W Zgierskich Zakładach Przemysłu Wełnianego im. Dąbrowskiego i Pietrusińskiego poszczególne budynki mają wybrzuszenia dochodzące do 40 cm oraz pęknięcia ścian na całej wysokości, a powołana komisja rzeczoznawców budowlanych Politechniki Warszawskiej stwierdziła, że niektóre z nich już w ogóle nie nadają się do użytku.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">W nie lepszym stanie znajdują się budynki w Zakładach Przemysłu Bawełnianego im. Stu Poległych w Zgierzu. Ministerstwo Przemysłu Lekkiego zaalarmowane taką sytuacją wydaje często decyzje o czasowym unieruchomieniu zakładów, co związane jest ze zwolnieniami wykwalifikowanych robotników.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Nam nie wolno podejmować decyzji o zamknięciu zakładu nie troszcząc się jednocześnie o los zatrudnionych w nim robotników. Tak na przykład trzeba było anulować polecenie zatrzymania 40% maszyn w przędzalni w ZPB im. Stu Poległych, ponieważ to równałoby się zwolnieniu 400 ludzi.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">W przemyśle włókienniczym jest dość znaczny procent zakładów posiadających poważne usterki i rzecz polega na tym, aby w sposób planowy eliminować obiekty zagrożone, a na ich miejsce budować nowe.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Chciałbym przy tej okazji wskazać na niedopuszczalną praktykę wydawania opinii o stanie zagrożenia budynków na podstawie pobieżnej oceny, dokonywanej przez niektóre komisje. Tak na przykład komisja, na której czele znajdował się wiceminister ob. Szaban, stwierdziła, że jeden z zagrożonych budynków fabrycznych w Zgierzu wytrzyma jeszcze kilka lat. Niestety na budynku tym w kilka tygodni po oględzinach zawalił się dach.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Sytuację pogarsza fakt, że w niektórych obiektach zagęszczono park maszynowy, wskutek czego stropy przeciążone są nawet o 46% w stosunku do obciążenia nominalnego.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Sytuacja taka zaistniała również w Zduńsko-Wolskich Zakładach Przemysłu Zgrzebnego, gdzie w kilkunastu oddziałach produkcyjnych jest zbiorowisko brudu, zagęszczonych maszyn, często pozbawionych osłon. Są to obiekty pozbawione elementarnych urządzeń higieny osobistej, jak umywalnie, szatnie i ubikacje.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">W dyskusji nad założeniami planu 5-letniego załogi nasze domagały się bezwzględnego poprawienia istniejącego stanu rzeczy, a jednak w planach inwestycyjnych i remontowych resortu nie znajdujemy na ten cel odpowiednich pozycji. Powstają uzasadnione pytania: co robić? jak rozwiązać te nabrzmiałe problemy?</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">W naszej pamięci pozostaje obraz tragicznego wypadku w Zakładach Zgierskich i trzeba uczynić wszystko, co w naszej mocy, aby podobna historia nigdy się nie powtórzyła.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Z oceny stanu obiektów przemysłowych nie wynika, aby w ramach normalnej gospodarki remontowej można było poprawić obecną sytuację. Na uzasadnienie tej tezy przytoczę tylko fakt, że globalne zapotrzebowanie resortu przemysłu lekkiego na rok 1956 na remonty wszelkiego typu wyniosło blisko 1 miliard zł i PKPG, jak to zwykle bywa, zapotrzebowanie to ograniczyła o ca 100 milionów zł.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Chciałbym tu jeszcze raz podkreślić, że i ta wysoka kwota nie obejmuje szeregu najpilniejszych robót remontowych w omawianych przeze mnie obiektach przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Łożenie rokrocznie olbrzymich kwot na przedłużenie zdolności produkcyjnej tandetnie budowanych i nieekonomicznie urządzonych pomieszczeń produkcyjnych, wyposażenie tych pomieszczeń w niezbędne urządzenia higieny osobistej, kosztowne adaptacje wydają się w tej chwili nonsensem ekonomicznym i winny ulec — moim zdaniem — gruntownej rewizji.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Wydaje się konieczne wysunięcie wniosku o pełną modernizację obiektów przemysłowych w miastach i miasteczkach naszego województwa, i to taką modernizację, która by przyniosła w efekcie wzrost mocy produkcyjnej oraz wchłonięcie kwalifikowanych rezerw siły roboczej.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">W związku z tym wnioskiem, wysuwa się również konieczność poddania rewizji dotychczasowej polityki lokalizacji inwestycji, prowadzonej w przemyśle włókienniczym.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">W okresie Planu 6-letniego aktualną sprawą było na przykład zlokalizowanie na terenie województwa łódzkiego kilku budów, jak np. tkalni w ZPW im. Nowotki w Tomaszowie, wykończalni wełnianej w Zgierzu, Zakładów Tkanin Technicznych w Tomaszowie, Fabryki Gazy Młyńskiej w Łasku. O budowach tych było głośno, propagowano je nawet w okresie wyborów do rad narodowych. Do Tomaszowa zwieziono pewną ilość maszyn z przeznaczeniem dla projektowanego obiektu, po czym zrezygnowano całkowicie z tych planów.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Jeżeli chodzi o fabrykę gazy młyńskiej, która jest tak poszukiwana i którą musimy niestety importować, to w dalszym ciągu (ponieważ jest to praca ręczna, nie zmechanizowana) musimy czekać, aż sprowadzimy odpowiednie maszyny, aż tę produkcję zmechanizujemy.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Przypomina się tu pewna historia. W okresie żniw w jednym z gospodarstw rolnych nie dokonywano sprzętu zboża, ponieważ zepsuła się kosiarka, a zapomniano o tym, że można kosić również ręczną kosą i nie czekając aż będzie kosiarka. Taki pogląd istnieje również w Ministerstwie Przemysłu Lekkiego, gdzie czeka się na zmechanizowanie, a nie wykorzystuje się rezerw w tym kierunku, ażeby w większym stopniu zaspokoić potrzeby naszego przemysłu lekkiego i dostarczyć gazę młyńską.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Dużo energii i dużo pieniędzy włożył natomiast resort w budowę tkalni jedwabniczej w Świerkowie w okolicach Gorzowa Wielkopolskiego, lokalizując obiekt w okolicy słabo zaludnionej — po prostu w lesie — raczej nadającej się na obiekt sanatoryjny aniżeli przemysłowy. A oto skutki tej budowy po uruchomieniu zakładu: załoga rekrutująca się z okolicznych wsi dowożona jest samochodami (w promieniu 30 km). Trzeba tu dodać, że we wsiach tej okolicy występuje brak rąk do pracy w rolnictwie i każdy nowo zwerbowany do fabryki — to osłabienie okolicznych PGR-ów, spółdzielni produkcyjnych i gospodarstw indywidualnych. Niezmiernie kosztowny jest transport surowców i materiałów pomocniczych oraz wyrobów gotowych. Dodatkową trudność stanowi brak perspektyw na szybkie ustabilizowanie się załogi, która w okresie wiosenno-letnim wraca z reguły do rolnictwa. Według stanu na 1 stycznia br. w zakładzie tym znajduje się tylko jeden pracownik od czasu uruchomienia, 10 pracowników ze stażem 1 roku i 2 miesięcy, 16 — z półrocznym stażem, a resztę stanowią nowo przyjęci pracownicy. Na przestrzeni ubiegłego roku przyjęto 236 robotników, a zwolniono na własną prośbę 158 osób.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Nie trzeba dodawać, że zakłady w takich warunkach nie wykonują planów produkcyjnych i rzutują ujemnie na cały przemysł jedwabniczy.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">W tym samym czasie resort nie mógł się zdecydować na sfinansowanie wniosku Zakładu Przemysłu Bawełnianego w Moszczenicy dotyczącego elektryfikacji zakładu ze względu na słabe urządzenia kotłowe i częste awarie turbiny, mimo że koszt nie przekroczy 400 tys. zł, a zakład energetyczny okręgu łódzkiego już w 1954 r. był w stanie pokryć zapotrzebowanie mocy energii elektrycznej. Opieszałość ta doprowadziła do zatrzymania turbiny, której remont przedłuża się, powodując postój zakładów. Straty z tego tytułu są bardzo znaczne i wynoszą w wartości niewykonanej produkcji ponad 9 mln zł. Trzeba tu dodać, że przedłużający się postój zagraża już w tej chwili poważnymi zaburzeniami w zakładach kooperujących i prawdopodobnie doprowadzi do postoju w przędzalni odpadkowej Pabianickich ZPB.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Omawiane przeze mnie zagadnienia stanowią, rzecz jasna, jedynie fragment ogólnej sytuacji przemysłu lekkiego, przy czym na przykładzie okręgu łódzkiego widać szczególnie wyraźnie, jak brak perspektyw rozwojowych, jak obecne zacofanie techniczne i budowlane może odbić się w niedalekiej przyszłości na wynikach pracy tego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Pragnę równocześnie stwierdzić, że w wystąpieniu swoim nie miałem zamiaru negować rzeczywiście wielkich osiągnięć przemysłu lekkiego, stałego wzrostu wydajności pracy, poprawy jakości produkcji, wzbogacenia asortymentów i potanienia kosztów własnych produkcji. Nasza wspaniała klasa robotnicza wykorzystuje w coraz większym stopniu możliwości produkcyjne zakładów pracy i wykazuje coraz głębszą troskę o dalszy ich rozwój. Ale właśnie ta głęboka gospodarska troska dyktuje często naszym robotnikom, majstrom i inżynierom wiele krytycznych uwag.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Przemysł lekki to przecież nasz przemysł kluczowy, który stanowi jedno z głównych źródeł naszej akumulacji. Nazwa tego przemysłu stoi w jaskrawej sprzeczności z rzeczywiście trudną i skomplikowaną pracą zakładów włókienniczych. Jest szereg procesów produkcyjnych szkodliwych dla zdrowia, w których występują choroby zawodowe. Jeśli do tego dodamy, że w przemyśle tym większość zatrudnionych stanowią kobiety oraz że jest znaczny procent młodzieży, to zrozumiałe się staje, że przemysł ten winien stać się przedmiotem troski wszystkich czynników.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Zdajemy sobie sprawę, że niemożliwością jest rozwiązać w ciągu jednego roku całość potrzeb przemysłu lekkiego, ale chodzi o to, że potrzeby te nie mogą schodzić z pola widzenia, że powinny być systematycznie, w coraz większym stopniu uwzględniane w naszych budżetach państwowych. Chciałbym tu szczególnie podkreślić konieczność zwiększenia przydziałów materiałowych, zwłaszcza żelaza i materiałów budowlanych dla szybkiej poprawy stanu bezpieczeństwa w naszych zakładach pracy, a zwłaszcza zabezpieczenia stropów oraz maszyn produkcyjnych. Jest to niezbędne, jeśli się zważy, że w tej chwili posiadamy jeszcze około 20% niezabezpieczonych maszyn i znaczną ilość zakładów o zagrożonych i przeciążonych stropach.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Pragnąłbym również zaapelować do wszystkich czynników, od których zależy poprawienie stanu oświetlenia w naszych zakładach pracy, ponieważ złe oświetlenie wpływa na pogorszenie się stanu zdrowia robotników (osłabienia wzroku), oświetlenie zaś dobre stanowi poważny czynnik podniesienia jakości naszej produkcji i wpływa na zmniejszenie ilości wypadków.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Jeżeli chodzi o problem oświetlenia, to czytamy o tym często w prasie, są w tej sprawie oświadczenia przedstawicieli Rządu. Niestety jednak zbyt długo czekamy na zaopatrzenie naszych zakładów w dostateczną ilość żarówek o potrzebnej mocy.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">W wystąpieniach Obywateli Posłów, do których ja również przyłączam te postulaty, były po prostu żądania, aby w pełnej mierze można było zaspokoić stale rosnące potrzeby naszej klasy robotniczej. Zdajemy sobie w pełni sprawę, że trzeba będzie pełnej mobilizacji wszystkich sił naszych, aby ujawnić niewyczerpane rezerwy istniejące jeszcze w naszych zakładach pracy; że to nas również zobowiązuje do wytężenia wszystkich sił do walki z marnotrawstwem, które tu czy ówdzie jeszcze istnieje w wielu zakładach pracy. Jeżeli chodzi o przemysł włókienniczy, skórzany, garbarski, niestety istnieje jeszcze plaga kradzieży w naszych zakładach pracy, plaga marnotrawstwa, która przyczynia wielkich szkód naszej gospodarce narodowej. Dlatego też naszym obowiązkiem będzie, aby i tutaj w pełni mobilizować nasze siły do pokonania wszystkich braków, jakie istnieją w naszym przemyśle.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Pragnąłbym na zakończenie również ustosunkować się do wypowiedzi posła Osmańczyka, który w dniu wczorajszym powiedział, że kierownictwo Komitetu Łódzkiego poczyna sobie niewłaściwie wobec prasy. Ja mam zaszczyt być również członkiem Egzekutywy Komitetu Łódzkiego i pragnę oświadczyć, że nieznane mi są sprawy, do których by i kierownictwo Komitetu Łódzkiego jak również i Egzekutywa Komitetu Łódzkiego ustosunkowała się negatywnie i aby nie doceniała znaczenia prasy w naszym budownictwie socjalistycznym. Takie zrozumienie było i jest. Przypuszczam, że poseł Osmańczyk utożsamia ze stanowiskiem Komitetu referat i ustosunkowanie się prelegenta z Warszawy na jednej z narad w Łodzi, czego nie należy jednak utożsamiać ze stanowiskiem kierownictwa Komitetu Łódzkiego.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Pragnę również, Wysoki Sejmie, wypowiedzieć się co do niewłaściwego poglądu, moim zdaniem — pewnego niezrozumienia, nieznajomości sytuacji na terenie Łodzi i woj. łódzkiego w wystąpieniu posła Nieszporka odnośnie do przywilejów Łodzi w budżecie, jakoby faworyzowanym dla okręgu łódzkiego.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">My, włókniarze łódzcy, jesteśmy w bardzo serdecznej więzi i przyjaźni z braćmi górnikami, cieszymy się więc z dorobku kulturalnego, z każdego obiektu kulturalnego, jaki mają oni do swojej dyspozycji. My wcale nie chcemy konkurować z nimi pod tym względem. Chcę oświadczyć, że takie twierdzenie nie odpowiadałoby rzeczywistości, dlatego że my jesteśmy bardzo ubodzy w obiekty kulturalne, w domy kultury, o które stukamy zarówno do władz naszych centralnych i które — mamy nadzieję, że w przyszłości zostaną uwzględnione, aczkolwiek zdajemy sobie w pełni sprawę, że nie wystarczy tylko żądać budowy domów kultury, obiektów kulturalnych w tej chwili, kiedy istnieje tak palący problem, jak problem mieszkaniowy.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselKrzywanskiZygmunt">Dlatego w poczuciu pełnej odpowiedzialności, niezależnie od możliwości, jakie są do dyspozycji naszego Rządu, w jakim stopniu będzie te problemy rozwiązywać, my wierzymy, że ta polityka Rządu naszego, wybranego z woli ludu, będzie słuszna i sprawiedliwa — i nie tylko dla województwa łódzkiego, ale dla całego kraju.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł miasta Łodzi Stanisław Urbańczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Wysoka Izbo! Przemawiam w imieniu największego polskiego ośrodka przemysłu włókienniczego — miasta Łodzi. Pragnę przedstawić kilka problemów naszego miasta, które powinny znaleźć swoje odzwierciedlenie w budżecie, który mamy na tej sesji uchwalić.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Powszechnie znany jest zły stan urbanistyczny i zdrowotny robociarskiej Łodzi, który przejęliśmy w spuściźnie po kapitalistach. Znane są również poważne wysiłki podjęte w minionym dziesięcioleciu przez Partię i Rząd, zmierzające do polepszenia tego stanu. Nie można jednak powiedzieć, że podjęto wszystkie prace, które w ramach naszych możliwości ekonomicznych można było podjąć. Jaskrawym przykładem mogą tu być problemy zdrowotności publicznej naszego miasta. Poruszę z nich tylko dwa charakterystyczne zagadnienia: zanieczyszczenie powietrza i gospodarkę instalacjami ściekowymi.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Las kominów łódzkich wyrzuca na dobę ogromne ilości pyłu i sadzy. Wytworzona w ten sposób gruba warstwa dymów, zawierających ponadto gazy siarki, w dużym procencie pochłania życiodajne promienie ultrafioletowe, redukując do minimum ich zdolności bakteriobójcze. W efekcie prowadzi to do bezspornie naukowo stwierdzonego faktu szczególnie dużego nasilenia chorób epidemicznych w naszym mieście. Przykładem może być najwyższy w kraju procent zapadalności na błonicę.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Podjęto prace, które miały doprowadzić do zmniejszenia zapylenia powietrza. Stwierdzić jednak trzeba, że instalowanie urządzeń pyłochłonnych przebiega z niedostateczną szybkością.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Oddzielny rozdział stanowią szczególnie szkodliwe i trapiące wyziewy Zakładów Włókien Sztucznych na Widzewie. Wyziewy te, w skład których wchodzą związki siatki, powodują błędnicę i schorzenia psychiczne, a wyziewy te nękają całe miasto.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Pod naciskiem władz miejskich, a na osobiste polecenia ministra Wanga, w początku 1951 r. Zakłady Włókien Sztucznych przystąpiły do inwestycji mających na celu poprawę warunków zdrowia i higieny pracy. Mimo jednak zalecenia wykonania w najbliższym czasie stumetrowego komina, łącznie z niezbędną instalacją wentylacyjną. Zakłady przewlekają realizację tych urządzeń.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Jednocześnie wspomnieć należy, że według posiadanych informacji Ministerstwo Przemysłu Chemicznego planuje w najbliższym czasie rozwinąć moc produkcyjną Zakładów, co przyczyni się do zwiększenia ilości wyrzucanych na miasto gazów. Powyższa rozbudowa nie była uzgadniana z władzami miasta, które zajmują zdecydowanie negatywne stanowisko odnośnie do zwiększania produkcji Łódzkich Zakładów Włókien Sztucznych tak długo, dopóki nie zostaną usunięte niedociągnięcia Zakładów.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Specjalną trudnością w uzyskaniu poprawy warunków atmosferycznych jest kompletny brak rozeznania w klimacie miasta. Dane PIHM-u okazywały się niedokładne. Silnie odczuwa się brak punktów obserwacji meteorologicznych na terenie miasta. Na interwencję Prezydium Rady Narodowej w Łodzi PIHM obiecał pomoc przy opracowaniu tych danych, niestety, jedynie w ramach instruktarzu. Na stale ponawiane w tej sprawie żądania miasta pod adresem PKPG kompleksowego opracowania zagadnień klimatycznych Łodzi nie było oddźwięku. PKPG nie przewidziało na powyższe prace żadnych kredytów.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Równie ważnym czynnikiem, decydującym o stanie sanitarnym Łodzi, są ścieki. Wystarczy powiedzieć, że zaledwie 18% ogólnej długości ulic drugiego co do wielkości miasta w Polsce uzbrojonych jest w sieć kanalizacyjną. Co więcej, należy stwierdzić, że część istniejących urządzeń jest mocno zagrożona. Czynnikiem zagrażającym jest nieuregulowana gospodarka łódzkich zakładów przemysłowych, grupujących wiele wykończalni i farbiarni, a więc zakładów o ściekach chemicznie czynnych.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Znaczna ilość zakładów odprowadza nie- oczyszczone ścieki rynsztokami ulicznymi lub bezpośrednio do rzeczek łódzkich, zatruwając powietrze w mieście i zanieczyszczając wodę w studniach podwórzowych. Pozostałe zakłady, przyłączone do sieci miejskiej, odprowadzają z kolei ścieki wcale lub niedostatecznie zneutralizowane, co powoduje korozję kanałów miejskich, przynosząc w konsekwencji poważne straty gospodarce narodowej. Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi w trosce o poprawę warunków sanitarnych miasta wystąpiło w planie 5-letnim do władz centralnych z postulatami o skanalizowanie zakładów oraz wybudowanie w niektórych z nich skutecznych urządzeń do neutralizowania aktywnych ścieków. W związku z tym wiele zakładów włókienniczych zaplanowało na lata 1956—1960 uporządkowanie gospodarki ściekowej.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselUrbanczykStanislaw">W roku 1956 plany w tym zakresie ograniczają się przede wszystkim do przygotowania dokumentacji technicznej, której prawidłowość opracowania w dużym stopniu decyduje o właściwym funkcjonowaniu skomplikowanych urządzeń. Niedopuszczalne winny być takie fakty jak w Zakładach Przemysłu Bawełnianego im. Kunickiego, gdzie wybudowany w ubiegłym roku neutralizator kosztem pokaźnej sumy nie może być eksploatowany na skutek złego wykonania, wynikającego z wadliwie opracowanej dokumentacji technicznej.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Jednakże nie wszystkie zakłady znajdujące się na terenie Łodzi posiadają w projektach planu 5-letniego odpowiednie limity na realizację postulowanych przez Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi inwestycji, co uniemożliwia w konsekwencji wprowadzenie w życie uchwały Nr 668/55 Prezydium Rządu z dnia 20 sierpnia 1955 r. Jaskrawym przykładem nierozwiązanej do dziś sprawy jest odprowadzanie wyjątkowo aktywnych ścieków o dużej zawartości związków siarki z Zakładów Włókien Sztucznych na Widzewie.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Pomimo wielokrotnych monitów ze strony Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi Łódzkie Zakłady Włókien Sztucznych, Centralny Zarząd Przemysłu Włókien Sztucznych, ani też Ministerstwo Przemysłu Chemicznego nie wykazały należytej troski o jak najszybsze zakończenie i oddanie do użytku oddzielnego kolektora kanalizacyjnego. W związku z tym społeczeństwo łódzkie domaga się odpowiedzi ze strony Ministerstwa Przemysłu Chemicznego, kiedy ostatecznie zostanie oddana do eksploatacji ta ważna dla naszego miasta inwestycja. Pytanie to występuje tym ostrzej, że według posiadanych informacji do chwili obecnej instytucje te nie spowodowały opracowania pełnej dokumentacji technicznej zamierzonej inwestycji. Jest moim obowiązkiem podkreślić, że w wyniku tego lekceważenia w ostatnim okresie jeszcze bardziej wzmogło się niebezpieczeństwo awarii, polegające na runięciu sklepień kolektorów kanalizacji miejskiej, nadwyrężonych działaniem kwasów zawartych w ściekach Łódzkich Zakładów Włókien Sztucznych. W wypadku awarii nastąpić może nie tylko zapadnięcie jezdni ulicznych i wydzielanie gazów kanałowych, ale także wyłączenie kanalizacji na 1/3 obszaru środkowo-wschodniego i całej południowo-wschodniej części miasta.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Korzystając z prawa głosu, pragnę wypowiedzieć się również w pewnych zagadnieniach gospodarczych nurtujących nasz teren. Wiadomą jest rzeczą, że przemysł włókienniczy należy do gałęzi produkcji wysoko eksploatujących park maszynowy. Świadczyć o tym może fakt, że przeciętny współczynnik zmianowości zawiera się w granicach 2,27 do 2,88. W świetle tego stwierdzenia staje się zrozumiałe, że do rzędu specjalnie ważnych ekonomicznie problemów urasta zagadnienie remontów maszyn. Dobra pod względem ilości i jakości praca remontowa gwarantuje działanie przemysłu. Niestety na tym odcinku wciąż sytuacja jest niezadowalająca. Wciąż jeszcze niewłaściwie ustawione bodźce ekonomiczne nie zabezpieczają należytego napływu kadr do tej odpowiedzialnej pracy.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Mówiąc o remontach nie można nie wspomnieć o produkcji części zamiennych. Jakość części zamiennych pozostawia wiele do życzenia. Zakłady remontu maszyn dążą do produkcji części mało pracochłonnych, a więc prostych, gwarantujących łatwe wykonanie planu, a co za tym idzie otrzymania premii. Trudno również zrozumieć rozbieżności między cenami na tę samą część maszyny w wypadku części zamiennej i oryginalnej. Różnice te dochodzą nieraz do 100%. Na przykład bidło rewolwerowe dla krosien wykonane przez Świebodzickie Zakłady Remontu Maszyn kosztuje 4.737 zł, podczas gdy analogiczne, wykonane w Fabryce Krosien w Zduńskiej Woli kosztuje 2.357 zł.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselUrbanczykStanislaw">W mieście naszym prócz kluczowego, uspołecznionego przemysłu szeroko rozbudowany jest przemysł terenowy. W dalszym ciągu chciałbym sprawom przemysłu terenowego poświęcić nieco uwagi.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Drobny przemysł terenowy Łodzi wykazuje cały szereg usterek, które nie pozwalają go uznać za całkowicie udane dopełnienie przemysłu kluczowego w naszym modelu gospodarczym. Trzeba stwierdzić, że szereg tych mankamentów wydaje się mieć charakter ogólnokrajowy. Do głównych wad zaliczyłbym:</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselUrbanczykStanislaw">a)(niewłaściwe planowanie asortymentów produkcji, doprowadzające do dublowania produkcji państwowej z jednej strony i unikania produkcji artykułów deficytowych — z drugiej, b)nierytmiczność pracy produkcyjnej.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Na usprawiedliwienie przemysłu terenowego trzeba powiedzieć, że częścią win należy obarczyć Ministerstwo Przemysłu Drobnego i Rzemiosła oraz Centralny Związek Spółdzielczości Pracy. Przemysł terenowy jest nierównomiernie i niedostatecznie zaopatrywany w surowce.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Również odgórne planowanie produkcji nie zawsze jest gospodarczo uzasadnione. Jako przykład może posłużyć sprowadzanie opakowań produkowanych przez zakłady w Krakowie dla zakładów — „Goma” w Łodzi, produkujących proszek do prania, mimo że na terenie Łodzi istnieją zakłady papiernicze przemysłu terenowego, które mogłyby te opakowania wykonywać.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Innym przykładem powodującym podobne skutki jest niedostateczne skoordynowanie zbytu z planami produkcyjnymi. Na przykład Spółdzielnia Inwalidzka — Zakłady Cukiernicze w Łodzi otrzymuje wytyczne planu z Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy na produkcję cukierków, ale równocześnie Centralny Związek nie wskazuje odbiorców tych cukierków. W rezultacie Spółdzielnia nie znajduje zbytu na te wyroby i tworzą się remanenty, wynoszące w chwili obecnej ponad 42 tony samych cukierków, nie licząc innych wyrobów.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Ucieczka przemysłu terenowego do produkcji artykułów o wyższej wartości nawet przy niskim popycie na nie znajduje również swoje uzasadnienie w postępowaniu naczelnych władz resortowych. Jednostki centralne ustalają wskaźniki wartościowe planu, podczas gdy asortyment określają organa terenowe. System ten powoduje, że przedsiębiorstwa przemysłu terenowego, chcąc jak najłatwiej wykonać plan wartościowy, uciekają się do produkcji asortymentów drogich.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Dalszym niezmiernie ważnym zagadnieniem, dotyczącym nie tylko m. Łodzi, jest brak odpowiednich) zarządzeń w sprawie nadzoru i powiązania przemysłu spółdzielczego z radami narodowymi. Sprawa ta od szeregu miesięcy nie jest załatwiona, co powoduje, że nadzór rad narodowych nad spółdzielczością pracy jest bardzo słaby. Należy przyspieszyć decyzję i ustalić stopień podporządkowania spółdzielczości radom narodowym, jak również wytypować jednostkę, która ze strony rady nadzór ten będzie spełniała. Jest to tym bardziej konieczne, że docierają sygnały o powstawaniu niezdrowej konkurencji między pionem państwowym a spółdzielczym w przemyśle terenowym. W obecnym stanie rzeczy brak jest instancji mogącej zapobiegać tym tarciom i nieporozumieniom.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Na tle tych ogólnych uwag o drobnym przemyśle terenowym, chciałbym podnieść pewne lokalne, łódzkie zagadnienie. Jest nim możliwość udostępnienia nie wykorzystywanych obiektów przemysłowych, podlegających innym resortom.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Mimo bowiem poważnych trudności lokalowych, z jakimi boryka się nasze miasto, istnieją jeszcze np. przedsiębiorstwa podległe Ministerstwu Przemysłu Lekkiego, które posiadane lokale wykorzystują niewłaściwie, przeznaczając je na składowiska wycofanych i nieprzydatnych do produkcji urządzeń i części maszyn. Typowym przykładem może być obiekt fabryczny o powierzchni ponad 5000 m^2^, położony przy ul. Zakątnej 34. Obiekt ten, administrowany przez Technikum Przemysłu Jedwabniczego, wykorzystany jest zaledwie w 1/3. Pozostała część stoi niewykorzystana od 1945 r. Przekazanie tego obiektu na potrzeby terenu mogłoby znacznie złagodzić trudności lokalowe miasta. Powyższy przykład wskazuje na konieczność ponownego przeanalizowania przez poszczególne resorty wykorzystania lokalowego posiadanych obiektów przemysłowych w celu przekazania ewentualnych nadwyżek do dyspozycji rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselUrbanczykStanislaw">Wysoki Sejmie! Społeczeństwo łódzkie, w imieniu którego spełniam swój mandat poselski, spodziewa się, że dyskusja nad budżetem przyczyni się do uchwalenia takiego preliminarza, który zapewni naszemu krajowi pełniejszy i szybszy rozwój. Spodziewa się również, że w jego ramach znajdzie się miejsce dla zaspokojenia zgłoszonych potrzeb lokalnych, do których moralne prawo dają zarówno bogate tradycje rewolucyjne, jak i aktualny wkład w budowę ustroju socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. wrocławskiego Józef Chaba.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselChabaJozef">Wysoka Izbo! Zainteresowanie społeczeństwa w całym kraju obecną sesją budżetową Sejmu jest duże, ale trzeba szczerze powiedzieć, że szczególne zainteresowanie budzi ona w społeczeństwie dolnośląskim, wśród robotników wrocławskiego PAFA- WAG-u, budzi zainteresowanie górników Wałbrzycha, klasy robotniczej innych ośrodków przemysłowych, pracującego chłopstwa.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselChabaJozef">Społeczeństwo dolnośląskie od zarania istnienia Polski Ludowej ocenia słuszną linię i drogę, po której Polska Zjednoczona Partia Robotnicza prowadzi naród polski, bo zasiedlenie naszych Ziem Zachodnich — spełnienie tego historycznego obowiązku, przypadającego naszemu pokoleniu, zadecydowane zostało dzięki władzy ludowej, dzięki słusznej polityce naszej Partii. Toteż społeczeństwo to, a zwłaszcza nasze chłopstwo docenia zdobycze dotychczasowe, jeżeli chodzi o ziemię, o pracę, o zbyt produkcji, o oświatę i kulturę, jak również widzi je w dalszych, nakreślonych planach perspektywicznych.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselChabaJozef">Z wielkim zainteresowaniem społeczeństwo nasze zapoznawało się z materiałami V Plenum KC, zawierającymi bodźce ekonomiczne dla rozwoju rolnictwa, dla budowy socjalistycznej wsi polskiej, tzn. rozwoju spółdzielczości produkcyjnej. Dlatego też kiedy ożywione zostały prace komisji sejmowych, przygotowujące obrady plenum Sejmu, z nami, posłami w komisjach, z nami, posłami debatującymi nad projektem budżetu w Sejmie — również razem debatuje, razem zapoznaje się, razem analizuje i uczestniczy społeczeństwo w terenie.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselChabaJozef">Stwierdzając dziś z trybuny sejmowej to wielkie zainteresowanie naszego społeczeństwa, chcę uwypuklić jedno, mianowicie że w naszym budżecie, który niedługo uchwalimy, jest poza produkcją przemysłową, poza zagadnieniami oświaty i kultury zadanie pierwszorzędne — rozwój rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselChabaJozef">Wiemy, że u nas, na terenie woj. wrocławskiego, rozwój rolnictwa posiada swoje wyniki, gdyż przeciętna wydajność z hektara dochodzi do 15,1 q. Ale wiemy też, że trzeba ją podnieść w jak najbliższym czasie o 2 q przeciętnie z ha, tj. do 17 q.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselChabaJozef">Wiemy, że mamy poważny rozwój hodowli bydła, trzody chlewnej, i to hodowli prawidłowej, właściwej. Dlaczego mówię — właściwej?</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselChabaJozef">Dlatego że 50% stanu bydła, jakie posiada wieś dolnośląska, to młodzież — to jasne jutro rozwoju hodowli, które będzie decydować o rozwoju produkcji tłuszczów, masła, mleka, co stanowi także warunek realizacji budżetu, bo wiąże się z zaspokajaniem potrzeb codziennych nie tylko chłopa, ale i brata-robotnika, i brata- inteligenta w podnoszeniu jego stopy życiowej.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselChabaJozef">Zdajemy sobie sprawę, że można było osiągnąć większe wyniki, więc tym bardziej teraz trzeba je będzie osiągnąć, a dojdziemy do tego, jeżeli się pozbędziemy pewnych niedociągnięć, a nawet błędów, jeżeli właściwie ustawimy się organizacyjnie do naszych zadań w produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselChabaJozef">Szeroki demokratyzm, który został uwypuklony w naszym życiu państwowym przez powstanie gromadzkich rad narodowych, musi zaważyć w realizacji wzrostu produkcji rolnej, a przez to i w realizacji naszego budżetu. Dobrze się stało — jesteśmy z tego zadowoleni — że tak w exposé Prezesa Rady Ministrów jak i w referatach Ministra Finansów Dietricha i sprawozdawcy generalnego budżetu posła Gierka była mowa o rozszerzeniu kompetencji rad narodowych niższych szczebli. To jest paląca potrzeba.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselChabaJozef">Chcę się zająć specjalnie rolą gromadzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselChabaJozef">Gromadzkie rady narodowe powstały po to, by przybliżyć ludowładztwo w terenie, by usprawnić system rządzenia ludowładztwa. Jak spełniają one dotychczas swoje obowiązki? Spełniają zadowalająco — lub nie w pełni zadowalająco. To się różnie przedstawia na różnych terenach. Ale zapytuję, w czym leży przyczyna, że jeszcze nie w pełni mogą one spełniać rolę gospodarza terenu, że jeszcze niezupełnie właściwie realizują charakter ludowładztwa jako gospodarze terenu. Gdzie leży tego przyczyna, kto jest temu winien?</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselChabaJozef">W wielu wypadkach z wyższego szczebla myśmy ich zapędy, ich inicjatywę ograniczali. Weźmy samą tematykę sesji rad gromadzkich. Przede wszystkim one się odbywają z narzucenia wyższego szczebla. W pow. Świdnica naszego województwa na przestrzeni jednego roku odbyły się tylko dwukrotnie sesje rad gromadzkich, zwołane z inicjatywy terenowej, to jest rady gromadzkiej, poświęcone analizie realizacji programów wyborczych Frontu Narodowego. A reszta sesji, które się odbywały — to były przekazane instrukcyjnie z wyższego szczebla, z powiatowej i wojewódzkiej rady narodowej. Dobrze, trzeba to realizować, trzeba odbywać sesje zgodnie z wytycznymi wyższego szczebla, ale równocześnie trzeba systematycznie widzieć potrzeby zwołania sesji kiedy my realizujemy nasz plan gospodarczy, kiedy realizujemy nasz coroczny budżet. I dlatego wydaje mi się, że sesje gromadzkich rad narodowych muszą być głębsze w treści, muszą się odbywać stosownie do potrzeb realizacji naszego planu i budżetu, muszą analizować sprawy odnośnie do wzrostu produkcji, terminowości i jakości siewów, pomocy we wzroście plonów, sprzętu siana, sprzętu zbóż, obowiązków względem państwa itp. I dlatego trzeba, ażeby inicjatywa gromadzkich rad narodowych nie była hamowana, ale żeby tej inicjatywie mogła służyć pomoc ze szczebla wyższego.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselChabaJozef">Dalej — komisje rad narodowych. Komisje gromadzkich rad narodowych w zasadzie to rozumieją, jednak nieraz tak rozumowano, jeśli chodzi o pogląd przedstawicieli wyższego szczebla, że one spełniają rolę kontroli, jak są poszczególne plany w każdej dziedzinie realizowane. Jeśli to ma robić w ten sposób komisja wojewódzkiej rady narodowej, tzn. kontrolować nie tylko żeby spisać, ale żeby pomóc komisji niższego szczebla w formie kontroli — to zgoda, ale powiatowej radzie narodowej? Komisje gromadzkich rad narodowych mają nie tylko planować, ale realizować ten plan. Kogo będziemy kontrolować — naszych kolegów, rolników, spółdzielców, indywidualnych chłopów, którzy sieją, orzą, produkują? Nie, musimy razem z nimi pracować, planować, organizować i w ten sposób praktycznie działając komisje rady narodowej, np. rolnictwa i leśnictwa, kultury i oświaty — produktywnie spełnią swoje zadania.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselChabaJozef">Weźmy pełnomocników gromadzkich rad narodowych. Pełnomocnicy gromadzkich rad mają być tym przedłużeniem na wsi władzy ludowej gromadzkich rad narodowych, reprezentacją ich władzy. Oni zwołują zebrania. Ale weźmy pod ocenę przebieg tych zebrań. Czy wszystkie te zebrania są naprawdę produktywne, czy wszystkie te zebrania w swej treści, w stosunku do potrzeb na poszczególnych etapach dają pomoc gromadzkim radom narodowym w realizacji odnośnie do terminów i jakości produkcyjnych planów gospodarczych? Nie zawsze. Przyjeżdżający na wieś zajrzy do sekretarza POP i prezesa ZSL — powinien do nich pójść, ale nie powinien ominąć pełnomocnika, niech ten motocykl czy samochód zatrzyma się pod domem, gdzie mieszka ten pełnomocnik, to już wzbudzi nie tylko zainteresowanie, ale też respekt innych mieszkańców wsi w stosunku do pełnomocnika, który przecież reprezentuje ich wieś w gromadzkiej radzie narodowej. Nie mówię już o zwoływaniu na czas, nie za często, jałowo przeprowadzanych zebrań, ale takich zebrań, które powezmą uchwałę co do terminu siewu, terminu cięcia zbóż, terminu odstaw dla państwa, odnośnie terminu jakości zakontraktowania poszczególnych kultur i ich jakości w stosunku do gleby itd. Wtenczas to będzie ludowładztwo, począwszy od wsi reprezentowanej przez pełnomocnika, a skoncentrowane na terenie gromadzkiej rady narodowej, będzie owocne i produktywne w stosunku do obowiązku realizacji naszego budżetu.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselChabaJozef">Dalej — to powiązanie służby agronomicznej z prezydiami rad narodowych. Dobrze się stało, że przy reorganizacji zarządów rolnictwa akurat pokrywa się sieć agronomów z siecią gromadzkich rad narodowych. Ale i tu dostrzegamy, że agronomowie są to przeważnie ludzie młodzi, a starsi pochowali się tam gdzieś we wszystkich innych placówkach w powiecie, w województwie, przy biurku, papierki podpisują, byle tylko nie pracować tam, gdzie jest produkcja. Weźmy na przykład zakład pracy w przemyśle. Gdyby inżynier siedział w biurze w większym mieście, z dala od obiektu przemysłowego, od zakładu pracy i podpisywał papierki, a nie był przy warsztacie pracy, nie był w hali maszyn, czy byłaby owocna i produktywna praca robotników i odpowiednia jakość produkcji? Na pewno byłyby trudności i błędy. Jeżeli w przemyśle czy w innych dziedzinach produkcji potrzebny jest fachowiec tam, gdzie jest produkcja, który razem z tym, co produkuje, stoi przy warsztacie — to potrzebny jest również fachowiec przy warsztacie pracy, gdzie jest produkowany chleb, tłuszcze. Dlatego też, moim zdaniem, nie tylko młodzi, ale i starsi doświadczeni agronomowie powinni tkwić w terenie, w gromadzkiej radzie narodowej. Była wydana uchwała Rządu, aby skoncentrować fachowców w rolnictwie, aby poszczególne zakłady przemysłowe itp. zwalniały tych fachowców rolniczych, aby oni poszli na służbę rolnictwa. Zaczęło się to realizować, wyniki były, ale moim zdaniem, sprawa ta nie została doprowadzona do końca. Dużo się jakoś — „wykupiło” poprzez umizganie się do dyrektora czy innych kierowników, jakoś bali się pójść do produkcji rolnej i zostali tam, gdzie byli.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselChabaJozef">Wydaje mi się, że sprawa nauki rolniczej, czyli tych fachowców musi być na tym wyższym poziomie rozwoju gospodarki rolnej ściślej przestrzegana. I tu Ministerstwo Rolnictwa musi się uczulić.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselChabaJozef">Weźmy sprawę naszych absolwentów szkół rolniczych, a nawet wyższych szkół rolniczych — we Wrocławiu jest Wyższa Szkoła Rolnicza. Czy studenci nasi podczas studiów, zwłaszcza przy końcu studiów, dużo pracy poświęcają na praktykę bezpośrednio w produkcji rolnej? Mało. A nawet absolwenci, którzy pojadą na wieś, którzy w spółdzielniach produkcyjnych przechodzą ten staż praktykancki, to czekają, a niektórzy modlą się, aby jak najszybciej się ten okres skończył. A podczas studiów na palcach można policzyć, aby profesor z grupą studentów mógł pojechać czy to do Wilczkowa — do spółdzielni produkcyjnej, czy do Marszowic, czy też innej spółdzielni na terenie naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselChabaJozef">Wydaje mi się, że wykład w sali Wyższej Szkoły Rolniczej, pewne seminarium, konsultacja w murach szkoły jest potrzebna, lecz potrzebna jest również na polu, potrzebna jest teraz na wiosnę, potrzebna jest latem, potrzebna przy żniwach i przy siewach.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselChabaJozef">Mało tego. Przecież wiemy, że my również nie budzimy zainteresowania sprawami rolnictwa u młodzieży, począwszy od szkoły podstawowej. We dwóch wpadliśmy na pomysł w roku ubiegłym i zastosowaliśmy taki eksperymencik. W powiecie Strzelin poszliśmy do jednej ze szkół podstawowych do 6 klasy przy końcu roku szkolnego — było to w końcu maja — i takie zapytanie postawiliśmy uczniom 6 klasy: W jakim kierunku chciałbyś się uczyć i czym zostać? 33 dzieci tej klasy odpowiedziało na to pytanie: ale proszę odgadnąć, ile z tych dzieci — a to dzieci w 6 klasie, dzieci rozwinięte — wyraziło chęć kształcenia się po linii rolnej? Aż dwoje! Do baletu — 10 dzieci, do technikum dentystycznego — 5 dzieci. Wszystkie zawody znały, aż zdziwienie nas ogarnęło, ale do szkoły rolniczej — tylko dwie osoby.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselChabaJozef">Dalszy przykład. Do mnie, jako do posła, przyszła matka z córką ze wsi i powiedziała: Pośle, interweniujcie, aby moja córka dostała się do technikum dentystycznego. A ja mówię: Może by do Chojnowa, do szkoły rolniczej, albo do Głowa, do technikum mechaniki rolnej — co? Na to usłyszałem odpowiedź: Nie, szkoła rolnicza jest najgorsza — do technikum dentystycznego. Starałem się perswadować — nie udało mi się. Zgodziła się ze mną, w porządku, że to jest szkoła potrzebna, że to daje duże rezultaty, daje zadowolenie i opłacalność. Mimo to, nie przekonałem. Poszła do technikum dentystycznego. Po 2—3 miesiącach uciekła z tego technikum — dlaczego? Kiedy przyszło z cementu kleić sztuczny ząb na robotach ręcznych — nie umiała, nie miała do tego zamiłowania, popłakała się i uciekła z tej szkoły- Co przez to chcę powiedzieć, Wysoka Izbo? Chcę powiedzieć, że w szkołach podstawowych nie uwypukla się i nie rozwija rozumienia i zainteresowania tej młodzieży szkoleniem rolniczym. Jasne, że talentów, uzdolnień nie będziemy krępować — dajmy drogę do specjalizacji. Ale trzeba temu młodemu dziecku w szkole podstawowej mówić o perspektywie życiowej wsi, o rozwoju produkcji rolnej, o tej wsi nowej, nie tej wczorajszej, którą jak wiemy — zepchnięto tylko do wiary w jakieś życie inne, pośmiertne, gdzie będzie szczęśliwy, a teraz musi się pogodzić. To mówili ci, którzy sami nie wierzyli, a którzy mogą reprezentować dzisiaj katolicyzm.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselChabaJozef">I dlatego, proszę Wysokiej Izby, ja chciałbym tutaj uczulić nas, ażeby młodzież naszą, począwszy od szkół podstawowych, również zainteresowywać zdobywaniem zawodu rolniczego, weterynarii itd., bo to jest potrzebne nowemu poziomowi naszego rozwoju gospodarczego wsi.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselChabaJozef">Dalej — to odnośnie planowania gospodarczego — sprawa gromadzkich rad narodowych. Już o tym mówiłem. Weźmy sprawę kontraktacji. My wiemy, że bez gospodarza terenu się to nieraz robi. Poszczególni przedstawiciele instytucji przychodzą kontraktować i robią chaos. Nic dziwnego, że kontraktacja nawala w wielu wypadkach. Mnie się wydaje, że to musi być uporządkowane. Bez gospodarza terenu, gromadzkiej rady narodowej, nie może nikt sposobem partyzantki uprawiać poszczególnych plonów czy kontraktować. Kontraktować trzeba z wiedzą gospodarza. Gospodarz, tj. gromadzka rada narodowa winna wpływać na planową gospodarkę, na rejonizację poszczególnych kultur na terenie swojej gromady, na terenie swojego powiatu.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselChabaJozef">Nasze województwo, jak wiemy, podzielone jest na 5 rejonów gospodarczych, ponieważ jest w specyficznych warunkach nie tylko etnograficznych, ale atmosferycznych. Jeżeli w górach deszcz pada, to gdzieś koło Góry Śląskiej — słońce świeci i pogoda. Tak to się praktykuje czy podczas żniw, czy podczas lata. I dlatego u nas gospodarka rolna, rozwój jej musi być podzielony w stosunku do tych jakby stref rejonizacji planowej gospodarki. To jest dobry przykład, że w planowaniu naszym ze szczebla wojewódzkiego zdobyliśmy się na to, zwłaszcza w ub. roku, a teraz upraktyczniamy, poszerzamy, ale potrzeba też tej rejonizacji, tego umiejscowienia naszej produkcji w terenie każdego powiatu, w terenie każdej gromady. Wtenczas będziemy wiedzieli, że każdy skrawek ziemi jest właściwie wykorzystany pod względem jakości kultury i wydajności gleby, jak też i rozwoju hodowli — i dlatego pod tym względem to uprawnienie dla gromadzkiej rady narodowej winno być większe.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselChabaJozef">Również i budżet gromadzkiej rady narodowej — moim zdaniem i zdaniem Wrocławskiego Zespołu Poselskiego — powinien być poszerzony.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselChabaJozef">Wiemy, że na przykład sprawa zdrowia, ośrodków zdrowia będzie porządkowana. Tutaj winien decydować gospodarz terenu — gromadzka rada narodowa.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselChabaJozef">Świetlice — nawet premiowanie kierowników świetlic, również powinno być w tej kompetencji, żeby wiedzieli ci pracownicy, że pracują na terenie gromadzkiej rady narodowej, że są związani z tymi przedstawicielami władzy, jakimi są gromadzkie rady narodowe.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselChabaJozef">Następnie, jeżeli chodzi o rozwój hodowli, na sejmowej Komisji Rolnictwa sprawa ta była bardzo szeroko omawiana, ale weźmy sprawę rozwoju hodowli, która się wiąże z planową produkcją, o czym już mówiłem, która się wiąże z jakością kultur rolnych, które trzeba stosować.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselChabaJozef">Weźmy kukurydzę. Bardzo dobrze, że sprawa kukurydzy znalazła się we wszystkich naszych referatach, począwszy od Premiera Rządu, a skończywszy na pośle Gierku. Znalazło to uwypuklenie w referacie sprawozdawczym. Bo rzeczywiście ta kultura rolna, choć ona nie jest już obca dla naszego rolnika, musi być powszechna, musi być zrozumiała. W powiecie Góra Śląska majątek państwowego gospodarstwa rolnego tą kulturą rolną — kukurydzą — rozwiązał bazę paszową dla 300 sztuk świń, a opłacalność tę powiększył materialnie i ocenił w stosunku do pszenicy nawet dziesięciokrotnie. Nie do uwierzenia po prostu, ale to fakt. Dlatego też, jeżeli chodzi o stworzenie bazy paszowej, to my nie tylko kukurydzę, ale i poplony musimy wykorzystywać. Ale jakość naszej produkcji w stosunku do organizacji właściwego planowania musi znaleźć miejsce — a będzie to miało właściwe miejsce wtenczas, jeżeli to będzie w kompetencji, w realizowaniu praktycznym gromadzkiej rady narodowej.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselChabaJozef">A dalej jeżeli chłodzi o opiekę lekarską, weterynarię — no, sprawa lokomocji dla weterynarzy. To jest bolączka, która nie tylko w woj. wrocławskim, ale w całym kraju daje się we znaki. Skąd wziąć? Pewnie, że my z produkcją nowych samochodów mamy trudności, ale gdybyśmy tak poszukali samochodów tam, gdzie ich jest zbyt wiele — może nie nazbyt wiele, ale są — i przydzielili tej tak wielkiej, ważnej potrzebie, to byśmy wiele pomogli.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselChabaJozef">U nas w PSS w mieście powiatowym Wałbrzychu dyrekcja posiada dwa samochody osobowe, a przecież w Wałbrzychu są tramwaje. Prawda, są i trolejbusy i autobusy. Jeden samochód też może zostać. Nieraz są takie wypadki, że trzeba przerzucić się szybko. Proszę — jeden samochód może zostać, a jeden może już być zabrany. To jest w powiatowym mieście, a w wojewódzkim mieście? — kilka samochodów, a w Warszawie? — w centralnych zarządach też można kilkanaście samochodów zabrać. I mnie się wydaje, że w stosunku do ilości powiatów — nawet po jednym na ten cel do dyspozycji powiatowej rady narodowej po linii weterynaryjnej, gdybyśmy to zrobili, już rozwiązalibyśmy pomoc skuteczną, dwutorową. Bo przecież ten lekarz wydający nieraz na taksówkę 150 — 200 zł, a które pokrywał chłop, nie wydałby. Po drugie: uratowalibyśmy sztukę, która nie padnie, a będzie żyć i będzie produktywna.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselChabaJozef">To się wydaje nieporozumieniem ogółu: dużo powiatów — dużo samochodów potrzeba — trudno. Mówimy to od dłuższego czasu, ale trzeba konkretnie realizować. Mnie się wydaje, że Ministerstwa Rolnictwa tę sprawę w realizacji budżetu powinno uregulować.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselChabaJozef">Teraz jeżeli chodzi o właściwe rozstawienie i wykorzystanie limitów naszych budżetów, jak też i wykorzystanie rezerw — czyny społeczne. My na terenie naszego województwa mamy też doświadczenia w realizacji czynów społecznych. Ale ostatnio tym bardziej dobitnie ich znaczenie się uwypukliło. Zwłaszcza w okresie przygotowania do Kongresu ZSL i spółdzielczości samopomocowej.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselChabaJozef">W okresie przygotowania do Kongresu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego podjęliśmy w 1.038 wsiach społecznych czynów ponad 2.600. Co one nam dały? One nam dały to, że w 280 spółdzielniach produkcyjnych w miesiącu lutym, gdzieś do 20 lutego, wykonaliśmy omłoty, tam gdzie były trudności przeprowadzenia omłotów i trudności przeprowadzenia zebrań rozliczeniowych. 14 zespołów uprawowych powstało, które objęły ponad 350 ha. 48 świetlic zostało odremontowanych i uruchomionych, bo nie sztuka tylko odremontować świetlicę, ale sztuka żeby ta świetlica tętniła życiem, żeby tam zebrania się odbywały, żeby ludzie przychodzili, żeby rezultaty pracy były.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselChabaJozef">To są tylko niektóre przykłady, co dają czyny społeczne. I dlatego nie licząc czynów podjętych takich, jak przystąpienie do spółdzielni produkcyjnej, gdzie przystąpiło w tym okresie razem wszystkich chłopów ponad 3.500, gdzie powstało, jak wiemy, w miesiącu marcu ponad 40 spółdzielni produkcyjnych na terenie naszego Dolnego Śląska — dlatego, proszę Wysokiej Izby, sprawa czynów społecznych, sprawa właściwego realizowania budżetu, żeby szukać dochodów w terenie nie tylko zwracając się wzrokiem do Warszawy, bo kiedy zajdzie potrzeba i zachodzi potrzeba trzeba się zwracać do Warszawy, ale szukać właśnie tych rezerw w terenie, a my je znajdziemy, znajdziemy w materiale, znajdziemy w ludziach. Dlatego na każdym odcinku naszych zadań, a przede wszystkim na odcinku umocnienia istniejących spółdzielni produkcyjnych, których na terenie naszego województwa jest 1.760, i w dalszym rozwoju spółdzielni produkcyjnych, i w dalszym przystępowaniu do istniejących spółdzielni tych chłopów indywidualnych, którzy mieszkają na tych wsiach, i organizowaniu nowych, i właściwej organizacji pracy będziemy mieć rezultaty. My posiadamy rezultaty w umacnianiu spółdzielni produkcyjnych, co wykazała kampania sprawozdawcza do władz spółdzielni produkcyjnych, w kampanii rozliczeniowej, gdzie jak wiemy, sporo zyskaliśmy milionerów w spółdzielczości produkcyjnej, których dochodowość przekracza milion zł. Ponad 30 takich spółdzielni posiadamy, które mają dochód ponad milion zł. Myśmy w 30% spółdzielni zmienili przewodniczących spółdzielni produkcyjnych, a w 70% — starzy pozostali. Co to oznacza? Oznacza to umocnienie spółdzielni produkcyjnych, zaufanie spółdzielców do przewodniczącego, do zarządu spółdzielni — i odwrotnie, zainteresowanie się planami gospodarczo-finansowymi, które na tych zebraniach spółdzielcy uchwalali, podejmowali.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselChabaJozef">Dlatego Partia, Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, chłopi bezpartyjni — wszyscy postawiliśmy sobie w naszym planie działania zadanie, żeby w planie 5-letnim w zasadzie województwo wrocławskie było uspółdzielczone.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselChabaJozef">Dalej, jeżeli chodzi o czyny, chciałbym podnieść sprawę wyglądu estetycznego naszych miast i wsi. Ja bym chciał tutaj i miasta, zwłaszcza miasto Wrocław również uwypuklić. Niech się nie dziwi Prezydium Rządu, resortowe ministerstwa, że władze wojewódzkie i miejskie, zwłaszcza miasta Wrocław, występują o inwestycje, o pomoc na odgruzowanie, na zabezpieczenie budynków, na kapitalne remonty i na nowe budownictwo.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselChabaJozef">Miasto wojewódzkie Wrocław, 400-tysięczne miasto ma następujący bilans osiągnięć. Jeżeli w ciągu 10-lecia myśmy odbudowali ile nas było stać i wybudowaliśmy nowe budynki, to zawaliło się lub zniszczyło 70 tys. budynków. W planie 5-letnim mamy rokrocznie, zwłaszcza w tym roku 5 tys. nowych budynków wybudować, ale wiemy, że ok. 30 tys., jeżeli ich nie zabezpieczymy, to również będą się niszczyć, a głód mieszkaniowy, jak wiemy, występuje nieraz gorzej, niż w innym starym mieście na starych ziemiach. A jeszcze się utarło w opinii takie powiedzonko, że wy tam we Wrocławiu żyjecie jak hrabiowie, wy tam posiadacie po 4—5 pokoi. Owszem, znajdują się jeszcze takie jednostki, niektóre z nich mają uzasadnione te 4 pokoje w posiadaniu, niektóre mniej uzasadnione, ale to są jednostki i sporadyczne wypadki. Ale np. ja, który przyjmuję co piątek, czy inni nasi koledzy posłowie — ja we Wrocławiu, ponieważ to jest mój okręg wyborczy — to przeciętnie z 12 osób, które przychodzą co piątek w ramach przyjmowania skarg i zażaleń, 9 — 10 osób przychodzi w sprawach mieszkaniowych, a 2 — 3 osoby we wszelkich innych sprawach. A czy to tylko do zespołu poselskiego przychodzą? Przychodzą przecież do Miejskiej Rady, do Wojewódzkiej Rady, gdzie też skargi i zażalenia się przyjmuje.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#PoselChabaJozef">Sprawa jest ciężka i dlatego proszę się nie dziwić, że my alarmujemy o to, ażeby dofinansowywać nas, żebyśmy mogli zabezpieczać budynki, ponieważ przez 10 lat było inaczej, a po 10 —11 latach jest w dalszym ciągu niedobrze ze stanem budownictwa.</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#PoselChabaJozef">Tak samo z odgruzowaniem. Ja tu chcę właśnie dojść do sprawy estetycznego wyglądu, jak nadmieniłem. Przyjeżdżający obywatele, czy to z miasteczek powiatowych czy ze wsi do Wrocławia, biorą przykład i mówią: — „Jeżeli we Wrocławiu jest jeszcze kupa gruzów tu i ówdzie, jeżeli w stolicy naszego województwa są gruzy, to nic dziwnego, że u nas w powiatowym mieście, lub u nas na wsi są jeszcze gruzy, budynki rozwalone, nie jest jeszcze wykorzystany materiał, dachówka, cegła i w ogóle”. To się tak zawsze udziela od głowy w dół.</u> + <u xml:id="u-9.39" who="#PoselChabaJozef">I dlatego dobrze się stało, że uchwała Rządu reguluje tę sprawę. Zwiększona została dotacja na ten cel o 100% — bardzo dobrze, ale to na terenie naszego województwa i naszego miasta jeszcze sprawy nie rozwiąże. Czyn społeczny będzie tylko pomocniczą siłą, jednak trzeba nam tego nakładu finansowego.</u> + <u xml:id="u-9.40" who="#PoselChabaJozef">Wprawdzie Ministerstwo Gospodarki Komunalnej tak się ustosunkowało: my wam darujemy zwiększoną sumę na odgruzowanie, ale z tego wy musicie dochód wypracować, który, jeśli się nie mylę, wynosi przeszło 11 mln zł. 11 mln zł, my chcemy ten dochód wypracować, nawet i więcej, ale nie wypracujemy, nie zdobędziemy tego dochodu. Jak zdobędziemy 4,5 mln zł, to maksimum, więcej nie zdobędziemy. I dlatego niech to nie zaskoczy Ministra Gospodarki Komunalnej, że będziemy występować o pomoc w trakcie odgruzowania. A odgruzować trzeba, bo już minęło 10 lat. W zeszłym roku w maju uroczyście obchodziliśmy 10-lecie, nie tylko my, ale cała Polska.</u> + <u xml:id="u-9.41" who="#PoselChabaJozef">Następnie, jak wiemy, przez Wrocław, tak jak. przez Warszawę, Kraków, Gdańsk, Szczecin, przejeżdżają wycieczki z zagranicy. Ja sam byłem w ub. roku z grupą posłów z angielskiej Partii Pracy. Podziwiali nasz wielki wysiłek, ale mówią: — „Jakoś wy to miasto Wrocław trzymacie w takim widmie wojny albo w powojennym dopiero okresie, bo się mało buduje”. Tak samo i francuscy senatorowie, którzy niedawno bawili, również po pierwszych rozmowach mówią: — „Wszystko w porządku, macie osiągnięcia, ale jeszcze nie znać tego budownictwa, nie znać usuwania śladów wojny”. I tak jest. To jest nie tylko zainteresowanie Wrocławia i władz woj. wrocławskiego, ale to musi być zainteresowaniem całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-9.42" who="#PoselChabaJozef">Tak samo i życie kulturalne. Trzeba widzieć, jak bardzo we Wrocławiu tego życia kulturalnego potrzeba. Utarło się takie powiedzonko, że kiedy było osiedlanie Ziem Zachodnich, to jak pociąg szedł, czy to od Krakowa, Rzeszowa, czy Lublina, to jak stanął we Wrocławiu, to wysiedli i osiedlili się tam we Wrocławiu, tak jak kiedyś się kształtowały poszczególne plemiona czy coś takiego. Tam ludzie przyszli stąd i zowąd, z tych wsi, z tej wioski — i tak się przedstawia dziś jakość mieszkańców Wrocławia. To nie jest dla nas ujmą, że większość czy połowa ludzi pochodzenia wiejskiego mieszka we Wrocławiu. To jest nasza duma, osiągnięcie naszej władzy ludowej. Ale przecież tego życia kulturalnego trzeba i temu, który jest zaawansowany w konsumpcji kulturalnych zdobyczy, i temu, który jeszcze nie jest zaawansowany, ale trzeba, żeby on tę kulturę konsumował. A u nas np. sprawa operetki to tak przechodzi jak ta piłka nożna: i Ministerstwo Kultury i Sztuki, i budżet terenowy, i wypracowanie itd. I nie może ta sprawa znaleźć rozwiązania. Obecnie przekazana jest do budżetu naszego terenowego, ale nie jest jeszcze zagwarantowane, że my tę sumę osiągniemy, nie mówiąc o potrzebie czy to teatru w Wałbrzychu i nie mówiąc o takich potrzebach, jak przyśpieszenie wody dla Wałbrzycha, Bolesławca, a nawet i Wrocławia.</u> + <u xml:id="u-9.43" who="#PoselChabaJozef">I dlatego te sprawy, które wymagają pomocy finansowej, które wymagają głębokiego zrozumienia władz rządowych, a które — co nie ulega wątpliwości — my poprzemy czynem społecznym, uważam za bardzo słuszne i konieczne, aby tutaj z wysokiej trybuny sejmowej postawić.</u> + <u xml:id="u-9.44" who="#PoselChabaJozef">Dalej chcę nawiązać do tego estetycznego wyglądu, troska o który również należy do naszych obowiązków. Bardzo słusznie powiedział Wiceprezes Rady Ministrów tow. Berman, kiedy był u nas we Wrocławiu, że wygląd estetyczny to jest zadanie nie jakiejś tam ostatniej wagi, nie zepchnięte gdzieś do tyłu, ale do pierwszoplanowych zadań musimy stawiać — i podał nawet przykład: w okresie przedwojennym jeszcze jakie to zainteresowanie było czy to kwiatami, czy strojeniem swoich okien w poszczególnych województwach. Sprawa ta leży na sercu naszym władzom terenowym, musi leżeć na sercu nam posłom, abyśmy doprowadzili do estetycznego wyglądu nasze miasta, miasteczka i wsie. I to będziemy realizowali.</u> + <u xml:id="u-9.45" who="#PoselChabaJozef">I dlatego, proszę Wysokiej Izby, te tak drobiazgowe rzekomo zadania i sprawy, które ja uwypukliłem, dotyczące terenu, dotyczące naszych władz terenowych, sięgające aż do wojewódzkiego szczebla — rozumiem, że to jest właściwe realizowanie naszego budżetu, ażeby on właśnie był zrealizowany z tym celem, któremu na imię jest podniesienie stopy życiowej, któremu na imię jest dalsze umocnienie naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-9.46" who="#PoselChabaJozef">A my, społeczeństwo Dolnego Śląska, nie zawiedziemy. Społeczeństwo Dolnego Śląska, chłopi i robotnicy dolnośląscy uznają wielką siłę naszej Partii; wielką, słuszną politykę, która rozwiązała tyle problemów: ziemi, pracy, oświaty, kultury itd., wysoce cenią i cenić będą. I dlatego będą realizować wskaźniki naszego planu gospodarczego, będą realizować nasz budżet nie tylko w stosunku do właściwego dysponowania limitami, ale i szukania rezerw, ale poparcia go czynami.</u> + <u xml:id="u-9.47" who="#PoselChabaJozef">Jesteśmy wdzięczni naszej Partii, naszemu Rządowi Ludowemu za to, cośmy zyskali, za to, że tak a nie inaczej kształtuje się dzisiaj światopogląd chłopa Dolnego Śląska i w ogóle chłopa polskiego, za to, że ma on dziś warunki ekonomiczne zadowalające i ma przed sobą perspektywę jeszcze lepszych warunków. I dlatego wspominając te czasy, kiedy mówiono mu, że ma mieć szczęśliwsze, lepsze życie kiedyś, odpowiada on dziś, że widzi to szczęśliwsze życie już tutaj — to życie, które dała mu Partia, które mu dała władza ludowa. I w realizacji tego kierunku widzenia — kierunku władzy ludowej, w realizacji naszego planu gospodarczego i budżetu, posłowie woj. wrocławskiego nie tylko głosować będą za budżetem, ale będą uczestniczyli — jeszcze aktywniej niż dotychczas — w wykonaniu tego budżetu.</u> + <u xml:id="u-9.48" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Ogłaszam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 10 do godz. 12 min. 40.)</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#Marszalek">Uprzejmie proszę Kolegów Posłów o możliwe streszczanie się, ażeby wszyscy, którzy zapisali się do głosu, mogli się wypowiedzieć. W każdym razie przypominam, że według regulaminu Sejmu długość przemówień nie może przekraczać 30 minut.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. stalinogrodzkiego Józef Kieszczyński.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselKieszczynskiJozef">Wysoki Sejmie! W dyskusji nad budżetem pragnę omówić niektóre zagadnienia resortu hutnictwa. Jak wiadomo, resort hutnictwa w 1955 r. wykonał plan produkcji globalnej w cenach niezmiennych w 104,4%. Wzrosła wydajność pracy o około 4%. Osiągnięto ponadplanową obniżkę kosztów przeszło 250 milionów zł, przy czym w stosunku do poziomu 1954 r. koszty własne produkcji obniżyły się o przeszło 4%, jak np. koszt własny tony stali martenowskiej obniżył się w porównaniu z poziomem 1954 r. o 32,72 zł.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselKieszczynskiJozef">Resort hutnictwa dał gospodarce narodowej prawie 150 tys. ton wyrobów walcowanych ponad plan, w tym kilkadziesiąt tysięcy ton bardzo deficytowych dla gospodarki narodowej blach, rur i niektórych kształtowników. Można odnotować także jako osiągnięcie resortu hutnictwa zlikwidowanie deficytu i nasycenie rynku takimi asortymentami, jak wiadra ocynkowane, naczynia aluminiowe, kosy, sierpy, widły i łopaty. Resort zaoszczędził 193 tys. ton węgla, co stanowi około 5% globalnego przydziału ministerstwa. Mimo dużych osiągnięć resortu hutnictwa posiada on jednak cały szereg braków i olbrzymie jeszcze rezerwy.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselKieszczynskiJozef">Dodatnie wyniki pracy resortu hutniczego w 1955 r. są w zasadzie rezultatem postępu technicznego, postępu zaniedbanego w pierwszych czterech latach planu 6-letniego i realizowanego z pewnym, aczkolwiek niedostatecznym jeszcze rozmachem, w latach 1954 — 1955. Postęp techniczny w hutnictwie, podobnie zresztą jak w innych gałęziach gospodarki narodowej, przebija sobie drogę z trudem przez konserwatyzm, skostnienie i zacofanie techniczne części kadr. Jaskrawym przykładem jest np. fakt, że zamontowana automatyka na piecu martenowskim w jednej z lepszych naszych hut, w hucie im. Dzierżyńskiego, przez dłuższy czas była nieczynna, gdyż obsługa pieca wołała pracować po staremu — ręcznie.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselKieszczynskiJozef">Walka o postęp techniczny w hutnictwie musi być oczywiście kontynuowana ze wzrastającą energią i konsekwencją. Start w okresie planu 5-letniego jest o tyle pomyślny, że hutnictwo ma już przemyślany w oparciu o przodującą technologię radziecką i konsultacje specjalistów radzieckich plan postępu technicznego dla podstawowych wydziałów wszystkich hut.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselKieszczynskiJozef">Systematyczna realizacja tego planu, zapoczątkowana w pewnym stopniu w latach 1954 i 1955, powinna w poważnej mierze zbliżyć nas do poziomu technicznego krajów o przodującej technice i do osiąganych przez te kraje wskaźników techniczno-ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselKieszczynskiJozef">Mówiąc o pomyślnym w zasadzie przebiegu wykonania planu przez resort hutnictwa w 1955 r. nie można przemilczeć faktu niewykonania pianiu wydobycia rud żelaznych i niewykonania planu produkcji globalnej przez zakłady podległe Centralnemu Zarządowi Kopalnictwa Rud Nieżelaznych, tym bardziej że w okresie Planu 6-letniego — co już stwierdzono na II Zjeździe Partii — poważnie zaniedbano rozwój kopalnictwa rud.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselKieszczynskiJozef">Jest rzeczą niepokojącą, że z 19 czynnych kopalni rud żelaza 7 nie wykonało planu rocznego. W kopalnictwie rud nieżelaznych plan wydobycia rud miedzi wykonany został zaledwie w 87,5%, przy czym osiągnięto zaledwie 74% planowanej zawartości miedzi w rudzie Plan wydobycia rud w bieżącym roku przewiduje dalszy poważny wzrost, co wymaga szczególnej koncentracji uwagi na tym ciągle jeszcze technicznie niedozbrojonym i organizacyjnie zacofanym odcinku resortu hutnictwa.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselKieszczynskiJozef">Podstawowym obowiązkiem resortu hutnictwa jest wykonanie zamówień odbiorców na wyroby walcowane. Współczynnik wykonania tych zamówień, który w 1954 r. wynosił 97,4°/o, wzrósł w 1955 r. zaledwie do 98,5%. Mimo przełomu w wykonaniu planu asortymentowego występują właśnie z tego tytułu poważne trudności w szeregu gałęzi naszego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselKieszczynskiJozef">W dziedzinie gospodarki cieplnej w stalowniach kryją się jeszcze ogromne rezerwy, zużycie ciepła w naszych stalowniach jest ciągle jeszcze bardzo wysokie. Wystarczy powiedzieć, że w Związku Radzieckim w 1954 r. zużycie paliwa umownego na tonę stali wynosiło 197 kg, a zatem było o 64 kg mniejsze aniżeli w hutach podległych Centralnemu Zarządowi Przemysłu Hutniczego w 1955 r. Resort hutnictwa zużywa rocznie przeszło 4 miliony ton węgla, a jednocześnie w takich hutach, jak im. Bieruta, po ważne ilości gazu wielkopiecowego wypuszcza się w powietrze bezużytecznie. Zagadnieniu walki o maksymalną oszczędność węgla powinna być w resorcie hutniczym poświęcona jak największa uwaga. Jest to zagadnienie o ogromnym znaczeniu w skali ogólnokrajowej, dlatego w tej walce nie może zabraknąć organizacji partyjnych i związkowych.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselKieszczynskiJozef">Plan na rok 1956 zakłada poważny wzrost eksportu w resorcie hutnictwa, określony kwotą około 660 milionów rubli. Przy tym należy podkreślić, że po raz pierwszy w 1956 r. plan przewiduje poważną, wynoszącą około 120 milionów rubli, nadwyżkę eksportu nad importem. Wykonanie tych zadań wymaga poważnej pracy resortu hutnictwa, wymaga dużej energii ze strony handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselKieszczynskiJozef">W zakresie gospodarności zakładów Ministerstwa Hutnictwa jest rzeczą konieczną — i są wszystkie możliwości ku temu — by przełom, jaki dokonał się w 1955 roku, mógł być znacznie pogłębiony w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselKieszczynskiJozef">Ujemny wpływ na pracę resortu ma brak planu kosztów i planów wartości produkcji w hutach, który spowodował pewne osłabienie walki o ekonomiczne rezultaty pracy w stosunku do tego naprężenia, jakie hutnictwo miało do zanotowania w II półroczu 1955 r.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselKieszczynskiJozef">Trzeba szybko przejawy samouspokojenia na tym odcinku, zarówno w Ministerstwie jak i w centralnych zarządach i zakładach, zlikwidować. Trzeba dostarczyć do zakładów pracy tak plan kosztów, jak i realny plan wartościowy.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselKieszczynskiJozef">Jest to tym bardziej konieczne, że plan resortu jest napięty. Poważny wzrost produkcji założony na rok 1956, dalsza obniżka kosztów własnych produkcji w wysokości 2,53% i założona akumulacja wymagają przede wszystkim znacznego poprawienia wskaźników techniczno-ekonomicznych. I tak np. zużycie koksu na tonę surówki winno wynieść 1.160 kg w stosunku do 1.179 kg w roku 1955. Produkcja stali z metra kwadratowego trzonu pieca martenowskiego na dobę podniesie się z 4,38 tony w 1955 r. do 4,55 tony w bieżącym roku. Wymagać to będzie szerokiej mobilizacji załóg hutniczych, rozwoju przez czynniki społeczne świadomego współzawodnictwa pracy.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselKieszczynskiJozef">Począwszy od 1954 roku, który był rokiem szczytowego nasilenia prac inwestycyjnych w resorcie hutnictwa, następuje powolny spadek nakładów inwestycyjnych w 1955 r., a także w bieżącym roku. Jeśli przyjąć poziom nakładów inwestycyjnych w 1954 r. za 100, to w 1955 r. wyniósł on 79, a w 1956 r. wyniesie tylko 72. Natomiast w kopalnictwie rud żelaznych i nieżelaznych oraz w przemyśle wyrobów metalowych i blaszanych następuje wzrost nakładów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselKieszczynskiJozef">Również inwestycje socjalno-bytowe wykazują stały wzrost nakładów. Resort hutnictwa powinien w pięciolatce i już w bieżącym roku dążyć do skoncentrowania inwestycji na kluczowych obiektach, jak również zabezpieczyć w większym zakresie inwestycje socjalno-bytowe. Wprawdzie w 1955 r. nastąpiła pewna poprawa w dziedzinie ochrony zdrowia, rozszerzono przychodnie przy wielu zakładach, uruchomiono cztery izby chorych, w maju br. zostanie uruchomione wzorcowe pół-sanatorium i zostanie zapoczątkowana budowa szpitala hutniczego w Częstochowie, ale mimo wzrostu ilościowego lekarzo-godzin dziennie i lepszej obsady personelu pomocniczego przemysłowa służba zdrowia nie stoi jeszcze na wysokości zadania. Brak zwłaszcza lekarzy specjalistów. Szereg lekarzy nie posiada doświadczenia w pracy w zakładach przemysłowych. Dla zabezpieczenia prawidłowego rozwoju opieki nad zdrowiem hutników Ministerstwo Hutnictwa wspólnie z Ministerstwem Zdrowia powinno doprowadzić do pełnego wykorzystania etatów służby zdrowia, uzupełnienia brakujących specjalistów, o których Związek Hutników dobija się już od kilkunastu miesięcy.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselKieszczynskiJozef">Palącym problemem w resorcie hutnictwa jest sprawa emerytów. Według orientacyjnych danych w resorcie hutnictwa zatrudnionych jest łącznie około 9.000 rencistów, z czego 5.000 w wieku 60 lat i 4.000 w wieku powyżej 65 lat. Z tej ilości na stanowiskach typowo hutniczych, jak wielkie piece, stalownie, koksownie, walcownie oraz hutnictwo metali nieżelaznych, pracuje około 5.000 rencistów; pozostała część, to jest 4.000, pracuje na stanowiskach pomocniczych, przy czym większość tej ostatniej grupy rencistów przesunięta została ze stanowisk typowo hutniczych na pomocnicze w związku ze stanem zdrowia. Z podanej wyżej ilości większość pracowników nie jest i nie może być w pełni wykorzystana w pracy. Pracownicy ci jednak nie chcą przejść na emeryturę z uwagi na niedostateczne renty, zaś zakłady pracy nie mogą ich zwolnić, ponieważ są to w większości pracownicy zasłużeni, wypracowani, o długoletnim stażu pracy. W tych warunkach w wielu zakładach pracy istnieją grupy pracowników, bez których zakłady mogłyby się obejść, a zmuszone są opiekować się nimi. Jak wynika z informacji zasięgniętych w terenie, średnia renta hutników nie przekracza 300 zł miesięcznie. Ponadto emeryci resortu hutnictwa nie otrzymują węgla, z którego w wysokości 2 ton korzystają emeryci górnictwa, kolejnictwa i komunikacji tramwajowej.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselKieszczynskiJozef">Problemu rencistów-hutników nie rozwiązało rozporządzenie Rady Ministrów z 17 lipca 1954 r., zaliczające do pierwszej kategorii niektóre stanowiska hutnicze. Dla ostatecznego u- regulowania sprawy Zarząd Główny Związku Zawodowego Hutników wystąpił do Ministerstwa z odrębnym projektem rozporządzenia regulującego zaopatrzenie emerytalne pracowników resortu hutnictwa.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselKieszczynskiJozef">Załatwienie tego problemu byłoby z pożytkiem dla przemysłu i dla pracowników, byłoby w dużym stopniu z pożytkiem dla naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselKieszczynskiJozef">Dla przykładu podam następujący fakt. W okresie wielkich mrozów w hucie im. Dzierżyńskiego trzeba było wyładować 2 wagony. W wydziale gospodarczym trudno było wyszukać dwóch ludzi zdolnych do wyładunku, gdyż w wydziale gospodarczym znalazło się najwięcej starych, wypracowanych ludzi Na poprawę płac w resorcie hutnictwa w bieżącym roku dla najmniej zarabiających przeznaczona została kwota 192 milionów zł.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselKieszczynskiJozef">Na zakończenie pragnę poruszyć problem higieny i bezpieczeństwa pracy. Trzeba stwierdzić, że w poprzednich latach planu 6-letniego sprawy bezpieczeństwa i higieny pracy w resorcie hutnictwa nie były właściwie traktowane, czego dowodem są m. in. niskie nakłady finansowe na bezpieczeństwo i higienę pracy. I tak np. w 1950 r. na te cele było 86,5 milioma zł, podczas gdy w 1954 r. wydatkowano na bhp ponad 308 milionów zł, a w 1955 r. ponad 358 milionów zł. Rozpatrując wydatkowanie pieniędzy na bezpieczeństwo i higienę pracy, trzeba stwierdzić, że do roku 1955 w wielu zakładach nie wykorzystano zaplanowanych nakładów finansowych, szczególnie z funduszów inwestycyjnych. Wykorzystanie nakładów inwestycyjnych na bhp wynosiło w tym okresie zaledwie 50—80% planu. Najgorzej było w przemyśle metali nieżelaznych, gdzie rokrocznie nie wykorzystywano poważnych nakładów inwestycyjnych przeznaczonych na bezpieczeństwo i higienę pracy. Dopiero w 1955 r. po uregulowaniu sposobu kontroli wykorzystywania nakładów na bhp przez techniczną inspekcję pracy Zarządu Głównego Związku Zawodowego Hutników, wykorzystano w resorcie hutnictwa nakłady na bezpieczeństwo i higienę pracy ogółem w 102,5%, ale za to nakłady na inwestycje bhp wykorzystano tylko w 93%. Centralny Zarząd Kopalnictwa Rud Żelaza i Centralny Zarząd Materiałów Ogniotrwałych na tym odcinku wykazały jeszcze większe zaniedbanie; nie wykorzystane nakłady dotyczą budowy szatni i łaźni oraz urządzeń odpylających.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselKieszczynskiJozef">Plan nakładów finansowych na bhp w bieżącym roku ustawiony jest w kierunku likwidacji wymienionych braków i wynosi 426,5 mln zł. Potrzeby w tym zakresie w resorcie hutnictwa są duże. Wymagać to będzie specjalnej troski zarówno w zakresie kontroli nad realizacją nakładów w bieżącym roku, jak i dalszej pracy nad poprawą stanu bezpieczeństwa i higieny pracy. Na tym polu Ministerstwo Hutnictwa winno przejawiać więcej troski, z większym uporem występować winien Związek Hutników, by poważne fundusze, które daje Partia i Rząd, były racjonalnie wykorzystane.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselKieszczynskiJozef">Czyniąc te uwagi, pragnę zaznaczyć w imieniu stalingrodzkiego zespołu poselskiego, że głosować będziemy za budżetem.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. olsztyńskiego August Rogala.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselRogalaAugust">Wysoki Sejmie! W budżecie państwa można zauważyć wielką troskę o rozwój naszej gospodarki narodowej, poważne polepszenie naszego rolnictwa. Jednak ja, jako chłop i poseł ziemi olsztyńskej, ze swej strony chciałbym dodać do tego pewne uwagi.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselRogalaAugust">Nasze województwo otrzymało dużą pomoc od państwa i to pomogło nam w zagospodarowaniu naszej ziemi. W ciągu ostatnich 6 lat tylko dla nowo osiedlonych w naszym województwie państwo przeznaczyło sumę około 60 mln zł. Kredyt był dawany bezzwrotny i zwrotny. W wyniku tego w województwie naszym osiedliło się w ciągu ostatnich 6 lat ponad 13 tys. rodzin, w tym na wsi —7.462 rodziny, w PGR-ach 5.426 rodzin i w gospodarstwach lasów państwowych — 824. Dzięki temu zlikwidowaliśmy 73 tys. ha odłogów. Rozwijała się nasza gospodarka zespołowa, mamy do tego czasu w naszym województwie 576 spółdzielni produkcyjnych, w tym w I kwartale 1956 r. powstało 39 spółdzielni. Produkcja w spółdzielniach produkcyjnych, jak i w indywidualnych gospodarstwach i PGR-ach, przeważnie żyta, wzrosła o 2 q z ha. Wzrosła również dniówka obrachunkowa. Mamy dużą ilość zespołów uprawowych na odłogach i zespołów łąkarskich — około 1.221 zespołów ze stanem 100 tys. chłopów. Jednakże pomimo tego polepszenia i wzrostu naszej gospodarki jest kilka problemów, które chcę poruszyć. Jednym z problemów gospodarczych, który ujemnie wpływa na realizację budżetu, jest u nas problem gospodarstw słabych, których jest przeszło 5 tys. o łącznym obszarze około 6 tys. ha. Gospodarstwa te dają małą produkcję towarową, w stosunku do obowiązków na rzecz państwa świadczenia wypełniają w niskim procencie. Są to przeważnie gospodarstwa, w których gospodarują nieraz kobiety z małymi dziećmi, gdyż rodziny ich zostały na skutek działań wojennych rozbite i brak jest im rąk do pracy. Przeważnie takie gospodarstwa chłopskie o mniejszym obszarze leżą w powiatach: Olsztyn, Mrągowo, Szczytno, Biskupiec i Ostróda.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselRogalaAugust">Drugą grupą ludności, która nie produkuje tyle, ile powinna produkować, jest ludność ukraińska, przesiedlona do woj. olsztyńskiego w r. 1947 z woj. lubelskiego i rzeszowskiego. Dużą winę za niski poziom życia tych ludzi ponoszą władze, które popełniły wiele błędów w okresie ich osiedlania. Błędy te odnoszą się przede wszystkim do niewłaściwego zaopatrzenia tej grupy rolników w odpowiednie zabudowania niezbędne do prowadzenia racjonalnej gospodarki rolnej. Jak wiadomo, przesiedlenie tych rolników odbyło się w stosunkowo krótkim okresie czasu, a teren woj. olsztyńskiego nie był należycie przygotowany wówczas do przyjęcia około 12 tys. rodzin rolniczych ze względu na brak odpowiednich zabudowań. W wyniku tego znaczna część rodzin ukraińskich otrzymała gospodarstwa ze zbyt małymi budynkami. Późniejsze remonty w ramach akcji odbudowy wsi nie wiele poprawiły tę sytuację, bo ze względu na ograniczone sumy nie mogły objąć wszystkich zagród wymagających remontu. Bardziej celowe w tym wypadku byłoby przeznaczenie pewnych sum budżetowych na doprowadzenie do właściwego stanu zabudowań w omawianych gospodarstwach, przez co uniknie się poważnych strat w gospodarce narodowej i jednocześnie spowoduje się zaspokojenie słusznych żądań rolników-Ukraińców, którzy domagają się pełnego ekwiwalentu za gospodarstwa pozostawione przez nich na terenie województw lubelskiego i rzeszowskiego.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselRogalaAugust">Trzecią grupę rolników o słabej gospodarce stanowią rolnicy, głównie osiedleńcy z centralnych województw, którzy przeważnie nie byli rolnikami i nie potrafią gospodarować, swoje gospodarstwa prowadzą na niskim poziomie, słabo utrzymują inwentarz, tłumacząc się, że nie ma rąk do pracy, chociaż ich dorosłe dzieci przeważnie pracują w mieście, a starzy rodzice pracują na gospodarce i obowiązków swych wobec państwa nie wykonują.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselRogalaAugust">Byłoby pożądane, ażeby Ministerstwo Rolnictwa pomyślało o tym, w jaki sposób pomóc tym słabo gospodarującym rolnikom. Mnie się wydaje, że pierwszej grupie rolników należy udzielić pomocy w ramach kredytów, pomocy sąsiedzkiej itp.; drugiej grupie pomóc w wyremontowaniu albo pobudowaniu nowych budynków. Te grupy rolników pozwalają żywić nadzieję, że 50% tych gospodarstw powoli się podniesie.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselRogalaAugust">Ściśle z tym zagadnieniem wiąże się sprawa dalszego zasiedlenia naszych terenów. W ostatnich 6 latach zasiedlono u nas 7.476 gospodarstw, w tym 413 osiedleńców z centralnych województw, 3.449 młodzieży pochodzącej z rodzin chłopskich z naszego terenu; 3.400 zagród odbudowano albo wyremontowano z przydzielonych województwu limitów. To jednak nie zaspokoi braku ludności na naszym terenie, nasze województwo jest nadal słabo zaludnione i należy wzmóc propagandę w przeludnionych województwach do osiedlania się na naszym terenie. Razem z tym wiąże się dalsza odbudowa, albo wyremontowanie zagród należących do Funduszu Ziemi — z daleko idącą pomocą przybyłym osiedleńcom.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselRogalaAugust">Druga boląca sprawa to sprawa gospodarki leśnej w woj olsztyńskim. Jak już wynikało z oświadczenia Ministerstwa Leśnictwa na posiedzeniu Komisji Rolnej, gospodarka leśna w woj. olsztyńskim stoi słabo.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselRogalaAugust">W woj. olsztyńskim jest 513.476 ha gruntów leśnych, to jest ponad 20% obszaru województwa. Daną gospodarką administruje Okręg Lasów, dzielący się na 3 rejony, 70 nadleśnictw i 625 leśnictw. Zatrudnia według etatów około 1.600 pracowników umysłowych oraz posiada zaledwie 1.780 robotników stałych — na wykonywanie zadań potrzeba 4.570 robotników. Biorąc ogólnie według zadań, na każde leśnictwo potrzeba 7 robotników stałych, a jest ich zaledwie trzech.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselRogalaAugust">W okresie 10-letniej gospodarki styl organizacyjny zmieniany był kilkakrotnie, i po każdej zmianie wzrastała liczba kontrolujących i papierkowiczów, a praca techniczna w terenie kulała, gdyż dobrych fachowców dawano za biurko, a teren obsadzano ludźmi o małej kwalifikacji zawodowej.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselRogalaAugust">Na terenie woj. olsztyńskiego występują wyraźnie dwa fakty:</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselRogalaAugust">1)brak stałych robotników leśnych i sezonowych, co utrudnia wykonanie planu wyrębu drzewa, 2)problem wywózki drzewa z lasów. Rolnicy na spotkaniach poselskich skarżą się na wysokość wywózki drzewa, bo na 1 konia przypada do 25 m^3^ wywózki oraz zrywki od 7 do 10 m^3^.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselRogalaAugust">Zarobek wozaka kształtuje się zależnie od konia, wozu i zdolności, może on zarobić od 35 do 100 zł. Poza tym otrzymuje przydział owsa, który może nabyć po cenie 80 zł za 100 kg, w zależności od ilości wywiezionego drzewa; za wywieziony 1 m^3^ drzewa 2,5 kg owsa.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselRogalaAugust">Biorąc pod uwagę trudności wywozu drzewa, a tym samym zapobieżenie zepsuciu tych materiałów, należałoby podnieść zarobki (stawki) co najmniej o 50%. Są takie wypadki, że rolnik, któremu dano nakaz wywozu przypadającej na niego ilości drzewa, najmuje sąsiada, który posiada zdolności wywozu i dodatkowo płaci mu zbożem do zarobku, który otrzymuje w nadleśnictwie za wywiezione drzewo.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselRogalaAugust">Takie same trudności występują przy pracy w zalesieniu. Okręg olsztyński ze względu na trudności oraz zaniedbania lat ubiegłych, oprócz bieżących zalesień w planie 5-letnim, winien zalesić 18 tys. ha gruntów przyjętych z Państwowego Funduszu Ziemi.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselRogalaAugust">Plan na rok 1956 wynosi ok. 9 tys. ha; pracę tę mimo trudności, przy dobrej organizacji i pomocy społecznej, można wykonać, lecz do pracy tej tak robotnik stały jak i sezonowy przystępuje niechętnie, gdyż normy są tak zaniżone, że trudno zwerbować robotnika; zarobek przeciętny kształtuje się od 13 do 18 zł dziennie.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselRogalaAugust">Na odcinku zalesień mamy wiele niedociągnięć, tak np. posadzone przez nas obszary lasu są w poważnym stopniu niszczone przez zwierzynę leśną, tak że niejednokrotnie po raz drugi, a nawet trzeci, zasadza się tę samą powierzchnię, przez co traci się poważny przyrost masy drzewa i włożone fundusze. Poważna ilość ha młodników w wieku od 10 do 15 lat jest niszczona przez jelenie, również uprawy niszczone są miejscami kompletnie. Ażeby temu zapobiec, należy zwiększyć kredyty na grodzenie upraw oraz dokarmianie zwierzyny, która do tej pory jest dokarmiana niedostatecznie. W lasach olsztyńskich stan zwierzyny jest duży.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselRogalaAugust">Za wyrządzone szkody rolnikom w roku 1955 wypłacono 7,164.347 zł. Jest to poważna suma i należałoby temu zapobiec, to jest przesiedlić część zwierzyny, szczególnie jelenie, na tereny leśne innych województw, gdzie nie ma ich, oraz zredukować do norm przewidzianych, zgodnie z przeliczeniem na 100 ha.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselRogalaAugust">Brak jest również troski o warunki robotnika. Rokrocznie sprowadza się poważną ilość robotników sezonowych oraz delegowanych z innych okręgów, co stwarza poważne koszty dodatkowe. Wielu z tych robotników osiedliłoby się chętnie na stałe, lecz brak jest mieszkań. Ministerstwo Leśnictwa, mimo że zna warunki okręgu olsztyńskiego i jego potrzeby, podeszło niewłaściwie, traktując po macoszemu w planie 5-letnim remonty i budownictwo osad robotniczych. Leśniczówki i nadleśnictwa objęto sumą 12 mln zł, również potrzeby bieżące, tylko na rok 1956, nie będą za duże, jeśliby przydzielono co najmniej 30 mln, gdyż gwarancją należytej gospodarki leśnej w woj. olsztyńskim jest stały robotnik leśny.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselRogalaAugust">Tak samo jak w gospodarce leśnej, w gospodarstwie rolnym odczuwa się duży brak materiałów budowlanych. Przed dwoma czy trzema laty ludność wiejska, z małym wyjątkiem, nie bardzo troszczyła się o remont budynków, natomiast teraz uczyniła już duże starania, ażeby przeprowadzić remonty w budynkach i odczuwa się duży brak niezbędnych materiałów do remontu, nie mówiąc już o odbudowie budynków całkiem zniszczonych przez wojnę. Jeżeli przed kilkoma laty rolnicy kupowali za ponadplanowe zboże sprzedawane w GS-ie zegarki, rowery lub motocykle, teraz w pierwszym rzędzie pytają o cement, deski i inne materiały budowlane. Jest to bardzo dobre i świadczy o tym, że ludność wiejska jest teraz lepiej uświadomiona, nie wierzy już plotkarzom, którzy teraz jeszcze szerzą plotki o tymczasowości, ale ma zaufanie do naszej władzy ludowej. Jednak źle jest, że tych materiałów ciągle jeszcze brak.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselRogalaAugust">U nas jeszcze 2 — 3 lata temu sprzedawano nawozów sztucznych bardzo mało. Nic dziwnego, bo leży to już w naturze rolnika, że do wszystkiego nowego przyzwyczaja się on w bardzo powolnym tempie. Przeważnie ludność napływowa znała słabo działanie nawozu sztucznego na rolę. Ludności miejscowej, która dokładnie zna sztuczne nawozy, wydawało się, że użycie nawozów sztucznych nie jest opłacalne, a teraz wszędzie słyszy się, że brak jest nawozów sztucznych już nie tylko azotowych, ale i fosforowych, potasowych i nawet wapna. U nas przypada z przydziału na 1 ha użytków rolnych 13 kg nawozów, jest to najniższa stawka w skali krajowej.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselRogalaAugust">Jeżeli przejdziemy do spraw melioracji, można zauważyć, że rolnicy z powodu rozszerzenia hodowli bydła rogatego, i w związku z tym coraz większego zapotrzebowania na paszę, chętnie przystępują do zagospodarowania łąk, pastwisk i chętnie czyszczą rowy i urządzenia melioracyjne. Jednakże trzeba stwierdzić, że służba melioracyjna nie stoi na takim poziomie, jaki powinien być. W większości wypadków praca technika melioracyjnego polega na tym, że poleca on gromadzkim radom i pełnomocnikom w danym terenie, ile kilometrów rowu ma być konserwowane i zbiera dane od pełnomocników. Natomiast fachowej pomocy, jak i gdzie przeprowadzić konserwację, mało udziela. Najgorzej jest tam, gdzie odpływy od łąk chłopskich płyną do lasów państwowych. Tam rowy bardzo rzadko albo wcale nie są czyszczone i zalewają chłopskie pola i łąki. Trzeba, aby Ministerstwo zwróciło uwagę, żeby te rowy były lepiej wyczyszczone.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselRogalaAugust">Dalsza sprawa to zasilenie rolnictwa w narzędzia i maszyny użytkowe. Można stwierdzić, że do GS-ów przybywa coraz więcej łopat i wideł, chociaż złej jakości, a coraz więcej przybywa pługów, bron i kultywatorów dobrych. Tak samo kopaczki, kosiarki, jak również żniwiarki. Gorsza sprawa jest z młocarniami. Nowych młocarni w ogóle nie ma, stare, które są w posiadaniu rolników, są przestarzałe i przez to słabo młócą. Nieraz ziarno w dużym procencie zostaje w słomie, a jest to bolesne, bo przecież ziarno stanowi opłatę za trud rolnika i stanowi to również stratę dla państwa.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselRogalaAugust">Na spotkaniach poselskich z wyborcami wysuwa się dużo skarg na małą pomoc ze strony POM nie tylko dla rolników indywidualnych, ale też dla spółdzielni produkcyjnych i od zespołów uprawowych. W naszym województwie w ostatnim czasie powstały niemal w każdej gromadzie zespoły uprawowe, czyli łąkarskie, którym obiecana była pomoc ze strony GOM i POM. GOM-y posiadają przeważnie stare maszyny i nie mogą zespołom, które uprawiają odłogi, tej pomocy udzielić. POM obiecuje pomóc zespołom, ale słabo słowa dotrzymuje. Są wypadki, że umowy zawarte z POM nie były wykonane.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselRogalaAugust">Ze strony spółdzielni produkcyjnych płyną skargi, że w POM-ach brak jest sadzarek do sadzenia ziemniaków systemem kwadratowo-gniazdowym. Ale oprócz wszystkiego największy kłopot jest z młocarniami. Przyszły teraz do gromady wirowacze. Są dobre, ale jest ich za mało, bo tylko ok. 30 mają POM-y w naszym województwie. Dziennie w naszym terenie jedną maszyną, można obrobić 2,5—3 ha, a posiadamy około 13 tys. ha zasadzonych kartoflami.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselRogalaAugust">Są trudności w naszym kraju, ale uważam, że jeśli wszystko da się pokonać, i te trudności również dadzą się pokonać. Na naszym terenie, na Warmii i Mazurach będziemy dokładać jeszcze więcej starań niż do tego czasu, ażeby nowopowstały plan 5-letni został zrealizowany — z wdzięczności za wyzwolenie naszych terenów spod jarzma hitlerowskiego i będzie to nasza dalsza droga w marszu do socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. zielonogórskiego Zofii Kręciwilk.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselKreciwilkZofia">Naród nasz dumny jest z tego, co już dokonano na odcinku uprzemysłowienia kraju. W stosunkowo krótkim czasie zbudowaliśmy setki nowych wielkich zakładów przemysłowych. Stworzyliśmy nowe gałęzie przemysłu, których uruchomienie przed wojną nie było możliwe.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselKreciwilkZofia">Dokonano słowem wielkich rzeczy w dziedzinie przemysłu.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselKreciwilkZofia">Chcę pokrótce powiedzieć o tym, co my zrobiliśmy na terenie naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselKreciwilkZofia">Przejęliśmy tereny, które przedstawiały obraz ruin i zniszczeń. Spustoszone były zakłady przemysłowe, opuszczone warsztaty rzemieślnicze i placówki handlowe.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselKreciwilkZofia">Obecnie po 11 latach wytężonej pracy posiadamy rozwinięty przemysł metalowy, włókienniczy, ceramiczny, drzewny i spożywczy.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselKreciwilkZofia">Powstały i pracują zakłady Sztucznego Włókna w Gorzowie, budujemy fabrykę celulozy w Kostrzyniu. Kilkanaście zakładów mamy uruchomić w planie 5-letnim. Zagospodarowaliśmy te tereny.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselKreciwilkZofia">Martwi nas jednak to, że zakłady nasze walczą z trudnościami, które poważnie przeszkadzają w normalnej produkcji i jakoś dziwnie trudne są do przezwyciężenia.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselKreciwilkZofia">W przemyśle maszynowym dzieją silę rzeczy, które trudno zrozumieć.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselKreciwilkZofia">Fabryka zgrzeblarek w Zielonej Górze posiada swój plan produkcji. Na to, żeby go zrealizować, powinna mieć do dyspozycji poważną część wyrobów znormalizowanych. Praktyka jednak wykazuje, że jest inaczej. Zakład, by ukończyć montaż produkowanej maszyny, zmuszony jest odrywać pewną część pracowników od zasadniczej produkcji do wyrobu brakujących na rynku takich detali, jak śrubek, nakrętek, podkładek itd.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselKreciwilkZofia">Taki styl produkcji w konsekwencji powoduje zahamowanie zadań planowych. Stracony czas na robienie we własnym zakresie tych drobnych części wynosi około 10% ogólnej liczby roboczogodzin, będących w dyspozycji wydziału mechanicznego tego zakładu. To nie jest bynajmniej sytuacja wyjątkowa.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselKreciwilkZofia">Wszystkie zakłady odczuwają poważny brak wyrobów znormalizowanych. Z tego powodu wydziały mechaniczne, które winny zajmować się remontami, muszą często wiele czasu poświęcać na produkowanie różnych części i śrub, których nie powinno było brakować na naszym rynku. Taki stan rzeczy niemały ma wpływ na koszty własne — przecież śruba produkowana w tych zakładach kosztuje nas kilkadziesiąt razy więcej niż w zakładach produkujących te części. Nie nowa to rzecz. Mówiliśmy i mówimy o nie j na różnych naszych naradach. Ale co zrobiono konkretnie, aby tego rodzaju braki w cyklu produkcyjnym zupełnie usunąć? Niewiele, bo przecież trudności istnieją nadal.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselKreciwilkZofia">Co najmniej dziwne się wydaje, że kierownictwo Ministerstwa Przemysłu Maszynowego na pytanie kolegi posła Mozolą w tej sprawie, postawione pod ich adresem na posiedzeniu komisji sejmowej, nie odpowiedziało.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselKreciwilkZofia">Trzeba tę sprawę raz zakończyć i nałożyć na Ministerstwo Przemysłu Maszynowego obowiązek, żeby stan ten zmieniło i jeszcze w tym roku rozszerzyło produkcję wyrobów znormalizowanych.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselKreciwilkZofia">Przydzielenie zakładom w odpowiedniej ilości i jakości tych drobnych znormalizowanych detali przyczyni się do pełnego wykonywania planów produkcji, jak również do obniżenia kosztów własnych.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselKreciwilkZofia">A teraz drugie zagadnienie. Duże straty ponosi nasz przemysł metalowy z powodu braku odpowiednich profilów wyrobów hutniczych. Cóż robi zakład, gdy nie otrzymuje w odpowiednich wymiarach i odpowiednich rodzajów profilów? Robi co może. Łączy posiadane profile tak, jak to mu potrzebne, przecina, spawa, łączy przy pomocy dodatkowo zużywanej blachy itd. Czy to jest oszczędne, czy to jest usprawnienie pracy i postęp techniczny? Przy tego rodzaju pracy np. wagon produkowany przez Zakłady im. Nowotki w Zielonej Górze musi ważyć o 2,5 tony więcej niż wagon, w którym zastosowano by właściwe profile i o właściwych wymiarach wyroby hutnicze.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselKreciwilkZofia">Czy naprawdę mamy tych wyrobów hutniczych za dużo, czy gospodarka nasza nie odczuwa ich braku? A przecież można by zaoszczędzić setki ton tego cennego surowca i obniżyć koszty produkcji, gdyby nasz przemysł hutniczy dostarczał odbiorcom odpowiednich profilów.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselKreciwilkZofia">Czy nasze Ministerstwo Hutnictwa nie powinno się dzisiaj rozliczyć ze swej pracy i powiedzieć nam, co już w tej sprawie zrobiło i co chce zrobić w najbliższej przyszłości?</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselKreciwilkZofia">Trzecie zagadnienie. Mówiliśmy wiele o obniżce kosztów własnych i o wzroście wydajności pracy w przemyśle, a jednak planowanych, zakładanych wskaźników nie osiągamy. Dlaczego tak jest? Nie osiągamy tych wskaźników między innymi dlatego, że w wielu zakładach przemysłowych istnieje niewłaściwa struktura zatrudnienia. Nadal w naszym życiu występują poważne przerosty w administracji. Należy podkreślić, że wyniki w dziedzinie usprawnienia i potanienia administracji są jeszcze niewystarczające.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselKreciwilkZofia">Jeżeli w zakładach pracy przedsięwzięte są pewne kroki na odcinku usprawnienia administracji, to jednak sprawa ustalenia właściwej struktury zatrudnienia wypada prawie z pola widzenia naszych kierowników zakładów.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselKreciwilkZofia">Za dużo mamy robotników przy robotach pomocniczych zamiast bezpośrednio w samej produkcji, co oczywiście ma poważny wpływ na wydajność i wielkość produkcji. Przez usunięcie tych przerostów produkcja wielu zakładów mogłaby być większa i tańsza.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselKreciwilkZofia">Za mało żyją tym zagadnieniem rady zakładowe, dyrekcje, a przede wszystkim ministerstwa i centralne zarządy, których z roku na rok powstaje coraz więcej, co bynajmniej nie usprawnia pracy zakładów. Jedną z podstawowych przyczyn niedostatecznych wyników w tej dziedzinie jest niedostateczna praca z załogami w zakładach; a co daje praca z ludźmi, najlepiej odzwierciedlają wyniki osiągnięte w dyskusji nad projektami planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselKreciwilkZofia">Np. załoga naszego Zakładu — „Odra” w Nowej Soli wystąpiła z kontrplanem, proponując zwiększyć produkcję nici lnianych i konopnych o 1 mln kg, nici bawełnianych o 159.500 kg i przędzy tkackiej o 200.000 kg.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselKreciwilkZofia">Również i inne zakłady naszego województwa wystąpiły z poważnymi propozycjami zwiększenia produkcji, podniesienia jakości i obniżki kosztów własnych.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselKreciwilkZofia">Po zakończeniu dyskusji nad projektami planu głównym zadaniem jest realizacja wniosków wysuniętych przez załogę.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PoselKreciwilkZofia">Nie we wszystkich jednak zakładach występuję właściwy stosunek do realizacji wniosków. Również niektóre centralne zarządy dotychczas nie ustosunkowały się do wysuniętych wniosków. Jest to oczywiście niedobrze. Świadczy to, że są jeszcze wypadki nieliczenia się z głosem załóg, co oczywiście ma ujemny wpływ na wykorzystanie rezerw.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#PoselKreciwilkZofia">Sprawa wykorzystania rezerw ma szczególne znaczenie dla naszego województwa. Dotychczas nadal w naszym województwie znajduje się kilkadziesiąt zakładów niewłaściwie wykorzystanych, a niektóre prawie w ogóle są nieczynne.</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#PoselKreciwilkZofia">Uchwałą Rządu mamy w bieżącym planie 5-letnim zagospodarować kilkanaście zakładów, m. in. w Zielonej Górze miały być zagospodarowane trzy zakłady. Jednak zdając sobie sprawę z trudności, szczególnie na odcinku umieszczenia kilku wojewódzkich central handlowych, które bezplanowo zajęły część hal fabrycznych, wystąpiliśmy z wnioskiem, aby dla przemysłu oddać tylko dwa zakłady, a trzeci przy ulicy Fabrycznej pozostawić do zagospodarowania central handlowych. W zakładzie tym znajduje się magazyn zbożowy i Ministerstwo Skupu nie chce zgodzić się na jego przeniesienie, uważając widocznie, że magazyn zbożowy potrzebny jest dla upiększenia centrum miasta Zielonej Góry.</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#PoselKreciwilkZofia">Dziwne jest stanowisko Ministerstwa Skupu, tym bardziej że władze wojewódzkie przeznaczyły obiekty na magazyny w innych terenach województwa, jak: w Małomicach pow. Szprotawa, w Kostrzyniu pow. Gorzów, w Głogowie i wielu innych miejscowościach, które wymagają często nieznacznych nakładów, a z drugiej strony mógłby być uruchomiony jeszcze jeden nowy zakład produkcyjny przy niewielkich kosztach i dużych oszczędnościach materiałów budowlanych, żelaza, których nam przecież tak brakuje.</u> + <u xml:id="u-15.28" who="#PoselKreciwilkZofia">Ciekawe, że terenowe organy skupu i PZZ w województwie uważają decyzje podjęte w tej sprawie przez Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej za słuszne.</u> + <u xml:id="u-15.29" who="#PoselKreciwilkZofia">Takie nieliczenie się ze zdaniem terenowych władz i obalanie słusznych decyzji nie przysparza autorytetu Ministerstwu oraz w zasadzie podważa samodzielność władz terenowych.</u> + <u xml:id="u-15.30" who="#PoselKreciwilkZofia">Na zakończenie jeszcze kilka słów o sprawach gospodarki komunalnej.</u> + <u xml:id="u-15.31" who="#PoselKreciwilkZofia">Niepokoi nas stale pogarszający się stan budynków na naszych ziemiach. W latach 1945—1949 nie przeprowadzono tu prawie żadnych remontów mieszkań. Poważniejsze kwoty na ten cel zaczęto przeznaczać dopiero od roku 1952. Dzisiaj jest taki stan, że w 40% budynków dachy wymagają przełożenia. Braki w uszkodzeniach rynien powodują zawilgocenie i zagrzybienie. W większości budynków stan podłączeń wodociągowych jest katastrofalny.</u> + <u xml:id="u-15.32" who="#PoselKreciwilkZofia">Rady narodowe nie są w stanie zapobiec niszczeniu się zasobów mieszkaniowych, gdyż kredyty przyznane na kapitalne remonty mieszkań są niewystarczające i pokrywają zaledwie 60% najniezbędniejszych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-15.33" who="#PoselKreciwilkZofia">Źle jest z zaopatrzeniem materiałowym dla remontów. Dotychczasowe zaopatrzenie w kafle, rury cynkowe, rury wodno-kanalizacyjne, blachę, drzewo, dachówkę, przewody elektryczne i inne wystarcza zaledwie na trzecią część zaplanowanych robót.</u> + <u xml:id="u-15.34" who="#PoselKreciwilkZofia">Poważną przeszkodą w budownictwie na terenie naszego województwa jest brak własnego zjednoczenia budownictwa miejskiego o odpowiedniej zdolności przerobowej, z własnymi bazami sprzętu, transportu, materiałów i zakładów prefabrykacji.</u> + <u xml:id="u-15.35" who="#PoselKreciwilkZofia">Mocno odczuwamy brak własnego — „Miasto- Projektu”. Sprawa ta jakoś ciężko jest rozwiązywana przez Ministerstwo Budownictwa Miast i Osiedli.</u> + <u xml:id="u-15.36" who="#PoselKreciwilkZofia">Niepokoi nas również zły stan urządzeń wodociągowych, studzien publicznych i urządzeń gazowych.</u> + <u xml:id="u-15.37" who="#PoselKreciwilkZofia">Wydaje nam się, że Ministerstwo Gospodarki Komunalnej winno zwrócić większą uwagę na zabezpieczenie zasobów mieszkaniowych i urządzeń komunalnych w naszym województwie.</u> + <u xml:id="u-15.38" who="#PoselKreciwilkZofia">Wysoka Izbo! Przytoczyłam kilka konkretnych przykładów świadczących o olbrzymich rezerwach, jakie znajdują się jeszcze w naszych zakładach produkcyjnych. Z drugiej strony wskazałam na niektóre pilne potrzeby naszego województwa w dziedzinie gospodarki komunalnej, która odgrywa przecież tak poważną rolę w kształtowaniu bytu ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-15.39" who="#PoselKreciwilkZofia">Dzisiaj mówimy o tym, jak najlepiej realizować nasz budżet, to znaczy z jednej strony skuteczniej walczyć o zdobycie dodatkowych środków finansowych, a z drugiej strony rozsądniej i umiejętniej je wydatkować. Wydaje mi się, i chciałabym z całą mocą podkreślić, że nieodzownym warunkiem tak pojętej realizacji budżetu jest wnikliwsze niż dotąd przysłuchiwanie się głosom terenu ze strony instytucji centralnych i większa troska o realizację jego postulatów. O ile nasze instytucje centralne potrafią skutecznie walczyć z biurokratyzmem i będą w swej codziennej pracy rzeczywiście pamiętać, że są powołane do tego, by służyć ludziom pracy, pomoże to w skuteczniejszym wykonywaniu budżetu wysiłkiem całego narodu.</u> + <u xml:id="u-15.40" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł m. Łodzi Jerzy Jodłowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselJodlowskiJerzy">Wysoka Izbo! Wielokrotnie w okresie ostatnich bez mała 10 lat — zarówno w okresie obecnej kadencji jak i w okresie kadencji Sejmu Ustawodawczego — słuchaliśmy na tej sali exposé Prezesa Rady Ministrów, ob. Józefa Cyrankiewicza. Jest niewątpliwe, że zawsze słuchaliśmy tych jego deklaracji zawierających wytyczne polityki naszego Rządu w sprawach wewnętrznych i zagranicznych z wielką uwagą i z pełną aprobatą. Ale jest też niewątpliwe, że chyba nigdy dotąd nie słuchaliśmy exposé Prezesa Rady Ministrów z takim żywym zainteresowaniem i z taką pełną, żywą aprobatą, jak exposé, które słyszeliśmy w dniu przedwczorajszym.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselJodlowskiJerzy">Czy oznacza to, że w tym exposé nie było kwestii dyskusyjnych, że objęło ono wszystkie sprawy i wszystkie zagadnienia, o których chcielibyśmy słyszeć i o których chcielibyśmy mówić? Nie.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselJodlowskiJerzy">Słusznie tutaj stwierdził poseł Osmańczyk, że to exposé Prezesa Rady Ministrów dało okazję do postawienia pod dyskusję na trybunie sejmowej szeregu spraw, które nurtują nasze społeczeństwo, i właśnie dlatego aprobujemy to exposé tak żywo i tak pełnie, że ono dotyka spraw, które są w tej chwili dla nas najżywotniejsze, że dotyka i omawia sprawy, którymi żyje i które omawia cały naród i całe społeczeństwo.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselJodlowskiJerzy">Jeżeli tutaj Obywatel Premier użył sformułowania, że toczy się w naszym kraju wielka narada aktywu politycznego, to trzeba stwierdzić, że jego głos był dla tej narady cennym wkładem i musimy stwierdzić, iż exposé to jest dowodem, że nasz Rząd wsłuchuje się w głos opinii społecznej, że liczy się z nią i wyciąga z niej właściwe wnioski, Chcielibyśmy takich wypowiedzi, takich deklaracji rządowych Premiera słyszeć z tej trybuny sejmowej więcej i częściej. Premiera i nie tylko premiera. Chcielibyśmy, aby i inni ministrowie omawiali w sposób zasadniczy z tej trybuny cały szereg zagadnień życia państwowego. Może doczekamy się tego, że z tej trybuny Minister Spraw Zagranicznych omówi nieco szerzej i nieco szczegółowiej podstawowe problemy naszej polityki zagranicznej i współpracy międzynarodowej. Może doczekamy się tego, że i Minister Sprawiedliwości z tej trybuny powie nam nieco szerzej i nieco głębiej o naszej polityce wymiaru sprawiedliwości, a może i inni ministrowie też zechcą skorzystać z niej, aby omawiać podstawowe problemy naszego życia państwowego, ażeby nam dawać okazję do rzetelnej i wnikliwej dyskusji na te tematy.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselJodlowskiJerzy">Z wielką uwagą wysłuchaliśmy tego, co mówił Obywatel Premier o Sejmie. Wypowiedź jego świadczy, że wspólną jest w tej chwili troska i Sejmu, i Rządu, troska o stworzenie gwarancji zapewniających Sejmowi wykonywanie jego podstawowych funkcji konstytucyjnych, funkcji, które sprowadzają się do pełnienia najwyższej władzy ustawodawczej i sprawowania najwyższej kontroli nad działalnością innych organów państwa.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselJodlowskiJerzy">W okresie poprzedzającym tę sesję na terenie Sejmu i poza Sejmem były wysuwane dezyderaty zmierzające do tego, aby Sejmowi zapewnić możliwość wykonywania jego konstytucyjnych funkcji.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselJodlowskiJerzy">Trzeba z zadowoleniem pokwitować, że Premier w swoim exposé, a przez jego usta Rząd, wyszedł w całej pełni na przeciw tym postulatom.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselJodlowskiJerzy">Kiedy bezpośrednio po tym exposé dzieliliśmy się wrażeniami, wyraziłem się, że Premier zebrał w swoje żagle cały wiatr sejmowy. Trzeba stwierdzić, że nie tylko nie mamy mu tego za złe, ale cieszymy się z tego jak najbardziej i chcemy go zapewnić, że wiatry sejmowe nie przestaną wiać z momentem, gdy posłowie rozjadą się w teren po zakończeniu tej sesji.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselJodlowskiJerzy">Musimy wspólnie: my posłowie, Sejm, Rada Państwa i Rząd, wypracować nową praktykę naszego życia parlamentarnego, nową i lepszą praktykę naszego przedstawicielstwa ludowego.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselJodlowskiJerzy">Zagadnienie funkcjonowania przedstawicielstwa ludowego w ustroju dyktatury proletariatu nie jest, jak wiemy, zagadnieniem prostym. Nie znalazło ono dotychczas zadowalającego rozwiązania w żadnym chyba państwie typu socjalistycznego. Musimy szukać wspólnie rozwiązań najodpowiedniejszych dla państwa demokracji ludowej, najodpowiedniejszych dla zapewnienia pełnej demokracji.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselJodlowskiJerzy">Zdajemy sobie dobrze sprawę z tego, że należyte ustawienie Sejmu, jego roli i pozycji w naszym życiu państwowym to jest nie tylko sprawa Sejmu, nie tylko sprawa posłów, ale sprawa Rządu i sprawa Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselJodlowskiJerzy">Z zadowoleniem przyjęliśmy zapowiedz Premiera o tym, że sesje sejmowe będą zwoływane częściej. Odpowiada to dezyderatom wysuwanym przez posłów. Ale sprawa polega nie tylko na częstości tych sesji. Istotne znaczenie ma tutaj i czasokres trwania tych sesji i ich organizacja.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselJodlowskiJerzy">Wydaje się, że tego rodzaju konstrukcja naszych sesji sejmowych, że prace komisyjne skomasowane są na stosunkowo krótkim odcinku czasu, poprzedzającym właściwą sesję, i że sesje sprowadzały się do kilku kolejnych nadmiernie przeciążonych posiedzeń plenarnych — nie jest konstrukcją właściwą. Dezyderaty, jakie wysuwane były przez posłów na komisjach, idą w tym kierunku, aby sesje sejmowe trwały dłużej, aby nie było takiego napięcia i aby komisje miały czas i możność rzeczywiście wnikliwego dyskutowania projektów ustaw. Wydaje mi się, że trzeba tu nawiązać do praktyki, którą już zapoczątkowaliśmy w okresie VI sesji sejmowej rok temu, praktyki polegającej na tym, że najpierw były posiedzenia plenarne, a potem pewien okres czasu był poświęcony na prace komisji i wreszcie rezultaty tych prac komisji były przeniesione na plenum Sejmu.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselJodlowskiJerzy">W dyskusjach, które toczyły się ostatnio m. in. na Komisji Spraw Ustawodawczych i na Radzie Seniorów, poświęcono uwagę zagadnieniu rozszerzenia uprawnień Sejmu, w szczególności w zakresie zatwierdzania dekretów z prawem ich zmiany. Dyskusje te są wyrazem poszukiwań nowych form, zmierzających do stworzenia gwarancji Sejmowi wypełnienia jego konstytucyjnych funkcji ustawodawczych. Ale jest to tylko fragment ogólnych zagadnień naszej praktyki ustawodawczej. Wydaje się, że to zagadnienie uprawnienia Sejmu do zatwierdzania dekretów ze zmianami zmaleje i straci na ostrości, jeśli zmieni się praktyka naszego życia parlamentarnego i naszej całej działalności ustawodawczej. A zapowiedź tych zmian zawiera się przecież w exposé Premiera. Zagadnienie to straci na ostrości, jeśli dekretowanie przez Rząd i Radę Państwa będzie ograniczone do niezbędnego minimum, do spraw pilnych, kiedy sprawy mniej pilne i bardziej zasadniczego charakteru będą pozostawione do drogi normalnej ustawodawczej dla Sejmu, kiedy projekty dekretów przedstawiane będą komisjom sejmowym do ich uprzedniego przedyskutowania. Doświadczenia, jakie mamy w tym zakresie z ostatniego okresu, są niewątpliwie dodatnie. Wreszcie zwracamy uwagę na potrzebę powiązania prac ustawodawczych Sejmu z pracami ustawodawczymi Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselJodlowskiJerzy">Chciałbym zatrzymać się na problemie, który znalazł tak wydatne miejsce w exposé Premiera i o którym powiedział on, że stoi w centrum uwagi Rządu — na problemie praworządności.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselJodlowskiJerzy">Okres, w którym w tej chwili się znajdujemy, okres tego wielkiego ożywienia politycznego, znamionuje dążenie do realizacji pełnej i rzeczywistej demokratyzacji, nawrót do jawności naszego życia politycznego i państwowego, szeroka i śmiała krytyka, zerwanie ze zjawiskiem fasadowości, z wszelką fikcyjnością i deklaratywnością, dążenie do zniesienia rozpiętości między formą i treścią w naszym życiu politycznym i państwowym. To są niewątpliwie warunki, które sprzyjają pełnej realizacji praworządności. Nie będzie ani frazesem, ani sloganem, jeśli powiem, że w tej chwili toczy się u nas wielka bitwa o praworządność, o przywrócenie zaufania społeczeństwa do praworządności i wymiaru sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselJodlowskiJerzy">Pierwszy przełom — ważny, ale jeszcze niezupełny — przyniosło III Plenum w roku ubiegłym, które wskazało na wypaczenia w wymiarze sprawiedliwości i w szczególności w aparacie bezpieczeństwa, na niewłaściwe metody, jakie były tam stosowane. Przyniosło ono w rezultacie pierwsze posunięcia, zmierzające do naprawy tej dziedziny. Ale dopiero XX Zjazd KPZR, który ujawnił błędy i zbrodnicze metody stosowane w okresie beriowszczyzny w Związku Radzieckim, stworzył pełną atmosferę dla postawienia zagadnienia praworządności, zagadnienia prawidłowego funkcjonowania sprawiedliwości również i u nas.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselJodlowskiJerzy">Kiedy mówimy o praworządności, o wielkiej naprawie w tej dziedzinie, musimy mówić o dniu wczorajszym i o dniu jutrzejszym. Aby walka o praworządność ludową, o zaufanie mas do praworządności i wymiaru sprawiedliwości mogła być zwycięsko wygrana — trzeba po pierwsze zlikwidować błędy przeszłości, a po drugie stworzyć trwałe gwarancje praworządności na przyszłość.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselJodlowskiJerzy">Co to znaczy likwidacja błędów przeszłości? To nie tylko zerwanie z niewłaściwymi metodami stosowania nacisku fizycznego, to nie tylko wykarczowanie tych metod, to także dwie wielkie sprawy — sprawa rehabilitacji ludzi, którym stała się krzywda i sprawa odpowiedzialności winnych stosowania niewłaściwych metod, Wiele zrobiono w zakresie rehabilitacji, lecz jeszcze wiele jest do zrobienia. Wypuszczono z więzień wiele ludzi, którzy siedzieli tam niewinnie. Wielu ludzi wyjdzie z nich jeszcze dzięki ustawie amnestyjnej. Ale to jeszcze nie wystarcza i nie załatwia sprawy. Trzeba dla tych wszystkich, którzy siedzieli tam niewinnie, nie tylko otworzyć wrota więzień, ale trzeba stworzyć im warunki pełnej rehabilitacji. Trzeba przeprowadzić eliminację ludzi niewinnych od winnych, którzy słusznie znaleźli się w więzieniu. Trzeba wreszcie ludziom niewinnie skazanym wynagrodzić szkody.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselJodlowskiJerzy">Z zadowoleniem usłyszeliśmy z ust Premiera, że proces rehabilitacji osób niewinnych będzie kontynuowany. Chciałbym krótko wskazać na konieczność stosowania właściwych środków, które są niezbędne na drodze tej rehabilitacji. Nie wystarczy umorzenie spraw, które są w toku. Nie wystarczy też moim zdaniem wnoszenie rewizji nadzwyczajnych w szeregu spraw. Rewizje nadzwyczajne pozwalają na skontrolowanie prawidłowości procesów z punktu widzenia tego, czy sąd zastosował właściwe przepisy prawa, właściwe przepisy procedury. Jest wiele spraw takich, gdzie wyroki formalnie biorąc w świetle litery prawa karnego czy procedury karnej były prawidłowe, ale istota rzeczy, punkt ciężkości spoczywa przecież na materiale dowodowym, na tym materiale, na którym opierały się sądy ferujące swoje wyroki. Trzeba iść po drodze, która daje możność kontroli właśnie tego materiału dowodowego, daje możność sprawdzenia, czy ten materiał dowodowy był prawdziwy, rzeczywisty. Tą drogą jest droga wznowienia postępowania.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselJodlowskiJerzy">Wydaje mi się, że przed nowym Ministrem Sprawiedliwości i nowym Generalnym Prokuratorem stanie poważne zadanie rozważenia potrzeby wznowienia postępowania karnego w całym, szeregu procesów. Tym bardziej, że trzeba tu dodać jeszcze jeden moment, który nie jest bez znaczenia, a mianowicie, że tylko uchylenie wyroku skazującego w drodze wznowienia postępowania daje możność skazanemu uzyskania odszkodowania materialnego za krzywdę, która mu się stała, podczas kiedy droga rewizji nadzwyczajnej w obecnym stanie prawnym u nas tej możliwości nie daje.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselJodlowskiJerzy">Drugie zagadnienie to zagadnienie odpowiedzialności za to, co było. Tu nie idzie o to — jak mówił poseł Horodyński — żeby uprawiać — „sabat czarownic”. Idzie o to, żeby ponieśli odpowiedzialność ludzie, którzy są osobiście winni temu, co było. Byłoby oczywiście zamykaniem oczu na rzeczywistość, gdybyśmy widzieli tylko winę poszczególnych ludzi, a nie widzieli winy systemu, który zapanował w naszym aparacie bezpieczeństwa. Winien był przede wszystkim ten system, który zmuszał często do niewłaściwych praktyk, nawet tych, którzy mieli pewne opory i hamulce, którzy łamali się wewnętrznie i którzy dziś z ulgą przyjęli, że nastąpił nowy okres, Mówię tu nie tylko o aparacie bezpieczeństwa, mówię tu także o aparacie prokuratorskim i sądowym. Ale stwierdzić trzeba, że były jednostki złej woli, dla których system, jaki panował, był pożywką, dzięki której się rozwijała ich zbrodnicza działalność. Ci ludzie muszą ponieść zasłużoną karę. Niezbędne jest oczyszczenie do końca z wszelkich wypaczeń aparatu bezpieczeństwa i ukaranie tych, którzy ponoszą osobistą odpowiedzialność za łamanie praworządności. Niezbędne jest bezpowrotne, bezkompromisowe wykarczowanie wszelkich pozostałości tzw. beriowszczyzny.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselJodlowskiJerzy">W opinii społecznej — trzeba to szczerze powiedzieć — było pewne zaniepokojenie, że w stosunku do winnych tych wypaczeń, winnych stosowania niedozwolonych metod, nie są wyciąganie do końca i z całą surowością konsekwencje. Trzeba tutaj powiedzieć otwarcie i szczerze o sprawie Różańskiego, sprawie, która wypływa na wszystkich niemal konferencjach w środowiskach społecznych i politycznych i która niejednokrotnie wypływała też w dyskusji na Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości. I nie jest rzeczą przypadku, że kiedy ta komisja rozpatrywała projekt ustawy amnestyjnej, to pierwsze czy jedno z pierwszych pytań, jakie postawił jeden z posłów, a było to pytanie nie jego osobiste, lecz jego wyborców, które przeniósł on z zebrania terenowego, było — czy Różański skorzysta z amnestii.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselJodlowskiJerzy">Trzeba stwierdzić, że opinia publiczna z wielkim zdziwieniem przyjęła wyrok na Różańskiego, wyrok, mocą którego Różański został skazany za niedozwolone brutalne metody fizycznego nacisku stosowanego w śledztwie na podstawie art. 286 § 1 kodeksu karnego, to znaczy przepisu, który przewiduje odpowiedzialność karną urzędnika za niedopełnienie obowiązku służbowego, to znaczy przepisu, na podstawie którego w codziennej praktyce sądowej skazywane są ekspedientki czy inni pracownicy MHD, WSS i innych instytucji za spowodowanie manka. I chociaż sąd zastosował najwyższy wymiar kary z tego artykułu, to jednak powstaje pytanie, jak się stało, że prokuratura uznała za możliwe postawić Różańskiego w stan oskarżenia na podstawie tego właśnie przepisu. Ja postawiłem to pytanie na Komisji Wymiaru Sprawiedliwości pod adresem Generalnego Prokuratora. Odpowiedzi jednak nie otrzymałem.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselJodlowskiJerzy">Opinia społeczna z wielką uwagą przyjęła zapowiedź ob. Premiera, że Rząd zdecydowany jest przeprowadzić do końca śledztwo w sprawie winnych łamania praworządności i stosowania niewłaściwych metod śledczych i fingowania procesów, że winni przekazani zostaną wraz z materiałem dowodowym organom wymiaru sprawiedliwości i poniosą zasłużoną karę.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselJodlowskiJerzy">Z zadowoleniem powitać należy, że w ślad za tą zapowiedzią idą konkretne fakty, o których dowiedzieliśmy się z wczorajszego radia i dzisiejszej prasy. Rozwiewa to zaniepokojenie opinii społecznej i potwierdza raz jeszcze, że nasz Rząd i Partia potrafią konkretnie kierować procesem odnowy naszego życia politycznego i państwowego, potrafią likwidować wszelkie objawy chorobowe.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselJodlowskiJerzy">Proces oczyszczania i odbudowy aparatu bezpieczeństwa nie jest oczywiście procesem ani łatwym, ani krótkotrwałym. Zapewne w aparacie tym są jeszcze ludzie, którzy może nie do końca wyciągnęli dla siebie wnioski z tego, co się w Polsce dzieje. Ale z naciskiem trzeba podkreślić, że szkodliwe i fałszywe są opinie wypowiedziane w pewnych sferach — a niestety takie opinie zdarzyły się i na terenie prawniczym — o zbędności aparatu bezpieczeństwa w ogóle. Głosy domagające się likwidacji bezpieczeństwa uznać należy za wysoce nieodpowiedzialne. O ile szkodliwą była teoria o zaostrzeniu się walki klasowej, która działała u nas właściwie aż po XX Zjazd, o tyle również szkodliwym i niebezpiecznym byłby pogląd, że nie ma już dzisiaj wroga klasowego, że nic nie zagraża zdobyczom naszego socjalistycznego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselJodlowskiJerzy">O tym, że istnieje wrogie działanie, świadczą fakty i cyfry, które słyszeliśmy w exposé Premiera co do ujawnionych przez aparat bezpieczeństwa i schwytanych dywersantów. Dowodem przemyślnego działania wroga na terenie krajów obozu socjalizmu jest wykryty ostatnio fakt istnienia tunelu podsłuchowego w Berlinie. Aparat bezpieczeństwa ma przed sobą poważne zadania i niewątpliwie nastawiony na właściwy teren działalności, uwolniony od wypaczeń, wyzbyty z niedozwolonych metod, potrafi i powinien spełniać rolę stróża Ludowego Państwa, jego zdobyczy i spokoju jego obywateli.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselJodlowskiJerzy">Trzeba stwierdzić, że w okresie minionym, dotkniętym wypaczeniami, w okresie, gdy działała niestety w naszym życiu państwowym, a przede wszystkim na terenie wymiaru sprawiedliwości, beriowszczyzna, gdy dominującą rolę w wymiarze sprawiedliwości odgrywały organy ścigania, pozycja naszych sądów była wysoce niewłaściwa i niezadowalająca. Znajdowało to swoje odbicie nie tylko w budżecie państwa, gdzie budżet Ministerstwa Sprawiedliwości należał do najskromniejszych, a kwoty, jakie były przeznaczone na wymiar sprawiedliwości, nie wystarczały ani na wyposażenie sądu w niezbędne warunki pracy, ani na utrzymanie wynagrodzeń pracowników aparatu wymiaru sprawiedliwości na właściwym poziomie. Gorzej, że sędziowie w terenie traktowani byli często jako urzędnicy drugiej kategorii, że często byli narażeni na naciski i niedopuszczalną ingerencję czynników lokalnych, które odnosiły się do nich niejako z góry. Jest faktem, że w wyniku współdziałania wielu elementów, których analizować tutaj nie będę, dopuściliśmy do tego, że sądownictwo nasze straciło w poważnym stopniu autorytet w społeczeństwie.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#PoselJodlowskiJerzy">Zagadnienie przywrócenia autorytetu naszych sądów, które odgrywają i muszą przecież odgrywać niezmiernie poważną rolę wychowawczą i polityczną, jest zagadnieniem pierwszorzędnej wagi. Zagadnienie nie jest bagatelne. Jeśli w 1955 r. było w naszych sądach ogółem 1.700 tys. spraw wszelkiego typu, cywilnych i karnych, to oznacza, że co najmniej kilka milionów ludzi, kilka milionów obywateli przewija się przez sądy, ma z nimi styczność, to znaczy, że kilka milionów jest w zasięgu oddziaływania sądów, a stosunek tych kilku milionów obywateli do sądów jest też wyrazem ich stosunku do władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#PoselJodlowskiJerzy">Konstytucja głosi, że sądy wydają wyroki w imieniu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. To konstytucyjne uprawnienie naszych sądów obowiązuje nie tylko sądy do ferowania najlepszych i najsprawiedliwszych wyroków, zobowiązuje ono zarazem wszystkie organy państwa i nas wszystkich — do należytego stosunku do sądów, do zapewnienia im pozycji, odpowiadającej konstytucyjnemu prawu przemawiania do obywateli w imieniu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-17.31" who="#PoselJodlowskiJerzy">Jakie są najpilniejsze zagadnienia, gdy idzie o stworzenie gwarancji, by sądy spełniały najlepiej swe doniosłe funkcje, by sędziowie i prokuratorzy stali najlepiej na straży praworządności? Jakie zagadnienia się wyłaniają, ażeby stworzyć niezbędne warunki podniesienia autorytetu naszych sądów, by odbudować zaufanie do naszego wymiaru sprawiedliwości, do jego bezstronności i prawidłowego działania?</u> + <u xml:id="u-17.32" who="#PoselJodlowskiJerzy">Na czoło wysuwa się tutaj zagadnienie gwarancji konstytucyjnej zasady niezawisłości sędziów.</u> + <u xml:id="u-17.33" who="#PoselJodlowskiJerzy">Niezawisłość sędziów nie oznacza, rzecz jasna, niezależności od społeczeństwa, od państwa, którego sądy są organem. Ale na to, ażeby sądy mogły najlepiej stosować wolę mas, najlepiej stosować ustawy Państwa Ludowego — muszą one być niezależne od ingerencji i nacisku innych organów władzy.</u> + <u xml:id="u-17.34" who="#PoselJodlowskiJerzy">To są chyba zasady i prawdy oczywiste i nie ma potrzeby rozwijać ich z tej trybuny. Ale, aby zasady te były nie tylko deklaratywne, muszą istnieć realne gwarancje niezależności sędziów. Musi zniknąć bezpowrotnie praktyka ingerowania w konkretne sprawy, bez względu na to, czy tym ingerującym będzie przewodniczący powiatowej rady narodowej, czy wysoki urzędnik instytucji centralnej.</u> + <u xml:id="u-17.35" who="#PoselJodlowskiJerzy">Gwarancją niezależności sędziego w naszym ustroju jest jego wybieralność. Jest zasadą, że sędzia nie pochodzi z nominacji innego organu władzy państwowej, ale jest wybierany przez obywateli. Ta konstytucyjna zasada od 1952 r. nie jest jeszcze dotychczas realizowana. Brak jest jeszcze ustaw wykonawczych, nie wiemy, kiedy one będą wydane, a jeżeli nie nastąpi to prędko, to trzeba niewątpliwie dokonać rewizji tego stanu rzeczy, który istnieje w tej chwili. Bo z jednej strony nie zrealizowaliśmy jeszcze zasady wybieralności sędziów, z drugiej zaś strony zlikwidowaliśmy — jeszcze w 1946 r. — zasadę nieusuwalności sędziów.</u> + <u xml:id="u-17.36" who="#PoselJodlowskiJerzy">Na podstawie przepisów ustawy z 1946 r., która była traktowana jako prowizoryczna, sędzia może być zwolniony ze swojego stanowiska jak każdy inny urzędnik z trzymiesięcznym wypowiedzeniem.</u> + <u xml:id="u-17.37" who="#PoselJodlowskiJerzy">Wysuwany jest postulat przez środowisko prawnicze, ażeby z tym stanem zakończyć i jeżeli nie ma perspektywy na szybkie ukazanie się ustawy o ustroju sądów powszechnych, która przyniosłaby realizację zasady wybieralności sędziów, to trzeba zmienić te przepisy i uzależnić możliwość usunięcia sędziego ze stanowiska od orzeczenia właściwych organów dyscyplinarnych.</u> + <u xml:id="u-17.38" who="#PoselJodlowskiJerzy">Drugim niezmiernie ważnym problemem, który znajduje się w kręgu gwarancji niezawisłości sądów, jest zagadnienie warunków bytowych naszych sędziów. Uposażenia sędziów i prokuratorów są ciągle jeszcze niskie i niedostateczne. Stwarza to taki stan rzeczy, że sędziowie imają się różnych zajęć ubocznych, a trzeba mieć przecież na uwadze, że sędziowie to są pracownicy o nieunormowanym czasie pracy, że po kilka razy w tygodniu sądzą oni nieraz do późna w nocy, że biorą oni udział w różnych czynnościach, które przekraczają normalny czas pracy. Trzeba mieć na uwadze, że sędziowie powinni się poświęcać wyłącznie swojej pracy zawodowej z wyeliminowaniem wszelkich zajęć ubocznych, że muszą oni mieć takie uposażenie, które da im podstawę niezależności materialnej, ażeby usunąć wszelkie podejrzenia co do ich bezstronności.</u> + <u xml:id="u-17.39" who="#PoselJodlowskiJerzy">Zły jest także w samej zasadzie obecny system uposażeń sędziów, tak zwany system widełkowy, który pozwala prezesowi sądu przyznawać sędziemu uposażenie bądź to w wyższej, bądź w niższej grupie.</u> + <u xml:id="u-17.40" who="#PoselJodlowskiJerzy">Zastrzeżenia budzi także zjawisko, że uposażenie prokuratora jest w tej chwili o 20% — 30% wyższe od uposażenia sędziów. Są to jeszcze pozostałości minionego okresu, kiedy prymat dawało się przedstawicielom aparatu ścigania.</u> + <u xml:id="u-17.41" who="#PoselJodlowskiJerzy">Trzeba traktować zagadnienie podwyższenia uposażeń sędziowskich, stworzenia gwarancji niezależności materialnej sędziów jako zagadnienie szczególnie pilne, które powinno znaleźć swoje rozwiązanie poza ogólnym zagadnieniem podwyżki i regulacji płac.</u> + <u xml:id="u-17.42" who="#PoselJodlowskiJerzy">Chciałbym tutaj przy tej okazji wspomnieć o zupełnie tragicznej sytuacji urzędników administracji sądowej, o tych sekretarzach i sekretarkach sądowych, których uposażenie wynosi sumę 460 izł miesięcznie bądź niewiele więcej. A przecież i ci urzędnicy, najgorzej płatni, są także pewnym ogniwem w naszym aparacie wymiaru sprawiedliwości i od ich działania, od ich czynności zależy prawidłowe działanie wymiaru sprawiedliwości. Od tego, czy ten pracownik posiada właściwe kwalifikacje, czy wyśle właściwe wezwanie, zależy na przykład to, czy obywatel nie będzie tracił czasu na próżno udając się do sądu. Od tego, jak będą prowadzone protokoły sądowe, zależy często los jeżeli nie oskarżonego, to w każdym razie los procesu, bo ocena sądu drugiej instancji opiera się przecież przede wszystkim na protokółach sądowych. Sygnalizuję przeto także i zagadnienie potrzeby unormowania sytuacji materialnej urzędników sądowych.</u> + <u xml:id="u-17.43" who="#PoselJodlowskiJerzy">Ważnym czynnikiem niezawisłości sędziów jest poziom ich świadomości zarówno politycznej jak i zawodowej. Świadomość polityczna i poziom zawodowy sędziego jest może najlepszą gwarancją tego, że nie będzie on ulegał wrogim, czy niewłaściwym naciskom, że będzie najlepiej i najrzetelniej pełnił swoje funkcje.</u> + <u xml:id="u-17.44" who="#PoselJodlowskiJerzy">Mamy dziś w aparacie wymiaru sprawiedliwości niemal wyłącznie nową kadrę, młodą kadrę pochodzenia głównie robotniczo-chłopskiego. Ta nowa kadra w aparacie sądowym wynosi dziś 70%, w aparacie prokuratorskim — ponad 90%.</u> + <u xml:id="u-17.45" who="#PoselJodlowskiJerzy">Część tej nowej kadry to są absolwenci naszych uniwersytetów, którzy ukończyli prawo w Polsce Ludowej, ale poważna część to są absolwenci średnich szkół prawniczych, jakie prowadziło Ministerstwo Sprawiedliwości i Generalna Prokuratura.</u> + <u xml:id="u-17.46" who="#PoselJodlowskiJerzy">Słuszna była niewątpliwie linia, po której poszliśmy od początku, linia wprowadzenia do aparatu wymiaru sprawiedliwości młodej kadry robotniczo-chłopskiej. Ale tym ludziom, których wprowadziliśmy do sądownictwa i prokuratury, nie daliśmy praktycznych możliwości rozwoju, podnoszenia swoich kwalifikacji. Ludzie ci są obarczeni całą masą czynności, wielkim nawałem spraw, nie mają czasu, ażeby uzupełniać swoje kwalifikacje i podnosić swój poziom zawodowy. Stworzenie warunków, które by umożliwiły tym młodym pracownikom wymiaru sprawiedliwości uzupełnić swoje wiadomości fachowe i podnieść na należyty poziom przygotowanie, jest jednym z najpilniejszych zadań.</u> + <u xml:id="u-17.47" who="#PoselJodlowskiJerzy">Jednym z istotnych momentów, który będzie warunkował właściwą pracę naszych sądów i który pozwoli właśnie na podniesienie poziomu przygotowania zawodowego naszych sędziów, jest zagadnienie zwiększenia etatów sędziowskich. Bo w tej chwili ta liczba etatów jest wysoce niewystarczająca. Wyniki tego są takie, że sędziowie rozpatrują po kilkanaście czy nawet więcej spraw w ciągu jednego dnia, orzekają od wczesnego rana do późna w nocy, co oczywiście nie sprzyja poziomowi orzecznictwa.</u> + <u xml:id="u-17.48" who="#PoselJodlowskiJerzy">Skoro mówię o zagadnieniu etatów, o zagadnieniu kadr naszego wymiaru sprawiedliwości —- chciałbym dotknąć jeszcze jednego zagadnienia.</u> + <u xml:id="u-17.49" who="#PoselJodlowskiJerzy">Myśmy w okresie tych lat 10 czy 11 dokonywali częściowej i stopniowej wymiany starej kadry aparatu wymiaru sprawiedliwości z okresu przedwojennego, i zastąpiliśmy ją przez nową kadrę, młodą kadrę. Ale nie tylko przez młodą kadrę. Do aparatu sądowego i prokuratorskiego weszli także w pierwszym okresie prawnicy starszego pokolenia, prawnicy postępowi, działacze partii robotniczych. I trzeba z ubolewaniem stwierdzić, że w okresie, w którym panowały niewłaściwe metody, w którym była supremacja organów ścigań prokuratorskich i bezpieczeństwa nad organami wymiaru sprawiedliwości, tzn. sądownictwa, że ci właśnie sędziowie, którzy reprezentowali, jako starzy działacze polityczni, może w najwyższym stopniu niezawisłość, niezależność, śmiałość własnego zdania, ci właśnie sędziowie w ubiegłym okresie zostali zwolnieni z aparatu sprawiedliwości, niewątpliwie ze szkodą dla tego aparatu.</u> + <u xml:id="u-17.50" who="#PoselJodlowskiJerzy">Wydaje się, że przed nowym Ministrem Sprawiedliwości stoi również problem rewizji tej polityki personalnej w stosunku do tych ludzi, problem ewentualnej reaktywizacji tych sędziów, którzy w ubiegłym okresie zostali zwolnieni.</u> + <u xml:id="u-17.51" who="#PoselJodlowskiJerzy">Kilka słów o prokuraturze. Prokuratura odgrywa wielką i doniosłą rolę w całej działalności wymiaru sprawiedliwości. W szczególności do jej zadań należy nadzór nad śledztwem i dochodzeniami prowadzonymi przez inne organa. Ważną i istotną rzeczą jest zapewnienie naszej prokuraturze właściwej pozycji, stworzenie jej gwarancji do tego, żeby prokuratura mogła rzeczywiście sprawować nadzór nad działalnością milicji i organów bezpieczeństwa. Myślę, że temu problemowi nie sprzyja taki stan rzeczy, w którym prokurator na równi z innymi obywatelami musi posiadać przepustkę na to, aby wejść do Urzędu Bezpieczeństwa czy do Milicji Obywatelskiej. Część prokuratorów jest zaopatrzona w przepustki stałe, ale kiedy przypadkiem uda się tam prokurator, który tej przepustki stałej nie posiada, na równi z innymi obywatelami musi czekać na to, aby wydano mu przepustkę do organu, który on ma nadzorować. Wydaje się, że ten stan rzeczy nie jest właściwy.</u> + <u xml:id="u-17.52" who="#PoselJodlowskiJerzy">Trzeba także tu bardziej skonkretyzować zadania naszego aparatu prokuratorskiego w zakresie nadzoru ogólnego, nadzoru nad działalnością administracji i wyposażyć prokuraturę w pewne środki realizacji swych uprawnień.</u> + <u xml:id="u-17.53" who="#PoselJodlowskiJerzy">Trzeba dalej powiedzieć, że kilka lat temu wyposażyliśmy prokuraturę w prawo ingerowania również w sprawy cywilne, w prawo brania udziału w sprawach, które dotyczą żywotnych interesów obywateli. Niestety, jak się dowiedzieliśmy z wyjaśnień Generalnego Prokuratora, te uprawnienia pozostały w dużej mierze martwą literą, bo brak jest etatów prokuratorskich, bo prokuratorzy są nastawieni na to, co jest pierwszoplanowym zadaniem prokuratury — na represję karną.</u> + <u xml:id="u-17.54" who="#PoselJodlowskiJerzy">Kilka słów także chciałbym — gdy mowa o wymiarze sprawiedliwości — poświęcić naszej adwokaturze. Jest faktem, który był już niejednokrotnie stwierdzany, że w minionym okresie popełniliśmy dużo błędów w stosunku do naszej adwokatury. Dziś następuje stopniowa zmiana tego stanu rzeczy, stopniowe tworzenie warunków zajmowania przez adwokaturę właściwej pozycji, zapewnienia adwokaturze warunków wykonywania prawidłowej obrony. Ważnym posunięciem tutaj jest zmiana kodeksu postępowania karnego przez dekret, który będziemy wkrótce zatwierdzać, umożliwiająca adwokatowi obrońcy stawianie wniosków już w toku śledztwa, którego to uprawnienia dotychczas adwokatura nie miała. Ale, rzecz jasna, że adwokatura musi umieć wykorzystać te przysługujące jej uprawnienia jak najlepiej dla dobra wymiaru sprawiedliwości, musi umieć korzystać z tej pozycji, jaką chce jej zapewnić władza ludowa. Nie wątpimy, że nowo wybrane władze samorządu adwokackiego — bo właśnie w tym okresie odbywają się po raz pierwszy w całym kraju wybory do izb adwokackich — potrafią czuwać nad tym, ażeby adwokatura spełniała należycie swoje funkcje i podnosiła swój poziom etyczny i zawodowy.</u> + <u xml:id="u-17.55" who="#PoselJodlowskiJerzy">Gdy mowa o wymiarze sprawiedliwości, chciałbym podkreślić, że zachodzi także potrzeba ściślejszego określenia kompetencji Ministra Sprawiedliwości, skonkretyzowania jego zadań jako członka Rządu, który jest politycznie odpowiedzialny za działalność wymiaru sprawiedliwości. W chwili obecnej sytuacja nie jest jasna. Przy konstytucyjnej zasadzie niezawisłości sędziów, przy konstytucyjnej zasadzie, że nadzór nad orzecznictwem sądowym sprawuje Sąd Najwyższy, zagadnienie właściwego unormowania zakresu uprawnień Ministra Sprawiedliwości jest niewątpliwie rzeczą trudną, ale wymagającą załatwienia.</u> + <u xml:id="u-17.56" who="#PoselJodlowskiJerzy">Idzie tutaj zresztą nie tylko o kompetencje Ministra Sprawiedliwości w stosunku do orzecznictwa sądowego. Idzie tutaj także o stosunek do innych organów państwowych. Wielu ludziom — być może, że i na tej sali — wydaje się, że całym wymiarem sprawiedliwości w Polsce kieruje Minister Sprawiedliwości i że on jest odpowiedzialny za całą działalność tego wymiaru sprawiedliwości. Tak jednak nie jest. Kompetencje Ministerstwa Sprawiedliwości, niegdyś szerokie, były stopniowo — i prawnie i faktycznie — zwężane. Na wymiar sprawiedliwości w szerokim tego słowa znaczeniu składa się przecież nie tylko orzecznictwo sądu i działalność Ministerstwa Sprawiedliwości. Składa się na to i działalność Prokuratury Generalnej, i Prokuratury Wojskowej, i sądów wojskowych, i aparatu (bezpieczeństwa, i Milicji Obywatelskiej, i kolegiów orzekających karno-administracyjnych przy radach narodowych, i komisji arbitrażowych, i zakładowych komisji rozjemczych. Czy za działalność tych wszystkich organów odpowiadać może Minister Sprawiedliwości? Oczywiście nie.</u> + <u xml:id="u-17.57" who="#PoselJodlowskiJerzy">Trzeba stwierdzić, wydaje mi się, że i zeszłoroczny atak, który przypuścił z tej trybuny pod adresem Ministra Sprawiedliwości poseł Drobner, i niedawno opublikowany list otwarty w — „Życiu Warszawy” do Ministra Sprawiedliwości — były skierowane w istocie rzeczy pod niewłaściwym adresem.</u> + <u xml:id="u-17.58" who="#PoselJodlowskiJerzy">Ministerstwo Sprawiedliwości miało niewątpliwie własne poważne błędy i zaniedbania, ale wydaje mi się, że nie można na jego rachunek zapisywać błędów i zaniedbań innych organów.</u> + <u xml:id="u-17.59" who="#PoselJodlowskiJerzy">Dla zagadnienia praworządności wielkie znaczenie ma stan naszego ustawodawstwa. Dobrze się stało, że Obywatel Premier w swoim exposé poświęcał tyle miejsca temu właśnie zagadnieniu. Ze szczególnym zadowoleniem wysłuchali tej części jego przemówienia zwłaszcza członkowie Komisji Spraw Ustawodawczych Sejmu, która tym zagadnieniem ostatnio się zajmowała. Komisja Spraw Ustawodawczych Sejmu po rozpatrzeniu stanu naszego ustawodawstwa stwierdziła potrzebę gruntownej rewizji tego ustawodawstwa — uchylenia szeregu przepisów przestarzałych, wydania w ich miejsce całego szeregu nowych aktów ustawodawczych, w szczególności doprowadzenia do końca nowej kodyfikacji prawa karnego, prawa cywilnego i procedury sądowej, Komisja stwierdziła dalej konieczność zahamowania inflacji przepisów prawnych, ograniczenia ich szczegółowości krępującej inicjatywę oddolnych ogniw aparatu państwowego i będącej wyrazem braku zaufania do tego aparatu i do obywateli w ogóle. Stwierdziła dalej konieczność usunięcia szeregu sprzeczności w naszym prawie, w szczególności sprzeczności okólników i zarządzeń z ustawami, przestrzegania hierarchii źródeł prawa, konieczność jawności prac legislacyjnych, rozwijania dyskusji wokół projektów aktów ustawodawczych, pełnej jawności naszych przepisów prawnych przez ich publikację. Zwróciła także uwagę na potrzebę staranniejszego przygotowania naszych aktów ustawodawczych pod kątem ich przejrzystości języka. Zwróciła wreszcie uwagę na kapitalne zagadnienie, jakim jest zagadnienie realności naszych norm prawnych, zagadnienie gwarancji, aby te normy nie były tylko papierowe, ale mogły być wykonywane w praktyce.</u> + <u xml:id="u-17.60" who="#PoselJodlowskiJerzy">Nie chcę powtarzać tu rzeczy, o których mówiłem szeroko na Komisji Spraw Ustawodawczych i które dość obszernie były relacjonowane w prasie, ale chcę podkreślić jedno. Błędnym byłoby mniemanie, że za tę całą tzw. radosną twórczość naszych resortów w zakresie przepisów prawnych ponoszą odpowiedzialność wyłącznie resorty i PKPG. Niewątpliwie w dużym stopniu wpływa na to styl i kierunek działalności prawniczej Urzędu Rady Ministrów. Tam bowiem kształtuje się wiele wzorów i nastawień dla kierunku działalności prawniczej naszych resortów. Tam to zrodziły się teorie, że normy prawne nie wymagają publikacji i mogą obowiązywać obywatela, mimo że nie są ogłoszone. Tam zrodziła się praktyka, że uchwała Prezydium Rządu czy zgoła okólnik Prezesa Rady Ministrów może zawierać postanowienia, które milcząco zmieniają przepis ustawowy. I przecież jest rzeczą wiadomą, że Urząd Rady Ministrów sprawuje w dużym stopniu kontrolę, jeśli nie nad wszystkimi, to w każdym razie nad najważniejszymi aktami normatywnymi wydawanymi przez nasze resorty, że są jakieś ręce, które nad tą działalnością czuwają.</u> + <u xml:id="u-17.61" who="#PoselJodlowskiJerzy">Należy spodziewać się, że Prezydium Rządu w okresie, gdy zagadnienie praworządności stoi w centrum jego uwagi, gdy dokonywane są zasadnicze zmiany w kierownictwie wymiaru sprawiedliwości, tego najważniejszego, ale nie jedynego odcinka na froncie walki o praworządność — zechce przeanalizować także całokształt działalności prawno-twórczej Urzędu Rady Ministrów, która dla praworządności w dziedzinie naszej administracji ma istotne znaczenie i że zechce dokonać również i na tym odcinku jakiegoś zasadniczego przełomu, zgodnie z postulatami obecnej sesji sejmowej.</u> + <u xml:id="u-17.62" who="#PoselJodlowskiJerzy">Wysoka Izbo! Kończąc te moje, być może nieco przydługie, wywody chciałbym wyrazić przekonanie, że dzięki tej atmosferze, jaka zapanowała dziś w naszym kraju, dzięki nawrotowi do jawności, szczerości i śmiałości w naszym życiu państwowym i politycznym, zaistnieją warunki do tego, aby w dziedzinie praworządności, w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości nastąpił rzeczywiście trwały przełom, żeby — jak powiedział nasz wielki poeta Polski Ludowej Julian Tuwim — prawo nasze zawsze prawo znaczyło, a sprawiedliwość — sprawiedliwość.</u> + <u xml:id="u-17.63" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę obiadową do godz. 16.30.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min. 30 do godz. 16 min. 40.)</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. stalinogrodzkiego Bernard Bugdoł.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselBugdolBernard">Wysoki Sejmie! Czy dziwne jest to, że obecnie cały naród, górnicy, hutnicy, metalowcy i wszyscy ludzie pracy w naszej Polsce Ludowej, mówią o obecnej sytuacji w kraju, o obecnym uaktywnieniu się załóg w dyskusji nad planem 5-letnim, w mocnej, zdrowej krytyce naszej pracy w gospodarce narodowej, o naszych błędach i niedociągnięciach?</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselBugdolBernard">Czy dziwne jest, że cała klasa robotnicza żywo interesuje się polityką naszego państwa, polityką naszej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Partii, która wzięła na siebie ciężar odbudowy naszego kraju, rozbudowy naszego przemysłu, poprawienia dobrobytu klasy robotniczej? Jako przykład podam przemysł górniczy, który w 1945 r. osiągnął ponad 30 milionów ton, a przy pomocy Partii i wprowadzenia maszyn i urządzeń technicznych, a tym samym wprowadzając lżejszą pracę w przemyśle węglowym, osiągnął w 1955 r. ponad 96 milionów ton węgla kamiennego.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselBugdolBernard">Skąd się wziął ten silny rozruch w naszej klasie robotniczej?</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselBugdolBernard">Pewno, że nie przyszło to z nieba. Przyszło to od naszej Partii, która śmiało wyszła do ludzi, do załóg z planem 5-letnim, ze swoją polityką, śmiało wyszła z tym, że w trakcie odbudowy naszego kraju i nasza Partia zrobiła dużo błędów. Partia postawiła tę sprawę na III Plenum, a XX Zjazd Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego jeszcze bardziej pchnął tę sprawę naprzód i pokazał źródła błędów i wypaczeń w całym narodowym ruchu robotniczym.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselBugdolBernard">Partia i Rząd chcą iść dalej tą drogą wskazaną przez III Plenum i XX Zjazd KPZR. O tym świadczy przemówienie Pierwszego Sekretarza KC PZPR tow. Ochaba i exposé Premiera Rządu, tow. Cyrankiewicza, którzy mocno przed całą klasą pracującą wskazali na błędy i braki i nakreślili program pracy i program dalszej demokratyzacji naszego życia.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselBugdolBernard">Dowodem ścisłej więzi z masami w realizacji tego programu był w ostatnim czasie przyjazd do załóg kopalni, hut i fabryk i całej klasy pracującej przedstawicieli Komitetu Centralnego naszej Partii i Rządu, którzy na zebraniach omawiali z nimi sukcesy, niedomagania, bolączki i żale.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselBugdolBernard">Klasa robotnicza przyjęła to z wielką radością. Dalej dyskutują nad poprawieniem wskaźników planu 5-letniego, dalej przekreślają nierealne plany podwyższając wskaźniki produkcji, wykazują rezerwy w różnych dziedzinach robiąc przez to duże oszczędności, bo wiedzą, że plan przez nich ustalony to plan realny, plan przez nich przedyskutowany i za niego są odpowiedzialni.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselBugdolBernard">Klasa robotnicza ma pełne zaufanie do Partii i Rządu, wierzy głęboko, że walka z wypaczeniami, walka o demokratyzację i wprowadzenie norm leninowskich w życiu partyjnym i państwowym będzie doprowadzona do końca. Pozwoli to też naszemu Sejmowi na pełne wykorzystanie jego konstytucyjnych uprawnień.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselBugdolBernard">Dlatego będziemy dalej jeszcze mocniej pomagać naszej Partii i Rządowi w realizacji zadań i rozbudowie kraju.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselBugdolBernard">Wysoki Sejmie! Ja chcę obecnie przejść do spraw przemysłu węglowego!, który — jak wiemy — wykonał w zeszłym roku, w 1955 r., z wielkim wysiłkiem plan gospodarczy. W tym roku przemysł węglowy ma dosyć duże niedobory. Przeszkodą była ciężka zima w lutym. Wiemy już, że w tym czasie państwo, ludność nasza, fabryki ucierpiały z powodu braku węgla. Stan ten został przełamany i obecnie coraz więcej kopalni wykonuje swoje codzienne plany wydobycia, coraz więcej puszcza się maszyn do ruchu, kombajnów, wrębiarek i różnych innych urządzeń technicznych, które są potrzebne dla większego i bezpiecznego wydobycia węgla.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselBugdolBernard">Jest coraz to więcej nowych myśli technicznych inżynierów, techników i przodujących górników, jest coraz to więcej systemów pracy, nowych metod pracy, dających poprawę warunków pracy i gwarancję wydobycia węgla z wyeliminowaniem nadgodzin.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselBugdolBernard">Wybieramy jako pierwsi w świecie węgiel pod filarami oporowymi, tzn. pod wielkimi obiektami hut i miast, w celu jak największego zaspokojenia popytu na węgiel w kraju i za granicą. Ale ten węgiel wydobywamy drogo, wydobywamy czasem za wszelką cenę, nie licząc się z kosztami wydobycia, nie licząc się nawet czasem z samymi górnikami. Wiemy, że niektórzy górnicy pracowali nawet 45 dniówek miesięcznie, co odbijało się na ich zdrowiu. Ministerstwo Górnictwa Węglowego i czynniki partyjne woj. stalinogrodzkiego podjęły wprawdzie już walkę z tymi sprawami, jednakowoż jest jeszcze za mało wymagań w stosunku do kierownictwa kopalni w celu zlikwidowania tego stanu rzeczy. Trzeba, ażeby Ministerstwo Górnictwa ostro przystąpiło do likwidowania nadgodzin, trzeba w tym roku wyeliminować 8,5-godzinny dzień pracy w niektórych kopalniach, których jest jeszcze ponad 50, co da setki tysięcy godzin nadliczbowych oszczędności, a z których obecnie nie ma wiele zysku.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselBugdolBernard">Druga sprawa to sprawa kadr. Kadry u nas to jest najważniejsza rzecz. Ruszam tę sprawę dotyczącą wszystkich resortów z tego powodu, że sprawa ta została ruszona na ostatniej podkomisji budżetowej w 1955 r. i nie została zrealizowana, a jest bardzo paląca.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselBugdolBernard">Inżynierów i techników ze szkół daje się do różnych instytucji, centralnych zarządów, zjednoczeń i biur, ale do produkcji daje się bardzo małą ilość, a na dole, do kopalni, to nie ma nawet żadnego. Są wyjątki: idzie z przymusu na dół i po 2—3 miesiącach pokazuje kartę zdrowia o niezdolności do pracy na dole, tylko w biurze.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselBugdolBernard">Są wypadki, że inżynierowie, którzy wychodzą z Akademii Górniczej, przyszli do Akademii Górniczej tylko z tego powodu, że nie było miejsca czy to w Akademii Medycznej, czy w innej i dlatego wstąpili do górnictwa wiedząc z góry, że na dole nie będą pracować.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselBugdolBernard">Podaję przykład. Przychodzi taki inżynier bez praktyki na kontrolę i chce rozporządzać kierownictwem kopalni czy dozorem, który ma ponad 20 lat praktyki. Co z tego wychodzi? Wychodzi to, że ten, który ma tylko teoretyczne przygotowanie, mówi o kozie, a ten, który ma przygotowanie praktyczne, mówi o powrozie i jest taki rezultat, że 20-letni praktyk otrzymuje zarządzenia, polecenia i kary od inżyniera, który wychodzi ze szkół nie znając się na górnictwie. Jest już tak, że dozór wyśmiewa się nawet z tego.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselBugdolBernard">Trzeba, ażeby ta sprawa była jak najszybciej uregulowana. Trzeba, ażeby wszyscy zdrowi i młodzi technicy i inżynierowie byli wysyłani na praktykę, aby mogli nauczyć się zawodu w praktyce, gdyż teoria bez praktyki nie daje nic. Wtedy będzie lepsza kontrola, będą wykonywane zarządzenia. Dotyczy to przeważnie Ministerstwa Górnictwa, Hutnictwa i Wyższego Urzędu Górniczego.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselBugdolBernard">Trzecia sprawa — to zdrowie. Ażeby mieć więcej wydajności i wydobycia, musimy dać i większą opiekę, i lepsze warunki, lepszy komfort pracy, a szczególnie opiekę zdrowotną górnikom, hutnikom i chemikom. Mówi się dużo o zdrowiu, o profilaktyce lekarskiej, o budowie izb opatrunkowych, ambulatoriów i różnych innych ośrodków, a górnicy pokazują nam — odwrotnie — inne rzeczy. Pokazuj a nam, że te ambulatoria niedobrze działają, że brak jest opieki nad tymi ośrodkami. Pokazują nam brudy w niektórych szpitalach, za mało opieki w szpitalach, brak częstej wymiany pościeli, brak łóżek w szpitalach. Trzeba to zmienić. Z powodu tych rzeczy górnicy mówią, że na Śląsku trzeba trzy razy częściej wymieniać pościel, niż w innych województwach, dlatego że na Śląsku jest pełno kurzu i węgla w powietrzu.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselBugdolBernard">Można powiedzieć otwarcie, że Ministerstwo Zdrowia mało interesuje się woj. stalinogrodzkim. Jak możemy patrzeć na to, gdy ciężko skaleczony górnik na dole nie ma opieki lekarskiej, lekarz nie zjeżdża na dół, wydobywa się go do góry bez opatrunku i później jedzie się z tym ciężko skaleczonym górnikiem — „od Iwana do pogana” — i to jeszcze bez opieki lekarskiej. Okazuje się, że jeden szpital nie chce go przyjąć z powodu braku łóżka, drugi szpital nie chce przyjąć z powodu braku łóżka, jeździ się od Zabrza do Stalinogrodu, aż gdzieś zmiłują się w szpitalu i ulokują górnika.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselBugdolBernard">Brak lekarzy na miejscu, na dole, brak łóżek jest przyczyną niejednego śmiertelnego wypadku z powodu szoku. Ja sam miałem takie dwa wypadki. Ja się pytam Ministra Zdrowia tow. Sztachelskiego, gdzie mamy chociażby jeden szpital górniczy. W Zabrzu np. był jeden szpital górniczy do 1951 r., ale został zlikwidowany.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselBugdolBernard">Górnicy pokazują piękne przedwojenne szpitale, w których osiedliły się różne instytucje, różne zjednoczenia i biura. A są to piękne szpitale, które po małym remoncie, po wyczyszczeniu mogłyby być do użytku i parę setek łóżek mogłyby zapewnić. Takie szpitale są np. w Tarnowskich Górach, w Bytomiu; są to tzw. Krippelhausy.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselBugdolBernard">Górnicy proszą, ażeby się trochę bardziej województwem stalinogrodzkim zainteresować, gdyż jest to województwo, które ma bardzo mało opieki.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselBugdolBernard">Ja chciałbym tu może zaapelować do Ministerstwa Zdrowia, do Ministra samego, ażeby przyjechał kiedyś na Śląsk, porozmawiał z górnikami, zapytał górników, co ich boli, jaka jest opieka, jak jest w szpitalach, a nie tylko żeby konferować z Akademią Górniczą czy z lekarzami. Chcę taką rzecz powiedzieć: górnicy dyskutowali i mówili w ten sposób: — „Minister Zdrowia nie chce do nas przyjeżdżać, bo się boi kurzu i zrobił niedawno konferencję w Wiśle, bo tam jest świeże powietrze”. Należy jednak zainteresować się tymi sprawami i przyjść do górników, porozmawiać z nimi, zrobić konferencję czy naradę z górnikami, oni by swe żale i bolączki wypowiedzieli.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselBugdolBernard">Sprawa druga — sprawa mieszkań. To już jest makabrą w naszym woj. stalinogrodzkim. Okazuje się, tow. Nieszporek poruszył już tę sprawę, że bloki i osiedla przydziela jakiś dyrektor w PKPG, a numer mieszkania i piętro przydziela Wojewódzka Rada Narodowa i Ministerstwo Górnictwa. Co z tego wychodzi? Z tego wychodzi, że górnik pracujący na kopalni musi dojeżdżać od 20 do 50 kilometrów, natomiast górnicy mieszkający na terenie tej kopalni, muszą dojeżdżać do innej miejscowości. Dam przykład.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselBugdolBernard">Kopalnia — „Walenty-Wawel” ma swoich pracowników w Pyskowicach i Kędzierzynie, a z Kędzierzyna robotnicy mieszkają znów w Rudzie, w tej samej miejscowości, gdzie jest kopalnia — „Walenty-Wawel”. Mnie się zdaje, że ten dyrektor, który to planuje, nie zna geografii woj. śląskiego. Trzeba, żeby się nauczył, trzeba, żeby wiedział, jaki jest rozdział kopalni i gdzie osiedla są budowane. Może dobrze byłoby, żeby dyrektor ten przyjechał do górników i jeździł z nimi 50 kilometrów do pracy i 50 kilometrów z pracy. Czy on by tyle godzin wytrzymał? Pewno by zmienił natychmiast swoje stanowisko, bo górnik jeździ nie tylko pociągiem, ale jeździ i tramwajem, a nawet robi 10 km pieszo. Tego nie życzyłbym dyrektorowi w czasie takiej zimy, jaka była w lutym.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselBugdolBernard">Trzeba tę sprawę jak najszybciej rozgryźć i jak najszybciej zająć się budownictwem mieszkań przy kopalniach. Tereny na to są i jest miejsce na to. W ten sposób uniknie się dojeżdżania 20 — 50 km, a tym samym przeciążenia kolei, tramwajów itp.</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#PoselBugdolBernard">Jeszcze sprawa budownictwa mieszkaniowego. Może w woj. śląskim stanowi to specyficzne zjawisko. Jest takie stare przyzwyczajenie, że górnik czy hutnik — pracownik w województwie śląsko-dąbrowskim, musi mieć wielką kuchnię i 2 pokoje. Okazało się w tym nowym budownictwie, że Komitet do Spraw Urbanistyki wykombinował nową rzecz — od początku buduje same klitki, kuchnie takie, że gruba kobieta nie przejdzie, nie może się obrócić, a pokoje mają po 2—3 metry. Jak ma górnik ośmioro dzieci, to w tym pomieszczeniu się nie zmieści — woli być w pokoju z dużą kuchnią, aniżeli przejść do nowego mieszkania.</u> + <u xml:id="u-19.27" who="#PoselBugdolBernard">Trzeba, ażeby Komitet do Spraw Urbanistyki, i Ministerstwo Górnictwa Węglowego, i architekci żyli więcej życiem ludności, więcej z nimi rozmawiali i wysłuchiwali ich życzeń, brali pod uwagę ich wygodę i nie robili z ich mieszkań — powiedzmy to otwarcie — jakby jakiejś izolatki. Trzeba dać górnikom 2 pokoje z dużą kuchnią i łazienką, wtedy będą zadowoleni.</u> + <u xml:id="u-19.28" who="#PoselBugdolBernard">Sprawa skwerów, parków i ośrodków w pobliskich lasach na terenie woj. stalinogrodzkiego. Wiemy, ile dymu i ile gazów jest na tym terenie. Dotychczas dokładało się bardzo mało starań o uporządkowanie czy uruchomienie starych parków, skwerów i ośrodków w pobliskich lasach, ogrodów przy kopalniach i hutach, które by umożliwiły górnikom w niedzielę czy w normalny dzień popołudniowy wypoczynek. Gdyby w niedzielę grała tam orkiestra, górnik przyszedłby z rodziną, pobawił się i poszedł na drugi dzień do pracy. Nad tą sprawą nikt nie myśli. Jest jedna rzecz — wielki Park Kultury. Słusznie. Ale tam wszyscy górnicy nie zmieszczą się, a niektórym tak daleko nie chce się chodzić. Dlatego apeluję do Ministerstwa Górnictwa, ażeby dało polecenie uruchomienia wszystkich parków i wszystkich ogrodów przy kopalniach, ażeby górnicy mogli je użytkować.</u> + <u xml:id="u-19.29" who="#PoselBugdolBernard">Jeszcze jedna sprawa. Na Komisji Przemysłowej bardzo mocno była dyskutowana sprawa obiektów przemysłowych Ministerstwa Budownictwa Przemysłowego. Dość dużo dyskutantów mocno atakowało Ministerstwo Budownictwa. Okazuje się, że faktycznie niszczeją tam fundusze inwestycyjne, że Ministerstwo Budownictwa Przemysłowego daje gorsze materiały, że nie wykonuje planów jak należy. Na to zapytanie otrzymano taką odpowiedź od Ministra Budownictwa Przemysłowego: — „Nasi pracownicy, nasi majstrowie to robią, ażeby dostać premię i wykonać plan”. Ja pytam, czy my obiekty oddajemy na to, aby wykonać premię i plan, czy też oddajemy je, aby w pełni nadawały się do użytku z punktu widzenia higieny pracy, bezpieczeństwa pracy (co do których mamy bardzo duże zastrzeżenia).</u> + <u xml:id="u-19.30" who="#PoselBugdolBernard">Poruszyłem te sprawy dlatego, że są bardzo ważne; mówi o nich nasza ludność i pomimo że były od bardzo dawna poruszane, nie są jeszcze zrealizowane.</u> + <u xml:id="u-19.31" who="#PoselBugdolBernard">Przedstawiony nam budżet, przedyskutowany przedtem szczegółowo na komisjach sejmowych w sposób bardziej demokratyczny niż poprzednio, uważamy za słuszny i będziemy za nim głosować.</u> + <u xml:id="u-19.32" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. lubelskiego Bolesław Strużek.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wysoki Sejmie! Obecna sesja budżetowa, wydaje mi się, daleko wybiega poza ramy zwykłej sesji budżetowej, jeśli chodzi o jej formalną stronę. Zdaje mi się, że ta cecha charakterystyczna obecnej sesji jest przejawem szeregu zaszłych zmian.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselStruzekBoleslaw">Po pierwsze — istnieje pewna więź między obecnym Sejmem a społeczeństwem i posłowie, pomimo 3 lat dość jałowej kadencji nie zatracili swej wrażliwości społecznej.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselStruzekBoleslaw">Po drugie — społeczeństwo nasze składa się z solidnego materiału ludzkiego, co wykazała zarówno ta sesja, jak i wnikliwsza obserwacja całego naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselStruzekBoleslaw">Zmiany w niewłaściwych sposobach pełnienia władzy ludowej nie powinny się rozkładać na lata, ale powinny być dokonywane w sposób szybki, w sposób rewolucyjny.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselStruzekBoleslaw">Jakież bowiem są istotne różnice między obecną naszą sesją a przypuśćmy sesją z ubiegłego roku, jeżeli chodzi o charakter wypowiedzi, o poruszone sprawy, o odbiegnięcie od rejestracyjnego wyliczenia tego, ile jest pługów w województwie, ile bron, ile plonów, ile izb szkolnych itd.?</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselStruzekBoleslaw">Pewna pryncypialność, pewna konkretność, odkrywczość i społeczna odpowiedzialność, to — wydaje mi się — zasadnicze cechy naszej dyskusji. Wysłuchaliśmy exposé Obywatela Premiera. Nasza dyskusja na plenum Sejmu nie posiada — jak już powiedziałem — charakteru dyskusji ściśle i wyłącznie budżetowej. Na przeszkodzie temu stoi chociażby sposób organizacji obecnej sesji. Parę dni nie stwarza możliwości uwzględnienia słusznych wniosków w projekcie budżetu. Słusznie byłoby — tu przyłączyłbym się do wypowiedzi posła Jodłowskiego — żeby w przyszłości szczególnie sesje budżetowe były organizowane w ten sposób: najpierw praca komisji, następnie przedłożenie projektu na sesji plenarnej, dyskusja na sesji, następnie pewien okres czasu na pracę ponowną komisji sejmowych i dopiero ostateczne zatwierdzenie projektu budżetu z możliwie najszerszym uwzględnieniem słusznych wyników dyskusji. Z tych względów w tym roku szereg wypowiedzi, ogólnych i szczegółowych wniosków winno mieć po prostu moc zaleceń Sejmu, stanowiących program pracy dla Rządu i jakby pewnego rodzaju rozszerzenie tych zasad i tych spraw, które były zawarte w exposé Premiera.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselStruzekBoleslaw">Zanim przejdę do sprawy polityki rolnej, jako głównego przedmiotu mego wystąpienia, chciałbym ustosunkować się do roli naszej prasy codziennej i publicystyki w ogóle. Prasa ostatnio wykazuje szereg nowych cech, a można wnioskować — i ambicji, jest ciekawsza, poczytniejsza, bardziej demaskatorska, bardziej przesycona ambicją walki o dopomożenie w nawiązaniu do tego, co nowe, w dopomożeniu do likwidacji tego, co stare, co złe.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselStruzekBoleslaw">Jakie w związku z tym nasuwają mi się osobiście uwagi? Przede wszystkim ustalmy punkt wyjścia, to znaczy obecną naszą sytuację. Niewątpliwie, główna tutaj jest walka o demokratyzację całokształtu naszego życia społecznego we wszystkich jego sferach, a więc zarówno politycznej, gospodarczej, kulturalnej, a nawet naukowej, z tego względu, że prawdziwy, nie formalny, demokratyzm ludowy może i winien się stać potężną dźwignią naszego rozwoju społeczno-gospodarczego, z tego względu, że walka o demokratyzm ma głęboki sens zarówno dla naszego życia wewnątrz kraju jak i dla życia zewnętrznego, to znaczy dla rozwoju stosunków społecznych poza granicami naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselStruzekBoleslaw">I tutaj można zobaczyć sens tej naszej walki o demokratyzm socjalistyczny w dwóch aspektach. Po pierwsze — stwarzając pozytywną koncepcję demokratyzmu socjalistycznego tym samym w sposób istotny świadczymy pomoc masom ludowym krajów kapitalistycznych. Po drugie — z dużym zainteresowaniem osobistym śledziłem dyskusję w NRD nad realizowaniem zasad demokratyzmu — sądzę, że aktyw, że działacze, że społeczeństwo innych krajów demokracji ludowej również będą śledziły nasze doświadczenia, będą się starały jakoś wyciągnąć pewne ogólne doświadczenia dostosowane do specyfiki swych krajów, swych tradycji, swych warunków. W sumie rozwój demokratyzmu socjalistycznego odpowiada wymogom proletariackiego internacjonalizmu i jest dźwignią ogólnego rozwoju społecznego.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselStruzekBoleslaw">Nie chodzi oczywiście o jakieś naśladownictwo mechaniczne form parlamentarnych krajów kapitalistycznych, bądź o stwarzanie form pozbawionych treści i codziennego wykonawstwa. Walka o ludowy demokratyzm toczy się u nas na dwóch frontach. Jeden front, to walka z tym co stare i złe u góry, drugi front to walka z tym co stare i złe u dołu. Sytuacja komplikuje się jeszcze bardziej obecnie, bo można by wyróżnić to, co starego i złego odziedziczyliśmy chociażby — nie sięgając dalej — po naszym 10-leciu, i to co stare i złe, a co się powtarza jako produkt uboczny walki o demokratyzm.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselStruzekBoleslaw">Moja uwaga pod adresem dziennikarzy i publicystów idzie w tym kierunku, że nasza publicystyka wpadła w pewną jednostronność. W czym się ona wyraża?</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselStruzekBoleslaw">Po pierwsze — w braku równoczesnej walki ze złym i starym na dwóch frontach, to znaczy z tym co jest złego u góry i na dole, i z tym złym co jest odziedziczone, i ze złym na nowo tworzącym się. Po drugie — ta jednostronność wyraża się szczególnie w zbytnim zamknięciu się naszej publicystyki w kręgu inteligenckich spraw. Po trzecie — charakter tej dyskusji prowadzonej na łamach prasy nie jest dostatecznie konstruktywny i po czwarte — nasza publicystyka powinna być szczególnie czuła na próby regenerowania w modyfikowanej postaci tego co stare.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselStruzekBoleslaw">Do tych zmodyfikowanych postaci zaliczyłbym — „metodę odbijanej piłki”. Chodzi mi tu np. o sprawę ustalania autora winy, w której właśnie ta — „metoda” ma dość duże zastosowanie. Chodzi mi o taką modyfikację starego w nowej postaci, jak np. generalne krytykanctwo. To jest właśnie drugie wydanie klasycznego Maszczącego dawniej entuzjasty, który był modny na naszych salach, zebraniach czy w czasie innych wystąpień społecznych.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselStruzekBoleslaw">Chciałem poruszyć trochę bliżej dwie sprawy z tego zakresu. Pierwsza — to zagadnienie inteligenckości naszej dyskusji. W czym się wyraża ta inteligenckość? W zakresie rzeczowym poruszanych spraw, co w sumie stwarza karykaturalny obraz rzeczywistego życia. Jakaś tam drzazga czy zadra tej lub innej grupy inteligencji nabiera tych samych rozmiarów, co np. podstawowe problemy społeczne i polityczne. A niektóre podstawowe problemy społeczne, szczególnie np. problematyka wiejska, w ogóle znikła ostatnio z łamów prasy. Mam tu na myśli poważniejsze artykuły publicystyczne itd. Dalej, wyraża się to w kwestii autorstwa walki o demokratyzm, o to, co określono tu jako proces odnowy. Nie chodzi o ustalenie tej sprawy ze względów formalnych, ale ze względów wychowawczych. Mógłbym przytoczyć takich publicystów, którzy wystartowali pod flagą sensacji. Inni znów zajmują takie stanowisko, że w Związku Radzieckim ten proces zapoczątkowała KPZR, a u nas to właśnie oni, owa grupa inteligencka.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselStruzekBoleslaw">Trzeba widzieć klasowo-polityczne praźródła. W czym je widzę? Widzę je w aktywie partyjnym, widzę w masach robotniczych, w masach pracujących chłopów. Trzeba widzieć praźródła społeczne tego procesu — nazwanego tu odnową — w tych podstawowych warstwach świata pracy.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#PoselStruzekBoleslaw">Dla mnie jako ZSL-owca znamienne jest — mówię na podstawie swoich osobistych obserwacji, kontaktów we własnym środowisku pracy — że ostatnio wzrósł szacunek dla aktywu partyjnego. Za co wzrósł mój — osobiście — szacunek dla aktywu partyjnego? Właśnie za bardzo zdrową postawę na zebraniach organizacji partyjnych, za bardzo daleko idącą krytykę kierownictwa Partii, za wysuwanie konstruktywnych wniosków zmierzających do lepszego rozeznania spraw. I można powiedzieć, że właśnie ten proces poważnie zbliża, konsoliduje u nas różne ugrupowania polityczne, że zacieśnia więź i współpracę między partyjnymi a bezpartyjnymi. Dlatego też tendencja odspołeczniania źródeł obecnego procesu i niemal fundowania monopolu pionierów odnowy z pewnej grupy inteligencji jest nieprawdziwa i szkodliwa wychowawczo.</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselStruzekBoleslaw">Oczywiście walka o demokratyzm, o praworządność, którą rozpoczął robotnik czy chłop, nie może być udokumentowana datą kalendarzową napisanego felietonu czy artykułu. Ta walka o demokratyzm częstokroć była znacznie trudniejsza, znacznie bardziej ciężka, bardziej złożona niż napisanie samego felietonu.</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#PoselStruzekBoleslaw">Jeżeli chodzi o następną jeszcze sprawę ogólną, sprawę pewnych szkodliwych tendencji, jakby pewnych prób restaurowania tego co stare, tego co przeminęło, tego co wierzymy, że nie znajdzie miejsca w naszym życiu, to dam taki drobny przykład. Niedawno byłem w stacji selekcji nasion w Ulrychowie świadkiem rozmowy. Pewna osoba dopytywała się, gdzie się podział dawny właściciel, co robi, mówiła, jakie to były dobre czasy, kiedy pan Ulrych był właścicielem przedsiębiorstwa, jakby to było dobrze, gdyby był w dalszym ciągu właścicielem. Druga rozmowa — już nie przeze mnie słyszana, tylko mi relacjonowana. Pewien naukowiec zapytany, czy zastosowany przez niego nowy środek służący do produkcji rolniczej będzie się opłacać, odpowiedział: o to mnie się nikt nie pytał. No i oczywiście towarzyszył temu ironiczny uśmiech, który miał wyrażać, że to jest sprawa bardzo mocno nieopłacalna.</u> + <u xml:id="u-21.18" who="#PoselStruzekBoleslaw">O czym te fakty mówią? Te fakty właśnie mówią o tym, że w tym procesie odnowy występuje i tendencja do restauracji i że prasa winna pomóc społeczeństwu w odróżnianiu treści tego, co jest restauracją ód tego, co jest postępem.</u> + <u xml:id="u-21.19" who="#PoselStruzekBoleslaw">Czyż na przykład nie jest pewną próba restauracji fragment wystąpienia posła Horodyńskiego? Poseł Horodyński domaga się po prostu — jakby to można w sposób nawet bardzo uproszczony wyrazić — pewnego rodzaju patronactwa kleru. I stara się nam narzucić pewien podział społeczeństwa — na marksistów i katolików. Taki podział na marksistów i katolików nie istnieje. Na takim podziale niewątpliwie zależałoby pewnym ludziom, zależałoby po to, ażeby on istniał dla wygrywania tych lub innych interesów.</u> + <u xml:id="u-21.20" who="#PoselStruzekBoleslaw">Oczywiście możemy sobie tu otwarcie powiedzieć, że z takiego podziału najwięcej cieszyliby się wrogowie naszego ustroju, wrogowie naszej ojczyzny. Jestem tu daleki od tego żeby posądzać posła Horodyńskiego o tego rodzaju intencje. Chodzi mi jednak o ustalenie pewnej obiektywnej wymowy tego rodzaju właśnie stanowiska. Dla prawdziwego działacza katolickiego wystarczający jest podział klasowy społeczeństwa, stanięcie na gruncie interesów świata pracy.</u> + <u xml:id="u-21.21" who="#PoselStruzekBoleslaw">Czyż na przykład tych granic klasowych nie widział ksiądz Ściegienny i czy nie stał na gruncie interesów jednej z tych klas? I właśnie dlatego postać Ściegiennego występnie jako jedna ze świetlanych postaci, jeżeli chodzi o tradycje walki o postęp, o rozwój społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-21.22" who="#PoselStruzekBoleslaw">Czy kultywowanie patronactwa kleru reakcyjnego leży w interesie wsi? I tutaj można posłużyć się nie argumentami z naszego dziesięciolecia, lub argumentami z naszej dawniejszej historii, choćby argumentem daleko sięgających antyklerykalnych tradycji ruchu ludowego — nie mam tu na myśli tylko bardziej czołowych jednostek w ruchu ludowym, ale poważną liczbę szeregowych działaczy — choćby argumentem takim, jak walka księży z organizacją młodzieży wiejskiej „Wici”.</u> + <u xml:id="u-21.23" who="#PoselStruzekBoleslaw">Weźmy taką sprawę, jak sprawa pojęcia dobra, sprawiedliwości, prawdy. Czy to również dorobek katolików? Można przytoczyć tutaj X przykładów przeciwko wypaczeniom tych pojęć, przeciwko naruszeniom tych pojęć ze strony pewnych osób wysoko postawionych w hierarchii kościelnej.</u> + <u xml:id="u-21.24" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wydaje mi się, po pierwsze, że te pojęcia: dobro, sprawiedliwość, prawda, są dorobkiem nie katolików, nie tych lub innych ugrupowań religijnych, ale dorobkiem ogólnospołecznym, ogólnoludzkim — i ponadto wymagają one bliższego określenia, bo oczywiście inna będzie sprawiedliwość panów, a inna będzie sprawiedliwość — inny zakres treści sprawiedliwości — chłopa i robotnika.</u> + <u xml:id="u-21.25" who="#PoselStruzekBoleslaw">Przejdę do zagadnień bardziej zasadniczych, zagadnień związanych z budżetem.</u> + <u xml:id="u-21.26" who="#PoselStruzekBoleslaw">Przede wszystkim jest to sprawa polityki inwestycyjnej w rolnictwie. Jakie winny być założenia tej polityki inwestycyjnej? Po pierwsze — techniczno-produkcyjne i one zawierałyby się w pytaniach: czy inwestycje przynoszą maksymalny efekt produkcyjny; założenia ustrojowe — czy inwestycje stwarzają warunki dla socjalistycznej przebudowy rolnictwa; założenia polityczne — czy inwestycje umacniają sojusz robotniczo-chłopski.</u> + <u xml:id="u-21.27" who="#PoselStruzekBoleslaw">W świetle tych założeń chciałbym wskazać na kilka zagadnień. Po pierwsze niepokoi mnie model i koncepcja POM~v~ów. Są to przedsiębiorstwa, wydaje mi się, zbyt wielkie i zbyt kosztowne.</u> + <u xml:id="u-21.28" who="#PoselStruzekBoleslaw">Chcieliśmy z nich stworzyć przedsiębiorstwa, których struktura organizacyjna, rozmiar i lokalizacja nie ulegałyby zmianie, byłyby bowiem dobre na wszystkie czasy i na wszystkie etapy rozwoju spółdzielczości produkcyjnej.</u> + <u xml:id="u-21.29" who="#PoselStruzekBoleslaw">Koszty prowadzenia POM-ów są duże. Pochłaniają sporą część inwestycji przeznaczonych na rolnictwo, a efektywność tych inwestycji — to w najlepszym razie inwestycje owocujące dopiero w dalszej przyszłości, zbyt mało przynoszące jeszcze w tej chwili pożytku. POM-y nie powinny być w tak dalekim stopniu oderwane od aktualnych warunków społeczno-ekonomicznych i techniczno-produkcyjnych naszego rolnictwa. Profilem swego wyposażenia technicznego, profilem świadczonych usług techniczno-produkcyjnych i organizacyjnych winny obejmować zarówno spółdzielnie produkcyjne jak i gospodarstwa indywidualne.</u> + <u xml:id="u-21.30" who="#PoselStruzekBoleslaw">Konkretnie chodzi mi o to, że POM-y w tej chwili obejmują za duży rejon działalności, że za wielu mają pracowników o charakterze administracyjnym, że nie ma takich form, które by POM-y wiązały od strony społeczno-politycznej ze środowiskiem, że w okresie zimy np. POM-y całkowicie zamykają się w obrębie własnego podwórka, własnych warsztatów remontowych.</u> + <u xml:id="u-21.31" who="#PoselStruzekBoleslaw">A przecież jest taka okazja, jak np. sprawa organizacji kursów mechanizacji właśnie przez kadry POM, kursów, z których korzystaliby nie tylko spółdzielcy, ale również i chłopi indywidualni.</u> + <u xml:id="u-21.32" who="#PoselStruzekBoleslaw">Trzeba przecież powiedzieć, że nie wystarczy dać tylko nową technikę, że trzeba człowieka, który z tej nowej techniki ma korzystać, zapoznać z konstrukcją techniczną, ze sposobem działania, funkcjonowania.</u> + <u xml:id="u-21.33" who="#PoselStruzekBoleslaw">Mamy takie ogólne prawo ekonomiczne, które mówi, że gdy stosunki społeczne produkcji odpowiadają charakterowi sił wytwórczych, to wówczas rozwija się szybko produkcja itd. Mnie się wydaje, że my nie zwracamy uwagi na jedno zagadnienie, a mianowicie, że w okresie rekonstrukcji, w okresie przejścia od jednego typu gospodarki do drugiego typu gospodarki występują równocześnie pewne hamulce. Świadczy o tym analiza rozwoju gospodarki w Związku Radzieckim.</u> + <u xml:id="u-21.34" who="#PoselStruzekBoleslaw">Takimi hamulcami, jeżeli chodzi o eksploatację nowej techniki w rolnictwie, jest brak dobrych kadr, jest nieznajomość tej techniki, co niewątpliwie poważnie obniża zarówno możliwości jej upowszechnienia, jak i obniża wskaźniki efektywności tych inwestycji.</u> + <u xml:id="u-21.35" who="#PoselStruzekBoleslaw">Dalszy wniosek idzie w tym kierunku, ażeby pracy POM-ów w gospodarstwach indywidualnych nie krępować wymaganiem jakichś szczegółowych umów. Te prace przecież, świadczone przez POM w gospodarce indywidualnej, nieraz są niewielkie i ten wymóg umowy często chłopa odstrasza od korzystania z usług POM-owskich.</u> + <u xml:id="u-21.36" who="#PoselStruzekBoleslaw">Stąd wniosek praktyczny, ażeby w naszej obecnej polityce inwestycyjnej w rolnictwie w większym może cokolwiek stopniu zaakcentować sprawę rozwoju GOM-ów i w miarę potrzeby stopniowo przekształcać właśnie te GOM-y w małe POM-y i następnie, jeżeli zajdzie potrzeba, te małe POM-y rozwijać w duże przedsiębiorstwa, które by skupiały i kadry rolnicze, i nowoczesną technikę rolniczą.</u> + <u xml:id="u-21.37" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wydaje mi się, że takie GOM-y winny być wyposażone w lekkie traktory. Problem możliwości produkcji tych traktorów to jedna sprawa, a druga — to w najbliższym czasie problem ewentualnego importu. Wydaje mi się bowiem, że sprawa GOM-ów konnych — to znaczy wyposażenia GOM-ów w konie — nie rokuje nam poważnych nadziei na jakieś właściwe rozwiązanie sprawy. A przecież lekkie traktory nie będą jakąś inwestycją, nastawiona na krótki okres użytkowania, bowiem te lekkie traktory znajdą zastosowanie i w gospodarce zespołowej.</u> + <u xml:id="u-21.38" who="#PoselStruzekBoleslaw">Oczywiście w polityce inwestycyjnej chodziłoby o większe uwzględnienie innych potrzeb produkcyjnych gospodarki indywidualnej, a szczególnie o szybszy rozwój elektryfikacji wsi i melioracji, budowy magazynów nawozowych, magazynów nasiennych, zwiększenie inwestycji w tych gałęziach przemysłu, które wytwarzają środki produkcji dla rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-21.39" who="#PoselStruzekBoleslaw">Jaki z tego wypływa wniosek generalny? Zerwać trzeba z metafizycznym podejściem w ustalaniu planów rozwoju produkcji rolniczej W czym się ta metafizyka wyraża? W niedostatecznym zabezpieczeniu środków materialno- technicznych dla rozwoju rolnictwa. Spójrzmy np. na okresy szybkiego rozwoju produkcji rolniczej w jakimkolwiek bądź kraju. Jeżeli chodzi o ziemie polskie, weźmy nip. Poznańskie. W latach 1890—1910 obserwujemy tam bardzo szybki przyrost produkcji rolniczej. Co było jego podstawą? Oczywiście podstawą tego przyrostu były zarówno przesłanki techniczne jak i przesłanki innej natury, ale w każdym razie ten szybki przyrost produkcji był wynikiem nakładów pewnych realnych środków, tzn. melioracji, nawożenia, stosowania lepszych maszyn, rozwoju wiedzy rolniczej itd. itd. Oczywiście pozamaterialne czynniki wzrostu produkcji odgrywają również bardzo istotną rolę, ale na pierwszym miejscu powinniśmy zwrócić uwagę na środki materialne i odpowiednio zapewnić je dla rolnictwa. I tutaj nasuwa się sprawa bardzo drobna — sprawa wykorzystania narzędzi i maszyn, które wnoszą członkowie spółdzielni produkcyjnych w postaci wkładów i które często zupełnie nie są wykorzystane w gospodarce zespołowej. Wydaje mi się, że bądź jakaś nowa centrala, bądź jakaś placówka handlowa już istniejąca winny zorganizować skup tych maszyn i sprzedaż ich w rejonach o dużych potrzebach w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-21.40" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wydaje mi się, jeżeli chodzi o nasz plan perspektywiczny rozwoju wsi, że konieczne jest opracowanie planu zabudowy wsi, tzn. ustalenie, gdzie się będzie mieścić ośrodek społeczno-kulturalny nowej wsi, gdzie będzie ośrodek gospodarczy, gdzie będzie osiedle mieszkaniowe.</u> + <u xml:id="u-21.41" who="#PoselStruzekBoleslaw">Bijemy się o to, żeby zwiększyć poważnie inwestycje w rolnictwie, żeby zwiększyć budownictwo ze środków kredytowych czy ze środków własnych. Chodzi o to, żeby to nie było połączone z jakimś marnotrawstwem, jeżelibyśmy na to spojrzeli z perspektywy dłuższego okresu czasu.</u> + <u xml:id="u-21.42" who="#PoselStruzekBoleslaw">Sprawa pomocy dla spółdzielni produkcyjnych. Tutaj początkowo miałem nawet głębsze zastrzeżenia. W dyskusji szereg tych moich zastrzeżeń zostało usuniętych. Ale w każdym razie chciałbym zgłosić swój wniosek, jeżeli chodzi o realizację tej uchwały przez odpowiednie resorty i Rząd. A mianowicie pomoc państwa, tzw. specjalny program pomocy dla spółdzielni powinien dotyczyć tych spółdzielni, które wykazują, że spółdzielcy starają się wykorzystać własne środki, że naprawdę pracują w tej spółdzielni. Krótko mówiąc tym spółdzielniom należy świadczyć pomoc, które są spółdzielniami zdrowymi, rokują nadzieję, że przy zwiększonej pomocy państwa przekształcą się w przedsiębiorstwa rolne o stale rozwijającej się produkcji rolniczej. Wydaje mi się natomiast, że należy się wystrzegać udzielania pomocy tym spółdzielniom, gdzie pomoc byłaby pożywką dla nastrojów konsumpcyjnych, dla nieróbstwa członków i oczywiście dla odstręczenia od przyjścia do tych spółdzielni rzeczywistych członków — chłopów mało czy średniorolnych.</u> + <u xml:id="u-21.43" who="#PoselStruzekBoleslaw">Przejdę do dalszej i ostatniej prawie sprawy, mianowicie do kwestii, czy w naszych warunkach główna jest produkcja zboża, czy produkcja zwierzęca, a w tej czy najważniejszą rolę odgrywa hodowla bydła.</u> + <u xml:id="u-21.44" who="#PoselStruzekBoleslaw">Zacznę od razu od wniosku końcowego. Wprawdzie co do tego wniosku niemal do ostatniego momentu nurtowały mnie pewne wątpliwości, ale nie mogę się obronić, ażeby tego wniosku nie zgłosić. Mianowicie chodzi mi o to, czy nie ma możliwości, ażeby np. w ciągu roku 1956 czy 1957 Rząd przeanalizował sprawę możliwości likwidacji obowiązkowych dostaw mleka.</u> + <u xml:id="u-21.45" who="#PoselStruzekBoleslaw">Dlaczego tę sprawę poruszam? Poruszam tę sprawę zdając sobie oczywiście sprawę z wagi, gatunku, ciężaru i roli naszych obowiązkowych dostaw. Można powiedzieć, że obowiązkowe dostawy zboża, ziemniaków, mięsa, na ogół zdobyły sobie pewne prawo obywatelstwa wśród chłopów, że ostatnie lata wykazywały poważną poprawę techniki wykonawstwa tych obowiązkowych dostaw. Krótko mówiąc, te trzy rodzaje dostaw obowiązkowych nie stwarzają tylu przeciwieństw między wsią, nie nastręczają tylu okazji do wypaczeń aparatu skupu czy innych ludzi, czy też wypaczeń, a nawet przestępstw ze strony samego chłopa. Natomiast sprawa obowiązkowych dostaw mleka jest nie tylko dość uciążliwa i dość kłopotliwa, ale i dlatego jest ważna, wydaje mi się, że w naszych warunkach ekonomicznych głównym problemem, kluczowym dla rozwoju rolnictwa, jest sprawa hodowli bydła. Kraj nasz rozporządza zasobami paszowymi, a dotychczas hodowla bydła rozwija się najbardziej wolno ze wszystkich innych gałęzi produkcji zwierzęcej.</u> + <u xml:id="u-21.46" who="#PoselStruzekBoleslaw">Dlatego też proponuję następujące rozwiązanie, a właściwie projekt. Prosiłbym o zastanowienie się nad tym projektem przez odpowiednie resorty:</u> + <u xml:id="u-21.47" who="#PoselStruzekBoleslaw">1)żeby skup mleka powierzyć spółdzielniom mleczarskim, 2)ażeby obok tego istniał przemysł przetwórczy mleczarski reprezentowany przez przedsiębiorstwa państwowe, 3)żeby istniał pewien monopol skupu i przez handel wyłącznie państwowy lub spółdzielczy z dopuszczeniem bezpośrednich zakupów mleka czy przetworów mlecznych pomiędzy konsumentem a producentem.</u> + <u xml:id="u-21.48" who="#PoselStruzekBoleslaw">Sądzę, że takie rozstrzygnięcie sprawy pozwoliłoby na dorównanie potrzebom zmian w strukturze żywnościowej kraju, że wywarłoby korzystny wpływ na intensyfikację rolnictwa i że niewątpliwie usunęłoby częściowo wielu pośredników, którzy stoją między pracującym chłopstwem a klasą robotniczą, legitymując się pełnomocnictwami klasy robotniczej a równocześnie wyrządzając dużo nieprawości i naruszając praworządność.</u> + <u xml:id="u-21.49" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. koszalińskiego Tadeuszowi Janczykowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselJanczykTadeusz">Wysoki Sejmie! Dostawy towarów przemysłowych dla wsi zwiększają się z roku na rok. Walka o podniesienie produkcji rolnej pociąga za sobą zwiększenie dostaw maszyn rolniczych, nawozów sztucznych, materiałów budowlanych, opału. Minister Dietrich w swoim przemówieniu podkreślił, że zaplanowanie na rok 1956 zwiększonych dostaw maszyn i narzędzi rolniczych oraz nawozów sztucznych wpłynie bez wątpienia na podniesienie produkcji rolnej w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselJanczykTadeusz">Chciałbym w paru słowach powiedzieć o dysproporcjach istniejących pomiędzy planem a wykonaniem. W 1955 r. przemysł terenowy maszyn rolniczych nie dostarczył 3.200 kieratów typu Z-5, 500 sztuk młocarni szerokomłotnych, a przemysł kluczowy 500 siewników, 1.000 sieczkarni, 400 sortowników, 570 kosiarek. Wszystko to są maszyny bardzo przez chłopów poszukiwane, a brak ich na składach PZGS-ów powodował wiele skarg i narzekań. Jednocześnie w tym samym czasie przemysł produkował ponadplanowe ilości pługów i bron, domagając się od spółdzielczości zaopatrzenia i zbytu zabierania ich na skład, bo jak mówili dyrektorzy tego przemysłu, robotnicy je wyprodukowali i nie mogą patrzeć jak pługi i brony leżą na podwórkach fabrycznych.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselJanczykTadeusz">Niestety, nie lepiej wygląda sytuacja i w I kwartale roku bieżącego. Znów nie dostarczono 1.400 sieczkami, 2.000 kieratów, 5.000 siewników do kukurydzy, 1.100 młocarni. Natomiast pługi typu UNKRP-5, których nadmierne zapasy pozostały jeszcze z roku ubiegłego, zostały wyprodukowane w I kwartale w wysokości 75% planu rocznego.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselJanczykTadeusz">Nie rozpoczęto natomiast w roku bieżącym produkcji poszukiwanych pługów typu UNNC-2, chociaż od paru lat na wszystkich konferencjach z przemysłem z całym naciskiem podnoszono konieczność produkcji tych potrzebnych narzędzi. Nie produkuje się w I kwartale również przewidzianych w planie siewników ogrodowych, a przecież potrzebne są one na wiosnę, a nie w jesieni.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselJanczykTadeusz">Następna sprawa z maszynami rolniczymi, to sprawa ich jakości. Znaczna ilość maszyn, zwłaszcza pochodzących z przemysłu terenowego, wykazuje rażące braki. Będą to chropowate i nieoczyszczone odlewy, wadliwy montaż poszczególnych części, złe spawanie, niestaranne wykonanie, używanie mokrego drzewa. Fabryka narzędzi rolniczych w Grudziądzu wypuszcza z dużymi wadami produkcyjnymi pługi, wypielacze i kultywatory, zaś fabryka — „Kraj” w Kutnie produkuje siewniki z nieodpowiednimi rurkami wysiewnymi. Kujawskie Zakłady we Włocławku wypuszczają niektóre partie sieczkami wadliwie zmontowane, z niestarannie wykonanych części. Również kieraty z Fabryki Lubelskiej mają poważne wady produkcyjne.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselJanczykTadeusz">Chłopi nie mogą zrozumieć, że w okresie, kiedy tak wielki nacisk kładzie się na sprawę pomocy dla rolnictwa i kiedy potrafimy produkować w naszym kraju bardzo precyzyjne i skomplikowane maszyny, to jednocześnie nie potrafimy zrobić porządnego kieratu czy sieczkami.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselJanczykTadeusz">Gruntownego przedyskutowania wymaga sprawa założeń produkcji maszyn i narzędzi rolniczych w planie 5-letnim. Według dotychczasowych danych, założenia te bardzo poważnie odchylają się od zapotrzebowania. Tak więc przewiduje się produkcję jednego typu kieratów, co do którego od paru lat są wysuwane postulaty wycofania go z produkcji ze względu na niewłaściwą konstrukcję, a równocześnie zamierza się zmniejszyć produkcję innego typu bardzo poszukiwanego przez chłopów. Podobnie sprawa wygląda z sieczkarniami oraz parnikami.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselJanczykTadeusz">Jeżeli w dalszym ciągu będziemy tak postępowali, to jasne jest, że przemysł maszyn rolniczych będzie produkował w dalszym ciągu według swoich utartych zwyczajów, a na składach w spółdzielniach będą się gromadziły nadmierne remanenty. Trzeba wreszcie doprowadzić do tego, żeby nasz przemysł maszynowy, który ma tak duże osiągnięcia w budowie naszych gigantów przemysłowych i z którego jesteśmy wszyscy dumni, wreszcie potrafił produkować i dobre a bądź co bądź dosyć proste maszyny i narzędzia rolnicze.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselJanczykTadeusz">Dostawy nawozów sztucznych z naszego przemysłu chemicznego w niektórych wypadkach są nieodpowiedniej jakości. Chłopi bardzo często reklamują jakość saletrzaku z Kędzierzyna, bo niektóre partie nadchodzą na wieś bardzo zawilgocone, a nawet skawalone.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselJanczykTadeusz">Również superfosfat dostarczany jest czasami z dużą zawartością wody, co powoduje jego skawalanie się, a w rezultacie trudności dla chłopów przy siewie. Nie ma takiego zebrania wiejskiego, na którym by chłopa nie mówili o złym opakowaniu nawozów. Worki są za słabe i podczas transportu pękają. Chłopi mówią, że bardzo chętnie dopłacą za porządne worki, bo nie mogą patrzeć po prostu na straty, jakie wynikają przy transporcie kolejowym i przewozie nawozów furmankami. Jest to sprawa wymagająca bezwzględnie uregulowania, a podnoszona już od paru lat na komisjach sejmowych: Rolnej oraz Obrotu Towarowego — jak dotychczas bezskutecznie.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselJanczykTadeusz">Mówiąc o sprawie jakości towarów przemysłowych kierowanych na wieś nie sposób jest pominąć sprawy jakości węgla. Znaczna część węgla przeznaczana jest na kontraktację a węgiel ten zgodnie z umową kontraktacyjną powinien być pierwszej jakości. Niestety, jak dotychczas, pomimo uchwał Rządu i wielu ustawicznych interwencji nie widać zdecydowanej poprawy. Na wieś kieruje się węgiel o dużej zawartości łupków, kamienia, przerostów itd. Zanieczyszczenie węgla przez łupek i kamień w niektórych dostawach dochodzi do 50%. Szczególne „zasługi” pod tym względem ma kopalnia Siemianowice II. Jeżeli uwzględnimy, że sprzedaż węgla jest reglamentowana, że w związku z tym węgiel musi być przez dłuższy okres, zwłaszcza w porze letniej, magazynowany, to nie dziwmy się, jeżeli szybko ulega lasowaniu, powodując nadmierne ubytki i straty.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselJanczykTadeusz">Moim zdaniem Minister Kolei powinien uregulować sprawę ważenia wagonów z węglem na stacji odbioru. Kolej odmawia ważenia wagonów, co utrudnia sprawdzenie faktycznej wagi, która dość często jest mniejsza od zadeklarowanej. Jasne jest wówczas i zrozumiałe, że przy kontroli magazynów węglowych i stwierdzeniu braków nie można ustalić odpowiedzialności za występowanie braków.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselJanczykTadeusz">Jest bezspornym i powszechnie znanym faktem, że dostawy materiałów budowlanych dla wsi, zwłaszcza po II Zjeździe Partii, zwiększyły się bardzo znacznie, choć jeszcze w dalszym ciągu nie pokrywają zapotrzebowania wsi. Stąd więc zachodzi konieczność, aby obok usprawnienia aparatu zaopatrzenia, likwidowania występujących czasami przy sprzedaży tych towarów nadużyć i kumoterstwa, również rozważyć sprawę możliwości zwiększenia przydziałów tych produktów w najbliższych latach.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselJanczykTadeusz">Materiały budowlane mają wielki wpływ na zwiększenie produkcji rolnej, chłopi chcą się budować, a chęć ta jest potężnym bodźcem do zwiększenia produkcji rolnej. Jak dotychczas wyciągamy z tego bardzo niedostateczne wnioski, takie, że chcąc rozwinąć określony rodzaj uprawy hodowli wiążemy kontraktację z zaopatrzeniem w materiały budowlane.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselJanczykTadeusz">Trzeba by się było chyba zastanowić nad pewnymi konsekwencjami, jakie z tego wynikają. Tak więc dostawy materiałów budowlanych czy nawozów dla plantatorów powodują koncentrowanie się dostaw w poszczególnych rejonach produkcja, powodując przez to zmniejszenie się zaopatrzenia pozostałych terenów. Na przykład plantatorzy tytoniu odbierają w woj. lubelskim 25% przydziału wojewódzkiego tarcicy, a w woj. kieleckim 23%, a stanowią oni drobną część ludności województwa. Charakterystyczny jest fakt, że dostawy dla plantatorów wzrastają niewspółmiernie do ogólnego wzrostu dostaw. Tak więc, w okresie od 1953 r. do 1956 r. dostawy dla plantatorów wzrosły, jeżeli chodzi o cegłę trzykrotnie, szkło — trzykrotnie, tarcicę — dwa i pół raza, wtedy kiedy w tym samym okresie ogólny wzrost dostaw był znacznie mniejszy. Podobnie dzieje się i z wiązaniem rynkowego skupu zboża z nawozami oraz cementem. Powiaty towarowe zaopatrzyły się w nawozy azotowe i cement bez porównania lepiej od powiatów nietowarowych. Gdybyśmy więc w dalszym ciągu w silniejszym tempie rozszerzali sprawę wiązania produkcji rolnej z dostawami przemysłowych środków produkcyjnych, to stopniowo zwiększalibyśmy dysproporcje między poszczególnymi terenami naszego kraju w dziedzinie rozwoju produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselJanczykTadeusz">W toku wielkiej dyskusji, jaka jest prowadzona w całym kraju w związku z projektem planu 5-letniego, trzeba podnieść konieczność zastanowienia się nad wyzyskaniem wszelkich możliwości zwiększenia dostaw dla wsi nawozów sztucznych, materiałów budowlanych oraz zwiększenia produkcji takich maszyn rolniczych, jak żniwiarki, kosiarki, młocarnie szerokomłotne, silniki spalinowe i elektryczne. Te ostatnie maszyny, bardzo poszukiwane przez chłopów, przyczyniają się do mechanizacji rolnictwa, do zwiększenia wydajności w uprawie roli.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselJanczykTadeusz">Wysoki Sejmie! W tegorocznej kampanii wiosennej na zebraniach, uczestniczyło blisko trzy miliony chłopów — członków naszych gminnych spółdzielni. Zebrania te dowiodły, że chłopi troszczą się w bardzo wysokim stopniu o działalność spółdzielni, że czują się w nich coraz mocniej gospodarzami, że po gospodarsku i obywatelsku usprawniają ich działalność. Sprawy, o których mówiłem przed chwilą, były niemal że powszechnym tematem chłopskich rozważań.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselJanczykTadeusz">O jednej jeszcze sprawie trzeba powiedzieć w związku z dyskusją na zebraniach. Ilość towarów przemysłowych idących na wieś stale wzrasta. Działalność gospodarcza gminnych spółdzielni bardzo się rozszerza, ale w dalszym ciągu jeszcze spółdzielczość wiejska nie rozporządza dostateczną ilością składów i magazynów potrzebnych do przesuwania towarów.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselJanczykTadeusz">Musimy pamiętać o tym, że po okresie Polski kapitalistycznej nie odziedziczyliśmy na wsi żadnych magazynów, czy składów, czy lokali sklepowych. Wszystko to trzeba budować niemal od podstaw. Spółdzielczość wiejska korzysta z pomocy finansowej państwa w dziedzinie inwestycji i coraz więcej buduje z funduszów własnych. Chociaż są to niewątpliwie wielkie sumy i wielkie inwestycje, to jednak w porównaniu do potrzeb są one jeszcze za małe. Szczególnie ostro występuje sprawa braku magazynów dla nawozów sztucznych. W ciągu ostatnich 6 lat dostawy nawozów dla wsi wzrosły o 134%, a możliwości magazynowania zwiększyły się zaledwie o 25%. W rezultacie znaczna część nawozów magazynowana jest w różnych stodołach chłopskich lub podobnych nieodpowiednich pomieszczeniach. Powoduje to niszczenie i nadmierne ubytki. Chłopi, patrząc na niszczenie się tak cennego produktu, nie mogą mówić o tym spokojnie.</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselJanczykTadeusz">Według wstępnych założeń planu 5-letniego ilość nawozów ma wzrosnąć z 1.800.000 ton w 1955 r. do ponad 4 mln w 1960 r. Na to, żeby ilości te można było odpowiednio magazynować, potrzeba byłoby dodatkowych wkładów finansowych na sumę 400 mln zł, podczas gdy według wstępnych założeń planu 5-letniego przeznacza się na ten cel około 120 mln zł. Należałoby więc powziąć decyzję o zwiększeniu inwestycji w dziedzinie magazynów nawozowych, a jednocześnie doprowadzić do zmiany obowiązującego systemu sprzedaży w sensie natychmiastowego rozprowadzenia nawozów wśród rolników zaraz po otrzymaniu ładunku, a nie przetrzymywania ich przez blisko rok do kampanii wiosennej.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#PoselJanczykTadeusz">Potrzeby inwestycyjne w spółdzielczym handlu wiejskim są wprost palące. Zwiększone ilości pasz, maszyn rolniczych i innych towarów muszą być przecież odpowiednio magazynowane i zabezpieczone przed wpływami atmosferycznymi.</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#PoselJanczykTadeusz">Budownictwo z własnych środków spółdzielczych jest praktycznie dosyć ograniczone, dlatego że spółdzielnie budujące ze środków własnych nie mają zabezpieczonego pokrycia materiałowego, a po drugie obowiązujące przepisy są w dziedzinie inwestycji tak zbiurokratyzowane, że tłamszą niemalże całkowicie inicjatywę oszczędnego budownictwa sposobem gospodarczym.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#PoselJanczykTadeusz">Biorąc to wszystko pod uwagę zarysowuje się wyraźna konieczność zwiększenia środków inwestycyjnych w ramach planu 5-letniego na rozbudowę bazy materiałowo-technicznej dla spółdzielczości wiejskiej oraz zabezpieczenie chociaż częściowe materiałów budowlanych na budownictwo magazynów wtedy, kiedy spółdzielnie budują ze środków własnych.</u> + <u xml:id="u-23.23" who="#PoselJanczykTadeusz">Wysoki Sejmie! Poruszone przeze mnie sprawy są częścią wielkiej ilości spraw omawianych na wiejskich zebraniach członkowskich gminnych spółdzielni. Pragnę podkreślić, że chłopi, wysuwając postulaty pod adresem gminnych spółdzielni oraz przemysłu, czynili to z głębokiego obywatelskiego przekonania, że wykonanie tych postulatów ułatwi im podniesienie produkcji rolnej, że przyczynią się oni znów do lepszego zaopatrzenia miast w żywność i przemysłu w surowce. Chłopi na zebraniach mówili z całym przekonaniem, że ich postulaty i gospodarskie rady pomogą przemysłowi w usprawnieniu jego pracy. Chłopi z całym przekonaniem podkreślali, że władza ludowa, a więc ich władza, usunie te trudności i dopomoże im i w tych dziedzinach w podnoszeniu produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-23.24" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. warszawskiego Walenty Titkow.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselTitkowWalenty">Wysoki Sejmie! Czerwoną nicią prawie przez wszystkie wystąpienia na obecnej sesji Sejmu przewija się tematyka XX Zjazdu i jest to chyba dla wszystkich zrozumiałe. Zrozumiałym jest i to, że w całej| (Partii, wśród) młodzieży, w fabrykach, wśród inteligencji, a dziś i na wsi, rozwija się tak namiętna i żarliwa dyskusja. Dyskusja o wszystkich nurtujących nas problemach, dyskusja o przeszłości, o dniu dzisiejszym, o naszych dalszych perspektywach.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselTitkowWalenty">Nie jest także dziwne, że jeszcze w dwa miesiące po XX Zjeździe czołowe miejsce w rozważaniach polityków i dziennikarzy burżuazyjnych zajmuje problematyka XX Zjazdu.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PoselTitkowWalenty">Zjazd ten bowiem ma w historii ludzkości rzeczywiście przełomowe znaczenie. Znaczenie XX Zjazdu jest tym głębiej uświadamiane, im bardziej namacalne stają się jego skutki w rozwoju wydarzeń na arenie międzynarodowej, w życiu Związku Radzieckiego, który przebił pierwsze okno do nowego socjalistycznego świata obejmującego już dziś 900 milionów ludności, w życiu krajów demokracji ludowej, w życiu wszystkich partii komunistycznych i robotniczych, w życiu krajów, które do niedawna usychały w niewoli kolonialnej, a dziś rozpoczynają swoją samodzielną historię.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselTitkowWalenty">XX Zjazd uogólniając rewolucyjną działalność mas w pierwszej połowie XX wieku, stanowiącego przełom między epoką kapitalizmu i socjalizmu, wskazując na perspektywy wynikające z marksistowsko-leninowskiej analizy procesu historycznego, wyzwalać będzie coraz to nową rewolucyjną energię mas, zmierzającą konsekwentnie do uchronienia ludzkości od koszmaru wojny atomowej, do umacniania światowego systemu socjalizmu, do wyrwania się mas pracujących spod ucisku kapitalistycznego i reszty narodów spod ucisku kolonialnego.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PoselTitkowWalenty">Stąd taka trwoga wśród apologetów starego świata, którzy po pierwszym wstrząsie zdawać sobie zaczynają coraz to dokładniej sprawę, jak śmiertelne niebezpieczeństwo kryje się dla nich w zwiększeniu sił komunizmu, zainaugurowanym przez XX Zjazd.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselTitkowWalenty">Stąd tyle optymizmu w masach i wśród komunistów, wynikającego nie z taniej wiary, lecz z surowej, a nawet bolesnej marksistowsko-leninowskiej analizy przeszłości i naukowego przewidywania przyszłości.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselTitkowWalenty">Optymizm nasz sięga korzeniami do tych nieodwracalnych historycznych procesów, które znaczą, że nasza sprawa wyszła z wieku młodzieńczego, kiedy to dokonując rzeczywiście cudów, wierzyliśmy jednocześnie w legendy i popełnialiśmy wielkie błędy — w wiek dojrzały, kiedy to dokonując bolesnych przewartościowań, jeszcze silniej opieramy się, jako Partia, na masach pracujących — rzeczywistych twórcach historii, przywracamy leninowskie zasady życia partyjnego i stosunków Partii z masami, kiedy to odrzucamy niemarksistowski czad kultu jednostki i otwieramy nieskrępowany rozwój myśli marksistowskiej, rewolucyjnej inicjatywie i działaniu mas, przywracając w pełni kryteria wyższej, najbardziej humanistycznej moralności komunizmu.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#PoselTitkowWalenty">W wielkiej ogólnonarodowej — jak ją tu nazwano — debacie politycznej dokonujemy krytycznej oceny naszego 11-lecia, zastanawiamy się nad naukami z tego okresu i dopracowujemy się konstruktywnych wniosków na najbliższą i dalszą przyszłość budownictwa socjalistycznego w naszym kraju. Nie obawiamy się pasji krytycznej — bo jest ona przecież olbrzymią siłą wszelkiego postępu. Z tej ogólnonarodowej krytyki rodzi się to, co z takim entuzjazmem przyjmujemy — atmosfera, w jakiej odbywają się obecne obrady Sejmu, polityczna dynamika, twórczy ferment wśród młodzieży i tyle tak doniosłych procesów dla umacniania siły naszego Ludowego Państwa.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselTitkowWalenty">Ta pasja krytyczna i żarliwość — ich powszechność, to nic innego jak wyraz olbrzymich przemian, jakie dokonały się w naszym kraju w 11-leciu. Ciężka i trudna była droga naszej rewolucji. Rozbicie band kontrrewolucyjnych w pierwszych latach wyzwolenia opłacone życiem ponad 30 tys. najgorętszych i najbardziej bohaterskich obrońców Polski Ludowej, rozbicie reakcji PSL-owskiej i odparcie groźby prawicowo-nacjonalistycznego odchylenia w Partii, zaciskanie pasa w okresie planu 6-letniego, w okresie budowania podstaw socjalizmu i tworzenia setek nowych fabryk stanowiących ekonomiczną bazę socjalizmu, nieprzespane noce i nie do zmierzenia trud tysięcy naszych działaczy partyjnych i ZSL-owskich w dokonywaniu socjalistycznej przebudowy wsi — upoważniają nas do tej bezkompromisowej analizy naszych błędów.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselTitkowWalenty">Wielki jest bilans naszych rewolucyjnych dokonań, wielka jest nasza odpowiedzialność za dalszy rozwój rewolucji. Wielki jest nasz ból, że popełnionych zostało tyle poważnych błędów. Z tego bólu rodzą się wnioski na przyszłość. Nie obawiamy się tego, że niektórzy szukają w naszej przeszłości tylko ciemnych stron, że tak lekko stwierdzają, że w tamtym okresie zahamowany został całkowicie rozwój myśli, że okres ów charakteryzują jedynie straszne rzeczy, które działy się w bezpieczeństwie, że synonimem tego okresu jest komenderowanie i zastój we wszystkich dziedzinach naszego życia.</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselTitkowWalenty">Mówię o tym w ten sposób nie dlatego, żeby rozgrzeszać ten okres, lecz dlatego, by w rachunku sumienia nie pominąć rzeczy największej — historycznego dzieła mas, by nie zatracić proporcji, by unikać jałowego moralizowania, a kierować myśli w przyszłość i stawać coraz to pewniej w szeregach bojowników o dalszy rozwój budownictwa socjalistycznego i odnowy naszego życia — co jest najważniejszą troską PZPR, która wzięła historyczną odpowiedzialność w tych przełomowych czasach za losy kraju i narodu.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#PoselTitkowWalenty">W tych trudnych, nasyconych elementami optymistycznej tragedii dniach podnosi się wbrew krakaniom wroga autorytet naszej Partii, rośnie jej więź z masami, z narodem. Ludzie trzeźwo myślący nie mogą nie doceniać wielkiego znaczenia III Plenum, które przecież zapoczątkowało pogłębiający się dziś proces demokratyzacji naszego życia. To III Plenum doprowadziło do przezwyciężania wypaczeń w pracy organów bezpieczeństwa podnosząc ich sprawność w walce z wrogiem i szpiegostwem. To III Plenum spowodowało szeroki udział mas pracującego chłopstwa w opracowywaniu założeń 5-letniego planu rozwoju rolnictwa. To III Plenum wywołało tak aktywną dyskusję robotników i inteligencji technicznej nad 5-letnimi planami kadr i zakładów. Ta właśnie dyskusja wskazała nam na istniejące wady w zarządzaniu przemysłem i planowaniu, na powszechne nieomal zaniedbywanie zagadnień bezpieczeństwa i higieny pracy. To właśnie ta dyskusja doprowadziła do wydania karty dyrektora i ona właśnie zapładnia nasze rozważania nad koniecznością dokonania poważnych wysiłków w dziedzinie decentralizacji zarządzania przemysłem.</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#PoselTitkowWalenty">III Plenum zapoczątkowało takie procesy przebudowy naszej pracy partyjnej i pracy organizacji masowych.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#PoselTitkowWalenty">Dziś po XX Zjeździe widzimy dokładniej nasze słabości. Jesteśmy mądrzejsi, jesteśmy zdolni iść szybciej naprzód, przezwyciężać bardziej zdecydowanie zahamowania i brać do naszego arsenału wiele uwag naszych przyjaciół bezpartyjnych idących w kierunku ulepszenia naszej pracy partyjnej. A uwag tych jest dużo. Na otwartych zebraniach podstawowych organizacji partyjnych przeprowadzanych obecnie widzi się, z jak dużą troską odnoszą się do naszej Partii bezpartyjni, jak traktują oni sprawę naszej Partii jako swoją własną, jak rzeczowo i śmiało krytykują nasze słabości i niektórych zaskorupiałych działaczy partyjnych i pracowników aparatu. A niestety od tych grzechów nie jesteśmy jeszcze wolni.</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#PoselTitkowWalenty">III Plenum wniosło także ożywczy powiew do środowisk inteligencji twórczej, do życia intelektualnego naszego kraju. Właśnie w okresie od III Plenum należy szukać zalążków tego nurtu, który tak pięknie owocuje obecnie. Wszyscy się zgodzimy, że wyrazem tego procesu nie są chyba nieprzemyślane i obce naszej ideologii wypowiedzi, które niekiedy zdarzają się w prasie, lecz bojowa publicystyka podejmująca tak ostro problemy naszego nowego trudnego życia. Chyba nie ma racji poseł Osmańczyk wyrażając obawy, że plewy tej publicystyki mogą komukolwiek przesłonić właściwą ocenę zjawisk występujących w prasie, i broniąc słusznie demokracji i swobody dyskusji poseł Osmańczyk chyba nie odrzuca konieczności podejmowania z tymi plewami polemiki, bo wszystkim nam chyba zależy, żeby fałszywe poglądy były zwalczane, żeby nasza publicystyka służyła pogłębianiu socjalistycznej świadomości, a nie wnoszeniu zamętu.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#PoselTitkowWalenty">Poseł Osmańczyk wyraźnie zresztą przecież podkreślił, że chodzi mu o wzmożenie oddziaływania publicystyki na procesy budowania socjalizmu i umacniania władzy ludowej. O to też chodzi i tak widzi te sprawy nasza Partia. Siła publicystyki, dziennikarza, pisarza — to obok jego talentu żarliwość społeczna, związek z walką mas pracujących, odwaga społeczna — słowem to wszystko, co składa się na pojęcie partyjności nie w ciasnym dogmatycznym ujęciu.</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#PoselTitkowWalenty">Trudno sobie zatem wyobrazić, by prasa mogła stanowić samodzielną siłę polityczną, niezależną od walki mas pracujących, od ich interesów, które najpełniej i najkonsekwentniej reprezentuje Partia. Kto tak sądzi — chyba łudzi się i negliżuje tak podstawową prawdę, ze prasa może spełniać swoją wielką rolę tylko wtedy, gdy poprzez związek z masami odbija interesy tych mas i oddaje swoje pióra i talenty walce mas, którą kieruje Partia.</u> + <u xml:id="u-25.18" who="#PoselTitkowWalenty">Mówiąc o III Plenum chciałem gwoli ścisłości historycznej podkreślić jego wielką wagę dla pogłębiania procesu demokratyzacji naszego życia, o którym tak szeroko obecnie mówi się. Nie znaczy to wcale, bym uważał, że w sprawach tych zostało powiedziane ostatnie słowo. XX Zjazd otwiera w tej dziedzinie nowe perspektywy. Zwrócił na to uwagę tow. Ochab na aktywie warszawskim stwierdzając, że istnieje konieczność pogłębiania i poszerzania III Plenum. To pogłębianie i poszerzanie III Plenum, twórcze przyswajanie i przepracowywanie nowych idei XX Zjazdu odbywa się w praktyce, w myślach aktywu partyjnego, w dyskusjach toczonych tak szeroko w kraju. Myśli te i doświadczenia znajdą swoje odbicie na najbliższym plenum KC PZPR, które sumując je sprecyzuje konkretny program działania dla całej Partii.</u> + <u xml:id="u-25.19" who="#PoselTitkowWalenty">Ze sprawą demokratyzacji naszego życia ściśle wiąże się cały kompleks zagadnień gospodarczych. Trudno bowiem mówić o pogłębianiu się demokracji, gdy w parze z tym nie idzie lepszy byt mas, gdy w parze z tym nie idzie bojowe rozwiązywanie kłopotów mieszkaniowych, o czym z taką troską mówiło wielu posłów, gdy w parze z tym nie idzie maksymalny wzrost dochodu narodowego i coraz to lepsze zaspokajanie życiowych potrzeb ludzi pracy. Sztuka działania politycznego polega właśnie na tym, by te procesy odbywały się równolegle. Powinniśmy zatem zdawać sobie sprawę i mówić o tym z narodem, że sytuacja gospodarcza jest trudna, że wiele trzeba wysiłku, i to jak najpowszechniejszego, by przezwyciężać najrozmaitsze trudności i pchać sprawę naprzód. 5 mld zł na podniesienie najniższych płac to nieomal herkulesowy wysiłek naszej gospodarki narodowej, a przecież wiemy, że zaspokoi on tylko część i to najbardziej elementarnych potrzeb. Taka jest sytuacja. W tej dziedzinie, jak i w innych, o czym mówił tow. Cyrankiewicz, działają pewne prawidłowości, a nie woluntaryzm. Truizmem już jest takie twierdzenie, że poprawę warunków musimy wypracować, ale niestety odbija on ściśle nieubłaganą prawdę naszej ekonomiki. Stąd takie znaczenie ma sprawa dobrego, lepszego niż dotąd, wygospodarowywania wciąż jeszcze wielkich rezerw w naszym przemyśle i rolnictwie. Stąd takie znaczenie walki o podnoszenie wydajności pracy, o rozwijanie postępu technicznego, o unowocześnienie naszego rolnictwa i zarządzania całą gospodarką narodową. Każdy wysiłek w tej dziedzinie, każdy wysiłek o oszczędność, o likwidację przerostów w aparatach, o mniej fasadowe budownictwo będzie miał istotny wpływ na sprawę dla narodu największą — na stałe podnoszenie poziomu życia mas pracujących, tak ofiarnie budujących coraz to piękniejszy gmach socjalistycznej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-25.20" who="#PoselTitkowWalenty">Nasza Partia prowadząca nieubłaganą walkę z tym wszystkim, co hamuje nasz marsz, dążąca do naprawienia krzywd, jakie zostały wyrządzone w poprzednim okresie, traktująca dalszą demokratyzację naszego życia jako czołowe zadanie, mobilizująca masy do przezwyciężania trudności gospodarczych — opiera się i będzie się opierała coraz to mocniej w tej walce na wszystkich siłach w narodzie, które dążą do socjalizmu, do odprężenia sytuacji międzynarodowej i uchronienia świata od wojny. Siły te z dniem każdym wzrastają. Będziemy dążyli do znalezienia jak najlepszego wspólnego języka z tymi wszystkimi, którzy chcą razem z Partią poprawiać nasze błędy i nie dopuścić do ich powtórzenia, którzy chcą, by w kraju naszym zapanowała całkowita praworządność, by troska o człowieka pracy była najwyższym sprawdzianem funkcjonowania naszego ustroju.</u> + <u xml:id="u-25.21" who="#PoselTitkowWalenty">Jedność Partii z masami pracującymi i z całym narodem czerpie swoje soki żywotne z tego wielkiego ruchu, jakiego jesteśmy świadkami. Jest ona najpotężniejszą zaporą przeciwko wszelkim zakusom wroga, który chciałby wytworzyć szczelinę między Partią i narodem, który chciałby skłócić nas ze Związkiem Radzieckim. Nie ma takiej siły, która zdolna byłaby pokrzyżować nasze plany, która zdolna byłaby zahamować wielki marsz ludzkości do socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-25.22" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. zielonogórskiego Andrzej Toczek.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#PoselToczekAndrzej">Wysoki Sejmie! W moim głosie w dyskusji nie będę rozważał, jaka warstwa społeczeństwa w Polsce jest najliczniejsza, jak to usiłował wykazywać wczoraj w swojej wypowiedzi poseł Horodyński, ale chciałbym na wstępie podkreślić, że w Polsce jest wielka armia klasy robotniczej, jest chłopstwo pracujące, które w sojuszu robotniczo-chłopskim pod kierownictwem klasy robotniczej buduje socjalizm. Są w niej wierzący i niewierzący, ale ani jedni, ani drudzy nie myślą wcale, aby sutanna reakcyjnego księdza zaciemniła im świat i drogę, po której idziemy. Oczywiście poseł Horodyński nie mógł mówić o tej warstwie społeczeństwa, ponieważ nie wychował się wśród niej. Zdaje się, że w obecnej sytuacji musimy jeszcze bardziej w naszej pracy skupić się wokół awangardy naszego narodu — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. My, ludowcy, jako wierny sojusznik klasy robotniczej, musimy jeszcze bardziej umacniać sojusz robotniczo-chłopski, musimy jeszcze więcej poświęcać uwagi, aby wprowadzić stopniowo tę grupę społeczeństwa, o której mówił poseł Horodyński, na drogę socjalizmu, na drogę nowego światopoglądu.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#PoselToczekAndrzej">Nie można zapominać również o tym, że istnieje i będzie jeszcze istnieć walka klasowa.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#PoselToczekAndrzej">Wysoka Izbo! Na obecnej sesji sejmowej przedłożony nam został budżet państwa, po stronie zarówno dochodów jak i wydatków, zmierzający w kierunku dalszego budownictwa socjalizmu i wzrostu stopy życiowej mas pracujących w mieście i na wsi. Budżet ten jest budżetem pokojowym i służyć będzie podniesieniu stopy życiowej ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#PoselToczekAndrzej">Wiadomym jest, że na dochód narodowy składa się wiele dziedzin życia gospodarczego naszego kraju, a w tym również i dochód z gospodarki chłopskiej, łącznie z obowiązkowymi dostawami płodów rolnych.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#PoselToczekAndrzej">W swoim, głosie w dyskusji chciałbym poświęcić nieco uwagi temu zagadnieniu, ponieważ daje się zaobserwować szereg spraw wymagających omówienia i ich normalizacji.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#PoselToczekAndrzej">Przede wszystkim wydaje mi się niesłuszne dotychczasowe przymykanie oczu na zjawisko obowiązujących dostaw, które w wielu wypadkach podważają gospodarkę chłopską tak w spółdzielniach produkcyjnych jak i gospodarstwach indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#PoselToczekAndrzej">Pierwszym zagadnieniem, które wysuwa się tu na czoło, jest sprawa koniecznego przyspieszenia przeklasyfikowania gleby w spółdzielniach produkcyjnych, gdyż utrzymywanie takiego stanu, jaki jest dotychczas, nie tylko nie sprzyja rozwojowi niektórych spółdzielni, ale wręcz przeciwnie — hamuje ich rozwój Jako przykład można tu przytoczyć dwie spółdzielnie produkcyjne z powiatu sztumskiego, które posiadają ten sam areał ziemi i o tej samej jakości i mają tak zróżnicowany wymiar obowiązkowych dostaw, że jedna z nich wykonuje swój plan z nadwyżkami, gdy tymczasem druga, mając o 100% większy wymiar, nigdy nie jest w stanie wykonać przypadającego jej planu.</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#PoselToczekAndrzej">W wyniku takiej sytuacji spółdzielcy z Zajezierza, którym rokrocznie z powodu wadliwej klasyfikacji umarza się część przypadających obowiązków, a nie dokonuje się koniecznego przeklasyfikowania gleby, są rozgoryczeni i twierdzą, że przecież dając im ulgi niepotrzebnie wyrządza się łaskę, gdyż gdyby mieli sprawiedliwy wymiar, co łączy się z przeklasyfikowaniem gleby, mieliby możliwość wywiązywać się ponadplanowo, tak jak to ma miejsce z drugą spółdzielnią w Kępinie.</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#PoselToczekAndrzej">Drugi problem, który waży na rozwoju spółdzielni, to nieunormowana dotychczas sprawa łąk sztucznych, z których spółdzielnie muszą dostarczać obowiązkowe dostawy zboża, gdy w przeciwieństwie do nich spółdzielnie te, które posiadają łąki naturalne, nie świadczą z tych łąk.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#PoselToczekAndrzej">Trzeba by sobie było zadać pytanie: czy taka polityka obciążeń jest słuszna?</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#PoselToczekAndrzej">Z mojego punktu widzenia nie widzę tu racji, gdyż chyba zdajemy sobie sprawę, że tak ci spółdzielcy, którzy mają łąki sztuczne, muszą paść krowy na określonym areale ziemi, jak i ci, którzy mają łąki naturalne.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#PoselToczekAndrzej">Wniosek mój zmierzałby w tym kierunku, aby dla wszystkich spółdzielni przewidzieć odpowiedni areał procentowo posiadanego gospodarstwa, na którym założone byłyby użytki zielone.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#PoselToczekAndrzej">Ponieważ przy takim posunięciu państwo nasze musiałoby zrezygnować z pewnej części obowiązkowych dostaw, dlatego też aby zapobiec uszczupleniu wpływów zboża, należałoby obciążenia nieco wyższe rozłożyć na te spółdzielnie, które dotychczas z uwagi na naturalne łąki mniej świadczą od spółdzielni, które takowych nie posiadają.</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#PoselToczekAndrzej">Słuszne by też było, aby z użytków zielonych, tak naturalnych jak i sztucznych, można było wykonywać w niektórych wypadkach obowiązkowe dostawy zboża — ziemniakami.</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#PoselToczekAndrzej">To samo dotyczyłoby również gospodarstw indywidualnych, w których są różne niekorzystne zjawiska godzące albo w chłopa, albo też w ogólny nasz dochód narodowy. Jako przykład chciałbym tu przytoczyć dwa gospodarstwa, w których widzimy rażącą niesprawiedliwość z uwagi na niedostatecznie przemyślane zarządzenia dotyczące realizacji obowiązków wobec państwa.</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#PoselToczekAndrzej">W powiecie tym dwóch obywateli, Maćkowiak i Słoniewski, posiada po 9 ha ziemi tej samej klasy. Na ogólną ilość 9 ha ob. Maćkowiak posiada 8,4 ha gruntów ornych i 0,6 ha łąki, mając tym samym wymiar obowiązkowych dostaw 48 metrów 88 kg zboża oraz 45 metrów 52 kg ziemniaków.</u> + <u xml:id="u-27.16" who="#PoselToczekAndrzej">Wymiar wyznaczony temu obywatelowi nie nasuwa większych zastrzeżeń z uwagi na to, że wymierzono mu zgodnie z posiadanymi klasami gleby. Ob. Słoniewski, posiadacz 9 ha, posiada w swym gospodarstwie 6 ha 84 ary łąk oraz 2 ha 16 arów gruntów ornych, w wyniku czego gospodarstwo jego obciążone jest wymiarem zboża zaledwie 292 kg i 792 kg ziemniaków. A więc potraktowano to gospodarstwo jako małorolne, któremu przysługuje niższa progresja w wymiarze.</u> + <u xml:id="u-27.17" who="#PoselToczekAndrzej">W takim stanie ob. Maćkowiak choć z trudem, ale daje duży wkład w zaopatrzenie ludności pozarolniczej w chleb, gdy tymczasem ob. Słoniewski, posiadacz dużej ilości łąk, rozwinął szeroko hodowlę, która daje mu nie mniejsze dochody jak gospodarka Maćkowiaka, ale udział jego w kształtowaniu dochodu narodowego po stronie wpływów jest bardzo znikomy.</u> + <u xml:id="u-27.18" who="#PoselToczekAndrzej">Wydaje mi się, że sprawę tę należałoby poddać generalnej rewizji i spowodować, aby każdy chłop równomiernie świadczył na rzecz dochodu narodowego, gdyż przymykanie oczu na ten stan, jaki istnieje, powoduje u jednych chłopów rozgoryczenie, gdy natomiast drudzy dzięki takiej polityce mają możliwość nadmiernego bogacenia się. Chciałbym tutaj nadmienić, że różnica w wymiarze wynosi ponad 10 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-27.19" who="#PoselToczekAndrzej">Opierając się na uwagach terenowych rad narodowych, przy rozpatrywaniu naszego budżetu państwowego chciałem również zatrzymać się i nad inną sprawą, która moim zdaniem winna być przedyskutowana z uwagi na jej dość poważne znaczenie.</u> + <u xml:id="u-27.20" who="#PoselToczekAndrzej">Na terenie Ziem Odzyskanych znajduje się stosunkowo spora ilość gospodarstw, w których zabudowania gospodarcze są wyższe ponad potrzeby kilku czy kilkunasto-hektarowego chłopa.</u> + <u xml:id="u-27.21" who="#PoselToczekAndrzej">Szczególnie chodzi tu o pomieszczenia na inwentarz czy nawet stodoły.</u> + <u xml:id="u-27.22" who="#PoselToczekAndrzej">W warunkach gospodarki indywidualnej te wielkie nieraz zabudowania nie są wykorzystane, dość często pustoszeją, gdy tymczasem nowo organizujące się spółdzielnie produkcyjne, do których ci chłopi dość często nie wstępują, są pozbawione baz, w których mogłyby gospodarować bez dużego nakładu finansowego.</u> + <u xml:id="u-27.23" who="#PoselToczekAndrzej">W samym tylko powiecie Pruszcz w 11 Wsiach, w których są spółdzielnie, duże zabudowania znajdują się w ręku indywidualnych chłopów, a spółdzielnie muszą budować bazy, ponieważ nie mają gdzie trzymać inwentarza.</u> + <u xml:id="u-27.24" who="#PoselToczekAndrzej">Jest zupełnie zrozumiałe, że budowa obory pociąga za sobą dość duży nakład gotówki i to właśnie w tym okresie, kiedy spółdzielnia zapoczątkowuje swoją gospodarkę, a zatem dniówka obrachunkowa kształtuje się tam przez parę lat dość nisko.</u> + <u xml:id="u-27.25" who="#PoselToczekAndrzej">Wydaje mi się, że dość celowym i słusznym byłoby dokonać analizy tego zagadnienia, aby umożliwić korzystanie z dużych zabudowań spółdzielniom produkcyjnym, które najczęściej nie mogą się dogadać z chłopami mającymi takie zabudowania, a posiadającymi na nie akty nadania.</u> + <u xml:id="u-27.26" who="#PoselToczekAndrzej">Wnioski z terenu idą w tym kierunku, żeby wydać odpowiednie zarządzenie w kierunku przejmowania przez spółdzielnie tych zabudowań, a tymczasem udzielać spółdzielniom kredytów na pobudowanie mniejszych pomieszczeń gospodarskich dla tych chłopów, którzy duże zabudowania przekazaliby spółdzielniom produkcyjnym. Byłaby to rekompensata za oddane budynki duże.</u> + <u xml:id="u-27.27" who="#PoselToczekAndrzej">W wyniku takiego ustawienia sprawy, korzystałyby na tym poważnie spółdzielnie produkcyjne, które nie ponosiłyby kosztów i więcej uwagi poświęciłyby produkcji roślinnej zamiast budownictwu, jak również racjonalniej wykorzystany byłby budżet państwowy w ramach przewidzianych kredytów na rolnictwo, ponieważ zdajemy sobie sprawę, że budowa obory na 4 czy 6 sztuk inwentarza kosztować nas będzie kilka razy mniej niż budowa olbrzymiej obory spółdzielczej na kilkadziesiąt sztuk bydła.</u> + <u xml:id="u-27.28" who="#PoselToczekAndrzej">Następna sprawa — to zabezpieczenie paszy dla inwentarza spółdzielczego.</u> + <u xml:id="u-27.29" who="#PoselToczekAndrzej">Oczywiście, że uchwała V Plenum KC rozwiąże szereg problemów w spółdzielniach jak i w ogóle w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-27.30" who="#PoselToczekAndrzej">Chłopi z wielkim zadowoleniem przyjęli tę uchwałę.</u> + <u xml:id="u-27.31" who="#PoselToczekAndrzej">Ale chciałbym zwrócić uwagę na taką sprawę. Od kilku lat z rzędu w niektórych spółdzielniach przed nastaniem wiosny odczuwa się poważny brak pasz, tak objętościowych jak i treściwych, i w wielu spółdzielniach bydło zapada na gruźlicę, nie mówiąc już o zanikaniu produkcji mleka.</u> + <u xml:id="u-27.32" who="#PoselToczekAndrzej">Celem zapobieżenia podobnym wypadkom należałoby stworzyć na szczeblu powiatu rezerwy paszowe dla przyjścia z pomocą spółdzielniom w takich okolicznościach. Rezerwą tą dysponowałoby prezydium powiatowej rady narodowej wraz z pełnomocnikiem skupu.</u> + <u xml:id="u-27.33" who="#PoselToczekAndrzej">Stworzenie takiej rezerwy byłoby możliwe w okresie kampanii cukrowniczej przez zastosowanie pewnej ilości wytłoków mokrych oraz zmagazynowanie pewnej ilości wytłoków suszonych. Dalej możliwe byłoby stworzenie rezerwy pasz treściwych z oszczędności norm ubytkowych PZZ i GS, zmagazynowanie pewnej ilości otrąb i pasz treściwych oraz zmagazynowanie pewnej ilości słomy i siana w magazynach gminnych, jak i rezerw do dyspozycji powiatowej rady narodowej. W razie gdyby się ukazało, że dany powiat nie wykorzystuje tej rezerwy, to wówczas prezydium wojewódzkiej rady narodowej zleciłoby przerzut tej rezerwy na te powiaty, które tej paszy potrzebują.</u> + <u xml:id="u-27.34" who="#PoselToczekAndrzej">Niezależnie od poruszonych tutaj spraw chciałbym, uwzględniając wypowiedzi terenu, zwrócić także uwagę na budownictwo w spółdzielniach produkcyjnych, które nie wypracowało właściwych projektów domów mieszkalnych i pomieszczeń gospodarczych, które by bardziej nadawały się do użytku niż budowane dotychczas.</u> + <u xml:id="u-27.35" who="#PoselToczekAndrzej">Nawracając jeszcze do obowiązkowych dostaw, o których mówiłem poprzednio, chciałbym się zastanowić nad planowaniem tych dostaw przez władze centralne.</u> + <u xml:id="u-27.36" who="#PoselToczekAndrzej">Wydaje mi się, że dotychczasowe szablonowe zarządzenia w tej sprawie są nieprzemyślane i wymagają pewnej rewizji. Na poparcie tego muszę przytoczyć, że w skali krajowej ustalony jest dość sztywny termin rozpoczęcia dostarczania zboża, podczas gdy na ziemiach centralnych żniwa rozpoczynają się o trzy tygodnie wcześniej niż na terenach nadmorskich, a plan rozpoczęcia dostawy nie ma tego zróżniczkowania.</u> + <u xml:id="u-27.37" who="#PoselToczekAndrzej">Właśnie w jednym z naszych powiatów spotkałem się z wypadkiem, że chłop wychodząc pierwszy raz z kosą w pole, miał już nakaz dostawy zboża na ten sam dzień, a zboża przecież nie mógł kosić wcześniej, gdyż było niedojrzałe, a tym samym nie mógł go dostarczyć.</u> + <u xml:id="u-27.38" who="#PoselToczekAndrzej">Nieuwzględnienie tych momentów jest najczęściej powodem niesłusznej krytyki w ocenie realizacji świadczeń wsi na rzecz państwa przez województwa i powiaty, które niewiele są temu winne, że zboże u nich dojrzewa później i później mogą je dostarczać.</u> + <u xml:id="u-27.39" who="#PoselToczekAndrzej">Przedłożony nam budżet, którego dość duże sumy są przewidziane na rozwój rolnictwa obok innych dziedzin gospodarki narodowej, ma posłużyć, aby w roku następnym i w dalszych latach był on jeszcze większy, co niewątpliwie może być wykonane, jeżeli budżet ten zostanie we właściwym czasie i z rozeznaniem potrzeb zużyty.</u> + <u xml:id="u-27.40" who="#PoselToczekAndrzej">Tymczasem już w roku bieżącym zarysowują się pewne niedobory, nie tyle w rozdysponowaniu sum przewidzianych na poszczególne dziedziny gospodarki rolnej, ile we wpływie masy towarowej dla wsi, która zagwarantowałaby szybszy rozwój rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-27.41" who="#PoselToczekAndrzej">Chciałbym tu powiedzieć, że istotnym hamulcem w rozwoju rolnictwa jest często zła produkcja maszyn i różnego sprzętu potrzebnego rolnictwu, którego potrzeby przez nasz przemysł są niedostatecznie doceniane.</u> + <u xml:id="u-27.42" who="#PoselToczekAndrzej">Drobna, na ogół sprawa, jak produkcja łopat, wideł, nie jest praktykowana należycie, gdyż sprzęt ten, nie mówiąc już o większych narzędziach czy maszynach, często nie nadaj e się do użytku z braku dostatecznej techniki w produkcji.</u> + <u xml:id="u-27.43" who="#PoselToczekAndrzej">Można by mieć także sporo pretensji pod adresem władz centralnych, jeśli chodzi o nawozy sztuczne. Mimo że istnieje konieczność poczynienia wszelkich kroków, aby dźwignąć nasze rolnictwo, to jednak dostawa nawozów sztucznych, jak mnie informuje zestawienie z woj. zielonogórskiego na dzień 1 kwietnia br.,~ ~nie przedstawia się zbyt różowo, ponieważ żaden rodzaj nawozu nie został w 100% doprowadzony do tego województwa, a nawozy potasowe wykonano na ten dzień zaledwie w 86,5%.</u> + <u xml:id="u-27.44" who="#PoselToczekAndrzej">Wysoki Sejmie! Na podstawie uchwały Rady Ministrów nr 59 z dnia 28.I.56 zostało powołane Przedsiębiorstwo Robót Wodno-Melioracyjnych we Wrocławiu obsługujące dwa województwa: wrocławskie i zielonogórskie. Na terenie woj. zielonogórskiego powołano 4 Rejonowe Kierownictwa Robót Wodno-Melioracyjnych z siedzibą w Gorzowie, Międzyrzeczu, Sulechowie i Kożuchowie oraz Zakłady Remontowe Sprzętu Melioracyjnego w Międzyrzeczu.</u> + <u xml:id="u-27.45" who="#PoselToczekAndrzej">Planowe zadania dla woj. zielonogórskiego, rozpracowane w 5-latce, zamykają się w następujących kwotach:</u> + <u xml:id="u-27.46" who="#PoselToczekAndrzej">rok 1957— 31.700.000 zł „1958 — 49.900.000„ „1959 — 54.800.000„ „1960 — 83.000.000„ Jak z tego wynika, zachodzi konieczność, pomimo wszystko, powołania dla woj. zielonogórskiego oddzielnego przedsiębiorstwa robót wodno-melioracyjnych. Zważyć należy przy tym fakt, że obecne przedsiębiorstwo we Wrocławiu posiada słabą i nieliczną obsługę techniczną przy dużym obszarze terenowym sięgającym ponad 300 km od siedziby chociażby Rejonowego Kierownictwa Robót Wodno-Melioracyjnych w Gorzowie i nie będzie mogło obsłużyć terenu należycie. Należy wziąć przy tym pod uwagę, że siły techniczne na terenie woj. zielonogórskiego są lepsze i żywotniejsze, a przy własnej obsadzie, nawet przy zmniejszonej ilości etatów do 23 osób dla przedsiębiorstwa, sprostają zadaniom wynikającym z planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-27.47" who="#PoselToczekAndrzej">Wobec powyższego należy przyjąć zasadę opartą na wyżej wymienionych przykładach, że celowe jest powołanie nawet od zaraz lub też od 1957 r. przedsiębiorstwa obsługującego wyłącznie teren woj. zielonogórskiego, (Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. poznańskiego Szczepan Szczeniowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Wysoka Izbo! W swojej wypowiedzi chcę poruszyć przede wszystkim kilka spraw dotyczących pracy kulturalnej , kulturalno-oświatowej terenowej i chcę się posłużyć dla tej pracy przykładem terenu woj. poznańskiego. W terenie tym mamy obecnie czynnych 10 domów kultury, mamy 437 bibliotek, w tym 340 wiejskich, mamy 114 świetlic gromadzkich utrzymywanych z budżetu terenowego, mamy ponadto jeszcze — co jest bardzo charakterystyczne — 1,259 innych świetlic pod opieką szeregu instytucji takich jak PGR, POM, Związek Spółdzielni, gminne spółdzielnie i inne. Poza tym są jeszcze świetlice w zakładach pracy i w świetlicach tych działa ponad 3 tys. różnych zespołów: teatralnych, muzycznych, oświatowych i śpiewaczych.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Mogłoby się z tego wydawać, że działalność kulturalna na tych terenach rozwija się — jakby z liczb tych wynikało — bardzo pomyślnie, ale są tu bardzo poważne cienie. Trzeba zwrócić uwagę przede wszystkim, że liczba gromad wynosi 770, tzn. zaledwie 20% gromad posiada świetlice gromadzkie. A jeżeli chodzi o fundusze, jakie są do rozporządzenia, to te fundusze są nader skromne i nie wystarczają na potrzeby. A potrzeby są bardzo duże i są coraz bardziej rosnące dlatego, że aktywność kulturalna terenu jest duża, działalność aktywu samorzutna.</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Jeżeli chodzi o te fundusze, w szeregu bibliotek fundusze są na tyle skromne, że limity wystarczają zaledwie na wypłacanie wynagrodzeń. Jeżeli chodzi o punkty biblioteczne — najniższe ogniwo biblioteczne — jest tych punktów w naszym terenie ponad 2.700, z czego 2.600 na wsiach. Tam fundusze są jeszcze skromniejsze, tam kwartalnie jest tylko do rozporządzenia — i to nie we wszystkich punktach — około 100 zł na nagrody.</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Jeżeli chodzi o świetlice, to fundusze nie wystarczają na podtrzymanie działalności różnych kółek amatorskich, które bardzo bujnie się rozwijają. Więc świadczenia i środki, jakimi rozporządzają budżety terenowe, są skromne. Ja zaraz przejdę do rozpatrzenia tego w skali ogólnej.</u> + <u xml:id="u-29.4" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Jedna rzecz jeszcze wydaje się jest też charakterystyczna, mianowicie duże rozproszenie działalności, brak koordynacji. Na terenach wiejskich działa — jak z tego, co powiedziałem, wynika — szereg różnych instytucji. Te instytucje rozporządzają nieraz nawet poważnymi środkami, ale bardzo uderzający jest brak koordynacji. Jest pilna potrzeba lepszej niż dotychczas koordynacji działania tych instytucji. Tutaj sądzić należy, że pomoże nowa instrukcja nr 14 Ministerstwa Kultury i Sztuki z lutego roku bieżącego, która dąży właśnie do ustalenia pewnych zasad koordynacyjnych. Ale wszystko będzie zależało od wykonania tej instrukcji.</u> + <u xml:id="u-29.5" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Te bolączki są chyba jednak typowe dla całego państwa: skromne środki na działalność kulturalną i ponadto duże rozproszenie.</u> + <u xml:id="u-29.6" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Jeżeli chodzi o te środki, jakie przeznaczamy w budżecie Ministerstwa Kultury i Sztuki na działalność kulturalną w terenie, to tutaj mamy 24 min zł na działalność świetlicową i 40 mln zł na działalność bibliotek miejskich i wiejskich. Przeciętnie biorąc zaledwie połowa gromad ma biblioteki obsługiwane przez ten budżet i tylko 22% gromad posiada świetlice gromadzkie obsługiwane z tego budżetu. To są środki małe.</u> + <u xml:id="u-29.7" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Uważam, że zbyt małe środki przeznacza się na potrzeby kulturalne terenu, które — jak mówiłem — są bardzo duże.</u> + <u xml:id="u-29.8" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Czy nie można temu zaradzić? Wydaje mi się — jak mówiliśmy na Komisji Oświaty, Nauki i Kultury — że budżet taki można by inaczej ułożyć. Znalazłyby się środki na powiększenie, na rozszerzenie zakresu działalności kulturalnej w terenie, gdyby ograniczyć wydatki raczej natury reprezentacyjnej, na które łoży się, jak wiadomo, zbyt duże sumy.</u> + <u xml:id="u-29.9" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Na Komisji była dyskutowana sprawa 4 zespołów tanecznych: — „Mazowsze”, „Śląsk”, — „Warszawa” i Polski Zespół Tańca, na które państwo dopłaca 21 mln zł, a w eksploatacji przeciętny koszt takiego zespołu wynosi 7 mln zł. To jest koszt duży. Jeżeli porównamy to z 24 mln zł, które idą na 1.676 świetlic wiejskich, to zdaje się jest tutaj dysproporcja.</u> + <u xml:id="u-29.10" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Tak samo w budżecie tym widać zbytnią może dążność do reprezentacji, która się wyraża w kosztach budowy Opery, gdzie zbyt może luksusowo przewiduje się urządzenie wewnętrzne.</u> + <u xml:id="u-29.11" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">W związku z sytuacją w terenie chcę jeszcze na jedno zwrócić uwagę. Sprawom kulturalnym w pracy rad narodowych poświęca się zbyt mało uwagi i często przez czynnik administracyjny sprawy te traktowane są dalszoplanowo. To się odbija w. nieodpowiednim często doborze kadr, niedostatecznej opiece nad dokształcaniem tych kadr, płynności tych kadr i przy tym jest charakterystyczna dążność do administrowania.</u> + <u xml:id="u-29.12" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Można by znacznie polepszyć sytuację, jeżeli się więcej poświęci uwagi inicjatywie społecznej która — jak już wiemy o tym — jest bardzo wyraźna w terenie, jeżeli oprzemy się w większym stopniu na aktywie społecznym, na społeczeństwie. To ogromnie pomogłoby polepszyć sytuację kulturalną na wsi.</u> + <u xml:id="u-29.13" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Jeszcze jedna rzecz charakterystyczna daje się tu zauważyć, która mam wrażenie też jest ogólnej natury. Istnieje dążność do centralnego administrowania ze strony Ministerstwa Kultury. Był szereg przypadków, kiedy Ministerstwo Kultury i Sztuki działało z pominięciem nawet wojewódzkich rad narodowych. Był w Kaliszu taki zespół, utworzony bez porozumienia z Wojewódzką Radą Narodową — i ta tendencja, żeby zarządzać bezpośrednio, to nie jest tendencja dobra. Tu większą trzeba zostawić inicjatywę terenowi.</u> + <u xml:id="u-29.14" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Ta tendencja centralnego administrowania może jeszcze wyraźniej zaznacza się, jeżeli chodzi o sprawy kultury w Poznaniu.</u> + <u xml:id="u-29.15" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Chciałbym może parę słów poświęcić sprawom kultury tego dużego ośrodka. Może wato przypomnieć, że Poznań obecnie już liczy 380 tys. mieszkańców i jest dużym istotnie ośrodkiem kultury, o dużych tradycjach i dużym promieniowaniu.</u> + <u xml:id="u-29.16" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Ale w ostatnich latach widzimy jednak osłabienie wyraźne działalności kultury w Poznaniu. Jest takie osłabienie, jest odpływ sił twórczych z Poznania, jest powiedzmy osłabienie pewne Opery Poznańskiej.</u> + <u xml:id="u-29.17" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Jest trudna dość sytuacja, zwłaszcza lokalowa, teatrów poznańskich, jest trudna sytuacja, jeżeli chodzi o kina poznańskie. Jest pewne osłabienie nawet Uniwersytetu Poznańskiego i ośrodków naukowych, o czym będę jeszcze mówił.</u> + <u xml:id="u-29.18" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">I to znowu wiąże się z pewną tendencją dość wyraźnie zaznaczającą się — tendencją centralizacyjną ze strony Warszawy i z tendencją do takiego centralnego dysponowania kulturą. To nie jest tendencja dobra na dłuższą metę.</u> + <u xml:id="u-29.19" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Ośrodki kultury powinny jednak być rozmieszczone w terenie i stamtąd promieniować. Nie wystarczy, jeżeli mamy bardzo silne ośrodki kultury w stolicy, a dużo słabsze ośrodki kultury na prowincji. Taki stan nie jest zdrowy i trzeba zwrócić może baczniejszą niż dotychczas uwagę, żeby nie doprowadzać do zbytniego osłabienia ośrodków kulturalnych, zwłaszcza takich, które mają swoją tradycję.</u> + <u xml:id="u-29.20" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Może jeszcze parę słów poświęcę sytuacji kin w Poznaniu, bo tu też jest sytuacja dość charakterystyczna. Jeżeli przyjrzeć się danym, które udostępnił Centralny Urząd Kinematografii w czasie obrad Komisji Oświaty, Nauki i Kultury, to wynika z nich, że Poznań stoi faktycznie na ostatnim miejscu, jeżeli chodzi o liczbę miejsc w kinach do rozporządzenia na jednego mieszkańca.</u> + <u xml:id="u-29.21" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Wprawdzie w tej statystyce, którą podawał Centralny Urząd Kinematografii, na ostatnim miejscu były Kielce, ale statystyka była oparta na fałszywych danych, ponieważ Kielce były liczone jako miasto o 100 tys. mieszkańców, a to jest stanowczo przesada.</u> + <u xml:id="u-29.22" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Może tu na marginesie zauważę, że tego rodzaju omyłka nie wystąpiłaby, gdyby były dostępne dane statystyczne, których byliśmy przez dłuższy czas pozbawieni, ale sytuacja jest właśnie taka. Poznań, który przed wojną miał 15 kin, ma obecnie 7 i nawet nie zapowiada się wyraźniejsza poprawa w ciągu planu 5-letniego, co też wynika z tych niekompletnych i zawodnych danych statystycznych.</u> + <u xml:id="u-29.23" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Myślę, że jest to stan dość alarmujący, jeżeli chodzi o sytuację kinową. Może należałoby również zwrócić większą uwagę na potrzeby Poznania.</u> + <u xml:id="u-29.24" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Co wyłania się z takiego krótkiego przeglądu spraw kultury na terenie Poznania? Wyłania się mianowicie szczupłość środków, co wynika z wadliwego ustalenia centralnego budżetu, następnie duże rozproszenie i brak koordynacji działania w terenie. Może dlatego warto na to zwrócić uwagę, bo takie rozproszone działanie, taki brak koordynacji środków, nawet często dość znacznie zaangażowanych nie tylko na kulturę, ale i na inne cele — występują i w innych dziedzinach, że wspomnę tu np. o szkolnictwie zawodowym, które myśmy również rozpatrywali na Komisji Oświaty, Nauki i Kultury.</u> + <u xml:id="u-29.25" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Takie rozproszenie występuje bardzo wyraźnie i na terenie nauki, o czym będę jeszcze mówić.</u> + <u xml:id="u-29.26" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Tego rodzaju rozproszenia występują też w działalności różnych instytutów naukowo-technicznych, resortowych.</u> + <u xml:id="u-29.27" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Inna rzecz, o której warto przypomnieć, to potrzeba dania większej samodzielności terenowym ośrodkom, w ogóle terenowi, oraz w mniejszym stopniu zarządzania centralnie różnymi sprawami.</u> + <u xml:id="u-29.28" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Przejdę teraz do spraw nauki, które bardzo blisko, bardzo bezpośrednio wiążą się ze sprawami kultury. Ja nawet osobiście nie bardzo rozumiem, dlaczego jest tak ogólnie przyjęte rozróżnianie kultury i nauki.</u> + <u xml:id="u-29.29" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Nauka przecież jest integralną częścią kultury i to, że nauka jest integralną częścią kultury, charakteryzuje bardzo dobitnie sytuacja obecna w wieku XX.</u> + <u xml:id="u-29.30" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Może też najpierw na przykładzie Poznania rozpatrzę, jak wygląda ta sytuacja nauki. Poznań jest dużym ośrodkiem akademickim. W Poznaniu mamy Uniwersytet, Politechnikę, Wyższą Szkołę Rolniczą, Akademię Medyczną, Wyższą Szkołę Muzyczną, Wyższą Szkołę Ekonomiczną, Wyższą Szkołę Wychowania Fizycz. W skali państwowej jest to jeden z najpoważniejszych ośrodków naukowych, ośrodek, który po Warszawie i Krakowie może o trzecie miejsce konkurować z Wrocławiem.</u> + <u xml:id="u-29.31" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Ale co widzimy w ostatnich latach? Widzimy znowu stopniowe osłabienie tętna życia naukowego w Poznaniu, zwłaszcza jeżeli chodzi o nauki reprezentowane w Uniwersytecie, o nauki humanistyczne.</u> + <u xml:id="u-29.32" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Poznań jest bardzo silnym ośrodkiem nauk humanistycznych, jest jednym z najsilniejszych ośrodków nauk historycznych.</u> + <u xml:id="u-29.33" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">W Poznaniu rozwijała się dobrze muzykologia, archeologia, językoznawstwo, ostatnio zaczęła się rozwijać chemia — otóż widzimy jednak w ostatnich latach stopniowe zamieranie pewnych kierunków na Uniwersytecie Poznańskim. Muzykologia już się urwała.</u> + <u xml:id="u-29.34" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Ostatnia sprawa, jaką zostałem już tutaj zaalarmowany przez kolegów z ośrodka poznańskiego, to jest sprawa archeologii. Archeologia dziś rozwija się bardzo bujnie w Polsce, dzięki dużym sumom, jakie archeologowie nasi dostali na badania z Polskiej Akademii Nauk. Warszawa stała się silnym ośrodkiem archeologicznym, ale nie trzeba zapominać, że Poznań był tym ośrodkiem, w którym się niemal wszyscy czynni dzisiaj archeologowie lub profesorowie wykształcili i Poznań ma duże tradycje badań archeologicznych, a teren Wielkopolski jest terenem obiecującym do badań.</u> + <u xml:id="u-29.35" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Dlatego też środowisko naukowe Poznania zostało bardzo zaniepokojone wiadomością, że kierunek archeologii i studia archeologiczne mają zostać zwinięte na Uniwersytecie Poznań- Myślę, że może Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego raz jeszcze rozpatrzy tę sprawę, zanim poweźmie jakieś ostateczne decyzje w tym kierunku.</u> + <u xml:id="u-29.36" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Chciałem popatrzeć teraz jeszcze na sprawę Uniwersytetu Poznańskiego, która jest nieco symptomatyczna, jako sprawa osłabienia ośrodków naukowych prowincjonalnych — popatrzeć na to jeszcze i z innej strony.</u> + <u xml:id="u-29.37" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Mianowicie sprawa Uniwersytetu Poznańskiego i innych wiąże się ze sprawą niedoceniania roli i znaczenia uniwersytetów w nauce — i nie tylko w nauce, ale i w gospodarce państwowej. Jak wiemy, w uniwersytetach rozwijają się te nauki, które nie mają bezpośredniego praktycznego związku z gospodarka, to znaczy których wyniki nie znajdują natychmiastowego zastosowania w gospodarce. Tu wiec rozwijają się nauki humanistyczne, mające bardzo duże znaczenie dla rozwoju kultury narodowej, i tu się rozwijaj a nauki podstawowe, takie jak chemia, fizyka, biologia, które są naukami podstawowymi dla dużych dziedzin gospodarki narodowej — dla przemysłu, rolnictwa, medycyny.</u> + <u xml:id="u-29.38" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Ale w ostatnich latach — ostatnich latach powojennych odpowiednie proporcje zostały tutaj zachwiane. W latach powojennych, już w ciągu 6-latki widzimy bardzo bujny rozwój przemysłu, bardzo szybko rosnące potrzeby przemysłu, jeżeli chodzi o kadry. Wzrosło również w ostatnich latach zapotrzebowanie rolnictwa na lekarzy i inżynierów i w związku z tym obserwujemy bardzo silny rozwój politechnik, akademii medycznych, wyższych szkół rolniczych, wyższych szkół ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-29.39" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Jeżeli chodzi o akademie medyczne i wyższe szkoły rolnicze, to odłączyły się one od uniwersytetów, których przedtem stanowiły część, i to oczywiście z natury rzeczy już w pewnym stopniu osłabiło uniwersytety. Ale to jest naturalna ewolucja, której można tylko przyklasnąć. Gorsza jednak jest rzecz, że w ciągu ostatniej 6-latki uniwersytety zostały zepchnięte na peryferie zainteresowań Ministerstwa. Wyraziło się to w tym, że uniwersytety przez cały czas 6-latki — z wyjątkiem może pierwszych 2 lat — nie uzyskiwały odpowiednich kredytów, nie uzyskiwały odpowiedniego zabezpieczenia etatowego. Nastąpiła deprecjacja nauk, o której już tutaj słyszeliśmy, nauk humanistycznych, nauk podstawowych. To wyraziło się również i w poborach pracowników nauki — też o tej sprawie dzisiaj słyszeliśmy — i wyraziło się szczególnie silnie, jeżeli chodzi o nauki podstawowe, o takie nauki, jak fizyka, chemia, biologia, jeżeli chodzi o wyposażenie należyte pracowni naukowych w sprzęt. Pod tym względem wytworzyła się bardzo niepokojąca sytuacja.</u> + <u xml:id="u-29.40" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Trzeba pamiętać, że nawet i dziś, po powstaniu Akademii Nauk, uniwersytety skupiają najsilniejszą, najwyżej kwalifikowaną kadrę naukową. W uniwersytetach właśnie jest najwięcej, jest największe zagęszczenie wykwalifikowanych pracowników naukowych. Dużo słabsze zagęszczenie mamy już w politechnikach i w wyższych szkołach rolniczych, a jeszcze słabsze w instytutach naukowo-badawczych.</u> + <u xml:id="u-29.41" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Politechnik mamy obecnie 10 i mamy 7 wyższych szkół rolniczych, ale ja osobiście mam wątpliwości, czy ten rozrost nie był za szybki ze względu na rozporządzalną kadrę, bo tu jest sytuacja trochę taka, jak— powiedźmy— z niektórymi lekarstwami. Jeżeli się zbytnio rozcieńczy lekarstwo, to jego działanie ustanie. Kadra została rozcieńczona bardzo. Nie wiem, czy nie byłoby lepiej mieć nieco mniej politechnik i wyższych szkół rolniczych, ale za to stojących na wyraźnie wyższym poziomie. Ale przy tym rozcieńczeniu kadry rozdział funduszów był taki, że główna część funduszów szła właśnie na politechniki i wyższe szkoły rolnicze, a niedostateczne fundusze szły na zaopatrzenie uniwersytetów, co spowodowało, że w ostatnich latach 6-latki wyposażenie w przyrządy badawcze nie tylko się nie polepszało, ale się nawet pogarszało chociażby już z tego powodu, że sprzęt ulega stopniowo niszczeniu.</u> + <u xml:id="u-29.42" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Oczywiście ponieważ jestem fizykiem, więc mnie interesują nauki podstawowe, takie jak fizyka i chemia, ale może i Wysoka Izba pozwoli sobie zająć chwilę uwagi przedstawieniem znaczenia nauk podstawowych dla rozwoju całej naszej techniki.</u> + <u xml:id="u-29.43" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Trzeba pamiętać, że wszystkie gałęzie techniki bazują ostatecznie, wiążą się w ten czy inny sposób z fizyką i chemią. W ostatnich latach powojennych widzieliśmy coraz szybszy rozwój techniki, powstawanie nowych działów. I rzecz charakterystyczna, w tych nowych działach, takich jak radiotechnika, jak elektronika, jak powstający w naszych oczach dział inżynierii jądrowej, który niewątpliwie w najbliższych już latach będzie grać dużą i coraz ważniejszą rolę w naszej technice — wszystkie te działy powstają przy bezpośrednim związku z badaniami naukowymi w dziedzinie nauk podstawowych, w dziedzinie chemii i fizyki.</u> + <u xml:id="u-29.44" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Taki był stan rzeczy we wszystkich państwach wysoko uprzemysłowionych. Taki był bieg rzeczy w Związku Radzieckim, w Stanach Zjednoczonych, w Anglii, w Niemczech — i inaczej być nie może. Taki jest poziom rozwojowy tych nauk i taka jest sytuacja w przemyśle, że o postępie technicznym w sensie dzisiejszym można mówić tylko, jeżeli ma się silne zaplecze naukowe, Otóż u nas sytuacja jest dlatego niebezpieczna, bo to zaplecze naukowe jest bardzo słabe, jest za słabe, jak na potrzeby naszego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-29.45" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Może ta sprawą nie jest tak ostro jeszcze widoczna, ale to się wiąże z ogólną cechą naszego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-29.46" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">My jesteśmy jednak wciąż jeszcze krajem zacofanym przemysłowo. Mieliśmy bardzo wielkie zaniedbania do odrobienia. Wiemy wszyscy, jaki był stan przemysłu w Polsce przedwojennej, jak nie dbano o rozwój tego przemysłu. Wiemy wszyscy dalej, jakie nastąpiły zniszczenia w kraju. W 1945 r. musieliśmy w wielu dziedzinach zaczynać prawie od niczego. Nie trzeba też się dziwić, że w 1945 r. byliśmy bardzo poważnie, o kilkadziesiąt lat — można powiedzieć o jakieś 40 lat zapóźnieni w stosunku do przemysłu innych krajów wysoko uprzemysłowionych.</u> + <u xml:id="u-29.47" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Dzięki wielkiemu wkładowi pracy nadrobiliśmy już poważnie to zapóźnienie. Poczyniliśmy wielkie postępy, ale niemniej dzisiaj, ogólnie mówiąc, stan polskiego przemysłu nie stoi na poziomie innych krajów. Jesteśmy zapóźnieni i zapóźnienie to można szacować na jakieś 15 do 20 lat. To zapóźnienie dotyczy właśnie tych nowoczesnych dziedzin przemysłu i to zapóźnienie będzie musiało dawać się nam coraz wyraźniej we znaki dlatego, że teraz już nie wystarczy kładzenie nacisku na ilość, ale musimy coraz większy nacisk kłaść na jakość. Musimy dążyć ciągle do postępu technicznego, a właśnie ten postęp techniczny może być zapewniony tylko wtedy, gdy będą należycie rozwinięte nauki podstawowe.</u> + <u xml:id="u-29.48" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">I wydaje mi się, że tutaj był popełniony błąd w planowaniu jeszcze w okresie 6-latki, dlatego że nie jest słuszny pogląd, że można najpierw budować przemysł, a potem dopiero kiedyś rozbudowywać nauki podstawowe. Te rzeczy muszą być budowane jednocześnie, chociażby dlatego, że kształcenie pracownika naukowego kwalifikowanego w fizyce czy chemii to jest sprawa 10 lat i nie da się przyspieszyć. leżeliśmy tego nie zrobili wcześniej, to już stąd powstaje zapóźnienie.</u> + <u xml:id="u-29.49" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Jeżeli popatrzymy na sytuację u wszystkich naszych sąsiadów, jeżeli już nie będziemy porównywać się ze Związkiem Radzieckim, gdzie oczywiście skala jest innego rzędu, ale jeżeli porównamy się z Czechami, NRD, z Węgrami, to widzimy zapóźnienie naszej techniki w stosunku do tych krajów. Nasz przemysł posiada liczną sieć instytutów naukowo-badawczych, ale te instytuty naukowo-badawcze nie mają dostatecznego zaplecza, jeśli chodzi o kadry, nie mają dostatecznego zaopatrzenia, jeśli chodzi o wykwalifikowanych fizyków i chemików. I dlatego też chociaż łożymy duże środki na te instytuty naukowo-badawcze, uzyskiwane wyniki nie odpowiadają nakładowi środków. To jest sprawa proporcji.</u> + <u xml:id="u-29.50" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Państwo łoży duże środki na prace naukowe. Jak słyszeliśmy z referatu Ministra Finansów Dietricha, w obecnym budżecie przewidziana jest suma 1.700 mln zł na prace naukowe; głównie idzie to na prace naukowe w instytutach naukowo-badawczych. Jeśli chodzi o to, co dostają nauki podstawowe — fizyka i chemia — to można to oszacować na kwotę rzędu 100 mln zł i to dlatego, że powstał Instytut Badań Jądrowych, który dostał poważną sumę inwestycyjną na pierwsze zaopatrzenie. Nie jest to właściwa proporcja i jeśli ta proporcja nie ulegnie zmianie w ciągu planu 5-letniego, to będzie groziło to poważnym zahamowaniem naszego postępu technicznego.</u> + <u xml:id="u-29.51" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Słyszy się czasami, że inżynierowie, zwłaszcza technicy, często są tego zdania, że ostatecznie jeśli nawet będziemy łożyć pieniądze na fizykę czy chemię uniwersytecką, to cóż one mogą nam dać bezpośrednio? I tak wszystko, co będziemy potrzebowali, możemy wyczytać w czasopismach zagranicznych lub wykupić odpowiednie licencje i patenty. To nie jest sprawa taka prosta. Odtworzenie właściwe licencji również wymaga odpowiedniej umiejętności, o czym możemy wszyscy przekonać się, jeżeli popatrzymy na to, jak wyglądają nasze jarzeniówki. A przecież dostaliśmy kompletne licencje od Philipsa.</u> + <u xml:id="u-29.52" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Na całym świecie, jak już mówiłem, rozwój techniki bazuje na rozwoju nauk podstawowych. I nie jest do pomyślenia, aby Polska w jakiś cudowny sposób stała się taką oazą, w której rozwój techniki jest możliwy bez rozwoju nauk podstawowych. Takich cudów nie ma i jeżeli chcemy mieć rozwój techniki, musimy większą niż dotychczas uwagę poświęcić naukom podstawowym. Wypływają stąd pewne wnioski. Trzeba by szybko i radykalnie polepszyć wyposażenie naszych laboratoriów w nowoczesny sprzęt. I tu chodzi głównie o sprzęt importowany, dlatego że w kraju nie wytwarzamy jeszcze dostatecznie precyzyjnych przyrządów.</u> + <u xml:id="u-29.53" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Musimy wydatnie zwiększyć dopływ czasopism i książek z krajów zachodnich i ze Związku Radzieckiego, gdyż dopływ książek i czasopism radzieckich jest jeszcze zbył skąpy.</u> + <u xml:id="u-29.54" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Musi się zmienić nastawienie Departamentu Techniki PKPG w stosunku do potrzeb naukowych uniwersytetów i Akademii Nauk. Limity przyznane przez Departament Techniki są bardzo małe w stosunku do zapotrzebowania. Na tegoroczne zapotrzebowanie, wynoszące 1.300 tys. rubli na mierniki elektryczne, dostaliśmy tylko w Akademii 130 tys. rubli na zakup tych mierników, dlatego iż uważano, że mierniki elektryczne powinny iść przede wszystkim do instytutów naukowo-badawczych.</u> + <u xml:id="u-29.55" who="#komentarz">(Marszalek dzwoni)</u> + <u xml:id="u-29.56" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Trzeba by też usunąć biurokratyczne różne ograniczenia, które utrudniają wykorzystanie tych skąpych środków. W tym roku można by częściowo zaradzić sytuacji, gdyby można było uzyskać środki na zakup przyrządów w czasie Międzynarodowych Targów Poznańskich, na które — jak wykazuje doświadczenie— wystawcy przywożą przyrządy. Wymagałoby to uzyskania kredytów w wysokości 5 mln zł dla Akademii Nauk.</u> + <u xml:id="u-29.57" who="#komentarz">(Marszałek dzwoni.)</u> + <u xml:id="u-29.58" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Jeszcze raz powiem tu o sprawie należytej proporcji wydatków. Ta proporcja w ciągu 5-letniego planu powinna by ulec zmianie. I tu jeszcze chciałem parę słów powiedzieć na temat naszego planowania. To się wiąże zasadniczo z naszym planowaniem. Mianowicie chodzi o to, że brak nam jest planowania perspektywicznego. Nasza placówka planująca — PKPG nie dba dostatecznie może o plan perspektywiczny, ale jak wykazują dyskusje, zbyt drobiazgowo zajmuje się wydawaniem instrukcji i to bez szerszego spojrzenia na plan perspektywiczny. Wydaje mi się, że położenie nacisku na konieczność stworzenia ośrodka perspektywicznego w PKPG byłoby konieczne w najbliższym czasie.</u> + <u xml:id="u-29.59" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. krakowskiego Stanisławowi Cieślakowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#PoselCieslakStanislaw">Wysoki Sejmie! Obywatele Posłowie! Pozwólcie, że zatrzymam przez chwilę Waszą uwagę na kilku podstawowych problemach politycznych, których właściwe rozwiązanie przyniosłoby olbrzymi wzrost inicjatywy społecznej i przyczyniłoby się do szybszego rozwoju gospodarki i kultury naszego narodu, a więc w rezultacie zwiększyłoby ten wielki bochen chleba, nad którego podziałem wspólnie z Rządem dziś obradujemy.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#PoselCieslakStanislaw">Czynię to także i dlatego, że nie bardzo się zgadzam z całym szeregiem moich przedmówców, którzy za najważniejsze i podstawowe ogniwo, zabezpieczające nasz dalszy marsz ku socjalizmowi, uważają sprawy może ważne, ale naprawdę nie najważniejsze, takie jak np. podniesienie roli prasy i właściwe informowanie — a nie widzą, że tym istotnym ogniwem jest umocnienie więzi Partii z narodem i masami, dalsza demokratyzacja życia państwowego, nasycenie głęboką treścią polityczną pracy naszych organizacji masowych.</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#PoselCieslakStanislaw">Zacznę więc od sprawy umocnienia naszej ludowej praworządności i to nie tylko w stosunkach między Rządem i Sejmem, w działalności centralnych władz wymiaru sprawiedliwości i bezpieczeństwa, w całej działalności administracji państwowej i gospodarczej, ale również, a może i przede wszystkim, bo tu są największe zaniedbania — w pracy terenowych rad narodowych, organizacji społecznych i instytucji gospodarczych pracujących na wsi.</u> + <u xml:id="u-31.3" who="#PoselCieslakStanislaw">Umocnienie tej praworządności w życiu społecznym każdej wsi, gromady, powiatu, województwa, zdecydowane karanie winnych jej naruszania, to droga do wzmocnienia tego zaufania, jakim masy chłopskie otaczają swój rząd robotniczo-chłopski i ustrój socjalistyczny, to droga do wyzwolenia inicjatywy społecznej chłopów pracujących w kierunku dalszego zwiększenia produkcji rolnej i przebudowy wsi, to droga do dalszej demokratyzacji naszego Ludowego Państwa.</u> + <u xml:id="u-31.4" who="#PoselCieslakStanislaw">Musimy zwłaszcza wydać bardziej zdecydowaną walkę — i w tej walce możemy liczyć na pełne poparcie podstawowych mas chłopskich— wszystkim jakże licznym jeszcze marnotrawcom własności społecznej, złodziejom grosza publicznego, różnym wyzyskiwaczom, spekulantom i oszustom, którzy ograbiają — jakże często jeszcze — bezkarnie chłopa i robotnika z owoców jego ciężkiej pracy.</u> + <u xml:id="u-31.5" who="#PoselCieslakStanislaw">My, działacze ZSL, nie będziemy szczędzić starań, aby pomóc Partii i Rządowi w oczyszczeniu do końca naszego życia społecznego z tych wszystkich niedomagań i wypaczeń.</u> + <u xml:id="u-31.6" who="#PoselCieslakStanislaw">Drugi Kongres Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego wykazał dobitnie poważny wzrost świadomości politycznej naszych wielotysięcznych mas członkowskich, podkreślił zgodność naszego programu z programem budowy ustroju socjalistycznego, głoszonym i wcielanym w życie przez przodującą siłę narodu — polską klasę robotnicza i jej Partię. O tej zgodności świadczy nie tylko treść referatów, twórcza dyskusja i uchwały Kongresu. Świadczą o tym przede wszystkim takie fakty jak ten, że dziś.</u> + <u xml:id="u-31.7" who="#PoselCieslakStanislaw">co czwarty członek Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego jest członkiem spółdzielni produkcyjnej, że przeszło 2 tys. ZSL-owców sprawuje dziś zaszczytną funkcję przewodniczących spółdzielni produkcyjnych, że w ostatnich dwóch miesiącach nasze szeregi wzrosły o 20 tys. nowych członków spośród mało i średniorolnych chłopów.</u> + <u xml:id="u-31.8" who="#PoselCieslakStanislaw">Kongres wykazał jasno, że w okresie minionych 12 lat istnienia Polski Ludowej w szeregach ZSL wyrosła z łona mas ludowych wielka kadra nowych działaczy politycznych, społecznych, gospodarczych i kulturalnych, którzy swą codzienną pracą dają poważny wkład w budowę Polski socjalistycznej. Śmielsze niż dotychczas sięgnięcie do tego wypróbowanego w walce i pracy aktywu dla uzupełnienia kadr naszej administracji, gospodarki i kultury staje się nakazem chwili i z pewnością pomoże usunięciu naszych licznych jeszcze trudności, bolączek i braków.</u> + <u xml:id="u-31.9" who="#PoselCieslakStanislaw">Gdy analizujemy głębiej dorobek radykalnego ruchu ludowego, jego stan obecny, jego długą, trudną, pełną wahań drogę do pozycji wiernego sojusznika klasy robotniczej i współbudowniczego Polski Socjalistycznej, to serca nasze i myśli kierują się ku klasie robotniczej i jej Partii, która nie szczędziła nam nigdy swej pomocy i pomagała nam w przezwyciężaniu oporów i wahań, pomogła nam wyzwolić się spod wpływu obszarników, kapitalistów i reakcyjnego kleru i od różnych agentów burżuazji w naszym ruchu w rodzaju Mikołajczyka i jemu podobnych.</u> + <u xml:id="u-31.10" who="#PoselCieslakStanislaw">Ale niełatwo było o tej pomocy Partii mówić i pisać, niełatwo było nam samym ocenić sprawiedliwie to, co w naszym ruchu ludowym, w jego 60-letnim dorobku było postępowe i twórcze, a co zacofane i sprzeczne z interesami mas ludowych, skoro Komunistyczną Partię Polski, jeden z czołowych i przodujących oddziałów całego międzynarodowego ruchu robotniczego, spotkał w 1938 r. tak niezasłużony i nieoczekiwany cios. Spowodowało to załamanie się jednolitego antyfaszystowskiego frontu ludowego, w którym radykalni działacze SL i — „Wici” brali tak żywy, ofiarny udział.</u> + <u xml:id="u-31.11" who="#PoselCieslakStanislaw">Odczuliśmy ten cios i w naszych szeregach, zwłaszcza w okresie okupacji i zaraz po wyzwoleniu w postaci wzmożonego nacisku wstecznictwa, któremu nie zawsze i nie wszystkie oddziały ruchu ludowego potrafiły własnymi tylko siłami skuteczny stawić opór. I dopiero z chwilą powstania Polskiej Partii Robotniczej odżył na nowo radykalny ruch ludowy ii stanął zdecydowanie u boku klasy robotniczej i jej Partii do budowy Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-31.12" who="#PoselCieslakStanislaw">Radość z powodu przywrócenia Komunistycznej Partii Polski jej wielkiej godności rewolucyjnej, radość, jaką przeżywacie dziś towarzysze z Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, dzielimy wraz z wami i my ludowcy, a wraz z nami dziesiątki tysięcy dawnych radykalnych — „Wiciarzy” — współtwórców Deklaracji Praw Młodego Pokolenia z 1936 r., bohaterscy żołnierze Batalionów Chłopskich, którzy wraz z Gwardią Ludową i AL stanęli do walki o wyzwolenie narodowe i społeczne, o robotniczo-chłopską a nie pańską Polskę.</u> + <u xml:id="u-31.13" who="#PoselCieslakStanislaw">Pełna rehabilitacja KPP rzuca bowiem jasne światło na wiele spraw dotychczas przemilczanych wstydliwie lub niejasnych i w naszym ruchu ludowym, pozwala nam ocenić sprawiedliwie poważny wkład radykalnego ruchu ludowego, — „Wici” i Batalionów Chłopskich — do rewolucyjnej walki mas pracujących o Polskę robotniczo-chłopską.</u> + <u xml:id="u-31.14" who="#PoselCieslakStanislaw">W dotychczasowej ocenie tego dorobku nie ustrzegliśmy się wielu błędów, pomyłek i wypaczeń, nie docenialiśmy wielu postępowych tradycji, skrzywdziliśmy może niektórych ludzi. Będziemy teraz w świetle wskazań III Plenum, II Kongresu ZSL, w świetle ożywczych wskazań XX Zjazdu wszystkie te błędy wspólnie z Partią naprawiać. Wspólnie z Partią będziemy kontrolować również stale i systematycznie styl naszej codziennej współpracy, aby raz na zawsze wykorzenić z tej dziedziny wszelkie, jakże często niegdyś a i dziś jeszcze zdarzające się wypadki komenderowania naszymi organizacjami ZSL-owskimi przez sekretarzy powiatowych lub wojewódzkich Partii i nierzadkie jeszcze wypadki nieliczenia się z opinią i inicjatywą naszych organizacji ZSL-owskich i naszego aktywu. Stanie się to z pewnością źródłem wzmożonej aktywności politycznej i gospodarczej naszego stronnictwa i przyczyni się do sojuszu robotniczo-chłopskiego, podstawowego fundamentu jedności całego narodu.</u> + <u xml:id="u-31.15" who="#PoselCieslakStanislaw">Obywatele Posłowie, jesteśmy jako posłowie cząstką wielkiego ogólnonarodowego ruchu Frontu Narodowego. Tam, gdzie jak np. w gromadzie Radziechowy w moim okręgu wyborczym w powiecie żywieckim, gdzie Partia i ZSL potrafiły bez natrętnego i niezbędnego komenderowania wskazać terenowym komitetom Frontu Narodowego konkretne zadania, komitety te stanowią poważną siłę polityczną, przyczyniła ją się do wyzwolenia szerokiej inicjatywy społecznej, cementują jedność naszego narodu w jego walce o realizację planów gospodarczych i umocnienie pokoju.</u> + <u xml:id="u-31.16" who="#PoselCieslakStanislaw">W przeciwieństwie do posła Horodyńskiego liczne jeszcze braki i słabości Frontu Narodowego widzę nie w osłabieniu działalności Prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Narodowego, ale w niedostatecznej naszej trosce o to, aby zapewnić terenowym komitetom Frontu Narodowego, a zwłaszcza gromadzkim komitetom Frontu ciągłość pracy, skupić ich wysiłki wokół realizowania konkretnych planów gospodarczych gromady, powiatu, województwa.</u> + <u xml:id="u-31.17" who="#PoselCieslakStanislaw">Z zadowoleniem witając coraz szerszy udział w szeregach Frontu Narodowego, otwartego dla wszystkich patriotów, także i społecznie postępowych działaczy katolickich, pamiętamy gorzkie doświadczenia naszego ruchu ludowego i baczyć będziemy pilnie, ażeby ten ich udział nie zamienił się w patronat kleru nad życiem społecznym wsi. Sądzę, że ożywienie i nasycenie konkretną treścią pracy terenowej komitetów Frontu Narodowego to jedno z najpilniejszych zadań, w obecnym okresie, jedno z najpilniejszych naszych zadań, Obywatele Posłowie.</u> + <u xml:id="u-31.18" who="#PoselCieslakStanislaw">Przechodzę do trzeciej, ostatniej, bardzo ważnej sprawy, do problemu decentralizacji naszej administracji i ulepszenia metod zarządzania całą gospodarką narodową. Jesteśmy chyba, Obywatele Posłowie, całkowicie zgodni, że dotychczasowy system, w którym naczelne organy administracji państwowej reprezentuje Rząd składający się z Prezesa Rady Ministrów, 9 wicepremierów, 38 ministrów, 21 szefów centralnych urzędów, 160 wiceministrów i 380 centralnych zarządów — nie jest najlepszy. Oczekujemy, że Rząd, przygotowując projekt budżetu na rok 1957, przystąpi w tej dziedzinie do głębokiej i zasadniczej zmiany, do radykalnych, gruntownych cięć. Domagamy się również przekazania wojewódzkim i powiatowym radom narodowym już przy projekcie budżetu na rok 1957 sprawy zarządzania rolnictwem, POM-ami, GOM-ami i elektryfikacją wsi, szkołami rolniczymi, jak również spraw dotyczących zarządzania gospodarką drogową i komunalną.</u> + <u xml:id="u-31.19" who="#PoselCieslakStanislaw">Jako poseł województwa krakowskiego, muszę ten postulat podkreślić z całym naciskiem. Nasze województwo jest dumne z tego, że u nas właśnie w pow. nowosądeckim w bezpośrednich rozmowach Bolesława Bieruta z chłopami wsi nowosądeckiej zrodziła się myśl i koncepcja powołania gromadzkich rad narodowych. Mamy stare tradycje pracy społecznej w tym województwie i ludność naszego województwa, i wszyscy wyborcy domagają się tego zwiększenia uprawnień rad narodowych, wojewódzkich, powiatowych i gromadzkich. My, jako posłowie, dopilnujemy, żeby przy przekazywaniu większych uprawnień wojewódzkim radom narodowym te uprawnienia zeszły również do powiatowych i gromadzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-31.20" who="#PoselCieslakStanislaw">Ale przecież zdajemy sobie wszyscy sprawę, że nie jest to ani sprawą tylko mechanicznej redukcji etatów, ani sprawą tylko mechanicznego przekazywania szeregu nowych uprawnień wojewódzkim radom narodowym, choć i to jest bardzo potrzebne i pilne.</u> + <u xml:id="u-31.21" who="#PoselCieslakStanislaw">Jesteśmy całkowicie zgodni z Obywatelem Premierem, że istota sprawy leży głębiej, że rozwiązanie tego problemu wymaga gruntownej demokratyzacji naszego państwa, reorganizacji całej naszej administracji, tak aby stała się rzeczywiście ludową administracją.</u> + <u xml:id="u-31.22" who="#PoselCieslakStanislaw">Jeżeli chodzi o udział mas chłopskich w rządzeniu państwem, to decydujące znaczenie posiada tu zwiększenie uprawnień gromadzkich rad narodowych, a borykają się one, Obywatele Posłowie, z poważnymi jeszcze trudnościami.</u> + <u xml:id="u-31.23" who="#PoselCieslakStanislaw">Pozwólcie więc, że oddam w tej sprawie głos z tej wysokiej trybuny naszemu wyborcy ob. Andrzejowi Fiedurkowi, przewodniczącemu Gromadzkiej Rady Narodowej w Ładzie:</u> + <u xml:id="u-31.24" who="#PoselCieslakStanislaw">„Piszę o mojej Gromadzkiej Radzie Narodowej w Ładzie, co zrobiliśmy przez rok pracy. Gromada składa się z dwóch wsi — Malinie i Łady. W Maliniu jest szkoła duża, nowa, ale nie była uporządkowana. Postanowiliśmy się tym zająć. Pomalowaliśmy też dwa pokoje, gdzie mieszka kierownik szkoły. Teraz nasza szkoła wygląda nie gorzej niż szkoły w Lublinie czy nawet w Warszawie. W szkole w Ładzie pomalowaliśmy 3 pokoje dla kierownika i zrobiliśmy w tych pokojach dubeltowy sufit. Obecnie też miło spojrzeć, że kierownik szkoły przyzwoicie mieszka.</u> + <u xml:id="u-31.25" who="#PoselCieslakStanislaw">„We wrześniu 1955 r. Rada Gromadzka zorganizowała zabawę, z której dochód przeznaczyliśmy na trzy potrzeby. Na budowę Warszawy — 300 zł. Nie mieliśmy w GRN zegara, a co wart gospodarz bez zegara, Kupiliśmy więc zegar, który mamy w Prezydium. Jadąc nieraz na odprawę czy szkolenia do powiatu papiery przewoziliśmy w ręce. Kupiliśmy więc teczkę skórzaną służbową, za co daliśmy 380 zł.” Ja nie chcę robić w tym miejscu Rządowi wymówki za to, że taką troską otacza administracyjną stronę działalności rad narodowych. Te zegary, teczki, szafy, malowania — to nie jest najistotniejsza część pracy gromadzkich rad narodowych i domagamy się właśnie przełomu w tej drugiej części, o której ów przewodniczący GRN pisze w sposób następujący:</u> + <u xml:id="u-31.26" who="#PoselCieslakStanislaw">„Na posiedzeniach Prezydium i sesjach Rady stawialiśmy nieraz takie sprawy, jak wzrost produkcji rolnej, sianie siewnikiem a nie z płachty, kopanie kopaczkami a nie motyką. Żeby jednak wprowadzić zmiany na lepsze, trzeba by współpracy z Gminnym Ośrodkiem Maszynowym.</u> + <u xml:id="u-31.27" who="#PoselCieslakStanislaw">„Czy ta Współpraca jest? Nie ma jej. Gminny Ośrodek Maszynowy uważa się za coś niezależnego od Gromadzkiej Rady Narodowej. Władzą dla niego jest Państwowy Ośrodek Maszynowy, gdzieżby więc słuchał taki kierownik poleceń gromadzkiej władzy! A jak gromadzka rada ma walczyć o postęp w rolnictwie, kiedy nie może wpływać na jakość maszyn GOM-owskich i na ich pracę?</u> + <u xml:id="u-31.28" who="#PoselCieslakStanislaw">„A co z nawozami, z ziarnem siewnym? I tu musi być znowu współpraca z GS-em. I też jej nie ma. Dla GS w Chrzanowie istnieją jedynie władze PZGS-u. Co obcięli, to zrobili ze sklepami ma terenie naszej gromady, kogo chcieli, to wstawili ma agenta skupu jaj czy drobiu. W Ładzie agentem skupu jaj był biedny człowiek, ale zarządowi GS w Chrzanowie nie podobało się to, więc wsadzili drugiego. Wszystko robią sami. Jak chleb na co dzień potrzebny, tak i współpraca potrzebna między Gromadzką Radą Narodową a Gminną Spółdzielnią, lecz tego nie ma. W GS panowało kumoterstwo, ale że w PZGS-ie mieli duże plecy i fory, ich była stale prawda i racja. Powoli rozpędzamy tę klikę.</u> + <u xml:id="u-31.29" who="#PoselCieslakStanislaw">„W 1955 r. podejmowaliśmy uchwały, aby pobudować jednokilometrowy odcinek drogi i zradiofonizować gromadę. Rolnicy zobowiązali się czynem społecznym zrobić wszystko. Ale czy mieliśmy poparcie z Prezydium Powiatowej Rady Narodowej? Wcale nie, milczeli. Dopiero kiedy ukazał się list w gazecie, przyjechali z powiatu, pokręcili się i wymierzyli drogę. Co z tego, kiedy była już jesień i błoto i nic się nie dało zrobić. A jeśli chodzi o radiofonizację, to powiedzieli po prostu, że takiej uchwały nie było w powiecie.</u> + <u xml:id="u-31.30" who="#PoselCieslakStanislaw">„Mamy świetlicę w Maliniu. Piękna, duża, ma dwie izby. Starałem się zarejestrować ją w powiecie, ale w Wydziale Kultury powiedzieli mi, że nie ma co rejestrować, bo i tak nic nam nie pomogą — i na tym się skończyło. Staramy się więc sarni utrzymać świetlicę w porządku, ale zimno tam i często brudno, bo trzeba człowieka, który by się nią opiekował, a na to nie ma funduszu. W świetlicy jest jeden stół, który sami ZMP-owcy zrobili, i kilka szkolnych starych ławek. Dopiero w tym roku, kiedy nam powiat dali bliżej, bo o 20 km, zarejestrowałem świetlicę, ale etatu świetlicowego nie otrzymaliśmy do tej pory, mimo że jest to naprawdę konieczne, bo tu panuje jeszcze zabobon i wierzy się w duchy. Tu trzeba dobrej świetlicy i pracy w niei, bo to będzie kuźnia wychowywania młodych i starszych ludzi.</u> + <u xml:id="u-31.31" who="#PoselCieslakStanislaw">„Mówi się często o prostych formach kooperacji. A jak jest u nas? W Maliniu są dwie polowe cegielnie, ale jedna już nieczynna, bo trzeba trochę pomocy z Prezydium PRN. Organizujemy zespoły ceglarskie, ale naprawdę nie wiemy, czy zostaną one w pełni poparte przez władze powiatowe.</u> + <u xml:id="u-31.32" who="#PoselCieslakStanislaw">„V Plenum wytyczyło dalszą drogę przebudowy wsi. Zajęliśmy się tą sprawą. Ale co się dzieje? Wygląda tak, jakby do Gromadzkiej Rady Narodowej wyższe władze nie miały zaufania. Jak przyjedzie inspektor z Komitetu Powiatowego Partii, to robi po swojemu, złapie delegację służbową i odjeżdża. Jak przyjedzie z Prezydium PRN, robi tak samo. A kiedy na odprawach pytają nas, jak tam praca nad spółdzielczością produkcyjną, to niby się mówi, że mamy już 4 członków, 6 członków, ale nie wiemy, gdzie te deklaracje, bo je każdy z sobą zabiera. I nie wiemy, kto to ma budować — te spółdzielnie, czy Gromadzka Rada Narodowa jako gospodarz terenu — jak to się nieraz mówi — czy pracownicy z powiatu, którzy delegacje złapali do teczki, a później się w powiecie chwalą, że to oni napomagali się strasznie w Gromadzkiej Radzie Narodowej, a naprawdę nie zrobili absolutnie nic.</u> + <u xml:id="u-31.33" who="#PoselCieslakStanislaw">„Powiatowy Zarząd Rolnictwa ma swych agronomów, ale czy oni naprawdę pomagają naszej Gromadzkiej Radzie Narodowej? Wcale nie. Wałęsają się jak — „smęty”, aby im tylko podbić delegację i wykazać się, że tu byli.</u> + <u xml:id="u-31.34" who="#PoselCieslakStanislaw">„Czy GRN dogada się z mleczarnią?</u> + <u xml:id="u-31.35" who="#PoselCieslakStanislaw">„Czy zezwolenia na wyrąb drzewa z lasu nie powinna wydawać Gromadzka Rada Narodowa? Chłopi czekają przecież po dwa miesiące na załatwienie takich podań.</u> + <u xml:id="u-31.36" who="#PoselCieslakStanislaw">„Czy Gromadzka Rada Narodowa nie powinna wydawać metryk urodzenia, a nie w powiecie, dokąd chłopi jeżdżą po cztery razy, bo tam pracuje jeden tylko człowiek.</u> + <u xml:id="u-31.37" who="#PoselCieslakStanislaw">„Czy gminny ośrodek maszynowy nie powinien być w każdej gromadzie i podlegać gromadzkiej radzie narodowej?</u> + <u xml:id="u-31.38" who="#PoselCieslakStanislaw">„Czy nie dałoby się wyplenić z GS biurokracji i znaleźć płaszczyzny lepszej współpracy z radami i podporządkować je radom?</u> + <u xml:id="u-31.39" who="#PoselCieslakStanislaw">„Czy w każdej gromadzkiej radzie nie byłby potrzebny dobry agronom?</u> + <u xml:id="u-31.40" who="#PoselCieslakStanislaw">„Czy w budżecie gromadzkiej rady nie powinno być sum na świetlicę i bibliotekę?” Oto, Obywatele, pytania, które wyborcy kierują pod naszym adresem i żądają od nas stanowczego stanowiska.</u> + <u xml:id="u-31.41" who="#PoselCieslakStanislaw">Mnie się wydaje, Obywatele Posłowie, że będę wyrazicielem wszystkich tutaj obecnych i działaczy chłopskich, robotniczych, inteligenckich, jeżeli postawię tę sprawę mocno i zażądam od naszego Rządu, ażeby te sprawy wziął na warsztat w najbliższym okresie. Sprawa uprawnień gromadzkich rad narodowych to jest sprawa, która decyduje o dalszym naszym marszu. Jakże możliwe jest wykonanie wskazań V Plenum Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, jakże możliwe jest wykonanie podniesienia produkcji rolniczej, dalsza przebudowa wsi, a tym samym stworzenie podstaw dla dalszego wzrostu dobrobytu mas pracujących w naszym kraju, jeżeli gromadzkie, a także powiatowe i wojewódzkie rady narodowe nie zostaną wyposażone w dostateczne uprawnienia, które im pozwolą w sposób skuteczny kierować produkcją rolną.</u> + <u xml:id="u-31.42" who="#PoselCieslakStanislaw">Obywatele Posłowie, wydaje mi się, że w toku naszej dyskusji nad budżetem, nad sprawozdaniem Prezesa Rady Ministrów o pracy i zamierzeniach Rządu, oraz w czasie naszych obrad nad projektem budżetu państwa na rok 1956 osiągnęliśmy całkowitą zgodność poglądów i posłów, i Rządu, jeżeli chodzi o ocenę zasadniczego kierunku działalności Rządu. Łączy nas wspólna troska i zdecydowana wola oczyszczenia całego naszego życia politycznego, społecznego, gospodarczego i kulturalnego z wielu głęboko tu analizowanych z tej wysokiej trybuny różnych naleciałości i schorzeń minionego okresu.</u> + <u xml:id="u-31.43" who="#PoselCieslakStanislaw">Jednocześnie cały szereg posłów, reprezentujących bądź to określone interesy różnych środowisk zawodowych, bądź to potrzeby terenów naszego kraju, w sposób wymowny i bardzo przekonywający wskazywali na istotne, nie cierpiące zwłoki potrzeby swego środowiska zawodowego, swego terenu, nie zawsze jednak wskazując realne możliwości ich urzeczywistnienia w najbliższym okresie.</u> + <u xml:id="u-31.44" who="#PoselCieslakStanislaw">Dlatego wydaje mi się, że słusznym uzupełnieniem tej naszej obywatelskiej dyskusji jest i mój głos, w którym zwracam uwagę na następujące sprawy:</u> + <u xml:id="u-31.45" who="#PoselCieslakStanislaw">—umocnienie praworządności na wsi, —ożywienie pracy Frontu Narodowego, —umocnienie sojuszu robotniczo-chłopskiego, —nawiązanie i utrwalenie coraz serdeczniejszej współpracy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, —decentralizację naszego życia państwowego i jego demokratyzację.</u> + <u xml:id="u-31.46" who="#PoselCieslakStanislaw">Na zwiększenie uprawnień gromadzkich rad narodowych zwróciłem przed chwilą uwagę.</u> + <u xml:id="u-31.47" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#Marszalek">Na tym kończymy dzisiejsze obrady Sejmu.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#Marszalek">Do prezydium Sejmu wpłynęła dziś interpelacja posła Jana Frankowskiego do Prezesa Rady Ministrów w sprawie przyśpieszenia wydania rozporządzenia Rady Ministrów regulującego sprawę niektórych rent.</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#Marszalek">Interpelację tę, w myśl art. 53 regulaminu Sejmu, Prezydium Sejmu przesłało Prezesowi Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-32.3" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-32.4" who="#Marszalek">A teraz komunikat:</u> + <u xml:id="u-32.5" who="#Marszalek">Wspólne posiedzenie Komisji Spraw Ustawodawczych oraz Komisji Pracy i Zdrowia odbędzie się w dniu dzisiejszym o godz. 20 w sali budżetowej Domu Poselskiego — z porządkiem dziennym: rozpatrzenie projektu ustawy o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży.</u> + <u xml:id="u-32.6" who="#Marszalek">Następne posiedzenie Sejmu odbędzie się jutro, dnia 26 kwietnia o godz. 10.</u> + <u xml:id="u-32.7" who="#Marszalek">Na posiedzeniu tym będzie kontynuowana łączna dyskusja nad:</u> + <u xml:id="u-32.8" who="#Marszalek">1.Exposé Prezesa Rady Ministrów, 2.Projektem ustawy budżetowej na rok 1956, 3.Sprawozdaniem Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1954.</u> + <u xml:id="u-32.9" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-32.10" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 19 min. 30.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00021-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00021-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..2e4612a --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00021-01/header.xml @@ -0,0 +1,76 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00021-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>21 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>21 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">21</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1956-04-26</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGwiazdowiczMichal" role="speaker"> + <persName>Poseł Gwiazdowicz Michał</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJablonskiHenryk" role="speaker"> + <persName>Poseł Jabłoński Henryk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKajJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Kaj Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKitaAdolf" role="speaker"> + <persName>Poseł Kita Adolf</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKlechaJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Klecha Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKwiatekEugeniusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Kwiatek Eugeniusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLorekFeliks" role="speaker"> + <persName>Poseł Lorek Feliks</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLubienskiKonstanty" role="speaker"> + <persName>Poseł Łubieński Konstanty</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMichalewiczHelena" role="speaker"> + <persName>Poseł Michalewicz Helena</persName> + </person> + <person xml:id="PoselNahajowskiPawel" role="speaker"> + <persName>Poseł Nahajowski Paweł</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPingielskiStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Pingielski Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRozmiarekAleksander" role="speaker"> + <persName>Poseł Rozmiarek Aleksander</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWoszekPawel" role="speaker"> + <persName>Poseł Woszek Paweł</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWysockiMieczyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Wysocki Mieczysław</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00021-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00021-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..13714f9 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00021-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,838 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 21 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 26 kwietnia 1956 r.</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 15.)</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Protokół 20 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu ustaliło następujący porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Dalszy ciąg łącznej dyskusji nad:</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">a)Exposé Prezesa Rady Ministrów, b)Projektem ustawy budżetowej na rok 1956 (druki nr 63 i 67), c)Sprawozdaniem Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1954 (druki nr 64 i 68).</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Przystępujemy do porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. wrocławskiego Tadeusz Zastawnik.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Poseł Zastawnik Tadeusz: Wysoki Sejmie! Chciałem nieco szerzej poruszyć zagadnienie, które wyszło w dyskusji i było poruszone przez generalnego sprawozdawcę budżetu posła Gierka i posła Kieszczyńskiego. Mimo, że jest ono wąskim wycinkiem naszego przemysłu, niemniej jest ważne z uwagi na znaczenie dla gospodarki narodowej. Jest to zagadnienie polskiej miedzi.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Dużą rolę w tworzeniu dochodu narodowego odgrywa przemysł woj. wrocławskiego. Ustalenie granic na Odrze i Nysie przywróciło Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej władanie nad prastarymi ziemiami Piastowskimi — krajem, posiadającym duże znaczenie gospodarcze, tak pod względem rolniczym, jak i przemysłowym.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Urozmaicona budowa geologiczna ziemi dolnośląskiej stała się gwarancją występowania szeregu cennych surowców mineralnych jak: rudy miedzi, arsenu, niklu, kobaltu, złota, żelaza i metali rzadkich, jak również wielu surowców niemetalicznych jak: gliny ceramiczne, materiały ogniotrwałe i budowlane. Z surowców energetycznych największe znaczenie dla naszej gospodarki posiadają pokłady wysokokalorycznego węgla kamiennego i brunatnego. Duża część tych surowców znajduje się w eksploatacji. Pozostaje jednak wiele cennych i rzadkich metali w ogóle nie wykorzystanych względnie wykorzystanych w niedostatecznym stopniu.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Na pierwsze miejsce wysuwa się zagadnienie rud miedzi, zarówno ze względu na znaczenie przemysłowe jak i obronność kraju. Trudno sobie dzisiaj wyobrazić jakąkolwiek gałąź gospodarki narodowej bez miedzi, np. przemysł elektrotechniczny, maszynowy, okrętowy i nasze zmechanizowane rolnictwo.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">W rejonie dolnośląskim znane jest występowanie rud miedzi w powiatach: bolesławieckim, złotoryjskim, kamiennogórskim, w okolicach Jawora i Jeleniej Góry. Problem wydobycia i przeróbki rud miedzi stanął po raz pierwszy w Polsce Ludowej przed światem naukowym i technicznym jako zagadnienie nowe, domagające się szybkiego, praktycznego rozwiązania. Trudności związane z budową kopalń miedzi i ich eksploatacją były częściowo znane. Niemcy na skutek ciężkich warunków hydrogeologicznych nie potrafili opanować sytuacji i dopuścili do zatopienia kopalń. Dopiero prowadzone przez polskie górnictwo, jakkolwiek ciągle jeszcze w niedostatecznym stopniu, zwłaszcza w pierwszym okresie, prace badawcze przyczyniły się do rozeznania tych trudności i pozwoliły na założenie nowych kopalń, a na innych umożliwiły lepsze rozpoznanie warunków, pozwalając na prowadzenie robót górniczych i wydobywanie rud miedzi. Do chwili obecnej przeprowadzono około 45 tys. mb wierceń i zbadano 60 km^2^ powierzchni złoża. Udokumentowano miliony ton rudy miedzi. Zabezpieczono na kilkadziesiąt lat zasobami istniejące kopalnie. Przeprowadzono żmudne prace nad zmniejszeniem groźby nagłych dopływów wody do kopalń, stanowiących jeden z najtrudniejszych i najbardziej poważnych problemów eksploatacji. Obecnie możemy stwierdzić, że najtrudniejszy okres jest już za tym przemysłem, co jednak nie oznacza wcale, żeby nie było bardzo trudnych i poważnych zagadnień, nad rozwiązaniem których pracują intensywnie załogi kopalń. W chwili obecnej czynna jest kopalnia — „Lena” z zakładem przeróbki mechanicznej oraz kopalnia — „Konrad” wraz z zakładem wzbogacania, której rozbudowa w planie 5-letnim do projektowanej wielkości zakwalifikuje ten zakład do rzędu największych w Europie.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">W 1955 r. uruchomiona została nowa kopalnia — „Nowy Kościół” której budowa oparta już była na własnych doświadczeniach polskich górników, i zakład ten już w pierwszym roku eksploatacji wykonał z nadwyżką zadania Narodowego Planu Gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Obecnie prowadzi się w pełnym toku prace nad budową nowej kopalni „Lubichów” — zresztą w bardzo trudnych warunkach hydrogeologicznych: bije się równocześnie kilka szybów, atakując złoże z kilku punktów, aby móc jak najszybciej i najracjonalniej rozpocząć eksploatację.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Dla zilustrowania osiągnięć ludowego górnictwa polskiego miedzi na zdewastowanych i zniszczonych przez wojnę terenach mogą posłużyć następujące cyfry: jeżeli przyj mierny za 100% produkcję 1950 r. to wzrost produkcji rudy miedzi osiągnął w 1955 r. 1.440%, a koncentratów miedzi 1430%. Mimo tak poważnego wzrostu produkcji rudy miedzi plan 6-letni, jak już wspomniał w swoim referacie generalny sprawozdawca poseł Gierek, nie został w pełni wykonany, ponieważ był on oparty na:</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">1)niedostatecznym rozeznaniu trudności hydrogeologicznych, 2)niedostatecznie opracowanej i ulegającej zmianom dokumentacji technicznej, 3)opóźnieniu wykonawstwa inwestycyjnego.</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Warunki, jakie na skutek powyższego wynikły, wcale nie sprzyjają rozwojowi produkcji specjalnie w Zakładach Górniczych — „Konrad”, gdzie na skutek opóźnienia budowy suszarni około 10 tys. ton koncentratu miedzi leży od dłuższego czasu na placu kopalnianym i wpływa ujemnie na wyniki pracy górników, ponieważ widzą, że ich olbrzymi wysiłek związany z wydobyciem rudy w trudnych warunkach nie jest w pełni przez gospodarkę narodową wykorzystany. Trudności te na samej kopalni zostaną w najbliższym czasie całkowicie usunięte, po uruchomieniu suszarni, natomiast wyłania się drugi problem wymagający jak najszybszego rozwiązania przez resort hutnictwa — możliwość szybkiego uruchomienia huty miedzi w Legnicy, gdyż obecna przepustowość istniejąca w zakładach czynnych nie pozwala na przerobienie przez hutnictwo produkowanych ilości koncentratów miedzi i pewna część pozostaje w nadmiarze, a przecież wiadomo, że na rynku krajowym odczuwamy dotkliwy brak miedzi. Należy zatem zrobić wszystko, ażeby w terminie możliwie jak najkrótszym wykorzystać w pełni posiadane możliwości produkcyjne i zużytkować racjonalnie istniejący zapas koncentratów i oddać go gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">W przyszłości plan wydobycia, przyjmując wykonanie roku 1955 za 100%, przewiduje wzrost produkcji na przestrzeni 5-latki: w rudzie miedzi o 241%, a w koncentratach miedzi o 317%. Nakreślone w planie 5-letnim zadania są dla górnictwa metali nieżelaznych bardzo poważne, a dla gospodarki narodowej mają zasadnicze znaczenie, gdyż ich wykonanie spowoduje dalsze uniezależnienie się od dostaw zagranicznych. Wykonanie ich wymaga pełnej mobilizacji sił wytwórczych, tym bardziej że górnictwo i przetwórstwo miedzi są w Polsce Ludowej dziedzinami nowymi i pionierskimi.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Trudne warunki eksploatacji i budowy kopalń pogłębiają się na skutek specyficznych jeszcze dzisiaj warunków terenu dolnośląskiego, tak pod kątem wykwalifikowanej siły roboczej jak i kadry technicznej oraz warunków socjalno-bytowych i kulturalnych. Poważne braki na tych odcinkach utrudniają w dużym stopniu normalną organizację pracy, a tym samym składają się na trudności opanowania całokształtu zagadnień rozwojowych zakładów. Konieczne jest zapewnienie załogom górniczym dobrej komunikacji z miejscem pracy, dobrego zaopatrzenia w artykuły pierwszej potrzeby, zagwarantowania potrzebnej ilości mieszkań i godziwych, na odpowiednim poziomie postawionych rozrywek kulturalnych. Racjonalne rozwiązanie tych zagadnień przyczyni się z jednej strony do zmniejszenia, a może nawet całkowitego wyeliminowania dużej obecnie fluktuacji kadr, z drugiej strony stworzy właściwe warunki bytowe, jakich może się domagać i do jakich ma prawo każdy człowiek pracy w Polsce Ludowej. Obecnie na tych odcinkach panuje w rejonie miedziowym poważne zaniedbanie pomimo tego, że Partia i Rząd stwarzały warunki umożliwiające zmianę opisanego powyżej stanu i zmierzające do usunięcia tych trudności, ale odpowiedzialne resorty nałożonych na nie zadań nie wykonały.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Zwołana przez KC PZPR w styczniu 1955 r. międzyresortowa konferencja w Zakładach Górniczych — „Konrad” miała na celu w drodze bezpośrednich rozmów z przedstawicielami zainteresowanych ministerstw przyczynić się do usunięcia niedociągnięć na odcinku socjalno-bytowym górników miedziowych. Efekty tej konferencji były niewielkie. Całego szeregu palących problemów w ogóle resorty nie załatwiły lub załatwiły tylko połowicznie. Jako naczelne zagadnienie niecki miedziowej, domagające się natychmiastowego rozwiązania, wysuwają się:</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">1)Sprawa budownictwa mieszkaniowego ZOR, który w każdym roku oddaj e do Skarbu Państwa nie wykorzystane kredyty na budownictwo mieszkaniowe dla niecki miedziowej nie wykonując planu rzeczowego i nie oddając zaplanowanej ilości potrzebnych górnictwu izb mieszkalnych.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">2)Sprawa dowozu pracowników do miejsc pracy nie jest przez Ministerstwo Kolei do tej pory rozwiązana.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">3)Sprawa zaopatrzenia.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#Marszalek">4)Sprawa zapewnienia opieki lekarskiej.</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">5)Sprawa stworzenia odpowiednich warunków bytowo-socjalnych i kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">Główne ośrodki życia pracowników kopalń miedzi skupiają się w miastach: Bolesławcu, Złotoryi, Wilkowie i Świerzawie. Są to małe miasteczka, w dużym stopniu zniszczone na skutek działań wojennych, leżące daleko od Warszawy, czyli zapomniane i zaniedbane. Nienajlepsze drogi, jeszcze gorsze oświetlenie, brak wody pitnej i niedostatecznie rozbudowana sieć kanalizacji składają się niejednokrotnie na smutny obraz miasteczek, w których mieszkają górnicy.</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#Marszalek">Poprawa warunków mieszkaniowych winna odbywać się dwoma etapami i o to apelujemy do Ministra Gospodarki Komunalnej, a mianowicie: pierwszy etap winien zmienić istniejący i niejednokrotnie karygodny stan rzeczy przez odpowiednie zagospodarowanie miast Bolesławiec, Złotoryja, Wilków i Świerzawa; zaopatrzenie ich w wodę pitną, doprowadzenie do stanu używalności istniejącej sieci kanalizacyjnej, przeprowadzenie naprawy dróg i zaprowadzenie pełnego oświetlenia, aby wracający z pracy górnicy nie byli narażeni na lęk, że w ciemnościach mogą być przedmiotem ataków tak niestety rozpowszechnionego u nas chuligaństwa.</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#Marszalek">Dla przykładu chcę podać, że na konferencji zorganizowanej przez Komitet Centralny Ministerstwo Gospodarki Komunalnej zostało zobowiązane do prowadzenia prac zmierzających do wykrycia nowych źródeł w rejonie Bolesławca i do pracy tej przystąpiono. Po rocznym poszukiwaniu Ministerstwo Gospodarki Komunalnej zlikwidowało całkowicie grupy wiertaczy, wycofało ich z tego terenu, Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu uważa, że na tym sprawa się skończyła i że nie ma sensu dla niej powracać, a górnicy w dalszym ciągu męczą się bez wody pitnej.</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#Marszalek">Ponadto Ministerstwo Gospodarki Komunalnej winno zainteresować się osiedlami mieszkaniowymi budowanymi przez ZOR-Wrocław w Iwinach dla pracowników Zakładów Górniczych — „Konrad” i w Złotoryi dla pracowników Zakładów Górniczych — „Lena” i doprowadzić je do stanu pełnej używalności, to znaczy wykończyć podłączenia gazu, oświetlenie zewnętrzne, drogi oraz roboty elewacyjne. Niemniej ważną sprawą domagającą się jak najszybszego załatwienia z uwagi na głód mieszkaniowy, jest konieczność stworzenia w Świerzawie ze względu na to, że większość jej mieszkańców to robotnicy, a mieszka w niej tylko 4 rolników, osiedlowej rady narodowej zamiast istniejącej obecnie gromadzkiej i objęcie Świerzawy dekretem o publicznej gospodarce lokalami. Obecnie panuje tam kompletny chaos mieszkaniowy i duża część istniejącej powierzchni mieszkaniowej jest niewykorzystana. Złożony przez zainteresowany zakład wniosek do Powiatowej Rady Narodowej w Złotoryi i Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu jeszcze na początku 1955 r. mimo wielokrotnych obietnic do chwili obecnej nie został załatwiony.</u> + <u xml:id="u-2.31" who="#Marszalek">Drugi etap biegnący równocześnie z pierwszym, lecz obejmujący szerszy zasięg perspektywiczny, winien ujmować nowe budownictwo ZOR-owskie. Celem zapewnienia kopalniom miedzi stałych załóg robotniczych i kadry inżynieryjno-technicznej konieczne jest wybudowanie i oddanie do użytku w 5-leciu ok. 9 tys. izb mieszkalnych. Poza skupiskami znajdującymi się w pobliżu kopalń poważna część załogi zamieszkuje okoliczne wsie i miasteczka rozrzucone w promieniu ok. 100 km. Z tego względu zachodzi konieczność stworzenia dla tych ludzi należytych warunków komunikacyjnych dla zapewnienia sprawnego i terminowego dowozu i odwozu do i z miejsc pracy. W związku z powyższym należy zgodnie z założeniami planu 5-letniego i postulatami wysuniętymi przez załogi w ramach dyskusji nad 5-latką zapewnić wykonanie następujących prac przez Ministerstwo Kolei:</u> + <u xml:id="u-2.32" who="#Marszalek">1)Przebudowanie stacji Jerzmanice-Zdrój, co umożliwi bezpośredni dojazd pracowników ZG — „Lena” ze Złotoryi do samej kopalni bez przesiadania i skróci tym samym czas przejazdu co najmniej o pół godziny.</u> + <u xml:id="u-2.33" who="#Marszalek">2)Uruchomienie w możliwie krótkim czasie pociągów motorowych dla przewozu pracowników ZG — „Konrad” na trasie Bolesławice — Iwiny oraz pracowników ZG — „Lena” i ZG — „Nowy Kościół” na trasie Legnica — Złotoryja — kopalnia — „Lena” — — „Nowy Kościół”.</u> + <u xml:id="u-2.34" who="#Marszalek">3)Punktualne kursowanie pociągów dowożących i odwożących pracowników ZG „Konrad” na trasie Bolesławice — Iwiny oraz pracowników ZG — „Lena” na trasie Złotoryja — Jerzmanice-Zdrój — Wilków, ponieważ są to trasy drugorzędne i opóźnienie pociągów jest powodem skrócenia efektywnego czasu pracy. Bywały i takie wypadki, że górnicy z godzinnym, a niejednokrotnie i półtoragodzinnym opóźnieniem przybywali do pracy.</u> + <u xml:id="u-2.35" who="#Marszalek">4.Oświetlenie i ogrzewanie wagonów — ponieważ brak jest całkowity oświetlenia wagonów, a zimą i ogrzewania.</u> + <u xml:id="u-2.36" who="#Marszalek">Szybkie załatwienie powyższych postulatów jest o dużym znaczeniu dla tego przemysłu, ponieważ tylko człowiek niezmęczony może wydajnie i skutecznie wykonywać swoją pracę.</u> + <u xml:id="u-2.37" who="#Marszalek">Nie mniejsze znaczenie pod tym względem posiada właściwe zaopatrzenie górników niecki miedziowej i pozostałego przemysłu w artykuły pierwszej potrzeby, a w artykuły przemysłowe w szczególności. Nie może istnieć taki stan rzeczy, aby podstawowe składniki naszego wyżywienia stanowiły specjalną atrakcję tylko na skutek wadliwej organizacji dystrybucji. Wiadomo, że okręg dolnośląski jest bardzo ubogi w jod. Handel uspołeczniony nie troszczy się absolutnie o dostawę ryb, które w wysokim stopniu mogłyby zapobiec niebezpiecznym chorobom wywołanym brakiem jodu.</u> + <u xml:id="u-2.38" who="#Marszalek">Oczywiście jeszcze gorzej przedstawia się zaopatrzenie w żywnościowe artykuły atrakcyjne, jak np. pomarańcze i cytryny. Ilustrację powyższego stanowi klasyczny przykład — przed świętami rzucono w Bolesławcu na rynek na 30 tys. mieszkańców — 30 kg pomarańczy. Tego rodzaju traktowanie niecki miedziowej przez handel uspołeczniony budzi wśród górników zrozumiałe rozgoryczenie, tym bardziej że niedaleko położony okręg węglowy Wałbrzych jest pod tym względem zupełnie inaczej traktowany, i świadczy o tym, że przy większym zainteresowaniu czynników odpowiedzialnych za tę sprawę można ją w niecce miedziowej załatwić ku zadowoleniu mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-2.39" who="#Marszalek">Ministerstwo Handlu Wewnętrznego winno specjalnie zainteresować się niecką miedziową, stworzyć większą siatkę placówek handlu uspołecznionego, otworzyć sklepy — „Delikatesy” i — „Gallux”, zapewnić właściwe zaopatrzenie ludzi pracy, tym bardziej że jest to okręg gwałtownie rozwijającego się przemysłu.</u> + <u xml:id="u-2.40" who="#Marszalek">Nie mniejsze niedociągnięcia istnieją w zakresie opieki lekarskiej. Odczuwa się poważny brak lekarzy w ogóle, a specjalistów w szczególności. W największym ośrodku robotniczym Bolesławcu brak jest całkowicie lekarza okulisty i laryngologa, natomiast w miastach dużych, a specjalnie wojewódzkich spotykamy duże zagęszczenie specjalistów i trzeba by było kilku z nich skierować do ośrodków przemysłowych, najbardziej ich potrzebujących.</u> + <u xml:id="u-2.41" who="#Marszalek">Szpital w Złotoryi jest stanowczo za mały i nie odpowiada potrzebom terenu.</u> + <u xml:id="u-2.42" who="#Marszalek">Ten stan rzeczy musi ulec zmianie. Robotnik wie, że ma prawo do należytej opieki lekarskiej i tej opieki bezwzględnie się domaga. Prosimy Ministra Zdrowia,~z~ aby skontrolował czynne obecnie placówki zdrowia, usprawnił ich pracę i stworzył nowe, odpowiadające istotnym potrzebom terenu, z uwagi na jego doniosłe znaczenie dla gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-2.43" who="#Marszalek">Zaniedbanie okręgu miedziowego rozciąga się, jak widać z powyższego, na wiele dziedzin naszego życia. Dotyczy to również w niemałym stopniu spraw kulturalnych. Konieczne byłoby uruchomienie w Bolesławcu drugiego kina, tym bardziej że istnieją ku temu warunki, ponieważ można je urządzić w Domu Kultury Zakładów — „Wizów” bądź w Domu Górnika. Konieczne jest częstsze wystawianie przez teatr z Jeleniej Góry i Wrocławia przedstawień dla górników, jak również występów estradowych oraz przyspieszenie ostatecznej budowy domu kultury. Jeszcze większe bolączki odczuwa się w innych ośrodkach, jak Złotoryja, Wilków i Świerzyna. Dom Kultury w Złotoryi buduje się już 4 lata na skutek braku troski ze strony gospodarki komunalnej o tę inwestycję. Termin oddania do użytku tego domu przesuwany jest z roku na rok i z miesiąca na miesiąc, ostatecznie nie wiadomo kiedy będzie naprawdę udostępniony ludziom pracy.</u> + <u xml:id="u-2.44" who="#Marszalek">Apelujemy do Ministra Kultury i Sztuki, którego przedstawiciel był obecny na konferencji w styczniu ubiegłego roku zorganizowanej przez KC PZPR i słyszał wypowiedzi i żądania górników, aby stworzył bazę kulturalnego życia w rejonie miedziowym, ponieważ tylko należyta, utrzymana na właściwym poziomie rozrywka kulturalna stanowi rękojmię, że zapracowane przez górników pieniądze nie zostaną zużyte na picie alkoholu, stanowiącego w chwili obecnej jedną z najgroźniejszych klęsk społecznych.</u> + <u xml:id="u-2.45" who="#Marszalek">W Polsce Ludowej nie ma podziału kraju na tereny ważne lub nieważne, nie ma Polski A, B czy C. Każdy obywatel stanowi dobro najcenniejsze. Z tego też względu nie może być w naszej rzeczywistości rejonów i ludzi zaniedbanych. Popełnione błędy muszą być naprawione i musi być dla ludzi pracy stworzona pełna baza normalnego życia, jego rozwoju i kształtowania się, tym bardziej że Rząd daje na to potrzebne środki finansowe, a tylko na skutek niewykonywania zadań przez poszczególne resorty dochodzi do wyżej opisanych faktów.</u> + <u xml:id="u-2.46" who="#Marszalek">Jestem przekonany, że górnicy Dolnego Śląska widząc większe niż dotychczas zainteresowanie przez resorty ich bytem, warunkami socjalnymi i kulturalnymi wytężą wszystkie swoje siły w celu przekroczenia nałożonych na nich przez Narodowy Plan Gospodarczy zadań.</u> + <u xml:id="u-2.47" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-2.48" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. zielonogórskiego Feliks Lorek.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselLorekFeliks">Wysoka Izbo! Obecna sesja Sejmu ma szczególnie doniosłe znaczenie.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselLorekFeliks">Towarzysz Premier Cyrankiewicz w swym exposé mówił o przywróceniu pełnej demokratyzacji życia w naszym kraju, o nadaniu tej demokracji treści leninowskiej. Dyskusja wokół tego problemu jest bardzo żywa. Wydaje mi się, że ta dyskusja jest zdrowa, ale należy się zastanowić, kto jest motorem w tej wielkiej rozmowie, że się tak wyrażę, z całym narodem, w tej wielkiej i wszechstronnej dyskusji, która toczy się obecnie i na tej sali, o tych nabrzmiałych sprawach, często bardzo bolesnych, jak wypaczenia w b. Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego — o lepsze zarządzanie państwem. Kto inicjuje i nadaje kierunek tej walce — „zdzierania” tych nawarstwień, które zaciążyły na naszym życiu i hamowały szybszy rozwój naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselLorekFeliks">Tym bardziej jest to ważne, że i w tej dyskusji padały, jak i poza nią padają głosy: — „Weźmiemy teraz te sprawy w swoje ręce”.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselLorekFeliks">Zdaje mi się, że siłą tą jest najbardziej postępowa, rewolucyjna siła w świecie — ruch komunistyczny, na czele z Komunistyczną Partią Związku Radzieckiego. To przecież XX Zjazd KPZR obnażył bez reszty schorzenia i narośle w życiu i działalności społeczno-politycznej i gospodarczej i ich źródła, nie tylko w Związku Radzieckim, ale jednocześnie i wpływ ich na życie w innych krajach i na partie komunistyczne.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselLorekFeliks">Czy XX Zjazd był tylko początkiem tej wielkiej pracy w tej dziedzinie? Nie! XX Zjazd podsumował, pogłębił ten proces, który zapoczątkowany został po zdemaskowaniu beriowszczyzny, nadał walce naszej charakter wszechstronny i sięgający głęboko w całość życia naszych narodów, nakreślił dalsze zadania w walce i drogi prowadzące do likwidacji tej bolesnej spuścizny.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselLorekFeliks">W naszym kraju ruch ten rozpoczęła Polska Zjednoczona Partia Robotnicza ujawniając schorzenia na III Plenum KC PZPR i wypowiadając im zdecydowaną walkę.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselLorekFeliks">Partia nasza jest dzisiaj inicjatorem i kierownikiem demokratyzacji i jawności naszego życia. Zainicjowała tę walkę i prowadzi ją, aby usunąć wszystkie przeszkody hamujące szybszy marsz do socjalizmu, aby lepiej i szybciej realizować odwieczną tęsknotę robotników i chłopów w Polsce Ludowej do pełnego wyzwolenia ekonomicznego i społecznego.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselLorekFeliks">Czymże jest dyskusja nad wskaźnikami do 5-letniego planu rozwoju kraju, jak nie tą wielką rozmową i dyskusją z masami pracującymi całego kraju pod kierunkiem naszej Partii — dyskusją, która toczy się najczęściej nad kierunkiem zawartym w tych wskaźnikach?</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselLorekFeliks">Jest to więc proces, który zapoczątkowany został przez naszą Partię na III Plenum Komitetu Centralnego, obecnie pogłębiony i rozszerzony po XX Zjeździe KPZR.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselLorekFeliks">Kierownicza rola naszej Partii, partii polskiego proletariatu, partii, która w swoim programie i działaniu — „zatrzasnęła”, że tak się wy rażę, wszystko, co wzniosłe i zaszczytne, co postępowe i rewolucyjne w naszym narodzie, zainicjowała i kieruje tą walką, walką o pełną demokratyzację naszego życia, o jego jawność, o zdzieranie tych nawarstwień i wypaczeń, które nagromadziły się w ciągu 11 lat naszego życia, o pełne przestrzeganie praworządności rewolucyjnej, o szybszą, o lepszą budowę socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselLorekFeliks">Bez kierowniczej roli Partii i skupienia wokół niej wszystkiego, co zdrowe i twórcze w narodzie, nie może być ta walka przeprowadzona zwycięsko.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselLorekFeliks">Chcę obecnie przejść do zagadnień, które limitują nasze województwo.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselLorekFeliks">Od pierwszych dni zagospodarowania Ziemi Lubuskiej cały wysiłek społeczeństwa, zielonogórskiego kierował się ku podnoszeniu z gruzów wojennych fabryk, zakładów pracy i gospodarki rolnej.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselLorekFeliks">Pochłonięci całkowicie odbudową i budową życia gospodarczego, nie zawsze myśleliśmy o potrzebach życia kulturalnego. I obecnie, kiedy na terenie naszego województwa pracują takie zakłady, jak Fabryka Zgrzeblarek i Zakłady im. Marcelego Nowotki, których produkcja idzie nie tylko na potrzeby krajowe, ale jest cennym przedmiotem eksportu, kiedy pracują u nas obiekty planu 6-letniego — Gorzów i Dychów, coraz mocniej odczuwamy niedorozwój życia kulturalnego.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselLorekFeliks">Nasze ambicje kulturalne są tym bardziej uzasadnione, że masy pracujące woj. zielonogórskiego wypracowały poważne środki dochodu narodowego. Wystarczy powiedzieć, że w 1955 r. w samym tylko przemyśle metalowym zgłoszono 1694 pomysły racjonalizatorskie, z czego już wprowadzono do produkcji 912, które przyniosły w ciągu jednego roku około 7 milionów oszczędności.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselLorekFeliks">Zagospodarowaliśmy odłogi i ugory. W planie 5-letnim chcemy dodatkowo zagospodarować 8—10 tys. ha nieużytków, suchych łąk i pastwisk. Potrzebna nam jednak do tego pomoc Ministerstwa Rolnictwa i pomoc naukowców dla ustalenia sposobów zagospodarowania tych ziem, na których dziś nic nie rośnie.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselLorekFeliks">Mamy u siebie już spośród 542 spółdzielni produkcyjnych pierwszych dziesięciu milionerów, w okresie ostatnich dwóch miesięcy zorganizowaliśmy nowych 38 spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselLorekFeliks">Szeroki udział ludności w dyskusji nad planem 5-letnim dopomógł nam w ujawnieniu rezerw.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselLorekFeliks">Zaplanowaliśmy uruchomienie 58 obiektów przemysłowych, dla których nie trzeba będzie budować nowych pomieszczeń.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselLorekFeliks">W zestawieniu z osiągnięciami i perspektywami dalszego rozwoju gospodarczego ostro występują braki życia kulturalnego.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselLorekFeliks">Na ogólną liczbę 1115 wsi w 261 gromadzkich radach narodowych posiadamy tylko 75 świetlic gromadzkich z etatową obsadą, nie licząc amatorskiego ruchu artystycznego na wsi, prowadzonego w ramach społecznych, a na 18 miast powiatowych i 2 wydzielone mamy tylko 4 powiatowe domy kultury: w Sulechowie, w Szprotawie, Sulęcinie, i Żarach. Nie mamy nawet wojewódzkiego domu kultury.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselLorekFeliks">Placówki te coraz skuteczniej oddziaływają mobilizująco na realizację planów gospodarczych wsi, na rozwój i umacnianie spółdzielczości produkcyjnej. Mogłyby jednak jeszcze w większym stopniu rozszerzyć oddziaływanie na społeczeństwo, gdyby mogły pozyskać szeroki aktyw inteligencji, rozbudować ciekawe formy pracy i dostosować je do zainteresowań jak najszerszych mas ludności. Do tego potrzebne jest stworzenie gabinetów metodycznych, których nam dotychczas brak.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselLorekFeliks">Dotychczasowe sumy przeznaczone na ten cel w budżetach rad narodowych oraz dotacje przekazywane z budżetu centralnego Ministerstwa Kultury i Sztuki nie zaspokajają w minimalnym nawet stopniu palących potrzeb społeczeństwa woj. zielonogórskiego.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselLorekFeliks">Na przykład — w roku bieżącym na wyposażenie wzorcowego gabinetu metodycznego w Powiatowym Domu Kultury Żar przyznano po raz pierwszy sumę 1500 zł, mimo że placówka ta istnieje już od 3 lat.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselLorekFeliks">Powiatowy Dom Kultury w Sulechowie powstał dzięki inicjatywie i wysiłkom mieszkańców miasta, którzy odbudowali historyczny dom arian polskich przez samoopodatkowanie i czyny społeczne. W tej chwili na dokończenie remontu konieczna jest dotacja finansowa.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselLorekFeliks">Na zakończenie rozpoczętego w ubiegłym roku remontu Powiatowego Domu Kultury w Szprotawie potrzeba dodatkowych środków.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselLorekFeliks">Przygraniczne miasta powiatowe Gubin i Słubice do niedawna pozbawione były jakiegokolwiek ośrodka życia kulturalnego. Wszystkie spotkania z zagranicznymi delegatami, a szczególnie z Niemieckiej Republiki Demokratycznej, odbywały się w miejskiej gospodzie ludowej. W miastach tych nie było warunków na wystawienie sztuk teatralnych ze względu na brak jakichkolwiek sal ze scenami. W Słubicach w 11-letnim okresie władzy ludowej odbył się pierwszy raz występ zawodowego teatru.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselLorekFeliks">Społeczeństwo obu miast, nie mogąc pogodzić się z takim stanem rzeczy, z własnej inicjatywy przystąpiło w roku ubiegłym do odbudowy 2 zniszczonych budynków, przeznaczając je na domy kultury. Przy dużym nakładzie pracy ludności oba budynki zostały już w końcu ubiegłego roku całkowicie wyremontowane i w ostatnich miesiącach regularnie występują w nich artyści Teatru Ziemi Lubuskiej.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselLorekFeliks">Dało to państwu poważne oszczędności nie tylko w środkach finansowych, ale przede wszystkim w materiałach budowlanych, gdyż społeczeństwo z gruzów tego miasta pokryło większość potrzeb materiałowych na odbudowę.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselLorekFeliks">A jak ustosunkowało się Ministerstwo Kultury i Sztuki do tej pięknej inicjatywy społecznej mieszkańców tych dwóch nadgranicznych miast?</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselLorekFeliks">Nasze starania o zapewnienie kredytów na ostateczne zakończenie remontu i wyposażenie tych budynków okazały się bezskuteczne, gdyż zapreliminowana suma w budżecie na rok 1956 na wyposażenie powiatowych domów kultury w Gubinie i w Słubicach oraz na wydatki osobowe została skreślona już przy wstępnym uzgadnianiu z Ministerstwem Kultury i Sztuki, a na następne interwencje Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w tej sprawie, Ministerstwo Kultury i Sztuki w ogóle nie odpowiedziało.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PoselLorekFeliks">Do Ministerstwa Kultury nie trafiły nawet argumenty polityczne, że po tamtej stronie Odry i Nysy — w Niemieckiej Republice Demokratycznej — pulsuje życie kulturalne i gospodarcze, kiedy po naszej stronie tych rzek jest martwota.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PoselLorekFeliks">Wywołało to zrozumiałe rozgoryczenie mieszkańców obu nadgranicznych mliaist.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PoselLorekFeliks">Niemniej ważną sprawą jest konserwacja budynków świetlic gromadzkich, na co w budżecie tegorocznym przeznaczono zaledwie 48 tys. zł, co średnio stanowi 613 zł na jedną świetlicę. Kwota ta jest niewystarczająca na pokrycie najniezbędniejszych nawet remontów, zwłaszcza że w okresie ostatnich dwóch lat w budżetach terenowych rad narodowych wydatkowano na ten cel zaledwie 135 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PoselLorekFeliks">Należy podkreślić, że ludność woj. zielonogórskiego coraz częściej podejmuje zobowiązania o samoopodatkowaniu się na cele kulturalno-oświatowe, co w poważnej mierze pomaga w zaspokajaniu najbardziej palących potrzeb.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PoselLorekFeliks">W samym tylko pow. Międzyrzecz zobowiązania na ten cel sięgają 100 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PoselLorekFeliks">Podobne przykłady mamy i w innych powiatach. Z braku należytej opieki i pomocy ze strony rad narodowych, które nie posiadają dostatecznych środków na ten cel, istnieje niebezpieczeństwo zaprzepaszczenia tej cennej inicjatywy.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PoselLorekFeliks">Pomoc ta jest szczególnie potrzebna z uwagi na to, że w większości wypadków organizatorem życia kulturalno-oświatowego jest nasza młodzież.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PoselLorekFeliks">Pomoc starszych tej inicjatywie w postaci samoopodatkowania się i udział w wykonawstwie staje się czynem całego społeczeństwa. Rozwój tych form czynów społecznych coraz silniej wiąże ludność z tymi piastowskimi ziemiami i wpływa hamująco na ucieczkę młodzieży ze wsi do miast.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PoselLorekFeliks">Podobnie przedstawia się sytuacja i na odcinku kin, a zwłaszcza wiejskich. 75 stałych i półstałych oraz 10 kin ruchomych na wsi nie może w sposób należyty realizować swych zadań, gdyż około 70% sal na wsiach ze względu na brak konserwacji w latach ubiegłych zagraża bezpieczeństwu widzów i zgodnie z przepisami o bezpieczeństwie nie nadaje się do dalszej eksploatacji.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PoselLorekFeliks">Najpoważniejszym brakiem tych sal, jedynych przeważnie pomieszczeń na wszelkiego rodzaju imprezy kulturalne i seanse kinowe, jest wadliwa, często od 10 lat co najmniej nie remontowana instalacja elektryczna, mogąca łatwo stać się przyczyną pożaru.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PoselLorekFeliks">A tymczasem Centralny Zarząd Kin nie przeznaczył w roku bieżącym na. te remonty żadnych kredytów, uzasadniając to tym, że obowiązek utrzymania i konserwacji sal kinowych na wsi ciąży na gromadzkich radach narodowych.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#PoselLorekFeliks">Tymczasem, jak wiadomo, gromadzkie rady narodowe nie mają na ten cel żadnych środków.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#PoselLorekFeliks">Do niedawna w Zielonej Górze, w mieście wojewódzkim, liczącym 45 tys. mieszkańców, było tylko 1 kino z 400 miejscami. Przez prowizoryczne uruchomienie drugiego kina dzięki inicjatywie społeczeństwa, w bardzo prymitywnych warunkach, uzyskano wprawdzie łączną liczbę 700 miejsc, jednak liczba 64 mieszkańców przypadająca na 1 krzesło w kinie świadczy wymownie o sytuacji i konieczności natychmiastowego uruchomienia jeszcze jednego kina.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#PoselLorekFeliks">Tymczasem Centralny Zarząd Kin nie przeznaczył na budowę kin żadnych środków, gdyż Centralny Urząd Kinematografii doszedł do nowych koncepcji budowy ekranu panoramicznego — akurat w Zielonej Górze.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#PoselLorekFeliks">Cenimy zdobycze techniki w kinematografii, ale ludność Zielonej Góry chce mieć jakiekolwiek kino, ażeby uzyskać możliwość rozrywki kulturalnej, czego nie chce zrozumieć Centralny Zarząd Kin.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#PoselLorekFeliks">Bardzo trudne warunki pracy na terenie Zielonej Góry mają amatorskie zespoły artystyczne, organizowane przez związki zawodowe przy różnych zakładach pracy, które z braku innych możliwości zajęcia swe prowadzą w ciasnych, prowizorycznie adaptowanych lokalach świetlicowych.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#PoselLorekFeliks">Najbardziej liczny, najlepszy zespół — Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Lubuskiej — odbywa próby w dwóch grupach: jedna w Zielonej Górze, a druga w Nowej Soli.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#PoselLorekFeliks">Dlatego też w warunkach województwa zielonogórskiego bardzo istotny problem stanowi budowa wojewódzkiego domu kultury, który wpłynąłby na ożywienie życia kulturalnego w mieście wojewódzkim, a jednocześnie odgrywałby rolę ośrodka szkolącego młodą kadrę pracowników świetlicowych z terenu całego województwa. Zapreliminowana jednak suma 190 tys. zł na opracowanie dokumentacji technicznej wojewódzkiego domu kultury została skreślona przez Ministerstwo Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#PoselLorekFeliks">Przykładem niewłaściwego stosunku do potrzeb kulturalnych ludności woj. zielonogórskiego są trzyletnie perypetie z Ministerstwem Kultury i Sztuki w sprawie przebudowy teatru w Zielonej Górze. Trzeba było dopiero uchwały Komisji Kultury i Komisji Budżetowej Sejmu, aby ta sprawa ruszyła z miejsca.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#PoselLorekFeliks">W okresie 11 lat, jakie upłynęły od zakończenia działań wojennych, nastąpiła poważna dewastacja ocalałych z pożogi wojennej niezwykle cennych zabytkowych obiektów architektury murowanej i drewnianej, świadczących o polskości Ziemi Lubuskiej i o działalności polskich ludowych artystów i rzemieślników na terenie woj. zielonogórskiego.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#PoselLorekFeliks">Dotychczasowe prace konserwatorskie z braku środków finansowych miały na celu tylko tymczasowe zabezpieczenie tych zabytków przed ich dalszym niszczeniem.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#PoselLorekFeliks">Straty i zniszczenia w materiale zabytkowym w woj. zielonogórskim są ogromne. W gruzach legły nie tylko poszczególne obiekty, ale całe zespoły urbanistyczne, miejskie, całkowitej zagładzie uległy śródmieścia zabytkowe. Cały szereg obiektów zabytkowych drewnianych i murowanych wykazuje poważny procent zniszczenia.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#PoselLorekFeliks">W 1956 r. roboty architektoniczno-konserwatorskie obejmują w ramach kredytów Ministerstwa Kultury i Sztuki zaledwie dwa obiekty zabytkowe: prace rekonstrukcyjne i zabezpieczeniowe Zamku Piastowskiego w Międzyrzeczu kosztem 244 tys. zł, na którego restaurację potrzeba około 500 tys. zł, oraz zabezpieczenie trzech sal gotyckich w ratuszu głogowskim — 50 tys. zł. Dokumentacja techniczna wykonana będzie tylko dla trzech obiektów.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#PoselLorekFeliks">Tak więc łączny budżet na prace architektoniczno-konserwatorskie i dokumentację w 1956 r. wynosi 384 tys. zł. Przyznane kredyty jednak w najmniejszym stopniu nie przyczynią się do radykalnej zmiany na tym odcinku.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#PoselLorekFeliks">Wśród obiektów zabytkowych, które jeszcze w roku 1956 wymagają zabezpieczenia, a nie ujęte są w planie, wymienić należy jedne z najcenniejszych zabytków w Polsce — mury obronne miejskie w Strzelcach Krajeńskich i w Ośnie Lubuskim, które ulegają systematycznej dewastacji. Na ich zabezpieczenie potrzebna jest kwota 100 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#PoselLorekFeliks">Liczne pamiątki polskości Ziemi Lubuskiej zgromadzone w muzeum nie mogą być udostępnione społeczeństwu, gdyż muzeum jest nieczynne z uwagi na warunki lokalowe.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#PoselLorekFeliks">Zarówno cenne pamiątki polskości Ziemi Lubuskiej sięgające pierwszych wieków istnienia naszego państwa, jak i potrzeby obecnych mieszkańców woj. zielonogórskiego nad Odrą i Nysą wymagają bardziej wydatnej pomocy, zabezpieczającej podniesienie poziomu kulturalno-oświatowego.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#PoselLorekFeliks">W atmosferze III Plenum i XX Zjazdu rośnie w masach pracujących naszego województwa poczucie gospodarności, rosną zdrowe ambicje i potrzeby. Ludzie, szczególnie z dotychczas zaniedbanych rejonów nadgranicznych, jak Gubin, Słubice, Żary, Kostrzyń, chcą być dobrymi gospodarzami i nie wstydzić się swoich sąsiadów i przyjaciół zza Odry.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#PoselLorekFeliks">Tymczasem nasze słuszne wnioski nie zawsze znajdują zrozumienie w poszczególnych resortach, a szczególnie w Ministerstwie Kultury i Sztuki. A nawet po dyskusjach w sejmowej Komisji Oświaty, Nauki i Kultury, która uchwaliła poparcie dla naszych wniosków, wnioski te nie zostały należycie uwzględnione na Komisji Finansowo-Budżetowej wskutek sprzeciwu Ministerstwa Finansów.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#PoselLorekFeliks">Sprawa Powiatowego Domu Kultury w Gubinie, w Sulechowie oraz sprawa świetlic gromadzkich została uzależniona od ściągnięcia zaległości finansowych za 11 lat ubiegłych, wynoszących 62 mln zł. Tymczasem realne możliwości ściągnięcia tych zadłużeń nie przekraczają 11%, które już zostały uwzględnione w tegorocznym budżecie. Podstawową bowiem sumę zaległości stanowią zadłużenia z tytułu państwowego Funduszu Ziemi wynoszące 43 mln zł.</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#PoselLorekFeliks">Kwota ta nie jest możliwa do ściągnięcia, ponieważ:</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#PoselLorekFeliks">1)duża część repatriantów i osadników wojskowych nie reguluje zadłużeń, uzasadniając to pozostawieniem mienia poza granicami państwa, często nie przedkładając nawet dokumentów;</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#PoselLorekFeliks">2)co roku część osadników opuszcza samowolnie gospodarstwa, wyjeżdżając niejednokrotnie w nieznanym kierunku;</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#PoselLorekFeliks">3)stan majątkowy byłych użytkowników gospodarstw rolnych nie pozwala na ściągnięcie zadłużenia, jak również stan majątkowy niektórych chłopów nie pozwala na ściągnięcie zadłużeń drogą egzekucji;</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#PoselLorekFeliks">4)aby ściągnąć te zaległości, woj. zielonogórskie musiałoby prawie w całym kraju poszukiwać swych dłużników.</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#PoselLorekFeliks">Taki stosunek Ministerstwa Finansów do naszych spraw nie pomaga posłom w wypełnianiu ich obowiązków Wysoka Izbo! W walce, jaką obecnie nasz naród toczy, szczególnie w ostatnim okresie, sprawa podniesienia stopy życiowej wysuwa się na czoło wszystkich zagadnień. Nie chodzi jednak o to, aby w tej chwili wyliczać, jak to miało miejsce, z tej trybuny, że takiej a takiej grupie pracowników należy poprawić płace o 30 czy 40%. To są sprawy na pewno słuszne i bardzo ważne. Wszyscy wiemy, że jeszcze wiele setek tysięcy ludzi w Polsce znajduje się w trudnej sytuacji materialnej. Ale wydaje mi się, że nas posłów obowiązuje głębsze spojrzenie.</u> + <u xml:id="u-3.67" who="#PoselLorekFeliks">Idzie o to, że na podwyżki płac trzeba wypracować środki. Zrobić to można tylko wzmożonym wysiłkiem narodu, skupionego wokół jego kierowniczej siły Partii.</u> + <u xml:id="u-3.68" who="#PoselLorekFeliks">W walce o wyszukiwanie rezerw, w walce z biurokratyzmem o demokratyzację naszego życia można osiągnąć środki na ten cel.</u> + <u xml:id="u-3.69" who="#PoselLorekFeliks">Wydaje mi się, że w tej mobilizacji mas oraz w kształtowaniu opinii publicznej olbrzymia rola przypada nam, posłom.</u> + <u xml:id="u-3.70" who="#PoselLorekFeliks">Dlatego nie mogę się zgodzić z twierdzeniem posła Hochfelda, który starał się usunąć jakoś na drugi plan pracę terenową posłów.</u> + <u xml:id="u-3.71" who="#PoselLorekFeliks">Naszą rolę ustawodawczą będziemy mogli dobrze spełnić wtedy tylko, kiedy będziemy słuchać głosów opinii publicznej nie tylko za pomocą prasy — przy całym szacunku zresztą dla niej i dla jej roli — ale w bezpośrednich i żywych kontaktach z tysiącami naszych wyborców, przed którymi jesteśmy przecież odpowiedzialni za naszą działalność.</u> + <u xml:id="u-3.72" who="#PoselLorekFeliks">Dlatego też trzeba, abyśmy swą pracą terenową wzbogacili tę cenną atmosferę — rozmów z narodem, dyskusji, szukania środków, dróg do demokratyzacji życia, jaka panuje na naszej sesji, atmosferę tę przenieśli do rad narodowych, byśmy wspólnie z nimi dyskutowali nad sposobami realizacji budżetu, a przede wszystkim nad tym, jak znaleźć dodatkowe rezerwy, by podwyższyć płace szerzej i głębiej i realizować inne posunięcia zmierzające do poprawy stopy życiowej mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-3.73" who="#PoselLorekFeliks">Naszym zadaniem jako posłów jest umacniać nadal w toku dyskusji Front Narodowy i skupić jego siły wokół naszej Partii, mobilizować wszystkie siły do realizacji tych zaszczytnych zadań w Walce o środki na wzrost stopy życiowej, w walce o szybszy marsz do socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-3.74" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. łódzkiego Eugeniuszowi Kwiatkowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Wysoki Sejmie! Na tle budżetu, który obecnie omawiamy, chcę zatrzymać się nad jednym z zasadniczych problemów, który nurtuje woj. łódzkie. Problemem tym jest rozwój hodowli i zabezpieczenie bazy paszowej.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselKwiatekEugeniusz">W roku bieżącym na melioracje otrzymaliśmy ok. 32 mln zł; kwota ta w stosunku do zadań w podniesieniu produkcji zwierzęcej w małym stopniu łagodzi trudności paszowe, jakie mają chłopi w wykonawstwie zadań.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Dla zobrazowania sytuacji na odcinku produkcji zwierzęcej chcę podać kilka cyfr, które ilustrują olbrzymią dysproporcję pomiędzy bazą paszową i ilością pogłowia zwierząt gospodarskich.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Posiadamy ok. 516 tys. sztuk bydła, czyli na 100 ha użytków rolnych mamy 44,4 szt. bydła, 68,6 szt. trzody chlewnej i 28,9 owiec.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselKwiatekEugeniusz">W planie 5-letnim mamy wykonać następujące zadanie: podnieść obsadę bydła na 100 ha do 47,9 szt., trzody chlewnej do 74,8 szt. i owiec do 35,4 szt.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Z opracowanych bilansów paszowych wynika, iż pokrycie paszowe w sianie i zielonkach wynosi 66%, w soczystych 71% i w paszach treściwych 40,8%. Ogólny niedobór paszowy w przeliczeniu na jednostki pokarmowe i białko waha się w granicach 25% — 27% jednostek i 35% — 40% białka. W obliczeniach przyjęto normy stosowane w praktyce, które są niższe o 30% od norm naukowych i zalecanych przez Ministerstwo Rolnictwa. Uwzględniono tu jednocześnie pasze uzupełniające stosowane w żywieniu, pochodzące z dróg, miedz, rowów itp.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Mimo założonego w planie 5-letnim wzrostu plonów zbóż, siana, soczystych zielonek i wprowadzenia do struktury zasiewów 41 tys. ha kukurydzy, w dalszym ciągu będą istnieć niedobory paszowe. Przyczyny tych niedoborów leżą między innymi w zbyt małym areale łąk i pastwisk, które wynoszą w naszym województwie 15,6%, podczas gdy przeciętna krajowa wynosi 24%, oraz niskiej ich wydajności wynoszącej 15—20 q siana z 1 ha.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselKwiatekEugeniusz">W rozwiązywaniu zagadnienia bazy paszowej główną rolę winny odegrać melioracje, szczególnie na trwałych użytkach zielonych.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Potrzeby przeprowadzenia melioracji na terenie woj. łódzkiego są bardzo duże i wynoszą ponad 110 tys. ha łąk. Zabiegami melioracyjnymi objęto dotychczas tylko 16 tys. ha łąk.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Tego rodzaju traktowanie naszego województwa przez PKPG i Ministerstwo Rolnictwa, które nakładały dotychczas i nakładają w dalszym ciągu zadania ilościowego wzrostu pogłowia z jednoczesnym zwiększeniem wydajności jednostkowej bez zwracania uwagi na nasze trudności paszowe, powodowało to, że w naszym województwie w ubiegłym 6-leciu wprawdzie zbliżyliśmy się do wykonania zadań ilościowych, ale ponieśliśmy znaczne straty jakościowe.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Przeciętna waga bydła obniżyła się z 312 kg w 1950 r. do 275 kg w 1955 r. Przeciętna waga skupowanej trzody chlewnej spadła w tym okresie ze 120 kg do 114 kg. Wydajność mleka od jednej sztuki stoi na końcowym miejscu w kraju i wynosi 1500 litrów.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Skutki braków paszowych dobitnie ilustruje również fakt, że podczas gdy w 1950 r. skupiliśmy 103% pogłowia trzody, to w 1954 r. zaledwie 60% pogłowia. Zatem brak paszy spowodował znaczny spadek żywej wagi trzody i bydła, prócz tego znacznie przedłużył okres tuczu trzody chlewnej wpływając na podniesienie kosztów produkcji. Ta sytuacja została spowodowana m. in. tym, że Ministerstwo Rolnictwa niewłaściwie podchodziło do rozwiązywania naszych potrzeb na odcinku podniesienia wydajności z hektara naszych trwałych użytków zielonych, a więc łąk i pastwisk.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselKwiatekEugeniusz">O popularności melioracji łąk w naszym województwie niech świadczy fakt, że na terenie województwa powstało ponad 700 zespołów łąkarskich, zrzeszających przeszło 30 tys. chłopów, którym udzielamy niedostatecznej pomocy w nawozach i nasionach.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Udział chłopów w czynach melioracyjnych tylko w 1955 r. wynosił ponad 30 min zł. Jedna tylko wieś Zawada w pow. radomszczańskim w ciągu 2 lat wniosła udział w czynie melioracyjnym chłopskim wartości 250 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Wielkim hamulcem wykonawstwa robót wodno-melioracyjnych, którego nie dostrzegają czynniki centralne kierujące rolnictwem, a zwłaszcza Centralny Zarząd Wodnych Melioracji, jest prymitywny sposób wykonywania robót; stosujemy technikę, którą posługiwali się nasi pradziadowie. O brakach na tym odcinku niech świadczą fakty: na terenie pow. rawsko-mazowieckiego, gdzie na istniejących 70 zespołów łąkarskich nie ma w powiecie ani jednego wału łąkarskiego, ani jednej brony łąkowej, posiadamy tylko 8 pługów łąkarskich konnych, zaś ani jednego pługa traktorowego, nie mówiąc już o takich maszynach, jak traktory gąsienicowe, spychacze itp.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Wyżej przytoczony przykład jest charakterystyczny również dla całego województwa.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Chcąc oszczędniej gospodarować kredytami na cele melioracyjne, należy w szerszym niż dotychczas zakresie Wprowadzić mechanizację prac. Wymaga to lepszego zaopatrzenia POM i GOM w maszyny. Wystarczy wskazać, iż na terenie woj. łódzkiego służba melioracyjna posiada zaledwie 9 traktorów gąsienicowych i 2 spychacze. Brak jest natomiast zupełnie zgarniaczy tak potrzebnych przy wyrównywaniu powierzchni łąk.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Łąki woj. łódzkiego położone w dolinach rzek Neru, Bzury, Pilicy i Warty czekają na meliorację. Wszelkie nakłady dają bardzo poważne efekty, zapewniają szybką amortyzację, zwłaszcza przy wykorzystaniu ścieków m. Łodzi w dolinie rzeki Neru i Bzury. Wydajność siana z tych łąk nawodnionych wodami Neru wynosi średnio 80 do 100 q z ha, dochodząc w niektórych wypadkach do 150 q z ha.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Celem zmniejszenia deficytu paszowego, Wojewódzka Rada Narodowa podjęła uchwałę objęcia w 1956 r. melioracją 1.500 ha łąk w dolinie rzeki Neru kosztem 5.100 tys. zł. Wskutek wielkich potrzeb na terenie całego województwa na ten cel z przeznaczonego limitu można było przeznaczyć zaledwie 2.300 tys. zł, co pozwoli zmeliorować tylko 700 ha. Wobec czego na pozostałe 800 ha brak 2.800 tys. zł. Prócz tego dla złagodzenia ostrego deficytu pasz w pow. łęczyckim, częściowo kutnowskim, rawsko-mazowieckim, powodującego upadek bydła na skutek niedożywienia, koniecznym staje się zmeliorowanie jeszcze w roku bieżącym około 600 ha łąk w dolinie rzeki Bzury, na co potrzeba nam dodatkowo 3.135 tys. zł. Ogółem do wykonania w roku bieżącym najniezbędniejszych zadań melioracyjnych potrzeba woj. łódzkiemu poza przyznanym limitem 32 mln zł dodatkowo 5.935 tys. zł. Nadmieniam, że dokumentacja techniczna dla tych obiektów jest zabezpieczona przez Biuro Projektów Wodno-Melioracyjnych oraz zapewniony jest udział chłopów w wysokości 20—25%kosztów robót.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselKwiatekEugeniusz">W okresie zimowym przeprowadzono cały szereg zebrań wiejskich z chłopami, którzy zadeklarowali swój czynny udział. Dokonuje się przystąpienia do rozpoczęcia robót melioracyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Również hamulcem w likwidowaniu trudności paszowych jest opóźnienie wykonawstwa uchwały Prezydium Rządu o obowiązku oczyszczania ścieków przemysłowych odprowadzanych do rzek. Dotyczy to zwłaszcza zakładów „Boruta” w Zgierzu, które pomimo wielokrotnych zarządzeń Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w tej sprawie stale odkłada termin ukończenia budowy oczyszczalni. Podobnie ustosunkowują się inne zakłady.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselKwiatekEugeniusz">O niewłaściwym docenianiu tego zagadnienia przez PKPG świadczy podejście do naszych potrzeb melioracyjnych w planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Województwo nasze zakładało przeznaczenie na meliorację w 5-latce 350 mln zł. Wprawdzie to są na razie projekty, ale już teraz kwota ta została zmniejszona do 301 mln zł. Świadczy to dobitnie o nieuwzględnianiu istotnych potrzeb zwłaszcza wobec faktów wykonywania dużych robót melioracyjnych w województwie szczecińskim, w których stwierdzono niewykorzystanie efektów melioracyjnych na znacznych obszarach.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Braki na odcinku paszowym powodowały wędrówkę chłopów z województwa łódzkiego do szczecińskiego po siano. Niestety w roku bieżącym na skutek niewłaściwego podejścia Ministerstwa Rolnictwa i ta możliwość została cofnięta. Wskutek decyzji Ministerstwa Rolnictwa nie zezwalającej chłopom woj. łódzkiego na korzystanie z łąk szczecińskich tysiące ha tych łąk zostało nie skoszonych i siano zmarnowane. 27 września ub. roku wskutek częstych naszych nalegań zezwolono chłopom i członkom spółdzielni produkcyjnych na wyjazd na sianokosy —obejmując obszar wykosu 800 ha łąk. Pora była jednak już spóźniona i w warunkach woj.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselKwiatekEugeniusz">szczecińskiego sprzętu siana nie można było dokonać.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Wobec trudności paszowych naszego województwa pożądane byłoby, aby nasze władze centralne — PKPG i Ministerstwo Rolnictwa — wyszły zza biurek, przyjechały do Łodzi i przekonały się naocznie o sytuacji i wspólnie z kierownictwem WZR-u ustaliły sposoby rozszerzenia zakresu robót wodno-melioracyjnych w planie 5-letnim. Chłopi woj. łódzkiego czekają na to.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Do poważnych hamulców w rozwoju hodowli należy również obecny stan nasiennictwa roślin pastewnych i traw. Zaopatrzenie rolników w nasiona roślin strączkowych pastewnych wobec ostrego deficytu białka wymaga rozwiązania. Obecna produkcja nasion pozwala na obsiew tylko 5—8% powierzchni upraw polowych, a trzeba objąć 20% powierzchni. Należy ustalić właściwą relację cen i zamienników, które by zachęciły rolników do produkcji nasion roślin pastewnych.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Rozwiązania wymaga również uprawa nasion traw. Dochodzą nas wiadomości o tendencjach Ministerstwa Rolnictwa zmierzających do zahamowania wzrostu produkcji nasion traw tzw. łatwych, których produkcja w naszym województwie dobrze się rozwija. Uważamy, że tym tendencjom należy się przeciwstawić i równocześnie poprzeć zwiększenie upraw nasion traw „trudnych”, przez odpowiednią politykę cen i zamienników.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Należałoby również usprawnić pracę central nasiennych przez utworzenie powiatowych magazynów nasiennych zaopatrzonych w maszyny czyszczące. Celowe również dla usprawnienia gospodarki nasionami jest utworzenie na terenie naszego województwa czyszczalni nasion i magazynu wojewódzkiego.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Duże trudności również powoduje brak w naszym województwie maszyn młócących, tzw. bukowników, o których produkcję, ewentualnie sprowadzenie niewiele się dotychczas troszczono. Bukowniki naszego województwa można policzyć na palcach obu rąk. Doszło do tego, iż gospodarstwa nasienne z braku bukowników, spasają siano nie młócone.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Udzielenie szybkiej pomocy rolnictwu i dostarczenie potrzebnych środków do produkcji rolniczej jest rzeczą konieczną i palącą. Bez tej pomocy nie podniesiemy produkcji rolnej w rzeczywistości. Mówię w rzeczywistości, bo jakoś łatwiej jest wykonać plan PKPG na papierze. Nie jest dla nas zagadnieniem czy będziemy sprzedawać masło oraz wyroby mięsne w — „Delikatesach”, czy w innych sklepach spożywczych. Ludności chodzi, aby te produkty były w ilości dostatecznej. Zdajemy sobie sprawę z wielkich potrzeb i trudności, jakie mamy w wielu gałęziach gospodarki narodowej, ale właściwa pomoc dla rolnictwa — wynikająca zresztą z uchwał V Plenum PZPR — pomoże w wykorzystaniu istniejących rezerw, z których poważna część leży w nienależytym wykorzystaniu łąk i pastwisk.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselKwiatekEugeniusz">Reasumując powyższe — w celu zwiększenia bazy paszowej i wzrostu produkcji roślinnej, nasuwają się następujące wnioski:</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselKwiatekEugeniusz">1)aby dla podniesienia produkcji nasion traw i roślin pastewnych Ministerstwo Rolnictwa i PKPG opracowały właściwe ceny i zamienniki na nasiona w kierunku zwiększenia atrakcyjności tych upraw oraz poparły organizację nasiennictwa przez utworzenie powiatowych magazynów nasiennych, wojewódzkich czyszczaku nasion i zaopatrzenie rolnictwa w dostateczną ilość maszyn czyszczących i młócących;</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselKwiatekEugeniusz">2)aby Ministerstwo Rolnictwa i PKPG poprawiły zaopatrzenie przedsiębiorstw robót wodno-melioracyjnych oraz POM-ów w ciężki sprzęt, taki jak kopaczki, pługi do kopania rowów, spychacze, zgarniacze itp. oraz inne narzędzia łąkarskie:</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselKwiatekEugeniusz">3)aby PKPG i Ministerstwo Rolnictwa rozpracowały możliwość dalszego rozszerzenia zakresu robót melioracyjnych woj. łódzkiego wobec krytycznej sytuacji paszowej;</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselKwiatekEugeniusz">4)aby wyegzekwować wykonanie uchwały Prezydium Rządu o czyszczeniu ścieków zwłaszcza przez Ministerstwo Przemysłu Chemicznego odnośnie fabryki — „Boruta” w Zgierzu i przez Ministerstwo Przemysłu Lekkiego.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">głosu posłowi woj.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">rzeszowskiego Helenie Michalewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselMichalewiczHelena">Wysoki Sejmie! Jest w Polsce takie miasto, które nazywa się Przemyśl, daleko położone od Warszawy, a tym samym od władz centralnych. Nic też dziwnego, że miasto Przemyśl jest przez wszystkich zapomniane.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselMichalewiczHelena">Nie będę tu mówiła o jego historycznym znaczeniu, ani też o pięknym amfiteatralnym położeniu. Ograniczę się do najważniejszych potrzeb naszego miasta. Od wyzwolenia nie został tu wzniesiony ani jeden blok mieszkaniowy, nie wybudowano tu ani jednej szkoły, aczkolwiek miasto jest miastem młodzieży. Historia naszego miasta mówi, a ten piękny San wijący się błękitną wstęgą zapamięta, jak na falach swoich unosił tysiące trupów, które padały z rąk faszystowskich.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselMichalewiczHelena">Miasto to w dwunastym roku nowego ustroju powinno zmienić swój charakter, skończyć z mianem miasta drobnomieszczańskiego, przekształcić się w ośrodek prawdziwie robotniczy, prawdziwie socjalistyczny.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselMichalewiczHelena">Tumanimy ludzi. Ile to pogadanek Wygłoszono o rozwoju miasta Przemyśla? Powstanie tu wielki kombinat celulozy, rozładuje to ciężką sytuację — ponad 10 tys. zbędnych rąk do pracy. Wytyczono i zagospodarowano teren, ludzie cieszą się, chwalą, dziękują władzy ludowej, że pamięta o tak daleko wysuniętym odcinku jak Przemyśl, chętnie zgłaszają się do pracy i ciągle pytają, kiedy to będzie. Aż dziw, słyszymy, że kombinat został przeniesiony na inny teren Polski, rzekomo ze względu na brak wody. Takie motywy nie przekonują nas. Śmiem twierdzić, że wody jest u nas dostateczna ilość, można by utopić w niej całą biurokrację.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#komentarz">(Wesołość. Oklaski.).</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselMichalewiczHelena">A przecież wybudowanie fabryki w Przemyślu byłoby znacznie tańsze, gdyż nie zachodzi konieczność budowania osiedli, szpitali i innych urządzeń socjalnych.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselMichalewiczHelena">Znów fala narzekań, ogonki w biurze pośrednictwa pracy. Co robić? Delegacja Wojewódzkiego Komitetu Frontu Narodowego jedzie do Warszawy, by prosić, bo atak ludzi nie ustaje. Jedziemy. Sama osobiście referowałam sprawę Przemyśla w PKPG. Odpowiedziano: — „Jesteśmy Przemyślowi dłużni, poczuwamy się do obowiązku wynagrodzenia za zabrany kombinat. Tam projektujemy fabrykę części do elektryczności i na wiosnę zacznie się budowa na Bakończycach”. — I do dzisiaj nic z tą fabryką. Dług niespłacony stoi, może nawet nie procentuje.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselMichalewiczHelena">Sygnały o małej fabryczce obuwia dziecięcego, która zatrudni około 300 osób, nie rozwiązują zagadnienia bezrobocia na naszym terenie, jest to rodzynek w cieście. To samo, jeśli chodzi o miasto Jarosław liczące 8 tys. rąk zbędnych do pracy. Ludzie chcą pracować a nie kraść, ludzie chcą budować i żyć. Nie sztuką jest karać, ale zapytać, jak ludzie żyją, co robią, czy są w stanie utrzymać swe rodzimy — chociażby tych 10 tys. zbędnych rąk do pracy w Przemyślu i 8 tys. w Jarosławiu. Jest to jedno ze źródeł chuligaństwa na naszym terenie.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselMichalewiczHelena">Palącą dziś sprawą niecierpiącą zwłoki, jest rozwiązanie zagadnienia bezrobocia na naszym terenie. Czyżby się w Przemyślu nic nie robiło?</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselMichalewiczHelena">Tak nie jest. Jak w każdym mieście, tak i u nas sprzątnięto gruzy, częściowo uregulowano San, uruchomiono wodociągi, wyremontowano elektrownię, puszczono w ruch wszystkie instrumenty, jeśli mi tak wolno powiedzieć, a nawet przez 11 lat wybudowany został most na Sanie, którego nawierzchnia wygląda już dzisiaj, w niespełna 8 miesięcy po otwarciu, jakby miała 100 lat.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselMichalewiczHelena">W okresie 11 lat Polski Ludowej Przemyśl miał już 8 albo 10 przewodniczących Prezydium Miejskiej Rady Narodowej. Zmieniają się przewodniczący jak ludzie w pociągu — czy tak powinno być? Czyżby w naszym mieściło zabrakło ludzi o leninowskich zasadach postępowania? Nie można i nie wolno nam w to wierzyć. Skończyć z typowaniem przewodniczących. Społeczeństwo chce wiedzieć o wszystkim i decydować, a nie tylko głosować. Albo przenosi się skądś człowieka na przewodniczącego, który nie zna środowiska i ma spełniać wolę władzy ludowej. Jest to nie do pomyślenia, a w praktyce odnosi to odwrotny skutek. Człowiek taki nie jest związany ze środowiskiem, stąd niechęć całego społeczeństwa danego środowiska i brak współpracy.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselMichalewiczHelena">Ob. Premier w swoim exposé poruszył sprawę licznych nadużyć w pomocniczych spółdzielniach.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselMichalewiczHelena">Pomocnicze spółdzielnie w woj. rzeszowskim, poza zaśmieceniem w Jarosławiu, Jaśle i częściowo w Przemyślu elementami kapitalizującymi, są słabe i borykają się z dużymi trudnościami w zaopatrywaniu, gdyż CZSP za słabo dba o to zaopatrzenie. Chciałabym tu jednak podkreślić, że rzemiosło indywidualne w swej przytłaczającej większości jest uczciwe i patriotyczne, za mało jednak o to rzemiosło dbamy. Od wielu lat znany i ceniony rzemieślnik-artysta brązownik, mistrz Rosołowski, przy tym racjonalizator i autor pomp winidurowych, nie może doczekać się na przydział potrzebnych mu do jego pracy metali. To samo można powiedzieć o drugim artyście również w Przemyślu ob. Opryszko. Oprócz tego rzemieślnicy i spółdzielcy pracy odczuwają chronicznie brak takich narzędzi pracy jak: wiertła, świdry, pilniki, strugi i piłki.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselMichalewiczHelena">Nie rozumiem, dlaczego centrale techniczne nie wypuszczają na rynek tak niezmiernie ważnych dla rzemiosła i spółdzielczości pracy narzędzi.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselMichalewiczHelena">Wielu robotników skarży się na niewłaściwą politykę finansową. W Sanoku starym, zasłużonym kominiarzom i krawcom bez żadnego uzasadnienia podnosi się ryczałt, tak np. kominiarz Pandurka Czesław miał ryczałt w r. ub. 160 zł, a na rok bieżący wyznaczono mu ryczałt 866 zł. Kominiarzowi Srebrnikowi podniesiono ryczałt ze 150 zł na 510 zł. A właściwie na jakiej zasadzie? Przecież nowych kominów nie ma, bo w Sanoku nic się nie buduje, a zatem ustalenie wymiaru ryczałtowego zaczerpnięto tylko z powietrza. To samo dotyczy krawców Ciepielowskiego i Biegi, którym podniesiono ryczałty od 180 do 620 zł, mimo że portfel ich usług wcale się nie zwiększył.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselMichalewiczHelena">Korzystając z głosu w dyskusji pragnę poruszyć tu w kilku słowach jeden z niezmiernie ważnych problemów naszego życia, a dotyczący całego kraju, tj. chuligaństwo. Walce z chuligaństwem poświęcono wiele miejsca w naszej prasie, wiele na ten temat mówiło się i mówi nadal, jednak w tym kierunku, ażeby chuligaństwo zlikwidować — niewiele zrobiono. Sprawa nadal pozostaje w strefie — „gadania”. Są miasta, gdzie chuligaństwo staje się poważnym problemem i zamiast zmaleć — przybrało na sile.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselMichalewiczHelena">Dlaczego tak się działo? Czyżby wybryki chuligańskie nie były karane? Nie. Kolegia orzekające pracowały i kar nie żałowały. Widocznie jednak metody wychowawcze nie zawsze były właściwe, a tym samym skuteczne.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselMichalewiczHelena">Niedawno do Kolegium Orzekającego przy Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie wpłynęło odwołanie młodego robotnika ze Stalowej Woli ob. Karola Perłowskiego, który został ukarany przez kolegium w Tarnobrzegu grzywną w wysokości 3 tys. zł za to, że będąc w stanie nietrzeźwym ubliżył wiceprzewodniczącemu Prezydium Powiatowej Rady Narodowej. Mówię o tym odwołaniu dlatego, że Perłowski w swym liście porusza jedne z wielu, lecz istotne przyczyny, które młodych wartościowych ludzi spychają na niewłaściwe drogi, a to brak właściwej opieki ze strony ZMP, gdzie często zamiast żywej pracy z młodymi, panuje nuda i sztywniarstwo, oraz za mało rozrywek kulturalnych. ZMP na odcinku walki z chuligaństwem ma ogromne możliwości i zadania, lecz nie można ich przeceniać i z tego tytułu zwalać roboty na tę organizacje. Do walki z chuligaństwem obok Związku Młodzieży Polskiej muszą stanąć wydziały kultury prezydiów rad narodowych, zakłady pracy, milicja, kolegia orzekające.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselMichalewiczHelena">W tej chwili trzeba stwierdzić, że w stosunku do posiadanych możliwości wydziały kultury na odcinku walki z chuligaństwem niewiele zrobiły. Na przykład oddziaływanie powiatowych domów kultury na społeczeństwo jest jednostronne i zawężone. Kierownictwa powiatowych domów kultury uważają często, że ich zadaniem jest wystawić raz na kwartał jakąś sztukę teatralną. Co może zrobić powiatowy dom kultury w celu przyciągnięcia do siebie młodzieży — niech posłuży przykład Domu Kultury w Przemyślu. Urządzane tutaj co czwartek zabawy dla młodzieży bez bufetów cieszą się ogromnym powodzeniem. Zaczyna się od zabawy, lecz z biegiem czasu zasięg zainteresowania wzrasta. Dziewczęta i chłopcy, którzy przedtem o Powiatowym Domu Kultury nie chcieli słyszeć, zapisują się do zespołu.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselMichalewiczHelena">A co można powiedzieć o zakładach pracy? Milicja zawiadamia kierownictwa i rady zakładowe o wybrykach ich pracowników, lecz na tym na ogół się kończy. Kierownictwa zakładów, zamiast się tymi ludźmi zająć, często rozumują tak: — „dość mamy własnych, produkcyjnych kłopotów, jeszcze będziemy zawracać sobie głowę tym młodym pijaczyną czy awanturnikiem”. Ci ludzie nie widzą zależności pomiędzy wychowaniem kadr a sukcesami w produkcji. I tu, uważam, powinny zabrać głos związki zawodowe, dla których ciężka egzystencja rodzin pijaków i awanturników nie powinna być obojętna.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselMichalewiczHelena">Inna sprawa to skuteczność i właściwa praco kolegiów. Wspomniany przeze mnie robotnik ze Stalowej Woli uważa, że wymiar kary za po raz pierwszy popełniony przez niego wy bryk był za surowy. I miał rację. Jeżeli on w formie wychowawczej otrzymał karę 3 tys. zł, to dlaczego w tym samym czasie nałogowych pijaków i awanturników karze się grzywnami od 300 do 500 zł. Gdzie jest proporcja? Czy czasem brak należytej kontroli nad pracą kolegiów i niewłaściwy dobór ludzi do nich nie powoduje wydawania zbyt „osobistych” i zbyt kumoterskich wyroków? Kolegia zapominają często o tym, że ich podstawową funkcją jest wychowywać, a dopiero potem karać.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselMichalewiczHelena">Z wszystkich wspomnianych przeze mnie instytucji, władz, organizacji, które biorą lub powinny brać czynny udział w walce z chuligaństwem, najbardziej niewdzięczna rola przypada milicji. Funkcjonariusze Milicji Obywatelskiej mają tę — „przyjemność” obcowania z chuliganami w tym czasie, kiedy są oni najbardziej groźni dla społeczeństwa. Toteż właściwa praca i sprawność milicji uzależniona jest w poważnym stopniu od jej wyposażenia. Trudno jest mi powiedzieć, jakie to ma być wyposażenie lecz podam taki przykład:</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselMichalewiczHelena">W roku ubiegłym w Przemyślu 18 razy miało miejsce pobicie milicjantów przez chuliganów, będących w stanie nietrzeźwym. Taki stan musiał istnieć choćby tylko dlatego, że milicjant prowadząc do odległego o kilka kilometrów komisariatu pijaka musiał się z nim szamotać i po prostu walczyć. W tym roku uruchomiono w Przemyślu pogotowie Milicji Obywatelskiej, które posiada do swojej dyspozycji samochód. Interwencja jest natychmiastowa, a chuligan już po kilku minutach znajduje się w komisariacie. W ciągu czterech miesięcy br. nie było ani jednego wypadku pobicia milicjanta. Nasuwa się konieczność stworzenia dla pewnego typu chuliganów lecznicy, bądź zakładu pracy, który by zajął się wychowaniem tych ludzi, nauczeniem zawodu, a nie tylko rejestrowaniem, przekreślaniem człowieka i z roku na rok powiększaniem ich liczby.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#komentarz">(Oklaski).</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. bydgoskiego Paweł Nahajowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselNahajowskiPawel">Wysoki Sejmie! Dyskutując o budżecie państwa na rok 1956 pragnę zwrócić uwagę na sytuację, jaka wytworzyła się w rzemiośle na tle ostatnich zarządzeń różnych władz państwowych.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselNahajowskiPawel">Jak wiadomo, rzemiosło indywidualne reprezentuje poważny potencjał gospodarczy: przeszło 92 tys. warsztatów i 133 tys. zatrudnionych. Trzecia część rzemieślników, to ludzie starsi, w wieku powyżej 50 lat. Nic dziwnego, że obserwujemy stałe wymieranie niektórych rzemiosł. Mamy w Polsce takie rzemiosła, których może już w najbliższym czasie zabraknąć, a mianowicie: naprawa piecyków, kuchenek i instalacji gazowych — 18 warsztatów i tylko 6 uczniów, kotlarstwo — 82 warsztaty i 18 uczniów, mechanictwo młyńskie — 12 warsztatów i 3 uczniów, mechanictwo precyzyjne — 137 warsztatów i 48 uczniów, optyka — 123 warsztaty i 15 uczniów (prymitywne wyposażenie techniczne warsztatów), naprawa i konserwacja broni myśliwskiej — 2 warsztaty z 2 uczniami, modelarstwo — 116 warsztatów z 13 uczniami, szkutnictwo — 5 warsztatów bez uczniów, mechanictwo ortopedyczne — 35 warsztatów z 5 uczniami, szewstwo ortopedyczne — 16 warsztatów z 5 uczniami, żaglownictwo — 2 warsztaty bez uczniów, instrumentarze muzyczni — 163 warsztaty z tylko 18 uczniami, parasolnicy — 49 warsztatów z 2 uczniami, wydmuchiwanie szkieł laboratoryjnych — 39 warsztatów z 6 uczniami.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselNahajowskiPawel">Ostatnio rzemiosło znalazło się w bardzo trudnej sytuacji gospodarczej. Pismo okólne Prezesa Rady Ministrów nr 59 z dnia 28 lutego 1956 r. zawiera postanowienia, na mocy których wykonanie najmniejszej nawet roboty dla gospodarki uspołecznionej, na przykład podkucie konia stanowiącego własność przedsiębiorstwa transportowego lub zwulkanizowanie opony samochodu państwowego, wymaga uzyskania odmowy wojewódzkich władz spółdzielczych lub wyznaczonych przez nie spółdzielni pracy. Zarówno władze wojewódzkie jak i spółdzielnie pracy z reguły odmawiają wydawania zaświadczeń o niemożności wykonania robót, czego przykładem jest sytuacja wulkanizatorów w woj. stalinogrodzkim (miejscowa spółdzielnia pracy — „Guma” dostała od Wojewódzkiego Związku Spółdzielczości Pracy poufne polecenie niewydawania odmów wykonania robót). Nie wiem, czy taka właśnie była intencja tego okólnika, ale pozwalam sobie zwrócić uwagę Wysokiego Sejmu na fakt, że gospodarka uspołeczniona jest na tej podstawie pozbawiona możności korzystania z terminowo i bez zarzutu wykonywanych usług kilkudziesięciu tysięcy warsztatów rzemieślniczych, gdyż przepisy te W taki właśnie sposób są rozumiane w terenie.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselNahajowskiPawel">Rzemiosło jest wprawdzie nastawione na wykonywanie obsługi ludności i drobnych robót dla ludności, ale na 76 rzemiosł aż 60 ma gospodarczą rację bytu jedynie pod warunkiem, że obok obsługi ludności i produkcji rynkowej na potrzeby lokalne będzie mogło wykonywać drobne roboty dla przedsiębiorstw i instytucji publicznych oraz produkcję specjalistyczną, wymagającą rzadko spotykanych, wysokich kwalifikacji zawodowych.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselNahajowskiPawel">W uzasadnieniu projektu budżetu na rok bieżący w części dotyczącej Wpływu z podatku od gospodarki nieuspołecznionej w miastach Ministerstwo stwierdza, że mimo stałego spadku ilości podatników przewidywanego również i w roku bieżącym i znanych Ministerstwu tendencji do malenia obrotów warsztatów rzemieślniczych wpływy z tego tytułu mają wzrosnąć o 51 mln zł. Cel ten Ministerstwo zamierza osiągnąć przez urealnienie wymiarów i większą ściągalność już wymierzonych podatków. W praktyce akcja tego rodzaju została już rozpoczęta. W dniu 7 marca br. odbyło się w Świętochłowicach zebranie cechowe, na którym przedstawiciel miejscowej władzy finansowej powiedział rzemieślnikom, że wobec tego, iż mimo spadku liczby warsztatów plany wpływów podatkowych nie zostały zrewidowane, suma tych wpływów będzie rozłożona na warsztaty, które jeszcze istnieją. Zgodnie z tym władze finansowe na tym terenie zaproponowały rzemieślnikom ryczałty umowne przewyższające ich zdolność płatniczą, co stawia je w obliczu likwidacji.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselNahajowskiPawel">Władze finansowe na terenie całego kraju stosują parę metod postępowania: podwyższając w granicach swobodnego uznania stopę zyskowności zwiększają podatek dochodowy (np. na terenie woj. poznańskiego, szczecińskiego, Warszawy) albo też stosują jakąś poufną i nieznaną mi tabelę minimalnych obrotów — co powoduje, że nie bacząc na warunki pracy rzemieślników, jak ich starość, inwalidztwo, po_ siadanie warsztatów na peryferiach miast, wymierzają podatki podwyższone za rok bieżący i za lata ubiegłe (np. fryzjer Samuel Albrecht z Zabrza, lat 73, dostał domiar za 1955 r. w wysokości 12 tys. zł). Na tle takiego postępowania nie można się dziwić oświadczeniu autochtona Karola Bradela, krawca z Gliwic, mającego 69 lat, który płacąc dotychczas ryczałt w wysokości 150 zł dostał wymiar w wysokości 4.387 zł i powiedział, że nie pozostaje mu nic innego, jak zlikwidować warsztat i starać się o wyjazd do Niemiec.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselNahajowskiPawel">Wysokiemu Sejmowi pozostawiam ocenę politycznego efektu takiego postępowania władz finansowych. Na terenie całego kraju władze finansowe proponują rzemieślnikom ryczałty umowne znacznie wyższe od płaconych w roku ubiegłym. Gdy w grudniu delegacja rzemiosła łódzkiego była w Ministerstwie Finansów, dyrektor Gabian z Zarządu Podatków i Opłat oświadczył jej, że ryczałty umowne nie będą generalnie podwyższane. Obecnie w woj. łódzkim i w m. Łodzi proponuje się rzemieślnikom znacznie podwyższone ryczałty, np. fotografowi H. Smylowi, ślusarzowi J. Niewczasowi czy szewcowi T. Królowi z Łodzi i innym — wszystko podwyżki w granicach ok. 40—350%!</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselNahajowskiPawel">Osobnym problemem jest działalność tak zwanych obywatelskich komisji podatkowych. Instytucje te zostały wprowadzone ustawą w 1948 r. na jeden rok, ale w latach następnych dekrety przedłużały terminy ich działalności, która oparta jest na zasadzie zaoczności i dowolności i stanowi wyjątek w naszym prawodawstwie. Rzemieślnicy nie mają możności bronienia się przed tymi komisjami żadnymi argumentami rzeczowymi.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselNahajowskiPawel">Oto parę przykładów. Wdowa po rzemieślniku, M. Wawrzyniakowa z Bydgoszczy, wykazała według księgi podatkowej obrót za rok ubiegły w wysokości 70.914 zł. Ponieważ zaliczkami wpłacając podatki miała przeszło 19 tys. zł nadpłaty, skierowano ją do OKP, która podwyższyła jej obrót tak, aby wyrównać te nadpłaty. W Łodzi OKP podwyższyła wszystkim cukiernikom obroty o 100% i więcej, to samo grozi cukiernikom warszawskim, których pracę chwali się w radio i w prasie, ale których niszczy się podatkami.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselNahajowskiPawel">Na terenie całego kraju — w woj. białostockim, lubelskim, olsztyńskim, koszalińskim, wrocławskim, w Warszawie i Bydgoszczy proponuje się rzemieślnikom ryczałty umowne w wysokości przekraczającej ich zdolność płatniczą. Obecnie do Warszawy przyjeżdżają delegacje rzemiosła z całego kraju i zapytują władze centralne, co mają dalej robić? Jak mają rozumieć ten niesłychany Wzrost obciążeń podatkowych, który zaznaczył się w ostatnich tygodniach i który stawia setki warsztatów w obliczu likwidacji?</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselNahajowskiPawel">Rzemiosło zostało odcięte od robót dla gospodarki uspołecznionej i jednocześnie nakłada się na nie obowiązek płacenia znacznie podwyższonych podatków. Zapytuję, czy wobec tego można mówić o opiece państwa nad rzemiosłem? Czy ten stan rzeczy jest znany ob. Premierowi i ob. Wicepremierowi Gedemu? Czy wiedzą oni, że przy wymierzaniu ryczałtów umownych władze biorą za podstawę wymiaru obroty zeszłoroczne wiedząc dobrze, że tegoroczne będą znacznie niższe, choćby i z racji wystąpień organizacji rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselNahajowskiPawel">Władze terenowe są gospodarzami na swoim terenie. To swoje zadanie w stosunku do rzemiosła wypełniają tak, że odnosi się wrażenie iż nie rozumieją lub nie chcą rozumieć roli rzemiosła w naszej gospodarce i nie dostrzegają potrzeby istnienia rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselNahajowskiPawel">W Krakowie w roku bieżącym zlikwidowano szereg sklepów. Przy tej okazji pozbawiono wielu rzemieślników ich frontowych lokali, usługowych: niech rzemieślnik nie handluje, niech produkuje — powiedziano skarżącym się rzemieślnikom. Dobrze, ależ nie dość produkować, trzeba przyjmować usługi od ludności i trzeba sprzedawać, a do tego potrzebne są odpowiednie lokale.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselNahajowskiPawel">Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Tarnowie usunęło w drodze przymusowej eksmisji grawera Biela z zajmowanych przez niego dwóch pomieszczeń. Podczas eksmisji zniszczono mu szereg cennych urządzeń i narzędzi wartości ponad 10 tys. zł. Kto zwróci mu poniesione straty?</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselNahajowskiPawel">Izba Rzemieślnicza w Olsztynie 3-krotnie była już usuwana ze swoich pomiesziczeń, obecnie grozi jej dalsza eksmisja do baraku. Lokal stanowiący własność rzemiosła zajmowany jest na inne cele, a Izba nie może doprosić się odpowiedniego pomieszczenia.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselNahajowskiPawel">Rzemiosło lubelskie zakupiło zabytkową kamienicę Klonowicza na Rynku. Dwa lata przeszło trwają starania rzemiosła lubelskiego o przekwaterowanie kilku lokatorów z lokali biurowych zajmowanych przez nich obecnie w domu Klonowicza, do zajmowanego przez Izbę Rzemieślniczą pomieszczenia mieszkalnego.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselNahajowskiPawel">W Poznaniu usunięto z warsztatu specjalistę od naprawy wag. Figińsikiego, w Gnieźnie zacieśniono krawca Janickiego, mającego 4-osobową rodzinę, zmuszając go do mieszkania i wykonywania rzemiosła w jednej izbie, w Białymstoku jedyny optyk-rzemieślnik na tym terenie, Hendzel, dostał po rozbiórce domu, w którym się mieścił jego warsztat, lokal zastępczy na peryferiach, gdzie trudno mu będzie znaleźć klienta.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselNahajowskiPawel">II Zjazd Partii nakazał pełne wykorzystanie zdolności usługowej i produkcyjnej rzemiosła. Uchwała Rady Ministrów nr 581/54 rozwinęła szczegółowo te zasady w stosunku do usług. Ministerstwo Handlu Wewnętrznego szeroko propaguje współpracę rzemiosła z handlem uspołecznionym. Aby wykonać Wszystkie te zadania, trzeba mieć przynajmniej minimalne zaopatrzenie.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselNahajowskiPawel">W rzeczywistości rzemiosło nie dostaje żadnego zaopatrzenia na wykonywanie drobnych usług dla gospodarki uspołecznionej — np. nie ma zaopatrzenia na naprawę mebli biurowych, zwulkanizowanie dętki, wymianę zepsutego zamka w drzwiach itp.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselNahajowskiPawel">Rzemiosło nie ma też żadnego zaopatrzenia na wykonywanie produkcji rynkowej, jeśli nie wspomnieć drobnych ilości surowców wtórnych, często nie nadających się do tego celu. Rzemiosło nie ma dostatecznego dostępu do tych surowców, np. bieliźniarzom w Warszawie odmówiono przydziałów odpadów dzianiny, z których produkowali dziecięcą bieliznę, tak bardzo potrzebną na rynku. Żadnych przydziałów nie dostają stolarze na produkcję mebli, szewcy na produkcję Obuwia na indywidualne zamówienia itp.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselNahajowskiPawel">Trzeba tu jednak powiedzieć, że zaopatrzenie na usługi dla ludności poprawiło się, zwłaszcza dla rzemiosł takich, jak rymarze, szewcy naprawkowi, kowale wiejscy, fotografowie — ale asortyment zaopatrzenia i system rozdziału zostawiają bardzo wiele do życzenia. Szczególną bolączką jest sprawa tlenu. Wysokie kaucje i krótkie terminy zwrotu butli uniemożliwiają rzemieślnikowi korzystanie z tego zaopatrzenia.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselNahajowskiPawel">Sytuacja rzemiosła pogorszyła się jeszcze i dlatego, że ostatnie zarządzenia władz państwowych i spółdzielczych prawie że uniemożliwiły działalność gospodarczą rzemiosła poprzez spółdzielnie pomocnicze.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselNahajowskiPawel">Dzięki ujawnieniu nadużyć w wielu spółdzielniach pomocniczych opinia publiczna zaczęła je uważać za organizacje sprzyjające powstawaniu różnych przestępstw gospodarczych. Jednakże muszę stwierdzić, że w spółdzielniach pomocniczych poza wypadkami rzeczywiście popełnionych przestępstw większość rzemieślników pracowała i usiłuje pracować dalej rzetelnie. Wiemy, że nadużycia nie powstają na tak szeroką skalę bez głębszych przyczyn; gdyby pojawiły się one w kilku spółdzielniach, można by powiedzieć, że popełnili je kombinatorzy i spekulanci, ale zwalanie winy na spekulantów w stosunku do paruset spółdzielni jest moim zdaniem zacieraniem prawdziwych przyczyn, a nie ujawnianiem. Przyczyny te są w mym przekonaniu jasne. Leżą one w warunkach gospodarczych, jakie organizacje spółdzielczości pracy stworzyły spółdzielniom pomocniczym.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselNahajowskiPawel">Warunki gospodarcze — to polecanie spółdzielniom pomocniczym wykonywania wysokich planów obrotu bez dawania im odpowiednich środków materialnych, skazywanie ich przez to na poszukiwanie zleceń na materiale powierzonym do przerobu, na poszukiwanie za wszelką cenę dodatkowego zaopatrzenia, nieraz nawet za cenę omijania przepisów o reglamentacji niektórych surowców, na wynajdywanie zleceń o wysokiej wartości, zleceń dużych, stwarzających łatwość wykonania planów obrotu.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselNahajowskiPawel">Spółdzielnie pomocnicze nie były dostatecznie kontrolowane przez władze spółdzielcze ani pod względem rewizyjnym, ani organizacyjnym. Jednocześnie odcięto je od nadzoru społecznego ze strony cechów. W kierownictwie spółdzielni pomocniczych ustawiano nieodpowiednich ludzi nie biorąc pod uwagę zupełnie sygnałów o nieprawidłowości pracy w spółdzielni, podawanych przez organizacje rzemieślnicze.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselNahajowskiPawel">Prezes Zarządu Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy wydał ostatnio parę instrukcji w przedmiocie kontroli rewizyjnej i organizacyjnej w spółdzielniach. Z tego miejsca zapytuję, jak są one wykonywane, czy teraz, po wykryciu tylu różnych nadużyć, władze spółdzielcze prowadzą stałą kontrolę spółdzielni pomocniczych, czy zmieniają niewłaściwych kierowników spółdzielni, czy są opracowane miesięczne plany wizytacji przez wojewódzkie związki spółdzielczości pracy — o ile mi jest wiadomo, nie wszędzie to jest realizowane, np. spółdzielnia pomocnicza w Elblągu, na działalność której kilkakrotnie zwracała uwagę Izba Rzemieślnicza w Gdańsku, spółdzielnia — „Przełom” w Tczewie itp.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselNahajowskiPawel">Natomiast działalność gospodarcza rzemiosła w spółdzielniach pomocniczych została całkowicie podporządkowana władzom spółdzielczości pracy. Co prawda zlecenia są rozpatrywane na komisjach w WZSP, lecz komisje te są ściśle urzędnicze i praktycznie w wyjątkowych tylko wypadkach dają zlecenia dla spółdzielni pomocniczych, uniemożliwiając, jak już mówiłem, działalność gospodarczą rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselNahajowskiPawel">Ostatnio w spółdzielniach pomocniczych przeprowadzona została weryfikacja mająca na celu usunięcie ze spółdzielni osób nie odpowiadających warunkom nowego statutu. Tak więc usunięto rzemieślników, którzy byli martwymi duszami w spółdzielniach, a dawno już pracują w gospodarce uspołecznionej, rzemieślników nie utrzymujących kontaktu gospodarczego ze spółdzielniami, jak np. licznych krawców czy kowali, rzemieślników wykonujących usługi nieprzemysłowe (fotografów, fryzjerów itp.), wreszcie piekarzy i cukierników. Moim zdaniem w większości ludzie ci nie byli elementem spekulacyjnym, jak ich ogólnikowo na Komisji Przemysłu określił przedstawiciel spółdzielczości pracy.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselNahajowskiPawel">Nie można, Obywatele Posłowie, twierdzić, że wszystkie spółdzielnie pomocnicze są zdemoralizowane. Nadużycia popełniane są w spółdzielniach pracy, a czyż ktokolwiek twierdzi, że są one zbiorowiskiem kombinatorów i spekulantów? Jest wiele takich spółdzielni, które wykonywały i wykonują poważne zadania gospodarcze, jak np. produkcję antyimportową elektromechaników w Warszawie, jak specjalistyczne usługi mechaników precyzyjnych, specjalną stolarszczyznę itp.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselNahajowskiPawel">Rzemiosło domaga się obecnie radykalnej zmiany form pracy. Ze względu na niezdarne egzaminu przez spółdzielnie pomocnicze i wytworzoną wokół nich atmosferę rzemiosło żąda przywrócenia cechom ich podstawowych zadań gospodarczych i wychowawczych przez przywrócenie prawa kontrolowania pracy rzemiosła zarówno dla ludności jak i dla gospodarki uspołecznionej — w drodze stworzenia oddziałów zaopatrzenia i zbytu przy cechach rzemieślniczych, które będą pracować pod nadzorem społecznym aktywu rzemieślniczego i rad narodowych. Jest to tym bardziej słuszne, że na przestrzeni swego wielosetletniego istnienia cechy kontrolowały obroty swoich członków, jakość ich pracy i sprawiedliwy rozdział zleceń.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselNahajowskiPawel">Stoimy w przededniu wyborów do cechów i izb rzemieślniczych. W obecnych komisarycznych zarządach cechów i izb rzemieślniczych jest wielu rzemieślników, którzy przeszli do spółdzielni pracy lub przedsiębiorstw państwowych i nie reprezentują już indywidualnych rzemieślników i nie znają ich trudności i potrzeb. Powierzanie organizacjom rzemieślniczym konkretnych zadań zaktywizuje pracę nowych władz i jednocześnie zagwarantuje wykonywanie rzeczywistej kontroli społecznej i technicznej nad pracą rzemiosła. Praca ta jednak musi być wykonywana w warunkach zapewniających uczciwość i rzetelność działalności gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselNahajowskiPawel">Wysoki Sejmie! Rzemiosło indywidualne, w imieniu którego przemawiam, zdaje sobie sprawę z ważności zadań, jakie stoją przed nami w obecnej chwili i pragnie w miarę swych sił przyczynić się do ich wykonania.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselNahajowskiPawel">Dlatego rzemiosło domaga się i ma prawo domagać się naprawienia błędów popełnionych w polityce gospodarczej i takiego ustawienia form współpracy rzemiosła z gospodarką uspołecznioną, aby wysokie kwalifikacje fachowe rzemiosła były jak najlepiej wykorzystane bez stwarzania warunków do jakichkolwiek przegięć i wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselNahajowskiPawel">Pozwoliłem sobie przedstawić ogólną sytuację rzemiosła z konkretnymi przykładami w celu zwrócenia uwagi na to, że w terenie, wbrew intencjom władz centralnych, dzieje się źle i sytuacja materialna i gospodarcza drobnego rzemiosła wymaga radykalnej zmiany na lepsze.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselNahajowskiPawel">Wysoki Sejmie! Mówiąc o sytuacji rzemiosła nie mam na uwadze wąskich interesów rzemieślników. Mam na myśli najszersze masy ludności, które na co dzień dotkliwie odczuwają brak usług rzemieślniczych.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselNahajowskiPawel">Każdy z nas na każdym kroku odczuwa w domu dokuczliwość niedomykających się drzwi i okien zepsutej instalacji wodnej i elektrycznej, przeciekającego dachu. Każdy z nas wpada w pasję, gdy z naprawą Obuwia lub ubrania musi obejść pół miasta czy jechać do najbliższego miasteczka po to, aby dowiedzieć się, że naprawy można dokonać za kilka tygodni.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselNahajowskiPawel">A jeżeli z nas ktoś tego nie wie, niech zapyta swojej żony lub siostry, co znaczy brak rzemieślników. Każdy z nas wie, że na wsi kowal, kołodziej, rymarz czy ślusarz stanowią w dużej mierze o wynikach pracy rolnika.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#PoselNahajowskiPawel">A ile szkody w gospodarce rolnej powoduje niedostateczna ilość kowali na wsi, a na skutek tego kaleczenie koni przez wadliwe kucie dokonywane przez partaczy?</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#PoselNahajowskiPawel">Chcę zwrócić również uwagę na to, że połowa pracowników umysłowych jak i poważna liczba robotników musi korzystać z okularów, musi zatem korzystać z usług optyka.</u> + <u xml:id="u-9.39" who="#PoselNahajowskiPawel">Zlikwidowanie lub uniemożliwienie pełnej pracy jednemu warsztatowi optycznemu tysiące ludzi skazuje na inwalidztwo pracy i niewydolność w pracy zawodowej.</u> + <u xml:id="u-9.40" who="#PoselNahajowskiPawel">Ile marnuje się w instytucjach maszyn, sprzętu lub mebli biurowych z powodu niedopuszczenia rzemieślnika do ich naprawy. Wiemy, ile strat w gospodarce powodują przestoje maszyn lub samochodów unieruchomionych na skutek tylko drobnych uszkodzeń, a które z powodzeniem może natychmiast usunąć rzemieślnik.</u> + <u xml:id="u-9.41" who="#PoselNahajowskiPawel">Szkody wynikające z powyższego są nieobliczalne.</u> + <u xml:id="u-9.42" who="#PoselNahajowskiPawel">Zwracam się do Prezydium Rządu, Ministra Przemysłu Drobnego i Rzemiosła oraz do Ministra Finansów o naprawienie krzywd, jakie spotkały drobnych rzemieślników, o właściwą i sprawiedliwą politykę wobec rzemiosła, szczególnie w dziedzinie wymiarów podatkowych i zaopatrzenia, zwracam się o umożliwienie działalności rzemiosłu celem pełnego wykorzystania jego potencjału gospodarczego właśnie w interesie najszerszych mas ludzi pracy i gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-9.43" who="#PoselNahajowskiPawel">Jako przedstawiciel rzemiosła, znający je od wielu lat w codziennej swojej pracy, mogę zapewnić Wysoką Izbę, że 100-tysięczna rzesza rzemieślników polskich chce uczestniczyć w budowie lepszego jutra ludzi pracy w Polsce, chce ofiarnie i sumiennie pomagać w realizacji planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-9.44" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. poznańskiego Adolfowi Kicie.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselKitaAdolf">Obywatele Posłowie! W moim głosie dyskusyjnym chciałbym się ustosunkować do części exposé Prezesa Rady Ministrów i referatu generalnego sprawozdawcy budżetu posła Gierka — dotyczącej niektórych spraw wsi.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselKitaAdolf">W ciągu minionego okresu, zwłaszcza w okresie minionego 6-lecia zrobiliśmy duży postęp w kierunku mechanizacji podstawowych prac w rolnictwie, w kierunku zaopatrzenia wsi w traktory, maszyny i narzędzia rolnicze.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselKitaAdolf">O ile w pozycji wyjściowej do planu 6-letniego, tzn. w 1949 r. mieliśmy w całym rolnictwie niespełna 18 tys. traktorów przeliczeniowych i to głównie z importu oraz poniemieckich — z czego większość była w PGR-ach, a tylko 470 w 30 POM-ach — to na koniec planu 6-letniego przybyło nam prawie 40 tys. nowych traktorów, w większości wyprodukowanych już przez nasz przemysł, a z tego w 424 POM-ach blisko 24 tys., czyli przeszło 5-krotny wzrost w porównaniu z rokiem 1949.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselKitaAdolf">Podobnie w okresie tym nastąpił duży wzrost zaopatrzenia wsi w maszyny rolnicze. Dość wspomnieć, że same tylko POM-y otrzymały w tym okresie ponad 35 tys. maszyn rolniczych.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselKitaAdolf">Ilość prac traktorowych wykonanych przez POM-y wzrosła w tym okresie prawie 6-krotnie. Pomogło to ponad 3 milionom młodzieży chłopskiej pójść ze wsi do fabryk, do szkół średnich, zawodowych i wyższych.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselKitaAdolf">To wyprostowało plecy milionom kobiet na wsi — takim jak moja matka — które dawniej od świtu do nocy w czasie żniw żęły i podbierały zboże, albo do późnej jesieni kopały motyką ziemniaki.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselKitaAdolf">To stworzyło dzieciom radośniejszą perspektywę lepszego jutra, a nie tylko pasienia krów swoich, a jeszcze częściej bogatego sąsiada, czego ja sam i wielu takich jak ja już najmłodszych latach doświadczyło.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselKitaAdolf">Te osiągnięcia minionego 6-lecia we wzroście mechanizacji rolnictwa to wynik ofiarnego wysiłku klasy robotniczej, wynik przewodniej i organizatorskiej roli Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, która wzywała nie tylko chłopów, ale i robotników do umocnienia sojuszu robotniczo-chłopskiego. I o tym w naszej obecnej dyskusji w nowej sytuacji nie wolno nam zapominać. Ta polityka pomogła milionom chłopów żyć lepiej i produktami rolnymi odwzajemniać się za pomoc klasie robotniczej.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselKitaAdolf">Kto rozumie tę politykę, ten powinien wiedzieć, że sojusz robotniczo-chłopski — źródło i podstawa władzy ludowej — stał się u nas siłą niezwyciężoną. To nie jest deklaracja, to rzeczywistość. Sojusz robotniczo-chłopski wypełnia treść codziennej pracy. Ale trzeba stwierdzić, że ta żywa treść nie zawsze jest pełna. Osłabia ją gąszcz biurokratycznych przepisów, osłabiają ją objawy wynoszenia się biurokracji ponad rady narodowe, ba, nawet ponad instancje organizacji politycznych, a w tym także i naszego Stronnictwa. Kiedy stawiamy sprawę rozszerzenia decyzji gromadzkich rad narodowych, to w tym jest sprawa siły sojuszu robotniczo-chłopskiego, bo gromadzkie rady narodowe są organami władzy ludowej, są organami tego sojuszu.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselKitaAdolf">Praktyczną treścią tego sojuszu jest m.in. sprawa zaopatrzenia wsi i trzeba otwarcie stwierdzić, że na niektórych odcinkach potrzebna tu jest decydująca zmiana na lepsze. Konieczny jest w szczególności większy przydział materiałów budowlanych, a zwłaszcza drzewa, większy przydział węgla i zdecydowana poprawa ilości oraz jakości maszyn i narzędzi rolniczych.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselKitaAdolf">Od wielu lat chłopi się tego domagają na tysiącach! zebrań. Dyskusja na tych zebraniach z reguły jest nacechowana głęboką troską o podniesienie na wyższy poziom gospodarki chłopskiej, o rozwój rolnictwa, o przyspieszenie socjalistycznej przebudowy wsi, o to, by więcej produktów mogli dostarczyć do miast.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselKitaAdolf">Wiele było i jest skarg chłopskich. Tych skarg i postulatów lekceważyć nam nie wolno i chociaż młoda władza ludowa musiała się wielu rzeczy uczyć, chociaż to są trudności naszego wzrostu, naszego rozwoju ku lepszemu, to trzeba będzie wiele tych skarg i postulatów chłopskich załatwić — i w tym zakresie my, działacze zarówno ZSL-owcy jak i bezpartyjni, będziemy z Partią współdziałać. Uchwały V Plenum KC Partii i uchwały Rządu wskazują, że Partia i władza ludowa wychodzi na spotkanie potrzebom wsi.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselKitaAdolf">Wiele postulatów zgłoszonych było do zespołów poselskich, wiele spraw dotyczących wydobycia i uruchomienia rezerw na wsi i dodatkowych środków pomocy dla wsi było rozpatrzonych przez komisje sejmowe w pracy przygotowawczej do sesji obecnego Sejmu. Do wielu wniosków komisji Komisja Finansowo- Budżetowa i Prezydium Rządu ustosunkowały się pozytywnie. Wiele braków i postulatów chłopskich trzeba będzie dalej naprawiać. Będę jeszcze o nich mówić.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselKitaAdolf">Słuszną jest przebiegająca przez cały kraj, a więc i przez wieś, fala zdrowej i twórczej krytyki. Chłopi są mniej skorzy do pochwał jak do krytyki — i to jest dobrze, bo w tej atmosferze szerokiej rzetelnej krytyki rośnie autorytet Partii, rośnie autorytet naszego Stronnictwa, rośnie autorytet Frontu Narodowego, rośnie przywiązanie do Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselKitaAdolf">To jest tak samo jak z matką, która ma kilkoro dzieci, a nie jest dość bogata, ażeby wszystkie zaopatrzyć i sprawić im co potrzeba. Mają te dzieci do matki żal, że im nie sprawiła butów czy lepszego ubrania i nieraz narzekają o to na matkę. Ale niechby kto obcy podniósł rękę na tę matkę — to by mu ją przetrąciły.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselKitaAdolf">Tak samo jest i z chłopami, zarówno z tymi, którzy są w spółdzielniach produkcyjnych, jak i tymi, co się jeszcze wahają — z pracującymi chłopami na indywidualnych gospodarstwach. Krytykują oni organy władzy ludowej i ogniwa Partii za wiele braków, za wypaczenia, za brak dostatecznej troski o ich potrzeby, ale miłości do Polski Ludowej, do Partii, do władzy ludowej, ufności i przywiązania, chęci walki o lepsze jutro nikt im z serca nie wydrze, a wszelkie próby w tym kierunku spotkają się z należytym odporem.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselKitaAdolf">Wieś nie słucha pięknoduchów, którzy by chcieli wziąć w siebie ból tego, co było złe, a jednocześnie wynieść się do roli sędziego przebierającego w dorobku dziesięciolecia jak w ulęgałkach. Chłop nigdy nie był skory do bezkrytycznej chwalby. W obecnej wielkiej ogólnokrajowej naradzie, o której mówił Obywatel Premier, chłopi biorą coraz bardziej masowy udział, ale trzeba stwierdzić, że właśnie w tej dyskusji ujawnia się olbrzymi rozrost sił socjalizmu i pokoju, który dokonał się w masach chłopskich, a wyrósł z dorobku minionego 10-lecia.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselKitaAdolf">Ci sami chłopi, którzy z pasją i słusznie krytykują braki i błędy, zbędą wzgardliwym wzruszeniem ramion każdego, kto by chciał umniejszyć dorobek robotniczo-chłopskiej Polski. Chłopi wysoko cenią inicjatywę Partii, aby wyrwać wszystkie chwasty kultu jednostki i beriowskiego stylu. Ale dają tysiące dowodów tego, że nie dopuszczą, aby wyrywając chwasty naruszyć choćby jeden kłos z tego, co wschodzi obfitym plonem trudu całego narodu w minionych 11 latach.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselKitaAdolf">Do wielkiej dyskusji, która toczy się na wsi, chłopi nie myślą włączać tego, czego nie ma w życiu. Podział na marksistów i wierzących chłopi wręcz by wyśmiali. Nie ma tego podziału i w naszych ZSL-owskich szeregach, i nikomu nie przychodzi na myśl pytać o to, kto wierzy, a kto nie wierzy, a gdyby ktoś z tym próbował przyjść, to by go jednakowo wyśmiali i ci, co częściej chodzą do kościoła, i ci, co chodzą do kościoła rzadziej, i ci, co nie chodzą. Oczywiście nikt by się tym nie przejął, bo już od dawna powtarzają, zwłaszcza wierzący, takie ludowe przysłowie, że — „ołtarz zawsze święty, a kiep organista”. A przysłowia są mądrością narodów.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselKitaAdolf">I znowu nie gwoli deklaracji, ale dla prawdy trzeba powiedzieć, że w tych sprawach wieś bolączek nie odczuwa.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselKitaAdolf">Sytuacja ludzi w Polsce — nie tylko wierzących, ale i niewierzących, bezpartyjnych i partyjnych, zwłaszcza sytuacja materialna nie jest znakomita, za dużo byłoby powiedzieć, że jest dobra, bo nas jeszcze na to nie stać, ale Partia i Rząd robią wysiłki w tym kierunku, aby ją poprawić. Natomiast nikt z wierzących nie napotyka na trudności dlatego, że jest wierzący. Napotyka natomiast na stanowczy opór społeczeństwa i będzie napotykał ten, kto praktyki religijne chciałby pomieszać z polityczną robotą.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselKitaAdolf">Chciałem wrócić jeszcze do niektórych braków słusznie krytykowanych i wysunąć wnioski. Naprzód powrócę do poruszonego na wstępie zagadnienia mechanizacji rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselKitaAdolf">Zgodnie z uchwałami V Plenum KC PZPR przewiduje się w planie 5-letnim kompleksowanie podstawowych prac w PGR-ach i spółdzielniach produkcyjnych przez odpowiedni wzrost parku traktorowego i ciągnikowego, licząc, że w spółdzielniach produkcyjnych zespolone będzie około 25% ziemi chłopskiej.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselKitaAdolf">Nastąpi również poważny wzrost mechanizacji najcięższych prac w gospodarstwach indywidualnych. Znaczna część tych zadań zostanie wykonana już w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselKitaAdolf">W 1955 r. mimo że osiągnięto w spółdzielniach produkcyjnych i w gospodarstwach indywidualnych znaczny postęp w mechanizacji prac polowych, bo do 45%, a w uprawach międzyrzędowych prawie trzykrotnie — to jednak globalny plan robót POM został wykonany w niespełna 90%.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselKitaAdolf">Jedną z przyczyn niewykonania zadań POM-ów — co się jeszcze niestety często zdarza —są duże zaniedbania i opóźnienia w gotowości sprzętu maszynowego oraz zła jakość wykonywanych remontów w POM-ach i TOR-ach.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselKitaAdolf">Trzeba jeszcze raz tutaj z trybuny sejmowej wytknąć te zaniedbania, zwłaszcza w POM-ach woj. lubelskiego, rzeszowskiego, białostockiego i koszalińskiego. A przecież prawie połowa POM-ów, m.in. w woj. krakowskim, opolskim i łódzkim, wykonała w pełni, a nawet znacznie przekroczyła plany robót.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselKitaAdolf">Bardzo poważnym czynnikiem, który wpłynął na niewykonanie planów robót przez POM-y, były nieregularne dostawy różnego rodzaju sprzętu maszynowego, potrzebnego do poszczególnych kampanii, ze strony resortu przemysłu maszyn rolniczych.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselKitaAdolf">I tak, do kampanii żniwnej w 1955 r. nie dostarczono prawie połowy snopowiązałek ustalonych w planie dostaw. POM-y nie otrzymały ani jednej kosiarki na zaplanowaną ilość 450. Podobnie było z dostawą kombajnów, rozrzutników do obornika i innych. Mieliśmy wiele przykładów bezkarności z powodu niewykonywania przez POM-y umów na pracę w spółdzielniach produkcyjnych. Odpowiedzialność za to ponoszą nie tylko POM-y, ale i przemysł maszyn rolniczych, który nie dostarczył na czas przed akcją odpowiednich maszyn, a które obowiązany był dostarczyć. Tymczasem błędy roku ubiegłego powtórzyły się już w pierwszym kwartale 1956 r.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselKitaAdolf">I tak: na zaplanowane w I kwartale 800 pługów 3-skibowych POM-y otrzymały tylko 411 sztuk, pługów łąkowych na 50 nie dostarczono nic. Podobnie jest z siewnikami do kukurydzy, których POM-y nie otrzymały.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PoselKitaAdolf">Jednocześnie przemysł maszyn rolniczych produkuje i częstuje POM-y takim sprzętem, którego POM-om nie brakuje, jak np. brony talerzowe, z których kowale robią te dobre łopaty czy motyki, które się nieraz na wsi spotyka.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PoselKitaAdolf">Występuje też wyraźna nierytmiczność i nierównomierność w zaopatrzeniu POM-ów w sprzęt. Na przykład w I kwartale POM-y otrzymały prawie 4,5 tysięcy bron ciężkich, ale ani jednej brony lekkiej, posiewnej.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PoselKitaAdolf">Powstaje pytanie: a co zamierza zrobić resort maszyn rolniczych i PKPG, jeżeli POM-y nie przyjmą niezamawianych maszyn, i kiedy będzie skoordynowany plan eksploatacji maszyn rolniczych z planem ich produkcji?</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#PoselKitaAdolf">W sprawie jakości maszyn było wiele dyskusji na komisjach sejmowych. Zgłoszone zostały odpowiednie wnioski w tej sprawie do Prezydium Rządu, toteż nie będę ich powtarzał.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#PoselKitaAdolf">Chcę jednak wykazać przez porównanie, że sprawa złej jakości sprzętu rolniczego to nie jest sprawa tego, że nasz przemysł maszynowy jest młody i niedoświadczony. Równie młody i mało doświadczony jest nasz przemysł lotniczy i okrętowy. Ale nasze wspaniałe odrzutowce, nasze okręty to chluba naszego młodego, socjalistycznego przemysłu; ani odrzutowce, ani okręty nasze nie ustępują — jak by to określić — starym wygom przemysłu okrętowego i lotniczego w wielu krajach zachodnich i sławią w świecie imię Polski Ludowej, sławią ofiarny wysiłek polskich robotników.</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#PoselKitaAdolf">Przemysł nasz produkuje również dobre obrabiarki, samochody i inne maszyny. Można więc produkować i więcej, i lepszych maszyn rolniczych, ale trzeba w zdecydowany sposób przełamać istniejący jeszcze w resorcie maszyn rolniczych niezrozumiały oraz niedopuszczalny liberalizm i tolerancyjność w produkcji i przy odbiorze z fabryk wyprodukowanych maszyn jakościowo złych.</u> + <u xml:id="u-11.36" who="#PoselKitaAdolf">Wnoszę, aby Rząd zniósł ten liberalizm i tolerowanie braków przez odpowiednie zabezpieczenie warunków pracy załogom i wzmocnienie kontroli jakości maszyn w procesie produkcji i przy ich odbiorze. Bo do czegóż to prowadzi? Że np. jak chodzi o sieczkarnię, za którą chłop czy spółdzielnia zapłaci około 1300 zł, to dodatkowo za doszlifowanie trybowych wałków ciągnących słomę, za dopasowanie źle ustawionych siekaczy i usunięcie innych wad muszą zapłacić ślusarzowi jeszcze tysiąc złotych. A bywa i tak, że się taka czy inna maszyna wcale nie nadaje.</u> + <u xml:id="u-11.37" who="#PoselKitaAdolf">W sprawie polepszenia zaopatrzenia w maszyny gospodarstw indywidualnych sejmowa Komisja Rolnictwa również złożyła wnioski do Rządu i dlatego też nie będę ich powtarzał. Natomiast chcę powiedzieć parę słów o jakości drobnych narzędzi rolniczych — łopat, motyk i motyczek do pielenia, wideł, grabi żelaznych i wielu innych.</u> + <u xml:id="u-11.38" who="#PoselKitaAdolf">Często na wsi spotykaliśmy się z problemem tzw. — „ołowianych łopat”. Niedawno mówił o tym także na Komisji Rolnictwa jeden z obywateli posłów z PGR. Mówił on, że jak 10 robotników PGR-owskich wychodzi w gospodarstwie w pole do pielenia i wycinania chwastów, to zabierają ze sobą 40 motyczek — po 4 na każdego — i one wystarczają do południa. Jest może w tym powiedzeniu trochę przesady, ale to są fakty, wywołujące ostrą krytykę ze strony pracującej wsi.</u> + <u xml:id="u-11.39" who="#PoselKitaAdolf">Nasuwają się więc z uporem pytania: ile się marnotrawi surowca, który w postaci złych łopat, wideł, motyk szybko znów wraca na złom; ile kosztuje mozołu i daremnego trudu pracować takimi narzędziami; ile można by zaoszczędzić pracy robotników produkujących takie narzędzia, gdyby poprawić ich jakość.</u> + <u xml:id="u-11.40" who="#PoselKitaAdolf">Pytania te kieruję pod adresem resortu przemysłu drobnego i rzemiosła i chciałbym na nie otrzymać odpowiedź. A od siebie, jak również od tysięcy chłopów, chciałbym jeszcze dodać zapytanie: kiedy drobny przemysł i rzemiosło wyjdą z konspiracji w produkcji i zaczną umieszczać na tych narzędziach marki fabryczne, aby było wiadomo do kogo wnosić pretensje?</u> + <u xml:id="u-11.41" who="#PoselKitaAdolf">Poza tym wnoszę, aby ustalone były sankcje karne za wypuszczanie złych jakościowo narzędzi.</u> + <u xml:id="u-11.42" who="#PoselKitaAdolf">Inne zagadnienie, które chciałbym przy mechanizacji w kilku zdaniach omówić i wysunąć wnioski — to zagadnienie, które w skrócie nazwę studniarstwem.</u> + <u xml:id="u-11.43" who="#PoselKitaAdolf">W materiałach do budżetu centralnego Ministerstwa Rolnictwa i budżetów terenowych zagadnieniu temu pod nagłówkiem — „Przedsiębiorstwo wiertniczo-studniarskie” poświęcono 7 zdań, w 17 wierszach wszystkiego. Nie chcę agitować tu Ministerstwa Rolnictwa do oddzielnego referatu w tej sprawie, zwłaszcza że przedsiębiorstwo to dopiero od roku przeszło z Ministerstwa Przemysłu Materiałów Budowlanych do Ministerstwa Rolnictwa i zmieniło całkowicie swój charakter.</u> + <u xml:id="u-11.44" who="#PoselKitaAdolf">Ale trudno się tu powstrzymać od powtórzenia licznych tego rodzaju krytycznych uwag, że jak powstaje jakiś nowy centralny zarząd czy przedsiębiorstwo podległe resortowi — to znaczy, że resort nie bardzo daje sobie radę z danym zagadnieniem, skoro znaczną część odpowiedzialności przerzuca na nowo powołane ogniwo.</u> + <u xml:id="u-11.45" who="#PoselKitaAdolf">Pretensje wsi do tego przedsiębiorstwa, pretensje, które ja tutaj z trybuny sejmowej chciałbym powtórzyć i wyłuszczyć — są następujące:</u> + <u xml:id="u-11.46" who="#PoselKitaAdolf">W powiecie Kalisz, w spółdzielni produkcyjnej Oszczeklin — zgodnie z planem inwestycyjnym spółdzielni, przedsiębiorstwo zbudowało wierconą studnię za około 105 tys. zł. Zużyto sporo materiałów, rur, włożono dużo pracy i wydano sporo pieniędzy.</u> + <u xml:id="u-11.47" who="#PoselKitaAdolf">I wszystko byłoby dobrze, gdyby nie to, że wody w spółdzielni jak nie było, tak nie ma. Utopiono w tej studni i te rury, i pracę robotnika, i pieniądze. Spółdzielnia interweniuje, interweniuje Komitet Powiatowy Partii i Rada Powiatowa, ale cóż — w planie wiertniczo-montażowym przedsiębiorstwa i załączonym kosztorysie nie przewidziano, że woda może być nie na głębokości 15 m, ale o np. półtora metra głębiej. Więc przedsiębiorstwo odpowiada, że plan został wykonany — ale może tam posłać komisję. I posłało. Ale widocznie woda od pobytu tej komisji nie wyszła. Więc pojechała druga komisja, a potem — czego nie jestem pewny — i następna.</u> + <u xml:id="u-11.48" who="#PoselKitaAdolf">A wody nie ma!</u> + <u xml:id="u-11.49" who="#PoselKitaAdolf">W tym powiecie jeszcze i inne spółdzielnie zaczęły już — jak np. w Borkowie Starym — albo zamierzają budować u siebie studnie, ale je strach oblatuje, że mogą tak jak w Oszczeklinie utopić z trudem zdobywany materiał, pracę i pieniądze — na darmo. Rozglądają się więc za swoimi i okolicznymi studniarzami.</u> + <u xml:id="u-11.50" who="#PoselKitaAdolf">W powiecie kożuchowskim woj. Zielona Góra utopiono tak inwestycje w trzech studniach, w kilku w powiecie Skwierzyna — i faktów takich w kraju jest znacznie więcej.</u> + <u xml:id="u-11.51" who="#PoselKitaAdolf">Wymienione przeze mnie przykłady są ostrym sygnałem niebezpieczeństwa grożącego budownictwu studniarskiemu na wsi ze strony przedsiębiorstw studniarskich.</u> + <u xml:id="u-11.52" who="#PoselKitaAdolf">Wydaje mi się słuszne, aby budownictwo to uelastyczniło swoją działalność, ażeby przedsiębiorstwa studniarskie podlegały radom narodowym, ażeby oparły się i pomogły w rozwijaniu jakichś międzyspółdzielczych, czy międzywsiowych albo gromadzkich spółdzielczych punktów usługowo-studniarskich i wykorzystały w tej pracy drobnych rzemieślników-studniarzy, a nawet podjęły się odpowiedniego przeszkolenia ludzi o pokrewnym przygotowaniu czy zamiłowaniu. Jest tu też określona rola odpowiednich komisji sejmowych.</u> + <u xml:id="u-11.53" who="#PoselKitaAdolf">Wreszcie wydaje mi się słuszne, aby te przedsiębiorstwa studniarskie w porozumieniu z gospodarką komunalną zajęły się konserwacją i odnowieniem sieci wodociągowej na' wsi, która głównie na Ziemiach Zachodnich jest dużym problemem, i ażeby oparły się w tym także o wiejskie punkty usługowe. Chodzi o konserwację i odnowienie, o zabezpieczenie przed zniszczeniem czynnej albo jeszcze czynnej sieci wodociągowej, o odnowienie częściowo już zniszczonych wodociągów wiejskich oraz o gospodarskie wykorzystanie przy nowych inwestycjach urządzeń i rur ze zniszczonych i zagrzebanych sieci wodociągowych. A przecież te sprawy mają ogromne znaczenie dla lepszego rozwoju hodowli.</u> + <u xml:id="u-11.54" who="#PoselKitaAdolf">Ja w swoim głosie dyskusyjnym nie powtarzałem wniosków uchwalonych przez Komisję Rolnictwa i zgłoszonych do Prezydium Rządu, ponieważ jestem głęboko przekonany o tym, że Rząd ustosunkuje się do nich pozytywnie. Ale zatrzymam się nad wnioskiem komisji w sprawie dodatkowych 400 samochodów dla rolnictwa, głównie dla weterynarii i POM-ów, wygospodarowanych z resortów nieprodukcyjnych bądź o mniejszym znaczeniu dla gospodarki narodowej. Chciałbym tu wyrazić w imieniu posłów członków Komisji Rolnictwa serdeczne podziękowanie Obywatelowi Prezesowi Rady Ministrów za przychylne ustosunkowanie się do tego wniosku. Chodzi o to, aby na to znalazły się odpowiednie środki budżetowe.</u> + <u xml:id="u-11.55" who="#komentarz">(Marszałek dzwoni.)</u> + <u xml:id="u-11.56" who="#PoselKitaAdolf">Pozwólcie jeszcze, Obywatelu Marszałku, że na zakończenie powiem parę słów o pracy komisji.</u> + <u xml:id="u-11.57" who="#PoselKitaAdolf">Wiadomo, że Sejm nie spełniał dostatecznie swojej konstytucyjnej funkcji najwyższego organu władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-11.58" who="#PoselKitaAdolf">Podjęta w 1955 r. uchwała Biura Politycznego w sprawie wykonywania przez Sejm swoich konstytucyjnych funkcji także nie przyniosła większego ożywienia działalności Sejmu — chociaż zaczęły żywiej pracować komisje i wojewódzkie zespoły poselskie. Niektóre komisje, jak np. Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości, odwoływały się w szeregu spraw do opinii wojewódzkich zespołów, co wiązało prace komisji z wojewódzkimi zespołami i z radami narodowymi.</u> + <u xml:id="u-11.59" who="#PoselKitaAdolf">Trzeba jednak powiedzieć, że to ożywienie w pracach przygotowawczych Sejmu przychodziło powoli. Wiele pomogły śmiałe artykuły w prasie w sprawie prac Sejmu i działalności posłów. Spowodowało to duże ożywienie w Sejmie.</u> + <u xml:id="u-11.60" who="#PoselKitaAdolf">Chcę jednak wskazać na dwa braki w pracach komisji i zespołów wojewódzkich. Jeden — to ten, że gorączkowa praca komisji i krótki okres ich działalności nad projektem budżetu sprawiły, żeśmy mniej wnikliwie, aniżeli trzeba było, analizowali wykonanie planów poszczególnych resortów. Drugi — że nie konfrontowaliśmy materiałów sprawozdawczych, cyfr i wskaźników, zawartych w sprawozdaniach, z rzeczywistością. A mieliśmy niemało dowodów na to, jak bardzo rzeczywisty obraz sytuacji w terenie różni się od polakierowanego sprawozdania.</u> + <u xml:id="u-11.61" who="#PoselKitaAdolf">I tu nie mogę zgodzić się z głosem niektórych obywateli posłów w dyskusjach przed sesją Sejmu co do tego, że nie mogliśmy się zapoznać z wielu liczbami sprawozdawczymi. Tymi cyframi, które mogliśmy zdobyć w resortach, można by było zasypać komisje, ale za nimi moglibyśmy nie ujrzeć ludzi, jak oni pracują, jak wykonują zadania i jakie mają warunki pracy.</u> + <u xml:id="u-11.62" who="#PoselKitaAdolf">Nasze kopalnie, zakłady produkcyjne, PGR-y, chłopi spółdzielcy czy indywidualni chętnie by widzieli u siebie przedstawicieli odpowiednich komisji; moglibyśmy im wiele doradzić, a i sami nauczylibyśmy się wiele. A myśmy nie mieli w działalności naszego Sejmu przykładu (a może się mylę), ażeby któraś z komisji wysłała ludzi do zbadania — tak jak dajmy na to bhp w Ursusie czy w innym przedsiębiorstwie — do rozpatrzenia trudności w gospodarce chłopskiej.</u> + <u xml:id="u-11.63" who="#PoselKitaAdolf">Myślę, że z tego będzie trzeba wyciągnąć odpowiednie wnioski i poprawić pracę komisji.</u> + <u xml:id="u-11.64" who="#PoselKitaAdolf">Wreszcie kilka słów o pracach wojewódzkich zespołów poselskich. Trzeba rzeczywiście przyznać, że praca wielu zespołów pozostawiała sporo do życzenia, ze prześcignęły je ostatnio komisje sejmowe oraz że zespoły mogły zrobić znacznie więcej. Ale byłoby grubym uproszczeniem skwitować braki ich pracy określeniem, jakoby zespoły nie zdały egzaminu.</u> + <u xml:id="u-11.65" who="#PoselKitaAdolf">Natomiast można i trzeba będzie przemyśleć sprawę polepszenia pracy wojewódzkich zespołów. I z tym wiąże się sprawa udziału posłów centralnych w zespołach oraz w spotkaniach ze swoimi wyborcami. Bo niektórzy co śmielsi wyborcy domagają się chociaż... fotografii. I w tej sprawie więc trzeba będzie również wyciągnąć wnioski w dalszej pracy zespołów poselskich.</u> + <u xml:id="u-11.66" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. warszawskiego Mieczysławowi Wysockiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Wysoka Izbo! Znane jest nam powszechnie niepokojące zjawisko istnienia wielu małych lub wręcz karłowatych spółdzielni produkcyjnych, które w ciągu szeregu lat swego istnienia nie rosną. Jak przycupnęły, najczęściej przy starych ośrodkach gospodarczych po folwarkach, trzy, cztery czy pięć lat temu, tak dyszą do dziś robiąc bokami i strasząc okolicznych chłopów.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Dużo słyszało się głosów, aby je rozwiązać. Ale ci, którzy wysuwali tego rodzaju projekty, nie brali pod uwagę pewnego hartu i doświadczenia tych członków, którzy potrafili przetrwać najcięższe chwile wrogiego nacisku i trudności gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Najcięższym a niesłusznym zarzutem było to, że trzeba niewielkiej garstce członków realizować takie czy inne uzupełniające kosztowne inwestycje. Ci krytycy nie traktowali sprawy rozwojowo, lecz statycznie, krótkowzrocznie i nie widzieli, iż inwestycje gospodarcze są najważniejszym zaczątkiem dużego uspołecznionego gospodarstwa.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Jako członek jednej z mniejszych spółdzielni, do której wstąpiłem przed dwoma laty, aby jej pomóc w dźwiganiu się z upadku, wiem, co takich spółdzielców boli, i wiem, jakie istnieją trudności rozwojowe, które nie pozwalają na wykonanie w 100% naszych planów produkcyjnych w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Powiedzmy szczerze sobie, iż większość małych spółdzielni nie jest jeszcze objęta należytą opieką. Większe spółdzielnie, ponad 300 ha i takie, które już nieco stanęły na nogi, częściej są dostrzegane przez czynniki opiekuńcze, otrzymują nawet etaty agronomów wyłącznie na potrzeby spółdzielni — choć nie twierdzę, że poważniejsza ich część otrzymała takie etaty. Natomiast małe, słabe spółdzielnie nie posiadają często nawet księgowych, których trudno znaleźć wśród szczupłej garstki członków — byłej służby folwarcznej i byłych biedniaków, których poziom ogólny jest stosunkowo niski.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Do słabych spółdzielni w zależności od pogody i nastrojów przyjeżdża dzień w dzień chmara urzędników-poganiaczy, którzy absolutnie nie wnoszą nic, tylko odrywają ludzi od pracy, grymaszą, drażnią członków i stemplując delegacje wyjeżdżają sobie, bo... już jest trzecia godzina.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselWysockiMieczyslaw">I to jest charakterystyczne i bolesne, że do spółdzielni przyjeżdżają wszyscy: i powołani, i niepowołani, tacy, co się znają na rolnictwie, i tacy, którzy nie mają pojęcia o rolnictwie. No, przecież jeśli nawet do kuchni w stołówkach wstęp jest wzbroniony podczas gotowania, to tym bardziej w spółdzielni wstęp podczas pracy winien być intruzom zabroniony, a każde odwiedziny w spółdzielni winny być przedtem uzgodnione ze spółdzielnią i Komitetem Powiatowym, bo to jest poważne zagadnienie polityczne.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselWysockiMieczyslaw">W innych znów okresach urzędnicy-poganiacze nie pokazują się wcale w ciągu szeregu miesięcy.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Jeżeli chodzi o stałą pomoc agronomiczną, uważam, że ona jest najbardziej potrzebna właśnie małym i słabym spółdzielniom. Tymczasem kiedy małe staną się większymi, to na pewno one wówczas będą posiadały już tyle doświadczenia społecznego i fachowego, iż same mogą szkolić młodych, niedoświadczonych agronomów.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Słychać głosy, że nie ma tylu agronomów, aby ich dać do spółdzielni słabszych.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Wytworzył się paradoks: z jednej strony słyszymy, że za dużo jest takich pracowników z fachowym przygotowaniem rolniczym i księgowych w różnych centralach w województwie, w powiatach, a z drugiej strony znów narzekamy, iż brak ich dla spółdzielni. Nieprawda, oni są, policzmy tylko^1^, ile ludzi ukończyło średnie i wyższe uczelnie rolnicze. Od wyzwolenia w samym tylko rolnictwie absolwentów niższych szkół mamy 21 tys., średnich — 26 tys., inżynierów rolników i ogrodników — 7 tys. Na tym etapie na pewno starczy ich dla PGR-ów, dla innych inwestycji i dla spółdzielni. Ale trzeba zmienić nastawienie i system szkolenia i wychowywania agronomów, aby nie szli na łatwizny dekując się w różnych, tzw. dobrych, czystych pracach, gdzie można tylko 7 godzin — „przedmuchać” spokojnie przy biurku, na odcinkach często nie mających nic wspólnego z dziedziną rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Trzeba przeprowadzić szeroką, potężną batalię propagandową wśród naszej młodzieży agronomicznej, że przecież nikt za nich nie będzie budował socjalizmu na wsi, skoro uzyskali wykształcenie w socjalistycznej szkole dla potrzeb wsi. Niech nie czekają na gotowe funkcje przewodniczących, magazynierów, księgowych. brygadzistów w wielkich spółdzielniach produkcyjnych, umocnionych rękoma innych ludzi, którzy krwawo zdobywają wiedzę w ciągu harówki, niepowodzeń i nieprzespanych nocy.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Decydujmy odważnie. Nadmiar agronomów z innych odcinków wrazi z etatami przesuwajmy bezpośrednio do spółdzielni produkcyjnych małych i dużych, a w pierwszej kolejności do takich; które tej pomocy łakną i usychają w bezradności i bezsilności. Trzeba uczynić tych ludzi odpowiedzialnymi za konkretne odcinki lub za całość spółdzielni z obowiązkiem nawiązania ścisłej łączności ze wsią indywidualną, z obowiązkiem niesienia jej również pomocy fachowej, a nie odwrotnie — jak to się słyszy dziś w wysuwanych projektach — aby te młode siły pchnąć na agronomów gromadzkich, którym tylko jako dodatek ma się powierzyć spółdzielnie pod opiekę.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Z takiego założenia — oczywista tam w gromadzie, gdzie już istnieją spółdzielnie — wyrośnie fikcja. Agronom gromadzki, jak już wskazują na to doświadczenia, ześlizgnie się na łatwizny, podporządkuje się bodźcom materialnym kułaka i spekulanta, przejdzie na ich pasek drogą „wypitki i kobitki”.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Wielu takich młodych ludzi ulegnie i stanie się fałszywymi poganiaczami spółdzielni za nic w rezultacie nie odpowiedzialnymi.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Zmarnują się i rozpiją — tak jak to dziś widzimy tu i ówdzie tego rodzaju pracowników w gromadach.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Młody pracownik idący do spółdzielni produkcyjnej, wraz z etatem związanym z POM, może i winien mieć dodatkowe wynagrodzenie płynące z dniówek obrachunkowych premiowanych spółdzielni, w zależności od postępów i wyników produkcyjnych poszczególnych działów, które mu będą dane pod opiekę, przez co i warunki materialne danego pracownika znacznie się poprawią.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Dlatego nie jestem zwolennikiem tych tez odnośnie wykorzystywania sił fachowych w gromadach, tak jak referował nasz kolega poseł Chaba.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Doprawdy nie wolno nam pchać spółdzielni produkcyjnych na żywioł. Spółdzielnie produkcyjne jako nowe, rosnące organizmy gospodarcze mają tak rozległą problematykę, mają tyle różnych spraw do załatwiania przy kontroli produkcji, przy kontroli zbytu oraz wiele innych czynności wynikających z zaopatrzenia produkcyjnego i inwentaryzacyjnego, z prowadzenia księgowości i bilansowania, z łączności z radami, że do ich prowadzenia bieżącego — aby nie było tak, jak to dziś często się zdarza, iż bałagan nie pozwala sklecić nawet sztucznie bilansu, a majątek społeczny jest masowo rozkradany przez tak zwane w cudzysłowie „zapominanie” członków — winny mieć do dwóch sił w dziale rachunkowości i co najmniej jednego fachowego rolnika.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Patrzmy na PGR. Tam już do przesady — obojętne czy jest chwilowo dane gospodarstwo mniejsze czy większe od spółdzielni — siedzi po 5, 10 i więcej pracowników administracyjnych. Patrzmy również, co się dzieje w gromadach, w gromadzkich radach narodowych, tam gdzie dotychczas niejednokrotnie na gromadę wypadała cząstka urzędniczego etatu, tam gdzie jako tako potrafiono sprawy administracji gromady załatwiać, dziś siedzi 4, 5 i więcej ludzi, którzy dosłownie nudzą się, popijają i kłócą ze sobą w myśl zasady, że gdzie się nie młóci, tam się rodzina kłóci.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Parę głosów wypowiedzianych na tej sali wskazuje, że rady narodowe w liczebnie dużym składzie zajmują się bzdurnymi sprawami. Natomiast ważne polityczno-społeczne zadania gromady, które winny być w nowy, socjalistyczny sposób dźwigane przez prezydia rad, często leżą odłogiem. Zdarza się prócz tego, że do zadań tych wypoczętych urzędników w gromadzkich radach narodowych należy jeszcze niestety patrzenie z góry na umorusanych, zaharowanych członków spółdzielni produkcyjnych, podśmiewanie się i mobilizowanie opinii publicznej wsi indywidualnej przeciwko spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselWysockiMieczyslaw">To są obserwacje z wielu powiatów i gromad, nie mówiąc już o naszych lokalnych warunkach.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Wielką zasługą Rządu byłoby obcięcie etatów gromadzkich rad do połowy, z jednoczesnym przesunięciem nadających się ludzi do spółdzielni produkcyjnych. Doprawdy ludzie ci na swoich biurokratycznych stołkach nie przyczynią się do wzrostu produkcji masła, chleba, mleka, kotletów, a przeciwnie, zakują w ramy biurokratyczne ludność gromad i podrywać będą autorytet Rządu szemraniem o niskich zarobkach, o braku chleba, mleka, kotletów.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselWysockiMieczyslaw">A jeśli chodzi o stronę polityczną, wszyscy wiemy dobrze, że przecież przeobrażenia społeczne wynikają głównie drogą zmian zachodzących w produkcji, a nie przez wzmacnianie administracji.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Jaki jeszcze czynnik dławi wzrost gospodarki socjalistycznej na wsi, dławi perspektywy podniesienia stopy życiowej ludności pracującej? Takim czynnikiem jest sztuczne śrubowanie renty gruntowej. Aby to zrobić, wystarczy jedna machinacja na całą okolicę. Podam przykład konkretny, który m.in. uderzył w naszą spółdzielnię.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Rzekoma spółdzielnia, a właściwie spółka budowlano-mieszkaniowa im. Noakowskiego z siedzibą w Warszawie wykupuje za setki tysięcy złotych, pochodzących oczywista z dotacji państwowych, kilkanaście hektarów gruntu od spekulantki w Otrębusach i spółka płaci skarbowymi pieniędzmi po kilka złotych za metr kwadratowy słabej ziemi tam, gdzie istnieje sporo gruntów opuszczonych, które by można drogą wymiany pozyskać na cele budowlane bezpłatnie. W dodatku spółka ta była tak bezczelna, że drogą machinacji bez praw lokalizacyjnych, bez żadnego naszego zezwolenia weszła na grunty, które były użytkowane przez naszą spółdzielnię jako grunty opuszczone, zniszczyła bezprawnie, barbarzyńsko las przez nas posadzony, las wchodzący w skład płuc Warszawy, który jest niby pod opieką władz.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Na nasze interwencje u władz powiatowych, wojewódzkich i w ministerstwie nie dawano nam odpowiedzi. A ostatnio wykryłem w aktach prokuratora wojewódzkiego pismo, na pewno wystosowane bez wiedzy dyrektora Departamentu Organizacji Spółdzielni Produkcyjnych Ministerstwa Rolnictwa, do zainteresowanej spółdzielni budowlano-mieszkaniowej, że — „Zarząd spółdzielni produkcyjnej w Kani zrezygnował z użytkowania terenów i oddał je w użytkowanie waszej spółdzielni”.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Przytaczam końcówkę w oryginalnym brzmieniu. A przecież o żadnej zgodzie spółdzielni w tej sprawie nawet mowy nie było. Widzimy, jak to niektórzy pracownicy komórki ministerialnej, powołani do opieki nad spółdzielniami, potrafią w oszukańczy sposób, bez decyzji nie tylko ogólnego zebrania, które w takich sprawach może decydować, ale nawet bez wiedzy zarządu chandryczyć spółdzielniom.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Spółdzielcy proszą Rząd o wyciągnięcie konsekwencji w stosunku do chuliganów gospodarczych i skłonienie tej spółki do pokrycia szkód wyrządzonych naszej spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Czy tego rodzaju praktyki mogą zachęcać średniorolnych chłopów do wstępowania do spółdzielni, jeśli wiedzą, że władze pozwalają na rozgrabianie areału spółdzielni, a z drugiej strony, jeśli widzą, że mogą swoje grunty sprzedać za skarbowe pieniądze po 5 czy 10 zł za metr? Czy to może zachęcać członków spółdzielni do zwiększenia wysiłków w produkcji? W odpowiedzi na moje interwencje, sprzeciwy oraz na ostrą krytykę redaktorki Czaplickiej w — „Życiu Warszawy” biurokraci zmobilizowali taką szeroką batalię i intrygi przeciwko naszej spółdzielni i tak informowali władzę, że nawet przewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej osobiście zaszczycił nas swoim przyjazdem do spółdzielni i oświadczył mi, że ja jako główny powód intryg i niedociągnięć gospodarczych spółdzielni powinienem czym prędzej wynieść się ze spółdzielni. Oczywista dzięki dobrze zorientowanym ludziom z Partii i Stronnictwa nieporozumienie to wyjaśniono, co znalazło potwierdzenie na ogólnym zebraniu rozliczeniowo-wyborczym.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Następnym faktem, który nie wpływa mobilizująco na członków spółdzielni, tak jak się często słyszy, jest dopisywanie spółdzielniom większych, ponad normę wymiarów świadczeń wobec państwa. Np. w naszej spółdzielni Kanie — Otrębusy na 1956 r. ustalono wysokość obowiązkowych dostaw żywca o 240 kg większą niż w 1955 r., mimo że areał zmniejszył się o obszar zajęty przez wyżej wymienioną spółkę budowlano-mieszkaniową, nie mówiąc już o uchwałach Rządu, które przecież w bieżącym roku zmniejszają wymiar spółdzielniom produkcyjnym.</u> + <u xml:id="u-13.31" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Mimo interwencji dotychczas wcale nie zmieniono nakazu.</u> + <u xml:id="u-13.32" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Chciałbym przy okazji poruszyć zagadnienie powszechnie znane, lecz niedoceniane, a powodujące liczne katastrofy gospodarcze w warsztatach rolnych w ogóle, a w spółdzielniach produkcyjnych w szczególności, to jest zagadnienie zabezpieczenia budynków przed pożarami od piorunów. Corocznie około 15 milionów zł idzie na regulacje szkód od piorunów, corocznie wiele gospodarstw wyłączanych jest z produkcji, co przynosi nowe straty. Musimy dlatego zmobilizować szeroką propagandę za zakładaniem piorunochronów. Musimy postawić kwestię piorunochronów w budynkach spółdzielczych i POM-owskich jako integralną część budowy. Musimy przy tym wpłynąć na PZU, aby ich, pomoc przy zakładaniu odgromników nie była tylko formalna.</u> + <u xml:id="u-13.33" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Innym zagadnieniem, które bardzo wieś obchodzi, a głównie spółdzielnie produkcyjne, jest zagadnienie decentralizacji i obarczania terenowej służby budowlanej pełną odpowiedzialnością za czyny oraz sprawa głębokiej reorganizacji tej służby. O tej pierwszej części zagadnienia nie będą mówił. Jak słyszeliśmy z odgłosów Krajowego Zjazdu Budownictwa, nie było tam pełnego zrozumienia dla spraw budownictwa wiejskiego. Mimo że budownictwo wiejskie w planie 6-letnim ma wykonać blisko połowę kubatury planu budownictwa miejskiego i przemysłowego, to jednak służba budowlana na tym odcinku jest niewspółmiernie słabsza.</u> + <u xml:id="u-13.34" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Wykonawstwem budownictwa miejskiego i przemysłowego kierują dwa resorty — budownictwa miast i osiedli oraz budownictwa przemysłowego, a następnie szereg centralnych zarządów budownictwa miejskiego łącznie z ZOR i szereg centralnych zarządów budownictwa przemysłowego, 4 instytuty i 1 komitet urbanistyki, co w sumie czyni sporą, parotysięczną gromadkę ludzi. Ponadto szereg zagadnień z tego działu jest rozwiązywanych na wyższych uczelniach, które prawie wyłącznie są nastawione na szkolenie inżynierów w dziedzinie budownictwa miejskiego i przemysłowego. Natomiast zagadnieniem budownictwa wiejskiego na szczeblu centralnym kierował tylko jeden Centralny Zarząd Budownictwa Wiejskiego w Ministerstwie Rolnictwa z obsadą 31 ludzi, w tym 11 inżynierów i 9 techników. Nic dziwnego, że zagadnienie, i to nowe, wielkie zagadnienie, obfitujące w olbrzymią różnorodność rodzajów i typów budynków leży odłogiem. Do dziś można powiedzieć, że nie ma ani jednego w ścisłym sensie tego słowa typowego projektu ani dla POM, ani dla weterynarii, ani tym bardziej dla spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-13.35" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Jeżeli spółdzielnie chcą budować szklarnie i inne produkcyjne ośrodki warzywnicze, zgodnie z uchwałą Rządu o rozszerzeniu upraw warzywniczych, to służba budowlana każę czekać może pół roku, może jeszcze rok na zakończenie jedynej dokumentacji, która jest w opracowaniu i to też nie wiadomo, czy będzie nadawała się do eksploatacji. W terenie dosłownie nie ma komu wykonywać skomplikowanych budów, bo nie ma specjalnych przedsiębiorstw wykonawczych. Natomiast prowadzenie budów w spółdzielniach systemem gospodarczym odrywa członków od zadań produkcyjnych do tego stopnia, że uniemożliwia wykonywanie właściwych bieżących zadań produkcyjnych, nie mówiąc już o podnoszeniu i udoskonalaniu produkcji. Aby dotychczasowy, beznadziejny stan na tym odcinku zmienić, należy bezzwłocznie:</u> + <u xml:id="u-13.36" who="#PoselWysockiMieczyslaw">1)powołać instytut budownictwa wiejskiego do rozwiązywania zagadnień problemowych kosztem sił i etatów, uzyskanych z połączenia i zlikwidowania niektórych instytucji dotychczas służących zadaniom budownictwa miejskiego i przemysłowego, 2)wzmocnić Zarząd Budownictwa Wiejskiego kadrami technicznymi na miejsce sił administracyjnych, 3)uruchomić na wyższych uczelniach katedrę budownictwa wiejskiego, 4)wprowadzić do programów wyższych i średnich szkół właściwie postawiony przedmiot budownictwa wiejskiego, 5)spowodować, by naukowe instytuty rolnicze przeprowadzały badania w wybudowanych obiektach pod kątem widzenia ich praktycznej użytkowości, 6)spowodować wyjazdy za granicę i tłumaczenia literatury z języków obcych, których w ogóle nie ma, dla pogłębienia naszych ubogich wiadomości z zakresu budownictwa wiejskiego.</u> + <u xml:id="u-13.37" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Ostatnim zagadnieniem, które proszę potraktować jako interpelację, jest sprawa niedotrzymywania umowy z chłopami na terenie powiatu Przasnysz przez Przedsiębiorstwo Kopalń Rudy Darniowej w Częstochowie.</u> + <u xml:id="u-13.38" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Umowa przewiduje, że obok opłacania czynszu dzierżawnego po 1000 złotych za hektar w roku przedsiębiorstwo obowiązane jest bezzwłocznie przystąpić do zagospodarowania łąk. Tymczasem na skutek wydobycia rudy w 1953 r. i 1955 r. setek hektarów łąk dotychczas nie zagospodarowano, a opracowanie dokumentacji technicznej według orientacyjnego terminu ma być zakończone dopiero w czerwcu bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-13.39" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Na skutek podciągania swoich własnych planów kosztem planów produkcyjnych rolnictwa przedsiębiorstwo spowodowało wysokie straty bazy paszowej, około bowiem 3 tys. ton siana przepadło bezpowrotnie, przez niewykorzystanie łąk. Ponadto^1^ przedsiębiorstwo niepotrzebnie zwiększa własne straty na sumę około 100 tys. zł drogą wypłacania czynszów za czas dodatkowy.</u> + <u xml:id="u-13.40" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Wydaje mi się, że tego rodzaju praktyka powoduje nie tylko straty materialne, ale i daleko większe może straty polityczne przez podrywanie wśród społeczeństwa autorytetu władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-13.41" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Proszę w imieniu wyborców o zbadanie i załatwienie tej sprawy.</u> + <u xml:id="u-13.42" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Jeśli tego typu konkretne sprawy będą dogłębnie dyskutowane, rozpatrywane i załatwiane, wierzę bardzo mocno, że nasza siła polityczna i gospodarcza w okresie przeżywanego renesansu będzie stale rosła, będzie rósł szybciej dochód narodowy, a będą malały trudności budżetowe naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-13.43" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł m. Łodzi Henryk Jabłoński.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselJablonskiHenryk">Wysoka Izbo! Mam zamiar mówić o jednej dziedzinie spraw, mnie osobiście najbliższej. Idąc śladem przytłaczającej większości mówców chcę mówić przede wszystkim o brakach i niedostatkach.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselJablonskiHenryk">Czy to źle, czy dobrze, że nie mówimy tu o osiągnięciach, jak to głównie robiliśmy na sesjach poprzednich? Mnie się wydaje, że to dobrze. Zyskujemy bowiem więcej czasu na obnażanie zła. A przemówieniami swoimi nie piszemy przecież pełnej historii naszych czasów. Przemówienia poselskie to nie rozdziały podręcznika dziejów Polski Ludowej, ani pełnej charakterystyki współczesnego okresu.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselJablonskiHenryk">I jeśli do tego wniosku dochodzimy w nie mniej ciekawych, niż nasze oficjalne debaty, dyskusjach kuluarowych, to dlatego, że nikt na tej sali, i miliony Polaków poza tą salą, nie ma wątpliwości, że przed nawiasem, jaki otwiera naszą dyskusję, jest wspólna świadomość wielkich osiągnięć naszego narodu, wielkich osiągnięć dokonywanych pod przewodem Partii.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselJablonskiHenryk">I to wielkie słowo pada rzadziej w naszych obradach niż dawniej, a nie ma najmniejszej wątpliwości, że to właśnie dzięki Partii, dzięki przez nią i pod jej kierunkiem, przez cały naród rozpoczętej wielkiej ogólnonarodowej debacie nad naprawą Rzeczypospolitej — a taki właśnie twórczy charakter mają i nasze obrady — Sejm wraca do swej właściwej roli.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselJablonskiHenryk">To nie nagłe objawienie przez Ducha Świętego oświeciło umysły dziennikarzy, publicystów, literatów, profesorów i wszystkich, wszystkich w całym kraju. Dawno znaliśmy, ba powtarzaliśmy takie tezy, jak ta, że — „prasa, to mocarstwo”, że — „nauka jest w naszym ustroju fundamentem politycznym” itd. itd. Ale pełną prawdą dźwięczą te czy podobne tezy dopiero teraz, gdy proces, jaki po III Plenum KC PZPR rozwijał się początkowo powoli, zbyt powoli, nabrał obecnie wielkich, otwierających coraz szersze perspektywy rozmiarów.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselJablonskiHenryk">Stąd właśnie mogły tak wielkim poczuciem godności i odpowiedzialnością w swej pracy brzmieć wypowiedzi dziennikarzy i publicystów, tych właśnie spośród nas, co pełnią trudną, lecz jakże zaszczytną funkcję łączników władzy ludowej z narodem i narodu z powołaną przezeń władzą. Stąd właśnie tyle, jak na żadnej z dotychczasowych, sesji, i z poczuciem takiej wagi poruszonej problematyki mówi się tutaj o nauce.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselJablonskiHenryk">Nawiasem dodam, że nie wydaje mi się rzeczą słuszną, iż sejmowa Komisja Oświaty, Nauki i Kultury miała możność dyskusji nad sprawą prasy tylko z okazji budżetu RSW — „Prasa”. A wiele było przecież zagadnień zasługujących na omówienie nie tylko w gronie samych dziennikarzy i publicystów czy też w bezpośrednich rozmowach przedstawicieli prasy z czynnikami rządowymi, co zresztą poprzeć trzeba jak najgoręcej.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselJablonskiHenryk">Wysoki Sejmie! Nie jestem pierwszym mówcą, który zabiera głos w sprawach nauki i szkolnictwa wyższego, ale problemów z tym związanych jest tak wiele, że i ja nie mam ambicji wyczerpać tych zagadnień, które moi poprzednicy musieli pominąć lub pobieżnie potraktować.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselJablonskiHenryk">Pozwólcie, Obywatele Posłowie, że zacznę od przekazania Wam troski, jaka nurtuje poważne kręgi społeczeństwa mego okręgu wyborczego — miasta Łodzi. Chodzi tu o sprawę podstawowej natury dla dalszego postępu technicznego w naszym kraju, o należyte przygotowanie kadr z wyższym wykształceniem technicznym.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselJablonskiHenryk">Politechnika Łódzka uchodzi — i zdaje się słusznie — za nienajgorszą, a tymczasem kierownicy i personel inżynieryjno-techniczny łódzkich zakładów przemysłowych skarżą się często na niedostateczne przygotowanie absolwentów tej politechniki. Wiele podobnych głosów dochodzi do komitetu łódzkiego Partii. Jest to tym bardziej niepokojące, że i studiom wieczorowym politechnicznym grozi obniżenie poziomu na skutek rekrutacji na nie w ostatnich czasach wielu zbyt młodych pracowników, niedoświadczonych i nie traktujących z należytą powagą swej pracy w fabryce.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselJablonskiHenryk">Rozważaliśmy niedawno te sprawy na naszym zespole poselskim, a głosy alarmu wychodziły od odpowiedzialnych pracowników naszego przemysłu. Nie są to więc już sprawy wewnętrzne resortu, uczelni, czy profesorów, ale mają znaczenie bez porównania szersze.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselJablonskiHenryk">Prawda, że wielu braków w pracy naszych uczelni wyższych, technicznych i nietechnicznych, szukać należy w samym toku studiów.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselJablonskiHenryk">O tym nie chciałbym jednak szerzej mówić, zwłaszcza że ostatnio Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego i Rada Główna zapowiadają przyśpieszenie prac w tym zakresie. Chciałbym tylko w imieniu łódzkiego zespołu poselskiego poddać pod rozwagę opracowujących nowe zasady studiów pomysł, jaki zrodził się wśród naszych towarzyszy z przemysłu: czy nie należałoby studenta po formalnym ukończeniu Politechniki posyłać na roczną lub dwuletnią praktykę w zakładzie pracy i dopiero po tej praktyce, przy pozytywnej jej ocenie przez zakład pracy, dawać mu ostateczny dyplom.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselJablonskiHenryk">Nie jest to sprawa tak całkiem nowa, bo np. absolwent Wydziału Prawa nie może być od razu sędzią, czy adwokatem, musi przejść aplikanturę. W przemyśle żadnej takiej aplikantury nie mamy. Absolwent Politechniki bez wykształcenia praktycznego od razu jest inżynierem. Czy jest to słuszne? Muszą się wypowiedzieć szersze koła specjalistów, ale sprawa warta jest rozważenia, bo ma znaczenie ogólnokrajowe.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselJablonskiHenryk">Byłoby jednak wielkim uproszczeniem, gdybyśmy tylko w złym planie studiów widzieli przyczyny niezadowalających wyników pracy szkół wyższych. Tak nic jest. Zdaje sobie z tego sprawę i personel nauczający. O niektórych z tych spraw, z innego punktu widzenia tylko, mówili tu pos. Hochfeld i pos. Zemankowa. Ich argumentów nie chcę powtarzać, zatrzymać się jednak pragnę chwilę nad sprawą aparatury naukowej w szkołach wyższych i tak zwanej — „wielowarsztatowości” pracowników nauki. Od innej więc strony, od strony wyników pracy dydaktycznej chcę dotknąć problemu właściwego rozdziału kredytów na cele naukowe. Ilość refleksji, jakie bliższe studiowanie budżetu nasuwa, jest tak duża, że ujęcie ich w jednym przemówieniu zamieniłoby je w długi i praktycznie bezużyteczny katalog. Ograniczę się więc do wybranych zagadnień.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselJablonskiHenryk">A więc pierwsze ze spostrzeżeń, przyjemne zresztą dla każdego pracownika nauki: wydatki na cele naukowe w resorcie szkolnictwa wyższego zostały podniesione. Inna rzecz, czy już dostatecznie, czy nie były wskazane odpowiednie i uzasadnione dalsze przesunięcia budżetowe. Sam fakt jednak podniesienia wydatków na ten cel trzeba ocenić pozytywnie, jako pierwszy praktyczny wniosek wyciągnięty ze słusznej tezy, że nie ma nauczania na poziomie wyższym bez pracy naukowo-badawczej w szkołach wyższych,. Tłukąca się jeszcze tu i ówdzie, przez kilka lat lansowana błędna teoria, że nauka to instytuty akademii oraz instytuty naukowo-badawcze resortów gospodarczych, a szkoły wyższe to tylko dydaktyka, została w ten sposób, jeśli nie całkiem praktycznie złamana, to w każdym razie poważnie nadwyrężona. I za to konstruktorom budżetu trzeba złożyć wyrazy uznania, oczekując dalszych posunięć w tym zakresie tak przy realizowaniu budżetu bieżącego jak i przede wszystkim budżetów na rok następny.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselJablonskiHenryk">Sprawa wzajemnego stosunku poszczególnych rozdziałów budżetu dotyczących nauki na tym się jednak nie kończy. W szkołach wyższych przygotowuje się liczne kadry fachowców, w tym przyszłych pracowników nauki pracowników instytutów badawczych akademickich i resortowych, a kształcą ich najlepsi nasi specjaliści w poszczególnych dziedzinach nauki. Czy kształcą dobrze? Czy mają sami poczucie, że dobrze przygotowują swych absolwentów do przyszłej pracy? Niestety nie zawsze. Wiedzą oni np. dobrze, że różnica między aparaturą, jaką rozporządzają w szkole, a tą, z którą ich uczeń zetknie się po ukończeniu szkoły, jest tak wielka, że znajdzie się on wobec nieznanych sobie zupełnie problemów, że będzie nieporadny, że zacznie się dopiero uczyć, często bez należytej pomocy, że będzie psuł, że długo będzie tracił swój czas i państwowe pieniądze bezprodukcyjnie.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselJablonskiHenryk">A tymczasem sytuacja wyglądałaby inaczej, gdyby szkoła wyższa była należycie zaopatrzona w aparaturę, gdyby uczyła na nowoczesnej aparaturze, gdyby w zakładach szkół wyższych były warunki rozwijania pracy naukowej. Opłaciłoby to się i przemysłowi, i instytutom badawczym, opłaciłoby się to krajowi.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselJablonskiHenryk">Może ktoś na to powiedzieć: — „Nie ma więcej pieniędzy, nie ma więcej dewiz”. Przyjmijmy to założenie jako punkt wyjściowy dyskusji i zapytajmy, czy w ramach tych możliwości, jakie mamy, nie opłaca się na pierwszym miejscu uwzględniać szkół wyższych przy rozdziale aparatury? Na pewno tak — biorąc pod uwagę naturalnie rozsądne wyjątki. Ale nie o wyjątkach tu przecież mowa, a o wadliwym systemie. Inaczej tracimy jeden z podstawowych warunków realizacji słusznego ze wszech miar hasła „nauka w służbie narodu”.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselJablonskiHenryk">Ilość naszych grzechów wobec realizacji tego hasła jest zresztą wielka. W różnych środowiskach, przede wszystkim naukowych, trzeba o nich mówić. Zatrzymując się tu tylko na tym, co bezpośrednio wiąże się z budżetem, stwierdzić trzeba z całym przekonaniem, że polscy pracownicy nauki wierzą głęboko w słuszność tego hasła, że chcą je realizować, że dali i chcą dawać dalej dowody swego patriotyzmu. Ale ich chęci bez możliwości materialnych nie przeobrażą się w czyn. A jeśli już mówić językiem budżetowym, to nie ma tańszego środka wykształcenia dobrego fachowca, jak w dobrze wyposażonej szkole. I jeszcze jedno: nie ma równie mało kosztowych wyników badawczych jak te, które osiągnąć może dobrze wyposażony zakład szkoły wyższej.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselJablonskiHenryk">Czy chcę przez to pomniejszyć rolę instytutów akademickich czy resortowych? W najmniejszym stopniu, ale chcę przede wszystkim przypomnieć, że to, co najważniejsze — kadry, przygotowuje szkoła wyższa.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselJablonskiHenryk">I jeśli w tym roku zbyt późno byłoby, ażeby zainteresowane komisje mogły dostatecznie głęboko wejrzeć w należyty rozdział kredytów, to po pierwsze — przy wykonywaniu budżetu należy zwrócić uwagę na naprawienie złej praktyki w zakresie zaopatrzenia w aparaturę, co osiągnąć można przede wszystkim przez dopuszczenie najwybitniejszych fachowców do opiniowania o tej sprawie, a nie pozostawiania jej tylko i wyłącznie do decyzji aparatu urzędniczego, po drugie — trzeba dostatecznie wcześnie przedyskutować sprawę na lata następne, biorąc pod uwagę, że już jesteśmy w drugim kwartale 1956 r.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselJablonskiHenryk">Powiedziałem przed chwilą, że komisje sejmowe nie mogły sprawy rozdziału budżetu na cele nauki zbadać należycie, ale nie znaczy to, że sprawy tej nie znamy. Wiele o tym mówią pracownicy nauki, cytując najbardziej niewątpliwe i przekonywające dowody.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselJablonskiHenryk">Zatrzymałem się tak długo nad sprawą aparatury naukowej, bo jest to rzecz bardzo bolesna, tu tkwi jedno ze źródeł obniżenia się tempa pracy naukowej w zakładach uczelnianych.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PoselJablonskiHenryk">Jest to też jeden z powodów, obok warunków bytowych, „wielowarsztatowości” pracowników nauki, ich równoczesnej pracy w kilku instytucjach. Nie chcę tutaj uprawiać demagogii i zdaję sobie doskonale sprawę, że z różnych powodów, głównie z braku dostatecznej ilości kadry wysokokwalifikowanej, pewna ograniczona ilość najwybitniejszych specjalistów po winna pracować i w uczelniach, i w zakładach badawczych. To jednak, co się dziś ustaliło jako zjawisko masowe, jest niewątpliwie niekorzystne.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#PoselJablonskiHenryk">O niektórych profesorach krąży taka dykteryjka, że mają możność pracowania w ciągu miesiąca tylko dwa tygodnie, gdyż pierwszy tydzień, po pierwszym każdego miesiąca, tracą na odbieranie pensji w różnych instytucjach i tak się tym męczą, że potem muszą tydzień odpoczywać. Pozostaje im tylko dwa tygodnie. Oczywiście, że to złośliwość, gruba przesada, wiem, że w istocie pracownicy nauki starają się dać z siebie możliwie najwięcej, ale z drugiej strony do wyjątków musi należeć zdolność pracy badawczej nad kilku problemami naraz, a tak musi być przy pracy w kilku instytucjach. Tworzy się taka dziwna sytuacja, że etatów naukowych mamy bardzo wiele, a żywych ludzi pracujących naukowo mało. Stąd wniosek, że zmniejszenie ilości etatów, przy podniesieniu uposażeń i jednocześnie wymagań, nie tylko ułatwiłoby nam orientację w kadrach naukowych, ale i przyczyniłoby się do zwiększenia wyników badawczych i wyników nauczania. Do tego dodajmy, że znaczna ilość, zwłaszcza młodszych pracowników nauki, wykonuje wiele funkcji administracyjnych, choć nie brak zbędnych obciążeń tego typu i wśród kadry samodzielnych pracowników nauki, Stąd wywodzą się dwa postulaty:</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#PoselJablonskiHenryk">1)konieczność gruntownej rewizji dotychczasowych przepisów, obciążających pracowników nauki zbędną sprawozdawczością, oraz uproszczenie przepisów określających wymiar zajęć pracowników nauki.</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#PoselJablonskiHenryk">2)rewizja dotychczasowych zasad przydziału etatów pomocniczych pracowników nauki, przy równoczesnej rewizji i klasyfikacji pracowników, co ułatwić winno należyte rozwiązanie problemu płac, o których tutaj słusznie mówił tow. Hochtfeld.</u> + <u xml:id="u-15.28" who="#PoselJablonskiHenryk">Byłoby jednak niesłuszne, gdybym nie wspomniał tu, że znajdując się w tak trudnej sytuacji materialnej szkoły wyższe same szukały ratunku. Generalnym lekarstwem, które miało dać zakładom uczelnianym dodatkowe kredyty, pomagać zaopatrywać się w aparaturę i pomoce naukowe itd., są tzw. gospodarstwa pomocnicze. Ale jak to z lekarstwami bywa — mała dawka leczy, a zbyt wielka może zabić. Nadmierna i nieuzasadniona rozbudowa gospodarstw pomocniczych nie pomaga, lecz szkodzi pracy naukowej w szkołach wyższych, a grozi nawet w obecnych warunkach stopniową demoralizacją młodszych kadr. Postulat porządnej analizy roli gospodarstw pomocniczych wydaj e się też konieczny, z tym jednak, że nie da się tej analizy zrobić od biurka, w Warszawie, ale przez konkretne poznanie warunków lokalnych.</u> + <u xml:id="u-15.29" who="#PoselJablonskiHenryk">Inne zagadnienie, nabrzmiałe już, to sprawa kształcenia młodej kadry naukowej. Na szczęście projekty reformy opracowanej przez Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego i Polską Akademię Nauk zostały rozesłane do uczelni celem zebrania opinii. 2le jest jednak, że sprawa przewleka się, a potrzebne są szybkie decyzje, bo przecież same nowe przepisy będą niczym, jeśli nie będą mogły wpłynąć dostatecznie szybko na naszą bieżącą politykę kadrową.</u> + <u xml:id="u-15.30" who="#PoselJablonskiHenryk">O jednej sprawie z tego zakresu powiedzieć tu należy — o kontaktach zagranicznych. Konieczność utrzymywania przez naszą naukę łączności z całą nauką światową jest bezsporna i nikt tego nie kwestionuje, ale liczne wyjazdy naszych uczonych za granicę zbyt często mają charakter reprezentacyjny, a zbyt rzadko mają charakter stażów naukowych. Dla kształcenia i doskonalenia kadr naukowych ma ta sprawa ogromne znaczenie. Tymczasem przy konstrukcji budżetu nie uwzględniliśmy tej sprawy w sposób należyty. Na przyszłość trzeba będzie to poważnie zmienić.</u> + <u xml:id="u-15.31" who="#PoselJablonskiHenryk">Nie chcę się też dłużej zatrzymywać nad bolesną sprawą lokali dla szkół wyższych i zakładów naukowo-badawczych, gdyż o tym była już mowa. Mówił o tym szeroko i słusznie pos. Hochfeld. Ale wypada mi chyba powiedzieć to, co niejednokrotnie podnoszą pracownicy nauki, że błędem było przenoszenie agend centralnych Polskiej Akademii Nauk do Pałacu Kultury i Nauki w warunki luksusowe, ultrareprezentacyjne, a nie pozwalające na instalację aparatury badawczej, gdy równocześnie — jak to potwierdził na jednej z narad odpowiedzialny pracownik Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego — wybitny chemik trzyma w swym zakładzie materiały wybuchowe w schowku pod klatką schodową. Trudno mu zapewne w tych warunkach zrozumieć, dlaczego w ograniczonym budżecie na centralną instytucję naukową musi istnieć 3,3 mln zł na komorne za reprezentacyjny lokal.</u> + <u xml:id="u-15.32" who="#PoselJablonskiHenryk">Wszystkie tutaj wymienione oraz nie wymienione przez moich przedmówców postulaty biorą swe uzasadnienie z sytuacji dzisiejszej i właśnie dziś mogą przynieść szczególnie dodatnie wyniki. Dlaczego podkreślam wyraz „dziś”? Dlatego, że proces walki ze zbiurokratyzowaniem nauki i szkolnictwa wyższego, toczący się od szeregu miesięcy, przybiera na sile, że walka z komenderowaniem w nauce odbywa się zarówno w tych, którymi komenderowano, jak i w tych, którzy komenderowali. Nawiasem mówiąc, łączyło się to często w jednej osobie: on komenderował, nim komenderowano.</u> + <u xml:id="u-15.33" who="#PoselJablonskiHenryk">Co najważniejsze jednak, pełniej niż kiedy indziej widzimy, czym dla rozwoju nauki jest wolność badań naukowych i walka o bezwzględną prawdę wyników, a z tym z kolei łączyć się musi prawda, jako naczelna zasada nauczania.</u> + <u xml:id="u-15.34" who="#PoselJablonskiHenryk">Teraz gdy prawdą zarówno o tym, co było wielkie i heroiczne, jak i o tym, co tragiczne i bolesne, oświetliliśmy całą naszą dotychczasową drogę, gdy cały ruch postępowy na świecie czerpie z tej prawdy nowe, wspaniałe źródła swej potęgi, mamy możność w pełnym blasku na nowo postawić hasło — „nauka w służbie narodu i postępu”, a hasło to znajdzie oddźwięk w sercach wszystkich, co miłują pracę naukową i swój zawód nauczycielski.</u> + <u xml:id="u-15.35" who="#PoselJablonskiHenryk">Mamy prawo ufać naszym uczonym i naszej młodej ofiarnej kadrze pracowników nauki. Słusznie wołano tu o polepszenie warunków jej bytu i pracy, ale trzeba iść jeszcze dalej, i to nie tylko w zakresie spraw materialnych, zaopatrzenia zakładów, uzbrojenia w aparaturę, nie tylko przez polepszenie klimatu pracy naukowej. Trzeba jeszcze wyciągnąć wnioski co do demokratyzacji całego naszego życia w państwie. Trzeba zerwać z nadmierną centralizacja i w tej dziedzinie. I tak jak wzmocniliśmy władzę dyrektorów zakładów przemysłowych, tak trzeba uczynić dyrektora instytutu prawdziwym dyrektorem, trzeba uczynić dziekana i rektora wyższych uczelni prawdziwym dziekanem i rektorem pełnoprawnym i w pełni odpowiedzialnym. Trzeba wreszcie wzmocnić rolę senatów szkół wyższych i rad naukowych instytutów jako instancji mogących znakomicie wpłynąć na polepszenie wyników naukowych i wychowawczych. Potrafią to one zrobić lepiej niż najlepsze nawet resortowe władze centralne. Tym zaś z kolei będzie można przekazać zakres pracy większy niż dotychczas, ale właśnie o charakterze ściśle centralnym.</u> + <u xml:id="u-15.36" who="#PoselJablonskiHenryk">Oczywiście mamy już w ostatnim okresie pewne osiągnięcia. I tak dla przykładu — w Polskiej Akademii Nauk na dzień 1 stycznia 1955r. liczba pracowników administracyjnych i usługowych wynosiła 28,3% liczby pracowników naukowych, gdy na dzień 15 kwietnia 1956r. spadła do 21%, choć w międzyczasie przeniesienie się do Pałacu Kultury i Nauki zmusiło do zaangażowania poważnej liczby obsługi. To zmniejszenie jednak nikogo zadowalać nie może.</u> + <u xml:id="u-15.37" who="#PoselJablonskiHenryk">Aby nie było nieporozumień dodać trzeba, że gdyby było należyte rozgospodarowanie sił administracyjnych i usługowych, stosunek ten nie byłby niepokojący, gdyż dobrze jest, jeśli pracownicy naukowi są odciążani od pracy dla nich niewłaściwej. Punkt ciężkości tej sprawy tkwi jednak nie tyle w liczbach ogólnych, co wciąż w zbyt wielkiej centrali w stosunku do placówek badawczych. W praktyce oznacza to, że aparat administracyjny nie odciąża, a obciąża pracowników nauki.</u> + <u xml:id="u-15.38" who="#PoselJablonskiHenryk">Dałem przykład odcinka, za który sam w dużej mierze odpowiadam, ale można by bez wątpienia dawać i inne przykłady.</u> + <u xml:id="u-15.39" who="#PoselJablonskiHenryk">Trzeba więc zrobić dalszy poważny wysiłek, przedstawiając dotychczasową pracę i przełamując wszelkie biurokratyczne opory wszędzie, gdzie one jeszcze tkwią, aby sytuację tę poważniej niż dotychczas zmienić.</u> + <u xml:id="u-15.40" who="#PoselJablonskiHenryk">Ten nowy układ stosunków wzmocnić należałoby przez organizację regionalnych towarzystw naukowych, obejmujących pracowników nauki danego regionu i wybitnych przedstawicieli praktyki celem ożywienia życia naukowego i współpracy między poszczególnymi placówkami oraz ułatwienia społecznej inicjatywy pracowników nauki w zakresie pracy naukowo-badawczej i dydaktyczno-wychowawczej.</u> + <u xml:id="u-15.41" who="#PoselJablonskiHenryk">Praktyczna realizacja tych założeń nie będzie łatwa, więc wszystkie zainteresowane resorty winny dołożyć starań, by możliwie najwszechstronniej problemy te przedyskutować gdyż Komisja Oświaty, Nauki i Kultury naszego Sejmu zadeklarowała już gotowość włączenia się do tych prac przez rozważenie zarówno sytuacji ogólnej jak i przygotowanych projektów zmian.</u> + <u xml:id="u-15.42" who="#PoselJablonskiHenryk">Jestem głęboko przekonany, że jeżeli potrafimy wykorzystać wszystkie istniejące obecnie w naszych rękach możliwości, to już może wkrótce koledzy z łódzkiego zespołu poselskiego, pracujący w przemyśle, dadzą mi inne niż obecnie polecenie i nakażą mi oświadczyć Wysokiej Izbie, że mają coraz lepsze kadry w rezultacie coraz lepszej pracy szkół wyższych i mogą stosować coraz wyższą technikę w rezultacie pracy instytutów naukowo-badawczych.</u> + <u xml:id="u-15.43" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę obiadową do godz. 16.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min. 5 do godz. 16 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#Marszalek">Przed wznowieniem porządku dziennego proszę o wysłuchanie komunikatu.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#Marszalek">O godz. 16.15 — za 5 minut odbędzie się zebranie przewodniczących wojewódzkich zespołów poselskich w sali Rady Państwa. Chodzi o omówienie dalszego toku dyskusji i ewentualnych zmian w porządku dziennym dzisiejszego posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#Marszalek">Przystępujemy do dalszej dyskusji.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. poznańskiego Jan Kaj.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselKajJan">Obywatele Posłowie! Rządowy projekt budżetu państwa przedłożony Sejmowi uwzględnia daleko szerzej niż w latach poprzednich potrzeby rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselKajJan">Obywatel Prezes Rady Ministrów w poniedziałkowym przemówieniu również wysunął na pierwszy plan finansowanie rolnictwa w planie 5-letnim. My, ludowcy i wszyscy chłopi pracujący, doceniamy wielki wysiłek Rządu zmierzający do podnoszenia produkcji rolnej i rozumiemy, że podstawowym problemem naszej gospodarki rolnej jest sprawa dania państwu więcej zboża i więcej produktów rolnych.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselKajJan">W woj. poznańskim istnieją możliwości znacznego podniesienia plonów zbóż, musimy jednak więcej niż dotąd uwagi skierować na wysoką kulturę gleby i jej siłę nawozową. W tej też sprawie chciałbym przedstawić pod rozwagę Ministerstwa Rolnictwa pewne wnioski.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselKajJan">W podnoszeniu kultury glebowej bardzo poważne znaczenie ma stosowanie poplonów i wsiewek. W znacznym rozszerzeniu uprawy poplonów od kilku lat występują duże trudności wynikające przede wszystkim z braku nasion roślin motylkowych, a przede wszystkim łubinu gorzkiego, który wsiany na glebach lekkich, piaszczystych daje dużą masę zieloną w ilości 250 — 300 q zielonej masy z ha i może bardzo szybko poprawić siłę nawozową gleby. Posiadamy co prawda łubin pastewny, ale jego wartość dla celów poplonowych praktycznie jest mała, gdyż wymaga on lepszych gleb i dobrego nawożenia. Z chwilą wyhodowania łubinu pastewnego zaprzestano zupełnie prac nad selekcją i utrzymaniem dobrej jakości nasion łubinu gorzkiego.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselKajJan">Istnieje obecnie konieczność jak najszybszego rozpoczęcia ponownej selekcji łubinów gorzkich. W tym celu należałoby utworzyć na gruntach lekkich specjalną stację hodowli roślin, która zajmowałaby się hodowlą oraz wybieraniem właściwych populacji łubinu gorzkiego. Prawdopodobnie będzie można również wyszukać odpowiednie populacje łubinów pastewnych, które na gruntach lekkich, piaszczystych będą się również udawały. Prowadzi się dotąd tylko doświadczenia z łubinem pastewnym, są próby jego dalszego uszlachetniania, lecz próby te sprowadzają się do coraz większego eliminowania z łubinów alkaloidów, co czyni go bardziej wymagającym. Wiele stacji selekcji roślin chcąc pokazać pozytywne wyniki uprawy łubinów pastewnych dochodzi do śmiesznych rzeczy, że poletka doświadczalne ogradza się siatką drucianą, by ich nie zniszczyły zające. A przecież wszystkich lekkich gleb, na których trzeba siać łubin, siatką nie będziemy grodzić. W prasie fachowej rolniczej jest już prowadzona szeroka dyskusja nad sprawą łubinów pastewnych i gorzkich. Biorą w niej udział prof. Barbacki, inż. Trenner i kandydat nauk rolniczych Jaranowski, trzeba tylko, by Ministerstwo Rolnictwa potrafiło teraz z tej fachowej dyskusji wyciągnąć właściwe wnioski i pokierowało należycie pracami nad łubinem.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselKajJan">Za brak nasion poplonowych winę ponosi również przedsiębiorstwo obrotu nasionami — Centrala Nasienna, która swoją rolę sprowadziła do charakteru czysto handlowego, bez jakichkolwiek analiz potrzeb agrotechnicznych. Do tych celów posiada przecież szeroko rozbudowany aparat służby agrotechnicznej, który ma możliwości analizowania agrotechnicznych potrzeb terenu i pokrywania tychże.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselKajJan">Szeroki jest asortyment upraw nasiennych roślin motylkowych, kontraktowanych u chłopów przez Centralę Nasienną, lecz spora ilość plonów tych roślin nie jest skupowana, a odpisuje się z planu skupu na podstawie sporządzanych u plantatorów protokołów strat. Styl pracy Centrali Nasiennej winien być przestawiony w kierunku właściwego oddziaływania agrotechnicznego na wieś, co pozwoli znacznie podnieść ilość nasion motylkowych, a co za tym idzie w szerszym niż dotąd stopniu można by stosować wsiewki i poplony, poprawiać strukturę gleby, podnosić siłę nawozową gleby, tego podstawowego środka produkcji rolnej, i zabezpieczać uzyskiwanie wyższych plonów z ha.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselKajJan">Odczuwamy stale niedostatek maszyn rolniczych i produkcja tych maszyn nie zawsze jest dobra. Mówił już o tym w swym referacie Minister Dietrich i inni posłowie. Chciałbym tu jednak uzupełnić wniosek kol. posła Kity, chciałbym postawić taki wniosek, że złych maszyn — o niewłaściwej konstrukcji czy technologii — rolnictwo nie będzie odbierało od przemysłu maszynowego.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselKajJan">Trzeba wprowadzić u nas materialną odpowiedzialność przemysłu maszynowego za złą jakość produkcji maszyn rolniczych. W sprawie nieodpowiedniej produkcji maszyn rolniczych odbyło się już wiele rozmów z przedstawicielami przemysłu maszynowego, lecz i to dotąd nie dało wielkiej poprawy.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselKajJan">Wysuwa się dalsza potrzeba, aby Prezydium Rządu lepiej potraktowało przemysł maszyn rolniczych w przydzielaniu lepszych i odpowiednich surowców, w skierowaniu do fabryk maszyn rolniczych lepszych fachowców oraz wyposażeniu tych fabryk w lepsze urządzenia techniczne.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselKajJan">Opanowaliśmy — jak to już tu z tej mównicy stwierdzono — bardzo dobrze przemysł okrętowy, produkujemy niczym nie ustępujące innym państwom odrzutowce i nadszedł już chyba czas, by w ten sam sposób opanować przemysł maszyn rolniczych, by produkować tak samo przydatne dobre maszyny i narzędzia rolnicze.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselKajJan">Przemysł maszynowy wyprodukował np. kilka tysięcy sztuk wyorywaczy do buraków, w żaden sposób nie nadających się do użytku. Stoją one w PGR-ach, POM-ach nieczynne i czynne nie będą; żadne interwencje nie pomagają. A zużyto przecież na to wiele ton surowca.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselKajJan">Dalej do woj. poznańskiego np. sprowadzono kilkaset wozów wąskotorowych nie nadających się do szpur naszych wozów poznańskich. A one przecież rozeszłyby się na inne województwa, a do naszego województwa można by przystosować odpowiednie wozy. Jakie również przydziela się brony? Półciężkie. Nasze województwo w 90% — i spółdzielnie produkcyjne i chłopi indywidualni — pracuje w parę koni. Te brony na jednego konia są za ciężkie, a na dwa konie znów za wąskie, utrudnia to rolnikom pracę. Dlatego zmawia się dwóch rolników, kupując trzy pary bron, żeby je przerobić u kowala, by drążek dostosować do trzech bron. I wiele innych jeszcze by trzeba było przytoczyć takich narzędzi.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselKajJan">Sprawa bardzo ważna, to sprawa naszych prymitywnych maszyn rolniczych w POM-ach czy GOM-ach. Zmiany warunków atmosferycznych, złe warunki atmosferyczne źle wpływają na te maszyny. Dlatego, moim zdaniem, trzeba wybudować jak najwięcej prymitywnych szop nawet z zastosowaniem pokrycia dachów słomą.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselKajJan">Obok takiej produkcji występuje stale brak prostych nieraz maszyn rolniczych, jak na przykład siewników, których posiadamy jeszcze niedostateczną ilość; np. w powiecie Konin na zapotrzebowanie 300 siewników w I kwartale br. powiat otrzymał tylko 30.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselKajJan">Obok produkcji wielkich maszyn potrzebnych w rolnictwie zaniedbana u nas w kraju jest produkcja małych maszyn i narzędzi potrzebnych w gospodarstwie rolnym, jak pompy ręczne i motorowe do gnojówki, beczkowozy do gnojówki, śrutowniki, pompy do wody, silniki elektryczne, brony posiewne, maszynki do strzyżenia owiec i inne. Na produkcję tego sprzętu drobnego, lecz w rolnictwie niezbędnego, Ministerstwo Przemysłu Maszynowego oraz Ministerstwo Przemysłu Drobnego i Rzemiosła winny zwrócić większą niż dotąd uwagę.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselKajJan">Zwrócenia większej uwagi niż dotąd wymaga również sprawa wykonawstwa umowy zawartej pomiędzy POM a spółdzielnią produkcyjną. Przy zawieraniu umowy są postawione warunki, tak dla POM-u jak i dla spółdzielni produkcyjnej. Często w praktyce mamy do czynienia z wypadkami niepełnego wykonania postanowień umowy i przechodzimy w zasadzie nad tym do porządku. To przechodzenie do porządku odbywa się według hasła — „nie ruszaj ty mnie, to ja nie ruszę ciebie”. A postępowanie takie nie sprzyja wzrostowi produkcji rolnej, nie mobilizuje spółdzielców do takiego organizowania frontu robót, by maszyny POM-owskie były zawsze i dobrze wykorzystane, oraz nie zawsze przyczynia się do tego, by POM starał się wykonać swoje obowiązki terminowo i zgodnie z wymogami agrotechniki.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselKajJan">Wysoka Izbo! Z kolei chciałbym kilka uwag poświęcić sprawie Rejonowego Przedsiębiorstwa Odpadków Zwierzęcych i Roślinnych, działającego na terenie woj. poznańskiego-. Zadaniem tego przedsiębiorstwa jest zebranie wszystkiej padliny zwierząt gospodarskich i przetworzenie mięsa na mączkę mięsną. Przedsiębiorstwo to nie wykonuje na terenie naszego województwa należycie tych zadań i wiele padliny jest niezebranej. Na przykład w pow. Wągrowiec kilka sztuk bydła leżało przez kilka dni niezebranych. Sytuacji tej nie docenia Ministerstwo Rolnictwa oraz Ministerstwo Przemysłu Mięsnego i Mleczarskiego. Ministerstwo Rolnictwa wydało pismo okólne nr 11 z dnia 14 maja 1955 r., w którym poleciło tworzenie we wsiach grzebowisk zwierzęcych, na których padlina ma być zakopywana. Urządzenie takiego grzebowiska kosztuje też niemało, a grzebowisk takich trzeba by w powiecie utworzyć kilka albo kilkanaście. Grzebowiska te urządzane mają być z funduszów zebranych przez gromadzkie rady narodowe za wydawanie świadectw miejsca pochodzenia zwierząt. Pieniędzy tych z reguły nie wystarcza, tym bardziej że część tych pieniędzy prezydia gromadzkich rad narodowych zobowiązane są przeznaczać na rozmaite inne zabiegi weterynaryjne.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselKajJan">Rejonowemu Państwowemu Przedsiębiorstwu Odpadków Zwierzęcych i Roślinnych podlegają na terenie woj. poznańskiego trzy duże zakłady utylizacyjne, które nie były i nie są w stanie obsłużyć sprawnie dużego terenu województwa. Poza wymienionymi zakładami utylizacyjnymi istniały jeszcze mniejsze zakłady utylizacyjne — jak np. w Wągrowcu, w Krotoszynie, w Krobi pow. Gostyń, w Grodzisku pow. Nowy Tomyśl — które spełniały zadania swoje dobrze i zbierały wszelką padlinę z przydzielonych im terenów. Jednak na podstawie zarządzenia Ministerstwa Przemysłu Mięsnego i Mleczarskiego z dnia 28.X.1955 r. zakłady te przejęte zostały przez wymienione już Rejonowe Państwowe Przedsiębiorstwo Odpadków Zwierzęcych i Roślinnych, które rzekomo z powodu niedostatecznych urządzeń technicznych zakłady te poleciło zamknąć. Likwidacja małych zakładów utylizacyjnych spowodowała zbędną centralizację pracy tegoż przedsiębiorstwa oraz rozciągnięcie przewozów. Spowodowało to duże koszty i przedsiębiorstwo bilans za rok 1955 zamykało wartością produkcji około 2 mln zł a kosztami produkcji 11 mln zł. Jest to jaskrawym przykładem niewłaściwej gospodarki tegoż przedsiębiorstwa.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselKajJan">Trzeba tu zadać sobie pytanie, co jest bardziej ekonomiczne: czy urządzać kilkaset grzebowisk, czy też uruchomić mniejsze zakłady utylizacyjne, które przedtem pracowały dobrze i były rentowne, przynosiły nawet zyski i nie dopuszczały do marnotrawstwa padliny, z której możemy otrzymać duże ilości mączki mięsnej, skór, kleju i tłuszczów technicznych.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselKajJan">Sprawą działalności tegoż przedsiębiorstwa zajmowało się już niejednokrotnie Prezydium WRN w Poznaniu. Przesłało swe uwagi w miesiącu wrześniu 1955 r. do Ministerstwa Rolnictwa proponując właściwe rozwiązanie tegoż zagadnienia, jednak — jak dotąd — wnioski te nie zostały całkowicie załatwione, a Ministerstwo Rolnictwa poleciło nadal urządzać grzebowiska, których w woj. poznańskim już od 50 lat nie było. Uruchomienie wszystkich mniejszych zakładów utylizacyjnych zdecentralizowanych można przecież bardzo dobrze powiązać z budżetem terenowym, który z tego źródła mógłby być zasilony znacznymi sumami.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselKajJan">Obywatele Posłowie! Zapowiedziana przez Obywatela Prezesa Rady Ministrów decentralizacja aparatu państwowego i gospodarczego przyczyni się na pewno do lepszej pracy terenowych ogniw naszego życia gospodarczego. Wyzwoli to wiele sił i środków dla lepszej organizacji produkcji i zabezpieczenia planowanego wzrostu.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselKajJan">Decentralizacja uprawnień oraz sum budżetowych w samym tylko pionie rolnictwa przyczyni się do sprawniejszej pracy rad narodowych w zakresie kierowania rolnictwem. Przeniesienie np. z budżetu centralnego Ministerstwa Rolnictwa do budżetów terenowych państwowych i gminnych ośrodków maszynowych ściślej powiąże POM z prezydiami rad narodowych i stworzy możliwość lepszego kierowania pracą POM w zakresie umocnienia spółdzielczej zespołowej gospodarki rolnej. Dotychczasowy system kierowania państwowymi ośrodkami maszynowymi stwarzał radzie narodowej możliwości tylko kontroli wykonywanych przez POM prac, a prezydia powiatowych rad narodowych nie miały wpływu na całość gospodarki w POM-ach.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselKajJan">W rolnictwie potrzebna jest również znaczna decentralizacja w zakresie inwestycji. Decentralizacja ta dotyczyć winna przekazania limitów inwestycyjnych oraz niektórych uprawnień Ministra Rolnictwa do prezydiów rad narodowych. Każdorazowa decyzja Ministra Rolnictwa w sprawach niewielkich zmian konstrukcyjnych w budowach typowych chyba jest niepotrzebna. Wydaje się również słuszne, by przekazać prezydiom wojewódzkich rad narodowych uprawnienia do zatwierdzania dokumentacji technicznych na budynki nowe, nie objęte dokumentacją typową, o wartości do 500 tys. zł. Decyzję taką prezydium wojewódzkiej rady narodowej poweźmie w oparciu o orzeczenie komisji oceny projektów inwestycyjnych przy prezydium wojewódzkiej rady narodowej.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselKajJan">Chcę tu w paru słowach omówić jeszcze jedno zagadnienie. Gospodarowanie w lasach prywatnych jest u nas również ważną sprawą. Gospodarka w lasach nie stanowiących własności państwa została co prawda uregulowana w dużej mierze dekretem z dnia 1 marca br., jednak dotąd planowe gospodarowanie w lasach prywatnych jest przez administrację lasów państwowych w niedostatecznym stopniu nadzorowane. Jest szereg lasów chłopskich, które dla zabezpieczenia dobrej agrotechniki lasu trzeba przecinać. Są i niektóre lasy, gdzie można pozyskiwać grube drewno i ono pozyskuje się nawet za pozwoleniem administracji leśnej, ale pozyskane drzewo nie zawsze idzie na zaspokajanie lokalnych potrzeb w zakresie drewna użytkowego. Sprawę właściwej eksploatacji lasów trzeba jak najszybciej związać bardziej z radą gromadzką.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselKajJan">Ministerstwo Leśnictwa w swoich zadaniach na rok bieżący również niedostateczne środki przewidziało na zalesianie chłopskich gruntów na koszt państwa. Gruntów takich w województwie poznańskim jest kilka tysięcy hektarów, skoncentrowanych przede wszystkim w powiecie Konin, Koło i Turek. Właściciele tych gruntów, którzy przed wielu laty w okresie ucisku chłopskiego grunty te nabyli od obszarników po wycięciu lasów tam rosnących, w większości przenieśli się do województw zachodnich w ramach akcji osiedleńczej, pozostawiając swe obszary marnych piasków. Piaski te w niejednym miejscu zamieniły się już w wydmy piaszczyste i trzeba dużego wysiłku, by grunty te ponownie zalesić. A tego chłopi własnymi siłami nie wykonają z tej prostej przyczyny, że chociaż to stanowi ich własność, to na gruntach tych obecnie się już nie znajdują.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselKajJan">Omówiłem tylko niektóre problemy naszej gospodarki narodowej, szczególnie w zakresie rolnictwa, problemy, których usprawnienie i poprawienie może przynieść znaczne korzyści gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselKajJan">My, ZSL-owcy, stanowiący wspólnie z członkami Partii postępowe siły polityczne wsi polskiej, z wielką radością przyjmujemy oświadczenie Premiera, w którym mówi o tym, że Rząd zmierzać będzie do pogłębienia procesu demokratyzacji naszego życia, do umocnienia praw rad narodowych, do wzmocnienia społecznej kontroli nad urzędami.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselKajJan">My, ZSL-owcy województwa poznańskiego, poprzemy walkę, jaką rozpoczął Rząd z przerostem biurokracji, z nadużyciami i łapownictwem, bo walka ta odpowiada najbardziej żywotnym interesom sojuszu robotniczo-chłopskiego, bo wygranie tej walki uruchomi do budowy socjalizmu wielkie patriotyczne, postępowe siły, jakie tkwią na wsi polskiej.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. warszawskiego Konstanty Łubieński.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wysoka Izbo! Nie będzie chyba przesadą stwierdzić, że nasza sesja odbywa się w dość wyjątkowej sytuacji międzynarodowej i wewnętrznej.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselLubienskiKonstanty">Na terenie międzynarodowym weszliśmy wyraźnie na drogę rozwiązywania problemu współistnienia, i to współistnienia aktywnego — że użyję sformułowania prezydenta Jugosławii — tzn. współistnienia polegającego na szerokiej współpracy pomiędzy wszystkimi narodami w najróżniejszych dziedzinach. Rozszerzanie się stosunków gospodarczych, kulturalnych i politycznych jest potwierdzane coraz liczniejszymi faktami, a zbliżanie się stanowisk w sprawie rozbrojenia budzi coraz silniejszą nadzieję, że również na tym odcinku zanotujemy pozytywne rezultaty, które choćby nawet były częściowe, to już stworzyłyby korzystną atmosferę dla rozwiązywania innych problemów międzynarodowych i dla dalszego rozwoju pokojowej Współpracy.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselLubienskiKonstanty">Może warto przypomnieć sobie, że to wejście na drogę współistnienia nie było łatwe. Trzeba było ogromnych wysiłków rządów naszego obozu jak również zdecydowanej woli setek milionów zorganizowanych i nie zorganizowanych obrońców pokoju we wszystkich krajach, aby wydostać się z okresu zimnej wojny, a więc z tej sytuacji, w której świat zaczął toczyć się jak po równi pochyłej ku katastrofie wojennej. Trzeba było zagasić, zdusić ogniska wojenne w Korei i Indochinach, trzeba było podjąć bardzo trudne negocjacje, trzeba było wreszcie obudzić przekonanie, a może nawet wiarę w to, że współpraca między krajami o różnych ustrojach to nie czczy frazes, lecz realna koncepcja, trudna Wprawdzie do urzeczywistnienia, lecz konieczna, jeśli świat ma uniknąć kataklizmów.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselLubienskiKonstanty">Dziś idea współistnienia stała się ideą powszechną. Właśnie jestem pod wrażeniem konfrerencji Unii Międzyparlamentarnej w Dubrowniku, na której w związku z zagadnieniem uniwersalizmu Unii wyłoniło się zagadnienie koegzystencji krajów o różnych ustrojach. Ogromna większość dyskutantów wypowiedziała się za uniwersalizmem Unii, a zatem za szeroką współpracą wszystkich narodów. A ci nieliczni, którzy w istocie rzeczy byli przeciwni tej idei, nie odważyli się otwarcie ujawnić swego stanowiska.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wejście na drogę współistnienia to wielkie osiągnięcie, lecz to dopiero początek. Dalszy marsz w tym kierunku to zadanie bardzo trudne, wymagające dalszego ogromnego wysiłku ze wszystkich stron w poszukiwaniu kompromisowych rozwiązań, wymagające przezwyciężenia wielu uprzedzeń, wymagające wreszcie stworzenia atmosfery wzajemnego zaufania.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselLubienskiKonstanty">Polska Ludowa już odgrywa poważną rolę, lecz może odegrać jeszcze większą w dziele realizacji idei współistnienia. Polska Ludowa jest związana sojuszem ze Związkiem Radzieckim, opartym o wspólnie przelaną krew w walce z imperializmem niemieckim i o głębokie zrozumienie konieczności szerokiej współpracy. A równocześnie Polska posiada liczne, tradycyjne więzy łączące ją z krajami zachodniej Europy. W tych warunkach zatem nasze wysiłki na terenie realizacji idei współistnienia mogą być szczególnie skuteczne.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselLubienskiKonstanty">Sprawa roli Polski na terenie międzynarodowym skierowuje naszą uwagę na sytuację wewnętrzną naszego kraju, gdyż niewątpliwie od naszych sił wewnętrznych zależy nasza pozycja międzynarodowa. Siła nasza powinna wyrażać się nie tylko rozwojem gospodarczym, nie tylko uprzemysłowieniem kraju, lecz również, a nawet nade wszystko, poziomem moralnym naszego życia społecznego.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselLubienskiKonstanty">Obecnie rozgorzała walka o podniesienie tego poziomu moralnego, chodzi bowiem o usunięcie wszystkiego, co niezgodne jest z praworządnością, co godzi w poczucie sprawiedliwości, co sprzeczne jest z prawdziwym demokratyzmem. Walkę tę prowadzi cały naród z właściwą mu namiętnością i z przekonaniem, że w ten sposób służy dalszemu rozwojowi ojczyzny. W walce tej niezwykle ważnym elementem jest szeroka dyskusja, która ogarnia cały kraj. Niezależnie od stosunku do poszczególnych głosów w dyskusji sam jej fakt i rozpiętość należy uznać za zjawisko jak najbardziej pozytywne. Świadczy ono zarówno o żywotności naszego narodu, jak i o sile naszego ustroju.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselLubienskiKonstanty">Obecna sesja również jest przykładem tej ogólnonarodowej dyskusji. Są sprawy, które poruszyliśmy już na komisjach, są sprawy, które należy poruszyć tu na plenum ze względu na ich zasadniczy charakter. Ja chciałbym poruszyć niektóre zagadnienia dotyczące polityki wyznaniowej. Nie będę powracał do zagadnień poruszanych już przez kolegę posła Horodyńskiego, podkreślam jednak, że całkowicie solidaryzuję się ze stanowiskiem zajętym przez niego w sprawach katolickich.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselLubienskiKonstanty">Rząd i Partia dały dowody doceniania znaczenia problemu katolicyzmu w Polsce Ludowej, czego najlepszym przykładem jest zawarcie w 1950 r. porozumienia między Kościołem i Państwem. Jednakże od pewnego czasu daje się odczuć tendencja do traktowania tego problemu jako już nieistniejącego względnie istniejącego w małym zakresie. Wydaje mi się takie stanowisko błędne.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselLubienskiKonstanty">Nie ulega wątpliwości, że dotychczasowe osiągnięcia w rozwiązywaniu problemu katolicyzmu w Polsce Ludowej są bardzo poważne, w szczególności jeśli się weźmie pod uwagę różnice doktrynalne między katolicyzmem i marksizmem-leninizmem, jak również historię stosunków pomiędzy katolikami i marksistami. Sam kiedyś określiłem porozumienie z 1950 r. jako najbardziej rewolucyjny akt, jaki został dokonany w Polsce Ludowej. Jednakże istnieje jeszcze szereg spraw nie załatwionych, których nie można pomijać, gdyż pomijanie ich wywołuje ujemne skutki z punktu widzenia ogólnonarodowego.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselLubienskiKonstanty">Pierwszą taką sprawą jest sprawa nauczania religii. Ze szkół państwowych, zarówno podstawowych jak i stopnia licealnego, nauka religii jest usuwana. Nie kwestionuję tych wypadków, gdzie rzeczywiście większość rodziców wypowiedziała się za laicyzacją szkoły, ale bardzo często nie istniały warunki, w których mogła się wyrazić wola rodziców. Poza tym było wiele wypadków, gdzie w ogólności rodzice nie byli zapytywani, a nauki religii nie ma, ponieważ władze nie zatwierdziły nauczyciela religii.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselLubienskiKonstanty">Temu stanowi rzeczy towarzyszy inercja władz w rozwiązywaniu problemu nauczania religii poza szkołą. Tam, gdzie są kościoły, nauka religii odbywa się w kościołach, lecz tam, gdzie nie ma kościołów, istnieje problem, gdzie uczyć religii — czy w budynku szkolnym poza programem szkolnym, czy w kaplicy katechetycznej, czy też w odpowiednich do tego celu pomieszczeniach. Są złożone w tej sprawie konkretne projekty, jednak — jak dotąd — nie zostały one ani zrealizowane, ani nawet, jak mi się zdaje, rozpatrzone. Nikt nie kwestionuje, że sprawa nauki religii jest w naszych warunkach problemem skomplikowanym. Jednakże nie ulega wątpliwości, że problem ten musi być rozwiązany przy pełnym poszanowaniu wolności sumienia zagwarantowanej w naszej Konstytucji. Brak rozwiązania tego problemu wywołuje w naszym społeczeństwie poważne fermenty, które są szkodliwe z punktu widzenia ogólnonarodowego.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselLubienskiKonstanty">Mówiąc o sprawie nauczania religii, muszę również poruszyć problem młodzieży w ogólności. Problem młodzieży stanowi przedmiot troski całego społeczeństwa. Dyskusja, która toczy się w prasie na ten temat od dłuższego już czasu, świadczy o tym, że problem ten jest problemem poważnym. Zjawisko coraz bardziej rozszerzającej się indyferencji ideologicznej i zjawisko chuligaństwa niepokoi wszystkich. Podkreślam, że zjawiska te spotykamy obecnie w bardzo wielu krajach, jednakże w naszym kraju istnieją wszelkie warunki, aby tym zjawiskom przeciwstawić się skutecznie.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselLubienskiKonstanty">Istnieje problem ZMP. Dla katolików problem ten polega na tym, że jest to organizacja oparta na światopoglądzie materialistycznym, a równocześnie jest to faktycznie jedyna organizacja młodzieżowa. Ten stan rzeczy jest nie do utrzymania, ponieważ wśród młodzieży istnieje wiele światopoglądów, przy czym światopogląd chrześcijański jest silnie reprezentowany. Jeżeli ZMP miałby pozostać jedyną polityczną organizacją młodzieżową, co uważałbym raczej za słuszne, powinna być ona — moim zdaniem — oparta tak jak Front Narodowy na zasadzie wieloświatopoglądowości.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselLubienskiKonstanty">Równocześnie należałoby umożliwić powstanie organizacji młodzieżowych o charakterze czysto religijnym. W pierwszych latach naszego Państwa Ludowego tego rodzaju organizacje stwarzały niebezpieczeństwo, że przekształcą się one w organizacje polityczne, wrogie Państwu Ludowemu. Dziś tego rodzaju niebezpieczeństwo nie zachodzi. Natomiast brak tego rodzaju organizacji daje się poważnie odczuwać, w szczególności jeżeli chodzi o walkę, o podniesienie poziomu moralnego wśród młodzieży o światopoglądzie katolickim.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselLubienskiKonstanty">Dalsza sprawa, którą chciałbym poruszyć, to sprawa działalności referentów wyznaniowych przy radach narodowych. Głównym instrumentem tych referentów jest dekret o obsadzaniu stanowisk kościelnych. Stosowanie tego dekretu powoduje z zasady przewlekanie załatwiania wniosków władz kościelnych, przy czym szczególnie niewłaściwe wydaje się zwlekanie załatwienia przydziału stanowisk dopiero co wyświęconych księży. Tego rodzaju postępowanie nie może oczywiście oddziaływać pozytywnie na polityczną postawę młodego duchowieństwa. Bardzo często, aby nie powiedzieć z reguły, referenci zajmują negatywne stanowisko w stosunku do wniosków władz kościelnych, przy czym niejednokrotnie stanowisko to nie jest oparte na obiektywnych przesłankach, a jedynie na najróżniejszych domniemaniach czy po prostu złośliwych donosach.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselLubienskiKonstanty">Zdaję sobie sprawę, że jeszcze zdarzają się tu i ówdzie niewłaściwe wystąpienia duchowieństwa w stosunku do Państwa Ludowego. Oczywiście nie można zaprzeczyć, że w takich wypadkach odrzucenie wniosku władzy kościelnej jest uzasadnione. Jednakże są to wypadki wyjątkowe. Natomiast krytycznego stanowiska w stosunku do takiego czy innego posunięcia Rządu, czy też stanowiska wyrażającego różnice światopoglądowe nie można oceniać jako wrogość w stosunku do państwa, w stosunku do ustroju, co tak pochopnie czynią referenci wyznaniowi.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wydaje się, że referenci wyznaniowi, zarówno na szczeblu wojewódzkim jak i powiatowym, są zbyteczni, a częstokroć szkodliwi. Spraw administracyjnych, którymi zajmują się, jest tak niewiele, że nie uzasadniają one tworzenia specjalnego etatu. Natomiast jeśli wyłaniają się sprawy natury politycznej, to one znacznie przekraczają możliwości referentów wyznaniowych, powiatowych czy nawet wojewódzkich.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselLubienskiKonstanty">Trzeba bowiem podkreślić, że tam gdzie następuje styk spraw religijnych ze sprawami politycznymi, powstające zagadnienia są szczególnie skomplikowane.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselLubienskiKonstanty">Jako poseł spotykam się stale z ogromną ilością zażaleń na postępowanie referentów wyznaniowych, i to także ze strony duchowieństwa zdecydowanie społecznie postępowego. Częste wzywanie księży w sprawach zupełnie błahych do powiatu lub województwa, grubiańskie postępowanie czy nawet szantaże — oto przykłady środków stosowanych dość często przez cały szereg referentów wyznaniowych. W rezultacie działalność referentów wyznaniowych nie tylko nie przyczynia się do zbliżenia duchowieństwa do naszego ustroju, lecz przeciwnie — stwarza warunki dla powstawania czy rozwijania się tendencji reakcyjnych.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselLubienskiKonstanty">W tym stanie rzeczy należałoby znieść stanowisko referentów wyznaniowych. Z powodzeniem zastąpią ich same rady narodowe, gdy tego zajdzie potrzeba, względnie przewodniczący rady.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselLubienskiKonstanty">Ponadto w całym kraju przecież rozwija swą działalność ruch społecznie postępowy. Komisje katolickich działaczy duchownych i świeckich przy Froncie Narodowym mogą niejednokrotnie dopomóc radom w szeregu spraw, a w szczególności w sprawach dotyczących działalności społecznej duchowieństwa. Komisje katolickich działaczy i Stowarzyszenie — „PAX” posiadają dziś pełne warunki do oddziaływania na postawę społeczną duchowieństwa. Czynią to one — i chyba osiągnięcia są już dość poważne. Natomiast próby administracji państwowej, w szczególności referentów wyznaniowych, wychowywania politycznego duchowieństwa dają jak najbardziej fatalne rezultaty.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wydaje mi się również, że nadszedł czas, aby rozpatrzyć sprawę dekretu o obsadzaniu stanowisk kościelnych. Dekret ten pozwala na ingerencję rad narodowych, a praktycznie referenta wyznaniowego, w politykę personalną władz kościelnych nie tylko wtedy, kiedy interesy o charakterze państwowym są zagrożone, lecz również w wypadku każdej zmiany na stanowisku kościelnym. Nie sądzę, aby wprowadzenie tego dekretu wynikało z chęci stałego ograniczania autonomii Kościoła, którą Rząd przecież uznał w Porozumieniu. Natomiast w pewnym czasie Rząd uważał za stosowne zabezpieczyć się na tej drodze przed wysuwaniem na stanowiska kościelne osób źle ustosunkowanych' do Państwa Ludowego. Wydaje się jednak, że przemiany, jakie zaszły wśród duchowieństwa, są tak zasadnicze, iż przyczyny, które skłoniły Rząd do wydania dekretu, odpadły względnie uległy poważnemu osłabieniu.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wreszcie chcę jeszcze poruszyć sprawę Caritasu. W 1950 r. organizacja ta została przejęta przez katolików świeckich i wprzęgnięta w postępowy ruch społeczny. Niestety w ciągu owych 5 lat, trzeba stwierdzić, stosunek niektórych resortów do Caritasu, a w szczególności Urzędu do Spraw Wyznań i Ministerstwa Oświaty, nie był właściwy. Przede wszystkim zlikwidowano wiele placówek — chyba kilkaset — mimo tego, iż w stosunku do większości tych placówek nie można było postawić zarzutów czy to natury fachowej, czy to politycznej. W stosunku do placówek istniejących występują tendencje, aby ograniczyć je do domów dla starców i dla dzieci upośledzonych. Tymczasem wydaje się rzeczą niewątpliwą, że rodzice, jeśli chcą, powinni mieć możność oddania swego dziecka do żłobka, przedszkola czy internatu uwzględniającego w wychowaniu momenty religijne.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselLubienskiKonstanty">Stowarzyszenie posiada statut zatwierdzony przez władze państwowe. Mimo to statut ten niejednokrotnie jest łamany przez referentów wyznaniowych czy nawet niektórych pracowników Urzędu do Spraw Wyznań, np.:</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#PoselLubienskiKonstanty">a)uzależnia się wybór statutowych władz od uzyskania uprzedniej zgody referentów wyznaniowych, względnie urzędników Urzędu do Spraw Wyznań;</u> + <u xml:id="u-19.27" who="#PoselLubienskiKonstanty">b)uzależnia się angażowanie niektórych pracowników od uzyskania uprzedniej zgody czynników państwowych;</u> + <u xml:id="u-19.28" who="#PoselLubienskiKonstanty">c)żąda się przesyłania odpisów protokołów posiedzeń statutowych organów władz zrzeszenia, a realizację powziętych uchwał uzależnia się od uzyskania uprzedniej zgody.</u> + <u xml:id="u-19.29" who="#PoselLubienskiKonstanty">Powyższe postępowanie wywołuje bardzo negatywne skutki polityczne w środowisku katolickim, tym bardziej że Caritas jest kierowany przez wybitnych katolickich działaczy postępowych.</u> + <u xml:id="u-19.30" who="#PoselLubienskiKonstanty">Zagadnienia poruszone przeze mnie nie wyczerpują oczywiście całej problematyki, niemniej te, które poruszyłem, wydają mi się szczególnie ważne i pilne. Zagadnienia te mają charakter ogólnonarodowy, ponieważ żyją nimi milionowe masy katolików. Nie sposób ich pominąć wśród tych zagadnień, które tutaj zostały poruszone.</u> + <u xml:id="u-19.31" who="#PoselLubienskiKonstanty">Katolicy w Polsce są budowniczymi socjalistycznego ustroju. Ten fakt musi mieć swoje konsekwencje na odcinku rozwiązywania poruszonych przeze mnie zagadnień. Katolicy w ogromnej większości nie szczędzą wysiłków, i nie przestaną szczędzić, nad umacnianiem naszego Ludowego Państwa, naszego ustroju socjalistycznego, nad realizacją współczesnej polskiej racji stanu. Równocześnie jednak nie mogą zrezygnować z pozytywnego dla nich rozwiązania istniejących jeszcze zagadnień. Nie chodzi o przywileje, chodzi tylko o to, aby katolicy mieli nie mniejsze prawa do rozwoju swego światopoglądu, aniżeli mają przedstawiciele innych światopoglądów.</u> + <u xml:id="u-19.32" who="#PoselLubienskiKonstanty">Na odcinku światopoglądowym nie istnieje moim zdaniem inne rozwiązanie jak wolna konkurencja. Jeżeli ktoś zamierza narzucać swój światopogląd lub hamować rozwój innego światopoglądu środkami mechanicznymi, a nie siłą argumentów, szkodzi sprawie swego światopoglądu i narusza podstawowe prawo człowieka, jakim jest wolność sumienia.</u> + <u xml:id="u-19.33" who="#PoselLubienskiKonstanty">Rewolucja socjalistyczna stała się wieloświatopoglądowa. Może to niepokoić tych, którzy są wyznawcami innego światopoglądu, niemniej nie można tego faktu nie uznać, jeżeli nie chce się szkodzić socjalizmowi w jego treści społecznej.</u> + <u xml:id="u-19.34" who="#PoselLubienskiKonstanty">W Polsce Ludowej tworzą się formy współżycia i współpracy katolików i marksistów, dokonywa się eksperyment, który stanowi bez żadnej przesady przedmiot zainteresowania całego świata. Dlatego też miejmy świadomość, że wyniki tego eksperymentu mają i mieć będą znaczenie międzynarodowe.</u> + <u xml:id="u-19.35" who="#PoselLubienskiKonstanty">Budżet państwa analizowaliśmy zbyt krótko. W szczególności prace Komisji Finansowo-Budżetowej były zbyt ograniczone jak na zadanie, które Komisja ma wykonać. W toku prac dał się odczuć brak zwoływania Komisji Budżetowej w okresie między sesjami, tak jak zwoływane były inne komisje stałe. Niemniej można stwierdzić, iż budżet odpowiada kierunkom rozwojowym naszego Państwa Ludowego. Dlatego też będę głosował za budżetem.</u> + <u xml:id="u-19.36" who="#PoselLubienskiKonstanty">W końcu chciałbym jeszcze kilka uwag poświęcić tym wypowiedziom kolegów posłów, którzy mieli pewne zastrzeżenia co do wystąpienia kol. posła Horodyńskiego. Otóż ja w pierwszym rzędzie chciałbym ustosunkować się do tego, co powiedział kol. Toczek. No, nie wszystko zrozumiałem. Nie zrozumiałem, o co mu właściwie chodzi. Jedna rzecz wydała mi się zrozumiała, a mianowicie, iż ma pretensje do kol. Horodyńskiego, że nie wychowywał się w klasie robotniczo-chłopskiej. No, tak się zdarza, że ludzie wychowują się w tej klasie, w której się urodzili. Kol. Horodyński naprawdę nie jest winien temu, że nie urodził się w klasie robotniczo-chłopskiej.</u> + <u xml:id="u-19.37" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-19.38" who="#PoselLubienskiKonstanty">Natomiast chciałem Koledze przypomnieć, że wiele ludzi, którzy są lub byli budowniczymi socjalizmu, też nie urodziło się w klasie robotniczo-chłopskiej Następnie kol. Cieślaka zaniepokoił fakt — nie tyle może zaniepokoił go ten fakt, bo to dostrzegł, że katoliccy działacze są we Froncie Narodowym, no, może to nie jest taka trudna rzecz do dokonania obserwacji, ile wyraził niepokój, że ta działalność może przeobrazić się W patronat kleru nad życiem społecznym. Mnie się zdaje, proszę Kolegów, że to niebezpieczeństwo nie istnieje. Natomiast wydaje mi się, że istnieje inne niebezpieczeństwo — że jeżeli będziemy widzieć niebezpieczeństwa urojone, to nie będziemy widzieć niebezpieczeństw faktycznych.</u> + <u xml:id="u-19.39" who="#PoselLubienskiKonstanty">Wreszcie chciałbym jeszcze dwa słowa powiedzieć a propos tego, co powiedzieli koledzy Strużek i Kita. Mnie się wydaje, że tu jest pewne nieporozumienie. Kol. Horodyński właśnie nie chce podziału na marksistów i katolików, chce właśnie jedności, a dostrzega tylko różnice istniejące. A jeżeli dostrzega te różnice istniejące i jeżeli te zagadnienia wynikające z tych różnic stawia, to nie po to, żeby dzielić społeczeństwo, tylko po to, żeby stworzyć realne warunki dla jedności.</u> + <u xml:id="u-19.40" who="#PoselLubienskiKonstanty">Na zakończenie chcę tylko jedną jeszcze uwagę powiedzieć. Nas tutaj, posłów katolickich, niesłychanie zdziwiło to, że właśnie ze strony Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego spotkaliśmy się z pewnymi — nazwijmy je delikatnie — atakami.</u> + <u xml:id="u-19.41" who="#komentarz">(Poruszenie na sali.)</u> + <u xml:id="u-19.42" who="#PoselLubienskiKonstanty">A zdziwiło nas to dlatego, że jak mi się zdaje kto, jak kto, ale przedstawiciele Stronnictwa Ludowego powinni dostrzegać te zagadnienia, o których myśmy tu mówili. No, jeżeli pozwolicie mi być złośliwym, to coś mi się wydaje, że nie jest dobrze na odcinku więzi tych posłów ze Stronnictwa Ludowego z ich wyborcami.</u> + <u xml:id="u-19.43" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. opolskiego Paweł Woszek.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselWoszekPawel">Wysoki Sejmie! Do obrachunku gospodarskiego, jaki dziś dokonujemy, i nasze województwo opolskie wnosi swój udział, swoje osiągnięcia i zamierzenia.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselWoszekPawel">Ludzie Opolszczyzny w zakładach pracy, w PGR-ach, spółdzielniach produkcyjnych i w gospodarstwach indywidualnych pracują ofiarnie, świadomi tego, że pracują dla Polski sprawiedliwej, wolnej od ucisku narodowego i społecznego, o którą bili się powstańcy Śląska, o której marzyli najlepsi synowie tej ziemi walczący o zachowanie jej polskości.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselWoszekPawel">Drogą wytyczoną przez II Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, przez V Plenum ludność Opolszczyzny kroczyć będzie w zwartych szeregach Frontu Narodowego do nowych zwycięstw, śmiało i odważnie realizować będzie nowe i trudne zadania.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselWoszekPawel">Plan i budżet stają się u nas coraz bardziej sprawą całego społeczeństwa, które przez swoich posłów, radnych i członków komisji rad narodowych domaga się od naszej władzy państwowej usunięcia braków, które wkradły się w nasze życie gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselWoszekPawel">O wzrastającej sile gospodarczej województwa, o wzrastającej trosce państwa o potrzeby ludności najlepiej świadczą cyfry budżetu województwa. W 1956 r. zamknie się on kwotą około 740 mln zł, gdy w 1955 r. wynosił 571 mln zł, a w 1954 r. — 529 mln zł.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselWoszekPawel">Wzrost cyfr budżetu jest dobrym odzwierciedleniem lepszego uwzględniania potrzeb ludności.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselWoszekPawel">Podobnie inwestycje terenowe tak silnie związane z warunkami bytowymi wzrosły od 1952 r. 3-krotnie. O tym że województwo jest coraz lepszym gospodarzem, coraz lepiej i gospodarniej wykorzystuje środki budżetowe, świadczy fakt coraz lepszego wykorzystania środków na inwestycje. Gdy w 1952 r. wykorzystano zaledwie 80% środków budżetowych, a w 1953 r. — 83%, w 1954 r. — 84%, to w roku ub. wykorzystano już 93%.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselWoszekPawel">Budżet województwa opolskiego za rok 1955 wykonano po stronie dochodów w 97,3%, a po stronie wydatków w 98,6%.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselWoszekPawel">Te optymistyczne dane nie mogą jednak przysłonić szeregu naszych bardzo poważnych niedociągnięć, poważnych braków i zaniedbań.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselWoszekPawel">Jest faktem, że realizacja dochodów przedsiębiorstw terenowej gospodarki narodowej przebiega słabo i niewątpliwie wiele winy za ten stan rzeczy ponoszą władze terenowe.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselWoszekPawel">Na tle rozwoju naszej gospodarki, na tle coraz większych nakładów państwowych na oświatę, zdrowie, na gospodarkę komunalną, występują jednak poważne niedomagania na polu właściwej oceny potrzeb naszego województwa przez władze centralne i dostosowania do tych potrzeb polityki budżetowej.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselWoszekPawel">Sprawa oceny stopnia uprzemysłowienia, stopnia wyposażenia w urządzenia użyteczności publicznej wiąże się ze sprawą zaopatrzenia, sprawą konserwacji budynków, urządzeń gospodarki komunalnej i dróg.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselWoszekPawel">Zaopatrzenie naszej ludności opolskiej budzi uzasadnione protesty nie od dziś. Mam wrażenie, że Ministerstwu Handlu Wewnętrznego brak jest prawdziwego poglądu na naszą sytuację, stąd też biorą się takie alarmujące fakty, jak na przykład nieotrzymanie w I kwartale tego roku z przyznanych rozdzielników 2 wagonów szkła stołowego, 20 tys. sztuk żarówek, 3 wagonów naczyń emaliowanych, 1500 aparatów radiowych oraz wielu innych artykułów.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselWoszekPawel">Opolszczyzna stale się rozwija i coraz bardziej staje się województwem przemysłowo-, rolniczym. Obecnie 344 tys. mieszkańców utrzymuje się tylko z rolnictwa, zaś reszta, to jest 532 tys. mieszkańców, zarabia na swe utrzymanie w przemyśle, na kolei i w innych nierolniczych zawodach.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselWoszekPawel">Tego rodzaju zmiany Ministerstwo Handlu Wewnętrznego nie widzi, bo gdyby widziało, to na pewno nie zmniejszyłoby w narodowym planie gospodarczym na rok obecny o 11% przydziału tłuszczów roślinnych, o 17% serów, o prawie 30 tys. ton węgla, o 2,5% radioodbiorników i innych artykułów.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#PoselWoszekPawel">Zresztą te przykładowe cyfry nie wyczerpują sprawy. Można bardzo dużo mówić o innych, zupełnie nie przemyślanych przydziałach i rozdzielnikach.</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselWoszekPawel">Wiadomo, że połowa Opolszczyzny jeździ na rowerach, a rowerów dostarcza nam się ciągle za mało. Odczuwamy dotkliwy brak części drobiazgów rowerowych. Odczuwamy brak kurtek męskich, choć wiadomo, że rowerzysta nie jeździ w płaszczu. Zapowiada się w tym roku katastrofalny brak tenisówek, które skreślono w rozdzielnikach o połowę. Zaopatrzenie w dziewiarstwie pokryte zostanie w 30 — 35%. Poza tym brak nam dużo innych rzeczy i artykułów codziennej potrzeby.</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#PoselWoszekPawel">Nie mówię tu o tzw. artykułach atrakcyjnych, których należałoby tak samo więcej przydzielić ludziom pracy na Opolszczyźnie.</u> + <u xml:id="u-21.18" who="#PoselWoszekPawel">Rozwój budownictwa mieszkaniowego w naszym województwie hamują braki materiałów budowlanych. Mimo i tak już niskiego planu w 1955 r. obecnie zmniejsza się przydziały dachówki o 27% oraz surowca tartacznego o 9%. W sumie plan na rok obecny zaspokaja potrzeby w materiałach budowlanych mieszkańców Opolszczyzny zaledwie w 65%.</u> + <u xml:id="u-21.19" who="#PoselWoszekPawel">Poziom naszego rolnictwa stosunkowo jest wyższy niż gdzie indziej, ale jeśli nie ma mu grozić cofnięcie, musi posuwać się naprzód, toteż w tym celu trzeba zaspokoić zapotrzebowanie rolnictwa na niektóre urządzenia rolnicze.</u> + <u xml:id="u-21.20" who="#PoselWoszekPawel">Naszym zdaniem Prezydium Rządu niedostatecznie uwzględnia przydziały, jak np. młocarni szerokomłotnych, silników elektrycznych, narzędzi wielostronnych i różnego rodzaju innego sprzętu, który jest nam potrzebny do stałego i systematycznego wzrostu całej produkcji w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-21.21" who="#PoselWoszekPawel">Przy ogólnej ocenie zaspokajania zapotrzebowania naszej ludności nie można nie brać pod uwagę dawnych przyzwyczajeń i wymagań ludności miejscowej.</u> + <u xml:id="u-21.22" who="#PoselWoszekPawel">W związku z tą całą nienormalną sytuacją stawiam wniosek, aby Ministerstwo Handlu Wewnętrznego gruntownie rozpatrzyło sytuację Opolszczyzny i zmieniło swe stanowisko w odniesieniu do naszego województwa. Tego domagają się od nas wyborcy.</u> + <u xml:id="u-21.23" who="#PoselWoszekPawel">Teraz druga bardzo ważna dla nas sprawa. Otóż Opolszczyzna jest bogato wyposażona w urządzenia wodociągowe, kanalizacyjne i gazowe. W toku działań wojennych w większej lub mniejszej części zostały one uszkodzone. I tu zaczyna się cała trudność. Brak dostatecznej ilości środków finansowych, a zwłaszcza materiałów w postaci rur na bieżące naprawy i konserwacje, powoduje, że urządzenia te coraz bardziej niszczeją i psują się. Straty wody na sieci w skali województwa wynoszą aż 14%, a straty gazu 15%.</u> + <u xml:id="u-21.24" who="#PoselWoszekPawel">Jeżeli nie uzyska się środków i materiałów na naprawę tych urządzeń, znajdą się one niedługo w całkowitej ruinie, a do tego w żadnym wypadku dopuścić nie możemy. Podobnie wygląda sytuacja mieszkaniowa. Jest to bolączka ogólnokrajowa, ale wydaje mi się, że tutaj jest niedopatrzenie władz centralnych.</u> + <u xml:id="u-21.25" who="#PoselWoszekPawel">Opolszczyzna posiada dużą substancję mieszkaniową. Zniszczenia wojenne i tu wycisnęły swoje piętno. Szczupłe kredyty na remonty budynków mieszkalnych i budownictwo mieszkaniowe zmusiły nasze władze terenowe do tego, że kierowano te środki przede wszystkim cło dużych miast, gdzie istnieją duże skupiska klasy robotniczej, aby w pierwszym rzędzie zabezpieczyć jej dach nad głową. Natomiast w małych miasteczkach — a mamy ich około 20— nawet stosunkowo małym kosztem można by odremontować sporo mieszkań. W tych właśnie miasteczkach w ciągu 11 lat władzy ludowej bardzo mało zostało zrobione w zakresie remontu domów i mieszkań, w wyniku czego część z nich uległa częściowej dewastacji. Rzeczą niedopuszczalną jest, by w warunkach fatalnego braku mieszkań marnować obiekty mieszkalne.</u> + <u xml:id="u-21.26" who="#PoselWoszekPawel">Co prawda przyznać musimy, że wina tkwi w poważnej mierze również w radach narodowych, które po pierwsze nie umiały wygospodarować środków z miejscowych rezerw, a z drugiej strony niedostatecznie domagały się zmiany tego stosunku w resorcie gospodarki komunalnej.</u> + <u xml:id="u-21.27" who="#PoselWoszekPawel">I znowu, jeśli nie skierujemy jak najszybciej do tych miasteczek środków na remonty, poważna część budynków nie będzie możliwa cło odbudowy. Szkody, jakie w tym poniosłoby nasze państwo, na pewno będą znacznie wyższe od środków, których kosztem można uchronić je od ruiny.</u> + <u xml:id="u-21.28" who="#PoselWoszekPawel">Chciałbym, aby Ministerstwo Gospodarki Komunalnej koniecznie uwzględniło te moje uwagi, tym bardziej że i ono nie wykazało jakiegoś głębszego zrozumienia naszych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-21.29" who="#PoselWoszekPawel">Trzecią bolączką jest sprawa naszych dróg. Opolszczyzna ma bardzo gęstą sieć dróg i nowych nam na razie nie potrzeba. Ale główna trudność polega na tym, że stan naszych dróg pogarsza się z roku na rok. Kwoty i środki przeznaczane rokrocznie na odnowy i remonty dróg są niskie i obejmują około 7% ogólnej długości dróg.</u> + <u xml:id="u-21.30" who="#PoselWoszekPawel">Tak więc drogi nasze niszczeją coraz bardziej i dojdzie wreszcie do tego, ze popsują się zupełnie. Ministerstwo Transportu Drogowego i Lotniczego podchodzi do tej sprawy zbyt powierzchownie, powtarzając za każdym razem: — „Wy i tak macie najlepsze drogi, więc nic wam dawać nie trzeba”, w ten sposób gospodarka nasza ponosi poważne szkody, a wyborcy mają uzasadnione podstawy do narzekania.</u> + <u xml:id="u-21.31" who="#PoselWoszekPawel">Dodać tu muszę, że poważnym źródłem do poprawy stanu dróg są czyny społeczne, ale i one, zwłaszcza przy drogach asfaltowych i kostkowych, które wymagają odpowiednich materiałów i odpowiednich fachowców, nie są w stanie powstrzymać postępującego niszczenia.</u> + <u xml:id="u-21.32" who="#PoselWoszekPawel">Domagam się więc zmiany stosunku Ministerstwa Transportu Drogowego i Lotniczego do zagadnień stanu dróg naszego województwa. Nie wolno nam dopuścić do tego, by majątek narodowy marnował się w dalszym ciągu. — „Dwa razy daje, kto szybko daje” — mówi nasze przysłowie. Ministerstwo Transportu Drogowego i Lotniczego winno wziąć pod uwagę, że przydzielając w porę odpowiednie kredyty na konserwację dróg uniknie się w przyszłości dużo większych wydatków na kapitalne remonty i budowę nowych dróg.</u> + <u xml:id="u-21.33" who="#PoselWoszekPawel">I ostatnia sprawa, która jest ogólną plagą mieszkańców miasta Opola i ludności okolicznych wiosek.</u> + <u xml:id="u-21.34" who="#PoselWoszekPawel">Wokół miasta Opola skoncentrowany jest przemysł cementowy, który przez swoje kominy wyrzuca setki ton pyłu. Pył ten nie tylko że wyrządza ogromne szkody na terenie miasta i w okolicznych wioskach na zdrowiu ludności, obniża urodzajność gleby, nie pozwala hodować pszczół, ale jest najbardziej znienawidzonym wrogiem wszystkich gospodyń domowych, ogrodników i chłopów. Skargi i narzekania ludności o uwolnienie ich od tej plagi, nie odniosły żadnego skutku.</u> + <u xml:id="u-21.35" who="#PoselWoszekPawel">Mimo ciągłych interwencji ze strony władz terenowych do Ministerstwa Przemysłu Materiałów Budowlanych o odpylenie Opola — do tej pory nie zostało zrobione w tej sprawie.</u> + <u xml:id="u-21.36" who="#PoselWoszekPawel">Chciałbym powiedzieć, że jest to postulat o długiej brodzie, bo jeszcze z 1952 r.</u> + <u xml:id="u-21.37" who="#PoselWoszekPawel">W tej sprawie wnoszę postulat do PKPG o spowodowanie zakupu filtrów elektrycznych dla cementowni opolskich, co pomoże w zlikwidowaniu stałych skarg i narzekań ludności i zarazem pozwoli zużyć ten pył do ponownej produkcji cementu, co niewątpliwie wpłynie na umożliwienie zwiększenia budownictwa mieszkaniowego, o którym tak dużo było mówione na obecnej sesji.</u> + <u xml:id="u-21.38" who="#PoselWoszekPawel">Wysoki Sejmie! Już w czasie obrad poszczególnych komisji dawaliśmy dowody, że mimo trudności zadania, jakie stoją przed naszym województwem, wykonamy. Widzimy bowiem wzrost politycznej aktywności mas pracujących w wyniku XX Zjazdu KPZR, który gwarantuje nam, urzeczywistnienie zadań postawionych przez II Zjazd naszej Partii.</u> + <u xml:id="u-21.39" who="#PoselWoszekPawel">W dyskusji nad zagadnieniami XX Zjazdu KPZR partyjni i bezpartyjni śmiało krytykują błędy popełnione przez organizacje partyjne, rady narodowe i inne organy społeczne. Trzeba podkreślić, że krytyka ta w przeważającej mierze była słuszna. Krytyka ta uderzyła w komenderowanie, kacykowstwo i biurokrację.</u> + <u xml:id="u-21.40" who="#PoselWoszekPawel">Nie ujawnione zostały do końca wszystkie krzywdzące sprawy, takie jak problemy przydziałów i remontów mieszkań, tak krzywdzący często stosunek do chłopów itd.</u> + <u xml:id="u-21.41" who="#PoselWoszekPawel">My, posłowie, witamy tę ożywczą krytykę w naszym województwie i jesteśmy zdecydowani pomóc w naprawie zła, które wyrządziło wiele krzywdy.</u> + <u xml:id="u-21.42" who="#PoselWoszekPawel">Jednocześnie w tym samym duchu ujawnia się pomyślny fakt, że ci, którzy krytykują, chcą naprawić błędy, ulepszyć życie, wzmocnić władzę ludową pod kierownictwem Partii.</u> + <u xml:id="u-21.43" who="#PoselWoszekPawel">Można powiedzieć, że uzdrawiające fale pogłębią patriotyzm mieszkańców Opolszczyzny i przywiązanie do naszej władzy.</u> + <u xml:id="u-21.44" who="#PoselWoszekPawel">Wysoki Sejmie! Ludność Opolszczyzny w swojej codziennej twórczej pracy w ostatnich latach przezwyciężyła niejedną trudność w ogólnej realizacji planów i zadań gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-21.45" who="#PoselWoszekPawel">Wychodziła z nich zwycięsko, gdyż jest świadoma tego, że tylko ofiarną pracą można przyczynić się do wzmocnienia naszej Ojczyzny — Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-21.46" who="#PoselWoszekPawel">Wiemy, że dalszą wzmożoną pracą pomożemy naszej władzy ludowej w jej słusznej walce o zachowanie pokoju na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-21.47" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-21.48" who="#PoselWoszekPawel">Marszałek: Ogłaszam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-21.49" who="#PoselWoszekPawel">(Przerwa</u> + <u xml:id="u-21.50" who="#komentarz">w posiedzeniu od godz. 17 min. 35 do godz. 18 min. 5.)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. lubelskiego Jan Klecha.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselKlechaJan">Wysoki Sejmie! Dyskutujemy nad ważnymi sprawami. Budżet i zapowiedziane w nim zadania to wielki obowiązek, który zaciągamy przed naszym narodem. Chodzi nie tylko o jego uchwalenie, ale także o jego wykonanie.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselKlechaJan">Miałem zamiar zabrać głos w innej zupełnie sprawie, ale zmieniłem swoje zdanie po wystąpieniach posła Łubieńskiego i posła Horodyńskiego. O co tu chodzi? Ażeby wykonać zadania budżetowe, podnieść dobrobyt i kulturę, potrzebne jest dalsze umocnienie jedności całego naszego narodu. I to jest główna gwarancja pomyślności i siły naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselKlechaJan">Była mowa o tolerancji i nietolerancji. My razem — wierzący i niewierzący — budujemy Polskę, budujemy fabryki, likwidujemy ugory, podnosimy kulturę i oświatę, walczymy o pokój. Razem — to jest najlepszy wyraz nie tylko tolerancji, ale wspólnoty celów, na rzecz wspólnego losu wszystkich Polaków-patriotów.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselKlechaJan">Jeśli już mówić o nietolerancji, to nie byłoby pełnej prawdy, gdyby nie dodać, kto nie toleruje jedności narodu polskiego i kto próbuje ją rozbić. Poza wielką rzeszą katolików, poza wielką ilością księży postępowych patriotów, jest część reakcyjnych księży i są niektórzy biskupi, którzy tę jedność rozbijają i nie tolerują niewierzących. I na to są fakty.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselKlechaJan">Bo jeżeli ksiądz chodzi od chałupy do chałupy, po małżeństwach cywilnych w woj. olsztyńskim i mówi do męża: — „Rzuć ją, ona nie jest twoją żoną, dzieci twoje wychowa państwo, a ty ożeń się z drugą” — to jest nie tylko rozbijanie narodu, ale i rozbijanie rodziny. Jeżeli są takie fakty, że teściowej grozi się nieudzieleniem rozgrzeszenia, jeżeli nie przyprowadzi niewierzącej córki i niewierzącego zięcia do kościoła na ślub kościelny — to czy to nie jest nietolerancja? Jeśli się zwalcza spółdzielnie produkcyjne i głosi, że to jest sprzeczne z doktryną katolicką, choć w umowie pomiędzy Kościołem a Państwem jest powiedziane inaczej, jeśli się ludzi podjudza, dzieci rodziców wierzących namawia się, aby nabili dzieci rodziców niewierzących — to co to wszystko znaczy?</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselKlechaJan">Myśmy powiedzieli jasno, ogłosili i napisali w Konstytucji i przestrzegamy i głosimy to. A gdzieśmy usłyszeli, aby tak samo powiedzieli ludziom z ambony: — „Wolno wierzyć i wolno nie wierzyć, szanujcie się w rodzinach wierzących i niewierzących, bo to jest potrzebne narodowi”. Jest takie przysłowie, że — „przymuszony pacierz Bogu jest nieprzyjęty”. Ale tu nie chodzi o pacierz i religię, tu chodzi, o politykę. To jest sprzeczne z Konstytucją, to jest łamanie umowy między Państwem a Kościołem, to nie ma nic wspólnego z religią, to jest polityka. A czyja to jest polityka — to niech ludzie się domyślą. W każdym razie nie polska. Jeżeli do posła Łubieńskiego werbalne formy nie przemawiają, jakoś ich nie rozumie, to ja mogę z posłem Łubieńskim pojechać do Olsztyna i tam naocznie pogadamy z tymi ludźmi.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#komentarz">(Poseł Łubieński: Proszę bardzo.)</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselKlechaJan">I zresztą tak jakoś po kramikarsku, bardzo po handlowemu zareklamował poseł Łubieński i przedstawił swoją ideologię. Doradza tutaj, że powinna się rozwinąć konkurencja. Ja nie radzę, bo trzeba ceny zbijać i ten towar bardzo stanieje.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselKlechaJan">Przechodzę do innej sprawy, zasadniczej. Rzeczywiście życie jest ciekawe, idzie szybko, iniejeden dziwi się, a niejeden nawet staje się nerwowy, jeśli zapomina o jednym, że ludzkość kroczy szybko do sprawiedliwości i do pokoju jak cały świat długi i szeroki. Sto lat temu Marks i Engels mówili, że komunizm krąży po Europie i zawołali: — „Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się”. Sto lat jak na historię ludzkości to bardzo krótki okres, dziś to wczesny poranek, ale już na XX Zjeździe Mikojan mówił, że komunizm to już nie widmo, to żywy komunizm — utrwala się, rozwija, 900 milionów ludzi buduje ustrój i większość ludzkości kroczy pod sztandarami komunizmu walcząc o pokój. To już nie teoria. Związek Radziecki dowiódł, że to jest praktyka, która prowadzi do wyzwolenia ludzkości. I to jest źródłem wiary, pewności dla ludzkości całego świata.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselKlechaJan">W okresie 11 lat przebyliśmy ogromną drogę, osiągnęliśmy wielkie sukcesy i dziś na progu, na początku naszych nowych wielkich zadań robimy rachunek z tej przebytej drogi, aby odrzucić to, co było dobre, ale już się przeżyło — bo nie wszystko odrzucamy dlatego, że było od początku złe — aby odrzucić wszystko co było złe, znaleźć źródła i sposoby jego przezwyciężenia, aby wykazać nasz dorobek w całej wielkości, aby lepiej iść naprzód.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselKlechaJan">I tak to rozumieją robotnicy, chłopi, inteligenci, kiedy dyskutują nad problemami XX Zjazdu jak nad naszymi sprawami, bo oni wyciągają proste wnioski o sile socjalizmu, o jego niezwyciężoności. Mówią prosto: „Towarzyszu, teraz my szybciej, lepiej będziemy pracować”. Nie ma tam zwątpienia, a przeciwnie — wzrost wiary we własne siły.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselKlechaJan">W całym naszym kraju przebiegają zebrania partyjnych i bezpartyjnych. Komitet Centralny, cała Partia rozwija wielką pracę polityczną. Chcemy, aby w tej wielkiej pracy podnieść masy do roli świadomych twórców historii — świadomych, bo twórcami historii masy były zawsze, tylko burżuazja i inne klasy panujące nie uznawały tego. Świadomych, tzn. nie tylko wykonawców, ale i myślicieli wnoszących nowe rzeczy, świadomych to takich, ażeby szybciej rosła produkcja w fabrykach, ażeby była lepsza, tańsza, żeby rosła produkcja rolna, żeby rosła nasza kultura, żebyśmy wnosili wkład godny naszego narodu w dzieło pokoju na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselKlechaJan">Chłopi w Małdytach na zebraniu mówili tak: — „Teraz jest u nas dużo lepiej, teraz możemy gospodarzyć. To nie tak, jak było 3 lata temu; żeby się nie zmieniło, żeby tak było”. A chłop bezpartyjny mówi tak: „Wychodzi z tego, że my musimy się też wszystkim zajmować. Jeśli to tak ma być, to wiecie, mnie się zdaje, że ja też przyjdę do Partii.” Robotnicy w Wagonówce w Ostródzie mówią tak: „Zrozumieliśmy, że nie tylko powinniśmy pracować, ale i myśleć. Myśleć nie tylko o swojej fabryce, ale o całym kraju i o tym, co się dzieje na świecie”. Nie gonią oni za pojedynczymi faktami, za sensacją, im chodzi o sprawę, jak umocnić Partię, jak rozwinąć demokrację ludową, aby coraz pełniej masy były gospodarzami swego kraju.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselKlechaJan">Wiadomo, że kiedy mówimy o swoich błędach, brakach, i bolączkach i wyrzucamy te błędy, są wrogowie, którzy radzi byliby, żeby razem z tymi błędami wyrzucić i dorobek, razem z kultem jednostki wyrzucić i socjalizm. To tak jak na komendę zagranicznego wrogiego radia, które mówi: — „Nie o pomniki tam chodzi, a o ten dom. Trzeba go oddzielić”. Domem jest socjalizm, który robotnicy budują. I dziś już masy coraz bardziej rozumieją ten podział.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselKlechaJan">W tej walce rozwinie się jeszcze pełniej, aktywniej i świadomiej rola mas i rola Partii, jako kolektywnego nauczyciela i organizatora mas. Tą wielką pracą kieruje Partia i bardzo fałszywie i pusto brzmią takie pojedyncze słowa samochwalców zapatrzonych w siebie, którzy niby walczą z kultem jednostki, niby kierują krytyką, tak jakby nie było III Plenum i tak jakby nie widzieli wielkiego wpływu XX Zjazdu KPZR. Dziś tak mówimy, tak stawiamy sprawę, że trzeba nie tylko mówić o III Plenum i o XX Zjeździe, ale i o tym dorobku, który zbiega się z tą chwilą, o tej sytuacji. Bo to jest przecież dorobek całej Partii, narodu, a my ten dorobek okupiliśmy nie tylko trudem, ale ofiarami życia i krwi.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselKlechaJan">Poseł Horodyński mówił o tym, że przyszedł taki czas, że przestaliśmy się bać własnego cienia. A myślał on o tych ludziach, którzy nie mieli atmosfery, klimatu, i jeszcze dziś nie wszędzie go mają, do śmiałej krytyki. I słusznie. Ale chciałbym rozszerzyć tę sprawę. Nie tylko o to chodzi. My uważamy, że marksizm- leninizm, nasza prawda, rozszerza się i krzewi w masach za pomocą wyjaśniania, przekonywania i my z tą prawdą szliśmy i przed wojną, i w czasie okupacji, i po okupacji. Ale nigdy nie było takich warunków swobodnego jej krzewienia, jak dziś. Były czasy, kiedy nam drogę zagradzali kulami i niejednemu komuniście, ludowcowi, wiciowcowi zatykali zbirowie usta kulą. Nigdyśmy nie dzielili narodu w ten sposób, że wszyscy, którzy są po naszej stronie, to przyjaciele, a wszyscy, którzy są przeciw nam, to wrogowie. Nie dzieliliśmy, bo wiedzieliśmy, że tam jest bałamucenie ludzi i tych ludzi wyciągaliśmy z band, z paszczy, i oni wracali. Wiedzą o tym dobrze towarzysze z Lubelskiego, kiedy nasi towarzysze jechali do band, do chłopów, żeby ich przekonać, wyciągnąć i nie zawsze wracali. I nas ta sprawa w samym Lubelskiem w 1948 r. kosztowała więcej niż 1200 ludzi partyjnych i bezpartyjnych, w samym Chełmskiem kosztowała nas 40 ludzi.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselKlechaJan">Przekonywaliśmy, demaskowaliśmy reakcję, władza ludowa wydawała amnestie. I trzeba tutaj powiedzieć, że nie myśmy przecież tę formę wybierali, a ta forma walki została nam narzucona.</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselKlechaJan">Mamy to już dawno za sobą i zaistniały warunki, ażeby w pełni rozwinąć krzewienie naszej prawdy, ażeby w pełni rozwinąć demokratyzację naszego życia. Niesłuszne byłoby ażebyśmy nie widzieli naszego wroga. Ale oni są teraz o wiele słabsi, można ich skutecznie odizolować od narodu. Na śmietnik, rzeczywiście na śmietnik, ale nie propagandę — jak mówił Osmańczyk — tylko wrogów polskiego narodu i ich propagandę, na śmietnik burżuazyjnej historii!</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#PoselKlechaJan">Jeżeli chodzi o sprawę demokratyzacji naszego życia, to nie chcę się tu, na Sejmie, zajmować tą sprawą, ile jeszcze musimy wytłumaczyć w Partii i poza Partią. Chcę zwrócić uwagę, jak wielką rolę, jak wielkie zadanie ma do spełnienia tu Rząd, jeżeli chodzi o aparat państwowy. Aparat państwowy łączy w sobie funkcję łamania oporów, wychowywania i organizowania, ale te dwie sprawy, organizowanie gospodarki i wychowywanie ludzi, muszą się łączyć razem ze sobą. Jednak obecnie aparat państwowy słabo łączy swoją funkcję organizatorską z funkcją przekonywania. Pracownicy państwowi uważają, że to nie do nich należy przekonywanie i wyjaśnianie. Nie wszyscy, ale w poważnej liczbie.</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#PoselKlechaJan">Jeżeli wziąć aparat Ministerstwa Rolnictwa, to pracownicy ci umieją wyjaśnić jako tako zasady agronomiczne, ale to nie wystarczy. Pracownik aparatu rolnictwa powinien nie tylko umieć wyjaśniać zasady agronomiczne, ale powinien umieć także wyjaśniać bieżącą politykę państwa i ekonomiczne warunki. Chłop nie tylko pyta o to, jak trzeba zrobić, ale także pyta o to, ile z tego będzie miał. Tylko taki pracownik Ministerstwa Rolnictwa, który potrafi powiedzieć, jak trzeba zrobić i co z tego będzie, może chłopa zmobilizować. Inaczej to nic nie da. To jest jedna sprawa.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#PoselKlechaJan">Druga sprawa to jest zagadnienie przebudowy naszej wsi. Myśmy różnie przebudowywali tę wieś. Trzeba powiedzieć, że do II Zjazdu budowaliśmy spółdzielnie produkcyjne, a słabo zajmowaliśmy się chłopem, produkcją w gospodarce chłopskiej. To było źle. Po II Zjeździe zajmujemy się lepiej podnoszeniem produkcji w gospodarce chłopskiej, ale słabo budujemy spółdzielnie produkcyjne i to jest także źle. Chodzi przecież o to, żeby podnosić produkcję rolną i budować spółdzielnie produkcyjne. Nie chcę się wdawać w dłuższe rozważania na ten temat, chodzi mi tylko o jedną sprawę. Wydaje mi się, że najprostsza droga do wykonania tych podstawowych zadań, podniesienia produkcji rolnej a jednocześnie budowania spółdzielni produkcyjnych, prowadzi przez rozwój prostych form kooperacji, a przede wszystkim takich form, które będą wiązały chłopa z pracą POM-owską na jego gospodarstwie. Nie jest to wszędzie jednakowy problem, ale w woj. olsztyńskim i nie tylko w woj. olsztyńskim, wszędzie tam, gdzie jest mało rąk do roboty, gdzie dzieci odeszły, to jest zasadniczy problem.</u> + <u xml:id="u-23.23" who="#PoselKlechaJan">Co chłopi mówią na tę sprawę? Jeżeli chodzi o ekonomiczną opłacalność, to maszyna POM-owska jest bezkonkurencyjna i chłop mówi, że warto nią pracować. Jeżeli chodzi o strachy, że to jest wciąganie do spółdzielni produkcyjnej, to także można wyjaśnić.</u> + <u xml:id="u-23.24" who="#PoselKlechaJan">Chodzi o trzecią sprawę — czy POM zrobi dobrze i czy zrobi na czas?</u> + <u xml:id="u-23.25" who="#PoselKlechaJan">To jest zagadnienie mechanizacji. Bez niej nie można przebudowywać wsi, jeżeli mówimy, że podstawą przebudowy i zmiany stosunków produkcyjnych są narzędzia pracy, a w tym wypadku POM. Musimy odrobić to wszystko, co było złe w POM-ach, żeby chłopi spółdzielcy i nie spółdzielcy mówili znowu: — „POM robi na czas i robi dobrze”. Mnie się wydaje, że to jest wielka misja POM-ów, Ministerstwa i Partii. To jest jedna sprawa.</u> + <u xml:id="u-23.26" who="#PoselKlechaJan">Drugą sprawą jest rzeczywiste przysunięcie aparatu do wsi. U nas w województwie jest na 4—5 albo na 7 gromad jeden agronom gromadzki, bo więcej nie ma. W powiecie jest kilku specjalistów, ale to są specjaliści, oni robią swoją specjalizację nie znając chłopa, bo nie odpowiadają za żadną gromadę. Dalej, jest również 130 specjalistów od żywienia bydła w mleczarniach, ale nikt z nas nic o nich nie wie. Gdyby tak pozbierać z mleczarni, z różnych kontraktacji, z cukrowni tych wszystkich ludzi, to mielibyśmy w każdej gromadzie agronoma. Tego nie można zrobić, bo ministerstwa uważają, że rady gromadzkie, że chłopi, że partyjne organizacje, jeżeli w nich nie będzie swoich nasadzonych ludzi, to nie zabezpieczą surowców. To jest nic innego jak biurokratyczne patrzenie na wieś i niedocenianie rad narodowych i samych chłopów.</u> + <u xml:id="u-23.27" who="#PoselKlechaJan">Jeszcze jeden problem, który jest trudny do omówienia, to jest zagadnienie młodzieży wiejskiej. Na młodzieży wiejskiej ciąży jeszcze wiele, a przede wszystkim przenoszone to jest do niej przez starych ludzi z okresu przedwojennego. Jaka była ta wieś przed wojną, to wiemy — bez jutra, bez perspektyw, ale młodzież ze wsi nie odchodziła, bo nie miała gdzie. Zmieniły się czasy razem z powstaniem władzy ludowej. Rozwinęliśmy szeroko agitację z awansem młodzieży do przemysłu, i słusznie, ale żeby mieć lepsze wyniki, to niepotrzebnie lekceważąco mówiono o wsi. Wielu tak mówiło. Nawet — „Nowa Kultura” tak przekonywała, że awans dla syna to jest w Nowej Hucie, a ty, matko, nie chciej go do gnojówki z powrotem zabrać, jeżeli lubisz swego syna. Jaka jest sytuacja teraz. Mamy w wielu wsiach gospodarstwa ze starymi ludźmi, słabo zagospodarowane, bo młodzież odpłynęła.</u> + <u xml:id="u-23.28" who="#PoselKlechaJan">Rozmawiałem z chłopem, który ma 9 małych dzieci i ma 15 ha ziemi. Jest mu ciężko, trudno i kiedy się mu mówi, że ma 9 dzieci, to odpowiada: „Co mi dzieci, dzieci pójdą do przemysłu”. Wiemy, że awans młodzieży jest i w przemyśle, i na wsi, że awans młodzieży na wsi to awans stały. Ale kiedy młodzież patrzy na coraz większe nasze poczynania przemysłowe, to schodzi z linii walki o spółdzielczość, o produkcję rolną i odchodzi do miasta. Nie chodzi tutaj o to, ażeby powiedzieć, że będziemy hamować, że będziemy jakoś regulować. Niech młodzież sama wybiera zawód, ale powinniśmy zrobić wszystko, ażeby młodzieży powiedzieć prawdę, jak się będzie rozwijać nasza gospodarka i na wsi i w mieście, ażeby nie patrzyła krzywo. Jest jeszcze wiele również i takiego obcego, szlacheckiego stosunku do pracy, która brudzi ręce. Jest jeszcze często tak, że lepiej za biurkiem bodaj za 600 zł, mimo że dojarka w PGR bierze 800 — 900 zł. Rozmawiałem o tych sprawach z młodzieżą. Były to dla niej rzeczy nowe.</u> + <u xml:id="u-23.29" who="#PoselKlechaJan">Myślę, że te sprawy powinna podjąć i nasza prasa, i nasz Rząd, i nasze organizacje młodzieżowe, tak żebyśmy w walce o plan 5-letni, w walce o socjalizm mieli młodzież i w mieście, i na wsi, i w szkołach — razem w pierwszych szeregach ze starym pokoleniem.</u> + <u xml:id="u-23.30" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. poznańskiego Aleksander Rozmiarek.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wysoki Sejmie! Niemały wpływ na życie gospodarcze, na podniesienie stopy życiowej i złagodzenie trudności i kłopotów codziennych ludzi pracy mieć będzie między innymi właściwe wykorzystanie funduszów przewidzianych w budżecie Ministerstwa Przemysłu Drobnego i Rzemiosła oraz Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselRozmiarekAleksander">W obu wymienionych pionach wg stanu na koniec 1955 r. jest zatrudnionych około 560 tys. osób, w tym blisko 95 tys. indywidualnych warsztatów rzemieślniczych zatrudniających około 150 tys. osób — fachowców różnych branż. W samym woj. poznańskim pod koniec 1955 r. było 12400 warsztatów rzemieślniczych (z tego na wsi 3860), zatrudniających łącznie 19300 osób (z tego na wsi 4800 osób).</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PoselRozmiarekAleksander">Z przedstawionych danych wynika, że potencjał gospodarczy indywidualnego rzemiosła jest poważny i w żadnym przypadku nie wolno go marnować. Odbiłoby się to ujemnie i dotkliwie na społeczeństwie korzystającym z codziennych usług rzemiosła. Zrozumienie i docenia nie roli rzemiosła w naszym życiu gospodarczym miast i wsi znalazło wyraz na II Zjeździe Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, który wskazał na konieczność opieki i pomocy dla rzemiosła. Dla realizacji tych wskazań podjęta została uchwała nr 581 Rady Ministrów z 19 sierpnia 1954 r. oraz ukazało się szereg zarządzeń odpowiednich resortów. Niestety w praktyce w wielu przypadkach zarządzenia te były wypaczane przez teren, na przykład przy zakładaniu punktów uspołecznionych, wydawaniu kart rzemieślniczych, bądź też objawiło się to w niewłaściwej dystrybucji materiałów surowcowych dla rzemiosła indywidualnego.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselRozmiarekAleksander">Fakt, że np. w województwie poznańskim, według danych Izby Rzemieślniczej, możliwości produkcyjne i usługowe rzemiosła są wykorzystane zaledwie w 50°/o, wymaga zastanowienia się. Warto przy tym podkreślić, iż rzemiosło wiejskie w Poznańskiem w 1955 r. wykonało usług dla rolników wartości 28638 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PoselRozmiarekAleksander">Bezsporne jest, iż naszej gospodarce narodowej, potrzebne są usługi rzemiosła i jego wysokie umiejętności fachowe, że posiadają one niepoślednią wartość.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselRozmiarekAleksander">Są jednak sprawy, które pomimo wyraźnych wskazań Rządu, zmierzających do wykorzystania całego potencjału gospodarczego rzemiosła, nie są dotąd w praktyce przez władze administracyjne należycie rozwiązywane.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselRozmiarekAleksander">Chodzi tu mianowicie o takie sprawy, jak: zaopatrzenie w surowce, szkolenie narybku rzemieślniczego, polityka podatkowa, koordynacyjna akcji Ministerstwa Przemysłu Drobnego i Rzemiosła wraz z Centralnym Związkiem Spółdzielczości Pracy w sprawie spółdzielni pomocniczych, chałupnictwo, wydawanie kart rzemieślniczych itp.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#PoselRozmiarekAleksander">Podstawową trudnością w racjonalnym rozwoju działalności gospodarczej drobnego rzemiosła jest niedostateczne zaopatrzenie w surowce i materiały niezbędne do wykonywania usług i produkcji rzemieślniczej. Rzemiosło otrzymuje średnio nie więcej niż 10% faktycznego zapotrzebowania.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselRozmiarekAleksander">Rzemiosło ma odciętą drogę do normalnego zaopatrywania się. Wytwarza się dziwna sytuacja: zezwala się na działalność gospodarczą zakładów rzemieślniczych wydając karty rzemieślnicze i rejestracyjne na prowadzenie warsztatów, a jednocześnie uniemożliwia się tę działalność dając minimalne przydziały zaopatrzeniowe, które często pokrywają zaledwie parę procent istotnego zapotrzebowania.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#PoselRozmiarekAleksander">Rozumiem, że mamy ograniczone zapasy surowców i materiałów. Rozumieją to i rzemieślnicy, że w pierwszym rzędzie należy zaopatrzyć przemysł kluczowy, terenowy i spółdzielczy, a dopiero później rzemiosło indywidualne. To prawda, ale prawdą jest także i to, że skoro się uznało potrzebę gospodarczą istnienia pewnej ilości warsztatów drobnego rzemiosła indywidualnego, to tym samym trzeba zapewnić tym zakładom niezbędne minimum zaopatrzenia z legalnych źródeł. Zlikwidujemy wtedy tzw. — „przecieki” z socjalistycznego przemysłu, unikniemy pochodnych strat gospodarczych i — podkreślam to — strat moralnych.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselRozmiarekAleksander">Przyznać chyba trzeba, że głosy rzemieślników, żądających poprawy zaopatrzenia są słuszne i nie mogą pozostać bez echa, muszą znaleźć konkretne załatwienie przez zainteresowane resorty.</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselRozmiarekAleksander">Niezależnie od poprawy ilościowego zaopatrzenia trzeba zwrócić uwagę na system zaopatrzenia, który według słusznego zarządzenia Przewodniczącego PKPG nr 12/55 zmierzał do tego, abv rzemieślnicy mogli możliwie jak najbliżej miejsca wykonywania rzemiosła odbierać przydzielone surowce. Zarządzenie to w praktyce nie spełnia zadania, gdyż placówki handlu uspołecznionego, powołane zarządzeniem Ministerstwa Handlu Wewnętrznego do rozdziału zaopatrzenia, nie otrzymują wszystkich surowców i rozdział wielu z nich nadal odbywa się centralnie.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#PoselRozmiarekAleksander">Jako jeden z przykładów nieżyciowego podejścia do spraw zaopatrzenia przytoczę sprawę tlenu. Tlen wydaje się tylko w kilku miejscowościach, przy czym na podstawie zarządzenia Ministerstwa Przemysłu Chemicznego rzemieślnicy musza składać bardzo wysokie kaucje w wysokości do 3 tys. zł i zwracać butle w okresach od 15 do 30 dni. Oczywiście w praktyce wygląda to tak, iż rzemieślnicy zmuszeni do oddawania butli w tak krótkim terminie, chcąc uniknąć wysokich kar, wypuszczają tlen w powietrze.</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wygórowana kaucja uniemożliwia ponadto wielu drobnym warsztatom wykupywanie przydziałów tlenu. Np. w pow. wieluńskim woj. łódzkiego na 18 rzemieślników posiadających aparaty do spawania tylko 2 korzysta z przydziałów tlenu i świadczy usługi.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#PoselRozmiarekAleksander">Apeluję do Obywatela Ministra Przemysłu Chemicznego, by poddał rewizji swoje zarządzenie w tym względzie odnośnie wysokości kaucji, jak również terminu zwrotu butli do gazów technicznych.</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#PoselRozmiarekAleksander">W tych warunkach pracy rzemieślnika, o których poprzednio mówiłem, specjalnej wymowy nabiera postępowanie organów finansowych w stosunku do drobnych rzemieślników. Wymaga się od rzemieślnika coraz większych świadczeń podatkowych, a równocześnie ogranicza się we wszelki sposób jego działalność gospodarczą.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#PoselRozmiarekAleksander">Niektóre organa finansowe nie analizują rzeczywistej sytuacji gospodarczej warsztatów rzemieślniczych, lecz w dążeniu do wykonania ogólnych planów finansowych stosują w bezduszny sposób wymiary i tak zwane domiary, które w rezultacie powodują w licznych przypadkach likwidację warsztatów i spychają rzemiosło do podziemia gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#PoselRozmiarekAleksander">I tak np. stolarzowi Stanisławowi Radzionce IV Oddział Finansowy w Warszawie określił obrót za 1955 r. w wysokości 87.226 zł. Dochód z tego obrotu ustalono na sumę 78.800 zł i wymierzono mu podatek w wysokości 48.950 zł. Z ustaleń Oddziału Finansowego wynikałoby, że warsztat ten zużył do produkcji i usług drewna i innych materiałów o wartości zaledwie 10% ogólnej sumy obrotów. Wydaje mi się, że w takim przypadku, jeśliby uznać obliczenie Oddziału Finansowego za słuszne, Stanisławowi Radzionce należałaby się specjalna nagroda za — określę to — „superracjonalizatorstwo”. Tego rodzaju bezduszny stosunek niektórych organów finansowych prowadzi do całkowitego załamania gospodarczego drobnych, pożytecznych warsztatów rzemieślniczych.</u> + <u xml:id="u-25.18" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wnoszę, aby Obywatel Minister Finansów polecił zbadanie sprawy polityki wymiarów podatkowych i wprowadził na tym odcinku w naszej gospodarce zasadę sprawiedliwego wymierzania rzemieślnikom podatków.</u> + <u xml:id="u-25.19" who="#PoselRozmiarekAleksander">Chcę przypomnieć w tym miejscu jedno z posiedzeń Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości, na którym w toku dyskusji padały między innymi głosy krytyki odnośnie do przykręcania śruby podatkowej wobec drobnych rzemieślników.</u> + <u xml:id="u-25.20" who="#PoselRozmiarekAleksander">W związku z tym pragnę zwrócić uwagę jeszcze na jeden moment. W toku tworzenia się spółdzielni pracy wielu rzemieślników indywidualnych wstąpiło w szeregi spółdzielców wnosząc do spółdzielni swoje lokale i narzędzia pracy. Od szeregu lat większość tych rzemieślników spłacać musi ze swych niewielkich zarobków zaległe podatki. Rodzi to różne następstwa. Przykład, który podam, zilustruje najlepiej sytuację.</u> + <u xml:id="u-25.21" who="#PoselRozmiarekAleksander">Rymarzowi Trawińskiemu z Gniezna, zatrudniającemu jednego członka rodzimy, komisja podatkowa wyznaczała takie domiary, że podatek wzrósł do 20 tys. zł, gdy warsztat jego wraz z urządzeniem stanowił wartość około 3 tys. zł. Choć wstąpił do spółdzielni pracy, połowę swego zarobku musiał miesięcznie spłacać tytułem zaległości podatkowej. Widząc beznadziejną sytuację, wystąpił ze spółdzielni i nie wrócił już do zawodu pozostając na utrzymaniu córki.</u> + <u xml:id="u-25.22" who="#PoselRozmiarekAleksander">Pragnę poświęcić parę słów Ministerstwu Przemysłu Drobnego i Rzemiosła. Ministerstwo to, które powołane jest między innymi do roztaczania opieki nad rzemiosłem, do realizowania polityki Rządu na tym odcinku gospodarki narodowej, nie potrafiło stworzyć dotąd właściwych warunków pracy dla rzemiosła. Na blisko 800 etatów w Ministerstwie są zaledwie 4 osoby, z naczelnikiem wydziału na czele, zajmujące się sprawami rzemiosła. A przecież chodzi tu o blisko 95 tys. warsztatów i około 150 tys. zatrudnionych, co wraz z rodzinami stanowi około 1 milion ludzi.</u> + <u xml:id="u-25.23" who="#PoselRozmiarekAleksander">O kontakcie Ministerstwa Przemysłu Drobnego i Rzemiosła z terenem świadczy fakt, że od dwóch i pół lat nie pokazał się w Poznaniu w Izbie Rzemieślniczej, według oświadczenia dyrektora Izby, żaden przedstawiciel Ministerstwa. Apeluję więc do kierownictwa Ministerstwa Przemysłu Drobnego i Rzemiosła o bliższe zajęcie się sprawami rzemiosła. Rzemieślnik, żyjący z pracy rąk własnych, zasługuje na pomoc i opiekę ze strony Rządu.</u> + <u xml:id="u-25.24" who="#PoselRozmiarekAleksander">II Zjazd PZPR wskazał między innymi na konieczność zwiększenia ilości punktów usługowych, zwłaszcza na wsi. W realizacji tego wskazania dają się zauważyć nieprawidłowości.</u> + <u xml:id="u-25.25" who="#PoselRozmiarekAleksander">Niejednokrotnie rady narodowe dążą do tworzenia spółdzielczych punktów branżowych tam, gdzie już istnieją warsztaty indywidualne całkowicie zaspokajające potrzeby mieszkańców. Powoduje to niepotrzebne straty.</u> + <u xml:id="u-25.26" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wydaje się konieczne, aby rady narodowe, Ministerstwo Przemysłu Drobnego i Rzemiosła i Centralny Związek Spółdzielczości Pracy jasno sprecyzowały i uzgodniły między sobą swój stosunek do rzemiosła, do zakładania punktów usługowych.</u> + <u xml:id="u-25.27" who="#PoselRozmiarekAleksander">Warto również, by kompetentne czynniki zwróciły uwagę na zagadnienie szkolenia uczniów w warsztatach rzemieślniczych. Stan obecny jest katastrofalny, szczególnie zaś alarmowy, jeśli chodzi o tzw. zawody zanikające.</u> + <u xml:id="u-25.28" who="#PoselRozmiarekAleksander">Ilość uczniów tej ostatniej grupy w woj. poznańskim i woj. łódzkim w niektórych zawodach można łącznie policzyć niemal na palcach obu rąk. Dla przykładu: uczniów w bednarstwie, szkolonych w warsztatach rzemieślniczych w woj. poznańskim jest 6, w łódzkim 5, w kamieniarstwie: w woj. poznańskim — 4 i w łódzkim — 1. W innych zawodach zanikających jest nie lepiej. Jakie straty powoduje np. brak fachowców studniarzy, przedstawił już z tej trybuny poseł Kita.</u> + <u xml:id="u-25.29" who="#PoselRozmiarekAleksander">Zdaje się, że jest najwyższy czas, aby temu zaradzić. Należałoby znaleźć właściwe bodźce dla zachęcenia mistrzów do szkolenia uczniów w rzemiośle.</u> + <u xml:id="u-25.30" who="#PoselRozmiarekAleksander">Z kolei przejdę do zagadnienia spółdzielni pomocniczych zrzeszających obecnie ponad 30 tys. warsztatów rzemieślniczych. Ta forma uspołecznienia rzemiosła winna być przygotowaniem i zachętą do przejścia do wyższej formy, tj. do spółdzielni pracy.</u> + <u xml:id="u-25.31" who="#PoselRozmiarekAleksander">Niestety spółdzielnie pomocnicze są w bardzo ciężkiej sytuacji na skutek braku właściwego zainteresowania, pomocy i nadzoru tak ze stromy wojewódzkich związków spółdzielni pracy, Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy, jak i ze strony Ministerstwa Przemysłu Drobnego i Rzemiosła, które przecież, jak z samej nazwy wynika, ma obowiązek interesować się rzemiosłem.</u> + <u xml:id="u-25.32" who="#PoselRozmiarekAleksander">Uchwała Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy z listopada 1955 r. w sprawie kierunków działalności spółdzielni pomocniczych dotąd nie została w pełni wprowadzona w życie. Centralny Związek Spółdzielczości Pracy nie zatroszczył się o to, by poszczególne ministerstwa uregulowały ze swej strony we właściwym czasie sprawę udzielania przez podległe im jednostki gospodarcze zamówień pomocniczym spółdzielniom rzemieślniczym.</u> + <u xml:id="u-25.33" who="#PoselRozmiarekAleksander">Pismo okólne Prezesa Rady Ministrów w tej sprawie ukazało się dopiero w Monitorze Polskim z dnia 10 marca 1956 r., a ministrowie i kierownicy centralnych urzędów mieli w ciągu miesiąca wydać własne zarządzenia w oparciu o wspomniane pismo okólne. Na skutek przewlekłego załatwiania tej sprawy oraz pewnych niejasności w piśmie okólnym Premiera, które do tej pory nie zostały autorytatywnie skomentowane, spółdzielnie pomocnicze odcięte są nadal od zamówień jednostek gospodarczych. A tymczasem działalność gospodarcza w większości spółdzielni rzemieślniczych została zahamowana.</u> + <u xml:id="u-25.34" who="#PoselRozmiarekAleksander">Równocześnie szkoły, przedszkola, szpitale, żłobki i inne uspołecznione zakłady, nie mówiąc już o zaniedbanych domach mieszkalnych, miesiącami czekają na wykonanie drobnych napraw i remontów, których nie mogą wykonać przedsiębiorstwa państwowe i spółdzielnie pracy.</u> + <u xml:id="u-25.35" who="#PoselRozmiarekAleksander">Dochodzi do tego, że w Swarzędzu pod Poznaniem 165 warsztatów stolarskich zrzeszonych w spółdzielni pomocniczej — zatrudniających znanych w całym kraju fachowców — nie jest wykorzystanych i dosłownie nie mają co robić. WZSP w Poznaniu tłumaczy ten stan brakiem elastyczności jego planu kooperacji.</u> + <u xml:id="u-25.36" who="#PoselRozmiarekAleksander">Obywatel Premier w swoim exposé podał przykłady zaistniałych w spółdzielniach pomocniczych nadużyć i słusznie zapowiedział ostrą walkę z tymi nadużyciami.</u> + <u xml:id="u-25.37" who="#PoselRozmiarekAleksander">Trzeba jednak zawsze szukać właściwych przyczyn. Otóż jestem przekonany, iż styk warsztatów rzemieślniczych z aparatem gospodarczym przemysłu socjalistycznego sam w sobie jest w wielu wypadkach pożyteczny. Chodzi tylko o to, by stworzyć dla obu stron takie warunki, by nie dochodziło do nadużyć. Nadużycia, które zachodzą jeszcze w spółdzielniach pomocniczych, to dowód, że tu i ówdzie pozostały niedobitki spekulantów, które wymknęły się z sita weryfikacji — i z tymi spekulantami przeważnie nie będącymi rzemieślnikami toczy się walka, toczą ją również i sami prawdziwi rzemieślnicy.</u> + <u xml:id="u-25.38" who="#PoselRozmiarekAleksander">Chodzi o to, aby opinia odnośnie pewnych grup spekulantów nie rzutowała na opinię szerokich mas uczciwych rzemieślników, potrzebnych przecież Polsce Ludowej. Z taką opinią musimy wszyscy walczyć. Drobny rzemieślnik, żyjący przecież z pracy rąk własnych, bardzo bliski jest klasie robotniczej — łączą go z nią również wspomnienia okresu wspólnych walk o sprawiedliwość społeczną sprzed 1939 r. Na kartach historii naszej mamy piękne postacie bohaterów rzemieślników.</u> + <u xml:id="u-25.39" who="#PoselRozmiarekAleksander">Zwracam się więc do Rządu, by skonfrontował posunięcia natury ogólnej, o których wspomniał Obywatel Premier, zgodnie z treścią uchwały Nr 581/54 Rady Ministrów z dnia 19 sierpnia 1954 r. w sprawie rozwoju usług masowego zapotrzebowania dla ludności miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-25.40" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wydaje się to konieczne, gdyż wiele niedociągnięć i trudności na odcinku zagadnień rzemieślniczych wynika z tego, że realizacja wspomnianej uchwały Rady Ministrów nie jest kontrolowana, a przecież wypływa ona ze wskazań II Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Sytuacji nie poprawi samo mnożenie przepisów. Źródło rodzenia się i narastania nadużyć trzeba widzieć nie tylko w istnieniu spekulantów, lecz również w wadliwej organizacji spółdzielczości pomocniczej, która jest obecnie częścią składową Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy, a więc w istocie rzeczy — organizacji mającej sprzeczne interesy ze spółdzielczością pomocniczą.</u> + <u xml:id="u-25.41" who="#PoselRozmiarekAleksander">Ekonomicznie więc uzależnia się spółdzielnie pomocnicze od konkurującej z nimi organizacji — formalnie obwarowuje się je gąszczem różnych przepisów, kontrolowanych przez tych, których również trzeba kontrolować.</u> + <u xml:id="u-25.42" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wadliwość i nieżyciowość wielu tych przepisów ma niekiedy swoje źródło w braku zasięgania opinii ze strony kompetentnych władz państwowych w politycznej i gospodarczej reprezentacji rzemiosła indywidualnego, tj. w Stronnictwie Demokratycznym, które zna lepiej i głębiej tkwi w tych problemach, aniżeli niejeden urzędnik siedzący za biurkiem i dopatrujący się w indywidualnym rzemieślniku jedynie spekulanta.</u> + <u xml:id="u-25.43" who="#PoselRozmiarekAleksander">Stawiamy również wniosek, by Rząd zastanowił się nad wyłączeniem spółdzielczości pomocniczej spod spółdzielczości pracy, a włączeniem jej do samorządu rzemieślniczego.</u> + <u xml:id="u-25.44" who="#PoselRozmiarekAleksander">Chcę podkreślić, że nie przemawia przez nas ambicja partyjna, ale chęć realizacji bezspornej zasady: właściwi i kompetentni ludzie do właściwych spraw.</u> + <u xml:id="u-25.45" who="#PoselRozmiarekAleksander">Sądzimy, że w ten sposób okażemy najskuteczniejszą pomoc gospodarce narodowej i Rządowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-25.46" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. warszawskiego Michał Gwiazdowicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#PoselGwiazdowiczMichal">Wysoka Izbo! Ze słów wypowiedzianych przez posła Łubieńskiego pod adresem Stronnictwa Ludowego zrozumieliśmy, że Stronnictwo Ludowe jakoby nic nie miało do powiedzenia na wsi. Chcę w imieniu Stronnictwa i w imieniu własnym — czuję się mocno dotknięty tym powiedzeniem — oświadczyć, że Stronnictwo Ludowe już za czasów księdza Ściegiennego miało tam coś do powiedzenia i mówiło.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#PoselGwiazdowiczMichal">Jeżeli chodzi o czasy ostatnie, to musimy stwierdzić — i ja to osobiście stwierdzam, bo należałem do tych, którzy w ruchu zaraniarskim od wczesnej młodości znosili najokrutniejsze prześladowania księży i obszarników, ja osobiście miałbym dużo do powiedzenia w tej sprawie, jednak ze względu na czas chce się ograniczyć do oświadczenia, że my młodzi chłopscy synowie w owe czasy w okresie 1905-1910 r. uczyliśmy się. Ja osobiście o socjalizmie dowiedziałem się z broszury napisanej przez księdza Wysłoucha (ówczesny Szech): — „Uwagi o socjalizmie”.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#PoselGwiazdowiczMichal">Z tej broszury dowiedziałem się, co to jest socjalizm, kto był Wysłouch, kto był Szech. W okresie największej nagonki na polskość przez generała Hurkę on wstąpił do klasztoru kapucynów w Nowym Mieście i tam głosił płomienne kazania, był spowiednikiem, do którego chłopi masami ciągnęli. Ten ksiądz Wysłouch, który w okresie największego terroru przyszedł bronić polskości z ambony i konfesjonału, został wyklęty przez kler katolicki dlatego tylko, że głosił prawdę ludowi.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#PoselGwiazdowiczMichal">Rozumie się, kto chce się dowiedzieć, kto był Wysłouch, ten ówczesny Szech, może w starych bibliotekach jeszcze gdzieś znaleźć broszurki przez niego pisane, bo mu zaczęli wtedy zarzucać, że on nie ma prawa rozprawiać z nimi ze względu na to, że nie skończył teologii. Skończył teologię i pisał. Ale niestety te broszury przez niego pisane bardzo rzadko trafiały do rąk czytelnika, ponieważ były wychwytywane i palone, tak że niewielka grupa młodzieży zaraniarskiej w owe czasy śledziła to i zdobywała. Gdyby nie dwie straszne wojny, miałbym je, bo je miałem wszystkie u siebie skompletowane. Niestety zostały zniszczone.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#PoselGwiazdowiczMichal">Jeżeli chodzi o ścisłość, to muszę stwierdzić: jestem dzieckiem najbiedniejszego chłopa wsi polskiej w powiecie rawskim. Jeżeli do 13 roku życia nie wiedziałem, jak wygląda kolej w odległej wsi o 45 km, to sobie, szanowni Obywatele Posłowie, możecie wyobrazić, jak kler katolicki lud wychowywał razem z burżuazją.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#PoselGwiazdowiczMichal">Byłem po katolicku wychowany przez swoich rodziców, ale ksiądz Zegar, proboszcz parafii sadkowickiej, w której się urodziłem i wychowałem, oduczył mnie od tego wszystkiego, od modłów i katolicyzmu, ponieważ zamęczał ludzi w kościele, ale poza kościołem wszystkie dowody dawał, że w nic nie wierzy i w żadnego Boga.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#PoselGwiazdowiczMichal">Kiedy zaprosił pisarza gminnego na obiad — a ja u niego oczyszczałem sad, był to wielki czwartek czy wielki piątek — postawił indyka pieczonego na obiad. Ja cały post na barszczu z żytniej mąki bez odrobiny omasty i kartoflach żyłem. Wtedy, kiedy pisarz gminny zadziwił się: — „Księże proboszczu, przecież to wielki post.” — tak sobie z ironią — on powiada: — „Co pan gada, jak my się nie będziemy odżywiać, któż tę hołotę utrzyma?” Ja zrozumiałem wtedy, że wyrosłem z hołoty. Zrozumiałem momentalnie, że ja muszę pościć po to, żebym ja był słaby, a tyś mnie za łeb trzymał, żebyś ty indyki zajadał. Pierwszy raz przestałem pościć już od tego momentu i pierwszy się zabrałem do indyka księżego.</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#PoselGwiazdowiczMichal">Zaraniarze w owe czasy byli niemiłosiernie prześladowani. Ksiądz biskup Zdzitowiecki, ksiądz biskup Łoziński zakazali w swoich diecezjach spowiadać zaraniarzy. Wszyscy czytelnicy — „Zarania” musieli w owe czasy chodzić albo do dziekana, albo do Kapucynów do Nowego Miasta. I mam dowody, że moi koledzy, z którymiśmy razem współpracowali, kiedy jednak poszli do spowiedzi, to kapucyn — może sobie przypomnę jego nazwisko, ale to mało ważne — opowiadał niestworzone rzeczy o jakimś Gwiazdowiczu z Lewina, którego Pan Bóg zmysłów pozbawił za czytanie „Zarania” i — „moje dziecko kochane, przestań czytać Zaranie”. Więc ten i ów słuchając tego przyszedł do mnie, zdał całą relację o tej spowiedzi, no i rozumie się więcej do spowiedzi nie chodził, jeżeli to było poczytywane za największy grzech.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#PoselGwiazdowiczMichal">Przyszedł rok 1918, 1919, pierwsze wybory do Sejmu Ustawodawczego. Wtedy rozpuścili całą wielką akcję polityczną księża za listami burżuazyjnymi, za listą, jak na naszym terenie, na której postawili sobie jako parawan takiego katolika, jakich tutaj życzy sobie mieć poseł Łubieński, a na wszelki wypadek na drugim miejscu postawili księdza. Rozumie się, że nie przebierali w środkach.</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#PoselGwiazdowiczMichal">Ponieważ ja byłem jednym z tych, co im przeszkadzali, to z grójeckiego powiatu przyjechał taki, który mnie nie znał ani ja jego, ksiądz Sowiński, i rozpuszczał brednie niemiłosierne, że ja w Rosji będąc księży zabijałem, kościoły podpalałem. — „Jak wy śmiecie tu go tolerować w swojej parafii?!” — to mówił do moich sąsiadów, bo jak przyjechał na odpust, no to sobie pozwalał, rozumie się. Sąsiedzi przyszli do mnie, zażądali, ażebym go skarżył do sądu, a oni poszli na świadków i dostał trzy miesiące więzienia w ówczesnym sanacyjnym sądzie. Bo musiał sąd go zasądzić.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#PoselGwiazdowiczMichal">Tafcie były czasy i tak na katolików uczyli księża chłopów.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#PoselGwiazdowiczMichal">Dalej opowiem, jak spotkałem księdza Fortunę. Spotkałem go już w Ciechanowskiem, bo w Rawskiem dla mnie chleba brakło — musiałem się przenieść. I co się okazuje? Rok już jakiś ksiądz Fortuna — słyszałem, że on w niedalekim sąsiedztwie praktykuje na ogrodnika. Ale kiedy z nim się zetknąłem bliżej w rozmowie, dowiedziałem się, że to jest człowiek, który wprost świętym chciał zostać, który nie brał z parafian żadnych datków za obrzędy religijne. I tylko pół roku mógł być — to były początki 1919 roku — proboszczem parafii. Przyjechali, zabrali, wsadzili do więzienia na Mokotowie i tam go bez sądu, i śledztwa, i wyroku trzymali trzy lata. A kiedy pod koniec sejmu ustawodawczego ówczesnego, który konstytucję nam pierwszą stworzył, posłowie zwiedzali więzienie mokotowskie i zobaczyli przez kraty księdza, zapytali go, co on tu robi. On im powiedział, że nie wie, za co siedzi. Zanim zrobili interpelację do ministra sprawiedliwości, to minister sprawiedliwości kazał wyrzucić owego księdza z więzienia. Ale jak go wyrzucono, przedstawiciel Episkopatu czekał przed bramą. Wezwano go do Episkopatu i zażądano, aby zdjął sutannę. Nic nie był winien, do żadnej winy się nie poczuwał. Z chwilą, kiedy odmówił oddania sutanny, bo on jej w niczym nie pobrudził, powiedziano mu: — „Wszy cię pod płotem zjedzą”. I ze strachu na to powiedzenie poszedł szukać innego rzemiosła — do Różewca, w moim sąsiedztwie — uczyć się na ogrodnika. To są jego słowa.</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#PoselGwiazdowiczMichal">Tak wyglądała katolicka wiara nasza.</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#PoselGwiazdowiczMichal">Więc jeżeli ja się stałem ateistą i jeżeli zostaje cała masa chłopów postępowych ateistami, to dzięki temu, że przestali wierzyć w obłudę księży proboszczów. Bo ten sam ksiądz Fortuna powiedział do moich sąsiadów, jak przyszedł, że gdyby choć jeden ksiądz katolicki na stu na tyle wierzył w Boga, co przeciętny chłop, to kościół katolicki mógłby być oparty na opoce piotrowej jeszcze drugie dwa tysiące lat. Ale nawet jednego na stu nie ma, żeby tyle w Boga wierzył, co przeciętny chłop...</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#PoselGwiazdowiczMichal">To są wypowiedzi księdza, który przeszedł i biczowanie w klasztorach rzymskich, i chciał tam świętym zostać. Kiedy tam dojrzał obłudę, uciekł stamtąd. A ponieważ był protegowany przez Grabskiego, ojca tych Stanisława i Władysława, był jego pupilkiem, a to było biednych rodziców dziecko, dlatego tylko mógł dostać te święcenia kapłańskie, że go Grabski wychowywał.</u> + <u xml:id="u-27.16" who="#PoselGwiazdowiczMichal">Takie mam pojęcie. Mógłbym mnożyć tych faktów nie wiem ile, ale uważam, że to jest zbędne. Chciałem podkreślić, że w błędzie jest poseł Łubieński, jeżeli mówi, że ludowcy nie mają nic do powiedzenia na wsi. Ludowcy ze wsi wyrośli, ludowcy są wsią i ci tylko nie są ludowcami, którzy jeszcze nie zdołali przejrzeć na oczy. Ale ja i wszyscy inni działacze ludowi postawiliśmy sobie za obowiązek zdzierać maskę obłudy, zdzierać bielmo z oczu, uświadamiać — i w niedalekiej przyszłości nie będą mieli ci katolicy nic do powiedzenia na wsi.</u> + <u xml:id="u-27.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#Marszalek">Uprzejmie proszę naszych gości na galerii o powstrzymywanie się od wyrażania nagany lub pochwały. Obrady Sejmu są jawne, wolno jest społeczeństwu przysłuchiwać się, ale zajmować stanowisko względem tego, co się dzieje w Sejmie, mogą tylko posłowie wybrani przez naród.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. koszalińskiego Stanisławowi Pingielskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#PoselPingielskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Chciałem się zatrzymać nad dwoma zagadnieniami, które moim zdaniem w naszym województwie mają duże znaczenie dla podniesienia gospodarki. Pierwsze — to niektóre sprawy hodowli i drugie zagadnienie — to sprawa gospodarki leśnej.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#PoselPingielskiStanislaw">Społeczeństwo województwa koszalińskiego wyraża wdzięczność dla naszego Rządu, który potraktował jako słuszne wnioski nasze w sprawie lepszego zagospodarowania naszej ziemi oraz wielu spraw, które nurtowały społeczeństwo, jak obniżenie obowiązkowych dostaw zboża, scalenie długów w spółdzielniach produkcyjnych, zwolnienie w pierwszych dwóch latach z obowiązkowych dostaw mleka i wiele innych bodźców materialnych, które pozwolą na lepszy rozwój spółdzielni produkcyjnych oraz zagospodarowanie ziemi koszalińskiej.</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#PoselPingielskiStanislaw">Województwo nasze ma charakter wybitnie rolniczy, przy czym 55% areału ziemi zagospodarowują państwowe gospodarstwa rolne i spółdzielnie produkcyjne. Oprócz podniesienia wydajności z hektara, która w 1955 r. wynosiła 11,5 kwintala, a więc niżej przeciętnej krajowej, bardzo ważne znaczenie, obok kultury rolnej, mechanizacji prac polowych, nawożenia nawozami sztucznymi itd., ma sprawa podniesienia hodowli, szczególnie hodowli bydła.</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#PoselPingielskiStanislaw">Obecnie w województwie naszym na 199 ha użytków rolnych przypada niespełna 31 sztuk bydła, co absolunie nie wystarcza do prowadzenia racjonalnej gospodarki rolnej.</u> + <u xml:id="u-29.4" who="#PoselPingielskiStanislaw">W tych warunkach, jeśli do tego dodamy, że i stan pogłowia trzody chlewnej, owiec i koni kształtuje się podobnie, możemy nawozić ziemię obornikiem raz na 7 lat w sikali ogólnowojewódzkiej. Kto jest rolnikiem, ten rozumie , do czego prowadzi tego rodzaju gospodarka. Ale tu nie chodzi tylko o sprawę ilości bydła, ale również o jego jakość — krowy nasze dają zaledwie 1700 litrów mleka w skali ogólnowojewódzkiej.</u> + <u xml:id="u-29.5" who="#PoselPingielskiStanislaw">W ostatnich 2 latach stan pogłowia poprą wił się, ale równocześnie waga rzeźna bydła spadła o 70 kg na sztuce.</u> + <u xml:id="u-29.6" who="#PoselPingielskiStanislaw">Z tego, co powiedziałem, wynika, że powinniśmy w najbliższym czasie wyraźnie poprawić ten stan. Co moim zdaniem należałoby zrobić? Przede wszystkim zabezpieczyć bazę paszową i w tej dziedzinie planujemy podniesienie wydajności 4 podstawowych zbóż o 2,4 kwintala z jednego hektara.</u> + <u xml:id="u-29.7" who="#PoselPingielskiStanislaw">Rozwija się, chociaż jeszcze powoli, uprawa kukurydzy i innych roślin pastewnych; posiadamy również dużo użytków zielonych, które stopniowo zagospodarowujemy. Chciałbym tu jednak zasygnalizować Ministerstwu Rolnictwa, że chociaż w tej dziedzinie mamy pewne osiągnięcia, to jednak mamy rejony, w których stary system melioracyjny ulega poważnym dewastacjom.</u> + <u xml:id="u-29.8" who="#PoselPingielskiStanislaw">W rejonie Białogardu, Sławna i Koszalina od dłuższego czasu, a konkretnie od 4 lat, chłopi domagają się przeprowadzenia regulacji spływów (tzn. rzek), których lustro wody jest za wysokie i przekopywanie rowów melioracyjnych i drenowanie ułatwia nie odpływ wody z pola, ale jej przypływ z tych rzeczułek.</u> + <u xml:id="u-29.9" who="#PoselPingielskiStanislaw">Oczekujemy od Ministerstwa Rolnictwa bardziej energicznych kroków w celu przyspieszenia opracowania kompleksowych planów melioracyjnych przez Instytut Wodno-Melioracyjny w Poznaniu, na które czekamy już od kilku lat.</u> + <u xml:id="u-29.10" who="#PoselPingielskiStanislaw">Podniesienie stanu hodowli wymagać będzie stałego instruktarzu i pomocy ze strony służby zootechnicznej, chodzi bowiem o to, aby podnieść kulturę hodowlaną. Służba zootechniczna udziela obecnie pomocy raczej spółdzielniom produkcyjnym, natomiast chłopom indywidualnym praktycznie tej pomocy nie udziela.</u> + <u xml:id="u-29.11" who="#PoselPingielskiStanislaw">Jakiej zootechnicy mają pomocy udzielać, skoro zarznięci są po uszy różnego rodzaju sprawozdaniami, analizami i zestawieniami?</u> + <u xml:id="u-29.12" who="#PoselPingielskiStanislaw">Chciałbym tu powiedzieć, że chociaż jestem już rok przewodniczącym spółdzielni produkcyjnej, to nie widziałem w swojej wsi ani razu zootechnika, jedynie tylko przy klapowaniu koni, kiedy szły do wspólnej stajni.</u> + <u xml:id="u-29.13" who="#PoselPingielskiStanislaw">Dużo do życzenia pozostawia również kontraktacja młodzieży hodowlanej, a szczególnie cieliczek, w której to sprawie atakowałem, Ministerstwo przez redakcję — „Chłopskiej Drogi”. Chodzi o to, że na skutek centralnych planów, nie zawsze pokrywających się z potrzebami i możliwościami terenu, w wielu wsiach naszego województwa nie kontraktuje się cieliczek hodowlanych, mimo że one tam są.</u> + <u xml:id="u-29.14" who="#PoselPingielskiStanislaw">Skutek jest taki, że — po pierwsze — nie odmładzamy wielu stad. A czym to nam grozi, to wiadomo. A po drugie — chłopi nie mogąc zakontraktować po prostu wybijają cieliczki. W związku z tym należałoby oczekiwać od Ministerstwa Rolnictwa podjęcia kroków zmierzających do usprawnienia służby rolnej i kontraktacyjnej.</u> + <u xml:id="u-29.15" who="#PoselPingielskiStanislaw">Należałoby również zastanowić się nad wprowadzeniem instytucji kontrolerów mleczności i instruktorów racjonalnego prowadzenia obór.</u> + <u xml:id="u-29.16" who="#PoselPingielskiStanislaw">Centralny Zarząd Przemysłu Mleczarskiego dysponuje w naszym województwie 67 instruktorami mleczarstwa. Instruktarz ich jest jednostronny i przystosowany do punktów skupu zakładów mleczarskich, natomiast nie zajmują się orni instruktarzem i kontrolą obór, a więc nie zajmują się produkcją samego mleka. Według opinii specjalistów, ludzie ci nie są wykorzystani właściwie. Czy nie lepiej zatem oddzielić ich od Centralnego Zarządu i przyłączyć do rad narodowych, przydzielić im odpowiednią ilość wsi i obór, aby obok kontroli przy zlewni przede wszystkim pomagali chłopom w doborze bydła, karmieniu itd.?</u> + <u xml:id="u-29.17" who="#PoselPingielskiStanislaw">Jest jeszcze jedna sprawa, która wymaga załatwienia. Chodzi o ulepszenie pracy służby weterynaryjnej. Służba ta pracuje na ogół ofiarnie, ale też raczej na ilość.</u> + <u xml:id="u-29.18" who="#PoselPingielskiStanislaw">System wynagrodzeń od ilości punktów prowadzi do tego, że weterynarz mniej zajmuje się samą profilaktyką, badaniem szczegółowym inwentarza, a więcej produkowaniem 'ilości punktów. Dlatego należałoby, moim zdaniem, zmienić system opłat.</u> + <u xml:id="u-29.19" who="#PoselPingielskiStanislaw">Prócz tego mając wciąż jeszcze za małą ilość lekarzy weterynarii, należałoby zwiększyć ich operatywność przez przydzielenie odpowiednich środków lokomocji. Wymaga tego potrzeba obsługiwania rozległego terenu. Zdaję sobie sprawę z tego, że u nas za wiele tych samochodów nie ma. Ale jeśli stać nas na to, że przydzielamy takim instytucjom, które swoim zasięgiem obejmują tylko miasta, gdzie są tramwaje, autobusy i inne środki, a takich instytucji jest przecież niemało, jak fabryki cukierków, miejskie rady i wiele innych przedsiębiorstw, które moim zdaniem mogłyby się bez tych rzeczy obyć... Cieszymy się z tego, że na wniosek Komisji Rolnictwa otrzymujemy 400 samochodów dla służby weterynaryjnej.</u> + <u xml:id="u-29.20" who="#PoselPingielskiStanislaw">Jak już powiedziałem, województwo nasze ma wiele łąk. Są takie gospodarstwa, gdzie łąki stanowią większość, dlatego dobrze byłoby zastanowić się nad organizowaniem wybitnie hodowlanych gospodarstw, które by produkowały mleko i mięso. Moim zdaniem gospodarstwom takim należałoby stworzyć odpowiednie warunki ku temu, między innymi przez zwiększenie lub w poszczególnych wypadkach anulowanie obowiązków w zbożu, a zwiększenie tych obowiązków w dostawach mięsa i mleka.</u> + <u xml:id="u-29.21" who="#PoselPingielskiStanislaw">Słowem chodzi o to, aby aparat skupu stosował bardziej giętką politykę w terenie.</u> + <u xml:id="u-29.22" who="#PoselPingielskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Chcę przejść do drugiego zagadnienia, które występuje jaskrawo w woj. koszalińskim. To są lasy, które stanowią około 35% powierzchni, województwa, a w niektórych powiatach, jak Wałcz, przekraczają 45%.</u> + <u xml:id="u-29.23" who="#PoselPingielskiStanislaw">Poruszam to zagadnienie dlatego, że mimo iż lasy stanowią ogromny majątek państwowy, to sprawą gospodarki leśnej oprócz Ministerstwa Leśnictwa i jego ogniw terenowych praktycznie nikt się nie zajmuje.</u> + <u xml:id="u-29.24" who="#PoselPingielskiStanislaw">Jest to skutek, moim zdaniem, wadliwej struktury służby leśnej i niedostatecznego jej powiązania z radami narodowymi. Ale również stosunek rad narodowych jest niezrozumiały. Tymczasem gospodarka leśna, w naszym województwie przynajmniej, pozostawia bardzo wiele do życzenia. Można by tu mówić o wyrębie, o zagospodarowaniu, o ochronie i wielu innych sprawach.</u> + <u xml:id="u-29.25" who="#PoselPingielskiStanislaw">Ja ograniczę się tylko do dystrybucji drewna. Rozumiem doskonale potrzeby państwowe, rozumiem, że drewnem należy gospodarować oszczędnie i z rozmysłem; nie jestem natomiast w stanie, zrozumieć niektórych posunięć władz centralnych w tej sprawie. Przecież i w naszym województwie chcemy budować, a przede wszystkim remontować zabudowania wiejskie, naprawiać walące się płoty, popsute wozy itp.</u> + <u xml:id="u-29.26" who="#PoselPingielskiStanislaw">Tymczasem władze centralne uważają widocznie, że skoro u nas jest dużo lasów, to my sobie jakoś poradzimy i dla całego województwa przydziały roczne, dla prezydiów wojewódzkich i powiatowych rad narodowych wynoszą niewiele ponad 1.500 m^3^.</u> + <u xml:id="u-29.27" who="#PoselPingielskiStanislaw">Cyfry tej nie chcę komentować, chcę natomiast zapewnić Ministerstwo Leśnictwa i Ministerstwo Handlu, że rzeczywiście chłopi naszego województwa sobie jakoś radzą. I tu i ówdzie, a można powiedzieć, że w wielu wypadkach — naprawiają płoty, remontują budynki. Ale chciałbym zaproponować, by przedstawiciele tych Ministerstw zechcieli sprawdzić, ilu chłopów posiada zlecenia na zakup drewna, ilu z nich nabyło je legalnie. Wtedy przekonaliby się, do czego prowadzi to — „radzenie sobie”.</u> + <u xml:id="u-29.28" who="#PoselPingielskiStanislaw">Chcę Wysokiej Izbic powiedzieć, do czego prowadzi tego rodzaju stosunek do potrzeb naszego województwa: prowadzi do demoralizacji społeczeństwa. Tą drogą, zamiast hamować, mnożymy przestępstwa.</u> + <u xml:id="u-29.29" who="#PoselPingielskiStanislaw">Przecież dla wszystkich nas jest zrozumiałe, że gdy chłopu w chałupie wypróchniała belka i nie może jej otrzymać z przydziału, bo limit został wyczerpany, to idzie do lasu i rąbie pierwszą lepszą z brzegu sosnę, nie licząc się z tym, czy była ona przeznaczona do wyrębu, czy nie. Zresztą bardzo często tego rodzaju wyrąb odbywa się za milczącą zgodą leśników, przy okazji jakiejś trzebionki, zbierania chrustu czy wywozu drewna.</u> + <u xml:id="u-29.30" who="#PoselPingielskiStanislaw">Zresztą i przydział drewna dla chłopów nie został do końca przemyślany. Chłopi otrzymują zazwyczaj tzw. użytek tartaczny czyli surowiec. Rzecz w tym, że chłopi otrzymując ten użytek muszą go gdzieś przetrzeć. Tymczasem tartaki, tłumacząc się planem państwowym, tych rzeczy nie robią, bądź idą na odstępstwa, ale to już kosztuje zazwyczaj niejedną ćwiartkę wódki. Gdy zaś i to nie pomaga, chłopi szukają — „sposobu”. Gdy chłop nie posiada ręcznej piły, po prostu rąbie siekierą marnotrawiąc przy tym wiele cennego materiału.</u> + <u xml:id="u-29.31" who="#PoselPingielskiStanislaw">Stawiając te sprawy proponuję: po pierwsze — zrewidować przydział drewna i po drugie — zamiast użytku tartacznego przydzielać tarcicę, co moim zdaniem przyniesie państwu wiele oszczędności i chłopom pożytek.</u> + <u xml:id="u-29.32" who="#PoselPingielskiStanislaw">I na zakończenie tej sprawy chciałbym zaproponować, aby władze centralne wprowadziły zmianę w strukturze i ustawieniach kółek łowieckich.</u> + <u xml:id="u-29.33" who="#PoselPingielskiStanislaw">Oddanie do dyspozycji kółkom łowieckim zwierzyny leśnej nie zdaje moim zdaniem egzaminu. Kółka łowieckie nastawiają się raczej na odstrzał, mniej natomiast albo wcale — dotyczy to głównie kółek centralnych i wojewódzkich — zajmują się hodowlą i opieką nad zwierzyną.</u> + <u xml:id="u-29.34" who="#PoselPingielskiStanislaw">Dlatego, wydaje się, o wiele lepiej będzie, jeśli —po pierwsze — gospodarzem zwierzyny i jej opiekunem będzie służba leśna i — po drugie — kółka łowieckie działać powinny na zasadach terytorialnych, rekrutując się z miejscowego społeczeństwa. Inni amatorzy myślistwa powinni być związani z terenowymi kółkami. Da to moim zdaniem o wiele lepsze rezultaty aniżeli system obecny.</u> + <u xml:id="u-29.35" who="#PoselPingielskiStanislaw">Dla przykładu podam, jak odbywają się polowania i dożywianie zwierząt. W naszym województwie sporo myśliwych centralnych posiada swoje tereny łowieckie. Polowanie w tych rejonach odbywa się przede wszystkim na jelenie, sarny i zające, czasami na lisa, ale ciekawe jest, że w rejonach tych gnieżdżą się największe stada dzików. Nie chcę tu obrazić żadnego z myśliwych centralnych, ale wydaje mi się, że mają za mało jednak szczęścia — bo nie chcę ich posądzić o brak odwagi — w polowaniu na tego bądź co bądź szkodnika. Myśliwi centralni, rzecz jasna, nie mają możliwości codziennego opiekowania się zwierzyną i sprawy dokarmiania np. powierzają komuś z terenu, wręczając odpowiednią kwotę pieniędzy na zakup karmy. Cała sprawa w tym, że pieniądze zostały niby wydane, na co i pokwitowania się znajdują, a zwierzyna jak nie otrzymywała pokarmów, tak nie otrzymuje. Przeto dalej wyrządza szkodę na chłopskich polach.</u> + <u xml:id="u-29.36" who="#PoselPingielskiStanislaw">Wysoka Izbo! Podałem te niektóre sprawy, moim zdaniem ważne, abyśmy obok zatwierdzania poważnych sum, jakie państwo przeznacza na rozwój naszego rolnictwa, zwrócili większą aniżeli dotąd uwagę na właściwe wykorzystanie wszystkich naszych dóbr narodowych. Byśmy nauczyli się lepiej i oszczędniej gospodarować.</u> + <u xml:id="u-29.37" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. koszalińskiego Helena Jaworska.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#Marszalek">Poseł Jaworska Helena: Wysoka Izbo! Wielokrotnie już z tej trybuny, w exposé Prezesa Rady Ministrów, w referatach i w dyskusji, podkreślano ogromne znaczenie procesu, którego jesteśmy świadkami i uczestnikami, procesu, którego pragniemy, który będziemy przyspieszać i rozwijać — procesu oczyszczania wszystkich dziedzin naszego życia politycznego, gospodarczego i społecznego z wielu wypaczeń obcych naszej ideologii, nawarstwień, a nawet wynaturzeń.</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#Marszalek">Nie jest to proces łagodny, nie przebiega on gładko. Dużo w nim wstrząsów, bolesnych rozterek i ludzkiej goryczy. Chyba szczególnie dużo wśród młodzieży, dlatego że błędy i wypaczenia poprzedniego okresu zaciążyły ujemnie na jej życiu, dlatego że młodzież reaguje na wydarzenia z natury rzeczy w sposób najbardziej emocjonalny. Nie dziwmy się więc, że w tej ogólnonarodowej dyskusji z ust młodych ludzi padają często słowa najostrzejszej krytyki, a czasem nawet niesprawiedliwe i pochopne oceny. Starajmy się przede wszystkim nie uronić niczego z tego ideowego żaru, jaki ogarnia nasze młode pokolenie, nie szczędźmy wysiłków, by szybko i rzetelnie wyciągać wnioski ze słusznej krytyki, naprawiać zaniedbania, a niejednokrotnie i krzywdy, do których dopuściliśmy.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#Marszalek">Nie można nie widzieć, że przy całej wielkiej trosce, jaką władza ludowa od początku swego istnienia otaczała i otacza młodzież, nagromadziło się tych zaniedbań i zła niemało. Nie podobna oczywiście omówić wszystkich spraw, nie chcę również powtarzać tych, które zostały już poruszone w dyskusji, m.in. w przemówieniu posła Skoka; nawiasem mówiąc, sprawa, o której mówił i sytuacja, która się wytworzyła i trwa od półtora roku w sprawie pionierów w PGR-ach, jako żywo przypomina przysłowiowe rzucanie grochu o ścianę. O ścianę Ministerstwa PGR oczywiście.</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#Marszalek">Pragnę w obecnej debacie sejmowej zwrócić uwagę na parę innych problemów z życia młodzieży, które nas, działaczy młodzieżowych niepokoją, z którymi, moim zdaniem, nie wolno się dłużej godzić.</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#Marszalek">Wiele tutaj mówiono o praworządności, o tym, że z całą surowością zwalczać będziemy wszelkie próby naruszania obowiązujących w naszym państwie ustaw wydanych przez władzę ludową w interesie mas pracujących. Podawano przykłady naruszania ustaw, a oto jeszcze jeden chwast do tego bukietu.</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#Marszalek">Mamy w Polsce Ludowej słuszne, mądre ustawodawstwo pracy dotyczące młodocianych pracowników. Zabezpiecza ono szczególne prawa wielusettysięcznej rzeszy młodzieży w wieku do 18 lat, zatrudnionej w różnych działach naszej gospodarki narodowej, zwłaszcza w przemyśle i budownictwie. Jest ono wyrazem ogromnej dbałości o takie warunki pracy młodzieży, by mogła ona równocześnie dokształcać się, należycie wypoczywać i rozwijać fizycznie. Ustawodawstwo to jest wielką i trwałą zdobyczą młodzieży w naszym ustroju i stanowi chlubną kartę ubiegłego dziesięciolecia. Jest to fakt niezaprzeczalny. Ale również niezaprzeczalne są fakty naruszania słusznych i obowiązujących zasad zawartych w tym ustawodawstwie.</u> + <u xml:id="u-30.7" who="#Marszalek">Niejednokrotnie naruszane jest prawo młodocianych do skróconego dnia pracy, zakaz pracy w godzinach nadliczbowych i w nocy. Nie vv pełni respektowane jest prawo młodocianych do urlopów wypoczynkowych dłuższych, niż dla pełnoletnich pracowników. Zdarzają się zbyt często wypadki zatrudniania młodocianych przy pracach dla nich wzbronionych. Wiele dyrekcji zaniedbuje obowiązek przeprowadzania okresowych badań lekarskich młodzieży.</u> + <u xml:id="u-30.8" who="#Marszalek">Najwięcej wypadków nieprzestrzegania ustaw w stosunku do młodocianych istnieje w górnictwie węglowym (np. kopalnia — „Siemianowice”), w budownictwie (np. budowa Nowe Tychy) i w przemyśle lekkim, zwłaszcza włókienniczym. Szczegółowe materiały w tej sprawie zebrane przez komisję powołaną przez Prezydium Zarządu Głównego ZMP zostaną w najbliższym czasie przedstawione właściwym organom władzy państwowej. Pragnę jednak, już w tej chwili zwrócić uwagę ministerstwom resortowym oraz Ministerstwu Pracy i Ministerstwu Kontroli Państwowej, że zjawisko, o którym mowa, przybrało rozmiary niepokojące i wymaga podjęcia radykalnych kroków. Tylko bowiem takie radykalne kroki, wyciąganie wniosków wobec winnych pomoże nam zmienić panujący w niektórych ogniwach administracji gospodarczej niefrasobliwy stosunek do obowiązującego ustawodawstwa pracy.</u> + <u xml:id="u-30.9" who="#Marszalek">Drugi problem, na który chcę zwrócić uwagę, dotyczy również młodzieży robotniczej, a wiąże się ściśle z błędami w naszym planowaniu. Chodzi mi o młodzież zatrudnioną w nowych wielkich zakładach przemysłowych, które powstały w okresie naszej 6-latki, a które nadal w 5-latce będziemy rozwijać i rozbudowywać. Cechą specyficzną tych zakładów jest fakt, że pracuje w nich ogromna ilość młodzieży, w wielu z nich większość załogi stanowi młodzież. Przykładem mogą być choćby Zakłady Chemiczne w Kędzierzynie czy Kombinat Włókienniczy w Zambrowie. W tych licznych zakładach, które są przedmiotem dumy całego narodu, dzięki ich powstaniu znalazły pracę dziesiątki tysięcy młodzieży. Pracuje ona ofiarnie, z poczuciem odpowiedzialności, jaka na niej ciąży, ale słusznie domaga się większej troski o warunki swej pracy i życia.</u> + <u xml:id="u-30.10" who="#Marszalek">Popełniliśmy w planowaniu budowy tych zakładów i potem w toku realizacji tych planów niemało błędów, które odbiły się ujemnie na warunkach życia młodzieży. Winniśmy je więc energicznie naprawiać i — co niemniej ważne — nie popełniać nowych.</u> + <u xml:id="u-30.11" who="#Marszalek">Błędy te polegały na niedostatecznym skoordynowaniu budowy zakładów z budową, jeśli się tak można wyrazić, ich socjalno-bytowego zaplecza. Szybkiemu wzrostowi załóg tych zakładów, załóg, przypominam, rekrutujących się w dużej mierze z młodzieży napływającej do nich z odległych często terenów, nie towarzyszyła dostatecznie szybka rozbudowa urządzeń mieszkalnych, socjalnych i kulturalnych. W rezultacie mamy ponad miarę przepełnione domy młodego robotnika i hotele robotnicze, mieszczące się niejednokrotnie w budynkach nie nadających się do tego, np. w Zambrowie — w starych koszarach, przy innych zakładach — w prymitywnych barakach. A prawdziwy dramat zaczyna się, gdy młodzi robotnicy, jak to jest w zwyczaju u młodych, chcą zakładać rodziny i kiedy nie ma już miejsca w hotelu, a potrzebne oddzielne mieszkanie. W rezultacie popełnionych błędów mamy jaskrawe braki w urządzeniach zabezpieczających higienę pracy i codziennego życia oraz duże luki w zagwarantowaniu młodzieży warunków należytego wypoczynku po pracy i rozrywki kulturalnej.</u> + <u xml:id="u-30.12" who="#Marszalek">Fakty karygodnych zaniedbań tego typu w Zakładach Kędzierzyńskich, o których wiele pisano w prasie, alarmujący stan rzeczy w Zambrowie, który jest przedmiotem badań specjalnej komisji rządowej wymagają szybkiej naprawy. I więcej, musi nas to skłonić do przyjrzenia się jeszcze raz planom rozwoju tych i innych kluczowych zakładów w następnych latach. Nie wolno nam przecież dopuścić do tego, by wnikliwie planując produkcję tych zakładów, całą resztę — a dotyczy ona przecież warunków życia ludzi, którzy te plany będą wykonywać — traktować jako rzecz drugorzędną.</u> + <u xml:id="u-30.13" who="#Marszalek">Jeśli już mowa o błędach i zaniedbaniach, to chciałabym jeszcze parę słów poświęcić sprawie, która wprawdzie dotyczy stosunkowo niewielkiej liczby młodzieży, ale która należy do rzędu tzw. spraw nabrzmiałych i wymagających szybkich decyzji. Chodzi mi o młodych plastyków, o studentów i absolwentów szkół plastycznych. Młodzież ta boryka się z ogromnymi trudnościami. Na czym one polegają? Jeśli chodzi o studentów, głównie na tym, że dotychczasowy system stypendialny jest dla tych uczelni po prostu krzywdzący. Przy jego ustalaniu nie wzięto pod uwagę faktu, że poważną część stypendium student szkoły plastycznej musi wydatkować na materiały do nauki, bez których nie może w ogóle studiować, takie jak płótno, farby, materiał rzeźbiarski itd. Spór o przyznanie przez Ministerstwo Kultury na ten cel dodatkowych, stosunkowo zresztą niewielkich sum, toczy się od paru lat. Toczył się on także na posiedzeniach komisji sejmowych. Pragnę wyrazić przekonanie, że zostanie on szybko, już w toku wykonywania obecnego budżetu, rozstrzygnięty na korzyść studentów.</u> + <u xml:id="u-30.14" who="#Marszalek">Jeśli chodzi o absolwentów szkół plastycznych, to rzecz jest znacznie poważniejsza. Mamy zjawisko bezrobocia wśród młodych plastyków. Mamy także zjawisko, że absolwent szkoły plastycznej, na którego wykształcenie państwo łoży wielkie sumy, który często w trudnych warunkach uczy się przez kilka lat, wychodząc z uczelni nie znajduje pracy w swoim zawodzie. Nic dziwnego, że dużo jest w tej chwili rozgoryczenia wśród tej młodzieży. Rozgoryczenie jest tym większe, że przecież widzi ona, że często przy pracy wymagającej posiadanych przez nią kwalifikacji zatrudniani są ludzie, którzy takich kwalifikacji nie posiadają. Szerzy się przecież dalej np. w naszym wzornictwie przemysłowym, w dekoratorstwie — „radosna twórczość” ludzi pozbawionych poczucia estetyki, a tymczasem młodzi plastycy imać się muszą różnych zajęć nie mających nic wspólnego z plastyką.</u> + <u xml:id="u-30.15" who="#Marszalek">Sprawa planowego kierowania młodych plastyków do pracy zgodnie z ich kwalifikacjami oraz sprawa dekretu czy ustawy o wykonywaniu zawodu plastyka dojrzała już doprawdy do szybkiego rozwiązania.</u> + <u xml:id="u-30.16" who="#Marszalek">Wysoka Izbo! Poruszyłam parę problemów szczegółowych, dotyczących niektórych tylko grup młodzieży. Poruszyłam je dlatego, że wymagają szybkiego rozstrzygnięcia. Wyłączyłam je z ogromnej ilości ważnych i trudnych spraw, dotyczących życia młodzieży i jej rozwoju, które przyjdzie nam w najbliższym czasie rozwiązywać. Są to sprawy natury politycznej, gospodarczej i społecznej, najściślej związane z całością życia naszego kraju, z tym wielkim dziełem naprawy błędów, jakie podjęliśmy. Jasne jest dla nas wszystkich, że błędy te zaciążyły na procesie wychowania młodzieży, kształtowania jej postawy ideowej, moralności, stosunku do życia, które ją otacza. Ale mimo tych wszystkich błędów, mimo wielu ujemnych i niepokojących zjawisk dziś bardziej chyba niż kiedykolwiek możemy się przekonać, jak wiele trwałych wartości ideowych i moralnych wniosła nasza ideologia, nasza rewolucja do serc i umysłów młodego pokolenia. Te wartości winniśmy i będziemy pieczołowicie rozwijać i pogłębiać, stwarzać pełne warunki dla swobodnej, samodzielnej myśli i twórczego działania, w którym kształtować się będą charaktery i postawa ideowa ludzi naszych czasów, czasów rozkwitu socjalizmu. Pilnie baczyć musimy, by nie czynić niczego, co mogłoby sprzyjać wypaczaniu tych charakterów i tej postawy, postawy ludzi pragnących walczyć i walczących o mądre, sprawiedliwe życie.</u> + <u xml:id="u-30.17" who="#Marszalek">A jeśli już o tym mowa, pozwolę sobie wtrącić parę słów do niektórych tez zawartych w przemówieniach posłów Horodyńskiego i Łubieńskiego, a dotyczących tej właśnie sprawy kształtowania sumień i charakterów oraz wzajemnej tolerancji w stosunkach między ludźmi o różnych światopoglądach. Poseł Horodyński skarżył się na to, że referenci do spraw wyznań wypaczają sumienia. Nie mam zamiaru bronić zdarzających się, być może, wybryków niektórych referentów do spraw wyznań. Jeśli ten i ów z nich rzeczywiście poczyna sobie niezgodnie z wolą władzy ludowej, to trzeba wobec niego wyciągnąć wnioski. Ale nie przeceniajmy doprawdy wpływu referentów do spraw wyznań na kształtowanie ludzkich sumień. O ileż bardziej istotnym materiałem do rozważań na ten temat, powodem do prawdziwie uzasadnionego niepokoju powinny stać się dla nas liczne przykłady nietolerancyjności i presji moralnej wywieranej, zwłaszcza na młodzież, przez ludzi, którzy w rozmowach z referentami do spraw wyznań zasiadają po drugiej stronie biurka. Mogłabym przytoczyć wiele listów od młodzieży, które kończą się pełnym goryczy pytaniem: — „Co mam robić, jak obronić się przed tym naciskiem, czy mam wbrew swemu sumieniu ulec?” W listach są takie np. sprawy: — „Jestem niewierzący, ale ksiądz grozi matce karą bożą za to, że jej syn się nie modli, więc ona każę mi chodzić do kościoła”, albo: — „Mam kolegów i lubię ich i oni mnie lubią, ale je nie chodzę na naukę religii, a oni chodzą i ksiądz im mówi, żeby się z bezbożnikiem nie zadawali”, albo: — „Chcę się ożenić, ale ksiądz mówi mojej narzeczonej, która jest wierząca, że nie wolno jej żyć z bezbożnikiem”. Wiele, zbyt wiele jest przykładów wywierania bezpośredniego lub pośredniego nacisku na młode sumienia, a ze świecą nie znajdzie się faktów, by z ambony czy konfesjonału padała zachęta do tolerancji, do szacunku dla innego światopoglądu.</u> + <u xml:id="u-30.18" who="#Marszalek">Obecni tu na sali obrad przedstawiciele starszego pokolenia mówili już na temat tej wolności sumienia, która istniała wówczas, kiedy to religia katolicka była uznawana za oficjalnie panującą. Warto chyba również sięgnąć do historii kościoła katolickiego, przypomnieć sobie, jak to przez całe wieki tworzył on cały, doskonale zorganizowany, sprawnie działający system wychowywania ludzi w fanatyzmie, system krępowania swobody myśli ludzkiej, system sprzyjający szerzeniu się obskurantyzmu, strachu i obłudy.</u> + <u xml:id="u-30.19" who="#Marszalek">Posła Łubieńskiego niepokoi fakt istnienia Związku Młodzieży Polskiej jako jedynej ideowo-politycznej organizacji młodzieży. Widzi w tym przejaw ograniczenia wolności sumienia. Ale po pierwsze: nie może on chyba zaprzeczyć, że młodzież ma absolutną swobodę wstępowania lub niewstępowania do ZMP, że wstępując do ZMP wie o tym, jaki jest program tej organizacji i program ten świadomie przyjmuje. Po drugie: jest rzeczą znaną również, że w samej organizacji panuje atmosfera wzajemnego szacunku młodzieży o różnych światopoglądach, a jedyną metodą wychowywania w duchu światopoglądu marksistowskiego, który stanowi i stanowić będzie nadal fundamentalną zasadę programową Związku, że jedyną metodą jest metoda przekonywania, pobudzania młodzieży do samodzielnego myślenia, zapoznawania jej z bogatym dorobkiem najbardziej postępowej myśli ludzkiej. Warto to wziąć pod uwagę przy rozważaniu rozległego zagadnienia wolności sumienia i kształtowania charakterów.</u> + <u xml:id="u-30.20" who="#Marszalek">Wysoka Izbo! Żywa, twórcza dyskusja, która toczy się w całym narodzie, zatacza również coraz szersze kręgi wśród młodzieży. Towarzyszy jej szczera, żarliwa chęć usuwania z naszego życia zła i nieprawości, dalszego rozwijania tego, co w ogromnym dorobku naszego dziesięciolecia piękne i sprawiedliwe — gorące pragnienie budowania socjalistycznej ojczyzny. Nic więc dziwnego, że młodzież nasza rosnącym ciągle zaufaniem darzy kierowniczą i przodującą siłę tych przemian — Partię. To przecież partia — czerpiąca swą mądrość z nauki marksizmu-leninizmu i z praktycznego doświadczenia mas ludowych — śmiało obnażyła wypaczenia ubiegłego okresu. To Partia składa dziś odważną i twórczą samokrytykę ze swych błędów, samokrytykę nie tylko w słowach, ale i w czynach. To Partia — ucząca masy i ucząca się od mas — stoi na czele wielkiego dzieła rozwijania tego, co w ubiegłym okresie było słuszne, rewolucyjne, i wymiatania bez reszty brudu, który się przylepił, prostowania skrępowań i naprawy błędów. Dlatego wszystko, co w naszym narodzie zdrowe, ideowe, twórcze, myślące i twórczo działające, a więc również najlepsza młodzież, skupia się dziś jeszcze mocniej wokół Partii, darzy ją zaufaniem nie tylko jako — użyjmy słów poety — „mózg klasy, sprawę klasy, siłę klasy, chlubę klasy”, ale jako mózg, sprawę, siłę i chlubę całego narodu.</u> + <u xml:id="u-30.21" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-30.22" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Pragnę poinformować zebranych, że w ciągu trzech dni w dyskusji wysłuchaliśmy 47 wypowiedzi. Zapisało się ogółem 73 mówców, czyli pozostało nam jeszcze wysłuchać 26 wypowiedzi. Ponadto mamy w programie uchwalenie 4 ważnych ustaw, z których każda wymaga dyskusji, i zatwierdzenie 32 dekretów oraz szereg pomniejszych spraw.</u> + <u xml:id="u-30.23" who="#Marszalek">W tych warunkach na podstawie art. 42 ust. 2 pkt 4 regulaminu Sejmu PRL — Prezydium Sejmu proponuje zamknięcie dyskusji.</u> + <u xml:id="u-30.24" who="#Marszalek">Czy ktoś chce zabrać głos w tej sprawie? Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-30.25" who="#Marszalek">Czy jest jakiś sprzeciw przeciwko ternu wnioskowi? Nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-30.26" who="#Marszalek">Stwierdzam wobec tego, że Sejm powyższą propozycję przyjął. Dyskusja jest zamknięta.</u> + <u xml:id="u-30.27" who="#Marszalek">Proponowany przez Komisję Finansowo- Budżetową projekt ustawy budżetowej na rok 1956 jest zamieszczony w sprawozdaniu generalnym Komisji (druk nr 67).</u> + <u xml:id="u-30.28" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-30.29" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy budżetowej na rok 1956 z załącznikami od 1 do 7 w całości wraz z poprawkami Komisji Finansowo-Budżetowej — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-30.30" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-30.31" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-30.32" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-30.33" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę budżetową na rok 1956 z załącznikami od 1 do 7 w całości, wraz z poprawkami Komisji Finansowo-Budżetowej — jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-30.34" who="#Marszalek">Proponowany przez Komisję Finansowo- Budżetową projekt uchwały co do zatwierdzenia sprawozdania Rady Ministrów z wykonania budżetu za rok 1954 jest zamieszczony w sprawozdaniu Komisji (druk nr 68) i ma następujące brzmienie:</u> + <u xml:id="u-30.35" who="#Marszalek">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej zatwierdza przedstawione przez Radę Ministrów sprawozdanie z wykonania budżetu państwa za rok 1954.” Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-30.36" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-30.37" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-30.38" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-30.39" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u> + <u xml:id="u-30.40" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm sprawozdanie Rady Ministrów z wykonania budżetu państwa za rok 1954 jednomyślnie zatwierdził.</u> + <u xml:id="u-30.41" who="#Marszalek">Ogłaszam przerwę 20-minutową.</u> + <u xml:id="u-30.42" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min. 45 do godz. 20 min. 15.)</u> + <u xml:id="u-30.43" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-30.44" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu postanowiło uzupełnić porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia przez dodanie sprawozdania Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Spraw Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o amnestii (druki nr 69 i 81).</u> + <u xml:id="u-30.45" who="#Marszalek">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Stanisławowi Pawlakowi.</u> + <u xml:id="u-30.46" who="#Marszalek">Poseł Pawlak Stanisław: Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji Spraw Ustawodawczych oraz Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości przedstawiam Wysokiej Izbie pod rozwagę projekt ustawy o amnestii.</u> + <u xml:id="u-30.47" who="#Marszalek">Ze względu na wagę polityczną i społeczną zagadnienia projekt ten budzi szczególne zainteresowanie całego społeczeństwa. Projekt przewiduje zastosowanie całkowitej lub częściowej amnestii do niektórych przestępstw pospolitych — o których będę mówił później — i do znacznej większości przestępstw o charakterze politycznym, przestępstw, które sprowadzają się do walki przeciwko władzy ludowej, walki przeciwko przemianom społecznym, jakie dokonały się w Polsce w ciągu minionych 11 lat.</u> + <u xml:id="u-30.48" who="#Marszalek">Dlaczego uważamy wszyscy za możliwe i celowe udzielenie amnestii za tego rodzaju przestępstwa?</u> + <u xml:id="u-30.49" who="#Marszalek">Na pewno nie dlatego, byśmy uważali za niesłuszne ściganie takich przestępstw. Pamiętamy wszyscy pierwsze lata demokracji ludowej w Polsce. Choć sporo czasu dzieli nas od nich, dotąd żyje w nas żal i okrywa żałoba po tysiącach naszych towarzyszy walki — działaczy robotniczych i chłopskich, demokratów i patriotów, pracowników Państwa Ludowego, którzy padli wtedy od skrytobójczych kul reakcyjnych terrorystów.</u> + <u xml:id="u-30.50" who="#Marszalek">Ci nasi towarzysze polegli w walce o słuszną sprawę, o sprawę socjalizmu i demokracji, o sprawę wolności człowieka pracy w Polsce, o sprawę niepodległości i rozwoju naszej ojczyzny. Dłonią tych, którzy w nich mierzyli, kierowały ciemne, złowrogie siły — siły wstecznictwa, narzędzia rodzimych i obcych wyzyskiwaczy, siły, które nie jeden raz w dziejach Polski sprowadzały ucisk i nędzę na ludzi pracy, sprowadzały nieszczęście na nasz kraj. Władza ludowa słusznie karała organizatorów i uczestników reakcyjnego podziemia, słusznie paraliżowała ich przestępczą działalność.</u> + <u xml:id="u-30.51" who="#Marszalek">Jeżeli w obecnej chwili uważamy za możliwe i celowe udzielenie szerokiej amnestii ludziom, którzy popełnili przestępstwa wobec władzy ludowej, to dzieje się to dlatego, że od pierwszych lat powojennych, kiedy liczba tego rodzaju przestępstw była stosunkowo największa, minęło już sporo czasu, że ostatnie lata przyniosły nam poważne przemiany w nastrojach i stanowisku nawet najbardziej zacofanych środowisk, bo zmieniła się również sytuacja międzynarodowa, w jakiej wypada nam walczyć i pracować.</u> + <u xml:id="u-30.52" who="#Marszalek">W pierwszych latach władzy ludowej elementom reakcyjnym udawało się niekiedy pociągać za sobą mniej świadome warstwy społeczeństwa przy pomocy kłamliwego, oszukańczego, rzekomo patriotycznego frazesu. Ta wielka prawda, że obóz demokracji, obóz, który w masach ludowych, w robotnikach i chłopach widzi gospodarza ojczyzny, jest jedynym przedstawicielem rzeczywistego patriotyzmu, nie była jeszcze wyraźna dla wszystkich Polaków dobrej woli. Dziś jest inaczej.</u> + <u xml:id="u-30.53" who="#Marszalek">Dziś o roli obozu demokracji w dziejach Polski mówią fakty naszego budownictwa. Mówi fakt, że w ciągu stosunkowo niewielkiego czasu przekształciliśmy Polskę z kraju stosunkowo zacofanego gospodarczo w kraj o rozwiniętym przemyśle, że milionom ludzi zapewniliśmy pracę w socjalistycznym sektorze naszej gospodarki narodowej, że wielu setkom tysięcy dzieci robotniczych i chłopskich zapewniliśmy dostęp do wiedzy i kwalifikacji.</u> + <u xml:id="u-30.54" who="#Marszalek">Dalecy jesteśmy od zamykania oczu na ciemne strony naszej rzeczywistości. Wiemy — i mowa była już o tym również na tej sali — o niskich płacach wielu kategorii robotników i pracowników, o ciężkich trudnościach mieszkaniowych, o brakach w zaopatrzeniu, o niedostatkach w naszym systemie zarządzania gospodarką narodową, o-troskach naszej wsi, o wielu innych sprawach, które wymagają naprawy i rozwiązania. Ale dla nikogo, kto pamięta Polskę taką, jaką wyłaniała się ona z wojennej pożogi w roku 1945, i porównuje ją z Polską dzisiejszą, Polską 1956 roku, nie ulega wątpliwości fakt, że dokonaliśmy w tym dziesięcioleciu olbrzymiego kroku — więcej, skoku naprzód. Skoku naprzód nie tylko jeśli idzie o strukturę społeczną kraju, o to, że nie ma dziś wyzyskiwaczy czy wielkich kapitalistów, ale również jeśli idzie o rozwój gospodarczy kraju, o rozwój sił wytwórczych Polski — a więc to, co w ostatecznym wyniku decyduje o stopie życiowej narodu, każdego obywatela.</u> + <u xml:id="u-30.55" who="#Marszalek">Fakty takie, jak odbudowa Warszawy, jak budownictwo Nowej Huty — by wziąć tylko najprostsze i najbardziej znane, rzucające się w oczy — przemawiają nie tylko do ludzi politycznie świadomych, przełamują one przegrody niechęci i nieufności wznoszone przez dziesięciolecia reakcyjnej propagandy, nagonki antykomunistycznej i antyradzieckiej przez przedstawicieli i ideologów klas wyzyskujących. Uczciwi ludzie, którzy ulegali kiedyś tej propagandzie, mieli czas przekonać się, kto naprawdę w Polsce służy narodowi i ojczyźnie, a kto działa na ich szkodę.</u> + <u xml:id="u-30.56" who="#Marszalek">Jeśli od szeregu lat nie udało się elementom reakcyjnym w Polsce, mimo gorączkowych wysiłków emisariuszy z zagranicy i hojnych subwencji obcych mocarstw, zmontować w kraju poważniejszej organizacji reakcyjnego podziemia — to jest w tym zasługa naszych władz państwowych, które umieją walczyć z reakcją. Jest w tym przede wszystkim zasługa naszego ustroju, naszego budownictwa, faktów naszego życia, które przekonują nawet ludzi najbardziej zacofanych, ulegających do niedawna poglądom wstecznym, że nie należy walczyć przeciwko władzy ludowej, gdyż władza ta uczciwie i skutecznie pracuje dla dobra kraju, dla dobra narodu. Kurczenie się bazy społecznej reakcji, odchodzenie od reakcji olbrzymiej większości jej byłych zwolenników, polityczne bankructwo reakcyjnego podziemia — oto co przede wszystkim leży u podstaw naszych sukcesów w walce z reakcją. Ludzie w Polsce mają do nas niejedną pretensję — często słuszną, a czasami i niesłuszną — ale nikt nie chce powrotu do władzy klas wyzyskujących, nikt nie chce oddać folwarków obszarnikom, a przemysłu — rodzimym i obcym kapitalistom. Na tym polega nasze zasadnicze zwycięstwo.</u> + <u xml:id="u-30.57" who="#Marszalek">Elementy reakcyjne w Polsce stawiały na trzecią wojnę, liczyły, że siłom awanturniczym w krajach imperialistycznych uda się rozpętać wojnę przeciwko obozowi socjalizmu, pchnąć ludzkość w odmęty nowej, wodorowo-atomowej rzezi światowej.</u> + <u xml:id="u-30.58" who="#Marszalek">Przestępcze to były rachuby i tylko bardzo nieliczne jednostki dawały się im pociągnąć. Dzisiaj jednak nawet ci szaleńcy widzą, że kombinacje reakcji były nie tylko przestępcze, ale i złudne, fałszywe. Z roku na rok rośnie siła obozu socjalizmu — siła gospodarcza i siła obronna. Coraz większa jest liczba takich krajów, które choć zachowują ustrój kapitalistyczny, przeciwstawiają się stanowczo blokom wojennym, knowaniom zwolenników nowej wojny światowej. Hasło pokojowego współżycia państw o różnym ustroju społecznym, do niedawna głoszone jedynie przez komunistów, staje się coraz popularniejsze wśród rozsądnych ludzi wszelkich poglądów politycznych, od socjaldemokratów aż po konserwatystów. Ten rozwój sytuacji międzynarodowej jest dodatkowym, a niezwykle poważnym czynnikiem bankructwa ideowego obozu reakcji polskiej.</u> + <u xml:id="u-30.59" who="#Marszalek">Świadectwem siły ideowej obozu demokracji polskiej jest przebieg toczącej się obecnie w całym kraju — między innymi w prasie — dyskusji na temat krytycznej analizy naszej dotychczasowej pracy, zwłaszcza zaś szkodliwych skutków, jakie wywarł u nas kult jednostki. Co jest charakterystyczne dla tej dyskusji — to przecież to, że niemal wszyscy jej uczestnicy zabierając głos wychodzą z naszej platformy socjalistycznego budownictwa. Przebywający w Polsce wybitny parlamentarzysta brytyjski dał wyraz swemu zdumieniu, że szeroka dyskusja tocząca się w Polsce — dyskusja, po której pewni kapitalistyczni obserwatorzy spodziewali się osłabienia więzi naszego kraju ze Związkiem Radzieckim, z całym obozem socjalizmu — wręcz przeciwnie, przyczynia się do poważnego umocnienia tych więzi, do wzmocnienia sympatii społeczeństwa polskiego dla Związku Radzieckiego i dla Komunistycznej Partii ZSRR. Jest to niewątpliwie prawda. Jeszcze bardziej prawdą jest, że ta dyskusja daje świadectwo sile władzy ludowej w Polsce, że umacnia ona więź między obozem demokracji polskiej, między jego przodującą siłą — Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą a najszerszymi masami narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-30.60" who="#Marszalek">Bankructwo ideowe, bezsilność ideowa reakcji polskiej sprawiają, że bardzo wielu jej byłych zwolenników znalazło sobie normalne miejsce w polskim życiu, uczciwie pracuje na stanowiskach, które im powierzyła władza ludowa, coraz bardziej zbliża się praktycznie do obozu demokratycznego, że obóz reakcyjny porzucają nawet ludzie, którzy z nim kiedyś się całkowicie związali.</u> + <u xml:id="u-30.61" who="#Marszalek">Charakterystycznym zjawiskiem jest, że w ciągu ostatnich miesięcy do redakcji gazet, do radia, do władz państwowych, do działaczy społecznych coraz częściej zaczęły wpływać i wpływają nadal listy od ludzi, którzy dotąd ukrywali się, gdyż byli poszukiwani za działalność reakcyjną, a obecnie proszą o danie im możliwości powrotu do normalnej pracy, możliwości wykazania czynami, że zerwali raz na zawsze z antyludową robotą. Co to oznacza, jeśli nie to, że ludzie ci zrozumieli szkodliwość i bezcelowość swojej działalności, że nawet u nich dojrzała świadomość ideowego bankructwa reakcji polskiej, słuszności sprawy demokracji ludowej.</u> + <u xml:id="u-30.62" who="#Marszalek">Czy należy przypuszczać, że ten proces dojrzewania ogranicza się do ludzi znajdujących się na wolności, że nie dociera on do tych, którzy w swoim czasie zostali ujęci i sprawiedliwie skazani na więzienie?</u> + <u xml:id="u-30.63" who="#Marszalek">Byłoby to chyba przypuszczenie fałszywe. Świadomość bankructwa ideowego reakcji polskiej, fałszywości, bezcelowości i beznadziejności dalszej walki przeciwko władzy ludowej z całą pewnością z jeszcze większą mocą narastała i narasta wśród tych byłych zwolenników reakcji, którzy za swą przestępczą działalność odbywają karę. Dlatego wypada przyłączyć się. do zdania Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, który w expose Premiera stwierdził, że — „w miarę postępu i rozwoju budownictwa socjalistycznego, w miarę umacniania się naszej ludowej państwowości, możemy złagodzić środki represyjne w stosunku do tych, którzy niegdyś w okresie ostrej walki klasowej działali przeciwko rewolucji, przeciwko władzy ludowej. Ludzie ci w dużej części przeszli niewątpliwie przez przemianę świadomości i należy umożliwić im powrót do normalnego życia. Znajdą się oni już dziś w otoczeniu społeczeństwa, które potrafi ich lepiej wychować na dobrych obywateli.” Sprawa ta posiada jeszcze jeden aspekt. W pierwszych miesiącach powojennych setki tysięcy Polaków znajdowały się za granicą. Przyczyn było tu wiele. Jedni służyli w formacjach wojskowych polskich na Zachodzie, inni znaleźli się w zachodnich strefach Niemiec, gdzie wywiózł ich w swoim czasie na zachód hitlerowski okupant. Wśród mas uchodźców polskich elementy reakcyjne rozpętały zaciętą walkę przeciwko powrotowi do ojczyzny. Straszono tych ludzi wszelkimi okropnościami, jakie mają ich oczekiwać w kraju. Część z nich należała do stronnictw reakcyjnych, wrogich władzy ludowej. Wszystko to sprawiło, że mimo powrotu do kraju poważnej masy obywateli pozostała na Zachodzie niemała część emigracji polskiej.</u> + <u xml:id="u-30.64" who="#Marszalek">Od tego czasu minęło z górą 10 lat. 10 lat budownictwa w kraju i równocześnie 10 lat gnicia i rozkładu wśród prowodyrów polskich na emigracji. Dość rzucić okiem na szpalty emigranckich pisemek, by zobaczyć, jak każde z emigranckich pseudostronnictw zdążyło już rozpaść się na kilka towarzystw kanapowych, pretendujących do nazwy ugrupowań politycznych, jak działają tam już trzy rzekome — „ośrodki władzy”, jak przywódcy każdej grupki zarzucają przywódcom wszystkich konkurencyjnych grupek, że wysługują się różnym wywiadom, że żyją pogonią za obcymi subwencjami, że działają na szkodę kraju. Trzeba powiedzieć, że każdy z nich mówi sporo prawdy o swych konkurentach, wart Pac pałaca, a pałac Paca — jak mówi przysłowie. Ale obok tych zbankrutowanych graczy są na emigracji tysiące uczciwych ludzi, którzy tęsknią za krajem, którzy mają dość reakcyjnych knowań, ludzi, na których czekają w domu ich rodziny, ludzi, którzy mogliby żyć wśród nas, pracować uczciwie, cieszyć się wraz z nami naszymi osiągnięciami i martwić się wraz z nami naszymi troskami. Czynnikiem, który powstrzymał i powstrzymuje wielu z nich, jest obawa, czy nie zostaną pociągnięci do odpowiedzialności za swą dawną działalność emigracyjną lub krajową. Co prawda tacy, którzy wracają — a byli wśród nich i premierzy emigranckich — „rządów” — spotkali się z przyjaznym przyjęciem. Ale przyjęcie to było aktem jednostkowej łaski, nie opierało się na przepisach prawnych.</u> + <u xml:id="u-30.65" who="#Marszalek">Wydaje się, że stworzenie podstaw prawnych dla szerokiego powrotu emigrantów jest rzeczą niezbędną i celową.</u> + <u xml:id="u-30.66" who="#Marszalek">Z wszystkich tych założeń wynika obecny projekt amnestii. Szeroki zakres tego projektu odpowiada obecnej sytuacji w kraju i sytuacji międzynarodowej, odpowiada sile władzy ludowej. Silny może sobie pozwolić na to, aby w tak szerokim zakresie wybaczyć winy wczorajszym przeciwnikom i tym, którzy zbłądzili. Obejmujemy obecnym projektem amnestii w znacznie szerszym niż kiedykolwiek przedtem zakresie przestępstwa antypaństwowe i do nich zbliżone.</u> + <u xml:id="u-30.67" who="#Marszalek">Projekt ustawy przewiduje szeroką amnestię dla popełnionych przed dniem 15 kwietnia przestępstw tego rodzaju, przy czym spod działania amnestii nie mają być wyłączone żadne, nawet najcięższe przestępstwa, jak na przykład szpiegostwo czy zamach terrorystyczny.</u> + <u xml:id="u-30.68" who="#Marszalek">Art. 1. projektu ustawy przewiduje puszczenie w niepamięć i przebaczenie przestępstw antypaństwowych i do nich zbliżonych, za które przewiduje się jako karę najwyższą do 5 lat więzienia lub aresztu. Puszczenie w niepamięć i przebaczenie tych przestępstw oznacza uznanie ich za niebyłe — sprawy o te przestępstwa nie będą wszczynane, a postępowanie już wszczęte zostanie umorzone. W sprawach osądzonych, orzeczonych, a jeszcze nie wykonanych w całości lub części zarówno kary zasadnicze, jak i dodatkowe ulegają darowaniu, a karty karne zostaną usunięte z rejestru skazanych. Innymi słowy zastosowanie amnestii do osób skazanych za te przestępstwa równoznaczne jest z całkowitym zdjęciem z tych osób piętna karalności.</u> + <u xml:id="u-30.69" who="#Marszalek">W sprawach o ciężkie przestępstwa antypaństwowe, tj. zagrożone karą więzienia powyżej lat 5 albo karami surowszymi, projekt ustawy przewiduje darowanie, łagodzenie lub zamianę orzeczonych kar, a mianowicie: całkowitemu darowaniu uległaby kara pozbawienia wolności orzeczona do lat 5, złagodzeniu o połowę uległaby kara orzeczona powyżej lat 5, lecz nie wyżej lat 10, złagodzeniu o 1/3 kara więzienia orzeczona powyżej lat 10, a zamianie kara dożywotniego więzienia na karę 12 lat więzienia, zaś kara śmierci na karę 15 lat więzienia.</u> + <u xml:id="u-30.70" who="#Marszalek">Art. 5 projektu ustawy przewiduje, iż w przypadku gdy z okoliczności sprawy wynika, że przestępstwo zagrożone jest karą do lat 5, a więc karą, która uległaby darowaniu z mocy amnestii — postępowanie karne winno być umorzone. W praktyce oznacza to, że również w sprawach o cięższe przestępstwa antypaństwowe popełnione przed dniem 15 kwietnia 1956 r. nie będą zapadały wyroki skazujące, jeżeli w toku postępowania zostanie stwierdzona stosunkowo mała wina sprawcy. Projekt ustawy przewiduje również uprawnienia Sądu Najwyższego lub Najwyższego Sądu Wojskowego do umorzenia postępowania na wniosek Prokuratora Generalnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w sprawach o najcięższe przestępstwa antypaństwowe.</u> + <u xml:id="u-30.71" who="#Marszalek">Z uprawnień tych Sąd Najwyższy winien korzystać jedynie w przypadkach wyjątkowych, w szczególności, gdy sprawca przestępstwa sam zgłosił się do organów powołanych do ścigania przestępstw. Ten przepis projektu ustawy niewątpliwie powinien ułatwić powrót do normalnego życia tym sprawcom nawet najcięższych przestępstw antypaństwowych, którzy pozostają jeszcze w ukryciu.</u> + <u xml:id="u-30.72" who="#Marszalek">Obok przestępstw antypaństwowych i do nich zbliżonych amnestią zostaną objęte również popełnione do dnia 15 kwietnia lżejsze przestępstwa pospolite, naruszenia dyscypliny pracy, wykroczenia skarbowe i lżejsze występki skarbowe oraz czyny objęte orzecznictwem Komisji Specjalnej do Walki z Nadużyciami i Szkodnictwem Gospodarczym. Przestępstwa pospolite zagrożone karą pozbawienia wolności do lat 2 (dla kobiet do lat 3, a gdy mają dziecko poniżej lat 14, do lat 5) — puszcza się w niepamięć i wybacza. Jeżeli chodzi o przestępstwa zagrożone karami surowszymi, to ulegają darowaniu kary pozbawienia wolności orzeczone w rozmiarze do lat 2, a dla kobiet do 3 względnie 5 lat. Puszczeniu w niepamięć ulegają również wszystkie wykroczenia i naruszenia dyscypliny pracy. Puszczenie w niepamięć przestępstw, wykroczeń i naruszeń dyscypliny pracy równoznaczne jest z uznaniem ich za niebyłe i powoduje usunięcie kart karnych z rejestru skazanych. Jeżeli chodzi o naruszenie dyscypliny pracy, to objęcie ich amnestią winno spowodować również wykreślenie wszystkich adnotacji z akt osobowych pracownika.</u> + <u xml:id="u-30.73" who="#Marszalek">Projekt ustawy nie przewiduje łagodzenia kar orzeczonych za przestępstwa pospolite w rozmiarze wyższym niż 2 lata pozbawienia wolności (w odniesieniu do kobiet 3 względnie 5 lat pozbawienia wolności), gdyż nie istnieją przesłanki uzasadniające okazanie łaski sprawcom cięższych przestępstw pospolitych. Tak więc nie korzystają z amnestii bandyci, mordercy, malwersanci na dużą skalę, różni złodzieje grosza publicznego itd., gdyż wobec nich z reguły orzekane są kary wyższe niż 2 lata więzienia. Wyłączeni spod amnestii w zakresie przestępstw pospolitych są w projekcie ustawy recydywiści, tj. przestępcy, którzy już po od byciu kary popełnili ponowne przestępstwo z tych samych pobudek lub tego samego rodzaju. W odniesieniu bowiem do przestępców tego rodzaju nie można mieć pewności, że po Skorzystaniu z dobrodziejstwa amnestii wrócą do uczciwego życia.</u> + <u xml:id="u-30.74" who="#Marszalek">Konsekwentnie rozwijając tę słuszną myśl projektu rządowego komisja sejmowa proponuje uzupełnienie projektu ustawy przepisem stanowiącym, że spod amnestii wyłączone będą również przestępstwa pospolite, których sprawcy zostaną skazani na karę pozbawienia wolności za przestępstwo popełnione z tych samych pobudek lub tego samego rodzaju w ciągu 2 lat od wejścia w życie ustawy. W tym przypadku wydane już orzeczenia o zastosowaniu amnestii uległyby uchyleniu. Przepis ten stanowić będzie przestrogę przed powrotem na drogę przestępstwa dla osób, które skorzystały z dobrodziejstw amnestii. Zdaniem komisji sejmowej tego rodzaju przepisy dotyczące wyłączenia spod działania amnestii recydywistów będą stanowiły konieczną ochronę ludzi pracy przed sprawcami przestępstw najbardziej dokuczliwych, jak np. przestępstwa o podłożu chuligańskim, kradzieże, przywłaszczenia mienia społecznego itp.</u> + <u xml:id="u-30.75" who="#Marszalek">Projekt ustawy przewiduje puszczenie w niepamięć i przebaczenie wszystkich przestępstw popełnionych przed dniem powrotu do kraju przez repatriantów, to jest przez obywateli i byłych obywateli polskich, którzy już powrócili lub powrócą z zagranicy w ramach repatriacji do dnia 22 lipca 1957 r. Przeciwko repatriantom, którzy dopuścili się przestępstw, nie będzie się wszczynało postępowania karnego, a już wszczęte postępowanie ulegnie umorzeniu. W sprawach już osądzonych orzeczone kary daruje się, a karty karne usuwa się z rejestru skazanych.</u> + <u xml:id="u-30.76" who="#Marszalek">Spod dobrodziejstwa amnestii byłyby wyłączone jedynie zbrodnie zabójstw ludności, dokonywane w okresie wojny w interesie okupanta, to jest zbrodnie określone w art. 1 punkt 1 dekretu z dnia 31 sierpnia 1944 r. o wymiarze kary dla faszystowsko-hitlerowskich zbrodniarzy winnych zabójstw i znęcania się nad ludnością cywilną i jeńcami oraz dla zdrajców narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-30.77" who="#Marszalek">Zgodnie z art. 8 projektu ustawy przewiduje się zaniechanie ścigania przestępstw polegających na kolaboracji z okupantem w okresie wojny i faszyzacji życia państwowego w Polsce przedwrześniowej. Zaniechanie ścigania tych przestępstw uzasadnione jest przede wszystkim znacznym upływem czasu od ich popełnienia oraz niepowtarzalnym charakterem tych przestępstw. Osobom już skazanym za te przestępstwa wymierzone kary, zależnie od ich wysokości, zostaną darowane, złagodzone lub zamienione na zasadach przewidzianych dla sprawców przestępstw antypaństwowych. Zastosowanie amnestii do osób skazanych już za te przestępstwa uzasadnione jest tym, że kary wymierzone za te przestępstwa były zwłaszcza w pierwszym okresie po wyzwoleniu bardzo surowe, że osoby skazane odbyły znaczną część wymierzonej kary i w zasadzie dotąd nie korzystały z amnestii. Z dobrodziejstwa amnestii nie korzystaliby jedynie sprawcy zabójstw dokonywanych w interesie okupanta.</u> + <u xml:id="u-30.78" who="#Marszalek">Na uwagę zasługuje przepis art. 9 projektu ustawy, z którego wynika, że zastosowanie poprzednich aktów amnestyjnych lub indywidualnych aktów łaski nie stanowi przeszkody do korzystania z ponownego dobrodziejstwa amnestii, lecz że amnestię w tym wypadku stosuje się biorąc za podstawę karę już poprzednio złagodzoną.</u> + <u xml:id="u-30.79" who="#Marszalek">Oczywiście amnestia dotyczy przestępców, a więc ludzi słusznie skazanych przez sądy względnie takich, którym słusznie zostało wytoczone śledztwo o takie lub inne przestępstwa. Mogą być takie wypadki, że ktoś uważa się za niewinnego, że domaga się nie amnestii, a więc aktu łaski, lecz rehabilitacji, a więc aktu sprawiedliwości. Projekt ustawy daje więc podejrzanemu lub oskarżonemu o popełnienie przestępstwa, w stosunku do którego umorzono postępowanie na podstawie amnestii bez przeprowadzenia rozprawy sądowej, prawo żądania rozpoznania sprawy przez sąd. Ten przepis ustawy daje możność uzyskania pełnej rehabilitacji tym, którzy nie czując się winni popełnienia przestępstwa nie zechcą skorzystać z dobrodziejstw amnestii. Rzecz jasna, że zastosowanie ustawy o amnestii w niczym nie uszczupla praw do rehabilitacji i rewizji spraw osób skazanych, które uważają, że wymierzona im kara była w całości lub części niesprawiedliwa z powodu nadużyć lub nieprawidłowości popełnionych w toku postępowania karnego.</u> + <u xml:id="u-30.80" who="#Marszalek">Projekt ustawy zawiera szereg przepisów proceduralnych, które mają zapewnić szybkie i zarazem ścisłe wykonanie ustawy. W sprawach o przestępstwa stosowanie amnestii będzie należało do wyłącznej kompetencji sądu lub prokuratora. Osobom zainteresowanym służy prawo wniesienia zażalenia do wyższej instancji na wszystkie postanowienia wydane w przedmiocie stosowania amnestii.</u> + <u xml:id="u-30.81" who="#Marszalek">Projekt ustawy jest na pozór zawiły. Wynika to stąd, że unika on ogólnikowych określeń i we wszystkich przypadkach odsyła lub powołuje się na konkretne przepisy prawa, eliminując tym samym możliwość niejednolitego i dowolnego interpretowania ustawy. Ścisłość ujęcia poszczególnych zagadnień, które cechuje projekt ustawy, daje gwarancję szybkiego, lecz zarazem ścisłego wykonania amnestii.</u> + <u xml:id="u-30.82" who="#Marszalek">Wysoka Izbo! Za kilka dni po uchwaleniu przez Sejm ustawy o amnestii wyjdą z więzienia i wrócą do domu, do ojców i matek, do żon i dzieci, do sióstr i braci ci, którzy popełnili przestępstwa i władza ludowa wspaniałomyślnie przebaczyła im winy. Powrócą również i ci, którzy pod wpływem obcej i wrogiej propagandy pozostali za granicą względnie po wyzwoleniu opuścili kraj.</u> + <u xml:id="u-30.83" who="#Marszalek">Pomóżmy tym ludziom, tym z kraju i tym z zagranicy, stwórzmy im warunki, otoczmy ich serdeczną opieką, zadajmy sobie trud i w ministerstwach, instytucjach, fabrykach, gospodarstwach rolnych znajdźmy dla nich odpowiednie zajęcia w przekonaniu, że powrót ich do społeczeństwa będzie równocześnie powrotem do wspólnej pracy w budowie Polski Ludowej, Polski sprawiedliwej.</u> + <u xml:id="u-30.84" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych oraz Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości wnoszę o uchwalenie przez Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej projektu ustawy o amnestii, która będzie nowym czynnikiem prawnym, który jeszcze mocniej zespoli nasz naród, zjednoczy go we Froncie Narodowym.</u> + <u xml:id="u-30.85" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-30.86" who="#Marszalek">Na tym kończymy dzisiejsze obrady.</u> + <u xml:id="u-30.87" who="#Marszalek">Dyskusja nad projektem ustawy o amnestii odbędzie się jutro. Uprzejmie proszę o zapisywanie się do głosu na kartkach z podaniem imienia, nazwiska i województwa.</u> + <u xml:id="u-30.88" who="#Marszalek">Do Prezydium Sejmu wpłynęły dwie interpelacje:</u> + <u xml:id="u-30.89" who="#Marszalek">1.Interpelacja posłów Edwarda Turowskiego i Gerharda Skoka w sprawie zlikwidowania katastrofalnej sytuacji Olsztyńskich Zakładów Graficznych.</u> + <u xml:id="u-30.90" who="#Marszalek">2.Interpelacja posłów Wojewódzkiego Zespołu Poselskiego woj. lubelskiego w sprawie budowy radiostacji lokalnej w Lublinie.</u> + <u xml:id="u-30.91" who="#Marszalek">Interpelacje te, w myśl art. 53 regulaminu Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Prezydium Sejmu przesłało Prezesowi Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-30.92" who="#Marszalek">Podaję komunikat:</u> + <u xml:id="u-30.93" who="#Marszalek">Posiedzenie Komisji Komunikacji i Łączności odbędzie się jutro, dnia 27 kwietnia, o godz. 9.30 w sali Domu Poselskiego.</u> + <u xml:id="u-30.94" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-30.95" who="#Marszalek">Następne posiedzenie Sejmu odbędzie się jutro, dnia 27 kwietnia, o godz. 10.</u> + <u xml:id="u-30.96" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-30.97" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 20 min. 55.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00022-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00022-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..67920cb --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00022-01/header.xml @@ -0,0 +1,112 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00022-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>22 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>22 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">22</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1956-04-27</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterZdrowiaJerzySztachelski" role="speaker"> + <persName>Minister Zdrowia Jerzy Sztachelski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAdamowskiLeon" role="speaker"> + <persName>Poseł Adamowski Leon</persName> + </person> + <person xml:id="PoselAlbrechtJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Albrecht Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBoczekHelena" role="speaker"> + <persName>Poseł Boczek Helena</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBulskaBarbara" role="speaker"> + <persName>Poseł Bulska Barbara</persName> + </person> + <person xml:id="PoselChmuraAlicja" role="speaker"> + <persName>Poseł Chmura Alicja</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDobraczynskiJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Dobraczyński Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDubowskiKazimierz" role="speaker"> + <persName>Poseł Dubowski Kazimierz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFrankowskiJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Frankowski Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFurmaniakEugenia" role="speaker"> + <persName>Poseł Furmaniak Eugenia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGosciminskaWanda" role="speaker"> + <persName>Poseł Gościmińska Wanda</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJaszczukowaMaria" role="speaker"> + <persName>Poseł Jaszczukowa Maria</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKaliszewskiStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Kaliszewski Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKuroczkoEustachy" role="speaker"> + <persName>Poseł Kuroczko Eustachy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLewinskaPelagia" role="speaker"> + <persName>Poseł Lewińska Pelagia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMarchlewskiTeodor" role="speaker"> + <persName>Poseł Marchlewski Teodor</persName> + </person> + <person xml:id="PoselOsmanczykEdmund" role="speaker"> + <persName>Poseł Osmańczyk Edmund</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSkokGerhard" role="speaker"> + <persName>Poseł Skok Gerhard</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSpychalskiWladyslawWitold" role="speaker"> + <persName>Poseł Spychalski Władysław Witold</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStasiakLudomir" role="speaker"> + <persName>Poseł Stasiak Ludomir</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSztachelskaIrena" role="speaker"> + <persName>Poseł Sztachelska Irena</persName> + </person> + <person xml:id="PoselToczekTadeusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Toczek Tadeusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTomczykZofia" role="speaker"> + <persName>Poseł Tomczyk Zofia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWasilkowskaZofia" role="speaker"> + <persName>Poseł Wasilkowska Zofia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWojtkowskiAndrzej" role="speaker"> + <persName>Poseł Wojtkowski Andrzej</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWykaKazimierz" role="speaker"> + <persName>Poseł Wyka Kazimierz</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00022-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00022-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..950b7aa --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00022-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,1021 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 22 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 27 kwietnia 1956 r.</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszalek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Protokół 21 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">O godz. 10 min. 15 — podobnie jak wczoraj — zbierze się w sali posiedzeń Rady Państwa Rada Seniorów celem ustalenia pewnych szczegółów porządku dziennego.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu ustaliło porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia, który został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Dyskusja nad sprawozdaniem Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Spraw Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o amnestii (druki nr 69 i 81).</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj olsztyńskiego Kazimierzowi Dubowskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselDubowskiKazimierz">Wysoki Sejmie! Wśród wielu bardzo ważnych ustaw, omawianych na komisjach sejmowych, na szczególną uwagę zasługuje ustawa o amnestii.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselDubowskiKazimierz">Ustawa ta ma niezwykle doniosłe znaczenie polityczne w kraju i poza granicami naszego kraju. Ma ona bowiem bardzo szeroki zasięg na przestępstwa pospolite i polityczne w kraju, daje możność skorzystania z niej Polakom znajdującym się za granicą, którzy będąc karmieni wrogą propagandą, nie mogli dotychczas powziąć ostatecznej decyzji powrotu do kraju i najbliższych krewnych.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselDubowskiKazimierz">Amnestia umożliwia powrót do kraju i daje wszechstronne możliwości włączenia się do twórczej pracy narodu polskiego, budującego coraz to lepsze życie dla siebie i swoich dzieci. Na tak szeroki akt łaski i wielkoduszności było stać tylko władzę ludu pracującego, którą cechuje troska, aby obywatelom, którzy w przeszłości zbłądzili, dać możność powrotu do normalnego życia, z tym nawet podkreśleniem, że ich winy będą puszczone w niepamięć. Jest to jeden z poważnych bodźców, aby ci, którzy skorzystają z amnestii, mogli śmiało i ofiarnie włączyć się do twórczej pracy w Polsce Ludowej według swoich kwalifikacji, Na tak szeroki akt łaski, na taką amnestię pozwala siła Polski Ludowej, nasz dorobek okresu 11-lecia, dorobek osiągnięty dzięki naszemu ustrojowi państwowemu, który potrafił wydźwignąć kraj z zacofania i ruin spowodowanych przez faszyzm, z którym kumali się przed wojną pseudo-wodzowie narodu polskiego — Polski sanacyjnej.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselDubowskiKazimierz">Łaska i wielkoduszność władzy ludowej ma swoją głęboką wymowę tym bardziej, że darowane są winy popełnione w okresie początkowych najcięższych lat dźwigania kraju z ruin, w okresie tworzenia się naszej państwowości ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselDubowskiKazimierz">U nas amnestia ma zasięg niespotykany w Polsce przedwrześniowej, w której z amnestii nie mogły skorzystać szczególnie osoby skazane za politykę, które zdradziły swoje niezadowolenie do ówczesnego ustroju — ustroju ucisku i wyzysku mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselDubowskiKazimierz">Odwrotnie u nas — amnestia nie obejmie tych, którzy dopuścili się wyrządzenia krzywdy masom pracującym, takich jak Różański i jemu podobni, łamania praworządności ludowej w stosunku do wielu osób naszego społeczeństwa. Jest to przestroga, jeśli chodzi o łamanie praworządności, samowolę i nadużywanie władzy przez innych. Są to fakty bardzo bolesne, gdyż funkcje piastowane przez takie osoby były powierzone im przez władzę ludową. Sprawy te — po nagromadzeniu się ich i po wykryciu faktów godzących w dobro naszych obywateli dojrzała władza ludowa i kładzie temu kres.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselDubowskiKazimierz">A przecież fakty podobne występowały wcześniej i w trosce o ich likwidację zwróciło na nie uwagę jeszcze III Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselDubowskiKazimierz">Jednak to wszystko w niedostatecznym stopniu poskutkowało na niektórych i dlatego społeczeństwo nasze z zadowoleniem przyjmuje fakt pociągnięcia takich ludzi do odpowiedzialności, co podkreślone jest w expose Prezesa Rady Ministrów. Da to społeczeństwu pewną satysfakcję i więcej jasności co do słuszności polityki Partii i władzy ludowej, szczególnie na wsi, do której w większym stopniu niż do miasta mają możność dotarcia wrogie elementy, komentując te sprawy na swój sposób, zwalając winę na władzę ludową, której dobrą intencję wypaczała jednostka korzystając z tego, że na wsi jest mniej uświadomionych.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselDubowskiKazimierz">U nas wypaczenia te nie doszły do takich rozmiarów, jak to czynił w Związku Radzieckim zdrajca Beria, którego wyczyny częściowo przeniosły się i do nas. W Związku Radzieckim niewątpliwie nie doszłoby to do takich rozmiarów, gdyby nie zaistniały fakty łamania leninowskich norm życia partyjnego przez Stalina, gdyby nie szkodliwy kult jednostki, który z powodzeniem wykorzystał zacięty wróg i zdrajca narodu radzieckiego — Beria. Fabrykował on fałszywe oskarżenia, stosował przemoc fizyczną, a w konsekwencji mordowano ludzi oddanych sprawie rewolucji proletariackiej.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselDubowskiKazimierz">U nas niewątpliwie na podobne sprawy powiał duch XX Zjazdu i jego doświadczenia. Dlatego też mam pewność, że XX Zjazd KPZR przyczyni się jeszcze bardziej do pogłębienia przyjaźni polsko-radzieckiej.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselDubowskiKazimierz">Istnieją u nas innego rodzaju wypaczenia, np. takie, które występują w administracji, a właśnie te zaliczam również do łamania praworządności.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselDubowskiKazimierz">A oto przykład. Wiadomo jest, że w woj. olsztyńskim na terenie Ziem Odzyskanych, gdzie istnieją jeszcze odłogi, Partia, rady narodowe i Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, którego jestem członkiem, starają się rozwijać wszelkie formy prostej kooperacji, będące pomostem do organizowania spółdzielni produkcyjnych. I otóż między innymi w jednej z gromad pow. pasłęckiego i naszego województwa został zorganizowany zespół likwidacji odłogów, którego szereg członków zgłosiło już swój akces do spółdzielni produkcyjnej. I oto zespół ten otrzymuje nagle zarządzenie podpisane przez kierownika Powiatowego Zarządu Rolnictwa, że zasiane przez zespół 3 ha żyta i rola przygotowana na zasiew wiosenny przechodzą na własność nowego osadnika — nie mówiąc nawet o odszkodowaniu.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselDubowskiKazimierz">A przecież istnieją u nas możliwości innego sposobu rozwiązania tej sprawy, gdyż w tym miejscu odłogi u nas nie skończyły się. I tu apel do Ministerstwa Rolnictwa, aby zwróciło uwagę na te sprawy.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselDubowskiKazimierz">Rzecz jasna, że sprawy te są regulowane dopiero na szczeblu wojewódzkim, po wyczerpaniu możliwości na szczeblach niższych — dlatego z pewnym opóźnieniem. Opóźnia to siewy i przyczynia się do obniżenia zdolności produkcyjnej gospodarstwa, a następnie powoduje trudności w wywiązaniu się z obowiązku wobec państwa. W konsekwencji — zajęcia, licytacje itd.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselDubowskiKazimierz">Takie i inne wypaczenia to woda na młyn wroga, godzące w sojusz robotniczo-chłopski.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselDubowskiKazimierz">Obecna walka o praworządność, doprowadzenie tej walki do końca wpłynie niewątpliwie dodatnio na pogłębienie treści i istoty sojuszu robotniczo-chłopskiego, stanowiącego gwarancję naszych dalszych zwycięstw w wykonaniu planu 5-letniego i dalszego umocnienia Polski Ludu Pracującego.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselDubowskiKazimierz">Jestem głęboko przekonany, że exposé Prezesa Rady Ministrów, gdzie m. in. wyrażony jest pogląd na zagadnienia łamania praworządności, zostanie przyjęte przez społeczeństwo z ogromnym zadowoleniem.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselDubowskiKazimierz">O ile chodzi o doniosły akt, jakim jest ustawa o amnestii, to jedynie winna nas cechować troska o właściwe i szybkie wprowadzenie jej w życie.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselDubowskiKazimierz">Jestem pewny, że wyrażę wolę wyborców głosując za przyjęciem ustawy o amnestii przez Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. kieleckiego Janowi Frankowskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Jak długo znana nam jest historia ludzkości, tak długo przewija się przez nią problem winy i kary.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselFrankowskiJan">Problem ten znajduje poczesne miejsce w systemach religijnych. Interesował on zawsze i interesuje mężów stanu, nauczycieli, socjologów, sędziów — słowem wszystkich ludzi związanych z życiem społecznym.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselFrankowskiJan">Historia uczy nas, że przez długie wieki problem kary odgrywał większą rolę i kara była uważana za jedyny środek, który drogą represji może przytłumić złe instynkty w człowieku.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselFrankowskiJan">Z biegiem czasu zmieniły się poglądy na znaczenie i celowość represji i zgodni jesteśmy, że kara ma na celu przede wszystkim wychować człowieka i zdrową jednostkę przywrócić społeczeństwu.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselFrankowskiJan">Nie jest to jedyna przemiana, która zaszła w poglądach na tym odcinku. Wywalczył sobie prawo obywatelstwa pogląd, że nie tylko kara — i to nawet wówczas, kiedy ma na celu wychowanie — jest jedynym środkiem w walce z przestępczością. Jest to pogląd, który ma swoje źródło w zawsze niezawodnym sercu.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselFrankowskiJan">Ten z serca płynący sposób, będący skutecznym narzędziem w walce z przestępczością, nazywa się: przebaczenie, puszczenie w niepamięć — a to jest przecież dosłowny przekład słowa — „amnestia”.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselFrankowskiJan">Będziemy zapewne wszyscy zgodni, że przebaczenie jest zarówno bliskie nam, katolikom, jak i tym wszystkim, którzy przyjmują za obowiązujące założenia humanizmu socjalistycznego. Niech mi wolno będzie z tej trybuny wyrazić głębokie zadowolenie, że wychodząc często z różnych przesłanek, podobnie jak w wielu wypadkach tak i w tym, spotykamy się w jednym szeregu, i to w szeregu szczególnie ważnym, kształtującym stosunek człowieka do człowieka.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselFrankowskiJan">Uchwalanie ustaw amnestyjnych łączy się normalnie z jakimś ważnym wydarzeniem. Niekiedy będzie to jakiś przewrót ustrojowy, określany we współczesnym języku mianem rewolucji; w wielu innych wypadkach będzie to znowu ważne wydarzenie w życiu państwa, jak np. uchwalenie konstytucji.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselFrankowskiJan">Szukałem w uzasadnieniu do projektu przedłożonej Sejmowi ustawy amnestyjnej stwierdzenia, które by pozwoliło dać odpowiedź na pytanie, z jakim to wydarzeniem wiąże się obecna amnestia. Szkoda, że odpowiedzi tam nie znalazłem, bo miałoby to głębszy sens wychowawczy i polityczny.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselFrankowskiJan">Zacząłem szukać odpowiedzi na to pytanie w przemówieniu Prezesa Rady Ministrów Józefa Cyrankiewicza. Oto, jaką ja ją znalazłem:</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselFrankowskiJan">„Niewątpliwie jesteśmy na początku nowego historycznego procesu demokratyzacji naszego życia politycznego i gospodarczego” — mówił Premier Józef Cyrankiewicz. Sądzę osobiście, że ten proces historyczny, o którym wspomniał Premier Cyrankiewicz, jest zasadniczym fundamentem, na którym budujemy i to nie tylko, jak się zwykło mówić, — „lepsze jutro”, ale to znacznie ważniejsze — „lepsze dziś”:</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselFrankowskiJan">Idąc ulicami Warszawy widzimy często, jak się kładzie fundamenty. Uprząta się przedtem gruz, wywozi się śmiecie — słowem usuwa się to wszystko, co przeszkadza, co szpeci. Podobnie i my czynimy obecnie w naszym życiu państwowym, społecznym czy gospodarczym. Z pasją, z młodzieńczą śmiałością usuwamy z naszego życia wszystko to, co nas szpeciło, co przeszkadzało, co tamowało szybki rozwój budownictwa. Z godną podkreślenia bezwzględnością i uczciwością usuwamy wszystko to, co nas wszystkich raziło i często wielu prostych ludzi pracy, wielu inteligentów, mniej wytrzymałych na zmaganie się z przeciwnościami, ludzi w gruncie rzeczy dobrych i dobrze Polsce Ludowej życzących, od tej Polski do pewnego Stopnia odsuwało. Wprawdzie ręce ich i umysły przy tych lub innych warsztatach pracy były zatrudnione, ale serca ich z dnia na dzień stawały się zimniejsze i płomienie powoli gasły. Ten nowy, historyczny okres pozwoli na nowe rozpalenie milionów serc naszych obywateli, wyzwoli nowe siły moralne i fizyczne.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselFrankowskiJan">Nie będę dokonywał szczegółowego rozrachunku z błędami minionego okresu. Uczyniło to wielu moich przedmówców. Chciałbym dorzucić jedną, zasadniczą uwagę — raczej przypomnienie.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselFrankowskiJan">Potrzebna jest śmiała krytyka i obnażenie wszystkich braków i błędów. Nie można jednak tracić z oczu dorobku minionych lat, który nawet przy najsurowszej ocenie błędów i niedociągnięć zajmie niewątpliwie poczesne miejsce na kartach naszej historii. Stąd też ja, jako poseł, kiedy po skończonej sesji sejmowej spotkam się z moimi wyborcami, to powiem im o tym, co było przedmiotem krytyki, czego byłem świadkiem w tej sali, ale równocześnie i to, co stanowi nasze wspólne osiągnięcia, aby sofcie uprzytomnili, że mogły one być większe, gdyby w przeszłości nie było tych błędów i niedociągnięć. Powiem moim wyborcom, że po tym tak gruntownym uprzątnięciu naszego wielkiego placu budowy, jakim jest cała Polska Ludowa, życie nasze staje się lepsze, piękniejsze i że warto wzmóc wysiłki, aby odrobić zaległości, zaniedbania i zwiększyć tempo naszego marszu w podnoszeniu dobrobytu i rozwoju kulturalnego i umocnieniu zasadniczych podstaw naszego ustroju.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselFrankowskiJan">Myślę, że czeka nas wielka praca przetłumaczenia narodowi na prosty i zrozumiały dla niego język, co to w praktyce oznacza demokratyzacja życia politycznego i gospodarczego. Sądzę, że należy przede wszystkim przy tym przetłumaczeniu położyć akcent na zagadnienie pełnej realizacji praw obywatelskich zagwarantowanych przez obowiązującą Konstytucję.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselFrankowskiJan">Naród nasz jest znany nie tylko ze swej pracowitości, ale dobroci i wyrozumiałości. Ludzie zdawali sobie sprawę z tego, że mamy te lub inne niepowodzenia na odcinku spraw gospodarczych. Można to było w sposób przekonywający dla niejednego wytłumaczyć, że przecież były ogromne zniszczenia wojenne, podjęliśmy wielkie dzieło uprzemysłowienia kraju, nie mieliśmy dostatecznej liczby fachowców, ani też tak ważnego i potrzebnego w tych sprawach doświadczenia. Naród nasz nie mógł jednak zrozumieć, że dotychczas nie zawsze potrafiliśmy mu zabezpieczyć praworządność, sprawiedliwość, pełne poszanowanie praw obywatelskich.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselFrankowskiJan">Dziś wiele przyczyn, które się składały na tego rodzaju stan rzeczy, zostało śmiało i szczerze ujawnionych. Atmosfera szczerości, w której to zostało dokonane, stanowi wielki moralny wstrząs w życiu naszego narodu. Wydaje się, że znacznie łatwiej jest dokonać rewolucji ustrojowej czy gospodarczej. Łatwo stosunkowo przyszło nam przeprowadzić np. reformę rolną czy też unarodowienie przemysłu. W naszych oczach dokonuje się znacznie trudniejsza rewolucja, rewolucja w ludziach, w ich poglądach, w ich postawie moralnej i płynącej stąd pełnej determinacji w postawie uczciwego doprowadzenia rozpoczętego procesu historycznego do końca.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselFrankowskiJan">Ta to rewolucja, rewolucja w ludziach jest największym powiedziałbym źródłem naszej siły, gwarancją dalszego umacniania się ustroju. Ona też umożliwiła nam sięgnąć po tak ważny instrument, jakim jest amnestia. Prezes Rady Ministrów w swoim exposé powiedział słusznie, że — „Ustawa ta jest wyrazem naszego przekonania, że w miarę postępu i rozwoju budownictwa socjalistycznego, w miarę umacniania się ludowej państwowości, możemy złagodzić środki represyjne w stosunku do tych, którzy niegdyś w okresie ostrej walki klasowej działali przeciwko rewolucji, przeciwko władzy ludowej. Ludzie ci — mówił Premier — w dużej części przeszli przez przemianę świadomości i należy im umożliwić powrót do normalnego życia. Znajdą się oni już dziś w otoczeniu społeczeństwa, które potrafi ich lepiej wychować na dobrych obywateli.” Należy dodać do tych słusznych stwierdzeń i to, że zastosowana przez Rząd metoda, metoda wyrozumiałości i łagodności w stosunku do ludzi i popełnianych przez nich w przeszłości błędów jest, jak uczy historia naszego narodu, jedną z najlepszych metod rządzenia, wychowywania i jednoczenia całego narodu.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselFrankowskiJan">Po tych uwagach natury ogólnej przejdę do krótkiej charakterystyki projektu ustawy. Porównawczo ujmując jest to najszersza amnestia ze wszystkich, które dotychczas po wyzwoleniu były uchwalane.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselFrankowskiJan">Kiedy przemawiałem na sejmowej Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości, powiedziałem, że projektowana ustawa jest trudna w czytaniu, ale za to dobra w ujęciu. Ten dla przeciętnego czytelnika dość trudny dokument, jakim jest projekt ustawy o amnestii, to jakby bardzo skomplikowana i precyzyjnie zbudowana maszyna, którą się widzi, ale której mechanizm nie bardzo się rozumie. Ale jak maszyna jest w ruchu, to każdy to widzi, wiec zapewne jest dobra, skoro działa. Czy rzeczywiście można tak powiedzieć o projektowanej ustawie?</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselFrankowskiJan">Jej wartość polega między innymi na tym, że wykorzystanie jej przepisów w stosunku do tych lub innych osób nie jest uzależnione od swobodnego uznania sadu czy prokuratora. Każde swobodne uznanie, zwłaszcza w sprawach wolności obywatela, stanowi bardzo szeroki zakres władzy, który nie zawsze może być wykonywany zgodnie z wolą tych, którzy taką ustawę uchwalili, a w tym wypadku Sejmu. Dlatego też przedłożony projekt ustawy wyraźnie mówi, kogo należy zwolnić z więzienia, a komu należy złagodzić karę. Należy wyrazić uznanie autorom projektu ustawy, że tak właśnie pojęli i zrozumieli postawione przed nimi zadanie.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselFrankowskiJan">Sejm — uchwalając projekt ustawy ma tę skomplikowaną na pozór dla nieprawników ustawę puścić w ruch, tak jak precyzyjną maszynę. Rzeczą powołanych do tego czynników jest, aby ona była w ruchu aż do końca i aby pracowała szybko i skutecznie, bez awarii. Na sejmowej Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości uchwalony został wniosek, aby najdalej we wrześniu zostało przedłożone Komisji sprawozdanie z wykonania ustawy o amnestii.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselFrankowskiJan">Posłowie chcą się słusznie dowiedzieć, jaki rezultat dała ta tak ważna ustawa.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselFrankowskiJan">Wiele czynników będzie zajętych wykonaniem wspomnianej ustawy: sądy, prokuratura, więziennictwo, organa administracji państwowej. Chciałbym skierować pod ich adresem gorący apel z tej trybuny: działajcie sprawnie i szybko, wyzbądźcie się wszelkiego biurokratycznego nastawienia, miejcie rozum, ale także i serce, bo ta ustawa to w dużej mierze sprawa serca i dobrze pojętej obywatelskiej troski. Niech czynniki rządowe powołane do ułatwienia zwalnianym z więzień możliwości zatrudnienia potraktują to zadanie jako zadanie pierwszorzędnej rangi państwowej. Bez możliwości uzyskania zatrudnienia nie ma w naszych warunkach powrotu do społeczeństwa. Od tego, jak my przyjmiemy ludzi zwalnianych z więzień, zależy w dużej mierze powodzenie i sens całej amnestii. Niech Rząd wyposaży komisję powołaną do zatrudniania zwalnianych w daleko idące uprawnienia, aby była w stanie złamać płochliwość i często jeszcze spotykane biurokratyczne nastawienie wielu naszych kadrowców, których zwyczajne asekuranctwo i swoiście pojmowane interesy państwa są przyczyną niejednej tragedii życiowej naszych obywateli.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselFrankowskiJan">Podczas obrad sejmowej Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości poruszyłem między innymi zagadnienie, jakie roszczenia będą mieli niektórzy ze zwalnianych na mocy amnestii, jeśli chodzi o ubezpieczenia społeczne. Nie chciałbym zajmować uwagi Sejmu tymi dość specjalnymi problemami i dlatego pragnę się ograniczyć do stwierdzeń zasadniczych. Chodzi o to, aby ten kto odbył karę i na mocy amnestii wyszedł z więzienia, miał rzeczywiście wszystko to — jak to mówi projekt ustawy — puszczone w niepamięć. Chodzi o to, aby po wyjściu z więzienia nie spotkał się z faktem, że wprawdzie jedna Temida wszystko mu wsączyła, ale ta druga, i to bardzo ważna Temida, rządzącą w sprawach ubezpieczeń społecznych, ma dłuższą pamięć i bynajmniej nie ma zamiaru rezygnować z orzeczenia nowego wyroku, wyroku oddalającego takie lub inne roszczenia wynikające z uprawnień ubezpieczeniowych. Przy znanych nam, posłom, z debat na Komisji Pracy i Zdrowia tendencjach oszczędnościowych, jakie np. panują w Ministerstwie Pracy i Opieki Społecznej, nasuwają się obawy, że ten, w tym wypadku zgodnie przez nas oceniany jako co najmniej nie na miejscu, nawyk oszczędzania uderzyć może po plecach niektórych amnestionowanych. Uderzyć on może również i tych, którzy wyjdą na wolność na skutek rehabilitacji.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselFrankowskiJan">Apeluję do Rządu, aby problem ten był przedmiotem szczególnej troski. Nie będzie to dla nas żadnym wytłumaczeniem, że obowiązujące ustawy stoją temu na przeszkodzie. Jeżeliby istotnie tak było, to trzeba takie ustawy zmienić i dostosować do wymogów życia.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselFrankowskiJan">Powyższe uwagi dotyczą wszystkich kategorii ubezpieczeń społecznych, bo jak wiemy, systemów mamy kilka i całość problemu zasługuje na szczegółowe przestudiowanie i wyciągnięcie właściwych wniosków. Z doświadczenia wiemy, że nasz aparat ubezpieczeń społecznych pracuje za wolno. Dlatego też z trybuny sejmowej apeluje, aby przynajmniej w zakresie tego zagadnienia, które poruszyłem, koło poruszało się szybciej.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselFrankowskiJan">Kolejny problem to sprawa młodocianych, młodocianych może niekoniecznie w znaczeniu przepisów kodeksu karnego dosłownie rozumianych. Chodzi mi o młodzież jako taka, która dopuściła się przestępstw o charakterze antypaństwowym. Projektowana ustawa amnestyjna będzie oczywiście miała swój wpływ na dość daleko idące rozwiązanie tego tak bolesnego dla nas problemu. Pozostanie po wykonaniu amnestii pewna liczba osób, które w stosunkowo młodym wieku popełniły przestępstwa. Wiemy, że zwłaszcza w pierwszych latach, a często i późniejszych, wyroki były surowe. Czy nie należałoby mimo wszystko sięgnąć głębiej i już nie w oparciu o przepisy ustawy amnestyjnej, ale w oparciu o przepisy regulujące rewizję nadzwyczajną, czy też o przepisy konstytucyjne pozwalające Radzie Państwa na stosowanie prawa łaski, umożliwić młodzieży powrót do społeczeństwa? Nie chodzi tu oczywiście o jakąś generalną, dodatkową amnestię, ale o rozpatrzenie tych indywidualnych wypadków, które po szczegółowym zbadaniu zasługiwać będą na uwzględnienie.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselFrankowskiJan">Prezes Rady Ministrów w swoim exposé słusznie podkreślił, że ustawa amnestyjna nie oznacza bynajmniej chęci zahamowania postępowania rehabilitacyjnego. Dobrze się stało, że takie stwierdzenie padło. Dla niektórych obywateli naszego państwa amnestia nie zawsze jest załatwieniem sprawy do końca. Zbędne jest już przytaczać przykłady, bo padło ich niestety aż nazbyt wiele, że popełniono wiele nadużyć przy prowadzeniu śledztwa i niektóre z takich wyroków niewiele mają wspólnego z wymiarem sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselFrankowskiJan">Społeczeństwo przyjęło z zadowoleniem przeprowadzone ostatnio zmiany personalne na kierowniczych stanowiskach organów wymiaru sprawiedliwości. Słyszy się jednak głosy, zarówno pośród społeczeństwa jak i słyszało się je podczas obrad na posiedzeniu Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości, aby sprawy rehabilitacyjne nie były rozpatrywane przez tych samych prokuratorów czy sędziów, którzy poprzednio brali w nich udział. Nie chciałbym osobiście bynajmniej generalizować zarzutów i twierdzić, że będą oni nieobiektywni. Najważniejsze jest to, że opinia społeczna utraciła do nich zaufanie. Nam przecież zależy na tym, aby zaufanie było pełne, aby postępowanie rehabilitacyjne odbyło się zgodnie z obowiązującymi przepisami, aby dobro, które doznało naruszenia, odniosło pełne zwycięstwo nad złem, aby krzywda wyrządzona człowiekowi została naprawiona.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselFrankowskiJan">Bardzo ważny jest również problem, że niektórzy więźniowie, ci, którzy skorzystają z amnestii w postaci złagodzenia kary i ci. którzy z tej amnestii nie skorzystają, będą chcieli skorzystać z postępowania rehabilitacyjnego, aby podjąć próbę dowiedzenia swej niewinności. Im jest trudniej niż tym, którzy na mocy amnestii znaleźli się już na wolności. Należy zabezpieczyć wszelkie warunki, aby człowiek odbywający karę więzienia, a mający do nas takie lub inne pretensje z powodu nieprawidłowości w śledztwie i związanej z tym często błędnej klasyfikacji czynu przestępczego, mógł swobodnie i bez obawy, że wynikną dla niego z tego powodu jakieś ujemne konsekwencje, dochodzić swoich praw aż do końca.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselFrankowskiJan">To bardzo ważny obowiązek, który na nas spoczywa, jeśli chcemy — a na pewno chcemy — naprawić zło. Opinia społeczna przyjęła. z wielką ulgą do wiadomości fakt aresztowania byłego wiceministra Romkowskiego i byłego dyrektora Fejgina. Opinia społeczna czeka, aby ofiary przestępstw popełnionych, przez Romkowskich, Fejginów i innych zostały sprawiedliwie osądzone.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Przedłożony projekt ustawy o amnestii jest czwartą z kolei ustawa amnestyjną, którą uchwalamy po wyzwoleniu. Statystycznie biorąc mamy co 3 lata ustawę amnestyjną. Chciałbym z cała szczerością stwierdzić, że nie jest to zjawisko zdrowe, świadczące o tym, że nasze organa wymiaru sprawiedliwości zdawały w przeszłości W pełni egzamin. Amnestia powinna być zjawiskiem naprawdę rzadkim i wyjątkowym.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselFrankowskiJan">Czołowym dla nas problemem jest zagadnienie sprawiedliwości na co dzień, a amnestii naprawdę od — „wielkiego święta” czy jak kto woli — „od wielkiego dzwonu”. Doszło już niekiedy w praktyce do tego, że sędzia wydawał znacznie surowszy wyrok, niż by to normalnie należało, i tłumaczył, że przecież skazany i tak całego wyroku nie odbędzie, bo przyjdzie amnestia. To nie jest w porządku, ale trzeba jasno powiedzieć, że tak się niestety niekiedy działo.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselFrankowskiJan">Wiele już na tej sali padło stwierdzeń, że należy stworzyć gwarancje praworządności. Mówił o tych sprawach obszerniej poseł Jodłowski. Nie będę powtarzał jego wywodów.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselFrankowskiJan">Apeluję do Rządu, aby zajął się dokładnym przestudiowaniem wniosków, które zostały uchwalone w tym względzie na Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości. Raz jeszcze podkreślam: chcemy praworządności, chcemy sprawiedliwości na co dzień nie tylko w naszych sądach, ale wszystkich organach władzy i administracji państwowej. Często podkreślamy, że lud ma do nas zaufanie, skoro napływa tak wiele skarg i zażaleń. To prawda — tych skarg napływa bardzo wiele. Statystyka spraw załatwianych dowodzi, że około 40% skarg i zażaleń jest słusznych i załatwianych zgodnie z życzeniami obywateli. O czym to świadczy? O złej pracy naszego aparatu. Świadczy o tym, że decyzje wydawane są często niesłusznie, krzywdząco. Pełna poprawa w dziedzinie pracy całego aparatu naszego, pełne przestrzeganie zasad praworządności ludowej — wszędzie i przede wszystkim — to zasadniczy warunek decydujący o tym, czy ten historyczny okres, o którym mówił Premier Cyrankiewicz, zakończy się pełnym zwycięstwem.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselFrankowskiJan">Pragnę zapewnić Wysoki Sejm, że my, posłowie katoliccy, dołożymy starań, aby w naszych środowiskach, które przecież są niemałe, wyjaśnić istotny sens nowego okresu historycznego, istotny sens uchwalanej dziś ustawy amnestyjnej. To prawda, że istnieją i różnice światopoglądowe. Znalazło to potwierdzenie w dyskusji, jaka się rozwinęła wokół przemówień posłów Horodyńskiego i Łubieńskiego.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselFrankowskiJan">Wiele się mówiło o różnych wypaczeniach, które miały miejsce w okresie oddziaływania beriowszczyzny i kultu jednostki. Nikt chyba nie będzie twierdził, że dziedzina wyznaniowa należała do rzędu tych, które były hermetycznie izolowane i do których nie mogły mieć absolutnie dostępu jakiekolwiek wypaczenia.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselFrankowskiJan">Z drugiej strony należy mieć oczy otwarte i widzieć również istniejące jeszcze dotychczas niedomagania i nie zawsze szczęśliwe posunięcia niektórych środowisk katolickich wobec Ludowego Państwa. Tylko pełen obiektywizm i spokój mogą stworzyć przesłanki do rzetelnej dyskusji i do oceny, czy środki zaradcze proponowane przez posłów Horodyńskiego i Łubieńskiego — jak i niektórych ich adwersarzy — przyniosą leżące w interesie całego narodu rozwiązanie tych wszystkich trudności, które są i których nie można nie widzieć.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselFrankowskiJan">Myślę, że byłoby właściwe wysunąć z tej trybuny pod adresem Prezesa Rady Ministrów sugestię następującą: my, posłowie katoliccy, chętnie omówilibyśmy nurtujące w nas problemy z Prezesem Rady Ministrów. Tego rodzaju rozmowa pozwoliłaby na głębsze rozeznanie i wybór właściwych środków zaradczych. Nikomu przecież nie zależy na wszczynaniu waśni czy sporów religijnych rozbijających jedność naszego narodu, ale na usunięciu przeszkód leżących na drodze, opóźniających dalsze skupianie wszystkich Polaków w szeregach Frontu Narodowego. Mamy przecież zbyt wiele wspólnych kłopotów i trosk, jak w szczególności podniesienie dobrobytu ludności, abyśmy mieli osłabiać nasze siły.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#PoselFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Powracam do projektu ustawy amnestyjnej i pragnę dorzucić dalsze dwie uwagi.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#PoselFrankowskiJan">Słusznie projekt przewiduje znacznie szerszą amnestię dla tych Polaków, którzy znaleźli się poza granicami kraju i chcą powrócić do ojczyzny, aby z nami wspólnie pracować. Jestem osobiście przekonany, że uchwalona dziś ustawa o amnestii stanie się dla niejednego spośród Polaków przebywających na obczyźnie powodem do głębszej zadumy i refleksji, a w rezultacie do podjęcia trudnej niekiedy decyzji powrotu do kraju. Wszystkich tych, którzy na taką decyzję się zdobędą, powitamy całym sercem w naszej ojczyźnie i uczynimy wszystko, aby mogli wspólnie z nami pracować.</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#PoselFrankowskiJan">Projektowana ustawa oparta na zasadzie przebaczenia jest niewątpliwie aktem rozwagi politycznej, jeśli chodzi o więźniów politycznych. Jest ona równocześnie wynikiem pewnych dodatkowych okoliczności, jeśli chodzi o przestępstwa pospolite, które uwzględnia projektowana ustawa. Wypada w tym miejscu podkreślić, że w przeszłości może niekiedy za bardzo wierzyliśmy w moc wychowawczą represji. Stąd też poszliśmy po linii nadmiernej penalizacji. Wydaliśmy za wiele przepisów przewidujących takie lub inne sankcje karne. Stąd też może zbyt wielka ilość naszych obywateli przewinęła się przed kratkami sądowymi czy też kolegiami orzekającymi przy prezydiach rad narodowych. Ta nadmierna ilość obywateli oglądających oblicze Temidy była m. in. przyczyną, że Temida popełniała często podobne błędy, jak popełnia się w produkcji, mianowicie kosztem jakości. Nie chcę bynajmniej nie doceniać wychowawczej roli represji pragnę jednak zaznaczyć, że nadmierne używanie tego środka powoduje jego nieskuteczność. To tak jak w medycynie, gdzie penicylina jest dobrym lekarstwem, ale nadmiernie używana traci na skuteczności.</u> + <u xml:id="u-5.43" who="#PoselFrankowskiJan">Sądzę, że należało tę uwagę uczynić, zwłaszcza w momencie, kiedy zgodni jesteśmy, że należy uporządkować nasze ustawodawstwo i uczynić je bardziej zrozumiałym i dostosowanym do zadań, które ma wypełnić.</u> + <u xml:id="u-5.44" who="#PoselFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Poseł Pawlak w swoim sprawozdaniu słusznie podkreślił, że projektowana ustawa amnestyjna przyczyni się do dalszego jednoczenia Polaków we Froncie Narodowym. Oddając głos za jej uchwaleniem będziemy to czynili w przeświadczeniu, że ten Front Narodowy zostanie naprawdę umocniony.</u> + <u xml:id="u-5.45" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. szczecińskiego Władysław Witold Spychalski.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Następny mówca — poseł Lewińska.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">Bardzo uprzejmie apeluję do wszystkich posłów zapisanych do głosu, aby nie przekraczali czasu. Mamy olbrzymi porządek dzienny; chcemy go dzisiaj wyczerpać.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Obywatele Posłowie! Amnestia według projektu przedstawionego w dniu wczorajszym przez posła Pawlaka, przewodniczącego Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości, jako wielki akt łaski naszego Państwa Ludowego dla tych wszystkich, którzy zbłądzili, weszli w kolizję z prawem i ponoszą tego w tej chwili konsekwencje, jest istotnie wyrazem rozumu politycznego władzy ludowej, stanowiąc równocześnie manifestację jej siły i żywe potwierdzenie wielkich zdobyczy całego narodu w budownictwie i ugruntowaniu ustroju demokracji ludowej w Polsce.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Inicjatywa Rządu więc wniesienia pod uchwałę Wysokiej Izby ustawy amnestyjnej o bardzo szerokim tym razem zasięgu, obejmującej również obywateli polskich i byłych obywateli polskich, którzy popełnili przestępstwo a przebywają za granicą, stanowi akt o dużym znaczeniu politycznym.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Przychodzi on w momencie szczególnym, w momencie wielkich przemian dokonujących się w naszych oczach w kierunku dalszej demokratyzacji życia politycznego, przychodzi w chwili ogromnej aktywizacji mas wokół jego centralnych zagadnień.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Nie po raz pierwszy Sejm uchwala akt łaski, wyrażony ustawą amnestyjną w stosunku do tych, którzy zawinili wobec państwa, wobec społeczeństwa. Ostatnio w celu upamiętnienia wielkiego historycznego aktu Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Sejm uchwalił w 1952 r. ustawę o amnestii, o czym wspomniał poseł Frankowski. Już wtedy podaliśmy pomocną rękę tym wszystkim, którzy popełnili przestępstwo, dając im możność włączenia się ich pracą do wysiłku całego narodu.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Mimo że ówczesna amnestia objęła wiele kategorii przestępstw, nie objęła jednak tak szerokiego ich kręgu, zwłaszcza przestępstw politycznych, jak również nie rozwiązywała nader bolesnej sprawy obywateli przebywających za granicą, którzy popełnili przestępstwa.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Cztery lata dzielące nas od poprzedniej amnestii to okres wielkich sukcesów i zdobyczy w gospodarce narodowej, okres wzmacniania naszej obronności, to czas ogromnego wysiłku całego narodu wokół realizacji zadań 6-letniego planu gospodarczego, który chociaż nie na wszystkich odcinkach, ale w sumie wykonaliśmy zwycięsko. To przede wszystkim okres wielkiego wzrostu świadomości ideologicznej narodu. Ale te cztery lata to także okres błędów i wypaczeń w naszym życiu politycznym, okres, w którym bywały wypadki naruszania zasad praworządności ludowej, to czas, w którym niejednokrotnie komenderowanie i dyrygowanie zastępowało twórczą inicjatywę obywateli.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Wielka odnowa naszego życia, którą zapoczątkowało III Plenum KC Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, a następnie głęboko przeżywany przez nas obecnie dorobek XX Zjazdu KPZR, pozwalają na pełniejszy wzrost zaufania obywateli do słuszności i wielkości idei socjalizmu, do wiecznie żywych jej humanistycznych treści, stojących w służbie człowieka.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Amnestia, którą naród wita z uznaniem i aprobatą, wyrasta bowiem z ducha walki o sprawiedliwość, o godność ludzką, o wiarę w człowieka, wyrasta z siły idei socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Jest rzeczą zrozumiałą — i to chyba nie budziło u nikogo wątpliwości — że w okresie ostrej walki klasowej, w okresie rewolucyjnego powstawania władzy ludowej, w momencie, gdy wróg z dużym napięciem działał uderzając w słabe miejsca frontu tej walki, trzeba było poprzez ludowy wymiar sprawiedliwości szczególnie ostro strzec zdobyczy Ludowego Państwa, izolując tych, którzy dokonywali zamachów na jego podstawy i usiłowali przeszkadzać w jego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Silne słusznością swojej idei i drogi, jaką kroczy, nasze Państwo Ludowe, może ono dziś przebaczyć tym, którzy czy to świadomie, czy też otumanieni przez wroga, stawiali kłody i kamienie na tej drodze. Puszczamy w niepamięć ich przestępstwa, wracamy im wolność lub skracamy wybitnie czasokres odbywanej kary w przekonaniu, że pod wpływem nowych naszych zwycięstw w kraju i w obliczu umacniania się frontu pokoju na całym świecie staną się oni, lub będą mogli się stać, pełnowartościowymi obywatelami wespół z całym narodem, budując lepsze, sprawiedliwsze życie dla siebie i swoich bliskich.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Stronnictwo Demokratyczne przyjmuje z wielkim uznaniem i zadowoleniem inicjatywę naszego Rządu, będącą wyrazem wielkoduszności i siły Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Z pełnym uznaniem powitać też należy zapowiedź Premiera Rządu o powołaniu komisji dla stworzenia odpowiednich warunków pracy i zatrudnienia dla wypuszczonych na wolność, Stosownie do ich kwalifikacji i uzdolnień.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Trzeba będzie również bezdusznym niekiedy biurokratom ankietowym zrozumiale wytłumaczyć, że korzystającym z amnestii należy okazać życzliwość, pomoc i takt, aby odczuli oni, że Polska Ludowa, wracając im wolność i puszczając w niepamięć ich przestępstwa, liczy na ich pozytywną pracę dla dobra naszej Ojczyzny Ludowej.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Witamy wreszcie z uznaniem oświadczenie Prezesa Rady Ministrów, że amnestia nie oznacza zahamowania postępowania rehabilitacyjnego w stosunku do osób, które w minionym okresie stały się ofiarami prowokacji, bezprawia i niezasłużonych represji. Przywrócenie czci, honoru i godności tym ludziom jest bowiem aktem uczciwości politycznej warunkującym wzrost klimatu zaufania do władzy ludowej i jeszcze większego zespolenia się wokół niej naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Obywatele Posłowie! Amnestia obejmuje również wiele osób przebywających zagranicą. Zdała od Polski, rozrzuconych po całej Europie i świecie całym, przebywa około pół miliona Polaków, których rzuciły na obce ziemie losy wojny, a zatrzymała tam podsycana wrogość lub nieufność do naszego ustroju.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Zdezorientowani, pozostający pod wpływem zbankrutowanych politykierów emigracyjnych, okłamywani wrogą propagandą, zaślepiani i ogłuszani stekiem kłamstw, a nieraz zastraszani — przeżywają tam wielką tragedię oderwania od ziemi ojczystej, od rodzin i najbliższych. Ludzie ci czekali i czekają.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Wśród tej masy polskiej emigracji większość to uczciwi, prości ludzie miłujący swoją ojczyznę. Trzeba stwierdzić, że i niektóre nasze wypaczenia i nasze własne błędy polityczne rzutowały w pewnym stopniu na sytuację mas emigracyjnych, na hamowanie ich woli powrotu do kraju.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Dziś aktem amnestii realizujemy w formie prawnej, powagą ustawy, oświadczenie ówczesnego Przewodniczącego Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Narodowego — Bolesława Bieruta, że (cytuję): — „Polska Ludowa — to Polska, w której władzę sprawuje cały naród, a naród polski jest wspaniałomyślny. Nie pamiętamy i nie chcemy pamiętać popełnionych win i przekroczeń. Każdy, kto szczerze tęskni za ojczyzną, kto chce wrócić, może spokojnie i bez żadnej obawy wrócić do swego kraju i pracować dla rozkwitu Polski.” Mówimy dzisiaj naszym rodakom z tej trybuny najwyższego organu władzy państwowej: Polska Ludowa jest ojczyzną wszystkich Polaków na całym świecie. W imię najpiękniejszych idei, idei socjalizmu budujemy ten wspólny dom, by tutaj w ojczyźnie z całym narodem przeżywać nasze radości i troski.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Ustawą o amnestii gwarantujemy, że nawet ci, którzy kiedyś, pogniewani czy obrażeni na własną ojczyznę, byli przeciwko niej i popełnili nawet przestępstwa, z chwilą powrotu potraktowani zostaną z całą wspaniałomyślnością, na jaką stać naród polski, bowiem tylko na własnej ziemi, wśród swoich jest miejsce Polaków.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Ustawa o amnestii, włączając do normalnego życia i pracy tysiące ludzi, którzy z takich czy innych przyczyn wyłączeni zostali czasowo spośród nas — stanie się niewątpliwie jednym z nowych wielkiej wagi czynników cementujących naród polski i umacniających szeregi Frontu Narodowego, skupiającego tych wszystkich obywateli, którym na sercu leży dobro naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. szczecińskiego Pelagia Lewińska.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselLewinskaPelagia">Obywatele Posłowie! Sprawa kilku dziesiątek tysięcy ludzi, których omawiana ustawa amnestyjna powróci z przymusowej karnej izolacji do ciepła rodzinnego, do warsztatów i zagród — słowem, do normalnego społecznego życia, zmusza każdego działacza politycznego do zastanowienia się, kim są ci ludzie i na jakim gruncie wyrósł ich konflikt z prawno-ustrojowymi zasadami naszego Ludowego Państwa.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselLewinskaPelagia">Jakkolwiek każda z grup amnestionowanych posiada różną kwalifikację prawno-karną, to jednak kwalifikacja polityczna jest im zasadniczo wspólna — podrywanie bytu i norm budującego się społeczeństwa socjalistycznego. Dlatego słuszna była inicjatywa Rządu i poselskich komisji sejmowych, które postawiły sprawę amnestii szeroko, obejmując nią zarówno skazanych za sabotaż, szpiegostwo, nielegalne organizacje, jak i tych, co i marnotrawili, i rozkradali mierne społeczne.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselLewinskaPelagia">Niemniej wśród tych ludzi wyróżnia się wysokimi wyrokami sądowymi grupa wyrosła z posiewu ideowo-politycznego obrońców obszarniczo-kapitalistycznego stanu posiadania w Polsce.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselLewinskaPelagia">Dziś z wysokości umocnionych podmurowań naszego państwa wielkość owych przestępstw mamy prawo widzieć w zmniejszonej skali, stąd tak śmiało poszliśmy na bardzo duże obniżenie wyroków i zwolnienie z więzień dużej liczby ludzi. Dziś ludzie ci po powrocie do naszego życia natrafią na powszechną żywą dyskusję, w której przetwarzają się abstrakcyjne ogólnoteoretyczne pojęcia na żywą substancję własnych myśli i odczuć, dyskusję, w której każdy z nas przymierza słowa do własnych czynów, do praktyki dnia codziennego.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselLewinskaPelagia">Nasz kraj — podobnie jak inne bratnie nam kraje demokracji ludowej — wchodzi coraz mocniej w ten okres rozwoju, który cechuje bardziej walka sił gospodarczych i ideologicznych niż walka z wrogimi klasami w oparciu o środki represyjne.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselLewinskaPelagia">Nie pierwszy raz otwieramy drogę powrotu tysiącom zbłąkanych, którzy się stali narzędziem, a najczęściej tylko ofiarą garstki zaciekłych wrogów Polski Ludowej. Lecz obecna amnestia otwiera tę drogę najszerzej i daremne są rozpaczliwe wysiłki garstki zgranych przywódców reakcji emigracyjnej, usiłujących wypaczyć obraz naszej zapowiedzianej amnestii. Nędzne są ich wysiłki i wybiegi, które dążą do pomniejszania obrazu rzeczywistości w naszej obecnie podejmowanej amnestii. Próbują przedstawić, że amnestia nasza odnosi się do ludzi walczących na frontach Europy zachodniej z wrogiem faszystowskim i sam fakt walki z faszystami uznaj e się za przestępstwo.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselLewinskaPelagia">Zwracamy się z braterskim apelem do żołnierzy, którzy bili się za Polskę na frontach Europy zachodniej, gdyż widzimy w nich naszych współkombatantów.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselLewinskaPelagia">Nędzne są wybiegi przywódców reakcji emigracyjnej usiłujące pomniejszać wielkoduszność wobec tych emigrantów, którym puszczamy w niepamięć ich walkę przeciw Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselLewinskaPelagia">Oczywiście cele nędznej maskarady są przejrzyste. Ci ludzie, których bankructwo polityczne jest tak doszczętne, mogą tylko utrzymywać swój wpływ na świadomość mas emigranckich poprzez najbzdurniejsze kłamstwa. Ich własna prasa musi to raz po raz przyznawać. To ich własne pismo „Kultura”, wydawane w Paryżu, w nr 2 z ubiegłego roku tak przedstawia sytuację swoim czytelnikom w artykule Klaudiusza Hrabyka. Autor pisze:</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselLewinskaPelagia">„Nie należy ukrywać faktu, że czas pracuje stale i wytrwale na rzecz bloku komunistów a nie Zachodu i że każdy rok zwłoki w jedynie możliwej decyzji — jaką może być wojna — sprawę przyszłości losów Zachodu złowrogo zaciemnia.” „A właśnie w tej jedynej, najważniejszej sprawie Stany Zjednoczone wyraźnie uchylają się od przywództwa, to znaczy nie chcą wziąć na siebie odpowiedzialności za wywołanie zbrojnego starcia z blokiem komunistycznym. Mogą mieć do tego słuszne przyczyny, ze względu na swoje własne interesy.” Ta jedyna perspektywa — wojna, przy narastających możliwościach utrzymania pokoju — jest ostatnią deską ratunku, która usuwa się im spod nóg. Toteż w tym samym numerze — „Kultury” Juliusz Mieroszewski stwierdza: — „Zarówno rząd jak i egzekutywa głoszą politykę niepodległościową, co to znaczy? W praktyce nic nie znaczy.” Mieroszewski mówi, — „że w 1948 r. w jednym z biuletynów wydanych w Londynie czytałem artykuł, w którym autor odradzał Polakom kupowanie domów w obliczu zbliżającej się wojny, którą nasi wodzowie wytrwale zapowiadali. Dziś nawet zawodowi pułkownicy pokupowali domy i osiedlili się na dobre. Nikt nie mówi o wojnie.” Tymczasem warunki, w których żyje przeważająca część emigracji, według tego samego pisma wyglądają tak: — „ubóstwo, podniesione do rangi narodowej cnoty... Z dziadowania uczyniono styl polityczny.” Oto sytuacja społeczna i polityczna, w jakiej żyją ludzie na emigracji.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselLewinskaPelagia">Trzeba powiedzieć, że na pewno ci spośród emigracji, którzy mają na sumieniu przewinienia godzące w byt naszego państwa, którzy dali się kupić lub których otumaniła nienawiść do przemian socjalnych kraju, podtrzymują w masie naszych rodaków opory przed powrotem, starając się w nich budzić lęk pozbawiony wszelkiego sensu. Amnestia nagromadzone przez wrogą propagandę obawy ułatwi rozproszyć.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselLewinskaPelagia">Trzeba i warto dołożyć starań, aby docierać z naszą informacją do tych zagubionych tragicznie ludzi. Pamiętam dziesiątki Polaków, z którymi prowadziliśmy rozmowy we Francji tuż po zakończeniu wojny. W ludziach tych już wtedy wygasły złudzenia co do wartości politycznej i moralnej swych dawnych wodzów, ale w nich tak skutecznie sączono nienawiść i nieufność do Polski Ludowej, że niełatwo było przełamać te opancerzenia. Wielu z tych ludzi wróciło do kraju, wielu z nich jest członkami naszej Partii, ale wielu też skazało się na życie apatrydów, na beznadziejną poniewierkę. Kto ma w pamięci obraz tych ludzi, kto potrafi wczuć się w ich dolę — ludzi obcych swemu otoczeniu, ludzi obcych krajowi — musi uznać wysiłek naszego państwa, aby ułatwić im powrót do ojczyzny, za najbardziej słuszny.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselLewinskaPelagia">Atmosfera wewnętrzna kraju otwiera szeroką drogę do wolnej pracy i wolnego udziału w naszym życiu publicznym wielu tym, którzy ongiś podnieśli rękę na naszą władzę ludową. Jesteśmy dzisiaj dość silni, aby liczyć, że wspólny trud i nasze coraz bujniejsze życie ideowe ułatwi im wtopienie się w wielką jedność polityczną i moralną narodu.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselLewinskaPelagia">W rozważaniach nad ustawą trzeba podkreślić, że bardzo znaczną część skazanych objętych amnestią stanowią skazani za tzw. przestępstwa pospolite. Sama wysoka liczba wyroków w tego rodzaju przestępstwach alarmuje nas przede wszystkim odnośnie metod zwalczania wykroczeń wobec prawa. Analiza charakteru przestępstw, gdzie przeważają kradzieże w zakładach pracy, manka, kradzieże drzewa w lesie itd., każe przede wszystkim zwrócić się do danych resortów z żądaniem wzmocnienia wewnętrznego nadzoru, usprawnienia organizacji pracy. Należy zaapelować do związków zawodowych, do Partii o podniesienie pracy politycznej w zakładach, a przede wszystkim o przełamanie istniejącej tolerancji w opinii publicznej wobec kradzieży dobra społecznego.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselLewinskaPelagia">Jest takie powiedzonko kursujące wśród naszych towarzyszy, że przepisy tworzą przestępców. Trzeba się zastanowić, czy przypadkiem to powiedzenie nie znajduje uzasadnienia w tej stanowczo za wielkiej ilości spraw sądowych i wyroków, czy nie świadczy o tym, że bardzo często upraszczamy sobie życie w wypadkach, kiedy trzeba by naprawiać samo to życie, chcemy jego nurt naturalny wtłoczyć, aczkolwiek w papierowe tylko koryto, niemniej umocnione siłą naszego aparatu państwowego. Nie wiem, czy np. ilość wykroczeń w zakresie dyscypliny pracy nie jest wynikiem przyczyn obiektywnych, których przecież przepisy nie zdołają zmienić.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselLewinskaPelagia">Grecy przedstawiali symbol sprawiedliwości z zasłoniętymi oczyma. Muszę powiedzieć, że i u nas procedura wymiaru sprawiedliwości również woli nie zdejmować opaski z oczu. Towarzysze opowiadali o wielu faktach i o takim fakcie. W więzieniu siedzi skazany na półtora roku młody człowiek, były WOP-owiec. Osiedlił się w Olsztyńskiem, dostał kredyt na osiedlenie, nabył krowę, konia i zaczął gospodarzyć. Ale otrzymał budynki w strasznie zrujnowanym stanie. Poszedł do lasu po drzewo, by naprawić dach. Za to dostał półtora roku. Teraz taką perspektywę przedstawia rozmówcy-towarzyszowi: Odsiedzę wyrok i czeka mnie nowy wyrok, bo w międzyczasie gospodarstwo zostało zrujnowane. Będę musiał je opuścić i pójdę do więzienia za zdewastowanie gospodarki.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselLewinskaPelagia">Poruszam tę niezmiernie trudną sprawę. Ale ja nie jestem spokrewniona z Temidą, jestem tylko posłem. Nie mogę ułatwiać sobie życia, aby przesłaniać oczy lub udawać ślepą.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselLewinskaPelagia">Na przykład tutaj towarzysze mówili, mówił poseł Dachów, że ilość budulca przeznaczonego na wieś w znacznej mierze rozpływa się po drodze, nim dojdzie pod właściwym adresem. No, trzeba wiedzieć, że stawiamy ludzi w niesłychanie trudnej sytuacji. Przeważającą ilość wykroczeń, przestępstw pospolitych, popełniają chłopi, którzy kradną drzewo.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselLewinskaPelagia">Nie wiem, czy tutaj nie mogłoby i Ministerstwo Leśnictwa coś zrobić, czy nie należałoby przy pomocy właśnie ludności wiejskiej w sposób zorganizowany przeczyszczać lasy, które wiemy, że tego potrzebują. Sądzę, że w ten sposób można by uzyskać sporo paliwa dla ludności wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselLewinskaPelagia">Akt amnestii jest aktem świadomości, aktem, który wynika z oceny siły naszego państwa. Niechaj również w naszej działalności ustawodawczo-prawniczej, jak i w wykonawstwie naszego prawodawstwa więcej będzie rozeznania obiektywnej realności działania tego ustawodawstwa.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o amnestii w całości wraz z przyjętymi przez Komisje Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Spraw Ustawodawczych poprawkami — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o amnestii jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych o projekcie ustawy o zwalczaniu alkoholizmu (druki nr 65 i 80).</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Zofia Wasilkowska.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselWasilkowskaZofia">Wysoki Sejmie! Wstęp do projektu ustawy przedłożonej obywatelom posłom pod obrady określa, jaki jest podstawowy cel tej ustawy. Jest nim skuteczniejsze zwalczanie alkoholizmu, wpływającego na zdrowie, pracę i dobrobyt ludności oraz powodującego wzrost przestępczości.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselWasilkowskaZofia">Nie chcę zatrzymywać się dłużej nad sprawą społecznej szkodliwości alkoholizmu. Każdy z obywateli posłów niewątpliwie miał możliwość z okazji swoich spotkań z wyborcami zetknąć się z niejednym dramatem czy tragedią rodzinną na tle pijaństwa, z niejednym złodziejstwem czy marnotrawstwem mienia społecznego, które swoje źródło miało w wódce, z niejedną kliką kumoterską, która się narodziła przy wspólnym pijaństwie ku utrapieniu ludności, z niejednym wypaczeniem i nadużyciem władzy — zwłaszcza na wsi, w małych miastach — wypływającym z tego samego źródła.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselWasilkowskaZofia">Jest oczywiście faktem, że pijaństwo nie narodziło się w ciągu ostatnich 10 lat. Jego źródło leży w ustroju kapitalistycznym, z którego wyrosła społeczna plaga alkoholizmu. Ale jest również faktem, że w naszym ustroju, w którym mieliśmy i mamy większe niż kiedykolwiek możliwości przeciwdziałania alkoholizmowi i w którym także zachodzi szczególna potrzeba zwalczania alkoholizmu, bo przecież alkoholizm jest niewątpliwie jedną z kul u nogi, aczkolwiek nie najcięższą, ale jedną z kul u nogi, która przeszkadza w marszu naprzód, w podnoszeniu kultury i w pełnej demokratyzacji naszego życia — że mimo to nie prowadziliśmy dotychczas, wbrew tym możliwościom i tym potrzebom, dostatecznie skutecznej walki.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselWasilkowskaZofia">Walka ta była w ubiegłych latach nikła, anemiczna. Największą być może przeszkodą w niej była pobłażliwość ze strony wielu środowisk, ze strony społeczeństwa. Częściej się spotykaliśmy z uśmiechem niż z odruchem gniewu, jeżeli chodzi o pijaków i pijackie wybryki.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselWasilkowskaZofia">Kilka dni temu wpadł mi w ręce wiersz Majakowskiego, tego poety, który tak celował w tym, że ze szczególną pasją demaskował wszelkie zło. Otóż chciałabym Obywatelom Posłom odczytać fragmenty tego wiersza, bo wydaje mi się, że niewiele można tu ująć lub dodać, żeby w pewnym stopniu odmalować sytuację także u nas. Pisze on:</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselWasilkowskaZofia">„Stulecie za stuleciem mija lecz ta legenda przeżyje setny wiek że człowiek pijący tak zwany pijak to przemiły czarujący człek.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselWasilkowskaZofia">W maszynie społecznej rozkręciły się śrubki ludzie bardziej niż przed wojną żłopią zbliżyć się z człowiekiem po prostu bez wódki?</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselWasilkowskaZofia">Wielu to się wydaje utopią.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselWasilkowskaZofia">Jeśli żonę mąż wali na odlew bo mu rodzina obrzydła to rzecz jasna że urżnął się podle ten przemiły czarujący bydlak.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselWasilkowskaZofia">Jeśli autem jak wicher mknie błazen po drodze sprawiając krwawą stypę to już wiadomo że mocno pod gazem jest ten miły czarujący typek.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselWasilkowskaZofia">Jeśli ktoś łapę zanurza w kasie sam pomyślawszy o swojej nagrodzie to znaczy że nie tylko wodą i kwasem spija się ten miły czarujący złodziej.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselWasilkowskaZofia">Wszystkich rodzajów zbrodnie i chrypkę chuligana i plamy bytu zmierzysz wiedząc ile w tygodniu Piwa i wódki wokół wypito.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselWasilkowskaZofia">O pijakach słyszy się wiele różnego ale jedna w tym prawda ukryta jak od furiata jak od zarażonego uciekaj towarzyszu od alkoholika.” Jak wygląda ta sytuacja u nas w kraju od strony niektórych cyfr?</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselWasilkowskaZofia">Spożycie alkoholu w Polsce w 1955 r. wynosiło 2,90 litra na głowę ludności w przeliczeniu na 100%-owy alkohol i z uwzględnieniem wszelkiego rodzaju alkoholu, tzn. wódek, wina, miodów, piwa itd. Plan na rok 1955 przewiduje pewne nieznaczne zmniejszenie tego spożycia, ale pozostaje ono nadal wysokie, jakkolwiek jest wiele krajów, w których spożycie alkoholu jest jeszcze wyższe.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselWasilkowskaZofia">Wydaje mi się, że tu nie najważniejszą sprawą są same przeciętne liczby spożycia, bo przecież nie chodzi o problem picia w ogóle, ale o problem walki z nadużywaniem alkoholu, i że bardziej przydatne z tego punktu widzenia są cyfry wskazujące jak wiele osób u nas nadużywa alkoholu. Przytoczę cyfry następujące.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselWasilkowskaZofia">W 1954 r. osób zatrzymanych przez milicję z powodu opilstwa było 255.458, w 1955 r. ta liczba nieznacznie spadła — 210.926.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselWasilkowskaZofia">Trudno ocenić czy spadek ten był wynikiem kampanii zwalczania alkoholizmu, która niemal od roku u nas się toczy, czy są to wahania przypadkowe. Można przypuszczać, że pewien pozytywny wpływ kampanii przeciwalkoholowej daje się tu odczuwać, ale przemawiałby przeciwko temu fakt, że jeżeli chodzi np. o wypadki drogowe w stanie nietrzeźwym, to notujemy ich wzrost. W 1954 r. było 1.629 wypadków, a w 1955 r. 1.979, przy czym wypadków śmiertelnych w roku ubiegłym było 312.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselWasilkowskaZofia">Jeżeli do przytoczonych cyfr dodamy te różne fakty nie dające się ująć statystycznie, jak rodziny, które żyją w nędzy z powodu przepijania przez ojca zarobków, jak dzieci porzucone przez pijaków, jak liczne wypadki przy pracy, jak różne straty materialne w produkcji, jak straty ponoszone w związku z leczeniem, jak — co najważniejsze — straty natury moralnej, o których mówiłam na wstępie, to zrozumiałe się stanie, że społeczeństwo i państwo musi skierować swoją uwagę na sprawę zwalczania alkoholizmu. Od dłuższego czasu jesteśmy rzeczywiście świadkami, że uwaga ta skupia się na tej sprawie w stopniu coraz szerszym.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselWasilkowskaZofia">Chciałabym przy tym podkreślić jako bardzo pozytywne zjawisko, że tym razem uwaga i troska ze strony społeczeństwa jak i organów państwowych nie ma charakteru słomianego ognia, który na chwilę zapłonął i zgasł, jak to bywało w przeszłości, ale że niemal od roku mamy do czynienia z tendencją stale narastającą i przejawiającą się w różnorodnych inicjatywach — że przypomnę szereg inicjatyw i uchwał podjętych przez rady narodowe na terenie całego kraju i przez różne środowiska społeczne, np. lekarzy i nauczycieli, dyskusje prowadzone w prasie i radio, wzmożoną aktywność milicji i innych organów państwowych.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselWasilkowskaZofia">Projekt ustawy, która obecnie stała się przedmiotem obrad Sejmu, stanowi niewątpliwie dalszy krok naprzód w rozwijającej się walce z alkoholizmem, z nadużywaniem alkoholu. Projekt ustawy stanowi ważny akt prawny, jako wyraz woli państwa co do skuteczniejszego zwalczania alkoholizmu. Jasną jest jednak rzeczą, że ustawa sama przez się, jeżeli nie będzie jej towarzyszyć usilna i energiczna akcja społeczna, nie odniesie należytych rezultatów.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselWasilkowskaZofia">Należy stwierdzić, że przygotowaniom projektu ustawy towarzyszyło i towarzyszy, jak dotychczas, duże zainteresowanie społeczeństwa. Świadczy o tym zarówno dyskusja na połączonych komisjach — Komisji Pracy i Zdrowia oraz Komisji Spraw Ustawodawczych, w których imieniu mam zaszczyt referować projekt ustawy, wiele zgłoszonych podczas obrad tych komisji wniosków, postulatów, poprawek i uzupełnień do projektu ustawy, jak i szereg petycji, które wpłynęły i do Biura Sejmowego, i na ręce poszczególnych posłów, petycji często o charakterze zbiorowym (m. in. wpłynęła jedna petycja z Poradni Przeciwalkoholowej w Poznaniu opatrzona około 600 podpisami). Chodzi o to, ażeby to zainteresowanie utrzymało się nadal i wzmogło się po uchwaleniu ustawy, co jest niezbędną przesłanką do tego, ażeby ustawa o zwalczaniu alkoholizmu mogła być w pełni skuteczną.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselWasilkowskaZofia">Przechodzę do omówienia samego projektu ustawy. Chcę podkreślić, że stanowi ona rzeczywiście szeroką podstawę prawną do skutecznego zwalczania alkoholizmu, że zawiera szereg różnorodnych przepisów o charakterze zarówno administracyjnym, jak i leczniczym, wychowawczym i karnym.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselWasilkowskaZofia">Zawarte w ustawie przepisy można podzielić na cztery grupy: w pierwszej z nich znajdują się zakazy i ograniczenia dotyczące sprzedaży alkoholu, w drugiej grupie — sprawa przymusowego leczenia alkoholików i izb wytrzeźwień, w trzeciej — sprawy zabezpieczenia interesów rodziny i w czwartej grupie — przepisy o charakterze karnym.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselWasilkowskaZofia">Omawiając pierwszą grupę przepisów należy podkreślić, że zawierają one zakazy i ograniczenia stopniowane w zależności od procentu alkoholu zawartego w danym napoju, a tym samym stopnia jego szkodliwości. Wprowadzone zostały mianowicie dwa takie stopniowane zakazy dotyczące alkoholu powyżej 4,5% i powyżej 18%. W niektórych przypadkach projekt ustawy przewiduje całkowity zakaz sprzedaży podawania i spożywania jakichkolwiek napojów alkoholowych. Dotyczy to lokalów, zakładów i placówek oświatowo-wychowawczych, terenów szpitalnych, sanatoryjnych oraz osób nietrzeźwych.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselWasilkowskaZofia">W toku obrad Komisji omawiana tu grupa przepisów wywołała bardzo żywą dyskusję. Ścierały się na posiedzeniu Komisji dwa poglądy: pogląd zwolenników bardzo radykalnych ograniczeń w sprzedaży i spożywaniu alkoholu i poglądy tych członków Komisji, którzy byli zdania, że ustawa musi być realna, musi uwzględniać rzeczywiście istniejącą sytuację. Chciałabym podkreślić — co jest wyrazem poglądów większości Komisji, że doświadczenie uczy, iż daleko idące ograniczenia w przepisach przeciwalkoholowych powodują nieuchronnie tendencje do nielegalnej produkcji, a przede wszystkim nielegalnego handlu alkoholem. Przytaczano, że mamy z tym zjawiskiem już obecnie do czynienia. Tak np. jeśli w 1954 r. zostało ujawnionych przez organa Milicji Obywatelskiej 1.546 bimbrowni, to w 1955 r. zostało ich ujawnionych 1.815. W 1954 r. zostało ujawnionych i zlikwidowanych 2.868 melin pijackich, a w 1955 r. aż 4.263. W 1954 r. stwierdzono nielegalną sprzedaż wódki nieletnim w 822 przypadkach, a w 1955 r. w 1.490 przypadkach. Na pewno zresztą jest wypadków nielegalnego handlu i wyszynku więcej, bo jakkolwiek praca organów Milicji Obywatelskiej ulega stałemu usprawnieniu, to przecież nie mamy wątpliwości, że jest szereg wypadków nie wykrytych.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dlatego też wychodząc z założeń, że ustawa winna mieć charakter realny i że powinny być stworzone przesłanki do jej rzeczywistego wykonywania, Komisje odrzuciły jako zbyt daleko idące i mogące postawić pod znakiem zapytania skuteczność całej ustawy — te wnioski i postulaty, które szły w tym kierunku, aby wszystkie zakazy i ograniczenia w sprzedaży alkoholu dotyczyły w jednakowym stopniu zarówno wódek, jak i wina.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselWasilkowskaZofia">Doceniając w pełni szkodliwość nadużywania również wina, zwłaszcza przez młodzież, na co wskazywało wielu członków Komisji w czasie naszych obrad, Komisje uważają jednak, że postawienie znaku równania pomiędzy stopniem niebezpieczeństwa wina i wódki, oznacza nieliczenie się z rzeczywistą sytuacją, w której przytłaczająca większość wypadków upicia ma miejsce na tle nadużywania spożycia wódek różnego rodzaju. Komisje doszły jednak do wniosku i uznały za słuszne, ażeby w niektórych przypadkach zaostrzyć przepisy w stosunku do pierwotnego projektu ustawy. W związku z tym projekt ustawy poprawiony przez Komisje przewiduje, że na terenie schronisk turystycznych, restauracji i bufetów na dworcach kolejowych, autobusowych i portowych oraz w sklepach czynnych w godzinach nocnych dopuszczalna jest wyłącznie sprzedaż napojów zawierających do 4,5% alkoholu, a nie do 18%, jak to przewidywał pierwotny projekt ustawy.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselWasilkowskaZofia">Z drugiej strony Komisje uznały za słuszne zgłosić poprawkę do art. 1 ust. 3 projektu ustawy w tym kierunku, aby dopuścić sprzedaż alkoholu w wagonach restauracyjnych, wychodząc z założenia, że wagony restauracyjne nie stwarzają źródła rozpijania, tak jak to często bywa w restauracjach i bufetach na dworcach kolejowych, zwłaszcza jeżeli chodzi o młodzież. Inne przepisy w tej grupie dotyczą wydawania zezwoleń na sprzedaż napojów zawierających więcej niż 18% alkoholu oraz przewidują możliwość wprowadzania przez rady narodowe na obszarze ich właściwości zakazu sprzedaży i podawania napojów zawierających powyżej 18% alkoholu w soboty i inne powszechnie przyjęte dni wypłat wynagrodzeń za pracę i w dni ustawowo wolne od pracy.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselWasilkowskaZofia">Komisje w toku obrad postanowiły zaproponować także wniesienie poprawek do innych przepisów. Niektóre mają charakter redakcyjny — nie będę ich referować.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselWasilkowskaZofia">Z poprawek ważniejszych wymienię poprawkę do ust. 4 art. 1 mówiącą o tym, że prezydium wojewódzkiej rady narodowej może w szczególnych przypadkach udzielić zezwolenia na odstąpienie od niektórych zakazów określonych w ustawie. Poprzedni projekt ustawy przewidywał w tym przypadku kompetencję Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PoselWasilkowskaZofia">Biorąc pod uwagę powszechną i słuszną krytykę nadmiernej centralizacji i obciążenia Prezesa Rady Ministrów wydawaniem zbyt drobiazgowych przepisów Komisje uznały, że należy — „od słów przejść do czynów” i w tym wypadku kompetencje te przenieść na prezydia wojewódzkich rad narodowych, co — jak sądzę — towarzysz Prezes Rady Ministrów przywita z zadowoleniem.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PoselWasilkowskaZofia">Mówiąc jeszcze o pierwszej grupie przepisów chciałam kilka słów powiedzieć pod adresem resortu handlu wewnętrznego. Nie ulega wątpliwości, że można i trzeba mieć uzasadnione pretensje pod adresem aparatu handlu, że w poprzednim okresie została nadmiernie rozbudowana ilość punktów, w których sprzedawano alkohol, że w wielu wypadkach miało miejsce i natrętne reklamowanie wódek w wystawach sklepowych, co — rzecz jasna — nie sprzyjało właściwej atmosferze zwalczania alkoholizmu. Trzeba z drugiej strony powiedzieć, że w ostatnim czasie Ministerstwo Handlu Wewnętrznego podjęło szereg środków mających na celu poprawienie tego stanu rzeczy. Mam tu na myśli zarówno zarządzenie Ministra Handlu Wewnętrznego ze stycznia br. wprowadzające szereg ograniczeń, jak i odbywające się obecnie poważne ograniczanie na terenie całego kraju liczby sklepów sprzedających alkohol, jak i częściowe rozwiązanie sprawy wynagrodzenia pracowników aparatu handlowego w tym kierunku, aby ich wynagrodzenia uniezależniono od sprzedaży alkoholu.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PoselWasilkowskaZofia">Niemniej ustawa obecna, jeżeli zostanie uchwalona przez Sejm, stawia nowe i bardzo trudne zadania przed aparatem handlu i wydaje się słuszne z tej trybuny zaapelować do Ministra Handlu Wewnętrznego, aby po wejściu ustawy w życie z całą energią realizował jej postanowienia. Należy również oczekiwać na pomoc ze strony Związku Zawodowego Pracowników Handlu, gdyż jasną jest rzeczą, że od postawy pracowników handlu, przede wszystkim sprzedawców sklepowych, ich rzetelności i sumienności w realizowaniu ograniczeń i zakazów przewidzianych w ustawie — zależeć będzie w dużej mierze skuteczność tej grupy przepisów.</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#PoselWasilkowskaZofia">Druga grupa przepisów dotyczy przymusowego leczenia alkoholików i izb wytrzeźwień. Według projektu ustawy wobec nałogowych alkoholików, którzy wykazują objawy przewlekłego alkoholizmu i swoim postępowaniem powodują rozkład życia rodzinnego, demoralizują nieletnich lub zagrażają bezpieczeństwu otoczenia, stosuje się leczenie przymusowe w zakładach lecznictwa otwartego i zamkniętego.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#PoselWasilkowskaZofia">Jeżeli chodzi o leczenie w zakładach lecznictwa otwartego, projekt ustawy przewiduje, że w tych wypadkach orzekać będą komisje społeczno-lekarskie. Skierowanie do zakładu lecznictwa zamkniętego może nastąpić tylko na podstawie orzeczenia sądu w postępowaniu niespornym.</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#PoselWasilkowskaZofia">Podczas dyskusji nad tą grupą przepisów członkowie Komisji zastanawiali się nad sprawą, w jakim stopniu realną jest możliwość kierowania do leczenia alkoholika wobec znanej trudnej sytuacji, w jakiej się znajduje Ministerstwo Zdrowia, jeżeli chodzi o ilość łóżek szpitalnych. Wiąże się to zresztą także z projektem innej ustawy, który znajduje się w porządku dziennym bieżącej sesji Sejmu, mianowicie projektem ustawy w sprawie przerywania ciąży, który również nowe, duże zadania stawia przed Ministerstwem Zdrowia. Problem z tego punktu widzenia jest niewątpliwie trudny.</u> + <u xml:id="u-11.36" who="#PoselWasilkowskaZofia">Komisje proponują, ażeby te przepisy uchwalić, a to przede wszystkim dlatego, że w ogromnej większości wypadków będzie wchodziło tu w grę leczenie w otwartym lecznictwie i że sama możliwość skierowania nałogowego alkoholika do zakładu zamkniętego będzie stwarzała lepsze psychiczne i moralne warunki do tego, żeby alkoholik poddał się leczeniu w zakładzie lecznictwa otwartego. Muszę zresztą powiedzieć, że nie dawniej jak wczoraj nadszedł na moje ręce jako referenta ustawy list, w którym jego autorki podpisane jako — „matki” piszą: — „Sądzimy, że miło będzie dowiedzieć się pani, że już są skutki tych projektowanych zarządzeń. Spośród naszych znajomych już kilku alkoholików, obawiając się przymusowego leczenia, samych zgłosiło się do poradni.” W tych wypadkach szczególnych, kiedy postępowanie nałogowego alkoholika demoralizuje nieletnich lub zagraża bezpieczeństwu otoczenia, kiedy życie rodzinne staje się rzeczywiście udręką wobec postępowania nałogowego alkoholika, kierowanie go do zamkniętego lecznictwa należy uważać za niezbędne nie tylko z punktu widzenia interesów alkoholika, który tam będzie poddany leczeniu, ale także z punktu widzenia interesów rodziny i społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-11.37" who="#PoselWasilkowskaZofia">Projekt ustawy przewiduje ponadto, że osoby w stanie nietrzeźwym, które swoim zachowaniem dają powód do zgorszenia w miejscach publicznych, mogą zostać doprowadzone do izby wytrzeźwień, gdzie przebywają aż do wytrzeźwienia. Minister Spraw Wewnętrznych w porozumieniu z Ministrem Zdrowia określi w drodze rozporządzenia organizację izb wytrzeźwień oraz sposób ustalenia opłat związanych z pobytem w tych izbach.</u> + <u xml:id="u-11.38" who="#PoselWasilkowskaZofia">Chcę przy tej sposobności powiedzieć, że kilka rad narodowych podjęło już uchwały w sprawie zorganizowania izb wytrzeźwień. Są to mianowicie rady narodowe w Warszawie, Łodzi, Stalinogrodzie i Krakowie. W dwóch spośród tych miejscowości — w Warszawie i Łodzi, organizacja izb jest już daleko posunięta. Będą one mogły uruchomić swą działalność wkrótce po otrzymaniu w postaci tej ustawy podstawy prawnej dla swej działalności, a przede wszystkim podstawy prawnej do ściągania opłat związanych z pobytem w izbie wytrzeźwień.</u> + <u xml:id="u-11.39" who="#PoselWasilkowskaZofia">Komisje w toku dyskusji nad tym przepisem doszły do wniosku, że jest rzeczą słuszną, ażeby doprowadzenie i pobyt w izbie wytrzeźwień odbywał się nie na koszt państwa, a na koszt doprowadzonego do izby wytrzeźwień.</u> + <u xml:id="u-11.40" who="#PoselWasilkowskaZofia">Trzecia grupa przepisów dotyczy ochrony interesów rodziny. Mówi o tym projekt w art. 8. Chcę przy tej sposobności wyjaśnić, że zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy z 27 czerwca 1950 r. o postępowaniu niespornym w sprawach rodzinnych istnieje możliwość, ażeby w przypadkach gdy jeden z małżonków na skutek nałogowego nadużywania alkoholu nie spełnia obowiązku dostarczania środków utrzymania rodzinie, drugi z małżonków wystąpił do sądu z wnioskiem o nakazanie wypłaty całości lub części wynagrodzenia za pracę, albo innych należności małżonka zaniedbującego rodzinę — do rąk drugiego małżonka.</u> + <u xml:id="u-11.41" who="#PoselWasilkowskaZofia">Są to przepisy obowiązujące już od 1950 r., jednakże doświadczenie wykazało, że przepisy te są w minimalnym stopniu wykorzystywane. Wynika to z jednej strony stąd, że są one bardzo mało spopularyzowane, bardzo mało znane, a z drugiej strony stąd, że ten współmałżonek — w konkretnym przypadku najczęściej żona i matka, która miałaby wystąpić do sądu, odczuwa pewne skrępowanie czy zahamowanie, ażeby wystąpić w stosunku do swego współmałżonka o wypłacanie wynagrodzenia za pracę do jej rąk.</u> + <u xml:id="u-11.42" who="#PoselWasilkowskaZofia">Z tego powodu przepis proponowany w ustawie przeciwalkoholowej przewiduje, że w przypadku gdy drugi z małżonków ze szkodą dla dzieci lub innych członków rodziny nie korzysta z uprawnień przysługujących mu na podstawie cytowanej ustawy, organizacja społeczna, której członkiem jest jeden z małżonków, może wystąpić do sądu z odpowiednim wnioskiem.</u> + <u xml:id="u-11.43" who="#PoselWasilkowskaZofia">Projekt przewiduje, że przed skierowaniem wniosku do sądu organizacja społeczna powinna porozumieć się z małżonkiem pracownika, który nie spełnia obowiązku dostarczania środków utrzymania rodzinie.</u> + <u xml:id="u-11.44" who="#PoselWasilkowskaZofia">Czwarta grupa przepisów ma charakter karny. Spośród najważniejszych przepisów chcę podkreślić, że projekt przewiduje, iż stan nietrzeźwości w chwili popełnienia przestępstwa stanowi okoliczność obciążającą, jeżeli sprawca przestępstwa miał szczególny obowiązek zachowania pełnej świadomości, wymaganej ze względu na wykonywany zawód, zajmowane stanowisko lub rodzaj wykonywanej czynności.</u> + <u xml:id="u-11.45" who="#PoselWasilkowskaZofia">W świetle liczb, które przytoczyłam poprzednio, świadczących o tym, że rośnie liczba wypadków szczególnie drogowych i samochodowych popełnionych w stanie nietrzeźwym, wydaje się w pełni słuszne, ażeby ten przepis znalazł się w projekcie ustawy.</u> + <u xml:id="u-11.46" who="#PoselWasilkowskaZofia">Niezależnie od tego projekt ustawy przewiduje, że jeżeli zachodzi podejrzenie, iż przestępstwo zostało popełnione w stanie nietrzeźwości, osoba podejrzana może być poddana badaniu koniecznemu dla ustalenia zawartości alkoholu w organizmie, w szczególności zabiegowi pobrania krwi. Zabiegu pobrania krwi dokonuje fachowy pracownik służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-11.47" who="#PoselWasilkowskaZofia">Chodzi o to, że w chwili obecnej dla pobrania krwi od sprawcy wypadku, podejrzanego że jest w stanie nietrzeźwym, brak podstawy prawnej. W zasadzie uzależnione to jest od jego zgody.</u> + <u xml:id="u-11.48" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dlatego też Komisje uznały za słuszne, aby tę lukę w dotychczasowej sytuacji, która stwarza niejednokrotnie trudności praktyczne, uzupełnić w projekcie ustawy.</u> + <u xml:id="u-11.49" who="#PoselWasilkowskaZofia">Komisje proponują ponadto zaostrzyć sankcję karną do 5 lat więzienia, jeżeli chodzi o znęcanie się w stanie nietrzeźwości nad członkiem rodziny lub osobą pozostającą w stosunku zależności od sprawcy.</u> + <u xml:id="u-11.50" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dalsze przepisy karne przewidują sankcje karne za rozpijanie nieletniego, za sprzedawanie lub podawanie napojów alkoholowych w przypadkach zabronionych, albo bez wymaganego zezwolenia, lub wbrew jego warunkom, i sankcję karną w stosunku do tego, kto w stanie nietrzeźwości zakłóca porządek publiczny, lub wywołuje zgorszenie w miejscu publicznym bądź w zakładzie pracy.</u> + <u xml:id="u-11.51" who="#PoselWasilkowskaZofia">Osobno omówię art. 5 projektu ustawy, który nie znajduje się w żadnej z omówionych czterech grup, a ma szczególne znaczenie. Artykuł ten przewiduje, że rady narodowe i ich prezydia obowiązane są współdziałać ze społecznymi komitetami przeciwalkoholowymi i innymi organizacjami społecznymi oraz udzielać im niezbędnej pomocy w organizowaniu i prowadzeniu akcji uświadamiającej i wychowawczej w zakresie zwalczania alkoholizmu.</u> + <u xml:id="u-11.52" who="#PoselWasilkowskaZofia">Tryb i zasady współdziałania oraz udzielania pomocy określą Rada Państwa i Rada Ministrów.</u> + <u xml:id="u-11.53" who="#PoselWasilkowskaZofia">Chcę poinformować Obywateli Posłów, że projekt takiej uchwały Rady Państwa i Rady Ministrów jest przygotowany i — jak wiemy — jest intencją Rady Państwa i Rządu, aby ukazał się on możliwie szybko po uchwaleniu przez Sejm projektowanej ustawy o zwalczaniu alkoholizmu. Uchwała Rady Państwa i Rządu będzie w tym wypadku niezbędnym uzupełnieniem ustawy, stwarzającym możliwości do szerokiej akcji społecznej w walce z alkoholizmem.</u> + <u xml:id="u-11.54" who="#PoselWasilkowskaZofia">Komisje Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych w toku dyskusji nad projektem ustawy zgłosiły — niezależnie od poprawek i uzupełnień, z których najważniejsze referowałam — postulaty pod adresem Ministra Handlu Wewnętrznego i Ministra Przemysłu Rolnego i Spożywczego. Mianowicie: pod adresem Ministra Handlu Wewnętrznego — o wprowadzenie we wszystkich punktach sprzedaży i podawania napojów alkoholowych takiego systemu wynagrodzeń pracowniczych, aby wysokość ich nie była zależna od ilości sprzedawanych napojów alkoholowych; pod adresem Ministra Przemysłu Rolnego i Spożywczego — o wszczęcie produkcji nowych, smacznych i tanich napojów bezalkoholowych.</u> + <u xml:id="u-11.55" who="#PoselWasilkowskaZofia">Wysoki Sejmie! Przedkładając w imieniu Komisji Pracy i Zdrowia oraz Komisji Spraw Ustawodawczych projekt ustawy o zwalczaniu alkoholizmu z wnioskiem o jej uchwalenie przez Sejm, pragnę z całym naciskiem podkreślić raz jeszcze, że mieć ona będzie znaczenie tylko wówczas, jeśli nadużywanie alkoholu spotka się ze zdecydowanym przeciwdziałaniem społeczeństwa. W sprawie tak złożonej, związanej z wieloma nawykami i przyzwyczajeniami ludzi, punkt ciężkości musi spoczywać nie na mechanicznych nakazach i zakazach, których nadmiar mógłby stanowić przeszkodę, a nie pomagałby w zwalczaniu alkoholizmu — lecz na aktywności społecznej, na pracy wychowawczej, zwłaszcza wśród młodzieży, na głosie opinii publicznej, która powinna w sposób zdecydowany piętnować pijackie wybryki.</u> + <u xml:id="u-11.56" who="#PoselWasilkowskaZofia">Tylko wtedy będziemy mogli mówić o skutecznym zwalczaniu alkoholizmu.</u> + <u xml:id="u-11.57" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Zarządzam 20-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#Marszalek">Po przerwie dyskusja. Jako pierwszy wystąpi poseł Wojtkowski.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 10 do godz. 12 min. 35.)</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. lubelskiego Andrzej Wojtkowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy, która — jak czytamy we wstępie — ma na celu — „skuteczniejsze zwalczanie alkoholizmu, wpływającego szkodliwie na zdrowie, pracę i dobrobyt ludności”, spotkał się w społeczeństwie z ogromnym zainteresowaniem i powszechną aprobatą, mimo że nie usuwa on sprzedaży napojów alkoholowych ze sklepów spożywczych i z kiosków ulicznych i mimo że nie znosi on uzależnienia premii dla sprzedawców od ilości sprzedanych przez nich napojów alkoholowych. Mimo tych braków autorom tekstu ustawy, sejmowej Komisji Pracy i Zdrowia oraz referentce ustawy należą się słowa uznania i wdzięczności za tyle trudu, włożonego w sformułowanie przedstawionych nam norm ustawowych.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Społeczeństwo od dawna domaga się zaostrzenia walki z alkoholizmem i nowego, skuteczniejszego uregulowania tej sprawy na drodze ustawodawczej. Bo istotnie, skoro się pod tym względem źle dzieje w naszym kraju, to winę ponosi albo niedostatek ustawodawstwa, albo też niewykonywanie obowiązujących ustaw i rozporządzeń.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">O inicjatywie wyborców w tej mierze świadczy między innymi pismo Zarządu Głównego Związku Zawodowego Pracowników Kolejowych Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z 7 listopada 1955 r. do Centralnej Rady Związków Zawodowych. W piśmie tym wysunięto żądanie — „spowodowania likwidacji sprzedaży alkoholu w bufetach Kolejowych Zakładów Gastronomicznych oraz w wagonach — „Orbis” w postaci wina i wódki”. W uzasadnieniu zaś tego żądania czytamy, że — „sprzedaż alkoholu na stacjach kolejowych i w wagonach — „Orbis” jest jedną z przyczyn mnożących się wypadków chuligaństwa w pociągach, jak również awarii w służbie kolejowej”.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">W uzasadnieniu tym mieści się stwierdzenie, że alkoholem sprzedawanym na stacjach kolejowych i w wagonach — „Orbis” upijają się nie tylko pasażerowie, ale i kolejarze, że upijają się nie tylko wódką, ale i winem. Stąd owo żądanie usunięcia z bufetów kolejowych i wagonów „Orbis” wódki i wina.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Przedłożony projekt ustawy czyni żądaniu temu tylko częściowo zadość, gdyż pozwala na nieograniczoną sprzedaż w wagonach restauracyjnych napojów alkoholowych, nawet powyżej 18% zawartości czystego alkoholu.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Wobec tego zwracam się do Wysokiego Sejmu z prośbą, aby uwzględniając postulat Związku Zawodowego Pracowników Kolejowych zakazem sprzedawania napojów alkoholowych powyżej 4,5% objął także wagony restauracyjne.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Uzasadnienie postulatu Zarządu Głównego Związku Zawodowego Pracowników Kolejowych uzupełnia odezwa Państwowego Instytutu Psychoneurologicznego — „do Obywateli Posłów na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”, doręczona nam przedwczoraj a wydrukowana w dzisiejszym numerze — „Życia Warszawy”, za co redakcji należy sie szczera wdzięczność. Czytamy tam, że — „wypicie butelki wina 18%” równa się „wypiciu 135 gr czystego spirytusu lub 337 gr wódki 40%, a pół litra takiego wina stanowi równowartość 225 gr wódki”.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Wobec tego słusznie — „Trybuna Ludu” przestrzegała niedawno przed — „winnym optymizmem”. Bez wyrugowania z kolei, ze sklepów spożywczych i z kiosków tego tzw. — „wina”, czyli w rzeczywistości spirytusu rozrzedzonego sokiem owocowym, bo wszelkie wina owocowe powyżej 12% wzmacniane są spirytusem, daremna będzie nasza walka z pijaństwem.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Lekarze różnych specjalności, mianowicie profesorowie i doktorzy: Stanisław Batawia, Jan Bogdanowicz, Wiktor Grzywo-Dąbrowski, Józef Handelsman, Irena Hausmanowa, Zdzisław Jaroszewski, Jan Jaroszyński, Andrzej Jus, Marcin Kacprzak, Zygmunt Kuligowski Stanisław Laguna, Leon Manteuffel, Mieczysław Michałowicz, Zenon Przesmycki, Ludwik Paszkiewicz, Jakub Węgierko, Eugeniusz Wilczkowski wystosowali swojego czasu do Przewodniczącego Rady Państwa, Obywatela Aleksandra Zawadzkiego, adres, drukowany następnie w nr 14 tegorocznym czasopisma pt. — „Służba Zdrowia”. W adresie tym czytamy, że projekt ustawy — „zezwala na powszechną sprzedaż mocnych win, zawierających 18% alkoholu, niemal bez żadnych istotnych ograniczeń”, że w niedostatecznej tylko mierze „umożliwia radom narodowym wprowadzenie zakazów sprzedaży napojów alkoholowych w dnie wolne od pracy, w których notowane jest najwyższe spożycie alkoholu”, wobec czego domagają się, aby nowa ustawa uwzględniła — „również niedziele jako dnie, w których sprzedaż napojów alkoholowych o mocy powyżej 4,5% może być zakazana”, Te postulaty wybitnych lekarzy i uczonych realizuje przedłożony nam projekt ustawy w art. 2 i 3. Chodzi tylko o to, aby w obu paragrafach słowa — „18% alkoholu” zmienione zostały na — „4,5% alkoholu”. Dopiero po uzupełnieniu przedłożonego nam projektu ustawy tymi poprawkami będzie można liczyć na zasadniczy przełom w naszej walce z alkoholizmem.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">W tym miejscu zapytuję, czy słowami art. 3: — „oraz w dni ustawowo wolne od pracy” objęte są także niedziele. Jeżeli nie, natenczas proponuję nadać temu sformułowaniu następujące brzmienie: — „oraz w niedziele i w dni ustawowo wolne od pracy”. Wszak wiadomo powszechnie, że w niedziele i święta konsumpcja napojów alkoholowych jest największa.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Walka z alkoholizmem wśród dzieci i młodzieży będzie tym skuteczniejsza, jeżeli:</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">1)w szkołach wszelkiego typu, nie wyłączając wyższych, zaprowadzi się wykłady i pouczenia z zakresu nauki o alkoholu i 2)jeżeli do — „Prawa Harcerskiego”, tak jak to dawniej było, włączy się postulat abstynencji dla harcerzy.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Wreszcie należy powołać do życia ogólnopolskie czasopismo przeciwalkoholowe. W najnowszym numerze — „Nowej Kultury” na str. 8 wśród „Not” znajdujemy następującą wiadomość:</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">„W lutym br. ukazał się w Poznaniu pierwszy numer miesięcznika „Trzeźwość”. Inicjatywa chwyciła jak rzadko. Pięciotysięczny nakład rozszedł się w całości. Nadeszło wiele listów z podziękowaniami. Widziałem listy, których autorzy zamawiali po 10, 20 nawet 50 egzemplarzy. Zamówienia te pochodziły od wojewódzkich wydziałów zdrowia, poradni przeciwalkoholowych i duchowieństwa katolickiego. Wydawcą miesięcznika jest Poradnia Przeciwalkoholowa przy Woj. Przychodni Zdrowia Psychicznego w Poznaniu. Inicjatywa tym cenniejsza, że wychodząca z prowincji. Nie wszystko wreszcie musi się skupić w Warszawie, gdzie najłatwiej o zbiurokratyzowanie każdego przedsięwzięcia... Pierwszy numer — „Trzeźwości” ukazał się w lutym. Drugiego dotąd nie ma, bo Centralny Urząd Wydawniczy zwleka z udzieleniem ostatecznego pozwolenia... Inicjatywa poznańskiej Poradni zdobyła zwolenników w całej Polsce. Ludzie ci mogą się zniechęcić, jeśli — „czynniki będą się spieszyć jak sójka za morze.” Tyle autor notatki. Wynika z niej , jak bardzo popularna w społeczeństwie naszym jest walka z alkoholizmem. Wielkie są nadzieje społeczeństwa, że teraz nareszcie nastanie zasadniczy przełom w tej walce. Tych nadziei zawieść nie możemy. My musimy przyjść z pomocą walczącemu społeczeństwu, poradniom przeciwalkoholowym rozsianym w całej Polsce i lekarzom.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Dlatego proszę Wysoki Sejm o uchwalenie zgłoszonych przeze minie poprawek.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. kieleckiego Józef Noga.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#Marszalek">Poseł Noga Józef: Wysoki Sejmie! Nawiązując do projektu ustawy o zwalczaniu alkoholizmu pragnę nawiązać do tego okresu, kiedy na wieś wciskano wódkę siłą, organizując karczmy, ażeby rozpić wieś polską. Czynił to obszarnik i plebania. Mieli w tym swój konkretny cel. Tam, w tej karczmie musiał chłop przepić pieniądze zarobione u pana czy też u plebana; i tam właśnie, w tej karczmie chciał się dowiedzieć właściciel dworu lub pleban, co chłop mówi o nim, jak chłop się przeciwstawia; karczma miała być dobrym wywiadem. Tam ciągnięto wielkie zyski.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#Marszalek">Jako dowód może posłużyć jeden z przykładów z pow. sandomierskiego, gdzie prawie 2 lata trwał proces między plebanią a dworem o to, kto będzie miał prawo na karczmę, czyja ta karczma będzie — czy plebanii, czy dworu. To jest najlepszym wyrazem, jak w tym czasie właśnie na wieś wprowadzano ciemnotę i zacofanie. To są źródła zła, które do tej pory odrabiamy.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#Marszalek">Nie inaczej postępowała sanacja, nie inaczej postępowali też okupanci hitlerowscy, kiedy za zboże, za mleko wciskali jak najwięcej wódki po to, żeby rozpić wieś. Specjalnie wciskali tę wódkę między mało i średniorolnych chłopów, bo bogatszym dawali skórę i tekstylia, a mało i średniorolnych wypłacali wódką.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#Marszalek">W tę walkę postępowe chłopstwo włożyło wiele wysiłku, wiele wkładu, ażeby walczyć z tym, co niosło zagładę wsi, ciemnotę, głód, wyzysk, poniewierkę i zacofanie, co pozbawiało chłopów wszelkich praw politycznych, gospodarczych, kulturalnych i oświatowych.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#Marszalek">Taką spuściznę odziedziczyła Polska Ludowa i dzięki mądremu kierownictwu PZPR, dzięki sojuszowi robotniczo-chłopskiemu te zaległości w szybkim tempie odrabia.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#Marszalek">Ale stary świat nie tak łatwo ustępuje ze swego. Wiedzą, czego mają żałować, i niech będzie przykładem taki choćby wycinek, kiedy ci, którzy chcieliby w dalszym ciągu rozpijać wieś, którzy w dalszym ciągu chcieliby demoralizować wieś, podszeptują różnymi sposobami, ażeby jak najwięcej wódki wypić na wsi.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#Marszalek">Na przykład w pow. opoczyńskim w gromadzie Petrykozy doradzili spekulanci i kułacy, ażeby urządzić zabawę na remizę pożarną. Na tej zabawie, z której dochód miał być przeznaczony na budowę remizy, wypito 100 litrów wódki, nie licząc piwa i wina, czyli przeciętnie wypadało na jedną osobę pół litra wódki. Czy ci ludzie na drugi dzień po wypiciu pół litra wódki mogli być zdolni do pracy, mogli być zdolni do produkcji? Wszyscy się zgodzą, że nie. To jest jeszcze jedna z tych metod, ażeby utrudnić nasze budownictwo, ażeby przeszkodzić w naszym marszu naprzód w budownictwie socjalistycznym.</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#Marszalek">Takich przykładów można by mnożyć wiele. Choćby w gromadzie Złota w pow. pińczowskim, w której jest spółdzielnia produkcyjna, kułacy potrafili dobrze prosperującą spółdzielnię podważyć tym, że gdy nie dali rady przeszkodzić w jej organizowaniu, to potem upijali członków spółdzielni, ciągnęli na swoją stronę, ażeby tym sposobem przeszkodzić w wykonywaniu prac, które były bardzo pilne. Ale równocześnie pomagała też plebania, bo dobry traktorzysta, który dobrze pracował w POM-ie, po spowiedzi stawał się nagle niedobry. Psuły się często u niego maszyny, nie wykonywał normy. Przyznał się potem na zebraniu ZMP, że to są skutki spowiedzi. To jest jeszcze jeden z dowodów, że ci, którzy zapoczątkowali karczmę na wsi, w dalszym ciągu nie rezygnują z przeszkadzania różnymi metodami, w naszym budownictwie socjalistycznym.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#Marszalek">Można dać wiele przykładów, jak gospodarzy się w gminnych spółdzielniach. Np. w pow. włoszczowskim, w Krasnocinie, i konwojenci wieźli towar i pół dnia stała furmanka z towarem po to, aby ten, który wiózł towar, mógł pójść pić z kliką, która znajdowała się w tej wsi na czele z komendantem Milicji i sekretarzem Gromadzkiej Rady Narodowej. Skąd dochody? Okazało się w niedługim czasie, że dochody były, bo powstały manka, nie licząc tego, że pół dnia stała furmanka pod gołym niebem, na deszczu, co było marnotrawstwem.</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#Marszalek">To są metody tych, którzy przez rozpijanie wprowadzają wielką demoralizację, wprowadzają wielkie szkody w naszym budownictwie i te wielkie straty ponosi całe społeczeństwo.</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#Marszalek">Chłopi pracujący z wielkim zadowoleniem przyjmują projekt ustawy, która pomoże w tej wielkiej walce o wyeliminowanie tego, co jest pozostałością z dawnych czasów, tego, co wciska się na wieś, ażeby przeszkodzić w budownictwie tej wsi.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#Marszalek">Ale ustawa ta obok tego, że jest wielką pomocą w naszej pracy społeczno-politycznej, powinna przyczynić się do tego, że praca nasza powinna się scementować przez ożywienia istniejących świetlic, przez życie świetlicowe, tworzenie zespołów artystycznych i amatorskich, przez budowanie większej ilości boisk sportowych, przez organizowanie i budowanie nowych świetlic, aby urządzenia kulturalne na wsi znalazły większe prawo obywatelskie niż do tej pory.</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#Marszalek">W naszej Kielecczyźnie, która jest bardzo spóźniona — było tam ponad 600 folwarków, a zarazem prawie tyle plebanii, a jednak tyle musiało być karczm — otóż nasza Kielecczyzna, żeby mogła szybciej postępować naprzód, wymaga, aby więcej budowano świetlic. Na ten rok jest to słabo zaplanowane, ale można wiele pomóc w czynach społecznych. Chłopi w czynie społecznym organizują pewne materiały, budują spółdzielnie, budują świetlice. Ten wysiłek wymaga wielkiej pomocy i dobrze, że na ten rok na czyny społeczne przewidziane są poważne sumy. To będzie wielkim bodźcem do dalszego budownictwa. Ale w dalszym ciągu powinniśmy dołożyć wiele starań, ażeby dać konkretną pomoc naszym świetlicom, ażeby w naszych świetlicach dokładnie przepracować to wszystko, co jest złe, to co jeszcze przeszkadza nam z dawnych czasów, to co wróg pragnąłby narzucić, żeby wrócić na nasze wsie ze starymi metodami, które były niegdyś, żeby na naszych wsiach przywrócić to, z czym walczyliśmy, walcząc o postęp dnia dzisiejszego.</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#Marszalek">Otóż trzeba widzieć wieś dzisiejszą, nie wieś dawną, nie wieś tę, którą rządzili w Polsce Potoccy, Radziwiłłowie i inni, ale wieś dzisiejszą, trzeba widzieć wieś postępu, wieś nauki i kultury, która bardzo szybko chce postępować i postępuje naprzód. Są tacy, którzy uważają, że można jeszcze dziś wprowadzić wśród młodzieży na wsi KSM — Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży — bądź też metody stosowane niegdyś wśród naszej młodzieży szkolnej, gdzie w szkole wiejskiej uczyli tych wszystkich zakłamań, które były opowiadane, czy o cudach jakie się działy, czy też o diable, czy innych sprawach. Nasza szkolna młodzież napisała wiele listów z podpisami — otrzymałem je osobiście — że młodzież chce się uczyć o Polsce Ludowej, chciałaby się uczyć prawdy, którą Partia nam wskazuje, chciałaby się uczyć postępu, chciałaby się zapoznać dokładnie z budownictwem socjalistycznym, ale nie chce, żeby ją uczono zakłamania. A są tacy jeszcze, którzy chcieliby w dalszym ciągu wpajać zakłamanie zamiast postępować naprzód, zamiast rozwijać to, co zapoczątkowaliśmy. Uważam, że nasza praca w świetlicy powinna w tej chwili te wszystkie zagadnienia rozwijać i wokół tego koncentrować wszystkie siły.</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#Marszalek">Cały naród skupiony jest we Froncie Narodowym, cały naród stanął wokół Partii do wykonania zadań postawionych w planie 5-letnim, żeby jeszcze bardziej wzmocnić Front Narodowy do walki z tym, co jest złe, do walki z tym, co jest wsteczne, a zarazem żebyśmy, mogli szybciej postępować naprzód, ażeby móc jak najrychlej zrealizować zadania postawione przez Partię i Rząd Ludowy, a tym samym wcześniej zbudować socjalizm na wsi, zakładać coraz więcej spółdzielni produkcyjnych, stworzyć dobrobyt, wywalczyć sobie pokój. Chłopi pracujący z wielkim uznaniem przyjmują tę ustawę i będę wyrazicielem wszystkich, którzy wypowiadając się na różnych zebraniach pragnęli, żeby taka ustawa ukazała się, gdyż uważamy, że ustawa ta będzie najbardziej pomocna w naszej pracy. Za tą ustawą będę głosował.</u> + <u xml:id="u-14.16" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-14.17" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. stalinogrodzkiego Barbara Bulska.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselBulskaBarbara">Wysoka Izbo! Jak się nieraz zdarza, każdy, kto występuje przeciwko alkoholizmowi, naraża się na uśmiech politowania. Ludzie myślą sobie w duchu: — „Jeszcze jeden maniak na punkcie wódki”. A ileż to ludzi przechodzi obojętnie wobec bardzo szkodliwych skutków społecznych alkoholizmu, który rujnuje rodziny i wikła losy poszczególnych ludzi.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselBulskaBarbara">W dyskusjach publicznych i prywatnych mówi się na ogół o tych nieszczęśliwcach, którzy jeszcze teraz, aktualnie są niewolnikami wódki. A przecież jak w każdym leczeniu chorób społecznych, tak też i w przypadku alkoholizmu ważniejsze od leczenia objawowego jest leczenie profilaktyczne, zapobiegawcze.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselBulskaBarbara">Mam tu na myśli naszą młodzież, która nieuodporniona na powaby alkoholizmu może powiększać, i nieraz powiększa, szeregi klientów monopolu spirytusowego. Z badań w szkołach wynika, że na 30 uczniów w klasie VII piło wódkę 11 uczniów, zaś na 14 uczniów w klasie X — 12 uczniów.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselBulskaBarbara">Stąd sprawa zapobiegania alkoholizmowi młodzieży, a nawet w pojedynczych wypadkach dzieci, jest sprawą bardzo pilną i palącą. Młodzież np. mówi, że wódka jest niedobra w smaku, gorzka, kwaśna, drogo kosztuje, ale nie słyszy się, że wódka jest szkodliwa dla zdrowia, a dla młodego organizmu zabójcza. Wydaje mi się, że nie wystarczy tylko wskazywać młodzieży na szkodliwość używania alkoholu, ale tu chodzi o problem etyczny — i wielki głos ma tutaj ZMP. Trudno mi cyfrowo ująć, ile kół ZMP-owskich jest dzisiaj w Polsce, ale wiem, że jest ich bardzo dużo. Nie mogę podarować autorom — „Prawa harcerskiego” opuszczenia jednego prawa, bardzo ważnego — zakazu picia alkoholu. Uważam, że — „Prawo harcerskie” powinno być uzupełnione.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselBulskaBarbara">Tym wszystkim poczynaniom i dyskusjom szerokich rzesz społeczeństwa wychodzi naprzeciw ustawa o zwalczaniu alkoholizmu.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselBulskaBarbara">Jakże doniosłe znaczenie ma ta ustawa, którą dzisiaj będziemy uchwalać, która ruguje absolutnie alkohol z zabaw szkolnych i wszystkich imprez odbywających się na terenie szkoły.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselBulskaBarbara">Ale żeby przepisy ustawy odniosły należyty skutek, trzeba szeroko rozwinąć działalność uświadamiającą przez organizacje polityczne, związki zawodowe i ZMP, a w szczególności przez Ligę Kobiet.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselBulskaBarbara">Prowadzimy w tym kierunku odpowiednią pracę uświadamiającą i będziemy ją prowadzić nadal z wiarą w coraz lepsze skutki.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. poznańskiego Irenie Sztachelskiej.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselSztachelskaIrena">Wysoki Sejmie! Dyskutujemy dzisiaj nad ustawą o zwalczaniu alkoholizmu. Wprowadzenia tej ustawy domagali, się już od dawna wychowawcy młodzieży, działacze społeczni, kobiety — domagała się opinia publiczna.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselSztachelskaIrena">Oto kilka faktów, które świadczą o tym, że alkoholizmu w Polsce nie wolno lekceważyć.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselSztachelskaIrena">Pijani kierowcy i woźnice powodują przeciętnie 15 wypadków śmiertelnych tygodniowo.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselSztachelskaIrena">70% pożarów w hutach stalinogrodzbich jest wynikiem pijaństwa.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselSztachelskaIrena">W każdym szpitalu psychiatrycznym można znaleźć niedorozwinięte umysłowo dzieci — są to następstwa pijaństwa rodziców.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselSztachelskaIrena">Tragiczne procesy młodzieżowe — — „maltański” w Poznaniu i proces otwocki — wykazały, że młodzież ta systematycznie upijała się.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselSztachelskaIrena">I dlatego właśnie, że alkoholizm może zagrażać życiu obywatela, obniżać naszą produkcję, a co jest najbardziej bolesne może powodować spustoszenie fizyczne i moralne wśród pewnej części młodzieży — ustawa o zwalczaniu alkoholizmu jest nam potrzebna. Chociaż należy jasno i wyraźnie stwierdzić, że ustawa nie może być jedynym i wyłącznym, a nawet najważniejszym sposobem zwalczania alkoholizmu. Ustala ona tylko właściwy zakres ograniczania spożycia alkoholu.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselSztachelskaIrena">Chciałabym się chwilę zatrzymać nad niektórymi punktami ustawy, które wywołały poważną dyskusję na łącznym posiedzeniu Komisji Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych, a przede wszystkim nad sprawami planu produkcji i obrotu napojami alkoholowymi.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselSztachelskaIrena">Ostatnio Ministerstwo! Handlu Wewnętrznego wprowadza swobodną i powszechną w zasadzie sprzedaż win o bardzo wysokiej zawartości alkoholu (do 18%). Ma to ścisły związek z powstawaniem u nas nowego problemu w walce z alkoholizmem, a mianowicie problemu rozszerzającego się zwyczaju picia dużych ilości mocnego alkoholizowanego wina. Sprawa ta jest aktualna szczególnie dla młodzieży.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselSztachelskaIrena">Opinia Naukowego Instytutu Psychoneurologicznego rozesłana wielu posłom stwierdza że dopuszczenie do handlu bez ograniczeń wina o mocy równoznacznej niemal w połowie wódce jest sprzeczne z postulatami społeczno-lekarskimi i godzi w zdrowie ludności.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselSztachelskaIrena">Dlatego poprawki zgłoszone do projektu ustawy — a mające na celu ograniczenie sprzedaży win wzmocnionych, alkoholizowanych do 18% na równi z ograniczeniem sprzedaży wódki — muszą być w całej rozciągłości utrzymane.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselSztachelskaIrena">Materiały Komitetu Przeciwalkoholowego wykazują, że w wielu miejscowościach wydatki na alkohol w budżetach rodzinnych rosną — i dlatego słuszny jest dezyderat Komisji Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych skierowany do PKPG w sprawie przedstawienia Komisjom w najbliższym okresie planu produkcji i obrotu alkoholem, słuszny jest również dezyderat z żądaniem zaprzestania premiowania sprzedawców od obrotu alkoholem.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselSztachelskaIrena">Uchwalenie ustawy przeciwalkoholowej będzie na pewno dużym krokiem naprzód w walce z alkoholizmem. Ale czy ustawa rozwiązuje całkowicie problem pijaństwa w Polsce? Czy przepisy administracyjne nawet najbardziej słuszne i najbardziej sumiennie przestrzegane wystarczą? Czy wolno — jak chcą niektórzy — sedno zagadnienia walki z alkoholizmem sprowadzić do odpowiedzialności służby zdrowia za przymusowe leczenie alkoholików?</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselSztachelskaIrena">Oczywiście nie. Sprawa zwalczania alkoholizmu w Polsce jest zagadnieniem znacznie głębszym i to należy dzisiaj powiedzieć. Chociaż może nie wszystkie środki walki z pijaństwem będziemy w stanie od razu uruchomić.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselSztachelskaIrena">Chciałabym poświęcić tutaj chwilę uwagi niektórym z tych ważnych problemów.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselSztachelskaIrena">Zagadnienie kultury i oświaty jak najściślej wiąże się z problemem alkoholizmu. Mamy wprawdzie już wielkie osiągnięcia w upowszechnianiu oświaty i kultury — ale niestety sprawy te w terenie często jeszcze wyglądają bardzo źle.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselSztachelskaIrena">Słyszeliśmy tutaj wypowiedzi przedstawicieli klasy robotniczej — tow. Nieszporka, tow. Krzywańskiego i innych — którzy wołali o domy kultury dla robotników, słyszeliśmy od kilku profesorów o wielkich dysproporcjach kosztów budowy luksusowych gmachów i istotnych potrzeb nauki i kultury, słyszeliśmy od prof. Szczeniowskiego o braku kin nawet w takim mieście jak Poznań. Jest rzeczą jasną i prostą, że często idzie się na wódkę, bo nie można pójść do kina, świetlicy czy klubu.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselSztachelskaIrena">Dlatego głęboką słuszność miały wypowiedzi tych posłów, którzy domagali się lepszej pracy rad narodowych w dziedzinie oświaty i kultury.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselSztachelskaIrena">Sprawa młodzieży. Mówił nam przedstawiciel młodzieży tow. Skok o ciężkich warunkach pracy młodocianych robotników w PGR-ach olsztyńskich. Mówił o tym, że nie ma troski o tę młodzież, że pracuje ona w godzinach nadliczbowych, że nie stworzono jej żadnych możliwości zaspokojenia najprostszych potrzeb kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselSztachelskaIrena">W obliczu wypowiedzi tow. Skoka jakże tragiczną wymowę ma fakt, podany przez Komitet Przeciwalkoholowy, że w okresie pionierskiego zaciągu na zagospodarowanie odłogów w woj. olsztyńskim spółdzielnie wiejskie tego województwa w ciągu ostatnich trzech miesięcy ubiegłego roku miały 57 mln zł zysku z handlu wódką. Z całą pewnością ten pozorny zysk należy zapisać na rachunek strat — i to strat bardzo poważnych.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselSztachelskaIrena">Ogromne znaczenie dla prawidłowego rozwoju fizycznego i moralnego młodzieży ma sport. Jest to jednocześnie poważny oręż w walce z alkoholizmem. Stworzyliśmy wiele młodzieżowych zespołów sportowych — robotniczych i wiejskich. Niemniej chciałabym tutaj zwrócić uwagę na niebezpieczeństwo grożące naszemu sportowi, na które wskazywały wystąpienia szeregu posłów na Komisji Pracy i Zdrowia przy omawianiu budżetu Głównego Komitetu Kultury Fizycznej. Zbyt wiele uwagi i środków pieniężnych poświęcamy na bardzo liczne, nie na dość wysokim poziomie, ekipy wyjeżdżające za granicę, na bardzo drogie obozy kondycyjne, na szkolenie nielicznej kadry zawodników i to kosztem zaniedbania sportu masowego, kosztem opóźnienia budowy stadionów sportowych i basenów dla młodzieży szkolnej i młodzieży robotniczej. Te błędy naszego sportu powinny być jak najszybciej naprawione, jeżeli ma on na celu również poważne funkcje wychowawcze.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselSztachelskaIrena">W wielu naszych zakładach młodzież stanowi duży odsetek ogółu pracujących. W niektórych fabrykach jak np. Fabryka Motocykli w Warszawie — odsetek ten dochodzi do 75%. Chciałabym poruszyć tutaj problem tej części młodzieży robotniczej, która zarabia stosunkowo nieźle, a nie ma poważniejszych obowiązków rodzinnych. Dotychczas nie stworzyliśmy dla tej młodzieży dostatecznych bodźców do oszczędzania swoich zarobków. Motocykl, rower, zegarek są jeszcze często niedoścignionym marzeniem, a pieniądze u niektórych młodych ludzi idą na wódkę.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselSztachelskaIrena">Gdybyśmy dali młodemu chłopcu większe możliwości zakupu roweru czy sprzętu sportowego — na pewno byłoby lepiej.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselSztachelskaIrena">A więc walka z alkoholizmem wymaga lepszej opieki nad młodzieżą, większej troski o warunki jej życia i wychowania.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselSztachelskaIrena">Bardzo trudnymi, ale ważnymi sprawami w problemach zwalczania alkoholizmu są sprawy wzrostu zarobków, sprawy mieszkaniowe, sprawy masowego zwiększenia produkcji towarów atrakcyjnych.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselSztachelskaIrena">Dużo mówiono na obecnej sesji o roli prasy, o roli opinii publicznej.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselSztachelskaIrena">Walka z alkoholizmem również wymaga mocnej mobilizacji opinii publicznej, prasy, rad narodowych, rad zakładowych, ZMP, Ligi Kobiet, komitetów blokowych, wymaga mobilizacji całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselSztachelskaIrena">Głosując dzisiaj za wprowadzeniem ustawy nie wolno nam zapomnieć o tym wszystkim, co stanowi realną bazę wprowadzenia tej ustawy w życie.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselSztachelskaIrena">Walka z alkoholizmem to nie tylko ustawa, to jednoczesna walka o lepszą stopę życiową ludności, o kulturę i oświatę, o wszystkie słuszne sprawy wychowania i opieki nad młodzieżą, walka o pełne zwycięstwo socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. bydgoskiego Eugenia Furmaniak.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselFurmaniakEugenia">Wysoki Sejmie! Zagadnienie walki z alkoholizmem i sprawa ustawy przeciwalkoholowej, nad którą dziś obradujemy, znalazła swoje głębokie odzwierciedlenie w dyskusjach prowadzonych na wszelkiego rodzaju zebraniach organizowanych przez komitety Frontu Narodowego, komitety blokowe, organizacje masowe, zwłaszcza Ligę Kobiet. Z tego miejsca muszę powiedzieć, że^v^ sprawa ta znalazła się na szerokim forum, na forum dyskusji i jestem dziś wyrazicielem nie tylko społeczeństwa woj. bydgoskiego, ale przede wszystkim kobiet, które już od dawna oczekiwały takiej ustawy.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselFurmaniakEugenia">Szkoda tylko, że ustawa, mówiąca o walce z alkoholizmem, czekała aż dwa lata w CRZZ, by ujrzeć światło dzienne. Mówię — „czekała” — dlaczego? Bo projekt ustawy w innym nieco brzmieniu był już opracowany przez CRZZ w 1953 r. Chodziło o to, ażeby ona wreszcie ujrzała światło dzienne.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselFurmaniakEugenia">Pragnę ustosunkować się do niektórych paragrafów tej ustawy. Mówi się i dyskutuje w tej chwili nad zagadnieniem, czy do sprzedaży powinno być wprowadzone wino o zawartości 18% alkoholu. Natomiast zupełnie nie mówimy o tym, że wina należy zastąpić innymi płynami, płynami owocowymi. Dotychczas nasze wystawy, nasze sklepy cieszyły się tym, że zatrzymywały się przed nimi szerokie masy publiczności, które podziwiały akrobatycznie ustawione butelki wina na wystawie, podziwiały wystawy, które nęciły wzrok każdego przechodnia.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselFurmaniakEugenia">Natomiast mało zagadnieniem walki przeciwalkoholowej zajmowała się nasza prasa. W okresie dwóch lat mało było artykułów poświęconych zagadnieniu walki przeciwalkoholowej. Wprawdzie od czasu do czasu te artykuły znajdowały się, były one jednak raczej powiązane z zagadnieniem chuligaństwa. I tutaj na marginesie chciałabym powiedzieć, że określeniem chuligaństwa określa się u nas wszelkiego rodzaju czyny związane ze złodziejstwem, kradzieżą, z wybijaniem szyb itd., itd. Nie ma tak, jak w Związku Radzieckim, ścisłego określenia prawnego, co to jest chuligaństwo.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselFurmaniakEugenia">Okres dwóch lat, to znaczy okres od chwili, kiedy projekt ustawy był opracowany w nieco innym brzmieniu upłynął właściwie jako okres malarycznego snu, to znaczy że nie zrobiono nic, ażeby pobudzić społeczeństwo do walki z alkoholizmem. Natomiast — zdaje mi się — jak wynika z danych statystycznych z tego ostatniego rocznika statystycznego, który otrzymaliśmy, zużycie alkoholu na terenie Polski, pomimo że ludności ubyło wskutek działań wojennych, wzrosło dwukrotnie. Nie robiono nic, jeżeli chodzi o zapobieganie wzrostowi zużycia alkoholu, natomiast robiło się bardzo dużo, ażeby podnieść plan wykonania i sprzedaży przez sklepy spożywcze, — „Delikatesy”, sklepy, które noszą nazwę handlu win i wódek.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselFurmaniakEugenia">Zarówno PKPG jak i Ministerstwo Handlu Wewnętrznego było zainteresowane w tym, ażeby zużycie alkoholu było znacznie większe, niż tego zachodziła potrzeba. Dlaczego to mówię? Od roku 1931 nie było żadnej ustawy przeciwalkoholowej, natomiast prezydia rad narodowych w okresie Polski Ludowej podejmowały różnego rodzaju uchwały zmierzające w tymi kierunku, ażeby ograniczyć sprzedaż alkoholu, ażeby wydać walkę tej chorobie społecznej, która zaczęła się u nas szerzyć coraz bardziej. I te uchwały, uchwały prezydiów rad narodowych były również paraliżowane przez zarządzenia Ministerstwa Handlu Wewnętrznego, które polecały rewindykację tych zakładów, gdzie można sprzedawać alkohol, które polecały sprzedaż alkoholu różnego rodzaju w kioskach, sklepach spożywczych itd.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselFurmaniakEugenia">Jeżeli przypomnimy sobie okres przedwojenny, to trzeba stwierdzić, że wódki nie można było w tak łatwym stopniu nabyć w sklepach spożywczych, jak teraz w Polsce powojennej.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselFurmaniakEugenia">Dyskutując nad tym, czy wprowadzić sprzedaż alkoholu zawierającego 18% w miejscach publicznych, czy nie, nie trafiamy w sedno rzeczy. W walce z alkoholizmem najważniejszą jest sprawa profilaktyki w sensie współpracy Głównego Komitetu Przeciwalkoholowego z Ministerstwem Zdrowia. I nie wystarczy mówić — według mego zdania — o tym, że pijaństwo szerzy się wśród młodzieży, wśród pracowników różnych budów, na placach budowy, że ono obejmuje coraz szersze kręgi, przenika do domów prywatnych, do rodzin. Zdaje mi się, że tylko mówienie na ten temat nie jest wystarczające, że bardziej niezbędną w zagadnieniach zdrowia będzie właśnie akcja profilaktyczna. Dotychczas nie dorobiliśmy się formy współpracy komitetów przeciwalkoholowych z wydziałami zdrowia. Trzeba stwierdzić, że nie mamy opracowanych jeszcze odpowiednich pogadanek dla aktywu społecznego. Główny Komitet Przeciwalkoholowy zdobył się na wydanie kilku broszur jak: — „Wódka na budowie”, — „Wódka w szkole”, — „Pijaństwo wśród młodzieży”, zdaje mi się — „Alkoholizm wśród górników”, a ponadto jeszcze jednej broszury — „Alkohol — twój wróg”.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselFurmaniakEugenia">Literatura ta jest bardzo skąpa. Literatura ta nie wyczerpuje zagadnienia. Literatura ta nie jest wystarczająca dla szerokiego aktywu społecznego, który mógłby się nią posłużyć, który mógłby o zagadnieniu walki z alkoholizmem mówić.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselFurmaniakEugenia">Mówiąc o profilaktyce, chciałabym jeszcze wskazać na to, że niewykorzystana jest dotychczas we właściwym stopniu służba zdrowia. Wprawdzie czyniliśmy kroki w tym kierunku, wprawdzie niektóre wydziały zdrowia podejmują akcję wygłaszania referatów, odczytów w ośrodkach zdrowia, w porozumieniu z komitetami blokowymi, ale akcja ta jest jeszcze w dalszym ciągu niedostateczna.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselFurmaniakEugenia">Poza tym mam tutaj pewną uwagę do jednego z artykułów, który mówi o tym, że należy rady narodowe uczulić na tym odcinku, zobowiązać do współpracy z komitetami akcji przeciwalkoholowej. Samo zobowiązanie rad nie wystarczy. Komitety przeciwalkoholowe, wojewódzkie, miejskie czy powiatowe, chcąc dobrze pracować muszą mieć oprócz aktywu społecznego również pewne fundusze i o tych funduszach w naszym budżecie zapomniano. A weźmy taką prostą rzecz, jak chociażby rozesłanie zawiadomień do aktywu społecznego, weźmy wiele spraw technicznych, związanych z działalnością komitetów przeciwalkoholowych, które wymagają takiego czy innego finansowania — na te cele w budżecie pieniędzy nie ma.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselFurmaniakEugenia">Dyskutując nad zagadnieniem walki z alkoholizmem, mówimy o wzrastających bimbrowniach, mówimy o tym, że rośnie ilość wypadków, zwłaszcza katastrof samochodowych, które w rezultacie przynoszą ciężkie straty ludziom, przynoszą ofiary w ludziach, przynoszą zniszczenia materiału w postaci samochodów, sprzętu, który kosztuje nas bardzo drogo i którego odczuwamy wielki brak. Niemniej nie staramy się wprowadzić właśnie poprzez naszą pracę społeczną, nie staramy się rozszerzyć — jak to ma miejsce w niektórych województwach — współpracy z szerokim aktywem, aktywem gospodarczym, aktywem politycznym. Zwłaszcza słabe są kontakty z aktywistami związków zawodowych, słaba współpraca rad narodowych ze związkami zawodowymi, z przewodniczącymi komitetów przeciwalkoholowych przy zakładach pracy, które — notabene — są w tej chwili fikcją, istnieją na papierze, natomiast pracy faktycznej jeszcze nie ma.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselFurmaniakEugenia">Nie prowadzi się również w stopniu dostatecznym akcji uświadamiającej poprzez prasę, poprzez wymianę zdań z kierowcami samochodowymi. Ta forma pracy, polegająca na tym, że prasa zwołuje odprawy z kierowcami samochodów, pojazdów mechanicznych, dała już dobre wyniki w naszym województwie. Zdaje się, że jest to forma pracy, którą należałoby rozszerzyć jak najbardziej. I w tych rozmowach prowadzonych z szoferami, rozmowach bezpośrednich, wskazujących im jak straszne zniszczenia przynosi alkohol, jak ma ogromne znaczenie w sensie zniszczenia, jak ma ogromnie fatalne skutki dla zdrowia człowieka — takie bezpośrednie wypowiedzi wpływają na to, że szoferzy wychodzą z) głębokim przekonaniem o szkodzie społecznej, jaką wyrządzają swemu narodowi używając alkoholu.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselFurmaniakEugenia">Ustawa, nad którą dzisiaj dyskutujemy, jest wyrazem dążeń, jest wyrazem woli szerokich mas społecznych, jest wyrazem woli szeregu tych kobiet, które w codziennym życiu, na swojej własnej skórze odczuły skutki pijaństwa członka rodziny. Mogłabym przytoczyć szereg przykładów mówiących o tym, że nasze organa MO zmieniają niejednokrotnie swoją rolę, zamieniają się po prostu w ojca i matkę. Jeden z naszych milicjantów, kiedy byłam w Prezydium Miejskiej Rady Narodowej dwa tygodnie temu, przyprowadził młodego człowieka liczącego 28 lat, niejakiego ob. Widzkiego, mającego troje dzieci, żonę, dwoje starych rodziców. Ten młody człowiek w okresie swoich 28 lat życia był już karany 22 razy za chuligaństwo i za pijaństwo. W tym czasie rolę ojca, rolę opiekuna nad jego rodziną, nad jego dziećmi pełnili właśnie nasi milicjanci.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselFurmaniakEugenia">I trzeba w stosunku do tych osób, które w sposób ciągły wracają do nałogu, trzeba — mam wrażenie — zastosować inne nieco sankcje, niż się mówi w tym projekcie ustawy, tzn. przymusowe leczenie. Przymusowe leczenie nie jest jeszcze według mnie wystarczające, aczkolwiek w stosunku do okresu ostatniego jest ono dużym krokiem naprzód.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselFurmaniakEugenia">W środowiskach, w których ja się obracam, w środowiskach organizacji społecznych, różnych instytucji, wysuwa się wniosek — i według mnie słuszny — polegający na tym, aby rezerwy tych ludzi, którzy w wielu wypadkach nie są zdolni do pracy, którzy muszą być leczeni, równocześnie kierować do pracy przymusowej, do pracy — nie chciałabym użyć ścisłego określenia, że to ma być jakiś majątek rolny, plac budowy, obóz zamknięty, w każdym razie nie należałoby zawalać szpitali notorycznymi pijakami, a stworzyć im specjalne warunki pracy, warunki oddzielające od społeczeństwa, w których mogliby pracować, a zarobione pieniądze przekazywać rodzinie.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselFurmaniakEugenia">Ustawa ta, aczkolwiek spotka się jeszcze z dyskusją w terenie, aczkolwiek nie wyczerpuje zagadnienia — stanowi bardzo duży postęp, czyni duży krok naprzód.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselFurmaniakEugenia">Dlatego też w imieniu posłów woj. bydgoskiego, w imieniu kobiet naszego województwa będę za nią głosowała.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Zgodnie z regulaminem Sejmu sprawozdawca projektu ustawy może się ustosunkować do dyskusji po wyczerpaniu listy mówców.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#Marszalek">Udzielam więc głosu sprawozdawcy posłowi Zofii Wasilkowskiej.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselWasilkowskaZofia">Obywatele Posłowie! Chcę się ustosunkować do tych wniosków konkretnych, względnie poprawek, które zostały w toku dyskusji zgłoszone. Zostały one zgłoszone — jak rozumiem — tylko przez pierwszego posła występującego w dyskusji, ponieważ pozostali posłowie zgłosili szereg postulatów, względnie wniosków dodatkowych, ale nie dotyczących bezpośrednio samej ustawy. Natomiast, jeżeli chodzi o poprawki zgłoszone przez posła Wojtkowskiego, dotyczą one następujących spraw:</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselWasilkowskaZofia">1)sprawy restauracji i bufetów na dworcach kolejowych i w wagonach restauracyjnych, 2)sprawy wina, 3)sprawy niedziel.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselWasilkowskaZofia">Otóż ja chcę przede wszystkim przypomnieć to, co referowałam, że art. 1 ustawy który ma podstawowe znaczenie dla sprawy zakazu, normuje zagadnienie w ten sposób, iż w ust. 1 mówi, kiedy zabrania się sprzedaży, podawania i spożywania wszelkich napojów alkoholowych — to znaczy również i piwa. Wymieniony ustęp brzmi następująco:</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselWasilkowskaZofia">1)w lokalach szkół i innych placówek oświatowo — wychowawczych oraz na terenach szpitalnych i sanatoryjnych, 2)osobom nietrzeźwym.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselWasilkowskaZofia">W ust. 2 wymienia się te przypadki, kiedy zabrania się sprzedaży, podawania i spożywania napojów zawierających więcej niż 4,5% alkoholu. Mianowicie dotyczy to: nieletnich do lat 18, w zakładach pracy, w hotelach robotniczych, w stołówkach i bufetach przy zakładach pracy, w lokalach i miejscach przeznaczonych do ćwiczeń sportowych i gimnastycznych oraz na zabawach na otwartym powietrzu i w parkach kultury, na całym obszarze zabudowań koszarowych i w obozach wojskowych, w domach kultury i świetlicach, na targowiskach i w miejscach zebrań masowych, w schroniskach turystycznych, w restauracjach i bufetach, na stacjach kolejowych, autobusowych i portowych, w sklepach czynnych w nocy.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselWasilkowskaZofia">Jak widać z powyższego, lista zakazów, w szczególności w tych miejscach, w których, zgodnie z ustawą, zabroniona jest sprzedaż, podawanie i spożywanie napojów alkoholowych zawierających powyżej 4,5% — jest obszerna.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselWasilkowskaZofia">Natomiast w ust. 3, w którym jest mowa o zakazach sprzedaży, podawania i spożywania napojów, zawierających więcej niż 18% alkoholu, wymienione są: pociągi, z wyjątkiem wagonów restauracyjnych, oraz domy wypoczynkowe.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselWasilkowskaZofia">W ten sposób, jeżeli chodzi o poruszoną tu sprawę restauracji i bufetów na dworcach kolejowych, jest ona przewidziana tym przepisem i zgodnie z nim tylko piwo jest dopuszczone do sprzedaży. Jest to wynikiem poprawki połączonych Komisji Pracy i Zdrowia oraz Komisji Spraw Ustawodawczych w wyniku ich obrad. Może nie wszyscy posłowie mają ten drugi tekst, który został rozesłany już z poprawkami Komisji Pracy i Zdrowia oraz Komisji Spraw Ustawodawczych. To jest ten tekst, który referowałam w imieniu Komisji.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselWasilkowskaZofia">Jeżeli chodzi o wagony restauracyjne, sprawa ta była dyskutowana na Komisjach. Komisje jednak doszły do wniosku, że w istocie nie ma podstaw do tego, ażeby te same zakazy, które wprowadziło się dla restauracji, bufetów kolejowych, wprowadzono również w wagonach restauracyjnych. Tu sytuacja jest inna. Jeżeli chodzi o restauracje i bufety kolejowe, jest tu niebezpieczeństwo i groźba upijania się winem — nie tyle w stosunku do podróżnych, którzy stosunkowo mało z tego korzystają, ile w stosunku do mieszkańców danej miejscowości. Cytowano wiele przykładów młodzieży, która w porze wieczornej czy nocnej, kiedy wszystkie restauracje są już normalnie zamknięte, niejednokrotnie na dworcu kolejowym w bufecie i restauracji piła wino — bo wódka i teraz jest niedozwolona i zgodnie z zarządzeniem Ministra Handlu Wewnętrznego nie jest sprzedawana, ale sprzedaj e się wino do 18% alkoholu i to powoduje pijaństwo. Dlatego też Komisje zaproponowały tu zaostrzenie w stosunku do restauracji i bufetów.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselWasilkowskaZofia">Inna jest sytuacja, jeśli chodzi o wagony restauracyjne, gdzie w zasadzie, jak wynika z obserwacji nam znanych, nie ma zjawiska jakiegoś rozpijania się czy upijania w wagonach restauracyjnych. Biorąc ponad to pod uwagę, że z wagonów restauracyjnych korzystają podróżni różnego rodzaju, między innymi np. wiadomą jest rzeczą, że liczne delegacje zagraniczne, które jeżdżą po całej Polsce, korzystają z wagonów restauracyjnych — zachodzi sytuacja tego rodzaju, że po prostu sprzedaż alkoholu należy do obowiązków gościnności, jak to mówił nam przedstawiciel — „Orbisu”, bo muszę powiedzieć, że wśród tych petycji, które Sejm otrzymał, była również petycja — „Orbisu” z prośbą, aby pozwolić na sprzedaż napojów alkoholowych w wagonach restauracyjnych. Przedstawiciel „Orbisu” uzasadniał swoje stanowisko na posiedzeniu połączonych Komisji Pracy i Zdrowia oraz Komisji Spraw Ustawodawczych i po prostu prosił Komisje o pozytywne ustosunkowanie się do tego wniosku, aby dla wagonów restauracyjnych zrobić wyjątek i dopuścić sprzedaż alkoholu. Komisje uznały ten postulat za słuszny w świetle obserwacji i doświadczeń, którymi dysponujemy, i dlatego w tej formie przepis ten znalazł się w projekcie ustawy.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselWasilkowskaZofia">Jeśli chodzi o sprawę drugą, poruszoną przez posłów w dyskusji, mianowicie sprawę wina, to mówiłam o tym w referacie. Komisje nasze doszły do wniosku, że jeślibyśmy uwzględnili te najdalej idące postulaty, tzn. wprowadzenia zakazów identycznych w stosunku do wina jak i wódek, jednym słowem nieczynienia różnicy pomiędzy stopniem niebezpieczeństwa picia wódki czy wina — to w istocie rzeczy uczynilibyśmy ustawę nierealną i nie uchwycilibyśmy tego najbardziej niebezpiecznego momentu, jakim jest mimo wszystko wódka. Chociaż w pełni zdajemy sobie sprawę, że wino, zwłaszcza wino mocne, i to jeśli chodzi o młodzież stwarza również niebezpieczeństwo. Przypomnę, że w świetle przepisów, które tu odczytałam, jeśli chodzi o młodzież, to niezależnie od tego są przecież inne przepisy, które przestrzegają przed tym, aby młodzież również i wina nie piła, bo nieletnim do lat 18 jest w ogóle zabroniona sprzedaż napojów powyżej 4,5% alkoholu. Niezależnie od tego, czy w lokalu jest wino, czy nie, to nieletni dostać go nie może.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dotyczy to również w większym jeszcze stopniu wszelkich zakładów i placówek wychowawczych, szkół, różnych zabaw organizowanych w szkołach itd., gdzie w ogóle żadne napoje alkoholowe nie są dozwolone. Dotyczy to miejsc ćwiczeń sportowych, sal gimnastycznych, hoteli robotniczych, domów młodego robotnika itd. Te wszystkie miejsca, z którymi młodzież może mieć normalnie do czynienia — domy kultury, świetlice itd., są objęte innym zakazem, zgodnie z którym wino jest tam niedopuszczalne. Ale te postulaty, o których my tu słyszymy, idą jeszcze dalej, ażeby w ogóle postawić znak równania odnośnie wódki i wina wszędzie. Nam się wydaje, że ten postulat jest nierealny i nie należy go uwzględniać.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselWasilkowskaZofia">Wreszcie, jeżeli chodzi o trzecią sprawę — sprawę niedziel, została ona postawiona raczej w formie pytania. W odpowiedzi na to pytanie wyjaśniam, że art. 3, który powiada o tym, że rada narodowa może wprowadzić na swoim obszarze zakaz sprzedaży i podawania napojów zawierających powyżej 18% alkoholu w soboty i inne powszednie dni wypłat oraz w dni ustawowo wolne od pracy — ma na myśli również niedziele, ponieważ dniem wolnym od pracy są zarówno niedziele, jak i inne dni świąteczne i w tym sensie rada narodowa, zgodnie z tym przepisem, może również wprowadzić całkowity zakaz sprzedaży alkoholu w sobotę, niedzielę i w inne dnie tu wymienione.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselWasilkowskaZofia">W związku z tymi poprawkami stawiam wniosek w imieniu Komisji, aby Sejm przyjął ustawę w brzmieniu proponowanym przez połączone Komisje Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o zwalczaniu alkoholizmu w brzmieniu nadanym mu przez Komisje Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje?</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o zwalczaniu alkoholizmu uchwalił przy jednym głosie wstrzymującym się.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#Marszalek">Obecnie przystępujemy do przegłosowania dwóch rezolucji do ustawy o zwalczaniu alkoholizmu, zamieszczonych w druku nr 80 na str. 6.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#Marszalek">Rezolucje te brzmią</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#komentarz">(czyta):</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#Marszalek">1)Sejm wzywa Ministra Handlu Wewnętrznego do wprowadzenia we wszystkich punktach sprzedaży i podawania napojów alkoholowych takiego systemu wynagrodzeń pracowniczych, aby wysokość tych wynagrodzeń nie była zależna od ilości sprzedanych napojów alkoholowych.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#Marszalek">2)Sejm wzywa Ministra Przemysłu Rolnego i Spożywczego do wszczęcia produkcji nowych, smacznych i tanich napojów orzeźwiających bezalkoholowych.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#Marszalek">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu będziemy głosowali obie rezolucje razem. Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tych dwóch odczytanych rezolucji — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nie ma sprzeciwu.</u> + <u xml:id="u-22.16" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u> + <u xml:id="u-22.17" who="#Marszalek">Stwierdzam, że rezolucje zostały przez Sejm jednomyślnie przyjęte.</u> + <u xml:id="u-22.18" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych o projekcie ustawy o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (druki nr 66 i 72).</u> + <u xml:id="u-22.19" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Maria Jaszczukowa.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselJaszczukowaMaria">Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Pracy i Zdrowia oraz Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę projekt ustawy o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (druk nr 66).</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselJaszczukowaMaria">Obowiązujące dotychczas przepisy zawarte w kodeksie karnym i rozporządzeniach Ministra Zdrowia są bardzo rygorystyczne. Zabieg może być dokonany przez lekarza, kiedy uznany zostaje za konieczny ze względu na życie i zdrowie kobiety ciężarnej, albo wówczas gdy ciąża była wynikiem przestępstwa.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselJaszczukowaMaria">W innych wypadkach grożą kary więzienia zarówno dokonującemu zabiegu jak i kobiecie poddającej się zabiegowi. Całkowicie nie jest brana pod uwagę sprawa warunków życiowych kobiety ciężarnej, chociaż domagali się tego nie tylko postępowo, ale wszyscy realnie myślący prawnicy i lekarze w okresie przedwojennym w czasie dyskusji nad projektem kodeksu karnego.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselJaszczukowaMaria">Doświadczenie wielu lat wykazało nam, jak naprawdę martwymi stały się paragrafy, które niezdolne były przeciwstawić się życiowym ludzkim sprawom i zapobiec masowemu przerywaniu ciąży.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselJaszczukowaMaria">Według oceny Ministerstwa Zdrowia liczba zabiegów dokonywanych z naruszeniem dotychczas obowiązujących przepisów sięga minimum około 300 tys. rocznie.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselJaszczukowaMaria">W 1955 r. do naszych szpitali trafiło ponad 80 tys. poronień rozpoczętych w domu.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselJaszczukowaMaria">Ustawa jest całkowicie bezsilna.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselJaszczukowaMaria">Na setki tysięcy razy zaledwie w kilkudziesięciu wypadkach może wypowiedzieć się prawo. Omija się je różnymi sposobami. Zabiegi odbywają się nielegalnie, często w antysanitarnych warunkach, co prowadzi niejednokrotnie do ujemnych skutków zdrowotnych, kalectwa a nawet śmierci.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselJaszczukowaMaria">Każdy z nas może przytoczyć wiele przykładów wskazujących, że istniejące prawo hamuje lekarzy, którzy chcą się liczyć z kodeksem, ale otwiera pole do działania wszelkiego rodzaju ryzykantom za wysokie opłaty, — „babkom” i samym kobietom operującymi z konieczności różnymi tzw. — „domowymi” środkami.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselJaszczukowaMaria">Szereg lekarzy, szukając — „deski” legalności, znajduje bodaj fikcyjne wskazania zdrowotne do przerwania ciąży i dokonuje tego z czystym sumieniem.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselJaszczukowaMaria">Utrzymanie w mocy przepisów, które w sposób bezwzględny łamie codziennie życie, jest nienormalne i niemoralne. Zaistniała zatem konieczność zrewidowania naszego stanowiska i ustawodawstwa.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselJaszczukowaMaria">Sprawa ta, zwłaszcza po ukazaniu się dekretu w Związku Radzieckim dozwalającego przerywanie ciąży, stała się przedmiotem szerokiej dyskusji w społeczeństwie.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselJaszczukowaMaria">Do pism kobiecych napłynęły masy listów od kobiet wierzących i niewierzących, domagających się pomocy w wyzwoleniu od obłudy i różnych karygodnych praktyk, jakie z konieczności musiały stosować.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselJaszczukowaMaria">Ministerstwo Zdrowia zorganizowało specjalną naradę z udziałem wybitnych specjalistów, wciągnęło do współpracy instytuty naukowe, dokonało konsultacji ze środowiskami kobiecymi.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselJaszczukowaMaria">Wynikiem podjętych prac jest projekt przedłożonej ustawy. Co ona zawiera?</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselJaszczukowaMaria">Wiedząc doskonale, że mało która matka przerwie ciążę bez ważnych pobudek, tym bardziej że w przeciwstawieniu do okresu przedwojennego chroniona jest przez kodeks rodzinny i ma możliwości korzystania z szeroko rozbudowanej opieki nad matką i dzieckiem, a biorąc pod uwagę, że kobieta, która chce przerwać ciążę, znajduje się na ogół w szczególnie niepomyślnej sytuacji, powstała potrzeba ustosunkowania się w ustawie do zasadniczego zagadnienia: kiedy można dokonać przerwania ciąży? Na to pytanie odpowiada art. 1 w następującym sformułowaniu:</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselJaszczukowaMaria">Zabiegu przerwania ciąży może dokonać tylko lekarz, jeżeli za przerwaniem ciąży przemawiają:</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselJaszczukowaMaria">a)wskazanie lekarskie, lub b)trudne warunki życiowe kobiety ciężarnej oraz kiedy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku przestępstwa.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselJaszczukowaMaria">Tematem szczególnych sporów w trakcie opracowywania ustawy i w debatach komisji sejmowych stała się sprawa, kto ma decydować o warunkach życiowych kobiety. Zarysowały się dwie zasadnicze koncepcje: jedna — lekarz, druga — różnie pomyślane komisje. Większość wypowiadająca się przeciw komisjom wychodziła z założenia, że problemy tak intymne, drażliwe, wymagające tajemnicy i szybkiej decyzji, nie mówiąc już o groźbie biurokracji, nie powinny być przedmiotem roztrząsań szerszego kręgu osób nie związanych bezpośrednio z zabiegiem lekarskim.</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselJaszczukowaMaria">Zachodzi obawa, że wiele kobiet, zmuszonych do odsłaniania swoich najtajniejszych, czasem bolesnych spraw wobec różnych ludzi, choćby jak najstaranniej dobieranych, będzie wołało szukać znów nielegalnych dróg, byle uniknąć tego rodzaju procedury. I chociaż rozstrzyganie wyłącznie przez lekarzy nie jest rozwiązaniem idealnym, wydaje się jednak najrozsądniejsze, najbardziej życiowe.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#PoselJaszczukowaMaria">Normalnie w praktyce lekarz nie może oddzielać wskazań lekarskich czysto klinicznych od społecznych, środowiskowych. Podejmuje on często o wiele trudniejsze i o wiele poważniejsze w skutkach decyzje.</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#PoselJaszczukowaMaria">Aby właściwie uregulować te sprawy Ministerstwo Zdrowia przygotowało projekt zarządzenia wykonawczego, które znosi istniejące dotychczas komisje lekarskie i zezwala lekarzowi na podjęcie jednoosobowej decyzji i wydanie orzeczenia, na podstawie którego może być dokonany zabieg ginekologiczny. Natomiast komisje lekarskie działają jedynie w wypadku odwołania kobiety na skutek odmowy lekarza.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#PoselJaszczukowaMaria">Kobieta w żadnym wypadku nie jest karana za poddanie się zabiegowi.</u> + <u xml:id="u-23.23" who="#PoselJaszczukowaMaria">W toku dyskusji nad ustawą w Komisjach wniesiono kilka poprawek, z których najistotniejsza odnosi się do art. 1, druga zaś zmienia art. 3.</u> + <u xml:id="u-23.24" who="#PoselJaszczukowaMaria">W art. 1 dodaje się ustęp 3 następującej treści: — „zabiegu przerwania ciąży u nieletniej można dokonać tylko za zgodą jej rodziców, opiekuna, albo władzy opiekuńczej”.</u> + <u xml:id="u-23.25" who="#PoselJaszczukowaMaria">Ta poprawka została podyktowana szczególną troską o młodzież i względami wychowawczymi.</u> + <u xml:id="u-23.26" who="#PoselJaszczukowaMaria">Art. 3 przyjmuje brzmienie: — „Kto w jakikolwiek bądź sposób zmusza kobietę do poddania się zabiegowi przerwania ciąży, podlega karze więzienia do lat 5.” Chodzi tu o ochronę kobiety, która może być narażona na presję fizyczną lub moralną ojca dziecka lub bliskiego otoczenia, aby przerwała ciążę, kiedy sama pragnie urodzić dziecko.</u> + <u xml:id="u-23.27" who="#PoselJaszczukowaMaria">Ponieważ zabieg przerwania ciąży nie jest obojętnym dla organizmu kobiety, ale nie jest również jedyną drogą do uniknięcia macierzyństwa, jeżeli jest ono przeciwwskazane ze względów zdrowotnych czy warunków życiowych konieczne staje się prowadzenie w szerokim zakresie akcji profilaktycznej. Wymaga to upowszechnienia oświaty sanitarnej, a poza tym musi łączyć się z dostarczeniem środków zapobiegawczych i pouczeniem o sposobach ich stosowania.</u> + <u xml:id="u-23.28" who="#PoselJaszczukowaMaria">Ministerstwo Zdrowia dało już odpowiednie wytyczne poradniom dla kobiet i rozpoczęło starania o produkcję środków antykoncepcyjnych.</u> + <u xml:id="u-23.29" who="#PoselJaszczukowaMaria">W tym celu sprowadzono ze Szwajcarii wzorce i wystąpiono do przemysłu o wykonanie próbnych modeli. Napotkano jednak trudności w rozpoczęciu produkcji tych środków wynikające z braków materiałowych. Komisje sejmowe nie stwierdzając istnienia istotnych przeszkód, raczej niezaradność, wystąpiły z dezyderatem, aby Rząd zabezpieczył możliwości produkowania środków antykoncepcyjnych przez odpowiednie resorty przemysłowe.</u> + <u xml:id="u-23.30" who="#PoselJaszczukowaMaria">Referowana ustawa nakłada na Ministerstwo Zdrowia poważne zadania pociągające za sobą przede wszystkim potrzebę zwiększenia ilości łóżek ginekologicznych, aby nie stwarzać trudności w dokonywaniu zabiegów. Nie muszą to być specjalnie budowane szpitale, czy zakłady. Mogą być wykorzystane przy niewielkiej adaptacji pomieszczenia, które można wygospodarować z nie zawsze dziś celowo wykorzystanych lokali.</u> + <u xml:id="u-23.31" who="#PoselJaszczukowaMaria">W zrozumieniu sytuacji i potrzeb służby zdrowia. Komisje uchwaliły następujący dezyderat:</u> + <u xml:id="u-23.32" who="#PoselJaszczukowaMaria">„Dla zapewnienia warunków i możliwości pełnej realizacji ustawy o warunkach przerywania ciąży, Komisje wzywają Rząd do zapewnienia pomieszczeń i urządzeń dla tych placówek służby zdrowia, które będą dokonywały odpowiednich zabiegów.” Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych wnoszę o uchwalenie zreferowanej ustawy o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, uwzględniając załączone poprawki do ustawy, zgodnie z drukami nr 66 i 72.</u> + <u xml:id="u-23.33" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#Marszalek">Przystępujemy do dyskusji.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#Marszalek">Jako pierwsza zabierze głos poseł woj. opolskiego Zofia Tomczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselTomczykZofia">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży, przedłożony Sejmowi na obecnej sesji, dotyczy niesłychanie ważnej dziedziny naszego życia. Dotyczy on sprawy macierzyństwa, dziecka i rodziny w ustroju socjalistycznym.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselTomczykZofia">O tym, że problem ten nurtuje głęboko nasze społeczeństwo, świadczy szeroka dyskusja prowadzona ostatnio na łamach prasy i w radio, w której zabierają głos publicyści, lekarze i kobiety-matki szczególnie zainteresowane tym problemem. Setki listów napływających do redakcji „Przyjaciółki” i innych czasopism najwymowniej świadczą o tym, że sprawa świadomego macierzyństwa dojrzała do tego, aby w sposób konkretny ją rozwiązać.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PoselTomczykZofia">Uważam, że przedłożony posłom projekt ustawy, zmieniający przedwojenne, a dotychczas obowiązujące przepisy możliwości przerwania ciąży, jest podyktowany przez życie i w sposób właściwy rozwiązuje palący problem społeczny.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselTomczykZofia">Projekt ustawy, który rozszerza warunki dopuszczalności przerywania ciąży, oznacza, że państwo nasze kieruje się przede wszystkim troską o dobro, zdrowie, a często i życie kobiety i jej dziecka. Państwo Ludowe dało kobiecie równe prawa, stworzyło warunki, i nadal pogłębia je, dla umożliwienia faktycznego urzeczywistnienia tych praw. Czas więc, by przystąpić do usunięcia przyczyn dramatu wielu, wielu kobiet i uwolnić społeczeństwo od groźnych skutków nielegalnych zabiegów.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PoselTomczykZofia">Chodzi bowiem o to, by nie zmuszać kobiety do rodzenia dziecka w warunkach, które zagrażają jej życiu, które w żadnej mierze nie dają gwarancji, że matka i dziecko będą mogły żyć, że dziecko będzie miało zapewnione normalne warunki rozwoju. Jednocześnie ustawa, stwarzając możliwości dokonywania przerywania ciąży pod opieką lekarską — oczywiście wtedy, gdy zaistnieje po temu konieczność — chroni kobietę przed uciekaniem się do okrutnej praktyki korzystania z nielegalnych zabiegów przerywania ciąży.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselTomczykZofia">Skutki takich zabiegów dokonywanych najczęściej w bardzo niehigienicznych, prymitywnych warunkach przez różnego rodzaju znachorki — poroniarki są przecież oczywiste: nieuleczalne choroby kobiece, stracone na zawsze zdrowie, a jakże często i życie.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselTomczykZofia">Oczywiście że z tego nielegalnego prawa korzystali i lekarze, pragnąc pomóc kobiecie. Ale jakże często przy tym wielu lekarzy, specjalnych amatorów, wykorzystywało przy tym materialnie ciężką sytuację kobiety.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#PoselTomczykZofia">Być może nie wszystkim trafia do przekonania tragiczna wymowa takich cyfr, jak to, że dokonuje się 300 tysięcy sztucznych poronień rocznie (oczywiście cyfry te są na pewno daleko niepełne), że tylko w powiatowym szpitalu w Radzyminie w ciągu ubiegłego roku dokonano 113 operacji kobiet, które ratowano przed katastrofalnymi skutkami uprzednio przeprowadzonych nielegalnych zabiegów.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselTomczykZofia">Trudno znaleźć kobietę, która nie odczuwałaby wielkości szlachetnego uczucia i potrzeby macierzyństwa. Każdej matce właśnie dlatego, że darzy dziecko tak wielką miłością, nie jest i nie będzie obojętne, w jakich warunkach przyjdzie ono na świat i będzie się rozwijać.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#PoselTomczykZofia">Pozwólmy więc, by w sprawach tak ważnych, jak przyjście na świat nowego człowieka, mogło zadecydować społeczeństwo, rodzice, a przede wszystkim matka w poczuciu pełnej odpowiedzialności obowiązków z tym związanych.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselTomczykZofia">Posłuchajmy, co mówi na ten temat w liście do redakcji — „Przyjaciółki” kobieta-chłopka z woj. szczecińskiego:</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselTomczykZofia">„Najmłodszy synek ma 5 lat i jest siódmym dzieckiem, które urodziłam, a żyje z nich pięcioro. Przeszłam 9 poronień. Każdą ciążę opłakiwałam. Wbrew mej woli rodziłam. Dziś jestem starą, zgorzkniałą kobietą, która budzi naprawdę zastrzeżenia co do stanu psychicznego. Z bólem patrzę na moje dzieci. Od lat najmłodszych moja piątka dzieci zmuszona jest do rozmaitych wyrzeczeń. Dziecko, które nie miało dzieciństwa, nie będzie pełnym człowiekiem. Dajcie radę, co robić? Gdyby lekarz robił mi poronienie, może nie straciłabym zdrowia. A czy to ja jedna tak się męczę? Nie. Wszystkie na wsi. Mieszkam już w piątym miejscu i wszędzie to samo zmartwienie. Matkę, która zniszczy płód, poczytuje się niby za zbrodniarkę; udaje się, że nie wie się, od czego te operacje po szpitalach. A ile poronień robią babki na wsi. Czemu lekarz nie ma na to środków? Już nie chcę dla siebie nic od świata, ale może ten list zmieni coś dla dzieci moich. Może córki moje nie będą musiały robić tego, czego nie chcą.” To tragiczne wołanie jednej z tysięcy kobiet mówi nam dobitnie o tym, że problem świadomego macierzyństwa w pełni dojrzał do tego, by z tego miejsca zabrać w tej sprawie głos. Chodzi tu o to, by obok dopuszczalności w określonych ustawą warunkach przerywania ciąży, prowadzona była w całym społeczeństwie szeroka akcja wychowawcza w zakresie odpowiedzialności rodziców za dziecko, za warunki, w których ma się urodzić i za jego przyszłość.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#PoselTomczykZofia">Społeczeństwo nasze nie może dłużej być obojętne na głosy domagające się zlikwidowania zła społecznego, które pozwala kobietom mającym na to środki na obchodzenie kodeksów karnych, a tysiące innych pozbawia pomocy lekarskiej i skazuje na ryzykowanie życiem. W ustroju kapitalistycznym, a i u nas w Polsce sanacyjnej, mieliśmy wielu rzekomych obrońców moralności, którzy wdziewając na siebie togi kaznodziejów gromili prawo do przerywania ciąży, jeśli chodziło o kobiety biedne, dla których przebycie ciąży i porodu stanowiło groźbę dla zdrowia i życia, lub dla których dziecko zamiast być radością było nieszczęściem i ciężarem. Przymykali natomiast oczy na powszechnie znany fakt, że kobiety majętne znajdowały zawsze swych zaufanych i dobrze płatnych lekarzy.</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#PoselTomczykZofia">Albo weźmy inną stronę tej samej sprawy. Weźmy kronikę milicyjną, gdzie mówi się o wielu wypadkach dzieciobójstwa i samobójstwa przez utopienie, otrucie, rzucenie się pod pociąg itp. spowodowanych nieoczekiwaną ciążą, napiętnowaną przez reakcyjną opinię, która nie chce się liczyć z tym, że jest źródłem samobójstw i morderstw.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#PoselTomczykZofia">Trzeba się zastanowić, komu i po co potrzebne są te tragiczne wypadki, gdy jesteśmy w stanie uwolnić od tragizmu i goryczy życia, wiele kobiet za którymi przez całe życie wlecze się zbrodnia dzieciobójstwa.</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#PoselTomczykZofia">Wydaje mi się, że po 11 latach istnienia Polski Ludowej, po wprowadzeniu równouprawnienia kobiet, trudno składać winę za ten stan rzeczy na obciążenia pokapitalistyczne, skoro sami nie potrafiliśmy tych spraw uregulować.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#PoselTomczykZofia">Są wprawdzie nieliczne głosy w naszym społeczeństwie pochodzące przeważnie od osób, których życie praktycznie nie doświadczyło w tej dziedzinie, które uważają przerwanie ciąży w warunkach koniecznych za zbrodnię, za czyn nie licujący z postawą moralną obywatela. Ale nie uważają, że zbrodnią jest rodzić dzieci alkoholików, dzieci epileptyków, dzieci gruźlicze, krzywiczne, że w warunkach ciężkiej materialnej sytuacji życiowej, zwłaszcza przy wielodzietności, częstym zjawiskiem są poważne, nieuleczalne choroby dzieci.</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#PoselTomczykZofia">Dajmy jeszcze raz głos na ten temat kobiecie, ob. Marii Łuszczak z woj. stalinogrodzkiego. Oto co ona mówi:</u> + <u xml:id="u-25.18" who="#PoselTomczykZofia">„Siostra moja urodziła siedmioro dzieci w ciągu 9 lat. Dzieci wyglądają jak kaleki. Jeden ma duży brzuch, drugi wielką głowę, trzeci krzywe nogi itp. Ojciec ich ogromnie nie lubi. Bije je i kopie, żonę także bije za to, że rodzi dzieci. Trzy dni przed porodem kopie ją w brzuch, może uważa, że dziecko urodzi się nieżywe. Jednak wszystkie żyją. Siostra ma 30 lat. Obecnie jest w ciąży ósmy raz i myśli, że wypadnie urodzić jej jeszcze ósme dziecko. Siostra wygląda strasznie — szkielet-męczennica. Mieszka na wsi. Mąż pracuje w tartaku i zarabia 600 zł. Nie można ubrać dzieci, nie można dzieciom dać zjeść. Te noce nieprzespane i te dni wypłakane. Wszystkie dzieci są chore. Ja bym sobie życie odebrała, żeby to na mnie trafiło. I ona jest bliska rozpaczy. Ma zamiar pójść do jakiejś tam babki i zrobić poronienie. Orientuje się, w jakich czasach żyje, bo mówi, że wiek XX, że nowa epoka, że kultura, że zmieniają zacofanie średniowiecza, że pod karą nie wolno i musi rodzić tyle dzieci, iloma ją matka natura obdarzyła. Wychować je w skrajnej nędzy, młode życie poświęcić bez reszty i stać się niewolnicą.” Czy pokolenie takiej rodziny będzie silne i zdrowe? A takie nam jest potrzebne. Czyż nie konieczna w takich sytuacjach ingerencja i pomoc społeczeństwa, wychodząc z założeń głęboko humanitarnych i moralnych?</u> + <u xml:id="u-25.19" who="#PoselTomczykZofia">Jako działaczka ZSL i posłanka spotykam się często z opinią kobiet na wsi lub w mieście w tej sprawie. I śmiem twierdzić, że ustawa o świadomym macierzyństwie i możliwości przerywania ciąży została wyprzedzona przez życie, stosowana od wielu lat nielegalną praktyką. Uchwalenie tej ustawy będzie prawnym usankcjonowaniem żywotnych potrzeb naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-25.20" who="#PoselTomczykZofia">I dlatego nie podzielam obaw tych nielicznych głosów, które wyrażają pogląd, że ustawa ta wpłynie hamująco na przyrost naturalny narodu i na jego żywotność.</u> + <u xml:id="u-25.21" who="#PoselTomczykZofia">Nie ulega wątpliwości, że dzisiaj warunki rodzenia i wychowania dzieci są daleko lepsze niż w Polsce przedwojennej. Państwo okazuje coraz większą pomoc kobiecie matce i jej dziecku.</u> + <u xml:id="u-25.22" who="#PoselTomczykZofia">Gorąco pragniemy i wszelkimi siłami dążymy do tego, aby i u nas, tak jak to jest dzisiaj w Związku Radzieckim, nastąpiła w tej sprawie dalsza poważna poprawa.</u> + <u xml:id="u-25.23" who="#PoselTomczykZofia">Ale rozumiemy i to, że w ciągu 11 lat ciężkiej i ofiarnej pracy całego naszego narodu trudno było zlikwidować w pełni wszystkie pozostałości odziedziczone po obszarniczo-kapitalistycznym ustroju. Nie potrafiliśmy zlikwidować alkoholizmu i chorób dziedzicznych, a nade wszystko nie zlikwidowaliśmy jeszcze biedy.</u> + <u xml:id="u-25.24" who="#PoselTomczykZofia">Projekt ustawy o dopuszczalności przerywania ciąży wniesiony pod obrady Sejmu uważam za słuszny.</u> + <u xml:id="u-25.25" who="#PoselTomczykZofia">Jestem przekonana, że w miarę rozwoju naszego życia i realizacji naszych planów gospodarczych, podniesienia stopy życiowej narodu — ustawa ta będzie miała praktycznie coraz mniejsze zastosowanie.</u> + <u xml:id="u-25.26" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#Marszalek">Ogłaszam przerwę do godz. 16.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min. 5 do godz. 16 min. 5.)</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. poznańskiego Jan Dobraczyński.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#PoselDobraczynskiJan">Wysoka Izbo! Wniesiony przez Radę Państwa i Rząd projekt ustawy o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży obudził zrozumiałe zainteresowanie, ale i niepokój w szerokich rzeszach społeczeństwa polskiego. Wyrazem tego niepokoju były liczne listy, jakie w tej sprawie otrzymaliśmy w ostatnich czasach — także ja i niektórzy moi koledzy.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#PoselDobraczynskiJan">Pojawienie się projektu poprzedziła żywa, ciągnąca się przez parę miesięcy dyskusja, zarówno w prasie jak i na zebraniach. Wypowiedzi, jakie w ciągu tej dyskusji padały, dalekie były od jednomyślności, zaś ostre sprzeczności, jakie się w dyskusji uwydatniły, powinny były przestrzec twórców projektu ustawy przed formułowaniem wniosków zbyt daleko idących, które są jedynie wyrazem opinii najbardziej skrajnej. Stało się inaczej.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#PoselDobraczynskiJan">Według art. 1 projektu ustawy dopuszcza się przerywanie ciąży w wypadkach: po pierwsze — gdy chodzi o zdrowie kobiety ciężarnej, po drugie — w wypadku trudnych warunków życiowych kobiety ciężarnej. Oba względy, zarówno zdrowotny jak i ekonomiczno-społeczny, budzą liczne wątpliwości i sprzeciwy.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#PoselDobraczynskiJan">Pozwolę sobie zacząć od względu zdrowotnego. W uzasadnieniu projektu znajdujemy zapewnienie, że — „zagadnienie skutecznej walki z wypadkami przerywania ciąży w warunkach szkodliwych dla zdrowia i życia kobiet ciężarnych było przedmiotem konsultacji z wybitnymi przedstawicielami nauk medycznych, a wysunięte przez nich postulaty znajdują wyraz w projekcie ustawy”.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#PoselDobraczynskiJan">Szkoda doprawdy, że nie mogliśmy się tu dowiedzieć, kim byli wymienieni w uzasadnieniu przedstawiciele nauk medycznych, gdyż znane powszechnie wypowiedzi przedstawicieli ginekologii polskiej stawiają sprawę zgoła inaczej.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#PoselDobraczynskiJan">Jeszcze przed wojną w swym przemówieniu na Zjeździe Ginekologów Polskich w 1927 r. kierownik Kliniki Położniczej Uniwersytetu Warszawskiego, jeden z najpoważniejszych przedstawicieli medycyny światowej, odznaczony niedawno Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta, prof. Adam Czyżewicz stwierdził z całą stanowczością, że zabieg przerywania ciąży jest zawsze zabiegiem bardzo groźnym i zawsze szkodliwym dla zdrowia kobiety. Mówił wtedy — cytuję według stenogramu jego przemówienia: — „Słyszy się wielokrotnie, że wszystko byłoby dobrze, gdyby udało się wyplenić partactwo i sprawę poronień oddać wyłącznie lekarzom. Mimochodem tylko zaznaczam tu fakt, iż jest to rzeczą niewykonalną, bo partactwo zawsze będzie miało więcej powodzenia niż medycyna legalna. Ale nawet choćby było inaczej, wykazałem powyżej, że niebezpieczeństwo poronień zawsze będzie duże, nawet w najbardziej wyszkolonych rękach i w najlepszych warunkach. Pomimo rozwoju medycyny, a przede wszystkim techniki operacyjnej, nie znamy sposobu, który by pozwolił usunąć niebezpieczeństwo poronień i gwarantował wynik choćby bezpośredni. Pomimo ostrożności, doprowadzonej do szczytu, nie jesteśmy w stanie wyłączyć ani zakaźnych spraw ogólnych czy miejscowych, ani przebicia macicy, ani zaburzeń układu nerwowego i układu gruczołów dokrewnych, ani późniejszych następstw na razie ukrytych...” W tym samym prawie czasie obradujący w Kijowie kongres ginekologów radzieckich ustalił podobne sformułowania.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#PoselDobraczynskiJan">Prof. Czyżewicz nie zmienił zdania i później. W 1950 r. opublikował on pracę pt. — „Częstość poronień”, w której wykazał wynikami prowadzonej przez siebie kliniki zarówno szkodliwość przerywania ciąży jak i fakt, że realna potrzeba stosowania tego zabiegu zdarza się z punktu widzenia medycyny niesłychanie rzadko, a i wówczas nie wiadomo, czy skutki, jakie zabieg za sobą pociąga, nie okażą się szkodliwsze niż niebezpieczeństwo rzekomo grożące kobiecie ciężarnej.</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#PoselDobraczynskiJan">Dwa lata temu Komisja Położniczo-Ginekologiczna Rady Naukowej przy Ministrze Zdrowia otrzymawszy wezwanie, by opracowała szczegółowe wskazania uprawniające do przerywania ciąży, wykonała tę pracę, lecz — rzecz dziwna — elaborat Komisji utonął bez echa w aktach Ministerstwa Zdrowia. A byłoby rzeczą ciekawą wykazać, jak bardzo sprzeczny on był w swoich wnioskach ze zgłoszonym projektem ustawy.</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#PoselDobraczynskiJan">Także opracowane dla Ministerstwa Zdrowia referaty profesorów Soszki i Lesińskiego miały zupełnie inną konkluzję niż projekt ustawy.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#PoselDobraczynskiJan">Przeciwko przerywaniu ciąży wypowiedział się w dyskusji radiowej jeden z najpoważniejszych ginekologów warszawskich prof. Tadeusz Bulski.</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#PoselDobraczynskiJan">Wynikałoby z tego wszystkiego, że poważny świat medyczny nie jest wcale zwolennikiem zabiegu przerywania ciąży.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#PoselDobraczynskiJan">Wiemy o tym, że medycyna współczesna przeżywa wielką rewolucję rozwojową. Jej zdobyczą na terenie polskim jest np. przedłużenie wieku człowieka z 49,8 lat w latach 1931 — 1932 do 61,4 lat w 1952 — 1953. Jej zdobyczami jest poważne zmniejszenie śmiertelności niemowląt i opanowanie w wielkim stopniu gruźlicy. W świetle nowych odkryć i wynalazków medycznych niebezpieczeństwo ciąży dla kobiety zmalało tak bardzo, że mógł powiedzieć niedawno jeden z najpoważniejszych ginekologów angielskich prof. J. L. Cameron, iż — „w oparciu o obecną praktykę lekarską można powiedzieć, że nigdy nie musi się odbierać życia dziecku dla ocalenia matki”. Gdy jednak niebezpieczeństwo ciąży zostało prawie całkowicie usunięte, niebezpieczeństwo zabiegu przerywania ciąży pozostaje nadal bardzo dużym, a medycyna wciąż odkrywa dalsze jego groźne skutki. Rosnąca a nie malejąca śmiertelność kobiet na raka obejmuje olbrzymi procent przypadków spowodowanych sztucznymi poronieniami, nawet dokonanymi przez lekarzy.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#PoselDobraczynskiJan">W uzasadnieniu do projektu ustawy mówi się o 300 tys. dokonywanych w Polsce niedozwolnych zabiegów. Prasa podnosiła tę cyfrę prawie dwukrotnie. Prof. Czyżewicz postawił tezę, że liczba przerwanych ciąży dosięga 30% wszystkich porodów. Zatrzymajmy się jednak na cyfrze 300 tys. Jest ona ogromna i przerażająca. Lecz bardziej przerażającą rzeczą jest fakt, że te zbrodnicze zabiegi dokonywane są wbrew istniejącym przepisom prawnym. Należałoby po prostu wnioskować, że wszystkie te przepisy nie obowiązują w praktyce, że się na ich istnienie zamyka oczy.</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#PoselDobraczynskiJan">Odwołując się do tej ogromnej cyfry i do tego przerażającego faktu: czy projekt ustawy ma na oku zmniejszenie liczby dokonywanych w Polsce przerywań ciąży? Wydaje mi się, że nie. Zamiast 300 tys. dokonywanych bezprawnie zbrodniczych zabiegów projekt ustawy skłonny jest widzieć 300 tys. zabiegów dokonywanych legalnie, higienicznie i klinicznie przez lekarzy. Lecz czy tylko 300 tysięcy? Zacytuję tu znowu prof. Czyżewicza: — „Nie dlatego musimy zwalczać partactwo, jakoby ono było groźniejsze ze względu na zakażenie połogowe, ale dlatego aby ograniczyć jego wskazania... Jeżeli tego nie uczynimy, zmieni się wykonawca, lecz rzecz istotna zostanie ta sama i te same wywoła skutki.” To samo zupełnie stwierdził kongres ginekologów radzieckich w Kijowie. Atakując dekret z 1920 r. zezwalający na przerywanie ciąży ginekolodzy radzieccy oświadczyli (cytuję według sprawozdania z kongresu): — „Daliśmy pełną swobodę woli kobiety, ale nie zdołaliśmy i nie zdołamy w najbliższej przyszłości zmniejszyć liczby poronień, gdyż trudno jest wyplenić zło, które się stało przyzwyczajeniem narodu. Poronienia pozostają zatem tą samą socjalną klęską, co i przedtem. Nie ma wątpliwości, że przez takie ograniczenie płodności klasa robotnicza kopie sobie sama grób, podobnie jak to czyni obecnie burżuazja... Po dekrecie z 1920 r. zmniejszyła się ilość tajnych poronień na korzyść legalnych, lecz równocześnie szalonymi skokami wzrosła liczba poronień w ogóle...” Z tych oświadczeń — a mógłbym ich cytować znacznie więcej — wynika, że wprowadzenie legalności zabiegu przerywania ciąży ma wszelkie szanse powiększenia liczby przypadków stosowania tego zabiegu. Projekt więc ustawy nie tylko nie stawia tamy wielkiemu niebezpieczeństwu, jakie stosowanie zabiegu grozi zdrowiu kobiety, ale sankcjonuje stan istniejący, stwarza klimat żałosnej kapitulacji wobec szerzącego się zła.</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#PoselDobraczynskiJan">I dziwić się należy, dlaczego na zebranie komisji sejmowej omawiającej projekt ustawy został wezwany jedynie rzeczoznawca od spraw karnych prof. Jerzy Sawicki, a nie wezwano przedstawicieli medycyny, by się wypowiedzieli, co myślą o projekcie.</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#PoselDobraczynskiJan">Ale nie tylko sprawa zdrowia kobiety rodzącej ma być furtką dla tych wszystkich, którzy pragną korzystać z prawa przerywania ciąży. Projekt ustawy wnosi dodatkową jeszcze możliwość, wprowadzając zezwolenie na ten zabieg w wypadku — „trudnych warunków życiowych matki”.</u> + <u xml:id="u-27.16" who="#PoselDobraczynskiJan">Chciałbym zapytać, co projektodawcy rozumieli pod terminem — „trudne warunki życiowe”? Jest rzeczą pewną, że wszyscy w Polsce przeżywają okres trudności spowodowanych skutkami wojny i zniszczenia oraz wielkimi zadaniami budowy, jakie nasze pokolenie wzięło na swoje barki. Byłoby co najmniej naiwnością tłumaczyć komuś, że ludzie w Polsce żyją w warunkach sielanki. I te trudności stać się mogą bardzo uciążliwe dla kobiety, która została opuszczona przez mężczyznę — ojca mającego się narodzić dziecka.</u> + <u xml:id="u-27.17" who="#PoselDobraczynskiJan">Ale niech mi wolno będzie powiedzieć, że znowu nie mogę się zgodzić z żałośnie kapitulującym tonem projektu ustawy. W ciągu 11 lat powojennych powstała w Polsce sieć instytucji socjalnych, umożliwiających opiekę nad matką i dzieckiem. Byłoby jakimś aktem niewiary w postęp społeczny i w skuteczność działania tych instytucji, z których przecież jesteśmy dumni, twierdzić, że w Polsce Ludowej przyszła matka znaleźć się może w sytuacji, której jedynym rozwiązaniem jest zabicie nienarodzonego jeszcze dziecka.</u> + <u xml:id="u-27.18" who="#PoselDobraczynskiJan">Usprawiedliwienie przerywania ciąży trudnymi warunkami w bytowaniu kobiety byłoby praktycznym usprawiedliwieniem przerywania ciąży we wszystkich nieomal wypadkach, zwłaszcza gdyby osobą wyrokującą miał być lekarz. Bo i jakie kwalifikacje posiada lekarz, by decydować o stanie materialnym kobiety brzemiennej? Jakie posiada środki, by przedstawiony sobie stan sprawdzić? Za każdym razem musiałby się oprzeć jedynie na oświadczeniu osoby zainteresowanej. Jeżeli projekt ustawy, jak chce tego uzasadnienie, zrodził się z faktu, iż istniejące przepisy prawne są bez przerwy obchodzone i łamane, to jest rzeczą niewątpliwą, że wprowadzenie tęgo rodzaju przepisu stałoby się zachętą i okazją do jeszcze liczniejszych przekroczeń prawa.</u> + <u xml:id="u-27.19" who="#PoselDobraczynskiJan">Oświadczam, że głosować będę przeciwko projektowi. Mój sprzeciw opiera się na trzech aspektach, na które pragnę zwrócić uwagę Wysokiej Izbie.</u> + <u xml:id="u-27.20" who="#PoselDobraczynskiJan">Po pierwsze — przemawiając tutaj jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przemawiam także jako katolik, a tym samym jako przedstawiciel opinii ludzi wierzących. Z naszego katolickiego stanowiska, zgodnego z nauką kościoła rzymsko-katolickiego, przerywanie ciąży jest — „zwyczajnym zabójstwem istoty ludzkiej”. Encyklika Castii Conubii mówi: — „Życie dziecka jest tak samo święte jak życie matki. Nie ma żadnego tzw. prawa „bezwzględnej konieczności”, która by mogła usprawiedliwić uśmiercenie niewinnego dziecka.” Ustawa, która by ułatwiała i legalizowała zabieg przerywania ciąży, byłaby ustawą stwarzającą konflikt w sumieniu wierzących obywateli kraju. Wiem: usłyszę tu, że nikt nie jest zmuszany do korzystania z uprawnień, jakie daje ustawa. Ale w naszym społeczeństwie wierzący i niewierzący nie tworzą oddzielnych klanów czy rezerwatów. Żyją obok siebie, często w bliskich stosunkach rodzinnych i wprowadzenie prawa zezwalającego na przerywanie ciąży umożliwiłoby stosowanie wszelkiego rodzaju przymusu moralnego i nacisku, zarówno na kobietę brzemienną jak i na lekarza. Cóż z tego, że istnieje groźnie brzmiący art. 3 projektu ustawy, skoro o wiele groźniejsze, dziś obowiązujące przepisy nie są respektowane. — „Dotychczasowe ustawy są bezsilne” — powiedziała tutaj koleżanka referująca projekt. Skąd pewność, że ten przepis będzie miał obecnie siłę?</u> + <u xml:id="u-27.21" who="#PoselDobraczynskiJan">W społeczeństwie polskim, którego olbrzymią część stanowią ludzie wierzący, pracujący i pragnący pracować razem z niewierzącymi we Froncie Narodowym, nie powinno być miejsca na ustawę, stwarzającą rozbieżność między sumieniem człowieka, a ustawodawstwem państwowym. Tego rodzaju sprzeczności zamiast jednoczyć naród we wspólnych zadaniach i celach prowadziłyby do marnotrawstwa sił i niepotrzebnych rozdźwięków. Jako katolik nie mogę głosować inaczej jak tylko przeciwko złożonemu projektowi.</u> + <u xml:id="u-27.22" who="#PoselDobraczynskiJan">Po wtóre — medycyna stwierdza, że zabieg przerywania ciąży powoduje zmniejszanie się płodności kobiety, wpływa więc pośrednio i bezpośrednio na zmniejszenie się liczby urodzeń.</u> + <u xml:id="u-27.23" who="#PoselDobraczynskiJan">Katolicyzm był zawsze przeciwnikiem każdej doktryny usiłującej przedstawić ziemię jako zbyt małą i zbyt ubogą dla wykarmienia swych mieszkańców, zwalczał każdą doktrynę wzywającą do sztucznego ograniczenia potomstwa. Dlatego też jesteśmy przeciwnikami neomaltuzjanizmu, tej doktryny, która służy wygodzie wzbogaconego społeczeństwa burżuazyjnego. Neomaltuzjanizm ma zresztą swój inny jeszcze aspekt: jest doktryną, którą narody stare, bogate, zobojętniałe na krzywdę ludzką obdarzają narody młode, prężne, domagające się praw dla siebie, wierzące w przyszłość, i chętnie wobec nich hasła tej doktryny propagują. Nawiasem mówiąc, chcę w tym miejscu zapewnić kol. Osmańczyka, że słowo — „propaganda” nie jest naprawdę wynalazkiem katolickim. Pochodzi ono ze starego Rzymu. — „Propagare” w pierwotnym znaczeniu to po prostu sadzenie winnej latorośli, a więc zakładanie czegoś, co ma bardzo długo trwać. Sens tego słowa zawiera się nie w tym, że komu coś głosimy, ale w tym, jak głosimy — na długo, czy na krótko. A że dobra publicystyka winna być długofalowa, radzę więc kol. Osmańczykowi, żeby nie pozbywał się tak lekko tego rzekomo katolickiego słowa.</u> + <u xml:id="u-27.24" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-27.25" who="#PoselDobraczynskiJan">Ale mam nadzieję, że także twórcy projektu nie są zwolennikami neomaltuzjanizmu. Na ich użytek pozwolę sobie tu przypomnieć kilka wypowiedzi przeciwko neomaltuzjanizmowi, jakie padały z ust przedstawicieli narodu radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-27.26" who="#PoselDobraczynskiJan">Lenin jeszcze w 1913 r. pisał, że uświadomieni robotnicy, to „bezwzględni wrogowie neomaltuzjanizmu, tego kierunku przeznaczonego dla mieszczańskiej partii zatwardziałej w egoizmie i samolubnej”.</u> + <u xml:id="u-27.27" who="#PoselDobraczynskiJan">„Neomaltuzjanizm — pisał niedawno, bo dwa lata temu — „Komunist” — jest najgroźniejszym orężem ideologicznym”.</u> + <u xml:id="u-27.28" who="#PoselDobraczynskiJan">„Z ludobójczą ideologią maltuzjanizmu bezkompromisowo i konsekwentnie walczy prasa Związku Radzieckiego” — pisze Popow, autor książki „Neomaltuzjanizm - ideologia imperializmu”, wydanej po polsku zaledwie rok temu.</u> + <u xml:id="u-27.29" who="#PoselDobraczynskiJan">My, Polacy, jesteśmy narodem, który nie lęka się przyszłości i który wierzy w przyszłość. Jesteśmy narodem młodym. 40% naszego narodu to młodzież poniżej lat 20. Posiadamy wiele bogactw i dość sił, by stwarzać dla naszych przyszłych pokoleń coraz lepszą przyszłość.</u> + <u xml:id="u-27.30" who="#PoselDobraczynskiJan">Nie wolno nam bać się przyrostu naturalnego. Krakanie rozmaitych wron neomaltuzjanizmu, nawet gdy się wystroiły w czerwone piórka, nie powinno zaprzątać naszej uwagi.</u> + <u xml:id="u-27.31" who="#komentarz">(Poruszenie.)</u> + <u xml:id="u-27.32" who="#PoselDobraczynskiJan">Słowa Bolesława Bieruta: „Pragniemy dzieci i cieszymy się z każdego nowego dziecka” pozostały żywe w naszej pamięci.</u> + <u xml:id="u-27.33" who="#PoselDobraczynskiJan">Posiadamy dość duży przyrost naturalny, większy niż przyrost naturalny w krajach Europy zachodniej. Wyniósł on w 1954 r. — 18,7‰ wobec 6,8‰ we Francji, 4,4‰ w Belgii, 3,9‰ w Anglii. Przybywa nam rocznie około 800 tysięcy dzieci. Naród powiększa się rocznie o pół miliona ludzi.</u> + <u xml:id="u-27.34" who="#PoselDobraczynskiJan">Ale choć rzecz wygląda dobrze, nie wolno nam zapominać, że statystyka ludnościowa ulega szybkim zmianom i raz wszedłszy na drogę strat te straty pomnaża z roku na rok. Od kilku lat wzmaga się w Europie proces spadku przyrostu naturalnego. Choć jeszcze chwiejny, daje się on zaobserwować także i u nas.</u> + <u xml:id="u-27.35" who="#PoselDobraczynskiJan">W 1949 r. przyrost wynosił 17,8‰, w 1953 r. — 19,5‰ w 1954 r. — 18,7‰.</u> + <u xml:id="u-27.36" who="#PoselDobraczynskiJan">Nie zapominajmy także, że cyfra przyrostu naturalnego osiągnięta została dzięki postępowi medycyny i spadkowi liczby zgonów. Dlatego też ważniejsza niż cyfra przyrostu jest cyfra urodzeń. Wynosiła ona: w 1949 r. — 29,4‰, w 1953 r. — 29,7‰, w 1954 r. — 29,1‰.</u> + <u xml:id="u-27.37" who="#PoselDobraczynskiJan">Poczynając od 1951 r. liczba urodzeń lekko, lecz stale maleje. Cyfra urodzeń w 1954 r. wynosiła tylko tyle, ile wynosił współczynnik urodzeń w Polsce w 1932 r., a więc w okresie drążącego kraj kryzysu. W sześć lat później, w przeddzień wybuchu wojny, liczba ta wynosiła już tylko 24,6‰, a tzw. współczynnik reprodukcji netto wynosił tylko 1,1‰, co równało się niemal wchodzeniu w stan stagnacji.</u> + <u xml:id="u-27.38" who="#PoselDobraczynskiJan">Nie ma miejsca na pesymizm, ale nie ma także miejsca na tani optymizm. Trzeba nam zapomnieć o mitach budowanych doprawdy nie wiadomo przez kogo, o mitach — „przeludnienia”, — „nadmiaru dzieci”, — „dziecinnych szaleństwach”. Sytuacja jest dobra, ale jedno niewłaściwe posunięcie, jak choćby uchwalenie zgłoszonego projektu, może ją radykalnie zmienić.</u> + <u xml:id="u-27.39" who="#PoselDobraczynskiJan">Wydaje mi się czymś dziwnym, że u nas w kraju, który tyle strat poniósł, możemy tak lekkomyślnie narażać nasz przyrost naturalny, gdy w o tyle potężniejszym liczebnie i gospodarczo Związku Radzieckim zaledwie przed kilkoma miesiącami słyszeliśmy przemówienie Chruszczowa do młodzieży, który mówił:</u> + <u xml:id="u-27.40" who="#PoselDobraczynskiJan">„Kraj nasz będzie tym mocniejszy, im więcej będziemy mieli ludzi. Ideolodzy burżuazji wymyślili wiele ludożerczych teorii, w tym również teorię przeludnienia. Zastanawiają się oni nad tym, jak zmniejszyć liczbę urodzeń i ograniczyć przyrost ludności. U nas, towarzysze, sprawa przedstawia się inaczej. Gdyby do 200 milionów (ludność ZSRR) dodać jeszcze 100 milionów, i wówczas byłoby mało.” I jeżeli nawet w ZSRR istnieje dekret z dnia 23 listopada 1955 r., to równocześnie istnieje tam tyle ustaw popierających, pośrednio lub bezpośrednio, wielodzietność, taki aparat ochrony macierzyństwa, jakiego myśmy jeszcze nie rozbudowali, taka atmosfera życzliwości dla matek wielodzietnych, że ustawa ma zupełnie inny charakter i należy się spodziewać, że nie wywoła tylu złych skutków, jakie wywołać by musiała nasza ustawa, gdyby została uchwalona.</u> + <u xml:id="u-27.41" who="#PoselDobraczynskiJan">A wreszcie trzeci aspekt. Od pewnego czasu opinia publiczna w Polsce zaniepokoiła się poważnie wzrostem demoralizacji wśród młodzieży, zjawiskiem tzw. chuligaństwa. Dyskusje, jakie się na ten temat toczyły, zwróciły uwagę, — nareszcie — na zapoznane poprzednio znaczenie wychowawcze rodziny. Uświadomiliśmy sobie znowu, że pierwszym wychowawcą młodzieży jest rodzina, że od jej poziomu moralnego, od jej trwałości zależy poziom moralny dzieci. Wiele artykułów w prasie biło na alarm, zwracając uwagę na rosnącą liczbę rozwodów.</u> + <u xml:id="u-27.42" who="#PoselDobraczynskiJan">W swym — „Wychowaniu w rodzinie” pisał pedagog radziecki Makarenko:</u> + <u xml:id="u-27.43" who="#PoselDobraczynskiJan">„Listopadowa rewolucja socjalistyczna położyła kres politycznemu, prawnemu i ekonomicznemu upośledzeniu kobiety, uwolniła ją od wielu rodzajów ubliżającego stosunku mężczyzny do niej. Ale wiele ludzi zrozumiało niewłaściwie tę nową wolność sądząc, że życie płciowe człowieka może przybrać formę bezładnego zmieniania par małżeńskich, formę tzw. wolnej miłości. W zorganizowanym społeczeństwie ludzkim, a tym bardziej w społeczeństwie socjalistycznym, takie pojmowanie życia płciowego musi prowadzić do niegodnego człowieka prostactwa w stosunkach, do ich wulgaryzacji, do ciężkich przeżyć jednostki, do nieszczęść, do rozrywania rodziny i sieroctwa dzieci.” „Każdy ojciec i każda matka — cytuję dalej Makarenkę — powinni postawić sobie za cel, aby przyszły obywatel, którego wychowują, mógł być szczęśliwy tylko w życiu rodzinnym i tylko w tej formie pragnął zaspokojenia życia płciowego.” Czy ideał, głoszony przez Makarenkę, mógłby zostać zrealizowany tam, gdzie ułatwione i zalegalizowane przerywanie ciąży zachęciłoby ludzi, zwłaszcza młodzież, do wolnych od jakichkolwiek zobowiązań związków?</u> + <u xml:id="u-27.44" who="#PoselDobraczynskiJan">Piękne i głębokie słowa Makarenki, zespolone z całą jego działalnością pedagoga, musiały mieć jednak niewątpliwie swój wpływ. O tym, że takie samo znaczenie do życia rodzinnego przywiązuje katolicyzm, nie potrzebuję tu chyba przypominać. Encyklika — „Divini illius Magistri” mówi: — „Rodzina bezpośrednio od Stwórcy ma powierzone sobie zadanie, a także i prawo do wychowywania potomstwa. Prawa tego zrzec się nie może, ponieważ jest ono w sposób nierozdzielny złączone ze ścisłym obowiązkiem”. Jest zjawiskiem doprawdy szczęśliwym, że oba światopoglądy, wychodząc z całkiem odmiennych stanowisk, spotkały się w tej materii.</u> + <u xml:id="u-27.45" who="#PoselDobraczynskiJan">Byłoby rzeczą wskazaną, aby tam wszędzie, gdzie w walce z demoralizacją wśród młodzieży zaczyna się mówić o powrocie do współpracy między rodziną a szkołą, nie zapominało się, aby w stosunku do dzieci rodziców wierzących ułatwić także umoralniający wpływ kościoła.</u> + <u xml:id="u-27.46" who="#PoselDobraczynskiJan">Nie wystarczy jednak zgodzić się słownie na to, że rodzina jest pierwszym wychowawcą młodego pokolenia. Trzeba uczynić wszystko, aby ta rodzina była zdrową komórką społeczną. Aby ten warunek był spełniony, rodzina musi być trwałą, musi posiadać ekonomiczną samowystarczalność, zaś rodzina liczna winna być otoczona troskliwą opieką. Ale przede wszystkim rodzina musi posiadać wewnętrzną siłę moralną, pozwalającą jej przetrwać wszelkie kryzysy.</u> + <u xml:id="u-27.47" who="#PoselDobraczynskiJan">Będąc zaledwie przed kilku dniami za granicą miałem okazję rozmawiania z pewnym belgijskim działaczem pokojowym. Powiedział on do mnie: — „Wy, Polacy, mówicie tak dużo o swojej woli pokoju, ale czy tego pokoju naprawdę chcecie? Przecież macie armię i szkolicie ją.” Odpowiedziałem mu: — „Posiadamy armię gdyż w świecie, w którym wszyscy są uzbrojeni, byłoby szaleństwem wyrzec się tego, co gwarantuje nam bezpieczeństwo naszych granic. To prawda — mamy armię. Ale proszę przyjechać do nas i pójść do naszego sklepu z zabawkami. Proszę znaleźć w tym sklepie choćby jedną zabawkę, która budzi chęć zabijania przeciwnika. Nasze zabawki nie są może tak piękne i na pewno nie posiadamy małych cudów sztuki i techniki, jakie znaleźć można na górnym piętrze brukselskiego Bon Marché. Ale połowa co najmniej tamtych zabawek, to peemy, pistolety „atomiczne”, czołgi, armaty, bombowce. U nas się tego nie znajdzie...” Wojna — wiemy — może zostać narzucona koniecznością. Ale pragnienie wojny można stworzyć wychowując dziecko. Dziecko uwierzy łatwo, że najłatwiejszym sposobem przekonania przeciwnika jest — zabić go. Łatwo zasugerować dziecku myśl, że zabijając przeciwnika można osiągnąć więcej niż dyskutując z nim.</u> + <u xml:id="u-27.48" who="#PoselDobraczynskiJan">Wysoka Izbo! Taką sama sytuację można spotkać w życiu rodzinnym. Stwórzmy przekonanie, że przez zabicie nienarodzonego dziecka kupuje się lepszy byt, a będziemy mieli nie 300 tysięcy, ale milion sztucznych poronień.</u> + <u xml:id="u-27.49" who="#PoselDobraczynskiJan">Czy można mówić o zdrowym klimacie w rodzinie, gdzie okupuje się wygodę likwidującym zabiegiem? Czy taka rodzina wychowa człowieka zdolnego do ofiarności, do poświęcenia się dla dobra drugich?</u> + <u xml:id="u-27.50" who="#PoselDobraczynskiJan">W jednym ze szpitali warszawskich znajduje się prawdziwy bohater naszych czasów: pewien kierownik POM-u, który ratując z pożaru powierzony sobie sprzęt spalił się dosłownie cały. Czy taki człowiek wyszedłby z rodziny, która, aby zdobyć lepszą egzystencję, pozbyła się jego braci i sióstr? Rok temu byliśmy wstrząśnięci bohaterstwem nauczycielki, która za cenę swego życia ocaliła z pożaru troje obcych sobie dzieci. Czy rodzina, pozbywająca się z lekkim sercem nienarodzonych, stanie się wychowawcą drugiej takiej kobiety?</u> + <u xml:id="u-27.51" who="#PoselDobraczynskiJan">Koledzy Posłowie, to są chyba sprawy, które przemówić powinny do każdego z Was. Nie lekceważcie ich, proszę. Nie traktujcie lekko tej sprawy. Pomyślcie: uchwalane przez nas prawa mają budować nie tylko gospodarczą przyszłość naszego kraju, ale mają tworzyć także jego oblicze moralne.</u> + <u xml:id="u-27.52" who="#PoselDobraczynskiJan">„Człowiek — to brzmi dumnie” — powiedział wielki rosyjski pisarz. „Człowiek — mówi Pascal — jest tylko trzciną najwątlejszą w przyrodzie, ale trzciną myślącą”. O tego człowieka idzie walka. Łatwo jest zniszczyć życie ludzkie, trudno jest zbudować wielkość ludzką. A jednak połóżmy podwaliny pod tę wielkość człowieka, aby coś z tej wielkości mogło spłynąć i na nas.</u> + <u xml:id="u-27.53" who="#PoselDobraczynskiJan">Na zakończenie chciałbym dorzucić jeszcze kilka słów. Oświadczenia kolegów Horodyńskiego i Łubieńskiego, wypowiedziane w toku dyskusji budżetowej, zostały potraktowane przez niektórych kolegów posłów jako nieuzasadnione skargi, szkodzące jakoby swą treścią jedności.</u> + <u xml:id="u-27.54" who="#PoselDobraczynskiJan">Muszę się takiemu ujęciu stanowczo przeciwstawić. Ci, którzy stawiają podobne zarzuty, powinni zrozumieć, że Front Narodowy w Polsce oparty jest na bazie jedności programu społecznego, a zarazem na wieloświatopoglądowości. Cały naród, niezależnie od wyznawanego światopoglądu, zjednoczony jest — i musi być zjednoczony — we Froncie Narodowym. Cały naród buduje wspólnie naszą przyszłość.</u> + <u xml:id="u-27.55" who="#PoselDobraczynskiJan">I jeżeli na tle zgodności z programem gospodarczym rozwinęła się na naszej sesji dyskusja światopoglądowa, dowodzi to, że Front Narodowy stał się odbiciem życia narodowego, że jego praca zaczyna tętnić energią i siłą, że zniknął z jego szeregów tani oportunizm, że walcząc o wspólne cele nie przestajemy być sobą, realizując najgłębsze wezwania humanizmu, tak drogie zarówno nam, katolikom, jak i naszym kolegom marksistom.</u> + <u xml:id="u-27.56" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. lubelskiego Andrzej Wojtkowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Wysoki Sejmie! Przedłożony Sejmowi projekt ustawy o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży obudził wielkie zaniepokojenie wśród katolików. Przejawem owego zaniepokojenia było m. in. wysłanie do mnie jako posła delegacji senatu akademickiego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego z oświadczeniem, że i senat akademicki i młodzież studiująca zajmują stanowisko zdecydowanie przeciwstawne przerywaniu ciąży z jakichkolwiek powodów. Młodzież odbyła w tej sprawię dwa masowe zebrania. Delegacja senatu akademickiego wyraziła przy tym życzenie, żebyśmy te fakty podali do wiadomości Wysokiego Sejmu w dyskusji nad projektem ustawy.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Punkt widzenia katolików w tych sprawach jest jasny. Przedstawił go kol. poseł Dobraczyński. Ale i w oczach tych, którym obojętna jest doktryna katolicka w tej sprawie, projekt ustawy może uchodzić za przejaw zakłopotania i bezradności wobec przodującej w Europie rozrodczości naszego narodu, a więc wobec tego, co jest w nim objawem najzdrowszym i z punktu widzenia zarówno moralnego, jak i państwowego najbardziej pożądanym.</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Pamiętamy wszyscy dobrze, bo to było niedawno, jak w prasie naszej urągano Amerykanom, którzy w okupowanej Japonii jako jedyny sposób na zbyt wielką rozrodczość narodu japońskiego polecali neomaltuzjanizm.</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Nie upłynęło od tego czasu 2 czy 3 lata, a Sejm nasz w 12 roku istnienia Polski Ludowej otrzymuje do uchwalenia projekt ustawy uznający — „trudne warunki życiowe kobiety ciężarnej” za dostateczny powód do przerwania ciąży. Czyż rzeczywiście doszliśmy tak daleko, że kobietom ciężarnym, mającym trudne warunki życiowe, nie możemy zapewnić innej pomocy oprócz bezkarności przerwania ciąży?</u> + <u xml:id="u-29.4" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">To jest pójście po linii najmniejszego oporu, i to w ustroju, który najszczytniejsze swoje zadanie upatruje w obronie i popieraniu istot ludzkich najbiedniejszych, najsłabszych, najbardziej bezbronnych i najbardziej przez dawne ustroje pokrzywdzonych. To kapitalizm był zainteresowany w hamowaniu rozradzania się proletariatu, który urósłszy do ogromnej potęgi liczebnej mógłby wywrócić do góry nogami tzw. dawniej — „piramidę społeczną”. Wobec tego przedłożony nam projekt ustawy jest przeżytkiem i niedobitkiem ustroju, który został obalony i który nigdy już nie wróci.</u> + <u xml:id="u-29.5" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">W uzasadnieniu przedłożonego nam projektu ustawy czytamy, że — „projekt zabrania dokonywania zabiegu przerwania ciąży mimo trudnych warunków kobiety ciężarnej lub zaistnienia ciąży w wyniku przestępstwa, jeżeli zachodzą przeciwwskazania lekarskie dla dokonania zabiegu”. Skoro więc pewna część kobiet ciężarnych, u których zabieg jest przeciwwskazany, zgodnie z projektem ustawy musi wydać na świat poczęte dziecko i wychować je, mimo trudnych warunków życiowych, to dlaczego by i tamte, mogące znieść zabieg, nie mogły uczynić tego samego? Jedne, właśnie te najsłabsze, których warunki życiowe wcale nie są lepsze, muszą urodzić dziecko, a inne, właśnie te silniejsze, nie będą potrzebowały urodzić dziecka.</u> + <u xml:id="u-29.6" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Jest zresztą cechą znamienną dla dyskutowanej ustawy to pozostawienie własnemu losowi kobiet ciężarnych, którym ustawa nie pozwala na poddanie się zabiegowi przerwania ciąży; znamienną dlatego, że o jakiejkolwiek pieniężnej czy mieszkaniowej pomocy dla nich nie ma w projekcie ustawy ani słowa.</u> + <u xml:id="u-29.7" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">A Polskę Ludową stać na udzielenie takiej pomocy. Jeżeli pozwalamy elementom spekulacyjnym, zrzeszonym w fikcyjnych spółdzielniach drobnej wytwórczości, na przechwytywanie rocznie 100 mln zł dochodu narodowego, jeżeli tolerujemy przepadanie 3 mld zł wskutek marnotrawstwa i rozkradania mienia społecznego, to chyba stać nas na udzielenie pomocy pieniężnej i mieszkaniowej dla wspomnianych kobiet i na objęcie nią wszystkich kobiet ciężarnych będących; w trudnych warunkach życiowych.</u> + <u xml:id="u-29.8" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Wiemy wszyscy, bo pisała o tym prasa, że na wyrównanie szkód, wyrządzanych przez zwierzynę leśną na polach chłopskich wydajemy rocznie 90 mln zł. A w — „Trybunie Ludu” czytaliśmy, że Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego zajęła się przyrostem naturalnym owej zwierzyny, zajęcy — zdaje się. Po pewnym czasie niewątpliwie Główny Urząd Statystyczny powiadomi naród, o ile zwiększył się, dzięki gorliwej opiece nadleśnictw państwowych, naturalny przyrost zwierzyny leśnej, a o ile zmniejszył się przyrost naturalny ludzi wskutek tej ustawy, nad której projektem dyskutujemy. Cyfry te, wydrukowane obok siebie, będą bardzo pouczające — i nie tylko pouczające.</u> + <u xml:id="u-29.9" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">W uzasadnieniu przedłożonego nam projektu ustawy czytamy, co następuje: „Według oceny Ministerstwa Zdrowia liczba zabiegów dokonywanych z naruszeniem dotychczas obowiązujących przepisów sięga ok. 300 tys. rocznie”. Jakież wobec tego zadanie staje przed nami? Czy obmyślenie sposobów, aby owe 300 tys. istnień ludzkich już poczętych, ale jeszcze nienarodzonych, ginęło w warunkach bardziej higienicznych niż dotąd, czy też uratowanie ich? Powinniśmy oczywiście znaleźć sposoby ich uratowania, bo w takim razie następowałoby co 6 lat powiększenie Polski o jedno dalsze województwo, tj. o 1.800 tys. ludzi.</u> + <u xml:id="u-29.10" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">A ponieważ projekt ustawy nie przewiduje w tej mierze żadnych sposobów ani środków pieniężnych, nawet dla tych kobiet ciężarnych w ciężkich warunkach życiowych, które zabiegowi przerwania ciąży nie będą mogły się poddać, przeto i z tego powodu — nie tylko ze względów religijnych, zmuszony jestem głosować przeciw ustawie.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi m. Łodzi Wandzie Gościmińskiej.</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#PoselGosciminskaWanda">Wysoki Sejmie! Dlaczego w tej sprawie, w sprawie tak ważnej dla kobiet, pozwalam sobie zabrać głos? Jako kobieta sprawy kobiet doskonale znam, ponieważ od 16 lat do obecnej chwili pracuję codziennie z kobietami. I przykro mi jest, że poseł Dobraczyński jest tylko z katolikami, a nie z naszymi tkaczkami, z naszymi prządkami i z inteligencją pracującą kobiet, które chciałyby mieć dziecko wtedy kiedy pragną, a nie wtedy kiedy co dzień żyją pod strachem. I ten poseł nie usłyszałby ode mnie tych kilku słów, ale dowiedziałby się od tych włókniarek całkowitej prawdy.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#PoselGosciminskaWanda">Wydaje się, że kobiety nasze, które żyją w codziennej trosce o dziecko, ten projekt ustawy o przerywaniu ciąży przyjmą z wielkim entuzjazmem, bo długo na to czekały, bo były gnębione już w Polsce przedwrześniowej, bo ta kobieta mogła wtedy usunąć, która posiadała pieniądze — a przed wojną było brak pracy, więc usunąć było marzeniem ściętej głowy. I takie było przysłowie: — „Co rok to prorok”. No i możecie sobie wyobrazić, w jakich warunkach rodzice wychowywali dzieci tam, gdzie był co rok prorok i jakie pokolenie otrzymała nasza Polska Ludowa. Z tego pokolenia wywodzę się i ja. Własnym przykładem mogę operować, ponieważ było nas ośmioro dzieci i nieraz dobiegło mi do ucha, tak ukradkiem usłyszałam, jak matka cierpiała, jak matka nie chciała mieć więcej dzieci. Jednak warunki ustroju kapitalistycznego na to jej nie pozwalały.</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#PoselGosciminskaWanda">My na co dzień jesteśmy z tymi kobietami. Różne są zebrania i kobiety na zebraniach wypowiadają się. Nie tylko mają na myśli to, żeby wolno było legalnie przerywać ciążę, ale ich pragnieniem jeszcze jest coś więcej: ażeby nasz Rząd wraz z medycyną obmyślili i zastosowali takie środki, ażeby kobieta uniknęła szpitala czy lekarza, żeby kobieta miała dziecko jak zechce, a jak nie zechce żeby nie żyła w tej obawie, co ją czeka jutro. To byłoby najlepsze rozwiązanie. Być może, że jeszcze nas na to nie stać. Ale to poddaję pod rozwagę naszemu Rządowi. Niech pomyśli — jeżeli tyle umiał myśleć, to niech myśli dalej, żeby stwarzać coraz lepsze warunki dla kobiet.</u> + <u xml:id="u-31.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-31.4" who="#PoselGosciminskaWanda">W naszej Łodzi pracuje 67% kobiet i niejedną bolączkę mają. Ale jeżeli chodzi o tę najpoważniejszą bolączkę — stosunku do mężczyzn to my jej rozwiązać nie możemy, tylko może rozwiązać Sejm. Powiedzmy sobie prawdę: ilu jest mężczyzn takich, którzy prowadzą kobietę na złą drogę, czy to z upodobania czy z oszukaństwa. Nie myśli wtedy taki mężczyzna o stworzeniu warunków dla dziecka, tylko o swojej przyjemności.</u> + <u xml:id="u-31.5" who="#PoselGosciminskaWanda">Wydawać by się mogło posłom katolikom, że z powodu tej ustawy może będzie mniejszy przyrost dzieci. Ja sądzę, że będzie odwrotnie. Dlaczego mówię — odwrotnie? Dlatego, że kobieta, która ma możność urodzenia dziecka, która kocha dziecko, będzie je miała, ale wtedy kiedy będzie pragnęła. Bo zrozumie przepisy ustawy i będzie wiedziała, do jakich wskazówek się zastosować.</u> + <u xml:id="u-31.6" who="#PoselGosciminskaWanda">Ale kobiety mamy wierzące i niewierzące. I znowu niejeden z nas mógłby sobie pomyśleć, albo już tak przypuszcza, że kobiety wierzące nie będą korzystać z tej ustawy. Posłowie i Posłanki, spójrzmy wreszcie prawdzie w oczy — ile kobiet wierzących najpierw zrujnowało, a potem wyspowiadało!</u> + <u xml:id="u-31.7" who="#komentarz">(Oklaski. Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-31.8" who="#PoselGosciminskaWanda">A teraz kobieta wierząca czeka na tę ustawę, na ten artykuł, na tę uchwałę i powie tak: mam prawo i zrobię tak jak mówi przepis. Słusznie, bo przecież, proszę Was, czy to jest grzech, jeżeli w początku, gdy zalążek jest jeszcze nieruchomy i nieżywy, straci się go. To jest grzech? To jest obłuda, kłamstwo i fałsz.</u> + <u xml:id="u-31.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-31.10" who="#PoselGosciminskaWanda">Z tym trzeba już nareszcie skończyć. Kobieta w Polsce Ludowej przez jedenaście lat stała się kobietą świadomą, i nie tylko kobietą świadomą, ale wychowuje swoje dzieci świadomie. Powiedzmy to sobie, że nawet w szkołach podstawowych dzieci wiedzą, że bocian dzieci nie przynosi. A nawet kombinują: a jak to się dzieje, jeżeli nie ma? Dzieci przeczytają tę naszą uchwałę (wesołość)* i zachowają w pamięci na przyszłe lata.</u> + <u xml:id="u-31.11" who="#PoselGosciminskaWanda">Chciałabym przedstawić sprawę tych rodziców, którzy dążą, aby było dziecko, jacy oni są zadowoleni — i przedstawić, bardzo króciutko, jak znów wygląda inna sprawa. Mam na myśli w tej chwili parę małżeńską studentów, którzy nie posiadają mieszkania, którzy są w hotelu, czy gdzieś na mieszkaniu. Mam takie do Wąs pytanie: czy oni tak by szybko pragnęli mieć to dziecko? Na pewno nie. — No, zrobiło się i musi być. Teraz sobie zaradzą. Są uczeni i tak sobie zaradzą, jakeśmy uchwalili.</u> + <u xml:id="u-31.12" who="#PoselGosciminskaWanda">Jeżeli chodzi o dalszą sprawę, to już najwyższy czas, żeby kobieta przestała cierpieć, żeby kobieta nie żyła codziennie pod strachem, żeby kobieta nie czekała miesiąca jak zmiłowania, a reszta... to się proszę domyśleć.</u> + <u xml:id="u-31.13" who="#PoselGosciminskaWanda">W każdym bądź razie projekt ustawy o przerywaniu ciąży klasa robotnicza przyjmie z wielkim entuzjazmem — powtarzam po raz drugi.</u> + <u xml:id="u-31.14" who="#PoselGosciminskaWanda">Mam do naszego Rządu prośbę, wniosek. Ponieważ nasz Rząd zrozumiał nasze cierpienia, mam prośbę o zwiększenie funduszu na utrzymanie klinik i stworzenie warunków profilaktyki dla kobiet.</u> + <u xml:id="u-31.15" who="#PoselGosciminskaWanda">Pragnę się ustosunkować jeszcze do wypowiedzi posła Dobraczyńskiego — żebyśmy się dobrze zrozumieli, żebyśmy się czasem nie pogniewali, bo świat szeroki i możemy się spotkać — który nie zgadzając się na projekt ustawy o dopuszczalności przerywania ciąży, pozwolił sobie powołać się między innymi na wypowiedzi Lenina. Ja rozumiem moralność, która odrzuca lekkomyślną postawę wobec rodziny, wobec stosunku kobiety i mężczyzny. Moralność socjalistyczna wymaga stworzenia rodziny trwałej, opartej na poczuciu odpowiedzialności za dobro i rozwój dzieci. To poczucie odpowiedzialności wymaga, aby rozwój rodziny, powoływanie do życia potomstwa były wyrazem świadomej woli, by kobiety nie były zmuszone do rodzenia dzieci wówczas, gdy nie są im w stanie zapewnić warunków właściwego rozwoju fizycznego, moralnego i podołać obowiązkom macierzyńskim. Wobec tego nie będę już dużo mówić, bo wszyscy jedno myślimy, tylko nie śmiemy się wypowiedzieć.</u> + <u xml:id="u-31.16" who="#PoselGosciminskaWanda">Posłowie i Posłanki, proponuję, żeby za ustawą głosował cały Sejm, a naprawdę poprą go, Wysoki Sejmie, wszystkie kobiety w naszym kraju, zarówno wierzące jak i niewierzące.</u> + <u xml:id="u-31.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. bydgoskiego Ludomir Stasiak.</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#PoselStasiakLudomir">Wysoki Sejmie! Z dużym zainteresowaniem wysłuchaliśmy tutaj przemówienia posła Dobraczyńskiego. Z dużym zainteresowaniem m. in, dlatego, że każdy z nas zna i ceni posła Dobraczyńskiego jako pisarza, jako człowieka, któremu powinny być bardzo bliskie cierpienia ludzi, któremu powinny być bardzo bliskie te sprawy, które istnieją w życiu, które nie są wymyślone i których nie można pominąć. Niestety w przemówieniu posła Dobraczyńskiego było widać człowieka konsultowanego przez medycynę, widać było marksistę, widać było katolika, natomiast nie widać było pisarza, który powinien rozumieć człowieka.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#PoselStasiakLudomir">Właściwie źle powiedziałem — w jednym było widać pisarza. W przemówieniu posła Dobraczyńskiego o tyle było widać pisarza, o ile poniosła go fantazja, która próbowała wypaczyć tekst przedłożonej Sejmowi ustawy o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży.</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#PoselStasiakLudomir">Na czym polegało wypaczenie sensu tej ustawy? Wypaczenie sensu tej ustawy polegało na kilku sprawach.</u> + <u xml:id="u-33.3" who="#PoselStasiakLudomir">Pierwsza sprawa wygląda w ten sposób. Obywatel Dobraczyński polemizował z nami w ten sposób, jakbyśmy chcieli przez tę ustawę nakłaniać kobiety do stosowania przerywania ciąży, jakbyśmy chcieli w jakiś sposób ograniczać przyrost naturalny Polski. Bo jakiż sens, jakie znaczenie może mieć przekonywanie nas o tym, że o wiele lepiej dla zdrowia jest nie przerywać ciąży niż przerywać, jeżeli nie istnieje po temu wyraźna potrzeba? A tę metodę polemiki z nami przyjął poseł Dobraczyński.</u> + <u xml:id="u-33.4" who="#PoselStasiakLudomir">Druga teza w przemówieniu posła Dobraczyńskiego była taka: poseł Dobraczyński próbował nas przekonać przy pomocy cytat z Lenina, że my, uchwalając tę ustawę, stajenny na stanowisku burżuazyjnej, obcej nam teorii neomaltuzjanizmu. A przecież co tu silić się na argumenty. To, co się w Polsce Ludowej dzieje, to, co się stworzyło przez te 11 lat — mimo jeszcze wielkich niedostatków, mimo jeszcze wielkich braków — świadczy o tym, że my wbrew tej teorii, która mówi, że ziemia nie wyżywi ludzi, my właśnie stwarzamy takie warunki, aby coraz lepiej nasze społeczeństwo żyło, aby coraz bardziej mógł rosnąć nasz naród. Więc był to też naciągnięty argument, było to tego rodzaju sformułowanie, w którym popuścił wodze swojej pisarskiej fantazji obywatel poseł Dobraczyński.</u> + <u xml:id="u-33.5" who="#PoselStasiakLudomir">Natomiast nie mówił obywatel poseł Dobraczyński o innych sprawach. Nie mówił o tym, że te 300 tysięcy — a być może i więcej — poronień, które dokonywane są w ciągu roku, to są zabiegi przeprowadzane w takich warunkach, które dziesięciokrotnie i więcej zwiększają możliwość utraty zdrowia albo życia kobiety. Obywatel Dobraczyński zapomniał i o drugiej stronie tego zagadnienia, a mianowicie, że wśród tych 300 tysięcy kobiet, które się zdecydowały na ten trudny zabieg, oprócz sporej grupy tych kobiet, które do przerwania ciąży zmusiły te właśnie warunki zdrowotne, oprócz tej części nie robotniczych i nie chłopskich kobiet jest wiele kobiet burżuazyjnych, kobiet mieszczańskich, które przerywały ciążę dlatego, że nie chciały mieć dzieci.</u> + <u xml:id="u-33.6" who="#PoselStasiakLudomir">Oprócz tego zjawiska z przerywaniem ciąży wiążą się jeszcze inne sprawy, o których trzeba tu sobie powiedzieć. Znamy wiele przypadków, szczególnie po wsiach, że opinia publiczna — organizowana przez dewotki, organizowana przez kościół — wytwarza wokół dziewczyny, której zdarzyło się, że będzie miała dziecko, tego rodzaju opinię, że dziewczyna nie ma przed sobą innego wyjścia, jak udać się do jakiejś wiejskiej babki, albo życie sobie odebrać. I tego rodzaju zjawiska występują. Istnieje presja — i to nie przez nas wywoływana, przez ludowców, PZPR-owców, ale właśnie przez środowiska katolickie, które próbują zaszczuć tych ludzi, te kobiety, którym należałoby pomóc. Ale o tej ludzkiej tragedii pisarz obywatel Dobraczyński nie uważał za słuszne powiedzieć.</u> + <u xml:id="u-33.7" who="#PoselStasiakLudomir">Mnie się wydaje, Obywatele Posłowie, że głosując za przyjęciem tej ustawy jednocześnie będziemy musieli postawić przed sobą wielkie, bardzo poważne zadanie rozbijania tej ciemnogrodzkiej opinii, która popycha mnóstwo dziewcząt, które mogłyby być matkami, które mogłyby wychować dzieci, do tego, żeby oddawały się w ręce wiejskiej niewykwalifikowanej babki czy akuszerki. Mnie się zdaje, że taka opinia ciąży na życiu wsi. To powinno nas zmusić do ostrzejszej walki — tu przepraszam posła Horodyńskiego, że użyję tego wyrażenia i proszę, żeby nie sądził, że ja tu chcę obrażać jego uczucia religijne — do większej walki nas to zmusza z religianctwem i z nietolerancją, z jakimś średniowiecznym obskurantyzmem.</u> + <u xml:id="u-33.8" who="#PoselStasiakLudomir">Jest jeszcze jedna sprawa, o której warto by tu z tej trybuny powiedzieć. Obywatel poseł Łubieński dziwił się, że jak posłowie z ramienia Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego wyjdą na trybunę, to znajdują się od razu w polemice z posłami katolickimi.</u> + <u xml:id="u-33.9" who="#PoselStasiakLudomir">My wcale nie chcemy polemizować z posłami katolickimi. My nawet z dużą życzliwością śledzimy rozwój postępowego, społecznego ruchu katolików. Bo wiemy, że polski kościół katolicki był najbardziej obskurancki, najbardziej zacofany ze wszystkich kościołów Europy.</u> + <u xml:id="u-33.10" who="#PoselStasiakLudomir">Ale jeżeli dochodzi między nami do wymiany zdań, to dochodzi nie z naszej, Obywatele, winy, nie z jakiejś chęci dokuczania Wam, czy ścigania Was, nie z jakiejś nietolerancji dochodzi między nami do sprzeczności zdań. Dochodzi dlatego, że w wielu zasadniczych problemach nie zgadzamy się z sobą.</u> + <u xml:id="u-33.11" who="#PoselStasiakLudomir">Tu poseł Łubieński — a nawiązał do tego i poseł Dobraczyński — uznał, że ma specjalne kwalifikacje do tego, ażeby ocenić ruch ludowy, aby powiedzieć posłom-ludowcom, że oni nie mają kontaktu ze wsią, że ich wystąpienia atakujące niesłusznie wystąpienia posła Łubieńskiego czy Horodyńskiego świadczą o naszej izolacji od wsi. Ja właśnie zachęcony tutaj przykładem posła Łubieńskiego, który uważał się za kompetentnego oceniać ruch ludowy i wyrażać o nim opinię, chciałbym trochę powiedzieć o sprawach związanych z katolikami. I wydaj e mi się, że w pewnym sensie nawet więcej czuję się do tego uprawniony, chociażby z tego powodu, że w naszych szeregach, w szeregach Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, jest wielu wierzących chłopów, którzy jednocześnie są dobrymi ludowcami, tzn. ludźmi, którzy walczą o postęp swojej wsi, tzn. ludźmi, którzy walczą nie tylko o postęp gospodarczy, ale o postęp w dziedzinie walki z obskurantyzmem, z tym wszystkim, co krępuje, co hamuje ludzką myśl.</u> + <u xml:id="u-33.12" who="#PoselStasiakLudomir">Skąd biorą się u nas, w Stronnictwie Ludowym, które nie od dziś było stronnictwem antyklerykalnym, jak to wynikało chociażby z przemówienia posła Gwiazdowicza, ci ludzie wierzący?</u> + <u xml:id="u-33.13" who="#PoselStasiakLudomir">O, mieli oni przyczyny, mimo że są wierzącymi, przyjść do Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego. Mieli oni przyczyny, mimo że chodzą do kościoła, patrzeć podejrzliwie na działalność kleru polskiego. Nie chcę ja daleko sięgać. Nie chcę ja przypominać roli kleru w okresie zaborów. Chcę przypomnieć, że tu, na tej sali sejmowej, gdy w okresie międzywojennym dyskutowane było zagadnienie reformy rolnej, to 25 księży, czyli wszyscy księża, którzy byli, z arcybiskupem Teodorowiczem, głosowali przeciw reformie rolnej, głosowali przeciw chłopom.</u> + <u xml:id="u-33.14" who="#PoselStasiakLudomir">I dlatego, Obywatele, występowanie Wasze w imieniu mas wierzących jest mocno problematyczne. Człowiek prócz tego, że wierzy, żyje w konkretnym świecie, w konkretnym splocie zagadnień, w trudnej walce. I tak trudna walka nauczyła go widzieć społeczną rolę kościoła katolickiego w Polsce. A przecież to szło nie tylko o sprawę ziemi, to szło i o sprawę władzy, to szło i o sprawę oświaty. Te słuszne żądania chłopskie spotykały się zawsze z klątwą rzucaną przez księży i biskupów. To nie przypadkiem jedna z piosenek wiciowych zaczynała się od takich gorzkich słów: — „Choć nam złorzeczą z każdej ambony”.</u> + <u xml:id="u-33.15" who="#PoselStasiakLudomir">Obywatele Posłowie! Tu poseł Łubieński powiedział, że dla niego największym aktem rewolucyjnym w Polsce Ludowej było zawarcie porozumienia między Kościołem a Rządem. Ja nie chcę negować ważności tego aktu, ale co było najważniejszym aktem, niech poseł Łubieński spyta wierzących chłopów, wierzących robotników — co dla nich było najbardziej rewolucyjnym aktem państwowym. Najbardziej rewolucyjnymi aktami państwowymi było dla nas zdobycie władzy, była dla nas reforma rolna, było dla nas znacjonalizowanie przemysłu. Teraz też nie najważniejsze byłoby, gdybyśmy poszli po linii żądań posłów i zorganizowali, tak jak było przed wojną, kościelne państwo w polskim państwie, a największym w tej chwili, nowym, rewolucyjnym aktem dla wsi polskiej i dla klasy robotniczej jest to, że członkowie Partii i my, ZSL-owcy, prowadzimy naród do walki z tymi wszystkimi wypaczeniami, które ciążyły na naszym życiu. Za to chłop polski oddałby głowę, ale nie za) sprawę budowania państwa w państwie, jak tego domagał się poseł Łubieński.</u> + <u xml:id="u-33.16" who="#PoselStasiakLudomir">Sadzę, że tę ustawę o przerywaniu ciąży oceni nasz naród, że nas za uchwalenie tej ustawy będą błogosławili, będą mieć do nas szacunek wszyscy ludzie znękani, którzy byli w trudnych warunkach, a przeklinać nas będą ci nieuczciwi lekarze, którzy zbijali majątek na krzywdzie chłopskiej, przeklinać nas będą akuszerki nieuczciwe czy wiejskie znachorki.</u> + <u xml:id="u-33.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-33.18" who="#PoselStasiakLudomir">I niewątpliwie z tym się musimy liczyć. Niełatwa będzie sytuacja, bo na pewno ruszy przeciwko nam kohorta ogłupionych dewotek, żeby wykuć kapitał polityczny dla wstecznych jeszcze nastrojów, jakie istnieją wśród pewnej części kleru.</u> + <u xml:id="u-33.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#Marszalek">Głos zabierze Minister Zdrowia ob. Jerzy Sztachelski.</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Wysoki Sejmie! Wszyscy przemawiający na temat ustawy o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży zwracamy przede wszystkim uwagę na masowość zagadnienia nielegalnych poronień. Trzeba to raz jeszcze z całą siłą podkreślić. Mamy do czynienia z masowym, niezwykle licznym, setki tysięcy kobiet obejmującym każdego roku zjawiskiem społecznym, niekorzystnym pod względem zdrowotnym, niekorzystnym jako zjawisko społeczne, głęboko demoralizujące. Trzeba wyraźnie powiedzieć, że obowiązujący dotychczas stan prawny w tym zakresie okazał się w pełni nieskuteczny, nie ze względu na pobłażliwość w tym zakresie, ale ze względu na to, że jakiekolwiek bądź rygorystyczne postanowienia w tym zakresie są z góry skazane na fiasko.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Mamy określoną sytuację. Mamy wiele setek tysięcy poważnych konfliktów życiowych. Te konflikty życiowe są na tyle poważne, że kobieta, mimo że w obecnym stanie prawnym i faktycznym nie ma innego wyjścia tylko wejść na drogę przestępstwa, wchodzi na tę drogę.</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Czy można się wahać, ażeby przeciąć ten nienormalny, niemoralny stan? Czy można się wahać, ażeby natychmiast nie przystąpić do całego szeregu środków, które by uzdrowiły, a w perspektywie rozwiązały to zagadnienie?</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Trzeba zaiste wiele fanatyzmu, wiele ślepoty, wiele niechęci w patrzeniu na życie, ażeby odwracać się od tych zagadnień, ażeby moralizować. My wiemy o tym, że właśnie w gronie tych moralizatorów świadome macierzyństwo jest stosowane i to nie jest całkiem przypadkiem, że ci właśnie moralizatorzy nie odznaczają się najliczniejszym gronem potomstwa.</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Jest taka jeszcze pozostałość z poprzedniego burżuazyjnego okresu, że świadome macierzyństwo to zasięg wiedzy i umiejętności pewnego ścisłego grona, wiadomości — że tak powiem — elitarne i to m. in. wskazuje na to, że z tego środowiska przede wszystkim wychodzą te protesty. to wskazuje na atmosferę zakłamania, w jakiej się rodzą protesty przeciwko tej inicjatywie, która się tutaj ukazuje w postaci ustawy o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży.</u> + <u xml:id="u-35.6" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Sytuacja jest niemoralna, przepisy są nieskuteczne i wymagają rozwiązania.</u> + <u xml:id="u-35.7" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Poseł Dobraczyński powołał się tutaj na stanowisko świata lekarskiego, naszych naukowców, medycyny. Trzeba, żeby Sejm był rzetelnie w tej sprawie poinformowany, dlatego że poseł Dobraczyński rozporządzał tylko bardzo ułamkowymi wiadomościami, przy czym dobranymi jedynie na korzyść przez siebie reprezentowanego stanowiska.</u> + <u xml:id="u-35.8" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Myśmy w Ministerstwie Zdrowia zorganizowali liczną bardzo konferencję, dobraną pod tym kątem widzenia, ażeby zebrać nie tylko wybitnych naukowców i specjalistów, ale żeby oni reprezentowali możliwie różne punkty widzenia. My się dobrze orientujemy w tym środowisku, znamy ich nastawienie światopoglądowe. Nie chcieliśmy być jednostronnie informowani, po prostu na odwrót, chcieliśmy się zagłębić w ten problem, chcieliśmy sobie zdać sprawę w pełni z tego, co ten problem przedstawia.</u> + <u xml:id="u-35.9" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Wśród 40 profesorów i docentów, którzy brali udział w tej konferencji, zabierał głos również prof. Czyżewicz, stary i bardzo przez nas ceniony fachowiec, który znany jest jako skrajny przeciwnik przerywania ciąży. Jego stanowisko jest ekstremistyczne, jego stanowisko jest tak oderwane od poglądów środowiska lekarskiego, że jest traktowany jako pewna osobliwość. Myśmy prosili prof. Czyżewicza, on wygłosił najdłuższy referat na tej naradzie. Przez nas on był z całym szacunkiem wysłuchany. M. in. pozwolił jeszcze bardziej zdecydowanie sformułować ostateczne stanowisko. To ostateczne stanowisko polegało na tym, że olbrzymia, przygniatająca, lwia część naszych profesorów reprezentujących największy ciężar gatunkowy wiedzy i umiejętności, jako doradcy naukowi, również największa część z punktu widzenia liczebności wypowiedziała się zdecydowanie za reformą. Były najrozmaitsze odcienie w tym stanowisku. To nie było stanowisko — rzecz prosta — zupełnie identyczne, jednakowe. Muszę powiedzieć, że ta konferencja, stanowisko olbrzymiej większości naszych najwybitniejszych profesorów, pozwoliły nam w sposób zupełnie zdecydowany i otwarty wystąpić do Rządu z projektem tej ustawy.</u> + <u xml:id="u-35.10" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Jest prawdą, że aspiracją nauki medycznej, naszych profesorów jest pracować nad tym, powiedziałbym więcej — walczyć o to, żeby na podstawie osiągnięć współczesnej medycyny pozwolić każdej kobiecie, która chce mieć dziecko, bez względu na jej stan zdrowia, na poczęcie i urodzenie tego dziecka. To są nasze ambicje, aspiracje środowiska lekarskiego. W tej sprawie bardzo wiele zostało zrobione, nasze kliniki, zakłady i katedry będą nadal pracować nad tym problemem, bo to jest słuszna interesująca nas droga Ale jednocześnie nasi profesorowie, podkreślając tę słuszną ambicję, podkreślali również z całą siłą sytuację społeczną i bez żadnych wahań wypowiadali się za tym, że w tych warunkach, kiedy sytuacja zdrowotna czy społeczna jest ciężka, a dziecko jest z różnych względów niepożądane, jest ono — rzecz prosta — poważnym czynnikiem jeszcze bardziej pogarszającym stan zdrowotny, albo też sytuację społeczno-ekonomiczną — i dlatego wypowiadali się za reformą. Wypowiadali się ludzie, którzy w pełni — że tak powiem — po czubek głowy siedzą w gąszczu codziennej pracy klinicznej. Te rzeczy, które są Wam znane z cyfr wyrażanych setkami tysięcy, te cyfry w postaci konkretnych przypadków, nieraz wstrząsających wypadków chorób, przewijają się przez kliniki i dlatego ich stanowisko jest mniej statystyczne i mniej fanatyczne, a bardziej społeczne, zbliżone i powiązane z życiem, Oni na podstawie własnego doświadczenia życiowego podkreślają: — „jeśli kobieta nie chce mieć dziecka, ona go mieć nie będzie”. I to jest prawda, z którą trzeba się liczyć, Ci, którzy czują słabość swoich argumentów religijnych czy innych, chcieliby pomagać sobie ustawami, które by zakazywały postępowania niezgodnego z takimi albo innymi wymaganiami kultu religijnego. To nie jest droga nas interesująca. Dlatego, rozpraszając tutaj nieścisłości, chcę tylko powiedzieć: jeżeli chodzi o stanowisko świata lekarskiego, to będąc wyrażane przez najwybitniejszych przedstawicieli naszej medycyny, nie jest zgodne ze stanowiskiem profesora Czyżewicza. Mówię to publicznie i będzie mii przyjemnie, jeżeli wszyscy profesorowie, którzy brali udział w tej konferencji, będą chcieli uznać słuszność i prawdziwość moich słów.</u> + <u xml:id="u-35.11" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Tutaj poseł Dobraczyński bardzo się troszczył, abyśmy nie zeszli ze słusznych dróg i żebyśmy nie ulegli zarazie maltuzjanizmu. To są niepotrzebne troski. Malthus, jak wiadomo, był księdzem</u> + <u xml:id="u-35.12" who="#komentarz">(Wesołość. Głos: Pastorem.)</u> + <u xml:id="u-35.13" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Był duchownym i te duchowne koncepcje wyrastające z klerykalnego środowiska nie interesują nas. One są niezgodne z naszym stanowiskiem i jeżeli ktoś chce nam imputować, wmawiać, że przyświeca nam neomaltuzjanistyczne zainteresowanie przy wysuwaniu ustawy o przerywaniu ciąży, to jest chwyt niezupełnie elegancki.</u> + <u xml:id="u-35.14" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Wiemy o tym, że nasz kraj posiada wielki przyrost naturalny. My mamy — chyba będę ścisły — najwyższy przyrost naturalny w Europie. My mamy przyrost naturalny 3—4 a niejednokrotnie 5 razy większy niż w całym szeregu innych krajów. Około 800 tys. dzieci rodzi się rocznie i w tym samym okresie następuje — jak mówi uzasadnienie do ustawy — około 300 tys. poronień. Nikomu rozsądnemu nie przyświeca myśl, ażeby drogą poronień regulować sprawę przyrostu naturalnego. Przyrost naturalny w naszym kraju, nie całkowicie, ale w ogromnym procencie, w ogromnym odsetku dlatego wzrósł i przez długi okres po ostatniej wojnie utrzymuje się na tak wysokim poziomie, że ludzie chcący mieć dziecko znajdują te niezbędne warunki, które pozwalają im zakładać rodzinę i posiadać potomstwo.</u> + <u xml:id="u-35.15" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">I to jest podstawowe zagadnienie, i to jest jeden z dowodów i argumentów wielkich naszych osiągnięć, osiągnięć naszego ustroju, słusznej linii generalnej, politycznej naszej Partii. My się tym szczycimy. My niejednokrotnie, podsumowując sytuację zdrowotną naszego społeczeństwa, z wielką satysfakcją to podkreślamy i na przyszłość będziemy się tym cieszyli.</u> + <u xml:id="u-35.16" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Chodzi o to, że nie przesądzając, jak się będzie układał nadal poziom przyrostu naturalnego, jest rzeczą bardzo wątpliwą, ażeby na tak wysokich cyfrach, tak wysokich liczbach mógł się on utrzymywać przez bardzo długi okres czasu. Specjaliści w tym zakresie raczej wypowiadają opinię, że to jest niemożliwe. Nie mniej jednak trzeba powiedzieć, że właśnie w tym okresie przyrostu naturalnego myśmy mieli to masowe zjawisko kryminalnych przerywań ciąży i po to, aby uzdrowić ten odcinek, chcemy stworzyć słuszne i racjonalne przesłanki do tego, aby we wszystkich uzasadnionych sytuacją zdrowotną względnie socjalną wypadkach kobiety przerywały ciążę legalnie, przy wykorzystaniu wszystkich osiągnięć współczesnej medycyny.</u> + <u xml:id="u-35.17" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Była postawiona tutaj jeszcze sprawa, był postawiony taki zarzut, który wymaga odparcia, że to jest jak gdyby jakaś nuta- ze strony Rządu niedoceniania zagadnień demoralizacji, które mogą wiązać się ze sprawą ułatwiania w uzasadnionych wypadkach przerywania ciąży. No, jest na ten temat praktyka, jest na ten temat doświadczenie.</u> + <u xml:id="u-35.18" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Ja bardzo dziwię się, że poseł Dobraczyński nie wykorzystał między innymi tego ustępu dobrze mi pamiętnego przemówienia profesora Czyżewicza, który powoływał się nie tylko na doświadczenia w naszym kraju, lecz również na statystyki międzynarodowe, na opracowania również tej słynnej Konferencji Kijowskiej w 1927 r., z której m. in. wynikało: dziewięćdziesiąt parę procent kobiet przerywających ciążę to są kobiety zamężne, ogromna większość tych kobiet to są kobiety wielodzietne. Te doświadczenia są zresztą naukowo obliczone i podsumowane. One wskazują na to, że ułatwienia w zakresie przerywania ciąży były wykorzystywane przede wszystkim przez kobiety w istotnie trudnej pod względem zdrowotnym albo socjalnym sytuacji. I zresztą cała nasza praca wychowawcza powinna iść w tym kierunku, aby zwalczać wszelkie możliwe elementy demoralizacji, które mogłyby się tutaj zakraść, i próby wykorzystania tego stanu.</u> + <u xml:id="u-35.19" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Krótko mówiąc trzeba, żebyśmy wykazali większe poczucie odpowiedzialności wobec tych kilkunastu tysięcy kobiet spychanych na drogę przestępstwa, żebyśmy mieli więcej współczucia nie dla tego półtoramiesięcznego płodu, który jest tutaj nazwany dzieckiem i człowiekiem, ale dla żyjącej i posiadającej rodzinę, obowiązki rodzinne, obowiązki społeczne kobiety. W stosunku do tej kobiety więcej powinniśmy okazać współczucia, szukając dróg wyjścia.</u> + <u xml:id="u-35.20" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">W przemówieniach, które tu zostały wygłoszone, a które usiłowały podważyć słuszność ustawy, z którą wystąpiliśmy, była taka nuta, jak gdybyśmy z chęcią, z jakimś pobłażaniem, więcej jak z pobłażaniem — z akceptacją odnosili się do zagadnień przerywania ciąży. Tak nie jest. Na tym nasze stanowisko nie polega i nie należy nam tego wmawiać. Wszyscy dokładnie wiemy o tym, że przerywanie ciąży jest złe i my je uważamy za złe, to jest zabieg i szkodliwy, związany jak każdy zabieg z pewnym odsetkiem ryzyka, pozostawiający niekiedy niepożądane następstwa, jak niepłodność, o czym słusznie tu mówiono i dlatego ułatwianie przerywania ciąży nie jest rozwiązaniem zasadniczym i do końca tego zagadnienia.</u> + <u xml:id="u-35.21" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">My uważamy, że należy — i to będzie należało do jednego z obowiązków naszego resortu — prowadzić szeroką kampanię i propagandę przeciw przerywaniu ciąży. Trzeba uświadamiać kobietę, ażeby lekkomyślnie z tego nie korzystała i to będziemy robili. Uważam, że trzeba w całej naszej pracy wychowawczej, poprzez prasę i inne drogi podnosić szacunek i godność macierzyństwa w naszym społeczeństwie, pielęgnować nawet wszystkie formy zewnętrzne — że tak powiem — które wiążą się z okazaniem szacunku dla macierzyństwa, dla kobiety ciężarnej. Poza tym uważamy, że aczkolwiek wiele wysiłków i środków włożyliśmy w rozwój instytucji opieki nad matką i dzieckiem, będziemy nadal w bardzo szerokim zakresie rozwijali te zakłady, dlatego że one są również jednym z niezbędnych warunków, pozwalających rozwiązać zagadnienie do końca, mianowicie ułatwiać kobiecie posiadanie dziecka.</u> + <u xml:id="u-35.22" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Wreszcie wśród dalszych elementów należy tu wyraźnie powiedzieć, że należy stworzyć możliwości do szerokiego stosowania profilaktyki poronień, profilaktyki zapobiegania ciąży. Potrzebne tu jest i upowszechnienie pewnych umiejętności, i produkcja środków antykoncepcyjnych. Jednakże trzeba tu wyraźnie powiedzieć, że na efekty tej jedynie słusznej drogi my będziemy musieli jeszcze pewien okres poczekać i że nie dadzą one od razu w skali masowej, w stosunku do tych setek tysięcy kobiet rezultatów. I dlatego nie mamy prawa zamykać oczu na stan, który w tej chwili istnieje, i dlatego w tej chwili, w obecnym okresie ustawa, która w sposób słuszny, w sposób rozważny, bardzo umiarkowany dokonuje poważnego kroku w kierunku uregulowania sprawy rozwiązania kryminalnych poronień — jest ustawą słuszną i dlatego powinna być poparta przez ogół posłów.</u> + <u xml:id="u-35.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. olsztyńskiego Gerhard Skok.</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#PoselSkokGerhard">Wysoki Sejmie! Projekt omawianej ustawy, nad którą zabierało głos już kilku posłów, to przede wszystkim przedmiot, w którym decydujący głos mają kobiety polskie, matki polskie, dla których dobra on jest opracowany. Mówiono mi również w kuluarach sejmowych, gdy zwierzałem się z propozycją zabrania głosu, że to raczej sprawa starszego pokolenia. Mimo to zabieram głos w tej sprawie, bo uważam, że obchodzi ona bardzo szerokie warstwy młodzieży i będzie miała wpływ na dalsze kształtowanie poglądów etycznych i moralnych wśród młodych ludzi.</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#PoselSkokGerhard">Chciałbym się również ustosunkować do oświadczenia posła Dobraczyńskiego i innych, którym ich poglądy etyczne nie pozwalają na głosowanie za przyjęciem ustawy.</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#PoselSkokGerhard">Chcę oświadczyć, że i moje poglądy etyczne i moralne nie godzą się z wszelkim unicestwianiem ludzkiego życia, a więc i tego, które dopiero rodzi się w łonie matki. Poglądów tych nauczył mnie i miliony innych młodych ludzi nie dogmat religijny, ale ogromny rozwój nauki i wielki dorobek moralny całej ludzkości, a w szczególności naszej socjalistycznej epoki. Dlatego ja — a myślę, że takie jest zdanie obywateli posłów i większości naszego społeczeństwa — przekonany, że taka sama jest wymowa przedłożonego projektu ustawy, nie rozumiem go jako zachęcenie lub co najmniej usankcjonowanie masowego, nieuzasadnionego stosowania zabiegów, które niszczą powstające ludzkie życie. Chciałbym wystąpić zdecydowanie przeciwko takiemu rozumowaniu, dotyczącemu projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-37.3" who="#PoselSkokGerhard">Zresztą codzienna praktyka życiowa naszego społeczeństwa, o której mówił również poseł Dobraczyński, dowodzi, że nie ma w naszym życiu podobnych tendencji, o których raczył nam tu przestrogę dawać poseł Dobraczyński, tendencji maltuzjanizmu. Zasadniczą i zdrową tendencją w Polsce jest stworzenie szczęśliwych wielodzietnych rodzin. I dlatego nie mogę i nie chcę pogodzić się z proroctwem posła Dobraczyńskiego, który przewiduje wzrost cyfry sztucznych poronień z 300 tys. na 1 milion. Nie chcę się pogodzić po pierwsze dlatego, bo w tego rodzaju proroctwa w ogóle nie wierzę i po drugie — za dobrze znany jest nasz naród w świecie i za dobrze jest znane postępowanie rodzin polskich, by w takie rzeczy móc uwierzyć.</u> + <u xml:id="u-37.4" who="#PoselSkokGerhard">Przypomnę drobny przykład. Gdy w czasie V Festiwalu Młodzieży jedno z naszych pism młodzieżowych zwracało się do gości zagranicznych z różnymi pytaniami, a między innymi: — „co myślicie o tym, że w Polsce istnieje najwyższy przyrost naturalny” — wówczas różne można było otrzymać odpowiedzi. Między innymi były liczne takie głosy, które mówiły o ogólnym podziwie dla wielkiej miłości do dzieci w naszym społeczeństwie, która występuje na każdym kroku. Były i takie głosy, które mówiły, że jest to niewątpliwie dorobek Państwa Ludowego, związany ze wzrostem — aczkolwiek, Jak wiemy, jeszcze niedostatecznym — stopy życiowej w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-37.5" who="#PoselSkokGerhard">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy formułuje wyraźnie między innymi, — „że zabiegu przerywania ciąży dokonywać może tylko lekarz, jeżeli za przerwaniem przemawiają wskazania lekarskie lub trudne warunki życiowe kobiety”. Podkreślam ostatni ustęp — trudne warunki życia. Chciałbym się nieco zatrzymać nad tym uzasadnieniem. Wydaje się, że to sformułowanie nie w pełni oddaje istotę sprawy, wymagać ono będzie dokładniejszego określenia w zarządzeniach wykonawczych do ustawy.</u> + <u xml:id="u-37.6" who="#PoselSkokGerhard">Z dyskusji z posłami, jak również różnymi obywatelami, z oświadczenia Ministra Sztachelskiego wyniosłem wrażenie, że pod tym określeniem rozumie się przeważnie trudne warunki ekonomiczne, finansowe, mieszkaniowe konkretnych, określonych, wielodzietnych rodzin czy samotnych kobiet obarczonych dziećmi, dla których dodatkowe dziecko równa się katastrofie życiowej. Takie wypadki są. One istnieją w wyniku splotu wielu wstrząsów i wręcz katastrof moralnych, gospodarczych, życiowych, zaistniałych po ostatniej wojnie, a których skutków nie zdołaliśmy dotąd i jeszcze nie jesteśmy w stanie usunąć. Lepiej ode mnie zreferowały to już i jeszcze omówią posłanki i bardziej doświadczeni ludzie.</u> + <u xml:id="u-37.7" who="#PoselSkokGerhard">Jednak pod pojęciem trudnych warunków życiowych rozumiem coś więcej, rozumiem trudności życiowe natury moralnej, stworzone przez zacofanie, ciemnotę i zabobon, które prowadzą bardzo często do bolesnych ludzkich tragedii.</u> + <u xml:id="u-37.8" who="#PoselSkokGerhard">Wysoka Izba wybaczy, jeżeli idąc po myśli posła Stasiaka wtrącę kilka pozornie mało związanych z meritum sprawy zdań. W całej twórczości literackiej, w prozie i w poezji, w dziełach największych pisarzy i poetów do najbardziej przejmujących, wstrząsających swą wymową krzywdy i niesprawiedliwości obrazów należy obraz topielicy, której wzdęte ciało niesione mętną wodą stanowi najbardziej smutny wyraz ludzkiej rozpaczy.</u> + <u xml:id="u-37.9" who="#PoselSkokGerhard">W ilu to zacofanych, opętanych zabobonem i wstecznym nieludzkim podejściem środowiskach różne dewotki, rozjuszeni stróże — „moralności” zaszczuli i zaszczuwają jeszcze na śmierć, skazali lub skazują na dożywotnie prześladowania tę dziewczynę, która miała nieszczęście „wykoleić się”, to znów jej niewinne dziecko. Takie wypadki istnieją jeszcze dziś. Należy tu powiedzieć z naciskiem, że bardzo często patronuje temu kler lub inne religijne instytucje.</u> + <u xml:id="u-37.10" who="#PoselSkokGerhard">Tworząc podstawy równego stanowiska społecznego kobiety i jej życiowej samodzielności, usunęliśmy wiele krzywdy, ale nieporozumienia i konflikty życiowe na tym tle będą długo jeszcze istniały. I dopóki istnieć będą stare zacofane poglądy na matkę i dziecko nieślubne — nie unikniemy w pełni tragedii, które kończą się albo śmiercią matki i dziecka, albo szkodliwą, równającą się utracie zdrowia, ingerencją „babki”. I dlatego nie chcę się zgodzić z tezą posła Dobraczyńskiego, który mówił, że w wyniku uchwalenia naszej ustawy powstanie konflikt sumienia i postępowania codziennego. Jestem zgodny z posłanką Gościmińską, która mówiła, że konflikt taki istniał do tej pory, bo był to konflikt z prawem istniejącym jeszcze w Państwie Ludowym, prawem, które nie zgadzało się z żądaniami i potrzebami społeczeństwa, a szczególnie kobiet polskich.</u> + <u xml:id="u-37.11" who="#PoselSkokGerhard">My, jako posłowie, możemy zająć wobec tego stanowisko jedynie ludzkie, jedynie moralne. I mnie osobiście wydaje się, że praktyka wykonywania ustawy powinna objąć w uzasadnionych wypadkach i tę dziedzinę ludzkiego życia, o której mówiłem powyżej.</u> + <u xml:id="u-37.12" who="#PoselSkokGerhard">Z drugiej strony przed nami, przed organizacjami społecznymi — a myślę, że i przed postępowym katolicyzmem — stoi jedyne ludzkie zadanie ochrony każdej matki i każdego dziecka przed krzywdą i nieprawością. Taki ja mam pogląd na etykę i na moralność. Nie mogę inaczej uważać, jak za obłudną taką sytuację, w której z jednej strony prześladuje się nieślubną matkę i jej — „bękarta”, a z drugiej występuje się w imię dogmatu przeciwko jedynie humanitarnej, o wielkiej wymowie społecznej ustawie. Szanuję bardzo uczucia ludzi wierzących, ale uważam, że Sejm może się kierować tylko jednym nakazem — nakazem humanizmu, żeby człowiek był najbardziej ludzki i po ludzku traktowany.</u> + <u xml:id="u-37.13" who="#PoselSkokGerhard">Obywatele Posłowie! W dyskusji nad projektem ustawy, która trwała już pewien czas, aczkolwiek w wąskim kręgu społeczeństwa i w krótkim stosunkowo okresie — z powodu czego należy wyrazić głębokie ubolewanie — można było usłyszeć takie głosy, że przedłożona ustawa sankcjonuje mimo woli pewien stan rozprzężenia moralnego, jaki istnieje w różnych środowiskach i doprowadza często do zjawiska nietrwałości małżeństw, trójkątów małżeńskich itd. Chciałbym tu przypomnieć, że sytuacja nie jest wcale tak tragiczna, aczkolwiek niewątpliwie takie objawy są. Można przytoczyć statystykę rozwodów w innych krajach w porównaniu do naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-37.14" who="#PoselSkokGerhard">Oczywiście istnieje wiele faktów, które mogą stworzyć pozory takiej sytuacji, faktów, których źródła tkwią w minionym okresie, a obecna sytuacja nie pozwala jeszcze na ich pełne usunięcie. Niech przypomnę tylko o wojnie, która nie ominęła i tej dziedziny życia, raziła śmiercią, zabierając ojców, mężów, tworząc trudności życiowe na każdym kroku; o wielkich zmianach w ostatnim czasie, wędrówkach milionów ze wsi do miasta, które nie mogły nie wywołać zaburzeń natury moralnej.</u> + <u xml:id="u-37.15" who="#PoselSkokGerhard">Ale nie można za tymi faktami nie dostrzegać pozytywnych zmian, jakie dokonały się i w tej dziedzinie za władzy ludowej. Zerwanie obłudnej zasłony z zakłamanych stosunków burżuazyjnej rodziny, z dulszczyzny w jej różnych i najróżniejszych przejawach, ekonomiczne usamodzielnienie kobiety, które obiektywnie wyklucza małżeństwo z wyrachowania — musiały wywrzeć swój dobroczynny wpływ. W tej sytuacji w społeczeństwie wśród młodzieży rośnie odpowiedzialność za przyszłe wspólne życie rodzinne, rośnie poczucie świadomego macierzyństwa.</u> + <u xml:id="u-37.16" who="#PoselSkokGerhard">I dlatego czy ma rację poseł Dobraczyński mówiąc, że nasza ustawa ma ton żałosny? Nie, ona ma raczej wyraźną optymistyczną wymowę.</u> + <u xml:id="u-37.17" who="#PoselSkokGerhard">Przedłożony projekt ustawy zerwie jeszcze jedną zasłonę moralnego zakłamania, jaka u nas jeszcze istniała. Będzie on wobec tego służył wychowaniu społeczeństwa w duchu socjalistycznej moralności.</u> + <u xml:id="u-37.18" who="#PoselSkokGerhard">Zdając sobie sprawę z tego, że dyskusja nad ustawą jak również nad wieloma zagadnieniami socjalistycznej moralności rozwinie się szeroko wśród młodzieży i różne będą w niej głosy, jestem przekonany, że za nią jest całe młode pokolenie — i wierzących i niewierzących — bo ona służy ludzkiej sprawie, słusznej sprawie narodu i ona będzie miała dobroczynny wpływ na całe nasze życie społeczne. Dlatego będę głosował za ustawą, oczywiście uznając prawo naszych kolegów — posłów-katolików — do wstrzymania się lub do głosowania przeciw. Niech pozostaną w zgodności z dogmatem i niech się nie gniewają za to, że cała Izba będzie głosować inaczej, bo jestem przekonany, że olbrzymia większość posłów jest za ustawą. A naszym kolegom posłom-katolikom pragnę tak powiedzieć: aczkolwiek w tym punkcie się nie zgadzamy, współpracować będziemy dalej w innych dziedzinach dla dobra naszej Ojczyzny — Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-37.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi m. st. Warszawy Leonowi Adamowskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#PoselAdamowskiLeon">Wysoka Izbo! Poddane pod debaty Sejmu zagadnienie przerywania ciąży nie jest zagadnieniem nowym.</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#PoselAdamowskiLeon">W różnych historycznych okresach czasu, w różnych krajach i w różnych ustrojach społeczno-politycznych przechodziło ono różne etapy.</u> + <u xml:id="u-39.2" who="#PoselAdamowskiLeon">Starą i chlubną tradycją kulturalną szczycący się naród chiński znał to zagadnienie w latach 2700 p. n. e. cesarz chiński Schen-Nung, jak podaje herbarz chiński, zapytany o stanowisko w tej materii miał oświadczyć: „Praktyka poronień jest równie stara, jak życie społeczne ludzi” (dane z książki prof. Fryderyka Taussiga pt. — „Poronienia samoistne i sztuczne z punktu widzenia lekarskiego i społecznego”). W tychże zapiskach herbarza chińskiego znajdujemy też wymienione środki, służące do wywoływania poronień, a to poprzez stosowanie rtęci i odpowiednich ziół.</u> + <u xml:id="u-39.3" who="#PoselAdamowskiLeon">W starożytności zarówno Platon, jak i uczeń jego Arystoteles wyraźnie określili kryteria, kiedy wolno przerywać ciążę. Wiemy także, że na 300 lat p. n. e. Aspazja, żona Peryklesa, wskazywała na środki zapobiegawcze — zatem wówczas już nie tylko przerywano ciążę, lecz także starano się szukać profilaktycznych rozwiązań tego zagadnienia.</u> + <u xml:id="u-39.4" who="#PoselAdamowskiLeon">Nie będę szerzej omawiał form i metod, jakie stosowano przy poronieniach w czasie Imperium Rzymskiego, można jednak wskazać, że nawet w czasie inkwizycji zagadnienie to było praktykowane. Obecnie cały szereg krajów stosuje u siebie w sposób uregulowany, rozsądny, a więc w ramach norm prawnych tam obowiązujących, profilaktykę i przerywanie ciąży. W Związku Radzieckim w 1920 r. — bo wydaje mi się, że to jest analogia bliższa i silniejsza niż analogia uczyniona przez posła Dobraczyńskiego do dekretu z 1955 r., — ukazał się dekret Narkomzdraw, we wstępie którego znajdują się następujące zasadnicze stwierdzenia:</u> + <u xml:id="u-39.5" who="#PoselAdamowskiLeon">1)środki zwalczania poronień nigdy nie dały dobrych wyników, przeciwnie — stały się przyczyną nielegalnego dokonywania poronień, a kobiety, które zabiegom tym poddawały się, stawały się przez to ofiarami szarlatanów i pewnej grupy lekarzy, którzy robili na tych zabiegach interesy.</u> + <u xml:id="u-39.6" who="#PoselAdamowskiLeon">2)z tych powodów Narkomzdraw zdecydował uchylić złe następstwa takich zabiegów, natomiast roztoczyć lepszą opiekę przed, w czasie i po porodzie nad kobietami, które pragną mieć dzieci. Postanowił również zalegalizować poronienia.</u> + <u xml:id="u-39.7" who="#PoselAdamowskiLeon">W 1950 r. w Ameryce odbył się międzynarodowy kongres lekarzy, prawników, mężów stanu, teologów i przedstawicieli społeczeństwa, na którym to kongresie ustalono warunki, w jakich można przerywać ciążę. Słynny amerykański położnik-ginekolog, dla ścisłości, prof. Traut, uczestnik tego kongresu podaje, że np. kongres zdecydował, że trudności w życiu mogą stanowić warunek do przerwania ciąży oraz że w sprawach przerywania ciąży należy dać najszerszą decyzję lekarzowi — zarówno jako członkowi społeczeństwa, jak też badaczowi warunków życia, w których choroba powstaje, oraz jako leczącemu tę chorobę, oczywiście występującą w danym środowisku społecznym. Dlatego lekarz może i powinien, zdaniem prof. Trauta, w takich sprawach rozstrzygać.</u> + <u xml:id="u-39.8" who="#PoselAdamowskiLeon">Podjęta w społeczeństwie naszym szeroka dyskusja musiała spowodować zajęcie stanowiska także i przez naszych specjalistów, położników — ginekologów.</u> + <u xml:id="u-39.9" who="#PoselAdamowskiLeon">Przedstawiciele naszego świata nauki, przedstawiciele naszej medycyny, o których zresztą mówił ob. Minister Sztachelski, przedstawiciele w szczególności z dziedziny położnictwa i chorób kobiecych wskazywali i wskazują na niebezpieczeństwa przerywania ciąży oraz na szkodliwość tych zabiegów w niektórych wypadkach dla zdrowia kobiet. Są nawet głosy twierdzące, że w każdym przypadku. Równolegle jednak podkreślają oni wyraźnie wartość akcji profilaktycznej, która dość skutecznie może zapobiec wszelkim szkodliwościom przerywania ciąży. Dla ścisłości i zaspokojenia wymagań posła Dobraczyńskiego — jeżeli ob. Minister Sztachielski pozwoli — dodam, że odmienne niż znane mi osobiście zdanie prof. Czyżewicza mają także profesorowie Roguski, Goldschmied, Grzywo-Dąbrowski, Turowicz, Kielanowski, Jabłońska, Jakubowski, Leszczyński i inni.</u> + <u xml:id="u-39.10" who="#PoselAdamowskiLeon">Upowszechnienie w najszerszym zakresie oświaty sanitarnej wśród szerokich rzesz społeczeństwa — to właśnie jeden z podstawowych elementów profilaktyki.</u> + <u xml:id="u-39.11" who="#PoselAdamowskiLeon">Najbardziej powołaną do tego instytucją powinny stać się szkoły matek w ogóle, a poradnie dla kobiet w szczególności.</u> + <u xml:id="u-39.12" who="#PoselAdamowskiLeon">Krzewienie oświaty sanitarnej musi się oczywiście łączyć z dostarczeniem kobietom odpowiedniej ilości właściwych środków zapobiegawczych, antykoncepcyjnych.</u> + <u xml:id="u-39.13" who="#PoselAdamowskiLeon">Z całym naciskiem pragnę podkreślić, że nie wolno zapominać o tym, że macierzyństwo było, jest i pozostanie głównym zadaniem i obowiązkiem kobiety i rodziny.</u> + <u xml:id="u-39.14" who="#PoselAdamowskiLeon">Należy wyrazić głębokie przekonanie, że wszystkie placówki naszej społecznej polskiej służby zdrowia i wszyscy ich pracownicy powinni i muszą dołożyć największych starań, aby wyjaśniać kobietom zwracającym się z żądaniem przerywania ciąży niebezpieczeństwa połączone z tym zabiegiem i mogące powstać z tego tytułu szkodliwości. Jest rzeczą pewną, że zadanie to będzie realizowane w pierwszym rzędzie przez lekarzy, jak również przez społeczne organizacje kobiece.</u> + <u xml:id="u-39.15" who="#PoselAdamowskiLeon">Jak z tych krótkich rozważań wynika, przedstawiony przez posłankę Jaszczukową jako referentkę projekt ustawy o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży — sam w sobie nie jest zagadnieniem nowym w stosunku do poprzedniego ustawodawstwa, a raczej zmierza do rozszerzenia go i ulegalizowania stanu faktycznego, jaki obserwujemy w Polsce.</u> + <u xml:id="u-39.16" who="#PoselAdamowskiLeon">Jaki stan faktyczny obserwujemy w Polsce? Obserwujemy po pierwsze stały przyrost naturalny, mimo wzrostu poronień, do olbrzymich cyfr. O tym stanie faktycznym mówiła zresztą referentka jak i inni dyskutanci i nie chcę się tu powtarzać, ale muszę podkreślić, że to, co można było określić i uchwycić, sprowadza się do cyfry około 300 tys. rocznie nielegalnie wykonywanych zabiegów przerywania ciąży. Równocześnie na podstawie sprawozdań wojewódzkich poradni — „K”, które notują skrzętnie liczbę skutków dokonywanych nielegalnie poronień i liczbę kobiet zwracających się do tych poradni z tymi skutkami, wynika niespornie, że w 1952 r. liczba poronień wynosiła około 30 tys., w 1953 r. — 31.237, w 1954 r. — 38.948, w 1955 r. — 48.732.</u> + <u xml:id="u-39.17" who="#PoselAdamowskiLeon">Jest to dowód, że kobiety nabierają zaufania do instytucji polskiej służby zdrowia i chcą uniknąć poważnych skutków w skrytości dokonywanych poronień, ale liczby te świadczą równocześnie, że ilości poronień wzrastają.</u> + <u xml:id="u-39.18" who="#PoselAdamowskiLeon">Stąd zagadnienie przerywania ciąży jest zagadnieniem wymagającym w Polsce ustawowego uregulowania.</u> + <u xml:id="u-39.19" who="#PoselAdamowskiLeon">Należy zauważyć, że nasze dotychczasowe ustawodawstwo nie brało pod uwagę wskazań natury socjalno-bytowej. Nowy projekt ustawy właśnie o te wskazania poszerza warunki przerywania ciąży. Czy to stanowisko jest słuszne? Wydaje się, że słuszności tej już głębiej, szerzej uzasadniać nie trzeba. Zrobiła to zarówno referentka, jak i dyskutanci wysuwając, moim zdaniem, argumentację przekonywającą, a obywatelom posłom, którzy przeciwstawiać się będą projektowi zgłoszonej ustawy, postaram się jeszcze odpowiedzieć.</u> + <u xml:id="u-39.20" who="#PoselAdamowskiLeon">Pragnę jednak zauważyć, że Amerykanin — znawca zagadnienia, prof. Fryderyk Taussig we wspomnianej już przeze mnie pracy zajmuje takie oto zdecydowane stanowisko w tym względzie: — „Jeżeli mamy zapobiec chorobom, a nie leczyć je — to wskazań socjalno-ekonomicznych nie wolno nie brać pod uwagę.” Spójrzmy też prawdzie w oczy, a będziemy musieli dojść do wniosku, iż niejednokrotnie mimo braku wszelkich wskazań do przerwania ciąży i tylko wobec istnienia trudności życiowych natury ekonomicznej, czasami nawet natury emocjonalnej — kobieta doprowadzi do przerwania ciąży wbrew wszelkim przepisom, narażając nierzadko własne zdrowie, a nawet i własne życie.</u> + <u xml:id="u-39.21" who="#PoselAdamowskiLeon">Obok tych skrajnych przykładów trudności życiowych nie możemy nie widzieć innych źródeł trudności życiowych, takich jak obarczenie kobiety liczną rodziną, jak podupadły na skutek częstych porodów stan zdrowia kobiety, jak choroby członków rodziny, ba, niekiedy nawet trudności mieszkaniowe — powiedzmy to sobie szczerze. W takich sytuacjach lekarz, biorąc je pod rozwagę, musi ocenić sytuację nie tylko jednostronnie, ale wydając ostateczne wskazanie musi brać za podstawę cały zespół warunków życiowych kobiety zamierzającej przerwać ciążę.</u> + <u xml:id="u-39.22" who="#PoselAdamowskiLeon">Chciałbym jeszcze zwrócić uwagę obywateli posłów na fakt, że społeczeństwa, które bardzo szeroko zakroiły warunki ustawowo dozwolonego przerywania ciąży, jak np. państwa skandynawskie: Szwecja, Norwegia, Dania — a my przecież tak szerokich warunków nie zakładamy — państwa te obecnie same ograniczają warunki przerywania ciąży, albowiem życie żąda tych ograniczeń, a wrodzony instynkt macierzyński zawraca kobiety z drogi, na której wyzbywały się płodu.</u> + <u xml:id="u-39.23" who="#PoselAdamowskiLeon">Tak więc możemy stwierdzić, że życie wyprzedziło nasze dotychczasowe ustawodawstwo w tej materii i że, aczkolwiek nikt nie neguje szkodliwości dokonywania samego zabiegu, to wszakże nikt nie może zaprzeczyć znacznie większym szkodom wynikającym z nielegalnego przerywania ciąży.</u> + <u xml:id="u-39.24" who="#PoselAdamowskiLeon">Dlatego dobrze się stało, że doszliśmy wreszcie do etapowego rozwiązania tego społecznego problemu Nie ulega wątpliwości, że zjawiska społeczne, stanowiące często i w różnych krajach najrozmaitszego typu ustrojów społecznych o potrzebie rozważania wskazań do przerwania ciąży, są zmienne i często wynurzają się na fali życia, włączając się najściślej w nurt najbardziej aktualnych zjawisk życiowych. Zjawiska te wywołują od czasu do czasu mniej lub więcej burzliwe dyskusje, zmuszające do zajmowania jednak zdecydowanego stanowiska w odniesieniu do potrzeb społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-39.25" who="#PoselAdamowskiLeon">Jest faktem niezaprzeczalnym, że większość państw na kuli ziemskiej poczyniła już daleko idące ustępstwa na rzecz kobiety, która z tych czy innych względów zdrowotnych czy życiowych, często nawet ze względów osobistych, ciąży donosić nie może czy nie chce. Uważamy więc, że nurtu życia nikt zatrzymać nie ma prawa, gdyż wszelka próba przeciwstawiania się żądaniom społecznym musi zawieść i ostatecznie zawodzi.</u> + <u xml:id="u-39.26" who="#PoselAdamowskiLeon">Dlatego wydaje się, iż jest sprawą rozsądku i rzetelności społecznej, abyśmy zastosowali szeroko pojętą profilaktykę poprzez oświatę sanitarną i środki antykoncepcyjne, oraz byśmy dopuścili do wykonywania zabiegów przerywania ciąży przez kwalifikowane siły lekarskie i w odpowiednich warunkach sanitarnych. Wtedy bowiem unikniemy dużej ilości ofiar, unikniemy złych następstw nielegalnych zabiegów, a przez to samo roztoczymy większą opiekę nad kobietami, które w imię instynktu macierzyńskiego pragną mieć dzieci.</u> + <u xml:id="u-39.27" who="#PoselAdamowskiLeon">Chciałbym jeszcze powiedzieć w związku z wypowiedziami ob. posła Dobraczyńskiego i innych, że nie jestem lekarzem, ale z tytułu swojego zawodowego stanowiska mam możliwość rzetelnego spojrzenia i statystyce i faktom w oczy. Pracuję bowiem w jednej z naukowych placówek służby zdrowia. Poseł Dobraczyński powiada, że on będzie głosować przeciwko ustawie dlatego, że jest katolikiem. To trzeba uszanować i ja i inni niewątpliwie uszanujemy to, ale w uzasadnieniu do tego stwierdzenia podaj e taki akt, stanowiący podstawę prawną dla katolików, jak encyklika papieska. Nie znam tego aktu, w każdym razie pragnę zwrócić uwagę wszystkich obywateli posłów, że na temat ciąży i możliwości jej przerywań istniał długi spór w samym łonie kościoła katolickiego. Mianowicie znane są przecież postanowienia bulli papieskiej Innocentego XI, który ostro wypowiada się przeciwko kryterium przerywania ciąży przyjętym przez jezuitów. Wreszcie istnieje — i możemy takich dokumentów historycznych dostarczyć — wypowiedź w tej materii św. Augustyna. Podkreślam świętego Augustyna, a przecież nie każdy papież był świętym. Zważyć należy, które z tych dokumentów są, że tak powiem, bardziej autorytatywne.</u> + <u xml:id="u-39.28" who="#PoselAdamowskiLeon">Argument, że nasza społeczność polska składa się z wierzących i niewierzących jest rzeczywistym faktem, ale obawa, że wierzący mogą się zarazić od niewierzących, w bardzo nieładnym świetle stawia wiarę posła Dobraczyńskiego, który podważa jak gdyby trwałość ideologii tych, którzy ulegną i za przykładem niewierzących poddadzą się dokonaniu zabiegu.</u> + <u xml:id="u-39.29" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-39.30" who="#PoselAdamowskiLeon">Ja o Malthusie i neomaltuzjanizmie nie będę mówić, mówił o tym pos. Sztachelski, chcę jednak powiedzieć, że imputowanie nam, iż idziemy w kierunku zmniejszania urodzeń, i to w drodze zabójstwa, jest co najmniej przedwczesne i kryje w sobie niebezpieczeństwo oskarżeń o zabójstwo. Może z punktu widzenia wierzącego i praktykującego katolika w świetle przepisów tej czy innej encykliki, którą jako przepis szanuję — nie mam powodów do nieszanowania — może istotnie tak to zagadnienie wygląda. Nie znaczy jednakowoż, ażebyśmy się mieli temu podporządkować, zresztą poseł Dobraczyński nie namawiał nas do tego, ale dał wyraz podporządkowania się tym przepisom poprzez swoje wystąpienie i oświadczenie. Ja jednak pragnę powiedzieć, że aczkolwiek pochodzi ten przepis, jako encyklika papieska, z Rzymu i od papieża, to ze smutkiem my tu wszyscy wspominamy błogosławieństwa takiegoż papieża, który wysyłał hordy hitlerowców na Polskę i podbój świata.</u> + <u xml:id="u-39.31" who="#PoselAdamowskiLeon">A jak do tego błogosławieństwa papieskiego ustosunkuje się poseł Dobraczyński — w zgodzie, czy niezgodzie z jego sumieniem katolickim — jest to jego oczywiście prywatną rzeczą.</u> + <u xml:id="u-39.32" who="#PoselAdamowskiLeon">Zmniejszanie urodzeń w drodze zabójstwa jest rzeczą oczywiście okropną, byłoby rzeczą okropną, gdybyśmy do tego dążyli, gdybyśmy chcieli zmniejszyć nasz stan posiadania ludności, nasz przyrost naturalny. Ale przecież widzimy, znamy i daleko sięgać nie trzeba, państwa o dużej ilości katolików, jeżeli nie wręcz katolickie, które w drodze rozszerzenia kolonialnego posiadania swego stanu posiadłości zabijały nie tylko dzieci, zabijały i zabijają dorosłych ludzi.</u> + <u xml:id="u-39.33" who="#PoselAdamowskiLeon">Wreszcie poseł Dobraczyński powiada: nie głosujmy za tą ustawą, stwórzmy natomiast tego rodzaju sytuację, w której zapewnimy itd. itd.</u> + <u xml:id="u-39.34" who="#PoselAdamowskiLeon">Że my taką sytuację chcemy stworzyć, to nie ulega żadnej wątpliwości. Że my jej w tej chwili stworzyć nie możemy, to także nie ulega żadnej wątpliwości, bo tego chyba wyraźnie dowiodła szeroka debata budżetowa, no a w cuda, przepraszam, nie wszyscy wierzymy. I dlatego wydaje mi się, że w imię naszej rzeczywistości i sprawiedliwości społecznej, sprawiedliwości, która stawia nam fakty przed oczyma, powinniśmy głosować za przyjęciem projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-39.35" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#Marszalek">Jako ostatni wygłosi krótkie przemówienie poseł Edmund Osmańczyk z woj. szczecińskiego.</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#PoselOsmanczykEdmund">Obywatele Posłowie! Pragnąłbym zabrać krótko głos, ale chciałbym nie odpowiadać posłowi Dobraczyńskiemu, tylko pewne rzeczy uogólnić. Oczywiście mógłbym upierać się przy tej propagandzie stwierdzając, że przemówienie posła Dobraczyńskiego było propagandą i okazało się, jak propaganda ta jest nieskuteczna. Właśnie to widzieliśmy tutaj na sali. Ale to nie byłoby istotne, podobnie jak nieistotne byłoby mówienie o tym, jakie różne zmiany przechodzi w ciągu ostatnich stu lat również i katolicyzm, który jak widzimy w naszym kraju przechodzi bardzo głęboki proces drogi do postępu, aż do akceptowania socjalizmu włącznie.</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#PoselOsmanczykEdmund">To, co słyszeliśmy tutaj ze strony posłów katolickich, jest zdaje się rzeczą bardzo ważną, trzeba te rzeczy widzieć, tym bardziej iż wczoraj agencje zachodnie przyniosły rzecz zupełnie nieprawdopodobną, przeciwko której przed 50 laty głosowali posłowie katoliccy w parlamentach zachodnich, mianowicie że po raz pierwszy w 1956 r. w mieście watykańskim obchodzony będzie dzień pracy 1 maja i w tym dniu nie wyjdzie — „Osservatore Romano” jako w dniu wolnym od pracy.</u> + <u xml:id="u-41.2" who="#PoselOsmanczykEdmund">Zdaje się jednak, że sprawa, o której my tutaj dyskutujemy, nie jest naprawdę dyskusją między światopoglądem marksistowskim a katolickim, bowiem nie jest to problem religijny, lecz wielki problem ludzki i ten problem my według naszego sumienia rozstrzygamy. Problem to głęboko ludzki, którego nie potrafił rozwiązać żaden ustrój dotychczasowy. Przecież weźmy całą literaturę, te wielkie tragedie, wielkie powieści, jakież tam są konflikty? Stale przewija się tam ten sam konflikt, o którym tutaj była mowa. Żaden z ustrojów nie był w stanie temu zapobiec. Jest ustrój jeden, który w jakiś jednak sposób umie już te rzeczy rozwiązywać, jakoś bardziej po ludzku. No, tutaj była mowa o tym, że może się zmniejszy ilość Polaków. Nie wierzę w to osobiście. Że się zmniejszy ilość cherlaków, w to mogę uwierzyć.</u> + <u xml:id="u-41.3" who="#PoselOsmanczykEdmund">Chcę zwrócić uwagę na problem daleko głębszy, zachodzący w Polsce, że mimo tych 300 tys. nielegalnych zabiegów występuje u nas stały wzrost urodzeń; mimo że mamy obecnie pewne małe zahamowanie związane z wielkością roczników, które wchodzą teraz w życie, mamy wzrost wielki, mamy rekord europejski. A jeżeli chodzi o Ziemie Zachodnie, mamy rekord światowy. Taki Szczecin jest w tej chwili miastem mającym największą ilość młodych, gdzie na 230 tys. mieszkańców 90 tys. to dzieci urodzone już w Polsce Ludowej. Przecież to jest pięćdziesiąt czy coś promille! Rekord światowy! W ogóle Szczecin jest w tej chwili — „najmłodszym” miastem na świecie.</u> + <u xml:id="u-41.4" who="#PoselOsmanczykEdmund">Gdzie są przyczyny tego ogromnego wzrostu na Ziemiach Zachodnich, na tych ziemiach rzekomo zagrożonych, gdzie było tyle wrogiej o nich propagandy, a gdzie jednocześnie urodzeń jest trzykrotnie więcej niż w Niemieckiej Republice Federalnej, tej prowadzonej przez rewizjonistyczny rząd katolickiego kanclerza Adenauera. Czy pod wpływem uchwalanej ustawy przyrost nasz naturalny spadnie na ten poziom, na który spadł w krajach prowadzonych przez chrześcijańskie demokracje? Nie! Na to odpowiedź daje nam, naszemu sumieniu nasz ustrój, który umożliwił nasz wielki przyrost naturalny. Dlaczego rodziny, u których śmiertelność dzieci była tak wielka, dzisiaj mogą się cieszyć swą wielodzietnością? Dlaczego w naszym Państwie Ludowym mamy tak wiele wielodzietnych rodzin? Przecież dla tego samego powodu, dla którego obywatele Szczecina żyjący na samej granicy, po drugiej stronie Odry — bo miasto Szczecin jest po drugiej stronie Odry — czują się tak pewni, mają tę wielką pewność mają zaufanie do naszego ustroju, do naszego Państwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-41.5" who="#PoselOsmanczykEdmund">Tu jest odpowiedź na to główne pytanie — czy my tym samym nie zaszkodzimy naszemu narodowi? Nie. My nie zaszkodzimy naszemu narodowi, niwelując prawa, które są nieskuteczne, a tym samym są niemoralne. Przecież to nie jest przypadek, że my właśnie dopiero w dwunastym roku Rzeczypospolitej Ludowej, dopiero teraz właśnie, w tym wielkim okresie jakiegoś odprężenia, wielkiej rewolucyjnej odnowy postawiliśmy również tę sprawę. Przecież to jest również jakieś wielkie wyzwolenie. Mówimy o tym, że chcemy dać naszym obywatelom wszystkie ludowe, prawdziwie odpowiedzialne, socjalistyczne swobody. No, na miły Bóg, ale z jakiej racji więcej niż połowa naszych obywateli — kobiety mają nie korzystać z pewnych swobód?</u> + <u xml:id="u-41.6" who="#PoselOsmanczykEdmund">I dlatego wydaje się, że szanując absolutnie uczucia ludzi religijnych, którzy podchodzą do tych spraw z religijnego punktu widzenia, musimy jednakże podejść do tego zagadnienia z punktu widzenia ludzkiego naszego sumienia i jednocześnie z poczuciem siły naszego ustroju ludowego.</u> + <u xml:id="u-41.7" who="#PoselOsmanczykEdmund">I dlatego mnie się wydaje, że będziemy głosować chyba w olbrzymiej większości, zgodnie z naszym sumieniem, zgodnie zarazem z poczuciem naszej dumy jako obywateli tego ustroju, który potrafi zapewnić dzieciom życie — będziemy głosować za tą w Polsce od wieków pierwszą amnestyjną ustawą dla kobiet.</u> + <u xml:id="u-41.8" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#Marszalek">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-42.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-42.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży wraz z przyjętymi przez Komisje Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych poprawkami — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-42.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-42.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u> + <u xml:id="u-42.5" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał?</u> + <u xml:id="u-42.6" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm większością głosów przeciw pięciu ustawę o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży uchwalił.</u> + <u xml:id="u-42.7" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-42.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego:! Sprawozdanie Komisji Oświaty, Nauki i Kultury o rządowym projekcie ustawy o prawach i obowiązkach nauczycieli (druki nr 70 i 79).</u> + <u xml:id="u-42.9" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Eustachy Kuroczko.</u> + </div> + <div xml:id="div-43"> + <u xml:id="u-43.0" who="#PoselKuroczkoEustachy">Wysoka Izbo! Projekt ustawy o prawach i obowiązkach nauczycieli, który w imieniu Komisji Oświaty, Nauki i Kultury mam zaszczyt referować, należy do rzędu nielicznych w naszym ustawodawstwie dokumentów o charakterze — „karty”. Dokument ten normuje nie tylko stosunki prawno-służbowe ponad 150 tys. pedagogów, ale jest również żywym uznaniem narodu i władzy ludowej dla działalności i pracy nauczycielstwa polskiego.</u> + <u xml:id="u-43.1" who="#PoselKuroczkoEustachy">Przez trzydzieści lat obowiązywała ustawa o stosunkach służbowych nauczycieli z dnia 1.VII.1926 r., kilkakrotnie zmieniana przez sanacyjno-ozonowe rządy. Ustawa ta zrodziła się w wyniku walki demokratycznego nauczycielstwa o swe prawa z rządami Polski międzywojennej. Pomimo wielu pozytywnych w tej ustawie sformułowań, przejawia się w niej też nieufność reżimu obszarniczo-kapitalistycznego do nauczycieli. Wyrazem tej nieufności jest fakt, że więcej niż 1/3 jej tekstu zawierała obowiązki, jak i kary za ich naruszenie. Ponadto nie obejmowała ona wszystkich nauczycieli i pracowników pedagogicznych.</u> + <u xml:id="u-43.2" who="#PoselKuroczkoEustachy">Ustawa z dnia 1.VII.1926 r. powstała w odmiennych warunkach ustrojowych i społecznych, przez to w wielu miejscach jest ona sprzeczna z duchem ustawodawstwa ludowego. Weźmy chociażby dla przykładu zagadnienie stałości pracy nauczyciela w świetle art. 51 dotychczasowej ustawy o możliwości przeniesienia stałego nauczyciela dla tzw. — „dobra szkoły”. Owo — „dobro” pojmowały władze szkolne bardzo swoiście, z reguły zawsze na niekorzyść nauczyciela, a ponieważ nie były one obowiązane podawać motywów swych decyzji, przez to paragraf ten wyrządził dużo krzywdy nauczycielstwu, i to nie tylko w okresie międzywojennym, ale niestety i w okresie ostatniego dziesięciolecia, kiedy niejeden kacyk powiatowy za pośrednictwem tego paragrafu usuwał niewygodnych sobie ludzi.</u> + <u xml:id="u-43.3" who="#PoselKuroczkoEustachy">Walory, które cechują przedłożony Wysokiemu Sejmowi projekt, są następujące:</u> + <u xml:id="u-43.4" who="#PoselKuroczkoEustachy">Po pierwsze — demokratyczny charakter w sformułowaniu podstawowych zadań pracy i działalności nauczycielskiej oraz szacunek dla tego zawodu, wyraźny kierunek w stosowaniu zasady kolegialności przy wydawaniu decyzji władz oświatowych w stosunkach służbowych nauczycieli, wreszcie wyraźne sprecyzowanie uprawnień związku zawodowego, co jest zupełnie nowym elementem w nauczycielskim ustawodawstwie pracy.</u> + <u xml:id="u-43.5" who="#PoselKuroczkoEustachy">Po drugie — jego jednolitość, polegająca na objęciu wszystkich nauczycieli.</u> + <u xml:id="u-43.6" who="#PoselKuroczkoEustachy">Po trzecie — poważne rozszerzenie zakresu dotychczasowych uprawnień nauczycieli przez dodanie nowych specjalnych przywilejów, wyróżniających zawód nauczycielski w Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-43.7" who="#PoselKuroczkoEustachy">Projekt ustawy obejmuje, jak już wspomniałem, nie tylko wszystkich nauczycieli w ścisłym tego słowa znaczeniu, lecz również pracowników zakładów i placówek wychowawczych, przedszkoli, internatów, burs, świetlic szkolnych, bibliotek oraz ośrodków doskonalenia kadr, kierowników warsztatów i pracowni, nauczycieli zawodu, bibliotekarzy szkolnych, instruktorów i przewodników drużyn harcerskich.</u> + <u xml:id="u-43.8" who="#PoselKuroczkoEustachy">Projekt ustawy — jak widzimy — rozciąga się na wielką liczbę pracowników oświatowych, którzy dotychczas obowiązującą ustawą nie byli objęci. Wielu z nich poważnie zyskuje na włączeniu do grupy nauczycielskiej.</u> + <u xml:id="u-43.9" who="#PoselKuroczkoEustachy">Projekt ustawy, słusznie zresztą, nie normuje całego szeregu zagadnień o charakterze merytorycznym, jak np. sprawy wymiaru godzin nauczania, uposażenia itd., daje natomiast w tym kierunku określone wytyczne, jak np.:</u> + <u xml:id="u-43.10" who="#PoselKuroczkoEustachy">a)uzależnia wysokość wynagrodzenia od wykształcenia, lat pracy, typu szkoły i zajmowanego stanowiska, b)zalicza do wysługi lat wszelkiego rodzaju prace pedagogiczne, służbę wojskową, pobyt w obozach i więzieniach — co jest rzeczą nową, c)reguluje korzystniej zaopatrzenie emerytalne nauczycieli i ich rodzin (wiek starczy: 60 lat mężczyzn, 55 lat kobiet, renta starcza: 60% podstawy wymiaru renty, a renta inwalidzka w granicach od 40—70%), d)zabrania zatrudnienia w godzinach nadliczbowych nauczycielki w ciąży oraz matki nieletnich dzieci, czego dotąd nie było, e)zapewnia jednoroczny płatny urlop dla poratowania zdrowia, 1 2-tygodniowy urlop macierzyński oraz inne zdobycze socjalne.</u> + <u xml:id="u-43.11" who="#PoselKuroczkoEustachy">Przykre z reguły sprawy przeniesień służbowych są uregulowane w ten sposób, że w zasadzie bez zgody nauczyciela można go przenieść tylko do szkoły w tej samej miejscowości. Istnieje więc istotna stabilizacja nauczyciela, która zaczyna się właściwie z momentem objęcia pracy i nie jest uwarunkowana konieczną wysługą trzechlecia oraz egzaminami.</u> + <u xml:id="u-43.12" who="#PoselKuroczkoEustachy">Tak zwane przeniesienia z urzędu są tak ograniczone, że powstać mogą tylko w wyjątkowych wypadkach, podyktowanych zmianą stopnia organizacyjnego szkoły lub na podstawie wyroku dyscyplinarnego.</u> + <u xml:id="u-43.13" who="#PoselKuroczkoEustachy">Odpowiedzialność służbowa jest ustalona w ten sposób, że we wszystkich sprawach pociągających za sobą konsekwencje służbowe musi być podany zainteresowanym powód i motywy instancji orzekającej. W stosunku do orzeczeń porządkowych i dyscyplinarnych przysługuje nauczycielowi prawo odwołania.</u> + <u xml:id="u-43.14" who="#PoselKuroczkoEustachy">Rozwiązanie stosunku pracy poza dobrowolnym wystąpieniem ze służby — możliwe jest tylko na skutek:</u> + <u xml:id="u-43.15" who="#PoselKuroczkoEustachy">1)inwalidztwa (niezdolności do służby nauczycielskiej), 2)orzeczenia dyscyplinarnego skazującego na karę zwolnienia z pracy.</u> + <u xml:id="u-43.16" who="#PoselKuroczkoEustachy">3)prawomocnego wyroku skazującego na karę dodatkową — utraty praw publicznych lub utratę prawa wykonywania zawodu, 4)gdy zajdą zmiany organizacyjne powodujące całkowitą lub częściową likwidację szkoły, a nauczyciel odmówi zgody na przeniesienie do szkoły w innej miejscowości lub przejścia w stan pozasłużbowy.</u> + <u xml:id="u-43.17" who="#PoselKuroczkoEustachy">Projekt ustawy poświęca wiele miejsca prawom nauczycieli, gdzie obok dawnych uprawnień są dodatkowe przywileje, do których należy: zasiłek na zagospodarowanie dla młodych nauczycieli zatrudnionych bezpośrednio po studiach, możność przejścia, zarówno mężczyzny, jak i kobiety, w stan pozasłużbowy na okres 5 lat, bezpłatne mieszkanie we wszystkich wsiach i w osadach do 2 tys. mieszkańców, bezpłatną dostawę opału i bezpłatne podwody do lekarza oraz dodatkowe środki finansowe na pomoc zdrowotną dla nauczycieli pracujących na wsi. Nauczyciele, którzy po 5-letnim stanie pozasłużbowym rozwiązują stosunek służbowy, mają prawo do specjalnej odprawy.</u> + <u xml:id="u-43.18" who="#PoselKuroczkoEustachy">Dla wybitnych nauczycieli, wyróżniających się w pracy pedagogicznej, wprowadza się tytuł — „Zasłużony Nauczyciel PRL”. Ponadto wprowadza się również medal — „Komisji Edukacji Narodowej” jako nagrodę za wybitne zasługi na polu pedagogicznym.</u> + <u xml:id="u-43.19" who="#PoselKuroczkoEustachy">Tę kategorię uprawnień zyskało nauczycielstwo polskie już od władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-43.20" who="#PoselKuroczkoEustachy">Nowością projektu ustawy są również uprawnienia Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskiego; dotyczą one w szczególności:</u> + <u xml:id="u-43.21" who="#PoselKuroczkoEustachy">a)współdziałania w doskonaleniu pracy nauczycieli w szkołach, b)współudziału w ocenie pracy nauczyciela jak i w jego wyróżnieniu przez stawianie wniosków na tytuły, nagrody i odznaczenia, c)opiniowania i współdecydowania o zmianach w stosunkach służbowych, d)ustalania obowiązkowego wymiaru godzin nauczania i innych zajęć.</u> + <u xml:id="u-43.22" who="#PoselKuroczkoEustachy">Związek Zawodowy jest również decydującym czynnikiem w opiniowaniu dzieci nauczycielskich ubiegających się o prawo korzystania z burs, internatów i domów akademickich.</u> + <u xml:id="u-43.23" who="#PoselKuroczkoEustachy">Udział Związku Zawodowego daje dodatkową gwarancję głębszego, wnikliwszego i obiektywnego rozstrzygania o sprawach nauczycielskich.</u> + <u xml:id="u-43.24" who="#PoselKuroczkoEustachy">Z powyższego pobieżnego omówienia zasad projektu ustawy wynika jasno, że nowa ustawa przyniesie wiele korzyści ogółowi nauczycielstwa polskiego, że jest ona o wiele korzystniejsza w porównaniu z dotychczasową.</u> + <u xml:id="u-43.25" who="#PoselKuroczkoEustachy">Wysoki Sejmie! Droga projektu tej ustawy jest niezwykle ciekawa. Projekt ten przeszedł bowiem przez swoiste referendum nauczycielskie, które jest może pierwszym pozytywnym przykładem szerokiej więzi władz oświatowych, również i w dziedzinie prac ustawodawczych. Jest to wynikiem zapowiedzi danej przez Bolesława Bieruta nauczycielstwu na V Zjeździe ZZNP, że nic nie należy postanawiać o nauczycielstwie poza nauczycielstwem.</u> + <u xml:id="u-43.26" who="#PoselKuroczkoEustachy">W dyskusji na zebraniach związkowych i międzyszkolnych organizacji związkowych we wszystkich instancjach Związku wzięło udział 200 tys. członków. W czasie tych zebrań zabierało głos ponad 40 tys. nauczycieli, którzy nie rzadko składali swe wnioski czy poprawki, reprezentując całe ogniwa związkowe.</u> + <u xml:id="u-43.27" who="#PoselKuroczkoEustachy">W toku blisko trzymiesięcznej dyskusji Zarząd Główny ZZNP otrzymał 1410 wniosków zbiorowych, które zostały zebrane i udostępnione w specjalnym zbiorku Komisji ZZNP zajmującej się tą sprawą.</u> + <u xml:id="u-43.28" who="#PoselKuroczkoEustachy">Nic też dziwnego, że zainteresowanie ogółu nauczycielstwa polskiego projektem pragmatyki, a zwłaszcza dzisiejszym posiedzeniem Sejmu jest szczególnie żywe. Jestem głęboko przekonany, że dziesiątki tysięcy nauczycieli słuchać będzie przy głośnikach postanowień Sejmu w sprawie przedłożonego projektu.</u> + <u xml:id="u-43.29" who="#PoselKuroczkoEustachy">Do najbardziej żywych problemów, w których wypowiadali się nauczyciele należą:</u> + <u xml:id="u-43.30" who="#PoselKuroczkoEustachy">a)poszanowanie i zagwarantowanie praworządności przy organizacji ruchu służbowego przez uniemożliwienie bezpodstawnych przeniesień, co przede wszystkim wiąże się z pojęciem stabilizacji, b)sposób zawiązania stosunku służbowego, umowa czy nominacja, c)sposób zwolnień z pracy, jawność motywów przy decyzjach władz, d)sprawa emerytur, e)sprawa urlopów i nienaruszalności wakacji.</u> + <u xml:id="u-43.31" who="#PoselKuroczkoEustachy">Przyznać należy, że w tak masowo przedstawionych postulatach nauczycielskich prawie nie spotykaliśmy taniej demagogii, że postulujący liczyli się w dużym stopniu z interesem Państwa Ludowego oraz możliwościami Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-43.32" who="#PoselKuroczkoEustachy">Gorąco przyjęły masy nauczycielskie nowe grupy uprawnień, w szczególności prawo do tytułu — „Zasłużonego Nauczyciela Polskiego” oraz ustanowienie medalu — „Komisji Edukacji Narodowej”. Należy nadmienić, że wszystkie ważniejsze postulaty nauczycielskie zostały w tym projekcie uwzględnione.</u> + <u xml:id="u-43.33" who="#PoselKuroczkoEustachy">Nie uwzględnione w przedłożonym projekcie mniejszej wagi postulaty Komisja Oświaty, Nauki i Kultury uchwaliła przekazać Rządowi w formie dezyderatów z prośbą o rozpatrzenie i w miarę możliwości o stopniowe załatwienie w dalszej przyszłości.</u> + <u xml:id="u-43.34" who="#PoselKuroczkoEustachy">Wysoki Sejmie! Z tej trybuny padały nieraz z ust kierownictwa Partii i Rządu słowa uznania dla nauczycielstwa. Opierając się na tym, mam odwagę powiedzieć, że nauczycielstwo polskie zasłużyło sobie na wyróżnienie w postaci przedłożonej Sejmowi ustawy o prawach i obowiązkach nauczycieli.</u> + <u xml:id="u-43.35" who="#PoselKuroczkoEustachy">Zasłużyło sobie walką o demokratyczną szkołę w okresie międzywojennym, swą postawą wobec okupanta, swą pracą nad odbudową szkolnictwa polskiego, swą działalnością społeczną w okresie dziesięciolecia. W formującym się obecnie w Polsce (i nie tylko w Polsce) nowym ruchu kulturalnym właśnie na początku nowego historycznego procesu demokratyzacji naszego życia politycznego i gospodarczego nauczyciel polski predestynowany jest do wykonania poważnej roli, dlatego musimy wzmocnić jego pozycję społeczną. Nie jest tajemnicą dla nikogo, że sytuacja materialna nauczycielstwa jest nader ciężka, że uposażenie nauczyciela znajduje się daleko poniżej średniej uposażeń w Polsce. Wierzę, że ta bolesna różnica będzie szybko usunięta.</u> + <u xml:id="u-43.36" who="#PoselKuroczkoEustachy">Uczyńmy więc wszystko, aby możliwie najszybciej poprawić jego sytuację życiowa, aby ta wypróbowana armia oddanych Polsce Ludowej ludzi poczuła, że mamy dla niej nie tylko pełne zaufanie, ale czynimy wszystko, by poprawić jej pozycję materialną i społeczną.</u> + <u xml:id="u-43.37" who="#PoselKuroczkoEustachy">Dlatego proszę Wysoką Izbę o przyjęcie zreferowanego przeze mnie projektu ustawy o prawach i obowiązkach nauczycieli wraz z poprawkami Komisji załączonymi w druku sejmowym nr 79.</u> + <u xml:id="u-43.38" who="#PoselKuroczkoEustachy">Jednocześnie jako referent chciałbym wprowadzić poprawkę czysto formalną — w porozumieniu z Prezydium Komisji — do art. 32 w starym brzmieniu, a w nowym projekcie do art. 31. Mianowicie proponuję skreślić ust, 4 i zastąpić go następującym tekstem:</u> + <u xml:id="u-43.39" who="#PoselKuroczkoEustachy">„(4) Rada Państwa określi szczegółowo zasady nadawania tytułu honorowego — „Zasłużony Nauczyciel Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej”, tryb przedstawiania wniosków o nadanie tytułu, wzór rysunkowy i wymiary odznaki tytułu oraz tryb jej wręczania i sposób noszenia.</u> + <u xml:id="u-43.40" who="#PoselKuroczkoEustachy">„Prezes Rady Ministrów, na wniosek Ministra Oświaty, przedstawiony w porozumieniu z zainteresowanymi ministrami i kierownikami urzędów centralnych, określi szczegółowe zasady nadawania — „Medalu Komisji Edukacji Narodowej”, wzór rysunkowy i wymiary Medalu oraz tryb jego wręczania i</u> + <u xml:id="u-43.41" who="#komentarz">noszenia.”(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-44"> + <u xml:id="u-44.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. krakowskiego Teodor Marchlewski.</u> + </div> + <div xml:id="div-45"> + <u xml:id="u-45.0" who="#PoselMarchlewskiTeodor">Wysoki Sejmie! Jeżeli pozwolę sobie w kilku słowach zaprzątnąć uwagę Wysokiego Sejmu, odnośnie projektu ustawy, na temat uposażenia i ustawienia naszego nauczycielstwa, to uczynię to dlatego, iż uderzył mnie jeden moment w poprawkach, jakie Komisja Oświaty, Nauki i Kultury naszego Sejmu zaproponowała do art. 3 powyższego projektu.</u> + <u xml:id="u-45.1" who="#PoselMarchlewskiTeodor">Chodzi mianowicie o to, że dodano tam jedno niewątpliwie bardzo ważkie słowo — stwierdzono, że nauczyciel Polski Ludowej obok tego, że winien rozwijać swoje kwalifikacje ideowe i fachowe, winien także uzupełniać i stale rozwijać naukową podstawę swojej działalności. I to dowodzi, że nasi ustawodawcy pragną stworzyć i rozwinąć nowy typ nauczyciela, nauczyciela, który naprawdę potrafi wychowywać patriotów Polski Ludowej, nauczyciela, który nie będzie nigdy skostniały w swoich poczynaniach, który tak w mieście, jak i na wsi — a może na wsi jest to najważniejsze — będzie starał się iść z postępem czasu, zapoznawać się ze zdobyczami wiedzy zwłaszcza tymi, które się wiążą z naszym życiem i będzie to nowe życie propagował. To bodajże jest najbardziej charakterystyczny moment proponowanej ustawy.</u> + <u xml:id="u-45.2" who="#PoselMarchlewskiTeodor">Niewątpliwie już staraliśmy się pomóc nauczycielom, m. in. choćby w ten sposób, że ułatwia się obecnie zdobywanie tytułu magistrów ludziom, którzy ukończyli na wyższych uczelniach dawniejszy trzyletni staż studiów i którzy dziś je uzupełniają. Wśród tych ludzi lwią część właśnie stanowią nasi nauczyciele. Potwierdzenie tego z jednej strony nakłada na uczelnie wyższe obowiązek szybkiej a jednocześnie gruntownej pedagogizacji, zwrócenia uwagi na te momenty, które na naszych wyższych uczelniach, zwłaszcza na uniwersytecie, w początkowym okresie istnienia Ludowego Państwa chyba — a raczej na pewno — nie były dostatecznie mocno postawione i nie zawsze w pełni doceniane przez część profesury. Ale z drugiej strony dowodzi to także tego, że dobrym i najlepszym będzie ten nauczyciel, który umie i potrafi myśleć i operować kategoriami naukowymi, dla którego te rzeczy nie są obce, który umie — jeżeli chodzi o ten materiał, z którym opuszcza ławy wyższych szkół — zwrócić uwagę na to, przekonać i nauczyć, że właśnie zawód nauczyciela jest jednym z najbardziej szczytnych i że jest tego rodzaju zawodem, który bynajmniej nie przeczy i nie przeszkadza, a przynajmniej w perspektywach nie powinien przeszkadzać, działalności naukowej.</u> + <u xml:id="u-45.3" who="#PoselMarchlewskiTeodor">Wydaje się zatem, że w tym obecnym dualizmie, kiedy nauczycieli z jednej strony produkują uniwersytety, a z drugiej wyższe szkoły pedagogiczne, powinniśmy położyć większy nacisk na moment właściwej nauki — nie tylko pedagogiki, chociaż oczywiście odgrywa ona bardzo poważną rolę, ale bez szerszego podkładu naukowego trudno zrobić dobrego i pełnego perspektyw pedagoga, podczas gdy opierając się wyłącznie tylko o dane pedagogiczne, o szkolenie dydaktyczne, bez ustawienia naukowych perspektyw, naukowca — nauczyciela wyprodukować chyba będzie bardzo trudno. Wydaje się zatem, że ten dualizm, który istnieje, w obradach przyszłych komisji sejmowej Oświaty, Nauki i Kultury, aktywu, zainteresowanych resortów, powinien być wzięty pod uwagę.</u> + <u xml:id="u-45.4" who="#PoselMarchlewskiTeodor">Przecież my ciągle mówimy o konieczności uruchomienia finansowych rezerw, a właściwie sprowadza się to do tego, że nauczycieli produkują dwa resorty, bo istnieją przecież wyższe szkoły pedagogiczne z całym aparatem administracyjnym, z całym aparatem kierowniczym, z całą niewykorzystaną do produkcyjnych celów powierzchnią lokalową. Wydaje się, że niewątpliwie można by tu uzyskać rzeczowe i finansowe oszczędności, zrywając z tym dualizmem, który właściwie ma chyba tylko ambicjonalne a nie faktyczne znaczenie. Ustawa, która przed nauczycielami rozwija szerokie perspektywy, która w budżecie tegorocznym przewiduje 96 min zł na pomoc dla nauczycieli, wychodzących z zawodu, na wynagrodzenia wzorowych nauczycieli, jednak nawet wtedy, gdy, jak to widać z załączników, podwyższa uposażenia emerytalne, to podobnie jak to jest z pomocniczymi pracownikami nauki operuje materialnym uposażeniem powiedzmy raczej niższym niż przeciętne uposażenie lepszych, tzw. funkcyjnych pracowników szczebla brygadzistów w socjalistycznym rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-45.5" who="#PoselMarchlewskiTeodor">Ja jestem jak najdalszy od tego, ażeby dążyć do jakiegokolwiek obniżania finansowych możliwości naszej klasy robotniczej, ale wydaje mi się, że tak samo jak — co przewijało się w referacie posłanki Zemankowej czy raczej posła Hochfelda — te 15% podwyżki dla pomocniczej kadry naukowej, która przecież przede wszystkim szkoli nauczycieli, zadania nie rozwiąże, tak i tutaj jednak pewną marżę w związku z przebytymi studiami, w związku z odpowiedzialnością, jaka ciąży na naszych nauczycielach, powinniśmy przewidzieć.</u> + <u xml:id="u-45.6" who="#PoselMarchlewskiTeodor">Nie chcę Wysokiego Sejmu nużyć porównaniem cyfrowym, obrazem sytuacji tych dwóch sióstr, z których jedna jest nauczycielką w szkole podstawowej w limanowskim powiecie, a druga przodującą oborową w jednym z zakładów doświadczalnych, gdzie mimo ostatniej regulacji cen różnica kilkuset złotych w poborach zawsze leży po stronie właśnie tej oborowej.</u> + <u xml:id="u-45.7" who="#PoselMarchlewskiTeodor">Wydaje mi się, że tutaj trzeba naszym nauczycielom pomóc, tak jak trzeba dopomóc i pomocniczej kadrze naukowej.</u> + <u xml:id="u-45.8" who="#PoselMarchlewskiTeodor">Oczywiście, jak przed chwilą powiedziano w zupełnie innym kontekście, „cudów nie ma”, ale są możliwości wyszukania rezerw, rezerw realnych, istotnych, nie polegających na zredukowaniu kilku słabo płatnych urzędników administracyjnych, przesunięciu ich do innego zakresu pracy, ale na przestawieniu całego aparatu szkolącego nauczycieli i ustawieniu go na bardziej realnych z jednej strony, a z drugiej strony na bardziej oszczędnych podstawach.</u> + <u xml:id="u-45.9" who="#PoselMarchlewskiTeodor">Wydaje się, że to dałoby rezultaty. Jednakże niewątpliwie już po przyjęciu projektu ustawy przez Sejm — co, nie wątpię, nastąpi jednogłośnie — powinno być przedmiotem szerokiej dyskusji i dogłębnych obrad w ramach sejmowej Komisji Oświaty, Nauki i Kultury, przy udziale zarówno mogących tutaj bardzo dopomóc fachowców z resortu bezpośrednio związanego z nauczycielstwem, jak i pracowników związanych ze szkolnictwem wyższym. A wtedy da to pożądane wyniki.</u> + <u xml:id="u-45.10" who="#PoselMarchlewskiTeodor">Uważałem, że na marginesie tego, co przed chwilą przedstawił! poseł Kuroczko, te kilka uwag było może raczej na miejscu.</u> + <u xml:id="u-45.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-46"> + <u xml:id="u-46.0" who="#Marszalek">Zarządzam półgodzinną przerwę</u> + <u xml:id="u-46.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min. 5 do godz. 19 min. 35.)</u> + <u xml:id="u-46.2" who="#Marszalek">Kontynuujemy obrady.</u> + <u xml:id="u-46.3" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. wrocławskiego Tadeusz Toczek.</u> + </div> + <div xml:id="div-47"> + <u xml:id="u-47.0" who="#PoselToczekTadeusz">Wysoki Sejmie! Uchwalony na obecnej sesji budżet naszego państwa na rok 1956 przeznacza poważne fundusze na dalszy rozwój oświaty i szkolnictwa.</u> + <u xml:id="u-47.1" who="#PoselToczekTadeusz">W ciągu tak krótkiego czasu, bo w niespełna 12 lat, potrafiliśmy dokonać gigantycznego dzieła rozwoju i upowszechnienia oświaty. Zlikwidowaliśmy analfabetyzm, udostępniliśmy szkołę podstawową dla wszystkich dzieci, otwarliśmy podwoje szkół średnich i wyższych dla dzieci robotników i chłopów. To, o czym marzyli, o co bili się najlepsi, najbardziej postępowi synowie naszego narodu na przestrzeni naszej historii, zostało zrealizowane dopiero w Polsce Ludowej. Możemy powiedzieć z całą odpowiedzialnością przed historią, że oświata i kultura dotarła do ludzi miast i wsi, a Państwo Ludowe stwarza jej coraz lepsze warunki rozwoju.</u> + <u xml:id="u-47.2" who="#PoselToczekTadeusz">Szczególne miejsce w rozwoju oświaty i kultury odgrywa szkoła. Sprawami wychowania naszej młodzieży, pracą naszych szkół żywo interesuje się całe społeczeństwo. Toczy się dyskusja w sejmowej Komisji Oświaty, Nauki i Kultury, w zespołach poselskich, w organizacjach społecznych i zawodowych. Włączyła się do dyskusji prasa i radio. W tej wielkiej dyskusji dużo miejsca poświęca się nauczycielowi, jego postawie, przygotowaniu i warunkom bytowym i kulturalnym.</u> + <u xml:id="u-47.3" who="#PoselToczekTadeusz">Należałoby stwierdzić, że obok wszystkich czynników mających poważny wpływ na szkołę i jej pracę największy i decydujący wpływ ma nauczyciel. Dlatego staję się koniecznie wzmożenie troski o jak najlepsze warunki pracy nauczyciela, o jego autorytet i pozycje społeczna. o odpowiedni klimat pracy szkoły. Wszystkie dotychczasowe wysiłki Partii i Rządu zmierzają w kierunku stworzenia właśnie takich warunków. Przemawiając na V Krajowym Zjeździe Związku Nauczycielstwa Polskiego w październiku ub. r. Bolesław Bierut dobitnie podkreślił rolę nauczyciela w naszym ustroju oraz wskazał na pomoc, jaką winien otrzymać nauczyciel od społeczeństwa. Pamiętamy Jego słowa: — „Nie należy podejmować ważniejszych decyzji w sprawie szkoły i pracy nauczyciela bez zasięgnięcia opinii nauczycielstwa”.</u> + <u xml:id="u-47.4" who="#PoselToczekTadeusz">Dobrze się stało, że projekt ustawy o prawach i obowiązkach nauczycieli poddano dyskusji ogółu nauczycielstwa.</u> + <u xml:id="u-47.5" who="#PoselToczekTadeusz">Wysoka Izbo! Obywatele Posłowie! Macie przed sobą projekt ustawy o prawach i obowiązkach nauczycieli. Co przede wszystkim niesie projekt, niesie nowa ustawa? Przede wszystkim uwzględnia dość szeroko postulaty i wnioski, jakie nauczycielstwo wysuwało w czasie dyskusji. Trzeba powiedzieć, że jest to ustawa wyróżniająca zawód nauczycielski, jest to ustawa umacniająca pozycję społeczną nauczyciela, ta ustawa jest wyrazem troski Partii i Rządu o nauczyciela. Projekt ustawy równocześnie mieści w sobie wszystkie te zdobycze, które nauczyciel posiadał dotychczas. Najważniejsze — o co toczy się w szkołach, szeregach nauczycielskich dyskusję — to jest sprawa stosunku służbowego nauczyciela. W ostateczności zwyciężyła zasada nominacji. Pierwszy projekt, jaki był opracowany, nie uwzględniał nominacji, uwzględniał umowę. Nauczycielstwo wypowiedziało się za nominacją i ta nominacja ma swoje miejsce w projekcie ustawy.</u> + <u xml:id="u-47.6" who="#PoselToczekTadeusz">Dlaczego podkreślam tak szczególnie sprawę nominacji? Ponieważ nominacja daje pełną gwarancję stabilizacji nauczycielstwa. Od stabilności, od długoletniej pracy w jednym środowisku, w jednej szkole zależą wyniki nauczania i wychowania. Nie chcę tu powtarzać z tej trybuny tysięcy przeniesień nauczycieli dokonanych w ciągu kilku lat z miejscowości do miejscowości. Trzeba powiedzieć, że ta praktyka zostanie ukrócona właśnie dzięki tej ustawie.</u> + <u xml:id="u-47.7" who="#PoselToczekTadeusz">Drugi ważny moment, wokół którego toczy się żywa dyskusja w szeregach nauczycielskich, to sprawa emerytur. Trzeba stwierdzić, że sprawa emerytur została rozwiązana po myśli większości nauczycielstwa; 60%-owa emerytura i obniżenie granicy wieku do otrzymania zaopatrzenia daje to zadowolenie, że nauczyciel będzie mógł spokojnie pracować, nie martwiąc się o swoją starość.</u> + <u xml:id="u-47.8" who="#PoselToczekTadeusz">Szczególnie chcę podkreślić wyróżnienie, jakie spotkało nauczyciela wiejskiego w projekcie tejże ustawy. Nauczyciel wiejski odgrywa w naszym społeczeństwie, w naszej rzeczywistości bardzo poważna rolę. Pamiętają i znają wszyscy Obywatele Posłowie wielu, wielu oddanych nauczycieli, działaczy społecznych, którzy włączyli się w nurt naszego życia, włączyli się w przebudowę ustroju rolnego na wsi, włączyli się w życie kulturalno-oświatowe, w organizację życia świetlicowego, w upowszechnienie czytelnictwa, w upowszechnienie wiedzy rolniczej itd. itd.</u> + <u xml:id="u-47.9" who="#PoselToczekTadeusz">Jako działacz związkowy chciałem szczególnie podkreślić tę część projektu ustawy, w której mówi się o uprawnieniach Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskiego. Jest to, jak zresztą stwierdził sprawozdawca poseł Kuroczko, nie spotykane w dotychczasowym naszym ustawodawstwie, ażeby związek zawodowy miał takie poważne uprawnienia. Upoważnia go do tego bogata tradycja walki o nową szkołę o oświatę dla szerokich mas, na przestrzeni długoletniej, bo 50-letniej, działalności. Tenże właśnie Związek Zawodowy Nauczycielstwa Polskiego został w ubiegłym roku na jesieni odznaczony najwyższym odznaczeniem, jakie dotychczas spotkało organizację społeczną — „Sztandarem Pracy” I klasy. Uprawnienia związku zapewniają w sposób generalny współudział w realizacji ustawy. Władze szkolne związkowe są zobowiązane do współdziałania we wszystkich sprawach dotyczących nauczyciela i szkoły. Jeżeli Związek Zawodowy Nauczycielstwa Polskiego potrafi w pełni wykorzystać te uprawnienia, a stać go na to, przyczyni się niewątpliwie do polepszenia pracy szkoły, do polepszenia atmosfery w szkole, do ożywienia pracy kulturalno-oświatowej, tak zaniedbanej w naszym środowisku nauczycielskim, a równocześnie przyczyni się do poszerzenia demokracji wewnętrznej w naszych szkołach.</u> + <u xml:id="u-47.10" who="#PoselToczekTadeusz">Chciałbym zwrócić uwagę na nowość, którą nauczycielstwo przyjęło z wielkim zadowoleniem. Jest to sprawa odznaczeń, specjalnych odznaczeń dla nauczycieli, jak odznaka Zasłużonego Nauczyciela Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i medal Komisji Edukacji Narodowej.</u> + <u xml:id="u-47.11" who="#PoselToczekTadeusz">Nie sposób tu w tej chwili wyliczyć wszystkie dobrodziejstwa, płynące dla nauczyciela z tej ustawy. Ale chciałbym stwierdzić, że w dyskusji nad projektem ustawy padło wiele wniosków i dezyderatów, które zmierzały do poprawienia sytuacji w naszych szkołach.</u> + <u xml:id="u-47.12" who="#PoselToczekTadeusz">Jasne jest, że dezyderaty te i wnioski nie mogły znaleźć miejsca w projekcie ustawy, ponieważ można je rozwiązać drogą zarządzeń.</u> + <u xml:id="u-47.13" who="#PoselToczekTadeusz">Wielkie przemiany, jakie zachodzą w naszym życiu i w życiu naszego kraju po III Plenum, mają swoje odbicie w życiu szkoły. Szkoła nie była odizolowana od życia politycznego i gospodarczego, a odwrotnie, włączała się jak najpełniej do wszystkich dziedzin naszych przemian a równocześnie obok dużych, bardzo dużych osiągnięć, jakie mamy w Polsce Ludowej na odcinku oświaty, nie ustrzegliśmy się i błędów, niedociągnięć, biurokracji itd., itd. Trzeba te błędy naprawić.</u> + <u xml:id="u-47.14" who="#PoselToczekTadeusz">Nowy ustrój społeczny postawił przed szkołą nowe zadania polegające przede wszystkim na rozwijaniu materialistycznego poglądu na świat, na wyrabianiu krytycznej postawy u wychowanków, na nowym ujęciu problemów moralnych, na rozwijaniu humanizmu socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-47.15" who="#PoselToczekTadeusz">Staje coraz ostrzej przed naszą szkołą problem kształcenia politechnicznego. Dlatego zdaje mi się — i zresztą potwierdzają to wszyscy nauczyciele, którzy brali udział w dyskusji — że nie cierpiącą zwłoki sprawą jest przygotowanie nauczyciela do takich poważnych zadań.</u> + <u xml:id="u-47.16" who="#PoselToczekTadeusz">Dotychczasowy system kształcenia nauczycieli — a mam na myśli licea pedagogiczne — jest niewystarczający. Dlaczego? Dlatego, że nauczyciel na przestrzeni 11 lat powinien otrzymać wykształcenie średnie, tj. takie wykształcenie, jakie otrzymuje każdy abiturient szkoły 11-letniej, a oprócz tego powinien opanować metodykę oraz dodatkowe przedmioty, które nie zawsze są potrzebne absolwentowi szkoły 11-letniej. Dlatego nasza kadra nauczycielska, którą przygotowują licea pedagogiczne, nie zawsze daje sobie radę z trudnościami, jakie napotyka w codziennym życiu szkoły.</u> + <u xml:id="u-47.17" who="#PoselToczekTadeusz">Należałoby pójść za głosami nauczycielstwa — zresztą to było tematem obrad sejmowej Komisji Oświaty, Nauki i Kultury — i przedłużyć naukę w liceach pedagogicznych, jeżeli nie o dwa lata, to przynajmniej o rok. Sprawa wydawałaby się bardzo prosta, a jednak napotyka na poważne trudności. Trudności wynikają z tego, że w tej chwili w naszych szkołach pracuje jeszcze duży odsetek, bo wynoszący kilkanaście procent, nauczycieli niewykwalifikowanych. Rokrocznie nasze licea wypuszczają ponad 10 tys. absolwentów. Jeżelibyśmy chcieli przedłużyć tylko o rok naukę w liceach pedagogicznych, a wymaga tego konieczność, wtedy braknie nam dopływu tejże ponad 10-tys. liczącej brygady ludzi.</u> + <u xml:id="u-47.18" who="#PoselToczekTadeusz">Jeżeli mówimy w dalszym ciągu, że jest konieczne obniżenie wymiaru godzin nauczania dla nauczyciela, jeżeli weźmiemy pod uwagę przyrost młodzieży, przyrost dzieci w naszym kraju, to wtedy zdaje się, że sprawa po prostu nie dojrzała do tego, aby mówić o przedłużeniu nauki w liceach pedagogicznych. Ale jednak musimy na ten temat dyskutować i rozwiązanie musimy znaleźć — w jaki sposób w tej chwili nie wiem, to powinno być tematem obrad komisji sejmowej, Ministerstwa Oświaty. Sądzę, że trzeba będzie organizować kursy przygotowawcze dla absolwentów liceów ogólnokształcących, powołać do pracy nauczycieli, którzy mogą pracować a są na emeryturze. W każdym razie tę sprawę musimy rozwiązać.</u> + <u xml:id="u-47.19" who="#PoselToczekTadeusz">Chciałem poruszyć jeszcze drugą sprawę, która łączy się z problemem kadr — a mam na myśli szkolnictwo zawodowe — sprawę, o której się mówi od dłuższego czasu. W tej chwili szkolnictwo zawodowe prowadzi ponad 30 resortów oraz CUSZ. W związku z tym istnieje taka paradoksalna niejednokrotnie sytuacja, że niektóre centralne zarządy szkolnictwa zawodowego posiadają po kilka szkół i zatrudniają cały ogromny aparat, który nadzoruje te szkoły. Dla porównania — zresztą Obywatele Posłowie znają może te cyfry — 2500 pracowników administracji w szkołach zawodowych obsługuje 1.400 szkół, natomiast 7.500 pracowników administracyjnych w resorcie Ministerstwa Oświaty obsługuje ponad 43 tys. placówek oświatowych. Oznacza to nieporównanie wyższą ilość administracji w szkolnictwie zawodowym.</u> + <u xml:id="u-47.20" who="#PoselToczekTadeusz">Tu właśnie można by wydobyć dość pokaźne sumy, można by wiele zaoszczędzić. Sprawa wymaga rozwiązania. Wymaga rozwiązania chociażby taka paradoksalna sytuacja, że w jednym budynku szkolnym, tu w Warszawie, mieści się 6 szkół podległych 5 różnym resortom. No, taka sytuacja podraża administrację i stwarza nienormalne stosunki — choćby w administrowaniu budynkiem.</u> + <u xml:id="u-47.21" who="#PoselToczekTadeusz">Chciałbym poruszyć problem, o którym mówił już poseł Kuroczko, problem płac dla nauczycieli. Mnie się zdaje, że my o tych sprawach za mało mówimy. Jeżeli w tej chwili weźmiemy pod uwagę, że Rząd podniósł — i słusznie — uposażenie najniżej zarabiającym ludziom do wysokości 500 zł, to pamiętajmy o jednej rzeczy, że nauczyciel niewykwalifikowany w Polsce otrzymuje w tej chwili 530 zł i po prostu na jednej liście płac może być taka sytuacja: sprzątaczka otrzyma 500 zł, a nauczyciel niewykwalifikowany 530 zł. Niewiele więcej otrzymuje nauczyciel po liceum pedagogicznym, nauczyciel wykwalifikowany. Stawka jego uposażenia wynosi 660 zł, po trzech latach 730 zł.</u> + <u xml:id="u-47.22" who="#PoselToczekTadeusz">My sobie zdajemy sprawę, że są trudności finansowe, że są ważne potrzeby w naszym kraju, że są niektóre kategorie ludzi pracy w Polsce, którzy jeszcze mniej zarabiają, ale my nie możemy się pogodzić z niskim uposażeniem nauczyciela, dlatego że to odbija się ujemnie na naszym szkolnictwie. My do szkolnictwa, do zakładów kształcenia nauczycieli nie otrzymamy odpowiedniej kadry, nie otrzymamy odpowiednich ludzi. I szkoły nasze, wyniki nauczania i wychowania, poziom pracy naszych szkół zamiast rosnąć, siłą faktu będzie musiał spadać. Średnia nauczycielska płaca kształtuje się niewiele ponad 9 tys. zł rocznie dla nauczyciela, gdy średnia ogólnokrajowa — jak mi wiadomo — jest o wiele większa.</u> + <u xml:id="u-47.23" who="#PoselToczekTadeusz">Chciałbym przy omawianiu tej sprawy podać taki paradoksalny, jednak prawdziwy, wypadek w naszym województwie. W liceum pedagogicznym w Lubomierzu w ostatniej klasie licealnej jedna z uczennic zachowywała się nieodpowiednio, nie uczyła się. W związku z tym prawie przed samym końcem roku szkolnego została wydalona z liceum pedagogicznego, ponieważ słusznie wychodziło kierownictwo i rada pedagogiczna z tego założenia, że nauczyciel o takiej postawie nie może dobrze wychowywać młodzieży. Ta właśnie wyrzucona z liceum pedagogicznego uczennica poszła do PZGS na pracownika administracyjnego. Gdyby ukończyła liceum pedagogiczne, otrzymałaby 660 zł, w PZGS otrzymała około 800 zł.</u> + <u xml:id="u-47.24" who="#PoselToczekTadeusz">Ale nie w tym rzecz. Zakończył się rok szkolny i dyrektor przemawia do absolwentów. Powiada, jakie poważne, zaszczytne zadania stoją przed nimi: idą do szkół, będą wychowywać itd. itd., jak to się zwykle mówi na takich uroczystościach. Wtedy padło pytanie z sali jednej z absolwentek: jeżeli my jesteśmy tak wyróżnieni, jeżeli mamy takie poważne , tak zaszczytne i odpowiedzialne zadania, to dlaczego jest taka różnica w uposażeniu? Dlaczego tamta uczennica, niedoszła nauczycielka, otrzymuje takie uposażenie?</u> + <u xml:id="u-47.25" who="#PoselToczekTadeusz">Daję ten przykład dlatego, że to stwarza trudności w zakładach nauczania nauczycieli.</u> + <u xml:id="u-47.26" who="#PoselToczekTadeusz">Równocześnie chciałbym poprzeć wniosek posła z Krakowa odnośnie kształcenia nauczycieli w uniwersytetach i wyższych szkołach pedagogicznych. Sprawa, która była szeroko omawiana w czasie dyskusji nad projektem nowej ustawy, a która nie mogła wejść do ustawy — jeden z artykułów przewiduje jej rozwiązanie i pozostawia do decyzji Rady Ministrów — to jest sprawa awansów. W tej chwili nauczyciel do 15 lat pracy otrzymuje awans, a po 15 latach pracy kończy- się możliwość awansu. Jeżeli przyjmiemy średnią pracę nauczycieli na 40 lat, to przez 25 lat nauczyciel nie ma żadnych bodźców do tego, żeby mógł podnosić swoje kwalifikacje i lepiej pracować.</u> + <u xml:id="u-47.27" who="#PoselToczekTadeusz">Przy tej okazji chciałbym zwrócić uwagę na jedną jeszcze sprawę, która niewątpliwie zostanie rozwiązana przez Ministerstwo Oświaty, mianowicie sprawę obniżki wymiaru godzin lekcyjnych. W Polsce jest taka sytuacja — nie ma takiej sytuacji w Związku Radzieckim ani w krajach demokracji ludowej — że nauczyciel w szkole podstawowej ma wymiar 30 godzin lekcyjnych. W tamtych krajach, które wymieniłem, wymiar ten wynosi 24 godziny.</u> + <u xml:id="u-47.28" who="#PoselToczekTadeusz">Zdaje się, że w tej chwili może nie stać nas na to, żeby wymiar godzin obniżyć do 24, ale do tego wymiaru 24 godzin trzeba przynajmniej częściowo się zbliżać.</u> + <u xml:id="u-47.29" who="#PoselToczekTadeusz">Zabierając głos w dyskusji nad projektem ustawy o prawach i obowiązkach nauczycieli chciałbym jeszcze zwrócić uwagę resortom, które prowadzą szkolenie zawodowe, na sprawę bezpieczeństwa i higieny pracy w tych szkołach. Sprawa ta jest niejednokrotnie niedoceniana przez centralne zarządy. Powoduje to wypadki, pogorszenie pracy produkcyjnej uczniów i nie wpływa odpowiednio na wyniki nauczania. My w Związku Zawodowym notujemy coraz więcej wypadków okaleczeń, obcięcia palców itd. wskutek tylko prostego zaniedbania przez resorty higieny i bezpieczeństwa pracy w podległych sobie zakładach.</u> + <u xml:id="u-47.30" who="#PoselToczekTadeusz">Chciałbym, mówiąc o bezpieczeństwie i higienie pracy, zwrócić uwagę na ciężką sytuację na tym odcinku w wyższych szkołach, politechnikach, laboratoriach i zakładach naukowych.</u> + <u xml:id="u-47.31" who="#PoselToczekTadeusz">Taka sytuacja, jaka w tej chwili istnieje w Politechnice Wrocławskiej — pomimo że rektorat i profesorowie dokładają wiele wysiłku, aby sytuację jakoś poprawić — wymaga pomocy, i to poważnej pomocy, ze strony Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego, żeby zabezpieczyć młodej kadrze naukowej, studentom odpowiednie warunki pracy w tychże zakładach.</u> + <u xml:id="u-47.32" who="#PoselToczekTadeusz">Chciałbym jeszcze na marginesie projektu ustawy zwrócić uwagę na to, że Komisja sejmowa Oświaty, Nauki i Kultury uważała za niesłuszne pozostawić Dzień Nauczyciela. Ja się też z tym zgadzam, ale stoję na stanowisku, że kredyty, które były przeznaczone na organizację Dnia Nauczyciela, powinny być przeznaczone na organizację życia kulturalno-oświatowego nauczycieli, a przede wszystkim nauczycieli wiejskich, którzy są tych możliwości pozbawieni.</u> + <u xml:id="u-47.33" who="#PoselToczekTadeusz">Równocześnie należałoby się zastanowić, kto właściwie będzie utrzymywał w ministerstwie, w resortach, które prowadzą szkolnictwo zawodowe, w CUSZ-u, kluby, świetlice, biblioteki dla nauczycieli. Dotychczas ta sprawa nie jest rozwiązana. A jest to sprawa poważna, jeżeli mamy mówić o tym, żeby zwiększyć oddziaływanie kulturalno-oświatowe na nauczyciela, ażeby on z kolei mógł oddziaływać lepiej — na środowisko wiejskie przede wszystkim. Dlatego zdaje mi się, że powinno to znaleźć się w centrum uwagi zainteresowanych ministerstw, które wspólnie ze związkami zawodowymi muszą znaleźć rozwiązanie tej sprawy. Nauczyciel jest pozbawiony najprymitywniej urządzonej świetlicy, klubu, które tu i ówdzie się organizuje. Kredyty związkowe na ten cel są niewystarczające, są minimalne.</u> + <u xml:id="u-47.34" who="#PoselToczekTadeusz">Obywatele Posłowie! Jesteśmy krajem żywotnym, o wielkim przyroście naturalnym. Rokrocznie przybywa do naszych szkół tysiące dzieci. Sale szkolne już nie mogą pomieścić tej wzrastającej liczby dzieci. Tam, gdzie przedtem, w ubiegłych latach były 2—3 oddziały I klasy, w tej chwili będziemy mieli 6.7 nawet 8 oddziałów I klasy. Musimy widzieć ten problem ogromnego przypływu dzieci do szkół. Problem ten wiąże się ze sprawą budownictwa szkolnego.</u> + <u xml:id="u-47.35" who="#PoselToczekTadeusz">Nasze budownictwo szkolne nie nadąża za wzrostem liczby dzieci. Przy tym zdajemy sobie sprawę z tego, że nie możemy w tej chwili wybudować takiej ilości szkół, jaka byłaby potrzebna. Ale zwróciłbym uwagę na jedno — tam, gdzie zaczynamy budować szkołę, nie budujmy 6—8 lat. Trzeba skoncentrować inwestycje w jednym punkcie, budować szkołę w najkrótszym czasie, ponieważ to i obniża koszty budowy, i pozwala szybciej użytkować budynek. Zdaje mi się, że trzeba sprawę przeanalizować w Rządzie. Trzeba widzieć rozwiązanie problemu sal i budynków lekcyjnych.</u> + <u xml:id="u-47.36" who="#PoselToczekTadeusz">Mnie się zdaje, jeżeli mówiliśmy o kredytach i o oszczędnościach, które obowiązują w każdej gospodarce, że mamy i w naszym Ministerstwie Oświaty i w ministerstwach, które budują szkoły, duże możliwości oszczędności przede wszystkim w potanieniu budownictwa szkół, kapitalnych remontów. Dla przykładu: remont szkoły w Ząbkowicach w naszym województwie został obliczony przez spółdzielnię pracy na sumę ponad 160 tys. zł. Dyrektor szkoły systemem gospodarczym wyremontował tę szkołę za 16 tys., w każdym razie za kilkanaście tysięcy. Mamy inne wypadki. W czasie remontu kapitalnego podczas wakacji olbrzymie sumy pożerają spółdzielnie pracy, a można by to zrobić przy pomocy inicjatywy społecznej, Frontu Narodowego, w gromadach, gdzie można wyzwolić duży potencjał tkwiący w rodzicach, w społeczeństwie. Za te same kredyty moglibyśmy więcej wyremontować, więcej oddać sal i budynków do użytku szkół.</u> + <u xml:id="u-47.37" who="#PoselToczekTadeusz">Wysoki Sejmie! Jestem przekonany, że uchwalona dzisiaj ustawa o prawach i obowiązkach nauczycieli spotka się z wielkim zadowoleniem nie tylko samego nauczycielstwa, ale całego społeczeństwa. Chciałbym zapewnić z tej trybuny Wysoką Izbę, że nauczyciel Polski Ludowej nie zawiedzie wielkiego zaufania, jakim darzy go naród.</u> + <u xml:id="u-47.38" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-48"> + <u xml:id="u-48.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. warszawskiego Helena Boczek.</u> + </div> + <div xml:id="div-49"> + <u xml:id="u-49.0" who="#PoselBoczekHelena">Wysoki Sejmie! Projekt ustawy o prawach i obowiązkach nauczycieli reguluje stosunek pracy nauczyciela w sposób zgodny z nowymi warunkami politycznymi i społecznymi, uwzględnia wszystkie zmiany, jakie światu pracy przyniósł nowy ustrój. Jest to chyba jedna z pierwszych ustaw, która będzie uchwalona przez nasz Sejm, która właściwie opracowali sami zainteresowani i dlatego możliwe jest, że przyjmuje ona już nazwę — „karty nauczyciela”.</u> + <u xml:id="u-49.1" who="#PoselBoczekHelena">Nie będę powtarzać poszczególnych wyjątków z ustawy, chciałabym natomiast jeszcze przed przegłosowaniem tej ustawy poruszyć kilka spraw, które wydają mi się godne uwagi. Są to warunki pracy młodych nauczycieli.</u> + <u xml:id="u-49.2" who="#PoselBoczekHelena">Dlaczego będę mówić o młodych nauczycielach? Nie dlatego, że nie szanuje starszych, i nie dlatego, żeby czynić różnice między młodymi a starymi nauczycielami, a dlatego, że chciałabym podkreślić, jak ważne są warunki, w których młody nauczyciel zaczyna pracować.</u> + <u xml:id="u-49.3" who="#PoselBoczekHelena">Kto to jest ten młody nauczyciel? To jest dziewczyna, albo chłopiec, który skończył 18 lat życia. Jest taka sytuacja, że przecież do tego czasu opiekowali się nim dorośli. To przecież jest ten 18-letni ani nie dziecko, ani nie dorosły. Całe życie się uczył, skończył szkołę podstawową, skończył szkołę średnią — liceum pedagogiczne, opiekowano się nim, wychowywano i nagle on musi wychowywać. Dostaje gromadę dzieci, z którymi ma pracować i nie tylko wychowywać, a przygotowywać się do lekcji. Wali się na niego wiele spraw, co do których nie zdawał sobie sprawy.</u> + <u xml:id="u-49.4" who="#PoselBoczekHelena">Chcę powiedzieć o jego warunkach — jak to jest. Przychodzi, nie ma mieszkania, nie jest zabezpieczony w węgiel, nie ma gdzie ugotować, a tu trzeba jeść. I o to wszystko — poza wychowaniem powierzonych mu dzieci — musi sam zadbać.</u> + <u xml:id="u-49.5" who="#PoselBoczekHelena">Podam parę przykładów. W Babicach, pow. Pruszków, w tym roku od września zaczęły pracować cztery młode nauczycielki. Ale kiedy zainteresowano się tym, że one potrzebują gdzieś spać? 2 września. Wiadomo, 1 września zaczyna się szkoła, gdyby 2 września dano mieszkanie — to wszystko w porządku, ale 2 września zaczęto przede wszystkim korespondować. Najpierw Gromadzka Rada Narodowa wystosowała pismo do Powiatowej Rady Narodowej, tam poleżało ono do października, wreszcie przyznano mieszkanie u pewnej gospodyni, pismo skierowano do niej po uprzednim odleżeniu w Radzie Gromadzkiej, potem gospodyni się nie zgodziła, odwołała się do Wojewódzkiej Komisji, tam znów pismo musiało poleżeć. W tym czasie dziewczęta spały w sali lekcyjnej na ławkach. Chodziły do Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, wówczas kierownik gospodarki komunalnej powiedział: — „Wy 2 miesiące czekacie, a ja czekam na żonę 2 lata i jeszcze do tego czasu jej nie mam”. Nie wiem, czy to miał być dowcip, ale jeżeli dowcip, to nie był dowcipny. I doszło do tego, że pewnego poranka dziewczęta zamknęły szkołę i każda pojechała do swego domu. W takiej sytuacji zaczęto prosić je, aby wróciły z powrotem, a przecież można to było wcześniej załatwić To jest jedno. Drugi przykład. W Grodzisku jest nauczycielka, organizator, która z mężem i dzieckiem bardzo długo mieszkała w izolatce. Dziecko maleńkie, nie mogła karmić, bo jej nie pozwoliło zdrowie, a nie było żadnej kuchni, gdzie by mogła dziecku przygotować jedzenie, nie było go gdzie kąpać — i po kilka dni dziecko nie było kąpane.</u> + <u xml:id="u-49.6" who="#PoselBoczekHelena">Mówię o tym, żeby nawiązać do samej ustawy i pokazać, że ustawa tego problemu nie rozwiązuje. Potrzebny tu jest właściwy stosunek rad narodowych. Mieszkanie to jeden problem, węgiel drugi.</u> + <u xml:id="u-49.7" who="#PoselBoczekHelena">Byłam w Łukowych i byli towarzysze z Zarządu Wojewódzkiego ZMP; okazuje się, że przy 28° mrozu nauczycielka nie ma ani jednego kg węgla. Czy jej przyjemnie, aby koło ZMP zbierało drzewo dla niej? To nie jest przyjemność. Ale nie chodzi tylko o węgiel wtedy kiedy jest zimno, przecież musi również jeść. Na wsi nie ma baru mlecznego, ani restauracji i nie ma przy czym gotować, a o tym się nie pamięta. Spotyka się w terenie takie określenie, że jest lato, że maj jest ciepły, czerwiec też, to czy tak strasznie potrzeba węgla? Mówię o tych warunkach dlatego, że jeżeli nauczyciel nie ma gdzie mieszkać, to nie może przygotowywać się do lekcji, nie może pogłębiać swoich kwalifikacji naukowych. A przy tym trzeba wiedzieć, że my w woj. warszawskim mamy jeszcze 250 nauczycieli, którzy nie mają mieszkań; są to przede wszystkim młodzi nauczyciele.</u> + <u xml:id="u-49.8" who="#PoselBoczekHelena">Załatwienie zależy w dużym stopniu od woli i troski rad narodowych. Np. w Ostrołęce jest tylko jeden nauczyciel bez mieszkania. Nawet w Wołominie, w którym jest tak ciężko z mieszkaniami, wtedy kiedy Rada Narodowa się zatroszczyła, załatwiono to. Ale w Sochaczewie 39 nauczycieli nie ma mieszkań.</u> + <u xml:id="u-49.9" who="#PoselBoczekHelena">Jak żyje, gdzie mieszka tych 250 nauczycieli? Mieszkają w klasach lekcyjnych, u ludzi, w komórkach, wspólnie, coraz ktoś przyjmie nauczyciela na nocleg; w grójeckim dwie nauczycielki Halina Zbruk i Maria Gustowska mieszkają w domu parafialnym, a ob. Sawicka mieszka i stołuje się u miejscowego księdza w pow. mławskim.</u> + <u xml:id="u-49.10" who="#PoselBoczekHelena">Taka jest sytuacja — i wtedy kiedy my nie stwarzamy odpowiednich warunków, trudno przecież wymagać czegoś od tych ludzi.</u> + <u xml:id="u-49.11" who="#PoselBoczekHelena">Chciałam omówić jeszcze taką sprawę, że w naszych liceach pedagogicznych, gdzie przyszli nauczyciele mieszkają w bardzo złych warunkach, 13 rodzin nie związanych ze szkołą zajmuje 28 izb. Jeszcze gorzej jest w domach dziecka, gdzie 53 rodziny nie należące do personelu zajmuje 71 izb.</u> + <u xml:id="u-49.12" who="#PoselBoczekHelena">Do historii przejdzie Michalin i Sródborów w pow. otwockim, w której to sprawie można już liczyć niemal na kilogramy poszczególne pisma przechodzące od instytucji do instytucji — i mimo to jest niemożliwe to załatwić. A przecież gdyby się wyprowadzili, dzieci miałyby lepsze warunki życia.</u> + <u xml:id="u-49.13" who="#PoselBoczekHelena">Nawiązując do ustawy o nauczycielach, chciałam powiedzieć, że mówi ona o tym, aby zabezpieczyć nauczycielom mieszkania oraz węgiel. Ale samo wydawanie zarządzeń nie zabezpieczy ich wykonania. Było przecież zarządzenie, żeby dawać węgiel, ale nie było węgla wydzielonego, nie było puli węgla dla nauczycieli. To powoduje, że zarządzenie staje się martwym papierem i trudno je wykonać.</u> + <u xml:id="u-49.14" who="#PoselBoczekHelena">Nawiązuję do tego, że jeśli zabezpieczymy wykonanie ustawy, wówczas stworzymy taką atmosferę, że nauczyciel całą swoją myśl i wszystkie wysiłki poświęci sprawom wychowania dzieci, młodego człowieka-patrioty radującego się życiem. Chodzi o to, aby myślał o wychowaniu dzieci, a nie o węglu i wielu innych sprawach.</u> + <u xml:id="u-49.15" who="#PoselBoczekHelena">Jeżeli chodzi o warunki kulturalne, jak się ta sprawa przedstawia? Przychodzi młody nauczyciel gdzieś daleko na wieś. Do czego zmierzam? Nauczyciel ma zniżkę 50% na pociągi, ale nie wszędzie ten pociąg dochodzi. Chodzi o to, żeby stworzyć takie warunki, by można dać nauczycielowi zniżkę na autobusy, aby mógł korzystać z kina i tych imprez, które odbywają się w powiecie, dać mu lepsze warunki korzystania z rozrywek kulturalnych. Możliwe, że nie będzie można rozwiązać tego w tej chwili, ale warto się tą sprawą zająć. Młodym nauczycielom trudno żyć; tam nie ma nieraz kina, imprez artystycznych, sportowych, koncertów, a zespoły artystyczne, które tworzą sami, nie zaspokajają potrzeb kulturalnych nauczycieli.</u> + <u xml:id="u-49.16" who="#PoselBoczekHelena">Poza tym jest w projekcie ustawy słowo o zabezpieczeniu nauczycielowi prawa korzystania bezpłatnie z podwód w razie choroby. Warto, aby gromadzkie rady narodowe dawały na kredyt nauczycielom kilka kartek na podwody do rozliczenia, aby nie było takiej sytuacji, że jeśli nauczyciel zachoruje w niedzielę albo wieczorem, a gromadzka rada narodowa jest zamknięta, wówczas są trudności, trzeba prosić chłopa, aby pojechał z taką czy inną sprawą. Jeżeli nauczycielom dajemy dzieci na wychowanie, a to jest duży kredyt, to tym bardziej można im zaufać i dać kartki na podwody. Wydaje mi się, że można by to uregulować, a to poważnie zabezpieczy realizację naszej ustawy. Mówię to po to, aby bardziej zagwarantować jej wykonanie.</u> + <u xml:id="u-49.17" who="#PoselBoczekHelena">Chciałam poruszyć jeszcze jedną sprawę nie związaną bezpośrednio z ustawą o prawach nauczycieli, ale z pracą Sejmu. To sprawa interpelacji poselskiej. Chodzi mi o jawność interpelacji. Właściwie nasuwa mii się pytanie: dlaczego istnieje praktyka, że z treścią poselskiej interpelacji nie zapoznaje się nawet posłów? Obywatel Marszałek Sejmu wprawdzie poinformował nas, że do Prezydium Sejmu wpłynęło kilka interpelacji, ale co ja np. wiem z tego, że została złożona interpelacja posłów: Heleny Jaworskiej i Jerzego Feliksiaka, czy innych posłów w sprawie złej sytuacji młodzieży zatrudnionej w PGR. A przecież tylko tyle nam powiedziano. Nad sprawą publikowania w prasie treści interpelacji poselskiej można się zastanowić, osobiście byłabym za tym, gdyż to pokazałoby, jakimi problemami interesują się posłowie. Poza tym z treścią wszystkich interpelacji powinno się zapoznawać posłów w pierwszym dniu obrad sesji.</u> + <u xml:id="u-49.18" who="#PoselBoczekHelena">Moje pretensje idą jeszcze dalej. Wydaje mi się, że równie ważną rzeczą, jak zapoznanie nas z treścią interpelacji, jest zapoznanie wszystkich posłów z treścią odpowiedzi na interpelację. Jeżeli odpowiedź udzielana jest na sesji, to oczywiście słyszymy jej treść, chociaż i tu miałabym taką uwagę, że w miarę możliwości odpowiedź winna być udzielana również w pierwszych dniach sesji. To pozwoliłoby przede wszystkim wypowiedzieć się posłom odnośnie załatwienia poszczególnych interpelacji. Ja osobiście sądzę, że odpowiedź na interpelację nie jest jakąś rzeczą nie podlegającą dyskusji, do której nie można by się ustosunkować. Natomiast, jeżeli odpowiedź udzielana jest po sesji, wszyscy posłowie, moim zdaniem, powinni otrzymać jej treść na piśmie. Sądzę również, że należałoby ją opublikować w prasie. Regulamin nie określa tych spraw szczegółowo, ale ja osobiście sądzę, że nie są one niezgodne z duchem regulaminu. A jeżeli ktoś z Obywateli posłów sprzeciwi się i powie, że są one niezgodne z duchem regulaminu, to może zastanowilibyśmy się wspólnie nad sprawą regulaminu i przystosowaniem go do ducha czasu, demokratyzacji życia.</u> + <u xml:id="u-49.19" who="#PoselBoczekHelena">Pomogłoby to w dużej mierze naszym posłom w zaznajomieniu się z interpelacjami z całego kraju, a nie tylko z danego terenu. Wiadomo, że interpelacje składane są w najważniejszych sprawach.</u> + <u xml:id="u-49.20" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-50"> + <u xml:id="u-50.0" who="#Marszalek">Chcę poinformować, że dezyderat posła Heleny Boczek zostanie spełniony, albowiem w dniu jutrzejszym w porządku dziennym posiedzenia Sejmu jest przewidziana odpowiedź Prezesa Rady Ministrów na niektóre interpelacje.</u> + <u xml:id="u-50.1" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. stalinogrodzkiego Alicja Chmura.</u> + </div> + <div xml:id="div-51"> + <u xml:id="u-51.0" who="#PoselChmuraAlicja">Wysoka Izbo! Projekt ustawy o prawach i obowiązkach nauczycieli przedstawiony na dzisiejszym posiedzeniu sesji sejmowej jest wyrazem troski Partii i Rządu o wielką rzeszę pracowników oświatowych, których zadaniem jest wychować nowe pokolenie w duchu marksistowsko-leninowskim — uwolnić od wszelkiego zakłamania, fideizmu i wszczepiać mu prawdę naukową, czyli wychować takiego obywatela, by stał się świadomym budowniczym socjalistycznej Polski.</u> + <u xml:id="u-51.1" who="#PoselChmuraAlicja">W swym przemówieniu chciałabym ustosunkować się do kilku artykułów nowej ustawy.</u> + <u xml:id="u-51.2" who="#PoselChmuraAlicja">Art. 66 Konstytucji PRL mówiący o równouprawnieniu kobiet znalazł nie tylko pełne odbicie w naszej ustawie, ale i rozszerzenie praw kobiety. Nasz zawód nauczycielski możemy śmiało nazwać zawodem kobiecym, gdyż kobiety stanowią ok. 70% pracowników naszego resortu. Czy to jest dobrze? Z mego punktu widzenia — tak, gdyż nikt tak jak kobieta nie zrozumie dziecka.</u> + <u xml:id="u-51.3" who="#PoselChmuraAlicja">Projektodawcy ustawy wnikając w życie nauczycielki-kobiety, która też pragnie szczęścia osobistego i u której w równej mierze, jak u każdej innej kobiety rozwinięty jest instynkt macierzyński — uwzględnili trudności wychowawcze wobec jej własnego dziecka.</u> + <u xml:id="u-51.4" who="#PoselChmuraAlicja">Art. 20 projektu ustawy daje nauczycielce- matce daleko idące uprawnienia w okresie urlopu macierzyńskiego oraz w okresie karmienia dziecka, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-51.5" who="#PoselChmuraAlicja">1)nauczycielka w stanie ciąży otrzymuje urlop macierzyński zgodnie z przepisami o ochronie pracy młodocianych i kobiet;</u> + <u xml:id="u-51.6" who="#PoselChmuraAlicja">2)w tym okresie otrzymuje pełne ostatnio pobierane uposażenie i zachowuje wszystkie inne uprawnienia służbowe;</u> + <u xml:id="u-51.7" who="#PoselChmuraAlicja">3)jeżeli w czasie karmienia dziecka czas ciągłej pracy wynosi ponad 4 godziny dziennie, przysługuje jej prawo korzystania z jednej godziny przerwy wliczanej do czasu pracy.</u> + <u xml:id="u-51.8" who="#PoselChmuraAlicja">To, na co czekała nauczycielka-matka i jej dziecko, zostało urzeczywistnione — za co w imieniu nauczycielek składam podziękowanie. Stworzenie sprzyjających warunków pozwoli matce-nauczycielce lepiej pracować — jej własne dziecko nie stanie się przeszkodą w jej pracy.</u> + <u xml:id="u-51.9" who="#PoselChmuraAlicja">Doniosłe znaczenie dla nas ma również art. 33, który reguluje przeniesienia nauczycieli. A przypatrzmy się sprawie, jak ona wyglądała w ciągu ostatnich 4 lat.</u> + <u xml:id="u-51.10" who="#PoselChmuraAlicja">W — „Życiu Partii” umieszczony był artykuł Ministra Oświaty, z którego jedno zdanie pozwolę sobie zacytować: — „W ciągu ostatnich 4 lat zostało przeniesionych 118 tyls. nauczycieli”. Jak to wyglądało w praktyce? Przypuśćmy, że na około 137 tys. nauczycieli szkół ogólnokształcących musiał być przeniesiony prawie każdy nauczyciel, a jeśli był taki, którego nie przeniesiono — no to jeden nauczyciel zmieniał miejsce pracy 2 do 3 razy, co nie wpływało dodatnio na pracę, Jednym słowem nauczyciel był piłką w ręku władz, którą się rzucało w dowolną stronę.</u> + <u xml:id="u-51.11" who="#PoselChmuraAlicja">Następna sprawa, którą chciałam poruszyć, a którą poruszyli już moi przedmówcy, to sytuacja mieszkaniowa nauczycielstwa.</u> + <u xml:id="u-51.12" who="#PoselChmuraAlicja">Zdajemy sobie doskonale sprawę, że głód mieszkaniowy nie jest i nie będzie nawet w planie 5-letnim zaspokojony, bo jeżeli weźmiemy pod uwagę tylko woj. stalinogrodzkie, to tam brakuje 500 tys. izb — nie jesteśmy bynajmniej egoistami, byśmy widzieli tylko siebie, byśmy żądali jakichś luksusowych mieszkań — prosimy jednak, by w puli rozdzielczej pomyślano i o nas. Jesteśmy przecież też budowniczymi Polski Socjalistycznej, jesteśmy budowniczymi charakterów, umysłów człowieka — największego skarbu naszego ustroju.</u> + <u xml:id="u-51.13" who="#PoselChmuraAlicja">Wprawdzie nasza praca nie jest mierzona tonami węgla i stali, lecz jesteśmy pośrednikami w wykonaniu planów.</u> + <u xml:id="u-51.14" who="#PoselChmuraAlicja">Obywatele Posłowie, każdy z nas siedzący tu na tej sali nosi głęboko w sercu przeżycia lat szkolnych. Ileż to zawdzięczamy swoim nauczycielom i wychowawcom; to że tu dziś siedzimy na tej sali — ich to jest też zasługą, gdyż oni wyrobili w nas głęboki patriotyzm, szczere umiłowanie Ojczyzny i to pozwoliło nam przetrwać ciężkie lata niewoli, okupacji, obozy.</u> + <u xml:id="u-51.15" who="#PoselChmuraAlicja">Prócz pracy wychowawczej, która jest podstawowym i najważniejszym naszym zadaniem, nie uchylamy się od żadnej pracy społecznej — jesteśmy wszystkim, czym trzeba żebyśmy byli w danej chwili, zresztą sprawy te znane są obywatelom posłom z ich środowiska, z prac w komitetach rodzicielskich, rad narodowych, z prasy, z audycji radiowych. Ale w iluż to wypadkach, gdy nauczyciel wraca z akcji odszczurzania, spisu inwentarza, lub też, jak to miało miejsce w kilku wypadkach, z odrobionego szarwarku — bo i takie prace niesłusznie przydziela się nauczycielom — ten zmęczony nauczyciel nie ma gdzie wypocząć, nie ma gdzie przygotować się do lekcji, bo nie ma mieszkania — często strych, sala szkolna, na szczęście wolna w nocy, jest jego dachem nad głową.</u> + <u xml:id="u-51.16" who="#PoselChmuraAlicja">Wprawdzie okólnik nr 9 Szefa Urzędu Rady Ministrów mówi o przekazywaniu mieszkań po nauczycielu — nauczycielowi, jak również zarządzenia Ministra Gospodarki Komunalnej mówią o przydziale mieszkań z nowego budownictwa, lecz niestety w wielu urzędach kwaterunkowych jest jeszcze wielu bezdusznych biurokratów, którzy składają zarządzenia do swego archiwum, by nabrały mocy, a nauczyciel beznadziejnie pisze wnioski, przyczyniając się tym samym do wykonania planu przy zbiórce makulatury.</u> + <u xml:id="u-51.17" who="#PoselChmuraAlicja">Nierzadkie są wypadki, że kierownicy wydziałów oświaty, gdy chodzi o problemy mieszkaniowe nauczycieli, pozbywają się ich mówiąc: idźcie do Związku, niech on wam da mieszkanie. Znamy funkcję Związku, ale chcemy, aby administracja szkolna była nie tylko czynnikiem oceniającym pracę nauczyciela, ale też była opiekunem i pomocnikiem nauczyciela w trudnych sprawach bytowych.</u> + <u xml:id="u-51.18" who="#PoselChmuraAlicja">Wiemy, że uchwała Rządu z dnia 20.X.1952 r. w art. 2 określa, że jednocześnie z budową szkół należy budować mieszkania dla nauczycieli. Owszem, robi się to, ale w szkole, w której proponuje się zatrudnić 12—15 nauczycieli, buduje się jedno mieszkanie dla dyrektora szkoły, a drugie dla woźnego.</u> + <u xml:id="u-51.19" who="#PoselChmuraAlicja">Zapytuję Ministra Oświaty, czy i w jaki sposób zamierza realizować słuszną, a tak potrzebną nauczycielom intencje tejże uchwały?</u> + <u xml:id="u-51.20" who="#PoselChmuraAlicja">Należałoby, by Ministerstwo Oświaty konsekwentnie przystąpiło do pełnej realizacji tej uchwały.</u> + <u xml:id="u-51.21" who="#PoselChmuraAlicja">Według danych z miesiąca stycznia 1956 r. brak było w skali krajowej 27.166 izb, nie uwzględniając w tym potrzeb pracowników naukowych szkół wyższych oraz nauczycieli szkół resortowych. Trudna niezwykle sytuacja mieszkaniowa nauczycieli; jeszcze zarysowuj e się w perspektywie planu 5-letniego. Znaczny wzrost dzieci i młodzieży w tych szkołach w tym okresie spowoduje poważny wzrost liczby etatów nauczycielskich. W resorcie Ministerstwa Oświaty przy utrzymaniu wymiaru godzin nauczycielskich w klasach od I do VII w ilości 30 godzin tygodniowo przewiduje się przyrost około 45 tys. etatów, przy zabezpieczeniu tylko po jednej izbie dla nowego nauczyciela. Te nowe potrzeby wyniosą 45 tys. izb, czyli w planie 5-letnim brak wynosi izb 72.166. Projektowany przydział izb przez PKPG w budownictwie ZOR na rok 1956 wynosi około 620 izb.</u> + <u xml:id="u-51.22" who="#PoselChmuraAlicja">Art. 25 nowej ustawy mówi o zabezpieczeniu mieszkań dla nauczycieli zatrudnionych na terenach do 2 tys. mieszkańców, natomiast pomija wszystkich nauczycieli na terenach powyżej 2 tys. mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-51.23" who="#PoselChmuraAlicja">W imię hasła łódzkiej audycji radiowej — „Nauczyciel to też człowiek” zwracam się z prośbą do Prezydium Rządu w imieniu nauczycieli szkół wszystkich resortów, by władze terenowe respektowały wydane zarządzenia i okólniki oraz by przydział izb z budownictwa ZOR w roku 1956 został podniesiony przynajmniej do poziomu z roku 1955, tzn. o 50%.</u> + <u xml:id="u-51.24" who="#PoselChmuraAlicja">Piękne hasła ilustrują nasz zawód: — „Nauczyciel to wychowawca młodego pokolenia”, — „Nauczyciel to rzeźbiarz serc ludzkich”, wreszcie — „Nie ma piękniejszego zawodu ponad zawód nauczyciela”. W myśl tych haseł pracujemy i realizujemy je, ale przecież ustrój socjalistyczny, który budujemy, mówi — „za równą pracę — równa płaca”.</u> + <u xml:id="u-51.25" who="#PoselChmuraAlicja">Jak sprawa ta wygląda w naszym zawodzie, dlaczego nasz zawód cechuje tak wielka płynność kadr, dlaczego wielu młodych nauczycieli po odrobieniu nakazu pracy, tj. po 3 latach ucieka z zawodu? — System płac w szkolnictwie ogólnokształcącym kształtuje się w następujący sposób i obejmuje 4 grupy uposażenia, mianowicie: nauczyciel początkujący, posiadający średnie wykształcenie, ma 660 zł, po 3 latach — 720 zł, po 9 latach — 830 zł i wreszcie po 15 latach awans jego się kończy — co uważamy za bardzo krzywdzące — i otrzymuje najwyższą grupę, tj. 900 zł. Nauczyciel posiadający Wyższy Kurs Nauczycielski lub Studium Nauczycielskie ma 970 zł, a mający wyższe wykształcenie — 1.100 zł.</u> + <u xml:id="u-51.26" who="#PoselChmuraAlicja">A jak kształtują się godziny nadliczbowe? W najniższej grupie otrzymuje się 22 zł za godzinę w stosunku miesięcznym, czyli za faktycznie przepracowaną godzinę 5 zł 50 gr, w najwyższej zaś grupie — 12 zł 50 gr.</u> + <u xml:id="u-51.27" who="#PoselChmuraAlicja">Jak społeczeństwo określa pozycję społeczną nauczyciela, niech świadczy o tym poniższy przykład.</u> + <u xml:id="u-51.28" who="#PoselChmuraAlicja">W czasie przeprowadzania rekrutacji absolwentów klas VII do różnego typu szkół u nas na Śląsku, gdy mówimy o liceum pedagogicznym — o pięknym i zaszczytnym zawodzie nauczyciela, młodzież wybucha śmiechem mówiąc, że — „nie opłaca się być nauczycielem, bo on musi dużo pracować, a mało mu płacą”. W efekcie przeważnie najsłabszy element z konieczności obiera sobie zawód nauczycielski — a przecież młode kształcące się kadry nauczycielskie powinny stanowić element najzdolniejszy, najwartościowszy.</u> + <u xml:id="u-51.29" who="#PoselChmuraAlicja">Drugi przykład. Mój kolega, kierownik wzywa ojca i pyta, czemu nie posyła dzieci do szkoły. Ten na pytanie nie odpowiada, tylko pyta: — „Ile obywatelu kierowniku zarabiacie? — 900 zł plus 120 dodatek kierowniczy, razem 1.020 zł. — To po co się pan uczył? Ja skończyłem klasę V i zarabiam jako murarz przeszło 2.000 zł, po co ja mam dzieci zmuszać do nauki? Chłopak skończył 7 klas, poślę go do jakiejś szkoły zawodowej, a potem mając lat 18 będzie zarabiał do 1.200 zł miesięcznie, a pan po 36 latach pracy zarabia 1.020 zł.” Pierwszy Sekretarz KC PZPR tow. Ochab w swym przemówieniu na konferencji aktywu warszawskiego mówił o poprawie bytu materialnego nauczycieli. Minister Oświaty ob. Jarosiński wspominał o obniżce godzin pracy, czyli o podwyższeniu płac przez dorabianie sobie godzinami nadliczbowymi. Ta podwyżka wydaje mi się zbyt problematyczna, gdyż niewielkie i nie wszystkim przyniesie korzyści.</u> + <u xml:id="u-51.30" who="#PoselChmuraAlicja">Wysoka Izbo! W tej chwili jestem wyrazicielką opinii całej rzeszy nauczycielskiej, która domaga się i obniżki godzin pracy w szkole, i korzystniejszej zmiany płac.</u> + <u xml:id="u-51.31" who="#PoselChmuraAlicja">My nauczyciele zdajemy sobie sprawę, że państwo nasze w swym rozwoju dziejowym przechodziło stale gehenny, że dziś musimy odrabiać czasy rozbiorów, czasy rządów obszarniczo-kapitalistycznych, wojny — że dziś od nowa budujemy gmach naszej ojczyzny. Ale wśród tych budowniczych był, jest i będzie nauczyciel, kształtujący nowego człowieka, budowniczego socjalizmu, który po nas będzie nadal budował Polskę Socjalistyczną. Nie należy więc i o nim zapominać.</u> + <u xml:id="u-51.32" who="#PoselChmuraAlicja">W imieniu wszystkich koleżanek i kolegów zapewniam Wysoką Izbę, że mimo wszelkich trudności będziemy nadal budowali gmach naszej socjalistycznej ojczyzny, której przewodzi klasa robotnicza i jej czołowa siła — Polska Zjednoczona Partia Robotnicza.</u> + <u xml:id="u-51.33" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-52"> + <u xml:id="u-52.0" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj zielonogórskiego Stanisławowi Kaliszewskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-53"> + <u xml:id="u-53.0" who="#PoselKaliszewskiStanislaw">Obywatele Posłowie! To, co powierzamy pieczy ludzi pracujących w zawodzie nauczycielskim, stanowi najbardziej umiłowaną i cenną pozycję narodu — naszą młodzież. Czyż już to samo nie wskazuje na wagę zadań nauczycielstwa, nie podkreśla jego doniosłej roli?</u> + <u xml:id="u-53.1" who="#PoselKaliszewskiStanislaw">Z pracą nauczyciela wiążemy w naszym ustroju największe nadzieje. Pracę tę otaczamy wszyscy wielkim szacunkiem, darzymy gorącą troską i sympatią. Wiemy, że wymaga ona wiele wiedzy, troskliwości, subtelności, gorącego umiłowania młodzieży.</u> + <u xml:id="u-53.2" who="#PoselKaliszewskiStanislaw">Ileż pięknych i bohaterskich kart historii postępowych ruchów w naszej ojczyźnie zapisało polskie nauczycielstwo.</u> + <u xml:id="u-53.3" who="#PoselKaliszewskiStanislaw">W latach rewolucji 1905 r. porwane do walki przykładem klasy robotniczej wyróżniło się nauczycielstwo swoją postawą społeczną, świadczącą o serdecznej więzi z ludem pracującym. Następujące potem 50-lecie obfituje w wiele wydarzeń, którymi postępowe grupy naszego nauczycielstwa udowodniły, że potrafią dotrzymać wiernie kroku walce o postęp, walce z caratem, walce z uciskiem faszystowskich rządów sanacyjnych, walce z hitlerowskim najeźdźcą. W okresie hitlerowskiej okupacji nauczycielstwo podjęło żarliwy i bohaterski trud tajnego nauczania, które zapisało niejedną z najpiękniejszych kart poświęcenia i ofiarności przypłaconych życiem niejednego uczestnika. Gdy nadeszły dni wyzwolenia, gdy na umęczonej naszej ziemi trwała jeszcze walka z okupantem, z bandami, z wstecznictwem, nauczyciel stanął z całym oddaniem do swej pracy nad wychowaniem nowego pokolenia Polski Ludowej. Pokonywał wtedy dziesiątki braków i niedostatków. I chociaż w pierwszych latach wroga działalność niedobitków minionego ustroju usiłowała siać zamęt w szeregach nauczycielskich!, osłabiać ich zapał i energię, podstawowa masa nauczycielstwa, olbrzymia jego większość poświęciła bez reszty swe siły pracy nad budowaniem zrębów nowego ustroju.</u> + <u xml:id="u-53.4" who="#PoselKaliszewskiStanislaw">Historyczne przemiany, które dokonały się w naszym kraju, szerokie perspektywy rozwoju szkolnictwa, waga, jaką przywiązuje nasz ustrój do oświaty, zmieniły zasadniczo pozycję społeczną i rolę nauczyciela polskiego. Do bezpowrotnej przeszłości należy też nadprodukcja tego zawodu — ten jakże smutny objaw staczania się naszego kraju na dno zacofania w latach międzywojennych. Oto dla przypomnienia: w 1938 r., gdy wszystkie zakłady kształcenia nauczycieli dały 961 absolwentów, tylko 20% z nich mogło przystąpić do pracy. A jednocześnie ileż dzieci pozostawało poza szkołą.</u> + <u xml:id="u-53.5" who="#PoselKaliszewskiStanislaw">Czy znaczy to, że u nas, dzisiaj, nie ma już żadnych nierozwiązanych problemów trapiących nauczycielstwo i utrudniających mu pracę? Oczywiście, że tak nie jest. Tych problemów trudnych i wymagających rozwiązania jest jeszcze niemało i wiele z nich było przed chwilą przedmiotem gorącej krytyki z tej trybuny.</u> + <u xml:id="u-53.6" who="#PoselKaliszewskiStanislaw">Tak jest — nauczyciel należy jeszcze u nas do najniżej płatnych pracowników. Tysiące nauczycieli mają bardzo trudne warunki mieszkaniowe oraz niełatwe warunki pracy w szkole. Na pewno też nie zdołalibyśmy tu wymienić wszystkich trudności w pracy i życiu nauczyciela. Nie można jednak — wydaje mi się — by wymienione tu słusznie z tej trybuny braki przysłaniały nam zasadniczą prawdę, iż rola i znaczenie społeczne nauczyciela w naszym kraju, naszym ustroju, jak nigdy dotąd wzrosły. To jest chyba bezsporne.</u> + <u xml:id="u-53.7" who="#PoselKaliszewskiStanislaw">Ustawa o prawach i obowiązkach nauczycieli, którą rozważamy, wyrosła z tego klimatu — wzrostu roli i znaczenia nauczyciela. Może ona być uważana za wyraz uznania władzy ludowej dla wychowawców naszego młodego pokolenia. Nad jej projektem — jak wiemy — toczyła się ożywiona i nie pozbawiona namiętnych sporów i nieporozumień co do słuszności postanowień dyskusja w środowisku nauczycielskim. W przedstawionym nam projekcie tekstu starano się uwzględnić w jak najszerszym zakresie wszystkie zgłoszone poprawki.</u> + <u xml:id="u-53.8" who="#PoselKaliszewskiStanislaw">Ustawa nie przynosi jeszcze — i to trzeba sobie otwarcie powiedzieć — tego wszystkiego, co chciałaby władza ludowa zapewnić nauczycielowi stosownie do jego roli. Ale ustawa ta daje wszystko, co w tej chwili nasze państwo jest w stanie nauczycielowi zapewnić. I tak trzeba na nią patrzeć. Zestawienie tej ustawy z obowiązującą dotychczas ustawą z 1926 r., porównanie przepisów tej i tamtej ustawy daje dopiero obraz korzystnych zmian dla nauczyciela, które wnosi nasza ustawa.</u> + <u xml:id="u-53.9" who="#PoselKaliszewskiStanislaw">Na plenum Zarządu Głównego ZZNP wielu mówców podkreślało fakt, iż postulaty nauczycieli w nowym projekcie pragmatyki zostały w znacznym stopniu uwzględnione. Wydaje się słuszne, by sprawy szczegółowe, które były poruszane w toku dyskusji i które nie mogły wejść do nowego projektu ustawy — wykorzystać możliwie jak najpełniej przy opracowaniu rozporządzeń wykonawczych.</u> + <u xml:id="u-53.10" who="#PoselKaliszewskiStanislaw">Posłowie Stronnictwa Demokratycznego, skupiającego w swych szeregach znaczną liczbę postępowego i ofiarnego nauczycielstwa, dopatrują się w projekcie ustawy wyrazu dążeń do podniesienia na wyższy poziom pracy szkoły oraz nauczyciela. Ustanowienie tytułu honorowego — „Zasłużony Nauczyciel” oraz medalu Komisji Edukacji Narodowej przyczyni się do utwierdzenia i wyższego jeszcze podniesienia w naszym społeczeństwie zaszczytnej pozycji nauczyciela.</u> + <u xml:id="u-53.11" who="#PoselKaliszewskiStanislaw">Sądzimy, że uchwalenie ustawy dopomoże nauczycielowi w jego pięknej, szlachetnej, umiłowanej przez nas wszystkich pracy. Sądzimy z pełną wiarą, że przyczyni się do tego, że praca ta będzie jeszcze owocniejsza dla naszego narodu, jeszcze pożyteczniejsza dla naszej ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-53.12" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-54"> + <u xml:id="u-54.0" who="#Marszalek">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-54.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-54.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o prawach i obowiązkach nauczycieli w całości wraz z poprawkami Komisji Oświaty, Nauki i Kultury oraz poprawkami posła sprawozdawcy — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-54.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-54.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-54.5" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-54.6" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm jednomyślnie uchwalił ustawę o prawach i obowiązkach nauczycieli.</u> + <u xml:id="u-54.7" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-54.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Oświaty, Nauki i Kultury o projekcie uchwały o wykonaniu uchwały Krajowej Rady Narodowej w sprawie Wydania Narodowego dzieł Adama Mickiewicza.</u> + <u xml:id="u-54.9" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Kazimierz Wyka.</u> + </div> + <div xml:id="div-55"> + <u xml:id="u-55.0" who="#PoselWykaKazimierz">Wysoki Sejmie! Przypadł mi obowiązek złożenia sprawozdania Komisji Oświaty, Nauki i Kultury o projekcie uchwały dotyczącej wykonania uchwały Krajowej Rady Narodowej w sprawie Wydania Narodowego dzieł Adama Mickiewicza.</u> + <u xml:id="u-55.1" who="#PoselWykaKazimierz">Niechaj mi będzie wolno na wstępie krótko przypomnieć, w jakich okolicznościach Krajowa Rada Narodowa podjęła tę uchwałę.</u> + <u xml:id="u-55.2" who="#PoselWykaKazimierz">Przed 11 prawie laty, 5 maja 1945 r., kiedy na ziemiach naszych trwały jeszcze ostatnie walki z hitlerowskim najeźdźcą, Krajowa Rada Narodowa na wniosek przedstawiony i referowany przez posła Wendego podjęła uchwałę o Wydaniu Narodowym dzieł Mickiewicza, ażeby — zacytuję z uzasadnienia tej uchwały — — „dostarczyć najszerszym kręgom społeczeństwa autentycznych tekstów poety we wzorowym opracowaniu krytycznym i typograficznym”.</u> + <u xml:id="u-55.3" who="#PoselWykaKazimierz">Dziś mam zaszczyt zawiadomić Wysoką Izbę, że w dniu 16 lutego br. uchwała ta dzięki zbiorowemu wysiłkowi Komitetu Redakcyjnego oraz bezpośredniego aparatu wykonawczego — pracowników Drukarni Narodowej w Krakowie została całkowicie wykonana. Jest to pierwsze pełne wydanie dzieł naszego wieszcza, obejmujące całość spuścizny Adama Mickiewicza i całość tę komentujące.</u> + <u xml:id="u-55.4" who="#PoselWykaKazimierz">Chcę tutaj przypomnieć dalej, że w Polsce sanacyjnej pomimo uchwały Sejmu Ustawodawczego z roku 1920 nie zdołano w ciągu 20 lat urzeczywistnić tej uchwały, uchwały, jaką w Polsce Ludowej zrealizowaliśmy w przeciągu niespełna 11 lat. Do roku 1939 ukazało się zaledwie 5 tomów dzieł poety.</u> + <u xml:id="u-55.5" who="#PoselWykaKazimierz">Wydanie Narodowe obejmujące 16 tomów ukazało się w nakładzie 125 tys. egzemplarzy. Była to wszakże ilość zbyt mała w stosunku do zapotrzebowania społeczeństwa, wobec czego w roku jubileuszowym, w roku 1955, zgodnie z uchwałą Ogólnopolskiego Komitetu Obchodu Roku Mickiewiczowskiego przystąpiono do drugiego wydawnictwa dzieł poety opartego na Wydaniu Narodowym. To drugie wydanie, zwane powszechnie Wydaniem Jubileuszowym, ukazało się w wyjątkowo krótkim czasie 13 miesięcy dzięki wysiłkowi Komitetu Redakcyjnego pod przewodnictwem prof. Juliana Krzyżanowskiego, dzięki firmie wydawniczej — „Czytelnik” i pracownikom drukarni Domu Słowa Polskiego w Warszawie, w nakładzie 35 tys. egzemplarzy dla każdego z 16 tomów. Łącznie obydwa te wydania — i narodowe i jubileuszowe — objęły 685 tys. egzemplarzy, co stanowić może słuszny przedmiot naszej dumy.</u> + <u xml:id="u-55.6" who="#PoselWykaKazimierz">Czy oznacza to, że w obecnej chwili każdy nabywca i w każdej księgarni w Polsce otrzyma pełne wydanie dzieł Mickiewicza? Nie oznacza.</u> + <u xml:id="u-55.7" who="#PoselWykaKazimierz">Popyt na dzieła Mickiewicza jest tak nieustanny i tak ogromny, że już obydwa te wydania są dzisiaj w zasadzie rozsprzedane i że zachodzi konieczność dalszego ich wznawiania. Gdyby istniało dziś w Polsce wydawnictwo poświęcone jedynie wszelkiego rodzaju wydaniom — i naukowym, i popularnym dzieł Mickiewicza, wydawnictwo to miałoby zapewnioną pełną swoją produkcję edytorską.</u> + <u xml:id="u-55.8" who="#PoselWykaKazimierz">Czy oznacza to dalej, że te dwa wydania były doskonałe pod każdym względem, jeżeli chodzi szczególnie o ścisłość aparatu naukowego? Także to nie oznacza. Jeszcze stoi przed nauką polską zadanie prawdziwie krytycznego, prawdziwie doskonałego od strony filologicznej wydania dzieł poety — i przygotowania w tym kierunku zostały już w Polskiej Akademii Nauk wszczęte. Znaczenie tych obydwóch wydań polega bowiem na tym, że w ciągu 100 lat od śmierci poety upłynionych są to dwa, jedyne, pełne rzeczywiście, obejmujące całość dorobku Mickiewicza, i w Polsce Ludowej dopiero zrealizowane wydania dzieł poety.</u> + <u xml:id="u-55.9" who="#PoselWykaKazimierz">Wysoka Izbo! Jak już wspomniałem Wydanie Jubileuszowe ukazało się dla uczczenia setnej rocznicy śmierci największego naszego po°- ty narodowego, rocznicy, która i w kraju i za granicą obchodzona była ze szczególnym pietyzmem.</u> + <u xml:id="u-55.10" who="#PoselWykaKazimierz">Dlatego niechaj mi wolno będzie chociaż pobieżnie przedstawić przebieg Roku Mickiewiczowskiego, będącego tak wielkim i niezwykłym wydarzeniem w naszym życiu kulturalnym.</u> + <u xml:id="u-55.11" who="#PoselWykaKazimierz">Światowa Rada Pokoju w dniu 23 listopada 1954 r. na obradach w Sztokholmie wezwała do uczczenia setnej rocznicy śmierci Adama Mickiewicza. Na apel ten odpowiedziała cała niemal ludzkość. W 35 krajach odbyły się też uroczystości związane z obchodem tej rocznicy.</u> + <u xml:id="u-55.12" who="#PoselWykaKazimierz">Dziś, kiedy zamykamy uroczystości mickiewiczowskie, możemy śmiało stwierdzić, że przebieg ich pod względem swej treści a rozmiarów przekroczył nasze oczekiwania.</u> + <u xml:id="u-55.13" who="#PoselWykaKazimierz">Z wyrazami hołdu dla Adama Mickiewicza pośpieszyła również UNESCO — Organizacja Narodów Zjednoczonych dla Spraw Wychowania, Nauki i Kultury realizując w listopadzie 1955 r. podjętą w Montevideo w roku 1854 uchwałę w sprawie wydania księgi UNESCO poświęconej Adamowi Mickiewiczowi. W Księdze tej wydanej w dwóch wariantach — w wariancie francuskim i w wariancie angielskim — zamieszczone zostały liczne artykuły i wypowiedzi o Mickiewiczu pióra wybitnych naukowców, literatów i slawistów wielu krajów, a także i polskich mickiewiczologów. Miałem możność jako współredaktor ze strony Polski tej Księgi współpracować z aparatem wykonawczym UNESCO w Paryżu przy jej redagowaniu. I chciałbym stwierdzić z trybuny sejmowej, że przy współpracy tej spotkaliśmy się z jak najdalej posuniętym zrozumieniem, z jak najdalej posuniętą lojalnością aparatu wykonawczego UNESCO, a szczególnie naszych francuskich przyjaciół pracujących w tym aparacie.</u> + <u xml:id="u-55.14" who="#PoselWykaKazimierz">Rada Wykonawcza UNESCO uczciła ponadto pamięć Mickiewicza w wigilię setnej rocznicy śmierci poety na specjalnym posiedzeniu w Paryżu. Także i Organizacja Narodów Zjednoczonych złożyła hołd naszemu wielkiemu rodakowi organizując w Nowym Jorku w sali posiedzeń plenarnych Zgromadzenia Ogólnego wieczór mickiewiczowski, na którym przemawiał sekretarz generalny ONZ Dag Hammarskjoeld.</u> + <u xml:id="u-55.15" who="#PoselWykaKazimierz">Uroczystości mickiewiczowskie za granicą miały najrozmaitsze formy, a ich ilość i różnorodność przekonały nas, że dzieła Mickiewicza naprawdę żyją na całym świecie. Były one organizowane w Związku Radzieckim, w krajach demokracji ludowej — wespół z komitetami obrońców pokoju, łącznie z krajowymi związkami pisarzy. Miały szczególnie uroczysty i bogaty przebieg w Republikach Związkowych: Litewskiej i Białoruskiej oraz w takich krajach, jak Francja, Włochy i Turcja.</u> + <u xml:id="u-55.16" who="#PoselWykaKazimierz">Ukazały się w ciągu tego roku liczne i nieprzewidziane nieraz zupełnie przez nas przekłady dzieł Mickiewicza na języki obce. Chciałbym tu jeden bodaj przekład przytoczyć, przekłady bowiem dzieł Mickiewicza na języki europejskie nie są niczym nowym, jakkolwiek wiele cennych tu pozycji przybyło. Ale w ciągu Roku Mickiewiczowskiego udało się nawet dotrzeć i odkryć — że tak powiem — japońskiego tłumacza dzieł Mickiewicza, który bezpośrednio z języka polskiego — ma bowiem tak dobrze opanowany język polski — a nie za pośrednictwem przekładów obcojęzycznych, dokonał przekładu większości dzieł naszego poety. Jest to dziennikarz japoński bawiący obecnie w naszym kraju Kim Zo-Assali.</u> + <u xml:id="u-55.17" who="#PoselWykaKazimierz">Świadectwem też tego szerokiego międzynarodowego aspektu Roku Mickiewiczowskiego była odbyta w ubiegłym tygodniu, kończąca łańcuch manifestacji naukowych — ściśle naukowych — Roku Mickiewiczowskiego, Międzynarodowa Konferencja Mickiewiczowska Polskiej Akademii Nauk, konferencja, która zgromadziła ponad 40 uczonych z 18 krajów europejskich i pozaeuropejskich i przyniosła bogaty i oczekujący publikacji plon naukowy.</u> + <u xml:id="u-55.18" who="#PoselWykaKazimierz">Tyle, jeżeli chodzi o międzynarodowy wymiar Roku Mickiewiczowskiego.</u> + <u xml:id="u-55.19" who="#PoselWykaKazimierz">Jeżeli chodzi o nasz kraj, rozpoczęciem Roku w naszym kraju było inauguracyjne posiedzenie Ogólnopolskiego Komitetu Obchodu Roku Mickiewiczowskiego, na którego czele stał Przewodniczący Rady Państwa obywatel Aleksander Zawadzki, które odbyło się w dniu 21 lutego ub. r. W skład Ogólnopolskiego Komitetu Roku Mickiewiczowskiego weszli wybitni przedstawiciele świata kulturalnego, przodownicy pracy, przedstawiciele Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Narodowego, organizacji społecznych itd. Odpowiednikiem Ogólnopolskiego Komitetu Obchodu Roku Mickiewiczowskiego w kraju były wojewódzkie, miejskie i powiatowe komitety, które koordynowały pracę na swoim terenie.</u> + <u xml:id="u-55.20" who="#PoselWykaKazimierz">Szczególnie wiele wysiłku i cennej inicjatywy przejawiły wojewódzkie komitety w Krakowie, Poznaniu, Warszawie, Gdańsku i Koszalinie. Jeden przykład — Powiatowy Komitet Obchodu Roku Mickiewiczowskiego w pow. chrzanowskim woj. krakowskiego na niewielkim terenie swojego powiatu w okresie Roku Mickiewiczowskiego zorganizował 3 miejskie akademie, 78 wieczornic, osiemdziesiąt kilka pogadanek o twórczości poety, kilkadziesiąt wystaw mickiewiczowskich na wsi i w mieście.</u> + <u xml:id="u-55.21" who="#PoselWykaKazimierz">Centralne uroczystości mickiewiczowskie — jak pamiętamy wszyscy — odbyły się pod koniec listopada ubiegłego roku, łącząc się z odsłonięciem zburzonego przez hitlerowców pomnika Adama Mickiewicza w Krakowie. Wśród uroczystości tych imprezą bodaj najbardziej niezapomnianą, która utrwaliła się w pamięci jej świadków i uczestników, był hołd poetów zagranicznych złożony pamięci Mickiewicza, poetów 33 krajów, którzy na estradzie w Filharmonii , Narodowej w Warszawie recytowali bądź fragmenty przekładów dzieł Mickiewicza, bądź własne swoje utwory poświęcone pamięci poety.</u> + <u xml:id="u-55.22" who="#PoselWykaKazimierz">Również wzmożenia doznała w Roku Mickiewiczowskim praca naukowców, która wyraziła się w kilku kolejnych sesjach Polskiej Akademii Nauk, w podjęciu realizacji pomnikowego naukowego wydawnictwa, a mianowicie pełnego słownika poezji i prozy Adama Mickiewicza, słownika będącego podstawą wszelkich badań naukowych, stylistycznych, wersyfikacyjnych nad twórczością naszego największego poety narodowego.</u> + <u xml:id="u-55.23" who="#PoselWykaKazimierz">Nie chciałbym zbyt długo wyliczać tego, co instytucje rozpowszechnienia kultury i oświaty, tego co Polskie Radio, tego co Towarzystwo Wiedzy Powszechnej, tego co związki zawodowe uczyniły dla znajomości poety w Roku Mickiewiczowskim.</u> + <u xml:id="u-55.24" who="#PoselWykaKazimierz">Do jednego faktu chciałbym się wszakże odwołać. Mianowicie do tego, jak nieocenioną wprost pomoc oddali w przebiegu Roku pracownicy bibliotek powszechnych. Nie było w Polsce — można to śmiało powiedzieć — biblioteki, która by przez urządzenie wystawy w bibliotece gromadzkiej czy wielkomiejskiej, zorganizowanie głośnego czytania czy recytacji dzieł poety, wszelkiego rodzaju konkursów związanych z jego imieniem nie przyczyniła się do uczczenia Roku Mickiewiczowskiego. Należy jak najmocniej podkreślić, że właśnie dzięki wszelkiemu wysiłkowi i prawdziwie patriotycznemu podejściu do tych spraw przez wielkie rzesze pracowników bibliotek powszechnych Rok Mickiewiczowski nieraz w najbardziej odległym i zapadłym terenie przebiegał bogato i ciekawie.</u> + <u xml:id="u-55.25" who="#PoselWykaKazimierz">Równie szerokim echem odbił się Rok Mickiewiczowski w teatrach, gdzie po wieloletniej przerwie ujrzeliśmy na scenie Teatru Polskiego w Warszawie — „Dziady” Adama Mickiewicza, gdzie coraz szerzej wraca na scenę naszych teatrów wielki repertuar romantyczny, zarówno polski jak i wielki repertuar romantyczny europejski.</u> + <u xml:id="u-55.26" who="#PoselWykaKazimierz">W tym ogólnym obrazie, niestety, nie zdobyła się odpowiedzialna za to instytucja, a mianowicie Film Polski, na odpowiednie uwzględnienie Roku Mickiewiczowskiego w programie swych prac. Z wyjątkiem trzech kronik filmowych mimo apelów egzekutywy Roku Mickiewiczowskiego i społeczeństwa nie przystąpiono do realizacji ani filmu oświatowego, ani dokumentalnego, ani fabularnego. Nie stało się to, mimo że dzisiaj, w granicach obecnej naszej ojczyzny, mamy naprawdę pełne warunki terytorialne do zrealizowania łatwo dającego się wyobrazić wspaniałego filmu historycznego o Konradzie Wallenrodzie — na tych ziemiach i na tych terenach, które poemat Mickiewicza obejmuje.</u> + <u xml:id="u-55.27" who="#PoselWykaKazimierz">Tak w największym skrócie, wyrywkowo, przedstawia się dorobek Roku Mickiewiczowskiego.</u> + <u xml:id="u-55.28" who="#PoselWykaKazimierz">Wysoka Izbo! Podsumowując ten dorobek Roku Mickiewiczowskiego, dobiegającego obecnie końca, możemy bez przesady stwierdzić, że wzięły w nim udział wszystkie organizacje masowe, polityczne, społeczne i kulturalne, że wzięło w nim udział całe nasze społeczeństwo. Dzięki wykonaniu uchwały Krajowej Rady Narodowej z 1945 r. na pewno nie ma w Polsce człowieka, do którego w sposób bezpośredni czy pośredni, dzięki zrealizowaniu programu Roku Mickiewiczowskiego, nie dotarliśmy z żywym czy drukowanym słowem Mickiewicza — i wydaje mi się, że w tym właśnie leży największa zdobycz Roku Mickiewiczowskiego w Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-55.29" who="#PoselWykaKazimierz">Przechodzę na zakończenie do tekstu proponowanego projektu uchwały, który odczytam i o którego przyjęcie przez Wysoki Sejm w imieniu Komisji Oświaty, Nauki i Kultury wnoszę.</u> + <u xml:id="u-55.30" who="#PoselWykaKazimierz">„W dniu 5 maja 1945 r., kiedy trwały jeszcze walki z najeźdźcą hitlerowskim, Krajowa Rada Narodowa na swej VII sesji podjęła uchwalę następującej treści:</u> + <u xml:id="u-55.31" who="#PoselWykaKazimierz">„Krajowa Rada Narodowa, przejmując nie zrealizowaną inicjatywę Sejmu Ustawodawczego z 1920 roku w sprawie zbiorowego wydania dzieł Adama Mickiewicza, w pełni doceniając wielką rolę twórczej myśli wielkiego poety polskiego i słowiańskiego dla kultury narodowej w Odrodzonej Polsce postanawia pod Wysokim Protektoratem Prezydenta Krajowej Rady Narodowej Bolesława Bieruta zrealizować to pomnikowe wydawnictwo pod nazwą Wydanie Narodowe Dzieł Adama Mickiewicza, aby dostarczyć całemu społeczeństwu autentycznych tekstów poety we wzorowym opracowaniu krytycznym i typograficznym.” Realizację powyższej Uchwały zlecono Ministrowi Kultury i Sztuki, który powołał z kolei Komitet Redakcyjny w składzie: Leon Płoszewski — redaktor naczelny oraz: Wacław Borowy, Julian Krzyżanowski, Stanisław Pigoń, Leonard Podhorski-Okołów, Juljusz Kleiner, Wacław Kubacki, Henryk Wolpe, Stefan Żółkiewski, Henryk Markiewicz, Adam Mauersberger i Aleksander Semkowicz — członkowie Komitetu Redakcyjnego. Delegatami Związku Literatów Polskich do Komitetu Redakcyjnego byli: do 1949 r. Julian Przyboś, od 1949 r. do chwili obecnej Mieczysław Jastrun.</u> + <u xml:id="u-55.32" who="#PoselWykaKazimierz">Komitet Redakcyjny w ciągu jedenastoletniej działalności przy współpracy z innymi wybitnymi polskimi naukowcami i przy życzliwej pomocy wielu krajowych i zagranicznych instytutów naukowych, szczególnie Muzeum Mickiewicza w Paryżu, Stacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk w Rzymie, Archiwum Naukowego ZSRR oraz Archiwów: Begeyów w Turynie, Zmartwychwstańców w Rzymie i Szwajcarskiego w Lozannie, sięgnął do manuskryptów względnie pierwszych wydań mickiewiczowskich, naukowo je opracował i wydał w estetycznej szacie graficznej w 16 tomach, obejmujących 442,6 arkuszy drukarskich, w ilości 125 tys. egzemplarzy.</u> + <u xml:id="u-55.33" who="#PoselWykaKazimierz">Z ogólnej objętości Wydania przypada na:</u> + <u xml:id="u-55.34" who="#PoselWykaKazimierz">teksty polskie poety — 3.270stron przekłady—2.267 — „ komentarze—1.393 — „ Z ogłoszonych w Wydaniu Narodowym przekładów (bez listów) na nowe przekłady, drukowane po raz pierwszy, przypada 1.504 str., zaś na przekłady dawne, zrewidowane na nowo, 595 str. Wydanie Narodowe jest pierwszym wydaniem, obejmującym i komentującym całość spuścizny Adama Mickiewicza.</u> + <u xml:id="u-55.35" who="#PoselWykaKazimierz">Wydanie Narodowe, łącznie z szeroko zakrojoną akcją recenzyjną, obejmującą wszystkie tomy tego Wydania, stało się z kolei podstawą do Wydania Jubileuszowego, obejmującego 16 tomów w nakładzie 35.000 egzemplarzy, wydanego w setną rocznicę Śmierci Adama Mickiewicza, a opracowanego przez oddzielny zespół redakcyjny pod kierunkiem prof. Juliana Krzyżanowskiego.</u> + <u xml:id="u-55.36" who="#PoselWykaKazimierz">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na swym posiedzeniu w dniu 27 kwietnia 1956 r. stwierdza, że uchwala Krajowej Rady Narodowej z dnia 5 maja 1945 r., zlecona do wykonania Ministrowi Kultury i Sztuki, została w pełni wykonana. Na wniosek Komisji Oświaty, Nauki i Kultury Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej składa Komitetowi Redakcyjnemu Wydania Narodowego Dzieł Adama Mickiewicza i wszystkim współpracującym z nim naukowcom i instytucjom, jak również Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik” i załodze Drukarni Narodowej w Krakowie wyrazy uznania i podziękowania.”</u> + <u xml:id="u-55.37" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-56"> + <u xml:id="u-56.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów chciałby zabrać głos w sprawie zreferowanego projektu uchwały?</u> + <u xml:id="u-56.1" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-56.2" who="#Marszalek">Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-56.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu uchwały o wykonaniu uchwały Krajowej Rady Narodowej w sprawie Wydania Narodowego dzieł Adama Mickiewicza — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-56.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-56.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u> + <u xml:id="u-56.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje?</u> + <u xml:id="u-56.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwałę o wykonaniu uchwały Krajowej Rady Narodowej w sprawie Wydania Narodowego dzieł Adama Mickiewicza jednomyślnie przyjął.</u> + <u xml:id="u-56.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Zmiany w składzie Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-56.9" who="#Marszalek">W imieniu Rady Seniorów głos w tej sprawie zabierze poseł Jerzy Albrecht.</u> + </div> + <div xml:id="div-57"> + <u xml:id="u-57.0" who="#PoselAlbrechtJerzy">Wysoka Izbo! Rada Państwa powołała na odpowiedzialne stanowisko Generalnego Prokuratora posła Mariana Rybickiego. W związku z tym zachodzi konieczność ustąpienia posła Rybickiego z dotychczasowego stanowiska Sekretarza Rady Państwa. Rada Seniorów proponuje Wysokiej Izbie przychylić się do wniosku o odwołanie posła Rybickiego z dotychczasowych funkcji.</u> + <u xml:id="u-57.1" who="#PoselAlbrechtJerzy">Równocześnie Rada Seniorów proponuje wybrać na Sekretarza Rady Państwa posła Stanisława Skrzeszewskiego, który wyraził gotowość przyjęcia tych obowiązków i zrezygnowania ze stanowiska Ministra Spraw Zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-57.2" who="#PoselAlbrechtJerzy">Ponadto Rada Seniorów w związku z potrzebą uzupełnienia składu Rady Państwa proponuje wybrać na członka Rady Państwa posła Domańskiego Jana, długoletniego działacza ruchu ludowego.</u> + </div> + <div xml:id="div-58"> + <u xml:id="u-58.0" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-58.1" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-58.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-58.3" who="#Marszalek">Zgodnie z art. 22 ust. 1 i 2 regulaminu Sejmu, wybór na poszczególne stanowiska w Radzie Państwa następuje zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-58.4" who="#Marszalek">Na podstawie listy obecności stwierdzam, że na sali obecnie jest więcej niż połowa ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-58.5" who="#Marszalek">Proponuję przegłosować łącznie wszystkie zmiany w składzie Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-58.6" who="#Marszalek">Sprzeciwu co do tej propozycji nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-58.7" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za proponowanymi przez Radę Seniorów zmianami w składzie Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-58.8" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-58.9" who="#Marszalek">Kto jest przeciw?</u> + <u xml:id="u-58.10" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje?</u> + <u xml:id="u-58.11" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm propozycje Rady Seniorów w sprawie zmian w składzie Rady Państwa jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-58.12" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Zmiany w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-58.13" who="#Marszalek">Również i w tej sprawie zabierze głos w imieniu Rady Seniorów poseł Jerzy Albrecht.</u> + </div> + <div xml:id="div-59"> + <u xml:id="u-59.0" who="#PoselAlbrechtJerzy">Wysoki Sejmie! Pragnę w imieniu Rady Seniorów ustosunkować się do zmian w składzie Rządu dokonanych uchwałami Rady Państwa na wniosek Prezesa Rady Ministrów w okresie między sesjami Sejmu, które to zmiany obecnie wniesione są pod zatwierdzenie Wysokiej Izby, jak również ustosunkować się do proponowanych zmian, zgłoszonych przez Prezesa Rady Ministrów, do decyzji obecnej sesji Sejmu.</u> + <u xml:id="u-59.1" who="#PoselAlbrechtJerzy">Rada Państwa w dniu 1 lutego postanowiła odwołać ze stanowiska Ministra Gospodarki Komunalnej ob. Feliksa Baranowskiego. Uchwała zapadła w związku z przejściem posła Baranowskiego do pracy partyjnej na stanowisko kierownika Wydziału Oświaty Komitetu Centralnego PZPR.</u> + <u xml:id="u-59.2" who="#PoselAlbrechtJerzy">Równocześnie Rada Państwa na wniosek Prezesa Rady Ministrów postanowiła powołać na stanowisko Ministra Gospodarki Komunalnej Kazimierza Mijała. Pragnę przypomnieć, że ob. Mijał był organizatorem w ubiegłym okresie Ministerstwa Gospodarki Komunalnej. Należy sądzić, że doświadczenia wówczas zdobyte posłużą mu w okresie obecnym do należytego pokierowania resortem gospodarki komunalnej.</u> + <u xml:id="u-59.3" who="#PoselAlbrechtJerzy">Rada Państwa postanowiła powołać na stanowisko Ministra Górnictwa Węglowego ob. Franciszka Waniołkę, dotychczasowego I wiceministra tego resortu, i odwołać równocześnie ob. Wiceprezesa Rady Ministrów Piotra Jaroszewicza z zajmowanego przez niego stanowiska Ministra Górnictwa Węglowego. Ta zmiana pozwoli Wiceprezesowi Rady Ministrów Piotrowi Jaroszewiczowi skoncentrować się na zagadnieniu koordynacji pracy resortu i funkcji Wicepremiera. Natomiast powołanie ob. Waniołki na stanowisko Ministra Górnictwa Węglowego wydaje się w pełni uzasadnione z uwagi na to, że ob. Waniołka przez długie lata pracował na Śląsku jako sekretarz ekonomiczny Komitetu Wojewódzkiego PZPR właśnie na odcinku przemysłu górniczego, a następnie pełnił funkcje Wiceministra Górnictwa, gdzie zdobył dalsze doświadczenie w tej pracy. Chcę zaznaczyć również, że zdobył w tym czasie kwalifikacje naukowe inżynierskie.</u> + <u xml:id="u-59.4" who="#PoselAlbrechtJerzy">Równocześnie Rada Państwa postanowiła powołać na stanowisko Ministra Pracy i Opieki Społecznej ob. Stanisława Zawadzkiego. Pragnę przypomnieć, że ob. Stanisław Zawadzki pełnił przez kilka lat funkcje kierownika tego resortu i zdobył i wykazał doświadczenie w tej pracy. Zdaje się, że mianowanie go na stanowisko Ministra Pracy i Opieki Społecznej jest w pełni uzasadnione.</u> + <u xml:id="u-59.5" who="#PoselAlbrechtJerzy">Dalszą uchwałą Rada Państwa postanowiła odwołać ze stanowiska Ministra Kultury i Sztuki ob. Włodzimierza Sokorskiego, w związku z jego przejściem na inny odcinek pracy.</u> + <u xml:id="u-59.6" who="#PoselAlbrechtJerzy">Równocześnie Rada Państwa postanowiła na wniosek Prezesa Rady Ministrów powołać na stanowisko Ministra Kultury i Sztuki ob. Karola Kuryluka. Pragnę przypomnieć, że ob. Kuryluk jest długoletnim działaczem na odcinku frontu kulturalnego, przed wojną — redaktor postępowego pisma „Sygnały”, potem redaktor — „Odrodzenia”, następnie pełni szereg funkcji na froncie wydawniczym, ostatnio jako Prezes Centralnego Urzędu Wydawnictw. W tym całym okresie pracy zdobył wiele doświadczenia na froncie kulturalnym i przesunięcie go na stanowisko Ministra jest zupełnie uzasadnione.</u> + <u xml:id="u-59.7" who="#PoselAlbrechtJerzy">Rada Państwa postanowiła w omawianym okresie odwołać ze stanowiska Przewodniczącego Komitetu do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego ob. Władysława Dworakowskiego. Stało się to na skutek choroby i na skutek konieczności dość długotrwałego leczenia ob. Dworakowskiego, który w tej chwili znajduje się na kuracji. W związku z tym niestety człowiek, który otoczony był ze strony całej opinii publicznej, głębokim szacunkiem, nie jest w stanie w tej chwili pełnić tych funkcji.</u> + <u xml:id="u-59.8" who="#PoselAlbrechtJerzy">W związku z tym Rada Państwa postanowiła powołać na stanowisko Przewodniczącego Komitetu do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego ob. Edmunda Pszczółkowskiego. Ob. Pszczółkowski w swojej długoletniej pracy politycznej i społecznej zdobył sobie ogólny szacunek i zaufanie i wysunięcie go na stanowisko Przewodniczącego Komitetu do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego jest w pełni uzasadnione i zostanie przyjęte pozytywnie przez opinię publiczną.</u> + <u xml:id="u-59.9" who="#PoselAlbrechtJerzy">Rada Państwa postanowiła równocześnie na stanowisko Ministra Rolnictwa powołać ob. Antoniego Kuligowskiego, dotychczasowego Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Państwowych Gospodarstw Rolnych. Chcę również przypomnieć, że w ciągu swej pracy długoletniej ob. Kuligowski pracował jako sekretarz komitetu wojewódzkiego w wielu województwach o szerokiej problematyce rolnej. Następnie pełnił funkcje kierownika wydziału w Komitecie Centralnym, a wreszcie ostatnio pracował jako wiceminister w Ministerstwie Państwowych Gospodarstw Rolnych. Cały przebieg pracy pozwolił mu zdobyć doświadczenie w zakresie i problematyce zagadnień rolnych.</u> + <u xml:id="u-59.10" who="#PoselAlbrechtJerzy">Rada Państwa postanowiła odwołać ze stanowiska Ministra Państwowych Gospodarstw Rolnych ob. Stanisława Radkiewicza. Uchwała ta — wydaje się — całkiem odpowiada poczuciu słuszności i konsekwencji opinii publicznej, ponieważ ob. Radkiewicz nie wywiązał się ze swoich obowiązków w poprzednim okresie jako członek Rządu i Minister Bezpieczeństwa Publicznego, a w niektórych ogniwach podległych mu organów bezpieczeństwa miały miejsce poważne naruszenia praworządności.</u> + <u xml:id="u-59.11" who="#PoselAlbrechtJerzy">Jednocześnie Rada Państwa postanowiła powołać na stanowisko Ministra Państwowych Gospodarstw Rolnych ob. Mieczysława Moczara. Pragnę przypomnieć, że ob. Moczar pracował jako przewodniczący Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, w Białymstoku, w woj. warszawskim, a więc w województwach o bardzo rozległej problematyce zagadnień rolnictwa i w ciągu tego czasu zdobył wiele doświadczenia, w szczególności doświadczenia na tym trudnym odcinku zagadnień rolnych, jakim są państwowe gospodarstwa rolne.</u> + <u xml:id="u-59.12" who="#PoselAlbrechtJerzy">Wreszcie Rada Państwa swoją uchwałą na wniosek Prezesa Rady Ministrów postanowiła odwołać ob. Henryka Świątkowskiego ze stanowiska Ministra Sprawiedliwości. Potrzeba zmiany kierownictwa resortu sprawiedliwości, jak i inne dokonane a opublikowane w prasie zmiany na kierowniczych stanowiskach organów wymiaru sprawiedliwości, wynikły z faktu poważnych zaniedbań, jakie zaistniały w ubiegłym okresie w tych organach w dziedzinie pełnego przestrzegania zasad praworządności ludowej.</u> + <u xml:id="u-59.13" who="#PoselAlbrechtJerzy">Równocześnie Prezes Rady Ministrów zwrócił się do Marszałka Sejmu z wnioskiem, ażeby Sejm zechciał odwołać Stanisława Skrzeszewskiego, zgodnie z wyrażona przez niego prośbą, ze stanowiska Ministra Spraw Zagranicznych i powołać na to stanowisko posła Adama Rapackiego. Wysoka Izba zna ob. posła Rapackiego. Wydaje się, że duże doświadczenie w pracy społecznej, politycznej, szeroka i wszechstronna wiedza i wysoka kultura osobista w pełni uzasadniają ten wniosek.</u> + <u xml:id="u-59.14" who="#PoselAlbrechtJerzy">Ponadto Prezes Rady Ministrów zwrócił się z wnioskiem o powołanie na stanowisko Ministra Szkolnictwa Wyższego posła Stefana Żółkiewskiego. Pragnę przypomnieć, że ob. Żółkiewski jest długoletnim działaczem frontu kulturalnego jako redaktor — „Kuźnicy” i profesor Uniwersytetu Warszawskiego, jest on członkiem Prezydium Polskiej Akademii Nauk, ostatnio kierownikiem Wydziału Kultury i Nauki w KC. Jego wysokie kwalifikacje naukowe w pełni uzasadniają ten wniosek.</u> + <u xml:id="u-59.15" who="#PoselAlbrechtJerzy">Wreszcie Prezes Rady Ministrów wystąpił z wnioskiem o powołanie posłanki Zofii Wasilkowskiej na stanowisko Ministra Sprawiedliwości. Jak Obywatelom Posłom wiadomo, posłanka Wasilkowska posiada wysokie kwalifikacje i wykształcenie prawnicze jako były sędzia Sądu Najwyższego, oraz duże doświadczenie w pracy społecznej jako obecny Sekretarz Centralnej Rady Związków Zawodowych.</u> + <u xml:id="u-59.16" who="#PoselAlbrechtJerzy">Chcę równocześnie zaznaczyć, że powołanie ob. Wasilkowskiej na stanowisko Ministra Sprawiedliwości będzie oznaczało wprowadzenie do naszej Rady Ministrów kobiety, co z pewnością spotka się z uznaniem zarówno ze strony posłanek naszego Sejmu, jak i ze strony kobiet w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-59.17" who="#PoselAlbrechtJerzy">W imieniu Rady Seniorów wnoszę o zatwierdzenie przez Wysoką Izbę zarówno dokonanych, jak i proponowanych obecnie zmian w składzie Rządu. Pragnę wyrazić przekonanie, że zmiany te pozwolą naszemu Rządowi lepiej wypełnić te trudne i odpowiedzialne zadania, jakie w obecnym okresie stawia przed nim naród,</u> + <u xml:id="u-59.18" who="#komentarz">a w jego imieniu Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. </u> + <u xml:id="u-59.19" who="#PoselAlbrechtJerzy">(Oklaski.)*</u> + </div> + <div xml:id="div-60"> + <u xml:id="u-60.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów?</u> + <u xml:id="u-60.1" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-60.2" who="#Marszalek">Jest propozycja, aby wszystkie zmiany w składzie Rady Ministrów przegłosować łącznie.</u> + <u xml:id="u-60.3" who="#Marszalek">Czy ktoś sprzeciwia się tej propozycji? Nikt się nie sprzeciwia.</u> + <u xml:id="u-60.4" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm propozycję przyjął.</u> + <u xml:id="u-60.5" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem przedstawionych uchwał Rady Państwa w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów, oraz za wprowadzeniem zmian proponowanych obecnie przez Prezesa Rady Ministrów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-60.6" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-60.7" who="#Marszalek">Kto jest przeciwny? Nikt.</u> + <u xml:id="u-60.8" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u> + <u xml:id="u-60.9" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm jednomyślnie zatwierdził uchwałę Rady Państwa w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów oraz: odwołał ob. Stanisława Skrzeszewskiego ze stanowiska Ministra Spraw Zagranicznych — i powołał: ob. Adama Rapackiego na stanowisko Ministra Spraw Zagranicznych, ob. Stefana Żółkiewskiego na stanowisko Ministra Szkolnictwa Wyższego i ob. Zofię Wasilkowską na stanowisko Ministra Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-60.10" who="#Marszalek">Na tym porządek dzienny posiedzenia Sejmu został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-60.11" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-60.12" who="#Marszalek">Następne posiedzenie Sejmu odbędzie się jutro, dnia 28 kwietnia o godz. 10.</u> + <u xml:id="u-60.13" who="#Marszalek">Na porządku dziennym jutrzejszego posiedzenia są dwa punkty:</u> + <u xml:id="u-60.14" who="#Marszalek">1.Sprawozdania Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach.</u> + <u xml:id="u-60.15" who="#Marszalek">2.Wyjaśnienia Prezesa Rady Ministrów w związku z interpelacjami posłów.</u> + <u xml:id="u-60.16" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-60.17" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 21 min. 35.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00023-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00023-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..d309e6b --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00023-01/header.xml @@ -0,0 +1,52 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00023-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>23 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>23 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">23</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1956-04-28</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCabajJanina" role="speaker"> + <persName>Poseł Cabaj Janina</persName> + </person> + <person xml:id="PoselChlebdaStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Chlebda Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSpychalskiWladyslawWitold" role="speaker"> + <persName>Poseł Spychalski Władysław Witold</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSzkopJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Szkop Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWasilkowskaZofia" role="speaker"> + <persName>Poseł Wasilkowska Zofia</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekFranciszekMazur" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Franciszek Mazur</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00023-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00023-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..570be71 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00023-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,474 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 23 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 28 kwietnia 1956 r.</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 5.)</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Wicemarszałek Franciszek Mazur.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Protokół 22 posiedzeniem a Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Prezydium Sejmu ustaliło porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia, który został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">a)z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych (Dz. U. Nr 47, poz. 314), b)z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych (Dz. U. Nr 47, poz. 315).</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Janinie Cabaj,</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselCabajJanina">Wysoka Izbo! Z ramienia Komisji Spraw Ustawodawczych mam zaszczyt przedłożyć Sejmowi do zatwierdzenia dwa dekrety Rady Państwa, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselCabajJanina">1.Dekret z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, 2.Dekret z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselCabajJanina">Dekrety te ogłoszone zostały w Dzienniku Ustaw Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Nr 47 pod kolejnymi pozycjami 314 i 315.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselCabajJanina">Szczególną uwagę pragnę zwrócić na dekret z dnia 7.XII.1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Zapowiedź uregulowania tego zagadnienia w drodze ustawodawczej zawarta jest w art. 89 ust. 3 naszej Konstytucji.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselCabajJanina">W rozdz. 9, traktującym o godle, barwach i stolicy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Konstytucja ogranicza się do określenia ogólnego, że — „Godłem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jest wizerunek orła białego w czerwonym polu. Barwami Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej są kolory: biały i czerwony.” Obowiązujące do czasu wydania omawianego dekretu przepisy szczegółowe w tej sprawie nie odpowiadały już zarówno zasadom Konstytucji, jak i nowemu duchowi czasu. Symbole — godło i barwy narodowe, jakkolwiek nie normują ustroju państwa, lecz jego oznaczenia zewnętrzne, to jednak wiążą się nierozerwalnie z jego treścią klasową. Wyrażają one w najbardziej skoncentrowanej formie plastycznej ideologiczną i klasową treść państwa.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselCabajJanina">Do dnia 31 grudnia 1955 r., to jest do czasu wejścia w życie wyżej wymienionego dekretu, obowiązywały u nas przepisy z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o znakach i pieczęciach, ogłoszone w Dzienniku Ustaw Nr 2, poz. 8 z 1939 r. Przepisy te określały dwa godła państwowe, to jest herb państwowy w postaci orła białego na czerwonym polu z koroną na głowie oraz chorągiew państwową, która przysługiwała wyłącznie Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselCabajJanina">Obecnie w naszym ustroju ludowym nie mają racji bytu ani korona, ani urząd prezydenta.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselCabajJanina">Już w okresie okupacji, po powołaniu do życia Krajowej Rady Narodowej, przyjęto jako godło przyszłej Polski Ludowej wizerunek orła piastowskiego. Stwierdza to wyraźnie art. 11 Statutu Tymczasowego Rad Narodowych, uchwalony przez Krajową Radę Narodową dnia 1 stycznia 1944 r. Podobnie postąpiła Pierwsza Armia Kościuszkowska na terenie Związku Radzieckiego, używając na czapkach i sztandarach wojskowych orła piastowskiego. Jak widzimy, praktyka znaczona walką o Polskę Ludową wprowadziła nowe godło państwowe, mimo braku oficjalnego uchylenia przepisów międzywojennych. Uczynił to dopiero dekret z dnia 7 grudnia 1955 r.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselCabajJanina">Dekret ten stwierdza, że wizerunku orła używają:</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselCabajJanina">1.organy władzy i administracji państwowej, 2.jednostki wojskowe, 3.sądy, prokuratura, państwowe biura notarialne i komornicy sądowi, 4.szkoły i instytucje państwowe, 5.inne instytucje oraz przedsiębiorstwa państwowe, jeżeli przepis szczególny uprawnia je do używania wizerunku orła.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselCabajJanina">Jeżeli chodzi o flagę, dekret określa, iż flagą państwową jest płat tkaniny w kształcie prostokąta w stosunku 5 do 8 o barwach białej i czerwonej. Przy czym dekret rozróżnia:</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselCabajJanina">I.Flagę państwową o wyżej wymienionych rozmiarach i barwach, którą podnosi się:</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselCabajJanina">1.na budynku Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na czas sesji Sejmu, 2.na budynkach Rady Państwa i Rady Ministrów — stale, 3.na budynku obrad rady narodowej — na czas jej sesji, 4.na budynku organów władzy i administracji państwowej, urzędów, jednostek wojskowych, instytucji, szkół, przedsiębiorstw państwowych oraz organizacji politycznych, związków zawodowych, zrzeszeń spółdzielczych i organizacji społecznych — w dniach świąt państwowych: 1 Maja i 22 Lipca, 5.flagę państwową podnoszą również polskie statki żeglugi śródlądowej.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselCabajJanina">II.Flagę państwową z godłem Polskiej Rzeczy pospolitej Ludowej po środku białego pasa flagi podnoszą:</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselCabajJanina">1.polskie urzędy i instytucje państwowe zagranicą w przypadkach przewidzianych zwyczajem międzynarodowym, 2.pojazdy i statki, których używają w czasie wykonywania obowiązków służbowych zagranicą kierownicy przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych oraz misji specjalnych i delegacji dyplomatycznych, 3.polskie lotniska cywilne i porty lotnicze, 4.polskie cywilne samoloty komunikacyjne za granicą — oraz 5.polskie statki morskie.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselCabajJanina">Ścisłe wyszczególnienie okoliczności i sposobu używania flagi państwowej i godła świadczy o konieczności poważnego potraktowania symboli zewnętrznych przez nasze organy władzy i administracji państwowej zarówno na terytorium Polski, jak i poza jej granicami.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselCabajJanina">Nadużywanie symboli państwowych jest według dekretu karalne, co ze względu na ich powagę i doniosłe znaczenie jest w pełni uzasadnione.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselCabajJanina">Następny dekret z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych ma swoje uzasadnienie w tym, że dotychczasowe przedwojenne wzory sztandarów i innych znaków jednostek wojskowych, oparte na przepisach z dnia 24 listopada 1937 r. o znakach wojska i marynarki wojennej, ogłoszonych w Dzienniku Ustaw Nr 5, poz. 32 z 1938 r. — nie odpowiadają w pełni zasadom ustrojowym i społecznym Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, duchowi naszego ludowego wojska, ani podstawowym zasadom nowej przysięgi wojskowej, ani regulaminowi Służby Wewnętrznej Sił Zbrojnych.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselCabajJanina">Przepisy wstępne dekretu z dnia 9 listopada 1955 r. określają, iż znakami Sił Zbrojnych są:</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselCabajJanina">1.W wojskach lądowych, w wojskach obrony przeciwlotniczej obszaru kraju, w jednostkach nadbrzeżnych marynarki wojennej i w wojskach wewnętrznych — sztandar jednostki wojskowej.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselCabajJanina">2.W wojskach lotniczych:</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselCabajJanina">a)sztandar jednostki wojskowej, b)flaga lotnictwa wojskowego, c)szachownica lotnicza.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselCabajJanina">3.W marynarce wojennej:</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselCabajJanina">a)bandera wojenna, b)proporzec marynarki wojennej, c)bandera pomocniczych jednostek pływających.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselCabajJanina">4.W jednostkach pływających Wojsk Ochrony Pogranicza — bandera jednostek pływających Wojsk Ochrony Pogranicza. Sposób użycia tej ostatniej określa dekret z dnia 23 kwietnia 1953 r. (Dz. U. Nr 23, poz. 94).</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselCabajJanina">Nie chodzi mi tu o referowanie szczegółów poszczególnych znaków Sił Zbrojnych, gdyż według tego dekretu z dnia 9 listopada 1955 r. ustalenie ich należy do właściwości Ministrów Obrony Narodowej i Spraw Wewnętrznych. Pragnę podkreślić to, co jest najbardziej istotne w dekrecie. W wojsku obowiązują te same barwy i godło państwowe. Znaki Sił Zbrojnych stanowią zewnętrzne symbole — bardzo wielkiej wagi. W hierarchii tych znaków pierwsze miejsce zajmuje sztandar jednostki wojskowej.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselCabajJanina">Sztandar według brzmienia art. 4 dekretu jest symbolem niezłomnej wierności dla Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, honoru, męstwa, sławy wojennej i tradycji jednostki wojskowej. Sztandar przypomina każdemu żołnierzowi, że jego świętym obowiązkiem jest służyć ze wszystkich sił Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, stać nieugięcie na straży jej niepodległości i zdobyczy ludu pracującego, mężnie walczyć w obronie ojczyzny aż do pełnego zwycięstwa nad wrogiem.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselCabajJanina">Dekret przewiduje nadawanie sztandaru przez Radę Państwa, co podkreśla powagę sztandaru Sił Zbrojnych, a wręczenie sztandaru ma odbywać się w sposób uroczysty przez Ministra Obrony Narodowej, jednostkom zaś wojsk wewnętrznych — przez Ministra Spraw Wewnętrznych, względnie przez ich przedstawicieli.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselCabajJanina">Podobne znaczenie w swej formie i treści mają pozostałe, powyżej wymienione znaki Sił Zbrojnych.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselCabajJanina">Dekret podkreśla, że każdy żołnierz powinien strzec sztandaru swojej jednostki, jak i innego znaku jak źrenicy oka, a w razie utraty sztandaru względnie innych znaków wskutek słabości ducha bojowego jednostka ulega rozformowaniu. Jej dowódca, oficerowie oraz inni żołnierze winni dopuszczenia do takiej hańby zostają pociągnięci do odpowiedzialności karnej.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselCabajJanina">Nowe wzory sztandarów i znaków Sił Zbrojnych w pełni odzwierciedlają zaszczytne obowiązki żołnierskie. Na nowym wzorze sztandaru o barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej znajduje się na stronie prawej godło, na stronie lewej hasło — „Za naszą Ojczyznę, Polską Rzeczpospolitą Ludową”. Hasło to wyraźnie podkreśla podstawowy obowiązek konstytucyjny Sił Zbrojnych — stania na straży suwerenności i niepodległości narodu polskiego, jego bezpieczeństwa i pokoju.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PoselCabajJanina">Reasumując powyższe uzasadnienie celowości i słusznej treści omawianych wyżej dekretów pragnę podkreślić, iż odpowiadają one zasadom Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz naszym postępowym tradycjom narodowym.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PoselCabajJanina">Symbole — Orzeł Piastowski i biało-czerwona flaga państwowa oraz znaki naszego Ludowego Wojska Polskiego — widnieją nie tylko na obiektach państwowych, lecz wyryte są głęboko w sercach i uczuciach całego narodu polskiego. Sięgają w głąb naszej historii i nawiązują do najszczytniejszych postępowych tradycji, stanowiąc zewnętrzny wyraz urzeczywistnienia walk wyzwoleńczych polskich mas pracujących oraz zdecydowaną postawę obrony Ludowej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PoselCabajJanina">W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę o zatwierdzenie przez Sejm obydwu zreferowanych dekretów.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PoselCabajJanina">Wicemarszałek Franciszek Mazur: Czy kto z Obywateli Posłów pragnie ~(~zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów?</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PoselCabajJanina">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PoselCabajJanina">Proponuję, abyśmy wnioski o zatwierdzenie dekretów głosowali łącznie.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PoselCabajJanina">Sprzeciwu co do tej propozycji nie słyszę. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PoselCabajJanina">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem zreferowanych dekretów, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PoselCabajJanina">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PoselCabajJanina">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#PoselCabajJanina">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#PoselCabajJanina">Stwierdzam, że zreferowane dekrety (zostały przez Sejm jednomyślnie zatwierdzone.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#PoselCabajJanina">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#PoselCabajJanina">a)z dnia 18 kwietnia 1955 r. o uwłaszczeniu i o uregulowaniu innych spraw, związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym (Dz. U. Nr 18, poz. 107), b)z dnia 18 kwietnia 1955 r. o zmianie dekretu o prawie łowieckim (Dz. U. Nr 18, poz. 108), c)z dnia 20 maja 1955 r. o podatkach i opłatach terenowych (Dz. U. Nr 21, poz. 136), d)z dnia 8 czerwca 1955 r. o samoopodatkowaniu ludności wsi (Dz. U. Nr 22, poz. 138), e)z dnia 8 czerwca 1955 r. o zniesieniu Funduszu Remontów Młynów Gospodarczych (Dz. U. Nr 22, poz. 139), f)z dnia 8 czerwca 1955 r. o zmianie dekretu o podatku gruntowym (Dz. U. Nr 23, poz. 142), g)z dnia 27 września 1955 r. o zmianie dekretu z dnia 4 marca 1953 r. o uzupełnieniu przepisów karnych w sprawach o niewykonanie dostaw obowiązkowych (Dz. U. Nr 39, poz. 241), h)z dnia 21 grudnia 1955 r. o zmianie dekretu z dnia 4 marca 1953 r. o uzupełnieniu przepisów karnych w sprawach o niewykonanie dostaw obowiązkowych (Dz. U. Nr 46, poz. 312), i)z dnia 1 lutego 1956 r. o zmianie dekretu o ochronie lasów nie stanowiących własności państwa (Dz. U. Nr 6, poz. 30) — (druk nr 73).</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#PoselCabajJanina">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Janowi Szkopowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#PoselSzkopJan">Wysoki Sejmie! Wspólną cechą grupy 9 dekretów, które z upoważnienia Komisji Spraw Ustawodawczych przedkładam Wysokiemu Sejmowi z prośbą o zatwierdzenie, jest to, że dotyczą one spraw wsi i regulują szereg ważnych zagadnień z dziedziny rolnictwa i leśnictwa oraz kwestii z nimi blisko związanych i mocno obchodzących chłopów.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#PoselSzkopJan">Dwa z tych dekretów, a mianowicie dekret z dnia 18 kwietnia 1955 r. o uwłaszczeniu i uregulowaniu innych spraw, związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym oraz dekret z tejże daty o zmianie dekretu o prawie łowieckim były rozpatrywane przez Komisję Rolnictwa, a następnie przez Komisję Spraw Ustawodawczych. Dlatego w pierwszej kolejności przystąpię do ich zreferowania.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#PoselSzkopJan">Dekret o uwłaszczeniu i uregulowaniu innych spraw związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym stanowi realizację uchwały II Zjazdu PZPR o uporządkowaniu chłopskiej własności ziemi i dotyczy blisko pół miliona gospodarstw, znajdujących się w faktycznym władaniu chłopów. Jego wydanie umożliwia także ostateczne wykonanie zobowiązań Rządu wynikających z umów międzynarodowych co do przyznania repatriantom ekwiwalentu za pozostawione przez nich mienie za granicami naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#PoselSzkopJan">Dekret ten reguluje następujące sprawy:</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#PoselSzkopJan">1.Uwłaszczenia dzierżawców nieruchomości państwowych, którzy dzierżawią grunty co najmniej od 3 lat, nadając im je na własność. Na poczet ceny nabycia zalicza się im czynsz dzierżawny wpłacony poprzednim właścicielom oraz sumy wpłacone na rzecz Państwowego Funduszu Ziemi. Z uwłaszczenia korzystają zatem długoletni dzierżawcy z okresu przedwojennego oraz użytkownicy, którzy już po wojnie zawarli umowy dzierżawne z Państwowym Funduszem Ziemi. Resztówki pozostałe po przeprowadzeniu reformy rolnej nie podlegają nadaniu.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#PoselSzkopJan">2.Uwłaszczenia posiadaczy nieruchomości państwowych z innych tytułów. Dotyczy to gospodarstw objętych przed dniem 1 września 1939 r. lub w okresie okupacji na podstawie umowy przyrzeczenia sprzedaży zawartej z poprzednim właścicielem lub przedwojennego orzeczenia o zatwierdzeniu parcelacji gruntów. Użytkowników, którzy nie mają uregulowanych formalności, dekret uwłaszcza i zalicza im na poczet cen ziemi udowodnione wpłaty. W wypadku braku dowodów zapłaty uznaje się, że wpłacono 5%5 należności, gdy nieruchomości miały charakter samodzielnych gospodarstw, 15% należności jeżeli miały one charakter gospodarstw wzorowych i 10% w innych wypadkach.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#PoselSzkopJan">Dekret uznaje również za właściciela osoby gospodarujące na nieruchomościach państwowych na Ziemiach Odzyskanych, jeżeli są one członkami rodziny poprzedniego właściciela tych nieruchomości, który utracił ich własność na skutek nie uzyskania obywatelstwa polskiego. Rolnicy ci to ludność miejscowego pochodzenia.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#PoselSzkopJan">3.Dekret stwarza podstawy prawne dla ostatecznego rozliczania repatriantów za mienie pozostawione przez nich za granicami państwa polskiego. Przewiduje nadanie repatriantom gospodarstw bez dokonania rozrachunku z tytułu pozostawionego mienia i spłaty należności za otrzymane gospodarstwa zamienne. Unormowane zostanie na tej drodze około 200 tys. spraw.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#PoselSzkopJan">4.Dekret reguluje także stan prawny opuszczonych gospodarstw przez użytkowników, którzy je nabyli drogą reformy lub osadnictwa, przewidując przejęcie tych gospodarstw opuszczonych przez właścicieli na własność państwa w celu uwłaszczenia ich obecnych użytkowników.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#PoselSzkopJan">5.Wreszcie omawiany dekret ujednolica normy obszarów gospodarstw rolnych na terenie państwa ustalając, że przy nadaniu nieruchomości na własność gospodarstwo rolne nie może przekraczać 15 ha, a hodowlane na terenach górskich 20 ha. Uporządkowanie stanu prawnego chłopskiej własności, likwidujące stan niepewności użytkowników w stosunku do znajdujących się w ich władaniu gospodarstw, posiada duże znaczenie polityczne i gospodarcze. Zwiąże ono bardziej setki tysięcy rodzin chłopskich z ziemią, szczególnie na Ziemiach Zachodnich, przyczyniając się do wzrostu produkcji rolnej w wyniku bardziej intensywnej gospodarki na tych gruntach.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#PoselSzkopJan">Choć praca nad uregulowaniem spraw, wynikających z dekretu, przewidziana jest na okres od dwóch do trzech lat, to chodzi jednak o to, ażeby Ministerstwo Rolnictwa już obecnie energiczniej zabrało się do ich załatwiania, gdyż jak dotychczas wiele z nich prowadzonych jest opieszale i przewlekle.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#PoselSzkopJan">Z kolei przechodzę do dekretu z dnia 18 kwietnia 1955 r. o zmianie dekretu o prawie łowieckim.</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#PoselSzkopJan">Państwo jako właściciel zwierzyny łownej, żyjącej w stanie wolnym, powinno być zobowiązane do zapłaty odszkodowania za szkody wyrządzone przez tę ,zwierzynę. Wbrew tej zasadzie poprzedni dekret z 29 października 1952 r. o prawie łowieckim obarczał obowiązkiem odszkodowań za szkody wyrządzone przez zwierzynę dzierżawców obwodów łowieckich, co w praktyce okazało się nierealne.</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#PoselSzkopJan">Według nowego dekretu odszkodowania za szkody wyrządzone przez dziki, jelenie i daniele w uprawach i plonach rolnych ponosi państwo z tym, że ma prawo dochodzić od dzierżawcy obwodu zwrotu kwot wypłaconych w takiej części, w jakiej dzierżawca przyczynił się do powstania szkód wskutek nieusprawiedliwionego niewykonania łowieckiego planu hodowlanego.</u> + <u xml:id="u-4.14" who="#PoselSzkopJan">Zarówno na posiedzeniu Komisji Rolnej jak i Komisji Spraw Ustawodawczych mocno krytykowano, że odszkodowania w licznych wypadkach nie są realizowane przez Ministerstwo Rolnictwa, powodując uzasadnione narzekania wielu chłopów.</u> + <u xml:id="u-4.15" who="#PoselSzkopJan">Dekret z dnia 1 lutego 1956 r. o zmianie dekretu o ochronie lasów nie stanowiących własności państwa ma na celu wzmożenie ochrony lasów stanowiących własność niepaństwową, a zwłaszcza roztoczenie nadzoru nad właściwym użytkowaniem lasu i prowadzeniem innych zabiegów gospodarczych dla podniesienia jego produkcyjności. Ogólna powierzchnia tych lasów wynosi 1.205.000 hektarów i składa się z 922.725 gospodarstw o średniej powierzchni 1,3 ha. Są one nadmiernie rozdrobnione i słabo zagospodarowane, co przynosi znaczne szkody gospodarce narodowej. Wystarczy wskazać, że przyrost z nich z 1 hektara wynosi od 0,5 do 1 m^3^ rocznie, rzadko osiąga tę górną granicę, gdy w lasach państwowych osiąga 2,5 m^3^ z ha.</u> + <u xml:id="u-4.16" who="#PoselSzkopJan">W wyniku bezplanowych, dewastacyjnych wyrębów w lasach tych, tworzących przeważnie drobne kompleksy, powstały znaczne powierzchnie halizn, zrębów i płazowizn wynoszące około 50% ich powierzchni.</u> + <u xml:id="u-4.17" who="#PoselSzkopJan">Na tle dotkliwego braku dostatecznej ilości drewna i materiałów budowlanych, który odczuwa wieś, pojawiła się spekulacja licznych handlarzy drewnem. W niektórych województwach wyrąb i handel materiałami drzewnymi z lasów prywatnych przybrał charakter wręcz jawny, masowy, szczególnie wtedy, gdy rozprzestrzeniły się plotki, że będą one upaństwowione.</u> + <u xml:id="u-4.18" who="#PoselSzkopJan">W tej sytuacji powstała pilna potrzeba zabezpieczenia i ochrony w sposób bardziej skuteczny lasów nie stanowiących własności państwa oraz lepszego ich zagospodarowania.</u> + <u xml:id="u-4.19" who="#PoselSzkopJan">Należy przede wszystkim stwierdzić, że przepisy niniejszego dekretu w niczym nie naruszają prawa własności posiadaczy lasów ani też praw tych nie ograniczają. Poprzednio wszystkie czynności nadzoru nad lasami chłopskimi wykonywane były przez prezydia powiatowych rad narodowych, co ze względu na dużą nieraz ich odległość utrudniało i opóźniało załatwianie wynikających z tego spraw. Obecnie te funkcje zostały przeniesione na prezydia gromadzkich rad narodowych, do których należy wydawanie decyzji w sprawach zalesień gruntów leśnych, użytkowania i ochrony lasów, usuwania drzew i krzewów hamujących prawidłowy rozwój drzewostanu oraz posuszu, wywrotów i złomów, a także sprawy dotyczące opiniowania planów gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-4.20" who="#PoselSzkopJan">Dekret postanawia, że prezydia gromadzkich rad narodowych realizują swe obowiązki przy aktywnej pomocy nadleśnictw Przedsiębiorstwa Lasów Państwowych. Korzystnymi dla chłopów są przepisy, że nieużytki należące do nich pozbawione od dłuższego czasu drzewostanu, jak wydmy piaszczyste, nagie zbocza górskie, szutrowiska, kamieńce, mogą być zalesiane na koszt państwa na podstawie decyzji PRN. Na koszt państwa sporządzane też będą techniczne plany gospodarstw leśnych o powierzchni ponad 25 ha, stanowiących własność spółdzielni produkcyjnych, wsi oraz stanowiących wspólnoty gruntowe. Dla zorganizowania racjonalnej gospodarki posiadacze lasów zgodnie z dekretem mogą się organizować w zespoły leśne na wzór zespołów lekarskich, melioracyjnych i innych form prostej kooperacji. Przy ich organizowaniu winny współdziałać prezydia GRN, ZSCh i nadleśnictwa. Akcja w tej dziedzinie rozwija się pomyślnie, gdyż na terenie jednego tylko województwa łódzkiego działa już ponad 160 zespołów tego typu.</u> + <u xml:id="u-4.21" who="#PoselSzkopJan">Dekret przewiduje także, że prywatni posiadacze lasów mogą zatrudnić na swój koszt gajowych lub leśniczych, którzy w zakresie wykonywania swych czynności gospodarczych podlegają nadleśniczemu Przedsiębiorstwa Lasów Państwowych.</u> + <u xml:id="u-4.22" who="#PoselSzkopJan">Dekret zaostrza dotychczasowe przepisy karne, przewidując karę za zabór drewna z cudzego lasu do jednego roku aresztu i do 3 lat więzienia za zawodowe paserstwo. Wprowadza również nowe przepisy przekazujące sprawy kradzieży leśnych i paserstwa umyślnego drewnem do sądów, wyłączając je spod kompetencji kolegiów orzekających przy prezydiach powiatowych rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-4.23" who="#PoselSzkopJan">Należyte wykonanie postanowień omawianego dekretu przez właścicieli lasów, rady narodowe i nadleśnictwa przyczyni się do lepszego zagospodarowania lasów niepaństwowych, do zmniejszenia strat, a co za tym idzie do lepszego zaopatrzenia wsi w drewno.</u> + <u xml:id="u-4.24" who="#PoselSzkopJan">Również i przy omawianiu niniejszego dekretu w Komisji Spraw Ustawodawczych posłowie mocno krytykowali brak należytego zaopatrzenia wsi w materiały budowlane, wskazując na liczne wypadki marnotrawstwa drzewa w lasach państwowych i na budowach w miastach.</u> + <u xml:id="u-4.25" who="#PoselSzkopJan">Obecnie przechodzę do dekretu z dnia 20 maja 1955 r. o podatkach i opłatach terenowych.</u> + <u xml:id="u-4.26" who="#PoselSzkopJan">Na podstawie ustawy z dnia 26 lutego 1951 r. o podatkach terenowych pobierano-na rzecz budżetów terenowych 9 rodzajów podatków i opłat. Z nich 3, a mianowicie podatek od nieruchomości, podatek od lokali i podatek targowy były powszechnie obowiązujące. Natomiast pozostałe 6, a więc podatek miejski, podatek od zbytku mieszkaniowego, od posiadania psów, od rybołówstwa i polowania oraz opłaty administracyjne i opłaty targowe miały charakter fakultatywny, uzależniony od wprowadzenia ich przez terenowe rady narodowe drogą uchwał.</u> + <u xml:id="u-4.27" who="#PoselSzkopJan">Niniejszy dekret likwiduje mało wydajne pod względem finansowym podatki. A więc podatek od zbytku mieszkaniowego, który stał się nieaktualny ze względu na rozszerzenie zakresu gospodarki publicznej lokalami. Następnie podatek od polowania i podatek od rybołówstwa pobierany za dzierżawę obwodu rybackiego, ponieważ obwody łowieckie i rybackie stanowią własność państwa i są oddawane przez nie do eksploatacji zrzeszeniom łowieckim i rybackim.</u> + <u xml:id="u-4.28" who="#PoselSzkopJan">Dekret łączy poprzednio pobierany podatek targowy i opłatę targową w jedną całość pod nazwą opłaty targowej. Uchyla też różnorodność dotychczas obowiązujących taks kuracyjnych, ujednolicając zasady poboru opłaty uzdrowiskowej w uzdrowiskach.</u> + <u xml:id="u-4.29" who="#PoselSzkopJan">Dekret wprowadza nową opłatę od środków transportowych, do której uiszczania pociągani są posiadacze tych środków (samochodów, motocykli, łodzi motorowych, rowerów) — z wyjątkiem tych osób, dla których rower jest narzędziem pracy, jak dla listonoszy, milicjantów, itp. Konie będące w posiadaniu podatników podatku gruntowego w zasadzie wolne są od opłaty. Ogranicza się też pobór podatku od lokali do miast i osiedli, nie przewidując jego poboru na terenie gromad.</u> + <u xml:id="u-4.30" who="#PoselSzkopJan">W sumie niniejszy dekret dokładnie określa osoby fizyczne i prawne, na których ciąży obowiązek uiszczania wymienionych podatków i opłat, oraz podstawy opodatkowania, porządkując zgodnie z istniejącym stanem i potrzebami tę dziedzinę naszej gospodarki finansowej.</u> + <u xml:id="u-4.31" who="#PoselSzkopJan">Dekret z dnia 8 czerwca 1955 r. o zmianie dekretu o podatku gruntowym wprowadza dalsze uelastycznienie działania podatku gruntowego, umożliwiając różne stawki podatkowe dla indywidualnych gospodarstw chłopskich na poszczególnych obszarach państwa, oraz rozszerza zwolnienia i ulgi dla niektórych gospodarstw rolnych. Dekret uwzględnia przy tym zmiany w dotychczasowym zakresie działania organów finansowych, wprowadzone w związku z reformą podziału administracyjnego. Zarazem w związku z częstymi poprzednio wątpliwościami dekret określa, że używanie wspólnych budynków mieszkalnych i zabudowań gospodarczych nie stanowi przeszkody do uznania gospodarstwa podatnika i jego krewnego za dwa odrębne gospodarstwa.</u> + <u xml:id="u-4.32" who="#PoselSzkopJan">Również daje on podstawę do opodatkowania gruntów uprawianych indywidualnie przez członków spółdzielni produkcyjnych poza swą działką przyzagrodową.</u> + <u xml:id="u-4.33" who="#PoselSzkopJan">Dekret przenosi na Radę Ministrów dotychczasowe uprawnienia Ministra Finansów do ustalenia zasad opodatkowania przychodów z działów specjalnych, z wód zamkniętych i z innych źródeł nie podlegających podatkowi obrotowemu, oraz daje zwolnienia z przychodów niektórych działów specjalnych i innych źródeł od dodatkowego opodatkowania podatkiem gruntowym ze względu na ważność tej dziedziny produkcji .gospodarstw rolnych dla gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-4.34" who="#PoselSzkopJan">Nowe brzmienie art. 9 dekretu uwzględnia zwolnienie od podatków gruntów, będących w bezpośrednim władaniu organów władzy, administracji państwowej i zakładów państwowych, tudzież działek przyzagrodowych należących do starszych wiekiem członków spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-4.35" who="#PoselSzkopJan">Poza tym dekret wprowadza nowe zwolnienia, a mianowicie gruntów deputatów pracowników przedsiębiorstw lasów państwowych, oddanych im do bezpłatnego użytkowania, oraz działek gruntów przydzielonych pracownikom skierowanym do PGR-ów, bądź państwowych gospodarstw leśnych w ramach akcji osiedleńczej, w charakterze stałych robotników rolnych i leśnych, bądź tartacznych.</u> + <u xml:id="u-4.36" who="#PoselSzkopJan">Dekret z dnia 8 czerwca 1955 r. dotyczy samoopodatkowania ludności wsi.</u> + <u xml:id="u-4.37" who="#PoselSzkopJan">W związku z powołaniem gromadzkich rad narodowych istnieje konieczność stworzenia im poza budżetem odpowiednich środków dla zaspokojenia pilnych, dodatkowych potrzeb ludności w dziedzinie kulturalnej, bytowej i gospodarczej, które nie mogą być jeszcze zrealizowane obecnie w ramach naszego planu narodowego. W tym zakresie powinna pomóc twórcza inicjatywa społeczeństwa, dla której rozwinięcia omawiany dekret stwarza podstawy prawne. Inicjatywa ta rozwija się coraz szerzej przez wykorzystanie wszelkiego rodzaju rezerw gospodarczych w ramach dobrowolnie podejmowanych czynów społecznych, przyśpieszających tempo rozwoju gospodarczego i kulturalnego naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-4.38" who="#PoselSzkopJan">Omawiany dekret postanawia, że niezależnie od świadczeń w naturze w postaci szarwarku mieszkańcy wsi mogą opodatkowywać się na wydatki związane z remontem, budową, wyposażeniem oraz utrzymaniem ośrodków zdrowia, izb porodowych, przedszkoli, żłobków, łaźni, bibliotek, świetlic, szkół, dróg gromadzkich, mostów, urządzeń melioracyjnych, przeciwpożarowych, sportowych itp.</u> + <u xml:id="u-4.39" who="#PoselSzkopJan">Uzyskane w drodze samoopodatkowania kwoty nie wchodzą do budżetu, lecz dysponuje nimi wyłącznie rada gromadzka z zastrzeżeniem, że osiągnięte z tego źródła sumy mogą być użyte wyłącznie na cele przewidziane dekretem, zgodnie z uchwałą zebrania wiejskiego. Wpłaty z tytułu samoopodatkowania pobierane będą wyłącznie na terenie gromad, natomiast gospodarstwa rolne w miastach i osiedlach im nie podlegają, gdyż dla nich istnieje pobór podatku od lokali i podatku miejskiego.</u> + <u xml:id="u-4.40" who="#PoselSzkopJan">O samoopodatkowaniu decyduje wyłącznie sama ludność wsi. Powiatowe rady narodowe jako czynnik nadzorczy jedynie kontrolują, czy powzięte przez zebranie uchwały są celowe i zgodne z prawem.</u> + <u xml:id="u-4.41" who="#PoselSzkopJan">Dekret przewiduje stawki samoopodatkowania dla wszystkich zajęć i przychodów oraz źródeł dochodów, uzyskiwanych przez mieszkańców wsi, a także daje uprawnienia zebraniu wiejskiemu do całkowitego lub częściowego zwalniania od wpłaty poszczególnych mieszkańców. Stanowi to najwłaściwszą formę stosowania ulg.</u> + <u xml:id="u-4.42" who="#PoselSzkopJan">Dekret umożliwia także łączenie się dwóch lub więcej wsi i gromad w celu powzięcia uchwał w zakresie samoopodatkowania dla realizacji szerszych zadań.</u> + <u xml:id="u-4.43" who="#PoselSzkopJan">Przy wykorzystaniu maksymalnie zakreślonych stawek w dekrecie spodziewane wpływy roczne wyniosłyby 344.285.000 zł, do czego przy obecnym stanie akcji w tej dziedzinie jest jeszcze dość daleko.</u> + <u xml:id="u-4.44" who="#PoselSzkopJan">Przechodzę do dekretu z dnia 8 czerwca 1955 r. o zniesieniu Funduszu Remontów Młynów Gospodarczych. Fundusz ten został utworzony zgodnie z ustawą z 30 grudnia 1950 r. i przeznaczony był na pokrywanie kosztów remontu młynów i kaszarni — uspołecznionych i prywatnych. W miarę przejmowania młynów nieuspołecznionych pod przymusowy zarząd państwowy ustawa ta straciła rację bytu. W tym stanie rzeczy Fundusz Remontów Młynów Gospodarczych na podstawie niniejszego dekretu został zlikwidowany, a powyższa ustawa uchylona. Dotychczasowe wpłaty na rzecz Funduszu zostały utrzymane w formie stawki podatku obrotowego w wysokości 24% podatku obrotowego.</u> + <u xml:id="u-4.45" who="#PoselSzkopJan">Ostatnie z referowanych przeze mnie są dwa dekrety, które potraktuję łącznie, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-4.46" who="#PoselSzkopJan">—dekret z dnia 27 września 1955 r. o zmianie dekretu z dnia 4 marca 1953 r. o uzupełnieniu przepisów karnych w sprawach o niewykonanie dostaw obowiązkowych — oraz —dekret z dnia 21 grudnia 1955 r. o zmianie dekretu z dnia 4 marca 1953 r. o uzupełnieniu przepisów karnych w sprawach o niewykonanie dostaw obowiązkowych.</u> + <u xml:id="u-4.47" who="#PoselSzkopJan">Już samo zestawienie dat tych dekretów, z których ostatni nowelizuje po upływie niespełna 3 miesięcy przepisy poprzedniego, świadczy o poważnym braku naszej pracy ustawodawczej w tej dziedzinie. Zadaniem ustawodawcy jest jak najpełniejsze objęcie i przewidzenie wszystkich możliwych wypadków, dla których ustanawia się normy prawne. Nie można tego powiedzieć w tym wypadku o Ministerstwie Skupu, które było inicjatorem tych dekretów, choć z drugiej strony na jego pochwałę należy dodać, że coraz bardziej na przestrzeni kilku ostatnich lat łagodzi sankcje w stosunku do chłopów z tytułu niewykonywania obowiązkowych dostaw, że w coraz mniejszym stopniu ucieka się do pomocy pro kuratorów i sędziów, którymi niedawno tak chętnie i szeroko się posługiwano, zamiast prowadzić rzetelnie i wytrwale polityczną pracę wyjaśniającą wśród chłopów, że coraz bardziej życiowe i dogodne są dla wsi ustalone terminy obowiązkowych dostaw i już rzadziej powtarzają się takie sytuacje, jak to było w ubiegłym roku w woj. wrocławskim, gdy wyznaczono spółdzielniom produkcyjnym i chłopom indywidualnym nieżyciowe terminy nie uwzględniające warunków atmosferycznych. Wówczas to w okresie długotrwałych deszczów zagrożeni sankcjami chłopi, naciskani przez aparat skupu, wzywani do prokuratorów i przed kolegia orzekające, byli zmuszeni zwozić do magazynów mokre zboże, które w dosłownym znaczeniu tego słowa w wielu wypadkach uległo zgnojeniu. Tamtejsi pracownicy skupu plan wykonali, ale ilości zaplanowanego zboża należytej jakości nie było.</u> + <u xml:id="u-4.48" who="#PoselSzkopJan">Przechodząc do omawianych dekretów a szczególnie do ostatniego dekretu należy stwierdzić, że zmierzają one po linii, którą potwierdziło życie, iż orzekanie przez kolegia przy prezydiach powiatowych rad narodowych zastępczej kary aresztu w każdym wypadku jest niecelowe i niesłuszne. Szczególnie w tych przypadkach, gdy wykonanie kary aresztu pozbawia gospodarstwo jednego użytkownika albo wykonanie kary jest faktycznie niemożliwe z powodu podeszłego wieku, kalectwa, inwalidztwa lub przewlekłej choroby sprawcy. Dotyczy to także wypadków, gdy ukarana jest wdową obarczoną dziećmi w wieku poniżej lat 14, jeżeli opieka matki nad nimi jest konieczna. Trzeba dodać do tego sformułowania dekretu, że opieka matki nad dziećmi jest zawsze potrzebna w takim wieku. Słuszny jest dezyderat wysunięty w dyskusji na Komisji Spraw Ustawodawczych, ażeby interpretować ten przepis dekretu w kierunku jak najbardziej liberalnym w stosunku do wdów znajdujących się w podobnej sytuacji i wymienionych w nim kategorii osób.</u> + <u xml:id="u-4.49" who="#PoselSzkopJan">Trzeba dodać, że omawiamy dekret z 21 grudnia 1955 r. zmierza w tym kierunku, aby wykonanie zastępczej kary nie było obligatoryjne, a w wypadku niezapłacenia grzywny następowało ściągnięcie jej w trybie egzekucji administracyjnej.</u> + <u xml:id="u-4.50" who="#PoselSzkopJan">Przy stosowaniu tego dekretu ważne jest, ażeby jego przepisy były przestrzegane w pierwszym rzędzie przez pracowników aparatu Ministerstwa Skupu i władze terenowe. Dotychczas bowiem przy jego stosowaniu zdarzają się jeszcze wypaczenia, a nawet nadużycia. Na potwierdzenie tych słów przytoczę taki fakt.</u> + <u xml:id="u-4.51" who="#PoselSzkopJan">30 marca br. został aresztowany i osadzony w więzieniu ob. Antoni Wądołowski, małorolny chłop z gromady Zawady pow. Zambrów, właściciel 5,8 ha ziemi. Ob. Wądołowski ze wszystkich obowiązków względem państwa wywiązywał się należycie z wyjątkiem ziemniaków w ilości 660 kg. Należy dodać, że aby wykonać obowiązkowe dostawy żywca, wymieniony zakupił sztukę u sąsiada, gdyż w tym czasie takiej świni w gospodarstwie nie posiadał. Jak wiemy, w zeszłym roku urodzaj na ziemniaki był bardzo słaby i wiele gospodarstw chłopskich miało poważne trudności z wywiązaniem się z dostaw w tej dziedzinie. Nie wzięto tego pod uwagę i wymierzono Wądołowskiemu zaocznie 700 zł grzywny, a gdy ten odwołał się do władz powiatowych i prosił o przesunięcie terminu dostawy zaległości na jesień 1956 r., nie otrzymał odpowiedzi z powiatu na swe podanie, a natomiast wezwanie do stawienia się w celu odsiedzenia kary. I odsiaduje ją pomimo tego, że w gospodarstwie jest pilna robota w okresie siewów. Opinia delegata do spraw skupu w GRN i przewodniczącego GRN była taka, że można było uwzględnić jego prośbę, przy czym przewodniczący GRN osobiście mu to przyrzekł. Jednak kolegium orzekające nie wzięło tego wszystkiego pod uwagę i poleciło bezprawnie przeprowadzić w gospodarstwie Wądołowskiego kontrolę spichrza i stanu inwentarza. Delegat do spraw skupu po przeprowadzeniu tej kontroli stwierdził, że wyżej wymieniony posiada wszystkiego do nowych zbiorów 5 q ziemniaków, 1 q owsa, 2 q żyta, a jego inwentarz składa się z konia, krowy, 3 świniaków i 2 owiec.</u> + <u xml:id="u-4.52" who="#PoselSzkopJan">Trzeba dodać, że kontrola zabudowań gospodarskich w dalszym ciągu jest na tamtym terenie praktykowana.</u> + <u xml:id="u-4.53" who="#PoselSzkopJan">Powyższy przykład, ilustrujący jak niewłaściwie jest stosowany dekret, wskazuje, że jest bardzo ważne, ażeby przy realizacji naszych ustaw i dekretów wzmóc walkę przeciw wszelkim wypaczeniom ich treści i intencji, że za ich przepisami należy zawsze widzieć żywych ludzi, ich sytuację, że nie można dowolnie naginać prawa, co się jeszcze często zdarza w postępowaniu różnych biurokratów w stosunku do chłopów.</u> + <u xml:id="u-4.54" who="#PoselSzkopJan">Wyrażam jednocześnie głębokie przekonanie, że w wyniku coraz bardziej rosnącej świadomości pracujących mas chłopskich i ich zrozumienia dla potrzeb państwa coraz rzadziej będzie zachodzić potrzeba stosowania tych sankcji, które są zawarte w przepisach omawianych dekretów.</u> + <u xml:id="u-4.55" who="#PoselSzkopJan">W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych proszę Wysoki Sejm o zatwierdzenie zreferowanych przeze mnie 9 dekretów podanych w druku sejmowym nr 73.</u> + <u xml:id="u-4.56" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-4.57" who="#PoselSzkopJan">Wicemarszałek Franciszek Mazur: Czy kto z Obywateli Posłów zechce zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów?</u> + <u xml:id="u-4.58" who="#PoselSzkopJan">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-4.59" who="#PoselSzkopJan">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali wszystkie zreferowane dekrety łącznie.</u> + <u xml:id="u-4.60" who="#PoselSzkopJan">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem zreferowanych dekretów, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-4.61" who="#PoselSzkopJan">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.62" who="#PoselSzkopJan">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.63" who="#PoselSzkopJan">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.64" who="#PoselSzkopJan">Stwierdzam, że zreferowane dekrety zostały przez Sejm jednomyślnie zatwierdzone.</u> + <u xml:id="u-4.65" who="#PoselSzkopJan">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-4.66" who="#PoselSzkopJan">a)z dnia 20 maja 1955 r. o zmianie ustawy o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy (Dz. U. Nr 21, poz. 135), b)z dnia 27 lipca 1955 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszów organów bezpieczeństwa publicznego oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 31, poz. 184), c)z dnia 5 października 1955 r. zmieniający dekret z dnia 12 października 1950 r. o wynalazczości pracowniczej (Dz. U. Nr 40, poz. 248), d)z dnia 9 listopada 1955 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszów Milicji Obywatelskiej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 43, poz. 273), e)z dnia 18 stycznia 1956 r. o ograniczeniu dopuszczalności rozwiązywania umów o pracę bez wypowiedzenia oraz o zabezpieczeniu ciągłości pracy (Dz. U. Nr 2, poz. 11) — (druk nr 74).</u> + <u xml:id="u-4.67" who="#PoselSzkopJan">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Zofii Wasilkowskiej.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselWasilkowskaZofia">Wysoki Sejmie! W pierwszej kolejności pragnę omówić dwa dekrety dotyczące zaopatrzenia emerytalnego. Są to dekrety: z dnia 27 lipca 1955 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszów organów bezpieczeństwa publicznego oraz ich rodzin i dekret z dnia 9 listopada 1955 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszów Milicji Obywatelskiej i Służby Więziennej oraz ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselWasilkowskaZofia">Przypomnę tu obywatelom posłom, że dekret o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym z dnia 25 czerwca 1954 r. przewidywał odrębne unormowanie zaopatrzenia emerytalnego dla zawodowych wojskowych oraz funkcjonariuszów bezpieczeństwa publicznego i Milicji Obywatelskiej. W stosunku do zawodowych wojskowych to odrębne unormowanie nastąpiło wcześniej (dekretem z dnia 18 września 1954 r.), obecnie zaś mamy dwa dalsze dekrety, które wyczerpują odrębne systemy emerytalne przewidziane w dekrecie o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym. Odrębność ta jest uzasadniona szczególnie odpowiedzialnym charakterem pracy funkcjonariuszów tych służb, związanych często z narażaniem zdrowia i życia.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselWasilkowskaZofia">Podstawowym świadczeniem przewidzianym w dekretach — przy czym omówię je łącznie ponieważ przewidują one jednakowe uprawnienia zarówno dla funkcjonariuszów bezpieczeństwa publicznego jak i dla Służby Więziennej — są: renta za wysługę lat i renta inwalidzka.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselWasilkowskaZofia">Renta za wysługę lat przysługuje funkcjonariuszowi zwolnionemu ze służby, który posiada 25 lat wysługi, albo 15 lat wysługi i osiągnął 60 lat życia, względnie jeśli chodzi o kobietę — 55 lat życia.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselWasilkowskaZofia">Wysokość renty wynosi 5O% podstawy wymiaru, to jest uposażenia należnego funkcjonariuszowi na ostatnio zajmowanym stanowisku służbowym i wzrasta za każdy następny rok służby ponad 25 lat wysługi, z tym jednak, że maksymalna renta nie może przekroczyć 85% podstawy wymiaru.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselWasilkowskaZofia">Renta inwalidzka przysługuje funkcjonariuszowi zwolnionemu ze służby, który stał się niezdolny do pracy wskutek choroby lub kalectwa.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dekrety ustalają trzy grupy inwalidów zależnie od stopnia utraty zdolności do pracy. Wysokość renty inwalidzkiej uzależniona jest ponadto od tego, czy inwalidztwo powstało w związku ze służbą, czy też bez związku z nią.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselWasilkowskaZofia">Obok tych podstawowych w obu dekretach świadczeń dekrety przewidują następujące dodatkowe świadczenia pieniężne: rentę rodzinną, dodatki do rent, zasiłki pogrzebowe i odprawy oraz następujące świadczenia w naturze: pomoc leczniczą, zaopatrzenie w protezy i aparaty ortopedyczne, zapewnienie mieszkania, przysposobienie zawodowe, zapewnienie pracy, udzielenie działek ziemi oraz materiałów i kredytów na zabudowę i umieszczenie w domu rencistów.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselWasilkowskaZofia">Następny z kolei dekret, przedłożony Wysokiemu Sejmowi do zatwierdzenia — to dekret z dnia 5 października 1955 r., zmieniający dekret z dnia 12 października 1950 r. o wynalazczości pracowniczej.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselWasilkowskaZofia">Wynalazczość pracownicza, która odegrała niemałą rolę w rozwoju postępu technicznego w planie 6-letnim, nabiera tym większego znaczenia w planie 5-letnim, w którym podnoszenie produkcji i wzrost wydajności pracy ma być osiągany przede wszystkim poprzez szybszy postęp techniczny i lepszą organizację pracy.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselWasilkowskaZofia">W związku z tym zaszła potrzeba zmian i uzupełnień w dotychczas obowiązującym dekrecie. Najważniejsze z tych zmian są następujące.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselWasilkowskaZofia">Przepisy dekretu w poprzednim brzmieniu stosowane były do projektów racjonalizatorskich, a w szczególności do udoskonaleń technicznych i usprawnień tylko w zakresie produkcji. Obecnie obejmą one również udoskonalenia techniczne i usprawnienia dokonywane w zakładach pracy o charakterze usługowym (w zakresie obrotu, transportu itd.). W ten sposób uzupełniona została luka, jaka istniała w poprzednich przepisach.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselWasilkowskaZofia">Zmienione zostały i dostosowane do potrzeb życia postanowienia dotyczące określenia kryteriów nowości udoskonaleń technicznych i usprawnień.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dalsza istotna zmiana polega na zwolnieniu pracowniczych wynalazków od opłat za zgłoszenie ich do opatentowania.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselWasilkowskaZofia">Wreszcie doniosłe znaczenie ma określenie przez dekret zasad wynagrodzenia tych osób, które przyczyniły się do rozpowszechnienia wynalazków, udoskonaleń i usprawnień zgłoszonych w innych zakładach pracy. Jak wiemy, jednym z najpoważniejszych braków w dziedzinie wynalazczości pracowniczej było właśnie ograniczenie ich stosowania do jednego lub niewielu zakładów pracy. Obecne przepisy stosują bodźce materialne w kierunku szerokiego rozpowszechniania wynalazków pracowniczych.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselWasilkowskaZofia">Następny z kolei dekret, który pragnę omówić, to dekret z dnia 20 maja 1955 r. o zmianie ustawy o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy. Zmiany idą w kierunku następującym: skrócenia do kwartału kalendarzowego sumowania opuszczonych bez usprawiedliwienia dni pracy oraz uzyskania przez pracownika skreślenia adnotacji o ukaraniu porządkowym i zwrotu potrąconych mu tytułem kary kwot pieniężnych po upływie pół roku pracy nienagannej i sumiennej.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselWasilkowskaZofia">Ostatni z kolei dekret, na którym pragnę zatrzymać się nieco dłużej ze względu na jego wagę, to dekret z 18 stycznia 1956 r. o ograniczeniu dopuszczalności rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia oraz o zabezpieczeniu ciągłości pracy.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselWasilkowskaZofia">Przepisy o umowie o pracę pochodzące z okresu międzywojennego dawały zakładom pracy zbyt szerokie uprawnienia do niezwłocznego tzw. dyscyplinarnego rozwiązywania umów o pracę i w praktyce były często stosowane ze szkodą dla pracowników. Konieczność zmiany tych przepisów, a w szczególności §§ 18 i 32 rozporządzeń o umowie o pracę, była wysunięta na III Kongresie Związków Zawodowych i szeroko omawiana w prasie.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselWasilkowskaZofia">Omawiany dekret znosi te przepisy i ogranicza dopuszczalność rozwiązywania umów bez wypowiedzenia do przypadków koniecznych.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselWasilkowskaZofia">Należy podkreślić, że celem zabezpieczenia pracownika przed krzywdzącym zwolnieniem go z pracy dekret przewiduje konieczność wyrażenia przez radę zakładową opinii, a w nie których przypadkach zgody na zwolnienie z pracy.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dekret uwzględniając postulaty wysuwane przez pracowników wprowadza także pewne zmiany, jeżeli chodzi o przypadki konieczności zwolnienia pracownika z powodu przedłużającej się jego choroby.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dekret rozciąga zakaz rozwiązywania umów o pracę w ciągu 3 miesięcy choroby na wszystkich robotników (poprzednio robotnik pracujący krócej niż rok w zakładzie pracy mógł być zwolniony po 4 tygodniach choroby) oraz przedłuża okres obowiązywania zakazu uwolnienia z pracy do 6 miesięcy w przypadku gruźlicy, w związku z wypadkami przy pracy oraz przy nabawieniu się choroby zawodowej.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dekret zapewnia także pracownikowi po wyzdrowieniu pierwszeństwo do zatrudnienia w dotychczasowym zakładzie pracy.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dekret wprowadza nieznaną dotychczas w naszym ustawodawstwie instytucję przywrócenia do pracy. Oznacza to, że pracownik bezprawnie zwolniony może domagać się przed komisją rozjemczą lub przed sądem przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach. Za czas, przez który pracownik nie był zatrudniony, pracownikowi przysługuje wynagrodzenie.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselWasilkowskaZofia">Dekret wprowadza nowe, korzystne dla pracownika zasady ciągłości pracy w razie przejścia pracownika do innego zakładu pracy. Ma to bardzo ważne znaczenie z punktu widzenia uprawnień urlopowych i zasiłków rodzinnych. Stosownie do przepisów dekretu pracownik w zasadzie zachowuje ciągłość uprawnień przy zmianie pracy, z wyjątkiem przypadku, gdy zostanie zwolniony dyscyplinarnie lub gdy sam wypowie umowę o pracę bez uzasadnionych przyczyn.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselWasilkowskaZofia">Charakteryzując ogólnie omawiany dekret należy podkreślić, że rozszerza on poważnie uprawnienia pracowników i wprowadza daleko idącą ochronę stosunku pracy. Dekret odnosi się zarówno do pracowników fizycznych jak i umysłowych i stanowi tym samym krok naprzód na drodze do stworzenia jednolitego systemu ustawodawstwa pracy dla ogółu pracowników.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselWasilkowskaZofia">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę o zatwierdzenie wszystkich zreferowanych przeze mnie dekretów.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Do głosu nikt nie jest zapisany. Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem zreferowanych dekretów, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Stwierdzam, że zreferowane dekrety zostały przez Sejm zatwierdzone jednomyślnie.</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-6.7" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">a)z dnia 16 kwietnia 1955 r. o utworzeniu Urzędu Ministra Przemysłu Motoryzacyjnego (Dz. U. Nr 17, poz. 89), b)z dnia 18 kwietnia 1955 r. o przekształceniu Urzędu Ministra Górnictwa w Urząd Ministra Górnictwa Węglowego (Dz. U. Nr 18, poz. 105), c)z dnia 18 kwietnia 1955 r. o Centralnym Urzędzie Naftowym (Dz. U. Nr 18, poz. 106), d)z dnia 18 stycznia 1956 r. o organizacji spraw kultury fizycznej (Dz. U. Nr 2, poz. 12) — (druk nr 75).</u> + <u xml:id="u-6.8" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Stanisławowi Waisowi.</u> + <u xml:id="u-6.9" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Poseł Wais Stanisław: Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych przypada mi do zreferowania szereg dekretów.</u> + <u xml:id="u-6.10" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dekret pierwszy o utworzeniu Urzędu Ministra Przemysłu Motoryzacyjnego.</u> + <u xml:id="u-6.11" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W resorcie przemysłu maszynowego występuje szeroki wachlarz zagadnień. Istnieją obecnie 23 centralne zarządy produkcyjne o bardzo złożonej i szerokiej praktyce techniczno-produkcyjnej.</u> + <u xml:id="u-6.12" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Plan 5-letni zakłada dla przemysłu maszynowego z uwagi na jego charakter wyjątkowo poważne wskaźniki wzrostu. Ze względu na zadania, a zarazem biorąc pod uwagę trudności w operatywnym kierowaniu tak złożonymi jak i szerokimi problemami, zachodzi konieczność dokonania podziału resortu przemysłu maszynowego na dwa resorty. Za najbardziej dojrzały do wydzielenia ze względów technicznych trzeba uznać resort przemysłu motoryzacyjnego, optycznego i wyrobów precyzyjnych.</u> + <u xml:id="u-6.13" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W dotychczasowym układzie organizacyjnym resortu przemysłu maszynowego można wyodrębnić pięć następujących grup branżowych:</u> + <u xml:id="u-6.14" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">I.Przemysł maszyn ciężkich, okrętów i ogólne budownictwo maszynowe, II.Przemysł obrabiarek, narzędzi, maszyn rolniczych oraz maszyn włókienniczych, III.Przemysł środków transportu, IV.Przemysł wyrobów precyzyjnych, V.Przemysł elektrotechniczny.</u> + <u xml:id="u-6.15" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">O ile problematyka techniczno-produkcyjna pierwszych dwóch grup jest w zasadzie wspólna (problemy z dziedziny metalurgii i mechaniki), to problematyka grupy trzeciej i piątej jest odrębna (problemy z dziedziny motoryzacji, elektrotechniki i teletechniki). Jeżeli natomiast idzie o grupę czwartą, to stanowi ona rozległą dziedzinę tworzącą dla siebie całość, obejmującą zarówno problemy z zakresu mechaniki jak i elektrotechniki.</u> + <u xml:id="u-6.16" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Nowy resort winien poza zagadnieniami związanymi bezpośrednio z przemysłem motoryzacyjnym i precyzyjnym (w tym także optycznym) przejąć ponadto w swą gestię przemysł teletechniczny z uwagi na tendencje rozwojowe tego przemysłu, zdążające do wykorzystania zdobyczy w dziedzinie elektroniki dla potrzeb przemysłu precyzyjnego.</u> + <u xml:id="u-6.17" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Rozwój górnictwa węglowego w minionych latach, jego wielkie zadania na przyszłość oraz znaczenie węgla dla gospodarki narodowej uzasadniają potrzebę wyodrębnienia całokształtu spraw przemysłu węglowego w odrębny resort, którego działalność powinna obejmować nie tylko eksploatację złóż węgla kamiennego i brunatnego, lecz także budownictwo obiektów kopalnianych oraz produkcję maszyn, urządzeń i narzędzi górniczych dla przemysłu węglowego.</u> + <u xml:id="u-6.18" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Od utworzenia urzędu Ministra Górnictwa i urzędu Ministra Energetyki w 1949 r. dano wyraz tej zasadzie stopniowo przekazując sprawy niewęglowych przemysłów górniczych do zakresu działania innych resortów. W ten sposób z zakresu działania Ministra Górnictwa wyodrębniono sprawy przemysłu energetycznego i torfowego, stwarzając tym samym korzystniejsze warunki rozwoju tych przemysłów w innych resortach.</u> + <u xml:id="u-6.19" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Z podobnych względów wyodrębniono również z zakresu działania Ministra Górnictwa sprawy służby geologicznej przez utworzenie Centralnego Urzędu Geologii oraz sprawy administracji górniczej przez utworzenie Wyższego Urzędu Górniczego, o charakterze urzędu centralnego podległego Prezesowi Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-6.20" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W wyniku tych zmian organizacyjnych w zakresie działania Ministra Górnictwa pozostały sprawy przemysłu węglowego, naftowego i solnego.</u> + <u xml:id="u-6.21" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Rozmiar i waga zagadnień przemysłu węglowego na obecnym etapie oraz w przyszłych planach gospodarczych uzasadniają utworzenie urzędu Ministra Górnictwa Węglowego, zwłaszcza że duże trudności w rozwiązywaniu licznych i poważnych zagadnień przemysłu węglowego utrudniały i utrudniają należyte zajmowanie się sprawami innych przemysłów.</u> + <u xml:id="u-6.22" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przekształcenie urzędu Ministra Górnictwa w Urząd Ministra Górnictwa Węglowego łączy się z potrzebą przekazania sprawy przemysłu naftowego, koksochemicznego, gazowniczego i solnego do innych resortów.</u> + <u xml:id="u-6.23" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Sprawy ropy naftowej i gazów ziemnych przekazuje się do Centralnego Urzędu Naftowego, którego utworzenie projektuje się w osobnym dekrecie.</u> + <u xml:id="u-6.24" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Art. 3 dekretu przekazuje sprawy kokso-chemii, gazownictwa i przemysłu gazowniczego, łącznie ze sprawami inspekcji gazowniczej, do właściwości Ministra Hutnictwa, zaś sprawy przemysłu solnego do zakresu działania Ministra Przemysłu Chemicznego.</u> + <u xml:id="u-6.25" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przekształcenie Urzędu Ministra Górnictwa w urząd Ministra Górnictwa Węglowego nie pociągnie za sobą zwiększenia etatów osobowych oraz nie spowoduje dodatkowego obciążenia budżetu państwa.</u> + <u xml:id="u-6.26" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Następny dekret z dnia 18 kwietnia 1955 r. o Centralnym Urzędzie Naftowym.</u> + <u xml:id="u-6.27" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Sprawy przemysłu naftowego należały dotychczas do zakresu działania Ministra Górnictwa obok spraw przemysłu węglowego. Konieczność wyodrębnienia przemysłu węglowego w odrębny resort wskazuje również na potrzebę przeorganizowania przemysłu naftowego i utworzenia dla niego odrębnego urzędu centralnego.</u> + <u xml:id="u-6.28" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przemysł naftowy obejmuje szeroki wachlarz zagadnień związanych z działalnością kopalnictw naftowych, rafinerii nafty, zakładów budowy maszyn i urządzeń naftowych oraz jednostek dystrybucyjnych. Przemysł naftowy musi podjąć duży wysiłek w kierunku geofizycznego, sejsmicznego i geologicznego przygotowania pól do odwiercenia nowych źródeł ropnych, unowocześnienia wierceń i przeróbki ropy naftowej oraz gazu ziemnego.</u> + <u xml:id="u-6.29" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Doniosłość zadań stojących przed przemysłem naftowym obecnie i w przyszłych planach gospodarczych wymaga przeprowadzenia takich zmian organizacyjnych, które by umożliwiły ich wykonanie.</u> + <u xml:id="u-6.30" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Stąd właśnie wypływa potrzeba skoncentrowania całości zagadnień naftowych w odrębnej jednostce naczelnej i w tym celu dekret przewiduje powołanie do życia centralnego urzędu pod nazwą: Centralny Urząd Naftowy.</u> + <u xml:id="u-6.31" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Do Centralnego Urzędu Naftowego należeć będą: planowanie i koordynowanie działalności poszukiwawczej i eksploatacyjnej złóż ropy naftowej i gazu ziemnego oraz działalności przeróbczej tych kopalni i dystrybucji wyrobów gotowych i półfabrykatów. Ponadto do Centralnego Urzędu Naftowego należeć będzie kierowanie działalnością podległych przedsiębiorstw i instytutów naukowo-badawczych oraz inicjowanie i organizowanie rozwoju i postępu technicznego w przemyśle naftowym i gazu ziemnego wraz z przeróbką ich surowców i uszlachetnianiem.</u> + <u xml:id="u-6.32" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W związku z utworzeniem Centralnego Urzędu Naftowego zaszła również potrzeba przeprowadzenia odpowiedniego podziału kompetencji uprzednio przewidzianych w prawie górniczym dla naczelnych organów.</u> + <u xml:id="u-6.33" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Utworzenie Centralnego Urzędu Naftowego w zasadzie nie pociągnie za sobą zwiększenia etatów osobowych oraz nie spowoduje dodatkowego obciążenia budżetu państwa, natomiast przyczyni się do właściwego ustawienia tegoż przemysłu, a przez bezpośrednie kierowanie ze szczebla centralnego wyłącznie sprawami naftowymi będzie miało wpływ na rozwój tego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-6.34" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Czwarty z kolei, ostatni z przypadających mi do zreferowania dekret z dnia 18 stycznia 1956 r. o organizacji spraw kultury fizycznej.</u> + <u xml:id="u-6.35" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Działający obecnie Główny Komitet Kultury Fizycznej jako państwowy organ planowania, kierownictwa i kontroli całokształtu spraw kultury fizycznej i sportu został utworzony ustawą z dnia 30 grudnia 1949 r. (D. U. Nr 65, poz. 526). Główny Komitet Kultury Fizycznej składa się z przedstawicieli tych resortów, instytucji i organizacji, które zajmują się sprawami wychowania fizycznego lub sportu. W terenie działają wojewódzkie, powiatowe i miejskie komitety kultury fizycznej podległe GKKF.</u> + <u xml:id="u-6.36" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Działalność Głównego Komitetu Kultury Fizycznej była wielokrotnie przedmiotem rozważań komisji KC PZPR. Dnia 11 marca 1952 r. odbyło się w Komitecie Centralnym Partii posiedzenie w sprawach kultury fizycznej, na którym powzięto uchwałę, że należy utworzyć przy Radzie Ministrów Główny Komitet Kultury Fizycznej na prawach resortu.</u> + <u xml:id="u-6.37" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Projekt dekretu powstał w wyniku kilkuletnich doświadczeń Głównego Komitetu Kultury Fizycznej w jego-dotychczasowej działalności oraz w oparciu o materiały zebrane w Związku Radzieckim i krajach demokracji ludowej.</u> + <u xml:id="u-6.38" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Projekt dekretu przewiduje, że Główny Komitet Kultury Fizycznej przy Radzie Ministrów będzie organem Rządu w zakresie kierowania sprawami kultury fizycznej i sportu. Tego rodzaju ustawienie pozwoli Głównemu Komitetowi Kultury Fizycznej wydawać odpowiednie akty normatywne, które by obowiązywały zarówno inne resorty, jak organizacje i instytucje realizujące wychowanie fizyczne i sport, a także stworzy dla GKKF równorzędną płaszczyznę współpracy z tymi resortami, które zajmują się zagadnieniami kultury fizycznej.</u> + <u xml:id="u-6.39" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dla przykładu można podać, że właśnie Główny Komitet Kultury Fizycznej winien ustalać normy techniczne dla produkcji sprzętu sportowego, sposób dystrybucji sprzętu wyczynowego, wytyczne do programu wychowania fizycznego w szkołach wyszkolenia sportowego, warunki techniczne oraz normatywy dla budownictwa urządzeń sportowych itd., a więc musi rozstrzygać o sprawach będących w gestii innych resortów.</u> + <u xml:id="u-6.40" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W Związku Radzieckim dla spraw kultury fizycznej i sportu jest utworzony przy Radzie Ministrów Wszechzwiązkowy Komitet do Spraw Kultury Fizycznej i Sportu. Podobnie ustawiono Państwowy Komitet Kultury Fizycznej i Sportu w Niemieckiej Republice Demokratycznej i w Republice Czechosłowackiej.</u> + <u xml:id="u-6.41" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Należy zaznaczyć, że zarówno w Związku Radzieckim, w Niemieckiej Republice Demokratycznej jak i Republice Czechosłowackiej wymienione komitety mają prawo kontroli ministerstw oraz wszelkich organizacji i instytucji w zakresie realizacji kultury fizycznej i sportu.</u> + <u xml:id="u-6.42" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W stosunku do obowiązującej ustawy dekret przewiduje znaczne rozszerzenie zakresu działania GKKF.</u> + <u xml:id="u-6.43" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Najpoważniejszym zadaniem, jakie ma do wykonania Główny Komitet Kultury Fizycznej od wejścia w życie dekretu, jest kontrola od strony merytorycznej i finansowo-gospodarczej zrzeszeń sportowych. Brak tej kontroli powodował, że fundusze, jakimi dysponowały zrzeszenia, nie były wydatkowane zgodnie z przeznaczeniem. Sprzyjało to objawom tzw. kaperownictwa, dawania w nieuzasadnionych przypadkach nagród i upominków, zawyżania wynagrodzeń trenerów, instruktorów itp.</u> + <u xml:id="u-6.44" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Tego rodzaju procedura powodowała, że silniejsze finansowo zrzeszenia, mogące zapewnić lepsze warunki zawodnikom, — „kupowały” lepszych zawodników. W konsekwencji więc o poziomie sportu w zrzeszeniu decydowały jego warunki finansowe, a nie rzetelna praca nad podniesieniem poziomu sportowego swoich członków.</u> + <u xml:id="u-6.45" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dalsze rozszerzenie zakresu działania GKKF polega na upoważnieniu go do ustalania potrzeb i norm technicznych w zakresie sprzętu sportowego, budownictwa, wykorzystania i konserwacji urządzeń sportowych.</u> + <u xml:id="u-6.46" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W okresie ostatnich lat mamy do zanotowania poważne osiągnięcia w dziedzinie kultury fizycznej, szczególnie na odcinku sportowym.</u> + <u xml:id="u-6.47" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Posunięcie jednak spraw dalej naprzód, a szczególnie dalsze upowszechnianie kultury fizycznej w mieście i na wsi wymaga wzmocnienia kierownictwa państwowego. Dotychczas obowiązująca ustawa przewiduje delegowanie przedstawicieli ministerstw, organizacji i instytucji do Głównego Komitetu Kultury Fizycznej w charakterze jego członków. Ten system przedstawicielstwa powodował, że nie wszyscy członkowie i nie zawsze brali udział w pracach Komitetu. Dlatego obecny dekret przewiduje imienne powoływanie na członków Komitetu osób, które dawać będą rękojmię systematycznej pracy Komitetu. W porównaniu do obecnie obowiązującej ustawy przewiduje się ograniczenie ilości członków Prezydium GKKF.</u> + <u xml:id="u-6.48" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Tego rodzaju rozwiązanie zostało podyktowane koniecznością zwiększenia kolegialności i operatywności tego kolektywu, którego zadaniem jest kierowanie bieżącą pracą Komitetu.</u> + <u xml:id="u-6.49" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Aby oprzeć rozwój kultury fizycznej na podstawach naukowych, wykorzystać radzieckie doświadczenia, ściśle powiązać teorię z praktyką, rozpowszechnić naukowe nasze doświadczenia, dekret przewiduje utworzenie Rady Naukowo-Metodycznej Kultury Fizycznej.</u> + <u xml:id="u-6.50" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Rada będzie społecznym organem doradczym i opiniodawczym Głównego Komitetu Kultury Fizycznej we wszystkich sprawach związanych z naukową organizacją, teorią i praktyką wychowania fizycznego.</u> + <u xml:id="u-6.51" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Terenowymi organami Głównego Komitetu Kultury Fizycznej są komitety kultury fizycznej przy prezydiach wojewódzkich, powiatowych, miejskich i dzielnicowych rad narodowych. Da to możliwość ścisłego powiązania terenowych komitetów kultury fizycznej z radami narodowymi, aby czuły się one współodpowiedzialne za realizację zadań z zakresu kultury fizycznej na swoim terenie.</u> + <u xml:id="u-6.52" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wysoki Sejmie! W imieniu komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę o zatwierdzenie przez Wysoki Sejm zreferowanych przeze mnie dekretów.</u> + <u xml:id="u-6.53" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-6.54" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Czy kto z Obywateli Posłów zechce zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów?</u> + <u xml:id="u-6.55" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-6.56" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali wszystkie zreferowane dekrety łącznie.</u> + <u xml:id="u-6.57" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem zreferowanych dekretów, zechce podmieść rękę.</u> + <u xml:id="u-6.58" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-6.59" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.60" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.61" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Stwierdzam, że zreferowane dekrety zostały przez Sejm jednomyślnie zatwierdzone.</u> + <u xml:id="u-6.62" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-6.63" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">a)z dnia 21 grudnia 1955 r. o zmianie przepisów postępowania karnego (Dz. U. Nr 46, poz. 309), b)z dnia 21 grudnia 1955 r. o zmianie przepisów wojskowego postępowania karnego (Dz. U. Nr 46, poz. 310), c)z dnia 21 grudnia 1955 r. o organizacji i zakresie działania Milicji Obywatelskiej (Dz. U. Nr 46, poz. 311), d)z dnia 23 marca 1956 r. o ochronie granic państwowych (Dz. U. Nr 9, poz. 51), e)z dnia 18 stycznia 1956 r. o zmianie niektórych przepisów postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 2, poz. 13) — (druk nr 76).</u> + <u xml:id="u-6.64" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Władysławowi Witoldowi Spychalskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Z upoważnienia Komisji Spraw Ustawodawczych mam przedstawić Wysokiej Izbie 5 dalszych dekretów spośród tych, jakie wydane zostały przez Radę Państwa pomiędzy VI a VIII sesją Sejmu PRL. Dotyczą one: zmiany przepisów postępowania karnego i wojskowego postępowania karnego, zmiany niektórych przepisów postępowania cywilnego, organizacji i zakresu działania Milicji Obywatelskiej i wreszcie ochrony granic państwowych.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Mogłaby budzić wątpliwości potrzeba zmiany już teraz, w trybie dekretów, dotychczasowych przepisów postępowania karnego czy cywilnego, skoro toczą się obecnie, jakkolwiek z dużym opóźnieniem, prace kodyfikacyjne w tym zakresie, zmierzające do wprowadzenia nowych aktów prawodawczych, m. in. kodeksu karnego, kodeksu cywilnego oraz procedury karnej i cywilnej. Prace te potrwają jeszcze pewien okres czasu, okres nie łatwy do skrócenia, a zbyt długi równocześnie ażeby odkładać wprowadzenie reformy usprawniającej pracę organów wymiaru sprawiedliwości, umacniającej praworządność ludową.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">W prostej linii dekrety dotyczące zarówno procedury karnej, jak i cywilnej wywodzą się ze wskazań III Plenum, a zmierzają do pełniejszej obrony praw, oskarżonego, usprawnienia pracy organów ścigania i karania, oraz wzmocnienia nadzoru prokuratorskiego nad przygotowawczym postępowaniem organów bezpieczeństwa publicznego i Milicji Obywatelskiej. Ochrona praw procesowych oskarżonego, biorąca początek z gwarancji konstytucyjnej, służy zarówno obywatelowi, redukując możliwość skazywania osoby niewinnej, jak i potrzebom państwa, zainteresowanego w karaniu rzeczywistych, absolutnie udowodnionych przestępstw, przy pełnych prawach do obrony.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Nowe sformułowanie art. 17 kpk wykluczając całkowicie dotychczasową dopuszczalność rozpatrywania przez sądy powiatowe spraw, dla których właściwy jest sąd wojewódzki, zapobiega ograniczeniu praw jednostki, a takim ograniczeniem było niewątpliwie odpowiadanie nie przed takim sądem, jakiemu obywatel podlegał.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Inflacji wyroków zapobiega zawarty w art. 49 obowiązek prokuratora (lub sądu oczywiście, o ile akt oskarżenia został już wniesiony) umarzania spraw wykazujących małą szkodliwość społeczną popełnionego, aczkolwiek zabronionego czynu.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Art. 71 § 1 w nowym brzmieniu precyzuje, iż — „podejrzany jest ten, co do którego wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów”. Instytucja przedstawienia zarzutów stanowi najważniejsze bodaj — „novum” wprowadzone dekretem nowelizacyjnym. W wypadku podejrzenia, że zostało popełnione przestępstwo, prowadzący śledztwo lub dochodzenie wydawał do tej pory postanowienie o wszczęciu śledztwa lub dochodzenia bez obowiązku precyzowania zarzutów, ogłaszania lub doręczania tego postanowienia podejrzanemu.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Wprowadzona instytucja (przedstawienia zarzutów obejmuje dwa akty: wydanie postanowienia o przedstawieniu zarzutów oraz, ogłoszenie podejrzanemu zarzutów i przesłuchanie go.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Dopiero więc po ogłoszeniu zarzutów podejrzanemu — mogą być stosowane środki zapobiegające uchylaniu się od sądu.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">W zasadzie więc wedle postanowień nowego dekretu pozbawienie wolności może nastąpić jedynie równocześnie z ogłoszeniem podejrzanemu zarzutów. Ramy śledztwa lub dochodzenia, wyznaczone ściśle postanowieniem o przedstawieniu zarzutów, mogą być rozszerzone, zarówno w sensie śledztwa lub dochodzenia jak i rozbudowania zarzutów, jedynie z równoczesnym podaniem do wiadomości podejrzanemu.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Jest to również — zawarte w instytucji przedstawienia zarzutów — umocnienie praw oskarżonego do obrony, ograniczenie możliwości powstawania nieuzasadnionych sytuacji stawiania obywatela w roli podejrzanego, stosowania środków zapobiegawczych wobec osoby, dookoła której nie zgromadzono dostatecznie uzasadnionych dowodów, wskazujących na popełnienie przez nią takiego czy innego przestępstwa.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">W dalszym ciągu instytucja przedstawiania i ogłaszania zarzutów zapobiega izolowaniu podejrzanego od toku jego sprawy, umożliwia mu obronę przed zarzutami oskarżenia, ogranicza w sposób zdecydowany przewlekanie postępowania, co mogło występować i występowało w wypadkach braku orientacji podejrzanego o stawianych zarzutach, a tym samym opóźniało wybór i przytaczanie przez niego argumentów oraz dowodów na obronę. Szkodliwość takiego stanu podejrzany odczuwał dotkliwie, zwłaszcza gdy zostało wobec niego zastosowane aresztowanie tymczasowe.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Sformułowanie zawarte w art. 228 § 2, że — „postępowanie przygotowawcze obejmuje śledztwo i dochodzenie”, nie dopuszcza już teraz w sposób wyraźny do stosowania tzw. postępowania wyjaśniającego — instytucji dość zadomowionej w naszym procesie, mimo że była to instytucja pozaprocesowa i pozaustawowa.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Dekret normuje zresztą w sposób odmienny od dotychczasowego strukturę postępowania przygotowawczego, a to przez rozgraniczenie śledztwa i dochodzenia, podczas gdy według przepisów dotychczasowych śledztwo było jedyną i wyłączną formą postępowania przygotowawczego. Brak tego wyraźnego rozgraniczenia stwarzał warunki do wszczynania postępowania zarówno przez organy prokuratury jak i Milicji Obywatelskiej i Bezpieczeństwa Publicznego, a co gorsza wobec braku rozgraniczenia kompetencji zachodziły wypadki, iż śledztwa nader trudne prowadziła Milicja Obywatelska (kosztem właściwych swych zadań, do których została powołana), zaś organy Prokuratury, a nawet Bezpieczeństwa Publicznego wszczynały postępowanie i prowadziły śledztwo, chwytając się wielu spraw mało zasadniczych i nieskomplikowanych.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Dekret reguluje, że w sprawach o przestępstwa najpoważniejsze organy śledcze Prokuratury lufo Bezpieczeństwa Publicznego prowadzą śledztwo, zaś w sprawach mniejszej wagi Milicja Obywatelska względnie inne organy administracji państwowej prowadzą dochodzenie, z tym, że posiada ono to samo znaczenie procesowe co śledztwo. Zarówno w stosunku do śledztwa jak i dochodzenia określone zostały w noweli ścisłe terminy, zmierzające do jak największej szybkości — tej jednej z podstawowych zasad postępowania przygotowawczego.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Odrębnie, w przeciwieństwie do stanu przed nowelizacją, dekret określa czas trwania tymczasowego aresztowania w toku śledztwa i dochodzenia, ponadto odstępuje również od dotychczasowej zasady obowiązkowego aresztu w pewnych kategoriach spraw, określając we wszystkich wypadkach, iż tymczasowe aresztowanie może nastąpić, lecz nie musi, podczas gdy przepisy dotychczasowe przewidywały obowiązkowe aresztowanie w całym szeregu spraw należących do właściwości sądów wojewódzkich.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Szereg przepisów dekretu nowelizacyjnego świadczy o poważnym wzmocnieniu nadzoru prokuratora zarówno nad 'dochodzeniem jak i nad śledztwem.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">W przepisach dotychczasowych znajdowało to wyraz stosunkowo słaby, niepełny i nieuporządkowany.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Nadzór prokuratora nad wszczętym postępowaniem przygotowawczym jest obowiązkowy bez względu na to, czy prowadzi je organ Prokuratury, Bezpieczeństwa Publicznego, czy Milicji Obywatelskiej, przy czym wszelkie zarządzenia prokuratora są wiążące dla prowadzącego śledztwo lub dochodzenie. Rola prokuratora obejmuje zresztą nie tylko kierowanie pracą śledczą i nadzór nad ścisłym przestrzeganiem prawa, ale również i ochronę interesu społecznego, bowiem według art. 66 dekretu już w toku śledztwa lub dochodzenia prokurator uprawniony jest do zabezpieczenia, a nawet wytoczenia powództwa w procesie karnym.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Przepis ten i większość pozostałych charakteryzuje zamierzenia ustawodawcy w kierunku umocnienia walki z przestępczością, godzącą w społeczny interes gospodarczy lub nawet interes jednostki.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Trzeba stwierdzić, że jest w tej noweli wiele momentów, które zmuszają nasz aparat śledczy i sądowo-prokuratorski do głębokiej analizy dotychczasowej pracy. Dotyczy to zarówno poziomu, jak i metod śledztwa. Z drugiej strony dotyczy to problemu przestępczości, włamań, napadów bandyckich, nie mówiąc już o przejawach chuligaństwa. Dotyczy to wreszcie niewytłumaczonego a spotykanego liberalizmu w stosunku do rzeczywistych przestępców i szkodników, zwłaszcza gospodarczych, hulających wielekroć bezkarnie po rozłogach naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Dotyczy to spraw, które w sposób tak wyraźny wystąpiły w dyskusji na posiedzeniach Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Komisji Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Mamy pełne prawo oczekiwać, by przestrzeganie i głębokie zrozumienie znowelizowanego dekretu było przestrzeganiem i realizowaniem w naszym życiu zbiorowym prawdziwie ludowej praworządności.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Jeśli chodzi o drugi z kolei dekret o zmianie przepisów wojskowego postępowania karnego — nie widzę potrzeby tak szczegółowego uzasadniania poszczególnych zmian. Nowelizacja przepisów dotychczasowych wojskowego postępowania karnego pokrywa się nieomal całkowicie ze zmianami kodeksu postępowania karnego, zmierzając analogicznie do umocnienia praworządności ludowej w zakresie właściwości wojskowych organów wymiaru sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Również i w tym wypadku chodzi o:</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">1)skuteczniejsze aniżeli do tej pory zagwarantowanie praw podejrzanego w procesie karnym wojskowym, 2)wzmocnienie nadzoru prokuratora nad czynnościami procesowymi organów śledczych — przy czym pewna odmienność sformułowań wynika z odrębnej systematyki kodeksu wojskowego postępowania karnego. A dalej nowelizacja nie obejmuje aż tylu przepisów dekretu, gdyż wiele przepisów wprowadzonych obecnie do kodeksu postępowania karnego jest zawartych w kodeksie wojskowego postępowania karnego, zwłaszcza że o ile sobie Obywatele Posłowie przypominają, już na III sesji Sejmu w grudniu 1953 r. zatwierdziliśmy dekret z maja tego samego roku, wprowadzający nowelizację szeregu przepisów dotyczących obrońców, rewizji, wznowienia postępowania, wykonania orzeczeń itp. Już wtedy więc wprowadzone zmiany ułatwiły korzystanie z prawa obrony w sprawach karnych przed sądami wojskowymi.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Zasadniczą merytoryczną różnicę między obu kodeksami w ich proponowanym brzmieniu stanowi istnienie w kodeksie postępowania karnego przepisu, który mówi o możliwości zastosowania aresztowania tymczasowego w toku śledztwa lub dochodzenia, gdy przestępstwo zagrożone jest karą co najmniej jednego roku pozbawienia wolności. Brak takiego przepisu w wojskowym postępowaniu karnym uzasadnia się tym, że specyfika służby w wojsku, wysoki walor dyscypliny wojskowej wymagają niejednokrotnie możliwości stosowania aresztu tymczasowego w toku śledztwa, nawet i w wypadkach takich przestępstw, za które grozi łagodniejsza kara aniżeli pozbawienie wolności, np. skierowanie do oddziału karnego. Wydaje się, że odmienność kodeksu wojskowego postępowania karnego w tym punkcie jest całkowicie uzasadniona i nie budzi wątpliwości.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Dekret z dnia 18 stycznia br., dotyczący zmiany niektórych przepisów postępowania cywilnego, idzie w pewnym stopniu po linii decentralizacji, któremu to zagadnieniu tyle uwagi poświęcono w toku obrad obecnej sesji. Chodzi mianowicie o odstąpienie w pewnym zakresie od dotychczasowego ograniczenia właściwości sądów powiatowych, mianowicie ograniczeń uzasadnionych swego czasu, zresztą na okres przejściowy, trudnościami kadrowymi aparatu sądownictwa.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Ponieważ zakłada się, że w przyszłości sad powiatowy będzie jednolitym sądem I instancji dla wszystkich kategorii spraw cywilnych — dekret już dzisiaj przekazuje sądom powiatowym duży zakres spraw o roszczenia majątkowe, a zwłaszcza tych, których górna granica wartości przedmiotu sporu nie przekracza 15 tys. zł. Będą to w głównej mierze sprawy wynikające ze stosunku pracy, alimentacyjne, o manka, o wynagrodzenie za szkody wynikłe z wypadków nieszczęśliwych, wreszcie zaś ze stosunków spółdzielczych, niewątpliwie bardziej bliskich i znanych sadom powiatowym, co ułatwi rolniczym (spółdzielniom produkcyjnym sądowe dochodzenie i obronę sadowa swych praw. To przesunięcie — „w dół” właściwości usprawni ponadto pracę Sadu Najwyższego w sensie zwiększenia możliwości sprawowania faktycznego nadzoru nad orzecznictwem cywilnym sadów niższych, ograniczając jego normalne funkcje rewizyjne jako sadu II instancji do spraw najbardziej skomplikowanych pod względem prawnym.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Dalsza zmiana, jaką wprowadza dekret, zmierza do urealnienia przepisów prawnych. W 1953 r. również nowelą — bowiem kodeks postępowania cywilnego przechodził wiele nowelizacji — wprowadzono obowiązek uzasadniania na piśmie i natychmiastowego ogłaszania wyroku bezpośrednio po zamknięciu rozprawy. Niestety nie przyniosło to, jak zamierzano, ani przyśpieszenia postępowania, ani też zwiększonego wychowawczego oddziaływania.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Warunki techniczne po prostu, ilość spraw przypadających na jednego sędziego, zbyt wielka ilość spraw na jedno posiedzenie, brak dostatecznej liczby odpowiednich pracowników kancelaryjnych jako protokolantów — wszystko to doprowadziło do odraczania ogłaszania wyroków zamiast przyśpieszenia, no i nie pozostało bez wpływu na jakość tych uzasadnień.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">W tych wypadkach, gdy stronom nie doręcza się wyroków z uzasadnieniem z urzędu, dekret zwalnia sądy I instancji od pisemnego uzasadniania wyroków — chyba że strony zażądają tego w terminie 7-dniowym.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">I wreszcie dekret ponownie i na dalszy okres, a więc do grudnia 1957 r. przedłuża przejściowy przepis umożliwiający prowadzenie protokołów przez sędziego, a nawet przewodniczącego posiedzenia.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Komisja Spraw Ustawodawczych sądziła, że będą to już chyba ostatnie nowelizacje i prolongaty. Niestety dowiadujemy się, że resort ma już znowu na warsztacie dalsze zmiany. Chyba dopiero uchwalenie nowych kodeksów i procedury położy temu tamę, i należałoby sobie życzyć, aby nastąpiło to jak najwcześniej.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Przystępuję do dekretu o organizacji i zakresie działania Milicji Obywatelskiej. Wydanie tego dekretu przez Radę Państwa wytworzyło sytuację istnienia równolegle obok siebie dwóch najbardziej zasadniczych dekretów o Milicji Obywatelskiej, bowiem na V sesji zatwierdzaliśmy dekret z dnia 20 lipca 1954 r. również o Milicji Obywatelskiej. Stwierdzono wprawdzie wówczas, iż dekret ten posiada duże znaczenie dla umocnienia naszego aparatu państwowego, ale równocześnie sprawozdawca ówczesny z ramienia Komisji Spraw Ustawodawczych użył określenia, że reguluje on całokształt! stosunków służbowych Milicji Obywatelskiej. To zagadnienie wypełnia rzeczywiście większość artykułów tego dekretu z lipca 1954 r. i jakkolwiek we wstępie wskazywał on, że: „...Milicja Obywatelska jest powołana do ochrony ludowego porządku prawnego, opartego na zasadach Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej... strzeże porządku i ładu wewnętrznego, prowadzi nieubłaganą walkę z wszelką działalnością godzącą w ustalony wolą ludu pracującego porządek prawny, ochrania własność społeczną, strzeże bezpieczeństwa, spokoju i mienia obywateli” — to jednak z uwagi właśnie na treść wszystkich pozostałych artykułów dekretu traktować go raczej należy jako pragmatykę służbową Milicji Obywatelskiej.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Brak było natomiast sprecyzowania sytuacji prawnej i kompetencji Milicji Obywatelskiej, środków, jakimi dysponuje w zakresie realizacji zadań, oraz jej stosunku do innych organów w państwie.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Skoro więc dekret z lipca 1954 r. staje się dekretem o służbie w Milicji Obywatelskiej, uchylono jego artykuły wstępne, właśnie te mówiące o zadaniach Milicji Obywatelskiej, i włączono je do art. 6 ostatniego dekretu, w którym to artykule zawarty jest zakres działania Milicji Obywatelskiej w najistotniejszych, określonych dziedzinach naszego życia.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Milicja Obywatelska powołana do ochrony spokoju, ładu, porządku i bezpieczeństwa publicznego podporządkowana jest Ministrowi Spraw Wewnętrznych, a w działalności swej, dotyczącej ochrony ładu i porządku publicznego — nadzorowi i kontroli prezydiów właściwych rad narodowych. Dekret bowiem ustala równocześnie organizację i system organów Milicji Obywatelskiej pokrywające się z podziałem administracyjnym kraju. Dekret stanowi, że w celu wykonania swych zadań Milicja Obywatelska ma prawo: zatrzymania, legitymowania, rewidowania, udzielania pouczeń i nakładania mandatów, oczywiście jedynie w trybie i w przypadkach przewidzianych przez prawo.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Dekret ustala również podstawowe zasady użycia broni przez Milicję, jako środka ostatecznego stosowanego w sposób ograniczający możliwość pozbawienia życia osoby, przeciwko której broń zostaje użyta, a szczególnie w sposób jak najbardziej wykluczający narażenie życia lub zdrowia innych osób.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Dekret wreszcie określa zasady współdziałania Milicji Obywatelskiej z innymi organami państwowymi z równoczesnym dla nich obowiązkiem udzielania Milicji pomocy.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">I wreszcie ostatni z grupy dekretów, których zreferowanie zostało mnie powierzone. Jest to dekret z dnia 23 marca br. o ochronie granic państwowych.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">W tak bardzo zmienionych warunkach geograficznych, politycznych i ustrojowych — przy nowych granicach, w obrębie których gospodarujemy od chwili wyzwolenia — z formalnego punktu widzenia obowiązywały dotychczas rozporządzenia o granicach państwa i o granicach morskich państwa, datujące się z 1927 r. i 1932 r., a więc sprzed 20 i 30 bez mała lat.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Notujemy wprawdzie szereg uchwał czy zarządzeń wydanych w tym zakresie po 1945 r., jednak mogły one regulować pewne zagadnienia jedynie fragmentarycznie.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Przedstawiany do zatwierdzenia dekret reguluje więc podstawowe zagadnienie dotyczące zarówno granicy lądowej jak i morskiej, określając równocześnie właściwość oraz uprawnienia organów powołanych do ochrony granic, a więc głównie Wojsk Ochrony Pogranicza. Poza wielu innymi jest to jedna z zasadniczych nowości przepisów obecnego dekretu o ochronie granic — w stosunku do art. 16 rozporządzenia z 1927 r., wedle którego ochrona granic poruczona była właściwym organem powołanym do tego odrębnymi zupełnie przepisami.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Sprawą dominującą w dziedzinie ochrony granic jest kwestia ruchu ludności w terenach przygranicznych. Stosowany swego czasu tryb dopuszczał możliwość ubiegania się o zezwolenie na pobyt już po przybyciu do strefy nadgranicznej, i to drogą uzyskiwania zezwoleń na zamieszkiwanie i pobyt, wydawanych przez prezydia powiatowych rad narodowych po uzgodnieniu z zainteresowanymi organami.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Przyznać trzeba, że tego rodzaju praktyka nasuwała poważne wątpliwości nawet z punktu widzenia rzeczywistego bezpieczeństwa granic, bowiem trudno było organom właściwym dla strefy nadgranicznej kwalifikować trafnie i z pełnym rozeznaniem osoby przybywające z innych odległych niejednokrotnie terenów. Słuszne więc wydaj e się potwierdzenie przepisem art. 12 pkt 2 dekretu ostatniej praktyki, że pobyt czasowy w strefie nadgranicznej uwarunkowany jest uzyskaniem zezwolenia powiatowej względnie miejskiej komendy Milicji Obywatelskiej, właściwej dla stałego miejsca zamieszkania osoby udającej się do strefy nadgranicznej.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Praktyka ta wykazuje jednak również konieczność szerokiej popularyzacji i znajomości tego przepisu, zarówno wśród społeczeństwa jak i szczególnie wśród instytucji organizujących wyjazdy do strefy nadgranicznej. Wielokrotne kłopoty brygad kośnych czy przemysłowych, przybywających na tereny przygraniczne, kłopoty wielu nieuprzedzonych kierowników czy wychowawców kolonii, członków objazdowych zespołów artystycznych itp. powodują niejednokrotnie komplikacje w miejscowościach docelowych, konieczność tolerowania niekiedy nieprawidłowości związanych z niemożnością dopełnienia obowiązku meldunkowego itp. — a tym samym podważają istotne elementy ochrony granic.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Przyjazd na stałe zamieszkanie w strefie nadgranicznej po dniu ogłoszenia dekretu wymaga zezwolenia prezydium powiatowej lub miejskiej rady narodowej miejsca obranego na zamieszkanie. Rozporządzenie z 1927 r. wskazywało w art. 11 i dalszych warunki takich czy innych ograniczeń, lub zgoła odmowy, jakimi winna się była kierować władza administracji ogólnej przy wydawaniu zezwoleń na zamieszkanie i pobyt w pasie granicznym. Skoro zaś dekret o ochronie granicy państwowej przewiduje, że Rada Ministrów wydaje szczegółowe przepisy w tej sprawie, to nasuwa się uwaga dotycząca stworzenia możliwości stosowania pewnej elastyczności w kwalifikowaniu osób ubiegających się o zezwolenie, i to wedle aktualnej oceny ich postawy. W zasadzie bowiem wedle dotychczasowej praktyki nie udziela się zezwoleń osobom karanym, a więc i tym, którzy byli karani przed 6 czy 7 laty przez Komisję Specjalną, i tym, którzy dziś już niejednokrotnie odnaleźli właściwą drogę, pracują z pożytkiem dla naszej gospodarki i cieszą się nawet wielokrotnie doskonałą opinią.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Jeśli chodzi o zasięg granicznych czy przygranicznych obszarów, to dekret utrzymuje 3 zasadnicze rodzaje:</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">1)pas drogi granicznej — 15 m z możliwością rozszerzenia przez prezydium wojewódzkiej rady narodowej do 100 m, 2)strefę nadgraniczną szerokości 2—6 km ustalaną przez prezydium WRN z możliwością rozszerzenia przez Ministra Spraw Wewnętrznych do 10 km, 3)pas graniczny szerokości 30 km z możliwością rozszerzenia przez Radę Ministrów.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Ponadto w związku z odmienioną całkowicie sytuacją wobec rozciągającej się na odległości 500 km granicy morskiej — dekret ustala morskie wody wewnętrzne na Zalewie Szczecińskim, w Zatoce Gdańskiej, Zalewie Wiślanym, utrzymując odległą o 3 mile morskie od wybrzeża i granicy wód wewnętrznych granicę wód terytorialnych, jak również granicę pasa przyległego — i to wedle pozostających w mocy przepisów o granicy morskiej państwa cytowanego już rozporządzenia z 1932 r.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Pozostałe przepisy nowego dekretu określają zadania i zakres uprawnień organów ochrony pogranicza w zakresie obrony praw zwierzchniczych państwa w granicach na ziemi, obszarach wodnych i przestrzeni powietrznej.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Nasuwa się jeszcze jedna uwaga na tle przedstawianego dekretu. Zawiera on szereg przepisów wskazujących rady narodowe jako terenowe organy władzy państwowej właściwe do podejmowania w określonych wypadkach decyzji, wydawania zezwoleń itp.</u> + <u xml:id="u-7.52" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Skoro jednak rady narodowe według art. 39 Konstytucji współdziałają w umacnianiu obronności i bezpieczeństwa państwa, to wydaje się, że możliwości terytorialne zainteresowanych rad narodowych w spełnianiu czynności określonych postanowieniami tego dekretu nie zostały w pełni wykorzystane. I tak określona w art. 18 dekretu ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego w pasie granicznym — szerokości jakby nie było 30 km i obejmującym obszar całych powiatów przygranicznych — nie powinna się chyba obywać bez współudziału rad narodowych. Takie sformułowanie tego przepisu nie byłoby chyba błędne.</u> + <u xml:id="u-7.53" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Dekret przewiduje również (art. 11 pkt 1), że na gruntach położonych w strefie nadgranicznej mogą być dokonywane bez uzyskania zgody ich właścicieli i użytkowników czynności niezbędne do oznaczania, urządzenia i ochrony granic.</u> + <u xml:id="u-7.54" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Przestrzeganie zasad praworządności, a nawet ułatwienie w dużym stopniu pracy organom ochrony granic wymagałoby również i w tym zakresie udziału rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-7.55" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Rada Ministrów ma jeszcze w tym wypadku, jak również w odniesieniu do art. 21 dekretu traktującego o korzystaniu z gruntów — określać zasady i tryb wynagradzania szkód. Istnieje więc jeszcze pewna możliwość choćby w tych wypadkach zagwarantowania udziału rad narodowych i uczynienia ich współodpowiedzialnymi za sprawy rozgrywające się na terenach, których są pełnymi gospodarzami.</u> + <u xml:id="u-7.56" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Komisja została poinformowana, że są już w przygotowaniu dokumenty, jakie wyda Rada Ministrów i że zmierzają one właśnie w kierunku określenia współudziału rad narodowych, tym samym więc postulaty Komisji będą w dużym stopniu zaspokojone.</u> + <u xml:id="u-7.57" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Obywatele Posłowie! Praworządność, o jaką walczymy, to nie tylko dobre prawa, ale i przestrzeganie praw Rzeczypospolitej Ludowej. Wspomniałem już, że każdy nowy akt zmniejsza lukę naszego ustawodawstwa i jednocześnie następuje aktualizacja przepisów trącących anachronizmem, ograniczanie nieprawidłowości. czy też wypaczeń, jakie nam się również dawały we znaki.</u> + <u xml:id="u-7.58" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Dekrety zreferowane Wysokiemu Sejmowi były rozpatrywane przez Komisję Spraw Ustawodawczych i objęte są drukiem sejmowym nr 76. Komisja podjęła jednomyślnie uchwałę o przedstawienie tych dekretów Sejmowi i z jej upoważnienia wnoszę o ich zatwierdzenie.</u> + <u xml:id="u-7.59" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Do głosu nikt się nie zapisał.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali wszystkie zreferowane dekrety łącznie.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem zreferowanych dekretów, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Stwierdzam, że zreferowane dekrety zostały przez Sejm jednomyślnie zatwierdzone.</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Ogłaszam 15-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 50 do godz. 12 min. 15.)</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-8.10" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-8.11" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">a)z dnia 13 lipca 1955 r. o zniesieniu rejestru inżynierów i techników (Dz. U. Nr 29, poz. 173), b)z dnia 13 lipca 1955 r. o zmianie dekretu o prawie probierczym (Dz. U. Nr 29, poz. 174), c)z dnia 27 lipca 1955 r. o zmianie dekretu o obowiązku współpracy w zakresie nauczania w szkolnictwie zawodowym (Dz. U. Nr 31, poz. 185), d)z dnia 13 lipca 1955 r. o zmianie ustawy z dnia 4 lutego 1950 r. o powszechnym obowiązku wojskowym (Dz. U. Nr 32, poz. 189), e)z dnia 5 października 1955 r. o odpowiedzialności materialnej żołnierzy za szkody wyrządzone jednostce wojskowej (Dz. U. Nr 40, poz. 247), f)z dnia 1 lutego 1956 r. o zmianie dekretu o dowodach osobistych (Dz. U. Nr 6, poz. 29) — (druk nr 78).</u> + <u xml:id="u-8.12" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Tadeuszowi Wieczorkowi.</u> + <u xml:id="u-8.13" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Poseł Wieczorek Tadeusz: Obywatele Posłowie! W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych mam złożyć Wysokiej Izbie sprawozdanie o 6 dekretach wydanych przez Radę Państwa w okresie między VI a VIII sesją Sejmu.</u> + <u xml:id="u-8.14" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dekret z dnia 13 lipca 1955 r. o zmianie ustawy z dnia 4 lutego 1950 r. o powszechnym obowiązku wojskowym dotyczy przedłużenia czasu trwania służby wojskowej w wojskach obrony przeciwlotniczej z 2 lat do lat 3.</u> + <u xml:id="u-8.15" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W myśl ustawy z dnia 4 lutego 1950 r. czas trwania kadrowej służby wojskowej wynosił w wojskach lotniczych 3 lata, a w wojskach obrony przeciwlotniczej 2 lata.</u> + <u xml:id="u-8.16" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W celu stworzenia odpowiednich warunków dla należytego wykorzystania środków obrony przeciwlotniczej oraz całkowitej koordynacji służby powiadamiania i naprowadzania, wojska obrony przeciwlotniczej podporządkowane zostały w 1955 r. dowództwu wojsk lotniczych. Jednostki wojsk obrony przeciwlotniczej pełnią również w czasie pokoju służbę specjalną i ze względu na charakter tej służby posiadają w swoim uzbrojeniu i wyposażeniu bardzo skomplikowany sprzęt techniczny. Dla należytego opanowania tego sprzętu, dla zapewnienia pełnej gotowości wojsk obrony przeciwlotniczej przewidziany w ustawie o powszechnym obowiązku wojskowym 2-letni okres służby kadrowej jest niewystarczający i konieczne jest przedłużenie czasu trwania tej służby do lat 3.</u> + <u xml:id="u-8.17" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W Dzienniku Ustaw Nr 40 ogłoszony został dekret z dnia 5 października 1955 r. o odpowiedzialności materialnej, żołnierzy za szkody wyrządzone jednostce wojskowej.</u> + <u xml:id="u-8.18" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Odpowiedzialność i tryb postępowania w sprawach szkód w majątku wojskowym regulowała ustawa z dnia 17 czerwca 1948 r. Ustawa ta nie odpowiada obecnym potrzebom. Ustawa ta nie przewiduje bowiem żadnego ograniczenia odpowiedzialności żołnierzy za szkody, co w praktyce powoduje, że cały szereg zarządzeń o wynagrodzeniu szkody pozostaje nie zrealizowany, pomimo iż oficerom i podoficerom potrąca się przez szereg miesięcy, a nawet lata odpowiednie kwoty z uposażenia. Zachodziła również konieczność uproszczenia trybu postępowania w sprawie ustalania dochodzenia i umarzania należności państwa z tytułu tych szkód — który był zbyt skomplikowany.</u> + <u xml:id="u-8.19" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Chciałbym podkreślić zasadnicze różnice między dotychczasowymi przepisami zawartymi w ustawie z dnia 17 czerwca 1948 r. a dekretem z dnia 5 października 1955 r.</u> + <u xml:id="u-8.20" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dekret przewiduje ograniczenie odpowiedzialności żołnierzy za wyrządzone szkody do wysokości 3-miesięcznego uposażenia. Dekret przewiduje jednak, że ograniczenie odpowiedzialności nie stosuje się w przypadku szkód polegających na stracie powierzonego mienia, a wyrządzonych przez żołnierzy pełniących czynności magazyniera płatnika oraz przez żołnierzy, którym mienie zostało bezpośrednio powierzone celem ochrony, przechowania, przewozu itp.</u> + <u xml:id="u-8.21" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W tych wypadkach żołnierze ponoszą odpowiedzialność za szkody w pełnym rozmiarze oraz w przypadkach, gdy szkody zostały wyrządzone wskutek czynu przestępczego.</u> + <u xml:id="u-8.22" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Oprócz tych zmian, które zastępują dawne sztywne przepisy, dekret daje możliwości wyjątkowego umorzenia przez Ministra Obrony Narodowej należności państwa z tytułu wyrządzonej szkody, jeżeli przemawiają za tym szczególne okoliczności sprawy.</u> + <u xml:id="u-8.23" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dekret przewiduje, że zasady odpowiedzialności żołnierzy za szkody wyrządzone jednostce wojskowej, z wyjątkiem dochodzenia zwrotu nienależnego świadczenia, będą stosowane również do pracowników cywilnych, zatrudnionych w jednostkach wojskowych.</u> + <u xml:id="u-8.24" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przepisy dekretu stosuje się również odpowiednio do materialnej odpowiedzialności w stosunku do funkcjonariuszów i pracowników organów bezpieczeństwa publicznego, żołnierzy pełniących służbę w jednostkach wojsk wewnętrznych i w innych jednostkach podległych Ministrowi Spraw Wewnętrznych, pracowników cywilnych wojsk wewnętrznych oraz funkcjonariuszów i pracowników Milicji Obywatelskiej i Służby Więziennej.</u> + <u xml:id="u-8.25" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przechodzę do omówienia następnych dekretów.</u> + <u xml:id="u-8.26" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W Dzienniku Ustaw nr 31 ogłoszony został dekret o zmianie dekretu o obowiązku współpracy w zakresie nauczania w szkolnictwie zawodowym.</u> + <u xml:id="u-8.27" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Moc obowiązująca dekretu z dnia 10 grudnia 1946 r. w tej sprawie wygasła z dniem 31 lipca 1955 r.</u> + <u xml:id="u-8.28" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W związku z poważnymi zadaniami stojącymi przed szkolnictwem zawodowym, wobec niedostatecznej jeszcze liczbowo i jakościowo kadry nauczycieli zawodu, zachodzi konieczność przedłużenia mocy obowiązującej dekretu o obowiązku współpracy w zakresie nauczania w szkolnictwie zawodowym na dalszy okres, co pozwoli władzom szkolnictwa zawodowego korzystać w dalszym ciągu z możności uzupełnienia kadry; nauczycielskiej specjalistami z przemysłu.</u> + <u xml:id="u-8.29" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dekret z dnia 1 lutego 1956 r. o zmianie dekretu o dowodach osobistych jest nowelizacją dotyczącą zaostrzenia sankcji karnych w stosunku do osób, które w myśl dekretu z dnia 22 października 1951 r. i rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 marca 1954 r. w sprawie przepisów meldunkowych oraz pobytu na terenie m. st. Warszawy zostały pozbawione prawa pobytu w Warszawie, albo mimo upływu terminu ich prawa pobytu nie opuszczają terenu tego miasta.</u> + <u xml:id="u-8.30" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Osoby takie, o których mowa w myśl obowiązujących przepisów, mogą być ukarane w trybie postępowania karno-administracyjnego tylko karą do 500 zł. Praktyka wykazała, że wymierzone kary w kwocie do 500 zł nie odnoszą skutku i osoby te nadal przebywają na terenie m. st. Warszawy.</u> + <u xml:id="u-8.31" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Stosowanie zaś postępowania przymusowego do takich osób nie odnosi należytego skutku, ponieważ osoby te po upływie paru dni od przymusowego wysiedlenia wracają z powrotem.</u> + <u xml:id="u-8.32" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Projektowana zmiana umożliwi stosowanie w trybie karno-administracyjnym wyższych kar grzywny, a względem opernych — w trybie postępowania sądowego — kary aresztu.</u> + <u xml:id="u-8.33" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Komisja Spraw Ustawodawczych omawiając wspomniany dekret zwróciła uwagę na to, aby Ministerstwo Spraw Wewnętrznych rozciągnęło większą kontrolę nad komórkami prowadzącymi meldunki w Stołecznej Radzie Narodowej, aby w stosunku do tych, którzy nie mają prawa pobytu w Warszawie, wyciągać wnioski wynikające z dekretu. Równocześnie zaś podania, które napływają do Stołecznej Rady Narodowej w sprawie uzyskania prawa pobytu w Warszawie, winny być rozpatrywane szybciej, niż jest to obecnie.</u> + <u xml:id="u-8.34" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W Dzienniku Ustaw nr 29 ogłoszony został dekret z dnia 13 lipca 1955 r. o zniesieniu rejestru inżynierów i techników.</u> + <u xml:id="u-8.35" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zgodnie z ustawą z dnia 13 lipca 1950 r. Naczelna Organizacja Techniczna prowadziła rejestr inżynierów i techników.</u> + <u xml:id="u-8.36" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Prowadzenie tego rejestru miało na celu zapewnienie stałej kontroli nad właściwym wykorzystaniem kadr inżynieryjno-technicznych, koniecznych dla sprawnego wykonywania planowych zadań gospodarki narodowej. Rejestr ten uległ obecnie dezaktualizacji.</u> + <u xml:id="u-8.37" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zaktualizowanie rejestru i dalsze prowadzenie wymagałoby powołania całego szeregu terenowych placówek NOT-u, które by zajmowały się wprowadzeniem zmian zachodzących w rejestrze. Ponieważ następuje coraz większa stabilizacja kadry inżynieryjno-technicznej w naszej gospodarce narodowej, powołanie i utrzymanie takich komórek pociągnęłoby za sobą znaczne i nieuzasadnione koszty.</u> + <u xml:id="u-8.38" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wobec tego dekret słusznie zakłada zniesienie rejestru inżynierów i techników.</u> + <u xml:id="u-8.39" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W tymże Dzienniku Ustaw Nr 29 ogłoszony został dekret z dnia 13 lipca 1955 r. o prawie probierczym.</u> + <u xml:id="u-8.40" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W myśl tego dekretu wprowadza się zmianę w dotychczas obowiązującym ustawodawstwie probierczym, polegającą na ustanowieniu dla wyrobów złotych, obok dotychczas obowiązujących trzech prób: 0,960. 0,750, 0,583 — próby czwartej 0,375 dla wszelkiego rodzaju wyrobów oraz dopuszcza do obrotu obrączki ślubne ze stopu, w którym zawartość złota odpowiada próbie 0,333.</u> + <u xml:id="u-8.41" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wprowadzenie projektowanych zmian pozwoli na uzyskanie znacznych oszczędności złota z jednoczesnym zwiększeniem produkcji wyrobów ze złota.</u> + <u xml:id="u-8.42" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wszystkie referowane przeze mnie dekrety rozpatrywane były na posiedzeniu Komisji Spraw Ustawodawczych. W imieniu Komisji proszę Wysoki Sejm o ich zatwierdzenie.</u> + <u xml:id="u-8.43" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-8.44" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanych dekretów?</u> + <u xml:id="u-8.45" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-8.46" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-8.47" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem zreferowanych dekretów, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.48" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.49" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.50" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.51" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził jednomyślnie zreferowane dekrety.</u> + <u xml:id="u-8.52" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekrecie z dnia 23 marca 1956 r. o obowiązku szkolnym (Dz. U. Nr 9, poz. 52) — (druk nr 77).</u> + <u xml:id="u-8.53" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Stanisławowi Chlebdzie.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselChlebdaStanislaw">Obywatele Posłowie! Przed szkolnictwem podstawowym postawiono w planie 5-letnim poważne zadania. Program Frontu Narodowego i uchwały II Zjazdu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej postulowały zapewnienie każdemu dziecku w mieście i na wsi wykształcenia co najmniej w zakresie szkoły 7-klasowej.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselChlebdaStanislaw">Art. 61 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, zapewniający dziecku te prawa, zaktywizował tak aparat szkolnictwa, jak i prezydia rad narodowych do realizacji zadań na odcinku szkoły podstawowej. Plan 6-letni zbliżył nas znacznie do realizacji tego zadania. Jednakże mimo znacznych osiągnięć w zagęszczeniu sieci szkół 7-klasowych i mimo zapewnienia wysokiemu odsetkowi uczniów nauki w tych szkołach, pod koniec roku szkolnego 1955/56 pozostawało poza szkołą około 73 tys. dzieci od 7 do 13 lat. Jeżeli weźmiemy pod uwagę tych uczniów, którzy opuszczają szkołę podstawowa przed jej ukończeniem z powodu ukończonych 14 lat, o odsiew tych uczniów w 1953 r. wynosił w stosunku do wszystkich klas szkoły podstawowej 4,3% ogółu uczniów, a w klasach szóstych doszedł do 10% — problem powszechności nauczania zyskuje na ostrości.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselChlebdaStanislaw">Ten odsiew szkolny, czyli przerywanie nauki przed ukończeniem klasy 7, utrudnia realizację powszechności pełnej szkoły podstawowej. Odsiew bowiem powiększa liczbę dzieci pozostających poza szkołą. Zjawisko odsiewu dotyczy głównie uczniów starszych, 14 i 15-letnich, ale obejmuje również około 50 tys. uczniów w młodszym wieku, którzy po ukończeniu sześciu, pięciu, czterech, a nieraz nawet tylko trzech klas przerywają naukę. Charakterystyczne jest, że wysokość odsiewu na wsi jest przeszło czterokrotnie większa niż w mieście.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselChlebdaStanislaw">Zjawisko, o którym mówiłem, hamuje w poważnym stopniu zadania postawione przed szkołą podstawową. Dlatego naczelnym zadaniem szkolnictwa podstawowego w okresie planu 5-letniego jest pełne upowszechnienie szkoły 7-klasowej, czyli objęcie nauczaniem wszystkich dzieci pozostających poza szkołą, a także zlikwidowanie odsiewu szkolnego.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselChlebdaStanislaw">Powodem takiego stanu jest m. in. brak w naszym państwie jednolitych przepisów prawnych w sprawie wykonywania obowiązku szkolnego, prowadzenia ewidencji dzieci w wieku szkolnym i stałej kontroli uczęszczania dzieci do szkoły.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselChlebdaStanislaw">Dotychczasowe przepisy prawne to dekret z dnia 7 lutego 1919 r., ustawa z dnia 31 lipca 1924 r. i ustawa z dnia 11 marca 1932 r. Nie zapewniały one pełnej realizacji obowiązku szkolnego. Właściwie jedyną normą prawną był dekret z 1919 r., ale obowiązywał on tylko na części terytorium państwa polskiego, a na pozostałych obszarach były stosowane przepisy prawne obce (niemieckie i austriackie). Przestarzały ten dekret nie zapewniał pełnej realizacji obowiązku szkolnego, uznawał nierówność uprawnień do oświaty poszczególnych warstw społecznych, zezwalał na wykonywanie obowiązku szkolnego w domu, usuwając dziecko spod wpływu wychowawczego szkoły. Dekret ten służył interesom ustroju kapitalistycznego i niejednokrotnie przeszkadzał wprowadzeniu w życie tych zasad, na których opieramy dzisiaj pojęcie tego obowiązku i formę jego egzekwowania w drodze karno-administracyjnej.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselChlebdaStanislaw">W Polsce Ludowej w radykalnie zmienionych warunkach ustrojowych szkolnictwa dekret ten stał się nieaktualny i hamujący należyte wykonanie zadań wynikających z Konstytucji i z programu Frontu Narodowego. Dekret ten nie dawał możliwości praktycznego egzekwowania obowiązku szkolnego w stosunku do rodziców, którzy złośliwie uchylali się od posyłania dzieci do szkoły, nie mówił nic o trybie postępowania karno-administracyjnego, a co najważniejsze nie dawał żadnych podstaw prawnych do pociągnięcia rodziców do odpowiedzialności za nieposyłanie dziecka do szkoły. Praktycznie ani kierownictwo szkoły, ani wydziały oświaty nie miały podstawy prawnej do zmuszenia rodziców do wypełniania obowiązku szkolnego, a prezydia rad narodowych nie mogły w tym kierunku wiele zrobić.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselChlebdaStanislaw">Tym wszystkim niedociągnięciom ma zapobiec przedłożony do zatwierdzenia Wysokiej Izbie dekret o obowiązku szkolnym z dnia 23 marca 1956 r. Reguluje on zasadniczo tę sprawę na nowych podstawach.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselChlebdaStanislaw">W przeciwieństwie do przepisów dotychczasowych, ustalających w stosunku do dziecka w wieku od 7 do 14 lat obowiązek nauki w szkole lub w domu, dekret wprowadza:</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselChlebdaStanislaw">Po pierwsze — nowe w ustawodawstwie polskim określenie obowiązku szkolnego, polegające na regularnym uczęszczaniu do szkoły podstawowej aż do ukończenia klasy 7, przy czym obowiązek ten może być przedłużony do 16 lat, jeśli uczeń wcześniej nie ukończy klasy 7. Nowością jest pobieranie nauki wyłącznie w szkole i przedłużenie wieku obowiązku szkolnego.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselChlebdaStanislaw">Po drugie — dekret postanawia, że młodociani w wieku od 14 do 16 lat, zatrudnieni w celu przyuczenia do zawodu, mogą wypełniać obowiązek szkolny w szkołach dla pracujących. Dotychczasowa praktyka wykazała bowiem, że uczeń opuszczający przedwcześnie szkołę ii przyjęty do pracy zawieszony był w próżni, gdyż zakład pracy nie był zobowiązany do posyłania go do szkoły. Z młodzieży tej rekrutowała się często duża ilość chuliganów.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselChlebdaStanislaw">Po trzecie — dekret ustala konkretne obowiązki osoby sprawującej pieczę nad dzieckiem, obowiązki kierownika zakładu zatrudniającego młodocianego oraz sankcje karno-administracyjne za niewypełnianie tych obowiązków.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselChlebdaStanislaw">Po czwarte — zobowiązuje do stosowania przy egzekwowaniu obowiązku szkolnego środków pedagogicznych, stawiając na dalszym miejscu sankcje karne.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselChlebdaStanislaw">Po piąte — dekret zapewnia skuteczność wykonywania obowiązku szkolnego przez ścisłe określenie obowiązków dziecka, rodziców lub opiekunów, szkoły i prezydiów rad narodowych oraz przez współdziałanie w tym zakresie ze szkołą masowych organizacji społecznych.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselChlebdaStanislaw">Po szóste — dekret ustanawia zasadę, że egzekwowanie obowiązku szkolnego, kontrola jego wykonania jest jednym z głównych zadań prezydiów rad narodowych. Kontrola ta polega na prowadzeniu aktualnej ewidencji dzieci podlegających obowiązkowi szkolnemu oraz na informowaniu szkoły o zmianie miejsca zamieszkania dziecka. Dotychczas prowadzenie ewidencji dzieci w wieku obowiązku szkolnego oraz ewidencji wykonywania przez te dzieci obowiązku szkolnego ciążyło wyłącznie na kierownikach szkół podstawowych. Stwarzało to niezmierne trudności szkole, zwłaszcza w miastach o dużej migracji ludności. Utrzymanie aktualnej ewidencji było często nierealne i odbijało się zarówno na pracy szkoły jak i na samej ewidencji, stanowiącej jak dotąd główne źródło informacji o stanie realizacji powszechności nauczania. Obecnie ewidencja ta oparta o dane z placówek prowadzących meldunki i dane zbioru ewidencji ludności, będzie stanowić zasadnicze źródło informacyjne dla szkół podstawowych przy prowadzeniu kontroli wykonywania przez dzieci obowiązku szkolnego.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselChlebdaStanislaw">Po siódme — dekret włącza szkołę do kontroli obowiązku szkolnego, powierzając jej w pierwszym rzędzie akcję uświadamiającą wśród rodziców, oddziaływanie wychowawcze na środowisko przy współdziałaniu z organizacjami społecznymi, współdziałanie z prezydiami rad narodowych i zakładami pracy.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselChlebdaStanislaw">Podczas dyskusji nad dekretem posłowie z Komisji Spraw Ustawodawczych żywo interesowali się nie tylko walorami, jakie przyniesie szkole dekret, ale kładli szczególny nacisk na to jaka jest realna gwarancja wykonania obowiązku szkolnego w brzmieniu nowego dekretu. Posłowie wskazywali na konieczność stworzenia tej gwarancji przez zwiększenie ilości budowanych szkół w planie 5-letnim, tak aby zapewnić możność wszystkim dzieciom uczęszczania do szkoły pełnej, nie przekraczając odległości 4 kilometrów jako normy największego oddalenia dziecka od szkoły. Specjalną uwagę należy położyć na zakładanie szkół dla dzieci ułomnych. Według opinii Komisji Spraw Ustawodawczych dekret stawia przed Ministerstwem Oświaty i Państwową Komisją Planowania Gospodarczego konieczność zrewidowania planów budownictwa szkolnego w planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselChlebdaStanislaw">Należy sądzić, że dekret pomoże w realizacji powszechności nauczania, ułatwi wykonanie zadań wynikających z Konstytucji i postulatów Frontu Narodowego przez to, że wzmoże ogólną dyscyplinę w zakresie wykonywania obowiązku szkolnego, przyczyni się do zmniejszenia odsiewu szkolnego, do objęcia nauczaniem tych dzieci, które z przyczyn nieuzasadnionych, a zwłaszcza opieszałości rodziców, nie uczęszczają w ogóle do szkoły, pomoże do utrzymania na wysokim poziomie stanu frekwencji uczniów w szkole, oraz pomoże podnieść poziom nauczania i polepszenia atmosfery wychowawczej w szkołach.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselChlebdaStanislaw">Komisja Spraw Ustawodawczych, po wnikliwej analizie, proponuje Wysokiej Izbie zatwierdzenie dekretu.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Nikt do głosu nie jest zapisany.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem dekretu z dnia 23 marca 1956 r. o obowiązku szkolnym, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Stwierdzam, że Sejm zatwierdził jednomyślnie dekret o obowiązku szkolnym.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Nim przejdziemy do ostatniego punktu porządku dziennego, chcę zakomunikować, że Rada Seniorów występuje z wnioskiem o uzupełnienie składu osobowego Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Prezydium Sejmu proponuje, aby Sejm powołał:</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">a)do Komisji Spraw Zagranicznych obywateli posłów:</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Elczewskiego Macieja</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Hochfelda Juliana</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jabłońskiego Henryka</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jodłowskiego Jerzego</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Korotyńskiego Henryka</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kuroczko Eustachego</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Lange Oskara</u> + <u xml:id="u-10.17" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Łubieńskiego Konstantego</u> + <u xml:id="u-10.18" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Sokorskiego Włodzimierza</u> + <u xml:id="u-10.19" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Skrzeszewskiego Stanisława</u> + <u xml:id="u-10.20" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Żółkiewskiego Stefana b)do Komisji Spraw Ustawodawczych obywateli posłów:</u> + <u xml:id="u-10.21" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Baranowskiego Feliksa</u> + <u xml:id="u-10.22" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Domańskiego Jana</u> + <u xml:id="u-10.23" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Rybickiego Mariana</u> + <u xml:id="u-10.24" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Świątkowskiego Henryka</u> + <u xml:id="u-10.25" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zemanek Zofię</u> + <u xml:id="u-10.26" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Czy kto z Obywateli Posłów chce zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-10.27" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-10.28" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-10.29" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto z Obywateli Posłów jest za powołaniem wymienionych przeze mnie posłów w skład Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Spraw Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-10.30" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.31" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.32" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.33" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Stwierdzam, że Sejm zgodnie z art. 14 pkt 1 regulaminu Sejmu dokonał uzupełnienia składu osobowego Komisji Spraw Zagranicznych oraz Komisji Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-10.34" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przechodzimy do ostatniego punktu porządku dziennego: Wyjaśnienia Rządu w związku z interpelacjami posłów.</u> + <u xml:id="u-10.35" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos zabierze Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wysoka Izbo! Chcę naprzód krótko zabrać głos w sprawie trybu załatwiania interpelacji poselskich przez ministrów i Rząd.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Oczywiście byłoby najlepiej, gdyby udało się na większość wniosków i interpelacji odpowiadać ustnie przez ministrów, wicepremierów, Prezesa Rady Ministrów, na tej samej sesji. To jest nie zawsze możliwe.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Chcemy, aby odpowiedzi Rządu czy odpowiedzi ministrów na interpelacje były oparte na zbadaniu sprawy. I ponieważ nie na wszystkie interpelacje można w tak krótkim czasie odpowiedzi przygotować, to wydaje się słuszne, ażeby te odpowiedzi potem, w regulaminowym oczywiście terminie, wpłynęły do Sejmu na piśmie i jeżeli to będą sprawy bardziej ogólne, interesujące całą opinię, ażeby w porozumieniu z Marszałkiem Sejmu, czy z posłem, który wysunął tę interpelację, były publikowane w prasie. O tym wczoraj zresztą mówiła jedna z posłanek w dyskusji.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Chcę tylko dodać, że oprócz formalnie zgłoszonych interpelacji i zapytań było także bardzo dużo wniosków, postulatów i zapytań rozsianych w wystąpieniach obywateli posłów. To dotyczyło czasem poszczególnych spraw, czasem całych problemów, czasem całości naszej pracy.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wydaje mi się, że jest konieczne, aby te wnioski, postulaty, sygnały, opinie, były także przez nas z równą uwagą rozpatrzone. Rzecz jasna, że możemy to zrobić już po sesji. Znajdzie się chyba forma powiadamiania o tym obywateli posłów, a także opinii publicznej.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wpłynęła już do mnie np. odpowiedź Ministerstwa PGR na interpelację posłów Jaworskiej i Feliksiaka w sprawie skarg młodzieży zatrudnionej w PGR. Wymaga ona jeszcze jednak, moim zdaniem, dodatkowego opracowania, nie jest wystarczająca, więc będzie przesłana później.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Był szereg interpelacji dotyczących spraw nowych inwestycji, względnie rozszerzenia inwestycji zaplanowanych. Dotyczy to tak wielkiej, można powiedzieć, naszej ogólnonarodowej bolączki, jak sprawa budownictwa mieszkaniowego. Poruszona została sprawa budownictwa w woj. warszawskim, sprawa niedostatecznego — o czym my sami dobrze wiemy — budownictwa w innych województwach. Była sprawa powiększenia programu elektryfikacji wsi, sprawa radiostacji w Lublinie, kolei w woj. rzeszowskim i kilka innych.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Razem z Komisją Partyjno-Rządową, która — jak wiadomo — opracowuje projekt planu 5-letniego, rozpatrzymy te i wiele innych podobnych spraw. Postaramy się na te sprawy znaleźć odpowiedź po gruntownym zbadaniu możliwości takich czy innych przesunięć. Oczywiście, że można dokonywać przesunięć w projekcie planu inwestycyjnego, zmieniać ewentualnie hierarchię potrzeb i zyskiwać dodatkowe rezerwy — poprzez walkę z marnotrawstwem w inwestycjach, z nadmiernymi kosztami, aby te rezerwy wygospodarować.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">To na pewno musimy robić, ale znacznie trudniej — i z tego musimy zdawać sobie sprawę wszyscy — wygląda problem postulatów powiększenia programu inwestycyjnego na najbliższe lata w ogóle w stosunku do tego poziomu, który w tej chwili się kształtuje, to znaczy znacznie trudniej wygląda sprawa zwiększenia udziału inwestycji, chociażby nie wiem jak potrzebnych, w podziale dochodu narodowego. Z natury rzeczy mogłoby wtedy nastąpić ograniczenie tej części dochodu narodowego, którą chcemy i musimy — i o tym także obywatele posłowie bardzo dużo mówili — przesuwać na podwyższenie stopy życiowej ludności. Takie jest przecież jedno z doświadczeń planu 6-letniego. Oczywiście te inwestycje w następstwie przyczyniają się także do podwyższenia stopy życiowej, ale nie zawsze to jest bezpośrednie i szybkie, tak jak chcielibyśmy, a w każdym razie nie tak szybkie, jak chcemy teraz, w miarę naszych skromnych przecież możliwości, dążyć do podwyższenia stopy życiowej ludności.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Rzeczą tej złożonej z licznych przedstawicieli komisji, opracowującej plan 5-letni, jest ustalenie odpowiednich proporcji w podziale dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Ileż jest takich potrzeb, nieraz palących, pilnych, że aż przykro, że nie zostały dotąd zaspokojone. Była tutaj mowa o zaniedbanych miasteczkach, była mowa o gospodarce komunalnej. Mówił poseł Rózga w swej interpelacji o sprawie budowy kolei Rzeszów — Tarnobrzeg, skracającej drogę do Warszawy, aktywizującej ten bardzo zaniedbany teren. Mówił, że przecież jeszcze przed pierwszą wojną światową, a więc w parlamencie austriackim ta sprawa stała, a do dziś dnia nie znalazła rozwiązania.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">My, jako rząd, jesteśmy za różne rzeczy odpowiedzialni, ale czujemy się tylko bardzo pośrednio odpowiedzialni za wypaczenia polityki inwestycyjnej cesarza Franciszka Józefa.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Ja może bardziej, ponieważ do 6 roku życia byłem jego poddanym. W każdym razie te wypaczenia polityki inwestycyjnej naszych zaborców dały się mocno we znaki naszemu krajowi.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">A cóż my, Obywatele Posłowie, cały naród polski robimy od 11 lat innego, niż to, ażeby w kraju zaniedbanym, niezagospodarowanym, ubogim w inwestycje, traktowanym jako teren wyzysku przez przeszło 100 lat bujnego gdzie indziej rozwoju gospodarki kapitalistycznej, w kraju eksploatowanym przez kaizerów, cesarzów i carów, a później jeszcze w ciągu 20-lecia grabionym przez zagranicznych kapitalistów i naszych rodzimych obszarników, w kraju zdewastowanym w końcu przez Hitlera jak żaden kraj na Zachodzie, że my w tym kraju, nasza Partia i cały naród, nadrabiamy tak jak możemy te straszne zaległości całych dziesiątków lat, będziemy je jeszcze nadrabiać i na pewno w tej pięciolatce wszystkiego nie skończymy.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Mówię o tym trochę szerzej, bo przecież sprawa tej kolei, o której mówił poseł Rózga, jej wprost anegdotyczne losy są przecież trochę symbolem tych dysproporcji w rozwoju naszego kraju w stosunku do innych krajów, jakie powstały w ciągu całych dziesięcioleci naszego półkolonialnego przedtem bytu narodowego. Pewnie, że tę kolej należy w końcu zbudować. My teraz tę sprawę rozpatrzymy. To nie jest wcale rzecz tania, bo w sumie kosztować będzie ok. 130 mln zł. Niemniej będzie ta komisja zastanawiać się nad tą sprawą, ażeby przeciąć pasmo kilku pokoleń delegacji ludności, walczącej o kolej. Ale przecież ile takich kolei, dróg, budynków, mostów, mosteczków, ile takich rzeczy jest jeszcze do zrobienia, mimo dużych przecież rezultatów gospodarczych minionego 10-lecia.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Czy zrobimy to wszystko w następnych okresach?</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Trzeba sobie powiedzieć, że chyba nikt pracujący u nas w kraju i nikt, kto z zagranicy patrzy na nasze dotychczasowe osiągnięcia, nie wątpi, że na bazie już zbudowanego i dalej rozwijającego się potencjału gospodarczego naszego kraju — na pewno zrobimy. Przecież to jest głównym naszym zadaniem. A co do decyzji co do samej kolei, to wypowiemy się po dokładnym zbadaniu, starając się to załatwić.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Chciałbym jeszcze parę słów powiedzieć o interpelacji werbalnej posła Drobnera, dotyczącej weryfikacji orzeczeń wydawanych na podstawie ustawy o zasiłkach dla osób pozostałych po uczestnikach ruchu podziemnego i partyzanckiego. Niewątpliwie weryfikacje przeprowadzone po 1950 r., wskutek braku ścisłych wytycznych precyzujących bliżej, jakie organizacje nie mogą być uważane za uczestniczące w demokratycznym ruchu podziemnym i partyzanckim, nie były wolne od przegięć i wypaczeń. Spowodowały one pozbawienie w niektórych przypadkach zasiłków — rodzin poległych członków AK, BCh, czy nawet AL. Na niektórych terenach weryfikacja była przeprowadzana tak biurokratycznie, z żądaniem takich dowodów, że w jednym z miast woj. warszawskiego odmówiono zasiłku (oczywiście to potem zostało naprawione) wdowie po poległym bojowniku AL, którego nazwisko nosiła ulica w tym miasteczku, a mimo to od wdowy żądano dodatkowych dowodów. Były i takie trudności, wynikające z ogromnego obciążenia biurokratyzmem naszego aparatu.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">W 1953 r. został wydany dekret, który zniósł te komisje kwalifikacyjne, przekazał sprawy zasiłków prezydiom rad narodowych, a właściwość Głównej Komisji Weryfikacyjnej przy Radzie Państwa przeszła do zakresu działania Ministra Pracy i Opieki Społecznej. Ten dekret równocześnie stanął na stanowisku, że nowe roszczenia właściwie nie powinny być już wnoszone, bo minęło 9 lat i każdy mógł już swe roszczenia zgłosić. Trzeba powiedzieć, że wypłata zasiłków dotyczy około 2.500 osób, z tego ponad 50% dotyczy rodzin po poległych członkach AK.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Niemniej, ponieważ były decyzje odmowne i część z nich w świetle naszego doświadczenia i analizy wydaje się niesłuszna, Rząd uważa za celowe polecić Ministrowi Pracy i Opieki Społecznej oraz prezydiom rad narodowych przejrzenie tych decyzji odmownych, wydanych w latach poprzednich, i przywrócenie na podstawie nowych wytycznych zasiłków w przypadkach, gdy odmowa była niesłuszna.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">W tej pojedynczej sprawie, o której mówił poseł Drobner, proszę o materiały, dlatego że była to interpelacja werbalna i materiałów tych nie dostałem.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">W związku z tą interpelacją, w związku z problemem ponownego przejrzenia niektórych poprzednich decyzji odmownych w sprawie zasiłków, w związku z wciąż jeszcze zmniejszającą się co prawda, ale istniejącą praktyką niektórych — „personalników” w niektórych instytucjach czy zakładach pracy, chciałbym jeszcze raz podkreślić to, co nasza Partia mówiła kilkakrotnie i o czym ostatnio na zebraniu aktywu warszawskiego mówił tow. Ochab. Chodzi mi w tym wypadku nie o rodziny po poległych żołnierzach AK czy BCh, które — rzecz jasna — powinny być traktowane na równi z rodzinami po żołnierzach AL, a chodzi mi o dziesiątki tysięcy żywych stojących na gruncie naszego ustroju i rzetelnie pracujących dla Polski Ludowej byłych AK-owców i BCh-owców Mamy w tej dziedzinie — jak mówił tow. Ochab — sporo grzechów i nie zlikwidowaliśmy wszystkich błędów. Nie należy oczywiście zapominać ani przekreślać różnic politycznych, dzielących poszczególne odłamy polskiego ruchu oporu w okresie wojny z najazdem hitlerowskim. Zaciemnianie prawdy historycznej do niczego nie prowadzi, a mści się potem ostro. Rzecz jasna, że odłamem ideologicznie i politycznie najbardziej z naszą Partią związanym, wyrastającym z klasy robotniczej i z naszej walki o socjalizm była Armia Ludowa. Polityczne kierownictwo Armii Krajowej, rząd londyński, delegatura znajdowały się na przeciwległym biegunie politycznym, zwłaszcza od momentu, gdy na emigracji wzięły zdecydowanie górę elementy reakcyjne ONR-owskie, które chciały do Polski wracać z określonym faszystowskim programem rządzenia, dławienia klasy robotniczej i pracującego chłopstwa.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Opanowanie kierownictwa politycznego i dowództwa AK przez żywioły pragnące powrotu do Polski przedwrześniowej i dążące do rozpętania bratobójczej walki z demokratycznymi i postępowymi odłamami podziemia wpłynęło na tok samej walki z okupantem. Niektóre czynniki kierownictwa AK zaczęły traktować podległe sobie formacje przede wszystkim jako oręż przyszłej rozprawy z demokracją i rewolucją. Była to niewątpliwie tragiczna próba oszukania patriotyzmu ogromnej większości szeregowych i nie tylko szeregowych członków AK. A tysiące żołnierzy i oficerów AK nie zdawało sobie i nie mogło sobie zdawać sprawy z politycznych zamiarów swego kierownictwa. Warunki konspiracyjne ułatwiały różnego rodzaju kombinacje dowództwa, utrudniały uczciwym oficerom i żołnierzom AK wpływanie na losy swojej organizacji.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Faktem jest jednak, że olbrzymia większość żołnierzy i oficerów AK wstąpiła do jej szeregów po to, by walczyć z bronią w ręku przeciwko okupantowi i ten fakt powinien być — jeżeli chodzi o nasz stosunek do AK-owców — decydujący, zwłaszcza że minęło już przecież wiele lat, w ciągu których ludzie ci dali dowód swojej postawy, swojego rozwoju, swojego zbliżania się do ideologii Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Nasz zasadniczy stosunek do AK określony był przecież w ten sposób nie od dziś i nie od wczoraj, ale — i to trzeba stwierdzić z całą stanowczością — pomiędzy tymi zasadami a praktyką życia codziennego wytworzyła się, niestety, rozpiętość. I oczywiście nie usprawiedliwia krzywd, wyrządzonych niektórym ludziom, nie usprawiedliwia tych krzywd fakt, że pewna liczba ludzi z AK, zresztą nikła w stosunku do liczby ogólnej, zasiliła po wojnie szeregi band reakcyjnych. Ten sam krzywdzący stosunek rozciągany był nieraz i na b. żołnierzy BCh, choć przecież Bataliony Chłopskie były politycznie znacznie bliższe lewicy niż dowództwu AK.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Niewłaściwe postępowanie stało się nieraz źródłem uzasadnionego rozgoryczenia ludzi uczciwych i pragnących pracować dla ojczyzny. Dobrze się stało, że w toku toczącej się dziś w Polsce dyskusji wypłynęła i ta sprawa. Chodzi teraz o stworzenie takiej atmosfery, takiego klimatu, w którym znikną ostatecznie wszelkie uprzedzenia i opory, jakie tak bardzo dawały się we znaki przedtem. Wydaj e mi się, że nadszedł czas, by położyć ostatecznie temu kres. Rząd robi wszystko, ażeby przełamać istniejące jeszcze opory i uprzedzenia. Będzie to niewątpliwie sprzyjało dalszemu, jeszcze głębszemu włączeniu się tych rzesz do twórczej pracy i dalszemu ich zbliżaniu się do ideologii Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">To samo dotyczy również żołnierzy i oficerów polskich walczących na Zachodzie.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wielu spośród tych, których wojna rzuciła poza granice kraju, jeszcze tam pozostało. Przed rokiem, z inicjatywy Frontu Narodowego, grupa obywateli — pisarzy, uczonych, działaczy społecznych i politycznych, publicystów wystosowała apel do uchodźstwa powrześniowego, by wróciło do kraju. Ta akcja repatriacyjna ma pełne, całkowite poparcie Rządu. Daliśmy temu wyraz w przepisach o uprawnieniach repatriantów, uprawnieniach do zachowania stopni przez b. żołnierzy, wracających do kraju. Droga powrotu do kraju stoi otworem dla wszystkich, którzy pragną powrócić.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Obecnie niektóre czynniki emigracyjne podjęły próbę przeciwdziałania naszej akcji repatriacyjnej. Używają różnych chwytów, ale teraz wyciągnęły z arsenału jeden: jest amnestia, więc próbuje się wmówić emigracji, że ta ustawa amnestyjna stawia całą emigrację w sytuacji przestępców, którym się wybacza i darowuje kary. Oczywiście nikt nigdy nie traktował wojennej ani powojennej emigracji polskiej w ten sposób. Nie ma mowy o winie i karze, a więc też nie ma mowy o darowaniu winy i kary, jest natomiast na emigracji pewna, stosunkowo zresztą nieliczna chociaż dość hałaśliwa grupa osób, która dopuściła się przestępstw z punktu widzenia prawa polskiego. Do takich m. in. należą osoby, które przekroczyły nielegalnie granicę, uciekając z Polski. Aby tym osobom umożliwić powrót bez obawy konsekwencji niegdyś popełnionych czynów, czyny te zostały objęte amnestią.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Dodam zresztą, że zasada puszczania w niepamięć czynów przestępczych stosowana była w Polsce od początku akcji repatriacyjnej, a teraz została ujęta w akt prawny. O tym zresztą mówili obywatele posłowie w dyskusji nad ustawą amnestyjną.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Skoro jest już mowa o amnestii, to chciałbym przestrzec przy tej okazji — tak jak to zresztą podkreślali obywatele posłowie w dyskusji — że nie oznacza ona w żadnym wypadku i nie będzie oznaczać bezkarności dla kogokolwiek, kto usiłowałby godzić w nasz ustrój, w naszą państwowość, w naszą ścisłą solidarność z całym obozem pokoju. Amnestia nasza wypływa z poczucia siły naszej partii, siły państwa, siły wykutej walką o socjalizm, osiągnięciami i zwycięstwami poprzedniego okresu — politycznymi, jak jedność narodu we Froncie Narodowym, i gospodarczymi, polegającymi na uprzemysłowieniu kraju. Błędy, które robiliśmy, tę drogę nam utrudniały, hamowały. Chcemy tych błędów zdecydowanie unikać, ale niech nikt nie łudzi się (chociaż niezależnie od beznadziejności tego przedsięwzięcia, o czym wiedzą rozsądniejsi wrogowie, przejawiają się takie złudzenia wśród niektórych zacietrzewionych wrogich ośrodków emigracyjnych, dysponujących radiowymi szczekaczkami), niech się nie łudzi nikt z tych, którzy wiążą z tym swoje nieczyste i sprzeczne z interesami naszego narodu spekulacje, że może skutecznie zamącić prowadzoną przez nas walkę z wypaczeniami i błędami, twórczy wysiłek zmierzający do dalszej demokratyzacji naszego życia. Nikt nie powinien się łudzić, że uda mu się przesłonić obraz tych zdobyczy politycznych i gospodarczych, które ludzie pracy, urabiając sobie w latach poprzednich ręce po łokcie i przy pomocy całego obozu socjalizmu i Związku Radzieckiego, wywalczyli Polsce, wypracowali. O tym mówili tu obywatele posłowie. Wydaje się, że należy to jeszcze raz podkreślić, aby komu trzeba za granicą i w kraju wylać kubeł zimnej wody na głowę. Ci natomiast, którzy błądzą na skutek swojej niedojrzałości politycznej, na pewno znajdą do nas drogę.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Obywatele Posłowie! Żywo i gorąco — a to jest odbiciem ogólnej dyskusji i krytyki toczącej się poza Sejmem w organizacjach partyjnych, w zakładach pracy, w kołach inteligencji — mówili obywatele posłowie o sprawach zarządzania wszystkimi działami naszego życia, o zarządzaniu przemysłem, o poważnych przerostach aparatu administracyjnego, o zbyt wielkiej ilości urzędów, o mnóstwie przepisów biurokratycznych, krępujących inicjatywę terenu i zakładów pracy.</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Krytyka dotyczyła w szczególności nadmiernej centralizacji dyspozycji i związanej z tym drobiazgowości w szeregu dziedzin, m. in. w dziedzinie centralnego planowania. Liczne wnioski wskazują na konieczność zmiany w sposobie zarządzania, na potrzebę zdecydowanej i systematycznej walki z przerostami biurokratycznymi, zawierają szereg konkretnych propozycji w tych sprawach. Rząd jako całość i każdy z resortów ustosunkuje się do poszczególnych inicjatyw, postulatów i wniosków wypowiadanych w dyskusji; wyciągnięte będą praktyczne wnioski w każdej z poruszanych spraw. Jak to stwierdziłem we wstępnym przemówieniu, zdaniem Rządu konieczne są zmiany w formach i w trybie zarządzania. Szereg zmian jest w toku opracowania. Dotyczy to m. in. niezbędnych uproszczeń w planowaniu centralnym. Dotyczy to rozszerzenia zakresu uprawnień rad narodowych w dziedzinie zarządzania i w dziedzinie planowania.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wyswobodzenie trybu planowania od przerostów, które nagromadziły się w minionym okresie, jest nieodzownym warunkiem istotnego umocnienia zasady planowości w naszej gospodarce narodowej. Rzecz jasna, że wszelkie tendencje do osłabienia samej zasady planowania i kierowania gospodarką narodową byłyby tendencjami szkodliwymi.</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Natomiast walczyć trzeba ze schematyzmem, rutyną i nadmierną centralizacją tych spraw, tam gdzie wskutek dużej centralizacji gubi się nieraz zasada planowania i gdzie zbyt sztywnymi, zbyt szczegółowymi przepisami często się ona kompromituje. Gdy odrzucać będziemy natomiast lawinę spraw nie wymagających centralnej decyzji, to z tym większą wnikliwością i znajomością rzeczy będzie mógł Rząd, nasze organa planowania i resorty skoncentrować się na węzłowych sprawach, ustalaniu właściwych proporcji gospodarki narodowej, nad należytą koordynacją, nad usuwaniem trudności występujących dziś i trudności, które będą występować w toku realizacji budżetu w tym roku i później, nad zabezpieczeniem wzrostu stopy życiowej.</u> + <u xml:id="u-11.36" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Było kilka wniosków dotyczących regulacji płac. Nie chcemy niczego obiecywać — mówiłem to już we wstępnym przemówieniu — na pewno 5 miliardów zł podwyżki płac w skali rocznej nie pozwoli już w tym roku zaspokoić szeregu słusznych i niewątpliwie uzasadnionych postulatów. Na pewno nie wszystko, co słuszne i uzasadnione, będziemy mogli zrobić zaraz w następnym roku. Nie obiecujemy za wiele, bo przecież nasze uchwały są tylko wstępem, są programem walki o wykonanie i przekroczenie zadań planu gospodarczego na rok 1956, a gospodarujmy tą kwotę, którą — jak z naszej analizy wynika — można przeznaczyć na podwyżkę płac. Można mówić o takich czy innych przesunięciach, ale nie zmieszczą się tam na pewno wszystkie grupy pracownicze, którym według zupełnie słusznego rozeznania należy się poprawa płac i zarobków.</u> + <u xml:id="u-11.37" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Sytuacja przecież nie jest łatwa, zwłaszcza jeżeli uwzględnić i dodatkowe okoliczności — surową zimę, opóźnienie siewów wiosennych, trudności w handlu zagranicznym związane ze zmniejszeniem eksportu węgla, ściśle związane z mrozami. Ciężko nam wypadnie jeszcze popracować, ażeby zadania tego roku wykonać. Niemniej wydaje się, że trwałym dorobkiem dyskusji sejmowej będzie poruszenie całego terenu. A trzeba powiedzieć, że nie wszędzie jeszcze jednakowo, z równym natężeniem umieliśmy i umiemy realizować w terenie uchwały choćby III Plenum KC PZPR; nie wszędzie jeszcze jednakowo i z jednakowym natężeniem rozlega się twórczy głos krytyki ze strony załóg; nie wszędzie jednakowo przebiega dyskusja załóg, zakładów pracy nad projektami planu 5-letniego — boją się jeszcze nieraz robotnicy podnieść głos krytyczny, boją się jeszcze nieraz korespondenci terenowi napisać krytyczny artykuł do prasy.</u> + <u xml:id="u-11.38" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Mówiliśmy o wielkim procesie demokratyzacji naszego życia, który rozwija się z każdym dniem, postępuje naprzód. Musimy pamiętać, że w tym zakresie mamy jeszcze bardzo wiele do zrobienia. Niemniej i ta dyskusja będzie na pewno mobilizacją wszystkich pracujących, którzy się nią zainteresują, do o wiele bardziej skutecznej niż dotychczas walki o wzrost produkcji, o obniżenie jej kosztów, walki ściśle wynikającej z obecnego rozwoju w kierunku demokratyzacji. Bo przecież tak to rozumiemy — tę pełną jedność, która zresztą uwydatniła się i w dyskusji sejmowej, jedność pomiędzy ożywieniem krytyki, analizą błędów, demokratyzacją życia społecznego a poprawą na skutek tego wyników naszej pracy, wyników zarządzania, wyników produkcyjnych, finansowych, usuwania marnotrawstwa, wzmacniania świadomej, patriotycznej dyscypliny i umiejętności pracy. Przecież tylko i jedynie rezultaty ekonomiczne naszej pracy, pracy całego narodu, będą warunkować dalszy nasz rozwój i systematyczne podnoszenie stopy życiowej.</u> + <u xml:id="u-11.39" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Przecież właśnie w ten sposób musimy nauczyć się udowadniać zwycięstwo nowego w walce ze starym i skuteczność tej, podjętej z dużym rozmachem, szczerej, ostrej dyskusji nad naszymi niedomaganiami gospodarczymi i poważnym marnotrawstwem, o którym z takim oburzenie mówili i obywatele posłowie, i ludzie pracujący, robotnicy w całym kraju, tam gdzie to widzą na swym odcinku. To na pewno powinno być rezultatem tej naszej dyskusji.</u> + <u xml:id="u-11.40" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Lenin niejednokrotnie wskazywał, że istotny sens socjalistycznego demokratyzmu polega na połączeniu instytucji — jak mówił — wiecowania, jak my mówimy debaty, z żelazną dyscypliną i konsekwencją wykonania uchwał i zadań. Jest to bardzo aktualne obecnie, gdy wchodzimy w twórczy okres szerokiego socjalistycznego demokratyzmu i ogólnonarodowej dyskusji nad sposobami ulepszenia naszego życia, podnoszenia poziomu produkcji i techniki, wyzwalania niespożytych sił duchowych naszego ludu pracującego. Jesteśmy głęboko przekonani, że już rok bieżący będzie rokiem powszechnej mobilizacji wysiłku, inicjatywy, energii załóg w zakładach pracy, PGR-ach, członków spółdzielń produkcyjnych i ogółu chłopów pracujących.</u> + <u xml:id="u-11.41" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Te nowe siły płynące i z uchwał XX Zjazdu KPZR, i z ubojowiania się naszej Partii, i z głębokiego ożywienia się życia wewnątrzpartyjnego, z podnoszenia się aktywności i inicjatywy organizacji partyjnych, z ożywienia rad zakładowych, z silniejszego niż kiedykolwiek powiązania mas bezpartyjnych z Partią, z ideą socjalizmu w naszym Froncie Narodowym, z jednoczenia się partyjnych, i bezpartyjnych, wierzących i niewierzących — te nowe siły, teraz zwielokrotnione, cementujące jedność narodu, muszą sprawić, że lepiej zrozumiemy, każdy na swoim odcinku pracy, iż sprawa walki o podnoszenie stopy życiowej, o rozwój kraju, o wykonanie tych zadań, które tutaj uchwaliliśmy, jest w rękach całego narodu, w rękach każdego pracującego z osobna, że dzięki tym siłom lepiej, sprawniej wykonamy zadania produkcyjne, które warunkują wzrost stopy życiowej i dalszy rozwój kraju. To są dwie naczelne i ściśle ze sobą złączone strony naszej walki o socjalizm. Chyba jeszcze głębiej najszersze masy pracujące staną w ogniu naszej walki, w ogniu krytyki, dyskusji nad polepszaniem form naszej pracy, jeszcze głębiej będą wierne naszym założeniom ideowym, niezłomnym zasadom marksizmu-leninizmu.</u> + <u xml:id="u-11.42" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Jeszcze żarliwiej rozwijając proces demokratyzacji naszego życia, będziemy wszyscy kontynuowali budowę socjalizmu w Polsce w oparciu o wielki nasz wspólny dorobek 11-lecia, dorobek, który mimo popełnionych błędów i wypaczeń jest w ostatecznym rachunku największym, najpiękniejszym osiągnięciem w dziejach naszego narodu. Będziemy dalej, lepiej i skuteczniej powiększali produkcję przemysłową, wydajność pracy, dzięki rosnącej aktywności naszej klasy robotniczej; będziemy powiększali naszą produkcję rolną, będziemy rozwijali spółdzielczość produkcyjną dzięki rosnącej świadomości obywatelskiej, patriotycznej, gospodarczej i kulturalnej chłopów; będziemy zwiększali osiągnięcia w dziedzinie zdrowia, oświaty, nauki, sztuki — dzięki rosnącej aktywności twórczej naszej inteligencji.</u> + <u xml:id="u-11.43" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">To wszystko służyć będzie przecież jednemu celowi — lepszemu życiu milionów prostych ludzi i rozwojowi naszej ojczyzny. A to jest przecież droga wsparta o dotychczasowy dorobek i o rozwijający się proces demokratyzacji naszego życia we wszystkich dziedzinach — to jest droga naszych dalszych zwycięstw w walce o socjalizm.</u> + <u xml:id="u-11.44" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wyjaśnienia Rządu przyjmujemy do wiadomości, z tym, że na konkretne sprawy podniesione przez posłów w interpelacjach Obywatele Posłowie otrzymają odpowiedź na piśmie.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wobec wyczerpania porządku obrad sesji ogłaszam VIII sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej za zamkniętą.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 13 min. 30.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00024-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00024-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..197b2ef --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00024-01/header.xml @@ -0,0 +1,43 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00024-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>24 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>24 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">24</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1956-09-05</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWolkiewiczWojciech" role="speaker"> + <persName>Poseł Wolkiewicz Wojciech</persName> + </person> + <person xml:id="PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert" role="speaker"> + <persName>Przewodniczący delegacji Izby Ludowej Niemieckiej Republiki Demokratycznej Friedrich Ebert</persName> + </person> + <person xml:id="PrzewodniczacydelegacjiParlamentuFinlandiiVainoOlaviLeskinen" role="speaker"> + <persName>Przewodniczący delegacji Parlamentu Finlandii Väinö Olavi Leskinen</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekFranciszekMazur" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Franciszek Mazur</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00024-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00024-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..bbd6ac6 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00024-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,321 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">S e j m</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja I — Sesja IX</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z IX sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniach od 5 do 11 września 1956 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1 9 5 6</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Przybywających na salę obrad członków Rady Państwa, przedstawicieli Rządu z Premierem Józefem Cyrankiewiczem oraz delegacje Parlamentu Finlandii i Izby Ludowej Niemieckiej Republiki Demokratycznej — posłowie witają hucznymi, długotrwałymi oklaskami. Zebrani wstają. Członkowie delegacji zajmują miejsca w pierwszych rządach ław poselskich.)</u> + <u xml:id="u-1.6" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 16 min. 5.)</u> + <u xml:id="u-1.7" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Wicemarszałek Sejmu Franciszek Mazur.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Otwieram IX Sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Protokół 23 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wysoki Sejmie! Z żalem stwierdzam, że w dniu 18 czerwca br. zmarł po ciężkiej chorobie poseł woj. szczecińskiego Jan Stachura.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#komentarz">(Wszyscy wstają.)</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Proponuję, aby Sejm uczcił pamięć posła Jana Stachury chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#komentarz">(Chwila ciszy.)</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Uważam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Jana Stachury z dniem 18 czerwca 1956 r. — wskutek śmierci.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Do Prezydium Sejmu wpłynęło wydane na podstawie art. 78 ustawy z dnia 1 sierpnia 1952 r. — Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zarządzenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 5 września br. o wstąpieniu ob. Wojciecha Wolkiewicza, zastępcy posła z listy Frontu Narodowego zgłoszonej w okręgu wyborczym nr 40 w Szczecinie, na miejsce zmarłego posła Jana Stachury.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Proszę, aby Obywatel Poseł Wojciech Wolkiewicz zbliżył się do stołu prezydialnego dla złożenia ślubowania.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#komentarz">(Poseł Wojciech Wolkiewicz podchodzi do Prezydium.)</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Proszę Wysoką Izbę o powstanie.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#komentarz">(Wszyscy obecni wstają.)</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Obywatela Posła Wojciecha Wolkiewicza proszę o złożenie ślubowania.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselWolkiewiczWojciech">Ślubuję uroczyście jako poseł na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pracować dla dobra Narodu Polskiego i pogłębiać jego jedność, przyczyniać się do umacniania więzi władzy państwowej z ludem pracującym miast i wsi, czynić wszystko dla utrwalenia niepodległości i suwerenności oraz dla pomyślnego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Stwierdzam, że poseł Wojciech Wolkiewicz złożył ślubowanie poselskie.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Obywatele Posłowie! Zanim przystąpimy do porządku dziennego, pragnę z uczuciem szczerej radości i zadowolenia powitać przybyłe na nasze obrady delegację Parlamentu Republiki Finlandii i delegację Izby Ludowej Niemieckiej Republiki Demokratycznej.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#komentarz">(Długotrwałe, huczne oklaski.)</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Udział dwóch zagranicznych delegacji parlamentarnych w obradach naszego Sejmu jest w obecnej sytuacji międzynarodowej wydarzeniem o szczególnym znaczeniu.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej niejednokrotnie dał wyraz temu, że wymiana delegacji parlamentarnych między wszystkimi krajami na całym świecie, bez względu na ich ustrój społeczny, gospodarczy i polityczny, stanowi istotny i rzeczowy element sprzyjający wzajemnemu poznaniu się różnych narodów, wzajemnemu zrozumieniu, a tym samym służy sprawie ugruntowania pokoju na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Doświadczenia poszczególnych okresów wskazują, że szereg wzajemnych wizyt delegacji parlamentarnych w różnych krajach uwieńczony został pełnym sukcesem.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z zadowoleniem stwierdza, że wymiana delegacji poselskich między Polską i innymi krajami przyczynia się do zacieśnienia przyjaznych stosunków z innymi narodami.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Sejm nasz chętnie korzystał z zaproszeń otrzymanych od parlamentów różnych krajów i delegował swoich przedstawicieli, jednocześnie zaś posłowie na Sejm rozwijają żywą działalność w ramach Unii Międzyparlamentarnej — organizacji, która skupia parlamentarzystów różnych krajów. Organizacja ta wprowadzając w życie zasady uniwersalizmu odegrać może poważną rolę w rozwoju pokojowych stosunków i wzajemnie wygodnej współpracy między narodami całego świata.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przyjęcie naszych zaproszeń przez parlament Republiki Finlandii i Izbę Ludową Niemieckiej Republiki Demokratycznej świadczy o tym, że przyjaciele nasi w Finlandii i Niemieckiej Republice Demokratycznej podzielają nasz pogląd o potrzebie rozwijania stosunków między parlamentami różnych krajów w imię umacniania pokoju i dobrych stosunków międzynarodowych w Europie.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Obywatele Posłowie! Pragnę w imieniu naszego Sejmu serdecznie powitać delegację parlamentu Finlandii, z I wiceprzewodniczącym Väinö Olavi Leskinen na czele.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Parlamentarną delegację Finlandii witamy w naszym kraju po raz pierwszy, jednakże nie po raz pierwszy spotykamy się z parlamentarzystami fińskimi. Nasi posłowie na Sejm z wdzięcznością wspominają serdeczną gościnność, z jaką parlament Finlandii podejmował w 1955 r. doroczny Kongres Unii Międzyparlamentarnej.</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wyrażamy przekonanie, iż oba nasze nadbałtyckie narody są w równej mierze zainteresowane w sprawie pokojowego uregulowania wszystkich spornych spraw w Europie.</u> + <u xml:id="u-4.14" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wyrażamy przekonanie, że oba nasze narody są w równej mierze zainteresowane w tym, aby jak najbardziej rozwijać i rozszerzać wzajemną współpracę gospodarczą i kulturalną.</u> + <u xml:id="u-4.15" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jesteśmy przekonani, że pobyt delegacji fińskiej, nawiązane kontakty, zapoznanie się z naszym krajem przyczyni się do pogłębienia przyjaznej współpracy między Polską i Finlandią.</u> + <u xml:id="u-4.16" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Obywatele Posłowie! W imieniu Sejmu serdecznie witam przybyłą na nasze obrady delegację Izby Ludowej Niemieckiej Republiki Demokratycznej z członkiem Prezydium Izby Ludowej, Fryderykiem Ebertem na czele.</u> + <u xml:id="u-4.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-4.18" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Z Niemiecką Republiką Demokratyczną łączą nas bliskie, serdeczne i przyjazne stosunki oraz współpraca. Jesteśmy przekonani, że wizyta delegacji Izby Ludowej Niemieckiej Republiki Demokratycznej w naszym kraju i nawiązanie osobistych kontaktów z przedstawicielami Izby Ludowej NRD przyczyni się do pogłębienia przyjaźni i współpracy.</u> + <u xml:id="u-4.19" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Polską Rzeczpospolitą Ludową i Niemiecką Republikę Demokratyczną łączą dzisiaj wspólne interesy i wspólne dążenia.</u> + <u xml:id="u-4.20" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Naród polski w pełni popiera dążenia narodu niemieckiego do zjednoczenia i utworzenia pokojowych i demokratycznych Niemiec.</u> + <u xml:id="u-4.21" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Społeczeństwo polskie pomne historycznych doświadczeń z uczuciem zaniepokojenia przyjmuje wiadomości z zachodnich Niemiec, które świadczą o tym, że wbrew interesom narodu niemieckiego, wbrew umowom poczdamskim prowadzi się w Niemczech zachodnich politykę militaryzacji, politykę zbrojeń, politykę walki z siłami postępu. Bezprawna delegalizacja Komunistycznej Partii Niemiec jest jednym tego dowodem.</u> + <u xml:id="u-4.22" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">'Wierzymy jednak, że siły pokoju są dzisiaj zbyt potężne, aby polityka przygotowywania nowej agresji mogła być uwieńczona sukcesem. Sądzimy, że siły pokoju należy nadal umacniać i rozwijać, że trzeba skupić wszystkie wysiłki, aby stosunki między narodami, rozwijały się wszechstronnie, aby pokój między narodami zapanował ostatecznie i niepodzielnie.</u> + <u xml:id="u-4.23" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wysoki Sejmie! Jesteśmy głęboko przekonani, że obie wizyty przyczynią się do lepszego poznania i zacieśnienia przyjaznych stosunków między naszymi narodami i stanowić będą poważny wkład w walce o pokój na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-4.24" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jeszcze raz witam serdecznie naszych Drogich Gości.</u> + <u xml:id="u-4.25" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Niech żyje współpraca między parlamentami wszystkich krajów!</u> + <u xml:id="u-4.26" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Niech żyje pokój!</u> + <u xml:id="u-4.27" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + <u xml:id="u-4.28" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Porządek obrad IX sesji Sejmu został Obywatelom Posłom rozdany. Czy są jakieś uwagi? Nie ma.</u> + <u xml:id="u-4.29" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Stwierdzam, że porządek obrad IX sesji, zaproponowany przez Radę Seniorów, został przyjęty.</u> + <u xml:id="u-4.30" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Proszę Przewodniczącego delegacji Parlamentu Finlandii Väinö Olavi Leskinen o zabranie głosu.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PrzewodniczacydelegacjiParlamentuFinlandiiVainoOlaviLeskinen">oklaskami):* Panie Marszałku Sejmu Polskiego, Panowie Posłowie na Sejm Polski!</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PrzewodniczacydelegacjiParlamentuFinlandiiVainoOlaviLeskinen">My, delegacja parlamentarna Finlandii, spędzamy już siódmy dzień w Polsce. Sposób, w jaki zostaliśmy tu przyjęci, nie pozostawia żadnej wątpliwości co do serdeczności uczuć wobec nas.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PrzewodniczacydelegacjiParlamentuFinlandiiVainoOlaviLeskinen">Gdańsk z jego nabrzeżami, Gdynia z jej portem, Kraków będący ośrodkiem starej kultury polskiej, wielkie centrale przemysłowe, jak Nowa Huta i Stalinogród, wreszcie Warszawa, serce Polski — wszystkie te miasta okazały szczerą radość z odwiedzin przedstawicieli narodu fińskiego. Możemy Was zapewnić, że dla nas również wizyta ta jest radością.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PrzewodniczacydelegacjiParlamentuFinlandiiVainoOlaviLeskinen">Pomimo że nasze reprezentacyjne Zgromadzenia Parlament Finlandii i Sejm Polski w praktyce działają w sposób, który pod pewnymi względami się różni, jednakże mają one do rozwiązania problemy, które w zasadzie są wspólne dla wielu narodów, a mianowicie: wzrost produkcji, podniesienie poziomu życia oraz rozpowszechnienie i rozwój oświaty i kultury.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PrzewodniczacydelegacjiParlamentuFinlandiiVainoOlaviLeskinen">My próbowaliśmy rozwiązać nasze sprawy — polityki i ekonomii — według własnego uznania. Wyście uczynili to samo. Właśnie na gruncie naszej obecnej wizyty chciałbym z naciskiem podkreślić, jak ważną jest sprawą, aby popełnione na świecie błędy przeszłości już się nie powtórzyły, aby wolni ludzie mogli żyć w zgodzie, harmonii i wzajemnym zrozumieniu.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PrzewodniczacydelegacjiParlamentuFinlandiiVainoOlaviLeskinen">Kraj nasz nie posiada takich bogactw naturalnych jak Wasz kraj. Finlandia jednak musi zapewnić byt swojemu narodowi. Czynimy to na swój sposób, starając się znaleźć należne sobie miejsce wśród innych narodów. Doświadczenie uczy, że nie jest to trudne, gdy usiłowanie takie jest szczere. Wydaje mi się, że inne narody dostrzegły uczciwe wysiłki Finlandii.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PrzewodniczacydelegacjiParlamentuFinlandiiVainoOlaviLeskinen">Drodzy Polacy!</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PrzewodniczacydelegacjiParlamentuFinlandiiVainoOlaviLeskinen">My — Finowie — kochamy Was. Kochamy i cenimy Waszą przyjaźń, Waszą pasję twórczą, Waszą odwagę, Wasz patriotyzm. My, tak jak i Wy, pragniemy wspólnie lepszej przyszłości, szczęścia, pokoju i bezpieczeństwa. Nie słowa wiodą do tego celu. Wymaga to pracy, pracy i jeszcze raz pracy. Wymaga to przede wszystkim wyrozumiałości i niezwyciężonego ducha. Wymaga poczucia sprawiedliwości i poszanowania praw człowieka; innymi słowy wymaga tego, co my uważamy za demokrację, pokój, przyjaźń między ludźmi i między narodami. My, tak jak i Wy — reprezentanci narodu polskiego — mamy nadzieję, że takie dzieło, w istocie swojej słuszne i sprawiedliwe, może dokonać się w wielkim marszu ludzkości.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PrzewodniczacydelegacjiParlamentuFinlandiiVainoOlaviLeskinen">Pozdrawiam Pana i dziękuję, Panie Marszałku Sejmu Polskiego — a za Pańskim pośrednictwem cały naród polski.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Proszę o zabranie głosu Przewodniczącego delegacji Izby Ludowej Niemieckiej Republiki Demokratycznej Fryderyka Eberta.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">oklaskami):* Panie Marszałku, Wielce Szanowni Posłowie Wysokiego Sejmu, drodzy Przyjaciele i Towarzysze!</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">W imieniu delegacji Izby Ludowej Niemieckiej Republiki Demokratycznej dziękuję za uprzejme zaproszenie do odwiedzenia Polski Ludowej oraz za Wasze serdeczne słowa powitania.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Przekazujemy Wam jednocześnie pozdrowienia ludności Niemieckiej Republiki Demokratycznej, jak również — śmiem to chyba powiedzieć — pozdrowienia sił demokratycznych całych Niemiec.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Wzajemne odwiedzanie delegacji parlamentów, na których w obecnym okresie spoczywa szczególnie duża odpowiedzialność za utrzymanie i zabezpieczenie pokoju, zapoczątkowane zostało deklaracją Rady Najwyższej Związku Radzieckiego z dnia 9 lutego 1955 r., skierowaną — „do wszystkich narodów i parlamentów”.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Deklaracja stwierdziła, że nawiązanie bezpośrednich kontaktów pomiędzy parlamentami oraz — „wystąpienia dyskusyjne delegacji parlamentarnej jednego kraju w parlamencie drugiego kraju odpowiadać będzie dążeniu narodów do rozwoju przyjaznych stosunków i współpracy.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Jak wielką jest odpowiedzialność wynikająca dla nas wszystkich z tego zadania, widocznym stało się po ogłoszeniu przez Radę Najwyższą Związku Radzieckiego — „Odezwy w sprawie rozbrojenia”, skierowanej do wszystkich parlamentów świata.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Odezwa ta zwróciła naszą uwagę — „na problem zaniechania wyścigu zbrojeń oraz na zakaz broni atomowej i wodorowej jako na najpilniejsze i najważniejsze problemy chwili obecnej, głęboko poruszające narody całego świata”.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Odezwę tę poprzedziły postanowienia Związku Radzieckiego odnośnie redukcji liczebnego stanu sił zbrojnych o 2 miliony osób, o ograniczeniu uzbrojenia i wojskowej techniki oraz o zmniejszeniu! wydatków Związku Radzieckiego na cele wojskowe. Siadem tego poważnego wkładu w dzieło utrwalenia pokoju między narodami poszła razem z Polską Ludową, która zredukowała swe siły zbrojne o 97 tys. osób, i innymi krajami demokracji ludowej także Niemiecka Republika Demokratyczna. Zredukowała ona liczebny stan swych sił zbrojnych o 30 tys. osób — do 90 tys. osób. Jednocześnie zaproponowaliśmy ograniczenie sił zbrojnych w obu częściach Niemiec, uzupełnianie sił zbrojnych tylko drogą dobrowolnego zgłaszania się do służby wojskowej i wysunęliśmy wniosek o stopniowym wycofaniu obcych sił zbrojnych z terytorium Niemiec.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Wszystkie wymienione wnioski Izby Ludowej i Rządu Niemieckiej Republiki Demokratycznej, jak i wiele innych wniosków skierowanych do Bundestagu i do Rządu Niemieckiej Republiki Federalnej, jak na przykład w sprawie zakazu stacjonowania broni atomowej na obszarze Niemiec, odpowiadają dążeniu większości narodu niemieckiego do nawiązania współpracy pomiędzy obu parlamentami i rządami niemieckimi w interesie zbliżenia obu państw niemieckich. Propozycje te znalazły mocny i przychylny oddźwięk w masach pracujących Niemiec Zachodnich, a w szczególności wśród robotników o socjaldemokratycznej orientacji, lecz mimo to trafiły na opór większości Bundestagu, składającej się z przedstawicieli wielkich obszarników, bankierów i przemysłowców, którzy obezwładnieni w Niemieckiej Republice Demokratycznej, trzymają w Niemczech Zachodnich faktyczną władzę polityczną i ekonomiczną w swych rękach. Władzy tej nadużywają oni dla swych kapitalistycznych i imperialistycznych celów, przeciwko interesom całego narodu niemieckiego, idącym w kierunku zjednoczenia narodowego na pokojowych i demokratycznych zasadach.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Z całą słusznością potwierdziła Izba Ludowa w ub. tygodniu stwierdzenie Rządu Niemieckiej Republiki Demokratycznej, że — „obecny rząd boński kontynuuje przestępcze tradycje niemieckiego militaryzmu i faszyzmu”, zarówno w dziedzinie polityki zagranicznej, jak i w polityce wewnętrznej.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Rząd Niemieckiej Republiki Federalnej tak ściśle jest związany z siłami imperialistycznymi całego świata, że na wzrastające zrozumienie wszystkich narodów konieczności skierowania polityki międzynarodowej na tory odprężenia i porozumienia wciąż jeszcze odpowiada żądaniem kontynuowania zimnej wojny i wzmożenia wyścigu zbrojeń.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Podpisanie układów paryskich, włączenie Niemiec Zachodnich do Unii Zachodnio-Europejskiej i do Organizacji Paktu Północno-Atlantyckiego, wprowadzenie powszechnego obowiązku służby wojskowej, trwające w Niemieckiej Republice Federalnej gorączkowe prace nad organizowaniem nowego Wehrmachtu pod komendą dawnych generałów hitlerowskich i wyposażenie go w najnowocześniejszą broń nie pozostawiają żadnej wątpliwości co do rzeczywistej treści polityki rządu NRF. Całkiem otwarcie mówi się tam w kołach rządzących o tym, że 500-tysięczma armia już nie wystarcza do przeprowadzenia — „wojny lokalnej” bez zastosowania broni atomowej. Nie przemilcza się również, co należy rozumieć pod wyrazem — „wojna lokalna” w Europie. Jest to wojna, która według wzoru hitlerowskiego umożliwić ma niemieckiemu militaryzmowi — „ponowny marsz na Wschód”.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Jakie znaczenie ma odrodzenie niemieckiego militaryzmu dla wewnętrznej polityki NRF wykazał m. in. wyrok, ferowany ostatnio przeciwko Komunistycznej Partii Niemiec. Potwierdził on dawne doświadczenie, że panowanie militaryzmu i zniesienie demokratycznych praw narodu oznaczają dwie strony tego samego medalu. Jednym celem delegalizacji Komunistycznej Partii Niemiec jest przeszkodzenie zjednoczeniu Niemiec na pokojowych zasadach oraz utorowanie drogi, wiodącej do ustanowienia przemocą reżimu monopolistów i militarystów na obszarze całych Niemiec — po to, by zrealizować ich wojenne plany w Europie. Nikt nie może mieć wątpliwości co do istoty tych planów, kto czyta dziś w prasie zachodnio-niemieckiej, że — „pewnego dnia trzeba będzie pogodzić się nawet z gorzką koniecznością wojny domowej”.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Przypominamy narodom europejskim oraz narodom całego świata, że w roku 1933 panowanie faszystów również rozpoczęło się od antydemokratycznych aktów przemocy przeciwko bojownikom narodu niemieckiego, walczącym o demokrację i pokój. Panowanie to zakończyło się podbojem i okupacją przez faszystów hitlerowskich wszystkich prawie krajów europejskich.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">I tutaj właśnie, w Waszym kraju i w Waszej Warszawie, bestialstwo i barbarzyństwo hitlerowskich faszystów dokonywały prawdziwych orgii. Nigdy nie wolno nam o tym zapomnieć. Każdym czynem naszym powinniśmy wyciągać właściwe wnioski z tych zbrodni faszystowskich, dokonanych przeciwko ludzkości, gdyż inaczej równałoby się to profanacji pamięci nieśmiertelnych bohaterów Warszawy, bohaterów narodu polskiego, pamięci ofiar poniesionych przez pokój miłującą ludzkość. Oznaczałoby to utorowanie niemieckim militarystom i faszystom drogi do nowych zbrodni.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">W tak zaszczytnej dla ludności Niemieckiej Republiki Demokratycznej chwili z wdzięcznością w sercu chylimy dziś czoła przed odważnymi synami i córkami narodu polskiego, którzy w walce wyzwoleńczej przeciwko hitlerowskiemu okupantowi ponieśli jednocześnie duże ofiary dla wyzwolenia naszego kraju od faszyzmu hitlerowskiego. Poczuwamy się również do obowiązku wspomnieć z uznaniem o heroicznych wysiłkach polskiego ludu pracującego, który przez wykonanie planu 6-letniego przyczynił się do umocnienia sił obozu socjalizmu. Podniosło to w opinii całego świata zarówno szacunek dla narodu polskiego, jak i autorytet Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, czego świadectwem jest między innymi udział zagranicznych delegacji parlamentarnych w dzisiejszych obradach Sejmu.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">W obliczu tych osiągnięć narodu polskiego, które nie pozostały bez wpływu na zasadniczą zmianę sytuacji na świecie, do symbolu urasta fakt, że właśnie w Warszawie do skutku doszło tak wielkie dzieło solidarności międzynarodowej celem zabezpieczenia Europy przed nową agresją niemieckiego militaryzmu, jak — „układ o przyjaźni, współpracy i wzajemnej pomocy”, podpisany dnia 14 maja 1955 r. Układ ten, poza jego postanowieniami wojskowymi, zobowiązuje sygnatariuszy do umocnienia i utrwalenia ich przyjaznego powiązania ze Związkiem Radzieckim, z państwami obozu socjalistycznego i ze wszystkimi krajami strefy pokoju. Izba Ludowa, rząd i ludność Niemieckiej Republiki Demokratycznej zobowiązania te wiernie wykonają.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Istnienie Niemieckiej Republiki Demokratycznej stanowi pewną gwarancję dla wszystkich narodów, że w przyszłości Niemcy zostaną zjednoczone w jedno miłujące pokój, demokratyczne i niezawisłe państwo, które utrzymywać będzie przyjazne stosunki ze wszystkimi krajami i narodami. Jesteśmy szczególnie zainteresowani w tym, by Morze Bałtyckie pozostało tym, czym jest: Morzem Pokoju. Dlatego też pragniemy utrzymywać dobrosąsiedzkie stosunki ze wszystkimi krajami nadbałtyckimi tak samo, jak i z innymi sąsiadami Niemiec.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Historia stosunków między niemieckim i polskim narodem obfituje w przykłady zbrojnych zatargów, do których raz po raz nasze narody były pchane przez szlachtę, obszarników, przez monopole i kapitał finansowy. Jednocześnie mamy obok tego piękne przykłady bojowej solidarności i szlachetnej przyjaźni między niemieckim a polskim narodem.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">W ub. niedzielę w obecności polskiego ambasadora Stanisława Albrechta odsłonięte zostało popiersie narodowego poety polskiego Adama Mickiewicza. Uroczysty ten akt przypomniał nam więzy przyjaźni, jakie łączyły Johanna Wolfganga von Goethe z Adamem Mickiewiczem i Antonim Edwardem Odyńcem.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Poczynając od Powstania Listopadowego, któremu wybitni poeci niemieccy poświęcali swe utwory, poprzez uroczystości w Hambachu w 1832 r., podczas których wysunięty postulat przyjaźni niemiecko-polskiej odegrał dużą rolę, poprzez oswobodzenie przez niemieckich rewolucjonistów patriotów polskich, uwięzionych w 1848 r. w Berlinie, poprzez nazwiska Marksa i Engelsa, Róży Luxemburg i Juliana Marchlewskiego — przebiega nierozerwalna nić przyjaźni niemiecko-polskiej, ponad mogiłą Ernesta Thälmanna aż do naszych dni budowy socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Po stuleciu walki i cierpień, jakich doznały oba nasze narody, doniosłą, historyczną rzeczywistością stały się prorocze słowa Georga Herwegha, który powiedział: — „Nie może być wolnych Niemiec bez wolnej Polski, jak i wolnej Polski bez wolnych Niemiec być nie może”. Również Fryderyk Engels powiedział, że — „niemożliwym jest wyzwolenie Niemiec bez jednoczesnego wyzwolenia Polski spod ucisku niemieckiego”. Znane są także słowa Karola Marksa, który stwierdził, że — „utworzenie demokratycznej Polski jest pierwszym warunkiem dla utworzenia demokratycznych Niemiec...”.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Na wschód i zachód od nienaruszalnej granicy przyjaźni i pokoju nad Odrą i Nysą, w Niemieckiej Republice Demokratycznej jak i w Polsce Ludowej, władzę w swe ręce wzięli robotnicy i chłopi. Oni kształtują pokojową i szczęśliwą naszą przyszłość i potrafią wystąpić w obronie tej granicy pokoju. Nie ma ani w Niemieckiej Republice Demokratycznej, ani w Polsce Ludowej takich klas lub ugrupowań, które by dążyły do podboju obcych krajów i do ujarzmienia obcych narodów.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Ustanowiliśmy w naszych krajach ustrój demokracji ludowej, który w obecnych warunkach najbardziej odpowiada interesom mas pracujących. Nie udało nam się jednak w Niemieckiej Republice Demokratycznej w pełnym zakresie wciągnąć mas ludności do stałej i decydującej współpracy przy rozwiązywaniu zadań państwowych, jak by to trzeba było dla rozwoju socjalistycznej demokracji. Tak samo, jak Wy, zdobywamy w trakcie szerokiej dyskusji z ludem te doświadczenia, których wykorzystanie i praktyczna realizacja doprowadzi do szerokiej demokratyzacji naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Po raz pierwszy w historii naszych narodów stworzone zostały przesłanki dla prawdziwej przyjaźni narodów, gdyż kształtuje ją duch internacjonalizmu proletariackiego, tego ostrego oręża klasy robotniczej w walce o wyzwolenie ludzkości od wyzysku kapitalistycznego, w walce o suwerenność i niezawisłość narodową.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Urzeczywistniliśmy dziś to, o czym mówił patriota polski Zatwarnicki podczas uroczystości w Hambachu dnia 27 maja 1832 r.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">„Nie było nigdy dwóch narodów, które by były bardziej godne siebie, niż narody polski i niemiecki, nigdy nie było piękniejszej i mocniejszej więzi między narodami niż obecnie między Polską a Niemcami.” Pragnienie Zatwarnickiego, by więź ta — „stała się szczęściem również dla przyszłych pokoleń” zostanie zrealizowane, gdyż więź ta ma za podstawę wspólną naszą przyjaźń z narodami Związku Radzieckiego, które obronią jej przed napaścią i wojną i uczynią niezniszczalną.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Pozwólcie mi, że zakończę wyrażeniem nadziei, iż w niedługim czasie wolno nam będzie powitać również delegację Sejmu Polskiego w Niemieckiej Republice Demokratycznej.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Niech żyje Polska Rzeczpospolita Ludowa!</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Niech żyje Przyjaźń Niemiecko-Polska!</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PrzewodniczacydelegacjiIzbyLudowejNiemieckiejRepublikiDemokratycznejFriedrichEbert">Niech żyje wspólna walka o pokój, demokrację i socjalizm!</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Teraz zrobimy przerwę</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">15-minutową.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Po przerwie głos zabiorze Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Ogłaszam 15-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 do godz. 17 min. 35.)</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do punktu I porządku obrad: Sprawozdanie Prezesa Rady Ministrów o pracach Rządu w dziedzinie aktualnych zagadnień gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos zabierze Prezes Rady Ministrów ob. Józef Cyrankiewicz.</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#komentarz">(powitany hucznymi oklaskami):</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wysoki Sejmie! Przemówienie moje na obecnej sesji ma na celu poinformowanie Wysokiej Izby o zasadniczych kierunkach prac Rządu w chwili obecnej, o tym, co zostało dokonane w okresie dzielącym nas od poprzedniej sesji, jak również o zadaniach i planach na okres najbliższy.</u> + <u xml:id="u-8.10" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Od rządowego exposé, związanego z przedstawieniem Sejmowi budżetu, minęły z górą cztery miesiące, miesiące brzemienne w wydarzenia, nacechowane niezwykłym spotęgowaniem tętna życia politycznego. Na tle tego rozwoju naszego życia wewnętrznego wydaje się być rzeczą słuszną częstsze i bardziej niż dotąd wyczerpujące informowanie Sejmu o działalności i pracach Rządu. Stąd słuszna niewątpliwie inicjatywa tej sesji, która przecież nie jest związana z żadnym — jakby określić — kalendarzowym obowiązkiem Sejmu, jak budżet czy plan wieloletni.</u> + <u xml:id="u-8.11" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wzrost roli i autorytetu Sejmu stanowi jeden z bardzo istotnych czynników procesu demokratyzacji. Poprzednia sesja Sejmu, jak również prace komisji sejmowych w okresie między sesjami wskazują dobitnie, że nasz ludowy parlamentaryzm kształtuje się w sposób samodzielny i kształtuje w sposób twórczy swoje formy działania, odnajduje właściwe drogi i metody spełniania tych funkcji, które przypadają mu w udziale w ramach Konstytucji. Jest to tym istotniejsze, że jako najwyższy organ władzy państwowej w Polsce Sejm znajduje się w centrum uwagi społeczeństwa, jego praca i debaty są dla najszerszych kół opinii publicznej jednym z mierników, są sprawdzianami postępu demokratyzacji. Jego prace i debaty powinny być dla wszystkich innych organów władzy państwowej drogowskazem orientującym, jak i którędy winniśmy sami zdążać ku najpełniejszej ludowej demokracji. Pragnę też podkreślić, że Rząd jest zdecydowany zrobić wszystko, by ułatwić Sejmowi spełnianie jego obowiązku, by przełamać wszelkie opory, jakie na jego drodze stwarzać jeszcze może konserwatyzm i wyrastające ze złych nałogów przeszłości opory.</u> + <u xml:id="u-8.12" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jestem przekonany, że w miarę dalszych postępów demokratyzacji, w miarę ustalania się i formowania nowych zwyczajów naszego młodego ludowego parlamentaryzmu wytwarzać się będą coraz nowsze, lepsze, najbardziej rozmaite formy, metody wzajemnej harmonijnej współpracy między Sejmem a Rządem. Zda jemy sobie sprawę, że prawidłowe spełnianie przez Sejm jego funkcji ustawodawczych i kontrolnych stwarza właściwe warunki dla sprawnej i dobrej pracy Rządu i wszystkich innych organów władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-8.13" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Tu w Sejmie niewątpliwie powinien znajdować się główny warsztat pracy ustawodawczej, a od właściwego ustawodawstwa zależy w poważnym stopniu funkcjonowanie całej machiny państwowej, co nie zawsze docenialiśmy w przeszłości. Z tym większą z naszej strony aprobatą spotyka się obecnie program ożywienia prac i wzrost inicjatywy posłów, komisji sejmowych w pracach ustawodawczych, coraz bardziej wnikliwe i krytyczne spojrzenie Sejmu i komisji na projekty ustaw.</u> + <u xml:id="u-8.14" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Rząd zgodnie z poczynionymi już przyrzeczeniami dąży do ograniczenia praktyki dekretowej, czego dowodem jest chociażby zmniejszona liczba dekretów, jakkolwiek zmniejszona jeszcze na pewno niedostatecznie. Rząd zmierza również do tego, by projekty ustaw były przygotowywane w takim czasie, by Sejm miał wszelkie możliwości swobodnego ustosunkowania się do nich. I w tej dziedzinie zdarzają się jeszcze trudności.</u> + <u xml:id="u-8.15" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jeżeli chodzi o dekrety, to wydaje się rzeczą słuszną opracowanie nowej procedury zatwierdzania dekretów przez Sejm. Przy dotychczas obowiązującej procedurze Sejm może jedynie zatwierdzić dekret, albo go odrzucić. Tymczasem chodzi nieraz o poprawki, poprawki częściowe, nie zasadnicze, których obecnie się nie wprowadza, żeby nie odrzucać całości.</u> + <u xml:id="u-8.16" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wydaje się, że inicjatywa komisji sejmowej, która zaproponowała zmianę istniejącej w tej dziedzinie procedury, wydaje się ze wszech miar słuszna.</u> + <u xml:id="u-8.17" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przy okazji pragnę poruszyć sprawę interpelacji poselskich. Rząd przywiązuje wielką wagę do szybkiej i wyczerpującej odpowiedzi na interpelacje.</u> + <u xml:id="u-8.18" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wiem, że istnieją jeszcze na ten temat słuszne i uzasadnione skargi, jeżeli chodzi o terminowość odpowiedzi. Wydane zostały odpowiednie zarządzenia, żeby te wypadki zwłoki nie powtarzały się. Przywiązując tak wielką wagę do właściwego ukształtowania roli Sejmu zgodnie z Konstytucją, Rząd postępuje zgodnie z przyjętą polityczną linią obecnego okresu pogłębiania ludowej demokracji. Weszliśmy na tę drogę już dość dawno i pragniemy kroczyć nią konsekwentnie, nie zbaczając z niej. Utwierdzeniem nas na tej drodze były uchwały VII Plenum KC PZPR. Wielodniowe obrady tego Plenum, wokół których skupiła się napięta uwaga całego społeczeństwa, uwieńczone zostały jednomyślnym powzięciem dwóch zasadniczych uchwał. Zespolenie w tych uchwałach dwóch nieodłącznie ze sobą związanych, przedstawionych obecnie ogólnonarodowych zadań: stopniowego, ale realnie odczuwalnego podnoszenia poziomu życia ludzi pracy oraz ludowej. demokratyzacji życia społecznego w Polsce — to zadania, które odpowiadają najgorętszym dążeniom olbrzymiej większości narodu. Uchwały te, wskazujące kierunki i metody urzeczywistniania tych dążeń i zadań, przyjęte zostały z powszechną aprobatą i mogą być uważane z całą pewnością za wyraz woli ludu. Dlatego będą one i są podstawą działania Rządu. Możliwie szybka, sprężysta, skuteczna realizacja tych uchwał, decydująca o naszych postępach we wszystkich dziedzinach życia, jest główną troską Rządu.</u> + <u xml:id="u-8.19" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Nie zamierzam się wdawać tutaj w omawianie uchwał VII Plenum KC PZPR. Pragnę jedynie mówić o tym, jak wpływają one na kierunek pracy Rządu, jakie są już efekty, jakie będą nasze wysiłki zmierzające do tego, aby uchwały te przyoblekały się jak najszybciej, jak najpełniej w realny kształt.</u> + <u xml:id="u-8.20" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jestem najgłębiej przekonany, że ten sam cel przyświeca Sejmowi. Uchwały VII Plenum wyrosły z ducha nowych czasów, do których bramę dziejową otworzył XX Zjazd KPZR, a kształtowały się w ogniu tej wielkiej debaty narodowej, której widownią był nasz kraj przez ostatnie miesiące, kształtowały się w ogniu doświadczeń całego 12-lecia i doświadczeń ostatnich miesięcy.</u> + <u xml:id="u-8.21" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jest to znak naszych czasów, że tak się właśnie wykuwa teraz myśl polityczna w naszym kraju, że jest ona wykwitem kolektywu, wysiłku milionów ludzi dobrej woli, patriotów, którzy w tej wielkiej debacie zabierali głos, że nie ma w sobie nic z podanego do wierzenia objawienia. Były w tej debacie głosy słuszne i niesłuszne, mądre, były fałszywe, były głosy bezcenne, ale zdarzały się i bezwartościowe. Były głosy przeniknięte najgłębszą troską o polską rację stanu i o zwycięstwo socjalizmu, zdarzały się również głosy obce nam, a nawet wręcz wrogie. Tak zresztą musi być. Prawda i słuszność wykuwają się w ścieraniu poglądów słusznych i niesłusznych, naszych i obcych. Rolą Partii i jej kierowniczego ciała — Komitetu Centralnego było torowanie drogi i zapewnienie zwycięstwa poglądom słusznym, uogólnianie ich i przekuwanie w program działania Partii i mas. Uchwały VII Plenum to właśnie zgodne z takim działaniem Partii podsumowanie tej wielkiej debaty na jej określonym etapie. Odsianie wielkich wartości twórczych wyrażonych w dyskusji narodowej od złych, fałszywych, błędnych, szkodliwych czy wrogich poglądów. Wybranie tego, co nas prowadzi szybciej, lepiej, skuteczniej ku socjalizmowi, dobrobytowi mas i umodnieniu naszej Ojczyzny, a bezwzględne odrzucenie i krytyka tego, co jest zaporą na naszej drodze, co ściągałoby kraj na manowce i śliskie ścieżki. Uchwały są więc wspólnym dziełem twórczej myśli całej Partii i całego narodu. Tak realizuje się w praktyce kierownicza rola klasy robotniczej i jej awangardy — Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-8.22" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">VII Plenum dokonało wszakże jeszcze jednego ważnego dzieła. Nie jest tajemnicą i nie próbowaliśmy tego na Plenum ukrywać, że pomiędzy Partię a poszczególne środowiska wkradła się nuta rozdźwięku i nieufności. Nuta, która, pozostawiona samej sobie, mogłaby w dalszej konsekwencji zazgrzytać groźnym fałszem i zakłócić jedność narodu w walce o pokój i socjalizm. Wychwyciliśmy tę nutę może nie dość wcześnie, niemniej wychwyciliśmy ją. I Partia uznała za swe najważniejsze i najpilniejsze zadanie usunąć wszelki rozdźwięk, wszelką szczelinę nieufności, jaka zakradła się w stosunki z niektórymi środowiskami ludzi pracy. Mówiliśmy na VII Plenum, jak istotne dla naszej władzy jest przywrócenie pełnego, niezakłóconego niczym zaufania między społeczeństwem a władzą ludową. Doniosłą jest sprawa reedukacji całego aparatu administracyjnego i gospodarczego, aby uświadomił sobie w pełni, że jest on na usługach obywatela, nie zaś na odwrót. Właściwe ustosunkowanie się organów władzy ludowej do społeczeństwa jest kamieniem węgielnym ludowej demokracji. Wszystkie organa tej władzy muszą sobie w pełni uświadamiać, że są mandatariuszami społeczeństwa, powołanymi do służby narodowi, podporządkowanymi kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-8.23" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W tym duchu pragniemy wychowywać cały aparat władzy ludowej, każdego, funkcjonariusza, każdego urzędnika od najwyższego do najniższego. W tym duchu musi pójść dzieło wychowania mas, aby coraz lepiej umiały korzystać i słusznie politycznie korzystać ze swych praw, aby tym bardziej świadomie wykonywały swe obowiązki wobec społeczeństwa, to znaczy wobec siebie samych.</u> + <u xml:id="u-8.24" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Nie są to rzeczy proste ani łatwe, zwłaszcza na tle starych nawyków i narowów w aparacie państwowym. Jednakże VII Plenum wytyczyło takie właśnie zadanie całej Partii i takie zadanie Rządowi i podległym mu organom. Rząd i cały aparat państwowy musi dokonać maksymalnego wysiłku, aby to zadanie zrealizować. Taki jest przecież ogólny wniosek z wielkiej debaty narodowej. Talki jest pogląd Sejmu, wyrażony na plenum i w komisjach.</u> + <u xml:id="u-8.25" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jest rzeczą oczywistą, że w tej chwili uwagę całego społeczeństwa zaprząta problematyka gospodarcza. Na VII Plenum KC PZPR mówiono o tych sprawach bez osłonek. I bez osłonek pragnę z tej trybuny stwierdzić, że sytuacja gospodarcza nie jest łatwa i wymaga skoncentrowanego wysiłku ze strony Rządu i całego społeczeństwa. Należy jednak stwierdzić, że właśnie dzięki wyczerpującej na ten temat dyskusji, przeprowadzonej na łamach prasy, na zjazdach naukowych, a przede wszystkich na tysiącach zebrań w zakładach pracy, dyskusji uwieńczonej gruntowną analizą problematyki ekonomicznej na VII Plenum — uzyskaliśmy jasny obraz rzeczywistej sytuacji.</u> + <u xml:id="u-8.26" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dlatego dobrze się stało, że dyskusja, jawna, ostra, krytyczna dyskusja na te tematy toczyła się i toczy jeszcze w kraju. Pozwoliła nam ona ustalić prawidłową ocenę planu 6-letniego, jak również wyciągnąć wnioski przy opracowywaniu nowego, 5-letniego planu gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-8.27" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Ocena planu 6-letniego była zagadnieniem ogromnej wagi. Tu nie chodziło o akademickie i teoretyczne jedynie spory -na temat przeszłości. Tu chodziło o bardzo istotne elementy polityki i gospodarki na dziś i na jutro. Jest rzeczą zrozumiałą, że na tle trudności związanych z realizacją planu 6-letniego, a przede wszystkim na tle niewykonania planu w dziedzinie podniesienia stopy życiowej i rolnictwa, nastąpiło w pewnym stopniu poderwanie zaufania społeczeństwa do naszego planowania gospodarczego. Ponieważ obywatel skłonny jest oceniać wyniki polityki gospodarczej na podstawie własnych bezpośrednich doznań, według własnej kieszeni i własnego żołądka — przeto niepowodzenie planu 6-letniego w dziedzinie podniesienia stopy życiowej wzbudziło w szerokich masach rozgoryczenie i wątpliwości co do wartości nawet całokształtu bezspornych przecież zdobyczy tego planu.</u> + <u xml:id="u-8.28" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zwłaszcza, że nasza oficjalna propaganda rozmijała się w tych czasach zbyt mocno z doświadczeniami prostych ludzi. Niestety zbyt późno nastąpił odwrót od tej fałszywej, radosno-twórczej koloryzacji naszego życia. Nie chcemy wszakże, by reakcja na ten błąd przybrała kierunek koniecznie przeciwny i zastępowała wszystkie odcienie barw czernią. Najwłaściwsza jest tu metoda mówienia po prostu prawdy. Dlatego tak ważne wydawało nam się powiedzenie całej prawdy o planie 6-letnim. Powiedzieliśmy ją na VII Plenum. Plan 6-letni jest olbrzymim, na skalę historyczną osiągnięciem narodowym. Przeobraził on z gruntu oblicze naszego kraju. Stworzył fundamenty siły i potencjału gospodarczego, jakiego nigdy Polska dotychczas nie znała. Potencjał przemysłowy, jaki stworzyliśmy, stanowi podstawę dla dalszego rozwoju. Ośmielam się twierdzić, że mało jest w historii przykładów takiej rewolucji gospodarczej, dokonanej w tak krótkim czasie i o takich konsekwencjach na przyszłość. Niemniej w trakcie realizacji planu wystąpiły dysproporcje w rozmiarach, zagrażających prawidłowemu funkcjonowaniu gospodarki. Podjęte zostały środki zaradcze już w czasie realizacji planu. Niestety, często spóźnione i często połowiczne. Tym bardziej, że nie tylko przecież subiektywne błędy i brak doświadczenia, ale w dużej mierze obiektywne trudności były przyczyną naszych braków.</u> + <u xml:id="u-8.29" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Rzecz w tym, by nadchodzący okres był poświęcony wyrównywaniu dysproporcji i naprawie błędów. Plan 5-letni opracowany został właśnie z myślą o usunięciu ujemnych zjawisk w naszej gospodarce. Nie oznacza to oczywiście, że potrafimy dokonać cudu. Kwiaty paproci zakwitają tylko w baśniach o świętojańskiej nocy. W życiu wszystko osiąga się twardą pracą i ciężkim trudem. Mamy jednak wszelkie dane po temu, by ten trud i wysiłek był teraz lepiej zaplanowany i pokierowany. Wypracowując plan 5-letni, braliśmy za punkt wyjścia najistotniejszą w tej chwili sprawę podniesienia stopy życiowej mas pracujących. Do tego przystosowaliśmy pozostałe wskaźniki planu. Jak wiadomo, ta podwyżka stopy życiowej wyraża się zaplanowanym wskaźnikiem 30% wzrostu średniej realnej płacy i średnich dochodów na głowę ludności chłopskiej. Czy to jest dużo? Jeżeli chodzi o wysiłek gospodarki narodowej, to jest dużo. Jeżeli jednak chodzi o potrzeby ludzi pracy, to — rzecz jasna — 30% wzrost zarobków jest przy obecnym poziomie płac mały.</u> + <u xml:id="u-8.30" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Oczywiście, jak dla kogo. Gdybyśmy ten 30% wzrost rozdzielili równomiernie, to byłby'to poważny wzrost dla dobrze zarabiających i bardzo mały dla mniej zarabiających. Dlatego chcemy przede wszystkim w nowych planach regulacji płac uwzględnić kategorie ludzi mniej zarabiających.</u> + <u xml:id="u-8.31" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Oczywiście wcięlibyśmy na pewno wzrost nie o 30%, a o 50% i więcej.</u> + <u xml:id="u-8.32" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dlatego tak bardzo liczymy na inicjatywę załóg przedsiębiorstw, inżynierów, techników i racjonalizatorów, uczonych — na inicjatywę najszerszych mas, dla których głównym zadaniem jest stworzyć pomyślne warunki realizacji i przekraczania planów. Ale kłamalibyśmy, gdybyśmy obiecywali więcej, nie widząc pokrycia takiego wzrostu zarobków w odpowiednim wzroście masy towarowej.</u> + <u xml:id="u-8.33" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Czyli nie możemy więcej zaplanować, ale to nie znaczy, że nie można więcej wypracować. Na razie jest to tyle, na ile nas stać, bez ześlizgiwania się na kuszącą, ale katastrofalną drogę pozornych podwyżek zarobków, które oznaczałyby po prostu inflację. Nie ma sensu jednych dysproporcji zastępować innymi, jeszcze groźniejszymi.</u> + <u xml:id="u-8.34" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zgodnie z zapowiedzią Partii i Rządu — w ramach realizacji założeń planu 5-letniego w zakresie systematycznego podnoszenia poziomu życiowego mas pracujących — do dnia 1 września br. podwyższono płace 3.259 tys. pracowników fizycznych i umysłowych.</u> + <u xml:id="u-8.35" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Fundusz płac tej części robotników i pracowników objętych regulacją płac został w skali rocznej powiększony o 7.175 mln zł. Trzeba pamiętać, że jest to największa suma na poprawę stopy życiowej, użyta na wzrost zarobków w jednym roku w całym naszym 12-leciu.</u> + <u xml:id="u-8.36" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Czy jest ona wystarczająca? Na pewno nie. Jest jednak najwyższa na jaką mogliśmy sobie pozwolić. Suma ta została zresztą zwiększona w międzyczasie dzięki przyrostowi masy towarowej, dzięki zwiększonemu pokryciu masą towarową tych podwyżek.</u> + <u xml:id="u-8.37" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jakie są kierunki dotychczas przeprowadzanej podwyżki płac?</u> + <u xml:id="u-8.38" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W przemyśle podniesiono płace 1.391 tys. zatrudnionych, przy wzroście funduszu płac w skali rocznej o 2.763,5 mln zł;</u> + <u xml:id="u-8.39" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W rolnictwie i leśnictwie — 250 tysiącom zatrudnionych podniesiono fundusz płac o 547,7 mln zł w skali rocznej;</u> + <u xml:id="u-8.40" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W kolejnictwie, transporcie, łączności i żegludze — 304,4 tys. robotników i pracowników otrzymało wzrost funduszu płac o 561 mln zł w skali rocznej;</u> + <u xml:id="u-8.41" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Pracownicy oświaty i nauki — 329 tysięcy osób otrzymało podwyżki płac na łączną sumę 910,6 mln zł w skali rocznej;</u> + <u xml:id="u-8.42" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W gospodarce komunalnej, w geologii i wśród części pracowników budownictwa — łącznie 230 tys. zatrudnionych w tych działach gospodarki narodowej — podniesiono fundusz płac o 233 mln zł w skali rocznej.</u> + <u xml:id="u-8.43" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W handlu i skupie — 331 tys. pracowników otrzymało wzrost funduszu płac o 480 mln zł w skali rocznej.</u> + <u xml:id="u-8.44" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W służbie zdrowia i administracji centralnej i terenowej i w innych drobniejszych pozycjach dla około 450 tys. pracowników wzrosły płace o 715,8 mln zł w skali rocznej.</u> + <u xml:id="u-8.45" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W działach gospodarki narodowej nie objętych w tym roku regulacją i podwyżką płac — podniesiono płace najniżej zarabiających do 500 zł miesięcznie. Kosztuje to 200 mln zł w skali rocznej.</u> + <u xml:id="u-8.46" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Do wymienionych podwyżek płac dochodzi poważna pozycja 766 min zł, którą Rząd przeznaczył na podniesienie emerytur. Podwyżka emerytur weszłaby w życie od 1 lipca br.</u> + <u xml:id="u-8.47" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wymienione podwyżki płac zostały wprowadzone stopniowo — poszczególnymi resortami — lub działami gospodarki narodowej na przestrzeni od kwietnia br. do 1 września br.</u> + <u xml:id="u-8.48" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Oczywiście to nie jest jeszcze taka podwyżka jakiej wszyscy życzylibyśmy sobie. Tym niemniej wysiłek ze strony państwa w tym kierunku jest bardzo duży.</u> + <u xml:id="u-8.49" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Pierwsi otrzymali podwyżkę płac w marcu i kwietniu górnicy. Koszt podwyżki płac W górnictwie wyniósł w skali rocznej 1 miliard złotych.</u> + <u xml:id="u-8.50" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Między innymi podwyżki płac otrzymali w hutnictwie i w przemyśle maszynowym najniżej zarabiający robotnicy dniówkowi i dniówkowo-premiowi. Dla robotników pracujących na akordzie podwyżka płac nastąpi nieco później.</u> + <u xml:id="u-8.51" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Podniesiono płace dla części robotników w resorcie energetyki.</u> + <u xml:id="u-8.52" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W resorcie chemii — poprawiono płace w przemyśle włókien sztucznych.</u> + <u xml:id="u-8.53" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Poza tym podniesiono płace zatrudnionym w resorcie rolno-spożywczym, papierniczo-drzewnym, w leśnictwie, w resorcie przemysłu lekkiego — włókniarzom.</u> + <u xml:id="u-8.54" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W rolnictwie przeszło 150 tys. robotników otrzymało podwyżkę; również poważna część kolejarzy, nauczyciele, pracownicy nauki, pielęgniarki.</u> + <u xml:id="u-8.55" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Łącznie do 1 września br. objętych podwyżką płac zostało 3.259 tys. pracowników fizycznych i umysłowych.</u> + <u xml:id="u-8.56" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przeznaczona na ten cel w roku bieżącym suma 7 miliardów zł została już przekroczona.</u> + <u xml:id="u-8.57" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jakiekolwiek jeszcze podwyżki płac w br. i to już w skromnych rozmiarach mogą być jeszcze przeprowadzone ale pod warunkiem lepszych wyników gospodarczych niż zakładał plan.</u> + <u xml:id="u-8.58" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Tak np. w bieżącym roku należałoby podnieść płace — w przemyśle maszynowym, chemicznym, kierowcom samochodowym, straży fabrycznej przeciwpożarowej i przemysłowej, piekarzom, listonoszom. Łącznie przeszło 600 tysiącom pracowników.</u> + <u xml:id="u-8.59" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Troską Rządu jest wygospodarowanie potrzebnych na ten cel środków w oparciu o lepsze wyniki produkcji, ażeby nie naruszyć równowagi gospodarczej, nie dopuścić do objawów inflacji.</u> + <u xml:id="u-8.60" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głęboko wierzymy, że w tej walce o wypracowanie jak największych środków na poprawę bytu szerokich mas — górnicy, hutnicy, metalowcy, włókniarze, kolejarze, budowlani, pracownicy przemysłu drzewnego, miliony pracowników fizycznych i umysłowych — każdy na swym terenie pracy przyjdą z pomocą Partii i Rządowi, ażeby zadania te jak najpomyślniej wykonać.</u> + <u xml:id="u-8.61" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wzywamy wszystkich do szlachetnego współzawodnictwa o jak najlepsze wyniki gospodarcze każdego zakładu pracy.</u> + <u xml:id="u-8.62" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W szeregu gałęzi produkcji podniesiono płace robotnikom, natomiast nie starczyło środków na jednoczesną regulację płac zatrudnionym w tych przemysłach majstrom, pracownikom inżynieryjno-technicznym i biurowym.</u> + <u xml:id="u-8.63" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Powstały w tych przemysłach dysproporcje w płacach.</u> + <u xml:id="u-8.64" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Nie możemy jednocześnie wszystkich tych spraw załatwić.</u> + <u xml:id="u-8.65" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Czynimy wysiłki, ażeby w ciągu kilku miesięcy te dysproporcje usunąć.</u> + <u xml:id="u-8.66" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Po zakończeniu prac nad planem gospodarczym na 1957 r. zostanie opracowany i podany do publicznej wiadomości program realizacji podwyżek płac dla tych, którzy w tym roku podwyżki nie otrzymali.</u> + <u xml:id="u-8.67" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przejdziemy do innych zagadnień wysuwanych na zebraniach załóg, poruszanych przez prasę.</u> + <u xml:id="u-8.68" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Podatek od wynagrodzeń. Coraz częściej wysuwane są propozycje zniesienia podatku od wynagrodzeń.</u> + <u xml:id="u-8.69" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wpływy z tego źródła wynoszą przeszło 6 miliardów zł rocznie.</u> + <u xml:id="u-8.70" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zniesienie tego podatku oznacza automatyczną podwyżkę płac i wzrost funduszu płac o dalszych 6 miliardów zł. Jak już mówiłem, suma przeszło 7 miliardów przeznaczona na podwyżki płac w tym roku — została już rozdysponowana. Nie ma gospodarczych możliwości na realizację tego postulatu. Poza tym automatyczne zniesienie podatku od uposażeń najniżej zarabiającym nie dałoby żadnych albo prawie żadnych korzyści, natomiast stosunkowo wysoko zarabiający otrzymaliby najwyższą podwyżkę płac. Także i z tych względów automatyczne zniesienie tego podatku byłoby niesłuszne. Natomiast rozważane są projekty przesunięcia granicy zarobków wolnych od podatku od uposażeń. Taka zmiana dałaby efektywną ulgę niżej zarabiającym.</u> + <u xml:id="u-8.71" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Poza tym opracowuje się propozycje stopniowego rozszerzania 30% ulgi od podatku od wynagrodzeń.</u> + <u xml:id="u-8.72" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W roku bieżącym 30% ulgą zamierzamy objąć 1.600 tysięcy robotników zatrudnionych w przemyśle i budownictwie — a do końca 1957 r. — stopniowo prawie wszystkich zatrudnionych.</u> + <u xml:id="u-8.73" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Tegoroczne zamierzenie zmniejsza wpływy do budżetu o około 400 mln zł, a o tyle wzrosną płace objętych tą ulgą.</u> + <u xml:id="u-8.74" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Realizacja całego programu ulg do końca 1957 r. zmniejszy wpływy do budżetu o 1800 mln zł — o tyle wzrosną efektywnie płace netto.</u> + <u xml:id="u-8.75" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Realizując uchwały VII Plenum KC PZPR — naprawiania krzywd wyrządzonych części pracujących, wynikłych na skutek niepełnego przestrzegania istniejącego ustawodawstwa pracy i umów zbiorowych, Rząd w porozumieniu z CRZZ systematycznie wyrównuje bezsporne należności, jak np. zbyt niski ekwiwalent za deputaty węglowe i szereg innych.</u> + <u xml:id="u-8.76" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Podwyżki, a na tej bazie stopniowe porządkowanie płac przeprowadzane jest w porozumieniu i przy współudziale związków zawodowych.</u> + <u xml:id="u-8.77" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Trzeba jednak powiedzieć, że bardzo często to współdziałanie jest jeszcze być może niepełne i niedostateczne. Z tego powodu przy przygotowywaniu niektórych projektów regulacji płac nie w pełni wniknięto w stosunki na zakładzie pracy i bardzo często po wydaniu już uchwał w tej sprawie trzeba korygować takie czy inne niedociągnięcia. Powstaje stąd konieczność, by zarówno państwowe organa zajmujące się sprawą regulacji płac, jak i związki zawodowe znacznie gruntowniej konsultowały zamierzone regulacje z terenem, bezpośrednio na zakładach pracy.</u> + <u xml:id="u-8.78" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Tam gdzie dokonano zmiany w płacach i warunkach pracy — zawierane są umowy zbiorowe między związkami zawodowymi z jednej strony a administracją z drugiej.</u> + <u xml:id="u-8.79" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W toku prac Rządu są takie sprawy jak:</u> + <u xml:id="u-8.80" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">1)Rozszerzenie uprawnień korzystania z odzieży ochronnej i roboczej. Koszt tej operacji wyniesie 1.500 mln zł. W związku z wysokością nakładów plan ten będzie realizowany stopniowo.</u> + <u xml:id="u-8.81" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">2)Zmiana uchwały w sprawie bankowej kontroli płac. Zmiany te pójdą w kierunku złagodzenia rygorów w stosunku do tych pracowników, którzy nie mają bezpośredniego wpływu na całość wyników gospodarczych zakładu.</u> + <u xml:id="u-8.82" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">3)Fundusz zakładowy. Celem dalszego zwiększenia zainteresowania załóg wynikami gospodarczymi zakładów — opracowuje się nowe zasady i wysokość funduszu zakładowego jako udział w zyskach przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-8.83" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Do najbardziej palących spraw naszego życia należy kwestia mieszkaniowa. Wybudujemy w planie 5-letnim 1.200.000 izb poza budownictwem chłopskim. Wiemy jednak, że w porównaniu z przyrostem naturalnym liczba ta nie gwarantuje wydatnej poprawy ogólnej sytuacji mieszkaniowej. Należy jednak poczynić wszelkie możliwe wysiłki, by podział istniejącej puli mieszkaniowej był jak najsprawiedliwszy. Ponadto postanowiliśmy wygospodarować istniejące tu rezerwy. Przede wszystkim dokonujemy kontroli powierzchni lokalowej zajętej przez biura i urzędy. W tej sprawie, jak wiadomo, wydane zostały odpowiednie zarządzenia. Gdyby wziąć choćby na przykładzie Warszawy, to samo przeznaczenie pałacu Corazziego, w którym jest Ministerstwo Budownictwa, na ratusz warszawski zaoszczędzi nam inwestycji, którą przed tym przewidywaliśmy w sumie na pewno przeszło 100 milionów zł na budowę ratusza.</u> + <u xml:id="u-8.84" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Rozszerzając kompetencje rad narodowych w zakresie przydziału mieszkań staramy się zapewnić jak najskrupulatniejszą kontrolę społeczną nad tym ważnym odcinkiem.</u> + <u xml:id="u-8.85" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Mówię o tych rzeczach od razu na wstępie omawiania problematyki gospodarczej dlatego, że uznaliśmy, iż istnieje paląca potrzeba zajęcia się w pierwszej kolejności najpilniejszymi sprawami bytowymi, jakże często zaniedbywanymi w przeszłości.</u> + <u xml:id="u-8.86" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dogmatyzm i nadgorliwość doprowadziły w praktyce do bardzo poważnego cofnięcia się tak ważnej w naszym kraju dziedziny produkcji, jaką jest rzemiosło indywidualne. Jak wiadomo, podjęte już zostały środki zaradcze, aby przywrócić rzemiosłu warunki normalnej egzystencji i rozwoju.</u> + <u xml:id="u-8.87" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Niemniej, jak we wszystkich innych dziedzinach, zarządzenia są tylko ramami, w których kształtuje się rzeczywistość. Ze względu na popełnione w tej właśnie dziedzinie szczególnie drastyczne błędy w przeszłości warto może zwrócić uwagę na konieczność pilnego ze strony organów nadrzędnych baczenia, aby nasze intencje odnośnie rzemiosła i drobnej wytwórczości nie zostały znowu spaczone. Aparat administracyjny i gospodarczy, a zwłaszcza fiskalny muszą nabrać głębokiego przekonania, że istotnie jest intencją Partii i Rządu stworzyć pomyślne warunki rozwoju rzemiosła i że wszystkie nadużycia, krępujące ten rozwój, będą tępione. Tu nie chodzi o manewr propagandowy, lecz o określoną politykę gospodarczą w stosunku do rzemiosła i drobnej wytwórczości.</u> + <u xml:id="u-8.88" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Chcę podkreślić, że w dalszym ciągu będziemy popierać rozwój szerokiej sieci istniejących spółdzielni pracy.</u> + <u xml:id="u-8.89" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Drugą dotkliwą bolączką naszego życia, obok kwestii mieszkaniowej, jest kwestia zaopatrzenia ludności w artykuły spożywcze i artykuły przemysłowe. Nie będę ukrywał, że sytuacja na tym odcinku kształtuje się wciąż jeszcze niepomyślnie. Nasz aparat dystrybucyjno-handlowy pracuje źle. Dało się to szczególnie wyraźnie zaobserwować w ubiegłych miesiącach, kiedy pomyślny skup żywca stwarzał warunki lepszego niż w ubiegłych latach zaopatrzenia rynku, a kiedy mimo to występowały wciąż braki, rynek był zaopatrywany w mięso źle i nieregularnie, kolejki przed sklepami psuły ludziom krew i wytwarzały niepotrzebne rozgoryczenie. Chcę stwierdzić z całym naciskiem, że Rząd uważa sytuację na tym odcinku za niezadowalającą.</u> + <u xml:id="u-8.90" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Rzecz prosta, nie wszystko zależy i tutaj od subiektywnych podstaw. Wiele rzeczy wymaga dodatkowych inwestycji i funduszów, które trzeba będzie znaleźć. Ale ciężar zagadnienia spoczywa przede wszystkim na umiejętności planowania, przewidywania, na znajomości i prawidłowej analizie rynku, na dobrej organizacji i nie biurokratycznej, lecz handlowo-elastycznej postawie aparatu handlowego, na właściwym stosunku do konsumenta i jego potrzeb. Bardziej niż w jakiejkolwiek innej dziedzinie gospodarki miarą sukcesu są tutaj nie wskaźniki wykonania planu obrotów — choć i to jest ważne — ale przede wszystkim opinia ogółu ludności. Realizujemy tu dalsze kroki w kierunku decentralizowania zarządzania handlem, uelastycznienia handlu przez ograniczenie nadmiernych funkcji pośrednictwa central handlowych i zwiększenie masy towarowej przez rozwój chałupnictwa — rzemiosła bezpośrednio powiązanego z handlem.</u> + <u xml:id="u-8.91" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Tyle jeśli chodzi o sprawy bieżące, najbezpośredniej związane z codziennymi bolączkami' prostego człowieka w Polsce.</u> + <u xml:id="u-8.92" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przejdźmy z kolei do zagadnienia planu 5-letniego. Jak już powiedziałem, punktem wyjścia przy jego opracowywaniu był wskaźnik wzrostu stopy życiowej. Zasadnicze wskaźniki planu są obywatelom posłom znane i nie zamierzam ich tu referować. Plan 5-letni wniesiony zostanie do Sejmu na następnej sesji z tym, że troską naszą będzie, aby możliwie najwcześniej mogły obradować nad planem komisje. Zgodnie z zasadniczą naszą polityką rozszerzania zakresu jawności życia politycznego i zwiększenia kontroli społecznej nad władzami — Rząd pragnie dokonać zmian również i w stosowanej dotychczas praktyce zatwierdzania planów gospodarczych. Dotychczas pod obrady Sejmu wnoszone były jedynie plany wieloletnie. Poczynając od tej chwili, Rząd przedstawiać będzie Sejmowi również plany roczne. W ten sposób Izba i całe społeczeństwo będą miały możność urobienia sobie poglądu na wykonanie planów gospodarczych z roku na rok, na dokonywane zmiany i korektywy ogólnych założeń pięciolatki. Z natury rzeczy Izba będzie miała wpływ bardziej bezpośredni na rozwój całego życia gospodarczego naszego kraju. Mamy nadzieję, że m. in. tą drogą potrafimy uchronić się od popełnienia błędów okresu sześciolatki, kiedy to zmiany planów w toku ich realizacji wymykały się całkowicie spod kontroli społecznej, a nawet Sejm nie był o nich informowany.</u> + <u xml:id="u-8.93" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Pragnę przy tym poinformować Sejm, że przeciąganie się okresu przygotowań planu 5-letniego wywołane było koniecznością parokrotnego gruntownego rewidowania założonych wskaźników. Rewizja ta szła w kierunku wygospodarowania większych niż pierwotnie zamierzono sum na podniesienie realnych zarobków ludności pracującej. Nie mogła zaś być przeprowadzona bez uzyskania możliwości korekty w spłatach naszych zobowiązań zagranicznych, wynikających z poprzednio zawartych układów handlowych. Wiązało się to z całokształtem struktury naszego handlu zagranicznego i bilansu płatniczego.</u> + <u xml:id="u-8.94" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dzięki braterskiej pomocy naszych sojuszników, przyjaciół i sąsiadów możemy dziś przyjść z planem znacznie pomyślniej się kształtującym, aniżeli w pierwotnych założeniach.</u> + <u xml:id="u-8.95" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Nie wyczerpuje to wszakże sprawy. Istnieją możliwości jeszcze pomyślniejszego ukształtowania wskaźników planu, jeśli udałoby się osiągnąć pewne dalsze korzystne zmiany w bilansie handlowym i płatniczym. Jednym ze źródeł dysproporcji i niektórych trudności gospodarczych okresu sześciolatki była również struktura naszego bilansu płatniczego.</u> + <u xml:id="u-8.96" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Niezależnie od tego Rząd poczyni wysiłki celem uzyskania dalszych kredytów zagranicznych dla przyśpieszenia rozwoju pewnych dziedzin naszej produkcji, w której zainteresowane są rynki międzynarodowe. Nasz eksport węglowy stanowi nader istotny składnik pomyślnego rozwoju gospodarczego szeregu krajów zaprzyjaźnionych. Jest też atrakcyjnym artykułem eksportu do krajów zachodnich. Niestety możliwości dalszego rozszerzenia tego eksportu, a nawet utrzymania go na obecnym poziomie, są — na skutek wzrostu naszego zapotrzebowania wewnętrznego — uzależnione częściowo od renowacji, rozbudowy i modernizacji naszych kopalń. Nie jest to możliwe bez pomocy inwestycyjnej zainteresowanych krajów.</u> + <u xml:id="u-8.97" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Okres planu 5-letniego będzie okresem wielkiej doniosłości dla naszej gospodarki. W toku realizacji planu dokonają się bowiem daleko idące zmiany w systemie zarządzania, zgodnie z duchem demokratyzacji naszego życia. Gruntowna, krytyczna analiza błędów i wypaczeń okresu minionego wskazała jako jedno ze źródeł naszych niedomagań nadmierną centralizację aparatu gospodarczego. Nie tylko zresztą gospodarczego. Następstwem tego stanu rzeczy były znane zjawiska ujemne: powolność, a niekiedy paraliż decyzji, zbiurokratyzowanie gospodarki, tłumienie inicjatywy mas, hamowanie postępu, nadmierne koszty administracyjne, nieżyciowość planów produkcyjnych, niska jakość, nieprawidłowy układ bodźców materialnych, częste ich lekceważenie, marnotrawstwo, zmniejszenie zainteresowania robotnika jego własnym zakładem produkcyjnym. Już to wyliczenie zjawisk negatywnych wskazuje na kierunek zamierzonych reform. Da się on zwięźle określić jako planowa decentralizacja, rewizja układu bodźców materialnych, zwiększenie inicjatywy załóg, a tym samym powszechne zwiększenie zainteresowania robotnika i pracownika procesem produkcyjnym, wzmożenie poczucia odpowiedzialności całej załogi.</u> + <u xml:id="u-8.98" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Charakteryzując wyniki dotychczasowych naszych wysiłków nad realizacją planu bieżącego roku, chcę omówić nasze osiągnięcia, braki i trudności oraz węzłowe zadania gospodarcze na okres pozostałych do końca roku miesięcy.</u> + <u xml:id="u-8.99" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Do osiągnięć w I półroczu bież. roku zaliczyć należy pewne przekroczenie planu produkcji towarowej przemysłu, a przede wszystkim poprawę sytuacji w rolnictwie i w związku z tym przekroczenie planu obrotu towarowego.</u> + <u xml:id="u-8.100" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jeśli idzie o realizację planu w przemyśle, trzeba jednak podkreślić szczególną nierównomierność w wykonaniu zadań przez poszczególne jego gałęzie. Osiągnęliśmy wprawdzie w ciągu siedmiu miesięcy wzrost poziomu produkcji towarowej w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku o 11,6%, ale w szeregu podstawowych gałęzi przemysłu plan nie został wykonany. Jest to źródłem poważnych trudności, przede wszystkim w realizacji eksportu, a w związku z tym i importu, a także bardzo poważnych opóźnień w wykonaniu planu inwestycyjnego.</u> + <u xml:id="u-8.101" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wśród przemysłów, które przekroczyły plan, na pierwszym miejscu ze względu na wagę tego przekroczenia należy wymienić przemysł hutniczy w zakresie hutnictwa żelaza, ponadto przekroczony został plan produkcji energii elektrycznej, cementu, niektórych artykułów chemicznych, niektórych maszyn, tkanin bawełnianych, jedwabnych, obuwia, wyrobów pończoszniczych i dziewiarskich. W wysokim stopniu został przekroczony plan produkcji przemysłu mięsnego w związku z przekroczonym planem skupu żywca.</u> + <u xml:id="u-8.102" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W bardzo poważnym stopniu nie został natomiast wykonany plan produkcji różnych podstawowych maszyn i urządzeń przez przemysł maszynowy.</u> + <u xml:id="u-8.103" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Trzeba stwierdzić, że II kwartał w tym przemyśle pogłębił niewykonanie zadań w I kwartale. Z ważniejszych asortymentów, których plan nie został wykonany, wymienić należy kotły wodnorurkowe i płomienicowe, obrabiarki do obróbki wiórowej, maszyny i urządzenia hutnicze, maszyny włókiennicze, samochody, traktory, wagony, parowozy, łożyska toczne, radioodbiorniki, adaptery, maszyny do szycia i szereg innych wyrobów rynkowych.</u> + <u xml:id="u-8.104" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Na domiar — poważne niedobory występują w produkcji maszyn i urządzeń rolniczych, mimo że ogółem produkcja ich wzrosła w porównaniu z I półroczem 1955 r. o 55,4%. Nie wykonane zostały zadania produkcji siewników zbożowych 15-rzędowych, sadzarek do sadzenia ziemniaków, żniwiarek. Jeśli idzie o jakość maszyn rolniczych, to pewne zmiany konstrukcyjne i technologiczne wprowadzono w produkcji niektórych typów. Po pewnym okresie ich użytkowania będzie można ocenić, czy istotnie podniosła się ich jakość. Na ogół skargi na złą jakość maszyn rolniczych — uzasadnione i słuszne — w dalszym ciągu są podnoszone przez odbiorców. Pewien wpływ na poprawę jakości maszyn rolniczych powinno mieć wzmocnienie aparatu kontroli technicznej dokonującego odbioru maszyn, co zresztą dawno powinno było być zrobione. W sumie sytuacja w przemyśle maszynowym jest ciężka, kooperacja wciąż poważnie niedomaga, naruszanie planu asortymentowego w jakimkolwiek kooperującym przedsiębiorstwie rzutuje poważnie na wyniki innych zakładów, wysiłek różnych zakładów dla dotrzymania dyscypliny asortymentowej jest wciąż niedostateczny. Stąd i takie zjawiska, jak wysokie przekroczenie planów produkcyjnych niektórych asortymentów, przy głębokim niewykonaniu innych.</u> + <u xml:id="u-8.105" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dokonywane zmiany w metodach zarządzania, reorganizacja kierownictwa resortu — nie mogą przynieść z miejsca poprawy sytuacji w przemyśle maszynowym. Sprawa poprawy sytuacji w tej gałęzi gospodarki wymaga rozwiązania szeregu konkretnych spraw w zakresie kooperacji i zaopatrzenia w drodze ogólnych decyzji ze strony kierowniczych organów resortu, a także niezwłocznego uruchomienia przez zakłady pracy wszystkich rezerw, przede wszystkim dla poprawy dyscypliny asortymentowej i jakości produkcji, zwłaszcza w zakresie wzajemnych dostaw w ramach kooperacji.</u> + <u xml:id="u-8.106" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jeśli chodzi o niewykonanie w pełni zadań produkcyjnych przez przemysł chemiczny — dotyczy to głównie nawozów sztucznych.</u> + <u xml:id="u-8.107" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Bardzo poważne trudności wynikają z niewykonania planu produkcji cegły, dachówki i wapna — zarówno przez przemysł kluczowy, jak i terenowy. Produkcja cegły jest niższa niż w ubiegłym roku. Jest to podstawowa przyczyna poważnych opóźnień w realizacji planu inwestycyjnego.</u> + <u xml:id="u-8.108" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Trudności w zaopatrzeniu materiałowym budownictwa powodują, że w realizacji planu inwestycyjnego bieżącego roku wystąpiły poważne opóźnienia. Podkreślenia wymaga zwłaszcza fakt, że nie oddaliśmy w planowanym terminie szeregu obiektów przemysłowych, szkół i innych obiektów socjalnych, że oddaliśmy mniej izb mieszkalnych niż w pierwszych 7 miesiącach 1955 r., w związku z czym grozi nam znaczne niewykonanie planu budownictwa mieszkaniowego na rok 1956. Nie trzeba podkreślać, że niewykonanie planu budownictwa mieszkaniowego miałoby bardzo ujemne skutki dla wykonania zadań wzrostu stopy życiowej ludności w 1956 r.</u> + <u xml:id="u-8.109" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Na poprzedniej sesji sejmowej sygnalizowałem, jak wielkie trudności sprawia naszej gospodarce sytuacja w górnictwie, a także konieczność przeznaczenia poważnych, nie uwzględnionych w planie, ilości węgla na wzrost zużycia w kraju i na wzrost zapasów węgla na okres zimowy. Zmuszeni zostaliśmy przez wszystkie te okoliczności do zmniejszenia planu eksportu węgla o 2.600 tys. ton. Stworzyło to bardzo poważne trudności dla naszego handlu zagranicznego, spowodowało zmniejszenie eksportu zarówno do krajów obozu socjalistycznego jak i do krajów kapitalistycznych, utrudniło import szeregu surowców. Tylko w warunkach bezwzględnej walki o oszczędność w zużyciu węgla w przemyśle i transporcie, tylko w warunkach sprawnego i dobrze zorganizowanego wysiłku naszego górnictwa, w każdej kopalni, na każdym stanowisku roboczym — zdołamy wykonać zadania, jakie stoją przed nami dziś w tak węzłowej dla naszej gospodarki sprawie, jak eksport węgla i związany z tym import niezbędnych surowców.</u> + <u xml:id="u-8.110" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Trzeba podkreślić wielką ofiarność, wysiłek, a w trudnych i tragicznych momentach dwóch katastrof, które dotknęły nasze górnictwo w lipcu i sierpniu — bohaterstwo górników.</u> + <u xml:id="u-8.111" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Rząd łącznie z CRZZ podejmuje energiczne kroki w kierunku zabezpieczenia górnictwa przed katastrofami. Wielką i rozstrzygającą sprawą dla walki o plan w węglu jest sprawa organizacji pracy.</u> + <u xml:id="u-8.112" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Trzeba podkreślić, że przekroczenie planu produkcji wyrobów walcowanych pozwala nam w dużym stopniu pokryć straty w handlu zagranicznym spowodowane zmniejszeniem eksportu węgla. W hutnictwie dają dziś owoce poważne inwestycje dokonywane w ubiegłych latach.</u> + <u xml:id="u-8.113" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Krótki okres, który upłynął od VII Plenum, siłą rzeczy daje niewiele nowych elementów do oceny bieżącej sytuacji w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-8.114" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Chciałbym zwrócić jednak uwagę na pewne pomyślnie kształtujące się elementy tej sytuacji, na występujące niedomagania i na zamierzenia Rządu na najbliższy okres. Jeśli chodzi o dane o urodzaju, którymi dziś dysponujemy, to mówią one o dobrym, choć niższym niż w roku ubiegłym, urodzaju zbóż oraz zapowiadają lepszy urodzaj kartofli. Wszystkich okopowych to nie dotyczy, ponieważ nie zapowiada się lepszy urodzaj buraków. W sumie produkcja zbóż i upraw okopowych łącznie — mimo nienajlepszych klimatycznych warunków sprzętu zbóż — zapowiada się wyższa niż w ubiegłym roku. Niezmiernie doniosłą sprawą jest sprawne zakończenie sprzętu i zwózki zbóż w rejonach, gdzie deszcze spowodowały opóźnienia, a również wobec spiętrzenia dalszych prac polowych jak najpełniejsze wykorzystanie maszyn i urządzeń, którymi dysponują POM-y i GOM-y oraz PGR-y.</u> + <u xml:id="u-8.115" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W 1956 r. poważnie wzrosła ilość prac wykonanych przez państwowe ośrodki maszynowe, co nastąpiło zarówno dzięki zwiększeniu parku traktorowo-maszynowego, jak i dzięki lepszemu wykorzystaniu traktorów.</u> + <u xml:id="u-8.116" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W okresie wiosennej akcji siewnej roku bieżącego poważnie wzrosły usługi GOM-ów świadczone chłopom indywidualnym, co zostało osiągnięte zarówno dzięki zwiększeniu parku maszynowego, jak i lepszemu jego wykorzystaniu.</u> + <u xml:id="u-8.117" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zarówno wyniki czerwcowego spisu pogłowia, jak i przebieg skupu żywca w miesiącach lipcu i sierpniu wskazują na pomyślną sytuację hodowlaną. W ciągu 8 miesięcy bieżącego roku kupiliśmy o 130 tys. ton mięsa więcej niż w takim samym okresie ubiegłego roku. Pozwoliło to podnieść zaopatrzenie rynku o 19%, a zarazem zgromadzić poważne rezerwy.</u> + <u xml:id="u-8.118" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wszystko to świadczy o pomyślnych wynikach realizowania polityki nakreślonej przez II Zjazd Partii i rozwijanej w myśl uchwał V Plenum KC. Stwierdziło to już VII Plenum. Utwierdza nas to w przeświadczeniu, że polityka ta — polityka pomocy w rozwoju produkcji indywidualnych gospodarstw chłopskich, polityka uruchomiania bodźców ekonomicznych dla wzrostu ich produkcji' oraz stosowania niezbędnych preferencji dla spółdzielni produkcyjnych przynosi rezultaty, które potwierdzają realność założeń rozwoju produkcji rolniczej na okres obecnego 5-lecia.</u> + <u xml:id="u-8.119" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Decyzja VII Plenum KC o zniesieniu obowiązkowych dostaw mleka została przyjęta z uznaniem przez ogół chłopów. Nie ulega wątpliwości, że zniesienie obowiązkowych dostaw mleka od początku przyszłego roku, dając wszystkim gospodarstwom obciążonym obecnie tym obowiązkiem niewątpliwie podniesienie dochodowości, ułatwia im wykonanie obowiązkowych dostaw zbóż, trzody i ziemniaków. Ponadto zniesienie obowiązkowych dostaw mleka da dodatkowy bodziec do wzrostu hodowli bydła, co po pewnym czasie przyczyni się do przezwyciężenia obecnie występujących trudności w zaopatrzeniu miast w mleko i masło. Chcę zapowiedzieć, że wobec tego, iż dotychczasowe preferencje dla spółdzielni produkcyjnych, związane z niższym wymiarem dostaw mleka przestaną działać, celowe będzie wprowadzenie do obecnie działającego systemu preferencji nowych elementów, w innych dziedzinach produkcji spółdzielczej.</u> + <u xml:id="u-8.120" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W sprawie zaopatrzenia wsi w materiały budowlane, a także w maszyny i sprzęt rolniczy, zgodnie z wytycznymi VII Plenum, przewiduje się na rok 1957 znaczny, jak na nasze możliwości, wzrost dostaw na rynek tarcicy do wysokości 950 tys. m^3^ (730 tys. m^3^ mają wynieść dostawy w r. 1956) oraz cementu 830 tys. ton (570 tys. — w 1956 r.). Ważną sprawą jest, aby rady narodowe czuwały nad zabezpieczeniem właściwego udziału wsi w tej ogólnej ilości, nie dopuszczały do przechwytywania materiałów budowlanych przeznaczonych dla wsi na inne cele. Jeśli chodzi o planowe dostawy cegły na rynek, nie zarysowują się obecnie istotne możliwości ich wzrostu na rok 1957.</u> + <u xml:id="u-8.121" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Tym większe znaczenie powinniśmy przywiązywać do rozwoju inicjatywy chłopskiej, jak np. do wypalania cegły przygotowanej przez zespoły chłopskie w pobliskich cegielniach przemysłu terenowego, gdy takie możliwości ponadplanowe istnieją, do rozwoju chłopskich zespołów w oparciu o miejscowe paliwo i węgiel uzyskiwany z kontraktacji, do kierowania głównie na wieś poważnej części ponadplanowej produkcji cegieł z państwowych przedsiębiorstw ceramicznych, do rozwoju ponadplanowej produkcji miejscowej wszelkiego rodzaju zastępczych materiałów ściennych.</u> + <u xml:id="u-8.122" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przy pracach nad ustaleniem planu produkcji przemysłowej na 1957 r. rozpatruje się możliwości szybszego wzrostu dostaw maszyn i sprzętu rolniczego dla wsi, niż to było założone wg wytycznych do planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-8.123" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Ponadto, gdy mowa o zaopatrzeniu wsi — musi być dokonany poważny wysiłek dla zwiększenia dostaw we właściwym asortymencie artykułów konsumpcyjnych — a szczególnie artykułów trwałej konsumpcji — jak rowery, motocykle, radioodbiorniki, maszyny do szycia oraz inne tego typu wyroby.</u> + <u xml:id="u-8.124" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W sumie wziąwszy — wszystkie te środki przy konsekwentnym realizowaniu ogólno-politycznych wskazań VII Plenum, zwiększeniu uprawnień i ożywieniu działalności rad narodowych i organów samorządu chłopskiego, przy okazywaniu pomocy inicjatywie chłopskiej i przestrzeganiu praworządności na wsi, tępieniu nadużyć i kumoterstwa przez chłopów i organa władzy państwowej — powinny przyczynić się do dalszego umocnienia sojuszu robotniczo-chłopskiego, do skuteczniejszej walki z wszelkiego rodzaju wypaczeniami, do podniesienia zainteresowania dla wzrostu produkcji rolnej, do umocnienia spółdzielni produkcyjnych i dalszego ich rozwoju. Nie ulega wątpliwości, że prawidłowa realizacja naszej polityki na wsi wymaga podniesienia aktywności organizacji partyjnych na wsi oraz organizacji Stronnictwa Ludowego i wszystkich masowych organizacji na wsi, słowem szerokiego aktywu chłopskiego i najszerszych mas chłopów pracujących, wymaga pełnego przestrzegania samorządności w spółdzielniach produkcyjnych. Liczymy na inicjatywę mas chłopów pracujących, na wykorzystanie przez nich prawa krytyki dla walki z biurokratycznymi wypaczeniami, na ich świadomą dyscyplinę i zrozumienie interesu państwa — podobnie jak liczymy na inicjatywę i aktywność klasy robotniczej jako na niezbędny element zarówno umocnienia władzy ludowej, dalszej demokratyzacji naszego życia, a zarazem na niezbędny warunek tworzenia właściwego klimatu polityczno-moralnego, sprzyjającego wzrostowi produkcji rolnej i umocnieniu socjalistycznej gospodarki na wsi.</u> + <u xml:id="u-8.125" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Konsekwentnie realizując wskazania VII Plenum w sprawie umocnienia sojuszu z biednym i średniorolnym chłopstwem, będziemy równocześnie realizować uchwały VII Plenum w sprawie usunięcia błędów i wypaczeń w stosunku do gospodarstw kułackich, które prowadziły do obniżenia ich produkcji i likwidacji gospodarstw zdolnych do egzystencji.</u> + <u xml:id="u-8.126" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Polityka ograniczania nie oznacza dążenia do likwidacji albo też do podrywania produkcji gospodarstw kułackich, nie oznacza też pozbawienia ich bodźców do stosowania postępu agrotechnicznego. Wypaczenia idące w tym kierunku powinny być przezwyciężone.</u> + <u xml:id="u-8.127" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jeśli chodzi o gospodarstwa kułackie, ważnym czynnikiem utrzymania ich produkcji, a zarazem ograniczeniem możliwości spekulacji z ich strony, jest stosowanie takich środków ekonomicznych oddziaływania, jak kontraktacja i inne formy skupu ich nadwyżek produkcyjnych przez spółdzielczy i państwowy aparat skupu. Prawidłowa polityka ograniczania wyzysku kułackiego nie może być realizowana przy nadmiernych, ekonomicznie nieuzasadnionych, normach progresji i innych środkach, które prowadzą do likwidacji takich gospodarstw, a zarazem godzą w zamożniejsze gospodarstwa średniackie. A takich faktów było niemało. Dlatego też w szeregu regionów, gdzie stwierdzono, że uprzednio ustalona progresja w dostawach obowiązkowych była nadmierna, została ona w pewnej mierze złagodzona.</u> + <u xml:id="u-8.128" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Ze szczególną wnikliwością musimy troszczyć się o umocnienie i rozwój spółdzielni produkcyjnych. Nie ulega wątpliwości, że wymagają przejrzenia rozmaite przepisy, a także utarte obyczaje ograniczające w praktyce samorządność i samodzielność spółdzielni produkcyjnych. Stanowi to poważny hamulec rozwoju spółdzielni. W tej dziedzinie istnieje jeszcze szereg spraw wymagających rozstrzygnięcia. Rząd będzie przywiązywał należytą wagę do prawidłowego ich rozwiązywania w swej codziennej pracy. Doświadczenia ubiegłego roku, a także przebieg prac w spółdzielniach w bież. roku wskazują na ogólny proces ekonomicznego ich umacniania się. Choć wiele spółdzielni w dalszym ciągu przejawia wielkie słabości, błędem byłoby nie widzieć osiągnięć ruchu spółdzielczego i dorobku podstawowej masy chłopów spółdzielców oraz perspektyw rozwoju spółdzielczości produkcyjnej, na zdrowych i jedynie słusznych zasad dobrowolności. Weszliśmy w okres wzrostu produkcji rolniczej. Tempo jej nie jest wystarczające dla przezwyciężenia trudności wywołanych przez dysproporcje między rozwojem przemysłu a rolnictwem, ale rozwój ten obejmuje wszystkie działy produkcji rolniczej. Sprawą naszej polityki jest zapewnienie warunków dla osiągnięcia założeń planu 5-letniego w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-8.129" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dzięki przekroczeniu planu produkcji wielu wyrobów konsumpcyjnych oraz przekroczeniu planu skupu — można było zabezpieczyć masę towarową dla zwiększonej siły nabywczej.</u> + <u xml:id="u-8.130" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dzięki wykorzystaniu rezerw naszego bilansu płatniczego i przekroczeniu planu importu artykułów konsumpcyjnych możemy wzbogacać asortyment towarów na rynku wewnętrznym o szereg atrakcyjnych, poszukiwanych przez ludność towarów przemysłowych produkcji zagranicznej. Zwiększenie dostaw artykułów konsumpcyjnych z importu umożliwia m. in. pożyczka udzielona nam w bieżącym roku przez Związek Radziecki, a także dodatkowe dostawy towarów szerokiego spożycia z Czechosłowacji.</u> + <u xml:id="u-8.131" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dzięki przekroczeniu przez przemysł planu produkcji wyrobów konsumpcyjnych, dzięki uzyskaniu poważnych nadwyżek w skupie artykułów rolnych oraz dzięki ponadplanowemu importowi artykułów konsumpcyjnych mogliśmy zrealizować w I półroczu zamierzenia w dziedzinie regulacji płac i poprawy stopy życiowej w szerszym zakresie niż przewidywano.</u> + <u xml:id="u-8.132" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Również dochody chłopów w związku ze wzrostem produkcji towarowej oraz uzyskaniem wyższych cen za dostawy żywca dla państwa wzrosły w porównaniu z odpowiednim okresem roku ubiegłego. W porównaniu z I półroczem 1955 r. w I półroczu 1956 r. chłopi otrzymali za artykuły rolne sprzedane państwu o ponad 2 mld zł więcej.</u> + <u xml:id="u-8.133" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Do sukcesów zaliczyć należy również szereg dodatnich zjawisk, świadczących o poprawie ekonomicznych wskaźników produkcji, o bardziej gospodarnym wykorzystywaniu zasobów materiałowych i siły roboczej. Świadczą o tym przede wszystkim osiągnięcia uzyskane w dziedzinie oszczędności materiałowej w niektórych gałęziach przemysłu, jak np. znaczne zmniejszenie jednostkowego zużycia koksu na tonę surówki w hutnictwie żelaza, zmniejszenie jednostkowego zużycia węgla na produkcję 1 kWh energii w energetyce, zwiększenie wskaźnika wykorzystania aparatury przy produkcji kwasu siarkowego w przemyśle chemicznym itp. Nastąpiła również poprawa w realizacji planu obniżki kosztów w niektórych gałęziach przemysłu, zwłaszcza w hutnictwie żelaza, w energetyce i w przemyśle chemicznym.</u> + <u xml:id="u-8.134" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Stwierdzając te osiągnięcia musimy sobie jednak jasno uświadomić, że wyniki uzyskane w tej dziedzinie nie mogą nas zadowalać. W toku wykonywania planu obniżki kosztów własnych stwierdza się nadal w niektórych przemysłach fakty osiągania tzw. obniżek pozornych, a mianowicie wynikających nie z lepszej pracy przemysłu, a z niewykonywania planowych zadań w zakresie poprawy jakości, niewykorzystania środków na remonty, bezpieczeństwo i higienę pracy. Musimy pamiętać również, że w związku ze zmianą cen artykułów zaopatrzeniowych z dniem 1.I.1956 r. i niedostatecznie dokładnym przeliczeniem kosztów według nowych cen, w planach akumulacji i obniżki kosztów na 1956 r. kryją się znaczne rezerwy, jak np. w przemyśle motoryzacyjnym, drzewnym i papierniczym.</u> + <u xml:id="u-8.135" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W stosunku do tych rezerw osiągnięte wyniki w dziedzinie obniżki kosztów i wykonania planu akumulacji należy oceniać jako wyraźnie niedostateczne. Nie osiągnęliśmy również dostatecznej poprawy w dziedzinie gospodarki materiałowej, o czym świadczy często jeszcze przekraczanie norm zużycia, zbyt powolne upłynnianie zbędnych remanentów.</u> + <u xml:id="u-8.136" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jakie zadania wynikają z tej ogólnej oceny dla pozostałych miesięcy II półrocza 1956 r., na realizacji których musimy skoncentrować uwagę i wysiłki?</u> + <u xml:id="u-8.137" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Musimy zabezpieczyć niezbędne pokrycie masą towarową na zamierzone podwyżki płac, a zarazem zapewnić właściwy wzrost na rok 1957.</u> + <u xml:id="u-8.138" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wymaga to — po pierwsze — pełnej realizacji produkcji artykułów rynkowych i nadrobienia niedoborów I półrocza we wszystkich zakładach, które mają takie niedobory, a także wykorzystania wszelkich rezerw dla ponadplanowej produkcji tych artykułów.</u> + <u xml:id="u-8.139" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Po drugie — wobec olbrzymiej wagi, jaką zarówno dla planów budownictwa w bieżącym roku jak i dla zabezpieczenia potrzeb przyszłego roku ma produkcja cegły, dachówki, wapna i innych materiałów budowlanych i instalacyjnych — powinien być skoncentrowany wysiłek na możliwie największe nadrobienie w tym zakresie zaległości I półrocza.</u> + <u xml:id="u-8.140" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Po trzecie — wobec decydującego dla pomyślnych wyników gospodarczych znaczenia naszego eksportu i wobec skutków zmniejszenia eksportu węgla i biorąc pod uwagę, że może zajść konieczność dodatkowych ścięć eksportu węgla — szczególnie ważnym zadaniem wszystkich przemysłów jest walka o ponadplanową produkcję artykułów eksportowych, a jeśli idzie o przemysł maszynowy — nadrobienie zaległości w dostawach na eksport.</u> + <u xml:id="u-8.141" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W szczególności konieczne jest podjęcie przez przemysł specjalnych środków dla zasadniczego podniesienia produkcji eksportowej, zwłaszcza jakości eksportowanych maszyn i urządzeń oraz wzmocnienia dyscypliny terminów dostaw eksportowych.</u> + <u xml:id="u-8.142" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Podstawowym warunkiem wygospodarowania niezbędnych kwot na poprawę stopy życiowej jest również pełne wykonanie planowanych na II półrocze zadań w dziedzinie oszczędności materiałowej i wydajności pracy, obniżki kosztów oraz akumulacji. W szczególności nadal jednym z centralnych zadań w walce o oszczędność materiałową jest maksymalna oszczędność węgla we wszystkich gałęziach naszej gospodarki narodowej w celu poprawy zaopatrzenia kraju oraz wykonania zadań eksportowych. W II półroczu dodatkowe dostawy cementu i tarcicy nie wyrównują w pełni braku materiałów budowlanych odczuwanego na wsi. Jest to jednak duży wysiłek naszej gospodarki, jeżeli uwzględnić niewykonanie planu produkcji szeregu materiałów budowlanych oraz istniejący deficyt tych materiałów w budownictwie przemysłowym i miejskim. Przed Ministerstwem Przemysłu Maszynowego stoi w II półroczu zadanie, które musi być wykonane z większą niż dotychczas energią, a mianowicie przyśpieszenie prac nad poprawą asortymentu i jakości produkowanych w przemyśle maszyn i narzędzi rolniczych i podniesienie produkcji maszyn, których brak daje się najsilniej odczuwać, jak np. pługów traktorowych, snopowiązałek traktorowych, kopaczek traktorowych do ziemniaków, a także przygotowanie się do wydatnego zwiększenia produkcji maszyn i narzędzi rolniczych w roku przyszłym dla potrzeb indywidualnych gospodarstw chłopskich.</u> + <u xml:id="u-8.143" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jak z tego wynika, zadania, jakie stają przed naszą gospodarką narodową w pozostałych miesiącach II półrocza są trudne, jednakże trzeba podkreślić z całą mocą, są one w pełni realne i możliwe do wykonania, jeżeli pójdzie za nimi pełna mobilizacja wysiłków i środków.</u> + <u xml:id="u-8.144" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przechodząc do omówienia zmian w metodach zarządzania i planowania gospodarki narodowej, chcę poinformować o dokonanych w tej dziedzinie przez Rząd posunięciach.</u> + <u xml:id="u-8.145" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dokonano pewnych uproszczeń w metodach planowania na rok 1957. Trzeba stwierdzić, że są to pierwsze kroki w tej dziedzinie. Dokonano poważnego zmniejszenia zakresu zagadnień objętych planowaniem centralnym. Np. liczbę wyrobów, których produkcja planowana jest ilościowo w Narodowym Planie Gospodarczym, zmniejszono w porównaniu z praktyką ubiegłych lat blisko o połowę, a liczbę artykułów, na które ministerstwa mają obowiązek składać zapotrzebowanie w projekcie planu zaopatrzenia materiałowo-technicznego, w granicach od 25% do 60%. Wydatnie zmniejszono liczbę wskaźników i zestawień przy opracowaniu projektu Narodowego Planu Gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-8.146" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zapoczątkowany w noku ubiegłym system decentralizacji w planowaniu rolnictwa w za sadzie praktycznie zdał egzamin i został utrzymany także w bieżącym roku. System ten stwarza przesłanki dla daleko lepszego niż dotychczas uwzględniania specyficznych warunków glebowych i klimatycznych poszczególnych rejonów kraju i ośrodków gospodarki rolnej, daje daleko większą swobodę poszczególnym gospodarstwom państwowym i spółdzielczym. Nie oznacza to jednak, że zmiana dotychczasowego systemu planowania rolnictwa dała całkowite odbiurokratyzowanie tego planowania. Niestety należy podkreślić, że nadal stwierdza się w terenie fakty biurokratycznego opracowywania planów rolnictwa, opracowywania planów zza biurka przez powiatowe zarządy rolne oraz kierownictwa poszczególnych zespołów PGR i spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-8.147" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Istotne uproszczenia wprowadzono w planowaniu terenowym, co stwarza przesłanki dalszej decentralizacji kierownictwa i planowania, zwłaszcza w przemyśle drobnym. Przemysł drobny planowany terenowo nie będzie jak dotychczas związany szczegółowymi zadaniami uchwalanymi przez Radę Ministrów, a jedynie nielicznymi wskaźnikami zatwierdzanymi centralnie, dotyczącymi najbardziej podstawowych zagadnień, jak np. limity inwestycyjne, fundusz płac, akumulacja.</u> + <u xml:id="u-8.148" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zapoczątkowano na szerszą skalę decentralizację w planowaniu inwestycyjnym przez rozszerzenie zakresu inwestycji, o których decydować mogą samodzielnie resorty i prezydia wojewódzkich rad narodowych, oraz przyznanie prezydiom wojewódzkich rad narodowych daleko większej swobody w podziale środków inwestycyjnych na poszczególne działy gospodarki. Dokonano znacznego kroku naprzód w zakresie uproszczenia przepisów inwestycyjnych. Rząd podjął 11 sierpnia 1956 r. uchwałę ograniczającą centralne przepisy inwestycyjne do mniej więcej 1/3. Czeka nas teraz drugi etap prac analogicznego zmniejszenia szczegółowych przepisów resortowych. Chcemy zakończyć pracę przed upływem II półrocza.</u> + <u xml:id="u-8.149" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Na warsztacie prac Rządu znajdują się obecnie trzy ważne uchwały: o poprawie produkcji eksportowej i ułatwianiu dodatkowych inwestycji w tym celu, o pobudzeniu szerokiej produkcji materiałów budowlanych w terenie na potrzeby przyzakładowego budownictwa mieszkaniowego i na sprzedaż dla ludności oraz uchwalę o rozwoju przemysłu terenowego i rzemiosła. Rząd ułatwia w ramach tych uchwał podejmowanie w sposób samodzielny decyzji o niewielkich inwestycjach w granicach do 3 milionów zł w oparciu o kredyt bankowy, a w zakresie popierania eksportu również o dotacje.</u> + <u xml:id="u-8.150" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Należy podkreślić, że przeprowadzone zmiany i uproszczenia w planowaniu stanowią pierwsze kroki. Metody planowania w naszej gospodarce wymagają dalszych długookresowych prac w ramach poszczególnych zagadnień. Dotyczy to w szczególności zbadania całokształtu zagadnień planowania w poszczególnych jednostkach organizacyjnych (ministerstwo, centralny zarząd, przedsiębiorstwa) i opracowania metod i form planowania, które powinny w szerszej mierze uwzględnić możliwości kierowania produkcją przy pomocy środków ekonomicznych. Oczywiście ocena wyników naszych wysiłków w dziedzinie uproszczenia metod zarządzania i planowania byłaby niepełna, gdyby nie wskazać na kroki podjęte dla zmiany roli i ulepszenia pracy centralnego organu naszego planowania, a mianowicie Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego. W związku z uchwałami o uprawnieniach dyrektorów przedsiębiorstw i centralnych zarządów zmniejszone zostały kompetencje Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego. W toku opracowania znajdują się projekty przewidujące zmianę dotychczasowego zakresu prac i zmniejszenie liczby komórek organizacyjnych tej instytucji. Dalsze zwiększanie uprawnień dyrektorów chcemy przeprowadzać w jeszcze głębszej konsultacji z samymi dyrektorami i z przedsiębiorstwami Planujemy oprócz udziału dyrektorów w komisji, która to przygotowuje, także zaproszenie niektórych dyrektorów na Radę Ministrów, aby wspólnie omówić sprawę wielu krępujących i niepotrzebnych przepisów.</u> + <u xml:id="u-8.151" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Trzeba powiedzieć, a miałem możność stwierdzić to na szeregu zebrań partyjnych ostatnio w Warszawie, że dyrektorzy naszych przedsiębiorstw mają dużo pretensji do centralnych zarządów, do swoich resortów, do Ministerstwa Finansów o konserwatyzm, o niechętny stosunek poszczególnych ogniw w centralach do wszystkiego, co nowe.</u> + <u xml:id="u-8.152" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wydaje się, że są to sygnały w dużym stopniu słuszne.</u> + <u xml:id="u-8.153" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Będziemy te rzeczy przezwyciężać, wyciągając wnioski organizacyjne.</u> + <u xml:id="u-8.154" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W związku z tym chcę ustosunkować się do wielu ciekawych inicjatyw szeregu wielkich zakładów pracy, przedsiębiorstw w zakresie nowych metod gospodarowania. Rząd uważa, że są to inicjatywy bardzo cenne, że należy z całą wnikliwością i bez lęku przed nowym rozpatrywać je, analizować i wszystko co cenne podtrzymywać i pomóc rozwijać.</u> + <u xml:id="u-8.155" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Chcemy w tym celu, aby specjalny międzyresortowy fachowy organ, wsparty o działaczy związkowych, o ekonomistów i z udziałem samych zainteresowanych sprawnie rozpatrywał te sprawy i wydawał opinie i zgłaszał ewentualne wnioski co do uogólniania poszczególnych eksperymentów, gdy okażą się słuszne i udane.</u> + <u xml:id="u-8.156" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zarówno w tych inicjatywach, jak i w inicjatywach terenu na innych odcinkach widzimy cenny, pożyteczny i konieczny objaw przechodzenia od krytyki do wniosków, od mówienia o decentralizacji do wypróbowywania jej form w praktyce. Jest na to najwyższy czas. Na fakty i na działanie.</u> + <u xml:id="u-8.157" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Na całym froncie po przygotowaniu i omówieniu zadań — co nastąpiło m. in. na VII Plenum — należy teraz wzmocnić walkę o możliwie szybką realizację rzeczy uznanych za słuszne. Tylko w oparciu o szeroką inicjatywę rad narodowych i przedsiębiorstw można będzie uzyskać cenną i konieczną rzecz, a mianowicie — zdecentralizowanie prac nad decentralizacją. Żeby to nie była sztabowa robota w centrali, ale wielka dyskusja i wnioski z terenu. Cenne są tu też inicjatywy ankiet — np. takich, jaką prowadziła — „Trybuna Ludu” na temat usprawnienia zarządzania.</u> + <u xml:id="u-8.158" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jest naszym zadaniem, aby nic cennego z szerokich planów, opartych o działalność terenową, nie zagubić, a o projektach niesłusznych — po dyskusji — powiedzieć, że są i dlaczego są niesłuszne.</u> + <u xml:id="u-8.159" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Chcę jeszcze poinformować krótko Sejm, że w porozumieniu z ekonomistami przygotowujemy także, zarówno w PKPG jak i przy Radzie Ministrów, organ doradczy Rządu złożony z najwybitniejszych przedstawicieli nauki, który by oczywiście nie na co dzień, nie bieżące sprawy, ale podstawowe, zasadnicze zagadnienia gospodarcze opiniował, rozpatrywał, wspólnie z Rządem dyskutował.</u> + <u xml:id="u-8.160" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Gdy mówiłem przedtem o usamodzielnieniu przedsiębiorstw to rzecz jasna, że równolegle ze wzrostem uprawnień dyrektora, dyrekcji rozwijać się będzie demokracja robotnicza w zakładzie pracy, najistotniejszy, podstawowy element demokratyzacji naszego życia.</u> + <u xml:id="u-8.161" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Rozwijać się będzie między innymi poprzez rozszerzenie uprawnień rad zakładowych. To jest to, nad czym obecnie toczy się dyskusja zainicjowana przez Centralną Radę Związków Zawodowych. Jest to jeden z najważniejszych składników całego procesu demokratyzacji, a równocześnie jeden z najistotniejszych elementów decentralizacji aparatu gospodarczego i budzenia inicjatywy mas.</u> + <u xml:id="u-8.162" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W parze z postępującym procesem decentralizacji w zarządzaniu gospodarką idzie i będzie iść obcinanie przerostów biurokratycznych we wszystkich dziedzinach naszego życia. Te dwa procesy wzajemnie o siebie się zazębiają i trudno ich nie traktować łącznie. Znane są posunięcia Rządu, zmierzające do ograniczenia liczby ministerstw. W tej chwili dokonano już zmniejszenia liczby ministerstw o cztery. W związku z tym słyszy się często głosy krytyczne, że nastąpiło tu mechaniczne sprzężenie ministerstw pod jednym szyldem, ale bez głębszych zmian i efektów organizacyjnych. Na dowód wskazuje się liczbę trzynastu czy jedenastu wiceministrów w połączonych resortach. Pragnę stwierdzić, że jest to stadium przejściowe organicznego zrastania się resortów. Gdy to nastąpi — liczba wiceministrów ulegnie wydatnej redukcji, tak samo jak liczba departamentów i innych jednostek organizacyjnych w obrębie danego resortu.</u> + <u xml:id="u-8.163" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przewidziane są dalsze scalenia ministerstw, jak również dalsza redukcja centralnych urzędów oraz centralnych zarządów.</u> + <u xml:id="u-8.164" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Równolegle z tym idzie przekazywanie wielu uprawnień Prezesa Rady Ministrów i Wiceprezesów Rady Ministrów Ministrom i dalej w dół — do centralnych zarządów, do przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-8.165" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dokonano już w tym kierunku szeregu posunięć, a to jest dopiero początek. Dalsze kroki są w przygotowaniu.</u> + <u xml:id="u-8.166" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zmiany proponowane winny przynieść z jednej strony poważne usprawnienie funkcjonowania resortów, z drugiej zaś strony znaczne oszczędności finansowe. Rzecz jednak wymaga rozwagi i planowości, albowiem nie chcemy wywoływać zakłóceń w działaniu aparatu administracyjnego i gospodarczego, a zwłaszcza chcemy uniknąć nastrojów niepokoju wśród pracowników zatrudnionych w tym aparacie. Nie cofając się przed cięciami personalnymi i redukcją ilościową zatrudnionych pracowników, będziemy zawsze podejmować odnośne decyzje, mając na uwadze los i byt tych pracowników. Tempo zmian przystosowane będzie do stworzenia warunków przekwalifikowania i zatrudniania osób odchodzących z administracji. Zastosowane będą w tym celu środki zapewniające możliwość przekwalifikowania pracowników do nowych specjalności i zadań. Są już na ten temat wydane odpowiednie zarządzenia.</u> + <u xml:id="u-8.167" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W związku z postępującą demokratyzacją niemałe nadzieje przywiązujemy do postępującego wzrostu uprawnień rad narodowych. Rady narodowe są przecież podstawowym elementem ludowej demokracji. One stanowią organa władzy terenowej. One stanowią wielką szkołę samorządnego władania krajem przez najszersze rzesze obywateli. Rady narodowe są tam, gdzie demokracja wyrasta bezpośrednio z mas. Muszą się stać rzeczywistym, faktycznym i prawdziwie demokratycznym gospodarzem miast, powiatów, gromad i wsi. Muszą coraz pełniej i coraz sprawniej, a zarazem coraz demokratyczniej wypełniać swe funkcje. Bez właściwego rozwoju demokracji na najniższym szczeblu nie może być mowy o prawdziwej i szerokiej demokratyzacji całego naszego życia. Dlatego tak wielki nacisk musimy kłaść na rozwój rad narodowych i otoczyć je najtroskliwszą opieką. Trzeba zrobić wszystko, by zwalczyć do końca złe narowy komenderowania radami, dyrygowania ich pracą odgórnie, ograniczania ich inicjatywy.</u> + <u xml:id="u-8.168" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Równocześnie trzeba dbać, by były one pod ścisłą kontrolą społeczeństwa By miały całkowitą świadomość, że radni i rady są emanacją woli wyborców, że są ich mandatariuszami, odpowiedzialnymi za wszystko, co robią, i odwoływanymi lub nie wybieranymi powtórnie, jeśli zawiodą pokładane w nich zaufanie.</u> + <u xml:id="u-8.169" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Systematyczną pracę nad rozszerzeniem uprawnień rad narodowych podjęliśmy w lutym 1955 r. Wówczas musieliśmy zwalczać niewiarę centralnych ogniw w możliwości rad narodowych. I dziś jeszcze mamy z tym trudności.</u> + <u xml:id="u-8.170" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W chwili obecnej ciężar prac decentralizacyjnych spoczywa głównie na zagadnieniach właściwego ustawienia prezydiów powiatowych rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-8.171" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W tej sprawie mamy kilkaset wniosków z terenu, które były przesegregowane i przedyskutowane, są pewne decyzje rządowe, przygotowuje się dalsze dokumenty, które rozszerzają poważnie uprawnienia rad narodowych, jeżeli chodzi o planowanie, o budżety terenowe, o gospodarkę komunalną, o rolnictwo — i oczywiście przemysł drobny, rzemiosło, handel.</u> + <u xml:id="u-8.172" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Trzeba powiedzieć, że nie możemy skończyć naszych prac na zagadnieniach rozszerzenia uprawnień powiatowych rad narodowych. Następny etap, który zresztą można będzie realizować w miarę okrzepnięcia powiatowych rad narodowych i nasycenia ich tymi nowymi uprawnieniami, których jeszcze dziś nie posiadają, to będzie sprawa rozszerzenia uprawnień gromadzkich rad narodowych. Musi to w perspektywie zlikwidować dotychczasową jednostronność w ich pracy, bo gromadzkie rady narodowe występują właściwie w roli wykonawców zleceń władz zwierzchnich, przeważnie w zakresie podatków, skupu, a nie przejawiają właściwej inicjatywy w zakresie gospodarki, oświaty i kultury.</u> + <u xml:id="u-8.173" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Rzecz jasna, że to co mówiłem, jeżeli chodzi o rady powiatowe i gromadzkie, wymaga poważnego także wzmocnienia aparatu tych rad i przeanalizowania struktury aparatu prezydiów, żeby zapewnić możliwość wykonywania tych zwiększonych zadań. M. in. na pewno będzie tam musiała być podzielona problematyka, nie wszystko będzie musiało być załatwiane przez pełne prezydium. Ten proces rozszerzania uprawnień rad narodowych jest u nas, trzeba powiedzieć, powolny. Rzecz jasna, nie może on być sprawą jednorazowej decyzji; jest to proces ciągły.</u> + <u xml:id="u-8.174" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Czekają nas tutaj poważne zadania i te zadania należą do głównych punktów prac Rządu i komisji złożonej zresztą z przedstawicieli rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-8.175" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Trzeba powiedzieć, że w naszym życiu społecznym spotyka się sporo, i to jest remanent poprzedniego okresu, sporo przejawów łamania praworządności, szykanowania obywateli, krzywdzenia ich, objawów kumoterstwa, klikowości, protekcjonizmu, mamy jeszcze dużo ordynarnych nadużyć, malwersacji, przestępstw. Nie od razu uda się to ujemne zjawisko usunąć z naszego życia. Nie dokona tego też ani wyłącznie prokuratura, milicja, sądownictwo ani moralizatorskie kazania prymitywnej propagandy. Jedynym skutecznym środkiem podniesienia moralności publicznej jest szeroka jawność życia publicznego, swoboda krytyki w słowie i piśmie, możliwość odwoływania się obywatela od niższej instancji do wyższej, skrupulatna kontrola organów władzy przez społeczeństwo, swoboda wyboru reprezentantów tej władzy — krótko mówiąc — prawdziwa i głęboka demokratyzacja jako nieodłączny składnik budowy socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-8.176" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wysoka Izbo! Pragnę obecnie poinformować obywateli posłów o sprawach repatriacji ze Związku Radzieckiego. Ostatnio odbywały się rozmowy pomiędzy odpowiednimi resortami polskimi i radzieckimi na temat usprawnienia dalszej repatriacji ze Związku Radzieckiego. Nasze postulaty spotkały się z życzliwym przyjęciem, i poparciem ze strony radzieckiej. Rząd polski mianował pełnomocnika z grupą ludzi dla współdziałania w tej akcji na terenie Związku Radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-8.177" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Z kolei chciałbym poruszyć sprawy naszej prasy. W trakcie wielkiej debaty narodowej, która toczyła się w naszym kraju, zmieniło się ogromnie oblicze naszej prasy i całej zresztą propagandy. Dyskusja i krytyka prasowa przyczyniła się w ogromnym stopniu do pchnięcia naprzód demokratyzacji naszego kraju. Dyskusja ta i krytyka jest zresztą sama w sobie składnikiem demokratyzacji i bez dobrej prasy, odważnej, mądrej, odpowiedzialnej i czułej na wszystkie zjawiska naszego życia nie może być w ogóle mowy o demokratycznych formach życia publicznego.</u> + <u xml:id="u-8.178" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W toku tej dyskusji i krytyki prasa popełniła niejeden błąd. Zbyt często dokonywano zbyt pochopnych uogólnień, nakreślano zbyt czarny obraz tego czy innego fragmentu naszej rzeczywistości. I tu czy ówdzie w ferworze krytyki wyrządzono krzywdę ludziom, którzy absolutnie na to nie zasłużyli. Tym ujemnym objawom należy stanowczo zapobiegać. Musi być uczyniony duży wysiłek, aby zespoły redakcyjne i redaktorzy naczelni uświadomili sobie w pełni wagę zadań, które mają do spełnienia, ale i zarazem wagę odpowiedzialności, która na nich ciąży z tytułu dysponowania orężem tak potężnym jak prasa.</u> + <u xml:id="u-8.179" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Niemniej jednak nic nie może przekreślić wielkiego wysiłku prasy i publicystyki polskiej, która w ciągu niespełna dwóch lat wyszła z fazy martwej lakierniczej propagandy w fazę żywej, odważnej, twórczej krytyki i współtworzenia myśli politycznej w Polsce. Tymczasem pewne koła w administracji państwowej i gospodarczej, i w innych kręgach naszego życia, pod pretekstem zwalczania i odpierania błędów popełnionych przez prasę próbują potępiać całą prasę w czambuł. To oczywiście nie da się pogodzić z postulatem jawności życia publicznego, jest w niewątpliwym konflikcie z ideą demokratyzmu. Co innego najsurowsza ocena konkretnych błędów w prasie, a co innego próba zapewnienia sobie immunitetu przed krytyką publiczną ze strony rozmaitych ludzi, którzy boją się światła publicznej oceny.</u> + <u xml:id="u-8.180" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Trudno jest pominąć milczeniem z tej trybuny sprawę, która wszystkimi nami wstrząsnęła do głębi. Sprawę tragicznych wypadków poznańskich. Przeprowadziliśmy gruntowną analizę ich, przyczyn i źródeł. Wynik tej analizy znalazł się w referatach tow. Ochaba i moim na VII Plenum KC PZPR oraz w uchwale. Uchwała wyciąga wszystkie wnioski na przyszłość. Jeśli chodzi o władzę ludową, to powiadamy, że trzeba jej wszystkie organa wyczulić do maksimum na bolączki i dolegliwości ludzi pracy i nauczyć reagować natychmiast, szybko i Sprawnie na te wszystkie niedomagania, które dadzą się usunąć od razu, i uruchomiać wszystkie dźwignie, by usunąć te, których rozwiązanie wymaga czasu. Jeśli chodzi o Partię, to wyciągnęła ona właściwe wnioski na VII Plenum i będzie je wcielać w życie.</u> + <u xml:id="u-8.181" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jeśli chodzi o robotników Poznania i innych miast Polski, to płynie dla nich z tragicznego czwartku czerwcowego nauka, że ta metoda protestu, jaką obrano w Poznaniu, jest najbardziej niebezpieczna dla nich samych i dla całej naszej Ludowej Ojczyzny. Jakże łatwo w spór między robotnikami Poznania a władzami resortowymi wkradły się elementy wrogie, przestępcze i zbrodnicze. Straty moralne i materialne, straty polityczne, które stąd płyną, są trudne do powetowania i godzą bezpośrednio i pośrednio w samych strajkujących z nie mniejszą siłą aniżeli we władzę ludową. Taka jest logika ustroju, w którym cały aparat produkcyjny stanowi własność narodową, a władza wyrasta bezpośrednio z ludu, Nie znaczy to, bym próbował w jakikolwiek sposób osłabić winę i odpowiedzialność tych, którzy nie zareagowali w porę na słuszne postulaty robotników poznańskich.</u> + <u xml:id="u-8.182" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Śledztwo dotąd jest jeszcze w toku. Rząd pragnie, by zostało w przyśpieszonym tempie ukończone. Winowajcy przelewu krwi, ci, którzy z bronią w ręku wykorzystując sytuację targnęli się na władzę ludową, zostaną stawieni przed sądem.</u> + <u xml:id="u-8.183" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Mogę poinformować Sejm, że dotychczasowy przebieg dochodzeń poznańskich potwierdza ocenę, jaką daliśmy na VII Plenum KC. Bliższe i dokładniejsze dane z końcowej fazy dochodzeń ogłoszone zostaną przez organa prokuratorskie, gdy tylko stan śledztwa na to pozwoli. Mogę zapewnić Izbę, że zarówno dochodzenia w sprawie zajść poznańskich, jak i sam przewód sądowy są i będą zgodne z najskrupulatniej pojętymi wymogami praworządności i legalizmu. Rozprawy będą, rzecz jasna, jawne. Nie mamy w tej sprawie nic do ukrycia. Jednakże pewne koła reakcyjne pragną uczynić ze sprawy poznańskiej odskocznię wrogiej nam propagandy. Stąd biorą się wnioski różnych organizacji obcych o dopuszczenie na rozprawy sądowe w Poznaniu jakichś — „obserwatorów”.</u> + <u xml:id="u-8.184" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Powtarzam — nie mamy nic do ukrycia, ale nie zamierzamy robić z normalnego procesu sądowego w Polsce żadnego widowiska międzynarodowego, uwłaczającego powadze naszych sądów i podającego w wątpliwość ich bezstronność i kompetencje.</u> + <u xml:id="u-8.185" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Nie chcę się mieszać w cudze sprawy, ale nie mogę pojąć czemu owe, tak filantropijnie nastrojone organizacje, tak wyczulone na wszelaką niesprawiedliwość, nie zgłoszą swych obserwatorów na procesy doraźne na Cyprze, albo nie zajrzą do obozów koncentracyjnych w Kenii, gdzie podobno według rozmaitych relacji nie wszystko dzieje się zgodnie z nakazami miłości bliźniego.</u> + <u xml:id="u-8.186" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jeśli chodzi o nasze poczucie praworządności — a jest ono, jak wiadomo, nader wyczulone od czasu III Plenum — sądzę, że dostateczną gwarancją jest jawność rozpraw sądowych i publiczna ich kontrola ze strony przedstawicieli społeczeństwa oraz prasy krajowej i zagranicznej.</u> + <u xml:id="u-8.187" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wysoki Sejmie! Przebrnięcie przez każdy okres trudności ułatwi nam fakt, że Polska jest mocnym ogniwem obozu pokoju i socjalizmu. Łączą nas węzły nierozerwalnej, trwałej przyjaźni ze Związkiem Radzieckim i krajami demokracji ludowej. Ten sojusz i ta przyjaźń zrodziły się z najgłębiej pojętej racji stanu. Miesiąc wrzesień przypomina rzeczy, które podkreślają dość chyba dobitnie sens tej racji stanu. Ale łączy nas nie tylko sojusz i racja stanu. Łączy nas ideowa wspólnota celów, ku którym wszystkie nasze kraje zdążają. Łączy nas sprawa socjalizmu z pierwszym krajem socjalizmu na świecie, z ojczyzną Wielkiego Października, i z krajami, które są naszymi rówieśnikami w obozie socjalizmu — z demokracjami ludowymi oraz z wielką Republiką Chińską i z Koreą Ludową i z Demokratycznym Wietnamem. Jeden zwarty obóz socjalizmu rozciąga się na olbrzymich połaciach Europy i Azji, od Łaby po rzekę Czerwoną. Przeszliśmy razem dwanaście lat walki i pracy. Nic nas nie rozdzieli, nic nie osłabi łączących nas więzi przyjaźni, sojuszu i współpracy.</u> + <u xml:id="u-8.188" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">XX Zjazd KPZR otwiera nową erę w rodzinie krajów socjalistycznych. Duch i uchwały XX Zjazdu stwarzają nowe, głębsze podstawy wspólnoty narodów i państw, krajów wolnych, suwerennych, niepodległych i związanych wzajemnym szacunkiem i serdeczną wspólnotą. Parafrazując piękne słowa chińskiego hasła — „Niechaj rozkwitają wszystkie kwiaty, niechaj rywalizują ze sobą wszystkie szkoły myśli”, możemy powiedzieć: „Niechaj rozkwitają wszystkie kraje naszego obozu, niechaj rywalizują z sobą w szlachetnym współzawodnictwie marszu do socjalizmu”. Budujemy socjalizm, szukając i w najbogatszym w doświadczenia Związku Radzieckim, który tak olbrzymi wkład wnosi do historii nowej epoki i w każdym kraju budującym socjalizm — najwłaściwszych metod i środków, najlepszych dróg jego realizacji. W każdym z naszych krajów idea socjalistyczna rozwija się na gruncie własnej tradycji wolnościowej i postępowej, jest dziełem własnych doświadczeń i przemyśleń, a także międzynarodowych doświadczeń. Stojąc na trwałym i niewzruszonym gruncie nauki Marksa i Lenina, twórczo stosujemy ją do własnych narodowych potrzeb, do własnych narodowych tradycji i dążeń. Na tym polega wielkość tej nauki, że wskazując kierunek drogi da się zastosować indywidualnie i nie mechanicznie do warunków każdego kraju i każdej epoki. Na tym polega wielkość naszej przyjaźni w obozie socjalizmu i pokoju, że ucząc się nawzajem zachowujemy pełny wzajemny szacunek dla doświadczeń każdego kraju z osobna. To jest najtrwalszą więzią łączącą niezawisłe państwa socjalistyczne w zwarty obóz, złączony wspólnotą ideałów i wspólnotą interesów.</u> + <u xml:id="u-8.189" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wymaga to od nas zwiększonego wysiłku w dziedzinie rozwijania inicjatywy najszerszych mas — w dziedzinie rozwijania twórczej myśli politycznej, gospodarczej i organizacyjnej.</u> + <u xml:id="u-8.190" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">To nie jest sprawa łatwa — jak pokazują i nasze doświadczenia, i nasze opóźnienia w wielu dziedzinach.</u> + <u xml:id="u-8.191" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Ale wsparci z jednej strony o przyjazną współpracę z krajami socjalizmu i pilnie śledząc doświadczenia bratnich krajów, a z drugiej strony o rozwijające się poczucie rzetelnej współodpowiedzialności wszystkich współgospodarzy za losy kraju i o poczucie rzeczywistego udziału w rządzeniu krajem, ze strony najszerszych mas skupionych w naszym zwycięskim Froncie Narodowym, trwając niezmiennie w naszej polityce, opartej na zasadach międzynarodowej pokojowej współpracy, współistnienia i dalszej walki o odprężenie — będziemy na pewno nasze trudności coraz sprawniej i coraz szybciej pokonywać, rozwijając niewyczerpalne w warunkach ustroju socjalistycznego możliwości ludowej demokracji, możliwości przyśpieszonej walki o podniesienie dobrobytu najszerszych mas, nierozerwalnie związane z naszą walką o socjalizm.</u> + <u xml:id="u-8.192" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + <u xml:id="u-8.193" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Na tym</u> + <u xml:id="u-8.194" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">kończymy dzisiejsze posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-8.195" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jutro rozpoczniemy obrady o godz. 10.</u> + <u xml:id="u-8.196" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-8.197" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 19 min. 45.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00025-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00025-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..f9c1064 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00025-01/header.xml @@ -0,0 +1,73 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00025-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>25 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>25 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">25</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1956-09-06</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBigusAntoni" role="speaker"> + <persName>Poseł Bigus Antoni</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCieslakStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Cieślak Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDrobnerBoleslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Drobner Bolesław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKijewskiJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Kijewski Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLamuzgaJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Lamuzga Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMakowskiEugeniusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Makowski Eugeniusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMatuszewskiStefan" role="speaker"> + <persName>Poseł Matuszewski Stefan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPacoszPiotr" role="speaker"> + <persName>Poseł Pacosz Piotr</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPiotrowskiRoman" role="speaker"> + <persName>Poseł Piotrowski Roman</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRatajczakStefan" role="speaker"> + <persName>Poseł Ratajczak Stefan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSawczykFranciszek" role="speaker"> + <persName>Poseł Sawczyk Franciszek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSpychalskiWladyslawWitold" role="speaker"> + <persName>Poseł Spychalski Władysław Witold</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWycechCzeslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Wycech Czesław</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekFranciszekMazur" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Franciszek Mazur</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00025-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00025-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..524ebc7 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00025-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,706 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 25. posiedzenia Sejmu PRL z 6 września 1956 r.</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Wicemarszałek Sejmu Franciszek Mazur.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do dyskusji nad punktem I porządku obrad sesji — sprawozdaniem Prezesa Rady Ministrów o pracach Rządu w dziedzinie aktualnych zagadnień gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. stalinogrodzkiego Jerzy Lamuzga.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselLamuzgaJerzy">Wysoki Sejmie! Spośród wielu pierwszoplanowych zagadnień, które od dłuższego czasu stanowią przedmiot ogólnonarodowej dyskusji, niewątpliwie za jedno z najważniejszych należy uznać problem zarządzania przemysłem.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselLamuzgaJerzy">Szczególne znaczenie ma ten problem dla Śląska, przemysłowego serca Polski, okręgu o niespotykanym gdzie indziej w kraju zagęszczeniu wielkich zakładów przemysłowych — kopalń, hut, fabryk metalowych, zakładów przemysłu chemicznego itd.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselLamuzgaJerzy">Sprawne funkcjonowanie tych przedsiębiorstw decyduje o rozwoju gospodarki socjalistycznej w całym kraju.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselLamuzgaJerzy">Efekty ekonomiczne działalności śląskich przedsiębiorstw przemysłowych odbijają się w sposób niemal bezpośredni na wykonaniu budżetu państwowego, warunkują dodatni lub ujemny bilans naszego handlu zagranicznego, określają nasze możliwości podnoszenia stopy życiowej ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselLamuzgaJerzy">Śląsk jest tą częścią kraju, która wytwarza największą część naszego dochodu narodowego. Mówię o sprawach na ogół znanych, sądzę jednak, że nigdy nie dość jest podkreślania roli i znaczenia okręgu przemysłowego na forum ogólnokrajowym, jakim jest sesja sejmowa.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselLamuzgaJerzy">Obecna sesja odbywa się w momencie szczególnie doniosłym, w obliczu głębokich przemian, których program nakreśliło VII Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselLamuzgaJerzy">Wyczekiwane z niecierpliwością przez cały naród VII Plenum zawarło w swych uchwałach podsumowanie wyników dyskusji, która po XX Zjeździe KPZR objęła wszystkie środowiska i ujawniła wszystkie wypaczenia w naszym życiu politycznym i gospodarczym.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselLamuzgaJerzy">Te wypaczenia świat pracy Śląska odczuwał bardzo dotkliwie, toteż z pełnym uznaniem przyjęliśmy uchwały VII Plenum, które wskazują konkretną drogę naprawy i wytyczają realne i niewątpliwie osiągalne cele.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselLamuzgaJerzy">Podstawowym warunkiem ich osiągnięcia jest wyzwolenie oddolnej inicjatywy, pobudzanie aktywności załóg robotniczych i decentralizacja systemu zarządzania.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselLamuzgaJerzy">Uchwały VII Plenum ustalają ramy, które my działacze polityczni i gospodarczy i wszyscy ludzie pracy winniśmy wypełnić żywą treścią i konkretną działalnością, nie tracąc z oczu ani na chwilę głównych celów — dalszego rozwoju budownictwa socjalizmu i nieustannego podnoszenia dobrobytu naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselLamuzgaJerzy">Chcę zatrzymać się tutaj na zagadnieniu zarządzania przemysłem. W żadnej bodaj innej dziedzinie nadmierne scentralizowanie kierownictwa nie poczyniło tylu materialnych, politycznych i — powiedziałbym — nawet moralnych szkód. Moralnych, bo opóźniło proces wychowywania naszych załóg robotniczych w duchu poszanowania własności socjalistycznej, bo stępiło wrażliwość robotnika na marnotrawstwo i rozkradanie mienia publicznego, bo zwalniało go od bezpośredniej odpowiedzialności za swój odcinek pracy. I tak to szło po szczeblach od robotnika aż do dyrektora zakładu pracy.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselLamuzgaJerzy">A dyrektor centralnego zarządu lub minister byli zbyt wysoko i zbyt daleko, by troszczyć się bezpośrednio o zmarnowaną maszynę, skradzioną deskę lub procenty wybraków.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselLamuzgaJerzy">Ten stan rzeczy budził od dawna niepokój bardziej świadomych, dbałych o dobro zakładu pracy robotników, kierowników, dyrektorów.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselLamuzgaJerzy">Realizacja krytycznych wniosków, próby samodzielnego rozwiązywania spraw produkcyjnych, gospodarczych lub po prostu ludzkich —były jednak hamowane tysiącem odgórnych, biurokratycznych przepisów.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselLamuzgaJerzy">I trzeba stwierdzić, że hamulce te nie przestały działać, mimo uchwał III Plenum, mimo rozszerzenia uprawnień kierowników przedsiębiorstw, mimo postanowień VII Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselLamuzgaJerzy">Bowiem za rozszerzeniem kompetencji dyrektorów, wprowadzanym zresztą w życie z dużym opóźnieniem i oporami — nie poszła decentralizacja w dziedzinie operowania środkami materialnymi, w dziedzinie finansowej.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselLamuzgaJerzy">Bank nie wypłaci, bank nie uzna — to jest brzemię kładące się ciężarem na wszelkiej samodzielnej choćby najsłuszniejszej i najbardziej gospodarczo uzasadnionej decyzji dyrektora jakiegokolwiek przedsiębiorstwa.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselLamuzgaJerzy">Chciałbym tu podać parę przykładów z naszego terenu, z niedawnej przeszłości.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselLamuzgaJerzy">Dyrekcja administracyjna huty — „Baildon” zmuszona była zakupić jakąś część do samochodu za 140 zł. Ponieważ części tej nie było w sklepie wyznaczonym przez wyższe władze jako doraźna — „baza zaopatrzeniowa” huty, trzeba było potrzebny przedmiot kupić gdzie indziej. Bank nie chciał oczywiście uznać rachunku i dopiero interwencja Komitetu Wojewódzkiego spowodowała wydanie przez bank specjalnego zezwolenia — „w drodze wyjątku”.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselLamuzgaJerzy">W tej samej hucie — „Baildon” wydanie przez dyrektora administracyjnego ubrań ochronnych na sumę przekraczającą zaplanowany limit — spowodowało szereg długotrwałych dochodzeń. Dyrektorowi o mały włos groziło z tej przyczyny więzienie. Ale gdyby był tych ubrań w okresie ciężkich mrozów ubiegłej zimy nie wydał, byłby na mocy innych znów przepisów również pociągnięty do odpowiedzialności karnej.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselLamuzgaJerzy">W kopalni — „Wujek” należało zbudować garaż dla samochodu osobowego. W myśl przepisów sprawa musiałaby przejść różne szczeble, przy czym sama dokumentacja kosztowałaby około 12 tysięcy zł. Dyrektor odważył się —garaż wybudowano sposobem gospodarczym za 6 tysięcy zł. Ale ...przepisy przekroczył.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselLamuzgaJerzy">W kopalni — „Concordia” nie mogła ruszyć z miejsca budowa nowej łaźni — brak funduszów. Ale gdy delegacja górników pojechała do Warszawy i wysiedziała się od 9 rano do 9 wieczór w poczekalni PKPG, fundusze się znalazły — 2 miliony zł.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselLamuzgaJerzy">Zrozumiałe, że to nie jest właściwy sposób załatwiania spraw, do tego jednak zmuszają nieżyciowe, niejednokrotnie sprzeczne ze sobą przepisy.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselLamuzgaJerzy">Na naradzie aktywu wojewódzkiego w Stalinogrodzie sprawa ta była poruszana przez wielu towarzyszy. Z wypowiedzi tych wynikało, że w praktyce kończy się na uprawnieniach, bo otrzymanie kredytu bankowego, którego obecnie dyrektor przedsiębiorstwa ma prawo zażądać, jest obwarowane murem nie do przebycia.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselLamuzgaJerzy">Śląsk może i chce pomóc w wykorzystaniu wielu rezerw. Po VII Plenum KC PZPR inicjatywa i aktywność terenu rośnie — hamowana jest ona jednak przez zbytnią centralizację i odgórne reglamentowanie. Chcemy pomóc w konkretnej realizacji wielu spraw, by w ten sposób przyjść z pomocą pracującej ludności i krajowi.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselLamuzgaJerzy">Na Śląsku mamy ogromne możliwości uruchomienia produkcji prefabrykatów, cegły, bloków dla budownictwa mieszkaniowego, dla budownictwa indywidualnego w mieście i na wsi. Potrzeby mamy w tym zakresie duże.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselLamuzgaJerzy">W Wojewódzkiej Radzie Narodowej mamy zwożone podania od pracujących chłopów na 1,5 miliona sztuk cegieł. Potrzeby oczywiście są o wiele większe.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselLamuzgaJerzy">Przygotowujemy się i już rozpoczynamy produkcję cegły przy elektrowni Chorzów i innych elektrowniach. Elektrownia Chorzów produkować może rocznie 2.396 tys. sztuk cegieł.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselLamuzgaJerzy">W energetyce można będzie w trzech naszych elektrowniach produkować w 1957 r. kilkanaście milionów sztuk cegieł.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselLamuzgaJerzy">Ale co z tego, kiedy zakład, gdy spróbuje i sprzeda pierwszą cegłę robotnikowi, to wejdzie od razu w konflikt z PKPG i systemem odgórnej reglamentacji. Ten brak bodźców materialnego zainteresowania załóg w produkcji ubocznej hamuje inicjatywę terenu. Produkujemy już cement z żużla wielkopiecowego w elektrowni Łaziska. Niedużo produkujemy, bo 200 ton w miesiącu. Dyrekcja cement sprzedaje górnikom oraz swym pracownikom. Czujemy, że będą z tego powodu nieprzyjemności, ale robimy swoje.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselLamuzgaJerzy">Trzeba nareszcie, by pozwolono naszym zakładom pracy pomóc zaopatrywać pracującą ludność w niezbędne materiały, które są wytwarzane z takich odpadów. Bo przecież tak nie może być, by dziesiątki lat surowiec wywożono na hałdy — jako żużel, który konkretnie np. z elektrowni Chorzów wywozi się, wartości jednego miliona zł, a gdy z tego żużlu wyprodukujemy cegłę, to sprzedać jej nie możemy.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PoselLamuzgaJerzy">Podobne możliwości produkcyjne istnieją w hutach. No, ale tu potrzeba, np. w hucie — „Florian”, na uruchomienie produkcji cegły 200 tysięcy zł, których dyrektor nie może zrealizować, chociaż z drugiej strony dysponuje miliardem złotych funduszu obrotowego.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PoselLamuzgaJerzy">Mamy na Śląsku setki różnego rodzaju biur, delegatur, instytucji, nie tylko może niezbędnych, ale i takich, które u nas nie mają racji bytu.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PoselLamuzgaJerzy">Poczyniliśmy pierwsze rozeznania. Opinia wielu fachowców wskazuje na to, by do tych spraw najszybciej zabrały się kierownictwa zainteresowanych ministerstw.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PoselLamuzgaJerzy">Jeden z bardzo odpowiedzialnych kierowników Biura Zbytu Maszyn Elektrycznych, który nareszcie zdobył się na odwagę, powiedział: — „Biuro, którym kieruję, nie ma racji bytu, ponieważ określić nie mogę, czym my się zajmujemy”.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PoselLamuzgaJerzy">Biura te najczęściej rejestrują produkcję, przyjmują i realizują zamówienia. Ilość tych biur u nas, ilość zatrudnionych w nich jest nieproporcjonalnie duża w stosunku do zadań.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PoselLamuzgaJerzy">U nas w różnych biurach zbytu podległych szanownemu Ministerstwu Przemysłu Maszynowego, do którego wszyscy mamy uzasadnione pretensje, pracuje ponad 500 takich pracowników. Ta ogromna ilość biur utrudnia zarządzanie, zaopatrzenie, kooperację.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PoselLamuzgaJerzy">Postuluję, by ministerstwa łaskawszym okiem na te cuda popatrzyły, gdyż w terenie nie odczuwamy ze strony naszych ministerstw większych przedsięwzięć w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PoselLamuzgaJerzy">Mówi się obecnie wiele o poszukiwaniu nowych lepszych dróg zarządzania przemysłem, aby dać więcej dochodu państwu i więcej dochodów robotnikom. To się wiąże ściśle z zagadnieniem demokracji robotniczej. Na pytanie, czego chcą załogi kopalń, hut i fabryk można by krótko odpowiedzieć: swobodnej decyzji w najistotniejszych sprawach swojego zakładu pracy, takich jak planowanie produkcji, wpływanie na gospodarkę finansową, politykę zatrudnienia i płac, inwestycje.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PoselLamuzgaJerzy">A wreszcie w zakresie ochrony interesów pracowników wiele zaniedbań mają do odrobienia związki zawodowe. Ich rola w procesie demokratyzacji jest olbrzymia.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PoselLamuzgaJerzy">Na naszym terenie sprawa ta mocno nabrzmiała. Jest w klasie robotniczej wiele pretensji do rad zakładowych, które w wielu zakładach stały się ramieniem dyrekcji. Jest w ogniwach związkowych wiele oporów na drodze poszukiwań nowego odbiurokratyzowanego stylu pracy.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PoselLamuzgaJerzy">Nie można sobie jednak wyobrazić pełnej demokracji robotniczej, szerokiego wciągnięcia załóg do współgospodarowania w zakładach pracy bez znacznego rozszerzenia kompetencji rad zakładowych, komisji rozjemczych, związkowej inspekcji pracy, udziału przedstawicielstwa związkowego w komisjach, powołanych do opracowania planów gospodarczych. To są ogólne wytyczne, aby je wcielić w życie trzeba szukać samodzielnie odpowiednich form pracy.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#PoselLamuzgaJerzy">Proces demokratyzacji i decentralizacji jest procesem rozwojowym. Zmian, które ten proces zakłada, nie można wprowadzić z dnia na dzień, wydaje się jednak, że trzeba już przejść do konkretnego działania. Żąda tego klasa robotnicza, żąda całe społeczeństwo Śląska.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#PoselLamuzgaJerzy">Jeszcze parę słów o naszych radach narodowych. Tutaj w zakresie decentralizacji już się coś niecoś zrobiło. Powstały np. w naszym województwie miejskie zarządy handlu, zamiast jednego dotychczas wojewódzkiego zarządu. Niewiele jeszcze można powiedzieć o efektach ich działalności, ale jest to niewątpliwie krok naprzód w kierunku usprawnienia naszego handlu, zbliżenia do konsumenta i potrzeb terenu. Ale i w sprawie rad narodowych palącą kwestią jest zapewnienie im środków materialnych dla realizacji ich zadań. Np. sesja budżetowa Wojewódzkiej Rady Narodowej była tylko czczą formalnością wobec faktu, że wszystko było odgórnie ustalone, podzielone i właściwie o niczym nie można było decydować. Chodzi więc o to, że naszym poczynaniom w dziedzinie ustawodawczej powinny towarzyszyć posunięcia zabezpieczające, od strony praktycznej, finansowe możliwości działania. Tego oczekujemy od naszego Rządu.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. poznańskiego Stefan Ratajczak.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselRatajczakStefan">Obywatele Posłowie! Ożywczy i postępowy ruch demokratyzacji naszego życia gospodarczego przenika coraz głębiej wiele dziedzin. Demokratyzacja może u nas wyzwolić jeszcze olbrzymie siły i rezerwy, może przynieść naszej gospodarce narodowej znaczny wzrost masy towarowej potrzebnej dla zaspokojenia ludzkich potrzeb, dla wykonania dyrektyw VII Plenum KC PZPR w sprawie podniesienia stopy życiowej o 30% w ciągu obecnej 5-latki.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselRatajczakStefan">Jako chłopski poseł województwa poznańskiego, chcę tu szerzej omówić sprawy zarządzania rolnictwem, bo uważam, że jest to sprawa nader ważna, wymagająca innego niż dotąd potraktowania. Nie można chyba w jeden i ten sani sposób zarządzać fabryką, względnie jakimkolwiek zakładem przemysłowym — i rolnictwem.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselRatajczakStefan">Rolnictwo stanowi olbrzymią fabrykę na wolnym powietrzu, nie przykrytą dachem ani nie ogrodzoną murem, a przy tym pełną najróżniejszych form użytkowania ziemi, stosunków własnościowych i zagadnień produkcyjnych. Ten odrębny charakter rolnictwa wymaga właściwego potraktowania i należytego kierowania. W dotychczasowej praktyce bardzo często, moim zdaniem, zapominaliśmy o chłopie i o tym, że ten chłop jest przecież gospodarzem ~w~ na ziemi, a próbowaliśmy tylko administrować z góry gospodarstwem chłopskim. Taki stosunek do chłopa rzecz jasna osłabiał w nim zapał do produkcji i nie wpływał mobilizująco na wysiłki chłopskie w kierunku zwiększenia produkcji towarowej. W ramach przeprowadzanej obecnie demokratyzacji i decentralizacji winniśmy znacznie zwiększyć udział chłopów w decydowaniu i zarządzaniu gospodarką rolną.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselRatajczakStefan">Rolę tego organu chłopskiego z głosem decydującym winny spełniać komisje rolne rad narodowych. Można by tu powiedzieć, że to przecież nic nowego, gdyż właśnie komisje rolne były do tego powołane, lecz dotychczasowa praktyka wykazała, że tego one nie spełniały. W dotychczasowej praktyce komisji rolnych rad narodowych tak ustawiano ich działalność, że wysłuchiwały różnych sprawozdań aparatu rolnego, zawsze po wykonaniu poszczególnych zadań, a nie miały wpływu na ustalenie zadań, środków i metod ich realizacji. Ewentualnie wysuwane w przeszłości wnioski komisji rolnych musiały uzyskiwać bardzo często akceptację aparatu wykonawczego wyższego szczebla i decyzje takie nie mogły być nigdy samodzielne.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselRatajczakStefan">Dla przykładu chcę tu przytoczyć mały fragment gospodarki rolnej, który wymagałby takiego uzgodnienia.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselRatajczakStefan">Aparat agronomiczny rad narodowych i państwowych gospodarstw rolnych województwa poznańskiego, słuchając głosów chłopów i komisji rolnych wszystkich szczebli, w przeciągu ostatnich 3 lat wielokrotnie protestował w Ministerstwie Rolnictwa i Ministerstwie Państwowych Gospodarstw Rolnych przeciwko zabieraniu z PGR nadmiernej ilości zboża siewnego, kwalifikowanego na teren innych województw, co w konsekwencji doprowadzało do tego, że PGR-y naszego województwa zmuszone były niejednokrotnie siać gorszym materiałem siewnym, obniżając w ten sposób plony zbóż. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu w roku ubiegłym wiosną, podjęło na wniosek Komisji Rolnictwa i Zarządu Rolnictwa między innymi uchwałę, która zabraniała wysyłać poza teren woj. poznańskiego te ilości zbóż siewnych, które nie stanowiły faktycznej nadwyżki i nie były planowane na dostawy dla innych województw. W odpowiedzi na tę uchwałę Ministerstwo Rolnictwa przysłało obszerne pouczenie, że takie stanowisko Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej łamie państwowe plany dostaw materiału siewnego, jest niezgodne z wielu założeniami itd.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselRatajczakStefan">W roku bieżącym, aby sprawie tej dać mocniejszy wyraz, na wniosek Komisji Rolnictwa Wojewódzka Rada Narodowa na swej sesji podjęła, między innymi, uchwałę, by wystąpić do Ministerstwa Rolnictwa i Ministerstwa PGR z wnioskiem o niezabieranie nadmiernej ilości zbóż siewnych z woj. poznańskiego. Uchwała ta, zanim znalazła zrozumienie na szczeblu centralnym, wymagała dwudniowych rozmów w Ministerstwie Rolnictwa i Ministerstwie PGR; i po dwóch dniach przedstawiciele Komisji Rolnej Woj. Rady Narodowej i Zarządu Rolnictwa usłyszeli z ust podsekretarzy stanu, że zgadzają się z nimi i że jeżeli Zarząd Rolnictwa sprzeciwi się wysyłce jakiejkolwiek partii zboża siewnego poza ustalonym planem, to ministerstwa będą to honorowały.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselRatajczakStefan">Jest i inny przykład z tej dziedziny, że rejonizacja odmianowa zbóż, była zatwierdzana dla województw uchwałą Prezydium Rządu na wniosek Ministerstwa Rolnictwa i Państwowej Komisji Oceny Odmian. Uchwała zatwierdzająca rejonizację na wiosnę br. została podjęta 29 marca, to jest wówczas, gdy siewy już się rozpoczęły, a jest to chyba sprawa, która winna być załatwiona ostatecznie na szczeblu wojewódzkim. Tym bardziej, że przecież dla Państwowej Komisji Oceny Odmian nie zabraknie chyba pracy i Komisja ta winna przede wszystkim skupić swą uwagę obecnie na czuwaniu nad jakością tych odmian i solidnie popracować jeszcze nad usanowaniem ilości różnych odmian, najczęściej podobnych zupełnie do siebie i prawie niczym się nie różniących. Ta nadmierna ilość odmian podobnych zupełnie do siebie utrudnia tylko dobór właściwych odmian w poszczególnych rejonach naszego kraju. Dla przykładu chcę powiedzieć, że np. cebulę wolską i o nazwie odmiany wolskiej hoduje u nas w kraju aż 6 hodowców, żyto ludowe — 2 hodowców. Można podać szereg takich przykładów. Odmian pszenicy mamy chyba niewiele mniej niż 50. Stwarza to duże trudności w doborze i trzeba te rzeczy skorygować.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselRatajczakStefan">Stąd też wysuwa się chyba słuszny wniosek, by Rada Państwa ustaliła dla komisji rolnych rad narodowych szerszy zakres uprawnień z prawem decyzji w poszczególnych zagadnieniach. Decyzje takie będą decyzjami chłopów — producentów, żywotnie zainteresowanych rozwojem produkcji rolnej i znających do głębi szeroki, bardzo różnorodny i specyficzny charakter potrzeb tej dziedziny gospodarki narodowej. W tych komisjach rolnych rad narodowych muszą być reprezentowane wszystkie sektory gospodarki rolnej, a więc chłopi indywidualnie gospodarujący, spółdzielcy i Państwowe Gospodarstwa Rolne oraz przedstawiciele nauki rolniczej. Tam, gdzie skład Komisji nie jest taki, można by dokooptować dalszych członków nawet spoza rady, co przecież jest dotąd w niektórych wypadkach praktykowane np. w komisjach kultury. Należałoby w tym kierunku przejrzeć skład komisji rolnych od samego dołu, to jest od komisji rolnych gromadzkich rad narodowych, poprzez komisje rolne powiatowych rad narodowych do komisji rolnych wojewódzkich rad narodowych i dokooptować odpowiednich członków, którzy pomogą zarządzać rolnictwem. Decyzje te podejmowane przy udziale chłopów będą przez samych chłopów lepiej wykonywane, bo to będą ich własne decyzje.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselRatajczakStefan">Z lepszym ustawieniem pracy komisji rolnych rad narodowych trzeba ściśle powiązać organizację i działalność służby rolnej. Ocena merytorycznej i fachowej działalności służby rolnej winna należeć do komisji rolnych rad narodowych, z prawem wyciągania wniosków organizacyjnych w stosunku do poszczególnych pracowników tejże służby. Takie podporządkowanie służby rolnej powinno dać znaczne wzmocnienie wśród niej dyscypliny.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselRatajczakStefan">Każdy pracownik służby rolnej, gdy będzie wiedział, że jego byt i praca zależy od tego, jak go chłopi w tej pracy oceniają — będzie chyba wreszcie pracował wydatniej i bardziej wpływał na właściwy wzrost produkcji rolnej. Dotychczasowe organizacyjne ustawienie służby rolnej, szczególnie w powiatach uspółdzielczonych, gdzie cała służba rolna została przekazana do Państwowych Ośrodków Maszynowych, nie zdało absolutnie egzaminu. Służba ta zupełnie zawisła w powietrzu, oderwana została od organu władzy ludowej, który poprzednio pracą jej kierował, a kierownictwo POM roli tej nie spełniło, gdyż w zasadzie nie interesowało się zagadnieniami agro-i zootechniki, zwracając uwagę przede wszystkim na eksploatację sprzętu rolniczego. Nienależyte kontrolowanie pracy służby agronomicznej ze strony kierownictwa POM doprowadziło do niedostatecznej pomocy fachowej w rozwoju gospodarki zespołowej spółdzielni produkcyjnych, oraz zupełnie pozbawiło opieki fachowej chłopów indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselRatajczakStefan">Zgodnie z opinią chłopów, pracujących indywidualnie, członków spółdzielni produkcyjnych oraz prezydiów gromadzkich i powiatowych rad narodowych, jak również i pracowników służby rolnej, należałoby bardzo szybko zmienić stan organizacyjny i przekazać całą służbę rolną ponownie do rad narodowych i podporządkować ją na każdym szczeblu organizacyjnie i fachowo prezydium rady narodowej. Nie było dobrze dotychczas nawet i w powiatach nieuspółdzielczonych, że służba rolna powiatowych zarządów rolnictwa podlegała organizacyjnie prezydium powiatowej rady narodowej, a fachowo odpowiedniemu zarządowi fachowemu w wojewódzkim zarządzie rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselRatajczakStefan">Największym paradoksem było to, że agronom rejonowy, pracujący bezpośrednio na wsi, wśród chłopów, absolutnie ani fachowo, ani organizacyjnie nie podlegał prezydium gromadzkiej rady narodowej, lecz wprost powiatowemu zarządowi rolnictwa. Nienormalny ten stan należałoby zmienić co prędzej. Służba rolna winna być cała w radach narodowych, podporządkowana całkowicie prezydium gromadzkiej, powiatowej wzgl. wojewódzkiej rady narodowej, a kontrolę pracy powinny spełniać komisje rolne rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselRatajczakStefan">Spółdzielniom produkcyjnym liczącym ponad 200 ha należałoby przydzielać agronoma. Obszar taki wymaga dobrej znajomości rolnictwa i kierowania produkcją rolną. Agronomowie pracujący w spółdzielniach produkcyjnych winni być przez spółdzielnię produkcyjną angażowani i przez nią opłacani. Podniosłoby to znacznie poziom pracy służby agronomicznej, bo agronom będzie sobie zdawał sprawę, że jego byt zależy wprost od spółdzielców, a nie od innej władzy, która jest od spółdzielczej produkcji nieraz bardzo odległa. Wysokość uposażenia można by również uzależnić od zdania spółdzielców, zapewniając z góry tylko pewne minimum wynagrodzenia i wówczas od jakości pracy będzie zależało, czy agronom zarabia mało, czy dużo. Uposażenie wypłacane przez spółdzielnie produkcyjne agronomom można by przecież w jakiejś formie rozliczyć z państwem. Ale sam fakt, że spółdzielnia go angażuje i opłaca i że on od niej jest zależny powinno znacznie poprawić pracę służby agronomicznej w samych spółdzielniach.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselRatajczakStefan">Dla wszystkich mniejszych spółdzielni produkcyjnych należałoby utrzymać dotychczasowy system przydziału agronomów, to znaczy 2 — 3 spółdzielni do obsługi.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselRatajczakStefan">Poza agronomami w spółdzielniach produkcyjnych koniecznie trzeba ustawić jednego dobrego agronoma w randze starszego agronoma w każdej gromadzkiej radzie narodowej. Agronom w gromadzkiej radzie narodowej obejmowałby swym zakresem działania całokształt produkcji rolnej łącznie z ochroną roślin oraz zootechniką.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselRatajczakStefan">Trzeba się tu wyraźnie przeciwstawić tendencjom ustawiania w gromadzkiej radzie narodowej agronomów i zootechników o wąskim zakresie specjalności. Specjalistów takich w zasadzie nie posiadamy w ogóle, a ponadto z chłopem na roboczo powinien rozmawiać o wszystkich zagadnieniach tylko jeden agronom.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselRatajczakStefan">Agronomowie i zootechnicy specjaliści winni być na szczeblu powiatowym i pomagać w pracy agronomom gromadzkim i spółdzielczym.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselRatajczakStefan">Przy takim ustawieniu służby rolnej produkcja rolna mogłaby szybciej się podnosić i nie uzasadnione są obawy ludzi, szczególnie na szczeblu centralnym, że nie posiadamy odpowiedniej ilości kadr fachowych na takie ustawienie. Kadry fachowej jest u nas dosyć, tylko trzeba ją zebrać.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselRatajczakStefan">Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu już ponad dwa lata temu złożyło wszystkim zainteresowanym ministrom i PKPG szczegółowo opracowany projekt zebrania służby rolnej w jedno miejsce i wyłączenia jej z różnych resortów, takich jak Ministerstwo Przemysłu Spożywczego i Ministerstwo Przemysłu Lekkiego. Projekt ten był dyskutowany jeszcze wiosną br., jednak jak dotąd pozostało to wszystko bez echa.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselRatajczakStefan">Chciałbym tu Obywatela Ministra Przemysłu Spożywczego i Obywatela Ministra Przemysłu Lekkiego zapewnić, że jeżeli przestaną zajmować się agrotechniką, to fabryki nie będą stały puste, bo przecież nie tylko od agronomicznego słowa produkcja roślinna rośnie. Agronomowie ci winni wszyscy wrócić do służby rolnej w radach narodowych, bo przecież z tej służby w większości swej wyszli przed laty, dlatego że otrzymywali w przemyśle lepsze warunki materialne. Przez to, że znacznie zmniejszył się zakres ich obowiązków, stali się rzekomymi wąskimi specjalistami.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselRatajczakStefan">Złożone projekty zasługują chyba na ponowne przeanalizowanie i wprowadzenie w życie, gdyż to przyniesie gospodarce narodowej znaczne korzyści, pozwoli lepiej oddziaływać na całą produkcję rolną, a ponadto w samym województwie poznańskim pozwoli zaoszczędzić znaczne sumy pieniędzy, wydatkowanych teraz na tak rozczłonkowany aparat służby rolnej.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselRatajczakStefan">Przy zlikwidowaniu branżowych służb agrotechnicznych całą techniczną stronę zawierania umów kontraktacyjnych przejmą gminne spółdzielnie, które w zasadzie i tak to już w tej chwili robią, poza burakami cukrowymi i cykorią. W niektórych powiatach nawet i te uprawy kontraktują gminne spółdzielnie. Gminne spółdzielnie rozliczą plantatora do końca z wszystkich jego należności środków produkcji oraz zapłacą za dostarczone produkty rolne, a opiekę agrotechniczną zapewni lepiej ustawiona służba rolna rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselRatajczakStefan">Ob. Minister Rolnictwa składał przed obecną sesją na Komisji Rolnictwa sprawozdanie z pobytu polskiej delegacji w Szwecji i w sprawozdaniu tym podkreślał, że wysoki poziom rolnictwa szwedzkiego jest m. in. zagwarantowany przez dobrą działalność ustabilizowanej, docenianej i szanowanej tam służby rolnej. Z tego można chyba wyciągać wnioski do organizacyjnego ustawienia służby rolnej w naszym kraju, żeby stworzyć z niej taki sam ustabilizowany na miejscu aparat służby rolnej, aparat dostatecznie doceniany w naszej gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselRatajczakStefan">Mówiąc o służbie rolnej, chciałbym tu przedłożyć jeszcze jeden dezyderat Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Rolnictwa. Stowarzyszenie to między innymi pomaga pracownikom rolnictwa w uzupełnianiu kwalifikacji zawodowych poprzez przygotowanie do egzaminów na stopień inżyniera rolnictwa. W roku bieżącym Zarząd Wyższych Szkół Technicznych Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego wystąpił z wnioskiem do Prezydium Rządu o zniesienie Komisji Weryfikacyjnej na stopień inżyniera przy Wyższych Szkołach Rolniczych. Wniosek ten został złożony, pomimo sprzeciwu ze strony Zarządu Wyższych Szkół Rolniczych w Ministerstwie Szkolnictwa Wyższego oraz Zarządu Głównego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Rolnictwa NOT i chyba nie zasługuje na pozytywne jego rozpatrzenie.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselRatajczakStefan">Zaprzestanie działalności Komisji Weryfikacyjnej na stopień inżyniera-rolnika przyniosłoby w tej chwili znaczną krzywdę wielu rolnikom, gdyż obecnie zgłoszono 1.500 wniosków o dopuszczenie do egzaminów, 380 osób jest na kursie przygotowawczym oraz 1.200 rolników zgłosiło się na kurs przygotowawczy do egzaminu na stopień inżyniera-rolnika. Z tych to względów jest życiową potrzebą, by Komisja Weryfikacyjna na stopień inżyniera-rolnika mogła pracować jeszcze 3—5 lat. Komisje te w rolnictwie zaczęły działać kilka lat później, niż w innych zawodach i stąd postulat o ich utrzymanie na kilka najbliższych lat winien być pozytywnie rozpatrzony.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselRatajczakStefan">Gdy mówimy o decentralizacji, chciałbym zwrócić się do Prezydium Rządu z apelem, by wreszcie zajęło się sprawą zlikwidowania ogniw pośredniczących w skupie produktów rolnych. Aparat pośredniczący u nas jest bardzo drogi i rozbudowany. Ma to chyba wpływ na kształtowanie się ceny skupu od chłopa i ceny zbytu dla konsumenta, bo aparat ten trzeba opłacać.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselRatajczakStefan">Można by chyba zlikwidować takie centrale pośredniczące jak: Przedsiębiorstwo Skupu Owoców i Warzyw, Centralę Jajczarsko-Drobiarską, gdyż te produkty przecież skupuje Gminna Spółdzielnia — „Samopomoc Chłopska” i ona chyba mogłaby wprost przekazywać te produkty rolne do sklepów zaopatrujących ludność.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselRatajczakStefan">Można by chyba połączyć działalność takich zakładów, jak Państwowe Zakłady Zbożowe z przedsiębiorstwem młynów, które podlega jednemu ministrowi.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselRatajczakStefan">W Poznaniu jest taka sytuacja, że Polskie Zakłady Zbożowe robią olbrzymią akumulację do skarbu państwa, ale akumulacja ta odbywa się kosztem niewykonywania akumulacji przez GS-y skupiające zboże, bo Państwowe Zakłady Zbożowe odpowiednio to zaklasyfikują, a na skutek złego sklasyfikowania następnym razem inna spółdzielnia będzie kupowała od chłopa z większą rezerwą, z większymi potrąceniami. Można by chyba w tej sprawie wiele rzeczy uprościć.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselRatajczakStefan">Tow. Prezes Rady Ministrów we wczorajszym przemówieniu niezbyt wiele mówił na temat rolnictwa w naszym kraju. Jako rolnikowi wydaje mi się, że to było troszkę za mało. Do niektórych spraw chciałbym powrócić.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselRatajczakStefan">Tow. Prezes Rady Ministrów mówił, że należy rozszerzać zespoły wypału cegły, że należy tę inicjatywę wykorzystywać i brać z niej materiał na budownictwo wiejskie. Cegłę tę wypalać węglem, który chłopi otrzymują za bekony.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselRatajczakStefan">W woj. poznańskim jest taka sytuacja, że my zalegamy chłopom za dostarczone już bekony do końca sierpnia 40 tys. ton węgla, którego nie ma skąd wziąć, my wobec chłopa — państwo wobec chłopa nie wykonało swojej umowy i chłopi mają za to do władzy ludowej bardzo wiele pretensji.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselRatajczakStefan">Zgodnie z planem dostaw na 1955 r., w województwie poznańskim przemysł węglowy zalega z dostawą 110 tys. ton węgla dla potrzeb wsi. Powstaje pytanie — jak tę cegłę wypalać w takiej sytuacji. Poza tym jest problem inny, że cegły potrzebuje najczęściej ten chłop, który ma szereg trudności, który nie ma budynków, który nie ma bekonów, żeby je oddać i otrzymać za nie węgiel do dalszego wypału cegły. A u tych chłopów, którzy mają bekony i którzy jeszcze otrzymują tę naszą premię węglową, nie zawsze pilną jest budowa i nie zawsze potrzebują oni tej cegły.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselRatajczakStefan">Tow. Prezes Rady Ministrów mówił wczoraj o maszynach, mówił to w takiej formie, że jeszcze ten przemysł maszynowy jakoś u nas nie idzie, że są możliwości, że trzeba by produkować lepiej. Mówimy chyba za wiele o tym. Mówiono o tym na Komisji Rolnictwa przed sesją kwietniową, mówiono bardzo dużo o tym na sesji kwietniowej, mówiono na Kongresie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, na II Zjeździe Spółdzielczości Produkcyjnej, na Kongresie Związku Samopomocy Chłopskiej i w dalszym ciągu wygląda na to, że stoimy w sytuacji troszkę — no, bezradnej.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselRatajczakStefan">Te maszyny jak złe szły od początku roku, tak one idą złe do tego czasu. Jak nie ma dobrych maszyn i nie było ich, tak i dalej nie ma. Zdarzają się i takie wypadki, jak mieliśmy w woj. poznańskim, że PZGS otrzymuje przydział kilku młocarń — młocarnie te potrzebne są nam oczywiście na kampanię omłotową, która jest w pełni. Rozdziela się je prędko do gromad, do powiatów, do związków gminnych spółdzielczych. Gdy PZGS udaje się do fabryki w Pile, która miała te maszyny wykonać i dostarczyć je na akcję omłotową, okazuje się, że ta fabryka nie ma jeszcze dokumentacji na młocarnie. I stale jest to kółeczko z tym przemysłem maszyn rolniczych, ciągle jest jeszcze niedostatecznie. Chyba należałoby, żeby sprawy przemysłu maszynowego jakoś bardziej jasno sprecyzować, co w końcu my z tym przemysłem możemy zrobić.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselRatajczakStefan">Ten problem zbożowy u nas jest trudny w kraju i niedobrze, że my w Polsce importujemy zboże z zagranicy. My zboża nie powinniśmy importować, ale potrzeba rolnictwu maszyn, urządzeń, nawozów sztucznych i jak te rzeczy będą, to chyba my zboża importować z zagranicy nie będziemy. Niejeden raz były wysuwane te postulaty — że nie importujmy zboża. Importujmy maszyny, importujmy nawozy sztuczne, a damy zboża tyle, ile potrzeba dla wyżywienia w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselRatajczakStefan">Ostatnia jeszcze sprawa, którą chciałbym przedstawić w kilku słowach, to sprawa ostatniego dekretu znoszącego obowiązkowe dostawy mleka w rolnictwie od 1 stycznia 1957 r. W tej sprawie jest wiele dyskusji, ale nie ma jakoś sprecyzowanego programu, w jaki sposób my będziemy to mleko od chłopów kupowali. A kupić musimy, bo ono w mieście potrzebne, i mleko i tłuszcz. A prasa nasza tak, powiedzmy, informuje, jakoby chodziło w nowej sytuacji o zlewnie. Chciałbym powiedzieć tu z tej trybuny sejmowej, że szczególnie w woj. poznańskim nie chodzi o zlewnie mleka, chodzi o otworzenie z powrotem wszystkich mleczarń zamkniętych, które uznano za nierentowne, za nieopłacalne. Te mleczarnie trzeba otworzyć. Wszystkie zlewnie nie przyniosły dla chłopa nic dobrego. Chłop do zlewni oddał dobre mleko, ale ze zlewni po kilku godzinach do mleczarni poszło już kiepskie, bo podkwaśniałe. W sumie mleczarnia powiedziała, że chłop dał kiepskie mleko. No, jeżeli my będziemy tak dalej sprawę skupu mleka i przemysłu mleczarskiego ustawiali, to istnieją poważne obawy, że ze skupem mleka może być trudna sytuacja.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselRatajczakStefan">Na Komisji Rolnictwa, która się odbyła przed obecną sesją, również Ministerstwo Skupu próbowało zasugerować nas zlewniami, siecią zlewni. To nie rozwiąże sytuacji. Nam potrzeba w tej chwili przybliżyć ten aparat do chłopa. Sprawnie, uczciwie chłopa obsłużyć, by chłop czuł uczciwą placówkę skupową, wówczas mleko dostarczyć mu jest łatwiej, niż bawić się samemu w przetwórstwo tego mleka na produkty, na masło.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselRatajczakStefan">Tych kilka problemów chciałbym z tej trybuny sejmowej przedłożyć Prezydium Rządu do rozpatrzenia, bo można poprawić sytuację w rolnictwie — a rolnictwo chce i da na pewno potrzebną produkcję towarową dla wyżywienia naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. gdańskiego Antoni Bigus.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselBigusAntoni">Wysoki Sejmie! W związku ze sprawozdaniem złożonym na wczorajszej sesji sejmowej przez Premiera Rządu ob. Cyrankiewicza w sprawie zarządzania gospodarką narodową i systemu regulacji płac, wnoszę kilka spraw występujących w terenie.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselBigusAntoni">W sieci handlowej woj. gdańskiego znajdują się obecnie zapasy towarów przemysłowych, które nie mogą być upłynnione po obecnie obowiązujących cenach ze względu na ich jakość lub zbyt wysoką cenę.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselBigusAntoni">Wartość tych towarów określić można kwotą 150 milionów zł. Oprócz tego przeceniono dotychczas, towarów podobnych, na ogólną wartość ok. 45 milionów zł i przekazano je do upłynnienia.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselBigusAntoni">Zjawisko to występuje powszechnie w całym kraju, a wynika z tego, że dość poważna ilość towarów nie znajduje nabywców po cenach ustalonych pierwotnie, że na skutek wadliwego systemu zaopatrzenia handlu w niechodliwe towary, to znaczy towary, które nie znajdują nabywców, towary te rosną nadal w tempie przekraczającym tempo ich przeceny.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselBigusAntoni">Dzieje się tak dlatego, ponieważ w dotychczasowym systemie handel nie wyraża potrzeb i wymagań ludności w stosunku do przemysłu, a spełnia rolę aparatu upłynniającego towary wyprodukowane przez przemysł, jak to było wielokrotnie stawiane na sejmowej Komisji Obrotu Towarowego. Pełen wpływ handlu detalicznego na ustalenie i inicjowanie profilu produkcyjnego nie jest, jak dotąd, niestety stosowany. W interesie zapobieżenia powstawaniu nadmiernych ilości materiałów niechodliwych, handel uspołeczniony winien otrzymać większe uprawnienia w tym zakresie. Aby jednak rozszerzenie kompetencji nie stało się fikcją, trzeba by stworzyć również w przedsiębiorstwach stałe fundusze, z których można by wyrównywać straty wynikające z przecen okresowych.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselBigusAntoni">Poza tym tempo przeceny materiałów niechodliwych winno być stanowczo szybsze przez zabezpieczenie odpowiednim zarządzeniem ze strony Państwowej Komisji Cen.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselBigusAntoni">Niepokojącym zjawiskiem występującym w handlu corocznie jest zagadnienie zbytu świeżej ryby, zwłaszcza w szczytowych okresach połowu dorsza, w których przemysł przetwórczy nie jest w stanie przerobić, zamrozić oraz prawidłowo zmagazynować odłowionej masy rybnej.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselBigusAntoni">W rezultacie odłowiona masa towarowa oczekuje nieraz kilka dni na jej zabezpieczenie, obniża się jej jakość i w niektórych wypadkach musi być oddana na karmę dla trzody lub na mączkę rybną, powodując wielomilionowe straty (w roku bieżącym kilka tysięcy ton).</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselBigusAntoni">Jak dotąd nie ustalono, kto jest odpowiedzialny za tworzenie rezerw dla przetwórstwa rybnego i dla konsumpcji w okresie zanikających połowów.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselBigusAntoni">Brak umów pomiędzy przedsiębiorstwami gospodarki rybnej wytworzył sytuację, że rozdzielniki surowca rybnego i wyrobów są ustalane przez poszczególne przedsiębiorstwa państwowe i spółdzielcze we własnym zakresie, co w konsekwencji prowadzi do wielu wypadków zepsucia się ryby, spowodowanego trudnością jej zbycia, a jednocześnie braku ryby i jej przetworów na rynku województwa i w kraju.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselBigusAntoni">Główną przyczyną tego braku jest istnienie sztywnych rozdzielników stosowanych przez Ministerstwo Handlu Wewnętrznego, które nie pozwalają Wojewódzkiemu Przedsiębiorstwu Hurtu Rybnego (jako głównemu hurtownikowi sprzedaży ryb na rynek województwa) zaspokajać potrzeb ludności całkowicie w dowolnych ilościach i asortymentach nawet w okresach szczytowych połowów, jak i w wypadku niemożności przerobu przez zakłady przetwórcze odławianej masy rybnej.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselBigusAntoni">Uważam, że należałoby zatem uwzględniając specyfikę woj. gdańskiego, jako województwa morskiego, pozostawić pełną swobodę Wojewódzkiemu Przedsiębiorstwu Hurtu Rybnego w zaspokajaniu potrzeb miejscowego rynku bez żadnych ograniczeń ilościowych. Woj. gdańskie jest województwem morskim i wydawałoby się, że z tej racji ludność naszego województwa winna mieć największe możliwości bezpośredniego korzystania z darów morza, jakim są ryby. Tymczasem w gospodarce połowowej i w dystrybucji ryby ustalony został tak skomplikowany i sztywny system, że w okresie minionych 12 lat odzwyczailiśmy prawie ludność Wybrzeża od spożywania ryb.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselBigusAntoni">W dotychczasowym systemie zaopatrzenia do konsumenta trafia ryba w klasie B lub C, a zatem nieświeża. Droga, jaką odbywa, jest następująca: rybacy zdają złowioną rybę na punkty skupu. Z punktu skupu samochodem przewożona jest do magazynu. Z magazynu przedsiębiorstwa przekazuje się ją do hurtowni Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Hurtu Rybnego. Innymi słowy ryba wędruje kilka dni z Helu do Gdyni i z powrotem na Hel do zakładów przetwórczych. Dopiero z tych magazynów przewozi się rybę do sklepu detalicznego. Wszystkim tym przerzutom towarzyszą odpowiednie biurokratyczne manipulacje. Jeśli w drodze tej ryba nie straci na jakości i utrzyma się w klasie A, Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Hurtu Rybnego nie może przekazać jej sklepom detalicznym Wybrzeża do sprzedaży, a ma obowiązek wyekspediować ją w głąb kraju lub oddać do zamrożenia. Oto są skutki w wielu wypadkach systemu odgórnego zarządzania. Konsument na Wybrzeżu nie może otrzymać ryby poza dorszem klasy B lub C. Skutkiem wyżej podanego systemu spożycie ryb na Wybrzeżu jest stosunkowo bardzo małe.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselBigusAntoni">Dla zaopatrzenia Wybrzeża winna być wydzielona, naszym zdaniem, pewna ilość łodzi i kutrów, których połowy winny być przekazywane stoiskom rybnym i branżowym, sklepom rybnym bezpośrednio po powrocie z połowów i w pełnym asortymencie.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselBigusAntoni">Na rybę ustalone są sztywne ceny bez względu na sezon i związane z nim podaż i popyt.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselBigusAntoni">W okresie szczytowych połowów i wynikających z tego tytułu trudności w przechowalnictwie oraz zagospodarowaniu ryby cena jest na takim samym poziomie, jak i w okresie najmniejszej podaży a największego popytu — tzn. w miesiącach lutym i marcu.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselBigusAntoni">Skutkiem tego setki ton ryby przekazywane są PGR-om na paszę dla trzody chlewnej lub na mączkę rybną.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselBigusAntoni">Naszym zdaniem na rybę morską winna być ustalana cena dnia przez Wojewódzką Komisję Cen, tak jak jest ona ustalana na warzywa i owoce.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselBigusAntoni">Z kolei w sprawie systemu regulacji płac chcę poruszyć zagadnienie dodatku morskiego, który obejmował wszystkich pracowników państwowych i samorządowych. Dodatek ten przez wiele zarządzeń został zniesiony, z drugiej zaś strony w niektórych instytucjach przywrócony, dla przykładu: dodatek morski wypłaca Stocznia Gdańska i Wojewódzki Zarząd Łączności. Inne instytucje, odwołujące się do władz centralnych, nie uzyskały tego prawa. Ostatnio wprowadzona podwyżka dla pracowników administracyjnych, mająca polepszyć byt pracowników najsłabiej płatnych, na terenie województwa, odmiennie jak w całym kraju, miała tylko połowiczne znaczenie, gdyż pracownik mający przeciętnie otrzymać 150 zł podwyżki, po potrąceniu dodatku morskiego otrzymał jej zaledwie 70 zł.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselBigusAntoni">Dodatek morski nie był dodatkiem przejściowym, wypływał on ze specyficznych warunków Wybrzeża i wydaj e się, że nie trzeba uzasadniać, że warunki te nie zmieniły się na lepsze i że Wybrzeże jest dalej najdroższym w całym kraju, mimo że obowiązują jednakowe ceny, jak to próbują niektóre resorty tłumaczyć. Wybrzeże jest droższe nawet niż Warszawa i dlatego, jako poseł województwa gdańskiego, wnoszę o przywrócenie słusznie należącego się dodatku morskiego wszystkim pracownikom, tym bardziej że dodatek stołeczny pozostawiono całkowicie w mocy przez ustalenie specjalnych stawek dla Warszawy.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselBigusAntoni">Odnośnie systemu regulacji płac chcę poruszyć zagadnienie podziału kraju na strefy płac w budownictwie.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselBigusAntoni">Szczególnie niekorzystna sytuacja występuje w województwach Ziem Odzyskanych (Gdańsk, Olsztyn, Koszalin, Szczecin) na terenach słabo zaludnionych, gdzie obecnie istnieją duże zadania dla gospodarki rolnej, np. na terenie powiatu braniewskiego woj. olsztyńskiego, gdzie wykonuje się gros zadań budownictwa wiejskiego i gdzie obowiązuje III strefa płac. To samo dotyczy woj. gdańskiego, jeszcze wyraźniej, gdyż województwo podzielone jest na kilka stref, np. powiat i miasto Tczew objęto III strefą, a teren jest odległy zaledwie 30 km od Gdańska, gdzie obowiązuje I strefa, co powoduje odpływ robotników ze stref niższych do wyższych i stwarza trudności w wykonaniu zadań planowych gospodarki narodowej na odcinku rolnictwa. Podział na strefy był słuszny w latach 1949 — 1953 przy wzmożonym budownictwie przemysłowym i miejskim. Obecnie, gdy przystąpiono do intensywnej odbudowy wsi, odczuwa się poważny brak robotników na terenach objętych III strefą.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselBigusAntoni">Na przykład w powiecie Braniewo i Pasłęk brak 600 robotników do wykonania zadań w budownictwie wiejskim. Werbunek z województw innych, gdzie występuje nadmiar siły roboczej, nie odnosi skutku ze względu na dużą różnicę płac między strefami.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselBigusAntoni">Reasumując, wnoszę o rozpatrzenie następujących wniosków:</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselBigusAntoni">1. Handel detaliczny winien otrzymać uprawnienia w sprawie wpływu na jakość i rodzaj produkcji przemysłu państwowego, terenowego i spółdzielczego;</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselBigusAntoni">2.Pozostawić pełną swobodę gdańskiemu Wojewódzkiemu Przedsiębiorstwu Hurtu Rybnego w zaspokojeniu potrzeb miejscowego rynku bez żadnych ograniczeń potrzeb terenu przez Ministerstwo Handlu Wewnętrznego;</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselBigusAntoni">3.Dla zaopatrzenia Wybrzeża winna być wydzielona pewna ilość łodzi i kutrów, których połowy winny być przekazane stoiskom rybnym i branżowym sklepom rybnym bezpośrednio po powrocie z połowów i w pełnym asortymencie;</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselBigusAntoni">4.Zezwolić Wojewódzkiej Komisji Cen na ustalenie na rybę morską — „ceny dnia”;</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselBigusAntoni">5.Przywrócić dodatek morski pracownikom państwowym i rad narodowych na Wybrzeżu;</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselBigusAntoni">6.Znieść podział na strefy budowlane.</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. białostockiego Eugeniusz Makowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Wysoki Sejmie! Towarzysz Premier we wczorajszym przemówieniu wskazał na jedno z ważnych zagadnień, to jest na szybsze przekazywanie uprawnień powiatowym i gromadzkim radom narodowym. Jako pracownik tychże rad powiatowych chciałem zwrócić uwagę na niektóre zagadnienia, które moim zdaniem i zdaniem naszych współpracowników powinny szybciej znaleźć się w kompetencji powiatowych rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Pracuję i mieszkam na terenie Ziem Odzyskanych w woj. białostockim. Na swoim terenie od szeregu lat prowadzimy osadnictwo, które bardzo dużo nas kosztuje. I w tym zakresie, jeżeli chodzi o osadnictwo, to niektórzy, szczególnie młode małżeństwa mają dość poważną pretensję do nas, bo jest tak, że osadnik, który przyjeżdża z terenów starych, otrzymuje kartę przesiedleńczą, poważną pomoc państwa na zagospodarowanie, nie płaci przez trzy lata podatku, zwolniony jest przez dwa lata od obowiązkowych dostaw.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Takie osadnictwo kosztuje już w roku obecnym nasz powiat ponad pół miliona zł, a można by na tym terenie ludziom, którzy z tego powiatu wyjeżdżają, młodym małżeństwom, które nie mają co robić na ziemi rodziców, gdzie zostają jeszcze ich starsi bracia, nadać też gospodarstwa na tym terenie nie kosztem aż trzech lat zwolnienia od podatku, w ciągu dwóch lat od obowiązkowych dostaw i ogromnej pomocy państwa w postaci pożyczek umarzalnych i nieumarzalnych. Te młode rodziny żądają, żeby dać im dużo mniejszą pomoc państwa a zwolnić przynajmniej na rok od obowiązkowych dostaw, żeby mogły się zagospodarować i mnie się zdaje, że w ten sposób moglibyśmy wygospodarować poważne rezerwy, a przede wszystkim osiedlić poważną część małżeństw, młodych ludzi, którzy przy rodzicach nauczyli się dość dobrze gospodarować. Bo w osadnictwie jest i tak, że przyjeżdża bardzo wielu ludzi, którzy nie umieją gospodarzyć, lecą tylko na łatwiznę, wykorzystują pomoc państwa, a po trzech latach, gdy ta pomoc państwa już się skończyła i trzeba płacić obowiązkowe dostawy, starają się w ten czy inny sposób z powrotem z Ziem Odzyskanych wyjechać. Tutaj również trzeba, żeby szybciej, mnie się zdaje, powiatowym radom przekazać kompetencje w sprawie zwalniania z gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Jest tak dotychczas, że wszelkie formalności, jeżeli chodzi o rodziny i właścicieli, którzy jednak z tych czy innych względów muszą być zwolnieni — załatwia gromadzka i powiatowa rada narodowa, która na swoim posiedzeniu wzywa danego obywatela, zbiera materiały, rozmawia z nim i podejmuje taką czy inną decyzję. Niestety tej decyzji szybko wykonać nie może, gdyż to zależy od władz wojewódzkich, które przetrzymują podania, nieraz do trzech miesięcy. Niejeden rolnik, lekceważąc sobie nabyte prawa do własności, opuszcza gospodarstwo. Prezydia powiatowych rad narodowych nie mają prawa osiedlić innego osadnika, ponieważ województwo sprawy jeszcze nie załatwiło.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Wyniki są takie, że szereg gospodarstw jest dewastowanych przez sąsiadów, a my ponosimy przez to ogromne straty. Po jakimś czasie sprawa jest załatwiona, ale gospodarstwo niekiedy zostało już poważnie zniszczone, trzeba nowej pożyczki, nowych materiałów budowlanych, żeby z powrotem gospodarstwo odrestaurować. A przecież w ciągu swojej trzyletniej pracy nie spotkałem ani jednego wypadku, ażeby wojewódzka rada inaczej załatwiła niż powiatowa. Chodzi chyba tylko o to, żeby ludzie musieli przyjeżdżać, żeby zwoływać jakieś posiedzenia w województwie, żeby jechał pracownik do powiatowej rady, żeby tam referował, żeby narażać się jeszcze na poważne koszty i marnotrawstwo czasu.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselMakowskiEugeniusz">W związku z tym wydaje mi się, że powinny być również przekazane powiatowym radom i sprawy powiatowej Komisji Ziemskiej, która istnieje przecież tylko po to (bo przecież przewodniczący powiatowej rady jest przewodniczącym tej Komisji Ziemskiej), żeby przedłużać sprawę osadnictwa i nadawania gospodarstw. Tak samo powiatowe rady powinny szybko otrzymać możność przekazywania gruntów z Państwowego Funduszu Ziemskiego, co jest zależne w poważnej części od ministra.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Mamy poważne kłopoty na Ziemiach Odzyskanych z przekazywaniem części gruntów powstającym spółdzielniom. Jeżeli czasami zachodzi potrzeba przekazania gruntów już przejętych przez PGR, konkretnie przez dane państwowe gospodarstwo rolne — niektórym spółdzielniom, powstają niekończące się procedury, gdyż musi na to wyrazić zgodę minister. Czy nie dobrze byłoby, żeby w takich wypadkach, gdy szereg gruntów, gdy jakiś kawałek gruntu 10 — 20 ha nie stanowi zwartego kompleksu gruntów PGR-owskich, a niekiedy utrudnia gospodarstwo i chce go przejąć spółdzielnia — żeby sprawę tę załatwić mogło ostatecznie przynajmniej województwo? Przecież to usprawniłoby ogromnie przekazywanie tych ziem i właściwe ich zagospodarowanie.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Dużo pretensji również i słusznych uwag wnoszą do nas spółdzielnie w sprawie kredytowania, ażeby jednak zwiększyć możliwość i dać większe uprawnienia radom w sprawie przydzielania kredytu. Tak samo nie wiem, dlaczego dotychczas nie można w Ministerstwie Rolnictwa zmienić przepisu o pomocy i objąć pomocą w sprawie osadnictwa również zakłady naukowo-doświadczalne. Jest na terenach Warmii i Mazur w powiecie Olecko zakład naukowo-badawczy w Siejniku i jeżeli rolnicy osiedlający się na gospodarstwach i w PGR mają pomoc, to akurat w tym zakładzie tej pomocy nie mają i zakład oczywiście ma trudności.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Mnie się wydaje, że zakład naukowo-badawczy, zakład doświadczalny — tak można by powiedzieć — jest przecież dużym gospodarstwem rolnym, badającym w jaki sposób można by lepiej wykorzystać warunki glebowe, co trzeba by uprawiać na całym terenie, i hodować — wobec tego powinien na równi z innymi gospodarstwami naszymi być objęty przepisami, które mu pomogą w gospodarowaniu i pozyskaniu ludzi do pracy.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Bardzo dużo można powiedzieć o sprawach finansowych, które powinny przejąć prezydia powiatowych rad narodowych. Mnie się wydaje — i niektórym naszym towarzyszom przewodniczącym, z którymi rozmawiałem — że wydziały finansowe powinny przejść z budżetu centralnego na budżet terenowy, że powinny one zaopatrywać się — może to drobnostka — bezpośrednio w druki w Warszawie w centrali, a nie tak jak dotychczas, to jest że składają zapotrzebowanie do województwa. W województwie zatrudnionych jest na odcinku zaopatrywania w druki dwóch pracowników prawie 11 tys. zł, pokrywają powiaty. To są drobne sumy, ale z tych drobnych przecież tworzą się sumy duże.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Bardzo dużo można by tych spraw przytaczać. Np. choćby to, że powiatowe rady narodowe mają dotychczas możliwość umarzania gospodarstwom zaległości do 3 tys. zł. Umorzenie ponad 3 tys. zł załatwia już województwo i też nie spotkałem jeszcze wypadku, żeby inaczej załatwiło niż wniosek prezydium powiatowej rady narodowej. Przecież tylko powiatowe rady i gromadzkie znają teren, znają danego rolnika i mogą wniknąć w jego sytuację materialną. Mnie się wydaje, że te uprawnienia powinny przejść na prezydia powiatowych i gromadzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Jest bardzo dużo spraw dotyczących klasyfikacji ziemi. Chłopi mają niekiedy do nas bardzo wiele zastrzeżeń, skarg i bolączek. Czy nie trzeba byłoby przekazać klasyfikacji gruntów przynajmniej powiatowym radom narodowym z tym, żeby odwoływać się mogły do wojewódzkiej rady, by móc skargi rolników szybciej załatwiać i decydować. Następnie w rolnictwie pracuje bardzo dużo mierniczych, tylko że poważna ilość tych mierniczych zatrudnionych na szczeblu centralnym podlega gestii bezpośrednio Ministerstwa Rolnictwa. Ludzie ci pracują na poszczególnych powiatach odległych od Warszawy nieraz 300—400 km. Po pobory oczywiście i po rozliczenia kosztów przyjeżdżają do Warszawy. Nie ma na to wpływu bezpośrednio rada narodowa, gospodarz terenu. Czy nie dobrze by było — a wnioski takie już dawniej wysuwano — żeby tych mierniczych przekazać przynajmniej do gestii wojewódzkich rad narodowych? Nie wiem, dlaczego są takie opory. Złośliwi twierdzą, że mierniczowie ci wyrabiają dużo ponad normę i że w Warszawie od tego otrzymują grubą premię.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Jeszcze w sprawie finansów. Wydziały finansowe dokonują wymiaru podatków. Ale jak to się dotychczas odbywa? Dokonuje się wymiaru zaliczki. Konkretnie w naszym województwie 200 tys. zaliczki, a później w okresie wiosennym, gdy jest nasilenie pracy, dokonuje się powtórnych wymiarów podatku gruntowego.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Mnie się wydaje, że w okresie zimowym, kiedy jest okres ciężkich mrozów, można by dokonać wymiaru na cały rok z zaznaczeniem, w którym miesiącu, w którym konkretnie kwartale rolnik powinien płacić. Zaoszczędzimy papieru, zaoszczędzimy dużo pracy ludzkiej, zyskamy na czasie i w okresie letnim będzie mógł cały aparat wydziału finansowego więcej czasu poświęcić na realizację tych wszystkich zadań.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Towarzysz Premier wspominał o cegielnictwie, o potrzebie zwiększenia przydziału materiałów chłopom. Trzeba powiedzieć, że wieś białostocka chyba więcej cierpi z powodu braku przydziałów niż inne. Ale jaka jest sytuacja z przydziałem tych materiałów, które już na wieś trafiają? Jest taka sytuacja, jak np. w Okręgu Lasów Państwowych Białystok. Można by powiedzieć w związku z decentralizacją, że Okręg ten ma poważne zadanie do wykonania. Przecież na terenie Białostocczyzny istnieją poważne kompleksy leśne: Puszcza Białowieska, Puszcza Knyszyńsko-Białostocka, Gołdapska, Augustowska. Całą masę materiału wycina się w tych lasach, wycina się bezplanowo, niszczy się drzewostan, w niektórych wypadkach nakazami z góry, ażeby za wszelką cenę wykonać plan. Tak jest np. w Puszczy Białowieskiej, gdzie poważna ilość dębu, jesionu wycinana jest bezplanowo, za wszelką cenę. Pozostaje drobny grab i inne, mniej użytkowe. Nie można prowadzić planowych zalesień. Materiał ten wędruje od jednego tartaku do drugiego. Jeżeli tartak w Czarnej Wsi przeciera te czy inne gatunki materiału, a innych nie wysyła się je do innych rejonów. W rezultacie później taki sam materiał sprowadza się. Np. tartak w Płycicznie nastawiony jest tylko na przeróbkę drzewa sosnowego, a przecież ten tartak ma wokół ogromną bazę drzewa świerkowego. Drzewo świerkowe odsyła się gdzieś na Śląsk do przeróbki, żeby z powrotem na Suwalszczyznę sprowadzać deski świerkowe.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Oprócz tego, do czego doprowadziła centralizacja w zarządzaniu lasami naszymi? Doprowadziła do tego, że w ciągu jednego tylko roku aparat władz centralnych zażądał od Okręgu Lasów Państwowych w Białymstoku 372 sprawozdań, 124 sprawozdań statystycznych, razem 496. Poza tym jeszcze cały szereg drobnych różnych informacji, niekiedy aż śmiesznych.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselMakowskiEugeniusz">To doprowadza do tego, że pracowników inżynieryjno-technicznych jest 59%, a administracji biurowej 41%, że na 1800 etatów pracowników administracyjnych jest zatrudnionych 1790 ludzi, a robotników stałych fizycznych jest 1300; oprócz tego dochodzą robotnicy zatrudniani dorywczo, około 3—4 tysięcy.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Mnie się zdaje, że trzeba tutaj szybciej — że tak powiem — zabrać się do roboty; decentralizacja w zarządzaniu naszymi lasami musi postępować szybciej, musi wziąć szybszy obrót.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Tak samo z budownictwem, tak samo też z cegielnictwem. Jest w miejscowości Wronki cegielnia, która nie podlega przemysłowi terenowemu, a jest w gestii Ministerstwa Rolnictwa. Cegielnia od 10 lat stoi pusta, urządzenia w niej się marnują, od 10 lat człowieka się płaci, który ją nadzoruje. W roku bieżącym byłem tam z tow. Szczepańskim, który ma w gestii wszystkie cegielnie w Polsce. Zostało wysłane pismo w tej sprawie do Warszawy, ale do dzisiaj odpowiedzi nie ma, a człowiek, który tę cegielnię nadzoruje, to dalej sobie chwali nasze czasy i mówi, jak zajechaliśmy: — „No, zróbcie coś panowie, żeby to się nie rozwaliło”. Dba oczywiście, aby nie stracić posady. A przecież można wykorzystać tę cegielnię, nie w sensie aby ją rozbudować czy uruchomić, ale rozebrać i urządzenia przenieść do innych cegielni. Mamy w powiecie 3 cegielnie, w których brak suszarń. Można zbudować te suszarnie w innych miejscach, tam gdzie potrzeba. Cegielnia, o której mówię, jest uzależniona od uruchomienia linii kolejowej Giżycko-Olecko, o której też bardzo dużo można mówić, bo przecież w tych warunkach, o których wszyscy wiemy, nie może być mowy w tej chwili o jej rozbudowie. Jest to cegielnia wapienno-piaskowa, do której trzeba sprowadzać piasek, zwożony kiedyś przez b. właściciela Niemca pociągami.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Dużo jeszcze można powiedzieć o aktywizacji pow. gołdapskiego. Jest to jeden z powiatów wysunięty najbardziej na północ naszego kraju. Powiat potwornie zniszczony przez wojnę, powiat, który dopiero — że tak powiem — od 2 lat nabrał pewnych barw, pewnych kolorów w swoim rozwoju, powiat, w którym większość gruntów, przeszło 60%, należy do państwowych gospodarstw rolnych. Grunty oddano przeważnie 2 lata temu w ramach masowego przekazywania gruntów odłogowych dla PGR i prowadzi się tam ogromne budownictwo, ale prowadzi się w ten sposób, że naprzód buduje się ogromną oborę, oczywiście, bo to jest obiekt produkcyjny. Ludzie na tym pustkowiu są zakwaterowani pod namiotami, aby prowadzić tę budowę, a dyrektorzy mówią oficjalnie, że trzeba najpierw stworzyć warunki, gdzie mógłby mieszkać człowiek, a później budować obiekty produkcyjne. Potrzeba, przynajmniej w tym sensie, prowadzić pewien nadzór nad tym budownictwem, bo przecież jeżeli to jest oddalone od bazy przedsiębiorstwa budowlanego o 70 czy 60 km, od osady ludzkiej kilka kilometrów czy kilkanaście, to jasne, że w takim miejscu będą się działy — że tak powiem — różne cuda, jeżeli chodzi o kradzieże, nadużycia, chuligaństwo i inne.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Również do poważnego problemu urosła sprawa linii kolejowej, którą tam miano uruchomić. To jest linii Żytejny—Gołdap. W okolicy Żytejn są poważne ilości lasów. Za sam transport drzewa do stacji Gołdap płaci się rocznie 15 milionów zł, a ułożenie szyn i uruchomienie kolei kosztowałoby prawdopodobnie 30 milionów. A przecież wokół przebiegającej linii, którą by uruchomiono, w chwili obecnej buduje się 28 gospodarstw PGR-owskich i jest tam 9 rad gromadzkich; przecież wywozi się całą masę surowców, dostarcza się całą masę materiałów na budownictwo, a jedyna droga, która tam jest, przedstawia obraz nędzy i rozpaczy mimo wszelkich nakładów na jej reperacje. Apelujemy do Prezydium Rządu, ażeby tą sprawą zajęła się specjalna komisja, gdyż nie wiemy co powiedzieć, czy ta linia kolejowa będzie kiedyś wybudowana, czy nie będzie, gdy ludność stale się od nas domaga odpowiedzi.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Wiele jest na wsi bolączek. No, nie wszystkiemu możemy zaradzić, ale chyba w takiej sprawie jak doelektryfikowanie obiektów, które powstają w nowych spółdzielniach produkcyjnych, będzie można zaradzić. A przecież na terenie województwa od kilku lat wprowadza się do planów doelektryfikowanie obory, kurnika czy innego jakiegoś obiektu, który spółdzielnia wyremontowała i to trwa dwa lata, przechodzi na trzeci rok i dalej, i obiekt nie jest doelektryfikowany. Spółdzielca w swojej oborze, tak jak i w domu, przeważnie ma światło, ale do obory spółdzielczej czy do innego obiektu, który niedawno został wybudowany, chodzi nadal z latarką, a to tylko z braku materiału na doelektryfikowanie danego obiektu.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Nie można też będzie spółdzielniom dostatecznie pomóc, jeżeli większej uwagi nie zwrócimy na budowę warsztatów POM i właściwe wyposażenie punktów. Analizowaliśmy tę sprawę na szczeblu powiatu jednego, drugiego, trzeciego, dlaczego traktorzysta w PGR na terenie naszym potrafi skosić snopowiązałką 100 —150 ha w kampanii żniwnej, a traktorzysta POM kosi 30—40 ha lub najwyżej 50 ha; są też tacy, którzy koszą tylko po 10—15 ha. Oczywiście tu zależy dużo od kadr. Ale według rozeznań i twierdzeń dyrektorów POM te sprawy tak wyglądają tylko z tych przyczyn, że POM — konkretnie Olecko — nie ma warsztatów i nie ma gdzie tych maszyn remontować, jest tylko jeden punkt POM-owski na cały powiat, który musi obsługiwać mając bardzo złe warunki pracy, tak że maszyny niszczą się na dworze. PGR natomiast prawie każde albo na swoim terenie, albo przynajmniej w zespole posiada odpowiedni warsztat mechaniczny z odpowiednimi urządzeniami; w każdym razie każde gospodarstwo posiada kuźnię i może szybko taką czy inną awarię w maszynie usunąć. Te sprawy wymagają jednak rozwiązania.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Sprawa warunków pracy POM, sprawa warunków do remontu maszyn, przechowywania tych maszyn — to są sprawy, mnie się zdaje, palące. Bez ich rozwiązania nie można mówić o umocnieniu spółdzielczości, nie można mówić o podnoszeniu produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselMakowskiEugeniusz">I jeszcze jedno w sprawie gospodarki komunalnej. Dotychczas tak jest, że dużo buduje się, chociażby w samym Białymstoku, ale prawie wszystko, co przydziela się z nowego budownictwa, uzależnione jest od władzy centralnej. A przecież władze wojewódzkie i władze miejscowe chyba lepiej wiedzą, komu w pierwszej kolejności należałoby mieszkania przydzielić.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Kończąc chciałbym podkreślić potrzebę większej swobody i większego zrozumienia w przekazywaniu szerszych uprawnień i dyrektorom poszczególnych zakładów, i radom narodowym. Przecież ci ludzie, którzy tam pracują, którzy wyrośli spod strzech robotniczych i chłopskich, nie są może głupsi od tych, którzy mieszkają i pracują w Warszawie, czy gdzie indziej. Ludzie ci przecież mają też gorące serca i chcą, ażeby Ojczyzna nasza była coraz bogatsza i wspanialsza. I trzeba z większą wiarą przekazać im te uprawnienia. Oni chcą aby nasza Ojczyzna była coraz wspanialsza, bogatsza, aby była matką dla swoich dzieci.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Udzielam głosu posłowi woj. krakowskiego Stanisławowi Cieślakowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselCieslakStanislaw">Wysłuchaliśmy z uwagą obszernego i tak bogatego w twórcze myśli sprawozdania Prezesa Rady Ministrów. Uderza w tym sprawozdaniu rzetelna, otwarta i szczera ocena niełatwej — jak wszyscy wiemy — sytuacji politycznej i gospodarczej naszego kraju. W duchu tej szczerości i rzetelności pragnę i ja, jako działacz Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, dorzucić kilka uwag do sprawozdania Obywatela Premiera.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselCieslakStanislaw">Z ogromnym zadowoleniem przyjęliśmy do wiadomości, że Rząd zdecydowanie kroczy i kroczyć będzie po drodze usuwania wszelkich przerostów biurokratycznych, ograniczenia nadmiernej centralizacji, zbyt sztywnych biurokratycznych sposobów i metod zarządzania całą gospodarką narodową.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselCieslakStanislaw">Wydaje nam się, że dotychczas ten proces usuwania przerostów biurokratycznych w zbyt dużym stopniu ogranicza się jedynie do instytucji centralnych. Nie objął wszystkich ministerstw, nie sięgnął jeszcze do wojewódzkich rad narodowych, których aparat biurokratyczny jest również nadmiernie rozbudowany. Wystarczy powiedzieć, że w takim Wojewódzkim Zarządzie Rolnictwa w Poznaniu pracuje 600 pracowników. Następnie nie objął jeszcze ten proces usuwania przerostów biurokratycznych w powiatach. Stanowczo żądamy, aby ten proces został przyspieszony, aby objął on nie tylko instytucje centralne, ale żeby objął i całokształt administracji w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselCieslakStanislaw">W efektach swoich ten wysiłek w kierunku usuwania przerostów biurokratycznych przyniesie niewątpliwie poważne oszczędności na kosztach administracji państwa i zarządu gospodarką. Przyniesie również zwolnienie pewnej ilości lokali. Rozszerzenie tej akcji wyzwoli poważne środki finansowe i poważną ilość mieszkań. Każdy z nas, przyjeżdżający do jakiegokolwiek miasta powiatowego — może już do tego przyzwyczailiśmy się — widzi, że nie ma domu w mieście powiatowym, na którym by nie wisiała czerwona tabliczka, a to Powiatowy Komitet Kultury Fizycznej, a to taki czy inny urząd. Mniej więcej trzecia część powierzchni mieszkalnej naszych miast powiatowych, duża część pomieszczeń mieszkalnych naszych miast wojewódzkich, a nie tylko stolicy i nie tylko dużych miast, jest zajęta przez rozmaite instytucje i biura. Energiczniejsza walka z tymi przerostami niewątpliwie da pewne rezultaty i przyniesie nam poważną ulgę.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselCieslakStanislaw">Ale chciałbym iść nieco dalej i zwrócić uwagę na źródła tych przerostów.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselCieslakStanislaw">Wydaje mi się, że w sprawozdaniu Obywatela Premiera niedostatecznie zanalizowano przyczyny tego stanu rzeczy i niedostatecznie zwrócono uwagę na potrzebę usuwania źródeł tych przerostów biurokratycznych. Bo cóż nam da w rezultacie akcja łączenia ministerstw, likwidacja niektórych centralnych zarządów i zmniejszenie powierzchni zajmowanych przez biura? Da nam w rezultacie taką rzecz, że robotę, którą robiło trzech urzędników, będzie robiło dwóch urzędników; w pokoju, w którym siedziało trzech urzędników, będzie siedzieć teraz czterech. Wygospodarujemy stąd pewne sumy, nawet dość poważne, mające znaczenie dla naszej gospodarki narodowej, ale wydaje mi się, że walcząc z przerostami biurokratycznymi trzeba iść i dalej i głąbiej. Trzeba sięgnąć — jak Obywatel Premier słusznie wspomniał w swoim sprawozdaniu — trzeba Sięgnąć śmielej do inicjatywy mas. I dlatego chciałbym wskazać na pilną potrzebę oparcia się w walce z biurokratyzmem o organizacje społeczne, o terenowe organizacje gospodarcze i spółdzielcze.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselCieslakStanislaw">Nie jestem np. przekonany, aby sprawami sportu od góry do dołu musiał się zajmować aparat urzędniczy. Wydaje mi się, wiele związków sportowych, robotniczych czy wiejskich dojrzało już do tego, aby im przekazać cały szereg spraw, którymi dotychczas administrują urzędnicy. Wydaje mi się, że nie ma potrzeby, na obecnym etapie rozwoju, utrzymywać Komitetu do Spraw Turystyki, jeżeli widzimy, że jest poważne towarzystwo, organizacja społeczna — Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, które jest w stanie — oczywiście pod dozorem i kontrolą państwa, które powinno czuwać nad działalnością wszelkiego rodzaju stowarzyszeń — w całej pełni zaspokoić wszystkie potrzeby turystyczne i krajoznawcze naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselCieslakStanislaw">Wydaje mi się, że cały szereg prac, całe dziedziny upowszechniania kultury, takie sprawy, jak świetlice na wsi, jak powiatowe domy kultury, również z powodzeniem mogłyby być przekazane miejscowym organizacjom społecznym.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselCieslakStanislaw">Oczywiście nie traktuję tej sprawy jako jakiejś magicznej formuły czy cudownej recepty, nie twierdzę, że czynnik społeczny jest w stanie dokonać cudów większych niż aparat państwowy, ale chodzi o to, żeby w sposób rozumny wykorzystać inicjatywę społeczną i oprzeć się mocno w pracy aparatu państwowego o lokalne, miejscowe organizacje społeczne.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselCieslakStanislaw">Wydaje mi się, że to przyniesie większe efekty polityczne i ekonomiczne niż samo tylko ograniczanie się do cięć administracyjnych naszego aparatu biurokratycznego.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselCieslakStanislaw">Chciałbym jeszcze zwrócić uwagę na pewien typ organizacji społecznych, których rozwój mógłby ogromnie przyczynić się do usprawnienia zarządzania naszą gospodarką i mógłby w efekcie przynieść wzrost produkcji, zwłaszcza rolnej.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselCieslakStanislaw">Myślę w tej chwili o chłopskich zrzeszeniach branżowych. Wydaje się nam, działaczom ludowym, że zarówno Ministerstwu Rolnictwa, jak i Ministerstwu Przemysłu Spożywczego łatwiej byłoby walczyć o zwiększenie obszaru uprawy roślin przemysłowych, o większą wydajność z hektara, gdyby ich praca opierała się i była prowadzona w środowisku zorganizowanych wytwórców.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselCieslakStanislaw">Nadszedł czas, aby zacząć powoływać do życia zrzeszenia hodowców bydła, trzody, czy też plantatorów chmielu, buraka cukrowego itp. Oczywiście również, jak przy omawianiu roli organizacji społecznych, nie chciałbym z tego robić jakiejś magicznej formuły, czy cudownej receptury, która wszystko rozwiąże.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselCieslakStanislaw">Nie widzę np. potrzeby powoływania centralnych instytucji dla tych zrzeszeń z chwilą kiedy mamy Państwo Ludowe, którego polityka służy interesom mas. Nie ma potrzeby powoływania jakichś biurokratycznych central dla tego typu organizacji, takich jak np. ogólnopolski związek plantatorów ziemniaka itp. Ale dlaczego naszej pracy terenowej nie oprzeć właśnie w większym niż dotychczas stopniu nie o jakąś sypką masę jakiegoś wiejskiego zebrania, ale o takie lokalne zrzeszenia mające osobowość prawną, które gromadzą własne wkłady, które swobodnie wybierają swoje władze?</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselCieslakStanislaw">Wydaj e mi się, że oparcie się na tego typu organizacjach społecznych, gospodarczych, spółdzielczych przyniosłoby ogromny wzrost produkcji rolnej, zwłaszcza że zainteresowanie dla tych spraw na wsi jest ogromne. Mieliśmy przed wojną tego typu związki. Działalności ich nie można uznać za zadowalającą i nie przyniosły one zasadniczego przełomu w sytuacji wsi. Ten przełom zasadniczy przyniosła nam dopiero nasza rewolucja socjalistyczna, zdobycie władzy przez masy ludowe, z klasą robotniczą na czele. Ale szereg doświadczeń tamtych czasów, szereg cennych osiągnięć i metod pracy można by z powodzeniem wykorzystać, rozwijając je i uzupełniając, bo żyjemy w nowej sytuacji.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselCieslakStanislaw">Podobnie wygląda sprawa, jeśli chodzi o najrozmaitsze, małe i duże formy kooperacji. Nie jest przypadkiem, że w związku ze zniesieniem obowiązkowych dostaw mleka, co cała wieś przyjęła z ogromnym zadowoleniem, przed działaczami terenowymi, przed chłopami, którzy myślą w kategoriach państwowych, którzy poczuwają się do odpowiedzialności za to, co się w państwie dzieje, pragnąc być jego współgospodarzami, toczy się dyskusja jak zorganizować mleczarstwo w Polsce, aby tego mleka było jak najwięcej, aby z jednej strony wieś ze sprzedaży mleka osiągnęła jak największe dochody, a z drugiej strony ażeby mieszkańcy miast, klasa robotnicza, dzieci, szpitale itp. otrzymywały z roku na rok coraz więcej i coraz tańszego i coraz lepszego mleka.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselCieslakStanislaw">Nie jest przypadkiem, że właśnie zgodnie z duchem naszych czasów i ze wskazaniami VII Plenum w wielu terenach myśli się o powołaniu rejonowych spółdzielni mleczarskich. I podobnie jak przy poprzedniego typu zrzeszeniach nie należy tej dyskusji teoretyzować i rozszczepiać włos na czworo, nie należy zastanawiać się, czy ta spółdzielcza forma znajdzie się w kolizji z formą państwową. Mnie się wydaje, że bez powoływania jakiejś centrali biurokratycznej dla tych instytucji, w wielu miejscach, gdzie chłopi wyrażą chęć założenia takiej spółdzielni, gdzie zadeklarują udziały, gdzie chcą dać własny wkład pracy i społecznej i — powiedzmy nawet — robocizny przy budowie pewnych obiektów i wziąć w swoje ręce transport, można śmiało iść na spotkanie tej inicjatywie chłopskiej. Inaczej mówienie o wyjściu na spotkanie inicjatywie społecznej bez jej zorganizowania trochę wygląda niekonkretnie.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselCieslakStanislaw">Badałem tę sprawę w Szczekocinach w woj. kieleckim, w pow. obornickim woj. poznańskiego, w pow. rypińskim woj. bydgoskiego, w pow. zambrowskim woj. białostockiego, w pow. łańcuckim woj. rzeszowskiego, w pow. limanowskim woj. krakowskiego. Są tam ludzie chętni do tego właśnie typu pracy społeczno-gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselCieslakStanislaw">Mnie się wydaje, że trzeba z tej inicjatywy społecznej wyciągnąć wnioski, ale również nie trzymać się ściśle schematu. W Szczekocinach chłopi domagają się rejonowej spółdzielni mleczarskiej, która by objęła również i przetwórstwo. Natomiast w pow. kościerzyńskim woj. gdańskiego, gdzie bardzo dużo hoduje się bekonów, gdzie chłopi są zainteresowani głównie w otrzymywaniu odtłuszczonego mleka, nie chcą zakładania rejonowych spółdzielni mleczarskich i uważają, że powiatowe zakłady mleczarskie powinny pozostać pod zarządem państwowym. Natomiast chętnie by stworzyli zlewnie spółdzielcze, które by odciągały śmietanę, a pozostawiały na miejscu rolnikom odtłuszczone mleko.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselCieslakStanislaw">Przystępując do usprawnienia naszej gospodarki często niesłusznie chcemy ją wsadzić w jakiś nowy, ale jednolity schemat. Czy w każdym powiecie musi być to samo? Nie musi być w każdym powiecie tak samo. Poszczególne dziedziny życia gospodarczego nie potrzebują być zorganizowane tak jak wojsko, gdzie obsada każdego plutonu czy każdej kompanii musi być taka sama. I dlatego nie bójmy się tych różnych form, bogactwa form życia gospodarczego i społecznego. Nasz ustrój socjalistyczny stwarza dla takiego bogactwa form organizacyjnych życia społecznego najlepsze warunki. I trzeba, żebyśmy śmielej z tej możliwości korzystali.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselCieslakStanislaw">Chciałbym dać jeszcze kilka przykładów dotyczących budownictwa wiejskiego. Tu również obowiązują jakieś schematy, które w okresie wielkich trudności materiałowych nie dają dobrego rezultatu. Dam przykład z własnej praktyki poselskiej.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselCieslakStanislaw">W pow. wadowickim, gdzie powstaje wielkie zagłębie węglowe, 70 tys. ludzi znajdzie pracę w węglu. W terenie jeszcze dzisiaj bardzo zacofanym, ściśle rolniczym we wsi Łączany grono chłopów pragnie założyć spółdzielnię budowlano-mieszkaniową. Kiedy te sprawy referowałem różnym władzom, wielu moich rozmówców ogarniało osłupienie, do czego to już dochodzi, że chłopi chcą zakładać spółdzielnie budowlano-mieszkaniowe; kiedy my nie możemy poradzić sobie z budownictwem mieszkaniowym w miastach, to chłopom z Łączan, jakiejś wioseczki nad Wisłą, nagle się zachciało spółdzielni mieszkaniowej. Ale rozważmy sprawę. Ci chłopi przyszli z konkretną propozycją, zarabiają nieźle na flisactwie, uciułali sobie, niejeden po 30—40 tys. zł, mają trochę materiałów budowlanych, mogą dać robociznę i chcą się budować. I w tej chwili, przy obecnych organizacyjnych formach budownictwa nie ma możliwości wykorzystania tej cennej inicjatywy społecznej. Kiedy ruszą kopalnie, przyjdzie ZOR ze swoim budownictwem i trzeba będzie dla tych ludzi wybudować ZOR-owskie osiedle i do każdej izby dopłacić 120 tys. zł, a dziś ci chłopi, przyszli górnicy, mogliby dać po kilkadziesiąt tysięcy zł i przy tym dać niemało swojej własnej robocizny.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselCieslakStanislaw">W pow. wadowickim myślą miejscowi działacze i o tym, żeby powołać do życia powiatową spółdzielnię budowlaną, która by przyjmowała wkłady od ludzi na wsi pragnących się budować i która by tych pieniędzy zebranych od ludności w formie wkładów użyła na uruchomienie wapiennika, który stoi nieczynny, na uruchomienie trzech cegielni, które są nieczynne, a mogą być uruchomione. W tym powiecie mamy możliwości wykorzystania karpiny — nie będą sięgać po węgiel. W obecnych sztywnych formach organizacyjnych koncepcja takie spółdzielni budowlanej również jakoś nie znajduje dostatecznego uznania. A co gorsza, jeżeli się dyskutuje te sprawy — to przy wielkim sztywniactwie w różnych ogniwach naszego aparatu zbacza ona na tory jakichś teoretycznych rozważań. Mnie się zdaje, że nad tymi rzeczami warto by poważnie i w terenie i w centralnych instytucjach podyskutować.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselCieslakStanislaw">Ob. Premier wspomniał — i mnie się zdaje to jest prawidłowy obraz sytuacji na wsi — że w najbliższym już roku, w najbliższym czasie przewiduje się ogromny wzrost dochodowości rolnictwa, że wieś w bież. roku otrzymuje dodatkowo w porównaniu do zeszłego roku 2 miliardy zł za produkty sprzedawane tylko państwu, a trzeba wziąć pod uwagę również poważne dochody ze sprzedaży wolnorynkowej. Np. samo zniesienie dostaw obowiązkowych mleka to jest danie wsi półtora miliarda zł. Otóż mnie się wydaje, że słuszną myślą jest, żeby pewną część tych dochodów wieś mogła obrócić na inwestycje rolnicze. Przecież wiemy, że stan wielu gospodarstw chłopskich, stan budynków, stan urządzeń komunalnych i sanitarnych w wielu wsiach, w większości wsi, przedstawia bardzo wiele do życzenia. Czekanie na to, aż ze środków ogólnopaństwowych te bolączki usuniemy, jest niesłuszne i rozumni ludzie na wsi, którzy myślą w kategoriach państwowych i czują się współgospodarzami kraju, chcieliby i z własnych środków przyczynić się do ulepszenia warunków życia na wsi.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselCieslakStanislaw">Obecne formy organizacyjne sztywne, jednolite, nie sprzyjają temu, popiera się np. tzw. małe formy kooperacji, ale pod warunkiem, żeby to nie były prawne organizacje, ale jakieś takie luźne, takie sypkie. A jak ściągać pieniądze, jak ściągać materiały, jeżeli nie ma się do czynienia z jakąś placówką trwałą? Zespół uprawy odłogów to bardzo pożyteczna rzecz, ale jak namówić członków takich zespołów, żeby dawali większe wkłady finansowe czy to materiałowe, czy w robociźnie, skoro wiedzą, że ich zespół nie jest instytucją trwałą i nie ma formy prawnej? Uruchomienie np. cegielni w formach takiego luźnego zrzeszenia jest również rzeczą bardzo trudną. Mnie się wydaje, że ta nadmierna obawa przed trwałością i nadaniem form prawnych inicjatywom terenowym przeszkadza w wydobyciu wielu rezerw produkcyjnych i rezerw finansowych. Rząd słusznie zapobiega i sprowadza do Polski cały szereg artykułów konsumpcyjnych, żeby zadośćuczynić zwiększonej. sile nabywców, ale niedostatecznie myśli się o tym, aby na rozumne cele, które popierane są przez całe społeczeństwo, skierować pewną część tych nadwyżek, jakie klasa robotnicza i chłopi pracujący, w ramach naszego ustroju rozwijającego się w coraz szybszym tempie, zdobywają z roku na rok.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselCieslakStanislaw">Druga sprawa, co do której chciałbym się wypowiedzieć, to jest sprawa decentralizacji. Mnie się wydaje, że tu również stosuje się pewne schematy i zbyt sztywne formy działania. Decentralizacja to jest bardzo głęboki i trudny proces, który nie może ograniczać się do tego, że załatwianie pewnych spraw przekazuje się z Warszawy do miasta wojewódzkiego czy do miasta powiatowego. W wielu naszych posunięciach decentralizacyjnych jest właśnie taka jakaś chęć uwolnienia się od trudnych spraw i oddania ich dlatego, że są trudne — do decyzji terenu. Bo w ślad za oddaniem decyzji terenowi nie idą środki potrzebne do wprowadzenia decyzji w życie. Mamy obecnie bardzo słuszną uchwałę Rządu w sprawie rzemiosła. Ale co innego jest wydać w Warszawie uchwałę o tym, że poleca się wojewódzkim i miejskim radom narodowym zaopiekowanie się rzemiosłem. Taką uchwałę jest stosunkowo łatwo wydać. Ale mnie się wydaje, że w o wiele gorszej sytuacji są prezydia i rady miejskie i wojewódzkie, jeżeli one muszą dać nie polecenie niższym ogniwom, ale muszą dać lokale, których często jeszcze nie ma, i muszą dać zaopatrzenie, którego na pewno jeszcze nie ma.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselCieslakStanislaw">Mnie się wydaje, że decentralizacja finansowa, decentralizacja prawna, decentralizacja decyzji musi być połączona z decentralizacją rzeczową. To znaczy, że jeżeli chcemy rzeczywiście umocnić terenowe rady jako gospodarzy terenu, to musimy zwiększyć ich wpływ na produkcję i na rozdział pewnych podstawowych materiałów. W tej dziedzinie są robione stale pewne kroki naprzód. Już dziś przewodniczący i prezydium wojewódzkiej rady narodowej ma pewne ilości materiałów budowlanych do rozdziału dla jakiego takiego załatania najpilniejszych dziur. Jest już rezerwa inwestycyjna w wysokości kilku procent, ale pamiętajmy, że budżet rad narodowych wynosi 16% budżetu centralnego, a rezerwa inwestycyjna stanowi kilka tylko procent tych 16%, więc to nie jest dużo.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselCieslakStanislaw">Przy usprawnianiu zarządzania gospodarką narodową trzeba by iść na większe uprawnienia rad w dysponowaniu pewnymi artykułami i wydaj e mi się, że stoi przed nami wielka sprawa, poważne zadanie ekonomiczne, rozpracowania takiego systemu, który by pozwolił nam rozliczać się z województwami towarowo. I jeżeli my na tym się oprzemy, to rzeczywiście rady terenowe staną się gospodarzami terenu, będą mogły coś budować, kogoś zaopatrywać, a nie tylko podejmować uchwały bez pokrycia materiałowego.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselCieslakStanislaw">Myślę np. w tej chwili konkretnie o węglu. Gdyby przyjęto taką zasadę, że np. woj. krakowskie, które otrzymuje na swój przemysł, na rolnictwo lub na opał określoną ilość węgla, jeśli zaoszczędzi pewną ilość węgla, lub zastąpi jakimś innym opałem, to ta ilość pozostanie do dyspozycji tego województwa, do dyspozycji jego wojewódzkiej, powiatowych i gromadzkich rad narodowych, to wówczas znajdzie się sporo opału na uruchomienie lokalnych cegielni. Wiemy, że woj. krakowskie dostarcza na potrzeby centralne określoną ilość materiałów budowlanych. Niech wszystkim tym, co wyprodukuje w pewnym roku ponad tę ilość, którą oddaje na potrzeby centralne, obraca swobodnie na lokalne potrzeby. Teoretycznie istnieje ta możliwość już dzisiaj, ale praktycznie nie ma możliwości ugryzienia tych rezerw, bo w ślad za przyznaniem rezerwy terenowej przychodzą od razu polecenia centralne na co te rezerwy obrócić, co przekreśla możliwość swobodnego dysponowania rezerwą.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselCieslakStanislaw">Druga sprawa zasadnicza, na którą chciałbym zwrócić uwagę, to bardziej przemyślany podział kompetencji pomiędzy poszczególne organa władzy ludowej. Wydaje mi się również, że temu wielkiemu procesowi decentralizacji i podziału kompetencji powinien towarzyszyć proces wzmacniania kontroli i nadzoru ze strony Rządu. Wydaje mi się, że z tym podziałem kompetencji nie jest najlepiej i wychodzi taka paradoksalna nieraz sytuacja, że np. o tym jak robić kaszankę w woj. rzeszowskim decyduje minister w Warszawie, a o prawach mniejszości narodowej Wojewódzka Rada Narodowa w Lublinie. A oto jeszcze jeden przykład.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PoselCieslakStanislaw">Na sejmową Komisję Rolnictwa przyszło Ministerstwo Finansów z projektem dekretu o szarwarku, w którym mówi się, że Prezes Rady Ministrów zadecyduje o tym, kiedy chłop ma wychodzić do roboty z łopatą i do czego, następnie że Rada Ministrów ustali, kogo można zwolnić od wychodzenia na szarwark, i po trzecie że Przewodniczący PKPG ustali tryb sprawozdań, jakie chłopi i gromadzkie rady będą składali z wykonania szarwarku. I w dodatku Ministerstwo Finansów wmawiało w nas, posłów, członków komisji, że taki projekt dekretu o szarwarku to ogromny krok naprzód, a nam się wydało — i myślę, że wszyscy posłowie będą z tym zgodni — że szarwark to jest sprawa, która powinna się zaczynać i kończyć na gromadzkiej radzie narodowej, że gromadzka rada narodowa może ustalać, kto wychodzi na szarwark, gromadzka rada narodowa może ustalić, kto jest zwolniony, gromadzka rada narodowa może ustalać ekwiwalent i cel, na który ma być obrócony ekwiwalent pieniężny za szarwark. Mnie się zdaje, że absorbowanie władz centralnych takimi sprawami, jak np. szarwark, doprowadzi do tego, że nie będzie czasu na załatwianie innych ważniejszych spraw, bo ludzie są tylko ludźmi i każda instytucja ma pewien tryb i sposób załatwiania spraw.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PoselCieslakStanislaw">Z drugiej strony jest wyraźny brak nadzoru i kontroli Rządu w ważnych, ogólnopaństwowych sprawach. Przy całym np. uznaniu dla decentralizacji, przy ogromnym szacunku, jaki żywię dla terenowych rad narodowych, których nie uważam za głupsze od instytucji centralnych, nie można się zgodzić na to, żeby wojewódzkie rady podejmowały uchwały ustalające sytuację prawną na przykład mniejszości narodowych. Faktem jest, że jest jeszcze przerost centralizmu, ale z drugiej strony' przy decentralizacji zachodzą pewne procesy niezdrowe, które wynikają z braku kontroli, z braku nadzoru Rządu nad terenowymi radami narodowymi.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PoselCieslakStanislaw">Obywatel Premier mówił, że jeżeli chodzi o wykonanie tegorocznego planu gospodarczego, to wykonanie jego natrafia na duże trudności. Mnie się wydaje, że przekazując cały szereg uprawnień do rad narodowych instytucje centralne, ministerstwa, centralne zarządy powinny wzmocnić nadzór i swoją wnikliwość w takie podstawowe sprawy, jak sprawa akumulacji, która to akumulacja w wielu gałęziach nie jest wykonywana. Wydaje mi się, że oddawanie zarządu poszczególnych przedsiębiorstw radom narodowym nie może zwolnić Rządu od niesłychanej troskliwości i czujności przy pilnowaniu spraw akumulacji, bo inaczej cóż nam z tego przyjdzie, że przedsiębiorstwo jakieś przejdzie pod zarząd rady narodowej, jeśli nie będzie przynosić dochodu.</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#PoselCieslakStanislaw">Następne sprawy, których Rząd musi dobrze pilnować, to wykonanie planu produkcji, sprawa cen i płac, przebieg inwestycji itp. Z ogromnym zaniepokojeniem stwierdzamy np., że plany inwestycyjne 1956 r. nie są wykonywane w sposób prawidłowy, a przecież nadzór nad polityką inwestycyjną to atrybut Rządu. Trzeba stworzyć w ramach instytucji centralnych takie instrumenty, które by pozwalały trzymać mocno w garści podstawowe, węzłowe sprawy naszej gospodarki narodowej, które nie mogą być załatwiane przez gromadzkie, powiatowe i wojewódzkie rady, a muszą być decydowane w skali całego kraju.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#PoselCieslakStanislaw">Jest np. pewna — powiedziałbym nawet — beztroska, jeżeli chodzi o odpowiedzialność za wykonanie planu zaopatrzenia rolnictwa. Na przykład plan produkcji nawozów sztucznych nie jest wykonywany. Plan produkcji maszyn rolniczych, jak na to kol. poseł Ratajczak zwrócił już uwagę, również nie jest wykonywany. I jaką my w tej sytuacji stwarzamy perspektywę wzrostu produkcji rolnej? Mnie się wydaje, że zwalać tych spraw na rady narodowe nie można i zachodzi pilna potrzeba, aby decentralizując szereg kompetencji, nawet i uprawnień w rozdziale materiałów i produkcji pewnych artykułów, jednocześnie wzmacniać te komórki centralne, które czuwają nad kontrolą wykonania planu i całością naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#PoselCieslakStanislaw">Wreszcie parę słów o problemie, który dla nas ludowców jest specjalnie bliski i ważny — i naprawdę jest on jednym z najważniejszych. Chodzi o umocnienie rad narodowych, zwłaszcza gromadzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-11.36" who="#PoselCieslakStanislaw">Przyznam się, że z pewnym niepokojem wysłuchałem tej części przemówienia Obywatela Premiera, w której mówił, że Rząd uważa za główne ogniwo umocnienia rad w tej chwili umacnianie prezydiów powiatowych rad narodowych. Mnie się wydaj e, że my powiatowe rady narodowe powinniśmy umacniać, ale jestem pewny, że my powiatowe rady narodowe umacniamy nie tylko po to, żeby one były sprawnym instrumentem Rządu, choć zgadzamy się, że rady, będące terenowymi organami władzy, są także i instrumentem Rządu.</u> + <u xml:id="u-11.37" who="#PoselCieslakStanislaw">Mnie się zdaje, że proces decentralizacji, proces umacniania rad narodowych wymaga działania na wszystkich szczeblach. Ja sobie nie wyobrażam umocnienia powiatowej rady narodowej bez umocnienia gromadzkiej rady narodowej, bo przecież powiat powiązany z województwem i Warszawą i powiat powiązany z gromadą to jest dopiero całość władzy ludowej. Schodzenie szczebelkami i umacnianie najpierw wojewódzkich rad narodowych, później powiatowych, w końcu gromadzkich mogłoby bowiem sprawić, że przeniesiemy wiele błędów ze starego okresu i zaszczepimy je tym radom.</u> + <u xml:id="u-11.38" who="#PoselCieslakStanislaw">Nie jest przypadkiem — koledzy posłowie, którzy pracują w terenie, przyznają mi na pewno rację — że jest rażąca po prostu różnica w stylu pracy powiatowych rad w nowych powiatach i w starych powiatach. Różnica polegająca na tym, że mimo iż nowe powiaty mają gorszą kadrę, jednak pracują już w większym oparciu o masy pracujące i w sposób bardziej odpowiadający duchowi XX Zjazdu i VII Plenum KC PZPR, bez starych złych nawyków poprzedniego okresu przed XX Zjazdem KPZR. I dlatego też mnie się wydaj e, że trzeba myśleć o łącznym umacnianiu wszystkich rad i odkładanie sprawy umocnienia gromadzkich rad narodowych gdzieś na lata następne nie byłoby słuszne.</u> + <u xml:id="u-11.39" who="#PoselCieslakStanislaw">Dojrzała zwłaszcza sprawa, którą powinniśmy postawić mocno i wyraźnie: rozszerzenie budżetu gromadzkiej rady narodowej. Trzeba się zdecydować, czy to ma być tylko zestawienie pensji urzędniczych i pewnych wydatków na opał i sprzątanie, czy to ma być rzeczywiście budżet pewnego terenu. I mnie się wydaj e, ze można już począwszy od 1957 r. do budżetu gromadzkiej rady narodowej przenosić cały szereg pozycji i cały szereg przedsiębiorstw z budżetu powiatu i województwa.</u> + <u xml:id="u-11.40" who="#PoselCieslakStanislaw">Mnie się wydaje, że dojrzała już sprawa, żeby młyny gospodarcze przenieść do budżetu gromadzkiej rady narodowej i żeby wyjść wreszcie z deklaracji i uchwał, które od II Zjazdu bez przerwy powtarzamy, że jesteśmy wszyscy za gromadzkimi ośrodkami maszynowymi, a poza pow. kutnowskim nigdzie prawie tych gromadzkich ośrodków maszynowych jeszcze nie ma. Mnie się wydaje, że byłby czas zacząć powoływać te gromadzkie ośrodki maszynowe w terenach, gdzie jest mniej spółdzielni, a więcej gospodarstw indywidualnych i te GOM powinny pracować na budżecie gromadzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-11.41" who="#PoselCieslakStanislaw">Weźmy do budżetu gromady cały szereg inwestycji lokalnych, remontów, budowy rozmaitych małych rzeźni, punktów spędu. Te wszystkie sprawy dziś są w budżecie powiatowych rad narodowych i dlatego są kontrolowane rzadko i niedbale. Przyjeżdża urzędnik z powiatu i przyjmuje rachunki. Mnie się wydaje, że inwestycje lokalne, dokonane na terenie gromady, powinny być kontrolowane nie przez powiatową, a przez gromadzką radę narodową. Ona powinna akceptować wykonane roboty, przyjmować rachunki i to wszystko przekazywać do właściwych ogniw.</u> + <u xml:id="u-11.42" who="#PoselCieslakStanislaw">To samo, jeśli chodzi o dziedzinę kultury, rolnictwa, zdrowia, opieki społecznej itp. Wiele różnych placówek i wydatków z tych dziedzin można już dziś z pożytkiem dla sprawy przenieść do budżetu gromadzkiego.</u> + <u xml:id="u-11.43" who="#PoselCieslakStanislaw">Oczywiście jest potrzebne jeszcze jedno wyjaśnienie. Nie chodzi o to, i nie chce być źle zrozumianym, że jeśli chcemy przekazać młyny gromadzkim radom narodowym, to znaczy że chcemy, aby przewodniczący gromadzkiej rady narodowej dostał klucz, przyjmował ziarno i wydawał mąkę. Oczywiście nie o to chodzi. Młyn, świetlica, biblioteka, gromadzki ośrodek maszynowy, gminna spółdzielnia itp. pozostanie zawsze w swojej organizacji gospodarczej, która się troszczy o zaopatrzenie, o plan produkcji, d finanse itp., ale rada gromadzka, jako organ władzy, będzie miała ogólny nadzór i przedsiębiorstwo, figurując w budżecie GRN, do jej budżetu wpłacać winno swoje dochody i stąd pokrywać — jeżeli ma — straty. W tej dziedzinie trzeba zrobić zdecydowany krok, bo gromadzkie rady narodowe nie urosną nam na deklaracjach i uchwałach. Urosną, rozwiną się i oczyszczą te rady tylko wtedy, gdy zaczną naprawdę decydować o gospodarce swego, terenu. Umocnią się i rozwiną wówczas swą pracę i komisje rady.</u> + <u xml:id="u-11.44" who="#PoselCieslakStanislaw">Z tym łączy się sprawa uprawnień radnego. Mnie się wydaje, że bardzo dobrze się stało, że wreszcie w określony sposób ustalono tryb załatwiania interpelacji i wniosków poselskich. Alę niemniej ważną sprawą jest ustalenie trybu załatwiania wniosków radnych GRN, PRN i WRN.</u> + <u xml:id="u-11.45" who="#PoselCieslakStanislaw">Każdy obywatel ma prawo przyjść do każdego urzędu w Polsce Ludowej i wyłożyć swe racje, zażądać wyjaśnienia, czy sprostowania, ale radny powinien mieć tutaj specjalne prawa, powinien być ustalony specjalny tryb przyjmowania i załatwiania wniosków radnych i ich interpelacji, żeby rozmowy wyborców z radnymi i rozmowy radnych z urzędnikami rady nie odbywały się w gospodach ludowych czy w jakichś innych zakamarkach. Jeżeli radny ma jakieś sprawy, które powierzył mu wyborca, powinien te sprawy przekazywać do komisji rady. Komisja powinna te wnioski przedstawiać odpowiedniemu członkowi prezydium, a przewodniczący prezydium lub jego zastępca na piśmie powinien udzielić odpowiedzi danemu radnemu. Musi być bowiem ustalony taki tryb, który by podniósł godność radnego i dawał mu pełne możliwości działania.</u> + <u xml:id="u-11.46" who="#PoselCieslakStanislaw">Chciałbym jeszcze kilka, już rzeczywiście tylko kilka słów, dorzucić i w innych sprawach do sprawozdania Premiera. Obywatel Premier słusznie część swego przemówienia poświęcił potrzebie umocnienia moralności publicznej. Mnie się wydaje, że to jest bardzo ważny moment, który chciałbym mocno zaakcentować. Mnie osobiście zabrakło jednak w tym ustępie przemówienia pewnego akcentu mówiącego o przykładzie, a wiemy, że przy umacnianiu moralności społecznej przykład ma ogromne znaczenie. Dlatego chciałbym poruszyć kilka może drażliwych spraw, ale takich które wymagają poruszenia. Może obecni tu na tej sali ekonomiści powiedzą, że poruszam sprawy błahe. Mnie się wydaje, że nieraz sprawy błahe psują zbyt wiele krwi i dlatego powinny być załatwione. Jest taka np. sprawa używania samochodów służbowych. Ekonomiści mogą powiedzieć: to jest kwestia kilku tysięcy litrów benzyny, to jest kwestia kilku czy kilkunastu najwyżej milionów złotych, to nie są sprawy rzędu miliardów złotych. Tak jest, ale to są sprawy, które wywołują wiele oburzenia w społeczeństwie. Dlaczego? Jeżeli jest taka sytuacja, że na Sylwestra do Zakopanego zjeżdża 1100 samochodów z literą A i z napisami Warszawa, Kielce, Radom, Kraków, a jednocześnie, powiedzmy, upadek bydła rośnie w całej Polsce w ten sposób, że w 1953 r. na tysiąc sztuk krów padło 23, w 1954 r. — 24, w 1955 r. — 26, że w woj. gdańskim w zeszłym roku padło 45 na tysiąc, że w woj. koszalińskim pada 45, w woj. szczecińskim 40, że w powiecie Lembork w woj. gdańskim padło w zeszłym roku 99 krów na tysiąc, tylko dlatego że weterynarze nie mają środków lokomocji — to nie są rzeczy błahe. My postawiliśmy właściwy wniosek na Komisji Rolnictwa i apeluję do Ministra Kontroli, żeby dokonał ścisłej rewizji rozdziału i wykorzystania samochodów służbowych.</u> + <u xml:id="u-11.47" who="#PoselCieslakStanislaw">My wiemy, że nasi dygnitarze, nasi ludowi dygnitarze — nie mam żadnego kompleksu antyurzędniczego — są rzeczywiście zapracowani, pracują nieraz ciężej aniżeli inni działacze społeczni, którzy nie piastują stanowisk państwowych. My rozumiemy, że środek lokomocji jest im potrzebny, ale mnie się zdaje, że przy pewnej poprawie, jaka na tym odcinku jest, trzeba nadużywanie samochodów służbowych zdecydowanie przecinać. Za dużo jest samochodów w stolicy i w miastach wojewódzkich, a nie mają ich PGR-y, nie mają ich fabryki, nie mają ich weterynarze, nie mają ich lekarze. Tam trzeba dać środki lokomocji, gdzie rośnie produkcja, a nie tam, gdzie rosną sprawozdania, czy nawet jakieś nowe koncepcje. Trzeba dać samochody tam, gdzie walczy się o zdrowie ludzkie, gdzie się walczy o poprawę stanu pogłowia. Będziemy więcej jeszcze szanować dyrektora departamentu, który z Żoliborza przyjedzie do PKPG czy gdzie indziej autobusem czy tramwajem, niż gdyby się do nas wychylał z jakiejś wytwornej limuzyny, gdy będziemy wiedzieli, że jego samochód poszedł do PGR w Koszalinie gdzie jest 30—40 km od gospodarstwa do gospodarstwa i w okresie pilnych robót rolnych trzeba się porozumieć, a nie wiadomo jak. I dlatego mnie się zdaje, że te sprawy są warte podkreślenia.</u> + <u xml:id="u-11.48" who="#PoselCieslakStanislaw">Partia zdecydowanie wystąpiła przeciw nieuzasadnionym przywilejom. Zlikwidowane zostały sklepy specjalne itd. Mnie się wydaje, że trzeba tego pilnować stale.</u> + <u xml:id="u-11.49" who="#PoselCieslakStanislaw">Chciałbym jeszcze poruszyć jedną sprawę, w której też, obawiam się, jest za mała kontrola. Jestem tak jak wszyscy Obywatele Posłowie za koegzystencją, jestem za wyjazdami za granicę, wiem, że podróże kształcą. Ale my wiemy, że przy naszym obecnym bilansie płatniczym każdy wyjazd za granicę wymaga dopłaty ze skarbu państwa. Wielu ludzi musi wyjechać za granicę. Muszą wyjeżdżać nasi handlowcy, muszą wyjeżdżać nasi uczeni, muszą wyjeżdżać nasi robotnicy i chłopi i inni. Potrzebują wyjeżdżać ludzie, aby się leczyć. Ale mnie się zdaje, że trzeba się zdecydowanie przeciwstawić nadmiernym apetytom pewnych ludzi. Takie się wytworzyło hasełko: — „Pracujesz w kraju, odpoczywaj za granicą”. Bardzo przyjemnie jest wypocząć zagranicą. Ale to co społeczeństwo obserwuje, jeśli chodzi o nadmierny pęd do takich wyjazdów niesłużbowych, które również wymagają dopłaty, to jest zjawisko niepokojące. I temu również trzeba położyć kres. Czy to są miliardy dolarów czy rubli? Na pewno nie, ale to jest rzecz, która robi ogromnie złą krew i trzeba temu wydać zdecydowaną walkę. Nie ograniczając potrzebnych i uzasadnionych wyjazdów za granicę, trzeba pociągnąć do świadczeń finansowych ludzi, którzy wyjeżdżają za granicę tylko dla rozrywki, a wyjeżdżając na trzy miesiące, np. do Francji, Belgii i Holandii, wydadzą tylko 3 tys. zł, bo otrzymują dewizy znacznie poniżej ich rzeczywistej wartości z dopłatą skarbu państwa. Czasami jakąś babkę czy dziadka wysyłamy odrzutowcem, żądając od niego tylko 300 czy 400 zł, gdy taki przejazd rzeczywiście kosztuje setki dolarów. Mnie się zdaje, że w tej dziedzinie nie jest jeszcze zaprowadzony ład czy porządek. To są może drobne sprawy, ale budzące pewne nieprzyjemne skojarzenia.</u> + <u xml:id="u-11.50" who="#PoselCieslakStanislaw">Reasumując chciałbym ująć te moje uwagi w trzech punktach:</u> + <u xml:id="u-11.51" who="#PoselCieslakStanislaw">Sprawa usuwania przerostów biurokratycznych powinna być połączona z szeroką akcją wychodzenia na spotkanie działalności organizacji społecznych typu sportowego, turystycznego, gospodarczego itp., które mogłyby z rąk aparatu państwowego przejmować zarząd nad pewnymi działami życia społecznego. Zachodzi również pilna potrzeba powołania do życia najrozmaitszych chłopskich zrzeszeń i związków branżowych, dużych i małych form kooperacji, w określonych formach prawnych. Trzeba to robić bez przesady, bez nacisku. Niech te formy rosną tam, gdzie istnieją warunki.</u> + <u xml:id="u-11.52" who="#PoselCieslakStanislaw">Jeżeli chodzi o sprawę decentralizacji, łączy się ona w moim przekonaniu wyraźnie z potrzebą rozwinięcia funkcji kontrolnych instytucji centralnych. Nie można tą sprawą obarczać tylko Ministra Kontroli. Podstawowe sprawy ogólnopaństwowej wagi powinny być kontrolowane i nadzorowane ściśle przez instytucje centralne.</u> + <u xml:id="u-11.53" who="#PoselCieslakStanislaw">Jeżeli chodzi o decentralizację i wzrost uprawnień rad narodowych, to nie ruszymy z miejsca bez jednoczesnego umacniania wojewódzkich, powiatowych i gromadzkich rad narodowych. Musimy postępować podobnie jak w przemyśle, gdzie zwiększając uprawnienia ministrów, centralnych zarządów i dyrektorów jednocześnie sięgamy do samych zakładów pracy i rozwijamy demokrację robotniczą. Tak samo nie będzie decentralizacji w zarządzaniu państwem i nie będzie umocnienia rad narodowych i ich wpływu na rozwój gospodarki, kultury, oświaty i dobrobytu narodu bez szerokiego umocnienia i rozwoju podstawowych, dołowych ogniw władzy ludowej — gromadzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-11.54" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 25 do godz. 12 min. 55.)</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. wrocławskiego Jan Kijewski.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselKijewskiJan">Wysoki Sejmie! Nadmierne skupienie władzy państwowej w zakresie administracji i gospodarki narodowej na szczeblu centralnym i wojewódzkim, o czym mówił wczoraj w swoim przemówieniu Obywatel Prezes Rady Ministrów, powoduje między innymi, że rady narodowe — zwłaszcza niższego szczebla — nie mogą spełniać w całym tego słowa znaczeniu roli gospodarza na swoim terenie.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselKijewskiJan">Dotychczasowe dyrygowanie ze szczebla centralnego i wojewódzkiego, ograniczanie szczegółowymi zarządzeniami i wytycznymi nie stwarza możliwości do rozwinięcia właściwej inicjatywy rad narodowych i aktywizacji życia gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselKijewskiJan">Oderwanie obywateli od możliwości oddziaływania na życie społeczne, gospodarcze i kulturalne terenu szczególnie jaskrawo występuje w gromadzkich radach narodowych, których kompetencje faktycznie zaczynają się i kończą na uchwalaniu i realizacji z góry narzuconego planu gospodarczego i budżetu, ograniczającego się do wydatków o charakterze wybitnie administracyjnym.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselKijewskiJan">Te błędy i braki wywołują potrzebę dokonania szeregu zmian, zmierzających do stworzenia radom narodowym takich warunków, by mogły one stać się pełnoprawnymi i odpowiedzialnymi gospodarzami swego terenu.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselKijewskiJan">Zagadnienie to — usprawnienie pracy administracyjnej — było przedmiotem szczegółowych rozważań Komitetu Wojewódzkiego Partii, Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej i Zespołu Poselskiego woj. wrocławskiego, które wysunęły szereg postulatów w tej sprawie. Postulaty te pragnę tutaj przedstawić. Idą one w dwóch podstawowych kierunkach: zwiększenia zakresu uprawnień rad narodowych i zwiększenia udziału i samodzielności społeczeństwa w decydowaniu o sprawach gospodarczych, bytowych i społeczno-kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselKijewskiJan">Weźmy sprawę operatywnego planowania gospodarczego. Naszym zdaniem w dziedzinie operatywnego planowania gospodarczego powiat winien stać się podstawową jednostką planującą — zaś prezydia wojewódzkich rad narodowych tylko jednostkami planującymi perspektywicznie i zwierzchnimi koordynatorami planów operatywnych powiatów. Dla realizacji tego postulatu potrzebne jest:</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselKijewskiJan">1)przejęcie przez prezydia wojewódzkich rad narodowych od władz centralnych uprawnień dysponowania wszystkimi surowcami, niezbędnymi dla zaopatrzenia gospodarki terenowej;</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselKijewskiJan">2)swobodne dysponowanie masą towarową, spożywczą i przemysłową;</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselKijewskiJan">3)ograniczenie wytycznych w zakresie planu gospodarczego do zasadniczych wskaźników Narodowego Planu Gospodarczego;</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselKijewskiJan">4)przekazanie prezydiom wojewódzkich rad narodowych uprawnień w zakresie sporządzania bilansów materiałów budowlanych, bilansów artykułów zaopatrzeniowych oraz bilansów zasobów i potrzeb mieszkaniowych.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselKijewskiJan">W chwili obecnej bilansowaniem i rozdzielnictwem całości produkcji materiałów budowlanych zajmują się władze centralne, to jest ministerstwa i PKPG.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselKijewskiJan">Sytuacja taka nie stwarza warunków dla zainteresowania przedsiębiorstw i zakładów przemysłu materiałów budowlanych, to jest producentów, oraz terenowych rad narodowych wzrostem produkcji tych materiałów, a tym samym nie wpływa na zmniejszenie dysproporcji między ich produkcją a stale wzrastającym zapotrzebowaniem. Wielkość udziału bowiem danego województwa w całości ogólnokrajowej produkcji nie znajduje odbicia w wielkości przydziałów materiałów budowlanych w rozdzielnikach władz centralnych. Ponadto centralne bilansowanie i rozdzielnictwo materiałów budowlanych powoduje częstokroć zbędne, nieracjonalne przewozy materiałów budowlanych między województwami. Słusznym dlatego wydaje się przekazanie prezydiom wojewódzkich rad narodowych uprawnień w zakresie sporządzania bilansów materiałów budowlanych na szczeblu wojewódzkim.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselKijewskiJan">Bilanse takie winny obejmować po stronie przychodów całość produkcji przemysłu materiałów budowlanych, i to zarówno planowanych terenowo jak i centralnie, na podstawie planu produkcji, a po stronie rozchodów ich rozdział na potrzeby centralne, wykazane globalnie, oraz poszczególnych uspołecznionych odbiorców z terenu województwa.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselKijewskiJan">Przeznaczenie materiałów budowlanych, produkowanych na terenie województwa, przede wszystkim na zaspokojenie potrzeb tego województwa wzmogłoby zainteresowanie producentów oraz rad narodowych w zwiększeniu ich produkcji. Bilanse materiałów budowlanych winna opracowywać wojewódzka komisja planowania gospodarczego, która następnie przekazuje poszczególne wycinki bilansów do realizacji właściwym centralom handlowym.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselKijewskiJan">Nadwyżki materiałów budowlanych, wynikające ze sporządzonego przez WKPG bilansu, winny być przekazane władzom centralnym do rozdziału między województwa posiadające ich niedobór.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselKijewskiJan">Bilanse artykułów zaopatrzeniowych — w chwili obecnej zaopatrzenie zakładów i przedsiębiorstw oraz innych jednostek podległych radom narodowym w podstawowe i deficytowe artykuły zaopatrzeniowe odbywa się na podstawie rozdzielników sporządzanych przez poszczególne resorty. Skupienie w rękach resortu rozdzielnictwa artykułów zaopatrzeniowych pozbawia rady narodowe możliwości wpływu na rzeczywiście zgodne z potrzebami z punktu widzenia całości gospodarki województwa ustalanie wielkości zaopatrzenia dla poszczególnych organizacji gospodarki terenowej.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselKijewskiJan">W związku z powyższym, prezydium wojewódzkiej rady narodowej winno otrzymywać od władz centralnych ogólną pulę przydziału podstawowych i deficytowych artykułów zaopatrzeniowych, z wyjątkiem artykułów spożywczych, dla gospodarki podległej radom narodowym — na podstawie otrzymanego od władz centralnych ogólnego limitu poszczególnych artykułów zaopatrzeniowych oraz zgłoszeń wszystkich zakładów przemysłowych o posiadanych rodzajach i ilości surowców wtórnych.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselKijewskiJan">WKPG winna opracować bilans artykułów zaopatrzeniowych z rozbiciem rozchodów na poszczególne wojewódzkie organizacje gospodarki terenowej.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselKijewskiJan">Na podstawie wycinków tego bilansu centrale zaopatrzeniowe będą realizować przydziały artykułów zaopatrzeniowych dla poszczególnych organizacji wojewódzkich, które z kolei rozdzielać je będą na podległe im przedsiębiorstwa i zakłady.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselKijewskiJan">Jeśli chodzi o bilanse zasobów i potrzeb mieszkaniowych, bilanse takie nie są w chwili obecnej opracowywane. W związku z tym lokalizacja budownictwa nowego, nakłady na kapitalne i bieżące remonty izb mieszkalnych nie są dokonywane w oparciu o rzeczywiste potrzeby danego województwa, o wskaźnik zagęszczenia na jedną izbę, o potrzeby zakładów pracy, o stopień ogólnego zniszczenia danego miasta itp.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselKijewskiJan">Brak jest dokładnego rozeznania, ile izb mieszkalnych i w jakich miastach trzeba wybudować, względnie poddać kapitalnym remontom, a więc jakie są rzeczywiste potrzeby w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselKijewskiJan">Dlatego też wydaj e się koniecznym, aby prezydium wojewódzkiej rady narodowej łącznie z wojewódzką komisją planowania gospodarczego opracowywało raz do roku bilans zasobów i potrzeb mieszkaniowych. Bilans ten winien obejmować wielkość istniejących substancji mieszkaniowych, ilość izb wypadających z użytkowania, ilość izb uzyskanych w ramach budownictwa nowego oraz kapitalnych remontów, zagęszczenie na jedną izbę, potrzeby zakładów pracy itp. Bilans ten ma stanowić podstawę do określenia wysokości potrzebnych nakładów na gospodarkę mieszkaniową województwa.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselKijewskiJan">Celem zwiększenia samodzielności gospodarczej terenu oraz stworzenia bodźców do maksymalnego wykorzystania wszystkich źródeł dochodów, winien być zniesiony dotychczasowy system limitowania budżetowego, a zastąpiony jedynie określeniem wysokości kwoty przyznanego udziału z dochodów budżetu centralnego oraz wskaźnikami głównych zadań planu gospodarczego. W tym celu dochody z podatku gruntowego od gospodarstw nieuspołecznionych, podatku gruntowego od spółdzielń produkcyjnych, podatku obrotowego i dochodowego od przedsiębiorstw nieuspołecznionych, podatku obrotowego i dochodowego z gospodarki nieuspołecznionej, podatku obrotowego i dochodowego i od operacji nietowarowych spółdzielczości, podatku obrotowego od operacji nietowarowych, wpływy i zyski przedsiębiorstw terenowych, Państwowego Funduszu Ziemi oraz odpłatność za usługi POM winny być uznane za dochody własne.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselKijewskiJan">Równocześnie z przekazaniem niektórych uprawnień wojewódzkim radom narodowym winno iść zwiększenie zakresu uprawnień powiatowych i gromadzkich rad narodowych. Te ostatnie poza dotychczas posiadanymi uprawnieniami winny przejąć zarządzanie urządzeniami komunalnymi, służby zdrowia, oświaty, kultury, kultury fizycznej, służącymi gromadzie, wymiar podatku gruntowego, obowiązkowych dostaw, planowanie w zakresie produkcji zwierzęcej i roślinnej, gospodarkę nieruchomościami nierolniczymi, gospodarowanie drogami o znaczeniu lokalnym oraz pasami i drzewami przydrożnymi na ich terenie.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselKijewskiJan">W bardzo poważnym stopniu winien zwiększyć się zakres działania prezydiów powiatowych rad narodowych. Prezydia powiatowych rad narodowych winny przejąć zarządzanie przedsiębiorstwami pozostającymi dotychczas jeszcze na budżecie wojewódzkim, co łącznie ze zmianą systemu zarządzania tymi przedsiębiorstwami w kierunku usamodzielnienia winno wzmóc zainteresowanie przedsiębiorstwa i załogi wynikami działalności przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwa te winny od zwierzchniej rady narodowej otrzymywać jako zadanie tylko wskaźniki podstawowych asortymentów do produkcji i wysokości akumulacji.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselKijewskiJan">W zakresie kompetencji powiatowej rady narodowej winny znaleźć się uprawnienia tworzenia, komasacji i likwidacji przedsiębiorstw, pozostających pod jej zwierzchnictwem, bez potrzeby uzgadniania z resortowym ministerstwem, administracja dróg państwowych, administracja domów dziecka, szkolnictwa średniego, ogólnokształcącego i artystycznego przy pozostawieniu szczeblowi wojewódzkiemu tylko nadzoru pedagogicznego, administracja wszystkimi zakładami służby zdrowia mającymi siedzibę na terenie powiatu, z wyjątkiem uzdrowisk i aptek, uprawnienia w zakresie przyjmowania wniosków rentowych i wypłat rent.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselKijewskiJan">Ponadto konieczne jest zwiększenie uprawnień prezydiów powiatowych rad narodowych w dziedzinie polityki finansowej i obowiązkowych dostaw poprzez zwiększenie uprawnień w przyznawaniu ulg i umarzaniu należności.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselKijewskiJan">W tym celu prezydia PRN winny posiadać dotychczasowe uprawnienia prezydiów WRN oraz Ministerstwa Finansów w sprawie przyznawania ulg i umarzania należności spółdzielniom produkcyjnym. Ponadto należy podnieść górną granicę wysokości umarzania zobowiązań oraz udzielania ulg podatkowych do 20.000 zł. Należy również przenieść na prezydium PRN dotychczasowe kompetencje prezydiów WRN w zakresie wydawania decyzji w sprawach zrzeczeń z gospodarstw i zmniejszeń areału gospodarstw rolnych danego powiatu.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselKijewskiJan">W świetle tego rodzaju zmian prezydium PRN winno stać się głównym ośrodkiem bezpośredniego zarządzania i kierowania działalnością gospodarczą we wszystkich dziedzinach życia na swoim terenie.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#PoselKijewskiJan">Aparat administracyjny prezydium PRN winien stanowić całość, tak aby pokrewne zagadnienia rzeczowe były zespolone w jednej komórce organizacyjnej kumulującej całość sprawy. Np. inwestycje należałoby złączyć w jednej komórce, a nie jak dotychczas — każdy wydział prowadzi te sprawy oddzielnie. Ponadto należy połączyć zadania kadrowe, organizacyjne i ogólnogospodarcze w jednej komórce pod kierownictwem sekretarza prezydium, a zadania resortu spraw wewnętrznych w jednym zarządzie pod kierownictwem zastępcy przewodniczącego lub członka prezydium. Wydziały należy ściślej powiązać z resortowymi członkami prezydium, a tylko sprawy zasadnicze, problemowe winny być przedmiotem rozważań prezydium, a co za tym idzie, posiedzenia prezydium winny odbywać się raz na dwa tygodnie.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#PoselKijewskiJan">Winna też wzrosnąć odpowiedzialność jednostek organizacyjnych prezydiów PRN przed własnymi radami.</u> + <u xml:id="u-13.31" who="#PoselKijewskiJan">Kierowanie produkcją masową przekazać należy powiatowym zarządom rolnictwa, dając im pełną swobodę inicjatywy w zarządzaniu produkcją rolną, w podejmowaniu decyzji. Musi się zwiększyć ilość agronomów w spółdzielniach produkcyjnych, przy równoczesnym podnoszeniu ich kwalifikacji, samodzielności i zdyscyplinowania.</u> + <u xml:id="u-13.32" who="#PoselKijewskiJan">Jest w pełni możliwym ograniczyć personel wojewódzkiego zarządu rolnictwa o ok. 100 osób, zwiększając równocześnie zakres odpowiedzialności pozostałych pracowników w dziedzinie instruktarzu, dokonywania rzeczowych, wnikliwych analiz, pozwalających na zarządzanie rolnictwem w skali ogólnowojewódzkiej, ustalania wskaźników planu wiążących gospodarkę ogólnopaństwową z gospodarką woje- wojewódzką i państwową.</u> + <u xml:id="u-13.33" who="#PoselKijewskiJan">Słuszna i konieczna w WZR redukcja personelu wpłynąć powinna na zmianę systemu kontroli i pomocy w działalności służby rolniczej w powiatach. Dotychczasowe praktyki przeprowadzania kontroli — „po liniach” zastąpić należy kontrolami zespołowymi, ujmującymi zagadnienie rolnictwa jako zagadnienie kompleksowe, a więc takie, jakim ono jest rzeczywiście. Uznając potrzebę zatrudnienia w WZR pewnej liczby specjalistów o wysokich kwalifikacjach, nie widzi się racji specjalizowania kontroli w stosunku do pracowników terenowych zobowiązanych do wszechstronnego orientowania się w zagadnieniach rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-13.34" who="#PoselKijewskiJan">Zasadniczy ciężar kierowania rolnictwem spocząć musi na barkach powiatowych zarządów rolnictwa jako organach prezydiów powiatowych rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-13.35" who="#PoselKijewskiJan">Słusznym więc będzie reaktywowanie stanowiska głównego agronoma, zwiększenie kadry zootechników w granicach 5—6 osób, z równoczesnym obciążeniem ich, poza instruowaniem agronomów rejonowych w zakresie hodowli zwierzęcej, również i zadaniem selekcji — znajdującej odbicie w oddanych przez WZR do prowadzenia w PZR hodowlanych księgach powiatowych.</u> + <u xml:id="u-13.36" who="#PoselKijewskiJan">Równocześnie do powiatu wrócić powinna również i kontrola użytkowości, wykonywana przez — średnio — dwóch zootechników w powiecie.</u> + <u xml:id="u-13.37" who="#PoselKijewskiJan">Trudny, lecz zarazem najważniejszy problem kierowania rolnictwem widzimy zawsze jako kompleks różnorodnych, branżowych dziedzin, wymaga istnienia w powiatowych zarządach rolnych zespołu agro-zoo-technicznego składającego się z kierownika PZR, głównego agronoma, głównego zootechnika, agronoma planisty i starszych agronomów POM. Zadaniem zespołu byłaby analiza osiągnięć, ustalanie trybu prac, planów gospodarczych, planów budżetowych, kierunków produkcji i koordynacja prac POM na terenie powiatu.</u> + <u xml:id="u-13.38" who="#PoselKijewskiJan">Najliczniejszy zespół pracowników służby rolnej powinni stanowić rejonowi agronomowie, biorący bezpośredni udział w produkcji rolnej, a równocześnie stanowiący ogniwo między administracją rolną a pracującym chłopstwem.</u> + <u xml:id="u-13.39" who="#PoselKijewskiJan">Agronomowie rejonowi, stanowiący służbę agronomiczną POM, w działalności swej powinni łączyć wszystkie zagadnienia rolnictwa. Nastawienie do swych prac otrzymują od zespołu agro-zoo-technicznego prezydium PRN za pośrednictwem starszego agronoma.</u> + <u xml:id="u-13.40" who="#PoselKijewskiJan">Potrzeba uzyskania środków na jak najliczniejszą obsadę stanowisk agronomów rejonowych oraz konieczność posiadania przez nich znajomości wszystkich dziedzin rolnictwa nakazuje likwidację około 140 stanowisk instruktorów ochrony roślin, których zadania powinni przejąć właśnie rejonowi agronomowie.</u> + <u xml:id="u-13.41" who="#PoselKijewskiJan">W województwie wrocławskim możliwym jest przeznaczenie 400 etatów dla agronomów rejonowych, obsługujących po jednej spółdzielni produkcyjnej o powierzchni ponad 300 ha, 460 etatów agronomów, obsługujących po dwie spółdzielnie, oraz 180 etatów agronomów mających do obsłużenia po trzy spółdzielnie.</u> + <u xml:id="u-13.42" who="#PoselKijewskiJan">Agronomów w spółdzielniach powyżej 300 ha ściślej powiązać należy ze spółdzielniami produkcyjnymi, traktując ich jako pracowników (członków) spółdzielni produkcyjnych, które ich opłacają. Jeżeli zaś spółdzielnie nie mają funduszów na zatrudnienie agronomów, należy przewidzieć z budżetu państwowego odpowiednie dotacje. Należy przyjąć zasadę, aby agronomowie mieszkali w spółdzielniach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-13.43" who="#PoselKijewskiJan">Wszyscy rejonowi agronomowie w swej pracy opierać się muszą na gromadzkiej radzie narodowej, właściwym kierowniku życia gospodarczego na wsi.</u> + <u xml:id="u-13.44" who="#PoselKijewskiJan">Agronomiczna służba POM powinna składać na sesjach gromadzkiej rady narodowej sprawozdania ze swej działalności, co należy za pośrednictwem starszych agronomów POM rygorystycznie egzekwować, gdyż jest to zasadniczy warunek zaznajomienia gromadzkiej rady narodowej ze sprawami rolnictwa Poza tym agronomowie rejonowi precyzować powinni na sesjach gromadzkich rad narodowych plan rozwoju spółdzielń produkcyjnych i plany dotyczące gospodarki indywidualnej, uzyskując od tych rad akcept na ich realizację.</u> + <u xml:id="u-13.45" who="#PoselKijewskiJan">Wskazane możliwości redukcji personelu WZR musi poprzedzić rewizja kompetencji zadań WZR, dokonana w celu przeniesienia niektórych z nich na szczebel niższy, czemu towarzyszyć musi nowelizacja szeregu zarządzeń regulujących.</u> + <u xml:id="u-13.46" who="#PoselKijewskiJan">Rzecz jasna, że wysunięte tu postulaty nie wyczerpują wszystkich możliwości usprawnienia pracy administracyjnej. Ale już te propozycje wyposażają wojewódzkie rady narodowe w większą niż dotychczas pełnię władzy na swoim terenie, a przy zastosowaniu nowych metod pracy z radami narodowymi niższego szczebla stworzą z nich faktycznych gospodarzy. W takim układzie wojewódzkie rady narodowe byłyby tylko aparatem instruktarzu, kontroli i szkolenia, a zarządzania — jedynie w zakresie zagadnień ogólnowojewódzkich. Pozwoliłoby to zmniejszyć aparat prezydiów rad narodowych, a kwalifikowanych pracowników można by przekazać w teren celem wzmocnienia terenowych rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-13.47" who="#PoselKijewskiJan">Wprowadzanie proponowanych zmian winno następować etapami i wymaga ono przełamania nawyków minionego okresu, przekonania ludzi o słuszności i konieczności dokonania zmian, systematycznego przygotowania kadr, które potrafiłyby samodzielnie decydować i należycie wykorzystać przekazane uprawnienia.</u> + <u xml:id="u-13.48" who="#PoselKijewskiJan">Znaczne rozszerzenie kompetencji terenu stworzyłoby warunki do aktywnego udziału rad narodowych w gospodarowaniu i podejmowaniu decyzji we wszystkich istotnych dla społeczeństwa problemach, zaktywizowałoby komisje rad narodowych i zwiększyłoby udział społeczeństwa w decydowaniu o istotnych dla terenu sprawach, podnosząc jego poczucie odpowiedzialności za losy gromady, powiatu, województwa i całego kraju.</u> + <u xml:id="u-13.49" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. warszawskiego Stefan Matuszewski.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselMatuszewskiStefan">Wysoki Sejmie! VII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej wypowiedziało się za dalszą i konsekwentną demokratyzacją naszego życia państwowego. Pełną demokratyzację osiągać będziemy przede wszystkim na drodze coraz szerszego udziału ludzi pracy w zarządzaniu sprawami swojej gromady i osiedla, miasta i powiatu, województwa i całego kraju.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselMatuszewskiStefan">Postawmy pytanie: czy w strukturze naszego państwa mamy polityczno-prawne warunki do rzeczywistego sprawowania władzy przez lud?</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselMatuszewskiStefan">Warunki takie mamy. Mamy jednolity system organów władzy państwowej wyrażający się we władzy Sejmu i rad narodowych, w których wyrażona jest nadrzędność przedstawicielstwa ludowego w systemie organów państwowych.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselMatuszewskiStefan">Na temat roli Sejmu i rad narodowych mamy coraz więcej wypowiedzi nie tylko w komisjach sejmowych, ale i na masowych zebraniach i w prasie. Ostatnio na przykład interesującą wypowiedź, jakby podsumowującą dotychczasową dyskusję prasową na temat roli Sejmu — jako władzy nadrzędnej, dał prof. Stanisław Ehrlich w — „Nowej Kulturze” (Nr 36).</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselMatuszewskiStefan">Nasz Sejm jako instancja nadrzędna jest organizacyjnie powiązany z radami narodowymi, nad którymi Rada Państwa przez Sejm wyłoniona sprawuje zwierzchni nadzór.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselMatuszewskiStefan">Konstytucja nasza wyraźnie sformułowała, iż rady narodowe są terenowymi organami władzy państwowej i w tym charakterze wyrażają wolę ludu pracującego oraz rozwijają jego inicjatywę twórczą i aktywność w celu pomnażania sił, dobrobytu i kultury narodu. Konstytucja wyraźnie mówi o tym, że rady narodowe kierują w swoim zakresie działalnością gospodarczą, społeczną i kulturalną, troszczą się stale o codzienne potrzeby i interesy ludności, zwalczają wszelkie przejawy samowoli i biurokratyzmu.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselMatuszewskiStefan">Powołuję się tutaj na te konstytucyjne zasady, aby podkreślić, jak wielka winna być rola rad narodowych w realizowaniu uchwal VII Plenum.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselMatuszewskiStefan">Nie będę zatrzymywał się nad całym dotychczasowym dorobkiem rad narodowych. Chciałbym natomiast skupić uwagę Obywateli Posłów przede wszystkim na tym, co przeszkadza, co hamuje rozwój rad narodowych, jako najbardziej powszechnej organizacji samych mas uczestniczących w rządzeniu państwem.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselMatuszewskiStefan">Mówili tu na ten temat posłowie — Stanisław Cieślak i Kijewski.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselMatuszewskiStefan">Szczególną uwagę Obywateli Posłów chciał- bym skoncentrować na roli gromadzkich rad narodowych w oparciu o materiały Komisji Rady Państwa dla Spraw Rad Narodowych i własne doświadczenia, zwłaszcza z terenu woj. warszawskiego. Pamiętamy dobrze, jak na V sesji naszego Sejmu we wrześniu 1954 r., decydując o reformie podziału administracyjnego, wielkie nadzieje wiązaliśmy z powołaniem gromadzkich rad narodowych. Słusznie uważaliśmy, że powołanie rad gromadzkich będzie zbliżeniem władzy do mas chłopskich, że będzie umożliwieniem chłopom żywszego i bezpośredniego udziału w sprawowaniu tej władzy. Pamiętamy, że chłopi przyjęli reformę z uznaniem, które wyraziło się w zgłaszaniu licznych poprawek do samego podziału terytorialnego, w czynach społecznych przy budowie i urządzaniu siedzib rad gromadzkich i w innych pracach gospodarczych czy politycznych. Pamiętamy, jak wielkie nadzieje wiązali chłopi z gromadzkimi radami wtedy, kiedy z taką aktywnością i uporem czuwali nad tym, by do rad gromadzkich weszli najlepsi ludzie ze wsi, choć nie zawsze im się to udawało.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselMatuszewskiStefan">Nie zapominając o niewątpliwym dorobku rad narodowych, trzeba powiedzieć z całą otwartością, że podstawowych nadziei — jakie wiązano z ich powołaniem — jak dotąd rady gromadzkie nie spełniły.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselMatuszewskiStefan">Najjaskrawiej widać to na przykładzie tak zasadniczej sprawy, jak więź i kontrola wyborców nad radnymi. Oto, mimo że jesteśmy jedynym krajem w obozie socjalizmu, w którym wydano przepisy o odwoływaniu radnych gromadzkich rad narodowych, ta najbardziej demokratyczna możliwość rzeczywistej kontroli nie jest dostatecznie wykorzystana. Zbyt mało jeszcze mamy wypadków odwoływania zdemoralizowanych radnych, zwłaszcza członków prezydiów gromadzkich rad narodowych, z inicjatywy samych chłopów-wyborców, z inicjatywy gromadzkich komitetów Frontu Narodowego. Uważają ich chłopi najczęściej za — „urzędników” naznaczonych z góry i rozumieją, że niech ich góra jako takich zdejmuje. Zbyt wiele jest jeszcze przecież faktów, że odwołanie następuje wyłącznie z polecenia instancji wyższych.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselMatuszewskiStefan">Taki stan rzeczy kontrola Rady Państwa stwierdziła w województwach: warszawskim, koszalińskim, kieleckim i lubelskim. Są w dalszym ciągu wypadki narzucania nowych kandydatów, stosowania nacisku odnośnie do ich wyboru, co doprowadza nawet do wypadków fałszowania protokołów zebrań wiejskich i wyników głosowania. Wypadki takie kontrola Rady Państwa stwierdziła w woj. warszawskim w powiatach: Płock, Garwolin i Ciechanów. Na terenie pow. płockiego np. sprawami wyboru radnych GRN zajmował się wyłącznie referat kadr Prezydium PRN. W przypadku potrzeby wyboru radnego o tym, kto ma zasiadać w radzie, decydował wyłącznie referat kadrowy w powiecie. Kierownik referatu kadr, organizując zebranie gromadzkiego komitetu Frontu Narodowego, przywoził „uzgodnionego” kandydata po to tylko, aby kandydatura taka — „wyszła od KFN”.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselMatuszewskiStefan">Sposób takiego postępowania, rzecz jasna, nie był wymyślony ani w Płocku, ani w Ciechanowie i niewiele jeszcze zostało zmienione na terenie rad narodowych, choć już III Plenum wskazało wyraźnie na naruszanie praworządności w tym zakresie. Stosuje się jeszcze — jak powiedział wczoraj Towarzysz Premier — komenderowanie odgórne czy komenderowanie z boku.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselMatuszewskiStefan">Wszystko to jest zjawiskiem pożałowania lub nawet kary godnym, wręcz odwrotnym od zamierzeń ustawodawczych, wręcz odwrotnym do tego zainteresowania i aktywności społeczeństwa, jakich świadkami byliśmy w czasie kampanii wyborczej.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselMatuszewskiStefan">Gdzie leżą tego przyczyny?</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselMatuszewskiStefan">Wydaje się, że obecnie po okresie przeszło półtorarocznej działalności rad gromadzkich można i trzeba pokusić się o znalezienie tych przyczyn. Czy rzeczywiście polegają one tylko na tym — jak pisze w — „Przeglądzie Kulturalnym” (Nr 34) Kazimierz Koźniewski — że w radach narodowych począwszy od powiatu do gromady rządzą w Polsce ludzie, którzy do rządzenia się nie nadają. — „Obawiam się — pisze autor dosłownie — że wszędzie rządzą ludzie nieudolni, lekkomyślni, marnotrawiący dobro powszechne wskutek nieznajomości ekonomii, marnotrawiący dobra kulturalne wskutek kulturalnej obojętności, ludzie nic umiejący myśleć, nastawieni nieufnie do fachowej inteligencji, ludzie lekceważący literę prawa.” Takie postawienie sprawy wszędzie jest oczywiście niesłuszne jako ocena generalna, a poza tym jest niesłuszne jako próba sprowadzania słabości działania rad narodowych tylko do przyczyn natury subiektywnej.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselMatuszewskiStefan">Wydaje się, że przyczyny trzeba szukać głębiej, a nade wszystko trzeba znaleźć również przyczyny obiektywne. W dużym stopniu przyczyny te ujawniła sejmowa Komisja Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości na posiedzeniu w grudniu 1955 r. Dostrzegła je w trudnościach, na które gromadzkie rady narodowe napotykają w swojej działalności ze strony innych organów władzy i administracji państwowej. Komisja podjęła wówczas pod adresem Rady Państwa i Rządu wnioski takie, jak rozszerzenie gospodarki budżetowej gromadzkich rad narodowych, a zwłaszcza zapewnienie w budżecie gromady środków na popieranie produkcji rolnej, na urządzenia gospodarki komunalnej oraz na cele socjalne i kulturalno-oświatowe.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselMatuszewskiStefan">Komisja i my wszyscy — śmiem twierdzić — uważamy, że jest to niezbędny warunek rozwinięcia szerszej działalności gromadzkich rad narodowych w zakresie produkcji rolnej, kultury, oświaty i zdrowia.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselMatuszewskiStefan">Niestety te słuszne postulaty nie zostały, jak dotąd, uwzględnione. Na ostatnim posiedzeniu tej samej Komisji przedstawiciel Urzędu Rady Ministrów informował, że Minister Finansów dopiero projektuje ujęcie w budżetach gromad całości zadań związanych bezpośrednio z życiem gromady z tym jednak, że w zakresie rolnictwa nie przewiduje się nadal — co jest niesłuszne — środków na popieranie produkcji, a więc na wykonywanie najważniejszych zadań w gromadzie.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselMatuszewskiStefan">Myślę, że w uchwale Rady Ministrów, którą przygotowuje się, w sprawie dalszego rozszerzenia uprawnień rad narodowych zostanie zadecydowanych szereg zasadniczych spraw o uprawnieniach rad gromadzkich, które przekształcać będą praktycznie rady w gospodarzy terenu.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselMatuszewskiStefan">W radach narodowych pracuje się już nad projektami budżetu na rok 1957. Budżety te mają być uchwalone jeszcze w tym roku. Jeżeli więc nie wyposażymy gromadzkich rad w odpowiednie środki w najbliższym czasie, znowu w ciągu całego 1957 roku będziemy świadkami ich niedowładu. Bo przecież nie wystarczy stawiać zadania i mówić, że gromadzka rada jest gospodarzem swojego terenu, jeżeli w rzeczywistości tak podstawowy instrument gospodarowania, jakim jest budżet, będzie znów dla gromady wyłącznie budżetem administracyjnym, i to w stopniu bardziej zawężonym niż w byłych gminnych radach narodowych. Jeżeli do tego dodamy, że gromadzka rada w porównaniu z dawną gminną radą ma o wiele mniejsze, a nawet w pewnych sprawach wcale nie ma możliwości oddziaływania na tak ważne w życiu chłopa i wsi instytucje, jak GS, GOM, Gminna Kasa Spółdzielcza (GKS) czy posterunek MO, to wydaje się, że mamy jasny obraz istotnych przyczyn, dla których chłopi tracą rozbudzone nadzieje.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselMatuszewskiStefan">Żeby obraz był pełniejszy, dodam do przykładów, wymienionych przez posła Stefana Ratajczaka, również przykład służby rolnej. Dawniej w każdej gminie był instruktor rolny. Po reformie agronomowie rolni przeszli do powiatu. Mimo powszechnego żądania chłopów i gromadzkich rad narodowych, mimo zapowiadanego przez Ministra Rolnictwa Antoniego Kuligowskiego stopniowego przekształcania (rzekomo z uwagi na brak kadr) stanowiska agronoma rejonowego na agronoma gromadzkiego — obserwujemy niepokojące zjawisko, że w powiatach wysoko uspółdzielczonych, przy okazji włączenia agronomów z powiatowych zarządów rolnictwa do POM, część agronomów — z uwagi na brak etatów w POM-ach — zwolniono w ogóle z pracy w rolnictwie. W pow. Białogard np. skierowano agronomów do Zakładu Ubezpieczeń. W pow. Jarocin 4 agronomów skierowano do POM, a z resztą Prezydium PRN nie wie, co zrobić.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselMatuszewskiStefan">Wydaje się, że obserwowany od pewnego czasu spadek aktywności chłopskiej, która wyrażała się dotychczas w różnorakich czynach społecznych — drogowych, melioracyjnych, w organizowaniu społecznych komitetów i gromadzeniu środków na budowę szkół, świetlic, ośrodków zdrowia, w samoopodatkowywaniu się wsi — ma swoje przyczyny również w tym, że gromadzkie rady pozbawione są możliwości rzeczywistego gospodarowania. Jeżeli dodamy, że gromadzkie rady są wyposażone w konkretne uprawnienia ściągania podatków, obowiązkowych dostaw i wydawania różnego rodzaju zaświadczeń — można zaryzykować twierdzenie, że są one, jak dotąd, najniższym ogniwem w systemie urzędów administracji, a nie najbliższym chłopu organem władzy.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PoselMatuszewskiStefan">Rozwijana dotąd nadmiernie centralizacja doprowadziła do tego, że bez mała w każdej gromadzie potworzyły się resortowe strefy wpływów, powstały — powiedziałbym — rogatki stawiane przez np. resorty kultury, skupu czy inne. Jest obecnie na wsi 19 instytucji nie podporządkowanych gromadzkim radom narodowym. Mówił o tych sprawach na ostatniej sesji budżetowej poseł Wacław Rózga, dając za przykład budowę wspólnego domu gromadzkiego w Odrzykoniu, pow. Krosno. Te rogatki poprzegradzały każdą gromadę, bez mała każdą wieś, skutecznie uniemożliwiając gromadzkiej radzie rozwijanie chłopskiej inicjatywy i gospodarności.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#PoselMatuszewskiStefan">Wysoka Izbo! Zatrzymałem się dłużej na sytuacji gromadzkiej rady narodowej, choć i tak nie poruszyłem niezwykle ważnych zagadnień politycznych z terenu wsi, a przecież mówiąc o gromadzkich radach narodowych można dodać, że niewiele lepiej wyglądają sprawy w innych radach — zwłaszcza w powiatowych i miejskich, o czym mówił wczoraj tow. Premier. Niepokojące jest zjawisko, że właśnie w tym roku rady narodowe bardzo osłabiły swoje zainteresowanie wykonywaniem terenowych planów gospodarczych i budżetów, że nie stają te sprawy na sesjach, że zbyt słabo kontrolują wykonanie planów komisje rad, że radni nie idą z tym do wyborców. A przecież chodzi o rzecz niemałej wagi. Budżety terenowe obejmują 16,3% budżetu całego państwa i w całości przeznaczone są na zaspokajanie codziennych potrzeb ludności.</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#PoselMatuszewskiStefan">Czy faktu słabnącego zainteresowania wykonaniem planów i budżetów nie należy wiązać ze zbyt powolnym tempem decentralizacji, zbyt nieśmiałym przekazywaniem uprawnień zarządzania gospodarką terenową w ręce rad narodowych?</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#PoselMatuszewskiStefan">Uważam, że decentralizacja powinna następować w sposób całościowy i przynajmniej tak energicznie, jak energicznie odbieraliśmy dotąd uprawnienia radom narodowym. Na przykład wydaj e się, że obok przekazania całości zarządzania przemysłem terenowym, handlem, gospodarką komunalną i rolnictwem należy przekazać radom narodowym również obecnie zjednoczenia budownictwa miejskiego i biura projektów.</u> + <u xml:id="u-15.28" who="#PoselMatuszewskiStefan">Są to wszystko sprawy związane z decentralizacją na rzecz prezydiów rad. Chodzi o to, aby ta decentralizacja służyła równocześnie demokratyzowaniu rad narodowych, polepszaniu jakości ich pracy i umacnianiu praworządności.</u> + <u xml:id="u-15.29" who="#PoselMatuszewskiStefan">W tym zakresie obowiązki wobec rad narodowych spoczywają przede wszystkim na Sejmie i Radzie Państwa. W dotychczasowej praktyce działania rad narodowych istnieje wiele hamulców procesu demokratyzacji. Wymienić tu trzeba m. in. brak przepisów o odwoływaniu radnych powiatowych, miejskich i wojewódzkich rad narodowych. Hamulcem jest praktyka odwoływania członków prezydiów rad w głosowaniu jawnym — w wyniku dosłownego interpretowania § 16 uchwały Rady Państwa z 12 maja 1950 r., brak jest ustawowej możliwości zmieniania lub uchylania uchwał prezydium przez własną radę narodową. Możliwości tych nie przewiduje ani art. 44 Konstytucji, ani art. 29—31 ustawy o radach narodowych z 1950 r. To są sprawy natury zasadniczej, a przecież w dalszym ciągu otwarta jest sprawa codziennego nadzoru i pomocy w praktycznej działalności rad narodowych, w umacnianiu więzi z masami, w umacnianiu praworządności i w rozwijaniu społecznej aktywności obywateli.</u> + <u xml:id="u-15.30" who="#PoselMatuszewskiStefan">Trzeba powiedzieć, że Rada Państwa, jak dotąd, w sposób daleko niewystarczający sprawuje swój nadzór nad radami narodowymi przewidziany w art. 27 Konstytucji oraz w ustawie o radach narodowych z 1950 r. To również jest jedną z przyczyn, dla których rady narodowe w dużym stopniu pozostają w cieniu własnych prezydiów, a nawet ich aparatu.</u> + <u xml:id="u-15.31" who="#PoselMatuszewskiStefan">Wydaj e się, że wszystkie te sprawy wymagają dość radykalnej i szybkiej zmiany, która winna pójść w kierunku wskazanym przez VII Plenum Komitetu Centralnego.</u> + <u xml:id="u-15.32" who="#PoselMatuszewskiStefan">„Likwidacja nadmiernej centralizacji władzy — czytamy w uchwale — i znaczne rozszerzenie uprawnień rad w zakresie gospodarczym, a zatem konieczne zwiększenie rozmiarów budżetu miejscowego i powiązanie tego budżetu z budżetem większej liczby przedsiębiorstw socjalistycznych stworzy realne podstawy ożywienia działalności rad. Ożywienie to będzie osiągnięte pod warunkiem znacznego rozszerzenia rzeczywistej kontroli rad nad ich prezydiami, faktycznej a nie formalnej odpowiedzialności organów wykonawczych przed radami”. Wymaga to nie tylko regularnych sesji rad narodowych, lecz także udostępnienia radnym wglądu we wszystkie dziedziny działalności rady, regularnej pracy komisji rad, będących czynnikiem społecznych kontroli nad pracą prezydium, oraz podległych mu przedsiębiorstw i instytucji w gromadach, miastach i powiatach.</u> + <u xml:id="u-15.33" who="#PoselMatuszewskiStefan">Idąc w tym kierunku, konkretyzując zadania rad, dostosowując uchwały i przepisy do potrzeb społeczeństwa, wsłuchując się w treść wyrażanych potrzeb — będziemy mogli usunąć to, co przeżyte i wadliwe, będziemy mogli poprawić to, co błędne i wypaczone, będziemy mogli rozwijać to, co twórcze i nieodzowne w budownictwie państwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-15.34" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. bydgoskiego Franciszek Sawczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselSawczykFranciszek">Wysoki Sejmie! W przemówieniu Obywatela Premiera, między innymi, dużo miejsca było poświęcone sprawom rolnictwa. Również w tej sprawie obradowało V i VII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W wyniku głębokiej analizy z jednej strony dorobku, a z drugiej — błędów, braków i wypaczeń w stosunku do rolnictwa, widać, że rolnictwo pozostało w tyle za przemysłem.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselSawczykFranciszek">Chcę tu w tej sprawie, jako rolnik Ziemi Bydgoskiej, zabrać głos.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselSawczykFranciszek">Dziś po 12 latach od Wyzwolenia nie do poznania zmieniła się nasza ziemia ojczysta. Wyrósł nasz przemysł ciężki i rośnie lekki. Inżynier polski buduje w Chinach cukrownie. Idą nasze tokarki, wagony itp. w świat. Handlujemy i z krajami socjalistycznymi, i z kapitalistycznymi. Jakże zmienił się byt klasy pracującej w dziedzinie oświaty, zdrowia i socjalno-kulturalnej. Między innymi i dziecko chłopa kształci się w różnych szkołach i specjalnościach. Nie marnują się talenty naszej wsi.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselSawczykFranciszek">Coraz więcej mamy maszyn rolniczych, nawozów sztucznych, coraz więcej dobrych ubrań, mebli, radioodbiorników, coraz więcej książek i czasopism znajduje się pod naszymi strzechami chłopskimi.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselSawczykFranciszek">Chłop bydgoski staje się bardziej świadomy, że w jedności z klasą robotniczą i pod jej przewodnictwem stanowi siłę narodu niezwyciężoną dla jakichkolwiek zakusów wrogów naszego ustroju.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselSawczykFranciszek">Oprócz niezaprzeczalnych naszych bardzo dużych osiągnięć i zdobyczy ludu pracującego są i braki w naszym życiu i rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselSawczykFranciszek">Uchwały V i VII Plenum KC PZPR niedostatecznie jeszcze dotarły do naszej wsi. Przy ogromnym wysiłku i ofiarności narodu, chłop bydgoski widzi i nieudolność w gospodarzeniu i beztroskę o mienie społeczne, biurokratyzm, zurzędniczenie, nadmiar papierkowej roboty, co w dużej mierze hamuje należyty rozwój wsi, a co za tym idzie i sprawę polepszenia stopy życiowej mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselSawczykFranciszek">Chłopi bydgoscy są zrzeszeni w 1281 spółdzielniach produkcyjnych. I mało i średniorolni chcą więcej maszyn rolniczych, lepszej jakości, co ulżyłoby ciężkiej pracy chłopa. Miałby on trochę czasu i na gazetę, i na książkę, i inne rozrywki — radio itd.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselSawczykFranciszek">Tymczasem odczuwamy stale brak maszyn rolniczych, jak na przykład: większych sieczkarń dla spółdzielni produkcyjnych, maszyn omłotowych, które zdały egzamin — ulepszonych MSC 8, motorów spalinowych o sile do 20 HP, bukowników do koniczyny, tam gdzie dużo siejemy koniczyny. Nasz przemysł mało produkuje zwykłych maszyn, czy w ogóle nawet nie produkuje, a to: ram do pługów traktorowych, wałów do ugniatania łąk, pras do słomy i siana, transporterów i dmuchawek do stertowania słomy, silosów i kombajnów, kombajnów do wyrywania lnu, które zdały egzamin, i innych drobnych maszyn, na przykład stertówek do omłotów itd.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselSawczykFranciszek">Chłop bydgoski zwraca się z apelem do fabryk, do robotników, techników i inżynierów produkcji maszyn rolniczych o wyprodukowanie większej ilości maszyn, o polepszenie ich jakości i unowocześnienie. Dostarczenie wsi większej ilości maszyn ulży pracy rolnika, a przy ich pomocy wyprodukujemy więcej chleba, tłuszczu i mięsa dla klasy robotniczej!</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselSawczykFranciszek">Obywatel Premier w swoim przemówieniu o tym również mówił, ale i ja chcę podkreślić, że na jakość w ogóle my za mało zwracamy uwagi. Np. u nowych snopowiązałek, które są w zasadzie dobre, koła robocze pękają, szprychy pękają przy nawrotach. U siewników kutnowskich psują się lejki, a zamiennych nigdzie w ogóle nie można kupić, przy tym nie ma należytego przyrządu do wysypywania zboża z siewników.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselSawczykFranciszek">Nic prostszego, trzeba było wziąć wzór z siewników np. grudziądzkich lub poznańskich, które są dobre, jak również i lejki, i przyrząd do wysypywania zboża.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselSawczykFranciszek">Dalsza sprawa — na przykład przychodzą wozy na ogumowanych kołach z fabryki w Koszalinie, ale na buksach, nie na łożyskach. Z tego śmieje się każdy chłop, spółdzielca czy indywidualny. Spółdzielcy takich wozów nie chcą brać. Każdy wozak czy inni chłopi mają wozy ogumowane na łożyskach, a tymczasem nowe wozy prosto z fabryki przychodzą na buksach..</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselSawczykFranciszek">Dalej odczuwa się mocno brak części zamiennych, wszelkiego rodzaju śrub itp., a gdy są, to zdarzają się takie wypadki, jak na przykład w GS-sie Brzozowo, powiat Chełmno, że łapki do targańca wszystkie są lewe, a co do prawych — kierownik odpowiada, że przyjdą na drugi rok.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselSawczykFranciszek">Spotkałem w spółdzielni produkcyjnej Brzozowo nowe grabiarki, które w ogóle nie zagrabiają, bo koła są za wysokie w stosunku do zębów. Nowe kosiarki zaraz trzeba przerabiać, bo niezdolne są do koszenia, jak na przykład w spółdzielni produkcyjnej Podwiecz.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselSawczykFranciszek">Dalsza sprawa — dotyczy ilości kombajnów zbożowych w województwie w planie 5-letnim. Uważamy, że raczej trzeba by projektowaną ilość kombajnów zmniejszyć na rzecz snopowiązałek i żniwiarek. Szczególnie bieżący rok wykazał, że przy niesprzyjającej pogodzie raczej te maszyny lepiej się nadają w naszych warunkach do gospodarzenia.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselSawczykFranciszek">Następna sprawa, którą chcę poruszyć, to problem budownictwa wiejskiego. Jest takie chłopskie powiedzenie i zasada: jak zaczyna się budować domek, to najpierw kopie się studnię, a gdy ma się wodę, to zaczyna się stawiać budynek. Tymczasem u nas często jest odwrotnie — wpierw budynki, później szuka się wody i zachodzi taka sytuacja, jak na przykład w spółdzielniach produkcyjnych Papowo, Niemczyk, Folgowo na moim terenie, gdzie muszą daleko jeździć do stawów po wodę. Jasnym jest, że skutkiem tego w okresie mrozów krowy często nie dopiją, a co za tym idzie jest mniej mleka itd.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselSawczykFranciszek">Następnie bieżący rok wykazał, że bardzo są potrzebne stodoły w spółdzielniach produkcyjnych. Zboże z pola układało się w stodołach, a w okresie deszczu wykorzystując czas młóciło się. Jest to sprawniejsze wykorzystanie czasu.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselSawczykFranciszek">Wiąże się z tym sprawa ogólnego braku materiałów budowlanych. Między innymi chcę poruszyć taką sprawę. Chłopi budują sobie domki, stodoły z różnych kombinacji materiałów zastępczych, sposobem gospodarczym, ale tu znowu biurokracja utrudnia realizowanie uchwał V i VII Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselSawczykFranciszek">Chcę podać taki przykład: parę lat temu za plan budowy chłop płacił 6 zł, obecnie na podstawie uchwały Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Chełmnie opłaty te podniesiono do 400 zł, a za każdą przeróbkę planu — 100 zł, przy tym co chłop posiedzi na krześle — 10 zł. I tak biedny chłop Kęska Piotr z Kamlarek na działce z reformy rolnej wybudował sobie domek z żużlo-betonu na podstawie planu pewnego technika. Przyjechał architekt z Prezydium Powiatowej Rady Narodowej. Coś okazało się za wąskie według tego planu, czy za szerokie. Nakrzyczał na chłopa, że zapłaci karę itp. Chłop w strachu przyjechał do powiatu, by architekt zrobił drugi plan, za to zapłacił dodatkowo jeszcze 410 zł, chociaż dom już dawno stał wybudowany.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselSawczykFranciszek">Albo inna sprawa — na naszym terenie dachy przeważnie są kryte papą. Wymaga to dużo pracy. Co roku trzeba smarować smołą, lepikiem, bo zacieka, trzeba zmieniać papę, o którą jest trudno. Chłop przerabia dach, kry je słomą, lub trzciną — i znowu w tym przypadku krzyk i hałas architekta powiatowego.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselSawczykFranciszek">W ten sposób utrudnia się wykonanie uchwał V Plenum i nie popiera się bodźców do podniesienia stopy życiowej chłopów pracujących.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselSawczykFranciszek">Dalsza sprawa — to ogromne braki materiałów budowlanych: cementu, drzewa, wapna palonego, cegły. Chłop rozumie, że są potrzeby i trudności w kraju. Budujemy i odbudowujemy miasta, mosty, fabryki, ale on nie rozumie tego, dlaczego masa drzewa marnuje się np. w lasach olsztyńskich i gdzie indziej.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselSawczykFranciszek">Albo taki wypadek, z jakim dwa lata temu spotkałem się na stacji w Płużnicy, pow. Wąbrzeźno. Chłopi potrzebują dyszli do kieratów, podkładów itd. Przychodzą z olsztyńskiego dwa wagony dłużycy, to ją rżną na drzewo opałowe, którego akurat brak.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselSawczykFranciszek">Dalej. Chłop nie rozumie, dlaczego nie można używać np. na podkłady do kieratów, a nawet na budowę domków podkłaców wyjętych spod szyn kolejowych, które jeszcze w zasadzie są dobre, zaimpregnowane i mogą służyć do tych celów zupełnie dobrze.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselSawczykFranciszek">Inna sprawa — to sprawa rozdziału drzewa z lasów. Jeżeli dostanie się przydział, to bardzo dużo trafiało się takich wypadków na terenie pow. rypińskiego i chełmińskiego, że chłopi tam zamieszkali dostają przydział dłużyc z lasu odległego o 50, 60, 70 kilometrów — i odwrotnie.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselSawczykFranciszek">Dalej odczuwa się stale brak wapna budowlanego, a wapno potrzebne do roli wykupuje się do budowy. Trzeba by zwiększyć przydział węglanu wapna — myślę o wapnie nawozowym, które teraz do budowy zasadniczo nie nadaje się. Myślę, że w ogóle należy zwiększyć produkcję wapna. Może poprzez stworzenie spółdzielni chłopskich, tam gdzie są wapienniki, o czym mówił kol. poseł Cieślak, i wapno to rozprowadzać w ramach spółdzielczej pracy chłopów, przeważnie w woj. krakowskim, rzeszowskim, tam gdzie chłopi mają po hektarze, po dwa, żeby mogła być wykorzystana ta siła robocza.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselSawczykFranciszek">I rozprowadzić je na te tereny, gdzie odczuwa się brak tego wapna.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselSawczykFranciszek">Dalsza sprawa dotyczy drzewa na remonty np. maszyn. Rolnicy i pracownicy warsztatów w GrOM-ach czy POM-ach zwracają się z apelem, by twarde drzewo przychodziło przynajmniej rok wcześniej, aby mogło wyschnąć, aby później można było z tego drzewa remontować maszyny. Bo drzewo surowe, z którego remontuje się na bieżąco maszyny, rozsycha się, zboże przy młóceniu ucieka, a chłopi narzekają, widząc tę nieudolność naszej pracy w planowaniu itd.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#PoselSawczykFranciszek">Chcę poruszyć jeszcze inną sprawę, z którą do mnie jako do posła i działacza terenowego zwracano się — sprawę drogich opłat za niektóre remonty, czy to w warsztatach reperujących maszyny omłotowe, czy w spółdzielniach rzemieślniczych.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#PoselSawczykFranciszek">Ja mam taki przykład. W spółdzielni produkcyjnej w Czaplach za zrobienie drzwi żelaznych do magazynu wzięto 4.600 zł. A za wyremontowanie maszyny omłotowej w Rypinie — 62 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-17.31" who="#PoselSawczykFranciszek">Ponadto chcę zwrócić uwagę na konieczność polepszenia jakości worków do sztucznych nawozów. Ileż to składników nawozowych marnuje się z tego powodu. W naszych magazynach po GS-ch, które często zaciekają i w ogóle przedstawiają się b. źle — jak w gazowniach czuć tę mieszaninę nawozów sztucznych wysypujących się z popękanych worków.</u> + <u xml:id="u-17.32" who="#PoselSawczykFranciszek">Chcę kilka słów również powiedzieć na temat agronomii i gromadzkich rad narodowych. M. in. cała masa różnych fachowców agronomii, różnych instytucji kontraktujących uprawia — że się tak wyrażę — partyzantkę na wsi, każdy na swoją rękę i po zakontraktowaniu cały rok nie widać go na wsi.</u> + <u xml:id="u-17.33" who="#PoselSawczykFranciszek">Dobrze by było — ja się przyłączam do poprzednich wypowiedzi posłów — by tych fachowców wyciągnąć i postawić na każdej gromadzkiej radzie jako stałego członka prezydium, np. jako wiceprzewodniczącego czy zastępcę przewodniczącego prezydium, stale urzędującego, który za wszystkie sprawy rolne będzie odpowiedzialny, będzie koordynował z wydziałem rolnictwa prezydium powiatowej rady narodowej, będzie kontraktował, układał płodozmiany, pomagał i uczył chłopa gospodarzenia według nowoczesnej techniki.</u> + <u xml:id="u-17.34" who="#PoselSawczykFranciszek">I dalsza sprawa, by w ramach szkół agronomów, traktorzystów itp agronomowie koniecznie przechodzili praktykę przynajmniej pół roku w spółdzielniach, a traktorzyści w POM-ach, przed rozpoczęciem pracy zawodowej. Dlaczego tak mówię? Dlatego, że przychodzi zaraz po szkole czy traktorzysta, czy agronom z wiedzą teoretyczną, a praktycznych wiadomości ma bardzo mało.</u> + <u xml:id="u-17.35" who="#PoselSawczykFranciszek">Są i inne bolączki chłopów woj. bydgoskiego. Np. sprawa złej klasyfikacji bekonów. Jest tendencja, by więcej hodować tuczników, ale wtedy trzeba i rasę świń zmienić, trzeba wprowadzić np. gołębiowsko-puławską lub kłapouchą rasę jako tuczową — a u nas jest rasa świń czysto bekonowych. Myślę, że nad tą sprawą trzeba by zastanowić się.</u> + <u xml:id="u-17.36" who="#PoselSawczykFranciszek">Dalsza sprawa to bolączki klasyfikacji, często bardzo krzywdzącej klasyfikacji ziemi. Trzeba w tej sprawie więcej dać inicjatywy wojewódzkim radom narodowym. Mam całą masę przykładów, ale ze względu na czas nie będę ich przytaczał. A z drugiej strony wiele ziem jest ukrytych!, wykorzystywanych przez chłopów, którzy nie płacą świadczeń państwu. Podam dla przykładu: w samym powiecie rypińskim już wykryto w tym roku przeszło 300 ha takiej ziemi, z której chłopi korzystali, a nie płacili świadczeń na rzecz państwa.</u> + <u xml:id="u-17.37" who="#PoselSawczykFranciszek">Również taka sprawa nie rozwiązana do tej pory to sprawa rozmaitych cen za kartofle jadalne i kartofle przemysłowe. Rozmaite instytucje kontraktujące dają obowiązujące ceny od 16 do 26 zł. Myślę, że i tu trzeba ujednolicić te ceny i jakoś do tej sprawy inaczej podejść, bo to psuje — jak ogólnie się mówi — krew chłopom.</u> + <u xml:id="u-17.38" who="#PoselSawczykFranciszek">Wysoki Sejmie! Ja wierzę mocno, że w wyniku wysiłku całego naszego narodu, w wyniku demokratyzacji i ulepszania naszego życia, gospodarki — obok robotnika, technika, inżyniera, inteligenta pracującego stanie i chłop bydgoski do wykonania zadań postawionych przez Partię i Rząd w dziedzinie polepszenia stopy życiowej mas pracujących w planie 5-letnim przynajmniej o 30%.</u> + <u xml:id="u-17.39" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Ogłaszam przerwę do godz. 16.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Po przerwie zabierze głos poseł Piotr Pacosz.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min. 5 do godz. 16 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. rzeszowskiego Piotr Pacosz.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselPacoszPiotr">Wysoki Sejmie! Jedną ze spraw, którą na obecnej sesji poruszę, a niemniej ważną dla całej gospodarki narodowej — jest sprawa lasowi w Polsce.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselPacoszPiotr">Znaczenie gospodarki leśnej jest tym większe, że gospodarka wodna i rolna jest współzależna od stanu lasów i ściśle się z nią wiąże.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselPacoszPiotr">Uchwały VII Plenum — i to znalazło swe miejsce wczoraj w informacji Premiera Cyrankiewicza — mówią o konieczności zwiększania bodźców materialnego zainteresowania produkcją, zarówno indywidualnych chłopów jak i spółdzielców, mówią między innymi o zreformowaniu systemu zaopatrzenia wsi w nawozy, zobowiązują do konsekwentnej pomocy inwestycyjnej rolnictwu, zapowiadają lepsze zaopatrzenie wsi w drewno i materiały budowlane.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselPacoszPiotr">A więc jak widzimy jednym z warunków podniesienia produkcji rolniczej w planie 5-letnim jest znaczne rozszerzanie pomocy państwa dla wsi.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselPacoszPiotr">Odpowiedzialne zadanie w tym względzie ma resort leśnictwa, zwłaszcza w zakresie dostarczania wsi materiałów budowlanych drzewnych i zastępczych — jak też i w planowej polityce zalesiania i zadrzewiania w całej gospodarce leśnej.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselPacoszPiotr">Wydaje się tutaj, że słuszna jest decyzja o połączeniu dwu Ministerstw — Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego w jeden resort, co wpłynie dodatnio na właściwą gospodarkę drzewną i pozwoli pod jednym kierownictwem — cały przerób tak deficytowego surowca oszczędniej wykorzystać, jak również ułatwi zbyt i zaopatrzenie kraju.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselPacoszPiotr">Pragnę tu jeszcze na wstępie podkreślić, że w obecnej chwili lasy w Polsce winny być szczególnie troskliwie pielęgnowane, bo mamy ich bardzo mało. Mam tu na myśli lasy prawidłowo zagospodarowane i rozumnie eksploatowane. Dotychczas jak wiemy — do czego przyznaliśmy się — więcej wyrębujemy drewna, niż go przyrasta. Wprawdzie według źródeł urzędowych obszar zalesienia zwiększa się rokrocznie przez obsadzanie nieużytków i rewindykacje zdewastowanych w czasie wojny terenów, które zostały zalesione, ale nie są to jeszcze lasy pełnowartościowe. Są to dopiero młodniaki, które będziemy mogli nazwać prawdziwym lasem za kilkadziesiąt lat.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselPacoszPiotr">Mówiąc o tych sprawach, chcę pokrótce scharakteryzować gospodarkę leśną w rzeszowskiem. Lasy województwa rzeszowskiego zajmują 29% obszaru, przy czym na lasy państwowe przypada 24,7%, na niepaństwowe 4,3%. Lesistość 29% świadczy wymownie, że lasy stanowią obok rolnictwa drugi składnik bogactw naturalnych województwa.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselPacoszPiotr">Wartość gospodarcza lasów województwa rzeszowskiego mierzona przyrostem masy drzewnej nie przedstawia się zadowalająco: przeciętny przyrost roczny kształtuje się około 2,5 m^3^ z 1 ha z tym na niżu 2,0 m^3^, w górach 2,4 m^3^. Porównując w skali krajowej przyrost masy około 2 m^3^ z 1 ha oraz lesistość 22% wydawałoby się, że powinniśmy być zadowoleni ze stanu zalesienia; jeżeli jednak weźmiemy pod uwagę, że spośród 17 województw w kraju tylko 3 województwa posiadają większe zgrupowanie terenów górskich, które przeznaczone są z natury przede wszystkim do produkcji drzewa, stwierdzić trzeba, że obszar lasów województwa nie osiągnął właściwego poziomu, gdyż lesistość powinna kształtować się w wysokości co najmniej 35%.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselPacoszPiotr">Chcę tu poświęcić więcej uwagi lasom niepaństwowym oraz nadzorowi nad tymi lasami.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselPacoszPiotr">Powierzchnia lasów niepaństwowych wynosi około 1,5 mln ha. Znaczna część tych lasów leży w zwartych kompleksach w województwach: krakowskim — 163 tys. ha, lubelskim — 194 tys. ha, kieleckim — 110 tys. ha, rzeszowskim — 79 tys. ha.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselPacoszPiotr">Bezpośredni nadzór nad tymi lasami sprawują gromadzkie rady narodowe przy pomocy terenowego personelu nadleśnictw, Państwowego Gospodarstwa Leśnego. Na odcinku tym nie ma jeszcze właściwego współdziałania administracji lasów państwowych z radami narodowymi mimo zarządzeń Ministra Leśnictwa. Współpracę ogranicza się jedynie do wydawania opinii, jeżeli chodzi o zezwolenie na wyrąb, a wcale nie ma troski o zagospodarowanie tych lasów i często chłopi bez właściwego uświadomienia zaniedbują czynności hodowlane i pielęgnacyjne w swoich lasach. Stąd wynika mała produktywność, a co za tym idzie małe korzyści dla samych właścicieli lasów. Przykładem może być ilość pozyskania z jednego ha lasów chłopskich, która wynosi od 0,3 m^3^ do 1 m^3^, zamiast 2 m^3^ do 2,5 m^3^, jak to jest w lasach normalnie zagospodarowanych. Cyfry te wskazują, jakie są możliwości w zwiększaniu pozyskania drewna i świadczą o dużych stratach w tak deficytowym surowcu, jak drewno dla gospodarki narodowej i samych chłopów. A zatem pomoc ta mimo wydanych w tej sprawie instrukcji i zarządzeń Ministra Leśnictwa ogranicza się, jak mówiłem, do opiniowania podań posiadaczy lasów o wyrąb oraz do numerowania i cechowania ściętego drewna z lasów niepaństwowych — rzekomo z powodu nawału prac zawodowych w lasach państwowych i braku etatów.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselPacoszPiotr">Ostatnio Rzeszowski Okręg Lasów Państwowych w Przemyślu otrzymał dodatkowo 120 etatów podleśniczych, istnieje więc nadzieja, że sytuacja na odcinku nadzoru nad lasami niepaństwowymi polepszy się i wejdzie na właściwe tory.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselPacoszPiotr">i Niemniej zachodzi tu pilna potrzeba podniesienia kwalifikacji zawodowych służby leśnej.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselPacoszPiotr">Dotychczas potrzeby lasów niepaństwowych Zwłaszcza z zakresu hodowli planowane są przez powiatowych inspektorów leśnictwa, jedynie na podstawie znajomości terenu, a nie według rzeczywistych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselPacoszPiotr">Ważną tutaj sprawą jest sporządzenie przez Ministerstwo Leśnictwa instrukcji szczegółowej imającej na celu właściwe zagospodarowanie lasów drobnej własności, których na terenie województwa jest najwięcej, bo ponad 60% całego areału lasów niepaństwowych, a które z uwagi na występowanie na małych powierzchniach nie mogą produkować grubszych asortymentów drzewnych.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselPacoszPiotr">Dotychczas obowiązująca instrukcja z dnia 5 listopada 1949 r. w sprawie nadzoru nad lasami państwowymi w pkt 25 dotyka tylko nieznacznie tej sprawy, pozostawiając sposób zagospodarowania lasów drobnej własności uznaniu władz nadzoru. Z uwagi na dużą dowolność sposobu zagospodarowania tych lasów — koniecznym jest wydanie szczegółowej instrukcji w tej sprawie, by lasy chłopskie drobnej własności zostały jak najrychlej zagospodarowane, aby stanowiły dla swych posiadaczy nie tylko źródło zaopatrzenia i dochodu, ale również kasę oszczędnościową, do której będą mogli oni sięgnąć w okresie zwiększonych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselPacoszPiotr">Następną sprawą, nurtującą wojewódzkie organa władz nadzoru nad lasami niepaństwowymi, jest niezmieniony dotychczas przepis o reglamentacji surowca drzewnego pochodzącego z cięć drzew zdrowych w lasach niepaństwowych. Przepis ten poucza, że wyrąb drzew zdrowych w lasach niepaństwowych dopuszczalny jest jedynie na zaspokojenie niezbędnych i to bezpośrednio potrzeb gospodarczych posiadacza lasu (§ 3, poz. 193, Dz. U. Nr 25 z r. 1951).</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselPacoszPiotr">Przepis ten jest nieżyciowy — łączy bowiem wyrąb z użyciem drewna. Jest wiele lasów niepaństwowych o drzewostanach zdrowych, przeszło-rębnych, które nie mogły być w całości usunięte — z uwagi na brak umotywowanych potrzeb gospodarki swoich posiadaczy, a nie mogą być wyrąbane na sprzedaż. Z przepisu tego wynika dalej, że drewno zdrowe z lasów niepaństwowych nie może być przedmiotem handlu.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselPacoszPiotr">Ponieważ intencją ustawodawcy nie było utrudnienie pozyskania drewna tylko zapobieżenie spekulacji drewnem — uważam, że przepis ten winien być zmieniony w kierunku wyodrębnienia wyrębu drewna od zużycia i dopuszczenia do sprzedaży między mieszkańców wsi zatrudnionych w rolnictwie. Przepisy te jako nieżyciowe należy zmienić, by chłopom ułatwić zakup drewna zdrowego z lasów chłopskich.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselPacoszPiotr">Chcę tu przy sposobności poruszyć sprawę spółek i wspólnot leśnych. Inicjatywa chłopów w tym kierunku rozwija się powoli, ale za słaba jest dotychczas opieka Ministerstwa Leśnictwa w tej dziedzinie. Trzeba, aby specjalną opieką Ministerstwo Leśnictwa otoczyło spółki i wspólnoty leśne — trzeba rolników zachęcać do ich zakładania. Dla przykładu chcę tu powiedzieć, że chłopi w Samoklęskach pow. jasielskiego bardzo dużo zrobili już w tej dziedzinie, z czego mają poważne dochody na potrzeby gospodarcze gromady. Wybudowano tam dom gromadzki, strażnicę, mają salę teatralną i świetlicę, jednym słowem, dopracowali się ośrodka życia kulturalnego. Jest też w Samoklęskach ładna szkoła. Większość kosztów, związanych z budową wspomnianych obiektów w gromadzie, chłopi pokryli ze wspólnego dobra lasów wiejskich. Podobnie gospodarują chłopi ze wsi Mrukowa, tej samej gromady. Interesujący wydaj e się sposób zarządzania i gospodarowania dobrem wiejskim. Lasy w obu wymienionych wioskach (prócz lasów prywatnych) tworzą wspólnotę wiejską. I do tej wspólnoty wszyscy obywatele wsi mają jednakowe prawa i wszyscy są na równi jej gospodarzami. Właściciele tych wspólnot troszczą się o należyty przyrost drzew i w tym celu prowadzą na dolesianie lasu specjalne szkółki. O wszystkich sprawach zagospodarowania czy przecinki decyduje cała wieś na zebraniu ogólnym. Przykład ten godny jest naśladowania i należy go popularyzować wśród innych.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselPacoszPiotr">Chcę jeszcze kilka uwag rzucić w sprawie rozdziału i sprzedaży drewna oraz wyzyskania rezerw drzewnych i oszczędności drewna Zgodnie z obowiązującymi obecnie zarządzeniami, reglamentacji podlegają — surowiec tartaczny, kopalniany, papierówka, stemple budowlane, słupki ogrodzeniowe, żerdzie i szczapy opałowe. Z reglamentacji są wyłączone gałęzie i chrust opałowy grubości od 5 cm w dół.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselPacoszPiotr">Nadleśnictwa mogą sprzedawać bezpośrednio tylko gałęzie i chrust, oraz niektóre asortymenty tylko na podstawie przydziałów i zleceń z gromadzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselPacoszPiotr">Podam tu tylko jeden przykład, jaka jest wysokość przydziałów drewna w 1956 r. dla Świętokrzyskiego Parku Narodowego w Bodzentynie i w Państwowym Nadleśnictwie Siekierno w Siekiernie, powiat i województwo Kielce. Na 8 gromad i 42 wsi Świętokrzyski Park Narodowy otrzymał 90 m^3^ surówki tartacznej iglastej, 22 m^3^ stempli budowlanych, 23 m^3^ słupków i żerdzi, 14 m3 szczap i wałków użytkowych, drzewa opałowego 34 m^3^.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselPacoszPiotr">Na 4 gromady i 15 wisi Nadleśnictwo Siekierno otrzymało 31 m^3^ surówki tartacznej, 1 m^3^ stempli budowlanych, 16 m^3^ słupków i żerdzi, 3 m^3^ szczap i wałków użytkowych, 17 m^3 ^opału.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselPacoszPiotr">Powyższe cyfry świadczą zupełnie wyraźnie o małych przydziałach drewna, a tym samym o zaniedbaniu rolnych warsztatów produkcyjnych, jakimi są gospodarstwa chłopskie.</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#PoselPacoszPiotr">Bez naprawionego domu i budynków gospodarczych i przy braku drewna na najpotrzebniejszy sprzęt gospodarski warsztat rolny działa źle i nie produkuje należycie. Urzędowe przydziały i limity w minimalnym stopniu pokrywają zapotrzebowanie i nie wychodzą z potrzeb terenu. Np. ostatni, specjalny nawet, przydział Ministra Leśnictwa po 15 m^3^ żerdzi na sprzedaż przez nadleśnictwa nie wystarczy nawet na drabiny przeciwpożarowe w części gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-19.27" who="#PoselPacoszPiotr">Zwiększyć więc trzeba pulę drewna na potrzeby wsi do 200% dotychczasowych przydziałów. Zmniejszy to kolosalnie spekulację i kradzieże leśne w całym kraju, podniesie produkcyjność gospodarstw rolnych, a skarbowi państwa przyniesie korzyść i odciąży szereg władz, jak MO i sądy od zbędnej pracy.</u> + <u xml:id="u-19.28" who="#PoselPacoszPiotr">Chłopi naszego województwa na wielu zebraniach zwracali się z wielką prośbą, aby zwiększyć pulę drewna na najbardziej życiowe potrzeby gospodarcze i na opał, ponieważ węgla wciąż jeszcze za mało, a nawet — jak mówili — i paleniska w wielu chatach dostosowane są do palenia drewnem.</u> + <u xml:id="u-19.29" who="#PoselPacoszPiotr">Mówili też o skuteczniejszej pomocy dla zespołów wypału cegły, której bardzo brakuje, a można by ją wypalać nieomal w każdej wsi.</u> + <u xml:id="u-19.30" who="#PoselPacoszPiotr">W rzeszowskiem bardzo dużo drzewa, a zwłaszcza w terenach górskich marnuje się, po prostu gnije, a dla ludności jest ono niedostępne. Wprawdzie część chłopów wyjeżdża tam po drewno, ale ponieważ są to tereny odległe, mało dostępne, z braku odpowiedniego taboru i narzędzi oraz złych dróg praca jest bardzo utrudniona i drewno kosztowne. Należałoby, aby spółdzielczość samopomocowa przy pomocy rad więcej tą sprawą się zajęła, by można udostępnić zaopatrzenie się choćby w pewne ilości drzewa na potrzeby gospodarcze. Podkreślić tu również należy, że Ministerstwo Leśnictwa przystąpiło do poważnych prac w okolicach Bieszczad w celu eksploatacji drewna z tamtych terenów, co przyczyni się do lepszego zaopatrzenia kraju.</u> + <u xml:id="u-19.31" who="#PoselPacoszPiotr">Cena drewna, a zwłaszcza tartacznego, jest niska, niższa od słomy, dlatego też wiele przedsiębiorstw budowlanych obchodzi się z nim jak ze słomą — drewno to w ten sposób marnuje się. Można by tutaj przytoczyć cały szereg przykładów, ile to drzewa, tarcicy, marnuje się na wielu budowach. Nie podnosić natomiast ceny na słupki, żerdzie i opał dla miejscowej ludności. Sprzedaż drewna przez nadleśnictwa powinna się odbywać przy współpracy gromadzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-19.32" who="#PoselPacoszPiotr">Sprawa oszczędności drewna. Zaspokojenie zwiększonej puli na sprzedaż miejscową, a zwłaszcza słupków, żerdzi, opału — widzę w intensywnym pielęgnowaniu młodników i starszych drzewostanów przez czyszczenie i trzebieże.</u> + <u xml:id="u-19.33" who="#PoselPacoszPiotr">Pielęgnacja młodników w całym kraju idzie dość opornie i nie jest wykonywana według planowanych założeń z różnych powodów. Pielęgnacja młodników nie jest zasadniczo źródłem pozyskiwania asortymentów drzewnych — ma jednak na celu wyhodowanie wartościowego drzewostanu, ale przy tej pielęgnacji można pozyskać sporo cienkich kopalniaków, papierówki, żerdzi, słupków i opału. Kosztem skarbu państwa, przez stałych robotników leśnych, zabiegów tych wykonać nie można ze względu na brak tych robotników. Prace pielęgnacyjne w czyszczeniach i trzebieżach można by wykonać w dużej mierze kosztem nabywców, a więc szybciej i taniej, gdyby część pozyskanych materiałów, a więc żerdzi i słupków i opału, poza chrustem, mogły nadleśnictwa im sprzedawać.</u> + <u xml:id="u-19.34" who="#PoselPacoszPiotr">Zezwolenie nadleśnictwom na sprzedaż pewnych asortymentów drzewnych z czyszczeń, jak przecinka i trzebież, uruchomi poważne rezerwy drzewne na potrzeby kraju i ludności. Powierzchnia leśna nie zmniejszy się przez to, a podniesie się stan jakościowy drzewostanu.</u> + <u xml:id="u-19.35" who="#PoselPacoszPiotr">Chcę tu również poruszyć sprawę kadr fachowych. Ilość szkół nadleśniczych jest dostateczna, brak jest natomiast szkół lub choćby fachowych kursów dla gajowych. Najlepiej opracowany przez nadleśniczego plan techniczny jest w terenie źle wykonany przez niewykwalifikowanych gajowych. Wyniki stąd wiadome: nieudane uprawy, źle pilnowane młodniki, poniesione niepotrzebne koszta. Zachodzi potrzeba zorganizowania systematycznie w okresie letnim kilku jednorocznych kursów w celu podniesienia wiedzy fachowej i kwalifikacji pracowników leśnych, zwłaszcza jeżeli chodzi o sposoby zwalczania chorób i szkodników drzew. Należałoby wprowadzić szkolenie korespondencyjne z konsultacjami w okresie letnim. Wprowadzić bodźce materialne i dodatek za ukończenie kursu i pierwszeństwo w awansach.</u> + <u xml:id="u-19.36" who="#PoselPacoszPiotr">W terenie widzi się duże obciążenie nadleśniczych i leśniczych, którzy częstokroć nie są w stanie wykonać zadań na nich nałożonych. Należałoby wzmocnić te ogniwa administracji leśnej i tu istnieje potrzeba przeanalizowania systemu organizacyjnego na najniższym szczeblu, aby ogniwa te były bardziej operatywne, poprzez danie im większych uprawnień do samodzielnego działania, jako gospodarza na swoim terenie. Z nadleśniczego, pracownika terenowego powstał nowy typ pracownika „nadleśniczego biurowego”, który jako pracownik o wyższych kwalifikacjach fachowych, zgodnie z instrukcją, powinien być tylko dwa tygodnie w biurze, resztę czasu powinien spędzić w terenie. Lecz jest odwrotnie, rzadko wychodzi do lasu, a przeważnie przebywa w biurze.</u> + <u xml:id="u-19.37" who="#PoselPacoszPiotr">Dalej — co roku, jak wynika ze sprawozdań Ministerstwa Leśnictwa, zalesia się poważny obszar, ale z kiepskim skutkiem ze względu na brak odpowiednich urządzeń do uprawy gleby pod zalesienia i z powodu niskich kwalifikacji fachowych pracowników kierujących tą pracą.</u> + <u xml:id="u-19.38" who="#PoselPacoszPiotr">Nadleśnictwo jako instytucja zostało mocno skrępowane, nie ma prawa sprzedaży, nie ma prawa zakupić nawet szczotki do zamiatania. A jest to przecież jednostka produkująca surowiec na potrzeby kraju. Pracownikom administracji terenowej powierza się majątek państwowy milionowej wartości. Leśniczy są bezbronni. W wielu okręgach leśnych ta broń jest potrzebna do walki z wilkami i innymi drapieżnikami. Władanie bronią przy szczegółowych przepisach, zabezpieczających jej właściwe użycie, ułatwiłoby walkę i z kradzieżą lasów. Decentralizacja naszego życia wymaga, aby dać nadleśnictwom większe uprawnienia. Nadmierne skrępowanie przepisami utrudnia działalność nadleśnictw.</u> + <u xml:id="u-19.39" who="#PoselPacoszPiotr">Kilka uwag o wywozie drzewa. Wywozu drzewa z lasów państwowych dokonują w przeważnej części chłopi na podstawie nakazów wywozu wydawanych przez prezydia GRN na mocy ustawy o obowiązku świadczeń w naturze. Chłopi ci, mieszkający nieraz w odległości do 20 km od lasów państwowych, otrzymując nakazy wywozu drewna, muszą odbywać drogę daleką nieraz nawet po 40 km dziennie, aby wywiązać się z tego obowiązku. Za całodzienną pracę przy wywozie drewna chłopi otrzymują wynagrodzenie przeciętnie 12—15 zł, gdyż stawki cennika za wywóz drewna są bardzo niskie. Po wykonaniu obowiązku wywozu drewna, który przewiduje określoną w nakazie masę drzewną na konia, zależnie od planu wyrębu, za każdy jeden metr sześcienny wywieziony ponad plan chłop otrzymuje dodatkowo, oprócz należności przewidzianej cennikiem, premię w drewnie, która wynosi od 0,50 do 1 m^3^ drewna użytkowego (zależnie od przydziału puli przez okręg lasów państwowych). Ale nie zawsze, gdyż w praktyce na rejon lasów państwowych okręg przydziela na te premie 200 m3^ ^drzewa rocznie, przy wywozie rocznym 70 tys. metrów i premie te otrzymują przeważnie tylko przodownicy w wywozie drewna posiadający wozy ogumione i parę koni, a chłop o jednokonnym wozie o tej premii nawet marzyć nie może. Albo otrzymuje zlecenie na zakup skóry uprzężowej w ilości 0,50 kg, którą wykupuje w sklepie GS po cenie około 180 zł za kg. Skórę tę może nabyć w tym samym sklepie w dowolnej ilości i po tej samej cenie. Otrzymuje ponadto 4—6 kg owsa za wywieziony ponad plan każdy metr sześcienny drzewa, który otrzymuje w cenie zł 81,10 za 100 kg. Chłop o zaprzęgu jednokonnym wykonujący wywóz drzewa z nakazu — również z tego nie korzysta, bowiem wywozi on tylko ilość drewna przydzieloną nakazem i z dalszej wywózki rezygnuje ze względu na małe płace.</u> + <u xml:id="u-19.40" who="#PoselPacoszPiotr">Jak więc widać, te bodźce ekonomiczne w postaci premii w drewnie, sikorze i owsie wcale nie wpływają na zachęcenie chłopa do wywozu drewna, gdyż chłop nie ma z tego żadnej korzyści.</u> + <u xml:id="u-19.41" who="#PoselPacoszPiotr">Chłopi w ramach szarwarku wywożą duże ilości drzewa i szarwarku nie można jeszcze w obecnym okresie znieść. W planach Ministerstwa Leśnictwa przewiduje się zmniejszenie cyfry do 4 milionów m^3^ do 1960 r. Wydaje się, że należałoby szybciej to dokuczliwe obciążanie chłopów zlikwidować i przejść do wywozu w oparciu o zasady pełnej odpłatności.</u> + <u xml:id="u-19.42" who="#PoselPacoszPiotr">Mam jeszcze dwie uwagi: w sprawie przestrzegania rozdziału materiałów budowlanych zgodnie z rozdzielnikiem i w sprawie odszkodowania za szkody wyrządzone przez dziki.</u> + <u xml:id="u-19.43" who="#PoselPacoszPiotr">Uważam za niezbędne usprawnienie kontroli nad rozdziałem i rozprowadzaniem materiałów budowlanych przewidzianych na wieś zgodnie z ich przeznaczeniem. W rozdzielniku tych materiałów i kontroli ich rozprowadzania powinna brać udział obok kontroli handlowej również komisja rolnictwa rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-19.44" who="#PoselPacoszPiotr">Jeśli chodzi o szkody wyrządzane przez dziki, przyczyną wzrastania tych szkód w gospodarstwach chłopskich i PGR-ach jest niedostateczna działalność zapobiegawcza państwowej administracji leśnej, oraz niewłaściwe podchodzenie Polskiego Związku Łowieckiego do tych spraw i jego oderwany od terenu zakres działania. Ponadto dokonywanie szacunku przez mało wykwalifikowaną komisję społeczną przy radach gromadzkich powoduje nieraz zawyżenie lub zaniżenie wartości rzeczywistych szkód. Z drugiej strony opóźnienie wypłat naraża poszkodowanych na straty, co wywołuje spory między chłopami i władzą ludową. Należy przy tym podkreślić, że stosunek administracji leśnej jest zbyt biurokratyczny i formalny, nie wykazała ona w dostatecznej mierze pomocy i kontroli w pracy komisji przy likwidacji szkód.</u> + <u xml:id="u-19.45" who="#PoselPacoszPiotr">W celu poprawy sytuacji na omawianym odcinku uważam za konieczne;</u> + <u xml:id="u-19.46" who="#PoselPacoszPiotr">—przejęcie gospodarki hodowlanej i zwierzęcej w lasach przez Ministerstwo Leśnictwa;</u> + <u xml:id="u-19.47" who="#PoselPacoszPiotr">—reorganizację Polskiego Związku Łowieckiego w kierunku jego demokratyzacji i wciągnięcia do kół łowieckich miejscowych chłopów i robotników, którzy powinni współdziałać z administracją lasów państwowych w zakresie zagospodarowania obszarów łowieckich oraz zapobiegania wyrządzaniu szkód na polach;</u> + <u xml:id="u-19.48" who="#PoselPacoszPiotr">—zwiększenie w niektórych rejonach odstrzału dzików;</u> + <u xml:id="u-19.49" who="#PoselPacoszPiotr">— przeszkolenie komisji szacunkowych przy gminnych radach narodowych oraz usprawnienie kontroli nad ich działalnością przez prezydia rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-19.50" who="#PoselPacoszPiotr">Ponieważ zostało do wypłacenia wiele jeszcze zaległości za szkody z 1955 r., co często doprowadza do zatargów między chłopami i władzą ludową — uważam za niezbędne przyśpieszenie wypłacenia tych zaległości.</u> + <u xml:id="u-19.51" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. gdańskiego Czesław Wycech.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselWycechCzeslaw">Wysoki Sejmie! W narodowych planach gospodarczych na najbliższe lata wysunięto w stosunku do wsi dwa najważniejsze zadania — podniesienie produkcji rolniczej oraz przeprowadzenie socjalistycznej przebudowy rolnictwa i wsi. Oba te zadania mają być przeprowadzane równocześnie i łącznie. Dla wykonania tych wielkich, i trzeba przyznać, trudnych i skomplikowanych zadań muszą być stworzone odpowiednie warunki ekonomiczne i polityczne dla wsi i rozwoju pracy rolników — chłopów. O tych zadaniach oraz o koniecznych warunkach do ich wykonania będziemy mówić w czasie uchwalania 5-letniego narodowego planu gospodarczego. Obecnie w związku ze sprawozdaniem Prezesa Rady Ministrów pragnę poruszyć parę zagadnień, niezbędnych ażeby stworzyć na wsi pomyślniejsze warunki polityczne i gospodarcze przy wykonywaniu pierwszoplanowych zadań w zakresie rolnictwa i socjalistycznej przebudowy wsi.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselWycechCzeslaw">Pragnę skupić się głównie na zagadnieniach politycznych.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselWycechCzeslaw">Na VII Plenum Komitetu Centralnego I Sekretarz tow. Ochab przy charakteryzowaniu życia politycznego mówił: — „W toku socjalistycznego budownictwa wynikła sprzeczność pomiędzy szybkim wzrostem sił wytwórczych socjalizmu i szybkim rozwojem potrzeb materialnych i duchowych narodu a nadmiernie scentralizowanymi i zbiurokratyzowanymi formami kierowania gospodarką i całym życiem społecznym kraju. Pociągnęło to za sobą skrępowanie inicjatywy mas, osłabiło poczucie gospodarza kraju wśród klasy robotniczej i mas chłopskich, skrępowało postęp w wielu dziedzinach życia. W ciągu szeregu lat następowała coraz to dalej idąca centralizacja władzy, zarządzania i planowania. Odpowiedzialność przed wyższymi organami państwowymi, administracyjnymi brała zdecydowaną przewagę nad odpowiedzialnością wobec mas, wobec wyborców, wobec ludności pracującej. Skupienie nadmierne władzy w ręku aparatu administracyjnego często ograniczało konstytucyjną władzę rad narodowych, wpływ organizacji społecznych i samorząd spółdzielczy.” Warunki i okoliczności wyżej przedstawione. łamanie praworządności ludowej w stosunku do chłopa, błędy popełniane wobec wsi, brak dostatecznie pogłębionej i dostosowanej do charakteru naszego chłopa pracy politycznej — wszystko to sprawiło, że w dużej części, nawet w ożywionych przed wojną i w czasie okupacji wsiach jeśli nie zamarło, to przygasło życie społeczne i polityczne, a to wywiera również ujemny wpływ na rozwój produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselWycechCzeslaw">Budowanie socjalistycznej wsi jest procesem trudnym, skomplikowanym i długofalowym, w którym obok czynników państwowych decydującą rolę muszą odegrać masy chłopskie, a przede wszystkim postępowi działacze chłopscy. Wsi naszej nie można traktować — jak to czynią niektórzy biurokraci — jako niezapisanej karty. Od dziesiątków lat na wsi rozwijało się życie społeczno-polityczne, działały tu różnorodne instytucje gospodarcze, oraz wychowało się wielu wartościowych działaczy politycznych, kulturalnych i gospodarczych. Radykalne odłamy ruchu ludowego prowadziły ostrą walkę z faszystowskim reżimem sanacyjnym, dążąc do postępowych reform społeczno-gospodarczych. W ruchu ludowym, w — „Wiciach”, w ruchu spółdzielczym, w uniwersytetach ludowych, w kółkach rolniczych wychowały się dziesiątki tysięcy postępowych pracowników i działaczy chłopskich. Byli oni postępowymi i radykalnymi na etapie burżuazyjnej rewolucji w Polsce, że wystarczy wskazać na ich walkę w czasie masowych strajków chłopskich.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselWycechCzeslaw">W Polsce Ludowej powstał problem pozyskania tych pracowników i działaczy, mających jeszcze i dziś duży wpływ na życie wsi — do drugiego etapu walki i pracy dla rewolucji socjalistycznej na wsi. Trzeba sobie jasno i otwarcie powiedzieć, że wskutek popełnionych błędów tego zadania nie wykonaliśmy i wielu działaczy chłopskich pozostało na marginesie życia społecznego wsi. I to zadanie trzeba wykonać dziś w okresie demokratyzacji. Pracują oni często bardzo wydatnie na polu produkcji rolniczej, ale pod względem politycznym stoją na marginesie życia wiejskiego, powiększając szeregi emigracji wewnętrznej.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselWycechCzeslaw">Dlaczego tak się stało?</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselWycechCzeslaw">Przyczyny tego zjawiska są bardzo złożone i nie ma tu miejsca na ich szerszą analizę. Z jednej strony mamy tu do czynienia z faktem zatrzymania się w miejscu rozwoju myślenia politycznego dużej ilości działaczy chłopskich, a z drugiej strony — spowodowały ten proces bierności politycznej błędy popełnione przez władzę ludową. Wskutek tego wielu działaczy przyjęło postawę bierną, a niejednokrotnie niechętną lub wrogą, a przy właściwej metodzie postępowania z nimi mogli oni stanąć na czele budownictwa socjalistycznego na wsi, pociągając za sobą szersze masy chłopskie.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselWycechCzeslaw">Obok już wymienionych pragnę zwrócić uwagę Rządu na niedomagania i błędy, które utrudniają proces aktywizacji mas chłopskich w budowaniu socjalistycznej wsi i podnoszeniu produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselWycechCzeslaw">Ważniejsze z nich są:</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselWycechCzeslaw">1)Niewłaściwa ocena przeszłości ruchu ludowego i innych organizacji chłopskich, których błędy, niejednokrotnie ciężkie, kwalifikowano jako zdradę narodową, co odpychało wielu wartościowych i zasłużonych dawnych działaczy od udziału w budowaniu Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselWycechCzeslaw">2)W słusznej walce nowego ze starym niesłusznie i zbyt pochopnie zlikwidowaliśmy wicie organizacji i instytucji wiejskich, by w konsekwencji niektóre działy pracy na wsi zabrać z rąk działaczy wiejskich i przekazać je w ręce często nieprzygotowanych i zbiurokratyzowanych urzędników (na przykład — spółdzielnie mleczarskie i zdrowia, świetlice, kółka rolnicze, Towarzystwo Burs i Stypendiów, Chłopskie Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, Ludowy Instytut Oświaty i Kultury, uniwersytety ludowe, ludowe szkoły rolnicze).</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselWycechCzeslaw">3)Stosowana od wielu lat praktyka ograniczania lub wręcz likwidowania samorządu członkowskiego w organizacjach społecznych i związkach — a o praktykach tych i o radach narodowych mówił dziś poseł Matuszewski — doprowadziła do tego, że członkowie nie uważali organizacji za swoją, traktowali ją jako instytucję rządzoną przez biurokratów, aczkolwiek nosili oni miano działaczy społecznych. W tych warunkach zaczęło zamierać życie w organizacjach społecznych. Nie mogły one wyzwolić na wsi rezerw społecznych dla potrzeb Ludowego Państwa. Brak samorządności i kontroli społecznej, pogłębiony w dodatku brakiem swobody krytyki — spowodowały powstawanie klik jako zjawiska dość masowego. Kliki te pod lada pozorem odsuwały i prześladowały w pracy wartościowych pracowników i działaczy, ponieważ posiadali tak zwane — „haczyki” w swej przeszłości, lub przeprowadzali ich krytykę. Kliki te, nadużywając imienia Partii czy wzniosłych idei, dokonują wiwisekcji na uczciwych i rzetelnych ludziach.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselWycechCzeslaw">4)Prowadzona była niewłaściwa polityka personalna przez kadrowników, wyjętych w istocie rzeczy spod władzy odpowiedzialnych kierowników organizacji i instytucji. Chłopi nie mieli wpływu na dobór władz i pracowników w organizacjach. Dochodzi do tego, że na przykład w Pucku na czele Związku Samopomocy Chłopskiej stoi nieznany Kaszubom działacz z Kieleckiego. Praktyki tego rodzaju są szeroko stosowane i na innych terenach.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselWycechCzeslaw">Tego rodzaju polityka nie mogła budzić zaufania wśród chłopów. W zakresie polityki kadrowej i samorządności organizacji zaszła znaczna poprawa na lepsze, jednakże nadal stan jest niezadowalający.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselWycechCzeslaw">5)Wreszcie w poważnym stopniu na osłabieniu aktywności chłopskiej zaciążyła nieokreślona przez dłuższy okres rola Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w politycznym systemie dyktatury klasy robotniczej oraz brak inicjatywy samego ZSL-u w zakresie jego roli w ustroju demokracji ludowej.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#PoselWycechCzeslaw">Brak jasności politycznej w tym zakresie do czasu uchwał III Plenum, a w istocie do czasu VII Plenum KC, powodował z jednej strony w ZSL przejawy likwidatorstwa, a z drugiej strony w wielu wypadkach niewłaściwy stosunek niektórych terenowych sekretarzy Partii do ogniw i działalności ZSL.</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselWycechCzeslaw">Uchwały VII Plenum wnoszą dużą jasność w zakresie naszego systemu politycznego, stwarzając i Zjednoczonemu Stronnictwu Ludowemu perspektywy na przyszłość i pomyślniejsze warunki do politycznego działania wśród chłopów, wciągnięcia chłopów do pracy politycznej. Jednakże na tej nowej drodze mamy szereg kwestii do rozwiązania oraz do przezwyciężenia wiele starych nawyków i przyzwyczajeń.</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#PoselWycechCzeslaw">Dla przykładu wymienię tu brak udziału ZSL w komisjach partyjno-rządowych, problem znany stosunku władz ZMP do naszego Stronnictwa, sprawę poszerzenia udziału członków Stronnictwa w radach narodowych i niektórych organizacjach społecznych. Poza tym wypadnie nam na tej nowej drodze niejeden nawyk przeszłości przezwyciężyć. Stary duch np. tkwi w autorach nowej ankiety personalnej, którzy zapomnieli, że wśród organizacji politycznych w Polsce Ludowej istnieje ZSL.</u> + <u xml:id="u-21.18" who="#PoselWycechCzeslaw">W procesie demokratyzacji stosunków wielką i doniosłą rolę powinny odegrać organizacje społeczne. Mówił już o tym poseł Cieślak. Jestem zdania, że samorządne i na zasadach dobrowolności oparte organizacje społeczne, grupujące obywateli według ich osobistych zainteresowań, posiadają pomyślniejsze warunki do wyzwalania energii społecznej z szerokich mas ludności aniżeli biurokratyczne działanie kierowników wielu organów administracyjnych. Związki i organizacje pracują według wskazań Partii i Rządu i na pewno wydobędą jeszcze z naszego społeczeństwa dużą ilość energii społecznej do budowy Polski Ludowej. Wstąpi w nie nowy duch i — „śpiących pobudzi”, jak mówił poeta. Oczywiście trzeba bardzo czuwać nad tym, by duch biurokracji nie zakradł się również do organizacji społecznych.</u> + <u xml:id="u-21.19" who="#PoselWycechCzeslaw">Szczególną uwagę należy zwrócić na sprawę przestrzegania samorządności w organizacjach społecznych i spółdzielczości. Władze rządowe łącznie z organizacjami społecznymi winny przedyskutować sprawę zadań obecnie działających organizacji społecznych na nowym etapie i w nowym okresie naszej pracy.</u> + <u xml:id="u-21.20" who="#PoselWycechCzeslaw">Mam tu przede wszystkim na myśli zadania masowej organizacji, jaką jest Związek Samopomocy Chłopskiej. Niesłuszne jest zawężanie działalności ZSCh do prowadzenia pracy kulturalnej i pracy uświadamiania chłopów o produkcji rolniczej. ZSCh winno posiadać własne konkretne zadania w zakresie produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-21.21" who="#PoselWycechCzeslaw">Słuszne uchwały XIV Kongresu ZSCh, zmierzające do usprawnienia działalności w terenie i podjęcia konkretnej roboty, praktycznie w dalszym ciągu nie są realizowane. Chodzi tu o ponowne zorganizowanie grup producentów, plantatorów, hodowców, ogrodników, sadowników, pszczelarzy i innych specjalności rolniczych.</u> + <u xml:id="u-21.22" who="#PoselWycechCzeslaw">Wiem na przykład, że od wielu lat pszczelarze upominają się o powstanie własnej organizacji pszczelarskiej, którą posiadali poprzednio. Nie rozumiem, dlaczego takie stowarzyszenie pszczelarzy nie mogłoby powstać pod kierownictwem ZSCh.</u> + <u xml:id="u-21.23" who="#PoselWycechCzeslaw">Związek Samopomocy Chłopskiej powinien się zająć opieką nad różnymi zrzeszeniami i zespołami produkcyjnymi oraz koordynacją ich działalności i zabezpieczeniem koniecznej pomocy fachowej, materiałowej i finansowej.</u> + <u xml:id="u-21.24" who="#PoselWycechCzeslaw">Koło ZSCh — skupiające w zależności od konkretnych potrzeb i warunków rolników zrzeszonych w różne grupy i zespoły produkcyjne — powinno stanowić podstawę na wsi dla działalności gromadzkiej i powiatowej rady narodowej, dla komisji tych rad oraz aparatu służę- by rolnej.</u> + <u xml:id="u-21.25" who="#PoselWycechCzeslaw">Koła ZSCh powinny też wywierać decydujący wpływ na wzmożoną działalność samorządu gminnych spółdzielni, na walkę z mankami i nadużyciami i w ogóle na walkę z klikowością i biurokratyzmem we wszystkich dziedzinach życia społecznego na wsi.</u> + <u xml:id="u-21.26" who="#PoselWycechCzeslaw">Dotychczas nie została w sposób zadowalający rozwiązana kwestia form upowszechnienia fachowej wiedzy rolniczej wśród szerokich mas chłopskich. Ministerstwo Rolnictwa swą działalność ogniskuje głównie wokół szkolenia pracowników do służby rolnej. Przed wojną kółka rolnicze, koła młodzieży wiejskiej, izby rolnicze prowadziły różnorodne formy upowszechniania wiedzy rolniczej dla młodzieży i dla chłopów pracujących na roli, jak ludowe szkoły rolnicze, kursy rolnicze, konkursy rolne, gospodarstwa wzorowe i inne formy. Wiele z tych form zagubiliśmy. Do fachowych czasopism rolniczych napływają uwagi chłopów, którzy powiadają, że w czasie swojej pracy w kółkach rolniczych oni dużo bardzo skorzystali, natomiast w ciągu 12 lat uczęszczania na zebrania ZSCh nic konkretnego się nie nauczyli w zakresie postępu rolnego. Trzeba więc te formy przywrócić i przekazać głównie ZSCh do wykonania i powierzyć mu większe zadania w zakresie upowszechniania oświaty rolniczej.</u> + <u xml:id="u-21.27" who="#PoselWycechCzeslaw">W związku z rozszerzeniem zadań ZSCh należałoby część służby rolnej z dobrym przygotowaniem fachowo-rolniczym z zarządów rolnictwa przekazać do ZSCh. Pragnę zwrócić uwagę, że wiceprzewodniczący Powiatowej Rady Narodowej w Rzeszowie zadał mi parę tygodni temu pytanie, jak się to dzieje, że przed wojną w powiecie rzeszowskim dwóch instruktorów kółek rolniczych obsługiwało 60 punktów terenowych gospodarstw wzorowych i mieli rezultaty większe aniżeli teraz parę dziesiątków urzędujących instruktorów z Powiatowego Zarządu Rolnictwa. Pracownicy o kwalifikacjach fachowo-rolniczych pracujący w ZSCh, powiązani z chłopską organizacją i działając pod kontrolą społeczną, będą lepiej wykonywać swe zadania.</u> + <u xml:id="u-21.28" who="#PoselWycechCzeslaw">Wczoraj mówił Obywatel Premier o konieczności aktywizacji mas chłopskich w pracy społecznej i gospodarczej. Doskonale tej sprawie służą różne formy spółdzielczości i dlatego niesłusznie zlikwidowaliśmy przed kilku laty niektóre działy spółdzielczości. Cieszyć się należy z rozwoju spółdzielczości zdrowia, która w ostatnich miesiącach poważnie posunęła się naprzód oraz z podjętych ostatnio decyzji w sprawie przywrócenia samorządu spółdzielczości kredytowej — spółdzielczych kas oszczędności.</u> + <u xml:id="u-21.29" who="#PoselWycechCzeslaw">Z dużym zadowoleniem i uznaniem dla władzy ludowej chłopi przyjęli zniesienie obowiązkowych dostaw mleka. Wieś widzi w tym nie tylko pomoc dla rolnictwa, ale również likwidację znacznego marnotrawstwa, jakie miało tu miejsce, oraz zniesienie biurokratycznego aparatu mleczarskiego, oderwanego od chłopów.</u> + <u xml:id="u-21.30" who="#PoselWycechCzeslaw">Po zniesieniu obowiązkowych dostaw mleka należy odpowiednio przygotować w sensie przeorganizowania aparat skupu i przetwórstwa mleka, w takim kierunku, aby można było zakupić możliwie wszystkie nadwyżki mleka i włączyć do państwowego planu zaopatrzenia.</u> + <u xml:id="u-21.31" who="#PoselWycechCzeslaw">Aparat skupu i przetwórstwa mlecznego powinien pracować tanio i sprawnie nie tylko w zakresie wykonania swoich podstawowych zadań, ale również w dziedzinie skutecznego oddziaływania także na ilościowy i jakościowy rozwój hodowli bydła i jego produktywność.</u> + <u xml:id="u-21.32" who="#PoselWycechCzeslaw">Tego rodzaju zadaniom w nowych warunkach może sprostać spółdzielcza organizacja skupu i przetwórstwa mleka, posiadająca na wsi polskiej bogate i postępowe tradycję. Należy wykorzystać te tradycje, ale trzeba włączyć do nich nowe treści w celu ścisłego powiązania z planową gospodarką państwa.</u> + <u xml:id="u-21.33" who="#PoselWycechCzeslaw">Trzeba więc naprawić błąd, jaki popełniliśmy kilka lat temu, i pozwolić chłopom na organizowanie spółdzielni mleczarskich wszędzie tam, gdzie sami upominają się o to, tam zaś, gdzie w najbliższym czasie nie powstaną jeszcze spółdzielnie mleczarskie, przekazać skup mleka gminnym spółdzielniom, a powiatowe zakłady mleczarskie PZGS-om.</u> + <u xml:id="u-21.34" who="#PoselWycechCzeslaw">Mleczarstwo jest trudną a zarazem bardzo ważną gałęzią gospodarki narodowej, nie możemy tu dopuścić do jakichkolwiek zaburzeń i zahamowań.</u> + <u xml:id="u-21.35" who="#PoselWycechCzeslaw">W uchwałach VII Plenum i wczorajszym przemówieniu Premiera słusznie mówiono o decentralizacji w zarządzaniu, planowaniu i rozmieszczaniu punktów usługowych.</u> + <u xml:id="u-21.36" who="#PoselWycechCzeslaw">W ciągu długiego czasu działały na wsi różne zakłady gospodarcze dość gęsto rozsiane na terenie każdego powiatu w celu zaspokojenia potrzeb gospodarstw chłopskich. Były to młyny gospodarskie, piekarnie, rzeźnie, tartaki oraz inne zakłady przemysłowe (kuźnie). Dla rzekomej racjonalizacji wiele tych zakładów zamknięto i wobec tego chłopi muszą nieraz jeździć do tartaku czy młyna po kilkadziesiąt kilometrów. Chłopi ze wsi Sędziejowice z po w. łaskiego skarżą się na to w swojej petycji do posłów ZSL. Tego rodzaju nieprzemyślane posunięcia cofają naszą wieś do czasów feudalizmu, bo chłopi wracają do żarna i traczki. Najwyższy czas, by te błędy naprawić.</u> + <u xml:id="u-21.37" who="#PoselWycechCzeslaw">W końcu chciałbym poświęcić słów kilka działalności kulturalno-oświatowej na wsi. Wieś posiadała własny dorobek społeczny w zakresie oświaty i kultury. Oczywiście, nie mógł on zaspokoić potrzeb kulturalnych pod rządami kapitalizmu. W Polsce Ludowej zrobiliśmy olbrzymi krok naprzód w zakresie rozwoju oświaty i kultury, jak sieć kin wiejskich, bibliotek, lecz niesłusznie zlikwidowaliśmy szereg instytucji i placówek społecznych, przekazując ich zadania w ręce pracowników państwowych, najczęściej źle uposażonych i przygotowanych, przerywając w ten sposób ich ścisłą łączność ze środowiskiem wiejskim.</u> + <u xml:id="u-21.38" who="#PoselWycechCzeslaw">Komisja Oświaty, Nauki i Kultury na swych dwu posiedzeniach w grudniu 1955 r., oraz w czasie debat budżetowych poddała ostrej krytyce proces zbiurokratyzowania działalności oświatowo-kulturalnej. Podjęto wówczas pod adresem Rządu szereg ważnych uchwał w zakresie demokratyzacji organizacji i działalności kulturalno-oświatowej. Komisja podjęła m. in. uchwałę o konieczności powołania do życia nowych organizacji społecznych (np. burs, organizacji, mających na celu upowszechnienie sztuk plastycznych) oraz ożywienia i odbudowy samorządności istniejących towarzystw (np. Towarzystwa Przyjaciół Dzieci). Działacze oświatowi domagają się, aby Rząd i Partia ustosunkowały się do sprawy wznowienia działalności Instytutu Oświaty Dorosłych, jako placówki społecznej. Oczywiście wobec zmienionych warunków i nowych zadań niecelowym byłoby wznowienie wszystkich dawnych organizacji społecznych.</u> + <u xml:id="u-21.39" who="#PoselWycechCzeslaw">O sprawach tych nie było wzmianki ani w exposé Premiera w marcu, ani we wczorajszym przemówieniu.</u> + <u xml:id="u-21.40" who="#PoselWycechCzeslaw">Ostatnio połączone Komisje Oświaty, Nauki i Kultury oraz Prac Ustawodawczych podjęły uchwałę w sprawie powołania przy Ministerstwie Oświaty Rady Oświaty i Wychowania złożonej z przedstawicieli organizacji społecznych, pracowników naukowych, zajmujących się sprawami oświaty i wychowania, działaczy społecznych i nauczycieli. Powstanie stałej i ścisłej współpracy państwowych władz oświatowych, pracowników naukowych i społecznych, działaczy oświatowych na terenie Rady Oświaty i Wychowania przyczyni się do wypracowania najbardziej odpowiedniej organizacji systemu oświatowego i podniesienia poziomu placówek oświatowych.</u> + <u xml:id="u-21.41" who="#PoselWycechCzeslaw">W walce o wzrost produkcji rolnej Partia i Rząd kierują się dwiema słusznymi zasadami: dążeniem do możliwie maksymalnego zaopatrzenia wsi w materiały i towary związane z potrzebami produkcyjnymi gospodarstw rolnych oraz zwiększeniem bodźców ekonomicznych dla chłopa.</u> + <u xml:id="u-21.42" who="#PoselWycechCzeslaw">Obok tych dwu zasad trzeba pamiętać o o stworzeniu nowego klimatu politycznego na wsi. Mówił wczoraj Ob. Premier, że gromadzkie rady narodowe głównie wykonują polecenia organów wyższych. W tych warunkach chłopu trudno się poczuć współgospodarzem w swej wsi, czy powiecie, gdy panuje ustrój centralistyczny. Dlatego trzeba zdecentralizować strukturę i działalność władzy państwowej. Aktywizacja mas wiejskich będzie dokonana, gdy będziemy mówić do chłopa jednocześnie w kategoriach ekonomicznych i politycznych. Samo poprawienie warunków ekonomicznych, zaopatrzenia chłopa nie może wyzwolić wielkich rezerw gospodarczych. Trzeba koniecznie — i o tym mówią również uchwały VII Plenum — stworzyć pomyślniejsze warunki życia politycznego na wsi. Rozwój wiejskich organizacji społecznych, gospodarczych, spółdzielczych, rozwój życia stowarzyszeniowego przy jednoczesnym daniu większych kompetencji radom narodowym stanie się poważnym czynnikiem aktywizacji mas chłopskich w procesie budowy socjalizmu na wsi. Stworzy pomyślniejszy klimat polityczny dla realizacji zadań planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-21.43" who="#PoselWycechCzeslaw">Sprzyja temu idący przez kraj proces demokratyzacji. Aczkolwiek poddałem ostrej krytyce działalność społeczno-polityczną w poprzednim okresie, to jednak trzeba z naciskiem stwierdzić, w imię prawdy, że już wiele braków i błędów zostało odrobionych, nastąpiła poważna poprawa sytuacji, lecz stoją jeszcze przed nami duże zadania do wykonania. Na wsi możemy uruchomić do budowy Polski Ludowej wielkie rezerwy społeczne. Trzeba sięgnąć głębiej do starego i nowego aktywu społecznego — że wymienię choćby potężny aktyw działaczy wiciowych i Batalionów Chłopskich, a przecież są na wsi i inne środowiska.</u> + <u xml:id="u-21.44" who="#PoselWycechCzeslaw">W oparciu o postępową i rewolucyjną tradycję organizacji chłopskich i ludowych i w imię budowy nowej wsi należy przyspieszać i poszerzać proces aktywizacji mas chłopskich, by pogłębić i zacieśnić sojusz robotniczo-chłopski i w ten sposób wzmocnić siły społeczne wykonania planów narodowych, do budowy socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-21.45" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Udzielam głosu posłowi woj. szczecińskiego Władysławowi Witoldowi Spychalskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Wysoka Izbo! Obywatel Prezes Rady Ministrów uznał za wskazane określić swoje wystąpienie w dniu wczorajszym jako informację o zasadniczych kierunkach prac Rządu w ostatnim i w najbliższym okresie.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Na podobnej płaszczyźnie, daleki od chęci zajmowania się ogółem wielce różnorodnych zjawisk naszego życia politycznego i gospodarczego, pragnę zwrócić uwagę na kilka jedynie problemów istotnych dla aktualnej sytuacji w kraju, w których rozwiązaniu jest między innymi zainteresowane Stronnictwo Demokratyczne z racji swojej działalności wśród inteligencji i rzemiosła oraz innych grup miejskich warstw pośrednich.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Nie bez przyczyny Obywatel Prezes Rady Ministrów wiele uwagi poświęcił zagadnieniu usprawnienia naszej administracji. Istotnie, jest to dziedzina, w której nie zasłużyliśmy na zbyt wiele laurów i która częstokroć dawała się nam we znaki w sposób wielce dotkliwy, a nawet bolesny, a każda chwila zwłoki w rozprawianiu się z tym problemem przynosi niepowetowane szkody.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Podkreślaliśmy niejednokrotnie znaczenie likwidacji przerostów naszej administracji państwowej i gospodarczej, utrudniających w istocie prawidłowe kierowanie sprawami kraju i obciążających w poważny sposób budżet państwa.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Żywotny interes całego społeczeństwa w tej sprawie jest oczywisty. Nie można jednak dopuścić do tego, aby w zapale naprawy naszego życia publicznego mogło nastąpić choć w najmniejszym stopniu naruszenie słusznych praw tych wszystkich obywateli, którzy, w wyniku likwidacji chorobliwych wyolbrzymień naszego aparatu administracyjnego będą zmuszeni zmienić miejsce zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Wchodzi tu bądź co bądź w grę znaczna liczba pracowników. Przecież w obecnym — podam dla przykładu — Ministerstwie Budownictwa przewiduje się oszczędność w wysokości 47% etatów obu dotychczasowych resortów i ustala się limit na około 1500 pracowników do przesunięcia. Podobnie, w stosunku procentowym, planuje to w poszczególnych etapach Ministerstwo Przemysłu Spożywczego.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Z zadowoleniem przyjąć więc należy oświadczenie Obywatela Prezesa Rady Ministrów, iż Rząd dokłada wszelkich starań, by uniknąć nastrojów niepewności i niepokoju z tej racji wśród rzesz pracowniczych, mając na uwadze ich los i sprawy bytu. Dowiadujemy się, że są przewidziane środki na przekwalifikowanie wielu pracowników i że wydano w tej sprawie zarządzenia.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Wydaje się, że nie wystarczą jednak wytyczne, regulujące tryb zwalniania i przesuwania pracowników. Należy przewidzieć konkretne formy zwłaszcza kontroli, aby nie działało jeszcze silą rozpędu wieloletnie przyzwyczajenie niedoceniania lub wręcz lekceważenia spraw bytowych człowieka, tak zwanego świata urzędniczego, który należał do części pracujących raczej mniej zarabiających. Dochodzą nas wieści o pojawiających się tu i ówdzie trudnościach w znalezieniu pracy przez niektóre kategorie pracowników.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">W związku z tym chciałbym wysunąć kilka sugestii umożliwiających wykorzystanie ludzi odchodzących z aparatu administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Niemałe znaczenie będzie tu miała konkretna realizacja aktywizacji małych miast i miasteczek przez rozwój zakładów przemysłu terenowego, spółdzielczości pracy, rzemiosła i chałupnictwa.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Dalsze zwiększenie wysokości dodatków dla rodzin wielodzietnych pozwoliłoby zapewne części kobiet, które nie posiadają specjalnych kwalifikacji, a częstokroć nie posiadają żadnych, dla których praca zarobkowa stanowi konieczne chociaż niewspółmiernie uciążliwe uzupełnienie budżetu domowego — zrezygnować z zarobkowego zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Wiąże się również z tym problemem akcja na rzecz powrotu rzemieślników do pracy produkcyjnej w zawodzie. Jeżeli stwierdzamy, że w naszym kraju istnieją luki w zaspokajaniu potrzeb ludności pracującej, to w zakresie usług czy produkcji artykułów powszechnego użytku domowego — pomimo uchwał o przesuwaniu pracowników z administracji do produkcji — na ironię zakrawają fakty, że kwalifikowany krawiec pracuje jako woźny w politechnice, kowal jest urzędnikiem finansowym, a szewc magazynierem przedsiębiorstwa budowlanego. To są przykłady zasłyszane wczoraj od jednego z posłów. Powrotu tych ludzi do zawodu wymaga interes gospodarki narodowej, podyktowany również w tym wypadku ich większymi możliwościami zapewnienia sobie egzystencji. Jest rzeczą oczywistą, że miejsca ich dotychczasowej pracy zająć mogą ci, którzy nie znajdują innych możliwości zarobkowania.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Jest jeszcze jedna sprawa, na którą warto chyba zwrócić uwagę. W opinii powszechnej panuje jeszcze fałszywe przeświadczenie, że praca urzędnika czy praca w urzędzie choćby nawet w roli gońca stanowi wyraz zajmowania przez tego pracownika wyższego miejsca w hierarchii społecznej. Ten muzealny już chyba zabytek w świadomości społecznej wykrzywiał niejednokrotnie działanie słusznego — „awansu społecznego”. Jego skutki obserwujemy dziś wśród młodzieży poszukującej pracy. Przezwyciężenie tego niezdrowego kultu dla — „biurka” bez wątpienia zmniejszy napór fali poszukujących pracy na odcinkach administracyjnych, ułatwi proces przesuwania pracowników do produkcji i zdobywania tam wysokich kwalifikacji.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Z zainteresowaniem słuchaliśmy podawanych przez Obywatela Prezesa Rady Ministrów cyfr obrazujących rozdział zwiększonego funduszu płac pomiędzy poszczególne grupy zawodowe w okresie do 1 września br. Trzy i ćwierć miliona pracowników fizycznych i umysłowych objęte podwyżką i kwota 7 miliardów zł to wysiłek niemały.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Jeżeli jednak chodzi o pracowników umysłowych wysoko wykwalifikowanych, to wydaje się, że nie dość konsekwentnie w tym wypadku braliśmy pod uwagę, że o wysokości płac decydować powinna wydajność pracy, jej uciążliwość, stopień kwalifikacji pracowników, odpowiedzialność związana z funkcją czy stanowiskiem.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Wysoki Sejmie! Sprawą, która pochłania wiele uwagi i wysiłków naszej władzy, która żywotnie interesuje opinię publiczną, co znajduje wyraz w prasie i dyskusjach, jest decentralizacja w zarządzaniu państwem i gospodarką narodową. Truizmem byłoby powtarzać, że decentralizacja jest postulatem wynikającym z dążenia do demokratyzacji życia publicznego, wyzwolenia inicjatywy społecznej i oparcia zarządzania gospodarką na jak najbardziej racjonalnych podstawach. Dyskusyjne oczywiście mogą być kierunki, metody, formy i zasięg decentralizacji. W tym zakresie obserwujemy, obok spraw najbardziej konkretnie rozstrzyganych, jak np. w dziedzinie demokracji robotniczej w zakładach pracy, również niezdecydowanie lub brak precyzji w koncepcjach, jak np. w przypadku aktualnego przekazywania szkolnictwa zawodowego do resortu oświaty, nad czym dyskutowały ostatnio połączone Komisje Oświaty, Nauki i Kultury oraz Spraw Ustawodawczych. Trzeba zwłaszcza konkretnych i jasnych posunięć, jeżeli chodzi o rady narodowe, z uwzględnieniem słusznych teoretycznych założeń i aktualnych możliwości.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Zgadzamy się wszyscy, że radom narodowym należy nadać rzeczywiste uprawnienia terenowych organów władzy państwowej. W szczególności rady narodowe powinny posiadać większą swobodę i uprawnienia w zakresie dysponowania środkami budżetowymi.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Obywatel Prezes Rady Ministrów zapowiada dotarcie tej reformy aż do najniższych komórek — do gromadzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Proces przekazywania kompetencji wyższych ogniw naszego aparatu państwowego niższym uzależniany jest w dużym stopniu od ich przygotowania do przejęcia zadań — jest jednak również zbyt powolny tam, gdzie nie ma przeszkód, a ponadto obserwujemy rysujące się tu i ówdzie niebezpieczeństwo formalnego rozwiązywania problemu bez dostatecznego uwzględniania hierarchii i pilności spraw.</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Widzimy próby niedostatecznie uzasadnione potrzebami przekazywania — „w dół” kompetencji, np. prezydiom powiatowych rad narodowych w sprawach tego nie wymagających, jak choćby w głośnej już z prac przedsesyjnych sprawie zmiany nazwisk. Chyba nie byłby zbyt uciążliwy wyjazd raz w życiu do wojewódzkiego miasta w celu zmiany nazwiska dla człowieka z tzw. — „terenu”, zwłaszcza jeśli musiał tam jeździć co najmniej raz w tygodniu, by dowiadywać się, czy do PDT nadeszły wiadra lub inne atrakcyjne artykuły. Taka decentralizacja zwiększa wprawdzie rejestr, ale nie służy rozwiązaniu istoty problemu zwiększenia samodzielności i odpowiedzialności terenowych rad narodowych. Patrzą one natomiast jeszcze bezsilnie, jak rzemieślnik, który wynalazł w składnicy złomu kawałek rury potrzebnej mu do wykonania naprawy, ale dowiaduje się, że musi uzyskać zgodę centrali na jej nabycie.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Decentralizacja wreszcie tylko wówczas odegra właściwą rolę w usprawnianiu naszej gospodarki, gdy równolegle do zwiększonych kompetencji terenowych rad narodowych będzie następował proces niwelowania przewagi, jaką w praktyce mają prezydia rad nad samymi radami. Obserwujemy już pierwsze kroki, że rady nie chcą być, jak to się działo powszechnie, organem akceptującym jedynie poczynania prezydiów. Rady winny stanowić o działalności prezydiów, jako swoich organów wykonawczych i mieć siały wgląd w ich prace. Ważną jednak i nieodzowną sprawą jest urealnienie pozycji radnego, jego osobistego waloru, jego autorytetu oraz warunków i możliwości wykonywania obowiązków mandatowych radnego niezależnie od zajęć zawodowych.</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">I wreszcie sprawa rzemiosła. Mówiąc o tym odcinku gospodarki narodowej, który określamy jako rzemiosło, z dużą satysfakcją wypada nam stwierdzić, iż stosunek do niego uległ zasadniczej i to bardzo pozytywnej zmianie, co odpowiada programowym założeniom Stronnictwa Demokratycznego.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Szereg uchwał i zarządzeń Rządu zmierza do naprawienia krzywd i błędów popełnionych w minionym okresie w stosunku do rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-23.23" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Uchwała VII Plenum KC PZPR o sytuacji politycznej i gospodarczej kraju dostrzegła, że — „poważne rezerwy wzrostu produkcji i usług dla potrzeb ludności, a równocześnie wzrostu zatrudnienia tkwią w rozwoju przemysłu drobnego, spółdzielczości pracy, rzemiosła i chałupnictwa..., że należy zastosować politykę gospodarczą, która usunie błędy w zakresie zaopatrzenia, podatków i kredytów... i otworzy przed drobną wytwórczością, zarówno państwową, spółdzielczą jak i rzemieślniczą, szerokie pole rozwoju”, że — „polityka podatkowa powinna się opierać na prostych zasadach wykluczających samowolę wydziałów finansowych, przy czym rozmiary opodatkowania powinny być obniżone”.</u> + <u xml:id="u-23.24" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Uchwała VII Plenum o podstawowych założeniach planu 5-letniego mówiąc o doraźnych środkach usprawnienia gospodarki i usunięciu najjaskrawszych bolączek, w szczególności w dziedzinie rzemiosła, przewiduje m. in. rozszerzenie na dalsze kategorie rzemieślników stosowania zryczałtowanych opłat podatkowych zależnych od branży, ilości zatrudnionych i miejscowości, a nadto zwolnienie od podatków na okres dwóch lat nowo zakładanych warsztatów rzemieślniczych na wsi i w małych miasteczkach.</u> + <u xml:id="u-23.25" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Powyższe sformułowania świadczą o tym, że chodzi tu właśnie o stworzenie rzemiosłu — „szerokiego pola rozwoju”, a zatem powinny być podejmowane i egzekwowane przez Rząd takie środki działania, które by rzeczywiście otwierały przed rzemiosłem szerokie perspektywy. I tu niestety musimy się zgodzić z Obywatelem Prezesem Rady Ministrów — bardziej bylibyśmy radzi, gdyby było inaczej, bowiem stwierdził, że nie wszystkie zainteresowane resorty we właściwy sposób interpretują zmiany w polityce wobec rzemiosła. I tak jest istotnie. Daje się zauważyć tendencje do ich zwężania.</u> + <u xml:id="u-23.26" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Przykładem tego może być projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwolnienia od podatków nowo zakładanych drobnych zakładów rzemieślniczych. Uchwała mówi o nowo zakładanych warsztatach, a projekt rozporządzenia wprowadza pojęcie — „drobnych” zakładów i przewiduje w zasadzie zwolnienie od podatków tylko tych rzemieślników, którzy nie zatrudniają w zakładzie ani pracownika najemnego, ani członka rodziny.</u> + <u xml:id="u-23.27" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Nie widzimy również dostatecznej inicjatywy w odkręcaniu śruby podatkowej. Mamy wiadomości z województwa krakowskiego o oświadczeniu kierownika Wydziału Finansowego Prezydium WRN, iż zaległości — a jest wśród nich wiele z okresu wzmożonego drenażu — muszą być za wszelką cenę ściągnięte, gdyż stanowią część planu finansowego.</u> + <u xml:id="u-23.28" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Obywatel Prezes Rady Ministrów użył obrazowego określenia, że stosunek do rzemiosła, a zwłaszcza jego spraw finansowych, to nie jest — „mrużenie jednego oka”. My również pragnęlibyśmy, aby wszystkie zainteresowane czynniki miały na te zagadnienia jedno i drugie oko szeroko otwarte.</u> + <u xml:id="u-23.29" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">I jeszcze jedna sprawa.</u> + <u xml:id="u-23.30" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Obywatel Prezes Rady Ministrów w swoim okólniku nr 169 zezwolił gospodarce uspołecznionej na korzystanie z usług rzemieślników indywidualnych. Okólnik ten został z dużą ulgą przyjęty przez liczne warsztaty rzemieślnicze i chyba mógłby również pomóc wielu instytucjom. Okazuje się, iż w większości wypadków poza instytucjami podległymi Ministerstwu Oświaty żadne inne nie respektują tego okólnika, tłumacząc się brakiem oddzielnych zarządzeń resortowych. A chyba resorty były zobowiązane do wydania takich zarządzeń, o ile istotnie są potrzebne. Są to sprawy nie egoistycznych interesów tej czy innej warstwy, ale sprawy natury gospodarczej. Pozwoliłem sobie nimi zająć uwagę Wysokiej Izby — ale powołam się na stwierdzenie Obywatela Prezesa Rady Ministrów, że problematyka gospodarcza należy w tej chwili do najważniejszych i że absorbuje uwagę społeczeństwa. Czuje się tym bardziej usprawiedliwiony, że, jak to zauważyła prasa, przez trzy lata bieżącej kadencji Sejm traktował sprawy gospodarcze obojętnie, bez szczególnego zainteresowania się nimi.</u> + <u xml:id="u-23.31" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Stronnictwo Demokratyczne licząc w swych szeregach wielu pracowników administracji państwowej i gospodarczej, pracowników handlu i przemysłu, ekonomistów, techników, nauczycieli, działaczy i pracowników rad narodowych, przedstawicieli wolnych zawodów, rzemieślników, kupców i usługowców, a ponadto będąc ostatnio reprezentowane w Rządzie PRL. a tym samym szczególnie współodpowiedzialne za powierzone jego członkom resorty, zwłaszcza za tak bliski naszej bazie resort przemysłu drobnego i rzemiosła — uczyni wszystko, aby przyspieszyć rozwój gospodarczy naszego kraju oraz pogłębiać i utrwalać proces demokratyzacji we wszystkich dziedzinach naszego życia.</u> + <u xml:id="u-23.32" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">(Przerwa</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#komentarz">w posiedzeniu od godz. 17 min. 25 do godz. 17 min. 55.)</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. wrocławskiego Roman Piotrowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselPiotrowskiRoman">Wysoka Izbo! Towarzysz Premier w swoim wczorajszym przemówieniu podkreślił wagę zagadnienia mieszkaniowego, a tym samym znaczenia przemysłu budowlanego dla gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselPiotrowskiRoman">W ciągu ubiegłych 12 lat budownictwo polskie przebyło długą drogę swego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PoselPiotrowskiRoman">Warunki startu były w budownictwie po wojnie daleko gorsze niż w innych gałęziach gospodarki narodowej. Nie tylko dlatego, że trzeba było zaczynać właściwie od niczego, że kadry budowlane były rozproszone i wyniszczone, że brak było sprzętu, a rynek materiałów praktycznie nie istniał, ale również dlatego, że poziom naszego wykonawstwa budowlanego przed wojną był bardzo zacofany. W przeważającej swej większości budowy, nawet poważne, wykonywane były sposobami rzemieślniczymi przy minimalnym zastosowaniu urządzeń mechanicznych. Transport na budowie nie był zmechanizowany. Szeroko jeszcze stosowano wnoszenie materiałów przy użyciu siły ludzkiej.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselPiotrowskiRoman">Obecnie gospodarka nasza rozporządza potężnym przemysłem budowlanym, zatrudniającym ponad 600 tysięcy pracowników, dysponuje poważnym parkiem maszynowym i transportowym. Dzisiaj możemy śmiało mówić o istnieniu polskiego przemysłu budowlanego, zdolnego do wykonywania wielkich i skomplikowanych budów, jak kombinaty hutnicze i chemiczne (Huty im. Lenina i Bieruta, Kędzierzyn), zapory wodne, nowoczesne elektrownie, całe osiedla i miasta. Dowodem wszechstronnych możliwości naszego przemysłu budowlanego jest odbudowa Stolicy. Z tym burzliwym rozwojem budownictwa nie zawsze szło w parze doskonalenie się wykonawstwa, zarówno co do jakości produkcji jak i należytego opanowania jej strony organizacyjnej i ekonomicznej.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PoselPiotrowskiRoman">Zdajemy sobie sprawę, że w stosunku do posiadanego potencjału wykonawczego budujemy za mało, że moglibyśmy budować daleko więcej, że niedostatecznie, nie należycie wykorzystujemy możliwości tkwiące w zmontowanym aparacie wykonawczym.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselPiotrowskiRoman">Zdajemy sobie sprawę z istnienia rozbieżności między potrzebami budowlanymi społeczeństwa a ich zaspokajaniem przez naszą produkcję.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselPiotrowskiRoman">Wobec stale rosnących zadań w dziedzinie inwestycji budowlanych wyłania się zarazem konieczność wzmożenia efektywności budownictwa.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#PoselPiotrowskiRoman">Osiągnąć to można i należy nie poprzez rozbudowę dostatecznie już rozwiniętego aparatu, lecz przez jego stałe poprawianie i udoskonalanie.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselPiotrowskiRoman">Tym właśnie zagadnieniem zajmowała się Krajowa Narada Budownictwa na początku bieżącego roku. Dziesiątki tysięcy aktywistów budowlanych zastanawiało się nad ujawnieniem wad i błędów obciążających nasze budownictwo, i utrudniających i hamujących prawidłowy jego rozwój. W wyniku obrad wysunięto ponad 2000 wniosków i dezyderatów, które są w trakcie realizacji.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#PoselPiotrowskiRoman">Jednym z głównych postulatów narady było przeprowadzanie reorganizacji wykonawstwa budowlanego, którego podstawowy, decydujący trzon stanowiły przedsiębiorstwa podległe dwóm Ministerstwom: Budownictwa Miast i Osiedli i Budownictwa Przemysłowego. Stąd też uwaga obradującego aktywu budowlanego skupiła się na zagadnieniu reorganizacji aparatu tych resortów. Aparat ministerstw budownictwa był obciążony tymi samymi wadami, które wypaczyły kierunek rozwoju naszego organizmu gospodarczego. A więc był to nadmierny centralizm, nieznośny przerost biurokratyzmu i wynikający stąd schematyzm w rozwiązywaniu trudności, krępujący inicjatywę bezpośrednich wykonawców. Do tego dołączyły się jeszcze trudności wynikające ze specyfiki procesów produkcyjnych budownictwa, których nie umiano należycie zwalczyć przez stosowanie konsekwentnie nowych metod wykonawczych.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselPiotrowskiRoman">Na wojewódzkich naradach poprzedzających Krajową Naradę Budownictwa wskazywano na nienormalny stan rozdrobnienia potencjału wykonawczego, dublowanie się zakresów działania poszczególnych przedsiębiorstw pracujących w terenie i w ten sposób marnowanie posiadanego potencjału zarówno sił ludzkich, jak i sprzętu i maszyn. Poszczególne przedsiębiorstwa, podlegające różnym zarządom scentralizowanym w Warszawie, nie posiadały dostatecznej łączności bezpośredniej w terenie i musiały rozbudowywać własne pomocnicze urządzenia, co przy szczupłych środkach na tego rodzaju inwestycje doprowadziło do bardzo rozdrobnionego i słabego zaplecza. Wytworzyła się więc w terenie sytuacja nieznośna, pogarszająca się z roku na rok, zwłaszcza przy przechodzeniu na coraz bardziej uprzemysłowione metody wykonawstwa w budownictwie.</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselPiotrowskiRoman">W wyniku obrad Krajowej Narady Budownictwa wysunęła się konieczność zbliżenia organizacyjnego przedsiębiorstw budowlanych działających w terenie, wybitnego ograniczenia centralizacji zarządzania wykonawstwem, co w konsekwencji wymagało zwiększenia uprawnień kierownictw przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#PoselPiotrowskiRoman">Poważny wzrost zadań dla budownictwa w planie 5-letnim wykazuje przewagę zagadnień inwestycji mieszkaniowych, socjalnych, oświaty, zdrowia nad zagadnieniami nowego budownictwa dla potrzeb przemysłu. Stąd też zarysowała się nierównomierność między koniecznością wzmocnienia potencjału budownictwa tak zwanego ogólnego a budownictwa przemysłowego.</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#PoselPiotrowskiRoman">Odpowiednikiem takiego układu zadań była konieczność właściwego przystosowywania potencjału wykonawczego obu tych resortów do postawionych przed nimi zadań.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#PoselPiotrowskiRoman">I tak przy wzroście planu budowlano-montażowego połączonych resortów o blisko 50% w stosunku do roku 1955 — wzrost zadań charakteryzujących działalność dawnego Ministerstwa Budownictwa Miast i Osiedli wyraża się wartością około 78%, zaś budownictwa Przemysłowego jedynie 24%.</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#PoselPiotrowskiRoman">Jednocześnie należało utrzymać potencjał wysoko specjalizowanych przedsiębiorstw, których istnienie warunkuje możność wykonywania wielkich i skomplikowanych inwestycji przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#PoselPiotrowskiRoman">W tych warunkach sprawne operowanie potencjałem obu resortów w poszczególnych okresach realizacji planu 5-letniego byłoby możliwe jedynie przy połączeniu ośrodków dyspozycyjnych wykonawstwa w jednym ministerstwie.</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#PoselPiotrowskiRoman">Takie były przesłanki, które skłoniły Rząd i Partię do podjęcia decyzji o połączeniu Ministerstwa Budownictwa Miast i Osiedli i Ministerstwa Budownictwa Przemysłowego.</u> + <u xml:id="u-25.18" who="#PoselPiotrowskiRoman">Powołanie w lipcu bieżącego roku Ministerstwa Budownictwa na bazie zlikwidowanych Ministerstw Budownictwa Miast i Osiedli i Budownictwa Przemysłowego ma więc na celu lepsze wykorzystanie: po pierwsze — potencjału wykonawczego w tej części budownictwa; po drugie — środków inwestycyjnych przeznaczonych w planie 5-letnim na rozbudowanie zaplecza, co zapewni szerokie możliwości wdrażania postępu technicznego. Połączenie to nie oznacza przekreślenia specjalizacji w budownictwie.</u> + <u xml:id="u-25.19" who="#PoselPiotrowskiRoman">Przechodzenie na wyższe formy wykonawcze produkcji wymaga nieuchronnie zwiększenia i pogłębienia specjalizacji. Ale specjalizacja wykonawstwa nie jest jednoznaczna z centralizacją ośrodków zarządzania wyspecjalizowanymi działami produkcji.</u> + <u xml:id="u-25.20" who="#PoselPiotrowskiRoman">Czynności wyspecjalizowane występujące stale w wykonawstwie budowlanym niemal na wszystkich budowach, a nie wymagające szczególnie rozwiniętego zaplecza w formie wyspecjalizowanych i wykwalifikowanych zakładów, baz obsługi, sprzętu i urządzeń mogą i powinny być poddane kierownictwu ogólnobudowlanego przedsiębiorstwa. Dotyczy to np. instalacji sanitarnych i ogrzewniczych w budownictwie ogólnym.</u> + <u xml:id="u-25.21" who="#PoselPiotrowskiRoman">Natomiast działy specjalizowane tego typu, jak wielkie konstrukcje stalowe, skomplikowane instalacje przemysłowe, budowa elektrowni, wymagają już oddzielnego kierownictwa i tego rodzaju przedsiębiorstwa muszą posiadać nadbudowę w formie wyspecjalizowanego centralnego zarządu.</u> + <u xml:id="u-25.22" who="#PoselPiotrowskiRoman">Połączone Ministerstwo Budownictwa, dysponując wyspecjalizowanymi kadrami i środkami inwestycyjnymi obu dawnych ministerstw, będzie mogło nie tylko nie zmarnować osiągniętych już wyników w ubiegłym okresie w tej dziedzinie, ale będzie mogło jeszcze lepiej prawidłowo rozwijać specjalizację wykonawstwa równolegle do uprzemysłowienia procesów produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-25.23" who="#PoselPiotrowskiRoman">Połączenie resortów, wyzwalając poważne ilości wysoko kwalifikowanych sił fachowych z ośrodków zarządzania, daje możność lepszego rozdysponowania tych sił przez wzmocnienie nimi bezpośredniego wykonawstwa.</u> + <u xml:id="u-25.24" who="#PoselPiotrowskiRoman">Połączenie wreszcie kierownictw otwiera poważne możliwości pełnego elastycznego wykorzystania potencjału wykonawczego w terenie i wszelkiego rodzaju bazy.</u> + <u xml:id="u-25.25" who="#PoselPiotrowskiRoman">Ponieważ zaś punkt ciężkości inwestycji budowlanych w planie 5-letnim przenosi się na zagadnienia budowy mieszkań, która ma wzróść do 1960 r. dwukrotnie w stosunku do 1955 r., przeto możność swobodnego, operatywnego dysponowania połączonym potencjałem wykonawczym resortów budownictwa nabiera szczególnego jeszcze znaczenia.</u> + <u xml:id="u-25.26" who="#PoselPiotrowskiRoman">Słabą stroną dotychczasowych ministerstw budownictwa był niedorozwój zaplecza, a więc tych wszystkich urządzeń i zakładów, których bezpośrednia współpraca z placem budowy decyduje o przebiegu procesów wykonawczych w nowoczesnym budownictwie jako gałęzi przemysłu.</u> + <u xml:id="u-25.27" who="#PoselPiotrowskiRoman">Połączenie tych urządzeń pod wspólnym kierownictwem pozwoli przez skupienie ich rozproszonego potencjału zarówno na daleko pełniejsze wykorzystanie ich istniejących możliwości produkcyjnych i usługowych, jak i na bardziej racjonalne zwiększenie tych możliwości poprzez nowe inwestycje.</u> + <u xml:id="u-25.28" who="#PoselPiotrowskiRoman">Naturalnie, że każda reorganizacja pociąga za sobą pewne zakłócenia normalnego toku prac, zwłaszcza jeśli następuje w ciągu roku, a więc w czasie realizacji planu. Dlatego przed nowym Ministerstwem Budownictwa prócz prac organizacyjnych, wynikających z faktu połączenia dwóch odrębnych organizmów, stoi poważny wysiłek dla wykonania zadań zaplanowanych na rok bieżący. Jest to tym trudniejsze, że wyjątkowo niekorzystne tegoroczne warunki atmosferyczne w pierwszym kwartale oraz trudności w zaopatrzeniu materiałowym odbiły się bardzo ujemnie na wynikach osiągniętych przez budownictwo w pierwszym półroczu.</u> + <u xml:id="u-25.29" who="#PoselPiotrowskiRoman">Wysiłek budownictwa musi być więc skierowany obecnie zarówno na wypełnienie planowych zadań bież. roku, jak i na przygotowanie warunków pozwalających zrealizować zadania następnych lat planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-25.30" who="#PoselPiotrowskiRoman">Z wielu czynników występujących tu wysuwają się dwa podstawowe zagadnienia warunkujące w ogóle dalszy rozwój wykonawstwa budowlanego.</u> + <u xml:id="u-25.31" who="#PoselPiotrowskiRoman">Są to sprawy:</u> + <u xml:id="u-25.32" who="#PoselPiotrowskiRoman">1)zwiększenia efektywności produkcji budowlanej, 2)usprawnienia zaopatrzenia budów w surowce i materiały potrzebne do produkcji.</u> + <u xml:id="u-25.33" who="#PoselPiotrowskiRoman">Zwiększenie efektywności inwestycji budowlanych uzależnione jest w pierwszym rzędzie od zwiększenia faktycznej wydajności pracy mierzonej rzeczowymi wynikami.</u> + <u xml:id="u-25.34" who="#PoselPiotrowskiRoman">Wiadomo, że realna wydajność pracy w naszym budownictwie jest niska i to nie tylko w porównaniu z wynikami osiąganymi w tej dziedzinie w innych krajach, ale nawet ze stanem jaki był w wykonawstwie budowlanym u nas przed wojną. Coroczny nawet pokaźny wzrost wydajności w przemyśle budowlanym, wykazywany w sprawozdawczości statystycznej, nie daje właściwego obrazu. Ujmuje on bowiem jedynie wielkość przerobu w wyrazie finansowym na jednego pracownika nie uwzględniając racjonalności czynionych nakładów i faktycznie zużytego czasu pracy.</u> + <u xml:id="u-25.35" who="#PoselPiotrowskiRoman">Nierytmiczność przebiegu procesów produkcyjnych, słaby reżim wykorzystania dnia ro-bocznego, powodujące niejednokrotnie nadmierne przedłużenie dziennego czasu pracy, niska jakość wykonywanych robót, pociągająca za sobą konieczność wielkiej, nienormalnie wielkiej ilości poprawek, uzupełnień, przeróbek — sprawiają, że faktyczna wydajność wyrażająca się efektywnością wyników jest w budownictwie zbyt niska.</u> + <u xml:id="u-25.36" who="#PoselPiotrowskiRoman">Ażeby zaradzić temu ujemnemu zjawisku nie pozwalającemu w pełni wykorzystać posiadany potencjał produkcyjny przemysłu budowlanego należy, niezależnie od wszelkiego rodzaju posunięć organizacyjnych i wychowawczych, usprawnić działanie czynnika bezpośredniego zainteresowania osobistego wykonawców' zwłaszcza na samej budowie. Dotychczasowy system bodźców ekonomicznych stosowanych w budownictwie jest zbyt skomplikowany i przez to nie daje potrzebnych i zamierzonych wyników.</u> + <u xml:id="u-25.37" who="#PoselPiotrowskiRoman">Jednym ze środków zmierzających do osiągnięcia poprawy w tej dziedzinie jest stosowanie na budowie systemu wykonawstwa przez zespołowe brygady. System ten, stawiający przed samodzielnie dobranymi grupami robotników określone zadania, obejmujące większe kompleksy robót wchodzących w skład danej budowy, precyzujący środki do ich wykonania i określający w sposób jasny wysokość wynagrodzenia za tę pracę, wprowadzony od pewnego czasu w naszym budownictwie zdaje już w zasadzie egzamin. Wymaga jednak niejakich korekt i uzupełnień. Przeprowadzane obecnie doświadczenia w tym względzie w kilku przedsiębiorstwach podległych Ministerstwu Budownictwa, a między nimi w Zjednoczeniu Budownictwa Północ w Warszawie, pozwolą zebrać jeszcze w bież, roku dodatkowe doświadczenia, dla wprowadzenia w przyszłym roku w wykonawstwie stosowania masowo brygad zespolonych.</u> + <u xml:id="u-25.38" who="#PoselPiotrowskiRoman">Należy spodziewać się, że system ten, wiążący w sposób jasny i oczywisty dla załogi stawiane przed nią żądania z jej osobistym materialnym zainteresowaniem, przyczyni się wydatnie do poprawienia jakości, terminowości i obniżenia kosztów, a tym samym do zwiększenia efektywności produkcji budowlanej.</u> + <u xml:id="u-25.39" who="#PoselPiotrowskiRoman">Jednak nawet najbardziej pełne wykorzystanie wszystkich możliwości, zarysowujących się w wyniku posunięć organizacyjnych w związku z połączeniem dwóch resortów budownictwa oraz wprowadzenie nowych systemów wykonawczych nie zapewni realizacji zadań stawianych przemysłowi budowlanemu, o ile nie nastąpi radykalna poprawa w zaopatrywaniu budownictwa w surowce i materiały potrzebne do produkcji.</u> + <u xml:id="u-25.40" who="#PoselPiotrowskiRoman">Należy podkreślić z całą siłą złą sytuację budownictwa, jeśli chodzi o zaopatrzenie materiałowe. Jest to dla budownictwa problem zasadniczy, którego waga nie ogranicza się tylko do bieżącego roku, ale odnosi się do całego okresu pięciolecia.</u> + <u xml:id="u-25.41" who="#PoselPiotrowskiRoman">Opracowany obecnie plan 5-letni wykazuje w budownictwie poważne niedobory zarówno wielu materiałów podstawowych, jak i wykończeniowych i instalacyjnych.</u> + <u xml:id="u-25.42" who="#PoselPiotrowskiRoman">Wzrostowi zadań stawianych przed budownictwem w planie 5-letnim nie odpowiada odpowiedni wzrost produkcji materiałów.</u> + <u xml:id="u-25.43" who="#PoselPiotrowskiRoman">Szczególnie ostro zarysowują się niedobory w materiałach wykończeniowych, jak podłogowych, okładzin ściennych, glazury, terakoty, materiałów izolacyjnych, pokryć dachowych oraz wszelkiego rodzaju materiałów i urządzeń instalacyjnych i armatur. Nie lepiej przedstawia się sprawa we wszelkiego rodzaju kruszywach, grysach, w materiałach drogowych.</u> + <u xml:id="u-25.44" who="#PoselPiotrowskiRoman">Zamknięcie bilansu materiałów ściennych uwarunkowane jest bezwzględnym wykonaniem planów produkcji materiałów wiążących, jak cement, wapno i gips, przy czym należy podkreślić, że w świetle dzisiejszych możliwości resortu wytwarzającego te materiały jest to zadanie bardzo trudne i napięte.</u> + <u xml:id="u-25.45" who="#PoselPiotrowskiRoman">Trzeba to jasno i wyraźnie powiedzieć, że w ubiegłym okresie nie docenialiśmy wagi i znaczenia należytego rozwoju produkcji wszelkiego rodzaju materiałów potrzebnych dla wykonawstwa budowlanego. Błąd ten nie może być powtórzony w planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-25.46" who="#PoselPiotrowskiRoman">Sytuacja, w której poszczególne gałęzie gospodarki narodowej, dostarczające materiały i surowce dla budownictwa, traktują to zadanie jako sprawy drugorzędne, nie może być dalej tolerowana.</u> + <u xml:id="u-25.47" who="#PoselPiotrowskiRoman">Nie można nakładać na przemysł budowlany zadań, nie dając mu jednocześnie środków do ich wykonania.</u> + <u xml:id="u-25.48" who="#PoselPiotrowskiRoman">Nie może powtórzyć się tegoroczna sytuacja z zaopatrzeniem w kotły centralnego ogrzewania, urządzenia instalacyjne i kable, w której mimo największych nawet wysiłków załóg budowlanych oddanie do użytku wzniesionych obiektów staje się wątpliwe na skutek niedostarczenia przez przemysł potrzebnych materiałów i urządzeń.</u> + <u xml:id="u-25.49" who="#PoselPiotrowskiRoman">Jasnym jest, że zmniejszenie i złagodzenie tych trudności leży w pewnej mierze w zakresie możliwości samego przemysłu budowlanego.</u> + <u xml:id="u-25.50" who="#PoselPiotrowskiRoman">Przede wszystkim należy w daleko szerszym niż dotychczas stopniu wzmóc wysiłki, zmierzające do ograniczania i eliminowania marnotrawstwa materiałowego na budowie i w transporcie. Prócz tego musi budownictwo wykorzystać wszelkie swoje możliwości zaspokajania własnymi siłami potrzeb na tego rodzaju materiały, jak kruszywo, żużel, grysy, kamień, materiały ścienne. Musi w sposób jak najbardziej racjonalny ograniczyć zużycie drewna, zastępując go innymi materiałami.</u> + <u xml:id="u-25.51" who="#PoselPiotrowskiRoman">Zadania stawiane przed budownictwem, wyrażające się 50% wzrostem w planie 5-letnim, są trudne, nawet bardzo trudne i wykonanie ich jest możliwe jedynie przy należytej pomocy ze strony innych gałęzi przemysłu. Konieczna jest również pomoc i opieka rad narodowych, które w wielu wypadkach nie doceniają jeszcze trudności, z jakimi boryka się budownictwo, i ograniczają swą ingerencję w sprawy budowlane jedynie do stawiania zadań w stosunku do wykonawców.</u> + <u xml:id="u-25.52" who="#PoselPiotrowskiRoman">Wielką pomocą dla budownictwa jest wzmożona praca komisji sejmowych, naświetlająca błędy, braki i niedociągnięcia wykonawstwa budowlanego, widziane od strony społeczeństwa, od strony użytkowników. Prace te należałoby jeszcze poszerzyć i pogłębić przez wskazywanie ewentualnych środków zaradczych, jakie nasuwają się obywatelom posłom w czasie ich rozmów z wyborcami na tematy związane z budownictwem.</u> + <u xml:id="u-25.53" who="#PoselPiotrowskiRoman">Pracownicy budownictwa zdają sobie sprawę z obowiązków ciążących na nich wobec klasy robotniczej, całego społeczeństwa, Partii i Rządu. Pragną wykonać z honorem przypadający im udział w budowie socjalizmu, w realizacji planów rozwoju gospodarki narodowej, ale muszą uzyskać pomoc.</u> + <u xml:id="u-25.54" who="#PoselPiotrowskiRoman">Jeśli inwestycje budowlane, warunkujące przecież podniesienie poziomu stopy życiowej mas pracujących, mają być wykonywane, to zagadnienie budownictwa powinno być otoczone szczególną troską.</u> + <u xml:id="u-25.55" who="#PoselPiotrowskiRoman">Budownictwo powinno uzyskać w całym splocie zagadnień gospodarczych na równi z rolnictwem — „zieloną drogę”, powinno uzyskać pełną pomoc dla stworzenia mu normalnych warunków rozwoju.</u> + <u xml:id="u-25.56" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. krakowskiego Bolesław Drobner.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Wysoki Sejmie! Na wstępnie małe przypomnienie. Oto z końcem kwietnia 1955 r. odbyła się sesja naszego Sejmu po długim czasie. Od tego dnia do końca kwietnia br. minęło 12 miesięcy i nie było zwołanej przez Radę Państwa sesji naszej. Sejm okazał się niepotrzebny — Rząd robił swoje. Przygotowywał dekrety, przesyłał je do kancelarii sejmowej i zdawało się Rządowi, że wszystko jest w porządku. L'ordre regne à Varsovie. Ale przyszła sesja kwietniowa tego roku i Sejm zaczął mówić. Sejm zaczął żądać, Sejm nabrał rumieńców. Zwracaliśmy się do Rządu z przypomnieniem naszych praw zastrzeżonych Konstytucją Lipcową.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Istotnie, sesja ta była bardzo ciekawa. Na falach eteru rozeszło się po całym świecie, że wreszcie Sejm pracuje, że bardzo ciekawe są rezultaty —- i myśmy się cieszyli.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#PoselDrobnerBoleslaw">I znowu małe przypomnienie. Mówili posłowie, między innymi posłami i ja o tym, że właściwie po długim czasie, gdybyśmy stworzyli taki aparat jak PKPG — Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego, w której pracowało, a przypuszczam, że jeszcze dziś pracuje 2 tys. ludzi, to powinniśmy mieć świetny plan zapięty na ostatni guzik. W kwietniu tego planu nie było. Byłem święcie przekonany, jak i cały Sejm, że jeśli nie poszliśmy za przykładem i wzorem Związku Radzieckiego, który przyspieszył tempo planowania, no, to za miesiąc, w maju, będzie znowu sesja, będziemy mieli już na przedostatni guzik przygotowany plan, będziemy mogli dawać korektury, będziemy mogli dawać wnioski. A przede wszystkim chciałem w imieniu Wojewódzkiego Zespołu Poselskiego krakowskiego postawić prosty wniosek.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#PoselDrobnerBoleslaw">W myśl regulaminu naszego Sejmu mamy dotychczas 11 komisji. Jest Komisja Pracy i Zdrowia, jest Komisja Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, jest Komisja Obrotu Towarowego, jest Komisja Spraw Ustawodawczych itd. itd. Ale ten największy i najciekawszy czynnik w naszym ustroju socjalistycznym, tj. planowanie, nie ma odpowiednika w komisjach. Słowem, ta Państwowa Komisja robi co zechce, raz do roku stanie przed Komisją Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości i dalej robi po swojemu. Powinna być Komisja Planu Gospodarczego. Ja dziś ten wniosek stawiam znowu, ażeby ona pracowała cały rok, żeby pomagała tej PKPG tak, jak przed chwilą tow. Minister Piotrowski mówił, że cieszą się Ministerstwa — to nowe i oba dawne — z pomocy Komisji Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, na której omawiano te sprawy.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ale tam niedobra była atmosfera w tej Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego i do dziś dnia to się ciągnie. Więc minął maj. czerwiec, może przed Poznaniem trzeba było dać do zrozumienia, że jeśli coś trzeszczy, to my zdążymy naprawić, wzbudzimy tym zaufanie i klasy robotniczej, która na wiele rzeczy zwróciła uwagę i jest niezadowolona. 28 czerwiec przeciął nasze nadzieje, minął lipiec, czas wakacji i urlopów, minął sierpień, jesteśmy we wrześniu, 4 miesiące minęły. Plan będziemy mieli za miesiąc. No, oby! Oby był. Najwyższy czas. Przecież gdyby plan był w październiku tamtego roku, który rzutuje na całe nasze życie gospodarcze, to może byłby ten płód nie donoszony, ale dziś po 10 miesiącach to już chyba przenoszony, to już powinien być świetny i leżeć dziś na naszych stołach.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#PoselDrobnerBoleslaw">My w terenie zastanawialiśmy się nad tym, jak jeszcze coś korygować, jak jeszcze coś zmienić i okazuje się, że z Warszawy nie ma instrukcji, nie ma informacji. Najlepsza inicjatywa z dołu idąca trafia w beczkę bez dna. To jest źle i to trzeba naprawić, to trzeba zmienić. Przecież nie może państwo w ładzie gospodarczym żyć, jeżeli w pierwszym roku planu 5-letniego w październiku będzie kończyło swój plan, który od stycznia ma swój byt.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Wczoraj gościliśmy delegację Finlandii. Wieczorem opowiadał nam przewodniczący delegacji, że tam pracuje ich parlament niemal ustawicznie i ministrowie biorą udział w posiedzeniach komisji. To nie tak jak u nas, że gdy były sprawy budownictwa na tapecie w komisji, to ani ministra, ani nowych dwóch zastępców (nowy urząd), ani wiceministrów, ani dyrektorów departamentów nie było. Tam w Finlandii minister pracuje u siebie do godziny pierwszej — 5 godzin, a popołudniu przychodzi na dwie godziny na posiedzenie komisji i ciągle pracuje. A to jest małe państwo — cztery miliony mieszkańców. Gdzież więcej trzeba pracy, jak nie u nas, w rozrastającym się państwie, które już liczy 27 milionów.</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Złudzenie było nasze, że będziemy mieli sesję w maju czy w czerwcu, a dziś mamy informację o pracach około planu, ale nie widzimy perspektywy. No, obym się mylił, ale na ogół to nie widzimy. Co z tego wszystkiego wynika?</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Jaka jest różnica między ustrojem kapitalistycznym a naszym? Powołam się na wypowiedź — „Lewiatana”, rzecznika wszystkich obszarników i fabrykantów w Polsce, w roku 1935. W piśmie krakowskim — „IKC” wypowiedział się docent Uniwersytetu Jagiellońskiego Ferdynand Zweig w następujący sposób:</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#PoselDrobnerBoleslaw">„Planowość prowadzi zawsze do nędzy, a nędza do planowości. Narody, które rzucają się w objęcia planowości, przekonują się ciągle na nowo, że kapitalizm nie znosi planowości, oczywiście nie znosi on cudzej planowości, bo ma własną planowość zawartą w mechanizmie cen i zysku. Kapitalizmu plany to bezplanowość i chaos.” W naszym ustroju ten plan to ma być światło na życie całe. Tymczasem wygląda to strasznie. Patrzmy, jaki jest rezultat pracy PKPG, według „Trybuny Ludu” — a nie szukam źródeł nam obcych czy wrogich, więc artykuł: — „PKPG nie powinna rządzić”. Cytuję:</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#PoselDrobnerBoleslaw">„PKPG znalazła się w sytuacji organu zarządzającego wykonaniem planu. W przeszłości była ona uważana, jak również uważa się sama za organ nadrzędny w stosunku do innych resortów. W konsekwencji wytworzyła się dość paradoksalna sytuacja — PKPG zajmowała antagonistyczne stanowisko nie tylko w stosunkach z poszczególnymi resortami, co w poważnej mierze byłoby rzeczą uzasadnioną, lecz również w stosunkach z Radą Ministrów. Tu PKPG stała często na pozycji kontrahenta, a nie organu Rady Ministrów.” A dalej: — „PKPG nie dostrzegała w przeszłości faktu, a jeżeli nawet dostrzegała, to nie wyciągała z tego właściwych wniosków, że obok wielkich osiągnięć w naszym życiu gospodarczym istniały w minionym okresie i istnieją nadal dwa podstawowe poważne niedociągnięcia”.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Co z tego wynika? Myślę, że ktoś jest winien. Nie PKPG sama, tylko Rada Ministrów, która do tego dopuściła, że sobie zrodziła kontrahenta, że stworzyła sobie instytucję, która chciała ponad Radę Ministrów wyciągać się. Należałoby się dziwić, dlaczego to Rada Ministrów nie zaapelowała do nas, wybrańców ludu, ażebyśmy przytarli trochę rogów tej PKPG.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Czytajmy dalej o tej PKPG i o zebraniu naszej organizacji partyjnej w PKPG. Zredagowali rezolucję towarzysze i w tej rezolucji wypowiadają szereg postulatów pod adresem kierownictwa PKPG. Dół protestuje przeciwko kierownictwu. Mowa jest więc w rezolucji — „...o konieczności pogłębienia zasady kolegialności w pracy kierownictwa PKPG. Organizacja partyjna postuluje o umożliwienie szerszemu aktywowi departamentów bezpośredniego kontaktowania się z kierownictwem w ważniejszych sprawach zawodowych.” Tak wyglądał socjalizm w PKPG pod tym byłym kierownictwem. Ja przypuszczam, że Wicepremier towarzysz Jędrychowski porządek tam wprowadzi.</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Dlaczego o tym mówię? Dyrektor Departamentu PKPG Augustowski ogłosił artykuł niezmiernie ciekawy. Wynika z niego, że — „organ planujący, nawet jeżeli jest organem centralnym, nie może i nie powinien wykonywać funkcji rządzenia. Trzeba natomiast stwierdzić, że Rada Ministrów, sprawująca funkcje kierownicze, powinna w sprawach gospodarczych posługiwać się obiektywnym, bezstronnym organem koordynującym, doradczym i opiniodawczym.” „Takim właśnie organem powinna stać się dzisiejsza PKPG, powinna być Komisją Rady Ministrów do spraw planowania gospodarki narodowej i jej rozwoju. W konsekwencji PKPG powinna być uwolniona od wszelkich czynności mających charakter tzw. operatywny.” A teraz zapytuję — no i któż poniósł odpowiedzialność w PKPG za to, co się stało? Kto poniósł odpowiedzialność za ten stosunek niekoleżeński, obcy nam, wobec pracowników? Może ustąpił, względnie „ustąpiono go”? Tak, poszedł na wyższe stanowisko!</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#komentarz">(Poruszenie.)</u> + <u xml:id="u-27.16" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Oto przeczytaliśmy zarządzenie Rady Państwa. Muszę powiedzieć, że wybraliśmy Racie Państwa, jesteśmy lojalni wobec niej i chcemy w pełni lojalnymi być. Osobiście mam głęboki szacunek dla Przewodniczącego Rady Państwa, dla Aleksandra Zawadzkiego Ale opinia publiczna była zaniepokojona. Skądże człowiek, który nie doprowadził do ładu i chciał być kontrahentem Rady Ministrów, znalazł się na stanowisku Ministra Budownictwa? No, prawdopodobnie jest świetnym architektem, sądzę, że budowniczym, może statykiem, może mechanikiem, może organizatorem — Bóg to wie, my nie...</u> + <u xml:id="u-27.17" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-27.18" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A teraz zapytanie — czy to już się nie da odrobić? Właściwie Sejm, jeżeliby się zgodził ze mną. to powinien się zwrócić do Rady Państwa z prośbą, ażeby anulowała w imię pewnej moralnej zasady swoją uchwałę. I Rada Państwa nie jest nieomylna! Zrobiła błąd. Czy musiał być tow. Szyr ministrem?</u> + <u xml:id="u-27.19" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Przypominam sobie — jeżeli pozwoli Wysoka Izba na pewne wspomnienie — opowiadano mi, że był taki Arystydes Briand, premier Francji wielokrotny, był przedtem ministrem oświaty. Pewnego dnia nie udało mu się, nie uzyskał projekt ustawy większości w parlamencie. Arystydes Briand wniósł dymisję całego rządu, ale przede wszystkim dla siebie. Doszli do niego jego przeciwnicy: — „Może by jednakże premier pozostał w rządzie na stanowisku ministra oświaty...” On powiedział: — „Rząd to nie jest karuzela. Przecież ja nie muszę na tej karuzeli przechodzić z miejsca na miejsce, a karuzela idzie dalej.” Kiedy opowiadałem o tym wypadku z Arystydesem Briandem jednemu robotnikowi, to odpowiedział mi: My mamy polski przykład. Ja pamiętam, że jest taka huśtawka jednodeskowa. Stoi się albo na przodzie, lub się stoi na skraju. Nazwijmy, że to jest prawa strona, a tamta lewa. Są tacy, co z prawej strony schodzą, przechodzą na lewą, byle się huśtać jak najwyżej.</u> + <u xml:id="u-27.20" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-27.21" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A my z tym chcemy skończyć.</u> + <u xml:id="u-27.22" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Idźmy dalej. Zauważyłem, że ten kult jednostki powinien się już zakończyć. Jeżeli są jeszcze jakieś odblaski, to nie powinniśmy tak przechodzić w milczeniu. No, to są drobiazgi, ale mnie tak zdziwiła ta ikonografia nowa — nie tow. Piotrowskiego, nie tow. Bąbińskiego, a ta fotografia tow. Szyra w — „Trybunie Ludu”.</u> + <u xml:id="u-27.23" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Co postanowiło VII Plenum naszej Partii? Uchwała jest jedna: „Podniesienie roli Sejmu i zapewnienie pełnego wykonania przezeń jego konstytucyjnych zadań musi się stać składową częścią demokratyzacji politycznego życia. Konieczne jest szersze udostępnienie posłom informacji o działalności organów państwowych.” Czyż my te informacje dostajemy? Niestety. Może trzeba by jakiś biuletyn stworzyć, zorganizować, w którym by posłowie co 2 tygodnie, co 3 tygodnie otrzymywali informacje, jak to właściwie u nas jest. My musimy wyciągać z prasy, słuchać radia, żebyśmy wiedzieli co się właściwie w naszym państwie dzieje. A ilokrotnie przychodziłem na zebrania, na spotkania z wyborcami, to byłem pełen strachu, że jak mi zadadzą pytanie, co właściwie robi się w tym czy owym względzie, to się zastanowię, jak właściwie wyjść z tej sytuacji, z tej opresji, czy kłamać, czy powiedzieć, że ja nic nie wiem. — „Też poseł co nic nie wie...”</u> + <u xml:id="u-27.24" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-27.25" who="#PoselDrobnerBoleslaw">„Nieodłącznym warunkiem demokratyzacji — powiada uchwała — jest jawność życia politycznego, udostępnienie społeczeństwu informacji o działalności Rządu i Sejmu.” Opinia nasza rozmaita jest, różnych kolorów, nasza jest czerwona. My mamy u siebie czarną, żółtą i białą reakcję, która wykorzystuje każdą naszą słabość. Wiemy, że jest źle. To nie jest straszna rzecz. Socjaliści, komuniści niejedną straszną chwilę przeszli i mogą przejść. To jest życie. Ale już dzisiaj mówi się, że trzeba nam pomóc. Tow. Ochab mówił o tym, a powtórzył tow. Premier wczoraj, że zwróciliśmy się o pomoc do Związku Radzieckiego. Słusznie, to jest właściwy kierunek. I uzyskaliśmy ją. Społeczeństwo ma prawo wiedzieć, w jakiej formie, za co mamy być, i słusznie, wdzięczni. Żeby ujawnić! My nie chcemy szczegółów, ale chcemy wiedzieć, w jaki sposób pomógł nam Związek Radziecki, żebyśmy mogli powiedzieć zachodnim państwom: ta przyjaźń nasza ma takie a takie wyrazy, takie a takie wykładniki. Nie wiem, czy prosić, jeżeli się to da, żeby tow. Premier w ostatnim dniu odpowiedział, jaka to pomoc. Jeżeli to jest kredytowa pomoc — bo mówił także tow. Premier, że jest Rząd w poszukiwaniu dalszych kredytów na ratunek, na pomoc w naszym trudnym położeniu, to chcemy wiedzieć, czy tam są kredyty i na jakich warunkach. Czy jest zbrodnią się dowiedzieć?^ ^Nie. To nie jest nasza ciekawość. Tu nie chodzi nam o zaspokojenie ciekawości, tylko my czujemy się współgospodarzami razem z Radą Ministrów w tym państwie.</u> + <u xml:id="u-27.26" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A idźmy dalej. Czytamy — znowu powołuję się na informację — „Trybuny Ludu” — że odbyło się — „zebranie podstawowej organizacji partyjnej Fabryki Samochodów Osobowych poświęcone omówieniu problematyki VII Plenum. W zebraniu wziął udział sekretarz KC tow. Morawski. Otóż wielu mówców podkreślało zmiany, jakie zaszły w nastrojach ludzi, którzy domagają się informacji o wszystkim, co się dzieje w kraju i opierają swoje zaufanie do kierownictwa na faktach.” To się łączy z tym, o czym ja przed chwilą mówiłem. Ale w tym sprawozdaniu z tego zebrania — czytam — — „wskazywano na konieczność zwalczania pozostałości antysemityzmu, ostro krytykowano politykę kadrową w przemyśle, określano ją jako politykę karuzeli”.</u> + <u xml:id="u-27.27" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Przytoczone przykłady zauważyliśmy w niektórych ogniwach aparatu gospodarczego. Te dalsze momenty są niesłychanie ciekawe. A na jednym z zebrań dużej fabryki, dużego przedsiębiorstwa mówi się o konieczności zwalczania pozostałości antysemityzmu. Szkoda, że tow. Premier w swoim sprawozdaniu nie zwrócił uwagi na to, że coś takiego w kraju jest. My wiemy. My wiemy. Ach pamiętam cesarsko-królewską staruszkę Austrię, lat trochę przeżyłem pod tym zaborem. Ile razy było źle, to znajdowała Austria jedyną drogę. Kto jest winien temu, że wojska mało, że dregnawty kiepskie?^ ^Żydzi i cykliści. Dlaczego cykliści? No, dobrze, a dlaczego Żydzi?</u> + <u xml:id="u-27.28" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Antysemityzm jest, jest robiony, no, nie przez najprostszych ludzi. Ja w terenie jestem, nie oglądam życia przez okno samochodu marki zagranicznej, ani — „Warszawy”, nie oglądam przez okno samolotu, ale dochodzę do tych ludzi. Nie, w robotnikach nie ma antysemityzmu, ani u chłopów. Kiedyś był. Robili go panowie, podburzali przeciwko karczmarzowi, a karczmarzowi sprzedawali wódkę ze swej gorzelni. Były i inne momenty, które sprzyjały pobudzaniu antysemityzmu, ale ci ludzie nie mają żadnych sprzecznych interesów, tylko budzą się zupełnie nieoczekiwanie gdzie indziej tępe, niskie, rasistowskie zapędy, o których powinien był Towarzysz Premier, którego poglądy na te sprawy znam, mówić. Nie tylko na Żeraniu powinno się o tym mówić, ale wszędzie tępić.</u> + <u xml:id="u-27.29" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ta Austria. Kiedy się zbliżała rewolucja w 1918 r., kiedyśmy w Wiedniu rzucili hasło w czasie strajku generalnego — sam to rzuciłem: — „Niech żyje niepodległa Polska”, żeby rozpadła się ta austriacka mieszanina 7-narodowa, to w tym samym Krakowie w dwa dni potem zaczęły się rozruchy antyżydowskie. Czy rozbijał tłum same sklepy żydowskie? Nie, on się rzucał na składy aparatów fotograficznych, katolickie, bo tłum szaleje nieraz i nie widać u niego przytomności żadnej. My wiemy, że w naszym państwie te elementy grają i chciałbym powiedzieć słowami robotników krakowskich, którzy umieli tępić tych ówczesnych faszystów i wychodzili na obronę żydowskiej dzielnicy Kazimierz, że my razem z klasą robotniczą będziemy umieli dać radę tym elementom, które by chciały grać na nienawiści do cyklistów, Żydów, a kiedyś występowały przeciwko Ukraińcom w Polsce, przeciw Czechom itp.</u> + <u xml:id="u-27.30" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Otóż po tym wstępie dochodzę do dwóch zagadnień.</u> + <u xml:id="u-27.31" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Przygotowałem się , że będę mówił w czasie sesji o trzech sprawach; o jednej z nich będę mówił przy punkcie 11 porządku dziennego, przy zatwierdzaniu uchwał Rady Państwa, ale dwa zagadnienia poruszę teraz.</u> + <u xml:id="u-27.32" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Pierwsze zagadnienie dotyczy decentralizacji. Ja mam wrażenie, że w Warszawie są opery nie tyle konserwatyzmu, ile ta pewność siebie, że tu wszyscy dobrze i najlepiej wiedzą. Wychodziło pismo w Paryżu — „Le Soir”, które miało taką rubrykę — „Je sais tout”. Takie „żesetutki” są i w naszych najwyższych komórkach rządowych też. Jakże dopuścić do tego, żeby gdzieś w terenie mogli ludzie myśleć, że oni tam też coś wiedzą?</u> + <u xml:id="u-27.33" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-27.34" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ja nie będę mówił o całym problemie, bo te jest ogromne zagadnienie, a ja się muszę liczyć z cierpliwością naszego Marszałka, ale będę wskazywał na jednym przykładzie klasycznym, że jeśli decentralizacja, zagadnienie trudne bardzo. będzie mądrze postępować, to my wykrzesimy niesłychane skarby inicjatywą i współpracy z dołowych komórek, z dołowych organizacji i chcę ten mały, ciasny, wąziutki odcinek scharakteryzować. Będę mówił o jednym. O małej sprawie, sprawie — „Miasta mojej matki”, jak to Kaden-Bandrowski nazywał, o sprawie Krakowa.</u> + <u xml:id="u-27.35" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ten Kraków jest jednym z tych miast wojewódzkich, miastem olbrzymiej kultury, tradycji, no, nie tylko tradycji hr. Stanisława Tarnowskiego, ale tradycji rewolucji 1846 r., ale 1923 r., ale 1936 r. Kraków, małe miasto, które ośmieszano! Byli tacy (jeszcze są dzisiaj) mądrale, którzy mówią, że to jest miasto c. k. emerytów — no, najmłodszy emeryt z 1918 r., jak się Austria skończyła, miałby dziś 90 lat, czy są jeszcze ci c. k. cesarsko-królewscy emeryci? — że to miasto, w którym ludzie się śpieszą przed szperą, o godzinie 10 wieczorem. No, byli tacy oszczędni ludzie, oszczędzali sobie na emeryturze, to zbrodnią wielką nie jest — to miasto jest dziś we władzy Wojewódzkiej Rady Narodowej. Miało 230 tys. mieszkańców przed wojną, dziś ma blisko pół miliona, a decydują dziś o naszym mieście wszyscy: Warszawa i ulica Basztowa, gdzie jest Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej. Nie możemy się ruszyć.</u> + <u xml:id="u-27.36" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Dam przykład — nie na to, żeby Kraków chwalić, chociaż warto i trzeba, ale na to, żeby wskazać, jak źle jest przy tej centralizacji, jeśli się nie widzi ludzi, człowieka.</u> + <u xml:id="u-27.37" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Oto znacie Kraków i wiecie, że jest gmach Sukiennic. Wszystko na świecie się psuje, więc i ten gmach zaczął się kruszyć. Trzeba było go reperować, remontować itd. No, jest jeden z najszlachetniejszych ludzi w Polsce, Wicepremier towarzysz Jędrychowski, przyjeżdża do Krakowa. Czy sądzicie, że z Miejską Radą Narodową się porozumiewa, z jej prezydium, z tymi czynnikami, które te Sukiennice bardziej kochają niż inni Polacy, bo to jest ich miasto? Nie porozumiewa się. Zatrzymajmy się przy Sukiennicach. A w tej Wojewódzkiej Radzie Narodowej są różne elementy, np. Wojewódzki Zarząd Handlu — któż tam jest? Tam jest człowiek, który zdaje się Krakowa nie zna i przypomniał mu ktoś, że Sukiennice to właściwie od tego słowa pochodzi ta nazwa, że tam się sukno sprzedawało i w ogóle perkaliki, rozmaite płócienka — i wpadł na taki kapitalny pomysł: galeria obrazów jest na pierwszym piętrze, no, wprawdzie zbudowanym specjalnie na Muzeum Narodowe na wniosek Matejki. Tam jest wspaniała galeria obrazów. Kto nie pamięta Matejki — „Kościuszko pod Racławicami” i — „Bitwa pod Grunwaldem”, kto nie wie jakie cuda tam są? I nagle pomysł — myśmy się na czas spostrzegli — żeby galeria obrazów poszła do nowego gmachu, który nie stoi jeszcze, nic zbudowany, a tam urządzimy wystawę wyrobów naszego przemysłu drobnego, rękodzieła.</u> + <u xml:id="u-27.38" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Krakowska Rada Miejska nie ma tu nic do powiedzenia.</u> + <u xml:id="u-27.39" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Cóż by to było? Sądzę, że gdyby mu się to udało, gdyby nie spaliło na naszej panewce, to w tym miejscu, gdzie wisiał obraz do niedawna Siemiradzkiego — „Pochodnie Nerona”, prawdopodobnie pokazywano by na stoiskach lampy elektryczne i kieszonkowe baterie. Tam, gdzie jest — „Hołd Pruski”, byłyby kilimy różnych naszych artystycznych spółdzielni. Gdzie „Czwórka” Chełmońskiego, pokazano by lejce i bat rzemienny.</u> + <u xml:id="u-27.40" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-27.41" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A tam, gdzie wisiał — „Szał” Podkowińskiego, to z uwagi na pewien wypadek byłaby wystawa noży i byłby jeden nóż, którym kiedyś młody fanatyk jezuita Todt porżnął ten — „Szał” Podkowińskiego.</u> + <u xml:id="u-27.42" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-27.43" who="#PoselDrobnerBoleslaw">I z tym trzeba walczyć. Czy my tak długo jeszcze musimy czuwać nad tym, żeby nas jakiś wojewódzki zarząd, taki czy siaki, nie porżnął?</u> + <u xml:id="u-27.44" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-27.45" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A popatrzmy dalej: może nie tylko na wojewódzki jakiś zarząd. Może weźmiemy się do Ministerstwa Kultury.</u> + <u xml:id="u-27.46" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-27.47" who="#PoselDrobnerBoleslaw">No, to jest czas nie towarzysza Kuryluka, troszkę wcześniej. Mianowicie w ubiegłym roku na ochronę zabytków Kraków — stare miasto, miasto 70 kościołów i kaplic, przeważnie ze średniowiecza, gdzie jest tryptyk Wita Stwosza — dostało miasto nasze dosłownie 70 tysięcy złotych na rok 1955. Na rok 1956, ponieważ więcej pracy trzeba włożyć — 30 tysięcy.</u> + <u xml:id="u-27.48" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-27.49" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A teraz na dole powstała inicjatywa — bez wiedzy Ministerstwa Gospodarki Komunalnej. My tu opodatkujemy ludzi dobrej woli po 5 groszy od biletu tramwajowego; 45 gr kosztował bilet, rzadko kiedy znajdowała się 5-groszówka reszty — będziemy brali 50-groszówkę. I bierzemy ją i ćwierć miliona dostajemy miesięcznie. I mamy już 2 miliony wydane, w dyspozycji jeszcze 2 miliony i będziemy rocznie brali 3 miliony od ludzi dobrej woli, którzy chętnie płacą. Tylko modlimy się i modlimy do bogów wszystkich wyznań (ja do Konfucjusza), ażeby przypadkowo który z dyrektorów departamentu u Ministra Mijała nie cierpiał na bezsenność, bo może sobie przypomnieć w nocy, że jest takie rozporządzenie, iż nie wolno obciążać ludności żadnym takim podatkiem. No, ale oni dobrze śpią, a my nie boimy się już Ministra Mijała, bo on wie, że miasto nasze znalazło inicjatywę u siebie, zbiera rocznie 3 miliony i robi, co może, dla ochrony zabytków. To jest kropla wody w morzu, ale Krakowianie, którzy siedzą na ławach ministrów, cieszą się z tego, że taka jest inicjatywa.</u> + <u xml:id="u-27.50" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Chciałbym im odpowiedzieć jednym wnioskiem. Bardzo słusznie, że we wrześniu cała Polska składa się na Fundusz Odbudowy Stolicy. Może by zrobić miesiąc inny — fundusz odbudowy zabytków Krakowa, bo tam trzeba milionów, grubych milionów. Ale jakież cuda będą wychodzić spod młotka rzeźbiarza, sztukatora, spod pędzla malarza! Inicjatywa idzie od dołu i to trzeba uszanować.</u> + <u xml:id="u-27.51" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Więc decentralizacja ze szczebla wojewódzkiej rady narodowej, czy ze szczebla państwowego jest dobra. Trudny problem, ale trzeba na takim przykładzie zorientować się, że rzecz da się wielka zrobić.</u> + <u xml:id="u-27.52" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ministerstwo Kultury! Zwróciliśmy się teraz do Wojewódzkiej Rady Narodowej, żeby zgodziła się na to, że wygospodarujemy i znajdziemy pieniądze, 40—60 tysięcy złotych na to, aby ogłosić konkurs na sztukę teatralną, na wodewil muzyczny, gdyż my cierpimy na zły repertuar, na nieodpowiedni. Nie ma nowych piór. Tymczasem wódz Muzułmanów w Wojewódzkim Wydziale Finansowym powiedział: — „Tego nie będziemy ruszać, bo dyryguje teatrami Warszawa”. A jak to wygląda? Jeżeli wolno mi nadużywać cierpliwości, przeczytam repertuar na ten rok krakowskich teatrów.</u> + <u xml:id="u-27.53" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Słowacki — — „Kordian”, Leonow — — „Złota Kareta”, Wyspiański — „Wesele”, Pogodin — — „Kremlowskie Kuranty”, Ostrowski — — „Burza”, Szekspir — — „Romeo i Julia”, Hauptman — wszystko przecudowne rzeczy. W teatrze Słowackiego ani jednej sztuki współczesnej. Nie ma ich. W Teatrze Starym są tylko Shaw, Garcia Lorca, Szekspir, de Filippo, Majakowski, Sartre itd. itd.</u> + <u xml:id="u-27.54" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Piękny ambitny Teatr Ludowy w Nowej Hucie ma: Gora — — „Księżniczka Turandot”, Steinbeck — — „Ludzie i Myszy”, Słowacki — — „Balladyna”, Fredro — — „Nowy Don Kiszot”, Czarnecki — — „Jeden Dzień”.</u> + <u xml:id="u-27.55" who="#PoselDrobnerBoleslaw">I prosi się, abyśmy taki konkurs ogłosili. Czy on się uda? Z góry mówią w Warszawie, że się nie uda, bo wszystkie konkursy się nie udają. To my spróbujemy! Przegramy? Nie bardzo. Damy pieniądze, może jeszcze raz konkurs zrobimy. I tak trzeba ruszyć. U dołu inicjatywa dobra, a Warszawa... dyryguje. I ta Warszawa z czasów nie Kury luka dyrygowała tak u nas w Krakowie, że był wspaniały Teatr Rapsodyczny, Teatr Słowa, w którym był wprost cudowny repertuar. No, ale ten, co nic nie robi, grzechów nie ma, a kto robi coś, może się mylić. Jaki Obrazcow miał pogląd o Teatrze Rapsodycznym, Brecht, Zawadzki, dyrektor Mchatu. I oto pewnego dnia pod skrzydłem opiekuńczym Ministra Sokorskiego „Wielkopański” w gruby sposób zwymyślał dyrektora teatru, doktora Kotlarczyka, rozpędził cały zespół teatralny, zniszczył placówkę.</u> + <u xml:id="u-27.56" who="#PoselDrobnerBoleslaw">My mamy do Ministerstwa Kultury wielką pretensję, że ten teatr trzeba odbudować. Kto będzie się liczył z opinią miasta Krakowa? Cały świat artystyczny, robotnicy, którzy szli oglądać — „Beniowskiego” Słowackiego, „Pana Tadeusza” Mickiewicza, wysłuchiwali — „Eugeniusza Oniegina”, Majakowskiego — „Rozkaz” — wszystko to dla Pańskiego, czy „Wielkopańskiego” było niczym. Z miastem nie trzeba się liczyć.</u> + <u xml:id="u-27.57" who="#PoselDrobnerBoleslaw">My teraz chcemy się wyzwolić, wyzwolić się naturalnie nie całkowicie, bo potrzebujemy waszych pieniędzy nieraz</u> + <u xml:id="u-27.58" who="#komentarz">(wesołość),</u> + <u xml:id="u-27.59" who="#PoselDrobnerBoleslaw">ale do bezpośredniej dyspozycji. I sądzę, że to Wysoki Sejm zrozumie.</u> + <u xml:id="u-27.60" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ale może na poważną drogę przejdziemy i powiemy tak: Wydział Oświaty Prezydium Miejskiej Rady Narodowej dysponuje sprawami szkół podstawowych. Ale u nas ludzie z akademickim stopniem to są niedołęgi, bo średnimi gimnazjami, liceami, szkołami artystycznymi musi zajmować się tylko Wojewódzki Wydział Oświaty. My do tego prawa nie mamy, jakkolwiek średnich szkół mamy w woj. krakowskim 61, a w tym w Krakowie 12, artystycznych 15 w województwie, a u nas w Krakowie tylko 5. To wszystko jest poza nami, nikt się z nami nie liczy. Pytam się w Wojewódzkim Wydziale Oświaty, ile jest dokładnie szkół zawodowych. Odpowiedziano: — „Wam to najlepiej powie WKPG”. No to trudno, idziemy do WKPG. I mówią: Zasadniczych szkół zawodowych na 69 w województwie, w Krakowie jest 15. Ale liczymy, na ilu uczniów? Na 38.590 w województwie mamy 15.517 w Krakowie. Te 40% to nasi chłopcy, nasze dziewczęta. A w technikach jeszcze straszniejszy, to znaczy jeszcze ciekawszy stosunek, bo na 96 szkół mamy 36 w Krakowie, na 25 i pół tysiąca uczniów jest 11.677 w Krakowie. I my nie mamy nic do tego i nie możemy w naszym aparacie zmieścić się, ażeby jeszcze jednego czy dwóch referentów dać może najlepszych z Wojewódzkiej Rady Narodowej — niech pracują u nas, żebyśmy byli tym aparatem rządzenia w terenie.</u> + <u xml:id="u-27.61" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Powiem więcej. Mamy domy opieki społecznej. O, to już nie jest artystyczna praca. Przed wojną było pięć tych zakładów dla starców, dla nieuleczalnych, 930 miejsc, a przez 12 lat ani jedno łóżko więcej nie przybyło. A jakie straszne warunki mieszkaniowe są, a nieuleczalnie chorzy nie mają pomocy domowej, gdy rodzina cała idzie do pracy. Jak oni się czują! Setki podań niezałatwionych.</u> + <u xml:id="u-27.62" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Wojna swoje zrobiła. Mamy umysłowo upośledzonych. W Krakowie — jeden zakład na 110 kobiet, a reszta nie ma miejsca. Jaki straszny obraz jest! Wystarczy powiedzieć, że zakład państwowy w Kobierzynie prosi o to, aby odebrać 1000 ludzi, bo ich się już nie uratuje, a nowych 1000 wziąć, których trzeba leczyć. I my używamy protekcji nieraz, żeby nam kierownik tego wydziału opieki, rent i pomocy społecznej pomógł gdzieś umieścić człowieka chorego, albo bardzo uciążliwego. Pytałem się tego władcy znowu: No dobrze, daliście jakąś inicjatywę? — No cóż, to ja? — odpowiedział — to Ministerstwo.</u> + <u xml:id="u-27.63" who="#PoselDrobnerBoleslaw">My chcemy mieć własną inicjatywę.</u> + <u xml:id="u-27.64" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Będę mówił o Wojewódzkim Zarządzie Budynków Mieszkalnych, o drogach naszych. Toż to Okropny obraz. Zabrała Wojewódzka Rada Narodowa przedsiębiorstwo budowy chodników i jezdni ze sprzętem i z ludźmi. Teraz przyjeżdżajcie do Krakowa i patrzcie! Minister Mijał jest zgorszony wyglądem ulic Krakowa, a przecież ani pieniędzy, ani sprzętu, ani inżynierów nie mamy. Co robi Wojewódzka Rada Narodowa? Ona tym sprzętem pracuje w Zakopanem, w Krynicy, w Nowym Sączu itd., a u nas jest coraz gorzej. My chcemy to naprawić.</u> + <u xml:id="u-27.65" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Dalej mamy Wojewódzką Kwaterunkową Komisję Odwoławczą i mamy Miejską Komisję Odwoławczą. Adwokaci zarabiają — zmniejszmy o jedną instancję. Dlatego wniosek i Zespołu Krakowskiego Poselskiego, i Miejskiej Rady Narodowej, i całej ludności, ażeby Rząd zdecydował tę sprawę wydzielenia miasta w charakterze takim, jak jest Warszawa czy Łódź. Ktoś powiedział, że jeszcze nie ma 500 tysięcy. No tak, za czasów sanacyjnych powiedziano, że musi być 500 tysięcy, a nakaz czasów sanacyjnych: res sacra...</u> + <u xml:id="u-27.66" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Chciałem to wnieść jako interpelację werbalną, albowiem doświadczenie uczy, że kiedy na poprzedniej sesji poruszyłem sprawę jednej wdowy po powstańcu warszawskim i AK-owcu, to rzecz chwyciła. Na tej samej sesji była odpowiedź tow. Premiera. Dziś szczycimy się tym, że obok AL-owców czcimy pamięć AK-owców. Czcimy ją słusznie. Nie Bora-Komorowskiego. nie żadnych Andersów czy kogoś takiego, ale tych, którzy walczyli przeciw Niemcom faszystowskim, którzy walczyli w obronie Polski.</u> + <u xml:id="u-27.67" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Chcę prosić o to, aby zrozumiał Rząd, że to jest decentralizacja słuszna i może łatwiejsza niż w innym kierunku. A pamiętajcie, że trzeba o Krakowie myśleć, bo słynna maksyma była — „Cracovia totius Polaniae urbs celeberrima” —- oto najwspanialsze miasto w całej Polsce.</u> + <u xml:id="u-27.68" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Na tym bym tę część i to jedno zagadnienie zakończył. Będę się spieszył i przejdę do zagadnienia drugiego.</u> + <u xml:id="u-27.69" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Drugiemu zagadnieniu na imię — Poznań. Sądzę, że w sprawozdaniu tow. Premiera tej sprawie smutnej, trudnej, za mało było poświęcone uwagi. My nie możemy przejść tak łatwo koło tych wypadków. Sam przeżyłem w swoim życiu rok 1923. Lała się krew robotnicza. Sanacja, piłsudczyzna chciała utorować drogę Piłsudskiemu z Sulejówka via Kraków do Warszawy. Gdy klasa robotnicza stanęła oporem, to zaczęto jej odbierać broń. Krew się lała, co nas bardzo a bardzo smuciło.</u> + <u xml:id="u-27.70" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Nie inaczej było w 1936 roku. Oddaliśmy ziemi krakowskiej 8 zwłok, 8 trumien, co nas serdecznie bolało. Jeżeli teraz padło na ulicach Poznania sześćdziesięciu kilku ludzi, to nas bardzo boli i chcemy się dowiedzieć, i chcemy znaleźć odpowiedź, czy tylko winna jest masa, która szalejąc szła naprzód, rzucała się na organa władzy naszej ludowej, czy ktoś inny do tego doprowadził?</u> + <u xml:id="u-27.71" who="#PoselDrobnerBoleslaw">To trzeba zanalizować, tu nie można przejść w milczeniu nad tymi trumnami. Nie wolno zachowywać ciszy — absolutnie. Trzeba sobie przypomnieć, kto jest winien. Trzeba zanalizować. A więc będę cytował (z — „Trybuny Ludu”):</u> + <u xml:id="u-27.72" who="#PoselDrobnerBoleslaw">„Jak wiadomo, wobec robotników ZISPO zastosowano bezprawnie, przy biernej postawie związku zawodowego, inne zasady obliczania podatku od uposażeń niż te. które wynikają z przepisów o ulgach podatkowych dla przodujących w pracy. Gwoli prawdzie stwierdzić trzeba, że w następstwie późniejszych interwencji związku to niesłuszne zarządzenie zostało jeszcze w roku ubiegłym cofnięte, ale nie załatwiono innych spraw wysuwanych przez załogę.” „W tym czasie poczyniono ze strony administracji gospodarczej szereg kroków prowadzących do uszczuplenia z dawna nabytych praw i przywilejów robotniczych, do pogorszenia warunków płacy w drodze zaostrzania norm i podwyższenia planów bez dostatecznego uzasadnienia ekonomicznego. Trzeba stwierdzić, że wobec tych wszystkich faktów nie było dostatecznego przeciwdziałania ze strony związków zawodowych, a nawet częstokroć godzono się biernie z tym stanem rzeczy, ulegając teorii o prymacie interesów produkcji, gubiąc z oczu człowieka w jednostronnej pogoni za planem. Odstąpiono niemal powszechnie w tym czasie od słusznych zasad systematycznego omawiania po gospodarsku z załogą planu zakładu i trudności w jego realizacji — od liczenia się z jej zdaniem.” „Częstokroć w miejsce prawidłowego stosowania bodźców ekonomicznych uciekano się do metod administrowania i wydawania nakazów.” A z innego wystąpienia cytuję:</u> + <u xml:id="u-27.73" who="#PoselDrobnerBoleslaw">„Nie ulega żadnej wątpliwości, że przebieg tych bolesnych dla każdego robotnika wydarzeń świadczy o poważnych słabościach pracy związków zawodowych — to są słowa tow. Kłosiewicza — świadczy o nie dość głębokiej znajomości potrzeb mas, a w ślad za tym i nastrojów w masach, a także o tym, że nie potrafiliśmy skutecznie bronić interesów ludzi pracy przed biurokratycznymi wypaczeniami.” No, ktoś powinien ponieść odpowiedzialność. No, to nie wystarczy tu stwierdzić, jeśli się jest przewodniczącym Centralnej Rady Związków Zawodowych, że — „związki źle pracują, że przy zielonym suknie nie widzieli kierownicy związków człowieka — stali się urzędasami”.</u> + <u xml:id="u-27.74" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ale nie słyszałem i nie czytałem, by na tym Plenum CRZZ bił się tow. Kłosiewicz w piersi: mea culpa, mea magna, a może maxima culpa. My nie przejdziemy mimo — związki zawodowe to była nasza broń, wielka broń w walce zawsze o robotnika, któremu się krzywda nie może stać. Nasi robotnicy są cierpliwi, ściągną pasa, gdy będą wiedzieli, o co chodzi. Ale związki zawodowe muszą czuwać. Jeżeli prawdą jest, co relacjonowano nam. że odzieży ochronnej w ZISPO się nie wydawało i niszczyli swoje ubrania, jeżeli jest prawdą, że tam dyrektor jakiegoś wydziału czy zakładu nagle sobie przypomniał, że źle kalkulowano centralne ogrzewanie, więc trzeba za jednym zamachem z budżetu tego robotnika ściąć 200, 300, 400 zł. to te związki zawodowe powinny iść pod lupę kontroli naszej, przyjaznej, życzliwej kontroli, a pewne czynniki w centrum CRZZ powinny powiedzieć: pas, nie zdaliśmy egzaminu dojrzałości.</u> + <u xml:id="u-27.75" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ja mówię ostro, twardo, bo życie mnie tak nauczyło. I widzimy ten Poznań. Można było tych strasznych wypadków uniknąć, ale nie robiono nic — i nie wiem, gdzie ten jeden minister poszedł, może się leczy z osłabionych nerwów. Ileż powinni oni winy ponieść? Opowiadał mi jeden z posłów, który pracuje tam w Poznaniu, że przecież w pierwszej dekadzie robotnicy nie mieli materiałów do robót i robotnik stał, chodził, wałęsał się. W drugiej dekadzie robił najwyżej 25%, a w trzeciej dzień i noc rąbał, bo zła dystrybucja była, bo nie przygotowano planowo rozdziału materiałów z 40 różnych przedsiębiorstw. No, ktoś powinien być napiętnowany za to, nie powinno się milczeć.</u> + <u xml:id="u-27.76" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Bardzo żałujemy wszyscy, że w przemówieniu, w sprawozdaniu tow. Cyrankiewicza nie było to podkreślone, że te rzeczy trzeba jeszcze dobrze karać, tak żeby ludzie pamiętali, że robotnika, inżyniera, nikogo z ludzi pracy nie wolno traktować jak sprężynki w maszynie, jak czegoś co jest potrzebne tylko do należytej wydajności pracy i coraz lepszej jakości.</u> + <u xml:id="u-27.77" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Zwrócę uwagę jeszcze na coś, że odbyło się Plenum ZMP — ramienia naszego. Niedobrze tam się działo. Opiekunowie tej organizacji to są ludzie ślepi, nie widzieli wielu rzeczy, które się w tej organizacji działy. Zakłamywała się nasza młodzież, lakierowała wszystko, wreszcie przejrzała i jest zła i wściekła — jak mówiłem na poprzedniej sesji.</u> + <u xml:id="u-27.78" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A teraz z Plenum wypowiedź: — „Instancje ZMP poczynając od góry, od Zarządu Głównego były również do niedawna jeszcze odwrócone plecami od tych wszystkich trudności w życiu młodzieży. Nie spełniliśmy roli reprezentanta i rzecznika interesów młodzieży. Nie walczyliśmy aktywnie o usuwanie bolączek i rozwiązywanie problemów jej codziennego życia. Przeciwnie, skłonni byliśmy lakierować rzeczywistość, a istniejące zaniedbania i braki usprawiedliwialiśmy jako wyłącznie wynik obiektywnych trudności, z którymi trzeba się na tym etapie rozwoju kraju godzić.” Nie trzeba chyba dodawać, że w ten sposób nie umacnialiśmy naszej więzi z masami młodzieży, że na odwrót więź ta musiała słabnąć, gdyż młodzi ludzie nie widzieli w organizacji ZMP oparcia w walce o swoje słuszne interesy.</u> + <u xml:id="u-27.79" who="#PoselDrobnerBoleslaw">I dlatego tow. Jaworska wyraziła zdziwienie w swej analizie z powodu udziału części młodzieży w wypadkach poznańskich. To straszna rzecz. Młodzież jest krytycznie ustosunkowana do wielu rzeczy. Wyszli ludzie pracy na ulicę, było niezadowolenie. Sędziowie będą mieli niesłychanie trudne zadanie. Ale chciałbym przypomnieć, że kto nie zna psychologii tłumu, kto oglądał demonstracje ludzi biednych, nieraz zahukanych, lornetką przez gęstą siatkę firanki ze swego gabinetu, ten nie zrozumie, że jeden agent mógł podburzyć tę masę, a ona szła naprzód i kładła pokotem wiele ofiar.</u> + <u xml:id="u-27.80" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ja chciałbym być wyrazicielem Sejmu, że rodzicom tych ofiar, strasznych ofiar wyrażamy głębokie współczucie.</u> + <u xml:id="u-27.81" who="#komentarz">(Poruszenie.)</u> + <u xml:id="u-27.82" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Karać trzeba agentów, ale dużo wyrozumiałości trzeba mieć wobec ludzi starszych czy młodych, co się rwali niepotrzebnie z bronią przeciwko naszej władzy ludowej. Ten Poznań będzie wspomnieniem strasznym, tak jak dla matki, która miała ciężko chore dziecko i nie spała całymi nocami; gdy dziecko wyzdrowiało, rośnie, kwitnie, może wspomnieć z bólem te noce nieprzespane.</u> + <u xml:id="u-27.83" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ja dochodzę do końca. Mówiłem na poprzedniej sesji o tym, że nie cofniemy się ani krok wstecz, że nas te klęski nie przerażają, przeciwnie, one są bodźcem do naprawienia w związkach zawodowych, do naprawy w ZMP stosunków, one są bodźcem do skontrolowania aparatów kierowniczych. My wygramy, nasz ustrój wygra — użyłem wtedy słów Adama Asnyka: — „Daremne żale, próżny trud, bezsilne złorzeczenia, przeżytych kształtów żaden cud nie wróci do istnienia” — tamtego ustroju kapitalistycznego, który pchał miliony ludzi przeciwko sobie w wojnie pierwszej europejskiej i w wojnie drugiej.</u> + <u xml:id="u-27.84" who="#PoselDrobnerBoleslaw">I dostałem od jednej fanatyczki anonim. Nie zatrzymuję wszystkich anonimów, ale ten zatrzymałem z pewnych względów. Pisze:</u> + <u xml:id="u-27.85" who="#PoselDrobnerBoleslaw">„Panie Drobner, cóż to Pan ma na myśli, co Pan myślał w swym przemówieniu — „przeżytych kształtów żaden cud nie wróci do istnienia”. Czy sądzi Pan i tak pewny jest, że nikt już nie da rady zwalczyć waszego ustroju komunistycznego, bezbożnego i żydowskiego? Otóż i tobie, zdrajco Boga i narodu polskiego, powiem i ostrzegam, że wasze ustroje nikczemne i bluźniercze kończą się.” Zatrzymałem ten anonim z jednego powodu i czytam go z pewną premedytacją, bo przede mną przemawiał w kwietniu w tej sali niesłychanie miły nasz kolega, Horodyński, katolicki poseł. Pozwólcie, że z protokołu stenograficznego tego przemówienia z 24 kwietnia przeczytam następujące słowa i proszę o wrzeźbienie sobie tych słów dobrze w pamięci. A ta fanatyczka — ona się nie zgłosi do mnie, nie będę mógł jej przypomnieć — może teraz będzie słuchać przez radio (jeżeli radio łaskawie pozwoli powtórzyć moje słowa), że kol. Horodyński mówił:</u> + <u xml:id="u-27.86" who="#PoselDrobnerBoleslaw">„...że miliony ludzi wierzących ofiarnie buduje socjalizm i uważa go za swój ustrój, że ci ludzie wierzący patrzą na świat oczami socjalistycznymi...” — „I powiedzmy, czyż myślący katolicy nie zawdzięczają wiele marksizmowi, żeby wymienić tylko takie sprawy, jak poznanie praw rozwoju ekonomicznego i społecznego.” „Zbudowaliśmy najcięższy odcinek naszej polskiej drogi do socjalizmu”. No, to świetne słowa — z innego kąta widzenia. Tam jeszcze tego fideizmu jest sporo, ale przyjdzie — „kryska na Matyska” ludzie dobrej woli przyjdą do naszych stołów i powiedzą: My nie wierzymy tylko, my mamy głębokie przekonanie, że nie ma powrotu do ustroju kapitalistycznego, że jest tylko droga do socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-27.87" who="#PoselDrobnerBoleslaw">I gdybym się znalazł w okresie świętej inkwizycji, a ta biedna fanatyczka i dewotka chciała mnie na stosie spalić, to bym jako ostatnie życzenie, prośbę przed śmiercią prosił ją:</u> + <u xml:id="u-27.88" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Pozwól, żeby na tym stosie obok mnie spalił się kolega Horodyński.</u> + <u xml:id="u-27.89" who="#komentarz">(Wesołość. Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-27.90" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A skoro mowa o stosach — na tym chcę zakończyć — to przypomnę, że Kopernik Mikołaj uniknął śmierci na stosie i napisał we wstępie poświęconym książce — „De revolutionibus orbium ceolestium” do jednego papieża, Urbana — przepraszam Kolegę Dobraczyńskiego, czy siódmego, czy jedenastego nie orientuję się już teraz — napisał: — „A ja chcę prosić ciebie, Ojcze Święty, żebyś wydrukował tę książkę po mojej śmierci”. Uniknął on śmierci na stosie, ale nie uniknął jej Giordano Bruno, który propagował wbrew fanatykom kościoła katolickiego przekonanie, że nie słońce się obraca koło naszej ziemi, ale słońce stoi a ziemia się porusza. Galileusz torturowany powiedział na samym końcu życia: Możecie torturować, możecie zelżyć mnie, możecie mi obcęgami ściskać ręce, palce gruchotać, a ja nie odstąpię od mego przekonania, że ziemia się porusza.</u> + <u xml:id="u-27.91" who="#PoselDrobnerBoleslaw">My dziś możemy światu kapitalistycznemu powiedzieć, powiedzieć naszej młodzieży, która zbłądziła z drogi — nie na długo — naszym związkom zawodowym, które , zapomniały o człowieku, naszym czynnikom partyjnym, które VII Plenum dobrze schłostało, że tamten świat stanął, stanął i nie ruszy, a nasz świat ruszać będzie dalej w drogę świetlaną, skąd tylko będzie wspomnienie, że przeszliśmy świat ciężki, a będziemy mieli piękną Polskę — pawia narodów.</u> + <u xml:id="u-27.92" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Na tym</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">kończymy dzisiejsze obrady.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jutro rozpoczynamy obrady o godz. 10.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 19 min. 30.)</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">-- --———————-- -- —</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00026-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00026-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..95289b1 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00026-01/header.xml @@ -0,0 +1,58 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00026-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>26 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>26 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">26</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1956-09-07</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka" role="speaker"> + <persName>Minister Przemysłu Węglowego Franciszek Waniołka</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCzarneckiStefan" role="speaker"> + <persName>Poseł Czarnecki Stefan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCzerwinskiMarian" role="speaker"> + <persName>Poseł Czerwiński Marian</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGosciminskaWanda" role="speaker"> + <persName>Poseł Gościmińska Wanda</persName> + </person> + <person xml:id="PoselOpalkoStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Opałko Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselOwczarczykAdolf" role="speaker"> + <persName>Poseł Owczarczyk Adolf</persName> + </person> + <person xml:id="PoselToczekAndrzej" role="speaker"> + <persName>Poseł Toczek Andrzej</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekFranciszekMazur" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Franciszek Mazur</persName> + </person> + <person xml:id="WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede" role="speaker"> + <persName>Wiceprezes Rady Ministrów Tadeusz Gede</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00026-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00026-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..7585207 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00026-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,460 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 26. posiedzenia Sejmu PRL z 7 września 1956 r.</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Wicemarszałek Sejmu Franciszek Mazur.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jest wniosek, aby dzisiejsze obrady prowadzić do godz. 14, z tym, że po przerwie będą pracowały komisje, dlatego że komisje nie miały jeszcze czasu rozpatrzyć szeregu spraw, które powinny przygotować do zreferowania na Sejm.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Czy są jakieś sprzeciwy, bądź uwagi? Nie ma.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do dalszego ciągu dyskusji nad sprawozdaniem Prezesa Rady Ministrów o pracach Rządu w dziedzinie aktualnych zagadnień gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zapisanych jest już 20 mówców. Chcę przypomnieć Obywatelom Posłom, że według regulaminu przemówienia poselskie nie mogą trwać dłużej niż 30 minut. Dotychczas niektórzy posłowie znacznie ten czas przekraczali.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. zielonogórskiego Andrzej Toczek.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselToczekAndrzej">Wysoki Sejmie! Nawiązując do przemówienia Obywatela Premiera na obecnej sesji należy z zadowoleniem stwierdzić, że Rząd poczynił szereg posunięć w naszej gospodarce, co przyczyni się do rozwiązania szeregu spraw, które hamowały rozwój naszej gospodarki, a z kolei stwarzały niezadowolenie wśród ludności.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselToczekAndrzej">Ponieważ nie wszystkie sprawy, które wymagają usprawnienia, zostały rozwiązane, a jest to, jak powiedział Obywatel Premier, dopiero początek — chciałem zwrócić uwagę na istotną sprawę, która wymaga wnikliwej analizy i usprawnienia, sprawę zaopatrzenia ludności w artykuły żywnościowe, przemysłowe i materiały budowlane.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselToczekAndrzej">Trzeba na wstępie stwierdzić, że zaopatrzenie ludności województwa zielonogórskiego za I półrocze br. zarówno w artykuły spożywcze, jak i przemysłowe w stosunku do analogicznego okresu ubiegłego roku uległo poprawie.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselToczekAndrzej">Świadczy o tym nie tylko fakt, że ludność woj. zielonogórskiego w I półroczu br. otrzymała za 166.883.000 zł towarów więcej, aniżeli w tym samym okresie ubiegłego roku, ale i to, że wiele dotychczas tzw. artykułów deficytowych, jak: naczynia emaliowane, ocynkowane, wyroby aluminiowe, pasta do podłóg, obuwie, artykuły gospodarstwa domowego, mydło, proszek do prania i wiele innych artykułów znajduje się w codziennej sprzedaży.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselToczekAndrzej">Lepsze zaopatrzenie nastąpiło w takie towary, jak: tkaniny wysoko gatunkowe, odzież, radioodbiorniki, zegarki, pralki elektryczne itd. Polepszenie nastąpiło, jeśli chodzi o zaopatrzenie, jak mąka, kasza, mleko, strączkowe, a również i mięso. Do sprzedaży wprowadzono szereg nowych asortymentów towarowych.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselToczekAndrzej">Jednak obok tych pozytywnych momentów notujemy szereg braków, które można i należałoby usunąć. O ile sytuacja na odcinku ilościowego zaspokajania potrzeb konsumenta w pieczywo nie nasuwa poważniejszych zastrzeżeń, o tyle w dalszym ciągu niedostateczne jest zaspokojenie ludności pod względem jakościowym.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselToczekAndrzej">Przykładem tego jest fakt dopuszczenia i znajdowania się w obrocie handlowym towarów o nieodpowiedniej jakości, np. sprowadzanie z importu mąki pszennej nieodpowiedniej jakości, tak że mimo istnienia na naszym rynku deficytu w zaopatrzeniu w produkty zbożowe pewne ilości tej mąki w woj. zielonogórskim zostały zdyskwalifikowane.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselToczekAndrzej">Dla przykładu podaję, że ostatnio otrzymano z importu w naszym województwie 72 tony mąki pszennej i na podstawie analizy, przeprowadzonej przez stację sanitarno-epidemiologiczną, zdyskwalifikowano 34 tony tej mąki. Dalsze badania wykazały, że mąka ta jest zakażona bakteriami lasecznika ziemniaczanego, spleśniała i rażąco złej jakości. Mąka ta zostaje w ogóle wstrzymana od obrotu i kierowana do przemysłu ziemniaczanego w Liboniu.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselToczekAndrzej">Z powyższego wyłania się wniosek wzmożenia czujności i kontroli jakości przy odbiorze towarów sprowadzanych z importu na nasz rynek krajowy, aby uniknąć takich zjawisk w handlu, jakie notujemy dotychczas.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselToczekAndrzej">Następnie na terenie województwa zielonogórskiego niedobrze przedstawia się stan piekarń, robotnicy narzekają na złe warunki pracy i nie są w stanie wyprodukować obowiązującego asortymentu. Ponieważ piekarnie budowane są w ramach inwestycji limitowych, a zgodę na budowę piekarni może wyrazić tylko Ministerstwo Handlu Wewnętrznego lub PKPG, na skutek takiego trybu załatwiania PSS w Krośnie czeka 4 lata na zezwolenie budowy piekarni, a miasto Zielona Góra dopiero po 3 latach doczekało się zezwolenia na rozbudowę piekarni.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselToczekAndrzej">Godnym uwagi i podkreślenia jest fakt, że od kwietnia br. zaopatrzenie naszego województwa w kaszę mannę było niedostateczne. Przyczyną tego stanu był fakt, iż otrzymane dostawy tej kaszy z młynów i hurtowni były zanieczyszczone opiłkami metalowymi, których ilości sięgały w niektórych próbach do 200 szt. opiłek na 1 kg. W konsekwencji od kwietnia do sierpnia br. województwo zielonogórskie pozbawione było 70 ton kaszy manny, a to z przyczyny, że młyny nie są wyposażone w magnesy, które przy przemiale pszenicy odciągałyby zanieczyszczenia metaliczne.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselToczekAndrzej">Dalszym brakiem, jaki odczuwa ludność w zaopatrzeniu, jest brak obuwia w sezonie letnim, zwłaszcza dziecinnego. Stan ten pogarsza się w znacznym stopniu z powodu niesukcesywnej dostawy obuwia przez zakłady produkcyjne. I tak np. Łódzkie Zakłady Obuwnicze nie dostarczyły w I kwartale br. 1700 par trzewików dziecięcych. Zakłady Obuwnicze w Nowym Targu zalegają z 1900 par półbutów męskich, Grudziądzkie Zakłady nie dostarczyły 11.199 par trampek damskich i dziecięcych.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselToczekAndrzej">Fakt niedostatecznego spływu masy towarowej w artykułach gospodarstwa domowego na naszym terenie potwierdzą niezrealizowanie towarów na sumę 7,5 miliona zł.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselToczekAndrzej">Obywatele Posłowie! Jeżeli wszyscy możemy stwierdzić, że zaopatrzenie ludności w obuwie jest niedostateczne, to chciałem podać do wiadomości, że w naszym województwie leży obuwia tzw. niechodliwego na sumę 15 milionów zł, a w skali krajowej na 300 milionów zł. W woj. gdańskim zaś leży na 150 milionów zł niechodliwego towaru tekstylnego.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselToczekAndrzej">Stawiam pytanie pod adresem Ministra Handlu: dokąd towar ten będzie się konserwował? Jeżeli przed chwilą powiedziałem, że Łódzkie Zakłady Obuwnicze nie dostarczyły na nasz teren obuwia, to Zakłady Obuwnicze w Strzelcach Krajeńskich naszego województwa produkują buty i wysyłają je do Łodzi, a w Strzelcach ich brak.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselToczekAndrzej">Źle również dzieje się, jeśli chodzi o skup i sprzedaż owoców oraz warzyw. Jak mają nie narzekać robotnicy fabryki celulozy w Kostrzyniu, jeśli nikt nie troszczy się o to, aby zaopatrzyć ich w warzywa. Jak może być dobrze na odcinku skupu i zaopatrzenia ludności w owoce, jeśli np. Kwidzyńska Fabryka Przetworów Owocowych jest zaopatrywana w owoce z terenu centralnej Polski, a chłopi tegoż powiatu nie mają gdzie sprzedać owoców i warzyw.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselToczekAndrzej">I jest taka sytuacja, że ludność w dużych miastach i ośrodkach przemysłowych płaci na rynku do 10 zł za 1 kg jabłek, a chłopi w Kwidzyniu proszą, aby od nich kupić po 1,50 zł.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselToczekAndrzej">Obywatele Posłowie! Jeśli chodzi o zaopatrzenie w wędliny, szczególnie kiełbasy tańsze, jak może być dobrze, skoro recepturę na produkcję tej kiełbasy wydaje Ministerstwo Handlu Wewnętrznego. Kiełbasy takiej nie można produkować, bo jak Ministerstwo Handlu przydzieli mięso wieprzowe, to brakuje wołowego. Czy decyzji w tej sprawie, jaka winna być kiełbasa, nie można przekazać władzom wojewódzkim?</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselToczekAndrzej">Handel nasz posiada poważne sumy na reklamę towaru, które wydaje na ogłoszenia w prasie, przezrocza w kinach, afisze itp. Natomiast towar reklamowany w ten sposób w wielu wypadkach jest tandetnie wykonany i opakowany nieestetycznie. Często w handlu przy istniejącej reklamie i odpowiednim asortymencie towarów istnieją liczne wypadki braku papieru do opakowania i konsumentowi daje się wprost do ręki towar nieopakowany. Stąd nasuwa się wniosek, aby mniej wydawać pieniędzy na reklamę, a więcej na opakowanie oraz aby nasz przemysł dostarczał więcej towarów w gotowych opakowaniach.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselToczekAndrzej">Specjalną uwagę należy poświęcić niedostatecznemu spływowi masy towarowej w materiałach budowlanych, jak cement, wapno, papa itp., których przydziały stanowią niejednokrotnie 25% potrzeb, a realizacja nie zawsze pokrywa się z tak niskimi przydziałami. Podobny stan istnieje w przydziałach tarcicy. Województwo zielonogórskie otrzymało na IV kwartał br. przydział na 1.500 m tarcicy, a w województwie tym znajduje się 1.200 wsi i w każdej wsi zapotrzebowanie tarcicy jest duże. Zachodzi pytanie, jak to podzielić, aby zaspokoić choć częściowo potrzeby ludności.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselToczekAndrzej">W pierwszym półroczu br. przydział niektórych artykułów dla wsi został zmniejszony o następującą ilość:</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselToczekAndrzej">a)papy smołowej o... 3,1%mniej b)papy bitumicznejo... 82,7%„ c)smoły o 15,8%„ d)dachówki i lepiku w ogóle nie otrzymujemy.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselToczekAndrzej">Wprawdzie ob. Premier zapowiedział pewną poprawę w zaopatrywaniu wsi w materiały budowlane, wydaje się jednak, że sprawie tej należy poświęcić więcej uwagi. Sprawa ta na Ziemiach Zachodnich jest sprawą nie tylko gospodarczą, ale i polityczną. Wiemy dobrze, że w pierwszych latach, na skutek tymczasowości, wśród wielu mieszkańców na Ziemiach Odzyskanych nastąpiło wiele zniszczeń gospodarstw chłopskich. Brak materiałów budowlanych spowodował dalsze zniszczenie. Obecnie, kiedy nastąpiła stabilizacja ludności, która chętnie przystępuje do remontów i budowy, brak materiałów powoduje wielkie trudności w gospodarce wiejskiej; nie można mówić o wzroście hodowli i rozwoju rolnictwa, jeśli nie zabezpieczymy materiałów na budowę pomieszczeń gospodarczych na wsi.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselToczekAndrzej">Wydaje mi się, że Rząd winien znaleźć pewną rezerwę tych materiałów i szybciej rozwiązać ten problem.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselToczekAndrzej">Województwo nasze w ubiegłym roku nie otrzymało przydziału węgla w ilości około 7 tysięcy ton. Wskutek takiego stanu rzeczy otrzymanie przez konsumenta materiałów budowlanych, tarcicy, opału urasta do problemu. Nie- sukcesywne dostawy węgla zahamowały planowe zaopatrzenie ludności i powodują częste narzekania i skargi.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselToczekAndrzej">Mówiąc o stanie zaopatrzenia ludności, nie można pominąć milczeniem faktu, że niejednokrotnie występujące w detalu braki szeregu artykułów następowały również z winy handlu detalicznego. Przyczyną tego było nieterminowe złożenie zapotrzebowań do hurtowni, niewłaściwa praca zaopatrzeniowców, brak kontroli lub po prostu zwykłe zaniedbanie.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselToczekAndrzej">Aby usprawnić pracę na odcinku zaopatrzenia ludności nasuwają się następujące wnioski:</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselToczekAndrzej">1)Zwiększyć kompetencję prezydiów wojewódzkich rad narodowych w powoływaniu, likwidowaniu przedsiębiorstw, w wymianie sieci między pionami, oraz w zatwierdzaniu lokalnie receptur na artykuły wytwarzane przez zakłady produkcji uzupełniającej, zakłady spółdzielni pracy i przemysłu terenowego, jak również upoważnić wojewódzkie komisje cen i prezydia do zatwierdzania obniżek cen na artykuły trudne do zbycia, zleżałe i nieodpowiednie jakościowo.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselToczekAndrzej">Dotychczas wszystkie te czynności opracowane i opiniowane na szczeblu województwa musiał zatwierdzać minister danego resortu lub Prezes Państwowej Komisji Cen, co znacznie utrudniało zatwierdzenie i nawet wręcz uniemożliwiało rozwiązanie problemu na terenie województwa. Np. opracowana receptura na wędliny tańsze, z uwzględnieniem oszczędności deficytowego surowca wołowego, której wprowadzenie lokalnie choćby na okres przejściowych trudności byłoby słuszne, zostaje zatwierdzona względnie zwrócona z opóźnieniem wtedy, kiedy w zasadzie trudności surowcowe są już pokonane.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselToczekAndrzej">2)Zreorganizować dotychczasowy handel warzywno-owocowy przez przekazanie detalicznej sieci sprzedaży warzyw i owoców z pionu MHW i PSS do pionu hurtowego Centralnego Zarządu Handlu Owocami i Warzywami, zlikwidować jedną marżę z dotychczasowych trzech (skupu, hurtu, detalu) na korzyść producenta. Umożliwi to lepsze zaopatrzenie przez skrócenie przebiegu dostaw, zwiększy asortyment, zmniejszy ubytki w magazynach oraz podniesie opłacalność producentowi przez zwiększenie cen zakupu, nie powodując zwyżki ceny detalicznej.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselToczekAndrzej">3)W celu uniezależnienia zaopatrzenia od podaży w zakresie artykułów mięsnych, rybnych i nabiałowych pobudować na terenie województwa dwie chłodnie składowe i interwencyjne. Np. w miesiącach czerwcu i lipcu występowały nadwyżki ryb i mięsa, które z braku należytych warunków składowania uległy zepsuciu, a w następnych miesiącach już występują braki. Zapasy te mogłyby być rozprowadzane równomiernie w stosunku do potrzeb konsumpcyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PoselToczekAndrzej">4)Uregulować zagadnienie zaopatrzenia w węgiel i opał ludności nierolniczej, zamieszkałej na wsi. Dotychczas pion WZGS otrzymuje węgiel tylko na kontraktację i to w niedostatecznej ilości. Natomiast ludność nierolnicza nie otrzymuje węgla na cele opałowe mimo przewidzianych norm.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PoselToczekAndrzej">5)Zwiększyć przydziały materiałów budowlanych dla województwa zielonogórskiego przynajmniej trzykrotnie. Dotychczasowe przydziały pokrywają potrzeby ludności naszego województwa zaledwie w 30%. Braki tych materiałów powodują dalsze dewastacje budynków i zabudowań gospodarskich na wsi, a jednocześnie uniemożliwiają przeprowadzenie remontów i konserwacji we własnym zakresie zarówno na wsi, jak i w mieście.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PoselToczekAndrzej">6)Należy spowodować, aby zakłady produkcyjne były zainteresowane zbytem swego towaru. Przyczyni się to do większego zainteresowania zakładów produkcją takiego towaru, którego jest brak na rynku.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PoselToczekAndrzej">Wysoki Sejmie! Uchwały VII Plenum KC PZPR nakazują przeprowadzić szereg zmian w naszym dotychczasowym zarządzaniu. Na podstawie tych przemian, jakie się u nas dokonują, podnosi się rola Sejmu, komisji, jak również i posłów. Wydaje się jednak, że należałoby zwrócić uwagę na częstsze aniżeli dotychczas informacje posłów o zamierzeniach Rządu i poszczególnych resortów. Materiały przekazywane dotychczas posłom przez poszczególne resorty są w niektórych wypadkach niedostateczne i dostarczane często z dużym opóźnieniem, co nie pozwala na przeanalizowanie i przedyskutowanie odnośnej sprawy w terenie.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PoselToczekAndrzej">Uchwały VII Plenum wskazują na konieczność prowadzenia dalszej demokratyzacji naszego życia. Są u nas jeszcze ludzie, którzy nie mogą się przestawić w swoich poczynaniach. Przyzwyczaili się wydawać zarządzenia nie znając sytuacji i możliwości w terenie. I tu trzeba ba zwrócić baczną uwagę, aby ci ludzie przyswoili sobie dokładnie uchwały VII Plenum i wprowadzali je w życie.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. bydgoskiego Stefan Czarnecki.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselCzarneckiStefan">Wysoka Izbo! Podwyżka płac prowadzona przez Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w ostatnim okresie została z uznaniem przyjęta przez klasę robotniczą i całe społeczeństwo polskie, gdyż kwestia ta była naprawdę nabrzmiałym problemem, powodującym niejednokrotnie niezadowolenie wśród części pracowników zakładów pracy.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselCzarneckiStefan">Niemniej jednak pozostaje jeszcze wiele gałęzi przemysłu, instytucji czy zakładów pracy, w których dotychczas nie przeprowadzono regulacji płac, a sprawa ta jest palącą potrzebą, gdyż obowiązujące siatki płac są wysoce krzywdzące pracowników i niejednokrotnie mają bezpośredni wpływ na produkcję i wykonawstwo planów.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselCzarneckiStefan">W pewnej części zakładów pracy przeprowadzona regulacja płac należycie i w pełni nie rozwiązała tego problemu. Dla poparcia tego stanowiska przedstawię Wysokiej Izbie kilka przykładów z terenu woj. bydgoskiego.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselCzarneckiStefan">Wprowadzona w Pomorskich Zakładach Budowy Maszyn w Bydgoszczy częściowa regulacja płac robotników dniówkowych, a szczególnie brakarzy, których płace wzrosły o 26%, przyczyniła się w konsekwencji do tego, że personel inżynieryjno-techniczny został pokrzywdzony.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselCzarneckiStefan">Mianowicie wynagrodzenie brakarza, pracownika fizycznego zaszeregowanego według grupy IX, przed regulacją płac za 200 godzin pracy wynosiło 1245 złotych, natomiast obecnie zarobek danego brakarza wynosi 1578 zł, podczas gdy technik-kontroler, ponoszący większą odpowiedzialność, może otrzymywać wynagrodzenie miesięczne w granicach od 960 zł do 1440 zł.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselCzarneckiStefan">Ta regulacja przyczyniła się do tego, że technik obecnie otrzymuje o 9,6% wynagrodzenie mniejsze od brakarza, podczas gdy przed regulacją płac technik-kontroler zarabiał o 15,7% więcej od brakarza zaszeregowanego w najwyższej grupie płacy.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselCzarneckiStefan">Płace podstawowe większości personelu administracyjno-biurowego w tych zakładach wahają się w granicach od 500 do 750 zł miesięcznie plus ewentualna premia w wysokości do 40% za wykonanie względnie przekroczenie planu produkcyjnego, oraz pod warunkiem uzyskania przez zakład funduszu premiowego. W przypadku więc niewykonania planu, na co ci pracownicy nie mają wpływu, otrzymują wyłącznie wynagrodzenie podstawowe równające się wysokości wynagrodzenia sprzątaczki biurowej. Jest to również ujemnym wynikiem regulacji płac.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselCzarneckiStefan">Niewykonanie planu produkcji wywiera również poważny wpływ na zmniejszenie zarobków personelu inżynieryjno-technicznego i powoduje, że robotnik-brygadzista otrzymuje przy obecnym systemie normowania pracy dwukrotnie wyższe wynagrodzenie, aniżeli kierownik wydziału produkcyjnego. Zaznaczyć należy, że dysproporcja ta ujemnie wpływa na podnoszenie kwalifikacji zawodowych średniego nadzoru technicznego.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselCzarneckiStefan">Nie zostały dotychczas poddane rewizji płace straży przeciwpożarowej w zakładach przemysłowych, w których obowiązują zasady wynagrodzeń z 1949 r., to znaczy od 516 zł do 730 zł miesięcznie za 12 godzin pracy przy 24 godzinach odpoczynku. Dokonana regulacja płac dozorców przemysłowych, którzy za normalny czas pracy przed regulacją otrzymywali 400 zł miesięcznie, natomiast obecnie na podstawie zarządzenia Nr 69 Ministra Przemysłu Maszynowego z dnia 5.VIII.1956 r. otrzymują 530—550 zł miesięcznie, nie rozwiązuje w całości problemu zabezpieczenia mienia zakładowego przed drobnymi kradzieżami, ponieważ zakłady pracy nie są w stanie zaangażować odpowiednich dozorców za 550 zł miesięcznie.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselCzarneckiStefan">Należałoby również niezwłocznie uregulować wynagrodzenie kierowców samochodów ciężarowych, ponieważ wprowadzona regulacja płac nie obejmuje szoferów. Dotychczasowe przepisy regulują w ten sposób płace, że robotnik obsługujący wózek akumulatorowy otrzymuje 945 zł~ ~zaś szofer posiadający pierwszą kategorię prawa jazdy — 783,75 zł.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselCzarneckiStefan">Zastrzeżenia są również co do uregulowania płac w Państwowej Komunikacji Samochodowej, a mianowicie chodzi tu o nierównomierny wzrost płac kierowców towarowych w stosunku do kierowców autobusowych. Najdobitniejszym przykładem nierównomiernego wzrostu płac są dodatki do średnich płac, które kształtują się w następujący sposób: kierowcy autobusowi — 890 zł kwartalnie, natomiast kierowcy towarowi — 352 zł kwartalnie. Wysuwa się dezyderaty, ażeby kierowcy towarowi otrzymali również mundury.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselCzarneckiStefan">Ponadto PKP nie uregulowały jeszcze płac pozostałych grup pracowników, a mianowicie: robotników przeładunkowych, konduktorów towarowych i strażników.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselCzarneckiStefan">W związku z tym nasuwa się wniosek, ażeby regulacje płac, które przeprowadza się w poszczególnych resortach, odbywały się równocześnie dla wszystkich grup pracowniczych celem uniknięcia zbytecznego rozdźwięku.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselCzarneckiStefan">Przypatrując się płacom, które obowiązują w Zarządach Łączności, należy stwierdzić, że są one różnorodne i wprowadzają chaos, zamieszanie i niezadowolenie pracowników. Dlatego też postuluje się zniesienie różnorodnych rodzajów siatek płac i wprowadzenie jednej ogólnej siatki płac oraz wprowadzenie nowych regulaminów premiowania, gdyż dotychczasowe nie zdały egzaminu.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselCzarneckiStefan">Jeszcze gorzej sprawa ta przedstawia się w PKP. Obowiązuje tu tak duża ilość przepisów regulujących płace, że można to po prostu nazwać istną dżunglą, a co najgorsze to to, że taki system powoduje konieczność zatrudniania ogromnej ilości pracowników administracyjnych i biurowych i przyczynia się do kwitnięcia biurokracji.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselCzarneckiStefan">I tak np. w związku z wprowadzeniem nowej dokumentacji płacy i pracy pracownicy administracyjni Oddziału Drogowego PKP muszą wykonywać bardzo uciążliwą pracę, jaką jest wyliczenie zarobków z dokładnością do 4 miejsc po przecinku, a wziąwszy pod uwagę brak maszyn do liczenia można sobie wyobrazić jak trudną i pracochłonną czynnością jest to obliczanie.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselCzarneckiStefan">Stwierdzam, że reorganizacja, która została wprowadzona w PKP z dniem 1.I.1956 r., przyczyniła się do wzrostu administracji, co jest sprzeczne z uchwałą Prezydium Rządu Nr 446. Przykładowo tylko w jednym Oddziale Eksploatacyjnym (Bydgoszcz) po reorganizacji nastąpił wzrost pracowników administracyjnych o około 60 osób.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselCzarneckiStefan">Przejęcie przez Kolejowe Przedsiębiorstwo Robót Ładunkowych wszelkiego załadunku, wyładunku i przeładunku węgla i towarów spowodowało nie tylko wzrost kosztów tych usług, ale i poważny wzrost administracji w tym przedsiębiorstwie. Przed utworzeniem Kolejowego Przedsiębiorstwa Robót Ładunkowych czynności te wykonywali pracownicy PKP za wynagrodzeniem 3,44 zł za tonę, gdy tymczasem wymienione przedsiębiorstwo pobiera za te same czynności 6,25 zł. Gdyby zlikwidować to przedsiębiorstwo, można by uzyskać poważne oszczędności na skutek zmniejszenia się wydatków na personel administracyjny. Oszczędności te można by przeznaczyć na poprawę warunków bytowych.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselCzarneckiStefan">Analiza zarobków pracowniczych na PKP wykazuje, że zarówno w minionym okresie, jak i po wprowadzeniu reorganizacji norm pracy i stawek jednostkowych zagadnienie to nie zostało należycie uregulowane, a przyczynia się tylko do wypaczeń, chaosu oraz trudności w pracy i w konsekwencji do niezadowolenia wśród pracowników niektórych oddziałów^ ^PKP.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselCzarneckiStefan">I tak na przykład okólnikiem Ministra Kolei Nr 20 z dnia 26.VII.1956 r. zostały wprowadzone dla robotników Oddziału Drogowego PKP nowe stawki akordowe na poszczególne kategorie robót. Różnica wynosi w I kat. 12 gr, w II kategorii — bez różnicy, w III kategorii 12 gr, w IV kategorii 45 gr, w V kategorii 65 gr, w VI kategorii 99 gr, w VII kategorii 1,24 zł na godzinę. Większa część robót towarowych zakwalifikowana jest do kategorii III i w tej kategorii największa ilość robotników pracuje.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselCzarneckiStefan">Wzrost zarobków w tym wypadku wynosi 12groszy, za 200 godzin pracy — 24 zł miesięcznie. Uwzględniając przeciętną 170% wydajności pracy, podwyżka ta wynosi 42 zł miesięcznie.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselCzarneckiStefan">Roboty w kategorii IV natomiast zwyżkowały o 45 gr za godzinę, co wynosi 153 zł miesięcznie.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselCzarneckiStefan">Wobec tego wnosi się o podwyższenie stawki w kategorii III równe podwyżce w kategorii IV, tj. o 45 gr.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselCzarneckiStefan">W myśl zarządzenia Ministra Kolei Nr 234 z dnia 26 lipca 1956 r. z dniem 1 sierpnia br. podwyższone zostały normy pracy i stawek jednostkowych z zakresu prac wykonywanych na torach głównych zasadniczych i głównych dodatkowych zależnie od ilości przebiegających pociągów. Ponieważ nie wszystkie działki torowe odpowiadają wymogom zarządzenia, zarobek będzie się kształtował różnie przy wielkich rozbieżnościach, co z kolei spowoduje poważne trudności przy przenoszeniu robotników z działki na działkę oraz niezadowolenie wśród pracowników.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselCzarneckiStefan">W związku z tym stawiam wniosek, aby ustalić średni współczynnik oddziałowy uwzględniający wszystkie działki o równym współczynniku 30%.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselCzarneckiStefan">Wielka rozpiętość zarobków pomiędzy akordem a stawką dróżnika przejazdowego wprowadzona zarządzeniem Centralnego Zarządu Drogowego z dnia 1.VI.1956 r. utrudnia obsadzenie tych stanowisk. Stanowiska dróżników przejazdowych obsadzić można tylko przez wykwalifikowanych pracowników, to jest przez pracowników z działki, gdyż pracownikowi nowo przyjętemu nie można powierzyć czynności na tym stanowisku ze względu na bezpieczeństwo ruchu pociągów. W praktyce będzie wyglądało to w ten sposób, że robotnik torowy awansowany na dróżnika przejazdowego będzie na tym stanowisku zarabiał o wiele mniej.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselCzarneckiStefan">Wobec tego wysuwa się dezyderat, ażeby podwyższyć stawkę dla dróżników przejazdowych na średnią stawkę zarobku w akordzie.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselCzarneckiStefan">Regulacja płac objęła tylko 31% całej załogi drużyn parowozowych. W szczególności należy podkreślić, że pion inżynieryjno-techniczny, naczelnicy, kierownicy oddziałów oraz majstrowie pobierają obecnie znacznie mniejsze uposażenie niż maszyniści, a nawet pomocnicy maszynistów.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselCzarneckiStefan">Następną sprawą, którą chcę poruszyć, to sprawa zasad wynagradzania pracowników drużyn parowozowych. Zgodnie z tymczasową instrukcją Ministerstwa Kolei Nr CZT 1/56 z dnia 13sierpnia 1956 r. podstawą do obliczania zarobku akordowego są ustalone przez parowozownię i zatwierdzone przez Zarząd Trakcji stawki akordowe. Stawki te wyznaczone są w zależności od rodzaju pociągu w poc/km i brutto-tono-km, Załącznik Nr 2 do zarządzenia Ministerstwa Kolei podaje, iż dla pociągów towarowych kursujących na odległość ponad 150 km i od 50 do 150 km ustala się normę wyrażającą się w brutto-tono-km. Do obliczenia tej normy służą wyznaczone przez DOKP turnusy i podane w rozkładach jazdy obciążenia pociągów, jak również przeciętne z 3 miesięcy średnie obciążenie pociągu wykonane przez jedną drużynę parowozową.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselCzarneckiStefan">Już w pierwszym miesiącu po ustaleniu tej normy zaistniały trudności, albowiem cały ruch pociągów towarowych odbywa się na odcinkach obsługiwanych parowozami poza turnusem, przy czym poważna ilość pociągów stałych wyznaczonych do kursowania wypada, a uruchomiane są pociągi dodatkowe. Nadto dla przeprowadzenia pociągów do stacji zwrotnych na żądanie służby ruchu wysyła się parowozy luzem, np. do Gdyni i Gdańska.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselCzarneckiStefan">Kursujące pociągi nie mają niejednokrotnie w rozkładzie jazdy obciążenia, a szczególnie z kierunku zwrotnego. W tych warunkach wyznaczona norma na 1000 brutto-kilometrów jest znacznie niższa od przewidzianej turnusowej, jaka obowiązuje dla pociągów towarowych na odległość ponad 150 km. Wynagrodzenie drużyn parowozowych obsługujących te pociągi waha się w zależności od — „szczęścia” w przeprowadzeniu w miesiącu sprawozdawczym pociągów o dużym obciążeniu. Nie ma na to wpływu jednostka służbowa, jak również i drużyny parowozowe, mając jedynie obowiązek dostarczenia parowozu pod każdy zamówiony pociąg i kierunek stacji końcowej.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselCzarneckiStefan">Dlatego też należałoby, aby Zarząd Trakcji wziął to pod uwagę. Słuszniejsze byłoby to dlatego, że wzrosłoby zainteresowanie drużyn w należytym utrzymaniu stanu technicznego parowozu w celu uzyskania najwyższego przebiegu miesięcznego. Przewiezienie zaś masy towarowej oraz zabieranie brutta za zgodą drużyny parowozowej ponad wyznaczoną w rozkładzie jazdy normę będzie bodźcem w kierunku zwiększenia oszczędności węgla.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselCzarneckiStefan">Uważam za słuszne, aby we wszystkich pociągach, tak osobowych jak i towarowych, wyznaczane były normy osobno na pociągo-km i brutto-tono-km, podobnie jak w obliczeniach służących przy premii oszczędności węgla, co przyjęte było przez drużyny z zadowoleniem. Następnie w drużynach parowozowych w ruchu towarowym stawki akordowe uzależnić od pociągo-km i brutto-ton-km, a nie tylko od brutto-ton-km, ze względu na nieregularny ruch, duży procent jazdy luzem parowozów do pociągu i od pociągu.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselCzarneckiStefan">Należy zastanowić się również nad sprawą premiowania za przebieg dobowy w pociągach towarowych, za zużycie węgla w pociągach towarowych. Za zmniejszenie należy uważać: niewykonanie dobowego przebiegu w pociągach towarowych i zużycie węgla w pociągach towarowych — 1% obniżenia premii za każdy procent niewykonania. Za defekty parowozów obniżenie premii o 6%. Z wyżej wymienionej premii korzystaliby pracownicy: naczelnik parowozowni, główny inżynier, kierownik Oddziału Trakcji i Oddziału Napraw Bieżących Parowozów, dyspozytor parowozowni, starszy kontroler techniczny i kontrolerzy techniczni, majster naprawy bieżącej parowozów, urządzeń trakcyjnych i majster placowy, instruktor drużyn parowozowych, starszy mechanik, kierownik działu techniczno-trakcyjnego, inżynier, technik, laborant, kierownik składnicy opału i kierownik magazynu manewrowego, zwrotniczy, obrotniczy, operator przy dyspozytorze, maszynista stałych maszyn, palacz stałych kotłów.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselCzarneckiStefan">Premia za wykonanie napraw średnich i rewizyjnych parowozów — obniżenie premii za reklamacje. Z premii z naprawy rewizyjnej korzystaliby następujący pracownicy: kierownik oddziału napraw parowozów średnich i rewizyjnych, majster z działu mechanicznego, starszy technik i technik zatrudniony w oddziale napraw.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselCzarneckiStefan">Premia za terminowe wykonanie sprawozdawczości, a obniżenie premii za niezłożenie na czas sprawozdań. Z powyższej premii korzystaliby pracownicy: główny księgowy, księgowy, starszy rachmistrz, rachmistrz, magazynier, kierownik sekcji planowania, zaopatrzenia, kadr, administracyjno-gospodarczy oraz kalkulator warsztatowy.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselCzarneckiStefan">Na naprawie bieżącej parowozów proponuje się zniesienie akordu i wprowadzenie stawek stałych oraz premie 25% od uposażenia zasadniczego za utrzymanie się w mierniku na 100 par/ km, potrącenie za każdy procent nieutrzymania się oraz za powtarzające się naprawy.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselCzarneckiStefan">Podwyższyć stawki średniego nadzoru technicznego — majstrów, kontroli technicznej — w ten sposób, by ich zarobki chociaż nieznacznie przewyższały zarobki rzemieślników będących pod ich bezpośrednim nadzorem i za których pracę są odpowiedzialni.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselCzarneckiStefan">Uzasadnienie: obniża się autorytet majstra, brak chętnych na te stanowiska z właściwymi kwalifikacjami, bezsilność majstrów w stosunku do podległych im pracowników.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselCzarneckiStefan">Proponowane stawki dla rzemieślników w naprawie bieżącej: kategoria 3 — 1.000, 4 — 1.100, 5 — 1.150, 6 — 1.200, 7 — 1.300, 8 — 1.400.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#PoselCzarneckiStefan">Sprawa rezerwy urlopowej. Dotychczas na PKP rezerwa urlopowa wynosi 11,4%. Prosimy o zwiększenie jej do 15% jako wyjściowej, z tym, aby poszczególne DOKP zrobiły przymiarki wg swoich rzeczywistych potrzeb. Rokrocznie pracownicy nie wykorzystują urlopów z powodu braku zastępstwa, wzrastają chorobo-dniówki i przemęczenie pracowników, jak również praca w nadgodzinach, co łącznie przekracza wartość wspomnianych 3% podwyżki zastępstwa urlopowego.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#PoselCzarneckiStefan">Dodatki za prace szkodliwe i nocne — rozszerzyć należy na parowozownie, jak i wagonownie, podwyższyć stawki tych dodatków w stosunku do obecnie obowiązującej wysokości.</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#PoselCzarneckiStefan">Dalej należałoby przeprowadzić zniesienie w obecnym systemie premiowym potrąceń za awarie, defekty, niewykonanie planu itd. wszystkim tym pracownikom, którzy nie mają na nie wpływu;</u> + <u xml:id="u-5.43" who="#PoselCzarneckiStefan">Uregulować uposażenia pracowników w ten sposób, by część stała uposażenia wynosiła przynajmniej 80% stałego uposażenia;</u> + <u xml:id="u-5.44" who="#PoselCzarneckiStefan">Odzież służbową po upływie czasokresu przeznaczyć na własność, by zapewnić lepsze jej poszanowanie, a tym samym wyeliminować straty PKP;</u> + <u xml:id="u-5.45" who="#PoselCzarneckiStefan">W sprawach poprawy tabeli A8:</u> + <u xml:id="u-5.46" who="#PoselCzarneckiStefan">a)przydział długich butów dla rewidentów, możliwość korzystania z obuwia krótkiego (okres letni) i zmiana czasokresu noszenia, b)zniesienie obuwia na podeszwie gumowej z uwagi na niebezpieczeństwo pracy, c)zmiana czasokresu noszenia ubrań ochronnych dla pracowników zatrudnionych przy szczególnie brudnych pracach (ślusarzy, w parowozowni, malarzy natryskowych itd.);</u> + <u xml:id="u-5.47" who="#PoselCzarneckiStefan">Przywrócić ponownie sekcje socjalne, które zostały zlikwidowane i rozszerzyć ich kompetencje, a to z uwagi na to, że sprawy socjalno- bytowe pracowników z tego tytułu poważnie ucierpiały i panuje chaos w tej dziedzinie;</u> + <u xml:id="u-5.48" who="#PoselCzarneckiStefan">Dokonać w pozostałych służbach nieobjętych regulacją płac, stawek płacowych, jak i premii, przy czym zwłaszcza należy uregulować stawki pionu inżynieryjno-technicznego i administracyjnego (majstrów, brygadzistów itd.), którzy zarabiają mniej, niż pracownicy im podlegli;</u> + <u xml:id="u-5.49" who="#PoselCzarneckiStefan">Przydzielić na wszystkie jednostki PKP fundusz nagrodowy w wysokości 0,7% od funduszu płac, by wykorzystać go jako bodziec ekonomiczny dla wykonania planu (ZNTK, KZN nie posiadają na bież. rok żadnych kwot na nagrody dla pracowników);</u> + <u xml:id="u-5.50" who="#PoselCzarneckiStefan">Zrewidować system płac na stacjach częściowo zakordowanych, gdyż obecny z powodu różnych premii wprowadza rozgoryczenie wobec nierówności zarobków dochodzących do 600 zł różnicy, pomimo wykonywania tej samej, a często i większej pracy.</u> + <u xml:id="u-5.51" who="#PoselCzarneckiStefan">Jako ostatnia byłaby sprawa regulacji płac w Centralnym Biurze Rozrachunków Zagranicznych PKP. Należy uwzględnić w tej regulacji również i to biuro.</u> + <u xml:id="u-5.52" who="#PoselCzarneckiStefan">Dla przykładu podaje się, że pracownicy służby handlowej na stacjach zostali ostatnio objęci regulacją płac i uposażenie ich w chwili obecnej wynosi, jak np. dla stanowiska: starszy kasjer towarowy 1.100 — 1.200 zł, kasjer towarowy — 1.000 —1.100 zł, st. taksator 1.000 — 1.200 zł, taksator 800 — 1.000 zł, rachmistrz kasowy 750 — 900 zł.</u> + <u xml:id="u-5.53" who="#PoselCzarneckiStefan">Natomiast w Centralnym Biurze Rozrachunków Zagranicznych uposażenie wynosi np. dla stanowiska: starszy ekonomista finansowy 622 — 750 zł plus 50% premii, ekonomista finansowy 622 — 692 zł plus 30% premii, rachmistrz 512 — 540 zł plus 20% premii. Nadmienia się, że pracownicy CBRZ w porównaniu z pracownikami służby handlowej na stacjach muszą mieć dużo większe kwalifikacje zawodowe, znać taryfy zarówno wewnętrzne jak i międzynarodowe. Również odpowiedzialność ich za wykonanie pracy jest dużo większa, ponieważ pracownicy Biura dokonują rozliczeń z obcymi zarządami kolejowymi w walutach obcych, w związku z czym podlegają ustawie dewizowej i karno-dewizowej.</u> + <u xml:id="u-5.54" who="#PoselCzarneckiStefan">Równocześnie nadmieniam, że przy wykonywaniu obowiązków służbowych pracownicy muszą znać języki obce, a w szczególności język rosyjski i niemiecki. Za znajomość języków obcych potrzebnych przy wykonywaniu obowiązków służbowych pracownicy Centralnego Biura Poczt i Telegrafów otrzymują już od dłuższego czasu dodatek. Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14.V.1956 r. dodatkiem takim objęty został również Departament Zagraniczny Ministerstwa Kolei. Natomiast Biuro, w którym jest konieczna znajomość języków obcych, mimo wielokrotnych starań dodatku takiego nie otrzymuje.</u> + <u xml:id="u-5.55" who="#PoselCzarneckiStefan">W sprawie tej wysłano do Zarządu Głównego Związku Zawodowego Kolejarzy w Warszawie wniosek o rewizję i regulację płac, lecz niestety do tej chwili sprawa zostaje bez odpowiedzi.</u> + <u xml:id="u-5.56" who="#PoselCzarneckiStefan">Reasumując stawiam wniosek, ażeby powołane przez Prezesa Rady Ministrów komisje zajęły się opracowaniem nowych siatek płac w PKP, bowiem obowiązujące normy płac są tak różnorodne i chaotyczne, że wprowadzają tylko rozgoryczenie na skutek niesprawiedliwego uposażenia niektórych kategorii pracowników.</u> + <u xml:id="u-5.57" who="#PoselCzarneckiStefan">Omawiając w dalszym ciągu problem kolejnictwa chciałbym jeszcze nawiązać do zagadnienia przewozu osób kolejami. Podkreślić należy, że administracja kolejowa i kolejowy personel wykonawczy wkładają wiele wysiłku, aby z nałożonych nań zadań wywiązać się jak najlepiej.</u> + <u xml:id="u-5.58" who="#PoselCzarneckiStefan">Niestety zadania te przekraczają ich możliwości. Palącą sprawą, wobec wykazanych olbrzymich strat wynikających z przejazdów na — „gapę”, jest zwiększenie kontroli na tym odcinku i wprowadzenie sprzedaży biletów ulgowych na wszystkich stacjach, gdyż do tej pory na małych stacyjkach nie sprzedają biletów ulgowych, wydając jedynie karteczkę upoważniającą do nabycia biletu u konduktora pociągu.</u> + <u xml:id="u-5.59" who="#PoselCzarneckiStefan">Ponadto wydaje mi się słuszne zwiększenie personelu rekrutującego się z kobiet, celem obsadzenia nimi małych stacyjek i uruchomienia tamże kas biletowych.</u> + <u xml:id="u-5.60" who="#PoselCzarneckiStefan">W ten sposób w dużym stopniu zapobiegnie się przestępstwom, bo tak to należałoby określić.</u> + <u xml:id="u-5.61" who="#PoselCzarneckiStefan">Wysoka Izbo! W ostatnim okresie nasza Partia i Rząd kładzie duży nacisk na aktywizację małych miasteczek i wsi.</u> + <u xml:id="u-5.62" who="#PoselCzarneckiStefan">W wielu wypadkach istnieją znaczne możliwości zrealizowania tych założeń, pod warunkiem ścisłej współpracy wszystkich organów centralnych z nami, jako przedstawicielami szerokich rzesz społeczeństwa. Ostatnio na posiedzeniu komisji sejmowej stawiałem wniosek o wybudowanie normalno-torowej linii kolejowej 8 km, łączącej miasteczko Koronowo i całe zaplecze z miastem wojewódzkim Bydgoszczą.</u> + <u xml:id="u-5.63" who="#PoselCzarneckiStefan">Wysokość inwestycji tej miała wynieść 8.200 tys. zł. Propozycja moja spotkała się ze sprzeciwem Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, która uważa, że amortyzacja tej linii nastąpiłaby dopiero po 20 latach.</u> + <u xml:id="u-5.64" who="#PoselCzarneckiStefan">Moje zaś stanowisko w tym przedmiocie jest inne. Koszt budowy tej linii będzie o wiele mniejszy, gdyż już dziś podjęte zobowiązania przez społeczeństwo, które domaga się tej budowy — przyniosłyby w czynie społecznym 120 tys.</u> + <u xml:id="u-5.65" who="#PoselCzarneckiStefan">roboczo-godzin bezpłatnej pracy przy budowie tego odcinka kolejowego.</u> + <u xml:id="u-5.66" who="#PoselCzarneckiStefan">Niezależnie od tego odpadnie koszt budowy mostu na tej linii, ponieważ most taki leży bezużytecznie od 1945 r. pod Rynkowem, obrastając chwastami, a mógłby z powodzeniem być wykorzystany przy budowie tejże linii, co w rezultacie znacznie zmniejszyłoby koszt budowy, jak i okres amortyzacji — najwyżej do 5 lat.</u> + <u xml:id="u-5.67" who="#PoselCzarneckiStefan">Przedstawiając powyższe stawiam konkretny wniosek o umieszczenie w planie 5-letnim budowy linii normalno-torowej na odcinku Koronowo — Bydgoszcz.</u> + <u xml:id="u-5.68" who="#PoselCzarneckiStefan">Ostatnia sprawa, którą chcę poruszyć w imieniu społeczeństwa miasta Bydgoszczy, to sprawa przeniesienia torów kolejowych przecinających Aleję 1 Maja w Bydgoszczy poza obręb miasta.</u> + <u xml:id="u-5.69" who="#PoselCzarneckiStefan">Sprawa stale jest poruszana w dyskusji na wszystkich zebraniach i omawiana była wielokrotnie na łamach prasy. Nie można jednak znaleźć zrozumienia u miarodajnych władz kolejowych, bo tutaj decyduje PKPG.</u> + <u xml:id="u-5.70" who="#PoselCzarneckiStefan">Tymczasem sytuacja jest następująca: za torami kolejowymi znajduje się nowo wybudowane Osiedle Leśne, mające 12 tys. mieszkańców, w krótkim czasie liczba ta podniesie się do ponad 15 tysięcy. Oprócz tego znajdują się też jednostki wojskowe, siedziba DOW, stadiony sportowe jak również miejsca wycieczkowe w kierunku Rynkowa.</u> + <u xml:id="u-5.71" who="#PoselCzarneckiStefan">Według ścisłych obliczeń, szlaban jest zamknięty przez 5 godz. w ciągu jednej doby. A więc w tym czasie nikt przejść nie może. Trzeba sobie jednak wyobrazić jak to utrudnia komunikację samochodową, tramwajową i pieszą. Przed zamkniętym szlabanem stać musi straż pożarna jadąca do pożaru, pogotowie ratunkowe wzywane w nagłych wypadkach itp.</u> + <u xml:id="u-5.72" who="#PoselCzarneckiStefan">Miejsce odpowiednie do przełożenia linii kolejowej istnieje od 1914 r. pod wiaduktem kolejowym w odległości około 2 km od obecnego.</u> + <u xml:id="u-5.73" who="#PoselCzarneckiStefan">Trzeba wreszcie pomyśleć o zabezpieczeniu odpowiednich warunków dla ludności tej dzielnicy i dla ruchu kołowego, który tu jest bardzo ożywiony. Sprawa ta również omawiana była na III sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej w dniu 15 maja br., zaś postulat przewodniczącego Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Bydgoszczy, który przyjęty został przez społeczeństwo z wielkim zadowoleniem, przesłany został Wicepremierowi ob. Gede.</u> + <u xml:id="u-5.74" who="#PoselCzarneckiStefan">I tę sprawę daję Wysokiej Izbie pod rozwagę, prosząc jednocześnie o włączenie przeniesienia torów do inwestycji planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-5.75" who="#PoselCzarneckiStefan">Wysoka Izbo! Przedstawiając postulaty społeczeństwa woj. bydgoskiego wyrażam głębokie przekonanie, że rozwiązanie ich przez władze centralne przyczyni się do dalszego wzrostu dobrobytu, a tym samym zadowolenia społeczeństwa, przyczyni się do realizacji uchwał VII Plenum naszej Partii, zmierzających do pełniejszego zaspokajania potrzeb ludu pracującego miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-5.76" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. warszawskiego Adolf Owczarczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselOwczarczykAdolf">Wysoki Sejmie! W swoim wystąpieniu jako działacz chłopski pragnę nawiązać do realizacji zadań gospodarczych naszego kraju i przebiegu ich na odcinku wsi. W okresie wzmożonego rozwoju socjalistycznego budownictwa w naszym kraju, kiedy do pomocy chłopom pracującym w walce o wzrost produkcji rolnej, o umocnienie spójni ekonomicznej między miastem a wsią stanęło wiele instytucji gospodarczych i organizacji społecznych, kiedy głównym nurtem toczącej się na wsi walki stała się sprawa rozwoju spółdzielczości produkcyjnej, to aparat wielu naszych ogniw gospodarczych nie zawsze potrafił na tym historycznym etapie odnaleźć właściwe dla siebie miejsce i wypracować dostatecznie konkretny program włączenia się w nurt walki o podniesienie stopy życiowej mas pracującego chłopstwa, w oparciu o wykorzystanie inicjatywy mas chłopskich w tej sprawie.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselOwczarczykAdolf">Chłopstwo pracujące z wielkim uznaniem poparło słuszną drogę VII plenum KC PZPR, wierzy w realizację tej drogi, która dąży do zmiany na lepsze i lżejsze życia naszego społeczeństwa i obejmuje wszystkie dziedziny życia gospodarczego naszego kraju; a dzieje się to dzięki ofiarnej i rzetelnej pracy chłopów, członków spółdzielni produkcyjnych, pracowników PGR i POM, oraz licznej kadry agronomów, zootechników, meliorantów, pracowników GS, młodzieży wiejskiej. Jest to wynik wspólnej żmudnej pracy chłopstwa pracującego i braterskiej pomocy klasy robotniczej.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselOwczarczykAdolf">Miniony okres popełnionych błędów w naszej polityce gospodarczej odbił się ujemnie również i na wsi. Częste przejawy bezdusznego stosunku do chłopa aparatu rad narodowych, gminnych spółdzielni i innych zniechęcały go do produkcji i ograniczały szereg jego możliwości. Gospodarstwo chłopskie w wielu wypadkach na skutek takiej niewłaściwej polityki stawało się kulą u nogi chłopa pracującego, który w taki czy inny sposób starał się go pozbyć.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselOwczarczykAdolf">Często mówiliśmy o realizacji planów gospodarczych na wsi, o tym, żeby rolnik wywiązywał się z obowiązków wobec państwa, ale zbyt mało dbaliśmy o to, żeby miał się czym wywiązać, a to moim zdaniem jest również bardzo ważne.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselOwczarczykAdolf">Na naradach, zebraniach wiejskich mówiliśmy, że rolnictwo nasze nie nadąża za rosnącym przemysłem, ale nie mówiliśmy dlaczego, albo bardzo ogólnie, uciekaliśmy się tylko do jednej strony, tzw. mobilizującej, natomiast zapominaliśmy o materialnym zainteresowaniu chłopa indywidualnego czy spółdzielcy.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselOwczarczykAdolf">Odczuwało się i nadal odczuwa brak materiałów budowlanych. Często materiały te lub inna pomoc dla wsi nie trafiała we właściwe miejsce, albo była przechwytywana przez inne placówki nie mające nic wspólnego z rolnictwem.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselOwczarczykAdolf">Obecnie ta sytuacja zmienia się na lepsze, pomimo to realizacja tych zmian będzie napotykać na pewne trudności, wynikające z dotychczasowych przyzwyczajeń niektórych naszych instytucji i ich pracowników, chęci przechwytywania materiałów budowlanych i innej pomocy przeznaczonej dla chłopów — dla potrzeb swoich instytucji, bądź też prywatnych. Dlatego należałoby w tej sprawie wydać surowe przepisy obowiązujące wszystkich.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselOwczarczykAdolf">Obok tych spraw, o których wspomniałem, są jeszcze i takie, jak szersze docieranie do wsi naszego aparatu służby rolnej, który by nie tylko wskazywał, że siew krzyżowy daje większą wydajność, że sadzenie kwadratowo-gniazdowe ziemniaków zwiększy plony, ale docierał do wsi z przeźroczami filmowymi o tematyce rolniczej, z większym nakładem broszur fachowych rolniczych, organizowałby szkolenie i samokształcenie rolnicze itd.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselOwczarczykAdolf">Jednak ta prosta, ale pożyteczna forma pomocy dla wsi bardzo często źle jest traktowana przez naszą służbę rolną, co ujemnie wpływa na podniesienie produkcji rolnej i z kolei na realizację planów gospodarczych przez wieś. Mając na uwadze te sprawy chcę również poruszyć sprawę premiowania chłopów za osiągnięcia w produkcji rolnej, przyłączając się zresztą do wypowiedzi wielu chłopów, którzy mówią, że „dla mnie lepszą premią byłaby dobra porada fachowa czy maszyna rolnicza aniżeli pieniądze”. To samo dotyczy również i zespołów chłopskich.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselOwczarczykAdolf">Sprawa ta, moim zdaniem, jest bardzo ważna i wymaga głębszego przedyskutowania w naszym Ministerstwie Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselOwczarczykAdolf">Druga sprawa, którą chciałem poruszyć, to jest organizowanie, przy poważnych nakładach finansowych, powiatowych wystaw rolniczych, które moim zdaniem są odgórnie nieprzemyślane.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselOwczarczykAdolf">Przykład: w woj. warszawskim organizowano 7 wystaw powiatowych, na które otrzymano 1 milion 200 tys. zł, sumę dość pokaźną jak na nasze warunki; do tego należy dodać 70% wyżej podanej cyfry nieoficjalnych wydatków branych z powiatowych zarządów rolnictwa lub innych instytucji, plus dwumiesięczną pracę służby rolnej oderwanej od produkcji dla organizowania wystawcy. Podsumowawszy wszystko musimy sobie powiedzieć, że to niezbyt nam się opłaci. Nie jestem za tym, aby nie organizować w ogóle wystaw powiatowych, ale zdaje mi się, że każdego roku organizowanie takich wystaw jest zbyteczne. Np. na powiatowej wystawie rolniczej w Węgrowie, w pawilonie leśnictwa były pokazane eksponaty drewna budulcowego i opałowego, a na pytania chłopów, gdzie można to drewno nabyć, trudno było odpowiedzieć wiedząc o tym, że tego drzewa jest brak.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselOwczarczykAdolf">Na terenie województwa warszawskiego obok wystaw powiatowych pomogliśmy zorganizować chłopom wystawy rejonowe w spółdzielniach produkcyjnych, bądź też w indywidualnej wsi. Cieszyły się one uznaniem i według nas dały lepsze rezultaty aniżeli powiatowe wystawy rolnicze, bo tam żywą planszą pokazującą cyfry była prosta odpowiedź chłopa producenta.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselOwczarczykAdolf">Poruszone przeze mnie fakty, moim zdaniem, pozwoliłyby nam energię twórczą służby rolnej pracującej przez pewien czas przy powiatowych wystawach, skierować na wieś, pomagając chłopom w wydobywaniu rezerw produkcyjnych w rolnictwie. A wydana pokaźna suma pieniędzy mogłaby być zużyta na inne cele, związane bezpośrednio z produkcją.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselOwczarczykAdolf">Moim zdaniem należałoby, aby Ministerstwo Rolnictwa wypowiedziało się w tej sprawie i zajęło odpowiednie stanowisko na przyszłość, a pozwoli nam to na sprawniejszą realizację zadań gospodarczych na wsi.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselOwczarczykAdolf">Drugą poważną sprawą, która wpływa na realizację planów gospodarczych na wsi, jest sprawa zaopatrywania naszego rolnictwa w ziarno siewne dobrej jakości i w maszyny rolnicze. Mówiąc o ziarnie siewnym trzeba powiedzieć, że często otrzymuje się ziarno złej jakości, zanieczyszczone, o słabej sile kiełkowania, a nasze stacje oceny nasion nie zawsze w terminie dostarczają nam ocenę.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselOwczarczykAdolf">To samo dotyczy maszyn rolniczych i części zamiennych do tych maszyn. O ile produkujemy jakieś maszyny, to winniśmy produkować również więcej części do nich. Jeśli sprowadzamy maszyny z zagranicy, to powinniśmy sprowadzać do nich i części. Spółdzielnie produkcyjne i chłopi indywidualni w terenie skarżą się na te niedociągnięcia, mówią, że siewnik, czy maszyna stoi nieużyteczna, bo jest nietypowa, a jak jest typowa, to jej czegoś brak.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselOwczarczykAdolf">Należałoby, aby tą sprawą zajęło się Ministerstwo Przemysłu Maszynowego, oraz Centralny Związek Spółdzielczości Pracy, który w wielu wypadkach może i powinien rozwiązywać te sprawy, zaopatrując wieś w te części.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselOwczarczykAdolf">Chłop nie może pogodzić się jeszcze z wieloma innymi sprawami, jak np. złą gospodarką gminnych spółdzielni, które poważnie hamują w wielu wypadkach realizację planów gospodarczych i narażają państwo na straty. Wystarczy tylko wspomnieć, że w pionie WZGS Warszawa za 1955 r. jest 11,5 mln mank, z czym chłop nie może się pogodzić. Często widzi on, że taki czy inny — „mankowiec” przeszedł z jednej roboty na drugą, albo z jednego sklepu do drugiego.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselOwczarczykAdolf">Mówiąc o tych sprawach należałoby się zastanowić również nad sprawą GOM, ich dalszym istnieniem i ich rentownością.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselOwczarczykAdolf">Ob. Prezes Rady Ministrów w środowym przemówieniu powiedział nam o trudnościach, na jakie napotykamy i będziemy jeszcze napotykać w realizacji planów gospodarczych na wsi. Mamy obiektywne trudności, które wymagają głębszego przepracowania. Jednak są i takie, które możemy usunąć bez specjalnych wysiłków, a usuniecie ich pozwoli na podniesienie tej czy innej gałęzi produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselOwczarczykAdolf">Wykorzystanie maszyn GOM wykazuje niski stan, waha się w granicach 50% — to już są lepsze zespoły GOM, ale są i takie, które mają bardzo znikome wskaźniki wykorzystania maszyn i należy powiedzieć prosto, że nasze GOM nie zdają egzaminu przy podnoszeniu produkcji rolnej i do nich państwo musi dokładać.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselOwczarczykAdolf">Ob. Kędzierski z Gostynina, woj. warszawskie, pyto mnie: — „Obywatelu Pośle, powiedzcie nam ile dochodu GOM da je państwu?”. Muszę się przyznać, że trudno było mi odpowiedzieć, wiedząc o tym, że w 1955 r. dołożyliśmy do GOM 244 mln zł, a w tym roku do obecnej chwili dołożyliśmy 125,5 mln zł. Pytam się — czy wydawanie na próżno pokaźnych sum ciężko zapracowanych przez klasę robotniczą i pracujące chłopstwo przyczynia się do realizacji planów gospodarczych i czy podnosi stopę życiową mas pracujących? Odpowiemy sobie, że nie.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselOwczarczykAdolf">Czy by nie należało przemyśleć tej sprawy przez Ministerstwo Rolnictwa i przekazać sprzęt GOM zespołom maszynowym organizowanym przez chłopów, za odpłatą? Uważam to za słuszne, nawet ze względów polityczno-gospodarczych, gdyż będzie to dalszym krokiem na drodze zbliżenia chłopów do spółdzielczości produkcyjnej poprzez formy zespołowej działalności chłopów w oparciu o przekazane środki produkcji w postaci maszyn GOM.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselOwczarczykAdolf">Bardzo ważną sprawą jest również sprawa skupu, który prowadzi Ministerstwo Skupu, tak obowiązkowych dostaw jak i z wolnego rynku. Skup ten psuje w wielu wypadkach krew chłopu — producentowi. Chłopi pytają nas, czy 13 klas trzody chlewnej musi być w naszym skupie. Gdybyśmy się zapytali w Ministerstwie Skupu, ile oni sami znają tych klas, to na pewno trudno byłoby im odpowiedzieć. W praktyce pociąga to za sobą wielkie kombinacje, często chłop przywozi tucznika na skup a klasyfikator da je mu taką klasę, z którą się on nie zgadza i często zabiera tucznika z powrotem. Ta sprawa zniechęca producenta do produkcji.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselOwczarczykAdolf">Mnie się wydaje, że tymi sprawami należałoby się zająć i pomóc chłopom je rozwiązać. W tej sprawie niech mi posłuży przykład wypowiedzi chłopa woj. warszawskiego z Sokołowa, który na naradzie powiatowej mówił, że społeczeństwo ludzkie podzieliło się na dwie klasy, a Ministerstwo Skupu społeczeństwo świńskie podzieliło na 13 klas. Jasne, że nie należało tak ujmować i porównywać tej sprawy, ale niejednokrotnie chłop tłumaczy sobie to w ten sposób, że tak zrobiono, ażeby się było trudno w tym wyznać.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselOwczarczykAdolf">Podobnie przedstawia się sprawa ze zbożem. Zboże jest podzielone na kilka klas, potem na kilkadziesiąt standardów i grup, wreszcie według wilgotności i zależnie od klas, grup i standardów na kilkanaście cen.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselOwczarczykAdolf">Ale czy zastanowiono się, jakie są nasze magazyny, aby to zboże można tak dzielić i czy mamy ku temu dostateczną ilość przyrządów do oczyszczania i badania zboża? Ja stwierdzam, że na terenie woj. warszawskiego na 265 punktów skupu w 50 punktach bada się klasę, grupę, kilkadziesiąt standardów i stopień wilgotności za pomocą zapachu i ręki, składając wszystko na jedną pryzmę — to za 56, za 58, czy 60 zł. Na terenie woj. warszawskiego 80% chłopów, odstawiając zboże, otrzymuje w tym roku takie właśnie ceny.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselOwczarczykAdolf">Moim zdaniem należałoby tę sprawę gruntownie zbadać, rozważyć i poczynić pewne kroki w jej załatwieniu. Atmosfera, jaką ona wywołuje, nie przyczynia się do realizacji planów gospodarczych, nie wpływa na podniesienie produkcji rolnej, raczej hamuje jej rozwój. A że tak jest, to niech posłuży jeszcze jeden przykład.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselOwczarczykAdolf">Aparat wojewódzki skupu w Warszawie zwracał się do Ministerstwa Skupu w sprawie zezwolenia, aby zdjąć w ostatniej dekadzie maja trzodę chlewną z czerwca, na co nie uzyskano zezwolenia — wtedy, kiedy plan był poważnie przekroczony, bo przeszło o 23%. W wyniku tego aparat skupu nie był w stanie odebrać trzody chlewnej i odpowiednio odebranego towaru zabezpieczyć, na skutek czego padło albo odsprzedano po niskich cenach w tym miesiącu w woj. warszawskim około 600 sztuk, z których część poszła do dołu. Trudno pogodzić się z tą sytuacją, bo producent, widząc taki stan rzeczy, marnotrawstwo jego pracy, zniechęca się do hodowli. Taka polityka nie przynosi korzyści, tak chłopu jak i państwu.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselOwczarczykAdolf">A czy przemysł mięsny wspólnie z Ministerstwem Skupu pomyślał o zabezpieczeniu tej sprawy, czy pomyślał o prostych chociażby lodowniach, budowanych w okresie zimy przy gminnych spółdzielniach? Na to nikt nie zwrócił uwagi, a moglibyśmy uniknąć tych strat.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselOwczarczykAdolf">Ob. Prezes Rady Ministrów poruszył sprawę inicjatywy chłopów w budowaniu cegielni polowych. Stwierdzam, że na terenie województwa warszawskiego istnieje około 400 zespołów wypału cegły, a pracuje z nich bardzo mało — i tu sprawa rozbija się właśnie o węgiel, którego w woj. warszawskim brak. Za kontraktację trzody chlewnej i obowiązkowe dostawy jesteśmy winni chłopom około 90 tys. ton węgla. Ta sprawa mogłaby nam to zagadnienie rozwiązać.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselOwczarczykAdolf">Poruszone przeze mnie sprawy powinny znaleźć odbicie w realizacji naszych planów.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselOwczarczykAdolf">A stwierdzam, że usunięcie tych niedociągnięć wpłynie na polepszenie naszej sytuacji gospodarczej. Przyczyni się do podniesienia stopy życiowej mas pracujących, na którym nam wszystkim zależy.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos zabierze Minister Przemysłu Węglowego ob. Franciszek Waniołka.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Wysoki Sejmie! Chciałbym omówić niektóre sprawy związane z zarządzaniem resortem przemysłu węglowego, w oparciu o odnośną część przemówienia Prezesa Rady Ministrów tow. Cyrankiewicza.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Resort górnictwa węglowego nie ustrzegł się w zakresie organizacji zarządzania przemysłem błędów, jakie zaciążyły niewątpliwie nad całym naszym życiem gospodarczym w poprzednim okresie.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Są to przede wszystkim sprawy związane z nadmierną centralizacją zarządzania i nadmiernym rozrostem aparatu administracyjnego zwłaszcza w jednostkach nadrzędnych, w stosunku do podstawowego organizmu gospodarczego, tj. zakładu pracy, kopalni.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Na błędy minionego okresu niewątpliwie wpływała ogólna tendencja centralizacji planowania i zarządzania, cechująca całe nasze życie gospodarcze. W przemyśle węglowym poza tymi tendencjami ogólnymi decydujący wpływ wywarła również sytuacja produkcyjna.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Jak wiadomo ze sprawozdań o realizacji planu 6-letniego, jak wiadomo z uchwał VII Plenum, przemysł węglowy nie wykonał swoich zadań założonych planem 6-letnim. Niewykonanie zadań planowych, mimo niewątpliwie ofiarnej pracy naszych górników, inżynierów, techników i dyrektorów poświęcających się bez reszty swym obowiązkom zawodowym, w znacznej mierze uzależnione było również od czynników obiektywnych, a przede wszystkim niedolimitowania finansowego inwestycji założonych w planie 6-letnim oraz niedosytu materiałowego i sprzętowego.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Niemniej poważnie również na naszej pracy zaważył styl zarządzania. Walcząc o wykonanie planu produkcji wydawało się, że odgórne kierowanie przemysłem pozwoli na opanowanie trudności istniejących w kopalniach i innych zakładach.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Oczywiście jest rzeczą zrozumiałą, że nie można bez reszty dać recepty na rozwiązanie wszystkich spraw i zagadnień we wszystkich konkretnych przypadkach życia kopalni czy przedsiębiorstwa, że należy dać możliwość rozwinięcia inicjatywy osobistej kierownictwa zakładu, jak i całego kolektywu pracowniczego.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Zarządzaniem centralnym nie tylko osłabiliśmy wpływ mas pracowniczych na tok pracy przedsiębiorstwa, ale utrudniliśmy nadmierną ilością konkretnych przepisów pracę kierownictwu zakładu, ograniczając jego inicjatywę, zamieniając go nieraz w bezdusznego wykonawcę poleceń.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Nadmierna centralizacja powodowała obniżenie prac dotyczących troski o człowieka, powodowała wielokrotnie pojmowanie zagadnienia wzrostu produkcji nie jako środka prowadzącego do celu, lecz jako celu samego w sobie.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Na przestrzeni ostatnich dwóch lat prowadzimy na szeroką skalę prace zmierzające do poprawy tego stanu, do demokratyzacji systemu zarządzania przemysłem, uproszczenia administracji, a to zarówno pod kątem usprawnienia działania jak i obniżki kosztów.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Przejawem demokratyzacji naszego życia była wielka dyskusja nad założeniami planu 5-letniego. W dyskusji tej brały udział szerokie rzesze naszych górników i personelu technicznego, wnosząc wiele cennych pomysłów, uproszczeń organizacyjnych, ujawniając poważne rezerwy produkcyjne, skierowując uwagę na możliwości szerszego wykorzystania istniejących mocy produkcyjnych, eliminując jednocześnie przewidziane w założeniach zbędne nakłady na nowe inwestycje.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Trzeba z uznaniem podkreślić, że dyskusja ta, mimo akcyjnego charakteru, pozostawiła trwałe ślady. Wywołała reakcję w naszych kopalniach i innych zakładach i można stwierdzić, że trwa ona dalej, że wielu górników, przede wszystkim dołowych pracowników, ale również inżynierów, pracowników techniczno-administracyjnych występuje z nowymi wnioskami organizacyjnymi, szuka właściwych form dla struktury swych zakładów, jak i nowej właściwej organizacji ich pracy.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Poważnym czynnikiem, umożliwiającym poprawę stylu pracy i wyzwolenie inicjatywy oddolnej, jest rozszerzenie uprawnień dyrektorów przedsiębiorstw resortu, jak również pierwsze kroki w zwiększeniu uprawnień dyrektorów jednostek nadrzędnych.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Począwszy od pierwszego półrocza br. dyrektorzy naszych przedsiębiorstw mają znacznie rozszerzone uprawnienia w zakresie inwestycji i kapitalnych remontów, w zakresie organizacji przedsiębiorstw, zatrudnienia i płac oraz w zakresie finansowym.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Te zmiany przyspieszają z jednej strony tok załatwiania poszczególnych spraw, a zatem dają prężność organizacyjną przedsiębiorstwom, z drugiej strony wzmagają poczucie odpowiedzialności kierownictwa zakładu za całość gospodarki i niewątpliwie gwarantują bardziej życiowe rozwiązanie piętrzących się problemów, zwłaszcza na odcinku bezpośrednich kontaktów robotnika z zakładem.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Dużym uproszczeniem w zarządzaniu jest kodyfikacja aktów normatywnych, wydanych w naszym resorcie górnictwa.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Trzeba niestety samokrytycznie przyznać, że od maja 1949r., tj. od zorganizowania Ministerstwa Górnictwa, do 31 marca 1956 r. — „w twórczym zapale” ustawodawczym wydano aż 3.556 różnych zarządzeń, okólników i pism okólnych.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Po przeanalizowaniu tej — „twórczości” pozostawiliśmy jako obowiązujące 1.319 aktów, przy wybitnym zmniejszeniu ich wydawania w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">W liczbie pozostawionych aktów normatywnych około 30% to akty o charakterze konstytuujących, tzw. — „akty erekcyjne” dotyczące organizacji przedsiębiorstw resortu górnictwa węglowego.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Dodać jednak należy, że znaczna część zarządzeń wydawana jest w wyniku nakazu względnie delegacji ustawowych lub innych nadrzędnych aktów prawnych.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Dla ilustracji podaję, że w 1955 r. na ogólną ilość 416 zarządzeń Ministra Górnictwa Węglowego 248 zarządzeń, a zatem ponad 50%, zostało wydanych w wykonaniu postanowień ustaw i innych aktów normatywnych wyższego rzędu.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">W oparciu o nowy styl pracy w naszym resorcie, na przestrzeni ostatnich 2 lat dokonaliśmy szeregu usprawnień organizacyjnych i zmniejszenia aparatu administracyjnego, powodując tym większą sprawność działania na wszystkich szczeblach organizacyjnych, a zwłaszcza w komórkach bezpośrednio produkcyjnych, które uzyskały większą samodzielność działania. Dało nam to również możliwość uzyskania oszczędności w dziedzinie zarządzania.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Usprawnienia organizacyjne miały na celu ułatwienie kierowania przedsiębiorstwem i jednostkami nadrzędnymi, przez dokonanie kumulacji komórek nadmiernie rozbudowanych i likwidację zbędnych.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Ogółem od początku 1955 r. do końca czerwca br. uzyskano oszczędność w ilości 2.721 etatów z funduszem płac ponad 31 milionów zł.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Muszę podkreślić, że oszczędności przeprowadzone zostały wyłącznie w oparciu o słuszne zmiany organizacyjne, które nie tylko nie obniżają funkcjonowania komórek, a wręcz odwrotnie, wydatnie je podnoszą.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Trzeba zaznaczyć, że w naszym resorcie ilość aparatu inżynieryjno-technicznego wynosi 6,7%, a administracyjnego 3,6% i jest najniższa w kraju. Jednak cyfry aparatu administracyjnego są w dalszym ciągu za duże i muszą ulec dalszej redukcji.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">W tym celu niezależnie od uzyskanych dotychczas wyników rozpoczęliśmy jednocześnie pracę na szczeblu przedsiębiorstw, centralnych zarządów i Ministerstwa, zmierzającą do wyeliminowania zbędnych prac, co poważnie wpłynąć ma na dalsze usprawnienie ich działalności, a jednocześnie przyniesie dalsze oszczędności etatowe — około 20% stanu jednostek budżetowych.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Obecnie likwiduje się zbędne stanowiska inspektorów awaryjnych oraz współzawodnictwa, co przyniesie dalszą oszczędność około 300 etatów. Życie wykazało, że tzw. stanowiska funkcjonalne nie tylko nie usprawniają pracy, a wręcz odwrotnie, wpływają dezorganizująco. Zagadnienia tego typu związane istotnie z procesem produkcyjnym niesłusznie były wydzielane w zakres funkcjonalny. Tworzenie tego typu komórek zdejmowało formalnie odpowiedzialność za zagadnienia im powierzone z bezpośrednich kierowników procesów produkcyjnych, nie dając oczywiście możliwości rozwiązywania tych zagadnień przez tzw. komórki funkcjonalne, bądź co bądź oderwane od procesu produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">W aparacie centralnym Ministerstwa zamierzamy dalej zmniejszyć aparat finansowy. Zlikwidujemy Departament Zbytu i Transportu drogą przydzielenia zagadnień gospodarki transportem do Centralnego Zarządu Zaopatrzenia, a zagadnień zbytu do Centrali Zbytu Węgla. Reorganizacja ta poza oszczędnościami etatowymi da słuszne skoncentrowanie zagadnień w jednym ręku; Centrala Zbytu Węgla stanie się wtedy Zarządem Zbytu i będzie miała całokształt spraw polityki węglowej, jak i bieżących spraw operatywnych. Wydaje się, że tych zagadnień nie można odrywać.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Zamierzamy połączyć Instytut Mechanizacji z Biurem Konstrukcji Maszyn Górniczych — celem wyeliminowania niesłusznego dublowania się w pracy przez poszczególne komórki.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">W załatwianiu jest również sprawa połączenia kopalń o zmniejszającym się wydobyciu z braku zasobów węgla — kopalni — „Zabrze Wschód” z „Zabrze Zachód” oraz kopalni — „Ludwik” z — „Concordią”.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Przeprowadzamy w resorcie cały szereg prac nad usprawnieniem organizacji, jak również badań nad mechanizacją pracochłonnych prac biurowo-księgowych.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">W końcowej fazie opracowywania znajduje się zagadnienie organizacji wewnętrznej kopalni — przy zwróceniu szczególnej uwagi na strukturę oddziału wydobywczego, jako podstawowej komórki kopalni, oraz na lepsze ustawienie służby energomechanicznej.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Na odcinku inwestycji opracowaliśmy projekt organizacji budowy nowych obiektów; projekt ten upraszcza poważnie dotychczas obowiązującą organizację służby inwestycyjnej, łącząc służbę inwestora i wykonawcy w jednym ręku, eliminując różne systemy finansowania, nadzoru i wykonawstwa, przyjmując za podstawę jeden łączny plan.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Organizacja ta zastosowana na odkrywce Brzozowica i kombinacie Konin umożliwia prowadzenie przez jedno przedsiębiorstwo budowy kilku kopalń jednocześnie ułatwiając tym samym sprężyste kierowanie budową oraz dając lepsze wykorzystanie nielicznych wysokokwalifikowanych pracowników i zmniejszenie administracji.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Wydaje się, że projekt ten kwalifikuje się do stosowania w skali ogólnokrajowej.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Liczymy, że demokratyzacja zarządzania wyzwoli poważnie inicjatywę kierownictwa i aktywu gospodarczego kopalń i przedsiębiorstw, jesteśmy przekonani, że ten styl pracy da ściślejsze powiązanie załóg z jej kierownictwem, że wprowadzi w przedsiębiorstwach możliwość rozszerzenia troski o sprawy człowieka pracy, że będzie poważnym krokiem w kierunku demokratyzacji życia naszych przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Demokratyzację robotniczą na zakładach uważamy jako jeden z czynników mobilizacji rezerw tkwiących w naszych zakładach. Wprowadzamy ją przez wyraźne zwiększenie aktywności Związku Zawodowego i nadanie autorytetu radom zakładowym. Jesteśmy przekonani, że demokratyzacja przyczyni się wydatnie do poprawienia ogólnej organizacji, ogólnego stylu pracy na kopalniach, pomoże nam wydatnie w sprawach rozwoju mechanizacji i postępu technicznego.</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Prawidłowemu procesowi demokratyzacji na naszych zakładach towarzyszy wzrost świadomej dyscypliny pracy, koniecznej dla prowadzenia i koordynacji najróżniejszych prac składających się na całość procesu wydobycia.</u> + <u xml:id="u-9.39" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Są jednak nieliczne oddziały w naszych kopalniach, gdzie proces ten nie wyzwolił jeszcze tak potrzebnej dla kolektywu górniczego, u wszystkich górników, świadomej dyscypliny, po to, ażeby był ład, porządek oraz bezpieczna praca na kopalni.</u> + <u xml:id="u-9.40" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Wewnętrzna samokontrola robotników, wzajemne oddziaływanie uświadamiające, da niewątpliwie duże efekty, ale na to potrzeba, by robotnik czuł się faktycznym współgospodarzem swego zakładu.</u> + <u xml:id="u-9.41" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Można podać szereg przykładów, gdzie prawidłowa demokratyzacja dała dobre wyniki. Np. gdy sprawą załóg Przedsiębiorstw Robót Górniczych stała się walka o najlepsze wyniki w pędzeniu przekopów, obserwujemy olbrzymi postęp.</u> + <u xml:id="u-9.42" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">I tak, gdy w kwietniu br. górnicy na kopalni — „Ziemowit” upędzili 170 m przekopu, to w maju na kopalni — „Knurów” uzyskano już 204 m, w czerwcu zaś na kopalni — „Rozbark” uzyskano postęp 215 m, w lipcu na kopalni „Ignacy” 227 m, a na kopalni — „Jowisz” 244 m.</u> + <u xml:id="u-9.43" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Cyfry te trzeba porównać ze średnią w przemyśle węglowym — około 30 m na miesiąc.</u> + <u xml:id="u-9.44" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Jest rzeczą ogólnie znaną, że praca górnika jest trudna, ciężka i niebezpieczna, że wymaga ona hartu i zdolności, ofiarności i dyscypliny, jest rzeczą znaną, że walka z żywiołem przyrody jest trudna i niebezpieczna. Nasze zagłębie węglowe ma bardzo złożony i trudny układ geologiczny — posiada wiele pokładów o najróżniejszej grubości i jakości węgla.</u> + <u xml:id="u-9.45" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Kopalnie u nas średnio eksploatują ponad 50 lat. Wiele kopalń wybiera resztki zasobów węgla przy równoczesnej konieczności utrzymywania nadmiernej ilości chodników. Lepsze zasoby zostały uprzednio wyeksploatowane z konieczności. Na wielu kopalniach pracujemy w pokładach górnych, trudniejszych, w resztkach.</u> + <u xml:id="u-9.46" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Warunki geologiczne na naszych kopalniach sprzyjają tąpaniom, zawałom, samozapalaniu węgla powodującemu pożary na kopalniach. W 1955 r. wskutek samozapalenia i zewnętrznych przyczyn mieliśmy w naszych kopalniach około 500 pożarów, które nasi dzielni górnicy często z narażeniem własnego życia zwalczali, otamowywali, likwidowali, po to, ażeby inni górnicy mogli bezpiecznie pracować.</u> + <u xml:id="u-9.47" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Praca ludzi górnictwa to wielka karta bohaterstwa, pracowitości, ofiarności kolektywu, przy równoczesnym umiłowaniu swego zawodu i świadomości znaczenia swej pracy dla Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-9.48" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Tragiczne wypadki na kopalniach — „Boże Dary” i — „Chorzów”, gdzie wielu bohaterskich górników straciło życie, wstrząsnęły nie tylko nami górnikami, ale odbiły się głębokim echem w całym narodzie, ceniącym bohaterską pracę górników, ich wielki wkład w nasze budownictwo, otaczającym górników wielkim szacunkiem i przywiązaniem.</u> + <u xml:id="u-9.49" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Oba wypadki powstały na skutek pożarów. Przyczyny pożarów nie zostały jeszcze wyjaśnione, dlatego że pożary na otamowaniu uniemożliwiają obecnie zbadanie.</u> + <u xml:id="u-9.50" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Na kopalni — „Boże Dary” na skutek pożaru zatrzymano oddział. Ludzie pracowali przy otamowaniu pożaru. Mimo zakazu otwartego światła — nastąpił wybuch z zewnętrznych przyczyn, powodując katastrofę. Na kopalni „Chorzów” zagrożonych było 180 górników. Wprowadzone w ostatnich miesiącach do naszego przemysłu aparaty ucieczkowe ułatwiły im wyjście poprzez dymy z zagrożonych odcinków, jednak 29 górników uległo zatruciu na dole kopalni. Odnośnie przyczyn tych wypadków prowadzone są szczegółowe dochodzenia — brak jeszcze ostatecznych wyników ustalenia przyczyn powstania pożarów.</u> + <u xml:id="u-9.51" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Jesteśmy w trakcie przeprowadzania wielkich prac, zmierzających do wyeliminowania możliwości zaistnienia tego rodzaju wypadków.</u> + <u xml:id="u-9.52" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Prowadzimy intensywne prace naukowo-badawcze, organizacyjne i szkoleniowe dla poprawy bezpieczeństwa pracy, w zakresie pożarów rozwiązujemy sprawę zabezpieczenia możliwości ucieczki przez wyposażenie górnika w odpowiedni pochłaniacz ucieczkowy.</u> + <u xml:id="u-9.53" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Już obecnie mamy tych pochłaniaczy 74 tysiące u górników na kopalniach, to jest około 80% potrzeb. Trzeba dodać, że do roku 1955 takich pochłaniaczy w ogóle w naszym przemyśle nie było. Wszyscy górnicy otrzymają te pochłaniacze w pierwszym półroczu 1957 r.</u> + <u xml:id="u-9.54" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Przewidujemy wzmocnienie służby ratowniczej przez nadanie jej charakteru zawodowego. W ciągu planu 5-letniego zakładaliśmy wyeliminowanie otwartego światła z kopalń z uwagi na jego związek z pożarami i wybuchami gazu. Obecnie przepracowujemy plan na tym odcinku, tak aby światło otwarte na kopalniach wyeliminować w ciągu najbliższych 2 lat.</u> + <u xml:id="u-9.55" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Dążymy do zapewnienia lepszej odzieży ochronnej, a zwłaszcza butów dostosowanych do pracy dołowej, dla wyeliminowania możliwości okaleczeń i poranień nóg powodowanych właśnie złą jakością butów.</u> + <u xml:id="u-9.56" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">W sprawie bezpieczeństwa pracy wiążemy się ścisłą współpracą ze Związkiem Zawodowym Górników, by zapewnić pełną mobilizację na tym odcinku, by wykorzystać słuszne rady i opinie doświadczonych szerokich rzesz górników.</u> + <u xml:id="u-9.57" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Prowadzimy ponownie ekspertyzy wszystkich kopalń w zakresie wentylacji, obecnie na 10 kopalniach mamy już to zagadnienie w pełni przepracowane. Prowadzimy cały szereg prac na odcinku technicznego urządzania kopalń dla wyeliminowania możliwości zagrożenia życia ludzkiego — i żadne zaniedbania administracji technicznej na tym odcinku nie są i nie będą tolerowane.</u> + <u xml:id="u-9.58" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Zdajemy sobie sprawę, że na przemyśle węglowym leżą poważne obowiązki w planie 5-letnim. Zdajemy sobie sprawę, że ten przemysł, eksploatujący olbrzymie bogactwo narodowe, w dużej mierze decyduje o realizacji całego planu 5-letniego, jak i o możliwości realizacji wytycznych VII Plenum w zakresie podwyżki stopy życiowej mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-9.59" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Rozumiemy wagę gospodarczą przemysłu węglowego i w pełni czujemy naszą odpowiedzialność.</u> + <u xml:id="u-9.60" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Dlatego zadania nasze w planie 5-letnim nie są małe, ani łatwe. W 1960 r. mamy dać 110 milionów ton węgla kamiennego, poważnie, bo niemal dwukrotnie zwiększyć mamy wydobycie węgla brunatnego.</u> + <u xml:id="u-9.61" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Na przestrzeni tych 5 lat mamy dać przyrost węgla kamiennego o 15 milionów ton, przy likwidacji pracy w dni świąteczne i rolek.</u> + <u xml:id="u-9.62" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Dzienne wydobycie w planie 5-letnim waha się od 286 tys. ton na dobę do około 360 tys. na dobę. Oznacza to wzrost na ostatni rok planu o około 25% wydobycia dziennego.</u> + <u xml:id="u-9.63" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Olbrzymich wysiłków wymaga wykonanie zaplanowanych przez nas inwestycji, wiążących się z realizacją zadań planu 5-letniego, jak również perspektywą na lata następne.</u> + <u xml:id="u-9.64" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">By móc realizować te wielkie zadania, musimy aktywnie wciągać nasze załogi do współgospodarzenia w przemyśle, musi nastąpić wyraźne uproszczenie systemu zarządzania; rozumiemy, że trzeba przedsiębiorstwa nastawić na przemysłowy charakter gospodarowania, a me biurokratyczno-urzędowy, że trzeba prawidłowo ustawić bodźce ekonomiczne dla załogi, że trzeba stosować szeroko pojętą demokratyzację życia w zakładach, by wyzwolić maksimum inicjatywy i rezerw tkwiących niewątpliwie w naszych zakładach i kopalniach.</u> + <u xml:id="u-9.65" who="#MinisterPrzemysluWeglowegoFranciszekWaniolka">Uchwały VII Plenum Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej pomogą nam w znacznym stopniu we właściwym rozwiązywaniu problemów życia naszego resortu i spraw wielkiego kolektywu naszych ofiarnych i dzielnych górników, wszystkich ludzi węgla,</u> + <u xml:id="u-9.66" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Teraz zrobimy 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 50 do godz. 12 min. 25.)</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Glos ma poseł woj. rzeszowskiego Stanisław Opałko.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselOpalkoStanislaw">Wysoki Sejmie! Towarzysz Premier złożył sprawozdanie Sejmowi z dotychczasowych prac Rządu, jak też i planu działania do końca roku bieżącego. Mówił o osiągnięciach tego okresu i trudnościach, których usuwanie musi się znaleźć w centrum zainteresowania Rządu i społeczeństwa. Podkreślenie roli Sejmu, jego funkcjonowania, coraz zgodniejszego z uprawnieniami jakie mu daje Konstytucja, jest równocześnie opinią naszego społeczeństwa, że nasz parlament ludowy wkroczył na drogę pełnego reprezentowania naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselOpalkoStanislaw">Nasz parlament, moim zdaniem, nie może być odbiciem parlamentów kapitalistycznych, czy przedwojennego sejmu. Przede wszystkim reprezentujemy interesy robotników, chłopów i inteligencji, mieszkańców miast i wsi, którzy pragną i widzą w naszym Sejmie nie reprezentanta skłóconych klas, ale w swych posłach — przedstawicieli, którzy pomogą wskazać Rządowi lepsze drogi do poprawy sytuacji materialnej ludności, do jeszcze pełniejszej oświaty, kultury szerokich mas.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselOpalkoStanislaw">Sejm jest równocześnie strażnikiem, by zdobycze ludu określone w Konstytucji były w pełni respektowane przez Rząd i terenową władzę ludową.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselOpalkoStanislaw">Funkcje kontrolne Rządu Sejm sprawuje poprzez swe komisje sejmowe i tam — jak i na sali sejmowej — ścieranie się poglądów ma służyć i powinno służyć wybraniu lepszych dróg rozwoju gospodarczego i kulturalnego naszego narodu. Pełniejsze prace komisji — to wyraz demokratyzacji naszego życia. Od naszej postawy, od tego, jak potrafimy wykazywać zło i wskazywać na lepsze formy, zależna jest nie tylko praca Rządu, ale rad narodowych — tego najważniejszego łącznika z ludem i wyraziciela opinii ludu. Następująca coraz pełniejsza demokratyzacja i jawność życia gospodarczego i politycznego wymaga pełniejszej, dokładniejszej kontroli wszelkich poczynań od góry do samego dołu.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselOpalkoStanislaw">Wyrazem pełniejszej demokratyzacji jest decentralizacja, wyzwalanie inicjatywy oddolnej przez przekazywanie uprawnień władz centralnych systematycznie ogniwom niższym. Następuje likwidacja niektórych resortów, centralnych zarządów, szeregu instytucji i to jest objaw ogromnie korzystny. Mechanizm łączenia czy likwidacji nie jest trudny, o ile jest dobrze przemyślany. Do funkcjonowania ogromnej machiny centralizmu wydanych zostało w ciągu 11 lat stosy aktów normatywnych, dobrych i sprzecznych, wiele utrudniających życie, niektóre zdały egzamin początkowo, ale nie wszystkie przetrwały do obecnych czasów.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselOpalkoStanislaw">Nienadążanie z aktami normatywnymi za fizyczną decentralizacją może przynieść gospodarce naszej nie mniejsze trudności i przykrości, jak centralizacja. Trzeba, by prawnicy w naszych resortach, którzy z takim zapałem tworzyli akty normatywne, z nie mniejszym zapałem przystąpili do ich aktualizacji, by była jasna i pełnoprawna działalność naszych instytucji po decentralizacji.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselOpalkoStanislaw">Mimo niepełnej pracy nas, jako posłów, poświęcających czas przecież w dużej mierze swym czynnościom zawodowym w przemyśle, handlu, rolnictwie — zaufanie społeczeństwa do posłów jest bardzo duże. Spotykamy się z wielu pytaniami na organizowanych spotkaniach i w ciągłym obcowaniu z ludźmi. Przychodzą do nas ludzie radzić się i skarżyć. Nie potrafimy jednak w słusznych sprawach dość często doprowadzić wszystkich zgłaszanych nam spraw do końca, bo przekazane różnym urzędom i instytucjom nie są załatwiane w pierwszej kolejności, nie jesteśmy o sposobie załatwiania sprawy dobrze informowani i trzeba dodać — im większy urząd, oczywiście w znaczeniu prawnym, tym gorzej ze sprawą posłów. Gdyby tak zapytać ministrów, na ile spraw poselskich nie odpowiedzieli, mimo że sami są posłami i często ich funkcje poselskie my musimy przejmować, to z pewnością liczba ich nie byłaby małą. Osobiście skierowałem dwie sprawy — jedną do Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego, drugą do Ministerstwa Rolnictwa, a nie otrzymując odpowiedzi przestałem zawracać sobie głowę ministerstwami. Znaczenie posła musi być podniesione, a wyrazem tego — to bezzwłoczne załatwienie czy odpowiadanie na sprawy składane przez posłów, bez względu na ich stanowisko urzędowe.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselOpalkoStanislaw">Na zeszłej sesji sejmowej usiadłem przy stoliku i podsłuchałem rozmowę. To znaczy siedząc przy stoliku razem z trzema sprawozdawcami pism słuchałem, jak wyrażali się o dyskutujących posłach. Uznają tylko wielkie przemówienia, pełne kwiecistej mowy, literackiego języka, uogólniające zasadnicze sprawy państwowe, a nie mowy, jak mówili, na szczeblu powiatu. Widocznie są żądni sensacji, nie wiedząc, że w terenie małe sprawy, takie właśnie powiatowe i gromadzkie najwięcej sprawiają kłopotu i po tych małych sprawach robotnik i chłop ocenia nas wszystkich. Wyborcy żądają od nas załatwiania właśnie tych małych spraw, bo pozostawione urastają do problemów ogólnokrajowych, ranią nasz organizm, przeszkadzają, zniechęcają, sieją niewiarę w skuteczność działania władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselOpalkoStanislaw">Społeczeństwo woj. rzeszowskiego żąda od nas i to kategorycznie, i nie bez słuszności, ostatecznego wyjaśnienia i załatwienia pozytywnego budowy linii kolejowej Rzeszów—Kolbuszowa—Tarnobrzeg. Budowa była umieszczona w planie inwestycyjnym 6-latki. Delegacji tych powiatów w Warszawie oświadczono, że kolej będzie wybudowana. Interpelację do tow. Premiera na ostatniej sesji wniósł w tej sprawie poseł Rózga. Społeczeństwo naszego województwa nie dowierza w skuteczność interpelacji, nie ma pewności, czy kolej będzie w 5-letnim planie ukończona. Budowa tej kolei jest dla rozwoju tych powiatów zasadnicza. Tu chodzi już nie tylko o wykonanie zobowiązań nie wiążących nasz Rząd, danych przez Franciszka Józefa, ale o wyrównanie krzywdy moralnej społeczeństwu tych powiatów. Budowa tej kolei była rozpoczęta przed pierwszą wojną światową. Społeczeństwo rozumiało, że w tym województwie, o ciągłych nastrojach rewolucyjnych chłopstwa, sanacja nie chciała tego dzieła dokończyć. Odpłacała się za inicjatywę chłopską. Przecież republika tarnobrzeska po pierwszej wojnie światowej to wyraz świadomości chłopa Rzeszowszczyzny, to zbrojne stawianie oporu burżuazji po 1918 r., to pierwsza w naszej historii władza ludowa. Kolbuszowski chłop, kolbuszowski rzemieślnik to słynni na całą Polskę przed wojną — pierwszy z nędzy, drugi z arcydzieł rzemiosła słynnego za granicą.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselOpalkoStanislaw">Tow. Premier oświadczył na ostatniej sesji, że wprawdzie Rząd Polski Ludowej nie jest związany obietnicami i zobowiązaniami rządu Franciszka Józefa, ale rozpatrzy prośbę ludności. Rozumiemy przez rozpatrzenie prośby umieszczenie budowy kolei w 5-letnim planie.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselOpalkoStanislaw">Taką decyzję tow. Premiera chcemy zawieźć do Kolbuszowej, Tarnobrzega i Rzeszowa.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselOpalkoStanislaw">Z ogromną radością ludzie pracy przyjmą wiadomość, że 5-letni plan opracowywany jest pod kątem poprawy warunków materialnych ludności i cała jego złożoność jest temu podporządkowana. Trzeba wierzyć oświadczeniu Premiera, że 7 miliardów złotych danych na poprawę płac jest wszystkim, na co nas stać. Regulacja płac idąca w kierunku, by w pierwszej kolejności obejmowała najmniej zarabiających, jak również regulacja w tym kierunku potrąceń od podatków jest wyrazem troski o tych ludzi. To jest bezpośrednia pieniężna regulacja płac, ale my przecież możemy jeszcze pomóc robotnikom innymi formami, dostępnymi już obecnie.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselOpalkoStanislaw">Taką pomoc wyobrażam sobie w lepszej jakości artykułów konsumpcyjnych, w które zaopatruje się pracownik. Przemysł nasz musi produkować lepsze buty, ubrania, odzież, meble, artykuły spożywcze. Zła jakość uderza mocno robotnika, bo jeżeli zamiast trzech par butów dla jednego dziecka w ciągu roku, jak to się dzieje obecnie, kupi jedne, jeżeli ubranie i odzież będą lepszej jakości, jeżeli meble będziemy robić nic z mokrych desek, to prosta rzecz, że ze swojego budżetu każdy pracownik będzie mniej wydawał.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselOpalkoStanislaw">Przyczyna złej jakości butów, mebli, a nawet ubrań — jak oświadczali nam ministrowie na Komisji Przemysłu — tkwi w małych normatywach. Wyda je się koniecznością zdecydowanie się na radykalne posunięcia i niewykonywanie świadomie złej produkcji. Pomoże się też robotnikom, kiedy będziemy ich zaopatrywać w lepszą odzież roboczą i ochronną.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselOpalkoStanislaw">Te śmiałe posunięcia Rządu, troska jego o poprawę warunków, ta wizja lepszej przyszłości przyczyni się do jeszcze większego zaufania naszego społeczeństwa do władzy ludowej. Myślę, że uśmiech z ust znika, kiedy wyjdzie się na ulice naszych miast i miasteczek. Każdy obywatel rozumie, że Partia i Rząd muszą już myśleć o mieszkaniach i pracy dla 500 tys. dorastających rokrocznie dzieci. Nie można osłabiać inwestycji, by przyszłe pokolenia nie zarzuciły nam krótkowzroczności. Trudnym jest jednak do zrozumienia fakt coraz gorszego stanu naszych miast, co roku brudniejszych i bardziej zaśmieconych.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselOpalkoStanislaw">Nie możemy zrozumieć, dlaczego nasze sklepy są brudne, często razem z obsługą. Dlaczego nasze wystawy sklepowe są ordynarne, urządzone bez smaku, nie przyciągają oka, nie pokazują wszystkiego, co posiadamy. Jeżeli dalej będziemy tonąć w brudzie i śmieciach w miastach, jeżeli sklepy, wystawy, zakłady przemysłowe, a nawet urzędy będą brudne, to trudno nam mówić o podnoszeniu się kultury naszego narodu, wyrobieniu poczucia piękna, poszanowaniu mienia społecznego, czy wzajemnym szacunku ludzi między sobą.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselOpalkoStanislaw">A nasze brudne pociągi nie przerażają Ministerstwa Kolei? Chyba, że wiedzą o jeszcze brudniejszych w jakimś państwie, chociaż w to wątpię.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselOpalkoStanislaw">To są małe sprawy, ale ogromnie wpływają na kształtowanie się kultury narodu. Ministerstwo Gospodarki Komunalnej powinno rozpracować jakiś plan poprawy czystości w miastach, a Ministerstwo Handlu w sklepach. Tego żąda społeczeństwo.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselOpalkoStanislaw">Dużo różnych głosów krytycznych słyszy się na temat handlu zagranicznego. Umiejętność handlu i do tego z zagranicą stanowi bardzo poważnie o rozwoju gospodarczym, wywiera ogromny wpływ na poprawę bytu materialnego. Nie znam organizacji handlu zagranicznego, ale ogólnie w społeczeństwie panuje przekonanie o słabej pracy, o słabym jego funkcjonowaniu. Wiele pretensji mają nasi wyborcy do naszych handlowych placówek zagranicznych, że przede wszystkim za mało posiadają zmysłu handlowego, za słabo wchodzą na rynki zagraniczne, zbyt często dajemy się rugować z niektórymi artykułami na rynkach handlowo już zdobytych. Pewnie, że dużą w tym winę ponosi przemysł. Trzeba stwierdzić, że nie istnieje powiązanie producenta z odbiorcą. Zakład przemysłowy nie zna odbiorcy, jego gustów i upodobań. W sprawach technicznych decydują podobno często handlowcy, nie mający często pojęcia o technice, a może lepiej będzie, jak powiem, że nie decydują wcale. Tak się to czuje w terenie, że nasze handlowe placówki zagraniczne nie posiadają wielkich umiejętności handlowych, a najprawdopodobniej i koniecznego sprytu handlowego. Przemysł na dole nie wie, jakie artykuły poszukiwane są na rynkach zagranicznych, a może bez wielkich trudności wykonałaby to niejedna fabryka. Tak samo zakłady przemysłowe nie wiedzą, jaki asortyment towarów importujemy. Nasi handlowcy w dużej mierze operują jeszcze przygotowaniem przemysłu naszego sprzed wojny lub sprzed 10 lat, nie znają dobrze możliwości przemysłu i importują z zagranicy w wielu wypadkach to, co możemy produkować w kraju.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselOpalkoStanislaw">Żeby nie być gołosłownym, przytoczę przykład. Artykuły fotochemiczne w małych ilościach i tylko w niektórych asortymentach produkowane były w kraju i to w spółdzielniach pracy. Gros ich importowano z zagranicy.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselOpalkoStanislaw">Centralny Urząd Kinematografii zobowiązany był do wybudowania fabryki dla tych produkcji i produkcji filmu kolorowego. Tak mnie informowali przedstawiciele CUK-u. Był, ale nie wiedział widocznie jak się fabrykę buduje, toteż spokojnie importował. Jego własny instytut i naukowcy byli wciągnięci do rozpracowywania tych artykułów i pracowali 10 lat, ale import szedł dalej.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselOpalkoStanislaw">W — „Trybunie Ludu” w zeszłym roku ukazał się artykuł mówiący o konieczności produkowania w kraju tych artykułów. Zakład, w którym pracuję, znalazł się w trudnościach ekonomicznych, toteż trzeba przyznać z konieczności chwyciliśmy się za rozpracowywanie produkcji fotochemicznych.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselOpalkoStanislaw">Przed przystąpieniem do rozpracowania ściągnęliśmy materiał posiadany przez instytut i naukowców. Zestawienie potrzebnego czasu, dane przez instytut do rozpracowania tych produkcji, głosiło, że by dojść do rezultatów, trzeba przeszło tysiąca ludzi w ciągu jednego roku, w tym przynajmniej 80% z wyższym wykształceniem. To odebrało nam mowę, ale pozostał rozsądek wynikający z doświadczenia współpracy z instytutami przemysłu. Zakład posiadał 10 inżynierów mogących pracować nad tymi zagadnieniami. Dołożono im do współpracy techników, część laborantów i po pół roku produkujemy 15 asortymentów w skali wielkolaboratoryjnej i przemysłowej. Do końca 1957 r. rozpracujemy wszystkie. Nie chcę obrażać instytutów, ale kierując się ich wskazaniami nawet za 10 lat dalszych nie byłoby tych produkcji.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselOpalkoStanislaw">Nie chcę przez to obrażać instytutów przemysłowych w ogóle, bez nich przemysł nie może pracować, ale że konieczne jest tam lepsze podejście obywatelskie, to w skrytości ducha sami przyznają. 2e każdy trochę poważniejszy problem za długo nabiera powagi naukowej, to bez obrazy tych pracowników i naukowców jest też prawdą.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselOpalkoStanislaw">Właściwie więc przypadek zrządził, że nie będziemy tych rzeczy importować.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselOpalkoStanislaw">A gdzie jest zorganizowana informacyjna praca resortów? Niech nasz handel zagraniczny posłucha głosów techników, robotników, inżynierów o przydatności technicznej maszyn i urządzeń — oczywiście niektórych — sprowadzanych z zagranicy, na przykład do elektrowni Stalowa Wola, do Kędzierzyna, i innych. Podobno pod względem technicznym odbieramy te urządzenia za granicą u producenta. Tym gorzej dla nas. Trzeba naszych dostawców pochwalić za zmysł handlowy. Uczciwość, ktoś by może powiedział... zawsze handlowa. Mnie się wydaje, że naszych handlowców nie cechuje narodowy patriotyzm handlowy, a on jest bardzo ważny.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselOpalkoStanislaw">Na koniec krótko o prasie. Jej rolę pozytywną i negatywną w okresie następującej, coraz pełniejszej demokratyzacji określił tow. Premier.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselOpalkoStanislaw">Prasa nasza ma poważne zasługi. Stała się bardziej poczytną. Nie trzeba w zakładach przemysłowych i na wsiach przemocą wtykać do rąk gazet, jak to dawniej czyniliśmy. Są artykuły poważne, słusznie krytyczne, są przemyślane, w pełni obywatelskie, są pouczające, uczące naszego obywatela, podnoszące jego wiedzę, świadomość, dające możliwość szerokiego spojrzenia na sprawy gospodarcze, oświatowe, kulturalne, sportowe, cieszące ducha i budujące postawę obywatela nieznanej mu przedtem Ojczyzny Ludowej.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselOpalkoStanislaw">Ale myślę, że są i artykuły wręcz szkodliwe, jak to czasami zdarza się w naszej prasie, bardzo lojalnej, stojącej na szczytach szańców bitwy o pełną demokratyzację, z rozwiniętym sztandarem triumfatora — „widzicie, gdyby nie my, to tak szybko nie nastąpiłaby demokratyzacja, decentralizacja, społeczeństwo nie wiedziałoby prawdy”. Przez małe okienko ciągle słusznie ofensywnych szańców są wystrzały potężne, głośne prawdziwych triumfatorów, na których spogląda całe społeczeństwo. Ale są i wystrzały ciche, nieśmiałe, czasem krótkie, opatrzone jezuicką troską o duszę obywatela, o prawdę dla obywatela i — jak im się wydaje — o prawo do obywatela. Ci jezuici dla odmiany ubierają się w czerwone szaty i strzelają — i to tak jak się patrzy. Celnie. Wszystko wiedzą i wszystko widzą. W pięknie literackim języku przenoszą róże i kwiaty, a czasami kolce i szpilki i tak niespodziewanie ukują to Rząd, to Partię, no, bo czy im nie wolno? Od czegóż jest demokracja? Są i artykuły godzące w dobre imię, w rozsądek w jestestwo narodowe.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselOpalkoStanislaw">Dla przykładu — artykuł — „Uwaga! Decentralizacja” ogłoszony w „Przeglądzie Kulturalnym”. Z pewnością pomyślą — odezwał się biurokrata. Nim się nie czuję. Ale czuję się też pełnoprawnym obywatelem i wolno mi powiedzieć, co mi się nie podoba. Trochę o tym artykule mówił poseł Matuszewski, ale widocznie bał się, by go nie posądzono o tłumienie krytyki i nie dokończył omówienia.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PoselOpalkoStanislaw">Autor tego artykułu pt. — „Uwaga! Decentralizacja” pisze — cytuję:</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PoselOpalkoStanislaw">„W rezultacie nie wydaje się przesadą twierdzenie, że w tej chwili począwszy od powiatu rządzą w Polsce ludzie, którzy się do rządzenia nie nadają.” I dalej: — „Natomiast obawiam się, że wszędzie rządzą ludzie nieudolni, lekkomyślni, marnotrawiący dobro powszechne wskutek nieznajomości ekonomii, marnotrawiący dobra kulturalne — ludzie nie umiejący myśleć” itd. itd.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PoselOpalkoStanislaw">Jeszcze jeden kwiatek tego artykułu — cytuję za autorem: — „Władza ludowa radom narodowym. To najpiękniejsze wskazanie polityczne — przeraża każdego, kto wie, jak małej mądrości są ludzie przed kilku laty wybrani do prezydiów rad narodowych. Jak bardzo małe jest ich pojęcie interesu społecznego, interesu miejscowego, interesu państwowego. Ich nieudolność mnożyła konieczność przepisów licznych i szczegółowych, przepisy liczne i szczegółowe petryfikowały ich nieudolność.” Ludowe przysłowie mówi, że jak Pan Bóg chce kogo ukarać, to mu rozum odbiera. Ale przecież w redakcji jest kolegium redakcyjne? Widocznie go nie było.</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#PoselOpalkoStanislaw">Cóż to za artykuł! Jezuita w tym artykule poniżej powiatu widzi wszystko na czarno — może daltonista? Pewnie, że braków jest bardzo dużo, pewnie że na dole nie zawsze dobrze pracujemy, ale to wina nie tylko dołów. Dołów i góry. Tych poniżej powiatu i powyżej powiatu. Drogę wytycza VII Plenum. Konkretnie rozpracuje ją Rząd. Ale czy wszyscy poniżej powiatu do rządzenia się nie nadają, czy wszyscy są nieukami, marnotrawcami, lekkoduchami?! A któż w swe ręce wziął sprawę kierownictwa po 1944 r., jak nie prości chłopi i robotnicy. Wielu z nich nauczyło się ekonomii, pokończyło szkoły, dopełniło braków w swej wiedzy. Słabsi odeszli i będą odchodzić. Ale czy można tym ludziom takie podłości zarzucać? Czy można sporadyczny wypadek złej pracy uogólniać i podciągać wszystkich pod sznurek? Przecież nasza Partia, nasz Rząd dzięki ofiarności tych ludzi wypełnili potężny program rozwoju gospodarczego, budowy ekonomiki socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#PoselOpalkoStanislaw">To jeszcze można by ubogim w treść społeczną ludziom darować. Ale nie można darować ubóstwa sądu, nędzy umysłowej obrażającej całe społeczeństwo. Czyż nasze społeczeństwo w wyborach do rad narodowych wybrało najgorszych spośród siebie? Jaką wartość mają radni rad narodowych, jeżeli najlepsi wybrani do prezydiów są ludźmi małej mądrości, obce im jest pojęcie interesu społecznego, miejscowego, państwowego. Nieudolni — i dla tych analfabetów na dołach na górze musieli tworzyć liczne i szczegółowe przepisy. Przecież nieudolnym daje się jak najmniej przepisów, bo zgubią się w nich.</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#PoselOpalkoStanislaw">Czy można drwić z całego społeczeństwa? Czy nasze społeczeństwo nie najlepszych wybrało? A gdyby czasami i tak, to jest wola wyborców. Czy nasi radni w gromadzkich radach muszą znać ekonomię, marksizm, mieć głęboką znajomość kulturalnych spraw, by mogli być wybranymi na radnych? Czy może trzeba przywozić i osadzać takich np. z Warszawy? Z całą pewnością nie. Nasze rady narodowe nie zawsze dobrze pracują, ale obowiązkiem wszystkich jest im pomagać i pomaga im prasa przez rzeczową, prawdziwą krytykę ich błędów. Czy prezydia i rady narodowe nie będą wdzięczne za słuszne uwagi? Z całą pewnością tak.</u> + <u xml:id="u-11.36" who="#PoselOpalkoStanislaw">Ale nie ma takich upoważnień prasa, by wolę narodu ośmieszać, by przez to wmawiać narodowi, że do rad wybrał ludzi małej mądrości, o małym poczuciu interesu społecznego czy państwowego. Nie można powiedzieć, że dla tych prezydiów, jako nieuków czy ignorantów, tworzone były akty normatywne. Takie stawianie sprawy jest prostactwem — i powtarzam — wola narodu należy do nich. Takie artykuły aspołeczne niestety ukazują się. Tak pojmują demokrację i demokratyzację — na pocieszenie trzeba dodać — chyba nieliczni, ale jednak publicyści.</u> + <u xml:id="u-11.37" who="#PoselOpalkoStanislaw">Rady narodowe są największą zdobyczą ludu polskiego. Ze wszech miar musimy dążyć do umacniania ich władzy, autorytetu. Będziemy coraz więcej dawali uprawnień radom narodowym wszelkiego szczebla, by miały uprawnienia prawdziwych gospodarzy swego terenu.</u> + <u xml:id="u-11.38" who="#PoselOpalkoStanislaw">Nasza Partia, nasz Rząd właśnie na tym ludzie, któremu przewodzą rady narodowe i ich prezydia, jak obecnie, buduje potęgę gospodarczą narodu. One są łącznikami, wyrazicielami woli narodu, bo wybierał je naród. One, a wraz z nimi prosty lud pracujący miast i wsi stanowi o sile i mocy naszej Partii i naszego Rządu. Nasza Partia i nasz Rząd ludowy kieruje się wskazaniami, radzi się ludu, słucha dyskusji ludu, by rządzić i kierować w jego interesie. Dlatego więc wam, jezuitom prasy, przybranym w fałszywe szaty obrończe nie wolno uczuć ludu obrażać! Nie dorośliście im do pięt!</u> + <u xml:id="u-11.39" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. kieleckiego Julian Hochfeld.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Poseł Hochfeld Julian: Wysoki Sejmie! Sprawozdanie Prezesa Rady Ministrów dotyczyło — zgodnie z ustalonym porządkiem, obrad — przede wszystkim prac Rządu w dziedzinie aktualnych zagadnień gospodarki narodowej. Ale nie mogło ono pominąć, i istotnie nie pominęło, doniosłych zagadnień politycznej natury, którymi żyje kraj. Przecież w ciągu tych 4 miesięcy, które minęły od poprzedniej sesji sejmowej, zaszły ważne wydarzenia. Była tragedia poznańska. Było VII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Prasa — wypróbowany już u nas instrument opinii mas ludowych — postawiła szereg nowych problemów, nurtujących tę opinię, wśród nich zaś problem zupełnie zasadniczy, mianowicie problem skutecznego funkcjonowania Sejmu, jako rzeczywistego, nie zaś malowanego, nie dekoracyjnego organu władzy państwowej. Dla wszystkich tych problemów znalazł Towarzysz Prezes Rady Ministrów miejsce w swym sprawozdaniu, stwarzając tym sposobem możliwość nawiązania do nich w debacie.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przedmiotem mojego głosu w debacie — a mówię już pod koniec tej debaty, po przewentylowaniu zagadnień gospodarczych — chciałbym uczynić sprawę, która obok ekonomiki i również z jej punktu widzenia liczyć się winna u nas do centralnych. Idzie mi o funkcjonowanie najwyższego organu władzy państwowej — Sejmu; o to właśnie, o czym mówił mój przedmówca, poseł Opałko.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Doświadczenia lat poprzednich dały nam gorzką lekcję, co kosztuje władza faktycznie niekontrolowana i nieodpowiedzialna, choćby kierowała się ona najlepszymi intencjami.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Budownictwo socjalizmu obciążone tzw. wypaczeniami grozi zawsze zwyrodnieniem, które — jeśli miałoby trwać zbyt długo — przekreśli w niejednym wypadku socjalistyczny sens, socjalistyczną treść poczynań, zamierzeń, instytucji. Budownictwo socjalizmu potrzebuje demokracji, jak człowiek powietrza. Gdy mu tego brak — dusi się i może zginąć. Socjalistyczna demokracja zaś nie polega na zniszczeniu tych demokratycznych osiągnięć, które wywalczyły właśnie masy ludowe w ciężkim i krwawym trudzie rewolucji epoki ubiegłej; nie polega na prostym zaprzeczeniu pewnych fundamentalnych kanonów i doświadczeń demokratycznych, uformowanych jeszcze przed socjalistyczną rewolucją.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zadaniem socjalistycznej rewolucji jest przezwyciężyć burżuazyjne ograniczenia demokracji, jest rozszerzyć tę demokrację na sferę gospodarczą, gruntownie pogłębić ją, udoskonalić, przetworzyć, nie odrzucając jednak trwałych osiągnięć demokratycznego postępu tylko dlatego, że zostały one zdobyte w ubiegłych epokach.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Do takich historycznie uformowanych kanonów demokracji należy zasada powoływania i odwoływania organów wykonawczych i zarządzających przez należycie wybraną reprezentację ogółu; zasada tworzenia ram dla postępowania tych organów przez ustawodawczą działalność ciała przedstawicielskiego, wreszcie zasada kontroli i odpowiedzialności.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Nie zamierzam ukrywać, że w moim głębokim przekonaniu punkt ciężkości procesu demokratyzacji leży nie tyle w przeciwstawieniu kierownictwa kolektywnego kierownictwu jednostkowemu, ile w przeciwstawieniu kierownictwa wybieralnego, kontrolowanego, odpowiedzialnego, nie tylko przed historią, wreszcie odwoływalnego — kierownictwu samowładnemu, choćby ono było póki co najbardziej nawet kolektywne. Idzie o to, aby i partia, i państwo miały tafcie demokratyczne kierownictwa.</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Nie ma dziś — jak się wydaje — istotnej różnicy zdań wśród ludzi, dla których demokratyzacja nie jest kolejną figurą w politykierskim tańcu, co do tego, że palącym zagadnieniem demokratycznego kierownictwa państwowego jest należyte wykonywanie przez Sejm jego konstytucyjnych obowiązków ustawodawczych i kontrolnych. Niewielu też zapewne znajdzie się takich, którzy nie rozumieją, iż tu leży punkt ciężkości gwarancji, że proces demokratyzacji zostanie zabezpieczony instytucjonalnie, że nie będzie zależał po prostu od czyjejś dobrej czy złej woli.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Istotne różnice zdań zaczynają się dopiero w tym miejscu, w którym najpierw staje problem stosunku Sejmu do Partii, mającej przecież swoistą kierowniczą pozycję w systemie dyktatury proletariatu, a następnie problem praktycznych poczynań, form, zwyczajów i przepisów, przy których pomocy mamy przechodzić od kontroli Sejmu przez egzekutywę państwową do kontroli egzekutywy państwowej przez Sejm.</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Była tu już mowa o artykule prof. Stanisława Ehrlicha, zamieszczonym w „Nowej Kulturze” z dnia 2 września br. W artykule tym, pełnym bardzo interesujących sugestii i myśli, znalazły się jednak sformułowania, które moim zdaniem przekreślają wszystko, w czym można upatrywać rzeczywiste możliwości pełnienia przez Sejm funkcji organu władzy państwowej. Autor chciałby mianowicie sprowadzić Sejm do roli instytucji konkretyzującej, uściślającej, ubierającej w formuły prawne decyzje, które zapadły poza nim, nadto zaś instytucji przekonywającej nieprzekonanych. Nie jest to idea z rodzaju nowych w naszych warunkach. Przeżyliśmy już okres, w którym chciano, aby posłowie byli nieetatowymi agitatorami na rzecz decyzji, o których większość z nich dowiadywała się na parę godzin przed koniecznym ze względów formalnych głosowaniem.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Na poprzedniej sesji sejmowej polemizowano z tą częścią mojego przemówienia, w której podkreślałem, iż pierwszy obowiązek posła polega na udziale w działalności prawotwórczej i kontrolnej Sejmu — polemizowano z tym, głosząc prymat tzw. działalności terenowej nad działalnością centralną posła, a więc prymat funkcji nieetatowego doradcy i nieetatowego instruktora czynników lokalnych. Teraz znów prof. Ehrlich proponuje posłom funkcję nieetatowych współpracowników biur prawnych. Wszystko to jest bardzo piękne i potrzebne. Poseł musi być agitatorem i doradcą czynników terenowych i współredaktorem formuł prawnych. Ale przede wszystkim musi być członkiem ciała, które sprawuje władzę najwyższą, czyli tworzy — a nie po prostu redaguje — ustawy oraz kontroluje działalność egzekutywy państwowej.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Nie można przenosić mechanicznie form działania robotniczej reprezentacji parlamentarnej w państwach burżuazyjnych na nasze warunki, zupełnie przecież odmienne.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Partia robotnicza nie jest wszak kierowniczą siłą państwa burżuazyjnego, ona tam walczy o władzę, mając wokół siebie jedne partie, a przeciw sobie inne. Robotnicza frakcja parlamentarna stanowi w państwach burżuazyjnych oręż parlamentarnej walki, którą partia robotnicza toczy o cele i zasady, oczywiście sformułowane poza samym parlamentem. W naszych warunkach, ukształtowanych historycznie w pewien specyficzny sposób, partia robotnicza stanowi siłę kierowniczą i napędową całokształtu życia społecznego, przewodzi we Froncie Narodowym.</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Sejm nie jest już terenem, na który partia robotnicza wysyła swych przedstawicieli, by walczyli tam z innymi partiami, lecz jest jako całość emanacją Frontu Narodowego, któremu partia robotnicza przewodzi.</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Na terenie Sejmu trzeba istotnie brać udział w sprawowaniu władzy w sposób określony Konstytucją, która jest konstytucją socjalistycznego państwa, czyli jakąś transpozycją programu, generalnej linii partii robotniczej.</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W pewnym sensie poseł, działając w sposób określony Konstytucją, realizuje program partii robotniczej. W swoim charakterze posła, członka najwyższego organu władzy państwowej, nie jest on zwykłym wykonawcą doraźnych poleceń instancji partyjnych, lecz mandatariuszem Frontu Narodowego i przewodzącej mu partii robotniczej — dla udziału w specyficznej działalności najwyższego organu władzy państwowej. Tylko tym można by sobie sensownie wytłumaczyć brak frakcji poselskiej Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w tym Sejmie. Ale to ogromnie podnosi — lub raczej powinno podnosić — rolę posła, jego samodzielność, jego odpowiedzialność w stosunku do roli posła robotniczego w parlamencie burżuazyjnym.</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Tyle teoria. Cała praktyka okresu ubiegłego była z nią niestety sprzeczna. Mówiono o tym i pisano wiele i nie wiem, czy trzeba jeszcze do tego wracać. Idzie natomiast o to, w jakiej mierze potrafimy teraz wypracować formy i zwyczaje, które pozwoliłyby Sejmowi skutecznie realizować funkcje prawodawcze i kontrolne. Myślę, że jest to sprawa stokroć ważniejsza w naszych konkretnych warunkach niż sprawa ordynacji wyborczej lub sprawa odwoływania posłów. Albowiem doświadczenie historyczne uczy, że nawet źle wybrane ciało może sprawować skuteczną kontrolę; i nawet pozornie dobrze wybrane ciało może być zwykłą dekoracją, pozbawionym wpływu i autorytetu dodatkiem do egzekutywy. Jestem przekonany, że u nas droga prowadzi od Sejmu dobrze funkcjonującego do Sejmu lepiej wybieranego, a nie na odwrót.</u> + <u xml:id="u-12.18" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Aby Sejm dobrze funkcjonował, powinien on — jak mi się wydaje — obradować na sesjach plenarnych lub komisjach nie kilka razy w roku po parę dni, lecz przez większą część roku. Tędy prowadzi droga do wytworzenia obyczajów i form skutecznej kontroli oraz precyzyjnej działalności ustawodawczej. Wytworzy się tym sposobem nawyk bieżącego wyliczania się egzekutywy przed Sejmem z wszelkich poczynań, nawyk bieżącego kontrolowania tych poczynań przez Sejm.</u> + <u xml:id="u-12.19" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zostanie — być może — usunięta już niestety realna groźba oratorskiego pustosłowia, groźba nie zawsze odpowiedzialnych ataków i nie zawsze przemyślanych postulatów, groźba bagatelności debat i kontrowersji. Z drugiej strony skończą się być może kłopoty związane ze stwarzaniem faktów dokonanych, których wprawdzie Sejm nie aprobuje, ale za które nie może i nie chce cofać generalnie swego zaufania Rządowi lub poszczególnym jego członkom.</u> + <u xml:id="u-12.20" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Nie byłoby źle, gdyby jeden dzień w tygodniu podczas sesji sejmowych, dłużej trwających, poświęcać odpowiedziom przedstawicieli Rządu na zapytania posłów. Uzupełniłoby to znakomicie formę interpelacji poselskich, mało dotąd stosowaną, ale też nie zawsze dogodną w sprawach zbyt wielkich lub zbyt małych. Skończyłaby się też być może owa paradoksalna sytuacja, wynikająca z dość jeszcze niskiego — by tak rzec — społecznego znaczenia posła, polegająca zaś na tym, że większość posłów bywa gorzej i później informowana o doniosłych decyzjach i poczynaniach państwowych, niż dziennikarze, funkcjonariusze aparatów partyjnych itd. Paradoks zaś jest tym większy, że idzie czasem o decyzje i poczynania, w których Sejm — jako Sejm — powinien uczestniczyć lub co najmniej się na ich temat wypowiedzieć.</u> + <u xml:id="u-12.21" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Potrzeba podniesienia roli Sejmu i zapewnienia pełnego wykonywania przezeń jego konstytucyjnych zadań znalazła wyraz w uchwale VII Plenum Komitetu Centralnego PZPR.</u> + <u xml:id="u-12.22" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W swoim sprawozdaniu tow. Prezes Rady Ministrów zadeklarował, iż usunięte zostaną wszystkie przeszkody na drodze zmierzającej do wykonywania przez Sejm jego obowiązków. Nie ulega wątpliwości, że wiele w tym kierunku zrobiono. Ale trzeba też stwierdzić, że przeszkody istnieją dalej. Ciągle jeszcze powstają sytuacje grożące nawrotem do okresu, w którym bywało, że milkły nasze obywatelskie sumienia. Smutny to był okres — i choć odpowiedzialności za tamto nikt i nic z nas nie zdejmie, to przecież tyle bodaj powinniśmy uczynić, by nie dopuścić do nawrotów starego.</u> + <u xml:id="u-12.23" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Chciałbym z tej trybuny poruszyć sprawę szczególnie bolesną — sprawę wypadków poznańskich, o której mówił towarzysz Prezes Rady Ministrów w swym sprawozdaniu. Chciałbym o tej sprawie parę słów powiedzieć w aspekcie obowiązków Sejmu, obowiązków posłów, a nie w aspekcie ściśle merytorycznym.</u> + <u xml:id="u-12.24" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Poznań — to była i jest sprawa, która ze względu na swą doniosłość obchodzi cały naród. Referaty i uchwały VII Plenum mówią wyraźnie, że sprawa ta jak błyskawica oświetliła wyraźnie pewne ciężkie problemy. Kto dał prawo Sejmowi i posłom pozostawać poza rozpatrzeniem tej sprawy? Kto dał — nie wiem już komu — prawo nie dopuścić do tego, aby Sejm zajął się rozpatrzeniem tej sprawy? Dlaczego nie zebrała się natychmiast Komisja Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości? Dlaczego Prezydium tej komisji uznało za możliwe nie zareagować na żądanie niektórych jej członków, w tej liczbie także na mój list z 29 czerwca rb.? Dlaczego Prezydium Sejmu nie uznało za możliwe i celowe podjęcia kroków, by dla rozpatrzenia tła i przebiegu wydarzeń, ich źródeł i konsekwencji wyłoniona została ewentualnie specjalna komisja sejmowa, lub też komisja sejmowo-rządowa?</u> + <u xml:id="u-12.25" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Gdzież tu mówić o prawach i obowiązkach — podkreślam — obowiązkach Sejmu i posłów, jeśli wystarczy decyzji cenzora, aby skonfiskować cały artykuł napisany przez posła, a zawierający — znowu paradoks — sformułowania, oceny i postulaty prawie dokładnie takie same jak te, które potem znalazły się w referatach i uchwałach VII Plenum na temat wydarzeń poznańskich, prawie dokładnie takie same jak te, których; użył w swym sprawozdaniu tow. Prezes Rady Ministrów?</u> + <u xml:id="u-12.26" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Gdzież tu mówić o wykonywaniu obowiązków przez posła, jeśli wystarczy decyzji cenzora, aby nie dopuścić do publicznego wyrażenia przez posła zdania, iż należy dla rozpatrzenia wydarzeń poznańskich powołać komisję sejmową?</u> + <u xml:id="u-12.27" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Gdzież tu mówić o wykonywaniu obowiązków poselskich, jeśli wgląd w przebieg śledztwa — jestem przekonany zresztą, że prawidłowego — ma prasa, ale nie mają go członkowie sejmowej Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości?</u> + <u xml:id="u-12.28" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Sprawa jest — powtarzam — szczególnie bolesna, bo właśnie tędy prowadzi najprostsza droga do gaszenia poczucia obowiązku i poczucia odpowiedzialności, do formowania się opinii, że na kim innym, a nie na Sejmie, nie na posłach ciąży obowiązek, ciąży odpowiedzialność we wszystkich sprawach niebagatelnych.</u> + <u xml:id="u-12.29" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Sejm, który więcej uwagi poświęca problematyce zmiany nazwisk czy fotografii ministra Szyra w — „Trybunie Ludu” niż wnikliwemu, odpowiedzialnemu rozpatrzeniu wydarzeń poznańskich — to jeszcze nie ten Sejm, o który chodzi.</u> + <u xml:id="u-12.30" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Sprawa poznańska rzuca szczególnie jaskrawe światło na trudności związane z zapewnieniem Sejmowi warunków wykonywania przezeń jego obowiązków podstawowych, a nie tylko wtórnych.</u> + <u xml:id="u-12.31" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Ale trudności takich jest więcej. Zdarzają się one nawet w resortach, których rola i autorytet bardzo ostatnio wzrosły. Mam na myśli choćby Ministerstwo Sprawiedliwości. Mniejsza już o sprawy drobniejsze. Ale jest np. sprawa nie drobna, którą w szczegółach przedstawię w osobnej interpelacji. Idzie o wstrząsające, haniebne warunki, które panują w części domów poprawczych podlegających Ministerstwu Sprawiedliwości; o warunki, które przypominają to, co ongiś Dickens opisywał — ale to było w XIX-wiecznej Anglii, a nie w socjalistycznej Polsce XX wieku.</u> + <u xml:id="u-12.32" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dlaczego Ministerstwo Sprawiedliwości uznało za możliwe nie dopuścić do opublikowania materiałów, zebranych przez redakcję — „Po prostu”, redakcję — „Dookoła Świata” i Radio i omówionych z przedstawicielami Ministerstwa, m. in. z wiceministrem Rekiem — to doprawdy trudno zrozumieć. Te praktyki kontroli prasy w takich sprawach nie są zachęcające.</u> + <u xml:id="u-12.33" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">I jeszcze jeden tylko przykład trudności — z zupełnie innej dziedziny. Sejmowa Komisja Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości zaproponowała w swej uchwale powołanie specjalnej komisji sejmowo-rządowej dla zagadnień usprawnienia administracji. Wydawałoby się, że jest to inicjatywa celna, wzmagająca odpowiedzialność — ba! nawet operatywność organów sejmowych.</u> + <u xml:id="u-12.34" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Ze sprawozdania tow. Prezesa Rady Ministrów dowiedzieliśmy się, że Rząd właściwie nie życzy sobie, widać, takiej współpracy posłów, skoro powołana została dla tego celu komisja partyjno-rządowa z pominięciem Sejmu, pominięciem naszej propozycji. A szkoda.</u> + <u xml:id="u-12.35" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wysoka Izbo! Jeżeli w związku z problemem funkcjonowania najwyższego organu władzy państwowej poruszyłem oprócz spraw natury bardziej teoretycznej również kilka praktycznych trudności — to w tym głębokim przekonaniu, że jest to droga do ich usunięcia.</u> + <u xml:id="u-12.36" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dziś mniej, niż kiedykolwiek indziej, nie wolno przemilczać naszych kłopotów i trudności. Jesteśmy po VII Plenum, a to sprawozdanie z gospodarczych poczynań Rządu, które usłyszeliśmy z ust tow. Prezesa Rady Ministrów, wszystkich napawa otuchą. Największą jednak otuchą napawa rzecz, o której przekonujemy się coraz dowodniej każdego dnia: że mianowicie nawet najostrzejsze krytyki, które kierują pod adresem i Rządu i Sejmu ludzie pracy, wychodzą z pozycji socjalistycznych celów, socjalistycznego ideału.</u> + <u xml:id="u-12.37" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Partia nasza zdobyła jednak naród dla sprawy socjalizmu, dla sprawy podstawowych założeń. A przeszłość dała nam przecież nie tylko to zło, które chcemy wytrzebić i o którym ciągle mówimy — dała też nam niemałe, zupełnie zasadnicze osiągnięcia.</u> + <u xml:id="u-12.38" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Są więc warunki coraz lepszej, coraz pełniejszej realizacji socjalistycznych idei — tego, co jest motywem przewodnim owych najostrzejszych nawet krytyk. To także, to przede wszystkim, napawa otuchą, to również wzmacnia przekonanie, że jesteśmy na dobrej drodze.</u> + <u xml:id="u-12.39" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + <u xml:id="u-12.40" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł m. Łodzi Wanda Gościmińska.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselGosciminskaWanda">Wysoki Sejmie! Obywatel Premier w swoim exposé poruszył sprawę szerszych uprawnień dyrektorów na zakładach pracy. Wskazał w tej dziedzinie, jak należy posuwać się dalej. Ja, jako dyrektor jednego z łódzkich zakładów, chcę właśnie na ten temat mówić.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselGosciminskaWanda">Rozszerzone uprawnienia dyrektorów. Co to jest? Co to dało? Jest to pismo składające się z 15 stron maszynopisu i 42 artykułów. Chcę powiedzieć, co w tych 42 paragrafach jest dobrego, a co jest złego.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselGosciminskaWanda">1)Uprawnienia o spisywaniu mank, które dawniej akceptował tylko Centralny Zarząd, a obecnie akceptuje dyrektor zakładu — manka zawinione i niezawinione.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselGosciminskaWanda">2)Fundusz dyspozycyjny i rozszerzenie kompetencji korzystania z niego.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselGosciminskaWanda">To jest dobre. Natomiast wszystkie inne pozostałe paragrafy, a liczba ich jest 40, dyrektorzy łódzkich zakładów nazywają wielkim polem, ale nie polem do popisu, tylko polem opasanym kolczastym drutem, z którego w żaden sposób wyjść nie można.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselGosciminskaWanda">Pragnę przejść do drugiego punktu, który mówi o planach — o planach rocznych i planach kwartalnych i kto decyduje.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselGosciminskaWanda">Plany roczne i plany kwartalne ustala Centralny Zarząd i zatwierdza, a dyrektorzy te plany podpisują i rozbijają na poszczególne miesiące. W podpisanych już planach rocznych bardzo często następują kolosalne zmiany czy to asortymentów, czy też surowca.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselGosciminskaWanda">Żeby nie być gołosłowną, pragnę podać przykład. Na przykład w zakładach, gdzie ja pracuję, bardzo często zmienia się surowiec, to znaczy długość włókna. Planowane jest włókno 30—31 mm długości w cenie 23,80 zł za 1 kg i tę cenę mam w planach techniczno-przemysłowo-ekonomicznych umieszczoną, a bardzo często otrzymujemy długość włókna 32—33 mm w cenie 26,18 zł, to jest o ponad 2 zł drożej na kilogramie. I ja się pytam: gdzie jest obniżka kosztów na zakładzie? W jaki sposób można ją wydobyć? A przecież ludzie na zakładzie pracy, w 12-ym roku naszej Polski Ludowej są już uświadomieni i wiedzą doskonale, kiedy pracują źle, a kiedy pracują dobrze. I o tę obniżkę kosztów własnych załoga bije się, bo wie, że jeśli zakład dobrze pracuje i ma obniżkę kosztów własnych, to uzyskuje fundusz zakładowy, z którego załogę się premiuje. A jednak z tych powodów mamy kolosalne trudności i nikt nie chce wziąć za to odpowiedzialności.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselGosciminskaWanda">Pragnę przejść z kolei do wskaźnika zatrudnienia. Jak to się odbywa, że o tym wyłącznie nie decyduje dyrektor? O wskaźniku zatrudnienia nie decyduje dyrektor zakładu, tylko decyduje Centralny Zarząd. Bez wiedzy dyrektora zakładu obcina się stan zatrudnienia. Dyrektorzy zakładów potem chodzą do Centralnego Zarządu i przeprowadzają kłótnie. I czy to jest poważne? Ile godzin wystawaliśmy za drzwiami Centralnego Zarządu, aby kłócić się, aby wyprawować, że niesłusznie nam pościnano etaty.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselGosciminskaWanda">Co dalej następuje? Ustalając etaty Centralny Zarząd bierze pod uwagę, że każda osoba zatrudniona na zakładzie pracy to jest osoba w 100% wydajna. Chciałabym króciutko się zastanowić, czy to jest słuszne. Ilu jest ludzi na zakładzie pracy, którzy naprawdę nie są produktywni, którzy tylko zabierają miejsce na zakładzie pracy, a inni robotnicy za nich muszą pracować i muszą się przemęczać. Załoga na zebraniach wskazuje na tych ludzi i mówi: — „Umieśćcie tych ludzi w takich instytucjach, w których mogliby swym wysiłkiem podołać pracy, a na ich miejsce przyjmijcie ludzi, którzy są zdolni i poszukują tej pracy''. Ale jednak wszyscy żądają od nas rytmiczności w planach codziennych, a w trudności, jakie się piętrzą, absolutnie nie wnikają. A przecież na zakładach te rezerwy, które są planowane, stanowczo są za małe. I ja się pytam, dlaczego to się tak odbywa? Dlaczego powiększamy to bezrobocie? Dajmy wolną rękę dyrektorom zakładów, aby tylko nie przekroczyli funduszu płac, a te manewry niech przeprowadzają, byleby jak najlepiej dla ludzi pracy, byleby jak najwięcej obniżyć koszty własne.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselGosciminskaWanda">I chciałabym podać znów konkretny przykład, jak na zakładzie pracy ludzie ubolewają — i słusznie.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselGosciminskaWanda">Na myśli mam obciągaczki na maszynach obrączkowych. Dawniej, przed regulacją płac, a i obecnie jest zaplanowane, że w brygadzie ma pracować 8 pomagaczek. A przeważnie pracuje 6. Dlaczego? Z powodu nieobecności czy to usprawiedliwionej, czy nieusprawiedliwionej, czy chorób, czy też urlopów.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselGosciminskaWanda">Dawniej tę różnicę, to znaczy zarobek z brygady ośmiu dzieliło się na sześć, ale Centralny Zarząd zabronił, bo Centralny Zarząd uważa, że te 6 obciągaczek nie wkłada większego wysiłku, to znaczy że nie może nadążyć, zabronił więc przeprowadzić regulację płac — i jak pracuje 6, to płaci się za 6. Robotnice krzywdują sobie; ponieważ ja też tyle lat byłam prządką i pomagaczką, uważam, że słusznie narzekają i ta sprawa powinna ulec zmianie.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselGosciminskaWanda">Przejdę następnie do inwestycji. Jak wyglądają inwestycje w projekcie planu 5-letniego?</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselGosciminskaWanda">Były bardzo duże żądania od strony załóg fabrycznych, jednak inwestycje planowane przez poszczególne zakłady nie są honorowane, są skreślane przez Centralny Zarząd do minimum. Tłumaczą się brakiem funduszów, przez co założenia planu 5-letniego mogą być nieaktualne.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselGosciminskaWanda">Chcę podać konkretne przykłady. Na rok 1956 w Zakładach Bawełnianych im. Feliksa Dzierżyńskiego planowane były 33 wentylatory, ale do chwili obecnej otrzymali 4 wentylatory i o dalszych nie ma mowy. A przecież inspektorzy, którzy wywodzą się ze związków zawodowych, chodzą na kontrolę i powinni chodzić jak najwięcej i żądać. Ale żeby żądać, to trzeba mieć. Jeżeli Centralny Zarząd rozkłada ręce i mówi, że nie otrzymują, to skąd można zdobyć?</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselGosciminskaWanda">Dalszy konkretny przykład, jak wygląda klimatyzacja. Na tych zakładach, gdzie ja pracuję, i w trzech podobnych zakładach klimatyzacja od czterech lat, która była wykonana przez przedsiębiorstwo PUK — a założenie klimatyzacji w jednym zakładzie kosztowało 150 tys. zł — do tej pory nie działa i nikt nie chciał podjąć decyzji, co zrobić dalej. A przecież tak dużo się mówi o demokratyzacji; zrobiono z tego gadulstwo. Czy tak powinno być?</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselGosciminskaWanda">Ja uważam, że ta klimatyzacja to jest własność naszego państwa. Odbioru technicznego nie było. Każdy umywa ręce. To się dzieje w zakładach bawełnianych, takich zakładach jak — „Rewolucja”, — „PKWN”, — „Dywizja Kościuszkowska” i — „Okrzeja”, a gdzie jest ta troska o robotnika, o której tak dużo mówimy? Przecież ta klimatyzacja w tych czterech zakładach kosztowała 600 tys. zł, które są zamrożone i nie dały żadnych rezultatów.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselGosciminskaWanda">Sprawę tę stawiałam na posiedzeniu komisji sejmowej. Od tego czasu nic się nie zmieniło i żadnej odpowiedzi nie otrzymałam, a sprawa wcale nie jest obca ani Ministerstwu, ani Centralnemu Zarządowi.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselGosciminskaWanda">Na marginesie — ja się zastanawiałam, czy warto chodzić do centralnych zarządów, bo i po co? Przecież oni się tłumaczą, jak my przychodzimy, że to nie od nich jest zależne, tylko od naszych ministerstw.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselGosciminskaWanda">I dalej, zastanawiałam się czy tam powinno być tyle ludzi; przecież w zakładach brak nam fachowców, a tam są fachowcy i należałoby niektórych z nich, uważam, umieścić w produkcji.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselGosciminskaWanda">Często, kiedy się tam idzie, to zostajemy uświadamiani politycznie. Czy od uświadomienia politycznego to jest centralny zarząd? Nie. Uświadamia nas politycznie nasza Partia, a centralny zarząd, uważam, nie jest do tych spraw.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselGosciminskaWanda">Uważam, że jeżeli my tych fachowców z centralnych zarządów umieścimy w pracy na zakładach, to część lokali, o których mówimy, że ich jest tak mało dla naszej klasy robotniczej, zostanie zwolnionych i w ten sposób będziemy mogli poprawić trudne warunki mieszkaniowe.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselGosciminskaWanda">Co się tyczy rozszerzenia uprawnień dla dyrektorów przemysłu włókienniczego, to o tych paragrafach dyrektorzy zakładów mówią, że nie opracowywali ich fachowcy — a na myśli mam włókniarzy — tylko na pewno było tak, że dla włókniarzy opracowywali metalowcy, a dla metalowców włókniarze i z tego powodu wyszły takie niejasności.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselGosciminskaWanda">Ale czy w tym wszystkim ma nas, jako posłów, zaspokoić to, co powiedział tow. Premier? Ja uważam, że nie. Mnie osobiście nie zaspokoiło. A dlaczego nie? Bo cokolwiek byśmy nie robili na zakładzie czy gdzie indziej, powinniśmy myśleć o obniżce kosztów własnych, która podnosi stopę życiową. W maju br. opracowano rozszerzenie uprawnień dyrektorów, które poza dwoma paragrafami nic nie dało, tylko stratę kolosalną papieru, i nie wiem, czy w stosunku do kogokolwiek wyciągnięto odpowiednie z tego wnioski. W takiej niekolektywnej pracy nam, dyrektorom, zamyka się myślenie. My chcemy uprawnień jasnych, konkretnych, które będą przyczyniały się do podniesienia stopy życiowej mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselGosciminskaWanda">Z kolei, króciutko, przejdę do następnego zagadnienia. Obywatel Premier w swoim przemówieniu wspomniał o regulacji płac. Mówił o listonoszach, o szoferach itd. Na naszym zespole łódzkim myśmy dyskutowali i mocno zastanawiali się nad płacą naszych majstrów w przemyśle włókienniczym. Widzimy, że majster stanowczo za mało zarabia. Jego pensja zasadnicza wynosi do 900 zł, gdy przodownik pracy, czy to prządka czy tkacz, zależy w których zakładach — zarabia do dwóch tysięcy.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselGosciminskaWanda">Od kogo zależy, ażeby ta maszyna była więcej wydajna, ażeby ta maszyna uprzyjemniała pracę robotnikowi, jak nie od majstra? A jeżeli majster jest tak potraktowany, to ja bym się wszystkich zapytała, czy ten majster wkłada taki wysiłek jaki powinien? Nie. On jest zniechęcony i on mówi: Jak mi płacą, tak ja pracuję. To jest niesłuszne i my musimy tu dużo pracy wkładać i znowu jego uświadamiać. Uświadomienie czy to majstra, czy robotnika, jest dobre, ale jest jeszcze lepsze, jak on widzi złotówki.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselGosciminskaWanda">Chciałabym króciutko powiedzieć, jak zarabiał majster przed wojną. Majster przed wojną czy to tkacki, czy przędzalniczy nigdy nie zarabiał mniej niż tkacz czy prządka, a obecnie, jak wspomniałam, jest kolosalna różnica.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselGosciminskaWanda">Do naszej Partii — wraz ze związkami zawodowymi i naszym zespołem poselskim składamy interpelację, żeby te sprawy były jak najszybciej uregulowane.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#PoselGosciminskaWanda">Wysoki Sejmie! Wierzę mocno, że z tego mojego krótkiego przemówienia w imieniu naszej Łodzi te sprawy będą wzięte pod uwagę i w najkrótszym czasie zostaną pozytywnie załatwione.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma Wiceprezes Rady Ministrów ob. Tadeusz Gede.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Wysoki Sejmie! Z tytułu sprawowanych przeze mnie funkcji chciałbym udzielić w kilku słowach wyjaśnień w sprawach poruszonych przez ob. posła Bigusa z woj. gdańskiego, który poddał na ogół słusznej krytyce sprawę obrotu rybą i zaopatrzenia w rybę Wybrzeża.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Rzeczywiście należy przyznać, że wskutek popełnionych błędów w organizacji handlu i niedoinwestowania urządzeń chłodniczych i przetwórczych, niezbędnych dla handlu rybą, sytuacja zaopatrzenia w rybę kraju i Wybrzeża pozostawia bardzo wiele do życzenia. Wytwarza się absurdalna sytuacja, że np. w chwili obecnej w chłodniach portowych (Gdyni, Świnoujścia, Kołobrzegu) posiadamy duże zapasy dorsza (około 6 tysięcy ton), podczas gdy ludność jest źle zaopatrzona w rybę. Brak urządzeń chłodniczych w magazynach, sklepach detalicznych i transporcie oraz zbytnia centralizacja i biurokratyczne przepisy obrotu rybą spowodowały, że w ostatnich latach ryba nie dociera do sklepów detalicznych dostatecznie szybko i we właściwej jakości — wskutek czego konsument odnosi się nieufnie do ryb sprzedawanych przez handel uspołeczniony, zwłaszcza w okresie letnim. Szczególnie paradoksalnie sytuacja ta wyglądała na Wybrzeżu, gdzie istnieją naturalne warunki dla lepszego rozprowadzenia ryby, a gdzie wskutek nie tylko przyczyn obiektywnych, lecz przede wszystkim przez złą organizację i zbiurokratyzowanie aparatu handlowego ludność odczuwa brak świeżej ryby na rynku.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">W tej sprawie dokonano już szeregu posunięć, które mają naprawić sytuację, trzeba jednak przyznać, że są one jeszcze daleko niewystarczające.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Co zrobiono dotychczas?</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Od początku maja br. Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Hurtu na Wybrzeżu przejęło obowiązek bezpośredniej dostawy ryby do sklepu, wyłączając zbędne ogniwo magazynów przerzutowych detalu.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Dano prawo na Wybrzeżu bezpośredniej sprzedaży detalicznej przedsiębiorstwom połowowym z pominięciem ogniw hurtu. W tym celu przedsiębiorstwa połowowe otworzyły własne sklepy i stragany dla sprzedaży świeżej ryby, która dostawiana jest wprost z kutrów.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Takich punktów dotychczas otworzono 11: w Gdyni, Sopocie, Jastarni, Helu, Władysławowie, Ustce, Międzyzdrojach itd. Ponadto przedsiębiorstwa połowowe zawierają umowy z domami wczasów, sanatoriami, domami Orbisu itd. na bezpośrednie dostawy świeżych ryb do tych domów wprost z połowów. Przedsiębiorstwo połowów — „Arka” uruchomiło także sprzedaż ryby z samochodów na terenie woj. gdańskiego.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Hurtu otrzymało polecenie, aby na zapotrzebowanie detalu wydawano na Wybrzeżu każdą ilość ryby, niezależnie od ustalonego planu, od ustalonych rozdzielników.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Wyniki sprzedaży ryb na Wybrzeżu od czerwca br. wykazują pewną poprawę, która aczkolwiek niedostateczna, trzeba stwierdzić, świadczy o pewnym działaniu przedsięwziętych środków.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">I tak w III kwartale 1955 r. sprzedano w czterech województwach rybnych: Gdańsku, Koszalinie, Szczecinie, Olsztynie 293 tony ryb słodkowodnych, a w III kwartale 1956 r. przewiduje się wykonanie 380 ton. Odpowiednio wzrosła sprzedaż dorsza świeżego z 83 ton w 1955 r. do 310 ton w 1956 r., śledzia solonego z 1.780 ton na 1.930 ton.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Rząd podejmuje szereg dalszych środków, które usprawnią dystrybucję rybą na Wybrzeżu i w całym kraju. Sprawę tę włączamy do tematu prac Komisji Zbytu, powołanej przez Prezesa Rady Ministrów w ramach zarządzeń o trybie realizacji uchwał gospodarczych VII Plenum.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Będzie kontynuowany i rozszerzany system bezpośredniej dostawy ryby z nabrzeża do sklepów, z pominięciem aparatów dystrybucyjnych detalu, jak również rozszerzana sprzedaż bezpośrednio z kutrów do stoisk prowadzonych przez przedsiębiorstwa połowowe.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Wniosek ob. posła Bigusa, aby wydzielić specjalne kutry na zaopatrzenie woj. gdańskiego, wyda je się w tych warunkach niezupełnie uzasadniony. Natomiast konieczne jest, aby Prezydia Wojewódzkich Rad Narodowych w Gdańsku i Szczecinie wykorzystały stworzone możliwości odbioru ryby świeżej z połowów, jak również i z chłodni, oraz usprawniły sprzedaż przez lepszy odbiór ryby przez sklepy detaliczne i rozszerzoną sieć tych sklepów detalicznych — bo to już teraz leży w gestii rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Równolegle z poczynaniami organizacyjnymi — Ministerstwo Żeglugi i Ministerstwo Handlu Wewnętrznego realizować będą w ramach planu 5-letniego program inwestycyjny, którego celem jest stworzenie niezbędnego dla handlu rybą tzw. — „łańcucha chłodniczego”.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Program uwzględnia:</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">—zaimportowanie urządzeń zamrażalniczych dla przedsiębiorstw połowowych, —poważny wzrost kolejowych wagonów- chłodni, —budowę w poszczególnych ośrodkach kraju magazynów-sklepów, wyposażonych w komory i urządzenia chłodnicze.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">To jest najkrótszy program i najważniejszy dla usprawnienia handlu rybą.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Najbardziej zasługuje jednak na podkreślenie fakt podjęcia już krajowej produkcji urządzeń chłodniczych dla sklepów detalicznych. W latach 1956 i 1957 handel otrzyma z fabryki w Tarnowie 3.300 agregatów do lad i szaf chłodniczych sklepowych i magazynów (dla porównania — dotychczas handel w całym kraju posiada zaledwie 6.900 urządzeń tego typu).</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Rozważymy także możliwość i celowość zastosowania systemu cen sezonowych i skuteczność ich działania przy rozwiązywaniu trudności wynikających ze szczytów połowowych — jak to proponuje ob. poseł Bigus.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Podstawowe zadania w usprawnianiu zaopatrzenia ludności w ryby zarówno pod względem ilości, asortymentu jak i jakości spoczywają, naturalnie, na resortach żeglugi i handlu wewnętrznego. Tym niemniej konieczne jest bardziej energiczne i operatywne zajęcie się sprawami dystrybucji ryb przez prezydia wojewódzkich rad narodowych, bowiem w ich możliwościach leży codzienne usprawnianie pracy i rozszerzanie sieci im podległych detalicznych sklepów rybnych.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Chcę również ustosunkować się do bardzo ważnej sprawy dostaw węgla dla wsi, poruszonej przez obywateli posłów Ratajczaka i Toczka.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">W przemówieniu swym Prezes Rady Ministrów na poprzedniej sesji Sejmu, a także przedwczoraj przedstawił Wysokiemu Sejmowi trudności w naszym przemyśle węglowym i wskazał na środki, jakie Rząd przedsięwziął dla ich pokonywania, jak również mówił o dokonaniu poważnych zmian w rozdziale węgla, idących w kierunku powiększenia przydziałów węgla dla potrzeb kraju, w tym również i na rynek.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Z początkiem czerwca br. w rocznym bilansie węgla poprawiliśmy ilości węgla przeznaczonego dla miasta, wsi oraz na deputaty pracownicze, łącznie powiększając roczny kontyngent węgla i koksu przeznaczonego na cele opałowe dla ludności o 900 tys. ton. Prawie połowa tego została przeznaczona na wieś w związku z koniecznością poprawy zaopatrzenia wsi w węgiel i dla pokrycia zobowiązań wynikających z wyższych, niż planowano, dostaw kontraktowanej trzody chlewnej.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Mimo znacznego powiększenia rocznego planu dostaw węgla dla wsi jest faktem, że występują trudności w pełnym i rytmicznym zaspokojeniu wzrastających potrzeb. Trudności te, jak wiemy, zostały wywołane następującymi przyczynami: przejściem na rok 1956 z pewnymi zaległościami z roku poprzedniego, ostrą zimą, poważnym przekroczeniem planów kontraktacji trzody chlewnej, niewykonaniem planu produkcji torfu zarówno z powodu niesprzyjających warunków atmosferycznych, jak i przede wszystkim wskutek poważnych błędów i zaniedbań organizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Omawiane czynniki — obok wielkiego napięcia bilansów węglowych — doprowadziły do bardzo poważnego zmniejszenia remanentów w składach węglowych gminnych spółdzielni. Te niskie remanenty węgla utrudniają rytmiczne zaopatrzenie i wywołują niepokój wśród odbiorców, do czego jednak nie ma faktycznie podstaw, uwzględniając tegoroczne zwiększone dostawy.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Nie jesteśmy w stanie w krótkim okresie czasu odbudować skonsumowanych w zimie remanentów, przeznaczamy jednak na wieś takie ilości węgla, które pozwolą zaspokoić niezbędne potrzeby.</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">W drugim półroczu zamierzamy zrealizować dostawy węgla na wieś w wysokości około 2,5 miliona ton, co w porównaniu z dostawami w tym samym okresie roku ubiegłego wykazuje wzrost o około 0,5 min ton.</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Należy podkreślić przy tym, że przydziały węgla opałowego na rynek miejski i na deputaty pracownicze są również większe niż w roku ubiegłym.</u> + <u xml:id="u-15.28" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Należy zdać sobie sprawę, że powiększenie przydziałów węgla zarówno dla wsi, jak i dla miasta dokonane zostało z wielkim wysiłkiem, z uszczerbkiem dla eksportu, a z kolei zmniejszenie eksportu nieuchronnie wywołuje poważne trudności, które musimy pokonywać w innych dziedzinach gospodarki.</u> + <u xml:id="u-15.29" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Dlatego też na czoło wysuwa się obecnie zadanie jak najlepszego, najbardziej oszczędnego gospodarowania przydzielonymi ilościami węgla dla celów opałowych, jak najbardziej starannej kontroli nad prawidłowością jego dystrybucji.</u> + <u xml:id="u-15.30" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Jeśli chodzi o wieś, należy z całą ostrością podkreślić, że z przydziałów węgla płynących na wieś w pierwszym rzędzie muszą być wypełnione zobowiązania państwa, wynikające z dostaw trzody chlewnej. W tej sprawie wydane zostały w czerwcu odpowiednie zarządzenia i instrukcje. Przewiduje się, że na potrzeby premiowania węglem dostaw trzody chlewnej w II półroczu br. trzeba będzie z ogólnej ilości 2,5 miliona ton wydzielić około 1,4 mln ton, a więc nieco więcej niż połowę węgla dostarczanego na wieś. Dajemy więc ogółem węgla na wieś więcej niż w roku ubiegłym i w tych zwiększonych dostawach potrzeby kontraktacyjne są zabezpieczone.</u> + <u xml:id="u-15.31" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Jeśli więc rady narodowe, zarządy gminnych spółdzielni będą ściśle przestrzegały obowiązujących przepisów i roztoczą nad dystrybucją węgla wnikliwą kontrolę, to powstaną realne warunki do wywiązania się z zobowiązań państwa wobec kontraktujących, a także do sprawiedliwego zaopatrzenia w węgiel pozostałej ludności wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-15.32" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Aby wzmocnić kontrolę dystrybucji węgla, zalecono powołanie społecznych komisji rozdziału węgla, które mają zadanie nadzorować dystrybucję, pilnować, aby węgiel — przez kumoterskie powiązania i bezprawne dyspozycje — nie dostawał się w ręce nieuprawnionych.</u> + <u xml:id="u-15.33" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Realizacja zaopatrzenia ludności w węgiel, zgodnie z zamierzeniami Rządu, podobnie jak i wykonanie eksportu węgla i związanego z tym importu surowców, maszyn i towarów potrzebnych naszej gospodarce — oczywiście zależy od wykonania zadań zarówno przez nasze górnictwo węglowe, jak i od pozytywnych wyników walki o oszczędność węgla we wszystkich dziedzinach, walki, której natężenie i efektywność musi być znacznie zwiększona.</u> + <u xml:id="u-15.34" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">W tej sytuacji nasuwa się konieczność jak największego wysiłku ze strony rad narodowych, spółdzielczości zaopatrzenia i zbytu i właściwych ministerstw w pozyskiwaniu środków opałowych pozawęglowych. Niezmiernie ważna i cenna będzie wszelka inicjatywa w lepszym wykorzystaniu każdej tony torfu, każdej tony węgla brunatnego, każdego m3 drewna opałowego, którego niesłychanie wiele się marnuje w lasach.</u> + <u xml:id="u-15.35" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">I na zakończenie jeszcze jedna sprawa.</u> + <u xml:id="u-15.36" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Uwzględniając słuszne postulaty produkcyjne rolnictwa, w bieżącym roku Rząd podjął decyzje przesunięcia i rozłożenia na dłuższy okres terminów dostaw zbóż dla państwa przez gospodarstwa rolne. Konkretne terminy dostaw dla każdego gospodarstwa zostały ustalone przy uwzględnieniu jego faktycznych możliwości i omówione z chłopami.</u> + <u xml:id="u-15.37" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">O wielkości poczynionych zmian w tym zakresie świadczą następujące cyfry: na sierpień roku bieżącego zaplanowano dostawy sięgające tylko 58% faktycznie wykonanych dostaw w tym miesiącu w roku ubiegłym. Podobnie zaplanowane dostawy na wrzesień są niższe od faktycznych dostaw w tym miesiącu roku ubiegłego.</u> + <u xml:id="u-15.38" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Łącznie w sierpniu i we wrześniu, a więc w okresie szczególnie intensywnych prac w rolnictwie, tegoroczne dostawy obejmują prawie taką samą ilość zboża, jaka została dostarczona w roku ubiegłym w samym tylko sierpniu.</u> + <u xml:id="u-15.39" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Dokonując takich przesunięć liczono na to, że wygodniejsze terminy dostaw będą sprzyjały punktualnemu wywiązywaniu się chłopów ze swych zobowiązań.</u> + <u xml:id="u-15.40" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Na przebiegu skupu zbóż w sierpniu w dużym stopniu zaciążyły opóźnione żniwa i niesprzyjające warunki atmosferyczne, utrudniające zwózkę, omłoty i dostawy zbóż. Głównie z tych przyczyn sierpniowy plan skupu zbóż nic został wykonany. Sprawia to, że poważnie wzrosły zadania skupu zbóż we wrześniu.</u> + <u xml:id="u-15.41" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Trzeba jednak stwierdzić, że dzienne wpływy zbóż uzyskiwane we wrześniu, a więc po zakończeniu w zasadzie w większości województw zwózki zboża i po ustabilizowaniu się pogody, nie są wystarczające i kształtują się znacznie niżej od istniejących możliwości.</u> + <u xml:id="u-15.42" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Dzienne wpływy zbóż w poszczególnych województwach kształtują się na poziomie połowy tej ilości, która powinna wpłynąć, żeby zabezpieczyć wykonanie bieżących planów dostaw. Muszą budzić obawy niedostateczne wyniki w skupie zboża w województwach centralnych i południowych, gdzie istnieją pomyślne warunki dla pełnego rozwinięcia skupu, o czym świadczy, między innymi, przekroczenie sierpniowego planu skupu zboża w woj. rzeszowskim, w rolniczych powiatach woj. stalinogrodzkiego, o czym także świadczy zwolnienie z miarek i odsypów powiatu koneckiego w woj. kieleckim.</u> + <u xml:id="u-15.43" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Zwłaszcza niskie wpływy zboża notuje się w woj. warszawskim, zielonogórskim i białostockim.</u> + <u xml:id="u-15.44" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Przyczyn tego stanu rzeczy należy doszukiwać się przede wszystkim w niewystarczających wysiłkach aparatu skupu oraz w braku kontroli i pomocy ze strony niektórych rad narodowych. Istnieją poważne zaniedbania w organizacji omłotów. Jest rzeczą konieczną szybkie usunięcie tych braków i przezwyciężenie nastrojów samouspokojenia w skupie zboża, jakie istnieją w niektórych rejonach kraju. Trzeba również przy wyjaśnianiu chłopom istotnego sensu naszej polityki na wsi mocniej podkreślić, że dla zrealizowania zadań gospodarczych i programu podniesienia stopy życiowej mas pracujących, zarówno w mieście jak i na wsi, nagromadzenie w ręku państwa we właściwym czasie niezbędnej ilości podstawowych produktów rolnych — jest bardzo ważne. Wykonanie przez wieś obowiązku dostaw zboża, żywca i ziemniaków — a do końca bieżącego roku również zobowiązań w mleku — jest nieodzownym warunkiem realizacji programu podniesienia poziomu życia ludzi pracy, nakreślonego przez VII Plenum.</u> + <u xml:id="u-15.45" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Chcę jeszcze zakomunikować Wysokiemu Sejmowi, że zagadnienia organizacji skupu i przetwórstwa mleka, poruszone wczoraj przez kilku posłów, są w końcowym stadium opracowywania przez właściwe resorty. Wnioski przygotowane w tej sprawie przez Rząd będą konsultowane z radami narodowymi, organizacjami politycznymi i spółdzielczymi, a przed powzięciem decyzji będą przedstawione do rozważenia odpowiednim komisjom sejmowym.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#PoselCzerwinskiMarian">Przepraszam, Towarzyszu Gede, mam parę pytań. Bardzo przepraszam Wysoki Sejm.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#PoselCzerwinskiMarian">Dlaczego nie ma obuwia dla dzieci — jest go bardzo mało i złej jakości? To jedno pytanie.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#PoselCzerwinskiMarian">Drugie — dlaczego są tak złe wyroby masarskie i kiedy możemy liczyć na poprawę?</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#PoselCzerwinskiMarian">Następnie — kiedy otrzymamy zaległy deputat węglowy za 1956 rok dla klasy robotniczej i kiedy będzie zapłacony zaległy deputat za 1955 rok?</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Jeżeli chodzi o obuwie dla dzieci, trzeba powiedzieć, że mimo wzrastającej produkcji obuwia z roku na rok my nie zaopatrujemy w pełni potrzeb ludności w obuwie skórzane, na skórze, całkowicie produkowane ze skóry. To dotyczy zarówno obuwia dla dorosłych jak i dla dzieci. Limitowani jesteśmy importem skór. Produkcja nasza skór twardych, niezbędna do tej produkcji, jest niewystarczająca. Zastępowanie natomiast skór bydlęcych skórami świńskimi nie zostało w pełni rozwiązane, ponieważ nasz przemysł nie opanował dostatecznie produkcji skóry świńskiej, ażeby ona była tak wygarbowana, by ludność chciała kupować te buty na skórze świńskiej. Stąd powstają remanenty, o których była mowa z tej trybuny. Zwiększanie importu skór dokonywane jest z roku na rok, niemniej jednak — jak mówię — nie potrafimy w pełni zaspokoić potrzeb ludności w obuwiu. W skali ogólnej produkcji obuwia niedostateczna jest również, oczywiście, i produkcja obuwia dla dzieci.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Jeśli chodzi o obuwie dla dzieci, to dochodzi szczególna jeszcze sytuacja, wynikająca z układu cen. Mianowicie obuwie dla dzieci jest znacznie mniej rentowne w produkcji dla zakładów niż obuwie dla dorosłych. Stąd jest konieczność dodatkowych dopłat, jeśli np. chodzi o produkcję spółdzielczą, do produkcji obuwia dziecięcego. Ta sprawa została w zeszłym roku rozwiązana. Natomiast jeżeli chodzi o produkcję przemysłu kluczowego, nastawiamy — obecnie są one w budowie — cztery zakłady, które będą produkowały wyłącznie obuwie dla dzieci, żeby w ten sposób mieć ścisłą kontrolę nad ilością zaplanowaną obuwia dziecięcego.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">W naszej polityce importowej — bo importujemy również pewną ilość obuwia zagranicznego — staramy się, o ile tylko możliwe, importować maksimum obuwia dziecięcego. Oczywiście to się nie zawsze udaje, dlatego że nasi dostawcy chcieliby dostarczać asortymenty w pełnym wachlarzu, a nie tylko wybrane. Staramy się jednak importować jak najwięcej asortymentów dziecięcych.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Druga sprawa — jeżeli chodzi o produkcję wędlin. Jakość produkcji wędlin w dużym stopninu zależy od ścisłej kontroli nie tylko po linii administracyjnej, ale również po linii związków zawodowych, kontroli społecznej. Bez wspólnego wysiłku nie osiągniemy papierkowymi zarządzeniami i dobrą wolą poprawy jakości wędlin. Przecież chyba tow. Czerwiński nie kwestionuje, że zarządzenia w tej sprawie wydane przez Ministerstwo, przez centralne zarządy nakazują produkować wędliny dobrej jakości. Jeżeli ta wędlina jest złej jakości, jeżeli mają miejsce nadużycia, niedbałości, to przecież to dotyczy nie tylko wędlin, ale i innych wyrobów i trzeba przedsięwziąć szereg środków, jeżeli chodzi o sprawę wędlin, przede wszystkim w postaci odpowiedniej kontroli społecznej, kontroli ze strony związków zawodowych, aby w tym najbardziej podstawowym artykule nie dopuszczać do przekraczania receptur, do pewnych nadużyć, używania tańszych asortymentów surowców do produkcji, niż to przewidują receptury itd. itd. Tej sprawy, Towarzysze, nie załatwimy tylko odgórnymi jakimiś zarządzeniami. Niemniej jednak należy stwierdzić, że trzeba również w dużym stopniu zdecentralizować zagadnienie planowania jak i zagadnienie dyspozycyjności, jeśli chodzi o produkcję wędlin — i nad tym pracuje grupa towarzyszy w Ministerstwie Przemysłu Spożywczego, w porozumieniu z PKPG i innymi resortami. Wnioski tej komisji poddamy pod dyskusję, będziemy konsultować z radami narodowymi i postaramy się w najbliższym czasie wprowadzić taką zasadę, ażeby planowanie, decydowanie o tym, jakimi powinny być asortymenty wędlin i decydowanie o pewnych zastępczych recepturach, o czym była tutaj dziś mowa, dać w ręce rad narodowych. Dotychczas bowiem przemysł mięsny jest przemysłem kluczowym, planowanie ma centralne, na które rady narodowe mają niedostateczny wpływ. Tę sprawę postaramy się w jak najbliższym czasie załatwić.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Jeżeli chodzi o jakość chleba, opracowany jest projekt również decentralizacji produkcji chleba. Dziś wszystkie piekarnie podległe są Centralnemu Zarządowi Przemysłu Piekarniczego. W tej sprawie niewątpliwie roztoczenie lepszej kontroli przez teren da lepsze rezultaty, bo poza tymi oczywiście zdarzającymi się wypadkami przy obracaniu czterema milionami ton zbóż — wypadkami złej jakości mąki trzydziestu, czterdziestu czy nawet stu ton, o których tutaj dziś była mowa — my dajemy dobrą, zdrową mąkę na wypiek pieczywa.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Jak Towarzysze zapewne wiedzą, jest masa terenów w kraju, masa piekarń, które wypiekają bardzo dobry chleb i bardzo dobre pieczywo. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby wszystkie piekarnie mogły tak wykonywać — piec dobry chleb, dobre pieczywo. Zależy to oczywiście od roztoczenia właściwej kontroli nad przemysłem piekarniczym. Przez decentralizację tego przemysłu, którą zamierzamy wprowadzić od 1 stycznia, niewątpliwie ta sytuacja się poprawi.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Jeżeli chodzi o deputaty pracownicze, deputaty pracownicze węglowe w tym roku będą — zgodnie z uchwałami VII Plenum — bieżąco wykonane. Ta sprawa, jak zaspokoić pełne potrzeby i jak rozwiązać w pełni zaległości z poprzednich lat, jest w trakcie rozpatrywania, dosłownie dziś, jutro zostanie zakończona, i w kierunku takim, aby zgodnie z uchwałami VII Plenum w pełni wywiązać się z bieżących zobowiązań i przez odpowiednie ekwiwalenty załatwić wszystkie zaległości.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#WiceprezesRadyMinistrowTadeuszGede">Podkreślam, że w przeciwieństwie do roku ubiegłego przydział na deputaty pracownicze węgla przeszło 250 tys. ton już w czerwcu został dokonany. W tej chwili projektuje się dalsze powiększenie tego przydziału, co z całością sprawy, o której mówiłem, znalezienia rozwiązania poprzez ekwiwalent za zaległości z lat ubiegłych, powinno dać rozwiązanie problemu jeszcze w tym roku lub w pierwszym miesiącu roku przyszłego.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Na tym dzisiejsze posiedzenie zakończymy.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Ogłaszam komunikaty:</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wspólne posiedzenie Komisji Oświaty, Nauki i Kultury oraz Spraw Ustawodawczych odbędzie się dziś, 7 września, o godz. 15 w sali Domu Poselskiego.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wspólne posiedzenie Komisji Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych odbędzie się również dziś, o godz. 16.30, w sali Domu Poselskiego.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wyznaczone na jutro posiedzenie Komisji Obrotu Towarowego jest przełożone i odbędzie się następnego dnia po zakończeniu obecnej sesji.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jutro rozpoczynamy obrady o godz. 10.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 14 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">--———————————-- —</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00027-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00027-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..59b43b6 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00027-01/header.xml @@ -0,0 +1,64 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00027-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>27 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>27 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">27</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1956-09-08</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk" role="speaker"> + <persName>Minister Przemysłu Maszynowego Bolesław Jaszczuk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFietkoBoleslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Fietko Bolesław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJurkowaHonorata" role="speaker"> + <persName>Poseł Jurkowa Honorata</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMaleckiLeonard" role="speaker"> + <persName>Poseł Małecki Leonard</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMrochenJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Mrocheń Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMrugaczTadeusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Mrugacz Tadeusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMurawskiFranciszek" role="speaker"> + <persName>Poseł Murawski Franciszek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPopkoJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Popko Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStelmachMaria" role="speaker"> + <persName>Poseł Stelmach Maria</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStruzekBoleslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Strużek Bolesław</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekFranciszekMazur" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Franciszek Mazur</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00027-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00027-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..5e60a6d --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00027-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,466 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 27 posiedzenia Sejmu PRL z 8 września 1956 r.</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">(Początek posiedzenia o godz. 10 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Wicemarszałek Sejmu Franciszek Mazur.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do dalszego ciągu dyskusji nad sprawozdaniem Prezesa Rady Ministrów o pracach Rządu w dziedzinie aktualnych zagadnień gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. warszawskiego Leonard Małecki.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselMaleckiLeonard">Wysoki Sejmie! Bardzo króciutko chciałbym omówić trzy przykłady, nawiązując do sprawozdania tow. Premiera.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselMaleckiLeonard">Pierwsze — to ratusz warszawski. Nie potrzeba go budować, a już można zaoszczędzić 100 mln zł. Na przykładzie tym chciałbym pokazać, że gorzej jest w przemyśle, bo tam jest źródło nieracjonalnych i niecelowych inwestycji, na których bez uszczerbku dla produkcji można by zaoszczędzić wiele milionów złotych. To pod adresem wszystkich resortów.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselMaleckiLeonard">Druga sprawa — to sprawiedliwy podział puli inwestycyjnej na rzecz budownictwa mieszkaniowego, o którym również mówił tow. Premier. Ten punkt chcę omówić pod adresem wojewódzkich komisji planowania gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselMaleckiLeonard">I ostatnia sprawa — pod adresem pracy centralnych zarządów, o których była mowa w exposé.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselMaleckiLeonard">Do pierwszej sprawy. Jest projekt budowy w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego w Bydgoszczy kuźni i gazowni. Aby można budować wymieniony obiekt, trzeba zburzyć hotel robotniczy, trzeba zburzyć magazyny istniejące, a na miejscu hotelu robotniczego znów pobudować nowe magazyny w wyżej wymienionym zakładzie. Ten zakład nie ma na to żadnych warunków technicznych, a i kierownictwo tego zakładu wzbrania się przed tą budową.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselMaleckiLeonard">W tym samym czasie buduje się i modernizuje w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego w Ostrowie Wlkp. kuźnię za 18 mln zł, gazownię za około 8 mln zł i resorownię za 5,5 mln zł. A gdyby można pobudować tę kuźnię w Ostrowie Wlkp. zamiast w Bydgoszczy, bo w Ostrowie są wszystkie warunki techniczne i kadrowe, to obeszłoby się bez żadnych burzeń budynków; nadto jest tam wiele terenu pod budowę, można by więc zaoszczędzić 18 min zł na modernizacji kuźni. W miejsce starej kuźni pobudować resorownię za 5,5 mln zł i nie potrzeba by było budować gazowni w Bydgoszczy, bo jest ona planowana w Ostrowie Wlkp. za około 8,5 mln zł. Razem — po podsumowaniu daje nam to ponad 30 mln zł, a z tego na pewno oszczędności będzie według dokumentacji technicznej około 20 mln zł — tylko na tym jednym przykładzie. Powstałe olbrzymie straty dla państwa są tylko dlatego, że inwestycje są tyle niecelowe, ile nieracjonalne, nie po gospodarsku ustawione na szczeblach centralnych w poszczególnych zakładach.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselMaleckiLeonard">Mówię to pod adresem wszystkich centralnych zarządów w przemyśle, aby dokładnie przeanalizować celowość i racjonalność i ustawić je odpowiednio na tym swoim szczeblu, według potrzeb, a bez uszczerbku dla produkcji.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselMaleckiLeonard">Nie lepiej jest w energetyce, a bodajże gorzej. Ale ja jestem pewien, że towarzysz Premier będzie miał rezerw aż nadto na potrzeby socjalne ludzi pracy, o których mówiło VII Plenum KC PZPR w swoich uchwałach, tylko trzeba te uchwały realizować.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselMaleckiLeonard">Do drugiej sprawy. W czasie obsługiwania zebrania w fabryce włókienniczej w Żyrardowie z dyskusji wynikało, że robotnicy nie mają wielkich żądań, ale trzeba powiedzieć prawdę, że z płaczem dyskutowali i proszą tylko o jedną izbę dla swojej rodziny. Dużo to kosztowało pracy społeczno-przekonywającej, aby ten robotnik nie odszedł rozgoryczony, a uspokojony. Również będąc na zebraniu rady narodowej w Żyrardowie dowiedziałem się, że ten robotniczy Żyrardów posiada najgorszą sytuację mieszkaniową w porównaniu z całą Polską, o wiele, wiele gorszą jak Warszawa, a inwestycje dla Żyrardowa w planie 5-letnim giną. I pytam się, gdzie są wojewódzkie komisje planowania gospodarczego i jakie posiadają rozeznania.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselMaleckiLeonard">Podam jeden przykład. Buduje się dom kultury w miejscowościach willowych, np. w Milanówku pod Warszawą, po to, aby ten dom kultury stał tam pusty, a w powiatowym mieście Pruszkowie nie ma odpowiedniej podstawowej szkoły dla dzieci. Instancje wyższe od Wojewódzkiej Komisji Planowania Gospodarczego winny się chociaż w małym stopniu tą sprawą zainteresować.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselMaleckiLeonard">I do trzeciej sprawy. Centralny Zarząd Inwestycji w resorcie kolei w Warszawie pisze do nas zarządzenie, że nie wolno robić żadnych zmian w inwestycjach mieszkaniowych i socjalnych w ogóle, bez wiedzy rady zakładowej i oddziału Związku Zawodowego Pracowników Kolejowych. Trzeba temu przyklasnąć. Z tego wynikałoby, że tam związki musiałyby z nimi rozmawiać, ale co robi Centralny Zarząd Inwestycji w tym resorcie? Skreśla bez wiedzy rady zakładowej i oddziału ZZK jeden blok na rok 1957, a przecież robotnicy wiedzą, że w roku 1957 ma się budować dwa bloki, o czym mówiono przy mobilizacji załogi nad projektem planu 5-letniego. Czy nie jest to podrywanie autorytetu Partii i władzy ludowej? Co innego się mówi przy mobilizacji załogi, a zupełnie co innego jest przy realizacji, jeżeli chodzi o poprawienie warunków bytu robotników.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselMaleckiLeonard">Na ogół, Wysoki Sejmie, wydawałoby się, że to jest prosta sprawa, a nawet bardzo malutka, ale trzeba aż interwencji u samego Ministra tow. Strzeleckiego, który odręcznie wreszcie załatwił jeden budynek.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselMaleckiLeonard">Chciałbym jeszcze powiedzieć przykład, co mówił przedstawiciel związku zawodowego na sejmowej Komisji Komunikacji i Łączności przy składaniu sprawozdania Ministerstwa Żeglugi.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselMaleckiLeonard">Dokładnie powtarzam jego słowa, że — „centralne zarządy to są skrzynki pocztowe, ale gdy człowiek się bliżej przypatrzy ich pracy, to prawie że tak jest, tylko skrzynki te utrudniają normalny rozwój zakładów”.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselMaleckiLeonard">I ostatni przykład w szczególności dotyczy zawierania umów z biurami, które wykonują dokumentację techniczną. Trzeba powiedzieć, że w wyżej wymienionej już sprawie powstało całkowite zahamowanie rozwoju naszego zakładu.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselMaleckiLeonard">No, a jakie się finansuje? Takie, które PKPG skreśla z planu gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselMaleckiLeonard">I ostatnia sprawa. Klasa robotnicza na naszym zakładzie wypracowała sobie płace według założeń planu 6-letniego. Natomiast nie mieli na to wpływu robotnicy najniżej zarabiający Ponieważ zakład wypracował dużą ponadplanową akumulację, administracja zakładu awansowała tych robotników przed VII plenum naszej Partii od 30 do 70 złotych miesięcznie. Za to też administracja ta musiała zapłacić od 4 tys. do 12 tys. zł kary rozłożonej na 20 rat.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselMaleckiLeonard">Wysoki Sejmie! Nadszedł przecież już czas, żeby te urzędy styl pracy swej zmieniły na wnikliwszy bardziej, odpowiadający potrzebom klasy robotniczej w Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma Minister Przemysłu Maszynowego ob. Bolesław^ ^Jaszczuk.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Wysoka Izbo! Prezes Rady Ministrów tow. Cyrankiewicz poruszył w swoim przemówieniu zagadnienia związane z przemysłem maszynowym.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Poddał surowej ocenie dotychczasowe wyniki produkcyjne, podkreślając trudną sytuację w tym przemyśle. Istotnie ubiegłe półrocze doprowadziło do zaległości produkcji w szeregu ważnych asortymentów. Natomiast w dwóch miesiącach trzeciego kwartału występuje już tendencja poprawy.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Plan za 8 miesięcy br. został przez przemysł maszynowy wykonany w 100,8% produkcji globalnej oraz w 97,0% produkcji towarowej. W stosunku do zadań planu rocznego osiągnęliśmy tylko 61,8% produkcji towarowej, podczas gdy winni byliśmy w tym okresie czasu wykonać 63,7%.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Z powyższego wynika nie tylko stwierdzenie niewykonania dotychczas planu produkcji towarowej, ale również ostrzeżenie, że poważne zadania w tej dziedzinie pozostają nam na pozostałe 4 miesiące br. Średnio za 8 miesięcy wykonaliśmy miesięcznie około 7,7% planu rocznego, podczas gdy obecnie winniśmy wykonać około 9,5% planu rocznego, co odpowiada wartości produkcji towarowej wyższej o ok. 500 mln zł miesięcznie niż w okresie poprzednim. Liczba powyższa świadczy o trudnych i napiętych zadaniach, jakie stoją przed przemysłem maszynowym do końca roku.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">W ostatnich miesiącach nastąpiła pewna nieznaczna poprawa w wykonaniu produkcji wg asortymentów. Poważne zaległości w maszynach rolniczych zostały w dwóch ostatnich miesiącach nieco złagodzone. W tym okresie dodano ponad plan między innymi 316 snopowiązałek, 92 żniwiarki konne. W sierpniu wyrównano niedobory z poprzednich miesięcy w kombajnach zbożowych. Natomiast nadal poważna sytuacja jest w produkcji pługów ciągnikowych, w których z trudem nadrabiamy straty z poprzednich miesięcy, w bronach polowych posiewnych, siewnikach, kopaczkach do ziemniaków. Jednak w całości produkcja towarowa w maszynach rolniczych w miesiącu sierpniu osiągnęła wskaźnik 114,9%.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Wielu obywateli posłów poruszało sprawę niedostatecznej jakości maszyn rolniczych. Celem stworzenia warunków do poprawy jakości i rozwoju postępu technicznego, resort przeprowadza następujące przedsięwzięcia:</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">—uzupełniamy park maszynowy i oprzyrządowanie;</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">—wprowadzamy na zakładach produkcyjnych maszyny rolnicze, stacje prób;</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">—zaostrzamy kontrolę i odbiory techniczne;</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">—rozszerzamy szkolenie zawodowe robotników i pracowników kontroli.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">W PGR-ach położonych w pobliżu zakładów wykorzystujemy możliwości przeprowadzenia prób nowych typów maszyn rolniczych w naturalnych warunkach polowych, co jest najlepszym sprawdzianem przydatności nowej konstrukcji.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Celem wzmocnienia odbioru technicznego przez rolnictwo przekazujemy 30 doświadczonych inżynierów i techników do komisji odbiorczych użytkownika.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Wprowadzamy zasadę obsługi nowych typów maszyn w czasie kampanii rolniczych przez personel techniczny zakładu.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Wysłane przez zakłady liczne ekipy konstruktorów i technologów w czasie tegorocznej akcji żniwnej zebrały bogaty materiał. Zamierzamy łącznie z resortami rolnictwa omówić pracę wyprodukowanych w tym roku maszyn, zarówno starej konstrukcji, jak też prototypów, i ustalić wytyczne do produkcji roku przyszłego.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Oprócz tych kroków, mających na celu podniesienie jakości produkowanych, maszyn rolniczych, istotnym się staje polepszenie ich eksploatacji. W roku bież, liczne ekipy z przemysłu maszyn rolniczych badały przygotowanie maszyn do akcji żniwnej. I dla przykładu stwierdzono w województwie bydgoskim:</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Kombajny pozostawiono od zeszłorocznej kampanii żniwnej bez oczyszczenia, remontu i konserwacji, na wolnym powietrzu. W szeregu PGR są kombajny z połamanymi motowidłami, pogiętymi blachami rozdzielaczy, stojące bez przykrycia plandeką. Łańcuchy nie są pozdejmowane i zardzewiały. Nie ma żadnego smarowania i konserwacji mechanizmów napędowych. Pod koła jezdne nie podłożono desek, a w wielu wypadkach smar ścieka na ogumienie niszcząc je. Źle przedstawia się sprawa konserwacji maszyn w Górze, pow. Żnin. Pod gołym niebem stoi 6 kombajnów. Użytkownik pozostawił nawet kosy, które całkowicie zardzewiały. Mechanizmy są bardzo zużyte. Z rozmów z użytkownikami dowiedziano się, że stan ten jest powszechny, a maszyny wyciągane są n,a kilka dni przed żniwami z pokrzyw.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Podobne ekipy jeździły w sprawie wiązałek WC-1. W miesiącu czerwcu 1956 r. zbadano w 130 POM-ach 2.173 wiązałki. Gotowe do akcji były zaledwie 522 wiązałki w 33 POM-ach, co stanowi 23,7%.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Konferencja z użytkownikami w Kutnie w dniu 24 sierpnia br. wykazała, iż w dalszym ciągu siewnikami sieje się nawozy granulowane, które zupełnie niszczą te maszyny.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">W lipcowym numerze miesięcznika — „Plon” ukazała się notatka pt. „Spółdzielni potrzebne są tylko dobre maszyny”. Dotyczyła ona zakupionego przez spółdzielnię produkcyjną w Grodzisku k/Świdnicy sortownika do ziemniaków SOZ-2, który został rzekomo — „wykonany niedbale i właściwie nie nadaje się do użytku”. Delegowany na miejsce monter fabryczny i przedstawiciel Komisji Odbioru Technicznego stwierdzili, co następuje: — „...sortownik jest wykonany zgodnie z dokumentacją techniczną i warunkami odbioru, uległ jednak zniszczeniu w ok. 30%, przez co całkowicie niezdatny jest do użytku. Braki sortownika powstały wskutek zaniedbania spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">„Według oświadczenia zarządu spółdzielni sortownik od 2 lat stoi bezczynnie, gdyż dla spółdzielni jest niepotrzebny, z powodu, że spółdzielnia ma 2 swoje sortowniki, a do tego nie posiada silnika. Nadmieniamy, że sortownik uległ pewnemu zniszczeniu, gdyż stał w miejscu niezabezpieczonym i niektórych części obecnie jest brak.” Ekipa fabryki narzędzi rolniczych w Słupsku badała w czasie akcji wiosennej pracę bron talerzowych BTc-1. Dla przykładu cytuję, co ekipa stwierdziła w PGR Zimowisko k/Ustki: — „... brona podorywkowa była na polu przez całą zimę aż do okresu rozpoczęcia prac polowych w br., co poważnie wpłynęło na skorodowanie talerzy i elementów pracujących”.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Tych kilka wybranych przykładów wskazuje na konieczność zwrócenia uwagi także na właściwą eksploatację i obsługę maszyn rolniczych.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Przechodząc w dalszym ciągu do wykonania planu produkcji przemysłu maszynowego, trzeba stwierdzić, że przemysł samochodowy zmniejszył niedobory poza produkcją Starów. Niedobór w ciągnikach — „Ursus” został zmniejszony do 488 sztuk za 8 miesięcy, a w ciągnikach — „Mazur” ze 112 sztuk do 57 sztuk.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Podobnie jest w zakresie wyrobów powszechnego użytku, zwłaszcza w produkcji lodówek, pralek, maszyn do szycia, aparatów radiowych, gdzie stopniowo pokrywamy niedobory I półrocza.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Nadal przekraczany jest plan produkcji rowerów, aparatów fotograficznych, maszynek do mięsa.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Poprawiła się także produkcja eksportowa. Bez opóźnień pracuje przemysł okrętowy, podciągnął się przemysł samochodowy, zmniejszając niedobór np. w samochodach osobowych o 327 sztuk. Natomiast niedostateczna jest jeszcze poprawa w taborze kolejowym, gdzie są poważne zaległości, i nie ma żadnej poprawy w przemyśle obrabiarkowym. Resort podejmuje szereg kroków, aby podciągnąć te gałęzie przemysłu.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Niemniej w całości sytuacja w przemyśle maszynowym nie jest łatwa i trzeba dokonać bardzo poważnego wysiłku, aby zlikwidować, a co najmniej poważnie złagodzić niedobory z I półrocza.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Kilka słów pragnę poświęcić rekonwersji przemysłu obronnego, czyli przestawiania jego zdolności produkcyjnej na produkcję rynkową — szerokiego użytku.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Proces ten zapoczątkowany 2 lata temu nabiera dziś szerszego zasięgu i wymaga rozpoznania technicznego i ekonomicznego.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Jesteśmy obecnie w stadium rozpoznania technicznego. Łącznie z załogami określamy wolne zdolności produkcyjne i asortymenty produkcji cywilnej. Nie jest to oczywiście rzecz prosta. Zakłady mają to do siebie, że są wyposażone w nowoczesne maszyny, mają załogę o dużym dorobku technicznym, dobrze postawioną kontrolę międzyoperacyjną i końcową. Dlatego na zakładzie, wykonującym precyzyjne i skomplikowane urządzenia, nie można dawać prostej, tzw. topornej produkcji, bo będzie to zarówno technicznie, jak i ekonomicznie nieuzasadnione. Ujawniających się wolnych mocy produkcyjnych nie można więc traktować jako dodatkowe do przemysłu cywilnego z obciążeniem dodatkową produkcją, a trzeba traktować jako moce nowoczesne przemysłu cywilnego i odpowiednio do tego przesuwać produkcję z innych zakładów. Trzeba jednocześnie znaleźć rozsądne ramy tych przesunięć.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Obecne rozpoznanie pozwala ulokować ponad 40% produkcji maszyn rolniczych, poważne ilości wrębiarek hydraulicznych i mechanicznych dla przemysłu węglowego, motocykli i części do zaworów, ciężkich ciągników, maszyn do szycia oraz prostych, ale jakże pożądanych urządzeń gospodarstwa domowego w rodzaju lodówek i pralek elektrycznych.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Wykorzystanie zdolności produkcyjnych zakładów przemysłu obronnego pozwoli wykonać założenia planu 5-letniego w niektórych asortymentach przemysłowych artykułów rynkowych. Bez tego musielibyśmy budować nowe zakłady. Prace nad rekonwersją są obecnie w pełnym toku i należy przypuszczać, że załogi przedstawią dalsze propozycje produkcji nowych cywilnych asortymentów — oczywiście przy pełnym zachowaniu naszej zdolności obronnej.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">W dokumentach VII Plenum wiele się mówi o przemyśle maszynowym, o jego roli i odpowiedzialności w rozwoju gospodarczym kraju. Połączony resort jest głównym producentem środków produkcji i transportu, przemysłowych artykułów powszechnego użytku, a także produkcji obronnej.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Dwukrotny wzrost produkcji w planie 5-letnim, w tym prawie 4-krotny wzrost produkcji maszyn rolniczych, opanowanie nowych asortymentów maszyn i urządzeń, poważne rozszerzenie eksportu — takie jest najbardziej zwięzłe streszczenie jego zadań.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Zadania te są tym trudniejsze, że w przemyśle maszynowym, jak i w innych gałęziach gospodarki, występowały i nadal występują poważne trudności, nie pozwalające w pełni wykorzystać jego potencjału produkcyjnego, nie pozwalające w pełni wykorzystać doświadczeń i ofiarności jego pracowników.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Walka z tymi wypaczeniami stanowi treść programu naszego działania. Poczesne miejsce zajmuje tu demokratyzacja życia gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Demokratyzacja życia gospodarczego, wypływająca z wiary w rosnące doświadczenia i umiejętności załóg robotniczych, niesie za sobą jako akt pierwszy — zwiększenie samodzielności w zarządzaniu zakładem pracy i rozwiązywaniu jego problemów techniczno-ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Zapoczątkowany po III Plenum, rozszerzany w wyniku Uchwał VII Plenum proces demokratyzacji zaczyna nabierać rumieńców życia. W resorcie przemysłu maszynowego szereg zakładów zgłosiło wiele propozycji i pomysłów, poza tym niektóre pociągnięcia zostały zapoczątkowane bezpośrednio przez Ministerstwo. Obywatele Posłowie pozwolą, że poinformuję o tym Wysoką Izbę.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Na szeregu zakładów niewłaściwie ułożyły się stosunki zatrudnieniowo-płacowe. Nierespektowanie obowiązujących ustaw z tej dziedziny, dowolna interpretacja i realizacja zarządzeń na wielu zakładach przemysłowych, często samowolne zmiany norm pracy bez uzasadnienia technicznego i przekonania zainteresowanych, przeprowadzane w interesie fałszywie i źle pojętej oszczędności lub obniżki kosztów, stworzyły na zakładach atmosferę niepewności i często braku zaufania do słusznych poczynań Rządu i Partii.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Dlatego po połączeniu obu byłych resortów maszynowych i bezpośrednio po Plenum została powołana komisja ujednolicenia i weryfikacji przepisów i zarządzeń w dziedzinie pracy i płacy, z udziałem przedstawicieli kilku zakładów pracy i centralnych zarządów. Ma ona za zadanie nie tylko ujednolicić często różne przepisy w tej samej sprawie w zakładach obu byłych resortów, ale badać odstępstwa od obowiązujących ustaw. Jednocześnie z. tą pracą, będącą już na ukończeniu, bada się zażalenia załóg czy grup pracowników w dziedzinie płac. Przygotowując poważniejsze problemy do generalnego -załatwienia, rozwiązano już szereg bolączek niektórych zakładów. Uregulowano dla całego resortu sprawę podatku od wynagrodzeń dla robotników biorących udział we współzawodnictwie. Objęto stawkami za tzw. — „roboty gorące” właściwą ilość robotników w Stalowej Woli i w stoczniach, doraźnie załatwiono wynagrodzenie kierowców pracujących w transporcie wewnątrzzakładowym na stoczniach — i inne sprawy.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Chcemy, aby odstępstwa od obowiązujących ustaw i decyzji Rządu były likwidowane.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Załogi zakładów występują często nie tylko z wnioskami o załatwienie zaległości, ale także z propozycjami porządkowania stosunków zatrudnieniowo-płacowych.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Na Stoczni Gdańskiej kilka miesięcy temu został wprowadzony na próbę na jednym z wydziałów tzw. akord przedmiotowy. Jego odrębność od dotychczasowego polega na tym, że zamiast indywidualnych kart roboczych z podaniem szeregu operacji i potrzebnego czasu — zespół lub brygada otrzymuje jedną kartę z podaniem zakresu pracy i określonej sumy pieniężnej. System ten wprowadza niewątpliwie uproszczenia w dokumentacji zarobkowej i zmniejsza w pewnym stopniu nasilenie kontroli międzyoperacyjnych. Jednostką wykonawczą staje się nie indywidualny robotnik a zespół lub brygada, co oczywiście wpływa na dobór członków, przeprowadzony przez samych zainteresowanych. W brygadzie czy zespole powstaje silne poczucie łączności i odpowiedzialności za ostateczne wyniki ich pracy. Wypracowany fundusz płacowy dzieli się między uczestników w stosunku do ich osobistego zaszeregowania i faktycznie przepracowanej ilości godzin. Dla wynagrodzenia za szczególną wydajność i jakość pracy z ogólnej kwoty robocizny zespołu kilku brygad rezerwuje się 10% jako fundusz premiowy, którym dysponuje mistrz — kierownik zespołu.</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">W wyniku zastosowania powyższego systemu, wydajność pracy w brygadach wzrosła o 42%, przy spadku zatrudnienia o 22%, jednocześnie przy powiększonych zadaniach produkcyjnych. Zarobki wzrosły o 20,7%.</u> + <u xml:id="u-5.43" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">W konsekwencji wydział ten będący poprzednio wąskim gardłem stoczni — dziś dopinguje pozostałe. Po ocenie przeprowadzonej ostatnio w KW Gdańsk — z udziałem Ministerstwa — zamierza się ten system rozciągnąć na całą stocznię, Gdańską i Północną.</u> + <u xml:id="u-5.44" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Poważny wzrost zadań produkcyjnych, jaki czeka przemysł okrętowy, już w następnym roku, daje gwarancję utrzymania obecnego stanu zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-5.45" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Inne zakłady, jak Warszawska Fabryka Motocykli, Warszawskie Zakłady Fotooptyczne, Zakłady Wytwórcze Przyrządów Pomiarowych we Wrocławiu i inne — występują z dalej idącymi zmianami.</u> + <u xml:id="u-5.46" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Obejmują one dziedzinę planowania produkcji i zbytu, polityki płac i udziału w zyskach. Propozycje te głęboko wchodzą w obecne stosunki ekonomiczne i mają oczywiście charakter eksperymentalny. Wszystkie one bazują na słusznym założeniu większej samodzielności zakładu przemysłowego w ustalaniu własnych zadań produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.47" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Narzucanie zakładom programu produkcyjnego, bardzo często dokładnie rozpracowanego według asortymentu, budzi częściej podejrzenie tak zwanej sufitowości tych zadań, a rzadziej podziw nad precyzyjnym przewidywaniem działów planowania centralnych zarządów i wyżej.</u> + <u xml:id="u-5.48" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Dlatego słusznym wydaje się określenie wielkości produkcji w złotówkach i w podstawowych grupach asortymentów. Oczywiście nie może tu być sztywnej recepty, zdając sobie sprawę z konieczności centralnego ustalania kierunków i zakresu produkcji.</u> + <u xml:id="u-5.49" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">W konsekwencji zakład musi zacząć się liczyć z odbiorcą, z jego potrzebami i życzeniami. Odnosi się to w pierwszym rzędzie do zakładów produkujących artykuły rynkowe — i dlatego te zakłady są inicjatorami eksperymentów.</u> + <u xml:id="u-5.50" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">W ślad za tym wysuwane jest jako logiczna konsekwencja, przejęcie zbytu swojej produkcji, co ma nie tylko stworzyć łączność z odbiorcą, ale niejednokrotnie zmniejszyć koszta handlowe. Propozycje te mają niejednokrotnie rację — jeśli dla przykładu podać, że koszt obsługi handlowej telewizora wynosi tyle, co koszt robocizny. Dalsze rozwinięcie tej koncepcji — to tworzenie własnych sklepów. Tak np. Zakłady Radiowe im. Kasprzaka w Warszawie proponują otworzyć sklep-salon, gdzie odbywałaby się nie tylko sprzedaż radioodbiorników, lecz także demonstrowanie nowych modeli.</u> + <u xml:id="u-5.51" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Rzecz zrozumiała, że nie oznacza to zastępowania sieci handlowej, a jest tylko pewnym jej uzupełnieniem w dziedzinie łączności z odbiorcą, poznawaniem potrzeb rynku i w przyszłości miejscem reklamy produkcji eksportowej.</u> + <u xml:id="u-5.52" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Zwiększenie samodzielności w zarządzaniu zakładem wymaga oczywiście zwiększenia roli rady zakładowej. Niektóre projekty przewidują poważny wpływ rady zakładowej na obsadę dyrekcji, podział zysków, przyznawanie nagród itd. Inne projekty przekazują te uprawnienia radzie nadzorczej przedsiębiorstwa, złożonej z przedstawicieli załogi oraz centralnego zarządu lub ministerstwa.</u> + <u xml:id="u-5.53" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Wreszcie w dziedzinie finansowania przedsiębiorstwa i udziału w zyskach z produkcji w projektach jest wspólna tendencja, aby rozliczenie ze skarbem państwa następowało na zasadzie wyników, przy pełnej kalkulacji ekonomicznej, łącznie z funduszem inwestycyjnym i kapitalnych remontów. Oznaczałoby to całkowitą samodzielność przedsiębiorstwa w ekonomice i kierunkach rozwoju. Prowadzi to oczywiście do większego niż obecnie bezpośredniego udziału w zyskach ze sprzedaży własnej produkcji. Jeden zakład proponuje przy odprowadzaniu do skarbu państwa całego zysku planowanego przeważającą ilość, bo 80%, zysku ponadplanowego zatrzymać na zakładzie na dodatkowe wynagrodzenia pracowników i pokrycie potrzeb inwestycyjnych i socjalnych. Oczywiście w tym zakładzie potrzeby inwestycyjne są niewielkie.</u> + <u xml:id="u-5.54" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Natomiast inny projekt przewiduje, aby z całości zysków 35°/o przeznaczyć na poprzednio-wymienione cele, a także przekazać pełny fundusz amortyzacyjny.</u> + <u xml:id="u-5.55" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Zakłady zgłaszające propozycje sugerują ustalanie ceny ich produkcji na bazie kosztów wytwarzania przy szerszym uwzględnianiu prawa wartości i równowagi rynkowej. Oznacza to w większości wypadków podniesienie ceny. Projekty te były ostatnio rozpatrywane na kolegium resortu. Po rozmowach z zakładami są one obecnie przepracowywane i konkretyzowane.</u> + <u xml:id="u-5.56" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Trzeba stwierdzić, że będąc wynikiem poszukiwań, zawierają dużo słusznych i ciekawych pomysłów.</u> + <u xml:id="u-5.57" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Z analizy tych projektów i z sytuacji na wielu zakładach wyłaniają się pewne problemy, nad którymi pragnę się nieco zatrzymać.</u> + <u xml:id="u-5.58" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Pierwszy problem to kooperacja. Szereg artykułów i wypowiedzi w prasie uczyniło kooperację popularną w kraju. Poważne trudności zarówno obiektywne, wynikłe z niedorozwoju bazy surowcowej, braku kuźni, odlewni, jak też nadmierna centralizacja dyspozycji, sięgająca aż do ministerstwa — niewesoły stworzyły obraz.</u> + <u xml:id="u-5.59" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Na początku sierpnia uczyniliśmy pierwszy krok wprowadzając decentralizację i bezpośrednie związki kooperacyjne między zakładami. Zakłady kooperujące zawierają bezpośrednio umowy oparte na zamówieniach. W przyszłym miesiącu zamierzamy wprowadzić zachętę materialną i rygory odpowiedzialności celem wzmocnienia dyscypliny dostaw.</u> + <u xml:id="u-5.60" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">W wyniku tych posunięć odciążamy zakłady od nadmiernie rozbudowanej sprawozdawczości, pozostawiając w rękach centralnych zarządów uprawnienia koordynacji, kiedy zakład ma trudności w rozlokowaniu zamówień na dostawy kooperacyjne. W październiku przeprowadzimy narady z dyrektorami przedsiębiorstw celem sprawdzenia, że tak powiem, jakie na tym odcinku następują zmiany. Zachodzi także pilna potrzeba uregulowania kooperacji z innymi resortami, a przede wszystkim z hutnictwem.</u> + <u xml:id="u-5.61" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Z opanowaniem kooperacji wiąże się konieczność stworzenia nowych form oszczędności materiałów i obniżania ilości wybraków. Resort zamierza zaproponować kilku zakładom, na których są w tej dziedzinie zaniedbania, aby tytułem próby wprowadzić dodatkową premię, stanowiącą część oszczędności uzyskanych przez zakład z tytułu zmniejszenia wybraków lub zużycia materiałów. Odnosi się to do zakładów produkujących środki produkcji i zużywających wielkie ilości często deficytowego materiału. W ten sposób pragniemy zapoczątkować pewne próby i poszukiwania w zakładach przemysłu ciężkiego, w których oczywiście niektóre problemy inaczej się załamują niż w zakładach produkujących na rynek.</u> + <u xml:id="u-5.62" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Następny problem to eksport maszynowy. W planie 5-letnim wielkość eksportu maszynowego poza taborem kolejowym ma wzrosnąć dwukrotnie, stając się tym samym poważnym czynnikiem w podnoszeniu stopy życiowej. Obecny stan w tej dziedzinie wymaga bardzo poważnych zmian. Przemysł winien uzyskać takie warunki, które sprzyjałyby rozszerzaniu asortymentów artykułów eksportowanych, zwiększaniu rozmiarów eksportu i zdobywaniu nowych nabywców. Na czoło problemu wysuwa się brak bezpośredniego kontaktu zakładu-wytwórcy z odbiorcą zagranicznym, co między innymi nie sprzyja zrozumieniu odpowiedzialności za terminowe i jakościowe wykonanie zawartych kontraktów. Utrudniona jest także techniczna obsługa klienta. Dalszym utrudnieniem jest, oczywiście, anonimowość naszego handlu zagranicznego, kiedy odbiorca zagraniczny nie zna zakładu-dostawcy, jego tradycji i osiągnięć technicznych. Zakład produkujący na eksport, nie mający rozpoznania rynków zagranicznych, jak również i aktualnych wymagań klientów, nie może dobrze rozwijać postępu technicznego i gwarantować należytej jakości.</u> + <u xml:id="u-5.63" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Do tego wianuszka trudności dochodzi jeszcze brak właściwych bodźców ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-5.64" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Dla stworzenia warunków rozwoju produkcji eksportowej resort przemysłu maszynowego, uwzględniając szereg wniosków zakładów, proponuje zrealizowanie kilku przedsięwzięć.</u> + <u xml:id="u-5.65" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Pierwsze — to poważne usamodzielnienie zakładów i centralnych zarządów w nawiązywaniu kontaktów z odbiorcami zagranicznymi i akwizycji zamówień, szersze wyjście na rynki zagraniczne poprzez wystawy, salony i własne stoiska.</u> + <u xml:id="u-5.66" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Następnie — problem reklamy i wydawnictw technicznych z dziedziny eksportu. W tej dziedzinie czynimy wrażenie myśliwego, który wyszedł na polowanie bez fuzji. Jeśli chcemy rozszerzyć eksport, to musimy mieć wydawnictwa reklamowe, katalogi, opisy techniczne. A w praktyce jest tak, że prędzej można np. zmienić typ obrabiarki i sprzedać ją, niż uzyskać wydrukowanie instrukcji technicznej obsługi dla odbiorcy. Okazuje się, że łatwiej jest wyprodukować samochód osobowy — „Warszawa”, niż wydrukować do niego instrukcję lub małą karteczkę z ostrzeżeniem o braku wody w chłodnicy. Potrafimy wyprodukować ten samochód, a nie mamy siły na zdobycie drukarni wyłącznie dla wydawnictw produkcji eksportowej.</u> + <u xml:id="u-5.67" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Wreszcie tak zwane bodźce ekonomiczne. Jest rzeczą oczywistą, że jeśli, jak wykazała praktyka, za każdą odebraną sztukę eksportową dodatkowo zapłacić — to rośnie produkcja. Ta opłata jest całkowicie uzasadniona dodatkowymi wymaganiami, stawianymi przez klienta, lub koniecznością konkurencji. Zamiast doraźnych poczynań, jak to się dzieje dotychczas, stworzenie stałego funduszu premiowego, obejmującego nie tylko zakład montujący, ale i ważniejsze zakłady kooperujące, stanie się poważnym czynnikiem rozwoju produkcji i nowych asortymentów na eksport.</u> + <u xml:id="u-5.68" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Następnie słusznym wydaj e się także stworzenie funduszu dewizowego jako pewnego udziału producenta w uzyskanych dewizach. Wykorzystanie go na zakup maszyn dla rozszerzenia produkcji, czasopism i książek technicznych było także proponowane przez szereg zakładów. Tego rodzaju propozycje zgłosił resort na komisję eksportową.</u> + <u xml:id="u-5.69" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">W obecnym okresie, jak nigdy przedtem, zachodzi potrzeba dokładnej znajomości ekonomiki zakładu i naszego modelu gospodarczego. Chodzi bowiem o to, aby słuszne intencje załóg, szukających dróg i metod poprawy stanu w zakładzie, dały zamierzone efekty. Dlatego pomoc resortu tym zakładom nie może, jak dotychczas, ograniczać się do zagadnień techniczno-organizacyjnych. Ekonomiczne skutki poszukiwań powinny być jasne dla załogi. I takiej pomocy oczekują one od resortu. Dlatego zamierzamy zaprosić do współpracy z resortem szereg naszych ekonomistów, widząc jako pierwszy problem skonkretyzowanie zakresu i kierunków proponowanych eksperymentów, tak aby z początkiem nowego roku można było przystąpić do ich realizacji.</u> + <u xml:id="u-5.70" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Oczywiście nie zamierzamy do tego ograniczać naszej współpracy. Szereg problemów ekonomicznych wymaga gruntownego naświetlenia dla podejmowania właściwych decyzji. Nie ruszony jest np. problem efektywności asortymentów eksportowych, co się lepiej opłaci eksportować, a co gorzej. Przy całej złożoności tego problemu rozpoznanie takie jest konieczne. Istotną jest także analiza kosztów artykułów o cenach planowo deficytowych, jak również kształtowania się cen. Podobnych kapitalnych problemów jest wiele w przemyśle maszynowym. Stąd konieczność przystąpienia do ich badań.</u> + <u xml:id="u-5.71" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Wreszcie ostatni problem z dziedziny decentralizacji i usprawnienia gospodarki — usamodzielnianie centralnych zarządów. Od czasu połączenia resortów przekazujemy im szereg funkcji, które poprzednio scentralizowane były w departamentach. Zwiększyliśmy poważnie zakres uprawnień kadrowych, następnie z dziedziny przeciwpożarowej, transportu, prawnej obsługi swoich zakładów. Niektórzy dyrektorzy centralnych zarządów dostali uprawnienia przyznawania premii produkcyjnej zakładom, w ramach obowiązującego regulaminu, przy wykonaniu zadań. Zmierzamy do tego, aby dyrektorzy centralnych zarządów uzyskali pełne możliwości kierowania powierzonymi im zakładami. Przedstawiane zamierzenia stanowią oczywiście pierwszą próbę poczynań resortu, likwidujących nadmierną centralizację decyzji.</u> + <u xml:id="u-5.72" who="#MinisterPrzemysluMaszynowegoBoleslawJaszczuk">Takie są pierwsze informacje połączonego resortu maszynowego, o których pragnąłem poinformować Wysoką Izbę.</u> + <u xml:id="u-5.73" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. wrocławskiego Bolesław Fietko.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselFietkoBoleslaw">Wysoki Sejmie! W informacji o pracach Rządu Obywatel Premier Cyrankiewicz określił trudności i kłopoty, jakie powoduje gospodarka węglowa. Zadania 5-letniego planu dla naszego górnictwa są dość napięte, ale realne. Realizacja tych zadań jest uzależniona od wielu czynników natury ekonomicznej i organizacyjnej: od poprawy warunków bytowych, podniesienia na wyższy poziom stanu bezpieczeństwa w górnictwie, przywrócenia górnikom, technikom, inżynierom, majstrom faktycznego miana gospodarzy socjalistycznych zakładów.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselFietkoBoleslaw">Chciałbym dzisiaj przedstawić Wysokiemu Sejmowi szereg spraw nurtujących społeczeństwo dolnośląskie.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselFietkoBoleslaw">Ziemie Dolnośląskie, jak nam wiadomo, zostały zaludnione ofiarnymi ludźmi, rekrutującymi się z klasy robotniczej, chłopstwa i inteligenci i pracujące j. Społeczeństwo dolnośląskie niejednokrotnie wykazywało swoje stalowe związanie z całym krajem, Partią i władzą ludową. To przywiązanie wyraża się w ofiarnej walce wałbrzyskich górników o tony węgla, chłopów ze spółdzielń produkcyjnych i gospodarstw indywidualnych, walczących o wysokie plony.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselFietkoBoleslaw">Jednak trzeba stwierdzić, że dotychczasowa uwaga i troska Rządu oraz, czynników centralnych w stosunku do Ziemi Dolnośląskiej była niewystarczająca. Weźmy na przykład wałbrzyskie kopalnie. Do tej pory Zjednoczenie nie wywiązuje się wobec państwa. Przez 10 lat do kopalń wałbrzyskich przybywało setki różnego rodzaju komisji Ministerstwa Górnictwa, Centralnych Zarządów, które jedynie widziały tony węgla, co jest bardzo słuszne, lecz nie zastanawiały się i nie wskazywały jak te tony węgla wydobyć.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselFietkoBoleslaw">Stawiane zadania nasi górnicy chcieli wykonać. Wykorzystano do tego niedziele planowe, dodatkowe rolki i godziny nadliczbowe, forsując przez siłę, aby zadania te zostały wykonane, co jednak nie dało przewidzianych wyników, a na odwrót — zniechęcało górników i naszą młodzież do zawodu górniczego. Poza tym nie było zjawiska, aby ze szczebla centralnego przyjechała komisja do Wałbrzycha i zastanowiła się nad warunkami bytowymi górników i społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselFietkoBoleslaw">Dopiero po XX Zjeździe posunięcia naszego Rządu na odcinku regulacji płac i podwyżki w górnictwie, m. in. zakaz pracy w godzinach nadliczbowych, są dowodem, że polityka naszego Rządu w dalszym ciągu zmierza do poprawy warunków bytowych klasy robotniczej.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselFietkoBoleslaw">Niezależnie od tego, górnicy z niezadowoleniem pracują w niedziele planowe, nie dlatego, żeby zmniejszyć wydobycie, ale dlatego, żeby stworzono odpowiednie warunki organizacyjno-techniczne na każdej kopalni, by wykonywać zadania produkcyjne w dni powszednie.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselFietkoBoleslaw">Jest to możliwe do osiągnięcia, o ile uchwały VII Plenum KC naszej Partii będą przestrzegane przez czynniki ministerialne i realizowane.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselFietkoBoleslaw">Mówimy o decentralizacji — wprowadzajmy systematycznie te uchwały w życie, aby dyrektor na kopalni był dyrektorem, a nie zastępowany przez zjednoczenie, które niejednokrotnie narzuca mu swoją wolę.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselFietkoBoleslaw">To samo dotyczy stosunku dyrektora kopalni do kierowników oddziałowych, którzy nie czują się w pełni odpowiedzialni za gospodarkę oddziałową, dlatego że każdy nimi rządzi. W związku z tym jest taka zła organizacja pracy w kopalniach.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselFietkoBoleslaw">Drugą przyczyną, która wpływa na niewykonanie planów produkcyjnych, są warunki bytowe naszego społeczeństwa. W 1945 r. Wałbrzych liczył 75 tys. mieszkańców, a w 1956 r. po przyłączeniu niektórych dzielnic liczy 110 tys. mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselFietkoBoleslaw">W świetle tych cyfr tak przedstawia się sytuacja mieszkaniowa w Wałbrzychu:</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselFietkoBoleslaw">Od 1945 r. do czerwca 1956 r. oddano z nowego budownictwa 300 izb, a podań o mieszkania w Prezydium Miejskiej Rady Narodowej leży ponad 3 tys. Werbowana do naszych kopalń młodzież z centralnych województw mieszka tymczasowo w hotelach robotniczych, z dala od swoich żon i dzieci. W kopalni przechodzi przeszkolenie i zdobywa zawód, a nie mogąc w kilka, a nawet kilkanaście miesięcy otrzymać mieszkania albo rozstaje się z kopalnią, albo na skutek rozłąki ze swoimi rodzinami i dziećmi pije i chuligani, co powoduje opuszczanie dniówek.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselFietkoBoleslaw">Stan ten stwarza fluktuację kadr w kopalnictwie i przemyśle oraz obniżenie stanu bezpieczeństwa przez rozluźnienie dyscypliny pracy.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselFietkoBoleslaw">Czy nie należałoby rozładować chociażby częściowo sprawy mieszkaniowej na terenie nie tylko Wałbrzycha, ale Dolnego Śląska?</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselFietkoBoleslaw">Na terenie woj. wrocławskiego znajduje się wiele budynków mieszkalnych jednorodzinnych, niezagospodarowanych, wymagających odbudowy.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselFietkoBoleslaw">Poza domkami jednorodzinnymi do 5 izb, o 110 m2 powierzchni użytkowej, w miasteczkach i osiedlach woj. wrocławskiego znajdują się domy mieszkalne przekraczające 5 izb, które nie będą odbudowane w ramach planów inwestycyjnych. Budynki takie mogłyby zostać odbudowane wspólnym wysiłkiem rodzin, bez zrzeszania się w spółdzielniach mieszkaniowych, dysponujących własnymi środkami na odbudowę, którym umożliwiono by jednocześnie nabycie prawa własności.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselFietkoBoleslaw">Rodziny wyrażające chęci odbudowy budynku mieszkalnego powinny korzystać z pomocy państwa, określonej w uchwale Prezydium Rządu nr 270 z dnia 8 maja 1954 r.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselFietkoBoleslaw">Należy objąć pomocą państwa również odbudowę domków jednorodzinnych oraz poszczególnych lokali mieszkalnych w budynkach zawierających więcej niż 4 pokoje z kuchnią, o 110 m^2^ pow. użytkowej. W związku z tym należy dokonać zmiany uchwały Prezydium Rządu Nr 270 z dnia 8 maja 1956 r. w sprawie pomocy państwa dla indywidualnego budownictwa mieszkaniowego oraz wydanych na jej podstawie przepisów wykonawczych. Udzielenie pomocy przez państwo dla rodzin, pragnących odbudować domek jednorodzinny lub mieszkanie w budynku wieloizbowym, przyczyni się do:</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselFietkoBoleslaw">1)szybkiego rozładowania głodu mieszkaniowego, 2)wzmożenia ruchu budowlanego i umożliwienia wykorzystania rezerw w postaci:</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselFietkoBoleslaw">a)tanich materiałów budowlanych miejscowego pochodzenia, b)siły roboczej (wykwalifikowanej i niewykwalifikowanej) zainteresowanych w uzyskaniu mieszkania rodzin, 3)rozłoży ciężar budownictwa mieszkaniowego na te grupy społeczeństwa, które dysponują własnymi oszczędnościami i pragną wydatkować je na wybudowanie (lub odbudowanie) własnego mieszkania, odciążając przez to budżet państwa, 4)obniży społeczne koszty budownictwa mieszkaniowego w kraju (faktyczne koszty odbudowy przez indywidualnych właścicieli będą znacznie niższe od budownictwa państwowego), 5)przyczyni się do poprawy warunków mieszkaniowych, umożliwiając rodzinom wielodzietnym posiadanie wygodnego mieszkania wraz ogródkiem i zapleczem gospodarczym, 6)zmniejszy wydatki państwa na eksploatację i konserwację substancji mieszkaniowej, usprawniając jednocześnie jej zarząd.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselFietkoBoleslaw">Wyżej wymienione korzyści osiągnięte zostaną przy spełnieniu poniższych warunków:</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselFietkoBoleslaw">1)wydatnej pomocy państwa dla indywidualnego budownictwa mieszkaniowego (również odbudowy), 2)uproszczenia trybu postępowania przy ubieganiu się o pożyczkę, przydział materiałów budowlanych, wykonawstwo dokumentacji projektowo-kosztorysowej i robót budowlanych oraz prawo własności na domek lub mieszkanie odbudowane własnym kosztem, 3)zagwarantowanie odpowiedniej puli materiałów budowlanych, 4)wyłączenie lokali odbudowanych spod przepisów o publicznej gospodarce lokalami.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselFietkoBoleslaw">Poza tym górnicy Wałbrzycha i ludność nie są dostatecznie zaopatrywani w artykuły pierwszej potrzeby, dlatego że czynniki centralne nie uwzględniają uchwały Rządu o zaopatrzeniu w górnictwie. Stąd też masa towarowa w rozdzielniku głównym wynosi 60—70%.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselFietkoBoleslaw">A jak przedstawia się gospodarka w innych branżach przemysłowych Dolnego Śląska?</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselFietkoBoleslaw">Na terenie Wałbrzycha znajdują się dwie fabryki porcelany stołowej, przeznaczonej na eksport. Produkcja tych fabryk znana jest w wielu krajach świata. Niezależnie od tego warto, aby Centralny Zarząd kierujący tymi fabrykami zainteresował się, co zrobić z wybrakami, które blokują magazyny i idą na stłuczki zamiast być sprzedawane społeczeństwu, które chętnie by nabyło wybrakowaną produkcję tych fabryk. Ekonomicznie zadowoliłoby to społeczeństwo, a zarazem uniknęłoby się strat dla naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselFietkoBoleslaw">Jeszcze jeden przykład. Robotnicy Boguszowskich Zakładów Przemysłu Odzieżowego wskazują istniejące rezerwy w postaci nadmiernych remanentów gotowej produkcji, leżące na składzie w Boguszowie na sumę 1.200 tysięcy zł. Warto, aby Centralny Zarząd zainteresował się tym.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselFietkoBoleslaw">Wskazano również na trudności istniejące w regulacji płac, jak też na fakty związane z ludźmi starszymi pracującymi w produkcji, nie będącymi emerytami, a nie mogącymi osiągnąć przeciętnego zarobku 500 zł. W tej sprawie dyrekcja zakładów BZPO w Boguszowie zwróciła się z zapytaniem do Zarządu Głównego Związku Pracowników Przemysłu Skórzanego i Odzieżowego w Łodzi, co robić z: tymi ludźmi. Dano odpowiedź, że według zdania Związku należy tychże pracowników zwolnić. Wywołało to poważne oburzenie wśród aktywu i załogi tego zakładu i innych zakładów.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselFietkoBoleslaw">Na terenie Wałbrzycha istnieje poważny problem zatrudnienia kobiet. Zagadnienie to może być rozwiązane bardzo łatwo, lecz szereg przepisów nie pozwala na to. Przykład: Na terenie naszym istnieje spółdzielnia pracy — „Dua”, która jest w stanie zwiększyć produkcję zatrudniając dodatkowo ponad 100 kobiet.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselFietkoBoleslaw">Produkcja tejże spółdzielni jest zbywana na terenie całego kraju, a nawet jest poszukiwana. Są to wyroby pończosznicze i dziewiarskie. Zagadnienie to rozbija się o brak odpowiedniej ilości przędzy odpadkowej, przede wszystkim bawełnianej i niewielkiej ilości wełnianej, której nie może w żadnym wypadku otrzymać, nie tylko na poszerzenie produkcji, ale nawet na bieżącą produkcję. Gdy tymczasem w wielu zakładach bawełnianych leży po kilkanaście ton tegoż surowca, którego nie mogą zbywać te zakłady, gdyż centralne zarządy nie wydają przedsiębiorstwom dyspozycji. Do zakładów tych należą: BZPB im. II Armii w Bielawie, ZPB im. Batalionów Chłopskich w Dzierżoniowie, ZPB w Mieroszowie i wiele innych, w któtych te zapasy niszczeją.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselFietkoBoleslaw">Gdyby dyrekcji tych zakładów pozwolono bezpośrednio zbywać zapasy zalegające ich magazyny, można by u nas rozwiązać w zupełności częściowe zatrudnienie kobiet.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselFietkoBoleslaw">Jak się obecnie przedstawia rolnictwo na Dolnym Śląsku?</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselFietkoBoleslaw">Aczkolwiek poważnie wzrasta aktywność naszego społeczeństwa wiejskiego, wzrasta rola gospodarcza spółdzielców, chłopstwo bierze aktywny udział w ujawnianiu błędów i braków w dotychczasowej gospodarce wiejskiej, sitara się osiągać jak największe plony z hektara i w hodowli, to jednak na tej drodze mamy poważne przeszkody. Przeszkodą taką w realizacji poważnych poczynań jest brak siły roboczej w spółdzielniach naszego województwa. Prawie cała młodzież wiejska przeszła do pracy w przemyśle i w wielu spółdzielniach jest na 100 ha użytków 5 ludzi zdolnych do pracy. Drugą trudnością, przeszkadzającą nam w rozwoju rolnictwa, to problem mechanizacji. My nie możemy mówić o mechanizacji rolnictwa, bo nie mamy takich traktorów gąsienicowych KO-3, które się nadają do pracy w terenie górskim. Zapomina się o tym, że nasz teren jest górzysty i nadający się na wielkie hodowle, Poważnym błędem jest jeszcze i to, że spółdzielnie muszą się zaopatrywać w zwierzęta hodowlane z centralnego zaopatrzenia.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselFietkoBoleslaw">Wysoki Sejmie! Sądzę, że bolączki społeczeństwa Dolnego Śląska, wynikające z braków gospodarczych, zostaną wzięte pod uwagę przez obecną sesję sejmową, która zobowiąże zainteresowane resorty do usunięcia istniejących usterek. Wpłynie to mobilizująco na klasę robotniczą, chłopstwo i inteligencję do dalszej walki o realizację zadań wynikających z planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PoselFietkoBoleslaw">Wicemarszałek Franciszek Mazur: Głos ma poseł woj. krakowskiego Tadeusz Mrugacz.</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#PoselMrugaczTadeusz">Wysoka Izbo! W ostatnim czasie dają się coraz dotkliwiej odczuwać na terenie województwa krakowskiego poważne braki w zaopatrzeniu ludności w podstawowe artykuły spożywcze. Braki występują szczególnie ostro w zakresie takich artykułów, jak: mięso i wędliny, tłuszcze, mleko, sery oraz niektóre gatunki mąk. Niedobory te wywołują zrozumiałe niezadowolenie mas pracujących, które przyczynę niewłaściwego zaopatrzenia rynku przypisują nienależytej trosce terenowych czynników władzy ludowej o pełne zaspokojenie potrzeb człowieka pracy. O ile istniejące z całą pewnością błędy w pracy naszego aparatu handlu w województwie staramy się usunąć we własnym zakresie, to są jednak takie trudności w zaopatrzeniu, których usunięcie wykracza poza kompetencje władz terenowych — pozostawiając je praktycznie bez żadnego wpływu na jakąkolwiek możliwość poprawy. Przeprowadzona ostatnio szczegółowa analiza Zaopatrzenia wykazała, że przydział masy towarowej ze szczebla centralnego dla woj. krakowskiego nie pozostaje w należytej proporcji do innych województw.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#PoselMrugaczTadeusz">Na tle zaistniałej sytuacji nie waham się twierdzić, że polityka władz centralnych zdaje się nie uwzględniać zaszłych w ostatnich latach zmian w strukturze społeczno-ekonomicznej woj. krakowskiego.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#PoselMrugaczTadeusz">Nie wolno przecież zapominać, że właśnie w woj. krakowskim wybudowano szereg sztandarowych obiektów przemysłowych planu 6-letniego, takich jak: Huta im. Lenina, Huta Aluminium w Skawinie, Zakłady Chemiczne w Oświęcimiu, Zakłady Hutnicze w Bolesławiu, szereg kopalń w krakowskim zagłębiu węglowym, Zakłady Mechaniczne w Tarnowie — i wiele innych.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#PoselMrugaczTadeusz">W rezultacie tak znacznego uprzemysłowienia ludność naszego województwa wzrosła o 11,8%, w tym ludność miejska o 25,7%, pomimo że plan zakładał odpływ około 200 tys. ludzi. W sposób zasadniczy zmieniła się struktura ludności, skoro ludność utrzymująca się z pracy poza rolnictwem wzrosła o 25,8%. Wykazanym zmianom strukturalnym naszego województwa nie towarzyszył niestety w ostatnich latach proporcjonalny wzrost przydzielanej centralnie masy towarowej.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#PoselMrugaczTadeusz">I tak — o ile w roku 1953 otrzymaliśmy na województwo ponad 27.000 ton mięsa, to w roku 1955 już tylko 25.000 ton, przy czym ilość ta w planie na rok bieżący Wcale nie wzrosła.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#PoselMrugaczTadeusz">W tłuszczach zwierzęcych notujemy również efektywny spadek zaopatrzenia, o ile bowiem w roku 1951 przydzielono nam bez mała 5.200 toin, to w roku 1955 nie otrzymaliśmy nawet równych 5.000 ton.</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#PoselMrugaczTadeusz">A że taka niekorzystna sytuacja w zaopatrzeniu woj. krakowskiego nie jest wynikiem ogólnokrajowych braków w tym zakresie, ale że jest następstwem wadliwego rozdzielnictwa ze strony władz centralnych — świadczą dobitnie dalsze cyfry.</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#PoselMrugaczTadeusz">Otóż sprzedaż mięsa dla ludności nierolniczej przez aparat handlu wyniosła w 1955 r. na głowę w woj. krakowskim zaledwie 13 kg, podczas kiedy np. w woj. wrocławskim 17 kg, opolskim 22 kg, nie mówiąc, już o stalinogrodzkim, gdzie wskaźnik ten sięga 29 kg, tj. z górą o 100% więcej.</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#PoselMrugaczTadeusz">Widać z tego, że Ministerstwo Handlu Wewnętrznego o woj. krakowskim myśli nadal kategoriami z pierwszych lat po wyzwoleniu. Czy można uznać słusznym fakt nierównomiernego zaopatrzenia górnika czy hutnika krakowskiego?</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#PoselMrugaczTadeusz">Gdybyśmy chcieli części mieszkańców naszego Województwa z ośrodków ciężkiego przemysłu i górnictwa, tj. ludności strukturalnie podobnej województwu stalinogrodzkiemu, również zapewnić identyczne spożycie mięsa, to z przydzielonej nam na rok bieżący puli 25.000 ton musielibyśmy 97% skierować na rejony górniczo-hutnicze, dla pozostałej zaś ludności naszego województwa pozostałoby wtedy półtora kilograma rocznie na głowę.</u> + <u xml:id="u-8.10" who="#PoselMrugaczTadeusz">Cóż więc dziwnego, że taka paradoksalna sytuacja skłania rady narodowe powiatów górniczych sąsiadujących z woj. stalinogrodzkim do podejmowania uchwał o wyłączenie tych okręgów z woj. krakowskiego na rzecz stalinogrodzkiego. Rady te nie widzą innej drogi do poprawy zaopatrzenia na swym terenie.</u> + <u xml:id="u-8.11" who="#PoselMrugaczTadeusz">Podobne dysproporcje w zaopatrzeniu uwidoczniają się również na odcinku takich artykułów, jak mleko, masło, tłuszcze, sery itp. Dysproporcje te rozciągają się zresztą także i na artykuły przemysłowe, szczególnie takie, jak naczynia emaliowane, obuwie dziecięce, pończosznictwo i dziewiarstwo, materiały budowlane, żarówki — nie mówiąc już o artykułach szczególnie deficytowych, jak pralki elektryczne importowane, kuchenki z piekarnikami, radioodbiorniki, maszyny do szycia i wiele innych urządzeń technicznych.</u> + <u xml:id="u-8.12" who="#PoselMrugaczTadeusz">^ł^Wysoka Izbo! Przedstawiając ogólną sytuację województwa, niesposób pominąć sprawy zaopatrzenia samego, dziś już prawie półmilionowego, miasta Krakowa łącznie z Nową Hutą.</u> + <u xml:id="u-8.13" who="#PoselMrugaczTadeusz">Przed niedawnym czasem Komisja Partyjno-Rządowa uznała zaopatrzenie mieszkańców Nowej Huty za dalece niewystarczające. Polecono nam wówczas wydatnie zwiększyć pulę towarową dla Nowej Huty — co nastąpiło, ale kosztem puli starego Krakowa bez żadnej pomocy ze szczebla centralnego. Wynikły stąd poważne dysproporcje w zaopatrzeniu pomiędzy Nową Hutą a pozostałymi dzielnicami miasta.</u> + <u xml:id="u-8.14" who="#PoselMrugaczTadeusz">Władze wojewódzkie wskutek ustawicznych interwencji z terenu szereg razy zwracały na ten anormalny stan rzeczy uwagę władz centralnych, a skoro to pozostawało bez echa, w miesiącu grudniu ubiegłego roku, a powtórnie w lipcu br. złożyły towarzyszom Wicepremierowi Gede i Ministrowi Minorowi obszerne memoriały w tej sprawie i domagały się omówienia jej z przedstawicielami woj. krakowskiego. Do dziś dnia jednak, pomimo upływu ośmiu miesięcy od daty złożenia pierwszego memoriału, te memoriały pozostały bez echa.</u> + <u xml:id="u-8.15" who="#PoselMrugaczTadeusz">Wysoka Izbo! Stwierdzając, że poprawa zaopatrzenia ludności pracującej woj. krakowskiego nie może nastąpić bez zwiększenia przydziałów puli towarowej z rozdzielnictwa centralnego — proszę o spowodowanie rozpatrzenia słusznych postulatów naszego województwa zawartych w memoriałach do Wicepremiera Gede i Ministra Handlu Wewnętrznego i o spowodowanie sprawiedliwszego niż dotąd traktowania potrzeb ludzi pracy woj. krakowskiego, którzy w ofiarnym przecież trudzie realizują plan 6-letni, zgodnie z wytycznymi naszej Partii i Rządu.</u> + <u xml:id="u-8.16" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. lubelskiego Jerzy Popko.</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#PoselPopkoJerzy">Wysoki Sejmie! Niewątpliwie, że w obecnym okresie sprawy ekonomiczne — sprawy gospodarcze wysuwają się na plan pierwszy.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#PoselPopkoJerzy">Dziś wszyscy jasno sobie zdajemy sprawę z tego, że bez oszczędnego gospodarowania groszem publicznym, bez usprawnienia pracy aparatu administracyjnego, likwidacji przerostów personalnych, bez umiejętnego, sprawnego zarządzania gospodarką narodową — nie może być mowy o szybszym powiększaniu dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#PoselPopkoJerzy">Powszechna dyskusja, jaka przeszło od roku ogarnęła najszersze rzesze naszego społeczeństwa, ujawniła poważne niedostatki w zarządzaniu gospodarką narodową, szczególnie wskazując na nikły udział załóg robotniczych w zarządzaniu fabryką czy zakładem oraz wąskie kompetencje rad narodowych w kierowaniu i zarządzaniu gospodarką terenową.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#PoselPopkoJerzy">Zdajemy sobie sprawę, że teraz, po VII Plenum, zostały stworzone warunki do tego, by decentralizacja pogłębiła demokratyzację naszego życia.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#PoselPopkoJerzy">Właśnie na tym problemie decentralizacji jako na jednym z poważnych czynników, który doprowadzi do zmian w zarządzaniu gospodarką narodową, chcę skupić uwagę obywateli posłów. Jako działacz rad narodowych chciałbym szczególnie pokazać, w jakim stopniu nadmierne skupienie władzy w centralnych instytucjach przeszkadza w zarządzaniu gospodarką terenową. Mówiło o tym co prawda już kilku mówców, ale nie szkodzi, jeśli mówiąc jeszcze o tych sprawach wezmę dla przykładu przemysł terenowy.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#PoselPopkoJerzy">Otóż w przemyśle tym wszystkie kluczowe zagadnienia, jak wielkość produkcji, asortyment, zbywanie produkcji, w zasadzie były w dyspozycji władz centralnych.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#PoselPopkoJerzy">Ten system przyniósł terenowi wiele szkód. Przemysł terenowy, zamiast rozwijać się w kierunku produkcji artykułów konsumpcyjnych potrzebnych ludności, produkował artykuły zaopatrzeniowo-inwestycyjne i środki wytwarzania.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#PoselPopkoJerzy">Chociaż mamy do czynienia z przemysłem terenowym, to 60% mocy produkcyjnej naszych zakładów ustawiono centralnie, planując z góry asortyment, ustalając z góry profile produkcyjne, 40% zostawiano do naszej dyspozycji, do ustawienia produkcji według istotnych potrzeb terenu. Zdawałoby się, że już w tych 40% moglibyśmy przejawiać inicjatywę i ustawiać tak produkcję, by pokryć przynajmniej w części zgłaszane przez ludność potrzeby. Otóż tak nie jest, bo z kolei przydział materiałów, surowców, zarówno na te 60% jak i na te nasze 40%, jest planowany centralnie i przydzielany centralnie bez żadnego wpływu na to ze strony rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#PoselPopkoJerzy">Zbyt sztywny i nadmiernie scentralizowany system planowania i przydzielania zaopatrzenia uniemożliwiał praktycznie elastyczność w dostosowywaniu się przemysłu terenowego do aktualnych potrzeb ludności. Taki tryb spowodował, że nie potrzeby miały decydować o produkcji i asortymencie — decydował o tym sporządzony wcześniej, w oderwaniu, plan zaopatrzenia. Dzisiaj po ustawieniu profilu naszego przemysłu nie mamy żadnej gwarancji, czy te w dalszym ciągu planowane centralnie przydziały surowcowe pokryją nam zapotrzebowanie.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#PoselPopkoJerzy">Cegielnie podległe naszemu przemysłowi terenowemu wykonują plany odgórnie ustawione. Naszym zadaniem jest dopilnowanie, by te plany za wszelką cenę były wykonane, a nawet z nadwyżką, gdyż tylko nadwyżka wyprodukowanej cegły jest postawiona do naszej dyspozycji. Ten rozdział centralny powoduje to, że cegła zbyt długie odbywa rejsy pociągami. Ale jeszcze nie to byłoby najsmutniejsze, gdyby w tych rejsach nie było krzyżówek. Bardzo często niestety bywa tak, że cegła z naszych cegielni idzie do odległych województw, a z kolei w to samo miejsce przybywa cegła z dalekich odległości spoza województwa. Niewątpliwie, że takie przejazdy cegły nie wychodzą jej na zdrowie, a nam przede wszystkim.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#PoselPopkoJerzy">Taka sytuacja zmusiła nas do podjęcia kroków w kierunku zdobycia materiałów miejscowego pochodzenia, które będą przeznaczone na pokrycie wciąż wzrastających naszych terenowych potrzeb. Mamy na terenie województwa kamień budowlany, pospolicie zwany — „siwakiem”, którego pokłady zalegają całe Roztocze i z którego budynki stoją po 200 — 300 lat. Kamień ten, sposobem prymitywnym w stanie łupanym wydobywany, jest w wielu miejscowościach naszego województwa. Jedynym brakiem tego materiału budowlanego jest to, że w stanie łupanym są duże odpady i transport jego w takim stanie jest stosunkowo kosztowny. By uniknąć tego, trzeba ciąć go na foremne bloki, wtedy w całości nadają się one do budowy, a koszty transportu ulegną znacznej obniżce. Koszt mechanizacji jednej kopalni sięga przeciętnie miliona złotych, podczas gdy nowa cegielnia kosztuje około 6-7 milionów złotych — nie licząc dużej ilości węgla potrzebnego do wypału — a wartość produkcji zarówno cegielni, jak kopalni jest równoznaczna z tym, że nakłady na kopalnię są 7-10 razy mniejsze.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#PoselPopkoJerzy">W tym miesiącu własnymi siłami taką zmechanizowaną kopalnię uruchomimy. Obliczyliśmy sobie, że gdyby uruchomić 12 — 15 takich kopalni, zaspokoilibyśmy z grubsza potrzeby naszej wsi w ten materiał ścienny. Dalsze zwiększanie zmechanizowanych kopalni pozwoliłoby na zaspokojenie potrzeb i sąsiednich województw.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#PoselPopkoJerzy">Dlatego zwracam się do Ministerstwa Przemysłu Drobnego i Rzemiosła o pomoc w środkach finansowych i uruchomienie produkcji agregatów, potrzebnych do mechanizacji tego cennego i taniego materiału budowlanego. Sądzimy, że tą drogą można byłoby w poważnym stopniu rozwiązać trudny problem materiałów budowlanych dla wsi.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#PoselPopkoJerzy">Obok sprawy materiałów budowlanych wchodzących w zakres działalności przemysłu terenowego i jego centralnego ustawienia pragnę jeszcze zwrócić uwagę na sprawę organizacji skupu, uboju i dystrybucję mięsa. Rokrocznie z woj. lubelskiego wywozi się ponad 80 tys. ton żywca na inne tereny. Na skutek transportu powstają poważne ubytki wagi sięgające np. w pierwszym półroczu bieżącego roku wartości około 30 mln zł. nie licząc kosztów transportu, konwojowania i paszy, nie licząc 10 tys. wagonów potrzebnych dla tego transportu.</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#PoselPopkoJerzy">Dla pełności obrazu trzeba dodać, że moc produkcyjna rzeźni województwa lubelskiego jest tylko w 50% wykorzystywana, natomiast żywiec jest wywożony od nas i poddawany ubojowi w rzeźniach śląskich, we Wrocławiu i innych miastach.</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#PoselPopkoJerzy">Nie byłoby w tym nic dziwnego ani złego, gdyby nie fakt, że mięso z ubitych naszych świniaków na Śląsku, we Wrocławiu wraca z powrotem do naszych chłodni, by z kolei znów po pewnym czasie mogło jechać do tychże samych miast, gdzie zostały ubite.</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#PoselPopkoJerzy">Zdajemy sobie sprawę, że trzeba stworzyć rezerwy państwowe, że szeregu przejazdów trudno uniknąć, że koordynacja centralna w pewnym zakresie winna występować, ale wydaje się, że nie powinno być aż takiej sytuacji.</u> + <u xml:id="u-10.17" who="#PoselPopkoJerzy">Dzieje się to dlatego, że nasze rzeźnie podlegają jednemu centralnemu zarządowi, zaś dla chłodni mięsnych został utworzony specjalny centralny zarząd, chociaż w terenie rzeźnie i chłodnie stanowią jeden organizm i stoją na jednym placu.</u> + <u xml:id="u-10.18" who="#PoselPopkoJerzy">Podając te przykłady z zakresu naszego przemysłu terenowego i skupu uważam, że nadszedł już czas, by rady narodowe całkowicie kierowały, zarządzały i organizowały produkcję i zaopatrzenie, organizowały zbyt wyprodukowanych artykułów, decydowały o cenach i rozdzielnikach handlowych.</u> + <u xml:id="u-10.19" who="#PoselPopkoJerzy">Mam przekonanie, że wtedy cegła nie jeździłaby po całej Polsce, świniaki nie odbywałyby tak długich podróży, a zboże do przemiału nie potrzebowałoby jeździć, by stać się mąką, do odległych miast kraju, podczas gdy na miejscu młyny stoją przez długi okres czasu nieczynne.</u> + <u xml:id="u-10.20" who="#PoselPopkoJerzy">Zdaję sobie sprawę, że decentralizacja to nie tylko przekazanie uprawnień władz centralnych dla prezydiów wojewódzkich rad narodowych. Decentralizacja musi stale w miarę umacniania się władz terenowych postępować w dół, aż do gromadzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-10.21" who="#PoselPopkoJerzy">Dlatego Prezydium WRN w Lublinie na podstawie dezyderatów prezydiów PRN i GRN przygotowało szereg projektów, szereg wniosków zmierzających do przekazania pewnej ilości funkcji i zadań ze szczebla wojewódzkiego dla prezydiów powiatowych i gromadzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-10.22" who="#PoselPopkoJerzy">Uważamy, że należy przekazać powiatowym radom narodowym wszystkie przedsiębiorstwa przemysłu terenowego, znajdujące się na ich terenie?</u> + <u xml:id="u-10.23" who="#PoselPopkoJerzy">Przekazać młyny gospodarcze rozwiązując jednocześnie Rejonowe Przedsiębiorstwo Młynów Gospodarczych jako sztucznej zapory izolującej Powiatową Radę Narodową od zarządzania na swoim terenie młynarstwem, ważnym odcinkiem życia gospodarczego na wsi.</u> + <u xml:id="u-10.24" who="#PoselPopkoJerzy">Uczynić Powiatowe i Miejskie Rady Narodowe odpowiedzialne za inwestycje rolnicze i komunalne, zdejmując funkcje inwestora ze szczebla wojewódzkiego.</u> + <u xml:id="u-10.25" who="#PoselPopkoJerzy">Obok podanych niektórych przykładów decentralizacji ze szczebla wojewódzkiego uważamy za konieczne już w najbliższym czasie rozszerzyć zasięg działalności gromadzkiej rady narodowej.</u> + <u xml:id="u-10.26" who="#PoselPopkoJerzy">Niezmiernie ważnym ogniwem naszej władzy jest gromadzka rada, przysłowiowy gospodarz terenu. Trzeba powiedzieć, że dotychczas, z tym gospodarzem w praktyce nie jest najlepiej, bo z czym i przy pomocy czego ma ona gospodarzyć. Budżet Rady GRN jest czysto administracyjnym budżetem. Nic też dziwnego, że radni bardzo niechętnie przychodzą na swoje sesje, z których nie schodzą z porządku dziennego sprawy obowiązkowych dostaw, podatku i szarwarku. Uważamy więc, że obok tych spraw rada gromadzka winna zajmować się przede wszystkim sprawami produkcji rolnej na swoim terenie.</u> + <u xml:id="u-10.27" who="#PoselPopkoJerzy">W związku z tym winna ona rozporządzać odpowiednimi środkami na popieranie rolnictwa w swojej gromadzie, na popieranie czynów społecznych. Chodzi także o to, by gromadzkie rady narodowe przyznawały nagrody chłopom za wysokie osiągnięcia produkcyjne, co obecnie robią urzędnicy z Powiatowego Zarządu Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-10.28" who="#PoselPopkoJerzy">Chodzi o to, by pożyczki na zakup krów, świń, owiec, rozpłodników, pożyczki nasienne, nawozowe, kredyty budowlane — przyznawała gromadzka rada narodowa, a nie pracownicy Prezydiów Powiatowej Rady Narodowej.</u> + <u xml:id="u-10.29" who="#PoselPopkoJerzy">Uważamy również, że gromadzka rada winna decydować o ulgach w obowiązkowych dostawach, o ulgach podatkowych i szarwarkowych. Uważamy również, że gromadzkie ośrodki maszynowe, małe młyny o jednym złożeniu równe żwirowni, winny być na budżecie GRN, a dochody z nich przeznaczone na potrzeby gromady — mówił już o tym poseł Cieślak.</u> + <u xml:id="u-10.30" who="#PoselPopkoJerzy">O wszystkim tym winni decydować radni gromadzcy na swoich sesjach, co uchroni prezydium GRN od kumoterstwa i wprowadzi jawność decyzji. Przyczyni się to do podniesienia autorytetu radnego, to zwiększy autorytet gromadzkiej rady narodowej, to wreszcie z pożytkiem wyjdzie dla naszej gospodarki wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-10.31" who="#PoselPopkoJerzy">Niewątpliwie zdajemy sobie sprawę, że wszystkie te zmiany od razu nie zadziałają i nie zmienią jeszcze radykalnie sytuacji w radach narodowych, że trzeba będzie napracować się nad usunięciem mentalności poszczególnych ludzi, którzy przywykli do tego, że ktoś tam za nich myśli i że oni są tylko do słuchania i wykonywania.</u> + <u xml:id="u-10.32" who="#PoselPopkoJerzy">Trzeba będzie odbudować wiarę w człowieka, zaufanie do ludzi, bo bez tego decentralizacja będzie napotykała zawsze na poważne trudności, na które napotyka przecież obecnie.</u> + <u xml:id="u-10.33" who="#PoselPopkoJerzy">Mamy wiele trudnych spraw do rozważenia na swoim terenie, które próbujemy w różny sposób załatwić, jednak nie zawsze możemy dać im sami radę. Chcę mówić o sprawach mieszkaniowych na Lubelszczyźnie, a przede wszystkim w mieście Lublinie.</u> + <u xml:id="u-10.34" who="#PoselPopkoJerzy">Lublin, pierwsza siedziba Rządu Polski Ludowej, przekształca się obecnie szybko w największy ośrodek miejski na prawym brzegu Wisły.</u> + <u xml:id="u-10.35" who="#PoselPopkoJerzy">Rozbudowa zakładów przemysłowych z fabryką samochodów ciężarowych na czele, rozwój wyższych uczelni i szeregu szkół technicznych spowodowały zwiększenie się istniejących już trudności lokalowych. Tymczasem budownictwo nowe nie nadążało i nie nadąża w takim rozmiarze, by zaspokajać stale rosnące potrzeby w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-10.36" who="#PoselPopkoJerzy">Niezależnie od potrzeb lokalowych wynikających z rozbudowy miasta jako ośrodka przemysłowego i kulturalno-naukowego, wynika konieczność zaspokojenia potrzeb mieszkalnych w związku z gwałtownym przypływem ludności do naszego miasta.</u> + <u xml:id="u-10.37" who="#PoselPopkoJerzy">W ciągu sześciu lat liczba mieszkańców wzrosła o przeszło 27 tys. osób dochodząc do 142 tys. W tym samym okresie wybudowanych zostało tylko 7 tys. izb mieszkalnych. Te stosunkowo małe efekty budownictwa mieszkaniowego nie wystarczyły na pokrycie potrzeb mieszkaniowych, wynikających z samego przyrostu, nie mówiąc już o potrzebie poprawy warunków mieszkaniowych dla wielu rodzin, zamieszkałych w suterenach i na poddaszach. Wskaźnik zagęszczenia sięgnął 2,4 mieszkańca na jedną izbę, jest to jeden z najwyższych wskaźników w Polsce.</u> + <u xml:id="u-10.38" who="#PoselPopkoJerzy">W tej trudnej sytuacji nie widzimy realnych możliwości poprawy istniejącego stanu przy ogromnym żywiołowym napływie ludności — bo wystarczy powiedzieć, że w ciągu tylko 6 miesięcy rb. przybyło poza przyrostem naturalnym ponad 8 tys. ludzi.</u> + <u xml:id="u-10.39" who="#PoselPopkoJerzy">Z powyższych względów pozwalam sobie zwrócić się z prośbą do Prezydium Rządu o rozciągnięcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 sierpnia rb. w sprawie przepisów meldunkowych dla 18 miast w Polsce i na miasto Lublin.</u> + <u xml:id="u-10.40" who="#PoselPopkoJerzy">Jeśli wprowadzone zostaną przepisy regulujące żywiołowy przypływ ludności, której zamieszkanie w Lublinie nie znajduje uzasadnienia gospodarczego i społecznego, można będzie w ramach budownictwa nowego, zakładanego na okres planu 5-letniego osiągnąć poprawę wskaźnika zagęszczenia na 1 izbę i sprowadzić go na koniec 1960 r. do 2 osób.</u> + <u xml:id="u-10.41" who="#PoselPopkoJerzy">Potrafimy nie tylko uzyskać poprawę dotychczasowego zagęszczenia, ale i wydobyć ludzi z suteren, piwnic i poddaszy i stworzyć godziwe warunki mieszkaniowe dla ludzi, którzy od lat na to czekają i którym poprawa warunków mieszkaniowych słusznie się należy.</u> + <u xml:id="u-10.42" who="#PoselPopkoJerzy">I na zakończenie jeszcze jedna sprawa.</u> + <u xml:id="u-10.43" who="#PoselPopkoJerzy">Obywatel Premier w swoim sprawozdaniu użył wyrażenia — „zdecentralizować decentralizację”. Rozumiemy to w ten sposób, a w szczególności my działacze rad narodowych, że nie tylko zgłoszone przez nas na piśmie postulaty i wnioski będą uwzględniane w pracach komisji, ale że również Komisja zaprosi do swego składu zarówno działaczy rad narodowych szczebla wojewódzkiego jak i powiatowego, czego dotychczas nie uczyniono.</u> + <u xml:id="u-10.44" who="#PoselPopkoJerzy">Wydaje się, że wtedy prace nad decentralizacją będą i szybsze — w czasie — i bardziej odpowiadające terenowi i naszej gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-10.45" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. opolskiego Jan Mrocheń.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#PoselMrochenJan">Wysoka Izbo! W przemówieniu Obywatela Premiera było dużo mowy o demokratyzacji życia w Polsce, o demokratyzacji władzy i jej decentralizacji. Wypowiedzi te są jak najbardziej słuszne. Wszelkie jednak choćby jak najsłuszniejsze słowa pozostaną słowami, jeżeli nie zostaną zrealizowane. Popatrzmy jak sprawa wygląda w rzeczywistości w codziennym życiu, w praktyce, jak realizuje to zagadnienie Rząd, a jak je wprowadzają w życie terenowe organa władzy ludowej — rady narodowe.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#PoselMrochenJan">Można śmiało powiedzieć, że niejednokrotnie teoria kłóci się z życiem.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#PoselMrochenJan">Po III Plenum oraz po XX Zjeździe ogólnonarodowa dyskusja przeszła potężną falą przez Opolszczyznę, Nie było człowieka, robotnika, spółdzielcy czy chłopa gospodarza indywidualnego, inteligenta, który by nie zastanawiał się nad tym, co zrobić, aby poprawić metody zarządzania i planowania. Do komisji, jaką zorganizowaliśmy przy Wojewódzkim Zespole Poselskim, i Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu wpłynęło setki wniosków, zmierzających do usprawnienia pracy rad narodowych, przemysłu, rolnictwa itp.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#PoselMrochenJan">Wnioski te, obejmujące w sumie 29 stron maszynopisu, wysłaliśmy do Urzędu Rady Ministrów, celem rozpatrzenia i ewentualnego zastosowania. Co to były za wnioski? Jaką miały wagę polityczną?</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#PoselMrochenJan">Może na te pytania odpowiem przedstawiając Wysokiej Izbie niektóre z nich:</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#PoselMrochenJan">a)Przekazać dotychczasowe uprawnienia centralnych zarządów w sprawie ustalania planów produkcyjnych pod względem wartościowym, ilościowym i asortymentowym wojewódzkim zarządom przemysłu, które mając lepsze rozeznanie w terenie będą mogły je lepiej i realniej opracowywać.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#PoselMrochenJan">b)Rozszerzyć władzę wojewódzkiej komisji cen, tak, by mogła ustalać ceny na takie towary, jak zabawki produkcji rzemieślniczej, chałupniczej, spółdzielczej, na artykuły konfekcyjne i obuwnicze, które produkuje spółdzielczość na zamówienie handlu uspołecznionego, na wózki dziecinne produkcji rzemieślniczej; dalej — na ustalanie cen na usługi takie, jak reperacja maszyn do szycia, naprawy rowerów, wypożyczanie sprzętu gospodarstwa domowego itp.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#PoselMrochenJan">c)Zmienić przepisy dekretu o publicznej gospodarce lokalami, a w szczególności zwiększyć uprawnienia władzy terenowej w kontrolowaniu i dokwaterowywaniu ludzi w mieszkaniach służbowych i wojskowych, bo np. w takich Głubczycach jeden pracownik zajmuje sam 3-pokojowe mieszkanie albo mieszkania stoją po pół roku i dłużej nie zajęte, a Wydział Gospodarki Komunalnej nie ma na to żadnego wpływu. A takich faktów jest dużo.</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#PoselMrochenJan">Przykładów takich można by przytoczyć wiele. Oczywiście, że te zmiany to zmiany drobne, nie dające jeszcze co prawda pełnej władzy dla władzy terenowej, ale w każdym bądź razie dające jej choć trochę samodzielności w rozwiązywaniu zagadnień.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#PoselMrochenJan">Obywatele Posłowie! Z informacji z zadowoleniem dowiedzieliśmy się, że część naszych wniosków jest już rozpatrywana.</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#PoselMrochenJan">Ob. Premier mówił w swojej informacji o dalszej decentralizacji władzy. Decentralizację władzy rozumiemy w ten sposób, że będzie ona miała na własnym terenie prawo dysponowania własnymi środkami przemysłowymi, materiałowymi i mocami produkcyjnymi.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#PoselMrochenJan">Weźmy sprawę pierwszą — dysponowanie budżetem rady.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#PoselMrochenJan">Jest publiczną tajemnicą, że tak zwane sesje budżetowe ograniczają się do tego, że radni muszą przyjąć opracowany przez wyższą instancję budżet. Praktycznie rzecz biorąc radni nie mają żadnego wpływu na rozdzielanie funduszów. Dochodzi do takich paradoksów, że wy- daje się pieniądze i materiały na przedsięwzięcia, które są potrzebne, ale nie najważniejsze.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#PoselMrochenJan">Trudno bowiem wymagać od pracowników wojewódzkiej rady narodowej względnie ministerstw, aby wiedzieli, jaki wydatek jest najważniejszy dla mieszkańców Nysy, Raciborza, czy Prudnika.</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#PoselMrochenJan">Dochodzi do tego, że radni odrzucają po prostu odgórnie przygotowane budżety, jak to miało miejsce w Miejskiej Radzie Narodowej w Nysie. Chodzi nie tylko o dysponowanie funduszem, ale i surowcami produkcyjnymi, jak również chodzi o faktyczną kontrolę przemysłu.</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#PoselMrochenJan">Konstytucja mówi, że rady narodowe mają prawo kontrolować prawidłową pracę zakładów przemysłowych. W chwili obecnej dużo się mówi o racjonalnej gospodarce, o obniżce kosztów własnych, lecz w jaki praktyczny sposób rada narodowa może zmieniać setki absurdów, jakie istnieją jeszcze w naszym przemyśle, a które uniemożliwiają realizację wytycznych Partii i Rządu w dziedzinie obniżki kosztów własnych. Np. Opolszczyzna, jak powszechnie wiadomo, jest wielką fabryką cementu w Polsce. Logicznie rozumując Opole winno otrzymywać cement z Opola. Jest jednak inaczej. Np. do cementowni Groszowice na rozbudowę zakładu przychodzi cement z woj. lubelskiego z cementowni Wierzbica.</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#PoselMrochenJan">Pytam się, z czyich pieniędzy opłaca się transport? Kto tak — „rozsądnie'' rozdysponował zapasami cementu? Czy jest taki stan rzeczy wiadomy w Ministerstwie Przemysłu Materiałów Budowlanych i jakie wnioski z tego wyciąga?</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#PoselMrochenJan">Wysoka Izbo! Rolnictwo na Opolszczyźnie, jak wszyscy wiemy, stało do zakończenia wojny na wysokim poziomie. Chwaliliśmy się tym i słusznie, że uruchomiliśmy potężny przemysł maszyn rolniczych, że nasza wieś otrzymuje ich coraz więcej, coraz to nowsze modele. Przykro jest mówić, że większość z tych maszyn, które idą dziś na wieś opolską, używana już była dawno przedtem. Ministerstwo Przemysłu Maszynowego winno zrozumieć, że np. młocarnie sztyftówki, które mogą być dla innych województw czymś nowym, dla Opolszczyzny są przestarzałe. Powiem konkretnie — na naszych wsiach stoi wiele takich młocarń, którymi rolnicy nie chcą młócić jako mało wydajnymi maszynami. Opolszczyzna potrzebuje maszyn szerokomłotnych, których nie można otrzymać mimo wielokrotnych interwencji w Ministerstwie Rolnictwa. Jest jeszcze w kraju wiele terenów nie- zelektryfikowanych, gdzie sztyftówki i kieraty mogłyby być z powodzeniem wykorzystane, zaś przemysł państwowy i spółdzielczy, który wydaje materiały i pieniądze na ich produkcję, mógłby się nareszcie zająć produkcją wielkich wysoko wydajnych młocarń.</u> + <u xml:id="u-12.18" who="#PoselMrochenJan">Druga rzecz wiąże się z maszynami. Wiele spółdzielni produkcyjnych pragnie mieć własne środki lokomocji, a zwłaszcza traktory i samochody ciężarowe.</u> + <u xml:id="u-12.19" who="#PoselMrochenJan">Po to, by na przykład spółdzielnia Związku Samopomocy Chłopskiej otrzymała samochód wystarczy ujęcie jej w rozdzielniku. Po to, by spółdzielnia produkcyjna mogła sobie kupić samochód np. — „Lublin” musi oddać 35 ton zboża jako ponadobowiązkową dostawę. Dotychczas o przyznaniu samochodu decydowały poszczególne ministerstwa, a czy nie lepiej, aby o tym decydowało województwo, które wie lepiej, komu w województwie bardziej potrzebny jest samochód ciężarowy.</u> + <u xml:id="u-12.20" who="#PoselMrochenJan">Sprawa trzecia — zaopatrzenie. Opolszczyzna traktowana była dotychczas w zakresie zaopatrzenia w artykuły przemysłowe i spożywcze jako tzw. województwo zielone. Co mówią fakty?</u> + <u xml:id="u-12.21" who="#PoselMrochenJan">I Sekretarz KC PZPR tow. Ochab w przemówieniu swoim podczas uroczystości na Górze św. Anny z okazji 35 rocznicy Powstań Śląskich powiedział: — „Partia i Rząd ze szczególną uwagą wsłuchuje się w głosy ludzi ze Śląska, będącego kuźnią siły gospodarczej całego kraju. Należy przypomnieć, mówił dalej, że jedno tylko województwo stalinogrodzkie daje ponad 25%, a 3 województwa śląskie blisko 40% globalnej produkcji przemysłowej kraju”.</u> + <u xml:id="u-12.22" who="#PoselMrochenJan">Literaci i dziennikarze bardzo często piszą o Opolszczyźnie jako o „Zielonym Śląsku”. Zielony on jest nie dlatego, by był rolniczy, ale dlatego, że różni się on trochę od drugiej części Śląska, tzw. „Czarnego Śląska”. Literatom wolno używać przenośni, nie mogą jej jednak używać i brać za podstawę swych prac ekonomiści.</u> + <u xml:id="u-12.23" who="#PoselMrochenJan">Na tym — „Zielonym Śląsku” pracuje ponad tysiąc wielkich i średnich zakładów przemysłowych. Między innymi druga po Hucie im. Lenina budowa ogólnonarodowa — Zakłady Przemysłu Azotowego Kędzierzyn.</u> + <u xml:id="u-12.24" who="#PoselMrochenJan">KW i Prezydium WRN na interwencję ludności Opolszczyzny już nieraz zwracały się do władz centralnych o właściwe zaopatrzenie i zaliczenie naszego województwa do województw przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-12.25" who="#PoselMrochenJan">Ostatnio na naszym terenie działa ekipa Ministerstwa Handlu Wewnętrznego, która zajmuje się sprawami zaopatrzenia. W czasie jej działalności zaopatrzenie wybitnie się poprawiło. Chodzi nam jednak o to, że ta komisja wyjedzie z powrotem do Warszawy. My chcielibyśmy, aby razem z jej wyjazdem efekty dotychczasowej jej pracy nie zostały przekreślone.</u> + <u xml:id="u-12.26" who="#PoselMrochenJan">I jeszcze jedna sprawa. Są na terenie naszego województwa miasteczka, jak Kietrz, Lewin Brzeski, Głogówek, Gorzów, które jeżeli chodzi o płacenie podatków są zaliczone do strefy miejskiej, jeżeli zaś chodzi o zaopatrzenie — do strefy wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-12.27" who="#PoselMrochenJan">Byłby już czas, by Ministerstwo Handlu Wewnętrznego zlikwidowało taki stan rzeczy, by zatwierdziło wnioski Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej.</u> + <u xml:id="u-12.28" who="#PoselMrochenJan">Ze sprawą decentralizacji, choć może się to wydać dziwne, wiąże się sprawa zaopatrzenia. Np. CRS wydała słuszną być może w skali krajowej decyzję, że 15% z powiatowej puli węgla mają otrzymywać członkowie spółdzielni -produkcyjnych, np. w takim powiecie Racibórz czy Opole spółdzielcy w praktyce są zaopatrzeni stosunkowo dobrze, dlatego że w tych powiatach jest mało spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-12.29" who="#PoselMrochenJan">Natomiast jeżeli weźmiemy powiat nyski, gdzie 90% gromad jest uspółdzielczone, to okazuje się, że spółdzielcy w porównaniu z gospodarstwami indywidualnymi są poważnie pokrzywdzeni. Gdyby o tym nie decydowała Warszawa a Opole, to do takiego paradoksu by nie doszło.</u> + <u xml:id="u-12.30" who="#PoselMrochenJan">Pragnę poruszyć jeszcze jedną sprawę, która wprawdzie dotyczy Opolszczyzny, ale nie jest sprawą lokalną, lecz o zasięgu krajowym. Jest to sprawa ochrony zabytków kulturalnych. Województwo opolskie z wielką troskliwością otacza każdy zabytek przeszłości, o czym świadczy starannie odbudowana Starówka w Opolu, rynek w Raciborzu, wiele zabytkowych kościołów, zamek piastowski w Brzegu itd.</u> + <u xml:id="u-12.31" who="#PoselMrochenJan">Zabytków tych na Opolszczyźnie jest jednak znacznie więcej niż w innych dzielnicach Polski, o wiele za dużo w stosunku do możliwości finansowych terenowych rad narodowych. Wiele miast na Opolszczyźnie uległo na skutek działań wojennych kompletnemu zniszczeniu. Przykładem niech będzie miasto Nysa zniszczone w 80%. Terenowe rady narodowe znalazły się w bardzo trudnych warunkach. Z jednej strony musiały zabezpieczyć jeszcze istniejące zabytki historyczne, z drugiej strony niemniej ważną sprawą było zabezpieczenie dachu nad głową dla ludności. Brak było i jest jeszcze mieszkań dla świata pracy. Trzeba stwierdzić, że Ministerstwo Kultury zabezpieczyło wiele obiektów kulturalnych, ale zabezpieczenie to polegało w większości wypadków na tym, że na obiekcie wywieszono tablicę, że to jest budynek zabytkowy i nie wolno go rozbierać. Często z takiego budynku pozostała tylko ściana frontowa, podparta drągami. Przez 11 lat zabytki w ten sposób zabezpieczone uległy kompletnej dewastacji, tym bardziej jeśli się jeszcze weźmie pod uwagę, że zniszczona sieć wodociągowa powodowała zalewanie fundamentów wodą.</u> + <u xml:id="u-12.32" who="#PoselMrochenJan">Mamy obiektów zabytkowych w woj. opolskim około 1800. Na zabezpieczenie otrzymaliśmy w okresie od roku 1952 do dzisiaj kwotę około 2.500.000 zł., co wystarcza zaledwie na takie zabezpieczenie, jakie było dotychczas. Czy rady narodowe pozostały bierne i patrzyły obojętnie na ten stan rzeczy?</u> + <u xml:id="u-12.33" who="#PoselMrochenJan">Wprost przeciwnie — wielkim głosem wołały o pomoc finansową. Chcę przypomnieć, że zmarła posłanka z naszego województwa Nałkowska oraz Prezydium Rady Narodowej interweniowały w sprawie zamku piastowskiego w Głogówku, że poseł Chlebda przez Komisję Oświaty, Nauki i Kultury żądał zbadania sprawy Nysy, że Rada Kultury przy Wojewódzkiej Radzie Narodowej i Wydział Kultury starały się zainteresować tą sprawą Ministerstwo Kultury. A Ministerstwo Kultury nawet nie odpowiedziało na to. Nie wyjaśniło też nic wtedy, kiedy prasa i radio podniosły krzyk, że zabytki niszczeją. Myślę, że po tym, co powiedziałem, wyraźnie widać winnego. Niektóre dzienniki, i Polskie Radio widzą winę Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Nysie, bo to jest najłatwiej tak powiedzieć. A ja się pytam, kto jest winien, że stare czternastowieczne miasteczko Paczków, miasteczko które posiada jeszcze mury obronne w całości, miasteczko zwane polskim Carcassonne wali się w gruzy i jak pisze prasa jest miastem umarłym. Czy za dwa, trzy lata zabytki nie znikną z powierzchni ziemi, mimo że tam nie prowadzi się odgruzowania?</u> + <u xml:id="u-12.34" who="#PoselMrochenJan">Winę widzę przede wszystkim w Ministerstwie Kultury, które nie kontroluje zużycia i tych małych sum, które wydaje na zabezpieczenie zabytków i nie chce widzieć trudności miejscowej ludności. Już choćby ze względów politycznych Opolszczyzna żąda innego ustosunkowania się władz centralnych do jej historycznej przeszłości.</u> + <u xml:id="u-12.35" who="#PoselMrochenJan">Mówiłem na wstępie, że są u nas w kraju ludzie, którzy nie tylko, że nie pragną decentralizacji, ale nawet hamują ją. Ludzie tacy znajdują się nie tylko w Warszawie. Znajdują się także na szczeblach niższych — wojewódzkich i powiatowych. Podawałem na wstępie przykłady wniosków usprawnienia pracy wojewódzkiej rady narodowej. Wnioski w dużej mierze nie zostały jeszcze rozpracowane w Urzędzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-12.36" who="#PoselMrochenJan">I w naszej Wojewódzkiej Radzie nie wszystkie wnioski powiatowe zostały załatwione.</u> + <u xml:id="u-12.37" who="#PoselMrochenJan">Było ich co prawda mniej, bo zaledwie 7 stron maszynopisu. Dlaczego nie załatwiliśmy tego?</u> + <u xml:id="u-12.38" who="#PoselMrochenJan">Czy nie było można? Być może, że nie wszystkie były one do zrealizowania, ale na pewno 90% śmiało można było zrealizować. Np. można było, czego domagały się powiaty, połączyć wydziały oświaty powiatowej i miejskiej rady narodowej w jeden wydział oświaty, co dałoby oszczędności etatowe.</u> + <u xml:id="u-12.39" who="#PoselMrochenJan">Inny przykład: połączyć wydziały zdrowia powiatowych i miejskich rad narodowych w celu lepszej obsługi mieszkańców wsi, zwłaszcza przez lekarzy specjalistów.</u> + <u xml:id="u-12.40" who="#PoselMrochenJan">Inny przykład: nie przekazaliśmy do kompetencji prezydiów powiatowych rad narodowych wydawania zezwoleń w sprawie ulg w razie klęsk żywiołowych. Dlaczego nie dokonaliśmy tego?</u> + <u xml:id="u-12.41" who="#PoselMrochenJan">Nawał prac związanych z postulatami demokratyzacji i decentralizacji, nie tylko w Warszawie, wpłynął na to, że wiele słusznych uwag i propozycji nie zostało jeszcze w pełni przepracowanych. Nie znaczy to bynajmniej, by słuszne żądania nie zostały z całą wnikliwością rozpatrzone. Uchwały VII Plenum KC PZPR zostaną z całą pewnością wprowadzone w życie.</u> + <u xml:id="u-12.42" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 5 do godz. 12 min. 35.)</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Proszę Obywateli Posłów! Rada Seniorów rozważała porządek naszych obrad i proponuje, aby dziś prowadzić obrady do godz. 14, następnie zrobić przerwę do poniedziałku i w poniedziałek zacząć od godz. 10. Czas ten wykorzystają komisje dla swojej pracy.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zarząd Główny Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej zaprasza dziś Obywateli Posłów na uroczystą Akademię Miesiąca Pogłębienia Przyjaźni Polsko-Radzieckiej w Pałacu Kultury i Nauki na godz. 18. Zaproszenia Obywatelom Posłom rozdano.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jutro są Dożynki na Stadionie 10-lecia. Zaczynają się o godz. 9. Wszyscy posłowie są zaproszeni, aby byli obecni na Dożynkach. Posłowie, którzy mieszkają w Domu Poselskim, będą mogli skorzystać z autokarów, które zostaną przysłane na godz. 8.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Czy są uwagi do propozycji Rady Seniorów? Nie ma.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do dalszego ciągu dyskusji.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. gdańskiego Franciszek Murawski.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#PoselMurawskiFranciszek">Wysoka Izbo! Cała gospodarka narodowa, a szczególnie rolna, dla usprawnienia kierownictwa wymaga zmian organizacyjnych. Niewątpliwe jest, że dotychczasowe błędne posunięcia najbardziej odbiły się na naszej gospodarce rolnej.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#PoselMurawskiFranciszek">Gospodarka w PGR wymaga zasadniczej zmiany. Obecny system oparty na pokrywaniu deficytów wynikłych na skutek obliczania produkcji według cen niedopasowanych do kosztów produkcji, system zaciemniający deficyty, wynikłe z niedołęstwa, nadużyć i ze złej gospodarki — z konieczności wymaga bardziej drobiazgowej sprawozdawczości, która właściwie nic nie daje. Na skutek tej drobiazgowej sprawozdawczości większość administracji w PGR na wszystkich szczeblach zajęta jest głównie pisaniem sprawozdań. Jeżelibyśmy powiedzieli, że 1/3 stałych pracowników w PGR zajęta jest pisaniem sprawozdań, a tylko 2/3 pracuje na roli, to bardzo niewiele byłoby w tym przesady.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#PoselMurawskiFranciszek">Jest co obecnie liczyć! Do liczenia nie wystarcza księgowych, których utrzymuje się w każdym gospodarstwie. Samych norm pracy w zakresie produkcji roślinnej, na których podstawie oblicza się płace, jest grubo powyżej 2 tys. Wymyślono je, ażeby móc rządzić centralnie. Doprowadziły zaś one jedynie do demoralizacji pracowników i zwiększenia kosztów produkcji. Pracownicy się demoralizują, gotowi są przy każdej czynności stawiać pytanie: — „A ile ja za to będę miał?” Normy są często niewłaściwe, a pole do nadużyć i narzekań ogromne. Premie obecnie stosowane są w głównej mierze od dokonanych dostaw, a nie od produkcji. Przyczynia się to wielokrotnie do niedostatecznego zaopatrzenia inwentarza w paszę i wprowadza tylko chaos. Administrować zespołem w PGR musi nie wojewódzki zarząd za pośrednictwem agronomów i zootechników w zespole, a kierownik zespołu odpowiedzialny za całą gospodarkę w zespole. Zespół powinien być jednostką prawną, będącą na własnym rozrachunku gospodarczym. Kontrolę tego rozrachunku powinien prowadzić bank, który przynajmniej raz na miesiąc winien przyjmować wszelkie wpłaty i dokonywać wypłat. Gospodarstwa nie mogą być deficytowe w produkcji. Za osiągnięte dochody winno się przydzielać premie. Obecnie premiowanie od dochodów, wobec nie ustalenia cen odpowiadających kosztom produkcji, jest niemożliwe. Dla przykładu podam, że za zboże zalicza się ceny niższe niż trzeba płacić za otręby, co powoduje niemożność uchwycenia dochodowości. To byłyby z grubsza konieczne reformy w PGR. Do nich jeszcze powrócę.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#PoselMurawskiFranciszek">Jeżeli chodzi o reorganizację dokonaną w roku ub. w ustawieniu służby rolnej, trzeba stwierdzić, że żadna z dotychczasowych reorganizacji nie przyniosła tyle szkody, co ta ostatnia. W powiatach bardziej uspółdzielczonych prawie całą służbę rolną zabrano z powiatowych zarządów rolnictwa do POM, z tym, że POM-y służbą tą nie dysponują, a dysponuje wojewódzki zarząd rolnictwa. Powiatowe zarządy rolnictwa są odpowiedzialne za całość gospodarki, choć służbą nie dysponują, a wojewódzkie zarządy nie są w stanie odpowiednio POM-owską służbą w powiatach kierować. Pozostali w powiatach pracownicy wielokrotnie dublują pracę pracowników POM. Niektóre dziedziny, jak np. dziedzina warzywnictwa w powiatach niema żadnej obsługi.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#PoselMurawskiFranciszek">Wydaje się konieczne, ażeby przed wprowadzeniem jakichkolwiek zmian organizacyjnych przedyskutować je w terenie i zasięgnąć opinii pracowników terenu. Mamy już wypróbowaną kadrę ludzi pracujących od wielu lat w rolnictwie, którzy mogliby podpowiedzieć wiele słusznych uwag.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#PoselMurawskiFranciszek">W tym stanie rzeczy prezydia powiatowych rad narodowych widząc złą sytuację, samorzutnie podejmują uchwały odnośnie przejścia całej służby rolnej z POM do powiatowych zarządów. Zdaje się to najbardziej słuszne, oczywiście pod warunkiem, że w powiecie dobór pracowników będzie odpowiedni, a dobór ten możliwy by był z jednej strony przy ustaleniu właściwych wynagrodzeń, a z drugiej oszczędnego gospodarowania posiadanymi kadrami fachowców. Obecnie siły fachowe w zakresie rolnictwa są rozproszone. Masa robót niepotrzebnie się dubluje, siły fachowe nie wykonują robót w zakresie swojej specjalizacji, wiecznie zaganiane w akcjach. Jeżelibyśmy skoncentrowali w powiecie w zarządach rolnictwa całą pomoc instruktorską, przenieśli odpowiedzialność za gospodarkę w PGR-ach na zespoły, to mielibyśmy całą służbę rolną nie siedzącą przy biurkach nad sprawozdaniami, pisaniem okólników i zarządzeń, nie rozpędzoną bez składu i ładu na akcjach, które uniemożliwiają systematyczną pracę i czynią wszystkich nieodpowiedzialnymi za nic, a służbę w terenie — służbę rozstawioną zgodnie ze specjalizacją.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#PoselMurawskiFranciszek">Sprawozdawczość w zarządach rolnictwa stosowaną obecnie trzeba ograniczyć do minimum. W zakresie selekcji, uznawania rozpłodników, opieki nad hodowlą zarodową, oceny użytkowości zwierząt zadania musiałyby być skoncentrowane w wojewódzkim zarządzie hodowli dla całej gospodarki. Niepotrzebne by tu były podziały ,na służbę zootechniczną w PGR i służbę obsługującą gospodarkę chłopską. Gospodarka nasienna, ochrona roślin, melioracje, konserwacje urządzeń melioracyjnych, urządzenia rolne były by prowadzone na szczeblach wojewódzkich i powiatowych dla całej gospodarki. Instruktaż w każdym zakresie byłby wspólny dla całej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#PoselMurawskiFranciszek">Sprawozdawczość prowadziłyby wydziały statystyki powiązane z Głównym Urzędem Statystycznym, sprawozdawczość finansową — banki, oczywiście dla całej gospodarki PGR.</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#PoselMurawskiFranciszek">Dostarczaniem pomocy w pracach PGR i spółdzielniach zajmowałyby się wojewódzkie, powiatowe i gromadzkie prezydia rad narodowych i byłyby za tę pomoc odpowiedzialne. Skupem i dostawami zajmowałby się aparat skupowy kierowany niekoniecznie przez osobne ministerstwo. Nie zachodziłaby nawet potrzeba wydzielania dla PGR specjalnych działów inwestycji, które byłyby kierowane przez oddziały budownictwa wiejskiego w powiatach i województwach, a wykonywane częściowo w zakresie robót dokonywanych tzw. systemem gospodarczym w zespołach PGR. Park maszynowy byłby w dyspozycji zespołów PGR.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#PoselMurawskiFranciszek">POM-y i GOM-y przekształcić by należało na przedsiębiorstwo usługowo-remontowo-eksploatacyjne dla dokonywania prac na roli według zamówień, w spółdzielniach i PGR-ach, których park maszynowy byłby niedostateczny oraz w indywidualnej gospodarce. POM-y jako przedsiębiorstwa deficytowe musiałyby być zasilane z budżetu centralnego, ale podporządkowane zarządom powiatowym rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#PoselMurawskiFranciszek">Inseminacja musiałaby być kierowana jednolicie przez wojewódzki zarząd hodowli zwierząt i raczej wydzielona z zarządu weterynarii, który oczywiście obejmowałby całość zagadnień związanych z chorobami zwierząt i zapobieganiem im.</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#PoselMurawskiFranciszek">Planowanie byłoby ujednolicone dla całej gospodarki w komisjach planowania i działach planowania przy zarządach rolnictwa. Planowanie gospodarki indywidualnej musiałoby być dużo ściślejsze niż obecnie. Gospodarka indywidualna musiałaby być ściśle wydzielona i obejmować tylko gospodarstwa użytkowane indywidualnie, stanowiące własność użytkownika względnie dzierżawione, a nie obejmować jak obecnie poza gospodarstwami chłopskimi takich użytkowników, jak: służbę leśną korzystającą z deputatowych działek, działki przyzagrodowe, inwentarz służby PGR, działki z Funduszu Ziemi, oddawane w czasowe zagospodarowanie. Plany zaopatrzenia w paszę, plany dotyczące pogłowia, plany gospodarki na działkach pracowniczych, na działkach oddawanych w chwilowe zagospodarowanie, winny być opracowane oddzielnie, a oddzielnie plany stałych gospodarstw rolnych. Te ostatnie plany w zasadniczych pozycjach, dotyczących struktury zasiewów, plonów i pogłowia, wydajności i produkcji towarowej, winny być dokonywane przy udziale zainteresowanych i produkujących — w gromadach.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#PoselMurawskiFranciszek">Zachodzi gwałtowna potrzeba utrzymywania agronomów gromadzkich we wszystkich gromadach, w których nie dokonane zostało uspółdzielczenie, tak jak w gromadach uspółdzielczonych — agronomów przy spółdzielniach, jednej lub kilku, w zależności od powierzchni ziemi uprawnej i stopnia zagospodarowania spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#PoselMurawskiFranciszek">Kadry agronomów gromadzkich powstawałyby z przesunięcia aparatu instruktarzowo-kontraktacyjnego z centrali branżowych do gromad. Poza tym w PGR-ach kontrole dokonywane obecnie przez niefachowy aparat rad narodowych, przedstawicieli różnych instytucji każdego działu rolnictwa z osobna, pozornie dokonywane w trosce o prawidłowość gospodarki, zabierają przede wszystkim czas personelowi kierowniczemu w zespołach i gospodarstwach, niweczą inicjatywę i odpowiedzialność, wnoszą chaos.</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#PoselMurawskiFranciszek">Wadliwy system premiowania od wykonywania planów i ich przekraczania, a nie od osiągniętych dochodów winien być czym prędzej zaniechany. Premie winny być ustawiane w zależności od wagi i rozmiaru zadań, a nie szablonowo.</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#PoselMurawskiFranciszek">Nie sposób, zabierając głos w dyskusji, uzasadnić wszystkie podstawowe punkty przyszłej organizacji. W tej sprawie odpowiednie materiały wpłynęły już do Ministerstwa Rolnictwa z terenu. Chodzi jednak o szybkie decyzje. Stan taki, jak dzisiaj, oczekiwania — walizkowy nie może dłużej istnieć. Zaistniały chaos i zastój należy jak najszybciej radykalnie przeciąć.</u> + <u xml:id="u-14.16" who="#PoselMurawskiFranciszek">Musimy sobie jednak zdawać sprawę z faktu, że żadna najlepsza nawet organizacja, nie zda egzaminu, jeżeli warunki pracy oraz płacy pracowników nie będą odpowiednio uregulowane. Dotychczasowego stanu, kiedy kierownik powiatowego zarządu rolnictwa, przeważnie zastępca przewodniczącego prezydium PRN, otrzymuje pobory dużo niższe niż referent kontraktacyjny, nie można uznać za normalny. Odnosi się to w całości do służby rolnej i dlatego równocześnie z reorganizacją muszą iść radykalne posunięcia, zmierzające do uregulowania płac. Kadry inżynieryjno-techniczne rolnictwa stać już na dobrą pracę i mamy ich dostateczną ilość. Płace jednak dotychczasowe powodują stały odpływ dobrych fachowców na stanowiska lepiej płatne, lub do miasta, często poza rolnictwem. Praca na wsi musi być specjalnie uposażona i wydaje się, że za duże są różnice między terenem a ministerstwem.</u> + <u xml:id="u-14.17" who="#PoselMurawskiFranciszek">Podobna sytuacja jest ze służbą budownictwa wiejskiego, na której leży ciężar budownictwa w spółdzielniach produkcyjnych i budownictwa indywidualnego, tymczasem uposażenia są niskie w stosunku do zarobków w przedsiębiorstwach budowlanych.</u> + <u xml:id="u-14.18" who="#PoselMurawskiFranciszek">Chciałbym na zakończenie zwrócić uwagę na potrzeby wsi w zakresie budownictwa. Dotychczasowe posunięcia nie wskazują na polepszenie sytuacji materiałowej. O ile niewątpliwie bieżące przydziały są większe niż w latach ubiegłych, to jednak opóźnienia, jakie zaistniały w dostawach, nie poprawiły sytuacji. Trzeba też powiedzieć, że nawet zwiększone przydziały nie potrafią zaspokoić najpilniejszych remontów drobnych, nie mówiąc o kapitalnych remontach i nowym budownictwie. Na przykład mamy kredyty na budownictwo w akcji osiedleńczej, w spółdzielniach produkcyjnych i na pomoc ludności autochtonicznej — bez całkowitego pokrycia materiałowego. Natomiast w Spółdzielni Inwalidów w Tczewie mamy drzewo, które leży już kilka lat, ale nie może być rozprowadzone z braku rozdzielnika.</u> + <u xml:id="u-14.19" who="#PoselMurawskiFranciszek">Te niedociągnięcia w rolnictwie były rozpatrywane już na VII Plenum i zjazdach spółdzielczości produkcyjnej, po czym sytuacja na wsi miała się poprawić. Jak dotychczas nic się nie poprawiło. Z tego wynika, że dużo mówimy, a mało robimy dla rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-14.20" who="#PoselMurawskiFranciszek">Nie zaprzepaszczajmy uchwał, podjętych już poprzednio. Sytuacja na wsi jest bardzo poważna i wymaga specjalnej troski Rządu.</u> + <u xml:id="u-14.21" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. warszawskiego Maria Stelmach.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#PoselStelmachMaria">Wysoki Sejmie! W swoim wystąpieniu chciałam omówić kilka zagadnień nurtujących społeczeństwo naszego miasta — Żyrardowa.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#PoselStelmachMaria">Pierwsza sprawa, którą chciałam poruszyć, to sprawa wynagrodzeń Straży Pożarnej w Żyrardowie. Jest Straż Pożarna podległa Radzie Narodowej i Straż Pożarna w zakładach przemysłowych. Zarobek Straży Przemysłowych jest o wiele niższy, niż Straży podległej Miejskiej Radzie Narodowej, a przecież Straże w zakładach przemysłowych mają o wiele cięższą pracę, bo oprócz interwencji muszą prowadzić wnikliwą służbę prewencyjną, zabezpieczającą zakłady produkcyjne przed pożarem.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#PoselStelmachMaria">Podobnie przedstawia się sprawa z kierowcami samochodowymi. Wszyscy kierowcy PKS od miesiąca sierpnia mają uregulowane płace. Zarobek ich podstawowy wynosi około 900 zł miesięcznie. Tymczasem w zakładach produkcyjnych kierowcy w dalszym ciągu zarabiają 2,60 zł na godzinę, tj. stawkę najniżej zarabiającego robotnika w kraju. Interwencje w Centralnym Zarządzie i w odpowiednim resorcie nie odnoszą żadnego skutku, dlatego poruszam sprawę tę na forum Sejmu.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#PoselStelmachMaria">Poza tym niesłusznie, według mego zdania, przedłuża się sprawę regulacji płac pionu majsterskiego — o tym już mówiła ob. posłanka Gościmińska — tym bardziej, że od dawna regulacja ta jest zapowiedziana.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#PoselStelmachMaria">Sprawę tę należałoby jak najprędzej uregulować.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#PoselStelmachMaria">Naszą główną dewizą jest równa płaca za równą pracę. Tę sprawę radykalnie uporządkowaliśmy, jeśli chodzi o pracę kobiet i mężczyzn. Ale mnie się zdaje, że występuje nieuzasadniona różnica w płacach wspólnych zawodów w zależności od przemysłu, w jakim dany pracownik jest zatrudniony. Czym można uzasadnić, że biuralistka zatrudniona w przemyśle lekkim zarabia kilkaset złotych mniej od biuralistki zatrudnionej w przemyśle metalowym, lub górnictwie? Przecież to, że pracuje w górnictwie, nie oznacza, że wysila się na przodku w kopalni, a tak samo, jak w przemyśle lekkim, siedzi za biurkiem.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#PoselStelmachMaria">Mimo poważnych zdobyczy, jakie posiadamy, w Żyrardowie wyziera jeszcze nędzne dziedzictwo dawnych czasów w postaci walących się domów, nieskanalizowanych ulic, niedostatecznie wentylowanych i klimatyzowanych sal produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#PoselStelmachMaria">O tych trudnościach mówił już poseł Małecki. Dotychczasowe budownictwo, choć jest dość poważne, nie pokryło potrzeb przeludnionego Żyrardowa, a usługi komunalne są bardzo niezadowalające, szczególnie jeśli chodzi o remonty budynków i mieszkań.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#PoselStelmachMaria">Sprawiedliwe rozdzielanie środków, które przeznaczamy na poprawę warunków, nie jest sprawą prostą i łatwą, ciągle — jak sądzę — prześladuje nas jeszcze schematyzm i szablon.</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#PoselStelmachMaria">Prezydium Warszawskiej Wojewódzkiej Rady Narodowej postanowiło ustalić dla Żyrardowa plan budownictwa na poziomie przeciętnym dla kraju. Przeciętne zagęszczenie w kraju wy nosi 1,7 mieszkańca na izbę. W Żyrardowie natomiast wypada 2,3 mieszkańca na izbę. Prócz tego mamy 5% izb zagrażających życiu ludzkiemu, które należy jak najszybciej przeznaczyć do wyburzenia. Prezydium Warszawskiej Woj. Rady Narodowej w swych postanowieniach nie prowadzi do likwidowania tych dysproporcji, a co gorsza w 1957 r. projektuje całkowite skreślenie budownictwa komunalnego w Żyrardowie.</u> + <u xml:id="u-16.10" who="#PoselStelmachMaria">Jest to niesłuszne i niepokojące. Wobec tego wnoszę, aby Prezydium Rządu zbadało wnikliwie sprawę i zajęło w niej odpowiednie stanowisko.</u> + <u xml:id="u-16.11" who="#PoselStelmachMaria">Na tle problemu mieszkaniowego nie sposób nie poruszyć sprawy budownictwa indywidualnego, którym nasza ludność Żyrardowa poważnie się interesuje. Po wielu zmaganiach uruchomiliśmy produkcję materiałów budowlanych z żużlu i próbujemy uruchomić produkcję materiałów zastępczych. Powstały już zalążki budownictwa indywidualnego i spółdzielczego. Zainteresowanie Rządu problemem rozwoju budownictwa indywidualnego było dla nas bardzo pocieszające, ale niestety po tych deklaracjach nadal nie wiadomo, na jaką pomoc finansową i materiałową mogą liczyć budujący.</u> + <u xml:id="u-16.12" who="#PoselStelmachMaria">Wynalazki i udoskonalenia idą w kierunku maksymalnego zastąpienia drzewa i cegły. Cokolwiek byśmy jednak wynaleźli, to na małe domki cement, wapno i drzewo jest i będzie zawsze potrzebne. A obecnie w terenie powstaje sytuacja, że brak tych materiałów uniemożliwia wykorzystanie środków zastępczych, takich jak żużel, gruz i różne prefabrykaty, przez co wstrzymuje się budownictwo.</u> + <u xml:id="u-16.13" who="#PoselStelmachMaria">Zmiana polityki Rządu w stosunku do rzemiosła została powitana z uznaniem, zarówno przez samo rzemiosło, jak i przez ogół korzystających z jego usług. Niestety zmiana ta pozostaje w dalszym ciągu na papierze. Sami rzemieślnicy jeszcze jej nie odczuli. Przede wszystkim na odcinku zaopatrzenia, i to nie tylko w materiały i surowce odpadkowe, ale również w konieczne narzędzia i maszyny, których rzemieślnicy nie mają dotychczas możliwości nabyć. Wobec tego należałoby, ażeby Rząd zwrócił uwagę na potrzebę zaopatrzenia rzemiosła w narzędzia i spowodował uruchomienie krajowej produkcji.</u> + <u xml:id="u-16.14" who="#PoselStelmachMaria">Kilka słów na temat koordynacji pracy między poszczególnymi ministerstwami. Np. w Żyrardowie od chwili uruchomienia kolejowej trakcji elektrycznej istnieje duże niebezpieczeństwo przy ruchu na jednopoziomowym prowizorycznym skrzyżowaniu torów kolejowych z jezdnią, będącą jednocześnie przejściem dla pieszych. Celowość, niezbędność i pilność budowy skrzyżowania dwupoziomowego uznaje i Ministerstwo Kolei i Ministerstwo Gospodarki Komunalnej. Od kilku jednak lat żadne z tych dwóch ministerstw nie podejmuje budowy, bo finansowanie tej inwestycji jedno ministerstwo składa na drugie. Wędrówka akt trwa od 1952 r. i sprawa nadal jest nierozstrzygnięta. Działacze terenowi pełni są obaw, że stan ten spowoduje poważniejszą katastrofę na tym przejeździe. Wtedy na pewno znajdzie się inwestor dla budowania tego koniecznego przejazdu. Słuszniejsze jednak byłoby, by Prezydium Rządu pogodziło dwa niezdecydowane ministerstwa.</u> + <u xml:id="u-16.15" who="#PoselStelmachMaria">Podobna sprawa występuje przy budowie wielkiej doświadczalnej oczyszczalni ścieków miejskich i przemysłowych, połączonych z wytwórnią różnych chemikalii. Inwestycja ciągnie się od 1946 r. i prowadzona jest przez Ministerstwo Gospodarki Komunalnej. Inwestycja obok wytwórni nawozów sztucznych ma przede wszystkim zadanie oczyszczenia powietrza Żyrardowa od wyziewów kanałowych. Obecnie powstał spór między Ministerstwem Gospodarki Komunalnej a Ministerstwem Przemysłu Lekkiego, kto i w jakiej części winien finansować tę inwestycję. Spór byłby nie straszny, gdyby nie wstrzymano na początku roku częściowej realizacji daleko zaawansowanej roboty, na którą już wydatkowano 21 milionów zł. Ponieważ z oczyszczalni tej będą korzystać zakłady pracy, stąd też ten spór Ministerstwa Gospodarki Komunalnej z Ministerstwem Przemysłu Lekkiego, które miało uczestniczyć w kosztach w 80%. Wydaje się, że jest to niedopuszczalne, aby brak koordynacji i współpracy ministerstw miał ujemny wpływ na sprawy bytowe ludności.</u> + <u xml:id="u-16.16" who="#PoselStelmachMaria">Ponadto chciałam omówić sprawę poruszaną na spotkaniach z wyborcami na wsi. Stwierdzam, że chłopi-wyborcy na wsi wnoszą poważne pretensje w sprawie ustalania wielu gatunków i cen na zboża. Powszechnie stwierdzają, że mimo różnorodnych gatunków i cen — w punktach skupu zboże po klasyfikacji sypie się na jedno miejsce. Takie ustawienie gatunkowości nie pomaga chłopom, a ułatwia nadużycia i wszelkiego rodzaju spekulacje.</u> + <u xml:id="u-16.17" who="#PoselStelmachMaria">Poważną sprawą jest zaopatrzenie punktów skupu w przyrządy do badania wilgotności zboża. Określanie wilgotności zboża odbywa się na oko. Prowadzi to również do wszelkiego rodzaju nadużyć i robi z dostawcy nieszczęśnika zależnego od widzi mi się, humoru i uczciwości magazyniera. Sprzedający nie ma przy tym żadnych możliwości udowodnienia jakości tego produktu. Należałoby tę sprawę jak najprędzej uregulować.</u> + <u xml:id="u-16.18" who="#PoselStelmachMaria">W swoim krótkim wystąpieniu nie wyczerpuję wszystkich spraw, które nurtują naszych wyborców. Ograniczyłam je tylko do spraw, które są najpilniejsze na moim terenie i które mogą i powinny jak najszybciej znaleźć rozwiązanie.</u> + <u xml:id="u-16.19" who="#PoselStelmachMaria">Uchwały VII Plenum KC PZPR dowodzą głębokiej troski Partii i Rządu o poprawę warunków mas pracujących. Postanowienia te znajdują pełne poparcie w terenie. Wyraża się to we wzmożonym wysiłku i rytmiczniejszym, lepszym wykonywaniu zadań produkcyjnych przez robotników naszych zakładów.</u> + <u xml:id="u-16.20" who="#PoselStelmachMaria">Załogi naszych zakładów wierzą, że ich słuszne postulaty będą rozpatrzone przez Rząd, co pomoże wykonywać lepiej uchwały VII Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-16.21" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-16.22" who="#PoselStelmachMaria">Wicemarszałek Franciszek Mazur: Głos ma poseł woj. warszawskiego Honorata Jurkowa.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselJurkowaHonorata">Wysoka Izbo! Ja chciałam skoncentrować się tylko na jednej sprawie — na sprawie budownictwa wiejskiego. W tej sprawie moi przedmówcy mówili już wiele, jednak moim zdaniem mówili jeszcze za mało, bo warunki, w jakich żyją, pracują i mieszkają rolnicy woj. warszawskiego — i nie tylko warszawskiego — są mało powiedzieć ciężkie, ale wręcz zastraszające.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselJurkowaHonorata">Oto kilka przykładów.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselJurkowaHonorata">W powiecie Ostrów Mazowiecka we wsi Sulęcin blisko połowa gospodarzy mieszka w oborach. Sporo jest takich, którzy krowy chowają w wydzielonym kawałku stodoły. We wsi Podmianów połowa rolników mieszka w walących się ruderach, straszących prymitywem i biedą, w czymś raczej przypominającym ziemianki, a nie ludzkie siedziby. W Wąsewie są rolnicy, którzy bydło trzymają w byle jak skleconych szałasach, a w okresie mrozów — w mieszkaniach. Nie do rzadkości też należą upadki inwentarza na skutek przemarznięcia.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselJurkowaHonorata">Na 270 wsi w powiecie ostrowskim 1.258 gospodarstw jest bez domów; 1.528 — bez obór; około 1.000 — bez chlewów; 755 — bez stodół.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselJurkowaHonorata">W powiecie mińskim w gromadzie Posiadały ostatnio na skutek wiatrów w 7 gospodarstwach zawaliły się budynki, a u jednego gospodarza Władysława Zgódki zawaliło się całe gospodarstwo łącznie z domem mieszkalnym.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselJurkowaHonorata">W powiecie grodziskim 40% zagród chłopskich wymaga natychmiastowej naprawy.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselJurkowaHonorata">Wprost katastrofalnie wyglądają tereny zniszczone przez działania wojenne. Na około 100 gospodarstw wsi Kotuszów, leżącej na terenie byłego przyczółka sandomierskiego, 43 gospodarstwa nie odbudowało zniszczonych przez wojnę domów mieszkalnych, tyleż samo nie odbudowało obór, 15 nie odbudowało stodół.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselJurkowaHonorata">W powiecie puławskim wiele rodzin chłopskich mieszka jeszcze w bunkrach, dołach i różnych budach. Podobnie jest w powiecie makowskim. A przecież od zakończenia wojny upłynęło już wiele czasu.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselJurkowaHonorata">Odziedziczone po międzywojennym dwudziestoleciu bardzo ciężkie i bardzo prymitywne warunki mieszkaniowe znacznej części ludności wiejskiej ulegają stałemu pogorszeniu.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselJurkowaHonorata">Trzeba powiedzieć, że sprawą budownictwa w gospodarstwach indywidualnych nikt się dotąd naprawdę nie zajmował, ani ze szczebla centralnego, ani wojewódzkiego, ani powiatowego. Wojewódzkie wydziały budownictwa wiejskiego zainteresowane są jedynie nadzorem nad budownictwem w gospodarstwach zespołowych, w POM i ośrodkach lecznictwa weterynaryjnego. Podobnie jest na szczeblu powiatu. W sumie budownictwo indywidualne prowadzone jest samorzutnie, chaotycznie, jak to się mówi — na dziko.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselJurkowaHonorata">Nadzór budowlany nad wiejskim budownictwem indywidualnym można powiedzieć nie istnieje wcale. Jedna osoba w powiecie — architekt powiatowy — nie jest w stanie podołać temu zadaniu. Czy wobec tego nie należałoby pomyśleć o uszczupleniu wojewódzkich biur projektów, wojewódzkich zarządów budowlanych i budowlano-remontowych na rzecz nadzoru budowlanego w powiecie?</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselJurkowaHonorata">Ilość osób zatrudnionych w wydziałach budowlanych powiatowych rad zależna jest od ruchu budowlanego w spółdzielniach produkcyjnych. Czy to jest słuszne? Przecież 2/3 produkcji rolnej daje jeszcze wieś indywidualna.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselJurkowaHonorata">Służba budownictwa wiejskiego, tak w województwie jak i w powiecie, włączona jest do aparatu rolnego. Toteż nie rzadko się zdarza, że pracownicy budowlani zamiast nadzorować budownictwo — pilnują zasiewów albo zajmują się kontraktacją. Należy również wspomnieć o tym, że wynagrodzenie służby budownictwa zatrudnionej w resorcie rolnictwa jest bardzo niskie. Instruktor budowlany zatrudniony w rolnictwie zarabia np. 600—700 zł, gdy w budownictwie zarabiałby 900—1200 zł. Stąd mamy rezultat, że w budownictwie wiejskim pozostali tylko najmniej zdolni i gorzej przygotowani pracownicy. I tym chyba należy tłumaczyć te uniwersalne szopy w spółdzielniach produkcyjnych — uniwersalne dlatego, że do niczego się nie nadają — albo obory, w których krowy zadnimi nogami stoją w rowach ściekowych, bo nie mogą się zmieścić na wyznaczonym im stoisku.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselJurkowaHonorata">Ponadto stanowczo są za małe przydziały materiałów budowlanych, otrzymywanych przez wieś. Tegoroczny przydział cegły we wspomnianej już gromadzie Posiadały wystarczył zaledwie na poprawę kominów dla gospodarstw, którym służba przeciwpożarowa wystawiła protokoły karne.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselJurkowaHonorata">W gromadzie Kozłowice Nowe, pow. Grodzisk, nie ma zagrody, która nie potrzebowałaby materiałów budowlanych na konieczne remonty. W gromadzie Nowa Wieś, pow. ostrołęcki, napływa miesięcznie do 60 próśb o przydział materiałów budowlanych, a Rada Narodowa nie ma możliwości załatwienia ich nawet w części, To jest przyczyna rozgoryczenia społeczeństwa i skarg, kierowanych aż do władz centralnych.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselJurkowaHonorata">Brak dostatecznego zaopatrzenia wsi w materiały budowlane powoduje niemożność odbudowy zniszczeń wojennych i zniszczeń spowodowanych przez klęski żywiołowe; powoduje zaniedbania w remontach, co przyśpiesza proces naturalnego niszczenia budynków; zniechęca chłopów do zwiększania wysiłków produkcyjnych szczególnie w hodowli bydła i trzody, co w konsekwencji wpływa ujemnie na wydajność naszych pól.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselJurkowaHonorata">Przez ograniczenie środków materiałowych na budownictwo kierujemy dochody wsi na cele konsumpcyjne, ze szkodą dla środków trwałych. A o to przecież wcale nie chodzi.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselJurkowaHonorata">Na spotkaniach z ludnością powszechnym jest żądanie zwiększenia przydziałów materiałów budowlanych dla wsi. I myślę, że żądanie to trzeba zaspokoić. Powinniśmy się z tego tylko cieszyć, że chłopi chcą budować obory, by powiększać hodowlę, chcą budować nowe domy, by coraz lepiej mieszkać, budować kurniki, stodoły, silosy i inne niezbędne w gospodarstwie budynki. Im zasobniejsza będzie nasza wieś, tymi bogatsze będzie nasze państwo. Dlatego chłopskim poczynaniom powinniśmy wyjść naprzeciw. Niewiele nam dadzą olbrzymie sumy, jakie rokrocznie łożymy np. na meliorację i zagospodarowanie łąk, jeżeli chłopi nie będą mieli gdzie trzymać swojego dobytku. Należałoby więc rozwijanie hodowli rozpocząć właśnie od zwiększenia przydziałów budowlanych dla wsi.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselJurkowaHonorata">Tłumaczenie, że ich nie ma, że poszły na rozbudowę przemysłu — nikogo dziś nie zadowala. Bo przecież wapna z zagranicy się nie sprowadzi, i powinno go być pod dostatkiem i dla przemysłu i dla rolnictwa. Powinno być, a nie ma. Nie można go na rynku dostać nie tylko na budowę, a nawet do ubielenia chałupy. Chłopi krzywo na to patrzą, że np. w cukrowniach przez tyle miesięcy w roku stoją nieczynne piece, które z powodzeniem można by wykorzystać do wypału kamienia wapiennego.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselJurkowaHonorata">Mamy w kraju dość gliny, a cegieł wciąż nie wystarcza. A wiecie dlaczego? Bo złe jest zarządzanie na tym odcinku produkcji. W naszym województwie pracują 43 cegielnie przemysłu terenowego. Parę tygodni temu w 31 cegielniach byli aktywiści ZMP i stwierdzili, że wszystkie 31 cegielni nie wykonują planów surówki. A niewykonywanie planów surówki podważa przecież wykonanie planu wypału cegły. Powodem tego jest — jak podają kierownicy cegielń — brak rąk do pracy. Fundusze bezosobowe, które pozwalają zatrudnić sezonową siłę roboczą, potrzebną dla wydobycia gliny, od której zależy cała dalsza produkcja — przydzielane są do poszczególnych cegielń pod koniec roku, wtedy kiedy okoliczni mieszkańcy zajęci są siewami, wykopkami i przygotowaniem gospodarstw do zimy i nie mają czasu na uboczne zarobki.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselJurkowaHonorata">Poza tym nie ma też zachowanych proporcji w wynagradzaniu poszczególnych grup robotniczych. Ten, co kopie glinę, zarabia 600 — 700 zł, a pomocnik przy obsłudze maszyn zarabia 1000—1200 zł. A przecież powinno być na odwrót. Od wydobytej gliny zależy przecież ruch maszyn.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselJurkowaHonorata">Na zebraniach załóg przeprowadzonych w 31 cegielniach ludzie mówili tak: pozwólcie nam gospodarzyć tym, co wypalimy ponad plan. Mówili to nie pierwszy raz. Ale, jak dotąd, głosów tych nikt nie słuchał. A szkoda, bo bezpośrednie zainteresowanie załogi w produkcji, dałoby podwójny rezultat: zabezpieczyłoby pełne wykonanie planów państwowych i pozwoliłoby tanim kosztem odbudować wieś. Nie byłoby wtedy w żadnej cegielni problemu siły roboczej, bo chłop, któremu potrzeba trochę cegieł na remont czy budowę, po wiosennych robotach chętnie poszedłby do pracy w cegielni, bo by wiedział, że będzie mógł korzystać z części tego, co wyprodukuje. Podniosłaby się także jakość produkcji, bo producent nie wiedząc, co mu w udziale przypadnie, starałby się, aby wszystka cegła była jak najlepszej jakości.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselJurkowaHonorata">Ale u nas, jak dotąd, panuje jeszcze formalizm i biurokratyzm. Potwierdzeniem tego niech będzie taki oto fakt. Młodzież w jednej z cegielń naszego województwa, po godzinach pracy, przygotowała i wypaliła surówkę, a potem, tak samo po pracy, wybudowała dom z przeznaczeniem na świetlicę. Ale za swą ofiarność i bezinteresowność, zamiast ogólnego uznania, młodzi spotkali się z prokuratorem. Dlaczego tak się stało? Stało się dlatego, że istnieje zakaz ministerstwa zabraniający wszelkiego rodzaju dzikich inwestycji. Może kiedyś zakaz ten był potrzebny, ale teraz staje się on ciężarem dla poszczególnych placówek.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselJurkowaHonorata">Aby wykonać plan produkcji cegły, potrzeba wykonać plan produkcji surówki. A surówka zanim pójdzie do pieca musi leżeć pod dachem, bo inaczej, na skutek opadów atmosferycznych, zlasuje się. Byłoby wszystko w porządku, gdyby nasze cegielnie posiadały dostateczną ilość suszarń. Ale tych jest grubo za mało. Dlatego załogi poszczególnych cegielń, chcąc wykonać plan, idą na budownictwo dzikie, mimo wyraźnego zakazu Ministra. Ludzie, którym zależy na tym, aby produkcja cegły zwiększała się, patrzą na to przez palce. W ten sposób uczy się ludzi lekceważenia i łamania praw.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselJurkowaHonorata">Jak z takiej sytuacji wybrnąć? Czy karać prokuratorem tych, którzy wprawdzie zrobili przestępstwo prawne, ale przez to przysporzyli społeczeństwu dóbr materialnych? Czy może lepiej byłoby zmienić nieżyciowe zarządzenie? Myślę, że raczej to drugie. I sądzę, że to jest dość pilna sprawa, jeżeli mamy mówić o demokratycznej decentralizacji naszego życia.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselJurkowaHonorata">Więcej zainteresowania i pomocy należy się zespołom polowego wypału cegły. Poseł Owczarczyk w swoim przemówieniu mówił, że w naszym województwie powstało około 400 takich zespołów wypału cegły. Cóż z tego, kiedy pracują tylko nieliczne. Nie do rzadkości należy gromada Brzozów w pow. sochaczewskim, w której powstało 6 zespołów, gdzie chłopi własnymi siłami wystawili szopy, narobili surówki i na tym skończyli, bo nie mają skąd wziąć opału. Wiosną bieżącego roku WRN, opierając się podobno na obietnicach któregoś tam ministerstwa, obiecywała zespołom węgiel. Potem obiecywała miał węglowy. Ale to były tylko obiecanki. I teraz powiatowe rady, mimo najlepszych chęci, stoją bezradne, bo nie mogą zespołom tym przyjść z pomocą. Pozostało im jedynie wysłuchiwanie chłopskich wymówek. A sugerowanie, aby w cegielniach golowych chłopi palili węgiel, jaki otrzymali z kontraktacji — Towarzyszu Premierze — sprawy nie rozwiąże. Bo czymże chłopi będą palić w chałupach?</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselJurkowaHonorata">Można by także poprawić i rozwiązać sprawę budownictwa wiejskiego poprzez szersze zastosowanie materiałów zastępczych. Ale jak dotąd brak jest jakiejkolwiek dokumentacji technicznej, która by uwzględniała możliwość wykorzystania materiałów miejscowego pochodzenia.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselJurkowaHonorata">Trzeba by także więcej propagować budownictwo żużlowe i glinobite. Tylko nie tak propagować, jak to miało miejsce w ubiegłym roku w naszym województwie, gdzie zgodnie z zarządzeniem Ministerstwa Rolnictwa wybudowano 16 tysięcy metrów kubicznych budynków glinianych, a z tego stoi zaledwie 2 domy mieszkalne i jeden magazyn. Reszta rozpadła się albo grozi zawaleniem.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselJurkowaHonorata">Nasze przedsiębiorstwa nie były do budownictwa glinianego przygotowane. Ale polecenie było wyraźne: budować — więc budowali. Straty z tego powodu, jak mnie poinformowano w WRN, wynoszą około 2 miliony zł. Obecnie nikt nie wie, co z tym fantem zrobić. Było już na szczeblu województwa kilka konferencji, były wizje lokalne, objazdy, idą pieniądze na delegacje, a nikt nie chce wydać w tej sprawie ostatecznej decyzji. Nawet sam pełnomocnik Ministerstwa do spraw budownictwa glinianego nie przejawia w tej sprawie zbytniej gorliwości. Szkoda tylko, że ochłonął ze swojego glinianego zapału zbyt późno.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#PoselJurkowaHonorata">A mnie się wydaje, że budować z gliny trzeba i można, tylko że zanim przystąpiono do robót, należało nie tylko w NRD szukać doświadczeń, lecz przede wszystkim wykorzystać doświadczenia własne. A takich nam nie brak. W pow. pułtuskim budynki gliniane budowane przez chłopów stoją po kilkanaście lat. Ale pułtuski chłop, zanim przystąpi do budowy, dużo wcześniej kopie glinę, aby przemarzła na mrozie, potem dokładnie ją wyrabia, budując dobrze ubija, buduje w okresie letnim, a nie w okresie jesiennych szarug. A nasze przedsiębiorstwa budowlane nie przestrzegały tych wymogów. I stąd takie opłakane rezultaty.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#PoselJurkowaHonorata">Należałoby także zwiększyć długoterminowe kredyty na cele budowlane na wsi. Obecne kredyty — chociaż ich suma ogólna jest dosyć wysoka — nawet w małej części nie zaspokajają potrzeb terenu. Na przykład w powiecie ostrowskim na złożonych 500 podań o pożyczki zaspokojono zaledwie 108 podań.</u> + <u xml:id="u-17.31" who="#PoselJurkowaHonorata">Obywatele Posłowie! Myślę, że będę wyrazicielem! Was wszystkich, jeżeli powiem pod adresem Rządu: budownictwa wiejskiego w żadnym wypadku nie można dalej pozostawić na łasce losu. Trzeba się nim nareszcie zająć i potraktować jako potrzebę pierwszoplanową, potrzebę, od której zaspokojenia w poważnej mierze zależeć będzie podniesienie produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-17.32" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. poznańskiego Edward Januchowski.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Poseł Januchowski Edward: Obywatele Posłowie! W swoim wystąpieniu tow. Premier Cyrankiewicz mówił o wielu bolączkach naszego codziennego życia, o trudnościach, które mieliśmy w minionym okresie i które nas nadal trapią. Mówił o tym wszystkim, co nam nie pozwala szybciej poprawić warunków naszego życia i hamuje nasz postęp.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Między innymi tow. Premier mówił o konieczności poprawienia metod zarządzania zakładami pracy, poprawienia organizacji pracy w samych zakładach, usprawnienia kooperacji — wszystko po to, ażeby nasz przemysł zwiększał i polepszał produkcję, która jest niezbędna dla osiągnięcia założonej poprawy naszego życia.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Żyję i pracuję w środowisku wielkiego zakładu pracy, jakim są niewątpliwie Zakłady im. Stalina w Poznaniu. Gdyby ktoś posłuchał tego, co robotnicy wypowiadają na wielu ze swoich narad, to mógłby stwierdzić, że ich żądania, ich troska w niczym nie odbiega od tego, o czym mówił tow. Premier.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Poprawa organizacji pracy, lepsza kooperacja, lepsze wykorzystanie maszyn, lepsze zaopatrzenie materiałowe, lepsze wykorzystanie siły roboczej i lepsza i tańsza produkcja — to stały temat i stała troska narad całej załogi.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Robotnicy widzą i znają wszystko to, co jest niedobre w zakładzie pracy, co im przeszkadza w dobrej robocie i żądają coraz natarczywiej, ażeby ci, którzy są odpowiedzialni za sprawną organizację pracy i zapewnienie właściwych warunków pracy, zajęli się poważnie istniejącymi bolączkami i niedomaganiami, ażeby praca robotnika dawała właściwy efekt.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">A jak to właściwie wygląda praktycznie w naszym zakładzie pracy? Zakład nasz ma swoją wieloletnią tradycję. Posiada dobrą załogę, która może się poszczycić wieloma osiągnięciami. Budujemy tabor zarówno dla kraju, jak i na eksport, produkujemy maszyny, sprzęt obrabiarkowy, a więc produkcja nasza ma duże znaczenie dla naszej gospodarki. Wydawałoby się, że tak poważny zakład posiada organizację i technikę gwarantującą rytmiczność pracy, wysoką jakość, a w związku z tym zadowolenie załogi z własnej pracy.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Tymczasem nasza kilkunastotysięczna załoga, z której duża część to ludzie ze wsi, których odciągnęliśmy od pługa stwarzając tym niejednokrotnie trudności i brak rąk do pracy w polu — załoga ta nie jest w pełni wykorzystana. Brak rytmiczności w pracy, wynikający z niedostatecznego zaopatrzenia materiałowego nie zgranego z planem produkcji, ze złej kooperacji, jak i częściowo nieudolnej organizacji, powoduje, że część załogi przez pół miesiąca nie jest wykorzystana, a w ostatnich dniach miesiąca pracuje — jak to się mówi — na łeb, na szyję. To samo można powiedzieć o planach rocznych. Ostatnie tygodnie roku to gorączkowa walka o plan za wszelką cenę, niejednokrotnie kosztem setek tysięcy nadgodzin.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Czy tego robotnicy nie widzą? Czy nie widzą szkodliwości takiej sytuacji? Widzą to i domagają się obecnie, tak samo jak i domagali się przez ostatnie dwa lata, skończenia z taką organizacją pracy, w której przez połowę czasu są niewykorzystani, zarobki ich spadają, budżet domowy ulega zakłóceniu, a w następnym okresie pracują po kilkanaście godzin. Wprawdzie zarobki idą w górę, ale tracą zdrowie, ich życie rodzinne, kulturalne i społeczne jest w tym okresie zupełnie wykolejone. Mnoży się wtedy absencja, choroby. Walka o plan za każdą cenę powoduje brakoróbstwo i trudne do wykrycia bumelanctwo. Nie bez racji robotnicy twierdzą, że gdyby zagwarantowano rytmiczność pracy, ta sama załoga przy tych samych urządzeniach mogłaby dać znacznie większą i lepszą produkcję, i niewątpliwie o wiele tańszą.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wielu z naszych robotników, oglądając Targi Poznańskie i wystawione na nich bardzo praktyczne zagraniczne maszyny rolnicze różnych typów i wielkości, z zazdrością patrzyło na te maszyny. Uważają oni, że nasz zakład, który w naszych warunkach jest kolosem przemysłowym, mógłby przez uruchomienie marnowanych rezerw produkcyjnych wiele z tych praktycznych maszyn produkować dla rolnictwa i wtedy zamiast mówić o tym, że — „rolnictwu trzeba jak najnowszych, jak najlepszych i najpraktyczniejszych maszyn”, zaczęlibyśmy wreszcie to realizować.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wprawdzie o produkcji maszyn dla rolnictwa już wielokrotnie u nas mówiono, ministerstwo przyobiecywało pomoc w organizacji tej produkcji, ale skończyło się na gadaniu i produkowaniu papierośnic i puderniczek — i tym podobnych wytworów — „ciężkiego przemysłu”. Nie wiem, czy rolnicy odczuli tę pomoc.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Taki duży zakład, jak nasz, składający się z wielu oddziałów, działów, posiadający praktycznie dużą samowystarczalność, wymaga dobrej organizacji pracy, wymaga dobrego kierownictwa, no i wymaga — rzecz jasna — dobrego zaopatrzenia materiałowego jak i kooperacji.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wydaje się, że te sprawy są dla wszystkich jasne, bo wszyscy wszędzie o tym mówią, począwszy od robotnika w zakładzie, a skończywszy na ministrze. A jak to wygląda w praktyce?</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Nie chcę się tutaj dużo rozwodzić o zaopatrzeniu materiałowym, bo to jest bolączka — wydaje się — wszystkich zakładów przemysłowych. Jedno jest jednak pewne, że bez radykalnej poprawy na tym odcinku nie można mówić o wykorzystaniu wszelkich możliwości naszego zakładu. Można natomiast powiedzieć, że zarówno nasz zakład jak i inne, które zostały po wojnie rozbudowane czy też nowo wybudowane, są studnią, w której topimy wiele środków materiałowych, finansowych, ludzkich bez pełnej korzyści dla podniesienia naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Ażeby nam usprawnić kooperację, i zaopatrzenie w różny materiał, nasz Centralny Zarząd robił już wiele pociągnięć, z których każde miało przyczynić się do poprawy, a z których część niestety tę sytuację pogarszała.</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Bo czyż można np. uważać za celowe takie posunięcie, jak odłączenie od naszego zakładu — „Pometu” wielkiej odlewni, będącej częścią składową zakładu, a która jest zbudowana tuż obok jednego z byłych naszych oddziałów?</u> + <u xml:id="u-18.16" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Czyż można uważać za słuszną taką organizację, w której z częścią odkuwek trzeba jeździć na Śląsk do zakładów, które są i tak przeciążone tą pracą, a u nas równocześnie istnieje możliwość wykonania odkuwek czy to przez rozszerzenie kuźni, czy też w — „Pomecie”?</u> + <u xml:id="u-18.17" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Czy słusznym jest to, że produkcję przenosi się stale z zakładu na zakład? Chyba po to, żeby trudniej było zaopatrzyć się, bo niekiedy wprost niemożliwe jest zorientować się, kto w danym okresie jest producentem potrzebnych części czy też materiałów. Np. kilka lat temu śrubiarnię z — „Pometu” w Poznaniu przeniesiono do Świdnicy. Rok trwała organizacja produkcji śrub. Przez cały ten czas zakład nasz z tego tytułu miał olbrzymie trudności, bo nie mógł śrub otrzymać i musiał produkować je — „chałupniczym” sposobem u siebie. Rzecz jasna, że koszty w tej sytuacji były znacznie wyższe.</u> + <u xml:id="u-18.18" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W roku ubiegłym przeniesiono produkcję rozet i zderzaków ze Stalowej Woli do — „Pometu”. Pociągnięcie słuszne, ale nie zabezpieczono do czasu opanowania tej produkcji w — „Pomecie” tych materiałów i części dla zakładu, który przecież musiał swój plan nadal wykonywać. — „Pomet” po okresie opanowania produkcji dawał w większości produkcję złą, której nie można było używać do taboru, co spowodowało liczne przestoje produkcyjne na zakładzie. Na skutek wielu naszych interwencji i próśb Stalowa Wola pomagała nam swoją starą produkcją, co jednak nie zabezpieczało w pełni potrzeb.</u> + <u xml:id="u-18.19" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">To wszystko robiono w imię usprawnienia organizacji pracy i kooperacji. Jak widzimy, skutki były wręcz odwrotne od zamierzonych.</u> + <u xml:id="u-18.20" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">O ile się zważy, że nasz zakład kooperuje z około 40 większymi zakładami i że na tym odcinku dzieje się nie najlepiej, to mamy obraz tego, jak może wyglądać produkcja w naszym zakładzie i z jakimi trudnościami musi walczyć załoga.</u> + <u xml:id="u-18.21" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zarówno wielu z naszych starych, doświadczonych rzemieślników, majstrów, jak i wielu z tych, którzy stosunkowo niedawno zaczęli swoją pracę w zakładzie i zdobyli w nim kwalifikacje, widzi ten brak organizacji i marnotrawstwo; patrzy na to z oburzeniem i mówi o tym z goryczą. Wielu niejednokrotnie podkreślało, że nasz zakład mógłby poważnie zwiększyć produkcję, gdyby wszystko to, co jest złe w naszym zakładzie, zostało zlikwidowane.</u> + <u xml:id="u-18.22" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wszystkie te niedomagania i braki znane są naszemu kierownictwu resortowemu. Zjeżdżały się do nas różne komisje, które badały, analizowały, przyrzekały i usprawniały — tylko że myśmy skutków tego nie odczuwali. Często następowało pogorszenie, chociaż były również i wypadki, że po takim przyjeździe następował krótki okres poprawy, po to, by w. niedługim czasie wszystko'powróciło do starego. Znała te trudności nasza rada zakładowa, widziała to marnotrawstwo, słyszała żale i skargi robotników — ale wykazywała bezradność, nie licującą z rolą reprezentanta gospodarza zakładu.</u> + <u xml:id="u-18.23" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Załoga naszego zakładu przeżywa gorycz dni czerwcowych, które były wynikiem narastania przez ostatnie lata obolałych miejsc w organizmie naszego zakładu. Zakład się rozrastał, wzrastały plany produkcyjne, ale wzrastały również, a może jeszcze w większym stopniu, stare, niezlikwidowane bolączki, trudności, powodując wzrost niezadowolenia załogi. Robotnicy dzisiaj mówią, że radzi by wykreślić z pamięci te dni, które wróg nasz wykorzystał w tak haniebny sposób. Mówiąc z goryczą o tych dniach, z tym większą siłą jednak cała nasza załoga domaga się zlikwidowania tego wszystkiego, co im przeszkadza w normalnej pracy, co hamuje postęp w naszym zakładzie. Nie jest to tylko gołosłowne żądanie, jest w tym zarazem i wola czynnej walki z tym, co było złe w zakładzie, jak i walki o to wszystko, co może radykalnie zmienić dotychczasowy stan. Należy poprawić warunki pracy, dać produkcję tańszą, polepszyć jej jakość, zwiększyć ilość; dać krajowi, naszej gospodarce i dla naszego eksportu więcej produkcji materialnej, która nie tylko zabezpieczy nakreślone zadania odnośnie wzrostu stopy życiowej w okresie 5-letnim, ale przyczyni się do poważnego przekroczenia tych założeń.</u> + <u xml:id="u-18.24" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Ażeby to jednak mogło się stać, trzeba będzie wiele wysiłków i pracy ze strony aparatu centralnego, centralnych zarządów, dyrekcji zakładów jak i załogi. Nie mogą temu wszystkiemu przypatrywać się z dotychczasową obojętnością i bezradnością nasze związki zawodowe.</u> + <u xml:id="u-18.25" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wierzymy, że drogi, środki i kierunki, zmierzające do poprawy metod zarządzania i kierowania naszymi socjalistycznymi zakładami, oraz środki zabezpieczające lepszą współpracę i kooperację naszych zakładów będą przez nasz Rząd konsekwentnie realizowane. Wierzymy, że Rząd nasz i centralny aparat gospodarczy naszego kraju będzie wnikliwiej, aniżeli dotychczas, wsłuchiwał się w głosy robotników i szybciej, aniżeli dotychczas, wykorzystywał wielką inicjatywę i doświadczenie naszych załóg i kierownictwa zakładów pracy.</u> + <u xml:id="u-18.26" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W tej pracy nad poprawą naszego życia poprą go wszyscy ludzie w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-18.27" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">I jeszcze, Obywatele Posłowie, chciałbym tu dodać to, o czym jeden z posłów nadmienił i nie dokończył. Była tu mowa o butach dla dzieci, o tym że buty te trudno produkować — jak zaznaczył Wicepremier Gede. A ja dla zorientowania powiem Wam, ile materiałów niechodliwych leży w naszym województwie. My zawsze mówimy, rzecz jasna, że Premier Cyrankiewicz nie daje nam dość pieniędzy, ale szczerze powinniśmy pokazać jako posłowie, ile strat jest w naszym województwie, bo my, jako część składowa władzy ludowej, winniśmy kontrolować, czy zarządzenia i uchwały Komitetu Centralnego są wprowadzane w czyn.</u> + <u xml:id="u-18.28" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dla zorientowania powiem krótko — nie będę czytał wszystkich danych, które posiadam, bo tego jest bardzo dużo. W branży obuwniczej materiałów niechodliwych w naszym województwie jest na sumę 31.570 tys. zł; w branży tekstylnej — na sumę 39 mln zł; w branży odzieżowej — na sumę 22 mln zł; w branży gospodarstwa domowego — 2 mln zł; w branży artykułów użytku kulturalnego — 4 mln zł; w branży galanteryjnej — 7 mln zł. Razem na sumę 105.570.790 zł leżą tam materiały złej jakości. A artykuły z brakami zakłady pracy produkują w dalszym ciągu. Zarządy centralne zaś pchają je do hurtowni. Ja podałem wartość towarów leżących tylko w hurtowniach. Hurtownie muszą odbierać te materiały i nie wiedzą co z nimi robić. Doliczając do tego zapasy składów detalicznych, materiałów niechodliwych jest już na sumę 325 mln zł.</u> + <u xml:id="u-18.29" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Cyfra ta nie zawiera jeszcze remanentów pozostających w hurtowniach i instytucjach handlowych kierowanych centralnie, jak PDT, konsumy i inne, oraz całej sieci wiejskiej, z uwagi na specjalność tej sieci, jej wachlarz asortymentowy w maszynach i narzędziach rolniczych. Wartość tych towarów trudno zbywalnych stanowi według naszego szacunku taką samą wartość, jak tych na 325 mln, wyżej podanych. Razem takiej niechodliwej masy towarowej na naszym województwie — pi razy oko na pewno by się miliard zrobił — jest na 650 mln zł.</u> + <u xml:id="u-18.30" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Inny przykład. Na zakładach pracy jest dużo takich maszyn, których nieraz dyrektor POM-u czy jakiegoś innego zakładu nie potrzebuje, bo są złej jakości i na dany teren się nie nadają, a zarządy centralne mówią, że trzeba brać — i kładzie się je na kupę w pokrzywy i marnują się. Mnie się wydaje, że trzeba by skończyć z tym.</u> + <u xml:id="u-18.31" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Byłem w POM-ie w powiecie wągrowieckim i tam dyrektor mówił mi: — „Mam kupę bron nowych — za ciężkie, no ale kładę je, bo mnie naciskają i muszę je brać”.</u> + <u xml:id="u-18.32" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Są w niektórych PGR-ach młocarnie — no, dobrze, nowe, świeżo wyprodukowane, ale nie młócą, słoma z powrotem się wali. Dyrektor POM-u w Wągrowcu przerabia te młocarnie, chociaż mu zabroniono, i mówi, że po przeróbce są dobre. Na poprawienie młocarni potrzeba 20 godzin pracy, nieprzerobione młocarnie jednak stoją bezczynnie.</u> + <u xml:id="u-18.33" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wydział Handlu mówi: nie wiem co z tym robić. Mnie się wydaje, że trzeba skończyć z tym. Trzeba skończyć z produkcją złych maszyn, bo to są ciężkie pieniądze wypracowane przez nasze załogi, przez naszych robotników i chłopów. Mnie się wydaje, że tego lekceważyć nie wolno.</u> + <u xml:id="u-18.34" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kiedyś odwiedziłem pralnię — chemiczną pralnię miejsko-wiejską. Tam również są maszyny. Dyrektor powiedział mi: — „Nie brałbym tych pralek, bo są źle zrobione, ale muszę, więc stawiam je na bok i szukam poniemieckich.” Mnie się wydaje, że odbiór techniczny wyprodukowanych u nas maszyn powinien być dokładniej robiony. Bo jak przyjdzie towar z zagranicy, nasze społeczeństwo zaraz podchwytuje, że u nas nic nie ma, że są braki, a tymczasem nasz towar po magazynach leży i niszczy się.</u> + <u xml:id="u-18.35" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-18.36" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. lubelskiego Bolesław Strużek.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselStruzekBoleslaw">Obywatele Posłowie! Mówimy o niedostatecznym tempie rozwoju produkcji rolniczej w porównaniu do przemysłowej. Chciałbym zwrócić uwagę jeszcze na pewną inną nierównomierność. Oto np. wzrostowi wielokrotnemu w porównaniu chociażby do lat przedwojennych produkcji nawozów sztucznych, maszyn rolniczych nie odpowiada w jednakowym tempie wzrost produkcji rolniczej.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselStruzekBoleslaw">Poruszam tę sprawę z tego względu, że wśród działaczy gospodarczych, a mających duży wpływ na kierownictwa resortów rolniczych, na naszą politykę rolną, można się spotkać — właśnie wśród tych działaczy — z postawą uznawania określonych wybranych fetyszów, wiara w które to fetysze ma podźwignąć nasze rolnictwo. Oczywiście, gdy jedne fetysze bankrutują, ich wyznawcy szukają innych. Historycznie biorąc, rolę takich fetyszów spełniały odłogi, później grupy plantatorów i producentów, później jeszcze mechanizacja w rolnictwie, zrzeszanie się chłopów do zespołowej uprawy gruntów, a wreszcie ostatnio do roli takiego fetysza wyrastają materiały budowlane i nawozy sztuczne.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselStruzekBoleslaw">Chciałbym zaznaczyć, że to nie znaczy, iż jestem zdania, że mamy dosyć nawozów, że mamy dosyć materiałów budowlanych, przeciwnie — gorąco popieram właśnie postulaty tych obywateli posłów, którzy te sprawy poruszali, ale zwracam uwagę, że nie można tych rzeczy i tych właśnie czynników traktować w jakiś sposób po prostu magiczny, w taki sposób, że pojedynczo traktowane te czynniki uratują całą sytuację w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselStruzekBoleslaw">Mam przed oczyma dwa takie gospodarstwa w powiecie płockim, które zwiedzałem w tym roku wiosną i troszeczkę analizowałem. Jedno o około 20 ha, drugie o około 8 ha — położone niemal o miedzę, a więc różnic żadnych gleboznawczych i innych nie ma pomiędzy tymi gospodarstwami. Pierwsze gospodarstwo 20-hektarowe zaniedbane, zdewastowane i mało produktywne. Drugie jest więcej niż odwrotnością pierwszego. Gdy zapytałem właściciela tego dobrze prowadzonego gospodarstwa, co jest przyczyną zaniedbania gospodarstwa sąsiedniego, uzyskałem informację, że nie jest ono w rzeczywistości tak zaniedbane. Owszem — jak informował mnie ten właściciel tego dobrze prowadzonego gospodarstwa — właściciel tego drugiego gospodarstwa posiada pełną ilość blachy na pokrycie domu, posiada materiały budowlane na oborę, z tym tylko, że te materiały leżą bezużytecznie u chłopa jeszcze od 1948 roku. Dlaczego ich nie inwestuje, dlaczego tych materiałów nie mobilizuje? Po prostu ten chłop obawia się organów władzy ludowej — i również ten dobry rolnik wyjaśnił, że on by mógł w swoim gospodarstwie znacznie jeszcze podnieść produkcję rolniczą, gdyby miał zaufanie do polityki ekonomicznej, prowadzonej na wsi.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselStruzekBoleslaw">Dlaczego ten przykład przytaczam? Dla wskazania, że do rozwiązania zadań rolnictwa potrzebny jest cały zespół środków, zarówno materialnych, organizacyjnych, ekonomicznych jak również — i co jest niemniej ważne — środków moralno-politycznych.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselStruzekBoleslaw">Od czasu tej rozmowy na wsi zaszło wiele zmian, zmian zarówno dodatnich jak i ujemnych. Przeważają pierwsze — choćby wskazać na wzrost aktywności gospodarczej niektórych grupowych gospodarstw, na włączanie się w życie społeczno-polityczne wsi wielu chłopów, którzy ryglowali się tylko w granicach swego obejścia, na wzrost zainteresowania sprawami ogólnospołecznymi (chociażby taki przykład, że w szeregu dyskusji chłopskich można spotkać poruszane tego rodzaju sprawy, jak sprawa cen, i to nie tylko z punktu widzenia cen dla producenta, ale i dla konsumenta), na wzrost zaufania do Partii i Rządu i na ożywione nadzieje, że wreszcie zacznie się poważnie myśleć o rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselStruzekBoleslaw">Z ujemnych przejawów tego ożywienia na wsi to głównie umacnianie się tendencji indywidualistycznych i tendencje te — trzeba zaznaczyć — występują zarówno wśród chłopów indywidualnych, jak nawet i wśród spółdzielców, szczególnie w spółdzielniach słabszych ekonomicznie.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselStruzekBoleslaw">Jaki z tego można wyciągnąć wniosek ogólny?</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselStruzekBoleslaw">Po pierwsze — oceniam, że obecny moment, jeśli chodzi o całokształt sytuacji na wsi, jest nadzwyczaj korzystny do dużej aktywizacji mas chłopskich i do ruszenia całej produkcji rolniczej. Dlatego też tego momentu nie wolno nam przeoczyć, nie wolno opóźniać zastosowania odpowiednich środków i wpływania na kształtowanie się sytuacji na wsi.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselStruzekBoleslaw">Przede wszystkim pod adresem Rządu, a szczególnie odpowiednich resortów, wysuwam ogólny dezyderat szybszej i lepszej realizacji zastosowanych już środków. Mam tu na myśli klasyfikację gruntów, zaopatrzenie wsi w artykuły przemysłowe, usprawnienie skupu, polityki kredytowej itp.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselStruzekBoleslaw">Po drugie — należy przyspieszyć realizację dyskutowanych już od dłuższego czasu zamierzonych reform, jak reorganizacja służby rolnej, usprawnienie systemu spółdzielczości wiejskiej. Mam tu na myśli wszystkie formy kooperowania się chłopów, rzeczową reorganizację rad gromadzkich, a więc zarówno w sensie uprawnień jak i środków, i wreszcie przekształcenie Związku Samopomocy Chłopskiej z fikcji organizacyjnej w rzeczywistą zawodowo-produkcyjną organizację chłopską.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselStruzekBoleslaw">Trochę szczegółowszych wyjaśnień do poszczególnych spraw.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselStruzekBoleslaw">Odnośnie reorganizacji służby rolnej postulaty zgłoszone przez szereg posłów wydają się w zasadzie być słuszne. W reorganizacji tej należy szczególnie zaakcentować kompresję w wojewódzkich zarządach rolnictwa, nawet i w ministerstwach, w sensie etatowym, jak i w sensie funkcyjnym.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselStruzekBoleslaw">Małe wyjaśnienie. Wyda je mi się, że jeżeli chodzi o Ministerstwo Rolnictwa czy Ministerstwo PGR, wojewódzkie zarządy rolnictwa — jednym z zasadniczych celów ich funkcjonowania winno być opracowanie pewnych przesłanek, które by mogły być podstawą do konkretnego planowania już na szczeblu powiatu. Mam tu na myśli, przypuśćmy, jakieś przyspieszenie prac nad opracowaniem mapy gleboznawczej, wytyczne do prac nad rozmieszczeniem produkcji rolniczej, prace nad rejonizacją odmian roślin czy zwierząt hodowlanych itd., itd., czy wreszcie dokładniejsze badania w zakresie regulacji stosunków wodnych — oczywiście tego rodzaju opracowania mogą stanowić dopiero przyrodniczą podstawę pod prawidłowe ekonomiczne planowanie w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselStruzekBoleslaw">Dalej głównym ośrodkiem konkretnego zarządzania gospodarką rolną i produkcją rolniczą w ogóle, zarówno w gospodarstwach chłopskich indywidualnych jak i spółdzielczych, winny być właśnie ośrodki powiatowe. Czy to będzie, jak obecnie, powiatowy zarząd rolnictwa, czy w przyszłości, np. chociażby rejonowy zarząd rolnictwa. Mówiąc o rejonowych zarządach rolnictwa mam na myśli dostosowanie administracji rolniczej do specyfiki produkcyjnej, do różnic występujących w warunkach przyrodniczo-ekonomicznych w poszczególnych rejonach kraju. Oczywiście praca rejonowych zarządów rolnictwa byłaby znacznie łatwiejsza, gdyż ta praca odbywałaby się w terenie jednolitym pod względem ekonomicznym i przyrodniczym, ale to jest sprawa dalszej przyszłości.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselStruzekBoleslaw">W swym przemówieniu Premier Cyrankiewicz wskazywał na problem reedukacji kadr. Rzeczywiście ten problem reedukacji kadr jest bardzo ważny, a szczególnie — podkreśliłbym — w skali powiatu. Jeżelibyśmy porównali różne nasze instancje, to w skali powiatu spotykamy się najwięcej właśnie z bezdusznością, z brakiem odpowiedzialności, z brakiem troski o sprawy ludzkie czy gospodarcze. Tam, można powiedzieć, ludzie są w zbyt dużym stopniu skierowani jeszcze twarzą w górę, a za mało skierowani twarzą do potrzeb ludzkich, sądzę więc, że ten postulat pewnej reedukacji należy wprowadzić, chociażby np. na temat takiej praktyki: jeżeli ktoś z pracowników prezydium powiatowych rad narodowych, czy nawet nie pracowników, a członków prezydiów nabroi na tym terenie, to jako kara — najwyższa kara — spotyka go tylko często przesunięcie z jednego powiatu do innego. Wydaje mi się, że tego rodzaju praktykom należy położyć zdecydowany kres. Wysunąłbym też zarzut jeszcze dalej idący, mianowicie, że tego rodzaju praktyki również dają się zaobserwować i na szczeblach najwyższych, mianowicie w praktyce naszego Rządu: minister, który — wyraźnie — nie spełnia swej roli w powierzonym mu resorcie, jest przesunięty do kierownictwa innego resortu. Wydaje mi się, że te praktyki powinny być rzeczywiście, zarówno w skali tej najwyższej instancji wykonawczej jak i w terenowych organach władzy ludowej, wreszcie usunięte.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselStruzekBoleslaw">Dalej uważam, że głównym sensem następnego zagadnienia, głównym sensem reformy służby rolnej winno być położenie akcentu szczególnie na rozmieszczenie kadr rolniczych, to jest na bezpośrednie ich powiązanie z produkcją i szczególne zaakcentowanie roli gromadzkiego agronoma. Chodzi nie tylko o etat, chodzi przede wszystkim o człowieka, o dobrze wykwalifikowanego agronoma, o ogólnorolniczym przygotowaniu, który by mógł właśnie wpłynąć konkretnie na kształtowanie się produkcji w rejonie, na którym pracuje. Wydaje się, że kadry rolnicze — ażeby odebrać im charakter administracyjny, a nasycić je treścią oddziaływania produkcyjnego — winny oprzeć się z jednej strony na radach gromadzkich i innych radach terenowych, a z drugiej strony winny się oprzeć o organizację chłopską o charakterze zawodowo-produkcyjnym, jaką winien się stać Związek Samopomocy Chłopskiej. Na tej drodze nastąpi powiązanie służby rolnej z planem państwowym, z całokształtem polityki rolnej państwa, a z drugiej strony powiązanie społeczno-organizacyjne z bezpośrednimi producentami. Bardzo ważną sprawą są zmiany w organizacji służby rolnej, jednak główną sprawą w tej reformie służby rolnej to przede wszystkim zmiana treści działania tej służby, przekształcenie agronomów, zootechników, lekarzy weterynarii z urzędników prezydium rad w bezpośrednich organizatorów produkcji rolniczej, cennych i cenionych pomocników rolnika.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselStruzekBoleslaw">W związku z tym od podstaw należy zmienić sposób upowszechniania wiedzy rolniczej. W dotychczasowej formie upowszechnianie wiedzy rolniczej jest marnowaniem czasu i pieniędzy i nie daje żadnych efektów. W oparciu o terenową służbę rolną, ZSCh, ZMP winien rozwijać się masowo ruch doświadczalnictwa, ruch konkursów rolniczych, co pozwoli oprzeć masowy ruch zdobywania wiedzy rolniczej o metodę poglądowości. To właśnie powiąże to szkolenie rolnicze z potrzebami danego terenu. Dalej winno się wprowadzić dla młodzieży wiejskiej ósmą klasę rolniczą. Być może słuszny również jest postulat organizowania ludowych szkół rolniczych.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselStruzekBoleslaw">W każdym razie ograniczeniem możliwości meldowania w mieście i polityką utrudniania uzyskania pracy w przemyśle nie zwiąże się młodzieży chłopskiej z rolnictwem, nie zrobi się z niej przede wszystkim pełnowartościowej młodzieży. Ta część młodzieży wiejskiej, która nie odpływa do szkół ogólnokształcących czy zawodowych, która nie odpływa do przemysłu w mieście, ta właśnie część młodzieży wiejskiej jest młodzieżą najbardziej zapomnianą, najbardziej zaniedbaną, a czy to się godzi, czy to harmonizuje z naszymi zamierzeniami pod adresem wsi, czy to harmonizuje z naszymi planami rekonstrukcji technicznej i ekonomicznej naszego rolnictwa? Wydaje się, że nie, i dlatego też jednym z bardzo ważnych moim zdaniem odcinków, na które należy skierować w większym stopniu uwagę Rządu, to jest właśnie sprawa tej młodzieży rolniczej, która zostaje na wsi, sprawa zwiększenia w ogóle odsetka tej młodzieży.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselStruzekBoleslaw">I jeszcze jedna ze szczególnych uwag odnośnie systemu spółdzielczości wiejskiej. Istniejący obecnie na wsi system spółdzielczości stosunkowo wywiązuje się już dość dobrze z punktu widzenia zaopatrzenia wsi w towary przemysłowe i skupu produktów rolniczych. Nie spełnia on jednak trzech bardzo ważnych funkcji, a mianowicie: nie oddziaływa skutecznie na proces produkcji rolniczej, nie wytwarza zaplecza dla powstawania spółdzielni produkcyjnych i nie jest dostateczną szkołą poznawania i stopniowego opanowywania różnych nowych społecznych stosunków socjalistycznych.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselStruzekBoleslaw">Jakie w związku z tym wysuwają się sprawy?</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselStruzekBoleslaw">Przede wszystkim w systemie spółdzielczości wiejskiej istnieje pewna dysproporcja między różnorodnością działów i gałęzi w produkcji rolniczej a jednolitością organizacyjną spółdzielni. Spółdzielnie wówczas mogą wywierać wpływ na poszczególne gałęzie produkcji, o ile będą do tych właśnie gałęzi dostosowane nawet swymi formami organizacyjnymi, zespołem środków posiadanych itp.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselStruzekBoleslaw">Stąd nasuwa się konieczność szerszej specjalizacji ogólnorolniczej w spółdzielczości. Można to robić dwojako: bądź uruchomiając odpowiednie oddziały przy gminnych spółdzielniach, bądź też dając możność tworzenia specjalnych spółdzielni. Wydaj e mi się, że biorąc pod uwagę warunki istniejące na wsi, a szczególnie fakt istnienia gromadzkich rad narodowych, słusznym będzie dać możność tworzenia specjalistycznych spółdzielni rolniczych, np. już obecnie bardzo celowym wydaje się udzielanie pomocy chłopom przy tworzeniu spółdzielni mleczarskich.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselStruzekBoleslaw">Problem mleczarski winien być rozwiązany według koncepcji: skup mleka w zasadzie przez organizacje spółdzielcze, przerób przez przemysł państwowy. Wydaje mi się, że uruchomienie i pomoc w organizacji spółdzielni mleczarskich może bardzo poważnie zwiększyć możliwości naszego oddziaływania na szybszy rozwój hodowli, na wzrost produkcyjności bydła itp. Wydaje się, że celem stabilizacji dostaw mleka i celem bardziej planowego zaopatrzenia rynku miejskiego w mleko, nabiał itp. winny być wprowadzone do pracy tych właśnie spółdzielni mleczarskich roczne umowy kontraktacyjne na mleko. Oczywiście, że tego rodzaju sposób zdejmowania nadwyżek towarowych mleka zachowa pewne korzyści dawnego systemu dostaw obowiązkowych, a więc te momenty planowości, pewnej stabilności zaopatrzenia, a z drugiej strony zwiększy znacznie zainteresowanie materialne producentów.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselStruzekBoleslaw">Należy ustosunkować się do problemu w ogóle własności spółdzielczej, a właściwie skorygować stosunek do tej własności ze strony organów władzy państwowej. Własność spółdzielcza w dotychczasowej praktyce nieraz była traktowana w sposób lekceważący, beztroski, szczególnie jeśli chodzi o wywłaszczanie spółdzielców. Dlaczego? — to powiem. Nie chodzi o pieniactwo i prawno-formalną stronę. Trzeba widzieć, że pewna ustabilizowana sytuacja prawna własności spółdzielczej stać się może przesłanką ożywienia i pogłębiania ruchu spółdzielczości na wsi. To może stać się jedynie na podstawie dobrowolnego ze strony chłopów przesuwania środków produkcji i środków finansowych ze sfery gospodarstw indywidualnych do sfery gospodarki o różnych stopniach kooperowania.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselStruzekBoleslaw">Drugą kapitalną sprawą w zakresie dostosowania systemu spółdzielczości do oddziaływania na produkcję rolniczą, do jej organizowania jest sprawa poważnego potraktowania prostych form kooperacji. Obecny stan na tym odcinku żywo przypomina sytuację z dawnymi grupami plantatorów i producentów. Liczyło się tych grup na dziesiątki tysięcy, a w praktyce było ich niewiele.</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#PoselStruzekBoleslaw">Jakie środki są konieczne?</u> + <u xml:id="u-19.27" who="#PoselStruzekBoleslaw">Przejście od niezorganizowanych do zorganizowanych form prostej kooperacji. Taką formą zorganizowanej prostej kooperacji mogą się stać właśnie specjalistyczne spółdzielnie. Taka stopniowa zmiana ułatwi współpracę gospodarczą z państwem, stworzy lepszą gwarancję wykorzystania materialnych środków pomocy państwa, będzie bardziej atrakcyjną formą do mobilizowania własnych środków chłopskich i narastania własności spółdzielczej na wsi. Poza tym — koniecznym warunkiem dla rozwoju tych form prostej kooperacji jest mimo wszystko znacznie większa materialna pomoc państwa.</u> + <u xml:id="u-19.28" who="#PoselStruzekBoleslaw">Jak te sprawy rzutują na problem socjalistycznej przebudowy wsi? Upraszczając, dotychczasowy etap przebudowy wsi można by określić jako pracę nad uspółdzielczeniem poszczególnych pojedynczych wsi przy pomocy nie zawsze właściwych, a przede wszystkim nie wystarczających środków, nawet dla obecnie istniejących przeszło 10 tys. spółdzielni. Zastanawiającą jest rzeczą, że te spółdzielnie nie wytworzyły pewnego systemu, nie wytworzyły pewnej całości, że te spółdzielnie są w dalszym ciągu rozproszkowane, że te spółdzielnie są bardzo od siebie odizolowane, odosobnione, nie ma np. współpracy pomiędzy tymi kilkoma tysiącami spółdzielni, nie ma współpracy gospodarczej, nie ma tego, żeby spółdzielnie w poszczególnych rejonach współpracowały gospodarczo z innymi spółdzielniami w innych rejonach o innych warunkach produkcji. Nie ma tej wymiany towarowej, produktowej między tymi spółdzielniami.</u> + <u xml:id="u-19.29" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wydaje mi się, iż tego rodzaju stan jest do pewnego stopnia odbiciem pewnych błędów w pracy nad przebudową wsi. Praca nad socjalistyczną przebudową wsi nie jest skierowana na całość wsi, na całość pracujących chłopów — a właśnie możliwości takiej pracy stwarza właściwie pomyślany, właściwie traktowany system spółdzielczości wiejskiej. Wtedy przebudowa wsi nie będzie się składać z indywidualnych faktów organizowania słabych spółdzielni, ale stanie się ruchem chłopskim, wspieranym przez klasę robotniczą, przez pracującą inteligencję, opartym o zdolności technicznego przekształcenia rolnictwa przez przemysł.</u> + <u xml:id="u-19.30" who="#PoselStruzekBoleslaw">Sądzę, że obecny impas i dezorientacja w sprawie teorii i praktyki socjalistycznej przebudowy wsi musi być w naszym ogólnym, wspólnym interesie jak najszybciej usunięty.</u> + <u xml:id="u-19.31" who="#PoselStruzekBoleslaw">Weźmy chociażby taką sprawę, węższą wprawdzie, jak sprawa stosunków ekonomicznych szczególnie między państwem a spółdzielniami produkcyjnymi. Konkretyzując, weźmy np. sprawę sposobu opłaty za usługi POM. Tego rodzaju system opłat za usługi POM raczej skłania spółdzielnie produkcyjne do zbożowo- ekstensywnych form gospodarki. Wydaje mi się, że należałoby spółdzielniom zostawić większą swobodę, jeżeli chodzi o sposób dokonywania opłat produktami, to znaczy w tym sensie, żeby spółdzielnie mogły opłacać w różnych produktach, nie tylko wyłącznie w zbożu. Ustalenie tylko tego jednego produktu — wprawdzie zboże to jest wygodny bardzo produkt, jeżeli chodzi o transport, przechowywanie itp. — niewątpliwie wpływa na utrzymywanie się uporczywe tego zbożowo-ekstensywnego charakteru w spółdzielniach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-19.32" who="#PoselStruzekBoleslaw">Inna sprawa, czy system obowiązkowych dostaw tak głęboko ma wkraczać w ekonomikę spółdzielni produkcyjnych, że obejmuje sobą od dwóch trzecich do niemal 100% całości produkcji towarowej w niektórych spółdzielniach. Nic dziwnego, że chłopi indywidualni wiele spółdzielni traktują jako spółdzielnie rządowe.</u> + <u xml:id="u-19.33" who="#PoselStruzekBoleslaw">Cały kompleks stosunków ekonomicznych między spółdzielniami a państwem należy poddać rewizji, gdyż cechuje go brak zaufania do członków-spółdzielców, skutkiem tego występuje krępowanie inicjatywy i samorządu, hamowanie rozwoju ekonomicznego spółdzielni i rozszerzania się ilościowego spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-19.34" who="#PoselStruzekBoleslaw">I ostatnia sprawa — już bardzo krótko — to jest zagadnienie tego rodzaju, że przy pracach decentralizacyjnych w naszej gospodarce należałoby, ażeby te prace posuwały się w szybszym tempie, żeby w instancjach centralnych nie dyskutować długo nad szczegółami, a przede wszystkim opracować w zasadniczych liniach system decentralizacji, pozostawić natomiast swobodę terenowi w zakresie wprowadzenia pewnych korekt w szczegółach, jak również przewidzieć możliwości pewnych zmian w czasie. Chodzi o to, żeby jednak te obecne reformy ustabilizowały na dłuższy okres od strony organizacyjnej, administracyjnej naszą gospodarkę, gdyż tego rodzaju częste reformy i reorganizacje są szkodliwe dla naszej ekonomiki.</u> + <u xml:id="u-19.35" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wydaje mi się, że zachodzi konieczność rewizji szeregu aktów prawnych dotyczących polityki rolnej, gdyż w obecnym brzmieniu, w obecnej swojej treści często stanowią one podstawę do szafowania różnego rodzaju środkami administracyjnymi.</u> + <u xml:id="u-19.36" who="#PoselStruzekBoleslaw">I wreszcie drobna uwaga. Wydaje mi się, że korzystnym i bardzo cenionym przez wszystkich posłów jest udzielanie odpowiedzi czy to przez kierowników resortów, czy przez Premiera i Wicepremierów na poszczególne sprawy poruszone przez posłów. Niestety jednak wydaje mi się, że odpowiedź Wicepremiera Gedego — przynajmniej ja tak uważam, i jak słyszałem od innych posłów — ta odpowiedź była daleko niewystarczająca i obliczona trochę chyba na jakiś niedorozwój posłów. Przecież nie można tłumaczyć braku obuwia dziecięcego nierentownością produkcji tego obuwia. Jest to kapitalna sprawa, którą należało dawno rozwiązać.</u> + <u xml:id="u-19.37" who="#PoselStruzekBoleslaw">Tak samo nie można tłumaczyć braku węgla zaniedbaniami i trudnościami organizacyjnymi. Od tego właśnie są te resorty, dlatego pracuje sztab ludzi, żeby tych braków nie było. Tak samo co się tyczy sprawy jakości węgla — wysuwanie postulatu kontroli społecznej, żeby w ten sposób wpływać na jakość produkcji węgla.</u> + <u xml:id="u-19.38" who="#PoselStruzekBoleslaw">Na końcu zgłosiłbym postulat, ażeby na następnej sesji — obok dyskusji nad ordynacją wyborczą — na porządku obrad przewidzieć pewien czas na dyskusję nad koncepcją w ogóle Sejmu, nad rolą posła. Sprawa ta — jak orientować się można z prasy — interesuje szerokie kręgi społeczeństwa i sądzę, że byłoby naszą zasługą chociaż to, żebyśmy przyszłemu Sejmowi zostawili łatwiejsze formy pracy. To, wydaje mi się, byłoby słuszne.</u> + <u xml:id="u-19.39" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Podaję komunikat:</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wspólne posiedzenie Komisji Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych odbędzie się dziś, o godz. 15, w sali budżetowej Domu Poselskiego.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jutro rozpoczniemy obrady o godz. 10.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Na tym dzisiejsze posiedzenie zamykam.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 14 min. 15.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00028-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00028-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..9e5a60f --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00028-01/header.xml @@ -0,0 +1,91 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00028-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>28 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>28 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">28</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1956-09-10</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDziadekJanina" role="speaker"> + <persName>Poseł Dziadek Janina</persName> + </person> + <person xml:id="PoselIzydorczykJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Izydorczyk Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJaszczukowaMaria" role="speaker"> + <persName>Poseł Jaszczukowa Maria</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKrupaStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Krupa Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKuroczkoEustachy" role="speaker"> + <persName>Poseł Kuroczko Eustachy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselNawrotWanda" role="speaker"> + <persName>Poseł Nawrot Wanda</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPasierbHelena" role="speaker"> + <persName>Poseł Pasierb Helena</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPietrzakSzymon" role="speaker"> + <persName>Poseł Pietrzak Szymon</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPiwowarskaIrena" role="speaker"> + <persName>Poseł Piwowarska Irena</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPolewkaAdam" role="speaker"> + <persName>Poseł Polewka Adam</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSiemieniecJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Siemieniec Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStachaczStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Stachacz Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSzczeniowskiSzczepan" role="speaker"> + <persName>Poseł Szczeniowski Szczepan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSzerszenStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Szerszeń Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWiaczekHenryk" role="speaker"> + <persName>Poseł Wiączek Henryk</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWojtkowskiAndrzej" role="speaker"> + <persName>Poseł Wojtkowski Andrzej</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWykaKazimierz" role="speaker"> + <persName>Poseł Wyka Kazimierz</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekFranciszekMazur" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Franciszek Mazur</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekJozefOzgaMichalski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Józef Ozga-Michalski</persName> + </person> + <person xml:id="WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski" role="speaker"> + <persName>Wiceprezes Rady Ministrów Stefan Jędrychowski</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00028-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00028-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..f73a460 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00028-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,785 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Rzeczpospolitej Polskiej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja I - Sesja IX</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 28 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej w dniu 10 września 1956 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1956</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">Przewodniczą na posiedzeniu Wicemarszałkowie Sejmu Franciszek Mazur i Józef Ozga- Michalski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do dalszego ciągu dyskusji nad sprawozdaniem Prezesa Rady Ministrów o pracach Rządu w dziedzinie aktualnych zagadnień gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. kieleckiego Józef Siemieniec.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselSiemieniecJozef">Wysoki Sejmie! Rok bieżący stanowi pierwszy etap realizacji naszego nowego 5-letniego planu narodowego, który jest planem ugruntowania gospodarki socjalistycznej oraz wydatnego podniesienia stopy życiowej ludności pracującej w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselSiemieniecJozef">Okres ubiegłego sześciolecia przyniósł nam szereg sukcesów we wszystkich dziedzinach życia gospodarczego i społecznego. Mamy poważne efekty w zakresie rozbudowy przemysłu, rozwoju sieci punktów usługowych i handlu uspołecznionego, w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego, w dziedzinie budownictwa szkół i przedszkoli, w dziedzinie rozwoju rolnictwa, melioracji rolnych, mechanizacji i motoryzacji w rolnictwie i transporcie.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselSiemieniecJozef">Pogłębia się treść planowania terenowego poprzez włączenie się szerokich mas radnych i coraz mocniej wyrażana jest w planowaniu terenowym zasada centralizmu demokratycznego. Coraz większa jest inicjatywa rad narodowych i ich organów wykonawczych. Z każdym rokiem skutecznie usuwane są dysproporcje gospodarcze, pozostałe po okresie rządów kapitalistycznych, realniejsze stają się możliwości podniesienia poziomu materialnego i kulturalnego mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselSiemieniecJozef">Oprócz tych sukcesów mieliśmy również i niedociągnięcia w realizacji planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselSiemieniecJozef">Przede wszystkim nie wykonaliśmy zadań w dziedzinie rolnictwa, nie osiągnęliśmy zaplanowanych wskaźników wydajności z 1 ha. Nie potrafiliśmy zapewnić istniejącym spółdzielniom produkcyjnym warunków prawidłowego gospodarowania, ani wytworzyć odpowiedniej atmosfery dla naszego rozwoju spółdzielczości rolnej.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselSiemieniecJozef">Niedostateczne jest jeszcze ciągle zaopatrzenie w naszym buskim powiecie w maszyny rolnicze, nawozy, węgiel, a zwłaszcza w materiały budowlane, jak cement, wapno, cegła, które stanowią integralną część podniesienia produkcji roślinnej i zwierzęcej. Niewiele również zrobiliśmy na odcinku obniżki kosztów własnych i usunięcia marnotrawstwa oraz pełnego wykorzystania rezerw i mocy produkcyjnej w terenowych przedsiębiorstwach naszego powiatu. Wiele zaniedbań mamy w zakresie budowy nowych dróg gromadzkich, powiatowych i państwowych; budowy nowych bloków mieszkalnych oraz remontu mieszkań; budowy naszych szkół i przedszkoli oraz świetlic gromadzkich, a najważniejsze — nie wybudowaliśmy na terenie powiatu ani jednej cegielni czy wapiennika, pomimo że jest ogromne zapotrzebowanie na materiały budowlane. Analizując zaopatrzenie w materiały budowlane, jak również wykorzystanie rezerw produkcyjnych, należy stwierdzić, że występują one w poważnej mierze na terenie naszego powiatu — jak gliny, kamień. Można by je wykorzystać przy niewielkich nakładach inwestycyjnych w budownictwie wiejskim na budowę domów, obór.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselSiemieniecJozef">Pomimo wybudowania na terenie powiatu szeregu obiektów inwestycyjnych, jak szkół, piekarń, budynków mieszkalnych, dróg państwowych, powiatowych i gromadzkich, magazynów, to jednak szereg obiektów, które by zaspokoiły najpilniejsze potrzeby ludności, nie zostało wybudowanych mimo kilkakrotnie stawianych wniosków do planu inwestycyjnego.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselSiemieniecJozef">Do takich obiektów, na które społeczeństwo powiatu buskiego czeka już kilka lat, zaliczyć można między innymi budowę szpitala powiatowego w Busku. Jest uzdrowisko Busko Zdrój. Zdarza się, że przywożą chorego, pogotowie odwozi go do Pińczowa — nie ma miejsca; do Chmielnika — nie ma miejsca. Jadą więc do Kielc. I zamiast przynieść ulgę choremu i poprawę zdrowia, przez te ciągłe jazdy stan chorego się pogarsza.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselSiemieniecJozef">Dalej, sprawa budowy Powiatowego Domu Kultury. Busko jest uzdrowiskiem, do którego z całego kraju zjeżdżają chorzy i odczuwają brak tego domu. Następnie konieczna jest w Busku budowa przedszkola, które nie powinno się mieścić w takich małych klitkach jak obecnie. Dalej budowa nowej cegielni w okolicy Korczyna i Stopnicy, budowa nowych szkół podstawowych, tam gdzie dzieci mają trudności w nauce z powodu braku odpowiednich lokali, jak w Nowym Korczynie, Ostrowcu, Stopnicy, Zagości i wielu innych miejscowościach.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselSiemieniecJozef">Nowy Korczyn schodzi z planu w plan. Interwencja poselska w Komitecie Wojewódzkim oraz w Komitecie Centralnym w Wydziale Oświaty nie odniosła jednak skutku. Nie buduje się szkoły, której budowa była zaplanowana na 1956 r.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselSiemieniecJozef">Sprawa przedłużenia budowy linii kolejowej Kielce-Busko. Jak wiemy, linia z Kielc dochodzi tylko do Buska — dochodzi jak do worka — i potem zawraca. Społeczeństwo czeka i sądzi, że jeśli ta kolei kosztowała 140 milionów zł, to jednak przez przedłużenie linii pieniądze się wrócą.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselSiemieniecJozef">Należałoby również znacznie zwiększyć kredyty na budownictwo dróg i budownictwo mieszkaniowe, na świetlice gromadzkie, oraz udzielić wszechstronnej pomocy, zarówno fachowej jak i finansowej, w organizowaniu zespołów wiejskich w wypalaniu cegły systemem polowym.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselSiemieniecJozef">Chcąc podnieść sprawę hodowli i wydajności z hektara należy lepiej niż dotychczas zaopatrzyć wieś w opał, węgiel i materiały budowlane, niezbędne zarówno dla gospodarki indywidualne, jak i zespołowej.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. olsztyńskiego Stanisław Krupa.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselKrupaStanislaw">Wysoka Izbo! W swoim wystąpieniu chciałbym parę słów powiedzieć na temat nawozów sztucznych.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselKrupaStanislaw">Otóż jak czytamy w uchwałach VII Plenum KC PZPR, produkcja nawozów sztucznych w planie 5-letnim wzrośnie o 83% i dojdzie do ilości 63 kg czystego składnika na 1 ha.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselKrupaStanislaw">Chciałbym tę sprawę podnieść dlatego, że pomimo wielkiego wysiłku naszego państwa, naszego Rządu w dziele wybitnego zwiększenia produkcji nawozów sztucznych, odgłosy dochodzące ze wsi w dalszym ciągu wymagają poważnego zastanowienia się. Sprawa zaopatrzenia wsi w nawozy sztuczne jest nadal, jak mówię, sprawą napiętą.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselKrupaStanislaw">Jeżeli porównamy lata 1938 i 1955, to dojdziemy do takich wniosków, że globalnie w 1938 r. nasze rolnictwo rozporządzało 7 kg nawozów sztucznych czystego składnika na 1 ha, a w 1955 r, ilość ta sięga 34,7 kg, więc jest pięć razy większa w porównaniu do 1938 r. Czy jednak tylko te 34,7 kg ma znaczenie, jeśli chodzi o nawożenie?</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselKrupaStanislaw">Jeżeli rozważymy z kolei inną statystykę, mianowicie produkcję obornika, to te cyfry przedstawiają się nie tak bardzo różowo. Ja opieram się na danych, na obliczeniach szacunkowych. Obliczenia te mówią, że w 1938 r. produkcja obornika szacunkowo wyniosła 125 milionów ton, a w 1955 r., jak mówią szacunkowe wyliczenia, wyniosła 90 milionów ton. Tak więc widzimy, że 7-krotne przekroczenie produkcji nawozów sztucznych jest jednak brakowane przez stosunkowo niską produkcję obornika.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselKrupaStanislaw">Wydaje mi się, że produkcji obornika w tym roku poświęcamy za mało miejsca w naszej prasie fachowej, jak i ogólnej.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselKrupaStanislaw">Chciałbym również zaznaczyć, że jeżeli chodzi o produkcję obornika, to jest ona nie tylko zła u chłopów, ale i w gospodarstwach uspołecznionych i poprawa na tym odcinku postępuje bardzo powoli.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselKrupaStanislaw">Weźmy dla przykładu chociażby taki problem. Na Ziemiach Odzyskanych mamy sporo słomy po kombajnach, która nie jest sprzątana, na ziemiach natomiast starych tej słomy brakuje i to tak samo wpływa na produkcję obornika. Myślę, że nasza prasa, i fachowa i inna, winna o tej sprawie pisać. Znamy, możliwości naszych zakładów i wiemy, że w tej chwili, ciężko im będzie dać więcej nawozów sztucznych. Natomiast jeżeli chodzi o produkcję obornika, to sprawa ta jest otwarta i można by było tę produkcję wybitnie podnieść.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselKrupaStanislaw">Jeżeli weźmiemy dla przykładu zużycie nawozów w gospodarstwach chłopskich, tam, gdzie produkcja obornika może być największa i może w znacznym stopniu uzupełnić brak nawozów sztucznych, to wynosi ona 27,9 kg w czystym składniku na 1 ha, jest więc niższa niż przeciętna wskaźników ogólnokrajowych, co jest zrozumiałe, jeżeli weźmiemy pod uwagę, że państwowe gospodarstwa rolne oraz spółdzielnie produkcyjne otrzymują wyższe stawki.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselKrupaStanislaw">Jeżelibyśmy tę ilość porównali z ilością na przykład nawozów zużywanych przez rolnictwo w NRD, to porównanie jest tutaj bardzo dla nas niekorzystne, bowiem w NRD w 1954 r. rolnictwo zużyło w globalnej sumie 116,8 kg nawozów w czystym składniku na hektar, a my jak wiemy w planie 5-letnim dojdziemy — jak zapowiadają uchwały VII Plenum — zaledwie do 63 kg, a więc nawet nie osiągniemy poziomu NRD z 1954 r.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselKrupaStanislaw">Założenia, jak mówiłem, planu 5-letniego przewidują znaczny wzrost nawozów sztucznych, bo w 83% w 1960 r. Tymczasem, jak dowiadujemy się ze sprawozdania Premiera, produkcja nawozów sztucznych w tym roku nie jest wykonana. Prasa o tym również informowała, że produkcja nawozów sztucznych w bieżącym roku nie jest wykonywana zgodnie z narodowym planem gospodarczym. Wobec tego dość znacznego niedoboru produkcyjnego, na obecną jesienną akcję siewną rolnictwo otrzyma w nawozach fosforowych, które stanowią bądź co bądź podstawę nawożenia jesiennego, ok. 40 tys. ton mniej nawozów, aniżeli to było przewidywane.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselKrupaStanislaw">Tak samo informuje nas Biuro Zbytu Nawozów w Gliwicach — są takie sygnały, powtarzam — że przemysł chemiczny ma wyprodukować na wiosenną akcję siewną mniej w stosunku do narodowego planu gospodarczego o ok. 100 tys. ton nawozów azotowych.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselKrupaStanislaw">Więc, jak widzimy, sytuacja w przemyśle chemicznym produkującym nawozy grozi rolnictwu, że na wiosnę nie otrzyma ono zaplanowanych ilości nawozów, a więc będzie ciężko z wykonaniem zadań, które plan 5-letni i VII Plenum stawia przed rolnictwem.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselKrupaStanislaw">Mnie się wydaje, że te dwie sprawy, które tutaj poruszyłem, mianowicie utrzymanie produkcji nawozów w tych zaplanowanych chociażby ilościach, jeżeli nie można ich już zwiększyć, i następnie sprawa uzupełnienia braków produkcji obornikiem, są nadzwyczaj ważne.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselKrupaStanislaw">Trudno mi tutaj mówić, bo nie znam tych rzeczy, ale należałoby zastanowić się, czy by naszego importu nawozów nie udało się zwiększyć, chociażby ze względu na sygnalizowane braki wynikające z narodowego planu gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselKrupaStanislaw">Jest jeszcze jedno zagadnienie, które tu chciałem postawić. Wiemy, że dla zwiększenia produkcji podstawowego nawozu fosforowego — superfosfatu potrzeba jest więcej kwasu siarkowego, który jest w ogóle u nas w deficycie i którego produkcja również nie jest realizowana według zaplanowanych założeń. Dlatego też moim zdaniem należy rozpatrzyć możliwości zwiększenia importu gotowych nawozów fosforowych — superfosfatu i tomasyny, gdyż zaopatrzenie rolnictwa w te nawozy, szczególnie pod uprawy ozimin, jak poprzednio mówiłem, przedstawia się niepomyślnie.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselKrupaStanislaw">Jeśli mówimy o nawozach sztucznych, to trzeba zwrócić szczególną uwagę na ich jakość pozostawiającą wiele do życzenia. VII Plenum właśnie mówi, że w produkcji nawozów poza ilością ma być podniesiona wybitnie ich jakość. Tymczasem jak to przedstawia się w praktyce?</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselKrupaStanislaw">W ubiegłym roku Zakłady Azotowe w Kędzierzynie dostarczały rolnictwu saletrzak zbyt wilgotny, silnie zbrylony, przez co następowały straty w jego wartości użytkowej. Przez pewien okres czasu, na skutek- interpelacji poselskich i nacisku terenu, Kędzierzyn poprawił jakość produkowanych przez siebie nawozów. Jednakże w tym roku, w okresie tegorocznej jesieni mamy sygnały, że saletrzak z powrotem jest zawilgocony, że jest zbrylony i że z trudnością nadaje się do dłuższego magazynowania. Część reklamacji Kędzierzyn załatwił, udzielając odpowiednich bonifikat względnie dostarczając innych worków. Chłopi bardzo nieprzychylnym okiem patrzą na złą jakość sprzedawanych im nawozów. Zdarzają się wypadki, że Kędzierzyn dostarcza superfosfat w stanie niedojrzałym, przez co towar w wagonie kolejowym jest prawie w stanie zupełnie zeskorupiałym. Wydaje mi się, że Ministerstwo Przemysłu Chemicznego winno jeszcze raz, tak jak w roku ubiegłym, zrewidować jakość dostarczanych nawozów i jakość opakowania, w którym dostarcza te nawozy.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselKrupaStanislaw">W gminnych spółdzielniach jest bardzo dużo narzekania na to, że nawozy przychodzą w popękanych workach, że później zwala się je na kupy. Oczywiście odbywa się to w wielu wypadkach i z winy gminnych spółdzielni, ale między innymi i z tej winy, że opakowania dla azotniaka i dla saletrzaka są za słabe. Gminne spółdzielnie w obecnej akcji siewnej napotykają na poważne trudności w sprzedaży saletrzaka pod uprawy ozimin. W wielu rejonach kraju spółdzielnie produkcyjne i chłopi dopominają się pod zasiewy ozimin azotniaka, twierdząc — zresztą niesłusznie — że saletrzak nie nadaje się pod zasiewy jesienne. Produkcja azotniaka nie może być w Polsce zwiększana, natomiast z każdym sezonem wzmaga się produkcja saletrzaka. W tych warunkach, zwłaszcza kiedy będziemy przechodzić na produkcję tzw. saletry amonowej, jest rzeczą nadzwyczaj ważną, ażeby nasze rolnictwo stopniowo przestawiało się na korzystanie z tego właśnie typu nawozów.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselKrupaStanislaw">Produkowanie saletry amonowej w stanie stężonym pozwoli nam i na łatwiejszy transport, i na łatwiejsze magazynowanie.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselKrupaStanislaw">Jest jeszcze jedna sprawa do omówienia, jeśli chodzi o nawozy sztuczne — a mianowicie sprawa magazynów w gminnych spółdzielniach. Dotąd cały ciężar przechowywania nawozów do akcji jesiennej ciąży na aparacie gminnych spółdzielni. Z magazynami w gminnych spółdzielniach jest bardzo źle, a mimo to gminne spółdzielnie są zmuszone przez dłuższy okres czasu magazynować te nawozy. Chłopi kontraktujący odbierają te nawozy w ostatnich terminach.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselKrupaStanislaw">Czytaliśmy w sobotę i piątek w — „Trybunie Ludu” notatki, że gminne spółdzielnie nie sporządziły rozdzielników i przez to nie dostarczyły chłopom nawozów na czas.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselKrupaStanislaw">Ja chciałem sprostować, że gminne spółdzielnie takich rozdzielników nie sporządzają, robią to miejscowe rady narodowe. Jeżeli natomiast chodzi o opieszałość w dostarczaniu nawozów sztucznych, to wynika ona jeszcze i z tego, że według obowiązujących przepisów do 25 sierpnia rezerwuje się nawozy dla gminnych spółdzielni i dla rolników, którzy kontraktują. Po 25-ym ma się sprzedawać nawozy wszystkim chętnym do nabycia. Tymczasem rzecz dzieje się inaczej. Na skutek nacisku miejscowych władz nawozy przetrzymuje się nawet po 25 sierpnia dla gminnych spółdzielni i rezerwuje się dla kontraktujących, w związku z czym później jest trudność z zaopatrzeniem chłopów indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselKrupaStanislaw">Jeżeli chodzi o magazyny w gminnych spółdzielniach, to ta sprawa przedstawia się bardzo źle, np. Centrali Rolniczej potrzeba na te cele 280 milionów zł. Gdy dojdziemy do produkcji nawozów w stanie stężonym, magazynowanie ich rzecz jasna będzie wyglądać trochę inaczej, tym niemniej ta sprawa jest w dalszym ciągu napięta.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselKrupaStanislaw">Obok nawozów sztucznych chciałbym jeszcze podnieść sprawy, które również były w sprawozdaniu tow. Premiera, mianowicie sprawę zmiany niektórych przepisów, bankowych odnośnie własnych funduszów wydzielonych w spółdzielniach produkcyjnych do decydowania nimi przez ogólne zebranie członków.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselKrupaStanislaw">Otóż znam takie fakty — na przykład spółdzielnia produkcyjna w Piaskach w pow. Morąg otrzymała 2.300 zł tytułem premii. Spółdzielcy chcieli kupić za te pieniądze parę roi pszczół. Tymczasem bank nie chciał zezwolić, a Powiatowy Zarząd Rolnictwa skierował spółdzielców do szkoły rolniczej, gdzie po dołożeniu do tych 2.300 zł — 200 zł mogli kupić aż dwa ule. Tymczasem od chłopów indywidualnych mogliby za to kupić znacznie więcej.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselKrupaStanislaw">Drugi taki wypadek. Sprawa spółdzielni Falcewo powiat Bartoszyce. Chłopi spółdzielcy chcieli wybudować studnie, która miała kosztować 80 tys. zł. Tymczasem majstrowie miejscy wybudowali studnię, w której jest dobra woda, za 15 tys. zł. Trzeba było długich pertraktacji z bankiem, ażeby zgodził się uznać ten rachunek.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselKrupaStanislaw">Podobnie zresztą przedstawia się sprawa kupna bydła — i to nie tylko w spółdzielniach produkcyjnych, ale i w innych instytucjach. Spółdzielnie muszą kupować bydło tylko od Centrali Obrotu Zwierzętami Hodowlanymi. Na spędy, które ta Centrala urządza, trzeba jeździć nieraz do drugiego i trzeciego powiatu, a tymczasem można by było przy pomocy zootechnika z zarządu rolnictwa takie sztuki nabywać po sąsiedzku, bądź też w okolicach leżących obok takiej spółdzielni. Koszty, które się wydaje na wyjazdy i na spędy, podrażają ceny sztuki bydła.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselKrupaStanislaw">Zespół poselski Olsztyn na ostatniej sesji zgłosił interpelację do towarzysza Premiera w sprawie drukarni w Olsztynie. Otrzymaliśmy wprawdzie odpowiedź od dyrektora Centralnego Zarządu Przemysłu Graficznego, żeby tę sprawę na razie rozwiązać przez miejscowe władze olsztyńskie. Tak też i zrobiono. Introligatornię, która mieściła się w budynku tej drukarni — zagrożonym skądinąd — przeniesiono do piwnic w Zarządzie Wojewódzkim ZMP. Obiecano zespołowi, i Wojewódzkiej Radzie w Olsztynie, i miejscowemu personelowi pracowniczemu, że drukarnia wejdzie do wspólnego planu RSW — „Prasa” i przemysłu graficznego. Jak się okazuje, nie weszła, i nadal sprawa wisi w powietrzu. Jest to jedyna drukarnia, jedyna większa drukarnia w Olsztynie, która drukuje miejscowe gazety i pracuje na potrzeby województwa olsztyńskiego. Myślę, że takie załatwienie przez Centralny Zarząd i RSW — „Prasę” naszej interpelacji jest, wydaje mi się, nie bardzo na poziomie.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselKrupaStanislaw">Chciałem poinformować kolegów posłów, że w opinii publicznej w Warszawie są bardzo żywe komentarze na temat wystąpienia w dyskusji Wicepremiera Gedego i jego odpowiedzi na zapytanie posła Czerwińskiego w sprawie produkcji obuwia dziecięcego. Mianowicie żywo jest komentowane to zdanie, które ogłosiła — „Trybuna Ludu”:</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselKrupaStanislaw">„Jeśli chodzi o obuwie dla dzieci, to szczególna sytuacja wynika z układu cen. Mianowicie obuwie dla dzieci jest dla zakładów produkcyjnych znacznie mniej rentowne, niż obuwie dla dorosłych. W zeszłym roku została rozwiązana sprawa specjalnych dopłat państwa do produkcji spółdzielczej...” itd.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselKrupaStanislaw">Jak wygląda sytuacja? Mnie się wydaje, że trzeba by postawić pytanie, ile mamy dopłacić przemysłowi do produkcji bucików dziecięcych. O ile ja się sam osobiście orientuję w cenach, jakie są w Bułgarii, a także w Czechosłowacji, to stosunek przeciętny obuwia dziecięcego do obuwia dla dorosłych osób jest mniej więcej 1 do 5. Takie obuwie dla dzieci, jak sandałki dziecięce, które kosztują w Warszawie około 120 zł, w Bułgarii kosztuje dwadzieścia parę lewów, a w Czechosłowacji około trzydziestu koron. U nas kosztują ponad 120 zł, a jakość ich jest niższa.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselKrupaStanislaw">Mnie się wydaje, że trzeba by było może zrewidować te ceny. W każdym razie w stosunku do przeciętnych zarobków to jest cena wcale nie mała.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselKrupaStanislaw">Chciałbym na zakończenie postawić jeszcze jedno zagadnienie. Towarzysz Premier mówił o sprawie demokratyzacji, o warunkach demokratyzacji naszego życia na wsi. Wydaje mi się, że to zagadnienie łączy się z pracą wielkiej organizacji masowej, jaką jest spółdzielczość wiejska, spółdzielczość zaopatrzenia i zbytu.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselKrupaStanislaw">Chciałbym kolegów posłów poinformować, że w organach samorządu tej spółdzielczości pracuje około 200 tysięcy aktywistów i działaczy. Mimo to wydaje mi się, że samorząd spółdzielczy odżywa zbyt powoli, chociaż okres jego odżywania jest dość długi, bo datuje się od II Zjazdu PZPR.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselKrupaStanislaw">Wydaje mi się, że na zbyt powolny postęp demokratyzacji tej organizacji wpływają przede wszystkim dwie sprawy: po pierwsze — stare jeszcze, biurokratyczne nawyki w aparacie spółdzielczości zaopatrzenia i zbytu, który był przyzwyczajony przez długie lata do decydowania bez samorządu spółdzielczego, i po drugie — stare jeszcze zwyczaje kadry zarządów handlu, rad narodowych i innych czynników działania bez porozumienia z chłopami i samorządem spółdzielczym.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselKrupaStanislaw">Nowy statut spółdzielczości zaopatrzenia i zbytu zabezpiecza niektóre podstawowe sprawy, które mogą wybitnie decydować o pogłębiającym się procesie demokratyzacji, a mianowicie np. zagadnienie wolnych wyborów zarządu, a więc przynoszenie — „zarządów w teczkach” uważane może być za przebrzmiałe. I te rzeczy już w przeprowadzonych dodatkowych wyborach, po II Kongresie Spółdzielczości, wybitnie zaważyły, gdyż chłop miał pełną swobodę decydowania kogo wybierać.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselKrupaStanislaw">Następne zagadnienie, które mi się wydaje równie ważne, to sprawa czystej nadwyżki, która jest dzielona prawie całkowicie przez walne zgromadzenie, przez przedstawicieli, przez chłopów, co stwarza warunki, że chłopi mogą być gospodarzami swojej spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselKrupaStanislaw">Tutaj jeden z posłów poruszył sprawę walk z mankami, jakie są w handlu wiejskim. Otóż ta sprawa jest w dalszym ciągu niesłychanie trudna. Wprawdzie wskaźnik spadł z 0,15 do 0,13, od obrotu więc bardzo nieznacznie, tym niemniej jest tutaj cały szereg zagadnień takiej natury jak pospolite złodziejstwa, czy malwersacje, czy też nadużycia. Występuje cały szereg zagadnień trudnych, mianowicie niesłychana ciasnota sklepów wiejskich, kiepski transport, którym rozporządzają gminne spółdzielnie, no i przede wszystkim nie wyszkolony, stojący na niskim poziomie personel. Wprawdzie od wojny jest już dwanaście lat i ten personel można było już lepiej podszkolić, niemniej te sprawy dość ciężko szły. W tym roku CRS otworzyła kilka szkół zasadniczych i handlowych, których zadaniem jest w okresie dwuletnim przeszkalać sprzedawców sklepowych. Zostały również podniesione bardzo znacznie zarobki sklepowych i kierowników sklepów. To również znacznie może wpłynąć na spadek mank i innych nadużyć. Tym niemniej chodzi o kontrolę, i śledzenie jak pracuje komórka spółdzielcza, chodzi o zagadnienie pracy samorządu spółdzielczego i jego inicjatywy — oraz o pomoc, zgodnie z Uchwałą Rządu, w tej sprawie ze strony rad narodowych, co może wpłynąć jeszcze wyraźniej na poprawienie się handlu wiejskiego.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselKrupaStanislaw">Chciałbym powiedzieć z tej trybuny, że nie było bodajże wypadku — ja przynajmniej nie znam takiego wypadku — aby zespół poselski jakiegoś województwa wysłuchał na swoim posiedzeniu sprawozdania prezesa WZGS o niektórych pracach w zakresie spółdzielczości zaopatrzenia i zbytu. Częściej już robią to rady narodowe, ale też rzadko i tylko w okresach skupu trzody chlewnej i kontraktacji skupu zboża, a bardzo rzadko jeśli chodzi o normalną pracę, zwłaszcza z dziedziny kontroli społecznej samorządu itd. Komitety Frontu Narodowego z zasady tymi sprawami się nie interesują. Natomiast jeżeli chodzi o przedsiębiorstwa takie jak PZGS, trzeba powiedzieć, że w niektórych powiatach są to największe tego rodzaju przedsiębiorstwa, jednak sprawą tą niedostatecznie jeszcze się zajmują.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#PoselKrupaStanislaw">Mnie się wydaje, że demokratyzacja naszego życia na wsi zależy w dużej mierze od pracy właśnie tego wielkiego aparatu, wielkiej masowej organizacji, jaką jest spółdzielczość zaopatrzenia i zbytu, że ona może iść tą drogą. Sam aparat, sami działacze w tym związku będą podnosić poziom pracy tego samorządu spółdzielczego i doprowadzą do tego, żeby ten samorząd spółdzielczy na wsi nie smażył się we własnym sosie, a przy pomocy rad narodowych, komitetów Frontu Narodowego, szerzej rozpracowywał niektóre zagadnienia i decydował.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. kieleckiego Wanda Nawrot.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselNawrotWanda">Wysoki Sejmie! Chcę powiedzieć parę słów o zadaniach Rządu wobec wsi. Po prostu chcę powiązać wypowiedzi tych kilku mówców, którzy mówili o zadaniach wsi wobec państwa, jak również o zadaniach Rządu wobec wsi. Tak po chłopsku, bo wiem, że doły społeczne mówią: wolimy dłuższą kiełbasę, a krótsze przemówienie.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselNawrotWanda">Tow. Premier Cyrankiewicz mówił o zadaniach Rządu wobec wsi. O tym, co chłopi mogą zrobić dla państwa, a co powinno państwo zrobić dla chłopstwa, mówił wczoraj przodujący chłop na Dożynkach Ogólnopolskich. Mówimy już o tym od paru lat. Partia głośno mówiła i podkreślała, że jednym z jej zadań jest pomoc w rozwoju wsi, spółdzielczości produkcyjnej, pomoc tej sile i masie, która karmi i odziewa. To są najpoważniejsze zadania w obecnej dobie. Mówili o tym dużo na ostatniej sesji posłowie. Należałoby nie mówić już o tym więcej, ale starać się, by Rząd, posłowie i wszyscy dołożyli tyle starań, aby to wszystko jak najszybciej zostało wcielone w życie.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselNawrotWanda">Otóż i pomoc wsi, a tymczasem te braki węgla i inne, o których już nawet nie można tak jak w pacierzu powtarzać — i chłopi nie chcą już nawet mówić o tym.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselNawrotWanda">Wiemy, że państwo przyszło z konkretną pomocą wsi przez podniesienie paru złotych na tuczniku. Wzmogło to energię chłopską w dostawach, przez przekraczanie kontraktacji. Chłopstwo wykazało, że chłop idzie, jak mu się podaje rękę. No, oszczędzać na węglu, jak tu było powiedziane, proszę Kolegów Posłów, proszę Rządu, to już tam na dole nie ma na czym. Chłop latem pali czym może, jakimi tylko może zbierkami, żeby zaoszczędzić te troszkę węgla na zimę. Otóż nie podniesiemy żadnej wydajności, gdy nie będziemy mieli możliwego opału, możliwego zaopatrzenia w budulec. Bo hodowla to również i dobra chlewnia, latem owszem gdzieś na zielonce, ale gdy przyjdzie zima, to widzimy, że nasza produkcja rolna spada. Należałoby konkretnie tę sprawę załatwić.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselNawrotWanda">Ja nie jestem mędrcem, żeby wskazywać na sposoby decentralizacji, ale uważam, że gdy Rząd weźmie tę sprawę mocno w ręce i będzie uważał, że to jest najważniejsza sprawa, to naprawdę może zdecentralizować pewne drobniejsze potrzeby, od góry, na korzyść dołom rolniczym, czy robotnikom.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselNawrotWanda">Chłopi mówią, że niejednokrotnie poruszali już sprawę wielu kategorii cen zbóż. Również i ja poruszałam tę sprawę na Komisji Rolnictwa oraz w Woj. Radzie Narodowej. Nie widać jednak żadnej poprawy. Chłopi z terenu mówią nam po prostu w oczy, że trzeba się wstydzić, że istnieje 87 cen na zboża, tak wolnorynkowe, jak i z obowiązkowych dostaw. To naprawdę jest jakieś powikłanie umysłu i na tym żeruje tylko spekulant , żerują na tym ci, którzy jeszcze ten kartel wiedzy handlowej mają w swoich własnych rękach, którzy jeszcze u nas oszukują, CRS, PZGS, gdzie pewna ilość ludzi możliwie wykształcona pod względem ekonomicznym potrafi sobie dawać radę w handlu. Ci ludzie właśnie mają możność żerowania na tej krzywdzie chłopa czy robotnika. Otóż przyszły już obowiązkowe dostawy i wolnorynkowe, które chłop rzetelnie zaraz po pierwszej młocce wiezie; 40 zł na metrze zboża, to właśnie jest ten budżet, który by chłopu pomógł w rozwoju jego gospodarki. Bo metr pszenicy przedtem przeciętnie bez tych pięknych kalkulacji, które miały powodować te usprawnienia, kosztował 330 zł, a chłop, który naprawdę dbał, kwalifikował zboże, to mógł otrzymać i do 400 zł, a daje się chłopu za metr pszenicy 270 zł i upowszechnia się tę cenę. Jest to właśnie ten ubytek w jego gospodarstwie, dla jego dzieci. Należałoby to jak najszybciej poprawić. Powiedział to już niejeden poseł, że nie mamy tych znawców, którzy by nam mogli zmierzyć, zważyć, wysuszyć to ziarno, żeby chłoń wiedział, że daje wkład na odbudowę naszej Ojczyzny, nie mając podejrzeń w stosunku do wszystkich władz, że są wśród, nich złodzieje.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselNawrotWanda">Chciałam mówić jeszcze tak samo o pomocy dla spółdzielni produkcyjnych. Otóż to niby jest tą naszą prężnością w obecnej dobie, że my mamy zabezpieczyć tę pomoc spółdzielniom produkcyjnym. Chcę powiedzieć, że w terenie obawiają się, a my widzimy to naocznie, że spadła ta opieka nad spółdzielniami produkcyjnymi. Chcę powiedzieć właśnie o tej pracy politycznej, która powinna się wzmagać, a opada. Jak przed XX Zjazdem pomoc spółdzielczości produkcyjnej była za silna, za dyktatorska, tak obecnie władze terenowe po prostu nie wiedzą co czynić. Przelękli się tego, co było poprzednio. Boją się zasłużyć na naganę, nie potrafią dobrze pokierować. Chłopi rolnicy uznają przecież przodującą rolę Partii i idą do niej po pomoc, po ratunek w pewnych sprawach.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselNawrotWanda">Otóż u nas w woj. kieleckim, w pow. jędrzejowskim istnieje kilka starych (od 1949 r.), dobrze gospodarujących spółdzielni produkcyjnych. Ale są również spółdzielnie biedne, marne, słabiutkie, które były zakładane w tym rygorze przed XX Zjazdem i dochody tych spółdzielni są niewielkie.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselNawrotWanda">Kiedy w obecnym czasie, po tej zmianie, w tej nowej polityce wypłynęliśmy z tej dyktatury, chłopi jednej spółdzielni w Ochsie, w pow. jędrzejowskim, wpadli na działki zamienne, które włączone zostały do spółdzielni, i w trakcie żniw wjechali między kopy niszcząc plony. Zniszczyli 4 ha seradeli i wiele innych rzeczy. Spółdzielnia ta udała się do powiatowych władz partyjnych. Niestety, przyjechali przedstawiciele Partii dwoma taksówkami i nic nie zadecydowali. Nie wiedzieli, co począć. Trzeba było przynajmniej powiedzieć: Zaczekajcie, sprawę rozpatrzymy. Odrzucimy, jeżeli niesłuszna, a jeżeli okaże się krzywda, to postaramy się ją naprawić. Jednak żywioł przeszedł, jak powiedział mi chłop z tej okolicy: U nas drugi Poznań. Przyjechał za tydzień prokurator, wypił piwko i pojechał z powrotem, a chłopi co chcieli to robili nadal na działkach spółdzielczych.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselNawrotWanda">Brak jest opieki, brak jeszcze. Nie uważam tego za zło faktyczne, ale po prostu trzeba dać pomoc władzom terenowym, wskazać im drogę wyjścia w tej przełomowej chwili politycznej. Spółdzielcy załamali się mocno na duchu, ale tylko chwilowo, bo powiedzieli: — „My od spółdzielni nie odstąpimy. Przekonaliśmy się, że daje nam ona korzyści i będziemy się bić o nią nadal. Ale nas to boli, że nie ma opieki, że nie miał kto nam pomóc w ciężkiej chwili”.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselNawrotWanda">To są wypadki częste, nie będę ich więcej przytaczała.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselNawrotWanda">Wysoki Sejmie! Nie będę wiele rozwodzić się nad sprawami dotyczącymi rolnictwa. Wiem, że są one na warsztacie Rządu. Chłopi liczą na konkretną pomoc, na uregulowanie tych wszystkich spraw, które składają się na poprawienie bytu zarówno robotnika, jak i chłopa, tych dołów społecznych, na których opiera się cały nasz system rządzenia socjalistycznego. Liczą oni na pomoc z naszej strony, czekają na nasze głosy. Dzisiaj zarówno chłop, jak i robotnik jest świadomym obywatelem. Zatem mniej szyderstwa w naszej pracy, mniej polemiki, a więcej konkretnych poczynań dla lepszego jutra. Pamiętam w — „Wiciach”, gdzie pracowałam przed wojną, to blisko 20 lat wołaliśmy o poprawę bytu i nawet pieśni nasze mówiły: — „Sprawiedliwie dzielcie chleb ojcowie”.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselNawrotWanda">Otóż ta sprawiedliwość leży w naszych rękach — Rządu, posłów, całej władzy ludowej. Na sprawiedliwość tę czeka naród, żeby wyrównała się siatka płac, żeby nie było krzywdy społecznej, a wtedy śmiało i odważnie pójdziemy w teren, wtedy śmiało i odważnie będziemy polemizować z robotnikiem i chłopem w sprawach politycznych, w sprawach wzmocnienia władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. warszawskiego Szymon Pietrzak.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselPietrzakSzymon">Wysoki Sejmie! Jestem chłopem, będę mówił po chłopsku i o sprawach chłopskich, ale że zawsze mówię bez kartki, a pamięć mnie zawodzi, więc jeżeli może nieskładnie będę mówił, proszę z góry Wysoki Sejm o wybaczenie.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselPietrzakSzymon">Na wstępie chcę mówić o rzemiośle na wsi. Przecież chyba już czas, ażeby po 12 latach rozpowszechnić trochę rzemiosła i udogodnić chłopu. Izba Rzemieślnicza powinna się tym zająć, boć niemożliwością jest, ażeby chłop z każdą kruszyną jechał do miasta, a przecież nikt blisko miasta nie mieszka — mieszkają blisko, ale mieszkają i daleko bardzo, o 15 i 20 km, a brak jest kowali, stolarzy, bednarzy, brak stelmachów i z każdą kruszyną przecież trzeba jeździć do miasta. Trzeba poprawić coś u pługa, bo nieraz w mieście kupuje się pług taki, że nie ma dziur wywierconych, albo kupuje się taki lemiesz, który nie pasuje do tego pługa, bo innego nie ma, a więc jest bardzo potrzebne, ażeby to rzemiosło rozpowszechniać i chłopu udogodnić.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselPietrzakSzymon">Nawet w tym roku, to byli kowale potrzebni, żeby kosy do koszenia, do żniw trochę prostować, bo przecież, jak do sklepu przyszły kosy, to wszystko blacha była. Trzeba, żeby kowal zahartował. W dodatku przysyłali te kosy nieodpowiednie, przysyłali jedenastki, dziesiątek mało i dziewiątka niektóra. Nie dość, że ta kosa była z blachy, nie chciała kosić, to jeszcze była za duża. Nie rozumieją, co trzeba na wieś wysyłać.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselPietrzakSzymon">Na wieś powinno się wysyłać tak: w przybliżeniu na 100 kos 20 dziewiątek, 70 — dziesiątek, a 10 — jedenastek. W takiej proporcji chłopi kupują. Ja się znam na tym dobrze, bo jestem gospodarzem i kosiłem bardzo dużo. W dodatku fabryki nie umieją kos robić. Tak od razu z góry ja im w oczy mówię. Niech sobie przyjdą do mnie, zapytają, a ja ich nauczę. No, ale przecież nie będą mnie szukać, to ja mogę w dwie minuty powiedzieć, jak fabryka ma kosę robić. Nie mówię już o ostrości, bo ja się nie znam na hartowaniu kos, ale jaką formę ma mieć kosa.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselPietrzakSzymon">Jeżeli fabryka zrobi kosę przygiętą, to niech ją obsadzi na kosisko, niech postawi piętą na ziemi, a czubkiem pionowo do góry i w kosisko, w czubek kosiska niech patrzy. Jeżeli ostrze będzie w kosisko trafiać, w czubek kosiska — kosa jest dobrze zrobiona, ale jak patrzy w pole, czyli w ziemię leci, to kosa jest niedobra.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselPietrzakSzymon">Ja kosiłem w swoim życiu po 2 morgi dziennie, a jeden raz się zdarzyło, że 3 skosiłem, to chyba mogę się trochę znać na kosach. Ja mieszkam niedaleko sklepu, to mnie ludzie często wołali: niech Pietrzak idzie, to wybierze nam kosę. Poszedłem, ale z czego miałem wybrać, jak wszystkie niedobre? No, ale z najgorszych jeszcze najlepszą się wybrało. Więc niech się te fabryki nauczą, żeby kosy zgrabne były i dobre, bo jak wysłać dwóch kosiarzy — jeden z taką kosą jak mówię, że powinna być i drugi z kosą jak ta, którą fabryki teraz robią, z taką formą kosy, to pomimo że obie ostre będą, to ten, co miał tę kosę, która będzie pływała po zbożu, to on skosi 2 morgi i na wieczór może jeszcze na muzyce potańczyć, a ten, który będzie miał taką formę kosy, jak fabryka robi, czyli tzw. pięciatą kosę, to jak skosi dwie morgi, to się położy do łóżka, a jutro do roboty nie wstanie, bo będzie chory.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselPietrzakSzymon">No, to by była sprawa co do tego rzemiosła na wsi. A właśnie do tego jest potrzebny kowal, bo jak ta kosa niezgrabna, to się idzie do kowala i on w śrubsztakach na kowadle dotąd ją wykuwa, aż ją wyprostuje tak, jak ona powinna być.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselPietrzakSzymon">Na razie o rzemiośle już skończyłem.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselPietrzakSzymon">Teraz przechodzę do tego zboża kwalifikowanego. Nie rozumiem ja i nie rozumieją wszyscy chłopi, czy można kilkadziesiąt gatunków zboża zrobić — przecież ja sam nie wiem ile tych gatunków jest, ale ludzie gadają, że 60, 75, 65, 50, różnie gadają. Ja nie rozumiem, może to dla jakichś badaczy, może na jakiejś stacji doświadczalnej potrzebne, i może tam te gatunki są; ja się zastanawiałem, ale takich gatunków nie widziałem i nie znam.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselPietrzakSzymon">Chłop zna cztery gatunki zboża: dobre, brudne, mokre i zawołczone. I tak chłopi wyraźnie mówią i powiadają: Jeżeli zawołczone, to niech mu nie przyjmą i niech mu karę wlepią — dobrze mówią. Jeżeli jest mokre, niech mu obetną albo niech nie przyjmą. A jak jest brudne, to niech mają wialnię na magazynie, bo ja mogę nie mieć wialni u siebie, niech karzą mu oczyścić i niech zboże przyjmą. A nie tyle gatunków żyta wytwarzać i ferment wprowadzać.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselPietrzakSzymon">Z początku chłopi złorzeczyli, wymyślali, gniewali się, a teraz to im już to spowszedniało i ironicznie się śmieją. Powiadają: A gdzież to takiego magazyniera by znaleźli, który by mógł przyjmować do 60 gatunków zboża, gdzież by oni na 60 kupek sypali, przecież oni sypią do jednej kupy. I po co to — powiadają — chłopów bujać? I chłopi mają rację. Słuszną rację. I trzeba to w gazetach albo przez radio wytłumaczyć, sprostować, żeby chłopi plotek nie sieli i nie gniewali się na to.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselPietrzakSzymon">Chodzi mi teraz o cegielnie. No, już wyręczyła mnie posłanka Jurkowa — że u nas w pow. Sochaczew w jednej gromadzie Brzozów jest 6 cegielni. Tak jest — słusznie powiedziała — jest 6 cegielni w jednej tylko gromadzie Brzozów, a na jednej wiosce Brzozówek są trzy.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselPietrzakSzymon">Sam gadałem, jeździłem całą zimę, wiosną itd. — zakładajcie cegielnie, a władza ludowa przyjdzie wam z pomocą i będziecie wypalać sami cegłę. Założyli te cegielnie w niejednej gromadzie, 5 jest w budowie, jeszcze więcej na powiecie. Jeden jest brak — węgla nie ma. Dwie wypalały po trochu cegłę, ale teraz się martwią i nie wiedzą co robić. I oni powiadają: Jak poseł wygląda? W terenie, jak się przyjedzie, mówią: Pośle, gadaliście, żeby zakładać cegielnie, a czym palić? Słomą? Bardzo posłowi jest nieprzyjemnie.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselPietrzakSzymon">Ja bym uważał, że to był błąd. Trzeba było cegielnie kazać zakładać. Ale w powiecie, w którym są trzy cegielnie, obliczyć, ile im węgla można będzie dostarczyć. A to tak mówiło się, kazało się zakładać, a skąd węgla brać — nie wiadomo. Rozmawiałem ze strycharzem, starszym gościem, jak to się wypala, bo ja się na tym nie znam. On powiada tak: Gdyby miał węglowy był, to też się jeszcze nie wypali, bo — powiada — gdyby były cegielnie z kominami, to można rozpalać tylko trochę węgla i dalej miałem palić, ale przy cegielni polowej nie uda się wypalać cegły samym miałem, tylko trzeba pół węgla, pół miału. A niestety — powiada — ani węgla, ani miału nie ma. To tyle co do cegielni.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselPietrzakSzymon">Teraz przechodzę dalej. Trzeba nareszcie skończyć z szarwarkami chłopskimi. Wszystko idzie z postępem, wszystko idzie naprzód, ale jak ja byłem dzieckiem, były szarwarki i jak się zestarzałem, jest szarwark. Czy nigdy go się nie zmieni, i stale się będzie chłopów męczyć i zawracać im głowę szarwarkiem? To jest niemożliwością. No, przyjedzie chłop na szarwark 5—6 km — tą drogą on nie jest zainteresowany, rzuci dwa koszyki piachu i gwiżdże sobie i śmieje się. Kto ma czulsze sumienie, to jeszcze zwozi. Drogowy gniewa się, że mało zrobione. I ta robota idzie, jak krew z nosa. A potem ściąga się kary tym, którzy nie odrobili szarwarku. Dniówka wychodzi 20,5 zł, ale rada gromadzka ma prawo ściągnąć 50% wyżej, więc przeszło 30 zł. I chłop się gniewa — raz, że mu zawracali głowę, a on nie ma czasu, bo się buduje, albo co innego robi, i potem — że mu ściągają karę 30 zł. Czy nie lepiej byłoby — nawet nie te 30 zł — gdybyśmy wzięli 15 zł i opodatkowali szarwark, gdybyśmy opłaty podatkowe zrobili i z chłopa ściągnęli po 15 zł na szarwark? Wtenczas te pieniądze wpłyną do kasy i taki drogowy będzie płacił furmanom, a furman już musi pracować, bo on będzie miał z metra, czv jakiś akord, czy co innego i będą drogi szykowane. W dodatku ja jeszcze bym proponował — nie zaraz, ale stopniowo przechodzić na przemysł, zakładać jakąś kolejkę, wózki-wywrotki, żeby ten piach coś zsypywało, żeby wózek przywiózł i wózek sam piach wysypał. I niech się robi za pieniądze, za opodatkowanie wszystkie drogi, a pozostawić chłopom tylko drogi na ich własnej wiosce i zapowiedzieć im: macie konserwować te drogę, żeby była zawsze w porządku. Jak sobie chcą, niech robią, czy zespołowo, czy w pojedynkę, czy jak, to tam na wsi chłop jeden drugiego zmusi i będą robić i utrzymają swoją własną drogę w porządku.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselPietrzakSzymon">No, to by już było wszystko o szarwarkach i moim zdaniem szarwarki trzeba skasować, bo to jest trochę przestarzałe, zakrawa na jakąś pańszczyznę — więc moje zdanie osobiste jest, ażeby szarwarki skasować.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselPietrzakSzymon">Przechodzę teraz do kontraktacji. Nie będę mówił o wszystkich kontraktacjach, bo przecież, to byłoby za dużo gadaniny, ale powiem tylko o fasoli.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselPietrzakSzymon">29 lipca jestem w gostyńskim powiecie, gromada Lasek, wioska Brzyzia, na spotkaniu z wyborcami. I chłop jeden powiada tak: — „Obywatelu Pośle, ja groch odstawiłem w grudniu, a do dziś nie mam pieniędzy”. A drugi się wyrywa i powiada tak: — „Obywatelu, ja kontraktowałem groch i bezpośrednio do Warszawy do Centrali Nasion odstawiłem, nas paru nawet wysyłało. Jak ten groch poszedł, to go zwrócili, bo był za mokry. No, jak mokry, to my go wysuszyliśmy na słońcu, na płachtach i z powrotem tam odesłali, jak był suchy. Ale przychodzi znów pismo i powiada tak: Obywatele, zabierajcie groch, bo kiełkuje tylko 86%. Żeby oni zapłacili za te 86%, albo napisali, czy się zgadzamy za zapłatę za 86%. Nie, oni każą zabierać. A ja go w takiej ilości kontraktowałem, czy po to, żebym go zjadł? Ja tyle grochu nie zjem. A kto za te podróże grochu będzie płacił?” I idzie taka kontraktacja i na wszystkich kontraktacjach tak jest. Trzeba z tą sytuacją skończyć i trzeba, żeby chłop się nie gniewał.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselPietrzakSzymon">Chodzi teraz jeszcze o spółdzielnie produkcyjne. No, tutaj to naprawdę jest zawrót głowy. Spółdzielnie produkcyjne stale nowe budujemy i stale stare umacniamy. Doszło do tego, że nowych prawie nie budujemy, a starych nie umacniamy, a raczej osłabiamy.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselPietrzakSzymon">Ucieszyłem się bardzo wczoraj, jak tow. Ochab mówił o spółdzielniach na dożynkach. Do góry rosłem. I mówię: Nareszcie znalazł się człowiek, który powiedział o spółdzielniach — i dobrze o spółdzielniach powiedział. Przecież nawet w Sejmie gadacie, ale jak kto zatrąci o spółdzielnie, to tak sobie mimochodem, a przecież to jest chłopska sprawa najważniejsza i trzeba o tych spółdzielniach zawsze mówić i mocno mówić. Bo ludzie powiadają, że już teraz po XX Zjeździe nie zakładają nowych spółdzielni, a te co są rozwiązują. I nie można było z chłopami mówić na temat spółdzielni, bo mówią: — „Co tam mówić o spółdzielniach!” Ja uważam, że o spółdzielniach trzeba mówić stale i wciąż i wszędzie, bo opiekunów jest bez liku, pod dostatkiem, tylko pomocy nie ma żadnej. Ja już jestem siódmy rok w spółdzielni i na tym się znam.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselPietrzakSzymon">Do spółdzielni przyjeżdżają, a jakże, ja pragnę żeby przyjeżdżali, na to jest sojusz robotniczo-chłopski, na to jest spójnia miasta ze wsią, owszem, niech przyjeżdżają, ale przyjedzie jakiś, nie wiem kto, z Warszawy czy województwa, czy nawet powiatu, ponotuje tylko, ileście skosili, ile omłócili, ile, jak, co — i do widzenia, a jak mu gadać, że to i tamto trzeba zrobić, to ramionami ruszy, on nic nie wie, i skończyło się na tym. Tak się pomaga spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselPietrzakSzymon">U nas się nawodniło łąki, cztery lata o to walczyłem, a szło tak jak flaki z olejem, ale nareszcie nawodniłem. W tym roku łąka nawodniona kompletnie, no i co z tego? Łąka nawodniona, a kropli wody nie ma. Dzieciaki się w piachu bawią w tym wykopanym rowie. A dlaczego wody nie ma? Dlatego nie ma, bo w Żyrardowie brudną wodę wypuszczają. Już walczymy tyle lat, żeby skasować brudną wodę, bo to idą takie brudy, że my się przyzwyczailiśmy, to nam nic, ale jak kto przyjedzie w nocy i nocuje u nas, to powiada:— co u was tak śmierdzi? Bo idzie smród z tej rzeki, bo to nad rzeką wioska. A krowy wszystkie są chude, bo to stale po tej wodzie laksują, tylko że nie zdychają, nie chorują, ale nigdy dobrze nie wyglądają. Woda brudna idzie. Gdybyśmy chcieli nawodnić łąkę, trzeba by wylać tę wodę na wierzch, a wtedy brud osiądzie, te różne chemie trawy nam spalą i popsują i przecież bydło jeść nie będzie i kosić nie będzie można. I tak nawodnioną łąkę w zeszłym roku zasiałem jesienią, myśleliśmy, że już na wiosnę będzie woda, to będzie rosło, ale wszystko nam zmarzło, bo późno sialiśmy, w październiku. Zasialiśmy na wiosnę normalnie, bo już się kończy nawodnienie, więc zasialiśmy trawę i przyszła znowu susza, przypaliła, i nie ma nic.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselPietrzakSzymon">To teraz, niedawno, tydzień temu, przyjechali — no, słuchajcie spółdzielcy, trzeba jeszcze tę łąkę orać, jeszcze raz będziemy siać. A chłopi powiadają — dosyć już tego, już nas znudzili tym nawadnianiem i tym sianiem łąki; jak nawodnicie, to my sami sobie zasiejemy i uprawimy. I spółdzielnia odmówiła orania i siania, bo naprawdę to już się rzygać chcę. Raz się siało, drugi raz się siało i wciąż nic z tego. To się tak spółdzielnie buduje. A w dodatku jeśli kto przyjeżdża do spółdzielni na wieś, czy do indywidualnego chłopa zakładać spółdzielnię, to niech jedzie ten, kto kocha spółdzielnie, kto kocha wieś i chłopa na wsi, a ten który nie kocha chłopa na wsi, to niech siedzi w Warszawie i niech te klasy zboża opisuje, może jeszcze więcej wymyśli.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselPietrzakSzymon">Proszę Wysokiego Sejmu! Co zaradzić tym spółdzielniom? Jakby te spółdzielnie można podźwignąć? No co, innej rady nie ma, od podstaw się budujemy, więc trzeba nam agronomów. Agronomowie będą, to będziemy umieli siać, będziemy umieli orać. Na przykład agronomowie przyjeżdżają— a jakże, są. W zeszłym, 1955 roku to było czterech przez cały rok. Jedna pani, zdaje się, i trzech kawalerów. Zanim się rozpozna, jak on się nazywa i skąd jest, to już go nie ma. Przychodzi drugi — ale mniejsza o to, może być i tak — przychodzi chłopak, czy panienka, no, bardzo grzeczni, uczciwi ludzie, ja ich bardzo kocham, że oni idą naprzód w życie, ja z nimi lubię rozmawiać. Przychodzi i powiada: ja jestem agronom z POM-u. Dobrze, kolego, czy tam jak, ale obejdźcie sobie, tu, tam, obejrzycie i w porządku. W zeszłym roku w żniwa przychodzi panienka, a my kosimy, wiążemy, składamy. No, i traktor kosi. Przychodzi panienka: Dzień dobry. — Dzień dobry. Co pani chciała? — Ja jestem z POM-u agronom. — Dobra, w porządku, porozmawiałem, no, ale za robotę się bierzemy, bo przecież żniwa. To on sobie usiadła na snopku i siedzi, a kobiety zestawiają i powiadają tak: Niech się pani stąd wynosi, my karbowych nie potrzebujemy, albo zestawiać, albo się wynosić. Zawstydziła się i poszła.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselPietrzakSzymon">W tym roku już też była panienka — na wiosnę, kartofle sadziliśmy. Ale jak przyszła o dziewiątej, tak do południa była. Wzięła koszyk i sadziła. To się podobało, że pracowita.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselPietrzakSzymon">No, ale mniejsza o to, to są wszystko agronomowie świeżo upieczeni. To są agronomowie, którzy mają trochę teorii, ale praktyki żadnej, a trzeba by im tę praktykę dać. Co by zrobić, ażeby można było agronomów dobrych postawić i tych słabszych nauczyć. Ale skąd ich wziąć?</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselPietrzakSzymon">Moje takie proste chłopskie zdanie — może ja się mylę, może niedobrze powiem, ale powiem. Ja, jak przyjeżdżam do Warszawy, idę do Ministerstwa Rolnictwa, albo będąc od czasu do czasu w województwie — do Wydziału Rolnego, to chodzę jak po lesie, szukam pokoju, numerów, pięter, tego, tamtego. Gdy się zajrzy, to trzy-cztery osoby a czasem to i dziesięć jest i więcej, i wszyscy piszą, pióra trzeszczą, delegacje podstemplowują, telefon dzwoni, robota na całą parę aż wre. Ale na wsi chłop to się sam swoim rozumem kieruje i pracuje na kawałek chleba dla nich. Tu delegacja nie pomaga nic chłopu, i ten stempel nie pomaga też nic. Ja myślę, że tam jest większa połowa rolników, i to rolników inżynierów, i to z praktyki i teorii, a są także nie rolnicy, znam takich. Ja bym uważał tak: wziąć połowę, bo przecież stale krzyczymy: z biurokracją kończyć, stale o biurokracji gadamy, ale biurokracja się rozdyma coraz więcej. Ja bym uważał, może za mało, może za dużo powiem, ale 50% tych wszystkich fachowców, rolników prawdziwych wysłać na spółdzielnie produkcyjne.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselPietrzakSzymon">Nie na wszystkie, bo ich by nie starczyło, bo spółdzielni jest przecież przeszło 10.000, ale chociaż na te główniejsze, na ważniejsze. Wysłać takiego z Ministerstwa Rolnictwa fachowca, inżyniera rolnika, można mu nawet dać dwie, może trzy nawet spółdzielnie, ale na każdej z tych spółdzielni żeby był ten agronom rutynowany, znający się, doświadczony. I na każdej spółdzielni dać tego agronoma młodego, tę panienkę, tego chłopaczka dać tam, gdzie ten mądry agronom prowadzi, niech spółdzielnia płaci. Nie płaciłoby państwo tych młodych agronomów, tylko płaciłaby spółdzielnia, bo on by pracował i dniówkę dostawał. I tak rok czy dwa niech gospodarzy, a dopiero przy tych ośrodkach nauczą się ci młodzi, będą mieli szkołę, seminarium odbędą i wtedy po 2 — 3 latach niech starzy sobie wracają z powrotem do Warszawy za biurka, to już nie będą tyle stemplować delegacji (Oklaski),* tylko więcej będą myśleć, jak spółdzielnię zrobić.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselPietrzakSzymon">Przecież to z równowagi człowieka wyprowadza, męczyć się tam w spółdzielniach, a tu wciąż się krzyczy, że spółdzielnie kiepsko idą. A jak one mogą iść, jak im nikt nie dopomaga. I wtenczas ja uważam, że jak tacy agronomowie będą, to ze spółdzielniami inaczej pójdzie. A tu urzędników połowę starczy, bo gdzie kucharek sześć, tam nie ma co jeść. Gdyby jeszcze raz tylu urzędników było tu w Warszawie, to w ogóle byśmy żadnej sprawy nie załatwili.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselPietrzakSzymon">Wysoki Sejmie! Mnie spółdzielczość może najbardziej na sercu leży i dlatego bardzo przepraszam, że ja może troszkę za ostro mówiłem, ale wybaczcie, bo mnie serce boli tyle lat. Ja się wciąż morduję, męczę i czekam, że może się jakoś sytuacja zmieni, jakoś się poprawi. Nie ma wyjścia — wciąż jedno i to samo.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselPietrzakSzymon">No, nie chciałbym dłużej przeciągać, to mniej więcej wszystko, co miałem powiedzieć. Zdawałoby się, że jest wszystko źle, wszystko niedobrze. Ale tak nie jest. Że są braki i jest niedobrze, to dlatego, bo nam wrogowie przeszkadzają, i wewnętrzni i zewnętrzni, dlatego nam jest ciężko, ale na ogół nasza Polska buduje się bardzo.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselPietrzakSzymon">Ja podziwiam cośmy zrobili przez te 10 lat, podziwiam naprawdę — idzie dobrze, ale mogłoby iść jeszcze lepiej. Trzeba się tylko wczuć, trzeba kochać tę wieś i chłopa na wsi, a każdy, kto przyjedzie, to będzie umiał z chłopem gadać. A trzeba tak gadać i przekonywać chłopa, żeby nie wierzył wrogom, bo wróg nie przestał wojować z nami i prędko nie przestanie.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselPietrzakSzymon">Słusznie tu poseł Drobner powiedział, że kapitalizm już stanął, dalej nie idzie, raczej cofa się w tył, a socjalizm i komunizm idzie naprzód. Tak jest. Tylko, że jeszcze kapitał jest mocny, kapitał z socjalizmem czy komunizmem trzyma się za ożydla. Prezydent pułkownik Nasser trząsnął kapitał za klapę, po chłopsku, aż im głowy zakręciło, przeważnie Anglii i Francji, no, Ameryka stanęła sobie na uboczu, ale i ją trochę głowa zabolała.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselPietrzakSzymon">Trzeba zawsze pilnować. Jesteśmy silni i nie boimy się nikogo, ale będziemy walczyć zawsze o pokój. Niech oni sobie tam krzyczą, niech robią sobie co chcą, niech się o różne kawały tam kłócą, ale nam już rady nie dadzą. I słusznie, że oni w miejscu podrepcą, a my pomimo trudnych warunków, pomimo przeszkód różnych, bo wszyscy kłody walą nam pod nogi — my wszystko zwyciężymy, przebrniemy to wszystko, pójdziemy naprzód i zbudujemy tę naszą Polskę naprawdę, naprawdę bogatą, silną, Polskę demokracji, Polskę socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. stalinogrodzkiego Janina Dziadek.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselDziadekJanina">Wysoki Sejmie! Pozwólcie, abym była wyrazicielem próśb naszych chłopów, dzieci szkolnych^1^, nauczycieli i wszystkich mieszkańców powiatów: Rybnik, Wodzisław i Gliwice, a także miasta Żor.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselDziadekJanina">Naprzód — miasto Żory, które zostało zniszczone przez działania wojenne, a które pod względem zniszczeń stoi na. drugim miejscu po Warszawie. Przyszła delegacja i prosiła, abym wystąpiła w Sejmie jako ich przedstawicielka, ażeby wreszcie zlikwidowano ich ciężkie warunki mieszkaniowe. Jestem tu na miejscu z prośbą, żeby przydzielić Żorom więcej materiałów budowlanych. Mówią, że rozumieją, że 12 lat buduje się Polskę — i nadzwyczajnie buduje: fabryki, mosty i wszelkie obiekty, ale mówią, że 12 lat to czas aby nareszcie ich prośba była wysłuchana, żeby wreszcie mogli wyjść z takich fatalnych dziur i takich fatalnych sieni. To jak mieszkają nasi przodownicy fabryk, nasi przodownicy górnicy, a także i chłopi, naprawdę nie powinno mieć miejsca w Polsce Ludowej. Przekonałam się, bo byłam w ich mieszkaniach.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselDziadekJanina">Prosili mnie mieszkańcy Żor, Rybnika, pow. rybnickiego i pow. wodzisławskiego, aby za nimi przemówić, co też czynię. Nasamprzód o mieście Rybnik. Panuje tu ta sama sytuacja, jest bardzo wielki brak mieszkań. Mówili już o tym moi poprzednicy, ale muszę wykonać wolę naszych mieszkańców. Potrzeba tam Domu Kultury, żłobka, potrzeba wiele, wiele cementu, drzewa i cegły, ażeby nareszcie zlikwidować ich głód mieszkaniowy.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselDziadekJanina">Wysoki Sejmie! W naszych 25 wsiach powiatów Rybnik i Wodzisław głód mieszkaniowy zostanie zupełnie zlikwidowany, gdy mieszkańcy wykończą swoje domki indywidualne, do czego potrzeba im jeszcze cementu i drzewa.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselDziadekJanina">Wysoki Sejmie! Obywatele pow. Rybnik i Wodzisław są ludźmi bardzo pracowitymi. Przejechałam Polskę wzdłuż i wszerz, jednak nigdzie tyle nie budują domków indywidualnych, ile budują w naszych powiatach. Są to ludzie naprawdę pracowici, bo tak: kopią glinę, cegłę formują, niektórzy nogami depczą, a zamożniejsi maszynami. Formują 50 do 70 tys. cegieł, układają w piece i z pomocą sąsiedzką wypalają cegły. I tak całe budowle rosną, jak grzyby w lesie. Liczą jednak na to, że Państwo Ludowe przydzieli im cementu i drzewa, gdyż na przedostatnim Plenum Pierwszy Sekretarz, towarzysz Ochab, mówił wiele o budownictwie indywidualnym. Toteż nasi chłopi cieszą się, że Państwo Ludowe przyjdzie im z pomocą w całkowitym zaspokojeniu ich potrzeb, tak iż nie będzie już żadnego narzekania w sprawach mieszkań.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselDziadekJanina">Jest to teren robotniczo-chłopski, nasi mężowie wykonują więc plany na kopalniach, a kobiety z dziećmi wykonują plan, a nawet współzawodniczą o powiększenie hodowli bydła i trzody chlewnej. Nasze gospodynie z 3-hektarowego, a nawet 2-hektarowego gospodarstwa wyprodukowały z 1 ha 33 q owsa i 29—30 q żyta.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselDziadekJanina">Mamy latoś wielkie osiągnięcia w burakach, ziemniakach i kukurydzy, mimo że rola jest czwartej, piątej klasy. Ale, Wysoki Sejmie, istnieją wielkie przeszkody w powiększaniu naszej hodowli i w polepszaniu naszej rolnej produkcji. Zapadają się nasze pola z powodu szkód górniczych, woda zalewa łąki i — co najgorsze — że nasze domy to ruiny i cegła.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselDziadekJanina">Nasze powiatowe rady narodowe bezmyślnie dają karteczki gospodarzowi, chłopu: wyprowadzaj się do osiedla. Nie pomyślą, nie zbadają, że tu jest trzoda chlewna, że tu są krowy, że tu jest gadzina, i że trzeba by chodzić sześć, siedem kilometrów, ażeby wymłócić, ażeby odmywać bydło — gdyż wiemy, że na osiedlach nie ma chlewni. Celem naprawy tych szkód górniczych wystarczyłoby postawić jakieś zastępcze baraki. Ale i to idzie żółwim krokiem.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselDziadekJanina">Naprawdę wstawiałam się za chłopami, za obywatelami pracy, a miarodajne czynniki mówiły: Posłanko, proście w Rządzie, proście w Sejmie, ażeby udzielili nam większego limitu, żebyśmy mogli zadowolić tych poszkodowanych, chłopów i górników”. A przecież zadowolenie sprawiedliwe powinno nastąpić, gdyż wspólnie budujemy socjalizm — i nie na krzywdzie, tylko na sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselDziadekJanina">Wysoki Sejmie! Bardzo wielką bolączką jest, gdy nasze dzieci w wieku szkolnym są pozbawione szkoły. Przyszła delegacja naszych dzieci i z płaczem mówi: — „Posłanko, gdy pojedziecie do Warszawy, wstawcie się za nami, żebyśmy mieli się gdzie uczyć”. Wraz z naszymi czynnikami partyjnymi i z kierownikiem szkoły starałam się przed wakacjami, ażeby wystawiono jakiś barak zastępczy, ażeby dzieci nie miały przeszkody w nauce, żeby miały się gdzie uczyć. Miało to być wykonane w okresie wakacji, ale nic nie zrobiono. Ulokowaliśmy więc nasze dzieci w prywatnych chałupach i to tak, że jedna klasa w tym końcu wsi, a druga klasa w innym końcu, aby nie przerywać im nauki. Nauczyciele także są pozbawieni mieszkań.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselDziadekJanina">Kiedy wyjeżdżałam do Warszawy na sesję, to delegacja dzieci mówiła, żeby prosić o polepszenie tej sytuacji, dlatego że w ciężkich warunkach się uczą, a jednak są przodującymi, a i nauczyciele są również naprawdę dzielni. I tę sytuację szkolną trzeba by koniecznie naprawić, bo w lecie jakoś takoś, ale jak będzie w zimie? Nasi uczniowie są przodujący, naprawdę zasługują na to, aby ich poprzeć, aby ich nauka postępowała naprzód, aby mogli się uczyć, gdyż widzimy, że starają się ze wszystkich sił, a i nasi nauczyciele czynią wszystko, aby nasze dzieci w dalszym ciągu przodowały.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselDziadekJanina">Wysoki Sejmie! Budujemy socjalizm, to jest dobrobyt nie tylko dla jednostek, ale dla wszystkich. Kierowcy i zarząd PKS zwracali się do mnie, ażebym się wstawiła o przysłanie większej liczby samochodów na wieś — przez zmniejszenie ich liczby w Warszawie — a to dlatego, żeby komunikacja była lepsza, ażeby świat pracy lepiej dojeżdżał do pracy. Obecnie w opłakanych warunkach, w ciężarówkach — co jest niebezpieczne — przewożeni są ludzie do pracy, a dzieci do szkoły.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselDziadekJanina">Kierowcy proszą, aby nie przeciążać ich pracą, bo pracują obecnie 12 i 14 godzin na dobę, i aby podwyższono im płacę. A ta praca 12—14 godzin jest przemęczeniem dla nich, a dla świata pracy i dla wszystkich jest niebezpieczeństwem, dlatego że kierowcy są przemęczeni. Więc tę moją prośbę proszę wziąć pod uwagę i sprawić, aby nasi obywatele, nasi chłopi raz byli zadowoleni, bo przecież wszyscy razem wspólnie budujemy socjalizm.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselDziadekJanina">I prośba w imieniu naszych dzieci, ażeby w planie 5-letnim był przydzielony większy limit na szkody górnicze.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselDziadekJanina">Obywatele Rybnika, Wodzisławia i Gliwic proszą, żeby ich żale, ich prośby zostały wysłuchane, żeby stało im się zadość, ażebyśmy wszyscy umacniali sojusz robotniczo-chłopski, gdyż wszyscy pracujemy dla pokoju i dla Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 40 do godz. 12 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos zabierze Wiceprezes Rady Ministrów ob. Stefan Jędrychowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Obywatele Posłowie! Chciałbym w imieniu Rządu ustosunkować się do niektórych spraw poruszonych w dyskusji.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Wielu obywateli posłów poświęciło sporo pozytywnych i krytycznych uwag zagadnieniu dalszej decentralizacji. Chciałbym stwierdzić całkowitą zgodność poglądów Rządu i poglądów wyrażanych na ten temat przez obywateli posłów. Jak już zawiadomił Obywatel Premier Cyrankiewicz, w najbliższym czasie zgodnie z dezyderatami terenu i na podstawie tych dezyderatów rozszerzone zostaną uprawnienia powiatowych i miejskich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">W związku z wystąpieniem posła Drobnera chciałbym stwierdzić, że intencją Rządu jest nadanie największym miastom znacznie szerszego zakresu uprawnień niż pozostałym miastom wydzielonym z powiatu, nawet jeżeli te największe miasta pozostaną w obrębie powiatu.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">W pełni podzielam stanowisko posła Drobnera, że np. takie sprawy, jak prowadzenie teatrów, czy sposób wykorzystania Sukiennic, powinny być domeną i przedmiotem działania Miejskiej Rady Narodowej m. Krakowa.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Na marginesie poruszonej przez posła Drobnera sprawy chciałbym, stwierdzić, że o projekcie zmiany przeznaczenia Sukiennic dowiedziałem się w istocie rzeczy z przemówienia posła Drobnera, a jedyną sprawą, jaką załatwiałem w związku z Sukiennicami, było zlecenie Ministerstwu Gospodarki Komunalnej sfinansowania remontu Sukiennic z funduszu remontów kapitalnych.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Niektórzy z obywateli posłów wyrażali niepokój, że w swym przemówieniu Prezes Rady Ministrów poświęcił więcej miejsca uprawnieniom powiatowych rad narodowych, a mniej — uprawnieniom gromadzkich rad narodowych. Sądzę, że stało się tak dlatego, że szereg wniosków o rozszerzenie uprawnień powiatów zostało już przygotowanych, skonkretyzowanych i w najbliższym czasie zostaną zatwierdzone. Nie oznacza to jednak, że Rząd uważa, iż decentralizacja powinna zatrzymać się na powiecie.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Zgadzamy się całkowicie z posłem Cieślakiem i posłem Matuszewskim, że należy powiększyć samodzielność gromadzkich rad narodowych, przekazać do budżetu gromadzkiego szereg zadań budżetowych łącznie ze środkami, a pod zarząd gromadzkich rad. narodowych niektóre obiekty mające lokalne znaczenie. Rząd podejmie w tym kierunku pracę i w pracy tej wykorzysta uwagi obywateli posłów.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Zgadzamy się też z celowością odrodzenia lub ożywienia pracy szeregu organizacji społecznych na wsi, zwłaszcza tych, które mogą przyczynić się do wzmożenia produkcji rolnej, podnoszenia na wyższy poziom kultury rolnej i pracy kulturalno-oświatowej.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Trudno byłoby się jednak zgodzić z uwagą posła Matuszewskiego, że w ostatnich latach dał się zauważyć spadek aktywności mas chłopskich. Przeciwnie, sądzę, że w ostatnich latach, zwłaszcza od czasu V Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej nastąpił znaczny rozwój wszelkich form zespołowej pracy chłopów, np. zespołów łąkarskich i uprawowych, czynów melioracyjnych i drogowych, a ostatnio — również zespołów dla produkcji materiałów budowlanych. Rząd będzie starał się nadal przyjść z pomocą tym zespołom. Zostaną zbadane wszystkie wnioski, jakie padły na plenum Sejmu, na komisjach, bądź w terenie, na temat bardziej prawidłowej organizacji rolnej służby agronomicznej i zootechnicznej. Musimy starać się tak tę służbę ustawić, aby osiągnąć jak największe korzyści dla podniesienia na wyższy poziom produkcji i kultury rolnej, zarówno w gospodarstwach indywidualnych jak w spółdzielniach produkcyjnych, oraz w Państwowych Gospodarstwach Rolnych.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Zostaną również skrupulatnie rozpatrzone różne zresztą wnioski na temat dalszej przyszłości GOM, na temat takiego ustawienia młynów gospodarczych, aby te przedsiębiorstwa pracowały z większą korzyścią dla chłopów i z mniejszymi stratami dla państwa.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Należy uznać za dojrzałe do ponownego zbadania i rewizji niektóre sprawy związane z gospodarką leśną, jak np. wysokość opłat płaconych chłopom za wywóz drzewa z lasu i sprawa oparcia tego wywozu na zasadzie pełnej dobrowolności, poruszana już z tej trybuny sprawa cen za drewno, a w szczególności za surowiec tartaczny, sprawa zastosowania skuteczniejszych środków dla wywiezienia i zużytkowania marnującego się często w oddalonych lasach budulca i drewna opałowego, sprawa rozszerzenia uprawnień ludności do zbierania chrustu i króciaków leśnych, sprawa cofnięcia nieżyciowych przepisów ograniczających odsprzedaż drewna wyrąbanego przez chłopów we własnych lasach, za zezwoleniem właściwej władzy, sprawa ograniczeń w przejmowaniu przez tartaki drewna chłopskiego do przetarcia, sprawa przerostów w specjalizacji tartaków, sprawa zwiększenia skuteczności walki z kradzieżami leśnymi — i wiele innych spraw, które wyłonią się przy szczegółowym zbadaniu obecnych przepisów i praktyki funkcjonowania gospodarki leśnej.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">W wystąpieniach obywateli posłów przebijało wiele troski o przydział materiałów budowlanych dla wsi, a także i dla miast. Jak miałem możność już informować przedstawicieli prasy, w roku bieżącym, zwłaszcza w II półroczu poważnie zwiększono przydziały tarcicy i cementu, a w roku przyszłym przydziały te będą jeszcze bardziej zwiększone. Niestety, nie możemy na razie zwiększyć w poważniejszym stopniu przydziału cegły, dachówki i wapna z powodu niewykonywania bieżących planów przez przemysł.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Przemysłowi temu będziemy się starali okazać pomoc w mechanizacji. Już teraz specjalne ekipy badały przedsiębiorstwa budowlane i wykrywały tam zbędne maszyny, wózki, szyny, kolejki wąskotorowe po to, żeby przerzucić ten sprzęt do przedsiębiorstw ceramiki budowlanej.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Rząd przywiązuje dużą wagę do terminowej realizacji przewidzianych we wstępnym projekcie planu 5-letniego inwestycji w przemyśle materiałów budowlanych. Będziemy budowali nowe cementownie, nowoczesne cegielnie wapienno-piaskowe, wielkie zmechanizowane wapienniki, fabryki gruzofoetonów, wytwórnie bloków żużlo-betonowych, wytwórnie żelazo-betonowych elementów prefabrykowanych i inne zakłady materiałów budowlanych. Cegielniom produkującym cegłę czerwoną będzie okazywana pomoc w usunięciu wąskich przekrojów, w modernizacji, w zwiększeniu i w lepszym wykorzystaniu ich zdolności produkcyjnych. Jednak należy się liczyć z tym, że potrzeby budownictwa miejskiego i wiejskiego będą rosły w dalszym ciągu i będą wymagały jeszcze większych ilości niż założona w planie produkcja materiałów budowlanych. Dlatego musimy podtrzymać i rozwinąć wszelką inicjatywę rad narodowych, poszczególnych przedsiębiorstw — niekoniecznie z branży materiałów budowlanych, ale innych przedsiębiorstw, które, jako uboczną produkcję, będą wytwarzać również materiały budowlane — a także inicjatywę zespołów chłopskich, wszelką inicjatywę uruchomienia lub zwiększenia produkcji materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Widzimy wielkie możliwości dodatkowego uruchomienia lokalnej produkcji kamienia budowlanego, wapna, dachówki cementowej, gruzo-cementowej i glino-cementowej, bloków żużlowych, tam gdzie tylko jest żużel na miejscu, oraz płyt trzcino-betonowych.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Powitać należy z uznaniem inicjatywę tworzenia zespołów wypału cegły systemem pniowym, zwłaszcza jeżeli na wzór bułgarski będą one wykorzystywały wszelkie paliwo odpadkowe i miejscowe, gdyż węgla na ten cel w pełni może nam nie wystarczyć.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Należałoby też wzorem czechosłowackim uruchomić produkcję cegły suszonej i niewypalanej, która w połączeniu z zaprawą cementową może być użyta jako pełnowartościowy materiał budowlany w budownictwie wiejskim, oraz zastanowić się nad upowszechnieniem na wzór Niemieckiej Republiki Demokratycznej nowoczesnego budownictwa z gliny, a także tzw. grunto-betonu.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Rząd i władze terenowe będą przychodzić z pomocą inicjatorom takiej produkcji.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Chciałbym poinformować obywateli posłów, że przygotowany jest projekt uchwały rządowej, która wyłączy z centralnego rozdzielnictwa materiały, wyprodukowane w ten sposób ponad plan, lub których produkcję uruchomiono w drodze inwestycji pozalimitowych, czy z kredytów bankowych, i odda dyspozycję tymi materiałami w ręce bezpośrednio zainteresowanych władz terenowych lub samych przedsiębiorstw. Ten krok powinien przyczynić się do lepszego zaopatrzenia w materiały budowlane chłopskiego i indywidualnego budownictwa robotniczego.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Jeżeli teraz są jeszcze jakieś trudności przy uzyskaniu kredytów bankowych na cele produkcji ubocznej i dodatkowej materiałów budowlanych — trudności, o których mówił poseł Lamuzga — sprawy te zostaną zbadane i trudności będą usunięte.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Problemem, który budzi żywy i zrozumiały niepokój obywateli posłów, jak i wszystkich ludzi pracy w Polsce, jest sprawa zaopatrzenia kraju w węgiel na zimę.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Chciałbym poinformować Wysoki Sejm, że ostatnio został ponownie zrewidowany bilans węgla i Rząd przyszedł do wniosku, że aby pokryć zapotrzebowanie kraju, należy poważnie zwiększyć dostawy węgla na deputaty oraz na rynek miejski i wiejski kosztem zmniejszenia eksportu, chociaż stanowi to ciężką ofiarę i stworzy trudności w bilansie handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Deputaty należne za 1956 r. zostaną w pełni zrealizowane w naturze, przy czym z ogólnej należności, która wynosi 5.800 tys. ton, 5.400 tys. ton zostanie zrealizowane do 31 grudnia br. — a więc więcej niż 90% ogólnej ilości. A pozostałe 400 tys. ton zostanie zrealizowane do 15 lutego 1957 r. Za deputaty zaległe za 1955 r. zostanie wypłacony ekwiwalent pieniężny w wysokości 250 zł za tonę plus 20% premii stanowiącej wobec tego 50 zł. Poważnie zwiększone zostaną w porównaniu z planem i w porównaniu z rokiem ubiegłym przydziały węgla na rynek miejski i na wieś — w ten sposób, że pozwolą one na pokrycie zapotrzebowania ludności przez biura opałowe oraz przez gminne spółdzielnie Samopomocy Chłopskiej, a na wsi w pierwszym rzędzie na pełne wywiązanie się z zobowiązań wobec kontraktujących trzodę chlewną.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Łączna ilość węgla i koksu przeznaczona na deputaty, na rynek miejski i wiejski wyniesie w ten sposób w 1956 r. — 16 milionów 365 tys. ton, co oznacza przeciętnie ok. 600 kg na każdego mieszkańca kraju, bez względu na wiek, chociaż to rozkłada się nie zawsze równomiernie. To jest węgiel i koks, nie licząc drewna opałowego, torfu, gazu oraz opału dostarczanego ludności z elektrociepłowni, czy z kotłowni przemysłowych. Jest to zużycie opału bardzo duże i na pewno da się porównać z zużyciem na te cele dosyć zasobnych krajów, a nawet najbardziej zasobnych krajów.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Ta poprawa zaopatrzenia w węgiel w kraju, którą Rząd uznał za niezbędną, odbywa się jednak z poważnym uszczerbkiem dla eksportu, a zatem zmniejszy nasze fundusze na zakup surowców i innych towarów z zagranicy.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Dlatego Rząd apeluje do całej ludności o oszczędną i racjonalną gospodarkę węglem zarówno dla celów opałowych, jak w przemyśle i transporcie, gdzie jeszcze sporo węgla można zaoszczędzić. Apeluje o niewykupywanie węgla przez tych, którzy go nie potrzebują, oraz o niewykupywanie węgla w nadmiernej ilości.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Rząd zwraca się do obywateli uprawnionych do pobierania deputatów, którzy nie zużyją całej otrzymywanej należnej ilości węgla, o dobrowolne odsprzedawanie węgla po cenie 250 zł plus 20% premia. Każda tona węgla zaoszczędzona w ten sposób dla zmniejszenia uszczerbku w eksporcie zwróci się krajowi w postaci bawełny, skóry, kauczuku czy innych do życia potrzebnych surowców.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Chciałbym krótko już tylko pokwitować takie zagadnienia poruszone przez obywateli posłów, jak sprawę wykorzystania zakładów przemysłu obronnego dla produkcji cywilnej, problem ulepszenia kooperacji w przemyśle, likwidację przerostów administracyjnych w PGR, administracji leśnej i innych dziedzinach, sprawę pomocy budownictwu indywidualnemu przez zmianę przepisów i przydzielania większych nawet domków do odbudowy na Ziemiach Odzyskanych, sprawę metod klasyfikacji zbóż i trzody chlewnej, sprawę usprawnienia obrotu żywcem i mięsem, usprawnienia pracy handlu, usprawnienia zagospodarowania surowców odpadkowych oraz problem ochrony zabytków. Rząd już zajmuje się, lub zajmie się w najbliższym czasie tymi problemami, jak również rozpatrzy wszystkie inne szczegółowe wnioski złożone przez obywateli posłów.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Chciałbym także poinformować, że do komisji partyjno - rządowych, pracujących nad wcielaniem w życie uchwał VII Plenum KC PZPR w sprawie metod zarządzania gospodarką, zostaną zaproszeni również posłowie, członkowie komisji sejmowych. W ten sposób stanie się zadość postulatowi posła Hochfelda o tworzeniu tego rodzaju komisji sejmowo-rządowych w tej sprawie.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Chciałbym przyłączyć się do głosów posłanki Nawrot i posła Pietrzaka w sprawie konieczności zwiększenia pomocy i opieki nad spółdzielniami produkcyjnymi. Zgodnie z tym, co powiedział towarzysz Premier w swoim przemówieniu na początku debaty i Pierwszy Sekretarz Komitetu Centralnego PZPR, nie zaprzestaniemy pomocy i opieki, będziemy wzmagali tę pomoc i opiekę dla istniejących spółdzielni produkcyjnych i będziemy się starali stwarzać nowe bodźce ekonomiczne dla rozwoju spółdzielni produkcyjnych, bo to jest jedyna na przyszłość droga rozwoju naszego rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Chciałbym parę słów powiedzieć o problemie inwestycji. Kilku obywateli posłów w dyskusji zgłaszało pewne postulaty zwiększenia inwestycji, lub włączenia do planu 5-letniego określonych projektów, jak np. budowa nowych linii kolejowych Kolbuszowa — Rzeszów, Bydgoszcz — Koronowo, Żytkiejny — Gołdap, budowy chłodni składowych w jednym z województw, drukarni w Olsztynie. Do tych wniosków Rząd będzie się mógł ustosunkować po szczegółowym rozpatrzeniu ich, jednocześnie z przedstawieniem Sejmowi projektu ustawy o planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-13.31" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Jak ustalono na VII Plenum KC PZPR, w projekcie planu 5-letniego musieliśmy zredukować inwestycje o około 13 miliardów złotych w stosunku do pierwszego projektu, dlatego że inaczej nie moglibyśmy, nie moglibyśmy absolutnie zagwarantować tego wzrostu płac realnych i dochodów chłopów pracujących, który zamierzamy realizować. W tych warunkach wprowadzanie do planu nowych inwestycji jest trudne i wymaga skreślenia innych mniej ważnych. Niewątpliwie ułatwiłoby to zadanie wykrycie niektórych inwestycji zbędnych, czy inwestycji nieracjonalnych, np. takich, o których mówił jeden z obywateli posłów woj. bydgoskiego. Rząd dokona takiej próby we własnym zakresie, lub jeżeli sam tego nie potrafi zrobić, przedyskutuje sprawę z właściwymi komisjami sejmowymi.</u> + <u xml:id="u-13.32" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Chcę teraz poświęcić trochę uwagi poruszonemu tu zagadnieniu organizacji i roli Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego. Cytowany przez posła Drobnera artykuł Augustowskiego o roli i zadaniach Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego jest kierownictwu PKPG znany. Jest to artykuł krytyczny i samokrytyczny, tym bardziej że autorem tego artykułu jest dyrektor Departamentu Kosztów i Cen PKPG. Artykuł ten jest wyrazem poglądów kierowniczego aktywu pracowników PKPG i w zasadniczych kierunkach zgodny jest także z poglądami Rządu i kierownictwa PKPG. Osobiście uważam, że w artykule tym trochę przesadnie, została przedstawiona rola PKPG w stosunku do Rady Ministrów w ubiegłym okresie. Mogę o tym mówić śmiało ze względu na to, że w tym, okresie nie kierowałem pracami PKPG, a byłem członkiem Rady Ministrów. Wydaje się, że trudno byłoby powiedzieć, że PKPG zajmowała antagonistyczne stanowisko w stosunku do Rady Ministrów. Ani w intencji Rządu, ani w intencji dotychczasowego kierownictwa PKPG nie było przypisanie PKPG takiej roli. Faktycznie znaczenie i ustawienie PKPG zależy od tego, jak jest w ramach Rady Ministrów zorganizowana praca w dziedzinie bieżącej koordynacji polityki gospodarczej Rządu i pod tym względem całkowicie zgadzam się z odpowiednim zdaniem w przemówieniu posła Drobnera: — „Nasze życie gospodarcze wymaga stałej, systematycznej koordynacji operatywnej decyzji w sprawach polityki”.</u> + <u xml:id="u-13.33" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Sytuacja u nas jest troszkę odmienna niż np. w Finlandii, gdzie rola, ministrów jest troszeczkę inna. Nie ponoszą oni odpowiedzialności bezpośredniej za pracę przemysłu, ponieważ pracą przemysłu kierują tam wielkie koncerny kapitalistyczne i mniejsze przedsiębiorstwa prywatno-kapitalistyczne.</u> + <u xml:id="u-13.34" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Natura nie znosi próżni i dlatego w okresach, kiedy wewnętrzna organizacja pracy Rady Ministrów nie zapewniała należytej koordynacji, PKPG z natury stawała się, chociaż niesłusznie, nie wbrew Radzie Ministrów, ale jakby za Radą Ministrów, organem koordynującym bieżącą politykę gospodarczą. Później to mogło stać się trudnym do wykorzenienia przyzwyczajeniem i drugą naturą.</u> + <u xml:id="u-13.35" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Pilnym zadaniem jest takie zorganizowanie wewnętrznej pracy Rządu, aby nie dopuszczać do przejmowania przez PKPG tej niewłaściwej jej roli. Koniecznym jest wyzbywanie się przez PKPG i jej przewodniczącego szeregu funkcji, które jeszcze siłą tradycji i starych przepisów niezmienionych w dziedzinie zarządzania obciążają PKPG. Uważam za zupełnie niepotrzebne np. współdecydowanie przez przewodniczącego PKPG o utworzeniu każdego nowego przedsiębiorstwa pionu centralnego. Ministrowie mogą to załatwiać stanowczo we własnym zakresie. Również uważam za niesłuszne decydowanie przez przewodniczącego FKPG o przekazaniu każdej maszyny, czy innego składnika majątkowego przez przedsiębiorstwo państwowe — spółdzielni, o przekazywaniu rolniczym spółdzielniom produkcyjnym ośrodków, czy terenów, znajdujących się w zarządzie PGR albo Funduszu Ziemi. Nie należy uzależniać od zgody przewodniczącego PKPG wywłaszczenia każdego kawałka ziemi na cele związane z wykonywaniem narodowych planów gospodarczych. Rady narodowe mogą to załatwić — i to nie tylko wojewódzkie, ale i inne, w wielu wypadkach powiatowe, czy miejskie — we własnym zakresie. Utrzymanie tej kontroli jest celowe jedynie w stosunku do budowy wielkich nowych obiektów przemysłowych, gdzie określenie rozmiaru wywłaszczanego terenu ściśle się wiąże ze sprawą projektu, ze sprawą rozmiarów zabudowy, a gdzie często resorty przemysłowe mają zbyt daleko idące, wygórowane żądania i chciałyby za dużo wywłaszczać i za dużo ziemi zabierać rolnictwu.</u> + <u xml:id="u-13.36" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Należy zlikwidować zatwierdzanie przez przewodniczącego PKPG projektów wstępnych wielkich budów, pozostawiając Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego jedynie opiniowanie największych obiektów zatwierdzanych przez Rząd, a zatwierdzanie pozostałe należy przekazać ministrom i prezydiom rad narodowych stosownie do kompetencji.</u> + <u xml:id="u-13.37" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Decentralizacja planowania idzie i będzie szła dalej W dwóch kierunkach:</u> + <u xml:id="u-13.38" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">1) Przekazywania poszczególnych działów administracji i gospodarki pod zarząd terenowych rad narodowych, przez co, niejako automatycznie, te działy gospodarki i administracji przechodzą do zakresu planu terenowego.</u> + <u xml:id="u-13.39" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">2) W tym zakresie, gdzie pozostanie obowiązujące planowanie centralne, nastąpi zmniejszenie ilości wskaźników planu centralnego, doprowadzanych aż do samej góry.</u> + <u xml:id="u-13.40" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Pierwsze kroki w tym kierunku zostały zrobione w metodologii planu na 1957 r., ale to jest tylko pierwszy krok i trzeba nadal systematycznie badać te sprawy i robić dalsze kroki w tym samym kierunku.</u> + <u xml:id="u-13.41" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Przeprowadzamy rewizję przepisów inwestycyjnych. Na marginesie chciałbym zaznaczyć, że 4 tomy przepisów inwestycyjnych, które krytykowała kiedyś komisja sejmowa, zostały niepotrzebnie rozdęte przez wydawców, ponieważ włączono do tych tomów Konstytucję i' szereg najrozmaitszych praw, ustaw, niewiele mających wspólnego z przepisami inwestycyjnymi i szereg przepisów już nie obowiązujących i nieaktualnych, rozdymając w ten sposób rozmiary wydawnictwa. Obecnie uchylono szereg przepisów nieobowiązujących, które nie były formalnie uchylone dotychczas, i szereg przepisów nieaktualnych. Do końca roku nastąpi rewizja i nowelizacja pozostałych przepisów w kierunku usunięcia szeregu zbędnych przepisów, znacznego ich uproszczenia ,i zlikwidowania wielu sprzeczności pomiędzy nimi.</u> + <u xml:id="u-13.42" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Poważnym zagadnieniem jest zagadnienie decentralizacji zaopatrzenia i rozdzielnictwa materiałowego. Jest to zagadnienie trudne i skomplikowane, najeży je przeprowadzić tak, żeby nie pogorszyć sytuacji w zaopatrzeniu materiałowym. Wprowadzenie szerszej decentralizacji zaopatrzenia materiałowego musi być związane z posiadaniem i ze stworzeniem odpowiednich rezerw materiałowych, bo tylko pod warunkiem istnienia rezerw zdecentralizowany system zaopatrzenia materiałowego może dać dobre rezultaty.</u> + <u xml:id="u-13.43" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Jesteśmy zdecydowani iść w tym kierunku rozwiązując systematycznie jedno zagadnienie po drugim. Rzecz jasna, że te zmiany pociągną za sobą zmiany w strukturze organizacyjnej PKPG i doprowadzą także do liczebnego zmniejszania aparatu PKPG.</u> + <u xml:id="u-13.44" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">O ile zmiany w strukturze organizacyjnej jesteśmy zdecydowani wprowadzać tak szybko, jak tylko pozwolą bieżące prace nad planem, to zmniejszenie aparatu musi następować stopniowo, z troską o to, aby dość wartościowa kadra, jaką zgromadziła PKPG, została należycie rozmieszczona i wykorzystana w gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-13.45" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">O opóźnieniach i przyczynach opóźnień w opracowaniu planu 5-letniego mówił Premier Cyrankiewicz w swoim przemówieniu. Zaważyła na tym, między innymi, konieczność pewnego uzgadniania wzajemnych dostaw w okresie planu 5-letniego z krajami demokracji ludowej i ze Związkiem Radzieckim. Nie jest przypadkiem, że jeszcze nie tylko my, ale żaden z krajów demokracji ludowej nie ma jeszcze ustalonego nowego planu 5-letniego. Tak np. jak pytałem towarzyszy czechosłowackich, twierdzili oni, że ich plan będzie uchwalony dopiero na wiosnę, podczas gdy my staramy się to w październiku przeprowadzić.</u> + <u xml:id="u-13.46" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Trzeba stwierdzić, że nasza gospodarka jest dość dużą współzależnością związana z gospodarką innych krajów, ponieważ w dużej mierze rozmiary naszej produkcji zależą od importu surowców i materiałów. Nasz rozwój, rozwój naszych inwestycji zależy od importu maszyn z innych krajów, i z tego powodu trudno nam się oderwać i bez względu na to, co powiedzą inni o dostawach do naszych krajów, stworzyć plan nie oparty na tym.</u> + <u xml:id="u-13.47" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Drugą trudnością było uzyskanie takiego wariantu planu, który by zapewnił dostateczny wzrost stopy życiowej. Jak wiadomo, po to, żeby podnieść wskaźnik wzrostu płac realnych i dochodów realnych chłopów pracujących z 25% na 30%, to trzeba było przeprowadzić cały szereg istotnych zmian. Zmiany te dokonywane były przed VII Plenum KC PZPR i po VII Plenum. Między innymi ograniczono inwestycje, ale pewne konsekwencje produkcyjne tego ograniczenia inwestycji nie zostały w pełni jeszcze przed VII Plenum PZPR sprawdzone, dlatego w materiałach na VII Plenum PZPR wzrost wartości produkcji przemysłowej został utrzymany w cyfrach od — do, a obecnie te sprawy są konkretyzowane. Projekt ustawy o planie 5-letnim będzie przedstawiony komisjom sejmowym jeszcze w tym miesiącu. Pragniemy, ażeby Sejm i komisje mogły zapoznać się szczegółowo z całością problematyki naszego planu 5-letniego. Na przyszłość, być może będzie celowe przedstawianie wcześniej ustawy o planie wieloletnim, chociażby nawet jeszcze nie w pełni rozpracowanym, nie w pełni dopiętym przez Rząd.</u> + <u xml:id="u-13.48" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Prezes Rady Ministrów mówił także o zamiarze Rządu przedstawiania w przyszłości Sejmowi nie tylko wieloletnich planów, ale także rocznych planów gospodarczych, po to, aby Sejm miał w pełni kontrolę nad sposobem realizacji planu wieloletniego w planach rocznych i nad zmianami, które czasem nieodzownie muszą być dokonane.</u> + <u xml:id="u-13.49" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Rząd powitał z zadowoleniem wzmocnienie kontroli parlamentarnej nad pracą w zakresie planowania, tak nad pracą PKPG, jak i każdej innej agendy pracy Rządu.</u> + <u xml:id="u-13.50" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanJedrychowski">Jeżeli Sejm uzna za słuszne powołanie specjalnej Komisji Planu Gospodarczego, chętnie podzielimy się z Komisją wszystkimi trudnościami i wszystkimi problemami naszego planowania gospodarczego, podobnie jak i wszystkimi problemami całej pracy Rządu.</u> + <u xml:id="u-13.51" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Lista mówców wyczerpana. Wobec tego zamykam dyskusję nad sprawozdaniem Prezesa Rady Ministrów o pracach Rządu w dziedzinie aktualnych zagadnień gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W celu zgłoszenia wniosku zgłosił się do głosu Wicemarszałek Józef Ozga-Michalski.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Proponuję przyjęcie następującego wniosku:</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">„Sejm przyjmuje do wiadomości sprawozdanie Prezesa Rady Ministrów o pracach Rządu w dziedzinie aktualnych zagadnień gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Sejm uważa za konieczne, aby Rząd przyspieszył prace w dziedzinie usprawnienia administracji, zarządzania gospodarką narodową, jak również uważa za konieczne przyspieszenie prac nad planem 5-letnim, tak, aby mógł on być dokładnie przedyskutowany przez komisje sejmowe przed wniesieniem go na następną sesję Sejmu.” Wicemarszałek Franciszek Mazur: Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie wniosku? Nikt się nie zgłasza. Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto z Obywateli Posłów jest za tym wnioskiem, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Stwierdzam, że wniosek został przyjęty.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Przystępujemy do punktu II porządku obrad: Sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych o Orędziu Rady Najwyższej ZSRR do parlamentów wszystkich krajów w sprawie rozbrojenia.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Dla złożenia sprawozdania zabierze głos Wicemarszałek Józef Ozga-Michalski.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wysoki Sejmie! Orędzie Rady Najwyższej ZSRR w sprawie zaprzestania wyścigu zbrojeń, redukcji zbrojeń oraz zakazu broni atomowej i. wodorowej zwraca naszą uwagę na zasadniczy problem zwolnienia ludzkości od groźby wojny. Porusza ono problem, od załatwienia którego zależy likwidacja napięcia w świecie i kształtowanie się przyjaznych, pokojowych stosunków między narodami.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Podejmowane wielokrotnie w ubiegłym dziesięcioleciu wysiłki w kierunku osiągnięcia porozumienia między wielkimi mocarstwami, zarówno co do samej zasady jak i sposobów rozbrojenia, nie przyniosły dotychczas wyniku; sprawa ta napotyka ciągle na liczne trudności i zastrzeżenia. Równocześnie zaś, wbrew uroczystym zapewnieniom o szczerej woli i dążeniu do zachowania pokoju, kontynuuje się i wzmaga współzawodnictwo w obmyślaniu i gromadzeniu nowych narzędzi niszczenia. Koszty zbrojeń są ogromne, pochłaniają one bowiem znaczną część dochodu narodowego w każdym kraju świata. Angażuje się i wprzęga do tego dzieła najgenialniejszą myśl techniczną; produkcją broni pożera najwyższej jakości surowce; na ten cel idą największe budżety, powodując stałe i coraz przykrzejsze obniżenie stopy życiowej na świecie.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Dlatego właśnie sprawa zahamowania tego wyścigu do zagłady, powstrzymania tego anty- ludzkiego współzawodnictwa, a wreszcie rzeczywistego rozbrojenia, sprawa zdjęcia z ludzkości podwójnego brzemienia: kosztów i ustawicznego strachu przed groźbą kataklizmu — staje się dziś tak ważna i niezwykle paląca.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Orędzie Rady Najwyższej stanowi dalszy konkretny krok w dążeniu do zapobieżenia wojnie. Rozumiemy to doskonale i doceniamy wielką doniosłość tego rodzaju akcji, gdyż znając z własnego doświadczenia okropne skutki wojen, uważamy wojnę za największe nieszczęście narodów, w którym krzywda i wyzysk w stosunku do człowieka pracy przechodzi wszelkie granice brutalności. Czyż może nas uspokoić odprężenie w stosunkach międzynarodowych po konferencjach genewskich? Przecież rządy państw kapitalistycznych ani na chwilę nie wstrzymują szalonego wyścigu zbrojeń. Przeciwnie, gdy Związek Radziecki, Polska i inne kraje demokracji ludowej zmniejszają stan liczebny swych armii, po tamtej stronie budżety wojenne jeszcze są podwyższane. Widzimy, że obok nas, pod ich patronatem i przy ich jawnym poparciu restauruje się w Niemczech junkiersko-kapitalistyczny militaryzm, który już dwa razy w ciągu ostatniego półwiecza wtrącił świat w wojnę powszechną.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">To prawda, że obecnie panuje na świecie pokój. Ale my wiemy, że taki zbrojny pokój, wobec nagromadzonych środków wojennych, w każdym momencie przy byle jakim konflikcie grozi niebezpiecznym wybuchem.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">W obecnym momencie, gdy imperialiści wyraźnie zaogniają sytuację na Bliskim Wschodzie i w Europie Zachodniej, sprawa walki o zaprzestanie wyścigu zbrojeń nabiera szczególnej aktualności i wagi. Fakt wprowadzenia w Niemieckiej Republice Federalnej obowiązku służby wojskowej, fakt, że republika bońska zbroi się, delegalizacja partii komunistycznej i prześladowanie innych postępowych organizacji i osób propagujących ideę pokojowego zjednoczenia Niemiec, gdy jednocześnie rząd Adenauera udziela poparcia różnym pro-hitlerowskim elementom, fakt, że odżywa rewizjonizm a tendencje odwetowców cieszą się oficjalną aprobatą w Bonn — wszystko to świadczy tym, iż siły monopolistyczne i wojenne dążą niedwuznacznie do odbudowania ogniska agresji w centrum Europy.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Co my, jako naród, jako państwo żywotnie zainteresowane w utrzymaniu trwałego pokoju, powinniśmy w takiej sytuacji czynić? Polska jest jednym z ogniw wielkiego ruchu za utrwaleniem pokoju na całym świecie. Idea pokojowego współżycia z innymi zawsze znajdowała w naszym narodzie gorące poparcie, pełne i powszechne zrozumienie. Tym bardziej dziś, kiedy od praktycznej realizacji tej idei zależy bezpieczeństwo i możliwości spokojnego rozwoju narodowego, jesteśmy gotowi uczynić wszystko dla dalszego ożywienia i pogłębienia współpracy między narodami. Wzajemne poznawanie się, współpraca we wszystkich dziedzinach, gospodarcza, kulturalna i polityczna, to w naszym przekonaniu jedynie słuszna droga prowadząca do wytworzenia przyjaznej atmosfery, do rzeczywistego współżycia i naprawdę szlachetnej rywalizacji między krajami i państwami.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Mamy już w tym zakresie dość poważne osiągnięcia. Delegacje naszego Sejmu nawiązały wiele cennych kontaktów z parlamentami różnych krajów. Delegacje nasze złożyły wizyty w Radzie Najwyższej ZSRR, w parlamencie węgierskim i w Albanii, a w tych dniach delegacja nasza bawi w Jugosławii. Przyjmowaliśmy u siebie delegację Rady Najwyższej ZSRR, Komisji Spraw Zagranicznych Francuskiego Zgromadzenia Narodowego, delegację parlamentu Brazylii, Syrii, Japonii; odwiedzali Polskę parlamentarzyści z USA i Wielkiej Brytanii. Obecnie gościmy delegację parlamentu Finlandii i delegację Izby Ludowej Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Realizujemy więc tę szlachetną ideę w praktyce i jesteśmy przekonani, że ta niezwykle pożyteczna forma współpracy, wymiany myśli i poglądów, będzie się stale rozszerzać i rozwijać.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Na świecie jednak działają różne siły, siły pokoju, a obok awanturnicze tendencje wojenne. Nie ulega wątpliwości, że pragnienie pokojowego układania wzajemnych stosunków staje się powszechne, osłabiając siłą rzeczy amatorów polityki wojennej. Potężny ruch narodowo-wyzwoleńczy w krajach kolonialnych i zależnych oraz w niedawno usamodzielnionych państwach Azji i Afryki włączył się do czynnej walki w obronie pokoju, przeciw wojnie i przeciw zbrojeniom. Stąd siła nacisku na politykę imperialistów wzrosła niepomiernie, kapitaliści z obozu zwolenników zimnej wojny muszą się z tym bardzo poważnie liczyć. Uchwały konferencji 29 państw w Bandungu, będące wyrazem dążeń półtoramiliardowej masy ludów z dwóch wielkich kontynentów, wybitnie rozszerzyły zasięg strefy pokoju, wpływając skutecznie na rozwój sytuacji międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Z drugiej strony niektórzy politycy z kół imperialistycznych usiłują wszelkimi sposobami rozbijać jedność obozu pokoju, a ostatnio specjalnie krajów socjalizmu. Jesteśmy świadkami zakrojonej na dużą skalę kampanii, prowadzonej przy użyciu ośrodków emigracyjnych, której cel polega na podważaniu sojuszu polsko-radzieckiego. Wykorzystując proces demokratyzacji w naszym kraju, elementy te usiłują wyolbrzymiać, rozdmuchiwać urazy i uprzedzenia powstałe w naszym narodzie w okresie panowania caratu i rządów kapitalistycznych, i w ten podstępny sposób zamącić nasze przyjazne stosunki ze Związkiem Radzieckim. Jednakże próby te spotykają się ze stanowczym sprzeciwem społeczeństwa polskiego, które doskonale rozumie swoje żywotne interesy i narodową rację stanu. Przyjaźń polsko-radziecka zrodziła się na podłożu tradycji wspólnej walki polskich i rosyjskich rewolucjonistów przeciw caratowi. Od Rewolucji Październikowej, od czasu powstania Związku Radzieckiego, historia naszych narodów toczy się wspólnym szlakiem rozwoju w myśl hasła równości, wolności i postępu. Wyzwolenie zaś Polski spod okupacji hitlerowskiej i umożliwienie powrotu na stare ziemie nad Odrą i Bałtykiem potwierdza ten historyczny fakt związania się naszych losów na tym nowym szlaku rozwoju.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Sojusz ze Związkiem Radzieckim i z krajami demokracji ludowej jest i będzie fundamentalnym założeniem polityki zagranicznej Polski. Sojusz nasz jest dostatecznie trwały i wszelkie dywersje, choćby w nie pakowano znacznie więcej dolarów, mogą skończyć się tylko fiaskiem.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Ale mówiąc o nawiązywaniu i utrwalaniu przyjaźni między narodami nie ograniczamy się tylko do najbliższych sąsiadów. Idea aktywnego współistnienia, idea pokojowego i tylko pokojowego współżycia musi ogarnąć wszystkich. Wymiana dóbr materialnych i kulturalnych na zasadzie obopólnej korzyści między ludźmi zamieszkującymi ziemski glob jest naturalną potrzebą ludzkości bez względu na różniące się systemy i poglądy.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">W obecnej dobie, w dobie współistnienia, wszystkie przerwane sztucznie aorty organizmu światowego muszą się z powrotem zrosnąć. I zrosną się, albowiem ziemia musi mieć przywrócony krwioobieg. I tak, jak nie można dowolniej, jedną stroną obracać ziemi do słońca a drugą do nocy, tak nie można jej również sztucznie dzielić na niezależne od siebie planety.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Świat ma swoją historię i do nas wszystkich ona należy w całości. Świat ma zdobycze cywilizacji i te w całości do wszystkich należą. Przeżywamy epokę, w której zdobycze ludzkości mogą stać się naprawdę powszechną własnością, aby wszystkie kraje i narody mogły z tego dorobku korzystać i pomnażać go w dalszym ciągu.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">A więc nie współzawodnictwo w obmyślaniu i gromadzeniu coraz to nowych narzędzi śmierci, lecz szlachetna rywalizacja w dążeniu do postępu, aby w miejsce dyskryminacji jednych stref przez drugie przyjęła się i utrwaliła zasada pokojowej kooperacji.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Cóż jest w gruncie rzeczy mieniem polityków, na czymże się honor mężów stanu opiera? Opiera się on na tym, że zdołaliśmy ocalić największe wspólne dobro, to mienie, które nazywamy pokojem świata. Narażanie tego mienia na szwank przez lekkomyślnych polityków oznaczałoby utratę całego kapitału zaufania narodów, jakim wspólnie, mimo różnicy zapatrywań, Zachód i Wschód rozporządza. Broniąc pokoju bronimy więc naszego honoru, czyniąc zadość nadziejom i ufności narodów.</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">A w końcu jeszcze jeden, czynnik i to czynnik rozstrzygający.</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Najnowsze zdobycze techniki, zwłaszcza w zakresie produkcji broni termojądrowej, sprowadzają problem wojny do rzędu takich rozstrzygnięć, od których zależy bardziej niż kiedykolwiek w przeszłości materialny byt świata.</u> + <u xml:id="u-15.28" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Na kongresie partii republikańskiej w San Francisco prezydent Eisenhower dał dowód, że zdają sobie z tego sprawę na Zachodzie. — „Żyjemy — mówił prezydent USA — w epoce bomby termojądrowej, która może obracać w gruzy całe miasta i może być transportowana przez kontynenty. Z chwilą, gdy powstała taka broń, wojna jest nie tylko rzeczą tragiczną, lecz i absurdalną. Gdy istnieje taka broń — nie może być zwycięstwa dla nikogo. Jasne jest więc, że naszym celem powinno być, by do takiej wojny w ogóle nie doszło.” Dodajmy, że nie tylko do takiej, ale w ogóle do żadnej wojny nie powinniśmy dopuścić.</u> + <u xml:id="u-15.29" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">W Orędziu Rady Najwyższej ZSRR sprawa ta została postawiona z punktu widzenia absurdalności przygotowań do wojny oraz konieczności konkretnego rozwiązania problemu.</u> + <u xml:id="u-15.30" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">„Na świecie — czytamy w Orędziu — kontynuowany jest wyścig zbrojeń, dalsze gromadzenie broni masowej zagłady — bomb atomowych i wodorowych. Miliony ludzi oderwanych od swych rodzin znajduje się jak dawniej pod bronią. Wszystko to ciężkim brzemieniem obarcza narody, odciągając je od twórczej pracy, wzmaga w nich poczucie niepewności o przyszłość i strach przed groźbą nowej wojny.</u> + <u xml:id="u-15.31" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">W takiej sytuacji świętym obowiązkiem parlamentów i rządów wszystkich krajów, ponoszących odpowiedzialność przed narodami za losy swych państw, jest podjęcie skutecznych kroków w celu zaprzestania wyścigu zbrojeń, nie czekając na to, aż Organizacja Narodów Zjednoczonych zdoła powziąć możliwą do przyjęcia przez wszystkie zainteresowane państwa uchwałę.” Jest rzeczą oczywistą, że każda strona pragnie zdobyć zaufanie świata dla swoich założeń ideowych i ustrojowych. Zgoda. Ale czyńmy to za pomocą pokojowego współzawodnictwa, tak aby wszelkie spory, jakie zaistnieją, mogły' być załatwiane skutecznie przy stole obrad. I bez pokazywania partnerowi swoich atomowych bicepsów, wiadomo bowiem, że on je także posiada.</u> + <u xml:id="u-15.32" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wielka idea współistnienia narodów świata ogarnia coraz szersze obszary i znajduje żywy oddźwięk we wszystkich krajach. Uczyńmy wszystko, by stać się mogła powszechna i trwała, jak upragniony przez całą ludzkość pokój.</u> + <u xml:id="u-15.33" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Biorąc pod uwagę określoną sytuację międzynarodową i kierując się dążeniem do pokojowego rozwiązania wszystkich kwestii, oraz pragnieniem położenia kresu wyścigowi zbrojeń, Komisja Spraw Zagranicznych Sejmu Polskiego proponuje przyjąć następującą odpowiedź Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na Orędzie Rady Najwyższej ZSRR do parlamentów wszystkich krajów świata w sprawie rozbrojenia:</u> + <u xml:id="u-15.34" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej rozpatrzył na swej IX sesji Orędzie Rady Najwyższej ZSRR z 16 lipca 1956 r„ skierowane do parlamentów wszystkich krajów, i deklaruje swą solidarność oraz gorące poparcie dla inicjatywy podjętej przez Radę Najwyższą ZSRR. Sejm PRL jest głęboko przeświadczony, że w rozwiązaniu podstawowego problemu obecnej doby, jakim jest zaprzestanie wyścigu zbrojeń, redukcja zbrojeń i zakaz broni atomowej i wodorowej — parlamenty wszystkich krajów świata mają do spełnienia szczególnie doniosłą misję. Nie ma narodu, który chciałby wojny. Nie jest w interesie narodów kontynuowanie wyścigu zbrojeń, gromadzenie zapasów broni masowej zagłady, utrzymywanie milionowych armii i przeznaczanie wielkich środków materialnych i sił ludzkich na cele wojskowe. Dla każdego narodu budżety wojenne są ciężkim brzemieniem. Zmniejszenie wydatków na te cele wyzwoliłoby wielkie zasoby, które można by było przeznaczyć na podniesienie dobrobytu ludzkości, na pełniejsze zaspokojenie jej materialnych i kulturalnych potrzeb. Przyczyniłoby się to do zwiększenia atmosfery zaufania.</u> + <u xml:id="u-15.35" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej uważa, że w obecnym okresie, gdy nastąpiło polepszenie stosunków międzynarodowych, gdy na całym świecie narasta żądanie wyeliminowania wojny jako środka rozwiązywania spornych spraw — parlamenty i rządy sprzeniewierzyłyby się swym podstawowym obowiązkom, gdyby nie wykorzystały wszystkich istniejących możliwości dla uwielokrotnienia wysiłków celem doprowadzenia do powszechnego rozbrojenia i zakazu broni jądrowych. Sejm PRL uważa, że chociaż prace Komisji Rozbrojeniowej ONZ nie przyniosły dotychczas konkretnych rezultatów, należy w dalszym ciągu nie szczędzić sił ani inicjatywy, by doprowadzić do konstruktywnych rozwiązań i porozumienia w tej tak ważnej dla całej ludzkości sprawie. Sejm PRL podziela całkowicie pogląd Rady Najwyższej ZSRR, że już obecnie możliwe jest podjęcie konkretnych kroków w celu zaprzestania wyścigu zbrojeń przez redukcję sił zbrojnych poszczególnych państw i wita z zadowoleniem decyzję Rządu Radzieckiego o przeprowadzeniu do dnia 1 majta 1957 r. nowej redukcji sił zbrojnych o 1.200 tys. ludzi, jako dalszy praktyczny krok na drodze do światowego rozbrojenia.</u> + <u xml:id="u-15.36" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Sejm PRL wyraża nadzieję, że inne wielkie mocarstwa, na których ciąży szczególna odpowiedzialność za utrzymanie i utrwalenie pokoju, pójdą tą drogą.</u> + <u xml:id="u-15.37" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Polska Rzeczpospolita Ludowa uważa, że redukcja zbrojeń przeprowadzona w poszczególnych krajach jest ważnym elementem w walce o powszechne rozbrojenie. Polska dwukrotnie już czynem potwierdziła swe stanowisko, dokonując redukcji polskich sił zbrojnych o 47 tys. żołnierzy we wrześniu 1955 r., a 18 sierpnia 1956 r. dokonana została dalsza redukcja o 50 tys. żołnierzy. Zmniejszenie wydatków na utrzymanie sił zbrojnych zwiększy środki, które będą przeznaczone na poprawę warunków materialnych ludności. Sejm PRL jest przekonany, że powinny być podjęte dalsze kroki i poszukiwane nowe drogi do osiągnięcia — zarówno w skali światowej jak i w skali ograniczonej — porozumień w sprawie dalszych redukcji sił zbrojnych i ustanowienia skutecznej kontroli międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-15.38" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Sejm PRL zaleca Rządowi PRL, by realizując program konsekwentnego podnoszenia stopy życiowej narodu poświęcił w swej polityce międzynarodowej szczególną uwagę tym właśnie zagadnieniom. Sejm PRL przyłącza się do apelu Rady Najwyższej ZSRR i wzywa parlamenty innych państw do podjęcia akcji na rzecz redukcji sił zbrojnych w celu utorowania drogi powszechnemu i kontrolowanemu rozbrojeniu, by zapewnić wreszcie ludzkości spokojne jutro, by narody mogły poświęcić wszystkie swe twórcze wysiłki i zasoby sprawie dobrobytu, kultury i szczęścia człowieka.”</u> + <u xml:id="u-15.39" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-15.40" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">W imieniu Komisji Spraw Zagranicznych proszę o przegłosowanie projektu tej uchwały.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do dyskusji nad sprawozdaniem Komisji Spraw Zagranicznych o Orędziu Rady Najwyższej ZSRR do parlamentów wszystkich krajów w sprawie rozbrojenia.</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. stalinogrodzkiego Maria Jaszczukowa.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselJaszczukowaMaria">Wysoka Izbo! Uchwalając odpowiedź Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na Orędzie Rady Najwyższej ZSRR do parlamentów wszystkich krajów w sprawie rozbrojenia, powinniśmy jako posłowie mieć pewność, że jest ona wyrazem przekonań, opinii szerokich mas naszego społeczeństwa i wypływa z najistotniejszych interesów narodu. I chociaż nie po raz pierwszy na tej sali wypowiadamy się przeciwko wyścigowi zbrojeń, zakazowi broni atomowej i wodorowej, chociaż każdy z nas może się powołać na tysiące wypowiedzi z całego kraju, podyktowanych sercem i rozumem, zawierających wspólną zasadniczą treść „nie chcemy wojny” — to jednak moment, kiedy mamy się ustosunkować do spraw związanych z nadzieją i perspektywą utrzymania pokoju, jest doniosły i szczególnie ważny.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselJaszczukowaMaria">Zbyt bolesne doświadczenia przeszłości, zbyt przykre wspomnienia polityki — „domku z kart”, kiedy usiłowano uśpić czujność narodu, paraliżować jego zdrowe objawy walki o swoje istnienie, nakładają obowiązek wnikliwego rozpatrzenia projektu wypowiedzi Sejmu przed ostatecznym podjęciem decyzji.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselJaszczukowaMaria">Ludzie często sięgają do przeszłych faktów przed wyciągnięciem wniosku do teraźniejszego działania. I ja się dziś tym posłużę.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselJaszczukowaMaria">W 1939 r. wiosną, w warszawskim Klubie Demokratycznym zwołano publiczne zebranie, na którym miano omawiać sytuację grożącą wojną. Na jednej ze ścian sali studenci Akademii Sztuk Pięknych zrobili mapę Polski chwyconą brunatnymi kłami hitlerowskiego niebezpieczeństwa. Paszcza jeszcze się nie zawarła, nie wchłonęła zdobyczy, ,ale czuło się już kły na karku. Przed zebraniem zjawił się urzędnik ze starostwa sprawdzić rzekomo czy sala wytrzyma obciążenie, a zatem przesądzić o legalnym odbyciu zebrania. Kiedy zobaczył papieroplastykę na ścianie, poczerwieniał z oburzenia wołając: Czego wy ludzi straszycie? Hitler ma papierowe czołgi, chronią nas nasze polskie drogi itd. — cała gama znanych powiedzeń, które były wyrazem polityki ówczesnego rządu popieranego przez ówczesny sejm.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselJaszczukowaMaria">Dzisiaj ani Sejm, ani Rząd nie chcą oszukiwać narodu. Wszyscy wiedzą, że broń gromadzona w krajach podsycanych dążeniami imperialistycznych ośrodków jest prawdziwa, prawdziwe są czołgi, prawdziwe i straszliwe są bomby atomowe i wodorowe przystosowywane do masowej zagłady. Nie tworzy się dziś miraży cudzej słabości militarnej, nie liczy się, że nagle w obronę mogą się przekształcić jakiekolwiek własne słabości, jak kiedyś owe nieszczęsne drogi. Z całą świadomością widzimy niebezpieczeństwo i z całą świadomością podejmujemy wszystkie możliwe kroki wzmacniające nasze państwo, przyczyniające się do zachowania jego niepodległości.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselJaszczukowaMaria">Dlatego z uznaniem i aprobatą powitaliśmy Orędzie Rady Najwyższej ZSRR do parlamentów wszystkich krajów w sprawie rozbrojenia i dlatego na nie odpowiadamy, chociaż istota tego Orędzia nie jest czymś nowym w polityce Związku Radzieckiego, która od lat konsekwentnie walczy na arenie międzynarodowej o to, co jest tak drogie — o pokój.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselJaszczukowaMaria">Dziś waga Orędzia określana jest przez aktualną sytuację na świecie. Z jednej strony obserwujemy próbę ożywienia i zaostrzenia zimnej wojny, prowokacje grożące użyciem siły zbrojnej; z drugiej strony obserwujemy polepszenie stosunków między państwami, rozwój kontaktów w oparciu o zasadę pokojowego współistnienia, narastanie w całym świecie żądania, aby wojna została wyeliminowana jako środek rozwiązywania spraw międzynarodowych.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselJaszczukowaMaria">W warunkach rozwijającej się aktywności narodów, w walce o prawo do pokojowego rozwoju, wzrastają możliwości i rola parlamentów wszystkich krajów świata, wzrasta ich odpowiedzialność za losy narodów, które reprezentują. Parlament, który nie wejdzie na drogę konkretnych kroków, mających na celu powszechne rozbrojenie i zakaz broni jądrowej, znajdzie się także w kolizji z własnym narodem, albowiem — jak słusznie stwierdza projekt odpowiedzi na Orędzie — — „Nie jest w interesie narodów kontynuowanie wyścigu zbrojeń, utrzymywanie militarnych armii i przeznaczanie wielkich środków materialnych i ludzkich na cele wojskowe”.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselJaszczukowaMaria">Tkwiącą głęboko w tym prawdę niech potwierdzi głos matki amerykańskiej Mary Tayler skierowany do Kongresu Matek odbytego wiosną w Lozannie: „Chmury wojny wciąż jeszcze grożą. Żołnierze nasi stacjonują na czterech krańcach świata. Żyjemy pod straszliwym budżetem wojennym. Mówią nam, że nasz naród winien produkować coraz więcej bomb atomowych i wodorowych. Nasze podatki wzrastają, aby finansować przeróżne programy obronne. Nasze dzieci popadają w histerię z powodu ćwiczeń przeciwatomowych i próbnych nalotów. Naród jednakże nie jest przekonany, że jesteśmy zagrożeni nieuniknioną wojną.” Takich matek jest miliony w każdym państwie. Patrzą one na swoje dzieci z troską, myśląc o ich przyszłości, którą powinna być nauka, praca, radość, a nie bomby, głód i cierpienie.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselJaszczukowaMaria">I właśnie od działalności parlamentów dużo zależy, czy w przyszłości młode ręce tych, których dziś wychowujemy, wyciągną się do siebie poprzez granice z serdecznym, gorącym uściskiem przyjaźni, czy ze śmiercionośną bronią.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselJaszczukowaMaria">Moje głębokie przekonanie o słuszności takiego twierdzenia wzmocniło przypomnienie niespodziewanej rozmowy z niemiecką uczennicą jednej z prowincjonalnych szkół. Będąc w NRD znalazłam się w grupie pionierek. Jedna z dziewczynek spostrzegła na ręku numer tatuowany w Oświęcimiu. Nagle mocno wzburzona z oczami pełnymi łez zaczęła mówić: — „Ja o tym czytałam, ale widzę pierwszy raz, proszę powiedzieć dzieciom polskim, że my zrobimy wszystko, abyście mogli zapomnieć te okrutne lata, abyśmy się kochali jak bracia, jak siostry, aby nigdy nie było wojny”.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselJaszczukowaMaria">Słowa zrodzone w myśli i sercu niemieckiego dziecka jakże mocno odbijają od faktów odbudowy agresywnego militaryzmu w Niemczech Zachodnich z odwetowymi zakusami w stosunku do Polski.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselJaszczukowaMaria">Od całego narodu niemieckiego, od jego rządów i jego parlamentów zależy, czy rozwinie się zdrowe ziarno, które zakiełkowało w świadomości tego dziecka i wielu innych, czy też wyrwane, zniszczone, zostanie zastąpione jadem nienawiści albo rezygnacją posłuszeństwa w imię nieswoich interesów.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselJaszczukowaMaria">Mieliśmy potwierdzenie na obecnej sesji poglądów, intencji parlamentu NRD, zapewniające dobrosąsiedzkie stosunki, jakie chcemy mieć z całymi Niemcami z uwagi na własne i międzynarodowe interesy.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselJaszczukowaMaria">Z wielkim uznaniem przyjęliśmy wypowiedź Przewodniczącego delegacji Parlamentu Fińskiego, a zwłaszcza słowa: — „Pomimo, że Parlament Finlandii i Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w praktyce działają w sposób, który pod pewnymi względami się różni, to jednak mają one do rozwiązania problemy, które w zasadzie są wspólne dla wielu narodów” — i dalej: — „My, tak jak i wy, pragniemy wspólnie lepszej przyszłości, szczęścia, pokoju i bezpieczeństwa”.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselJaszczukowaMaria">Taki właśnie punkt widzenia, odzwierciedlający rzetelne, pokojowe dążenia swoich narodów, pragniemy widzieć w poczynaniach i pracy parlamentów całego świata.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselJaszczukowaMaria">My, posłowie polskiego Sejmu, jesteśmy przekonani, że reprezentujemy wolę naszych wyborców wypowiadając się za podejmowaniem i popieraniem kroków mających na celu zaprzestanie wyścigu zbrojeń.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselJaszczukowaMaria">Dlatego uważamy, że projekt odpowiedzi na Orędzie Rady Najwyższej ZSRR słusznie stwierdza, że — „Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej z zadowoleniem wita decyzję Rządu Radzieckiego o przeprowadzeniu do dnia 1 maja 1957 r. nowej redukcji sił zbrojnych o 1.200 tysięcy ludzi jako dalszy praktyczny krok na drodze do światowego rozbrojenia” — słuszne jest także wyrażenie nadziei, że inne wielkie mocarstwa pójdą również tą drogą.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselJaszczukowaMaria">Posłowie ze Stronnictwa Demokratycznego podkreślają swoje zadowolenie, że u nas w Polsce już dwukrotnie dokonano redukcji sił zbrojnych, dając konkretny dowód pokojowych zamierzeń, a uzyskane środki przeznacza się na poprawę warunków materialnych ludności, która wytęża wszystkie siły, aby jutro naszej Ojczyzny stawało się coraz lepsze, aby domy, szkoły budowane z takim trudem zapełniły się zdrową, radosną dzieciarnią.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselJaszczukowaMaria">I właśnie dlatego posłowie Stronnictwa Demokratycznego wyrażają swoją pełną solidarność z Orędziem Rady Najwyższej ZSRR do parlamentów wszystkich krajów świata w sprawie rozbrojenia i będą głosować za zreferowanym tekstem odpowiedzi Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. lubelskiego Andrzej Wojtkowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Wysoki Sejmie! Wysłuchaliśmy wszyscy z wielkim zainteresowaniem i pełną aprobatą sprawozdania Komisji Spraw Zagranicznych o Orędziu Rady Najwyższej ZSRR do parlamentów wszystkich krajów świata w sprawie rozbrojenia, jak i projektu odpowiedzi, której ma udzielić Sejm PRL. Pod tą odpowiedzią naszą podpisujemy się wszyscy jednomyślnie, a solidaryzuje się z nią niewątpliwie cały naród polski.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Orędzie Rady Najwyższej ZSRR należy do poczynań, które mają największą doniosłość dla dalszych losów świata. Chodzi o wygranie najważniejszej szansy, jaką ludność w ogóle może posiadać, o uratowanie pokoju, a tym samym i życia całej ludzkości.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Nie po raz pierwszy to w historii swojej ludzkość podejmuje walkę o pokój. Ale dotychczasowe niepowodzenia tej walki bynajmniej nie oznaczają, że i nasza obecna walka jest również beznadziejna. Wszak nigdy dotąd wojna nie spotkała się z potępieniem tak ogromnych mas ludzi, jak obecnie. Nigdy też obrońcy pokoju na całym świecie nie rozporządzali tak pokaźnymi organizacjami, jak obecnie. Nigdy wreszcie dotąd na czele obrońców pokoju nie stanęło żadne wielkie mocarstwo, bo każde z nich dążyło do narzucenia światu swojego pokoju, czyli swojego panowania, od Pax Romana począwszy. Obecnie przewodzą nam w naszej walce io pokój potęgi takie, jak Związek Radziecki, Chiny Ludowe i Indie, które na sztandarach swoich wypisały hasła powszechnego pokoju opartego na zasadach pokojowego współistnienia państw o różnych ustrojach politycznych i społecznych, na zasadzie równouprawnienia w stosunkach międzynarodowych, państw wielkich i małych, na zasadzie pokojowego współzawodnictwa na polu gospodarczym i kulturalnym.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">W r. 1848 Adam Mickiewicz w — „Trybunie Ludów” napisał, że każda idea, chcąc zwyciężyć, musi rozporządzać także potęgą materialną. W przeszłości idea pokoju taką potęgą nie rozporządzała, obecnie zaś nią rozporządza, wobec czego szanse jej zwycięstwa nigdy nie były tak wielkie, jak obecnie.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Walka w obronie pokoju w chwili obecnej przybrała konkretne formy walki o zaprzestanie wyścigu zbrojeń, przez redukcje zbrojeń oraz zakaz broni atomowej i wodorowej. Niedawno temu prezydent największego mocarstwa kapitalistycznego powiedział wprawdzie, że wojna w erze broni atomowej byłaby czymś absurdalnym, ale innym razem powiedział także, iż najlepszą gwarancją pokoju jest potęga militarna Stanów Zjednoczonych, że zatem coraz większy wzrost owej potęgi jest w interesie pokoju świata. Jest to idea pokoju zbrojnego, idea nieograniczonego wyścigu zbrojeń, idea nie nowa, bo głoszona już przez mocarstwa imperialistyczne przed 1914 r., idea, która doprowadziła do wybuchu I wojny powszechnej. Wobec tego, nasze żądanie zaniechania wyścigu zbrojeń przez redukcję zbrojeń — godzi w tę starą, a niesłychanie dla pokoju światowego groźną ideę zbrojnego pokoju.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Przed kilku dniami zakończyły się trwające 6 dni i 6 nocy manewry atomowe urządzone w 75 najbardziej zaludnionych okręgach Stanów Zjednoczonych. Od 124 fikcyjnych bomb atomowych, ogółem rzuconych w owych okręgach, zginęło, oczywiście fikcyjnie, w samym Nowym Jorku 4 miliony ludzi, a w Chicago, gdzie bomby padły na peryferie miasta — 400 tys. Z tego władze amerykańskie wysnuły — „uspokajający” ludność wniosek, że nawet tak pokaźny atak bronią atomową nie jest zdolny poważniej uszczuplić siły liczebnej narodu amerykańskiego. Oznacza to oswajanie Amerykanów z myślą o wojnie atomowej, aby wreszcie uwierzyli, że nie taki straszny diabeł, jak go malują.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Można też być pewnym, że w razie wybuchu wojny atomowej nie skończyłoby się na owych 124 bombach, skoro — jak dnia 28 lutego br. donosił — „Manchester Guardian” — same Stany Zjednoczone mają materiału rozszczepialnego na 32.500 bomb atomowych, a druga strona niewątpliwie też nie mniej.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Nie możemy się zatem ubezpieczać tym, że władze Stanów Zjednoczonych, znając działanie bomb uranowych i wodorowych, nie odważą się na rozpoczęcie wojny atomowej. Wszak już zaczęły narodowi swojemu przedstawiać wojnę atomową jako nic wyjątkowo strasznego.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Tym usilniej więc świat cały powinien poprzeć nieustanne i niestrudzone zabiegi Związku Radzieckiego, aby doprowadzić do zakazu broni atomowej i wodorowej. Sejm PRL w swej odpowiedzi na Orędzie Rady Najwyższej ZSRR udziela tego poparcia. A do zakazu takiego dojść musi, gdyż niebezpieczeństwo grożące ludzkości i życiu na globie ziemskim jest zbyt wielkie.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Fakt, że Rada Najwyższa Związku Radzieckiego z Orędziem swoim zwróciła się do parlamentów całego świata, dobitnie podkreśla doniosłość walki o zaniechanie wyścigu zbrojeń i zakaz broni atomowej, a zarazem wskazuje na decydującą rolę parlamentów w życiu narodów. Im większy będzie autorytet parlamentów, a więc i naszego Sejmu, tym skuteczniejszą będzie walka, którą podejmą one przeciw zbrojeniom i przeciw użyciu wszelkiej broni masowej zagłady.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">W przedstawionym nam projekcie odpowiedzi na Orędzie Rady Najwyższej Związku Radzieckiego znajduje się zalecenie Rządowi PRL, by w swej polityce międzynarodowej poświęcił szczególną uwagę tym właśnie zagadnieniom. Istotnie polityka zagraniczna naszego państwa nie może mieć wznioślejszego i pilniejszego zadania nad to, by przyczynić się do zaprzestania wyścigu zbrojeń przez redukcję zbrojeń oraz zakaz broni atomowej i wodorowej, by w ten sposób utorować drogę powszechnemu i kontrolowanemu rozbrojeniu.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Obecne nasze wysiłki w tej mierze mają swoje dawne tradycje, sięgające co najmniej pierwszej połowy wieku XVIII, jeżeli nie dalej. Z projektem powszechnej pacyfikacji wystąpił król Stanisław Leszczyński. Ideę powszechnego pokoju proponowały nasze osiemnastowieczne podręczniki szkolne, przemówienia uczniów na popisach rocznych. Ówczesne podręczniki historii z sympatią pisały o powstaniu Spartakusa, zapowiadały rozpadnięcie się imperiów kolonialnych, opartych na niewolnictwie.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Nawołujemy nieustannie do nawiązania do postępowych tradycji z naszej przeszłości, do polskiego wieku Oświecenia, do polskiego Odrodzenia. Ale nie wszystkie te tradycje są nam znane.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Głosy polskie w wieku XVIII wołające o pokój rozlegały się w okresie powszechnego wyścigu zbrojeń i stawiania na nogi krociowych armii. Wiadomo, że ówczesne polskie wołanie o pokój było daremne. Polska zaś padła ofiarą nie tylko własnej słabości i swojego rozkładającego się ustroju społecznego, ale i agresji trzech mocarstw ościennych, ze wszystkich ówczesnych państw europejskich najsilniej uzbrojonych.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Głoszona przez ówczesną Polskę idea powszechnego pokoju nie rozporządzała żadną materialną potęgą. Polska sama była słaba, nie mogła więc udzielić potrzebnego poparcia głoszonej przez siebie idei. Sformułowany później w roku 1848 postulat Mickiewicza nie mógł być wówczas spełniony. Uchwalenie armii 100-tysięcznej przez Sejm Czteroletni było już spóźnione. Nastąpiły dwa dalsze rozbiory, bo państwo idące w służbę, tak niebezpiecznej dla wojny i podbojów, idei pokoju i stwarzające materialne dla tej idei poparcie, nie mogło być dłużej przez zaborców tolerowane.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Dziś jest zupełnie inaczej. Polska dzisiejsza nie jest już państwem słabym. Rozporządza ona niemałą potęgą militarną i niemałą potęgą przemysłową. Żądanie zaniechania wyścigu zbrojeń, żądanie redukcji sił zbrojnych, wysunięte przez taką Polskę, będzie miało zupełnie inne znaczenie w świecie. Polska dzisiejsza otoczona zewsząd przyjaciółmi i sprzymierzeńcami, Polska nie odczuwająca bezpośredniego wrogiego ucisku na żadną ze swoich granic, zabierając głos w sprawie doprowadzenia do powszechnego i kontrolowanego rozbrojenia, będzie inaczej słuchana niż dawniej.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">W wieku XIX mieliśmy żal do Francji, że rozporządzając niezmierną potęgą materialną i duchową, nie narzuciła Europie swojego ładu, w którym by było miejsce także dla niepodległej Polski, że dopuściła do narzucenia Europie ładu innego, ładu triumfującego nad Francją prusactwa, ładu takiego, w którym miejsca dla niepodległej Polski nie było. Nie możemy dopuścić do tego, aby kiedyś historia musiała uczynić zarzut naszemu obozowi pokoju, że rozporządzając potęgą bez porównania większą, niż Francja w XIX wieku, nie potrafił zapewnić ludzkości spokojnego jutra.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Do zapewnienia ludzkości, a więc i sobie, spokojnego jutra powinny zdążać wszystkie nasze wysiłki. Rząd PRL poświęcając tej sprawie szczególną swoją uwagę może być pewien poparcia i Sejmu PRL, i całego narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselWojtkowskiAndrzej">Imieniem posłów katolickich oświadczam, że będziemy głosowali za zgłoszoną rezolucją, za przedstawioną Sejmowi odpowiedzią na Orędzie Rady Najwyższej Związku Radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. poznańskiego Jan Izydorczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselIzydorczykJan">Wysoki Sejmie! Uchwalając 16 lipca br. Orędzie do parlamentów wszystkich krajów świata w sprawie rozbrojenia, Rada Najwyższa ZSRR podjęła niezwykle doniosłą i szlachetną inicjatywę. Świętym obowiązkiem parlamentów i rządów, ponoszących odpowiedzialność za losy swych państw, jest podjęcie skutecznych kroków w celu zaprzestania wyścigu zbrojeń, w celu redukcji sił zbrojnych, w celu zakazu broni atomowej i wodorowej. Akcji tej sprzyja osiągnięte w ciągu ostatnich lat osłabienie napięcia międzynarodowego, sprzyja dalszy rozwój przyjaznych kontaktów i rozwijających się dobrych stosunków współpracy między krajami o różnych systemach społeczno-politycznych, kontaktów i współpracy opartej o zasadę pokojowego współistnienia.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselIzydorczykJan">Parlamenty, stanowiące najwyższą władzę w swoich krajach, będące przedstawicielami narodów i wybrane przez narody — powołane są do obrony najżywotniejszych interesów swych narodów i zobowiązane są realizować wolę swoich narodów. A cóż bardziej zagraża interesom i bytowi narodów, ich żywotnej egzystencji, aniżeli śmiercionośny wyścig zbrojeń?</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselIzydorczykJan">Agresywne siły imperialistyczne, walutowi giełdziarze, magnaci przemysłów zbrojeniowych i ich służalczy generałowie nie czekają. Forsują oni zbrojenia ze wszechmiar i za wszelką cenę. Boją się oni rozbrojenia i za wszelką cenę uniknąć chcą nie tylko powszechnego ograniczenia zbrojeń, lecz nawet częściowego ich ograniczania.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselIzydorczykJan">Siły te doprowadziły do powstawania nowej zachodnio-niemieckiej Bundeswehry, która ma być czołowym oddziałem szturmowym w szykowanej przez pewne reakcyjne czynniki III wojnie światowej, tej Bundeswehry, która ma rozpocząć nowy — „Drang” na wschód i na zachód, na północ i południe. W interesie tych sił rząd Adenauera zdelegalizował komunistyczną Partię Niemiec Zachodnich, stojącą na czele mas w ich walce o pokój, o współpracę między narodami, o pokojowe i demokratyczne zjednoczenie narodu niemieckiego.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselIzydorczykJan">Siły te spowodowały ostatnio niezwykle napiętą sytuację w rejonie Kanału Sueskiego. Wywierają one bardzo ostry i bezceremonialny nacisk na wolny naród egipski i na jego rząd, pragnąc ograniczyć suwerenność narodu egipskiego i narzucić temu dzielnemu narodowi, popieranemu przez wszystkie narody świata, nowe imperialistyczno-kolonialne więzy.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselIzydorczykJan">W obliczu takiej sytuacji inicjatywa Rady Najwyższej ZSRR jest niezwykle cenna, a zarazem humanitarna. Orędzie Rady Najwyższej ZSRR winno znaleźć oddźwięk i aplauz szczególnie wśród narodów i parlamentów Francji i Belgii, którym nowy adenauerowski Wehrmacht zagraża na równi z zagrażaniem narodom Polski i Czechosłowacji.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselIzydorczykJan">Ogromnej wagi sprawą jest stosunek każdego parlamentu, a szczególnie parlamentów krajów europejskich do inicjatywy radzieckiej. Jeżeli wszystkie parlamenty, lub chociażby ich większość wyrazi solidarność z inicjatywą radziecką, i jeżeli wykorzysta swe konstytucyjne uprawnienia dla konkretnej walki i dla konkretnych posunięć o, rozbrojenie, wtedy wyścig zbrojeń może być zahamowany i ograniczony, wtedy rozbrojenie może się stać faktem.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselIzydorczykJan">Nie ulega wątpliwości, że aprobata Orędzia Rady Najwyższej ZSRR przez parlamenty świata odpowiadałaby woli, opinii, chęciom i dążeniom narodów. Nie ma bowiem takiego narodu, który byłby przeciwny rozbrojeniu. Narody wiedzą, że wyścig zbrojeń to ich główny wróg, to zamach na ich życie w czasie wojny i na ich stopę życiową w czasie pokoju.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselIzydorczykJan">Oprócz walki o ogólne porozumienie w sprawie ograniczenia zbrojeń, w sprawie zakazu broni atomowej i wodorowej, do czego doprowadzić mogą i powinny parlamenty, istnieje również możliwość redukcji zbrojeń w każdym państwie z osobna, co w rezultacie mogłoby uczynić tę redukcję powszechną.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselIzydorczykJan">Rząd i Rada Najwyższa ZSRR, nasz Rząd i nasz Sejm, rządy i parlamenty innych krajów demokracji ludowej weszły na drogę powtórnej już redukcji sił zbrojnych w każdym kraju z osobna. Słusznym więc będzie zaapelować z tej trybuny do parlamentów innych krajów, aby — prowadząc walkę o ograniczenie zbrojeń i o zakaz broni jądrowej — rozpoczęły również walkę o redukcję zbrojeń w swoich krajach.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselIzydorczykJan">Naród polski, a tym samym Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej mają szczególne powody, aby gorąco poprzeć Orędzie Rady Najwyższej ZSRR. W ostatniej wojnie naród nasz boleśniej odczuł skutki poprzednich zbrojeń, aniżeli inne narody. Dlatego naród nasz i Sejm udzielają pełnego poparcia pokojowej polityce naszego Rządu, działającego aktywnie i nieodmiennie na rzecz rozbrojenia, Rządu, który już po raz drugi zmniejsza nasze siły zbrojne. Duży jest wkład naszego narodu w walce o odprężenie międzynarodowe, zwłaszcza wkład delegacji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz naszych przedstawicieli w komisjach rozjemczych w Korei i w Indochinach.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselIzydorczykJan">Naród nasz zdaje sobie sprawę z tego, że wydatki na cele obronne odczuwalnie uszczuplają nasz budżet, tak bardzo potrzebny dla naczelnego zadania — dla podnoszenia stopy życiowej szerokich mas. Z obrad i z uchwał VII Plenum KC PZPR wiedzą obywatele posłowie i wie nasz naród, że w wyniku zaostrzenia sytuacji międzynarodowej w latach 1950—1952 zaistniała konieczność stworzenia nowoczesnego, silnego przemysłu obronnego, co wymagało skierowania olbrzymich środków, czołowych fachowców i najlepszych materiałów do przemysłu obronnego kosztem produkcji przeznaczonej do masowego spożycia. Wiemy, że to był główny powód nieosiągnięcia planowanego wzrostu płac realnych klasy robotniczej oraz niewykonania planowanego wzrostu produkcji rolniczej. Ale wiemy także, że nasz Rząd Ludowy nie mógł, w obliczu niebezpieczeństwa agresji, pozostawić Ojczyzny bezbronnej, jak to było we wrześniu 1939 r., i zgadzamy się z tą polityką naszego Rządu.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselIzydorczykJan">Naród nasz rozumie, że przy ograniczeniu zbrojeń i przy zakazie broni masowej zagłady można by te ogromne środki obrócić na szybkie podniesienie stopy życiowej ludności. Toteż w walce o ograniczenie zbrojeń, o zakaz broni termojądrowej i o redukcję zbrojeń w każdym kraju z osobna naród nasz występuje jednolicie, niezależnie od światopoglądów społeczno-politycznych lub wierzeń religijnych.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselIzydorczykJan">Uważam za słuszne zaapelować z tej trybuny do wszystkich masowych organizacji, do związków zawodowych, do Związku Samopomocy Chłopskiej, do Ligi Kobiet, do postępowych działaczy katolickich, do działaczy społecznych i politycznych, działaczy kulturalnych i naukowych, aby wszyscy oni — stykając się ze swymi kolegami z innych krajów — oddziaływali na nich na rzecz wzmożenia walki o ograniczenie zbrojeń, walki o zakaz broni atomowej i wodorowej, walki o redukcję zbrojeń w każdym kraju z osobna, na rzecz walki o pokojową współpracę i pokojowe współistnienie wszystkich narodów.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselIzydorczykJan">Oświadczam, że posłowie — członkowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej głosować będą za przedłożoną Wysokiemu Sejmowi przez Komisję Spraw Zagranicznych deklaracją do Orędzia Rady Najwyższej ZSRR.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#komentarz">(Długotrwale oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do głosowania nad projektem odpowiedzi na Orędzie Rady Najwyższej ZSRR, opracowanej przez Komisję Spraw Zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głosujemy nad projektem rozdanym Obywatelom Posłom, który był odczytany przez Wicemarszałka Józefa Ozgę-Michalskiego.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto z Obywateli Posłów jest za tym projektem, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Stwierdzam, że uchwała Sejmu PRL stanowiąca odpowiedź na Orędzie Rady Najwyższej ZSRR została jednomyślnie przyjęta.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Ogłaszam przerwę do godz. 16.</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 50 do godz. 16 min. 5.)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Przystępujemy do punktu III porządku obrad: Sprawozdanie Komisji Oświaty, Nauki i Kultury oraz Spraw Ustawodawczych o projekcie ustawy o zmianie ustawy o szkolnictwie wyższym i o pracownikach nauki (druki nr 84 i 91). Głos ma sprawozdawca poseł Szczepan Szczeniowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Wysoki Sejmie! Organizacja szkolnictwa wyższego opiera się dzisiaj na ustawie z dnia 15 grudnia 1951 r. o szkolnictwie wyższym i pracownikach nauki. Ustawa ta obejmuje nie tylko całokształt zagadnień szkolnictwa wyższego, ale ustala równocześnie prawa i obowiązki pracowników nauki, jak również reguluje sprawę przyznawania stopni i tytułów naukowych.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Ustawa ta ukazała się w okresie wielkich przemian w życiu szkół wyższych w Polsce i w organizacji nauki polskiej. Chodziło tu nie tylko o zmiany w organizacji i w siatce szkół wyższych w Polsce, ale również o zmiany charakteru szkół wyższych i o zmiany w świadomości pracowników naukowych, o przemianę szkół wyższych dawnego burżuazyjnego typu w szkoły socjalistyczne.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Ustawa z 15 grudnia 1951 r., zwłaszcza w okresie początkowym swego działania, pozwoliła przyśpieszyć i ułatwić te przemiany. Trzeba jednak podkreślić, że na jej sformułowaniach bardzo wyraźnie zaciążyły błędy poprzedniego okresu. Błędy te ostatnio zaczęły ujawniać się coraz wyraźniej i zaczęły wpływać hamująco na dalszy rozwój szkolnictwa wyższego i nauki.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Na pierwszy plan wysuwa się tu cechująca omawianą ustawę nadmierna centralizacja wszystkich spraw w Ministerstwie Szkolnictwa Wyższego, no i oczywiście w Ministerstwie Zdrowia, jeżeli chodzi o akademie medyczne. Niezależnie niemal od tego, czy chodziło o jakieś sprawy ważne, istotne, czy też o szczegóły, trzeba było na mocy tej ustawy odwoływać się do władz centralnych. Władze te musiały zbyt drobiazgowo zajmować się szczegółami pracy dydaktycznej i naukowej szkół wyższych, sprawami ich administrowania, co z jednej strony ujemnie wpływało na styl pracy w szkołach, z drugiej strony zaś utrudniało Ministerstwu należyte obejmowanie całości zagadnień i właściwą ich ocenę.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Należy tu też podkreślić zbytnią sztywność ustawy, która w jednakowy zupełnie sposób traktowała uczelnie istniejące od dawna, o wysokokwalifikowanych i doświadczonych kadrach pracowników naukowych, i uczelnie zupełnie młode, świeżo powstałe o nieokrzepłej i niedoświadczonej kadrze, uczelnie typu uniwersytetu o bardzo szerokim wachlarzu odmiennych, bardzo nawet odmiennych kierunków studiów i uczelnie takie, jak np. wyższe szkoły ekonomiczne, obejmujące jeden właściwie główny kierunek, uczelnie o kierunku bardziej teoretycznym — i o kierunku bardziej praktycznym, jak np. politechniki.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Dalej centralistyczny charakter ustawy powodował niedostateczne liczenie się z doświadczeniem i z opinią naukowców. Sformułowania ustawy umożliwiały taką sytuację, że rozstrzygnięcia, nieraz bardzo istotne, zapadały bez dostatecznego zapoznania się z opinią szerokiego ogółu naukowców i skutkiem tego zaskakiwały tę opinię. Przypomnę tu dla przykładu dekrety o szkolnictwie wyższym z 1954 roku w sprawie uposażeń pracowników naukowych i w sprawie obciążeń dydaktycznych i administracyjnych pracowników naukowych, które w następstwie wywołały duże dyskusje.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Należy jednak z drugiej strony podkreślić, że w ciągu pięciu lat zaszły bardzo wyraźne zmiany w kolektywach pracowników naukowych, w kolektywach pracowników szkół wyższych. Kolektywy te bardzo okrzepły w większości szkół i dojrzały. Wyrosła liczna kadra młodych pracowników naukowych, szkoły wyższe włączyły się w ogólny nurt życia kraju i coraz wyraźniej staje się widoczna wielka i ważna rola, jaką mogą i powinny odegrać szkoły wyższe w życiu kraju.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">W tej sytuacji coraz wyraźniej zaczęła się ujawniać konieczność poczynienia bardzo szerokich zmian w organizacji szkolnictwa wyższego, w organizacji nauki. Uświadomienie sobie tej konieczności wystąpiło zwłaszcza po XX Zjeździe Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, kiedy rozpoczęła się wielka fala krytycznej dyskusji obejmującej wszystkie zagadnienia naszego życia, a oczywiście również i zagadnienie szkół wyższych. W dyskusji wzięło udział wielu pracowników naukowych. Poruszone zostały bolączki, które tutaj krótko wspomniałem. Dyskusja ta nie jest jeszcze ukończona, ale w jej dotychczasowym przebiegu stało się jasne, że szereg konkretnych zagadnień, zwłaszcza dotyczących organizacji szkół wyższych, całkowicie dojrzał do szybkich rozstrzygnięć i do wprowadzenia tych rozstrzygnięć w życie. Projekt nowelizacji ustawy z dnia 15 grudnia 1951 r., jaki mam zaszczyt referować, obejmuje właśnie takie zmiany w organizacji szkół wyższych, które wymagają szybkiego wprowadzenia w życie.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Należy tu podkreślić, że jak wykazała dotychczasowa dyskusja, liczyć się trzeba z koniecznością dalszych jeszcze zmian w ustawie. Zasygnalizować tu trzeba zagadnienie ewentualnego podziału szkół wyższych na szkoły akademickie i na szkoły zawodowe. Już tego rodzaju zagadnienia zarysowały się w dotychczasowej dyskusji. Ale rozstrzygnięcie tej sprawy wymagać będzie jeszcze dokładnej analizy zapotrzebowania w kraju na wysokokwalifikowanych pracowników naukowych i na pracowników zawodowych. Taka analiza nie została jeszcze dotychczas przeprowadzona, ale trzeba się liczyć z tym, że może się okazać potrzebna odrębna ustawa dla wyższego szkolnictwa zawodowego, jeżeli takie będzie wyodrębnione.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Toczy się również jeszcze dyskusja nad zagadnieniem tytułów i stopni naukowych. Dotychczasowy stan rzeczy nie może być uważany za całkowicie zadowalający. Być może konieczna będzie również odrębna ustawa o pracownikach nauki, którzy przecież pracują nie tylko w szkolnictwie wyższym, ale również i w Akademii Nauk, pracują w resortowych instytutach naukowo-badawczych oraz w bibliotekach i w archiwach.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">W tej sytuacji liczyć się trzeba z potrzebą dalszych zmian ustawy, a z drugiej strony zachodzi konieczność szybkiego wprowadzenia w życie szeregu konkretnych zmian organizacyjnych. Najbardziej racjonalne wydaje się wprowadzenie nowelizacji ustawy z 15 grudnia 1951 r., jak to jest właśnie uczynione w tym projekcie zawartym w druku nr 84.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Dalsze zmiany będą wymagały już prawdopodobnie wyłączenia z ustawy z 1951 r. pewnych grup zagadnień i wprowadzenia nowych ustaw, jednakże te nowe ustawy nie będą tangować proponowanej obecnie nowelizacji, dotyczącej jedynie zagadnień organizacyjnych.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Proponowane zmiany były już parokrotnie dyskutowane na posiedzeniach Komisji Oświaty, Nauki i Kultury. Więc pierwsza dyskusja odbyła się jeszcze w maju br., następnie dyskutowane były w Komisji Oświaty, Nauki i Kultury 1 sierpnia, a następnie jeszcze dwukrotnie na połączonych Komisjach Oświaty, Nauki i Kultury oraz Spraw Ustawodawczych 30 sierpnia i 7 września br. Na posiedzeniach tych, na tych dwóch ostatnich posiedzeniach komisje połączone wprowadziły kilka poprawek ujętych w druku nr 91. Ponadto przed sformułowaniem projektu Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego zasięgało opinii szerokiego kolektywu pracowników naukowych.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Proponowane zmiany ustawy idą w następujących kierunkach:</u> + <u xml:id="u-24.14" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Po pierwsze — chodzi o uelastycznienie zbyt sztywnej dotychczas organizacji szkół wyższych, uwzględnienie wielkiej różnorodności tych szkół. To uelastycznienie znajduje swój wyraz w tym, że ustawa pozostawia szereg spraw do rozstrzygnięcia statutom szkół. Druga sprawa to decentralizacja zarządu szkół przez przeniesienie pewnych uprawnień z organów centralnych na organa szkół.</u> + <u xml:id="u-24.15" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Po drugie — chodzi o rozszerzenie współpracy centralnego kierownictwa szkół z kolektywami pracowników naukowych, a to przez sprecyzowanie wyraźne zakresu działania Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego i wprowadzenie obowiązku zasięgania opinii Rady Głównej w istotnych sprawach organizacyjnych, jak również obowiązku zasięgania opinii szkoły w ważnych sprawach organizacyjnych dotyczących danej szkoły i w sprawach personalnych, oczywiście ważniejszych.</u> + <u xml:id="u-24.16" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Następnie chodzi tu o wzmocnienie zasady kolegialności w organizacji wewnętrznej szkól przez zmianę składu i rozszerzenie oraz ustalenie kompetencji senatów i rad wydziałowych. Chodzi wreszcie o zdemokratyzowanie organizacji szkół przez wprowadzenie zasady wybieralności rektorów, prorektorów, dziekanów i prodziekanów.</u> + <u xml:id="u-24.17" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Przejdę teraz do omówienia ważniejszych postanowień szczegółowych proponowanej nowelizacji. Wspomnę tu przede wszystkim o art. 3 w nowym sformułowaniu. Artykuł ten wyraźnie określa zakres działania Rady Głównej i skład Rady Głównej, w której mają być reprezentowani przedstawiciele głównych kierunków studiów. Należy podkreślić, że artykuł ten nakłada na centralne organa, więc na Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, obowiązek zasięgania opinii Rady Głównej w określonych ważniejszych sprawach dotyczących organizacji szkolnictwa wyższego, jak np. jeżeli chodzi o plan rozwoju szkolnictwa wyższego, sprawę planów badań naukowych. Tryb powoływania Rady Głównej określi jej regulamin, który będzie ustalony później.</u> + <u xml:id="u-24.18" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Art. 4 wprowadza obowiązek zasięgania opinii Rady Głównej przy zmianach siatki szkół. Dotychczas opinia ta nie była obowiązkowa, teraz staje się obowiązkowa.</u> + <u xml:id="u-24.19" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Art. 5 mówi o statutach szkół, które będą uchwalane przez senaty i zatwierdzane przez ministra na wniosek rektorów.</u> + <u xml:id="u-24.20" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Z dalszych sformułowań proponowanej noweli wynika, że statuty będą odgrywać ważną rolę w życiu szkół wyższych, dlatego że pozostawia się dużą swobodę w określaniu rozmaitych zadań organizacyjnych przez statuty. Zadania te mogą być różnie ujmowane przez statuty różnych szkół i w ten sposób może znaleźć wyraz różnorodność szkół i uniknie się tej sztywności, która dała się tak dotkliwie odczuwać w dotychczas obowiązującej ustawie.</u> + <u xml:id="u-24.21" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">W art. 7 wprowadzony został ustęp, który stwarza podstawę do organizacji bibliotek szkół wyższych. Dotychczas brakowało jakiegoś podstawowego wyraźnego sformułowania. Tu już od razu pozostawia się bliższe sprecyzowanie organizacji bibliotek statutom oddzielnych szkół.</u> + <u xml:id="u-24.22" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">W art. 8 wyraźnie ustala się rozgraniczenie między kompetencjami ministra a kompetencjami organów szkół wyższych, mianowicie chodzi tu o tworzenie pewnych jednostek organizacyjnych w szkołach wyższych. W ustawie dotychczas obowiązującej uprawnienia takie posiadał tylko minister. Teraz nowela proponuje nadanie pewnych określonych uprawnień organom szkół wyższych i zastrzega się konieczność zasięgania przez ministra opinii organów szkół wyższych i Rady Głównej przed wydaniem decyzji w zakresie kompetencji ministra.</u> + <u xml:id="u-24.23" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">W dalszych artykułach są wyraźnie określone obowiązki rektorów, przy czym nakłada się na rektorów obowiązek współpracy z senatem.</u> + <u xml:id="u-24.24" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">W art. 12 zostały określone kompetencje senatu i jeszcze raz podkreślony obowiązek rektora zasięgania opinii senatu szkoły we wszystkich ważniejszych sprawach. Tu widać wyraźne zwiększenie i ustalenie roli senatu w szkole wyższej. Dotychczasowa ustawa bardzo zawężała tę rolę. W szczególności senat uchwala statut szkoły.</u> + <u xml:id="u-24.25" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Następny artykuł określa skład senatu, przy czym również pozostawia się statutowi możliwość wprowadzenia pewnych określonych zmian w składzie senatu — pewien luz pozostawia się statutowi.</u> + <u xml:id="u-24.26" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Członkowie senatu — zresztą później przez analogię członkowie Rady Wydziału — dzielą się na członków z głosem stanowczym i na członków z głosem doradczym. Do członków z głosem stanowczym należą rektor, prorektorzy, dziekani i przedstawiciele wydziału, co stanowi pewne novum jeżeli chodzi o tych przedstawicieli wydziału.</u> + <u xml:id="u-24.27" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Dużą dyskusję na posiedzeniu Komisji Oświaty, Nauki i Kultury i na posiedzeniach połączonych komisji Oświaty, Nauki i Kultury oraz Spraw Ustawodawczych wywołała sprawa uczestniczenia w senacie przedstawicieli związku zawodowego. Ostatecznie przyjęte zostało sformułowanie podane w projekcie ustawy, które przewiduje, że przedstawiciel związku zawodowego wchodzi w skład senatu — odpowiednio w skład Rady Wydziałowej z głosem doradczym. Z głosem doradczym wchodzi również dyrektor biblioteki, chociaż ustawa przewiduje, że dyrektor, jeżeli tak statut postanowi, może wchodzić i z głosem stanowczym.</u> + <u xml:id="u-24.28" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Analogicznie w dalszych artykułach proponowanej noweli określone zostały obowiązki dziekana , uprawnienia rad wydziałowych i ich skład. Do rady wydziałowej wprowadza się również przedstawiciela związku zawodowego z głosem doradczym, no i jeżeli chodzi o senat i o radę wydziałową wprowadza się z głosem doradczym przedstawicieli pomocniczych pracowników nauki, przedstawicieli administracji również. Nowela nie przewiduje ani dla senatu, ani dla rad wydziałowych stałego przedstawiciela młodzieży, ale nakłada na rektora względnie na dziekana obowiązek zapraszania przedstawiciela młodzieży, gdy rozważane są sprawy młodzieżowe.</u> + <u xml:id="u-24.29" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Ważne zmiany wprowadza art. 19, w punktach a, b, c, d, e i f. Chodzi o wprowadzenie zasady wybieralności rektorów, prorektorów, dziekanów i prodziekanów. Dotychczas, według dotychczasowego brzmienia ustawy organy te były powoływane, mianowane przez ministra — teraz będą one wybierane, przy czym sposób wyboru do ostatecznego rozstrzygnięcia zostawia się statutowi. Wyliczone są możliwości: bądź przez senat, bądź przez ogólne zebranie, bądź przez specjalnych delegatów. Minister może w ciągu miesiąca od otrzymania protokołu posiedzenia wyborczego założyć sprzeciw przeciwko wyborom, po czym natychmiast muszą się odbyć nowe wybory.</u> + <u xml:id="u-24.30" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Nowela przewiduje możliwość odwołania rektora czy dziekana w czasie kadencji rektora. Kadencja rektora jest trzyletnia, dziekana dwuletnia, więc możliwość odwołania jest na wniosek senatu bądź rady wydziału, albo też przez ministra po wysłuchaniu opinii rad senatu, czy wydziału. Tylko w nowopowstałych szkołach pierwszych rektorów i pierwszych dziekanów powołuje minister. Ten punkt noweli stanowi duży krok naprzód w kierunku demokratyzacji i krok ten niewątpliwie będzie przyjęty z uznaniem przez ogół pracowników nauki.</u> + <u xml:id="u-24.31" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Spora dyskusja rozwinęła się na posiedzeniach komisji w związku z punktem dotyczącym sposobu mianowania dyrektora biblioteki. Chodziło o to, czy dyrektora biblioteki ma powoływać minister zawsze, czy tylko wówczas kiedy dyrektorem jest samodzielny pracownik nauki. Ostatecznie utrzymało się brzmienie proponowane w druku 84, to znaczy, że minister powołuje dyrektora biblioteki tylko wówczas, gdy jest nim samodzielny pracownik nauki.</u> + <u xml:id="u-24.32" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Jeżeli chodzi o administrację, nowela przewiduje mianowanie dyrektora administracyjnego i kwestora przez rektora, bez potrzeby uzyskiwanie na to zgody ministra, jak dotychczas.</u> + <u xml:id="u-24.33" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Nowela wprowadza zasadę jednolitości studiów, to znaczy znosi dotychczasową właściwie już też zanikającą dwustopniowość i daje możliwość tworzenia studiów zawodowych, specjalnych, jeśli okaże się ku temu potrzeba.</u> + <u xml:id="u-24.34" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Ważną nowość stanowi nowe sformułowanie art. 23, który określa ramowy jedynie charakter planów i programów studiów, tych mianowicie, które są ustalane przez ministra. Szczegółowe programy studiów ustalać będą w przyszłości według możliwości rady wydziałowe — tak samo jak i regulaminy. To jest duże rozszerzenie kompetencji organów szkoły.</u> + <u xml:id="u-24.35" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Skreśla się dotychczasowy art. 27, który przewidywał możliwość w wyjątkowych wypadkach zastąpienia matury przez egzamin specjalny. Motywem jest to, że dziś po 12 latach istnienia Polski Ludowej wszyscy właściwie mają już możność zdobycia świadectw dojrzałości. W związku z tym wyłania się sprawa uznania przez Ministra Oświaty dawnych świadectw seminaryjnych posiadanych przez starych nauczycieli za równorzędne maturze. Jest jeszcze szereg starszych nauczycieli, którzy ukończyli seminaria przed wojną i chodzi o to, żeby im umożliwić uznanie świadectw seminaryjnych za równorzędne maturze.</u> + <u xml:id="u-24.36" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Inaczej ujęte zostaje zagadnienie kształcenia kadr naukowych. W dotychczasowym ujęciu duży nacisk, a może nawet główny nacisk, kładziono na instytucję aspirantury, jednakże w praktyce instytucja ta nie dała wyników, których od niej oczekiwano i w obecnym sformułowaniu główny nacisk kładzie się na kształcenie drogą asystentury, drogą przejścia przez stanowiska pomocniczych pracowników naukowych. I to sformułowanie daje prawne podstawy do systemu stypendiów i płatnych urlopów naukowych i zaostrza wymagania co do warunków dopuszczenia do aspirantury. Mianowicie wprowadza się wymóg uprzedniego stażu jako pracownika naukowego.</u> + <u xml:id="u-24.37" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Dalsze artykuły formułują sprawy powoływania pracowników nauki i ich zwalniania, przy czym artykuły te zastrzegają, że powoływanie samodzielnych pracowników naukowych przez ministra nastąpić może tylko na wniosek lub po wysłuchaniu opinii organów szkoły.</u> + <u xml:id="u-24.38" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">W druku nr 91 zamieszczona jest pewna zmiana, która wyłoniła się na posiedzeniu połączonych komisji 30 sierpnia. Mianowicie chodzi tutaj o zastrzeżenie wpływu dyrektora biblioteki na mianowanie pracowników bibliotecznych.</u> + <u xml:id="u-24.39" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Nowela znosi specjalne komisje kwalifikacyjne dla pomocniczych pracowników nauki, przenosząc odpowiednie kompetencje na rady wydziałowe, i rozszerza kompetencje rektora, gdyż przenosi na rektora sprawy udzielania zezwoleń na kumulowanie zajęć.</u> + <u xml:id="u-24.40" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Nowela ustala również czas trwania urlopów wypoczynkowych pracowników nauki na 6 tygodni i przyznaje samodzielnym pracownikom nauki trzymiesięczne na rok zwolnienie od obowiązków administracyjnych i dydaktycznych. Chodzi o to, żeby umożliwić położenie nacisku na pracę naukową. Tego rodzaju zwolnienie od obowiązków dydaktycznych pozwoli uzyskać dużo więcej czasu na poświęcenie się pracy naukowej i uzyskać wyniki w tym czasie. W te trzy miesiące jest włączony okres 6 tygodni urlopowych.</u> + <u xml:id="u-24.41" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Wreszcie nowela legalizuje i porządkuje sprawy tworzenia nowych instytutów naukowo-badawczych, przy czym zakłada, że właściwych ministrów obowiązuje uzgadnianie wniosków z Ministrem Szkolnictwa Wyższego i z Prezydium Polskiej Akademii Nauk. Jest to uzasadnione potrzebą jak największej ostrożności przed dalszym rozszerzaniem i tak już nadmiernie rozbudowanej ze względu na szczupłość kadr naukowych sieci instytutów.</u> + <u xml:id="u-24.42" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Jak widać z tego przedstawienia, wprowadzone przez nowelę zmiany organizacji szkół wyższych są nader istotne i dotyczą dużego kręgu zagadnień. Zwiększają one wyraźnie uprawnienia kolektywów szkół wyższych i nakładają w związku z tym na te kolektywy dużo większą odpowiedzialność. W sumie niewątpliwie przyczynią się one do znacznego usprawnienia organizacji szkół wyższych.</u> + <u xml:id="u-24.43" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Oświaty, Nauki i Kultury oraz Komisji Spraw Ustawodawczych mam zaszczyt wnieść o zatwierdzenie projektu ustawy o szkolnictwie wyższym i o pracownikach nauki, zawartego w drukach nr 84, z uzupełnieniami zawartymi w druku nr 91.</u> + <u xml:id="u-24.44" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Otwieram dyskusję nad projektem ustawy o zmianie ustawy o szkolnictwie wyższym i o pracownikach nauki.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Głos ma poseł woj. stalinogrodzkiego Stanisław Szerszeń.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#PoselSzerszenStanislaw">Wysoki Sejmie! Przed kilku tygodniami nasza delegacja sejmowa miała sposobność zwiedzania fabryki urządzeń telekomunikacyjnych w Budapeszcie. W tym pięknym i nowoczesnym zakładzie produkcyjnym na 6 tys. pracowników przypada około 500 pracowników posiadających wyższe studia, w tym wielu kandydatów nauk i doktorów nauk technicznych, około 1200 dyplomowanych techników i około 1200 specjalnie przeszkolonych majstrów. W przybliżeniu połowa załogi fabrycznej posiada wysokie kwalifikacje zawodowe.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#PoselSzerszenStanislaw">Obecnie czy to w Związku Radzieckim, czy też w Stanach Zjednoczonych czynne są coraz to nowe zakłady przemysłowe, w których zaledwie kilku pracowników kieruje pracą całych zestawów maszyn i to z dość znacznej odległości.</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#PoselSzerszenStanislaw">Przy dotychczasowym systemie produkcji zatrudniało się tysiące robotników o niskich kwalifikacjach zawodowych oraz nielicznych inteligentów, którzy kierowali pracą owych robotników. Ta warstwa inteligencji stanowiła odrębną klasę nadrzędną, klasę uprzywilejowaną. Obecnie w miarę automatyzacji produkcji i w miarę rozwoju techniki liczebność inteligencji, szczególnie inteligencji technicznej, szybko rośnie. Jednocześnie wyłania się konieczność podniesienia na wyższy poziom wiedzy robotnika, który ma nie tylko obsłużyć maszynę, ale musi również rozumieć działanie maszyny, musi w porę zauważyć chwilowe niedomaganie maszyny i musi to niedomaganie usunąć.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#PoselSzerszenStanislaw">Te procesy zarówno wzrostu liczebności inteligencji, jak i podnoszenia kwalifikacji robotnika prowadzą nieuchronnie do stopniowego zacierania się różnicy między inteligentem a robotnikiem. Jeden i drugi staje się stopniowo pracownikiem umysłowym.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#PoselSzerszenStanislaw">Zrozumiałe dążenie do stałego podwyższania stopy życiowej każdego człowieka pociąga za sobą konieczność rozwijania sił wytwórczych, a to z kolei zmusza do pracy nad postępem technicznym, zmusza do rozwijania nauki.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#PoselSzerszenStanislaw">Taki jest logiczny i jedyny kierunek rozwoju społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#PoselSzerszenStanislaw">Zobaczmy teraz, czy u nas w Polsce zdążamy w tym kierunku.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#PoselSzerszenStanislaw">Rocznik statystyczny mówi nam, że w okresie dziesięciu lat władzy ludowej nastąpił olbrzymi wzrost warstwy inteligenckiej. Gdy w Polsce przedwrześniowej mieliśmy 32 szkoły wyższe, to w roku szkolnym 1954/55 czynnych było u nas 84 szkoły wyższe, przy czym liczba studentów z 48 tys. przed wojną wzrosła do ponad 155 tys. po wojnie, w roku 1955. Zauważmy tu jeszcze, że liczebność ludności Polski zmniejszyła się w tym okresie o około 20%.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#PoselSzerszenStanislaw">Rozbudowa szkolnictwa wyższego, bezpłatność studiów oraz szeroko rozgałęziony system pomocy materialnej państwa udostępniły w Polsce Ludowej studia wyższe młodzieży robotniczej i chłopskiej. Liczba wyrażająca procent młodzieży akademickiej pochodzenia robotniczego w stosunku do ogółu studentów zwiększyła się dwu i pół krotnie. Procent młodzieży pochodzenia inteligenckiego obniżył się w tym czasie, niemniej obecnie studiuje na wyższych uczelniach dwa razy więcej młodzieży pochodzenia inteligenckiego aniżeli przed wojną.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#PoselSzerszenStanislaw">Młodzież akademicka korzysta z szerokiej pomocy państwa w formie stypendiów i zasiłków, mieszkań w domach studenckich, opieki lekarskiej, wyżywienia w stołówkach dotowanych przez państwo, wczasów itp. W przeciwieństwie do okresu przedwojennego stypendia są obecnie bezzwrotne i otrzymuje je ponad 70% ogółu studentów. W studiach technicznych, na niektórych kierunkach studiów ilość stypendystów przekracza 90%. Stypendium, zależnie od kierunku i roku studiów, obliczone jest na zaspokojenie kosztów wyżywienia, mieszkania i innych podstawowych potrzeb studenta.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#PoselSzerszenStanislaw">Należy się zastanowić, czy potrzebna jest w Polsce tak wielka rozbudowa i tak wysokie finansowanie szkolnictwa wyższego.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#PoselSzerszenStanislaw">Około 150 tysięcy absolwentów opuszcza corocznie szkoły średnie. Biorąc średni wiek człowieka w Polsce — zgodnie z rocznikiem statystycznym — 61 lat, a z tego 40 lat na pracę zawodową, otrzymujemy w okresie jednego pokolenia przyrost inteligencji, posiadającej cc najmniej średnie wykształcenie, o około 6 milionów osób, a więc więcej niż liczy cała klasa robotnicza w Polsce. Nie uwzględnia się tu przyrostu naturalnego ludności. Mówimy tu o inteligencji w ogóle.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#PoselSzerszenStanislaw">Spójrzmy teraz wprzód, w okres nadchodzący. Wraz z rozwojem gospodarczym, z podnoszeniem się stopy życiowej, z podnoszeniem się poziomu wykształcenia wzrastać będą potrzeby kulturalne społeczeństwa. Wzrastać będzie zapotrzebowanie na twórców dóbr kulturalnych, na literatów, muzyków, artystów. Wyższe wymagania będą stawiane pracownikom administracji państwowej i pracownikom zautomatyzowanych zakładów przemysłowych. Więcej uwagi niż obecnie zwracać się będzie na kwalifikacje pracownika. W warunkach ustroju socjalistycznego zacierać się będą — jak już mówiłem — różnice pomiędzy robotnikiem a pracownikiem umysłowym, skracać się będzie dzień roboczy w granicach zapewnienia możliwości pełnego zaspokojenia różnorodnych potrzeb nowego kulturalnego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#PoselSzerszenStanislaw">To jest cel, do którego słusznie dążymy.</u> + <u xml:id="u-26.14" who="#PoselSzerszenStanislaw">Jest rzeczą zrozumiałą, że nie wszyscy absolwenci szkół średnich podejmują studia wyższe. Charakterystyczne jednak są następujące liczby.</u> + <u xml:id="u-26.15" who="#PoselSzerszenStanislaw">Gdy przed wojną, w roku 1938, na 10 tysięcy mieszkańców przypadało niespełna 14 studentów w szkołach wyższych, to po wojnie, obecnie, przypada ich prawie 56, a więc notujemy wzrost 4-krotny. Gdy przed wojną na 10 tys. kobiet zamieszkujących w Polsce studiowało 7 kobiet, to obecnie studiują 34 kobiety, a więc wzrost prawie 5-krotny. Z liczb tych widzimy, jak wielka zmiana kulturalna nastąpiła w Polsce po wojnie.</u> + <u xml:id="u-26.16" who="#PoselSzerszenStanislaw">Jeszcze bardziej uderzające są liczby odnoszące się do studiów technicznych. W roku 1938 na 10 tysięcy mieszkańców Polski w wyższych szkołach technicznych studiowało około 2 studentów, a obecnie studiuje około 23 studentów, czyli notujemy wzrost 10-krotny, a u kobiet notujemy wzrost prawie 30-krotny. Tu widoczna jest prawdziwa rewolucja na polu rozwoju przemysłu i budownictwa w Polsce powojennej.</u> + <u xml:id="u-26.17" who="#PoselSzerszenStanislaw">W Polsce działa system planowego zatrudnienia absolwentów szkół wyższych, dzięki któremu każdy absolwent natychmiast po zakończeniu studiów otrzymuje skierowanie do pracy. Przedstawiciele poszczególnych resortów zgłaszają zapotrzebowania na fachowców, a absolwent może wybrać najbardziej mu odpowiadający przydział pracy.</u> + <u xml:id="u-26.18" who="#PoselSzerszenStanislaw">Niestety, zdarzają się tu przypadki powodujące rozgoryczenie wśród absolwentów. Bywa tak, że absolwent zgłasza się do przydzielonego mu zakładu pracy po to, aby tam otrzymać wiadomość, że z powodu braku etatu nie może być przyjęty do pracy. Tak stało się między innymi z absolwentem Wydziału Mechanizacji Rolnictwa Henrykiem Iwanowskim, któremu z braku etatu odmówiono przyjęcia do pracy w Wojewódzkim Zarządzie Rolnictwa w Poznaniu.</u> + <u xml:id="u-26.19" who="#PoselSzerszenStanislaw">Zakłady pracy odmawiają przyjęcia do pracy również z powodu braku mieszkań. Coraz częściej absolwenci, pomimo działania ustawy o planowym zatrudnieniu, sami szukają pracodawcy.</u> + <u xml:id="u-26.20" who="#PoselSzerszenStanislaw">Coraz częściej notowane są przypadki, że zakłady pracy zatrudniają absolwentów niezgodnie z ich kwalifikacjami zawodowymi. Tak stało się między innymi z absolwentem specjalizacji samochodów i ciągników Włodzimierzem Gaedem, któremu powierzono w Rudzkiej Farbiarni i Wykończalni Przemysłu Jedwab- niczego stanowisko kierownika remontów urządzeń jedwabniczych. Podobnie absolwenta kierunku mechaniki precyzyjnej Ryszarda Matłaszka zatrudniono w Zakładach Metalowych w Skarżysku-Kamiennej przy kopiowaniu starych rysunków.</u> + <u xml:id="u-26.21" who="#PoselSzerszenStanislaw">W tym względzie pożądane jest, aby resorty odbierające na komisjach przydziału pracy potrzebnych im fachowców bardziej skrupulatnie badały realność swoich zapotrzebowań, aby dla każdego przejętego absolwenta był zapewniony odpowiedni etat, odpowiednie mieszkanie i odpowiedni zakres pracy.</u> + <u xml:id="u-26.22" who="#PoselSzerszenStanislaw">Gdy mowa o zaspokojeniu przez szkolnictwo wyższe potrzeb kadrowych gospodarki narodowej, muszę poruszyć tu następujące zagadnienie.</u> + <u xml:id="u-26.23" who="#PoselSzerszenStanislaw">Przed kampanią wyborczą dla naszej kadencji sejmowej, w 1952 r., Front Narodowy postawił wobec szkolnictwa wyższego technicznego trudne zadanie w zakresie wyszkolenia kadr, zdolnych do przeprowadzenia olbrzymich inwestycji wodnych. Resort szkolnictwa wyższego, zasugerowany tymi zadaniami i pod naciskiem PKPG, rozbudował silnie specjalizację wodną. Obecnie opuścili już mury szkół pierwsi specjaliści wodni, ale niestety około 70% tych specjalistów nie mogło znaleźć zatrudnienia w inwestycjach wodnych. Podobny los czeka absolwentów następnych roczników studiów.</u> + <u xml:id="u-26.24" who="#PoselSzerszenStanislaw">Należy tu również poruszyć coraz to zmieniające się zapotrzebowania resortów na kadry pracowników z wyższym wykształceniem. Przytoczę przykład dotyczący górnictwa i geologii. Gdy w 1950 r. resort górnictwa postawił przed wyższym szkolnictwem technicznym zadanie przyjmowania corocznie na studia wyższe w Gliwicach, w Krakowie i we Wrocławiu około 1300 studentów na specjalizacje górnicze w zakresie eksploatacji złóż, mechanizacji i elektryfikacji kopalń, oraz badania złóż, to już w trzy lata później liczbę tę zredukowano na około 550, by teraz wysuwać podwyższenie limitu na około 1000 studentów.</u> + <u xml:id="u-26.25" who="#PoselSzerszenStanislaw">Trzeba przewidywać wynikające stąd wielkie zaburzenia w pracy szkół wyższych. Wszak od liczby szkolonych studentów zależy liczba potrzebnych pracowników nauki, głównie pomocniczych pracowników dla prowadzenia ćwiczeń, obsługi laboratoriów. Szkoły muszą się troszczyć o znalezienie potrzebnych pracowników nauki, by ich po paru latach zwolnić jako zbędnych, a po następnych paru latach na nowo ich prosić o podjęcie pracy.</u> + <u xml:id="u-26.26" who="#PoselSzerszenStanislaw">Od liczby szkolonych studentów zależą potrzeby lokalowe szkoły, a więc pojemność sal wykładowych, ćwiczeniowych i laboratoryjnych, wyposażenie tych sal w sprzęt dydaktyczny. Przy pierwotnych wymaganiach szkoły projektowały nowe budynki szkolne, obliczone na obsługę większej ilości studentów. Po trzech latach, gdy budynki jeszcze nie są wykończone, już okazują się za obszerne, rozrzutnie zbudowane, lekkomyślnie zaprojektowane. Następuje moment kombinacji z dokwaterowaniem zakładów nie związanych z danym kierunkiem studiów, po to, by wkrótce tych obcych lokatorów eksmitować, gdyż pomieszczenia znów są potrzebne macierzystemu wydziałowi.</u> + <u xml:id="u-26.27" who="#PoselSzerszenStanislaw">Przytoczę tu przykład Gliwic. Uchwałą Prezydium Rządu z dnia 30 listopada 1949 r. kreowano studia górnicze w Politechnice Śląskiej. W połowie marca 1950 r. na międzyministerialnej konferencji, w której brałem udział z ramienia Politechniki Śląskiej, ustalono konieczność natychmiastowej budowy gmachu Wydziału Górniczego, obliczonego na pojemność naboru 550 studentów na pierwszy rok studiów na specjalizacje eksploatacji, mechanizacji i elektryfikacji kopalń. Żądano, by gmach był oddany do użytku na dzień rozpoczęcia nauki, a więc na dzień 1 października 1950 roku. Projektanci pracowali dniem i nocą, pośpiesznie zatwierdzano kolejne fazy dokumentacji technicznej, już w połowie czerwca budowa ruszyła pełną parą, po to, by po roku i w latach następnych zredukować, zarówno nabór studentów prawie do połowy poprzedniego naboru, jak i zredukować kredyty inwestycyjne i pozorować budowę dalszych części budynku. Obecnie po upływie 6 lat zbudowano około 50% budynku i nie wiadomo, czy do końca planu 5-letniego ukończy się tę budowę.</u> + <u xml:id="u-26.28" who="#PoselSzerszenStanislaw">Gdy w 1950 r. Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego zatwierdziła zarówno założenia projektowe, jak i projekt wstępny budowy Politechniki Śląskiej z rocznym limitowaniem budowy na około 30 milionów zł., to w następnych latach kredyty zmniejszały się do wysokości paru milionów rocznie. Budując w tym tempie, może za lat 30, w następnym pokoleniu doczekamy się realizacji pięknego projektu dzielnicy akademickiej w Gliwicach i dopiero wówczas Rektorat Politechniki Śląskiej przeniesie się do przeznaczonego dlań, lecz jeszcze nie rozpoczętego budynku, z dotychczas zajmowanego parterowego baraku.</u> + <u xml:id="u-26.29" who="#PoselSzerszenStanislaw">Trudno tu składać odpowiedzialność za ten stan rzeczy na Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego. Gdy resort ten zgłosił minimalne potrzeby w planie 5-letnim na rozbudowę pionu wyższych szkół technicznych, wyrażające się kwotą 300 milionów zł, to czynniki decydujące zredukowały tę sumę na 150 milionów zł. Łatwo teraz obliczyć, że rocznie wypadnie kwota zaledwie 30 milionów zł na rozbudowę wszystkich wyższych szkół technicznych w Polsce.</u> + <u xml:id="u-26.30" who="#PoselSzerszenStanislaw">Nie tylko sprawa niskich kredytów inwestycyjnych wpływa na żółwie tempo budowy szkół. Przedsiębiorstwo prowadzące budowę dzielnicy akademickiej w Gliwicach, a mianowicie Gliwickie Przemysłowe Zjednoczenie Budowlane, przerzuca robotników i materiały budowlane z dzielnicy akademickiej na inne terminowe budowy przemysłowe — do Łabęd, Bobrku, Chorzowa, zostawiając na placu budowy znikomą załogę, która nie jest w stanie przerobić nawet tych niskich przyznanych kredytów budowlanych. Uważa się budowę Politechniki jako rezerwę kadr roboczych i materiałów budowlanych, z której można czerpać na każde żądanie okolicznych zakładów przemysłowych, uważa się, że ta budowa może przeciągać się w czasie dowolnie długo, że uczelnię budować można w okresach wolnych od innych robót w zakładach przemysłowych. Proszę, aby Minister Budownictwa zechciał bliżej wglądnąć w realizację harmonogramu budowy hali technologicznej Wydziału Górniczego i hali energetycznej Wydziału Mechanicznego Politechniki Śląskiej.</u> + <u xml:id="u-26.31" who="#PoselSzerszenStanislaw">Na wspomnianej już międzyministerialnej konferencji resort górnictwa zapewniał (wtedy propagowało się studia górnicze), że odda do pracy w szkolnictwie wyższym swoich najlepszych fachowców na stanowiska profesorów, wykładowców i asystentów specjalności górniczych. Dziś, po upływie 6 lat, kadry dydaktyczne na Wydziale Górniczym nie są jeszcze w pełni skompletowane. Dla szeregu pracowników nauki, po długotrwałych zabiegach, udało się uzyskać zwolnienie na 1 lub 2 dni w tygodniu od pracy w przemyśle, aby mogli oni w tym bardzo ograniczonym czasie wypełnić kontyngent swoich obowiązków dydaktycznych w szkole. W tych warunkach, gdy profesor, docent, asystent jest trudno i rzadko osiągalny w szkole, praca dydaktyczna, a tym więcej praca naukowa musi szwankować. Profesor i asystent, który ma być wychowawcą młodzieży, powinien dużo swojego czasu i swojego serca oddać sprawom szkoły, powinien interesować się życiem młodzieży, powinien starać się, aby dać młodzieży odpowiedni skrypt, czy podręcznik swojego przedmiotu. Profesor, który na parę godzin w tygodniu wpada do szkoły, aby tylko odbębnić swój wykład, który poza tym nie ma czasu na sprawy szkoły, jest dla pozostałego kolektywu naukowego jednostką, dającą zły przykład.</u> + <u xml:id="u-26.32" who="#PoselSzerszenStanislaw">Gdy mowa o kadrach dydaktycznych, nie mogę tu pominąć sprawy uposażeń pracowników nauki. Średnia płaca pomocniczego pracownika nauki w szkolnictwie wyższym kształtuje się na poziomie około 1.100 zł. Proszę wybaczyć mi trywialne porównanie — jest to równowartość jednej pary wełnianych spodni. Pracownicy nauki to ludzie z wyższym wykształceniem i w większości przypadków z dorobkiem naukowym.</u> + <u xml:id="u-26.33" who="#PoselSzerszenStanislaw">A jak wygląda ta sprawa w innych resortach?</u> + <u xml:id="u-26.34" who="#PoselSzerszenStanislaw">W resorcie hutnictwa i przemysłu maszynowego średnia płaca pracowników ze średnim, podkreślam — średnim i wyższym wykształceniem osiąga około 2.000 zł, a w resortach budownictwa i przemysłu chemicznego — około 1.800 zł. Bywały paradoksalne sceny, gdy starszy asystent, zarabiający 1.100 zł miesięcznie, wręczając nakaz pracy młodziutkiemu absolwentowi, swojemu wychowankowi, któremu przekazał w czasie jego studiów tylko cząstkę swej wiedzy, mówił mu: Otrzyma pan pierwsze wynagrodzenie za pracę w wysokości 1.500 zł miesięcznie oraz premię, której wysokość będzie zależna od wyników pracy zakładu.</u> + <u xml:id="u-26.35" who="#PoselSzerszenStanislaw">Nowa tabela płac w szkolnictwie wyższym, która obowiązywać będzie od dnia 1 października br., naprawi częściowo dotychczasowe upośledzenie pracowników nauki.</u> + <u xml:id="u-26.36" who="#PoselSzerszenStanislaw">Polityka płac wysuwa u nas na najwyższy poziom pracowników produkcji. Pracownicy nauki, jako rzekomo nieprodukcyjni, byli uważani za mniej wartościowych pracowników. Gdy jednak głębiej wnikniemy w zagadnienie wartości pracy, musimy dojść do wniosku, że pracownicy nauki są ludźmi wytwarzającymi produkt o najwyższej wartości w gospodarce narodowej. Produkują oni kadry fachowców, którzy w przyszłości mają kierować produkcją, mają usprawniać produkcję, mają zająć odpowiedzialne i nawet najwyższe stanowiska w gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-26.37" who="#PoselSzerszenStanislaw">Biorąc te przesłanki pod uwagę, na przykład w Związku Radzieckim uznaje się pracowników nauki za bodaj najlepiej uposażoną warstwę ludzi.</u> + <u xml:id="u-26.38" who="#PoselSzerszenStanislaw">Ta warstwa, dotychczas u nas upośledzona, stanowi stosunkowo małą garstkę ludzi. We wszystkich naszych szkołach wyższych pracuje obecnie niespełna 2 tysiące profesorów i docentów, niespełna tysiąc zastępców profesora i około 7.800 pomocniczych pracowników nauki. W sumie około 10 tys. ludzi o wysokich i o najwyższych kwalifikacjach miało dotychczas powód do narzekania na niedocenianie ich pracy.</u> + <u xml:id="u-26.39" who="#PoselSzerszenStanislaw">Wielu z nich, szczególnie obarczeni liczniejszą rodziną, chwytali każdą nadarzającą się okazję, aby dodatkowo zarobić i aby tą drogą utrzymać na odpowiednim poziomie swoją stopę życiową. Ta pogoń za dodatkowymi zarobkami w sposób wybitny zaciążyła na wynikach i na postępie pracy naukowej w Polsce.</u> + <u xml:id="u-26.40" who="#PoselSzerszenStanislaw">Gdy mowa o postępie nauki, należy tu poruszyć zagadnienie wyposażenia w aparaturę naukową laboratoriów w szkołach wyższych. Podam parę liczb.</u> + <u xml:id="u-26.41" who="#PoselSzerszenStanislaw">Opierając się na zapotrzebowaniach poszczególnych szkół, Ministerstwo zgłosiło w Departamencie Bilansu Maszyn PKPG zapotrzebowanie na rok 1956 na 10,5 miliona zł na przyrządy laboratoryjne. Zatwierdzono i przyznano zaledwie 1.800 tys. Zapotrzebowano 4.400 tys. zł na mierniki elektryczne, a otrzymano 1.600 tys. zł. Zapotrzebowano 778 sztuk maszyn elektrycznych, a otrzymano 146 sztuk.</u> + <u xml:id="u-26.42" who="#PoselSzerszenStanislaw">W precyzyjnej i nowoczesnej aparaturze laboratoryjnej, szczególnie w aparaturze badawczej, wielką rolę odgrywają dostawy zagraniczne. W Polsce nie produkuje się w większości wypadków tych urządzeń. Na rok 1957 na wszystkie szkoły wyższe typu technicznego przyznano na ten cel 615 tys. rubli. Zważywszy, iż w Polsce mamy 700 katedr technicznych, otrzymujemy przydział roczny dewiz średnio na jedną katedrę mniej aniżeli 1000 rubli.</u> + <u xml:id="u-26.43" who="#PoselSzerszenStanislaw">Czy w tych warunkach można mówić poważnie o trosce władzy ludowej, aby był spełniony solidnie postulat ujęty w pierwszym paragrafie ustawy dziś referowanej, który opiewa: — „Do zadań szkół wyższych należy organizowanie i prowadzenie badań naukowych oraz udział we wdrażaniu wyników badań w praktyce”?</u> + <u xml:id="u-26.44" who="#PoselSzerszenStanislaw">Jak wiadomo, kult jednostki i autorytet Stalina spowodował kult systemu, a więc spowodował, iż w szeregu krajów demokracji ludowej wzorowano się w wielu dziedzinach bezkrytycznie na wzorach radzieckich i przenoszono je mechanicznie.</u> + <u xml:id="u-26.45" who="#PoselSzerszenStanislaw">Również i nasze szkolnictwo wyższe, wzorując się na szkolnictwie radzieckim, wprowadziło nowe, zbliżone do radzieckich plany studiów, podział studentów na grupy ze starostami na czele, z przydziałem asystentów jako opiekunów grup, a profesorów jako opiekunów lat studiów, wprowadzono zaliczanie mniej ważnych przedmiotów i ćwiczeń, obowiązek zdawania egzaminów w ściśle określonych terminach, normowanie pracy profesorów i asystentów i wiele innych nowości. Niektóre z tych zarządzeń zdały na naszym polskim terenie dobrze swoją próbę życia i okazały się bardzo wartościowymi innowacjami. Z niektórych zaś zaczynamy się powoli wycofywać i odpowiednie przepisy zmieniać względnie rozluźniać.</u> + <u xml:id="u-26.46" who="#PoselSzerszenStanislaw">Daje się zauważyć szukanie własnych, naszych, polskich dróg, więcej dostosowanych do polskiej wielowiekowej tradycji szkolenia w wyższych uczelniach. I referowany dzisiaj projekt ustawy jest tego oczywistym dowodem.</u> + <u xml:id="u-26.47" who="#PoselSzerszenStanislaw">Po wprowadzeniu w życie tej ustawy, rola Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego z dotychczasowej instancji decydującej centralnie ograniczy się do współdecydowania łącznie z profesurą o wszystkich sprawach szkoły wyższej. Minister nadawać będzie w dalszym ciągu ogólny ton, ogólną politykę szkolenia wyższego. W związku z tym minister jednoczyć będzie funkcje przewodniczącego Centralnej Komisji Kwalifikacyjnej i przewodniczącego Rady Głównej Szkół Wyższych. Decyzje zapadać będą jednak w oparciu o kolektywne opinie w obu tych instancjach.</u> + <u xml:id="u-26.48" who="#PoselSzerszenStanislaw">Nastąpi decentralizacja władzy, większe usamodzielnię szkół i podniesienie władzy rektorów i dziekanów, którzy teraz decydować będą w oparciu o kolektywne działanie senatów i rad wydziałowych o wielu sprawach szkoły, bez odnoszenia się o decyzję do Ministerstwa.</u> + <u xml:id="u-26.49" who="#PoselSzerszenStanislaw">Rektorzy i dziekani, wprowadzeni w urzędowanie drogą wyborów, a nie jak dotychczas drogą desygnowania, cieszyć się będą większym zaufaniem grona pedagogicznego.</u> + <u xml:id="u-26.50" who="#PoselSzerszenStanislaw">Sprawa poziomu nauczania będzie teraz sprawą honoru katedry, wydziału i szkoły. Zacznie się rywalizacja między szkołami, nie — jak dotychczas — o ilość, lecz o jakość absolwentów i o wyższość osiągnięć naukowych. Nowa forma nieprzymuszonej dyscypliny studiów zobowiąże wykładowców, docentów i profesorów do większej troski o zainteresowanie studentów wykładanym przedmiotem, przez co wzbogaci się treść i podniesie poziom wykładów.</u> + <u xml:id="u-26.51" who="#PoselSzerszenStanislaw">Wszystko to nastąpi, ale pod jednym warunkiem: o ile czynniki nadrzędne złagodzą nieco dotychczasową politykę etatów, politykę płac, inwestycji, dewiz i szeregu innych pociągnięć hamujących pracę szkół wyższych. Pracownicy nauki spodziewają się, że i na tym polu nastąpi pewna odwilż.</u> + <u xml:id="u-26.52" who="#PoselSzerszenStanislaw">Biorąc pod uwagę ten dodatni wpływ nowej ustawy, oświadczam w imieniu posłów Stronnictwa Demokratycznego, iż posłowie ci w pełni popierają ustawę w brzmieniu zgłoszonym przez Komisję Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-26.53" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Udzielam głosu posłowi woj. krakowskiego Kazimierzowi Wyce.</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#PoselWykaKazimierz">Wysoki Sejmie! Na projekt zmiany ustawy o wyższym szkolnictwie i pracownikach nauki niech mi będzie wolno spojrzeć ze stanowiska doświadczeń tego środowiska, jakie mam zaszczyt tu reprezentować, a mianowicie środowiska uniwersyteckiego. Jestem bowiem profesorem najstarszej uczelni polskiej — Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#PoselWykaKazimierz">Nie chciałbym tu charakteryzować nowych paragrafów tej ustawy, dokonał tego zresztą sprawozdawca poseł prof. Szczeniowski. Chciałbym jedynie mówić o ustawie od strony jej — że tak powiem — zaplecza. Sama bowiem ustawa obecna, jakkolwiek jest ona wysokiej doniosłości dla porządku organizacyjno-naukowego uniwersytetów i innych uczelni — to jeszcze nie wszystko. Wynika ona z konkretnych doświadczeń, które trudno wyliczać i ująć w paragrafy, zmierza zaś ku celom, jakie na mocy samej tylko ustawy, na mocy magicznego jej działania jeszcze nie zostaną spełnione, jeżeli by te cele nie zostały poparte i wzmocnione dalszymi środkami i dalszą jeszcze dyskusją ogólną nad celami szkół wyższych. O tym właśnie zapleczu doświadczeń i o celach szkół wyższych chciałbym mówić.</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#PoselWykaKazimierz">Szkoły wyższe — jak wiemy wszyscy — w pierwszym dziesięcioleciu Polski Ludowej zaznały ogromnego wzrostu ilościowego, zarówno w sensie przyrostu liczby tych szkół, jak. również w sensie przyrostu liczby młodzieży. Cyfry odpowiednie podał mój przedmówca, poseł Szerszeń, nie będę ich powtarzał. Szkoły te, jak wiemy też wszyscy, zostały powiązane z praktyką budowy socjalizmu w naszym kraju. Zarówno w tym sensie, że uległ zasadniczej zmianie skład klasowy młodzieży, że dzięki temu stała się ona kuźnią nowej społecznie inteligencji, jak też w tym sensie, że zarówno w toku nauczania i wychowywania jak i w samym czasie trwania studiów zerwaliśmy z zupełną dowolnością, z pozostawieniem tych spraw na łaskę studenta czy łaskę wykładowcy.</u> + <u xml:id="u-28.3" who="#PoselWykaKazimierz">Zjawisko to, jak wszystko w życiu społecznym, wszystko, co posiada swoją immanentną dialektykę, obok zdobyczy przynoszącą jej negatywy i przeciwieństwa — otóż zjawisko społecznie uwarunkowanej budownictwem podstaw socjalizmu przebudowy szkół wyższych w Polsce Ludowej przyniosło obok niewątpliwych i nie podlegających dyskusji zdobyczy również oczywiste i coraz bardziej widoczne negatywy.</u> + <u xml:id="u-28.4" who="#PoselWykaKazimierz">Nastąpił ogromny wzrost ilościowy szkół wyższych. Ale wzrost ten w równym stopniu był wynikiem tworzenia rzeczywiście nowych szkół wyższych w nowych ośrodkach — zadanie niebywale trudne — jak również był, że tak powiem, rezultatem — „rozdeptania” istniejących wielkich i starych uczelni na mniejsze jednostki. Chociażby Uniwersytet Jagielloński. Wyłonił on Akademię Medyczną, Wyższą Szkołę Rolniczą, wydał na świat odrębne Studium Wychowania Fizycznego. Przykład typowy dla starych wielkich uczelni. Taki zaś przyrost szkół wyższych jest przyrostem czysto statystycznym. Długo by można o nim mówić, szczególnie w świetle doświadczeń uczelni specjalistycznych, technicznych, w świetle takiego rozdrobnienia mechanicznego, nieraz niepotrzebnego, wydziałów, że graniczyło ono z pustą formalistyką. Jeżeli, dajmy na to, wezmę przykład mnie najbliższy: nazywa się i określa jako wydział szkoły wyższej trzech-czterech profesorów-rzeźbiarzy i 30 studentów, to już jest wydział, ale to jest już całkowita dezintegracja uczelni jako naturalnej całości. I tutaj, przy pierwszym pozytywie dotyczącym ilości szkół wyższych, od razu mamy negatyw, od razu mamy cień tego zjawiska.</u> + <u xml:id="u-28.5" who="#PoselWykaKazimierz">Idźmy jednak dalej. Nastąpił ogromny przyrost liczby młodzieży i zmiana jej składu klasowego. Na skutek surowo przestrzeganej dyscypliny studiów osiągnięta została terminowość ich kończenia. Ale — przy pośpiesznym trybie szkolenia, zwłaszcza podczas nieszczęsnych lat praktykowania studiów dwustopniowych, przy bardzo słabym przygotowaniu ogólnym młodzieży wynoszonym ze szkół ogólnokształcących, przy ogólnikowym, powierzchownym i schematycznym jej kształceniu ideologiczno-politycznym, każdy z nas profesorów dobrze się orientuje w liczbie studentów, którzy — z góry wiadomo było — w dotychczasowym systemie musieli skończyć studia w ramach odsiewu, jaki z góry był określony. Każdy z profesorów dobrze się orientuje, ilu wypuścił magistrów rzeczywiście przygotowanych i samodzielnych, a ilu papierkowych. Bo jakoś w tym systemie pompy ssąco-tłoczącej zostali oni dopchani i dociśnięci do wylotu tej pompy oznaczonego stopniem: magister, lekarz, inżynier. Dalszy pozytyw i dalszy cień przez niego rzucony.</u> + <u xml:id="u-28.6" who="#PoselWykaKazimierz">Idźmy dalej. Nastąpiło powiązanie studiów z praktyką budowy socjalizmu w naszym kraju. W programach szkół wyższych, oraz w innych wielu elementach, wyrażało się to naciskiem kładzionym na przedmioty ideologiczne: marksizm-leninizm, ekonomię polityczną itd. Ale przy dogmatycznym traktowaniu tych dyscyplin, przy niewłaściwej często obsadzie personalnej kadry mającej odpowiadać za szkolenie ideowo-polityczne młodzieży, na skutek przede wszystkim błędów jeszcze głębiej sięgających, bo do samych korzeni wypaczeń i schorzeń związanych z okresem kultu jednostki, cała ta część studiów bynajmniej nie urabiała, jak winna była urabiać, światopoglądu młodzieży, nie była bowiem zdolna zaspokoić niepokoju światopoglądowego młodych umysłów, odpowiedzieć na naprawdę dręczące pytania filozoficzne, wszcząć dyskusję, przekonywać, a nie operować i narzucać gotową formułkę. Jeszcze jeden pozytyw, który narodził swój cień.</u> + <u xml:id="u-28.7" who="#PoselWykaKazimierz">Nie zamierzam w tym sposobie przeprowadzać analizy wszystkich objawów, z jakimi spotykaliśmy się na uczelniach wyższych. Chodzi mi o pierwsze wstępne wnioski; które pozwoliłyby odpowiedzieć, również w sposób zasadniczy i bez wchodzenia w szczegóły, na to, co obecna ustawa usuwa z błędów i negatywów, a jakie zdobycze pozytywne minionego 10-lecia gruntuje i czyni podstawą dalszego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-28.8" who="#PoselWykaKazimierz">Tak postawione wnioski wstępne wydają mi się konieczne jeszcze z jednego powodu. Ponieważ obecne zmiany w ustawie o szkolnictwie wyższym dają uczelniom nieporównanie większe prawa samorządu naukowego, ponieważ przynoszą i gwarantują obieralność rektorów i dziekanów, ponieważ rady wydziałowe i senat, a nie odpowiedniego dyrektora w Ministerstwie Szkolnictwa Wyższego czynią odpowiedzialnym za dobór kadr naukowych, za tok nauczania, ponieważ, jednym słowem, wbrew praktyce ostatnich lat powraca ta ustawa do wielu tradycyjnie istniejących form odpowiedzialności powszechnie szanowanych w środowisku uniwersyteckim zespołów i osób (rady wydziałowe, senat, rektor) — powstać może złudzenie, że powracamy do dawnego stanu organizacyjno-naukowego szkół wyższych, a odrzucamy i negliżujemy zdobycze 10-lecia. W postaci może złagodzonej głosy takie dają o sobie znać.</u> + <u xml:id="u-28.9" who="#PoselWykaKazimierz">Nie o to przecież chodzi. Przekreślamy tylko negatywy, to zaś, co było pozytywne, co dopiero w Polsce Ludowej zostało osiągnięte w szkolnictwie wyższym, co w dalszym ciągu pozostaje dobre i słuszne — przejmujemy i podtrzymujemy. Te osiągnięcia pozostają dziedzictwem podjętym także w obecnej ustawie.</u> + <u xml:id="u-28.10" who="#PoselWykaKazimierz">O jakież to sprawy chodzi? Przede wszystkim terminowość kończenia studiów.</u> + <u xml:id="u-28.11" who="#PoselWykaKazimierz">Wielką zdobyczą szkolnictwa wyższego w Polsce Ludowej jest to, że powzięta została i jest realizowana zasada kończenia studiów przez ogół młodzieży w czasie przewidzianym programem. Nie znały tego zupełnie szkoły wyższe w Polsce międzywojennej. Terminowe kończenie studiów wyższych wtedy było wyjątkiem, a nie regułą. Przypominam sobie, że na moim roczniku uniwersyteckim w roku 1932, na polonistyce krakowskiej, na około 80 kolegów było nas dwóch — dzisiejszy profesor tego uniwersytetu Wacław Kubacki i ja, którzy w cztery lata ukończyliśmy studia, tak jak program nakazywał. Tyle przewidywał ówczesny system magisterski. Przeciętna zaś studiów wynosiła lat 6, a przeciągały się one i na dłużej.</u> + <u xml:id="u-28.12" who="#PoselWykaKazimierz">Terminowość kończenia studiów jest zatem tą zasadą w kształceniu wyższym, od jakiej nie wolno nam odstąpić, jaką gwarantuje i zapewnia w dalszym ciągu obecna ustawa. I terminowość tę w środowiskach uniwersyteckich — mimo początkowe opory, jakie tu istniały u początku 10-lecia — w całej pełni aprobujemy i doskonale dzisiaj rozumiemy.</u> + <u xml:id="u-28.13" who="#PoselWykaKazimierz">Ale terminowość osiągaliśmy dotąd kosztem studium pośpiesznego i zbyt powierzchownego. Ażeby studium nie było pośpieszne i powierzchowne, potrzeba rzeczy prostej, bardzo prostej, a w dotychczasowym systemie studiów wyższych prawie że nieosiągalnej — potrzeba czasu. Bilansu wolnego czasu dla słuchacza, jeżeli ma on pracować samodzielnie, czytać, a nie wkuwać od egzaminu do egzaminu. Bilansu wolnego czasu dla wykładowcy, dla profesora, dla pracownika naukowego, jeżeli ma on pogłębiać swoją wiedzę i rozwijać własne badania. Bilans czasu jest sprawą podstawową w szkole wyższej. Jeżeli nie zostanie ten podwójny bilans czasu i profesora i słuchacza zagwarantowany, to najczcigodniejsza nawet uczelnia przeradza się w szkółkę, profesorzy w majstrów, asystenci w terminatorów. I tak bywało i to na szczęście zaczyna się kończyć.</u> + <u xml:id="u-28.14" who="#PoselWykaKazimierz">Ten podwójny bilans czasu zostaje w obecnych zmianach ustawowych zagwarantowany przez wprowadzenie 3-miesięcznej przerwy w nauczaniu, przerwy nie zapełnionej egzaminami wstępnymi i balastem innych zajęć organizacyjnych, dającej czas do samodzielnej pracy i profesorowi i słuchaczowi. Osobom mniej zorientowanym w problematyce szkół wyższych może się wydawać rzeczą dziwną istnienie aż tak długiego okresu czasu, oczywiście obejmującego również urlop wypoczynkowy, w którym nie ma zajęć dydaktycznych. Praktyka zaś pokazuje — praktyka i doświadczenie uczelni w wszelkich krajach — że to jest właśnie okres najbardziej intensywnej własnej pracy badawczej kadry naukowej, że okres ten w wielu krajach sięga, nie jak obecnie u nas będzie sięgał 3 miesięcy, lecz 5 miesięcy, ponieważ wtedy tylko istnieje rzeczywista możliwość czasowa, rzeczywista możliwość rozwoju własnych badań i własnego warsztatu. Pracownik naukowy w uniwersytecie obowiązany jest bowiem spełniać nie tylko należycie swój obowiązek dydaktyczny, ale równie doniosłe, równie istotne dla niego obowiązki postępu i rozwoju badań.</u> + <u xml:id="u-28.15" who="#PoselWykaKazimierz">Ten podwójny bilans czasu zostaje dalej zagwarantowany posunięciami, o których z natury rzeczy nie ma mowy w ustawie, ale które jak wiemy w praktyce szkoły wyższej są niezwykle doniosłe, mianowicie zmniejszeniem siatki godzin obciążającej słuchacza, daniem słuchaczowi czasu na to, ażeby mógł rzeczywiście pracować. Jeżeli bowiem słuchacz na studiach humanistycznych przychodził na wykład o godz. 7 rano — bo wtedy tak się zaczynały zajęcia w uniwersytetach nie posiadających odpowiedniej liczby sal wykładowych — a wychodził z wykładów o godz. 15, 16, no to właściwie przy najlepszym nawet wysiłku w kierunku indywidualnego studium było to niewykonalne i szkoła wyższa musiała się stawać szkółką, w której część godzin się wysłuchiwało, a część godzin wykładów w ramach dyscypliny studiów, która nie pozwalała na nieobecność — po prostu przesypiało.</u> + <u xml:id="u-28.16" who="#PoselWykaKazimierz">Zostaje dalej ten bilans czasu zagwarantowany praktyką studiów 5-letnich — przynajmniej 5-letnich, są bowiem typy szkół wyższych, które wymagają studium dłuższego, studiów jednolitych, nie dwustopniowych. Tylko bowiem podczas tak ukształtowanego studium, tak ukształtowanego w czasie, można żądać dwóch rzeczy naraz — terminowego kończenia ich przez młodzież i rzeczywiście samodzielnego ich pogłębiania. Przepisy obecnej ustawy, a przede wszystkim rysująca się praktyka nowych zarządzeń, dają w tym kierunku pełną gwarancję, że samodzielność studiów nie stanie się przeciwnikiem terminowości, do tego bowiem nie należałoby nigdy dopuścić.</u> + <u xml:id="u-28.17" who="#PoselWykaKazimierz">Bilans czasu to nie wszystko. Wyższa uczelnia to również bilans samodzielności i samodzielnej odpowiedzialności kolektywu naukowego. Chciałbym tu pokrótce mówić o tym, jak w odniesieniu do szkół wyższych ma wyglądać i jak wygląda w rysującej się i mającej być uchwaloną przez Wysoki Sejm ustawie zagadnienie demokratyzacji jako sprawy bilansu samodzielności szkoły wyższej.</u> + <u xml:id="u-28.18" who="#PoselWykaKazimierz">Samodzielność oznacza tutaj kilka spraw. Oznacza to, że podstawowym odróżnieniem szkoły uniwersyteckiej, nawet w porównaniu z wyższą szkołą zawodową, jest system nauczania samodzielny, to znaczy odwołujący się do samodzielności myślenia studenta, do samodzielności badawczej profesora i kadry pomocniczej pracowników nauki.</u> + <u xml:id="u-28.19" who="#PoselWykaKazimierz">Stąd pierwszą podstawową różnicą jest w szkole uniwersyteckiej jedność zachodząca między procesem pracy badawczo-naukowej a procesem nauczania i kształcenia. W ostatecznej instancji lepszym nauczycielem w uniwersyteckim sensie tego słowa jest ten profesor, który nie błyszczy w wykładzie, nie jest krasomówcą, ale przed umysłem własnym i umysłem słuchacza wciąż stawia nowe problemy i mnoży pytania — aniżeli biegły czy po prostu rutynowany krasomówca, za którego słowem nic się nie ukrywa i nic młodego umysłu nie niepokoi.</u> + <u xml:id="u-28.20" who="#PoselWykaKazimierz">Drugą podstawową różnicą jest samodzielna, kolektywnie poprzez rady wydziału i senaty uniwersyteckie sprawowana odpowiedzialność za kierownictwo naukowe szkoły.</u> + <u xml:id="u-28.21" who="#PoselWykaKazimierz">Dalszą kolejną podstawową różnicą zdaje się być to, że wśród zadań dydaktycznych szkoły uniwersyteckiej zadaniem równorzędnym z wychowywaniem fachowców odchodzących do praktycznej pracy w społeczeństwie — chociaż zadaniem ilościowo mniej licznym — jest kształcenie pracownika naukowego, dobór i kształtowanie kadry w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-28.22" who="#PoselWykaKazimierz">Znamy wszyscy, każdy mógłby z własnej praktyki wymienić odpowiednich profesorów, którzy dla przeciętnego słuchacza potrafią być kapryśnym tyranem, ale dla słuchacza, u którego dostrzegą wynik zainteresowań naukowych, czułą niańką i opiekunem, profesorów, po których pozostaje przede wszystkim zespół uczniów, szkoła naukowa — i to są najbardziej prawdziwi pracownicy szkoły wyższej, chociaż nie najlepsi nieraz jako dydaktycy na poziomie szkoły wyższej.</u> + <u xml:id="u-28.23" who="#PoselWykaKazimierz">O ile proponowane zmiany ustawy spełniają warunki tak pojmowanej samodzielności i samodzielnej odpowiedzialności szkół wyższych? Trzeba stwierdzić, że wychodzą im daleko naprzeciw. Stwarzając bilans czasu, dają podstawy do systemu nauczania opartego na samodzielności, na wzajemnym i stałym kontakcie profesora, kadry pedagogiczno-badawczej katedr i słuchaczy. Poszerzając bardzo poważnie prawa rad wydziałowych i senatu, szczególnie w zakresie toku studiów, rodzaju wykładów, personalnej obsady zajęć, przywołują ponownie ogół uczonych do kolektywnego kierownictwa uczelnią wyższą. Usuwając złe w tej mierze praktyki, usuwając nadmierne i centralistyczne skupienie decyzji w ręku Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego i urzędników, o wiele mniej często zorientowanych od odpowiedzialnego pracownika uniwersyteckiego, ustawa jednocześnie proponuje rozsądny podział ról pomiędzy te ogólne przepisy tyczące się programu studiów, jakie muszą mieć charakter wspólny we wszystkich uczelniach, a te, których dobór, obsadę i charakter najlepiej sami profesorowie określą na radach wydziału i senatach.</u> + <u xml:id="u-28.24" who="#PoselWykaKazimierz">Ustawa wreszcie — chciałoby się powiedzieć: nareszcie, była na to ostatnia chwila — kładzie duży nacisk na obowiązki uniwersytetów związane z zadaniami kształcenia młodej kadry naukowej, z opieką nad właściwym rozwojem asystentury. Powiedziałem: ostatnia chwila. Mówił już o tym poseł Szerszeń, nie będę więc powtarzał cyfr przez niego podawanych, chciałem tylko krótko powtórzyć wniosek. Była to naprawdę ostatnia chwila, bo na skutek przeciążenia olbrzymią ilością zajęć dydaktycznych, na skutek niewłaściwego często doboru personalnego, na skutek karygodnie niskich poborów, na skutek braku zrozumienia czym jest asystent, adiunkt, czym jest młodszy personel katedry — doprowadziliśmy do stanu alarmującego, do stanu daleko idącego zamarcia twórczości naukowo-badawczej młodych ludzi, doprowadziliśmy do biegania za dodatkowymi zarobkami, doprowadziliśmy słowem do tego, że jako ośrodek przyszłej samodzielnej kadry naukowej asystentura wysychała zupełnie.</u> + <u xml:id="u-28.25" who="#PoselWykaKazimierz">Stwierdzić trzeba, że w gronie tym nie zamarła troska o przyszłość, troska o rozwój wspólnego warsztatu uniwersyteckiego. Z tego miejsca, z trybuny sejmowej sądzę trzeba stwierdzić, że w ciągu dyskusji publicznej towarzyszącej pracom Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego, posiedzeniom Rady Głównej, sejmowej Komisji Oświaty, Nauki i Kultury, żarliwy a przecież rozsądny, odważny a przecież daleki od chimerycznych pomysłów głos młodszej kadry naukowej, głos naszych młodszych kolegów, memoriał w tej kwestii warszawskiego ośrodka, artykuły i wystąpienia publicystów — „Po prostu” — były tą formą prawdziwie demokratycznego nacisku społecznego, która na pewno przyspieszyła opracowanie obecnej ustawy i na pewno pomoże rozwiązać zadania dalsze, określone w uchwałach Prezydium Rządu dotyczących całości prac naukowo-badawczych w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-28.26" who="#PoselWykaKazimierz">O bilansie samodzielności od strony młodzieży uniwersyteckiej i jej umysłowości — nie będę mówił. Problem ten jest szczególny i specjalny — i bynajmniej niełatwy, bynajmniej sytuacja na tym odcinku nie daje się skreślić w kilku minutach. Być może zresztą, że ktoś inny z obywateli posłów zabierze głos w tej kwestii.</u> + <u xml:id="u-28.27" who="#PoselWykaKazimierz">Chciałbym na zakończenie postawić takie pytanie: czy nowa ustawa o szkołach wyższych i pracownikach nauki oznacza, że za jej wprowadzeniem jak za dotknięciem różdżki czarodziejskiej wszystko, co było niedobre w szkołach wyższych, od razu ulegnie zasadniczej zmianie?</u> + <u xml:id="u-28.28" who="#PoselWykaKazimierz">Nic podobnego. Ustawa ta to jedynie wdrożenie długotrwałego procesu przemian, po niej przyjść muszą dalsze akty prawne. Wymieniał je już sprawozdawca prof. Szczeniowski. Oczywiście nie pora jeszcze o tych aktach prawnych dyskutować.</u> + <u xml:id="u-28.29" who="#PoselWykaKazimierz">Istnieją zaś sprawy ani w uzasadnieniu obecnych zmian nie wymienione, ani w tekście samego projektu nie mogące znaleźć odbicia — sprawy przynależne do szerszego, powiązanego ze sobą dialektycznie zaplecza zjawisk, bez których rozwiązania sama ustawa, jakkolwiek kierunkowo trafna, jakkolwiek słuszna w poszczególnych postanowieniach, może nie spełnić wszystkich związanych z nią nadziei. Z wielu wymienionych momentów dwa mam na myśli i o dwóch chciałbym powiedzieć krótko:</u> + <u xml:id="u-28.30" who="#PoselWykaKazimierz">po pierwsze — materiał, jaki otrzymujemy ze szkoły średniej, materiał ludzki i wpływ tego materiału ludzkiego na kształcenie uniwersyteckie;</u> + <u xml:id="u-28.31" who="#PoselWykaKazimierz">po drugie — środki finansowe zabezpieczające szkołom wyższym rzeczywistą samodzielność badań.</u> + <u xml:id="u-28.32" who="#PoselWykaKazimierz">Będę stawiał tylko pewne tezy kierunkowe, szersze uzasadnienie nastąpić winno w dalszych dyskusjach i dalszej pracy. Sądzę — uważam — że potąd (to teza pierwsza) w szkołach wyższych nie nastąpi długotrwała i niewzruszona poprawa w zakresie samodzielności słuchacza, którą postulujemy, którą pragnie pchnąć naprzód ustawa, dopóki prefabrykat ludziki, jaki otrzymujemy ze szkoły średniej, będzie kształcony tylko 11 lat, o rok krócej aniżeli miało to miejsce dawniej. Szkoła bowiem ogólnokształcąca obejmuje u nas lat 11, gdy gimnazjum ze szkołą powszechną do 1939 r. obejmowało lat 12. O rok krócej zatem — przy programie obszerniejszym, ideologicznie, światopoglądowo trudniejszym. I tu jest na pewno jedno z głównych źródeł werbalizmu, powierzchowności i schematyzmu młodych głów. Te młode głowy o rok za wcześnie, a wielokrotnie o dwa lata za wcześnie, jeżeli chodzi o rozwój psychiki indywidualnej, przychodzą do szkoły wyższej.</u> + <u xml:id="u-28.33" who="#PoselWykaKazimierz">Uważam także, że w obecnym stanie rzeczy, kiedy rynek pracy wcale nie naciska tak gwałtownie na problemy przyrostu nowej kadry inteligenckiej, całkowicie nas stać na ten konieczny ze stanowiska szkoły wyższej dwunasty rok szkoły ogólnokształcącej.</u> + <u xml:id="u-28.34" who="#PoselWykaKazimierz">Druga teza to środki finansowe. Dopóki zabezpieczenie finansowe szkół wyższych w zakresie inwestycji naukowych, w zakresie rozbudowy katedr eksperymentalnych i laboratoriów, w zakresie dotyczącym nakładu na nauki teoretyczne, bez których, nie ma przecież właściwego rozwoju praktyki, będzie takie jak obecnie, a perspektywy planu 5-letniego nie przynoszą jak dotąd żadnej istotnej poprawy, dopóty słuszne środki ustawowe mogą się okazać swoistym idealizmem organizacyjnym, równie słusznym co daremnym.</u> + <u xml:id="u-28.35" who="#PoselWykaKazimierz">Czy rektora mianuje minister, czy rektora wybiera senat, czy z tych czy tamtych rąk spływa na niego, że tak powiem, namaszczenie, jeżeli rektor nie otrzyma środków finansowych na nowe laboratoria, na niszczejącą bibliotekę, to poza przyjemnością dla wybierającego senatu niewiele się jeszcze zmieni.</u> + <u xml:id="u-28.36" who="#PoselWykaKazimierz">Aczkolwiek jestem humanistą, nie przemawiam w interesie tej grupy nauk — zresztą są to nauki niekosztowne — przemawiam w interesie nauk ścisłych, nauk eksperymentalnych, gdzie bez daleko posuniętej rewizji rozdziału dotychczasowych środków dawanych na naukę przez Państwo Ludowe, rozdziału środków dawanych na instytuty resortowe wszystko może pozostać tak jak jest. A nie jest dobrze.</u> + <u xml:id="u-28.37" who="#PoselWykaKazimierz">Ustawa, nad którą Wysoki Sejm debatuje, przygotowywana była na szeregu wielokrotnych dyskusji, dyskusji na różnych zespołach od Rady Głównej po zebrania środowiskowe w głównych miastach uniwersyteckich — przygotowywana była w sposób, który może posłużyć jako przykład właściwie praktykowanej demokratyzacji naszego życia publicznego, jako przykład pytania o zdanie wszystkich zainteresowanych, zanim zapadną decyzje. I my wszyscy, którzy składamy się na wielką społeczność akademicką — i młodsi pracownicy nauki i profesorowie, mamy w niej jakąś cegiełkę nie deklaratywnie lecz roboczo wnoszoną, nawet jeśli taka cegiełka w postaci tej czy innej poprawki przegrywała i w ciągu dyskusji przepadała. Nie są to jednak rzeczy istotne wobec całości i charakteru słusznej kierunkowo całej ustawy. Siła i słuszność propozycji nowych, wnoszonych przez obecne zmiany ustawy o szkolnictwie wyższym, polega na tym, że zmiany te spotykają się z pełnym zrozumieniem środowiska młodzieży uniwersyteckiej, środowiska profesorów, których zdanie pragnąłbym, ażeby w moim wystąpieniu zabrzmiało w sali obrad Wysokiego Sejmu.</u> + <u xml:id="u-28.38" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Głos ma poseł m. Łodzi Henryk Jabłoński.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Poseł Jabłoński Henryk: Wysoka Izbo! Przedłożony projekt zmiany w ustawie o szkolnictwie wyższym i pracownikach nauki był już przedmiotem długich dyskusji w różnych środowiskach, budząc poważne zainteresowanie w szerokich rzeszach pracowników nauki. Nie mam też zamiaru w najmniejszej mierze bagatelizować jego znaczenia, tym niemniej wydaje mi się, że przyjmując ten projekt winniśmy jasno i otwarcie mówić o jego charakterze.</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Już samo pobieżne spojrzenie nawet nie na treść, a na formę przedstawionego projektu, zmusza do zastanowienia. Wystarczy bowiem tylko zwrócić uwagę na ilość zmienionych artykułów. A więc — art. 1, 3, 4, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 19, potem kilka nowych artykułów itd. Do wyjątków należą więc w tym recytowanym przeze mnie wyliczeniu artykuły niezmienione.</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">W tych warunkach powstaje pytanie — dlaczego więc nie uchwalamy nowej ustawy, a tylko korygujemy starą, z 1951 r.? Odpowiedź jest prosta, ale zadowalająca tylko częściowo. Dokonywane zmiany mają charakter częściowy, doraźnie załatwiają niektóre tylko problemy, gdy inne — śmiem twierdzić, niektóre ważniejsze od tych rozstrzyganych — oczekują dopiero rozwiązania. Innymi słowy, w tym wypadku termin „zmiana” kryje za sobą przeświadczenie, że jest to tylko rozstrzygnięcie połowiczne, na którym poprzestać w żadnym wypadku nie można. Trzeba to sobie jasno i wyraźnie uświadomić, aby ani Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego, ani sejmowa Komisja Oświaty, Nauki i Kultury nie spoczęła na laurach.</u> + <u xml:id="u-29.4" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Debata na temat sytuacji szkolnictwa wyższego jest rozpoczęta, ale daleka jeszcze od zakończenia. Jest ona tym konieczniejsza, że przez długi okres czasu ani Rząd, ani Sejm nie przywiązywały należytej wagi do spraw szkolnictwa wyższego i nauki. Często natomiast efektowne słowo zastępowało głębszą analizę i stąd dokonywaliśmy takich zmian, jak np. zrównanie prawne wszystkich szkół wyższych, zniesienie podziału na szkoły wyższe akademickie i nie- akademickie. Cóż warte było jednak takie formalne zrównanie, gdy nie oznaczało ono równoczesnego zabezpieczenia kadry nauczającej na właściwym poziomie, gdy brak było należytego wyposażenia w aparaturę naukową. Same przepisy prawne nie zrównają szkoły, w której znikoma jest ilość samodzielnych pracowników naukowych, z Uniwersytetem Jagiellońskim czy Warszawskim. Czas spojrzeć prawdzie w oczy!</u> + <u xml:id="u-29.5" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Rozbieżne są dziś głosy na temat wyjścia z tej sytuacja, ale tym bardziej nakazuje to Ministerstwu Szkolnictwa Wyższego i odpowiedniej komisji sejmowej doprowadzenie do całkowitego wyjaśnienia sytuacji i ustalenie dalszych dróg postępowania.</u> + <u xml:id="u-29.6" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Warto też stwierdzić, że i te zmiany, które przedłożony nam projekt zawiera, same przez się stwarzają tylko podstawy do polepszenia na pewnych odcinkach pracy wyższych uczelni. Mówił już o tym szeroko i słusznie kolega profesor Wyka. W dużej mierze jednak — dodajmy do jego słów — od wzajemnego zaufania kadry nauczającej i kierownictwa resortu szkół wyższych zależeć będzie, jaką treścią wypełnią się nowe ramy prawne. Jest to dlatego takie ważne, że w ostatnich kilku latach tak senaty, jak i rady wydziałowe nie odgrywały właściwej roli w życiu szkół, że wiele z nich było martwych, nie działało właściwie. Z kolei prowadziło to do tego, że kadra nauczająca sprowadzona do roli tylko wykonawczej, mogąca się tylko obracać w ramach rozlicznych, sztywnych przepisów, tracić musiała poczucie odpowiedzialności za całokształt pracy na uczelni.</u> + <u xml:id="u-29.7" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Z drugiej strony trzeba zdać sobie sprawę z tego, że zwykły powrót do dawnych form przedwojennych, do przedwojennych metod działania rad wydziałowych i senatów nie jest możliwy. Weźmy dla przykładu tylko sprawę wyborów władz akademickich. Przedwojenne tradycje, istniejące w większości uczelni, polegające na swoistej rotacji, na obejmowaniu często zmieniających się rektorów kolejno coraz to innego wydziału — nie są nam dziś do niczego potrzebne. Stosować musimy dziś inne kryteria, ale te nie dadzą się ująć w żaden przepis prawny.</u> + <u xml:id="u-29.8" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Te nowe praktyki, te nowe zwyczaje wykształcą się na uczelniach, jeśli klimat ogólny ich działania, zarówno z zewnątrz jak i na wewnątrz, ulegać będzie korzystnym zmianom.</u> + <u xml:id="u-29.9" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">W ślad też za zmianami w ustawie muszą pójść zmiany szeregu innych przepisów, wydanych przez władze nadzorujące prace szkół wyższych.</u> + <u xml:id="u-29.10" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Weźmy tylko jeden przykład. Zakłady naukowe zrównane są pod względem sprawozdawczym z zakładami produkcyjnymi i sporządzają takie same coroczne remanenty. Nikt nie potrafi powiedzieć po co to jest potrzebne, ale przepis jest i obowiązuje.</u> + <u xml:id="u-29.11" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">To samo jest np. z planowaniem zaopatrzenia. Niedawno jeden z profesorów pisał w — „Życiu Szkoły Wyższej”, iż niektóre oddziały planowania żądają układania planów zakupu z wyszczególnieniem odczynników, co w praktyce jest fikcją. Z tymi obyczajami trzeba zerwać i stawiając jak największe wymagania przy powoływaniu na katedrę — musimy później dać dużo większą swobodę kierownikom katedr w dysponowaniu przyznanymi na katedrę sumami.</u> + <u xml:id="u-29.12" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Trzeba się zastanowić bliżej nad tym, dlaczego profesorowie wyższych uczelni mówią publicznie o nieracjonalnym wydatkowaniu sum przez — „aparat urzędniczy, nie znający się na specyfice prac naukowych”.</u> + <u xml:id="u-29.13" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Inna rzecz, że często sumy te są w ogóle zbyt małe, że są wadliwie rozdzielane, o czym tak wiele i niestety słusznie mówiliśmy już na poprzedniej sesji budżetowej. W tym miejscu warto tylko dodać, że w obliczu prowadzonych prac nad nowym budżetem państwa przyspieszyć należy powołanie ponadresortowej komisji rządowej, której domagała się w swoim czasie sejmowa Komisja Oświaty, Nauki i Kultury.</u> + <u xml:id="u-29.14" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Przy okazji tej dyskusji nad nowymi przepisami organizacji szkół wyższych raz jeszcze należy postawić sprawę więzi nauki i praktyki.</u> + <u xml:id="u-29.15" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Pierwsza rzecz, to wciągnięcie wysokokwalifikowanych pracowników nauki do organizacji życia gospodarczego. Pod tym względem istnieje sytuacja wręcz paradoksalna. Niejednokrotnie naukowcy zwracają się do władz państwowych czy instancji partyjnych z propozycją większego społecznego ich wykorzystania i prośby ich nie znajdują oddźwięku.</u> + <u xml:id="u-29.16" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Tak jest np. w moim okręgu wyborczym w Łodzi. Komitet łódzki wie o tej postawie pracowników nauki, ma nawet w tym zakresie dobre chęci, ale najwyraźniej nie wykształciła się u nas odpowiednia praktyka, bo nie umiemy tych dobrych intencji wykorzystać.</u> + <u xml:id="u-29.17" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Ale więź nauki z praktyką to jeszcze inne sprawy.</u> + <u xml:id="u-29.18" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Chodzi tu przede wszystkim o dwie rzeczy — o wdrażanie osiągnięć nauki w życie, i z drugiej strony — o umożliwienie naukowcom, zwłaszcza młodym, wykonywania prac naukowych w zakładach przemysłowych. Sprawa ta jest wielkiej wagi, bo niejednokrotnie niektóre prace naukowe mogą być wykonywane tylko w laboratorium przyfabrycznym — z drugiej znów strony tego rodzaju praca może młodym naukowcom dać bliższe zrozumienie potrzeb przemysłu i jego problematyki.</u> + <u xml:id="u-29.19" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wydaje mi się konieczny apel nie tylko do Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego, ale i ministrów resortów przemysłowych, by słuszną inicjatywę, jaka w tym wypadku wychodzi z niektórych szkół technicznych, jak najgoręcej poparli. Nie trzeba tylko wysnuwać stąd wniosku, że większe związanie z przemysłem pozwoli nam w dalszym ciągu tak słabo zaopatrywać szkoły w aparaturę naukową. Wprost przeciwnie, im lepsze zaopatrzenie szkoły, tym lepiej do praktyki przystosowany absolwent.</u> + <u xml:id="u-29.20" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Na jeszcze jedną, związaną z tym sprawę chciałbym zwrócić uwagę. Nasze szkoły wyższe mają na ogół dobrą kadrę nauczającą. Gdyby do tego dodać dobre wyekwipowanie techniczne szkół, mogą one stać się poważnym ośrodkiem dydaktyki na poziomie wyższym nie tylko w skali krajowej, ale i międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-29.21" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Jest to zagadnienie dużej miary politycznej i gospodarczej. Wyzwalające się z zacofania kraje azjatyckie i afrykańskie nie prędko będą miały rozbudowaną sieć szkół wyższych, a potrzeby na kadry mają olbrzymie. Możemy im przyjść z pomocą, sami wiele na tym zyskując i tą drogą możemy zdobywać równie cenne dewizy, jak eksportując dobra materialne. Potrzebny tu jest tylko śmiały rozmach i inicjatywa Ministerstwa zarówno Szkolnictwa Wyższego, jak i Ministerstwa Spraw Zagranicznych oraz potrzebne jest odpowiednie przygotowanie techniczne naszych szkół wyższych. Kadra nasza potrafiłaby na pewno to zadanie wypełnić.</u> + <u xml:id="u-29.22" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Już w świetle tych pobieżnych uwag wydaje mi się dostatecznie jasne, że sprawie szkół wyższych Sejm i Rząd muszą poświęcić na przyszłość znacznie więcej uwagi, że nie odległy powinien być czas dalszych zmian w ustawie, względnie powstanie nowej ustawy o szkołach wyższych. I jeśli Rząd chcę swój obecny projekt traktować tylko jako wstęp do dalszych poważnych reform w tej dziedzinie, będzie miał pełne poparcie ogółu pracowników nauki.</u> + <u xml:id="u-29.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-29.24" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Głos ma poseł woj. krakowskiego Adam Polewka.</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#PoselPolewkaAdam">Wysoki Sejmie! Od dawnego już czasu, od dłuższego czasu nie przemawiałem z trybuny sejmowej i teraz także długo wahałem się, czy mówić. No, jesteśmy wzruszeni głęboko przemianami, jakie zaszły w Sejmie, demokratyzacją Sejmu. Dożyłem czasu, kiedy zniesiono granice pomiędzy Sejmem Ludowym a sejmem marmurowym. Możemy swobodnie przychodzić na sejm marmurowy, niektórzy z ministrów nawet pierwsi mówią posłom — „dzień dobry”.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-30.2" who="#PoselPolewkaAdam">Słowem demokratyzacja wewnątrz-sejmowa. Ta demokratyzacja uprawnia mnie do wyrażenia żalu, iż ławy rządowe w chwili, kiedy jest tak ważna dyskusja nad sprawami nauki, nie świecą zbyt wielką obecnością przedstawicieli rządowych.</u> + <u xml:id="u-30.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-30.4" who="#PoselPolewkaAdam">Ja chciałbym wiele spraw poruszyć, nie wiem, czy mi się to wszystko dzisiaj uda, zobaczę, spróbuję. Przemówienie swoje, pełne polotu parlamentarnej rutyny, zakończył oczywiście krakowianin, poseł dr Drobner, przepowiednią, proroctwem, że kraj nasz rozkwitnie i stanie się — „pawiem narodów”. Gorzką ironię Słowackiego, który powiedział z żalem — „Polsko! pawiem narodów jesteś i papugą”</u> + <u xml:id="u-30.5" who="#komentarz">(Głos: Byłaś.)</u> + <u xml:id="u-30.6" who="#PoselPolewkaAdam">pomylił poseł Drobner z optymizmem — tak, tak jest — pomylił dr Drobner z optymizmem w kierunku barwnego upierzenia i pawiej krzykliwości odnośnie naszej przyszłości narodowej.</u> + <u xml:id="u-30.7" who="#PoselPolewkaAdam">My pawich problemów, Wysoki Sejmie, rozkrzyczanych, barwnie upierzonych, mamy dość. Ja nie chcę traktować swego przemówienia jako oratorskiej kiełbasy wyborczej. Uważam, że skoro życie nasze tak bardzo się zdemokratyzowało, no to i odpowiedzialność poselska wzrosła w tym kierunku, że trzeba patrzeć w oczy prawdzie i o prawdzie mówić bez względu na to, jakie będą konsekwencje dla osobnika, który te sprawy porusza.</u> + <u xml:id="u-30.8" who="#PoselPolewkaAdam">Powiedziałem, że nie czuję się w tej chwili zbyt dobrze przygotowany w sensie psychicznym do przemawiania; wzrusza mnie to wszystko, o czym mówiono, wzruszył mnie także poseł, a przyjaciel mój, Kazimierz Wyka, kiedy przemawiał w imieniu najstarszego uniwersytetu w Polsce, na którym studiował Kopernik, Faust i dwóch profesorów: prof. Kazimierz Wyka i prof. Kubacki.</u> + <u xml:id="u-30.9" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-30.10" who="#PoselPolewkaAdam">Ale wzruszenie moje jeszcze było niepełne. Dopiero kiedy sobie uprzytomniłem b. posła Szwalbego, jak na ostatnim posiedzeniu sejmowym, w momencie kiedyśmy uchwalali Konstytucję, a właściwie już po posiedzeniu sejmowym, prezentował nam z emfazą, z radością, marmury sejmowe podkreślając nawet, że są zagraniczne, a ja już wtedy widziałem dolę naszych naukowców — no, rzeczywiście byłem wzruszony. Wtedy napisałem — niech mi Wysoki Sejm wybaczy — fraszkę na temat, z jaką wdzięcznością przyszłość uczci te reprezentacyjne marmury — przyszłość oczywiście ludowa. Fraszka brzmiała tak: Mówi b. poseł Szwalbe:</u> + <u xml:id="u-30.11" who="#PoselPolewkaAdam">„Zastałem sejm ludowy, zostawiłem marmurowy.</u> + <u xml:id="u-30.12" who="#PoselPolewkaAdam">Ludu, patrz jak ci służę, wyryj me imię w marmurze.</u> + <u xml:id="u-30.13" who="#PoselPolewkaAdam">Lud do wdzięczności gotowy wyrył na muszli marmurowej”.</u> + <u xml:id="u-30.14" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-30.15" who="#PoselPolewkaAdam">Wysoki Sejmie! Mówimy o nauce, mówimy o potrzebach nauki, o niesłychanie bolesnych sprawach; równocześnie oczy nasze patrzą na tyle niejednokrotnie niepotrzebnego zbytku, niepotrzebnego luksusu, na takie szastanie pieniędzmi, że aż ból chwyta za serce. Czy tylko te luksusy, już przysłowiowe, czasem nawet przesadne porównania niedoli, braków, z posuwistym szumem luksusowych aut — czy tylko to? Nie, wiele innych spraw, głębszych. Moglibyśmy naszym naukowcom pomóc, Gdybym był cudotwórcą, mógłbym zrobić np. taki cud, żeby dochody naukowców zmienić np. na dochody pracowników Ministerstwa Handlu Zagranicznego. No, ja bym miał tutaj tylko moralne zastrzeżenia — i naukowcy mieliby na pewno także.</u> + <u xml:id="u-30.16" who="#PoselPolewkaAdam">Przy sposobności chcę zwrócić się do Wysokiego Sejmu z taką uwagą: nie tylko w tak tragicznej sprawie jak Poznań, nie tylko w innych sprawach przydałaby się specjalna sejmowa komisja. Potrzebna by ona była bardzo, ażeby zbadać to, co się dzieje w Ministerstwie Handlu Zagranicznego. Przecież my słyszymy, przecież my czytamy. Słyszeliśmy przez radio o handlu statkami nie do użytku prawie. Czytaliśmy o innych wypadkach podobnego handlu w prasie. Ostatnio mógłbym przytoczyć więcej zagadnień, więcej takich spraw i zgłoszeń do' Ministerstwa Kontroli. Wydaje mi się, że jeżeli oszczędność, jeżeli kontrolę nad zbytkiem, nad luksusami, nad manią reprezentacji, nad hochsztaplerstwem rozciągnęlibyśmy najściślejszą, to będziemy dysponowali bardzo poważnymi sumami.</u> + <u xml:id="u-30.17" who="#PoselPolewkaAdam">Ja chciałem zająć się pewną sprawą, może nie czołową, ale dziwną — dziwaczną, powiedziałbym. W notatkach moich znalazł się artykuł Antoniego Słonimskiego zamieszczony w ostatnim numerze — „Świata” pt. „Obrona inteligenta”. Dziwna rzecz, przed kim? Przed chwilą dopiero słyszeliśmy cyfry, mówcy poprzedni mówili o tym, jak bardzo rozrosły się wyższe szkoły, jak wzrosła ilość studentów — i nagle artykuł, który broni inteligenta w Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-30.18" who="#PoselPolewkaAdam">Przeczytam pewne zdania:</u> + <u xml:id="u-30.19" who="#PoselPolewkaAdam">„Pokutowało do niedawna w naszej publicystyce słowo: „inteligencki”. Był więc — „inteligencki punkt widzenia”, było — „typowe rozumowanie inteligenckie”. Podobne określenia ujemne lub ironiczne stosowano przeważnie wobec argumentów nietypowych, lub niewygodnych. Działo się to w czasach przyklejania etykietek i uchylania się od dyskusji wygodną metodą dowolnego określania przeciwnika. Byliśmy podobni do barwnych motyli, lub kolorowych żuków, które usypiano eterem dialektycznym, przebijano szpilką ironii i opatrywano odpowiednią etykietką obnażającą naszą przynależność entomologiczną.</u> + <u xml:id="u-30.20" who="#PoselPolewkaAdam">„Niestety, wykrzywianie się na inteligencję stało się znów modną bronią odporno-zaczepną różnego autoramentu polityków i działaczy. Najpiękniejszą, najistotniejszą cechą socjalizmu jest przecież wyzwalanie człowieka z ciemnoty i wyzysku. Socjalizm toruje drogę do awansu społecznego, tworzy nową inteligencję. Skąd więc ta pogarda dla inteligentów w ustach ludzi, których pomawiać nie chcemy o brak ideowości? W wielu wypadkach jest to odwieczna metoda szukania kozłów ofiarnych, aby w okresach niepowodzeń gospodarczych lub politycznych odciążyć własną odpowiedzialność wskazując na imaginowanego sprawcę zła. Tak Neron obciążył winą za spalenie Rzymu chrześcijan, a Hitler wskazywał na Żydów jako na winnych porażki niemieckiej w pierwszej wojnie światowej.” Czyli, że oskarżamy w tej chwili, przynajmniej grupa działaczy robotniczych oskarża inteligencję o to, że mamy trudności gospodarcze, o to, że przeżywamy pewne sprawy kryzysowe, jednym słowem inteligencja rzekomo na stos.</u> + <u xml:id="u-30.21" who="#PoselPolewkaAdam">No, u licha, jak to się dzieje? Któż to robi? Jeżeli ktoś mało odpowiedzialny za słowa wyrwie się z jakąś uwagą prymitywną z irytacji na dziennikarzy niesłusznej, jeżeli ktoś chlapnie głupstwo, to czy z tego wynika, że trzeba trąbić na alarm, aby brać w obronę inteligenta?</u> + <u xml:id="u-30.22" who="#PoselPolewkaAdam">Jestem inteligentem, inteligentem pochodzenia robotniczego, człowiekiem, który ma więcej przyjaciół wśród robotników aniżeli wśród inteligencji. Jestem artystą, człowiekiem, który tak jak ze wzruszeniem głębokim przeżywa sprawy nasze ideowe w tłumie robotników, tak i ze wzruszeniem głębokim oglądał katedrę w Chartres i rozkoszował się kutą cudownie postacią średniowiecznego dramatyka łacińskiego. Nie jest więc mi obcą wyrafinowana tzw. kultura. Nigdy w moim życiu nie spotkałem się z brakiem szacunku dla inteligenta ze strony robotnika, no, chyba jakiegoś durnia i matoła.</u> + <u xml:id="u-30.23" who="#PoselPolewkaAdam">Sam urodziłem się w klasie robotniczej, ojciec mój nie mógł skończyć gimnazjum. Jako biedak nie miał na kupowanie książek, musiał odejść z gimnazjum, a łacinę umiał tak, że kiedy ja poszedłem do gimnazjum, uczył się nieomal razem ze mną.</u> + <u xml:id="u-30.24" who="#PoselPolewkaAdam">Wynieśliśmy tradycje kultu do nauki i robotnicy te tradycje kultury i kultu dla nauki mają, dlatego bardzo prosiłbym, ażeby tych spraw nie wysuwać w ten sposób, bo wtedy nasuwa się na usta pytanie: komu i o co chodzi? Pytanie bardzo ważne. Niechże pewne rozgrywki pomiędzy grupami w życiu politycznym nie tworzą ważkich problemów. Naród ich nie potrzebuje, naród się uczy, naród się kształci, naród szanuje uczonych i naukę.</u> + <u xml:id="u-30.25" who="#PoselPolewkaAdam">Pisze dalej Słonimski w ten sposób:</u> + <u xml:id="u-30.26" who="#PoselPolewkaAdam">„Próba degradacji inteligencji, a co za tym idzie wszelkiej myśli racjonalistycznej przeczy samej zasadzie budowy socjalizmu...” itd.</u> + <u xml:id="u-30.27" who="#PoselPolewkaAdam">Kto chce degradować inteligencję? Komu to leży na sercu i kto to ma w głowie? Znowu insynuacja, znowu sprawa niepotrzebna. Znowu pytanie: komu i o co chodzi?</u> + <u xml:id="u-30.28" who="#PoselPolewkaAdam">Jeżeli w początkach naszej niepodległości czasem krytycznie odnosiliśmy się do inteligencji, to dlatego — a wiem to przecież z własnych doświadczeń i z moich, nazwijmy to trochę pompatycznie, trudów — że do budowy socjalizmu stanęła przede wszystkim klasa robotnicza. Nie cała. Chcę podkreślić w tym miejscu, że tak jak pewni ludzie ołtarzują inteligencję, tworzą typ jakiegoś — „świętego inteligenta”, tak z drugiej strony ja nigdy nie ołtarzowałem proletariatu. Nigdy nie mówiłem stylem Żeromskiego o — „świętym proletariuszu”.</u> + <u xml:id="u-30.29" who="#PoselPolewkaAdam">Proletariat — proletariat, jak mówił Lenin, trzeba także wychowywać. Proletariat w większości to jest trzon społeczeństwa budującego socjalizm, ale i wśród proletariatu są przecież liczni ludzie, których trzeba i wychowywać, i w stosunku do których trzeba także stosować ostre rygory.</u> + <u xml:id="u-30.30" who="#PoselPolewkaAdam">Ja robotnikom mówię prawdę w oczy, bo jestem z nich, i nie obrażają się o to.</u> + <u xml:id="u-30.31" who="#PoselPolewkaAdam">Ołtarzowanie proletariatu to jest sprawa ludzi pochodzenia mieszczańskiego, sprawa demagogii. Ale muszę stwierdzić, że kiedy większość klasy robotniczej, mówiąc dokładnie — stanęła do dzieła budowania Polski, to szeregi inteligencji po naszej stronie były stosunkowo nieliczne, bardzo nieliczne. Było nam tak ciężko nieraz, że w tych czasach dawaliśmy na stanowiska nieraz ludzi nieodpowiednich. Trzeba było, musiało się. No, i bądź co bądź, nie jest to może tak wiele — dziwne słowo — „bądź co bądź” — 30 tysięcy robotników, chłopów padło w walce z dywersją. Padli piękni ludzie. Zginęło też trochę inteligencji, procent niewielki.</u> + <u xml:id="u-30.32" who="#PoselPolewkaAdam">Prosiłbym o jedną rzecz wszystkich, którzy na ten temat dyskutują: nie mieszać pojęcia inteligenta z drobnomieszczuchem. Nie wolno tych rzeczy robić.</u> + <u xml:id="u-30.33" who="#PoselPolewkaAdam">Druga rzecz — jasno i wyraźnie stawiać pojęcie inteligenta, mówiąc: inteligencja twórcza, techniczna — ścisłe określenia. Dożyliśmy już takich czasów, że człowiek, który maturę otrzymuje, jeszcze w pełni inteligentem nie może się nazywać. To już zaczyna być elementarnym niemal dziś wykształceniem — w przyszłości będzie właśnie takim.</u> + <u xml:id="u-30.34" who="#PoselPolewkaAdam">Żyjemy w okresie dziwnych paradoksów. Tak zwany po staremu — mówię językiem galicyjskim — magistracki urzędnik, który zbiera opłatę targową, nazywa się pracownikiem umysłowym, radiotechnik zaś jest pracownikiem fizycznym. No, zdaje się, że różnica poziomów umysłowych jest olbrzymia w tym wypadku, o tym już mówił jeden z przedmówców, że zaciera się różnica pomiędzy pracownikiem umysłowym a pracownikiem fizycznym.</u> + <u xml:id="u-30.35" who="#PoselPolewkaAdam">Jeżeli więc mówimy o inteligencie — mówmy ściśle, mówmy o inteligencji twórczej, o inteligencji naukowej, o inteligencji technicznej. Lekceważenia ze strony klasy robotniczej dla tego typu ludzi nie ma.</u> + <u xml:id="u-30.36" who="#PoselPolewkaAdam">Natomiast niestety jest lekceważenie ze strony ludzi, którzy mają często wykształcenie wyższe i znajdują się w tzw. sferach rządowych, ci wiele spraw nie załatwiają, wiele spraw lekceważą. Mógłbym szereg ciekawych przykładów przytoczyć.</u> + <u xml:id="u-30.37" who="#PoselPolewkaAdam">Obrona inteligenta — zatem przed kim? Przed działaczem proletariackim?</u> + <u xml:id="u-30.38" who="#PoselPolewkaAdam">O co chodzi tutaj? Obrona raczej — to słusznie — przed tymi, którzy w naszym kraju reprezentują zakłamanie mocarstwowe, jakieś dziedzictwo sanacyjnej plagi, hochsztaplerstwo i kanciarstwo. Przed tymi należy bronić inteligenta — i przed pewnymi ludźmi, przed którymi należy bronić cały nasz naród, przed ludźmi, dla których człowiek w socjalizmie jest cegłą, jest niczym innym jak tylko pewną ilością budulca, który układa się w sposób chociażby i efektowny, byle piramida rosła, przed ludźmi, którzy — jak to już pisałem — siebie kochają w socjalizmie. Ci ludzie i w dziedzinie nauki wyrządzili nam bardzo wiele szkód.</u> + <u xml:id="u-30.39" who="#PoselPolewkaAdam">Chcę powiedzieć, chcę podkreślić, że nie kto inny tylko właśnie bratanek Antoniego Słonimskiego, biochemik francuski polskiego pochodzenia, Piotr Słonimski, mógłby wrócić do Polski, gdyby się znalazło dla niego trochę pieniędzy na laboratorium chemiczne.</u> + <u xml:id="u-30.40" who="#PoselPolewkaAdam">Na laboratoria my nie mamy pieniędzy. Ja podchodziłbym może z większym szacunkiem do gmachu tego Sejmu — oczywiście nie mówię o posłach, ale o gmachu, a gmach jest zresztą stylowo bardzo nieudany, bo tworzy jakąś kompilację pomiędzy cyrkiem a jakimś sklepem MHD — gdyby tych marmurów nie było. Nam tego typu rzeczy nie są potrzebne.</u> + <u xml:id="u-30.41" who="#PoselPolewkaAdam">Może nareszcie byłby czas, ażebyśmy zrozumieli, że jesteśmy biednym krajem. Jesteśmy krajem, gdzie każdy pieniądz trzeba oglądać, jak prywatny swój pieniądz ogląda centuś krakowski. Jestem z krakowskich centusiów — to jest może jedyna cnota krakowian.</u> + <u xml:id="u-30.42" who="#PoselPolewkaAdam">Przechodzę do podstawowego dla tych wszystkich spraw zagadnienia.</u> + <u xml:id="u-30.43" who="#PoselPolewkaAdam">Antoni Słonimski mówił w ten sposób, że po prostu jeżeli degradujemy inteligencję, to degradujemy równocześnie wszelką myśl racjonalistyczną, inteligencję twórczą. Jednym słowem całość inteligencji twórczej to są nacjonaliści, czy racjonaliści. No, że nacjonaliści to dość często, ale to nie taka straszna rzecz. Gorzej, że metafizycy, gorzej że irracjonaliści.</u> + <u xml:id="u-30.44" who="#PoselPolewkaAdam">Jeden z krakowskich humanistów, kiedy odsłaniano pomnik Mickiewicza w Krakowie wygłosił tego samego dnia w krakowskim Związku Literatów odczyt, który nadawałby się do działu metapsychicznego. Po prostu cała twórczość Mickiewicza, końcowa od towianizmu — to była Sprawa duchów, to była sprawa jakichś wyższych, czy innych sfer. To mówił naukowiec. Naukowców tego typu jeszcze nam nie brak. Oni mają swoje specjalności, ale twierdzenie, jakoby wszyscy naukowcy byli racjonalistami i ażeby całość inteligencji twórczej była racjonalistycznie nastrojona, nie zgadza się z prawdą.</u> + <u xml:id="u-30.45" who="#PoselPolewkaAdam">Przecież widzimy, oglądamy, że wśród inteligencji twórczej sporo było ludzi typu fideistycznego obyczaju, właśnie stąd biorących swoje źródło, akcentujących te rzeczy silnie. Cóż więc mówić o racjonalizmie!</u> + <u xml:id="u-30.46" who="#PoselPolewkaAdam">Dlatego też nie można mieszać w Polsce Ludowej spraw potrzebnych inteligencji twórczej z klerkizmem.</u> + <u xml:id="u-30.47" who="#PoselPolewkaAdam">Klerkizm, jeżeli chodzi o jego postępowość, nie zdał egzaminu. Wiemy o tym, że klerkowie w momencie zdecydowanej walki o postęp nieraz zawodzili.</u> + <u xml:id="u-30.48" who="#PoselPolewkaAdam">My, powtarzam, szanujemy inteligencję — inteligencję twórczą, naukową i techniczną. Głęboko cenimy sobie sojusz między inteligencją a klasą robotniczą i tym bardziej wypraszamy sobie wsadzanie klina pod pozorem, że ktoś uprawia antyinteligencką działalność.</u> + <u xml:id="u-30.49" who="#PoselPolewkaAdam">Od dawien dawna nie słyszeliśmy powiedzeń — „inteligencki sposób myślenia”, — „inteligencik” itd. To były pierwsze lata. To były pierwsze lata, w pierwszym okresie, wtedy, kiedy się mówiło: proletariat bierze na swoje barki najcięższą ilość spraw, wtedy kiedy było bardzo źle, kiedy w Krakowie w 1946 r. był słynny 3 maj. No cóż, w tym czasie poszła moja nieżyjąca dziś córka do szkoły. Powitano ją: — „No cóż, ty czerwona szmato”. Dookoła były dzieci samej inteligencji, zaledwie trójka dzieci robotniczych. I myśmy z tego nie wyciągnęli żadnych konsekwencji. Nie, staraliśmy się, aby do nas przyszli. Było ich dużo, przyszło dużo, którzy z nami uczciwie pracują. No cóż, co było, o tym nie będziemy mówić, ale chodzi o to, aby w tej chwili tych spraw tak, jak stawia Antoni Słonimski, którego cenimy i cieszymy się, że do Polski wrócił, żeby tak tych spraw nie stawiać. Bo znowu będziemy musieli przejść do uwag na temat, jak to Antoni Słonimski — „ludową lemoniadę”, o której pisał, przemianował na — „ludową oranżadę”, z zabarwieniem na różowo. Jeżeli mówi się o potknięciu się którego z działaczy robotniczych, no, te jest tak, jak wykorzystywanie sprawy na podstawie procesu Mazurkiewicza w Krakowie, w którą przecież była zaplątana w pewnym stopniu inteligencja, ba, nawet dwóch, trzech naukowców. Gdyby chciało się oskarżać środowisko twórczo-naukowe o ten sam poziom moralności, o te same kontakty z Mazurkiewiczem, jakie miały rozmaitego rodzaju inne typy ludzi — co byśmy o tym powiedzieli? Powiedzielibyśmy, że to jest niewłaściwe, i uważam za rzecz słuszną, że tej sprawy nie rozrabiano, chociaż równocześnie jednego z argumentów dość poważnych w walce klasowej nas pozbawiono.</u> + <u xml:id="u-30.50" who="#PoselPolewkaAdam">Nie będę przemawiał długo. Chcę przejść do tzw. cywila literackiego. Dlaczego? Bo po XX Zjeździe mówiono o tym, że właściwie przecież już walki klasowej u nas nie ma. Słowa fałszywe, że teorię o zaostrzaniu się walki klasowej mechanicznie przeniesiono ze Związku Radzieckiego do Polski, w rezultacie dały taki efekt, że zaczęto ironicznie mówić: „Czy jest walka klasowa? Po co walka klasowa?” Poznań przypomniał nam wiele spraw. Ostatnio VII Plenum KC PZPR te zagadnienia jasno postawiło.</u> + <u xml:id="u-30.51" who="#PoselPolewkaAdam">Chciałbym jeszcze porozmawiać o pewnych rzeczach w związku z wyższymi uczelniami. No, mówiliśmy o wyższych uczelniach, kiedyś przywykliśmy do mówienia — „pochodzenie klasowe”, dziś tych słów nie używamy, tak jak np. nie używamy określenia — „partyjna nauka”. Używaliśmy ich. Te rzeczy gdzieś odeszły. Czy słusznie je schowano gdzieś? Czy słusznie? Jeżeli te rzeczy były mechanicznie stosowane, jeżeli te kryteria były stosowane dylematycznie, to dobrze że ich nie ma. Ale czy sprawa pochodzenia klasowego jest sprawą tak absolutnie nieważną, że nie należy o niej mówić? Darujcie, mnie się wydaje, że środowisko formuje człowieka nie tylko uczuciowo, nie tylko obyczajowo, ale i pojęciowo. Powiązanie przez moich mi drogich z całą klasą jest bardzo silne. Pierwszy raz w moim życiu słuchałem wykładów marksizmu z ust syna bogatego adwokata. Nie miałem jeszcze wtedy, jako 16-letni chłopiec, pojęcia o marksizmie. Drugi raz znowu z ust pewnego też zamożnego potomka. Jaki był rezultat? Jeden z nich został syjonistą, drugi został endekiem — ja jestem komunistą. Bardzo często ludzie o klasowym pochodzeniu mieszczańskim przechodzą znacznie łatwiej — o wiele, bez porównania łatwiej — na drugą stronę barykady, niż ci z proletariatu. To jest sprawa jasna i prosta. Powie ktoś: — „przecież z klasy burżuazyjnej wyszli piękni ludzie”. Tak, ale kiedy? Przez nienawiść i przez walkę ze swoją klasą, przez to, że z niej się wyobcowali, przez to, że ją znienawidzili, przez to, że od niej odeszli całkowicie. To są rzeczy obowiązujące i do dziś dnia.</u> + <u xml:id="u-30.52" who="#PoselPolewkaAdam">Na wyższych uczelniach, pamiętam, kilka było charakterystycznych wypadków. W 1945 i 1946 r. znałem wypadek, kiedy stanowisko asystenta otrzymał ktoś pod warunkiem zatajenia proletariackiego pochodzenia. Jeszcze w 3 czy 4 lata potem (mogę podać nazwiska) na uniwersytecie krakowskim zdarzały się wypadki dopisywania sobie lepszego pochodzenia, do tego stopnia, że nawet kilku nie zostało przyjętych na uniwersytet — jeden nie został przyjęty, bo podał, że jego ojciec jest weterynarzem, tymczasem był chłopem małorolnym. Obowiązujący na wyższych uczelniach uraz, jakiś kompleks wyższości w stosunku do młodzieży mieszczańskiej powodował bardzo często zatargi, bardzo często powodował i wychowawcom — a jestem jednym z nich — różne trudności.</u> + <u xml:id="u-30.53" who="#PoselPolewkaAdam">Czy te sprawy do dzisiaj zostały całkowicie już wygładzone? Śmiem twierdzić, że jeszcze nie. Kol. Wyka mówił tutaj o nauce marksizmu- leninizmu na wyższych uczelniach. Zgadzam się z nim. Te wykłady prowadzone szablonowo, dogmatycznie, nie wychowywały należycie młodzieży. Ale w tej chwili mamy inną sytuację, że przynajmniej na jakiś czas nie jesteśmy w stanie w jakikolwiek sposób nawet tamtych kiepskich wykładów zastąpić, bo ludzi, którzy niedogmatycznie mogą wykładać marksizm, jest nie tak wielu. Po prostu musi taki człowiek łączyć teorię z praktyką, być w walce klasowej, żyć tymi sprawami. Wtedy będzie miał kręgosłup ideowy, a nie będzie potrzebował ideowego gorsetu w postaci dogmatyzmu. O tych ludzi nie jest tak łatwo. Walka klasowa nie ustała, walka odgrywa się dzisiaj także w różnym stopniu jeszcze na naszych wyższych uczelniach, zwłaszcza w okresie tej tzw. odwilży.</u> + <u xml:id="u-30.54" who="#PoselPolewkaAdam">Pojęcie odwilży może być rozumiane w różnym znaczeniu: w tym dobrym, pozytywnym i w tym negatywnym — w tym pojęciu odwilży mieszczańskiej. Ta odwilż mieszczańska dała nam dużo złego. No, nawrót w kierunku przeszłości, w kierunku wyszukiwania nieistotnych problemów, nieistotnych zagadnień, w kierunku powtarzania spraw przeszłości. Ostatnio byłem zdumiony, kiedy jedno z pism literackich nagle wyskoczyło z wielką rewelacją: — „Ferdydurki” Gombrowicza należy wznowić. No, „ferdydurkizm” to jest jedna ze spraw, które już dawno umarły, jedno z tych zagadnień, do których nie powinniśmy wracać. Odwilż mieszczańska steruje ku przeszłości. Nie oznacza to bynajmniej, żeby nasza postępowa inteligencja szła w tym kierunku.</u> + <u xml:id="u-30.55" who="#PoselPolewkaAdam">Jeden z moich rozmówców, jeden z prawdziwych intelektualistów, kiedy pytałem się go, jaki jest jego stosunek do tych rzeczy, zacytował słowa Wyspiańskiego, które ja za chwilę powtórzę. No, tak się złożyło, że posłowie z Krakowa powtarzają cytaty z pisarzy, przynajmniej z Marii Konopnickiej i Asnyka. Ja też zatrzymam się na Wyspiańskim. Powiedział do mnie dosłownie w ten sposób. Kiedy mówiłem: — „Jaki jest pański stosunek do tych odwilżowo-wstecznych spraw?”, on, myślący głęboko pojęciami postępowymi, takie powiedział słowa: — „Człek człekowi nie dorówna” itd. Ja powtarzam za nim.</u> + <u xml:id="u-30.56" who="#PoselPolewkaAdam">Nie ma obawy, ażeby mieszczańska odwilż stała się jakąś naszą sprawą, aby to były nasze hasła i ażebyśmy te wszystkie — „pawie” problemy przyjmowali jako nasze. Orientujemy się w tym doskonale. I dlatego pozwolę sobie zakończyć jeszcze raz z Wyspiańskiego: — „Człek człekowi nie dorówna, ptak ptakowi nie jednaki, nie poleci orzeł...” w mieszczańską odwilż pod sztandarem pawia i papugi.</u> + <u xml:id="u-30.57" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o szkolnictwie wyższym i o pracownikach nauki, wraz z przyjętymi przez Komisję Oświaty Nauki i Kultury oraz Spraw Ustawodawczych poprawkami — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-31.3" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-31.4" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-31.5" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u> + <u xml:id="u-31.6" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o zmianie ustawy o szkolnictwie wyższym i o pracownikach nauki jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-31.7" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-31.8" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 18 min. 20 do godz. 18 min. 50.)</u> + <u xml:id="u-31.9" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-31.10" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Przystępujemy do punktu IV porządku obrad: Sprawozdanie Komisji Oświaty, Nauki i Kultury oraz Spraw Ustawodawczych o projekcie ustawy o przejęciu szkolnictwa zawodowego przez Ministra Oświaty (druk nr 92).</u> + <u xml:id="u-31.11" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Głos ma sprawozdawca poseł Eustachy Kuroczko.</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#PoselKuroczkoEustachy">Wysoki Sejmie! Projektowane przejęcie przez Ministerstwo Oświaty szkolnictwa zawodowego jest realnym krokiem w usprawnieniu aparatu państwowego, jest konkretnym przejawem walki z odbiurokratyzowaniem tegoż aparatu. Biurokratyzm i funkcjonalizm opanował również dziedzinę oświaty, doprowadzając do niepotrzebnego i szkodliwego zróżnicowania szkolnictwa zawodowego, które poza specjalnym Centralnym Urzędem, powołanym w 1949 r. dla spraw szkoły zawodowej, znalazło się już w 1951 r. we władaniu ponad 30 resortów. Taki stan rzeczy nie mógł ułatwić prowadzenia jednolitej polityki oświatowej oraz jednolitości pedagogicznego kierowania całym szkolnictwem. Współistnienie zaś tylu ośrodków administrujących sprawą kształcenia i wychowania młodzieży musiało się odbić negatywnie na jakości pracy szkoły, na poziomie i wynikach nauczania. Toteż trzeba z zadowoleniem przyjąć inicjatywę Rządu, jak i nauczycielskiej organizacji zawodowej, idącą w kierunku scalenia nadmiernie rozbudowanego systemu administracji szkolnej.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#PoselKuroczkoEustachy">Jakie są istotne cele scalenia szkolnictwa w jednym resorcie? Powinno ono:</u> + <u xml:id="u-32.2" who="#PoselKuroczkoEustachy">Po pierwsze — zapewnić jednolite kierownictwo polityczne, pedagogiczne i organizacyjne w tej dziedzinie, słowem powinno ono doprowadzić do jednolitej polityki oświatowej w kraju, ułatwić bardziej racjonalne i konkretniejsze planowanie w zakresie całego szkolnictwa ogólnokształcącego, zawodowego i artystycznego, co niewątpliwie przyczyni się do pogłębienia pracy wychowawczej z młodzieżą;</u> + <u xml:id="u-32.3" who="#PoselKuroczkoEustachy">Po drugie — scalenie powinno stworzyć bardziej sprzyjające warunki do podnoszenia poziomu kształcenia ogólnego w szkolnictwie zawodowym. Jednocześnie powinno ono zapoczątkować stopniowe kształcenie politechniczne w szkolnictwie ogólnokształcącym. Powinno ono również ułatwić gruntowniejsze przygotowanie młodzieży do życia i do pracy zawodowej;</u> + <u xml:id="u-32.4" who="#PoselKuroczkoEustachy">Po trzecie — powinno ono przyczynić się do decentralizacji zarządzania szkolnictwem, przez oddanie większości szkół zawodowych pod zarząd rad narodowych, oraz do wzmocnienia nadzoru pedagogicznego w województwach;</u> + <u xml:id="u-32.5" who="#PoselKuroczkoEustachy">Po czwarte — scalenie pozwoli na pełniejsze korzystanie z bazy materialnej, a więc: lokali, warsztatów, pomocy naukowych, placówek wychowania pozaszkolnego itp., na bardziej racjonalne kształcenie, doskonalenie i wykorzystanie kadr nauczycielskich.</u> + <u xml:id="u-32.6" who="#PoselKuroczkoEustachy">Wreszcie scalenie pozwoli usunąć wykonywanie tych samych prac w zakresie szkolnictwa zawodowego przez różne urzędy i komórki organizacyjne, przyniesie oszczędności finansowe i etatowe związane z połączeniem Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego z Ministerstwem Oświaty i z likwidacją centralnych zarządów szkolenia, rozbudowanych zarządów, departamentów, wydziałów.</u> + <u xml:id="u-32.7" who="#PoselKuroczkoEustachy">Projekt ustawy przewiduje likwidację Centralnego Urzędu Szkolnictwa Zawodowego i stopniowe przejęcie przez Ministra Oświaty pozostałych szkół zawodowych, prowadzonych przez Centralny Urząd Szkolenia Zawodowego oraz inne resorty — z wyjątkiem szkół przyzakładowych.</u> + <u xml:id="u-32.8" who="#PoselKuroczkoEustachy">Projekt referowanej przeze mnie ustawy, długo dyskutowany i zmieniony na Komisji, nie zawiera postanowienia o przejęciu przez Ministra Oświaty szkolnictwa rolniczego i artystycznego, gdyż zamierzone to jest w dalszej przyszłości. Komisja uważa, że automatyczne włączenie całego szeregu szkół zawodowych specjalistycznych, jak np. szkoły pielęgniarskie, może pociągnąć bardzo poważne komplikacje, dlatego należałoby wysłuchać opinii zainteresowanego nauczycielstwa, zabezpieczyć właściwe finansowanie tych szkół, a proces scalenia przeprowadzić w tempie wolniejszym, niż to przewidują projektodawcy. W tym celu Komisja Oświaty, Nauki i Kultury oraz Komisja Spraw Ustawodawczych przyjęły specjalną rezolucję następującej treści: — „Połączone Komisje: Spraw Ustawodawczych oraz Oświaty, Nauki i Kultury stwierdzają, iż w świetle dostarczonych materiałów dojrzała na razie jest sprawa przejęcia przez Ministerstwo Oświaty jedynie szkolnictwa zawodowego i w związku z tym ograniczają projekt przedłożonej ustawy do przejęcia tego szkolnictwa.</u> + <u xml:id="u-32.9" who="#PoselKuroczkoEustachy">Komisje uważają za sprawę nader pilną przejęcie przez Ministerstwo Oświaty szkolnictwa rolniczego. W związku z tym Komisje postanawiają zwrócić się do Komisji Rolnictwa z propozycją przedyskutowania tego zagadnienia na wspólnym posiedzeniu Komisji Oświaty, Nauki i Kultury oraz Rolnictwa w celu ustalenia konkretnych terminów i warunków przejęcia tych szkół przez Ministra Oświaty.</u> + <u xml:id="u-32.10" who="#PoselKuroczkoEustachy">Należy również przedyskutować w szerszym gronie fachowców, szczególnie specjalistów szkolnictwa artystycznego zagadnienie przejęcia przez Ministerstwo Oświaty szkolnictwa artystycznego I i II stopnia.</u> + <u xml:id="u-32.11" who="#PoselKuroczkoEustachy">Komisje zwracają się do Rządu o złożenie w najbliższym czasie sprawozdania z przebiegu przejęcia szkół zawodowych przez Ministerstwo Oświaty wraz z dokładnym podaniem terminów oraz rodzajów przejmowanych szkół, co pozwoli na bardziej konkretne i rzeczowe ustosunkowanie się do całokształtu zagadnień systemu szkolnictwa zawodowego w Polsce.” Projekt przewiduje jednak już teraz ustalenie przez Radę Ministrów uprawnień Ministra Oświaty w zakresie nadzoru pedagogicznego nad szkołami nieprzejętymi w zakresie koordynacji planowania w tych szkołach, dopóki ostatecznie los ich w drodze dodatkowych aktów ustawodawczych nie zostanie przesądzony.</u> + <u xml:id="u-32.12" who="#PoselKuroczkoEustachy">Przewidywane, w związku ze scaleniem, oszczędności etatowe na szczeblu centralnym wyrażają się liczbą około 500 etatów. Są jednak możliwe dodatkowe oszczędności etatowe przez usprawnienie systemu organizacyjnego urzędów kierujących. Na szczeblu wojewódzkim, w miejsce obecnych wydziałów oświaty prezydiów rad narodowych (Rad Narodowych m. stoł. Warszawy i m. Łodzi) i dyrekcji okręgowych szkolenia zawodowego, przewiduje się utworzenie zarządów szkolnictwa.</u> + <u xml:id="u-32.13" who="#PoselKuroczkoEustachy">Przejęcie przez Ministerstwo Oświaty szkół zawodowych nie może oznaczać zerwania ich związku z resortami korzystającymi z ich usług ani z zakładami pracy. Więź ta, innego niż dotychczas charakteru, powinna nawet ulec dalszemu zacieśnieniu. W tym celu w projekcie ustawy przewiduje się, że Rada Ministrów określi szczegółowo obowiązki resortów w zakresie pomocy szkołom zawodowym prowadzonym przez Ministerstwo Oświaty, zwłaszcza co się tyczy praktycznej nauki zawodu.</u> + <u xml:id="u-32.14" who="#PoselKuroczkoEustachy">Z chwilą połączenia Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego z Ministerstwem Oświaty pracownicy tego urzędu staną się pracownikami Ministerstwa Oświaty, pracownicy zaś wydziałów oświaty prezydiów wojewódzkich rad narodowych i dyrekcji okręgowych szkolenia zawodowego staną się pracownikami wojewódzkich zarządów szkolnictwa. Pracownicy pedagogiczni ponadetatowi znajdą pracę w szkołach.</u> + <u xml:id="u-32.15" who="#PoselKuroczkoEustachy">Wysoki Sejmie! Oddając ten ważny akt ustawodawczy do decyzji Wysokiej Izby, pragnę w imieniu Komisji Oświaty, Nauki i Kultury oraz Komisji Spraw Ustawodawczych wyrazić obawę, że przejmowanie tak zróżnicowanego szkolnictwa zawodowego, rolniczego i artystycznego nie może się odbyć w zasadzie w ciągu jednego roku. Szereg projektów przedstawionych Sejmowi przez komisję scalającą, powołaną swego czasu przez Rząd, wymaga jeszcze poważnych dyskusji w związku z zastrzeżeniem, które wysuwali członkowie komisji — znawcy tych spraw.</u> + <u xml:id="u-32.16" who="#PoselKuroczkoEustachy">W imieniu połączonych Komisji mam zaszczyt prosić Wysoką Izbę o przyjęcie zreferowanego przeze mnie projektu ustawy o przejęciu szkolnictwa zawodowego, wraz z poprawkami Komisji Oświaty, Nauki i Kultury oraz Komisji Spraw Ustawodawczych zawartymi w druku nr 92, jak również o przyjęcie rezolucji precyzującej stanowisko Komisji w całym procesie scalania szkolnictwa.</u> + <u xml:id="u-32.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Otwieram dyskusję.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Nikt się nie zgłasza. Nikt się do głosu nie zapisał.</u> + <u xml:id="u-33.3" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-33.4" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o przejęciu szkolnictwa zawodowego przez Ministra Oświaty, w brzmieniu proponowanym przez Komisję Oświaty, Nauki i Kultury oraz Komisję Spraw Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-33.5" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-33.6" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.7" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.8" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o przejęciu szkolnictwa zawodowego przez Ministra Oświaty jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-33.9" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Obecnie przystępujemy do głosowania proponowanej przez Komisje rezolucji do ustawy o przejęciu szkolnictwa zawodowego, która zamieszczona jest w druku nr 92.</u> + <u xml:id="u-33.10" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej rezolucji, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-33.11" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-33.12" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.13" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u> + <u xml:id="u-33.14" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Stwierdzam, że rezolucja do ustawy o przejęciu szkolnictwa zawodowego przez Ministra Oświaty została przez Sejm jednomyślnie przyjęta.</u> + <u xml:id="u-33.15" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Przystępujemy do punktu V porządku obrad: Sprawozdanie Komisji Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych o projekcie ustawy w sprawie uchylenia przepisów o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy (druki nr 101 i 102).</u> + <u xml:id="u-33.16" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Głos ma sprawozdawca poseł Stanisław Stachacz.</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#PoselStachaczStanislaw">Wysoka Izbo! Z upoważnienia Komisji Spraw Ustawodawczych oraz Komisji Pracy i Zdrowia pragnę zreferować przedłożony Sejmowi projekt o zniesieniu ustawy o socjalistycznej dyscyplinie pracy.</u> + <u xml:id="u-34.1" who="#PoselStachaczStanislaw">Proces demokratyzacji wymaga rewizji szeregu obowiązujących obecnie, nieżyciowych przepisów prawnych, a nawet i ustaw sejmowych z lat poprzednich, które nie sprzyjają rozwojowi naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-34.2" who="#PoselStachaczStanislaw">Na progu realizacji planu 6-letniego Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podjął ustawę w dniu 19.IV.1950 r. o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy. Ówczesna sytuacja polityczno-gospodarcza wymagała podjęcia takiej ustawy. Szybki rozwój gospodarki narodowej, szczególnie przemysłu ciężkiego i budownictwa, a co za tym idzie napływ do tego przemysłu wielu robotników i pracowników, którzy rekrutowali się spośród ludności wiejskiej i drobnomieszczaństwa, a którym w pierwszym okresie obce były zasady dyscypliny i socjalistycznego stosunku do pracy, wymagał podjęcia takich środków, które zapewniłyby wykonanie nakreślonych zadań gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-34.3" who="#PoselStachaczStanislaw">Jak dalece potrzebne było w owym okresie ustawowe uregulowanie sprawy dyscypliny pracy, świadczyć może liczba opuszczonych bez usprawiedliwienia godzin pracy, która w stosunku do ogółu przepracowanych godzin wynosiła w 1950 r. 5,4%, a wśród nowo zatrudnionych, zwłaszcza dojeżdżających do pracy, sięgała w niektórych zakładach do 15%.</u> + <u xml:id="u-34.4" who="#PoselStachaczStanislaw">Straty dla gospodarki narodowej z tytułu opuszczonych godzin pracy były bardzo znaczne. Np. w przemyśle węglowym przy pełnej frekwencji moglibyśmy w roku 1949 wydobyć o 1.250.000 ton więcej węgla kamiennego, niż uzyskaliśmy. W przemyśle bawełnianym moglibyśmy wyprodukować o 5 mln metrów tkanin więcej. Podobnie było w budownictwie i państwowych gospodarstwach rolnych.</u> + <u xml:id="u-34.5" who="#PoselStachaczStanislaw">Nie bez znaczenia był w tym okresie poważny nacisk wroga klasowego, który usiłował hamować nasz rozwój. Poziom świadomości wśród wielu robotników był również niezadowalający.</u> + <u xml:id="u-34.6" who="#PoselStachaczStanislaw">Przytłaczająca większość klasy robotniczej, zdając sobie sprawę z trudnej sytuacji gospodarczej, wydała w omawianym okresie zdecydowaną walkę tym niedociągnięciom, domagając się surowych sankcji dla tej części załóg, która hamowała rozbudowę naszego kraju, obniżając swym postępowaniem skuteczność ofiarnej pracy swych współtowarzyszy.</u> + <u xml:id="u-34.7" who="#PoselStachaczStanislaw">W celu zabezpieczenia poważnych zadań planu 6-letniego Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej podjął w dniu 19 kwietnia 1950 r. ustawę- o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy. Zasadniczym celem powyższej ustawy było konkretne określenie obowiązków pracowników i robotników w dziedzinie przestrzegania dyscypliny pracy, jako nieodzownego warunku w realizacji planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-34.8" who="#PoselStachaczStanislaw">W sytuacji obecnej przewidziane wspomnianą ustawą środki kontroli i zabezpieczenia dyscypliny pracy przestały odpowiadać aktualnym potrzebom, a nawet stały się rażącym przeżytkiem, szczególnie w Obliczu stale wzrastającej świadomej dyscypliny samych robotników i pracowników.</u> + <u xml:id="u-34.9" who="#PoselStachaczStanislaw">Poważnie wzrosła świadomość klasy robotniczej jako współgospodarza zakładów pracy i kraju. Świadczy o tym przejawiająca się coraz bardziej inicjatywa załóg w współrządzeniu zakładami. Świadczą o tym coraz bardziej rosnące wnioski i pomysły racjonalizatorskie, które przyczyniają się do przekraczania zadań planowych.</u> + <u xml:id="u-34.10" who="#PoselStachaczStanislaw">Utrwala się coraz wyższy poziom dyscypliny pracy. Świadczą o tym dane zebrane z kluczowych gałęzi przemysłu, z których wynika, że liczba opuszczonych godzin bez usprawiedliwienia w stosunku do ogółu przepracowanych waha się w granicach od 0,2 do 0,6%.</u> + <u xml:id="u-34.11" who="#PoselStachaczStanislaw">Życie potwierdza, że sposób realizowania poszczególnych postanowień tej ustawy nosi w sobie wyraźne cechy formalizmu.</u> + <u xml:id="u-34.12" who="#PoselStachaczStanislaw">Formalizm w stosowaniu ustawy wyraża się głównie w tym, że wielu kierowników zakładów pracy, zamiast pilnować jak najpełniejszego wykorzystania czasu pracy, zajmowało i zajmuje się sprawami spóźnień do pracy, opuszczonych godzin pracy z takich czy innych powodów. Zdarzały się nawet tak paradoksalne sytuacje, że istotniejszym dla kierownika zakładu lub działu kadr było zebranie usprawiedliwień od pracowników, którzy spóźnili się w wyniku nieregularnego kursowania pociągów i komunikacji PKS, aniżeli wzrost wydajności pracy w ośmiogodzinnym dniu pracy.</u> + <u xml:id="u-34.13" who="#PoselStachaczStanislaw">Przykładów takich można by wymienić wiele.</u> + <u xml:id="u-34.14" who="#PoselStachaczStanislaw">Jak dalece sformalizowane zostało w praktyce wykonanie ustawy o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy, świadczy fakt, że w ślad za wydaną ustawą tylko w roku 1950 wydano aż 25 przepisów wykonawczych, w tym 3 uchwały Rady Ministrów, 7 pism okólnych Prezesa Rady Ministrów, 8 okólników poszczególnych ministrów oraz 7 zarządzeń wykonawczych niektórych ministerstw.</u> + <u xml:id="u-34.15" who="#PoselStachaczStanislaw">Obok zbyt formalistycznego trybu usprawiedliwiania nieobecności w pracy — nie odpowiada już potrzebom życia również określona w ustawie właściwość sądów powszechnych do rozpatrywania spraw w zakresie naruszania dyscypliny pracy.</u> + <u xml:id="u-34.16" who="#PoselStachaczStanislaw">Sądy powszechne w pewnych okresach były przeładowane tego rodzaju sprawami, gdyż do niedawna większość kierowników bądź powodując się koniecznością rygorystycznego przestrzegania ustawy, bądź też nie chcąc brać na siebie odpowiedzialności za samodzielne rozstrzyganie spraw związanych z łamaniem dyscypliny, przekazywała je do rozpatrzenia sądom.</u> + <u xml:id="u-34.17" who="#PoselStachaczStanislaw">Sprawy tego rodzaju w pełni kwalifikują się do rozpatrywania wyłącznie w samym zakładzie pracy przy udziale załogi, przy czym konsekwencje za naruszanie dyscypliny pracy winny mieć charakter społeczno-wychowawczy, a nie karny.</u> + <u xml:id="u-34.18" who="#PoselStachaczStanislaw">Przemawia to za stosowaniem w przypadkach drobnych naruszeń dyscypliny pracy wyłącznie kar regulaminowych.</u> + <u xml:id="u-34.19" who="#PoselStachaczStanislaw">W związku z tym, projekt ustawy przewiduje celowość i konieczność opracowania regulaminów pracy w uspołecznionych zakładach. Przypadki poważniejszego naruszania dyscypliny pracy mogą i powinny być kierowane do sądów koleżeńskich.</u> + <u xml:id="u-34.20" who="#PoselStachaczStanislaw">Uchwała Centralnej Rady Związków Zawodowych o sądach koleżeńskich w zakładach pracy została podjęta w porozumieniu z Prezydium Rządu. Jak wiadomo, sądy koleżeńskie mogą stosować w przypadkach złośliwego naruszania dyscypliny pracy odpowiednie środki wychowawcze, jak publiczne upomnienie, publiczna nagana z ostrzeżeniem, a także w przypadku uporczywego naruszania obowiązków przez pracownika sądy koleżeńskie mogą wystąpić do kierownika zakładu o zwolnienie danego pracownika.</u> + <u xml:id="u-34.21" who="#PoselStachaczStanislaw">Poza tym ustawa o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy dubluje szereg istniejących ustawowych przepisów i regulaminów pracy o odpowiedzialności dyscyplinarnej. Mamy bowiem np. ustawę o państwowej służbie cywilnej, o umowie o pracę robotników w przemyśle i handlu, odpowiedzialność dyscyplinarną w oparciu o zbiorowe układy pracy.</u> + <u xml:id="u-34.22" who="#PoselStachaczStanislaw">Są również odrębne przepisy, między innymi regulujące odpowiedzialność dyscyplinarną pracowników PKP, służby zdrowia, sędziów, pracowników prokuratury, pracowników nauki i szkolnictwa, pracowników łączności itp.</u> + <u xml:id="u-34.23" who="#PoselStachaczStanislaw">Chcę podkreślić, że klasa robotnicza naszego kraju po zapoznaniu się z uchwałami VII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej ze szczególnym zadowoleniem przyjęła zapowiedź przygotowania przez Rząd i przedstawienia Sejmowi — ustawy uchylającej przepisy o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy. Solidaryzując się z uchwałami VII Plenum KC PZPR robotnicy wielu zakładów pracy zwracali uwagę na konieczność zastąpienia wspomnianej ustawy świadomą dyscypliną pracy.</u> + <u xml:id="u-34.24" who="#PoselStachaczStanislaw">Na licznych zebraniach postulowali oni szybkie uchylenie ustawy o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy.</u> + <u xml:id="u-34.25" who="#PoselStachaczStanislaw">VII Plenum Centralnej Rady Związków Zawodowych, biorąc pod uwagę postulaty robotników, uchwaliło wystąpić z wnioskiem do Rządu o przedstawienie na obecnej sesji Wysokiemu Sejmowi projektu uchylenia ustawy z dnia 19 kwietnia 1950 r. o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy.</u> + <u xml:id="u-34.26" who="#PoselStachaczStanislaw">Ponadto wspomniany projekt ustali zasadę, że nie będzie pociągać się pracowników do odpowiedzialności za naruszenie socjalistycznej dyscypliny pracy. Postępowania wszczęte w związku z naruszeniem socjalistycznej dyscypliny pracy należy w myśl tego projektu umorzyć, zaś kary niewykonane — anulować. Adnotacje w aktach pracownika o karach porządkowych winny ulec wykreśleniu, natomiast adnotacje o nałożonych karach sądowych ulegają zatarciu w aktach personalnych.</u> + <u xml:id="u-34.27" who="#PoselStachaczStanislaw">Uspołecznione zakłady pracy opracują dla ogółu pracowników w nich zatrudnionych, w regulaminach pracy środki, jakie mogą być stosowane wobec pracowników opuszczających pracę lub spóźniających się do pracy bez usprawiedliwienia, w granicach przewidzianych w przepisach obowiązujących regulaminów pracy dla robotników i pracowników, według wytycznych wydanych przez radę Ministrów w porozumieniu z CRZZ.</u> + <u xml:id="u-34.28" who="#PoselStachaczStanislaw">Wysoki Sejmie! Wzrost świadomości mas pracujących, stabilizacja załóg w zakładach, wzrost poczucia odpowiedzialności za losy zakładu, stale postępujący naprzód proces demokratyzacji naszego życia politycznego, społecznego i gospodarczego przemawiają za celowością zniesienia ustawy z dnia 19 kwietnia 1950 r. o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy. W oparciu o powyższe argumenty wnoszę w imieniu milionowych rzesz pracujących projekt ustawy w sprawie uchylenia przepisów o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy.</u> + <u xml:id="u-34.29" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Otwieram dyskusję.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Głos ma poseł woj. wrocławskiego Irena Piwowarska.</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#PoselPiwowarskaIrena">Wysoki Sejmie! W imieniu zespołu poselskiego woj. wrocławskiego pragnę ustosunkować się do wniosku Komisji, przedstawionego przez posła Stachacza, dotyczącego zniesienia socjalistycznej dyscypliny pracy uchwalonej w 1950 r.</u> + <u xml:id="u-36.1" who="#PoselPiwowarskaIrena">Nie mam zamiaru ustosunkowywać się do słuszności jej istnienia, lecz jedno warto podkreślić, że była ona krzywdząca dla robotników. Pragnę tu przypomnieć młodzieżowy wyścig pracy, zainicjowany przez młodzież łódzką, wspaniałe współzawodnictwo między górnikami i włókniarzami w latach 1944 — 1945. To są niezbite historyczne fakty, które świadczą o świadomości klasy robotniczej i o jej właściwym zrozumieniu swej roli jako gospodarza kraju.</u> + <u xml:id="u-36.2" who="#PoselPiwowarskaIrena">Wiadomość o zniesieniu tejże ustawy wywołała bardzo różnorodne opinie. Podstawową część robotników ustawa ta denerwowała i krzywdziła, ale niewielka grupa robotników w zakładach opuszcza nagminnie dni pracy. Np. w jednym z łódzkich zakładów przemysłu wełnianego, zatrudniającym ok. 2400 ludzi, za opuszczenie jednego dnia w ciągu kwartału udzielono 378 nagan, 68 osób ukarano potrąceniem dniówki, 43 osobom potrącono karę równającą się pół-dniówkom zarobkowym, 5 osobom potrącono karę równającą się 3 dniówkom zarobkowym, 17 spraw przekazano do sądu, z tego 13 uniewinniono, 4 zaś robotników skazano na zmniejszony zarobek i przymusową pracę w tymże zakładzie pracy.</u> + <u xml:id="u-36.3" who="#PoselPiwowarskaIrena">W ciągu całego okresu potrącania kar powstał pewien fundusz, który np. tylko za I półrocze w jednym zakładzie wynosi ponad 17 tys. zł, w drugim ponad 20 tys. zł itp. Ta sprawa winna być uregulowana przez CRZZ i fundusze pochodzące z kar — moim zdaniem — winny być przekazane do kas zapomogowo-pożyczkowych, znajdujących się w zakładach pracy.</u> + <u xml:id="u-36.4" who="#PoselPiwowarskaIrena">Podobnie kształtuje się sprawa nieobecności i w innych zakładach, zwłaszcza przemysłu lekkiego. Dlatego pragnę zatrzymać się nad tym problemem i nad tą grupą ludzi, którzy otrzymują naganę i kary, gdyż właśnie ci ludzie budzą wielką obawę na zakładzie pracy. Są oni decydującą grupą w walce o wykonanie planu produkcyjnego i uzyskanie funduszu zakładowego — tej najwyższej ambicji, jaką sobie stawiają robotnicy przy wykonywaniu planów produkcyjnych. Dlatego też sprawa regulaminów wewnętrznozakładowych winna być objęta szeroką dyskusją w zakładach pracy. Ze sprawą opuszczania pracy winni być zapoznani wszyscy robotnicy na ogólnych zebraniach i na posiedzeniach rad zakładowych.</u> + <u xml:id="u-36.5" who="#PoselPiwowarskaIrena">Wydaje mi się, że warto by wspomnieć także o zadaniach w tym zakresie organizacji młodzieżowych, dlatego że do tej pory w praktyce największą nieobecność w pracy mają młodzi robotnicy. Sprawą tą winna zająć się organizacja ZMP, zwłaszcza w przemyśle.</u> + <u xml:id="u-36.6" who="#PoselPiwowarskaIrena">Wydaje mi się słusznym wniosek, dyskutowany w całym kraju, dotyczący podziału funduszu zakładowego, aby z ponadplanowych zysków mogli korzystać wszyscy robotnicy w zakładzie, w zależności od ich udziału w produkcji.</u> + <u xml:id="u-36.7" who="#PoselPiwowarskaIrena">Na marginesie tej sprawy pragnę podtrzymać wniosek posłanki Gościmińskiej, zgłoszony przy innym punkcie porządku obrad — dotyczący zwiększenia rezerw pracowniczych przede wszystkim w zakładach przemysłu lekkiego. Do tej pory rezerwy te w zakładach pracy są grubo niewystarczające. Niewystarczające z różnych przyczyn. W dużej mierze po pierwsze dlatego, że nasze świadczenia społeczne zwłaszcza dla kobiet zostały szeroko rozszerzone, jak miesięczne urlopy dla robotników po przepracowaniu 10 lat, zwolnienia matki podczas choroby jej dziecka itp. Powoduje to w znacznej mierze nieobsadzoną ilość krosien i maszyn przez robotników — nie z powodu nieobecności, nie z przyczyn i z winy robotnic. I dlatego nasz wniosek, który od dłuższego czasu pod adresem resortu Ministerstwa Przemysłu Lekkiego jest stawiany, powinien być w związku z tą sprawą zrealizowany.</u> + <u xml:id="u-36.8" who="#PoselPiwowarskaIrena">I jeszcze jeden wniosek na marginesie tejże sprawy, a wiążący się z nią — to skrócenie czasu pracy na nocnych zmianach do 40 godzin tygodniowo. Dlaczego mówię — tygodniowo? Dla nas, zwłaszcza dla kobiet zatrudnionych w naszym przemyśle, wygodniej byłoby, ażeby praca mogła trwać 'w ciągu 5 nocy po 8 godzin, aby w ten sposób kobiety mogły podczas ich nocnej pracy wygospodarować sobie jeden dzień wolny.</u> + <u xml:id="u-36.9" who="#PoselPiwowarskaIrena">Podając kilka wniosków wiążących się z tą sprawą, wierzę, że będą one tematem rozważań i znajdą rozwiązanie w uchwałach Rządu.</u> + <u xml:id="u-36.10" who="#PoselPiwowarskaIrena">Zespół poselski woj. wrocławskiego będzie głosował za zniesieniem ustawy.</u> + <u xml:id="u-36.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Głos ma poseł woj. łódzkiego Henryk Wiączek.</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#PoselWiaczekHenryk">Wysoki Sejmie! Przeszło 6 lat temu — w dniu 19 kwietnia 1950 r., w chwili rozpoczęcia realizacji planu 6-letniego Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na wniosek Rządu uchwalił ustawę o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy.</u> + <u xml:id="u-38.1" who="#PoselWiaczekHenryk">Krótkie uzasadnienie, zamieszczone na wstępie do ustawy, słusznie podkreślało, że świadoma swych praw i obowiązków gospodarza kraju polska klasa robotnicza nadała dyscyplinie pracy nową socjalistyczną treść.</u> + <u xml:id="u-38.2" who="#PoselWiaczekHenryk">W wyniku tego przytłaczająca większość robotników i pracowników umysłowych pracowała sumiennie, dając wyraz swemu socjalistycznemu stosunkowi do pracy i przyczyniając się w ten sposób do wzmocnienia naszej Ludowej Ojczyzny. Były jednak jednostki, które przez naruszanie dyscypliny obniżały skuteczność ofiarnej pracy swych współtowarzyszy, wpływały hamująco na ciągły wzrost dobrobytu i kultury mas pracujących. I właśnie w celu zlikwidowania ujemnych skutków opuszczania dni pracy bez usprawiedliwionej przyczyny, oraz w związku z koniecznością zabezpieczenia pomyślnej realizacji założeń planu 6-letniego — została przyjęta ustawa o socjalistycznej dyscyplinie pracy, która przewidywała za naruszenie dyscypliny w sporadycznych wypadkach kary porządkowe, zaś w przypadkach złośliwego i uporczywego naruszania dyscypliny pracy — również kary sądowe.</u> + <u xml:id="u-38.3" who="#PoselWiaczekHenryk">Zachodzi obecnie pytanie, czy słuszne było przyjęcie tej ustawy, czy ustawa spełniła swoje zadania — nie jest bowiem obojętne, w jaki sposób i z jakim skutkiem stosowana ona była w okresie jej obowiązywania — i czy w obecnych warunkach ekonomicznych i politycznych istnieją nadal powody utrzymania jej w mocy?</u> + <u xml:id="u-38.4" who="#PoselWiaczekHenryk">Należy stwierdzić, że u progu wykonania planu 6-letniego, w chwili przejścia do budowy podstaw socjalizmu w naszym kraju — wprowadzenie takiej ustawy było uzasadnione wielu względami.</u> + <u xml:id="u-38.5" who="#PoselWiaczekHenryk">W szeregach klasy robotniczej, pracującej w swej olbrzymiej większości sumiennie i ofiarnie, znajdowało się wówczas sporo jednostek o złych nawykach, datujących się z różnych okresów naszego życia, w tym również włączając okres okupacji. Jednostki te systematycznie naruszały socjalistyczną dyscyplinę pracy, w szczególności przez opuszczanie dni pracy, spóźnianie się do zajęć itp. — co oczywiście wpływało ujemnie na wykonanie planów produkcyjnych i było zjawiskiem wysoce demoralizującym. Konieczność więc zabezpieczenia realizacji planu 6-letniego i wprowadzenie właściwego porządku na zakładach pracy — wymagały wprowadzenia w życie ustawy o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy.</u> + <u xml:id="u-38.6" who="#PoselWiaczekHenryk">Wymagała tego również tocząca się w tym czasie dość ostra walka klasowa z pozostałościami elementów kapitalistycznych oraz zwiększające się napięcie w sytuacji międzynarodowej, które stawiało przed narodem polskim wyjątkowe zadania w zakresie podniesienia sił ekonomicznych i obronności naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-38.7" who="#PoselWiaczekHenryk">Obecnie, patrząc wstecz należy stwierdzić, że ustawa ta w minionym okresie czasu była uzasadniona, szczególnie w odniesieniu do tych jednostek, które łamały socjalistyczną dyscyplinę pracy ze szkodą dla całego życia gospodarczego kraju. Przez okres swego istnienia ustawa ta — mimo pewnych usterek — spełniała swoje zadanie, stanowiąc czynnik nie tylko represyjny, lecz i wychowawczy. Wskazuje na to okoliczność, że w pierwszym okresie ilość spraw o przekroczenie dyscypliny pracy była w sądach bardzo znaczna, zaś w późniejszym okresie ilość ta stopniowo malała.</u> + <u xml:id="u-38.8" who="#PoselWiaczekHenryk">Dla (przykładu pragnę dodać, że na terenie zakładu, w którym pracuję, tj. Tomaszowskich Zakładów Włókien Sztucznych, będącego największym zakładem w Tomaszowie Mazowieckim, w 1952 r. ilość samowolnie opuszczonych dni w stosunku do przepracowanych wynosiła 0,93%, natomiast w 1956 r. spadła do 0,56%; ilość zaś skierowanych spraw do sądu w 1952 r. wynosiła 0,024%, a w 1956 r. — 0,011%. Wyżej wymienione dane obrazują nam, w jakim stopniu kształtowała się świadomość klasy robotniczej w rozumieniu socjalistycznej dyscypliny pracy.</u> + <u xml:id="u-38.9" who="#PoselWiaczekHenryk">W tym miejscu należy podkreślić, że jednak art. 2 ustawy o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy, ustanawiający prawo do odznaczeń państwowych i nagród za wzorową dyscyplinę pracy — właściwie nie był w ogóle stosowany, przynajmniej na terenie woj. łódzkiego.</u> + <u xml:id="u-38.10" who="#PoselWiaczekHenryk">Nie świadczy to bynajmniej o tym, aby nie było jednostek zasługujących na to wyróżnienie, gdyż przeciwnie, większość klasy robotniczej odznaczała się wzorową dyscypliną pracy, art. 2 mówi zaś — „pracownicy, wyróżniający się nienaganną dyscypliną pracy w ciągu trzech lat kolejnych powinni być przedstawieni przez kierownictwo zakładu pracy, instytucji lub urzędu do odznaczeń państwowych i nagród ustalanych corocznie przez Radę Ministrów za wzorową dyscyplinę pracy”.</u> + <u xml:id="u-38.11" who="#PoselWiaczekHenryk">Należałoby dziś zapytać poszczególne ministerstwa i Centralną Radę Związków Zawodowych, dlaczego nie stosowano w praktyce przepisu art. 2. Zmniejszenie się do minimum wypadków naruszania dyscypliny pracy wykazuje dobitnie, że ustawa była stosowana z dobrym skutkiem i spełniała całkowicie swoją rolę wychowawczą.</u> + <u xml:id="u-38.12" who="#PoselWiaczekHenryk">W obecnym jednak okresie pomyślnych przemian ekonomicznych i politycznych w naszym kraju ustawa o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy nie ma już racji bytu, i dlatego wpłynął wniosek o jej uchylenie, chociażby dlatego, że klasa robotnicza wykonała przecież pomyślnie plan 6-letni i przystąpiła z twórczym zapałem do realizacji planu 5-letniego, czego dowodem była tocząca się dyskusja nad założeniami planu 5-letniego, jaka rozwinęła się zwłaszcza po XX Zjeździe KPZR i VII Plenum KC PZPR. Brała w niej i bierze udział cała klasa robotnicza, dając wyraz swojej świadomości socjalistycznej i dążeniom do podniesienia potęgi gospodarczej naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-38.13" who="#PoselWiaczekHenryk">Najlepszym tego dowodem jest, że w czasie dyskusji nad planem 5-letnim wychodziły załogi poszczególnych zakładów pracy z kontrplanami, oraz składały tysiące wniosków usprawniających, które w sumie przyczyniły się do korekty planów produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-38.14" who="#PoselWiaczekHenryk">Niezależnie od tego pogłębił się, zgodnie z duchem XX Zjazdu, proces demokratyzacji, jak nigdy dotąd polska klasa pracująca poczuła się gospodarzem całego kraju, jak nigdy dotąd rozpoczęła się słuszna krytyka i samokrytyka w zakładach pracy. Wysoki stopień uświadomienia, poszanowania godności człowieka — w przeciwieństwie do okresu kultu jednostki — nie wymaga już stosowania środków przymusowych, względnie represyjnych, jeśli chodzi o zachowanie socjalistycznej dyscypliny pracy.</u> + <u xml:id="u-38.15" who="#PoselWiaczekHenryk">Nie znaczy to, aby nie znalazły się i dziś jeszcze jednostki naruszające socjalistyczną dyscyplinę pracy, jednak wykroczenia te będą stosunkowo rzadkie i rażące na tle ogólnego dążenia klasy robotniczej do wykonania zaplanowanych zadań, tak że istnienie specjalnej ustawy strzegącej dyscypliny pracy jest zgoła zbyteczne. Samo oddziaływanie przytłaczającej większości klasy robotniczej na ewentualnie nieliczne jednostki, mogące naruszyć dyscyplinę pracy, będzie dostateczną gwarancją zachowania jej na właściwym poziomie.</u> + <u xml:id="u-38.16" who="#PoselWiaczekHenryk">Ponadto szerokie uprawnienia związków zawodowych, rad zakładowych gwarantują podniesienie na wyższy poziom świadomej dyscypliny pracy. Niewątpliwie dobrze nam wszystkim jest znane znaczenie współzawodnictwa pracy, które prowadzą związki zawodowe, a które jest ogromną dźwignią pobudzającą klasę robotniczą do sumiennej, uczciwej i ofiarnej pracy dla naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-38.17" who="#PoselWiaczekHenryk">Przez jeszcze szersze stosowanie współzawodnictwa zdolni będziemy do uzyskania większych jeszcze efektów produkcyjnych metodami cechującymi nas tylko — budujących socjalizm.</u> + <u xml:id="u-38.18" who="#PoselWiaczekHenryk">Nie wolno pominąć i takich form, jakimi są samorzutne zobowiązania robotników, a wynikające z pełnego zrozumienia naszej drogi, prowadzącej do coraz większego dobrobytu wszystkich ludzi pracy i pogłębiającej się stale świadomości społeczno-politycznej.</u> + <u xml:id="u-38.19" who="#PoselWiaczekHenryk">Obywatele Posłowie! Nie należy zapominać o tym, że nasza klasa robotnicza, która w roku 1945 nie liczyła się z tym, kto jej będzie płacił i ile, przystąpiła z całym zapałem do odbudowy naszej zniszczonej Ojczyzny, a rezultatów tej ofiarnej pracy nie potrzebujemy się wstydzić.</u> + <u xml:id="u-38.20" who="#PoselWiaczekHenryk">Tym bardziej dziś, po XX Zjeździe KPZR i VII Plenum KC PZPR, kiedy weszliśmy w szeroki okres demokratyzacji życia gospodarczego i politycznego, kiedy Partia i Rząd spełniają swoje zobowiązania podnosząc dobrobyt mas pracujących — ta klasa robotnicza nie zawiedzie nas.</u> + <u xml:id="u-38.21" who="#PoselWiaczekHenryk">Innymi słowy, w obecnym okresie szerokiej demokratyzacji i poszanowania godności człowieka pracy zmierzamy do tego, aby strzeżenie socjalistycznej dyscypliny pracy powierzyć nie sądom i dekretom, lecz honorowi klasy robotniczej, jej organizacjom, które oddziaływać będą głównie w sposób wychowawczy i uświadamiający.</u> + <u xml:id="u-38.22" who="#PoselWiaczekHenryk">Nie od rzeczy będzie nadmienić, że obecne odprężenie sytuacji międzynarodowej, normalizacja życia gospodarczego, stabilizacja płac i stopniowe podnoszenie się stopy życiowej w naszym kraju — przemawiają również za uchyleniem ustawy o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy.</u> + <u xml:id="u-38.23" who="#PoselWiaczekHenryk">Uchylenie powyższej ustawy będzie jeszcze jednym dowodem zaufania Partii i Rządu do mas pracujących — rzeczywistych gospodarzy naszego kraju, budujących ofiarnie socjalizm.</u> + <u xml:id="u-38.24" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Udzielam głosu posłowi woj. lubelskiego Helenie Pasierb.</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#PoselPasierbHelena">Wysoki Sejmie! Dokonujące się w naszym kraju od 12 lat potężne przemiany rewolucyjne znalazły głębokie odbicie w naszym życiu społecznym i w świadomości szerokich mas świata pracy.</u> + <u xml:id="u-40.1" who="#PoselPasierbHelena">Istotą tych przemian było wyzwolenie mas pracujących spod ucisku kapitalistycznego i podniesienie ich do roli współgospodarzy kraju.</u> + <u xml:id="u-40.2" who="#PoselPasierbHelena">Jak wynika to z zasad marksizmu-leninizmu, zmiany w świadomości ludzkiej dokonują się powoli, wolniej niż przemiany następujące w otaczającej rzeczywistości.</u> + <u xml:id="u-40.3" who="#PoselPasierbHelena">Dlatego też w pierwszym okresie rewolucji socjalistycznej w Polsce uzasadnionym było wprowadzenie przepisów o dyscyplinie pracy, które poprzez zagrożenie karami pieniężnymi i sądowymi zabezpieczały sprawne, terminowe wykonanie prac niezbędnych dla stworzenia podstaw socjalizmu w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-40.4" who="#PoselPasierbHelena">Jednak nasza praca wychowawcza zmierzająca do podniesienia poziomu świadomości w masach robotniczych, zmierzająca do pełnego rozbudzenia i zaktywizowania tych mas, dała już oczekiwane rezultaty. W chwili obecnej szerokie rzesze robotników i pracowników są i czują się gospodarzami kraju, wiedzą, iż zakłady pracy to ich własność, źródło ich dobrobytu i nadzieja na przyszłość.</u> + <u xml:id="u-40.5" who="#PoselPasierbHelena">Wysoka Izbo! Pragnę się zatrzymać na tym punkcie, gdyż jestem robotnicą w Zamojskiej Fabryce Przemysłu Drzewnego i mogę powiedzieć, jak się działo u nas w zakładzie w 1946 i 1947 r. Przychodzili robotnicy pijani, obcinali sobie palce na maszynach. Dzisiaj nie ma tego. Wyróżnianie dobrych robotników przyczyniło się do zmniejszenia ilości bumelantów w zakładzie pracy. U nas w zakładzie w dalszym ciągu zwalczamy zaniedbania w pracy, a każde spóźnienie rada zakładowa i dyrekcja ogłaszają przez głośnik.</u> + <u xml:id="u-40.6" who="#PoselPasierbHelena">Na czele zakładów stanęli wartościowi ludzie, niejednokrotnie awansowani spośród wyróżniających się członków klasy robotniczej.</u> + <u xml:id="u-40.7" who="#PoselPasierbHelena">To samo odnosi się i do innych stanowisk kierowniczych, powstała nowa ludowa inteligencja wychowana na naszych wyższych uczelniach. Cały naród nasz ożywiony jest wspólną myślą i troską o dobro kraju i naszej gospodarki, o czym świadczy najlepiej ożywiona dyskusja wokół zagadnień VII Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-40.8" who="#PoselPasierbHelena">Wobec powyższego jest rzeczą oczywistą, iż rygorystyka i formalizm ustawy o socjalistycznej dyscyplinie pracy są w chwili obecnej zbędne i zgoła niepotrzebne, dlatego też uważam, iż ustawa ta nie powinna już obowiązywać.</u> + <u xml:id="u-40.9" who="#PoselPasierbHelena">Oczywiście musimy liczyć się z tym, że zawsze znaleźć się mogą jednostki, które nie będą w pełni wykazywały należytego zrozumienia dla swoich obowiązków, które nie będą miały jeszcze socjalistycznego stosunku do pracy.</u> + <u xml:id="u-40.10" who="#PoselPasierbHelena">Będą to jednak niewątpliwie wypadki rzadkie.</u> + <u xml:id="u-40.11" who="#PoselPasierbHelena">Nie zamierzamy, rzecz jasna, pozostawić tego zjawiska w sferze zupełnej bezkarności — nie potrzeba nam już jednak represji sądowych.</u> + <u xml:id="u-40.12" who="#PoselPasierbHelena">Napiętnowanie moralne tych jednostek, które się wykroczeń przeciwko dyscyplinie pracy dopuszczą, będzie najsroższą karą dla winnych.</u> + <u xml:id="u-40.13" who="#PoselPasierbHelena">Ale oprócz tego potępienia społecznego świat pracy dysponuje również wystarczającymi karami organizacyjnymi. Działać będą w tych sprawach sądy koleżeńskie, dające w swoich orzeczeniach zewnętrzny wyraz potępienia dla tych, którzy nie będą uczestniczyli w naszym budownictwie. Istnieć będzie możliwość nakładania kar regulaminowych.</u> + <u xml:id="u-40.14" who="#PoselPasierbHelena">Przeciwko zaś istniejącej zawsze możliwości nadużywania tych kar przez ewentualnych kacyków chronić będzie skutecznie orzecznictwo zakładowych komisji rozjemczych, wyłonionych spośród pracowników reprezentujących opinię publiczną załogi zakładu.</u> + <u xml:id="u-40.15" who="#PoselPasierbHelena">Wysoka Izbo! Sam fakt, że rozpatrujemy dzisiaj ustawę o zniesieniu sankcji wydanych zaledwie przed kilkoma laty, świadczy o powodzeniu naszej pracy wychowawczej i uświadamiającej. Jest objawem niezmiernie radosnym, że rzeczywistą dyscyplinę pracy zapewnić może w zupełności sama świadomość społeczna, poczucie obowiązku i patriotyzm obywateli naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-40.16" who="#PoselPasierbHelena">Dlatego będę głosowała za przedłożonym projektem ustawy.</u> + <u xml:id="u-40.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-41.2" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy w sprawie uchylenia przepisów o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy, wraz z przyjętymi przez Komisję Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych poprawkami — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-41.3" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-41.4" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-41.5" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u> + <u xml:id="u-41.6" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Stwierdzam, że ustawa o uchyleniu przepisów o zabezpieczeniu socjalistycznej dyscypliny pracy została przez Sejm jednomyślnie uchwalona.</u> + <u xml:id="u-41.7" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Do Prezydium Sejmu wpłynęły następujące interpelacje:</u> + <u xml:id="u-41.8" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">1)Interpelacja posła Wacława Rózgi do Ministra Energetyki w sprawie stanu bezpieczeństwa i higieny pracy w elektrowni Nr 1 w Stalowej Woli.</u> + <u xml:id="u-41.9" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">2)Interpelacja posła Jerzego Jodłowskiego do Prezesa Rady Ministrów w sprawię zarządzenia Prezesa Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy — dotyczącego zakazu świadczenia usług, napraw i konserwacji maszyn biurowych przez pomocnicze spółdzielnie rzemieślnicze.</u> + <u xml:id="u-41.10" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">3)Interpelacja posłów ziemi rzeszowskiej do Prezesa Rady Ministrów w sprawie budowy linii kolejowej Rzeszów—Kolbuszowa—Dęba.</u> + <u xml:id="u-41.11" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">4)Interpelacja posłów Pawła Nahajowskiego i Józefa Piskorskiego do Ministra Przemysłu Chemicznego w sprawie kaucji za butle do gazów technicznych.</u> + <u xml:id="u-41.12" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">5)Interpelacja Wojewódzkiego Zespołu Poselskiego woj. lubelskiego do Prezesa Rady Ministrów w sprawie przekazania Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Domu Oficera i Stadionu CWKS w Lublinie.</u> + <u xml:id="u-41.13" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">6)Interpelacja Wojewódzkiego Zespołu Poselskiego woj. lubelskiego do Prezesa Rady Ministrów w sprawie trudnej sytuacji mieszkaniowej w m. Lublinie i rozciągnięcia przepisów rozporządzenia meldunkowego.</u> + <u xml:id="u-41.14" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">7)Interpelacja posła Jana Frankowskiego do Prezesa Rady Ministrów w sprawie odpowiedniego zatrudnienia wysokokwalifikowanych lotników.</u> + <u xml:id="u-41.15" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">7) Interpelacja posła Edmunda Tomaszewskiego w sprawie warunków bytowych funkcjonariuszów Milicji Obywatelskiej.</u> + <u xml:id="u-41.16" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">9) Interpelacja posła Edmunda Tomaszewskiego do Ministra Gospodarki Komunalnej w sprawie działalności organów kwaterunkowych Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Rembertowie.</u> + <u xml:id="u-41.17" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Interpelacje te Prezydium Sejmu w myśl art. 53 regulaminu Sejmu przekazało Prezesowi Rady Ministrów względnie odpowiednim ministrom.</u> + <u xml:id="u-41.18" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Następne posiedzenie Sejmu odbędzie się jutro, dnia 11 września, o godz. 10.</u> + <u xml:id="u-41.19" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Komunikat:</u> + <u xml:id="u-41.20" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wspólne posiedzenie Komisji Pracy i Zdrowia oraz Komisji Spraw Ustawodawczych odbędzie się dzisiaj w sali Domu Poselskiego.</u> + <u xml:id="u-41.21" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-41.22" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 19 min 55.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00029-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00029-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..dc325e2 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00029-01/header.xml @@ -0,0 +1,115 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00029-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>29 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>29 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">29</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1956-09-11</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz" role="speaker"> + <persName>Członek Rady Państwa Aleksander Juszkiewicz</persName> + </person> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterHandluZagranicznegoKonstantyDabrowski" role="speaker"> + <persName>Minister Handlu Zagranicznego Konstanty Dąbrowski</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki" role="speaker"> + <persName>Minister Pracy i Opieki Społecznej Stanisław Zawadzki</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska" role="speaker"> + <persName>Minister Sprawiedliwości Zofia Wasilkowska</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBatorskiStefan" role="speaker"> + <persName>Poseł Batorski Stefan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBienJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Bień Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDrobnerBoleslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Drobner Bolesław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFurmaniakowaEugenia" role="speaker"> + <persName>Poseł Furmaniakowa Eugenia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHochfeldJulian" role="speaker"> + <persName>Poseł Hochfeld Julian</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJodlowskiJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Jodłowski Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKitaAdolf" role="speaker"> + <persName>Poseł Kita Adolf</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKlechaJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Klecha Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKowalczykStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Kowalczyk Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMituraAntoni" role="speaker"> + <persName>Poseł Mitura Antoni</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMrugaczTadeusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Mrugacz Tadeusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselNahajowskiPawel" role="speaker"> + <persName>Poseł Nahajowski Paweł</persName> + </person> + <person xml:id="PoselNowackiMarian" role="speaker"> + <persName>Poseł Nowacki Marian</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPiskorskiJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Piskorski Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPolewkaAdam" role="speaker"> + <persName>Poseł Polewka Adam</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPragierowaEugenia" role="speaker"> + <persName>Poseł Pragierowa Eugenia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRozmiarekAleksander" role="speaker"> + <persName>Poseł Rozmiarek Aleksander</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSpychalskiWladyslawWitold" role="speaker"> + <persName>Poseł Spychalski Władysław Witold</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSwietlikPiotr" role="speaker"> + <persName>Poseł Świetlik Piotr</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTruszJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Trusz Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWozniakWiktor" role="speaker"> + <persName>Poseł Woźniak Wiktor</persName> + </person> + <person xml:id="WendeJanKarol" role="speaker"> + <persName>Wende Jan Karol</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekFranciszekMazur" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Franciszek Mazur</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekJozefOzgaMichalski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Józef Ozga-Michalski</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00029-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00029-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..e2ffc9f --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00029-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,1226 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja I - Sesja IX</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 29 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 11 września 1956 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1956</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Przewodniczą na posiedzeniu Wicemarszałkowie Sejmu Franciszek Mazur i Józef Ozga- Michalski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do punktu VI porządku obrad: Sprawozdanie Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Spraw Ustawodawczych o rządowym projekcie ustawy o przejściu więziennictwa do zakresu działania Ministra Sprawiedliwości (druk nr 96).</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma sprawozdawca poseł Adolf Kita.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselKitaAdolf">Wysoka Izbo! Sejmowe Komisje Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Spraw Ustawodawczych rozpatrzyły na wspólnym posiedzeniu rządowy projekt ustawy o przejściu więziennictwa do zakresu działania Ministra Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselKitaAdolf">Ustawa ta — jak mówi na wstępie jej projekt — ma służyć dalszemu umocnieniu ludowej praworządności przez ściślejsze powiązanie wymiaru sprawiedliwości z zadaniami penitencjarnymi, jakie spełnia więziennictwo.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselKitaAdolf">Sprawa pogłębienia i ugruntowania socjalistycznej praworządności, której wyrazem — wśród innych aktów władzy ludowej — jest również projekt omawianej ustawy, stanowi nieodłączną część całego procesu demokratyzacji życia w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselKitaAdolf">Projekt ustawy oznacza, że uchwały III i VII Plenum KC PZPR dotyczące przestrzegania i umacniania praworządności są konsekwentnie wcielane w życie.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselKitaAdolf">To Partia na III Plenum KC ujawniła poważne wypaczenia w działalności organów bezpieczeństwa i organów wymiaru sprawiedliwości, wskazała na ich źródła i podjęła odpowiednie kroki w kierunku przezwyciężenia wypaczeń oraz ich naprawiania, w kierunku usuwania źródeł wypaczeń.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselKitaAdolf">W tym okresie — po III Plenum — w rezultacie reorganizacji służby bezpieczeństwa — więziennictwo przeszło z resortu bezpieczeństwa do resortu spraw wewnętrznych.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselKitaAdolf">Obecnie robimy dalszy krok naprzód w kierunku pełnego zabezpieczenia praworządności.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselKitaAdolf">Na pogłębienie procesu demokratyzacji oraz umacniania praworządności ogromny wpływ miały uchwały XX Zjazdu KPZR.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselKitaAdolf">Masy pracujące słusznie nas krytykowały za to, że nasz stosunek do człowieka był niestety często administracyjny i nieraz niehumanitarny.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselKitaAdolf">VII Plenum KCPZPR w podjętej uchwale wskazywało, że — „sprawa pełnego przestrzegania i umacniania praworządności powinna być przedmiotem stałej troski całej partii i wszystkich organów władzy ludowej”. Wyrazem tej troski jest m. in. projekt referowanej przeze mnie ustawy.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselKitaAdolf">Zgodnie z projektem ustawy (art. 1) sprawy więziennictwa przechodzą z zakresu działania Ministra Spraw Wewnętrznych do zakresu działania Ministra Sprawiedliwości, a uprawnienia Ministra Spraw Wewnętrznych w sprawach więziennictwa przewidziane w obowiązujących przepisach przechodzą na Ministra Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselKitaAdolf">Zgodnie więc z projektem ustawy Centralny Zarząd Więziennictwa przeszedłby do Ministerstwa Sprawiedliwości, wraz z całym majątkiem, jaki służy celom więziennictwa i jego potrzebom, z zakładami produkcyjnymi i gospodarstwami rolnymi będącymi w dotychczasowej administracji więziennictwa.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselKitaAdolf">Projekt ustawy (art. 3) zawiera też dość istotny przepis, który przewiduje, że pracownicy służby więziennej zachowują dotychczasowe uprawnienia, a dotyczy to głównie spraw socjalno-bytowych.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselKitaAdolf">Szczegółowe przepisy, regulujące sprawy związane z organizacyjnym przejęciem więziennictwa przez resort sprawiedliwości, będą wydane przez Radę Ministrów, i to — jak nas poinformował Wiceminister Sprawiedliwości na posiedzeniu Komisji — w ciągu miesiąca od ogłoszenia ustawy, a przekazanie więziennictwa zostałoby według oświadczenia Wiceministra Sprawiedliwości przeprowadzone do końca bieżącego roku.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselKitaAdolf">Zagadnienie praworządności znalazło również żywy oddźwięk w dyskusji nad budżetami Ministerstwa Sprawiedliwości, Generalnej Prokuratury i Ministerstwa Spraw Wewnętrznych na posiedzeniach Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości i na plenum Sejmu w expose Obywatela Premiera i dyskusji w okresie tegorocznej sesji budżetowej. Wysunięto w tym okresie w dyskusji szereg uwag, dezyderatów i wniosków, a między innymi i wniosek o przekazanie więziennictwa do zakresu działania Ministra Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselKitaAdolf">Przekazanie więziennictwa do zakresu działania resortu sprawiedliwości oznacza wyraźniejsze określenie odpowiedzialności Ministra Sprawiedliwości za jeden kierunek w polityce penitencjarnej, oznacza nieodrywanie orzecznictwa karnego od nadzoru i kontroli nad wykonywaniem kary, gwarantuje ściślejsze przestrzeganie oddzielania młodocianych więźniów od dorosłych.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselKitaAdolf">Projekt ustawy ma wielkie znaczenie polityczne. Stwarza on dla wymiaru sprawiedliwości warunki wychowawczego oddziaływania na więźniów przez odpowiedni nadzór nad wykonywaniem kary, przez kontrolę polityki warunkowego przedterminowego zwolnienia.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselKitaAdolf">Projekt ustawy jest więc wyrazem humanizmu socjalistycznego. Humanistyczny sens projektu ustawy polega na tym, że zwiększy niewątpliwie zainteresowanie się organów wymiaru sprawiedliwości sprawą więźniów od strony wychowawczej funkcji kary, od strony przysposabiania więźniów do wykonywania określonego zawodu.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselKitaAdolf">To wynika wyraźnie ze wzrastającej funkcji wychowawczej i organizacyjno-gospodarczej naszego ludowego państwa w obecnym okresie budownictwa socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselKitaAdolf">Omawiany projekt ustawy jest jeszcze jednym krokiem naprzód w kierunku rzetelnego, uczciwego rozrachunku z wypaczeniami i błędami przeszłości. Ten projekt podobnie jak każdy krok Partii i władzy ludowej, zmierzający ku lepszemu, naród nasz przyjmuje z zadowoleniem, a jednocześnie twórczą pracą przyspiesza rzeczywistą odnowę. Będzie to niewątpliwie sprzyjało dalszemu umacnianiu zaufania do władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselKitaAdolf">Ale żadna ustawa, żaden akt władzy państwowej nie działa automatycznie.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselKitaAdolf">Konstytucja PRL mówi w art. 4: — „Ścisłe przestrzeganie praw PRL jest podstawowym obowiązkiem każdego organu państwa i każdego obywatela”. A więc chodzi o to, aby prawa były wykonywane przez odpowiednie organy władzy naszego ludowego państwa i przez każdego obywatela.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselKitaAdolf">Od tego, jak wymiar sprawiedliwości będzie wprowadzał w życie postanowienia ustawy, zależeć będzie jego autorytet w społeczeństwie.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselKitaAdolf">Przy tej Okazji nasuwają się niektóre uwagi i postulaty, które były wysuwane na wspólnym posiedzeniu obu Komisji przy omawianiu projektu ustawy. Postulaty te szły w tym kierunku, ażeby rozważniej aniżeli w poprzednim okresie stosować areszt jako środek zapobiegawczy. Jak to bowiem wykazała dyskusja na Komisjach w okresie sesji budżetowej, areszt prewencyjny, stanowiący pomocniczą funkcję w więziennictwie, był w poprzednim okresie nieraz zbyt pochopnie stosowany, bez dostatecznego rozeznania, a resort sprawiedliwości nie miał możliwości sprawowania odpowiedniego nadzoru nad tymi sprawami.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselKitaAdolf">Przy zbyt dużym często nawale pracy sądów, powodowało to konieczność zbyt długiego wyczekiwania przez aresztowanego na rozprawę sądową, a były przecież wypadki, kiedy w wyniku rozprawy sądowej był on uwalniany od winy i kary.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselKitaAdolf">Inne postulaty w dyskusji na posiedzeniu Komisji szły w tym kierunku, ażeby Minister Sprawiedliwości wzmocnił również nadzór nad orzecznictwem karno-administracyjnym. Ażeby Ministerstwo i organa wymiaru sprawiedliwości mogły należycie spełniać zadania wynikające z treści i istoty omawianego projektu ustawy — potrzebne będą dodatkowe akty prawne, potrzeba będzie znowelizowania obowiązujących dotychczas przepisów w sprawie nadzoru nad wykonywaniem kary pozbawienia wolności, przedterminowego zwolnienia i przerwy w odbywaniu kary.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselKitaAdolf">Zmiany te powinny dawać odpowiednie uprawnienia w tych sprawach — obok prokuratury — resortowi sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselKitaAdolf">Spraw tych nie mogłaby uregulować uchwałą wykonawcza Rady Ministrów do projektowanej ustawy, ponieważ przepisy w tych sprawach zostały określone ustawą i ustawą mogą być zmienione.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselKitaAdolf">Wysoka Izbo! Jako działacz chłopski chciałbym jeszcze podkreślić, że pracujący chłopi, a w tej liczbie i członkowie Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, z wielkim zadowoleniem przyjęli uchwały VII Plenum KC PZPR w sprawie przestrzegania socjalistycznej praworządności.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselKitaAdolf">Uchwały VII Plenum z naciskiem podkreślają, że — „wyjątkowe znaczenie dla ugruntowania zaufania chłopów do władzy ludowej i umocnienia sojuszu robotniczo-chłopskiego ma stanowcze tępienie wszelkich przejawów naruszania praworządności w sprawach gospodarczych, administracyjnych, porządkowych i tym podobnych przejawów obrażających słuszne poczucie sprawiedliwości chłopów pracujących”.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselKitaAdolf">Trzeba powiedzieć, że w poprzednim okresie mieliśmy niemało faktów naruszania praworządności także i w stosunku do chłopów. Mówiliśmy już o tym w okresie poprzedniej sesji Sejmu, między innymi w dyskusji nad projektem ustawy o amnestii, z której skorzystała poważna ilość chłopów ukaranych za różne wykroczenia mniejszej wagi.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PoselKitaAdolf">Trzeba podkreślić, że nierzadko pracę polityczną, np. jeżeli chodzi o niewywiązywanie się z obowiązkowych dostaw czy za inne wykroczenia, zastępowaliśmy stosowaniem kar. Wiele tych wypaczeń i błędów naprawiliśmy już dzięki szerokiej inicjatywie w tym kierunku Partii i Rządu. Poważnym zadaniem organów wymiaru sprawiedliwości będzie czuwanie nad właściwą polityką penitencjarną w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PoselKitaAdolf">Nie może to oczywiście oznaczać, że w stosunku do tych, którzy zasługują rzeczywiście na ukaranie, do tych, którzy łamią prawo, którzy za plecami ludzi uczciwych usiłują robić szkodliwą robotę, władza ludowa będzie pobłażliwa.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PoselKitaAdolf">W atmosferze szczerej krytyki dokonujemy wielkiego wysiłku w kierunku poprawy całej naszej gospodarki narodowej i poprawy poziomu życiowego ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PoselKitaAdolf">Władza ludowa naprawia błędy i wypaczenia poprzedniego okresu, poprawia to wszystko, co pomoże wciągnąć szerokie masy do czynniejszego jeszcze udziału w budownictwie tego co nowe, co służy podstawowemu celowi naszego ustroju — dobru człowieka.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PoselKitaAdolf">Ale jednocześnie chcę przypomnieć i tę część uchwały VII Plenum, która mówi, że zagwarantowanie ścisłego przestrzegania praworządności nie może być w żadnym razie rozumiane jako zawieszenie walki z wrogiem, jako usprawiedliwienie braku czujności rewolucyjnej w stosunku do knowań wroga.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PoselKitaAdolf">Praworządność — jak to określa Konstytucja — oznacza zarówno przestrzeganie przez władzę ludową praw obywateli, jak również poszanowanie praw PRL przez każdego obywatela.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PoselKitaAdolf">Chodzi jednak o to — przede wszystkim — i w tym kierunku zmierza polityka naszego Ludowego Państwa, ażeby przestępstw i wykroczeń było mało, aby ich było coraz mniej. Najlepszą drogą ku temu jest wzmożona troska o wychowanie i podnoszenie poziomu życia społeczeństwa. Temu zaś zadaniu nie sprosta sam wymiar sprawiedliwości. W realizacji tego zadania musi wziąć jak najbardziej czynny udział całe społeczeństwo.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PoselKitaAdolf">Z upoważnienia Komisji wnoszę o uchwalenie przedłożonego przez Rząd projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Otwieram dyskusję.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł m. Łodzi Jerzy Jodłowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselJodlowskiJerzy">Wysoka Izbo! Więzienia i więziennictwo są to sprawy należące do dziedziny tych spraw, które — jak dotychczas przynajmniej — uważane były za sprawy drażliwe i delikatne, za sprawy, o których nie mówiło się publicznie i które nie weszły w orbitę publicznej, jawnej dyskusji.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselJodlowskiJerzy">Sprawom więziennictwa, jak sięgnę pamięcią, nie poświęciliśmy jeszcze nigdy uwagi ani w obradach Sejmu Ustawodawczego, ani w obradach naszego Sejmu. Sprawy te nie stały się także w należytym stopniu przedmiotem publicznej jawnej dyskusji, nawet po III Plenum i po XX Zjeździe. Dopiero w ostatnim okresie problematyka więziennictwa weszła, jakkolwiek jeszcze w bardzo niedostatecznym stopniu, jako temat dyskusji w środowisku prawniczym. Ustawa, którą dziś rozpatrujemy, daje nam okazję do poruszenia przynajmniej w ogólnym zarysie zagadnień więziennictwa, zagadnień naszej polityki penitencjarnej, która jest ważnym elementem praworządności, wymiaru sprawiedliwości i polityki kryminalnej państwa.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselJodlowskiJerzy">Na politykę kryminalną składają się bowiem nie tylko ustawy karne, które określają, jakie czyny stanowią przestępstwo z punktu widzenia ustroju Państwa Ludowego, i ustawy, które określają wymiar kary, ale na politykę kryminalną państwa składa się również i to, co nazywamy systemem penitencjarnym, to znaczy system wykonania kary — We współczesnych społeczeństwach kara pozbawienia wolności, kara więzienia przede wszystkim, stała się karą podstawową i niewątpliwie przez długi jeszcze okres nią pozostanie. Wprawdzie wielu autorów — socjologów i kryminologów — podejmuje próby wypracowania innego typu kary, wprawdzie i w praktyce czynione są pewne eksperymenty, jak np. otwarte więzienia w Szwecji w Begesund, dla znalezienia innego typu kary, ale tym niemniej pozostaje faktem, że mimo tych sporadycznych prób w teorii czy w praktyce, kara pozbawienia wolności jest karą podstawową, a kara więzienia jest podstawową formą kary pozbawienia wolności.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselJodlowskiJerzy">Według rocznika statystycznego z 1955 r. w roku 1954 było u nas skazanych prawomocnymi wyrokami ponad 189 tys. osób. Z tej liczby znakomita większość, bo 155 tys. osób skazanych zostało na kary pozbawienia wolności, w większości na więzienie, w mniejszej części na areszt. W roku 1955 liczby te jeszcze wzrosły. Jeżeli nawet uwzględnić fakt, że pewna ilość wyroków została orzeczona z zawieszeniem kary, ale uwzględnić z drugiej strony fakt, że w więzieniach przebywa także poważna liczba więźniów śledczych, to widzimy na tych cyfrach, jak wielkim i poważnym problemem liczbowym jest problem więziennictwa.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselJodlowskiJerzy">Kara więzienia ma spełniać dwie funkcje — funkcję represyjną, stanowiącą dolegliwość dla sprawcy przestępstwa, który spotyka się z potępieniem społecznym, i funkcję reedukacyjną zmierzającą do poprawy przestępcy, do przywrócenia go do normalnego życia w społeczeństwie.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselJodlowskiJerzy">Ten podwójny charakter głoszą także i teoretycy burżuazyjni, ale w państwie burżuazyjnym funkcja reedukacyjna więzienia jest fikcją. Więzienia nie tylko nie spełniają tam roli wychowawczej, nie są na nią nastawione, ale bardzo silnie poprzez odpowiedni reżim więzienny spełniają rolę represyjną — walczą nie tyle z przestępstwem, ile z przestępcą.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselJodlowskiJerzy">W Polsce międzywojennej więzienia — jak wiemy — należały do najhaniebniejszej dziedziny naszego życia państwowego. Więzienia burżuazyjne, zarówno sanacyjne jak i przedsanacyjne, były kaźnią dla najlepszych działaczy klasy robotniczej i tych wszystkich, którzy u jej boku walczyli o prawdziwy postęp społeczny, i dla tych wszystkich, którzy weszli na drogę przestępstwa wskutek warunków stworzonych przez ustrój społeczny. Sytuacja w więzieniach Polski międzywojennej była wielokrotnie przedmiotem protestów zarówno ze strony samych więźniów, którzy jakże często głodówkami i w inny sposób demonstrowali przeciwko reżimowi więziennemu, walczyli o swoje prawa, walczyli o minimalną poprawę swej sytuacji, jak i ze strony postępowej opinii społecznej, zarówno krajowej jak i międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselJodlowskiJerzy">Wspomnieć tutaj należy protesty Międzynarodowego Czerwonego Krzyża, intelektualistów zachodnio-europejskich i szeregu partii robotniczych — które nadchodziły do Polski międzywojennej. Pod wpływem tej opinii nawet Sejm ówczesny zmuszony był w latach 1924—25 wyłonić specjalną komisję dla zbadania sytuacji w więziennictwie. Sprawozdanie tej komisji, mimo że było tuszowane i redagowane ostrożnie, jest jednym momentem hańby.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselJodlowskiJerzy">Mam przed sobą książeczkę wydaną w 1935 r. przez Polską Ligę Obrony Praw Obywatela, książeczkę Józefa Loosa pt. — „Więzienia w Polsce, cyfry i fakty”. Książeczka ta, mimo że na każdej niemal jej karcie znajdują się miejsca z napisem — „skonfiskowano” — zawiera bogaty materiał, który jest jednym wielkim oskarżeniem ówczesnego reżimu więziennego, ówczesnego wymiaru sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselJodlowskiJerzy">Wystarczy przeczytać jeden fragment pochodzący ze sprawozdania tej komisji sejmowej, o której wspomniałem, fragment wypowiedzi przewodniczącego tej komisji, Thugutta.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselJodlowskiJerzy">„Spotkaliśmy więzienia, w których ilość powietrza, jakiego więzień mógł używać, nie dochodziła do 1/5 albo 1/6 ilości przewidzianej ustawą. Spotkaliśmy więzienia przeludnione w tak straszliwy sposób, że nie było mowy nie tylko o łóżkach, pryczach, o siennikach i kocach dla więźniów, lecz nie było wiadomo, jak ta ilość więźniów, znajdujących się w danym pomieszczeniu, może tu oddychać.” W państwie socjalistycznym kara pozbawienia wolności, nie przestając oczywiście być środkiem represji stojącej na straży zdobyczy ustroju, własności społecznej i innych dóbr społecznych, nabiera przede wszystkim znaczenia wychowawczego. Jej przeznaczeniem jest reedukacja przestępcy. W ustroju socjalistycznym zamknięcie przestępcy w więzieniu ma na celu nie zapłatę za wyrządzoną państwu i społeczeństwu krzywdę, ale ma na celu poprawę przestępcy, jego resocjalizację, to znaczy uczynienie zeń człowieka godnego żyć i pracować w społeczeństwie wśród wolnych obywateli.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselJodlowskiJerzy">Regulamin więzienny u nas obowiązujący głosi we wstępie: — „W Polsce Ludowej głównym celem kary pozbawienia wolności, jako jednej z form walki z przestępczością, jest wychowanie więźnia w duchu poszanowania obowiązujących zasad, współżycia społecznego oraz wdrożenie go do prowadzenia uczciwego życia człowieka pracy po odbyciu kary”.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselJodlowskiJerzy">Na to, aby te cele, którym służy kara pozbawienia wolności w naszym ustroju, zostały osiągnięte, niezbędne jest, by system wykonywania kary opierał się na odpowiednich założeniach, by były one zgodne z zasadami socjalistycznego wymiaru sprawiedliwości, niezbędne jest, by były wyrazem właściwej humanistycznej polityki penitencjarnej państwa.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselJodlowskiJerzy">W uzasadnieniu rządowego projektu ustawy, którą rozpatrujemy, czytamy —co podkreślił też referent — że przejście więziennictwa do zakresu działania Ministerstwa Sprawiedliwości ma na celu dalsze utrwalenie praworządności ludowej.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselJodlowskiJerzy">Teza ta jest niewątpliwie słuszna — powstaje jednak pytanie, dlaczego przekazanie więziennictwa do zakresu Ministerstwa Sprawiedliwości przyczynić się może do utrwalenia praworządności ludowej.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselJodlowskiJerzy">Ustawy, o której mówimy, nie można traktować jako aktu formalnego, jako jakiegoś posunięcia administracyjno-organizacyjnego. Sama zmiana firmy, sama zmiana resortu nie może mieć znaczenia decydującego dla umocnienia praworządności. Musimy przyjąć założenie, że zarówno Ministerstwo Spraw Wewnętrznych jak Ministerstwo Sprawiedliwości, będące organami demokratycznego, ludowego państwa, w jednakowym stopniu zmierzają do utrwalenia praworządności.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselJodlowskiJerzy">Istota rzeczy polega na powiązaniu w ramach jednego resortu, pod jednym kierownictwem całego systemu penitencjarnego z wymiarem sprawiedliwości. Jest to podstawowy warunek prawidłowego działania wymiary sprawiedliwości i prawidłowej polityki kryminalnej i penitencjarnej.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselJodlowskiJerzy">Więzienia dotychczas były odizolowane od organów wymiaru sprawiedliwości, znajdowały się do 1955 r. w kompetencji byłego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, a po jego likwidacji przeszły do kompetencji Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. W całym tym okresie — trzeba to stwierdzić — więzienia były traktowane jako dziedzina okryta jakąś tajnością, nieznane były zasady naszej polityki penitencjarnej, system więzienny, zakres praw i obowiązków więźniów. Dochodziły słuchy, że w okresie minionym, w okresie, w którym występowały w naszym życiu w różnych dziedzinach błędy i wypaczenia, nie wszystko dobrze się działo również i za murami więzień, że błędy i wypaczenia, cechujące ten okres, nie ominęły też naszych zakładów karnych, że panują tam złe metody, utrudniające osiąganie zadań reedukacyjnych więzienia. Nie mówię tu o metodach stosowanych przez organy śledcze, o metodach ujawnionych przez III Plenum, lecz o metodach stosowanych przez organy więzienne w stosunku do więźniów odbywających kary.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselJodlowskiJerzy">Wśród listów, które z tytułu mego udziału w Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości otrzymywałem w czasie VIII sesji i w ostatnim okresie, znajduje się także pewna ilość listów, zawierających skargi i zażalenia obywateli, którzy opuścili więzienia, na reżim więzienny, na brutalne traktowanie więźniów przez służbę więzienną, na zmuszanie do pracy więźniów śledczych.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselJodlowskiJerzy">Praktyka i doświadczenia wykazują, że im więcej jakaś dziedzina jest osłonięta przed opinią publiczną, im mniejszy jest stopień jawności, tym większe są możliwości dla rozwoju błędów i wypaczeń.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselJodlowskiJerzy">Polityka penitencjarna państwa ludowego, system wykonywania kar, prawa i obowiązki więźnia nie mogą być poza nawiasem jawności naszego życia, nie mogą być poza kontrolą społeczną. Znaczenie rozpatrywanej dzisiaj ustawy polega chyba przede wszystkim na tym, że wiążąc więziennictwo z wymiarem sprawiedliwości i znosząc dotychczasową izolację więziennictwa włącza więzienia w zakres kontroli społecznej, której podlegają sądy i inne organy wymiaru sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselJodlowskiJerzy">Jeśli powszechna u nas nieznajomość systemu naszego więziennictwa nie była zjawiskiem właściwym, to już zupełnie ujemnym była nieznajomość tego systemu przez sądy. Sędziowie — to znaczy ci, którzy stosują na co dzień politykę penitencjarną państwa, którzy miesięcznie wypisują w wyrokach dziesiątki lat więzienia, muszą wiedzieć, co w praktyce oznacza każdy ich wyrok, co oznaczają formuły 2 1/2 czy 10 lat więzienia, które wymierzają, czym jest w praktyce to więzienie, jak spełnia swoją rolę represyjną i jak spełnia swą rolę reedukacyjną.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselJodlowskiJerzy">Niestety trzeba stwierdzić, że nasi sędziowie wymierzają jak dotąd karę więzienia bez tej świadomości, czym jest ona w istocie, na czym polega. Nie nauczyli się tego ani na uniwersytetach, ani w szkołach prawniczych, gdyż zagadnienia więziennictwa nie wchodzą w zakres programu studiów prawnych. Sędziowski wymiar kary jest więc jak dotychczas w pewnym znaczeniu teoretyczny.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselJodlowskiJerzy">Trzeba stwierdzić, że nie jest dobry system, gdy jeden organ — tzn. sąd — wymierza karę, inny organ — tzn. administracja więzienia — praktycznie ją realizuje, a jeszcze inny — tzn. prokurator — kontroluje jej wyniki i zachowanie więźnia i w rezultacie decyduje o przedterminowym zwolnieniu, tzn. o skróceniu kary orzeczonej przez sąd.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselJodlowskiJerzy">Scalenie więziennictwa w resorcie sprawiedliwości ułatwi nadzór Ministra Sprawiedliwości nad wykonywaniem orzeczonych kar, da możność kontroli sądów nad realizacją tych kar, da możność poznania przez sędziów systemu penitencjarnego, a dzięki temu celowszego i lepszego stosowania represji karnych.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselJodlowskiJerzy">Mówiąc o nadzorze Ministra Sprawiedliwości nad wykonaniem kar, trzeba mieć na uwadze wykonywanie tego nadzoru za pośrednictwem sądów. Wydaje się, że mijałoby się z celem tej ustawy, gdyby nadzór Ministra Sprawiedliwości nad więziennictwem miał być wykonywany przez odrębny pion, mechanicznie niejako przejęty z Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, który tylko na samym szczycie podlegałby Ministrowi Sprawiedliwości. Byłoby to tylko zupełnie mechaniczne przekazanie więziennictwa Ministrowi Sprawiedliwości. Mówiąc o nadzorze Ministra Sprawiedliwości, mamy na uwadze — i sądzimy, że tak będzie to wyglądało w praktyce — iż nadzór Ministra Sprawiedliwości nad więzieniami wykonywany będzie przez sądy.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselJodlowskiJerzy">Przed Ministrem Sprawiedliwości ustawa stawia obecnie poważne zadania w zakresie polityki penitencjarnej. W państwie ludowym, w państwie typu socjalistycznego, polityka we wszystkich dziedzinach musi być oparta na podstawach naukowych. Dotyczy to oczywiście i więziennictwa. Istnieje odrębna nauka o więziennictwie, oparta o zdobycze kryminologii, socjologii, pedagogiki i psychologii. W Polsce nauka ta nie stała nigdy wysoko, ale w okresie powojennym — trzeba to z ubolewaniem stwierdzić —- właściwie zanikła. Jedyny uczony polski, który zajmował się zagadnieniem polityki penitencjarnej i kryminalnej, prof. Raport w Łodzi był odosobniony i nawet był przedmiotem ataków ze strony niektórych, dotkniętych sektaryzmem, przedstawicieli prawa karnego, którzy głosili, że te zagadnienia stanowią część nauki prawa karnego, ale którzy sami tych zagadnień bynajmniej nie podejmowali. Wydaje się, że główną przyczyną zaniku nauki o więziennictwie u nas jest osłonięcie więziennictwa niejawnością, co uniemożliwia jakiekolwiek badania naukowe. Trzeba niewątpliwie stan ten zmienić.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselJodlowskiJerzy">Wydaje się, że ważne zadanie podjęcia badań naukowych w dziedzinie więziennictwa wyrasta przed mającym niedługo powstać Instytutem Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk. Staje również i przed Ministerstwem Szkolnictwa Wyższego problem rozważenia włączenia do programu studiów prawniczych nauki o więziennictwie, a przed Ministrem Sprawiedliwości staje potrzeba rozważenia powołania jakiegoś organu, może rady naukowej do spraw więziennictwa. Tego rodzaju rada naukowa, złożona z prawników, z pedagogów i socjologów, istnieje np. we Francji (Conseil Superieur de Prophylaxie Criminelle). Jeśli chcemy korzystać z doświadczeń innych krajów, które mogą nam być przydatne, wydaje się, że należałoby rozważyć potrzebę powołania tego rodzaju rady przy Ministerstwie Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselJodlowskiJerzy">Podstawowe znaczenie dla stworzenia właściwego systemu penitencjarnego ma unormowanie praw i obowiązków więźnia oraz praw i obowiązków służby i administracji więziennej. Są to sprawy regulowane tzw. regulaminem więziennym.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselJodlowskiJerzy">Przed wojną obowiązywał u nas sanacyjny regulamin więzienny z 1932 roku, wydany przez Ministra Sprawiedliwości ówczesnego i ogłoszony w Dzienniku Ustaw. Po wojnie regulamin ten został milcząco uchylony i zastąpiony szeregiem niejawnych, poufnych instrukcji i zarządzeń Ministra Bezpieczeństwa Publicznego.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselJodlowskiJerzy">Można się zgodzić, że sanacyjny regulamin więzienny nie powinien obowiązywać w Polsce Ludowej, ale trudno chyba zgodzić się, żeby zastąpiono go poufnymi i niedostępnymi w praktyce instrukcjami i zarządzeniami. Regulamin więzienny dotyczy praw i obowiązków więźnia, to znaczy odcinka praw i obowiązków obywatela. Musimy przyjąć jako założenie i zgodzimy się chyba wszyscy, że więzień nie przestaje być obywatelem. Jest wprawdzie obywatelem, który dopuścił się ciężkiego naruszenia zasad współżycia społecznego, który dopuścił się czynów społecznie szkodliwych, spotkał się z potępieniem społecznym, ale który nie przestaje być obywatelem. — „Więzień nie jest poza prawem” — taki tytuł nosi ostatnio opublikowany artykuł docenta Gustawa Auscalera w — „Prawie i Życiu”. Prawa i obowiązki więźnia, jak przykładowo prawo i obowiązek pracy, prawo do wynagrodzenia za pracę, prawo do wypoczynku i snu, do lektury i korespondencji, do posiadania jakiegoś zakresu rzeczy, do praktyk religijnych dla więźniów wierzących, zagadnienie kar dyscyplinarnych, stosowanych wobec więźnia — są to sprawy, które powinny być normowane w sposób jawny. Niejawność regulaminu więziennego nie daje możności stwierdzenia prawidłowości polityki penitencjarnej i realizacji zasad systemu więziennego. Że w tym zakresie mogą się zdarzyć błędy i wypaczenia — to świadczy praktyka z ubiegłych lat, praktyka, o ile mi wiadomo, dziś już niestosowana, kiedy to na przykład przepis regulaminu więziennego, że więzień nie może posiadać przedmiotów ciężkich i ostrych, administracja więzienna stosowała w ten sposób, że więźniom odbierano nawet okulary i protezy. Oczywiście zbędne jest chyba podkreślenie, jak wybitnie niehumanitarna była tego rodzaju praktyka stosowania regulaminu więziennego.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselJodlowskiJerzy">W roku 1955 po przejęciu więziennictwa przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, w miejsce poprzednio obowiązujących zarządzeń i instrukcji Ministra Bezpieczeństwa Publicznego wydany został regulamin więzienny przez Ministra Spraw Wewnętrznych. Zaznajomiłem się z tym regulaminem. Osobiście wydaje mi się on właściwy i słusznie ujmujący szereg zagadnień. Ale kiedy go czytałem, kiedy go przeczytałem w całości, tym bardziej zadałem sobie pytanie, dlaczego właściwie ten regulamin nie jest jawny. Przecież w tym regulaminie, wydaje mi się, nie ma żadnych rzeczy, które by musiały być okryte poufnością czy tajnością, przecież nie ma żadnych momentów, które by uzasadniały niepublikowanie go.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselJodlowskiJerzy">Muszę zresztą dodać, że zdobycie tego regulaminu nie było dla mnie rzeczą łatwą. Zwróciłem się najpierw do kierownictwa Generalnej Prokuratury z prośbą o wypożyczenie tego regulaminu. Okazało się, że w Generalnej Prokuraturze nie ma egzemplarza regulaminu więziennego. Zwróciłem się następnie do kierownictwa Ministerstwa Sprawiedliwości. Okazało się, że i stamtąd nie można wydobyć egzemplarza regulaminu więziennego. Dopiero Obywatel Minister Spraw Wewnętrznych wypożyczył mi egzemplarz tego regulaminu. Czy rzeczywiście zaznajomienie się z regulaminem więziennym wymaga koniecznie osobistego zwracania się do Ministra Spraw Wewnętrznych?</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselJodlowskiJerzy">Wydaje mi się, że jednym z pilnych zadań Ministra Sprawiedliwości będzie wydanie jawnego, opublikowanego w Dzienniku Ustaw regulaminu więziennego, opartego na humanitarnych zasadach. Nikt nie chcę oczywiście głosić tezy, że więzień w więzieniu powinien mieć różowe życie, ale też nikt chyba nie chcę, aby więzień był traktowany w sposób niehumanitarny i uwłaczający godności ludzkiej — tym bardziej, że więzień jest obywatelem, który ma po odbyciu swej kary powrócić do normalnego życia i pracować z pożytkiem dla społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselJodlowskiJerzy">Odrębną sprawą jest sprawa uprawnień więźnia śledczego, tego, co do którego kara jeszcze nie została orzeczona i który przebywa w areszcie prewencyjnym, Są zdania — między innymi wypowiedział tego rodzaju postulat wspomniany już docent Auscaler w artykule w — „Prawie i Życiu” — że zagadnienie praw więźnia śledczego to jest zagadnienie jego gwarancji procesowych, które powinno być unormowane już nie w regulaminie więziennym, ale w ustawie, w Kodeksie Postępowania Karnego. Nie przesądzając tej sprawy i nie wchodząc w dyskusję wydaje się, że jednak zagadnienie uprawnień więźnia śledczego musi znaleźć również swoje wyraźne unormowanie.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselJodlowskiJerzy">Sprawa więziennictwa — skoro już weszła na wokandę prac ustawodawczych — stawia poważne zadania także przed ustawodawcą. Trzeba niewątpliwie w pewnej perspektywie czasu opracować ustawę o wykonywaniu kar, rodzaj Kodeksu Karnego Wykonawczego, ująć w tej ustawie całość problematyki więzień, zakładów poprawczych, pracy więźniów poza więzieniami i wszystkich innych form wykonywania kary pozbawienia wolności. Jest to, wydaje się, niezbędne jako fundament polityki penitencjarnej.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselJodlowskiJerzy">I jeszcze jedno zagadnienie. Stara zasada głosi, że o wszystkim decydują kadry. Można mieć najlepsze ustawy, najlepsze regulaminy więzienne, najlepsze założenia polityki penitencjarnej, a mimo to ta polityka penitencjarna w praktyce może być wypaczana przez niewłaściwy dobór kadr. Wydaje mi się, że przed Ministrem Sprawiedliwości stanie również zadanie przeglądu kadr służby więziennej i zadanie podjęcia jakiejś odpowiedniej akcji szkoleniowej.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselJodlowskiJerzy">Kończąc te moje uwagi wysuwam pod adresem Ministra Sprawiedliwości następujące postulaty:</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselJodlowskiJerzy">Po pierwsze — możliwie niezwłocznego określenia zasad sprawowania nadzoru Ministra Sprawiedliwości nad więzieniami, w szczególności zagadnienia powiązania nadzoru nad więzieniami z sądami.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselJodlowskiJerzy">Po drugie — jako zadania pilnego, wydania regulaminu więziennego normującego system odbywania kar w więzieniu, prawa i obowiązki więźnia, prawa i obowiązki administracji więziennej. Regulamin ten powinien być wydany w drodze rozporządzenia i opublikowany w Dzienniku Ustaw.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#PoselJodlowskiJerzy">Po trzecie — jako zadania długofalowego, opracowania projektu Kodeksu Karnego Wykonawczego, to znaczy ustawy o wykonywaniu kar. Wydaje mi się, że świeżo powołana przez Prezesa Rady Ministrów Komisja Kodyfikacyjna przy Ministerstwie Sprawiedliwości miałaby tutaj pole do działania.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#PoselJodlowskiJerzy">I po czwarte — zorganizowania badań naukowych nad więziennictwem w porozumieniu z Polską Akademią Nauk.</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Udzielam głosu posłowi woj. kieleckiego Julianowi Hochfeldowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselHochfeldJulian">Wysoki Sejmie! W uzasadnieniu do projektu ustawy o przejściu więziennictwa do zakresu działania Ministra Sprawiedliwości czytamy, że projektowana zmiana winna stworzyć lepsze warunki dla osiągnięcia bardziej skutecznego wychowawczego oddziaływania represji karnych. A zarówno sprawozdawca Komisji, jak i mój przedmówca poseł Jodłowski, podnosili, że projekt ustawy kieruje się zasadami socjalistycznego humanizmu i stanowi jeszcze jeden wyraz konsekwentnego rozrachunku z błędami przeszłości. Jednakże w związku z tym chciałbym bardzo krótko przypomnieć dwie sprawy.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselHochfeldJulian">Sprawa pierwsza — to konieczność oddania sprawiedliwości zarówno Ministerstwu Spraw Wewnętrznych, jak i — o paradoksie! — ostatniemu okresowi działania Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Jest rzeczą wiadomą, że zasadnicze zmiany na lepsze w systemie więziennym, w sytuacji więziennictwa i w sytuacji więźniów rozpoczęły się nie tylko w okresie, w którym więziennictwo było w rękach Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, ale także w ostatnim okresie, w którym więziennictwo znajdowało się w gestii Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselHochfeldJulian">I sprawa druga. Chciałbym przypomnieć, że w gestii Ministerstwa Sprawiedliwości znajduje się w tej chwili pewien typ zakładów, w których odbywa się karę pozbawienia wolności. Są to domy poprawcze, zakłady, w których odbywają karę pozbawienia wolności młodociani do 17-go roku życia. Jest rzeczą przykrą i bolesną stwierdzić, że warunki, w których znajdują się młodociani przestępcy w domach poprawczych, są warunkami — użyję tego słowa, raz go już użyłem — haniebnymi; są warunkami, które były haniebne w Anglii XIX wieku, ale są znacznie bardziej haniebne w socjalistycznej Polsce XX wieku.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselHochfeldJulian">Ja bym nie chciał na ten temat rozwodzić się długo, chciałbym tę sprawę postawić i krótko ją zilustrować. Materiały moje czerpię z artykułów nie opublikowanych, a opracowanych przez redakcję — „Po prostu”, ,,Dookoła świata”, i Polskiego Radia. Prawdziwość faktów, a nawet ocen, zawartych w tych artykułach, została potwierdzona, nie została zakwestionowana. I chcę tu podnieść z całym szacunkiem, z całym uznaniem, że materiały te zostały w pełni wyzyskane dla skutecznej akcji Generalnej Prokuratury i Prokuratury Bydgoskiej, przy czym Prokuratura Generalna i Prokuratura Bydgoska, które nie mniej są zajęte i nie mniej obarczone ogromem spraw w obecnym okresie aniżeli Ministerstwo Sprawiedliwości, znalazły i sumienie, i czas, aby tymi zagadnieniami — i w aspekcie jednego szczególnego domu poprawczego, i w szerszym aspekcie — się zająć.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselHochfeldJulian">Statystyki milicyjne podają, że w ubiegłym roku 1955 wykryto ponad 13 tys. przestępstw popełnionych przez nieletnich i zatrzymano ponad 20 tys. młodocianych przestępców. Przestępczość młodocianych, jak niestety wiemy, jest w Polsce wielkim, poważnym problemem, którym warto się zająć we wszelkich możliwych aspektach, przyciągając do współpracy wybitnych przedstawicieli nauki.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselHochfeldJulian">Tymi przestępcami, podobnie jak w latach ubiegłych, zapełniono domy poprawcze Ministerstwa Sprawiedliwości; oczywiście z myślą o tym, że oni zostaną poddani odpowiednim metodom wychowawczym i że wskutek tego ogromna przynajmniej większość spośród nich — to są przecież młodociani przestępcy, chociaż niewątpliwie bardzo często ciężcy przestępcy — zostanie przywrócona społeczeństwu.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselHochfeldJulian">Są dwa, w gruncie rzeczy nie tak bardzo różne od siebie, stanowiska teoretyczne co do charakteru domów poprawczych. Według jednych — domy poprawcze mają być przede wszystkim miejscami odbywania kary, a według innych, do których należy znany polski kryminolog profesor Batawia, domy poprawcze powinny być przede wszystkim zakładami wychowawczymi. Ale nie ma różnicy poglądów, jeżeli idzie o przekonanie, że nawet miejsca odbywania kary powinny młodocianych przestępców wychowywać celem przywrócenia ich społeczeństwu.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselHochfeldJulian">A zobaczmy, jak te sprawy wyglądają w naszych domach poprawczych.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselHochfeldJulian">Nie chcę uogólniać. Materiały, które zostały mi udostępnione, dotyczą naprawdę tylko jednego domu poprawczego, to znaczy domu poprawczego w Kcyni. Ale nie wolno zapominać, że ten dom poprawczy został publicystom wskazany przez dyrektora Zarządu Zakładów dla Nieletnich w Ministerstwie Sprawiedliwości, Mariana Kucharzewskiego, jako jeden z lepszych zakładów tego typu.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselHochfeldJulian">Jest skądinąd rzeczą wiadomą, że np. inny zakład, zakład dla dziewcząt w Koronowie, w którym nie ma takich warunków jak warunki kcyńskie, jest jednakże miejscem, gdzie dla odmiany kwitnie bujne życie seksualne ze wszystkimi jego zboczeniami.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselHochfeldJulian">Ale chciałbym się zatrzymać nad domem poprawczym w Kcyni. Pensjonariusze tego zakładu są po pierwsze głodzeni, nie otrzymują — tak jak tego wymagają przepisy i normy — mięsa, cukru, jarzyn; dokładnie mówiąc: nie otrzymywali — nie umiem powiedzieć dokładnie, jak jest w tej chwili, albowiem materiały, jakimi rozporządzam, dotyczą okresu sprzed lipca br. Ważną jednak jest rzeczą fakt, że główną metodą wychowawczą stosowaną w tym zakładzie jest bicie i upokarzający, bezmyślny dryl.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselHochfeldJulian">Kilka szczegółów z nieopublikowanego artykułu — „Po prostu”.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselHochfeldJulian">Istnieje w zakładzie w Kcyni tzw. siódma grupa, to znaczy ludzie, z którymi najciężej jest sobie dać radę. Ten oddział o surowszym rygorze sami wychowawcy w Kcyni nazywają — „zimnym wychowem” albo — „szkołą tańca”.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselHochfeldJulian">Oto kilka informacji o sposobie działania w tej szkole tańca. Na ścianie korytarza tego oddziału znajduje się napis: — „Ucz się słuchać, abyś później umiał rozkazywać”. Czy to jest ta zasada wychowawcza, którą my chcemy wpoić młodzieży?</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselHochfeldJulian">Młodzież jest bita. Opowiadają pensjonariusze, że niektórzy wychowawcy bili kijem przy pracy, inni bili za to, że zastosowano głodówkę, że ktoś, kto się poskarżył, został zamknięty do izolatki na dwa miesiące i był bity. Inny dostał na przywitanie po twarzy.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselHochfeldJulian">Dryl panuje na — „siódemce”. Na tym siódmym oddziale trzeba się meldować krzykiem. Ktoś, kto przyszedł na tę siódemkę, nie wiedział o tym i zameldował się cicho. Wychowawca kazał mu za karę zameldować się do drzwi. Zameldował się. Wychowawca zapytał: — „Tam kierownik stoi, czy drzwi?” Odparł: — „Drzwi”. Wychowawca rozkazał: — „No, to melduj się do drzwi”. Następuje więc recytacja: — „Obywatelu drzwi, wychowanek taki a taki melduje się...” Wychowawca woła: — „Za cicho, nie słyszę”. I tak dalej w tym duchu.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselHochfeldJulian">To jest bezmyślny, znany skądinąd, z burżuazyjnego wojska, dryl, przy pomocy którego chcę się wychowywać młodzież w domu poprawczym w Kcyni.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselHochfeldJulian">Wychowawcami w tym domu bywali ludzie bez kwalifikacji. Jeden z wychowawców poprzednio pracował w cegielni przy wykopie gliny. Po chorobie przeniósł się do lżejszej pracy, został wychowawcą. — „Lubiłem młodzież” — tłumaczy. A jednak to on właśnie — jak pisze autor jednego z cytowanych przeze mnie artykułów — w oczach całej grupy bił kijem nieuleczalnie chorego chłopca.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselHochfeldJulian">Albo inny wychowawca. Z zawodu jest czeladnikiem rzeźnickim. Poprzednio pracował w sklepie mięsnym, zrobił manko, odsiedział 10 miesięcy w areszcie. Po zwolnieniu został wychowawcą. — „Pytam go — pisze autor tego artykułu — czy słyszał o Makarence.” — — „U nas takiego nie ma” — odpowiada burkliwie. Komentarz autora artykułu: „Rzeczywiście nie ma — szkoda”.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselHochfeldJulian">Ja się obawiam, że ta sytuacja nie jest przypadkowa. Wychowawcy w domach poprawczych to są ludzie płatni od 600 do 700 złotych, podczas gdy wychowawcy w domach poprawczych to powinni być ludzie o wysokich, szczególnie wysokich kwalifikacjach.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselHochfeldJulian">Nie można przecież wątpić o tym, że wychowywanie przestępców — wśród nich także i morderców — jest rzeczą niezwykle trudną, że jeżeli do tego podchodzą ludzie, którzy się na tym nie znają, którzy nie mają odpowiednich kwalifikacji, to rzeczywiście staje sprawa: kto kogo, kto tu kogo będzie bił — czy pensjonariusze domów poprawczych będą bili wychowawców, czy wychowawcy będą bili pensjonariuszy domów poprawczych.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselHochfeldJulian">W tej chwili jest sprawą najważniejszą podjęcie kroków, ażeby po pierwsze zbadać, jak wygląda sytuacja we wszystkich domach poprawczych w Polsce, albowiem zachodzi obawa, że wskutek ignorancji, nieumiejętności, niewłaściwie kwalifikowanych pracowników sytuacja w tamtych demach poprawczych niewiele odbiega od zrelacjonowanej przeze mnie w kilku słowach sytuacji w domu poprawczym w Kcyni. Po drugie chodziłoby o to, ażeby zbadanie sytuacji i sformułowanie wniosków powierzyć sejmowej komisji, z przyciągnięciem najbardziej powołanych do tego fachowców, ludzi nauki, między innymi profesora Batawii. Albowiem jeszcze raz powiadam, że sprawa nie jest łatwa.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselHochfeldJulian">Więzienia, że się tak wyrażę, dla dorosłych przechodzą do resortu Ministerstwa Sprawiedliwości. Nie wątpię, że sytuacja w nich nie tylko się nie pogorszy, lecz polepszy. Ale najlepszą gwarancją, że tak właśnie będzie, byłoby podjęcie przez Ministerstwo Sprawiedliwości kroków w kierunku poprawy, zasadniczej poprawy sytuacji w domach poprawczych dla nieletnich, i między innymi wniesienie tej sprawy na komisję sejmową z zaproszeniem do tego przedstawicieli świata nauki.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos zabierze Minister Sprawiedliwości ob. Zofia Wasilkowska.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Wysoki Sejmie! Wydaje mi się rzeczą słuszną, aby w związku z wystąpieniem posła Hochfelda na temat zakładów poprawczych udzielić kilku słów informacji. Oczywiście nie jestem w stanie do wszystkich faktów, o których tu była mowa, ustosunkować się i sądzę, że będzie rzeczą słuszną udzielenie szczegółowej odpowiedzi w regulaminowym terminie na piśmie. Ale o niektórych sprawach tu wysuniętych będę się starała poinformować.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Otóż jak wygląda sytuacja z zakładami poprawczymi? Przede wszystkim kilka danych cyfrowych.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Pod naszą opieką znajduje się 20 zakładów poprawczych, w których jest ok. 3 tys. wychowanków. Wychowankowie ci są w wieku od lat 14 do 20 — teoretycznie według ustawy nawet do lat 21, praktycznie do lat 20. Jak widać, już sama rozpiętość wieku jest bardzo duża, co wskazuje na poważne trudności wychowawcze, na jakie napotykają zarządy zakładów dla nieletnich. Są to chłopcy i dziewczęta, którzy dopuścili się przestępstw, i to nierzadko ciężkich przestępstw — bo chcę podać, że w świetle naszych statystyk wypada, że na 100 nieletnich, którzy stają przed sądami dla nieletnich, 92 jest skazywanych na środki tzw. wychowawcze, a więc dozór rodziców czy dozór kuratorów, czy też ewentualnie zakład wychowawczy, który znajduje się w resorcie Ministerstwa Oświaty, a tylko 8 spośród nich jest skazywanych na dom poprawczy. A więc już spośród tej młodzieży, która popełniła przestępstwo, stosunkowo niewielka liczba tych, którzy popełnili najcięższe przestępstwa, dostaje się do domów poprawczych.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Teraz z kolei wewnątrz tej grupy jest zawsze zróżniczkowanie, bo tam są przestępstwa lżejsze i są przestępstwa bardzo ciężkie, aż do zabójstw włącznie — mamy niestety i takie wypadki. I oczywiście tak samo z punktu widzenia podatności na oddziaływanie wychowawcze także jest młodzież bardzo różna, poczynając od takich, którzy łatwo poddają się oddziaływaniu wychowawczemu, aż do takich, powiedzmy, jak to niedawno miało miejsce w Świdnicy, gdzie jeden z wychowanków nożem ugodził dyrektora, a inny wyrzucił wychowawcę z okna drugiego piętra.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Mówię o tym dlatego, aby Obywatele Posłowie po prostu zdawali sobie sprawę z tych trudności — częściowo o tym poseł Hochfeld mówił — na jakie napotyka praca wychowawcza wśród tych bardzo szczególnych dziewcząt i chłopców, z którymi mamy w zakładach poprawczych do czynienia.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Otóż, jak wykazało doświadczenie Ministerstwa Sprawiedliwości — towarzysze, którzy tymi sprawami się zajmowali, wiedzą o tym — zwykle w każdym zakładzie znajdowała się grupka, przeważnie niewielka, zwłaszcza tych starszych, w wieku lat 19—20, chłopców szczególnie trudnych. Przy tym chcę powiedzieć, że dodatkowe trudności wychowawcze sprawia sytuacja wynikająca z obecnych przepisów ustawowych — mianowicie, że jeżeli taki nieletni znajdujący się w zakładzie poprawczym, ale mający już powyżej lat 17, popełni przestępstwo, to wówczas podlega normalnemu postępowaniu sądowemu. Przypuśćmy, dopuści się kradzieży — co jest najczęstsze, ponieważ nasi wychowankowie w zakładach poprawczych korzystają w zasadzie z dużej swobody, więc zdarza się, że wyjdzie na miasto i tam dokona napadu czy kradzieży — wówczas podlega on normalnemu postępowaniu sądowemu. I tu jaką mamy sytuację? Staje przed sądem — już nie przed sądem dla nieletnich, gdyż ma ukończone 17 lat — tam zostaje skazany np. na pół roku więzienia, odbywa karę więzienia i wraca po odbyciu tej kary znów do zakładu poprawczego. I to jest ta część wychowanków potem najtrudniejsza — to są recydywiści. I dlatego zarządy zakładów dla nieletnich — jak mi to towarzysze wyjaśniali — w ubiegłym roku wpadły na taką myśl, która wydawała się im wówczas słuszna, ażeby zorganizować specjalny oddział w jednym z zakładów poprawczych dla tych najtrudniejszych, dla tej najtrudniejszej części wychowanków.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">I taki oddział o tak zwanym surowszym rygorze zorganizowano w Kcyni na 70 miejsc. Do tego oddziału od ub. roku byli kierowani z wszystkich zakładów ci, których miejscowa rada pedagogiczna uznała za najtrudniejszych, którzy — powiedzmy — przeszkadzali tam normalnej pracy wychowawczej.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Chcę powiedzieć — bo to niezupełnie jasno wynikało z tego, co mówił poseł Hochfeld — że te dane, które podawał o wypadkach głodzenia czy bicia, odnoszą się nie do całego zakładu w Kcyni, a wyłącznie do tego jednego oddziału o tzw. surowszym rygorze. Wydaje mi się rzeczą słuszną to podkreślić, dlatego że między innymi kiedy odbywało się szereg na ten temat dyskusji z towarzyszami z — „Po prostu” i kiedy wymieniali swoje spostrzeżenia z Zarządem Zakładów dla Nieletnich, to chcieliśmy przekonać zgodnie z faktami, że nie można przypadków stwierdzonych na jednym oddziale uogólniać na cały zakład, a tym bardziej nie na zakłady na terenie całej Polski. Jeśli chodzi konkretnie o te fakty, trudno mi się do nich szczegółowo ustosunkować, dlatego że są one przedmiotem dochodzenia prokuratorskiego.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Po stwierdzeniu tych wypadków Ministerstwo Sprawiedliwości podjęło następujące, między innymi, kroki: oddział o surowszym rygorze w zakładzie w Kcyni został zlikwidowany, dwaj wychowawcy z tego oddziału, co do których były podejrzenia o bicie wychowanków, zostali zwolnieni, dwaj zostali zawieszeni i w stosunku do tych wszystkich, co do których było podejrzenie bicia względnie innego niewłaściwego postępowania z wychowankami, toczy się do tej chwili dochodzenie prokuratorskie. Trudno mi oczywiście przesądzać o wynikach, które fakty zostaną uznane za zgodne z rzeczywistością, a które nie. Nie można przecież wykluczyć — jakkolwiek ja mam osobiście przekonanie, na podstawie przeprowadzonych rozmów, bo sama tam nie byłam, że na pewno były tam rzeczy niewłaściwe, ale nie można też oczywiście wykluczyć przejaskrawień, dlatego że przecież ci wychowankowie to bardzo specjalny element i nie można wykluczyć (a całe materiały są oparte na wypowiedziach wychowanków), że ten czy ów przejaskrawił, czy też nawet wręcz chcąc obciążyć z zemsty jakiegoś wychowawcę — mówił fakty nieprawdziwe.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Chcę jednak stwierdzić, że nie znaczy to bynajmniej, żeby w ogóle sytuacja w zakładach była dobra na terenie całego kraju. Te sygnały, które zostały przez nas otrzymane z tego oddziału o tzw. surowszym rygorze w Kcyni, spowodowały ze strony Ministerstwa Sprawiedliwości między innymi to, że zostały zwizytowane w ostatnim czasie wszystkie, dosłownie wszystkie zakłady.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Materiały, które przebywający tam wizytatorzy i inspektorzy przywieźli, w niektórych wypadkach świadczą o tym, że są tam jeszcze bardzo poważne braki również higieniczne, np. sygnalizują nam te wizytacje, że są tam, powiedzmy, braki w zakresie mydła, szczoteczek do zębów, różne braki w odzieży, w jedzeniu itd. Mamy cały szereg faktów, z których będziemy musieli oczywista wnioski wyciągnąć.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Tak samo jeżeli chodzi o wychowawców. Jest niestety faktem, że kadra wychowawców w zakładach dla nieletnich jest słaba. Tylko stosunkowo nieznaczny odsetek to pedagodzy z prawdziwego zdarzenia, to znaczy posiadający odpowiednie wykształcenie, przygotowanie pedagogiczne, umiejący rzeczywiście postępować z młodzieżą, natomiast znaczna liczba są to pedagodzy z przypadku i jest to w tej chwili najpoważniejszym problemem Ministerstwa, aczkolwiek — muszę powiedzieć — nie łatwym do przeprowadzenia z dnia na dzień. Zarząd Zakładów dla Nieletnich między innymi przeprowadzał na ten temat rozmowy i z Zarządem Głównym Związku Nauczycielstwa Polskiego i z Ministerstwem Oświaty, ażeby uzyskać kadrę wychowawców, to znaczy nauczycieli, którzy oprócz tego odbędą specjalne przeszkolenie w zakresie wychowania w zakładach, ażeby tę kadrę naszą stanowczo wzmocnić. Między innymi również i w Kcyni już pewne kroki pod tym względem zostały zrobione, ale my uważamy, że zagadnienie poprawy kadr wychowawców nie występuje tylko na terenie Kcyni, lecz na terenie wszystkich zakładów — i to jest jedną z bardzo istotnych spraw.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Z drugiej strony jednak chcę powiedzieć, że trudno byłoby uogólniać te sytuację, bo mamy także cały szereg faktów świadczących o tym, że w stosunku do znakomitej części młodzieży znajdującej się w zakładach metody wychowawcze stosowane przez kierownictwo zakładów i rady pedagogiczne dają dobre rezultaty. Chcę się powołać na fakty z ostatniego okresu, np. ostatniego lata, kiedy znaczna część wychowanków, mianowicie 1200, pracowała w PGR na terenie woj. szczecińskiego. Tam pracowali oni oczywiście w warunkach zupełnie swobodnych, podobnie jak inni robotnicy. Mimo to, zarówno wypadków ucieczek (a możliwości ucieczki były przecież nieograniczone, gdyż znajdowali się oni tam faktycznie na wolności) było o ile pamiętam zaledwie 11 — 12 na tych 1200 wychowanków i 2 czy 3 wypadki jakiegoś chuligańskiego zachowania się, natomiast co do pozostałych wychowanków opinie, zarówno jeżeli chodzi o kierownictwo PGR jak i obserwacje i wizytacje, wskazują na to, że zachowanie ich często było nawet wręcz wzorowe.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Wśród wychowanków są również prowadzone i prace kulturalne i oświatowe — np. osobiście widziałam takie zespoły artystyczne. Organizowane są festiwale pomiędzy zakładami, jest prowadzonych szereg różnych form pracy oświatowo-kulturalnej i one niewątpliwie stanowiły także jeden z istotnych czynników wychowawczych.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Nie chcę oczywiście przez to wszystko powiedzieć, że nie widzimy braków. Muszę powiedzieć, że towarzysze z Ministerstwa Sprawiedliwości, ci, którzy bezpośrednio zapoznali się z materiałami, które im zostały dostarczone przez dziennikarzy i przez Radio, dotyczącymi właśnie tego oddziału w Kcyni, byli rzeczywiście głęboko wstrząśnięci tymi faktami, które tu zostały między innymi przez posła Hochfelda zacytowane. Byli głęboko wstrząśnięci i mieli do siebie wielką pretensję, że oni sami, pomimo wizytacji tam, tych faktów nie potrafili wcześniej dostrzec.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Nie ulega wątpliwości, że z tego jest również wniosek dla kierownictwa Ministerstwa, że nasz Zarząd Zakładów dla Nieletnich często widocznie ma jednak różowe okulary i niedostatecznie wnikliwie bada, skoro komisje, które z zewnątrz badają zakłady — np. bywają często komisje rad narodowych, komisje partyjne, prasa, dziennikarze — często właśnie potrafią bardziej wnikliwie niektóre fakty wskazać, niż to widzi sam Zarząd Zakładów dla Nieletnich. Niewątpliwie będzie to musiało zaostrzyć uwagę i poczucie odpowiedzialności tych towarzyszy. Z tego punktu widzenia zarówno ta krytyka prasowa, jaka była i jaką mamy teraz — np. — „Trybuna Mazowiecka” drukowała niedawno krytyczny artykuł o zakładzie w Otwocku (tam w tej chwili jest komisja, która w tych dniach dosłownie kończy swoją pracę i jutro prawdopodobnie będzie składać swoje sprawozdanie) — te wszystkie głosy krytyczne niewątpliwie pomogą, żeby te braki usunąć. I dlatego chciałam w tej sprawie zabrać głos, aby Wysoki Sejm był poinformowany, jakie również i z naszej strony kroki są i będą podejmowane.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Wicemarszałek Franciszek Mazur: Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Przystępujemy do głosowania nad projektem ustawy o przejściu więziennictwa do zakresu działania Ministra Sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem ustawy, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Stwierdzam, że ustawa o przejściu więziennictwa do zakresu działania Ministra Sprawiedliwości została jednomyślnie uchwalona.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Przechodzimy do punktu VII porządku obrad: Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych i Przemysłu o projekcie ustawy o izbach rzemieślniczych i o Związku Izb Rzemieślniczych (druki nr 83 i 98).</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#MinisterSprawiedliwosciZofiaWasilkowska">Głos ma sprawozdawca poseł Aleksander Rozmiarek.</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wysoki Sejmie! Komisja Spraw Ustawodawczych i Komisja Przemysłu upoważniły mnie do przedstawienia Wysokiemu Sejmowi projektu ustawy o izbach rzemieślniczych i o Związku Izb Rzemieślniczych. Projekt tej ustawy, zgłoszony przez grupę posłów ze Stronnictwa Demokratycznego, był przedmiotem żywej dyskusji i głębokiej analizy na wspólnym posiedzeniu obu wspomnianych komisji w dniu 31 sierpnia br.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wszyscy uczestnicy posiedzenia rozumieli, że projekt ustawy dotyczy odcinka naszej gospodarki tak bardzo do niedawna zaniedbanego, rozumieli odczuwane w życiu codziennym skutki tego zaniedbania i rozumieją potrzebę konsekwentnych kroków zmierzających do naprawienia dotychczasowych błędów w tej dziedzinie. VIII sesja sejmowa, której przebiegiem interesował się jak nigdy przedtem cały naród, była sesją historyczną, punktem zwrotnym w pracach Sejmu, w wykonywaniu jego funkcji konstytucyjnej. Posłowie w dyskusji; śmiałej i szczerej, pełnej troski o sprawy narodu, nie zaciemniając osiągnięć, wskazywali na niewłaściwości naszego życia gospodarczego i politycznego, równocześnie wysuwając cały szereg konkretnych wniosków dla usprawnienia naszej gospodarki narodowej. Ustosunkowywanie się Rządu do wniosków i interpelacji poselskich weszło na właściwą drogę. Społeczeństwo śledziło i śledzi realizację wniosków wysuniętych na wspomnianej VIII sesji Sejmu.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#PoselRozmiarekAleksander">Również sprawy rzemiosła, ostro i wyraźnie podkreślane przez posłów na poprzedniej sesji, znalazły właściwe zrozumienie i zapoczątkowany został w naszym kraju okres nowych poczynań dla odrodzenia i rozwoju rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#PoselRozmiarekAleksander">VII Plenum KC PZPR, wytyczając w swych uchwałach kierunki działania gospodarczego i politycznego dla szybszego podniesienia poziomu materialnego i kulturalnego naszego narodu, wskazało także, że istotną rolę w poprawie zaopatrzenia ludności odegrać powinien wzrost produkcji i usług przemysłu terenowego i spółdzielczości pracy oraz rzemiosła i chałupnictwa.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#PoselRozmiarekAleksander">Uchwały VII Plenum wskazują na konieczność naprawienia błędów popełnionych w ubiegłym okresie w stosunku do rzemiosła indywidualnego i stworzenia mu odpowiednich warunków działalności i rozwoju. Uwzględniają one w szerokim zakresie postulaty Stronnictwa Demokratycznego w sprawach rzemiosła, przedstawione Rządowi w specjalnym memoriale przez Prezydium CK SD.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#PoselRozmiarekAleksander">Jak wiadomo, Rząd poczynił już pewne posunięcia w kierunku złagodzenia polityki finansowej, właściwego podejścia w sprawach lokalowych do rzemiosła, zlecania usług rzemiosłu indywidualnemu itp. Sprawą jednak szczególnej wagi będzie realizacja tych zarządzeń w terenie, bowiem od właściwej realizacji zarządzeń będzie zależał rozwój rzemiosła i wzmocnienie jego zaufania do władz państwowych. Trzeba w tym miejscu stwierdzić, że zaopatrzenie rzemiosła indywidualnego w surowce nie uległo jeszcze należytej poprawie.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wysoki Sejmie! Ustawa o izbach rzemieślniczych i o Związku Izb Rzemieślniczych, której projekt mam zaszczyt przedstawić, stanowić będzie ważne ogniwo w nowym programie rozwoju rzemiosła. Jest to pierwszy projekt ustawy w obecnej kadencji sejmowej, wypływający z inicjatywy poselskiej. Rzemiosło indywidualne czeka od dawna, na tę ustawę.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#PoselRozmiarekAleksander">Inicjatywa grupy posłów ze Stronnictwa Demokratycznego ma swoje źródło w postulatach wysuwanych przez rzemiosło na różnego rodzaju zebraniach i spotkaniach.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#PoselRozmiarekAleksander">Organizacje samorządu rzemieślniczego — cechy, izby rzemieślnicze i Związek Izb Rzemieślniczych — kierowane są jeszcze obecnie przez organa komisaryczne, nie stanowiące rzeczywistej reprezentacji interesów rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#PoselRozmiarekAleksander">Na tle uchwał VII Plenum KC PZPR, zapewniających opiekę i pomoc dla rzemiosła w kierunku jego prawidłowego rozwoju, i na tle pogłębiającej się coraz bardziej demokratyzacji naszego życia publicznego, instytucja komisarycznych władz w organizacjach rzemieślniczych stała się rażącym przeżytkiem.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#PoselRozmiarekAleksander">Warunki obecne stwarzają konieczność umożliwienia rzemiosłu twórczego decydowania o swoich sprawach i zapewnienia należytej reprezentacji jego interesów przez uaktywnienie samorządu rzemieślniczego.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#PoselRozmiarekAleksander">Z drugiej strony, samorząd rzemiosła działający na nowych zasadach, ujętych w projekcie ustawy może zapewnić kontrolę społeczną nad działalnością rzemieślników, jak również przyczynić się do podniesienia poziomu etycznego i zawodowego rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#PoselRozmiarekAleksander">Ogólnym założeniem projektu ustawy jest rozszerzenie zakresu działania izb i ich związku oraz stworzenie warunków dla demokratyzacji i rozwoju samorządu rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#PoselRozmiarekAleksander">Art. 2 i 22 projektu ustawy rozszerzają zakres działania izb rzemieślniczych i Związku Izb Rzemieślniczych o takie zagadnienia, jak: badanie przejawów życia gospodarczego i zawodowego rzemiosła na tle jego zadań i potrzeb gospodarki narodowej, wprowadzenie i popieranie akcji socjalnej, kulturalno-oświatowej i wychowania fizycznego, roztaczanie opieki nad młodzieżą rzemieślniczą, krzewienie wynalazczości i racjonalizatorstwa czuwanie nad wykonywaniem przepisów o bezpieczeństwie i higienie pracy w zakładach rzemieślniczych.</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#PoselRozmiarekAleksander">Zasadnicze zmiany wprowadza art. 5 projektu ustawy, mówiący o wyborach radców i ich zastępców.</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#PoselRozmiarekAleksander">Dotychczasowe przepisy przewidywały, że 3/5 liczby radców i ich zastępców pochodzą z wyboru, a 2/5 z nominacji przez ministra. Obecnie, jak wynika z art. 5, omawianego projektu, wszyscy radcy i zastępcy mają pochodzić z wyboru, a więc izba rzemieślnicza ma się składać wyłącznie z radców wybieranych. Jest to zgodne z postulowanym demokratycznym charakterem izb rzemieślniczych.</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#PoselRozmiarekAleksander">Projekt ustawy obniża cenzus wieku przy biernym prawie wyborczym z 25 na 21 lat. Chodzi o to, by umożliwić wybór do izb rzemieślniczych młodych rzemieślników, którzy prowadzą już warsztaty, należą do cechów oraz wyróżniają się swoją pozytywną postawą społeczną i aktywnym udziałem w życiu publicznym.</u> + <u xml:id="u-10.17" who="#PoselRozmiarekAleksander">Art. 7 ustęp 1 projektu mówi, że — „radcowie izby i ich zastępcy są wybierani na 3 lata”. Dotychczasowe przepisy przewidują 5-letnią kadencję organów izb rzemieślniczych. Za skróceniem kadencji przemawia celowość częstszej zmiany organów samorządu rzemiosła, aby umożliwić udział w nich nowym aktywistom rzemieślniczym.</u> + <u xml:id="u-10.18" who="#PoselRozmiarekAleksander">Przepisy dotychczasowe nie regulują sposobu wyboru prezesa i członków zarządu izb, odsyłając tę sprawę do statutu izby; dużo natomiast miejsca poświęcają powoływaniu i zatwierdzaniu przez ministra kandydatów na dyrektora izby.</u> + <u xml:id="u-10.19" who="#PoselRozmiarekAleksander">W praktyce dyrektorzy stawali się faktycznymi kierownikami izby, a kolektyw, zarząd izby istniał tylko formalnie.</u> + <u xml:id="u-10.20" who="#PoselRozmiarekAleksander">Obecne warunki wymagają, aby właściwie określić kompetencje zarządu izby, by stał się on w praktyce faktycznym kierownictwem tej izby.</u> + <u xml:id="u-10.21" who="#PoselRozmiarekAleksander">Projekt ustawy czyni zadość tym wymaganiom.</u> + <u xml:id="u-10.22" who="#PoselRozmiarekAleksander">Ogólny nadzór nad izbami rzemieślniczymi i Związkiem Izb Rzemieślniczych projekt ustawy powierza Ministrowi Przemysłu Drobnego i Rzemiosła, co daje rękojmię właściwego rozwoju samorządu rzemieślniczego w ramach potrzeb gospodarki narodowej. Niewątpliwie w tej dziedzinie pomocne będzie Rządowi Stronnictwo Demokratyczne.</u> + <u xml:id="u-10.23" who="#PoselRozmiarekAleksander">W imieniu Komisji Przemysłu i Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę o uchwalenie projektu ustawy o izbach rzemieślniczych i Związku Izb Rzemieślniczych wraz z poprawkami zawartymi w druku nr 98.</u> + <u xml:id="u-10.24" who="#PoselRozmiarekAleksander">Uchwalenie projektu tej ustawy umożliwi przeprowadzenie w najbliższym czasie wyborów do izb rzemieślniczych, co łącznie z wyborami do organów cechowych przyśpieszy proces uaktywnienia organizacji rzemieślniczych, tak, aby były one w stanie rozwijać swoją działalność zgodnie z interesami rzemiosła i potrzebami gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-10.25" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Otwieram dyskusję nad projektem ustawy o izbach rzemieślniczych i o Związku Izb Rzemieślniczych.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. stalinogrodzkiego Stefan Batorski.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#PoselBatorskiStefan">Wysoki Sejmie! W nawiązaniu do punktu VII porządku naszych obrad, do projektu ustawy o izbach rzemieślniczych i o Związku Izb Rzemieślniczych, chciałem parę słów poświęcić omówieniu warunków aktywizacji rzemiosła — warunków widzianych od dołu.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#PoselBatorskiStefan">Jak wiemy, na VII Plenum KC PZPR wiele uwagi poświęcono zagadnieniu odrodzenia naszego rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#PoselBatorskiStefan">Sprawa ta była też szeroko dyskutowana na VIII sesji Sejmu przez obywateli posłów Nahajowskiego i Rozmiarka.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#PoselBatorskiStefan">Jako poseł woj. stalinogrodzkiego, na terenie którego rzemiosło posiada szczególnie duży ciężar gatunkowy, uważam za konieczne ponownie omówić tę sprawę w wyniku rozważań tego problemu przez moich wyborców.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#PoselBatorskiStefan">Rzemiosło nasze na przestrzeni całych dziesięcioleci wyrobiło sobie zasłużone uznanie nie tylko wśród swojego, ale też wśród obcego społeczeństwa. A wyroby naszego rzemiosła znajdowały chętnych nabywców poza granicami naszego kraju. Nawał zagadnień związanych z odbudową i rozbudową naszej zniszczonej i zaniedbanej gospodarczo Ojczyzny, niedocenianie ważności rzemiosła przez odnośne władze terenowe, wadliwie pojmowana gorliwość niektórych urzędników działu finansowo-podatkowego przy WRN i nie zawsze zdrowe ustosunkowanie się do rzemiosła ze strony władz nadrzędnych — wytworzyły warunki nie sprzyjające naturalnemu i zdrowemu funkcjonowaniu i rozwojowi tej gałęzi produkcji.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#PoselBatorskiStefan">Przeciwnie — rzemiosło zaczęło kuleć, coraz to bardziej staczało się w dół i w ostatnich latach zdradzało cechy apatii i odrętwienia. Jasne, że w tym stanie rzeczy rzemiosło nie mogło sprostać stawianym przed nim zadaniom, wynikającym z potrzeb planu 6-letniego, i wymogom społeczeństwa. Widząc narastające zło VII Plenum KC PZPR w swoich uchwałach stwarza rzemiosłu indywidualnemu nowe i szerokie warunki rozwojowe.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#PoselBatorskiStefan">Wyłania się obecnie pytanie, co należy uczynić, jakie postulaty winny być spełnione, żeby wytyczne VII Plenum dały zamierzone wyniki. Jak przełamać to psychiczne załamanie, które w ostatnich latach panowało wśród rzeszy rzemieślniczej? Jakie zmiany ustaw i zarządzeń należałoby wprowadzić, żeby realnie dać rzemiosłu zdrowe możliwości rozwojowe?</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#PoselBatorskiStefan">Uważam, że dla pełnego rozwoju rzemiosła należałoby:</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#PoselBatorskiStefan">1) Wprowadzić w stosunku do rzemieślników indywidualnych ubezpieczenia na starość i na wypadek inwalidztwa. W zakresie ubezpieczeń powinno się zapewnić rzemieślnikom i członkom ich rodzin bezpłatne świadczenia lekarskie oraz bezpłatne korzystanie z leczenia szpitalnego, sanatoryjnego, wczasowego itp. Obecnie rzemieślnik indywidualny -po utracie zdolności do pracy, czy to z powodu podeszłego wieku czy na skutek inwalidztwa, skazany jest na wsparcie najbliższej rodziny, w pewnych wypadkach na pomoc państwową. Rzemieślnik indywidualny, jako człowiek pracy niejednokrotnie ciężkiej i odpowiedzialnej, winien być w naszym Ludowym Państwie traktowany równorzędnie z innymi ludźmi pracy. Spełnienie tego postulatu wytworzy nowy typ rzemieślnika — obywatela, skupiającego swą uwagę na pracy dla gospodarki społecznej, a nie zaabsorbowanego w dużym stopniu potrzebą zabezpieczenia się na starość lub wypadek choroby. Ubezpieczenie winno być oparte na zasadach odpłatności w formie składki względnie o inne formy. W toku dyskusji zastanowimy się nad tym problemem.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#PoselBatorskiStefan">2) Należy stworzyć udziałowy bank rzemieślniczy w celu umożliwienia rzemiosłu korzystania z kredytów krótko i średnioterminowych. Pozwoliłoby to rzemiosłu na unowocześnienie warsztatów pracy i wyposażenie ich w potrzebne urządzenia warsztatowe, jak również umożliwiłoby uruchomienie nowych rzemieślniczych warsztatów usługowych, tak potrzebnych do sprostania coraz to bardziej rosnącym potrzebom naszego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#PoselBatorskiStefan">3) Należy stworzyć przy izbach rzemieślniczych i cechach odpowiednie komórki organizacyjne, które zajęłyby się zaopatrzeniem i zbytem produkcji rzemieślniczej. Wskazane byłoby z biegiem czasu uzupełnić takie komórki przez stworzenie działu naukowo-badawczego o charakterze ekonomiczno-technicznym.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#PoselBatorskiStefan">4) Usprawnić zaopatrzenie rzemiosła w surowce pełnowartościowe i odpadowe. Jest to postulat dotyczący odcinka najbardziej zaniedbanego. Obecny przydział surowców jest stanowczo za mały w stosunku do ilości zapotrzebowanych, a niekiedy nawet — „jedynie symboliczny”.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#PoselBatorskiStefan">Zdarzyły się nawet takie wypadki w drugim kwartale, że Wojewódzka Komisja Planowania Gospodarczego, jak to miało miejsce w Stalinogrodzie, skorygowała ustalony rozdzielnik, przyznając odebrane rzemiosłu surowce spółdzielczości pracy.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#PoselBatorskiStefan">Dla przykładu podam ilości przydzielone w stosunku do zgłoszonego zapotrzebowania:</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#PoselBatorskiStefan">a)Z 10 artykułów tak ważnych dla rzemiosła, jak blachy miedziane, cynkowe, aluminiowe, druty stalowe, celuloid, pokost lniany, minia ołowiana, skóra miękka itp. otrzymano zaledwie około 1% zgłoszonego zapotrzebowania.</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#PoselBatorskiStefan">b)Z 28 artykułów, jak cyna czysta, blacha mosiężna, elektrody do spawania, wiertła, druty nawojowe, przewody do elektrycznych instalacji itp. otrzymano 10% zgłoszonego zapotrzebowania.</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#PoselBatorskiStefan">c)27 artykułów w granicach od 10—25% zgłoszonego zapotrzebowania.</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#PoselBatorskiStefan">d)Z 9 artykułów, jak cement, wapno, słoma dachowa, lepik, pak i koks otrzymano od 25 — 50% zgłoszonego zapotrzebowania.</u> + <u xml:id="u-12.18" who="#PoselBatorskiStefan">e)Z 9 artykułów zapotrzebowanych, jak sprężyny meblowe, rury stalowe pancerne, przewody D i Pa, kwas siarkowy, hydrosulfit, szelak naturalny, papier kredowy i olej napędowy — nie otrzymano nic.</u> + <u xml:id="u-12.19" who="#PoselBatorskiStefan">W tych warunkach praca warsztatów rzemieślniczych naturalnie nie mogła całkowicie ruszyć z miejsca.</u> + <u xml:id="u-12.20" who="#PoselBatorskiStefan">Dalej należałoby zmienić dotychczas praktykowany sposób przydziału mąki dla piekarzy i cukierników i podejść do tego zagadnienia z uwzględnieniem interesów konsumenta.</u> + <u xml:id="u-12.21" who="#PoselBatorskiStefan">Dla wielu obywateli jest rzeczą niezrozumiałą, dlaczego jeszcze obecnie piekarze — rzemieślnicy otrzymują znikome ilości mąki i to przeważnie w gatunkach ciemnych. Czyżby obywatele zaopatrujący się u piekarzy rzemieślników byli zmuszeni do spożywania wyłącznie ciemnego pieczywa?.</u> + <u xml:id="u-12.22" who="#PoselBatorskiStefan">Wydawałoby się, że należy zwrócić uwagę, że wysokie kwalifikacje zawodowe piekarzy i cukierników nie są należycie wykorzystane, pomimo że na rynku odczuwa się zupełny brak pieczywa specjalistycznego w asortymentach oraz pieczywa regionalnego. U nas na terenie Śląska był szeroko stosowany wypiek tzw. usługowy, to znaczy że kobiety — gospodynie we własnym zakresie w domu sporządzały ciasto i powierzały piekarzom do wypieku. Zwyczaj ten, szeroko stosowany, został wyrugowany równocześnie z likwidacją piekarń rzemieślniczych.</u> + <u xml:id="u-12.23" who="#PoselBatorskiStefan">Jeżeli chodzi o surowce wtórne, to należałoby umożliwić rzemiosłu korzystanie z tych surowców bezpośrednio z zakładów przemysłowych, zakładów uspołecznionych i zlikwidować biurokratyczne formy bilansowania tych surowców, składania zapotrzebowań, opiniowania — uzależniając tym samym przydział od ewentualnego widzi mi się urzędnika WKPG.</u> + <u xml:id="u-12.24" who="#PoselBatorskiStefan">Szczególnie dzisiaj przy wykonywaniu przez rzemiosło artykułów powszechnego użytku nie produkowanych przez jednostki gospodarki uspołecznionej względnie takich, których brak odczuwa się na rynku, należałoby udostępnić rzemiosłu korzystanie z surowców odpadkowych, które bardzo często niszczeją na placach zakładów uspołecznionych, względnie mimo ich użyteczności w pewnym zakresie są przeznaczane na przetop.</u> + <u xml:id="u-12.25" who="#PoselBatorskiStefan">5) Państwowe jednostki gospodarcze winny udzielać rzemiosłu zleceń na wykonanie usług oraz innych robót do wysokości 3 tys. zł., a w rzemiosłach budowlanych do wysokości 10 tys. zł, zgodnie zresztą z wytycznymi pisma okólnego nr 169 Prezesa Rady Ministrów z dnia 27 czerwca 1956 r. Pomimo ogłoszenia tego okólnika w Monitorze Polskim, jednostki gospodarki uspołecznionej wzbraniają się zlecać rzemiosłu różne roboty.</u> + <u xml:id="u-12.26" who="#PoselBatorskiStefan">6) Jednostki handlu uspołecznionego również winny udzielać zamówień rzemieślnikom na dostawy i roboty. Jak dotąd, jednostki handlowe niechętnie zawierają umowy z rzemiosłem indywidualnym, mimo że możliwości rzemiosła na odcinku produkcji artykułów powszechnego użytku są bardzo szerokie.</u> + <u xml:id="u-12.27" who="#PoselBatorskiStefan">7) Należałoby zmienić dotychczasową politykę wojewódzkich komisji cen przy zatwierdzaniu cen wyrobów rzemieślniczych. Zdarzają się wypadki, że zatwierdzone ceny artykułów rzemieślniczych nie pokrywają kosztów warsztatowych, w wyniku czego następuje zniechęcenie i odstępowanie od produkcji artykułów masowego użytku — niekiedy artykułów brakujących i poszukiwanych na rynku.</u> + <u xml:id="u-12.28" who="#PoselBatorskiStefan">8) Zezwolić rzemiosłu na zakup, pochodzących z legalnych źródeł surowców i materiałów, stanowiących własność osób prywatnych, jak np. drzewa od chłopów, skóry i tkanin z paczek zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-12.29" who="#PoselBatorskiStefan">9) Udostępnić rzemiosłu zakup w handlu detalicznym artykułów 'takich, jak włókiennicze, malarskie, szewskie itp., a które znajdują się jedynie w sieci detalicznej, względnie zorganizować odpowiednie półhurtowe punkty sprzedaży tych artykułów.</u> + <u xml:id="u-12.30" who="#PoselBatorskiStefan">10) Bardzo ważny postulat — zapewnić rzemieślnikom przydział lokali odpowiadających wymogom do prowadzenia warsztatów danej branży.</u> + <u xml:id="u-12.31" who="#PoselBatorskiStefan">11) Należy zrewidować wszystkie wymiary podatkowe wymierzane przy likwidacji niektórych warsztatów rzemiosła i rozważyć sprawę ewentualnego umorzenia pewnych zaległości z tytułu tychże wymiarów.</u> + <u xml:id="u-12.32" who="#PoselBatorskiStefan">12) Należy uregulować zaległości finansowe, bowiem przy przejmowaniu warsztatów szereg instytucji nie wpłaciło dotąd należności rzemieślnikom za przejęte urządzenia maszynowe, jak i za drobne przedmioty (narzędzia, sprzęt itp.).</u> + <u xml:id="u-12.33" who="#PoselBatorskiStefan">13) Należy jak najszybciej ustalić listę rzemiosł, które mają być reaktywowane. Wśród rzemieślników istnieją obecnie pewne wątpliwości co do niektórych branż rzemiosła. Należy to wyjaśnić.</u> + <u xml:id="u-12.34" who="#PoselBatorskiStefan">14) Ustalić nową tabelę podatku dochodowego. Ustawodawstwo podatkowe pochodzące w zasadzie z 1950 r. ukształtowane zostało na tle ówczesnych warunków ekonomiczno-społecznych. W okresie intensywnej budowy socjalizmu, konkretnie gospodarki uspołecznionej, państwo potrzebowało instrumentu dla usunięcia przeszkód hamujących rozwój tej gospodarki. Sytuacja na tym odcinku w 1956 r. odbiega poważnie od warunków z 1950 r. Istniejące obecnie przedsiębiorstwa gospodarki nieuspołecznionej nie przedstawiają już typu kapitalistycznego, a ich działalność, zwłaszcza rzemiosła, skierowana jest, głównie na świadczenia bezpośrednie dla ludności. Zmieniły się również stosunki ekonomiczne. Z tych więc przyczyn słuszne jest żądanie zmiany ustawodawstwa podatkowego oraz techniki opodatkowania.</u> + <u xml:id="u-12.35" who="#PoselBatorskiStefan">Należy tu podkreślić, że dekret o podatku obrotowym (Dz. U. Nr 49 poz. 449) przewiduje łagodniejsze stawki podatkowe dla zakładów rzemieślniczych, zatrudniających oprócz właściciela najwyżej dwóch członków rodziny oraz jednego pracownika najemnego. Są również pewne ulgi podatkowe w stosunku do rzemieślników — rolników. Wobec unormowania obecnie zagadnienia zatrudnienia w zakładach rzemieślniczych na konkretnym poziomie do czterech pracowników, wydaje się celowe rozszerzenie ulgowych stawek podatkowych na wszystkie zakłady rzemieślnicze.</u> + <u xml:id="u-12.36" who="#PoselBatorskiStefan">Dla zahamowania powstawania dzikiego rzemiosła oraz utrudnienia działalności osobom wykonującym świadczenia rzemieślnicze bez posiadania uprawnienia — przyznawanie ulgowych stawek winno być uzależnione w każdym razie od posiadania karty rzemieślniczej, a nie od tego, czy rodzaj rzemiosła przewidziany jest w liście rzemiosł.</u> + <u xml:id="u-12.37" who="#PoselBatorskiStefan">Usunie to także konflikty z władzą podatkową w przypadku, gdy rzemieślnik działa na podstawie karty rzemieślniczej, uzyskanej w trybie art. 142 ust. 3 prawa przemysłowego, aczkolwiek lista rzemiosł nie wymienia wykonywanego rodzaju świadczeń. Konieczne wy- daje się uzupełnienie przepisów zawierających listę rzemiosł odpowiednim postanowieniem, wyjaśniającym, że lista rzemiosł nie wymienia rodzaju rzemiosł taksatywnie (np. jeżeli chodzi o kominiarstwo, zakłady instalacyjne itp).</u> + <u xml:id="u-12.38" who="#PoselBatorskiStefan">Dekret o podatku obrotowym zawiera przykry przepis, głoszący, że w przypadkach gdy podatnik mimo obowiązku nie prowadzi ksiąg, lub też gdy prowadzone księgi nie zostaną uznane za dowód w postępowaniu podatkowym, względnie pominięte, podwyższa się stawki podatkowe o 50%.</u> + <u xml:id="u-12.39" who="#PoselBatorskiStefan">Pominięcie dowodu z ksiąg z przyczyn natury formalnej nie powinno w ogóle mieć miejsca, zaś materialna nieprawidłowość ksiąg, a więc nierzetelność, pociąga za sobą konsekwencje karne prawa karnego i skarbowego.</u> + <u xml:id="u-12.40" who="#PoselBatorskiStefan">Wymieniony przepis powoduje więc podwójne dotkliwe ukaranie, co w obecnej sytuacji nie jest już uzasadnione. Naruszenie formalnych przepisów, które oczywiście posiadają swoje czasem niemałe znaczenie, -powinno być zagrożone karą pieniężną, jednak w stosunkowo niewysokiej kwocie.</u> + <u xml:id="u-12.41" who="#PoselBatorskiStefan">Dekret o podatku dochodowym (Dz. U. Nr 49, poz. 450 z 1950 r.) przewiduje również ulgi dla rzemiosła w szczególności przez obniżenie podatku o 25% od dochodu zakładów rzemieślniczych, o których była już mowa przy podatku obrotowym. Rozszerzenie tej ulgi na wszystkie zakłady rzemieślnicze, analogicznie jak przy podatku obrotowym, wydaje się słuszne.</u> + <u xml:id="u-12.42" who="#PoselBatorskiStefan">Najdotkliwszą bolączką jest tu jednak struktura skali podatkowej (art. 15 i 17). Przy dochodzie podatkowym — który nie jest równy ekonomicznemu pojęciu dochodu, ponieważ zawiera w sobie szereg wydatków niepotrącalnych, a między innymi podatek dochodowy, a także amortyzację — wynoszącym miesięcznie np. 14 tys. zł, podatek dochodowy wynosi praktycznie 80%, tj. 11.200 zł. Pozostaje więc podatnikowi — teoretycznie, zaznaczam — 2.800 zł. Uwzględniając, że dochód z zasady jest szacowany, ponieważ rzemieślnik nie prowadzący ksiąg handlowych, a tylko podatkowe, nie jest w możności wykazać pełnych kosztów, oraz że z sumy 2.800 zł rzemieślnik musi ponosić cały szereg podatków niepotrącalnych od dochodu podatkowego — praktycznie suma pozostająca do jego dyspozycji jest często znacznie niższa, mimo poważnego wysiłku, jaki rzemieślnik musiał włożyć dla osiągnięcia dochodu podatkowego 14 tys. zł, czyli rocznie 168 tys., co odpowiada obrotowi (przyjąwszy 20% zyskowności warsztatu) w sumie 840 tys. zł. Powyższe częstokroć może skłaniać do nieuczciwości podatkowej, do ukrywania nie tylko dochodów, ale i obrotów podlegających opodatkowaniu, powodować może konflikty z władzami podatkowymi, z przepisami prawa karnego i skarbowego, niekiedy nawet skłaniać do przekupstwa i innych wykroczeń.</u> + <u xml:id="u-12.43" who="#PoselBatorskiStefan">Omawiając politykę podatkową nie sposób pominąć sprawy techniki opodatkowania. W myśl dekretu o postępowaniu podatkowym podatników nie prowadzących ksiąg handlowych zobowiązuje się do prowadzenia ksiąg podatkowych. Szczupłe jest grono podatników, którzy mogą być zwolnieni od tego obowiązku, np. ci, co płacą podatek zryczałtowany. Zasada powyższa dąży nie tylko do ochrony interesów państwa, ale także i interesów podatnika i jest bezsprzecznie słuszna. Obowiązek prowadzenia ksiąg powinien być zachowany, gdyż przy rzetelnym ich prowadzeniu podatnik uniknie konfliktu z władzami podatkowymi i opłacać będzie podatki w takiej wysokości, która umożliwi mu rentowne prowadzenie warsztatu. W celu zachęcenia do rzetelnego prowadzenia ksiąg wydaje się słusznym, ażeby przepisy podatkowe przyznawały bonifikatę dla podatnika, np. przez obniżenie podatku dochodowego o 10%.</u> + <u xml:id="u-12.44" who="#PoselBatorskiStefan">Chciałbym w paru słowach poruszyć także sprawę podatku zryczałtowanego. Przy tym systemie opodatkowania do wyjątków należy zaliczyć wypadki, by podatnik, osiągający niekiedy nawet poważny obrót, prowadził księgę podatkową dla dostarczenia władzom podatkowym konkretnych danych do oceny podstaw opodatkowania i ustalenia stawki zryczałtowanego podatku. Zastosowanie obniżki stawki ryczałtu o pewien procent, powiedzmy ok. 5%, mogłoby być również zachętą do prowadzenia ksiąg handlowych. Pewne trudności będą związane z faktem, że ryczałt ustala się z góry, natomiast księgi ujawniają dane wstecz. Uważam jednak, że korzyści wynikające dla obu stron z ustabilizowania zobowiązań podatkowych na przestrzeni całego roku równoważą ryzyko obustronne. Interes zaś skarbu państwa, jak również podatnika w przypadku zaistnienia większych zmian zabezpieczają obecne przepisy, dopuszczające w takich przypadkach do zmiany stawki ryczałtu w ciągu roku podatkowego.</u> + <u xml:id="u-12.45" who="#PoselBatorskiStefan">Obywatele Posłowie! Trudno wyliczyć wszystkie te zmiany i innowacje z zakresu ustawodawstwa i przepisów, które przyczyniłyby się do zamierzonej aktywizacji rzemiosła. Przytoczyłem te postulaty i wnioski, które uważamy za najistotniejsze. Realizacja ich nie jest łatwa. Niewątpliwie wyłonią się tu, obok trudności technicznych, trudności natury ekonomiczno-finansowej.</u> + <u xml:id="u-12.46" who="#PoselBatorskiStefan">Na tym miejscu uważam za swój poselski obowiązek podkreślić, że nastawienie psychiczne wśród pewnej części rzemieślników nie jest budujące. Istnieje jakby niewiara w trwałość posunięć rządowych.</u> + <u xml:id="u-12.47" who="#PoselBatorskiStefan">W imieniu moich wyborców zwracam się do miarodajnych czynników z apelem o rozważenie i załatwienie wysuniętych postulatów i wniosków i wydanie takich zarządzeń, które by wcielając w życie wytyczne Partii i Rządu stworzyły zdrowe podstawy dla rozwoju rzemiosła. Mogę zapewnić, że ze swej strony brać rzemieślnicza z zapałem i entuzjazmem przystąpi do pracy przy wypełnianiu zadań planu 5-letniego i ofiarnie wprzęgnie się w dzieło budowy socjalizmu w naszej Ludowej Ojczyźnie.</u> + <u xml:id="u-12.48" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zarządzam 15-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 5 do godz. 12 min. 40.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Udzielam głosu posłowi woj. olsztyńskiego Józefowi Piskorskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselPiskorskiJozef">Wysoki Sejmie! Od ostatniej sesji sejmowej — sesji budżetowej sytuacja, a właściwie mówiąc klimat dookoła spraw rzemieślniczych uległ poważnym zmianom na lepsze. Wyrazem tego przychylnego nastawienia do rzemiosła jest, między innymi, również ostatnie przemówienie Obywatela Prezesa Rady Ministrów wygłoszone na otwarciu IX sesji Sejmu w dniu 5 września br., w którym to przemówieniu Obywatel Premier zakomunikował, iż — „podjęte już zostały środki zaradcze, aby przywrócić rzemiosłu warunki normalnej egzystencji i rozwoju”.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselPiskorskiJozef">Rzemieślnicy z uznaniem witają to przychylne nastawienie czynników kierowniczych w naszym państwie, widząc w tym zarówno możliwość szerokiego rozwinięcia działalności swych warsztatów dla dobra szerokich mas społeczeństwa, jak i lepsze perspektywy dla samych siebie.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselPiskorskiJozef">Ale rzemiosłu sam przychylny klimat nie może wystarczyć, tym bardziej że klimat ten posiada przedziwną właściwość utrzymywania się, jak dotąd, w bezpośrednim sąsiedztwie władz centralnych, a dociera najwyżej do władz wojewódzkich. Zdaje sobie dobrze sprawę z tego Obywatel Premier, skoro w przemówieniu swym stwierdził, że istnieje konieczność pilnego, ze strony organów nadrzędnych, baczenia, aby intencje Partii i Rządu odnośnie sprawy rzemiosła nie zostały znowu spaczone przez aparat administracyjny, gospodarczy i fiskalny.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselPiskorskiJozef">Dowodem nieprzychylnego nastawienia władz terenowych do rzemiosła są liczne przypadki odmawiania w dalszym ciągu wydawania kart rzemieślniczych. Nie chcę tu szeroko rozwodzić się, ale trzeba stwierdzić, że Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Miliczu, woj. wrocławskie, odmówiło w dniu 23 sierpnia br. wydania karty rzemieślniczej krawcowi Wieczorkowi Stanisławowi, motywując to tym, że w danej miejscowości istnieje już krawiecki spółdzielczy punkt usługowy. Taka sama odmowa w tymże Prezydium PRN w Miliczu spotkała również Morawskiego Stanisława, ubiegającego się o wydanie karty rzemieślniczej na założenie warsztatu szewskiego.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselPiskorskiJozef">A przecież zarządzenie nr 101 Prezesa Rady Ministrów z dnia 14 kwietnia 1956 r. mówi wyraźnie, iż wydanie karty rzemieślniczej nie może być uzależnione od takiej czy innej lokalizacji powstającego zakładu.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselPiskorskiJozef">Tego rodzaju przypadki nie są odosobnione i można by przytoczyć cały szereg analogicznych spraw z terenu innych województw. Świadczą one o tym, iż terenowe rady narodowe w dalszym ciągu zajmują negatywne stanowisko w sprawach rzemieślniczych i że przychylny klimat dla rzemiosła nie dotarł jeszcze do powiatu.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselPiskorskiJozef">Niedawno czytałem w jednej z gazet krakowskich, w — „Dzienniku Polskim”, artykuł pt. — „A w Krakowie jest inaczej”. Tak jest. W Krakowie w sprawach rzemieślniczych jest rzeczywiście inaczej.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselPiskorskiJozef">Jaskrawym przykładem takiego negatywnego stanowiska, sprzecznego z uchwałami VII Plenum KC PZPR, jest sprawa rzemieślnika krakowskiego Kwaśniewskiego Jana, inwalidy o 66% niezdolności do pracy. Kwaśniewski zajmuje od roku 1945 w Krakowie, przy ul. Szewskiej lokal użytkowy na warsztat rzemieślniczy o powierzchni 33 m^2^. Prowadzi on warsztat rzemieślniczy radio-mechaniczny, w którym zatrudnia 1 czeladnika i szkoli 2 uczniów. Jest to warsztat dobrze urządzony, dostosowany do fachowego szkolenia uczniów. Z tych względów odbywają się w warsztacie Kwaśniewskiego wszystkie praktyczne egzaminy czeladnicze i mistrzowskie z terenu Krakowa z branży radio-mechanicznej.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselPiskorskiJozef">Lokalne władze krakowskie postanowiły w kwietniu br. wyeksmitować Kwaśniewskiego ze wspomnianego lokalu, przydzielając mu lokal zastępczy o powierzchni 22 m^2^. Ten lokal — według opinii Izby Rzemieślniczej i Cechu Krakowskiego — nie nadaje się na warsztat radio- mechaniczny.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselPiskorskiJozef">Sprawę krzywdzącej Kwaśniewskiego decyzji władz krakowskich poruszał już dwukrotnie centralny organ PZPR — „Trybuna Ludu'' (w numerach z dnia 11 lipca i 4 września br.). Mimo, iż — „Trybuna Ludu'' skrytykowała niesłuszne postępowanie władz krakowskich w stosunku do Kwaśniewskiego, to Ministerstwo Gospodarki Komunalnej zatwierdziło decyzję władz i Kwaśniewskiemu lada dzień grozi eksmisja.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselPiskorskiJozef">Apeluję do Obywatela Prezesa Rady Ministrów, aby ukrócił samowolę władz krakowskich w stosunku do rzemiosła i pouczył je, że intencją Partii i Rządu jest stworzenie rzemiosłu pomyślnych warunków rozwoju, a nie jego likwidacja. Kwaśniewskiemu i ogółowi rzemiosła polskiego trzeba zapewnić faktyczną opiekę i pomoc, oraz dać możność wykonywania pożytecznych i potrzebnych zawodów.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselPiskorskiJozef">Sprawa krakowska ma również swoje odbicie u władz stalinogrodzkich, gdzie wdowie po rzemieślniku, Sabinie Romanowicz władze kwaterunkowe wyznaczyły eksmisję z zajmowanego lokalu; w Warszawie to samo spotkało krawcową Wyczółkowską, w Ostrzeszowie fotografa, a w Zielonej Górze kapelusznika. I można by tu przytoczyć cały szereg przypadków nieprzychylnego ustosunkowania się władz lokalowych do rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselPiskorskiJozef">I to wszystko, o czym w tej chwili mówię, dzieje się po wydaniu zarządzenia Prezesa Rady Ministrów nr 101 o respektowaniu obowiązującego prawa przemysłowego i wbrew postanowieniom okólników Ministra Przemysłu Drobnego i Rzemiosła z 30 kwietnia i 5 lipca br. Wydaje się rzeczą konieczną, aby Rząd podjął energiczniejsze kroki w tym kierunku, by władze terenowe ściśle stosowały się w praktyce do jego wskazań i zarządzeń.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselPiskorskiJozef">Na przestrzeni wielu lat w stosunku do rzemiosła była prowadzona polityka dyskryminacji. Ostatnie przemiany polityczne i gospodarcze, zachodzące w naszym kraju, wniosły nowy powiew również w szeregi warstw pośrednich, w szeregi rzemiosła. Weszliśmy na nową drogę ewolucji gospodarczej. Przed nami wszystkimi stoją poważne obowiązki naprawy błędów przeszłości. Kto nie pomaga, a przeszkadza w usuwaniu tych błędów — ten powinien i musi odejść. Pragniemy, aby nowy kurs gospodarczy stał się prawem obowiązującym w naszym życiu i aby to prawo obowiązywało nie tylko na górze, ale i na dole — w najodleglejszym terenie.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselPiskorskiJozef">Poważne niedomagania obserwujemy w dalszym ciągu na odcinku zaopatrzenia, o którym tu mówił z tej trybuny poseł Batorski. Jest chyba rzeczą zupełnie niezrozumiałą, jeśli zaopatrzenie rzemiosła w IV kwartale br. miast ulec poprawie w stosunku do III kwartału — ulega dalszemu pogorszeniu. Szereg pozycji przydziałowych dla rzemiosła na cele usługowe ulega zmniejszeniu. Czas już najwyższy, by przyrzeczenia niektórych resortów — zwłaszcza Ministerstwa Handlu Wewnętrznego — nabrały cech bardziej realnych. Nie można przecież zachęcać rzemieślników do inwestowania swych skromnych środków materialnych, nie stwarzając im równocześnie odpowiednich warunków zaopatrzeniowych.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselPiskorskiJozef">Jest wiele niejasności i niedomówień w ustalaniu podstaw gospodarczych nowo uruchamianych warsztatów rzemieślniczych i zapewnienia im dostępu do surowców i materiałów pomocniczych. Istnieje konieczność uregulowania dodatkowymi przepisami problemu zaopatrzenia takich warsztatów i głębszego zainteresowania się tym problemem właściwych resortów, gdyż brak elastyczności władz terenowych wynika w pierwszym rzędzie z braku odpowiednich przepisów i zarządzeń.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselPiskorskiJozef">Na przestrzeni ostatnich dwóch miesięcy ilość nowo uruchomionych warsztatów rzemieślniczych różnych branż na terenie województwa, które reprezentuję, to jest woj. olsztyńskiego, poważnie wzrosła w porównaniu z odpowiednim okresem z lat ubiegłych. Nowo uruchomione warsztaty rzemieślnicze — dotyczy to w szczególności warsztatów stolarskich, kołodziejskich i szewskich — stoją jednak poza trybem zaopatrzenia materiałowego, które rozdzielane jest kwartalnie. Nasuwa się stąd wniosek, by czynniki regulujące to zaopatrzenie miały możność dodatkowego zaspokajania tych potrzeb w drodze dodatkowych przydziałów z jakiejś puli interwencyjnej. Brak tych możliwości stawia szereg inicjatyw z miejsca w w położeniu bez wyjścia, bez możności rozpoczęcia normalnej działalności gospodarczej, zraża na samym wstępie i może się niekorzystnie odbić na zakładaniu nowych warsztatów, a tych nam w woj. olsztyńskim koniecznie potrzeba.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselPiskorskiJozef">Z obserwacji poczynionych na terenie woj. olsztyńskiego nasuwa się konieczność rozwiązania następującego zagadnienia. Tak się składa, iż rzemiosła spożywcze były szczególnie źle traktowane przez władze terenowe. Na porządku dziennym była sprawa likwidacji tych warsztatów przez nacisk podatkowy, pozbawianie przydziałów surowców (mąki i masy mięsnej), odbieranie lokali itd. Trzeba pamiętać, że ludność miejscowa jest przyzwyczajona do pewnych gatunków pieczywa czy wyrobów wędliniarskich i że brak tych artykułów — których nie zastąpiły nowe wyroby oparte na jednolitych recepturach — ludność ta dotkliwie odczuwa.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselPiskorskiJozef">To, co mówię o woj. olsztyńskim, dotyczy także i innych terenów Ziem Odzyskanych, zamieszkałych przez ludność miejscowego pochodzenia. W województwie olsztyńskim, wrocławskim, opolskim, szczecińskim zgłaszają się obecnie do izb rzemieślniczych wędliniarze, piekarze, cukiernicy, pragnący otworzyć swoje warsztaty. Apeluję do Ministrów, od których to zależy, szczególnie do Ministra Przemysłu Drobnego i Rzemiosła, Ministra Handlu Wewnętrznego i Ministra Przemysłu Spożywczego o specjalnie wnikliwe zbadanie tych problemów i o wydanie podległym sobie organom polecenia przychylnego ustosunkowywania się do podań rzemieślników, w szczególności rzemieślników spośród miejscowej ludności. W skromnych granicach możliwości działania cechów i izb staramy się przychodzić im z pomocą, ale nie wszystko możemy sami uczynić. Konieczne jest zrozumienie tych spraw przez właściwe resorty i stanowcze pouczenie terenowych rad narodowych, aby w jak najszerszym stopniu uwzględniały wnioski rzemieślników o pozwolenie na wykonywanie tych tak ważnych i potrzebnych zawodów.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselPiskorskiJozef">Zagadnienie piekarnictwa ma jeszcze inny, doniosły aspekt. Ludność wiejska zaopatrywana jest w pieczywo z piekarń wiejskich w niedostatecznym stopniu. Stąd ludność ta kupuje w dużych ilościach pieczywo w piekarniach miejskich, uszczuplając zaopatrzenie miast i miasteczek, gdzie niesłusznie pozbawiono piekarzy prawa sprzedaży swoich wyrobów. Szereg nieczynnych, a nadających się do uruchomienia piekarń na terenie wiejskim i małomiasteczkowym, można by wykorzystać dla stworzenia usługowej sieci piekarń, opartych na wyłącznie usługowym systemie zaopatrzenia, o czym mówił poseł Batorski, to znaczy, że ludność dostarcza już wyrobione ciasto do wypieku chleba. Piekarnie te byłyby również na usługach tych dostawców, którzy im będą dostarczać mąkę lub zboże.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselPiskorskiJozef">Sytuacja na tym odcinku skomplikowała się na skutek przejęcia pod zarząd przymusowy małych młynów gospodarczych i wiatraków.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselPiskorskiJozef">Pragnąłbym tu zaapelować do Ministra Przemysłu Drobnego i Rzemiosła, ażeby sprawa zarządów przymusowych, które były niejednokrotnie nakładane na warsztaty rzemieślnicze — aby sprawa ta może w jak najkrótszym czasie była przez resorty zbadana, gdyż warsztaty te dziś świecą pustkami. Są nieczynne.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselPiskorskiJozef">Wydaje nam się, że system taki — szczególnie dotyczy to piekarnictwa, o którym mówiłem — usprawniłby zaopatrzenie wsi w pieczywo i zaktywizował nieczynne w tej chwili warsztaty, pozwalając jednocześnie miastu na lepsze zaspokojenie potrzeb ludności miejskiej. Warto zastanowić się nad wprowadzeniem takiego systemu, a w szczególności na terenach słabo zagospodarowanych i wykazujących braki w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselPiskorskiJozef">Praktycznie biorąc perspektywy dalszego rozwoju sieci usług rzemieślniczych zależą w dużym, a nawet w decydującym stopniu od znalezienia odpowiednich pomieszczeń, lokali i mieszkań na tych terenach, które nazwałbym terenami osiedleńczymi dla rzemiosła. Chodzi tu przede wszystkim o wieś na terenie województw: olsztyńskiego, koszalińskiego, szczecińskiego itd.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PoselPiskorskiJozef">Rzemieślnik chętnie osiedli się na tych terenach, ale trzeba mu stworzyć odpowiednie warunki. Niejednokrotnie rzemieślnicy stawiają jako warunek osiedlenia uzyskanie kawałka gruntu, tzw. działki rzemieślniczej oraz lokalu na warsztat i mieszkanie. Sprawy te komplikują się w terenie z braku odpowiednich zarządzeń odgórnych. Wydaje się, że istotnym elementem w zagadnieniu osiedleńczym, jest uwzględnienie potrzeb terenu i rzemiosła w tym sensie, by osadnictwo rolne uwzględniło w pewnych rejonach te potrzeby i w ramach podobnych ułatwień, jak dla osiedleńców rolnych, osiedlało rzemieślników, szczególnie na wsi, w małych osiedlach, zapewniając im — jak wspomniałem — działkę, lokal użytkowy, jak również mieszkanie.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#PoselPiskorskiJozef">Jeden z ważnych problemów, który musimy rozwiązać w najbliższym okresie, to aktywizacja terenów gospodarczo zaniedbanych w oparciu o istniejące rezerwy ludzkie i lokalowe oraz miejscowe surowce. Dotyczy to w szczególności ożywienia życia gospodarczego w małych miastach, miasteczkach i osiedlach. Mówię tu o naszym województwie. Uzyskać to można będzie w pierwszym rzędzie poprzez umożliwienie istniejącym warsztatom rzemieślniczym rozwijania szerszej niż dotychczas działalności w zakresie produkcji i usług dla ludności, oraz otwierania nowych warsztatów, których brak daje się dotkliwie odczuwać na naszym terenie. Władze centralne powinny wydać w tej sprawie odpowiednie zarządzenia i instrukcje, a terenowe rady narodowe przy ścisłej współpracy organizacji samorządu rzemieślniczego — jak najszybciej wcielać je w życie.</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#PoselPiskorskiJozef">Pragnę wspomnieć jeszcze o roli rzemiosła na odcinku budownictwa w mieście i na wsi. Rzemieślnicy chcą i mogą wykonywać różne drobne roboty budowlane i współdziałać w montowaniu lub przygotowywaniu budowy domków jednorodzinnych. Chcą oni wykonywać prace, które są zbyt małe dla przedsiębiorstw gospodarczych uspołecznionych, prace, których taniość i szybkość jest warunkiem opłacalności roboty. Nie wolno nam zmarnować tej chęci, nie wolno nam zrezygnować z potencjału rzemiosł budowlanych, z pomocy rzemiosła w zakresie budownictwa, ale dotychczasowe przepisy bankowe stwarzają takie barykady, których my sami, rzemieślnicy, nie możemy przebrnąć. Trzeba, ażeby jednak te przepisy bankowe, dotyczące szczególnie rzemiosł budowlanych, uległy pewnym zmianom.</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#PoselPiskorskiJozef">Przed rzemiosłem stoją obecnie poważne zadania w zakresie szerszego świadczenia usług dla ludności, zwiększenia produkcji artykułów powszechnego użytku, wykonywania krótkich serii artykułów zaopatrzeniowo-inwestycyjnych, produkcji eksportowej oraz wykonywania drobnych robót i usług na rzecz gospodarki uspołecznionej. Chciałbym tutaj wspomnieć, że zarządzenie Prezesa Rady Ministrów zezwalające na wykonywanie przez rzemiosło dla gospodarki uspołecznionej prac w zakresie rzemiosł usługowych do 3000 zł, a budowlanych do 10.000 zł nie znalazło jeszcze w terenie należytego i właściwego zrozumienia.</u> + <u xml:id="u-15.28" who="#PoselPiskorskiJozef">Dla umożliwienia rzemiosłu realizacji tych poważnych zadań niezbędne jest otoczenie go opieką zarówno przez władze centralne, jak i terenowe rady narodowe, udzielanie mu odpowiedniej pomocy i stworzenie warunków pozwalających na spokojne wykonywanie zawodu. Z drugiej strony warunkiem niezbędnym jest reorganizacja, usprawnienie i zdemokratyzowanie samorządu rzemieślniczego kierowanego dotychczas przez władze powołane w drodze nominacji, gdyż tylko w ten sposób organizacje rzemieślnicze będą mogły sprostać zwiększonym obowiązkom i zadaniom, jakie przypadły im w udziale.</u> + <u xml:id="u-15.29" who="#PoselPiskorskiJozef">Rozpatrywany obecnie projekt ustawy o izbach rzemieślniczych i Związku Izb Rzemieślniczych uwzględnia postulaty, jakie rzemiosło wysuwało już od dłuższego czasu na swych zjazdach, zebraniach, naradach i konferencjach. Postulaty te dotyczyły m. in. obniżenia cenzusu wieku przy biernym prawie wyborczym, zniesienia instytucji radców mianowanych, skrócenia kadencji organów izb, rozszerzenia zakresu działalności i uprawnień samorządu rzemieślniczego itd.</u> + <u xml:id="u-15.30" who="#PoselPiskorskiJozef">Nowa ustawa zmieniając przestarzałe przepisy z roku 1939 i dostosowując je do warunków Polski Ludowej — stwarza ramy organizacyjne dla dalszego rozwoju rzemiosła. Przyczyni się ona niewątpliwie do zaktywizowania mas rzemieślniczych, do ściślejszego ich powiązania z cechami i izbami rzemieślniczymi oraz do zwiększenia ich udziału w naszej gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-15.31" who="#PoselPiskorskiJozef">Nowa ustawa stanowi poważny krok naprzód w zakresie uporządkowania spraw samorządu rzemieślniczego. Przyjęcie jej przez Wysoki Sejm umożliwi szybkie przeprowadzenie wyborów do władz cechów i izb rzemieślniczych, a tym samym zdemokratyzowanie i podniesienie na wyższy poziom organizacyjny samorządu rzemieślniczego.</u> + <u xml:id="u-15.32" who="#PoselPiskorskiJozef">Z przytoczonych przeze mnie względów posłowie Stronnictwa Demokratycznego będą głosować za przyjęciem ustawy o izbach rzemieślniczych i ich Związku, w brzmieniu zaproponowanym przez sejmowe Komisje Przemysłu i Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-15.33" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Udzielam głosu posłowi woj. bydgoskiego Pawłowi Nahajowskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselNahajowskiPawel">Wysoki Sejmie! Przemawiając na obecnej sesji w imieniu rzemiosła polskiego pragnę z tej trybuny oświadczyć Wysokiej Izbie, że rzemiosło polskie odczuwa głęboką wdzięczność dla Partii i Rządu za powzięcie doniosłych i korzystnych dla rzemiosła uchwał, regulujących sytuację gospodarczą i prawną stutysięcznej masy warsztatów rzemieślniczych.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselNahajowskiPawel">Uchwały VII Plenum KC PZPR usuwają podstawy wielu błędów popełnionych poprzednio w stosunku do rzemiosła i dają rzemiosłu możność pracowania, bez obawy o los swoich warsztatów. Także i wydane nieco wcześniej zarządzenie nr 101 Prezesa Rady Ministrów oraz wydane na tej podstawie inne akty prawne przyczyniły się do ustabilizowania rzemiosła i usunięcia atmosfery przygnębienia i zniechęcenia, jaka zapanowała w rzemiośle na początku roku, gdy postępowanie władz podatkowych i odcięcie rzemiosła od kontaktu z gospodarką uspołecznioną postawiło pod znakiem zapytania istnienie tysięcy warsztatów.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselNahajowskiPawel">Rzemiosło jest mocno przekonane, że opracowane obecnie akty prawne będą odpowiadały potrzebom rzemiosła, służąc jednocześnie interesom szerokich mas ludności i gospodarki narodowej. Szczególnie szerokie znaczenie dla rzemiosła ma opracowany ostatnio i przyjęty przez komisję sejmową projekt ustawy o izbach rzemieślniczych i Związku Izb Rzemieślniczych. Projekt ten został szeroko przedyskutowany na zebraniach aktywu rzemiosła i spotkał się z powszechnym uznaniem. Projekt ten odpowiada poglądom i przekonaniom rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselNahajowskiPawel">Muszę jednakże stwierdzić, że najlepiej opracowane ustawy, najmądrzejsze uchwały i zarządzenia nie przyniosą spodziewanych rezultatów, jeśli nie będą szybko wprowadzone w życie.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselNahajowskiPawel">Rzemiosło przedstawia pokaźny potencjał gospodarczy. Ogólna wartość produkcji i usług rzemiosła wyniosła w roku 1955, pomimo ograniczeń krępujących wtedy rzemiosło, około 5 miliardów zł, co oznacza wykorzystanie potencjału produkcyjnego rzemiosła w mniej więcej 50°/o. Rzemiosło wykonuje wartościową produkcję rynkową, świadczy usługi dla ludności, wykonuje produkcję specjalistyczną, zastępującą import wysoko wartościowych towarów i uzupełniającą produkcję państwową. Rzemiosło może wytwarzać szereg cennych artykułów eksportowych mających wzięcie na rynkach zagranicznych jako artykuły luksusowe, ręcznie wykonane. Śmiem stwierdzić, że niewykorzystanie zdolności produkcyjnej rzemiosła jest marnotrawstwem gospodarczym, że nie wolno nam rezygnować z pracy i usług tysięcy rzemieślników.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselNahajowskiPawel">Taki jednak właśnie skutek miały wydane w roku ubiegłym i na początku roku bieżącego uchwały i instrukcje Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy. Przepisy te spowodowały ostatecznie zniechęcenie rzemiosła do spółdzielni pomocniczych jako do formy, która wbrew swym założeniom nie potrafiła zorganizować pracy gospodarczej rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselNahajowskiPawel">Wniesiony pod obrady Sejmu projekt ustawy o izbach rzemieślniczych pozwala organizacjom rzemieślniczym na organizowanie działalności o charakterze gospodarczym. Skoro spółdzielnie pomocnicze nie spełniły swego zadania, rzemiosło postanowiło powołać do życia własne organizacje gospodarcze w możliwie najszybszym czasie, gdyż jest to podyktowane koniecznością gospodarczą.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselNahajowskiPawel">Stoimy przed koniecznością wykonania wielu ważnych, a drobnych robót, których nie chcą lub nie mogą się podjąć przedsiębiorstwa państwowe ani spółdzielcze. Do Związku Izb Rzemieślniczych zwracają się ostatnio liczne centralne organizacje gospodarcze: Zarząd Urządzeń Turystycznych, — „Motozbyt”, Centrala Jubilerska, PKO z propozycją przekazania rzemiosłu do wykonania różnych robót i produkcji specjalistycznej. Proponuje się rzemiosłu remontowanie schronisk górskich, współpracę z przedsiębiorstwami państwowymi w wierceniu i konserwowaniu studzien wiejskich, wykonywanie narzędzi rzemieślniczych, wykonywanie części do samochodów nietypowych, produkcję sprowadzanych dotychczas z zagranicy instrumentów medycznych, produkcję luksusowego obuwia i luksusowej bielizny z surowców zagranicznych lub eksportowych. Propozycje te wpływają bezpośrednio do Związku Izb Rzemieślniczych lub też do stanowiącej współwłasność rzemiosła Centrali Handlowo-Technicznej i napawają nas przekonaniem o potrzebie korzystania z produkcji i usług rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselNahajowskiPawel">Czy oznacza to, że rzemiosło marzy o milionowych zamówieniach czy o wykonywaniu produkcji masowej? — Wcale nie. Rzemiosło to nie jest jedno wielkie przedsiębiorstwo, to dzisiaj sto, jutro sto pięćdziesiąt tysięcy małych przedsiębiorstw opartych na osobistej pracy właściciela, zdolnych do wykonywania małych serii różnych artykułów, ale niezdolnych do wykonywania produkcji masowej, dlatego że w warunkach pracy warsztatów rzemieślniczych zorganizowanie takiej produkcji jest prawie niemożliwe.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselNahajowskiPawel">Ale taka właśnie drobna, krótkoseryjna produkcja jest potrzebna gospodarce narodowej, jest potrzebna do wzbogacenia rynku. Są liczne wyroby — metalowe, drzewne, szklane, z tworzyw sztucznych, które są potrzebne, ale nie w wielkich ilościach. Świat pracy pragnie ubierać się ładnie i nie jednakowo, woli mieć większy wybór fasonów bielizny i obuwia, więcej ładnej i nie masowej galanterii wszelkiego rodzaju. Rzemiosło może to robić i rzemiosło pragnie to robić. Aby jednak mogło wykonać te zadania, aby mogło produkować i naprawiać, musi mieć własną organizację gospodarczą. Prawo do stworzenia takiej organizacji gwarantuje rzemiosłu projekt omawianej przeze mnie ustawy.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselNahajowskiPawel">Powołanie takiej organizacji jest pilną koniecznością. Związek Izb Rzemieślniczych, stykający się w codziennej pracy z setkami rzemieślników i odbierający głosy wszystkich izb i cechów, opracował projekt takiej organizacji i przedłożył go do zatwierdzenia Ministerstwu Przemysłu Drobnego i Rzemiosła. Projekt ten realizuje uchwały VII Plenum zalecające popieranie dobrowolnych zrzeszeń rzemieślników dla. ułatwienia zaopatrzenia i zbytu.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselNahajowskiPawel">Aby uniknąć błędów ciążących nad pracą spółdzielni pomocniczych, samorząd rzemiosła zaproponował przywrócenie cechom prawa do prowadzenia bezpośredniej działalności gospodarczej. W myśl tego projektu cechy uzyskają prawo tworzenia zrzeszeń gospodarczych członków jako własnego organu, podległego władzom cechowym i nadzorowanego przez nie. W ten sposób u samego korzenia usunie się możliwość powstawania w ich łonie koterii i klik, gdyż cała praca tych zrzeszeń będzie stale kierowana i nadzorowana przez zarządy cechów. Jednocześnie zachowana jest zasada dobrowolności, przez danie każdemu członkowi cechu możności korzystania lub niekorzystania z usług takich zrzeszeń. Usługi te będą polegały na zakupywaniu w imieniu członków cechu artykułów zaopatrzeniowych, narzędzi i maszyn przydzielonych rzemiosłu; na rozdzielaniu tych przydziałów między członków cechu; na zawieraniu w imieniu członków cechu, którzy upoważnią do tego zrzeszenia, umów o wykonywanie robót i produkcji w tych wypadkach, gdy zleceniodawcy zamiast mieć do czynienia z większą liczbą rzemieślników, będą chcieli zawierać umowy z cechem; na inkasowaniu należności wynikających ze wszystkich tych czynności gospodarczych; wreszcie na sporządzaniu dla rzemieślników kalkulacji cen wyrobów i usług oraz na dostarczaniu wzorów do produkcji w celu podniesienia jakości produkcji rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselNahajowskiPawel">Praca tych zrzeszeń oparta byłaby na dwóch zasadach: na dobrowolności korzystania z ich usług i na nieprzynoszeniu zysków. Koszty utrzymania zrzeszeń pokrywane będą przez ich członków proporcjonalnie do ich udziału w Obrotach zrzeszenia.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselNahajowskiPawel">Z chwilą powołania tych zrzeszeń do życia i wyrażenia przez Ministerstwo Przemysłu Drobnego i Rzemiosła zgody na ich regulaminy wewnętrzne — co, spodziewam się, nastąpi w najbliższych dniach — powstaną warunki do likwidacji istniejących jeszcze spółdzielń pomocniczych jako organizacji nie mających racji bytu. Rzemiosło uważa za oczywiste, że aktywa tych spółdzielni walne zgromadzenia likwidacyjne przekażą na rzecz cechów, gdyż dorobek gospodarczy spółdzielni pomocniczych jest dorobkiem rzemiosła i powinien być użyty na dobro rzemiosła, w pierwszym rzędzie na zapewnienie środków obrotowych tworzonym obecnie zrzeszeniom gospodarczym rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselNahajowskiPawel">Co zaś się tyczy pasywów tych spółdzielni, które pracują obecnie ze stratami i nie mają już rezerw, to zdaniem rzemiosła powinny one przy likwidacji być pokryte ze środków Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy, gdyż spółdzielnie pomocnicze wpłacały przez długie lata poważne kwoty na cele CZSP i można z tych źródeł pokryć stosunkowo niewielkie deficyty.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselNahajowskiPawel">Samo jednak powołanie zrzeszeń gospodarczych rzemiosła w ramach cechów nie rozwiązuje jeszcze całości sprawy. Mając to na względzie, samorząd rzemiosła poprosił Ministra Przemysłu Drobnego i Rzemiosła o wyrażenie zgody na to, aby w wypadkach, gdy wynika to z życzeń centralnych i terenowych organizacji gospodarczych, zlecających rzemiosłu wykonanie robót i produkcji, przekazywaniem takich zleceń cechom mogła zająć się Centrala Handlowo-Techniczna, stanowiąca współwłasność rzemiosła, pracująca sprawnie, tanio i wykonująca zadania gospodarcze w stosunku do rzemiosła we współpracy z izbami rzemieślniczymi i ich Związkiem. Centrala Handlowo- Techniczna będzie mogła organizować zwłaszcza tę produkcję rzemiosła, której zorganizowanie jest potrzebne i możliwe jedynie centralnie, a więc produkcję eksportową i antyimportową, współpracując w tym zakresie z właściwymi przedsiębiorstwami handlu zagranicznego i krajowego.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselNahajowskiPawel">Pozwoliłem sobie przedstawić Wysokiemu Sejmowi te sprawy nieco bliżej, gdyż załatwienie ich jest rzeczą niezmiernie pilną. Czas nagli. Brak takiej organizacji uniemożliwia wykonanie pilnych zadań w zakresie zarówno produkcji i usług, jak i należytego pokazywania wyrobów rzemieślniczych na wystawach i targach krajowych i zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselNahajowskiPawel">Na tle tych zagadnień oczywiste jest, że konieczne jest przyśpieszenie prac nad opracowaniem nowych zasad kontaktu rzemiosła z gospodarką uspołecznioną. Wiem, że Minister Handlu Wewnętrznego przedstawił już projekty w swoim zakresie i że projekty te całkowicie odpowiadają rzemiosłu.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselNahajowskiPawel">Zapytuję natomiast Obywatela Ministra Finansów, kiedy przewiduje wydanie nowej ustawy o robotach, dostawach i usługach dla jednostek gospodarki uspołecznionej? Przecież uchwały VII Plenum w tym przedmiocie są tak wyraźne, że ostateczne sformułowanie projektu właściwych przepisów prawnych nie powinno trwać całymi miesiącami. Rzemiosło oczekuje rychłego wydania tych przepisów, mających dla niego istotne znaczenie życiowe, i jest przekonane, że przepisy te zostaną wydane w ciągu najbliższych kilku tygodni.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselNahajowskiPawel">Nad uregulowaniem trudnego, a mającego równie doniosłe znaczenie problemu zaopatrzenia, prace są daleko zaawansowane. Na czele zajmującej się tym komisji rządowej stoi wprawdzie Prezes Zarządu Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy, ale jestem przekonany, że komisja ta uwzględni w równej mierze potrzeby rzemiosła, zwłaszcza że istnieją dość duże rezerwy zaopatrzeniowe, wynikające z wadliwej gospodarki surowcami odpadowymi i niektórymi surowcami podstawowymi, a ważnymi dla rzemiosła, jak np. drzewem czy skórą. Mam również niepłonną nadzieję, że zostaną uwzględnione postulaty, które rzemiosło przedłożyło naczelnym władzom partyjnym i rządowym w zakresie zrewidowania niektórych przepisów o reglamentacji surowców. Mianowicie tych przepisów, które nie zdały egzaminu życiowego i stworzyły monopol dla przedsiębiorstw państwowych czy spółdzielczych.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselNahajowskiPawel">W tym zresztą kierunku poszła zaproponowana przez Związek Izb Rzemieślniczych nowa lista rzemiosł, przywracająca dla rzemiosła wyprawę skór futerkowych i białoskórnictwo, wykonywane obecnie masowo pokątnie ze szkodą dla jakości tej ważnej produkcji.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselNahajowskiPawel">W tym samym kierunku poszły również wnioski rzemiosła w sprawie ograniczenia listy rzemiosł koncesjonowanych do pięciu, mianowicie do tych, w których niewłaściwe wykonawstwo robót może zagrażać życiu ludzkiemu lub mieniu, jak np. instalatorstwo elektryczne i gazowe, kominiarstwo i rusznikarstwo.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselNahajowskiPawel">Rzemiosło przyjęło z wielkim zadowoleniem wiadomość o udostępnieniu nisko oprocentowanych kredytów rozruchowych i eksploatacyjnych, które będzie począwszy od IV kwartału przyznawać Bank Polski w oparciu o opinie organizacji rzemieślniczych. Kredyty te umożliwiają rzemiosłu dokonanie remontów pomieszczeń warsztatowych oraz niezbędne odnowienie wyposażenia technicznego. Muszę bowiem stwierdzić, że w niektórych kołach pokutuje jeszcze utożsamianie rzemieślnika dwudziestowiecznego ze średniowiecznym majstrem, którego jedynymi narzędziami pracy były młotki i noże, który nie używał maszyn, bo maszyn wtedy jeszcze nie było.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselNahajowskiPawel">Wysoki Sejmie! Nasze rzemiosło polskie jest wciąż zacofane pod względem technicznym, a rozmiary tego zacofania wykazały choćby ostatnie Targi Poznańskie, na których wystawcy zagraniczni i nasz przemysł maszynowy pokazali wiele cennych obrabiarek do metalu i drzewa, pokazano wiele tworzyw sztucznych, narzędzi pracy, bez których nie można sobie wyobrazić nowoczesnego warsztatu rzemieślniczego. My w rzemiośle szanujemy i cenimy tradycje, ale nie tradycję nędzy i zacofania, nie tradycję prymitywizmu gospodarczego, lecz tradycję honoru zawodowego, solidności wykonania, uczciwości rzemieślnika polskiego. Cechy są żywym organizmem, dbają o poziom moralny swych członków, ale jednocześnie w statutach swoich mają na czołowych miejscach podnoszenie poziomu technicznego rzemiosła, popieranie racjonalizatorstwa i wynalazczości w rzemiośle, dbałość o poziom pracy rzemieślników. Te same zadania stawia nowa ustawa i przed izbami i ich Związkiem, tak jak istnieją one i w obecnych statutach tych organizacji.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselNahajowskiPawel">Jak jednak można mówić o unowocześnieniu i postępie technicznym w rzemiośle, jeśli na przeszkodzie stoją dwie grupy aktów prawnych: przepisy o przymusowym wykupie maszyn, nadużywane do niedawna dla pozbawienia rzemieślników niezbędnego wyposażenia technicznego, oraz praktyka władz podatkowych, utrudniająca rzemiosłu zwiększenie i polepszenie produkcji i usług.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselNahajowskiPawel">Rzemiosło domaga się radykalnego usunięcia tych przeszkód, uchylenia dekretu o przymusowym wykupie maszyn, który zresztą spowodował wiele szkód gospodarczych, gdyż doprowadził do zniszczenia setek maszyn w obawie przed ich wykupieniem po śmiesznie niskich cenach, nie mających nic wspólnego z wartością rynkową — a ponadto udostępnienia rzemiosłu możności wykupu maszyn wycofanych z przemysłu państwowego.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselNahajowskiPawel">Rzemiosło umie samo remontować i unowocześniać maszyny, umie je należycie konserwować. Z chwilą gdy otrzyma maszyny, wykorzysta je we właściwy sposób.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselNahajowskiPawel">Niezależnie od tego konieczne jest zakupienie z importu pewnych maszyn w ogóle nie wyrabianych w kraju, jak: obrabiarek dla mechaników precyzyjnych, optyków i zegarmistrzów lub maszyn do obróbki twardych tworzyw sztucznych.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselNahajowskiPawel">W zakresie postępowania władz podatkowych stwierdzam z tego miejsca, że 16 tysięcy pozytywnie rozpatrzonych odwołań rzemieślników od ustalenia ryczałtów umownych świadczy o prowadzeniu wadliwej polityki finansowej przez Ministra Finansów w stosunku do rzemieślników. Stwierdzam, że sam fakt pozytywnego załatwienia czterech piątych wszystkich odwołań w tej tylko grupie (nie licząc odwołań rzemieślników opłacających podatek na zasadach ogólnych) nie oznacza jeszcze rzeczywistego pozytywnego rozpatrzenia odwołań rzemieślników, gdyż „pozytywne” decyzje władz podatkowych nie uwzględniły w pełni wniosków rzemieślników.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#PoselNahajowskiPawel">Stwierdzam, że władze podatkowe przewlekle rozpatrują skargi w sprawach wymiaru podatków i jednocześnie ściągają bezwzględnie sporne należności. Stwierdzam, że Ministerstwo Finansów całymi miesiącami rozpatruje odwołania rzemieślników w sprawach podatkowych; że wydaje szereg ważnych okólników i wyjaśnień w sprawach podatkowych, na przykład co do umarzania zaległości, nie podając ich do wiadomości rzemiosła, przez co wytwarza niezdrowy stan rzeczy, w którym obywatel nie zna prawa, które go obowiązuje. Jest to w najwyższym stopniu niezdrowe i stan ten musi ulec natychmiastowej zmianie.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#PoselNahajowskiPawel">Obywatelu Ministrze Finansów! Apeluję do Was, abyście polecili swoim organom dokonanie rzeczywistej zmiany polityki podatkowej w stosunku do rzemiosła, gdyż stosowana przez Was polityka doprowadziła do ruiny i ograniczenia pracy tysięcy warsztatów rzemieślniczych, wytworzyła stan, w którym najuczciwszy rzemieślnik staje się nierzetelnym płatnikiem podatków, w którym w Waszym aparacie wkradły się samowola postępowania i nieżyczliwość dla rzemiosła. Nie ma dnia, żeby do władz centralnych nie wpływały skargi i to liczne w sprawach podatkowych. Nie ma dnia, w którym by izby rzemieślnicze i ich Związek nie dowiadywały się o takich lub innych, krzywdzących rzemiosło posunięciach władz podatkowych. Stanu tego nie mogę uznać za normalny. Stanu tego nie mogę uznać za pożądany.</u> + <u xml:id="u-17.31" who="#PoselNahajowskiPawel">W imieniu rzemiosła polskiego proszę Ministra Finansów o podanie do wiadomości publicznej, jeszcze w tym roku, zasad opodatkowania rzemiosła na lata następne — zasad zgodnych z uchwałami VII Plenum. Jeśli zasady te nie będą ogłoszone w porę, jeśli nadal będzie utrzymywana niechlubna tradycja wydawania przepisów podatkowych na dany rok w początku tego roku zamiast na kilka tygodni przed końcem poprzedniego, nie nastąpi pożądany wzrost liczby warsztatów ani zatrudnionych w rzemiośle; nie zostanie usunięta niepewność warunków pracy warsztatów rzemieślniczych. Proszę Was, Obywatelu Ministrze, o podanie w porę zasad obniżki skali podatku dochodowego i norm zyskowności, nowych zasad ryczałtu dla rzemiosła, o wywiązanie się z obowiązku, jaki w tym zakresie nałożyło na Was VII Plenum. Domagam się tego jako przedstawiciel rzemiosła — w interesie gospodarki narodowej, jako rzemieślnik, który wziął na serio wskazania Partii i Rządu i pragnie, aby były one szybko i w pełni zrealizowane.</u> + <u xml:id="u-17.32" who="#PoselNahajowskiPawel">Nie zbawiamy Ojczyzny — ale chcemy ją umocnić i wzbogacić. Nie rzucamy wielkich słów — ale pragniemy spokojnie i sumiennie pracować nad rozwojem naszej gospodarki, wspólnie z klasą robotniczą, kroczącą naprzód pod przewodem swojej Partii.</u> + <u xml:id="u-17.33" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-17.34" who="#PoselNahajowskiPawel">Wicemarszałek Józef Ozga-Michalski: Udzielam głosu posłowi woj. poznańskiego Marianowi Nowackiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselNowackiMarian">Wysoki Sejmie! Mamy dziś zatwierdzić ustawę o izbach rzemieślniczych i o Związku Izb Rzemieślniczych, ale zanim do tego przystąpimy, powinniśmy się zastanowić nad naszym rzemiosłem.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselNowackiMarian">Jestem posłem województwa poznańskiego, będę więc mówił o województwie poznańskim.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselNowackiMarian">II Zjazd Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej nakazał nam pełne wykorzystanie zdolności usługowej i produkcyjnej rzemiosła. Wiele już czasu upłynęło od II Zjazdu, a rzemiosło nasze znalazło się ostatnio w bardzo trudnej sytuacji. O tym już szeroko nawet pisała prasa poznańska.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselNowackiMarian">Dzisiaj sprawa zwykłego koła do wozu stanowi na wsi wielkopolskiej trudny problem. Nie lepiej też jest w dziedzinie usług kowalskich, dlatego że starzy rzemieślnicy wiejscy wymierają, a nie ma ich kto zastąpić. Nie ma młodych kowali i kołodziejów, między innymi i dlatego, że mistrzowie nie zatrudniają uczniów z braku podstawowego surowca w warsztacie, jak żelazo, koks i drzewo. Toteż by podkuć konia czy naprawić koło do wozu chłop wielkopolski nierzadko jedzie 10 a nawet 20 km do powiatowego miasta. Wprawdzie są w niektórych spółdzielniach produkcyjnych dobrze zaopatrzone warsztaty w urządzenia kowalskie i kołodziejskie, ale z niezrozumiałych przyczyn nie zawsze udzielają pomocy chłopom indywidualnym. Podobnie jest z warsztatami rzemieślniczymi w PGR-ach.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselNowackiMarian">Następna sprawa to zaopatrzenie. Jeśli w wywiadzie prasowym b. Minister Przemysłu Drobnego i Rzemiosła tow. Olszewski stwierdził, że zaopatrzenie rzemieślników w surowce produkcyjne z roku na rok systematycznie wzrasta, to jednak przykłady tylko z powiatów naszego województwa dowodzą czego innego. Można stwierdzić, że dotychczas było wręcz przeciwnie.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselNowackiMarian">Na przykład, 460 kołodziei i 100 bednarzy pracujących na naszym terenie otrzymało na II kwartał 1956 r. aż 100 m tarcicy liściastej. W powiecie konińskim przydzielono kowalom w 1955 r. 80 ton koksu, a na 1956 r. tylko 52 tony. Przydział żelaza dla kowali nie przekracza w tym roku 35 kg na warsztat, kiedy w ubiegłym roku było 100 kg. A już śmieszne są przydziały dla stolarzy, kołodziei i szewców. Bo na przykład w powiecie kolskim przypada na warsztat kołodziejski 8 m tarcicy liściastej rocznie, a w powiecie konińskim tylko 3,5 m, a na 46 stolarzy tylko 5,3 m na kwartał.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselNowackiMarian">A w jakiej sytuacji znajdują się szewcy i tzw. pantoflarze, którzy otrzymują po 80 dkg skóry miesięcznie.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#PoselNowackiMarian">Kiedy w rozmowie z rzemieślnikami z terenu naszego województwa pytam, jak sobie radzą z materiałem — bo jednak, jak widać, pracują stale w warsztatach — to odpowiedzi ich nie są jasne, ale z tego można się domyślać, że zaopatrzenie rzemiosła nie jest pełne. Zaopatrzenie rzemiosła z tych źródeł pobocznych stanowi bądź co bądź duże ryzyko, bo przedsiębiorca każę sobie drogo płacić, rzemieślnik płaci z konieczności, a zakupiony drogo materiał wkalkulowuje w ceny swoich usług. Zjawisko to jest smutne, ale prawdziwe.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#PoselNowackiMarian">Czy wobec tego ograniczenie przydziału surowców dla rzemiosła jest zjawiskiem zdrowym? Jasne, że nie. Po pierwsze dlatego, że ogromna część materiałów wymyka się różnymi kanałami z planowej gospodarki, a po drugie — to powoduje nawet przekraczanie ustaw i zarządzeń. Zrewidowanie więc systemu przydziału surowców dla rzemiosła jest sprawą nie cierpiącą zwłoki.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#PoselNowackiMarian">Obok tego wysuwa się na czoło drugi problem, niemniej ważny — to sprawa kształcenia uczniów, młodych rzemieślników, bo i w tej dziedzinie nie jest bardzo wesoło. Na przykład w województwie poznańskim mamy zarejestrowanych 6.500 mistrzów rzemieślniczych posiadających prawo kształcenia uczniów. Trzeba zaznaczyć, że każdy mistrz może kształcić dwóch uczniów, a więc powinno ich być 13 tys., a tymczasem jest inaczej — liczba uczących się wynosi 3.400. Zjawisko to bardzo niepokojące, tym bardziej że w niektórych gałęziach rzemiosła sytuacja ta przedstawia się wręcz katastrofalnie. Wspomniał o tym już na VIII sesji Sejmu kol. poseł Rozmiarek. Brak nowego, młodego narybku spowodowany jest niedostatecznym zaopatrzeniem warsztatu w surowce. Potwierdza to fakt, że w zawodzie krawieckim terminuje 90% ogółu uczącej się młodzieży, a to dlatego, że krawiec pracuje na materiałach powierzonych.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#PoselNowackiMarian">Poza wspomnianym już brakiem surowców są jeszcze inne przyczyny niechęci mistrzów do szkolenia, jak zmienna polityka prezydiów miejskich i powiatowych rad narodowych, traktowanie rzemieślników, zwłaszcza tych, którzy zatrudniają uczniów, jako przedsiębiorców, wymiary i domiary podatku, niezbyt słuszne przepisy dotyczące kształcenia młodzieży. Oto co hamuje rozwój rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#PoselNowackiMarian">Uchwały VII Plenum Komitetu Centralnego jasno i wyraźnie podkreśliły, że rzemieślników zatrudniających niewielką liczbę uczniów nie wolno traktować jako przedsiębiorców kapitalistycznych. Trzeba im pomóc w zdobywaniu surowca, nie stosować wobec nich wysokich stawek podatkowych oraz ułatwiać im bezpośrednie kontakty z odbiorcami wyprodukowanych towarów. Od pełnej realizacji uchwał VII Plenum będzie zależało wykonanie zadań, jakie dla gospodarki narodowej włożono na rzemiosło. Niewątpliwie droga ta jest słuszna i przyczyni się do rozwoju rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Głos ma poseł woj. krakowskiego Tadeusz Mrugacz.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselMrugaczTadeusz">Wysoka Izbo! Chciałbym wyręczyć Obywatela Premiera w odpowiedzi na interpelację posła Piskorskiego w sprawie stosunku Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Krakowie do rzemiosła. Chciałbym, jeszcze wyjaśnić Wysokiej Izbie, że niezależnie od wystąpienia posła Piskorskiego myśmy cztery dni temu przedyskutowali sprawę wspomnianego rzemieślnika i mimo naszych zapewnień poseł Piskorski powiedział, że dla podkreślenia roli rad narodowych w terenie postawi to zagadnienie. A zatem stąd wniosek, jak to mocno buduje się autorytet rad narodowych, jeśli na około 4 tys. rzemieślników wyszukał poseł Piskorski raz jedną mocną sprawę nie załatwioną.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselMrugaczTadeusz">Ja jestem w tymi szczęśliwym położeniu, Wysoka Izbo, że sam jestem rzemieślnikiem; osobiście z członkiem Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Krakowie pojechaliśmy do Ministra Moskwy, który w bardzo serdeczny i naprawdę przekonywający sposób przedyskutował z nami zagadnienie rzemiosła. A zatem prawdopodobnie zrobiliśmy cokolwiek więcej jak deklaracja.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselMrugaczTadeusz">Niezależnie od przedyskutowania szeregu momentów prosiłem ob. Ministra o zwołanie krajowej narady z prezydiami rad narodowych większych miast, na której by należało przedyskutować jeszcze te bardzo zresztą słusznie podkreślane przez posła Piskorskiego niektóre wypadki, świadczące o nieznajomości spraw rzemiosła w radach narodowych. Tak jest, trzeba się uczyć. Na pewno od posła Piskorskiego to ja się bardzo dużo uczę i uczyć się będę.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselMrugaczTadeusz">I chcę zapewnić Wysoką Izbę, że z rzemiosłem krakowskim właśnie Prezydium Miejskiej Rady Narodowej odbyło wielką naradę, na której około 600 rzemieślników krakowskich było obecnych. Mało tego, że na Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Krakowie stała sprawa rzemiosła krakowskiego, ale i na sesji Miejskiej Rady Narodowej będzie stała sprawa rzemiosła krakowskiego. A zatem nie jest to tak strasznie beznadziejne, jak to ładnie odmalował poseł Piskorski. Myśmy w Prezydium stanęli właśnie na stanowisku zapewnienia rzemiosłu nie tylko materiałów, nie tylko kart rzemieślniczych, nie tylko uregulowania sprawy podatku, ale odbyliśmy wspólną naradę komisji radzieckich, na której trzeba było przedyskutować sprawę szeregu lokali przewidzianych dla rzemiosła w nowym budownictwie. A zatem przechodziliśmy od uchwał do czynu.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#PoselMrugaczTadeusz">Może jeszcze jedno słowo. Chcę zapewnić Wysoką Izbę — no, ja akurat nie jestem członkiem Stronnictwa Demokratycznego, jestem członkiem Partii — że będę głosował za ustawą. Nie tylko będę głosował, ale ustawę tę będę realizował na co dzień w życiu.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o izbach rzemieślniczych i o Związku Izb Rzemieślniczych, wraz z przyjętymi przez Komisje Przemysłu i Spraw Ustawodawczych poprawkami — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o izbach rzemieślniczych i o Związku Izb Rzemieślniczych jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Poza porządkiem obrad głos zabiorze Minister Handlu Zagranicznego ob. Konstanty Dąbrowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#MinisterHandluZagranicznegoKonstantyDabrowski">Wysoka Izbo! W toku dyskusji obecnej sesji zostały poruszone niektóre zagadnienia dotyczące handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#MinisterHandluZagranicznegoKonstantyDabrowski">Jak to wynika zarówno ze sprawozdania ob. Prezesa Rady Ministrów, jak i z wyjaśnień ob. Wicepremiera Jędrychowskiego, w roku bieżącym zmuszeni będziemy poważnie zmniejszyć eksport węgla. Niezależnie od zmniejszenia eksportu węgla również w zakresie innych towarów, ważnych dla zaopatrzenia kraju, konieczne były poważne korekty, aby zabezpieczyć realizację podstawowych założeń planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#MinisterHandluZagranicznegoKonstantyDabrowski">W tych warunkach celem wyrównania braków w bilansie płatniczym planu 5-letniego zwróciliśmy się do Związku Radzieckiego o udzielenie nam pomocy kredytowej. Pomoc taką mamy przyrzeczoną, jednak umowa nie została jeszcze podpisana, wskutek czego nie możemy na razie jeszcze w tej chwili podać bliższych informacji, tym bardziej że sprawa przecież dotyczy obu naszych krajów. W chwili kiedy rozmowy zostaną zakończone, szczegółowe informacje w tej sprawie będą opublikowane.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#MinisterHandluZagranicznegoKonstantyDabrowski">Ponieważ niektórzy obywatele posłowie wyrażali zainteresowanie również innymi sprawami naszego handlu zagranicznego, pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że we wszystkich tych sprawach udzielimy szczegółowych informacji sejmowej Komisji Obrotu Towarowego, tak aby obywatele posłowie, zarówno członkowie tej Komisji jak i inni, których te sprawy szczególnie interesują, posiadali pewne informacje.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#MinisterHandluZagranicznegoKonstantyDabrowski">To na pewno przyczyni się do wyjaśnienia spraw żywo interesujących opinię publiczną naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Przystępujemy do punktu VIII porządku obrad: Sprawozdanie Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Spraw Ustawodawczych o projekcie ustawy o zmianie ustawy z 7 marca 1950 r. o Urzędzie Rezerw Państwowych (druki nr 87 i 97).</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Głos ma sprawozdawca poseł Piotr Świetlik.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselSwietlikPiotr">Wysoki Sejmie! Planowa gospodarka narodowa wymaga niezbędnych rezerw państwowych w postaci najważniejszych surowców, materiałów przemysłowych, paliwa, artykułów konsumpcyjnych oraz innych rezerw. Posiadanie przez państwo rezerw zabezpiecza rozwój gospodarki narodowej, umożliwia przezwyciężenie częściowych dysproporcji mogących wyniknąć w gospodarce, wzmacnia obronność kraju.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselSwietlikPiotr">Zadania tworzenia rezerw państwowych powierzone zostały Urzędowi Rezerw Państwowych — powołanemu ustawą z dnia 7 marca 1950 r. Urząd Rezerw Państwowych podlegał wówczas przewodniczącemu Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselSwietlikPiotr">Dnia 21 września 1950 r. w związku ze zmianą naczelnych władz gospodarki narodowej zakres działania Przewodniczącego Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów przejął Przewodniczący PKPG i od tej chwili Urząd Rezerw Państwowych podlegał Przewodniczącemu PKPG.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselSwietlikPiotr">Zadania Urzędu Rezerw Państwowych o charakterze międzyresortowym winny być lepiej zabezpieczone, między innymi przez bezpośrednie podporządkowanie urzędu Rządowi. Dlatego też pragnę przedstawić projekt zmiany ustawy o Urzędzie Rezerw Państwowych.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselSwietlikPiotr">Przedstawione w projekcie zmiany dotyczą wyłącznie zagadnień związanych z przejściem. Urzędu Rezerw Państwowych spod nadzoru Przewodniczącego PKPG pod nadzór Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PoselSwietlikPiotr">Projektowane zmiany w dotychczasowym brzmieniu ustawy o Urzędzie Rezerw Państwowych są następujące:</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselSwietlikPiotr">Art. 3 ustawy otrzymałby brzmienie: — „Na czele Urzędu Rezerw Państwowych stoi prezes, którego mianuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselSwietlikPiotr">Zmiana w dotychczasowym brzmieniu tegoż artykułu polega na tym, że skreśla się wyrazy: — „na wniosek Przewodniczącego Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselSwietlikPiotr">Art. 4 ustawy otrzymałby brzmienie: — „Urząd Rezerw Państwowych podlega Prezesowi Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselSwietlikPiotr">Zmiana w dotychczasowym brzmieniu tegoż artykułu polega na zmianie podlegania Urzędu — obecnie Przewodniczącemu PKPG, według zaś projektu Prezesowi Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselSwietlikPiotr">Art. 5 ustawy uległby skreśleniu ze względu na nieaktualność zakresu kompetencji wymienionych w nim organów.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselSwietlikPiotr">Dotychczasowe jego brzmienie jest następujące: — „Organizację Urzędu Rezerw Państwowych i jego placówek terenowych określi statut, nadany przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Przewodniczącego Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselSwietlikPiotr">Art. 6 ustawy otrzymałby brzmienie: — „Prezes Rady Ministrów określi zasady tworzenia rezerw państwowych oraz formy i tryb współpracy Urzędu Rezerw Państwowych z organami administracji państwowej, instytucjami publicznymi i przedsiębiorstwami gospodarki uspołecznionej''.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#PoselSwietlikPiotr">Wymieniony wyżej art. 6 w dotychczasowym brzmieniu przewidywał wydanie tylko regulaminu czynności Urzędu Rezerw Państwowych oraz form i trybu jego współpracy z innymi organami i instytucjami. Ze względu na międzyresortowe, znaczenie zadań Urzędu Rezerw Państwowych konieczne jest określenie zasad tworzenia rezerw, które zgodnie z projektem ustawy ustali Prezes Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-24.14" who="#PoselSwietlikPiotr">Art. 7 ustawy otrzymałby brzmienie: — „Wykonanie ustawy porucza się Prezesowi Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-24.15" who="#PoselSwietlikPiotr">W dotychczasowym brzmieniu ustawy skreśla się wyrazy: — „i Przewodniczącemu Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów”.</u> + <u xml:id="u-24.16" who="#PoselSwietlikPiotr">Wysoki Sejmie! Przejście Urzędu Rezerw Państwowych pod nadzór Prezesa Rady Ministrów — co postanawia projekt ustawy — wzmocni niewątpliwie dyscyplinę w zakresie tworzenia i gospodarowania rezerwami państwowymi, wzmocni bezpośredni nadzór Rządu nad zadaniami Urzędu o charakterze międzyresortowym. Rezerwy państwowe jeszcze bardziej staną się narzędziem gospodarowania Rządu.</u> + <u xml:id="u-24.17" who="#PoselSwietlikPiotr">Podkreślić należy, że obecnie nadzór Przewodniczącego PKPG nad Urzędem Rezerw Państwowych ma charakter raczej formalny, gdyż w najważniejszych sprawach dotyczących rezerw państwowych, jak zatwierdzanie planów tworzenia rezerw oraz dysponowanie rezerwami (zwolnienia), odnośne decyzje podejmuje w zasadzie Rząd.</u> + <u xml:id="u-24.18" who="#PoselSwietlikPiotr">Z upoważnienia Komisji Spraw Ustawodawczych i Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości wnoszę o przyjęcie przedstawionego projektu ustawy o zmianie ustawy z dnia 7 marca 1950 r. o Urzędzie Rezerw Państwowych.</u> + <u xml:id="u-24.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Otwieram dyskusję.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos? Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy z dnia 7 marca 1950 r. o Urzędzie Rezerw Państwowych, w brzmieniu proponowanym przez Komisję Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Spraw Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o zmianie ustawy z dnia 7 marca 1950 r. o Urzędzie Rezerw Państwowych jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Przystępujemy do punktu IX porządku obrad: Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o projekcie ustawy o zmianie Prawa o aktach stanu cywilnego (druk nr 100).</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Ponieważ projekt ten przewiduje nowelizację dekretu z dnia 8 czerwca 1955 r., który miał być rozpatrzony w grupie dekretów — wydaje się słuszne, aby sprawozdawca zreferował łącznie sprawę zatwierdzenia dekretu i projekt ustawy.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Głos ma sprawozdawca poseł Władysław Witold Spychalski.</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Wysoka Izbo! Pragnę na wstępie wyjaśnić, że przystępując do zreferowania projektu ustawy o zmianie dekretu — Prawo o aktach stanu cywilnego muszę się cofnąć do okresu poprzedzającego VIII sesję Sejmu, do ówczesnych prac Komisji Spraw Ustawodawczych oraz dyskusji na posiedzeniu Rady Seniorów.</u> + <u xml:id="u-26.1" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Na posiedzeniu Komisji w dniu 25 lutego br. rozpatrywany był, pomiędzy innymi, dekret z dnia 8 czerwca 1955 r. — Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. Nr 25 poz. 151).</u> + <u xml:id="u-26.2" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Dekret ten nie spotkał się wówczas z aprobatą Komisji z uwagi na szereg braków i nie został równocześnie przedstawiony Sejmowi do zatwierdzenia na poprzedniej sesji Sejmu.</u> + <u xml:id="u-26.3" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Stało się tak w wyniku podjętej wtedy na nowo, niezakończonej do dziś dyskusji na temat: czy i w jakiej formie Sejm może w uzasadnionych wypadkach zmieniać uchwalone przez Radę Państwa i obowiązujące już w międzyczasie dekrety.</u> + <u xml:id="u-26.4" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Istnieje wprawdzie, wskazywana już niejednokrotnie przez Komisję, naturalna i prawidłowa chyba droga, wiodąca do zmniejszenia ilości wypadków występowania takiej potrzeby, mianowicie przez ograniczenie liczby dekretów, uchwalanych przez Radę Państwa, wtedy gdy nie wymaga tego pilny interes państwowy.</u> + <u xml:id="u-26.5" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Słuszny ten pogląd nie budzi zastrzeżeń większości wypowiadających się na ten temat.</u> + <u xml:id="u-26.6" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Dyskusja przyniosła jednak również dalsze wnioski, zmierzające do zapewnienia takiej treści i redakcji dekretów uchwalanych przez Radę Państwa w okresie międzysesyjnym, aby ograniczyć do minimum potrzebę jakichkolwiek zmian przy rozpatrywaniu tych dekretów przez Komisję i przedstawianiu ich Sejmowi do zatwierdzenia. Może to być w dużym stopniu osiągnięte, jeśli realizowane będą uchwalone przez Komisję i przedstawione wnioski, by Prezydium Rządu korzystało we wstępnej fazie przygotowywania dekretów z konsultacji odpowiednich komisji Sejmu oraz Komisji Spraw Ustawodawczych, a ponadto, by przedstawiciel tej ostatniej był zapraszany do udziału w pracach zespołu zatwierdzającego projekty dekretów przed ich uchwaleniem przez Radę Państwa.</u> + <u xml:id="u-26.7" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">W tej sprawie Komisja Spraw Ustawodawczych otrzymała odpis pisma Prezesa Rady Ministrów do Marszałka Sejmu, z którego wynika, iż w sprawach o większym znaczeniu społecznym lub dotyczących szerszego kręgu ludności lub organów terenowych — Rząd przedkłada Radzie Państwa swoje sugestie co do przekazania sprawy przez Radę Państwa do zaopiniowania właściwym komisjom sejmowym.</u> + <u xml:id="u-26.8" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Niezależnie jednak od takiego nawet przygotowania dekretów — o ile system ten zyska prawo obywatelstwa — pozostaje jeszcze zawsze teoretyczna a niewykluczona w praktyce możliwość, że ten czy inny dekret wzbudzi zastrzeżenia, bądź to Komisji mającej przedstawić go Sejmowi do zatwierdzenia, bądź też samego Sejmu.</u> + <u xml:id="u-26.9" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Istnieje więc otwarty nadal problem i bezsporny wydaje się postulat stworzenia prawnych warunków, by Sejm mógł zatwierdzać dekrety z ewentualnymi zmianami, nie zaś jak do tej pory jedynie zatwierdzać w brzmieniu uchwalonym przez Radę Państwa, lub w skrajnym wypadku stawać wobec dylematu całkowitego odrzucenia dekretu. Pogląd ten podzielił w pełni Obywatel Prezes Rady Ministrów w swej informacji w pierwszym dniu obrad.</u> + <u xml:id="u-26.10" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Dla uzyskania możliwie wszechstronnej analizy tego zasadniczego problemu i sposobu jego prawidłowego rozwiązania, Komisja zwróciła się po opinię do sześciu profesorów prawa państwowego na uniwersytetach polskich. Odpowiedzi, jakie napływają, zostaną przez Komisję rozpatrzone i z ewentualnymi wnioskami przedstawione Sejmowi.</u> + <u xml:id="u-26.11" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">W sytuacji obecnej, wobec braku zdecydowanych rozstrzygnięć, trzeba w omawianym przypadku — „Prawa o aktach stanu cywilnego” posłużyć się metodą pośrednią. Ponieważ dekret uchwalony przez Radę Państwa posiada moc ustawy, a ewentualna jego zmiana może być dokonana jedynie ustawą, a nie na mocy uchwały tylko — przeto obok wniosku Komisji o zatwierdzenie dekretu z dnia 8 czerwca 1955 r. wniesiony został z inicjatywy poselskiej równoległy projekt ustawy o zmianie Prawa o aktach stanu cywilnego.</u> + <u xml:id="u-26.12" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Uchwalone przez Radę Państwa i obowiązujące już od września ubiegłego roku Prawo o aktach stanu cywilnego obejmuje całość przepisów o rejestracji stanu cywilnego, zawartych uprzednio w kilku aktach ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-26.13" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Konieczne było przede wszystkim dostosowanie organizacji i zakresu działania urzędów stanu cywilnego oraz nadzoru do zasad ustawy z dnia 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej oraz do obu ustaw z 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu rad narodowych gromadzkich oraz osiedli.</u> + <u xml:id="u-26.14" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Czynności urzędów stanu cywilnego, należące do zadań administracji państwowej, a wykonywane w zleconym zakresie działania przez gminy, przeniesione zostały na urzędy przy prezydiach miejskich, dzielnicowych i gromadzkich rad narodowych oraz rad narodowych osiedli. Urzędy przy prezydiach rad narodowych gromadzkich i osiedli do czasu rozszerzenia ich uprawnień przez Ministra Spraw Wewnętrznych w drodze rozporządzenia — ograniczone są w ich zakresie kompetencji jedynie do czynności najbardziej zasadniczych (art. 79 ust. 1), a więc przyjmowania oświadczeń o wstąpieniu w związek małżeński oraz sporządzania aktów małżeństw, urodzeń i zgonów, wydawania z nich wypisów oraz dokonywania wzmianek. Niewątpliwie w miarę stabilizacji i podnoszenia fachowego poziomu aparatu rad narodowych tych szczebli, zaistnieją w przyszłości warunki do przekazania im również pozostałych czynności, wykonywanych obecnie przez urzędy w miastach stanowiących siedzibę powiatowych rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-26.15" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Nie oznacza to oczywiście bynajmniej, że powszechny i wielokrotnie poruszany w trakcie obecnej sesji postulat decentralizacji omija na razie całkowicie działalność urzędów stanu cywilnego.</u> + <u xml:id="u-26.16" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Uprawnienia dotyczące nadzoru, zastrzeżone do tej pory prezydiom wojewódzkich rad narodowych w pierwszej i Urzędowi Rady Ministrów w drugiej instancji, przekazane zostały prezydiom rad narodowych niższych szczebli.</u> + <u xml:id="u-26.17" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Dalej potwierdzeniem zwiększonych uprawnień prezydiów rad narodowych i ich urzędów stanu cywilnego są przepisy (art. 21), zezwalające na wpisanie do ksiąg stanu cywilnego wypisu z aktu sporządzonego w księdze utraconej — bez konieczności odtwarzania jego treści na drodze sądowej. Również wyłączone zostało z kompetencji sądów i przekazane prezydiom rad narodowych powiatowych, miejskich i dzielnicowych — odtwarzanie treści aktów stanu cywilnego, sporządzanych w kraju i ustalenie treści aktów sporządzonych za granicą (art. 22). Właściwe prezydia rad narodowych, jako organa nadzoru nad urzędami stanu cywilnego, uprawnione zostały wreszcie (art. 59) do wydawania zarządzeń w sprawie rejestrowania w kraju faktów urodzeń, małżeństw i zgonów, jakie nastąpiły za granicą, a nie były tam rejestrowane.</u> + <u xml:id="u-26.18" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Fakt rozwoju stałych linii komunikacji morskiej i powietrznej podyktował konieczność wprowadzenia przepisu regulującego rejestrację urodzeń i zgonów na statkach morskich i powietrznych.</u> + <u xml:id="u-26.19" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Głęboko ludzką cechą, a tak charakterystyczną dla naszego ustroju, likwidującego wszelkie możliwości jakiejkolwiek dyskryminacji, odznacza się przepis (art. 34) nie istniejący przed 1955 rokiem, iż w wypadku, gdy ojciec dziecka jest nieznany, wpisuje się do aktu urodzenia dziecka nie tylko jedno z używanych w kraju imion jako imię ojca, ale również i nazwisko matki jako nazwisko ojca. Wpisanie samego tylko imienia nie powodowało bowiem całkowitego zatarcia śladów pochodzenia.</u> + <u xml:id="u-26.20" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Referowany dekret z czerwca 1955 r. wzbudził jednak, jak wspomniałem na wstępie, szereg zastrzeżeń Komisji.</u> + <u xml:id="u-26.21" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Uznane zostało za słuszniejsze niekrępowanie właściwych prezydiów rad narodowych w powoływaniu drugiego zastępcy kierownika urzędu stanu cywilnego, względnie osobnego kierownika urzędu stanu cywilnego i jego zastępców, zamiast przewodniczącego prezydium, co dekret uzależnia od zgody prezydium rady wyższego stopnia.</u> + <u xml:id="u-26.22" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Dalszą nader istotną zmianą, uznaną jako nieodzowną, jest przywrócenie zaniechanego wedle dekretu obowiązku sporządzania wtóropisów aktów stanu cywilnego.</u> + <u xml:id="u-26.23" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Komisja uważała za wskazane sporządzanie odpisów i przechowywanie ich poza urzędem stanu cywilnego dla ułatwienia odtworzenia dokumentów w wypadku zniszczenia pierwszych egzemplarzy podczas pożarów, klęsk żywiołowych itp.</u> + <u xml:id="u-26.24" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Art. 40 dekretu nie przewiduje możliwości wpisania do akt przysposobionego dziecka nazwiska osoby przysposabiającej jako nazwiska obojga rodziców, upośledzając wyraźnie w ten sposób dziecko przysposobione przez osobę nie pozostającą w związku małżeńskim. Projekt ustawy nowelizującej wprowadza dodatkowy ustęp do tego artykułu, zezwalający na wymienienie nazwiska przysposabiającego, jako nazwisko drugiego z rodziców.</u> + <u xml:id="u-26.25" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Odmiennie również, aniżeli to przewiduje dekret, ustala się wykaz osób i przypadków przy wydawaniu skróconych i zupełnych odpisów oraz wyciągów z aktów stanu cywilnego, by z jednej strony ułatwić zainteresowanym uzyskiwanie tych dokumentów, z drugiej zaś ograniczyć wydawanie ich osobom niepowołanym.</u> + <u xml:id="u-26.26" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Ostatnia wreszcie wątpliwość, jaką nasuwa dekret, to przepis art. 81, wedle którego w przypadku wydawania wypisów aktów stanu cywilnego dla dziecka przysposobionego przed wejściem w życie dekretu, wpisanie przysposabiających jako rodziców uzależnia się od łącznego wniosku przysposabiających i przysposobionego. Następuje więc ujawnienie wobec dziecka faktów, których jest ono i powinno być wielekroć nieświadome. Również i ten przepis zostaje w poselskim projekcie ustawy zmieniony wedle życiowej potrzeby i słuszności.</u> + <u xml:id="u-26.27" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Z upoważnienia Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę o zatwierdzenie dekretu z dn. 8 czerwca 1955 r. — Prawo o aktach stanu cywilnego, jak również — gdyż sprawy te traktować należy łącznie — proszę Wysoki Sejm o uchwalenie ustawy o zmianie Prawa o aktach stanu cywilnego według projektu zgłoszonego do laski marszałkowskiej przez grupę (posłów — członków Komisji Spraw Ustawodawczych, a zawartego w druku sejmowym nr 100.</u> + <u xml:id="u-26.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Otwieram dyskusję.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Czy kto z Obywateli Posłów chciałby zabrać głos? Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Przystępujemy do przegłosowania.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Przegłosujemy nasamprzód dekret z dnia 8 czerwca 1955 r. — Prawo o aktach stanu cywilnego (druk sejmowy nr 99).</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem tego dekretu, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Stwierdzam, że dekret ten został przez Sejm jednogłośnie zatwierdzony.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">A teraz przystąpimy do głosowania nad projektem ustawy.</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o zmianie dekretu — Prawo o aktach stanu cywilnego, zgodnie z wnioskiem posła sprawozdawcy Komisji Spraw Ustawodawczych, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Stwierdzam, że Sejm ustawę o zmianie dekretu — Prawo o aktach stanu cywilnego jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#WicemarszalekJozefOzgaMichalski">Zarządzam przerwę w obradach do godz. 16.</u> + <u xml:id="u-27.16" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min. 5 do godz. 16 min. 10.)</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-28.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do punktu X porządku obrad: Sprawozdanie Komisji Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych o projekcie ustawy o zmianie przepisów dekretu o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (druki nr 82 i 103).</u> + <u xml:id="u-28.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Udzielam głosu sprawozdawcy posłowi Stanisławowi Kowalczykowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#PoselKowalczykStanislaw">Wysoki Sejmie! W wykonaniu uchwał VII Plenum KC PZPR Rząd przedstawił do uchwalenia projekt ustawy o zmianie przepisów dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#PoselKowalczykStanislaw">Na zaopatrzenia emerytalne wydziela państwo pewną część dochodu społecznego, zgodnie ze swoimi możliwościami gospodarczymi w danym okresie. Zaopatrzenia pozostają w ścisłym związku z rozwojem ekonomicznym Państwa Ludowego, z osiągnięciami budownictwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#PoselKowalczykStanislaw">Dlatego Rząd traktował dekret z 1954 r. jako pierwszy krok na drodze systematycznego rozwoju i poprawy sytuacji materialnej rencistów..</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#PoselKowalczykStanislaw">Stawki dekretu, choć wyższe niż obowiązujące przed jego ukazaniem się, nie są dostateczne i nie wystarczają nawet na najskromniejsze utrzymanie. Dlatego obecnie, po dwóch latach obowiązywania dekretu, Rząd przedstawia Wysokiemu Sejmowi ustawię nowelizującą dekret, jako następny krok zmierzający do poprawy stawek rentowych.</u> + <u xml:id="u-29.4" who="#PoselKowalczykStanislaw">Projekt ten, którego koszt realizacji wyniesie w II półroczu 1956 r. 124 miliony zł, w 1957 r. — 254 miliony zł, i z roku na rok będzie wzrastać, by w 1960 r. przekroczyć pół miliarda zł, spowoduje poprawę świadczeń przypadających rencistom w 16 różnych pozycjach.</u> + <u xml:id="u-29.5" who="#PoselKowalczykStanislaw">Inne zmiany zawarte w projekcie idą w kierunku poprawienia niektórych rozwiązań dekretowych, które w praktyce życia codziennego okazały się krzywdzące.</u> + <u xml:id="u-29.6" who="#PoselKowalczykStanislaw">Z poważniejszych zmian, które wprowadza projekt ustawy, należy zwrócić uwagę na następujące:</u> + <u xml:id="u-29.7" who="#PoselKowalczykStanislaw">1) Projekt ustawy wprowadza specjalny dodatek dla tych rencistów, którzy nie pracują i poza rentą nie mają żadnego dochodu z innych źródeł. Dodatek ten dla pracowników zaliczonych do II kategorii zatrudnienia, to znaczy dla wszystkich pracujących z wyjątkiem pracujących pod ziemią i w warunkach szkodliwych dla zdrowia, a więc dla 95% rencistów pobierających renty starcze, inwalidzkie czy rodzinne, będzie wynosił 50% obecnie pobieranej renty. Renta starcza pracownika zarabiającego 1000 zł miesięcznie będzie wynosić — jeśli on dalej nie będzie pracował i nie będzie miał dochodów z innych źródeł — 600 zł. Renta inwalidzka inwalidy III grupy będzie wynosiła przy zarobku 1000 zł — 450 zł miesięcznie, zaś wdowa po takim pracowniku — jeśli nie pracuje i nie ma dochodu z innych źródeł —będzie otrzymywała rentę w wysokości 450 zł.</u> + <u xml:id="u-29.8" who="#PoselKowalczykStanislaw">Dla innych grup rencistów dodatek ten wynosi od 25—40% otrzymywanej przez nich renty.</u> + <u xml:id="u-29.9" who="#PoselKowalczykStanislaw">Należy także mieć na uwadze, iż zgodnie z poprzednio już wydanymi aktami prawnymi posiadanie dochodu dorywczego nie przekraczającego 500 zł miesięcznie nie jest uważane za posiadanie dochodów, które by uniemożliwiały otrzymywanie dodatku dla niepracujących rencistów.</u> + <u xml:id="u-29.10" who="#PoselKowalczykStanislaw">2) Zmieniony zostaje również sposób obliczania zarobku, który stanowi podstawę do wymiaru renty. Dotychczasowy sposób obliczania podstawy wymiaru renty, według przeciętnego zarobku faktycznego z ostatnich 12 miesięcy zatrudnienia, był krzywdzący szczególnie dla robotników fizycznych, którzy w okresie przed rentą, a więc bądź w wieku już starszym, bądź w stanie poprzedzającym inwalidztwo, mają przeważnie zarobki zmniejszone, wywołane mniejszą wydajnością będącą wynikiem właśnie wieku lub inwalidztwa. Dlatego projekt ustawy przewiduje zmianę, polegającą na tym, że zainteresowanemu daje możność wyboru sposobu obliczenia podstawy wymiaru renty. Zainteresowany może mianowicie żądać, by za podstawę wymiaru renty przyjęto bądź jego przeciętny zarobek z ostatniego roku, jak było dotychczas, bądź też jego zarobek przeciętny z dwóch lat, dowolnie przez niego wskazany, na przestrzeni ostatnich 10 lat jego zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-29.11" who="#PoselKowalczykStanislaw">Tak więc projekt daje możność obliczenia renty z tego zarobku, który był najlepszy i najwyższy w okresie ostatnich 10 lat pracy pracownika przed otrzymaniem renty.</u> + <u xml:id="u-29.12" who="#PoselKowalczykStanislaw">3) Przy ustalaniu podstawy wymiaru projekt znosi dotychczasową górną granicę zarobków branych pod uwagę przy obliczaniu renty. Dotychczasowy przepis przewiduje, że rentę ustala się z przeciętnego zarobku, ale w kwocie nie wyższej niż 1200 zł. Biorąc pod uwagę, że średnie zarobki wykazywane przez GUS i PKPG prawie osiągnęły pod koniec planu 6-letniego wysokość kwoty będącej pułapem zarobków branych za podstawę przy wymiarze renty, okazało się że dalsze utrzymanie tego pułapu jest krzywdzące nie tylko dla pracowników wysoko kwalifikowanych i aparatu kierowniczego, lecz również dla dużej ilości robotników. Projekt znosi obecnie istniejący pułap zarobku i ustala, że od zarobku ponad 1200 zł, wymierza się dodatkowo rentę w wysokości 20% od kwoty zarobku do 2000 zł; a od zarobku ponad 2000 zł dalsze 15%. Jednocześnie projekt wprowadza maksimum renty w wysokości 1200 zł miesięcznie, a dla rencistów pobierających dodatek za posiadane ordery — w wysokości 1500 zł.</u> + <u xml:id="u-29.13" who="#PoselKowalczykStanislaw">4) Błędy okresu minionego, które są obecnie naprawiane, miały swój wyraz również w pewnych restrykcjach wprowadzonych do przepisów emerytalnych. Tak w ubiegłych latach przeprowadzono weryfikację praw emerytalnych i poważną ilość emerytów pozbawiono praw emerytalnych, pozostawiając ich bez środków do życia. Projekt ustawy znosi ujemne skutki weryfikacji i nierehabilitacji, przywracając prawo do renty tym osobom, które skutkiem weryfikacji lub nierehabilitacji prawo to całkowicie lub częściowo utraciły. Nie dotyczy to oczywiście tych rencistów, którzy zostali prawomocnie skazani wyrokiem sądu.</u> + <u xml:id="u-29.14" who="#PoselKowalczykStanislaw">Jednocześnie projekt porucza Radzie Ministrów ustalenie zasad przywracania praw i zaliczenia okresów zatrudnienia, które podlegały weryfikacji. W tej części projekt ustawy został uzupełniony przez Komisję nowym art. 2a.</u> + <u xml:id="u-29.15" who="#PoselKowalczykStanislaw">5) Projekt rozszerza granicę wieku uprawniającego dzieci do otrzymywania renty. W obecnym dekrecie renta rodzinna przysługuje dzieciom do lat 16; w razie uczęszczania do szkół — do lat 18. Ponieważ zasiłki rodzinne wypłacane są pracownikom na dzieci do lat 16, a w razie uczęszczania do szkół — do 24 lat, projekt ustawy przyjmuje wiek dzieci 16 i 24 lata jako obowiązujący również w dziedzinie zaopatrzenia emerytalnego.</u> + <u xml:id="u-29.16" who="#PoselKowalczykStanislaw">6) Ponadto projekt ustawy zmienia rozmaite przepisy, które w praktyce okazały się bądź nieżyciowe, bądź krzywdzące dla pracowników. Do rzędu tych zmian należą: zniesienie rygoru przewidującego, że pracownik traci prawo do renty starczej lub inwalidzkiej, jeśli zwolnił się z pracy na własną prośbę; ustalenie, że dodatek bezradności należy się wszystkim rencistom, a więc i tym, którzy przedtem nie mieli doń prawa, oraz kilkanaście zmian redakcyjnych wywołanych wprowadzeniem przedstawionych wyżej zmian zasadniczych.</u> + <u xml:id="u-29.17" who="#PoselKowalczykStanislaw">Oddzielnym zagadnieniem jest sprawa podwyższenia stawek tych rent, które były przyznane na podstawie przepisów obowiązujących przed 1 .VII.1954 r., a które zostały — „zamrożone” w poprzedniej niskiej wysokości. Dążeniem Rządu jest przeliczenie rent przyznanych przed wejściem w życie dekretu, na stawki dekretu i zatarcie w ten sposób różnic pomiędzy rencistami dawnymi i nowymi.</u> + <u xml:id="u-29.18" who="#PoselKowalczykStanislaw">Natychmiastowe wprowadzenie tego postulatu nie jest jednak możliwe ze względu na trudności finansowe. Dlatego przeniesienie tych rencistów na stawki dekretu będzie się odbywało stopniowo. W tym właśnie kierunku, niwelacji dawnego portfelu rentowego, zmierza dekret przewidując, że rencistom, którzy pracują trzy lata po dniu wejścia w życie dekretu, to znaczy po dniu 1.VII.1954 r., będą stare renty przeliczone na nowe. Biorąc pod uwagę, że od tej daty upłynęło już ponad 2 lata, że według posiadanych, niepełnych zresztą, danych szacunkowych około 50% rencistów pracuje, należy oczekiwać, że w przyszłym roku, po 1.VII.1957 r., rencistom tym stare renty będą zmienione na nowe renty z dekretu.</u> + <u xml:id="u-29.19" who="#PoselKowalczykStanislaw">Obecnie przedłożony projekt ustawy przewiduje dalsze możliwości zmiany starych rent na nowe, według stawek dekretu, dla tych wszystkich rencistów, którzy posiadają 10 lat zatrudnienia w Polsce Ludowej i przestali pracować.</u> + <u xml:id="u-29.20" who="#PoselKowalczykStanislaw">Ponadto projekt przewiduje przeliczenie rent starych na nowe wszystkim niewidomym, niezależnie od tego czy. pracowali po wyzwoleniu, czy też w ogóle nie pracowali.</u> + <u xml:id="u-29.21" who="#PoselKowalczykStanislaw">Przepisy te pozwolą na przeniesienie jeszcze poważnej liczby dawnych rencistów na renty według stawek dekretu.</u> + <u xml:id="u-29.22" who="#PoselKowalczykStanislaw">Niemniej wszystkie te posunięcia nie rozwiążą jeszcze całkowicie zagadnienia tych rencistów, którzy otrzymują renty według stawek obowiązujących przed wejściem w życie dekretu.</u> + <u xml:id="u-29.23" who="#PoselKowalczykStanislaw">W czerwcu br. Rząd wydał rozporządzenie przewidujące podwyżkę tych rent dla niepracujących rencistów. Minimum renty obowiązujące dla tej kategorii rencistów, wynoszące 160 zł dla rencisty i 110 zł dla wdowy, podniesione zostało do kwoty 260 zł dla rencisty i 180 zł dla wdowy. Niemniej kwoty te są daleko niezadowalające i Rząd rozważa sposoby szybkiego i wydatnego podniesienia zaopatrzeń tej najsłabszej gospodarczo kategorii rencistów.</u> + <u xml:id="u-29.24" who="#PoselKowalczykStanislaw">Jak podkreślono wyżej, obecna nowelizacja jest tylko dalszym krokiem na drodze wprowadzenia prawdziwie socjalistycznego systemu zabezpieczenia państwowego ludzi pracy, którym jesteśmy zobowiązani zabezpieczyć warunki spokojnej starości.</u> + <u xml:id="u-29.25" who="#PoselKowalczykStanislaw">Listy i interwencje, jakie napływają od rencistów z całego kraju do posłów i działaczy związkowych, znalazły odbicie na VII Plenum CRZZ, gdzie aktyw związkowy domagał się ustalenia perspektyw podziału dochodu narodowego, między innymi i perspektyw dalszego zwiększenia zaopatrzenia emerytalnego.</u> + <u xml:id="u-29.26" who="#PoselKowalczykStanislaw">W związku z napływającą dużą ilością listów należałoby pokrótce omówić te problemy, które nie są uwzględnione w projekcie ustawy, a na których rozwiązanie czeka spora ilość emerytów.</u> + <u xml:id="u-29.27" who="#PoselKowalczykStanislaw">Bardzo nurtująca sprawa, to sprawa obniżki wieku do otrzymania rent w drugiej grupie, czyli dla kobiet 55 lat, dla mężczyzn 60 lat życia.</u> + <u xml:id="u-29.28" who="#PoselKowalczykStanislaw">Duże złudzenia w tej sprawie zostały wywołane przez wywiady prasowe, na które powołują się emeryci. Trzeba powiedzieć, że to było tematem bardzo poważnej dyskusji i to pozostało jako problem nie załatwiony, gdyż nasz dochód narodowy w chwili obecnej nie wystarcza nam na uregulowanie tej sprawy. W tej sprawie połączone Komisje Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych składają do Rządu dezyderat.</u> + <u xml:id="u-29.29" who="#PoselKowalczykStanislaw">Emeryci wyrażają w listach obawę, że zostaną przeniesieni na wieś. Proszą, aby im zagwarantować zamieszkanie na starym miejscu, w mieście.</u> + <u xml:id="u-29.30" who="#PoselKowalczykStanislaw">Obawy te są płonne i nie ma potrzeby zabezpieczać w ustawie praw zagwarantowanych Konstytucją PRL.</u> + <u xml:id="u-29.31" who="#PoselKowalczykStanislaw">Rady narodowe winny się opiekować emerytami, aby różni szalbierze i nieuczciwi ludzie nie straszyli emerytów odebraniem mieszkań, a jednak w listach te rzeczy przejawiają się i takich listów jest bardzo dużo.</u> + <u xml:id="u-29.32" who="#PoselKowalczykStanislaw">Jedną z poważniejszych bolączek rencistów, jest przewlekłe załatwianie ich spraw, dlatego zarówno Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej jak i rady narodowe w terenie winny na to zwrócić uwagę.</u> + <u xml:id="u-29.33" who="#PoselKowalczykStanislaw">Projekt ustawy o zmianie przepisów dekretu o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin był przedmiotem szczegółowych badań i gorącej dyskusji na pięciu posiedzeniach Komisji, nie licząc podkomisji.</u> + <u xml:id="u-29.34" who="#PoselKowalczykStanislaw">Przedkładany Wysokiej Izbie w obecnym brzmieniu projekt ustawy stanowi krok naprzód w zakresie poprawy naszego systemu emerytalnego.</u> + <u xml:id="u-29.35" who="#PoselKowalczykStanislaw">Zdajemy sobie wszyscy sprawę, że dalsza naprawa naszego systemu emerytalnego wymaga dalszych poważnych, nieustających wysiłków i asygnowania wielkich sum, w miarę wygospodarowywania odpowiednich funduszów.</u> + <u xml:id="u-29.36" who="#PoselKowalczykStanislaw">Dlatego też, ustosunkowując się do debatowanego projektu, Komisje uchwaliły jednogłośnie następujący dezyderat:</u> + <u xml:id="u-29.37" who="#PoselKowalczykStanislaw">„W związku z dyskusją na połączonych Komisjach Spraw Ustawodawczych oraz Pracy i Zdrowia nad projektem ustawy o zmianie przepisów dekretu o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin — Komisje stwierdzają:</u> + <u xml:id="u-29.38" who="#PoselKowalczykStanislaw">1. Projekt ustawy o zmianie przepisów dekretu o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin jest wyrazem naszych obecnych możliwości finansowych. Doceniając dotychczasowe wysiłki Rządu w tej dziedzinie, stwierdzić należy, że celem należytego rozwiązania tego tak ważnego problemu, Rząd winien w opracowywanym obecnie planie 5-letnim rozważyć i przewidzieć możność systematycznego zwiększenia rent i emerytur do wysokości zapewniającej co najmniej minimum egzystencji. Zjawisko to występuje szczególnie ostro w tzw. starym portfelu rentowym. Należy również w toku realizacji planu 5-letniego obniżyć granice wieku starczego dla kobiet do lat 55, a dla mężczyzn do lat 60.</u> + <u xml:id="u-29.39" who="#PoselKowalczykStanislaw">2.Należy przystąpić do kodyfikacji prawa ubezpieczeń społecznych celem stworzenia dla wszystkich ubezpieczonych jednolitego systemu ubezpieczeń — przejrzystego i zrozumiałego dla szerokiego ogółu zainteresowanych. Tym podstawowym wymogom obecne przepisy nie odpowiadają.</u> + <u xml:id="u-29.40" who="#PoselKowalczykStanislaw">3.Należy niezwłocznie wydać wszystkie rozporządzenia wykonawcze, przewidziani w obowiązującym ustawodawstwie ubezpieczeniowym. Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej winno przejrzeć dotychczas wydane zarządzenia i okólniki, uchylić te, których postanowienia są albo sprzeczne z obowiązującym ustawodawstwem, albo też niejasne, ograniczając równocześnie ich ilość do niezbędnego minimum.</u> + <u xml:id="u-29.41" who="#PoselKowalczykStanislaw">4.Prowadzona przez Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej akcja zatrudniania osób o ograniczonych zdolnościach do pracy winna być w miarę możliwości kontynuowana, z uwzględnieniem w pierwszej kolejności tych rencistów, którzy nie mają rent zapewniających im minimum egzystencji, a chcą i mogą pracować.” W imieniu dwóch Komisji — Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych wnoszę o uchwalenie przez Sejm projektu ustawy o zmianie przepisów dekretu z dnia 25.VI.1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (druk nr 82) wraz z poprawkami Komisji (druk nr 103).</u> + <u xml:id="u-29.42" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do dyskusji.</u> + <u xml:id="u-30.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. lubelskiego Józef Bień.</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#PoselBienJozef">Wysoka Izbo! Ustawa o zmianie przepisów dekretu o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym, która w dniu dzisiejszym weszła pod nasze obrady, stanowi dalszy poważny krok na drodze do podniesienia sytuacji bytowej i stopy życiowej tej części ludności, która korzysta z zaopatrzenia emerytalnego.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#PoselBienJozef">Zasadniczym osiągnięciem ustawy jest znaczne podniesienie indywidualnej wysokości rent i emerytur pobieranych przez poszczególnych rencistów, a co za tym idzie wydatne zwiększenie ogólnej sumy przeznaczonej przez państwo na zaopatrzenie emerytalne. Zdajemy sobie oczywiście wszyscy sprawę z tego, iż podnoszenie wysokości rent jest poważnym obciążeniem naszego budżetu i że musi ono następować proporcjonalnie do wzrostu naszych możliwości i w zależności od wzrostu naszego dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#PoselBienJozef">Uchwalenie tej ustawy, niezależnie od poprawy bytu rencistów, da naszej gospodarce narodowej szereg dodatkowych korzyści. Jako działacz związkowy, metalowiec, pozwolę sobie przytoczyć prosty przykład. Otóż na fabrykach pracuje znaczna ilość rencistów, ludzi niejednokrotnie starych lub słabych, o bardzo małej wydajności pracy. Jest rzeczą powszechnie wiadomą, iż dotychczasowa wysokość rent nie zapewniała w wielu wypadkach ludziom pobierającym je skromnego nawet minimum egzystencji.</u> + <u xml:id="u-31.3" who="#PoselBienJozef">W dążeniu więc do zapewnienia znośnych warunków bytowych tym ludziom zapobiegaliśmy jako związek zawodowy zwalnianiu ich przez dyrekcje z zakładów pracy, wydając odpowiednie zalecenia współgospodarzom zakładów — radom zakładowym. Cyfrowo mogę podać, iż na 30 większych zakładach, jak: — „Pafa- wag” — Wrocław, Zakłady Mechaniczne — Łabędy, — „Konstal” — Chorzów, — „Kabel” — Kraków, — „Wiepofama” — Poznań i innych, liczba takich rencistów sięga 3% załogi.</u> + <u xml:id="u-31.4" who="#PoselBienJozef">Natomiast w zakładach — „Zispo” w Poznaniu, Szadkowskiego w Krakowie, Odlewni w Węgierskiej Górze, Odlewni w Skarżysku, znacznie przekracza ten procent, a szczególnie tam, gdzie załoga jest bardzo przywiązana do zakładu, jak na — „Fabloku” w Chrzanowie, w zakładach im. Strzelczyka w Łodzi, w Fabryce Samochodów — Starachowice, gdzie nadal pracują towarzysze: Koliszewski, Nowak, Radmacher, Zieliński — liczący po 74 lata.</u> + <u xml:id="u-31.5" who="#PoselBienJozef">Obecnie po uchwaleniu omawianej przez nas ustawy renciści ci, mając zapewnione minimum utrzymania, będą mogli skorzystać z zasłużonego odpoczynku po długoletniej pracy. Zakłady zaś zostaną uwolnione od konieczności zatrudniania ludzi mało wydajnych.</u> + <u xml:id="u-31.6" who="#PoselBienJozef">Poważnym osiągnięciem omawianej przez nas ustawy jest zniesienie ograniczeń cyfrowych odnośnie podstawy obliczania rent.</u> + <u xml:id="u-31.7" who="#PoselBienJozef">Dotychczasowe ograniczenia szły w dwóch kierunkach:</u> + <u xml:id="u-31.8" who="#PoselBienJozef">1) Zarobek będący podstawą obliczenia nie był brany pod uwagę, jeśli przekraczał ustawowe maksimum 1.200 zł. Było to krzywdzące dla coraz liczniejszej w naszej gospodarce przede wszystkim grupy robotników i pracowników wysokokwalifikowanych, dobrze zarabiających.</u> + <u xml:id="u-31.9" who="#PoselBienJozef">2) Za podstawę do obliczenia renty przyjmowano przeciętny zarobek z ostatniego roku. Było to również krzywdzące, albowiem oczywistą jest rzeczą, iż dla całej grupy robotników i pracowników regułą było, że zarobki w ostatnim roku przed przejściem na emeryturę były niższe, a to w związku z naturalnym ubytkiem sił i częstą zmianą pracy na stanowiska mniej płatne.</u> + <u xml:id="u-31.10" who="#PoselBienJozef">Te krzywdzące ograniczenia zostają w nowej ustawie zniesione. Jest to nowy, dalszy, poważny krok naprzód.</u> + <u xml:id="u-31.11" who="#PoselBienJozef">Chcę również poruszyć pewną kwestię, na którą wielokrotnie zwracali uwagę członkowie naszych załóg. Jest nią kwestia dodatków na członków rodziny. Nie jest to sprawa nowa, ale uważam za konieczne podkreślić jej znaczenie. Dużą zaletą projektu ustawy jest to, że dodatki te polepszą sytuację rencistów mających na utrzymaniu członków rodziny i zostaną jasno wyodrębnione, a przyznanie ich nie będzie miało wpływu ograniczającego wysokość dopuszczalnego maksimum renty.</u> + <u xml:id="u-31.12" who="#PoselBienJozef">Muszę również podkreślić, iż istotną jest sprawa uprawnień do zaliczenia pewnych okresów, które w myśl projektu ustawy traktowane są na równi z okresami zatrudnienia. Nie będę oczywiście powtarzał treści tego artykułu, ale ze szczególną radością muszę zwrócić uwagę na punkt 6, który wlicza do okresu zatrudnienia służbę we wszystkich formacjach podziemnych, które prowadziły wojnę z hitlerowskim najeźdźcą, dając w ten sposób należytą satysfakcję tym wszystkim obywatelom naszego kraju, którzy w dobrej wierze i kierując się szczerym patriotyzmem przyczynili się do wyzwolenia Ojczyzny. Przepis ten przyznaje należne prawa wszystkim walczącym patriotom, nie różnicując ich politycznie i kończąc z błędami minionego okresu.</u> + <u xml:id="u-31.13" who="#PoselBienJozef">Niezależnie od tych dodatnich stron ustawy, które omówiłem, muszę zwrócić uwagę Wysokiej Izby na pewne usterki i niedociągnięcia. Najważniejszą z nich jest chyba to, że nadal zostaje zachowany podział na rencistów, którzy uprawnienia swoje nabyli według dawnych przepisów, tj. sprzed 30 czerwca 1954 r., i na rencistów podlegających nowym przepisom.</u> + <u xml:id="u-31.14" who="#PoselBienJozef">Jest to ten potocznie zwany podział na stary i nowy portfel emerytalny. Uważam, że aczkolwiek uczyniono wiele, aby zniwelować różnice między tymi dwoma kategoriami, to jednak sam fakt, że nie zostały one usunięte do końca, musi budzić poważne zastrzeżenia.</u> + <u xml:id="u-31.15" who="#PoselBienJozef">Przecież chodzi w jednym i drugim wypadku o takich samych ludzi pracy i żadne względy rzeczowe nie mogą przemawiać za stosowaniem dwóch różnych kategorii przepisów. A jednak i w nowych już przepisach znajdują się artykuły, co do których można mieć zastrzeżenia.</u> + <u xml:id="u-31.16" who="#PoselBienJozef">Minimum renty zostało oznaczone na 260 zł miesięcznie. Jest to cyfra stanowczo zbyt niska i należy mieć poważne wątpliwości, czy rencista taki będzie miał zapewnioną najskromniejszą nawet egzystencję. Z drugiej znów strony renta maksymalna została określona na 1500 zł. Wynika stąd blisko sześciokrotna rozpiętość, która według mnie jest za duża.</u> + <u xml:id="u-31.17" who="#PoselBienJozef">Nie ulega wątpliwości, iż w miarę dalszego wzrostu naszego dochodu narodowego i podnoszenia się stopy życiowej zajdzie konieczność zainteresowania się przede wszystkim właśnie tą minimalną wysokością renty i gdy tylko budżet na to pozwoli, trzeba będzie do tej sprawy powrócić. Jest to jednak kwestia przyszłości, chociaż mam nadzieję niezbyt odległej.</u> + <u xml:id="u-31.18" who="#PoselBienJozef">Jednak są sprawy, które należy poruszyć już dziś.</u> + <u xml:id="u-31.19" who="#PoselBienJozef">Otóż w związku z procedurą przyznawania zaopatrzenia emerytalnego muszę zaznaczyć, że jest ona niejednokrotnie przewlekła, że działalność odnośnych komórek biurowych jest mało sprawna, a często wręcz opieszała. Aby nie być gołosłownym, przytoczę tylko jeden fakt załatwiania renty dla tow. Kisielewicza z FSO — Żerań, które trwało przez okres dwóch lat i mimo interwencji z naszej strony dotychczas nie zostało całkowicie zakończone.</u> + <u xml:id="u-31.20" who="#PoselBienJozef">Z tego miejsca pragnąłbym zaapelować do Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej, aby zastanowiło się nad trybem załatwiania — a zwłaszcza usprawnienia wymaga praca w działach rent i emerytur przy radach narodowych. O jej przyśpieszenie trzeba przejawić większą niż dotąd troskę, gdyż chodzi tu o człowieka chorego i starego, dla którego spodziewana emerytura jest często źródłem utrzymania. Tego domagamy się my, jak również nasze załogi.</u> + <u xml:id="u-31.21" who="#PoselBienJozef">Z naszej strony uważam jeszcze za słuszne postawienie wniosku, aby ubiegający się o rentę mógł być załatwiony w przeciągu jednego miesiąca od czasu złożenia wniosku o emeryturę.</u> + <u xml:id="u-31.22" who="#PoselBienJozef">Wysoka Izbo! Zdajemy sobie wszyscy z tego sprawę, że treść ustawy nie zaspokaja jeszcze w pełni wszystkich potrzeb naszych rencistów, ale uchwalając niniejszą ustawę mamy pełną świadomość, iż czynimy wszystko, co leży w naszej mocy, dla polepszenia sytuacji szerokich rzesz rencistów w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-31.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. bydgoskiego Eugenia Furmaniakowa.</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#PoselFurmaniakowaEugenia">Wysoki Sejmie! Prace komisji sejmowych związane z opracowaniem przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym śledzą z gorącym ożywieniem setki tysięcy ludzi starych, którzy przebyli ciężką drogę pracy — wysiłku fizycznego i umysłowego — z głęboką nadzieją, że państwo ludu pracującego w końcowym wyniku w sposób pomyślny rozwiąże ich sprawy bytowe.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#PoselFurmaniakowaEugenia">Za paragrafami ustawy, którą przedłożono Wysokiemu Sejmowi, kryją się żywi ludzie, kryją się ludzkie uczucia i nadzieje, gorące pragnienia spędzenia ostatnich lat życia w atmosferze pokoju, w atmosferze dobrobytu, w niezależności od rodziny i w poczuciu, że nie są ciężarem państwu.</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#PoselFurmaniakowaEugenia">Ci ludzie, którym Sejm obecnej kadencji poświęca pierwszą swoją dyskusję w okresie istnienia Polski Ludowej — bo ich sprawy nie były dotąd omawiane na sesjach sejmowych — ci ludzie na zebraniach i w listach kierowanych do zespołów poselskich, do poszczególnych posłów wyrażają swą gorycz, wynikającą z ciągłej troski o dalsze lata starości, w warunkach niezdolności do pracy.</u> + <u xml:id="u-33.3" who="#PoselFurmaniakowaEugenia">Trzeba powiedzieć sobie dziś jasno, że zaopatrzenia dotychczas pobierane wywoływały na ustach tysięcy rencistów w prowadzonych z nimi rozmowach niejednokrotnie ironiczny uśmiech. Dawało się zauważyć stoicki spokój na twarzy wielu emerytów, który pojawiał się u tych ludzi, którym wyjaśniano, którym starano się wmówić dobrodziejstwa wielu dekretów, wielu ustaw, biorących rzekomo w opiekę starców, inwalidów, wdowy, sieroty itp. A jednocześnie w efekcie ludzie ci otrzymywali 160 zł renty i nawet 90, a znamy wypadki, że renta wynosiła 19 zł z tzw. groszami. Nic więc dziwnego, że w takich warunkach i prezydia rad narodowych i władze terenowe miały bardzo dużo kłopotów, miały bardzo dużo zmartwienia z tymi ludźmi, którzy poza rentą musieli uciekać się do szukania innych źródeł zarobku w postaci niejednokrotnie wyciągania ręki do osób trzecich. Zdajemy sobie sprawę, że wielu wśród nich robiło to z nałogu po prostu, ale wśród tych ludzi, którzy stanowią wyjątki, obok tych ludzi właśnie, podstawową masę stanowili ludzie, którzy przebyli ciężką drogę pracy, którzy już niezdolni są do pracy, a jednocześnie nie byli w stanie utrzymać się z dotychczasowych zapomóg, z dotychczasowych rent.</u> + <u xml:id="u-33.4" who="#PoselFurmaniakowaEugenia">Wszyscy na ogół stwierdzamy, że dotychczasowe zaopatrzenie emerytalne było niewystarczające. Nie staraliśmy się o to, nie mówiliśmy o tych zagadnieniach podczas naszych prac komisji sejmowych, nie mówiliśmy w dostatecznie żywy i mocny sposób na sesjach sejmowych — i o to społeczeństwo ma do nas słuszną pretensję.</u> + <u xml:id="u-33.5" who="#PoselFurmaniakowaEugenia">Nie dalej jak wczoraj byłam na spotkaniu w Bydgoszczy — wyznaczonym już od miesiąca — i znów powtórzyły się te same krytyczne głosy w dyskusji, te same krytyczne uwagi pod adresem właśnie posłów: — „Nie zabieraliście głosu w sprawach istotnych, w sprawach ważnych dla każdego człowieka, nie mówiliście o ciężkich warunkach, w jakich się znajduje społeczeństwo, a zwłaszcza w jakich znajdują się emeryci”.</u> + <u xml:id="u-33.6" who="#PoselFurmaniakowaEugenia">Przez 12 lat nie spojrzeliśmy na zagadnienie, na problem emerytów od strony psychologicznej, a mianowicie z tego punktu widzenia, że lepiej i wydajniej pracuje człowiek, który widzi w końcowym efekcie trwałe zabezpieczenie swej egzystencji w okresie starości.</u> + <u xml:id="u-33.7" who="#PoselFurmaniakowaEugenia">Nie zdaliśmy sobie sprawy z faktu, że robotnik, inteligent, chłop pracujący w obecnym emerycie widział wyraz swojej również przyszłości. Są to momenty bolesne, momenty, o których mówią wszyscy, a jednocześnie nie docierały one do czynników właściwych. Nie należy więc dziwić się, że z ogromnym zainteresowaniem ludzie śledzą przebieg komisji sejmowych, że 1.100 tys. ludzi, a wraz z nimi zainteresowane rodziny śledzą dyskusje prowadzone na komisjach sejmowych, a równocześnie słuchają z uwagą, z napięciem komunikatów radiowych — w jaki sposób sprawy tego miliona stu tysięcy ludzi zostaną rozstrzygnięte przez plenum Sejmu.</u> + <u xml:id="u-33.8" who="#PoselFurmaniakowaEugenia">Muszę podkreślić jednocześnie fakt, że i w tej chwili, podczas gdy toczą się obrady sesji sejmowej, mają miejsce również zebrania, na których gorąco i żywo dyskutują ludzie w wieku starszym, nie tylko ci, którzy już w tej chwili pobierają renty, ale i ci, którzy się liczą z tym, że w niedługim czasie przypadnie im również korzystać z dobrodziejstw ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym — dyskutują z wiarą i nadzieją, że uchwała Sejmu stanie się podstawą likwidacji szeregu zawiłych przepisów prawnych, odnoszących się do zaopatrzenia emerytalnego, błędnych sformułowań w dotychczasowych przepisach ostatniego dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r., i dyskutują nad sprzecznościami zawartymi w tym dekrecie.</u> + <u xml:id="u-33.9" who="#PoselFurmaniakowaEugenia">Całe społeczeństwo, jak również i my posłowie, wiążemy głęboką nadzieję, że dekret, że uchwała Sejmu przedstawiona Sejmowi stanie się momentem wyjściowym do opracowania przepisów (trwałych, przepisów systematycznych, przepisów stwarzających pełne zaufanie obywatela do Państwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-33.10" who="#PoselFurmaniakowaEugenia">Projekt ustawy zaś przedłożony Wysokiemu Sejmowi stanowi próbę przeprowadzenia tej reformy o charakterze — trzeba stwierdzić — doraźnym. Budzą zastrzeżenia delegacje ustawowe dla ministra, którego upoważnia się do regulowania niedomówień uchwały w drodze dodatkowych przepisów, co staje się źródłem niepewności, osłabia wiarę w skuteczność systemu ubezpieczeniowego. Te momenty, proszę Obywateli Posłów, należy w dyskusji rozwinąć, należy wziąć bardzo mocno pod uwagę.</u> + <u xml:id="u-33.11" who="#PoselFurmaniakowaEugenia">Poważne niezadowolenie wśród społeczeństwa budzi projekt uchwały podtrzymujący podział emerytów na tak zwane dwie grupy, na ludzi ze starego i nowego portfelu. Również nie można przyjąć z zadowoleniem faktu wielkiej rozpiętości między dolną a górną granicą, jaką zakłada projekt uchwały, różnicy sięgającej od 260 do 1500 złotych.</u> + <u xml:id="u-33.12" who="#PoselFurmaniakowaEugenia">Nie chcąc omawiać w szczegółach słabości projektu uchwały i pewnych niedociągnięć, pragnę jednocześnie podkreślić, że uchwałę tę posłowie traktują jako punkt wyjściowy do ustalenia przepisów trwałych, do stworzenia systemu trwałego, systemu ubezpieczeniowego opartego o trwałość przepisów, systemu pozbawionego szeregu dekretów, zarządzeń, okólników itp., itp., które wprowadzają chaos w zasady ubezpieczenia, które jednocześnie wprowadzają u ubezpieczonych konieczność wyszukiwania przepisów i powoływania się na takie czy inne zarządzenie wśród wielu, wielu okólników”.</u> + <u xml:id="u-33.13" who="#PoselFurmaniakowaEugenia">W związku z tym stawiam wniosek, ażeby uporządkować prawa emerytów, ująć je w jeden ogólny system, usunąć różnicę między rysującymi się w projekcie uchwały dwiema grupami, kategoriami ludzi, to jest ludzi starego i nowego portfelu, przydzielić renty wdowom, które mają na wychowaniu dzieci po ukończeniu ósmego roku życia.</u> + <u xml:id="u-33.14" who="#PoselFurmaniakowaEugenia">Ustawa powinna również obejmować całość przepisów, a nie fragmenty, jak to czyni dotychczas Należy przywrócić prawa tym wszystkim, którzy utracili je przed 1 lipca 1954 r. Jest to — jak oświadczył nam resort — ponad 13 tysięcy ludzi.</u> + <u xml:id="u-33.15" who="#PoselFurmaniakowaEugenia">Pragnęłabym jeszcze ustosunkować się do atmosfery, w jakiej toczyła się dyskusja nad uchwałą o zaopatrzeniu emerytalnym. Atmosfera, w jakiej toczyła się dyskusja na komisji sejmowej, była atmosferą niezbyt sprzyjającą.</u> + <u xml:id="u-33.16" who="#PoselFurmaniakowaEugenia">Resort wykazał nieznajomość wielu spraw, resort nie był przygotowany na padające pytania, resort na skutek tego przedłużył prace komisji, która nie mogła wcześniej wyjść z proponowaną uchwałą. Ale ponadto chciałam podkreślić fakt, występujący coraz bardziej w terenie, że zanim uchwała weszła na plenum Sejmu, zanim weszła pod obrady Komisji, powinna była, zgodnie z postępującym procesem demokratyzacji w naszym kraju, być poddana nieco szerzej pod dyskusję osobom zainteresowanym, które omawiając ją żywo jako sprawę wybitnie je interesującą, wniosłyby jednocześnie od siebie szereg uwag, dałyby nam bardzo dużo materiału. Zresztą tutaj niektórzy posłowie podkreślali, że my i tak wiemy o co chodzi. Niemniej przecież trzeba stwierdzić fakt, że w związku z tą uchwałą i z wieloma innymi uchwałami ludność naszego kraju domaga się, ażeby uchwały dotyczące każdego obywatela były podejmowane przy jego udziale. Ja nie stawiam tej sprawy tutaj tak bardzo krańcowo, zdaję sobie jednocześnie sprawę z tego, że nie każda uchwała Sejmu może być w sposób bardzo szeroki traktowana, w bardzo szeroki sposób omawiana przez całe społeczeństwo.</u> + <u xml:id="u-33.17" who="#PoselFurmaniakowaEugenia">Mówiąc o atmosferze, w jakiej toczyły się obrady komisji sejmowych, należy tutaj podkreślić fakt, że jednym z zasadniczych momentów to była sprawa, skąd wziąć pieniądze na polepszenie warunków bytowych właśnie tej masy pracowników, którzy w tej chwili już nie są zdolni do pracy.</u> + <u xml:id="u-33.18" who="#PoselFurmaniakowaEugenia">Proszę Obywateli Posłów! Padło w dyskusji na tej sesji szereg uwag pod adresem naszego Rządu, uwag, które wskazywały na niewłaściwą gospodarkę, uwag i krytycznych wskazań, gdzie giną pieniądze, jak nie należy gospodarować, na czym możemy poczynić oszczędności. Ja chciałabym ze swej strony jeszcze dodać, właściwie przekazać to, o czym bardzo żywo mówią ludzie.</u> + <u xml:id="u-33.19" who="#PoselFurmaniakowaEugenia">Szereg imprez związanych z różnymi uroczystościami pochłania nam miliony złotych. Należy się zastanowić, czy tych imprez, organizowanych w tak bardzo kosztowny sposób, nie należałoby ograniczyć. Dożynki centralne, dożynki wojewódzkie, dożynki w PGR-ach, dożynki w spółdzielniach, dożynki gdzie indziej, itd., itd., Ile za tym kryje się przejazdów samochodami, ile za tym kryje się przyjęć, ile za tym kryje się różnych wydatków, które mogłyby posłużyć w bardzo poważnym stopniu na pokrycie właśnie tych potrzeb związanych z tymi zagadnieniami, które dziś omawiamy, związanych z zagadnieniem podwyższenia rent, zaopatrzenia emerytalnego dla ludzi, którzy znajdują się w bardzo ciężkich warunkach. A pomyślmy o naszej gospodarce zagranicznej. Dotychczas, do tej pory ani razu nie mówiliśmy o tym, jakie wynikają straty z naszego handlu zagranicznego, w jakich dziedzinach my, jako Państwo Ludowe, dopłacamy do handlu zagranicznego. Byłoby rzeczą ciekawą, ażeby Rząd w tej sprawie dał ,nam pewne wyjaśnienia.</u> + <u xml:id="u-33.20" who="#PoselFurmaniakowaEugenia">Jednocześnie chciałam wskazać jeszcze na jedno źródło, które powinno nam dać również pewne oszczędności, a mianowicie to te właśnie marnowane produkty rolne, to brak właściwych osiągnięć zaprojektowanych przez Partię i Rząd, jeżeli chodzi o rolnictwo. To szereg, szereg tysięcy i milionów złotych wydanych na dofinansowanie źle prosperującej gospodarki w PGR-ach, spółdzielniach produkcyjnych itd., itd.</u> + <u xml:id="u-33.21" who="#PoselFurmaniakowaEugenia">Pomyślmy, a pieniądze się znajdą. Pomyślmy o tym, że należy gospodarować oszczędniej, że należy gospodarować z myślą o tym, że na każdy grosz pracuje klasa robotnicza, która jest zainteresowana w rozchodzie, w wydawaniu pieniędzy, że ta klasa robotnicza pracuje z entuzjazmem, po to, aby jednocześnie budować lepszą, jaśniejszą przyszłość dla młodzieży, jak również dla ludzi starych.</u> + <u xml:id="u-33.22" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. stalinogrodzkiego Eugenia Pragierowa.</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#PoselPragierowaEugenia">Wysoki Sejmie! Będę mówiła o zagadnieniu stanowiącym głęboką bolączkę setek tysięcy obywateli naszego kraju, o zagadnieniu zabezpieczenia emerytalnego osób, które los postawił poza obrębem życia produkcyjnego — osób, które utraciły swoich żywicieli, inwalidów, którzy w wyniku wypadków przy pracy, lub chorób zawodowych, utracili pełną zdolność do pracy.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#PoselPragierowaEugenia">Podobnie jak wielu z was, Koledzy Posłowie, otrzymują listy z całego kraju, z których wynika, że ludzie cierpią z powodu niedostatecznych rent, z braku odpowiednich urządzeń pomocy.</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#PoselPragierowaEugenia">Trzeba wyraźnie powiedzieć, że sprawy emerytur, sprawy, które wywołują u ludzi wiele zadrażnienia, winny być skrupulatnie oświetlane i wyjaśniane, a przede wszystkim rozwiązywane tak, aby obywatel miał pełną świadomość opieki Państwa Ludowego nad człowiekiem starym i bezbronnym.</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#PoselPragierowaEugenia">Tu nie idzie, rzecz prosta, o sentymentalizm. Tu idzie o sprawę bardzo istotną, idzie o utrwalenie w świadomości obywatela, że władza ludowa wysoko stawia godność człowieka, że walczy istotnie ze wszystkimi formami krzywdy i niesprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#PoselPragierowaEugenia">Projekt ustawy przedłożony Wysokiej Izbie do rozpatrzenia, stanowiący nowelę do dekretu z 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym, jest — jakkolwiek daleki jeszcze od doskonałości — dalszym postępem w stosunku do przepisów dotychczas obowiązujących. Dlatego na samym wstępie powiedzieć pragnę, że projekt tej ustawy nie może być traktowany jako dokument usuwający wszystkie braki w dziedzinie zaopatrzenia emerytalnego.</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#PoselPragierowaEugenia">Projekt ten stanowi kolejny etap na drodze polepszenia świadczeń rentowych, jest zapowiedzią dalszego w tej dziedzinie stałego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-35.6" who="#PoselPragierowaEugenia">Trzeba pamiętać, że właściwe normowanie spraw rentowych jest u nas bardzo świeżej daty. Dopiero przecież dekret z 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym był przełomowym wydarzeniem w dziedzinie normowania rent. Dopiero ten dekret zniósł wszystkie nieuzasadnione, bezsensowne wręcz przywileje i nierówności w uprawnieniach rozmaitych grup pracowniczych, różnych nawet kast pracowniczych — bo i takie były przepisy prawne. Dopiero ten dekret z 1954 r. wprowadził jednolite warunki uzyskania zaopatrzenia dla ogółu robotników i pracowników umysłowych. I dopiero ten dekret ustalił nową treść pojęcia inwalidztwa, rozszerzając pomoc dla inwalidów poza granice świadczeń rentowych, obejmując tą pomocą sprawy przywracania zdolności do pracy, a także warunki dla odpowiedniego zatrudnienia inwalidów. I w tej dziedzinie, proszę Wysokiego Sejmu, Polska Ludowa może się wieloma już osiągnięciami poszczycić.</u> + <u xml:id="u-35.7" who="#PoselPragierowaEugenia">Znaczenie dekretu w uporządkowaniu wysoce szkodliwego dla klasy robotniczej chaosu, jaki istniał w dziedzinie rent w okresie przeddekretowym, uwydatnia ten jasny fakt, że obowiązywało przeszło 20 systemów emerytalnych, tworzących już przez samą swoją różnorodność wielką przeszkodę na drodze przeprowadzenia reform.</u> + <u xml:id="u-35.8" who="#PoselPragierowaEugenia">Mamy dziś w kraju milion kilkaset tysięcy osób pobierających renty. Jeżeli zestawimy tę listę z liczbą osób zatrudnionych, tj. około 6,8 miliona, otrzymamy ogromny odsetek ludzi pobierających zaopatrzenie ze skarbu państwa, i musimy sobie zdać z tego sprawę, że te liczby zakreślają w pewnym stopniu również granice świadczeń w ramach obecnych naszych możliwości gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-35.9" who="#PoselPragierowaEugenia">Wzrost świadczeń emerytalnych, który przewiduje projekt ustawy, wzrost, który my uważamy za skromny, wyniesie mimo to do końca roku przyszłego przeszło 800 milionów złotych.</u> + <u xml:id="u-35.10" who="#PoselPragierowaEugenia">Projekt ustawy utrzymał zasadniczy podział rencistów na dwie grupy, z których jedna — dawni przeddekretowi renciści — objęta jest tzw. starym portfelem, opartym o renty niższe. Druga — to renciści nowi, podekretowi, otrzymujący renty wyższe.</u> + <u xml:id="u-35.11" who="#PoselPragierowaEugenia">Ten podział to jest właśnie owo wąskie gardło naszego systemu zaopatrzeniowego. Będziemy się starali to wąskie gardło poszerzyć, bo mamy, dziś dużą liczbę rencistów o rentach niskich, a małą stosunkowo liczbę osób o rentach wyższych.</u> + <u xml:id="u-35.12" who="#PoselPragierowaEugenia">Łagodzi ten system ta okoliczność, że zarówno dekret, jak i projekt ustawy przedłożonej Wysokiemu Sejmowi przewiduje pewne wentyle umożliwiające przejście, w określonych oczywiście warunkach, z obszaru rent niskich do obszaru rent wyższych. Ale mimo to ten podział winien niewątpliwie ulegać stopniowej zmianie w kierunku stopniowego dalszego zacierania różnicy między dawnymi i nowymi rencistami, a w życiu codziennym, w prozie, i to oznacza zwiększenie rent niższych.</u> + <u xml:id="u-35.13" who="#PoselPragierowaEugenia">Tendencje stałego rozszerzania zasięgu osób objętych nowym portfelem występują wyraźnie w budżecie świadczeń rentowych na okres najbliższy. O ile bowiem wydatki na świadczenia rentowe z zasięgu nowego portfelu przewidywane są w 1956 r. w drugim półroczu na 124 miliony zł, to w 1957 r. wynosić będą już 254 miliony zł.</u> + <u xml:id="u-35.14" who="#PoselPragierowaEugenia">Liczba rencistów objętych nowym portfelem, uwzględniającym renty wyższe, która dzisiaj wynosi około 100 tys. osób, w roku przyszłym osiągnie już liczbę około 250 tys. osób.</u> + <u xml:id="u-35.15" who="#PoselPragierowaEugenia">Mówiąc o systemie naszych świadczeń rentowych podnieść należy, że mamy dotychczas zbyt słabo jeszcze zarysowane zasady polityki ubezpieczeniowej. Szkoda, że sprawy te, zajmujące przecież dość znaczną pozycję w budżecie państwa i jak najbliżej związane z sytuacją gospodarczą ludności, pominięte były w świetnym przemówieniu towarzysza Premiera na obecnej sesji Sejmu. Ustalenie takich zasad jest dzisiaj tym ważniejsze, że sprawy świadczeń emerytalnych, sprawy konstrukcji tych świadczeń kształtują się obecnie odmiennie niż w minionym okresie realizacji planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-35.16" who="#PoselPragierowaEugenia">W naszej polityce ubezpieczeniowej szczególnie wnikliwie powinna być rozpatrzona kwestia konstrukcji rent dla osób zarobkujących. Jest to u nas kwestia dość dużej wagi, mamy bowiem nie tylko wysoką liczbę rencistów, ale również wysoką liczbę rencistów pracujących. Można przyjąć, że w stosunku do ogółu zatrudnionych jest to około 8% inwalidów i osób w wieku powyżej lat 60.</u> + <u xml:id="u-35.17" who="#PoselPragierowaEugenia">Sprawa właściwego unormowania zależności między rentą a płacą zarobkową tym bardziej stanowi więc jeden z podstawowych czynników przy budowie, przy konstruowaniu systemu świadczeń.</u> + <u xml:id="u-35.18" who="#PoselPragierowaEugenia">Wysoki Sejmie! Oceniając przedłożony projekt ustawy trzeba mieć na względzie, że w naszym systemie ubezpieczenia społecznego właśnie zaopatrzenia emerytalne są dotychczas najsłabszym ich ogniwem.</u> + <u xml:id="u-35.19" who="#PoselPragierowaEugenia">W budżecie ubezpieczeń społecznych na rok 1956, który wynosi 11 mlrd zł, a w którym to budżecie uwydatnia się szczególnie 6 mlrd na świadczenia rodzinne, świadczenia rentowe wynoszą nie więcej niż 3.118 mln zł. I te świadczenia rentowe źle wytrzymują porównania z innymi państwami demokracji ludowej, nie mówiąc już o Związku Radzieckim, gdzie świadczenia te po uchwaleniu ostatniej ustawy są bardzo wysokie.</u> + <u xml:id="u-35.20" who="#PoselPragierowaEugenia">Nie można pominąć faktu, sądzę, mówiąc o systemie świadczeń rentowych, o trudnościach w przystosowywaniu środków finansowych do naszych potrzeb, że sprawa tych świadczeń ma wydźwięk nie tylko socjalny, lecz i gospodarczy. Wiadomo, że zakłady pracy zatrudniają z tych czy innych względów znaczną liczbę starszych pracowników o obniżonej zdolności do pracy. W efekcie gospodarczym przerzuca to koszty emerytur na fundusz płac, hamując ponadto wymianę i wzrost młodych kadr, a zdrowiu zatrudnionych starszych pracowników bynajmniej nie sprzyja.</u> + <u xml:id="u-35.21" who="#PoselPragierowaEugenia">Przy omawianiu założeń przedłożonego Wysokiej Izbie projektu ustawy należy wysunąć pewne perspektywy rozwoju, a w związku z tym również pewne projekty zmian, które w czasie niezbyt dalekim mogłyby być realizowane. Zarówno na Komisji jak i w tych listach obywateli w sprawie rent wysuwano, że przede wszystkim należy rozpatrzyć sprawę obniżenia wieku uprawniającego człowieka pracującego do otrzymywania renty.</u> + <u xml:id="u-35.22" who="#PoselPragierowaEugenia">Granica wieku ustalona w dekrecie i nie zmieniona w noweli jest wyższa u nas niż w wielu krajach demokracji ludowej. W Jugosławii np. wynosi 55 lat dla mężczyzn i 50 lat dla kobiet.</u> + <u xml:id="u-35.23" who="#PoselPragierowaEugenia">Granica wieku u nas jest zbyt wysoka tym bardziej, że dotyczy roczników o nienormalnym wyniszczeniu biologicznym, których większość życia i pracy przypada na czas dwóch wojen światowych. I temu też należy przypisać fakt, że liczba rent przyznawanych w roku 1955 z powodu inwalidztwa jest niemal dwukrotnie wyższa niż liczba rent przyznanych z powodu osiągnięcia wieku starczego.</u> + <u xml:id="u-35.24" who="#PoselPragierowaEugenia">Dyskusja nad projektem ustawy o rentach i emeryturach w ZSRR wykazała — a tak samo jest w wielu innych krajach — że największa ilość poprawek do projektu o ubezpieczeniach i rentach dotyczyła właśnie granicy wieku i długości stażu produkcyjnego związanego z kategoriami zatrudnienia. Sądzę, że granica 60 lat dla mężczyzn i 55 lat dla kobiet jest to granica, do której należy u nas, oczywiście stopniowo — podkreślam to — dążyć.</u> + <u xml:id="u-35.25" who="#PoselPragierowaEugenia">Sprawa pominięta w noweli, a której ja pominąć nie mogę, to jest słuszna i sprawiedliwa sprawa dodatków do renty na żonę nie pracującą z powodu niezdolności do pracy lub wychowywania dzieci; to nie jest wielki koszt. Wydawałoby się proste, że żony, nie pracujące z powodu niezdolności do pracy lub wychowywania dzieci, powinny być traktowane jednakowo w zakresie świadczeń ubezpieczeniowych, niezależnie od tego czy mąż jest pracownikiem zatrudnionym czy też rencistą, a tymczasem podczas gdy pracownik zarobkujący otrzymuje z tytułu zatrudnienia na żonę zasiłek rodzinny w wysokości 37 złotych, pracownicy ci po przejściu na zaopatrzenie emerytalne, a więc gdy ich sytuacja materialna staje się gorsza, zasiłku tego na żonę nie otrzymują. Sądzę, że należy w niedalekiej już przyszłości przyznać taki sam dodatek do renty rencistom, których żony nie pracują z powodu niezdolności do pracy lub wychowywania dzieci, jaki otrzymują pracownicy zatrudnieni.</u> + <u xml:id="u-35.26" who="#PoselPragierowaEugenia">Jest pewna kategoria spraw, związanych z świadczeniem rentowym, o których chciałbym kilka słów powiedzieć. Są to sprawy ułatwiania człowiekowi starającemu się o rentę jej szybkie otrzymanie. Muszą w tej sprawie przyjąć odpowiednią postawę — odpowiednio zmienioną postawę, powiedziałabym — i resorty ministerialne, i rady narodowe, i organizacje związkowe, aby cel ten osiągnąć, aby usunąć te przeszkody, które stają temu na drodze, które są dzisiaj tak dokuczliwe dla wszystkich, zwłaszcza dla ludzi starszych.</u> + <u xml:id="u-35.27" who="#PoselPragierowaEugenia">Z radością powitana będzie realizacja zamierzeń ku scaleniu wszystkich systemów emerytalnych, ku uproszczeniu przepisów w tej dziedzinie w drodze opracowania jednego powszechnego kodeksu zaopatrzeń emerytalnych. Wszyscy jesteśmy zgodni, że należy jak najszybciej oczyścić nasze prawodawstwo rentowe od szkodliwych przepisów biurokratycznych, że należy skrócić długość postępowania rentowego, wpłynąć, aby całość spraw związanych z tym postępowaniem znalazła wyraz w języku prostym i zrozumiałym dla wszystkich.</u> + <u xml:id="u-35.28" who="#PoselPragierowaEugenia">Wszyscy jesteśmy zgodni, aby traktowanie człowieka, zwłaszcza w tym przypadku, było przystosowane do potrzeb człowieka, aby rady narodowe, zakłady pracy wytworzyły właściwy stosunek do starego człowieka, otoczyły go opieką i pomocą. Ta właśnie pomoc społeczna winna być stale odpowiednio zharmonizowana ze świadczeniami rentowymi. Trzeba to mieć na względzie tym bardziej, że żaden najlepszy nawet system ubezpieczeń nie może pokryć całkowicie wszystkich potrzeb związanych z wydarzeniami losowymi — z wydarzeniami, które spotykać mogą każdego człowieka, ale są nieuniknione dla człowieka starego.</u> + <u xml:id="u-35.29" who="#PoselPragierowaEugenia">Wysoki Sejmie! Założenia przedłożonej Wysokiemu Sejmowi ustawy, zmierzające zgodnie z programem naszej Partii i Rządu ku poprawie świadczeń ubezpieczeniowych, mimo że świadczenia te są skromne z punktu widzenia indywidualnego osób objętych ustawą, są jednak bardzo znaczne w skali państwowej. Nikt rozsądny nie pomyśli, że jest możliwość realizacji wszystkich naszych dezyderatów i postulatów w błyskawicznym tempie, lecz fakt, że maleje dziś presja dawnych obciążeń, że mija lękliwość w domaganiu się funduszy na właściwe zaspokojenie potrzeb człowieka, że znikać będą sytuacje — tak dotąd częste — kaleczenia i wypaczania instytucji i urządzeń zabezpieczenia społecznego na madejowym łożu niemożliwości finansowych, otworzył już i otwierać będzie w coraz większym stopniu nowe perspektywy dla zabezpieczenia społecznego i pomocy państwa.</u> + <u xml:id="u-35.30" who="#PoselPragierowaEugenia">Na tych ideach umacniamy naszą nadzieję, że w okresie najbliższym zrealizowane będą słuszne postulaty, dotyczące tych licznych rzesz obywateli, którzy dzisiaj już niezdolni są do pełnych świadczeń, a którzy w długoletnim swym życiu oddali swe siły i energię twórczą na pożytek Ojczyźnie.</u> + <u xml:id="u-35.31" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos zabierze Minister Pracy i Opieki Społecznej ob. Stanisław Zawadzki.</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">Wysoki Sejmie! W toku debaty nad projektem ustawy o zmianie przepisów dekretu z dnia 25 czerwca 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin — pragnę przedstawić Wysokiej Izbie w zarysie ogólnym dotychczasowy wysiłek naszego państwa, skierowany na udoskonalenie systemu rentowego i poprawę przypadających renciście świadczeń, oraz te główne kierunki dalszej poprawy, które zamierzamy realizować w najbliższym czasie.</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">Dekret z 1954 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin uważaliśmy zawsze za punkt wyjścia, za podstawę do ciągłego rozwoju, rozbudowy i doskonalenia naszego systemu emerytalnego.</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">W ciągu ostatnich dwóch lat kwoty asygnowane na te cele ulegają ciągłemu wzrostowi. Podczas gdy w 1950 r. wykonanie budżetu rentowego wynosiło 2.883 miliony zł, budżet na rok 1956 zamknął się kwotą 3.118 milionów zł, co oznacza wzrost o 8,19%.</u> + <u xml:id="u-37.3" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">Coraz większe sumy wygospodarowuje się na poprawę świadczeń obu portfeli: starego i nowego, obu grup rencistów: — „dawnych” sprzed dekretu lipcowego i — „nowych” — dekretowych.</u> + <u xml:id="u-37.4" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">W 1956 r. przeznaczono dodatkowo poza budżetem na różne wydatki, podnoszące świadczenia ze — „starego” portfelu, 270 milionów zł, z „nowego” portfelu — 94 miliony zł, na Kartę Górnika 97 milionów zł, dla nauczycieli — 50 milionów zł, razem 441 milionów zł.</u> + <u xml:id="u-37.5" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">W 1956 r. kwoty przewidywane na poprawę zabezpieczenia rentowego, w wysokości 760 milionów zł, w rzeczywistości przekraczają w tej chwili tę sumę o 130 milionów zł.</u> + <u xml:id="u-37.6" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">Na rok 1957 przeznaczono dodatkowo na podniesienie świadczeń ze „starego” portfelu 521 milionów zł, na — „nowy” portfel — 214 milionów zł, na Kartę Górnika — 65 milionów zł, na nauczycieli — 91 milionów zł, razem 891 milionów zł.</u> + <u xml:id="u-37.7" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">Ogółem więc w ciągu 18 miesięcy roku 1956 i 1957 przeznaczono dodatkowo 1 miliard 332 miliony zł.</u> + <u xml:id="u-37.8" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">Trzeba przy tym pamiętać, że ponadto pokaźna ilość — „starych” rencistów w tym okresie, po raz pierwszy skorzysta z przeniesienia do „nowego” portfelu, co zwiększy wpływy na ich rzecz o 134 miliony zł.</u> + <u xml:id="u-37.9" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">Rosną również znacznie kredyty na inne, poza zabezpieczeniem rentowym, formy pomocy państwowej, dla ludzi starych i niezdolnych do pracy.</u> + <u xml:id="u-37.10" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">Podczas, gdy w 1955 r. wydatkowaliśmy na zakłady pomocy społecznej 139 milionów zł, budżet na rok 1956 przewidział na ten cel 163 miliony zł, tj. o 16%, więcej, a dodatkowe kredyty pozabudżetowe w 1956 r., sięgnęły kwoty 48,5 miliona zł.</u> + <u xml:id="u-37.11" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">Pomoc pozazakładowa (zapomogi i zasiłki), na która w 1955 r. wydatkowano 31,6 miliona zł, w 1956 r. wykazuje wzrost do 72,3 miliona zł, to jest o 128%.</u> + <u xml:id="u-37.12" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">W ten sposób, w tym okresie, po raz pierwszy w dziejach tego resortu zaczęliśmy dysponować kwotami rzędu setek milionów złotych.</u> + <u xml:id="u-37.13" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">Nie ulega wątpliwości, że mimo tego wysiłku jesteśmy dalecy od zaspokojenia słusznych, rzeczywistych potrzeb obywateli, zarówno w dziedzinie emerytalnej jak i w dziedzinie pomocy społecznej.</u> + <u xml:id="u-37.14" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">I dlatego słuszne były uwagi krytyczne, zgłoszone na posiedzeniach połączonych Komisji Spraw Ustawodawczych oraz Pracy i Zdrowia, zarówno co do obecnej wysokości niektórych świadczeń jak i co do ich rodzaju.</u> + <u xml:id="u-37.15" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">Słuszne były w szczególności postulaty zwrócenia pilnej i bacznej uwagi na jawną niedostateczność zaopatrzenia — „starych” rencistów i na konieczność wyższego, niż to przewiduje rozpatrywana obecnie nowela, oznaczenia minimum zaopatrzenia rencisty.</u> + <u xml:id="u-37.16" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">Mogę zapewnić Wysoką Izbę, że ten postulat Komisji w sprawie podniesienia minimum renty dla rencisty do 300 zł i do 220 dla wdowy jest przez Rząd z największą troskliwością rozpatrywany i Rząd uczyni wszystko, aby go zrealizować w najbliższym okresie.</u> + <u xml:id="u-37.17" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">Mogę również zapewnić Wysoką Izbę, że tempo ulepszenia naszego systemu rentowego będzie jeszcze bardziej wzmożone i podejmowane będą jeszcze energiczniejsze kroki w kierunku wygospodarowania potrzebnych na ten cel wielkich funduszów.</u> + <u xml:id="u-37.18" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej przedłoży plan 5-letni poprawy systemu rentowego. Plan ten obejmie m. in. obniżenie wieku przejścia na emeryturę z 65 do 60 lat dla mężczyzn, z 60 na 55 lat dla kobiet.</u> + <u xml:id="u-37.19" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">Godząc się z poprawkami uchwalonymi przez Komisje pragnę podnieść, że poprawka proponowana do rządowego projektu ustawy, dotycząca rencistów tzw. administracyjnych, wydaje się niepotrzebna.</u> + <u xml:id="u-37.20" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">Renciści administracyjni są to renciści, którzy na podstawie uchylonej ustawy o emeryturach dla urzędników państwowych otrzymywali renty, mimo że ani nie byli inwalidami, ani też nie mieli odpowiedniego wieku i okresu zatrudnienia. Dekret emerytalny z 1954 r., wstrzymując im renty według dawnych zasad, zapewnił im jednocześnie nabycie renty w trybie art. 89.</u> + <u xml:id="u-37.21" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">Pracownicy ci w okresie do lipca 1959 r. mogą nabyć prawo do renty starczej na łagodniejszych nawet warunkach, niż ogół pracowników. Mianowicie, podczas gdy ogół pracowników nabywa prawo do renty starczej dopiero po ukończeniu 65 lat życia, byli renciści administracyjni nabywają rentę starczą po ukończeniu 60 lat życia, przy 25 latach zatrudnienia, a nawet po ukończeniu 55 lat życia przy 35 latach zatrudnienia. Jeśli pracownicy ci staną się inwalidami, przed spełnieniem tych warunków, mogą uzyskać rentę inwalidzką na ogólnych warunkach dekretu.</u> + <u xml:id="u-37.22" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">Gdyby zdarzył się wyjątkowy przypadek, że b. rencista administracyjny nie mógł uzyskać pracy po wstrzymaniu mu renty administracyjnej i dlatego nie mógłby otrzymać ustawowej renty na podstawie dekretu mimo niezdolności do pracy, Minister Pracy i Opieki Społecznej ma podstawę prawną w art. 98 dekretu do przyznania mu renty wyjątkowej. Nie zachodzi więc potrzeba stworzenia nowego przepisu.</u> + <u xml:id="u-37.23" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">Uwagi Obywateli Posłów odnośnie przewlekłego załatwiania rent są niewątpliwie uzasadnione. My w codziennej naszej pracy spotykamy takie fakty. Mimo naszej walki z tymi niedociągnięciami, dotychczas niestety one jeszcze w praktyce mają miejsce. Pragnę zapewnić Wysoką Izbę, że uczynimy wszystko, ażeby tego rodzaju fakty się nie powtarzały.</u> + <u xml:id="u-37.24" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">W sumie chcę stwierdzić, że to, co proponowane jest w tej chwili do uchwalenia Wysokiemu Sejmowi, jest poważnym krokiem naprzód w stałym dążeniu Rządu do poprawienia sytuacji rencistów.</u> + <u xml:id="u-37.25" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">To jest wszystko, na co nas stać w tej chwili.</u> + <u xml:id="u-37.26" who="#MinisterPracyiOpiekiSpolecznejStanislawZawadzki">Stwierdzamy zarazem, że jest to krok, po którym muszą pójść dalsze, ponieważ z obecnego stanu nie jesteśmy zadowoleni. Sprawa dalszego poprawienia sytuacji rencistów będzie przedmiotem stałej troski Rządu.</u> + <u xml:id="u-37.27" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Lista mówców została wyczerpana.</u> + <u xml:id="u-38.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-38.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu ustawy o zmianie przepisów dekretu o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin, z poprawkami przyjętymi przez Komisje Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-38.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-38.4" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-38.5" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-38.6" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Stwierdzam, że projekt ustawy o zmianie przepisów dekretu o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin został przez Sejm jednomyślnie uchwalony.</u> + <u xml:id="u-38.7" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Ogłaszam 15-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-38.8" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Członków Rady Seniorów proszę o zebranie się w sali posiedzeń Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-38.9" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min. 30 do godz. 18 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-38.10" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-38.11" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do punktu XI porządku obrad: Zatwierdzenie uchwał Rady Państwa w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-38.12" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Referuje członek Rady Państwa ob. Aleksander Juszkiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Wysoki Sejmie! Zgodnie z postanowieniami art. 29 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rada Państwa przedstawia Wysokiej Izbie następujące swoje uchwały o zmianach w składzie Rady Ministrów, powzięte na wniosek Prezesa Rady Ministrów między VIII a IX sesją Sejmu — do zatwierdzenia.</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">1. W związku ze zgłoszoną przez ob. Jakuba Bermana rezygnacją z funkcji wiceprezesa Rady Ministrów Rada Państwa w dniu 4 maja 1956 r. odwołała go z tego stanowiska.</u> + <u xml:id="u-39.2" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">2. Rada Państwa powołała dnia 4 maja 1956 r. ob. Eugeniusza Stawińskiego na stanowisko Wiceprezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-39.3" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">3. Rada Państwa w dniu 13 czerwca 1956 r. odwołała ob. profesora Wacława Szymanowskiego ze stanowiska Ministra Łączności w związku z jego życzeniem poświęcenia się wyłącznie pracy naukowo-badawczej.</u> + <u xml:id="u-39.4" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">4. Rada Państwa powołała dnia 13 czerwca 1956 r. na stanowisko Ministra Łączności ob. inżyniera Jana Rabanowskiego.</u> + <u xml:id="u-39.5" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">5. W związku z połączeniem Ministerstwa Przemysłu Maszynowego i Ministerstwa Przemysłu Motoryzacyjnego w jedno Ministerstwo Przemysłu Maszynowego, Rada Państwa w dniu 7 lipca 1956 r. odwołała ob. Romana Fidelskiego ze stanowiska Ministra Przemysłu Maszynowego, odwołała ob. Juliana Tokarskiego, ze stanowiska Ministra Przemysłu Motoryzacyjnego i powołała na stanowisko Ministra Przemysłu Maszynowego ob. Bolesława Jaszczuka, odwołując go równocześnie ze stanowiska Ministra Energetyki.</u> + <u xml:id="u-39.6" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">6. W związku z wprowadzonymi w życie nowymi metodami planowania Rada Państwa odwołała ob. Eugeniusza Szyra w dniu 11 lipca 1956 r. ze stanowiska Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego i na to stanowisko powołała Wiceprezesa Rady Ministrów ob. Stefana Jędrychowskiego.</u> + <u xml:id="u-39.7" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">7. W związku z połączeniem Ministerstwa Budownictwa Miast i Osiedli oraz Ministerstwa Budownictwa Przemysłowego w jedno Ministerstwo Budownictwa, Rada Państwa w dniu 11 lipca 1956 r. odwołała ob. Romana Piotrowskiego ze stanowiska Ministra Budownictwa Miast i Osiedli, odwołała ob. Czesława Bąbińskiego ze stanowiska Ministra Budownictwa Przemysłowego i powołała na stanowisko Ministra Budownictwa ob. Eugeniusza Szyra.</u> + <u xml:id="u-39.8" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">8. Rada Państwa powołała dnia 13 lipca 1956 r. na stanowisko Ministra Przemysłu Drobnego i Rzemiosła ob. Zygmunta Moskwę.</u> + <u xml:id="u-39.9" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">9. W związku z połączeniem Ministerstwa Przemysłu Rolnego i Spożywczego oraz Ministerstwa Przemysłu Mięsnego i Mleczarskiego w jedno Ministerstwo Przemysłu Spożywczego, Rada Państwa powołała dnia 16 lipca 1956 r. na to stanowisko ob. Mieczysława Hofmana, b. Ministra Przemysłu Rolnego i Spożywczego.</u> + <u xml:id="u-39.10" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">10. W związku z połączeniem Ministerstwa Leśnictwa oraz Ministerstwa Przemysłu Drzewnego i Papierniczego w jedno Ministerstwo Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego, Rada Państwa powołała w dniu 16 lipca 1956 r. na to stanowisko ob. Jana Dąb-Kocioła, b. Ministra Leśnictwa.</u> + <u xml:id="u-39.11" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">11. Rada Państwa odwołała w dniu 4 sierpnia 1956 r. ob. Witolda Jarosińskiego ze stanowiska Ministra Oświaty w związku z powołaniem go przez VII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w skład Sekretariatu Komitetu Centralnego PZPR.</u> + <u xml:id="u-39.12" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Ponadto Prezes Rady Ministrów Ob. Józef Cyrankiewicz zgłosił w imieniu Rządu do Prezydium Sejmu kandydaturę ob. Feliksa Baranowskiego na stanowisko Ministra Oświaty.</u> + <u xml:id="u-39.13" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Z upoważnienia Prezydium Sejmu przedstawiam także tę kandydaturę Wysokiemu Sejmowi do zatwierdzenia.</u> + <u xml:id="u-39.14" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Wicemarszałek Franciszek Mazur: Przystąpimy do omówienia uchwał Rady Państwa w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów, a następnie omówimy sprawę kandydatury na stanowisko Ministra Oświaty.</u> + <u xml:id="u-39.15" who="#CzlonekRadyPanstwaAleksanderJuszkiewicz">Głos ma poseł woj. krakowskiego Bolesław Drobner.</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Wysoki Sejmie! W przemówieniu swoim, w pierwszym dniu obecnej sesji, powiedział Premier tow. Cyrankiewicz, że w pewnych sprawach i w pewnych okolicznościach — nie cytuję dosłownie — działają opory wynikające z konserwatyzmu.</u> + <u xml:id="u-40.1" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Zdawałoby się, że wśród tych, którzy są komunistami i socjalistami, tych cech konserwatyzmu być nie powinno. Niestety, stwierdzić muszę dzisiaj, zanim dojdę do pewnych oporów konserwatyzmu na ławach Rady Państwa, że są także opory konserwatyzmu na ławach Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-40.2" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Powołuję się na jedno. Ośmieliłem się w imieniu wojewódzkiego zespołu krakowskiego, w imieniu Miejskiej Rady Narodowej w Krakowie i w imieniu ludności tego miasta prosić o wyłączenie, wydzielenie miasta Krakowa z województwa krakowskiego i stworzenie jednostki na podobieństwo Warszawy czy Łodzi.</u> + <u xml:id="u-40.3" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Zdawało mi się, że jeśli w Radzie Ministrów jest inne zdanie, że nie zgadzają się ministrowie nasi z naszym stanowiskiem, no, to dadzą kontrargumenty, powiedzą, że to z tych czy owych względów jest niesłuszne na tym etapie, ale niewątpliwie przyjdzie czas — zastanowimy się nad tym. I oto natrafiam na opór konserwatyzmu. Wicepremier tow. Jędrychowski w swoim przemówieniu powiada: w związku z wystąpieniem w sprawie miasta Krakowa chciałbym stwierdzić, że — „intencją Rządu jest nadanie największym miastom szerszego znacznie zakresu uprawnień niż pozostałym miastom wydzielonym z powiatów, nawet jeżeli te największe miasta pozostaną w obrębie województwa”.</u> + <u xml:id="u-40.4" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Stop, kropka, wykrzyknik. Tu nie ma kontrargumentów, tylko jest „intencja”. To po co my mówimy, po co stawiamy wnioski, po co my je uzasadniamy? Tu nie trzeba kontrargumentów, tu nie trzeba wytłumaczenia i przekonania nas, że jesteśmy na złej drodze, na mylnej drodze, tylko trzeba dodać, że — „intencją jest pozostawienie tak wszystkiego, jak jest teraz”. Z takim stanowiskiem trudno się zgodzić. Ja upatruję w tym opór konserwatyzmu — to znaczy, że przekonani są towarzysze ministrowie, że całą tę sprawę zbadali, stwierdzili wszystkie za i przeciw, a Sejm musi się zgodzić i może podnieść ręce, bo „intencja” Rządu musi być najlepsza. A intencje tych, którzy zgłaszają inicjatywę, starają się naprawić, poprawić, zmienić — no, co? To nic! ta inicjatywa jest do niczego.</u> + <u xml:id="u-40.5" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Stanowisko Rządu przypomina cesarzy rzymskich z ich zasadą — „sic volo, sic iuibeo” — — „tak chcę i tak rozkazuję”, a my mamy być posłuszni.</u> + <u xml:id="u-40.6" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Może po tym wstępie dojdziemy do oporu konserwatyzmu na ławach Rady Państwa. Powiedział bardzo słusznie poseł Jodłowski na Komisji Spraw Ustawodawczych, że zgadza się z tezą Sekretarza Rady Państwa, że nie ma różnic uzasadnionych między Radą Państwa a Sejmem, uzasadniając to zwłaszcza faktem, że Rada Państwa jest przecież emanacją Sejmu. Różnice mogą dotyczyć spraw praktycznych, w szczególnych zagadnieniach.</u> + <u xml:id="u-40.7" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Co jest z Radą Państwa? Ma prawo — to jest emanacja naszego Sejmu — dawać uchwały co do zmian w Radzie Ministrów. Gdzie tkwi w takim razie — ktoś się spyta — ten opór konserwatyzmu? Zaraz powiem. Wróćmy do złego nawyku. Wbrew temu, co powiedział tow. Skrzeszewski, że obecnie nie ma już tych nawyków w Radzie Państwa, jakie były za dawnych czasów — nawyki są. Jakie były te nawyki dawne? Że Rada Państwa przychodziła z pewnymi uchwałami bez uzasadnienia, nie było po ogłoszeniu tych uchwał żadnych dyskusji. Raz tylko zrobiliśmy wyłom — czy najszczęśliwszy, nie pamiętam już, ale 17 marca ub. roku rozpocząłem dyskusję, a przedtem zawsze przyjmowaliśmy wszystko na wiarę.</u> + <u xml:id="u-40.8" who="#PoselDrobnerBoleslaw">I tak 7 grudnia 1954 r. Rada Państwa postanowiła powołać na stanowisko Ministra Państwowych Gospodarstw Rolnych byłego Ministra Bezpieczeństwa Publicznego Stanisława Radkiewicza, a 17 marca 1955 r. podała nam do wiadomości bez uzasadnienia — takiego prostego, koniecznego — że na gospodarce PGR-ów tow. Stanisław Radkiewicz świetnie się zna. No, to byłaby rekomendacja. No, człowiek się zna i będzie lepszy od jakiegoś agronoma, od jakiegoś organizatora specjalnie spraw rolniczych. No, ciężko było się pogodzić z tą myślą. Przecież wiedzieliśmy o tym, że nie za darmo odszedł ze stanowiska Ministra Bezpieczeństwa Publicznego, więc gdzież tu jest uzasadnienie przejścia do PGR? No, może tam stosunki bezpieczeństwa publicznego w PGR-ach były kiepskie, to trzeba by je naprawić. Radkiewicz ma rutynę i doświadczenie. I trzeba było po tej uchwale z 17 marca poczekać jeszcze roczek i 27 kwietnia bieżącego roku członek Rady Państwa tow. Albrecht referował sprawę Ministra PGR. Przeczytam dosłownie z protokołu stenograficznego: — „Rada Państwa postanowiła odwołać ze stanowiska Ministra Państwowych Gospodarstw Rolnych ob. Stanisława Radkiewicza. Uchwała ta — wydaje się — całkiem odpowiada poczuciu słuszności i konsekwencji opinii publicznej, ponieważ ob. Radkiewicz nie wywiązał się ze swoich obowiązków w poprzednim okresie jako członek Rządu i Minister Bezpieczeństwa Publicznego, a w niektórych ogniwach podległych mu organów bezpieczeństwa miały miejsce poważne naruszenia praworządności.” Czy dnia 7 grudnia 1954 r. Rada Państwa nie wiedziała o tych historiach, które miały miejsce w Ministerstwie Bezpieczeństwa Publicznego, o tym naruszaniu praworządności? Wiedziała. Oto opór konserwatyzmu. Nie można od razu przeciąć czegoś, co jest chore, tylko trzeba plastrem przylepiać wrzodzik. I dlatego powiedziało się — no, przecież on nie może zejść ze stanowiska Ministra Bezpieczeństwa Publicznego, powiedzmy, na stanowisko starszego referenta w radzie powiatowej, tylko musi być ministrem, bo są ludzie, którzy się urodzili po 1944 r. tylko na to, żeby ministrować.</u> + <u xml:id="u-40.9" who="#PoselDrobnerBoleslaw">I ta uchwała Rady Państwa z uzasadnieniem — nie tak bez uzasadnienia, jak to mówił tow. Juszkiewicz — powiedziała jedno: że Rada Państwa nie nadąża tym wypadkom, jakie miały miejsce i wzburzyły nasze wszystkie uczucia.</u> + <u xml:id="u-40.10" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Co dalej? Na VI sesji naszego Sejmu zapytałem się, — „czy Minister Sprawiedliwości nie jest powołany do tego, aby pilnować praworządności, aby pamiętać o tym, że nie dzieje się dobrze? Czy on nie słyszał o tych różnych rzeczach od prokuratora, od sędziów, od obrońców? Czy on nie spotykał się nigdy z żadnymi zarzutami pod tym względem? Jedno z dwojga: albo nie wiedział o tym wszystkim — albo wiedział. Jeżeli nie wiedział, to znaczy miał zły wzrok — patrzył, ale nie widział. Jeżeli miał zmysł słuchu, to słyszał, ale nie słuchał. A przecież on jest powołany do tego, ażeby majestat sprawiedliwości podnieść na najwyższy poziom!</u> + <u xml:id="u-40.11" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Nie wiedział — to znaczy nie rozumie tego, co się dzieje w społeczeństwie, nie zna wrogich wobec nas sił.</u> + <u xml:id="u-40.12" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Polska Ludowa da sobie radę z tymi wszystkimi wstecznymi siłami, które pracują i na emigracji, i u nas w kraju, ale Minister Sprawiedliwości odpowiedzialny jest za to, że nie przeprowadził kampanii dla uzgodnienia tych spraw, w których musiał, w których powinien był ingerować.</u> + <u xml:id="u-40.13" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Dlaczego to przypominam? Bo to jest jeszcze jeden element, że wtedy właśnie należałoby Radzie Państwa wyciągnąć pewne konsekwencje z tego złego postępowania na niwie sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-40.14" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ale 1 lutego w tym roku Rada Państwa postanowiła — czytam — „odwołać ob. Henryka Świątkowskiego ze stanowiska Ministra Sprawiedliwości. Potrzeba zmiany kierownictwa resortu sprawiedliwości, jak i inne dokonane a opublikowane w prasie zmiany na kierowniczych stanowiskach organów wymiaru sprawiedliwości, wynikły z faktu poważnych zaniedbań, jakie zaistniały w ubiegłym okresie w tych organach w dziedzinie pełnego przestrzegania zasad praworządności ludowej”.</u> + <u xml:id="u-40.15" who="#PoselDrobnerBoleslaw">I tu zmierzam do jednego. Jeśli to mówi poseł, który nieraz bywa niezadowolony, to nie można mu przy klasnąć, że ma rację, to trzeba być trochę konserwatywnym, zaczekać w każdym razie, no? 9 miesięcy!</u> + <u xml:id="u-40.16" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A wróćmy do tow. Świątkowskiego. Przecież wiemy, że po uwolnieniu już z więzienia tow. Gomułki, gdy VII Plenum wyraźnie określiło stanowisko: to była krzywda nie tylko dla niego, a dla nas wszystkich — to jeszcze siedział w więzieniu tow. Spychalski. Skończyło się z wielkiej chmury bardzo drobnym deszczem. Nie był oskarżonym już o szpiegostwo, o nadużycia szalone, ale całkiem prosto o nadużycie władzy, że zaśmiecił Ministerstwo Obrony Narodowej. Najwyższa kara według kodeksu to była 5 lat, a on siedział sześć. Ale istnieją tzw. łagodzące okoliczności, że nie robił nic w interesie własnym, że nie geszeftował — Spychalski do tego nie był zdolny. Człowiek to był z piękną kartą z Krajowej Rady Narodowej z 31 grudnia 1943 r. Powinien był być natychmiast wypuszczony z więzienia, a on przesiedział 5 lat (najwyższy wyrok) i jeszcze rok. To jest nadużycie władzy ze strony Ministra Sprawiedliwości i natychmiast powinna była Rada Państwa wyciągnąć konsekwencje. U nas trzeba czekać, trzeba czekać i dawać temu społeczeństwu do zrozumienia, że wy możecie się wściekać, ale my zaczekamy, trzeba zaczekać. A tym nie uspokaja się ludności — i nas, posłów, też się nie uspokaja.</u> + <u xml:id="u-40.17" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Idźmy dalej. Bardzo słusznie mówi o tych sprawach pismo — „Prawo i Życie” w numerze sierpniowym. W numerze tym przeczytałem artykuł Jerzego Stembrowicza, pisze tak (cytuję jeden urywek):</u> + <u xml:id="u-40.18" who="#PoselDrobnerBoleslaw">„Jeżeli chodzi o działalność Rady Państwa, to poprzestawała ona, poza nadzorem nad radami narodowymi, na pełnieniu funkcji reprezentacyjnych.” I dalej:</u> + <u xml:id="u-40.19" who="#PoselDrobnerBoleslaw">„Rada Państwa nie realizowała kontroli nad Rządem w myśl art. 30 ustęp 2 Konstytucji i nie wykonywała nadzoru nad działalnością Prokuratury, art. 55 ustęp 3 Konstytucji.” Do czego Rada Państwa jest powołana? No, nie tylko do pełnienia funkcji reprezentacyjnych.</u> + <u xml:id="u-40.20" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Wykonywać nadzór nad działalnością Prokuratury! Kto ma to robić przede wszystkim w Radzie Państwa? No, niesłychanie przeze mnie ceniony, szanowany, prawnik, ob. Barcikowski. Dlaczego w tej Radzie Państwa nie przeprowadzono ścisłej kontroli, nadzoru nad działalnością Prokuratury? Kto to miał robić? To wszystko jest strasznym cieniem na naszym życiu. Mówię o tym z bólem, serdecznym bólem.</u> + <u xml:id="u-40.21" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Powiedzmy dalej, w tej chwili VII Plenum naszej Partii świetnie, cudownie powiedziało: — „Komitet Centralny aprobuje decyzje Biura Politycznego zapewniające rehabilitację osób niewinnie więzionych, naprawienie wyrządzonych krzywd oraz pociągnięcie do odpowiedzialności ludzi winnych brutalnego łamania praworządności i stosowania niedopuszczalnych metod w śledztwie”.</u> + <u xml:id="u-40.22" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ze Związku Radzieckiego przyszły wiadomości. Tow. Chruszczów w swoim przemówieniu na zamkniętym posiedzeniu XX Zjazdu mówił o sprawie Komarowa, że gdy Rozenbluma aresztowano w 1937 r., poddano go okrutnym torturom; następnie zaprowadzono go do gabinetu Żakowskiego, który zaproponował mu zwolnienie pod warunkiem, że złoży w sądzie kłamliwe zeznania, a Żakowski z nieprawdopodobnym cynizmem ujawnił nikczemny mechanizm sztucznego tworzenia spisków antyradzieckich. Tow. Chruszczów mówił również, że sprawa aresztowania lekarzy-Żydów była nieczystą; wielu z tych ludzi znaliśmy osobiście, leczyli nas; ta sprawa była od początku do końca sfabrykowana.</u> + <u xml:id="u-40.23" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ale wróćmy do naszych stosunków. U nas fabrykowano przyznania się? Naturalnie. U nas zmuszano świadków do zeznawania kłamstwa? Naturalnie. I w tej chwili nie wiemy właściwie, czy toczy się jakieś śledztwo przeciw odpowiedzialnemu wówczas Ministrowi Bezpieczeństwa Publicznego, nie wiemy absolutnie nic.</u> + <u xml:id="u-40.24" who="#PoselDrobnerBoleslaw">O Zarakowskim, którego usunięto ze stanowiska prokuratora wojskowego (ja powiem za chwilę, o czym dowiedziałem się), na ogół nie wiemy nic. Poszedł. I co dalej? Zapomina się wszystko. Zarzuca się zasłonę na to wszystko, co było takie ciężkie i okrutne.</u> + <u xml:id="u-40.25" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A co się dzieje dalej? Co się dzieje z Romkowskim? No, przecież usunięty i aresztowany. Pomijam, że na zesłanie do Krakowa go przysłano. Stanowisko dyrektora czekało na niego w jakimś zjednoczeniu energetycznym czy innym. Też nie wiedziano, co on zrobił. W tej chwili aresztowany. Kiedy będzie proces, nie wiemy. Czekamy i żądamy ujawnienia pewnych spraw.</u> + <u xml:id="u-40.26" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Dalej nie wiemy, co to było z Różańskim. Był proces. Dlaczego taki proces przeszedł tak szybko, tak niepostrzeżenie i tylko dowiedzieliśmy się, że dostał 5 lat więzienia?</u> + <u xml:id="u-40.27" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Jest rewizja procesu!</u> + <u xml:id="u-40.28" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Niedawno przeżywaliśmy w Krakowie proces draba, mordercy Mazurkiewicza. Proces roztrąbiono niepotrzebnie. Tam trzeba dowodów, że ośmiu ludzi zamordował — czy nie wystarcza dwoje albo dwóch? Po co dwóch prokuratorów, czterech oskarżycieli w imieniu powodów cywilnych, przeszło stu świadków?</u> + <u xml:id="u-40.29" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Chciałbym wiedzieć, jak to będzie z procesem Różańskiego. Chciałbym, żeby ten proces odbył się publicznie, jawnie, żeby można było słyszeć od świadków, iż nie przeszedł ten drab koło więźnia bezbronnego, żeby go nie kopnąć w międzykrocze, że nie przeszedł, żeby nie bić po twarzy bezbronnych ludzi.</u> + <u xml:id="u-40.30" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Chcemy być na tym procesie. Chcemy jeszcze przedtem wiedzieć, jakie to były momenty, które mogły tylko sprzyjać tak łagodnemu wyrokowi. Nie znał litości nad nikim, więc my też powinniśmy być pozbawieni litości wobec tych ludzi dla wychowawczych celów, żeby wiedziało społeczeństwo i nasze dzieci, że nie przechodzi gwałt tak łatwo. My się pięcioma latami nie zadowolimy. Nie narzucamy sędziom, ale chcemy zbadać te sprawy.</u> + <u xml:id="u-40.31" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ja stawiam wniosek, ażeby Sejm wybrał komisję, której Generalny Prokurator pokaże wszystkie szczegóły tych morderstw i tych tortur, jakie stosowano wobec więźniów. Ale do tej komisji niech wejdą tylko siwowłosi ludzie: Lucjan Rudnicki, Jan Wiktor albo podobni, bo nie chciałbym, żeby wchodzili młodzi ludzie, bo by zesiwieli.</u> + <u xml:id="u-40.32" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Znam fakty: człowiekowi żebra rozbijali butami, Kackiewicz, Frankowski, Szenborn — z rozkazu, ale z uciechą to robili. Wybijali zęby.</u> + <u xml:id="u-40.33" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A ja bym chciał na proces jawny, duży przyjść z małym Zygmusiem Zaborskim, 10- letnim chłopcem i pokazać mu: Oto bestia siedzi, to nie człowiek, to szakal, który twojego ojca bił do utraty przytomności.</u> + <u xml:id="u-40.34" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A jakie stosowano środki: trzy miesiące siedział więzień nago, dzień i noc, pół roku siedział nago, siedział w ubikacji, z której wychodzili ludzie już skatowani. I to wszystko ma minąć w pamięci?</u> + <u xml:id="u-40.35" who="#PoselDrobnerBoleslaw">I tu tak łatwo Rada Państwa przeniosła Radkiewicza na stanowisko Ministra Państwowych Gospodarstw Rolnych?</u> + <u xml:id="u-40.36" who="#PoselDrobnerBoleslaw">My będziemy domagali się ujawnienia wszystkiego. I nie dla sensacji. Tylko dla tego momentu sprawiedliwości i praworządności, że to się nigdy nie powtórzy. A Rada Państwa była zbyt powolna w tych sprawach. Jeżeli chodzi o ministra Radkiewicza, nie naciskała na Generalnego Prokuratora, na sędziów, żeby te sprawy się jak najszybciej skończyły i zlikwidować je w pamięci naszej.</u> + <u xml:id="u-40.37" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Towarzysz Chruszczów na XX Zjeździe mówił, że jako główny i w gruncie rzeczy jedyny dowód winy traktowano wbrew wszelkim normom współczesnej nauki prawa przyznanie się samego oskarżonego, przy czym to przyznanie się, jak stwierdza kontrola, uzyskiwano przez fizyczne środki ,,oddziaływania na oskarżonego”. My wiemy, co robił Zarakowski, jak krył to wszystko. Wyobraźcie sobie, Koledzy Posłowie, że on nie poszedł na jakąś posadę małą 600-złotową, żeby w ciągu 5 lat doszedł do 180 zł dodatku, tylko ze stanowiska generała z dodatkami rozmaitymi o 6 tys. zł miesięcznie znajduje posadę, stanowisko zaledwie za 1/3, za 2 tys. zł jako zastępca dyrektora administracyjnego dużego przedsiębiorstwa państwowego. To jest niedopuszczalne, moim zdaniem, i wszyscy towarzysze posłowie zgodzą się ze mną. Nie może być zapomnienia, nie istnieje ono dla takich ludzi. Do ciężkiej pracy! niech się nauczy cenić pracę ludzką! niech się nauczy cenić człowieka!</u> + <u xml:id="u-40.38" who="#PoselDrobnerBoleslaw">To jest okazja dla nas, w tym Sejmie, ażeby wreszcie głośno o tych sprawach mówić. Praworządność. Niesłychanie rzecz ważna. My mamy wychowywać, my mamy nowych ludzi tworzyć, a tu jeszcze zostają za nami cienie.</u> + <u xml:id="u-40.39" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Był taki prokurator wojskowy Leszczyński. Pewnego dnia na dyżur poselski przychodzi dwoje ludzi — robotnik i robotnica. Dostali wreszcie przydział jednego pokoju w dużym mieszkaniu w Krakowie. Kiedy się zgłosili do tego mieszkania, zamieszkujący do dnia dzisiejszego w tym mieszkaniu ob. Leszczyński Dominik przyjął ich następującymi słowami: „Ja jestem prokuratorem wojskowym w stopniu pułkownika. Ja was zaaresztuję, jeżeli będziecie czynić dalsze starania o ten pokój w moim mieszkaniu”. I piszą do mnie później wyraźnie ob. Dużykowie: — „Mało tego, w pewnym momencie wykonuje znamienny ruch prawą ręką do tylnej kieszeni.” Oto szkoła, z której on wyszedł. Nie ma prawa do tego, nie jest już prokuratorem wojskowym, gdyby był, nie ma prawa aresztować. Za co? Nauczyli się ci ludzie, ale na stanowiska wielkie idą. Czy to jest dopuszczalne? To są opory konserwatywne temu winne, że się nie przecinało tych wrzodów za jednym zamachem. Później kiedy oddałem tę sprawę prokuraturze w Krakowie, stwierdzono, że nie był prokuratorem już, no i śledztwa przeciwko niemu nie prowadzi się.</u> + <u xml:id="u-40.40" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A teraz zastanówmy się nad jednym. Czy te rzeczy się skończą? Ja myślę — tak. My bezwzględnie, cały Sejm, z Radą Ministrów, z naszymi towarzyszami w Radzie Państwa, będziemy musieli zgubić w pamięci te straszne rzeczy, któreśmy przeszli, i Zarakowskich nauczyć rozumu, i Różańskich, Romkowskich, Fejginów i jak się oni wszyscy nazywają. Te bestie skalały imię Polski, ale my to naprawimy.</u> + <u xml:id="u-40.41" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Jeżeli o tym mówię, to z przykrością tylko muszę wrócić do mojego jednego wniosku, o którym mówiłem w pierwszym przemówieniu. To dotyczyć ma człowieka czystego — szkoda, że mówię równocześnie z Różańskim. To chodzi o żołnierza Czerwonej Hiszpanii, dla którego wszyscy mamy pełny szacunek. Kto o tym nie wiedział, niech się dowie, że tow. Eugeniusz Szyr to jest bohater Czerwonej Hiszpanii. Ale trudno i darmo, my nie możemy się zgodzić tak prosto na to, żeby i on przechodził — no niech mi daruje ten przypadkowy zbieg także, że ja mówię o nim, a przed chwilą mówiłem o tych łobuzach. Nie możemy się zgodzić.</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Proszę kończyć, bo czas minął.</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Za trzy minuty skończę.</u> + <u xml:id="u-42.1" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Otóż my nie możemy się zgodzić na to, że jeżeli według słów Wicepremiera Jędrychowskiego zawalił robotę przy planie gospodarczym, a PKPG fatalnie pracowała, żeby teraz koniecznie przeszedł na stanowisko znowu ministra. Ja skrócę — nawet nie trzy minuty. Proszę, bardzo proszę, stawiam wniosek formalny o głosowanie odrębne co do wszystkich innych ministrów i odrębne co do towarzysza, cenionego rewolucjonisty, Szyra. Ja osobiście nie mógłbym głosować za zatwierdzeniem uchwały Rady Państwa o nominacji tow. Szyra na Ministra Budownictwa, jeżeli nie ma żadnych kwalifikacji (wspominam to, co już raz mówiłem), które by go predestynowały na to stanowisko.</u> + <u xml:id="u-42.2" who="#PoselDrobnerBoleslaw">To jest wniosek formalny i ja proszę Towarzysza Marszałka o przeprowadzenie tej formalności, ażeby głosowano odrębnie nad każdym powołanym ministrem.</u> + <u xml:id="u-42.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-43"> + <u xml:id="u-43.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Udzielam głosu posłowi woj. kieleckiego Julianowi Hochfeldowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-44"> + <u xml:id="u-44.0" who="#PoselHochfeldJulian">Wysoki Sejmie! Jest rzeczą bardzo niepopularną w tej Izbie polemizować z tow. posłem Drobnerem. Jest to niepopularne między innymi, a może przede wszystkim dlatego, że poseł Drobner często miewał rację, jest człowiekiem wielkiej przeszłości rewolucyjnej i cieszy się skutkiem tego zasłużonym autorytetem. Mimo to chciałbym jednak z jego stanowiskiem, wyłożonym w przemówieniu, które przed chwilą usłyszeliśmy, polemizować.</u> + <u xml:id="u-44.1" who="#PoselHochfeldJulian">To przemówienie składało się z dwóch części. Co do tej pierwszej części, to nie chciałbym z nią polemizować, aczkolwiek nie mogę powstrzymać się od jednej uwagi. Otóż ja bym spał spokojnie, gdybym był przekonany, że wystarczy skazać surowo tego czy innego prokuratora, albo tego czy innego ministra, ażeby uniknąć zwyrodnień przeszłości. Ja tak spokojnie nie śpię i myślę, że bardzo wielu ludzi tak spokojnie nie śpi, bo zbyt dobrze wszyscy Zdajemy sobie chyba sprawę z tego, że te złe sytuacje społeczne nie zależą po prostu od postępowania tego lub innego człowieka.</u> + <u xml:id="u-44.2" who="#PoselHochfeldJulian">My, marksiści, zawsze staliśmy na stanowisku, że aczkolwiek jednostka ta lub inna, większa lub mniejsza, odgrywa poważną rolę w historii, to jednak jej działalność jest wyznaczona w pewien sposób warunkami, które też przez ludzi zostały wytworzone, ale które z kolei determinują działalność ludzi w ramach określonego systemu.</u> + <u xml:id="u-44.3" who="#PoselHochfeldJulian">Powiem rzecz niepopularną w tej chwili. Otóż wcale nie wiem, czy byłoby rzeczą słuszną akurat tow. Stanisława Radkiewicza, który miał nieszczęście być Ministrem Bezpieczeństwa Publicznego w złym okresie, pociągać do odpowiedzialności karnej za sprawy, które były problemem pewnego jednak systemu. Nie chcę przez to powiedzieć, że ludzi zwyrodniałych, ludzi, którzy nawet w ramach niedobrego systemu robili pewne rzeczy z upodobaniem i daleko wykraczali poza narzucone im ramy — że tych ludzi nie należy pociągać do odpowiedzialności i surowo ich karać. Ale nawet taka rozprawa niczego jeszcze nie załatwia. Znacznie bowiem ważniejszą rzeczą jest instytucjonalne zabezpieczenie kontroli i odpowiedzialności egzekutywy partyjnej i rządowej. Nie wydaje mi się natomiast, ażeby można było błędy przeszłości naprawiać przy pomocy popularnych — oczywiście, że popularnych — uzasadnionych — na pewno uzasadnionych — inwektyw pod adresem ludzi, którzy byli wykonawcami niedobrego systemu.</u> + <u xml:id="u-44.4" who="#PoselHochfeldJulian">Ale to dotyczy pierwszej części przemówienia tow. posła Drobnera, ja zaś z góry powiedziałem, że z jego stanowiskiem w tej pierwszej części nie chciałbym polemizować. Myślę natomiast, że nie tylko ja, ale wielu innych ma za złe tow. posłowi Drobnerowi, że z tymi sprawami pomieszał sprawę człowieka takiego, jak tow. Szyr. Tow. Drobner odciął tę sprawę od poprzedniej, ale trudno oprzeć się wrażeniu, że chciał do tej sprawy przygotować grunt i atmosferę powołaniem się na problemy, które nic z tym wspólnego nie mają.</u> + <u xml:id="u-44.5" who="#PoselHochfeldJulian">Czy byłoby rzeczą słuszną z funkcjonowania PKPG w okresie poprzednim wyciągać daleko idące wnioski w stosunku do ówczesnego przewodniczącego PKPG? Znowu powiem, że spałbym spokojnie, gdyby zagadnienie roli PKPG w ubiegłym okresie było zagadnieniem tego lub innego człowieka. Nie przeczę, że pewni ludzie wykonywali pewne zlecenia z wielkim upodobaniem; ale akurat zagadnienie PKPG, zagadnienie centralnej instytucji koordynującej i planującej, oprócz tego zaś i ingerującej we wszystkie drobiazgi, i to ingerującej w sposób niekontrolowany — to nie jest sprawa przewodniczącego PKPG i to nawet nie jest sprawa jednej osoby odpowiedzialnej za działalność gospodarczą. Tak u nas znowu nie było, żeby jedna osoba była odpowiedzialna za całokształt funkcjonowania tak ważnego resortu jak PKPG i ażeby jedna osoba odpowiedzialna była za system gospodarczy.</u> + <u xml:id="u-44.6" who="#PoselHochfeldJulian">Łatwo jest teraz w stosunku do ubiegłego okresu, w którego formowaniu wszyscy albo prawie wszyscy mniejszy albo większy braliśmy udział i za który wszyscy, między innymi i my posłowie, ponosimy odpowiedzialność, i to poważną odpowiedzialność — otóż łatwo jest teraz wybierać sobie jedną ofiarę i mówić: ty jesteś winien. Może by to i komuś było na rękę, ale to by nie zabezpieczało tego, co jest najważniejsze na przyszłość: gwarancji instytucjonalnych.</u> + <u xml:id="u-44.7" who="#PoselHochfeldJulian">PKPG była instytucją, która miała określoną rolę w zcentralizowanym systemie gospodarowania, w takim systemie zarządzania gospodarką, jaki dotąd u nas panował i jaki w tej chwili rozpoczynamy reformować. Niewątpliwie ludzie, którzy w PKPG pracowali i którzy na czele PKPG stali, współodpowiadają za to. Ale nie myślę, żeby na żer publiczny rzucać akurat osobę tow. Szyra, który ma — przy rozmaitych wadach — jedną bardzo poważną zaletę: jest człowiekiem o bardzo wysokich kwalifikacjach, bardzo dużym doświadczeniu gospodarczym i bardzo dużej sprawności. A nie jest znowu tak, żeby ludzie, którzy nabrali doświadczenia w działalności rządowej, w działalności administracyjnej, mieli koniecznie iść w odstawkę dla celów zaspokojenia opinii publicznej.</u> + <u xml:id="u-44.8" who="#PoselHochfeldJulian">Nie jest takim strasznym przestępstwem, jeżeli ludzie, którzy mają określone doświadczenie gospodarcze i administracyjne, przechodzą z jednego stanowiska na drugie. Byłoby rzeczą bardzo dobrą, żebyśmy w tym okresie, w którym rozpoczynamy wielką odnowę naszego życia politycznego i gospodarczego na tej socjalistycznej bazie, którąśmy jednak utworzyli —byłoby rzeczą bardzo dobrą, żebyśmy się nie puszczali na łatwizny. A łatwizną byłoby wyrzucanie ludzi z doświadczeniem i uleganie we wszystkim zmiennej a słusznie bardzo rozżalonej opinii publicznej. Ja myślę, że tow. Szyr ma kwalifikacje, żeby być Ministrem Budownictwa, chociażby dlatego, że zagadnienia budownictwa zajmowały w PKPG dużo miejsca.</u> + <u xml:id="u-44.9" who="#PoselHochfeldJulian">Nigdzie takiej opinii nie słyszałem, jakoby PKPG po prostu fatalnie pracowała. Słyszałem taką opinię — i sam ją podzielam — że rola PKPG w systemie zarządzania naszą gospodarką była fałszywa, bo system zarządzania naszą gospodarką był — moim przynajmniej zdaniem —pod wielu względami fałszywy. Był taki okres, rok temu jeszcze, a w każdym razie 2 — 3 lata temu, kiedy rozmaite trudności i bolączki naszej gospodarki usiłowano sprowadzić do poszczególnych izolowanych wypadków, do błędów i wypaczeń.” Mówiło się: o, w tym miejscu coś źle funkcjonuje, tutaj np. ekspedientka źle pracuje, trzeba prędko tę ekspedientkę zmienić albo ją pouczyć. Albo: o, tutaj w radzie narodowej źle się dzieje — trzeba pouczyć; o, tu coś innego źle się dzieje, trzeba jakoś naprawić. Tych wypadków były tysiące, dziesiątki tysięcy, setki tysięcy. Ale w pewnym momencie zaczęliśmy się orientować, że jeżeli pewne sprawy powtarzają się bardzo często i to są sprawy jednolite, to one muszą mieć jakieś głębokie przyczyny, to nie jest tak, że każdą sprawę z osobna trzeba załatwiać, to jest tak, że trzeba gdzieś uchwycić sprawy centralne. Teraz zrobiła się znów taka moda, że winni są tylko poszczególni ludzie — ten i ów tylko jest winien. Ja nie przeczę, że bywają winni w określonym zakresie poszczególni ludzie, ale myślę, że rzeczą znacznie ważniejszą jest robienie pewnych pociągnięć natury bardziej zasadniczej, chwytanie bardziej zasadniczych spraw i reformowanie zasadnicze.</u> + <u xml:id="u-44.10" who="#PoselHochfeldJulian">Nie myślę, żeby do reform zasadniczych należało akurat uniemożliwienie wykorzystania talentów i doświadczeń tow. Szyra. Niekwestionowanych talentów, doświadczenia, charakteru tow. Szyra. Dlatego — choć wiem, że to jest rzecz niepopularna — chciałbym się dosyć zdecydowanie wnioskowi tow. posła Drobnera przeciwstawić.</u> + <u xml:id="u-44.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-45"> + <u xml:id="u-45.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. lubelskiego Jan Klecha.</u> + </div> + <div xml:id="div-46"> + <u xml:id="u-46.0" who="#PoselKlechaJan">Dobrze jest, gdy Sejm wnika w działalność Rządu, Rady Państwa i kontroluje kadrową politykę, personalną politykę. Jest to prawo konstytucyjne i sądzę, że wyjdzie to na pożytek polityce kadrowej Rządu. Jednak niekoniecznie zdanie jednego posła musi być zdaniem wszystkich posłów — i dlatego ja też tu swoje zdanie powiem.</u> + <u xml:id="u-46.1" who="#PoselKlechaJan">Trochę o Komisji Planowania Gospodarczego. Tow. Jędrychowski wczoraj mówił — zresztą sądzę, że bardzo słusznie, obiektywnie i rzetelnie i jego wyjaśnienia zostaną dobrze przyjęte; nie mogę się jednak zgodzić z taką sprawą, kiedy on powiedział, że dlatego rozrosły się kompetencje Komisji i sama Komisja, że Rząd był słaby. Nie tylko. Wcale nasz Rząd w tamtym czasie nie był słaby, ale trzeba powiedzieć, że w tej Komisji Państwowej byli ludzie, którzy chcieli, wojowali o to, żeby jak najwięcej przejąć kompetencji w zarządzaniu. Była skłonność do przesadnej centralizacji. Nie było tutaj należycie krytycznego spojrzenia. Ale jeśli tak było, to nie tyle tu był winien słaby Rząd, co przede wszystkim system, sytuacja, która sprzyjała stworzeniu takiego systemu i na pewno, tak mi się zdaje znowu, to Szyr także tutaj niemało narobił błędów i na pewno wiele przyczynił się do tego zcentralizowania.</u> + <u xml:id="u-46.2" who="#PoselKlechaJan">Chodzi tylko o to, że dziś, kiedy oceniamy wszystko to, co było złe, to w tej ocenie stawiamy jakieś różne kryteria, rozdzielamy stopień winy na ludzi, którzy świadomie, celowo, złośliwie szkodzili naszemu życiu, i na ludzi, którzy w dobrej wierze, ofiarnie pracowali, ale do tego robili błędy i szkodzili. Przecież to są dwie różne rzeczy i muszą być dwa różne stopnie kwalifikacji. Człowiek, który robił błędy, robił źle, ale nieświadomie; człowiek, który te błędy wyznaje, człowiek, który chcę te błędy naprawić — pozbawić go możliwości naprawienia, to przekreślać człowieka. To nie ma nic wspólnego z wiarą w ludzi, a jest odwrotnie. To jest powodowanie się jakimś kodeksem Hammurabiego.</u> + <u xml:id="u-46.3" who="#PoselKlechaJan">Chyba znam Szyra. Wiem, że on te sprawy przeżywa i nie tylko przeżywa, ale przeżywa samokrytycznie. I nie pozwalać mu, że tak powiem, odrobić tego, tylko dyskwalifikować — moim zdaniem jest niesłuszne. Tu nie chodzi o Szyra, ale chodzi o to, czy w nowej sytuacji, kiedy musimy wychowywać ludzi, uczyć, podciągać wszystkich ludzi i razem siebie, czy można przyjąć taką metodę: — „Zrobiłeś błędy, przekreślamy cię”. Takie metody były stosowane właśnie w starym, tamtym okresie. I mnie się zdaje, że to nie jest metoda wychowywania.</u> + <u xml:id="u-46.4" who="#PoselKlechaJan">Wiele się mówi o takiej sprawie, że rady narodowe słabe, że tam trzeba ludzi wykształconych itd. To wszystko prawda, ale to jest jakieś upraszczanie sprawy, bo tych ludzi wykształconych muszą masy wybrać, muszą ich znać, tych ludzi wykształconych tam nikt nie narodzi. Chyba że ci, którzy chcą w taki sposób demokratyczny udzielać pomocy tym, na których ujadają — chyba żeby ich w teczkach przynieśli... A jeżeli chodzi o wychowanie działaczy w terenie, samych władz w rządzeniu, tego wychowania nie będzie. I czy możemy stwarzać taką atmosferę, że jeśli go wysuwamy, a on nie podoła, to z góry zostaje przekreślony? To nie jest metoda, i dlatego jeśli ob. Drobner powołał się tu na cały Sejm w tej sprawie, ja uważam, że może mówić tylko w swoich sprawach, w mojej nie.</u> + <u xml:id="u-46.5" who="#PoselKlechaJan">To jest jedna sprawa.</u> + <u xml:id="u-46.6" who="#PoselKlechaJan">Druga sprawa to sprawa Radkiewicza. I w sprawie Radkiewicza ja się zgadzam zupełnie z tym, co powiedział tow. Hochfeld. Nie należy mieszać tow. Radkiewicza z Fejginem, bo on na to sobie nie zasłużył.</u> + <u xml:id="u-46.7" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-47"> + <u xml:id="u-47.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. krakowskiego Adam Polewka.</u> + </div> + <div xml:id="div-48"> + <u xml:id="u-48.0" who="#PoselPolewkaAdam">Wysoki Sejmie! Zabieram głos w dwóch sprawach, pewnym ogniwem ze sobą związanych.</u> + <u xml:id="u-48.1" who="#PoselPolewkaAdam">W dniu wczorajszym wygłosiłem przemówienie, w którym mówiłem pół-prawdą, pół-słówkami, pół-żartem. Przylepiłem przemówienie, niestety, do dyskusji o szkołach wyższych. W efekcie nastąpiło pewne nieporozumienie, które muszę wyjaśnić. Omawiając artykuł Słonimskiego „Obrona inteligenta”, będący jednym z wyrazów szerzonych rosnącej plotki o nastrojach wrogich inteligencji wśród... (cytuję Słonimskiego) — „wśród różnego autoramentu działaczy i polityków”, pragnąłbym stwierdzić, że ani w klasie robotniczej, ani wśród szeregu działaczy robotniczego pochodzenia nie ma tendencji do dyskwalifikowania inteligencji. Odwrotnie, robotnicy odnoszą się z szacunkiem do inteligencji, bo przecież także ich dzieci wyrosły lub rosną już jako nowa inteligencja ludowa. Mówiłem wyraźnie, żeby nie bić na alarm w sprawie rzekomego ataku na inteligencję, bo to właśnie jest dyskryminacja działaczy pochodzących z klasy robotniczej. Tym bardziej obrażające jest twierdzenie, jakoby inteligenci mieli być kozłem ofiarnym, którym zasłania się trudności gospodarcze i polityczne, jak to głosił omawiany wczoraj artykuł.</u> + <u xml:id="u-48.2" who="#PoselPolewkaAdam">Konsekwencją takiego myślenia może być nawet taka bzdura, jak nazwanie walki z biurokratyzmem walką z inteligencją. Tytuł artykułu — „Obrona inteligenta” — to była zasłona dymna dla innych spraw, jakichś rozgrywek, które nam są obce. Jeżeli wśród działaczy robotniczego pochodzenia czy to na skutek niedouczenia, czy niechęci do uczenia się istnieją sporadyczne tu i tam kompleksy antyinteligenckie, czy nawet wystąpienia, to należy się z nimi ostro rozprawić.</u> + <u xml:id="u-48.3" who="#PoselPolewkaAdam">Rozprawiłem się z jednym z takich wypadków w Wojewódzkiej Radzie Narodowej w Krakowie, aż w trzech felietonach. Walczyłem i będę walczył o taką postawę bez względu na to, kto ją reprezentuje.</u> + <u xml:id="u-48.4" who="#PoselPolewkaAdam">Aby niełatwe było tworzenie teorii i legendy o kozłach ofiarnych, trzeba aby wśród naszych władz rządowych i terenowych istniała osobista ściśle określona odpowiedzialność za sprawy naszych gospodarczych i politycznych błędów i przewinień.</u> + <u xml:id="u-48.5" who="#PoselPolewkaAdam">Nie zgadzam się z tow. Hochfeldem, który tak te sprawy bagatelizował. Powiada dosłownie: w tej chwili mówią — „ten jest winien, tamten jest winien”. No, cóż, bywają winni. Uzasadniał swoje twierdzenie marksizmem, czego ja nie rozumiem.</u> + <u xml:id="u-48.6" who="#PoselPolewkaAdam">Przecież warunki nie rozgrzeszają człowieka. Jak nie uznajemy wolnej — w znaczeniu fideistycznym — woli, tak nie uznaj emy i determinizmu. Przecież ludzie odpowiadają za swoje czyny, co zresztą w praktyce wygląda w ten sposób, że w terenie odpowiadają surowo: mały człowiek, mały działacz —dobrze bić po głowie, jeżeli robi błędy. Jeżeli chodzi o ludzi większych — już klaps jest lżejszy. Wyżej jest już tylko słowo, niestety często nawet usprawiedliwiające. A ja uważam, że jedne powinny być prawa dla małych, większych i wielkich.</u> + <u xml:id="u-48.7" who="#PoselPolewkaAdam">W expose poruszył tow. Premier sprawę Poznania. Masy pytają (to jest przykład), kto jest winien, że powstały takie warunki, które spowodowały, że robotnicy wyszli na ulicę, a dywersja miała sposobność do działania. Na kogo, na jakich ludzi? na ludzi z Rządu spada odpowiedzialność za to. Istnieje u nas często obyczaj przyjmowania win na adres — „my” — na pluralis nie tyle majestaticus, ile ignotus, na nieznaną liczbę mnogą. W ten sposób nazwiska ludzi odpowiedzialnych stają się nieznane.</u> + <u xml:id="u-48.8" who="#PoselPolewkaAdam">Wydaje mi się, że właśnie w łonie władzy ludowej odpowiedzialność osobista ludzi sprawujących władzę powinna być coraz większa i coraz ściślej określona. Kolektywna odpowiedzialność nie tylko nie zmniejsza odpowiedzialności osobistej, ale odwrotnie, winna jeszcze bardziej ją uściślić, uczynić jeszcze bardziej wyraźnie adresowaną, albowiem kontrola kolektywu usuwa niewiadomą z równań odpowiedzialności.</u> + <u xml:id="u-48.9" who="#PoselPolewkaAdam">Towarzysz Premier Cyrankiewicz powiedział w expose, że jedyną metodą słuszną i trafną naszej propagandy powinno być mówienie prawdy. Niechże to powiedzenie nie będzie tylko sloganem. Mówmy sobie i narodowi prawdę w oczy. Mówię o zmianach personalnych w Rządzie. Tow. dr Drobner mówił o pewnym konserwatyzmie; z jego wywodami — z wyjątkiem sprawy tow. Szyra — całkowicie się zgadzam.</u> + <u xml:id="u-48.10" who="#PoselPolewkaAdam">Jesteśmy świadkami — powiedziałbym — jakiegoś konserwatyzmu, określiłbym go konserwatyzmem karuzelowym. Ciągle karuzelowe zmiany na różnych stanowiskach. To się uzasadnia tym — jak mówił tow. Hochfeld — że przecież ludzi doświadczonych, ludzi, którzy mają pewną praktykę, nie należy odrzucać. Oczywiście. No, ale przecież trochę ludzi znamy. Czy wszyscy istotnie nabyli tego doświadczenia, czy wszyscy istotnie są takimi, że sprawując władzę rozwinęli się?</u> + <u xml:id="u-48.11" who="#PoselPolewkaAdam">Ileż ludzi kostnieje na stanowiskach i dalej się nie rozwija i jakże często — nie zawsze — jest moment taki, o którym mówił tow. dr Drobner, że jak ktoś został ministrem, to nie wypada, żeby był niżej jak na stanowisku wiceministra.</u> + <u xml:id="u-48.12" who="#PoselPolewkaAdam">Przecież zdaje mi się, że władza sprawowana przez nas, przez kogoś z nas osobiście, jest funkcją, nie godnością, nie zaszczytem — a raczej zaszczytem o tyle, że masy ludowe darzą człowieka zaufaniem — jest funkcją, ale nie jest jakimś stanowiskiem niezmiennym, nie jest jakimś apanażem życiowym.</u> + <u xml:id="u-48.13" who="#PoselPolewkaAdam">Z tej karuzeli, z tych karuzelowych zmian na stanowiskach i prasa, i kabaret, i ulica żartowała. Ile na ten temat było już dowcipów — drukowanych, pisanych, głoszonych. Przesunięcie z jednego fotela na inny stało się rodzajem politycznej zabawy towarzyskiej. Czas z tym skończyć.</u> + <u xml:id="u-48.14" who="#PoselPolewkaAdam">Mówi się czasem (to się także mówi): Nie ma ludzi. Kto nas zastąpi? Jeżeli się nie mówi, to ma się takie przekonanie, w momencie kiedy się nie chcę z jakiegoś fotela odejść. Takie powiedzenie czy przekonanie jest przede wszystkim jak największym oskarżeniem tych, którzy je głoszą. Jeżeli bowiem nie umieli wychować następców i zastępców do rządzenia, do spełniania władzy ludowej się nie nadają — po pierwsze, po drugie — czy aby nie jest to lekceważenie sił twórczych narodu?</u> + <u xml:id="u-48.15" who="#PoselPolewkaAdam">Wreszcie wyobraźmy sobie, że pewnego razu w krótkim czasie wszyscy niezastąpieni zmarli, albo zachorowali ciężko — nie dyplomatycznie, ale naprawdę ciężko — czy wtedy socjalizm runie? Sądzę, że ludzie zawsze mogą zastąpić ludzi. Tylko opatrznościowych ludzi w rodzaju sanacyjnej — „wąsatej opatrzności” może zastąpić bankructwo historyczne.</u> + <u xml:id="u-48.16" who="#PoselPolewkaAdam">Sądzę, że powinniśmy śmiało i twardo żądać osobistej odpowiedzialności od każdego spełniającego władzę w naszym Państwie Ludowym — bez względu na hierarchię stanowiska.</u> + <u xml:id="u-48.17" who="#PoselPolewkaAdam">Mówię o Poznaniu. Przyłączam się do tego, co mówił poseł tow. Drobner o X departamencie. Być może, że szczegóły, o których mówił, no, mogłyby być gdzie indziej powiedziane, ale zgadzam się z tymi wszystkimi wysuniętymi postulatami. Wyraźne określenie odpowiedzialności to jedną z dróg przywrócenia pełnego zaufania mas do naszej ludowej władzy, a zarazem — to od czego zacząłem — likwidacja legend rozdętych, niesłusznych i wstrętnych o rzekomych — „kozłach ofiarnych”.</u> + <u xml:id="u-48.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-49"> + <u xml:id="u-49.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Nikt więcej do głosu się nie zapisał.</u> + <u xml:id="u-49.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wpłynął wniosek o zatwierdzenie uchwał Rady Państwa o zmianach w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-49.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jest wniosek posła Drobnera, aby sprawę Ministra Szyra głosować oddzielnie.</u> + <u xml:id="u-49.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto z Obywateli Posłów jest za tym wnioskiem posła Drobnera, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-49.4" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Wniosek posła Drobnera nie został przyjęty. Głosujemy więc w całości.</u> + <u xml:id="u-49.5" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem uchwał Rady Państwa w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-49.6" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-49.7" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-49.8" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-49.9" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Stwierdzam, że uchwały Rady Państwa w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów zostały zatwierdzone.</u> + <u xml:id="u-49.10" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przechodzimy do następnego punktu porządku obrad...</u> + <u xml:id="u-49.11" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz:</u> + <u xml:id="u-49.12" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jest jeszcze sprawa kandydatury na Ministra Oświaty tow. Feliksa Baranowskiego.</u> + <u xml:id="u-49.13" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przepraszam. Jest jeszcze wniosek Rady Ministrów o powołanie na stanowisko Ministra Oświaty tow. Feliksa Baranowskiego.</u> + <u xml:id="u-49.14" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto z Obywateli Posłów chcę zabrać głos w tej sprawie? Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-49.15" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głosujemy.</u> + <u xml:id="u-49.16" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto z Obywateli Posłów jest za tym, aby powołać na stanowisko Ministra Oświaty tow. Feliksa Baranowskiego, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-49.17" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-49.18" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-49.19" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-49.20" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Stwierdzam, że Sejm powołał ob. Feliksa Baranowskiego na stanowisko Ministra Oświaty.</u> + <u xml:id="u-49.21" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przechodzimy do punktu XII porządku obrad: Zatwierdzenie dekretów wydanych przez Radę Państwa.</u> + <u xml:id="u-49.22" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Poseł Aleksander Rozmiarek zreferuje w zastępstwie posła Jana Frankowskiego następujące dekrety:</u> + <u xml:id="u-49.23" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">a)z dnia 16 maja 1956 r. o zmianie prawa o notariacie (Dz. U. Nr 16, poz, 88), b)z dnia 16 maja 1956 r. o zmianie ustawy z dnia 27 czerwca 1950 r. o postępowaniu niespornym w sprawach rodzinnych oraz z zakresu kurateli (Dz. U. Nr 16, poz. 29), c)z dnia 16 maja 1956 r. o zmianie imion i nazwisk (Dz. U. Nr 18, poz. 95), d)z dnia 13 czerwca 1956 r. o zmianie dekretu o dowodach osobistych (Dz. U. Nr 21, poz. 101).</u> + </div> + <div xml:id="div-50"> + <u xml:id="u-50.0" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wysoki Sejmie! Mam przedstawić cztery dekrety:</u> + <u xml:id="u-50.1" who="#PoselRozmiarekAleksander">1)o zmianie prawa o notariacie.</u> + <u xml:id="u-50.2" who="#PoselRozmiarekAleksander">2)o zmianie ustawy z 27 czerwca 1950 r. o postępowaniu niespornym w sprawach rodzinnych, oraz z zakresu kurateli, 3)o zmianie imion i nazwisk, 4)o zmianie dekretu o dowodach osobistych.</u> + <u xml:id="u-50.3" who="#PoselRozmiarekAleksander">Dekrety te były przedmiotem obrad Komisji Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-50.4" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wysoki Sejmie! Prawo o notariacie z 1951 r. nie rozwiązywało w sposób praktyczny sprawy zastępstwa notariusza w przypadku przerwy w jego urzędowaniu.</u> + <u xml:id="u-50.5" who="#PoselRozmiarekAleksander">Dotychczas tylko Minister Sprawiedliwości był upoważniony do wyznaczania zastępcy, co powodowało przerwy w urzędowaniu biur.</u> + <u xml:id="u-50.6" who="#PoselRozmiarekAleksander">Dekret przerzuca te uprawnienia na prezesów sądów wojewódzkich, a w przypadkach nagłych upoważnia kierownika biura do wyznaczenia zastępcy, nie dłużej jednak niż na 5 dni.</u> + <u xml:id="u-50.7" who="#PoselRozmiarekAleksander">Obowiązujące prawo o notariacie nie określało, jakim warunkom musi odpowiadać zastępca notariusza; dekret wychodzi z założenia, że te kwalifikacje powinny być odpowiednio wysokie, gwarantujące prawidłowość urzędowania, a więc przyjmuje, że zasadniczo zastępcą może być egzaminowany aplikant notarialny i tylko przejściowo, wobec braku aplikantów, do końca 1959 r. zastępcami mogą być osoby nie posiadające pełnych kwalifikacji do sprawowania obowiązków notariusza.</u> + <u xml:id="u-50.8" who="#PoselRozmiarekAleksander">Stojąc na stanowisku, że obowiązki notariusza wymagają poważnego praktycznego przygotowania kandydatów, dekret wprowadza dwuletnią aplikację notarialną.</u> + <u xml:id="u-50.9" who="#PoselRozmiarekAleksander">Życie wykazało pilną potrzebę przygotowania zawodowych kadr notarialnych. Dekret czyni zadość tej potrzebie. Konsekwentnie zaszła potrzeba ograniczenia kręgu osób, które mogły być zwolnione od egzaminu notarialnego.</u> + <u xml:id="u-50.10" who="#PoselRozmiarekAleksander">Zgodnie z art. 41 prawa o notariacie, prezydia miejskich i gminnych rad narodowych w miejscowościach, gdzie nie było biur notarialnych, upoważnione były do sporządzania odpisów dokumentów w szerokim zakresie i poświadczania podpisów na dokumentach nie dotyczących czynności prawnych.</u> + <u xml:id="u-50.11" who="#PoselRozmiarekAleksander">Praktyka notarialna wykazuje, że czynności poświadczania odpisów z okazanym dokumentem należą do czynności bardzo odpowiedzialnych z uwagi na konieczność przedwstępnego ustalenia, czy okazane pismo jest dokumentem w rozumieniu prawa, że nie jest sfałszowane, podrobione, czy jest zgodne z prawem i może mieć skutki prawne, czy nie zmierza do obejścia obowiązujących zakazów, czy też opłat. Zdarzają się wypadki, że ze sfałszowanego dokumentu strona dokonuje odpisu, a następnie niszczy sfałszowany oryginał, a w obrocie pozostaje dokument o charakterze zaufania publicznego.</u> + <u xml:id="u-50.12" who="#PoselRozmiarekAleksander">Prezydia rad narodowych, szczególnie gromadzkich, nie mają personelu, który by mógł ocenić w należyty sposób przedstawiony do odpisu dokument. Zaszła więc potrzeba zmiany dotychczasowego brzmienia art. 41 prawa o notariacie i udzielenia prezydiom rad narodowych uprawnień do dokonywania tylko tych czynności, które mają dla wsi najistotniejsze znaczenie.</u> + <u xml:id="u-50.13" who="#PoselRozmiarekAleksander">W kilku przypadkach dekret rozszerza dotyczasowe uprawnienia prezydiów — np. poświadczenia podpisów na upoważnieniach do odbioru pieniędzy z poczty, korespondencji, dokumentów z urzędów, poświadczania podpisów na dokumentach w sprawach pomocy kredytowej udzielanej rolnikom przez instytucje kredytowe.</u> + <u xml:id="u-50.14" who="#PoselRozmiarekAleksander">Dekret poza tym upoważnia Ministra Sprawiedliwości do rozszerzenia w miarę potrzeby w drodze rozporządzenia zakresu czynności dokonywanych przez prezydia rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-50.15" who="#PoselRozmiarekAleksander">W imieniu Komisji wnoszę o zatwierdzenie dekretu z dnia 16 maja 1956 r. o zmianie prawa o notariacie.</u> + <u xml:id="u-50.16" who="#PoselRozmiarekAleksander">Dekret o postępowaniu niespornym w sprawach rodzinnych oraz z zakresu kurateli.</u> + <u xml:id="u-50.17" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wysoki Sejmie! Jedną z najpoważniejszych funkcji sądu powiatowego, jako władzy opiekuńczej, jest ustanawianie opiekunów dla małoletnich nie posiadających rodziców.</u> + <u xml:id="u-50.18" who="#PoselRozmiarekAleksander">W skali krajowej ponad 60 tysięcy małoletnich znajduje się pod opieką ustanowioną przez sąd.</u> + <u xml:id="u-50.19" who="#PoselRozmiarekAleksander">Przeważająca większość tych małoletnich wychowuje się u opiekunów lub krewnych. Niewielki odsetek przebywa w zakładach (Domy dziecka i inne).</u> + <u xml:id="u-50.20" who="#PoselRozmiarekAleksander">Kodeks rodzinny nakłada na sąd poważny obowiązek kontrolowania działalności opiekunów, czuwania nad sytuacją małoletniego, aż do osiągnięcia przez niego pełnoletności.</u> + <u xml:id="u-50.21" who="#PoselRozmiarekAleksander">Należy stwierdzić, że dotychczasowe formy kontroli były wybitnie niedostateczne, ograniczały się bowiem przeważnie do przyjmowania przez sąd sprawozdań od opiekunów, bez przeprowadzania bezpośredniej kontroli w środowisku małoletniego.</u> + <u xml:id="u-50.22" who="#PoselRozmiarekAleksander">Dla umożliwienia kontroli sądy włączyły szeroki aktyw społeczny spośród nauczycieli, działaczy Ligi Kobiet. Frontu Narodowego, rad narodowych itp., tworząc pomocniczy organ sądu, nazwany inspektorami społecznymi.</u> + <u xml:id="u-50.23" who="#PoselRozmiarekAleksander">W ciągu bieżącego roku aparat ten rozbudował się do ilości ponad 1.500 osób, które systematycznie przeprowadzają kontrole opieki na terenie całego kraju. W wyniku przeprowadzanej kontroli sytuacji małoletniego stwierdzono szereg przypadków, w których zaistniała konieczność natychmiastowego udzielania pomocy małoletniemu, a nawet zdarzały się przypadki, w których małoletni był wyzyskiwany przez swych opiekunów. Jak np. nieuczęszczanie dzieci do szkół, wyzyskiwanie ich do wykonywania prac domowych ponad siły, bądź w gospodarstwach rolnych opiekunów. Dzieci te znajdowały się w znacznie gorszych warunkach bytowych niż dzieci opiekunów, nie miały zapewnionych warunków umożliwiających rozwój ich zdolności i zamiłowań.</u> + <u xml:id="u-50.24" who="#PoselRozmiarekAleksander">Poza stałą i systematyczną kontrolą opieki inspektorzy społeczni czuwają nad sytuacją małoletnich. których rodzicom ograniczono władzę rodzicielską. W przypadkach tych inspektorzy udzielają bezpośrednich wskazówek wychowawczych, jak również wpływają na uzdrowienie warunków środowiskowych małoletniego (np. w przypadkach pijaństwa ojca).</u> + <u xml:id="u-50.25" who="#PoselRozmiarekAleksander">Władza opiekuńcza przed wydaniem orzeczenia o pozbawieniu, zawieszeniu, czy ograniczeniu władzy rodzicielskiej, jak również wtedy gdy tworzy dziecku nową rodzinę przez przysposobienie — musi mieć wszechstronną znajomość środowiska i warunków małoletniego. Dla otrzymania niezbędnych informacji władza opiekuńcza korzysta często z pomocy inspektorów społecznych, z ich doświadczenia i znajomości terenu.</u> + <u xml:id="u-50.26" who="#PoselRozmiarekAleksander">Powołanie do życia inspektorów społecznych stanowi jedną z form powiązania sądu ze społeczeństwem.</u> + <u xml:id="u-50.27" who="#PoselRozmiarekAleksander">Inspektorzy społeczni otrzymują zwrot faktycznie ponoszonych wydatków, np. za dojazdy do małoletniego, w formie miesięcznych ryczałtów. Kredyt przyznany na ten cel w budżecie Ministerstwa Sprawiedliwości na rok 1956 wynosi 400.000 zł.</u> + <u xml:id="u-50.28" who="#PoselRozmiarekAleksander">Komisja Spraw Ustawodawczych po rozważeniu całokształtu sprawy uchwaliła wnieść o zatwierdzenie dekretu.</u> + <u xml:id="u-50.29" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wnoszę o uchwalenie tego wniosku.</u> + <u xml:id="u-50.30" who="#PoselRozmiarekAleksander">Dekret o zmianie imion i nazwisk.</u> + <u xml:id="u-50.31" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wysoki Sejmie! Dekret z 16 maja br. o zmianie imion i nazwisk był przedmiotem dużego zainteresowania Komisji Spraw Ustawodawczych. Wyłoniona została podkomisja, która zajmowała się szczegółowym rozważeniem uwag, które padły w czasie wstępnej dyskusji.</u> + <u xml:id="u-50.32" who="#PoselRozmiarekAleksander">W oparciu o wyniki obrad podkomisji, sejmowa Komisja Spraw Ustawodawczych ponownie rozpatrzyła i przedyskutowała całokształt zagadnień związanych z dekretem i doszła do następujących wniosków:</u> + <u xml:id="u-50.33" who="#PoselRozmiarekAleksander">1. Dekret o zmianie imion i nazwisk stanowi pewien krok naprzód, jeśli chodzi o dalsze poszerzenie praw kobiety w zakresie możliwości zmiany nazwiska.</u> + <u xml:id="u-50.34" who="#PoselRozmiarekAleksander">2. Równocześnie dekret stanowi poważny krok w tył w stosunku do niektórych postanowień poprzednio obowiązującego dekretu z roku 1945 o zmianie i ustalaniu imion i nazwisk. W szczególności chodzi o następujące problemy, które zdaniem Komisji Spraw Ustawodawczych były w sposób właściwy rozwiązane w dekrecie wydanym w roku 1945:</u> + <u xml:id="u-50.35" who="#PoselRozmiarekAleksander">1) Art. 3 dekretu z roku 1946 wyraźnie stwierdzał, że właściwa władza orzeknie o zmianie nazwiska zgodnie z wnioskiem strony, jeżeli zachodzi ku temu ważna przyczyna. Równocześnie dekret przykładowo wyliczał szereg najczęściej w praktyce życiowej zachodzących przyczyn, jak:</u> + <u xml:id="u-50.36" who="#PoselRozmiarekAleksander">a) noszenie nazwiska hańbiącego, albo ośmieszającego, lub nielicującego z godnością człowieka, b) przybranie pseudonimu w okresie okupacji, c)nazwisko o brzmieniu niepolskim, d) noszenie nazwiska, które ma formę imienia.</u> + <u xml:id="u-50.37" who="#PoselRozmiarekAleksander">Dekret obecny, to jest z maja 1956 r. pominął to przykładowe wyliczenie, które stanowiło dobrą orientację dla władz orzekających o zmianie nazwiska. Komisja Spraw Ustawodawczych uznała to pominięcie za niesłuszne i ogólne sformułowanie, jakie jest w dekrecie —^ ^za niewystarczające.</u> + <u xml:id="u-50.38" who="#PoselRozmiarekAleksander">2) Komisja Spraw Ustawodawczych uznała za niesłuszne uchylenie dotychczas obowiązujących przepisów, które umożliwiały władzom wydanie odmownej decyzji — jeśli strona ubiega się o nadanie jej nazwiska historycznego lub wsławionego na polu kultury, działalności politycznej, społecznej lub wojskowej, lub też gdy zachodzi uzasadniona obawa, że strona ubiega się o zmianę nazwiska w zamiarze ułatwienia sobie działalności przestępczej.</u> + <u xml:id="u-50.39" who="#PoselRozmiarekAleksander">W czasie dyskusji zostało szerzej wyjaśnione, że nie chodzi w tym wypadku o ochronę nazwisk rodowych, ale o ochronę nazwisk drogich całemu narodowi, jak np.: Kopernik, Mickiewicz, Słowacki, czy Sienkiewicz.</u> + <u xml:id="u-50.40" who="#PoselRozmiarekAleksander">Jest dostateczna ilość nazwisk, które strona może wybrać i byłoby niesłuszne, aby sięgała po nazwiska drogie całemu narodowi, ściśle związane z jego historią i kulturą. Ten punkt widzenia był reprezentowany w dekrecie wydanym w roku 1945, a całkowicie pominięty w dekrecie z 16 maja 1956 r.</u> + <u xml:id="u-50.41" who="#PoselRozmiarekAleksander">3) Komisja Spraw Ustawodawczych uznała za niesłuszne, aby o zmianie nazwiska orzekały prezydia powiatowych rad narodowych, gdyż winny to orzekać prezydia rad wojewódzkich, tak jak to przewidywał dekret z roku 1945. Komisja wychodziła z założenia, że ilość tego rodzaju spraw jest w całym kraju stosunkowo niewielka (około 2 tysiące rocznie), konieczne jest powierzenie orzecznictwa w ręce bardziej doświadczonych pracowników, a ponadto chodzi o to, aby orzecznictwo kształtowało się możliwie jednolicie, co przy znacznej ilości prezydiów rad miast wydzielonych, byłoby bardzo utrudnione. Skoro przez kilkanaście lat orzekały prezydia wojewódzkich rad narodowych, nie ma uzasadnionego powodu do zmiany.</u> + <u xml:id="u-50.42" who="#PoselRozmiarekAleksander">Był również rozważany argument, czy przeniesienie orzecznictwa na szczebel powiatu nie jest realizacją założeń decentralizacji. Wyjaśniono obszernie, że zagadnienie decentralizacji nie polega przecież na mechanicznym przenoszeniu kompetencji. Radon; narodowym zależy przede wszystkim na decentralizacji w zakresie życia gospodarczego i na pewno nie chodzi im o sprawę imion i nazwisk, która w całokształcie ich kompetencji stanowi na pewno problem mało ważny. W tym stanie rzeczy należy powrócić do zasad, które obowiązywały przez kilkanaście lat, a więc do orzecznictwa prezydiów wojewódzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-50.43" who="#PoselRozmiarekAleksander">Przedstawiłem wyżej trzy zasadnicze motywy, którymi kierowała się Komisja Spraw Ustawodawczych przy formułowaniu swego stanowiska wobec dekretu z dnia 16 maja br. o zmianie imion i nazwisk.</u> + <u xml:id="u-50.44" who="#PoselRozmiarekAleksander">Zaznaczyć należy, że cała sprawa stała się przedmiotem szerszego zainteresowania opinii publicznej. Poczytny dziennik — „Ekspress Wieczorny” ogłosił ankietę pośród swoich czytelników. Wpłynęło bardzo wiele odpowiedzi. 80% biorących udział w ankiecie wypowiedziało się za ochroną nazwisk historycznych lub wsławionych na polu kultury i nauki. 89% uczestników ankiety wypowiedziało się za orzecznictwem prezydiów wojewódzkich rad narodowych. Wpłynęło szereg odpowiedzi zawierających szczegółowe uzasadnienie poglądów, a pośród tych nie brak było również dużej dozy zdrowego dowcipu, zawierającego w tym wypadku ziarno prawdy.</u> + <u xml:id="u-50.45" who="#PoselRozmiarekAleksander">Pozwolą Obywatele Posłowie, że przedstawię przykładowo dwa krótkie listy.</u> + <u xml:id="u-50.46" who="#PoselRozmiarekAleksander">List ob. Jowialskiej z Gdyni skierowany na ręce posła Frankowskiego:</u> + <u xml:id="u-50.47" who="#PoselRozmiarekAleksander">„O zmianie nazwiska.</u> + <u xml:id="u-50.48" who="#PoselRozmiarekAleksander">Ktoś spaskudził nazwisko chuligańskim czynem</u> + <u xml:id="u-50.49" who="#PoselRozmiarekAleksander">I chce je teraz zmienić, by cudzym wawrzynem</u> + <u xml:id="u-50.50" who="#PoselRozmiarekAleksander">Ozdobił swoje czoło, więc proszę uprzejmie:</u> + <u xml:id="u-50.51" who="#PoselRozmiarekAleksander">Nie pozwól jemu na to</u> + <u xml:id="u-50.52" who="#PoselRozmiarekAleksander">Suwerenny Sejmie!”</u> + <u xml:id="u-50.53" who="#PoselRozmiarekAleksander">Drugi list ob. Zawadzkiego z Kwidzynia — pozwolę sobie również przeczytać:</u> + <u xml:id="u-50.54" who="#PoselRozmiarekAleksander">„Nie mogę się powstrzymać, by nie dorzucić paru uwag. Podziw budzi argument przedstawicieli Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, jakoby przybieranie nazwisk osób drogich narodowi było — „wyrazem pewnego rodzaju czci i nie ma powodów, aby np. ob. Gamoń miał nie przyjąć nazwiska Kopernika”.</u> + <u xml:id="u-50.55" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wyobrażam sobie, jakby — przy tej koncepcji wyglądały wkrótce niektóre rubryki choćby w — „Expressie”.</u> + <u xml:id="u-50.56" who="#PoselRozmiarekAleksander">„Ze sportu” — Paderewski w bramce miał swój ciężki dzień... Najgorsi na boisku byli Moniuszko i Matejko...</u> + <u xml:id="u-50.57" who="#PoselRozmiarekAleksander">„Wypadki” — Na przechodzącego ulicą Raszyńską Józefa Poniatowskiego napadło dwu pijaków, którzy grożąc pobiciem domagali się pieniędzy na wódkę. Z — „odsieczą” pospieszył przejeżdżający na rowerze kapral MO Jan Sobieski, który zatrzymał awanturników. Są to: Adam Mickiewicz i Juliusz Słowacki, nigdzie niemeldowani.</u> + <u xml:id="u-50.58" who="#PoselRozmiarekAleksander">Powie ktoś, że i tak może się zdarzyć zbieg jednego z tych nazwisk czy to z chwalebnym wyczynem sportowym, czy też z niegodnym postępkiem. Tak jest. Ale nie pospolitujmy tych nazwisk i nie powiększajmy przez to wielokrotnie tych możliwości.</u> + <u xml:id="u-50.59" who="#PoselRozmiarekAleksander">A zaraz i druga kwestia. Rozstrzygać wnioski powinny instancje wojewódzkie i to po zaopiniowaniu np. przez wydziały kultury i sztuki, nie można bowiem się spodziewać, w wydziałach administracyjnych, zwłaszcza w powiatowych, zbyt wielu encyklopedystów.</u> + <u xml:id="u-50.60" who="#PoselRozmiarekAleksander">Mikołaj Gamoń ma do wyboru wiele innych nazwisk poza Kopernikiem. Henryk Bzdurny zaś bynajmniej nie okaże — „czci” Sienkiewiczowi, jeśli — „wybierze” sobie właśnie jego nazwisko.</u> + <u xml:id="u-50.61" who="#PoselRozmiarekAleksander">Władysław Zawadzki z Kwidzynia ul. Dzierżyńskiego 12.”</u> + <u xml:id="u-50.62" who="#komentarz">(Wesołość na sali.)</u> + <u xml:id="u-50.63" who="#PoselRozmiarekAleksander">Przytoczyłem dla przykładu dwa głosy z opinii publicznej.</u> + <u xml:id="u-50.64" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wysoki Sejmie! Komisja Spraw Ustawodawczych postanowiła jednogłośnie wnieść na plenum Sejmu o odrzucenie dekretu z dnia 16 maja br. o zmianie imion i nazwisk.</u> + <u xml:id="u-50.65" who="#PoselRozmiarekAleksander">Przedstawiciele Ministerstwa Spraw Wewnętrznych wyrazili gotowość opracowania projektu nowego aktu ustawodawczego, który by uwzględniał wszystkie zastrzeżenia podniesione w dyskusji. W tym stanie rzeczy, Komisja Spraw Ustawodawczych postanowiła zwrócić się do Sejmu z wnioskiem, aby odroczyć do sesji październikowej rozpatrzenie sprawy.</u> + <u xml:id="u-50.66" who="#PoselRozmiarekAleksander">Jakie motywy kierowały Komisją?</u> + <u xml:id="u-50.67" who="#PoselRozmiarekAleksander">Gdyby dziś doszło do odrzucenia dekretu, musielibyśmy powracać do dekretu z 1945 r., który by zaczął z powrotem obowiązywać do czasu uchwalenia nowych przepisów. Mogłoby to wywołać pewne zamieszanie. Skoro w październiku będzie opracowany przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych nowy akt ustawodawczy, będzie można postawić na plenum Sejmu i przegłosować wniosek komisji o odrzucenie dekretu z 16 maja 1956 r., a w wypadku odrzucenia — będzie można poddać pod obrady i uchwalić nowe przepisy.</u> + <u xml:id="u-50.68" who="#PoselRozmiarekAleksander">Tego rodzaju rozwiązanie wydaje się być słuszne i życiowo uzasadnione. Z tych więc przesłanek wychodząc Komisja wnosi o odroczenie całej sprawy do sesji październikowej.</u> + <u xml:id="u-50.69" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wysoki Sejmie! Wydanie dekretu z dnia 13 czerwca 1955 r. o zmianie dekretu o dowodach osobistych uzasadnione w szczególności jest następującymi względami:</u> + <u xml:id="u-50.70" who="#PoselRozmiarekAleksander">1) Dotychczasowe przepisy przewidywały, że dowody osobiste są ważne na okres lat pięciu od daty wystawienia, a tymczasowe zaświadczenia tożsamości dla osób w wieku lat 16—18 w zasadzie ważne na okres do lat dwóch. Słusznie przepisy omawianego dekretu wprowadzają przepis, że Minister Spraw Wewnętrznych w drodze rozporządzenia może przedłużyć okres ważności dowodów osobistych i tymczasowych zaświadczeń tożsamości.</u> + <u xml:id="u-50.71" who="#PoselRozmiarekAleksander">2) Jak wiadomo, wprowadzone zostały ułatwienia przy przekraczaniu granicy do krajów demokracji ludowej. W związku z powyższym należało stworzyć następujące możliwości:</u> + <u xml:id="u-50.72" who="#PoselRozmiarekAleksander">a)umieszczenie klauzuli paszportowej w dowodzie osobistym lub tymczasowym zaświadczeniu tożsamości, b)uchylenie w tych wypadkach obowiązku składania dowodów osobistych i tymczasowych zaświadczeń tożsamości u właściwych władz — skoro wspomniane dokumenty stanowią podstawę do przekroczenia granicy.</u> + <u xml:id="u-50.73" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wprowadzone dekretem zmiany Komisja Spraw Ustawodawczych uznała za słuszne i uchwaliła o wystąpienie na plenum Sejmu o zatwierdzenie dekretu.</u> + <u xml:id="u-50.74" who="#PoselRozmiarekAleksander">W imieniu Komisji wnoszę o zatwierdzenie dekretu z dnia 13 czerwca 1956 r. o zmianie dekretu o dowodach osobistych.</u> + <u xml:id="u-50.75" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-50.76" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wicemarszałek Franciszek Mazur: Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos? Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-50.77" who="#PoselRozmiarekAleksander">Jest wniosek Komisji Spraw Ustawodawczych, ażeby rozpatrywanie dekretu z 16 maja 1955 r. o zmianie imion i nazwisk odłożyć do następnej sesji Sejmu.</u> + <u xml:id="u-50.78" who="#PoselRozmiarekAleksander">Kto jest za tym wnioskiem, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-50.79" who="#PoselRozmiarekAleksander">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-50.80" who="#PoselRozmiarekAleksander">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-50.81" who="#PoselRozmiarekAleksander">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-50.82" who="#PoselRozmiarekAleksander">Następnie wpłynął wniosek Komisji Spraw Ustawodawczych o zatwierdzenie zreferowanych 3 dekretów.</u> + <u xml:id="u-50.83" who="#PoselRozmiarekAleksander">Kto, jest za zatwierdzeniem zreferowanych dekretów, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-50.84" who="#PoselRozmiarekAleksander">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-50.85" who="#PoselRozmiarekAleksander">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-50.86" who="#PoselRozmiarekAleksander">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-50.87" who="#PoselRozmiarekAleksander">Stwierdzam, że zreferowane dekrety zostały jednomyślnie zatwierdzone.</u> + <u xml:id="u-50.88" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wpłynęła propozycja, aby dziś zakończyć obrady Sejmu. Rada Seniorów rozpatrywała tę sprawę i uważa, że należy sesję zakończyć na dzisiejszym posiedzeniu. Mamy jeszcze do rozpatrzenia dwie grupy dekretów oraz powołanie Komisji do rozpatrzenia sprawy Ordynacji wyborczej i krótkie wyjaśnienie Generalnego Prokuratora.</u> + <u xml:id="u-50.89" who="#PoselRozmiarekAleksander">Jeżeli nie ma sprzeciwu, zrobimy krótką przerwę, po której obrady zostaną wznowione.</u> + <u xml:id="u-50.90" who="#PoselRozmiarekAleksander">Sprzeciwu nie ma.</u> + <u xml:id="u-50.91" who="#PoselRozmiarekAleksander">Zarządzam 10-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-50.92" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 19 min. 40 do godz. 19 min. 55.)</u> + <u xml:id="u-50.93" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wicemarszałek Franciszek Mazur: Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-50.94" who="#PoselRozmiarekAleksander">Przystępujemy do drugiej grupy dekretów:</u> + <u xml:id="u-50.95" who="#PoselRozmiarekAleksander">a)z dnia 13 czerwca 1956 r. o zniesieniu urzędu Ministra Przemysłu Motoryzacyjnego (Dz. U. Nr 21, poz. 100), b)z dnia 13 czerwca 1956 r. o państwowej służbie geodezyjnej i kartograficznej (Dz. U. Nr 25, poz. 115), c)z dnia 5 lipca 1956 r. o utworzeniu urzędu Ministra Budownictwa (Dz. U. Nr 23, poz. 128), d)z dnia 11 lipca 1956 r. o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Spożywczego (Dz. U. Nr 30, poz. 138), e)z dnia 11 lipca 1956 r. o utworzeniu urzędu Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego (Dz. U. Nr 30, poz. 139).</u> + <u xml:id="u-50.96" who="#PoselRozmiarekAleksander">Głos ma sprawozdawca poseł Jan Trusz.</u> + </div> + <div xml:id="div-51"> + <u xml:id="u-51.0" who="#PoselTruszJan">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych przedkładam na dzisiejszej sesji sejmowej następujące 5 dekretów:</u> + <u xml:id="u-51.1" who="#PoselTruszJan">1)z dnia 13 czerwca 1956 r. o zniesieniu urzędu Ministra Przemysłu Motoryzacyjnego (Dz. U. Nr 21, poz. 100), 2)z dnia 13 czerwca 1956 r. o państwowej służbie geodezyjnej i kartograficznej (Dz. U. Nr 25, poz. 115), 3)z dnia 5 lipca 1956 r. o utworzeniu urzędu Ministra Budownictwa (Dz. U. Nr 28, poz. 128), 4)z dnia 11 lipca 1956 r. o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Spożywczego (Dz. U. Nr 30, poz. 138), 5)z dnia 11 lipca 1956 r. o utworzeniu urzędu Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego (Dz. U. Nr 30, poz. 139).</u> + <u xml:id="u-51.2" who="#PoselTruszJan">Wymienione wyżej dekrety są konkretnym i praktycznym wyrazem pozytywnych zmian w ulepszaniu zarządzania gospodarką narodową. Nadmierna centralizacja zarządzania gospodarką narodową w ostatnich latach spowodowała poważny wzrost administracji, co z kolei bardzo poważnie obciążyło budżet państwowy.</u> + <u xml:id="u-51.3" who="#PoselTruszJan">Ten niezadowalający stan rzeczy znalazł dość jaskrawy wyraz w dyskusji po XX Zjeździe KPZR, zwłaszcza w komisjach sejmowych przed VIII sesją Sejmu i na plenum tej sesji.</u> + <u xml:id="u-51.4" who="#PoselTruszJan">Zagadnienia te, mające pierwszorzędne znaczenie dla naszych trudnych zadań planu 5-letniego, były przedmiotem obrad VII Plenum KC PZPR. Sprawy te znalazły dużo miejsca w wystąpieniach wielu posłów na obecnej sesji sejmowej — mówił o nich Premier naszego Rządu tow. Cyrankiewicz.</u> + <u xml:id="u-51.5" who="#PoselTruszJan">Jeśli mowa o dekretach — „o zniesieniu urzędu Ministra Przemysłu Motoryzacyjnego”, — „o utworzeniu urzędu Ministra Budownictwa”, — „o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Spożywczego” i — „o utworzeniu urzędu Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego” — to ich celem jest połączenie w tych 4 resortach dotychczasowych 8 resortów ministerialnych, mianowicie:</u> + <u xml:id="u-51.6" who="#PoselTruszJan">—dotychczasowego Ministerstwa Przemysłu</u> + <u xml:id="u-51.7" who="#PoselTruszJan">Motoryzacyjnego z Ministerstwem Przemysłu Maszynowego, —urzędu Ministra Budownictwa Przemysłowego i Ministra Budownictwa Miast i Osiedli w jeden resort Ministerstwa Budownictwa, —Ministerstwa Przemysłu Rolnego i Spożywczego oraz Ministerstwa Przemysłu Mięsnego i Mleczarskiego w Ministerstwo Przemysłu Spożywczego, —Ministerstwa Leśnictwa i Ministerstwa Przemysłu Drzewnego i Papierniczego w Ministerstwo Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego.</u> + <u xml:id="u-51.8" who="#PoselTruszJan">Za połączeniem tych resortów przemawiają zasadnicze względy:</u> + <u xml:id="u-51.9" who="#PoselTruszJan">1.Połączenie niektórych resortów bardzo często o równoległej identycznej problematyce, o pokrewnej bazie surowcowej i jednakowym profilu produkcyjnym — umożliwi koncentrację środków, zasobów i kadry w jednym resorcie. Uczyni to łatwiejszą i prostszą kooperację wewnątrzresortową, większe wykorzystanie rezerw produkcyjnych, lepsze wykorzystanie istniejącego zaplecza technicznego.</u> + <u xml:id="u-51.10" who="#PoselTruszJan">2.Przyczyni się niewątpliwie do zmniejszenia zbędnych wydatków administracyjnych — przez zmniejszenie etatów administracji i zasilenie zakładów produkcyjnych w terenie kwalifikowanymi kadrami.</u> + <u xml:id="u-51.11" who="#PoselTruszJan">3.Połączenie tych resortów umożliwi uzyskanie pewnej powierzchni mieszkaniowej, zajmowanej dotychczas przez liczne biura, i oddanie jej z powrotem na mieszkania dla ludności. Weźmy dla przykładu resort przemysłu maszynowego. Rozdział tego przemysłu na dwa resorty — maszynowy i motoryzacyjny, dokonany przed półtora rokiem — spowodował utrudnienie w zarządzaniu przemysłem maszynowym, co w konsekwencji odbiło się na niewykorzystaniu wielu zakładów produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-51.12" who="#PoselTruszJan">Realizacja niniejszego dekretu pozwoli, między innymi, na właściwsze wykorzystanie mocy produkcyjnych i istniejących okresowych rezerw w zakładach przemysłu obronnego, umożliwi lepszą specjalizację w poszczególnych zakładach (zwłaszcza na odcinku kuźni i odlewni).</u> + <u xml:id="u-51.13" who="#PoselTruszJan">Usprawni ustawienie polityki inwestycyjnej w ramach całego połączonego przemysłu maszynowego. Ułatwi to zasilenie kwalifikowanymi kadrami inżynieryjno-technicznymi niektórych gałęzi przemysłu maszynowego, między innymi dziedziny maszyn rolniczych itp.</u> + <u xml:id="u-51.14" who="#PoselTruszJan">Jeśli chodzi o korzyści wynikające z połączenia dwóch resortów budownictwa w jeden — to będzie miało to zasadniczy wpływ na wyeliminowanie zakłóceń, szczególnie na odcinku budownictwa mieszkaniowego, wynikających stąd, że w dotychczasowych dwóch resortach istniała niezdrowa konkurencja w rekrutacji kadr, podziale sprzętu, materiałów itp.</u> + <u xml:id="u-51.15" who="#PoselTruszJan">Pozwoli to zatem wykorzystać dla zadań budownictwa mieszkaniowego zarówno potencjał, jak i fachową kadrę oraz doświadczenia organizatorskie i techniczne budownictwa przemysłowego.</u> + <u xml:id="u-51.16" who="#PoselTruszJan">Całkowicie słuszne i uzasadnione jest połączenie resortów Ministerstwa Przemysłu Rolnego i Spożywczego i Ministerstwa Przemysłu Mięsnego i Mleczarskiego w jeden resort Ministerstwa Przemysłu Spożywczego. Przemysły obu tych resortów korzystały dotąd z pokrewnej bazy surowcowej, produkowały podobne towary itp.</u> + <u xml:id="u-51.17" who="#PoselTruszJan">Skupienie całości produkcji artykułów spożywczych w jednym resorcie pozwoli na prowadzenie jednolitej polityki w zakresie produkcji, zaopatrzenia rynku, eksportu artykułów spożywczych oraz na odcinku skupu i kontraktacji.</u> + <u xml:id="u-51.18" who="#PoselTruszJan">Połączenie dwu resortów z zakresu gospodarki drewnem, które staje się u nas coraz bardziej deficytowe — jest całkowicie uzasadnione koniecznością jednolitej gospodarki na tym odcinku, zarówno jeśli chodzi o zaopatrzenie rynku wewnętrznego jak też polityki eksportowej.</u> + <u xml:id="u-51.19" who="#PoselTruszJan">Zjednoczenie tych ośmiu resortów w cztery ministerstwa daje poważne korzyści doraźne — jako też zakłada w perspektywie znaczne efekty ekonomiczne.</u> + <u xml:id="u-51.20" who="#PoselTruszJan">Przy omawianiu niniejszych dekretów na Komisji Spraw Ustawodawczych przedstawiciele poszczególnych resortów w odpowiedzi na pytania posłów, dotyczące konkretnych korzyści w wyniku połączenia resortów, złożyli kilka wyjaśnień — względnie nadesłali je później do komisji — z którymi pragnę zapoznać obywateli posłów.</u> + <u xml:id="u-51.21" who="#PoselTruszJan">W przemyśle maszynowym w wyniku likwidacji urzędu Ministra Przemysłu Motoryzacyjnego personel zmniejszy się do końca bieżącego roku o 420 pracowników (w tym 60 robotników i 360 pracowników umysłowych), oszczędności finansowe z tego tytułu wyniosą 4.836.000 zł w stosunku rocznym. Zwolni się 150 izb mieszkalnych dla potrzeb mieszkańców (głównie stolicy.) Aparat kierowniczy ministerstwa zmniejszony został o 51 osób (11 dyrektorów, 4 wicedyrektorów, 36 naczelników wydziału).</u> + <u xml:id="u-51.22" who="#PoselTruszJan">Ponadto przewiduje się obecnie zmniejszenie ilości wiceministrów.</u> + <u xml:id="u-51.23" who="#PoselTruszJan">W Ministerstwie Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego wskutek połączenia uzyskano skreślenie 300 etatów. Ilość komórek organizacyjnych (departamenty i samodzielne wydziały) zmniejsza się o 15. Na cele mieszkaniowe zwalnia się ok. 1.500 m^2^ powierzchni.</u> + <u xml:id="u-51.24" who="#PoselTruszJan">Podobnie jeśli chodzi o wyniki w Ministerstwie Przemysłu Spożywczego, oszczędność z tytułu zmniejszania funduszu płac na administrację wyniesie w stosunku rocznym około 5 milionów zł. Rezultatem połączenia obu resortów budownictwa będzie poważne zmniejszenie administracji ogólnej:</u> + <u xml:id="u-51.25" who="#PoselTruszJan">— z 35 departamentów i komórek równorzędnych w obu resortach zlikwidowano 17, — zlikwidowano dotychczas 6 centralnych zarządów poprzez połączenie ich z komórkami o podobnym zakresie działania.</u> + <u xml:id="u-51.26" who="#PoselTruszJan">— w wyniku przeprowadzonych już posunięć organizacyjnych ustalono zmniejszenie ilości etatów o jeden tysiąc, co wynosi 25% w stosunku do całości obu resortów przed połączeniem.</u> + <u xml:id="u-51.27" who="#PoselTruszJan">Wskutek tego obniżenie kosztów administracyjnych w stosunku rocznym wyniesie 12 milionów zł. Po zmniejszeniu ilości biur uzyska się 2.232 m^2^ powierzchni lokalowej.</u> + <u xml:id="u-51.28" who="#PoselTruszJan">Resort budownictwa będzie kontynuował pracę nad usprawnieniem i zmniejszeniem administracji w następnym okresie. Tak np. w toku załatwiania znajduje się sprawa utworzenia dla terenu miasta Warszawy wspólnego Centralnego Zarządu Budownictwa, który obejmie przedsiębiorstwa budownictwa przemysłowego i budownictwa miejskiego.</u> + <u xml:id="u-51.29" who="#PoselTruszJan">W celu zapewnienia pracy dla zwolnionych pracowników w wyniku reorganizacji w resorcie budownictwa — organizuje się kursy, by umożliwić im zatrudnienie w produkcji.</u> + <u xml:id="u-51.30" who="#PoselTruszJan">Podobne kroki zostały podjęte przez inne resorty.</u> + <u xml:id="u-51.31" who="#PoselTruszJan">Dane przytoczone wyżej są niepełne, dotyczą bowiem pierwszej fazy procesu ulepszania zarządzania gospodarką narodową.</u> + <u xml:id="u-51.32" who="#PoselTruszJan">Należałoby w tym miejscu wyrazić życzenie, aby proces usprawniania kierownictwa gospodarki narodowej, rozpoczęty z inicjatywy naszego Rządu w myśl wskazań Komitetu Centralnego PZPR, przebiegał szybciej i sprawniej i dosięgał również ogniw dołowych — rad narodowych i zakładów pracy. Wówczas możemy mieć pewność, że w wyniku decentralizacji, usprawniania metod zarządzania gospodarką narodową zwiększać się będzie aktywność mas pracujących i w rezultacie będzie wzrastać stopa życiowa obywateli.</u> + <u xml:id="u-51.33" who="#PoselTruszJan">Komisją Spraw Ustawodawczych przy omawianiu niniejszych dekretów wystąpiła z następującymi dezyderatami:</u> + <u xml:id="u-51.34" who="#PoselTruszJan">1.Komisja Spraw Ustawodawczych zwraca uwagę Rządu na konieczność przyśpieszenia akcji opróżniania przez naczelne organa administracji państwowej, terenowe organa władzy państwowej, urzędy oraz przedsiębiorstwa i instytucje — tych lokali, zajmowanych obecnie na cele biurowe, które z przeznaczenia były przewidziane na cele mieszkalne. W szczególności należy przyśpieszyć opróżnianie przez te resorty ministerialne, które na skutek reorganizacji uległy likwidacji względnie połączeniu, 2.Komisja stwierdza, że proces komasacji ministerstw oraz centralnych zarządów i urzędów, zmierzający do usprawnienia administracji i likwidacji przerostów etatowych i lokalowych, powinien być kontynuowany, przy czym komasacja powinna prowadzić do dalszej redukcji etatów, z tym jednak, aby zwolnienie pracowników następowało po uprzednim zapewnieniu im innej odpowiedniej pracy.</u> + <u xml:id="u-51.35" who="#PoselTruszJan">3.Komisja Spraw Ustawodawczych stwierdza, że w parze z redukcją etatów pracowniczych w resortach, które uległy i ulegać będą komasacji, powinno następować odpowiednie zmniejszenie stanowisk kierowniczych.</u> + <u xml:id="u-51.36" who="#PoselTruszJan">Obecnie przejdę do omówienia dekretu z dnia 13 czerwca 1956 r. o państwowej służbie geodezyjnej i kartograficznej.</u> + <u xml:id="u-51.37" who="#PoselTruszJan">Dekret ma na celu dostosowanie organizacji wykonawstwa geodezyjnego i kartograficznego do aktualnych potrzeb gospodarczych i obronności kraju.</u> + <u xml:id="u-51.38" who="#PoselTruszJan">Przepisy dekretu z dnia 24 kwietnia 1952 r. o państwowej służbie geodezyjnej i kartograficznej wprowadziły trójpodział uprawnień władzy naczelnej w geodezji pomiędzy Ministra Rolnictwa, Ministra Gospodarki Komunalnej i Centralny Urząd Geodezji i Kartografii.</u> + <u xml:id="u-51.39" who="#PoselTruszJan">Doświadczenia okresu dziesięcioletniego służby geodezyjnej i kartograficznej wymagają ustanowienia jednego organu fachowego dla koordynowania działalności resortowych komórek wykonawstwa geodezyjnego, obsługujących poszczególne dziedziny gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-51.40" who="#PoselTruszJan">Zmiany przewidziane dekretem w stosunku do obecnie obowiązujących przepisów dekretu z dnia 24 kwietnia 1952 r. polegają na:</u> + <u xml:id="u-51.41" who="#PoselTruszJan">1)włączeniu resortowych komórek geodezyjnych i kartograficznych do państwowej służby geodezyjnej i kartograficznej oraz utworzeniu warunków dla zorganizowania współdziałania poszczególnych resortowych służb w wykonywaniu całości zadań państwowej służby geodezyjnej i kartograficznej.</u> + <u xml:id="u-51.42" who="#PoselTruszJan">2)ustanowieniu Centralnego Urzędu Geodezji i Kartografii jedynym organem koordynującym i kontrolującym fachową działalność geodezyjną i kartograficzną resortowych służb w celu zapewnienia jednolitych metod i standardów w wykonawstwie robót, maksymalnego wykorzystania rezerw produkcyjnych i obniżki kosztów produkcji, 3)nałożeniu na Centralny Urząd odpowiedzialności za zaspokojenie potrzeb resortów w dziedzinie geodezji i kartografii, wykraczających poza możliwości produkcyjne służb resortowych.</u> + <u xml:id="u-51.43" who="#PoselTruszJan">Dekret ogranicza utworzenie służb resortowych do tych resortów, gdzie jest to gospodarczo uzasadnione (art. 4), zapobiegając szkodliwemu rozdrobnieniu kadr fachowych. W obecnej organizacji rolnictwa i gospodarki komunalnej prace te wykonywane są przez komórki geodezyjne w prezydiach wojewódzkich i powiatowych rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-51.44" who="#PoselTruszJan">Przepisy wydane na podstawie art. 7 dekretu upoważniają służby resortowe, aby w ramach tego współdziałania w granicach rezerw własnych wykonywały roboty geodezyjne dla innych resortów.</u> + <u xml:id="u-51.45" who="#PoselTruszJan">Wykonawstwo robót geodezyjnych i kartograficznych w zasadzie zastrzeżone jest dla organów państwowej służby geodezyjnej i kartograficznej. Dekret przewiduje jednak obok tego wykonywanie przez organy innych służb (np. drogowej, łączności) robót geodezyjnych określonego typu, związanych z realizowaniem projektów inżynieryjnych w zakresie ich zadań. Wykonywanie robót geodezyjnych przez jednostki gospodarki nieuspołecznionej wymaga każdorazowej zgody Centralnego Urzędu (art. 8).</u> + <u xml:id="u-51.46" who="#PoselTruszJan">W celu zapewnienia jednolitości metod oraz standardów wymaganych dla potrzeb gospodarki narodowej wszystkie jednostki wykonawstwa geodezyjnego i kartograficznego obowiązane są wykonywać pomiary zgodnie z odpowiednimi instrukcjami technicznymi (art. 9). Przepisy wykonawcze określą rodzaje robót i materiałów geodezyjnych, wyłączonych od obowiązku zgłoszenia lub przekazania, oraz określą tryb postępowania w tych sprawach (art. 10).</u> + <u xml:id="u-51.47" who="#PoselTruszJan">Treść art. 11 i 12 dekretu została przejęta bez zmian merytorycznych z obecnie obowiązujących przepisów (art. 15, 16 i 17) dekretu z dnia 24 kwietnia 1952 r. o państwowej służbie geodezyjnej i kartograficznej.</u> + <u xml:id="u-51.48" who="#PoselTruszJan">Art. 13 dekretu normuje zagadnienia ochrony i odtwarzania znaków geodezyjnych. W ostatnich latach fakty niszczenia znaków geodezyjnych występowały nagminnie, powodując poważne straty gospodarcze. Na niektórych obszarach zniszczenie znaków dochodzi do 20%. Dlatego słusznie art. 17 dekretu przewiduje ochronę znaków geodezyjnych, zaostrzając sankcje karne za ich usuwanie lub niszczenie.</u> + <u xml:id="u-51.49" who="#PoselTruszJan">Art. 18 projektu porucza Ministrom Rolnictwa i Gospodarki Komunalnej wykonywanie przepisów o ewidencji gruntów i budynków, o rozgraniczeniu i podziale nieruchomości oraz ustala zakres właściwości terytorialnej w tych sprawach.</u> + <u xml:id="u-51.50" who="#PoselTruszJan">W związku z art. 9 i 10 dekretu oraz zamierzonym przekazaniem Centralnemu Urzędowi zagadnień w zakresie miernictwa górniczego tracą moc przepisy art. 33 i 115 prawa górniczego, a art. 112 ulega zmianie.</u> + <u xml:id="u-51.51" who="#PoselTruszJan">Przewidziane dekretem zmiany w organizacji i zakresie działania organów państwowej służby geodezyjnej i kartograficznej nie spowodują zwiększenia etatów, ani wydatków rzeczowych.</u> + <u xml:id="u-51.52" who="#PoselTruszJan">Wprowadzenie w życie dekretu umożliwi bardziej oszczędne wykonywanie robót geodezyjnych.</u> + <u xml:id="u-51.53" who="#PoselTruszJan">Przy omawianiu niniejszego dekretu Komisja Spraw Ustawodawczych uchwaliła następujący dezyderat pod adresem Rządu: — „Komisja uważa za wskazane rozpoczęcie prac nad utworzeniem w przyszłości sieci służby geodezyjnej w prezydiach powiatowych i miejskich rad narodowych w pionie fachowym Centralnego Urzędu Geodezji i Kartografii, która obecnie znajduje się w pionie Ministerstwa Rolnictwa i Ministerstwa Gospodarki Komunalnej.” Obywatele Posłowie! W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych proszę Wysoki Sejm o zatwierdzenie zreferowanych przeze mnie dekretów.</u> + <u xml:id="u-51.54" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-52"> + <u xml:id="u-52.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma poseł woj. krakowskiego Wiktor Woźniak.</u> + </div> + <div xml:id="div-53"> + <u xml:id="u-53.0" who="#PoselWozniakWiktor">Wysoka Izbo! Nawiązując do głosu sprawozdawcy posła Trusza odnośnie dekretu z dnia 11 lipca 1956 r. o utworzeniu urzędu Ministra Przemysłu Spożywczego, pragnę dorzucić kilka uwag z terenu, nasuwających mi się w tej sprawie.</u> + <u xml:id="u-53.1" who="#PoselWozniakWiktor">Jest faktem bezsprzecznym, że powołanie Ministerstwa Przemysłu Spożywczego w miejsce dotychczasowych dwóch Ministerstw pozwoli na osiągnięcie dalszych usprawnień na odcinku zarządzania i koordynacji w zakresie produkcji, zaopatrzenia rynku, eksportu, a także na odcinku skupu i kontraktacji. Pozwoli to również na właściwe gospodarowanie środkami inwestycyjnymi i odpowiednią koncentrację środków w zakresie produkcji maszyn i urządzeń dla przemysłów spożywczych.</u> + <u xml:id="u-53.2" who="#PoselWozniakWiktor">Połączenie Ministerstw pozwoli również na likwidację nadmiernie rozbudowanego aparatu, który wobec wadliwej struktury organizacyjnej nie zawsze był odpowiednio wykorzystany. Obok innych dodatnich stron połączenia ważnym jest zagadnienie uzyskania oszczędności, a mianowicie około 300 etatów i ponad 1.120 m^2^ izb mieszkalnych pozostałych po dotychczasowych pomieszczeniach biurowych. Jednak sprawa oszczędności etatów pociąga za sobą ważny problem — skierowania ludzi do innej pracy. Trzeba, ażeby kierownictwo Ministerstwa dołożyło w tym kierunku wszelkich starań i troski, aby ludzie ci nie zostali bez pracy.</u> + <u xml:id="u-53.3" who="#PoselWozniakWiktor">Podkreślam to dlatego, ponieważ w procesie decentralizacji resortów wytwarza się niekorzystne zjawisko niepewności dalszej pracy wśród pracowników, co wpływa ujemnie na ich operatywność i twórczą pracę Trudność zaś rozwiązania tego problemu polega między innymi na tym, że wśród pewnej części społeczeństwa, a szczególnie wśród młodej kadry pracowniczej wytwarza się niezdrowa atmosfera niechęci do zawodów w produkcji, i to tak w rolnictwie, jak i w przemyśle. W tym, zakresie — moim zdaniem — należałoby jak najszybciej podjąć zdecydowane kroki wychowawcze w kierunku stworzenia atmosfery społecznej i zamiłowania do pracy w produkcji.</u> + <u xml:id="u-53.4" who="#PoselWozniakWiktor">Dyskutując nad sprawą dekretu o połączeniu tych Ministerstw, pragnę podkreślić, że z połączeniem tym wieś wiąże duże nadzieje w kierunku usprawnienia jej pracy.</u> + <u xml:id="u-53.5" who="#PoselWozniakWiktor">Przemysł rolny jest tą gałęzią produkcji, która ma ogromny wpływ na całokształt produkcji rolnej i na opłacalność tej produkcji. Od usprawnienia pracy różnych gałęzi przemysłu spożywczego zależeć będzie przebieg kontraktacji i rozwój upraw tak ważnych roślin, jak buraka cukrowego, ziemniaków przemysłowych, tytoniu, ziół leczniczych, roślin oleistych i wielu innych, jak również sprawa hodowli, której rozwojem również zajmują się poszczególne centralne zarządy i zarządy Ministerstwa Przemysłu Spożywczego. A warto zaznaczyć, że w tej dziedzinie jest wiele braków i niedociągnięć, co słusznie zresztą wytykają nam sami chłopi.</u> + <u xml:id="u-53.6" who="#PoselWozniakWiktor">Nadmiernie rozbudowany aparat administracyjny dwóch Ministerstw wytworzył wprost paradoksalną sytuację, między innymi i w przeprowadzeniu masy towarowej od producenta do konsumenta, w efekcie zaś wpływa to ujemnie zarówno na producenta, jak i na konsumenta. Na przykład wyprodukowana przez rolnika sztuka żywca rozpoczyna swoją wędrówkę przez cały nadmiernie skomplikowany system poszczególnych central i ich szczebli, zanim dotrze do rąk konsumenta. I tak od chłopa na targu kupuje ją, oprócz licznej grupy agentów kontraktacji, aparat skupu GS jako pierwszy pośrednik z doliczeniem swojej kilku-procentowej marży zarobkowej. Od gminnej spółdzielni dalej kupuje ją formalnie, czyli już raz zakupioną, przedsiębiorstwo obrotu zwierzętami rzeźnymi, podległe Centralnemu Zarządowi Obrotu Zwierzętami Rzeźnymi, które z kolei znów sprzedaje naturalnie z doliczeniem swojej marży — przedsiębiorstwom Centralnego Zarządu Przemysłu Mięsnego. Przedsiębiorstwo Centralnego Zarządu Przemysłu Mięsnego po dokonaniu wyrobów wreszcie sprzedaj e placówkom handlu mięsem, a te z kolei dostarczają placówkom handlu detalicznego, skąd wyroby te dopiero trafiają do rąk konsumenta.</u> + <u xml:id="u-53.7" who="#PoselWozniakWiktor">Cała ta, że tak powiem, drabina kolejnego przekazywania, raportowania i obliczania pochłania z jednej strony poważny nakład pracy biurowej — wyobrazić sobie można, że w skali krajowej prace te wykonuje tysiące ludzi — z drugiej zaś strony pożera nakłady pieniężne, podrażając tym samym wartość danego wyrobu. Wystarczy obliczyć nakłady na utrzymanie tego aparatu obsługującego, doliczyć środki transportu, przeładunku i wielu innych różnych manipulacji, aby znaleźć odpowiedź, gdzie są między innymi rezerwy na poprawę stopy życiowej, naturalnie nie licząc innych szkodliwych zjawisk. Na gruncie tych kombinacji jest często nieuczciwie dokonywana klasyfikacja wobec istniejących aż 13 klas dla producenta, z którymi należałoby już raz skończyć, oraz wielki spadek masy towarowej i szereg innych związanych z tym spraw.</u> + <u xml:id="u-53.8" who="#PoselWozniakWiktor">W związku z tym wydaje się, że nadszedł już czas ostateczny, aby w oparciu o oddolną opinię i głosy terenu nowopowstałe Ministerstwo ostatecznie usprawniło tę trudną wędrówkę — bez dotychczasowych pośredników. Wzrosłaby wówczas akumulacja i znalazłyby się środki na unowocześnienie urządzeń na punktach skupu w rzeźniach i przetwórniach mięsa. A wiemy, że stan tych urządzeń pozostawia wiele do życzenia.</u> + <u xml:id="u-53.9" who="#PoselWozniakWiktor">W zagadnieniach organizacji produkcji mięsnej należałoby również — obok wielu innych spraw — zastanowić się nad potrzebą istnienia Centralnego Zarządu Tuczu Przemysłowego, który obok Centralnego Zarządu Obrotu Zwierzętami Rzeźnymi nie ma większego gospodarczego uzasadnienia, gdyż i tak sezonowy dotucz obok skupu na dużą skalę prowadzi to przedsiębiorstwo. Dotychczasowa struktura organizacyjna obydwu zarządów wpływa poważnie na podrożenie produkcji mięsa, podczas gdy tę samą pracę można by prowadzić w ręku jednego przedsiębiorstwa.</u> + <u xml:id="u-53.10" who="#PoselWozniakWiktor">Omawiając to zagadnienie, należałoby również rozważyć fakt wyższych kosztów dotuczu w tych przedsiębiorstwach aniżeli kosztów produkcyjnych kształtujących się w gospodarstwach rolnych, jak w PGR, spółdzielniach produkcyjnych, czy u indywidualnych chłopów.</u> + <u xml:id="u-53.11" who="#PoselWozniakWiktor">Omawiając zagadnienie usprawnienia organizacyjnego w obrocie artykułami spożywczymi, zgodnie z zapowiedzią Prezesa Rady Ministrów tow. Józefa Cyrankiewicza zdaniem moim należałoby się jak najszybciej zastanowić nad potrzebą istnienia innych centralnych zarządów i zarządów, a w ślad za tym całego szeregu zjednoczeń, przedsiębiorstw rejonowych czy wojewódzkich. Na przykład wydaje się słusznym, aby Centralny Zarząd Przemysłu Jajczarsko-Drobiarskiego rozdzielić między dwa zbliżone do siebie resorty, to znaczy skup drobiu przydzielić do Zarządu Przemysłu Mięsnego, a organizację skupu jaj do Przemysłu Mleczarskiego.</u> + <u xml:id="u-53.12" who="#PoselWozniakWiktor">Pozwoliłoby to na osiągnięcie lepszej jakości wyrobów spożywczych tej branży i szybszej dostawy tych surowców. Na przykład obecnie skup jaj odbywa się przez aparat GS, który nie mając bardzo często możliwości odtransportowania jaj, przetrzymuje ten towar w nieodpowiednich warunkach przez kilka nawet tygodni, podczas gdy z punktu zlewni mleka istnieje możliwość dostarczania tych jaj codziennie.</u> + <u xml:id="u-53.13" who="#PoselWozniakWiktor">Rozpatrując zagadnienie skupu mleka według dotychczasowych form organizacyjnych skupu, potwierdza się fakt, że aparat ten również w ogromnej większości uległ zbiurokratyzowaniu. Aparat ten — można powiedzieć — zabił społeczną treść współdziałania chłopów w zakresie mleczarstwa, co odbiło się zresztą ogromnym spadkiem ilościowym skupu.</u> + <u xml:id="u-53.14" who="#PoselWozniakWiktor">Bo czym tłumaczyć taki fakt, że mleczarnia w Mielcu, w woj. rzeszowskim w 1951 i 1952 r. skupywała codziennie ok. 7 tys. litrów mleka, a w 1956 r. przy zwiększonym aparacie do 60 osób skupywała 3.600 litrów mleka dziennie, czyli o połowę mniej? Anormalne jest również i to, że na tych 60 osób pracujących zaledwie 18 osób wykonuje prace fizyczne. Reszta, tj. 42 osoby, stanowi tzw. — „wielką administrację”.</u> + <u xml:id="u-53.15" who="#PoselWozniakWiktor">Jeżeli zatem zestawimy sytuację w skali wojewódzkiej, to daje się zauważyć, że w zakładach mleczarskich tego województwa, gdybyśmy przyjęli za 100% zatrudnienie w 1951 r., to w r. 1955 aparat ten wzrósł o dalsze 100%. Natomiast zadziwiający jest fakt, gdy zestawiając zdolność produkcyjną przerobu na jednego pracownika zauważamy, że dzienna produkcja w r. 1950 wynosiła 940 litrów na jednego pracownika, a w r. 1955 obniżyła się do 470 litrów. Toteż nic dziwnego, że jeden litr mleka w woj. rzeszowskim, tak wybitnie rolniczym, hodowlanym dochodzi do 3 złotych, podobnie zresztą jak i w woj. krakowskim i wielu innych.</u> + <u xml:id="u-53.16" who="#PoselWozniakWiktor">Dlatego też chłopi, którzy obserwują tę sytuację, z zadowoleniem przyjęli uchwałę VII Plenum KC PZPR zmieniającą system dostaw mleka, wiedząc, że kosztem likwidacji nadmiernie rozbudowanej administracji osiągną większe korzyści i że zyska na tym Państwo Ludowe.</u> + <u xml:id="u-53.17" who="#PoselWozniakWiktor">Trzeba również dodać, że w poważnym stopniu liczą chłopi na to, iż nowy system skupu ożywi społeczną treść walki o podniesienie produkcji, a z drugiej strony usunie niepotrzebne konflikty i nadużycia występujące dotychczas w wielkiej i skomplikowanej machinie ulg hodowlanych, które na przestrzeni ostatniego okresu — obok dobrych stron — dawały możność kontynuowania spekulacji i kumoterstwa przez nieuczciwych pracowników.</u> + <u xml:id="u-53.18" who="#PoselWozniakWiktor">O ile chodzi o przemysł cukrowniczy, to warto zaznaczyć, że w tym przemyśle w ostatnim okresie zauważa się znaczną poprawę. Niemniej jednak niepokojącym jest fakt, że pomimo poważnego rozszerzenia produkcji wydajność z ha stale maleje. Na przykład w 1950 r. przeciętna wydajność wynosiła w skali krajowej 222 q z 1 ha, a w r. 1955 wynosi 186 q. Należałoby tutaj zapytać naszych fachowców agronomów, gdzie tkwią przyczyny tego stanu rzeczy.</u> + <u xml:id="u-53.19" who="#PoselWozniakWiktor">Kończąc pragnę podkreślić, iż w związku z przedstawioną przeze mnie sytuacją i w oparciu o poprzednich dyskutantów, wraz z opinią terenu, popieram przedłożony dekret o utworzeniu Ministerstwa Przemysłu Spożywczego, jako dalszy krok zmierzający do podniesienia produkcji, a zatem poprawy warunków bytowych mas.</u> + <u xml:id="u-53.20" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-54"> + <u xml:id="u-54.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-54.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem zreferowanych dekretów, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-54.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-54.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-54.4" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-54.5" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Stwierdzam, że zreferowane dekrety zostały przez Sejm jednomyślnie zatwierdzone.</u> + <u xml:id="u-54.6" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Przechodzimy do ostatniej grupy dekretów:</u> + <u xml:id="u-54.7" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">a)z dnia 16 maja 1956 r. o umowach dostawy pomiędzy jednostkami gospodarki uspołecznionej (Dz. U. Nr 16, poz. 87), b)z dnia 16 maja 1956 r. o umarzaniu i udzielaniu ulg w spłacaniu należności państwowych (Dz. U. Nr 17, poz. 92), c)z dnia 4 sierpnia 1956 r. o podziale dróg publicznych (Dz. U. Nr 35, poz. 158), d)z dnia 4 sierpnia 1956 r. o zniesieniu obowiązkowych dostaw mleka (Dz. U. Nr 35, poz. 159).</u> + <u xml:id="u-54.8" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Głos ma sprawozdawca poseł Antoni Mitura.</u> + </div> + <div xml:id="div-55"> + <u xml:id="u-55.0" who="#PoselMituraAntoni">Wysoki Sejmie! Mam zreferować cztery dekrety, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-55.1" who="#PoselMituraAntoni">1)dekret z dnia 16 maja 1956 r. o umowach dostawy pomiędzy jednostkami gospodarki uspołecznionej, 2)dekret z dnia 16 maja 1956 r. o umarzaniu i udzielaniu ulg w spłacaniu należności państwowych, 3)dekret z 4 sierpnia 1956 r. o podziale dróg publicznych, 4)dekret z 4 sierpnia 1956 r. o zniesieniu obowiązkowych dostaw mleka.</u> + <u xml:id="u-55.2" who="#PoselMituraAntoni">Dekret z dnia 16 maja 1956 r. o umowach dostawy pomiędzy jednostkami gospodarki uspołecznionej potraktowany został przez PKPG jako pilny i uchwalony przez Radę Państwa w trzy tygodnie po wiosennej sesji sejmowej. Dekret ten według zamierzeń PKPG winien ułatwić usunięcie poważnych trudności, istniejących dotychczas w zaopatrzeniu materiałowo-technicznym jednostek gospodarki uspołecznionej.</u> + <u xml:id="u-55.3" who="#PoselMituraAntoni">W uzasadnieniu do projektu rządowego została zamieszczona następująca ocena: — „Analiza przebiegu zawierania umów planowych, sporów przedumownych oraz sporów wynikających na tle wykonywania umów wykazała, że umowy te wprowadzone w roku 1950 ustawą o umowach planowych w gospodarce socjalistycznej nie spełniają swej roli. Umowy planowe generalne i szczegółowe albo nie były zawierane — nawet w przypadkach zatwierdzania przez Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego powiązań umownych — lub były zawierane ze znacznym opóźnieniem, często wtedy gdy większość dostaw była już wykonana.” Również w Państwowej Inspekcji Gospodarki Materiałowej oświadczono mi, że dotychczas umowy planowe w gospodarce socjalistycznej zawierane były w zasadzie pro forma po realizacji dostaw.</u> + <u xml:id="u-55.4" who="#PoselMituraAntoni">Z wyjaśnień uzyskanych w PKPG — Departament Bilansów Materiałowych — wynika, że hamulcem przy zawieraniu umów jest nadmierna centralizacja, wyrażająca się w treści artykułów 22 i 23 obowiązującej dotychczas ustawy z dnia 19 kwietnia 1950 r.</u> + <u xml:id="u-55.5" who="#PoselMituraAntoni">Art. 22 wymienionej ustawy posiada brzmienie następujące:</u> + <u xml:id="u-55.6" who="#PoselMituraAntoni">„Uzupełnienie, zmiana lub rozwiązanie umowy albo odstąpienie od umowy nastąpić może tylko za zgodą jednostek zwierzchnich bądź władz, którym strony bezpośrednio podlegają lub przez które są nadzorowane. W wypadku nieuzyskania tej zgody w terminie 14 dni — strona może złożyć w komisji arbitrażowej wniosek o uzupełnienie, zmianę lub rozwiązanie umowy albo o przyznanie jej prawa do odstąpienia od niej.” Art. 23. głosi:</u> + <u xml:id="u-55.7" who="#PoselMituraAntoni">„1. Stronie nie służy prawo wstrzymania się ze swym świadczeniem, mimo że druga strona nie spełnia świadczenia wzajemnego.</u> + <u xml:id="u-55.8" who="#PoselMituraAntoni">2. Komisja arbitrażowa przyznać może stronie to prawo, jeżeli strona druga oczywiście narusza nakazy planu gospodarczego, niespełnienie zaś świadczenia na jej rzecz nie spowoduje szkody dla gospodarki narodowej.” Treść wymienionych artykułów w ustawie z dnia 12 maja 1950 r. rzekomo jedynie hamowała zawieranie umów planowych w gospodarce socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-55.9" who="#PoselMituraAntoni">Takie są przynajmniej wyjaśnienia PKPG.</u> + <u xml:id="u-55.10" who="#PoselMituraAntoni">W rzeczywistości podstawową przyczyną nabrzmiałych dysproporcji pomiędzy zdolnością produkcyjną przemysłu a zaopatrzeniem materiałowo-technicznym, dysproporcji między ilościowym rozwojem produkcji przemysłowej a jej jakością i kosztami własnymi jest wadliwy system zarządzania gospodarką narodową, oparty na nadmiernej centralizacji i związanej z tym biurokracji. Zarządzanie gospodarką narodową metodami polegającymi ,na apelach moralno-politycznych, na nakazach prawno-administracyjnych, na rozmaitych środkach przymusu pozaekonomicznego, a nie na bodźcach ekonomicznych, nie mogło stanowić trwałego sposobu gospodarowania, nie mogło przyczynić się do usprawnienia zaopatrzenia materiałowego.</u> + <u xml:id="u-55.11" who="#PoselMituraAntoni">Zaopatrzenie fabryk w surowiec i zbywanie produktów sprawują niepodzielnie władze będące poza zakresem produkcyjnym, sztucznie odcinając fabryki od możliwości szukania sprawnego i taniego dostawcy oraz od zbytu surowców. Władze te nie są zainteresowane ekonomicznie w usprawnieniu zaopatrzeń, nie odpowiadają za rentowność przedsiębiorstwa, nie poszukują tańszych i sprawniejszych dróg zaopatrzenia, gdyż nie liczą się ze złotówką. Kierowanie zaopatrzeniem w dalszym ciągu jedynie za pomocą apelów moralno-politycznych i nakazów prawno-administracyjnych nie przyniesie pożądanych efektów, gdyż wyczerpało swoje możliwości. Bodźce realne, ekonomiczne dotychczas nie zagrały, gdyż nie istnieją; a pozaekonomiczne zawiodły. Dlatego powstała poważna obojętność w aparacie administracyjnym, dystrybucyjnym i usługowym.</u> + <u xml:id="u-55.12" who="#PoselMituraAntoni">Dotychczas praktykowany system zarządzania gospodarką narodową, system zaopatrzenia zestarzał się, przestał był efektownym, atrakcyjnym — i nie spełnia już pokładanych w nim nadziei, zawodzi.</u> + <u xml:id="u-55.13" who="#PoselMituraAntoni">Narosła nowa rzeczywistość, która wymaga głębokiej decentralizacji i demokratyzacji funkcji zarządzania i systemu zaopatrzenia.</u> + <u xml:id="u-55.14" who="#PoselMituraAntoni">Decentralizacja systemu zaopatrzenia wymaga bezpośredniego powiązania odbiorców z dostawcami. Samo powiązanie bezpośrednie nie wystarcza jeszcze. Trzeba do tego oprzeć się na zasadzie rentowności przedsiębiorstw, na zasadzie bezpośredniego zainteresowania załóg robotniczych wynikami działalności gospodarczej przedsiębiorstw. Należy oprzeć się na obiektywnie działających prawach ekonomicznych, na bodźcach materialnych.</u> + <u xml:id="u-55.15" who="#PoselMituraAntoni">Zdawać by się mogło, że dekret z dnia 15 maja 1956 r. o umowach dostawy pomiędzy jednostkami gospodarki uspołecznionej będzie mógł spełniać zakładaną rolę, przyczyniać się do usunięcia zaistniałych trudności w zaopatrzeniu materiałowo-technicznym. Niestety, dekret ten w swej treści przewiduje częściowe tylko zmniejszenie nadmiernej centralizacji.</u> + <u xml:id="u-55.16" who="#PoselMituraAntoni">Art. 3 ust. 1 omawianego dekretu głosi, że — „Przewodniczący Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego ustali ogólne warunki dostaw w stosunkach pomiędzy jednostkami gospodarki uspołecznionej, oddzielnie dla dostaw o obrocie krajowym i oddzielnie dla dostaw związanych z obrotem z zagranicą”.</u> + <u xml:id="u-55.17" who="#PoselMituraAntoni">Zarządzenie takie wprawdzie jeszcze nie ukazało się, mimo pośpiechu w wydawaniu dekretu, lecz treść art. 3 świadczy o utrzymaniu w dalszym ciągu poważnej centralizacji dostaw.</u> + <u xml:id="u-55.18" who="#PoselMituraAntoni">W uzasadnieniu do art. 5 omawianego dekretu dano wyjaśnienie następujące:</u> + <u xml:id="u-55.19" who="#PoselMituraAntoni">Podczas gdy według ogólnych zasad obowiązującego prawa cywilnego strony mogą zawsze rozwiązywać umowy, przepis przewiduje, że rozwiązanie umowy może nastąpić tylko w gospodarczo uzasadnionych przypadkach, a w szczególności w razie zmian zadań planowych, gdy dostawa stała się bezprzedmiotową skutkiem zmiany okoliczności faktycznych itp.</u> + <u xml:id="u-55.20" who="#PoselMituraAntoni">„Przepis nie uzależnia rozwiązania umowy od uprzedniej zgody jednostek nadrzędnych... Ministerstwa i inne jednostki nadrzędne będą jednak mogły w drodze zarządzeń wewnętrznych, wydanych jednostkom podporządkowanym, uzależniać prawo rozwiązania lub zmiany umowy we wszystkich lub w niektórych przypadkach od uzyskania uprzednio zgody jednostki nadrzędnej. Zarządzenie takie będzie miało moc prawną w stosunkach pomiędzy jednostką podporządkowaną a nadrzędną.” Przepis ten prawdopodobnie niewiele wpłynie na zmniejszenie centralizacji, na ułatwienie w zaopatrzeniu.</u> + <u xml:id="u-55.21" who="#PoselMituraAntoni">Istniejące trudności w zaopatrzeniu materiałowo-technicznym mają w naszym kraju dość bogatą historię. Powstawały one w rezultacie narastania centralistycznych i biurokratycznych metod zarządzania gospodarką narodową, w rezultacie błędnego planowania oderwanego od istotnych potrzeb zaopatrzenia.</u> + <u xml:id="u-55.22" who="#PoselMituraAntoni">Generalne linie uzdrowienia i udoskonalenia obecnego naszego modelu gospodarki planowej — to jego głęboka demokratyzacja, urzeczywistniona przede wszystkim w drodze daleko idącego usamodzielnienia przedsiębiorstw oraz wszechstronnego rozwijania ich oddolnej i twórczej inicjatywy, to wnikliwa synchronizacja zadań produkcyjnych ze sprawą zaopatrzenia materiałowego.</u> + <u xml:id="u-55.23" who="#PoselMituraAntoni">Ażeby zaopatrzenie materiałowo-techniczne nie szwankowało i nie powodowało zbędnych przestojów, szturmowszczyzny, nadmiernej ilości godzin nadliczbowych, nerwowości w pracy, a tym samym nieuniknionego w obecnych warunkach brakoróbstwa i wzrostu kosztów własnych — należy pomyśleć o uzupełnieniu i odbudowie mocno nadwątlonych rezerw materiałowych, a to wymaga niezbędnych magazynów, których odczuwa się brak. Dążność do przyśpieszenia obiegu środków obrotowych spowodowała zmniejszenie zapasów. Zwiększenie zapasów materiałowych wymaga zmiany przepisów zmierzających do przyśpieszenia środków obrotowych.</u> + <u xml:id="u-55.24" who="#PoselMituraAntoni">Zwiększenie zapasów materiałowych o kilkaset milionów złotych uchronić może wiele przedsiębiorstw od poważnych strat. Na szczeblu centralnym w PKPG tych strat nie widziano, lub nie chciano widzieć. Państwowa Inspekcja Gospodarki Materiałowej zajmowała się badaniem stanu zaopatrzenia, ale nastawiona była na to, by trzymać się jak najdalej od złotówki. Tym się między innymi tłumaczy wzrastanie ogromnej ilości krzyżujących się przewozów materiałów zaopatrzeniowych, obciążających zbędnie transport i podrażających koszty własne produkcji. Zaopatrzenie materiałowe oderwane więc było od rentowności zakładów. Nie sprzyjało to zmniejszaniu kosztów własnych, a przeciwnie, przyczyniało się do narastania zahamowań utrudniających normalną pracę zakładów przemysłowych. Zahamowanie w zaopatrzeniu, błędny system premiowy — zmuszały zakłady do pracy w godzinach nadliczbowych, powodowały pośpiech produkcyjny, co przyczyniało się do częstego brakoróbstwa, do nagromadzania się w magazynach różnorakich „bubli”, narażających gospodarkę narodową na poważne straty, a obywateli na słabe zaopatrzenie.</u> + <u xml:id="u-55.25" who="#PoselMituraAntoni">Sprawa uporządkowania umów o dostawach pomiędzy jednostkami gospodarki uspołecznionej jest jednym z węzłowych problemów gospodarczych. Unormowanie tego problemu wymaga podejścia gospodarskiego, podejścia kompleksowego. Wymaga uchwalenia wielu aktów prawnych, które by pozwoliły na usunięcie istniejących hamulców, uruchomiły wszystkie niezbędne rezerwy zmierzające do zwiększenia zapasów materiałowych, dostarczenia niezbędnych magazynów, zmniejszenia nadmiernego aparatu zaopatrzeniowców, a przede wszystkim, które by umożliwiły racjonalne wykorzystanie marnotrawionej siły ludzkiej załóg robotniczych i materiałów zaopatrzeniowych, których stale nam brakuje. Tego wszystkiego nie rozwiąże omawiany dekret z dnia 16 maja 1956 r. W dekrecie tym brak podejścia gospodarskiego, kompleksowego.</u> + <u xml:id="u-55.26" who="#PoselMituraAntoni">Zdaję sobie sprawę, że w jednym dekrecie nie mogą być poruszone wszystkie zagadnienia, które w sumie ułatwiłyby uporządkowanie tak ważnej sprawy, jaką jest zaopatrzenie materiałowo-techniczne. Zdaję sobie również sprawę, że wszystkie te akty normatywne, akty prawne, nie muszą być obowiązkowo opracowane i zatwierdzone jednocześnie.</u> + <u xml:id="u-55.27" who="#PoselMituraAntoni">Wydaje mi się, że rozwiązanie trudnego problemu, jakim jest zaopatrzenie materiałowo-techniczne — czemu ma służyć formalnie omawiany dekret, zmierzający jedynie do powiązania umowami poszczególnych zakładów — nie może uzdrowić nabrzmiałej sytuacji. Umowy o dostawach pomiędzy jednostkami gospodarki uspołecznionej spełnią swoje zadanie jedynie wówczas, gdy materiały zaopatrzeniowe będą w magazynach, a aparat zaopatrzeniowy będzie zainteresowany w ich sprawnym i oszczędnym dostarczaniu poszczególnym zakładom. Do takiego stanu dopiero dążymy, ale go jeszcze nie ma. Wszystkie inne akty normatywne, akty prawne — prócz omawianego dekretu — nie zostały opracowane. Ba, PKPG nie chcę nawet o nich mówić. Prawdopodobnie uważa je za zbędne, niepotrzebne.</u> + <u xml:id="u-55.28" who="#PoselMituraAntoni">Wobec powagi zagadnienia wydaje się dziwne i niezrozumiałe takie stanowisko PKPG w tej sprawie.</u> + <u xml:id="u-55.29" who="#PoselMituraAntoni">Odpowiedzialni pracownicy Departamentu Bilansów Materiałowych nie mogli mi wyjaśnić, czy przygotowane są odpowiednie akty prawne zmierzające do realnego uporządkowania sytuacji w dziedzinie zaopatrzenia materiałowego. Nie dość tego. Pracownicy ci na Komisji Spraw Ustawodawczych starali się udowodnić, że przyjęcie dekretu nie wiąże się z innymi sprawami poruszanymi dotychczas. Bakcyl biurokratyzmu nie zezwala tym pracownikom spojrzeć po gospodarsku prawdzie w oczy. Dla nich wystarczy nowy papierek, który może być parawanem.</u> + <u xml:id="u-55.30" who="#PoselMituraAntoni">Jedynie wyjaśnienie przedstawiciela Urzędu Rady Ministrów, złożone na posiedzeniu Komisji Spraw Ustawodawczych, przyczyniło się do przyjęcia dekretu.</u> + <u xml:id="u-55.31" who="#PoselMituraAntoni">Ewentualne zatwierdzenie przez Wysoką Izbę omawianego dekretu nie może zwalniać PKPG od obowiązku opracowania i przedstawienia do zatwierdzenia innych aktów prawnych, które razem z omawianym dekretem przyczynią się do uzdrowienia sytuacji w dziedzinie zaopatrzenia materiałowego.</u> + <u xml:id="u-55.32" who="#PoselMituraAntoni">W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę mimo poważnych uwag krytycznych o zatwierdzenie dekretu z dnia 16 maja 1956 r. o umowach dostawy pomiędzy jednostkami gospodarki uspołecznionej — w przedłożeniu rządowym, ponieważ Komisja Spraw Ustawodawczych uznała po szerokiej dyskusji, że jest on nieco lepszy od ustawy z dnia 19 kwietnia 1950 r. o umowach planowych w gospodarce socjalistycznej (Dz. U. Nr 21).</u> + <u xml:id="u-55.33" who="#PoselMituraAntoni">Przechodzę do następnego dekretu.</u> + <u xml:id="u-55.34" who="#PoselMituraAntoni">Wysoki Sejmie! Obowiązująca dotychczas ustawa z dnia 9 kwietnia 1938 r. o umarzaniu prywatno-prawnych wierzytelności państwowych (Dz. U. Nr 26 poz. 228 i z 1949 r. Nr 9 poz. 49) jest aktem prawnym przestarzałym i nie odpowiadającym obecnym potrzebom i warunkom. Ustawa powyższa dotyczy tylko wierzytelności prywatno-prawnych według dawnego rozdziału wierzytelności państwowych na prywatne i publiczno-prawne; centralizuje wydawanie decyzji o umarzaniu należności, wyłącznie w ręku jednego ministerstwa, tj. Ministerstwa Finansów i nie obejmuje szeregu wierzytelności państwowych, np. nienależnie pobranych zasiłków rodzinnych, wierzytelności bankowych itp.</u> + <u xml:id="u-55.35" who="#PoselMituraAntoni">Celem omawianego dekretu z dnia 16 maja 1956 r. o umarzaniu i udzielaniu ulg wl spłacaniu należności państwowych (Dz. U. Nr 17 poz. 92) jest stworzenie jednolitych przepisów prawnych, dających podstawę do umarzania i udzielania ulg w spłacaniu niepodatkowych należności państwowych, przypadających jednostkom budżetowym (tj. różnym urzędom i instytucjom państwowym), państwowym przedsiębiorstwom, bankom i instytucjom ubezpieczeń społecznych od osób fizycznych i prawnych (w tej liczbie również od spółdzielni, organizacji społecznych, związków i zrzeszeń), a także od przedsiębiorstw państwowych znajdujących się w toku likwidacji.</u> + <u xml:id="u-55.36" who="#PoselMituraAntoni">Dekret jest instrumentem prawnym służącym do odpisywania ze stanu zaległości należności nierealnych, przede wszystkim z powodu ich nieściągalności, oraz udzielania ulg w spłacaniu należności w postaci odroczenia terminu zapłaty lub rozkładania płatności na raty.</u> + <u xml:id="u-55.37" who="#PoselMituraAntoni">Do czasu wejścia w życie omawianego dekretu przepisy w zakresie umarzania takich na przykład niepodatkowych należności państwowych, jak z tytułu:</u> + <u xml:id="u-55.38" who="#PoselMituraAntoni">—czynszu dzierżawnego lub najmu mienia państwowego, —przekroczenia dyscypliny płac, —sprzedaży lub przekazania mienia państwowego, —funduszu ziemi, —opłat szpitalnych, —opłat radiofonicznych, —opłat za utrzymanie dzieci w internatach szkolnych, —składek za ubezpieczenia społeczne, —różnych odszkodowań orzeczonych przez sądy na rzecz państwa były rozrzucone w szeregu aktów prawnych, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-55.39" who="#PoselMituraAntoni">1) w ustawie z dnia 9 kwietnia 1938 r. o umarzaniu prywatno-prawnych wierzytelności państwowych, 2) w dekrecie z dnia 28 lipca 1948 r. o najmie lokali, 3) w ustawie z dnia 7 kwietnia 1949 r. o pokrywaniu opłat w szpitalach będących społecznymi zakładami służby zdrowia, 4) w okólniku Przewodniczącego PKPG z dnia 17 stycznia 1951 r. w sprawie wydawania decyzji o umarzaniu nieściągalnych wierzytelności przedsiębiorstw państwowych.</u> + <u xml:id="u-55.40" who="#PoselMituraAntoni">Poprzez wydanie omawianego dekretu nastąpiła więc kodyfikacja przepisów w zakresie umarzania i udzielania ulg w spłacaniu wszystkich należności państwowych, z wyjątkiem zobowiązań podatkowych, kar i grzywien, orzeczonych w postępowaniu administracyjnym lub sądowym i należności z tytułu odpowiedzialności żołnierzy za szkody wyrządzone jednostce wojskowej, ponieważ zasady i tryb umarzania tych ostatnio wymienionych trzech rodzajów należności jest już uregulowany odrębnymi przepisami prawnymi.</u> + <u xml:id="u-55.41" who="#PoselMituraAntoni">Należy nadmienić, iż nowy dekret daje również podstawę do umarzania pożyczek i kredytów udzielonych przez banki państwowe, dla których dotychczas brak było w ogóle podstaw prawnych do ich umarzania.</u> + <u xml:id="u-55.42" who="#PoselMituraAntoni">W rozumieniu przepisów dekretu z dobrodziejstwa umorzenia lub uzyskania ulg w spłacie należności nie będą jednak mogli korzystać dłużnicy zamieszkujący lub posiadający siedzibę zagranicą.</u> + <u xml:id="u-55.43" who="#PoselMituraAntoni">Jako istotne cechy dekretu, uchylającego przepisy przestarzałej ustawy z dnia 9 kwietnia 1938 r. o umarzaniu prywatno-prawnych wierzytelności państwowych, należy wymienić:</u> + <u xml:id="u-55.44" who="#PoselMituraAntoni">1)zerwanie z podziałem wierzytelności na publiczne i prywatno-prawne, 2)decentralizację decyzji o umarzaniu i udzielaniu ulg na poszczególne resorty i prezydia rad narodowych, co znalazło swój wyraz w rozporządzeniu Rady Ministrów wydanym na podstawie delegacji zawartej w art. 2 dekretu, gdyż do czasu wejścia w życie dekretu decyzje o umarzaniu należności na rzecz jednostek budżetowych były skoncentrowane wyłącznie w ręku Ministra Finansów.</u> + <u xml:id="u-55.45" who="#PoselMituraAntoni">Dekret w art. 3 daje możność Ministrowi Finansów rozciągnięcia jego przepisów na należności banków w formie spółek akcyjnych (na Bank Handlowy i Bank — „Polska Kasa Opieki”), kas spółdzielczych oraz spółek prawa cywilnego lub handlowego, w których państwo bądź przedsiębiorstwa lub instytucje państwowe posiadają udział ponad 50% kapitału zakładowego, albowiem również w tych instytucjach istnieją lub w przyszłości mogą powstać należności, dla których brak było podstaw prawnych do ich umarzania.</u> + <u xml:id="u-55.46" who="#PoselMituraAntoni">Omawiany dekret w myśl założeń legislacyjnych zawiera przepisy zasadnicze i podstawowe, a natomiast w art. 2 daje upoważnienie Radzie Ministrów do określenia w drodze rozporządzenia szczegółowych zasad umarzania należności oraz udzielania ulg w ich spłacaniu, jak również do określania organów powołanych do wydawania decyzji w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-55.47" who="#PoselMituraAntoni">Rozporządzenie takie Rada Ministrów wydała w dniu 16 maja br. przyjmując w nim następujące podstawowe zasady:</u> + <u xml:id="u-55.48" who="#PoselMituraAntoni">1) Umorzeniu z powodu nieściągalności będą mogły podlegać należności przypadające od dłużników o ograniczonej lub słabej zdolności płatniczej, przy czym stopień tej zdolności będzie oceniony według stanu majątkowego bądź dochodów dłużnika.</u> + <u xml:id="u-55.49" who="#PoselMituraAntoni">2) Nie będą jednak mogły być umarzane należności z tytułu niedoboru mienia (tj. z tytułu tzw. mank) tylko z tego powodu, że jest niemożliwe ustalenie osoby odpowiedzialnej za powstanie niedoboru. Rozporządzenie wychodzi bowiem z założenia, iż nie może być takiej sytuacji, aby nie było nikogo, kto by nie ponosił odpowiedzialności materialnej za powierzone mu mienie państwowe. Przyjęcie tej zasady jest jedną z form zaostrzenia walki z powstawaniem mank towarowych w przedsiębiorstwach.</u> + <u xml:id="u-55.50" who="#PoselMituraAntoni">3) Wydawanie decyzji w sprawach umorzeń, odraczania terminu zapłaty i rozkładania płatności na raty zostało zdecentralizowane przede wszystkim na piony resortowe oraz na prezydia wojewódzkich i powiatowych rad narodowych. Kierownicy jednostek budżetowych są uprawnieni do umarzania należności do wysokości 500 zł, a dyrektorzy przedsiębiorstw do wysokości 1000 zł. Prezydia rad narodowych w zakresie należności budżetu terenowego na szczeblu powiatowym mogą umarzać należności do kwoty 10.000 zł na jednego dłużnika, a na szczeblu wojewódzkim do kwoty 100.000 zł. Umorzenie jednak należności budżetu centralnego powyżej 1.000.000 zł oraz budżetu terenowego powyżej 100.000 zł będzie wymagało w pierwszym przypadku porozumienia się, a w drugim zgody Ministra Finansów.</u> + <u xml:id="u-55.51" who="#PoselMituraAntoni">4) Przepisy rozporządzenia Rady Ministrów oprócz możliwości umorzenia należności z powodu nieściągalności dają upoważnienia ministrom do kwoty 3.000 zł, a Ministrowi Finansów powyżej tej kwoty (bez ograniczenia kwoty) do umarzania należności również w tych przypadkach, gdy za umorzeniem będą przemawiać okoliczności gospodarczo uzasadnione lub zasługujące na szczególne uwzględnienie.</u> + <u xml:id="u-55.52" who="#PoselMituraAntoni">Z tej formy umorzeń i oddłużenia będą więc mogły korzystać przede wszystkim osoby, które swoim osobistym wkładem przynoszą pożytek w gospodarce narodowej i w budownictwie socjalistycznym.</u> + <u xml:id="u-55.53" who="#PoselMituraAntoni">5) Przepisy rozporządzenia przewidują wreszcie możliwość oddłużania rolniczych spółdzielni produkcyjnych drogą umarzania należności przypadających budżetowi państwa, przedsiębiorstwom państwowym, bankom państwowym i instytucjom ubezpieczeń społecznych.</u> + <u xml:id="u-55.54" who="#PoselMituraAntoni">Całość omawianych przepisów umieszczona została w Dz. U. nr 17 z dnia 9 czerwca 1956 r.</u> + <u xml:id="u-55.55" who="#PoselMituraAntoni">Proszę Wysoką Izbę o zatwierdzenie omawianego dekretu w przedłożeniu rządowym.</u> + <u xml:id="u-55.56" who="#PoselMituraAntoni">Dekret z dnia 4 sierpnia 1956 r. o podziale dróg publicznych. (Dz. U. Nr 35 z 1956 r.).</u> + <u xml:id="u-55.57" who="#PoselMituraAntoni">Celem tego dekretu o podziale dróg publicznych jest wprowadzenie odpowiadającego obecnym warunkom podziału dróg publicznych. Dotychczasowe drogi państwowe i powiatowe uzupełniają się wzajemnie pod względem komunikacyjnym, a istniejące nawierzchnie twarde na drogach tych obu kategorii — wobec wzmagającego się ruchu samochodowego i kierowania tego ruchu na drogi o drugorzędnym znaczeniu (powiatowe) — wymagają lepszego wykonawstwa technicznego i kierownictwa administracyjnego, co znalazło swój wyraz w uchwale Nr 688 Prezydium Rządu z dnia 29 września 1951 r. przez podporządkowanie dróg państwowych i powiatowych rejonom eksploatacji dróg publicznych. Jednak finansowanie dróg państwowych odbywa się obecnie z budżetu centralnego, zaś powiatowych — z budżetu terenowego.</u> + <u xml:id="u-55.58" who="#PoselMituraAntoni">Takie rozwiązanie powoduje dwutorowość w zakresie planowania, utrzymania inwestycji, sprawozdawczości, finansowania itp. Zjawisko to jest wysoce niedogodne tak dla ogólnej gospodarki narodowej, jak zwłaszcza dla gospodarki drogowej.</u> + <u xml:id="u-55.59" who="#PoselMituraAntoni">Natomiast połączenie dotychczasowych dróg państwowych i powiatowych w jedną kategorię pozwoli na ujednolicenie planowania, finansowania i sprawozdawczości, i w tym celu już obecnie — jeszcze przed ostatecznym opracowaniem projektu ustawy drogowej, która ma zastąpić obowiązującą ustawę o budowie i utrzymaniu dróg publicznych — zaszła potrzeba niezwłocznego opracowania projektu niniejszego dekretu.</u> + <u xml:id="u-55.60" who="#PoselMituraAntoni">Ministerstwo Transportu Drogowego i Lotniczego przystąpiło już do opracowania projektu nowej ustawy drogowej. Opracowanie tego projektu wymaga poważniejszych studiów, a w związku z tym — dłuższego okresu czasu.</u> + <u xml:id="u-55.61" who="#PoselMituraAntoni">Użyta w projekcie dekretu nazwa — dróg państwowych — powinna być rozumiana jako skrót nazwy — „drogi o ogólnopaństwowym znaczeniu komunikacyjnym”. Nazwa ta wskazuje jednocześnie na znaczenie komunikacyjne tych dróg jako łączących sieć ważniejszych dróg z drogami w państwach sąsiednich.</u> + <u xml:id="u-55.62" who="#PoselMituraAntoni">Równocześnie projekt ustawy, nie zmieniając kompetencji w zakresie administrowania tymi drogami — porządkuje pod względem prawnym i nomenklatury zagadnienie dróg, które w ustawie z 10 grudnia 1920 r. o budowie i utrzymaniu dróg publicznych nosiły nazwę dróg — „gminnych”, a po zniesieniu samorządu terytorialnego i obecnie w związku z powołaniem gromadzkich rad narodowych otrzymały nazwę dróg „gromadzkich”.</u> + <u xml:id="u-55.63" who="#PoselMituraAntoni">W myśl art. 1 omawianego dekretu drogi publiczne dzielą się na następujące kategorie:</u> + <u xml:id="u-55.64" who="#PoselMituraAntoni">a)drogi państwowe, mające ogólnopaństwowe lub regionalne znaczenie ekonomiczno-komunikacyjne, b)drogi lokalne, mające miejscowe znaczenie ekonomiczno-komunikacyjne, oraz ulice i place miejskie, osiedlowe i wiejskie.</u> + <u xml:id="u-55.65" who="#PoselMituraAntoni">W art. 2 i 3 wyliczone są rodzaje dróg zaliczanych do państwowych i lokalnych.</u> + <u xml:id="u-55.66" who="#PoselMituraAntoni">Zaliczanie dróg do kategorii państwowych następuje w drodze zarządzenia Prezesa Rady Ministrów, zaś zaliczanie dróg do kategorii lokalnych — następuje w drodze uchwał powiatowych lub miejskich rad narodowych, względnie rad narodowych osiedli.</u> + <u xml:id="u-55.67" who="#PoselMituraAntoni">Omawiany dekret był rozpatrywany na Komisji Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-55.68" who="#PoselMituraAntoni">W imieniu Komisji proszę Wysoką Izbę o zatwierdzenie dekretu z dnia 4 sierpnia 1956 r. o podziale dróg publicznych, w brzmieniu rządowym.</u> + <u xml:id="u-55.69" who="#PoselMituraAntoni">Przechodzę do ostatniego dekretu o zniesieniu obowiązkowych dostaw mleka.</u> + <u xml:id="u-55.70" who="#PoselMituraAntoni">Obowiązkowe dostawy mleka wprowadzone były dekretem z dnia 24 kwietnia 1952 r. (Dz. U. Nr 22 poz. 142 i Nr 51 poz. 335). Od 1 stycznia 1954 r. obowiązkowe dostawy mleka opierają się na dekrecie z dnia 1 grudnia 1953 r. (Dz. U. Nr 50, poz. 245).</u> + <u xml:id="u-55.71" who="#PoselMituraAntoni">W preambule do dekretu z dnia 1 grudnia 1953 r. wprowadzone zostały, między innymi, następujące sformułowania:</u> + <u xml:id="u-55.72" who="#PoselMituraAntoni">„W celu — zabezpieczenia stałego i równomiernego zaopatrzenia ludności miast w mleko i jego przetwory, —stworzenia korzystnych warunków zbytu produkcji mleka po stałych i opłacalnych cenach, —popierania dalszego rozwoju hodowli bydła rogatego w gospodarstwach małorolnych i średniorolnych chłopów, —sprawiedliwego ustalenia dostaw mleka oddziaływającego na planowe i równomierne nasilenie produkcji...” Art. 21 ust. 1 tego dekretu brzmi — „Zobowiązany powinien dostarczyć mleko do najbliższego punktu skupu na koszt własny i we własnym naczyniu”.</u> + <u xml:id="u-55.73" who="#PoselMituraAntoni">Poseł Wacław Schayer referując dekret o obowiązkowych dostawach mleka powiedział między innymi:</u> + <u xml:id="u-55.74" who="#PoselMituraAntoni">„Dekrety o obowiązkowych dostawach służyć będą skutecznie sprawie realizacji tego wielkiego programu rozwoju rolnictwa, który wysunięty został przez IX Plenum. Dekrety te mają szczególnie doniosłe znaczenie dla sprawy dalszego umocnienia sojuszu robotniczo-chłopskiego, dalszego rozwijania całokształtu naszej gospodarki narodowej i podnoszenia stopy życiowej ludzi pracy miast i wsi.” Czy te zapowiedzi sprawdziły się? Od czasu wprowadzenia w życie dekretów upłynęło zaledwie dwa lata. W swym expose na obecnej sesji Obywatel Premier powiedział:</u> + <u xml:id="u-55.75" who="#PoselMituraAntoni">„Decyzja VII Plenum KC PZPR o zniesieniu obowiązkowych dostaw mleka została przyjęta z uznaniem przez ogół chłopów.</u> + <u xml:id="u-55.76" who="#PoselMituraAntoni">Nie ulega wątpliwości, że zniesienie obowiązkowych dostaw od początku przyszłego roku, dając wszystkim gospodarstwom obciążonym obecnie tym obowiązkiem niewątpliwie podniesienie dochodowości, ułatwi im wykonanie obowiązkowych dostaw zbóż, trzody i ziemniaków. Ponadto zniesienie obowiązkowych dostaw mleka da dodatkowy bodziec do wzrostu hodowli bydła, co po pewnym czasie przyczyni się do przezwyciężenia obecnie występujących trudności w zaopatrzeniu miast w mleko i masło.” Wypowiedź Obywatela Premiera zrozumiałem i zgodna jest ona z faktyczną rzeczywistością w terenie, że obowiązkowe dostawy mleka nie przyczyniły się korzystnie do popierania dalszego rozwoju hodowli bydła rogatego w gospodarstwach małorolnych i średniorolnych, nie sprzyjały oddziaływaniu na planowe i równomierne nasilenie produkcji. Przeciwnie — obowiązkowe dostawy mleka były dla chłopów najbardziej dokuczliwe ze wszystkich dostaw, bo trzeba się z nich było wywiązywać codziennie, tracąc na to wiele czasu. Ceny uzyskiwane były niskie, gdyż wynosiły zaledwie 90 groszy za litr, a gdy chłopi chcieli kupić mleko odtłuszczone — to musieli płacić od 40 do 50 groszy za litr.</u> + <u xml:id="u-55.77" who="#PoselMituraAntoni">Powszechnie wiadomo, że aparat skupu mleka dopuszczał się nierzadko nadużyć w określaniu procentu tłuszczu. Istniała niedostateczna ewidencja dostaw mleka w szeregu mleczarni. Z paszami treściwymi nie było zbyt różowo. Dawny aparat skupu i przerobu mleka został zastąpiony nowym aparatem administracyjnym. Trzeba podkreślić, z całym przekonaniem, że ten nowy aparat nie zdał egzaminu.</u> + <u xml:id="u-55.78" who="#PoselMituraAntoni">Do 1951 r. było u nas zorganizowane poradnictwo żywieniowe przy mleczarniach, które zostało zlikwidowane. Zlikwidowana została również kontrola użytkowości bydła w gospodarstwach indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-55.79" who="#PoselMituraAntoni">Do 5 grudnia 1955 r. hodowca za średnio utuczoną krowę na rzeź otrzymywał 3.30 zł za 1 kg żywej wagi, podczas gdy za 1 kg trzody mięsno-słoninowej — od 10,50 zł do 13,95 zł zależnie od strefy. Do tej wyższej ceny otrzymywał jeszcze premię paszową i węglową.</u> + <u xml:id="u-55.80" who="#PoselMituraAntoni">Nic w tym dziwnego, że w takich warunkach hodowla bydła nie opłacała się. Na 100 ha użytków rolnych w ówczesnych granicach Polski przypadało w r. 1938 — 47,6 sztuk bydła i 40,4 sztuk trzody chlewnej, a w roku 1955 — 37,7 sztuk bydła i 48 sztuk trzody chlewnej. Nastąpiło więc zwichnięcie równowagi na korzyść trzody chlewnej, które źle się odbija na rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-55.81" who="#PoselMituraAntoni">Dekret z dnia 4 sierpnia 1956 r. o zniesieniu obowiązkowych dostaw mleka składa się zaledwie z pięciu artykułów, które brzmią:</u> + <u xml:id="u-55.82" who="#PoselMituraAntoni">„Art. 1. Znosi się z dniem 1 stycznia 1957 r. obowiązkowe dostawy mleka.</u> + <u xml:id="u-55.83" who="#PoselMituraAntoni">Art. 2. Obowiązkowe dostawy mleka należne za okres do końca 1956 r. podlegają wykonaniu na dotychczasowych zasadach.</u> + <u xml:id="u-55.84" who="#PoselMituraAntoni">Art. 3. Minister Skupu określi szczegółowe zasady i tryb:</u> + <u xml:id="u-55.85" who="#PoselMituraAntoni">a)przyjmowania produktów zamiennych na poczet obowiązkowych dostaw mleka za rok 1956 i zaległości w tych dostawach z lat ubiegłych.</u> + <u xml:id="u-55.86" who="#PoselMituraAntoni">b)rozliczenia się spółdzielni produkcyjnych, ich członków oraz gospodarstw rolnych, należących do instytucji państwowych, spółdzielczych i społecznych, nie włączonych do państwowych gospodarstw rolnych podległych Ministrowi Państwowych Gospodarstw Rolnych — z zaległości z obowiązkowych dostaw mleka.</u> + <u xml:id="u-55.87" who="#PoselMituraAntoni">Art. 4. Z zastrzeżeniem postanowień art. 2 traci moc dekret z dnia 1 grudnia 1953 r. o obowiązkowych dostawach mleka (Dz. U. Nr 50 poz. 245).</u> + <u xml:id="u-55.88" who="#PoselMituraAntoni">Art. 5. Dekret wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.”</u> + <u xml:id="u-55.89" who="#PoselMituraAntoni">Zniesienie obowiązkowych dostaw mleka spowoduje zwiększenie realnych dochodów gospodarstw chłopskich o około 1 miliard złotych rocznie.</u> + <u xml:id="u-55.90" who="#PoselMituraAntoni">Obywatele Posłowie! Nigdy chyba sprawy gospodarcze nie wzbudzały w Polsce tak wielkiego zainteresowania, jak obecnie. — „Suche” problemy ekonomiczne wysunęły się na czoło zainteresowań najszerszych warstw społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-55.91" who="#PoselMituraAntoni">Na obecnej sesji wielu obywateli posłów występowało już w sprawach dotyczących rolnictwa. Korzystając ze sposobności referowania dekretu o zniesieniu obowiązkowych dostaw mleka, uważam osobiście za konieczne poruszyć również niektóre problemy rolnictwa, ponieważ rozwój rolnictwa jest kluczowym zagadnieniem podniesienia stopy życiowej w Polsce.</u> + <u xml:id="u-55.92" who="#PoselMituraAntoni">Zakreślony w planie 5-letnim program podniesienia stopy życiowej ludności, bardzo przecież skromny w porównaniu do istniejącego, zależy w dużej mierze od dalszego rozwoju rolnictwa. Szybka mobilizacja wewnętrznych rezerw produkcji rolnej, która pozwoliłaby na ograniczenie, a może nawet likwidację importu zboża, mogłaby się okazać czynnikiem decydującym o możliwości dodatkowego zwiększenia realnych dochodów ludności.</u> + <u xml:id="u-55.93" who="#PoselMituraAntoni">Rolnictwo, którego niedostateczny rozwój tak fatalnie zaciążył na wysokości zamierzeń 6-latki w dziedzinie podniesienia stopy życiowej, mogłoby w ten sposób stać się główną rezerwą obecnego planu.</u> + <u xml:id="u-55.94" who="#PoselMituraAntoni">Rozpocznę od postawienia pytania, dlaczego wprowadzenie obowiązkowych dostaw mleka nie przyczyniło się do wzrostu hodowli bydła, dlaczego nie stworzyło korzystnych warunków zbytu mleka po stałych i opłacalnych cenach? Uważam, że szczerość w wypowiadaniu myśli jest nam potrzebna, jak powietrze i woda.</u> + <u xml:id="u-55.95" who="#PoselMituraAntoni">Istniejący dotychczas w naszym kraju system ekonomiczny w rolnictwie jest niezwykle skomplikowany. Zrodził się w latach 1951-52 i uzupełniany był wielokrotnie w ciągu lat następnych. Nigdy przy tym nie wynikał z naukowej analizy sytuacji, ale z bieżącej potrzeby poprawy jakiegoś odcinka; ogólnie mówiąc — składa się on z łataniny, która nie harmonizuje ze sobą.</u> + <u xml:id="u-55.96" who="#PoselMituraAntoni">Do 1951 r. rolnictwo nasze rozwijało się na ogół pomyślnie. Potem następowały różne posunięcia sprzeczne z normalnymi zasadami rozwoju gospodarki rolnej. Między innymi narzucono wielu chłopom krzywdzącą i niesprawiedliwą klasyfikację gruntów, podważono prawo własności do ziemi, wstrzymano nadawanie aktów własności na ziemię uzyskaną z parcelacji, wprowadzono niesprawiedliwe domiary obowiązkowych dostaw zbóż. Wielu chłopom samowolnie wymiatano magazyny zbożowe. Rozpoczęła się — „akcja” ograniczania kułaków, która doprowadziła do likwidacji poważnej ilości gospodarstw rolnych, narażając gospodarkę narodową na poważne zmniejszenie produkcji zboża, mięsa, mleka.</u> + <u xml:id="u-55.97" who="#PoselMituraAntoni">W tym to również czasie rozpowszechniło się w kraju uspółdzielczanie wsi metodami gryfickimi, które przetrwały prawie do roku 1956. Odgórnie głoszone były piękne hasła organizowania spółdzielczości produkcyjnej na prawach dobrowolności, a w terenie stosowano nierzadko metody poważnego nacisku.</u> + <u xml:id="u-55.98" who="#PoselMituraAntoni">Czy można oddzielać procesy polityczne od gospodarczych w przebudowie wsi polskiej? Czy można doprowadzić wieś do socjalizmu w oparciu o „księżycową” ekonomię? Uważam, że nie. Do socjalizmu zbliża nas tylko taka spółdzielnia produkcyjna, taki PGR, które są rzeczywiście formą organizacji zespołu wytwórców, lepiej wykorzystują wszystkie możliwości produkcyjne ziemi, lepiej wykorzystują wysiłek i umiejętności ludzkie. Ile takich dobrych przykładów mieliśmy dotychczas w PGR, czy też w większości cherlawych spółdzielni produkcyjnych? Dobrych przykładów było mało, a złe odstraszały chłopów od wstępowania dobrowolnie do spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-55.99" who="#PoselMituraAntoni">Czy te błędy i wypaczenia zostały naprawione dotychczas?</u> + <u xml:id="u-55.100" who="#PoselMituraAntoni">Jakie kadry pracowały w administracji, w organizowaniu i ustawianiu produkcji rolnej, przy demokratyzacji terenu? Weźmy b. przewodniczącego WRN w Kielcach ob. Żabińskiego. Nie wykazał się on w pracy na terenie woj. warszawskiego; przeniesiony został na stanowisko przewodniczącego WRN do Szczecina. Nastąpiły Gryfice — został odwołany, ale nie ukarany, tylko przeniesiony do Kielc na stanowisko przewodniczącego WRN. Jak się tam w Kielcach wykazał — świadczy fakt, że przy obecnej, stosunkowo jeszcze słabej aktywności wyborców, tak się dał im we znaki, że go wyrzucono.</u> + <u xml:id="u-55.101" who="#PoselMituraAntoni">Niestety, takich Żabińskich na różnych stanowiskach znajduje się wielu. Czy społeczeństwo może mieć zaufanie do takich ludzi, którzy reprezentują władzę ludową? Nie. Czy takie fakty nie podważają zaufania naszej władzy w oczach społeczeństwa? Niewątpliwie podważają i to mocno. Czy można obejść się bez takich ludzi? Bez wątpienia tak. Urzędnicy i rzekomi działacze, którzy łamali praworządność, podważali demokrację ludową, stosowali różne niedozwolone metody gwałtu — nie powinni znajdować się na odpowiedzialnych stanowiskach.</u> + <u xml:id="u-55.102" who="#PoselMituraAntoni">Ludzie, którzy — „zawalają” robotę, powinni być usuwani, nawet jeśli mają zasługi w przeszłości. Skończyć trzeba z polityką kadrową w oparciu o „talię kart”, a korzystać w pełni z ogromnego bogactwa kadr, jakim dysponujemy w kraju. Skończyć trzeba z kandydatami przywożonymi w teczkach.</u> + <u xml:id="u-55.103" who="#PoselMituraAntoni">Zdaje mi się, że stanu dotychczasowego w systemie zarządzania rolnictwem, w systemie ekonomicznym wsi nie należy traktować jako dogmatu. Stary system zarządzania rolnictwem, system ekonomiczny wsi oparty o księżycową ekonomię, o nakazy administracyjne powinien ustąpić miejsca zdrowemu, lepszemu systemowi zarządzania, opartemu na decentralizacji, demokratyzacji i na ekonomii opartej na działaniu obiektywnie działających praw ekonomicznych, a więc na cenie i opłacalności.</u> + <u xml:id="u-55.104" who="#PoselMituraAntoni">Nie możemy lekceważyć faktu, że rolnictwo nasze od 25 lat drepce w miejscu, że na terenach odzyskanych, o wysokiej kulturze rolnej, dopuściliśmy do poważnego spadku produkcji, że w naszym kraju w dalszym ciągu leży odłogiem wiele tysięcy ha ziemi uprawnej, że łąki są zaniedbane, pasz dla bydła brak, że staliśmy się w tej dziedzinie krajem poważnie zacofanym.</u> + <u xml:id="u-55.105" who="#PoselMituraAntoni">W minimalnym stopniu wykorzystujemy zdolności produkcyjne tkwiące w naszej gospodarce rolnej, i to nie tylko w gospodarce indywidualnej. Wiadomo przecież każdemu, że produkcja zacofana, produkcja ekstensywna nie przyczynia się do obniżania cen produktów rolnych. Nie ułatwia to wzrostu stopy życiowej, ale utrudnia.</u> + <u xml:id="u-55.106" who="#PoselMituraAntoni">Nie obojętne jest dla nas w związku z poziomem produkcji rolnej zjawisko masowego odpływu ludności rolniczej ze wsi do miast. W okresie bujnego rozwoju przemysłu objaw ten był słuszny i pożądany, ale obecnie stwarzać zaczyna poważne kłopoty.</u> + <u xml:id="u-55.107" who="#PoselMituraAntoni">W okresie 6-latki do Lublina napłynęło ze wsi ok. 27 tys. osób. W ciągu ostatnich 6 miesięcy przybyło do Lublina dodatkowo 8 tys. osób. W rezultacie tego masowego napływu władze kwaterunkowe Lublina stanęły przed trudnym problemem załatwienia 30 tys. podań o mieszkania. W tym samym czasie na żyznych czarnoziemach w pow. hrubieszowskim może znaleźć zatrudnienie w rolnictwie ok. 20 tys. osób, ale chętnych do gospodarowania na roli brak. Czy ten masowy odpływ ludności ze wsi do miast można zahamować jedynie zakazem administracyjnym meldowania w dużych miastach? Można ograniczyć meldowanie, ale tą drogą nie rozwiąże się wzrostu produkcji rolnej, co stało się dla kraju głównym zadaniem.</u> + <u xml:id="u-55.108" who="#PoselMituraAntoni">Weźmy drugi problem — problem zaopatrzenia wsi w materiały inwestycyjne. Wystarczy przecież obejrzeć kilka wiosek położonych z dala od ośrodków przemysłowych, ażeby się przekonać, że następuje poważna dekapitalizacja wszelkiego rodzaju budynków. Są to przecież miliardowe straty. Wielu obywateli posłów wypowiadało się już na ten temat. Proces dekapitalizacji wsi musi być niezwłocznie zahamowany i naprawiony. Przed oczyma stoi mi obraz zabudowań chłopskich na terenie pow. hrubieszowskiego. Tu i ówdzie widać pobudowane chaty, jakie takie, ale zabudowania gospodarskie wyglądają bardzo słabo, w wielu gospodarstwach brak' ich zupełnie. Obory określa się następującym powiedzeniem: — „rogi w oborze, a ogon na dworze”. Czyż w takich warunkach może się rozwijać hodowla bydła, produkcja mleka? Czy stan ten przyciąga chłopów do gospodarowania? W niektórych wioskach pow. hrubieszowskiego widziałem kominy w chatach zbudowane ze słupków drewnianych oplecionych wikliną i zamazanych gliną, gdyż nawet na te potrzeby cegły nie mogli dostać. Wiele budynków w wioskach wali się, grozi niebezpieczeństwem dla ludzi i zwierząt, a na zbudowanie nowych brak jest materiałów.</u> + <u xml:id="u-55.109" who="#PoselMituraAntoni">W tym samym czasie wiele cegielni nie było uruchomionych, a pracujące nie wykonywały planów produkcyjnych. Na Lubelszczyźnie np. w roku 1955 nie wyprodukowano według planu 100 milionów cegieł, a produkcja uzyskana była w poważnym procencie jakościowo zła.</u> + <u xml:id="u-55.110" who="#PoselMituraAntoni">Nie wyobrażam sobie możliwości zwiększenia produkcji rolnej przy obecnym stanie budynków, bez dostarczenia wsi niezbędnych materiałów budowlanych. Istniejące dotychczas czynne cegielnie nie były w stanie zaspokoić potrzeb budownictwa miejskiego i przemysłowego. Liczenie na to, że uda się z nich wkrótce otrzymać tyle cegły, by wystarczyło i na potrzeby wsi, wydaje się nieuzasadnione, a każdy rok zwłoki będzie się obecnie przyczyniał do dalszej szybkiej dekapitalizacji tego, co na Wsi pozostało. Teoretycznie mówimy o oszczędności drzewa, a praktycznie obiektywnie zmusza się chłopów do wyrębywania reszty lasów będących w ich posiadaniu. Często słyszy się dyskusję o zastępczych materiałach budowlanych, wielu specjalistów wyjeżdża w tej sprawie zagranicę. Jak mi wiadomo, opracowanych zostało wiele pomysłów racjonalizatorskich z tej dziedziny, ale giną one gdzieś w biurkach urzędników PKPG. Trzeba otworzyć te biurka, przewietrzyć atmosferę panującą w dalszym ciągu w PKPG, usunąć skostniałych urzędników, zmienić stosunek Ministra Finansów do nabrzmiałych potrzeb budownictwa — a znajdzie się rozwiązanie dotyczące materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-55.111" who="#PoselMituraAntoni">Dopóki brak nam tanich, a jednocześnie wysokowartościowych zastępczych materiałów budowlanych, trzeba korzystać z cegły, choć jest ona kosztowna. Trzeba ją wypalać gdzie się da. Chłopskie zespoły do wypalania cegły według niedawnych założeń miały przecież za zadanie rozwiązywać problem materiałów budowlanych. Jeżeli organizacja tych zespołów była przemyślana, to powinny one otrzymać od państwa odpowiednie ilości węgla do wypalania cegły. Gdy tego węgla nie ma, nie trzeba było rzucać hasła organizowania zespołów., Zalecenie, by chłopi wypalali cegłę węglem z kontraktacji, z góry zdane jest na niepowodzenie. Węgiel z kontraktacji nie wystarcza na zaspokojenie potrzeb kuchni i ogrzewania w czasie zimy, zwłaszcza że i ten węgiel jest nieterminowo wydawany i nie odpowiada wymaganiom wsi.</u> + <u xml:id="u-55.112" who="#PoselMituraAntoni">Przed wojną istniały w terenie drobne cegielnie połowę, które zaspokajały potrzeby miejscowe. Dlaczego takie cegielnie nie mogą być obecnie organizowane na prawach rzemieślniczych? Tą drogą można by również rozwinąć produkcję papy, dachówki, wapna itp.</u> + <u xml:id="u-55.113" who="#PoselMituraAntoni">Zasady umiejętnego powiązania interesów osobistych z interesami ogólnymi w okresie budowania ustroju socjalistycznego trzeba przestrzegać z całą dokładnością.</u> + <u xml:id="u-55.114" who="#PoselMituraAntoni">Jestem głęboko przekonany, że bez rozwiązania nabrzmiałych potrzeb budownictwa na wsi nie będzie można wykonywać nakreślonych planów produkcyjnych w rolnictwie. Zdaję sobie sprawę, że problem budownictwa nie jest zadaniem łatwym do rozwiązania przy obecnej organizacji i braku oparcia się na realnie działających bodźcach materialnych. Toteż staje się konieczne gruntowne i wnikliwe przemyślenie istniejących trudności i znalezienie drogi wyjścia, która istnieje, ale hamowana jest jedynie panującą centralizacją i obawą wiązania interesów osobistych z interesami ogólnymi.</u> + <u xml:id="u-55.115" who="#PoselMituraAntoni">Wydaje mi się, że wszelkie nawoływania do reorganizacji, do decentralizacji metod kierowania gospodarką rolną pozostaną jedynie pustym dźwiękiem, frazesem, jeśli nie nastąpi mocne oparcie się reorganizowanej instytucji rolnej na obiektywnie działających prawach ekonomicznych; jeśli nie zostanie stworzony odpowiedni system bodźców materialnych, wiążących ściśle chłopów gospodarujących indywidualnie, spółdzielców i PGR-owców z warsztatem produkcyjnym.</u> + <u xml:id="u-55.116" who="#PoselMituraAntoni">Obywatel Premier powiedział, że w ciągu 8 miesięcy br. skupiliśmy o 130 tys. ton mięsa więcej niż w takim samym okresie ub. roku. Pozwoliło to podnieść zaopatrzenie rynku o 19%, a zarazem zgromadzić pewne rezerwy.</u> + <u xml:id="u-55.117" who="#PoselMituraAntoni">Uważam, że zwiększone dostawy żywca nastąpiły dlatego, gdyż została znacznie podniesiona cena na żywiec, dochodząca do ok. 20 zł za kg II klasy i 21 zł I klasy żywca wieprzowego.</u> + <u xml:id="u-55.118" who="#komentarz">(Na tę cenę składa się cena żywca plus ekwiwalent za paszę.)</u> + <u xml:id="u-55.119" who="#PoselMituraAntoni">Uważam, że bez gruntowniej rewizji teoretycznych podstaw naszej polityki gospodarczej na wsi, bez śmiałego i jasnego dla wszystkich odrzucenia wszystkiego, co było fałszywe, nie uporządkujemy tej dziedziny. Należy do końca wyciągnąć nauki z naszych doświadczeń, a również i z cudzych. Jedna jest przed nami droga ścisłego organicznego powiązania procesów polityczno-ustrojowych z gospodarczymi. Oderwanie gospodarki od polityki rodzi wypaczenia i błędy, za które płacić trzeba wysoką ceną. Doświadczyliśmy tego w ubiegłym sześcioleciu.</u> + <u xml:id="u-55.120" who="#PoselMituraAntoni">Problemy związane z rozwojem rolnictwa nie zostaną załatwione sposobem administracyjnym, lecz jedynie dzięki wzmocnionej inicjatywie i świadomej pracy milionów chłopów indywidualnych, spółdzielców i PGR-owców, opartej na zainteresowaniu szerokimi bodźcami ekonomicznymi.</u> + <u xml:id="u-55.121" who="#PoselMituraAntoni">W związku z powyższym wydaje mi się, że należałoby niezwłocznie zastanowić się nad cenami za obowiązkowe dostawy zboża, mięsa i ziemniaków, a także nad kontraktacją i sposobami zakupów. Ceny za dostawy obowiązkowe nie sprzyjają zainteresowaniom chłopów w rozwoju produkcji rolnej. Uderzają przede wszystkim w gospodarstwa zacofane. Gospodarstwa te, uzyskując produkcję niską z hektara, duży procent plonów zdają państwu po cenie niższej od kosztów własnych produkcji. Z korzystnych cen wolnorynkowych w zasadzie nie korzystają, a tym samym nie mają warunków do rozwoju.</u> + <u xml:id="u-55.122" who="#PoselMituraAntoni">Trzeba również niezwłocznie zlikwidować istniejące w dziedzinie skupu ogromne nadużycia popełniane na chłopach ze strony zbiurokratyzowanego i zdemoralizowanego w dużej części aparatu skupu.</u> + <u xml:id="u-55.123" who="#PoselMituraAntoni">Na rynku w Siemiatyczach doszło do tego, że chłopu za wieprza wyznaczono XII klasę, a po właściwej interwencji zaliczono do klasy II. Podobnych nadużyć niestety bywa jeszcze wiele.</u> + <u xml:id="u-55.124" who="#PoselMituraAntoni">Trzeba również zastanowić się, jak usprawnić przyjmowanie zboża od chłopów, gdyż doszło do tego, że za 1 q zboża chłopi otrzymują niekiedy zaledwie 45—50 zł. Czy można wytłumaczyć te fakty jedynie zanieczyszczeniem?</u> + <u xml:id="u-55.125" who="#PoselMituraAntoni">Dokuczliwy i dotychczas nie rozwiązany pozostał dla wsi problem opału. Nie wystarcza go nie tylko na wypalanie cegły, ale nawet na potrzeby kuchni i ogrzewanie w czasie zimy. Liczenie na torf, jak dotychczas, sprawy nie polepszyło, zwłaszcza że wydobywanie torfu jest nadal prymitywne, a tym samym kosztowne, i cena torfu nie kalkuluje się chłopu. Uważam, że torf w naszych warunkach przyniesie większe korzyści, gdy zostanie zużyty jako nawóz na gleby piaszczyste i mało urodzajne, jakich posiadamy wiele.</u> + <u xml:id="u-55.126" who="#PoselMituraAntoni">Celowym byłoby również zastanowić się nad terminami dostaw obowiązkowych. Terminy dotychczas stosowane są dla chłopów niewłaściwe, ponieważ utrudniają przeprowadzenie w odpowiednim czasie wielu prac rolnych. Terminy dostaw obowiązkowych winny być z chłopami uzgadniane, a nie dowolnie narzucane...</u> + <u xml:id="u-55.127" who="#PoselMituraAntoni">Wicemarszałek Franciszek Mazur (przerywa): Przepraszam, ale sprawozdawca mógł był się zapisać do dyskusji do punktu 1 z tymi wszystkimi sprawami. Tu są dekrety o mleku i innych sprawach, a nie o torfie, więc trzeba się trzymać tematu, bo tak to my nie skończymy.</u> + <u xml:id="u-55.128" who="#PoselMituraAntoni">Poseł Mitura Antoni: Liczyłem, że przy okazji będę mógł te zagadnienia powiązać.</u> + <u xml:id="u-55.129" who="#PoselMituraAntoni">W imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę o zatwierdzenie dekretów.</u> + <u xml:id="u-55.130" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-56"> + <u xml:id="u-56.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Zapisanych do głosu nie ma. Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-56.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem zreferowanych dekretów, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-56.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-56.3" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-56.4" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-56.5" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Stwierdzam, że zreferowane dekrety zostały przez Sejm jednomyślnie zatwierdzone.</u> + <u xml:id="u-56.6" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Następnym punktem porządku obrad jest powołanie Komisji dla rozpatrzenia zmian Ordynacji wyborczej.</u> + <u xml:id="u-56.7" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">W imieniu Rady Seniorów proponuję powołać do Komisji następujących obywateli posłów:</u> + <u xml:id="u-56.8" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Albrecht Jerzy</u> + <u xml:id="u-56.9" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Barcikowski Wacław</u> + <u xml:id="u-56.10" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Bigus Antoni</u> + <u xml:id="u-56.11" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Chajn Leon</u> + <u xml:id="u-56.12" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Czerwiński Marian</u> + <u xml:id="u-56.13" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Domański Jan</u> + <u xml:id="u-56.14" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Frankowski Jan</u> + <u xml:id="u-56.15" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Hochfeld Julian</u> + <u xml:id="u-56.16" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Horodecki Julian</u> + <u xml:id="u-56.17" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Ignar Stefan</u> + <u xml:id="u-56.18" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Iwaszkiewicz Jarosław</u> + <u xml:id="u-56.19" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jabłoński Henryk</u> + <u xml:id="u-56.20" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jańczak Leon</u> + <u xml:id="u-56.21" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Janczyk Tadeusz</u> + <u xml:id="u-56.22" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jarosiński Witold</u> + <u xml:id="u-56.23" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jaworska Helena</u> + <u xml:id="u-56.24" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Jodłowski Jerzy</u> + <u xml:id="u-56.25" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Juszkiewicz Aleksander</u> + <u xml:id="u-56.26" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kalinowski Józef</u> + <u xml:id="u-56.27" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Kłosiewicz Wiktor</u> + <u xml:id="u-56.28" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Korotyński Henryk</u> + <u xml:id="u-56.29" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Lange Oskar</u> + <u xml:id="u-56.30" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Łubieński Konstanty</u> + <u xml:id="u-56.31" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Malewski Juliusz</u> + <u xml:id="u-56.32" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Mazur Franciszek</u> + <u xml:id="u-56.33" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Morawski Jerzy</u> + <u xml:id="u-56.34" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Musiałowa Alicja</u> + <u xml:id="u-56.35" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Osmańczyk Edmund</u> + <u xml:id="u-56.36" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Ozga-Michalski Józef</u> + <u xml:id="u-56.37" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Pawlak Stanisław</u> + <u xml:id="u-56.38" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Polewka Adam</u> + <u xml:id="u-56.39" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Pragierowa Eugenia</u> + <u xml:id="u-56.40" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Putrament Jerzy</u> + <u xml:id="u-56.41" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Rek Tadeusz</u> + <u xml:id="u-56.42" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Skibniewski Zygmunt</u> + <u xml:id="u-56.43" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Skrzeszewski Stanisław</u> + <u xml:id="u-56.44" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Stachacz Stanisław</u> + <u xml:id="u-56.45" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Studziński Zdzisław</u> + <u xml:id="u-56.46" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Szczeniowski Szczepan</u> + <u xml:id="u-56.47" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Tomczyk Zofia</u> + <u xml:id="u-56.48" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Trawiński Alfred</u> + </div> + <div xml:id="div-57"> + <u xml:id="u-57.0" who="#WendeJanKarol">Werblan Andrzej</u> + <u xml:id="u-57.1" who="#WendeJanKarol">Wojtkowski Andrzej</u> + <u xml:id="u-57.2" who="#WendeJanKarol">Woszek Paweł</u> + <u xml:id="u-57.3" who="#WendeJanKarol">Wycech Czesław</u> + <u xml:id="u-57.4" who="#WendeJanKarol">Wyka Kazimierz</u> + <u xml:id="u-57.5" who="#WendeJanKarol">Zambrowski Roman.</u> + <u xml:id="u-57.6" who="#WendeJanKarol">Czy są jakieś uwagi dotyczące składu Komisji? Nie ma.</u> + <u xml:id="u-57.7" who="#WendeJanKarol">Głosujemy więc.</u> + <u xml:id="u-57.8" who="#WendeJanKarol">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem składu Komisji, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-57.9" who="#WendeJanKarol">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-57.10" who="#WendeJanKarol">Czy jest jakiś sprzeciw? Nie ma.</u> + <u xml:id="u-57.11" who="#WendeJanKarol">Skład Komisji został przyjęty.</u> + <u xml:id="u-57.12" who="#WendeJanKarol">Dziś do Prezydium wpłynęło 11 interpelacji poselskich. Komunikuję, iż o otrzymaniu odpowiedzi z Rady Ministrów Obywatele Posłowie będą natychmiast przez Prezydium Sejmu zawiadomieni.</u> + <u xml:id="u-57.13" who="#WendeJanKarol">Udzielam głosu Prokuratorowi Generalnemu ob. Marianowi Rybickiemu.</u> + <u xml:id="u-57.14" who="#WendeJanKarol">Prokurator Generalny Marian Rybicki: Wysoki Sejmie! W związku z przemówieniem posła Drobnera chciałbym udzielić Wysokiej Izbie wyjaśnień w sprawie toczących się obecnie śledztw przeciwko niektórym funkcjonariuszom byłego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, odpowiedzialnym za łamanie praworządności.</u> + <u xml:id="u-57.15" who="#WendeJanKarol">Jeżeli chodzi o śledztwo w sprawie Romkowskiego i Fejgina, którzy stoją pod zarzutem bezprawnego pozbawienia wolności szeregu osób, połączonego ze stosowaniem szczególnych udręczeń, to śledztwo w tej sprawie trwa już 4 miesiące. Chciałbym przypomnieć z przeszłości to, o czym zresztą wspomniał również poseł Drobner, że w okresie, za który odpowiadają między innymi Romkowski i Fejgin, śledztwa w sprawach znacznie mniej skomplikowanych trwały po 4, 5, 6 a nawet 7 lat. Rzecz jasna, nie mam zamiaru nawet w przybliżeniu nawiązywać do tego rodzaju złych tradycji, ale czyż okres 4 miesięcy dla śledztwa przeciwko byłemu wiceministrowi Bezpieczeństwa Publicznego i byłemu dyrektorowi znanego X Departamentu, śledztwa, w toku którego zachodzi potrzeba zbadania wielu dokumentów i przesłuchania wielkiej liczby świadków — czyż taki okres jest już zbyt długi?</u> + <u xml:id="u-57.16" who="#WendeJanKarol">Chciałbym oświadczyć, że tak, jak za niedopuszczalne uważam długotrwałe, kilkuletnie śledztwa, jakie miały miejsce w przeszłości, tak i nie jestem osobiście zwolennikiem szybkościowych śledztw i szybkościowych procesów. Zarówno Romkowski jak i Fejgin przebywają w areszcie od pierwszej chwili wszczęcia śledztwa i nie ma jakichkolwiek obaw, ażeby te kilka miesięcy śledztwa mogły spowodować zagmatwanie ich spraw lub sztuczne umniejszenie ich odpowiedzialności. Chodzi natomiast o stworzenie warunków do uchwycenia pełnej prawdy, niezależnie od tego jakby ona była bolesna, a nawet tragiczna.</u> + <u xml:id="u-57.17" who="#WendeJanKarol">Nie pójdziemy w tym śledztwie na jakieś schematyczne, z góry przyjęte koncepcje. Prawda i w tej dziedzinie nie da się wepchnąć w jakieś gotowe ramki. Nie wolno nam, nawet dla zaspokojenia uzasadnionej skądinąd niecierpliwości opinii publicznej, iść w tej sprawie na jakieś szybkościowe uproszczenia. Mówił tu już z tej trybuny poseł Hochfeld o całej odpowiedzialności, z jaką organa prokuratorskie i sądowe muszą podchodzić do sprawy osób winnych w przeszłości łamania praworządności. Trzeba widzieć z jednej strony cały ten ówczesny system, który w tej dziedzinie panował w naszym kraju — i nie tylko w naszym kraju, w całym naszym obozie — i trzeba na tle tego systemu i w jego ramach widzieć indywidualną odpowiedzialność tych osób, które ponoszą bezpośrednią winę za odrażające, zbrodnicze, a nieraz nawet sadystyczne praktyki, jakie miały miejsce w niektórych organach byłego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Jeżeli Partia nasza począwszy już od III Plenum w 1954 r. — a przypomnijmy to w imię prawdy — z własnej inicjatywy i bez nacisków z zewnątrz poszła z całą konsekwencją na drogę naprawiania krzywd poprzez rehabilitację, poszła na drogę pociągnięcia do odpowiedzialności winnych dokonywanych nadużyć, jeżeli odsłaniamy dziś błędy i nadużycia przeszłości, to czynimy to nie dla zaspokojenia czyjejś żądzy sensacji, czy żądzy odwetu, ale przede wszystkim dlatego, aby przez odsłonięcie prawdy, przez ujawnienie, rozszyfrowanie ówczesnego systemu raz na zawsze zapobiec na przyszłość możliwości odrodzenia się kiedykolwiek tego rodzaju praktyk. I tym niewątpliwie też należy tłumaczyć ten 4-miesięczny okres śledztwa, które toczy się w sprawie Romkowskiego i Fejgina.</u> + <u xml:id="u-57.18" who="#WendeJanKarol">W sprawie Różańskiego, byłego dyrektora Departamentu Śledczego, skazanego jak wiadomo z art. 286 k. k. (za przestępstwo urzędnicze) na 5 lat więzienia, to jak wiadomo Prokuratura Generalna wniosła rewizję nadzwyczajną do Sądu Najwyższego, dopatrując się w działalności Różańskiego nie tylko urzędniczego nadużycia władzy, ale również i przede wszystkim przestępstw poważniejszych, zagrożonych znacznie surowszą sankcją karną, a mianowicie bezprawnego pozbawienia wolności szeregu niewinnych osób, połączonego ze stosowaniem wobec tych osób szczególnych udręczeń. Sąd Najwyższy przyjął tę rewizję nadzwyczajną i sprawa Różańskiego zostanie ponownie rozpoznana przez sąd po uzupełnieniu śledztwa.</u> + <u xml:id="u-57.19" who="#WendeJanKarol">Chciałbym również poinformować Wysoki Sejm, że w stosunku do szeregu byłych oficerów śledczych byłego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, jak Dusza, Kaskiewicz i inni, którzy wyróżniali się szczególnym okrucieństwem i którzy również skazani zostali już poprzednio na kary do 5 lat więzienia z art. 286 k. k. za nadużycie władzy — również w stosunku do tych osób Prokuratura Generalna w lipcu br. wniosła rewizję nadzwyczajną do Sądu Najwyższego. W sprawach tych ostateczne stanowisko zajmie, rzecz jasna, sąd.</u> + <u xml:id="u-57.20" who="#WendeJanKarol">Na zakończenie chciałbym stwierdzić, że Prokuratura Generalna dobrze pamięta o rezolucji uchwalonej przez Komisję Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości Sejmu w kwietniu br., wzywającej Generalnego Prokuratora i Ministra Sprawiedliwości do tego, aby we wrześniu br. złożyli sprawozdanie z przeprowadzonej akcji rehabilitacyjnej w stosunku do osób, które zostały w przeszłości niesłusznie skazane, i jakkolwiek sprawy rehabilitacyjne wymagają — to jest rzecz zrozumiała — ogromnej i wnikliwej pracy, zarówno ze strony organów prokuratorskich jak i sądowych, i jakkolwiek nie wszystkie one mogły już zostać doprowadzone do końca, jesteśmy gotowi w ciągu najbliższych tygodni złożyć to sprawozdanie w terminie ustalonym przez Komisję Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości Sejmu, w takim zakresie, w jakim prace te zostały już dokonane.</u> + <u xml:id="u-57.21" who="#komentarz">(Oklaski).</u> + </div> + <div xml:id="div-58"> + <u xml:id="u-58.0" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Porządek obrad sesji został wyczerpany.</u> + <u xml:id="u-58.1" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Protokoły z posiedzeń obecnej sesji będą wyłożone do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-58.2" who="#WicemarszalekFranciszekMazur">Ogłaszam IX sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej za zamkniętą.</u> + <u xml:id="u-58.3" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 21 min. 35.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00030-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00030-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..9d521fa --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00030-01/header.xml @@ -0,0 +1,37 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00030-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>30 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>30 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">30</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1956-10-23</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselIgnarStefan" role="speaker"> + <persName>Poseł Ignar Stefan</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00030-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00030-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..1e83991 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00030-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,184 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja I— Sesja X</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z X sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniach od 23 października do 20 listopada 1956 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1956</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram X sesję Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Protokoły posiedzeń IX sesji Sejmu uważam za przyjęte, gdyż nie wniesiono przeciw nim zarzutów.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Przed porządkiem obrad chciałbym spełnić mój smutny obowiązek uczczenia pamięci zmarłego kolegi.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W dniu 2 października br. zmarł w Krakowie poseł na Sejm Adam Polewka, wybitny literat i publicysta, zasłużony działacz ruchu robotniczego.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Adam Polewka urodził się w Krakowie w roku 1903. Pochodził z niezamożnej rodziny robotniczej, własną pracą, udzielając korepetycji, przebił się przez szkołę średnią i ukończył uniwersytet. Po ukończeniu studiów pracował jako wykładowca na uniwersytetach ludowych. W tym samym czasie rozpoczął działalność literacko-odczytową. W roku 1932 przyjęty został do szeregów Komunistycznej Partii Polski.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Po wyzwoleniu Krakowa Adam Polewka przystępuje — jako działacz Polskiej Partii Robotniczej — do pracy nad odbudową oświaty i organizacji życia kulturalnego w mieście. Przy jego aktywnym udziale wznawiają działalność teatry, rozgłośnia radiowa, muzea, organizacje literackie, kulturalne i wydawnicze. W tym samym czasie Adam Polewka powołany zostaje w skład Krajowej Rady Narodowej, a w roku 1947 wybrany zostaje posłem na Sejm Ustawodawczy.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Adam Polewka ogłosił w Polsce Ludowej szereg wartościowych utworów literackich i publicystycznych. Za zasługi położone w rozwijaniu życia kulturalnego odznaczony był: Orderem Sztandaru Pracy II klasy, Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski oraz Medalem X-lecia Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Od roku 1952 Adam Polewka piastował mandat posła na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, który uzyskał w województwie krakowskim.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Proponuję, aby Wysoki Sejm uczcił pamięć zmarłego posła Adama Polewki chwilą ciszy.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#komentarz">(Chwila ciszy)</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Uważam, że Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej stwierdził wygaśnięcie mandatu posła Adama Polewki z dniem 2 października 1956 r. — wskutek śmierci.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Proponowany przez Radę Seniorów porządek obrad X sesji Sejmu został Obywatelom Posłom rozdany.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Czy są jakieś uwagi w sprawie porządku obrad?</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#komentarz">(Poseł Hochfeld Julian:</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Proszę o głos.)</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Głos ma poseł Julian Hochfeld.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Poseł Hochfeld Julian: Wysoki Sejmie! Zgłaszam wniosek, aby do porządku obrad został włączony punkt: oświadczenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie obecnej sytuacji politycznej w kraju — i aby w punkcie tym została na ten temat przeprowadzona dyskusja.</u> + <u xml:id="u-2.17" who="#Marszalek">Proponuję dowolny z następujących wariantów — co do sposobu przeprowadzenia tej dyskusji:</u> + <u xml:id="u-2.18" who="#Marszalek">Albo: oświadczenie Prezesa Rady Ministrów zostanie złożone dziś, przed punktem, w którym będzie omawiany projekt nowej Ordynacji wyborczej, a jutro przeprowadzi się dyskusję. Dopiero w następnej kolej nosed będzie się referować i dyskutować projekt Ordynacji wyborczej.</u> + <u xml:id="u-2.19" who="#Marszalek">Albo: dziś zostanie zreferowany projekt nowej Ordynacji wyborczej, jutro rano zostanie złożone oświadczenie rządowe w sprawie sytuacji politycznej w kraju, a dyskusję przeprowadzi się łącznie, co wydaje się uzasadnione ze względów nie tylko technicznych, ale i merytorycznych.</u> + <u xml:id="u-2.20" who="#Marszalek">Albo wreszcie: gdyby Rząd uznał, że informacje i dokumenty polityczne, udostępnione w ciągu ostatnich paru dni najszerszym masom pracującym przez prasę i radio stanowią dostateczną podstawę dla dyskusji sejmowej, wówczas można by zrezygnować z odrębnego oświadczenia Rządu, dziś wysłuchać sprawozdawcy projektu nowej Ordynacji wyborczej, a jutro przystąpić wprost do dyskusji nad sytuacją polityczną, łącząc ją z dyskusją o Ordynacji wyborczej.</u> + <u xml:id="u-2.21" who="#Marszalek">Wniosek swój motywuję, jak następuje:</u> + <u xml:id="u-2.22" who="#Marszalek">Ostatnie dni przyniosły naszemu krajowi zmiany polityczne o znaczeniu fundamentalnym. Jest rzeczą zupełnie naturalną, że w naszych warunkach ustrojowych zmiany te wiążą się z powołaniem nowego Biura Politycznego KC PZPR, z powołaniem tow. Władysława Gomułki na stanowisko I Sekretarza KC, z wygłoszeniem przez niego programowego przemówienia, w którym dał on wyraz najgłębszym i najistotniejszym opiniom i dążeniom mas ludowych w Polsce, m.in. opiniom i myślom wypowiadanym w ostatnich miesiącach — niestety nie dość śmiało — także w tej Izbie. Jest również rzeczą naturalną, że fundamentalne zmiany polityczne, które się stały i stają u nas, są autentycznym dziełem mas ludowych, dziełem potężnego, masowego i wzruszającego ruchu, przede wszystkim ruchu klasy robotniczej. Tak właśnie — w ruchach mas, a nie w parlamentach — dzieje się historia. Ale nasz Sejm, choć pochodzący z czasów innych, złych — przecież należy sercami, myślami i działaniami wielu swych członków do wielkiego ruchu socjalistycznej demokracji. Jeśli w czasach, które przeżywamy, nie spełniłby on swego obowiązku, nie poszedłby — jako instytucja, jako organ władzy państwowej — wraz z masami, nie zajął się sprawami, którymi masy teraz żyją, wówczas jego ustrojowa funkcja byłaby przekreślona. Zamiast być organem rewolucyjnej, socjalistycznej demokracji, organem woli i dążeń mas ludowych — stałby się raz jeszcze nikomu niepotrzebnym ornamentem, organem pseudoparlamentarnego kretynizmu.</u> + <u xml:id="u-2.23" who="#Marszalek">W dni wielkich przemian cały naród usłyszał głośno wypowiedziane i jasno sformułowane swe własne myśli. Nie wierzę, aby w tej Izbie znalazło się wielu ludzi, którzy tych myśli nie uznaliby za swoje, którzy nie stanęliby w jednym szeregu z robotnikami fabryk polskich, ze studentami polskich uczelni, z całym polskim ludem pracującym. Ale jednocześnie przemiany dni ostatnich dokonywały się w okolicznościach, z których pewne muszą budzić uzasadniony niepokój, albowiem obok ruchu mas, obok poważnych obrad i doniosłych decyzji — przeciw temu ruchowi, przeciw powadze i legalności tych obrad i tych decyzji jeżyły się groźnie zjawiska, które pod znakiem zapytania stawiały niezbędną, absolutną i suwerenną jedność państwowych dyspozycji. W sprawach o znaczeniu podstawowym dla państwa i narodu nie może być i — jak wierzę — nigdy już nie będzie na ziemiach Polski dyspozycji, o których szef egzekutywy rządowej mógłby powiedzieć, iż zostały one wydane bez jego wiedzy i zgody. Zjawiska, które mam tu na myśli, a które poruszyły opinię publiczną w kraju, powinny zostać w tej Izbie wyjaśnione w warunkach najbardziej właściwych i w sposób, który pozwoli na wyciągnięcie odpowiednich wniosków.</u> + <u xml:id="u-2.24" who="#Marszalek">Oto motywacja mojego wniosku. Wniosek ten powtarzam: włącza się do porządku obrad punkt poświęcony omówieniu obecnej sytuacji politycznej w kraju, przy czym dyskusja na ten temat bądź poprzedzi dyskusję na temat nowej Ordynacji wyborczej, bądź będzie przeprowadzona łącznie z nią.</u> + <u xml:id="u-2.25" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-2.26" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów chciałby jeszcze zabrać głos w sprawie porządku obrad sesji Sejmu?</u> + <u xml:id="u-2.27" who="#Marszalek">Ponieważ nie słyszę żadnych nowych propozycji, uważam, że Sejm proponowany porządek obrad przyjął.</u> + <u xml:id="u-2.28" who="#Marszalek">Co się tyczy przemówienia posła Hochfelda, to w czasie przerwy porozumiem się z Rządem i ustalimy, jaki tryb postępowania będzie najwłaściwszy.</u> + <u xml:id="u-2.29" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Wyrażając uczucia całego Sejmu, z serdeczną radością i zadowoleniem witam przybyłą na nasze obrady Delegację Ludowej Skupszczyny Federacyjnej Ludowej Republiki Jugosławii</u> + <u xml:id="u-2.30" who="#komentarz">(huczne, długotrwałe oklaski)</u> + <u xml:id="u-2.31" who="#Marszalek">—* ~w~ osobach:</u> + <u xml:id="u-2.32" who="#Marszalek">Przewodniczącego Skupszczyny Ludowej Republiki Serbii — towarzysza Petara Stambolica, przewodniczącego delegacji</u> + <u xml:id="u-2.33" who="#komentarz">(oklaski)</u> + <u xml:id="u-2.34" who="#Marszalek">oraz deputowanych Ludowej Skupszczyny Federacyjnej Ludowej Republiki Jugosławii — towarzyszy:</u> + <u xml:id="u-2.35" who="#Marszalek">Krsto Popivody</u> + <u xml:id="u-2.36" who="#Marszalek">Strahila Gigowa</u> + <u xml:id="u-2.37" who="#Marszalek">Nikoli Sekulica</u> + <u xml:id="u-2.38" who="#Marszalek">Vidoje Smilevskiego</u> + <u xml:id="u-2.39" who="#Marszalek">Milorada Zorica</u> + <u xml:id="u-2.40" who="#Marszalek">Dusana Djurdjica</u> + <u xml:id="u-2.41" who="#Marszalek">Olgi Vrabic</u> + <u xml:id="u-2.42" who="#Marszalek">Miroslava Gonja</u> + <u xml:id="u-2.43" who="#Marszalek">Todo Kurtovica</u> + <u xml:id="u-2.44" who="#Marszalek">Zarko Zupunskiego</u> + <u xml:id="u-2.45" who="#komentarz">(oklaski).</u> + <u xml:id="u-2.46" who="#Marszalek">Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej nie po raz pierwszy gości na swoich ławach przedstawicieli parlamentów innych krajów. W odbytej w roku ubiegłym VI sesji Sejmu wzięła udział, serdecznie przez nas witana, delegacja Rady Najwyższej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, w VIII sesji uczestniczyła delegacja Zgromadzenia Ludowego Ludowej Republiki Albanii, a w czasie ostatniej, IX sesji, gościliśmy jednocześnie delegację Parlamentu Finlandii oraz delegację Izby Ludowej Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Stwierdziliśmy już nieraz i dawaliśmy temu niejednokrotnie wyraz, że wymianę delegacji parlamentarnych uważamy za ważną i skuteczną formę rozwijania i zacieśniania przyjaznych stosunków między narodami.</u> + <u xml:id="u-2.47" who="#Marszalek">Podjęliśmy apel, skierowany przez Radę Najwyższą Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich do parlamentów wszystkich krajów i staramy się nadal rozwijać przyjazne kontakty Sejmu z parlamentami i parlamentarzystami zagranicznymi.</u> + <u xml:id="u-2.48" who="#Marszalek">Przed kilkoma tygodniami delegacja Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej gościła w Jugosławii, gdzie z niezwykłą serdecznością podejmowana była przez Skupszczynę, przez Prezydenta i Rząd Jugosławii oraz przez całe społeczeństwo jugosłowiańskie. Członkowie delegacji, w której niestety z powodu choroby nie mogłem uczestniczyć osobiście, z ogromnym wzruszeniem wspominają serdeczność, gościnność i prawdziwie braterską przyjaźń, jaką na każdym kroku okazywali im jugosłowiańscy towarzysze. Delegacja Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej powróciła z Jugosławii z głębokim przekonaniem, że tradycyjna przyjaźń polsko-jugosłowiańska, która narody nasze wiązała zawsze, oparta jest na trwałych i niewzruszonych fundamentach. Delegacja nasza przywiozła również do kraju głęboki szacunek dla niezwykłej ofiarności i oddania, z jakim narody Jugosławii budują nowe życie w swoim kraju, oraz ogromne zainteresowanie dla rozwiązań w zakresie form budownictwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-2.49" who="#Marszalek">Drodzy Towarzysze Jugosłowiańscy! W czasie Waszego pobytu w Polsce spotkaliście się z uczuciami niemniejszej przyjaźni ze strony narodu polskiego. Przyjmijcie zapewnienie, że naród polski żywi głęboki szacunek i serdeczną przyjaźń dla miłujących pokój i ofiarnie budujących socjalizm narodów Jugosławii. Naród polski pragnie dalszego rozwoju wszechstronnych stosunków politycznych, kulturalnych i gospodarczych między Polską Rzecząpospolitą Ludową a Federacyjną Ludową Republiką Jugosławii. Naród polski uważa, że oba nasze państwa związane więzami nierozerwalnych sojuszów ze Związkiem Radzieckim i krajami demokracji ludowej — stanowią trwały i poważny element sprzyjający zabezpieczeniu i utrwaleniu dobrych pokojowych stosunków między wszystkimi państwami Europy.</u> + <u xml:id="u-2.50" who="#Marszalek">Drodzy Przyjaciele! Jeszcze raz witam Was serdecznie w murach Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Proszę Was, abyście przekazali nasze gorące pozdrowienia dla narodów Jugosławii, dla Ludowej Skupszczyny Federacyjnej Ludowej Republiki Jugosławii.</u> + <u xml:id="u-2.51" who="#Marszalek">Niech żyje Jugosławia!</u> + <u xml:id="u-2.52" who="#Marszalek">Niech żyje przyjaźń polsko-jugosłowiańska!</u> + <u xml:id="u-2.53" who="#Marszalek">Niech żyje pokój!</u> + <u xml:id="u-2.54" who="#komentarz">(Wszyscy wstają. Długotrwałe oklaski.)</u> + <u xml:id="u-2.55" who="#Marszalek">Proszę Przewodniczącego delegacji Ludowej Skupszczyny Federacyjnej Ludowej Republiki Jugosławii towarzysza Petara Stambolica o zabranie głosu.</u> + <u xml:id="u-2.56" who="#Marszalek">Przewodniczący delegacji Ludowej Skupszczyny Federacyjnej Ludowej Republiki Jugosławii tow. Petar Stambolic ) (powitany oklaskami): Panie Marszałku! Wysoka Izbo! Towarzysze i Przyjaciele!</u> + <u xml:id="u-2.57" who="#Marszalek">Miło mi, że mogę w imieniu Ludowej Skupszczyny Federacyjnej Ludowej Republiki Jugosławii, a także w imieniu naszej delegacji serdecznie pozdrowić Wysoką Izbę, wybranych przez naród polski jego przedstawicieli — Was, Panie Marszałku i Was, Posłowie na Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, że mogę pozdrowić towarzyszy i przyjaciół.</u> + <u xml:id="u-2.58" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-2.59" who="#Marszalek">Pozwólcie mi przede wszystkim serdecznie podziękować za zaproszenie nas do odwiedzenia Waszego kraju, jak też i za przyjacielskie słowa skierowane przez Was, Panie Marszałku, do naszych narodów i naszej delegacji. Pragnę ponadto najserdeczniej podziękować za ciepłe i serdeczne przyjęcie, z jakim spotkaliśmy się wszędzie w Polsce.</u> + <u xml:id="u-2.60" who="#Marszalek">Przebywając w Waszym kraju widzieliśmy radość ludzi pracy w Polsce, tę samą radość i tak samo odczuwaną, jak ją odczuwają narody Jugosławii z powodu usunięcia przeszkód, które w niedawnej przeszłości krępowały i szkodziły pomyślnemu i korzystnemu dla obu narodów rozwojowi naszych stosunków. Każdy dzień przynosi nowe potwierdzenie świadczące o tym, że przeszłość ta jest bezpowrotna.</u> + <u xml:id="u-2.61" who="#Marszalek">Ludzie pracy i posłowie do Skupszczyny Jugosławii świeżo jeszcze mają w pamięci przyjacielskie spotkania i rozmowy z Waszą delegacją parlamentarną, która niedawno bawiła w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-2.62" who="#Marszalek">Ze szczególnym zadowoleniem pragnę podkreślić, że delegacja nasza znajduje się pod głębokim wrażeniem przyjacielskiej atmosfery, która otaczała nas przez cały czas pobytu w Waszym kraju. Jesteśmy pod wrażeniem szczerej przyjaźni, jaką ludzie pracy w Waszym kraju, jaką naród polski żywi do naszego narodu, takiej samej przyjaźni, jaką narody Jugosławii żywią do narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-2.63" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-2.64" who="#Marszalek">) przemówienie wygłoszone w języku serbskim; tłumaczenie odczytał poseł Maciej Elczewski.*</u> + <u xml:id="u-2.65" who="#Marszalek">Te wzajemne uczucia przyjaźni mają wspólne źródło w długiej i bohaterskiej walce o istnienie i niepodległość naszych narodów, w którą tak obfituje historia i Waszego i naszego narodu. Źródłem tych uczuć przyjaźni jest także rewolucyjna przeszłość naszych narodów, stanowiąca natchnienie i naszej i Waszej współczesności. Łączące nasze narody uczucia przyjaźni znalazły także swój wyraz w historii najnowszej, w czasie drugiej wojny światowej, kiedy dzieliliśmy podobny los. Dziś uczucia te jeszcze bardziej zyskują na sile i na swej treści, co jest naturalną konsekwencją faktu, iż oba nasze kraje zdążają do wspólnego celu — do socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-2.66" who="#Marszalek">Wynosimy z Waszego kraju głębokie i niezapomniane wrażenia, jakie wywarły na nas wysiłki i trud Waszego narodu, włożony w dzieło usunięcia pozostałości potwornych zniszczeń z czasów ostatniej wojny, w dzieło rozwinięcia materialnych sił kraju i stworzenia koniecznych warunków dla budowy lepszego życia, godnego ofiar, trudu i marzeń ludzi pracy w Polsce.</u> + <u xml:id="u-2.67" who="#Marszalek">Budownictwo socjalistyczne w Waszym kraju ma takie osiągnięcia, które dumę ludzi pracy ze swoich sukcesów czynią zrozumiałą i całkowicie uzasadnioną. Jakże są nam bliskie i drogie Wasze sukcesy, których osiągnięciu towarzyszyła i dziś jeszcze towarzyszy walka z trudnościami. Jakże są nam bliskie wysiłki Waszych ludzi wkładane w budowę stosunków socjalistycznych. Wasze dążenia i sukcesy w tej dziedzinie są dla nas tym bardziej zrozumiałe i bliskie, że widzimy w nich wiele podobieństwa, wiele wspólnych cech z sukcesami, ofiarnością i trudnościami charakteryzującymi naszą drogę do socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-2.68" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-2.69" who="#Marszalek">Narody Jugosławii całym sercem są z narodem polskim, który wraz ze swoim kierownictwem prowadzi dziś nieustępliwą walkę o dalszy rozwój demokracji socjalistycznej i właściwe rozwiązanie innych wielkiej wagi problemów politycznych, mających dalekosiężne znaczenie nie tylko dla narodu polskiego, ale i dla rozwoju socjalizmu w ogóle.</u> + <u xml:id="u-2.70" who="#Marszalek">Miło mi, że mogę na tym miejscu podkreślić, iż stosunki między naszymi narodami rozwijają się w duchu przyjaźni. Znacznie rozszerzył się już zakres naszej współpracy. W coraz częstszych dziś wzajemnych odwiedzinach widzimy potwierdzenie obustronnej chęci rozszerzenia naszych stosunków na coraz to nowe dziedziny życia. W przyjacielskich odwiedzinach i konstruktywnych rozmowach widzimy także i wyraz wspólnych dążeń do lepszego poznania całokształtu konkretnych warunków kształtujących życie w naszych krajach, poznania systemu państwowego i społecznego, osobliwości dróg socjalistycznego rozwoju, osiągniętych wyników i napotykanych trudności, poznania poglądów na drogi rozwoju socjalistycznego — inaczej uwarunkowane u Was i u nas.</u> + <u xml:id="u-2.71" who="#Marszalek">Pozwólcie mi, Towarzysze, dodać, że Ludowa Skupszczyna Federacyjnej Ludowej Republiki Jugosławii uważa bezpośrednie kontakty i inne formy wzajemnego poznania się, jak też i swobodną wymianę doświadczeń — za naturalną potrzebę dzisiejszego świata w ogóle. Jest to konieczność, zwłaszcza dla krajów, które poszły drogą socjalistycznego rozwoju, konieczność z uwagi na naturalną różnorodność i oryginalność form, którymi kraje te wzbogacają i umacniają rozwój socjalizmu. W tym widzimy szerokie możliwości dla twórczej współpracy i między naszymi krajami. Ta twórcza i demokratyczna współpraca, której początek mamy już za sobą, stanowić będzie — wierzymy w to — coraz bardziej charakterystyczną cechę naszych wzajemnych stosunków.</u> + <u xml:id="u-2.72" who="#Marszalek">Wychodząc z tego punktu widzenia trzeba stwierdzić, że podstawą polityki naszego kraju jest wszechstronna współpraca między narodami i państwami, opierająca się na zasadach pełnej równoprawności, wzajemnego poszanowania i niemieszania się w wewnętrzne sprawy innych krajów, poszanowania prawa każdego narodu do samodzielnej decyzji we wszystkich sprawach swego rozwoju. W dzisiejszym świecie taka polityka stała się znamieniem naszych czasów, stała się koniecznością i najbardziej twórczym narzędziem w budowie wolnych, demokratycznych stosunków między narodami.</u> + <u xml:id="u-2.73" who="#Marszalek">Taka polityka jest polityką wielu krajów. Życzą jej sobie i popierają wszystkie narody. Wydała już ona i nadal wydaje drogocenne owoce. Tylko taka polityka może przyczynić się do wzajemnego zrozumienia, przywrócić wzajemny szacunek oraz pomóc do wzajemnego zbliżenia między krajami i narodami, przez co nie tylko usuwane jest niebezpieczeństwo nowych starć i wojen, ale także stwarzane są konieczne warunki i torowana jest droga dla szerokiej międzynarodowej współpracy i pokojowego, postępowego rozwoju ludzkości. W takich dążeniach i w takiej polityce — cieszę się, że mogę również i to powiedzieć — parlamenty naszych krajów znajdują wspólną podstawę i natchnienie w swej pracy.</u> + <u xml:id="u-2.74" who="#Marszalek">Pragnę na końcu wyrazić przed Wysoką Izbą nasze szczere chęci umocnienia przyjaźni między naszymi narodami, dalszego wszechstronnego i pomyślnego rozwoju stosunków między naszymi krajami. Pragnę wyrazić nasze najszczersze życzenia nowych sukcesów dla bratniego narodu polskiego w budowie socjalizmu, życzenia owocnej pracy dla Was, Posłowie na Sejm Rzeczypospolitej, dla Was, Towarzysze i Przyjaciele.</u> + <u xml:id="u-2.75" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-2.76" who="#Marszalek">Składam serdeczne podziękowanie Przewodniczącemu delegacji Skupszczyny i wyrażam głębokie przekonanie, że nasza przyjaźń i nasza współpraca będzie trwała, albowiem jest oparta na głębokiej wspólnocie interesów.</u> + <u xml:id="u-2.77" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę 10-minutową.</u> + <u xml:id="u-2.78" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min. 35 do godz. 17 min. 50.)</u> + <u xml:id="u-2.79" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.80" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu I porządku obrad: Projekt ustawy — Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (druk nr 107).</u> + <u xml:id="u-2.81" who="#Marszalek">Jako sprawozdawca Komisji dla rozpatrzenia sprawy zmian Ordynacji wyborczej do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz do opracowania ustaw o odwoływaniu posłów i radnych — głos zabierze poseł Stefan Ignar.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselIgnarStefan">Wysoki Sejmie! Zanim wystąpię jako referent Komisji wybranej na poprzedniej sesji dla przygotowania projektu ustawy o Ordynacji wyborczej, chciałbym wystąpić najpierw jako chłopski poseł, przedstawiciel Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i ustosunkować się do wniosku, który zgłosił poseł Hochfeld.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselIgnarStefan">Muszę stwierdzić, że wniosek ten w moim rozumieniu jest słuszny, że rzeczywiście zachodzi potrzeba, ażeby Sejm wysłuchał informacji o sytuacji politycznej w Polsce i ażeby przeprowadził dyskusję na ten temat. Niemniej jednak muszę odciąć się kategorycznie od formy, w jakiej tutaj poseł Hochfeld przedstawił swój wniosek.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselIgnarStefan">Poseł Hochfeld w parlamencie polskim wystąpił w sposób nieparlamentarny. Znamy tego rodzaju język, który usiłowano wprowadzić do Sejmu z odległych lat, i nie chcielibyśmy słyszeć takiego języka w Sejmie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselIgnarStefan">Poseł Hochfeld na równi z nami wszystkimi, posłami, ponosi jednakową odpowiedzialność za działalność naszego Sejmu, którego kadencja niezadługo się kończy. Występując na ostatnich sesjach sejmowych w tak agresywnych formach, które ubliżają powadze Sejmu, które niestosowne są wobec gości biorących udział w naszej sesji — uważam, że poseł Hochfeld powinien był się trochę zastanowić, dać przejrzeć jakiemu przyjacielowi swój tekst, zanim go odczyta, i zapytać, czy forma jest parlamentarna; może byłoby dobrze, gdyby się poradził swoich towarzyszy partyjnych. Tymczasem poseł Hochfeld, profesor filozofii, intelektualista polski dopuszcza się tego rodzaju niewłaściwych wystąpień w Sejmie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#komentarz">(Poseł Jodłowski:</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselIgnarStefan">To jest Wasza ocena, Panie Pośle Ignar.)</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselIgnarStefan">Mam prawo tutaj jako poseł wygłosić swoją ocenę. Każdy z Was, Obywatele Posłowie, może również swoje opinie wygłaszać.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselIgnarStefan">Zaznaczam, że wniosek jest słuszny i sądzę, że wniosek ten powinien być zrealizowany.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselIgnarStefan">Teraz przechodzę do sprawy projektu ustawy — Ordynacja wyborcza do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselIgnarStefan">Komisja powołana dla opracowania projektu nowej Ordynacji wyborczej przedstawiła w druku nr 107 propozycje dla Wysokiego Sejmu.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselIgnarStefan">Chciałbym na początku zaznaczyć, że projekt Ordynacji wyborczej jest wynikiem ogólnonarodowej dyskusji nad sprawą demokratyzacji naszego życia politycznego, nad koniecznością większego wciągnięcia klasy robotniczej, mas chłopskich, inteligencji do współrządzenia krajem i do wzięcia na swoje barki odpowiedzialności za rozwój naszego państwa, za budowę socjalizmu. Dlatego też Ordynacja wyborcza w tej atmosferze oczywiście może mieć tylko bardziej demokratyczną treść, aniżeli poprzednia Ordynacja wyborcza.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselIgnarStefan">Czy nasz projekt Ordynacji wyborczej zgłoszony do Sejmu jest odpowiedni i zaspokaja te potrzeby — to wykażę dyskusja i ostateczna decyzja Sejmu.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselIgnarStefan">Chciałbym zaznaczyć, że pierwszy projekt, który był dyskutowany na Komisji, budził jeszcze zastrzeżenia od strony jego zastosowalności. Widzieliśmy wyraźnie konieczność demokratycznych zasad Ordynacji wyborczej, a równocześnie obawialiśmy się, czy w istniejącej sytuacji politycznej, przy starym kierownictwie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, przy braku wyjaśnienia wielu zagadnień naszego życia społecznego i gospodarczego, czy są szanse na przeprowadzenie powszechnych, demokratycznych wyborów tak, ażeby w tych wyborach cały naród widział jeden wspólny cel.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselIgnarStefan">I właśnie tutaj chciałem zaznaczyć, że w ostatnich dniach treść, jaką wniosło VIII Plenum KC PZPR do naszego programu budownictwa socjalizmu i demokratyzacji życia politycznego, gospodarczego i kulturalnego, czyni rzeczywiście realnym Front Narodowy, pod którego sztandarami chcemy iść do wyborów.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselIgnarStefan">Do VIII Plenum — Front Narodowy w dużym stopniu był pewną formą jednoczenia się ludu pracującego Polski, pod przewodnictwem Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Natomiast VIII Plenum nadało mu konkretną treść i rzeczywiście zjednoczyło cały naród we Froncie Narodowym, wokół słusznego programu, który został uchwalony na VIII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, i wobec wyłonienia kierownictwa, do którego cały naród ma zaufanie i z którym cały naród chcę współpracować dla osiągnięcia swoich najważniejszych celów.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselIgnarStefan">Przechodzę teraz do poszczególnych problemów, zawartych w naszych propozycjach.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselIgnarStefan">Najpierw omówię zasady ogólne projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselIgnarStefan">W zasadach ogólnych zostały oczywiście utrzymane konstytucyjne zasady powszechności, równości i bezpośrednich wyborów.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselIgnarStefan">Chciałbym natomiast zaznaczyć, że w rozdziale mówiącym o zasadach ogólnych, został dodany nowy artykuł, art. 6, stwierdzający, że wybory odbywają się w tajnym głosowaniu. Chciałbym to specjalnie podkreślić, dlatego że w poprzedniej Ordynacji wyborczej tego artykułu nie było — czyli że poprzednia Ordynacja wyborcza nie spełniała wymogów Konstytucji, która w art. 80 mówi o zasadzie tajności wyborów. W poprzedniej Ordynacji o tajności wyborów mówi się tylko w art. 52, który dotyczy zabezpieczenia warunków tajności wyborów, natomiast stwierdzenia, że wybory odbywają się w tajnym głosowaniu — nie było.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselIgnarStefan">O ile sobie przypominamy, Wysoki Sejmie, to właśnie co do tajności wyborów naszego obecnego Sejmu można mieć bardzo poważne zastrzeżenia, dlatego że wytwarzała się wtedy opinia, żeby możliwie jak najbardziej głosować właśnie jawnie, nie wykorzystywać urządzeń przewidzianych dla zabezpieczenia tajności wyborów, a wyborców, którzy udawali się za zasłony, traktowało się co najmniej jak opozycję, jeśli nie wrogów.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselIgnarStefan">Otóż to w projekcie nowej Ordynacji zostaje odwrócone. Obecnie w art. 6 proponujemy przyjęcie zasady tajności wyborów, czyli zasady zgodnej z art. 80 Konstytucji.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselIgnarStefan">Następnie chciałbym zwrócić uwagę na to, że w rozdziale 2, w art. 7 ust. 2 jest wprowadzona w naszym projekcie propozycja, ażeby kadencję Sejmu liczyć od dnia otwarcia pierwszej sesji nowo wybranego Sejmu. Ma to znaczenie zarówno zasadnicze, jak i bieżące. Jeżeli chodzi o znaczenie zasadnicze, to jest to słuszne dlatego, że dopiero pierwsza sesja nowo wybranego Sejmu może stwierdzić jego legalność i od tego terminu powinna zaczynać się kadencja nowego Sejmu. Jeśli zaś chodzi o korzyść bieżącą, to daje to możliwość gruntowniejszego rozpatrzenia projektu planu 5-letniego na sesji sejmowej, czego nie mielibyśmy możności zrobić, gdyby kadencja Sejmu kończyła się 26 października, a więc po upływie 4 lat od dnia przeprowadzenia wyborów. Zasada ta zostaje wprowadzona na stałe w myśl przepisów rozdziału 2 projektu Ordynacji wyborczej.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselIgnarStefan">Następna sprawa, którą chciałem tutaj podkreślić, to okręgi wyborcze. Otóż w nowym projekcie Ordynacji wyborczej proponuje się większą ilość okręgów przy równoczesnym ich zmniejszeniu. O ile według poprzedniej Ordynacji istniało 67 okręgów, o tyle obecnie proponuje się 116 okręgów. Zmniejszenie okręgów robi się w tym celu, ażeby kandydaci w mniejszym okręgu mogli być lepiej znani wyborcom aniżeli w okręgach tak wielkich, jakie były poprzednio.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselIgnarStefan">Ulega także zmianie ilość mandatów w poszczególnych okręgach. O ile poprzednio mieliśmy jako najliczniejsze okręgi 5-, 6- i 7-mandatowe, to obecnie proponujemy stworzenie — zresztą to nie wchodzi bezpośrednio do Ordynacji wyborczej, ale już została podjęta odpowiednia uchwała Rady Państwa — okręgów mniejszych, z ilością mandatów 3—5. Na 116 okręgów przewiduje się 43 okręgi 3-mandato-we, 40 okręgów 4-mandatowych i 28 okręgów 5-mandatowych.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselIgnarStefan">To zestawienie ilustruje różnicę wielkości okręgów w porównaniu z dawniejszymi. Oczywiście pozostaje zasada, że jeden poseł powinien przypadać na 60 tysięcy mieszkańców, bo to jest zasada konstytucyjna.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselIgnarStefan">O ile chodzi o obwody głosowania, to tutaj najpospolitszą formą jest gromada. Każda gromada stanowić będzie obwód głosowania i odpowiednio — obwody w miastach i miasteczkach.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselIgnarStefan">Następnie chcę podkreślić nowe propozycje, które zawarte są w art. 20. To jest rozdział 5: — „Komisje wyborcze”, art. 20, gdzie na miejsce poprzedniej zasady, że okręgowe i obwodowe komisje wyborcze powołują prezydia rad narodowych, proponujemy zamiast tego powoływanie komisji wyborczych przez rady narodowe na sesjach tychże rad, ażeby komisje wyborcze były wyłonione przez organ władzy terenowej, a nie przez organ wykonawczy. Będzie to równocześnie stanowiło wzmocnienie autorytetu komisji wyborczej.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselIgnarStefan">Z dalszych spraw, które chciałbym podkreślić w nowym projekcie Ordynacji wyborczej, to prawo zgłaszania kandydatów, zawarte w rozdziale 7 projektu. Tutaj istotnych zmian nie proponujemy, tylko powtarzamy zasadę, że prawo zgłaszania kandydatów na posłów przysługuje organizacjom politycznym, organizacjom zawodowym i spółdzielczym, Związkowi Samopomocy Chłopskiej, Związkowi Młodzieży Polskiej, jak również innym masowym organizacjom społecznym ludu pracującego.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselIgnarStefan">Prawo zgłaszania kandydatów na posłów w okręgach wyborczych mogą wykonywać zarówno naczelne przedstawicielstwa partii politycznych i organizacji społecznych, jak również terenowe organy wymienionych organizacji.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PoselIgnarStefan">Uwzględnia się także zgłaszanie kandydatów na zebraniach spośród osób wysuniętych na zebraniach pracowników w zakładach pracy, na zebraniach środowiskowych, np. na wyższych uczelniach, na zebraniach gromadzkich i wiejskich, na zebraniach członków spółdzielni produkcyjnych, pracowników państwowych gospodarstw rolnych i żołnierzy w jednostkach wojskowych.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PoselIgnarStefan">Jeżeli chodzi o zasadę kandydowania, proponujemy w art. 38, ażeby możność kandydowania istniała tylko w jednym okręgu i tylko z jednej listy. Sprawa ta była dyskutowana na Komisji. Przyjęto jednogłośnie zasadę kandydowania tylko w jednym okręgu.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PoselIgnarStefan">Najwięcej dyskusji wywołał art. 39, mianowicie dotyczący liczby kandydatów na liście w stosunku do ilości mandatów w danym okręgu. Komisja była zgodna co do tego, że liczba kandydatów powinna być większa aniżeli ilość mandatów. W tej sprawie nie było rozbieżności wśród członków Komisji. Uważamy, że liczba kandydatów większa aniżeli ilość mandatów zabezpiecza właściwe wybieranie na posła, podczas gdy w wypadku jeśli liczba kandydatów równa się ilości mandatów, to faktycznie nie ma możności wybierania, a jest tylko możność głosowania na zamkniętą listę.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PoselIgnarStefan">Art. 39 jest jednym z głównych elementów nowego projektu Ordynacji wyborczej i stanowi o demokratyzacji ordynacji.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PoselIgnarStefan">W dyskusji nad art. 39 występowały trzy warianty co do tego, w jaki sposób ująć zasadę większej liczby kandydatów w stosunku do ilości mandatów. Były różne propozycje, które nie różniły się pomiędzy sobą co do treści, a tylko co do formy. Podczas gdy ta propozycja, która została ostatecznie przez większość Komisji przyjęta, wyznacza ogólną formułę, że liczba kandydatów na liście powinna przewyższać liczbę posłów, ale nie przekraczać więcej niż o 2/3 liczby kandydatów w stosunku do ilości mandatów, to była także zgłoszona propozycja, aby w cyfrach konkretnych określić w stosunku do każdej przewidywanej ilości mandatów odpowiednią liczbę kandydatów. Jak widzimy, jeżeli chodzi o wynik rachunkowy, różnicy tutaj nie ma, natomiast jest różnica w sposobie ujęcia i w ścisłości, sztywności, względnie większej luźności określenia tej sprawy. Komisja większością głosów zdecydowała o takim właśnie luźniejszym ujęciu zagadnienia ilości kandydatów na liście, nie różniącym się co do zasady z drugim wariantem mniejszościowym, który przewidywał konkretnie, ilu kandydatów ma być w stosunku do danej ilości mandatów.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PoselIgnarStefan">Wobec tego przedstawiam Wysokiemu Sejmowi propozycję sformułowaną w tym projekcie art. 39, gdzie liczba kandydatów na liście powinna przewyższać liczbę posłów przewidywanych na dany okręg, nie więcej jednak jak o 2/3.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PoselIgnarStefan">Następnie chciałbym zwrócić uwagę na zagadnienie kolejności umieszczania kandydatów na liście, o czym mówi art. 40, art. 54 ust. 3, art. 60 ust. 1 i 3, art. 61 ust. 2 i art. 69 ust. 3. W tych wszystkich artykułach występuje zagadnienie kolejności.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PoselIgnarStefan">Więc, po pierwsze — w art. 40 stwierdza się, że nazwiska zgłoszonych powinny być oznaczane kolejnymi numerami, poczynając od 1, w porządku pierwszeństwa do otrzymania mandatów. Z tego wynikają konsekwencje przewidziane w wymienionych artykułach, mianowicie jeżeli ktoś z wyborców nie będzie skreślał żadnego nazwiska w czasie głosowania, to wtedy obowiązuje kolejność w uzyskaniu głosów od tego wyborcy, to znaczy będzie się wtedy liczyć, że wyborca głosuje na pierwszych kandydatów kolejno zamieszczonych na liście. I tak przypuśćmy, są 3 mandaty w danym okręgu, a 5 kandydatów, i nikt z tych kandydatów nie będzie skreślony, to się rozumie, że pierwsi trzej kandydaci otrzymują głosy od tego wyborcy.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PoselIgnarStefan">Jeżeli następni dwaj kandydaci przy skreślaniu nadwyżki kandydatów otrzymają jednakową ilość głosów, to kandydat, który figuruje na liście przed innym kandydatem otrzymującym tę samą ilość głosów, otrzymuje mandat, natomiast kandydat idący po nim i mający tę samą ilość głosów — odpada. Więc widzimy, że tutaj zasada kolejności zamieszczania na liście daje preferencje w rozmaitej formie tym kandydatom umieszczonym wyżej.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PoselIgnarStefan">Następnie chciałbym podkreślić sprawę mężów zaufania, która jest ujęta w naszym projekcie w rozdziale 9 pt. — „Głosowanie”, w art. 50 i artykułach następnych, mianowicie w artykułach: 62 ust. 5, 64 ust. 2, 66 ust. 3. Proponujemy, ażeby w lokalu wyborczym mogli być obecni mężowie zaufania wyznaczeni przez organizacje polityczne i społeczne, które w danym okręgu wyborczym zgłosiły listy kandydatów.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PoselIgnarStefan">W następnych artykułach przewidziane jest, że mężowie zaufania mają prawo być obecnymi także przy obliczaniu wyników wyborów w danym obwodzie, jak również mają prawo zgłaszania poprawek do protokołu, jaki komisja będzie opracowywała po zakończeniu wyborów.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#PoselIgnarStefan">Widzimy więc, że tutaj, w naszym projekcie, dopuszczenie mężów zaufania do udziału w wyborach, obecność ich w czasie wyborów, w czasie obliczania głosów i w czasie spisywania protokołu wzmacnia kontrolę społeczną, kontrolę wyborców, kontrolę partii politycznych, organizacji społecznych, Frontu Narodowego nad prawidłowością przeprowadzonych wyborów. To oczywiście może bardzo wzmocnić poczucie zaufania wyborców do całkowitej prawidłowości przeprowadzania wyborów i obliczania ich wyników.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#PoselIgnarStefan">Art. 69 w rozdziale 11 mówi o ustaleniu i ogłoszeniu wyników wyborów.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#PoselIgnarStefan">Ust. 1 tego artykułu przewiduje, że po otrzymaniu protokołów od wszystkich okręgowych komisji wyborczych Państwowa Komisja Wyborcza ustala wyniki wyborów w całym państwie według okręgów wyborczych.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#PoselIgnarStefan">I ust. 2: — „Za wybranych uważa się kandydatów, na których w okręgu wyborczym oddano najwięcej ważnych głosów, jeżeli każdy z nich otrzymał więcej niż połowę — to znaczy bezwzględną większość ważnych głosów — przy czym liczba wybranych nie może przewyższać liczby posłów przypadającej na dany okręg wyborczy”.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#PoselIgnarStefan">Ust. 2 tego artykułu proponuje więc ustalenie ważnej zasady, a mianowicie że mandat uzyskać może tylko ten spośród kandydatów, który uzyska nie tylko większość głosów w stosunku do innych kandydatów, ale który uzyska bezwzględną większość głosów. Proponujemy przyjąć tę zasadę, ażeby zabezpieczyć dostateczną reprezentację przez wybranego posła w stosunku do wyborców, bo przy przyjęciu względnej większości może się zdarzyć taki wypadek, że mandat uzyska kandydat, który ma stosunkowo niedużą ilość głosów, przypuśćmy 20 czy 30% ważnie oddanych głosów. Oczywista, że poseł w ten sposób uzyskujący swój mandat nie może dostatecznie reprezentować większości wyborców swojego okręgu.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#PoselIgnarStefan">Następnie w tym rozdziale 11 — o ustaleniu i ogłoszeniu wyników wyborów — art. 72 określa sposób postępowania w okolicznościach, gdy kandydaci postawieni na liście danego okręgu nie uzyskali dostatecznej ilości głosów, albo ilość mandatów w tym okręgu nie została wyczerpana na skutek tego, że część z nich nie uzyskała kwalifikowanej ilości głosów. Proponujemy w art. 72, ażeby w wypadku, jeżeli w głosowaniu wzięła udział mniej niż połowa uprawnionych do głosowania w okręgu, Rada Państwa na wniosek Państwowej Komisji Wyborczej ogłosiła w ciągu dwóch tygodni od daty pierwszych wyborów zarządzenie o przeprowadzeniu ponownych wyborów w okręgu.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#PoselIgnarStefan">Jak widzimy, jest to znowu w inny sposób zabezpieczenie, które było poruszane przeze mnie przed chwilą odnośnie art. 69, mianowicie żeby nie uznać za słuszne uzyskania mandatów przez posłów w danym okręgu, jeżeli mniej niż połowa wyborców brała udział w głosowaniu. W takim wypadku proponujemy, ażeby zarządzeniem Rady Państwa na wniosek Państwowej Komisji Wyborczej przeprowadzić ponowne wybory.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#PoselIgnarStefan">To samo proponujemy w przypadku, jeżeli z powodu nieuzyskania przez poszczególnych kandydatów bezwzględnej większości ważnych głosów obsadzona została mniej niż połowa mandatów danego okręgu.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#PoselIgnarStefan">Następnie proponujemy warunek, ażeby ponowne wybory przeprowadzić tylko jeden raz.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#PoselIgnarStefan">Rozdział 12 — o ważności wyborów — proponuje unieważnienie wyborów, jeżeli dopuszczono się przy nich przestępstw przeciw głosowaniu w sprawach publicznych lub naruszenia istotnych przepisów niniejszej ustawy. Jest to zrozumiałe.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#PoselIgnarStefan">Następnie sprawa wygaśnięcia mandatu względnie odwołania posła. O tym mówi rozdział 13 — art. 76 i następne. Są tego rodzaju propozycje Komisji wybranej przez Sejm, ażeby w wypadku śmierci, zrzeczenia się mandatu, utraty prawa wybieralności i odwołania posła przez wyborców — zastosować następujące postępowanie:</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#PoselIgnarStefan">Jeżeli w razie wygaśnięcia mandatu posła na Sejm jest w jego okręgu kandydat, który uzyskał w wyborach więcej niż 50% ważnych głosów, to proponujemy, ażeby mógł on wejść na miejsce poprzedniego posła na wniosek organizacji społecznej, która wystawiła jego kandydaturę i o ile ten wniosek zostanie przyjęty przez Sejm. Bo uważamy, że kandydat, który w wyborach uzyskał więcej niż 50% głosów, cieszy się uznaniem wyborców, ludności i w wypadku wygaśnięcia mandatu posła może ów kandydat uzyskać mandat.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#PoselIgnarStefan">No, oczywiście w wypadku, gdy wygasają mandaty, a nie ma takich mandatów, które uzyskały więcej niż 50% głosów, wtedy proponujemy przeprowadzenie uzupełniających wyborów, ale nie w każdym wypadku. Na przykład jeżeli w okręgu 5-mandatowym wygaśnie mandat jednego posła i nie ma tam kandydata, który uzyskał ponad 50%, to my nie proponujemy w tym wypadku uzupełnienia w ogóle. Proponujemy uzupełnienie dopiero wtedy, jeżeli zespół poselski danego okręgu został w ten sposób zdekompletowany o jedną trzecią swojego składu.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#PoselIgnarStefan">Chodziło nam tutaj o to, ażeby nie proponować Wysokiemu Sejmowi zasad, które by powodowały zbyt liczne wypadki przeprowadzania uzupełniających wyborów. Proponujemy również ograniczenie, że uzupełniające wybory powinny się odbywać na pewien okres czasu przed wygaśnięciem kadencji sejmowej. Proponujemy, ażeby ten limit ustalić na sześć miesięcy przed wygaśnięciem kadencji Sejmu, bo uważamy, że już w okresie ostatnich miesięcy przeprowadzanie uzupełniających wyborów nie da wielkich korzyści, bo zbliżają się wybory powszechne.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#PoselIgnarStefan">W wypadku odwołania posła przez wyborców proponujemy przyjęcie art. 79, mianowicie, że o ile poseł zostanie przez wyborców danego okręgu odwołany, to każdorazowo powinny być przeprowadzone uzupełniające wybory.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#PoselIgnarStefan">Motywujemy to w ten sposób: Jeżeli wyborcy wystąpią czynnie w tym wypadku w stosunku do posła, którego chcą zdyskwalifikować, odwołać, czyli dla celu negatywnego wyrażą swoją wolę polityczną, to uważamy za potrzebne, ażeby po tym akcie wyborcy również ustosunkowali się pozytywnie. Żeby nie uwzględniać w tym wypadku istniejącego kandydata, który ma więcej niż 50% głosów, a nie uzyskał mandatu, lecz żeby wyborcy w tym wypadku każdorazowo wypowiadali się co do kandydatury, czyli żeby były każdorazowo w tej okoliczności przeprowadzane wybory uzupełniające na nowo wysuniętych kandydatów.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#PoselIgnarStefan">I ostatnia sprawa szczegółowa, którą tu chciałem podkreślić, to jest artykuł przedostatni — 86, mianowicie propozycja, ażeby poseł na czas trwania mandatu poselskiego mógł otrzymać na swój wniosek bezpłatny, urlop w zakładzie pracy, w którym jest zatrudniony.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#PoselIgnarStefan">Motywujemy to tym, że istnieje potrzeba rozwinięcia, ożywienia aktywności Sejmu, ożywienia działalności komisji sejmowych i kontroli bieżącej nad sprawami państwowymi, nad pracą Rządu, następnie przygotowania projektów ustaw itd. — że taka żywa praca Sejmu wymaga niejednokrotnie, ażeby poszczególni posłowie poświęcili się całkowicie pracy parlamentarnej i zrezygnowali — o ile to sami uznają za słuszne — z pracy zawodowej. Dlatego też art. 86, jeżeli będzie przyjęty, to umożliwi on decyzję posła, który będzie tak zainteresowany i obciążony pracami parlamentarnymi, że nie będzie już mógł wykonywać pracy zawodowej.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#PoselIgnarStefan">Oczywiście nie proponujemy tu takiego, jakby powiedzieć, obligatoryjnego sformułowania, że ma być tak, lub tak, proponujemy przyjęcie fakultatywne w zależności od tego, jak poszczególni posłowie będą sobie tego życzyć.</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#PoselIgnarStefan">To są wszystkie główniejsze punkty projektu Ordynacji wyborczej, który obywatele posłowie otrzymali.</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#PoselIgnarStefan">Referując ten projekt zaakcentowałem nowe elementy, które wchodzą do Ordynacji wyborczej, jak również te, które wzbudziły najżywszą dyskusję, rozstrzyganą niejednokrotnie przez głosowanie na Komisji powołanej do opracowania projektu Ordynacji wyborczej.</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#PoselIgnarStefan">Na zakończenie chciałbym stwierdzić, że Ordynacja wyborcza taka, jakiej projekt przedstawiamy Wysokiemu Sejmowi, jest wyrazem rozwijania się w Polsce Ludowej socjalistycznej demokracji; jest wyrazem żądań mas ludowych, wyborców, ażeby rzeczywiście ich udział w wyborach miał wagę państwową, wagę polityczną, ażeby wyborcom, obywatelom, narodowi dać możność sprawowania tej najwyższej władzy w Państwie Ludowym.</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#PoselIgnarStefan">I dlatego wierzymy, że projekt, który tu został przedstawiony przez Komisję, o ile zostanie przez Wysoki Sejm uchwalony, będzie spełniał to zadanie.</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#PoselIgnarStefan">Nie jest to powrót do burżuazyjnego parlamentaryzmu. Jest to krok na drodze do rozwijania socjalistycznego parlamentaryzmu. Droga narodu polskiego to droga socjalistyczna. Socjalizm jest ustrojem przychodzącym nieuchronnie po kapitalizmie, jak kapitalizm przyszedł po feudalizmie.</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#PoselIgnarStefan">Wypaczenia w budowie socjalizmu opóźniają jego zwycięstwo, lecz nie mogą zadecydować o jego zahamowaniu. XX Zjazd KPZR, który przełamał sztywne dogmaty i szereg praktyk antydemokratycznych, spopularyzował socjalizm w świecie.</u> + <u xml:id="u-3.67" who="#PoselIgnarStefan">W naszym kraju już od dłuższego czasu toczy się ogólnonarodowa dyskusja i toczy się — powiedziałbym — ogólnonarodowa walka o udział jak najszerszych mas w decydowaniu o sprawach narodu, o sprawach ustroju, o sprawach naszej niepodległości, o sprawach suwerenności narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-3.68" who="#PoselIgnarStefan">Chcemy iść nadal po drodze, jaką naród polski wybrał, po drodze demokracji ludowej, po drodze budowania socjalizmu. Ani robotnik, ani chłop nie chcę się cofać wstecz. Masy pracujące, cały nasz naród chcę iść dalej po tej drodze postępu, po drodze socjalizmu. I niewątpliwie Sejm, który zostanie wybrany na podstawie przyjętej przez nas Ordynacji wyborczej, będzie dźwignią w tym postępie i będzie ramieniem klasy robotniczej, mas pracujących chłopskich, inteligencji pracującej — całego naszego narodu w tym wielkim postępie na drodze, na którą wkroczyliśmy.</u> + <u xml:id="u-3.69" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-3.70" who="#PoselIgnarStefan">Marszałek: Na tym zakończymy dzisiejsze obrady.</u> + <u xml:id="u-3.71" who="#PoselIgnarStefan">Dyskusja nad projektem ustawy o Ordynacji wyborczej odbędzie się jutro.</u> + <u xml:id="u-3.72" who="#PoselIgnarStefan">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-3.73" who="#PoselIgnarStefan">Następne posiedzenie odbędzie się jutro, tj. dnia 24 października, o godz. 11.</u> + <u xml:id="u-3.74" who="#PoselIgnarStefan">Proszę jeszcze wysłuchać komunikatu:</u> + <u xml:id="u-3.75" who="#PoselIgnarStefan">Bezpośrednio po zakończeniu dzisiejszych obrad odbędzie się w sali posiedzeń Rady Państwa posiedzenie Rady Seniorów.</u> + <u xml:id="u-3.76" who="#PoselIgnarStefan">Uprzejmie proszę Kolegów należących do Rady Seniorów, aby zechcieli się tam udać.</u> + <u xml:id="u-3.77" who="#PoselIgnarStefan">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-3.78" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 18 min. 35.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00031-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00031-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..6636522 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00031-01/header.xml @@ -0,0 +1,61 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00031-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>31 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>31 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">31</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1956-10-24</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselChajnLeon" role="speaker"> + <persName>Poseł Chajn Leon</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDrobnerBoleslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Drobner Bolesław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHorodynskiDominik" role="speaker"> + <persName>Poseł Horodyński Dominik</persName> + </person> + <person xml:id="PoselIgnarStefan" role="speaker"> + <persName>Poseł Ignar Stefan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJarosinskiWitold" role="speaker"> + <persName>Poseł Jarosiński Witold</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMusialowaAlicja" role="speaker"> + <persName>Poseł Musiałowa Alicja</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSkokGerhard" role="speaker"> + <persName>Poseł Skok Gerhard</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSwietlikPiotr" role="speaker"> + <persName>Poseł Świetlik Piotr</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00031-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00031-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..8458168 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00031-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,547 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Rzeczypospolitej Polskiej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja I - Sesja X</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 31 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 24 października 1956 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1956</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszalek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">W związku z wczorajszym wystąpieniem posła Hochfelda podaję do wiadomości Obywateli Posłów, że Obywatel Prezes Rady Ministrów wyraził gotowość złożenia oświadczenia na dzisiejszym posiedzeniu.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Rada Seniorów, która w dniu wczorajszym rozpatrzyła wnioski posła Hochfelda, proponuje, aby po oświadczeniu Prezesa Rady Ministrów przystąpić do dyskusji nad projektem Ordynacji wyborczej do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu ustaliło, że po rozpatrzeniu projektu Ordynacji wyborczej postawiona zostanie na porządku dziennym sprawa zmiany w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Czy w sprawie tych propozycji pragnie ktoś z Obywateli Posłów zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera. Uważam, że propozycje są przyjęte.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Prezesa Rady Ministrów o zabranie głosu.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wysoki Sejmie! Został wczoraj zgłoszony wniosek, aby nastąpiło oświadczenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie obecnej sytuacji politycznej w kraju i aby została na ten temat przeprowadzona dyskusja. Było zresztą też proponowane, aby — gdyby Rząd uznał, że informacje i dokumenty polityczne udostępnione w ciągu ostatnich dni najszerszym kołom społeczeństwa przez prasę i radio stanowią dostateczną podstawę dla dyskusji sejmowej — zrezygnować z odrębnego oświadczenia Rządu i dyskutować bez oświadczenia Rządu.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Sprawa dyskusji, tematu dyskusji jest oczywiście sprawą decyzji Sejmu. Natomiast jeżeli chodzi o materiał do szerszej dyskusji politycznej, to niewątpliwie jest on przede wszystkim w dokumentach już opublikowanych, a więc w przemówieniu tow. Władysława Gomułki, w uchwale VIII Plenum i w szeregu komunikatów.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Na obraz wydarzeń ostatnich dni związanych ze zmianami politycznymi, ze zwrotem, jakiego dokonała Partia, którego historyczną wagę głęboko i ze wzruszeniem odczuł cały naród, składają się przede wszystkim powołanie tow. Władysława Gomułki na stanowisko I Sekretarza KC PZPR i inne decyzje personalne VIII Plenum.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Dalszym ciągiem tych decyzji jest znany fakt powołania do pracy w wojsku gen. Mariana Spychalskiego — na stanowisko Wiceministra Obrony Narodowej i Szefa Głównego Zarządu Politycznego WP.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Jeżeli chodzi o Rząd, to przewidziana jest reorganizacja zmierzająca — poprzez wydatne zmniejszenie Prezydium Rządu — do zwiększenia roli i samodzielności ministrów oraz roli Rady Ministrów jako całości (wnioski w tym zakresie złożyłem Marszałkowi Sejmu), oraz dalsze prace reorganizacyjne polegające na komasacji resortów. Te wnioski przedstawimy Sejmowi, gdy będą przygotowane. Ale przecież sądzę, że nie o referowanie tych uprzednio wyliczonych spraw w tej chwili chodzi. Chodzi o krótkie oświadczenie w tych sprawach, które Rząd uważałby za najistotniejsze, za najważniejsze do dalszego wyjaśnienia.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Sytuacja polityczna, jak wiadomo, przed VIII Plenum była bardzo poważna. Zdawaliśmy sobie z tego sprawę wszyscy, zdawała sobie sprawę cała klasa robotnicza i całe społeczeństwo. Wyszliśmy z tego w sposób bardzo zdecydowany. Spór o to, czy można, czy wolno nawracać do poprzedniego okresu, czy też należy rzeczywiście zdecydowanie pójść po drodze socjalistycznej demokratyzacji pokierować tym procesem, został w sposób zdecydowany przecięty głosami członków Komitetu Centralnego i postawą klasy robotniczej, poparciem ogromnej większości społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Jeżeli powstają u kogoś wątpliwości, czy ktokolwiek nie wykraczał w tym sporze poza ramy czynności legalnych, to proszę o przyjęcie do wiadomości, że Partia i Rząd, wspólnie z Ministrem Obrony Narodowej tow. Rokossowskim, który wypełnia polecenia Partii i Rządu, co jest zresztą zrozumiałe — z takich rzeczy, jeżeli zbadanie tych spraw to wykaże, będą wyciągały konsekwencje i w odpowiednim momencie poinformują o tych krokach Sejm.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Naszym obowiązkiem jest uczynić teraz wszystko — i tego wymaga powaga decyzji Plenum, dotyczących dalszego marszu naprzód — w kierunku demokratyzacji, aby to były rzeczy nieodwracalne, bo ich nieodwracalność jest nieodwracalnością budowy socjalizmu w Polsce.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Nie ma w tej chwili dwóch sposobów budowy socjalizmu w Polsce — jest jedna droga, droga dalszej socjalistycznej demokratyzacji, droga pełnego włączania się klasy robotniczej do rządzenia.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">I o tym, ażeby uczynić te procesy nieodwracalnymi, aby nie zostało nic uczynione czy sprowokowane, co mogłoby nam w tym przeszkodzić, musimy pamiętać w tych dniach właściwie przy każdym naszym poczynaniu.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Decyzje Plenum w tym względzie były wielką i historyczną sumą myśli i pragnień całej polskiej klasy robotniczej i jej dążeń do coraz pełniejszego udziału w rządzeniu, były też wyrazem pragnień i postulatów wszystkiego, co postępowe w narodzie.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Powaga i wielka świadomość, a równocześnie rewolucyjna czujność, jaką w dniach Plenum okazała klasa robotnicza, młodzież, szerokie koła społeczeństwa — są niewątpliwie już trwałym dorobkiem polskiego ruchu robotniczego, polskiej demokracji.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Poparcie udzielone Partii po Plenum, tysiące wzruszających gestów i postaw — to wprost bezcenny kapitał klasowych i patriotycznych, narodowych uczuć.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">A co teraz? I to jest chyba najważniejsze, o co w tej chwili można i trzeba zapytać i na co trzeba próbować odpowiedzieć. Teraz, wydaje się, najważniejsze zadanie — to popierać ten decydujący zwrot, który się już dokonał, coraz bardziej i wyraźniej popierać świadomą i zdyscyplinowaną postawę rozwijania zdobyczy VIII Plenum, linii VIII Plenum, równocześnie bronić tych zdobyczy przed wszystkim, co może przeszkodzić w trudnej i długiej, ze względu na sytuację gospodarczą, realizacji zadań wytyczonych przez VIII Plenum.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Trzeba powiedzieć, że wszystko, co wykracza poza linię VIII Plenum, skądkolwiek by się to brało, czy z niedojrzałości i niecierpliwości, czy też z maskowanej wrogości wobec socjalizmu przybranej w szaty pseudodemokratycznego frazesu — wszystko to jest działaniem przeciw najistotniejszym celom obozu demokracji polskiej, a więc przeciw celom naszej Partii, przeciw celom ludowców, demokratów i wszystkich ludzi postępu, jest próbą zahamowania demokratyzacji.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Jesteśmy przekonani, że na straży zdobyczy socjalistycznej demokratyzacji stanie, tak jak w dniach Plenum, przede wszystkim klasa robotnicza i najlepsza część młodzieży, inteligencja, chłopi, wojsko.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Spokój i zdyscyplinowanie są w tej chwili podstawową sprawą.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Rząd uczyni także wszystko, co potrzebne jest w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">To jest jeden element sytuacji.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Drugi — to sprawa podstawowa dla budowy socjalizmu w Polsce i dla polskiej racji stanu — sprawa nierozerwalnej przyjaźni, sojuszu i współpracy ze Związkiem Radzieckim na zasadach pełnej równości praw i poszanowania suwerenności. Jest najpełniejszym i najgłębszym wyrazem socjalistycznej postawy — i taka była postawa klasy robotniczej i wszystkich innych świadomych części społeczeństwa: młodzieży, inteligencji, chłopów, żołnierzy — że socjalizmu w Polsce ani bez Związku Radzieckiego ani tym bardziej — choćby to się jakiemuś szaleńcowi śniło — przeciw Związkowi Radzieckiemu budować się nie da. Kto byłby przeciw tej podstawowej zasadzie, ten oczywiście—żeby się nie wiem jak zaklinał na socjalizm — jest przeciw socjalizmowi i przeciw polskiej racji stanu. Trzeba z całym przekonaniem stwierdzić, że nie ma takich — ani w klasie robotniczej, ani wśród świadomej, ogromnej większości społeczeństwa. I tutaj jakiekolwiek przejawy nieufności pod adresem obozu polskiej demokracji ze strony naszych przyjaciół byłyby niesłuszne i nieuzasadnione.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Pod tym względem sprawa jest jasna. Jest natomiast zdecydowaną wolą Partii i narodu — i przejawiło się to także w czasie historycznych obrad Plenum — aby stosunki między naszymi partiami i między państwami oprzeć na zasadach współpracy równych z równymi i aby wszystko, co w przeszłości, w okresie stalinizmu mogło rzucać i rzucało nieraz cień na te zasady, w interesie prawdziwej przyjaźni, w interesie obu narodów, w interesie budowy socjalizmu, w interesie międzynarodowego ruchu robotniczego zostało usunięte.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Takie zasady współpracy między partiami i krajami zostały sformułowane już w wielu podstawowych dokumentach Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, a także w dokumentach opracowywanych wspólnie z innymi partiami, m. in. w deklaracji belgradzkiej, potem w deklaracji moskiewskiej, jak również w innych oświadczeniach, a przede wszystkim na XX Zjeździe, przez co otworzył on nową kartę w historii ruchu robotniczego i w historii dalszych zwycięstw socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Mogę z całą stanowczością stwierdzić, że ważnym krokiem na tej drodze były warszawskie rozmowy, prowadzone w duchu partyjnej szczerości, prowadzone przez Biuro Polityczne naszej Partii z przedstawicielami Prezydium Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Mamy wszelkie dane, aby powiedzieć, że zapowiedziane w komunikacie dalsze rozmowy, w myśl intencji obu partii, będą zmierzały właśnie w kierunku realizacji tej zasady współpracy, opartej na równości praw, na poszanowaniu niezależności zarówno w rzeczach podstawowych, jak i w praktycznych szczegółach.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Jeżeli chodzi o odpowiedź na liczne pytania, wysuwane dzisiaj w społeczeństwie, dotyczące wojsk radzieckich, to na podstawie autorytatywnego oświadczenia mogę stwierdzić, że w ciągu najbliższych dwóch dni wszystkie one znajdą się z powrotem wyłącznie w tych bazach, których istnienie wynika z umów międzynarodowych, z Układu Warszawskiego, stanowiącego w sytuacji międzynarodowej obecnego okresu wciąż jeszcze ważny element wspólnego bezpieczeństwa — i naszego i innych krajów. Naszego bezpieczeństwa, o którym patrząc na niemiecki rewizjonizm, zagrażający naszym granicom zachodnim, nie wolno pod wpływem takich czy innych nastrojów, jeżeli rozumie się polską rację stanu, nigdy zapominać.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Właśnie aby tym skuteczniej zwalczać działalność wroga na odcinku stosunków polsko-radzieckich, będziemy usuwać wspólnie z towarzyszami z KPZR wszystko, co mogłoby być uważane, względnie co było w poprzednim, stalinowskim okresie wypaczeniem tych stosunków. W tych sprawach konsultujemy się także bieżąco z bratnią partią. Pod tym względem kierownictwa obu partii zarówno w ocenie ostatnich uchwał naszego Plenum, jak i w ocenie powziętych decyzji są zgodne co do zasady opartej na tym, że o decyzjach naszej Partii decyduje nasza Partia; zgodne są co do zasady tych stosunków opartych na wzajemnym rosnącym zaufaniu — bo taka musi być dynamika tego procesu zaufania — i zgodne są co do wniosków.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Tym mocniejszą odprawę musimy dać wszelkim podmuchom antyradzieckim. Taką postawę ma, jak wiemy i mamy tego dowody, polska klasa robotnicza; popiera nas w zwalczaniu tego rodzaju podmuchów najlepsza część społeczeństwa, ogromna większość narodu, która przecież chcę jak najlepszych stosunków z naszym sojusznikiem na zasadach równości praw i rządzenia się u siebie samym.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Mogę pod tym względem stwierdzić, że nie ma dziś w Polsce, jeżeli chodzi o nasze sprawy, innych decyzji jak nasze decyzje, decyzje naszego pełnego autorytetu kierownictwa.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Jestem przekonany, że taka sytuacja, jaka się rozwija, leży w interesie budowy socjalizmu w Polsce, w interesie zwartości obozu socjalistycznego, którego Polska jest niezawodnym i bardzo poważnym członem, w interesie międzynarodowego ruchu robotniczego, w interesie najprawdziwszej, bo opartej na wzajemnym zaufaniu i poszanowaniu suwerennych praw — nierozerwalnej przyjaźni ze Związkiem Radzieckim.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">I jeżeli — jeśli dobrze zrozumiałem, że chodzi w tej chwili nie o referowanie całości sytuacji politycznej, która zresztą jest przecież szerzej niż kiedykolwiek znana i objaśniona dokumentami, publikacjami, rozwijaniem jawności życia publicznego — jeżeliby chodziło o stwierdzenie, co w tych dniach wymaga szybkiej oceny i wniosków, to mogę skończyć te uwagi jednym:</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Były w tych dniach najbardziej wzruszające przejawy poparcia VIII Plenum ze strony ogromnej większości Partii, klasy robotniczej, młodzieży, inteligentów , żołnierzy, chłopów; płynęły rezolucje, uchwały, delegacje, ofiary i zbiórki — jakże bogaty dowód postawy ludzi i ich wzruszeń.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Teraz to poparcie musi się między innymi wyrazić pomocą, prawdziwą pomocą dla Partii w realizacji tych zadań, jakże trudnych, i gospodarczych i politycznych, jakie zostały sformułowane w przemówieniu tow. Gomułki, w uchwale Plenum, w decyzjach.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Ażeby w tym pomóc — potrzebna, a właściwie konieczna jest czujność klasy robotniczej, dyscyplina społeczna, umiar i rozsądek, zdecydowana postawa wobec wszystkich przejawów niezdyscyplinowania. Potrzebne jest ogromne poczucie odpowiedzialności. Tylko wtedy pójdziemy naprawdę po drodze, po której wszyscy iść pragniemy, po drodze dalszej budowy socjalizmu, po drodze socjalistycznej demokratyzacji naszego życia we wszystkich jego przejawach, po drodze zacieśnienia więzów międzynarodowej solidarności opartej na równości, po drodze, z której — jeżeli będziemy zdyscyplinowani świadomą społeczną dyscypliną i ufni — nie damy się zepchnąć nikomu i pomaszerujemy nią w interesie zwycięstwa socjalizmu, w interesie polskiej niepodległości.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#komentarz">(Huczne, długotrwałe, niemilknące oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Zgodnie z postanowieniami wczorajszej Rady Seniorów dyskusja nad oświadczeniem Prezesa Rady Ministrów odbędzie się łącznie z dyskusją nad Ordynacją wyborczą.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Obecnie zarządzam 20-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">W czasie przerwy Obywatele Posłowie zechcą się zapisywać do głosu w Prezydium.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Pierwszy po przerwie zabierze głos poseł Drobner.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 30 do godz. 12 min. 20.)</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">Przystępujemy do dyskusji.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#Marszalek">Do głosu w dyskusji zapisany jest jako pierwszy poseł woj. krakowskiego Bolesław Drobner.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Wysoka Izbo! Towarzysze i Obywatele Posłowie! Kiedy Rada Państwa wyznaczyła termin wyborów na dzień 16 grudnia br., zastanawialiśmy się na Wojewódzkim Zespole Poselskim w Krakowie nad tym, czy ten termin jest słuszny.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Jaka była wówczas sytuacja?</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Jeszcze nie mieliśmy planu 5-letniego. Dzisiaj nie mamy jeszcze planu 4-letniego, bo już jeden rok mija, więc z czym pójdziemy do wyborców? jak przekonamy ich do naszego stanowiska, że będą nas popierać, że muszą mieć zaufanie, że postawiliśmy plan jasny, który będzie realizowany i wykonany. A przecież tego nie było. A dalej byliśmy po VII Plenum, a przecież mimo to że nie były ogłoszone debaty, dyskusja na VII Plenum, przeciekało do mas robotniczych wiele wiadomości z tego Plenum, że to nie była nadzwyczajna symfonia, że tam były różnice zdań — i to bardzo poważne różnice zdań.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Wiemy, że na przykład w sprawie inteligencji to przed VII Plenum i prawdopodobnie na VII Plenum objawiły się jakieś dziwne tendencje przeciwko inteligencji, jakieś dałojgramotnikowskie tendencje w stosunku do ludzi, którzy mają prawo do zajmowania odpowiednich stanowisk.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Gdybyśmy przeszli wstecz w przeszłość naszą, to takie elementy machajczykowskie, jakeśmy to nazywali przed pierwszą wojną, wykluczyłyby z I Międzynarodówki Socjalistycznej dr Karola Marksa, no i niewątpliwie dostałoby się Włodzimierzowi Iljiczowi Leninowi.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselDrobnerBoleslaw">To były dziwne tendencje, które my nazywamy wstecznymi, reakcyjnymi.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Inne stanowisko — słuszne — zajęła tow. Lewicka w ciekawym swym artykule, drukowanym w naszej prasie partyjnej, że my teraz musimy zmierzać do tego, aby właśnie usunąć z wyższych stanowisk, ale także i z niższych odwołać ludzi, którzy nie mają pełnych kwalifikacji. Nas musi być stać na to, żebyśmy na stanowiskach odpowiedzialnych, gdzie decyduje wiedza, nauka, gdzie konieczna jest znajomość ekonomii, nie mieli ludzi z dobrymi chęciami tylko, ale żebyśmy mieli ludzi wykwalifikowanych, tak jak w fabryce nie może się brać do maszyny frezarki człowiek, który robił przedtem w kuźni, tylko dlatego, że jest dobrym obywatelem, że jest przodownikiem w robocie w kuźni.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Jesteśmy za jak największym wykwalifikowaniem i za jak najlepszą jakością naszej kadry pracowniczej, a takie anty inteligenckie tendencje stwarzały niepotrzebne nastroje.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A powiedzmy dalej, mówiło się o regulacji kadr. No, kadry nie są jakimś tabu, jakimś noli me tangere. Regulować trzeba, ale czy trzeba regulować w Partii naszej według narodowości, czy według pochodzenia, czy według religii, której dany człowiek, jeżeli chodzi o wyznanie mojżeszowe, na pewno nie ma?</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A jeżelibyśmy przeszli znowu w dawne lata, to byśmy powiedzieli na pewno, że z I Międzynarodówki Socjalistycznej musi być usunięty Karol Marks, mało tego, z PPS-u — późniejszej lewicy — musiałby być usunięty Feliks Kon, świetlane nazwisko rewolucjonisty proletariatczyka. Może i Wałeckiego spotkałby ten los, no może z SDKPiL-owców poszedłby na stos Warski i Fiedler Franciszek.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Taka regulacja kadr byłaby nieuczciwa, nie byłaby socjalistyczna, nie byłaby humanistyczna.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Skoro taka była sytuacja i w naszej Partii, skoro nie byliśmy po III Zjeździe, na którym by musiały być i te sprawy uregulowane, to w takim razie nie dziwną była nasza wątpliwość, czy ten termin nie jest za szybki, czy nie należałoby z przykrością przeprowadzić pewnej zmiany w Konstytucji, ażeby obecny Sejm — no, nie najlepszy, ale jeszcze trwał z pół roku.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ale na posiedzeniu Wojewódzkiego Zespołu krakowskiego, kiedy wypowiedzieliśmy nasze wątpliwości i myśli w intencji najwyższego dobra Partii, spotkaliśmy się z takim argumentem i to ze strony członka Zespołu, posła Ziemi Tarnowskiej a równocześnie Sekretarza Rady Państwa, że do wyborców możemy dojść z jednym argumentem: powiemy im — zwróćcie uwagę na skandowanie — że uchwały VII Plenum przeszły jednogłośnie.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselDrobnerBoleslaw">No, dobrze, tak, ale te uchwały, my mamy wątpliwości, czy były wszystkie słuszne i kto się wczytał uważnie w przemówienie tow. Gomułki na obecnym VIII Plenum, to mógł się dowiedzieć, że mamy wątpliwości co do uchwał, — „zastrzeżenia w części dotyczącej polityki rolnej, wytkniętej na V Plenum”.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Dalej tenże sam tow. Gomułka, z którego postawienia na stanowisko I Sekretarza naszej Partii cieszymy się, mówił, że uchwały VII Plenum o wielu sprawach nie mówią wiele, łagodziły ocenę przeszłości, a za złą gospodarkę musi płacić cały naród.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Więc po co mówić o tym, że wystarczy naszym wyborcom, naszej ludności powiedzieć, że uchwały pewne przeszły jednomyślnie? To jest jakiś plasterek, którym wyborcy się nie zadowolą. To jest wynik nawyku lekceważenia wyborców, że się ich uważa za baranów, którym wystarczy powiedzieć, że przeszło coś jednomyślnie, więc milczcie i oddajcie kartkę do urny wyborczej.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Nie trzeba fladrować. Może nie wszyscy znają to słowo. Ale dziś znalazłem w Bibliotece Sejmowej — w słowniku Lindego jest takie słowo w języku niemieckim. Co to było — „fladrowanie”? Lakiernicy pokojowi, którzy lakierowali meble pokojowe, używali grzebieni skórkowych do tego, żeby na desce, na drzewie robić różne foksy i hopsy, a biedny klient kupował szafę dębową z drzewa... sosnowego.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Taka fladra polityczna jest zła. Naszej ludności, naszym wyborcom, a już przede wszystkim członkom naszej Partii, a przede wszystkim posłom trzeba jasno mówić wszystko, ażeby nie było niedopowiedzeń.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Chcę zwrócić uwagę na to, że również — cytuję przemówienie tow. Gomułki — — „Komitet Centralny nie zdobył się nawet na to, aby przynajmniej wyciągnąć konsekwencje partyjne w stosunku do ludzi, którzy ponoszą odpowiedzialność za zły stan rzeczy”. I my patrzymy na to podobnie, jak tow. Gomułka. A przypominam dyskusję, polemikę tow. prof. Hochfelda przeciwko mnie na ostatniej sesji wrześniowej, gdzie powiedział: — „nie wiem, czy byłoby rzeczą słuszną akurat takiego czy innego towarzysza pociągać do odpowiedzialności za sprawy, które były problemem pewnego jednak systemu”. No, proszę mi darować pewną analogię, pewne porównanie, ale w ten sposób należałoby zupełnie skreślić winę Sławoja- Składkowskiego, bo nie on winien, ale system. No, nie można mówić o Kocu, twórcy OZON-u, bo to przecież baranek, bo winien system...</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselDrobnerBoleslaw">I szukalibyśmy tego — „gaspadina sistiema” i nie wiadomo byłoby, w jakim wymiarze gospodarczym moglibyśmy go znaleźć.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Nie, odpowiedzialność ma każdy za to co robi, za to co powie, czego ludzie słuchają. Inaczej trzeba do tych spraw podchodzić.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Dalej powiem — mówiłem o stosunku do uchwał w sprawie rolnej, a jak jest z naszym przemysłem? Zacytuję źle poinformowanego, zupełnie błędnie poinformowanego tow. Bulganina, przemówienie z 28 lipca, kiedy odjeżdżał do Związku Radzieckiego. Mówił tak: — „Macie prawo szczycić się waszym wspaniałym przemysłem socjalistycznym — (ach, gdyby tak było!) — który jest w stanie zapewnić wszelkie warunki dalszego rozwoju gospodarki narodowej i wzrostu stopy życiowej narodu”. Powtórzę westchnienie — gdyby tak było! byłoby świetnie, ale Zdajemy sobie sprawę, że jest niestety inaczej. Musimy to naprawiać, a nie tylko stwierdzać złe rzeczy.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Gdybyśmy wierzyli tym przemówieniom — nie tylko ze strony tow. Bułganina, który jest daleko od nas, ale naszych niektórych władców, którzy mówią, że jest wszystko dobrze, bo patrzcie na tablice statystyczne, jakie daje nam co kwartał PKPG. Tam poniżej 100% to jest jeden czy drugi wypadek, ale jak się zaczyna analizować, i to umiejętnie, to widzimy, że tam poniżej 100% jest bardzo wiele wypadków. Gdybyśmy wierzyli tym zapewnieniom tablic statystycznych, to by nastąpiło to, co określił Stalin: — „Gołowokrużenie od uspiechow” — po polsku: zawrót głowy od sukcesów.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ale my musimy patrzeć na to jasno i śmiało, pod kątem widzenia nie tylko wytykania ministrowi, jednemu czy drugiemu, nie tylko pod kątem widzenia sukcesów w dyskusji, ale pod kątem widzenia jak najszybszej naprawy. A szczególnie teraz po VIII Plenum, z którego wyników się szczycimy, gdy Biuro Polityczne i KC PZPR wygrało w tym swoim składzie. Wobec Biura Politycznego Komitetu Centralnego Partii — sternika naszej pracy państwowej, my nie tylko mamy jakieś lojalne ustosunkowanie się, ale pełne uznanie. I naprawiać trzeba. Z tego kąta widzenia będziemy wszystko oceniać.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselDrobnerBoleslaw">O tym przemyśle mówił znów tow. Gomułka, że musi płacić cały naród za złą gospodarkę.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselDrobnerBoleslaw">I my o tym musimy pamiętać, żebyśmy tę złą gospodarkę i jej strony złe naprawili. A Komitet Centralny — mówił tow. Gomułka i cała Polska czytała jego przemówienie — — „nie zdobył się na to, aby przynajmniej wyciągnąć konsekwencje partyjne w stosunku do ludzi, którzy ponoszą odpowiedzialność za zły stan”.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ale wróćmy do złego informowania, błędnego informowania. Zastanówmy się może głośno nad tym tendencyjnym informowaniem.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselDrobnerBoleslaw">W prasie naszej ukazał się niedawno artykuł zamieszczony w — „Prawdzie” moskiewskiej z 20 października. Przypomnę treść — krótkie zdanie.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#komentarz">(Tytuł był alarmujący: — „Antysocjalistyczne wystąpienia na łamach prasy polskiej”.)</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselDrobnerBoleslaw">„W ostatnich dniach pojawiają się w prasie polskiej coraz częściej artykuły, w których dźwięczy zapowiedź wyrzeczenia się drogi do socjalizmu”.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A gdyby się odważył którykolwiek w prasie naszej redaktor łamać linię, łamać naszą drogę do socjalizmu, natknąłby się na nasze zęby.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselDrobnerBoleslaw">„Te artykuły zatruwają dusze czytelników importowaną trucizną obcej masom pracującym ideologii”.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Co to znaczy? Czy my nie orientujemy się w tym, co pisze nasza prasa? Czy my mamy tylko cenzurę wprowadzać do każdej litery? Tu nie pomoże zagłuszanie radia w głównych wojewódzkich miastach — ale o 15 km od tego głównego wojewódzkiego miasta słyszeli wszyscy, co mówiła — „Wolna Europa”, BBC, itd. Toż to metoda zagłuszania — niesłuszna. Cenzura zbyt ostra była niesłuszna. My starsi pracowaliśmy w takich warunkach, których młodzi nie rozumieją. Nie było radia, ale więzienia były. Przecież importowano trucizny wszelkimi drogami, wszelkimi kanałami — prasę w 20-leciu międzywojennym endecką, Chieno-Piasta, sanacyjną i czort wie jak się te wsteczne stronnictwa nazywały, a jakoś drogi do socjalizmu u komunistów, którzy wypełniali więzienia, i u nas PPS-owców, którzy też byliśmy w więzieniach, nie złamały. Kogo może to złamać? Tylko niedojrzałych, a myśmy w walce wielkiej dojrzeli. Kto był na tych wiecach kilkudziesięciotysięcznych? Tam brali udział robotnicy fabryczni, przemysłowi, warsztatowi, młodzież robotnicza, młodzież akademicka, nasi chłopcy malowani w mundurach. Tam nikt nie myślał o tym, żeby importowana trucizna, obca masom pracującym ideologia — mogła znaleźć pochwałę. Wszystko stało nastawione na jedno — na zwycięstwo socjalizmu. I nie było ani jednego głosu, ażeby był przeciwko temu ustrojowi i przeciw naszej polskiej drodze do socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselDrobnerBoleslaw">My na naszym południku geograficznym podtrzymywaliśmy na duchu masy w czasie rządów zaborczych, gdy bez cła były importowane trucizny. Dzisiaj z dumą mówimy o historii dawnych ruchów rewolucyjnych. Pamiętacie historię — „Proletariatu”, Towarzysze Posłowie, pamiętacie te strajki robotnicze w Łodzi, przed 1905 r., o których z dumą mówił Lenin. Czy pamiętacie ruch w mieście mojej matki w roku 1923, czy pamiętacie rok 1938 — strzały i walki na ulicach Krakowa? Nam importowana trucizna miała połamać ręce i zatruć? To jest nieznajomość naszej psychiki, to jest nieznajomość naszych warunków, w których nie boimy się importów trujących — boimy się tylko, żeby nas ciągle nie uczono i nie prowadzono za rękę.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselDrobnerBoleslaw">I niesłusznym było umieszczenie w — „Prawdzie” takiego artykułu, który rzucał cień na naszą prasę, który rzucał cień na nas wszystkich. Robotnicy Związku Radzieckiego, których ja poznałem w okresie po roku 1939, mają pełny szacunek, nie tylko wiarę, ale przekonanie, że masy nasze robotniczo-chłopskie nie są czułe na importowane trucizny. Ale korespondent — „Prawdy” — no, niech mi daruje, jeśli jest tutaj na galerii, ale ja go nazwę tym samym terminem, jak nazwałem innych — „żesetutką”; to znaczy — on wie wszystko. Mało tego, on nie ułoży, nie uformuje tego tak, żeby to nie było zarzutem, atakiem na naszą Polską Zjednoczoną Partię Robotniczą.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Tow. Bułganin, o którym już mówiłem, był niedobrze informowany, gdy zbytnio chwalił nasz przemysł i nasze podniesienie się stopy życiowej. Ale był także źle informowany przed 22 lipca. O tym trzeba też powiedzieć. Bo my nie zapominamy, cośmy winni Związkowi Radzieckiemu, ale my mamy prawo powiedzenia swojego zdania.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Mówił tow. Bułganin: — „ożyły nie tylko wrogie i oportunistyczne elementy, ale wyszli ze swoich zakątków niepewni i chwiejni ludzie w naszych własnych szeregach — również w Polsce. Wrogie naszym sprawom elementy wykorzystują organy prasowe krajów socjalistycznych — (a więc i w Polsce) — by zasiać swoje trujące ziarno”.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Fałszywie informowano, zupełnie błędnie informowano. Tej grozy nie ma. A my przecież też nie jesteśmy ślepi. My niszczymy trujące ziarno i tow. Bułganin w szeregach naszej inteligencji — dziennikarzy, publicystów i świadomych czytelników naszej prasy wywołał niepotrzebnie wzburzenie.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Naszej polityki, naszego narodu, naszego państwa nie ma prawa nikt uważać za podopiecznego, podległego kurateli sądowej.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A teraz powiedzmy z innego kąta widzenia. Niech nikt nie przypuszcza z wrogich elementów, których mamy dość w Polsce, że nasze stanowisko z tego powodu, że tow. Bułganin rzuca pewne niesłuszne zarzuty wobec nas, zmieni nasz stosunek do Związku Radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Na jednym z wieców w Krakowie — masowym, olbrzymim — mówiłem, że gdyby nie bohaterskie wyczyny Czerwonej Armii, no, to nie bylibyśmy w 1944 r. na Lubelszczyźnie i w 1945 r. w Warszawie, Łodzi, Krakowie, to nie bylibyśmy we Wrocławiu. My pamiętamy — to jest dla nas sanctissimum, którego nie wolno ruszać i naruszać.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Pamiętam, gdy byłem pierwszym prezydentem Wrocławia, przejmowałem pod opiekę miasta od władz radzieckich cmentarz, na którym było 600 mogiłek wyższych oficerów radzieckich. Czy moglibyśmy zapomnieć o tym? Nigdy!</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Jeżeli są jakieś elementy, które chciałyby wykorzystać wypadki ostatnich dni przeciwko naszej przyjaźni, przeciwko naszemu sojuszowi ze Związkiem Radzieckim i jego ramieniem zbrojnym — Czerwoną Armią, to natkną się na nasze zęby, na propagandę bardzo ostrą, żeby wyniszczyć i zgubić tę wszelką truciznę importowaną od wewnątrz, a kto wie czy i nie od zewnątrz.</u> + <u xml:id="u-5.43" who="#PoselDrobnerBoleslaw">W jednej rezolucji — no, młodzież zapalona, (nie jesteśmy strażakami, żebyśmy lali tusz zimnej wody na ich głowy) pisała rezolucję na kolanie, to jest jasne — widziałem takie zdanie, żeby — „zrewidować nasze stosunki polityczne z jednej strony z krajami kapitalistycznymi, a z drugiej strony ze Związkiem Radzieckim”. To porównanie — to skandaliczne. Ale wystarczyło jedno przypomnienie, co to są te państwa kapitalistyczne i imperialistyczne, jak one wobec nas postępowały. Przypomniałem na tym wiecu zapalonej młodzieży, że miałem to — „szczęście” być zaproszonym, rozmawiać w 1947 r. z ambasadorem amerykańskim Bliss-Lanem. Groził, że jeżeli my nie zerwiemy ze Wschodem, to oni nam nawet UNRR-y nie dadzą. A na to odpowiedziałem: — „Mamy dość tej jałmużny. Zostały po żołnierzach amerykańskich paczki, to nam przysyłacie — to głodzić się będziemy, a za żadną cenę nie zerwiemy ze Związkiem Radzieckim”.</u> + <u xml:id="u-5.44" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Takie było nasze stanowisko. My możemy krytycznie odnosić się — jak równi z równymi. Pod rękę będziemy szli ze Związkiem Radzieckim i będziemy mieli prawo — tak jak oni słusznego krytykowania naszego postępowania, to i my niesłusznego, w każdym razie wobec nas, wobec Polski.</u> + <u xml:id="u-5.45" who="#PoselDrobnerBoleslaw">To muszą wiedzieć wszyscy, którzy by chcieli zarobić na ostatnich wypadkach, na niezadowoleniu z niektórych nieprzemyślanych, niewyrozumowanych posunięć, które już dziś są zlikwidowane. Mamy wiadomości, o których mówił tow. Premier dzisiaj, że to, co złe, już zginęło, a my musimy pamiętać, żeby godność naszego narodu była napięta zawsze na to, żeby jej nie obniżać i nie ranić.</u> + <u xml:id="u-5.46" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A teraz pozwólcie zacytować z tej trybuny jeszcze jeden passus z przemówienia tow. Bulganina, źle przez historyków informowanego — może przez naszych też. Powiada: — „Poprzednicy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej: Socjaldemokracja Królestwa Polskiego i Litwy, Komunistyczna Partia Polski i Polska Partia Robotnicza stały zawsze niezłomnie na pozycjach internacjonalistycznych socjalizmu proletariackiego i międzynarodowej solidarności mas pracujących, broniąc równocześnie interesów narodowych kraju”.</u> + <u xml:id="u-5.47" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Niedobrzy informatorzy. Przecież samo słowo drugie w tytule naszej Partii mówi, że zjednoczyły się dwie Partie: Polska Partia Robotnicza i Polska Partia Socjalistyczna, a dla tow. Bułganina nie istniała PPS, nawet ta po wojnie, z którą przecież współpracowali PPR-owcy i komuniści i której reprezentant jest Premierem naszego Rządu. Niedobre takie informacje, stwarzały przecież niezadowolenie. I trzeba z tą metodą skończyć.</u> + <u xml:id="u-5.48" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Dalej mówi tow. Bułganin: — „Polska Partia Robotnicza zorganizowała i stanęła na czele wyzwoleńczego ruchu zbrojnego mas ludowych przeciw zaborcom faszystowskim”. Niewątpliwie Polska Partia Robotnicza wielki czyn zrobiła i opierała się na Armii Ludowej. Nikt nie zaprzeczy. Ale myśmy na tej sali sejmowej dali już zupełnie jasne rozeznanie, że nasz ruch zbrojny mas ludowych szedł także pod komendą bohaterskiej Armii Krajowej. A nie było Batalionów Chłopskich? Nauka historii niedobra w tym wypadku. Takie przemówienia są niepotrzebne i w przyszłości będą się zapewne i tow. Bułganin, i nasi towarzysze z Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego musieli tego wystrzegać.</u> + <u xml:id="u-5.49" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Sprawa polska nie jest taka prosta. Jeden z jeszcze żyjących członków Komitetu Centralnego KPZR powiedział kiedyś, że — „polskij wapros eto oczeń słożnyj wapros”. Złożony niesłychanie. Tego by nikt nie zrozumiał w Związku Radzieckim, a i u nas ludzie nie zrozumieją, że np. w 1914 r., gdy rozgorzała wojna pierwsza 4-letnia, to znaleźliśmy się w takiej sytuacji — chociaż zwalczaliśmy politykę Piłsudskiego — że nie mogliśmy za wojskami austriackimi wlec się w ogonie i w szeregach strzeleckich znalazł się Feliks Kon, o którym już mówiłem, znalazł się znany komunista polski Jan Hempel i ja byłem też. Bo była sytuacja taka, że z caratem trzeba było walkę toczyć nie ulotkami, ale w pewnych momentach, jak już zaczęły grać armaty, po wojskowemu. Może by tego nikt nie zrozumiał.</u> + <u xml:id="u-5.50" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A w 1936 r. nie rozumiało wielu ludzi, żeśmy stworzyli w Krakowie jednolity front komunistów i socjalistów, Komunistycznej Partii nielegalnej z legalną Polską Partią Socjalistyczną.</u> + <u xml:id="u-5.51" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ale powiem więcej. W więzieniach wtedy siedzieli komuniści, dużo młodzieży żydowskiej. To może by ta młodzież przy regulacji kadr miała być usuwana? To byłaby bezczelność, to byłoby obelgą dla tych szeregów, które długie lata siedziały w więzieniach.</u> + <u xml:id="u-5.52" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A mówmy dalej. Mieliśmy w 1939 r., w tym złożonym procesie, jakim jest sprawa polska, taką sytuację — sam byłem nie świadkiem, ale współdziałającym — że gdy powstał Fundusz Obrony Narodowej, my w więzieniu krakowskim, a więc: komunista — świetlana postać Jakub Śliwka, polski socjalista, byłem ja i znalazł się koło nas ONR-owiec Napoleon Siemaszko, który znany był z tych rzucań petard w domy żydowskie w Łodzi. I my wszyscy dawaliśmy resztki, jakie kto miał, na bramie więziennej, na ten Fundusz Obrony Narodowej, bo to nie była wojna Hitlera przeciw jednej partii, przeciw jednej klasie, to była wojna krzyżowa przeciw Polsce.</u> + <u xml:id="u-5.53" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A któż nie wie o tym, że w 1939 r. w obronie Warszawy, a więc w obronie Polski, obok Mieczysława Niedziałkowskiego, Stanisława Dubois, byli też komuniści, którzy wyszli z więzienia w Rawiczu, wydostali się z Wronek. To jest złożone pojęcie — — „wapros polskij eto oczeń słożnyj wapros”. I z tym faktem trzeba się liczyć.</u> + <u xml:id="u-5.54" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Teraz wrócę do spraw Plenum ostatniego, VIII-go. To już jest znana rzecz. Wrócili tacy towarzysze jak Władysław Gomułka, stary proletariusz — pamiętam go z 1928 r. jeszcze w Sanoku, kruszyliśmy kopie ze sobą, ale pod jednym hasłem: walki o socjalizm. Przyszedł Marian Spychalski, piękna postać. Wrócił ciekawy, miły, sympatyczny Zenon Kliszko. Wreszcie nasz przyjaciel Loga-Sowiński. My się cieszymy, że daliśmy już wreszcie wyrównanie krzywd. Ale oni nie będą się mścić — jak mówił tow. Gomułka. Oni nie będą się rozmieniać na drobne, tylko będą razem z nami wszystkimi pracowali nad tym, aby jutro Polski było lepsze. I nie ma poza socjalizmem — raz jeszcze powiem — poza drogą do socjalizmu, żadnej innej siły.</u> + <u xml:id="u-5.55" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Jeżeli teraz na jednym czy drugim wiecu rozgorączkowane tłumy nagle rzucają jakieś hasło, aby tworzyć w tej chwili jakieś stronnictwa czy partie o nieznanych programach, które by miały socjalizm utopić, to my twardo będziemy stali przy Biurze Politycznym i przy Sekretariacie Komitetu Centralnego i będziemy bronić, bo nie wolno w każdym momencie mówić o wolności, gdyby się chciało tę wolność zburzyć.</u> + <u xml:id="u-5.56" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A teraz powiem: niedobrze się stało, że nieraz nie przemyślane są kroki. Wiecie wszyscy, Towarzysze Posłowie, że myślę o tym przylocie delegacji. Ale na szczęście wszystko wyrównane, cieszymy się, nie będziemy o tym wspominać jak o koszmarnym śnie, bo Biuro Polityczne znalazło się w tej sytuacji, że wygrało walkę spokojną siłą i mocą.</u> + <u xml:id="u-5.57" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Byłem niedawno, przed trzema tygodniami w Paryżu i odwiedziłem redakcję emigranckiego pisma — „Kultura”. I przyznać się muszę, że nie ze złej woli, ale nie czytałem żadnego numeru tego pisma, a ponieważ słyszałem, że tam są ciekawe pióra, chciałem się z nimi zapoznać i rozmawiałem z naczelnym redaktorem — raz dwie godziny, drugi raz trzy godziny, potem wręczył mi Nr 10 październikowej — „Kultury”. Nie zauważyłem nawet, jaka jest treść — rozmowa była bardzo interesująca — schowałem do teczki, czytałem wieczorem.</u> + <u xml:id="u-5.58" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Co powiedział ten redaktor? — „Jestem przerażony tym, co się dzieje w Polsce”. — — „No dobrze, to właściwie jeden wniosek: to wrócić do Polski i pomagać nam, żeby — „co złe runęło, a co dobre żeby wiecznie żyło” — jak mówiła pieśń Czerwonego Sztandaru”. — — „Nie, nie, nie... teraz nie...”. No, naturalnie, wygodna willa blisko Wersalu, piękna biblioteka z 10 tysiącami nadzwyczajnych książek, także i z naszego kraju, miłe wszystkie warunki, to po co teraz wracać?... No, to przypomnijcie sobie z — „Rady” w Panu Tadeuszu: — „Czekać, szczekać, zwlekać”... a już przedtem uciekli.</u> + <u xml:id="u-5.59" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Na te elementy liczyć nie należy. Ta emigracja, rozdzielona na jakieś stronnictwa zamku czy pałacu, czy jak się te wszystkie organizacje i stronnictwa nazywają — mówiłem z przedstawicielem Rady Naczelnej PSL-u: — „A kogóż pan reprezentuje tu na emigracji?” — — „A kogo wy reprezentujecie u nas?” — niech to wszystko tam zostanie. Robiłem sobie wyrzuty sumienia wieczorem, kiedy przejrzałem numer 10 — „Kultury” i znalazłem — nie uwierzycie — ach! tak, Sławoja-Składkowskiego.</u> + <u xml:id="u-5.60" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Kto wraca do tej emigracji? Ten sklepikarz śledzi czy porcelany do głosu dochodzi. Nie do pomyślenia, żeby taka emigracja przyszła do nas. Ale otwarte będą ramiona dla tej emigracji, która zrozumiała swój błąd, złe postępowanie — i wróci do nas i będzie pomagać.</u> + <u xml:id="u-5.61" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Polska nie pali się — powiedziałem redaktorowi — „Kultury”; przeciwnie, jak Feniks powstała z popiołów i zgliszcz Warszawa i wszystkie inne miasta. Mamy coraz większe osiągnięcia, nie wolno o tym zapominać, nie same tylko minusy. Polska się nie pali. Ale pobożnemu redaktorowi przypomniałem, że był taki Henryk Sienkiewicz, który napisał — „Quo Vadis”. Kończy się tam scena ostatnia w ten sposób, że na drodze do płonącego Rzymu, gdzie były pochodnie Nerona, na pytanie: „Quo vadis Domine?” pokazał ręką na Rzym. Tu trzeba przyjść, tu trzeba pracować, a nie wymyślać nam tam, za granicą. Cóż łatwiejszego jak wyjechać, różną drogą, legalną i nielegalną... Tu trzeba pracować i montować nową Polskę.</u> + <u xml:id="u-5.62" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Przerażony był. Powiedziałem mu o jednym fakcie z mego życia. Żyłem w bardzo przyjaznych stosunkach z biologiem wybitnym polskim, darwinistą zdecydowanym. Ale cóż, jakieś tam dziwne były przyczyny, że ten człowiek wstąpił do zakonu Jezuitów. Ksiądz Hortyński — to było wielkie nazwisko — siedział całe życie przy mikroskopie, ciął tam komóreczki mikrofonem, a o życiu innym nie wiedział. I raz zmusił go zakon Jezuitów do wyczynu społecznego i kazał mu napisać, zredagować właściwie, modlitewnik. On to zrobił. Pokazał mi ten modlitewnik. Właściwie wahał się, czy takiemu antychrystowi można było dedykować taki modlitewnik, ale zauważyłem, że ten modlitewnik niczym się od tysiąca innych nie różnił, poza dwoma słowami, które były na pierwszej stronie: — „Nil desperandum”. Co to znaczy? Nie należy rozpaczać, nie należy załamywać rąk, nie należy być przerażonym, tylko trzeba umieć walczyć o swoje cele.</u> + <u xml:id="u-5.63" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Wolę księdza Hortyńskiego, jezuitę, niż tego redaktora pobożnego w Paryżu, który prawdopodobnie nie jest praktykującym...</u> + <u xml:id="u-5.64" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A dalej, kiedy teraz czyta się prasę, to pewne takie wzruszenie opanowuje człowieka. U jakiegoś sekretarza partyjnego, powiatowego zdaje się, czy w redakcji, zgłasza się para młodych ludzi, którzy nie mają nic. Jedyne złoto, które mają, to na swoich palcach — pierścionki kładą. Co to za symbol wielkiej miłości i przywiązania do Polski, że jeśli jest w trudnym położeniu, zostawiają wszystko, skoro składają obligacje, które zdawałoby się są ich własnością wielką.</u> + <u xml:id="u-5.65" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Mało tego. Przecież jest już propozycja: jeżeli będzie bardzo ciężko, to zdobędziemy się, Towarzysze Posłowie i Obywatele Posłowie, na pożyczkę wewnętrzną. Ludzie, którzy zarabiają ponad 1.500 zł miesięcznie — jest taka propozycja — niech składają 9 zł miesięcznie na pożyczkę zwrotną, a jeśli żona i dziecko, to 30 zł miesięcznie. Powstanie z tego w jednym roku 3 miliardy 600 milionów złotych. To może coś pomóc — jeśli nasz Rząd zgodzi się na to, nie chcąc obniżać stopy życiowej.</u> + <u xml:id="u-5.66" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ale jak będzie potrzeba, do każdej ofiary będziemy zdolni.</u> + <u xml:id="u-5.67" who="#PoselDrobnerBoleslaw">I zaufały nam te masy, które przychodziły na te wiece, przysięgały wierność socjalizmowi i Polsce — będą zdolne i skłonne do każdej ofiary. To jest nasza siła, to jest nasza moc. Z tym pójdziemy do wyborów, a nie z jednomyślnymi uchwałami VIII Plenum. Pójdziemy z hasłem podniesienia stopy moralności, której trochę zabrakło, dużo nawet — powiem — zabrakło. Praca w naszych fabrykach nie jest dobra, teraz trzeba do pracy wrócić. Nie to, żebyśmy byli przeciwko wolności wypowiadania się na wiecach. Ale teraz trzeba pracować. To nie jedne pierścionki złote mają naprawiać, tylko nasza praca. Trzeba walczyć.</u> + <u xml:id="u-5.68" who="#PoselDrobnerBoleslaw">To będzie hasło wyborcze: za zwiększeniem wydajności pracy, nadto za ulepszeniem jakości naszej pracy. I dalej będziemy mieli hasło wyborcze, którego nie było — było może i przedtem, ale teraz w kampanii wyborczej będzie silne — przeciw brakoróbstwu i marnotrawieniu dobra społecznego, przeciw wszelkim kradzieżom i mankom, przeciwko złej dystrybucji towarowej, przeciw absencji pracy (niech to słyszą górnicy w katowickim województwie), przeciw bałaganiarstwu, przeciwko biurokracji, przeciwko alkoholizmowi, przeciwko chuligaństwu — wszelkimi siłami, całą energią, całą mocą, która nie struchleje, przeciwko złym nawykom, przeciwko zakłamaniu, a pójdziemy drogą czystą, jasną — drogą prawdy.</u> + <u xml:id="u-5.69" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A jeżeli tego nie przeprowadzimy, to nas przeklną nasze dzieci i wnuki, żeśmy umieli śpiewać, że — „Jeszcze nie zginęła, póki my żyjemy” — ale jak przychodzi do pozytywnej pracy dla dobra naszego narodu, to nas nie było.</u> + <u xml:id="u-5.70" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Gdzieś tam nad Tamizą czy Sekwaną, gdzieś pod nowojorskimi drapaczami chmur będą jeszcze emigranci wymyślać i złorzeczyć nam. A tu idzie walka o lepszą, szczęśliwszą Polskę.</u> + <u xml:id="u-5.71" who="#PoselDrobnerBoleslaw">I dalsze hasło wyborcze, o którym nie wolno zapominać, mimo tych ostatnich dni smutnych, to hasło niekłamanej, szczerej, głębokiej przyjaźni naszego narodu z sowieckim narodem stu narodów. Pójdziemy z hasłem serdecznej przyjaźni — z partiami komunistycznymi, socjalistycznymi i robotniczymi państw demokracji ludowej. Ale przesyłamy też pozdrowienia i wyrazy szczerej przyjaźni i pójdziemy z partiami komunistycznymi, jak włoską z Togliattim na czele, socjalistyczną — z Pietro Nennim, Saragatem i Matteottim na czele, synem męczennika faszyzmu włoskiego. I posyłamy wyrazy przyjaźni serdecznej, głębokiej komunistom francuskim z Thorez'em i Cachin'em, Socjalistycznej Partii SFIO z tow. Commin na czele i jugosłowiańskim komunistom z marszałkiem Tito na czele, pójdziemy z socjalnymi demokratami i zdelelegalizowanymi komunistami Niemiec Zachodnich.</u> + <u xml:id="u-5.72" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Uczucia nasze płyną do wszystkich krajów, we wszystkich częściach świata, w myśl hasła starego, świętego: — „Proletariusze wszystkich krajów łączcie się”.</u> + <u xml:id="u-5.73" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Na kilkuset wiecach, Obywatele Posłowie, padło tylko jedno hasło pozytywne, tj. walki, o socjalizm — na naszej polskiej drodze, walki o utrzymanie i pogłębienie niepodległości naszej Rzeczypospolitej, walki o wywalczenie pełnej suwerenności politycznej, odpowiadającej godności naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-5.74" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A jeśli te hasła wyborcze uda się nam — a udać się musi — ubrać w szaty rzeczywistości, by nie zostały tylko pustymi frazesami, a jeśli uda się nam — a udać się musi — wsączyć je w krew i żyły naszego świata pracy, to wkrótce staniemy u progu jasnej przyszłości, bielszej ponad śnieg. Jeśli uda się nam — a udać się musi — w ten zryw szlachetny włożyć całą energię i całą moc, to będziemy szczęśliwi, że póki my żyjemy, Polska nie zginęła i nie zginie i zostanie pięknym przyszłości znakiem.</u> + <u xml:id="u-5.75" who="#komentarz">(Huczne, długotrwale oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. gdańskiego Leon Chajn.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselChajnLeon">Wysoka Izbo! Ustawa o Ordynacji wyborczej do Sejmu należy do kategorii norm ustrojowych, a więc takich, w które szczególnie silnie uderza nurt życia. I jeśli dzisiaj stoimy w obliczu potrzeby uchwalenia nowej ustawy Ordynacji wyborczej, to właśnie dlatego, że toczący się w naszym kraju nurt spłukał wiele wartości mieszczących się w dotychczasowych normach.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselChajnLeon">W minionym okresie, kiedy! likwidowano ludzki krytycyzm, wolność myśli i zamykano usta, kiedy lekceważono tradycje historyczne i właściwości narodowe, kiedy pod osłoną skandowanych haseł o jedności moralno-politycznej kryła się obojętność, niechęć, a często i wrogość, kiedy narzędziem myślenia stawała się fikcja przesłaniająca realne elementy — nurt życia nie mógł nawiązać kontaktu z normami ustrojowymi, instytucje ustrojowe pozostawały w konflikcie z opinią społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselChajnLeon">Narodziny naszej Konstytucji, Ordynacji wyborczej i Sejmu przypadają na ten okres, kiedy aktywność mas była balastem, kiedy talenty, siła moralna i zasoby społecznej energii były niedoceniane, kiedy wątpliwości były rozstrzygane przy pomocy haseł i dogmatów, kiedy dyscyplina wyrodziła się w przymus, a jednomyślność, zamiast być kolektywnie ustalaną wypadkową różnych stanowisk, wyradzała się w jednomyślność uzyskaną kosztem z góry założonej rezygnacji z własnego stanowiska. Odpowiedzialność za losy kraju ciążyła na jednostkach, których autorytet nie rósł i nie rozwijał się wraz z otaczającym je kolektywem społecznym i narodem, nie dzięki niemu, ale jego kosztem i często wbrew jego rzeczywistej woli.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselChajnLeon">I stąd Konstytucja, mająca być bilansem zdobytych osiągnięć, w konfrontacji z rzeczywistością napawała goryczą zawiedzionych nadziei, stąd ordynacja wyborcza pozbawiała obywatela w lokalu komisji wyborczej rzeczywistego prawa wyboru i stąd Sejm, nazwany najwyższym organem władzy państwowej, przekształcony został w sprawny mechanizm głosujący na kilkudniowych sesjach dwa razy do roku.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselChajnLeon">Skoro uświadamiamy sobie, że przepisy ordynacji wyborczej, ustalające zasady i tryb wybierania posłów do najwyższego organu władzy państwowej, rzutują na system rządzenia państwem, na oblicze kształtowania się władzy państwowej, a więc i na kierunek polityki państwa — musimy sobie odpowiedzieć na podstawowe pytanie: jaka ma być koncepcja i istota przyszłego Sejmu?</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselChajnLeon">Stronnictwo Demokratyczne stoi na stanowisku, że koncepcja i istota przyszłego Sejmu tkwi w umiejętnym połączeniu walki o demokrację z walką o socjalistyczną Polskę.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselChajnLeon">Stronnictwo Demokratyczne nie chcę powrotu do burżuazyjnego parlamentaryzmu — to znaczy do sytuacji, w której Sejm miałby się stać terenem walki między partiami politycznymi. Uważamy zresztą, że powrót do burżuazyjnego parlamentaryzmu w Polsce byłby sztucznym nawracaniem do przeszłości. Nie ma już bowiem w Polsce i nie chcemy by był taki układ sił politycznych, których odpowiednikiem w życiu państwowym mogłaby być taka lub inna treść burżuazyjnego parlamentaryzmu. Odrzucając burżuazyjną treść parlamentaryzmu musimy pamiętać, że kraj nasz ma bogatą i długą, bo prawie pięciowiekową tradycję życia parlamentarnego, i lekceważenie tej tradycji przez sztuczne i mechaniczne przenoszenie form parlamentarnych z innych — nawet zaprzyjaźnionych krajów, pozbawionych takich tradycji, jest negowaniem prawa narodu do jego aspiracji posiadania własnego sądu i własnej drogi w budowie socjalistycznej ojczyzny. Cudze doświadczenia mogą być mniej lub więcej pouczającym przykładem, jednak jedna rzecz jest nieodzowna — że naśladować bezkrytycznie obcych form nie wolno, trzeba się opierać na własnych potrzebach i własnym doświadczeniu.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselChajnLeon">Pragniemy posiadać Sejm wyposażony w uprawnienia wynikające z jego roli, jako najwyższego organu jednolitej i niepodzielnej władzy państwowej, która należy do ludzi pracy miasta i wsi. Jednolitość i niepodzielność władzy implikuje podział pracy w łonie tej władzy, który nie może prowadzić do niezależności władzy wykonawczej od Sejmu.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselChajnLeon">Pragniemy widzieć w Rządzie komitet wykonawczy Sejmu, tj. naczelny organ administracji państwowej, powoływany przez Sejm i przed Sejmem odpowiedzialny. Przyszły Sejm musi podjąć uchwały o środkach, które gwarantowałyby mu prawidłową działalność i które będą respektowane i wprowadzane w życie przez organy administracji państwowej. Umożliwi to likwidację dotychczasowych, żenujących — bo niezgodnych z duchem demokratyzacji niewłaściwych nawet w świetle dotychczasowych postanowień Konstytucji — praktyk, kiedy Rząd składa deklaracje o zapewnieniu warunków dla działalności Sejmu.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselChajnLeon">I dlatego jednym z zadań przyszłego Sejmu, zgodnie ze stanowiskiem zajętym przez ostatnie Plenum Centralnego Komitetu Stronnictwa Demokratycznego, powinno być dokonanie zmian w Konstytucji, przede wszystkim w rozdziałach omawiających rolę i zadania naczelnych organów władzy i administracji państwowej.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselChajnLeon">Kierunki tych zmian winny obejmować postanowienia o ścisłym określeniu terminów zwoływania sesji sejmowych, określenia bodaj minimum czasokresu trwania tych sesji, obligatoryjnego terminu przedłożenia przez rząd ustawy budżetowej, prawa do zatwierdzania również i rocznych planów gospodarczych, ratyfikowania i wypowiadania umów międzynarodowych, zmiany systemu monetarnego, ustroju rad narodowych itd.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselChajnLeon">Należy rozważyć potrzebę zmiany Konstytucji, w kierunku zapewnienia ciągłości prac Sejmu, a więc ciągłości w wykonywaniu jego podstawowych zadań kontroli i stanowienia praw. Będzie to wiązało się z odbywaniem wyborów w czasie trwania kadencji Sejmu, a nie w ciągu dwóch miesięcy po upływie kadencji, oraz skróceniem terminu zwołania pierwszej sesji nowo wybranego Sejmu. Dotychczasowe przepisy umożliwiają pozostawienie kraju przez okres trzech miesięcy bez najwyższego organu władzy państwowej.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselChajnLeon">Rząd musi być uzależniony od Sejmu i poddany jego kontroli przez zapewnienie wyłącznie Sejmowi prawa powoływania i odwoływania rządu i poszczególnych ministrów. Zapewniając Sejmowi prawo stanowienia praw nie należy eliminować rządu od kontroli, pomocy i współpracy, a możliwość powstawania sporów i dyskusji będzie gwarantować wspólność decyzji i wspólność działania, co najlepiej zapewnia słuszność decyzji i słuszność działania. Sejm winien odzyskać swój instrument kontrolny w postaci Najwyższej Izby Kontroli.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselChajnLeon">Kluczowym problemem, od rozstrzygnięcia którego zależy wypełnianie przez Sejm jego uprawnień, jest stosunek między PZPR a Sejmem. W ramach tego problemu leży bowiem zagadnienie zapewnienia kierowniczej roli Partii w życiu narodu poprzez najwyższy organ władzy ludowej.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselChajnLeon">Nie wdając się w tej chwili i z tego miejsca w teoretyczne rozważania na temat charakteru i treści dyktatury proletariatu w okresie przejściowym, chciałbym jako pewnik przyjąć dwie zasady.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselChajnLeon">Po pierwsze — doświadczenia praktyczne prawie 40 lat, jakie upłynęły od Rewolucji Październikowej, wskazują, że nie powtarzają się warunki, w których podjęto budowę socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselChajnLeon">Po drugie — w okresie przejściowym od kapitalizmu do socjalizmu decydującą rolę odgrywa partia robotnicza, która może odnosić sukcesy pod warunkiem, jeśli oprze się nie tylko na klasie robotniczej i chłopskiej, ale i na twórczej działalności wszystkich warstw i klas pośrednich, współdziałających w budowie socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselChajnLeon">Jedną ze specyficznych cech polskiej drogi do socjalizmu jest istnienie i działanie innych, poza partią robotniczą stronnictw politycznych. Współpraca PZPR z sojuszniczymi partiami winna być oparta przede wszystkim na następujących podstawach:</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselChajnLeon">1) na uznawaniu kierowniczej roli partii robotniczej w życiu kraju, 2) na uznawaniu przez PZPR roli i interesów partii sojuszniczych oraz obustronnym szukaniu dróg rozwiązywania zasadniczych problemów życia państwowego, politycznego i gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselChajnLeon">Sam fakt istnienia w Polsce Ludowej różnych partii politycznych zakłada współpracę i wzajemną kontrolę. Ta współpraca i wzajemna kontrola ma być czynnikiem demokratyzacji, gdyż pozwoli partii robotniczej oprzeć się o poglądy i postulaty tych odłamów społeczeństwa, które są reprezentowane przez inne partie polityczne. Pozwala korzystać z doświadczenia politycznego i gospodarczego tych partii.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselChajnLeon">„Uboga jest myśl, że socjalizm mogą budować tylko komuniści, tylko ludzie o materialistycznych poglądach społecznych” — mówił na VIII Plenum KC PZPR jej I Sekretarz Władysław Gomułka.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselChajnLeon">Druga strona zagadnienia zapewnienia kierowniczej roli partii w ramach życia parlamentarnego — to sprawa roli partii i jej metod pracy w sprawowaniu władzy. Partia nie może być bezpośrednim operatywnym kierownikiem życia państwowego czy gospodarczego. Jej rola i metody winny koncentrować się na oddziaływaniu poprzez przekonywanie, na oddziaływaniu przez swoich członków na wszystkie władze i instytucje, aby przyjęły one linię i stanowisko partii.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselChajnLeon">Dlatego w pełni podzielamy stanowisko Władysława Gomułki, który stwierdził, że — „rozumnie ustawione uprawnienia Sejmu i nawet rozszerzenie tych uprawnień poza granice zakreślone Konstytucją, przy rozumnym określeniu zadań Partii w stosunku do aparatu państwowego, nie stwarzają kolizji między Sejmem a tą treścią polityczną, która mieści się w tezie o kierowniczej roli Partii”.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselChajnLeon">Jeżeli tak ma wyglądać przyszły Sejm, to podstawową gwarancją wypełnienia przez niego jego zadań, ja,ko rzeczywistego najwyższego organu władzy państwowej — jest zapewnienie mu właściwego składu osobowego. Najmądrzejsi, najuczciwsi, najbardziej niezależni i odważni przedstawiciele PZPR, stronnictw sojuszniczych, postępowych katolików, bezpartyjnych — obdarzeni zaufaniem narodu, winni znaleźć się w przyszłym Sejmie. Musi więc być wybrany Sejm, złożony z posłów będących równorzędnymi partnerami rządu pod względem wartości politycznych, umysłowych i moralnych.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselChajnLeon">Praca Sejmu w zakresie ustawodawstwa i kontroli działalności rządu, Sejmu, który jest najwyższym organem władzy, a nie najwyższym organem tylko władzy ustawodawczej, jak w państwach burżuazyjnych — wymaga zapewnienia posłom możliwości systematycznej pracy w terenie i na szczeblu centralnym oraz systematycznej pracy w rozmaitych komisjach sejmowych.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselChajnLeon">W warunkach, kiedy Sejm stanowi najwyższy organ niepodzielnej władzy państwowej, nie ma podstaw, aby rząd posiadał tajemnice przed Sejmem. Nie ma podstaw do obdarzania większym zaufaniem członków administracji państwowej niż członków najwyższego organu władzy państwowej. W państwach burżuazyjnych fakt, że rząd ukrywa rozmaite sprawy przed parlamentem, a nawet, co się nieraz zdarza, świadomie wprowadza w błąd parlament — może mieć swoje uzasadnienie, wynikające z systemu ekonomicznego i politycznego państwa burżuazyjnego. W parlamencie burżuazyjnym jest opozycja, są przedstawiciele klas nie dopuszczonych do władzy, są posłowie, którzy dążą do obalenia aktualnego rządu, odbywa się walka antagonistycznych interesów. Pełne informowanie Sejmu o działalności rządu z obowiązkiem zachowania przez posłów w tajemnicy tego wszystkiego, co w tajemnicy zachowują pracownicy organów administracji państwowej, jest jednym z podstawowych warunków dla konkretnej pracy Sejmu i dla jego autorytatywności.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselChajnLeon">Jeśli tak widzimy zadania i rolę Sejmu, to musi się on składać z posłów, którzy potrafią ustosunkowywać się do zagadnień szerokiej skali interesów państwowych, a nie tylko reprezentujących lokalne i partykularne sprawy. Wymagać to będzie likwidacji takiej pozycji posła, która go skazywała na rolę urzędnika w jeszcze jednym biurze skarg i zażaleń, pod szyldem wojewódzkiego zespołu poselskiego. I co gorsza, bez możliwości praktycznego załatwienia tych skarg, które przesyłał do urzędu kwaterunkowego i na które przeważnie nie otrzymywał odpowiedzi.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselChajnLeon">Potrzebny nam jest Sejm, który zaprawi naród do kontroli społecznej.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselChajnLeon">Czy przedstawiony projekt ustawy o Ordynacji wyborczej czyni zadość tym wszystkim wymogom? Dajemy w zasadzie odpowiedź pozytywną, albowiem możemy stwierdzić, że przedłożony projekt ustawy jest niewątpliwym krokiem w procesie demokratyzacji naszego społeczno-politycznego życia. Ordynacja zrywa z dotychczasową zasadą głosowania i wprowadza rzeczywisty wybór, zmniejsza okręgi wyborcze, co umożliwia wyborcom zbliżenie do posła, a posłowi zapewnia lepszą znajomość potrzeb wyborców i terenu. Projekt demokratyzuje sposób powoływania okręgowych i obwodowych komisji wyborczych, dopuszcza udział mężów zaufania w czasie głosowania i przy ustalaniu jego wyników, wprowadza skargę sądową na decyzję prezydium rady narodowej, znosi antydemokratyczną instytucję zastępców posłów, daje pełniejsze gwarancje tajności aktu głosowania oraz wprowadza szereg innych istotnych zmian, o których mówił już w dniu wczorajszym z tej trybuny referent Komisji poseł Ignar.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselChajnLeon">Przedstawicielom Stronnictwa w Komisji powołanej dla opracowania Ordynacji wyborczej wydaje się jednak, że projekt nie czyni zadość wszystkim naszym potrzebom.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselChajnLeon">Chciałbym zwrócić uwagę Obywateli Posłów na art. 69 ust. 2 i w związku z tym artykułem na art. 72 ust. 2. W art. 69 jest mowa o tym, że za wybranych uważa się kandydatów, na których w okręgu wyborczym oddano najwięcej ważnych głosów, jeżeli każdy z nich otrzymał więcej niż połowę, bezwzględną większość ważnych głosów.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselChajnLeon">Zasada wyrażona w ust. 2 art. 69 jest powtórzeniem zasady, jaka była w poprzednio obowiązującej Ordynacji wyborczej, a więc w warunkach kiedy nie było wyboru między ludźmi, a było głosowanie, rodzaj plebiscytu na program, który ludzie reprezentowali. W warunkach kiedy wprowadza się zasadę wyboru, kiedy wyborcy daje się możliwość wybierania spośród większej liczby kandydatów, aniżeli przewiduje się mandatów w danym okręgu wyborczym, tego rodzaju ograniczenie warunkujące wybór posła jedynie w tym wypadku, jeżeli otrzymał 'bezwzględną większość głosów, staje się niebezpieczne. Staje się niebezpieczne dlatego, że przy możliwości rozstrzelenia liczby głosów może się zdarzyć sytuacja, że jeden lub dwaj nawet posłowie w danym okręgu nie uzyskają bezwzględnej liczby głosów i w ten sposób nie będą wybrani przez obywateli.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselChajnLeon">Można mieć różny pogląd na sprawę zasady potrzeby bezwzględnej większości głosów. Ja chciałbym wskazać, że nie zna jej żadna ordynacja wyborcza z wyjątkiem tych ordynacji wyborczych, gdzie jest system głosowania, a nie system wyboru, z wyjątkiem ordynacji francuskiej, która przewiduje w pierwszej turze wyborów potrzebę bezwzględnej większości, a w drugiej turze — zwykłą większość dla wyboru posła.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselChajnLeon">Nasi przyjaciele z Komisji Ordynacji wyborczej, którzy występowali w obronie tego przepisu, uzasadniali, że uchylenie tego przepisu oznaczałoby cofnięcie pewnego systemu demokratycznego zawartego w tym ustępie, a mianowicie że mogłoby się zdarzyć, że do Sejmu zostaliby wybrani posłowie nie posiadający zaufania wyborców, wyrażonego w dostatecznie poważnej liczbie głosów. Można się, Obywatele Posłowie, zgodzić z takim stanowiskiem, ale co się dzieje w wypadku, kiedy posłowie nie dostaną określonej liczby głosów, tzn. ponad 50%? Reguluje to w art. 72 właśnie ustęp 2. Tam się mówi, że jeżeli co najmniej połowa kandydatów otrzymała 50% głosów, a reszta nie otrzymała 50%, to pozostałe mandaty nie są obsadzone. To znaczy ludność nie uzyska swej reprezentacji w Sejmie tylko dlatego, że korzystała szeroko z prawa wyboru kandydatów. Nam się wydaje, że tego rodzaju przepis jest antydemokratyczny, że taki przepis jest karą dla wyborców za to, że oni właśnie wybierają, a w ten sposób stanowi ograniczenie prawa wybierania, zawartego jako zasada podstawowa w projekcie Ordynacji wyborczej, że ten przepis pozbawia, może pozbawiać, poważną ilość wyborców i ludności swojej reprezentacji w Sejmie. Można teoretycznie stwierdzić, iż ten przepis może doprowadzić do tego, że posłów będzie nie więcej jak 60%, bo jeżeli w 4-mandatowym okręgu wyborczym tylko 2 posłów otrzyma ponad 50% głosów, a pozostali dwaj otrzymają poniżej 50%, to z danego okręgu wyborczego będzie tylko dwóch posłów w Sejmie, a pozostałych dwóch nie będzie. Jeżeli w 7-mandatowym okręgu tylko czterech dostanie bezwzględną większość, a trzech jej nie dostanie, to okręg wyborczy zostanie pozbawiony trzech swoich przedstawicieli w Sejmie. Nam się wydaje, że takie rozwiązanie jest niezgodne z naszymi potrzebami, może być bardzo źle rozumiane przez nasze społeczeństwo, jest sprzeczne z zasadami demokracji.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PoselChajnLeon">W związku z powyższym pragnę w imieniu posłów Stronnictwa Demokratycznego, uczestniczących w obradach i pracach Komisji dla opracowania zmian Ordynacji Wyborczej, przedstawić do laski marszałkowskiej poprawki, zmierzające do uchylenia tego przepisu, że traci się mandaty w okręgach wyborczych, jeżeli nie uzyskuje się bezwzględnej większości, a wprowadzić poprawki, które zobowiązują w takich wypadkach dokonać uzupełniające wybory, i aby wtedy w czasie uzupełniających wyborów nie obowiązywała zasada tej bezwzględnej większości, bo możemy się narazić, że przy uzupełniających wyborach może się powtórzyć sytuacja z okresu wyborów zasadniczych i moglibyśmy do nieskończoności przeprowadzać wybory uzupełniające.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PoselChajnLeon">Dlatego proponujemy, aby art. 72 ust. 2 otrzymał następujące brzmienie:</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PoselChajnLeon">„To samo dotyczy przypadku, jeżeli z powodu nieuzyskania przez poszczególnych kandydatów bezwzględnej większości ważnych głosów nie wszystkie mandaty danego okręgu zostały obsadzone.” I w tymże art. 72 ustęp 3 dodać następujące zdanie: — „Ponowne wybory przeprowadzane z przyczyn określonych w ust. 2 dotyczą jedynie mandatów nieobsadzonych, a za wybranych w nich uważa się kandydatów, na których oddano najwięcej ważnych głosów.” Ponadto wydaje się nam, że dla zapewnienia pełnej jasności Ordynacji wyborczej — ilu ma być kandydatów przy uzupełniających wyborach, zachodzi potrzeba dodania ustępu 2 do ant. 78:</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PoselChajnLeon">„Wybory uzupełniające odbywają się w trybie przewidzianym niniejszą ustawą, z tym, że gdy ma być wybrany jeden poseł, na liście powinno być zgłoszonych dwóch kandydatów.” Drobna uwaga, nie mająca istotnego znaczenia, do art. 81. Tam, gdzie jest mowa o zwolnieniu całego aktu wyborczego od opłat skarbowych, dodać: — „i sądowych” — z uwagi na to, że projekt Ordynacji wyborczej wprowadza drogę skargi sądowej na postanowienia prezydium rady narodowej.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PoselChajnLeon">Te poprawki składam do laski marszałkowskiej i będę prosił o ich przegłosowanie.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#PoselChajnLeon">Zdaniem posłów Stronnictwa Demokratycznego projekt ustawy o Ordynacji wyborczej po uwzględnieniu poprawek będzie odpowiadał naszym potrzebom, które się rodzą w rozstrzygnięciach ostatnich — burzliwych, ale jakże radosnych dni.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#PoselChajnLeon">Jesteśmy dziś mocniejsi i lepiej uzbrojeni, gdyż mamy program twórczej myśli. Od dawna nie byliśmy świadkami tak potężnej siły, jaką przejawia idea socjalizmu. Ostrzej i wyraziściej widzimy dzisiaj humanistyczną treść socjalizmu. Mimo że droga do ustroju sprawiedliwości społecznej nie stała się krótsza, zaczynamy mieć w życiu więcej ludzkości. Prawda stała się naszym niezawodnym sprzymierzeńcem.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#PoselChajnLeon">Stronnictwo Demokratyczne w podjętych ostatnio uchwałach, po przeanalizowaniu sytuacji wewnętrznej i międzynarodowej, zadeklarowało swoje pełne poparcie dla tego nurtu Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, który zmierza do pogłębienia demokratyzacji życia politycznego i gospodarczego kraju. Tego nurtu, którego odbicie znalazło swój wyraz w wyborach nowego kierownictwa partyjnego.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#PoselChajnLeon">Witamy z zadowoleniem dzisiejsze oświadczenie Obywatela Prezesa Rady Ministrów, że w ślad za tymi zmianami zostaną dokonane zmiany w składzie Rządu, które umożliwią konsekwentną realizację tego programu.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#PoselChajnLeon">W pełni solidaryzujemy się i całkowicie popieramy program działania nowego Biura Politycznego, wyrażony w tezach programowych zawartych w referacie Władysława Gomułki — w tezach konsekwentnie zmierzających do demokratyzacji, odnowy gospodarczej oraz naprawy krzywd i błędów ubiegłego okresu.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#PoselChajnLeon">W programie przedstawionym przez Władysława Gomułkę znajdujemy pełne oparcie dla realizacji programowych założeń Stronnictwa Demokratycznego. Uważamy za bardzo istotne konsekwentne wprowadzanie w życie programowych założeń przedstawionych w referacie Władysława Gomułki dotyczących perspektyw rozwoju rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#PoselChajnLeon">Wyrażamy nadzieję, że w niedługim czasie Pierwszy Sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej da także wyraz poglądom Partii na sprawę stosunku do inteligencji i wypaczeń, jakie miały miejsce w dziedzinie oceny, roli i pozycji inteligencji.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#PoselChajnLeon">Stronnictwo nasze stoi niezłomnie na straży sojuszu polsko-radzieckiego. Nigdy nie zapomnimy, że Związkowi Radzieckiemu, jego bohaterskiej Armii, a wraz z nią Wojsku Polskiemu zawdzięczamy wyzwolenie naszego kraju. Nigdy nie zapomnimy, że tylko strategicznym i politycznym wysiłkom Związku Radzieckiego zawdzięczamy nasz powrót na Ziemie Piastowskie. Nigdy nie zapomnimy pomocy materialnej i moralno-politycznej, jaką nam Związek Radziecki w trudnych dla nas chwilach okazywał.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#PoselChajnLeon">Jesteśmy zgodni, że utworzenie Związku Radzieckiego jest najważniejszym faktem i przełomowym wydarzeniem współczesnej historii. Niewątpliwie Związek Radziecki pozostanie pierwszym historycznym wzorem budowania państwa socjalistycznego. Doświadczenie to nie może być jednak jedynym i nie może zawierać gotowych rozwiązań dojścia do socjalizmu w różnych krajach, w tej liczbie i w Polsce.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#PoselChajnLeon">Słabości minionego okresu dopatrujemy się m. in. i w tym, że teoria okresu przejściowego od kapitalizmu do socjalizmu rozwijała się u nas wyłącznie jako funkcja konkretnego doświadczenia ZSRR. Nasze dobre prawo do zachowania niezależności sądu w budowie własnego życia, do strzeżenia naszej suwerenności i niepodległości, do respektowania godności narodowej i do rozwiązywania spornych spraw na zasadzie równości, w niczym nie może zamącić i nie zamąci naszych przyjacielskich i serdecznych stosunków ze Związkiem Radzieckim. Nie tylko dlatego, że wymaga tego racja stanu naszego państwa, nie tylko dlatego, że wierzymy w polityczny rozum naszego narodu i nie tylko dlatego, że na zawsze scementowała nas wspólnie przelana krew, ale przede wszystkim dlatego, że łączy nas wspólna sprawa i wspólny cel, do którego razem zmierzamy.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#PoselChajnLeon">I dlatego strzec będziemy sojuszu i braterskiej więzi ze Związkiem Radzieckim. I dlatego z całą siłą i żarliwością przeciwstawiamy się tym wszystkim, którzy zechcieliby rzucić cień na nasze wzajemne stosunki. Każdą taką próbę będziemy traktowali jako prowokację, jako zamach godzący w interes państwa polskiego, jako wysiłki zahamowania twórczego procesu demokratyzacji życia polskiego.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#PoselChajnLeon">Potrzeba okazywania sobie wzajemnej pomocy, potrzeba wzajemnej przyjacielskiej krytyki i wzajemnych rad, kłóci się z tonem i klimatem artykułu zamieszczonego w dniu 20 bm. na łamach — „Prawdy” pt. „Antysocjalistyczne wystąpienia na łamach prasy polskiej” — niezależnie od meritum zagadnienia. Ten ton i klimat stanowią niewątpliwie refleks przeszłości — epoki stalinizmu, potępionej tak odważnie i szczerze przez przywódców państwa radzieckiego na XX Zjeździe KPZR.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#PoselChajnLeon">Z zadowoleniem przyjęliśmy oświadczenie Obywatela Premiera, że — „stojąc na straży braterskich stosunków polsko-radzieckich będziemy wspólnie z towarzyszami z KPZR usuwać wszystko, co jest lub było wypaczeniem tych stosunków”. Jest to tym bardziej potrzebne, że w ostatnich dniach miały miejsce fakty, które wywołały zrozumiałe zaniepokojenie opinii publicznej w Polsce i które nie mogły przysłużyć się dobrze sprawie pogłębienia przyjaźni radziecko-polskiej. Myślę, że najlepiej przysłużymy się tej sprawie, jeśli tu w Sejmie Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oświadczymy naszemu Rządowi, że korzysta z naszego pełnego poparcia, że Sejm, jako najwyższy wyraziciel woli i suwerennych praw narodu, aprobuje stanowisko i poczynania Rządu przedsięwzięte dla zachowania i utrwalenia sojuszu polsko-radzieckiego, opartego na wzajemnym poszanowaniu praw i zachowaniu suwerenności państwa polskiego.</u> + <u xml:id="u-7.52" who="#PoselChajnLeon">Witamy z zadowoleniem zapowiedź Prezesa Rady Ministrów, że Izba będzie informowana o dalszym przebiegu wypadków. I właśnie dlatego, jak może nigdy dotąd potrzebna nam jest dyscyplina i jedność. Od zachowania godności narodowej, przejawienia rozumu politycznego i dojrzałości państwowej zależy rozwój i rozkwit naszej socjalistycznej ojczyzny — Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-7.53" who="#PoselChajnLeon">I dlatego Stronnictwo Demokratyczne w obliczu wyborów do Sejmu, wierne swoim podstawowym założeniom ideowo-politycznym, zgodnie z tradycją wspólnej walki wespół z innymi postępowymi siłami, zadeklarowało przystąpienie do bloku z Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą, ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym, postępowymi katolikami i bezpartyjnymi — we wspólnej liście Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-7.54" who="#PoselChajnLeon">Polska inteligencja, polscy rzemieślnicy i miejskie warstwy pośrednie chcą razem z polskim robotnikiem i chłopem oczyścić socjalizm od tego wszystkiego, co nie jest socjalizmem. Chcemy razem z klasą robotniczą i chłopską odwalać ciężkie kamienie, wymiatać rupiecie i próchno, jakie nagromadziły się na naszej drodze.</u> + <u xml:id="u-7.55" who="#PoselChajnLeon">Będziemy z całym narodem współdziałać w budowie niepodległej, suwerennej Polski socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-7.56" who="#PoselChajnLeon">Proszę Wysoką Izbę o przyjęcie poprawek zgłoszonych w dniu dzisiejszym do projektu Ordynacji wyborczej. Chciałem zapewnić, że posłowie Stronnictwa Demokratycznego będą głosować za uchwaleniem przez Sejm projektu ustawy o Ordynacji wyborczej.</u> + <u xml:id="u-7.57" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-7.58" who="#PoselChajnLeon">Marszałek: Wysoka Izbo! O godz 15.15 jest wiec, w którym chcielibyśmy dać możność wszystkim wziąć udział. Dlatego zarządzam już teraz przerwę obiadową.</u> + <u xml:id="u-7.59" who="#PoselChajnLeon">O godz. 17.30 zbierze się w sali Rady Państwa Rada Seniorów.</u> + <u xml:id="u-7.60" who="#PoselChajnLeon">Dalszy ciąg naszych obrad — o godz. 18.</u> + <u xml:id="u-7.61" who="#PoselChajnLeon">Jako pierwszy w dyskusji zabierze głos poseł woj. bydgoskiego Ludomir Stasiak.</u> + <u xml:id="u-7.62" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 13 min. 50 do godz. 18 min. 15.)</u> + <u xml:id="u-7.63" who="#PoselChajnLeon">Marszałek: Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-7.64" who="#PoselChajnLeon">Przystępujemy do dalszego ciągu dyskusji.</u> + <u xml:id="u-7.65" who="#PoselChajnLeon">Głos ma poseł woj. bydgoskiego Ludomir Stasiak.</u> + <u xml:id="u-7.66" who="#PoselChajnLeon">Poseł Stasiak Ludomir: Wysoka Izbo! Zanim przejdę do spraw zasadniczych, poruszonych w przemówieniu Obywatela Premiera, chciałbym w kilku zdaniach wyrazić swój pogląd na wczorajszy — moim zdaniem — niepotrzebny incydent, jaki stanowił niezbyt chyba fortunny i na pewno mogący być źle zrozumianym zwrot w słusznym przemówieniu posła Hochfelda, dotyczący — „pseudoparlamentarnego kretynizmu”, i jaką była chyba zbyt ostra i może za gorąca replika na ten zwrot mojego partyjnego kolegi posła Ignara. Idzie mi mianowicie o to, żeby powagi obecnej sesji nie zakłócały utarczki słowne wywołane tym incydentem, tym bardziej, że obaj mówcy zasadniczo byli zgodni co do wniosku, że Sejm nie może milczeć, wtedy gdy naród, który go wyłonił, przeżywa swoje wielkie, przełomowe, choć na pewno trudne dni.</u> + <u xml:id="u-7.67" who="#PoselChajnLeon">Sejm nasz nigdy już nie powróci do sztucznej roli — „wielkiego niemowy”, jaką mu wyznaczała ustrojowa koncepcja stalinizmu.</u> + <u xml:id="u-7.68" who="#PoselChajnLeon">Wysoki Sejmie! Zjednoczone Stronnictwo Ludowe z całą odpowiedzialnością śledzi rozwój sytuacji politycznej w kraju. IV Plenarne Posiedzenie Naczelnego Komitetu Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, które obradowało w trakcie Plenum Komitetu Centralnego Partii, zdecydowanie poparło w ciężkim dla Partii, a tym samym dla narodu okresie te dążenia, które zmierzały do wyłonienia takiego Biura Politycznego, które zapewniałoby dalszy rozwój socjalizmu, stałoby na stanowisku demokratyzacji naszego życia politycznego i gospodarczego, które umacniałoby przyjaźń z naszym wielkim sąsiadem na zasadach równości i wzajemnego poszanowania.</u> + <u xml:id="u-7.69" who="#PoselChajnLeon">W ten sposób uchwałami Naczelnego Komitetu ćwierćmilionowa gromada chłopów-ludowców w trudnych dniach dla Partii stanęła, jak się godzi współbojownikowi jednej sprawy, razem z klasą robotniczą Warszawy i Śląska, razem z młodzieżą, razem z postępową inteligencją, do walki o socjalistyczną demokratyzację, o pełną suwerenność narodową.</u> + <u xml:id="u-7.70" who="#PoselChajnLeon">Program nowego kierownictwa Partii, zawarty w przemówieniu tow. Gomułki i w uchwałach VIII Plenum KC, jeszcze bardziej wiąże nas, ludowców, z Partią, albowiem pokrywa się z uchwałami opracowanymi samodzielnie przez Naczelny Komitet Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-7.71" who="#PoselChajnLeon">Walka z wypaczeniami, które niósł nam stalinizm, oraz aktywne szukanie i wprowadzanie w życie polskich rozwiązań budownictwa socjalizmu — oto dwa podstawowe zadania, które stawia przed sobą Zjednoczone Stronnictwo Ludowe na obecnym etapie.</u> + <u xml:id="u-7.72" who="#PoselChajnLeon">Degradacja rolnictwa i słaby, wypaczony rozwój spółdzielczości produkcyjnej były następstwem — naszym zdaniem — wadliwej polityki w stosunku do wsi, wyrażającej się w nieliczeniu się z polskimi warunkami, w mechanicznym i dogmatycznym przenoszeniu doświadczeń radzieckich na grunt polski. W ten sposób pozostał nie wykorzystany, a częstokroć zaprzepaszczony, wielki kilkudziesięcioletni dorobek chłopów polskich w zakresie społecznych organizacji gospodarczych, spółdzielczych i kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-7.73" who="#PoselChajnLeon">My, jako ludowcy, chcielibyśmy zapewnić Rząd, że mimo trudności, mimo braków, które istniały w dotychczasowej pracy politycznej, które spowodowały niewykorzystanie tej wielkiej postępowej siły społecznej, jaka tkwi w masach chłopskich — my obecnie będziemy starali się w pełni uruchomić tysiące wartościowych, radykalnych społecznie, zahartowanych w walce działaczy chłopskich. My widzimy, że wieś posiada zapas tego rodzaju sił, wywodzących się z radykalnych tradycji wiciowo-bechowskich, które stanowią trzon naszego Stronnictwa, a z których wielu działaczy zasiliło szeregi Partii.</u> + <u xml:id="u-7.74" who="#PoselChajnLeon">Zastanawiając się nad ubiegłym okresem, nad wypaczeniami, których dokonał system stalinizmu i błędy stalinizmu w naszym życiu gospodarczym, musimy stwierdzić, że program przedstawiony przez tow. Gomułkę i zawarty w tezach VIII Plenum, jak również program wypracowany przez nasze Stronnictwo na IV plenarnym posiedzeniu Naczelnego Komitetu, stwarzają właśnie pełne warunki do uruchomienia tych postępowych, o dużym doświadczeniu w pracy organizacyjnej sił chłopskich.</u> + <u xml:id="u-7.75" who="#PoselChajnLeon">Nasze Stronnictwo, posłowie Zjednoczonego Stronnictwa, zastanawiając się nad przeobrażeniami, które powinny dokonać się w naszym kraju jeżeli idzie o sprawy rolnictwa, mają poważne wątpliwości, czy ci towarzysze, którzy dotychczas w Rządzie odpowiedzialni byli za sprawy rolnictwa, zdołają podołać przestawieniu całkowicie naszej polityki, polityki, która powinna opierać się o społeczny ruch chłopski.</u> + <u xml:id="u-7.76" who="#PoselChajnLeon">Znając stanowisko tow. Nowaka, które zajął na Zjeździe Spółdzielczości Produkcyjnej w stosunku właśnie do społecznych form organizowania spółdzielczości produkcyjnej, do Związku Spółdzielni Produkcyjnych, mamy poważne obawy, czy w tych nowych warunkach będzie dostatecznie łatwo przestawić się tow. Nowakowi właśnie na tę społeczną formę przebudowy socjalistycznej naszej wsi.</u> + <u xml:id="u-7.77" who="#PoselChajnLeon">Wysoka Izbo! Dni przeżywane przez nas obecnie są wielkimi przede wszystkim przez to, że Partia, że cały obóz postępu zyskuje sobie coraz większe zaufanie w naszym narodzie, że coraz bardziej niknie jakże do niedawna wyraźnie występujący kryzys zaufania do naszych władz i do naszych poczynań politycznych.</u> + <u xml:id="u-7.78" who="#PoselChajnLeon">Dni, które przeżywamy obecnie, są dlatego wielkie, że nigdy nie było takiej jedności narodu z poczynaniami Rządu, z poczynaniami Partii, z poczynaniami całego obozu postępu. Mnie się wydaje, że idzie o to, abyśmy tego narastającego zaufania, tego entuzjazmu do naszych poczynań nie zatracili, a niewątpliwie są i takie warunki, i takie siły, które mogą znów poderwać narastające zaufanie.</u> + <u xml:id="u-7.79" who="#PoselChajnLeon">Towarzysz Gomułka w swoim przemówieniu słusznie podkreślił, że podstawową metodą do budowania jedności między narodem a Partią, do aktywizacji społecznej narodu, jest mówienie narodowi prawdy. I właśnie to, że Komitet Centralny zdobył się na mówienie narodowi prawdy, że w okresie od XX Zjazdu Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego proces jawności życia politycznego w naszym kraju coraz bardziej i coraz silniej postępował — to właśnie wyzwoliło w naszym narodzie to wielkie zaufanie, jakie w tej chwili istnieje, do Sejmu, do Rządu, do kierownictwa.</u> + <u xml:id="u-7.80" who="#PoselChajnLeon">Ale musimy zdawać sobie sprawę, że prawda o socjalistycznej demokratyzacji, prawda o jawności życia politycznego, prawda o tym, że muszą być u nas całkiem inne formy pracy politycznej, niedostatecznie jeszcze przeniknęła do wielu naszych działaczy, tak ZSL-owskich jak i PZPR-owskich, jak również i do działaczy państwowych. Są jeszcze próby nawrotu do starego, wyrażające się chociażby w owym słynnym artykule Piaseckiego, który nawołuje do zahamowania procesu demokratyzacji życia.</u> + <u xml:id="u-7.81" who="#PoselChajnLeon">Taka właśnie, a nie inna próba uporczywego trwania przy starym, to chociażby to, co niedawno przeżywały delegacje klasy robotniczej Warszawy, które chciały się udać do załogi — „Ursusa” — i wstęp im został zakazany, został zakazany w imię niewłaściwej, szkodliwej, sztucznej obawy przed szczerą rozmową z załogą — „Ursusa” postępowych, rewolucyjnych, patriotycznych robotników Warszawy.</u> + <u xml:id="u-7.82" who="#PoselChajnLeon">My musimy zdawać sobie sprawę właśnie z istniejących jeszcze oporów i tych sił konserwatywnych, które chciałyby zahamować proces socjalistycznej demokratyzacji.</u> + <u xml:id="u-7.83" who="#PoselChajnLeon">To zjawisko jest o tyle groźniejsze, że jeżeli my nie zdołamy zdobyć pełnego zaufania narodu, to w tę szczelinę nieufności, w tę szczelinę nie do końca przetartych starych praktyk, na nasze miejsce przyjdzie reakcja, przyjdzie wróg, który również nie śpi, który próbuje wykorzystać obecną sytuację do walki z socjalizmem, do walki o cele obce naszemu ludowemu państwu, obce narodowi polskiemu.</u> + <u xml:id="u-7.84" who="#PoselChajnLeon">Posłowie ZSL-owcy słuchając wypowiedzi tow. Premiera Cyrankiewicza z wielką ulgą i radością przyjęli wiadomość, że Wiceministrem Obrony Narodowej i Szefem Zarządu Polityczno-Wychowawczego Wojska Polskiego został wypróbowany działacz polskiej klasy robotniczej, Marian Spychalski. Uważamy, że obecność tow. Mariana Spychalskiego na tym stanowisku wytworzy warunki do jeszcze większej jedności, jeszcze większej spójni między naszym Ludowym Polskim Wojskiem a polskim narodem.</u> + <u xml:id="u-7.85" who="#PoselChajnLeon">Wysoki Sejmie! Prawdziwa przyjaźń wymaga mówienia sobie prawdy. Tylko pełną odpowiedzialności prawdą można budować godne, oparte na wzajemnym szacunku i zaufaniu stosunki, tak między ludźmi, jak między narodami.</u> + <u xml:id="u-7.86" who="#PoselChajnLeon">Dlatego z radością witamy oświadczenie tow. Gomułki na wiecu warszawskim o uznaniu przez tow. Chruszczowa uchwał VIII Plenum, jako podstawy wzajemnych, braterskich stosunków między partiami naszych narodów i między naszymi państwami.</u> + <u xml:id="u-7.87" who="#PoselChajnLeon">Z radością witamy zapowiedź Premiera Cyrankiewicza o wycofaniu w ciągu dwóch dni wojsk radzieckich do ich baz.</u> + <u xml:id="u-7.88" who="#PoselChajnLeon">Nasz naród — jak już tutaj mówili moi przedmówcy z tej trybuny — ma wielki, nie do spłacenia, dług wdzięczności wobec narodów Związku Radzieckiego za to, że Armia Radziecka przyniosła nam wolność wspólnie z Armią Polską; za to, że pomogła nam do zdobycia w naszym kraju władzy ludu, przez wyzwolenie nas od okupacji hitlerowskiej.</u> + <u xml:id="u-7.89" who="#PoselChajnLeon">Postępowe siły narodu polskiego mają wielki szacunek i uznanie dla Związku Radzieckiego jako dla kraju, który pierwszy na świecie w trudnych, w bardzo trudnych warunkach wyrąbał drogę narodów świata do socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-7.90" who="#PoselChajnLeon">Nasz naród w pełni zdaje sobie sprawę z tego, że Związek Radziecki, że nasza przyjaźń z narodami Związku Radzieckiego jest jednocześnie gwarancją naszych granic na Odrze i Nysie. To jest podstawowe zagadnienie, jeżeli idzie o ukrócenie rewizjonistycznych dążeń szowinistycznych kół niemieckich. Ale jednocześnie właśnie w imię tej szczerości chciałbym prosić, aby delegacja przywódców Partii naszego narodu, udając się na rozmowy do przywódców narodu radzieckiego, wyraziła im uznanie za to, że w tym obecnym trudnym okresie zrozumieli naszą sytuację i zdecydowali się usunąć z naszej pracy politycznej te obiektywne warunki, które się wytworzyły, a które właśnie stawiały nas, ludzi, którzy stoimy na stanowisku pełnej, serdecznej przyjaźni polsko-radzieckiej, w trudnej ale jakże koniecznej i jakże słusznej walce z tymi tendencjami wroga, z tymi tendencjami reakcji, która chciała wykorzystywać niewątpliwie błędne posunięcia naszych radzieckich przyjaciół, jakie zaistniały w okresie ostatnim w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-7.91" who="#PoselChajnLeon">Myślę, że będę wyrazicielem wszystkich moich kolegów partyjnych, jeżeli będę prosił towarzyszy, którzy będą prowadzić rozmowy z przywódcami Związku Radzieckiego, aby zapewnili ich, że to, co my w tej chwili w naszym kraju budujemy, to będzie ustrój pięknego, pełniejszego socjalizmu. Pełniejszego socjalizmu właśnie dlatego, że wypływającego z dążeń, tradycji, warunków narodu polskiego. To socjalistyczne państwo, które my będziemy budować w serdecznej przyjaźni ze Związkiem Radzieckim, z wszystkimi krajami demokracji ludowej — to państwo będzie stanowić jedną z poważnych sił moralno-politycznych, które niewątpliwie wzmocnią naszą wspólną sprawę socjalizmu, nie tylko w naszym obozie socjalistycznym, ale w ogóle na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-7.92" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. szczecińskiego Pelagia Lewińska.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Poseł Lewińska Pelagia: Obywatele Posłowie! Chciałam się ustosunkować w moim wystąpieniu do projektu Ordynacji wyborczej. Chcę szczególnie podkreślić kilka punktów, odnoszących się do sposobów zgłaszania kandydatów, mianowicie artykuły 33, 35, 36 oraz art. 86, zapewniający posłowi prawo otrzymania urlopu od pracy zawodowej.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#Marszalek">Sejm, którego kadencja się kończy — jak już na ten temat wiele mówiono i pisano — nie wykonywał swoich funkcji konstytucyjnych, stanowił tylko, jak mówimy, ozdobną fasadę ludowładztwa na centralistycznie i administracyjnie funkcjonującej machinie naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#Marszalek">Prasa żywo interesowała się pracą Sejmu i posłów, krytykowała ich pracę i zapytywała, co posłom przeszkadza w ich pracy. Oczywiście trudno było przedstawić wyborcom obraz problemów, jakie rozwiązuje państwo, skoro nie znajdowały one odbicia na forum prac ani komisji sejmowych, ani posiedzeń plenarnych. Na przykład redakcja — „Głosu Szczecińskiego” pisze nam, że wśród wyborców poderwana została sama zasada parlamentaryzmu w naszym ustroju. Trudno zaprzeczyć, że przez dłuższy czas funkcjonowanie obecnego Sejmu dawało dość powodów do takich stwierdzeń. Skoro np. za cały 1955 rok odbyły się tylko dwie sesje, trwające w sumie trzy dni, i uchwalono tylko dwie ustawy, to trudno wątpić i trudno w tym wypadku mówić o nieodzowności samej instytucji Sejmu.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#Marszalek">W naporze wszystkich sił w kraju na rozluźnienie więzów centralizmu poczęły kształtować się funkcje — istniejących niejako w postaci zatajonej i formalnie — organów rządzenia w naszym państwie.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#Marszalek">W burzliwym naporze mas do przejmowania należnych im praw gospodarza kraju — w Sejmie poszło natarcie przede wszystkim poprzez ostrą krytykę dotychczasowych metod rządzenia państwem.</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#Marszalek">Fakt ten w całym narodzie przyjęty został z aplauzem i nadzieją, że przyjdzie dzień, kiedy poprzez Sejm naród stanie się prawdziwym suwerenem.</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#Marszalek">Oczywiście nie można powiedzieć, że zostały wykrystalizowane formy pełnej działalności parlamentarnej, zawarowanej Konstytucją, ale dana jest odpowiedź na wątpliwości, czy jest miejsce w naszym Sejmie, w naszym systemie na pełnokrwiste życie, a nie statyczne, ogólnonarodowej reprezentacji.</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#Marszalek">Kończący kadencję Sejm przekazuje nie tylko negatywne doświadczenia, ale również wypracowaną pierwszą i podstawową zasadę ludowładztwa — demokratyczną Ordynację wyborczą.</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#Marszalek">Sam skład poselski obecnego Sejmu wyrósł z założeń systemu centralistycznego. Jak wynika z dość prostych obliczeń redakcji — „Kuriera Szczecińskiego” — skąd te cyfry wzięłam — na 425 posłów 170 zamieszkuje stale w Warszawie, zajmując kierownicze stanowiska w administracji centralnej, centralnych władzach Partii i stronnictw, centralnych instancjach organizacji masowych. W tym jest 70 ministrowi wiceministrów oraz 13 dyrektorów centralnych instytucji.</u> + <u xml:id="u-8.10" who="#Marszalek">Sam ten skład wskazuje na rozbieżność zadań konstytucyjnych i faktycznie w praktyce nadanych Sejmowi.</u> + <u xml:id="u-8.11" who="#Marszalek">Gdybyśmy przeanalizowali sytuację na szczeblu władz wojewódzkich, to znaczy jeśli chodzi o ludzi zajmujących kierownicze stanowiska w województwie, na pewno powtórzyłby się obraz paralelny do składu tzw. centralnych posłów.</u> + <u xml:id="u-8.12" who="#Marszalek">Obecna Ordynacja wyborcza daje możność wybrania takich ludzi, którzy ciesząc się zaufaniem wyborców, jednocześnie potrafią zrealizować do końca prawdziwie ludowładczy charakter Sejmu.</u> + <u xml:id="u-8.13" who="#Marszalek">Ordynacja wyborcza nie wprowadzając tzw. listy państwowej, a powierzając wysuwanie kandydatów organizacjom masowym i ich organom, jak i szerokim, otwartym zebraniom, daje możność wybrania takich posłów, którzy wyrośli na gruncie społecznej aktywności, ludzi znanych i wypróbowanych, ludzi, którzy podołają ogromnemu i najbardziej odpowiedzialnemu zadaniu, jakie ma pełnić obecnie Sejm.</u> + <u xml:id="u-8.14" who="#Marszalek">Bardzo ważnym jest artykuł zapewniający posłom możność otrzymania urlopu z pracy. Nasi wszyscy posłowie to ludzie pracy. Ale trudno, aby ludzie zajmujący odpowiedzialne stanowiska, szczególnie ci tzw. centralni posłowie — jak to się obecnie nazywa — mogli bez uszczerbku dla swoich zawodowych obowiązków wykonywać funkcje poselskie.</u> + <u xml:id="u-8.15" who="#Marszalek">Jeśli Sejm ma się przekształcić z instytucji gadulstwa deklaratywnego, dającego czasem pole popisom niewyżytego krasomówstwa — w miejsce pracy nad stanowieniem ustaw i kontroli rządu, muszą posłowie jako główne swe zadanie mieć sprawę poselstwa.</u> + <u xml:id="u-8.16" who="#Marszalek">Oczywiście trzeba stwierdzić, że dzięki tej barwnej formie słowa, które tu z trybuny niekiedy zakwitało, debaty mogły być znoszalne.</u> + <u xml:id="u-8.17" who="#Marszalek">Nie chciałabym absolutnie przekreślić faktu, a tym samym i możliwości pełnienia dobrze funkcji poselskich w terenie przez ludzi mieszkających w Warszawie. Takie przykłady ma i nasz obecny Sejm, i dlatego sądzę, że tym posłom wyborcy nadal udzielą kredytu, co będzie ważne dla przeniesienia przez nich zdobytych doświadczeń do prac przyszłego Sejmu.</u> + <u xml:id="u-8.18" who="#Marszalek">W Ordynacji brak jest zabezpieczenia na wypadek utraty przez teren swego przedstawiciela w Sejmie na skutek przeniesienia w związku ze zmianą przydziału pracy. Trudno się dziwić np. rozżaleniu wyborców woj. szczecińskiego, skoro w toku kadencji pięciu posłów przeniesiono z tytułu pełnionych funkcji do innych województw, co wraz z tzw. dwoma centralnymi posłami stanowi, że siedmiu posłów na dziewięciu mieszkało poza Szczecinem. A ponieważ z dwóch posłów mieszkających w Szczecinie jeden umarł, faktycznie więc woj. szczecińskie pozostało z jednym przedstawicielem.</u> + <u xml:id="u-8.19" who="#Marszalek">Wydaje się, że instytucja, która wysuwa kandydata na posła, winna wziąć zobowiązanie, że ona sama nie przeniesie posła z terenu, na którym go wystawia i również nie zezwoli na to, aby inne instytucje to uczyniły. Co prawda groźba ta stanie się obecnie mniej aktualna, skoro posłowi będzie przysługiwało prawo urlopu z pracy.</u> + <u xml:id="u-8.20" who="#Marszalek">Wszczęty potężny ruch aktywności politycznej mas stworzył iluzję również dla niewygasłych tendencji antysocjalistycznych odtworzenia się w Polsce partii politycznych, ścierających się w sprzecznych interesach. Iluzja — trzeba powiedzieć — płonna.</u> + <u xml:id="u-8.21" who="#Marszalek">Idea socjalizmu przeniknęła głęboko w społeczeństwo polskie we wszystkich odłamach. Dokonujące się obecnie potężną falą scalanie narodu wokół Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej dokumentuje wszem wobec, że naród polski przyjął całym sercem ideę socjalizmu, że walczy o jej prawidłową realizację, że Front Narodowy skupił wszystkich patriotów.</u> + <u xml:id="u-8.22" who="#Marszalek">Nie ma w Polsce partii, która by broniła innych interesów, niż interesy ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-8.23" who="#Marszalek">Front Narodowy reprezentuje wszystkie warstwy społeczeństwa, stanowiąc różne ważne fragmenty budowli, która razem nazywa się Polską Ludową. Front Narodowy, który wyłoni posłów do naszego nowego Sejmu, wyłoni przedstawicielstwo reprezentujące interesy wszystkich grup społeczeństwa, interesy całego narodu.</u> + <u xml:id="u-8.24" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Wydarzenia dziejące się dziś mają historyczne znaczenie dla naszego kraju, a również rzutują poważnie na sytuację międzynarodową. Naród nasz daje wyraz zaufania i poparcia kierownictwu Partii dla jej postawy, dla jej stanowiska.</u> + <u xml:id="u-8.25" who="#Marszalek">Zdajemy sobie sprawę, że chwila obecna jest bardzo poważna. Przechodziliśmy przez ulice warszawskie. Widać, że nie ma na nich spokoju, widać, że są siły w kraju, które próbują zniszczyć nasz spokój, zniszczyć nasz dorobek.</u> + <u xml:id="u-8.26" who="#Marszalek">Trzeba powiedzieć, że to jest taka chwila, która nie wymaga wielu mocnych i emfatycznych słów, wymaga natomiast pełnej naszej gotowości i naszego wysiłku. I na ten wysiłek od nas posłów, i to zaraz, kierownictwo Partii i Rządu może liczyć.</u> + <u xml:id="u-8.27" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-8.28" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. katowickiego Dominik Horodyński.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselHorodynskiDominik">Wysoka Izbo! Chciałbym ustosunkować się do zagadnień poruszonych w oświadczeniu Obywatela Premiera i do projektu Ordynacji wyborczej.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselHorodynskiDominik">Przeżywamy dni, w których historia toczy się przyśpieszonym tempem. Dni takie w dziejach narodu zdarzają się rzadko. By takie dni nadeszły, długo pracować muszą potężne siły mas ludowych, długo przygotowywać muszą zwycięstwo swoich idei.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselHorodynskiDominik">Tak niedawno jeszcze, kilka zaledwie dni temu, znajdowaliśmy się w okresie głębokiego kryzysu politycznego, a dziś możemy stwierdzić, że kryzys ten należy raz na zawsze do zamkniętej już historycznie przeszłości. Potężny postępowy ruch oddolny, domagający się demokratyzacji, żądający wymiecenia z naszego życia narodowego i państwowego wszelkiego zła i nieprawości, które narosły w czasach stalinizmu — ruch ten spotkał się ze śmiałymi decyzjami znacznej części kierownictwa Partii i odniósł wspaniałe zwycięstwo. Zwyciężyła linia mas, której naczelne postulaty brzmią: suwerenność państwowa, język prawdy i uczciwości w życiu publicznym, budowanie socjalizmu w oparciu o zasady demokratyczne i rozsądek gospodarczy.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselHorodynskiDominik">Symbolem zwycięstwa tych prostych, a jakże trudno dobijających się o prawo obywatelskie zasad, jest nazwisko Pierwszego Sekretarza KC PZPR — Władysława Gomułki.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselHorodynskiDominik">Decyzje nowego Biura Politycznego Partii muszą budzić szacunek i spotykają się z poparciem szerokiej opinii publicznej, gdyż kierownictwo to zaufało dojrzałości politycznej mas i nie zawiodło się, oddając w ich ręce realizację dokonanego przełomu, który tym samym jest w istocie swojej przełomem rewolucyjnym. Polska — że użyję terminu może niezbyt ścisłego — w sposób bardzo wyraźny przesunęła się na lewo; poczerwieniała gwałtownie. Wzrosła ogromnie świadomość socjalistycznej solidarności.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselHorodynskiDominik">Każdy, kto w te gorące dni był w Warszawie, z szacunkiem myśleć musi o patriotycznej postawie i bardzo odpowiedzialnej dyscyplinie mieszkańców stolicy.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselHorodynskiDominik">Rzecz prosta, że nie można było wyjść z poprzedniego kryzysu i dokonać tak zasadniczego przełomu w naszym życiu państwowym w jakiś sposób bezkonfliktowy, bez starcia się sprzeczności, bez pewnego zamieszania w umysłach. Nie te zjawiska jednak nadawały i nadają ton. Ton należał do mas — i ich jest zwycięstwo, z którego wszyscy Polacy jesteśmy dumni. W tej chwili idzie o to, aby świadoma dyscyplina i poczucie odpowiedzialności utrwaliły się i przekształciły w czyny pozytywne.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselHorodynskiDominik">Wysoka Izbo! Obywatel Premier podkreślił dziś, że podstawową sprawą naszego państwa jest scementowanie na zasadzie: równi z równymi, wolni z wolnymi — w sojuszu Polski Ludowej ze Związkiem Radzieckim. Jestem przekonany, że nasi przyjaciele radzieccy równie dobrze jak i my rozumieją, że w poprzednim okresie ta zasadnicza dziedzina życia socjalistycznego — stosunki między państwami naszego obozu— nie była wolna od poważnych niewłaściwości, związanych z całą praktyką tego okresu. Trzeba więc było te wszystkie niewłaściwości usunąć. I to się właśnie stało, to się dokonuje. I jeśli patrzymy na sojusz polsko-radziecki nie odgórnie, nie jak na sojusz rządów, i nie sloganowo, jak było to w zwyczaju dotychczas, lecz podchodzimy doń najpoważniej, chcąc by treścią jego była prawdziwa przyjaźń dwóch suwerennych narodów, przyjaźń nierozerwalna, gdyż oparta o wzajemne i wspólne najistotniejsze interesy narodowe, to stwierdzić musimy z całym naciskiem, że linia polityczna VIII Plenum KC PZPR jest ogromnym wkładem w dzieło takiej właśnie prawdziwej przyjaźni polsko- radzieckiej.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselHorodynskiDominik">Dlatego trudno nie ubolewać, że klimat naszych stosunków właśnie w tych doniosłych dniach zakłócony został przez niepotrzebne nieporozumienia, których jednym lecz nie jedynym przejawem był artykuł warszawskiego korespondenta — „Prawdy”. W takim gorącym okresie, gdy w ruchu politycznym uczestniczą milionowe masy, pomyłka jednej strony wywołuje odruchowe reakcje drugiej i nieporozumienia mogą rosnąć. Rozumnie, ale stanowczo nieporozumieniom tym trzeba położyć kres. Dlatego doniosłe oświadczenie Prezesa Rady Ministrów, złożone dziś w tej Izbie, przyjmujemy z uznaniem i pełnym poparciem.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselHorodynskiDominik">Przed paroma godzinami masom pracującym Warszawy Władysław Gomułka w poważnych słowach wprost i całkowicie wyjaśnił wszelkie możliwe wątpliwości, i przekazał stanowisko KPZR w stosunku do uchwał VIII Plenum. W stosunkach polsko-radzieckich winna panować atmosfera wzajemnego i trwałego zaufania, w której nie może mieć miejsca nerwowość.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselHorodynskiDominik">Przełom dokonany w Polsce jest w swej istocie głęboko postępowy. Od pokoleń najlepiej rozumieli się właśnie ludzie i siły postępowe Polski i Rosji. A z drugiej strony któż głębiej od naszych przyjaciół radzieckich wie, ile tragicznych sprzeczności niósł ze sobą stalinizm. Któż większą niż oni zapłacił cenę za budowanie socjalizmu w takich właśnie warunkach i w takim właśnie systemie. Kraj, który jest oparciem dla ruchów postępowych i wyzwoleńczych Azji i Afryki, kraj XX Zjazdu, zjazdu przełomowego dla ruchów robotniczych wszystkich krajów świata, ruchów, które w tej chwili właśnie solidaryzują się głęboko z odnową rewolucji polskiej — kraj ten na pewno rozumie, że przemiany w Polsce wzmacniają, wzbogacają socjalizm nie tylko u nas, lecz i w skali znacznie szerszej.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselHorodynskiDominik">Chciałbym jeszcze dodać, że świat — czy to się komu podoba, czy nie — jest jeszcze podzielony na dwa obozy i my jesteśmy w jednym z nich, i w nim pozostaniemy. Związani jesteśmy z ZSRR zasadniczymi interesami politycznymi i gospodarczymi. Przed Polską i Związkiem Radzieckim, jako państwami, stoją i będą stały w nadchodzących latach trudne i skomplikowane zadania międzynarodowe, których nie da się rozwiązać bez poparcia naszego wielkiego sąsiada. Racja stanu dla obu naszych krajów wymaga, byśmy zadania te rozwiązywali wspólnie. Jako Polak pewien jestem, że wszystkie stojące przed obu krajami problemy rozwiążemy tym lepiej, im konsekwentniej wprowadzimy w życie proklamowane przez VIII Plenum zasady suwerenności, niezależności i równości w stosunkach międzynarodowych.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselHorodynskiDominik">Wysoka Izbo! W warunkach i w sposób rokujący najlepsze nadzieje przezwyciężony został kryzys polityczny. Nie łudźmy się jednak, że czeka nas lekka przyszłość i że żyć będziemy w tak radosnym nastroju jak dzisiaj, bez poważnych trudności. Walka o realizację dokonanego przełomu będzie długa i trudna. Kryzys gospodarczy jest nie rozwiązany.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselHorodynskiDominik">Mamy program, który przedstawił Władysław Gomułka. Program ten spotkał się z szerokim poparciem opinii całego narodu. Chodzi jednak o to, by to poparcie nie tylko dziś, by ono było stałe w toku pracy, w ciągu długich miesięcy i lat. Trzeba więc usunąć wszystko to, co hamować może osiągnięcie trwałej jedności narodu.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselHorodynskiDominik">Za jedną ze spraw zasadniczych uważamy załatwienie problemów katolickich i wprowadzenie zasady równouprawnienia światopoglądowego w życiu społecznym. Mówię o tym z tej trybuny nie po raz pierwszy i wołałbym nie mówić, aby uniknąć tego co dzieli, bo dziś jest czas jedności — ale jest też czas szczerości.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselHorodynskiDominik">Mówię to w imieniu ludzi, którzy od wielu lat związali wszystkie swe wysiłki i cele z rozwojem i umocnieniem socjalizmu i którzy równocześnie upierali się przy stanowisku, że ludzie o innym światopoglądzie, niż materialistyczny, mogą budować społeczny ustrój socjalistyczny, mogą być socjalistami. Od lat twierdziliśmy, że zgadzanie się z tą zasadą ma olbrzymie znaczenie dla Polski Ludowej i dla rozwoju socjalizmu. Był to jednak przez długie lata dialog głuchych.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselHorodynskiDominik">Na VIII sesji Sejmu w kwietniu moi koledzy i ja przedstawiliśmy z tej Wysokiej Trybuny szereg ważnych i pilnych postulatów katolickich pod adresem Rządu. Zwracaliśmy się zresztą nie po raz pierwszy do Rządu. Znów był to monolog bez echa.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselHorodynskiDominik">A sprawy te naprawdę nie są błahe, gdyż Polska jednak w ogromnej większości jest krajem katolickim. I dopiero teraz, gdy kierownictwo Partii widzi rzeczywistość taką, jaką ona naprawdę jest, spotkaliśmy się ze zrozumieniem. Nasza grupa poselska przyjęta została wczoraj przez Władysława Gomułkę i w atmosferze pełnej szczerości przedstawiła I Sekretarzowi Komitetu Centralnego PZPR najpilniejsze postulaty katolickie. Mamy najgłębsze przekonanie, że tym razem te ważne sprawy w możliwie krótkim przeciągu czasu zostaną rozwiązane dla dobra ogółu obywateli polskich i dla dobra atmosfery ideowej naszego życia społecznego.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselHorodynskiDominik">Nie będę więc tych spraw poruszał z tej trybuny.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselHorodynskiDominik">Sądzę, Obywatele Posłowie, że doniosłe stwierdzenie w przemówieniu Władysława Gomułki, które brzmi: — „Uboga jest myśl, ż,e socjalizm mogą budować tylko komuniści, tylko ludzie o materialistycznych poglądach społecznych” — będzie miało dalekosiężne konsekwencje. Sformułowanie to — oczywiście jeśli przeniesione zostanie w praktykę życia społecznego naszego kraju — mieć będzie znaczenie nie tylko dla Polski. Ma ono znaczenie dla socjalizmu i dla katolicyzmu, otwiera nowe perspektywy, pozwala wyzwolić inicjatywę nowych milionów ludzi w kierunku postępu socjalistycznego. Ma ono — rzecz jasna — szczególne znaczenie dla nas, dla ludzi związanych z ruchem społeczno-postępowym, gdyż jest potwierdzeniem słuszności naszej decyzji z dawnych lat.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselHorodynskiDominik">Takie postawienie spraw światopoglądowych w Polsce Ludowej stwarza już dziś, jeśli będzie konsekwentnie realizowane, jeden z ważnych warunków, by — „linia mas”, która zdecydowała o zwycięskim przełomie, przekuta została na trwały czynnik polskiej drogi do socjalizmu, w decydującą podstawę naszego rozwoju narodowego i niepodległości.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselHorodynskiDominik">Wysoka Izbo! Przechodzę do paru uwag na temat projektu nowej Ordynacji wyborczej. Sądzę, że może najtrafniej byłoby określić ją mianem okresu rekonwalescencji politycznej.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselHorodynskiDominik">Z całą pewnością nie jest to ostatnie słowo w tej dziedzinie, ale pierwsze słowo polskiego modelu socjalizmu i demokracji. Postęp w stosunku do dawnej ordynacji wyraża się — o czym już mówili posłowie — przede wszystkim w takich zmianach, jak w umożliwieniu wyborcom wybierania przez ustawowe zagwarantowanie większej liczby kandydatów niż ilość mandatów na liście, w sposobie wystawiania kandydatów, obowiązującej tajności głosowania, przez wprowadzenie instytucji mężów zaufania i przez zmniejszenie okręgów wyborczych.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselHorodynskiDominik">Sądzę, że przedstawiciel Stronnictwa Demokratycznego poseł Chajn przeprowadził tutaj bardzo trafną analizę tej Ordynacji i wniósł poprawki, z którymi się w pełni solidaryzuję.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselHorodynskiDominik">Sprawą decydującą o politycznej atmosferze nadchodzących wyborów jest decyzja stronnictw politycznych i wszystkich organizacji politycznych wystąpienia z jedną wspólną listą Frontu Narodowego. Decyzja ta, powzięta jeszcze przed VIII Plenum KC, dziś dopiero zyskuje swe uzasadnienie, gdyż — jak rzadko kiedy w historii — czujemy się wszyscy zjednoczeni, zjednoczeni naprawdę i w myślach i w sercach, w głębokiej wspólnej trosce o rozwój i przyszłość Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Wnoszę o zamknięcie listy mówców. Wysłuchaliśmy pięciu mówców, mamy zapisanych jeszcze pięciu. Jeśli ktoś z Obywateli Posłów chciałby się jeszcze zapisać do głosu, proszę to zrobić teraz.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#Marszalek">Czy jest zgoda? Czy ktoś protestuje?</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę. Wobec tego listę mówców uważam za zamkniętą.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. krakowskiego Alicja Musiałowa.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselMusialowaAlicja">Wysoka Izbo! Pragnęłam zabrać głos w sprawie nowej Ordynacji wyborczej, ale zacząć muszę od czego innego — od ostatnich wielkich dni, od wielkich wydarzeń w naszym kraju. Jest to bowiem w tej chwili najgłębszą potrzebą i zarazem obowiązkiem każdego działacza, a zwłaszcza przemawiającego z trybuny sejmowej.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselMusialowaAlicja">Wydarzenia ostatnich dni zamknęły długi ciężki proces walki o wkroczenie naszego narodu na drogę na pewną nie łatwą, na pewno najeżoną licznymi trudnościami, ale odpowiadającą najgłębszym dążeniom narodu — nową drogę budownictwa socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselMusialowaAlicja">Mam pewność, że zwycięstwo nowego stało się możliwe przede wszystkim dlatego, że w dyskusji na VIII Plenum Komitetu Centralnego zabrał głos cały naród, zabrała głos w sposób decydujący klasa robotnicza, młodzież, w tym także wiele kobiet i dziewcząt.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselMusialowaAlicja">Naród udzielił żarliwego poparcia kierunkowi na dalszą zdecydowaną socjalistyczną demokratyzację naszego życia, na rozwój kraju naprawdę niezawisłego i suwerennego, ale jednocześnie najgłębiej związanego przyjaźnią ze wszystkimi krajami obozu socjalizmu, przyjaźnią płynącą ze szczerych serc, z których usunięty został osad goryczy okresu stalinizmu.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselMusialowaAlicja">Nie sądzę, żeby należało w imieniu kobiecej organizacji, która upoważnia mnie do mówienia w jej imieniu, deklarować poparcie dla nowego kierownictwa Partii i uchwał VIII Plenum — takie poparcie przecież deklarują dziś ludzie sami w Polsce na licznych zebraniach i zgromadzeniach i jest to może najpełniejszy wyraz obecnego udziału mas w życiu politycznym, bo masy we wszystkich ważnych sprawach kraju zabierają głos bezpośrednio.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselMusialowaAlicja">Ja chciałabym tylko wyrazić głębokie przekonanie, że w odpowiedzi na wygłoszone dzisiaj przemówienie I Sekretarza Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, tow. Gomułki, oraz na oświadczenie Premiera kobiety polskie, z tym zwykłym sobie zrozumieniem potrzeby szybkiego, praktycznego działania, podejmą trud odnowy, w sposób jak najbardziej zdecydowany, w sposób świadomy, rozumiejąc, że wielki proces odnowy wymaga długich i trwałych wysiłków, bardzo rozważnego działania i konkretnej pracy. Szczególnie dotyczyć to będzie tych spraw, które są kobietom jak najbardziej bliskie, a których zaniedbania były często niezwykle dotkliwe.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselMusialowaAlicja">Chciałabym tutaj właśnie przejść do sprawy Ordynacji wyborczej i nieco do przyszłej roli Sejmu, a właściwie do tego, czego kobiety oczekują od przyszłego Sejmu, w jakim celu potrzebne im jest przedstawicielstwo w Sejmie i o ile proponowana Ordynacja wyborcza umożliwia uzyskanie tego przedstawicielstwa.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselMusialowaAlicja">Są wielkie, ogólnonarodowe problemy, którym przyszły Sejm, wypełniając swoje konstytucyjne prawa ustawodawcze i kontrolne, nada właściwy kierunek rozwiązania, ale jest wiele spraw, które szczególnie mocno dotyczą kobiet. Naturalnie nie będę tu kreśliła całego programu, ale poruszę kilka zasadniczych kwestii.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselMusialowaAlicja">Wiemy, że jest ciężka sytuacja, jeśli idzie o pracę zawodową kobiet. Z jednej strony jest wiele kobiet-matek obarczonych liczną rodziną, które pracują jedynie dlatego, że zarobki mężów są niewystarczające na utrzymanie rodziny, pracują nieraz niezbyt wydajnie, a ze szkodą dla opieki nad dziećmi, ze szkodą dla codziennego życia rodziny. Z drugiej strony, wiemy też o tym, jest znaczna liczba kobiet, często jedynych żywicielek rodzin, poszukujących pracy w różnych terenach naszego kraju. Kobiety oczekują, że przyszły Sejm, a zwłaszcza zasiadające w nim posłanki pomogą w wypracowaniu takich zasad polityki państwa w sprawach socjalnych, szczególnie w dziedzinie zasiłków rodzinnych jak również placówek opiekuńczych, aby sprawy te były prawidłowo i zgodnie z potrzebami kobiet rozwiązane.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselMusialowaAlicja">Jest druga niezmiernie ważna sprawa, przeżywana ogromnie przez kobiety, sprawa naszych dzieci i młodzieży, rozwoju szkół, placówek dziecięcych, domów dziecka, sprawa nauki i pracy zawodowej młodzieży, zwłaszcza w wieku lat 14 —16, i szereg innych. Jest to również sprawa wymagająca nakreślenia nowych, prawidłowych linii rozwoju.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselMusialowaAlicja">Jest zagadnienie niezmiernie często złego funkcjonowania różnych placówek usługowych, ogromnego zacofania i prymitywizmu w naszym życiu codziennym, w gospodarstwach domowych. Wynika to z niedoceniania tych spraw przez resorty. Wydaje się również, że czas pomyśleć, ażeby w miarę jak rozwijać się będzie demokratyzacja robotnicza w zakładach pracy, zastosować inne, również najbardziej demokratyczne formy zarządzania placówkami użyteczności społecznej, które byłyby kierowane zarówno przez przedstawicieli pracowników tych zakładów, jak też i bezpośrednich użytkowników.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselMusialowaAlicja">Są to również sprawy, które w przyszłym Sejmie powinny być rozwiązane.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselMusialowaAlicja">Jest jeszcze wciąż trudny i bolesny los ludzi starych, którym nie potrafiliśmy dotychczas umożliwić spokojnego i zabezpieczonego odejścia z pracy oraz zasłużonego odpoczynku.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselMusialowaAlicja">O tych zagadnieniach kobiety mówią bardzo wiele na licznych zebraniach, domagają się zdecydowanie, aby w przyszłym Sejmie grupa posłów specjalnie poświęciła się rozwiązaniu tych spraw. Domagają się też, aby nowe prawo wyborcze istotnie umożliwiło kobietom skorzystanie z przysługujących im konstytucyjnie praw wybrania tych, którzy w ich imieniu sprawować mają władzę ustawodawczą i kontrolną nad pracą Rządu w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselMusialowaAlicja">Dlatego słuszna jest propozycja nowej ustawy wyborczej, aby liczba kandydatów na posłów przewyższała ilość mandatów w danym okręgu. Na tej podstawie kobiety będą mogły żądać od kandydatów ustosunkowania się do spraw najbardziej palących dla ich środowiska. Nie chodzi tu przy tym w żadnym wypadku o demagogiczną łatwiznę licznych obiecanek, za którą my teraz niejedno słuszne, a gorzkie słowo usłyszeliśmy i słyszymy od naszych wyborców, ale o znajomość rzeczy, uczciwe i rzetelne pokazanie perspektyw i możliwości, uporczywe, konsekwentne szukanie rozwiązań.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselMusialowaAlicja">Chciałabym jeszcze jeden moment tego przepisu podkreślić. Nowa Ordynacja wyborcza nadaje inną treść obywatelskim prawom kobiet w wyborach, które nie będą plebiscytem, ale naprawdę wyrażeniem woli wyborców. Powstaje przed szerokimi rzeszami kobiet konieczność świadomego i przemyślanego skorzystania z tych praw. Stanowiąc przecież więcej niż połowę wyborców kobiety mogą decydować w pewnym sensie o przyszłym składzie Sejmu. Wiąże się to zresztą i ze sprawą udziału w przyszłym Sejmie kobiet-posłanek. Nowa Ordynacja wyborcza będzie próbą tego, czy swoją działalnością społeczną potrafiły kobiety zdobyć autorytet i zaufanie. Zasiadanie w Sejmie nie będzie zagwarantowane przez wpisanie na listy kandydatów Frontu Narodowego i dlatego w tym świetle zobaczyć będzie można także i błędy i niedomagania organizacji kobiecej, która własne swoje błędy będzie musiała na pewno w tej chwili podsumować — właśnie w toku kampanii wyborczej i wysuwania nowych kandydatek na posłanki.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselMusialowaAlicja">Jest jeszcze jedna sprawa, która została zasygnalizowana w projekcie Ordynacji wyborczej i jej chciałabym poświęcić kilka słów. Jest to sprawa możliwości urlopowania z pracy zawodowej tych posłów, którzy pragną się poświęcić wyłącznie działalności w Sejmie. Wydaje się, że powinno to umożliwić szeregowi posłów rzetelne wniknięcie w szereg zagadnień, które szczególnie obchodzą szerokie rzesze ludności, a przede wszystkim między innymi kobiety, aby móc znacznie dokładniej korygować z jednej strony przedstawiane przez Rząd projekty ustaw z tego zakresu, jak i bez porównania szerzej niż dotychczas korzystać z przysługującej posłom szerokiej inicjatywy ustawodawczej.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselMusialowaAlicja">Sprawy, które wymieniłam poprzednio, wymagają przecież szczególnie wnikliwej analizy naszych możliwości i perspektyw rozwojowych, a zarazem stałego kontrolowania ich wykonania i rozwiązywania.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselMusialowaAlicja">Uznać więc możemy, że proponowany projekt Ordynacji wyborczej nie wymaga żadnych zasadniczych poprawek, poza drobną redakcyjną zmianą, jakiej żądają liczne zebrania kobiece, aby skreślić z art. 1 ustęp 2. Jest to zmiana o charakterze redakcyjnym, dlatego że w ust. 1 zawarte jest prawo kobiet do udziału w wyborach, bierne i czynne prawo wyborcze, a specjalne wyodrębnianie prawa kobiet jest traktowane na wielu zebraniach jako pewnego rodzaju podkreślanie możliwości nieposiadania praw równych. Jak mówię, jest to poprawka o charakterze raczej redakcyjnym, nie zmieniająca zupełnie treści w zasadzie samej ustawy.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselMusialowaAlicja">Innych poprawek nie wnoszę.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselMusialowaAlicja">Zgadzam się również z proponowanymi przez posła Chajna poprawkami. Wydaje się, że są one całkowicie słuszne. Naturalnie, że obecnie proponowana Ordynacja wyborcza nie odpowiada jeszcze całkowicie tym wszystkim potrzebom, jakie będzie miał przyszły nasz Sejm — Sejm, który naprawdę będzie sprawował pełną władzę w imieniu narodu.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselMusialowaAlicja">Wydaje mi się, że może właśnie w przyszłym Sejmie, który odegra wielką rolę w rozwijaniu ludowego ustawodawstwa i kształtowaniu w praktyce nowego sprawowania władzy, zrodzą się może zarysy dalszego jeszcze planu demokratyzacji prawa wyborczego. Chociażby przemyślana zostanie jeszcze raźna nowo sprawa 1-mandatowych okręgów. Uznaję jednak, że ten w chwili obecnej przedstawiony projekt Ordynacji wyborczej odpowiada w zasadzie postulatom szerokich rzesz kobiet, dlatego popieram przedstawiony przez Komisję projekt.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselMusialowaAlicja">Chciałabym jeszcze na zakończenie poruszyć jedną sprawę. Sytuacja, w której jesteśmy, jest w tej chwili sytuacją szczególnie trudną, ale pełną burzliwego entuzjazmu i zarazem ogromnego napięcia. Mówiłam już o tym, że swoje poparcie dla nowego kierownictwa Partii kobiety wypowiadały bezpośrednio na licznych zebraniach; dadzą również niewątpliwie swoją wzmożoną pracę, pracę, która jedynie może nam pomóc przezwyciężyć te wszystkie zaniedbania i niedomagania ubiegłego okresu.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselMusialowaAlicja">Trzeba powiedzieć jedno — że w tej chwili, może tak jak nigdy, ogromne rzesze kobiet naprawdę czują się całkowicie zespolone w narodowym froncie, a jednocześnie gotowe są do ofiar i wysiłków, dlatego że jasno, wyraźnie postawiona została przed nimi cała prawda i że równocześnie widzą one przed sobą możliwości nie tylko rzeczywistego oddziaływania na sprawy swego kraju, ale zarazem i rzeczywistego, choć trudnego i powolnego, ale zdecydowanego kroczenia naprzód po drodze do budownictwa socjalizmu takiego, jaki odpowiada najgłębiej pojętym ich interesom i potrzebom.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. wrocławskiego Witold Jarosiński.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#Marszalek">Przedtem uprzejmie proszę o wysłuchanie komunikatu:</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#Marszalek">Posiedzenie Komisji, powołanej przez Sejm do rozpatrzenia sprawy zmian w Ordynacji wyborczej do Sejmu, odbędzie się zaraz po zakończeniu przemówienia posła Jarosińskiego, w sali 101, w budynku Rady Państwa.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselJarosinskiWitold">Wysoka Izbo! Pragnę mówić w dwóch sprawach: w sprawie projektu Ordynacji wyborczej i w sprawach podniesionych przez Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselJarosinskiWitold">Posłowie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej udzielają swego poparcia projektowi nowej Ordynacji wyborczej.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselJarosinskiWitold">Uważamy, że projekt, którego zasady w imieniu Komisji zreferował poseł Ignar, odpowiada kierunkowi przemian, jakie zachodzą w życiu polityczno-społecznym naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselJarosinskiWitold">W ogólnym procesie demokratyzacji i naprawy sprawa Sejmu nabiera szczególnego znaczenia. Polska Zjednoczona Partia Robotnicza będzie konsekwentnie zmierzać do tego, aby Sejm stał się rzeczywiście najwyższym organem ustawodawczym i kontroli w państwie. Będzie to wypełnieniem tych prerogatyw, w jakie wyposażyła Sejm nasza Konstytucja.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselJarosinskiWitold">Osiągnąć to chcemy przez częstsze, niż to miało miejsce dotychczas, zwoływanie posiedzeń plenarnych, lepszą pracę komisji nad przygotowywaniem ustaw i aktów prawnych, wydawanie dekretów tylko w nie cierpiących zwłoki wypadkach, gwarantując jednocześnie Sejmowi prawo ich zmieniania, a nawet uchylania.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselJarosinskiWitold">Wypowiadamy się również za tym, aby w przyszłym Sejmie część posłów była na stałe zwolniona od pracy zawodowej i mogła się przede wszystkim poświęcić działalności poselskiej.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselJarosinskiWitold">Niezbędnym jest również rozszerzenie funkcji kontrolnych Sejmu nad Rządem i organami państwowymi przez ocenę pracy Rządu i poszczególnych ministrów, przez kontrolę umów handlowych zawartych z innymi państwami, przez zatwierdzanie zawieranych przez Rząd i ratyfikowanych przez Radę Państwa układów z innymi krajami.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselJarosinskiWitold">Odpowiednio do wzrastającej roli Sejmu wybory przeprowadzane będą na podstawie nowej Ordynacji, której projekt został Sejmowi przedłożony. Istotną cechą tej Ordynacji jest to, że wyborcy głosować będą nie tylko na program przedstawiony przez Front Narodowy, ale będą również wybierać ludzi, którzy ten program mają realizować. Pozwoli to na wybór tych kandydatów, którzy cieszą się największym zaufaniem, których postawa polityczna, aktywność, kwalifikacje gwarantują rzetelne, ofiarne i umiejętne wypełnianie obowiązków posła.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselJarosinskiWitold">Projekt Ordynacji jest niewątpliwie zgodny z całym kierunkiem poszukiwań takich form demokratyzacji naszego życia i instytucji, aby dać klasie robotniczej, ludziom pracy coraz bardziej bezpośredni udział w sprawowaniu władzy, w rządzeniu.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselJarosinskiWitold">Te zmiany, które zachodzą w działalności i roli Sejmu, są częścią ogólnych zmian zachodzących w Polsce. XX Zjazd KPZR rozpoczął wielki i twórczy proces likwidacji tragicznych wypaczeń i błędów poprzedniego okresu. W naszym kraju proces odnowy przybrał szczególnie burzliwy charakter. Głęboki i nieodwracalny już nurt demokratyzacji porywa klasę robotniczą, coraz szersze oddziały pracującego chłopstwa, inteligencję, młodzież — wszystko, co w naszym narodzie najlepsze, myślące i twórcze. Zmierza on do rozszerzenia udziału klasy robotniczej i mas pracujących w zarządzaniu swoimi zakładami pracy, zwiększenia i rozszerzenia wpływu na zarządzanie gospodarką i państwem, wzmaga poczucie odpowiedzialności za losy ojczyzny, jest w istocie swej nurtem zmierzającym do pogłębienia socjalistycznej treści naszych urządzeń i instytucji, poszukiwaniem najlepszych form budownictwa socjalizmu w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselJarosinskiWitold">Przygniatająca większość klasy robotniczej, całego narodu tak rozumie istotę zachodzących przemian i dlatego udziela swego poparcia nowemu kierownictwu Partii, uchwałom podjętym na VIII Plenum. Polska Zjednoczona Partia Robotnicza razem z partiami Frontu Narodowego staje na czele procesu demokratyzacji i będzie zmierzać uparcie i z całą konsekwencją do demokratyzowania stosunków we wszystkich dziedzinach życia, do umacniania socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselJarosinskiWitold">Równocześnie z całą siłą będziemy przeciwstawiać się wszelkim próbom siania zamętu i dezorientacji, próbom wykorzystywania demokratyzacji dla celów sprzecznych z interesami i dążeniami klasy robotniczej i narodu, przeciwko wszelkim próbom wykorzystywania demokratyzacji dla podważenia podstaw naszego ustroju.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselJarosinskiWitold">Tak samo damy zdecydowany odpór tym wszystkim, którzy usiłują podsycać nastroje nacjonalistyczne, podejmują próby zmierzające do podważenia jedności obozu socjalistycznego i osłabienia sojuszu polsko-radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselJarosinskiWitold">Dla nas zasada sojuszu polsko-radzieckiego, nierozerwalnego związku z całym obozem socjalizmu — jest zasadą niewzruszalną. Na tej podstawie bowiem opierają się najbardziej żywotne interesy naszego państwa i narodu. Ścisła jedność i współpraca Polski i ZSRR, Polski i całego obozu socjalizmu stanowi podstawę naszej polityki utrwalenia niepodległości, pokojowego budownictwa socjalizmu, służy ogólnej walce jaką prowadzimy o pokój, postęp i socjalizm.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselJarosinskiWitold">Stoimy na stanowisku, że stosunki między krajami naszego obozu powinny kształtować się w oparciu o zasady internacjonalizmu, na wzajemnym zaufaniu i całkowitej równości, na wzajemnej przyjacielskiej krytyce, na przyjacielskim i spokojnym regulowaniu tych spraw spornych, które jeszcze wymagają uregulowania.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselJarosinskiWitold">Złudne są również nadzieje tych wszystkich polityków i spekulantów politycznych w krajach kapitalistycznych, którzy w uchwałach VIII Plenum, w wyborze nowego kierownictwa Partii, w demokratyzacji życia i reformach gospodarczych w Polsce dopatrują się odchodzenia od socjalizmu, osłabienia jedności i spoistości naszego obozu, rozluźnienia więzów solidarności łączących nas ze Związkiem Radzieckim. Sądzę, że odpowiedzią na to jest postawa robotników Warszawy, robotników całego kraju.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselJarosinskiWitold">Wysoka Izbo! Wchodzimy w kampanię wyborczą w trudnej sytuacji ekonomicznej i politycznej kraju. Jesteśmy dopiero u początków długiej i trudnej drogi naprawy. Jest jednak zasadnicza zmiana w stosunku do okresu sprzed kilku dni, sprzed VIII Plenum. VIII Plenum KC PZPR swoimi uchwałami i słowami tow. Gomułki ujawniło gorzką wprawdzie, ale rzeczywistą prawdę przed klasą robotniczą, przed narodem. Nakreśliło program, który stał się rzeczywistym programem milionów ludzi w Polsce. Natchnęło je wiarą i przekonaniem w słuszność słów Partii, stworzyło warunki dla odrodzenia coraz pełniejszego zaufania klasy robotniczej do Partii i do jej kierownictwa.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselJarosinskiWitold">Idziemy do kampanii wyborczej we Froncie Narodowym, w warunkach ogromnego ożywienia politycznego, kiedy proces demokratyzacji wciągnął do aktywnego udziału w życiu społecznym i politycznym kraju nowe miliony ludzi.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselJarosinskiWitold">Nasz program jest programem socjalistycznej demokratyzacji, programem umocnienia podstaw socjalizmu, programem poprawy warunków życiowych ludzi pracy. I za ten program Partia, Front Narodowy bierze odpowiedzialność wobec klasy robotniczej i narodu.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. olsztyńskiego Gerhard Skok.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselSkokGerhard">Wysoka Izbo! Z głębokim przekonaniem popieram przedstawiony nam projekt Ordynacji wyborczej do Sejmu. Wydaje się, że będę bardziej niż kiedykolwiek bliski prawdy, jeśli powiem, że zyska on sobie poparcie większości młodzieży. Uzyska je dlatego, bo stanowi niewątpliwy krok naprzód na drodze demokratyzacji i wypracowania właściwych metod działania naszego ludowego parlamentaryzmu.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselSkokGerhard">Demokratyzacja — z tym niedawno narodzonym nowotworem językowym szybko związał się cały naród, nadając jej w jak najbardziej bezpośredni sposób pierwsze określone kształty. Demokratyzacja — dla utorowania jej drogi nie szczędziła sił najbardziej świadoma i ideowa, ofiarna i żarliwa część młodzieży polskiej, młodzi robotnicy, studenci, inteligencja.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselSkokGerhard">Rzeczywisty wybór zamiast formalnego aktu głosowania, obowiązek tajności w miejsce jawnej — „manifestacji politycznej”, zmniejszone okręgi wyborcze, zwiększony wpływ na wysuwanie kandydatów — te i inne jeszcze cechy przedłożonego projektu decydują o jego demokratycznym charakterze.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselSkokGerhard">Ordynacja wyborcza, tak jak każdy inny ważny akt prawny i jednocześnie polityczny, musi być oceniana w oparciu o realnie istniejącą sytuację polityczną w kraju. Przecież opracowano ją z myślą o tym, że jedność narodu, wcielona organizacyjnie w postać Frontu Narodowego, znajdzie wyraz w jednej wspólnej liście kandydatów w każdym okręgu wyborczym. W związku z tym ustalono jako zasadę wybór między posłami, a nie między listami kandydatów. Jest to postawienie sprawy w sposób jak najbardziej słuszny i odpowiadający interesom narodu.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselSkokGerhard">Czy jednak Front Narodowy przetrzyma obecną próbę i wyjdzie z niej zwycięsko? Pytanie to trapiło do niedawna wielu i dziś trapi jeszcze niejednego działacza. Nie może ono być uznane za błahe.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselSkokGerhard">Niedawna przeszłość pokazała, że to, co ukształtował drogą brutalnego nacisku stalinizm i nazwał — „jednością moralno-polityczną” narodu — było fikcją. Tym bardziej radosny jest fakt, że dziś, w krótkim czasie po zdemaskowaniu kultu jednostki, po niewielkim okresie zażartej walki z jego następstwami, zaczyna się w tym ogromnym tyglu gotujących się myśli, w tych rozgorączkowanych dyskusją głowach, w nasyconej sprzecznościami wymianie zdań — wyłaniać realny kształt nowej, bo opartej na innych podstawach, jedności narodu. Pokazał to dobitnie ostatni tydzień, kiedy cały naród bronił idei demokracji, popierał te siły w Partii, które ją reprezentowały, żądał suwerenności i oparcia naszych stosunków międzynarodowych na zasadach przyjaźni, równości i wzajemnego poszanowania, skupiał się wokół nowej treści polskiej rewolucji socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselSkokGerhard">Jest to właściwie dopiero początek, wsparty o żądania, by socjalizmowi przywrócić jego treść, jego moralne wartości, by okres budownictwa socjalistycznego nie deptał, a podnosił godność człowieka.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselSkokGerhard">W ciągu ostatnich miesięcy — nie bez zaciekłych oporów — uczyniono wiele, by rewolucji polskiej przywrócić jej treść moralną. Wspomnę tylko o postępującej jawności życia i zwyczaju mówienia prawdy narodowi, o rehabilitacji niewinnie skazanych, o coraz szerszej wolności słowa, o zabezpieczaniu nie tylko w słowach, ale i w praktyce pełnej równości praw autochtonom i mniejszościom narodowym w kraju, o właściwym ustawieniu zasad naszej polityki zagranicznej, o podnoszeniu stopy życiowej.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselSkokGerhard">Dlatego owe, do niedawna szeroko występujące, zakłócenia stosunków i zjawiska nieufności między częścią klasy robotniczej a Partią i władzą ludową zaczynają ustępować na rzecz narastającego zaufania i konsekwentnego poparcia dla nowego, demokratycznego kierunku polityki Partii. Poparcie to spontanicznie wystąpiło w dniach trwania VIII Plenum Komitetu Centralnego.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselSkokGerhard">Obecne wybory mają ogromne znaczenie dla dalszego cementowania jedności narodu. Oczywiście wówczas, gdy przyczynią się do dalszej demokratyzacji, staną się niejako jej dalszym wyrazem. Lud wie, że dalsze losy kraju w dużym stopniu zależeć będą od tych, którzy w przyszłej kadencji zasiądą na ławach poselskich. Słusznie się mówi, że Sejm, wybierany w sposób demokratyczny i działający w zgodzie z Konstytucją; winien być faktycznym gwarantem demokracji w kraju.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselSkokGerhard">Tym razem rzeczywiście nie idzie o teoretyczne dyskusje, a o faktyczne pełnoprawne przedstawicielstwo ludowe, które musi być, w odróżnieniu od ostatnich wyborów, faktycznie przez naród wybrane. Czy przedstawiony projekt Ordynacji wyborczej stwarza ku temu warunki? Bezwzględnie tak. Czyni to przez wprowadzenie zasady wyboru posłów spośród większej ilości kandydatów. Ale te możliwości wyboru są stosunkowo niewielkie. Podkreślam to dla uzasadnienia uwag, które chciałbym wnieść do dyskusji o wyborach.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselSkokGerhard">Wyrażam niewątpliwie stanowisko ogromnej większości młodzieży, jeśli powiem, że jest ona za jedną listą, listą Frontu Narodowego. Ale cała ta lista musi zawierać tylko takich kandydatów, których nazwiska figurują tam jak najmniej z woli wyższych instancji, a jak najbardziej z woli ludu. Dotychczas przyjęte zasady wysuwania kandydatów nie sprzyjały temu. W obecnej sytuacji, gdy demokratyzacja postępuje naprzód, niewątpliwie wysuniętych zostanie wielu kandydatów, spośród których komitety Frontu Narodowego umieszczą na liście dość wysoką ilość ludzi. Dlatego komitety Frontu Narodowego będą musiały bardzo uważnie słuchać mas wyborców, by ustalić listę kandydatów spośród rzeczywiście najlepszych. Stąd dwie uwagi:</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselSkokGerhard">1)aby w praktyce zostały stworzone takie możliwości, by najszersze rzesze członków każdej organizacji społecznej i politycznej, wchodzące w skład Frontu Narodowego, mogły w pełni decydować o tym, jacy kandydaci z ich ramienia i w ich imieniu znajdą się na liście;</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselSkokGerhard">2)aby ostateczne listy kandydatów ustalał nie jak dotąd okręgowy komitet Frontu Narodowego, ale szeroka narada aktywu Frontu Narodowego, wszystkich komitetów Frontu Narodowego danego okręgu.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselSkokGerhard">Młodzież polska powszechnie żąda — i ma prawo do tego na mocy Konstytucji — aby w przyszłym Sejmie zasiadła większa ilość młodzieżowych posłów. Ta nadzieja, że na listach kandydatów szeroko reprezentowana będzie młodzież, ma uzasadnienie w jej roli społecznej, jaką obecnie odgrywa. Pokazała ona, że potrafi znaleźć się w czołówce sił walczących o demokratyzację razem z Partią, że potrafi sprząc swój zapał i żarliwość z rozumem politycznym i odpowiedzialnością, że potrafi zabrać słuszny głos we wszystkich sprawach kraju. To ją więcej niż kiedykolwiek kwalifikuje na rzeczywistego współgospodarza kraju. Z drugiej strony — i to jest smutne w warunkach władzy ludowej — jest ona zmuszona do częstego zabierania głosu w obronie swoich konstytucyjnych praw, w obronie nawet takich swoich postulatów, które zmierzają do usunięcia wielu nabrzmiałych spraw z codziennego życia młodzieży.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselSkokGerhard">W ostatnim czasie takich postulatów było wiele, zostały one skierowane do Rządu i młodzież oczekuje odpowiedzi.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselSkokGerhard">Młodzież chcę, aby posłowie przyszłego Sejmu zastanowili się nad zmianą art. 68 Konstytucji, nad zastąpieniem go dokładnie sformułowaną, zwięzłą lecz wyczerpującą deklaracją rzeczywistych praw młodzieży.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselSkokGerhard">To nie oznacza, że słuszne są głosy żądające takiej czy innej ilości młodzieżowych posłów w oparciu o tezę, że na sprawy młodzieżowe monopol mają tylko młodzi. Młodzież ma nadzieję, że jej sprawy będą reprezentowane również przez wielu innych starszych działaczy- posłów, którym one są bliskie i zrozumiałe, i że takich posłów w przyszłym Sejmie będzie wielu.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselSkokGerhard">Obywatele Posłowie! Na pierwszej sesji Sejmu naszej kadencji czcigodny Marszałek-senior, Lucjan Rudnicki wypowiedział słowa, które do dziś pamiętam. Zapadły one głęboko w niejedno poselskie serce i nie dają spokoju — słowa, że — „poseł jest sługą narodu”.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselSkokGerhard">Jak pokazał miniony okres, ostra krytyka naszej działalności w opinii publicznej — byliśmy złymi sługami, źle wykonywaliśmy nasze obowiązki. Nie mogę się pozbyć tego poczucia winy, mimo całego istniejącego w przeszłości systemu, który znieczulał nas do niedawna jeszcze na bolączki ludu, oddzielał nas od mas, kazał nam tłumaczyć tylko odgórne racje, stawiał nas w sytuacji tych, co mało wiedzą, polityki nie stanowią, przyklaskują każdej decyzji — jeśli to może stanowić jakieś usprawiedliwienie.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselSkokGerhard">„Klaskający Sejm” — jakaż ironia w tym publicznym powiedzeniu, w tej ocenie mas! To się nie może nigdy powtórzyć. Cały nasz system parlamentarny musi pamiętać o takiej fundamentalnej zasadzie, zawartej w następującym cytacie Engelsa:</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselSkokGerhard">„Klasa robotnicza, aby nie stracić ponownie dopiero co zdobytego panowania, musi z jednej strony usunąć całą dotąd używaną machinę ucisku, z drugiej zaś strony zabezpieczyć się przed swymi własnymi deputowanymi i urzędnikami, proklamując usuwalność ich wszystkich, bez żadnego wyjątku, w każdej chwili”.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselSkokGerhard">Te słowa Engelsa — napisane w wyniku doświadczeń Komuny Paryskiej, potwierdzone przez Lenina — uwzględnia nasza Ordynacja wyborcza. Stwarza ona również przez możliwość urlopowania posłów możliwości szerokiego rozwoju pracy parlamentarnej każdego posła. Nie ma bowiem — jak pisała jedna z naszych gazet — demokracji, nie ma sprawiedliwości, nie ma zaufania bez systemu zapewniającego odpowiedzialność wszystkich funkcjonariuszy państwowych przed narodem.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselSkokGerhard">Ordynacja wyborcza — w brzmieniu przedstawionym Sejmowi odpowiada naszej rzeczywistości, gwarantuje dalszą demokratyzację życia, stwarza warunki powstania takiego trybu pracy parlamentarnej, aby Sejm stał się sejmem. Dlatego jestem pewny, że młodzież za nią głosuje.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PoselSkokGerhard">Osobiście, jako poseł partyjny, PZPR-owiec, zgadzam się z wnioskami posłów Stronnictwa Demokratycznego w sprawie poprawek do niektórych artykułów Ordynacji wyborczej i będę głosował za nimi.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. rzeszowskiego Piotr Świetlik.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselSwietlikPiotr">Wysoki Sejmie! Według przedstawionego nam wczoraj przez posła Stefana Ignara projektu Ordynacji wyborczej — jak to już podkreślił na VIII Plenum KC PZPR tow. Władysław Gomułka — wyborcy będą mogli nie tylko głosować, ale i wybierać. Cały nasz naród będzie mógł śmiało w dniu wyborów wypowiedzieć się nieskrępowaną wolą, komu pragnie powierzyć najwyższą władzę ustawodawczą i kontrolną w państwie.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselSwietlikPiotr">O wyrażeniu woli narodu, woli wyborców w czasie głosowania mówi przede wszystkim art. 33, który ustala, że — „Prawo zgłaszania kandydatów na posłów przysługuje organizacjom politycznym, zawodowym i spółdzielczym, Związkowi Samopomocy Chłopskiej, Związkowi Młodzieży Polskiej, jak również innym masowym organizacjom społecznym ludu pracującego.” Jak więc widzimy, prawo zgłaszania kandydatów na posłów nie jest jakimś przywilejem tej czy innej partii politycznej, czy też organizacji masowej, ale z prawa tego korzystają jednakowo wszystkie partie polityczne i wszystkie organizacje masowe.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselSwietlikPiotr">Dalszym wyrazem woli narodu jest niewątpliwie art. 36, który wyraźnie mówi, że zgłaszanie kandydatów odbywać się będzie publicznie, to jest na zebraniach pracowników w zakładach pracy, na zebraniach środowiskowych, gromadzkich i wiejskich, członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych itp. To publiczne zgłoszenie kandydata pozwoli na to, że o wyborze jego decydować będzie opinia publiczna, jaką powinien się cieszyć każdy kandydat, ponieważ później, to jest po wyborach, będzie wyrażał on wolę tego środowiska, które go na kandydata postawiło.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselSwietlikPiotr">Doniosłym postanowieniem projektu Ordynacji jest to, że artykuł 54 zapewnia całkowitą tajność wyborów, co w poprzedniej ordynacji wyborczej nie było określone.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselSwietlikPiotr">Całość projektu Ordynacji wyborczej zgodna jest z wynikiem ogólnonarodowej dyskusji nad demokratyzacją naszego życia politycznego, nad koniecznością szerszego włączenia ludzi pracy do współrządzenia krajem i do wzięcia na swoje barki odpowiedzialności za rozwój państwa, za budowę socjalizmu — jak to pięknie określił w swoim sprawozdaniu o Ordynacji wyborczej poseł Stefan Ignar.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselSwietlikPiotr">Podkreślając znaczenie projektu nowej Ordynacji wyborczej, pragnę przy tej okazji wypowiedzieć kilka słów na temat — „odnowy życia politycznego i gospodarczego”, zapoczątkowanej przez VIII Plenum KC PZPR.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselSwietlikPiotr">Przemówienie tow. Władysława Gomułki w czasie obrad VIII Plenum jest pełne rozwagi, odpowiedzialności, umiaru i znajomości sytuacji, zwłaszcza ekonomicznej. Nie zapomnę nigdy nocy z 19 na 20 października br. kiedy to uczestnicząc na IV Plenum NK ZSL w zdecydowanej formie uchwałą całego plenum poparliśmy założenia VIII Plenum KC PZPR w takich zasadniczych sprawach, jak:</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselSwietlikPiotr">— suwerenności i niepodległości naszego państwa, — utrzymania przyjaźni polsko-radzieckiej, —systematycznej i stale pogłębiającej się demokratyzacji życia społeczno-gospodarczego i politycznego, —trwałego sojuszu robotniczo-chłopskiego, —budowy socjalizmu w Polsce.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselSwietlikPiotr">W dzisiejszym oświadczeniu tow. Cyrankiewicza — Premiera naszego Rządu, wyczuwam pełną odpowiedzialność za obecny stan polityczny i gospodarczy w kraju, i pełną odpowiedzialność za przyszłość naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselSwietlikPiotr">Jako stary działacz ruchu ludowego, a dawniej wiciowego, pragnę podkreślić obecne stanowisko wsi polskiej w stosunku do tych przemian, jakie w ciągu ostatnich dni zaszły w życiu Partii i Rządu. Wieś z ogromną powagą i dawno niespotykanym zainteresowaniem śledzi wydarzenia polityczne w kraju i zagranicą.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselSwietlikPiotr">Na wsi panuje przekonanie, że wypaczenia, jakie przeżyliśmy w ostatnich latach, dadzą się naprawić. Do tego przeświadczenia ludzie dochodzą na podstawie przeobrażeń, które zaszły na wsi w ostatnich czasach, a w szczególności po uchwałach VII Plenum i przemówieniu tow. Władysława Gomułki na VIII Plenum. Chłopi wierzą, że będą szczerze i sprawiedliwie traktowani, a Zjednoczone Stronnictwo Ludowe jako samodzielna partia chłopska, powiązana sojuszem robotniczo-chłopskim, odegra właściwą, czyli znacznie większą rolę aniżeli dotychczas. W związku z procesem demokratyzacji muszą wrócić do czynnego życia politycznego zasłużeni działacze ludowi. Żałować należy, że w dzisiejszym swym przemówieniu tow. Premier Cyrankiewicz, który mówił o dużej roli robotników i studentów w okresie obecnego przełomu, ani słowem nie wspomniał o stanowisku i akcji Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselSwietlikPiotr">Pragnę stwierdzić z tego miejsca, że na wsi polskiej tkwią ogromne siły polityczne i moralne naszego narodu, które popierają uchwały VIII Plenum i całkowicie solidaryzują się z referatem tow. Władysława Gomułki. Jesteśmy czujni, bo wiemy, że elementy reakcyjne chciałyby wyzyskać proces demokratyzacji dla własnych, a nam obcych celów.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselSwietlikPiotr">Nie dopuścimy do odbudowy kapitalizmu, a przeciwnie, chcemy wzmocnić siły budowy socjalizmu, dostosowanego w swej treści i formach do naszych polskich warunków.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselSwietlikPiotr">Zaburzenia, jakie tu i ówdzie mają miejsce czy to w zakładach pracy, czy w miastach, w stosunku do naszej przyjaźni polsko-radzieckiej, są wybrykami niepoczytalnych i na szczęście nielicznych tylko jednostek, a nigdy narodu. To jest robota szaleńców, którzy są odosobnieni i zostali napiętnowani przez naszą postępową młodzież ZMP-owską, przez studentów, robotników i inteligencję pracującą, przez całą wieś polską. Trzeba tu podkreślić z tego miejsca, że wszystko to, co dziś posiadamy, to jest granica na Nysie i Odrze, reformy społeczne i gospodarcze, ogromne osiągnięcia w nauce, polityce, kulturze oraz znaczenie, jakie dziś Polska posiada w świecie, jest właśnie wynikiem naszej przyjaźni polsko-radzieckiej. My wiemy, komu byłyby u nas potrzebne wrogie nastroje w stosunku do Związku Radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselSwietlikPiotr">Kapitaliści nie mogą strawić bohaterskiego patriotyzmu ludu algerskiego, nacjonalizacji Kanału Sueskiego, walczącego o wolność Cypru, narodów arabskich, wyzwalających się Indii, Indonezji i tylu, tylu innych narodów w Azji, Afryce, Ameryce Południowej. Kapitalistów przeraża rozwój przemysłu w Chinach Ludowych, ostatnie zbliżenie się Japonii do Związku Radzieckiego, braterski stosunek Tunisu i Maroka do Algieru. Imperialistom amerykańskim nie podoba się to, że Polska — mimo znanych nam błędów i wypaczeń — rozwija się pod każdym względem. To samo dzieje się w NRD, Czechosłowacji, Albanii, na Węgrzech, w Rumunii i Bułgarii. To są właśnie przyczyny, że elementy wrogo usposobione do naszego ustroju, do naszych osiągnięć nagle chciałyby nas uczyć, że przyjaźń polsko-radziecka nie jest naszemu narodowi potrzebna.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselSwietlikPiotr">Rozumiemy się na takiej polityce ze strony rzekomych przyjaciół — imperialistów amerykańskich i dajemy im zdecydowaną odpowiedź.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselSwietlikPiotr">Wysoce cenimy sojusz i przyjaźń ze Związkiem Radzieckim. Przyjaźń ta ma za sobą daleką przeszłość historyczną. Zdała egzamin w najcięższych dniach najazdu hitlerowskiego, zdaje egzamin i dziś i potrzebna jest na zawsze narodowi polskiemu, tak samo jak narodom radzieckim potrzebna jest przyjaźń narodu polskiego.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselSwietlikPiotr">Jeżeli Wysoki Sejm pozwoli, to dam wyraz memu sentymentowi: byłem mianowicie świadkiem Wielkiej Rewolucji Październikowej, brałem w niej udział w Kijowie, Charkowie, Odessie, wiem, ile to kosztowało, jaki wkład dał naród radziecki, ile tam zginęło ludzi, szczególnie ludzi pracy, ażeby rewolucję tę wygrać.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselSwietlikPiotr">W ostatnich dniach lipca 1944 r., kiedy Armia Czerwona zbliżała się do naszych stron — 27 lipca, na wzgórzu, nad wsią Chodakówka, obserwowaliśmy ruchy wojsk Armii Czerwonej i ucieczkę pancernej dywizji hitlerowskiej armii. Jakże pragnęliśmy wtedy, ażeby jak najszybciej Armia Czerwona przybyła do nas. Z tego wzgórza widzieliśmy także groby naszej młodzieży — Adama Zięby, Tadeusza Kulasa, ja patrzyłem z dala na grób własnego syna, który został zgładzony przez gestapo. Widzieliśmy groby pomordowanych w Białej, mord w Gaci Przeworskiej. Kiedy zbliżała się do nas Armia Czerwona, uważałem, że chyba nie ma na świecie bliższego mi żołnierza, jak właśnie z Armii Czerwonej. Był także moment, że na Husockim Wzgórku w czasie walk z hitleryzmem my, partyzanci, musieliśmy przerzucić się na inny odcinek. Wtedy, kiedy ostrzeliwano nas z czołgów hitlerowskich i. padały gęsto kule i żelazo, podszedł do nas żołnierz Armii Radzieckiej i odezwał się: — „Padażditie tawariszczi”. Zdjął on następnie i wielu innych swoje hełmy i włożyli nam na głowy, aby w ten sposób ocalić nasze życie.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselSwietlikPiotr">Czy może być większa przyjaźń, jak ta, którą myśmy tam zawarli z żołnierzami Armii Czerwonej?</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselSwietlikPiotr">Kiedy znalazłem się w Rzepinie na stacji kolejowej, przejeżdżał pociąg ze Związku Radzieckiego i na chwilę zatrzymał się. Jakoś zwróciłem na siebie uwagę i żołnierz radziecki przystąpił do mnie i zapytał: — „Kuda tawariszcz pajedietie?” Nawiązaliśmy rozmowę i zrozumiałem, że on tak tęskni za swoją ojczyzną, jak może i my tęsknilibyśmy, gdybyśmy byli gdzieś z dala od niej. Ale jakże potrzebny jest żołnierz radziecki na swoich placówkach, tam na ziemiach NRD, ażeby się przeciwstawić temu imperializmowi, rewizjonizmowi, a szczególnie knowanemu przez kapitalizm i imperializm amerykański zamachowi na nasze Ziemie Zachodnie, a tym samym na całą Polskę, wszystkie kraje demokracji ludowej i przede wszystkim na Związek Radziecki.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselSwietlikPiotr">Dlatego cenię przyjaźń tego narodu. Przyjaźń narodu radzieckiego potrzebna jest wszystkim narodom, które pragną wolności, które pragną pokoju i szczęścia mas pracujących całego świata.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselSwietlikPiotr">Jako członek Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego będę głosował za przyjęciem projektu Ordynacji wyborczej.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#Marszalek">Obecnie proszę referenta Komisji do opracowania projektu Ordynacji wyborczej, posła Stefana Ignara, o ustosunkowanie się do dyskusji.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselIgnarStefan">Wysoki Sejmie Pod koniec dyskusji nad Ordynacją wyborczą zebrała się Komisja powołana na poprzedniej sesji i ustosunkowała się do zgłoszonych poprawek oraz powierzyła mi przedstawienie swojego stanowiska.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselIgnarStefan">Komisja proponuje, aby w art. 1 — zgodnie z wnioskiem posłanki Musiałowej — skreślić ust. 2, brzmiący: — „Kobiety mają wszystkie prawa wyborcze na równi z mężczyznami” — ponieważ treść tego punktu mieści się w ust. 1 i nie ma potrzeby powtarzać go.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselIgnarStefan">Następnie poprawki, które zgłosił poseł Chajn, podpisane przez posłów Chajna, Jodłowskiego i Wendego dotyczą art. 72 i następnych.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselIgnarStefan">W art. 72 wymienieni posłowie ze Stronnictwa Demokratycznego — które to propozycje zresztą zostały poparte i przez innych posłów przemawiających po nich — proponują, żeby ust. 2 nadać brzmienie następujące: — „To samo dotyczy przypadku, jeżeli z powodu nieuzyskania przez poszczególnych kandydatów bezwzględnej większości ważnych głosów nie wszystkie mandaty danego okręgu zostały obsadzone”.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselIgnarStefan">To znaczy, że na tę ilość mandatów, która nie została obsadzona w pierwszym wypadku, zostaną przeprowadzone wybory uzupełniające.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselIgnarStefan">Dalej w tymże art. 72 proponujemy przyjąć poprawkę posła Chajna, żeby w ust. 3 dodać zdanie następujące: — „Ponowne wybory przeprowadzane z przyczyn określonych w ust. 2 dotyczą jedynie mandatów nieobsadzonych, a za wybranych w nich uważa się kandydatów, na których oddano najwięcej ważnych głosów.” W ten sposób przy wyborach uzupełniających nie będzie obowiązywać postulat bezwzględnej większości głosów.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselIgnarStefan">Następnie w art. 78 jest propozycja poprawki w ust. 2, który w nowym sformułowaniu brzmiałby: — „Wybory uzupełniające odbywają się w trybie przewidzianym niniejszą ustawą z tym, że gdy ma być wybrany jeden poseł, na liście powinno być zgłoszonych dwóch kandydatów.” To dotyczy sformułowania art. 39, że liczba kandydatów powinna przewyższać, nie więcej jednak niż o 2/3, ilość mandatów. W wypadku jednego mandatu przy uzupełniających wyborach ograniczenie to nie jest właściwe — zatem ta poprawka posła Chajna jest uzasadniona.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselIgnarStefan">I w art. 81 proponuje się na końcu dodanie słów — „i sądowych”; w związku z tym artykuł przyjmuje brzmienie: — „Pisma w sprawach wyborczych wolne są od opłat skarbowych i sądowych”.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselIgnarStefan">W imieniu Komisji proponuję przyjąć te poprawki.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselIgnarStefan">Proszę Wysoki Sejm o uchwalenie Ordynacji wyborczej według przedstawionego tutaj projektu z wymienionymi poprawkami.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę 15-minutową.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 20 min. 10 do godz. 20 min. 35.)</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#Marszalek">W czasie dyskusji posłowie Chajn, Jodłowski i Wende oraz poseł Musiałowa zgłosili poprawki do zamieszczonego w druku nr 107 projektu Ordynacji wyborczej do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Poseł sprawozdawca ustosunkował się do tych poprawek pozytywnie.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#Marszalek">Ponieważ nikt z Obywateli Posłów nie wypowiadał się przeciwko tym poprawkom, proponuję, aby głosować je łącznie z projektem ustawy.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#Marszalek">Czy jest kto przeciw tej propozycji?</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#Marszalek">Sprzeciwu nie słyszę. Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości, łącznie ze zgłoszonymi poprawkami, projektu Ordynacji wyborczej do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm Ordynację wyborczą do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#Marszalek">W związku z uchwaleniem przez Sejm nowej Ordynacji wyborczej pragnę w imieniu Rady Seniorów złożyć następujące oświadczenie:</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#Marszalek">W dniu 24 września br. Rada Państwa podjęła uchwałę o zarządzeniu wyborów do Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i wyznaczyła datę wyborów na niedzielę 16 grudnia 1956 r. Uchwała ta i — w szczególności — wyznaczenie wskazanej wyżej daty wyborów oparte było na założeniu, że kadencja Sejmu kończy się w cztery lata po dniu wyborów, tj. 26 października 1956 r.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#Marszalek">Jednakże w myśl interpretacji przyjętej w art. 7 ust. 2 Ordynacji wyborczej, kadencja Sejmu liczy się nie od dnia wyborów, lecz od dnia otwarcia pierwszej sesji nowo wybranego Sejmu. W tej sytuacji przy ustalaniu daty wyborów, która w myśl art. 23 Konstytucji musi być wyznaczona — „na dzień wolny od pracy, przypadający w ciągu dwóch miesięcy po upływie kadencji Sejmu”, nie jesteśmy — jak według dotychczas przyjętej interpretacji — związani datą 26 grudnia 1956 r. (jako najdalszy termin — dwa miesiące od daty poprzednich wyborów), lecz datą 20 stycznia 1957 r. (dwa miesiące od dnia pierwszego posiedzenia obecnej kadencji).</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#Marszalek">Należy przy tym podnieść, że w Sejmie żywo jest odczuwana potrzeba przedłużenia pracy nad projektem ustawy o planie 5-letnim. W związku z tym konieczne wydaje się przedłużenie obecnej sesji, a tym samym i odroczenie wyborów. Nie wydaje się bowiem możliwe rozpoczynanie nowej kampanii wyborczej jeszcze w czasie trwania sesji poprzedniego Sejmu.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#Marszalek">Uwzględniając powyższe okoliczności Rada Seniorów proponuje, aby Sejm podjął następującą uchwałę:</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#Marszalek">„Sejm zwraca się do Rady Państwa o zmianę uchwały z dnia 24 września 1956 r. i o wyznaczenie daty wyborów do Sejmu na dzień 20 stycznia 1957 r.” Czy kto z Obywateli Posłów chcę zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#Marszalek">Ponieważ nikt głosu nie zabiera, przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-20.19" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej przez Radę Seniorów uchwały, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-20.20" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.21" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.22" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.23" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm przyjął uchwałę w sprawie zwrócenia się do Rady Państwa o zmianę uchwały z dnia 24 września 1956 r. i o wyznaczenie daty wyborów do Sejmu na dzień 20 stycznia 1957 r.</u> + <u xml:id="u-20.24" who="#Marszalek">Przystępujemy do następnego punktu porządku dziennego: Zmiany w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-20.25" who="#Marszalek">Rada Państwa przedstawia Sejmowi Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, z wnioskiem o zatwierdzenie, uchwałę Rady Państwa z dnia 10 października 1956 r. w sprawie zmiany w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-20.26" who="#Marszalek">Uchwała ta brzmi:</u> + <u xml:id="u-20.27" who="#Marszalek">„Na podstawie art. 29 ust. 2 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Rada Państwa na wniosek Prezesa Rady Ministrów postanawia odwołać Obywatela Hilarego Minca ze stanowiska Pierwszego Zastępcy Prezesa Rady Ministrów.” Następnie wpłynęło kilka wniosków Prezesa Rady Ministrów w sprawie dalszych zmian w składzie Rządu.</u> + <u xml:id="u-20.28" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Prezesa Rady Ministrów o zabranie głosu dla uzasadnienia tych zmian.</u> + <u xml:id="u-20.29" who="#Marszalek">Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz: Wysoki Sejmie! Ja przesłałem list do Obywatela Marszałka Sejmu, który zawiera wniosek, jeżeli chodzi o osoby.</u> + <u xml:id="u-20.30" who="#Marszalek">Jeżeli chodzi o uzasadnienie tego wniosku, to trzeba stwierdzić, że dotychczasowa struktura Prezydium Rządu opierała się głównie na instytucji tzw. resortowych wiceprezesów Rady Ministrów. Resortowi wicepremierzy, a więc tacy, którym podlegały określone resorty, sprawować mieli nadzór i koordynację prac w stosunku do określonych grup resortów. Prowadziło to do faktycznego ograniczania praw i kompetencji ministrów jako kierowników danej gałęzi gospodarki lub administracji państwowej. W konsekwencji obniżało także odpowiedzialność ministra za działalność jego resortu. Zawsze mógł minister się powołać: to na Ministerstwo Finansów, to na PKPG, to na Wicepremiera — i to niewątpliwie była odpowiedzialność rozproszona.</u> + <u xml:id="u-20.31" who="#Marszalek">Trzeba powiedzieć, że instytucja tak pojętych resortowych wicepremierów egzaminu nie zdała.</u> + <u xml:id="u-20.32" who="#Marszalek">Druga sprawa to jest zniesienie stanowiska pierwszych zastępców Prezesa Rady Ministrów. Mieli oni — tym się różnili od wicepremierów — być uprawnionymi do zastępowania Prezesa Rady Ministrów w całym zakresie jego działalności, także w pewnym koordynowaniu pracy resortowych wiceprezesów Rady Ministrów. I to nie zdało próby życia, ponieważ prowadziło do dalszego, zbędnego szczeblowania w kierowaniu pracami Rządu. Stworzyła się drabina: Prezes Rady Ministrów, pierwsi zastępcy Prezesa Rady Ministrów, wiceprezesi Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-20.33" who="#Marszalek">To jest następny wniosek.</u> + <u xml:id="u-20.34" who="#Marszalek">Wreszcie dotychczasowy skład liczbowy Prezydium Rządu, które do niedawna obejmowało 10 członków, z konieczności przekształcał Prezydium Rządu w organ faktycznie zastępujący Radę Ministrów w jej funkcjach naczelnego organu zarządzającego i wykonawczego. Do tego przyczyniała się i ta okoliczność, że instytucja resortowych wiceprezesów Rady Ministrów to była sprawa nie tylko zastępowania ministrów, ale także zastępowania Rady Ministrów w pracach Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-20.35" who="#Marszalek">Właściwą funkcją Prezydium Rządu w składzie ograniczonym obecnie do połowy — według wniosku — powinno być działanie z ramienia Rady Ministrów w tych sprawach, które wymagają pełnego działania, a więc w bieżących sprawach w trybie operatywnego kierownictwa, koordynacji, decyzji, a organem naprawdę zarządzającym musi stać się Rada Ministrów.</u> + <u xml:id="u-20.36" who="#Marszalek">Tu chcę poruszyć sprawę, która nie jest zamieszczona w obecnym wniosku, mianowicie że jeżeli chcemy stworzyć z Rady Ministrów organ rzeczywiście zarządzający, to jej skład liczbowy musi być ograniczony, musi być zmniejszony w stosunku do stanu obecnego. Stąd przygotowywana jest przez Rząd, przez kierownictwo partyjne, praca zmierzająca do skomasowania całego szeregu resortów. Nie chcieliśmy z tą sprawą przyjść już na tę sesję, ponieważ rzecz jest jeszcze do końca nie przygotowana. Przyjdziemy z tym jeszcze — być może, że uda nam się to zrobić — na następnej części tej samej sesji, to znaczy wtedy kiedy będzie omawiany plan 5-letni. Przygotowania musiały z natury rzeczy ulec pewnemu opóźnieniu ze względu na trudności niektórych problemów. I to będzie następny etap tej reorganizacji Rządu, która ma na celu usprawnienie działania Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-20.37" who="#Marszalek">To Prezydium Rządu będzie obecnie złożone z Prezesa Rady Ministrów i mniejszej liczby wiceprezesów, przy czym chcę powiedzieć, że żaden z wicepremierów nie będzie resortowym — bo można by w końcu zmniejszyć ilość wiceprezesów i uczynić ich także resortowymi, to znaczy że jeżeli przedtem, jak było dużo wicepremierów, miał powiedzmy trzy czy cztery resorty, teraz mógłby mieć osiem. Nie, podział prac Prezydium Rządu będzie nosił inny charakter: merytoryczny, problemowy, zagadnieniowy, względnie będą na określonych odcinkach zastępowali Prezesa Rady Ministrów w całokształcie pewnych problemów. Czyli to nie będzie organ, który uszczupla uprawnienia ministrów z jednej strony, bo nie będzie resortowych wicepremierów, a z drugiej strony to nie będzie Prezydium Rządu jako ciało kolegialne, to nie będzie organ, który zastępuje Radę Ministrów. To będzie po prostu udzielanie pomocy Prezesowi Rady Ministrów w sprawowaniu tych funkcji, które są konstytucyjnie zakreślone, to znaczy przewodniczący Rady Ministrów — no, ze wszystkimi wypływającymi z tego konsekwencjami.</u> + <u xml:id="u-20.38" who="#Marszalek">Więc takie są wnioski, jeżeli chodzi o ich zasadę.</u> + <u xml:id="u-20.39" who="#Marszalek">Natomiast jeżeli chodzi o wnioski personalne, to ja bym najchętniej odczytał mój list skierowany do Obywatela Marszałka.</u> + <u xml:id="u-20.40" who="#Marszalek">„Wnoszę o dokonanie przez Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na podstawie art. 29 ust. 1 Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej następujących zmian w składzie Rady Ministrów:</u> + <u xml:id="u-20.41" who="#Marszalek">1)Odwołanie ze stanowiska Wiceprezesów Rady Ministrów Obywateli: Tadeusza Gede, Stefana Jędrychowskiego (przy zachowaniu stanowiska Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego), Franciszka Jóźwiaka-Witolda, Stanisława Łapota i Eugeniusza Stawińskiego (przy zachowaniu stanowiska Ministra Przemysłu Lekkiego);</u> + <u xml:id="u-20.42" who="#Marszalek">2)Odwołanie Obywatela Zenona Nowaka ze stanowiska Pierwszego Zastępcy Prezesa Rady Ministrów, a powołanie go na stanowisko Wiceprezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-20.43" who="#Marszalek">Wniosek o zmniejszenie liczby Wiceprezesów Rady Ministrów uzasadniony jest dokonującą się reorganizacją prac Rządu. Reorganizacja ta ma na celu zapewnienie pełnych uprawnień i pełnej odpowiedzialności Ministrów w kierowaniu przez nich resortami. Równocześnie umożliwi to Radzie Ministrów realizowanie w pełni jej uprawnień, częściowo dotychczas uszczuplonych przez zbyt szeroki zakres działalności Prezydium Rządu. Funkcja Pierwszych Zastępców Prezesa Rady Ministrów jest niepotrzebna, gdyż prowadziła do zbędnego szczeblowania stanowisk w Rządzie.” No, to jest uzasadnienie, które ja już przedtem formułowałem.</u> + <u xml:id="u-20.44" who="#Marszalek">I jest wniosek następny, także łączący się z reorganizacją Prezydium Rządu, z innym charakterem jego prac, już ze zniesieniem tego resortowego i funkcjonalnego podziału prac Prezydium Rządu — mianowicie o powołanie przez Sejm PRL Obywatela Stefana Ignara na stanowisko Wiceprezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-20.45" who="#Marszalek">Objęcie tego stanowiska przez Obywatela Stefana Ignara umożliwi — a jest to naszym dążeniem i dążeniem moim nie tylko jako Prezesa Rady Ministrów, ale także jako przedstawiciela Partii współpracującej ściśle z ZSL-em — umożliwi istotny udział w kierowaniu pracami Rządu, dlatego że, jak powiedziałem, funkcje Wiceprezesa nie będą nosiły charakteru wycinkowego zajmowania się problemami.</u> + <u xml:id="u-20.46" who="#Marszalek">Zdaję sobie sprawę, że tutaj jest pewien kłopot — no, myśmy to omawiali ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym — mianowicie że ob. Ignar jest w tej chwili Zastępcą Przewodniczącego Rady Państwa. Mam wrażenie, że byłoby najbardziej słuszne, ażeby Rada Państwa zwalniając go z tego stanowiska zabezpieczyła udział Stronnictwa Ludowego w pracach Rady Państwa. Ale wydaje mi się niemniej ważnym zabezpieczenie udziału Stronnictwa Ludowego w pracach Rządu, w bieżących pracach wykonawczego organu — udział, wpływ, współdecydowanie.</u> + <u xml:id="u-20.47" who="#Marszalek">Wydaje mi się, że to wszystko w tym nowym okresie na pewno będzie z pożytkiem i dla państwowej roboty, i dla Stronnictwa Ludowego, i dla naszej Partii, i dla zacieśnienia sojuszu robotniczo-chłopskiego.</u> + <u xml:id="u-20.48" who="#Marszalek">Proszę Wysoki Sejm o przyjęcie tych wniosków.</u> + <u xml:id="u-20.49" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-20.50" who="#Marszalek">Marszałek: Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionych wniosków?</u> + <u xml:id="u-20.51" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-20.52" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania, przy czym będziemy głosowali w kilku trybach.</u> + <u xml:id="u-20.53" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem uchwały Rady Państwa w sprawie odwołania Obywatela Hilarego Minca ze stanowiska Pierwszego Zastępcy Prezesa Rady Ministrów —zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-20.54" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.55" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.56" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.57" who="#Marszalek">Stwierdzam, że uchwała ta została zatwierdzona.</u> + <u xml:id="u-20.58" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za wnioskiem Prezesa Rady Ministrów w sprawie:</u> + <u xml:id="u-20.59" who="#Marszalek">— odwołania ze stanowiska Wiceprezesów Rady Ministrów Obywateli: Tadeusza Gede, Stefana Jędrychowskiego (przy zachowaniu stanowiska Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego), Franciszka Jóźwiaka-Witolda, Stanisława Łapota i Eugeniusza Stawińskiego (przy zachowaniu stanowiska Ministra Przemysłu Lekkiego) oraz — odwołania Obywatela Zenona Nowaka ze stanowiska Pierwszego Zastępcy Prezesa Rady Ministrów z równoczesnym powołaniem go na stanowisko Wiceprezesa Rady Ministrów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-20.60" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.61" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.62" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.63" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm:</u> + <u xml:id="u-20.64" who="#Marszalek">— odwołał ze stanowiska Wiceprezesów Rady Ministrów Obywateli: Tadeusza Gede, Stefana Jędrychowskiego (przy zachowaniu stanowiska Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego), Franciszka Jóźwiaka- Witolda, Stanisława Łapota i Eugeniusza Stawińskiego (przy zachowaniu stanowiska Ministra Przemysłu Lekkiego) oraz — odwołał Obywatela Zenona Nowaka ze stanowiska Pierwszego Zastępcy Prezesa Rady Ministrów, a powołał go na stanowisko Wiceprezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-20.65" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za powołaniem Obywatela Stefana Ignara na stanowisko Wiceprezesa Rady Ministrów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-20.66" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.67" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.68" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.69" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm powołał Obywatela Stefana Ignara na stanowisko Wiceprezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-20.70" who="#Marszalek">Wpłynął jeszcze wniosek w sprawie odwołania Obywatela Romana Zambrowskiego ze stanowiska Ministra Kontroli Państwowej.</u> + <u xml:id="u-20.71" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Prezesa Rady Ministrów o uzasadnienie jeszcze i tego wniosku.</u> + <u xml:id="u-20.72" who="#Marszalek">Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz: Sprawa polega na tym, że Obywatel Roman Zambrowski został, jak wiadomo, na VIII Plenum powołany w skład Sekretariatu Komitetu Centralnego, a więc jest Sekretarzem Komitetu Centralnego i poświęcać się będzie pracy w aparacie partyjnym, pracy partyjnej. Stąd rzecz jasna zgłosił prośbę o zwolnienie go ze stanowiska Ministra Kontroli Państwowej — i ja ten wniosek przesłałem.</u> + <u xml:id="u-20.73" who="#Marszalek">Natomiast można by się zapytać, dlaczego w tej chwili zmieniamy ministra, względnie odwołujemy, a nie stawiamy nowej kandydatury.</u> + <u xml:id="u-20.74" who="#Marszalek">Nie stawiamy w tej chwili nowej kandydatury dlatego, że jest rozważana sprawa — zresztą znalazła ona wyraz także w niektórych wypowiedziach — ażeby Ministerstwo Kontroli w niedalekiej przyszłości ewentualnie znieść, a natomiast powołać Najwyższą Izbę Kontroli, czyli instytucję, która byłaby związana z Radą Państwa i byłaby w pewnym sensie organem bezpośrednio związanym także i z Sejmem, kontrolującym prace Rządu. Ta sprawa nie jest do końca dodyskutowana, ale ponieważ kierunek takiego rozwiązania jest na pewno zgodny z kierunkiem na demokratyzację naszego życia — w demokratyzacji bowiem istotnym elementem jest kontrola społeczna — lepiej jest więc, jeżeli kontrolę będzie sprawował nie jeden z resortów, a będzie ona związana z ciałem ustawodawczym, więc z Sejmem i z Radą Państwa. Czyli że na razie można pozostawić — dopóki tej sprawy do końca nie omówimy i nie przyjdziemy z gotowymi wnioskami — po prostu, że jeden z wiceministrów, których tam nie jest za mało, mógłby tym resortem kierować.</u> + <u xml:id="u-20.75" who="#Marszalek">Po tym wyjaśnieniu Obywatela Premiera, jeżeli nikt z Obywateli Posłów nie zechce zabrać głosu — przystąpimy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-20.76" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-20.77" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-20.78" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za wnioskiem w sprawie odwołania Obywatela Romana Zambrowskiego ze stanowiska Ministra Kontroli Państwowej — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-20.79" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.80" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.81" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.82" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Obywatel Roman Zambrowski został odwołany przez Sejm ze stanowiska Ministra Kontroli Państwowej.</u> + <u xml:id="u-20.83" who="#Marszalek">Otrzymałem od Obywatela Stefana Ignara pismo treści następującej:</u> + <u xml:id="u-20.84" who="#Marszalek">„W związku z powołaniem mnie przez Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej na stanowisko Wiceprezesa Rady Ministrów — przedstawiam Obywatelowi Marszałkowi wniosek o odwołanie mnie przez Sejm ze stanowiska Zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa. Stefan Ignar.” Czy w tej sprawie pragnie ktoś zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-20.85" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-20.86" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-20.87" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za odwołaniem Obywatela Stefana Ignara ze stanowiska Zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa w związku z powołaniem go na stanowisko Wiceprezesa Rady Ministrów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-20.88" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-20.89" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.90" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-20.91" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm odwołał Obywatela Stefana Ignara ze stanowiska Zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-20.92" who="#Marszalek">Na tym kończymy dzisiejsze obrady.</u> + <u xml:id="u-20.93" who="#Marszalek">Do Prezydium Sejmu wpłynęły następujące interpelacje:</u> + <u xml:id="u-20.94" who="#Marszalek">1.Interpelacja posła Henryka Czajki do Prezesa Rady Ministrów w sprawie skreślenia z projektu planu 5-letniego budowy linii kolejowej Kielce—Ostrowiec—Lublin odcinka Kielce—Ostrowiec.</u> + <u xml:id="u-20.95" who="#Marszalek">2.Interpelacja posła Stanisława Kaliszewskiego do Ministra Zdrowia w sprawie braku w aptekach środków leczniczych pierwszej potrzeby.</u> + <u xml:id="u-20.96" who="#Marszalek">Interpelacje te Prezydium Sejmu, w myśl art. 53 regulaminu Sejmu, przekazało Prezesowi Rady Ministrów względnie Ministrowi Zdrowia.</u> + <u xml:id="u-20.97" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-20.98" who="#Marszalek">O terminie następnego posiedzenia zostaną Obywatele Posłowie powiadomieni.</u> + <u xml:id="u-20.99" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-20.100" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 20 min. 55.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00032-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00032-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..5cb5652 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00032-01/header.xml @@ -0,0 +1,43 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00032-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>32 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>32 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">32</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1956-11-07</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLangeOskar" role="speaker"> + <persName>Poseł Lange Oskar</persName> + </person> + <person xml:id="PoselNieszporekRyszard" role="speaker"> + <persName>Poseł Nieszporek Ryszard</persName> + </person> + <person xml:id="PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski" role="speaker"> + <persName>Przewodniczący Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego Stefan Jędrychowski</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00032-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00032-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..b85895c --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00032-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,247 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Rzeczypospolitej Polskiej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja I - Sesja X</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 32 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 7 listopada 1956 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1956</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Protokoły 30 i 31 posiedzeń Sejmu uważam za przyjęte, gdyż nie wniesiono przeciw nim zarzutów.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Dzisiejsze posiedzenie Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej odbywa się w dniu, który narody Związku Radzieckiego i cała postępowa ludzkość obchodzą jako dzień Wielkiej Socjalistycznej Rewolucji Październikowej.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">39 lat temu rosyjska klasa robotnicza obaliła panowanie burżuazji i obszarników oraz pod kierownictwem Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego rozpoczęła budowanie nowego życia, opartego na jedynie słusznych i jedynie sprawiedliwych zasadach socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Od tego dnia coraz liczniejsze są zastępy bojowników, które walczą o pokój i socjalizm, o wolność i demokrację, o nowe lepsze życie oparte na niewzruszonych zasadach równości i sprawiedliwości między ludźmi, o pokojową współpracę i poszanowanie niepodległości i suwerenności między narodami.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Myślę, że będę wyrazicielem uczuć całej Izby, jeżeli w tym uroczystym dniu pozdrowię z tej trybuny narody Związku Radzieckiego i tych wszystkich, którzy na całym świecie walczą o realizację wzniosłych, leninowskich idei Rewolucji Październikowej.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Rada Seniorów proponuje, aby uzupełnić porządek obrad X sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej pięcioma wniesionymi przez Rząd nowymi projektami ustaw, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">1)o odpowiedzialności państwa za szkody wyrządzone przez pracowników państwowych, 2)o zmianie imion i nazwisk, 3)o zmianie organizacji współpracy kulturalnej z zagranicą, 4)o zmianie ustawy o ustroju adwokatury, 5)o utworzeniu przy Radzie Ministrów Komisji Planowania i o zniesieniu Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Czy są jakieś uwagi w sprawie tych propozycji?</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Ponieważ nie słyszę sprzeciwów, uważam, że Sejm proponowane uzupełnienie porządku obrad Sesji przyjął.</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Ustalony przez Prezydium Sejmu porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia obejmuje omówienie projektu ustawy o 5-letnim Planie Rozwoju Gospodarki Narodowej w latach 1956 — 1960 (druk nr 115).</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">Głos zabierze Przewodniczący Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego ob. Stefan Jędrychowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Wysoki Sejmie! Przedkładając w imieniu Rządu projekt Planu 5-letniego, chciałbym na wstępie wyrazić zgodę na propozycję Komisji Finansowo-Budżetowej, aby Sejm zaakceptował ten projekt w chwili obecnej jako wytyczną działania i podstawę do opracowania Planu na rok 1957, z tym, że nowo wybrany Sejm następnej kadencji zatwierdzi ostatecznie ustawę o Planie 5- letnim. Uważam to za konieczne z tego względu, że Plan przesądzi generalne linie polityki gospodarczej państwa na okres, który będzie jednocześnie okresem kadencji przyszłego Sejmu. Jest to pożądane także ze względu na to, że w rezultacie decyzji powziętych na VIII Plenum KC PZPR przeprowadza się obecnie rewizję szeregu założeń, uważanych dotychczas za nienaruszalne, zwłaszcza w zakresie polityki rolnej. Okres pozostający do terminu zwołania nowego Sejmu zostanie wykorzystany dla dokonania koniecznych zmian w inwestycjach rolniczych i innych elementach planu rozwoju rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Jednocześnie będziemy się starali wykorzystać ten okres dla dalszego doskonalenia Planu, dla dodatkowego rozpatrzenia pewnych elementów, a w szczególności dla rozwiązania problemu niedoborów, jakie się ujawniły w bilansie handlowym i płatniczym.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Chciałbym poinformować Obywateli Posłów, że przy PKPG działa obecnie specjalnie wyłoniony zespół ekonomistów, który bada poszczególne problemy Planu 5-letniego, jak np. problem efektywności ekonomicznej inwestycji, opłacalności eksportu itp. z punktu widzenia udoskonalenia Planu i zrównoważenia bilansu handlowego.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Chciałbym jednak z tej trybuny bronić samej zasady Planu 5-letniego oraz podstawowych proporcji Planu.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Spotykaliśmy się ostatnio z głosami w prasie, aby zrezygnować z uchwalenia planu 5-letniego na rzecz planu 2-letniego. W praktyce rezygnacja taka oznaczałaby rezygnację z programu uprzemysłowienia kraju lub zatrzymanie realizacji tego programu, co — jak postaram się za chwilę wykazać — jest niemożliwe i musiałoby doprowadzić do zjawisk niepożądanych z punktu widzenia interesów całego narodu. Cykl projektowania i budowy zakładów przemysłowych wymaga co najmniej 5-letniego okresu planowania, a słuszne są raczej te głosy krytyczne, które widzą słabości naszego planowania w braku wieloletniej, obliczonej na 15— 20 lat perspektywy, niż w zbyt długim okresie planowym. Oczywiście to nie kwestionuje potrzeby i celowości opracowania 2-letniego programu doraźnych środków polityki gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">O ile chodzi o podstawowe proporcje Planu, to w dyskusji na komisjach sejmowych i w prasie wyrażone były wątpliwości co do założonych w projekcie Planu liczb procentowego wzrostu produkcji przemysłowej, a także wzajemnego stosunku wzrostu produkcji przemysłowej środków wytwórczości i produkcji przemysłowej przedmiotów konsumpcji.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Przede wszystkim kilka słów o tempie wzrostu globalnej produkcji przemysłu socjalistycznego. Wzrost ten wynosi w obecnym projekcie 53,2%. Jest to wzrost znacznie niższy, biorąc procentowo, niż faktycznie osiągnięty wzrost w ciągu ostatnich 5 lat (1951—1955), który wyniósł 118%. Jest to jednak wzrost wysoki, jeżeli się zważy, że rozpoczyna się on od znacznie wyższego poziomu wyjściowego. Absolutny roczny przyrost produkcji będzie nie mniejszy niż w okresie sześciolecia.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Chciałbym przede wszystkim stwierdzić, że wysokie tempo wzrostu produkcji przemysłowej, uprzemysłowienia naszego kraju jest absolutną koniecznością, wynikającą między innymi z wysokiego tempa przyrostu naturalnego ludności polskiej. Jak wiadomo, roczny przyrost naturalny wynosi u nas ponad 19 na tysiąc mieszkańców. Pod tym względem w Europie nie wyprzedza nas nikt, a na całym świecie niewielka tylko liczba krajów.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat, przy mniejszej stopie przyrostu naturalnego niż obecnie, z ziem polskich corocznie emigrowały za granicę setki tysięcy małorolnych i bezrolnych chłopów w poszukiwaniu chleba i pracy.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Do samych Stanów Zjednoczonych emigrowało z Polski przed pierwszą wojną światową rocznie około 200 tys. osób. Polska emigracja zarobkowa w Niemczech zachodnich już w 1913 roku wynosiła 400 tys. osób. Emigrowano masowo do Ameryki Południowej, Francji i Belgii. Na sezonowe roboty do wschodnich i północnych Niemiec wyjeżdżało corocznie 300—400 tys. osób. Gdy po pierwszej wojnie światowej możliwości emigracyjne zostały znacznie ograniczone, a następnie w czasie kryzysu lat trzydziestych prawie całkowicie zamknięte, w miastach Polski zwiększyło się bezrobocie, a we wsiach zakumulowało się tzw. przeludnienie agrarne. Liczbę zbędnych ludzi w rolnictwie szacowali ekonomiści na około 8 milionów. To względne przeludnienie agrarne zostało zlikwidowane w Polsce Ludowej dzięki reformie rolnej, osadnictwu na Ziemiach Odzyskanych oraz dzięki procesowi uprzemysłowienia kraju, jaki nastąpił w okresie ostatnich 7 lat.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Na komisjach sejmowych niektórzy posłowie wyrażali obawy, że założone w projekcie Planu 5-letniego możliwości wzrostu zatrudnienia mogą spowodować ponowne narastanie problemu przeludnienia wsi.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">O ile nie podzielam tych obaw w stosunku do okresu Planu 5-letniego, to muszę przyznać, że w dalszej perspektywie takie niebezpieczeństwo istnieje ze względu na wejście do produkcji roczników urodzonych po wojnie, i dla zażegnania go trzeba będzie w następnym pięcioleciu zwiększyć ilość uruchamianych zakładów przemysłowych, rozwinąć znacznie niektóre bardziej pracochłonne kierunki budownictwa, np. budownictwo wodne lub drogowe. Trzeba będzie także w większym stopniu rozwijać średni i precyzyjny przemysł maszynowy. Stanie także przed nami w ciągu najbliższych lat zagadnienie skracania czasu pracy.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W każdym razie jakieś dalej idące zmniejszenie tempa wzrostu produkcji przemysłowej w bieżącym pięcioleciu musiałoby odrodzić problem bezrobocia.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Eksportować ludzi, jak to robiła dawniej burżuazja i obszarnicy, nie możemy i nie chcemy. Rozwijajmy więc przemysł i eksportujmy jego wytwory, intensyfikujmy rolnictwo — oto jedyne wyjście.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Powstaje pytanie, czy wobec tego zaplanowane tempo wzrostu produkcji przemysłowej nie jest za niskie? Chciałbym na to odpowiedzieć, że cyfra wzrostu produkcji przemysłowej, przewidzianego w projekcie Planu, nie jest oparta wyłącznie na jakimś ustalonym z góry, w oderwaniu od rzeczywistości przyjętym założeniu. Jest to ocena wzrostu produkcji przemysłowej na podstawie analizy szczegółowej przy takim poziomie nakładów inwestycyjnych, jakie gospodarka narodowa może wydzielić na rozwój przemysłu uwzględniając przewidziany poziom dochodu narodowego, dopuszczalny udział akumulacji, a w tej liczbie i inwestycji, w dochodzie narodowym oraz podział inwestycji na inwestycje produkcyjne i nieprodukcyjne — uwarunkowany m. in. koniecznością znacznego zwiększenia nakładów na budownictwo mieszkaniowe, komunalne, szkolne i ochrony zdrowia — a także podział inwestycji produkcyjnych pomiędzy poszczególne gałęzie gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W rezultacie analizy wzajemnego stosunku wielkości produkcji i wielkości inwestycji w Planie 5-letnim dwukrotnie w ciągu ostatnich kilku miesięcy ograniczano rozmiary nakładów inwestycyjnych i w ślad za tym również rozmiary wzrostu produkcji przemysłowej.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Doświadczenie ubiegłych lat wskazuje, że udział akumulacji w dochodzie narodowym, przekraczający 25%, powoduje nadmierne napięcie w gospodarce narodowej i niemożność wykonania zadań w zakresie wzrostu stopy życiowej mas pracujących. Również analiza konkretnych możliwości inwestycyjnych, wynikających z bilansów maszyn i urządzeń, a przede wszystkim z bilansów materiałów budowlanych, wskazuje na to, że przyjęty poziom nakładów inwestycyjnych stanowi górną granicę, której nie można przekroczyć w jakikolwiek znaczniejszy sposób. Dlatego Rząd mógł zgodzić się tylko z częścią zgłoszonych na komisjach sejmowych i zespołach poselskich poprawek, zmierzających do uwzględnienia w projekcie Planu dodatkowych inwestycji, z tym, że większość z nich będzie pokryta w drodze przesunięć z innych pozycji Planu.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Struktura wewnętrzna nakładów inwestycyjnych uległa poważnej zmianie w porównaniu z ostatnim pięcioleciem. Udział nakładów na przemysł został obniżony z 46,8% na 43,4%, nakłady na transport spadły z 12,9% do 10,0% ogółu nakładów, natomiast wzrosły nakłady na rolnictwo z 7,6% do 11,9%, na budownictwo mieszkaniowe z 11,6% do 14,4%, na gospodarkę komunalną z 2,5% do 3,2%, na rozbudowę urządzeń socjalnych i kulturalnych z 4,8% do 6,4%. W tej ostatniej grupie szczególnie silnie wzrastają nakłady na budownictwo szkolne i szpitalne.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Tego rodzaju zmiany w strukturze nakładów inwestycyjnych oznaczają zmniejszenie udziału nakładów na inwestycje produkcyjne i zwiększenie udziału nakładów na inwestycje nieprodukcyjne. Może to być traktowane jedynie jako przejściowa konieczność, wywołana wyjątkowym układem struktury ludnościowej w okresie najbliższego pięciolecia, w którym wielkość przyrostu ludności w wieku zdolności do pracy jest niewspółmiernie mała w stosunku do wielkości przyrostu naturalnego.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Według szacunków ludność wzrośnie w okresie najbliższego pięciolecia o 2,5 mln osób, podczas gdy ludność w wieku zdolności do pracy wzrośnie tylko o 350 tys. osób. Jest to rezultat tzw. szczerby wojennej, to znaczy niższej liczebności tych roczników, które będą wchodzić obecnie w okres zdolności do pracy. Stwarza to możliwość i konieczność pewnego przejściowego przesunięcia w strukturze nakładów inwestycyjnych z, budownictwa przemysłowego na budownictwo mieszkaniowo-komunalne, szkolne, szpitalne itp. Pozwoli to, co prawda z trudem, na zaspokojenie najpilniejszych, szybko wzrastających potrzeb w tych dziedzinach.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Chciałbym podkreślić, że wprowadzenie samorządu robotniczego będzie wymagało dalszego usamodzielnienia przedsiębiorstw w ich działalności inwestycyjnej. Dotyczy to głównie tej części inwestycji, która przeznaczona jest na modernizację i rozbudowę czynnych przedsiębiorstw i która powinna być finansowana w zasadzie z odpisów amortyzacyjnych. Szczegóły tych dalszych kroków w dziedzinie decentralizacji planowania i realizacji inwestycji muszą być jeszcze przedyskutowane z udziałem przedstawicieli nauki, tak jak i podnoszony przez część ekonomistów problem oprocentowania nakładów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W każdym razie reforma w tym kierunku nie zmieni zasadniczych proporcji podziału nakładów inwestycyjnych. Przeprowadzona ona będzie w ramach tych proporcji.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Jeżeli wolno wrócić teraz od struktury nakładów inwestycyjnych do proporcji wzrostu produkcji przemysłowej — wymaga kilku słów omówienia proporcja między wzrostem produkcji środków wytwórczości (tzw. grupa A) i produkcji przedmiotów spożycia (tzw. grupa B). Według obecnego projektu planu, produkcja środków wytwórczości wzrośnie w ciągu pięciolecia o 57,3%, a produkcja przedmiotów spożycia o 48,7%. Nie są to bynajmniej także proporcje z góry założone. Są one oparte na analizie możliwości wzrostu produkcji zarówno drogą lepszego wykorzystania istniejących zdolności produkcyjnych, jak i w oparciu o przewidywane inwestycje.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Rozpiętość między tempem wzrostu obu działów przemysłu socjalistycznego wynosi 8,6 punktów. Jest to najmniejsza rozpiętość spośród wszystkich krajów obozu socjalistycznego. Tak np. w Związku Radzieckim w bieżącym planie rozpiętość ta wynosi 10 punktów, w Czechosłowacji 17 punktów, a w Rumunii i Niemieckiej Republice Demokratycznej 20 punktów. Jeżeli uwzględnić nie sam tylko przemysł socjalistyczny, ale również produkcję rzemiosła i drobnego przemysłu prywatnego, to wobec przewidzianego dwukrotnego wzrostu tej produkcji wskaźnik wzrostu produkcji przedmiotów spożycia wzrośnie do 53—54%. Ten wzrost produkcji przedmiotów spożycia wraz ze wzrostem produkcji rolnej wystarcza na pokrycie przewidzianego w Planie wzrostu płac realnych i realnych dochodów pracujących chłopów o 30% — co stanowi podstawowe i najważniejsze zadanie Planu — oraz na pokrycie wzrostu spożycia wynikającego ze wzrostu liczby ludności rolniczej i ze wzrostu zatrudnienia w innych gałęziach poza rolnictwem. Trzeba uwzględnić także, że w ciągu pięciolecia nastąpi wzrost eksportu środków wytwórczości i wzrost importu przedmiotów konsumpcji i surowców dla przemysłu konsumpcyjnego.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Dalsze zwiększenie produkcji przemysłu lekkiego i spożywczego jest niemożliwe ze względu na ograniczoność krajowej bazy surowcowej tego przemysłu i ograniczone możliwości wzrostu importu surowców.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W przemyśle lekkim i spożywczym obok ilościowego wzrostu produkcji istotnym zadaniem Planu 5-letniego jest znaczne wzbogacenie asortymentu produkowanych towarów, lepsze dostosowanie tego asortymentu do potrzeb i wymagań ludności, podniesienie jakości, wartości użytkowej i estetycznego wykończenia produkowanych artykułów. Przyrost zdolności produkcyjnej w tych przemysłach w mniejszym stopniu będzie się odbywał w drodze budowy nowych zakładów, a w większym stopniu w drodze rozbudowy, rekonstrukcji, modernizacji i wyposażenia w maszyny istniejących zakładów, lub w drodze uruchomienia zakładów nieczynnych. Szczególne znaczenie będzie miała wymiana parku maszynowego w przemyśle włókienniczym, która odbywać się będzie zarówno w ramach planu inwestycyjnego, jak i w ramach kapitalnych remontów lub inwestycji pozalimitowych, finansowanych w drodze kredytów bankowych.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Ponieważ rozwój przemysłu ciężkiego budzi najwięcej zainteresowania i dyskusji, uważam za celowe poświęcić trochę uwagi problematyce rozwoju niektórych choćby gałęzi tego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W Polsce bezsprzecznie jednym z najpoważniejszych problemów jest problem rozwoju górnictwa węglowego. Węgiel ma kluczowe znaczenie dla uprzemysłowienia kraju, jako podstawowe paliwo w przemyśle, a w szczególności w energetyce i transporcie, oraz w naszym handlu zagranicznym, jako podstawowy przedmiot eksportu. Jeszcze w 1955 r. węgiel i koks stanowiły 45% wartości naszego eksportu.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Istotne znaczenie posiadają następujące fakty. Przemysł węglowy w Polsce opiera się na ogromnych zasobach surowcowych, wynoszących, licząc tylko do głębokości 1.000 metrów, około 80 miliardów ton. Zasoby te są jednak niedostatecznie szczegółowo rozpoznane, a ich wykorzystanie wymaga ogromnych nakładów, dających efekt po dłuższym okresie czasu. Nasza gospodarka narodowa nie była i nie jest w stanie ponieść takich nakładów inwestycyjnych na rozwój górnictwa węglowego, które by mogły zapewnić wzrost tej produkcji proporcjonalny do wzrostu całej produkcji przemysłowej. W dodatku rozwój ten natrafia na olbrzymie trudności, ponieważ większa część zasobów węglowych znajduje się na terenie nadmiernie uprzemysłowionym, gęsto zabudowanym — przy równoczesnym braku siły roboczej — i zwiększenie nakładów na przemysł węglowy wymaga jednoczesnego poważnego zwiększenia nakładów towarzyszących na budownictwo mieszkaniowe i komunalne, na doprowadzenie wody do zagłębia węglowego, na rozwój komunikacji kolejowej i drogowej, na dalszą rozbudowę energetyki, na rozbudowę zaplecza budowlanego.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W okresie planu 6-letniego inwestowaliśmy w górnictwo węgla kamiennego około 13,6 miliardów zł, licząc w cenach 1956 r. W tym okresie uzyskaliśmy przyrost produkcji o 20,4 milionów ton węgla kamiennego. Jednak tylko część tego przyrostu uzyskano w rezultacie nowych inwestycji, część zaś była rezultatem wprowadzenia, jako systemu, pracy niedzielnej i przedłużania czasu pracy w dni normalne. Przez ten cały czas przemysł węglowy nie mógł rozwiązać problemu stabilizacji załóg i korzystał z pracy załóg niestałych, jak np. początkowo jeńców wojennych przed 1949 r., a potem więźniów, — „Służby Polsce” oraz Wojskowego Korpusu Górniczego.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Obecnie stawiamy sobie za zadanie ścisłe przestrzeganie 8-godzinnego dnia pracy, co w przemyśle praktycznie jest już wprowadzone. Praca w niedzielę będzie ograniczona do połowy w 1957 r., a zniesiona całkowicie w 1958 r. Stopniowo będziemy wymieniali pracowników niestałych na stałe załogi. Między 1955 a 1960 r. przewidziany jest przyrost produkcji węgla kamiennego o 15,5 mln ton, a więc o 24% mniejszy niż w ciągu sześciolecia, z tym jednak, że wydobycie na dzień roboczy wzrośnie z 283 tys. ton w 1955 r. do 360 tys. ton w 1960 r.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Jednocześnie inwestycje w przemyśle węgla kamiennego wyniosą 18,7 miliardów zł, a więc o 37,5% więcej niż w ciągu sześciolecia. Ten poziom nakładów zabezpiecza wzrost produkcji, planowany na rok 1960, jednak nie wystarczy na znaczniejsze zaawansowanie nakładów potrzebnych dla dalszego wzrostu produkcji po 1960 r. Ponieważ jednocześnie rośnie silnie zapotrzebowanie kraju na potrzeby przemysłu i transportu, a także dla celów opałowych, eksport węgla nie wzrośnie, a zmniejszy się z 24,3 mln ton w 1955 r. do 19,5 mln w 1960 r. Jeszcze głębsze zmniejszenie eksportu węgla nastąpi w najbliższych latach. Już w 1956 r. zmuszeni byliśmy znacznie zmniejszyć eksport węgla w porównaniu z planem w celu lepszego zaopatrzenia kraju. W najbliższych latach w związku z normalizacją czasu pracy w górnictwie wzrost produkcji węgla będzie mniejszy, niż planowano początkowo. Ze względu na ten fakt, jak i na konieczność lepszego zaopatrzenia kraju w węgiel, zmuszeni byliśmy zmniejszyć eksport węgla w ciągu najbliższych 4 lat o 21 mln ton w stosunku do poprzednich ustaleń, co głównie spowodowało poważną wyrwę w naszym bilansie handlowym.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Przyjęty w projekcie planu poziom inwestycji w naszym przemyśle węglowym należy uważać w zasadzie za górną granicę naszych własnych możliwości. Dalszy wzrost tych inwestycji mógłby nastąpić w ramach współpracy międzynarodowej w założeniu całkowitego, kompleksowego finansowania nakładów przez kraje zainteresowane w zwiększeniu importu węgla z Polski w latach następnej pięciolatki.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Projekt Planu 5-letniego zakłada dalszy poważny wzrost hutnictwa żelaza. Produkcja stali wzrośnie w ciągu pięciolecia o 63%, osiągając w 1960 r. poziom 7.200 tys. ton. Oznacza to, że produkcja stali na 1 mieszkańca w 1960 r. wzrośnie do 240 kg wobec 163 kg w 1955 r. Dla porównania warto podać cyfry produkcji stali na głowę mieszkańca w najbardziej uprzemysłowionych krajach. W 1955 r. w Belgii wynosiła ona 665 kg, w Stanach Zjednoczonych 643, w Niemczech Zachodnich 427, w Wielkiej Brytanii 396, w Czechosłowacji 347, we Francji 291.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Tu i ówdzie rozlegają się głosy wątpliwości, czy powinniśmy rozwijać na taką skalę nasze hutnictwo żelaza. Powołują się przy tym na to, że Polska ma rzekomo niedostateczną bazę surowcową dla rozwoju hutnictwa.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Trzeba jednak stwierdzić, że na świecie mało jest krajów o rozwiniętym hutnictwie, które byłyby całkowicie samowystarczalne pod względem i zaopatrzenia w surowce hutnicze. Szereg wysoce uprzemysłowionych krajów kapitalistycznych importuje poważne ilości wysokowartościowej rudy żelaznej z zagranicy wykorzystując równocześnie uboższe rudy krajowe. Tak np. Anglia importuje ok. 16 mln ton rudy, Niemcy Zachodnie ok. 15 mln ton rudy. W podobnej sytuacji jest i Czechosłowacja, która obecnie na jednego mieszkańca produkuje przeszło dwa razy więcej stali niż Polska, a mimo to nadal rozwija swój przemysł hutniczy w szybkim tempie. Decydujące znaczenie dla rozwoju własnego hutnictwa ma fakt posiadania zasobów węgla koksującego i możliwość zaopatrzenia hutnictwa we własny koks metalurgiczny, a te możliwości Polska posiada.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Co do rudy żelaza Polska rzeczywiście nie posiada takich bogatych złóż, jak np. Szwecja czy Związek Radziecki, jednak nasze ubogie rudy żelaza z powodzeniem są zużywane z bogatymi rudami importowanymi, a ostatnie badania geologiczne doprowadziły do odkrycia nowego łęczyckiego zagłębia rud żelaza, które jest w każdym razie znacznie korzystniejsze w eksploatacji od starego zagłębia kieleckiego.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Należy wnosić, że w sprawie rudy żelaza geologowie nie powiedzieli jeszcze swego ostatniego słowa. Dzięki przewidzianemu w Planie rozwojowi wydobycia rud żelaza udział rud krajowych w pokryciu zapotrzebowania hutnictwa wzrośnie z 13% w 1955 r. do 19% w 1960 r. Posiadamy także obfite złoża kamienia wapiennego, używanego jako topnik. Niemałe znaczenie ma także fakt, że Polska posiada stare, doświadczone kadry hutników — robotników i inżynierów, dzięki czemu proces uruchomienia nowych obiektów produkcyjnych i opanowania nowej techniki przebiega sprawniej niż często w innych gałęziach przemysłu.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Tyle o warunkach rozwoju hutnictwa w Polsce. Decydujące znaczenie mają jednak potrzeby gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Jeżeli prawdą jest, że od rozwoju i polepszenia pracy przemysłu maszynowego w Polsce zależy pomyślny rozwój całej gospodarki narodowej, a w tej liczbie i rolnictwa, jeżeli prawdą jest, że na to, aby żyć i rozwijać się, musimy z każdym rokiem mniej importować, a z każdym rokiem więcej eksportować maszyn i urządzeń, a to jest prawdą — to trzeba także stwierdzić, że rozwój i należyte wykorzystanie przemysłu maszynowego hamowane jest przez brak materiałów hutniczych.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Wszyscy pamiętamy, jak deficytowym artykułem przez cały okres planu 6-letniego były blachy. Obecnie po uruchomieniu w Hucie im. Lenina walcowni gorącej nie przewiduje się trudności zaopatrzenia w blachy grube, z wyjątkiem blach okrętowych i niektórych specjalnych — kotłowych, które będą jeszcze musiały być importowane.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Po uruchomieniu od 1958 r. walcowni blach na zimno w Hucie im. Lenina wydatnie poprawi się zaopatrzenie kraju w blachy cienkie.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Wprawdzie będziemy musieli jeszcze importować szereg asortymentów wyrobów walcowanych, w sumie jednak dodatnie saldo z wymiany z zagranicą tychże wyrobów zwiększy się z 26 mln rubli walutowych w 1955 r. do 256 mln rubli walutowych w 1960 r. Co prawda jednocześnie wzrośnie import rud żelaza, manganu, chromu i wolframu.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Jeżeli jednak uwzględnić łączne saldo wymiany zagranicznej w dziedzinie rud, wyrobów walcowanych oraz maszyn i urządzeń, saldo to, które w 1955 r. przedstawiało wartość ujemną około 870 mln rubli walutowych, zmniejszy się do pozycji ujemnej — 34 mln rubli.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Zaopatrzenie przemysłu w wyroby walcowane wzrośnie o 57,8% w stosunku do 1955 r., a budownictwa o 45%. Gdybyśmy chcieli utrzymać założone tempo wzrostu produkcji przemysłowej i budowlanej, nie rozwijając naszego hutnictwa, lub rozwijając je w znacznie słabszym tempie, musielibyśmy importować poważną ilość wyrobów walcowanych.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Trzeba także stwierdzić, że inwestycje w przemyśle hutniczym w pięcioleciu zmieniają swój charakter, będą one bardziej efektywne, gdyż są obliczone na lepsze i bardziej równomierne wykorzystanie tych nakładów, które w okresie sześciolecia zostały włożone w budowę nowych zakładów — zwłaszcza Huty im. Lenina i huty stali szlachetnej w Warszawie.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W sześcioleciu 1950—1955 włożyliśmy w rozwój hutnictwa żelaza i kopalnictwa rud żelaznych 16,7 mld zł według cen z 1956 r. Stanowi to 16% nakładów inwestycyjnych na cały przemysł. W pięcioleciu 1956—1960 planowane nakłady na rozwój hutnictwa żelaza i wydobycia rud żelaza — wynoszą 13,6 mld zł, co stanowi 11,3% nakładów na rozwój przemysłu. Jednocześnie przyrost wartości produkcji tych gałęzi przemysłu, który w minionym sześcioleciu wyniósł w cenach niezmiennych, a więc zbliżonych do przedwojennych, 2,4 mld zł, w pięcioleciu 1956—1960 wyniesie prawie to samo, a więc efekt produkcyjny, który przyniesie każda złotówka inwestycyjna w hutnictwie, będzie w tym planie o 18% większy niż w okresie sześciolecia.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Lepiej jeszcze zilustrują to cyfry przyrostu produkcji wyrażone w jednostkach naturalnych. Tak np. przyrost produkcji rud żelaza w minionym sześcioleciu wyniósł 997 tys. ton, w bieżącym pięcioleciu wyniesie 1.454 tys. ton, przyrost produkcji surówki przeliczeniowej wyniósł 1.714 tys. ton, w pięcioleciu wyniesie 2.009 tys. ton.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Odpowiednie cyfry dla stali surowej wyniosą 1.891 tys. ton i 2.560 tys. ton i dla wyrobów walcowanych 1.426 tys. ton i 1.949 tys. ton. A więc przy mniejszych nakładach inwestycyjnych uzyskamy większe przyrosty produkcji, jako rezultat lepszego wykorzystania inwestycji bieżącego pięciolecia, jak również ogromnych nakładów poniesionych poprzednio.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Jak zaznaczyłem, jednym z centralnych zagadnień w Planie 5-letnim jest wzrost produkcji i podniesienie na wyższy poziom pracy przemysłu maszynowego. Mimo że w okresie Planu 6-letniego wartość produkcji tego przemysłu wzrosła 3 1/2-krotnie, a w porównaniu z r. 1938 — 10-krotnie, polski przemysł maszynowy cechuje nadal niedorozwój. Nie zabezpiecza on jeszcze szeregu ważnych potrzeb gospodarki narodowej; rezultatem tego jest nadmierny import maszyn i urządzeń. O niedorozwoju przemysłu maszynowego w Polsce świadczy jego udział procentowy w produkcji całego przemysłu w porównaniu z innymi krajami. Udział ten wyniósł w Polsce w 1955 r. — 16,1%, podczas gdy w Czechosłowacji osiągnął 30% w 1954 r., na Węgrzech — 18%. Hamulcem w rozwoju produkcji przemysłu maszynowego był brak dostatecznej bazy surowców i półfabrykatów, a zwłaszcza wyrobów walcowanych, oraz niedostateczny rozwój produkcji odlewów, zwłaszcza staliwnych i z żelaza ciągliwego, oraz odkuwek. Struktura samego przemysłu maszynowego wykazuje wewnętrzne dysproporcje. Zdolności produkcyjne wydziałów montażowych, a często również wydziałów mechanicznych, znacznie przewyższają zdolności produkcyjne wydziałów przygotowawczych, odlewni i kuźni. Brak zdolności produkcyjnych występuje w takich gałęziach przemysłu maszynowego, jak produkcja łożysk, kabli, silników spalinowych, materiałów instalacyjnych dla budownictwa.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Na rozwój niektórych gałęzi przemysłu maszynowego hamująco wpłynęła w okresie planu 6-letniego forsowna rozbudowa przemysłu obronnego, która pochłaniała uwagę kierownictwa i wymagała skierowania do tej gałęzi, przemysłu najlepszych kadr technicznych i zaopatrzenia go na zasadzie priorytetu w najcenniejsze i najbardziej deficytowe surowce.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Trzeba stwierdzić, że wiele gałęzi przemysłu maszynowego cechuje niedostateczny postęp techniczny, niedostateczne przygotowanie nowych postępowych konstrukcji i opóźnienie w związku z tym uruchomienia produkcji nowych maszyn i modernizacji już produkowanych. Odnosi się to m. in. w bardzo wysokim stopniu do przemysłu maszyn rolniczych, od którego poziomu zależy m. in. szybsze podniesienie poziomu produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Według projektu planu 5-letniego produkcja przemysłu maszynowego wzrośnie w 1960 r. w porównaniu z 1955 r. 2-krotnie, (przy czym przewidziany jest więcej niż 2-krotny wzrost w przemyśle teletechnicznym, lampowym, samochodowym, maszyn rolniczych, okrętowym oraz maszyn elektrycznych, aparatów elektrycznych i ogólnego budownictwa maszyn.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Warunkiem osiągnięcia takiego wzrostu produkcji, rozszerzenia asortymentu produkowanych maszyn i urządzeń oraz poprawy jakości produkcji jest właściwe organizacyjne i kadrowe przygotowanie nowych konstrukcji maszyn i modernizowanie już produkowanych oraz wdrażanie nowej techniki w produkcji maszyn.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W okresie Planu 5-letniego zbudujemy niewielką tylko ilość nowych zakładów przemysłu maszynowego (przewidziana jest budowa 5 nowych zakładów, a 11 zakładów będzie poważnie rozbudowanych).</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Przeważającą część przyrostu produkcji przemysł maszynowy powinien więc osiągnąć w drodze lepszego wykorzystania istniejących zdolności produkcyjnych oraz w drodze modernizacji zakładów. Poważną rolę będzie odgrywało przestawienie części przemysłu obronnego na produkcję wyrobów masowego spożycia, jak lodówki, pralki, motocykle, rowery i sprzęt gospodarstwa domowego. Powszechnie wiadomo, że w szeregu gałęzi przemysłu maszynowego istnieją nie wykorzystane maszyny i siła robocza — nie wykorzystane ze względu na niedostateczne zaopatrzenie i wadliwie funkcjonującą kooperację. Nakłada to szczególny obowiązek na Państwową Komisję Planowania Gospodarczego w jej zakresie działania i na ministerstwa zaopatrujące przemysł maszynowy, a w pierwszym rzędzie Ministerstwo Hutnictwa — niezwykle troskliwego podejścia do sprawy zaopatrzenia przemysłu maszynowego w niezbędne surowce i materiały.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Ponieważ część materiałów, a w szczególności pręty cienkie ze stali zwykłej i jakościowej, taśmę zimnowalcowaną, rury precyzyjne, blachę transformatorową, blachy okrętowe i kotłowe, pręty ciągnione przemysł maszynowy będzie musiał otrzymywać częściowo z importu, na Ministerstwo Handlu Zagranicznego spada obowiązek dokładnego i terminowego wykonywania zamówień przemysłu maszynowego.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Z drugiej strony na przemyśle maszynowym ciążą poważne zadania eksportowe. Eksport maszyn i urządzeń ma wzrosnąć z 412 milionów rubli walutowych w 1955 r. do około 900 milionów rubli w 1960 r., co wymaga wnikliwego i troskliwego rozwiązania wszystkich zagadnień związanych z produkcją eksportową.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Kilka słów o przemyśle chemicznym. Przemysł ten ma w Polsce szczególnie pomyślne warunki rozwoju ze względu na bogate krajowe zasoby takich surowców, jak węgiel kamienny i brunatny, kamień wapienny, sól, siarka, anhydryt, baryt i inne. Produkcja przemysłu chemicznego według projektu Planu wzrośnie przeszło dwukrotnie, a więc wzrośnie ona jako jedna z najbardziej rozwijających się gałęzi przemysłu. Szczególnie wzrośnie przemysł syntezy chemicznej, którego wskaźnik wzrostu wynosi 264%, tworzyw sztucznych, który wzrośnie 2,5 raza, przemysł organiczny i farmaceutyczny.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Wzrost produkcji nawozów azotowych osiągnie wskaźnik 211%, a fosforowych — 218%. Uruchomiona zostanie produkcja kauczuku syntetycznego, która w 1960 r. wyniesie 24 tys. ton i pokryje w 27,8% zapotrzebowanie kraju. Rozwój produkcji ogumienia pozwoli na ograniczenie w 1960 r. importu opon i dętek do niewielkiej ilości potrzebnej dla pojazdów nietypowych. Jeżeli chodzi o masy plastyczne, to produkcja półfabrykatów i produkcja masy plastycznej, polichlorku winylu uruchomiona zostanie w r. 1957, a w 1960 r. przemysł chemiczny wyprodukuje m. in. 15 tys. ton polichlorku winylu i 2 tys. ton polistyrenu — półfabrykatów dla produkcji mas plastycznych.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Pozwoli to na zastąpienie produkcji wielu artykułów technicznych i przedmiotów masowego spożycia, metali nieżelaznych, stali kwaso-i ługoodpornych, drewna i skóry.</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Ważne jest uruchomienie produkcji płyt podłogowych z tworzyw sztucznych i gumy. Produkcja włókien sztucznych i syntetycznych (bez wipolanu) wzrośnie w 1960 r. do 76,9 tys. ton, co pozwoli na zwiększenie udziału sztucznych surowców krajowych w pokryciu po trzeb surowcowych przemysłu włókienniczego z 30,5% na 35,8%.</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Ten wielki rozwój przemysłu chemicznego jest słusznie uważany przez wielu za niedostateczny. Istotnie jest on jeszcze niedostateczny z punktu widzenia potrzeb kraju, możliwości jego bazy surowcowej, a także z punktu widzenia porównania z osiągnięciami najbardziej uprzemysłowionych krajów. Dalszy rozwój przemysłu chemicznego może odegrać ogromną rolę w odciążeniu bilansu handlowego od nadmiernego importu, stworzeniu nowych możliwości eksportowych, rozszerzeniu bazy surowcowej przemysłu lekkiego i spożywczego oraz podniesieniu produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Dotyczy to zwłaszcza przemysłu włókien sztucznych, mas plastycznych, tłuszczy syntetycznych, kauczuku syntetycznego, nawozów sztucznych.</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Jednak rozmiary potrzebnych nakładów inwestycyjnych, a także stan przygotowania projektowego inwestycji i poziom wykonywania inwestycji przemysłu chemicznego nie pozwala na znaczniejsze zwiększenie tempa rozwoju tej gałęzi przemysłu w tym pięcioleciu. Tym ważniejsze jest przygotowanie w tym pięcioleciu szybszego rozwoju przemysłu chemicznego w następnym pięcioleciu, np. przygotowanie do budowy i uruchomienia nowej fabryki jedwabiu sztucznego, do uruchomienia produkcji nowych rodzajów włókien syntetycznych typu — „terylen” i — „dynel” oraz nowych rodzajów mas plastycznych, jak polietylen i acetyloceluloza.</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Spośród gałęzi przemysłu, których rozwój ma najważniejsze znaczenie dla wykonania Planu 5-letniego, wymienić należy przemysł materiałów budowlanych. Niedostateczny rozwój tego przemysłu w okresie planu 6-letniego stał się poważnym hamulcem w rozwoju budownictwa w mieście i na wsi. Sprawa zaopatrzenia w materiały budowlane ma podstawowe znaczenie dla wykonania programu budownictwa mieszkaniowego w miastach i osiedlach typu miejskiego w ilości ok. 1.200 tys. izb, dla poprawy zaopatrzenia wsi, dla wykonania programu remontów kapitalnych budynków mieszkalnych, rosnącego dwukrotnie, oraz remontów bieżących, które wzrastają trzykrotnie.</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W ciągu ostatniego półrocza od czasu narady budowlanej dokonano dużego wysiłku dla poprawy sytuacji w tej dziedzinie. Po przeanalizowaniu wstępnych bilansów materiałów budowlanych powiększono program inwestycyjny materiałów budowlanych wraz z materiałami zastępującymi drewno o 2 miliardy zł mimo ogólnej redukcji inwestycji. Skonkretyzowano plan rozwoju przemysłu cementowego i wapienniczo-gipsowego i zawarto umowy na projektowanie i dostawy z zagranicy urządzeń dla podstawowych zakładów. Skonkretyzowano program budowy nowych wytwórni cegły wapienno-piaskowej. Rozszerzono do czterech nowych zakładów program rozbudowy produkcji gazo-betonów. Opracowano wytyczne dla produkcji różnego rodzaju nowych materiałów podłogowych.</u> + <u xml:id="u-3.67" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Przeanalizowano po raz pierwszy w skali centralnej zapotrzebowanie budownictwa na materiały instalacyjne i ustalono zadania w zakresie produkcji i importu tych materiałów.</u> + <u xml:id="u-3.68" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Na komisjach sejmowych słusznie wyrażano troskę o to, czy aktualne. bilanse materiałów budowlanych zabezpieczą dostatecznie zapotrzebowanie budownictwa na materiały budowlane. Niepokój w tej sprawie jest wyolbrzymiony pod wpływem wyjątkowo złych doświadczeń tego roku, kiedy to przemysł ceramiki budowlanej ze względu na szczególnie trudne warunki atmosferyczne ubiegłej zimy wykona plan na poziomie 97,6%, a produkcja materiałów instalacyjnych na ogół w tym roku nie był bilansowana.</u> + <u xml:id="u-3.69" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W okresie Planu 5-letniego powinna nastąpić poprawa zaopatrzenia w podstawowe materiały budowlane, ponieważ produkcja budowlano-montażowa jednostek gospodarki uspołecznionej rośnie o 56%, a planowane zaopatrzenie budownictwa w cement — o 81%, w cegłę i prefabrykaty — o 77%. Większy wzrost zaopatrzenia w podstawowe materiały budowlane wynika jednak ze zwiększenia udziału budownictwa mieszkaniowego, bardziej materiałochłonnego. Przewidziany planem wzrost produkcji cementu zabezpiecza nawet z pewną nadwyżką potrzeby budownictwa, przy znacznym zwiększeniu dostaw cementu na rynek. Również w wyrobach walcowanych potrzeby budownictwa są w zasadzie zabezpieczone.</u> + <u xml:id="u-3.70" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Poważny problem stanowi zaopatrzenie w drewno, ponieważ ze względu na konieczność oszczędzania tego surowca, aby utrzymać wyrąb lasów w granicach nie za wiele odchylających się od norm dopuszczalnych, budownictwo musi obniżyć zużycie tarcicy iglastej na 1 milion zł przerobu o ok. 40% w 1960 r. w stosunku do 1956 r., a w budownictwie miejskim i przemysłowym prawie o połowę. Wymaga to realizacji szeregu zamierzeń techniczno-organizacyjnych w zakresie oszczędności drewna i wyprodukowania niezbędnej ilości materiałów zastępczych.</u> + <u xml:id="u-3.71" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W bilansie materiałów ściennych istnieje niedobór w latach 1957 i 1958 po 160 mln jednostek ceramicznych. Niedobór ten jednak może i powinien być zlikwidowany przez dodatkową produkcję elementów prefabrykowanych w zakładach stacjonarnych i na placach budów oraz przez zorganizowanie dodatkowej polowej produkcji żużlobloków na pustaczarkach, które będą importowane z NRD.</u> + <u xml:id="u-3.72" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Spośród pozostałych materiałów przewiduje się trudności w zaopatrzeniu budownictwa w płytki ścienne i podłogowe, których zużycie powinno być ograniczone do najbardziej istotnych potrzeb. Zbilansowanie materiałów dekarskich będzie wymagało rewizji założeń architektonicznych w kierunku rozszerzenia stosowania dachów płaskich. Pokrycie potrzeb w materiałach podłogowych wymaga natychmiastowego uruchomienia produkcji i zastosowania parkietów i podłóg oszczędnościowych oraz szerszego zastosowania posadzek z materiałów zastępczych.</u> + <u xml:id="u-3.73" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Zaopatrzenie budownictwa w materiały instalacyjne zostało w zasadzie zbilansowane w oparciu o produkcję krajową, z wyjątkiem niektórych asortymentów, które będą wymagały uzupełnienia z importu. Przemysł maszynowy i przemysł terenowy musi jednak zapewnić szczególną opiekę i kontrolę produkcji materiałów instalacyjnych dla budownictwa.</u> + <u xml:id="u-3.74" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Niezależnie od zaplanowanego wzrostu produkcji materiałów budowlanych w przemyśle planowanym, centralnie i w przemyśle terenowym, należy wykorzystać wszystkie możliwe rezerwy, aby zwiększyć produkcję materiałów budowlanych dla lepszego zaspokojenia potrzeb budownictwa indywidualnego w mieście i na wsi. W tym celu zostaną stworzone warunki, aby przedsiębiorstwa innych gałęzi przemysłu mogły rozwinąć uboczną produkcję materiałów budowlanych dla sprzedaży własnym pracownikom lub na rynek. Zostaną stworzone bodźce ekonomiczne, które zachęcą terenowe rady narodowe do rozwoju ponadplanowej produkcji materiałów budowlanych. Rzemiosło, zespoły chłopskie lub drobne przedsiębiorstwa prywatne zostaną zachęcone do uruchomienia nieczynnych wapienników, cegielni itp. oraz polowej produkcji materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-3.75" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Jednym z najważniejszych zadań naszego Planu 5-letniego jest podniesienie produkcji rolniczej. Wzrost tej produkcji decyduje o możliwości zaspokojenia wzrastających potrzeb ludności w zakresie środków żywności oraz o polepszeniu zaopatrzenia w surowce niektórych gałęzi przemysłu lekkiego i rolno-spożywczego. Tempo rozwoju rolnictwa z natury rzeczy nie może być tak szybkie jak tempo rozwoju przemysłu.</u> + <u xml:id="u-3.76" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Doświadczenia minionego okresu wskazują, że nierealne jest przyjmowanie zbyt wysokiego tempa wzrostu w tej gałęzi gospodarki. W sześcioleciu planowano wzrost o 50%, a osiągnięto tylko 19%. W świetle doświadczeń ostatnich lat zakładany w projekcie Planu 5-letniego wzrost produkcji rolnej o 25% jest realny pod warunkiem, że rolnictwu okazana zostanie wszechstronna pomoc, a polityka ekonomiczna w stosunku do wsi będzie sprzyjała podnoszeniu produkcji, tak jak w ostatnich dwóch latach.</u> + <u xml:id="u-3.77" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Rozwój produkcji rolnej w Polsce może następować tylko na drodze intensyfikacji, ponieważ nie mamy zbyt wielkich możliwości powiększania powierzchni uprawowej.</u> + <u xml:id="u-3.78" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Jak wielkie są możliwości podniesienia produkcji rolnej drogą intensyfikacji w naszych warunkach, świadczy porównanie osiąganych przez nas wyników z wynikami bratnich sąsiednich krajów — Niemieckiej Republiki Demokratycznej i Czechosłowacji.</u> + <u xml:id="u-3.79" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Gdy np. w Polsce w 1955 r. osiągnęliśmy plony 4 zbóż w wysokości 14,2 q z hektara, w Czechosłowacji plony te wyniosły 21,2 q, a w Niemieckiej Republice Demokratycznej — 26,4 q. Plony buraka cukrowego wyniosły u nas przeciętnie 186 q z hektara, w Niemieckiej Republice Demokratycznej — 256 q, a w Czechosłowacji — co prawda przy wyjątkowo dobrym urodzaju — 324 q. Plony ziemniaków u obu naszych sąsiadów są o połowę wyższe niż w Polsce. Pogłowie bydła osiągnęło w Polsce 38,8 sztuk na 100 ha użytków rolnych, podczas gdy w Czechosłowacji i Niemieckiej Republice Demokratycznej przekracza 53 sztuki. Pogłowie trzody chlewnej u nas wynosi 53,4 sztuki na 100 ha, w Czechosłowacji — 81,8, a-w Niemieckiej Republice Demokratycznej — 139,4.</u> + <u xml:id="u-3.80" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Rzecz oczywista, że nie jesteśmy w stanie w ciągu kilku lat osiągnąć poziomu naszych sąsiadów. Mają oni za sobą dziesięciolecia pracy nad podniesieniem kultury rolnej, nad zaopatrzeniem rolnictwa w środki produkcji — nowoczesne maszyny rolnicze i nawozy sztuczne.</u> + <u xml:id="u-3.81" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Tak np. w 1955 r. zaopatrzenie rolnictwa w nawozy sztuczne w przeliczeniu na czysty składnik wyniosło w Polsce 35 kg na hektar gruntów ornych, gdy w Czechosłowacji — 64 kg, a w Niemieckiej Republice Demokratycznej — 149 kg. W 1960 r. osiągniemy prawie dokładnie poziom czechosłowacki z r. 1955, jeżeli chodzi o zaopatrzenie rolnictwa w nawozy sztuczne. Daleko nam jednak będzie jeszcze do obecnego poziomu niemieckiego. Zrozumiałe są wysuwane żądania, aby jeszcze bardziej przyśpieszyć postęp w tej dziedzinie, jednak granice możliwości inwestycyjnych nie pozwalają w tej chwili na większe przyśpieszenie rozwoju przemysłu nawozów sztucznych, którego produkcja wzrasta w okresie pięciolecia o 106%.</u> + <u xml:id="u-3.82" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Na komisjach sejmowych padały głosy, aby import nawozów sztucznych na potrzeby rolnictwa powiększyć kosztem importu zboża. Niestety nie jest to możliwe.</u> + <u xml:id="u-3.83" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Import zboża jest konieczny dla wyrównania bieżącego bilansu zbożowego, a ewentualny dodatkowy import nawozów sztucznych mógłby wpłynąć na podniesienie zbiorów zbóż dopiero w następnym okresie. Jest natomiast do przyjęcia założenie, że gdy w którymś roku pomyślny urodzaj pozwoli nam na zmniejszenie rozmiarów importu zboża, zaoszczędzone w ten sposób środki zostaną przeznaczone na dodatkowy import nawozów sztucznych.</u> + <u xml:id="u-3.84" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Obywatele Posłowie! VIII Plenum KC PZPR rzuciło nowe światło na naszą politykę przebudowy struktury rolnej kraju. Ulegają zmianie metody rozwoju rolniczych spółdzielni produkcyjnych. Należy liczyć się z faktem, że pewna ilość słabych spółdzielni produkcyjnych rozwiąże się, podczas gdy te, które są w stanie rozwijać się na zdrowych podstawach ekonomicznych, będą się wzmacniały i dalej rozwijały.</u> + <u xml:id="u-3.85" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Zmieniają się poglądy na rolę państwowych ośrodków maszynowych. Ulegają likwidacji gminne ośrodki maszynowe, a maszyny zostaną odstąpione zespołom chłopskim i spółkom maszynowym.</u> + <u xml:id="u-3.86" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Te wszystkie zmiany nie mogą pozostać bez wpływu zwłaszcza na kierunek inwestycji w rolnictwie, na sposób wydatkowania ogromnych środków, jakie państwo przeznacza na rozwój tej gałęzi gospodarki narodowej. W związku z tym plan inwestycyjny rolnictwa zostanie przebudowany w okresie pomiędzy obecną sesją Sejmu a ostatecznym zatwierdzeniem Planu przez nowo wybrany Sejm.</u> + <u xml:id="u-3.87" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Sądzę także, że kierunki nakładów inwestycyjnych w państwowych gospodarstwach rolnych wymagają dodatkowego sprawdzenia z punktu widzenia efektywności łożonych przez państwo środków.</u> + <u xml:id="u-3.88" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Pomyślny rozwój produkcji będzie zależał w dużej mierze od pokrywania zaopatrzenia rolnictwa w środki produkcji, a przede wszystkim w maszyny rolnicze, nawozy sztuczne i materiały budowlane.</u> + <u xml:id="u-3.89" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">O nawozach sztucznych już była mowa. Co się tyczy maszyn rolniczych przemysł ten ma zwiększyć swą produkcję w okresie pięciolecia o 249%. Ma on opanować produkcję około 40 nowych typów maszyn rolniczych. O powodzeniu będzie decydowała szybkość i sprawność w opracowywaniu i przeszczepianiu na nasz grunt nowych konstrukcji, umiejętne dostosowywanie asortymentu produkowanych maszyn rolniczych do potrzeb wsi, podniesienie jakości wykonania, a przede wszystkim rozszerzenie ilości i asortymentu maszyn przydatnych dla indywidualnych gospodarstw chłopskich.</u> + <u xml:id="u-3.90" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Duży wysiłek musi być dokonany dla polepszenia zaopatrzenia wsi w materiały budowlane. W 1957 r. przeznaczone zostaną dla sprzedaży ludności chłopskiej następujące ilości materiałów: cementu — 766 tysięcy ton, tarcicy — 806 tys. metrów^3^, materiałów ściennych — 463 mln jednostek ceramicznych, wapna budowlanego — 390 tys. ton. Oznacza to zwiększenie dostaw w porównaniu do roku 1955: cementu o 79%, tarcicy o 95%, materiałów ściennych o 18%, wapna budowalnego o 20%.</u> + <u xml:id="u-3.91" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W następnych latach nastąpi dalszy wzrost dostaw materiałów budowlanych dla wsi.</u> + <u xml:id="u-3.92" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W świetle potrzeb budownictwa wiejskiego i zdolności nabywczej chłopów należy uznać te dotychczasowe ustalenia za niewystarczające. Należy poszukać dalszych możliwości zmniejszenia planu inwestycyjnego na rok 1957, aby móc przeznaczyć na sprzedaż dla ludności wiejskiej dodatkowe ilości materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-3.93" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Kilka słów chcę poświęcić zagadnieniom naszej gospodarki morskiej, dyskutowanym z tak głęboką troską przez społeczeństwo Wybrzeża i na łamach prasy.</u> + <u xml:id="u-3.94" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Projekt Planu 5-letniego przewiduje, że w 1960 r. około 25% obrotów polskich portów będzie mogło być obsłużone przez polską flotę handlową. W tym celu należy stan naszej floty handlowej doprowadzić do około 650 tys. DWT. Statki krajowej produkcji przeznaczone na cele powiększenia naszej floty pozwolą — z uwzględnieniem konieczności wycofania niektórych starych jednostek — na zwiększenie tonażu floty handlowej do 520 tys. DWT.</u> + <u xml:id="u-3.95" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Pozostały tonaż w ilości ok. 130 tys. DWT powinien być importowany. Aby zagwarantować wyodrębnienie przeznaczonych na ten cel środków dewizowych z ogólnych zasobów dewizowych państwa proponuje się utworzenie funduszu rozbudowy floty. Na ten fundusz wpływałyby środki uzyskane ze sprzedaży nierentownych statków, m. in. pasażerskich, wpływy z odszkodowań asekuracyjnych, nadwyżki dewizowe z eksploatacji 7 dziesięciotysiączników krajowej produkcji, część nadwyżek dewizowych Polskiego Ratownictwa Okrętowego, jak również nadwyżki dewizowe z eksploatacji statków zakupionych z funduszu rozbudowy floty. Fundusz winien też otrzymać uprawnienia do zaciągania pożyczek dewizowych, które umożliwiłyby przyspieszenie zakupu statków.</u> + <u xml:id="u-3.96" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Nie można natomiast przyjąć sugestii o zaniechaniu eksportu statków. Eksport statków stanowi już dziś poważna pozycję bilansu handlowego, stanowi on w części wyrównanie za konieczny import materiałów i wyposażenia do produkcji statków, a ponadto kontakt z rynkami eksportowymi wpływa dodatnio na podniesienie poziomu pracy przemysłu okrętowego.</u> + <u xml:id="u-3.97" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Jak wiadomo, mamy trudności w zrównoważeniu bilansu handlowego i płatniczego w trzech najbliższych latach. Jak już zaznaczyłem, trudności te powstały głównie w związku ze zmniejszeniem planowanego wydobycia węgla oraz z przesunięciami w ramach bilansu węglowego z eksportu na rzecz spożycia krajowego.</u> + <u xml:id="u-3.98" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Konieczne jest zarówno w dalszych pracach nad projektem Planu 5-letniego przed ostatecznym zatwierdzeniem ustawy, jak i w toku prac nad rocznymi planami dokonanie koniecznych wysiłków, aby powiększyć eksport i ograniczyć import do absolutnie niezbędnych rozmiarów.</u> + <u xml:id="u-3.99" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Obok tego rodzaju zabiegów dla zrównoważenia bilansu handlowego i płatniczego Rząd uważa za celowe i pożądane uzyskanie na normalnych warunkach kredytów zagranicznych, co pozwoliłoby także na poprawę zapasów i rezerw, gwarantujących niezakłócony przebieg wykonania planu, oraz na zwiększenie masy towarów rynkowych przeznaczonych na sprzedaż dla ludności. Prace w tym kierunku będą prowadzone.</u> + <u xml:id="u-3.100" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Kilka słów o zagadnieniach oświaty.</u> + <u xml:id="u-3.101" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Plan 5-letni będzie okresem poważnego wzrostu oświaty i kultury w Polsce.</u> + <u xml:id="u-3.102" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Wyjątkowo trudne zadania stoją przed szkolnictwem powszechnym. W związku z wejściem do szkół roczników urodzonych po wojnie liczba uczniów w szkołach podstawowych wzrośnie o 1,3 mln. Będzie to wymagało przyrostu izb lekcyjnych o 17,8 tys. Przyrost ten będzie zapewniony przez bardzo znaczny wzrost nakładów inwestycyjnych w Ministerstwie Oświaty — z 642 mln zł w roku bieżącym do 1.503 mln zł w 1960 r.</u> + <u xml:id="u-3.103" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Jeśli idzie o szkolnictwo zawodowe, nowością będą zasadnicze szkoły zawodowe rolnicze. Pierwsi absolwenci winni opuścić te nowe szkoły w 1959 r. W dwu ostatnich latach Planu 5-letniego winno opuścić zasadnicze szkoły rolnicze 2 tys. absolwentów. Wydaje się, że plan szkolenia zawodowego winien być w tym zakresie poprawiany w kierunku przyśpieszenia uruchomienia tych szkół oraz zwiększenia liczby uczniów i absolwentów. W okresie Planu 5-letniego będzie miał miejsce, zresztą jednocześnie, bardzo znaczny wzrost liczby absolwentów techników rolniczych — z 2,3 tys. w 1955 r. do 5,3 tys. w 1960 r.</u> + <u xml:id="u-3.104" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Obywatele Posłowie!</u> + <u xml:id="u-3.105" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Rozpatrywanie przez Sejm projektu Planu 5-letniego zbiega się w czasie z przeprowadzeniem doniosłych reform w naszym systemie planowania i zarządzania gospodarką narodową, proklamowanych przez VII i VIII Plenum KC PZPR, z wprowadzeniem instytucji samorządu robotniczego w zakładach produkcyjnych, z przedsięwzięciami idącymi w kierunku usamodzielnienia przedsiębiorstw i rozszerzenia pola działania prawa wartości w naszej rzeczywistości gospodarczej. Te przemiany w kierunku decentralizacji i demokratyzacji będą miały ogromny wpływ na ukształtowanie się wykonania Planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-3.106" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Jestem głęboko przekonany, że Plan zawiera wielkie wewnętrzne rezerwy.</u> + <u xml:id="u-3.107" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Ujmowanie i wydobycie tych rezerw nie było w pełni możliwe w dotychczasowym systemie zarządzania i planowania. A jednak ujawnienie i uruchomienie tych rezerw jest w interesie całego społeczeństwa, a w pierwszym rzędzie klasy robotniczej.</u> + <u xml:id="u-3.108" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Jest rzeczą niezmiernie ważną, aby wysiłek nad usprawnieniem naszej gospodarki, aby eksperymenty szły w kierunku lepszego wykorzystania zdolności produkcyjnej, powiększenia produkcji, zwiększenia wydajności pracy, obniżenia kosztów własnych, a zwłaszcza materiałowych, wygospodarowania dodatkowej akumulacji na rzecz państwa i na rzecz funduszu zakładowego do dyspozycji samorządów robotniczych.</u> + <u xml:id="u-3.109" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Konieczne jest podkreślenie tego, gdyż w pierwszym okresie usamodzielnienia przedsiębiorstw mogą pojawić się tu i ówdzie tendencje do poprawy sytuacji poszczególnych zakładów kosztem interesów całego społeczeństwa, np. w drodze podnoszenia cen wyrobów lub zmiany podziału zysku planowego na rzecz przedsiębiorstwa bez wypracowania dodatkowej akumulacji. Tego rodzaju tendencje mogą zjawić się zwłaszcza w okresie przejściowym, dopóki nie zacznie działać precyzyjny i przemyślany system bodźców ekonomicznych, ściśle wiążących interes grupowy robotników i pracowników poszczególnych zakładów z interesem ogólnospołecznym.</u> + <u xml:id="u-3.110" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Nie ulega wątpliwości, że inicjatywy załóg kierować się będą dążeniem do tego, aby powiązać poprawę sytuacji załóg z ogólnym interesem gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.111" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Głębokie przekształcenia systemu zarządzania gospodarką narodową wymagają także przeprowadzenia zmian w organizacji i metodach planowania. Zewnętrznym wyrazem tego będzie reorganizacja Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego na Komisję Planowania Rady Ministrów, która nie będzie obarczona funkcjami zarządzania gospodarką narodową, jakie w poprzednim okresie skupiła w swoich rękach PKPG. Rząd przedstawi Sejmowi odpowiedni projekt ustawy, wobec tego nie będę się w tej chwili zatrzymywał na tym temacie.</u> + <u xml:id="u-3.112" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Zmiany w systemie planowania i reorganizacja PKPG nie oznaczają wyrzeczenia się centralnego planowania. Centralne planowanie jest niezbędną koniecznością naszego społeczeństwa budującego socjalizm. Chodzi o umiejętne połączenie zasady i praktyki centralnego planowania z daleko posunięta samodzielnością przedsiębiorstw i szerokim polem działania dla inicjatywy załóg robotniczych, działających poprzez samorząd w zakładach pracy.</u> + <u xml:id="u-3.113" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Jestem głęboko przekonany, że wykorzystanie zasobów inicjatywy i aktywności klasy robotniczej, jej demokratycznej kontroli nad działalnością administracji gospodarczej przyczyni się do udoskonalenia Planu w toku jego wykonania, do wydobycia na światło dzienne wielu rezerw, do przezwyciężenia dysproporcji i bardziej harmonijnego rozwoju całej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.114" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-3.115" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Marszałek: Zarządzam 15-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-3.116" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 16 min. 30 do godz. 16 min. 55.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Dla wygłoszenia sprawozdania Komisji Finansowo-Budżetowej o projekcie ustawy o Pięcioletnim Planie Rozwoju Gospodarki Narodowej w latach 1956-1960 — udzielam głosu sprawozdawcy generalnemu posłowi Oskarowi Lange.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselLangeOskar">Wysoki Sejmie! Komisja Finansowo-Budżetowa rozpatrzyła przedłożony przez Rząd projekt Planu 5-letniego, czyli ustawy o planie rozwoju gospodarczego w latach 1956-1960.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselLangeOskar">W rozpatrzeniu projektu wzięły udział poszczególne komisje sejmowe, jak również specjalnie utworzona podkomisja dla rozwoju gospodarczego województw. Podkomisja ta rozpatrywała wnioski przedstawione przez poszczególne wojewódzkie zespoły poselskie.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselLangeOskar">Komisje oraz wymieniona podkomisja przedstawiały swoje wnioski Komisji Finansowo- Budżetowej, która po wysłuchaniu Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego ustosunkowała się do tych wniosków.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselLangeOskar">W jakim kierunku szły wnioski poszczególnych komisji oraz podkomisji dla rozwoju gospodarczego województw? Znaczna część wniosków komisji dotyczyła pracy poszczególnych resortów Rządu oraz położenia poszczególnych gałęzi gospodarki narodowej. Kierownicy i inni przedstawiciele resortów składali komisjom sprawozdania, a komisje uchwaliły szereg wniosków i dezyderatów pod adresem Rządu. Wnioskami i dezyderatami tymi nie będę się zajmował, komisje kierują je bezpośrednio do Rządu. Zajmę się natomiast tymi wnioskami, które proponują dokonanie zmian w przedłożonym projekcie Planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselLangeOskar">Są wśród nich wnioski o skreślenie pewnych pozycji z Planu, pozycji, które nie przyczyniają się do rozwoju gospodarki narodowej, a obciążają plan inwestycyjny. W sumie zmniejsza to nakłady inwestycyjne o 319 mln zł. Większość wniosków jednak zmierza do wydatnego zwiększenia wydatków inwestycyjnych. Propozycje Komisji Komunikacji i Łączności, Komisji Oświaty Nauki i Kultury oraz Komisji Pracy i Zdrowia oznaczają łącznie zwiększenie nakładów inwestycyjnych o 1.207,5 mln zł. Do tego dochodzą jeszcze dezyderaty Komisji Pracy i Zdrowia w wysokości 562 mln zł oraz dezyderaty Komisji Rolnictwa w wysokości 500 mln zł.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselLangeOskar">Zespoły poselskie przedstawiły wnioski o zwiększenie terenowego planu inwestycyjnego o 10.033 mln</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#komentarz">zł.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselLangeOskar">Na tej podstawie, po dokonaniu selekcji, podkomisja dla rozwoju gospodarczego województw zaproponowała zwiększenie wydatków inwestycyjnych o 6.227 mln zł. Z tego 1.209,5 mln zł stanowią postulaty, które należy wprowadzić do Planu. 1.259,5 mln zł to pozycje zmierzające do urealnienia i dofinansowania Planu. Reszta, a mianowicie 3.758,3 mln zł — to dezyderaty do zrealizowania w miarę możliwości.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselLangeOskar">Wszystkie te propozycje świadczą o jednym: o ogromnym niedoinwestowaniu naszego kraju, o ogromnej rozpiętości istniejącej między potrzebami socjalnymi i kulturalnymi ludności, między potrzebami w dziedzinie komunikacji i łączności — budowy dróg, mostów, kolei żelaznych itp. — a środkami ich zaspokojenia. Świadczą one również o tym, że w okresie planu 6-letniego, który był przede wszystkim nastawiony na budowę przemysłu ciężkiego, środki te wzrosły w słabym tylko stopniu. Wymownym jest również fakt, że wśród postulatów, które podkomisja do spraw rozwoju gospodarczego województw proponowała wprowadzić do Planu, 268 mln zł, czyli blisko 1/4 — to kapitalne remonty.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselLangeOskar">Nie ulega wątpliwości, że wszystkie propozycje poszczególnych komisji i podkomisji dla rozwoju gospodarczego województw są uzasadnione. Wiemy jednak wszyscy dobrze, że sytuacja gospodarcza kraju oraz podstawowe zadania, jakie stawia sobie Plan 5-letni — a o tych sprawach będę jeszcze mówił — wymagają ograniczenia inwestycji. Dlatego Komisja Finansowo-Budżetowa musiała dokonać ścisłej selekcji proponowanych dodatkowych nakładów inwestycyjnych. W rezultacie komisja proponuje zwiększenie nakładów o 724,7 mln zł. Dodatkowe te nakłady mogą być pokryte przez skreślenie innych pozycji w wysokości 319 mln zł, przez dokonanie przesunięć w planach w wysokości 169 mln zł oraz przez dofinansowanie z rezerw założonych w Planie w wysokości 236,7 mln zł. W ten sposób globalna kwota nakładów inwestycyjnych, przewidzianych w Planie 5-letnim, pozostanie bez zmian.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselLangeOskar">Niektóre komisje przedstawiły również propozycje w sprawie zmian w brzmieniu poszczególnych artykułów ustawy o Planie. Propozycje te idą w kierunku pełniejszego uwzględnienia rozwoju spółdzielczości zaopatrzenia i zbytu, spółdzielczości pracy, rzemiosła i chałupnictwa, zarówno indywidualnego jak i spółdzielczego, spółdzielczości kredytowej oraz wszelkich innych form spółdzielczego współdziałania między ludźmi.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselLangeOskar">Inne propozycje idą w kierunku usprawnienia i podniesienia gospodarki komunalnej i mieszkaniowej, a w szczególności budownictwa mieszkaniowego, jak również w kierunku rewindykacji obiektów takich, jak szpitale, szkoły i inne zakłady pomocy społecznej, które obecnie są używane na cele niezgodne z ich pierwotnym przeznaczeniem.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselLangeOskar">Komisja Finansowo-Budżetowa akceptuje wszystkie te propozycje i wnosi o dokonanie odpowiednich poprawek w tekście ustawy o Planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselLangeOskar">Wszystkie proponowane zmiany, zarówno w poszczególnych pozycjach nakładów inwestycyjnych, jak też zmiany w brzmieniu niektórych artykułów ustawy są wymienione w druku sejmowym, który znajduje się w rękach Obywateli Posłów. Jest to druk nr 115. Nie będę ich szczegółowo referował, po prostu wnoszę w imieniu Komisji Finansowo-Budżetowej o ich przyjęcie.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselLangeOskar">Zajmę się teraz szeregiem zagadnień podstawowych, mianowicie zagadnieniem, w jaki sposób Sejm powinien ustosunkować się do całości przedłożonego projektu ustawy o Planie 5-letnim, zagadnieniem, jakie są podstawowe i zasadnicze niedociągnięcia w przedłożonym projekcie Planu, które wymagają zmian w samej strukturze Planu, wreszcie też sprawą doraźnych zagadnień gospodarczych oraz problemów organizacji gospodarki narodowej, których szybkie rozwiązanie jest warunkiem pomyślnego wykonania wszelkiego wieloletniego planu rozwoju gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselLangeOskar">Kadencja obecnego Sejmu ma się ku końcowi, kończy się ona za niecałe dwa tygodnie. Większa część okresu Planu 5-letniego, mianowicie 4 lata tego planu, wypadnie na okres kadencji nowego Sejmu, który zostanie wybrany w styczniu przyszłego roku. Nowy Sejm tedy będzie czuwał nad wykonaniem Planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselLangeOskar">Rola Sejmu w stosunku do narodowych planów gospodarczych nie może ograniczać się do uchwalania ustaw. W myśl Konstytucji bowiem i zasad naszego ludowo-demokratycznego ustroju Sejm jest nie tylko organem ustawodawczym. Jest on najwyższym organem władzy państwowej i władzę tę spełniać musi we wszystkich zakresach. Szczególnie zaś ważnym atrybutem władzy państwowej jest stała kontrola działalności Rządu. Sejm nie tylko uchwala ustawy, ale także kontroluje bieg ich wykonania. Szczególnie ważne jest to w sprawach dotyczących życia gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselLangeOskar">Z tych względów Komisja Finansowo-Budżetowa uważa, że ustawę o Planie Rozwoju Gospodarki Narodowej na okres do roku 1960 włącznie uchwalić powinien przyszły Sejm. Na nim też będzie spoczywała odpowiedzialność czuwania nad wykonaniem ustawy. Powinien tedy mieć możność ostatecznego ustosunkowania się do projektu ustawy o Planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselLangeOskar">W ostatnim okresie dokonały się wielkie przemiany w życiu politycznym naszego kraju. Są to zmiany głębokie i sięgające daleko. Dotykają one również wielu podstawowych założeń polityki gospodarczej oraz metod zarządzania gospodarką narodową. Zmierzają one do pełnego wyzwolenia socjalistycznego charakteru podstaw naszej gospodarki narodowej, skrępowanego i wypaczonego w ubiegłym okresie przez biurokratyczny centralizm. Zmierzają one do rzeczywistego poddania gospodarki narodowej władzy ludu pracującego i do efektywnego podporządkowania jej potrzebom społeczeństwa. Wynikają stąd konsekwencje dla zadań Planu 5-letniego. W nadchodzących wyborach do Sejmu naród wypowie swoją wolę, niewątpliwie wypowie także swoją wolę na temat podstawowych zagadnień rozwoju gospodarki narodowej. Wola ta powinna znaleźć wyraz w Planie 5-letnim. Dlatego ostateczne uchwalenie tego Planu powinno być dokonane przez nowy Sejm.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselLangeOskar">Przekazując nowemu Sejmowi uchwalenie ostatecznego tekstu projektu ustawy o Planie 5-letnim obecny Sejm jednak może i powinien ustosunkować się do tego projektu. Jest to potrzebne dlatego, że społeczeństwo oczekuje takiego ustosunkowania się i że wobec tego Sejm ma obowiązek wyrażenia swojej opinii. Ponadto Sejm musi dać Rządowi dyrektywy działania na czas aż do uchwalenia ustawy przez nowy Sejm. Życie gospodarcze nie może stanąć w miejscu, potrzebne są decyzje, zwłaszcza w dziedzinie inwestycyjnej, których skutki sięgają daleko w przyszłość.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselLangeOskar">Dlatego Komisja Finansowo - Budżetowa wnosi, aby Sejm, po uwzględnieniu poprawek uchwalonych przez Komisję, przyjął w zasadzie przedstawiony projekt Planu 5-letniego jako wytyczną kierunków rozwoju gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselLangeOskar">Równocześnie Komisja wnosi, aby Sejm upoważnił Rząd do uchwalenia Narodowego Planu Gospodarczego na rok 1957 na podstawie wytycznych zawartych w przedłożonym projekcie Planu 5-letniego oraz w poprawkach uchwalonych przez Komisję Finansowo-Budżetową. Plan na rok 1957 powinien być przedłożony Sejmowi do zatwierdzenia.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselLangeOskar">Według Konstytucji roczne narodowe plany gospodarcze nie wymagają zatwierdzenia przez Sejm. Uchwala je Rząd w ramach kilkuletniego planu gospodarczego, który ma charakter ustawy uchwalonej przez Sejm. Ponieważ Sejm obecny nie uchwala ustawy o Planie 5-letnim, przeto Rząd jest pozbawiony podstawy prawnej dla uchwalenia planu na rok 1957. Potrzebne jest więc specjalne upoważnienie Rządu przez Sejm do uchwalenia tego planu.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselLangeOskar">Komisja Finansowo-Budżetowa jest jednak zdania, że przewidziane w Konstytucji ograniczenie prawa Sejmu do uchwalania kilkuletnich narodowych planów gospodarczych nie odpowiada potrzebom zachodzącego w naszym kraju procesu demokratyzacji. Ogranicza to Sejm do roli wyłącznie ustawodawczej, pozbawia go efektywnej kontroli nad biegiem wykonywania planów nawet wieloletnich. Mieliśmy tego przykład, kiedy po roku 1952, w postaci nie uchwalanych więcej przez Sejm rocznych planów gospodarczych, planów w dodatku jeszcze tajnych, nastąpiło zasadnicze przeobrażenie założeń uchwalonego przez Sejm planu 6-letniego, przeobrażenie, które doprowadziło do zwichnięcia podstawowych proporcji planu 6-letniego i do wynikłych stąd głębokich zaburzeń w gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselLangeOskar">Ograniczenie Sejmu do roli wyłącznie ustawodawczej odpowiada w gruncie rzeczy idei burżuazyjnego parlamentaryzmu opartego na doktrynie podziału władz, gdzie parlamentowi przeciwstawiona jest inna władza, która ogranicza władzę pochodzącego z wyborów parlamentu. Nie takie są założenia parlamentu w ustroju demokracji ludowej. Sejm reprezentuje suwerenną władzę ludu pracującego miast i wsi, władzę pełną i niepodzielną, a nie częściową i ograniczoną jak w burżuazyjnej demokracji. Tego nas uczyła już Komuna Paryska, tego nas uczył Lenin.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselLangeOskar">Aby mieć efektywną możność kontrolowania wykonania kilkuletnich planów gospodarczych, Sejm musi mieć prawo uchwalania również rocznych planów gospodarczych. Bez tego, jak nas nauczyło przykre doświadczenie, nie ma gwarancji, że wola Sejmu wyrażona w ustawach o wieloletnich planach gospodarczych nie zostanie w toku wykonywania tych planów wypaczona. Dlatego przyszły Sejm powinien zmienić odpowiednie przepisy Konstytucji i wprowadzić zasadę, że nie tylko kilkuletnie, ale również roczne narodowe plany gospodarcze są uchwalane przez Sejm.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselLangeOskar">Komisja Finansowo-Budżetowa uważa jednak, że nie należy czekać, aż nastąpi zmiana odpowiednich przepisów Konstytucji. Proponuje, ażeby Sejm już teraz zobowiązał Rząd do przedstawienia przyszłemu Sejmowi do zatwierdzenia projektu Narodowego Planu Gospodarczego na rok 1957.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselLangeOskar">Rząd powinien także złożyć Sejmowi — oczywiście już przyszłemu Sejmowi — sprawozdanie z wykonania Narodowego Planu Gospodarczego za rok 1956. Ponieważ Sejm nie uchwalił jeszcze ustawy o Planie 5-letnim, a także nie upoważnił Rządu do uchwalenia planu, na rok 1956, Rząd działał tu bez podstawy prawnej. Musiał tak działać, gdyż życie gospodarcze nie może stać w miejscu. Powstały stąd defekt prawny będzie usunięty, jeżeli Sejm zatwierdzi sprawozdanie Rządu o wykonaniu planu za rok 1956. Ponadto sprawozdanie takie jest potrzebne jako podstawa dla uchwalenia ustawy o Planie Rozwoju Gospodarczego do roku 1960 włącznie. Ostateczne bowiem brzmienie wielu punktów tej ustawy zależeć będzie od wyników gospodarczych osiągniętych w obecnym roku, to jest w roku 1956.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselLangeOskar">Teraz przechodzę do merytorycznego ustosunkowania się do treści przedłożonego projektu ustawy o Planie 5-letnim. Szczegółowe ustosunkowanie się musiałoby się oprzeć na analizie wyniku wykonania planu 6-letniego i płynących stąd doświadczeń. Takiej analizy Komisja Finansowo-Budżetowa nie dokonała. Jedną z przyczyn był brak dostatecznego materiału. Na poszczególnych komisjach przedstawiciele Rządu dawali ocenę wyników planu 6-letniego w zakresie poszczególnych resortów. Sprawy te były dyskutowane na komisjach, ale brak nam było dostatecznego materiału dla dokonania oceny całości, oceny syntetycznej. Statystyczne wskaźniki wykonania planu 6-letniego zostały udostępnione Komisji Finansowo-Budżetowej. Ale to nie wystarcza.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselLangeOskar">Dane statystyczne dać mogą jedynie obraz ilościowych zmian zaszłych w gospodarce narodowej. Dla pełnej oceny wyników planu 6-letniego potrzebne jest także zbadanie zmian o charakterze jakościowym w strukturze gospodarki narodowej, jak również zmian w sprawach takich, jak jakość produkcji, stosunek asortymentu do potrzeb, stosunek kosztów i wydajności do poziomu w zasadzie możliwego do osiągnięcia, istnienie ukrytych rezerw, sposób działania bodźców ekonomicznych itd. Tych zmian nie można wywnioskować z samych tylko cyfr statystycznych, potrzebne by tu były badania jakiejś specjalnej komisji ankietowej, która by od strony jakościowej oświetliła stan gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselLangeOskar">Komisja Finansowo-Budżetowa nie miała możliwości przeprowadzenia takich szczegółowych badań, zbyt ograniczony był jej czas i zbyt ograniczone są środki. Wolała tedy skoncentrować się na sprawach Planu 5-letniego. Jeżeli zaś chodzi o doświadczenia i wnioski płynące z wykonania planu 6-letniego, Komisja opiera się na ocenie dokonanej przez VII Plenum Komitetu Centralnego Partii oraz na krytycznych zaostrzeniach tej oceny, które znalazły wyraz na VIII Plenum Komitetu Centralnego. Wystarczy to dla zasadniczego ustosunkowania się do podstawowych zagadnień Planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselLangeOskar">Słusznym jest podstawowe założenie przedłożonego projektu Planu 5-letniego, a mianowicie że podstawowym zadaniem Planu 5-letniego jest zapewnienie, w oparciu o dalszy wszechstronny rozwój produkcji — możliwie wydatnej i szybkiej poprawy stopy życiowej ludności. Temu zadaniu winny być podporządkowane wszystkie proporcje Planu, a zwłaszcza plan inwestycyjny. Oznacza to ograniczenie planu inwestycyjnego, pilnowanie, aby w toku wykonania nie przekroczył przewidzianej w założeniach Planu maksymalnej granicy 18% dochodu narodowego. Znaczy to także, że struktura inwestycji musi być przystosowana do zadań związanych z szybkim podniesieniem stopy życiowej ludności.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselLangeOskar">W związku z tym zachodzi potrzeba ustalenia priorytetów poszczególnych zadań Planu. W planie 6-letnim najwyższy priorytet posiadały inwestycje w dziedzinie budowy przemysłu ciężkiego. Ponieważ koszt tych inwestycji był oszacowany zbyt nisko, a potem doszły jeszcze dodatkowe inwestycje związane z budową przemysłu zbrojeniowego, udział akumulacji w dochodzie narodowym (obliczony w cenach z 1950 roku) podskoczył, wbrew pierwotnym założeniom planu, w roku 1953 do 47,7% dochodu narodowego, a w latach 1954 i 1955 wynosił jeszcze ponad 45%. Konsekwencje tego wystąpiły w stopie życiowej.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselLangeOskar">Dlatego VII Plenum Komitetu Centralnego Partii zaproponowało wprowadzenie zasady, że gdyby w toku wykonywania Planu, a zwłaszcza przy ustalaniu planów rocznych lub przeprowadzaniu poważniejszych korekt w planach rocznych, wystąpiła sprzeczność między założonym wzrostem stopy życiowej a innymi wskaźnikami Planu, należy dostosować inne wskaźniki do założonego wzrostu stopy życiowej. Ten priorytet powinien być ściśle przestrzegany. Nie jest on wyraźnie stwierdzony w przedłożonym projekcie ustawy. Takie stwierdzenie trzeba koniecznie wprowadzić, stanowi ono bowiem naczelną dyrektywę dla wykonawców Planu.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselLangeOskar">Kluczem do podniesienia stopy życiowej jest zwiększenie masy towarowej oraz wzrost budownictwa mieszkaniowego zarówno w mieście, jak i na wsi. W tej dziedzinie projekt Planu 5-letniego wymaga jeszcze pewnej przebudowy. Dotyczy to w pierwszym rzędzie rolnictwa. Wiemy dzisiaj wszyscy, że na skutek zasadniczych błędów w naszej polityce rolnej siły wytwórcze rolnictwa nie są w pełni wykorzystane. Zostały one skrępowane przez fałszywą politykę, która wypaczała sens sojuszu robotniczo-chłopskiego i która środkami sztucznymi, środkami pozaekonomicznego przymusu starała się dokonać przebudowy ustroju rolne go. Celu swego ta polityka nie osiągnęła, natomiast zahamowała, a często wręcz cofnęła rozwój sił wytwórczych w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselLangeOskar">Plan 5-letni zakłada wzrost produkcji rolnej o 25%. Na pozór nie jest to wzrost bardzo wielki. Jeżeli jednak uprzytomnimy sobie, że w ciągu pięciolecia 1950—1955 produkcja rolna wzrosła tylko o 8%, to zrozumiemy, że zadanie postawione jest poważne i niełatwe do wykonania. Będzie to wymagało skupienia wielkich wysiłków w dziedzinie rolnictwa, a w szczególności rozwinięcia pomocy dla indywidualnej gospodarki chłopskiej, która dostarcza blisko 84% globalnej produkcji rolnej. Wymaga to również ponownego rozpatrzenia możliwości zwiększenia produkcji i importu nawozów sztucznych, sprawy jakości i typów maszyn rolniczych, sprawy działania państwowych ośrodków maszynowych oraz możliwości większego udostępnienia dla wsi materiałów budowlanych. Wymaga to ponownego rozpatrzenia kierunków inwestycji planowanych w rolnictwie i w działach gospodarki narodowej — związanych z rolnictwem i ze wsią.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselLangeOskar">Materiały budowlane stanowią dzisiaj największe i najpoważniejsze wąskie gardło w gospodarce narodowej. Są one potrzebne dla pełnej realizacji programu budownictwa mieszkaniowego w mieście oraz budownictwa wiejskiego. Obok wielkiego wysiłku w kierunku zwiększenia produkcji potrzebne też będzie, zwłaszcza w planie na rok 1957, uzyskanie rezerwy materiałów budowlanych drogą ograniczenia robót budowlanych w przemyśle. Mówi o tym uchwała VIII Plenum Komitetu Centralnego PZPR.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselLangeOskar">Industrializacja dokonana w okresie planu 6-letniego odznacza się dużą nierównomiernością. Powstały w wielkiej liczbie nowe zakłady przemysłowe, wielkie nowe moce produkcyjne przy jednoczesnym braku surowców i półfabrykatów potrzebnych do ich pełnego wykorzystania. Stąd znane dysproporcje w naszej gospodarce narodowej, których przezwyciężenie wymaga wyszukania wszystkich nie ujawnionych dotychczas rezerw produkcyjnych w dziedzinie surowców i półfabrykatów. Rezerwy takie istnieją, istnieją one również w dziedzinie produkcji materiałów budowlanych. Przy opracowaniu ostatecznego tekstu Planu 5-letniego rezerwy te powinny być wykryte i wykorzystane.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselLangeOskar">Rezerwy dla zwiększenia produkcji wyrobów szerokiego spożycia oraz możliwości zwiększenia zapasów surowców i półfabrykatów dla produkcji cywilnej — mogą być również uzyskane drogą przestawienia części specjalnego przemysłu maszynowego i chemicznego na produkcję cywilną.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselLangeOskar">W dziedzinie gospodarki mieszkaniowej i budownictwa mieszkaniowego istnieją również możliwości uruchomienia nie wykorzystanych jeszcze w pełni rezerw. Jest to możliwe drogą reformy zasad gospodarki mieszkaniowej oraz stworzenia warunków sprzyjających pełnemu wykorzystaniu możliwości indywidualnego i spółdzielczego budownictwa, opartego na specjalnie na ten cel przeznaczonym systemie oszczędności ze strony ludności.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#PoselLangeOskar">Jednym z przejawów nierównomierności naszej industrializacji jest również istnienie licznych dziedzin, które w ostatnim okresie zostały zaniedbane, a w których nastąpiła dekapitalizacja majątku narodowego. Był to jeden z dodatkowych kosztów naszej industrializacji, który nie znajduje jeszcze pełnego wyrazu w ocenach wyników planu 6-letniego. Naprawa tej sytuacji nie jest rzeczą łatwą, wymaga wielkich nakładów w dziedzinie remontów kapitalnych, odbudowy zabudowań, odnowienia parku maszynowego itp. Sprawy te muszą być podporządkowane podstawowemu zadaniu Planu 5-letniego. Wydaje się jednak, że pewne kroki w tym kierunku mogą i muszą być podjęte i powinny znaleźć uwzględnienie w ostatecznym tekście Planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#PoselLangeOskar">Na szczególną uwagę zasługuje sprawa usunięcia powstałych w okresie planu 6-letniego dysproporcji między rozwojem gospodarczym poszczególnych terytoriów, na skutek których pewne województwa, jak np. białostockie, olsztyńskie, koszalińskie i zielonogórskie nie uczestniczą, albo tylko słabo uczestniczą w ogólnym rozwoju gospodarczym kraju. Dysproporcje te trzeba usuwać przez, aktywizację gospodarczą takich województw.</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#PoselLangeOskar">W związku z tą sprawą Komisja Finansowo- Budżetowa postanowiła zwrócić się do Rządu o podjęcie nadzwyczajnych środków w celu zapobieżenia dalszej dewastacji mniejszych miast i miasteczek oraz ich aktywizacji w zakresie przemysłu, handlu i rzemiosła, zwłaszcza na terenie Ziem Odzyskanych. Ponadto Komisja zwróciła się o rozwinięcie na terenach szczególnie zaniedbanych akcji osadniczej, o wyrównanie szkód wyrządzonych miejscowej ludności oraz o stworzenie jej lepszych warunków zagospodarowania i wszechstronnego rozwoju.</u> + <u xml:id="u-5.43" who="#PoselLangeOskar">Wymienione kroki, jak również przezwyciężenie istniejących dysproporcji między mocami produkcyjnymi a bazą surowcowo-materiałową oraz produkcją półfabrykatów, której niedociągnięcia hamują normalną kooperację między zakładami, są niezbędne dla wyrównania frontu naszej industrializacji. Wyrównanie takie zaś jest potrzebne dla pełnego wyzyskania efektów niewątpliwych wielkich osiągnięć planu 6-letniego, dla stworzenia mocnych fundamentów umożliwiających w przyszłości dalszy pomyślny rozwój industrializacji naszego kraju, która przecież nie jest procesem zakończonym, ale w której to dziedzinie dopiero zrobiliśmy pierwsze a zarazem i wielkie kroki.</u> + <u xml:id="u-5.44" who="#PoselLangeOskar">Mówiąc o perspektywach dalszych postępów industrializacji Polski należy zatrzymać się nad zagadnieniem postępu technicznego. W Plan 5-letni wchodzimy ze znacznym, że tak powiem, — „remanentem” nie zakończonych inwestycji, których wartość przekracza 26 miliardów zł w cenach ubiegłego roku. Przy czym nie są tutaj wliczone inwestycje w dziedzinie kolejnictwa. Ponieważ inwestycje te są już w stadium bardzo zaawansowanym, przeto możliwe będzie szybkie osiągnięcie znacznych przyrostów produkcji w hutnictwie, chemii i przemyśle maszynowym za pomocą stosunkowo małych dodatkowych nakładów, potrzebnych do ich zakończenia.</u> + <u xml:id="u-5.45" who="#PoselLangeOskar">Efektywność inwestycji w toku Planu 5-letniego będzie więc wysoka. Nie jest przewidziane na większą skalę budownictwo nowych obiektów przemysłowych. Umożliwi to skoncentrowanie wysiłków na wyrównaniu frontu industrializacji, o którym mówiłem, i umożliwi szybsze podniesienie stopy życiowej. W ten sposób rzeczywiście powiedzieć można, że szybsze podniesienie stopy życiowej, założone w Planie 5-letnim, staje się zadaniem wykonalnym na skutek inwestycji dokonanych lub rozpoczętych w okresie planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-5.46" who="#PoselLangeOskar">Sytuacja ta, niewątpliwie korzystna z punktu widzenia doraźnego efektu, stwarza jednak pewne problemy, jeżeli chodzi o przyszły rozwój po roku 1960. Dotyczy to zwłaszcza sprawy poziomu techniki. Technika wymienionych obiektów inwestycyjnych odpowiadała stanowi techniki w okresie kiedy je rozpoczynano, a w wielu wypadkach, jak wiemy, była przestarzała i w stosunku do tego stanu. Znaczy to, że po roku 1960 obok wielkiego wysiłku inwestycyjnego, który będzie potrzebny zarówno dla zwiększenia produkcji, jak i zapewnienia zatrudnienia dla wzrastającej liczebnie ludności, będzie musiał nastąpić także wielki proces odnowy technicznej.</u> + <u xml:id="u-5.47" who="#PoselLangeOskar">Należałoby już teraz, w ciągu obecnego Planu 5-letniego, przygotować dobrze przemyślany program modernizacji dla wszystkich gałęzi produkcji i dla poszczególnych zakładów. Mówi o tym przedłożony projekt o Planie 5-letnim. Mówi o pracach wstępnych w dziedzinie automatyzacji, elektroniki oraz pokojowego wykorzystania energii atomowej, mówi też o pracach technicznych w dziedzinie rozszerzenia i lepszego wykorzystania naszej bazy surowcowej i energetycznej.</u> + <u xml:id="u-5.48" who="#PoselLangeOskar">Chciałbym jednak z tej wysokiej trybuny podkreślić wielką wagę tego zagadnienia.</u> + <u xml:id="u-5.49" who="#PoselLangeOskar">Najsłabszą stroną przedłożonego projektu Planu 5-letniego jest brak zapewnienia równowagi w bilansie obrotów zagranicznych. Plan bilansu płatniczego z zagranicą jest niewyrównany, pomimo pożyczki i moratorium ze Związku Radzieckiego. Ponadto plan bilansu płatniczego zakłada blisko dwukrotny wzrost eksportu inwestycyjnego. Powodzenie jego w poważnym stopniu zależy od sytuacji na rynku światowym, w tym także na rynku światowym kapitalistycznym. Sytuacja ta jest w znacznym stopniu od nas niezależna. W eksporcie tym napotykamy poważne trudności, częściowo spowodowane także tym, że nasz eksport artykułów inwestycyjnych często nie odpowiada najnowocześniejszym wymogom techniki. Dlatego nie wiadomo, w jakim stopniu założenia planu eksportu będą wykonane.</u> + <u xml:id="u-5.50" who="#PoselLangeOskar">Podstawową rolę w naszym eksporcie odgrywa jak wiadomo, węgiel, którego plan produkcyjny jest bardzo napięty. Niepełne wykonanie planu w tej dziedzinie uderzyłoby również w równowagę naszego bilansu obrotów z zagranicą.</u> + <u xml:id="u-5.51" who="#PoselLangeOskar">Dlatego Komisja Finansowo-Budżetowa uważa, że Sejm powinien wezwać Rząd do podjęcia szczególnego wysiłku, zmierzającego do poprawy sytuacji w dziedzinie obrotów zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-5.52" who="#PoselLangeOskar">Komisja proponuje też stworzenie specjalnego funduszu rozbudowy morskiej floty handlowej. Do funduszu tego wpłynęłyby kwoty uzyskane ze sprzedaży nierentownych statków pasażerskich, zyski ratownictwa okrętowego, nadwyżki z wpływów naszych statków oraz pieniądze z asekuracji statków. Fundusz ten miałby prawo uzyskiwania pożyczek zagranicznych. Uzasadnieniem tej propozycji jest fakt, że wszelkie inwestycje w dziedzinie budowy czy kupna statków handlowych rentują się bardzo wysoko — na ogół amortyzują się w ciągu trzech lat, przy czym zyski osiągane są w dewizach.</u> + <u xml:id="u-5.53" who="#PoselLangeOskar">Takie są zasadnicze uwagi, dotyczące przedłożonego projektu Planu 5-letniego. Komisja prosi Rząd, aby uwagi te uwzględnił zarówno przy redagowaniu ostatecznego tekstu ustawy, która będzie przedłożona przyszłemu Sejmowi, jak też w swojej bieżącej działalności.</u> + <u xml:id="u-5.54" who="#PoselLangeOskar">Plan 5-letni nie wyczerpuje ważnych zagadnień, przed którymi stoi nasza gospodarka narodowa. Stoi przed nami wielkie zagadnienie zmiany metod planowania i zarządzania gospodarką narodową, które w poprzednim okresie, a zwłaszcza w ostatnich kilku latach, nie zdały egzaminu. Stoi przed nami również zadanie doraźnego uporządkowania gospodarki narodowej, usunięcia licznych zakłóceń przejawiających się w gospodarce narodowej, hamujących bieg jej sprawnego funkcjonowania i dotkliwie dających się we znaki w życiu codziennym ludności.</u> + <u xml:id="u-5.55" who="#PoselLangeOskar">W dużej mierze są to zakłócenia, których pełne usunięcie wymaga wieloletniego wysiłku, które zatem musi być przedmiotem Planu 5-letniego. Ale jest i wiele takich, które usunąć trzeba szybko, doraźnie, gdyż szybkie ich usunięcie jest warunkiem pomyślnego wykonania jakiegokolwiek wieloletniego planu. Zachodzi potrzeba przedsięwzięcia doraźnych środków celem przygotowania warunków umożliwiających pomyślne wykonanie Planu 5-letniego. Jest to zespół środków, który można określić mianem — „uporządkowania gospodarki narodowej”.</u> + <u xml:id="u-5.56" who="#PoselLangeOskar">W związku z tym Komisja sejmowa uważa, że Rząd powinien przedstawić nowo obranemu Sejmowi w najkrótszym czasie program polityki gospodarczej, zmierzający do wprowadzenia w życie wymienionych zmian w metodach planowania i zarządzania gospodarką narodową, oraz do uporządkowania dających się szybko usunąć zakłóceń w gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-5.57" who="#PoselLangeOskar">Program zmian w metodach planowania i zarządzania gospodarką narodową powinien prowadzić do uproszczenia i decentralizacji planowania, zmniejszenia ilości objętych planowaniem wskaźników, zwiększenia roli rad narodowych, większej samodzielności socjalistycznych przedsiębiorstw, szerokiego samorządu robotniczego w zakładach pracy, należytego wykorzystania bodźców materialnego zainteresowania pracujących w wynikach pracy.</u> + <u xml:id="u-5.58" who="#PoselLangeOskar">Kroki te nie osłabią planowego kierownictwa gospodarką narodową, przeciwnie, wzmocnią je przez odciążenie centralnych organów planowania od zbytnich szczegółów, przez umożliwienie im skoncentrowania się na sprawach zasadniczych, istotnych dla wyznaczenia kierunków rozwoju gospodarki narodowej. Równocześnie kroki te wyposażą wykonanie narodowych planów gospodarczych w skuteczne instrumenty realizacji, instrumenty oparte na uruchomieniu sprawnie działających bodźców ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-5.59" who="#PoselLangeOskar">Są to zmiany strukturalno-organizacyjne w gospodarce narodowej, których domaga się społeczeństwo. Domaga się ich klasa robotnicza, cały lud pracujący, który nie chcę więcej, aby rządzono za niego i w jego imieniu, ale który chcę rządzić sam, chcę stać się rzeczywistym gospodarzem zakładów pracy i kraju.</u> + <u xml:id="u-5.60" who="#PoselLangeOskar">Wymienione zmiany strukturalno-organizacyjne zmierzać powinny do zastąpienia biurokratyczno-administracyjnego systemu zarządzania gospodarką narodową przez system zarządzania posługujący się właściwymi bodźcami ekonomicznymi i oparty na wykorzystaniu obiektywnych praw ekonomicznych działających w gospodarce narodowej, a zwłaszcza prawa wartości. Winny one też zmierzać do pełnego poddania gospodarki narodowej i poszczególnych jej części demokratycznej kontroli mas pracujących, do pełnego wyzwolenia i wykorzystania w gospodarce narodowej bogatych źródeł inicjatywy społecznej i inicjatywy pracowniczej, którą dotychczasowy system biurokratycznego centralizmu hamował. Trzeba wyzwolić z biurokratycznych pęt twórczą energię mas pracujących. W ten sposób zostanie też wyzwolona w pełni socjalistyczna treść społecznej własności środków produkcji, która uległa wypaczeniu na skutek centralistyczno-biurokratycznych sposobów zarządzania.</u> + <u xml:id="u-5.61" who="#PoselLangeOskar">Program środków doraźnych, program uporządkowania gospodarki narodowej powinien zająć się sprawą jak najszybszego przezwyciężenia wąskich gardeł, które hamują normalny bieg mechanizmu naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-5.62" who="#PoselLangeOskar">Takiego programu od dawna domaga się społeczeństwo, takiego programu również domaga się Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, która w uchwałach VII Plenum swego Komitetu Centralnego umieściła osobny rozdział o doraźnych środkach usprawnienia gospodarki i usunięcia najjaskrawszych bolączek.</u> + <u xml:id="u-5.63" who="#PoselLangeOskar">Wiemy, że środki w tych dziedzinach, i to nawet daleko idące, są podejmowane względnie przygotowywane przez Rząd. Po VII Plenum Komitetu Centralnego powstał szereg komisji partyjno-rządowych, których zadaniem jest szczegółowe opracowanie doraźnych środków, o których mówią uchwały Plenum. Pewne środki są już wprowadzane w życie, inne wkrótce będą przedstawione w postaci odpowiednich aktów ustawodawczych. Potrzebny jednak jest obraz, w jaki sposób środki te składają się w systematyczny program działania, program jasny i przemyślany. Dlatego potrzeba, aby Rząd program taki w jak najkrótszym czasie przedstawił nowemu Sejmowi.</u> + <u xml:id="u-5.64" who="#PoselLangeOskar">Wymieniony program, rzecz jasna, nie może być namiastką wieloletniego planu gospodarczego, obejmującego okres do 1960 r. włącznie, nie może więc on zastąpić Planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-5.65" who="#PoselLangeOskar">W toczących się obecnie dyskusjach nad polityką gospodarczą wysuwany jest pogląd, że nie należy uchwalać Planu 5-letniego, natomiast należy ograniczyć się do planu 2-letniego, którego treść odpowiadałaby wyżej wymienionemu programowi polityki gospodarczej. Pogląd ten nie uwzględnia jednak faktu, że podstawowe inwestycje, o których się obecnie decyduje, posiadają cykl dojrzewania znacznie dłuższy; obejmuje on 3 do 5 lat, a często i więcej. Gdybyśmy więc nie mieli Planu 5-letniego, to Rząd musiałby dokonać tych inwestycji bez uchwały Sejmu i wykonać je bez kontroli Sejmu. Byłoby to sprzeczne z zasadami demokracji, z zasadami pełnej kontroli Sejmu nad działalnością Rządu, o którą dzisiaj walczymy.</u> + <u xml:id="u-5.66" who="#PoselLangeOskar">Dlatego potrzebny nam jest Plan 5-letni. Ale potrzebny jest również w ramach tego Planu doraźny, przemyślany i konsekwentny program polityki gospodarczej. Musi on objąć całokształt spraw, które muszą być rozwiązane w ciągu najbliższych, powiedzmy, dwóch lat. Narodowy Plan Gospodarczy na rok 1957 powinien być jednym — choć nie jedynym — z instrumentów realizacji tego programu.</u> + <u xml:id="u-5.67" who="#PoselLangeOskar">Wysoki Sejmie! Przedstawiłem dość obszernie uwagi Komisji Finansowo-Budżetowej do przedłożonego projektu ustawy o Planie Rozwoju Gospodarczego w latach 1956—1960. Wnioski Komisji są zawarte w projekcie uchwały, który Obywatelom Posłom został rozdany. Tekstu tej uchwały nie będę teraz odczytywał, gdyż Obywatele Posłowie na pewno się z nim już zapoznali.</u> + <u xml:id="u-5.68" who="#PoselLangeOskar">W imieniu Komisji Finansowo-Budżetowej wnoszę, aby Wysoki Sejm uchwalić raczył przedstawiony mu przez Komisję projekt uchwały.</u> + <u xml:id="u-5.69" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Obecnie poseł Ryszard Nieszporek chciałby skierować pod adresem Rządu jedno pytanie.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Posła.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselNieszporekRyszard">Wysoka Izbo! Ludność naszego województwa — i prawdopodobnie innych województw przemysłowych — jest bardzo zaniepokojona niedostatecznym zaopatrzeniem ludności w ziemniaki jadalne na zimę. Mimo wielokrotnych moich monitów i pism od Ministra Skupu i Wicepremiera Gedego, zapewniających nas, że dostawy ziemniaków zostaną ukończone do dnia 5 listopada, zgodnie z uchwałą Rządu w tej sprawie — z przykrością muszę stwierdzić, że na zapotrzebowane 328 tys. ton otrzymaliśmy do dzisiejszego dnia tylko 258 tys. ton, w tym 20 tys. ton ziemniaków zmarzniętych i nie nadających się do spożywania.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselNieszporekRyszard">Biorąc pod uwagę to, że nasze województwo jest w całej gospodarce narodowej sercem przemysłu krajowego i że zaopatruje ono kraj przez naszych dzielnych górników w węgiel, a przez hutników w stal — pragnąłbym, jako przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach i jako poseł na Sejm, jak również w imieniu Zespołu Poselskiego woj. katowickiego zapytać Rząd, czy klasa robotnicza naszego województwa zostanie całkowicie zaopatrzona w jadalne ziemniaki i w jakim terminie?</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Na tym kończymy dzisiejsze obrady.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Dyskusję nad projektem Planu 5-letniego rozpoczniemy jutro.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#Marszalek">Następne posiedzenie odbędzie się jutro, 8 listopada, o godz. 10.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 17 min. 50.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00033-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00033-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..ede0339 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00033-01/header.xml @@ -0,0 +1,76 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00033-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>33 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>33 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">33</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1956-11-08</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGabrylStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Gabryl Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJanuszStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Janusz Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKrzyzakAnna" role="speaker"> + <persName>Poseł Krzyżak Anna</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMakowskiEugeniusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Makowski Eugeniusz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPrawdzicowaJadwiga" role="speaker"> + <persName>Poseł Prawdzicowa Jadwiga</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSoldekStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Sołdek Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTarniewiczAnna" role="speaker"> + <persName>Poseł Tarniewicz Anna</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTatarkownaMajkowskaMichalina" role="speaker"> + <persName>Poseł Tatarkówna-Majkowska Michalina</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTeisseyreStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Teisseyre Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTolwinskiStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Tołwiński Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWozniakWiktor" role="speaker"> + <persName>Poseł Woźniak Wiktor</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZgorskiStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Zgórski Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZwierzynaHoraOlga" role="speaker"> + <persName>Poseł Zwierzyna-Hora Olga</persName> + </person> + <person xml:id="WiceprezesRadyMinistrowStefanIgnar" role="speaker"> + <persName>Wiceprezes Rady Ministrów Stefan Ignar</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00033-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00033-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..ad22109 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00033-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,938 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Rzeczypospolitej Polskiej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja I - Sesja X</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 33 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 8 listopada 1956 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1956</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszalek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Dzisiejszy dzień poświęcamy dyskusji nad sprawą Planu 5-letniego. Dotąd zapisanych jest do głosu 33 mówców.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Jako pierwsza ma głos poseł woj. łódzkiego Jadwiga Prawdzicowa.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Wysoki Sejmie! U podstaw życia społeczno-gospodarczego leży, jak wiemy, postęp w pełnym tego słowa znaczeniu oraz praca człowieka, uwarunkowana jego kwalifikacjami, umiejętnościami i zdolnościami organizacyjnymi. Tym elementom towarzyszy zainteresowanie materialne.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Faktem istniejącym dotychczas w naszym społecznym życiu — pomimo przeznaczenia na ten cel w budżetach znacznych środków finansowych — było drugoplanowe traktowanie usług z dziedziny socjalnej. Błąd tkwił w tym, że nie widzieliśmy związku między wynikami pracy służby zdrowia a wydajnością pracy w produkcji. Może również dlatego w ubiegłym okresie licznych wypaczeń naszego życia społecznego i kulturalnego sprawy związane z zachowaniem i przywracaniem zdrowia nie zawsze znajdowały właściwe zrozumienie.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Nie będzie przecież przesadą stwierdzenie, że wydajność pracy, a nawet sprawność umysłowa, potrzebna do każdego rodzaju zawodu, jest uzależniona od stopnia zdrowotności społeczeństwa — nad czym pracuje socjalistyczna służba zdrowia.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Formy współczesnego życia wybitnie się zmieniły, a szybkie tempo dokonujących się przemian zmienia również jakość i ilość potrzeb, co szczególnie widoczne jest w zakresie potrzeb opieki lekarskiej naszej wsi, gdzie nie tylko w obrazach nędzy i opuszczenia, opisywanych przez naszych klasyków, zdrowie, rodność i umieralność pozostawione były znachorom i babkom.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Stawiam przed Ministerstwem Zdrowia, radami narodowymi jako sprawę pilną podniesienie w pięciolatce poziomu opieki zdrowotnej nad ludnością wiejską. Zdajemy sobie sprawę, że w pierwszych latach powojennych służba zdrowia na wsi rozwijała się żywiołowo, zakładano placówki tam, gdzie był lokal, tam gdzie chciał się osiedlić lekarz czy położna — bez uwzględnienia istotnych potrzeb ludności.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Prawdą jest, że Ministerstwo Zdrowia w ostatnich latach zrobiło dużo. Mamy już przeszło 1.100 ośrodków zdrowia i 1.340 punktów zdrowia. Planowo przebiega rozwój izb porodowych, systematycznie otwierane są punkty apteczne na wsi; może tylko z powodu braku odpowiednich lokali zbyt powoli postępuje uruchomianie izb chorych.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Trudności są duże. Choć sieć placówek lecznictwa otwartego na wsi liczbowo okazuje stały wzrost, to nie zawsze jest dobrze z jakością. Zbyt często za szyldem — „Ośrodek Zdrowia” mieści się placówka obsadzona w najlepszym razie przez dojeżdżającego lekarza lub nawet tylko felczera. W tych warunkach nie jest zapewniona należyta pomoc dla obłożnie chorych, a na zupełnie niedostatecznym poziomie postawiona jest na wsi profilaktyka, w zakresie której personel pozbawiony fachowego nadzoru lekarza przeważnie jest bezradny.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Trudnością wymagającą przezwyciężenia jest brak na wsi dobrych budynków zarówno na placówki zdrowia, jak i mieszkania dla personelu służby zdrowia. Również jeżeli lekarze w mieście uskarżają się na brak środków lokomocji, to na wsi brak samochodów, a nawet rowerów dla potrzeb służby zdrowia wielokrotnie uniemożliwia niesienie pomocy chorym w nagłych wypadkach przy jakże jeszcze często 20 — 30 km odległościach od placówek zdrowia. Chroniczny brak narzędzi lekarskich oraz ich niedostateczna jakość muszą być usunięte w jak najbliższym czasie, i to we wszystkich placówkach zdrowia, nie tylko w mieście, ale i na wsi. Niezbędne również jest udostępnienie urządzeń laboratoryjnych każdemu ośrodkowi zdrowia.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Niektóre rady narodowe winny bardziej wnikliwie spełniać obowiązek remontu budynków i lokali placówek służby zdrowia, gdyż zbyt często jeszcze widzimy istniejącą skłonność do mało chwalebnego pomniejszania potrzeb, roli i zadań służby zdrowia na wsi. Nieco więcej gospodarczej życzliwości wobec potrzeb placówek i samej służby zdrowia umożliwi między innymi, że poprzez ofiarne czyny społeczne rozwiązywać będziemy wiele zadań, uprzednio kwitowanych krótko: to się zrobić nie da. Przy realizacji zadań w Planie 5-letnim nie możemy zapominać, że w terenach wiejskich racjonalnie planowana sieć placówek służby zdrowia musi się opierać na potrzebach ludności. Powiatowe wydziały zdrowia winny przez właściwą rejonizację wsi usunąć w Planie 5-letnim tak zwane — „białe plamy”, odpowiadające tym okręgom wiejskim, w których ludność nie ma żadnej opieki zdrowotnej, a chłopi do lekarza jeżdżą po 20 i 30 km.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Zarówno wydziały zdrowia, jak i czynniki społeczne muszą energicznie walczyć o likwidację — „pustych” rejonów przez zakładanie ośrodków lub punktów zdrowia w rejonach dotychczas pustych, bez placówek służby zdrowia. Przy właściwej trosce zadanie winno być wykonane tym łatwiej, że w Planie 5-letnim przewidujemy zorganizowanie prawie 2000 wiejskich rejonów lekarskich, kierując przy tym do pracy w placówkach wiejskich po 200 lekarzy rocznie. Od Ministerstwa Zdrowia i działaczy terenowych zależy zobowiązanie prezydiów rad narodowych i wydziałów zdrowia, by w pięciolatce powodować osiedlanie się na wsi w każdym powiecie corocznie przynajmniej po jednym lekarzu medycyny. Jak konieczne jest wyzbycie się bierności w stosunku do potrzeb lecznictwa chłopów stwierdza fakt, że wskutek lekkomyślnych zaniedbań niektórych rad narodowych w ubiegłym roku osiedliło się na wsi przeszło 100 lekarzy mniej niż planowano.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Przez stworzenie bodźców moralnych i finansowych należy usuwać niechęć personelu fachowego, zwłaszcza lekarzy, do osiedlania się na wsiach. Na wsi niewątpliwie warunki pracy są cięższe niż w mieście. Powiedzmy otwarcie: dotychczas młodzi lekarze, felczerzy czy inni pracownicy „puszczani” byli na wieś, jak narybek do wody: pływaj i radź sobie sam. Obserwujemy, że po osiedleniu na wsi nikt się nie interesuje, by pomóc służbie zdrowia w rozwiązywaniu nowych problemów na odległej wsi. Nie przyjeżdża do nich dosłownie nikt z instruktarzem i wskazaniami, jak wybrnąć z niektórych początkowych trudności, przerażających niedoświadczonego lekarza, który prosto z uczelni poszedł na wieś. Nie wystarcza tylko skierować lekarza na wieś, trzeba przynajmniej przez pierwszy rok pracy otoczyć go szczególną opieką i pomocą. Trudno bowiem wymagać, by młody skierowany na wieś lekarz posiadał dostateczne doświadczenie z zakresu pediatrii, położnictwa, interny i chirurgii w zakresie potrzebnym dla pracy na wsi.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">W ostatnich latach stopniowo wzrastała ilość doszkalanych lekarzy wiejskich na kursach organizowanych przez Instytut Doszkalania i Specjalizacji Kadr Lekarskich we Wrocławiu i Instytut Medycyny Pracy i Higieny Wsi w Lublinie. Poważną przeszkodą w szkoleniu jest brak zastępstw dla lekarzy wiejskich na czas szkolenia oraz niechęć niektórych lekarzy spowodowana utratą zarobków z prywatnej praktyki.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Najpowszechniejszą formą doszkalania, zwłaszcza lekarzy młodych, są dojazdy jeden raz w tygodniu do szpitali powiatowych. Jednak doszkalanie w szpitalach powiatowych jest nie wszędzie zorganizowane i mało kiedy prowadzone planowo i dobrze. Dyrektor szpitala w obecnym układzie na przeszkalanie dojeżdżających wiejskich lekarzy ma mało czasu. Dojeżdżający raz w tygodniu lekarz doszkalany jest na wybranym przez siebie oddziale, za mało szkoli się w sprawach drobnej chirurgii — niezwykle potrzebnej dla pracy na wsi, za mało omawiane są z nim przypadki chorych z terenu wsi skierowanych do szpitala. Pielęgniarki wiejskie latami całymi do szpitala na przeszkolenie nie są kierowane.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Dużą trudność specjalnie dla personelu wiejskiego tworzy brak podręczników fachowych. Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich winien możliwie szybko opracować i wydać podręczniki dla użytku służby zdrowia na wsi.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Należy również umożliwić lekarzom wiejskim śledzenie postępu wiedzy medycznej przez ułatwienie nabywania zagranicznych fachowych książek i czasopism. Dla pogłębienia doświadczenia lekarze pracujący np. odcinku sanitarno-epidemiologicznym winni mieć ułatwienie w odbywaniu praktyki szpitalnej, szczególnie w oddziałach zakaźnych.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Omawiane ułatwienia w pogłębianiu wiedzy medycznej winny częściowo niwelować niechęć służby zdrowia do osiedlania się na wsi. Trzeba, abyśmy w tym celu zwrócili większą uwagę również na bodźce ekonomiczne.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Wiemy, jak dużą trudność dla całej służby zdrowia stanowi brak mieszkań na wsi. Aby temu choć częściowo zaradzić, służba zdrowia winna być objęta akcją budownictwa indywidualnego. Postuluję w tym miejscu, aby dla lekarza osiedlającego się na wsi stworzyć zasiłek osiedleniowy, z którego by mógł otrzymać częściowo materiały budowlane dla wybudowania domu rodzinnego. Należy również ustawowo objąć pracowników służby zdrowia przydziałami opału — węgla.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Należy szybko uregulować, nie rozwiązaną dotychczas, sprawę środków lokomocji dla wiejskiej służby zdrowia przez udostępnienie lekarzom pracującym na wsi możliwości kupna motocykli ewentualnie samochodów, a do użytku operatywnie pracujących pielęgniarek dostarczyć rowery oraz komplety ubrań ochronnych (buty gumowe, płaszcze gumowe, kożuchy na zimę itp.).</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Należy ostatecznie uregulować płace za pracę w dni świąteczne i w godzinach nocnych, płacić za godziny nadliczbowe w izbach chorych i izbach porodowych oraz pielęgniarkom pracującym w pediatrii dać specjalne dodatki za ich szczególnie ciężką pracę.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">W uwzględnieniu trudnych warunków postuluję dodatek specjalny do wynagrodzeń lekarzom. i personelowi pracującemu na wsi.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Jest nam wszystkim wiadoma powszechna bolączka służby zdrowia, wynikająca z niedostatecznej ilości samochodów sanitarnych. Cierpią na to zarówno wieś, jak i miasto. Faktem jest, że od 1952 do 1955 r. nie było przydziałów sanitarek dla służby zdrowia. Służba zdrowia ma dotąd w eksploatacji sanitarki dostarczone jeszcze w ramach UNRRA, niektóre z nich mają ogólny przebieg ponad 500 tys. kilometrów. Katastrofalny stan w tym zakresie ratowało Ministerstwo Zdrowia przeróbkami innych samochodów na sanitarki we własnych warsztatach. Trzeba, aby Ministerstwo Przemysłu Maszynowego przystąpiło jak najprędzej do krajowej produkcji sanitarek. Musimy w 1957 r. doprowadzić do posiadania w każdym powiecie w Polsce stacji Pogotowia Ratunkowego, czego nie można dokonać bez sanitarek. Obecnie prawie 40 powiatów w Polsce nie ma jeszcze stacji Pogotowia Ratunkowego.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Stosując praktycznie proces demokratyzacji i decentralizacji należy usunąć przyczyny trudności wiejskich placówek zdrowia, które to trudności są spowodowane brakiem własnych budżetów. Dotychczas wciąż jeszcze placówki zdrowia, znajdujące się na terenach gromadzkich rad narodowych, mieszczą się we wspólnych budżetach powiatowych wydziałów zdrowia jako — „lecznictwo otwarte”.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Nie mogą mieć miejsca fakty zaopatrywania placówek służby zdrowia na wsi w 1 kg mydła na pół roku, co jest wynikiem niskich norm na wydatki tzw. rzeczowe. Wytwarzające się niekiedy z tego powodu skandaliczne niechlujstwo musi być usunięte.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Szczególnie na wsi należy pamiętać o realizacji przysłowia — „lepszy przykład niźli rada”. Przodować winien społeczny aktyw Polskiego Czerwonego Krzyża, zgrupowany w 8 tysiącach kół wiejskich z przeszło 180 tysiącami członków. Poza tym PCK przeszkolił w ramach masowego szkolenia sanitarnego na wsi przeszło 380 tysięcy młodzieży i dorosłych oraz zorganizował społeczne posterunki sanitarne. Tym wspaniałym osiągnięciom brak jednak fachowej opieki służby zdrowia. Nieliczni lekarze na wsi przeciążeni są chorymi i na oświatę sanitarną brak im czasu. Z tego też powodu wynikają zaniedbania w dziedzinie profilaktyki oraz w dziedzinie prac sanitarno-epidemiologicznych, które rzutują poważnie na obniżenie zdrowotności mieszkańców wsi oraz na śmiertelność niemowląt i dzieci. Obrazują to następujące przykłady: w Polsce wskaźnik umieralności niemowląt wynosi 8,2, w Czechosłowacji 3,4 a w Szwecji — w kraju o wysokich osiągnięciach sanitarnych — wskaźnik umieralności niemowląt jest najniższy w skali światowej.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Aby w Planie 5-letnim podnieść stan zdrowotności na wsi, należy usunąć zaniedbania w systematycznych badaniach okresowych, w pełni wprowadzić szczepienia BCG — anty- gruźlicze, podnieść stan sanitarny w wiejskich sklepach, piekarniach, masarniach, gospodach. Należy podnieść stan sanitarny mieszkań i obejść gospodarskich, wiejskich żłobków, przedszkoli i szkół, podnieść higienę udoju mleka, jak również zlewni mleka. Konieczne jest zorganizowanie stałych punktów szczepień ochronnych, prowadzenie badań radiologicznych chłopów, kobiet i dzieci, wykorzystywanie w większym niż dotychczas stopniu posterunków PCK. Należy spowodować wydzielenie godzin pracy lekarzy wiejskich, położnych i pielęgniarek na działalność sanitarno-profilaktyczną w powiązaniu z higieną szkolną i działalnością — „szkół matek”, zobligować Ministerstwo Handlu, Ministerstwo PGR i Ministerstwo Rolnictwa do zagwarantowania funduszów na budowę i remonty studzien z dobrą wodą.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Za cały ogrom powyższych prac odpowiedzialne są wiejskie ośrodki zdrowia i dlatego do najlepiej działających należałoby wprowadzić lekarzy-asystentów.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Nauczona dotychczasowym doświadczeniem, jestem przeciwna akcyjności zadań sanitarno-porządkowych na wsi, organizowanych corocznie w okresie miesięcy: marca, kwietnia i maja i dlatego postuluję, aby w Planie 5-letnim praca ta była traktowana jako praca całoroczna, systematyczna, ujęta planem, a udokumentowana wynikami. W Planie 5-letnim powinniśmy dążyć do tego, aby rady narodowe włączały się energiczniej do praktycznego szerzenia i stosowania oświaty sanitarnej oraz zapobiegania chorobom na wsi.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Mało wiemy o tym, jak w różnych częściach naszego państwa kształtuje się wśród ludności wiejskiej zagadnienie zdrowotne i sanitarne. Zarówno służba zdrowia, rady narodowe, jak i działacze społeczni, a nawet państwo jako takie — odczuwamy brak naukowej oceny stanu zdrowotnego wsi. Wydaje mi się, iż Ministerstwo Zdrowia, a przede wszystkim Instytut Medycyny Pracy i Higieny Wsi w Lublinie, przy współdziałaniu innych instytutów higieny pracy, winien opracować naukową ocenę stanu zdrowotnego chłopów polskich. Wszystkie akademie medyczne na pewno okażą pomoc choćby za pośrednictwem organizowanych na wsiach naukowo-społecznych obozów lekarskich.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Z terenu woj. łódzkiego możemy zasygnalizować, iż od szeregu lat na terenie wsi w okresie wakacyjnym organizowane społeczno-naukowe obozy lekarskie nie tylko dokonują bardzo wnikliwego przebadania ludności wiejskiej, ale przez kilkutygodniowy kontakt z ludnością powodują, że stan sanitarny tych osiedli, zdrowotność, zagadnienie prawidłowego żywienia człowieka, tak mocno zaniedbane w kraju, stają się własnością ludności wiejskiej. Rzutuje to również na podniesienie zdrowotności naszej wsi.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Do walki o zdrowie dziecka i ludności, o zdrowie chłopstwa pracującego musi stanąć cały naród, by pracownikom służby zdrowia przyjść z pomocą w realizacji Planu 5-letniego. W pięciolatce będziemy realizować sojusz robotniczo-chłopski również walką o zdrowie robotników i chłopów.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselPrawdzicowaJadwiga">Pamiętajmy: od zdrowia zależy produkcja, od produkcji nasz dobrobyt, a z dobrobytem związana jest kultura i twórcza siła gwarantująca rozwój naszej suwerennej ukochanej Ojczyzny — Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. warszawskiego Marian Jaworski.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Poseł Jaworski Marian: Wysoki Sejmie! W dyskusji nad ustawą o Planie 5-letnim pragnę poruszyć trzy zagadnienia, wiążące się ze sobą i od siebie współzależne, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">1)uwagi i propozycje do przewidywanych nakładów na rolnictwo w Planie 5-letnim;</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">2)uwagi w sprawie spółdzielni produkcyjnych;</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">3)uwagi na temat socjalistycznej demokratyzacji w odniesieniu do wsi, czyli szeregu reform w systemie organizacji rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">W sprawie przewidywanych nakładów inwestycyjnych na rolnictwo w ciągu pięciolecia należy sądzić, że suma nakładów inwestycyjnych w kwocie 40 miliardów 230 mln zł wobec 17 miliardów 350 mln w ubiegłym 6-letnim planie, stanowiąca 12,1% całości nakładów gospodarki narodowej, nie jest zbyt mała i nie może być wyższa z uwagi na ograniczone możliwości państwa. Skoro jednak nie można tej sumy powiększyć, należałoby ją jak najbardziej właściwie rozdysponować.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">I tak: po pierwsze — w odniesieniu do nakładów na PGR-y wydaje się konieczne przeanalizować możliwość zmiany systemu inwestowania w kierunku wprowadzenia metody kredytowania, zamiast dotowania. Wpłynie to wyraźnie na wzrost oszczędności, gospodarności, prawidłowości i celowości planowania itd.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#Marszalek">Po drugie — elementarnym i niezbędnym warunkiem szybkiego poprawiania wydajności i osiągnięcia rentowności gospodarstw jest przy jęcie zasady możliwie najpełniejszej samodzielności każdego większego państwowego gospodarstwa rolnego lub niedużego zespołu PGR. Jest bowiem absolutnie niesłuszną, bo nieekonomiczną, metoda decydowania i kierowania gospodarstwem rolnym przez ludzi z dala od tego gospodarstwa, nie tkwiących w samym gospodarstwie. Im szybciej ta zasada zostanie zrealizowana, tym szybciej będą osiągane lepsze wyniki. Konieczne jest przy tym, oczywiście, przeanalizowanie problemu optymalnej wielkości gospodarstwa w różnych rejonach kraju.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#Marszalek">I trzecia sprawa, z tym związana — rozwiązanie zagadnienia fachowych kadr rolników- specjalistów zatrudnionych w każdym gospodarstwie PGR.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#Marszalek">To są najistotniejsze problemy, według mnie, od rozwiązywania których zależy prawidłowy rozwój państwowych gospodarstw rolnych.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#Marszalek">Natomiast jeśli chodzi o strukturę nakładów inwestycyjnych Ministerstwa Rolnictwa, należałoby tu dokonać poważniejszych zmian.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#Marszalek">Na POM-y przewiduje się 9 miliardów 540 mln zł. Jestem za utrzymaniem POM-ów, sądzę bowiem, że będą bardzo pożyteczne w rozwoju rolnictwa, jeżeli doprowadzi się do przekształcenia POM w samodzielne i samowystarczalne przedsiębiorstwa usługowe, pracujące na rozrachunku gospodarczym, jeżeli uwolni się je z pęt przepisów biurokratycznych i od nadmiaru służby administracyjnej.</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#Marszalek">W związku z bardzo słusznymi decyzjami zaopatrywania w maszyny, łącznie z traktorami, bezpośrednio spółdzielni produkcyjnych, zespołów chłopskich i pojedynczych gospodarstw, funkcja i profil POM-u w perspektywie powinny ulec zmianom. POM powinien stać się solidną, dobrze wyposażoną bazą remontową, POM będzie instalował urządzenia mechanizujące procesy produkcji, np. hodowlanej, POM będzie wykonywał roboty w zakresie małej elektryfikacji, konserwacji instalacji i urządzeń elektrycznych i — co jest niezwykle ważne — zajmie się wykorzystaniem energii elektrycznej w produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#Marszalek">Natomiast wszelkie funkcje o charakterze administracyjnym w stosunku do spółdzielni produkcyjnych powinny być POM-om odjęte.</u> + <u xml:id="u-4.14" who="#Marszalek">Stąd też suma przeszło 9,5 miliarda zł, z której 2 miliardy 260 mln przewiduje się na budownictwo w POM-ach, powinna być zmniejszona. Na budownictwo to wystarczy orientacyjnie kwota około 500 do 700 mln zł. Również sumę 7 miliardów 280 mln zł, przewidzianą na zakup maszyn i urządzeń, powinno się zmniejszyć do ok 1,5 miliarda zł i przeznaczyć przede wszystkim na wyposażenie warsztatów remontowych i zakup niektórych większych maszyn. Zwolniłoby się tym sposobem ok. 7 miliardów zł wraz z pokryciem materiałowym: w materiałach budowlanych na ponad 1,5 miliarda zł i w maszynach rolniczych na ponad 5 miliardów zł. Zwolnione w ten sposób materiały budowlane należałoby przesunąć na cele gospodarki spółdzielczej i indywidualnej, szczególnie na Ziemiach Odzyskanych.</u> + <u xml:id="u-4.15" who="#Marszalek">Zwolnione zaś środki finansowe przeznaczyć na zwiększenie kredytów inwestycyjnych przede wszystkim dla spółdzielni produkcyjnych, a także dla gospodarstw indywidualnych, ze wskazaniem, że są to kredyty na zakup materiałów budowlanych i maszyn rolniczych. Kredyty te powinny być również użyte na zaopatrzenie w odpowiednie narzędzia dla uruchomienia przez spółdzielnie i chłopów indywidualnych produkcji materiałów budowlanych z miejscowych surowców.</u> + <u xml:id="u-4.16" who="#Marszalek">Innym palącym problemem, nie uwzględnionym w projekcie Planu 5-letniego, jest — oprócz np. produkcji motorów elektrycznych, — sprawa produkcji materiałów elektrotechnicznych, zwłaszcza instalacyjnych, niezbędnych do konserwacji urządzeń elektrycznych. W tej dziedzinie sytuacja przedstawia się podobnie jak w budownictwie na wsi — katastrofalnie. Dekapitalizacja urządzeń i instalacji elektrycznych postępuje zastraszająco. Zarówno w okresie wojny, jak i przez 12 lat powojennych, praktycznie żadne prace konserwacyjno-remontowe urządzeń elektrycznych na wsi nie były przeprowadzane. Przyczyny tego stanu należy szukać w dotkliwym braku materiałów, jak również w niedostatku sił fachowych (skutki likwidacji rzemiosła indywidualnego i słabość spółdzielczego). Szczególnie niebezpiecznie przedstawia się sytuacja na tym odcinku na Ziemiach Odzyskanych. W coraz większym stopniu praktykowane jest z konieczności wyłączanie z sieci poszczególnych gospodarstw. Są wypadki pożarów, a nawet śmierci. Niebezpieczeństwa te nie maleją, a przeciwnie pogłębiają się. Centralny Zarząd Elektryfikacji Rolnictwa w Ministerstwie Rolnictwa ma od dawna opracowane tej sprawie odpowiednie materiały i projekty.</u> + <u xml:id="u-4.17" who="#Marszalek">I wreszcie niezwykle ważny problem ustalenia nowych zasad w zakresie stosunków ekonomicznych między wsią a państwem. Chodzi mianowicie o to, że z jednej strony obdarowujemy chłopów, a z drugiej państwo pobiera świadczenia w naturze. Wprawdzie obowiązkowe dostawy według zapowiedzi VIII Plenum KC PZPR mają być w przyszłości zniesione, ale nasuwają się pytania: czy nie byłoby słuszne np. podnieść opłaty za elektryfikację wsi do wysokości kosztów własnych państwa? Obecnie pobierane opłaty od chłopów wynoszą przeciętnie ok. 30% kosztów.</u> + <u xml:id="u-4.18" who="#Marszalek">Czy nie byłoby wskazane podnosić stopniowo udział środków chłopskich w przeprowadzanych melioracjach szczegółowych łąk i gruntów ornych, przy równoczesnym udzielaniu chłopom zarówno na elektryfikację, jak i meliorację pomocy kredytowej? Obecnie udział chłopów w kosztach melioracji szczegółowych wynosi przeciętnie ok. 20%.</u> + <u xml:id="u-4.19" who="#Marszalek">Czy nie byłoby słuszne urealnić ceny niektórych produkcyjno-inwestycyjnych materiałów przemysłowych, które obecnie sprzedaje się poniżej ich rzeczywistej wartości. Mam na myśli węgiel, materiały budowlane, nawozy sztuczne itp.</u> + <u xml:id="u-4.20" who="#Marszalek">W związku z tym, czy nie byłoby słuszne począwszy np. już od 1958 r. zacząć stopniowo obniżać wysokość obowiązkowych dostaw. Te same produkty rolnicze, z których zrezygnowalibyśmy w ramach obowiązkowych dostaw, mogłoby państwo nabyć po cenach rynkowych za sumy uzyskane dzięki urealnieniu cen artykułów przemysłowych i usług na rzecz wsi. W ten sposób zapoczątkowalibyśmy normalną praktykę w stosunkach ekonomicznych państwa ze wsią.</u> + <u xml:id="u-4.21" who="#Marszalek">Należy w ogóle jak najszybciej przystąpić do opracowania programu, który by określał, w jaki sposób, kiedy i na jakich zasadach zostaną wprowadzone stosunki ekonomiczne w rolnictwie, tak aby uniknąć wstrząsów i niespodzianek, a chłopom stworzyć wyraźną perspektywę. Byłoby to poważnym czynnikiem w kierunku dalszej stabilizacji i aktywności w dążeniu do intensyfikacji rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-4.22" who="#Marszalek">Przechodzę do sprawy spółdzielczości produkcyjnej.</u> + <u xml:id="u-4.23" who="#Marszalek">Obecna sytuacja w spółdzielniach produkcyjnych, jak Obywatelom Posłom niewątpliwie wiadomo, jest bardzo ciężka. Główną przyczyną zaistniałych tendencji do rozwiązywania się oraz faktów rozpadu niektórych spółdzielni, nieraz ocenianych jako zdrowe gospodarczo, była błędna polityka lat ubiegłych w odniesieniu do wsi w ogóle i do organizowania spółdzielni produkcyjnych w szczególności.</u> + <u xml:id="u-4.24" who="#Marszalek">Nie uważam za celowe absorbować Wysokiej Izby analizą tych błędów. Wielu spośród Obywateli Posłów dobrze pamięta, że przy organizowaniu szeregu spółdzielni produkcyjnych stosowano rozmaitego rodzaju przymus: ekonomiczny, moralno-polityczny, administracyjny, że nieraz działo się to wbrew zasadom praworządności, że narodzinom szeregu spółdzielni towarzyszył rozdźwięk i skłócenie z pozostającymi poza spółdzielnią chłopami, że powstawały one nieraz na jaskrawej krzywdzie chłopskiej (unieważnienia aktów nadania, umów dzierżawnych, niesprawiedliwej i niezgodnej z prawem wymiany gruntów). Jednocześnie nie wykazywano dbałości o najniezbędniejsze nieraz potrzeby w zaopatrzeniu materiałowym, w tworzeniu bazy techniczno-produkcyjnej w spółdzielniach, przy równoczesnym przeciążeniu poważnej części spółdzielni, szczególnie na ziemiach zachodnich, dostawami obowiązkowymi. Z drugiej zaś strony trwoniono środki państwowe do ,,smarowania” fikcyjnych spółdzielni, aby je za wszelką cenę utrzymać. Jeśli dodać do tego doprowadzoną do absurdu ingerencję w sprawy spółdzielni, wykluczającą samodzielność spółdzielców, to nie można się dziwić, że począwszy od XX Zjazdu KPZR skutki tych błędów narastają, a obecnie wystąpiły z tak wielką siłą.</u> + <u xml:id="u-4.25" who="#Marszalek">Pomijając olbrzymie straty materialne i moralne, sprawa jest tym bardziej przykra i smutna, że kilkuletni trud i ofiarność setek i tysięcy organizatorów terenowych, działających w dobrej wierze PZPR-owców, ludowców, bezpartyjnych, w wielu wypadkach poszedł na marne.</u> + <u xml:id="u-4.26" who="#Marszalek">Nie ulega przecież wątpliwości, że w obecnych warunkach świadomi i nieświadomi przeciwnicy spółdzielni produkcyjnych mają ułatwione zadanie i działają bez wątpienia ze zwiększoną aktywnością, tym bardziej, że aktywiści organizacji politycznych i rad narodowych w wielu wypadkach są zdezorientowani i bezradni.</u> + <u xml:id="u-4.27" who="#Marszalek">Chodzi obecnie o to, aby unikając błędów przeszłości, odrzucając skompromitowane metody, podjąć wysiłek w kierunku stworzenia realnych warunków dla rozwoju ruchu spółdzielczości produkcyjnej.</u> + <u xml:id="u-4.28" who="#Marszalek">Mówiąc o tendencjach do rozwiązywania i o faktach rozwiązywania się spółdzielni, powinniśmy ustalić, w czym jesteśmy zainteresowani, a czemu powinniśmy przeciwdziałać.</u> + <u xml:id="u-4.29" who="#Marszalek">Jesteśmy zainteresowani w tym, aby rozwój spółdzielczości produkcyjnej opierał się na spółdzielniach zdrowych. Stąd wniosek, że wszystkim spółdzielniom nie posiadającym żadnych warunków gospodarowania i możliwości rozwoju należy ułatwić rozwiązanie.</u> + <u xml:id="u-4.30" who="#Marszalek">Natomiast trzeba uczynić wszystko, ażeby spółdzielnie posiadające obiektywne możliwości rozwojowe, a przede wszystkim odpowiednio dobranych członków, których łączy dążenie do wspólnego gospodarowania, utrzymać i umocnić.</u> + <u xml:id="u-4.31" who="#Marszalek">Z aktualnej praktyki wiemy, że zdarzają się w szeregu powiatów liczne fakty zarzucania zespołowej gospodarki przez spółdzielnie posiadające nawet dostateczną bazę ekonomiczną. Szkoda takich spółdzielni, szkoda tych środków, szkoda tego dorobku spółdzielców. Trzeba za wszelką cenę uświadomić te sprawy spółdzielcom, żeby zrozumieli, że rozwiązując wspólnotę tracą bardzo dobrą perspektywę, jaka się obecnie otwiera. Jeżeli jednak nie dadzą się przekonać, należy decyzję pozostawić im samym.</u> + <u xml:id="u-4.32" who="#Marszalek">Rozwiązanie spółdzielni pociąga za sobą obowiązek rzetelnego rozliczenia się z kredytów i powinności wobec państwa oraz między sobą. Dlatego konieczne jest przeprowadzenie analizy stanu gospodarczego spółdzielni, aby rozporządzając bilansem decydować ostatecznie na walnym zebraniu rozliczeniowym.</u> + <u xml:id="u-4.33" who="#Marszalek">Kiedy mowa o tym, jakim tendencjom nie powinniśmy przeszkadzać, a czemu przeciwdziałać musimy, nie można pominąć kwestii, kto tym spółdzielniom pomoże, doradzi przy rozstrzyganiu tych ważnych spraw. Obecnie niestety aktywiści bardzo niechętnie pokazują się w spółdzielniach, nawet w wypadkach, kiedy ich spółdzielcy o to proszą. Jest to zjawisko bardzo niepokojące, bo właśnie teraz obecność dobrych doradców jest szczególnie ważna i niezbędna.</u> + <u xml:id="u-4.34" who="#Marszalek">Chodzi o to, aby dopomóc spółdzielniom w usuwaniu braków i przyczynić się do ich uzdrowienia.</u> + <u xml:id="u-4.35" who="#Marszalek">Pamiętajmy jednak o tym, że dla umocnienia i rozwoju spółdzielni produkcyjnych rozstrzygającym będzie odpowiedni system nakładów i środków ze strony państwa. Zasadniczy kierunek tej pomocy, jak to określono na VIII Plenum KC Partii, powinien być taki, aby powodował ciągły wzrost wydajności z ha. Pomoc dla spółdzielni winna wyrażać się w koncentracji środków kredytowych i materiałowych dla spółdzielni zdrowych, dla spółdzielni mających podstawy do uzdrowienia i rozwoju oraz dla spółdzielni nowych, zakładanych przez samych chłopów, na zasadach pełnej dobrowolności.</u> + <u xml:id="u-4.36" who="#Marszalek">Przechodzę do ostatniej sprawy, tj. do demokratyzacji, czyli do zagadnienia reform w systemie organizacji rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-4.37" who="#Marszalek">Wysoka Izbo! Jeśli chcemy w sposób należyty wykorzystać środki przewidziane w Planie 5-letnim na rolnictwo, konieczne jest stworzenie warunków, aby mogła rozwinąć się możliwie najszerzej inicjatywa i aktywność społeczna na wsi w kierunku wszechstronnego podnoszenia kultury rolnej.</u> + <u xml:id="u-4.38" who="#Marszalek">Warunkiem elementarnym, bez którego nie można oczekiwać rozbudzenia się społecznej inicjatywy wsi, jest wytępienie wszelkiego bezprawia w stosunku do obywateli, przywrócenie pełnej praworządności, a tym samym zaufania do polityki państwa i poczynań organów państwowych.</u> + <u xml:id="u-4.39" who="#Marszalek">Jednocześnie z tym postępować musi proces demokratyzacji, czyli głęboka reforma w systemie organizacji rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-4.40" who="#Marszalek">Jeśli zarysowały się już kierunki demokratyzacji w metodach zarządzania zakładami przemysłowymi i jeśli są już dokonywane w tej sprawie eksperymenty, to trzeba stwierdzić, że w odniesieniu do wsi — poza wstępnymi projektami zmian w zarządzaniu PGR-ami — nie tylko nie ma dotychczas eksperymentów i doświadczeń, ale brak jest w ogóle — jak dotąd — jakiegoś określonego i uznanego poglądu, jakiejś określonej i uznanej koncepcji w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-4.41" who="#Marszalek">Decentralizacja, tj. przekazywanie zadań i odpowiedzialności z wyższych szczebli władzy państwowej do niższych, choć bardzo słuszna, nie posuwa jeszcze naprzód sprawy demokratyzacji. Jakkolwiek bowiem zmienia się przez to zakres praw na różnych szczeblach organów władzy, to w gruncie rzeczy struktura pozostaje ta sama.</u> + <u xml:id="u-4.42" who="#Marszalek">Tymczasem chodzi o dopracowanie się takiej koncepcji i takiego określenia funkcji rad narodowych, aby nie były one obciążone nadmierną ilością zadań, których rady nie mogą wykonać i które nie powinny należeć do rad, a które prowadzą nieuchronnie do biurokratyzowania się ich aparatu.</u> + <u xml:id="u-4.43" who="#Marszalek">Radom narodowym należy pozostawić jedynie te funkcje, w pełnieniu których nie może wyręczyć rady żadna inna instytucja i żadna inna organizacja.</u> + <u xml:id="u-4.44" who="#Marszalek">Nie pretendując do wyczerpania sprawy, do funkcji takich zaliczyłbym przykładowo:</u> + <u xml:id="u-4.45" who="#Marszalek">Po pierwsze — czuwanie nad przestrzeganiem prawa;</u> + <u xml:id="u-4.46" who="#Marszalek">Po drugie — sprawowanie ogólnej kontroli nad realizacją ogólnych założeń polityki gospodarczej, kulturalnej i społecznej;</u> + <u xml:id="u-4.47" who="#Marszalek">A np. w dziedzinie rolnictwa — poza polityką — prowadzenie ksiąg zarodowych, rejestru gruntów i innych podobnych funkcji.</u> + <u xml:id="u-4.48" who="#Marszalek">Natomiast wszelka bezpośrednia gospodarczo-produkcyjna i kulturalno-oświatowa działalność winna być wykonywana i rozwiązywana przez różne zakłady produkcyjne w rejonie działania rady, a więc w odniesieniu do wsi: przez samych chłopów, przez PGR-y, przez spółdzielnie wszelkiego rodzaju, przy pomocy i doradztwie specjalistów, fachowców, którzy niekoniecznie muszą być zatrudnieni przez rady narodowe. Wówczas rada — obecnie bezpośrednio odpowiedzialna nieomal za wszystko, mająca zadanie bezpośrednio organizować nieomal wszystko — stałaby się rzeczywistym, nadrzędnym, kontrolnym, koordynującym działalność instytucji, organizacji i producentów organem władzy, spełniającym funkcje państwowe.</u> + <u xml:id="u-4.49" who="#Marszalek">Dlatego też niezbędne jest stworzenie jak najbardziej sprzyjających warunków dla odbudowania postępowych — posiadających na wsi tradycje — różnych form spółdzielczości, które w poprzednim okresie wskutek fałszywej polityki rolnej likwidowano, upaństwawiano, zabijając w ten sposób inicjatywę chłopską.</u> + <u xml:id="u-4.50" who="#Marszalek">Mam tu na myśli spółdzielczość mleczarską, kasy oszczędnościowo-pożyczkowe, rozmaite organizacje branżowe (grupy producentów i plantatorów) oraz inne związki. Dotyczy to również gminnych spółdzielni — „Samopomoc Chłopska”, które choć zachowały pewne formy spółdzielcze, praktycznie wiele wspólnego z rzeczywistą spółdzielczością nie mają. Podobnie rzecz ma się ze świetlicami, budowanymi przez chłopów oraz z działalnością kulturalno-oświatową, rozwijaną przez młodzież — które również się upaństwawiało, przekształcając je w tak zwane świetlice wzorcowe.</u> + <u xml:id="u-4.51" who="#Marszalek">Większość z tych form nie tylko należy przywrócić do życia, ale popierać je usilnie, aby się rozwijały.</u> + <u xml:id="u-4.52" who="#Marszalek">Niesłychanie ważną sprawą jest umożliwić i dopomóc, aby bardzo potrzebna dla rozwoju rolnictwa, mająca niemałe tradycje społeczno-zawodowe organizacja — Związek Samopomocy Chłopskiej przestała być fikcją.</u> + <u xml:id="u-4.53" who="#Marszalek">Dlatego też konieczne jest pozwolić kołom ZSCh we wsiach przeistaczać się, jeśli zechcą, powiedzmy, w koła rolnicze ZSCh na podobieństwo znanych kiedyś kółek rolniczych.</u> + <u xml:id="u-4.54" who="#Marszalek">Kołom tym, jeśli zechcą, należy przyznać osobowość prawną, aby mogły stać się samodzielnymi ogniskami działania, organizującymi i kierującymi, społecznym sposobem, sprawami produkcji i kultury w swojej wsi.</u> + <u xml:id="u-4.55" who="#Marszalek">Zorganizowani chłopi we wsi mieliby możność nabywać i gromadzić społeczne środki produkcji z własnych funduszów społecznych, jak i przy pomocy kredytów państwowych. Posiadaliby maszyny rolnicze, którymi rozporządzałaby sekcja maszynowa w tym kole, mogliby posiadać społeczną stację kopulacyjną, wybudować i posiadać własny społeczny dom kultury, czy świetlicę, organizować zespoły łąkarskie, kółka czy sekcje plantatorów i hodowców, prowadzić doświadczalnictwo rolnicze, wytwarzać materiały budowlane itp. w zależności od warunków i potrzeb.</u> + <u xml:id="u-4.56" who="#Marszalek">Rozwijając te formy działalności wieś wprowadzałaby stopniowo w życie stosunki socjalistyczne, co ułatwiałoby jej podniesienie kultury i dobrobytu.</u> + <u xml:id="u-4.57" who="#Marszalek">Ułatwiłoby to, uprościło wiele trudnych, skomplikowanych spraw na wsi, jak np. sprawa kontraktacji, sprawa skuteczności działania rolniczej kadry specjalistów.</u> + <u xml:id="u-4.58" who="#Marszalek">W tych warunkach powiatowy zarząd ZSCh musi przekształcić się w Związek Kół Rolniczych ZSCh. Należy przewidywać, że powiatowe związki ZSCh powinny w przyszłości połączyć się z powstałymi i powstającymi obecnie powiatowymi związkami spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-4.59" who="#Marszalek">Instruktorska służba rolna w tych warunkach powinna znaleźć się tam, gdzie jest jej miejsce, tzn. w spółdzielniach produkcyjnych i w powiatowych związkach, jako organizator i doradca rolników. Zrodziłby się w ten sposób na nowo potrzebny samorząd rolniczy.</u> + <u xml:id="u-4.60" who="#Marszalek">Pociąga to za sobą konieczność zmiany w strukturze państwowego aparatu rolnego od powiatu do Ministerstwa Rolnictwa włącznie.</u> + <u xml:id="u-4.61" who="#Marszalek">Funkcją zasadniczą państwowego aparatu rolnictwa byłaby polityka rolna, a nie organizowanie rozmaitych kampanii, wydawanie rozmaitych szczegółowych zarządzeń, instrukcji, niemal we wszystkich sprawach związanych z rolnictwem. Działalność Ministerstwa Rolnictwa sprowadzać się powinna do spraw zasadniczych, koncepcyjnych, do opracowywania i rozwiązywania programowych problemów, np. ogólnych problemów ekonomicznych rolnictwa, ogólnej problematyki dotyczącej postępu w mechanizacji rolnictwa, rejonizacji rolniczej, opracowywania wytycznych w zaopatrzeniu, określania kierunków zasadniczych potrzeb zaopatrzeniowych rolnictwa, oddziaływania na produkcję przemysłową dla potrzeb rolnictwa i prowadzenia polityki kadrowej rolnictwa, oczywiście w oparciu o samorząd rolniczy, oczywiście przy pomocy instytutów rolniczych, nauki rolniczej, wysoko wykwalifikowanych specjalistów, którzy powinni w formie rady, czy komisji ściśle współdziałać z takim Ministerstwem.</u> + <u xml:id="u-4.62" who="#Marszalek">Dlatego słuszne wydaje się połączenie w jeden resort rolniczy Ministerstwa Rolnictwa, Ministerstwa PGR, Ministerstwa Lasów, a także Ministerstwa Skupu, ponieważ nie można odrywać polityki skupu od produkcji.</u> + <u xml:id="u-4.63" who="#Marszalek">Kończąc, uważam za niezbędne jak najszybsze przystąpienie do opracowania przez fachowców rolników, praktyków i naukowców i przy współudziale społecznych organizacji chłopskich projektu prawidłowej organizacji zarządzania rolnictwem.</u> + <u xml:id="u-4.64" who="#Marszalek">Uważam również za niezbędne jak najszybsze przystąpienie do opracowania programu rozwoju rolnictwa, w którym zawarte byłyby przynajmniej takie problemy, jak problem stosunków ekonomicznych wsi z państwem, jak kierunki zaopatrzenia ilościowego i jakościowego rolnictwa w materiały i środki produkcji, jak metoda i plan podjęcia prac nad rolniczą rejonizacją kraju, jak sprawa właściwego, należytego ustawienia kształcenia kadry rolniczej i warunków pracy tej kadry oraz metod upowszechniania wiedzy rolniczej wśród chłopów, szczególnie wśród spółdzielni produkcyjnych poprzez przystosowanie np. do obecnych potrzeb dawnych form przysposobienia rolniczego.</u> + <u xml:id="u-4.65" who="#Marszalek">Uważałem za potrzebne podzielić się z Wysoką Izbą tymi uwagami, których uwzględnienie moim zdaniem mogłoby pomóc w opracowaniu takiej organizacji i takiego programu, jaki jest niezbędny do stworzenia warunków dla rozwoju produkcji rolniczej w ogóle i dla prawidłowego kierunku socjalistycznego budownictwa na wsi.</u> + <u xml:id="u-4.66" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-4.67" who="#Marszalek">Marszałek: Głos ma poseł woj. gdańskiego Romuald Cebertowicz.</u> + <u xml:id="u-4.68" who="#Marszalek">Poseł Cebertowicz Romuald: Wysoki Sejmie! Woda jest elementem, bez którego nie ma życia organicznego, nie ma higieny dnia powszedniego w domu, w pracy, w mieście i na wsi.</u> + <u xml:id="u-4.69" who="#Marszalek">Współczesna aktywność gospodarcza nie może obejść się bez wody. Wody nie można zastąpić żadnym syntetykiem ani surogatem. Należy zatem przeanalizować zagadnienie gospodarki wodą, gdyż Sejm obecny jest odpowiedzialny przed narodem i historią — wszak wielkie inwestycje wodne zapowiadał program wyborczy Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-4.70" who="#Marszalek">Postęp społeczny i postęp techniczny, zbliżająca się wielkimi krokami era neotechniki — uwielokrotnią zapotrzebowanie wody w rolnictwie, w przemyśle i jeszcze bardziej upowszechnią spożycie jej w codziennym życiu człowieka.</u> + <u xml:id="u-4.71" who="#Marszalek">Naturalny układ naszego bilansu wodnego to obrót roczny wody pomiędzy ziemią i atmosferą. Zasilanie obszarów Polski wodą wynosi 191 miliardów m^3^. Zużycie tworzy dwie pozycje: odpływ korytami rzek poza granice kraju i do morza wynosi 58 miliardów m^3^, na parowanie zaś, transpirację roślin i zaspokojenie gospodarczych potrzeb naszego kraju pozostaje tylko 133 miliardów m^3^. Zasoby wodne Polski zatem są bardzo skromne.</u> + <u xml:id="u-4.72" who="#Marszalek">Położenie Polski na obszarze wielkiego niżu europejskiego wytwarza przejściowy charakter naszego klimatu. Powoduje to zmienność pogody, co z kolei wpływa na zasilanie naturalne wodą, jeśli opady w ciągu roku są małe.</u> + <u xml:id="u-4.73" who="#Marszalek">Jednym z głównych elementów wzmożenia plonów płodów rolnych z hektara jest dostarczenie roślinom w okresie wegetacji odpowiedniej ilości wilgoci w glebie. Ten podstawowy dla rolnictwa warunek zrealizować możemy przez odpowiednie zabiegi gospodarowania wodą.</u> + <u xml:id="u-4.74" who="#Marszalek">Wyrównanie przepływów uzyskać można przez zatrzymanie wody w odpowiednich do tego celu zbiornikach sztucznych lub naturalnych.</u> + <u xml:id="u-4.75" who="#Marszalek">Tam zaś, gdzie zasilanie naturalne wodą jest niedostateczne, należy wodę sprowadzić, przelać odpowiednimi kanałami ze zbiorników regionów, posiadających nadmiary wody.</u> + <u xml:id="u-4.76" who="#Marszalek">Woda ze zbiorników może być rozprowadzana i magazynowana w glebie przy pomocy układów melioracyjnych, lub też sztucznym zraszaniem pól wodą pobieraną z cieków: rzek, potoków i kanałów.</u> + <u xml:id="u-4.77" who="#Marszalek">Niziny wielkopolsko-kujawska i mazowiecko-podlaska już obecnie w sposób groźny odczuwają braki wody.</u> + <u xml:id="u-4.78" who="#Marszalek">Porównaliśmy procentowo liczby absolutne i proporcje skupu w 1955 r. zbóż konsumpcyjnych, bydła i trzody mięsno-słoninowej i bekonowej oraz ziemniaków z obszarów województw: warszawskiego, bydgoskiego, poznańskiego, łódzkiego, kieleckiego i lubelskiego.</u> + <u xml:id="u-4.79" who="#Marszalek">Grupa tych województw dostarczyła 57% całości skupu na 2.780 tys. ton zbóż konsumpcyjnych, 65% ziemniaków na 2.760 tys. ton ogólnego skupu, 53,5% trzody mięsno-słoninowej, 70% trzody bekonowej oraz 45% bydła.</u> + <u xml:id="u-4.80" who="#Marszalek">Jak z powyższego wynika, obszar wielkich nizin Polski jest głównym żywicielem kraju.</u> + <u xml:id="u-4.81" who="#Marszalek">Czy istnieje możliwość stworzenia odpowiedniej rezerwy wody dyspozycyjnej dla zaspokojenia istniejących i intensyfikowanych potrzeb rolnictwa na obszarach wielkiego niżu Polski? — Tak.</u> + <u xml:id="u-4.82" who="#Marszalek">Jak wykazały założenia do planu perspektywicznego gospodarki wodnej, opracowane przez Polską Akademię Nauk, możemy stworzyć rezerwy wody dyspozycyjnej dla generalnych przerzutów w systemach zbiorników w ilości około 9 miliardów m^3^.</u> + <u xml:id="u-4.83" who="#Marszalek">Musimy zatem uporządkować i wykorzystać naturalne cieki i zbudować kanały sztuczne w celu rozprowadzenia wody do obszarów deficytowych.</u> + <u xml:id="u-4.84" who="#Marszalek">Pozwolę sobie zająć Obywateli Posłów krótkim porównaniem natury gospodarczej z dziedziny rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-4.85" who="#Marszalek">Obliczono — przy założeniach, że w 1975 r. kraj nasz będzie liczył 38 milionów mieszkańców, oraz przy hipotezie spożywania przez jednego mieszkańca głównych artykułów rolnych wyposażających go w 3.200 kalorii dziennie, że konieczny wzrost plonów głównych zbóż wyniesie 10 kwintali z ha. Są to przewidywania raczej skromne.</u> + <u xml:id="u-4.86" who="#Marszalek">Plany Polskiej Akademii Nauk zakładają także poważny przyrost w produkcji użytków zielonych w ilości 14 mln ton siana, co przy zamienniku 0,4 odpowiada 5,6 mln ton ziarna.</u> + <u xml:id="u-4.87" who="#Marszalek">Przytoczone liczby wskazują, jak wielkie znaczenie w bilansie zaopatrzenia kraju w produkty rolne posiadają obszary wielkich dolin Polski.</u> + <u xml:id="u-4.88" who="#Marszalek">Rolnicy z pełną odpowiedzialnością stwierdzają, że podstawowym warunkiem osiągnięcia samowystarczalności w dziedzinie produkcji rolnej może być jedynie zapewnienie odpowiedniej sprawności i żyzności gleb, w czym pierwszorzędną rolę odgrywa racjonalna gospodarka wodna.</u> + <u xml:id="u-4.89" who="#Marszalek">My, technicy związani z wodą, przyrodnicy i ekonomiści, w pełni podzielamy zdanie rolników, że postęp w rolnictwie przede wszystkim zależny jest od zespolonego rozwiązania zagadnień inwestycji, umożliwiających przerzuty nadmiarów wody tam, gdzie jej brak.</u> + <u xml:id="u-4.90" who="#Marszalek">Tak, to wszystko są prawdy do realizacji, lecz musimy się zdobyć na rozumną i odważną gospodarkę wodną w kraju.</u> + <u xml:id="u-4.91" who="#Marszalek">Woda, umiejętnie gospodarowana i w sposób zespolony wykorzystywana, jest dobrodziejstwem i bogactwem człowieka.</u> + <u xml:id="u-4.92" who="#Marszalek">ale, nie po gospodarsku eksploatowana, zaniedbana, pozostawiona samej sobie, staje się bądź bezpośrednio, bądź pośrednio klęską społeczną, przez zanieczyszczenie np. fenolem w Krakowie, przez katastrofalne klęski powodzi i przez erozję wodną gleb.</u> + <u xml:id="u-4.93" who="#Marszalek">Przechodzę możliwie w najkrótszym ujęciu do omówienia potrzeb wody dla rolnictwa, przemysłu, dla miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-4.94" who="#Marszalek">Posiadamy 729 miast, z czego 422 posiada wodociągi, a 396 miast uzbrojonych jest w kanalizację. A zatem w najbliższych 10 — 15 latach czekają nas prace nad budową wodociągów w 300 miastach, nie licząc miast nowych i urządzeń kanalizacyjnych w blisko 330 miastach.</u> + <u xml:id="u-4.95" who="#Marszalek">Analiza Polskiej Akademii Nauk ustaliła, że zapotrzebowanie wody bytowej i komunalnej w 1950 r. wynosiło 92 litry na mieszkańca na dobę, w roku 1954 — 115 l/m/d, a marżę zapotrzebowania na rok 1975 oznaczono na 157 l/m/d.</u> + <u xml:id="u-4.96" who="#Marszalek">Zapotrzebowanie wody dla ogółu ludności i przemysłu dla roku planu perspektywicznego oszacowano na około 20 mln m^3^ na dobę, czyli około 504 na mieszkańca na dobę przy 38,1 mln ludności. Szacunki obecnego zapotrzebowania wynoszą około 7,6 mln m^3^ na dobę dla 27,4 mln ludności przy wskaźniku ok. 270 l/m/d na głowę ludności.</u> + <u xml:id="u-4.97" who="#Marszalek">Przeprowadzone bilansowania zasobów i zapotrzebowania wody bytowej i przemysłowej w 1975 r. wykazały, że posiadamy 38 rejonów deficytowych.</u> + <u xml:id="u-4.98" who="#Marszalek">Łączny deficyt wody w miesiącu szczytowego Zapotrzebowania i niżówkowych zasobów wypadł równy 868 tys. m^3^ na dobę.</u> + <u xml:id="u-4.99" who="#Marszalek">Wydaje mi się, że tych kilka liczb i faktów wystarczą Wysokiej Izbie, by ocenić niedobory wody dla potrzeb rolnictwa, dla potrzeb bytowych ludności miast, osiedli rolniczych i przemysłu.</u> + <u xml:id="u-4.100" who="#Marszalek">Wniosek jest prosty: należy doprowadzić dla miast i przemysłu wodę z rejonów hydrograficznych posiadających nadmiary wody, które należy uprzednio magazynować w odpowiednich zbiornikach.</u> + <u xml:id="u-4.101" who="#Marszalek">Zagadnienie gospodarki wodą wyraźnie nabiera charakteru zespołowego, kompleksowego.</u> + <u xml:id="u-4.102" who="#Marszalek">Przechodzę do wniosków:</u> + <u xml:id="u-4.103" who="#Marszalek">Wniosek pierwszy — geografia rozmieszczania zbiorników retencyjnych powinna być tak ustawiona, by odpowiadała równocześnie wzrastającym potrzebom produkcji rolnictwa, osadnictwa i przemysłu;</u> + <u xml:id="u-4.104" who="#Marszalek">Drugi wniosek — budowa wielkich i średnich zbiorników wody wymaga wzniesienia zapór, budowli piętrzących wodę.</u> + <u xml:id="u-4.105" who="#Marszalek">Warunkiem technicznym o charakterze podstawowym jest regulacja mniejszego lub większego odcinka rzeki. Masy wody w zbiorniku tworzą jednak potencjał energetyczny, stąd wypływa konieczność budowy elektrowni wodnych.</u> + <u xml:id="u-4.106" who="#Marszalek">Projektowana przez Polską Akademię Nauk kaskada Wisły daje możliwość osiągnięcia w górnej Wiśle ok. 100 megawatów, w środkowej Wiśle ok. 400 MW, w dolnej Wiśle ok. 640 MW, Razem 1.200 MW. W ten sposób kaskady Wisły dadzą około, a nawet powyżej 6.000 gigawatogodzin produkcji rocznie.</u> + <u xml:id="u-4.107" who="#Marszalek">Jak to się przedstawiało w roku 1954? W 1954 r. energetyka produkowała 15.500 megawatów, czyli kaskada Wisły daje zwiększenie o 39% — a to jest wyraźne zwiększenie dobrobytu mas.</u> + <u xml:id="u-4.108" who="#Marszalek">Wniosek trzeci — zespołowe powiązanie zbiorników retencyjnych dla rolnictwa, dla przemysłu i potrzeb wody bytowej ludności, zbiorników energetycznych w postaci kaskad na rzekach żeglownych — zakłada powstanie systemu komunikacji wodnych.</u> + <u xml:id="u-4.109" who="#Marszalek">Ciekawą ilustrację znaczenia komunikacji wodnej można widzieć w jednym z berlińskich muzeów. Przedstawiono tam w sposób ciekawy oszczędność i prostotę tego powiązania. Mianowicie jeden koń ciągnie naładowany wóz, przypuśćmy jedną bardzo ciężką beczką. Ten sam koń będzie prowadził wagon naładowany takimi beczkami po szynach i ten sam koń pociągnie barkę naładowaną 75 beczkami po spokojnej wodzie. To zestawienie jest bardzo proste i przekonuje nawet dziecko.</u> + <u xml:id="u-4.110" who="#Marszalek">Dodatnią gospodarczo cechą transportu wodnego jest fakt, że powierzchnia przewozowa barek jest tańszą inwestycją od kosztu inwestycji powierzchni przewozowej wagonu towarowego oraz tańszą w eksploatacji. Wykazuje to zdrowa gospodarka transportem wodnym wszystkich państw posiadających starą i nowo inwestowaną żeglugę wodną.</u> + <u xml:id="u-4.111" who="#Marszalek">Stwierdzam, że przyszłość dróg wodnych w Polsce jest pewną gospodarczo i konieczną politycznie inwestycją.</u> + <u xml:id="u-4.112" who="#Marszalek">Równocześnie pragnę podkreślić, że małe i średnie litraże motorów dieslowskich zapewniają handlową szybkość ładunkom oraz opłacalność barkom już od 300 ton załadowania.</u> + <u xml:id="u-4.113" who="#Marszalek">W naszych warunkach przy zespolonym rozwiązaniu zagadnień wodnych nakłady na kilometr drogi wodnej będą tanie i szybko się amortyzujące, czego przykładem są projektowane nakłady na transport węgla i topników, np. na trasie Nowa Huta — Spytkowice.</u> + <u xml:id="u-4.114" who="#Marszalek">Amortyzacja nakładów inwestycyjnych nastąpi w okresie ok. 3 lat, przyjmując za podstawę kalkulacji metodę obliczeń podaną przez profesora Balcerskiego w numerze 7 z 1956 r. — „Gospodarki Wodnej''.</u> + <u xml:id="u-4.115" who="#Marszalek">Kalkulacja potwierdza pełną opłacalność inwestycji wodnych dla energetyki, przemysłu i transportu oraz fakt, że powodują one znaczne oszczędności węgla.</u> + <u xml:id="u-4.116" who="#Marszalek">Przy zastosowaniu obliczeń metodą prof. Balcerskiego uzyskujemy okresy Amortyzacji nakładów inwestycyjnych, jak np.:</u> + <u xml:id="u-4.117" who="#Marszalek">stopnia wodnego w Dębiu — 2,3 lata, , — „ w Łączanach — 3,3 — „ , — „ we Włocławku i Skawinie — 2 — „ „ — „ w Treśnie k. Żywca — 2,5 — „ Kalkulacja ta nie obejmuje obliczenia efektów finansowych, jakie uzyskujemy przy inwestycjach wodno-melioracyjnych, sprzężonych ze zbiornikami wody. A zatem nakłady będą mniejsze a wykonanie zajmie mniej czasu. A efekty? Efekty — wiadomo powszechnie, że wszelkie inwestycje wodno-melioracyjne amortyzują się w ciągu 3 lat. To znaczy, że zwyżka plonów rolnych w okresie 3 lat pokryje zużyte sumy na inwestycje melioracyjne. Tak bogatą właśnie jest odpłatność wody za należyte jej zagospodarowanie.</u> + <u xml:id="u-4.118" who="#Marszalek">Dalej, uważam za swój obowiązek przytoczyć następujące rozumowanie. Mianowicie kredyty na ukończenie elektrowni wodnej we Włocławku, w Warszawie, w Dębiu i Treśnie zostały skreślone w wysokości 50%. Kredyty przyznane rozkładają ukończenie tych budowli na 2 pięciolatki, czas potrzebny do oddania stopni wodnych do użytku wyniesie 2—5 lat. Czyli ok. 1 1/2 miliarda zł wiążemy martwo na okres 10 lat, odsuwamy oszczędności 550—700 tys. ton węgla rocznie na okres 5 lat, co równa się budowie jednej kopalni. Pozbawiamy rolnictwo możliwości podniesienia plonów o dalsze 5—8 lat, zrzekamy się potanienia transportu na odcinkach około 100 km tanią drogą wodną. Zrzekamy się możliwości otwarcia taniego transportu dla żwiru niezbędnego dla budownictwa Warszawy, którego 400 tys. ton transportujemy ponad 400 km transportem kolejowym. Żwir z Bugu-Narwi w razie budowy stopnia w Dębiu transportowany wodą da oszczędność 1.000 wagonów zajętych dla transportu tych 400 tysięcy ton żwiru z odległości 400 km. Zaoszczędzona inwestycja na 1000 wagonów — po obliczeniu nakładów 10 mln zł na 10 tys. ton barek — daje oszczędność 45 mln zł.</u> + <u xml:id="u-4.119" who="#Marszalek">Jedno mechaniczne, nierozumne, automatyczne cięcie ołówka, zniżające tę grupę inwestycji o 50%, cofa o 5 lat efekty gospodarcze w rejonie Warszawy i na Kujawach. Widocznie jesteśmy najbogatszym krajem na świecie, bogatszym od USA, bogatszym od Nowej Zelandii i Szwajcarii, gdyż pozwalamy sobie nie tylko na zamrożenie na 10 lat 1 1/2 miliarda zł, lecz także zatrzymujemy rozwój społeczno-gospodarczy zaplecza Warszawy i Włocławka — tego miasta — „Pamiątki z Celulozy” Wysoka Izbo! W ten sposób cykl pracy wody oraz układu zespołowych urządzeń wodnych zamyka się w jedną sprzężoną całość. Tylko w warunkach celowego sprzężenia woda może wykonać zamierzoną pracę w sposób ciągły i skuteczny.</u> + <u xml:id="u-4.120" who="#Marszalek">Z przedstawionego rozumowania wyciągam następujące wskazanie zasadnicze:</u> + <u xml:id="u-4.121" who="#Marszalek">W nowoczesnym, socjalistycznym gospodarstwie społecznym gospodarka wodna powinna podlegać centralnemu resortowi Ministerstwa Gospodarki Wodnej, który by ujmował oraz koordynował całość zagadnienia:</u> + <u xml:id="u-4.122" who="#Marszalek">1)zaopatrzenie w wodę, jej gromadzenie i dyspozycję;</u> + <u xml:id="u-4.123" who="#Marszalek">2)nadzór nad czystością i higieną wody pitnej oraz kontrola nad użytkowaniem wody przez przemysł oraz nad sposobem i czystością oddawania wody zużytej do cieków naturalnych i sztucznych;</u> + <u xml:id="u-4.124" who="#Marszalek">3)projektowanie, zatwierdzanie i wykonawstwo kluczowych inwestycji wodnych o charakterze kompleksowym (drogi wodne, regulacja potoków i rzek, zabezpieczenie przed powodzią, hydroenergetyka, ujęcie i uzdatnienie wody, kanalizacja i oczyszczanie cieków);</u> + <u xml:id="u-4.125" who="#Marszalek">4)zarząd i eksploatacja żeglugi śródlądowej;</u> + <u xml:id="u-4.126" who="#Marszalek">5)służba zabezpieczania brzegów morskich;</u> + <u xml:id="u-4.127" who="#Marszalek">6)projektowanie i budowa nabrzeży portów morskich łącznie z wyposażeniem hydrotechnicznym;</u> + <u xml:id="u-4.128" who="#Marszalek">7)służba prognoz meteorologicznych, hydrologicznych oraz informacji ostrzegawczych (mam tu na myśli PIHM);</u> + <u xml:id="u-4.129" who="#Marszalek">8)wykonywanie prawa wodnego.</u> + <u xml:id="u-4.130" who="#Marszalek">Resort Ministerstwa Gospodarki Wodnej powinien korzystać z dorobku i stałej współpracy instytutów resortowych, np. Instytutu Morskiego, Instytutu Rybackiego, PIHM itp.</u> + <u xml:id="u-4.131" who="#Marszalek">Zdaniem moim Ministerstwo Gospodarki Wodnej powinno przejąć od Ministerstwa Żeglugi całość spraw związanych z zagadnieniem wody, żeglugi śródlądowej oraz budownictwa i nadzoru nad nabrzeżami portów morskich, a od Ministerstwa Rolnictwa zagadnienie melioracji podstawowych — regulacji rzek, potoków, zbiorników retencyjnych itp.</u> + <u xml:id="u-4.132" who="#Marszalek">Po takiej operacji Ministerstwo Żeglugi zmieni swą nazwę na Ministerstwo Gospodarki Wodnej.</u> + <u xml:id="u-4.133" who="#Marszalek">Należy pamiętać, że poza głównymi resortami: żeglugi, rolnictwa i gospodarki komunalnej — wodą interesuje się, a przede wszystkim inwestuje i eksploatuje wodę trzynaście jeszcze dalszych resortów gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-4.134" who="#Marszalek">Jak przedstawiają się w Planie 5-letnim sprawy inwestycji na wodę lub związanych z wodą?</u> + <u xml:id="u-4.135" who="#Marszalek">W samym tekście projektu ustawy nie znajdujemy żadnych dyrektywnych ani normatywnych wskazań. W załączniku tabelarycznym, zawierającym limity inwestycyjne dla poszczególnych resortów, nie znajdujemy nic. Nie znaczy to, by inwestycje nie były przewidziane w Planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-4.136" who="#Marszalek">Materiał uzyskałem w Departamencie Gospodarki Wodnej Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego. I co tam czytamy?</u> + <u xml:id="u-4.137" who="#Marszalek">W czternastu resortach: w Ministerstwie Żeglugi, w Ministerstwie Rolnictwa, w Ministerstwie Gospodarki Komunalnej oraz w jedenastu resortach przemysłowych i w Ministerstwie Kolei znalazło się około 13 miliardów zł, czyli 7,3%, w stosunku do około 173 miliardów zł z preliminarza ogólnego na inwestycje w tych resortach.</u> + <u xml:id="u-4.138" who="#Marszalek">Jak już widać z samego ustawienia inwestycji wodnych, rozproszonych np. na ujęcia i uzdatnienie wody dla celów przemysłowych i pitnych oraz na oczyszczanie ścieków, jedenaście resortów otrzymuje poważne sumy — od przeszło 350 milionów zł (Ministerstwo Przemysłu Chemicznego) do około 20 milionów zł (Ministerstwo Budownictwa).</u> + <u xml:id="u-4.139" who="#Marszalek">Nasuwają się tutaj krótkie komentarze:</u> + <u xml:id="u-4.140" who="#Marszalek">1)w budowlach piętrzących i regulacji rzek kryją się inwestycje sprzężone;</u> + <u xml:id="u-4.141" who="#Marszalek">2)przy ujęciach wody można skoordynować ujęcia wody dla przemysłu i dla ludności;</u> + <u xml:id="u-4.142" who="#Marszalek">3)wspólny problem oczyszczania ścieków przemysłowych oraz ścieków bytowych może przynieść poważne oszczędności;</u> + <u xml:id="u-4.143" who="#Marszalek">4)na melioracje szczegółowe przeznacza się blisko 5 miliardów zł; gdy melioracje te nie zostaną należycie technicznie związane z melioracjami podstawowymi, wówczas może nastąpić zaprzepaszczenie kapitału lufo osiągnięte wyniki będą ułomne.</u> + <u xml:id="u-4.144" who="#Marszalek">Obecny Plan 5-letni ułomnie, na pewno drogo rozwiązuje zagadnienia wodne. Lecz nie to jest najgorsze.</u> + <u xml:id="u-4.145" who="#Marszalek">Problemy inwestycji wodnych należy rozwiązywać kompleksowo, a dla miast — mianowicie zagadnienia ścieków i ujęć wody bytowej dla ludności — wiązać z potrzebami wody dla przemysłu. Takie wspólne rozwiązania są tańsze i bardzo efektywne.</u> + <u xml:id="u-4.146" who="#Marszalek">Według Planu 5-letniego widzimy, że 16 resortów zajmuje się inwestycjami wodnymi, czyli inaczej mówiąc — — „każdy sobie rzepkę skrobie”. A jednak duża to — „rzepka” — blisko 13 miliardów złotych, a efekty w skali ogólnokrajowej będą bardzo wątpliwe. Co jednak najgorsze — z Planu 5-letniego wynika, że zagadnieniem wody w ujęciu całości problemu nie zajmuje się nikt.</u> + <u xml:id="u-4.147" who="#Marszalek">Czy będę głosował przeciw obecnemu rozwiązaniu zagadnień wodnych? Nie. Składam jednak wniosek do laski marszałkowskiej o powołanie komisji poselskiej celem rozpatrzenia przedłożonego preliminarza (oczywiście bez naruszenia zadań merytorycznych każdego z 16 inwestorów) na tle założeń do planu perspektywicznego i planu etapowego, opracowanego przez Polską Akademię Nauk. Plan ten obecnie znajduje się w rozpatrywaniu poszczególnych 14 resortów i w Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-4.148" who="#Marszalek">Stan zapalny zaopatrzenia w wodę miast i przemysłu, zagadnienia zanieczyszczeń wody oraz potrzeb wody dla realizacji planów rolnictwa — wszystko to tworzy tak kapitalny problem w gospodarce narodowej, że na tym odcinku gospodarki wodą nastąpi zapowiedziana już rewizja ustawy o Planie 5-letnim. Dlatego tym bardziej uważam za słuszne powołanie wspomnianej komisji poselskiej.</u> + <u xml:id="u-4.149" who="#Marszalek">Zagadnienie wodne przedłożyłem Wysokiemu Sejmowi z obowiązku pracownika nauki.</u> + <u xml:id="u-4.150" who="#Marszalek">Jako poseł z Wybrzeża, pragnę zająć jeszcze uwagę Obywateli Posłów niektórymi zagadnieniami floty handlowej, stoczni, portów i rybołówstwa. Bardzo krótko.</u> + <u xml:id="u-4.151" who="#Marszalek">Szereg centralnych zarządów i instytucji rozpoczął bicie w dzwon na alarm, że z polską flotą handlową i pracami stoczni jest źle. Mają rację, bo efektywność ekonomiczna floty polskiej jest największa w skali krajowej. Wypracowanie 1 dolara kosztuje 17 złotych w porównaniu do handlu zagranicznego, gdzie koszt tego właśnie 1 dolara dochodzi do 80 złotych. Przykładowo: niektóre usługi w portach naszych, np. przy trymerce węgla, wypracowują 1 dolar za 2 złote.</u> + <u xml:id="u-4.152" who="#Marszalek">U nas na Wybrzeżu znamy te sprawy od dawna. Często dyskutowaliśmy nad środkami poprawy i niestety nad mądrością biurokratów, a przede wszystkim nad lekceważeniem przez Warszawę spraw poważnych. Na Wvbrzeżu Gdańskim i na pirsach Gdyni można słyszeć taką opinię morskich szkrabów — uczniów ze szkoły powszechnej: — „Popatrz, jaki fajny Szwed” albo: — „O, jaka paskudna łajba”. To nasz — „Chopin”.</u> + <u xml:id="u-4.153" who="#Marszalek">Stąd wniosek: duża szybkość, dobry stan techniczny nowoczesnej floty handlowej to źródło rentowności powiązanej z pracą przewoźnika w obrotach towarowych handlu własnego i handlu obcego.</u> + <u xml:id="u-4.154" who="#Marszalek">Wydaje mi się, że opinia naszych kapitanów żeglugi handlowej o stworzeniu w okresie 5—8 lat floty handlowej o tonażu zbliżonym do 1.200 tysięcy DWT jest realna. Myśl o wydzieleniu specjalnego funduszu dla zakupu nowoczesnych statków w obcych stoczniach jest słuszna, tak jak słuszne są wnioski o modernizacji i fachowości naszych stoczni. Jednak stocznie remontowe należy z resortu żeglugi przenieść do resortu maszynowego.</u> + <u xml:id="u-4.155" who="#Marszalek">Wydaje mi się, że wniosek w sprawie czasowego zaprzestania eksportu statków jest słuszny. Podkreślam — czasowego. Sądzę, że jest słuszne, iż należy powołać specjalną komisję poselską o charakterze mieszanym, z wybitnymi fachowcami, w celu starannego rozpatrzenia szeregu wniosków ludzi morza, dla przedłożenia Rządowi odpowiednich wniosków bądź zaleceń w sprawie naszej floty handlowej, floty rybackiej, prac w portach oraz prac organizacyjnych w stoczniach.</u> + <u xml:id="u-4.156" who="#Marszalek">W dzisiejszym układzie kompetencji w ramach obecnego Ministerstwa Żeglugi odbywają się nie tylko połowy ryb, lecz również magazynowanie, chłodzenie, przetwórstwo, a nawet prowadzenie hurtowego, a może i detalicznego handlu rybami. Stanowczo wychodzi to poza granice pojęcia resortu żeglugi. Należy — moim zdaniem — sprawę postawić jasno.</u> + <u xml:id="u-4.157" who="#Marszalek">Rybołówstwo morskie tworzy specjalną, zamkniętą całość ściśle powiązanych operacji o pewnych specyficznych cechach, związanych z aparatem branżowym, od połowu do oddania produktu klientowi — dlatego wymaga wydzielenia go w organizację samoistną, fachową. Postuluję więc, że zagadnienie rybołówstwa w szerszym znaczeniu może i powinno znaleźć rozwiązanie w postaci powołania Centralnego Urzędu Rybołówstwa, działającego na prawach ministerstwa, a wchłaniającego następujące przedsiębiorstwa: Centralny Zarząd Rybołówstwa Morskiego, Centralny Zarząd Przemysłu Rybnego łącznie z handlem, Centralny Zarząd Rybołówstwa Śródlądowego, część Centrali Handlu Zagranicznego — „Animex” — w odniesieniu oczywiście do ryb.</u> + <u xml:id="u-4.158" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Jak z mojej wypowiedzi wynika, dążenie do wzmocnienia czynnika branżowego i eliminacji elementu niefachowości może zapewnić tylko jednolity przekrój strukturalny jednostki kierującej. Nie należy tworzyć — „uniwersalnych kombajnów”, należy natomiast unikać metody izolacji, wyrażającej się w wypaczeniu form samowystarczalności.</u> + <u xml:id="u-4.159" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-4.160" who="#Marszalek">Głos ma poseł m. Łodzi Michalina Tatarkówna-Majkowska.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Wysoki Sejmie! Chcę poruszyć kilka problemów, których rozwiązanie, zdaniem zespołu posłów m. Łodzi, powinno przyczynić się do przyśpieszenia tempa realizacji Planu 5-letniego, omawianego na obecnej sesji.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Zagadnienie pierwsze dotyczy perspektywicznego planowania w gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Analizując nawet najbardziej ogólnie dorobek naszej planowej gospodarki, z całą odpowiedzialnością można stwierdzić, że nasze osiągnięcia w planowym gospodarowaniu nie są proporcjonalne do możliwości, które mieliśmy.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Śmiało można powiedzieć, że w naszej działalności, mającej na celu wprowadzenie w życie prawa planowego rozwoju, popełniono masę błędów, które kosztowały i kosztują nas miliardy złotych, co z całą ostrością ujawniła dyskusja w komisjach sejmowych przy omawianiu Planu 5-letniego i na które wskazał w swym sprawozdaniu tow. Lange.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Podstawowym błędem w naszym planowaniu jest brak dotychczas perspektywicznego planu rozwoju gospodarki narodowej, opracowanego przy szerokim współudziale ludzi nauki wszystkich dziedzin życia, mimo że zarówno Rząd jak i PKPG zdają sobie sprawę z konieczności opracowania tegoż planu. Od trzech lat mówi się o tym na wszystkich komisjach sejmowych jakoś bez rezultatu i dlatego dobrze byłoby, aby zapowiedź ob. Jędrychowskiego, Przewodniczącego PKPG w sprawie powołania w tym celu Komisji wreszcie została zrealizowana do końca.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Wiadomo, że prawidłowo prowadzone planowanie musi opierać się na dialektycznym związku między planem perspektywicznym a planem bieżącym. Jeśli tak nie jest, to nader trudno jest prowadzić planową gospodarkę w poszczególnych rejonach kraju. Hamuje to możliwość opracowania planów urbanistycznych miast i ośrodków przemysłowych, nie pozwala opracować planów rozwoju sieci wodnej, komunikacyjnej itp. W rezultacie prowadzi często do paradoksów, które nie przynoszą nam dobrego imienia — właściwych gospodarzy. Fakty takie jaskrawo widzimy na przykładzie miasta Łodzi.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Kapitalnym zagadnieniem dla m. Łodzi jest — jak wiadomo — sprawa rozwiązania problemu wody. Tymczasem brak perspektywicznego planu rozbudowy miasta pogłębia i tak już istniejący na tym odcinku chaos. Zresztą nie jest to tylko sprawa braku perspektywicznego planu rozbudowy Łodzi. Jest to także problem braku opracowań generalnych gospodarki wodnej dla okręgu łódzkiego i okręgów przyległych.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">A oto przykłady świadczące o chaosie na tym polu.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Według przewidywań wzrostu zużycia wody w Planie 5-letnim w 1960 r. Łódź — gdyby temu nie zaradzić — będzie miała deficyt wody wyrażający się cyfrą z górą 30 tys. metrów^3 ^na dobę.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">W Łodzi, jak wiadomo, rozpoczęto w 1954 r. budowę elektrociepłowni. Przy opracowaniu założeń budowy nie opracowano jednak podstawowego problemu surowcowego dla tego obiektu, jakim jest właśnie woda. Rozpoczęte już w trakcie budowy wiercenie studzien nie daje pożądanych rezultatów. Na przykład przy wierceniu studni Nr 3, która miała kosztować 600 tys. zł, nie uzyskano przewidywanych rezultatów. Trzeba wobec tego studnię pogłębiać i koszt jej wzrośnie do 2.600 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Osobną, paradoksalną historię stanowi przy budowie elektrociepłowni sprawa poziomu techniki, którą się posługujemy. Obecny sposób wiercenia studzien do głębokości 900 m, o którym była mowa, wymaga trzech lat pracy i pociąga za sobą koszt 2.600 tys. zł na jedną studnię. Gdyby natomiast zastosowano nowoczesne urządzenia zagraniczne do wierceń za cenę 1.200 tys. zł, budowa jednej studni trwałaby tylko 3 miesiące i kosztowała ok. 1 miliona złotych. W rezultacie czego obok poważnie skróconego czasu budowy studni zaoszczędzilibyśmy kwotę ok. 13 mln. zł.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Tymczasem od roku w ramach tzw. — „planowej” działalności toczą się rozmowy między Ministerstwem Energetyki a Ministerstwem Budownictwa Przemysłowego, kto ma to urządzenie zakupić. Jak na razie rozmowy te nie przynoszą rezultatów, a czas i pieniądze płyną.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Wiadomo powszechnie, że jedną z zasad socjalistycznego planowania jest zasada koordynacji wewnętrznej planu. Mówił o tym ob. Jędrychowski. Zasadę tę zresztą można wyczytać w każdym z podręczników wyjaśniających problemy planowania. Co mówi na ten temat praktyka? Mówi ona, że zasada ta jest często łamana, co prowadzi do milionowych strat. Na przykład jest rzeczą oczywistą, że powinna istnieć koordynacja między planami przemysłu budowy maszyn włókienniczych a przemysłem włókienniczym. Tymczasem koordynacja taka nie istnieje. Ministerstwo Przemysłu Lekkiego nie ma dotychczas jasnego i uzgodnionego z Ministerstwem Przemysłu Maszynowego stanowiska odnośnie uruchomienia nowych typów maszyn. Brak tej koordynacji ilustrują kapitalne wprost fakty, świadczące o niezgodności ich ze zdrowym rozsądkiem.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Na przykład:</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Rozpoczęcie produkcji krosna jedwabniczego KP-6 zaplanowano na styczeń 1956 r. a zakończenie budowy prototypu tej maszyny planowane było również na styczeń 1956 r. W takiej właśnie sytuacji zdarzają się wypadki, że zakłady przemysłu włókienniczego odmawiają przyjęcia tzw. ,,nowych” maszyn. Zdarzyło się to ostatnio w Zakładach im. Marchlewskiego, gdzie odmówiono przyjęcia 200 krosien, uważając, że nie odpowiadają one wymogom zakładu, a Zakłady im. 1 Maja w Łodzi odmówiły przyjęcia aparatów wysokorozciągowych do samoprząśnic obrączkowych. W rezultacie przekazano je na złom.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">W Zakładach im. Strzelczyka w Łodzi zanotowano ostatnio następujące fakty, których w żaden sposób nie można pogodzić z socjalistyczną planową gospodarką. Zakładom tym narzucono odgórnie produkcję maszyn, które nie tylko nie znajdują zbytu na rynku zagranicznym, ale które trudno sprzedać także w naszym kraju. Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego narzuciła tym zakładom w 1955 r. produkcję szlifierki do płaszczyzn z licencji Związku Radzieckiego, mimo że towarzysze wiedzieli, iż w Związku Radzieckim maszynę tę wycofano z produkcji już dawno jako przestarzałą.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Łódzkie Zakłady Włókien Sztucznych wybudowały kolektor, który powinien odprowadzać ścieki z tego zakładu. Błąd projektu wspomnianego kolektora polegał na tym, iż uwzględniał on tylko interesy m. Łodzi, nie biorąc pod uwagę interesów województwa. W rezultacie wybudowany kosztem milionów złotych kolektor nie tylko nie może być obecnie wykorzystany, ale mówi się o konieczności jego zlikwidowania.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Jakże ostro z przytoczonych tutaj przykładów wynika konieczna potrzeba opracowania perspektywicznego planu rozwoju gospodarki ogólnonarodowej przynajmniej na okres lat 20, przy pełnym wykorzystaniu wysokokwalifikowanych kadr naukowych i technicznych — stwarzając im właściwe warunki pracy.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Druga sprawa — to planowe zaopatrzenie przemysłu w surowce.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Jednym z paradoksów planowania gospodarczego w odniesieniu np. do najpoważniejszego przemysłu w okręgu łódzkim, jakim jest przemysł bawełniany, jest sprawa zaopatrzenia tegoż przemysłu w surowce.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Istniejąca do dziś sytuacja na tym odcinku przeczy najbardziej elementarnym wymogom racjonalnej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Nie ulega np. wątpliwości fakt, że osiągnięty przez nas w 1956 r. stan zapasów bawełny, wyrażony w dniach produkcyjnych, jest rekordem w sensie negatywnym nie tylko w skali międzynarodowej, ale także krajowej i wynosi dziś zaledwie zapas na okres 7 dni.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Sytuacja ta jest tym bardziej tragiczna, że od lat nie ulega żadnej poprawie. Dlatego też sprawa zapasów w tym przemyśle stanowi ogromny problem, gdyż kosztuje to nasze państwo dodatkowo miliony złotych — niepotrzebnie wydatkowane. Błąd ten wytykają nam robotnicy na zebraniach we wszystkich zakładach pracy.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Z katastrofalnych skutków spowodowanych niedostatecznymi zapasami minimalnymi należy wymienić choćby takie następstwa, jak:</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">1)wartościowe — w przypadku przyjmowania surowców droższych (gdy tańszych nie ma). Zachodzi wówczas zjawisko skandalicznego marnotrawstwa surowca. Dzisiaj np. wprowadza się do produkcji gatunki bawełny długowłóknistej, podczas gdy technologia wymaga krótkowłóknistej, której nie posiadamy;</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">2)ilościowe — w przypadku przyjmowania surowców nie odpowiadających swojemu przeznaczeniu, niekiedy także i droższych, gdy asortyment nie jest dostosowany ściśle do potrzeb, przerabia się źle i jest przyczyną większej zrywności, co obniża wydajność maszyn, zwiększa ilość odpadków i zmniejsza w poważnym stopniu zarobki robotnicy;</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">3)jakościowe — w przypadku przyjmowania surowców gorszych. Wpływa to na zaniżenie jakości przędzy i tkanin, a bardzo często zmienia charakter jej przeznaczenia, co powoduje duże marnotrawstwo — a my, zarówno resort jak i miejscowe władze, ciągle tylko ubolewamy nad tą sytuacją bez żadnych rezultatów.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Nikt u nas w kraju nie próbował obliczyć, ile strat kosztują nas nierozważne kroki w nieprzestrzeganiu polityki zapasów minimalnych. Pewne jest jedno, że straty te są olbrzymie. Dlatego też dzisiaj, gdy kraj cały radzi nad ulepszeniem naszej gospodarki, nie wolno zapominać i o tym zagadnieniu. Jest to wprawdzie problem trudny, choćby z tego względu, że wybiega swoim zakresem poza sprawy samego przemysłu, a dotyczy także naszego handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Zbyt dużo jednak w nim paradoksów, marnotrawstwa, by go odkładać na później — a wiele jest spraw, które już bieżąco można usunąć. W całym świecie np. planuje się zapasy bawełny w ujęciu zgodnym z okresem zbiorów. U nas — konsekwentnie trzymamy się okresu roku kalendarzowego, przez co systematycznie co roku, na przełomie III i IV kwartału powstają zakłócenia, które mimo powtarzania się od wielu lat nie są usuwane.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Wydaje się, że istniejąca na tym polu sytuacja wymaga rewizji naszych zasad polityki handlu zagranicznego w tym kierunku, aby przemysłowi naszemu zabezpieczyć właściwy i systematyczny dopływ surowca.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Rewizji muszą także ulec zasady powiązania naszych przedsiębiorstw z handlem zagranicznym. Dzisiejsza sytuacja odgrodzenia przedsiębiorstw od wpływu na nasz handel zagraniczny, np. w sensie zakupu surowca za granicą, nie sprzyja racjonalnym zasadom gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Dzisiaj, gdy dyskutujemy o zwiększeniu uprawnień dla przedsiębiorstw i o wprowadzeniu samorządów robotniczych, pamiętajmy i o tym, że oddanie w pewnym stopniu zaopatrzenia w surowce — konkretnie w bawełnę — samym przedsiębiorstwom wyzwoliłoby wiele inicjatywy na tym polu, zapobiegłoby stratom, które dziś ponosimy i podniosłoby efektywność pracy naszych central handlu zagranicznego. Chodzi o to, aby zapowiedź ob. Jędrychowskiego dotycząca tego zagadnienia szybko została wprowadzona w życie.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Przechodzę do sprawy trzeciej — dotyczy ona pracy kobiet w gospodarce ogólnokrajowej.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Poruszam zresztą to zagadnienie w powiązaniu z Planem 5-letnim dlatego, że stoi przed nami z całą ostrością, i dlatego też naszymi problemu nadwyżki siły roboczej w kraju. O tej sprawie, moim zdaniem, dotychczas mówimy bardzo nieśmiało, nie widząc możliwości konkretnego jej rozwiązania.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Nie należy także zapominać i o tym, że w miarę rozwoju modernizacji naszego przemysłu i rozwoju techniki problem ten stanie przed nami z całą ostrością i dlatego też naszymi wnioskami musimy pomóc już dzisiaj Partii i Rządowi w usunięciu lub przynajmniej złagodzeniu trudności wynikających z tego zagadnienia.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Zespół posłów m. Łodzi, zastanawiając się nad tym zagadnieniem, doszedł do wniosku koniecznego zmniejszenia procentu zatrudnionych kobiet-matek, zwłaszcza wielodzietnych.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Jak wynika z danych statystycznych, udział zatrudnionych kobiet w gospodarce narodowej na rok 1954 wynosił 30% w stosunku do ogółu zatrudnionych i systematycznie wzrasta, a w niektórych gałęziach produkcji, jak np. w przemyśle włókienniczym wynosi 74,9%, co zdaniem naszym jest zbyt wysokim procentem i wymaga rewizji.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Sprawa tym bardziej staje się poważną, jeśli rozważymy, że tak wysoki procent zatrudnienia kobiet jest wynikiem nie tylko uzyskanych praw wskutek rewolucji socjalistycznej, dającej kobietom pełne równouprawnienie, które zresztą wydaje się zostało w pewnym sensie źle zrozumiane, a nawet jest często wypaczane — ale jak wynika z analizy tego zagadnienia przeważa tu raczej czynnik przymusu ekonomicznego. Jasne zatem staje się, że musimy znaleźć właściwe wyjście z tej trudnej sytuacji. Występowanie w naszych warunkach przymusu ekonomicznego, skłaniającego kobiety-matki, szczególnie wielodzietne, do pracy, sprowadza na manowce słuszne założenia socjalizmu o roli rodziny w procesie wychowania młodego pokolenia.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Jeżeli np. wychowawcy w szkołach narzekają na złe wychowanie dzieci w domu, to szukajmy także przyczyn w fakcie, że matka często nie ma czasu zająć się dzieckiem w sposób właściwy.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Jeżeli walczymy dzisiaj z trudnym problemem chuligaństwa, to szukajmy także jego korzeni w faktach świadczących o tym, że matkę w wychowaniu zastępuje często ulica, a nie widzimy absolutnie' możliwości w najbliższych latach, by można było objąć opieką przedszkolną wszystkie dzieci pracujących matek.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Jeżeli w 1954 r. sądy dla nieletnich skazały około 18 tys. dzieci do lat 16, to nie usiłujmy szukać przyczyn w czynnikach niewytłumaczalnych dla nas, ale szukajmy ich także wśród rodzinnych stosunków.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Dlatego też pierwszym zadaniem, o którym mówią same kobiety pracujące, a w szczególności wielodzietne matki, włókniarki łódzkie i nie tylko włókniarki, to umożliwienie odejścia ich z pracy zawodowej, z zakładów i stworzenia im właściwych warunków materialnych przez rozsądnie pomyślane podwyższenie dodatków rodzinnych, nie zwiększając w sposób zasadniczy dotacji ze skarbu państwa na cele socjalne.</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Realność wniosku Zespołu Łódzkiego potwierdza cząstkowa analiza omawianego zagadnienia na terenie m. Łodzi, a mianowicie dużo jest czynników obniżających faktyczną efektywność ekonomiczną pracy kobiet-matek. Czynniki te należy podzielić na dwie grupy. Grupę czynników wymiernych, łatwo uchwytnych i grupę czynników niewymiernych, trudno uchwytnych, ale realnie występujących i obniżających efektywność pracy kobiet-matek, np.:</u> + <u xml:id="u-5.43" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">1. Utrzymanie żłobków, przedszkoli i świetlic dla dzieci. W roku 1954 funkcjonowały w kraju 824 żłobki całodniowe. Koszt utrzymania w nich dzieci sięgał 250 mln zł. Ze świetlic szkolnych korzystało w 1954 r. 130 tys. dzieci, a koszt ich utrzymania wynosił ponad 250 mln zł. Sumy te nie obejmują przedszkoli, ani inwestycji i remontów przeprowadzonych w tych obiektach. W Łódzkich Zakładach Wyrobów Filcowych, gdzie przeprowadzono szczegółowe badania na tym odcinku, nakłady na utrzymanie 55 dzieci w żłobku, przedszkolu i świetlicy wynosiły za I półrocze 103 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-5.44" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">2. Świadczenia z tytułu urlopów macierzyńskich i zwolnień matek dla karmienia dzieci w cytowanych wyżej Zakładach Przemysłu Filcowego wynoszą ponad 100 tys. zł w stosunku rocznym na 440 zatrudnionych kobiet.</u> + <u xml:id="u-5.45" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">3. Na skutek zwolnienia z pracy matek z powodu choroby dziecka w Zakładach Przemysłu Bawełnianego im. 1 Maja w Łodzi, gdzie jest zatrudnionych ponad 1751 mężatek mających dzieci, wypłaca się rocznie ponad 200 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-5.46" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Do czynników niewymiernych należy zaliczyć:</u> + <u xml:id="u-5.47" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">1. Słabe wyniki pracy dużej części kobiet, o których jest mowa, niewykonywanie baz produkcyjnych, obniżanie jakości produkcji itp. Czynniki te mają wpływ na akumulację zakładu, a występują szczególnie ostro wszędzie tam, gdzie obowiązuje system płac, oparty o płacę za czas pracy i nocne zmiany.</u> + <u xml:id="u-5.48" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">2. Niemożliwość pełnego wykorzystania zdolności produkcyjnej urządzeń, co jest konsekwencją nieprzewidzianej absencji. Np. w Zakładach Przemysłu Bawełnianego im. 1 Maja w Łodzi na około 1800 zatrudnionych kobiet w III kwartale br. stracono 2.185 osobo-dni.</u> + <u xml:id="u-5.49" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Znajdując się w sytuacji, kiedy mamy na skutek błędów, popełnionych w naszej polityce gospodarczej, wątpliwej wartości zarówno społecznej, jak i ekonomicznej — zjawisko nadmiernie rozbudowanego systemu zatrudniania kobiet-matek, co szczególnie daje się odczuć w niektórych ośrodkach, jak np. w Łodzi, a jednocześnie mając do czynienia z nadwyżkami siły roboczej, można z całą odpowiedzialnością domagać się od odpowiednich czynników rządowych dokonania społecznej i ekonomicznej analizy tego problemu.</u> + <u xml:id="u-5.50" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Ekonomiczny rachunek tego problemu, jak wykazuje szacunkowe obliczenie, ze względów ekonomicznych i społecznych powinien, jak się wydaje, uzasadniać konieczność zmian na tym polu, idących w kierunku podniesienia wysokości zasiłków rodzinnych przyznawanych na dzieci.</u> + <u xml:id="u-5.51" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Nie można już dzisiaj zgłosić tutaj żadnej konkretnej propozycji w kwestii wysokości tych zasiłków. Nie jest to sprawa prosta, gdyż wymaga dokładnych studiów w tym zakresie, oraz dokonania na szczeblu państwa bilansu świadczeń i strat dziś ponoszonych w stosunku do wielkości świadczeń przy zwiększeniu zasiłków.</u> + <u xml:id="u-5.52" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Dzisiaj można już jednak zgłosić pewne postulaty oparte o cząstkową analizę tego problemu, np.:</u> + <u xml:id="u-5.53" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">— wielkość zwiększenia zasiłku musi obejmować tylko zasiłki na dzieci. Wielkość zasiłku przyznawanego na żonę nie powinna ulec zmianie;</u> + <u xml:id="u-5.54" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">— stopień zwiększenia zasiłków nie może być oparty jedynie o analizę wygospodarowania środków osiągniętych z zaoszczędzonych nakładów na żłobki, przedszkola i świetlice, ale musi pozostawać w rzetelnym związku z badaniem budżetów rodzinnych;</u> + <u xml:id="u-5.55" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">— wielkość zasiłku przyznawana na pierwsze dziecko musi być odpowiednio wysoka, gdyż za małe podniesienie jego wysokości może doprowadzić do skutków nieoczekiwanych, tj. mimo zwiększenia zasiłków — nieodpłynięcia kobiet z produkcji.</u> + <u xml:id="u-5.56" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">— wprowadzenie w życie postulatu zwiększenia zasiłków i związane z tym odpłynięcie kobiet z produkcji nie musi prowadzić do zupełnej likwidacji żłobków, przedszkoli itp. — wychodząc z założenia, że pewna część kobiet- matek w produkcji pozostanie. Należy tu więc zgłosić postulat pełnej odpłatności pozostałych czynnych żłobków i przedszkoli, tzn. wyprowadzić je na pełny rozrachunek gospodarczy. Posunięcie to powinno być bodźcem do podniesienia poziomu pracy tych instytucji.</u> + <u xml:id="u-5.57" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Warunki, w jakich obecnie żyjemy, i zadania, które przed nami stoją, nie pozwalają nam zrezygnować w sposób absolutny z siły produkcyjnej kobiet, które odeszłyby z produkcji. Zresztą jest to także ich zdobycz w wyniku rewolucji. Jesteśmy na to za biedni i zbyt dużo czeka nas jeszcze pracy, nim tak absolutnie postawiony postulat będzie zrealizowany. Toteż obok postulatu zwiększenia zasiłkowania dzieci i spodziewanego w związku z tym częściowego odpływu kobiet z zakładów produkcyjnych — trzeba jednocześnie zabezpieczyć możliwie maksymalne, ale jednocześnie nie uderzając w obowiązki kobiety-matki, wykorzystywanie jej rezerw czasowych przez właściwe stworzenie od podstaw systemu pracy chałupniczej, organizowanej przez socjalistyczne instytucje, jak przemysł terenowy, spółdzielczość pracy i handel detaliczny.</u> + <u xml:id="u-5.58" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Należy się także zastanowić nad wykorzystaniem kobiet w pracy na półetatach w naszym handlu.</u> + <u xml:id="u-5.59" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Proponowana reforma, poprzedzona odpowiednimi studiami i odpowiednio realizowana, powinna zapewnić co najmniej kilka pozytywnych skutków. Rzecz jednak polega na tym, że wyglądający groźnie postawiony wyżej problem zwiększenia zasiłków, z punktu widzenia bilansu na najwyższym szczeblu gospodarki państwowej, jest naszym zdaniem realny do osiągnięcia i konieczny, jeżeli spojrzeć na niego szerzej od strony ekonomicznej i od strony społecznej.</u> + <u xml:id="u-5.60" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Nie można go chyba także obalić postawionym! po dokonaniu rachunku ekonomicznego postulatem: — „tu trzeba coś dopłacić”, ewentualnie postulatem, że nie wolno nawet w obliczu terytorialnych nadwyżek siły roboczej rezygnować z siły produkcyjnej pracy kobiet. Argumenty te muszą odpaść, gdy się je zestawi z potencjalnymi możliwościami — uruchomienia pracy kobiet w domu, które zabezpieczy zwiększenie budżetu rodzinnego i wykorzystanie siły produkcyjnej tych kobiet.</u> + <u xml:id="u-5.61" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Jasne jest, że nie są to sprawy ani proste, ani łatwe. Taki np. problem rozwoju chałupnictwa, prowadzonego przez socjalistyczne zakłady przemysłowe i handlowe, wymaga dużo większego doświadczenia, dużo większej operatywności niż ta, którą się obecnie legitymują resorty i instytucje za to odpowiedzialne.</u> + <u xml:id="u-5.62" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">W związku z wyżej postawionym problemem, który naszym zdaniem wymaga szybkiego i szczegółowego opracowania naukowo-społecznego, proponuję powołanie specjalnej Komisji Rządowej do zbadania tego zagadnienia i wyjaśnienia sprawy następnemu Sejmowi.</u> + <u xml:id="u-5.63" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Wysoki Sejmie! Odbywamy ostatnią sesję w obecnej kadencji sejmowej. Mamy zatwierdzić wytyczne kierunków rozwojowych gospodarki narodowej na najbliższe lata. Nie ma chyba potrzeby wzajemnie przekonywać się, że my posłowie, niezależnie od naszych poglądów politycznych czy religijnych, partyjni i bezpartyjni, musimy jak najszybciej i jak najmocniej powiązać się z całym społeczeństwem, by zadania 5-letniego Planu — a jak widzimy niełatwe — do końca wykonać.</u> + <u xml:id="u-5.64" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Szczególnie nas, posłów, obowiązuje zrozumienie nowej sytuacji, wytworzonej w naszym kraju po VIII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Przecież na VIII Plenum KC PZPR w przemówieniu tow. Władysława Gomułki, skierowanym nie tylko do członków Partii, lecz do całego narodu, powiedziana była cała prawda o naszym życiu politycznym i gospodarczym. Prawda ta nie jest słodka. Czekają naród ogromne trudności.</u> + <u xml:id="u-5.65" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Droga demokratyzacji, na którą wkroczyliśmy, jest trudną drogą do przebycia, jednak — jak mówił tow. Wiesław — innej drogi nie mamy dla poprawienia materialnych warunków ludziom pracy i usunięcia wszystkich krzywd ludzkich, których niestety było wiele w minionym okresie w naszej Ojczyźnie.</u> + <u xml:id="u-5.66" who="#PoselTatarkownaMajkowskaMichalina">Dlatego też trzeba, ażeby każdy z nas, kierując różnymi ogniwami życia politycznego i gospodarczego, tak kierował na swym odcinku pracy, by zaufanie to miało pokrycie w konkretnych czynach, które staną się gwarancją wykonania programu nakreślonego w uchwałach VIII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-5.67" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Do Prezydium wpłynęło następujące pismo;</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">„Proszę o udzielenie głosu na trzy minuty w sprawie zgłoszenia interpelacji, dotyczącej uchwały Rady Ministrów Nr 521 z dnia 17 sierpnia 1956 r. Będę prosił Prezesa Rady Ministrów o odpowiedź jeszcze na obecnej sesji sejmowej.” Podpisany poseł województwa krakowskiego Wiktor Woźniak.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi Wiktorowi Woźniakowi.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselWozniakWiktor">Wysoka Izbo! W związku z podjętą w okresie międzysesyjnym uchwałą Rady Ministrów Nr 521 z dnia 17 sierpnia 1956 r. w sprawie zasad zatrudnienia pracowników w uspołecznionych zakładach pracy, wnoszę słowną interpelację zgodnie zresztą z uchwałą sejmowej Komisji Rolnictwa z dnia 2 listopada 1956 r. — i proszę, ażeby Premier tow. Cyrankiewicz na obecnej sesji wyjaśnił, czym kierowała się Rada Ministrów podejmując tę dość jednostronną uchwałę.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselWozniakWiktor">Dla uzasadnienia podaję, że na wielu wiecach i zebraniach ludność wiejska domaga się odwołania przez Sejm tej uchwały, która zamyka drogę do miasta niektórym grupom ludności. Rozgoryczenie ludności wsi jest bardzo wielkie, tym bardziej że uchwała wywołuje dość pogardliwy stosunek ze strony poszczególnych mieszkańców miast w stosunku do mieszkańców wsi, poszukujących pracy w mieście.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselWozniakWiktor">Mieszkańcy wsi wykazują, że jeszcze nie zdążono uruchomić zlikwidowanych w minionym okresie szkół rolniczych, uniwersytetów ludowych i innych placówek kulturalno-oświatowych, a już ukazują się uchwały Prezydium Rady Ministrów podobnej treści i to nawet bez ustosunkowania się do tej sprawy sejmowej Komisji Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselWozniakWiktor">Mieszkańcy wsi czują żal do Rady Ministrów, że nie stwarza warunków ekonomicznych i kulturalnych na wsi, ale stara się uregulować te sprawy odgórną uchwałą, którą wykorzystują różne jednostki do szykanowania ludności wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselWozniakWiktor">W związku z tym proszę towarzysza Premiera o ustosunkowanie się do tej sprawy w miarę możliwości na obecnej sesji Sejmu.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę 20-minutową.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Po przerwie będzie przemawiał poseł woj. gdańskiego Stanisław Gabryl.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 5 do godz. 12 min. 35.)</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. gdańskiego Stanisław Gabryl.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselGabrylStanislaw">Wysoka Izbo! Najważniejszym celem i społecznym uzasadnieniem Planu 5-letniego jest podniesienie stopy życiowej ludzi pracy w naszym kraju. Wykonanie tego celu będzie zależeć w niemałym stopniu od pełnego i prawidłowego wykonania zadań przez nasz handel zagraniczny.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselGabrylStanislaw">Nie jesteśmy i nie będziemy krajem samowystarczalnym. Sprowadzamy z zagranicy materiały pędne, surowce dla naszego hutnictwa, dla chemii przemysłowej, dla przemysłów — gumowego, włókienniczego, skórzanego, tytoniowego, tłuszczowego i wielu innych. Rozwój naszego przemysłu i postęp techniczny zależy również od zastosowania maszyn i aparatów dzięki uzyskaniu ich od naszych przyjaciół w krajach socjalistycznych lub od firm na Zachodzie. Nasze rolnictwo potrzebuje wiele nawozów, sprowadzanych z zagranicy lub wytwarzanych przez nasz przemysł częściowo na zagranicznym surowcu. Zaopatrzenie naszej ludności nie tylko w kawę, herbatę, ryż czy cytryny, ale również w chleb zależy dziś w poważnej mierze od importu.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselGabrylStanislaw">Ostatnio mówi się i słyszy wiele o handlu zagranicznym. Wiele jest krytycznych, słusznych i niesłusznych uwag i zarzutów. Brak jest natomiast dotychczas rzetelnego podsumowania braków i osiągnięć naszego handlu zagranicznego w minionej sześciolatce. Analiza taka konieczna jest dla postawienia właściwej diagnozy sytuacji naszego handlu zagranicznego u progu pięciolatki.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselGabrylStanislaw">Trzeba tu stwierdzić, że nasz handel zagraniczny ponosił w pierwszym rzędzie skutki niewłaściwego planowania przez — „różowe okulary” w szeregu dziedzin naszej gospodarki narodowej. Planowania — bez rezerw surowcowych, bez rezerw dewizowych, bez należytego zabezpieczenia zaplecza dla budowy przemysłu, planowania opartego na wydmuchanych wskaźnikach produkcyjnych, na nierealnych cyfrach wzrostu dochodu narodowego, planowania sztywnego, centralistycznego, odrywającego się od rzeczywistego obrazu w kopalniach, w hutach, fabrykach i na polach wsi polskiej. Handel zagraniczny, trzeba powiedzieć, był ofiarą tego systemu. Niech przemówią — Obywatele Posłowie — cyfry!</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselGabrylStanislaw">Ograniczając analizę do najważniejszych tylko pozycji, należy przede wszystkim stwierdzić, że 6-letni plan eksportu węgla nie został wykonany w sumie na 15,5 mln ton. W skali sześciolatki nie wykonano eksportu 82 mln metrów tkanin bawełnianych, 57 mln metrów tkanin lnianych, 189 mln sztuk jaj, 56 tys. ton drobiu, 40 tys. ton szynki, 35 tys. ton bekonu, 150 tys. ton ryb, 40 tys. ton masła. Przytaczam ważniejsze pozycje, jakie były zaplanowane do eksportu w planie 6-letnim i które miały służyć jako pokrycie naszego importu, a które w rzeczywistości nie zostały wyeksportowane.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselGabrylStanislaw">Tylko te wymienione pozycje wynoszą łączną sumę 2.300 mln rubli, tj. blisko 600 mln dolarów. Suma ta wskazuje, o ile niższy był rzeczywisty przychód w stosunku do zaplanowanego w planie 6-letnim. Jedyną pozycją wykonaną w eksporcie, a nawet o 2% przekroczoną, był eksport maszyn i urządzeń. Wszystkie pozostałe pozycje — węgiel, wyroby przemysłu lekkiego oraz przemysłu chemicznego, towary rolno-spożywcze nie zostały wykonane w ilościach przewidzianych planem 6-letnim.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselGabrylStanislaw">Dlaczego tak się stało? Czy brakowało nabywców na nasze towary, czy odczuwaliśmy brak rynków zbytu? Wprost przeciwnie. Zapotrzebowanie na nasze towary było, moglibyśmy nasze towary sprzedać, i to bardzo korzystnie. Zaplanowane eksporty nie nastąpiły, bo handel zagraniczny nie otrzymał towaru. Plan handlu zagranicznego, jak z tego wynika, był ułożony w sposób nierealny; nierealność planowania na tym odcinku zaciążyła bardzo poważnie na sytuacji w ciągu całego planu 6-letniego i stworzyła wyjątkowo trudną sytuację płatniczą naszego państwa u progu Planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselGabrylStanislaw">Nie tylko jednak strona eksportowa naszego bilansu w okresie planu 6-letniego okazała się nierealna; nierealna okazała się również i strona importowa.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselGabrylStanislaw">Po pierwsze, w planie 6-letnim — jak pamiętamy — założony był wzrost produkcji rolnej podstawowych czterech zbóż o 40%. W praktyce — jak wiemy — wzrost ten w rolnictwie nie nastąpił i dlatego nałożono na nasz handel zagraniczny w ostatnich latach obowiązek sprowadzenia 4 mln ton zboża dla wyżywienia kraju, dla zaopatrzenia rynku w chleb.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselGabrylStanislaw">Jednakże nie tylko import zbóż wpłynął w sposób zdecydowany na poważne, nieprzewidziane obciążenie bilansu płatniczego naszego państwa. Wpłynął na to w niemniejszym stopniu fakt, że pierwotny plan 6-letni został uzupełniony ze względu na znaną wówczas sytuację międzynarodową. Państwo nasze poszło na bardzo szybkie i radykalne wzmocnienie potencjału obronnego. Oczywiście skuteczne podniesienie obronności kraju w tak szybkim tempie nastąpiło przede wszystkim w postaci importu urządzeń dla przemysłu zbrojeniowego, jak również w postaci importu nowoczesnych środków uzbrojenia. Było to drugim, dodatkowym, nieprzewidzianym obciążeniem naszego handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselGabrylStanislaw">Import związany z tymi zadaniami daleko oczywiście wybiegał poza te wskaźniki, które pierwotnie założono w planie 6-letnim.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselGabrylStanislaw">Po trzecie, niewykonanie zadań w planie 6- letnim na odcinku rozwoju krajowej bazy surowcowej spowodowało konieczność importu surowców w rozmiarach znacznie wyższych, niż to było założone w planie 6-letnim.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselGabrylStanislaw">Wymienię tylko sytuację na odcinku niektórych podstawowych surowców. I tak w zakresie paliw płynnych plan wydobycia ropy naftowej nie został wykonany.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselGabrylStanislaw">W związku z tym przy stale wzrastających potrzebach krajowych, zwłaszcza w dziedzinie rolnictwa, gdzie ilość traktorów — jak wiemy — znacznie się powiększyła, oraz na tle dużego wzrostu taboru samochodowego ilość paliw płynnych, importowanych z zagranicy, znacznie przekroczyła założenia planu 6-letniego. W roku 1956 import paliw płynnych osiągnie 1.600 tys. ton, wobec około 350 tys. ton w 1949 r. Jest to ilość ogromna, w zestawieniu z produkcją krajową, która wynosi w tej chwili około 180 tys. ton ropy.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselGabrylStanislaw">Również w zakresie wydobycia rud krajowych wskaźniki planu 6-letniego nie zostały osiągnięte, co spowodowało konieczność większego, niż projektowano, importu tych rud dla zaopatrzenia naszego hutnictwa. W roku 1956 nasz handel zagraniczny importuje około 4,5 mln ton rudy żelaznej, wobec 1,6 mln ton w 1949 r.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselGabrylStanislaw">Wymieniam tylko surowce podstawowe. Przy wielu innych surowcach mamy analogiczne zjawisko, powodujące konieczność zwiększenia importu.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselGabrylStanislaw">Wspomnę jeszcze o jednym: na skutek niewykonania przez rolnictwo zadań na odcinku produkcji nasion oleistych dla produkcji tłuszczów nasz import nasion oleistych z roku na rok wzrasta i osiągnie w 1956 r. około 70 tys. ton jednostek tłuszczowych wobec niespełna 40 tys. w 1949 r.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselGabrylStanislaw">W roku przyszłym na skutek nieurodzaju rzepaku import nasion oleistych przekroczy 150 tys. ton. Importujemy około 39 tys. ton tytoniu wobec niespełna 5 tys. ton w 1949 r.; ponad 2.000 ton herbaty wobec 600 ton w 1949 r. itd.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselGabrylStanislaw">Podane fakty, dotyczące nieplanowanego czy też ponadplanowego importu zbóż, zwiększone importy w zakresie przemysłu zbrojeniowego, zwiększony import surowców, konieczność zwiększonych importów artykułów dla zaopatrzenia rynku — spowodowały konieczność znacznego i nieprzewidzianego zwiększenia wydatków w naszym bilansie płatniczym. W rezultacie analiza wykonania planu 6-letniego wykazuje następujące zjawisko: z jednej strony nie dano handlowi zagranicznemu tego wszystkiego, co było w planie założone, gdyż założenia te okazały się nierealne, a z drugiej strony zmuszono handel zagraniczny, by sprowadzał znacznie, ale to znacznie więcej niż zakładały pierwotne zadania planu. Zwiększenie wydatków na import i mniejsze niż założone wpływy były najbardziej charakterystycznym zjawiskiem przez cały okres planu 6-letniego, uniemożliwiając spokojną, zrównoważoną gospodarkę tak w przemyśle i górnictwie, jak w handlu zagranicznym.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselGabrylStanislaw">Trzeba to otwarcie powiedzieć, gdyż nie było ani jednego roku, w którym by nasz bilans płatniczy był w pełni zrównoważony i w którym moglibyśmy wygospodarować jakieś rezerwy i nadwyżki dochodów nad wydatkami, ażeby móc prowadzić bardziej spokojną i bardziej racjonalną politykę.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselGabrylStanislaw">Z drugiej strony trzeba powiedzieć, że nawet w tych dziedzinach, w których plan naszego eksportu został wykonany, jak np. w przemyśle maszynowym, nie można było w sposób znaczny przekroczyć tego planu. Wynika to stąd, że w okresie sześciolatki przemysł maszynowy nie rozwinął się jeszcze w pełni, wykazując znaczne braki, zwłaszcza w zakresie asortymentu i jakości.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselGabrylStanislaw">Znane są ogólne utyskiwania w kraju na złą jakość maszyn rolniczych — i nie tylko rolniczych. Oczywiście w tych warunkach trudno było osiągnąć znaczniejsze przekroczenie planu w eksporcie maszyn i urządzeń. Jest niewątpliwie poważnym osiągnięciem, że plan tego eksportu został nieznacznie przekroczony.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselGabrylStanislaw">Powstaje więc pytanie, jak sobie radził nasz handel zagraniczny, skoro z jednej strony nie otrzymywał towarów przewidzianych w planie do eksportu, a z drugiej — trzeba było importować więcej, niż przewidywały nierealne wskaźniki planów.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselGabrylStanislaw">W tych warunkach kiedy handel zagraniczny otrzymywał do wykonania od PKPG plan oparty na częściowo nierealnych bilansach, a wykonanie podstawowych zadań importowych było absolutną koniecznością, wykonanie stawianych zadań handel zagraniczny osiągnął dzięki dwóm podstawowym czynnikom. Po pierwsze — dzięki korzystnemu kształtowaniu się cen węgla, które wzrosły od 10—12 dolarów w początkowym okresie planu 6-letniego do 18—20 dolarów pod koniec planu 6-letniego za tonę, co dało znaczną różnicę we wpływach dewizowych. Również przez tańsze kupno i droższą sprzedaż innych towarów handel zagraniczny uzyskał dodatkowo w ciągu sześciolatki sumę ok. 2,4 miliarda dolarów. Po drugie zaciągnęliśmy kredyty, głównie w ZSRR, zarówno dla rozbudowy przemysłu i jego zaopatrzenia, jak też dla celów obrony narodowej.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselGabrylStanislaw">Jaką należy postawić diagnozę odnośnie trudności i dziur w bilansie płatniczym, jakie pozostawił nam ubiegły okres?</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselGabrylStanislaw">Pierwsza sprawa to sprawa nierealnego planowania wskaźników wzrostu produkcji krajowej, co spowodowało brak zaplanowanej masy towarowej w eksporcie, a z drugiej strony — konieczność dodatkowych nieprzewidzianych importów.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselGabrylStanislaw">Poza nierealnością, a powiedziałbym, wręcz lekkomyślnością planowania, na trudnościach w naszym handlu zagranicznym zaważył sam system planowania, a zwłaszcza drobiazgowo i biurokratycznie rozbudowany centralizm (mówił o tym poseł Lange). Chodzi o to, że:</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselGabrylStanislaw">1) plan był układany poza resortem handlu zagranicznego, a więc bez tego resortu, który odpowiadał za jego wykonanie, a często wbrew stanowisku tego resortu. Był on również w poważnej mierze układany wbrew stanowisku resortów produkcyjnych, które na próżno sygnalizowały o nierealności tych czy innych pozycji;</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselGabrylStanislaw">2) centralizm planowania wykluczał możność uwzględnienia wielu elementów rynkowych. Każdy krok w celu wykorzystania koniunktury, każde dostosowanie się do zmieniających się wymagań rynku wymagało decyzji na szczeblu konferencji co najmniej dwóch wicepremierów resortowych. Na tym szczeblu były podejmowane czasem decyzje, które mogły być załatwione przy współpracy departamentu MHZ i departamentu tego czy innego resortu produkcyjnego;</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselGabrylStanislaw">3) centralizm planowania powodował, że plany handlu zagranicznego nie uwzględniały potrzeb polityki handlowej, lecz wynikały mechanicznie ze źle zresztą ułożonych przez PKPG bilansów materiałowych, które nie wytrzymywały próby życia. Stąd dziesiątki uchwał Prezydium Rządu o dodatkowych, nieprzewidzianych w planie importach, bez wskazania źródeł sfinansowania dodatkowych zakupów.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselGabrylStanislaw">To wszystko doprowadziło do tego, że państwo nasze musiało się zadłużyć na tak wielkie sumy. W rezultacie u progu Planu 5-letniego sytuacja finansowa państwa jest bardzo ciężka. O ile w okresie sześciolatki przywoziliśmy znacznie więcej, niż wywoziliśmy, doprowadzając do poważnego zadłużenia państwa, o tyle w Planie 5-letnim trzeba będzie gospodarować po nowemu. Trzeba odbudować normatywy surowcowe w przemyśle, a jednocześnie dążyć do likwidowania tych długów, które są najbardziej niewygodne i kosztowne.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselGabrylStanislaw">Zagadnienie odbudowy normatywów surowcowych w przemyśle, nadszarpniętych niewłaściwym planowaniem, jest niezbędne nie tylko dla rytmicznej i prawidłowej pracy przemysłu (mówiła o tym dziś posłanka Majkowska), ale i dlatego, żeby nasz handel zagraniczny kupował wtedy, gdy warunki są korzystne, gdy ceny są stosunkowo niższe, a nie wtedy gdy w przemyśle grożą przestoje. Wydaje się, że nasz handel zagraniczny dziś już wie, kiedy i gdzie kupować. Chodzi o to, by miał taką możność manewrowania, by mógł rzeczywiście działać zgodnie ze swą oceną i zgodnie ze swym rozeznaniem. Tak więc nawet w spokojnych czasach istnienie rezerw surowcowych i dostatecznie wysokich normatywów w przemyśle jest rzeczą niezbędną. A dziś, jak wiemy, nasz handel zagraniczny pracuje w warunkach dalekich od spokoju. Ostatnie wydarzenia w Suezie spowodowały, że statki wiozące do nas rudy, kauczuk, surowce tłuszczowe i inne towary z Bliskiego Wschodu będą musiały opłynąć dookoła Afryki. Oznacza to wielotygodniowe opóźnienia w dostawach i poważne dodatkowe koszty. Wydarzenia na Węgrzech przekreśliły na razie szereg dostaw z tego kraju, na które liczyliśmy, a jednocześnie brak tranzytu węgierskiego opóźni import paliw płynnych z Rumunii, rud oraz innych towarów z Jugosławii, Bułgarii i Albanii.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselGabrylStanislaw">Uważam więc, że najważniejszą, czołową sprawą handlu zagranicznego w Planie 5-letnim będzie zabezpieczenie oraz należyte zaopatrzenie naszej gospodarki w surowce nie tylko na bieżące potrzeby, ale również na takie powiększenie normatywów, które jest absolutnie niezbędne dla prawidłowego i racjonalnego gospodarowania, tak w produkcji jak w handlu zagranicznym.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselGabrylStanislaw">Czy przedłożony nam projekt Planu 5-letniego zabezpiecza w pełni takie właśnie zaopatrzenie naszej gospodarki w importowane artykuły? Trzeba powiedzieć, że od strony importu założenia Planu wydają się uwzględniać rosnące potrzeby zaopatrzeniowe, zwłaszcza naszego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselGabrylStanislaw">Przewiduje on m. in. wzrost w 1960 r. w stosunku do 1955 r. importu paliw płynnych o 114% (tj. do 2,9 mln ton), surowców hutniczych o 87%, surowców dla przemysłu lekkiego o przeszło 30%, surowców dla chemii o 33% oraz nawozów sztucznych o 51% itd. Zakłada on również wzrost importu artykułów rolno-spożywczych o 31%, a towarów przemysłowych dla ludności o blisko 50%. Plan zakłada całkowitą zmianę struktury obrotu zagranicznego w dziedzinie maszyn. Import maszyn i urządzeń w 1960 r. w porównaniu z 1955 r. spada o 332 mln rubli, wzrasta natomiast w tym czasie o 450 mln rubli eksport maszyn. O ile w 1955 r. import maszynowy był przeszło dwukrotnie większy od eksportu w tej dziedzinie, o tyle w 1960 r. eksport maszyn miałby przekroczyć import maszyn o 110 mln rubli.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselGabrylStanislaw">Wydaje się więc, że zarówno proporcje projektowanego Planu ustawione są ambitnie, jak też uwzględnione są na ogół potrzeby importowe gospodarki.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselGabrylStanislaw">Jednakże te bardzo ambitne wskaźniki wzrostu eksportu maszyn i szeregu innych towarów przemysłowych nie kompensują — w obliczu bardzo realnych i koniecznych potrzeb importowych — poważnych wyrw, które poczyni silny spadek eksportu węgla, co oznacza ubytek 20 mln ton na eksport, tzn. stratę 400 mln dolarów w pięciolatce, a także spadek eksportu takich artykułów jak cement, drewno, szereg towarów rolno-spożywczych itd., co daje łącznie ubytek co najmniej 40—50 mln dolarów rocznie, tzn. 250 mln dolarów w pięciolatce.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#PoselGabrylStanislaw">Zdajemy sobie sprawę z tego, że spadek ten wynika z konieczności zaspokajania w większej mierze potrzeb kraju w zakresie wymienionych towarów. Szczegółowym zaś problemem zmniejszenia eksportu węgla jest m. in. konieczność unormowania warunków pracy w przemyśle węglowym (mówił o tym Przewodniczący PKPG tow. Jędrychowski). Niemniej faktem jest, że niezbilansowanie w szeregu podstawowych dziedzin naszej gospodarki sumuje się i potęguje w niezbilansowanym planie płatniczym naszego handlu zagranicznego, i to w warunkach zadłużenia i braku rezerw dewizowych. Należy dodać, że potrzeby importowe naszej gospodarki zostały w Planie sprowadzone do najniezbędniejszych, toteż niewątpliwie będzie wiele tendencji do ich zwiększenia. Natomiast w eksporcie zwiększone zostały pozycje najtrudniejsze do wykonania i do wyeksportowania: maszyny i inne towary przemysłowe.</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#PoselGabrylStanislaw">W tych warunkach trzeba, abyśmy sobie zdali sprawę z tego, że projekt Planu 5-letniego nie jest zbilansowany, co oznacza, że na część przewidzianych do importu, a koniecznych dla naszej gospodarki towarów brak jest realnego pokrycia. W tych warunkach wydaje się konieczne:</u> + <u xml:id="u-9.39" who="#PoselGabrylStanislaw">1) sięgnąć po dalsze rezerwy eksportowe przy odpowiednim ustawieniu bodźców ekonomicznych dla produkcji eksportowej, 2) zrewidować powtórnie stronę importu.</u> + <u xml:id="u-9.40" who="#PoselGabrylStanislaw">Istotne jest zlikwidowanie tych importów, które mogą być zastąpione produkcją krajową, oraz tych, które nie są niezbędne w okresie najbliższych lat, aby się nie powtórzyło zjawisko z okresu planu 6-letniego, kiedy to np. na żądanie przemysłu importowano maszyny, które następnie przemysł nie w pełni wykorzystał.</u> + <u xml:id="u-9.41" who="#PoselGabrylStanislaw">Podstawowym zagadnieniem jest też dążenie do intensywniejszego rozwoju krajowej bazy surowcowej w celu zastąpienia surowców importowanych krajowymi, np. jeśli chodzi o rudy żelaza, rudy cynkowe, nasiona oleiste, len itp. Trzeba to wszystko jeszcze raz rzetelnie zbadać, aby urealnić nasz bilans płatniczy.</u> + <u xml:id="u-9.42" who="#PoselGabrylStanislaw">Tylko przy takiej wnikliwej rewizji krajowych bilansów materiałowych można znaleźć rezerwy dla poprawy sytuacji w handlu zagranicznym, aby w nadchodzącym pięcioleciu zmniejszyć deficyt i odbudować rezerwy.</u> + <u xml:id="u-9.43" who="#PoselGabrylStanislaw">Wydaje mi się również, że trzeba skończyć ze słowami, a przejść do czynów w zakresie aktywizacji eksportu przemysłu drobnego i rzemiosła. Czyny te winny się wyrażać zarówno w konkretnych posunięciach organizacyjnych, zabezpieczających zaopatrzenie i zbyt dla produkcji eksportowej rzemiosła, jak też w rewizji tych hamulców, a zwłaszcza nieuzasadnionych narzutów, mnożników, przydziałów itp., które utrudniają zaopatrzenie i zbyt produkcji rzemieślniczej i drobnoprzemysłowej.</u> + <u xml:id="u-9.44" who="#PoselGabrylStanislaw">Eksport ten — z uwagi na jego specyfikę — należy usamodzielnić, wyodrębnić, uniezależnić od istniejących central importowo-eksportowych i powiązać ściśle z organizacjami rzemieślniczymi poddając pod nadzór Ministerstwa Handlu Zagranicznego w zakresie finansów i licencji. Dla zapewnienia mu warunków rozwoju należy wydatnie zwiększyć import surowców najwyższej jakości niezbędnych do produkcji eksportowej, przeznaczając na to poważną część dewiz uzyskiwanych z eksportu wyrobów rzemieślniczych. Należy odnowić również kontakty z licznymi firmami zagranicznymi, które pamiętają dotąd i wysoko cenią jakość wyrobów naszego rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-9.45" who="#PoselGabrylStanislaw">Dalszą istotną rezerwą dewizową jest prawidłowa gospodarka morska. Winniśmy dążyć do aktywnego bilansu dewizowego w zakresie transportu i usług morskich. Statki amortyzują się przy obecnej wysokości frachtów w ciągu 3 1/2 roku. Należy więc uznać za słuszny wniosek postawiony przez posła Langego utworzenia funduszu floty i maksymalnej rozbudowy naszej floty dalekomorskiej.</u> + <u xml:id="u-9.46" who="#PoselGabrylStanislaw">Nasza flota handlowa jest przestarzała. W 50% jednostki naszej floty są pochodzenia przypadkowego; otrzymaliśmy je z reparacji, zakupiliśmy jako stare statki itp. Części zamiennych brak, a odtwarzanie ich jest niezmiernie kosztowne. Mimo jednak istniejących braków, jednostki naszej floty handlowej przysporzyły nam w 1955 r. dewiz na sumę 17,5 mln dolarów. O tym, jak dochodową jest nasza marynarka handlowa, świadczyć mogą następujące fakty, które nie wymagają komentarzy: uzyskanie 1 dolara przez naszą marynarkę handlową kalkuluje się nam przeszło trzy razy taniej, niż przez inne resorty (stosunek jest jak 18 do 60); jeden rejs na własnym statku do Chin przynosi nam zaoszczędzonych 200 tys. dolarów, do Ameryki Południowej — 70 tys. dolarów.</u> + <u xml:id="u-9.47" who="#PoselGabrylStanislaw">Ilość i jakość naszej floty handlowej nie pozwala efektywnie zwiększyć przewozu towarów własną flotą. W 1955 r. armatorom obcym zapłaciliśmy 23,3 mln dolarów. Straty netto w dalszych latach wyniosą ok. 50 mln dolarów rocznie. Zarobek floty na przewozie jest rentowny. Doświadczenia roku 1955 dały następujące rezultaty: nadwyżka wpływów dewizowych nad wydatkami wyniosła około 19 mln zł. za frachty, przy ogólnej wartości tej floty ok. 45 mln dolarów. Praca 2—3 lat floty może zamortyzować całkowicie nakłady dewiz na zakup statków. Z każdych zainkasowanych 100 dolarów nasi armatorzy odprowadzają do kas skarbu państwa 73 dolary, jako nadwyżki dewizowe.</u> + <u xml:id="u-9.48" who="#PoselGabrylStanislaw">Również jednym ze źródeł wpływów dewizowych mogłoby być rozładowanie podziemia gospodarczego przez amnestię i skup dewiz po odpowiednich cenach.</u> + <u xml:id="u-9.49" who="#PoselGabrylStanislaw">Zachodzi pytanie: w jakim stopniu rozwiązałyby nam sprawę kredyty zagraniczne? Zapewne, kraj nasz potrzebuje kredytów. Zapewne, chętnie przy j mierny kredyty ze Związku Radzieckiego i z innych krajów naszego obozu, jak też kredyty z krajów zachodnich. Przyjmiemy je wówczas, jeśli będą to kredyty uwzględniające zasady naszej pełnej suwerenności narodowej. nie związane z jakimikolwiek warunkami politycznymi, nie pozwalające na jakąkolwiek ingerencje w sprawy naszej gospodarki narodowej. Przyj mierny chętnie kredyty tak dewizowe, jak i towarowe, oparte na rzetelnych handlowych, kupieckich zasadach, dające obustronne gwarancie, zgodne z zasadami równorzędności i wzajemnych korzyści.</u> + <u xml:id="u-9.50" who="#PoselGabrylStanislaw">Jeśli zatem nie chcemy uszczuplić importu, jeśli — przeciwnie — chcemy rzetelnie zabezpieczyć zaopatrzenie naszego przemysłu, rolnictwa oraz rynku wewnętrznego w niezbędne środki z importu, mamy dwie drogi:</u> + <u xml:id="u-9.51" who="#PoselGabrylStanislaw">1)zwiększenie produkcji eksportowej, 2)uzyskanie pomocy z zewnątrz na warunkach odpowiadających naszej suwerenności narodowej i naszej pozycji w świecie.</u> + <u xml:id="u-9.52" who="#PoselGabrylStanislaw">Analiza projektu planu handlu zagranicznego, jaką przeprowadziłem, przekonała mnie, że plan ten należy poddać ponownej wnikliwej rewizji przede wszystkim pod kątem znalezienia realnych środków zabezpieczających jego wykonanie. Nie możemy w dalszym ciągu tolerować gospodarki w przemyśle bez rezerw materiałowych i gospodarki w handlu zagranicznym bez rezerw dewizowych. Kosztowało nas to i kosztuje w dalszym ciągu zbyt wiele. Ustawmy plany rzetelnie, realnie, a wówczas twardo żądajmy rzetelnego ich wykonania w przemyśle i w handlu.</u> + <u xml:id="u-9.53" who="#PoselGabrylStanislaw">W tych warunkach zgadzam się z wnioskiem Komisji Finansowo-Budżetowej o konieczności pogłębienia prac nad projektem Planu i znalezienia takich rozwiązań gospodarczych i finansowych, które by dały nam w pełni realny plan, zabezpieczający wykonanie podstawowego zadania — założonego wzrostu stopy życiowej oraz gwarantowały prawidłową i oszczędną gospodarkę.</u> + <u xml:id="u-9.54" who="#PoselGabrylStanislaw">W obecnym okresie, kiedy cały nasz naród, wszystkie jego klasy i warstwy społeczne gorąco i serdecznie poparły program ujęty w uchwałach VIII Plenum KC PZPR, istnieją warunki dla rozwinięcia ogromnej inicjatywy ludzi pracy w Polsce — robotników, chłopów, inteligencji pracującej, rzemieślników i chałupników oraz miejskich warstw pośrednich. Jest rzeczą konieczną, aby wyjść na spotkanie tej patriotycznej postawie narodu przez uchwalenie takiego planu, który by spełnił nadzieje milionów ludzi w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-9.55" who="#PoselGabrylStanislaw">Z tego powodu istniejące w przedłożonym projekcie Planu braki muszą być bezwarunkowo usunięte. Nad planem musi być wykonana jeszcze ogromna praca uwzględniająca nowe warunki polityczne i gospodarcze w naszym kraju. Na to potrzebny jest jeszcze pewien okres czasu, aby tę pracę należycie wykonać.</u> + <u xml:id="u-9.56" who="#PoselGabrylStanislaw">I dlatego w imieniu Komisji Obrotu Towarowego deklaruję poparcie wniosku o ostateczne uchwalenie Planu 5-letniego przez przyszły nowo wybrany Sejm, który Plan ten uchwali i będzie kontrolował jego wykonanie.</u> + <u xml:id="u-9.57" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-9.58" who="#PoselGabrylStanislaw">Marszałek: Głos ma członek Rady Państwa, poseł woj. warszawskiego Stefan Matuszewski.</u> + <u xml:id="u-9.59" who="#PoselGabrylStanislaw">Poseł Matuszewski Stefan: Wysoki Sejmie! Niedługi, zaledwie półtoramiesięczny okres dzieli nas od IX sesji Sejmu. Jest to okres brzemienny w zasadnicze zmiany polityczne i gospodarcze. Punktem przełomowym było październikowe VIII Plenum naszej Partii.</u> + <u xml:id="u-9.60" who="#PoselGabrylStanislaw">Towarzysz Władysław Gomułka w swoim przemówieniu na Plenum poddał krytycznej analizie poprzedzający okres. — „Aby usunąć z naszego życia politycznego i gospodarczego — mówił — wszystkie hamujące jego rozwój nawarstwienia narosłe przez lata, trzeba wiele zmienić w naszym systemie władzy ludowej, w systemie organizacyjnym naszego przemysłu, w metodach pracy aparatu państwowego i partyjnego. Trzeba, krótko mówiąc, wymienić wszystkie złe części z naszego modelu socjalizmu, zastąpić je lepszymi, udoskonalić ten model najlepszymi gotowymi wzorami i wnieść do niego własne doskonalsze konstrukcje.” Żądania mas w kierunku zmian wskazanych przez tow. Wiesława zaczynają być realizowane, na razie można powiedzieć raczej eksperymentowane. Wyrażają się one w aktywizacji załóg i w przejmowaniu przez robotników kierownictwa zakładów pracy za pośrednictwem samorządu robotniczego.</u> + <u xml:id="u-9.61" who="#PoselGabrylStanislaw">Idea brania w ręce przez chłopów swoich spraw zaczyna, choć powoli, z oglądaniem się, rozprzestrzeniać się na wsi — w spółdzielczości samopomocowej, w spółdzielniach produkcyjnych, tam gdzie one nie podlegają wahaniom, w państwowych gospodarstwach rolnych, w różnych nowych formach wspólnego działania chłopów.</u> + <u xml:id="u-9.62" who="#PoselGabrylStanislaw">Także rzemieślnicy i wolne zawody pragną odbudować swój samorząd — jak mówił o tym przed chwilą poseł Stanisław Gabryl.</u> + <u xml:id="u-9.63" who="#PoselGabrylStanislaw">Są to niewątpliwie podstawowe przemiany, które decydować będą o zmianie stosunku szerokich mas do produkcji, do własności społecznej, do idei racjonalnego, wynikającego z potrzeb, wspólnego, nie narzuconego z góry działania.</u> + <u xml:id="u-9.64" who="#PoselGabrylStanislaw">To są przemiany pozytywne, na razie w dużej mierze słowne, zawarte w postulatach — w nadziei na lepsze jutro; praktyka jest dopiero przed nami.</u> + <u xml:id="u-9.65" who="#PoselGabrylStanislaw">Po tym wstępie pozwólcie Obywatele i Towarzysze Posłowie przejść do spraw, na których specjalnie pragnę skupić Waszą uwagę, a mianowicie do zagadnienia rad narodowych, jak one na nowym etapie wyglądają, jak przystępują do pracy.</u> + <u xml:id="u-9.66" who="#PoselGabrylStanislaw">Aktywność, jaka wyrosła w nowej sytuacji politycznej, objęła w sposób wysoce niedostateczny rady narodowe wszystkich stopni. A przecież rady narodowe — nie trzeba przypominać — mają szeroką dziedzinę zagadnień takich, jak sprawy oświaty, zdrowia, gospodarki komunalnej i mieszkaniowej, sprawy rolne, drogowe, które w skali powiatu, gromady, czy miasta, nie zostaną rozwiązane ani przez wprowadzenie samorządu robotniczego, ani inne tego typu demokratyzacyjne zmiany, które zachodzić będą i zachodzą w zakładach pracy. W tej dziedzinie potrzebna jest jednocześnie aktywność Sejmu, Rządu i samych rad narodowych jako organów władzy, które przede wszystkim mają zaspokajać potrzeby ludności.</u> + <u xml:id="u-9.67" who="#PoselGabrylStanislaw">Wydawałoby się, że w okresie wielkiego przełomu rady narodowe przekształcą się, że będą rozkwitać nowym życiem, że w organizacyjną formę rad wieje się nowa treść rzeczywistej władzy ludu, zrywającej ze smutną spuścizną niedostatecznej więzi z masami, z biurokratyzmem, dygnitarstwem i niejednokrotnie złą, wadliwą gospodarką. Tego ogólnie spodziewano się przed VIII Plenum i po VIII Plenum KC PZPR, a jednak — jak dotychczas — nie wszędzie to następuje.</u> + <u xml:id="u-9.68" who="#PoselGabrylStanislaw">Ostatnie sesje, szczególnie rad wojewódzkich były przykładem konserwatyzmu, pracy według starego stylu, oderwania od mas. Były wprawdzie próby stosowania demagogii, sztucznego wywołania nieporozumień między radnymi oraz radnymi i prezydiami rad, ale dochodziło również i do tego, że rady narodowe nie chciały wysłuchiwać delegacji, które przybywały na sesję. Delegacje te chciały zapoznawać radnych z opinią wyborców zaniepokojonych wnioskami zespołów partyjnych i postawą niektórych radnych występujących z atakami na demokratyzację.</u> + <u xml:id="u-9.69" who="#PoselGabrylStanislaw">Radni na ogół dalej oświadczają, że nie czują się przedstawicielami społeczeństwa, przedstawicielami swoich wyborców. Są w dość kłopotliwej sytuacji.</u> + <u xml:id="u-9.70" who="#PoselGabrylStanislaw">Jak dalece szereg osób piastujących w radach kierownicze stanowiska nie cieszy się zaufaniem społeczeństwa, świadczą fakty, że w nowo wybranych egzekutywach komitetów partyjnych, choć mają one charakter przejściowy, do konferencji — z trudnością można się doszukać przewodniczącego prezydium rady.</u> + <u xml:id="u-9.71" who="#PoselGabrylStanislaw">Polityczna wymowa tych faktów jest jednoznaczna — oznacza mianowicie, że radni, rady i ich prezydia z różnych powodów nie cieszą się w społeczeństwie dostatecznym autorytetem. Zostali mianowicie — jak wykazywałem to na poprzedniej sesji sejmowej — narzuceni do wyborów z zewnątrz bezkompetencyjni, odpowiedzialni wobec instancji zwierzchniej delegującej, ludzie nieraz pożałowania godni.</u> + <u xml:id="u-9.72" who="#PoselGabrylStanislaw">Niebezpieczeństwo dalszego przedłużania się takiej sytuacji może doprowadzić do zdyskredytowania idei i systemu rad w oczach mas pracujących. Świadczą o tym i głosy idące w kierunku restytuowania dawnych gmin z obsadą mianowanego sekretarza — fachowca. Ludzie przypominają teraz, że ze znanych władz tylko tamte były jedynie zdolną „prawidłowo” pracować władzą terenową. Świadczą o tym również tendencje tworzenia samorządów miejskich i ich wierzchołka organizacyjnego w postaci związku miast.</u> + <u xml:id="u-9.73" who="#PoselGabrylStanislaw">Stołeczna Rada Narodowa zarysowała pierwsze twórcze projekty idące w kierunku rozszerzenia uprawnień rad, by stały się one rzeczywiście najwyższym organem władzy w terenie, nad którym nadzór sprawowałby tylko Sejm, a w przerwach między sesjami Rada Państwa. Poddając krytyce dotychczasową działalność Komisji dla Spraw Rad Narodowych przy Prezesie Rady Ministrów, wysunięto tam postulat jej likwidacji. Równocześnie zaproponowano ustalenie periodycznych narad przewodniczących prezydiów wojewódzkich rad narodowych z Prezesem Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-9.74" who="#PoselGabrylStanislaw">Te nowe pomysły, wyrażane na sesji Stołecznej Rady Narodowej i gdzieindziej, są faktycznie przecież w dużym stopniu ostrą krytyką dotychczasowej działalności rad, które skrępowane od góry do dołu setkami nieżyciowych przepisów i funkcjonalnych powiązań nie szły naprzeciw żądaniom mas. Nawet najlepsze rady i ich prezydia nie były zdolne spełniać rzeczywistej władzy ludu.</u> + <u xml:id="u-9.75" who="#PoselGabrylStanislaw">Jest faktem wysoce niepokojącym, że w okresie wielkiego ożywienia, gdy robotnicy wysuwają projekty zmian — utworzenia samorządu, większej samodzielności przedsiębiorstw, Rada Narodowa m. Łodzi np. ani jej Komisja Drobnej Wytwórczości nie zainteresowały się inicjatywą robotniczą w zakładach przemysłu terenowego i w przedsiębiorstwach podległych radom. W tymże czasie aparat Prezydium MRN w Łodzi schował do biurka projekty robotników i czekał na odgórne wytyczne, nie wiedząc, jak ma postępować.</u> + <u xml:id="u-9.76" who="#PoselGabrylStanislaw">Pozostawanie rad w tyle za ogólnym nurtem odnowy stwarza niebezpieczeństwo zaprzepaszczenia tych możliwości, jakie mogą powstać przy większej samodzielności zakładów pracy. Np. zakłady mogą i na pewno będą w nowej sytuacji gromadzić poważne fundusze zakładowe, które powinny być wykorzystane wspólnie z radą narodową, w połączeniu z jej funduszami, na budowę żłobków, szkół, sklepów, pralni i urządzeń kulturalnych. Do tego jednak, by możliwość przekształcić w czyn, potrzebna jest więź rad z załogami zakładów pracy, z czym — jak wiemy — nie jest dobrze. Przykłady braku więzi napływające do Komisji Rad Narodowych przy Prezesie Rady Ministrów i Kancelarii Rady Państwa świadczą o tym dobitnie.</u> + <u xml:id="u-9.77" who="#PoselGabrylStanislaw">To samo można powiedzieć o wsi, gdzie możliwości energiczniejszego wpływania na rozwój rolnictwa i lepsze zaspokajanie potrzeb chłopów istnieją przede wszystkim przez związanie wysiłków chłopów z pomocą naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-9.78" who="#PoselGabrylStanislaw">Pragnę zwrócić uwagę, że wyrazem słabnącej społecznej aktywności chłopów jest — oprócz zahamowania świadczeń z tytułu dostaw obowiązkowych i zdenerwowania z powodu kontraktacji, jak również z powodu braku wciąż węgla i budulca — chociażby fakt proponowania przez Ministerstwo Rolnictwa zmniejszenia udziału chłopów w pracach i nakładach na melioracje. W sześciolatce udział samych chłopów w pracach melioracyjnych dochodził do 20 %, a w pięciolatce przewiduje się tylko na 15%.</u> + <u xml:id="u-9.79" who="#PoselGabrylStanislaw">Wydaje się, że dla rozwijania społecznej aktywności chłopów trzeba stworzyć warunki rozwijania się samorządności chłopskiej w gromadzie i powiecie, co wymaga m. in. wzmocnienia roli rad, szczególnie gromadzkich i powiatowych — o czym była mowa na poprzedniej sesji Sejmu.</u> + <u xml:id="u-9.80" who="#PoselGabrylStanislaw">Trzeba zrywać konsekwentnie, moim zdaniem, z dotychczasowym funkcjonalizmem, który przesądza, że coś jest budowane oddzielnie dla pracowników PGR, oddzielnie dla spółdzielców, oddzielnie dla chłopów gospodarujących indywidualnie. Rady narodowe powinny właśnie być płaszczyzną porozumiewania się, a co ważniejsze — działania różnych grup ludzi na danym terenie, faktycznych organizacji społecznych i gospodarczych. O fikcjach istniejących w tej dziedzinie mówił poseł Marian Jaworski.</u> + <u xml:id="u-9.81" who="#PoselGabrylStanislaw">Niejednokrotnie stwierdziliśmy, że rady nie stały się dla ludności swoją ludową władzą, która decyduje o sprawach swojego terenu, sprawach bliskich ludziom. Nie stały się, ponieważ przez wiele lat następowało krępowanie ich inicjatywy setkami i tysiącami odgórnych instrukcji, okólników, zarządzeń i ustaw.</u> + <u xml:id="u-9.82" who="#PoselGabrylStanislaw">Zmuszony jestem zasygnalizować, że fikcja w działalności rad jest utrzymywana po dzień dzisiejszy. Nadal utrzymuje się — jak to stwierdziłem na sesjach w woj. warszawskim —metodę mechanicznego głosowania na ławników sądowych i członków komisji wyborczych, przy czym, dzieje się to pod patronatem różnego rodzaju okólników i instrukcji, przy braku zasadniczych rozwiązań.</u> + <u xml:id="u-9.83" who="#PoselGabrylStanislaw">Od lutego 1955 r. Rada Ministrów, a właściwie Urząd Rady Ministrów, a więc aparat urzędniczy — „decentralizuj e” — w cudzysłowie —uprawnienia rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-9.84" who="#PoselGabrylStanislaw">Ostatnio 3 października br. Rada Ministrów podjęła uchwałę o rozszerzeniu uprawnień rad narodowych w dziedzinie zarządzania gospodarką. Uchwała ta wśród działaczy rad narodowych budzi duże wątpliwości. Nie można jej uważać za posunięcie wystarczające. Przede wszystkim dlatego, że jest to w dalszym ciągu cząstkowe — „dawkowanie” i rady nie wiedzą, jak je oceniać i wprowadzać w życie.</u> + <u xml:id="u-9.85" who="#PoselGabrylStanislaw">W niektórych punktach uchwała pogarsza nawet sytuację w radach. Wystarczy wskazać, że w ramach tej uchwały dotowanie budżetów terenowych urasta z ok. 4% do ok. 40% całości dochodów budżetów terenowych. A dotowanie — to w dużej mierze paraliżowanie inicjatywy i gospodarności.</u> + <u xml:id="u-9.86" who="#PoselGabrylStanislaw">W § 6 tej uchwały ustala się np. 11 źródeł dochodów, przekazanych w całości radom narodowym jako wpływy terenowe. Szacunkowo wyniosą one ok. 60% dochodów budżetów terenowych. Warto podkreślić, że jedynie dochody wymienione w niektórych punktach tego paragrafu są poważnymi i realnymi źródłami dochodów. Pozostałe źródła są wyjątkowo kłopotliwe i na wodzie pisane. Razem szacunkowo wyniosą one, jak powiedziałem, około 60%. Pozostała część, mianowicie około 40% dochodów budżetów terenowych ma być pokrywana w formie dotacji. Dotychczas dotacje wynosiły kilka procent, na przykład w 1956 r. około 4% całości dochodów budżetów terenowych.</u> + <u xml:id="u-9.87" who="#PoselGabrylStanislaw">Obecnie likwiduje się tzw. udziały w dochodach budżetu centralnego, które to udziały m. in. były stałym źródłem dochodów terenowych oraz wiązały gospodarkę rad narodowych z gospodarką zakładów przemysłu kluczowego i handlu hurtowego. Na przykład budżety wojewódzkie w Gdańsku i w Szczecinie były tylko tą drogą powiązane z gospodarką portów i stoczni. Obecnie nikła więź miasta z takimi instytucjami będzie prawie zupełnie zerwana.</u> + <u xml:id="u-9.88" who="#PoselGabrylStanislaw">System dotowania pozwalał i pozwala automatycznie regulować całość dochodów budżetów terenowych. Mianowicie w miarę uzyskiwania większych wpływów z własnych, terenowych źródeł dochodu przez radę narodową zmniejsza się kwota dotacji. To zmniejszenie jest po prostu czynnością manipulacyjną i nie mobilizuje, rzecz jasna, rady do osiągania lepszych wyników.</u> + <u xml:id="u-9.89" who="#PoselGabrylStanislaw">Delegacja działaczy rad narodowych, która w grudniu ubiegłego roku zapoznawała się z działalnością rad delegatów Rosyjskiej Socjalistycznej Federacyjnej Republiki stwierdziła, że nie ma tam systemu dotowania budżetów terenowych. Minister Finansów RSFR z całym naciskiem wyjaśnił, iż system ten zarzucono, ponieważ hamował on gospodarność rad. Utrzymano go jedynie w stosunku do Jakuckiej Autonomicznej Republiki, i to w formie dotacji stałej.</u> + <u xml:id="u-9.90" who="#PoselGabrylStanislaw">Nasza praktyka dotychczasowa dowiodła, iż system dotacji to w ręku Ministra Finansów i jego terenowych pracowników mocne cugle do ujarzmiania aktywności i gospodarności rad narodowych. Była już i u nas mowa o całkowitym zniesieniu systemu dotowania budżetów terenowych, ale dotychczasowa praktyka i ostatnia uchwała Rady Ministrów nie poszła jeszcze, jak stwierdzają działacze rad narodowych, w tym właściwym kierunku.</u> + <u xml:id="u-9.91" who="#PoselGabrylStanislaw">Czy nie czas wspólnie z działaczami rad, ze znawcami prawa państwowego i ekonomistami określić zasady i ramy działalności rad narodowych, a szczególnie ich gospodarki — dla poszczególnych szczebli? Prawdopodobnie w parze z tym pójdą słuszne kierunki w likwidowaniu zbędnych ministerstw w rodzaju Ministerstwa Skupu, Gospodarki Komunalnej, Przemysłu Drobnego i Rzemiosła. Rozumiemy, że takie śmiałe rozszerzenie uprawnień rad może być sprzeczne z interesami poszczególnych władz resortowych, wchodzących w skład Rady Ministrów, ale sprawa ta po wszechstronniejszym przeanalizowaniu nie powinna budzić wątpliwości i sprawą tą jako sprawą ważną i pilną powinien zająć się częściowo nasz, a w konsekwencji, do końca, nowo wybrany Sejm.</u> + <u xml:id="u-9.92" who="#PoselGabrylStanislaw">Wysoka Izbo! Wysuwam na zakończenie — w myśl mych wywodów — propozycję, aby stopniowo Sejm obejmował w sposób stały nadzór nad działalnością rad narodowych i powołał w tym celu w nowej kadencji stałą komisję sejmową, mianowicie Komisję Rad Narodowych. W związku z tym trzeba by wprowadzić odpowiednie zmiany w Konstytucji. Należałoby również opracować w miejscu przestarzałej, przyjętej w 1950 r. ustawy — nową ustawę o radach narodowych oraz skodyfikować wszystkie przepisy dotyczące działalności rad, łącznie z przepisami o postępowaniu administracyjnym.</u> + <u xml:id="u-9.93" who="#PoselGabrylStanislaw">Wydaje się też celowe pewne przyspieszenie, a w każdym razie nie opóźnienie wyborów do rad narodowych, tak aby w 1957-1958 r. mogły działać rady pochodzące rzeczywiście z wyborów, a nie tylko z głosowania, jak jest obecnie. Wydaje się celowe, aby w decydującej realizacji 5-letniego Planu Rozwoju Gospodarki Narodowej brały udział rady narodowe, wybrane przez naród w duchu XX Zjazdu KPZR i VIII Plenum KC naszej Partii.</u> + <u xml:id="u-9.94" who="#PoselGabrylStanislaw">Proponuję, aby Sejm zobowiązał Radę Państwa do podjęcia prac dla przygotowania w tym celu materiałów o radach narodowych dla nowego Sejmu. Zaznaczam przy tym, że należy, aby do nowych rad narodowych — oczywiście i do nowego Sejmu —dla podniesienia autorytetu władzy ludu weszli ludzie obdarzeni pełnym zaufaniem społeczeństwa. Aby znaleźli się w nich działacze oderwani przez lata od pracy społecznej na skutek błędnej polityki kadrowej, lub przestępstw w stosunku do nich popełnionych. Należy, aby znaleźli się tam starzy działacze komunistyczni, działacze byłej PPS, wyeliminowani przez karierowiczów i sekciarzy z życia politycznego. Trzeba, aby podnieśli głowę prawdziwi ludowcy, wyparci z życia wsi przez biurokrację i szpiegomanię.</u> + <u xml:id="u-9.95" who="#PoselGabrylStanislaw">Czas zaktywizować się wszystkim patriotycznym, postępowym działaczom politycznym i gospodarczym dla nadania właściwego charakteru władzy ludowej celem przeciwstawienia się ożywającym elementom warcholskim i reakcyjnym.</u> + <u xml:id="u-9.96" who="#PoselGabrylStanislaw">Przychodzi czas na umocnienie rzeczywistej więzi władzy ludowej z masami w budownictwie ustroju socjalistycznego — w oparciu o sojusz naszego narodu z wielkim obozem socjalizmu i pokoju.</u> + <u xml:id="u-9.97" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. zielonogórskiego Stanisław Janusz.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselJanuszStanislaw">Wysoki Sejmie! Przyszło mi w ostatnich dniach kadencji Sejmu podzielić się z Wami i pomówić o tym, jak pracowaliśmy i jak oceniamy naszą pracę.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselJanuszStanislaw">Chciałbym zacząć od spraw woj. zielonogórskiego, a potem chciałbym w moim przemówieniu ująć po trosze wszystkie inne sprawy.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselJanuszStanislaw">Woj. zielonogórskie, Ziemia Lubuska, można by powiedzieć, tak jak twierdzili niektórzy działacze, że nie wiadomo do jakiej kategorii ją zaliczyć, czy do B — bo do A nie — czy nawet do C. A z jakiej przyczyny? Ja chcę mówić o rzeczach zarówno pięknych, jak i o rzeczach ciężkich. Pewnie, drogi asfaltowe to są rzeczy takie, których w województwach, szczególnie starych, centralnych nie ma. Domy, które już przed wojną miały kilkadziesiąt lat, a teraz doszło jeszcze 12 lat po wojnie, walą się, a ludność, która w takich domach żyje, tak na wsi jak i w miasteczkach, gdybyśmy zbadali jej stan zdrowia — to chyba znaleźlibyśmy najwięcej reumatyków.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselJanuszStanislaw">My działacze, szczególnie ludowcy, którzy trochę się znają na roli, jak ja, bo kilkadziesiąt lat pracowało się na roli i to ciężko, chcielibyśmy, ażeby u nas w Polsce zaprzestano sprowadzać zboże z zagranicy, żebyśmy mogli wyprodukować jak najwięcej chleba, jak najwięcej mleka, jak najwięcej tłuszczów, ażeby szary człowiek przestał się martwić, że może jutro będzie brakować u nas chleba, że stopa życiowa będzie spadać, a nie podnosić się. My chcemy i musimy podnieść produkcję rolną. Ja nie będę tu operował cyframi, bo byłyby same cyfry, ale trochę cyfr podam.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselJanuszStanislaw">Pół miliona ha mamy takiej ziemi, która nie jest ziemią, a piaskiem, a niektórzy ludzie mówią — ja się z nimi wszystkimi nie mogę zgodzić — że najlepszą na to radą byłyby nawozy sztuczne. Słusznie, że trzeba nawozów sztucznych jak najwięcej dawać ziemi, ale tam, gdzie już ziemia wyjałowiona z próchnicy, tam najlepszy by był chyba cement, bo by stwardniał, ale nawozy sztuczne — ja w tej chwili mówię jako fachowiec — na taką ziemię nie nadają się.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselJanuszStanislaw">Tam, gdzie zbiera się z ha od 2—5 q zboża — tam chyba ziemia na coś choruje, a kiedyś przecież ta ziemia, ten piasek coś dawał. Trzeba dać tej próchnicy, trzeba ażeby nareszcie mogła nasza ziemia rodzić, a mamy jeszcze do półtora miliona ha ziemi tzw. lekkiej, także piaskowatej, gdzie urodzaj przeciętnie dochodzi do 10—11 q zboża z ha.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselJanuszStanislaw">Z tej to przyczyny trzeba by się nam dobrze nie tylko zastanowić, ale i wiele zmienić, żeby właściwi ludzie na właściwych miejscach byli, żeby jak w fabrykach, kopalniach są fachowcy — tak byli i w resorcie rolnictwa. Konieczne jest, by kierowali tym resortem ludzie wsi, którzy się znają na tych sprawach, jak również żeby to byli nie sami teoretycy, ale ludzie, którzy by mieli troszkę więcej praktyki, znali życie człowieka na wsi nie tylko z teorii, ale i z praktyki.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselJanuszStanislaw">Stwórzmy takie warunki życiowe, takie warunki kultury, żeby ta młodzież już od razu idąc do szkół, chciała się poświęcić sprawom rolniczym, żeby ona wiedziała, że jak po nauce pójdzie na wieś i jak będzie zakładać swoje gniazdo rodzinne, to będzie mogła mieć i ten domek, i to życie kulturalne na wsi. A ci ludzie, którzy są w miastach, żeby nie musieli pomagać przy kopaniu kartofli, ale żeby mieli ochotę iść do maszyn i powiedzieć sobie przy tych maszynach, że przecież piękniej jest pracować w swoim zawodzie. Bądźmy szczerzy. Trzeba to życie posegregować. Trzeba nareszcie pomyśleć, że my tak dalej iść nie możemy.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselJanuszStanislaw">Słuchając wypowiedzi na VIII Plenum KC PZPR i wtenczas kiedy obradowano u nas w NK ZSL widziałem, że nareszcie coś się budzi w Polsce, że nareszcie coś się zmieni, ale chłopi, szczególnie sitarzy działacze, powiadają tak: sojusz miasta ze wsią — dobrze, ale nie z reakcją, tylko z robotnikiem, tylko z człowiekiem pracy, który jest przy warsztacie pracy; czy on jest w biurze, czy on jest na roli, czy on jest w hucie — gdzie by nie był, ale jak uczciwie pracuje, wyciągniemy twardą dłoń, braterską dłoń, otworzymy mu serce i będziemy wspólnie pracować.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselJanuszStanislaw">Ale cóż, tak czasem bywa, że jak kowal konia kuje, to i żaba nogę podstawia — nie ma się co dziwować, w życiu tak bywa. Zawsze po paru latach można powiedzieć, że były jakieś rysy, ale tych rys było u nas za dużo. My byśmy chcieli, żeby po każdej pięciolatce tych rys było jak najmniej; bo zawsze tak będzie, i przy socjalizmie i nawet kiedyś przy komunizmie, że po każdej pięciolatce czy dziesięciolatce będziemy mówić, że nam tego a tego brakło. Bo taki jest układ życia.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselJanuszStanislaw">My chcemy, żebyśmy się uczyli na wadach naszych, jak mamy poprawiać życie. Tylko żeby tych wad było troszeczkę mniej. I to są przyczyny, że my z całą troską podchodzimy do tego Planu 5-letniego. Będziemy go popierać, ale chcielibyśmy widzieć właściwych ludzi na właściwych miejscach, żeby ci, którzy się szkolą, nie od razu od książki szli po miesięcznej praktyce na kierowników, bo oni nawet nie wiedzą co to gnój — powiadają, że ten obornik to tak jakoś wonieje niedobrze — i żeby oni wiedzieli, że ten azot, ten fosfor, ten potas, ta próchnica jest koniecznie potrzebna dla ziemi, aby dzięki temu źdźbłu potem ta bułeczka wyrosła.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselJanuszStanislaw">Ja nie chcę być demagogiem, ale muszę powiedzieć szczerze, że rolnictwo zostało opuszczone. Trzeba powiedzieć otwarcie, że nasze spółdzielnie produkcyjne w dosyć dużym procencie — „zasypały się”, jak to się mówi, a tak to wszystko szło przez to, że chodziło tylko o to, ażeby na kalendarzu było jak najwięcej zapisanych spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselJanuszStanislaw">Na jednym zebraniu w Głogowie ludzie przyszli zirytowani, ale powiadają tak: No, Janusz, co nam powiecie? A ja im powiedziałem, że przecież za was nie będzie nikt robił, maszyny są tylko po to, żeby wam pomóc, żebyście mieli lżejsze życie, a nawozy sztuczne trzeba dać tam, gdzie już jest próchnica. A oni na to: A co nam mówi statystyka? Czy nam się lepiej opłaci sprowadzać zboże, czy nawozy sztuczne? Nawozy sztuczne kosztują nas dwa razy taniej aniżeli sprowadzanie zboża z zagranicy. Trzeba o tym pomyśleć, że jeżeli nie doszliśmy jeszcze do wielkiego przemysłu chemicznego, żebyśmy mogli wyprodukować tyle nawozów sztucznych, ile potrzeba dać na rolę, to trzeba je sprowadzać. Trzeba gospodarczo podejść do tej sprawy.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselJanuszStanislaw">Nie wiem, czy ja doczekam, bo już mam tych parę lat, ale przyjdzie u nas w Polsce taki czas, że chociaż będzie więcej ludzi, to chleba nie będzie się sprowadzało, tylko będzie się go wysyłać — tak jak się dziś wysyła doskonałą szynkę za dewizy, że to, co nam zostanie, będziemy wysyłać i stopa życiowa wtedy się podniesie. Przyjdzie chwila, że maszyny naprawdę będą stosowane, tak jak rozum i praktyka nakazują, jak potrzebuje tego rola i wieś. Ludzie z fabryk będą wtedy mówić: ja może jestem słabszy na płuca, to pójdę pracować na słońce. Trzeba umożliwić tym ludziom, żeby oni szli do pracy na roli.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselJanuszStanislaw">Ale tymczasem popatrzcie — następuje przecież w naszej Ojczyźnie przebudowa ustroju rolnego, a tymczasem nasze domy, tak na wsi, jak i w miasteczkach, a nawet i w takim województwie, jak zielonogórskie, są popodpierane, a gdzie indziej, jak np. w Rzeszowszczyźnie, drągi podsuwają pod domy, bo i kamienice się walą.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselJanuszStanislaw">Drodzy Towarzysze, ja słyszałem jak tow. Wiesław powiedział: oszczędzać, oszczędzać na każdym kroku. Ja dodam: odjąć tym, którzy otrzymują za wiele, a dać najbiedniejszym. Na ostatniej podkomisji leśnictwa mówiliśmy z kierownikami górnictwa i powiadaliśmy otwarcie: nie chcemy, żeby nasz górnik, nasz brat ginął w kopalniach, ale nie chcemy też, żeby do kopalni szło takie drewno, jakiego nie powinno się tam dawać; jeżeli potrzeba dać drewno 13 cm średnicy, to nie dawać 20 cm, bo to już setki metrów sześciennych z tego wychodzi.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselJanuszStanislaw">Myśmy nie po to wyrzucili obszarników i wielkich kapitalistów, żeby spekulanci teraz dochodzili do głosu. Wiemy, że klasa robotnicza — ten nasz brat, którego pradziad żył może jeszcze na tej roli — że robotnicy brali udział w strajkach chłopskich i walczyli o to, żeby było jak najwięcej chleba i dla robotnika i dla chłopa. W najlepszej rodzinie zdarza się, nieraz tak bywa, że czterdzieści lat małżeństwo żyło dobrze, a jak zaczęło brakować, to się brali za głowy. A o co się rozchodziło? O to, że brakło na życie. Ja wiem, że jeżeli u nas dziś są pewne nieporozumienia, to przez to, że troszeczkę nam brakuje.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselJanuszStanislaw">Ja chodziłem do ministerstw — muszę się przyznać szczerze, chodziłem, mówiłem, alarmowałem, żeby coś zaradzić, żeby ludzie naprawdę zdali sobie sprawę, że tej ziemi się nie oszuka. Oszuka spryciarz robotnika, pracownika, rzemieślnika, oszuka chłopa, ale roli nie oszuka. Jak jej się nie da, to i ona nie da. Trzeba naprawdę, żeby ci, którzy się podejmują tej pracy, popatrzyli na swoje możliwości, czy oni są zdolni pchać ten wóz naładowany takimi ogromnymi ciężarami, jakim jest teraz Plan 5-letni i dalsze plany. My w tym Planie 5-letnim nie zrobimy żadnych cudów, jak było powiedziane — a ja nie wiem, czy były kiedykolwiek jakieś cuda, może je ktoś próbował robić. I tutaj chciałbym wspomnieć o dalszej przebudowie miast i wsi — i o drewnie.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselJanuszStanislaw">Mówimy ciągle o elementach zastępczych. Mamy już teraz coraz więcej stali, oraz rozmaitych prefabrykatów. Tymczasem pokazuje się, że drewno nasze jest tak tanie, że się nie opłaci z rusztowań spuścić spokojnie deski, żeby nie pękła, ale rzuca się ją. Powiadają, że nie opłaci się gwoździ wyciągać z desek, bo więcej kosztuje praca przy ich wyciąganiu. Drzewo jest tańsze od słomy. My las dewastujemy. Ten las nie jest tylko dla chłopa, las jest dla całej Polski, dla naszego zdrowia. Ten las trzeba szanować i trzeba, żeby już naprawdę z tej drewnianej Polski wyjść na Polskę murowaną, na Polskę piękną, na Polskę zdrową.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselJanuszStanislaw">Czy my to robimy? Niech napisze jakiś dziennikarz, że inżynierowie powiedzieli, że po rozmontowaniu tych rozmaitych rusztowań nie opłaci się spisać, ile metrów sześciennych desek tarcicy, rygli itp. rozchodowali, a ile z budowy wróciło. Czy to nie jest marnotrawstwo? To tylko dawna szlagoneria mogła sobie na to pozwolić, nam nie wolno tak gospodarzyć.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselJanuszStanislaw">Musimy każdy metr sześcienny drewna, każdy grosz tak wydatkować, żebyśmy wiedzieli, że on się nie marnuje. Musimy do pracy gospodarczej iść z całą troską, a wówczas i nasza polityka pójdzie dobrze.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselJanuszStanislaw">Jeszcze raz wspomnę o tej młodzieży, o tych, którzy wyszedłszy ze szkół i pobrawszy się chcieliby nieraz wrócić do tej wioski, ale — widzicie — i pszczoła nie lubi, żeby jej zaglądać często do ula, więc i ci młodzi nie chcą mieszkać razem ze wszystkimi, bo takie życie nie jest życiem, bądźmy szczerzy. Zróbmy tak, żeby nasza młodzież widziała większą troskę o nią, sprawmy, żeby ta nasza młodzież chciała iść na rolę. Ale na to trzeba, żeby ta rola nie tylko była łanami żyta czy pszenicy, ale żeby były tam schludne domki, piękne sady i ogrody i żeby te spółdzielnie — to, co nazywamy przebudową ustroju rolnego, budową socjalizmu na wsi — szły naprawdę z rozumem i sercem.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselJanuszStanislaw">Powiedziałem kiedyś na Kongresie Samopomocy Chłopskiej: może najwięcej czasem interesowali się sprawami rolnymi ci, którzy się mało znali na tych sprawach. I tu trzeba być szczerym, bo tylko szczera prawda prowadzi do realnych spraw.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselJanuszStanislaw">Ja nie chcę operować cyframi, bo bym się nie zmieścił w czasie. Ale trzeba, ażeby ten Sejm, który przyjdzie, i ten Rząd, który będzie się ustosunkowywał do Planu 5-letniego, pomyślał, że poprzez żołądek, poprzez życie lepsze, poprzez stopę życiową rośnie chęć do pracy i chęć służenia sprawie.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselJanuszStanislaw">Chcę wspomnieć o takim mieście Gubin, w Zielonogórskiem, położonym nad granicą niemiecką. Kiedyś byłem tam z kolegą posłem i patrzymy na zniszczone domy. Jeżeli będziemy mogli te domy w ciągu 4 czy 5 lat poprawić, to zarobimy już nie miliony, a bodajże nawet miliardy. Ale jeżeli tego nie poprawimy, to ile na tym stracimy? A czy to jest tylko strata gospodarcza? Nie tylko strata gospodarcza, jest to również strata polityczna. Tak nie wolno traktować sprawy.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselJanuszStanislaw">Ja bym zgłosił taki wniosek, ażeby wysłać jakąś komisję do zbadania potrzeb poszczególnych województw, gdzie, ile i czego trzeba. Jeżeli nie możemy dać 100% na pewne potrzeby, dajmy 80%, dajmy 70% ale niech będą wszystkie traktowane jednakowo, żeby nie były pewne województwa specjalnie źle czy dobrze traktowane.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselJanuszStanislaw">Chciałbym jeszcze powiedzieć parę słów, o klasyfikacji ziemi. Gdyby tak ktoś zadał sobie trud i zbadał, ile na zebraniach wiejskich mówi się o klasyfikacji ziemi. Powiedzieli mi otwarcie chłopi, że byli tacy inżynierowie, co po kumotersku razem z tymi bogatszymi chłopami chodzili w terenie i tak klasyfikowali: — „Ta ziemia jest do takiej klasy, ta ziemia jest do takiej klasy”. On wszystko jak z lotu ptaka widział — taki inżynier. A przecież wiemy doskonale, że na jednym hektarze nieraz jest trzy gatunki ziemi, nawet i piasek się zmienia. Czy to można tak klasyfikować? Ja bym zaproponował, aby klasyfikację tam, gdzie najbardziej jest potrzebna, prowadzić jak najprędzej, ale prowadzić ją z głową, żeby potem znowu nie potrzeba było przeklasyfikować.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselJanuszStanislaw">Jeden z kolegów, starych działaczy, kiedyś mi powiedział w Warszawie: „Ja to bym w jeden rok wszystko zrobił”. A ja mówię: — „Bracie, hola, niech to będzie i trzy lata, byle naprawdę ludzie widzieli, że nie mają krzywdy”. A tych krzywd jest za wiele. Trzeba iść na tę wieś, iść do tej fabryki chleba — to tak trzeba powiedzieć — i tam posłuchać, co to szary człowiek mówi.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselJanuszStanislaw">Tu jeden z kolegów mówił o samorządzie rolnym. A ja mówię: samorząd chłopski na wsi. Czy ci ludzie, którzy mieli 2-3 morgi — jak u nas pamiętam w Małopolsce — a mimo to czasem jedno dziecko kształcili, czy taki chłop nie był ideałem? On był filozofem życia, on sobie od ust odejmował, ażeby to dziecko się uczyło. I patrzcie — ten człowiek, niby bez nauki, ale on znał życie. Gdybyśmy posłuchali tych chłopów — jak powiedział wielki uczony rosyjski — to byśmy nie tylko ich uczyli, ale od tych ludzi, od tego szarego człowieka dużo byśmy się nauczyli.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselJanuszStanislaw">Trzeba nam naprawdę uczyć się od mas, a nie tak, jak było mówione: — „Co ty tam robić będziesz na zebraniu, że nieraz i do trzeciej godziny z chłopami siedzisz. Czasem ich masz niedużo, tylko 20 czy 30, a radzicie bez końca”. Ja mówię: — „Jak chcą ludzie radzić, niechaj radzą”. Ale teraz masz znowu zmianę o 180%. Ci sami, którzy powiadali: — „Co ty tam masz do rozmowy z tymi chłopami?” — teraz powiadają: — „Trzeba i nocami nawet radzić”.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PoselJanuszStanislaw">Widzicie, mnie się wydaje, że takie robienie szumu raz w tę stronę, drugi raz w tę stronę, nie jest bardzo zdrowe.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PoselJanuszStanislaw">Chciałbym poruszyć sprawę pewnego szpitala w Przeworsku, w zamku Lubomirskich. Dyrektor szpitala dr Jankowski, chirurg, zorganizował ten szpital. A jak tylko zachorował przed paru laty, to go od razu usunęli. Wysłali jakiegoś młodego człowieka. On pojechał do Rzeszowa, a potem do Przeworska. Tam mu głowę zakręcili i zrobili z tego klikę. Jaką klikę? Jankowskiego? To kłamstwo. Jest klika, ale tych spekulantów, którzy walczą z dr Jankowskim. A teraz mam list — co piszą mi chłopi z Przeworskiego? Wszyscy chłopi, wszyscy robotnicy powiadają: — „Skończyć z tym bałaganem”. Ci ludzie, którzy nie wiedzą jak pracować społecznie, niech ze szpitala odejdą. Lekarz musi być przede wszystkim społecznikiem, musi widzieć przede wszystkim chorego człowieka, musi mu pomagać.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PoselJanuszStanislaw">Była taka przychodnia zdrowia w Markowej, potem w Lipniku — był tam rentgen. Wszystko tam zmarnowali. Czy ktoś został ukarany? Gdzie tam! Tego karali, który zakładał, a potem ten człowiek nie miał dokąd iść.</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#PoselJanuszStanislaw">Jeszcze raz chciałbym powiedzieć, że aby zahamować przypływ ludności wiejskiej do miasta, to nie ma innego sposobu, jak podniesienie stopy życiowej wsi.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#PoselJanuszStanislaw">Ja żyję w mieście i wiem, jak jest w mieście, ale wiem również, jak jest na wsi. Jeżeli stopa życiowa na wsi się podniesie, to będzie więcej chleba, więcej tłuszczu, będą coraz piękniejsze domy.</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#PoselJanuszStanislaw">Trzeba naprawdę, żeby ludzie młodzi, a nawet niektórzy starsi chcieli iść z miasta i zamieszkać na wsi, bo my tylko wyjeżdżamy raz na rok na miesiąc do Krynicy, czy gdzie indziej na wieś. Ja może tego nie doczekam, ale jeżeli mamy zbudować socjalizm, to musi on być tak samo na wsi, jak i w mieście.</u> + <u xml:id="u-11.36" who="#PoselJanuszStanislaw">I ostatnia sprawa, którą chciałbym poruszyć, to rady narodowe. Czy rady narodowe tylko przez to nie zdały egzaminu, że byli tam ludzie nieudolni? Nieprawda! Było dużo ludzi — może byli i nieudolni, ale gdyby ci ludzie mieli z czego czerpać, to byłoby inaczej. Gdyby tych ludzi posłuchano, jak oni powiadają. No cóż, z próżnego i Salomon nie naleje. Myśmy chcieli tym ludziom pomóc, ale też nie mamy żadnych możliwości.</u> + <u xml:id="u-11.37" who="#PoselJanuszStanislaw">My wiemy, że nie jest tak łatwo dać fundusze od razu. Ale Lenin powiedział: — „Wszelka władza w ręce rad”. I ten sam Lenin także powiedział, że jeżeli coś może zaszkodzić socjalizmowi — to biurokracja. I przez to, że nie słuchało się szarego człowieka, czy to w fabryce, czy na roli, czy gdzieindziej w warsztatach pracy, ale się słuchało biurokratów rozmaitych, było bardzo źle. Urzędnik mówi sobie: po co ja mam się martwić? Przyszedł od ministra taki nakaz, to on jeszcze drugi dołożył. I ci ludzie nie wiedzieli, czy czytać nakazy, czy robić robotę. Tych nakazów tyle było, że i 10% pewno nawet nie przeczytano.</u> + <u xml:id="u-11.38" who="#PoselJanuszStanislaw">Trzeba również, żeby ci, którzy mają za dużo, troszkę popuścili, troszkę trzeba obciąć. Trzeba koniecznie. Ja chcę być szczery. Choćby mnie za to ktoś uderzył — a niech bije; na tyle, com ja już dostał lania w życiu, jestem i na to przygotowany.</u> + <u xml:id="u-11.39" who="#PoselJanuszStanislaw">Ja wierzę, że jeżeli teraz nie naprawimy zła w tej pięciolatce, to znowu będą się pokazywać rysy. A musimy pamiętać, że celem naszym jest budowa socjalizmu i komunizmu. Oby tylko jak najprędzej to było.</u> + <u xml:id="u-11.40" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę obiadową do godz. 16.30.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 min. 10 do godz. 16 min. 35.)</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#Marszalek">Głos ma obecnie Wiceprezes Rady Ministrów, Prezes Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego, poseł Stefan Ignar.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanIgnar">Wysoki Sejmie! Naród nasz wszedł na drogę rozwijania twórczej inicjatywy i samodzielności mas pracujących i faktycznego przejmowania przez lud władzy w naszym kraju. Konieczną jest obywatelska postawa społeczeństwa i pełne zrozumienie w tym okresie poczynań politycznych Partii i Rządu. Tymczasem w sprawach spółdzielczości produkcyjnej wśród poważnej części wsi obserwuje się niestety niepokojącą dezorientację, a szereg faktów dowodzi wręcz nieobywatelskiego stosunku wielu spółdzielców do zespołowego mienia.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanIgnar">Duża część członków spółdzielni produkcyjnych w ostatnich latach uległa obniżającej powagę i doniosłość dokonywającego się przełomu gorączce likwidacyjnej. Pochopnie, żywiołowo, w pośpiechu — jakby kto gnał — rozwiązuje się zarówno słabe spółdzielnie, jak i dobre, posiadające duży dorobek gospodarczy i kulturalny. Temu gwałtownemu procesowi samolikwidacji spółdzielni towarzyszy z reguły nieprzestrzeganie praworządności oraz marnotrawstwo wspólnego dorobku gospodarczego i kulturalnego. Nierzadkie są wypadki, że w rozwiązujących się spółdzielniach pozostawia się na polach nie zebraną okopowiznę; żywy inwentarz pozostaje bez paszy i niezbędnej opieki; maszyny i inny sprzęt gospodarski marnieje nie zabezpieczony od deszczu; a często niektórzy ludzie o zbyt słabych zasadach moralnych, korzystając z ogólnego rozprzężenia, kradną co się da z zespołowego gospodarstwa.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanIgnar">Stan ten jest tym bardziej niepokojący, że aktyw polityczny oraz władze terenowe zachowują wobec tych objawów postawę bierną, wyczekującą i nie usiłują wpływać na zmianę szkodliwych, a niczym nie usprawiedliwionych nastrojów.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanIgnar">W tej sytuacji wielu członków Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i terenowych działaczy zapytuje, czy to jest właściwa droga demokratyzacji tej dziedziny życia i gospodarki oraz proszą, by im władze naczelne ZSL tę rzecz wyjaśniły.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanIgnar">Naczelny Komitet Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego solidaryzuje się z uchwałami VIII Plenum Komitetu Centralnego PZPR i uznaje, że utrzymanie lub rozwiązanie jakiejkolwiek utworzonej dotychczas i w przyszłości spółdzielni produkcyjnej jest sprawą samych członków tej spółdzielni. Decydując jednak o tym, winni się oni kierować zasadami praworządności oraz właściwie pojętymi interesami własnymi i gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanIgnar">Naczelny Komitet Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego stoi na stanowisku, że słuszne jest rozwiązywanie słabych spółdzielni produkcyjnych, to znaczy takich, które nie mają odpowiednich perspektyw rozwoju, w których produkcja i dochody są znacznie niższe od produkcji i dochodów uzyskiwanych przez okolicznych gospodarzy indywidualnych, a przy tym nie widzą one możliwości dokonania szybkich zmian na lepsze w gospodarce zespołowej. Uważamy, że nawet konieczne jest rozwiązanie spółdzielni produkcyjnych fikcyjnych i kombinatorskich, których członkowie z wyrachowaniem wykorzystują szyld spółdzielni dla bogacenia się na koszt skarbu państwa, a nie drogą walki o podniesienie produkcji i wydajności pracy.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanIgnar">Za błędne i krótkowzroczne należy jednak uznać pochopne rozwiązywanie spółdzielni produkcyjnych posiadających już duży dorobek gospodarczy i kulturalny, które osiągają na swych dobrze uprawianych polach piękne plony, rozwinęły hodowlę zwierząt gospodarskich, wybudowały niemałym nakładem sił i środków pomieszczenia i urządzenia gospodarskie, spółdzielni, w których członkowie żyją już dostatnio i kulturalnie, a w obecnych warunkach mają możność jeszcze lepiej żyć i gospodarzyć zespołowo, wprowadzając pełną demokrację w wewnętrzne życie spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanIgnar">Zadaniem rozsądnych spółdzielców — członków i działaczy ZSL — w tych przypadkach, gdy silne ekonomicznie spółdzielnie zarażą się „gorączką likwidatorską”, jest wpływać na rozgorączkowane umysły i doprowadzić do tego, by procesowi likwidacji rozwiązywanych spółdzielni w każdym przypadku towarzyszyła atmosfera ładu gospodarczego i praworządności. Trzeba wyjaśniać, że rozwiązać spółdzielnię będzie można zawsze, ale strat wynikłych z gorączkowych, pochopnych czynów odrobić się często nie da, że najstosowniejszym momentem dla rozstrzygnięcia dalszego losu spółdzielni jest roczne zebranie sprawozdawczo-wyborcze, na którym spółdzielcy zapoznają się z dokładną analizą finansowo-gospodarczą zespołowego gospodarstwa, wynikającą z zamknięć rocznych. Do tego czasu spółdzielcy w swym własnym interesie winni zebrać skrzętnie z pola wszystkie okopowe, dobrze uprawić ziemię pod przyszłe zbiory — niezależnie od tego, czy będą one zbierane zespołowo, czy indywidualnie w przyszłym roku — zabezpieczyć opiekę i paszę dla inwentarza żywego, który przecież stanowi własność wszystkich członków, a marnując go lub wyprzedając za bezcen sami siebie uderzają oni po kieszeni oraz narażają na straty gospodarkę narodową, która i tak przeżywa obecnie poważne trudności.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanIgnar">Zjednoczone Stronnictwo Ludowe, popierając rozwój produkcji gospodarstw indywidualnych, będzie jednocześnie popierało rozwój spółdzielczości produkcyjnej, skupiając obecnie swe wysiłki przede wszystkim na politycznym i ekonomicznym umocnieniu tych spółdzielni produkcyjnych, które posiadają odpowiednie warunki i widoki rozwoju.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanIgnar">Wiele właściwie zorganizowanych i dobrze gospodarujących spółdzielni produkcyjnych w minionym okresie, mimo że polityka związana z przebudową ustroju rolnego była dotychczas obciążona wieloma ciężkimi błędami i wypaczeniami — wykazało się dobrymi wynikami.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanIgnar">Spółdzielnie produkcyjne nie mogą być, jak dotychczas, organizowane „odgórnie”, wbrew woli chłopów, pod naciskiem politycznym, administracyjnym i ekonomicznym, lecz — „oddolnie”, przez samych chłopów.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanIgnar">Pomoc państwa zarówno dla istniejących spółdzielni, jak organizowanych w przyszłości — będzie okazywana głównie w kierunku intensyfikacji gospodarstw, celem umożliwienia stałego wzrostu produkcji zespołowej, by na tej drodze zapewnić spółdzielcom systematyczny wzrost dochodów. Pomoc ta będzie dotyczyła inwestycji zespołowych, mechanizacji pracy, doradztwa agro-i zootechnicznego, zaopatrzenia w nawozy sztuczne, opał, materiały budowlane na budownictwo przyzagrodowe i urządzenia potrzebne gospodarce zespołowej.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanIgnar">Spółdzielnie produkcyjne winny wyrastać na gruncie rozwoju wszechstronnej spółdzielczości rolniczej, jak: spółdzielnie mleczarskie, maszynowe, hodowlane, kredytowe, budowlane i inne, z którymi tak ściśle związana była w przyszłości działalność ruchu ludowego.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanIgnar">Spółdzielnie produkcyjne, zarówno już istniejące jak i utworzone w przyszłości w rezultacie oddolnego ruchu spółdzielczego —na gruncie walki o wzrost produkcji, o dostatniejsze i kulturalniejsze życie mas chłopskich — będą się rządziły same. Członkowie ich będą sobie wybierali władze spółdzielcze, ustalali plany produkcyjne i inwestycyjne — bez ingerencji w te sprawy organów państwowych i partyjnych. Tak samo pełną samodzielność będą mieli spółdzielcy przy organizacji produkcji, w ustalaniu opłat za pracę, podziale dochodów i dysponowaniu swym wspólnym majątkiem i finansami.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanIgnar">Państwowe ośrodki maszynowe zostaną oprowadzone do roli baz remontowych, a spółdzielniom powinno się na dogodnych warunkach sprzedawać traktory i maszyny rolnicze, samochody ciężarowe itd.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanIgnar">Organami upoważnionymi do wnikania w sprawy spółdzielcze i regulowania ich zgodnie z kompetencjami nadanymi im przez Zjazd Spółdzielczy — będą jedynie związki lub rady spółdzielcze, powołane przez spółdzielnie.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanIgnar">Spółdzielnie będą miały prawo nabycia na własność wszystkich potrzebnych im do produkcji lub do ich zakładów pomocniczych urządzeń i maszyn, będą miały prawo budować takie, jakie sobie życzą, typy i rodzaje budynków gospodarskich i mieszkalnych — słowem członkowie spółdzielni będą nareszcie pełnymi, samodzielnymi gospodarzami w swych spółdzielniach.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#WiceprezesRadyMinistrowStefanIgnar">W świetle tych perspektyw, możliwości i potrzeb w zakresie rozwoju spółdzielczości produkcyjnej, na gruncie samorządnej spółdzielczości rolniczej we wszystkich dziedzinach gospodarki i życia wsi, widać, jak szkodliwe pod względem gospodarczym i społecznym są nastroje masowej i marnotrawczej likwidacji spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. krakowskiego Olga Zwierzyna-Hora.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Wysoki Sejmie! Reprezentuję ludność ziem górskich woj. krakowskiego — terenów ubogich i przeludnionych. Ażeby zobrazować Wysokiemu Sejmowi powagę sytuacji gospodarczej na naszym terenie, wspomnę, że stopień zaludnienia na kilometr kwadratowy jest tak wysoki, jak w Holandii czy Belgii, przy czym część terenów górskich jest kompletnie bezużyteczna.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Nie posiadamy jednak na tych terenach ani takiej ziemi jak w Holandii czy Belgii, ani takiego stopnia uprzemysłowienia. Ludzie z naszych terenów to po prostu koczownicy, ich praca to wysiłek ponad ludzkie pojęcie.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Część ludzi, jak za pradawnych czasów, wdziera się w góry, szukając wolnego skrawka dla uprawy owsa czy ziemniaków — nie muszę chyba wspominać, że nie więcej tam zbiorą plonów, jak wsiali do ziemi. Mamy takie ludowe powiedzenie, że brat brata rodzi. A część tych ludzi w nocy o godz. 2 wstaje, podąża kilkanaście kilometrów piechotą do najbliższej stacji, by stamtąd na godz. 7 rano zdążyć do pracy, do sąsiedniego Bielska, Czechowic czy Katowic.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Ludzie ci kończą pracę o godz. 3 po południu, lecz na spoczynek do swych domów powracają na godz. 10 wieczorem lub 11-tą. Pozostają im zatem zaledwie 3 do 4 godzin snu.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Ludzie żywieccy kochają pracę, bo z niej wyrośli i ona jest im najwierniejszym przyjacielem całego życia. Co jest jednak bolesne to to, że ludzie ci przestali wierzyć, że o nich się pamięta.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Władza i Rząd nasz przy podejmowaniu takich czy innych planów gospodarczych często zapomina, że do poszczególnych terenów naszego kraju trzeba stosować odmienną postać modelu gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Tereny te wymagają również specyficznych form gospodarczych. To, co jest dobre dla woj. poznańskiego czy bydgoskiego, na pewno nie zda egzaminu w pow. żywieckim, nowotarskim, czy nowosądeckim. Chociażby zagadnienie eksploatacji ziemi zupełnie inaczej wygląda na naszych terenach, aniżeli na terenach nizinnych.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">W związku z przeludnieniem tych terenów, brakiem właściwego odpływu ludzi do przemysłu, w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat nastąpiło niesłychane rozdrobnienie ziemi. Ojciec dzielił na synów, a synowie na dalszych synów, co w efekcie doprowadziło do tego, że dzisiaj gospodarz posiadający 3 ha ziemi uważany jest za bogatego. Rozdrobnienie ma jeszcze to do siebie, że taki gospodarz posiadający 2—3 ha ziemi ma ją często w 30 kawałkach. Zatem połowę areału stanowią zbędne miedze, o które toczą się nieskończone procesy w sądach tych powiatów.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Jakże można myśleć w takich wypadkach o zastosowaniu jakiejkolwiek mechanizacji, kiedy są to tylko kilkumetrowe pasemka ziemi.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Wysoki Sejmie! W naszych warunkach praca rolników jest ciężka i mało wydajna. Jakże możemy żądać od gospodarza górskiego obowiązkowych dostaw w zbożu, kiedy on sam posiada 2 ha ziemi — a takich jest przewaga — i na utrzymaniu ma pięcioro czy sześcioro dzieci, więc po odstawieniu obowiązkowych dostaw z miejsca musi udać się do sklepu, żeby zakupić chleb, a często nowe ziarno.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Występuję z wnioskiem o całkowite zwolnienie terenów górskich od obowiązkowych dostaw zboża i zastąpienie ich inną formą świadczeń na cele ogólnopaństwowe.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Gospodarz odstawiający zboże niepotrzebnie dokonuje zbędnej manipulacji administracyjnej, skoro się weźmie pod uwagę, że musi on zboże dokupować.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Polityka gospodarcza, uwzględniająca chociażby czasowo obowiązkowe dostawy zboża, w naszych warunkach gospodarczych jest uzasadniona na terenach nizinnych, gdzie wiadomo, że gospodarzowi po odstawieniu obowiązkowych dostaw pozostanie jeszcze pewna część zboża dla własnych celów gospodarczych. Na naszych jednak terenach takiej możliwości nie ma. Każdy gospodarz na naszym terenie, nawet jeżeliby nie odstawiał zboża, to i tak nie jest samowystarczalny.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Statystyka wykazuje, że np. powiat żywiecki, stosunkowo nieco bogatszy od pozostałych, produkuje zboża zaledwie na zapotrzebowanie jednego miesiąca w roku.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Na naszych terenach Rząd winien stosować szczególne formy gospodarki. Szeroko rozbudować sieć wytwórczości chałupniczej i rzemieślniczej, skoro nie stać nas w najbliższym pięcioleciu na jakieś większe inwestycje przemysłowe, które mogłyby dać pracę przeludnionym terenom.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Dalej winno się przy układaniu planu gospodarczego uwzględnić możliwości rozwoju szerokiej akcji hodowlanej, sadowniczej, a na bardziej urodzajnych skrawkach ziemi — gospodarki warzywniczej.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Jak jednak wygląda to dzisiaj? Ziemia nasza staje się coraz uboższa i mniej urodzajna. Pomijając to, że często jesteśmy pokrzywdzeni, jeśli chodzi o rozdział nawozów sztucznych, to gospodarka rabunkowa tych ziem prowadzi do tego, że nasze potoki górskie corocznie kilka, a niekiedy kilkanaście milimetrów, lub nawet centymetrów żyznej gleby unoszą do morza.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">A więc wygląda to tak: chłop nie mogąc wydołać obowiązkowym dostawom, nie mogąc wyżywić siebie i rodziny, coraz więcej wciska się w góry, wycina lasy, z lasów zbiera ściółkę, która stanowi podszycie, a gdy przyjdzie pierwsza ulewa, woda ze względu na brak podszycia jak po dachu spływa z gór do potoków, zabierając ze sobą żyzną glebę.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Na nic więc to, że chłop od ranka do nocy, często nawet i na własnych plecach w koszyku wynosi nawóz na górę, skoro pierwszy deszcz go spłucze. A deszczów u nas jest dużo.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Należałoby zatem, szczególnie na naszych terenach, pomyśleć o racjonalnym zalesieniu gór, o racjonalnych pastwiskach, co z kolei będzie naturalnym rezerwuarem wilgoci dla terenów nizinnych.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Zagadnienie wilgoci i wody słusznie stanęło dzisiaj jako punkt centralny naszych obrad nad planem gospodarczym.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Naszym zakładom przemysłowym brak właściwych filtrów, zatruwają one wodę naszych rzek, co z kolei powoduje niszczenie ryb, a co gorsze — sporo takich trucizn z wody rzecznej przechodzi wprost do organizmów ludzkich. Warto tu wspomnieć o słynnym fenolu w wodociągach Krakowa.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Brak wody i wilgoci to problem, o którym się dotąd mało mówiło przy omawianiu planów gospodarczych. Myślimy tylko o doraźnych potrzebach dnia dzisiejszego, a co powiedzą nasi synowie i wnukowie, którym ziemia będzie dawać coraz mniej plonów? I tak zaglądając do statystyki, zauważamy, że w ciągu ostatniego dwudziestolecia ziemie tak województwa poznańskiego, jak i naszych podgórskich województw z każdym rokiem coraz mniej wydają plonów.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Przyczyną tego w wielkiej mierze, poza przesłankami czysto gospodarczymi, jest niewłaściwe gospodarowanie zasobami wody. Jeżeli jednak będziemy chcieli wielkie połacie tych ziem zalesić i wprowadzić na łąkach podgórskich racjonalną hodowlę, co na przyszłość jest bez wątpienia konieczne, trzeba będzie poważnie podejść do zagadnienia komasacji tych ziem (to jeszcze dobitniej uwypukli zagadnienie przeludnienia tych terenów) — a dalej trzeba będzie koniecznie dla tych terenów zaplanować rozwój przemysłu w drodze jak najoszczędniejszych nakładów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Moim zdaniem na terenach podgórskich należałoby rozwinąć przemysł budowlany, tak konieczny dla naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">W Żyweckiem, jak i w Nowosądeckiem mamy wielkie zasoby gliny dla wypalania cegły i kamienia, ale trzeba prowadzić racjonalną eksploatację tego kamienia. Trzeba dla rozwoju tego przemysłu przekazać część właściwych maszyn, bo jeszcze dzisiaj w kamieniołomach, zresztą nielicznych, wydobywa się kamień w najbardziej prymitywny sposób.</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Zamiast spółdzielni produkcyjnych na roli, nie mających możliwości rozwoju na naszych terenach, należałoby u nas organizować zespoły hodowlane — łąkarskie, wypasowe a przede wszystkim spółdzielnie produkujące materiały budowlane. Wybudowało się wielkie cegielnie pod Warszawą, do których trzeba glinę dowozić, a nie wybudowało się cegielni tam, gdzie glina jest na miejscu, gdzie można było w ten sposób rozładować przeludnienie, i to ludności najuboższej.</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">W opłakanym stanie są domy w naszych wioskach, a można by przecież zatrudnić wiele ludzi przy ich odbudowie, i to z miejscowego materiału budowlanego, bo kamienia i gliny jest u nas pod dostatkiem.</u> + <u xml:id="u-15.28" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Tworzyły się u nas samorzutnie zespoły wypalania cegły, lecz o bycie ich zadecydował gąszcz przepisów finansowo-gospodarczych — no i oczywiście niedostarczenie węgla do wypalania.</u> + <u xml:id="u-15.29" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Ważne są dla nas dewizy, które otrzymujemy za węgiel, ale stokroć ważniejsze jest to, gdzie człowiek mieszka, gdzie spędza swoje całe życie, gdzie wychowuje dzieci — to jest dom, a tych domów mamy mało i liche.</u> + <u xml:id="u-15.30" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Plan 5-letni przewiduje wzrost wydobycia węgla o 15 mln ton. Mamy więc nadzieję, że z każdym rokiem więcej węgla będziemy mogli przeznaczyć na potrzeby wsi i na rozwój zespołów produkujących materiały budowlane.</u> + <u xml:id="u-15.31" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Na naszych terenach zakładaliśmy często pewną fikcję gospodarczą: zakazywaliśmy chłopom wycinać lasy, karaliśmy ich jeszcze niedawno na podstawie drakońskich przepisów dekretów marcowych więzieniem za wycięcie takiego czy innego drzewa z lasu państwowego czy chłopskiego, gdy tymczasem dostarczaliśmy chłopom od 2 do 3 m węgla na gospodarstwo na całą zimę.</u> + <u xml:id="u-15.32" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Spójrzmy na to zagadnienie od strony moralnej. Przecież nie ma cudów; jeżeli chłop nie dostał węgla, a nie chciał zmarznąć, musiał kraść — i stan taki jednak niewiele się zmienił.</u> + <u xml:id="u-15.33" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Wprost ironią jest fakt, że na naszym terenie, gdzie jest tyle rąk do pracy, gdzie jednocześnie jest tyle kamienia, w tak opłakanym stanie są nasze drogi i szosy. Drogi nasze są tak fatalne, że trudno po nich przejechać wozem, nie mówiąc już o samochodzie. Są takie wyboje, że po przejechaniu kilkunastu kilometrów nowym samochodem można nim wrócić w rozsypce. Ludzie naszych terenów chcą jednak naprawiać te drogi i chcą je budować, lecz nie mają po temu środków. Jest u nas wiele gromad, które w ramach czynów społecznych chciałyby wybudować taką czy inną drogę, ale cóż — brak jakiejkolwiek mechanizacji na drogach, brak walców, tłuczarek kamieni i środków transportu.</u> + <u xml:id="u-15.34" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">W naszym planie gospodarczym na 18 tys. km dróg przewiduje się na powiat żywiecki naprawę odcinka tylko 6 km. Zatem na naprawę wszystkich tych dróg trzeba czekać setki lat, gdy tymczasem wszystkie one nie nadają się do normalnej eksploatacji.</u> + <u xml:id="u-15.35" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Wysoki Sejmie! Poruszyłam kilka zagadnień gospodarczych naszych terenów podgórskich. Zdaję sobie sprawę z tego — jak to już powiedział towarzysz Gomułka — że z pustego i Salomon nie naleje. Wiemy, że kraj nasz jest w krytycznej sytuacji gospodarczej. Smutna jest spuścizna minionej doby stalinowskiej, lecz nie wolno nam załamywać rąk, musimy realnie życiu i jego potrzebom spojrzeć w oczy, nie wolno nam się niczym łudzić, ani siebie okłamywać. Nasze potrzeby przerastają nasze możliwości.</u> + <u xml:id="u-15.36" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Cóż trzeba uczynić, ażeby wybrnąć z tej trudnej sytuacji gospodarczej?</u> + <u xml:id="u-15.37" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">W ogólnych zarysach drogę wyjścia wskazało nam VIII Plenum KC PZPR i referat towarzysza Gomułki. Trzeba nam mądrej i racjonalnie oszczędnej gospodarki narodowej przez właściwe gospodarowanie zasobami krajowymi. Trzeba przede wszystkim podnieść na o wiele wyższy poziom produkcję dóbr konsumpcyjnych przy pomocy rozumnej i przemyślanej gospodarki planowej.</u> + <u xml:id="u-15.38" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Trzeba nam zwiększyć wydajność pracy naszych zakładów, rozwinąć szerszą inicjatywę załóg produkcyjnych; będzie to w wielkiej mierze dźwignią dla naszej gospodarki narodowej i wzrostu stopy życiowej.</u> + <u xml:id="u-15.39" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Musimy z całą stanowczością powiedzieć sobie: właściwi ludzie na właściwym miejscu. Należałoby skończyć z niefachowością.</u> + <u xml:id="u-15.40" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Nie wolno nam przemilczać i nie doceniać zasług ludzi, którzy walczyli o naszą wolność, o wyzwolenie się spod jarzma kapitalistycznego, zapominać o ludziach, którzy jako pierwsi oddali swe usługi w walce o socjalizm. Należy tych ludzi otoczyć powszechną opieką państwa i społeczeństwa. Lecz skoro nie mają oni kwalifikacji, lepiej nie stawiać ich na czołowych stanowiskach gospodarczych, bo w tym wypadku będą oni i sobie i społeczeństwu wyrządzać krzywdę. Kwalifikacji oraz gruntownej wiedzy i znajomości rzeczy nie zastąpią same dobre chęci.</u> + <u xml:id="u-15.41" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Mam nadzieję, że przy opracowywaniu zmian w Planie 5-letnim potrzeby ziem górskich naszego kraju zostaną uwzględnione.</u> + <u xml:id="u-15.42" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Nasza droga do socjalizmu prowadzi poprzez organizację gospodarczą, poprzez wysoką stopę życiową, bo w efekcie najbardziej demagogiczna propaganda nie jest zdolna zastąpić nam chleba i zaspokoić naszych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-15.43" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Socjalizm to dobrobyt, bo jak Marks powiedział: — „Byt określa świadomość”.</u> + <u xml:id="u-15.44" who="#PoselZwierzynaHoraOlga">Musimy zatem zdążać do pełnego wypracowania jak najśmielszych założeń naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-15.45" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. gdańskiego Stanisław Teisseyre.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Wysoki Sejmie! Podzielając całkowicie stanowisko Komisji Finansowo-Budżetowej w sprawie uchwalenia ostatecznej redakcji ustawy o Planie 5-letnim, chciałbym dodać jeszcze argumenty własne, związane z troską o właściwą pracę Sejmu.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Właściwa praca Sejmu polega, według mnie, między innymi na systematycznej pracy i pełnej odpowiedzialności poszczególnych komisji sejmowych. Praca ta niestety w czasie naszej kadencji nie była pracą systematyczną, była raczej pracą doraźną — poza nielicznymi wyjątkami.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Jest dla mnie rzeczą oczywistą, że wszelkie uchwały podejmowane przez Sejm opierają się w znacznej mierze na wnioskach i na pracach poszczególnych komisji. Otóż dostarczanie komisjom materiałów dotyczących tak ważnej ustawy, jaką jest ustawa o Planie 5-letnim, w dniu, w którym zaczynają się obrady komisji, nie pozwala tym komisjom i poszczególnym posłom na głębokie i pełne odpowiedzialności ustosunkowanie się do tych planów i do programów poszczególnych resortów.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Sądzę więc, że w przyszłym Sejmie praca komisji powinna być systematyczna, oraz powinna odbywać się nie tylko w czasie sesji. Tylko taka praca może zapewnić w pełni odpowiedzialne wnioski stawiane przez te komisje.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Dlatego też, jako członek Komisji Oświaty, Nauki i Kultury, która to komisja otrzymała materiały do Planu 5-letniego w dniu obrad — nie mogę w pełni ustosunkować się do wszystkich zagadnień; chciałem tylko poruszyć sprawy zasadnicze, związane z polityką kulturalną w naszym kraju, związane z tymi zadaniami, jakie stoją przed tą polityką w okresie czterech lat, które nam jeszcze pozostały do końca Planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Chciałbym tym bardziej zwrócić uwagę na pewne kluczowe zagadnienia w tej dziedzinie, na którą ostatnio zarówno prasowa jak i społeczna dyskusja zwracała głównie uwagę, tj. na momenty gospodarcze, na nasze błędy i na nasze usterki w tej dziedzinie. Z konieczności, wobec tych kluczowych problemów, sprawy polityki kulturalnej musiały zejść w wielu wypadkach na plan dalszy i wypaść z centrum uwagi społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Wydawałoby się, sądząc z nazwy ustawy, która brzmi: — „Ustawa o Pięcioletnim Planie Rozwoju Gospodarczego”, że to, o czym chcę mówić, nie wiąże się z nią bezpośrednio. Tak jednak nie jest, gdyż nazwa, według mnie, jest sformułowana w ten sposób, że nie oddaje w pełni treści samej ustawy, która zakładając cały szereg nakładów finansowych na rozwój oświaty, nauki i kultury, obejmuje i dziedziny gospodarcze. Wobec tego musimy mieć jasny obraz, czego w tym czteroleciu, jakie w Planie 5-letnim pozostało, wymagamy i oczekujemy.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Ogólnie biorąc chciałbym na wstępie powiedzieć, że widzę dwa zasadnicze błędy, które działały hamująco w okresie poprzednim w dziedzinie polityki kulturalnej, obejmującej dziedzinę oświaty, twórczości artystycznej oraz upowszechniania kultury.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Za błąd zasadniczy uważam w tej dziedzinie przerost etatyzacji. To, co się bardzo często u nas mówi — zbiurokratyzowanie, jest moim zdaniem przejawem wtórnym, bardzo często objawem tego, co raczej należałoby nazwać całkiem po prostu tendencją do etatyzacji.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Dla przykładu chciałem zwrócić uwagę, że w dziedzinie form i instytucji kulturalnych miał miejsce ostatnio cały szereg likwidacji — likwidacji form i instytucji typu społecznego. Inicjatywę społeczną zastąpiono wyłącznie inicjatywą resortową, inicjatywą władz terenowych, a więc inicjatywą aparatu urzędniczego. Jest to sprawa ogólnie znana. Przypomnę choćby sprawę likwidacji uniwersytetów ludowych, tudzież całego szeregu towarzystw typu kulturalnego, zrzeszeń itd. Otóż niejednokrotnie ta likwidacja oznaczała nie tylko likwidację danej społecznej inicjatywy, ale w wielu wypadkach oznaczała również likwidację samego programu.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Drugim błędem — według mnie zasadniczym — było bardzo często niedostrzeganie ważności oświaty i wychowania, roli nauki, roli twórczości artystycznej i roli upowszechniania kultury w życiu i w rozwoju społeczeństwa — oczywiście nie w słowach, nie w deklaracjach, ale w bieżącej praktyce codziennej.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Dlatego też uważam, że w pierwszym rzędzie należy wrócić do wielu form starych i wypróbowanych w dziedzinie życia kulturalnego, do starych i wypróbowanych form inicjatywy społecznej, do całego szeregu stowarzyszeń kulturalnych, które miały za sobą duże doświadczenie i mogą spełniać nadal ważną rolę. Oczywiście, że w tych towarzystwach, stowarzyszeniach czy instytucjach było wiele rzeczy, które należało zmienić, wiele form pracy przestarzałych, ale raczej należało zmieniać formy, a nie likwidować stowarzyszenia.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Chciałbym się obecnie ustosunkować szczegółowo do planów i programów trzech zasadniczych resortów, przy czym rozpocząłbym od resortu, który spełnia podstawową rolę we froncie kulturalnym — od resortu oświaty.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Ustawa, którą mamy uchwalić, nosi w swoim tytule między innymi słowo „rozwój”. Otóż rozpatrując plany i programy Ministerstwa Oświaty, nie mógłbym tego słowa zastosować do planów i programów tego resortu. Nie mówię tego gołosłownie i postaram się to pokrótce przedstawić w głównych zarysach.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselTeisseyreStanislaw">W pierwszym rzędzie uważam, że resort oświaty nawet przy tych szczupłych środkach, jakie posiada — środkach, niewątpliwie za małych w stosunku do tego, czego wymaga dobro oświaty u nas — musi widzieć linie rozwojowe i musi mieć program zrobiony na wyrost, program taki, który by wskazywał, w jakim kierunku powinien iść rozwój w tej dziedzinie. Otóż wydaje mi się, że w resorcie oświaty brak szerokiej koncepcji, w jakim kierunku powinny iść zmiany w naszym szkolnictwie podstawowym, ogólnokształcącym i zawodowym. Brak koncepcji co do czasu trwania procesu nauczania.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Na Komisji Oświaty, Nauki i Kultury długo dyskutowano nad sprawą czasu trwania procesu nauczania, przy czym wszyscy posłowie, którzy zabierali w tej sprawie głos, wskazywali, że proces nauczania 11-letni, który był koniecznością w pierwszych latach powojennych, jest dzisiaj niewątpliwie okresem za krótkim. Stawianie przed wyższymi uczelniami wszelkich typów zagadnienia dokształcania młodzieży jest stawianiem problemu w sposób zupełnie błędny, dlatego że wyższe uczelnie nie są w stanie nauczyć tych rzeczy podstawowych, które winny być osiągnięte w okresie niższego wieku.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Drugą sprawą jest zabezpieczenie odpowiednich kadr pedagogicznych. Czas trwania szkolenia kadr pedagogicznych dla szkolnictwa podstawowego i średniego musi być dokładnie określony. Nie może być takiego stanu, ażeby czas trwania szkolenia kadry pedagogicznej dla szkolnictwa zwłaszcza średniego był u nas o wiele niższy, aniżeli we wszystkich krajach na całym świecie.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Trzecia sprawa, w której nie widzę żadnej koncepcji Ministerstwa Oświaty, to jest sprawa młodzieży w wieku od lat 14 do 16, a więc młodzieży, która kończy 7-latkę i która nie kształci się dalej ani w szkolnictwie zawodowym, ani też w średnim. Młodzież ta pozostaje bez zajęcia przez 2 lata, zanim ją będzie można zatrudnić. I niestety stwierdziłem, że cyfry te nie tylko nie maleją w okresie Planu 5-letniego, ale zastraszająco z roku na rok rosną.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Jest to niewątpliwie poważny problem wychowawczy i zdaniem moim Ministerstwo Oświaty — które odpowiada nie tylko za sprawę samego procesu nauczania, ale również za wychowanie młodzieży — musi mieć jasną koncepcję, co ta młodzież powinna w tym okresie robić. Wiemy, że jest ona już poza szkołą, pozostaje jeszcze poza procesem produkcyjnym, a musi czymś się zająć. Z tej więc młodzieży rekrutuje się największa ilość chuliganów, dlatego, że z konieczności przebywa ona na ulicach.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Czwartą sprawą jest sprawa podręczników. Wiemy, że w minionym okresie bardzo często podręczniki zmieniały się niemal z roku na rok i że wielka ich część szła po prostu na przemiał. Sprawą palącą jest więc sprawa stabilizacji podręczników.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Wreszcie ostatnia sprawa to kwestia budowy nowych szkół. Muszę tu przyznać, że resort w pełni zdaje sobie sprawę z potrzeby budowy nowych szkół, zwłaszcza że ilość tych, które są umieszczone w barakach, jest bardzo duża i że baraki te (tymczasowe) ulegną zniszczeniu w najbliższych latach i nie będą zdolne do dalszego służenia potrzebom szkolnym.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselTeisseyreStanislaw">W związku z powyższą sprawą chciałbym podkreślić, że Komisja Oświaty, Nauki i Kultury uchwaliła następujący wniosek:</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselTeisseyreStanislaw">„Sejmowa Komisja uważa za konieczne powołanie specjalnej podkomisji celem opracowania i przedłożenia Prezydium Rządu memoriału, dotyczącego istotnego stanu szkolnictwa ogólnokształcącego podstawowego i średniego oraz zawodowego, i przekazuje ten dezyderat Komisji Oświaty, Nauki i Kultury w nowym Sejmie.” Komisja nasza wypowiedziała się również co do czasu trwania nauczania w szkołach średnich, stawiając wniosek skierowany do Ministerstwa Oświaty z postulatem przedłużenia czasu nauki w szkolnictwie średnim o jeden rok — już w latach 1959—1960.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Chciałbym następnie zwrócić uwagę na parę wybranych zagadnień z dziedziny resortu szkolnictwa wyższego. Otóż resort szkolnictwa wyższego przedstawił nam program, który jest niewątpliwie programem realnym, mimo iż musimy stwierdzić, że nakłady bezwzględne w Planie 5-letnim na naukę nie zwiększają się, a raczej maleją, że cały szereg katedr wobec tego nie posiada możliwości zabezpieczenia najpilniejszych pomocy naukowych, narzędzi, urządzeń, laboratoriów itp. Wobec tego z konieczności Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego musiało skierować gros środków finansowych na wyposażenie wybranych tylko zagadnień, jakimi są sprawa energii jądrowej i biologii.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselTeisseyreStanislaw">W czasie dyskusji zwrócono się do nas, posłów, stawiających wnioski co do poprawy tego stanu rzeczy, o wskazanie tzw. rezerw, tj. środków dodatkowych. Otóż jest sprawą oczywistą, że w ciągu kilkugodzinnej debaty w Komisji sejmowej nie jest się w stanie dokładnie ocenić, gdzie te rezerwy tkwią. Chciałbym przy tym zaznaczyć, że gdy mówi się o tzw. rezerwach, to moim zdaniem jest to raczej określenie typu dyplomatycznego. Wiele tzw. rezerw to nie są rezerwy, tylko, jakby powiedział prosty i zwyczajny człowiek, są to, niecelowo wydatkowane fundusze, względnie — powiedzmy zupełnie prosto — marnotrawstwo. Otóż te tzw. rezerwy — zdaniem Komisji — istnieją, jeżeli chodzi o naukę, w nadmiernie rozbudowanej sieci resortowych instytutów naukowo-badawczych.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Muszę z całą satysfakcją stwierdzić, że postulaty Komisji jeszcze z poprzednich posiedzeń zostały w pełni uwzględnione przez Prezydium Rządu. W dniu dzisiejszym przeczytałem wiadomość o powołaniu specjalnej komisji rządowej dla zbadania spraw nauki i odpowiedniego pokierowania funduszami. Wiemy bowiem, że nakłady finansowe na 101 instytutów naukowo-badawczych, z których co najmniej 30% nie jest instytutami naukowo-badawczymi, a raczej instytutami innego typu — są niepomiernie wyższe niż nakłady na instytuty naukowe resortu szkolnictwa wyższego i Polskiej Akademii Nauk, i że te instytuty są niepomiernie lepiej wyposażone w cały sprzęt potrzebny do badań naukowych. Otóż niewątpliwie tam właśnie tkwią te tzw. rezerwy, czyli niecelowe wydatkowanie funduszów.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Chciałbym wreszcie przejść do spraw resortu kultury i sztuki.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Ministerstwo Kultury i Sztuki postawiło jako czołowe zagadnienie i jako kluczowy problem sprawę upowszechnienia kultury, a zwłaszcza wyrównania zaniedbań w tej dziedzinie, szczególnie na wsi i w małych miastach. Tendencja jest niewątpliwie słuszna, naprawiająca niesłychane błędy, jakie zostały popełnione w okresie poprzednim. Wiemy bardzo dobrze, że potworna szarzyzna, nuda i beznadziejność życia na wsi i w małych miastach była spowodowana tym, że życie w tych ośrodkach dzięki etatyzacji, o której mówiłem, zupełnie prawie zamarło. Dlatego nie możemy się dziwić, że w tych ośrodkach — poza wielkimi miastami — jedynym lokalem atrakcyjnym musiała się stać knajpa i na dnie kieliszka, w chwilowym oszołomieniu, musieli ludzie szukać wyżycia się, złudnego zaspokojenia swych pragnień, tęsknot i marzeń.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Chciałbym zwrócić tutaj uwagę właśnie Ministerstwu Kultury i Sztuki, że akcja upowszechnienia tej kultury nie może być prowadzona tymi metodami, jakimi była prowadzona dotychczas, bowiem tak jak dotąd nie zdała egzaminu, tak nie zda go i dalej. Musimy iść w tym kierunku, ażeby tę akcję jak najbardziej uspołecznić.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Widzę przede wszystkim drogę do tego w tym, ażeby na szczeblach wojewódzkich wyłoniły się wszędzie społeczne rady kultury, nie powoływane przez władze terenowe ani też przez władze centralne, a wybrane przez miejscowe środowiska artystyczne, twórcze.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Tylko te społeczne rady kultury mogą pomóc w tym upowszechnieniu, mogą dopomóc tej inicjatywie społecznej, która — jak wiemy bardzo dobrze z doświadczenia okresu przedwojennego — tkwiła na wsi i w małych miastach. Musimy wrócić do tych form, które niewątpliwie zdały chlubnie egzamin, jeżeli chodzi o szerzenie kultury na wsi.</u> + <u xml:id="u-17.31" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Budżet Ministerstwa Kultury i Sztuki jest budżetem nadzwyczaj skromnym, niezaspokajającymi absolutnie olbrzymich potrzeb w tej dziedzinie; chciałbym więc również tutaj wskazać na istniejące rezerwy. Rezerwami tymi są bardzo znaczne fundusze społeczne, znajdujące się poza budżetem Ministerstwa Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-17.32" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Wiemy zarówno z doświadczenia, jak i z praktyki i z obserwacji, że wszystkie fundusze kulturalno-oświatowe, które przekraczały wielokrotnie fundusze Ministerstwa na popieranie twórczości artystycznej — są na ogół wydatkowane chaotycznie, bardzo często bezmyślnie, dorywczo, marnotrawczo, i że nie spełniają swojej roli.</u> + <u xml:id="u-17.33" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Wobec tego zachodzi konieczność uregulowania gospodarki tymi funduszami. I chciałem zwrócić uwagę, że sejmowa Komisja Oświaty, Nauki i Kultury zwróciła się również z postulatem do Prezydium Rządu o konieczność uregulowania gospodarki tymi funduszami, tak ażeby nie były one marnotrawione, ale żeby były używane w sposób celowy, zmierzający rzeczywiście do upowszechnienia kultury i do popierania twórczości artystycznej.</u> + <u xml:id="u-17.34" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Nie chcę cytować tutaj całego szeregu przykładów marnotrawstwa tych funduszów oraz popełnianych na tym tle nadużyć, gdyż są to rzeczy znane i nie uważam za celowe cytowania ich tutaj.</u> + <u xml:id="u-17.35" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Następnie chciałbym zwrócić uwagę, że w programie resortu, który został nam przedstawiony na Komisji, nie znalazłem ani jednego słowa na temat jednej z najważniejszych dziedzin upowszechnienia kultury, jaką jest sprawa estetyki życia codziennego — sprawa, która ma nie tylko znaczenie kulturalne, ale która posiada również niesłychane znaczenie gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-17.36" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Wiemy bardzo dobrze, że plastyka jest tą dziedziną twórczości artystycznej, która między innymi ingeruje i współuczestniczy w procesie produkcyjnym całego szeregu dziedzin twórczości ludzkiej. Wiemy że na Zachodzie ingeruje ona nie tylko w przemyśle lekkim, lecz również w przemyśle maszynowym, w przemyśle okrętowym itd. W tej dziedzinie nie zrobiliśmy od 12 lat ani jednego kroku naprzód. W całym przemyśle ceramicznym jest zatrudnionych zaledwie 7 plastyków, podczas gdy w tym samym czasie w przemyśle ceramicznym Niemieckiej Republiki Demokratycznej jest zatrudnionych 300 plastyków. Oczywiście wpływa to na efekt końcowy produktu, jaki się wytwarza, gdyż estetyka produktu przemysłowego stwarza jego wartość dodatkową.</u> + <u xml:id="u-17.37" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Oczywiście stan ten powoduje, że pełno-kwalifikowane kadry plastyków, które produkuje szkolnictwo artystyczne, pozostają niewykorzystane i tworzą rosnącą coraz bardziej armię bezrobotnych plastyków.</u> + <u xml:id="u-17.38" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Uważam, że problem ten jest jednym z najpilniejszych do uregulowania w polityce Ministerstwa Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-17.39" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Chciałem przy tym podkreślić, że winy za ten stan rzeczy nie ponosi wyłącznie Ministerstwo Kultury i Sztuki. Ministerstwo Kultury i Sztuki robiło niejednokrotnie starania w tym kierunku, ażeby problem ten został rozwiązany.</u> + <u xml:id="u-17.40" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Niestety muszę stwierdzić, że sprawa polityki kulturalnej, frontu kulturalnego nie znajdowała należytej troski w pracy Prezydium Rządu, i nie była należycie doceniana przez poszczególne resorty. Uważam, że minister danego resortu jest odpowiedzialny za to, ażeby stawiał właściwie te sprawy i umiał je odpowiednio przeprowadzić — jednakże winę ponosi nie tylko on, ale ogólna atmosfera, jaka wokół tego problemu istniała.</u> + <u xml:id="u-17.41" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Ażeby sprawę tę uregulować do końca, konieczne jest uchwalenie ustawy o wykonywaniu zawodu plastyka. Ustawa ta unormuje sprawy usług na rynku w tej dziedzinie, zapobiegnie potwornym nadużyciom, olbrzymiemu marnotrawstwu i jednocześnie ureguluje sprawę zatrudnienia bezrobotnych absolwentów szkół artystycznych.</u> + <u xml:id="u-17.42" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Te wszystkie sprawy zostały opracowane przez komisję rządową, która została powołana pół roku temu. Sądzę, że najwyższy czas, ażeby prace tej komisji rządowej wprowadzić w najbliższym czasie w życie poprzez odpowiednie uchwały i ustawy.</u> + <u xml:id="u-17.43" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Chciałbym również zwrócić uwagę na sprawy filmu. Mimo zapowiedzi zlikwidowania Centralnego Urzędu Kinematografii jesteśmy świadkami, że urząd ten działa nadal. Na twórczości artystycznej, literackiej, plastycznej, czy muzycznej stwierdziliśmy w ciągu stosunkowo nawet niedługiego czasu, bo w przeciągu 6 lat, że ingerencja urzędników, poszczególnych resortów, jednym słowem administrowanie procesem twórczości artystycznej jest prawie jednoznaczne z likwidacją tej twórczości, i wobec tego jest konieczne, ażeby twórczość filmowa mogła rozwijać się swobodnie bez tego administrowania, jakie dotychczas istniało.</u> + <u xml:id="u-17.44" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Na zakończenie chciałbym wysunąć kilka wniosków:</u> + <u xml:id="u-17.45" who="#PoselTeisseyreStanislaw">1)zwiększenie troski Prezydium Rządu w przyszłych pracach o całokształt dziedziny kulturalnej;</u> + <u xml:id="u-17.46" who="#PoselTeisseyreStanislaw">2)odejście od zasady etatyzacji w dziedzinie polityki kulturalnej i nawrót do form społecznych w tej dziedzinie;</u> + <u xml:id="u-17.47" who="#PoselTeisseyreStanislaw">3)wyszukanie wszystkich rezerw (o których mówiłem) w tych funduszach, które przeznaczone są na sprawy kulturalno-oświatowe i uregulowanie tej sprawy tak, ażeby te fundusze były wydatkowane w sposób celowy, w sposób, który by ograniczył dotychczasowe marnotrawstwo.</u> + <u xml:id="u-17.48" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. wrocławskiego Anna Tamiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselTarniewiczAnna">Wysoka Izbo! Kadencja naszego Sejmu dobiega końca. Koledzy moi, posłowie, na poprzednich sesjach mówili o tym, co jest złego w terenie, przedstawiali sytuację tak, jak ona tam rzeczywiście wygląda. Do głosów tych chciałabym i ja, jako przedstawicielka chłopstwa ziemi dolnośląskiej, dorzucić kilka uwag.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselTarniewiczAnna">Przeprowadzało się w ubiegłym okresie szereg reform, które niestety nie dały rezultatu w terenie, gdyż w zupełności zostały wypaczone ich tendencje. Do takich reform między innymi, należała reforma podziału administracyjnego naszego państwa — stworzenie gromadzkich czy osiedlowych rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselTarniewiczAnna">Jedną z istotnych przesłanek tej reformy miało być przybliżenie władzy do terenu. I jakie wynikły tu paradoksy?</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselTarniewiczAnna">Istniała uprzednio gminna rada narodowa w Janowicach Wielkich czy w Piechowicach, pow. jeleniogórskiego. Do każdej z nich należało 7 wiosek. I co tu zrobiono? W Janowicach stworzono dwie gromadzkie rady narodowe, ale umieszczono je w tym samym budynku. Nie wiem, jak to sobie wyobrażali ci reformatorzy, w jaki sposób przybliżyli gromadzką radę narodową, którą nazwano Nr 2, do wsi otaczających Janowice. Chyba że w przyszłości mieli zamiar pod budynek gromadzkiej rady narodowej podłożyć kółka i objeżdżać z nim wsie otaczające Janowice.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselTarniewiczAnna">To samo dotyczy Piechowic. Tu zorganizowano gromadzką radę narodową Nr 1 i Nr 2 i też umieszczono je w jednym budynku. Teraz, ostatnio umieszczono je w innych budynkach, ale w tej samej miejscowości.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselTarniewiczAnna">Ten mały wycinek świadczy tylko o tym, jak to nieraz przybliżano władzę do chłopa.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselTarniewiczAnna">Natworzyło się nowych gromadzkich rad, ale w praktyce radom tym nie dało się żadnych uprawnień. Niech nikt mnie nie posądza, że jestem przeciwniczką reformy podziału administracyjnego. Ale reforma winna była być przeprowadzona z głową i nie na kolanie.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselTarniewiczAnna">Nie lepiej przedstawia się obsada gromadzkich rad narodowych. Kiedy przyszło do wyborów gromadzkich rad narodowych, zaczął wiać jakiś dziwny wiatr: wymieść wszystkich tych, co mieli trochę oleju w głowie, którzy mieli jakie takie przygotowanie, doświadczenie i którzy przede wszystkim wykazali się dobrą pracą, a wprowadzić na ich miejsce ludzi cichych i spokojnego serca, którzy dotychczas dali się poznać z tego, że nigdy przeciw niczemu nie protestowali, chociaż źle się działo. Mogli być najlepszymi przy warsztacie pracy, ale w gospodarowaniu gromadą niczym się nie wykazali.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselTarniewiczAnna">Poza tym pozostawiono na stanowiskach przewodniczących takich ludzi, którzy dotychczas byli najposłuszniejsi, ale odkomenderowano ich do innych gromad, których zupełnie nie znali. Może czynnikami decydującymi kierowała tu obawa przed kumoterstwem.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselTarniewiczAnna">Poważnie mówiąc należy stwierdzić, że przy takiej obsadzie, stworzonej od góry, i przy odkomenderowaniu przewodniczących praca nie mogła iść należycie. Nikt nie liczył się z głosami chłopów, którzy wysuwali najlepszych ludzi, dotychczasową swą pracą dających gwarancję dobrego gospodarowania w gromadzie.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselTarniewiczAnna">Tak — „zrobione” wybory nie dały długo czekać na skutki.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselTarniewiczAnna">Popatrzmy, jak wyglądają nasze gromady. Weźmy np. wieś Gruszków, w gromadzie Karpniki. Piękna, górska wioska, wybitnie letniskowa, do 1952 r całkowicie zasiedlona i zagospodarowana. Dziś jedna ruina. Obecnie zasiedlona w 1/4, reszta pusta, bo nawet domy porozbierano na opał, a materiałem budowlanym z rozbiórki budynków uprawia się spekulację.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselTarniewiczAnna">Są i inne takie gromady, jak Miłków, Komarno, Piechocice. Gromadzkie rady narodowe nie tylko że nie bronią się przeciw tego rodzaju gospodarce, ale same ją popierają, mając naturalnie aprobatę powiatowej rady narodowej.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselTarniewiczAnna">Jeżeli gospodarka dewastacyjna pójdzie w tym tempie, jak idzie obecnie, to możemy stanąć przed koniecznością nie osiedlania na tych terenach, a przesiedlania. Nie było i nie ma gospodarza w gromadach. Władze myślały tylko o jednym: założyć jak największą ilość spółdzielni produkcyjnych i to trzeciego typu, a wszystkie inne odcinki leżały odłogiem. Nikt nie zbadał, czy gromada dojrzała do tego, by założyć spółdzielnię, czy chłopi chcą do mej przystąpić, czy obiektywne warunki pozwalają na założenie spółdzielni. Spółdzielnia musiała być.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselTarniewiczAnna">W ten sposób na 45 spółdzielni produkcyjnych w pow. jeleniogórskim co najmniej 70% spółdzielni powstało pod przymusem. A przymus był różny: moralny, fizyczny i jaki kto chce. Powstały domy bez fundamentów. Statystyka była piękna, ale w życiu było inaczej. Ten przymus jednych wypłoszył, tak że opuścili oni tereny — i stąd te wyludnienia, o których poprzednio mówiłam.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselTarniewiczAnna">Założone w warunkach przymusu spółdzielnie zaczęły źle gospodarzyć. Stały się dziurawym workiem, do którego pchało się bezużytecznie miliony złotych po to, by dziś, kiedy 1 Sekretarz KC PZPR tow. Gomułka powiedział prawdę o wątpliwym pożytku utrzymywania słabych spółdzielni, stanąć wobec problemu, w jaki sposób wybrnąć z tej sytuacji.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselTarniewiczAnna">Muszę w kilku słowach powiedzieć, skąd się wzięły te straty. Wszystkie środki produkcji, z wyjątkiem ziemi, kupowało się z kredytów państwowych. I choć rozliczenia wykazywały, że kryzys w spółdzielniach się pogłębia w związku ze zmniejszaniem się podstawowych środków produkcji, stwarzano fikcyjne bilanse pozornej opłacalności, podwyższano sztucznie wysokość dniówki obrachunkowej przez scalanie kredytów, konwersje i umarzanie. Zarządy spółdzielni w większości wypadków zatracały poczucie odpowiedzialności za stan gospodarki, wobec czego chwycono się nowego środka — odgórnego odkomenderowania. Ludzie zupełnie niezwiązani z rolnictwem i nie znający zagadnień spółdzielczości rolnej przejęli inicjatywę kierowania gospodarką rolną. To przyniosło jeszcze gorsze skutki.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselTarniewiczAnna">Podam przykład:</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselTarniewiczAnna">W ubiegłym roku polecono, aby przed Wystawą Rolniczą, mimo że warunki atmosferyczne temu nie sprzyjały, sprzątnąć zboże, chociaż było ono mokre, przy czym niewykonanie tego zarządzenia groziło sankcją prokuratorską. A rezultat jaki? Zwiezione posłusznie mokre zboże i to przy pomocy specjalnych ekip — zgnoiło się i nie nadawało się potem nawet na paszę. Nikt nie słuchał, ani się nawet nie zapytał służby rolnej, jakie mogą być skutki takich — „zbawiennych” zarządzeń. Nie pomogły interwencje rolników nawet w Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej, by to — „zbawienne zarządzenie” uchylić.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselTarniewiczAnna">Jest to tylko jeden z przykładów, jak się — „kieruje” rolnictwem w terenie.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselTarniewiczAnna">Dalszą przyczyną złego kierowania spółdzielniami produkcyjnymi było obsadzanie stanowisk przewodniczących spółdzielni ludźmi wytypowanymi przez władze polityczne. Jechał taki — „pomazaniec” na spółdzielnię i zamiast w niej gospodarzyć, zaczynał wprowadzać zamieszanie. Umiał stać na baczność, ale nie wiem, czy umiał odróżnić żyto od pszenicy.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselTarniewiczAnna">Dużo było takich zbawców w spółdzielniach. Wytworzyło to u członków spółdzielni nie tylko niewiarę we własne siły i umiejętności, ale i zniechęcenie do pracy w spółdzielni. Powstało przekonanie, że spółdzielnie tworzy się nie po to, by podnieść rolnictwo i stopę życiową chłopa, ale w interesie czynników partyjnych i administracyjnych.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselTarniewiczAnna">Tego rodzaju postępowanie wytworzyło atmosferę, że spółdzielnie nie są własnością ograniczonego kolektywu chłopskiego, lecz przedsiębiorstwem rolnym, na czele którego stoi przysłany karbowy, zarabiający przy mniejszym wysiłku o wiele więcej niż członek spółdzielni. Oddelegowany przewodniczący zarabiał przeciętnie około 2.000 zł miesięcznie, do tego leciały mu dniówki, dodatek za rozłąkę, działka przyzagrodowa i inne. Spółdzielcy bardzo chętnie zapłaciliby mu dodatek za rozłąkę, ale ze spółdzielnią.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselTarniewiczAnna">Wspomniałam uprzednio, że spółdzielnie zakładało się bez stwierdzenia, czy istnieją ekonomiczne podstawy dla ich bytu. Powiat jeleniogórski w swojej strukturze jest terenem hodowlanym — tak było przed przystąpieniem do organizacji spółdzielni. Tymczasem wobec szczupłości areału ziemi zaczęto zaorywać łąki i pastwiska położone na stokach. I co to dało w efekcie? Pozbawiono gospodarstwa bazy paszowej, jaką są użytki zielone, a i tak nie potrafiono wykonać zbyt wygórowanych planów obowiązkowej dostawy zboża.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselTarniewiczAnna">W poszukiwaniu wyjścia z trudnej sytuacji spółdzielnie zaczęły rozglądać się za ubocznymi zarobkami, co w języku urzędowym nazywa się organizowaniem działalności pozastatutowej.</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#PoselTarniewiczAnna">Co to jest działalność pozastatutowa? To jest tak, jakby szewc, nie mogąc utrzymać się ze swego warsztatu szewskiego, zaczął szyć ubrania — albo otworzył biuro pisania podań na maszynie</u> + <u xml:id="u-19.27" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-19.28" who="#PoselTarniewiczAnna">Spółdzielcy i spółdzielnie zamiast zwrócić cały wysiłek na zwiększenie produkcji, bo to było ich celem i podstawą istnienia — zajęły się funkcjami usługowymi. Przyjmowało się do spółdzielni jednego lub kilku rzemieślników fikcyjnie na członków, spółdzielnia podpisywała tylko umowy dla rzemieślników i za to pobierała opłaty z sumy zarobkowej od 5 do 25%.</u> + <u xml:id="u-19.29" who="#PoselTarniewiczAnna">W tej sytuacji spółdzielnie prowadziły: pracownie malarskie, kamieniarskie, remontowe, wytwórnie wód sodowych itp., itp.</u> + <u xml:id="u-19.30" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-19.31" who="#PoselTarniewiczAnna">Każdy z nas przyzna, że sytuacja niezdrowa, aczkolwiek z punktu widzenia podwyższenia dniówek obrachunkowych — konieczna. Doszło nawet do takich sytuacji, że spółdzielnie podpisywały rachunki za zakupione od osób prywatnych, czy nie prywatnych towary, otrzymując za to prowizje. Skutki takiej działalności znajdują się dziś w prokuraturze wojewódzkiej rejonu jeleniogórskiego. Dziś potępiamy tych ludzi, ale nie umieliśmy, czy nie chcieliśmy temu zapobiec.</u> + <u xml:id="u-19.32" who="#PoselTarniewiczAnna">Mówiłam o niedociągnięciach i Wędach naszej spółdzielczości produkcyjnej. Czy to znaczy, że jestem przeciw spółdzielniom produkcyjnym? Nie!</u> + <u xml:id="u-19.33" who="#PoselTarniewiczAnna">Uważam, że należy pomóc spółdzielniom produkcyjnym zbudowanym na zdrowych fundamentach — a takich spółdzielni i w naszym powiecie i w województwie jest wiele.</u> + <u xml:id="u-19.34" who="#PoselTarniewiczAnna">Przed wsią polską jest perspektywa budownictwa spółdzielczości, ale tej uznanej przez chłopa, opartej na pełnej dobrowolności.</u> + <u xml:id="u-19.35" who="#PoselTarniewiczAnna">Nie wyczerpię tak szerokiego tematu, jakim jest spółdzielczość produkcyjna. Mówili o tym koledzy posłowie, a szczególnie kol. Jaworski, kol. Ignar — i ja z tezami ich się zgadzam, z jedną małą uwagą: róbcie jak najprędzej — spółdzielnie potrzebują pomocy.</u> + <u xml:id="u-19.36" who="#PoselTarniewiczAnna">Z uwagi na to, że woj. dolnośląskie reprezentuje największy procent uspołecznionej gospodarki rolnej dzięki posiadanym spółdzielniom produkcyjnym, a także PGR-om (których sytuacja gospodarcza nie jest lepsza, a raczej gorsza, jak to podał I Sekretarz tow. Gomułka), omówiona wyżej sytuacja w spółdzielniach produkcyjnych określa i obrazuje sytuację naszego dolnośląskiego rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-19.37" who="#PoselTarniewiczAnna">Ale biadanie nam nie pomoże. Trzeba pomyśleć o wnioskach, których rzucę zaledwie kilka. I tak w stosunku do rad narodowych proponuję:</u> + <u xml:id="u-19.38" who="#PoselTarniewiczAnna">1)jak najszybciej przeprowadzić korektę podziału administracyjnego, szczególnie, jeśli chodzi o gromadzkie rady narodowe, dla zlikwidowania takich anomalii, o jakich na wstępie mówiłam;</u> + <u xml:id="u-19.39" who="#PoselTarniewiczAnna">2)zwiększyć kompetencje gromadzkich i osiedlowych rad narodowych, aby mogły one wreszcie być gospodarzami własnego terenu;</u> + <u xml:id="u-19.40" who="#PoselTarniewiczAnna">3)przy scalaniu poszczególnych resortów pomyśleć nad tym, by uzyskane stąd oszczędności obrócić na podwyższenie częściowo płac pracowników administracji niższego szczebla, by w ten sposób umożliwić przypływ do administracji jednostek kwalifikowanych, które dotychczas odstraszały od przyjęcia pracy w administracji niskie pobory, i uzupełnić prezydia rad narodowych wykwalifikowanymi, uczciwymi ludźmi.</u> + <u xml:id="u-19.41" who="#PoselTarniewiczAnna">Odnośnie rolnictwa:</u> + <u xml:id="u-19.42" who="#PoselTarniewiczAnna">1)przeprowadzić rejonizację stref ekonomicznych terenów górskich, w zależności od warunków ekonomicznych i przyrodniczych;</u> + <u xml:id="u-19.43" who="#PoselTarniewiczAnna">2)przeprowadzić rewizję obowiązkowych dostaw i uzależnić je od produkcji danego terenu;</u> + <u xml:id="u-19.44" who="#PoselTarniewiczAnna">3)w odniesieniu do gruntów pozostałych po Funduszu Ziemi i rozwiązanych spółdzielniach produkcyjnych przeprowadzić jak najszybciej ponowną regulację tych gruntów, stwarzając możliwość powstania większych kompleksów celem lepszego ich zagospodarowania;</u> + <u xml:id="u-19.45" who="#PoselTarniewiczAnna">4)w naszym rejonie zorganizować gospodarstwa chłopskie 10-hektarowe;</u> + <u xml:id="u-19.46" who="#PoselTarniewiczAnna">5)uruchomić kredyty na zakup inwentarza i zagospodarowanie nowo powstających gospodarstw;</u> + <u xml:id="u-19.47" who="#PoselTarniewiczAnna">6)uzależnić ilość powstających spółdzielni od możliwości zaopatrzenia w maszyny i narzędzia rolnicze, nadające się do terenów górskich.</u> + <u xml:id="u-19.48" who="#PoselTarniewiczAnna">A teraz mam serdeczną prośbę do koleżanki Zwierzyny, która w swojej wypowiedzi tu przede mną stwierdziła, że takie warunki są u nich, iż chłopi w koszykach obornik wynoszą — by powtórzyła swoim wyborcom, że serdecznie ich zapraszamy i powitamy na naszych dolnośląskich ziemiach, gdzie traktorami obornik wywożą i traktorami zwożą z pola snopki. Przy pomocy Rządu i Komitetu Centralnego naszej Partii postaramy się zrobić wszystko, aby tym ludziom, którzy do nas przyjdą, stworzyć takie warunki, żeby czuli się z nami na Ziemiach Odzyskanych jak najlepiej.</u> + <u xml:id="u-19.49" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. rzeszowskiego Stanisław Zgórski.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselZgorskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Obywatele Posłowie! Projekt Planu 5-letniego będzie miał doniosłe znaczenie dla naszej Partii i Rządu. VIII Plenum KC naszej Partii wskazało, jak ważnym zagadnieniem jest demokratyzacja kraju, jak powinniśmy gospodarzyć dla realizacji dalszych zadań stojących w perspektywie budownictwa socjalistycznego w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselZgorskiStanislaw">Obywatele Posłowie! Ja chciałem się ustosunkować przede wszystkim do wypowiedzi Wicepremiera Ignara, dotyczącej przemysłu maszynowego.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselZgorskiStanislaw">W woj. rzeszowskim wybudowano i rozbudowano kilka zakładów przemysłu maszynowego. Zakłady te do obecnej chwili, jako zakłady kluczowe, realizują swoje zadania wykonania tych planów, które nałożone są przez Ministerstwo Przemysłu Maszynowego. Niejednokrotnie w tych zakładach park maszynowy jest wykorzystany zaledwie w 52%.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselZgorskiStanislaw">Zdajemy sobie dokładnie sprawę, w jaki sposób powinniśmy gospodarzyć w naszych zakładach przemysłowych. Na komisjach sejmowych dość szeroko mówiono o potrzebach naszego rolnictwa i naszej gospodarki socjalistycznej. Tak samo szeroko omawiano te sprawy na zespole poselskim, bo wiemy dobrze, że w woj. rzeszowskim znajduje się ok. 20 — 28 tys. ludzi poszukujących pracy.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselZgorskiStanislaw">Wiemy dobrze, że w planie 6-letnim wyszkolono pracowników technicznych, inżynierów, frezerów, monterów, tokarzy itd. Czy po to sprowadzaliśmy maszyny z różnych stron kraju, by park maszynowy był w 52% zaledwie wykorzystany?</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselZgorskiStanislaw">Znam przemysł maszynowy, bowiem pracuję w nim przeszło 25 lat. W przemyśle maszynowym niejednokrotnie napotyka się na duże trudności przy wykonywaniu planów, które są nałożone na poszczególne zakłady. Trzeba stwierdzić, że czasem nie są one przemyślane, dlatego że brak tych czy innych asortymentów do wykonania planu produkcji towarowej i dopiero w ostatnich chwilach zostają one sprowadzone i w ostatnich chwilach następuje realizowanie planu. Niejednokrotnie podraża to produkcję, bo aby wykonać plan pracuje się w godzinach nadliczbowych czy w święta. Ministerstwo Przemysłu Maszynowego i centralne zarządy powinny zdawać sobie sprawę, w jaki sposób może każdy zakład wykonać dany plan.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselZgorskiStanislaw">W rzeszowskich zakładach między dyrekcją a pracownikami zawarta została umowa zbiorowa. Pracownicy wraz z dyrekcją wysunęli propozycje usprawnień na poszczególnych gniazdach i działach, żeby maszyny były wykorzystane co najmniej w 90%. Dyrekcja i pracownicy do dziś oczekują decyzji. Wicepremier Jędrychowski, który niedawno był w jednym z zakładów w Rzeszowskiem, był świadkiem inicjatywy pracowników podejmowania zobowiązań w każdym miesiącu przez cały szereg racjonalizatorów, przodowników pracy itd.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselZgorskiStanislaw">W województwie rzeszowskim napotyka się na duże trudności kadrowe, dlatego że jest to województwo położone na terenach podgórskich i o bardzo słabym stanie mieszkań. Pracownicy niektórzy czekają na mieszkania nawet po 2 — 3 lata. Trzeba stwierdzić, że często pracownik idzie pieszo do pracy 2 — 3 godziny dziennie w jedną i drugą stronę. Można sobie wyobrazić, jak on później może stać przy tokarni, czy przy frezarce, czy na innym odcinku i wykonywać zadania. Pomimo to, trzeba stwierdzić, oddziały nie pracują źle.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselZgorskiStanislaw">Pracownicy na terenie woj. rzeszowskiego, mało uprzemysłowionego — to przede wszystkim ludność ze wsi. Chłop, który do miasta przychodzi do pracy, szczególnie na terenie woj. rzeszowskiego, to przecież właściciel małego gospodarstwa 1,5 do 2 ha albo niewiele ponad 3 ha. Ten chłop na tak małym gospodarstwie nie wyżyje. Na zebraniach gromadzkich chłopi nieraz wskazują, że nie są w stanie wywiązać się z obowiązkowych dostaw.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselZgorskiStanislaw">Jeżeli chodzi o przemysł maszynowy, to na terenie woj. rzeszowskiego, tak jak przedtem wspominałem, wykonywanie planów napotyka na duże trudności Narady i konferencje, które organizują dyrektorzy, kierownicy, z poszczególnymi pracownikami, żeby w jakiś sposób wykonać plany, nie dają wyników z powodu braku surowca. Ministerstwo Przemysłu Maszynowego powinno pomyśleć, w jaki sposób w naszym kraju poszukać więcej rud, które nam są potrzebne, a nie tylko je sprowadzać — bo sprowadzać jest najłatwiej. Stawiałem tę sprawę już na zespole poselskim woj. rzeszowskiego dwa lata temu, bez skutku. Niemcy czynili poszukiwania i wykopywali na pewnym odcinku koło Rzeszowa dość dobrą rudę manganową. W obecnym czasie w ogóle nikt się tym nie zainteresował. W powiecie rzeszowskim odnaleziono dość wysokogatunkową rudę żelazną i zaczynają ją wydobywać, ale nikt jeszcze do tego nie przywiązuje wielkiej wagi oprócz samych chłopów Ruda jest prawie na wierzchu, sami chłopi ją odgrzebują.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselZgorskiStanislaw">Konieczne dla naszego kraju jest, żeby jak najmniej sprowadzać, a jak najwięcej szukać tych skarbów w naszej ziemi.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselZgorskiStanislaw">Uważam, że Ministerstwo Przemysłu Maszynowego wraz z Centralnym Zarządem powinny rozpatrzyć te umowy zbiorowe, które zakłady wysunęły, żeby dany zakład mógł gospodarować lepiej, taniej, by mógł przejawić troskę przede wszystkim o jak najlepszą jakość produkcji.</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselZgorskiStanislaw">Chcę nawiązać do zagadnień komunikacji woj. rzeszowskiego. Na terenie woj. rzeszowskiego jest bardzo słaba komunikacja kolejowa i samochodowa. Niewiele poprawiło się od dwóch lat w komunikacji samochodowej, słabo rozwiniętej z powodu fatalnego stanu dróg. Mamy takie drogi, na których robotnik po kolana brnie w błocie. Trzeba przecież temu zaradzić, bo nie tylko rolnictwu potrzebne są dobre drogi, ale i dla rozwoju przemysłu są konieczne. Chłopi ciągle o tym mówią, żeby poprawić komunikację samochodową na terenie woj. rzeszowskiego.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselZgorskiStanislaw">Woj. rzeszowskie jest młodym województwem i trzeba mu pomóc. Jak rozmawiałem z Ministrem Popielasem na komisji, że nasze pociągi są oblepione jak ul pszczołami, to on mi w odpowiedzi mówił o Tarnowie, no bo Tarnów znał, ale Jasła nie znał i tamtego odcinka kolejowego nie znał. Tam codziennie dojeżdża do 8 tys. ludzi do pracy. Na przykład w powiecie Brzozów nie ma żadnej linii kolejowej.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselZgorskiStanislaw">Konieczne jest, by na woj. rzeszowskie przeznaczyć więcej samochodów, żeby ludność, jak wyjedzie na inne województwo, nie mówiła: tam samochodów jest dużo, a tu, w naszym województwie rzeszowskim jest bardzo mało. Od razu nie da się wszystkiego zrobić, to wiadomo, ale trzeba nad tym pomyśleć, żeby od czasu do czasu dać nam kilka samochodów.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#PoselZgorskiStanislaw">Na terenie naszego województwa samochody szybciej się mszczą i żywotność ich jest krótsza, niż w innych województwach, z powodu złego stanu dróg.</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselZgorskiStanislaw">Chcę przytoczyć jeden przykład z terenu samego Rzeszowa, z jednej przyłączonej gromady. Ludność zobowiązała się wykonać pewien odcinek drogi — chodziło tylko o to, żeby dostać kamień. Na wiosnę tego roku przyszli inżynierowie z Prezydium Miejskiej Rady, mierzyli coś ze dwa tygodnie, a po dwóch tygodniach przyrzekli, że poprawią te drogi, w końcu jednak powiedzieli, że kamienia nie ma i nic nie zrobili. I pomimo że ludność sama zobowiązała się pracę wykonać, kamienia nie dostarczono.</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#PoselZgorskiStanislaw">Na terenie woj. rzeszowskiego ludność dużo mogłaby zrobić na odcinku dróg, tylko żeby Ministerstwo Transportu Drogowego i Lotniczego dopomogło do rozbudowy kamieniołomów. Przecież znajdują się tam pokłady kamienia, ale sami chłopi nie będą kopali, gdyż trzeba wiedzieć, w jaki sposób wydobywać ten kamień drogowy.</u> + <u xml:id="u-21.18" who="#PoselZgorskiStanislaw">Towarzysze Posłowie, najgorsze drogi są w woj. rzeszowskim, drugie — to kieleckie, a trzecie — krakowskie. W woj. rzeszowskim jest taki odcinek podkarpacki, jak powiat brzozowski, który w zimie zupełnie jest odcięty od świata, ani komunikacji samochodowej, żeby tam dojechać, ani kolejowej tam nie ma. Dlatego trzeba, żeby tam, gdzie nie ma komunikacji kolejowej, dopomóc ludności, żeby mogła korzystać z komunikacji samochodowej.</u> + <u xml:id="u-21.19" who="#PoselZgorskiStanislaw">Województwem rzeszowskim dopiero niedawno zaczęto się więcej interesować; na wiosnę był u nas tow. Ochab, a teraz tow. Jędrychowski.</u> + <u xml:id="u-21.20" who="#PoselZgorskiStanislaw">W województwie naszym konieczna jest rozbudowa kamieniołomów, tak samo jak i rozbudowa wydobycia kamienia wapiennego. Jest u nas mnóstwo kamienia wapiennego, a ludność na zebraniach mówi o tym, jak to chłopu trudno kupić 10 kg wapna na obielenie i odświeżenie domu. Uważam, że ta sprawa jest do załatwienia, bo przecież mamy wiele zakładów ceramicznych, które zimową porą nie wypalają cegły; przecież można tego kamienia nakopać i w zimie wapna nawypalać, żeby ludność otrzymała wapno.</u> + <u xml:id="u-21.21" who="#PoselZgorskiStanislaw">Jeśli chodzi o rozwój elektryfikacji na terenie woj. rzeszowskiego, to wiadomo, że inne województwa mają elektryfikację rozwiniętą o wiele bardziej niż woj. rzeszowskie. Inne województwa są zelektryfikowane w 90%, 80%, 70% i 60%, a woj. rzeszowskie zaledwie w 27%. Światło elektryczne daje człowiekowi podbudowę kultury; mając światło chłop może przeczytać książkę czy gazetę. Dlatego elektryfikacja woj. rzeszowskiego powinna przybrać szybsze tempo.</u> + <u xml:id="u-21.22" who="#PoselZgorskiStanislaw">Z drugiej strony, gdy elektryfikuje się wieś, zostawia się cztery, pięć, sześć domów leżących na uboczu i idzie się dalej koło drogi. A ludność znowu mówi: — „Przecież my jesteśmy takimi samymi obywatelami jak tamci, a nasze domy omijają. Przecież my w Polsce Ludowej chcemy razem budować.” Dlatego należy elektryfikować całe wsie.</u> + <u xml:id="u-21.23" who="#PoselZgorskiStanislaw">Chciałbym powiedzieć jeszcze kilka słów na temat kolejnictwa. Na sejmowej Komisji Komunikacji omawialiśmy sprawę taboru kolejowego, przewozów i cały szereg innych spraw i uważam, że można zadania na odcinku kolejnictwa tak przemyśleć i uzgodnić, żeby nie przewozić w lewo czy w prawo, czy trzeba czy nie trzeba, żeby nie przewozić chaotycznie, bo i bez tego kolejnictwo ma dość dużo do przewożenia i dość dużo pracy.</u> + <u xml:id="u-21.24" who="#PoselZgorskiStanislaw">Jeszcze jedną sprawę chciałbym poruszyć w związku z budownictwem. A mianowicie uważam, że cegłą, wapnem i cementem można by gospodarować o wiele lepiej i oszczędniej. Bowiem np. cement niejednokrotnie — widzę — leży na deszczu i na skutek wilgoci kamienieje.</u> + <u xml:id="u-21.25" who="#PoselZgorskiStanislaw">Budowę prowadzi się nieekonomicznie. W ukończonym już gmachu wycina się dziury, by zaciągnąć przewody elektryczne, później wycina się miejsca na wodociągi itd., itd. I znowu się przerabia. Uważam, że plan danej budowy powinien być tak nakreślony, by miejsca na centralne ogrzewanie i elektryfikację były pozostawione, żeby nie marnować cegły, nie rozcinać muru i aby te prace przebiegały sprawniej.</u> + <u xml:id="u-21.26" who="#komentarz">(Marszałek dzwoni.)</u> + <u xml:id="u-21.27" who="#PoselZgorskiStanislaw">Dla dobrobytu całego społeczeństwa, jak to było wytyczone na VIII Plenum Komitetu Centralnego naszej Partii — należy pracować po gospodarsku, taniej, lepiej i wydajniej, by spełnić stojące przed nami zadania.</u> + <u xml:id="u-21.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę 15-minutową.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#Marszalek">Po przerwie głos zabiorze poseł Makowski.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 18 min. 30 do godz. 19.)</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. białostockiego Eugeniusz Makowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Wysoki Sejmie! W związku z tym, że w Planie 5-letnim ogólna produkcja rolna ma wzrosnąć o 25%, chciałem przedłożyć Wysokiemu Sejmowi niektóre postulaty i wnioski, według których na terenie północnych powiatów woj. białostockiego należałoby ustawić gospodarowanie ziemią, ażeby można było osiągnąć pożądany wzrost produkcji.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Przede wszystkim chodzi mi o to, że na terenie północnym naszego województwa, tam gdzie okres wegetacji zbóż jest bardzo krótki, tam gdzie w maju jeszcze siejemy a w październiku mamy już zimę, nie można tak gospodarować, jak gospodarowaliśmy dotychczas. Musimy prowadzić większą hodowlę bydła, musimy mniej uprawiać zbóż, a więcej zakładać pastwisk, musimy więcej uprawiać koniczyny i lucerny, lepiej uprawiać łąki, a przez zwiększenie produkcji hodowlanej więcej odstawiać dla państwa mięsa, mleka i produktów zwierzęcych.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Zwiększenie hodowli i wprowadzenie lepszych płodozmianów w rolnictwie wpłynie również na zwiększenie wydajności z hektara. Dotychczas ta wydajność u nas jest bardzo niska, a najniższa jest w państwowych gospodarstwach rolnych.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Chcąc osiągnąć to, ażeby nasze indywidualne rolnictwo mogło zwiększyć produkcję hodowlaną, trzeba zastanowić się, w jaki sposób dać wsi więcej materiałów na rozbudowę pomieszczeń inwentarskich i budowę izb mieszkalnych.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Jeden z powiatów naszego województwa najbardziej wysunięty na północ, powiat suwalski, podczas ostatniej wojny światowej został katastrofalnie zniszczony. Na terenie tego powiatu przez 6 miesięcy stał front, toczyły się przez 6 miesięcy działania wojenne. Zburzono kilka tysięcy zagród wiejskich. Dzisiaj na te zniszczone wsie przydziela się miesięcznie po 1 m tarcicy, i to takiej, która zdatna jest najwyżej do załatania dziury w stodole.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Tę sprawę poruszają chłopi nie tylko z Suwałk i Sejn, ale i z innych powiatów i żądają konkretnie, ażeby uruchomić jednak cegielnie, które istniały przed wojną, żeby można było wyprodukować więcej cegły.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Chłopi żądają również lepszej gospodarki naszymi lasami. Żądają wyrębu tych lasów, które w tej chwili ze względu na ogromne przerzedzenie nie przynoszą żadnego przyrostu. Ziemia pod tymi lasami, tak bardzo przerzedzonymi, degraduje się i nie daje produkcji. Te lasy według planów Ministerstwa Leśnictwa mają być wyrąbane, ale moim zdaniem trzeba to uczynić rychlej, by dać szybciej materiał budowlany chłopom. Pozostałe wolne tereny należy zasadzić nowym drzewostanem.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Chciałbym również zwrócić uwagę, że na naszych terenach północnych potrzeba jest więcej maszyn — i lepszych. Jeżeli w powiecie Gołdap, Olecko, Ełk po wyzwoleniu nowo osiedleni rolnicy otrzymali od 10 —15 ha ziemi i na tym obszarze gospodaruje tylko jedna rodzina, składająca się niekiedy z małżeństwa i małych dzieci, a przy tym dużą część gruntów można jeszcze wydzierżawić i wydzierżawiają je, to niemożliwe jest w tym wypadku bez większej mechanizacji — przy tak krótkim u nas okresie wegetacyjnym, potrzebnym dla wzrostu zbóż i odpowiedniej uprawy ziemi — właściwe gospodarowanie dla osiągnięcia większych zbiorów. Przecież my na terenach północnych nie mamy takich przerw jak w województwach południowych, czy centralnych, u nas w maju jeszcze sieje się zboże, a zbiera się je w sierpniu i we wrześniu, a równocześnie wyznaczane są dostawy i od 1 września trzeba na nowo zaczynać siewy — natomiast tereny południowe i centralne naszego państwa mają lepsze okresy, bo rozpoczynają siewy niekiedy w marcu, a kończą je w kwietniu. Żniwa rozpoczynają również dużo wcześniej, a siewy jesienne — później.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselMakowskiEugeniusz">W roku bieżącym, w wyniku takiej właśnie gospodarki, na polach gospodarstw państwowych i szeregu spółdzielni pozostały nie zebrane poważne ilości zbóż. W powiecie gołdapskim nawet pszenica w jednym z PGR-ów nie dojrzała i nie została zebrana. Zostały też poważne ilości okopowych, gdyż przyszły wczesne mrozy, 28 października zaczęła się już zima. W jednym tylko powiecie oleckim nie zebrano ziemniaków z obszaru ponad 150 ha.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Nad gospodarowaniem w państwowych gospodarstwach rolnych też trzeba poważnie się zastanowić, gdyż nie można za wszelką cenę lansować uprawy zbóż. Poprzednie uprawianie zboża za wszelką cenę doprowadziło do tego, że to, co uzyskano po Niemcach, zlikwidowano, zaorano pastwiska, a dzisiaj w szeregu powiatów kosztem nakładów nieraz milionowych trzeba odrestaurowywać łąki, z powrotem zasiewać, sprowadzać nieraz trawy z zagranicy. Należy w tych gospodarstwach zaprowadzić właściwą hodowlę bydła, a nie lansować jakąś czerwoną krówkę, która nie waży więcej niż 300 kg i nie można wyprodukować od niej więcej niż 2 tys. litrów mleka rocznie. Tam hodowano bydło nizinne, bydło duże. Krowa hodowana przez naszych poprzedników ważyła nieraz do 800 kg i dawała 2 — 3 razy więcej mleka, niż nasza krówka.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Trzeba wreszcie raz skończyć z dotychczasowym niewłaściwym planowaniem budownictwa w państwowych gospodarstwach rolnych. Na tych terenach może się osiedlić jeszcze dużo rodzin. Są one tam potrzebne i powinny przyjechać, rodziny takie przyjeżdżają i osiedlają się, ale trzeba przy tym właściwie ułożyć plan budownictwa. Nie należy budować obór tak, by pracownik musiał chodzić do nich 2 do 4 km — a takie przykłady jeszcze są. Jeżeli się buduje domy, to brak w nich piwnicy, lub składówki. Nie wiadomo, gdzie ten pracownik PGR-u ma przechowywać ziemniaki czy inne potrzebne mu artykuły. Wybuduje się kuchenkę, pokoik — i na tym koniec.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Mnie się zdaje, że plany budynków gospodarskich i mieszkaniowych można zrobić w samych powiatach. Przy powiatowej radzie narodowej może być człowiek, który pojedzie bezpośrednio do PGR-u, dogada się, jak te obiekty powinny wyglądać, zobaczy, czy obiekty, które zostały wybudowane, zdały egzamin, jakie są braki i usterki.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Trzeba również uregulować — i to szybko — kwestię gruntów. Mamy i taką sytuację, że w niektórych powiatach — jak było dawniej w Olecku czy Ełku — prawie 40% do 50% ziemi przekazało się państwowym gospodarstwom rolnym, wszystką ziemię, która była wolna, i dzisiaj kilkanaście czy kilkadziesiąt hektarów to zagony chłopskie, a obok grunty państwowego gospodarstwa rolnego.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Gospodarstwa posiadające tysiąc i więcej nieraz hektarów rozrzucone są na kilka wsi, a stąd wynikają kradzieże, niewłaściwa uprawa, stąd zły dojazd i trudne dopilnowanie gruntów, stąd tylko narzekania i skargi chłopów na państwowe gospodarstwa rolne — i odwrotnie.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Trzeba może w niektórych wypadkach część gruntów PGR-ów przejąć, przekazać chłopom w dzierżawę, ewentualnie dokonać wymiany nawet kosztem tych czy innych posunięć, gdyż taki stan dalej istnieć nie może.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Również niemożliwe jest, żeby gospodarstwo państwowe, posiadające ponad tysiąc hektarów, mogło się właściwie rozwijać. Nasi terenowi fachowcy z dziedziny rolnictwa uważają, że takie gospodarstwo powinno obejmować najwyżej do 500 ha. Jeżeli jest taka sytuacja, to trzeba pobudować jeszcze szereg nowych gospodarstw, żeby można było właściwie wykorzystać każdy kawałek ziemi, żeby można było naprawdę wygospodarować więcej zboża i innych produktów, potrzebnych naszemu narodowi, a które dotychczas musimy sprowadzać z zagranicy.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Trzeba również — mnie się zdaje — obniżyć częściowo progresję podatkową dla gospodarstw wielkorolnych, jak to zrobiono w naszym województwie dla trzech powiatów Ziem Odzyskanych. Chłop, jeżeli otrzyma dodatkową gotówkę, będzie mógł więcej inwestować w rozwalającą się chatę, brakującą oborę, i nie będzie czekał tylko na kredyty państwowe. Dotychczas po większej części jest tak, że jeżeli rolnik chcę budować i ma trochę materiałów, czy ma je otrzymać, to przede wszystkim żąda kredytów państwowych, a mało inwestuje własnych środków, gdyż bardzo często ich nie posiada, szczególnie jeżeli chodzi o większe gospodarstwa, które moim zdaniem są dość poważnie obciążone.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Zarządzanie całą gospodarką rolną powinno też ulec pewnej reformie. Dziś jest tak, że w państwowym gospodarstwie rolnym istnieje cała drabina organizacyjna różnych zarządzających gospodarzy, bo jest kierownik, księgowy, no i agronom dojeżdża. Dalej — zespoły, zjednoczenia, zarząd wojewódzki i ministerstwo.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Nasi dyrektorzy w dyskusjach mówią, że tak być nie powinno, że można by zmniejszyć ilość tych zarządów i zjednoczeń. Trzeba tylko, żeby Ministerstwo Państwowych Gospodarstw Rolnych przemyślało dobrze tę sprawę, przedyskutowało ją z dyrektorami zespołów. Ludzie, którzy siedzą na razie w zjednoczeniach czy zarządach wojewódzkich, powinni się znaleźć bezpośrednio na gospodarstwach, żeby kierować produkcją, bo w produkcji są niekiedy ludzie, którzy zaledwie bardzo słabo potrafią kierować tymi sprawami.</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Zarządzenia wychodzą z ministerstwa i przez szereg szczebli trafiają do gospodarstw. Wtedy tylko będzie można usprawnić zarządzanie gospodarstwami, jeżeli tych wszystkich szczebli będzie mniej.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Zdaje mi się też, że zarządzanie rolnictwem powinno należeć do jednego ministerstwa, a zarządy wojewódzkie PGR mogą stanowić specjalne wydziały wchodzące w skład wojewódzkich zarządów rolnictwa. To jest przecież zarządzanie ziemią i produkcją rolniczą i powinno się skupiać w jednym ręku.</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Chciałem jeszcze kilka uwag poświęcić budownictwu. Dla naszego województwa Plan 5-letni przewiduje budowę 33,5 tys. izb mieszkalnych. Jest to i dużo, i mało. Dużo dlatego, że w chwili obecnej w budowlanych przedsiębiorstwach jest taka sytuacja, że nie ma komu wykonywać tych prac. Z drugiej strony mało dlatego, że potrzeby są niepomiernie większe, gdyż w każdym mieście powiatowym leżą setki podań o mieszkania.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Prezydia rad narodowych mają dziennie dziesiątki interesantów, którzy nieraz płaczą, ażeby szybciej przydzielić im mieszkania, ażeby ich przekwaterować z walącej się rudery, czy ewentualnie młode małżeństwo prosi, żeby mogło otrzymać gdzieś pokoik. Ale w przedsiębiorstwach budowlanych jest taka sytuacja, że np. na naszych terenach brak jest ludzi do pracy. Przedsiębiorstwa twierdzą, że to jest związane z rozwojem indywidualnego rzemiosła; szereg ludzi w związku z tym, że rzemiosło indywidualne może wykonywać poważne prace, odchodzi z tych przedsiębiorstw, albo będąc w przedsiębiorstwach pracuje byle tylko dzień przeszedł, natomiast po godzinach pracy zarabiają dodatkowo.</u> + <u xml:id="u-23.23" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Mam przed sobą cennik Prezesa Państwowej Komisji Cen i Ministra Przemysłu Drobnego i Rzemiosła, z którego mogę zacytować niektóre płace. Na przykład za przesłanianie 1 m^2^ białych podłóg 25 — 38 mm grubości desek według obowiązujących cenników indywidualny rzemieślnik pobiera 13,10 zł, a pracownik w przedsiębiorstwie państwowym — 3,56 zł. A więc jest różnica aż 9,54 zł przy wykonaniu tej samej pracy — na korzyść rzemieślnika indywidualnego.</u> + <u xml:id="u-23.24" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Za rozebranie cegły 1 m^2^ ściany na zaprawie wapiennej rzemieślnik indywidualny bierze 9,10 zł, a w państwowym przedsiębiorstwie 2,79 zł, więc różnica 6,31 zł — też na korzyść rzemieślnika indywidualnego.</u> + <u xml:id="u-23.25" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Jeszcze wyraźniej przedstawia się ta różnica w oczyszczaniu i ustawianiu w kozły cegły na zaprawie wapienno-cementowej. Za 1000 sztuk rzemieślnik indywidualny może otrzymać 100 zł, a w przedsiębiorstwie budowlanym tylko 26,39 zł, — różnica 73,61 zł. Podobnie jest z całym szeregiem innych pozycji.</u> + <u xml:id="u-23.26" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Moim zdaniem i zdaniem naszych przedsiębiorstw trzeba te cenniki skorygować, i to jak najszybciej, żeby rzemieślnik pracujący w budowlanym przedsiębiorstwie, czy w przedsiębiorstwie miejskim również mógł zarobić tyle, żeby móc wyżywić swą rodzinę.</u> + <u xml:id="u-23.27" who="#PoselMakowskiEugeniusz">A z drugiej strony trzeba te przedsiębiorstwa lepiej zaopatrzyć w dobre maszyny i urządzenia, żeby praca była lżejsza i żeby robotnik mógł szybciej wykonać normę. Bo są jeszcze takie wypadki, jak w pow. gołdapskim, gdzie powstało przedsiębiorstwo remontowo-budowlane nie posiadające żadnego sprzętu. Kiedy więc buduje albo remontuje jakiś obiekt, to cegłę nosi się na plecach na drugie czy trzecie piętro, a cement miesza się motyką jak za króla Ćwieczka.</u> + <u xml:id="u-23.28" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Skoro jestem już przy budownictwie, to chciałbym przy kwestii mieszkaniowej zwrócić uwagę na rzecz następującą. Byłem niedawno w powiecie sejneńskim na Zjeździe powiatowym ZSL. Przejeżdżałem przez miasto Suwałki, gdzie stoją poważne obiekty wojskowe, zajmowane przed wojną przez 3 pułk ułanów. Bloki, w których mieszkali żołnierze, gospodarcze zabudowania, w których utrzymywano konie, stoją już od szeregu lat nieczynne, a w tym samym mieście ogromnie zaniedbanym, zniszczonym, w mieście starym, więc prawie całkowicie drewnianym, w którym niewiele tylko budynków jest murowanych, w mieście, w którym hitlerowcy zburzyli cały szereg domów mordując i wyniszczając ludność żydowską, w mieście nawet nie skanalizowanym — 365 rodzin w tej chwili jest zagrożonych.</u> + <u xml:id="u-23.29" who="#PoselMakowskiEugeniusz">I pomimo szeregu postulatów Wojewódzkiej Rady Narodowej i delegacji ludności do Ministerstwa Obrony Narodowej — sprawy dotychczas nie załatwiono.</u> + <u xml:id="u-23.30" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Chciałbym, żeby wreszcie Ministerstwo Obrony Narodowej i nasz Rząd odpowiedziały mi, naszemu Wojewódzkiemu Zespołowi Poselskiemu, jak ta sprawa ostatecznie będzie załatwiona. Czy te budynki nadal będą stały puste, a ludność nie będzie miała gdzie mieszkać. Jeżeli są niezbędnie potrzebne dla potrzeb wojskowych, to trzeba ludności wyjaśnić, że nie mogą one być przekazane czy to dla ludności na mieszkania, czy ewentualnie na przeniesienie instytucji, których szereg zajmuje pomieszczenia mieszkalne. Sprawa ta dotychczas pozostaje niewyjaśniona; gdy na sesji rozmawiałem z przewodniczącym Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, mówił mi, że wyjeżdża jeszcze jedna delegacja do Warszawy, ażeby jeszcze raz te sprawy przedstawić i postulować.</u> + <u xml:id="u-23.31" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Chciałem jeszcze w kilku słowach nawiązać do sprawy szpitalnictwa, do spraw Wydziału Zdrowia. W tych samych Suwałkach, w dużym powiecie, szpital jest niewielki. Ludzie leżą na korytarzach. Nie jest lepiej i w innych miastach. A są tam również obiekty wojskowe, w których można by umieścić szpitale. Między innymi jeden z takich niewykorzystanych obiektów jest w Białymstoku, drugi w Ełku.</u> + <u xml:id="u-23.32" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Nasz Wojewódzki Zespół Poselski składa interpelację do Towarzysza Premiera, ażeby przekazać te obiekty niewykorzystane radom narodowym, np. dla celów lecznictwa, żeby w ten sposób można było rozładować dość ciężką sytuację, jaka istnieje w tej chwili w lecznictwie na terenie naszego województwa. — Zespół nasz składa również interpelację w sprawie utworzenia w Białymstoku szkoły, która będzie kształcić murarzy, tynkarzy i innych fachowców z dziedziny budownictwa.</u> + <u xml:id="u-23.33" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Jeżeli chcemy więcej budować — a musimy więcej budować — to musimy szkolić ludzi, ażeby mieć tych fachowców potrzebnych do budownictwa. Równocześnie proponujemy połączenie całego szeregu przedsiębiorstw budowlanych, które istnieją na terenie województwa, a które wykonują roboty w ten sposób, że dzisiaj postawiło się mur, zatynkowało się ściany, ale nie ma się elektryków, bo to robi inne przedsiębiorstwo, a to inne przedsiębiorstwo przychodzi dopiero za kilka miesięcy, wybija dziury i zaciąga przewody elektryczne. Tak samo jest z kanalizacją. Tak samo z innymi sprawami.</u> + <u xml:id="u-23.34" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Można przecież tych dziewięć różnych przedsiębiorstw połączyć w jedno pod jednym zarządem, żeby byli w nim wszyscy potrzebni do budowy fachowcy. Wówczas łatwiej będzie można wykonać tę czy inną budowę, nie narażając się na zbędne koszty.</u> + <u xml:id="u-23.35" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Kilka słów chcę powiedzieć o radach narodowych, o których tu już mówiła moja przedmówczyni.</u> + <u xml:id="u-23.36" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Niewątpliwie wielu przewodniczących prezydiów powiatowych rad narodowych na terenie naszego województwa nie zgadza się z podziałem, jaki został u nas dokonany. Jeżeli przykładowo w powiecie suwalskim w gminie Jeleniewo, w której urodziłem się i mieszkałem do wyzwolenia, przed wojną było 4 — 5 pracowników, to dzisiaj z tej samej gminy zrobiono cztery rady gromadzkie i w każdej z tych rad jest zatrudnionych czasami aż do siedmiu pracowników — licząc przewodniczącego, sekretarza, pracownika administracyjnego, pracownika skupu, bibliotekarza, w szeregu rad inspektora do spraw produkcji rolnej i świetlicowego.</u> + <u xml:id="u-23.37" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Popieram całkowicie wniosek, który tu zgłosiła przedmówczyni, wniosek który dyskutowałem z szeregiem przewodniczących, ażeby niektóre rady połączyć — i zrobić to jak najszybciej. Kosztem połączenia tych rad zwiększyć uposażenie ludziom, którzy w tych radach będą pracować. Bo jak można wymagać rzetelnej pracy nad książką od bibliotekarza, który otrzymuje 350 zł. Pracę tę można by przecież zlecić świetlicowemu, który mógłby otrzymać lepsze wynagrodzenie prowadząc równocześnie bibliotekę; można by ją zlecić nauczycielstwu, które chętnie by się do tych rzeczy przyłożyło, gdyby mogło otrzymać za to pewne wynagrodzenie. Mniej ludzi trzeba by zatrudniać w administracji, a więcej w produkcji, a wtedy efekty na pewno byłyby większe. Bo czyż mogą powiatowe rady narodowe w tej chwili dobrze instruować gromadzkie rady narodowe, jeżeli w powiecie sokolskim jest tych rad sześćdziesiąt kilka, jeżeli w powiecie suwalskim jest tych rad prawie pięćdziesiąt, położonych nieraz we wsiach, do których trudno dojechać.</u> + <u xml:id="u-23.38" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Tę reorganizację trzeba będzie dość szybko przeprowadzić; pomoże to w podnoszeniu produkcji rolnej, jeżeli chodzi o wieś. To nam pozwoli, że będziemy mogli wówczas przy każdej większej radzie gromadzkiej zatrudnić instruktora do spraw produkcji rolnej, który będzie pracował bezpośrednio z chłopami.</u> + <u xml:id="u-23.39" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Przeznacza się poważne sumy na kapitalne remonty i na inwestycje. Ale dlaczego jest tak, że powiatowe rady narodowe, a nawet i wojewódzkie, nie mogą tych sum przerzucać, jeżeli nie są one potrzebne na kapitalne remonty, a na inne cele, np. na cele inwestycyjne.</u> + <u xml:id="u-23.40" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Obecnie bardzo dużo inwestuje się — nieraz i niepotrzebnie — na remonty mieszkań. Bo przy pierwszej ocenie wychodzi, że dane mieszkanie można jeszcze odremontować, a gdy się to mieszkanie ruszy, to nieraz okazuje się, że lepiej już budować nowe.</u> + <u xml:id="u-23.41" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Niestety jest tak, że masz kredyt ale z wyraźnym przeznaczeniem — a to na inwestycje, a to na kapitalne remonty. Jeżeli go nie wykorzystasz, to nie możesz go użyć na inne cele i on przepada.</u> + <u xml:id="u-23.42" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Chciałem jeszcze rzucić kilka uwag odnośnie kredytów przyznanych na budownictwo szkół.</u> + <u xml:id="u-23.43" who="#PoselMakowskiEugeniusz">W naszym województwie w samym mieście Białymstoku mimo budowy kilku szkół z kredytów, które zostały przyznane w Planie 5-letnim, stopień zagęszczenia na jedną izbę pod koniec Planu 5-letniego będzie jeszcze większy. Województwo nasze świadczy na Fundusz Budowy Szkół i Ośrodków Kulturalnych. Z tych funduszów miał być zbudowany Dom Młodzieży w Białymstoku, jednakże musimy przeznaczyć te fundusze na budowę kilku szkół, gdyż fundusze przyznane na ten cel przez Rząd nie wystarczają i sytuacja na odcinku szkolnictwa pogarsza się, zamiast się polepszać. Nie lepiej jest i w powiatach. Np. w powiecie Suwałki 64 szkoły mieści się w budynkach wiejskich, nieraz w kurnych chatach. Dzieci muszą się uczyć przeważnie w złych warunkach, a kredytów starcza na wybudowanie zaledwie 6 szkół.</u> + <u xml:id="u-23.44" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Oczywiście wybuduje się trochę z Funduszu Budowy Szkół i Ośrodków Kulturalnych, społeczeństwo ofiarnie świadczy na ten fundusz, ale przecież my nie zrobimy wszystkiego z ofiarności społeczeństwa i chcielibyśmy, żeby nas trochę, że tak powiem, lepiej potraktowano, żeby wreszcie Białostocczyzna, w sprawie której po raz pierwszy tu z trybuny sejmowe] stawiał wnioski referujący wczoraj poseł Lange, przestała stanowić pewnego rodzaju — „białą plamę”.</u> + <u xml:id="u-23.45" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Pomóc nam w tym może dużo również budowa rozgłośni — „Polskiego Radia” w Białymstoku, o której dzisiaj pisze — „Trybuna Ludu”, a o którą czyni się duże starania. Nie wiadomo jednak jeszcze, czy będzie ona wybudowana u nas, ponieważ toczą się pertraktacje o to, czy ma być wybudowana w Rzeszowie, czy w Białymstoku.</u> + <u xml:id="u-23.46" who="#PoselMakowskiEugeniusz">Nasz zespół postuluje, żeby jednak przyznać kredyty na budowę rozgłośni — „Polskiego Radia” w Białymstoku. To w poważnej mierze przyczyni się, żeby Białostocczyzna przestała być tą — „białą plamą”, a wspólnie z innymi województwami mogła współdziałać w zwiększeniu produkcji rolnej, ażeby życie na Białostocczyźnie było coraz bogatsze, wspanialsze, żebyśmy wspólnie z całym narodem mogli zwiększyć dobrobyt naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-23.47" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#Marszalek">Apeluję bardzo gorąco do Kolegów Posłów o nieprzekraczanie 30 minut czasu przemówień. Mamy zapisanych do głosu 60 mówców, a wysłuchaliśmy dziś tylko 12-tu, tj. 1/5 część.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. gdańskiego Stanisław Sołdek.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselSoldekStanislaw">Wysoki Sejmie! Odzyskanie szerokiego dostępu do morza było jednym z warunków umożliwiających nam szybsze przekształcenie Polski Ludowej z zacofanego kraju rolniczego w kraj przemysłowo-morski. Rozbudowa przemysłu okrętowego, odpowiednio duża flota handlowa, rybołówstwo morskie, sprawnie funkcjonujące porty — to zagadnienia pierwszorzędnej wagi dla naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselSoldekStanislaw">Mamy niemałe osiągnięcia w wykonaniu zadań planu 6-letniego na tym odcinku. Ale nie o tym chcę mówić.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PoselSoldekStanislaw">Eksploatacja floty własnej jest bardzo korzystnym źródłem zdobywania dewiz dla gospodarki narodowej. Rentowność dewizowa floty, jako nadwyżka wpływów dewizowych nad wydatkami dewizowymi, wynosiła w 1955 r. przeszło 18.726 tys. dolarów. Praktycznie oznacza to, że przy wartości tej floty około 45 mln dolarów zarobki dewizowe netto floty w ciągu dwóch i pół do trzech lat amortyzują całkowicie nakłady dewizowe na zakup statków, a przy budowie statków we własnych stoczniach — poniżej dwóch lat.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselSoldekStanislaw">Wartość zdobycia 1 dolara w 1955 r. wynosiła we flocie 18 zł 20 gr, na liniach oceanicznych zaś tylko 13 zł 20 gr, co jest około dwa i pół raza korzystniejsze od przeciętnej zdobycia dolara w Ministerstwie Handlu Zagranicznego. Rentowność dewizowa floty cechuje korzystny układ kosztów produkcji, gdyż wydatki materiałowe stanowią tylko 35% ogólnej sumy nakładów.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PoselSoldekStanislaw">Z każdych zainkasowanych 100 dolarów nasze przedsiębiorstwa armatorskie odprowadzają 73 dolary jako nadwyżkę dolarową. Poza rentownością własną i zapewnieniem przewozów morskich polskiej masy towarowej flota oddziaływa również na wzmocnienie bazy dewizowej central handlu zagranicznego — jak już podkreślali tę sprawę posłowie Cebertowicz i Gabryl. Chodzi mianowicie o to, że w szeregu artykułów prasa zagraniczna przestrzega przed złą pracą portów polskich i sugeruje stosowanie wyższych stawek do tych portów, lub zawieranie specjalnych umów o demarrage i stawki przeładunkowe. Tylko właściwy ilościowo i jakościowo tonaż własny może obronić interesy portów krajowych i zapobiec tego rodzaju żądaniom. Nie da się utrzymać na dłuższą metę tranzytu ściągniętego do portów polskich, jeśli nie zabezpieczy się należytych środków transportu, jeśli nie rozwinie się floty.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselSoldekStanislaw">Już dziś frachty płacone obcym armatorom są tak wysokie, że eksport takich towarów, jak surówka, cement i inne, jest na granicy opłacalności dewizowej, a w związku z tym dalszy wzrost opłat za frachty pozbawia nas ekonomicznego sensu eksportu tych towarów.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselSoldekStanislaw">Rozwój naszego handlu zagranicznego obejmuje coraz szerzej kraje wyzwolone lub wyzwalające się z systemu kolonialnego, a wskutek tego wzrastają potrzeby przewozu tych towarów własnymi statkami. Dotychczas brak tonażu własnego pokrywaliśmy statkami obcymi w times-charter'ze, względnie rezygnowaliśmy z gestii przewozowej. Naiwnością byłoby zakładanie, że kapitaliści będą stale pomagać nam w usuwaniu siebie samych z rynków, dotychczas będących prawie wyłączną ich domeną. Należy się więc liczyć realnie z możliwością podjęcia kroków dalszego utrudnienia przez armatorów zagranicznych przewozów ładunków między portami polskimi a portami Dalekiego Wschodu, Indii, Wietnamu i innymi. Wówczas najlepsze kontakty Ministerstwa Handlu Zagranicznego i najlepsze chęci niesienia pomocy krajom zaprzyjaźnionym w ich rozwoju i uprzemysłowieniu nie będą mogły być realizowane. Już obecnie statki obce, dzierżawione przez nas, mają klauzule czarterowe, wykluczające zawijanie do portów chińskich, koreańskich i radzieckich.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#PoselSoldekStanislaw">W tych warunkach tylko w oparciu o wystarczającą flotę własną możemy realnie zakładać i planować właściwy rozwój wymiany handlowej z państwami Dalekiego Wschodu i innymi rejonami oceanicznymi. Obecny stan naszego tonażu nie zapewnia nawet minimalnych możliwości obrony naszej wymiany towarowej w tych rejonach.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselSoldekStanislaw">Już obecnie linię do Indii, którą uruchamiamy w oparciu o umowę międzypaństwową, zmuszeni jesteśmy obsługiwać</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#komentarz">—</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselSoldekStanislaw">poza jednym statkiem własnym — całkowicie obcymi wydzierżawionymi statkami. Eksport statków, a w szczególności jednostek dużych jest znacznie mniej opłacalny, aniżeli ich eksploatacja pod własną banderą. Koszt zdobycia jednostki dewizowej przy eksporcie statków jest ok. 3—4 razy wyższy niż w eksploatacji floty. Należy nadmienić, że dotąd 85% produkcji stoczni krajowych przeznaczano na eksport, mimo rażących braków we flocie własnej — podczas gdy w krajach o silnych flotach przemysł stoczniowy eksportuje znacznie mniej, a buduje niewspółmiernie więcej. I tak Francja — 30,8%, Włochy — 13,3%, NRF — 43,4%, Holandia — 22,2%, Anglia — 36,6% Japonia — 70,4%.</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselSoldekStanislaw">Błędne jest, moim zdaniem, stanowisko Ministerstwa Przemysłu Maszynowego, jakoby tak duży eksport statków był konieczny ze względu na to, że rynek nasz w krótkim czasie nie będzie w sianie wchłonąć produkcji okrętowej naszych stoczni. Jeżeli zważymy, że Norwegia — kraj kilkakrotnie liczebnie mniejszy od nas — posiada flotę 30-krotnie większą i na tej właśnie flocie opiera swój dobrobyt, to gdybyśmy się starali dorównać Norwegii, stocznie nasze musiałyby pracować przez 25 lat tylko i wyłącznie dla potrzeb kraju. Nie mówiąc już o tym, że kraje obozu socjalizmu w ciągu najbliższych lat chętnie zakupią u nas każdą ilość wyprodukowanych statków, ponieważ tonaż floty handlowej państw obozu socjalizmu wynosi niecałe 5% tonażu floty handlowej państw kapitalistycznych.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#PoselSoldekStanislaw">A więc nie martwmy się, że stoczniowcom naszym w przyszłości może zagrozić bezrobocie. Pomyślmy natomiast, i to jak najszybciej, o nadrobieniu zaległości z lat ubiegłych, o zaopatrzeniu naszych statków w nowoczesne urządzenia napędowe oraz o wyposażeniu pomieszczeń. Wyposażenie wnętrz na statkach budowanych w naszych stoczniach jest nieestetyczne i drogie. Nie wprowadza się do konstrukcji statków nowoczesnych materiałów takich, jak lekkie metale i tworzywa sztuczne, które posiadają te same właściwości techniczne, a które są tańsze od drzewa i stali.</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#PoselSoldekStanislaw">Mamy poważne trudności z kooperacją, brak nam prawidłowo ustawionego zaplecza gospodarczego. Plan 5-letni nie przewiduje radykalnych posunięć w tej dziedzinie, a jest to jeden z największych hamulców w rozwoju naszych stoczni, który sprawia nam coraz więcej kłopotu, stając się powodem poważnych zaburzeń w produkcji, zachwiania jej rytmiczności, względnie powoduje wzrost kosztów statku.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#PoselSoldekStanislaw">O wadze tego problemu może świadczyć kilka liczb zaczerpniętych z danych Stoczni Gdańskiej, która kooperuje z 72 dostawcami zagranicznymi z 12 państw i ok. 80 dostawcami krajowymi. Łącznie wartość zamówień z kooperacji na rok 1956 wynosi 330,5 mln. zł, tzn. około 50% wartości wszystkich materiałów bezpośrednio produkcyjnych. Około 70—80% dostaw zarówno krajowych, jak i zagranicznych jest przeterminowanych. Jakość dostaw przedstawia bardzo wiele do życzenia. Około 30% dostaw brakowanych jest przez kontrolę techniczną zakładu, 12—15% zamówień nie może być ulokowanych ze względu na brak wykonawców i wobec tego produkowane są na stoczni.</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#PoselSoldekStanislaw">Jeżeli weźmie się pod uwagę fakt, że zapasy magazynowe wynoszą około 2 miesiące na skutek ustalonych limitów finansowych, a nie- równomierność czasokresów dostaw sięga 3 miesięcy, to będziemy mieli jasny obraz trudności, z jakimi muszą borykać się stocznie.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#PoselSoldekStanislaw">W związku z powyższym należy:</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#PoselSoldekStanislaw">1. Wytypować stałe zakłady kooperujące ze stoczniami i wyposażyć je w urządzenia takie, by zakłady te mogły wykonywać elementy wyposażeniowe wysokiej jakości i w określonych przez stocznię terminach, w tym wytypować specjalne huty, które pracowałyby dla potrzeb przemysłu okrętowego.</u> + <u xml:id="u-25.18" who="#PoselSoldekStanislaw">2.Wprowadzić priorytet produkcji kooperacyjnej przed produkcją planową, uzależniając premię za wykonanie planu od realizacji produkcji z kooperacji.</u> + <u xml:id="u-25.19" who="#PoselSoldekStanislaw">3.Wprowadzić progresywne kary konwencjonalne za niedotrzymanie terminów.</u> + <u xml:id="u-25.20" who="#PoselSoldekStanislaw">4.Szeroko wprowadzić typizację i normalizację części i wyrobów.</u> + <u xml:id="u-25.21" who="#PoselSoldekStanislaw">5.Ponieważ handlowe centrale importowe, jak np. — „Centromor” są zupełnie nieprzygotowane technicznie do zadań, jakie zostały im zlecone, należy przekazać całość spraw związanych z importem do odpowiednich gałęzi przemysłu.</u> + <u xml:id="u-25.22" who="#PoselSoldekStanislaw">Na naszych stoczniach istnieją poważne rezerwy produkcyjne, są one co najmniej dwukrotnie wyższe od wykorzystywanych, a po odpowiednim ustawieniu profilu produkcyjnego i wprowadzeniu specjalizacji stoczni — nawet trzykrotnie większe.</u> + <u xml:id="u-25.23" who="#PoselSoldekStanislaw">Ażeby nie być gołosłownym, przytoczę kilka przykładów:</u> + <u xml:id="u-25.24" who="#PoselSoldekStanislaw">1.Na Stoczni Gdańskiej cykl pochylniowy dziesięciotysięcznika wynosi 7 miesięcy, a stopień wyposażenia na pochylni jest bardzo niski — załoga chcę wystąpić z zobowiązaniem skrócenia cyklu do 4 miesięcy.</u> + <u xml:id="u-25.25" who="#PoselSoldekStanislaw">2.Cykl wyposażeniowy tychże samych dziesięciotysięczników po zwodowaniu wynosi 11 miesięcy. Przez pierwsze 3 miesiące statki stoją — nic się na nich nie robi, przez pozostałe 8 miesięcy przy robotach montażowych na statku pracuje średnio 40—50 ludzi, a może pracować co najmniej 500 ludzi.</u> + <u xml:id="u-25.26" who="#PoselSoldekStanislaw">3.Niski stopień wyposażenia statków na pochylni przedłuża i podraża koszty wyposażenia statku na wodzie.</u> + <u xml:id="u-25.27" who="#PoselSoldekStanislaw">4.Niewłaściwy system zawierania umów i kontraktów powoduje zmiany konstrukcyjne i naraża gospodarkę narodową na poważne straty finansowe i materiałowe. Trzeci dziesięciotysięcznik dwukrotnie zmieniał armatora. W konsekwencji, mamy straty kilkumilionowe.</u> + <u xml:id="u-25.28" who="#PoselSoldekStanislaw">5.Rozbicie serii supertrawlerów na dwie stocznie, mimo możliwości wykonania ich na jednej, tj. Stoczni Gdańskiej, poważnie zwiększa pracochłonność budowy dwóch prototypów tego samego statku, przez co w konsekwencji skarb państwa poniósł straty na sumę 90 mln zł.</u> + <u xml:id="u-25.29" who="#PoselSoldekStanislaw">6.Jedna pochylnia przez pół roku będzie stała niewykorzystana. Nie ulega wątpliwości, że taki stan rzeczy na naszych stoczniach nie wpływa mobilizująco na robotników, którzy konsekwentnie domagają się wyjaśnienia i prawidłowego wykorzystania rezerw produkcyjnych na naszych stoczniach, gdyż od tego zależy nasza przyszłość — nasz dobrobyt.</u> + <u xml:id="u-25.30" who="#PoselSoldekStanislaw">W związku z tym uważam za słuszne podjęcie prac, mających na celu analizę rezerw zdolności produkcyjnej stoczni produkcyjnych i remontowych. Analiza taka winna być opracowywana niezależnie przez dwie instytucje badawcze, np. Politechnikę Gdańską i — „Prozamet”, a w wyniku jej opracowania można będzie ostatecznie sprecyzować założenia rozbudowy dla pomocniczego przemysłu okrętowego, przemysłu budowy maszyn okrętowych i przemysłu materiałów okrętowych.</u> + <u xml:id="u-25.31" who="#PoselSoldekStanislaw">Dotychczasowa polityka morska, prowadzona przez PKPG i Prezydium Rządu, była wysoce niewłaściwa i odbiła się ujemnie w naszej gospodarce narodowej. Mamy wszelkie warunki ku temu, ażeby Polska posiadała silną flotę handlową. Posiadamy przecież własne porty i stocznie, prowadzimy szeroki handel z Chińską Republiką Ludową, Wietnamem, Indiami i innymi poważnymi odbiorcami naszych towarów.</u> + <u xml:id="u-25.32" who="#PoselSoldekStanislaw">Realizacja planu 6-letniego w zakresie rozbudowy floty handlowej pozostała daleko w tyle za założeniami planu, który przewidywał osiągnięcie na koniec roku 1955 — 623 tys. DWT. Tonaż faktycznie osiągnięty wynosił tylko 332 tys. DWT, tj. 53% w stosunku do planu. Sam przyrost floty wykonano w 36,8%, a na odcinku dostaw ze stoczni krajowych zaledwie w 17,5%.</u> + <u xml:id="u-25.33" who="#PoselSoldekStanislaw">Tak poważne zahamowanie tempa rozwoju floty doprowadziło do szeregu niekorzystnych dla gospodarki narodowej zjawisk, jak wydatki dewiz na frachty ładunków obcych, własnych i tranzytowych. Tylko w 1955 r. armatorom obcym za frachty zapłaciliśmy 29,5 mln dolarów, a niedoinwestowanie floty w planie 6-letnim spowodowało w naszej gospodarce utratę wpływów netto za przewóz morski w wysokości około 68,6 mln dolarów, za które moglibyśmy kupić około 20 statków — po 10 tys. DWT każdy, względnie wykonać w kraju za te pieniądze z pełną marżą zarobkową 35 sztuk dziesięciotysięczników. Byłaby to flota o nośności 350 tys. DWT, która już obecnie nie tylko by się wypłaciła, ale dostarczałaby cennych dewiz gospodarce narodowej — i dzisiaj z tej trybuny mówilibyśmy nie o 600-tysięcznej flocie, a o milionowej.</u> + <u xml:id="u-25.34" who="#PoselSoldekStanislaw">Flota nasza jest bardzo zacofana pod względem stanu technicznego i jakości. Posiada zaledwie 16,7% tonażu pełnowartościowego do 10 lat; 28% tonażu to statki powyżej 28 lat, tj. statki wyeksploatowane. Niekorzystny jest również w naszej flocie stosunek motorowców — 48% do parowozów — 52%. Średnia szybkość naszych statków powyżej 4 tys. DWT wynosi zaledwie 11,8 węzła, podczas gdy armatorzy obcy eksploatują jednostki oceaniczne o szybkości 16 —18 węzłów.</u> + <u xml:id="u-25.35" who="#PoselSoldekStanislaw">Mając na uwadze wysoką rentowność floty oraz wykonanie w planie 6-letnim rozbudowy floty tylko w 53%, społeczeństwo Wybrzeża oraz Gdański Wojewódzki Zespół Poselski domaga się zabezpieczenia uchwał VIII Plenum KC PZPR, aby przewóz ładunków własną flotą w obrotach portów polskich wynosił 25%, to jest domaga się zwiększenia floty handlowej w Planie 5-letnim o 340 tys. DWT, to znaczy tyle, ile wynosi roczna zdolność produkcyjna naszych stoczni.</u> + <u xml:id="u-25.36" who="#PoselSoldekStanislaw">Reasumując to, co powiedziałem, stawiam następujące wnioski i postulaty:</u> + <u xml:id="u-25.37" who="#PoselSoldekStanislaw">1.Postuluję rozpisanie krótkoterminowej pożyczki narodowej na rozbudowę floty na sumę około 2 miliardów zł, na okres 4 lat na korzystnych warunkach. Można również z tych funduszów wykupić dewizy znajdujące się u poszczególnych obywateli.</u> + <u xml:id="u-25.38" who="#PoselSoldekStanislaw">2.Począwszy od 1957 r. skrócić cykle budowy dziesięciotysięczników do 11 miesięcy maksimum, a jednostkę drugą i trzecią oddać do eksploatacji w miesiącach styczniu i kwietniu.</u> + <u xml:id="u-25.39" who="#PoselSoldekStanislaw">3.Zaplanowane inwestycje na stoczni — „Wulkan” wykorzystać w ten sposób, aby w styczniu 1958 r. można było rozpocząć budowę dwóch statków o nośności 6 tys. DWT.</u> + <u xml:id="u-25.40" who="#PoselSoldekStanislaw">4.Przyśpieszyć powołanie do życia Instytutu Budowy Okrętów.</u> + <u xml:id="u-25.41" who="#PoselSoldekStanislaw">5.Składam interpelację do Ministerstwa Kontroli Państwowej w sprawie zakupienia zbędnych maszyn i urządzeń na sumę około 1 miliarda dolarów, odnośnie wniosku Komisji Przemysłowej złożonego do Prezydium Rządu, z prośbą o wyjaśnienie, jakie zostały poczynione kroki w sprawie pociągnięcia winnych do odpowiedzialności.</u> + <u xml:id="u-25.42" who="#PoselSoldekStanislaw">6.Zapytuję PKPG i Ministerstwo Hutnictwa, jak zamierza rozwiązać sprawę przeróbki koncentratów miedzi, które leżą nagromadzone w magazynach, i dlaczego do tej pory nie sprowadzono odpowiednich urządzeń do przeróbki wyżej wymienionych koncentratów, skoro w planie 6-letnim zakupiono wiele zbędnych maszyn i urządzeń hutniczych.</u> + <u xml:id="u-25.43" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. bydgoskiego Stanisław Tołwiński.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Podstawowym założeniem Planu 5-letniego, jak głosi uchwała VII Plenum naszej Partii, powinno być — obok podniesienia średnich realnych płac robotników i pracowników o 30% — podniesienie przeciętnych dochodów na głowę ludności wiejskiej o około 30% oraz poprawa warunków mieszkaniowych.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Poprawę tę mamy osiągnąć przede wszystkim przez poważne, bardzo poważne zwiększenie budownictwa mieszkaniowego, przez budowę 1.200 tys. izb mieszkalnych w ciągu pięciolecia w miastach i osiedlach oraz przez poważne zwiększenie budownictwa na wsi.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Wydaje się jednakże, że sprowadzanie istoty poprawy warunków mieszkaniowych tylko do nowego budownictwa byłoby niesłuszne i nieprawidłowe. Na poprawę warunków mieszkaniowych ludności składają się następujące czynniki:</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#PoselTolwinskiStanislaw">1.Nowe budownictwo: więcej izb i mniejsze zaludnienie izby mieszkalnej;</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#PoselTolwinskiStanislaw">2.Kapitalne i bieżące remonty, usunięcie braków w domach użytkowanych, zatrzymanie dekapitalizacji zasobów mieszkaniowych;</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#PoselTolwinskiStanislaw">3.Usprawnienie gospodarki mieszkaniowej i związane z tym polepszenie obsługi mieszkańców, zmniejszenie plagi kątownictwa i sublokatorstwa, likwidacja ruder, prawidłowa polityka kwaterunkowa;</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#PoselTolwinskiStanislaw">4.Otwarcie drogi, uczciwej drogi lepiej zarabiającym do dalszej poprawy przez indywidualne i spółdzielcze budownictwo, przez właściwe użytkowanie swych oszczędności;</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#PoselTolwinskiStanislaw">5.Podniesienie poziomu gospodarki komunalnej, zapewnienie nie tylko możliwości odpowiedniego utrzymania samego mieszkania, ale i jego otoczenia, urządzeń związanych z podniesieniem kultury mieszkaniowej;</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#PoselTolwinskiStanislaw">6.Rozszerzenie budownictwa mieszkaniowego na wieś PGH-owską, spółdzielczą i indywidualną.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Podwyższone zarobki i dochody przyczynią się do podniesienia stopy życiowej, jeżeli obok zwiększonej masy towarowej otworzymy drogę do zużytkowania tych zarobków na lepsze warunki mieszkaniowe, które są dzisiaj przedmiotem najliczniejszych bodaj skarg i zażaleń, bolączek ludności.</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Komisja Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej Sejmu poddała ostatnio głębokiej analizie cały szereg zagadnień, związanych z gospodarką naszymi zasobami mieszkaniowymi, z organizacją i niedomaganiami budownictwa mieszkaniowego. Poddała analizie stan małych miast i miasteczek oraz drogi do ich aktywizacji gospodarczej, niedomagania gospodarki komunalnej, opłakane wyniki pozbawienia miejskich rad narodowych podstawowych uprawnień do rozwiązywania najdrobniejszych nawet spraw we własnym zakresie samorządu terenowego.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Trzeba przyznać samokrytycznie, że tę tak ważną pracę podjęliśmy dopiero w ubiegłym roku. Przez pierwsze dwa lata 1953—1954 Komisja odbyła tylko dwa, formalne raczej, posiedzenia przy rozpatrywaniu budżetów rocznych. Natomiast w latach 1955—1956 praca Komisji już sprowadza się do 14 posiedzeń z szeroką problematyką i badaniami terenowymi. Styl pracy został całkowicie zmieniony. Opieramy się nie tylko na referatach i informacjach resortu, ale również podejmujemy własne badania problemowe, wnikliwe badania działalności resortów, interpelacje i wnioski.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Przykładowo mogę podać tematykę prac Komisji Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej oraz problemy, którymi zajmowaliśmy się w ciągu ubiegłych dwóch lat:</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#PoselTolwinskiStanislaw">—zagadnienie dekapitalizacji stanu zasobów mieszkalnych i urządzeń komunalnych;</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#PoselTolwinskiStanislaw">—zagadnienie szerszego uwzględnienia budownictwa rozproszonego prowadzonego przez rady narodowe;</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#PoselTolwinskiStanislaw">—uzupełnienie zabudowy miast, tzw. budownictwo plombowe;</u> + <u xml:id="u-27.16" who="#PoselTolwinskiStanislaw">—jakość i koszt wykonawstwa budowlanego oraz zaopatrzenie materiałowe;</u> + <u xml:id="u-27.17" who="#PoselTolwinskiStanislaw">—urządzenia komunalne i kulturalno-socjalne;</u> + <u xml:id="u-27.18" who="#PoselTolwinskiStanislaw">—rozdział mieszkań z nowego budownictwa i gospodarka kwaterukowa;</u> + <u xml:id="u-27.19" who="#PoselTolwinskiStanislaw">—administracja domami mieszkalnymi, utrzymanie czystości w miastach;</u> + <u xml:id="u-27.20" who="#PoselTolwinskiStanislaw">—normatywy projektowanych mieszkań;</u> + <u xml:id="u-27.21" who="#PoselTolwinskiStanislaw">—projektowanie dokumentacji;</u> + <u xml:id="u-27.22" who="#PoselTolwinskiStanislaw">—projekty typowe;</u> + <u xml:id="u-27.23" who="#PoselTolwinskiStanislaw">—komunikacja i urządzenia komunikacyjne;</u> + <u xml:id="u-27.24" who="#PoselTolwinskiStanislaw">—wodociągi;</u> + <u xml:id="u-27.25" who="#PoselTolwinskiStanislaw">—kanalizacja i inne urządzenia komunalne;</u> + <u xml:id="u-27.26" who="#PoselTolwinskiStanislaw">—zagadnienie aktywizacji gospodarki małych miast, któremu komisja poświęciła wiele czasu i uwagi, przeprowadziła wiele badań na terenie trzech województw;</u> + <u xml:id="u-27.27" who="#PoselTolwinskiStanislaw">—budownictwo mieszkaniowe spółdzielcze.</u> + <u xml:id="u-27.28" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Przeprowadziliśmy szczegółową analizę poprawy warunków mieszkaniowych w okresie Planu 5-letniego. Zagadnieniu temu poświęciła nasza Komisja kilka posiedzeń, ściślej trzy posiedzenia, wysłuchując przedstawicieli odpowiednich resortów. Wynikiem tej analizy są wnioski Komisji, ujęte w 12 zasadniczych punktach, i odpowiednio zaproponowane zmiany redakcji art. 6, art. 41 i 42 projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-27.29" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Nie można ukrywać, że baza wyjściowa, nasz start do Planu 5-letniego w tej dziedzinie jest bardzo zły. Nie neguję oczywiście poważnych osiągnięć liczbowych naszego budownictwa w okresie planu 6-letniego. Wykonany został plan w zakresie budownictwa mieszkaniowego w miastach i osiedlach w 104%. Wybudowano ogółem w ramach budownictwa uspołecznionego 768 tys. izb, w ramach budownictwa prywatnego 49 tys. izb. Wybudowano na wsi w tymże okresie planu 6-letniego 381 tys. izb mieszkalnych. W roku 1955 — ostatnim roku planu 6-letniego oddano do użytku w naszych miastach 166 tys. izb mieszkalnych.</u> + <u xml:id="u-27.30" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Wszystko to jednak nie wystarczyło na pokrycie potrzeb przyrostu naturalnego i napływowego ludności miejskiej w związku z industrializacją kraju. Warunki mieszkaniowe, zagęszczenie mieszkań, uległy niemal wszędzie pogorszeniu w tym okresie.</u> + <u xml:id="u-27.31" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Ale nie na tym polega sedno złego startu do Planu 5-letniego w tej dziedzinie. Jasne było — uczy nas tego przykład okresu pierwszej pięciolatki Związku Radzieckiego, że jeśli się buduje nowe fabryki, jeśli się z konieczności odkłada na przyszłe okresy zwiększenie budownictwa mieszkaniowego, to trzeba:</u> + <u xml:id="u-27.32" who="#PoselTolwinskiStanislaw">1) otoczyć szczególną troską istniejące zasoby mieszkaniowe, ochronić je przed dekapitalizacją, naprawiać mniejszym kosztem uszkodzenia, dobrze tymi zasobami administrować przy współudziale ludności. Ograniczę się tylko do przypomnienia, jak poważną rolę w tym zakresie odegrała w miastach Związku Radzieckiego w okresie do 1936 r. tzw. spółdzielczość mieszkaniowo-dzierżawna;</u> + <u xml:id="u-27.33" who="#PoselTolwinskiStanislaw">2) trzeba budować oszczędnie, i tylko mieszkania społecznie najpotrzebniejsze, uzupełniając szczupłą z konieczności powierzchnię mieszkalną urządzeniami społecznymi;</u> + <u xml:id="u-27.34" who="#PoselTolwinskiStanislaw">3) należy zwrócić szczególną uwagę na postęp techniczny w budownictwie mieszkaniowym, na wykorzystanie wszystkich możliwości terenowej produkcji materiałów budowlanych, na racjonalne wykorzystanie gruzu i materiałów rozbiórkowych, produkcję prefabrykatów, rozbudowę dla przyszłych potrzeb naszego przemysłu kluczowego materiałów, maszyn i urządzeń budowlanych. Wydaje mi się, że w tych właśnie dziedzinach popełniliśmy najwięcej błędów w całym ubiegłym okresie, zaprzepaściliśmy lub nie rozwinęliśmy dostatecznie bogatego i cennego doświadczenia naszych postępowych tradycji.</u> + <u xml:id="u-27.35" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Mówimy dzisiaj — zupełnie słusznie — o polskiej drodze do socjalizmu. Jestem głęboko przekonany, że właśnie w dziedzinie reformy mieszkaniowej, projektowania osiedli mieszkaniowych, społecznej administracji zasobami mieszkaniowymi; w dziedzinie architektury i urbanistyki socjalistycznej, organizacji wykonawstwa budowlanego w oparciu o samorząd robotniczy; w dziedzinie postępu technicznego w budownictwie mieszkaniowym — mieliśmy poważne osiągnięcia i posiadamy cenną tradycję własną, której nie wykorzystaliśmy i nie wykorzystujemy dostatecznie.</u> + <u xml:id="u-27.36" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Podam parę tylko przykładów dla potwierdzenia tego przeświadczenia.</u> + <u xml:id="u-27.37" who="#PoselTolwinskiStanislaw">1. Administracja społeczna Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej, w dużym stopniu pozbawiona dzisiaj swoich dawnych pełnych walorów, z odebranymi jej pralniami mechanicznymi, urządzeniami gospodarczymi, osiedlowym domem kultury, biblioteką, wpływem na aprowizację ludności itp. — jest wciąż jeszcze niedoścignionym ideałem dla miejskich zarządów budynków mieszkalnych. Przykład oszczędnej, opartej na samopomocy mieszkańców administracji poznańskich spółdzielni mieszkaniowych, miejskich, dawnych samorządowych domów mieszkalnych w miastach b. zaboru pruskiego nie tylko nie został upowszechniony, ale ograniczony mocno w swoich dawnych możliwościach. Wykształcone formy więzi społecznej mieszkańców, jej wpływu na opiekę nad dziećmi, profilaktyczną opiekę lekarską, zaopatrzenie ludności w najbardziej dogodne artykuły pierwszej potrzeby — wszystko to zostało przekreślone i podporządkowane ogólnemu scentralizowanemu schematowi.</u> + <u xml:id="u-27.38" who="#PoselTolwinskiStanislaw">2. Projektowanie typu mieszkań społecznie najpotrzebniejszych. Wykształciliśmy w swoim czasie liczny dosyć zespół architektów mieszkaniowców, którzy nauczyli się współpracować zarówno z przyszłymi użytkownikami mieszkań, jak i wykonawcami (przedsiębiorstwem budowlanym).</u> + <u xml:id="u-27.39" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Praca badawcza w tej dziedzinie została określona jako podstawa działalności.</u> + <u xml:id="u-27.40" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Pozwolę sobie zacytować z wydawnictwa Polskiego Towarzystwa Reformy Mieszkaniowej z 1937 r. — „Osiedla Robotnicze”, cośmy wówczas myśleli i cośmy wówczas propagowali:</u> + <u xml:id="u-27.41" who="#PoselTolwinskiStanislaw">„Badany być musi nie tylko plan mieszkania, ale i układ mieszkań w domu, oraz konstrukcja budynku, powodujące odpowiednią ekonomię kosztów budowy. Wreszcie przy masowym budownictwie — wszystkie składniki wpływające na zmniejszenie lub zwiększenie kosztu. Wstępna praca i nawet duży jednostkowy wydatek na ten cel sowicie się opłaci.” W tym samym wydawnictwie znajdujemy długi artykuł znanych architektów warszawskich z dziedziny mieszkaniowej o współdziałaniu i dyspozycji przy opracowywaniu projektu mieszkania robotniczego. Ankieta przepracowana przez stu kilkudziesięciu mieszkańców nowo wybudowanego osiedla, na którą odpowiadali sami użytkownicy, współpracujący z architektem przez rysowanie proponowanych przez siebie zmian i udoskonaleń w mieszkaniu dotychczas użytkowanym, żeby odpowiednie wady usunąć w następnej serii budownictwa — ankieta ta została szczegółowo w powyższym piśmie omówiona.</u> + <u xml:id="u-27.42" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Osiedle rakowieckie, na którego przykładzie była przeprowadzona ta współpraca użytkowników z architektami, projektantami, stoi dzisiaj naprzeciwko Cmentarza Żołnierzy Radzieckich, a plan jego rozbudowy głęboko przemyślany i opracowany jeszcze w czasie okupacji — nie został zrealizowany.</u> + <u xml:id="u-27.43" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Rozdzielenie schematyczne użytkownika, inwestora, projektanta, akceptanta projektów (KOPI), nadzoru inwestorskiego i wykonawcy, uniezależnienie od siebie wszystkich tych instancji — fatalnie odbija się na efektach użytkowych, architektonicznych i ekonomicznych naszego budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-27.44" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Liczne w tym zakresie skargi, cała dyskusja na Krajowej Naradzie Budownictwa wskazują, że poszliśmy złą drogą, od której trzeba zawrócić do własnych naszych dobrych tradycji.</u> + <u xml:id="u-27.45" who="#PoselTolwinskiStanislaw">3. Urbanistyka i architektura. Zacznę od cytatu naczelnego architekta miasta Coventry Artura Linga, który był niedawno w Warszawie i zwiedzał nowo wybudowane osiedla mieszkaniowe. Pisze on w ostatnim numerze „Miasta”: — „Gdy porównuje się dzielnice mieszkaniowe, zastanawiające jest, jak każda wizyta w osiedlu WSM na Żoliborzu powiększa uznanie dla tego osiągnięcia przedwojennej spółdzielczości. Osiedle to zdaje się posiadać więcej atrakcji jako miłe miejsce zamieszkania, niż wiele późniejszych założeń budownictwa mieszkaniowego. Zawdzięcza ono to częściowo dłuższemu okresowi swojego istnienia: trawniki są bardziej zielone, a drzewa rzucają więcej cienia; ale także moim zdaniem mniej formalnemu, a bardziej funkcjonalnemu i ludzkiemu podejściu jego projektantów.” Żeby nie być posądzonym, że cytuję tylko architekta zachodniego, aczkolwiek postępowych przekonań, przypomnę odłożoną później do akt opinię architekta radzieckiego Baburowa z 1946 roku. Referuje on naszym projektantom z Biura Odbudowy Stolicy zagadnienie mieszkań:</u> + <u xml:id="u-27.46" who="#PoselTolwinskiStanislaw">„Zaznajomiłem się z treścią dzielnic mieszkalnych i uważam, że Żoliborz, Wola, Koło, Ochota, Mokotów i mieszkalne dzielnice prawobrzeżne są celowo wydzielone. W zasadzie słuszna jest struktura przestrzenna i socjalny podział na kolonie liczące po 2 tys. mieszkańców, osiedla z 10 tys. mieszkańców i dzielnice o około 50 tys. mieszkańców. Osiedle ma być podstawową komórką organizmu miejskiego o wszystkich niezbędnych urządzeniach, jak stały ośrodek wypoczynkowy dla dzieci i dorosłych, sale czytelniane i inne.</u> + <u xml:id="u-27.47" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Słuszną i rozumną jest zasada, że wymiary osiedla mierzone są odległością kroku dziecka, odległością do 500 m od mieszkania do szkoły. Dzielnica może mieć 50 tys. mieszkańców i 100 tys., zależnie od jej wewnętrznych warunków miejskich — i z tym się w zupełności zgadzamy.</u> + <u xml:id="u-27.48" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Wczoraj zwiedziliśmy Żoliborz. Chciałbym podkreślić, że prowadzona tam praca jest oparta na słusznych podstawach, słuszne jest projektowanie tanich i małych mieszkań w dzielnicy, przestrzeganie odległości ze względu na dziecko, naświetlenia, przestronności, nie przecinania drogami samochodowymi wewnętrznych dróg osiedla. Od trochę rygorystycznych początkowo schematów autorzy przeszli do kultury dzielnic mieszkalnych, wiążąc je z krajobrazem i topografią.” Nie mogę rozwijać tutaj tego zagadnienia, ale mówiąc o tradycji przypomnę tylko to, co pisał o architekturze Julian Marchlewski, wybitny nasz marksista i działacz rewolucyjny. Pisze on:</u> + <u xml:id="u-27.49" who="#PoselTolwinskiStanislaw">„Piękno winno odpowiadać celowi, któremu służy, trzeba wynaleźć takie formy estetyczne, które są w zgodzie z celem. Prawda i celowość wydobędą piękno z nowych możliwości rozwojowych techniki współczesnej.</u> + <u xml:id="u-27.50" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Właściwa technika, stosując się konsekwentnie do wymagań materiałów, może doprowadzić do rezultatów artystycznych, ale dzieło architektoniczne powinno działać na oko przeważnie swoją formą, ornament jest tylko dodatkiem i musi nim pozostać. Nie przez zwrot do dawnej, niepowrotnie pogrzebanej przeszłości ludzkość zdobywa sobie nowe błogosławieństwa, jakie daje sztuka, lecz idąc naprzód.” Zdaje się, że sięgając do tradycji naszych artystów — moglibyśmy uniknąć bardzo wielu błędów, które popełniliśmy w tym okresie przerostu zdobnictwa w architekturze i nieliczenia się z podstawami techniki i ekonomii.</u> + <u xml:id="u-27.51" who="#PoselTolwinskiStanislaw">4. Organizacja wykonawstwa. W opracowywaniu dokumentacji technicznej doszliśmy już w latach trzydziestych do tego, że dokumentacja domów z mieszkaniami społecznie najpotrzebniejszymi była tak przygotowywana — rysunki robocze, kosztorys — że można było zawierać umowę z wykonawcą, przedsiębiorstwem budowlanym za cenę ryczałtową. Rozliczenie następowało według stwierdzonego w okresach miesięcznych postępu budowy — w procencie wykonania całości. Przedsiębiorstwo społeczne było zainteresowane wraz z całą załogą w terminowości wykonania i potanieniu kosztów, gdyż uzyskaną oszczędność dzieliło się po połowie pomiędzy inwestorem i wykonawcą.</u> + <u xml:id="u-27.52" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Dla każdego domu — kolonii — prowadzona była szczegółowa analiza kosztów budowy.</u> + <u xml:id="u-27.53" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Najlepsi konstruktorzy i inżynierowie, tacy jak St. Hempel, znany nam z konstrukcji mostu Poniatowskiego, prof. Szniolis, Roman Piotrowski, K. Turnowski wprowadzali do nowych projektów ciągłe udoskonalenia — belki stropowe, okna szwedzkie, urządzenia instalacyjne, nowe materiały itp.</u> + <u xml:id="u-27.54" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Już po wyzwoleniu w osiedlu na Kole został stworzony poligon dla stosowania prefabrykatów z gruzu. Więcej, projektanci tego osiedla wysunęli już dla planu 3-letniego 1947— 1949 r. postulat eksperymentalnego budownictwa uprzemysłowionego. Oto odpowiednia cytata z uzasadnienia tego eksperymentu (to jest wydanie z listopada 1946 r.):</u> + <u xml:id="u-27.55" who="#PoselTolwinskiStanislaw">„Umasowienie budownictwa mieszkaniowego może nastąpić jedynie w wyniku uprzemysłowienia budownictwa i oparcia go na zasadach organizacji przemysłowych, to znaczy na zasadzie scalenia procesów wytwórczych, pozwalających na uproszczenia, ciągłość pracy, koordynację, synchronizację, mechanizację, eliminację strat czasu, materiałów i robocizny oraz coraz silniejszą kontrolę jakości.</u> + <u xml:id="u-27.56" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Przygotowanie całkowitego uprzemysłowienia budownictwa mieszkaniowego jest właśnie zadaniem nadchodzącego trzylecia, to jest 1947—1949.</u> + <u xml:id="u-27.57" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Istnieje w tej dziedzinie pewne doświadczenie i to nie tylko zagraniczne, ale i nasze własne, warszawskie, spółdzielcze.” I tutaj właśnie mówi się dalej o tym doświadczeniu. Doświadczenie i eksperymentowanie, które miało być przeprowadzone w osiedlu kolskim, zostało zahamowane. ZOR kontynuował zabudowę Koła sposobem tradycyjnym. Domy z cegły — wówczas, gdy koszty uprzemysłowienia miały już wyraźną tendencję zniżkową.</u> + <u xml:id="u-27.58" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Jasną jest rzeczą, że inaczej by wyglądało nasze przygotowanie, nasz start do masowego budownictwa, przewidzianego w Planie 5-letnim, gdybyśmy zaczęli eksperymentować we właściwym czasie.</u> + <u xml:id="u-27.59" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Komisja Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, analizując możliwości zrealizowania budowy w Planie 5-letnim 1.200 tys. izb — doszła do przekonania, że podstawowym warunkiem, umożliwiającym wykonanie zadań 5-letniego planu budownictwa mieszkaniowego, jest postępowa metoda wykonawstwa, jego uprzemysłowienie, którego przygotowanie i wprowadzenie zostało zaniedbane w okresie Planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-27.60" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Racjonalne przejście do metod przemysłowych budownictwa objętego Narodowym Planem Gospodarczym wymaga szerokiego stosowania doświadczalnictwa, sprawdzania wprowadzanych do montażu prefabrykatów i części budowlanych, prowadzenia analizy kosztów realnych każdego budynku (kompleksu budynków, osiedla), zapewnienia wysokiej jakości prefabrykatów. Komisja postuluje dopuszczenie do przemysłowego budownictwa doświadczalnego instytutów naukowych i politechnik pod osobistym nadzorem autorów takich projektów. W okresie przejściowym dla budownictwa metodami przemysłowymi należy przewidzieć w rocznych planach odpowiednie sumy na pokrycie kosztów różnicy między budownictwem przemysłowym i tradycyjnym. Resort budownictwa powinien przeanalizować i zbadać przyczyny, wpływające na zwiększenie kosztów budownictwa uprzemysłowionego, i spowodować obniżenie kosztu dla pierwszego stopnia uprzemysłowienia do poziomu kosztów budownictwa tradycyjnego już w końcowym roku pięciolatki.</u> + <u xml:id="u-27.61" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Radykalny przełom winien nastąpić w przygotowywaniu dokumentacji i pracy biur projektowych w oparciu o krytykę i wnioski wysunięte przez Krajową Naradę Budownictwa. Szczególna odpowiedzialność ciąży w tej dziedzinie na Komitecie do Spraw Urbanistyki i Architektury. Dokumentacja winna ułatwić zlecanie robót wykonawcy przez inwestora na sumę globalną nakładów, planowy przebieg procesu budowy, kontrolę finansowania oraz analizę kosztów.</u> + <u xml:id="u-27.62" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Należy przeprowadzić szczegółową rewizję obowiązujących dotychczas normatywów budownictwa mieszkaniowego i osiedlowego ze szczególnym zwróceniem uwagi na skromniejsze w najbliższym okresie wyposażenie mieszkań społecznie najpotrzebniejszych, stosowanie urządzeń natryskowych w mniejszych mieszkaniach uzupełnione osiedlowymi kąpieliskami, lepsze rozplanowanie pokoi i urządzeń pomocniczych, lepsze uwzględnianie regionalnych wymagań co do układu mieszkań itp. Jest to szczególnie ważne dla projektów typowych, wielokrotnie powtarzanych, które — przed ich wprowadzeniem w życie — powinny uzyskać ocenę przyszłych użytkowników.</u> + <u xml:id="u-27.63" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Jakkolwiek w celu stworzenia lepszych warunków wykonania pięciolatki dokonano reorganizacji aparatu centralnego budownictwa oraz wprowadzono niektóre zmiany w zakresie zwiększenia dyscypliny generalnego wykonawstwa, należy jednak zdaniem Komisji:</u> + <u xml:id="u-27.64" who="#PoselTolwinskiStanislaw">1)przeanalizować istniejącą jeszcze nadmierną specjalizację przedsiębiorstw budownictwa mieszkaniowego, wprowadzając konsekwentnie zasadę generalnego wykonawcy całego obiektu mieszkalnego, osiedlowego;</u> + <u xml:id="u-27.65" who="#PoselTolwinskiStanislaw">2)rozszerzyć uprawnienia przedsiębiorstwa, zapewniając mu całkowitą swobodę w ramach otrzymywanego planowego zlecenia, umowy z inwestorem;</u> + <u xml:id="u-27.66" who="#PoselTolwinskiStanislaw">3)stworzyć warunki dla stosowania właściwych bodźców ekonomicznych, jasnych i zrozumiałych dla załogi, odpowiedniego, uzgodnionego z załogą systemu rozliczeń z czasu roboczego w ramach 46-godzinnego tygodnia pracy, zainteresowania załogi w osiąganiu obniżki kosztów własnych budowy, oszczędzaniu materiałów i likwidacji przecieków materiałów poza teren budowy.</u> + <u xml:id="u-27.67" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Robotnicy budowlani powinni w znacznie większym stopniu uczestniczyć w efektach budownictwa mieszkaniowego, zarówno przez zwiększenie odsetka izb przydzielanych im bezpośrednio z budownictwa państwowego, jak i przy pomocy funduszów zakładowych drogą ułatwienia im udziału w spółdzielczym budownictwie mieszkaniowym.</u> + <u xml:id="u-27.68" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Należy zwiększyć uprawnienia organów rad narodowych do bezpośredniego kierowania i kontrolowania przedsiębiorstw budowlanych na swoim terenie działania. W prezydiach wojewódzkich rad narodowych należy powołać organ do bezpośredniego zarządzania podporządkowanymi sobie przedsiębiorstwami budownictwa miejskiego i wiejskiego, oraz do sprawowania kontroli i okazywania pomocy technicznej i organizacyjnej przedsiębiorstwom podległym miejskim i powiatowym radom narodowym, a także innym przedsiębiorstwom i zespołom budowlanym, działającym na terenie województwa.</u> + <u xml:id="u-27.69" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Zamierzone w Planie 5-letnim znaczne rozszerzenie zakresu i zadań budownictwa mieszkaniowego spółdzielczego i indywidualnego, wykonywanego w ramach inwestycji pozalimitowych z pomocą kredytową państwa — posiadać będzie dla osiągnięcia poprawy warunków mieszkaniowych ludności bardzo poważne znaczenie. Realizacja tych zadań wymaga zasadniczego i troskliwego zabezpieczenia.</u> + <u xml:id="u-27.70" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Przypomnijmy sobie tylko te dwie cyfry: w okresie planu 6-letniego wybudowano 49 tys. izb w budownictwie prywatnym i spółdzielczym, w Planie 5-letnim mamy wybudować 220 tys. izb.</u> + <u xml:id="u-27.71" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Przedstawione Komisji wnioski i naświetlenie tego zagadnienia przez Ministerstwo Gospodarki Komunalnej wymagają gruntownego przepracowania i uzupełnienia. Podstawowymi zagadnieniami tutaj są:</u> + <u xml:id="u-27.72" who="#PoselTolwinskiStanislaw">1) Zagadnienie prawidłowej akumulacji środków własnych ludności na cele budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-27.73" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Należy stworzyć warunki celowego i systematycznego oszczędzania przez możliwie szersze niż dotychczas warstwy ludności pracującej, dające możność i pewność otrzymania odpowiedniej pomocy przy budowie domu indywidualnego lub mieszkania spółdzielczego, po zakumulowaniu na ten cel potrzebnej sumy w określonym czasie. Podstawą stwierdzenia odpowiedniej akumulacji i uzyskania uprawnienia do zgłoszenia się o udział w budownictwie powinna być książeczka oszczędnościowa w PKO lub wpłacony wkład do spółdzielni mieszkaniowej.</u> + <u xml:id="u-27.74" who="#PoselTolwinskiStanislaw">2) Organizacja tego budownictwa od strony zainteresowanych i od strony wykonawstwa.</u> + <u xml:id="u-27.75" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Należy aktywizować działalność spółdzielni mieszkaniowych typu WSM budujących mieszkania społecznie najpotrzebniejsze, opartą na systematycznym wpłacaniu wkładów mieszkaniowych, prowadzeniu gospodarki na zasadach samowystarczalności i korzystającą z ewentualnej pomocy dodatkowej z funduszów zakładowych przedsiębiorstw i instytucji. Obok spółdzielni tego typu działać powinny w dalszym ciągu spółdzielnie budowlano-mieszkaniowe i zrzeszenia spółdzielcze domów jednorodzinnych, wymagające od swych członków wyższej akumulacji wstępnej.</u> + <u xml:id="u-27.76" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Zarówno dla budownictwa spółdzielczego, jak i dla budownictwa indywidualnego, przyzakładowego i powszechnego, należy zapewnić możliwości odpowiedniego wykonawstwa przez terenowe przedsiębiorstwa budowlane, stale działające i odpowiednio rozwijające specyficzną dla tego budownictwa technikę uprzemysłowienia i prefabrykacji, oraz pomocniczą produkcję materiałów i części budowlanych.</u> + <u xml:id="u-27.77" who="#PoselTolwinskiStanislaw">3) Zaopatrzenie materiałowe tego typu budownictwa wymaga szerokiego rozwinięcia terenowej produkcji materiałów budowlanych, pozalimitowej, pozostającej w dyspozycji rad narodowych lub bezpośrednich producentów. Dla produkcji prefabrykatów oraz samego budownictwa winny być zapewnione w dostatecznej ilości podstawowe materiały przemysłu kluczowego — cement, wapno, materiały instalacyjne, których nie będzie można produkować w ramach przemysłu terenowego. Materiały dla tego typu budownictwa powinny być zapewnione z przemysłu kluczowego po cenach państwowych, jak dla budownictwa objętego planem, a z przemysłu terenowego po cenach odpowiadających kosztom produkcji tych materiałów, ustalanych przez wojewódzkie rady narodowe bądź przez bezpośredniego producenta.</u> + <u xml:id="u-27.78" who="#PoselTolwinskiStanislaw">4) Należy zapewnić planowe — zgodne z planami zagospodarowania przestrzennego miast i osiedli — zaopatrzenie ludności w tereny pod zabudowę, odpowiednio uzbrojone w najniezbędniejsze urządzenia komunalne. W tym celu należy między innymi zmienić dotychczasowe przepisy prawne, dotyczące gruntów miejskich, zapewniając zarówno dotychczasowym właścicielom, jak i reflektantom budownictwa indywidualnego i spółdzielczego nieposiadającym terenu — otrzymanie odpowiedniej działki lub terenu pod zabudowę.</u> + <u xml:id="u-27.79" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Komisja wysunęła jeszcze jeden problem, poruszony już w dyskusji na obecnym Sejmie przez posła Gabryla, referującego sprawę naszego handlu zagranicznego. My wysuwamy tezę wykorzystania detezauryzacji walutowej i wiążemy ją właśnie z zagadnieniem budownictwa indywidualnego. Dla rozwinięcia w szerszym niż dotychczas stopniu budownictwa indywidualnego, bez pomocy kredytowej państwa, i wykonania zadań w tym zakresie przewidzianych w Planie 5-letnim — wysuwamy postulat czy poddajemy pod rozwagę projekt zastosowania amnestii gospodarczej w stosunku do wszystkich, którzy ujawnią na cele budownictwa indywidualnego posiadane oszczędności lub fundusze w walutach obcych i kosztownościach, podlegających na podstawie obowiązujących przepisów odsprzedaży Bankowi Narodowemu.</u> + <u xml:id="u-27.80" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Ujawnione na ten cel waluty byłyby przeliczone bądź na zasadach eksportu wewnętrznego, bądź przez odpowiednią wycenę materiałów budowlanych dostarczonych budującemu. Dla innych budujących z funduszów własnych należałoby zapewnić pierwszeństwo w zaopatrzeniu materiałowym tym, którzy wykażą się odpowiednią zaoszczędzoną kwotą na budowę, ulokowaną na książeczce celowej w PKO.</u> + <u xml:id="u-27.81" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Wykonanie planów budownictwa mieszkaniowego w Planie 5-letnim uzależnione jest w decydującej mierze od odpowiedniego zwiększenia produkcji materiałów budowlanych. Poważne niedobory bilansowe wymagają zwrócenia specjalnej uwagi na to zagadnienie, którego rozwiązanie, poza przewidzianym w planie zwiększeniem produkcji przemysłów kluczowych, wymaga decydującego przełomu w uruchomianiu i rozwoju terenowego przemysłu materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-27.82" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Dla racjonalnego rozwoju produkcji materiałów budowlanych, likwidacji marnotrawstwa w kosztach przewozu materiałów oraz zgodnego z zasadami gospodarności ich rozdzielnictwa Komisja postuluje:</u> + <u xml:id="u-27.83" who="#PoselTolwinskiStanislaw">1.Bilansowanie produkcji i rozdziału materiałów budowlanych w skali wojewódzkiej;</u> + <u xml:id="u-27.84" who="#PoselTolwinskiStanislaw">2.Ustalanie ceny na materiały budowlane przemysłu kluczowego loco stacja wysyłkowa. Kosztami transportu obciąży się odbiorcę, ażeby zahamować bodźcem ekonomicznym te nieracjonalne przewozy, o których tak często była tutaj mowa;</u> + <u xml:id="u-27.85" who="#PoselTolwinskiStanislaw">3.Wykorzystanie wszelkich możliwości stosowania na terenie danego województwa materiałów miejscowych i jak najszerszego poparcia rozwoju tej produkcji;</u> + <u xml:id="u-27.86" who="#PoselTolwinskiStanislaw">4.Ustalenie cen na materiały budowlane produkcji terenowej na zasadach rentowności, tzn. kosztów własnych produkcji plus niezbędna akumulacja w skali wojewódzkiej;</u> + <u xml:id="u-27.87" who="#PoselTolwinskiStanislaw">5.Uruchomienie wszelkich rezerw materiałów niezbędnych dla terenowej produkcji prefabrykatów;</u> + <u xml:id="u-27.88" who="#PoselTolwinskiStanislaw">6.Zapewnienie odpowiedniej pomocy technicznej, instruktarzowej i organizacyjnej dla terenowych przedsiębiorstw materiałów budowlanych;</u> + <u xml:id="u-27.89" who="#PoselTolwinskiStanislaw">7.Rozwinięcie pobocznej produkcji materiałów instalacyjnych, przede wszystkim w zakładach przemysłowych innych resortów;</u> + <u xml:id="u-27.90" who="#PoselTolwinskiStanislaw">8.Zabezpieczenie w drodze importu prostych maszyn i urządzeń dla terenowej produkcji materiałów budowlanych i prefabrykatów oraz przyśpieszenie produkcji tych urządzeń.</u> + <u xml:id="u-27.91" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Komisja przyjęła również uchwały, dotyczące trwałego zahamowania dekapitalizacji budynków mieszkalnych oraz odpowiedniego zabezpieczenia inwestycji w zakresie gospodarki komunalnej.</u> + <u xml:id="u-27.92" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Sejm uważa, że trwałe zahamowanie dekapitalizacji starych i już wybudowanych zasobów mieszkalnych oraz zorganizowanie prawidłowej i oszczędnej gospodarki mieszkaniowej możliwe jest do osiągnięcia tylko przez ustalenie opłat za mieszkania i związane z nimi świadczenia na poziomie samoopłacalności gospodarczej, oraz przez ścisłe określenie obowiązków użytkownika w stosunku do administracji oraz administracji domów (osiedli) mieszkalnych w stosunku do użytkowników i gospodarki komunalnej.</u> + <u xml:id="u-27.93" who="#PoselTolwinskiStanislaw">To samo winno dotyczyć kalkulacji wysokości opłat za świadczenia dostarczane mieszkańcom przez przedsiębiorstwa gospodarki komunalnej, które w ten sposób powinny mieć zabezpieczoną możliwość przeprowadzenia należytej konserwacji swych urządzeń.</u> + <u xml:id="u-27.94" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Sejm postuluje uregulowanie tej sprawy jeszcze w okresie Planu 5-letniego przy odpowiedniej rekompensacie dla zainteresowanej ludności przy regulacji płac i zarobków.</u> + <u xml:id="u-27.95" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Sejm stwierdza, że inwestycje w zakresie gospodarki komunalnej w ubiegłym okresie były szczególnie zaniedbane, a wiele problemów i bolączek gospodarki komunalnej, rzutujących poważnie na zaspokajanie potrzeb bytowych ludności, zostało w planie 6-letnim nie rozwiązane bądź pominięte.</u> + <u xml:id="u-27.96" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Dotyczy to m. in.: nienadążania inwestycji komunalnych za nowym budownictwem mieszkaniowym, oczyszczania miast, poprawy warunków higienicznych (pralnie i kąpieliska), oświetlenia ulic, hotelarstwa itp.</u> + <u xml:id="u-27.97" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Całkowitemu niemal zaniedbaniu uległy mniejsze miasta i osiedla.</u> + <u xml:id="u-27.98" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Jakkolwiek w Planie 5-letnim nakłady na gospodarkę komunalną poważnie wzrastają, nie są one jednak wystarczające dla odrobienia powstałych zaległości. Poważny niepokój budzi również fakt niewykorzystywania kredytów i niewykonywania planów rzeczowych gospodarki komunalnej w ubiegłych okresach.</u> + <u xml:id="u-27.99" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Sejm postuluje w związku z tym zwrócenie specjalnej uwagi na pełne zabezpieczenie materiałowe zaplanowanych w pięciolatce inwestycji komunalnych, przyśpieszenie niezbędnych usprawnień organizacyjnych, zwiększenie uprawnień miejskich rad narodowych, pozwalających na samodzielne rozwinięcie inicjatywy w mobilizacji celowych dochodów, na usunięcie określonych zaniedbań, popieranie czynów społecznych i gospodarskie rozwiązywanie poszczególnych problemów w oparciu o oddolną inicjatywę ludności.</u> + <u xml:id="u-27.100" who="#PoselTolwinskiStanislaw">W związku z zaniedbaniem w ubiegłym okresie odbudowy i należytej konserwacji wielu budowli zabytkowych w miastach i osiedlach, Sejm zwraca uwagę na konieczność dokonania rewizji sprawy użytkowników budowli zabytkowych oraz konieczność przydziału odpowiednim użytkownikom do wykończenia i zagospodarowania zaniedbanych i niewykorzystanych należycie obiektów celem ich ochrony przed dalszą dewastacją.</u> + <u xml:id="u-27.101" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Przedkładam do rozważenia przez Radę Seniorów, czy zacytowanym tutaj uchwałom Komisji Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej nie należy nadać autorytetu uchwały sejmowej.</u> + <u xml:id="u-27.102" who="#PoselTolwinskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Adam Mickiewicz pisał w 1849 r. w — „Trybunie Ludów”, wydawanej w Paryżu: — „...los osiedli robotniczych zależy od samych robotników. Niechajże jako obywatele zostaną tym, czym byli w dniach lutowych. Niech nie zapominają, że właśnie chwytając za broń dla położenia kresu powszechnemu cierpieniu i nędzy, że właśnie z okrzykiem: — „Niech żyje Francja, niech żyją Włochy, niech żyje Polska!”, oni, którzy nie mieli gdzie złożyć głowy, zdobyli prawo do życia w osiedlach.” Chodzi tutaj o osiedla budowane w 1849 r. w ramach robót publicznych przez ówczesny rząd francuski.</u> + <u xml:id="u-27.103" who="#PoselTolwinskiStanislaw">„Jest w interesie robotnika żywić w sobie i szerzyć na zewnątrz ducha, który stworzył osiedla: im potężniejszy stanie się ten duch, tym więcej znajdzie się środków do zapewnienia dobrobytu ludziom, którzy są jego przedstawicielami.” Nasza spółdzielczość mieszkaniowa w okresie międzywojennym to hasło — „los osiedli robotniczych zależy od samych robotników” przyjęła za swoje aktualne hasło. Jakże wspaniale nadaje się ten cytat do trawestacji na nasze dzisiejsze zadania — dokonania przełomu w dotychczasowych metodach zarówno budownictwa jak i gospodarki mieszkaniowej i komunalnej! Zdobyliśmy drogą rewolucji społecznej nasze miasta i osiedla, staliśmy się ich gospodarzami — my, tzn. klasa robotnicza i ludność pracująca w tych miastach i osiedlach. Pozwólmy tej ludności sprawować rolę rzeczywistych gospodarzy. Poprzyjmy ich wysiłki, ich inicjatywę, przyjdźmy im z odpowiednią pomocą, która by namacalnie dowiodła, co to znaczy industrializacja kraju w dziedzinie kluczowej produkcji materiałów budowlanych, uzupełniona oddolną inicjatywą samych zainteresowanych, przenikniętych duchem, o którym tak pięknie mówił nasz wielki poeta.</u> + <u xml:id="u-27.104" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#Marszalek">Jako ostatni mówca w dniu dzisiejszym głos ma poseł woj. krakowskiego Anna Krzyżak.</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#PoselKrzyzakAnna">Wysoki Sejmie! Naród polski realizując Plan 5-letni walczy o dobrobyt dla każdego człowieka w Polsce Ludowej. Na dobrobyt ten musi pracować robotnik w fabryce, górnik w kopalni, nauczyciel w szkole, a szczególnie chłop produkujący chleb, nabiał, mięso, owoce.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#PoselKrzyzakAnna">Jasne jest, że im szybciej, lepiej i taniej produkować będziemy artykuły konieczne do życia człowieka, tym szybszy będzie wzrost dobrobytu mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#PoselKrzyzakAnna">Jest nas na obszarze kraju dwadzieścia kilka milionów ludzi i wszyscy chcą żyć lepiej, bo potrzeby ich wzrastają. Nie we wszystkich jednak zakątkach kraju wzrost stopy życiowej kształtuje się jednakowo — jest to bowiem uzależnione od warunków ekonomicznych i środowiskowych.</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#PoselKrzyzakAnna">Wyrażam wolę produkcyjną i zarazem wolę lepszego życia ludności południowych terenów woj. krakowskiego.</u> + <u xml:id="u-29.4" who="#PoselKrzyzakAnna">Powiat nowosądecki np. zamieszkuje 140 tys. ludzi, z czego 87% na wsi, która użytkuje rolniczo 580 tys. km^2^ ziemi, chociaż cały obszar powiatu liczy 1.552 km^2^. Pozostałe 972 km^2^ to przeważnie lasy, pastwiska, hale i nieużytki. Na jeden km^2^ gruntów ornych przypada ok. 180 chłopów — jest to prawie największe zaludnienie na obszarze kraju, chociaż z akcji osiedleńczej skorzystała poważna ilość rodzin.</u> + <u xml:id="u-29.5" who="#PoselKrzyzakAnna">Z wymienionej cyfry ludności w miejscowym przemyśle zatrudnionych jest — i to nie stale — tylko 8 tys. ludzi, których zarobki ze względu na brak ciężkiego przemysłu są o wiele niższe, niż zarobki robotnika w skali przeciętnej naszego kraju, i nie przekraczają 700 zł miesięcznie.</u> + <u xml:id="u-29.6" who="#PoselKrzyzakAnna">Ziemia, przeważnie górska, III i IV klasy, nie jest jeszcze w stanie wyżywić całej ilości ludzi. Chcąc zaspokoić rosnące potrzeby ludności, nie możemy bazować na dotychczasowych formach i sposobach gospodarki, gdzie często chłop na niedostępnych zboczach wydzierał ziemi na swój sposób plon wystarczający zaledwie na owsiany placek. Dotąd jeszcze aktualna jest góralska pieśń — „Góralu, czy ci nie żal...” w stosunku do wędrującego w doliny, przeważnie w Szczecińskie, na sezonowe prace.</u> + <u xml:id="u-29.7" who="#PoselKrzyzakAnna">Na naszym terenie, w odróżnieniu od terenów nizinnych, nie da się ustalić generalnej recepty na taką czy inną produkcję względnie zastosowanie jednakowych środków uprawy roli.</u> + <u xml:id="u-29.8" who="#PoselKrzyzakAnna">Konfiguracja ziemi i związana z tym cała skala mikroklimatycznych odmian zmusza do zastosowania odmiennych sposobów gospodarowania, bo — „co wieś, to inna pieśń”, a w języku gospodarczym — co wieś, to inna zgoła gospodarka, a nawet jeśli chodzi o teren jednej wsi, to w zależności od nasłonecznienia, konfiguracji, nawodnienia oraz grubości warstwy gleby różna jest produkcja. Z tego też względu niektóre gospodarstwa, bardziej intensywne, poza uprawą roli prowadzą hodowlę, sadownictwo i warzywnictwo.</u> + <u xml:id="u-29.9" who="#PoselKrzyzakAnna">W dolinie Dunajca, szczególnie w okolicach Łącka sadownictwo jest najbardziej rentowną gałęzią produkcji rolnej. W ostatnich latach rozwój sadownictwa w gospodarstwach chłopskich tego rejonu został zahamowany z powodu powstawania dwukrotnie projektu opracowanego przez Zjednoczenie Energetyczne— budowy zapory wodnej na Dunajcu w celu uruchomienia elektrowni. Projekt ten, jak dotąd, nie jest aprobowany przez miejscowych sadowników i również nie jest zatwierdzony, gdyż przyniósłby więcej szkody niż korzyści, bo zalewem byłyby objęte tereny wyjątkowo sadownicze, o najlepszej produkcji, powiatu nowosądeckiego wraz z miastem Łącko. Niemniej jednak ta dwukrotna propozycja — pierwsza w roku 1946 i obecnie — wpłynęła ujemnie na rozwój sadownictwa w tym rejonie i spadek rentowności gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-29.10" who="#PoselKrzyzakAnna">Nie możemy powiedzieć, że w czasach powojennych na terenach górskich weszliśmy na właściwą drogę gospodarowania, po której dalej mamy kroczyć. Powstałe na tym terenie spółdzielnie produkcyjne wykazały, że droga ta nie w całości jest właściwa. I tak np. nasze spółdzielnie wysokogórskie wprawdzie mają osiągnięcia, ale sposoby gospodarowania, stopień wykorzystania warunków gospodarczych tych terenów nie gwarantują ani miejscowej ludności, ani gospodarce ogólnonarodowej dobrobytu. Bo jeżeli średnia wydajność czterech podstawowych zbóż kształtuje się w naszych spółdzielniach około 8 q z hektara (bez zaistnienia jakichś klęsk elementarnych), jeżeli 1 hektar naszych hal jest zdolny wyżywić zaledwie 2 do 3 sztuk owiec, jeżeli cała urodzajna warstwa ziemi pod wpływem niewłaściwej uprawy i doboru maszyn, którymi mechanicznie uprawia się stoki nawet do 25 stopni nachylenia, spływa do potoków górskich, to dochodowość chłopa- spółdzielcy nie może być dobra i rocznie osiągnięty produkt rolny nie przynosi więcej dochodu statutowo pracującemu członkowi jak 3 tys. zł po przeliczeniu produktów na pieniądze. Toteż spółdzielnie zdobywają uboczne zarobki, związane z rolnictwem, prowadząc inną dodatkową gałąź produkcji — i te tylko spółdzielnie są rentowne.</u> + <u xml:id="u-29.11" who="#PoselKrzyzakAnna">Zasadniczym problemem gospodarki górskiej jest określenie stosunku między produkcją roślinną a produkcją zwierzęcą. Na czoło tych zagadnień wysuwa się ustalenie sposobu użytkowania i wykorzystania na użytki zielone wszystkich hal oraz gruntów znajdujących się w partiach wysokogórskich. Jeżeli gospodarstwa górskie mają w pełni wykorzystać swe warunki naturalne dla rozwoju hodowli, to nie można od nich wymagać towarowej produkcji zbóż, do czego jednak wbrew zdaniu praktyków i fachowców rolnych przymuszano spółdzielców — ze szczebla wojewódzkich czynników politycznych. Takich polityków w rolnictwie, a właściwie polityków od sztywnego planowania i elastycznej sprawozdawczości, których zadaniem było twierdzenie, że kadry polityczne mają decydować o wszystkim, było u nas niemało. Praktyka jednak wykazała, że kadry te nie zadecydowały wszystkiego, a zadecydowała rzeczywistość — i ujawniła rezultaty.</u> + <u xml:id="u-29.12" who="#PoselKrzyzakAnna">Na ten temat dochodziły często sygnały oddolne o konieczności zmiany gospodarowania i zastosowania takich form organizacyjnych, na jakie pozwala przyroda, i zgodnie z tym jak uczy nauka; lecz sygnały te były za słabe i ucichły.</u> + <u xml:id="u-29.13" who="#PoselKrzyzakAnna">Dzisiaj trzeba umożliwić chłopu gospodarującemu w górach szanse dobrobytu podobne do tych, jakie może mieć chłop pracujący w czarnoziemiu. Różnorodność bogactwa górskiego, a więc m. in. możność stworzenia przemysłów ceramicznego, drzewnego, tkackiego, które w latach przedwojennych były tam szeroko rozwinięte, pozwoli rodzinom chłopskim uzupełnić zaspokajanie swoich potrzeb materialnych. O ile w tej chwili nie można sobie jeszcze pozwolić na uruchomienie w pełni tego przemysłu, to jednak trzeba w pewnej mierze dopomóc w kontynuowaniu chałupniczego przemysłu ludowego oraz różnych rzemiosł, w których przed wojną w pow. nowosądeckim było zatrudnionych łącznie około 8 tys. ludzi. Dzisiaj ten przemysł prawie że nie istnieje.</u> + <u xml:id="u-29.14" who="#PoselKrzyzakAnna">Duża ilość młodych i silnych rąk do pracy z utęsknieniem czeka na budowę wytwórni zamiennych części samochodowych, zaprojektowanej w pięciolatce na 1957 rok w okolicy Biegonic koło Nowego Sącza. Będzie to miało duży wpływ na podniesienie stopy życiowej przeludnionych wsi nowosądeckich, jednak nie będzie jeszcze w stanie rozwiązać sprawy zatrudnienia w całym powiecie.</u> + <u xml:id="u-29.15" who="#PoselKrzyzakAnna">Istnieją jeszcze w naszym rejonie szerokie możliwości klimatyczne lepszego wykorzystania doliny Popradu od Rytra do Krynicy, jako terenów specyficznie uzdrowiskowych. Uzdrowiska te po wojnie nie rozbudowują się, a raczej z powodu zmiany osiedleńców i nie w całości uregulowanej sprawy własności kurczą się i niszczeją. Od 1946 r. w samej Krynicy na skutek zniszczenia uległo rozbiórce około 40 domów mieszkalnych, a nie zbudowano ani jednego. Ministerstwo Zdrowia w Planie 5-letnim nie przewiduje żadnych inwestycji w zakresie rozbudowy, a nawet konserwacji domów w uzdrowiskach, chociaż możliwości korzystania z wód mineralnych znajdujących się w tym rejonie, jak również specyficzne warunki klimatyczne sprzyjają, w szerokiej mierze wielkiemu rozwojowi.</u> + <u xml:id="u-29.16" who="#PoselKrzyzakAnna">Odbyty z początkiem bieżącego roku Zjazd Lekarski w Krynicy z udziałem kierowników wydziałów zdrowia i delegacji lekarzy-specjalistów z kilkunastu sąsiednich państw zadecydował, że rejon Krynicy i doliny Popradu ma się stać wielkim kombinatem leczniczym. Wiemy, że na razie państwo nasze ma inne potrzeby, związane z podniesieniem stopy życiowej robotników i chłopów, i nie może zaspokoić wszystkich palących potrzeb, ale istnieje propozycja, czy nie dobrze byłoby zainteresować większe zakłady pracy i instytucje rozbudową domów wczasowych, względnie wejść w kontakt z sąsiednimi państwami, które nie mają takich warunków do budowy ośrodków leczniczych w swoim kraju, aby mogły skorzystać z możliwości budowy lecznic na tym terenie — tym bardziej że jeżeli chodzi o poprawę zdrowia człowieka, to nie powinny w tej dziedzinie przeszkadzać żadne zastrzeżenia ani trudności. Rozbudowa tych uzdrowisk jest o tyle ułatwiona, że na ich terenie przebiega linia kolejowa i drogi bite.</u> + <u xml:id="u-29.17" who="#PoselKrzyzakAnna">Ludność miejscowa widzi te możliwości i dość śmiało wyraża je w postaci swych dezyderatów, chcąc dać swój wkład pracy w tej dziedzinie — wiążąc słuszną tezę przeobrażenia swego życia z procesem szerokiej demokratyzacji, w powiązaniu z dobrymi intencjami Rządu i Partii.</u> + <u xml:id="u-29.18" who="#PoselKrzyzakAnna">Realizacja planów oddolnych pozwoli na urzeczywistnienie podstawowych form dobrobytu każdego Polaka. Dlatego też w Planie 5-letnim przygotujmy warunki pod równy start i równe szanse do dobrobytu całego społeczeństwa i z wyżyn naszych sejmowych słów razem z masami przejdźmy do czynu.</u> + <u xml:id="u-29.19" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-29.20" who="#PoselKrzyzakAnna">Marszałek: Na tym kończymy dzisiejsze obrady.</u> + <u xml:id="u-29.21" who="#PoselKrzyzakAnna">Dyskusja nad projektem Planu 5-letniego będzie kontynuowana jutro.</u> + <u xml:id="u-29.22" who="#PoselKrzyzakAnna">Do Prezydium Sejmu wpłynęły następujące interpelacje:</u> + <u xml:id="u-29.23" who="#PoselKrzyzakAnna">1.Interpelacja posła Jana Dobraczyńskiego do Obywatela Prezesa Rady Ministrów dotycząca decyzji Ministerstwa Oświaty w sprawie nauczania religii w szkole podstawowej w Kazimierzu koło Łodzi.</u> + <u xml:id="u-29.24" who="#PoselKrzyzakAnna">2.Interpelacja sejmowej Komisji Rolnictwa do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie przydziału samochodów dla potrzeb służby weterynaryjnej.</u> + <u xml:id="u-29.25" who="#PoselKrzyzakAnna">3.Interpelacja sejmowej Komisji Rolnictwa do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie nieprzyjmowania przez gorzelnie zmarzniętych ziemniaków.</u> + <u xml:id="u-29.26" who="#PoselKrzyzakAnna">4.Interpelacja sejmowej Komisji Rolnictwa do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie uchwały Rady Ministrów o ograniczeniu zatrudniania ludności wiejskiej w miastach.</u> + <u xml:id="u-29.27" who="#PoselKrzyzakAnna">5.Interpelacja posłów Dominika Horodyńskiego, Barbary Bulskiej, Kiejstuta Żemaitisa oraz Władysława Olesia do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Częstochowie.</u> + <u xml:id="u-29.28" who="#PoselKrzyzakAnna">6.Interpelacja Wojewódzkiego Zespołu Poselskiego woj. krakowskiego do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie rozwoju miasta Miechowa.</u> + <u xml:id="u-29.29" who="#PoselKrzyzakAnna">7.Interpelacja posła Józefa Czapskiego do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie konieczności zbadania sytuacji epidemiologicznej w powiecie tomaszowskim woj. lubelskiego.</u> + <u xml:id="u-29.30" who="#PoselKrzyzakAnna">8.Interpelacja Wojewódzkiego Zespołu Poselskiego woj. białostockiego do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie budowy zasadniczej szkoły zawodowej w Białymstoku.</u> + <u xml:id="u-29.31" who="#PoselKrzyzakAnna">9.Interpelacja Wojewódzkiego Zespołu Poselskiego woj. białostockiego do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie przekazania do dyspozycji Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej budynku szpitala Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Białymstoku oraz budynków byłego szpitala Ministerstwa Obrony Narodowej w Ełku.</u> + <u xml:id="u-29.32" who="#PoselKrzyzakAnna">10.Interpelacja Wojewódzkiego Zespołu Poselskiego woj. kieleckiego do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie uregulowania sytuacji prawnej przedsiębiorstw, nad którymi ustanowiony został przymusowy zarząd państwowy.</u> + <u xml:id="u-29.33" who="#PoselKrzyzakAnna">Te dziesięć interpelacji Prezydium Sejmu, w myśl art. 53 regulaminu Sejmu, przekazało Prezesowi Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-29.34" who="#PoselKrzyzakAnna">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-29.35" who="#PoselKrzyzakAnna">Następne posiedzenie odbędzie się jutro, tj. dnia 9 listopada, o godz. 10.</u> + <u xml:id="u-29.36" who="#PoselKrzyzakAnna">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-29.37" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 20 min. 50.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00034-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00034-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..2949324 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00034-01/header.xml @@ -0,0 +1,79 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00034-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>34 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>34 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">34</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1956-11-09</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterZdrowiaJerzySztachelski" role="speaker"> + <persName>Minister Zdrowia Jerzy Sztachelski</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDebowskiFranciszek" role="speaker"> + <persName>Poseł Dębowski Franciszek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGierekEdward" role="speaker"> + <persName>Poseł Gierek Edward</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKilisJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Kiliś Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKorzyckiAntoni" role="speaker"> + <persName>Poseł Korzycki Antoni</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKrolJanAleksander" role="speaker"> + <persName>Poseł Król Jan Aleksander</persName> + </person> + <person xml:id="PoselNieszporekRyszard" role="speaker"> + <persName>Poseł Nieszporek Ryszard</persName> + </person> + <person xml:id="PoselOpalkoStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Opałko Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPylkaJanina" role="speaker"> + <persName>Poseł Pyłka Janina</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSkibniewskiZygmunt" role="speaker"> + <persName>Poseł Skibniewski Zygmunt</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSpychalskiWladyslawWitold" role="speaker"> + <persName>Poseł Spychalski Władysław Witold</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSzerszenStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Szerszeń Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWiktorKlosiewicz" role="speaker"> + <persName>Poseł Wiktor Kłosiewicz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWysockiMieczyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Wysocki Mieczysław</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekKulczynskiStanislaw" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Kulczyński Stanisław</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00034-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00034-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..280239c --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00034-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,855 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja I — Sesja X</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 34 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 9 listopada 1956 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1956</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do dalszej dyskusji nad projektem Planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. wrocławskiego Józef Kiliś.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselKilisJozef">Wysoki Sejmie! Zreferowany nam projekt Planu 5-letniego w dziedzinie rolnictwa zakłada wzrost (w cenach porównywalnych) wartości produkcji całego rolnictwa w porównaniu z 1955 r. o około 25%, w tym produkcji roślinnej o 22%, a zwierzęcej o 27%.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselKilisJozef">Suma wydatków na rozwój rolnictwa — a od tego przecież w zasadniczym stopniu zależeć będzie osiągnięcie 30% wzrostu stopy życiowej naszego społeczeństwa — wzrasta w 1960 r. prawie dwa razy w porównaniu z sumami wydatkowanymi na te cele w 1955 r. Jest to istotny krok naprzód, gdyż tempo tego wzrostu jest znacznie szybsze niż w innych działach gospodarki narodowej, niemniej jednak nie gwarantuje w pełni usunięcia istniejących zaniedbań w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselKilisJozef">Osiągnięcie tych założeń będzie wymagało poważnego wysiłku ze strony chłopstwa pracującego oraz dalszego stwarzania na wsi klimatu, w którym chłop czułby się w pełni gospodarzem na swoim warsztacie pracy. Klimat taki na wsi stworzyły uchwały VIII Plenum KC PZPR. Wyrugować musimy do końca metody administracyjne w naszych stosunkach z chłopem - producentem i przejść do uzgadniania z nim ilości masy towarowej, która ma zostać wyprodukowana. Ostatni rok wiele w tej dziedzinie co prawda zmienił na lepsze. Chłopi poczuli się gospodarzami, mniejsza jest ingerencja władz i instytucji — toteż i rezultaty tego są widoczne.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselKilisJozef">U nas na Dolnym Śląsku wyrażają się one m. in. w tym, że sprawniej i szybciej zostały przeprowadzone tegoroczne żniwa. O wiele mniej ekip z miasta pracowało przy sprzęcie tegorocznych zbiorów, a jednocześnie w znacznym stopniu zmniejszyliśmy marnotrawstwo zbóż w stosunku do lat ubiegłych. Po raz pierwszy od kilku lat województwo dość znacznie przekroczyło wrześniowy plan skupu zbóż, realizując go w 140% — bez wysyłania w teren aktywistów, których setki w latach ubiegłych siedziało w terenie przy skupie. A jednocześnie wykonano ponad 32 tys. ha podorywek więcej, niż w roku ubiegłym. Sprawniej przebiegły siewy jesienne i przebiegają orki zimowe.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselKilisJozef">Obok tego jest jednak wiele zagadnień nabrzmiałych na terenie wsi, których rozwiązania chłopi się domagają. Do tych zagadnień należy zaopatrzenie wsi w środki produkcji i materiały budowlane.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselKilisJozef">Jednym z czynników gwarantujących wykonanie planu rozwoju rolnictwa jest sprawa nawożenia gleby, a więc produkcja obornika i nawozów sztucznych. Produkcja obornika wiąże się ściśle ze wzrostem hodowli, zwłaszcza bydła, którego mamy mieć w 1960 r. 9.950 tys. sztuk. Aby osiągnąć tę cyfrę pogłowia bydła, aby osiągnąć zwiększoną produkcję obornika, obok rozwiązania sprawy braku pasz i rozwoju hodowli zarodowej musimy przede wszystkim rozwiązać sprawę baz gospodarczych — remontów oraz budowy nowych obór i chlewni, co się wiąże ściśle z potrzebą zwiększenia przydziału na wieś materiałów budowanych: cementu, wapna, cegły i tarcicy.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselKilisJozef">Na zapotrzebowanie 4 tvs. ton cementu chłopi dolnośląscy otrzymali w bieżącym roku zaledwie 2.600 ton, pomimo że skończyły się już miesiące letnie, a z nimi najdogodniejszy okres budów i remontów na wsi. Podobnie wygląda sytuacja z zaopatrzeniem wsi w inne materiały budowlane.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselKilisJozef">Plan 5-letni zakłada wzrost zaopatrzenia gospodarki indywidualnej, łącznie z działkami przyzagrodowymi członków spółdzielni produkcyjnych, jak następuje: cementu o 160%, cegły i prefabrykatów o 82%, tarcicy o 70% i wapna o 68% więcej. Jest to stosunkowo dość znaczny wzrost, jednak biorąc pod uwagę dotychczasowe zaniedbania na tym odcinku — zjawisko wielu walących się zagród chłopskich, tak domów mieszkalnych, jak i obiektów gospodarskich, a zwłaszcza budynków inwentarskich — ilości te nie zaspokoją potrzeb wsi. Trzeba wyraźnie powiedzieć, że rozwiązanie sprawy budownictwa na wsi, lepsze zaopatrzenie w materiały budowlane, w poważnym stopniu zahamuje odpływ ludności ze wsi, zwłaszcza wielu młodych małżeństw, że zagwarantuje nam osiągnięcie założonych wskaźników wzrostu pogłowia i wydajności z hektara.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselKilisJozef">Dlatego należy w dalszym ciągu poważnie przemyśleć możliwości zwiększenia produkcji materiałów budowlanych na wsi. Wiele tu może zdziałać chłopska inicjatywa — zespoły wypału cegły i dachówki, możliwość budownictwa z gliny i innych materiałów miejscowego pochodzenia, pod warunkiem zabezpieczenia należytych środków, zwłaszcza węgla, i otoczenia tych zespołów odpowiednią opieką ze strony władz terenowych. Ale musi też być zwiększony wysiłek ze strony władz centralnych i zwiększone nakłady finansowe w postaci kredytów, gdyż trudno jest chłopa agitować, aby konserwował budynki i bielił obory, jeśli przez kilka tygodni z rzędu nie może dostać wapna w miejscowej gminnej spółdzielni — „Samopomoc Chłopska”. Takie wypadki miały miejsce w pow. strzelińskim, gdzie od dwóch miesięcy PZGS nie otrzymał awizowanych 5 wagonów wapna na jesienną akcję odkażania obór, nie mówiąc już o potrzebach budowlanych. Takie wypadki mają miejsce i w innych powiatach woj. wrocławskiego, a przecież chłop dobrze wie o tym, że Polska ma bogate pokłady wapnia, dotychczas słabo wykorzystywane.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselKilisJozef">W tej sytuacji, niezależnie od szybkiego zwiększenia produkcji istniejących wapienników i uruchomiania nowych, oraz innych zakładów produkujących materiały budowlane — nasuwa się konieczność szybkiego przestawienia się na produkcję i budownictwo z prefabrykatów, które dotychczas jest u nas za drogie i słabo rozpowszechnione. Trzeba temu zagadnieniu poświęcić więcej wysiłku i środków pieniężnych, wykorzystać doświadczenia z zagranicy. Wydaje się, że to się nam szybko zamortyzuje i złagodzi nasze obecne trudności.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselKilisJozef">Nie ma prawie narady, czy też spotkania, na którym dolnośląscy chłopi nie podnosiliby sprawy braku nawozów sztucznych. W roku ubiegłym wieś wrocławska otrzymała o 300 ton azotu i 200 ton fosforu mniej niż zaplanowano, chociaż miała otrzymać o 25% więcej. Podobnie wygląda sytuacja w bieżącym roku, gdyż w żadnym asortymencie przemysł nie wykonał zaplanowanej produkcji nawozów sztucznych i wieś otrzymała ich o około 8% mniej od zaplanowanych.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselKilisJozef">Projektowany obecnie w Planie 5-letnim wzrost zaopatrzenia rolnictwa w nawozy sztuczne o 83% w porównaniu z 1955 r. rzecz jasna, nie zaspokaja potrzeb naszego rolnictwa. W tej sytuacji konieczne staje się znalezienie dodatkowych funduszów na rozwój krajowej produkcji nawozów sztucznych, kosztem zmniejszenia innych inwestycji. Sprawie tej nasz Rząd winien dać wyraz w projekcie Narodowego Planu Gospodarczego już na rok 1957 (kosztem chociażby dalszego zmniejszenia inwestycji na budownictwo administracyjne), który zgodnie z zapowiedzią Prezesa Rady Ministrów ma być corocznie uchwalany przez Sejm.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselKilisJozef">Następna możliwość to rozpatrzenie sprawy zwiększenia importu nawozów sztucznych. Uważam, że lepiej nam się opłaca importować nawozy sztuczne aniżeli zboże, które powinniśmy wyprodukować w kraju. Uważam, że środki finansowe na import nawozów sztucznych musimy znaleźć pomimo rzeczywiście trudnej sytuacji naszego bilansu płatniczego. Osobiście uważam za słuszny postulat sejmowej Komisji Rolnictwa, idący w kierunku wykorzystania nadwyżki uzyskiwanych dewiz z eksportu artykułów rolniczych, takich jak cukier, bekony i inne — właśnie na import nawozów sztucznych.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselKilisJozef">Realizacja całości zadań w rolnictwie wymaga dalszego uruchamiania bodźców materialnego zainteresowania. Nie ulega wątpliwości, że podniesienie cen na żywiec wpłynęło znacznie na wzrost pogłowia trzody chlewnej, że zniesienie obowiązkowych dostaw mleka z dniem 1 stycznia 1957 r. i podniesienie cen na mleko z dostaw ponadobowiązkowych poważnie zwiększy opłacalność hodowli bydła i wpłynie dodatnio na wzrost produkcji roślinnej. Jednakże nadal słyszy się w terenie wiele krytycznych głosów ze strony chłopów odnośnie słabej opłacalności produkcji zboża, które sprzedawane jest po cenach obowiązkowych dostaw. Chłopi z zadowoleniem przyjęli zapowiedź tow. Władysława Gomułki na VIII Plenum KC PZPR o zniesieniu w perspektywie obowiązkowych dostaw, widząc w tej zapowiedzi korzyści zarówno dla nich samych, jak i dla naszego Ludowego Państwa.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselKilisJozef">Wiele jest skarg ze strony chłopów na fakt oparcia systemu obowiązkowych dostaw o społeczną klasyfikację ziemi. Społeczna klasyfikacja ziemi jest chyba tą dziedziną, w której najwięcej wyrządzono krzywd na wsi i która ekonomicznie poderwała produkcję rolniczą. Dlatego też w tej dziedzinie musimy jak najszybciej dokonać zmian, opierając się o naukowo-techniczną klasyfikację ziemi. A jednak tempo przeprowadzanej klasyfikacji gleboznawczej jest jak dotychczas zbyt wolne (np. w woj. wrocławskim klasyfikację prowadzi się w b. r. tylko w dwóch powiatach — Złotoryja i Zgorzelec, a ukończenie jej do końca roku jest pod znakiem zapytania) i nie daje tej gwarancji, że w Planie 5-letnim ją zakończymy. Dlatego też wysuwa się postulat pod adresem Ministerstwa Rolnictwa o przyśpieszenie tempa prac klasyfikacyjnych. Występujące trudności, które niewątpliwie istnieją, jak brak fachowców geodetów — trzeba zdecydowanie przełamać drogą jak najszybszego doszkalania kadr.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselKilisJozef">Poza tym chłopi górskich powiatów woj. wrocławskiego nie potrafią zrozumieć, czym się kierowano przy ustalaniu różnorodnych norm obowiązkowych dostaw zbóż — innych dla nich niż dla chłopów w pozostałych górskich powiatach naszego kraju, jak np. w woj. krakowskim.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselKilisJozef">Zastrzegam się, że mówiąc o tych sprawach nie chcę poddawać w wątpliwość wysokości obowiązkowych dostaw w woj. krakowskim, ale pragnę wskazać na rażące dysproporcje, jakie istnieją właśnie w normach obowiązkowych dostaw.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselKilisJozef">I tak chłopi członkowie rolniczych zespołów spółdzielczych, mieszkańcy pow. kamiennogórskiego, pochodzący z pow. nowosądeckiego, mają obecnie normy dla spółdzielni produkcyjnej z 1 ha przeliczeniowego: 150, 180 i 200 kg, gdy w powiecie Nowy Sącz norma z 1 ha dla spółdzielni produkcyjnej wynosi 40 kg, a w powiecie Limanowa — 25 kg. Podobnie dla gospodarstw indywidualnych w powiecie kamiennogórskim obowiązująca norma jest co najmniej trzykrotnie wyższa od norm ustalonych dla powiatu nowosądeckiego, mimo to że powiat Kamienna Góra ma gorsze warunki glebowe i klimatyczne niż Nowy Sącz czy Limanowa.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselKilisJozef">A następstwa tego: od 1951 r. 99 rolników w powiecie kamiennogórskim samowolnie porzuciło swe gospodarstwa o łącznej powierzchni 783 ha; 218 gospodarstw o powierzchni 1.986 ha zostało zdanych na rzecz Państwowego Funduszu Ziemi; zmniejszono na podstawie wniesionych podań 225 gospodarstw o powierzchni 770 ha. Łącznie jest to 3.539 ha, co stanowi 16% ogólnej ilości użytków rolnych powiatu będących w posiadaniu gospodarstw chłopskich, które nie mają stałego użytkownika.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselKilisJozef">Cyfry te mają swoją wymowę i wskazują na to, że obiektywnie biorąc rolnicy mają tam gorsze warunki rozwoju swej gospodarki niż w innych rejonach kraju. To dosyć ostre obciążenie spółdzielni produkcyjnych i gospodarstw indywidualnych doprowadziło między innymi do ekonomicznego poderwania ich zdolności produkcyjnej, w rezultacie czego obserwuje się niechęć chłopów do dalszego prowadzenia gospodarstwa i bierność w stosunku do bieżącej konserwacji i remontu budynków. Taki stan rzeczy nie sprzyja nowemu osadnictwu, pomimo że chłonność powiatu jest dosyć znaczna.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselKilisJozef">Stąd też wypływa wniosek dla Ministerstwa Skupu, aby zechciało jak najszybciej dokonać korekty norm obowiązkowych dostaw dla górskich powiatów woj. wrocławskiego.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselKilisJozef">Sprawa zrzekania się i ubiegania o zmniejszenie gospodarstw to zjawisko występujące nie tylko w powiecie kamiennogórskim, ale typowe dla całego województwa. Np. w powiecie strzelińskim w okresie lat 1954 —1956 złożono 1512 podań o zmniejszenie gospodarstw, z czego załatwiono pozytywnie 350 podań, przyjmując w czasowe zagospodarowanie 1245 ha. W rezultacie tego mamy w woj. wrocławskim ponad 30 tys. ha ziemi bez stałego użytkownika i ilość ta się zwiększa.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselKilisJozef">Zauważa się odpływ ludności do miast i porzucanie ziemi. Zjawisko to świadczy o tym, żeśmy nie potrafili stworzyć należytego klimatu, sprzyjającego przywiązaniu chłopa do ziemi. Niewątpliwie w latach ubiegłych na ten stan rzeczy miała pewien wpływ i wroga, rewizjonistyczna propaganda, poddająca w wątpliwość nasze historyczne prawo do Ziem Odzyskanych, co — rzecz jasna — nie sprzyjało pełnej stabilizacji na wsi. Ale obok tego pewien wpływ wywarła i nasza uprzednio stosowana polityka wobec rolnictwa, a więc brak dostatecznych bodźców materialnego zainteresowania, brak należytego zaopatrzenia w środki produkcji, artykuły budowlane i przemysłowe.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselKilisJozef">Poza tym sprawą mającą istotny wpływ na ruch ziemią i płynność jej użytkowników, zwłaszcza na Ziemiach Zachodnich, jest nieuregulowana sprawa stosunków własnościowych. W obecnej sytuacji chłop nie czuje się właścicielem swego gospodarstwa, nie może go wydzierżawić, sprzedać, rozdzielić między swoje dzieci, a takie samopoczucie nie wpływa na wszechstronną walkę o wzrost produkcji rolnej — tak roślinnej, jak i zwierzęcej, na właściwą konserwację i remonty budynków gospodarskich. Ostatnie uchwały VIII Plenum KCPZPR i IV Plenum NK ZSL zapowiadają zmianę istniejącego stanu rzeczy. Chodzi obecnie o to, aby w oparciu o te uchwały możliwie szybko dokonać zmian istniejących przepisów prawnych, gdyż obecny stan prawny nie wzmaga poczucia własności wśród chłopów. Sprawą tą winna się zająć sejmowa Komisja Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselKilisJozef">Dalsze zagadnienie to formy kontraktacji buraka cukrowego. Plan 5-letni zakłada osiągnięcie 9.050 tys. ton, co stanowi 39% wzrostu w stosunku do 1955 r. Produkcja cukru winna wzrosnąć w myśl założeń o 40,5%. Są to poważne zadania, które będą wymagały od plantatorów buraka cukrowego zwiększonego wysiłku. I dlatego należałoby uwzględnić i zastosować w praktyce żądania wielu plantatorów buraka cukrowego, idące w kierunku kontraktacji i zawierania umów nie na areał uprawy, jak dotychczas, a na ilość masy surowcowej. Można by to w drodze eksperymentu wprowadzić w rejonie jednej lub kilku cukrowni — ocenić doświadczenia i wyprowadzić stąd praktyczne wnioski. Obawa co do utraty tego, że mając podpisaną umowę z chłopem na określony areał uprawy buraka mamy zapewniony surowiec w praktyce również nie przekonuje. Np. w cukrowni „Strzelin” wygląda to tak, że zakontraktowany areał na podstawie zawartych z chłopami umów nie pokrywa się z areałem wynikającym z pomiarów kontrolnych plantacji buraka cukrowego. Jest z reguły niższy. Natomiast dostarczana masa surowcowa jest z roku na rok wyższa od planowanej — wynikającej z umów kontraktacyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselKilisJozef">Za przejściem na kontraktację masy surowcowej moim zdaniem przemawiają następujące momenty:</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselKilisJozef">—oszczędność areału, który będzie wykorzystany pod inne uprawy. Ma to szczególne znaczenie w woj. wrocławskim, które ma bardzo napięty plam powierzchniowy kontraktacji (z trudem mieścimy się w areale), co utrudnia właściwą rejonizację innych kultur kontraktowanych;</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselKilisJozef">—obniżka kosztów produkcji 1 q na rzecz jakości uprawy, zwłaszcza pielęgnacji, która w istotny sposób decyduje o wydajności z ha;</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselKilisJozef">—gwarancja zużycia w pełni nawozów sztucznych pod buraki, a nie pod inne uprawy (jak to ma miejsce często do tej pory), gdyż rolnik sam reguluje sobie tę sprawę na własnym gospodarstwie, aby wywiązać się z zawartej umowy.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselKilisJozef">Wydaje się, że te argumenty, których w całości nie wyczerpałem, przemawiają za zmianą form kontraktacji buraka cukrowego. Warto, żeby nad tym poważnie zastanowiło się Ministerstwo Przemysłu Spożywczego.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselKilisJozef">Jeśli już mowa o uprawie buraka cukrowego, to warto również zasygnalizować Ministerstwu Przemysłu Spożywczego, że jest w terenie szereg głosów ze strony rolników- plantatorów, postulujących wprowadzenie nasion wysokopiennych buraka cukrowego — zamiast uprawianych wysokocukrowych. Wydaje się, że głosy te mają swe uzasadnienie; za wprowadzeniem do uprawy odmiany buraków wysokopiennych przemawia to, że nie ma obaw co do zmniejszenia produkcji cukru, a natomiast uzyskuje się zwiększoną znacznie ilość wysłodków, jak również liści buraczanych, dających możliwość przyrządzenia dodatkowych ilości kiszonek, co przy naszych trudnościach z bazą paszową jest sprawą niebłahą.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PoselKilisJozef">Wreszcie ostatnią sprawą, którą chcę krótko omówić, jest rola i zakres działania Państwowego Zakładu Ubezpieczeń. Myślę, iż zgodzimy się wszyscy z faktem, że wśród innych instytucji gospodarczych działających na wsi niepoślednią rolę odgrywa PZU. Zadaniem PZU jest ochrona mienia rolników przed skutkami klęski losowej.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PoselKilisJozef">Do klęsk takich zaliczamy:</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PoselKilisJozef">—ogień, huragan i powódź w budynkach oraz mieniu ruchomym, tj. zbożu, inwentarzu żywym, martwym i tzw. ruchomościach domowych, —grad w uprawach czterech zbóż oraz kukurydzy, które to plony są ubezpieczane, —padnięcie zwierząt gospodarskich, tj. koni i bydła.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PoselKilisJozef">W okresie planu 6-letniego PZU na terenie woj. wrocławskiego wypłacił rolnikom za 141.082 szkody kwotę 157.896 tys. zł. Mimo tak poważnych kwot, wypłaconych przez PZU, ochrona ubezpieczeniowa jest jeszcze niedostateczna. I tak dotychczasowy poziom ubezpieczenia w założeniu rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28.III.1951 r. miał wynosić 80% rzeczywistej wartości budynków oraz mienia ruchomego, w PZU natomiast obowiązują cenniki sztywne, które nie obrazują faktycznie cen materiałów budowlanych oraz robocizny, tak samo jak ceny na ruchomości domowe nie obrazują cen rzeczywistych utrzymujących się na rynku.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PoselKilisJozef">Poza tym spod odpowiedzialności PZU wyłączone są w gospodarce indywidualnej: silniki elektryczne, maszyny rolnicze o napędzie mechanicznym i radioodbiorniki lampowe — co uważam za gospodarczo nieuzasadnione i proponuję zmianę odnośnych przepisów, która leży w gestii Ministerstwa Finansów. Pilną potrzebą jest również zniesienie dotychczasowego przepisu, który ogranicza odpowiedzialność PZU w szkodach huraganowych poniżej 5% wartości uszkodzonych budynków (§ 4 pkt 3 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28.III. 1951 r.).</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PoselKilisJozef">Przy szkodach huraganowych praktyka wykazała, że wprowadzenie franszesy procentowej spowodowało szereg nieporozumień oraz rozgoryczenie wśród poszkodowanych, którym trudno jest zrozumieć zasady, jakimi kierujemy się przy likwidacji szkód. Dla przykładu można podać: huragan zerwał dach z budynku o wartości 150 tys. zł, szkoda wyniosła 6,5 tys. zł, a więc poniżej 5% wartości, wskutek czego odszkodowanie nie przysługuje. W tym samym gospodarstwie powstała szkoda w wysokości 700 zł w innym budynku, którego wartość wynosi 12 tys. zł — odszkodowanie przysługuje. Poszkodowany pomimo wszelkich wyjaśnień jest przekonany, że przyznane odszkodowanie zostaje wypłacone jedynie dlatego, że wyniosło małą kwotę. Tego rodzaju przepisy ujemnie wpływają na stosunek ubezpieczonych do Zakładu.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PoselKilisJozef">Proponuję zatem zmianę franszesy procentowej na kwotową, której wysokość musiałaby być wyraźnie ustalona i podana do wiadomości ubezpieczonych. Uniknie się w ten sposób szeregu skarg i podniesie zaufanie ubezpieczonych do Zakładu.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PoselKilisJozef">Zagadnienie to ma specjalne znaczenie na terenie woj. wrocławskiego i Ziem Odzyskanych, gdzie budynki są wartościowe i nieraz znaczna szkoda, sięgająca kwoty kilku tysięcy złotych, nie przekracza 5% sumy ubezpieczenia, a tym samym PZU odmawia wypłaty odszkodowania.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PoselKilisJozef">Jak wspomniałem na wstępie, rola PZU w gospodarce narodowej, a szczególnie na odcinku wiejskim jest dość poważna. Chodzi bowiem o to, że w wypadku szkody PZU jest pierwszą instytucją, która zjawia się u chłopa z konkretną pomocą w postaci odszkodowania. Czy jednak zawsze PZU jest instytucją, która czyni to szybko i sprawnie? Śmiem stwierdzić, że nie zawsze. Przyczyną tego jest m. in. brak środków lokomocji, niezbędnych jako narzędzi pracy dla szybkiej i sprawnej obsługi terenu.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PoselKilisJozef">Od dłuższego już czasu dyskutuje się o palącej potrzebie zmiany stosunku kompetentnych organów państwowych do przydziału środków lokomocji dla potrzeb rolnictwa. Od dłuższego już czasu wiele się mówiło o przydziale środków lokomocji dla weterynarii. O ile wiem, sprawa ta jest na dobrej drodze. Uważam, że należy również przyznać terenowym pracownikom PZU odpowiednią ilość samochodów służbowych, kosztem zmniejszenia ilości pojazdów będących w posiadaniu ministerstw i centralnych zarządów, oraz przydzielić talony na ratalny zakup motocykli i rowerów. Umożliwi to szybkie likwidowanie szkód powstałych u rolników i wypłatę odszkodowań. Wyeliminuje skargi i zażalenia chłopów, tak liczne w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PoselKilisJozef">Wysoki Sejmie! Niedocenianie potrzeb rolnictwa i niewłaściwa polityka rolna, jakąśmy stosowali w okresie planu 6-letoiego, zwłaszcza w okresie pierwszych 4 lat — wyrządziły poważne szkody naszej gospodarce narodowej. Nowa polityka rolna, ostatnio stosowana, a zwłaszcza program jej rozwinięty na VIII Plenum KC PZPR, spotkały się ze zdecydowanym poparciem całej wsi pracującej. I dlatego słuszne jest, aby projekt Planu 5-letniego w zakresie rolnictwa został poważnie przebudowany, pod takim kątem widzenia, abyśmy szybko mogli wyrównać nasze błędy i nadrobić zaniedbania ubiegłego okresu w stosunku do rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Głos ma Minister Zdrowia, poseł Jerzy Sztachelski.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Wysoki Sejmie! Czym będzie Plan 5-letni w dziedzinie ochrony zdrowia?</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">W okresie Planu 5-letniego będziemy w stanie znacznie złagodzić tę poważną trudność, która polega na braku dostatecznej liczby lekarzy i pielęgniarek. Trudność ta hamuje rozwijanie nowych placówek, szczególnie lecznictwa ambulatoryjnego w mieście i na wsi, jak również rozwój przemysłowej służby zdrowia. Powoduje też przepracowanie ponad wszelką miarę lekarzy. Trzeba bowiem pamiętać, że lekarz w naszym kraju jest średnio zatrudniony ponad 9 godzin dziennie nie licząc dyżurów w szpitalu, w pogotowiu ratunkowym i tym podobnych. W praktyce zaś ogromna liczba lekarzy pracuje około 12 godzin, a nawet 13 godzin na dobę. Ten stan rzeczy nie pozwala dostarczyć takiej liczby usług, jakiej społeczeństwo się domaga. Krótko mówiąc, trudność ta leży u podstaw zasadniczej dysproporcji pomiędzy potrzebami zdrowotnymi społeczeństwa a możliwościami służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Ogromny wysiłek, jaki wykonaliśmy w poprzednim okresie w dziedzinie zakładania i rozwijania akademii medycznych, daje obecnie rezultaty. Co roku przychodzi do pracy ponad 2000 lekarzy, co pozwoli osiągnąć w ostatnim roku Planu 5-letniego bez mała wskaźnik — 1 lekarz na 1000 ludności. Jest to wskaźnik uważany teoretycznie za minimum, pozwalające mniej więcej normalnie pracować. Oznacza to, że jeszcze w ciągu Planu 5-letniego będziemy odczuwali brak lekarzy, jednakże w stopniu wyraźnie z roku na rok malejącym.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Poziom młodych lekarzy opuszczających nasze uczelnie nie odbiega od poziomu analogicznych uczelni innych krajów, choć niewątpliwie powinien być dalej podnoszony. Fakt tak dużego napływu młodzieży lekarskiej stawia resort wobec konieczności intensywnej pracy w dziedzinie dokształcania i specjalizacji. Wprowadzenie VI roku studiów, wypełnionego praktyką kliniczną, rozwijanie pracy Instytutu Doskonalenia Kadr Lekarskich, system stypendiów specjalizacyjnych — to droga, która jest już realizowana i z całą konsekwencją musi być i będzie prowadzona nadal.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Jesteśmy w trakcie pracy nad gruntowną reformą szkolnictwa pielęgniarskiego. Tu główny akcent został położony na poziom, na kwalifikacje. Jak wiadomo zdecydowanie przyjęliśmy kurs na unifikację różnych typów szkół pielęgniarskich. Okres szkolenia w szkołach pielęgniarskich podnieśliśmy do 2 lat.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Likwidujemy szkoły felczerskie. Szkoły położnych dadzą krajowi w okresie Planu 5-letniego niezbędną liczbę położnych. Po raz pierwszy wyjdziemy z deficytu w tym zakresie.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Jeśli chodzi o drugi element pracy służby zdrowia — o bazę, o zakłady służby zdrowia, to chcę powiedzieć, co następuje:</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Plan inwestycyjny przewiduje nakłady na służbę zdrowia w wysokości 4.200 mln zł. Jest to suma bardzo wysoka, jeśli chodzi o front robót i o liczbę obiektów.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Co oznaczają takie nakłady dla służby zdrowia? W podstawowej dziedzinie służby zdrowia — w szpitalnictwie, które skupia główne nakłady, wskaźnik łóżek na 1000 ludności wzrośnie z 4,4 zaledwie do 4,8. Taki wskaźnik nie zaspokaja najbardziej palących potrzeb. Niekorzystnie również musi być oceniony w porównaniu z analogicznymi wskaźnikami takich krajów, jak Czechosłowacja, która ma wskaźnik znacznie wyższy, oraz takich, jak Bułgaria i Rumunia, które obecnie mają już wskaźniki wyższe niż te, które zakładamy w planie na rok 1960.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Znane stanowisko naszego Rządu w sprawie konieczności zmniejszenia nakładów inwestycyjnych musi być z całą konsekwencją przeprowadzone. Trzeba jednak dobitnie podkreślić, że redukcje nakładów inwestycyjnych ostatnio przeprowadzane nie dotknęły resortu zdrowia. Odwrotnie, nakłady inwestycyjne w tej dziedzinie uległy nawet pewnemu zwiększeniu.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Resort zdrowia dokonał poważnego wysiłku, ażeby za wyznaczone w planie sumy osiągnąć możliwie jak największe efekty budowlane. Zdążamy do potanienia budownictwa służby zdrowia przez surową redukcję programu budowlanego naszych instytucji. Jesteśmy w trakcie opracowania typowej dokumentacji, która jest już w tej chwili o tyle zaawansowana, że już w roku przyszłym wszystkie rozpoczynane budowy szpitali powiatowych będą oparte o dokumentację typową lub powtarzalną.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">To wszystko jednak nie rozwiązuje sprawy.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Są trzy postulaty, których uwzględnienie jest nieodzowne.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Pierwszy — to sprawa przekazywania na potrzeby służby zdrowia obiektów zwalnianych przez urzędy i instytucje. Starania służby zdrowia w tym zakresie dają bardzo zachęcające rezultaty. W ciągu paru miesięcy bieżącego roku uzyskaliśmy lokale na około 3000 łóżek szpitalnych i sanatoryjnych, a jest to dopiero początek. Mamy również zapewnione w planie sumy na przystosowanie tych budynków i ich zaopatrzenie.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Konieczne jest szerokie i życzliwe poparcie tej pracy przede wszystkim przez rady narodowe. Można na tej drodze uzyskać bardzo poważne rezultaty i w dużym stopniu wyrównać najpilniejsze braki.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Drugi postulat — to sprawa wykonawstwa budowlanego. Trzeba zerwać z praktyką żywcem grzebiącą nasze najlepsze plany i zamierzenia — traktowania inwestycji służby zdrowia jako swoistej rezerwy, z której czerpie się na wszystkie inne budowy siłę roboczą i materiały budowlane. W związku z tym terminowość przekazywania obiektów służby zdrowia jest bardzo zła, inwestycje tak pilne społecznie ciągną się latami. Ponieważ przeprowadziliśmy dużą koncentrację w planie inwestycyjnym, niedotrzymywanie terminów może w sposób groźny dla służby zdrowia załamać nasze plany.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Postulat trzeci — stoimy na stanowisku konieczności większej koncentracji i ujednolicenia służby zdrowia, i dlatego staramy się o przekazanie obiektów szpitalnych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, jak również części obiektów uzdrowiskowych szeregu resortów i Funduszu Wczasów Pracowniczych do społecznej służby zdrowia. Zdaniem naszym jest to słuszne i celowe posunięcie.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Spełnienie tych trzech postulatów pozwoli w bardzo poważnym stopniu poprawić sytuację w służbie zdrowia, szczególnie na odcinkach najbardziej napiętych, za które uważamy lecznictwo psychiatryczne, lecznictwo dziecięce i położnictwo.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Trzecim elementem, warunkującym pracę służby zdrowia, jest lek. Reprezentujemy w tej dziedzinie konsumentów — nie produkujemy, lecz postulujemy. Mamy tu do pokonania bardzo poważne trudności. Nie ma bowiem nowoczesnego lecznictwa bez nowoczesnego leku; postęp na świecie idzie szybkimi krokami i trzeba za nim nadążać.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Tymczasem sytuacja w produkcji nowoczesnego leku nie jest pomyślna. Na przykład w dziedzinie tak ważnych leków jak antybiotyki mamy dotychczas tylko jeden antybiotyk produkowany w jakiejś skali w stosunku do potrzeb — tj. penicylinę. Inne, podstawowe antybiotyki, jak streptomycyna, auromycyna, terramycyna, nie są u nas dotychczas produkowane w ogóle, a terminy uruchomienia tej produkcji — i to w niezadowalających ilościach — są odległe. W okresie Planu 5-letniego nie będzie pokryte zapotrzebowanie na te leki.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Tak samo jest również z całym szeregiem innych leków wielkiej wagi w lecznictwie, jak np. środki przeciw nadciśnieniu, witaminy, środki kontrastowe i inne.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">W toku Planu 5-letniego jest niezbędne dokonać wysiłku przyśpieszenia wykonania założonych zadań i rozszerzenia asortymentu leków.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Czwarta podstawowa sprawa w pracy służby zdrowia to zaopatrzenie w sprzęt. W tej dziedzinie osiągnęliśmy to, że sprzęt medyczny jest już od roku produkowany jedynie z wysokogatunkowego surowca, odpowiadającego wszystkim wymaganiom. Szukamy możliwości rozszerzenia produkcji sprzętu w oparciu o wykorzystanie mocy produkcyjnej przemysłu specjalnego, ubocznej produkcji innych przemysłów i znacznie szersze niż dotychczas wykorzystanie rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Jakie zadania resort zdrowia szczególnie podkreśla w swoim programie w okresie Planu 5-letniego?</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Zdajemy sobie sprawę, że o niedostatkach w działalności służby zdrowia decydują nie tylko braki personelu, łóżek szpitalnych i tym podobne obiektywne trudności, lecz również błędy w pracy organizacyjnej — zbiurokratyzowanie, nadmierne zcentralizowanie, słabość organizacyjna i fachowa poszczególnych ogniw służby zdrowia. Dlatego praca nad właściwą organizacją służby zdrowia pozostaje ważnym i aktualnym zadaniem. Szczególnie dotyczy to lecznictwa podstawowego.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">W dziedzinie lecznictwa podstawowego w mieście osiągniemy poprawę w związku ze znacznym, bo około 10 tysięcy wynoszącym, przyrostem liczby lekarzy. Pozwoli to w pewnym stopniu złagodzić trudną w pracy lekarza normę 6 pacjentów na godzinę. Rozszerzymy pomoc ambulatoryjną, w dużym zakresie zespolimy ją ze szpitalami.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Prowadzimy już w roku bieżącym eksperymenty z nowymi zasadami organizacyjnymi pomocy dla obłożnie chorych leczonych w domu. Eksperymenty te są prowadzone w jednej z dzielnic Warszawy i w Bydgoszczy.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">W czterech podstawowych specjalnościach osiągniemy w okresie Planu 5-letniego zaspokojenie podstawowych potrzeb społeczeństwa. W przemysłowej służbie zdrowia osiągniemy pełne zaspokojenie potrzeb lecznictwa i potrzeb profilaktycznych w pięciu podstawowych przemysłach, a mianowicie: w węglowym, hutnictwie, przemyśle maszynowym, chemicznym i włókienniczym — i poważny postęp w innych. Szczególnie chcemy uprzywilejować wielkie zakłady przemysłowe.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">W lecznictwie wiejskim obejmiemy systematyczną i dostępną pomocą lekarską cały teren wsi. Na każde 6 do 8 tysięcy ludności będzie przypadał jeden lekarz, pracujący w pełnowartościowym wiejskim ośrodku zdrowia.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Wszystkie porody, nie tylko w mieście lecz również i na wsi, będą miały zapewnioną pomoc kwalifikowanej akuszerki. Dalej zostanie rozwinięte pogotowie ratunkowe, co jest bardzo ważną formą pomocy dla wsi. Każdy powiat — choć liczba ich ostatnio wzrosła — będzie posiadał albo stację pogotowia ratunkowego, albo przynajmniej karetkę sanitarną.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Poważną przeszkodą w realizowaniu tego programu postępu służby zdrowia, szczególnie na wsi, jest brak mieszkań.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Nie mam zamiaru bynajmniej ograniczyć się do podkreślenia tej uciążliwej trudności. Trzeba bowiem zdać sobie sprawę, że bez zapewnienia mieszkania zadanie dostarczenia pomocy lekarskiej na wsi, i na prowincji w ogóle, nie będzie urzeczywistnione. Sądzę, że w pełni realnie brzmi wezwanie, jakie rzucamy zwracając się do każdej powiatowej rady narodowej: niech każdy powiat w każdym roku pięciolatki zapewni warunki mieszkaniowe dla jednego lekarza. Wypełnienie tego wezwania rozwiązuje sprawę zupełnie wystarczającej opieki lekarskiej na samej wsi. Jak widać, jest to zadanie zupełnie realne i osiągalne.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Zadanie to jest tym realniejsze, że samo społeczeństwo nie tylko domaga się zorganizowania pomocy lekarskiej, ale chętnie bierze udział w świadczeniach dla służby zdrowia. Myślę przede wszystkim o spółdzielniach zdrowia — o wiejskich spółdzielniach zdrowia, które choć nieliczne jeszcze (jest ich dotychczas około 30, niektóre w stanie reorganizacji) stanowią przekonujący przykład, jak można w oparciu o siły społeczne zdobywać lokale, mieszkania, środki na organizowanie placówek służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Nie licząc ogromnego znaczenia społecznego takiej aktywizacji danego środowiska wiejskiego, rozwiązanie jak najpełniejszej opieki lekarskiej wymaga również jaśniejszego niż dotychczas postawienia sprawy praktyki prywatnej lekarzy.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Mimo deklaracji w zasadzie dopuszczających i popierających istnienie lekarskiej praktyki prywatnej, istniała również praktyka fiskalna stosująca jeszcze do niedawna tzw. domiary, skutecznie zniechęcające lekarzy do tej formy pracy. Ta sprawa należy od niedawna do przeszłości. Zostały ustalone ryczałty, które jeśli będą prawidłowo stosowane, usuną wszelki czynnik zniechęcający do praktyki prywatnej. Trzeba jeszcze wytworzyć przekonanie, że praktyka prywatna lekarza nie jest niczym zdrożnym, a osiągnie się wygospodarowanie dodatkowych godzin pracy lekarskiej, pracy, którą wielu lekarzy chętnie podejmuje; umożliwi się dostęp do lekarza tym wszystkim, którzy dziś chcą pójść do gabinetu prywatnego lekarza, lecz nie zawsze mogą to zrealizować.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Nie wszyscy lekarze mogą jednak uprawiać praktykę prywatną. Stoi temu między innymi na przeszkodzie brak odpowiedniego gabinetu lekarskiego, a również inne przeszkody. Dlatego równorzędnie z wyraźnym zadeklarowaniem stanowiska wobec praktyki prywatnej trzeba rozwijać lekarskie spółdzielnie pracy. Tam, gdzie one powstały, pracują ku zadowoleniu zarówno pacjentów jak i lekarzy. Jest to na pewno wyższa i słuszniejsza forma pracy lekarskiej, i dlatego powinna być popierana i korzystać z konkretnej pomocy, przede wszystkim lokalowej, zaopatrzeniowej i innej.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Wśród podstawowych zagadnień programowych w pracy służby zdrowia chciałbym podkreślić tylko cztery najważniejsze.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Pierwsza sprawa — to rozwinięcie szerszej, niż wszelkie próby podejmowane dotychczas pracy nad podniesieniem kultury sanitarnej kraju. Zaniedbania pod tym względem są bardzo duże. Spotykamy się z nimi we wszystkich dziedzinach życia: w szkołach, internatach, sklepach, PGR-ach, restauracjach, dworcach kolejowych — w zakładach służby zdrowia. Trzeba tej postaci braku kultury i braku szacunku dla) człowieka wypowiedzieć zdecydowaną walkę.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Resort zdrowia podejmuje w tej sprawie inicjatywę i postara się odegrać rolę inicjatora, inspiratora i organizatora, ale nie można obarczać tylko służby zdrowia odpowiedzialnością za całość prac, które w tej mierze muszą być przeprowadzone. Wykonawcami i współuczestnikami musi być wiele resortów, a przede wszystkim resorty: gospodarki komunalnej, handlu, przemysłu spożywczego, oświaty i szereg innych, tudzież organizacje społeczne, od związków zawodowych poczynając, prasa, radio itd.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Chodzi tu przede wszystkim o większą dbałość, ale również, trzeba powiedzieć, nie są do uniknięcia pewne nakłady inwestycyjne, gdyż w grę wchodzą takie sprawy jak studnie, ścieki, odkażalniki, niektóre najniezbędniejsze urządzenia służące oczyszczaniu miast itp.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Byłem przed miesiącem na zaproszenie Ministerstwa Zdrowia w Chinach Ludowych i ciągle jeszcze jestem pod wrażeniem ogromnych osiągnięć, jakie mają nasi towarzysze chińscy w dziedzinie walki o podniesienie kultury w zakresie higieny, mimo niewątpliwie trudniejszych warunków niż w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Drugi problem, jaki szczególnie resort zdrowia podkreśla w swojej działalności, to sprawa opieki nad dzieckiem, a zwłaszcza sprawa umieralności niemowląt. W naszym kraju umieralność niemowląt spadła w porównaniu do okresu przedwojennego, jest jednak ciągle jeszcze bardzo wysoka. Wynosi ona 8,3%, co w porównaniu np. do Czechosłowacji, gdzie umieralność niemowląt wynosi 3,5%, wyraźnie wskazuje na ogrom strat, którym można zapobiec. Umieralność niemowląt to przede wszystkim sprawa kultury życia codziennego, czystości środowiska, umiejętności pielęgnacji dziecka, warunków materialnych i opieki lekarskiej.</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">W Planie 5-letnim podwoimy liczbę lekarzy pediatrów, podniesiemy poziom pielęgniarek, przeznaczymy większą ich liczbę do pracy na odcinku dziecięcym.</u> + <u xml:id="u-5.43" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Stawiamy sobie zadanie, które uważamy za realne, ażeby objąć każde dziecko do lat 3 w mieście opieką profilaktyczną poradni dziecięcej, tzw. poradni — „D”.</u> + <u xml:id="u-5.44" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Na wsi damy do każdego ośrodka zdrowia pielęgniarkę z przeznaczeniem do pracy profilaktycznej z dzieckiem najmłodszym.</u> + <u xml:id="u-5.45" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Bardzo duże znaczenie w opiece nad najmłodszym dzieckiem ma mleko sproszkowane, które w całym szeregu krajów jest uważane jako jeden z decydujących czynników walki o życie niemowląt. Otóż produkcja mleka sproszkowanego będzie w okresie Planu 5-letniego w pewnym stopniu zwiększona, choć nie zadowala to jeszcze potrzeb służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-5.46" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Trzeci problem to walka z gruźlicą. Mamy u nas zjawisko spadku umieralności z gruźlicy. Spadek ten jest w naszym kraju bardzo szybki i duży, więcej niż trzykrotnie spadła liczba zgonów w stosunku do 1938 r., bez mała dwukrotnie od pierwszego roku planu 6-letniego, od 1949 r. Jest to proces odbywający się wprawdzie na całym świecie, czy prawie na całym świecie. Szybkość spadku zależy również od walki z gruźlicą prowadzoną w naszym kraju przez służbę zdrowia.</u> + <u xml:id="u-5.47" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Jednocześnie w związku z lepszymi metodami leczniczymi i skuteczniejszymi środkami lecznictwa w walce z gruźlicą wzrosła liczba osób chorych na gruźlicę, dawniej bowiem ginęły one bezapelacyjnie. Dziś lekarz ma możność uratować im życie, choć nie zawsze ma możność zwrócić w pełni zdrowie. To zjawisko zaostrza jeszcze problem gruźlicy w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-5.48" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Program walki z gruźlicą zakłada przeprowadzenie jeszcze szerzej szczepień przeciwgruźliczych, szerokiej akcji wczesnego wykrywania i przystosowania lecznictwa ogólnego do aktywnego leczenia gruźlików, wydania przepisów regulujących nabrzmiałe zagadnienie zatrudniania chorych na gruźlicę.</u> + <u xml:id="u-5.49" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Czwarta sprawa, którą chciałbym poruszyć i szczególnie podkreślić, to sprawa rozwoju nauk lekarskich. Stanowią one o postępie w medycynie, praktyka lekarska czerpie z nich swe żywotne soki, jest z nimi najściślej związana i zmienia się stale pod ich wpływem. Pęd wśród lekarzy do pracy naukowej jest bardzo szeroki, a zainteresowanie jej dorobkiem jeszcze większe.</u> + <u xml:id="u-5.50" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">W całym poprzednim okresie mieliśmy na ogół niesprzyjające warunki dla rozwoju nauk lekarskich, a to ze względu na ogromne przeładowanie pracą usługową klinik i zakładów naukowych, bardzo duże obciążenie dydaktyką, niedostateczne zaopatrzenie w aparaturę badawczą, skąpe zaopatrzenie w zagraniczną literaturę naukową. Do tego trzeba jeszcze dodać przesadne dążenie ze strony również naszego resortu — chociaż to było zagadnienie znacznie szersze — do organizowania nauki, planowania badań, których wypaczona forma uzasadnia ironiczne powiedzenie, że było to często nie rozwijanie nauki, lecz rozwijanie nauki o planowaniu nauki.</u> + <u xml:id="u-5.51" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Jest sprawą ogromnej wagi dla przyszłości medycyny, która jest przecież treścią pracy służby zdrowia, aby stworzyć lepsze warunki dla rozwoju nauk lekarskich.</u> + <u xml:id="u-5.52" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Z przemian, jakie zachodzą w naszym kraju, z podstawowych myśli zawartych w uchwałach VIII Plenum KC PZPR wynikają również wnioski dla działalności służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-5.53" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Wiele trzeba jeszcze zrobić w kierunku demokratyzacji stosunków w służbie zdrowia, wykorzenienia wielu wypaczeń, które — w swoistej formie, ale również i w tej dziedzinie wystąpiły w poprzednim okresie. Trudno tu szerzej rozwijać te sprawy, chcę tylko dla przykładu wymienić niektóre z nich:</u> + <u xml:id="u-5.54" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Dalsza konsekwentna decentralizacja — ale nie tyle decentralizacja polegająca na przekazywaniu instytucji pod zarząd terenowy, bo to zostało w dużej mierze już zrobione, ile decentralizacja zarządzania, decentralizacja decyzji. Praca nad politycznym i organizacyjnym umocnieniem organów terenowej władzy służby zdrowia, zdecydowane wzmocnienie w nich udziału czynnika fachowego i zapewnienie mu kierowniczej roli.</u> + <u xml:id="u-5.55" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Szerokie oparcie pracy nad podniesieniem poziomu służby zdrowia na aktywie pracowników służby zdrowia, na współpracy ze związkiem zawodowym, pobudzaniu każdej słusznej inicjatywy w dziedzinie służby zdrowia, dyskusji z aktywem lekarskim i pielęgniarskim, a również wśród pacjentów. Wysłuchiwaniu ich krytyki powinno towarzyszyć systematyczne składanie sprawozdania z praktycznych wniosków wyciąganych z krytyki przeprowadzanej przez ten aktyw.</u> + <u xml:id="u-5.56" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Stałe informowanie społeczeństwa o postępach w pracy służby zdrowia i sytuacji zdrowotnej.</u> + <u xml:id="u-5.57" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Praca nad odbiurokratyzowaniem służby zdrowia, uproszczeniem przepisów, uwolnieniem lekarza od nadmiaru urzędniczych obowiązków, a pacjenta od biurokratycznego i często niezrozumiałego dla niego trybu korzystania ze świadczeń służby zdrowia.</u> + <u xml:id="u-5.58" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Zaniechanie metody arbitralnego mianowania odpowiedzialnych fachowych pracowników służby zdrowia, a obsadzanie tych stanowisk drogą konkursu.</u> + <u xml:id="u-5.59" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Zniesienie nakazów pracy, jako jednej z zasad zatrudnienia w służbie zdrowia.</u> + <u xml:id="u-5.60" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Systematyczne poprawianie warunków pracy zakładów służby zdrowia, które dotychczas niejednokrotnie opierają swoją działalność na normatywach, które mają wprawdzie tę zaletę, że są bardzo oszczędne, ale jednocześnie tę wadę, że są nieżyciowe i uniemożliwiają prawidłową gospodarkę zakładu.</u> + <u xml:id="u-5.61" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Wiele uwagi i troski wymagają warunki bytowe pracowników służby zdrowia, którzy ciągle jeszcze należą do najniżej uposażonych. Szczególnie trzeba podnieść konieczność zajęcia się sytuacją materialną i zawodową pozycją pielęgniarek, tego ogromnie ważnego i nieraz w praktyce przez nas niedocenianego ogniwa w pracy służby zdrowia. Wymagają poprawy warunki higieny i bezpieczeństwa pracy w wielu zakładach służby zdrowia, które przecież pracują z rentgenem, radem, chorobami zakaźnymi i wieloma innymi czynnikami szkodliwymi dla zdrowia człowieka.</u> + <u xml:id="u-5.62" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Z całą dokładnością musimy przestrzegać przepisów wynikających z ustawodawstwa pracy, które nieraz były w naszej dziedzinie dotychczas łamane.</u> + <u xml:id="u-5.63" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Koniecznie trzeba dalej poprawiać atmosferę moralną, w której pracuje lekarz. Prymitywne, administracyjne, prokuratorskie nieraz środki oddziaływania, mające na celu walkę z błędami lekarskimi i mające kształtować właściwy społeczny stosunek lekarza, są oczywistym nieporozumieniem.</u> + <u xml:id="u-5.64" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Właściwe natomiast będzie umożliwić środowisku lekarskiemu zorganizowanie się tak, jak mu to odpowiada, stworzyć warunki dla formowania się w tym środowisku silnej opinii i krytyki, społecznego oddziaływania.</u> + <u xml:id="u-5.65" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Trzeba widzieć ideowość, ofiarność i rzetelną pracę, której tak wiele jest w tym środowisku, ażeby je słusznie i sprawiedliwie ocenić.</u> + <u xml:id="u-5.66" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Zadania, jakie stoją przed służbą zdrowia w okresie najbliższym jako konsekwencja przemian politycznych w naszym kraju, jak również zadania, które wypełnią pracą okres całej pięciolatki, wymagają nie tylko rzetelnego wysiłku władz służby zdrowia, nowego kierownictwa resortu, udziału szerokiego aktywu pracowników służby zdrowia, ale wymagają poparcia i współudziału wszystkich instancji partyjnych, państwowych i całego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-5.67" who="#MinisterZdrowiaJerzySztachelski">Praca służby zdrowia wyraża najbardziej bezpośrednio humanitarny, społeczny stosunek do spraw bardzo ludzkich, bardzo istotnych w życiu każdego człowieka — i dlatego powinna zyskać szerokie troskliwe zainteresowanie i współdziałanie.</u> + <u xml:id="u-5.68" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł m. st. Warszawy Zygmunt Skibniewski.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Obywatele Posłowie! W czasie debaty nad projektem ustawy o Planie 5-letnim, która poprzedziła nasze plenarne obrady, a więc debaty w komisjach, mogliśmy bardzo wnikliwie zapoznać się z ogólnym programem tego Planu, z ogólnymi wytycznymi, a także mogliśmy się zapoznać ze szczegółowymi pozycjami, na które szczególną uwagę musimy zwrócić w czasie realizacji Planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Chciałbym się zatrzymać na jednym z najważniejszych zagadnień, a mianowicie na sprawie budownictwa. Żeby jeszcze ograniczyć ujęcie tego tematu, chciałbym od razu uprzedzić, że zajmę się tylko budownictwem ogólnym, i to tylko częścią tego zagadnienia, a mianowicie sprawą przygotowania inwestycji budowalnych, a więc pracą nad planowaniem i projektowaniem tych inwestycji. Przede wszystkim wreszcie chciałbym mówić o ujęciu tego zagadnienia w przekroju terenowym. Wydaje mi się, że to ujęcie jest szczególnie aktualne właśnie w obecnym czasie, kiedy rady narodowe, jako władza terenowa, kiedy społeczeństwo żyjące i pracujące w poszczególnych obszarach terytorium naszego kraju będzie miało coraz większy głos i coraz większą odpowiedzialność za prace w całym szeregu działów naszej gospodarki i naszej kultury, a więc i w budownictwie, a wobec tego w zagadnieniach związanych z przygotowaniem inwestycji budowlanych, zagadnieniach związanych z planowaniem tych inwestycji, lokalizacji tych inwestycji i właściwych projektów, jak się mówi w języku technicznym — właściwej dokumentacji dla tych inwestycji, wreszcie w sprawie nadzoru nad wykonaniem tych zadań i nad utrzymaniem już samych inwestycji w trakcie ich eksploatacji.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Szczególnie pasjonującą dyskusją w czasie obrad na komisjach, w których mogłem brać udział, była dyskusja na podkomisji rozwoju województw w odniesieniu do rozdziału V i artykułów 44 i 45 projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Mamy tam wyciąg najzupełniej syntetyczny i jak gdyby ekstrakt z tych zadań inwestycyjnych, które w okresie Planu 5-letniego mają być realizowane na poszczególnych terenach, w poszczególnych miastach, w poszczególnych województwach. Ale wszyscy my, jako posłowie terenowi — i dyskusja na komisjach w ogromnym stopniu to potwierdziła — doskonale Zdajemy sobie sprawę, co się kryje za tymi tytułami inwestycyjnymi, które są tam sucho wyliczone, jaki ogrom pracy musi być wykonany dla sprostania tym zadaniom, o których tam jest mowa.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Zdaje mi się, że zarówno przebieg dyskusji w komisjach, jak i podbudowanie naszej dyskusji plenarnej przez wypowiedź Przewodniczącego PKPG ob. Jędrychowskiego i sprawozdanie Przewodniczącego Komisji Finansowo - Budżetowej prof. Lange —wyraźnie nas przekonały, że najwyższy czas do zakończenia dyskusji na temat jedynie wysokości nakładów, czy też wałki o podwyższenie tych nakładów w poszczególnych działach i dla poszczególnych terenów. Musimy teraz zdecydowanie przejść w dyskusji do ustalenia metod takiego wygospodarowania rezerw, które by pozwoliły na wykonanie i tak bardzo, jak się okazuje, napiętych zadań Planu 5-letniego ujętych w projekcie ustawy, w projekcie tych wytycznych, które mamy na tej sesji ustalić. Powinniśmy się zastanowić nad możliwością realizacji tych niezbędnych poprawek i uzupełnień w planowanych inwestycjach dla poszczególnych terenów, o któreśmy tak żarliwie walczyli w czasie debaty na komisjach.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Słyszeliśmy na wstępie dyskusji, że istnieją możliwości pewnych przesunięć, pod warunkiem rezygnacji z inwestycji mniej życiowo niezbędnych w tej chwili na rzecz inwestycji bardziej niezbędnych. Możliwości takiego procesu istnieją jeszcze. Jasne, że nad tym musimy wszyscy pracować. Ale zdaje mi się, że nie tylko do tego należy ograniczyć dyskusję na temat tzw. rezerw. Istnieją one jeszcze gdzieindziej dodatkowo, i to właśnie rezerwy może najbardziej aktualne, bo albo nie wymagające nakładów dodatkowych, albo wymagające stosunkowo niewielkich poprawek w tych nakładach.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Chcę konkretnie się zatrzymać nad rezerwami, które tkwią w metodzie, w umiejętności pracy przy wykonywaniu zadań Planu 5-letniego. Chciałbym tu mówić o pracy inteligencji technicznej i ekonomicznej, a więc o tych, od których pracy niezwykle wiele oczekiwać można i należy właśnie w okresie przygotowywania inwestycji.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Obserwacja realizacji ubiegłych planów wskazuje, że wśród wielu niedomagań, wśród wielu braków tego okresu, i ten brak, brak przygotowania należytego inwestycji odbił się wielokrotnie ujemnie na ostatecznym rezultacie realizacji planów.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Jako posłowie zespołu warszawskiego np. walczyliśmy na poszczególnych komisjach, mi. in. na podkomisji rozwoju województw — zresztą podobnie jak posłowie innych zespołów wojewódzkich — przede wszystkim o sprawy mieszkaniowe, gospodarki komunalnej i o sprawy komunikacji miejskiej z tym związane.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Nie będę się zatrzymywał szczegółowo nad tymi sprawami. Jeszcze inni koledzy—posłowie warszawscy, na pewno je poruszą. Chciałbym omówić przykładowo jedno zagadnienie jako ilustrację dla tezy, którą wysunąłem w odniesieniu do rezerw tkwiących w wiedzy fachowej, w umiejętności pracy wysokokwalifikowanych specjalistów.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Otóż jednym z zagadnień, które były ostatnio jeszcze na nowo na Komisji Finansowo-Budżetowej omówione, była np. sprawa zwiększenia wykorzystania przez mieszkańców Warszawy linii kolejowej średnicowej w Warszawie. Uprzednio wysunięto maksymalne żądania ze strony Prezydium Stołecznej Rady Narodowej, by wybudować drugą parę torów, wybudować drugą połowę mostu na Wiśle, uruchomić cały szereg nowych dodatkowych inwestycji, uruchomić pełną 4-torową średnicę w Warszawie — jeszcze w okresie Planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Przydałoby się to bezsprzecznie Warszawie i licznym przyjeżdżającym mieszkańcom z całego kraju, ale w obliczu dyskusji nad Planem 5-letnim należało zrewidować maksymalistyczny dezyderat i należało przejść do poszukiwań właśnie w dziedzinie rezerw, o których mówiłem. Stąd próba jeszcze raz postawienia postulatu w stosunku do inżynierów, kolejowców i specjalistów elektryfikacji, wykorzystania na razie dzisiejszej pary torów bez ich rozbudowy i uruchomienia choćby prowizorycznie dodatkowych przystanków na ul. Towarowej i u wylotu tunelu przy ulicy Smolnej. Pozwoliłoby to tysiącom przyjezdnym do Warszawy ze strefy podmiejskiej łatwiej, wygodniej i bardziej bezpośrednio docierać do miejsc pracy. Skróciłoby się podróż z mieszkania do pracy i odwrotnie, a inne środki komunikacji miejskiej, jak tramwaje, trolleybusy, czy autobusy odciążyłoby się od pewnej ilości pasażerów, którzy muszą się z komunikacji kolejowej przesiadać na komunikację wewnątrzmiejską, ażeby dotrzeć do miejsca swej pracy.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">A zatem chodzi tylko o to, żeby nasi specjaliści jeszcze raz wzięli na warsztat i przepracowali dogłębnie możliwość zbudowania i uruchomienia tych przystanków jak najmniejszymi środkami. Tego się domaga społeczeństwo warszawskie, tego ostatnio bardzo żywo domaga się prasa warszawska, trzeba powiedzieć trafiając tutaj najbardziej słusznie, najbardziej racjonalnie w istotę sprawy, prasa, która zresztą i nas, warszawskich posłów, dopingowała ostatnio do walczenia właśnie o taką formę wygospodarowania rezerw dla poprawienia jeszcze w Planie 5-letnim warunków komunikacji w Warszawie.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">A pamiętamy, że obok braków mieszkaniowych, braki w komunikacji miejskiej są jeszcze ciągle jedną z najcięższych udręk w życiu społeczeństwa naszej stolicy.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Podaję ten właśnie przykład trochę obszerniej, bo zdaje się, że jest on potwierdzeniem słuszności tezy o rezerwach, które istnieją w kwalifikacjach fachowych i śmiało można powiedzieć — kwalifikacjach moralnych. Pracownicy inżynieryjno-techniczni powinni i mogą jeszcze zwiększyć znacznie swoje wysiłki, aby drogą wygospodarowania w samym projekcie, w samej metodzie pracy koncepcyjnej znaleźć drogę do tych rezerw, które pozornie mogą być osiągnięte jedynie przez zasadnicze zwiększenie nakładów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Ale wróćmy do zagadnień ogólnych. Cyfra 1 mln 200 tys. izb błyszczy jak gwiazda na firmamencie naszej wyobraźni. Wszyscy mówimy, że to jest za mało, ale wszyscy musimy zdać sobie sprawę, że wykonanie tego zadania — bardzo ambitnego — wymaga takiego napięcia wszystkich środków myślowych, gospodarczych, materiałowych i organizacyjnych, z którego sobie może niedostatecznie Zdajemy sprawę.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">I wydaje mi się, że poza poszukiwaniem tych środków, poza napięciem wysiłków ze strony różnych organów centralnych, do których przeważnie słusznie adresuje się jeszcze ciągle w dyskusji krytykę i dezyderaty — należy także coraz to bardziej rozwijać wysiłki i umiejętności pracy właśnie w ośrodkach terenowych.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Tu ze strony rad narodowych, ze strony terenowych komitetów partyjnych, ze strony terenowych instytucji i organizacji społecznych staje się niezbędne dążenie do osiągnięcia zmiany dotychczasowej metody pracy, która jest niewystarczająca, która absolutnie nie zabezpieczy wykonania i tych skromnych, ale jakże ważnych 1 mln 200 tys. izb w naszym kraju. Jest tu kilka zasadniczych dróg działania. Poruszę je kolejno pokrótce.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Słuszne są postulaty, ażeby znacznie lepiej rozwijać perspektywę planistyczną. Nie można dobrze zabezpieczyć na kilka lat planowania i realizacji inwestycji, nie mając nakreślonych dalszych perspektyw. Jasne, że w naszym planowaniu państwowym mieliśmy tu jedno z wielu poważnych zaniedbań. Odpowiednikiem planowania perspektywicznego w skali ogólnopaństwowej musi być rozwijanie w poszczególnych terenach metody tzw. planowania regionalnego. Tu mamy poważne zaniedbania, to planowanie kulało przez całe 10 lat, a szczególnie przez ostatnie 6 lat. Dzisiaj właśnie władze terenowe powinny zwrócić większą uwagę na ten rodzaj planowania. Obecnie są możliwości ku temu, prezydia rad narodowych mają możność tworzenia odpowiednich pracowni przy wojewódzkich komisjach planowania gospodarczego, mają możność odpowiedniego także ujęcia fragmentów planów regionalnych w pracowniach urbanistycznych, które istnieją teraz we wszystkich województwach.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Trzeba jednak do sprawy planowania podejść śmielej. Dotychczas w metodzie popełnialiśmy generalny błąd, uznając, że bez wytycznych sprecyzowanych odgórnie nie można na następnym szczeblu w ogóle myśleć o planowaniu.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Tymczasem planowanie składa się z dwóch stałych i powiązanych procesów — wypracowywania wytycznych generalnych, płynących z pracy w skali ogólnokrajowej i ogólnopaństwowej, oraz wychodzących naprzeciwko planowych postulatów od terenu. I tak np. miejscowe rozpoznanie możliwości danego terenu pozwala, jeżeli tak można powiedzieć, na składanie — „oferty” przez teren celem przyjęcia pewnych inwestycji, czy rozwinięcia pewnych profili produkcyjnych, czy też łatwiejszego realizowania inwestycji budowlanych z wykorzystaniem możliwie do maksimum urządzeń sieciowych itd.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">W tej dziedzinie mamy poważne zaniedbania, Wiemy, że szereg błędnych lokalizacji i wynikających z nich zaniedbań decyduje do dzisiejszego dnia o schorzeniu zarówno rozwoju danego miasta, w którym jakiś np. wielki zakład przemysłowy był niewłaściwie umieszczony, jak również o rozwoju produkcji tego właśnie zakładu, nie zabezpieczając mu odpowiednich urządzeń, czy załogi itd.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">W tej dziedzinie można właśnie przez właściwą pracę planistyczną w terenie, przez pogłębienie rozpoznania zasobów terenowych dojść do znacznie lepszych praktycznych wyników w pracy nad rozmieszczeniem programu inwestycyjnego.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Z planowaniem regionalnym bezpośrednio łączy się planowanie urbanistyczne, które służy przede wszystkim jako podstawa do lokalizacji szczegółowej. W tej dziedzinie sporo zrobiono w ostatnich latach, ale ciągle o wiele za mało w stosunku do potrzeb.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Metoda prac urbanistycznych w naszym kraju rozwinęła się w sposób raczej interesujący. Świadczą o tym liczne głosy specjalistów z różnych krajów zagranicznych, którzy zapoznali się z tą metodą i widzą w niej poważne osiągnięcia. Ale rezultaty konkretne, realizacyjne, oparte na pracy tą metodą, są ciągle zbyt małe.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Wynika to z różnych powodów. Najpierw za późno zorganizowano odpowiednie warsztaty pracy terenowej urbanistycznej, pracownie w prezydiach rad narodowych. A po wtóre — i na to chcę położyć szczególny nacisk — ciągle jeszcze obsada w terenie przez odpowiednio kwalifikowanych fachowców jest zbyt słaba. Nie chcą oni często jechać z większych miast w teren, to prawda, ale także — i to jeszcze częściej — teren ich nie chcę, nie jest zbyt gościnny w przyjmowaniu tych specjalistów. Trzeba wyraźnie z tego zdać sobie sprawę. A bez pomnożenia, bez wzmocnienia kadry fachowej, właśnie inżynieryjno-urbanistycznej — w tym planowaniu w dostatecznym wymiarze i w dostatecznej skali nie będziemy mieli osiągnięć.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">W ciągu 5-letniego Planu mamy opracować dla miast np. 350 planów ogólnych, tzw. perspektywicznych, 380 planów uproszczonych, jak to się u urbanistów nazywa planów porządkowania miast, ponad tę cyfrę jeszcze kilkaset planów koordynacyjnych, szczegółowych, ujmujących realizację konkretnych inwestycji. Wreszcie to, czego nie było niestety dotychczas, to jest nareszcie przejście do pracy nad planistyką osiedli wiejskich, których w ciągu pięciolatki ma być opracowanych 250.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Czy to wystarczy? To jest ciągle jeszcze zbyt mała cyfra, ale za to w opracowaniu będą przede wszystkim te plany, które będą mogły służyć w pewnym sensie jako plany wzorcowe, jako plany przykładowe dla wytyczenia właściwej metody w tej dziedzinie i które powinny umożliwić w przyszłości znaczne rozszerzenie tej bardzo ważnej pracy.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Czemu mają służyć te plany? Te plany mają służyć m.in. właśnie wykryciu tych rezerw — wracam do tego pojęcia wykrycia rezerw — które by efektywność inwestycji Planu 5-letniego mogły zwiększyć. Plany te będą służyć np. walce z rozproszeniem inwestycji budowlanych, które jeszcze ciągle obserwujemy; będą służyć temu, ażeby lepiej wykorzystywać niezwykle skromne zasoby sieciowe z dziedziny gospodarki komunalnej, o zwiększenie których tak słusznie w czasie debaty sejmowej walczono na wszystkich komisjach.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Ale jasne jest, że same postulaty, że same wskazania tych planów nie wystarczą. Tu musi się odbyć ogromna praca, ogromna praca powiedziałbym już natury społecznej, która musi utorować drogę do realizacji tym postulatom właściwej lokalizacji i koncentracji tych inwestycji. Trzeba powiedzieć, że tutaj my, posłowie terenowi, możemy odegrać bardzo poważną rolę. Wydaje się, że dotychczas w terenie pod tym względem działalność poselska była nikła, a w niektórych terenach w ogóle żadna. Konieczny jest nacisk ze strony opinii publicznej o właściwe pojmowanie wspólnoty interesów, jeżeli tak można powiedzieć, poszczególnych inwestorów. Interes miasta czy osiedla winien być interesem poszczególnych inwestorów, a także poszczególnych posiadaczy działek budowlanych czy indywidualnych domów. Pod tym względem istnieje u nas niesłychany partykularyzm, z którym trzeba walczyć. Proszę zobaczyć, jak wyglądają nasze miasta, proszę zobaczyć, jak wyglądają nasze wsie, w których nieraz wiele nabudowano — jak dalece te inwestycje rozproszono. Czasem źle ustawiony zakład przemysłowy wyciąga z miasta budownictwo mieszkaniowe na tereny zupełnie nie urządzone, nadające się raczej na uprawę rolną — zamiast przyczynić się do rozwoju budownictwa w mieście i przy tej okazji do podniesienia poziomu życia tego miasta. Wiemy, że nowe budownictwo przychodzi nie tylko z planem izbowym, ale przychodzi z poważnym pianym usługowym — szkół, przedszkoli, ośrodków zdrowia, ośrodków zaopatrzenia handlowego itd. Jeżeli te urządzenia są budowane w nowych osiedlach, odległych od ośrodków istniejących miast, to wtedy służą tylko mieszkańcom nowych osiedli, a często nawet są na wyrost tam budowane. Jeżeli natomiast powstają w obrębie miasta, to wtedy przyczyniają się do rozwoju istniejącego miasta, do poprawy warunków bytu, do poprawy stopy życiowej ludności, dając równocześnie urządzenia nowej ludności, przybywającej np. dla uzupełnienia załóg zakładów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Istnieje bardzo poważne zadanie w Planie 5-letnim, to jest budownictwo indywidualne. Nie należy tego rozumieć, że to jest budownictwo dowolne, że każdy gdzie chcę i jak chcę powinien budować. Słyszeliśmy tutaj wiele o brakach w kanalizacji czy oświetleniu osiedli. Proszę wziąć pod uwagę jednak, że to między innymi wynika u nas właśnie z niesłychanie rozproszonego budownictwa. Jeżeli potrafimy także i budownictwo indywidualne skomasować, budować na pewnych określonych terenach, to łatwiej będzie doprowadzić tam urządzenia kanalizacyjne, wodociągowe, czy oświetleniowe.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">To samo niewątpliwie dotyczy budownictwa wiejskiego.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Trzeba powiedzieć, że w budownictwie wiejskim rozproszenie jest jeszcze bardziej tragiczne. Wynika ono z różnych względów, np. z rozdrobnionego podziału własnościowego, o którym tutaj przedstawiciele szczególnie podgórskich terenów woj. krakowskiego tak słusznie mówili.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Do czego to, między innymi, prowadzi? To prowadzi do ogromnych utrudnień np. w takiej najprostszej pomocy, jaką jest elektryfikacja wsi. Łatwiej, niewątpliwie, oszczędniej będzie można elektryfikować wsie, jeżeli będzie się je rozbudowywać na prawidłowej zasadzie osiedleńczej, według pewnych skupisk osiedleńczych, które wtedy łatwiej będą mogły być zaopatrzone w najrozmaitsze usługi, jak oświetlenie, drogi, urządzenia szkolne, wreszcie urządzenia sklepów itd.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Otóż w tej dziedzinie konieczna jest walka ze złymi pojęciami. Ale mnie się zdaje, że taka walka z samowolą budowlaną nie może mieć charakteru wyłącznie walki administracyjnej. Tutaj jest znowu poważna działalność, do rozwinięcia której mogą się przyczynić działacze terenowi, radni, a także i posłowie terenowi. Konieczne jest przekonywanie, że dla dobra danego terenu, dla dobra jego mieszkańców należy zwalczać ten źle pojęty, jakiś anarchistyczny indywidualizm, który tak bardzo cechuje nie tylko wielu inwestorów prywatnych, ale — powiedzmy sobie szczerze — i inwestorów państwowych.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Do dzisiejszego dnia jeszcze trudno przekonać niejednego inwestora przemysłowego o tym, że z chwilą kiedy realizuje on swoją inwestycję w danym mieście, czy w danym obszarze kraju, to musi się liczyć z tym, że jego fabryka nie jest jakąś izolowaną wyspą przeznaczoną tylko do wyprodukowania takiej i takiej ilości produktów, tylko że to jest nowy warsztat pracy, który ma się przyczynić w zasadniczym stopniu do harmonijnego rozwoju właśnie tego terenu, w którym powstaje.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">I tutaj zatrzymajmy się chwileczkę nad zagadnieniem, o którym tyle mówili posłowie, szczególnie z terenu woj. olsztyńskiego, koszalińskiego, czy zielonogórskiego, nad zagadnieniem tak zwanej aktywizacji miast i miasteczek. Mowa o tym była na Komisji Gospodarki Komunalnej i mówił wczoraj o tym w imieniu tejże Komisji poseł Tołwiński.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Otóż jasne jest, że nie możemy znowu stworzyć z pojęcia aktywizacji jakiegoś fetysza; nie możemy oczekiwać, że jedynie przerzucenie pewnych kredytów centralnych rozwiąże tę sprawę.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Te inwestycje dodatkowe będą miały sens tylko wtedy, jeżeli zamierzona aktywizacja będzie wynikiem dobrego rozpoznania i dobrego zaplanowania właśnie na miejscu w samym terenie. Nie tylko uruchomienie odpowiednich zakładów pracy, potrzebnych w danym terenie, ale i właściwa ich lokalizacja — będzie tu decydować.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Podam tylko jeden przykład. Wybudowano w okresie ubiegłym niemało stacji traktorowych i stacji maszynowych. Obywatele posłowie, szczególnie z terenów wiejskich, na pewno wiedzą, że tylko w nielicznych wypadkach udało się nakłonić państwowego inwestora do właściwej lokalizacji, do lokalizacji w powiązaniu z którymś z istniejących miasteczek. A dla małego miasteczka POM to jest duża inwestycja przemysłowa, to jest ogromny motor aktywizacji życia tego miasteczka. W tej dziedzinie właśnie jednostronność działania inwestora i, powiedziałbym, brak działania terenowych władz spowodował bardzo liczne błędy, trudne dzisiaj do naprawienia.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Wreszcie jeżeli chodzi o inne rezerwy do wygospodarowania, to kryją się one licznie w możliwości poprawy konserwacji inwestycji mieszkaniowych i osiedlowych.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Trzeba powiedzieć, że bardzo wiele niedociągnięć, bardzo wiele podstawowych błędów popełniliśmy tu w tym okresie. Była już o tym mowa w dyskusji. Zaniedbania w remontach kapitalnych i bieżących już były dostatecznie naświetlone.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Byłoby źle jednak, gdyby właśnie na debacie sejmowej, właśnie na debacie działaczy społecznych, terenowych, nie poruszyć jeszcze jednej rezerwy w tej dziedzinie, a mianowicie wynikającej ze sposobu użytkowania, konserwowania, utrzymywania mieszkań, domów mieszkalnych, osiedli, terenów w tych osiedlach — przez samych mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Obserwujemy dewastację tych urządzeń, w tej chwili, zaraz po oddaniu ich do użytku. Czy możemy patrzeć na to obojętnie i stale tylko szukać źródeł zniszczenia w braku kredytów na remonty? Mnie się wydaje, że istnieje tutaj w dość powszechnej opinii zasadniczy błąd.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Oczekiwałem wczoraj od posła Tołwińskiego, znanego wieloletniego działacza na polu budownictwa mieszkaniowego — poruszenia tego zagadnienia. Mówił on słusznie o sprawach związanych z wartością budownictwa spółdzielczego, gospodarki właściwej itp. Może za mało omówił osiągnięcia Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej w okresie międzywojennym, właśnie w dziedzinie akcji wychowawczej wśród mieszkańców osiedla tej spółdzielni. Byłem jednym z mieszkańców i członkiem tej Spółdzielni w okresie przedwojennym i przypominam sobie, że gdyby przyszła mi ochota, przechodząc przez dziedziniec mojej kolonii, zerwać czy ułamać najmniejszą gałązkę jakiegoś nawet niewielkiego krzewu — spotkałbym się z atakiem przede wszystkim dzieciarni bawiącej się na tym dziedzińcu. Tak były dzieci wychowane w Warszawskiej Spółdzielni Mieszkaniowej. One same broniły zieleni przed wszelką formą niszczenia.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Jakiż brak zupełny tego w dzisiejszych osiedlach! Niedawno przechodziłem przez Osiedle Muranowskie. Dużo jest słusznej krytyki pod adresem tego osiedla, jego architektury, jego urządzeń, jego niewykończenia. Bardzo to słuszna krytyka. Ale trzeba powiedzieć, że w ubiegłym roku i niedawno jeszcze, w tym sezonie dokonano tam bardzo dużo w dziedzinie wykończania budynków, tynkowania, porządkowania dziedzińców, urządzenia zieleńców itd.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Jestem niedawno na jednym z tych dziedzińców, patrzę, i widzę: piaskownica jest bardzo porządna, ale dzieci ryją swoje ulubione fortyfikacje, jakieś przejścia podziemne w świeżym trawniku i nie bawią się w piaskownicy. Stoi przy tym grupa kobiet - matek i rozmawia. Podchodzę do tych obywatelek i mówię: Słuchajcie, przecież trzeba wytłumaczyć dzieciom, że jest piaskownica do tego, żeby się bawić, a nie trawnik. Spotkałem się z oburzeniem tych mieszkanek, że ja nie rozumiem tego, iż trzeba dzieciom zostawić swobodę.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Podałem przykład! drobny zupełnie, może nawet trochę śmieszny w obliczu tych poważnych spraw, które tutaj w Sejmie poruszano, ale napomknąłem o tym dlatego, że i w tej drobnej dziedzinie istnieją jeszcze wielkie możliwości rezerw, które pozwolą nam zaoszczędzić na kredytach wstawianych na remonty, na poprawę, na utrzymanie i konserwację, jeżeli potrafimy właściwie użytkować i szanować zrealizowane już inwestycje osiedlowe.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Dla przygotowania (inwestycji w budownictwie oprócz planowania regionalnego, o którym mówiłem, oprócz planowania urbanistycznego, zupełnie podstawowym zagadnieniem, podstawową dziedziną jest przygotowanie — jak już wspomniałem — właściwej dokumentacji architektoniczno-budowlanej. Istnieją tutaj jeszcze ciągle bardzo wielkie braki. Chcę, mówiąc o tej dziedzinie, zatrzymać się na sprawie szczególnie nabolałej — na sprawie biur projektowych. Wczoraj poseł Tołwiński to poruszył. Czuję się tym bardziej obowiązany o tej sprawie mówić. Trzeba powiedzieć, że nie potrafiliśmy jeszcze do tej pory tej sprawy rozstrzygnąć i rozwiązać.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Chirurdzy mówią, że jeżeli gdzieś w organizmie ludzkim powstaje wrzód, to organizm samoczynnie wytwarza dookoła niego tzw. pierścień ochronny, który nie pozwala zarazkom, bakteriom rozchodzić się po całym organizmie. Tak jest obecnie z biurami projektowymi. Sprawa nabolała tak, że można ją porównać z wrzodem; niewątpliwie organizm sam wytworzył dokoła nich pewien pierścień ochronny i nie pozwolił w pewnym okresie rozejść się — jeżeli tak można powiedzieć — tej infekcji szerzej. Tym organizmem są pracownicy tych biur projektowych i organizacje fachowe, do których ci pracownicy należą. Ale nie możemy na tym poprzestać. Nie możemy się uspokajać tym, że pewne, powierzchowne zresztą jeszcze reformy w tej dziedzinie nastąpiły i że ulżono nieco zupełnie niesłusznym skrępowaniom, które w tej dziedzinie pracy istniały.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Trzeba w tej chwili zrobić znacznie więcej i znacznie głębiej i śmielej przejść do reform w tej dziedzinie. Jest teraz szczególnie aktualny moment. Niedawno została podjęta uchwała Rady Ministrów z cyklu uchwał o zwiększeniu kompetencji, zadań i odpowiedzialności rad terenowych — także i w tej dziedzinie. Cały szereg podstawowych biur projektowych, pracujących dla budownictwa ogólnego, mieszkaniowego i usługowego, a więc dla tego budownictwa, które jest najbliższe zaspokojeniu potrzeb społeczeństwa — cały szereg tych biur ma być stopniowo przekazywany radom narodowym.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Prezydia rad narodowych będą musiały się tymi biurami zająć. Ale prezydia rad narodowych muszą się zająć już teraz sposobem przejmowania tych biur, a na razie mało o tym słychać. Trzeba powiedzieć, że w resortach, organizacjach społecznych i technicznych jest więcej dyskusji na ten temat. Są nawet bardzo słuszne i mocno skonkretyzowane propozycje, które warto już teraz wziąć na warsztat realizacyjny. Ale to nie wystarczy. Tym zagadnieniem muszą się zająć bardzo mocno same prezydia rad narodowych. To jest bardzo trudne zagadnienie. Nie można przejąć tych biur projektowych tak, jak jakieś bataliony wojska — tylu i tylu projektantów, tylu i tylu kierowników pracowni, zespołów, tylu i tylu pracowników administracyjnych przejdzie z kompetencji resortów i centralnych zarządów do kompetencji terenowych władz. To by się sprowadziło w niejednym mieście do zmiany tabliczki: — „Ministerstwo Budownictwa — Biuro Projektowe” na „Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej” takiej a takiej i podtytuł: nazwa biura projektowego. Wydaje mi się, że to byłoby zaprzepaszczenie zupełne historycznej możliwości uzdrowienia pracy w biurach projektowych.</u> + <u xml:id="u-7.52" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Konieczne jest, aby już teraz prezydia rad narodowych wyszukały w swoim środowisku fachowców najbardziej do tego odpowiednich, a następnie powołały ich jako pełnomocników do sprawy przejęcia tych biur, ażeby ci ludzie zaczęli pracę łącznie z komisją powołaną spośród jak najbardziej zawodowo przygotowanych do tego ludzi, i w oparciu o przepracowane już liczne wnioski zaproponowali konkretny plan stopniowego przejmowania tych biur. To jest zadanie mniej więcej na pół roku i musi być wykonane stopniowo, ale musi być wykonane bezwzględnie w tym okresie, w sposób nie zanadto rozwlekły.</u> + <u xml:id="u-7.53" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Wydaje mi się, że trzeba postawić, jeżeli tak można powiedzieć, pewien filtr. Te biura mogą przechodzić w całości składów kadrowych. Do biur projektowych zawinęło w swoim czasie cały szereg zupełnie nie kwalifikowanych elementów z najrozmaitszych dziedzin gospodarki. Odsiew jest teraz zupełnie niezbędny. Wtedy pewne alarmy o przerostach personalnych w biurach projektowych, o konieczności przestojów w biurach projektowych nie będą aktualne. Można zasadniczo zmniejszyć załogi tych biur, ale nie w mechaniczny sposób. Trzeba wydzielić z nich do 'innych — właściwych rodzajów pracy tych wszystkich, którzy kwalifikacji do pracy w biurach projektowych nie posiadają. A takich jest, jak przybliżone obliczenie wskazuje, około 20% załogi.</u> + <u xml:id="u-7.54" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Trzeba w pracy przy reorganizacji biur projektowych sięgnąć w sposób bardziej subtelny, bardziej ludzki do pewnych jednostek, do poszczególnych ludzi. Trzeba postawić przed przyszłymi kierownikami pracowni — bardziej niezależnymi niż to jest dzisiaj — zadania, które ich w danym terenie czekają, i pozwolić im na skompletowanie właściwych zespołów, które w pełni będą mogły za wykonanie swoich zadań wziąć odpowiedzialność.</u> + <u xml:id="u-7.55" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Przecież wiemy, że dotychczas w biurach projektowych załoga była nieraz formowana w sposób mechaniczny. Przysyłano do pracowni człowieka z kartą: zatrudnić takiego — i już. Okazywało się nieraz potem, że ten człowiek nie ma żadnych kwalifikacji, aby w biurze projektowym pracować.</u> + <u xml:id="u-7.56" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Otóż apeluję do posłów — członków prezydiów rad narodowych, ażeby już dzisiaj wyszli naprzeciw postanowieniom Rządu w tej dziedzinie i przygotowali w sposób jak najbardziej pogłębiony, jak najbardziej troskliwy zagadnienie realizacji przejęcia i ustalenia w terenowym już ujęciu biur projektowych.</u> + <u xml:id="u-7.57" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Wydaje mi się, że w tych warunkach będziemy mogli liczyć na lepsze projekty, na szybciej i bardziej terminowo wykonywaną dokumentację i na lepszy nadzór inwestycji.</u> + <u xml:id="u-7.58" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Sprawa przygotowania inwestycji przez właściwą dokumentację architektoniczno-budowlaną jest bardzo poważnie zaakcentowana w projekcie ustawy o Planie 5-letnim, w ustępie o projektach typowych. W tej dziedzinie rok 1956 przynosi poprawę, a rok 1957 może przynieść dalszą, i to bardzo zasadniczą poprawę. Dlaczego? Dlatego, że będziemy w stanie już na początku 1957 r. wyeliminować, posiadając lepsze projekty, niektóre projekty dawniej robione, znacznie gorsze.</u> + <u xml:id="u-7.59" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Do dzisiejszego dnia słusznie ludność skarży się na złe typy mieszkań, wynikające ze złego, przestarzałego normatywu. Możemy od nowego roku usunąć liczne projekty oparte na tamtym normatywie, ponieważ projekty oparte na nowym, znacznie lepszym, jeszcze nie doskonałym, ale znacznie lepszym normatywie, już są w dostatecznej ilości przygotowane. Ale co jest najważniejsze obecnie w opracowaniu projektów typowych, to przejście na opracowywanie projektów seriami. Pozwoli to na stopniowe odchodzenie od zasady posiadania na składzie dokumentacji na pewną ilość pojedynczych budynków, które bardzo często sprawiają duże trudności w ich terenowym ustawieniu. Rozwijane obecnie projektowanie serii budynków typowych, serii segmentów i sekcji typowych może zapewnić bardziej elastyczne użytkowanie ich przez teren. Zasadniczy punkt ciężkości zaczyna się obecnie przesuwać na terenowy sposób wykorzystania tych projektów, to znaczy na pracę działaczy terenowych, na organy fachowe inżynieryjno-techniczne rad narodowych, na prezydia rad narodowych. Należy na to zwrócić szczególną uwagę.</u> + <u xml:id="u-7.60" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Musimy doprowadzić do tego, żeby po kilkuletniej pracy nad typizacją, która nas teraz czeka, osiągnąć efekt posiadania nie tylko kilkuset gotowych projektów na takie czy inne budynki, ale osiągnąć efekt bez porównania ważniejszy, to znaczy efekt stypizowania elementów budowlanych, które mogą być seriami w sposób uprzemysłowiony wykonywane. Z tych elementów będzie można otrzymać jak największą ilość kombinacji, jak największą, najbardziej różnorodną ilość układów całych budynków, bez hamowania samej produkcji budowlanej. To jest cel typizacji. W tym kierunku trzeba pracować.</u> + <u xml:id="u-7.61" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Mówię o tym dlatego, że zagadnienie jest trudne i że wymaga najbardziej wykwalifikowanych sił fachowych.</u> + <u xml:id="u-7.62" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Zagadnienie typizacji i przygotowania dokumentacji łączy się bezpośrednio z zagadnieniem produkcji materiałów budowlanych. Jasne jest, że to jest zagadnienie kluczowe w budownictwie. I nic dziwnego, że temu zagadnieniu tyle poświęcono uwagi w czasie debat na komisjach sejmowych i na plenum Sejmu.</u> + <u xml:id="u-7.63" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Wydaje mi się, że istnieje tutaj ogromne pole do działania także w ujęciu terenowym. To nie tylko oznacza, że materiały tzw. miejscowe, jak glina i inne, dostępne dziś i jeszcze dość prymitywne — że to jest na razie jedyne pole do działania. Mnie się wydaje, że terenowe władze muszą się bardziej zainteresować możliwościami przemysłu, który pracuje na ich terenie.</u> + <u xml:id="u-7.64" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Poruszę dla przykładu tylko gałąź przemysłu chemicznego, bowiem za mało jest ona uwypuklona w projekcie ustawy i w dyskusji. Przecież przemysł chemiczny, poza swoją podstawową produkcją, może oddać niesłychane usługi w produkowaniu tzw. materiałów zastępczych. Środki te mogą zastąpić szczególnie materiały wykończeniowe. Istnieją już Obecnie w tym względzie nie wykorzystane możliwości. Np. w okolicy Torunia zakład w Wąbrzeźnie jest gotowy do tego, aby zwiększyć produkcję różnych zastępczych materiałów na rzecz budownictwa — na razie zupełnie nie wykorzystany.</u> + <u xml:id="u-7.65" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Chciałbym na zakończenie poruszyć sprawę, która warunkuje generalnie realizację tych wszystkich zadań, tak pobieżnie tutaj przedstawionych, a mianowicie sprawę rozmieszczenia kadr fachowych w terenie.</u> + <u xml:id="u-7.66" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Dzisiaj, w obliczu zadań Planu 5-letniego, którego realizacja jest już w toku, chcielibyśmy w ciągu 1957 r. postawić szczegółowy 3-letni program budownictwa na lata 1958-1959-1960. Realizowanie tego planu należy wyprzedzić we właściwy sposób zleceniami na dokumentację techniczną. W tych warunkach kluczem sprawy stają się umiejętności ludzi, którzy ten plan właśnie mają przygotować i którzy będą czuwać nad jego realizacją.</u> + <u xml:id="u-7.67" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Ujęcie terenowe tych zagadnień jest sprawą decydującą. A powiedzmy sobie szczerze — czy w terenie istnieje wystarczająca ilość fachowców: ekonomistów, inżynierów - urbanistów i innych specjalności inżynierów, czy potrafiliśmy ich tam przyciągnąć czy potrafiliśmy z nich zrobić obywateli związanych z terenem, oddanych pracy w tych terenach? Mnie się zdaje, że tylko częściowo. Istnieją tu ogromne rezerwy, istnieją fachowcy — szczególnie pośród młodych, w Warszawie, Gdańsku, Krakowie, którzy po pewnej dyskusji chętnie pojadą w teren i będą tam pracować. Przykłady wskazują, że niejednokrotnie niedawno skierowany w teren młody fachowiec po roku staje się gorącym patriotą tego terenu, walczy na równi, a czasem nawet lepiej od starych autochtonów, o rozwój właśnie tego terenu.</u> + <u xml:id="u-7.68" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Dla osiedlania w terenie konieczne jest jednak stworzenie warunków kulturalnych i rozwiązanie sprawy mieszkań.</u> + <u xml:id="u-7.69" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Stwierdzam z całym przekonaniem, że dlatego aby w poszczególnych terenach w końcowych latach Planu 5-letniego wygospodarować tak bardzo pożądane podwyższenie efektów w budownictwie mieszkaniowym — już dziś trzeba dać część mieszkań tym fachowcom, którzy są niezbędni do wygospodarowania tych nadwyżek. Tutaj prezydia rad narodowych muszą zrobić świadomie — „heroiczny” wysiłek i muszą przyciągnąć tych ludzi przez stworzenie im właściwych warunków życia w swoim terenie i opieki nad ich pracą, szczególnie w pierwszych latach po osiedleniu.</u> + <u xml:id="u-7.70" who="#PoselSkibniewskiZygmunt">Wydaje mi się, że przez właściwe rozmieszczenie kadr fachowych w kraju możemy pomóc do wygospodarowania owych dodatkowych rezerw, które przyczynią się do tego, że nasz Plan 5-letni, ambitnie zamierzony i bardzo napięty, będzie realny, że zrealizujemy go także i w dziedzinie budownictwa mieszkaniowego, usług, rozwoju miast i wsi — dla dobra naszego społeczeństwa, dla dobra poszczególnych województw i całego kraju.</u> + <u xml:id="u-7.71" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Wysoka Izbo! Pozwolę sobie przypomnieć dezyderat złożony w pierwszym dniu dyskusji, ażeby posłowie nie przeciągali swoich przemówień ponad pół godziny.</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Do dyskusji zapisało się już 70 mówców, z tego wysłuchaliśmy 17 głosów, pozostaje jeszcze do wysłuchania 53.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#Marszalek">W tych warunkach Prezydium Sejmu proponuje, na podstawie art. 42 ust. 2 pkt 3 regulaminu Sejmu, zamknięcie listy mówców.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#Marszalek">Czy jest jakiś sprzeciw?</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#Marszalek">Nikt się nie sprzeciwia.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#Marszalek">Wobec tego stwierdzam, że Sejm powyższą propozycję przyjął. Lista mówców jest zamknięta.</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę 20-minutową.</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 55 do godz. 12 min. 35.)</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. wrocławskiego Wicemarszałek Stanisław Kulczyński.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Plan 5-letni stanowić ma dalszy etap budownictwa socjalizmu w naszym kraju, dalszy etap pracy nad przekształceniem Polski w kraj wszechstronnie rozwiniętej gospodarki i wysokiej kultury.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Ponieważ Plan 5-letni jest dalszym etapem budowy socjalizmu, rozważania nad nim winny startować z oceny dorobku planu 6-letniego, który został określony jako plan budowy podstaw socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Ocena planu 6-letniego dokonana została na VII i VIII Plenum Komitetu Centralnego Partii zarówno od strony gospodarczej, jak i politycznej. Stronnictwo moje podziela tę ocenę i dało temu wyraz zgłaszając swój akces i poparcie zarówno dla uchwał VIII Plenum, jak i dla dokonanych w związku z tymi uchwałami zmian personalnych. Jeżeli powracam do tej sprawy w dyskusji sejmowej, to po to, aby podeprzeć dokonaną w łonie Partii ocenę z pewnego nowego punktu widzenia, oraz aby dorzucić do niej pewne spostrzeżenia nowe.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Stronnictwo Demokratyczne umieściło w swoim programie deklarację, że w działaniu politycznym opiera się na światopoglądzie naukowym i na naukowej metodzie. Podobna zasada figuruje również na czele programu naszej bratniej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Zachodzi pytanie, czy w okresie minionym, który skrótowo nazywamy okresem kultu jednostki, nie została uszkodzona i obrażona także ta naczelna zasada, na której opieramy się budując socjalizm.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Gdy całe społeczeństwo domaga się prawdy o naszej rzeczywistości politycznej i gospodarczej, czas jest powiedzieć również prawdę o nauce. Rozpocząć zaś wypada od przypomnienia, jak nauka sama pojmuje prawdę, której szuka.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">W przeciwstawieniu do religii, która każę nam wierzyć w pewne absolutne prawdy o świecie, nauka nie posiada żadnej gotowej i absolutnej prawdy o rzeczywistości. Nauka posiada natomiast absolutną i niezawodną busolę, pozwalającą jej prawdę o świecie odnajdywać. Busolą tą jest zasada niesprzeczności i doświadczenie. Prawdą według nauki jest to, co jest zgodne z doświadczeniem i wolne od sprzeczności.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Wszystkie teorie naukowe zbudowane zostały na tych dwóch zasadach. Wszystkie teorie naukowe podlegają ich kontroli i są doskonalone pod kątem widzenia coraz lepszego zadośćuczynienia obydwu tym zasadom.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Na tych dwóch zasadach zbudowane zostały również teorie społeczno-ekonomiczne marksizmu. Pod kątem widzenia coraz lepszego zadośćuczynienia tym dwóm zasadom teorie marksizmu były i są doskonalone. Żadnych innych kryteriów prawdy nauka nie zna. W nauce nie istnieje ani kryterium siły, ani autorytetu — poza autorytetem niesprzeczności i doświadczenia. Tylko za prawdę spełniającą te dwa kryteria nauka odpowiada, za żadną inną odpowiedzialności nie bierze.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Nauka jest rodzajem gry, w której ścierają się przeciwne inicjatywy i przeciwne poglądy. W grze tej, w której stawką jest prawda, obowiązują pewne nienaruszalne reguły gry. Reguły te wyznaczone są przez wymienione dwie zasady, stanowiące busolę nauki: nie będziesz posługiwał się innym argumentem w walce, jak tylko materialnym argumentem doświadczenia i logicznym argumentem niesprzeczności. Kto tych reguł nie przestrzega, staje się fałszywym graczem.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Okres kultu jednostki przyniósł nam, obok wstrząsów gospodarczych i politycznych, oderwanie się marksizmu teoretycznego od metody naukowej, pociągając za sobą zniekształcenia teorii oraz anarchię w nauce narodowej, co wśród strat społecznych, poniesionych w latach ostatnich, nie może być przeoczone.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Znaleźli się ludzie, którzy uznali się za wyłącznie kompetentnych w interpretowaniu i rozwijaniu teorii marksizmu. Wszyscy inni, a więc jednostki, zgromadzenia naukowe, stronnictwa polityczne, a nawet całe społeczeństwa otrzymały teorię marksizmu w formie gotowej prawdy, gotowych artykułów wiary. Prawda marksistowska, będąca prawdą naukową, a więc podległą kontroli logiki i doświadczenia, wyeliminowana została spod demokratycznej kontroli obu tych zasad. Taki marksizm zepchnięty został na pozycje prawdy niekontrolowanej, absolutnej. Otrzymał nominację na stanowisko prawdy absolutnej, stojącej ponad nauką. W imię zgodności z tak pojętym marksizmem zostały zrewidowane wszystkie możliwe teorie naukowe o nienagannej strukturze logicznej i oparte na szerokim doświadczeniu, a następnie osądzone jednostronnie i stronniczo jako błędne.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Tym sposobem dostały się do aresztu liczne wielkie teorie naukowe, stworzone w ostatnim stuleciu dzielącym nas od czasów Engelsa i Marksa, a więc prawa Mendla i Morgana będące busolą współczesnej hodowli, „zaaresztowana” została teoria względności Einsteina, bez której nie byłoby atomu, logika Russela, bez której trudno mówić o dialektyce jako ścisłej metodzie rozumowania, matematyka Cantora i Sierpińskiego; do głębokiej celi zamknięte zostało ekonomiczne prawo wartości.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">W miejsce tych teorii powstały inne, z wypaczonym marksizmem wprawdzie nie stojące w sprzeczności, ale nie mające pokrycia w doświadczeniu, a więc teorie jak z żyta zrobić pszenicę a z pszenicy kąkol, a nawet jak można rzekomo organizm zabić a następnie wskrzesić.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Nauka pozbawiona swojej busoli, którą jest zasada niesprzeczności i doświadczenie, zmieniła się w anarchię. Anarchia w dziedzinie myśli naukowej pociągnęła za sobą reperkusje w dziedzinie organizacji nauki -i w wychowaniu kadr.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Analizując bilans naszego sześciolecia budowy podstaw socjalizmu nie można pominąć wypaczeń, jakim uległa w tym okresie nauka polska. Wypaczenia te dotykają podstaw socjalizmu. Atakują zaufanie do nauki i jej metody — i do budowanego na tych podstawach światopoglądu. Uderzają w programy społeczno-gospodarcze Partii, oparte o założenia racjonalistyczne. Sprawa nie jest błaha. Co pozostaje człowiekowi budującemu socjalizm, który ma w oparciu o założenia naukowe zrealizować sprawiedliwość społeczną, braterstwo narodów i pokój, gdy fundament, na którym opiera się ta budowa — tj. nauka — wystawiony zostaje przez ludzi pozbawionych poczucia odpowiedzialności na pośmiewisko? Co pozostaje człowiekowi, któremu odebrano zaufanie do nauki i jej metody, poza ucieczką w krainę czarów? Socjalizm pozbawiony oręża nauki staje bezbronny w obliczu doktryn irracjonalnych i stojących za nimi sił egoistycznych, aspołecznych i przeciwnych pokojowi.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Sukcesy planu 6-letniego, jego liczne pozytywne osiągnięcia, zawdzięczamy oparciu naszej gospodarki o teorię społeczno-ekonomiczną marksizmu. Zachodzi pytanie, czemu mamy przypisać błędy i straty poniesione w okresie sześciolecia? Analiza przeprowadzona na VII i VIII Plenum Partii wytknęła tych błędów wiele. Wskazała ona na dysproporcję między rozwojem rolnictwa i przemysłu, na upośledzenie rzemiosła, na uwięzienie pracy inteligenckiej w błędnym kole biurokracji, na błędy w polityce spółdzielczej, na błędy polityki personalnej Partii, na obrazę praworządności, na niedorozwój pracy kontrolnej i ustawodawczej Sejmu.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Czy wszystkie te błędy wynikają z błędów teorii, czy też z błędnego zastosowania jej wskazań?</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Wydaje się, że błędy te mają swoje wspólne źródło w przeoczeniu pewnej podstawowej zasady teorii, zasady, której nie docenialiśmy budując podstawy naszego socjalizmu, a którą usiłuje wydobyć na wierzch instynkt mas, domagający się więcej humanizmu w naszym życiu.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Pierwotny projekt ustawy o Planie 5-letnim rozpoczyna się od zdania zawierającego skrótową ocenę planu 6-letniego. Mówi ono: — „Polska Rzeczpospolita Ludowa dokonała w okresie planu 6-letniego ogromnego kroku naprzód w rozwoju sił wytwórczych i socjalistycznym przekształceniu stosunków społecznych”.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Dowodem słuszności tego zdania są tysiące zakładów produkcyjnych, wybudowanych w ciągu sześciolecia. Jest to jednak dowód połowiczny. Teoria rozumie bowiem pod siłami wytwórczymi maszyny i ludzi. Maszyny bez ludzi nic nie znaczą. Ludzie bez maszyn znaczą bardzo niewiele. Nie można mówić, nie popadając w konflikt z teorią, o siłach wytwórczych mając na myśli wyłącznie maszyny. Socjalizm wymaga równomiernego rozwoju maszyn i ludzi. Wśród dysproporcji cechujących wyniki naszej gospodarki zanotować należy także dysproporcję w rozwoju maszyn i w podniesieniu ludzi.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Przeoczenie podstawowej tezy marksizmu mówiącej, że na siły wytwórcze składają się maszyny i ludzie, ma bardzo głębokie korzenie. Ma ono również bardzo doniosłe konsekwencje. Postawiło bowiem gospodarkę socjalistyczną i ustrój socjalistyczny w konflikcie z podstawowym prawem ekonomiki, prawem koniecznej zgodności stosunków produkcji z charakterem sił wytwórczych.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Posłuchajmy, co mówi o tym Józef Stalin — cytuję z jego ostatniego dzieła pt. — „Ekonomiczne problemy socjalizmu w ZSRR”:</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">„Siły wytwórcze naszego kraju, zwłaszcza w przemyśle, miały charakter społeczny, podczas gdy forma własności była prywatna, kapitalistyczna. Opierając się na ekonomicznym prawie koniecznej zgodności stosunków produkcji z charakterem sił wytwórczych, Władza Radziecka uspołeczniła środki produkcji, uczyniła je własnością całego narodu i w ten sposób zniosła system wyzysku, stworzyła socjalistyczne formy gospodarki.” Nasza Władza Ludowa uczyniła, jak wiadomo, to samo.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">W zacytowanym ujęciu, na pierwszy rzut oka bezbłędnym, przemilczany został zarówno fakt, że na siły wytwórcze składają się maszyny i ludzie, jak i fakt, że podstawowe prawo ekonomiczne domaga się zgodności stosunków produkcji z charakterem obojga sił wytwórczych: maszyn i ludzi. Nie ulega wątpliwości, że w ustroju kapitalistycznym siły wytwórcze w dziedzinie maszyn miały charakter społeczny, a forma własności była prywatna. Nie dotyczy to jednak ludzi, którzy ani nie byli wytwarzani społecznie, ani nie byli własnością prywatną. Byli oni jedynie wyzyskiwanymi sprzedawcami własnej pracy. Przeoczywszy ten postulat teorii władza ludowa uspołeczniła wraz z maszynami także i ludzi, popadając ponownie w konflikt z prawem koniecznej zgodności stosunków produkcji z charakterem sił wytwórczych. Tylko na tle tego błędu, a więc z winy pomyłki, a nie teorii, mógł zaistnieć fakt, który wyraża się w powtarzanym po strajku poznańskim paradoksie, że strajk ten był pierwszym wypadkiem strajku właścicieli fabryki.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Niestety klasa robotnicza nie była dotychczas właścicielem fabryk i narzędzi produkcji, jak postuluje teoria,. Była ona — mimo władzy skupionej w jej ręku, a skutkiem omówionego błędu — pewnego rodzaju własnością maszyn i fabryk. Dopiero obecnie, pod wpływem obiektywnego, objawiającego się w instynkcie robotników prawa zgodności stosunków produkcji z charakterem sił wytwórczych, robotnicy stają się prawdziwymi gospodarzami swoich zakładów, rozwijając samorząd robotniczy w zakładach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Niedostrzeżenie człowieka w dwoistym systemie sił wytwórczych postawiło nas u końca sześciolecia w obliczu wielkiego rozwoju maszyn i wielkiego zaniedbania ludzi.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Rozwój ludzi wymaga innych metod niż rozwój maszyn. Maszyny mogą być organizowane, ludzie muszą być wychowywani. Metody organizacji technicznej zawodzą w wychowaniu człowieka. Socjalizm, który budując materialne siły produkcyjne pełną ręką posługuje się metodami opartymi na prawach mechaniki, elektrodynamiki, hydrodynamiki, musi w wychowaniu człowieka sięgnąć do metod opartych również na obiektywnych prawach, ale prawach rządzących życiem, a nie martwą materią.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Tymczasem gdy pytamy co zostało zrobione dla podniesienia człowieka jako siły wytwórczej, wyliczamy ilość wybudowanych szkół, ilość wzniesionych instytutów badawczych, ilość wydrukowanych książek — wyliczamy znowu materialne i tylko materialne siły wytwórcze, które bez człowieka niewiele znaczą, bo niewiele znaczy szkoła bez pełnego entuzjazmu nauczyciela, niewiele znaczy bez człowieka na wysokim poziomie nauki instytut badawczy, niewiele znaczy książka bez chłonącego jej treść czytelnika.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Gdzież więc są w naszym budującym się socjalizmie te obiektywne, rządzące życiem prawa natury i oparte o nie świadome urządzenia, mające na celu podniesienie człowieka? Są one przeważnie tam, Wysoki Sejmie, gdzie byli do niedawna dobrzy komuniści i dobrzy socjaliści, którzy zostali uznani za niewygodnych w budowie socjalizmu opartego o kult jednostki. — One są w areszcie.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Karol Darwin jest odkrywcą prawa mówiącego o znaczeniu wychowawczym walki konkurencyjnej, rozgrywającej się między organizmami. Walka konkurencyjna jest żywiołem. Cóż uczyniliśmy, aby ten żywioł ująć w odpowiednie turbiny i wprzęgnąć w służbę socjalizmu? Owszem, uczyniliśmy cośkolwiek, ale błędnie. Konkurencję, która działa wychowawczo, ale i niszcząco na organizmy słabe, umieściliśmy pod nazwą współzawodnictwa wewnątrz naszych organizmów fabrycznych i osiągnęliśmy godne uwagi rezultaty, ale jednocześnie wywołaliśmy niezadowolenie słabszych robotników. Natomiast zapomnieliśmy umieścić ją między zakładami pracy, aby działała jednocząco i podnosząco na całe załogi fabryczne.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Ekonomia polityczna jest wynalazczynią prawa wartości, działającego wychowawczo i podnosząco na poziom człowieka jako siły wytwórczej. Prawo to zostało uznane za niebezpieczne dla socjalizmu nie widzącego ludzi i zostało ukryte tak głęboko, że robotnicy Żerania i Stoczni Gdańskiej muszą je po raz drugi odkrywać.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Inżynierowie socjalizmu opartego na kulcie jednostki nie obawiali się żywiołów — wody, ognia, elektryczności i umieli wprzęgać je w służbę socjalizmu. Obawiali się natomiast żywiołu ludzi, nie ufali prawom, które rządzą masami, nie umieli korzystać z pomocy tych praw, aby energię mas wprzęgać w łożyska i kierować ją do służby socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Plan 6-letni mimo odmiennych zamierzeń zapatrzył się jednostronnie w maszyny, nie dostrzegając ludzi. Jednostronnie zmobilizował siły rządzące martwą naturą, a przeszedł do porządku dziennego nad siłami ludzi. Zbudował organizm gospodarczy, w którym człowiek podporządkowany jest maszynom.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Plan 5-letni musi to naprawić. Potrzebne są do tego nie tylko nowe środki, lecz i nowe metody działania, dostosowane do obiektywnych praw rządzących żywymi ludźmi, a nie tylko maszynami. Łączy się to z zagadnieniem poprawy modelu gospodarczego, który jest w tej chwili przedmiotem prób eksperymentalnych prowadzonych przez robotników. Łączy się to z udoskonaleniem naszego ustawodawstwa gospodarczego i społecznego, łączy się to między innymi także z częściową decentralizacją planowania gospodarczego. Mówił o tym referent Komisji poseł Lange.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Dlatego Stronnictwo Demokratyczne popiera myśl uchwalenia jedynie wytycznych do Planu 5-letniego, z pozostawieniem przyszłemu Sejmowi jego ostatecznego opracowania.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Wysoki Sejmie! Wspomniałem na początku mego przemówienia, że nauka jest rodzajem gry, w której ścierają się przeciwne inicjatywy i przeciwne poglądy. W grze tej obowiązują pewne nienaruszalne reguły gry.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Nauka jest pod tym względem bliźniaczo podobna do demokracji. Demokracja jest również walką poglądów i różnych inicjatyw, w której obowiązują pewne reguły gry. Bez tych reguł demokracja zmienia się w anarchię. W podobną anarchię zmienia się nauka, w której naruszone zostały reguły gry.</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Jeśli Stronnictwo moje stwierdza na czele swojego programu, że stoi na gruncie światopoglądu naukowego, to znaczy, że stoi ono na gruncie demokracji.</u> + <u xml:id="u-9.39" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Jeśli Stronnictwo moje na wstępie swojego programu stwierdza, że stoi na gruncie demokracji opartej na metodzie naukowej, to znaczy, że stoi ono na gruncie demokracji, która nie jest anarchią, demokracji, w której obowiązują pewne reguły gry.</u> + <u xml:id="u-9.40" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Reguły te określa leżąca u podstaw naszego programu społeczno-politycznego teoria naukowa, uznana za najlepszą ze stanowiska kryteriów prawdy naukowej. Za taką Stronnictwo Demokratyczne uznało teorię społeczeństwa socjalistycznego. Uznało ją dlatego, ponieważ teoria ta w sposób najdoskonalszy ze stanowiska niesprzeczności i doświadczenia ujmuje ogólnoludzkie postulaty solidarności i pokoju, narodowe postulaty niepodległości i suwerenności, społeczne postulaty sprawiedliwości i postępu.</u> + <u xml:id="u-9.41" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Nie różnimy się pod tym względem od Zjednoczonej Partii Robotniczej. Pragniemy natomiast mieć swój samodzielny udział w doskonaleniu tej teorii, w jej rozwijaniu, interpretowaniu i realizowaniu. W metodzie naukowej, która jest wspólna nam i Partii Robotniczej, widzimy platformę współpracy i naszego porozumienia z wszystkimi trzema stronnictwami, stojącymi na gruncie naukowego światopoglądu. Na tejże samej platformie widzimy współpracę między wszystkimi państwami socjalistycznymi.</u> + <u xml:id="u-9.42" who="#WicemarszalekKulczynskiStanislaw">Demokracja, w której obowiązujące reguły gry określa teoria społeczeństwa socjalistycznego, nosi u nas nazwę demokracji robotniczej albo demokracji socjalistycznej. Tylko takiej demokracji Stronnictwo moje pragnie służyć, odcinając się od wszelkich sił, u nas i poza krajem, usiłujących rozciągnąć wolności demokratyczne na czynniki uprawiające fałszywą grę, zmierzającą do zamiany demokracji socjalistycznej w anarchię.</u> + <u xml:id="u-9.43" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. bydgoskiego Antoni Korzycki.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselKorzyckiAntoni">Wysoki Sejmie! Nawiązując do dzisiejszej debaty nad zadaniami Planu 5-letniego, chciałbym sięgnąć nieco pamięcią wstecz, do 1950 r., kiedy to Sejm uchwalił ustawę o planie 6-letnim. Muszę stwierdzić, że ówczesny Sejm uchwalając ustawę o planie 6-letnim, który słusznie został nazwany planem rozwoju gospodarczego i budowy podstaw socjalizmu w naszym kraju na lata 1950—1955, uchwalił go bez wnikliwej* dyskusji i bez głębokiej analizy podstawowych zagadnień.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselKorzyckiAntoni">Toteż kiedy zaistniała konieczność poddania rewizji podstawowych założeń planu 6-letniego, kiedy życie wykazało nam zupełnie wyraźnie, że zaplanowane tempo na niektórych odcinkach jest nierealne, obecny Sejm nie zdobył się na to, aby poddać rewizji podstawowe założenia sześciolatki.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselKorzyckiAntoni">Rewizja planu 6-letniego dokonana została bez Sejmu. A więc Sejm był raczej biernym obserwatorem naszego życia gospodarczego. I nie tylko życia gospodarczego — ale to już inne zagadnienie.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselKorzyckiAntoni">Tempo rozwoju naszego rolnictwa w planie 6-letnim zostało tak nakreślone, że trzeźwo myślący chłopi mówili nam nieraz, że owszem, jeżeli chodzi o sferę marzeń, to jesteśmy na dobrej drodze, ale skoro tempo to chcemy wprowadzić w życie, to należy zawczasu zawrócić z tej drogi.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselKorzyckiAntoni">Niestety musimy sobie powiedzieć wyraźnie, że nieraz w duchu przyznawaliśmy rację tym wywodom, ale nie stawialiśmy tych spraw na forum Sejmu. To był nasz poważny błąd, tym większy, że my posłowie wiejscy byliśmy szczególnie odpowiedzialni przed chłopami za sprawy wsi.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselKorzyckiAntoni">Dziś wiemy, że zadania planu 6-letniego były wykonywane nierównomiernie. Na odcinku np. przemysłu przekroczono plan o 10,2%, w rolnictwie natomiast nie wykonaliśmy go. I to jest fakt, który nie wymaga potwierdzeń statystyki, bo go widać.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselKorzyckiAntoni">Jedną z najważniejszych przyczyn niewykonania założeń planu 6-letniego, oprócz niedociągniętego tempa rozwoju rolnictwa, było niedostarczenie wsi przez państwo środków produkcji. Odnosi się to szczególnie do gospodarstw indywidualnych. Odczuwało się mianowicie brak nawozów sztucznych, materiałów budowlanych, maszyn i narzędzi rolniczych. W znacznym stopniu do niewykonania planów w rolnictwie przyczyniło się także słabe tempo uruchomienia naszych rezerw produkcyjnych, jak np. podorywki, siew poplonów, walka z chwastami itp.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselKorzyckiAntoni">Czy oznacza to, że w okresie planu 6-letniego nic nie zrobiliśmy na odcinku rolnictwa? Czy oznacza to, że wchodzimy obecnie w okres Planu 5-letniego bez żadnego dorobku? Z pewnością nie. Trzeba przecież podkreślić, że nasza produkcja zwierzęca wzrosła o blisko 1/3. Np. pogłowie trzody chlewnej wzrosło z 6.120 tys. do 10.880 tys. Stanowi to wzrost o 4 mln 770 tys. sztuk. W przeliczeniu na 100 ha użytków rolnych przypada obecnie 54,4 sztuk trzody chlewnej; przed wojną zaś przypadało na ziemiach polskich 46,4 sztuk na 100 ha ziemi uprawnej. Jest to wzrost niewątpliwy, choć bardzo daleki od naszych możliwości.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselKorzyckiAntoni">Powinniśmy jednak pamiętać, że wzrost pogłowia bydła rogatego był znacznie powolniejszy. W okresie naszej sześciolatki przybyło nam 1 mln 400 tys. sztuk bydła (z 6.500 tys. wzrost do 7.900 tys. sztuk). Zatem obsada bydła rogatego na 100 ha wynosi tylko 38,8 sztuk, gdy przed wojną wynosiła 46,4 sztuk. W tym więc wypadku widzimy wyraźnie, że nie osiągnęliśmy stanu przedwojennego. Odbija się to nie tylko na zaopatrzeniu ludności w mleko i masło, ale obniża wydajność produkcji rolnej. Brak odpowiedniej ilości obornika bydlęcego wpływa bowiem na osłabienie gleby, zimniejsza jej wydajność.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselKorzyckiAntoni">W okresie planu 6-letniego przybyło nam także 2 mln 695 tys. sztuk owiec (tzn. z 1.545 tys. wzrost do 4.240 tys. sztuk). Na 100 ha ziemi ornej przypada obecnie 20,8 sztuk owiec, natomiast przed wojną było ich zaledwie 9,3 sztuk na 100 ha użytków ziemi. Stanu jednakże tej hodowli, a szczególnie uzysku wełny, nie można uznać za dostateczny.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselKorzyckiAntoni">Gdy dokonujemy dziś analizy spożycia na głowę ludności chleba i mąki, mięsa i tłuszczów zwierzęcych, mleka i jego przetworów, cukru, to stwierdzić musimy, że nastąpił poważny wzrost spożycia. Jednak w dalszym ciągu jest on znacznie niższy od podobnych wskaźników w innych krajach europejskich.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselKorzyckiAntoni">Parę słów trzeba tu poświęcić sprawie spółdzielczości produkcyjnej.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselKorzyckiAntoni">Pod koniec 1955 r. mieliśmy przeszło 10 tys. zorganizowanych spółdzielni produkcyjnych, skupiających 200 tys. rodzin chłopskich — które gospodarują prawie na 1 mln 800 tys. ha uprawnej ziemi. Niestety znaczna część tych spółdzielni nie rozwija się tak, jakbyśmy sobie tego życzyli. Znaczna część tych spółdzielni jest dziś w stanie rozkładu. Dotychczasowy rozwój spółdzielni produkcyjnych był oparty na złych zasadach, za co musimy płacić teraz ciężką cenę. Chłopi boją się nie spółdzielczości produkcyjnej, a komenderowania spółdzielniami produkcyjnymi, tego trzymania za kołnierz, jakie dotychczasowe władze przez lata całe praktykowały wobec spółdzielczości.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselKorzyckiAntoni">Nie stworzymy zdrowej, na zasadach dobrowolności opartej spółdzielczości produkcyjnej bez demokratyzacji życia spółdzielni. Chłopi muszą wybierać taki zarząd, jaki im się podoba, to znaczy tych, do których mają zaufanie. Nawet jeśli niekiedy wybierają zły według nas zarząd, musimy to ścierpieć. Typowanie czy wysuwanie uzgodnionych członków zarządu przez POP, ZSL czy Front Narodowy do niczego nie prowadzi. Wykazała to aż nadto dotychczasowa praktyka. Jeżeli nasi ludzie partyjni będą się na wsi wyróżniać swoją pracą, swoją dobrą postawą w gromadzie, to na pewno zostaną wybrani.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselKorzyckiAntoni">Niestety często nasz aktyw powiatowy nie znał chłopów. Spółdzielnie produkcyjne nierzadko opierano na gadaczach, niekiedy leniach patentowanych, ludziach małowartościowych, którzy mają czas stale bywać w powiatowym miasteczku, u władz partyjnych, by zapewnić sobie swym pochlebstwem wejście do władz spółdzielczych. Takich ludzi wszędzie można było spotkać, tylko nie przy pracy.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselKorzyckiAntoni">Moim zdaniem nie należy utrzymywać spółdzielni produkcyjnych za wszelką cenę; spółdzielnie, które nie mają trwałych podstaw rozwoju, należy jak najszybciej rozwiązać, żeby jak najszybciej umożliwić członkom rozpoczęcie normalnej gospodarki. Przeciąganie tych spraw pogłębia tylko kryzys produkcji rolnej i powoduje taki stan, że mamy dziś jeszcze na polu tysiące kwintali nie wykopanych buraków i ziemniaków.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselKorzyckiAntoni">W planie 6-letnim zakładaliśmy wzrost produkcji rolnej o około 60%. Założenia te były niewątpliwie za wysokie. Ale też osiągnięcia w produkcji rolnej w okresie sześciolatki są o wiele za małe. Stąd też wynikły zbyt duże dysproporcje między rozwojem produkcji przemysłowej a rolniczej. Co więcej — trzeba sobie to szczerze powiedzieć — na niektórych terenach obniżyła się u nas kultura rolna i spadła wydajność z ha. Dotyczy to między innymi woj. bydgoskiego, które tu reprezentuję jako poseł. Również i w woj. poznańskim i na Ziemiach Odzyskanych nie osiągnięto przedwojennego poziomu produkcji rolnej. Nad tym trzeba się poważnie zastanowić.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselKorzyckiAntoni">Produkcja przemysłowa naszego kraju wzrosła w latach 1950—1955 blisko pięciokrotnie (ściśle biorąc o 481%). Mamy dziś potężne zakłady przemysłowe: Nową Hutę, Kędzierzyn, Starołękę k/Poznania, Jaworzno, Żerań, Hutę im. Bieruta w Częstochowie i wiele potężnych zakładów, które zostały zbudowane dużym wysiłkiem całego narodu i pracują dziś całą parą, zatrudniając dziesiątki i setki tysięcy naszych robotników, inżynierów, naukowców, pracowników umysłowych i innych — choć nie zawsze przynoszą naszej gospodarce takie korzyści, jakie mogłyby przynosić.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselKorzyckiAntoni">Wysoki Sejmie! Jeżeli zwróciłem uwagę na niektóre odcinki w planie 6-letnim, to chciałem przede wszystkim zaznaczyć, że nie możemy obecnie uchwalać Planu 5-letniego w podobny sposób, jak został uchwalony plan 6-letni. Nowa pięciolatka musi być dogłębnie przepracowana. Projekt Planu 5-letniego nie może być rozpatrywany bez głębszej analizy poszczególnych odcinków planu 6-letniego. I dlatego uważam, że obecny projekt Planu słusznie należy traktować jako ramowy.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselKorzyckiAntoni">Nie będę przytaczał Wysokiej Izbie szczegółowo planowanych cyfr w zakresie 5-letniego planu gospodarczego dla wsi — znają je bowiem wszyscy z ogłoszonego projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselKorzyckiAntoni">Główne założenie Planu wytycza, iż w Planie 5-letnim powinniśmy osiągnąć globalny wzrost produkcji rolnej o 25% w porównaniu z 1955 r. Planowane osiągnięcie w rolnictwie jest duże, ale też i możliwe do wypracowania przy sprzyjających warunkach, to jest przy dotrzymywaniu umów zawieranych z chłopami z racji kontraktacji zwierząt i różnych upraw roślinnych. Trzeba jednak stwierdzić przy tej okazji, że państwo nie zawsze wywiązywało się należycie wobec wsi ze swych zobowiązań co do węgla, budulca, paszy treściwej itp.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselKorzyckiAntoni">Nie zawsze też było właściwe ustosunkowanie się do zamożniejszych chłopów. Ta sprawa musi być radykalnie rozwiązana. Bogatsi chłopi muszą mieć też jakąś perspektywę stania się normalnymi ludźmi i to w swoich rodzinnych wsiach. Jest rzeczą dziwną, że gospodarka nasza wchłonęła po cichu byłych kapitalistów w mieście, a boi się drobnych płotek ze wsi. Nie należy też zbyt pochopnie kwalifikować zamożniejszych chłopów jako kułaków, a nawet ich szykanować, jak to się rzecz miała ze znaną dla wielu działaczy Antoniną Handzlową z powiatu Gniezno. Handzlowa ciężko pracując ze swym mężem na 6 ha ziemi oddawała corocznie po 30 i więcej tuczników dla państwa. W pewnym czasie odebrano jej nawet legitymację partyjną i chciano z niej zrobić wroga Polski Ludowej. Była ona — „za bogata”, jak mówili miejscowi i powiatowi dyktatorzy od polityki rolnej.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselKorzyckiAntoni">Podobna rzecz dotyczyła postępowego chłopa Bolesława Pietrzaka z Janówka w pow. grójeckim — dawnego działacza Niezależnej Partii Chłopskiej i znanego od wielu lat ofiarnego i postępowego działacza Polski Ludowej. Niechętnie odnoszono się do dobrego gospodarza ob. Stoksika z Pasturki, woj. kieleckie, którego uważano za — „zbyt bogatego”, mimo że mógł służyć przykładem swej pracy dla szerokiego środowiska chłopskiego, jak właśnie dobrze gospodarować, by plony z pól były duże.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselKorzyckiAntoni">VIII Plenum KC i w tej sprawie niewątpliwie wpłynie korzystnie na zmianę stosunku do takich ludzi, jak poprzednio dałem tego przykłady.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselKorzyckiAntoni">Wracając jednakże do sprawy bogaczy wiejskich, muszą oni wiedzieć, w jaki sposób państwo zamierza rozwiązać ich sprawę. Mylą się ci, którzy sądzą, że problem ten interesuje tylko kilkadziesiąt tysięcy rodzin. Interesuje on wszystkich chłopów. Ja uważam, że nawet zamożniejszych chłopów powinno się przyjmować do spółdzielni produkcyjnych. W tych typach spółdzielni, gdzie istnieje opłata za wniesioną ziemię, należałoby ustalić górną granicę odpłatności za ziemię (np. 10—15 ha), a za ich pracę płacić im tak samo jak wszystkim innym pracującym chłopom.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselKorzyckiAntoni">Chłopi nie będą uciekali od spółdzielni, ale pod warunkiem demokracji wewnątrzspółdzielczej i rzeczywistej troski o rozwój gospodarki rolnej, a w tym i gospodarki spółdzielczej, jak również staranniejszej opieki, nie — „politycznej” (ta jest), tylko istotnie lepszego wykonania przez POM-y ich obowiązku pomocy w sprzęcie technicznym dla wsi spółdzielczej i w postaci maszyn rolniczych lepszej jakości, by przestały one kompromitować nasz przemysł. Dojrzała już całkowicie sprawa przekazania lepiej gospodarującym spółdzielniom części maszyn GOM- owskich i POM-owskich, a w szczególności traktorów, snopowiązałek i młocarń.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselKorzyckiAntoni">Jest rzeczą ważną, aby znaczną część maszyn GOM-owskich sprzedać bezpośrednio chłopom, a nie tworzyć fikcyjnych spółek maszynowych. Takie spółki powstaną same i bez interwencji władz. Bo na całym świecie powstają one po wsiach samorzutnie.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselKorzyckiAntoni">Jeśli chodzi o podstawowe ziemiopłody w naszej gospodarce rolnej, to Plan 5-letni zakłada, iż w 1960 r. osiągniemy ogółem zboża z hektara 14,9 q, ziemniaków 140 q, a buraków cukrowych około 220 q. Pozwoli to poważnie nasycić nasz rynek oraz przyczyni się również do wzrostu naszej hodowli. Zwłaszcza jeśli dojdziemy do planowanych zasiewów kukurydzy na 850 tys. hektarów.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselKorzyckiAntoni">Aby osiągnąć zaplanowane plony w nowej pięciolatce, nie powinniśmy popełniać powtórnie kardynalnych błędów, od których aż roiło się dotąd w naszym życiu gospodarczym. Dla przykładu powiem, iż dużo szkody narobiła na wsi wadliwa i szturmowe przeprowadzona klasyfikacja ziemi. Prawie w każdej wsi znajdują się gospodarstwa, które mają zawyżoną klasyfikację ziemi i stąd nakłada się wyższe normy obowiązkowych odstaw.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselKorzyckiAntoni">W wielu wypadkach z tej racji rujnuje się w dalszym ciągu gospodarstwa chłopskie. Chłopi to widzą i mówią, że to nie jest w porządku — jest to wyraźnie szkodliwa robota dla kraju. Doprowadza to przecież poważną część gospodarstw średnich i większych do upadku. I nikt tego chłopom nie wytłumaczy, że nasza dotychczasowa polityka na tym odcinku była słuszna i że tak powinno być w dalszym ciągu.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PoselKorzyckiAntoni">Rady narodowe różnych stopni w tej sprawie dotąd nic ulżyć chłopom nie mogły.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PoselKorzyckiAntoni">Obecnie rozpoczęto nową klasyfikację gruntów, tempo tej klasyfikacji jest jednak zbyt powolne i stąd zachodzi obawa, że w tym czasie jeszcze wiele gospodarstw niesłusznie ucierpi, a wiele z nich dojdzie do upadku.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PoselKorzyckiAntoni">Chciałbym tu również parę słów poświęcić dostawom obowiązkowym. Jak wiemy, od 1 stycznia 1957 r. będą zniesione obowiązkowe dostawy mleka. To jest słuszne. Rozlegają się głosy za zniesieniem obowiązkowych dostaw Zboża, mięsa i ziemniaków. Słychać także głosy, że dopóki nie mamy rezerw, nie możemy znosić dostaw obowiązkowych.</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#PoselKorzyckiAntoni">Moim zdaniem właśnie dlatego nie mamy rezerw, że dostawy istnieją, że chłopom nie opłaca się zagospodarowywać odłogów, że 500 tys. hektarów ziemi leży nie obrobionej, a my zboże sprowadzamy z zagranicy. Przecież dawniej chłopi polscy jeździli do dalekiej Brazylii, wycinali podzwrotnikowe puszcze i uprawiali ziemię, a dziś nie chcą zaorać ziemi leżącej za miedzą. Dlaczego nie chcą? Po prostu dlatego, że ich na to nie stać. Przy istniejących podatkach i dostawach zagospodarowywanie odłogów byłoby robieniem prezentu gospodarce narodowej, a chłopów przy całej dobrej woli i patriotyzmie na ten prezent nie stać. Uważam, że Rząd winien się zastanowić nad tym i sprawę likwidacji dostaw obowiązkowych przemyśleć — łącznie z problemem pół miliona hektarów odłogów. Myślę zresztą, że ta ostatnia cyfra jest zaniżona.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#PoselKorzyckiAntoni">Inna sprawa, to zbyt mały przydział od kilku lat wszelkich materiałów budowlanych dla wsi, jak: tarcicy, cementu, wapna, cegły i innych — co spowodowało, że chłopi w znacznej części nie mieli możności przeprowadzania choćby tylko drobnych napraw uszkodzeń w swych zabudowaniach gospodarskich. Stąd też wiele chałup, stodół czy obór wiejskich uległo zniszczeniu.</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#PoselKorzyckiAntoni">Istnieje poza tym problem rozdziału drzewa między miasto a wieś. Mieszkam stale w Warszawie i widzę, ile drzewa niszczy się stale przy naszych budowach. Deski, które tu idą na opal, na wsi byłyby cennym materiałem. Mam na myśli chociażby deski szalunkowe.</u> + <u xml:id="u-11.36" who="#PoselKorzyckiAntoni">Materiałów budowlanych, w tym tarcicy, wieś dotąd ma absolutnie za mało. Nie twierdzę, że las należy rąbać bez jakiegokolwiek rachunku. Ale należy zwrócić uwagę odpowiednim czynnikom przy wszelkich budowach w miastach i zakładach fabrycznych, gdzie w dalszym ciągu kwitnie marnotrawstwo tarcicy i innych materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-11.37" who="#PoselKorzyckiAntoni">Przy ogromnym zapotrzebowaniu budulca w mieście i na wsi należy jak najszybciej, i to w jak największych ilościach, wykorzystywać różne rezerwy, by gospodarczym sposobem zastępować drewno i tworzyć zasoby zastępczych materiałów budowlanych, a, takich jest naprawdę wiele. Ułatwi to w poważnym stopniu rozwiązanie rażącego braku materiałów budowlanych dla wsi.</u> + <u xml:id="u-11.38" who="#PoselKorzyckiAntoni">Kto umie patrzeć i zna wieś, ten potrafi dostrzec te właśnie różne uszkodzenia, jakie nawarstwiły się na skutek braku napraw zabudowań w ostatnich latach, a które mogły być jednak zrobione, co z pewnością wyszłoby na pożytek tym gospodarstwom, jak i państwu.</u> + <u xml:id="u-11.39" who="#PoselKorzyckiAntoni">Niestety polityka rozdziału materiałów budowlanych nie była należycie przemyślana, a straty z tego powodu duże. Chłopi często mówią: po co walić tysiące ton cementu na nowe domy, kiedy u nas często jeden worek cementu mógłby uratować cały dom od ruiny.</u> + <u xml:id="u-11.40" who="#PoselKorzyckiAntoni">Przy tym pragnę podkreślić, że jeśli chodzi o nowe wiejskie budownictwo w gospodarstwach indywidualnych, to jest ono zupełnie słabe, a stan zagęszczenia izb jest katastrofalny. Mówię to w oparciu o rozmowy z chłopami i na podstawie tego, co sam widzę na wsi. Budownictwo domków rodzinnych w spółdzielniach produkcyjnych jest także absolutnie niewystarczające. Stąd wypływa poważny problem, że młode małżeństwa nie pozostają nawet w starych spółdzielniach.</u> + <u xml:id="u-11.41" who="#PoselKorzyckiAntoni">Na ostatnich posiedzeniach Komisji Rolnictwa posłowie z wielką troską mówili o podniesieniu produkcji rolnej. Posłowie wskazywali na dotychczasowe błędy, jakie poczyniono w ostatnich latach na tym odcinku.</u> + <u xml:id="u-11.42" who="#PoselKorzyckiAntoni">Mówiono na przykład, że dotychczasowy przydział materiałów budowlanych nie był na tyle wystarczający, aby chłopi mogli przeprowadzić choćby drobne remonty, a co dopiero mówić o nowym budownictwie na wsi. Wydaje mi się, że słuszne byłoby wydzielenie z puli państwowej większej ilości materiałów budowlanych dla wsi i oddanie ich do dyspozycji Centrali Rolniczych Spółdzielni — „Samopomoc Chłopska”.</u> + <u xml:id="u-11.43" who="#PoselKorzyckiAntoni">Skoro poruszyłem z grubsza problem materiałów budowlanych, to należałoby pokrótce przeanalizować sprawę zespołów wypału cegły. Oczywiście takich zespołów powstałoby tysiące, ale przecież wypał cegły wymaga jeśli nie węgla, to chociaż miału węglowego. Ta dobra inicjatywa chłopów w zdobyciu własnym przemysłem setek milionów cegieł na budownictwo staje się dość problematyczna, jeżeli wsi nie zapewni się węgla, choćby w niewielkich ilościach, do tego celu.</u> + <u xml:id="u-11.44" who="#PoselKorzyckiAntoni">Centrala Rolniczych Spółdzielni — „Samopomoc Chłopska” organizuje i będzie w miarę swych sił organizować, wespół ze Związkiem Samopomocy Chłopskiej, chłopskie zespoły wypału cegły, wyrobu pustaków i innych zastępczych materiałów budowlanych. Ale bez pomocy państwa wielkich rezultatów to nie da i głodu mieszkań oraz innych zabudowań gospodarczych nie złagodzi.</u> + <u xml:id="u-11.45" who="#PoselKorzyckiAntoni">Przy tej okazji pragnę także Wysokiej Izbie wyrazić swój pogląd, iż skierowanie na wieś większych zasobów materiałów budowlanych i węgla dla tak zwanych — „celów przemysłowych” (do masowego wypału cegły) opłaciłoby się stokrotnie.</u> + <u xml:id="u-11.46" who="#PoselKorzyckiAntoni">Wysoki Sejmie! Na historycznym VIII Plenum KC Partii nie ukrywano, że obecna sytuacja gospodarcza naszego kraju nie jest łatwa. Jednakże w obecnym okresie naszego życia politycznego szybko rozwijający się proces demokratyzacji jak błyskawica ogarnął cały kraj. Robotnicy i chłopi z ufnością dziś patrzą w przyszłość, nie będą więc szczędzić sił i wysiłków, aby wykonać zadania Planu 5-letniego. Sam jednak entuzjazm nie wystarczy do wykonania założeń Planu 5-letniego. Trzeba realnie pomyśleć, czy nakłady na gospodarkę chłopską nie są czasem za małe.</u> + <u xml:id="u-11.47" who="#PoselKorzyckiAntoni">Plan 5-letni przewiduje na rolnictwo około 12,1% wszystkich nakładów inwestycyjnych. Z tego PGR-y, zajmujące 13% areału, mają otrzymać 17 miliardów zł, a tymczasem gospodarstwa indywidualne i spółdzielnie produkcyjne razem wzięte otrzymają ponad 22 miliardy zł. Nie neguję potrzeb PGR-ów, wiem, że stoją przed nimi trudne zadania, ale stwierdzam, że nakłady tak na gospodarkę indywidualną, jak też i na spółdzielnie produkcyjne, są niewystarczające.</u> + <u xml:id="u-11.48" who="#PoselKorzyckiAntoni">W Planie 5-letnim zaopatrzenie rolnictwa w nawozy sztuczne ma wzrosnąć o przeszło 81%, ale to jeszcze nie zaspokoi potrzeb wsi, a zwłaszcza gospodarstw indywidualnych. Czy nie należałoby zwiększyć importu nawozów, lub rozbudować przemysłu chemicznego, a także pomyśleć o lepszym systemie ich rozprowadzania?</u> + <u xml:id="u-11.49" who="#PoselKorzyckiAntoni">Idąc z Planem 5-letnim na wieś, musimy iść z pełną wiarą, że wzrośnie pokaźnie nasza produkcja rolna, że tym samym podniosą się warunki bytowe wsi, tak pod względem materialnym jak i kulturalnym.</u> + <u xml:id="u-11.50" who="#PoselKorzyckiAntoni">Ale idąc z tym hasłem i wytycznymi na wieś umiejmy spojrzeć do — „duszy” każdego chłopa, jego żony i dorosłych dzieci — co oni myślą i jakiego są zdania o naszych założeniach Planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-11.51" who="#PoselKorzyckiAntoni">Klucz do pewnych osiągnięć gospodarczych na wsi leży głównie w trafnych decyzjach politycznych i gospodarczych, za które my jako posłowie też jesteśmy odpowiedzialni.</u> + <u xml:id="u-11.52" who="#PoselKorzyckiAntoni">Reasumując swoje wywody, jako działacz chłopski i poseł z ramienia Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego stwierdzam, że projekt Planu 5-letniego jest jeszcze daleki od doskonałości. Uchwalenie Planu 5-letniego w obecnej postaci nie rozwiąże nam sprawy programu działania na najbliższe lata. Dlatego też nie wypowiadam się za uchwaleniem szczegółowego projektu Planu 5-letniego, lecz za projektem uchwały sejmowej Komisji Finansowo-Budżetowej, która akceptuje projekt Planu 5-etniego jako wytyczne kierunków rozwoju naszej gospodarki. Uważam także, że ostateczny tekst ustawy o Planie 5-letnim powinien być uchwalony przez przyszły Sejm.</u> + <u xml:id="u-11.53" who="#PoselKorzyckiAntoni">Sejm obecny w ostatnich czasach zrobił ogromny krok naprzód, o czym świadczą pracochłonne ostatnie sesje sejmowe oraz wielka aktywność posłów na komisjach sejmowych. Dlatego też powinniśmy wyciągnąć odpowiednie wnioski z błędów, które popełnione zostały w przeszłości i nie: uchwalać Planu 5-letniego w podobny sposób, jak została uchwalona nasza sześciolatka.</u> + <u xml:id="u-11.54" who="#PoselKorzyckiAntoni">Nasza pięciolatka, ażeby była realna, musi być dokładnie i dogłębnie przepracowana.</u> + <u xml:id="u-11.55" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-11.56" who="#PoselKorzyckiAntoni">Marszałek: Głos ma poseł woj. zielonogórskiego Stanisław Kaliszewski.</u> + <u xml:id="u-11.57" who="#PoselKorzyckiAntoni">Poseł Kaliszewski Stanisław: Obywatele Posłowie! Chciałbym poruszyć parę zagadnień z dziedziny kultury. Mówienie o tych sprawach nie jest rzeczą łatwą, przede wszystkim może dlatego, że sprawy kultury wydają się wielu spośród nas czymś błahym i nieważkim wobec wielkich wydarzeń, jakie przeżywa dziś cały nasz kraj. Wydaje się jednak, że popełnilibyśmy błąd, gdybyśmy nie widzieli związku kultury i sztuki z życiem. Kultura i sztuka w jakiś określony sposób wpływa przecież na kształtowanie ludzkich uczuć, na postawę człowieka, na jego stosunek do dziejących się spraw, których znaczenie i wielkość ocenia człowiek tym lepiej, im głębszy nurt wyżłobiła w nim prawda zawarta w ogromie doznań.</u> + <u xml:id="u-11.58" who="#PoselKorzyckiAntoni">Dlatego to prawda, która stała się celem naszych zamierzeń i wysiłków w podjętej walce, musi przenikać procesy kształtujące nową sztukę i kulturę. Mówię: musi. Ktoś może mi zarzucić, że tak najłatwiej jest skwitować postulat najtrudniejszy do wcielenia w życie. Ale spójrzmy dalej.</u> + <u xml:id="u-11.59" who="#PoselKorzyckiAntoni">Faktem jest, że w dziedzinie sztuki i kultury ulegaliśmy jeszcze do niedawna złudzeniom z premedytacją. Wysłuchiwaliśmy przecież z cierpliwością liczb, wymienianych zawsze jednym tchem, a dotyczących świetlic i domów kultury, chociaż widzieliśmy, że za tymi liczbami kryje się jakaś bardzo uboga treść. Wiemy przecież, że kilka lat temu otwierano takie świetlice, których istnienie miało wyłącznie statystyczny sens. Wysłuchiwaliśmy nieraz z cierpliwością, że sztuka, którą tworzą artyści i pisarze w kraju budującym socjalizm, jest sztuką najpełniejszą i najdoskonalszą. A jednocześnie widzieliśmy, że wielu współczesnych powieści nikt nie chcę czytać, a nasze filmy, zwłaszcza po kolektywnych opracowaniach, pobudzają do ziewania. Ulegliśmy schematom dalekim od życia, fikcyjnej wizji rzeczywistości.</u> + <u xml:id="u-11.60" who="#PoselKorzyckiAntoni">Ministerstwo Kultury i Sztuki ciągle reorganizowało się. W rezultacie powstawały, a raczej wyłaniały się zeń dość liczne centralne urzędy, z którymi jest teraz niemały kłopot — co zrobić. Rosła wielka liczba biur, szczebli i administracyjnych programów, a tymczasem w tzw. terenie wysychał strumień artystycznych środowisk, wyjaławiało się życie kulturalne. Zubożała Łódź, zamierał Poznań, nie lepiej było w innych miastach. O wszystkich najważniejszych sprawach terenu decydowano w Warszawie. Miejscowe władze niewiele miały na ogół do powiedzenia w sprawie zagadnień kulturalnych.</u> + <u xml:id="u-11.61" who="#PoselKorzyckiAntoni">Dziś mówimy szeroko o decentralizacji, i chyba daremnie szukalibyśmy pośród nas jej przeciwników. Decentralizacja jest niewątpliwie bardzo potrzebna. Jest rzeczą bezsporną, iż podstawowym warunkiem rozkwitu życia kulturalnego w terenie jest istnienie tam ośrodków tego życia. A w ciągu wielu lat, które mamy za sobą, zrobiliśmy niemało, by ośrodki te zamarły.</u> + <u xml:id="u-11.62" who="#PoselKorzyckiAntoni">Zlikwidowane zostały np. liczne, o dużych tradycjach społeczne towarzystwa czy stowarzyszenia przyjaciół jakiejś dziedziny kultury, czy nawet jakiejś określonej instytucji. Liczne na przykład w kraju towarzystwa śpiewacze, mające swoje tradycje regionalne i swój wielki dorobek, stłoczyliśmy w jednym centralnym Związku Śpiewaczym. Zapytajmy — po co?</u> + <u xml:id="u-11.63" who="#PoselKorzyckiAntoni">Zamiłowanie do tępienia tych towarzystw zebrało dzisiaj plon w postaci wyniszczenia tej wielkiej dziedziny społecznej inicjatywy. A przecież takie stowarzyszenia mogłyby stanowić doskonały fundament dla zamierzonej decentralizacji, pobudzając tak cenną w tych zamierzeniach inicjatywę społeczną. Opowiadano mi niedawno, że wśród niewielu pozostałych przy życiu stowarzyszeń pozostało Stowarzyszenie Miłośników Astronomii. Życie temu Stowarzyszeniu ocalił chyba fakt, że jego członkowie umieli patrzeć w gwiazdy.</u> + <u xml:id="u-11.64" who="#PoselKorzyckiAntoni">„Mały Rocznik Statystyczny” z 1939 r. podaje, iż w 1936 r. istniało w naszym kraju 314 towarzystw naukowych i kulturalnych. — „Rocznik Statystyczny” z 1955 r. nie ma już w ogóle takiego działu. Nie ma, bo nie istnieją już te stowarzyszenia.</u> + <u xml:id="u-11.65" who="#PoselKorzyckiAntoni">Warto by ożywić tę utopioną w falach centralizacji i biurokracji dziedzinę naszego życia kulturalnego. Są już przykłady, że występująca w tym zakresie inicjatywa terenowa powołała do życia kilka towarzystw, wykazujących się niemałym zapałem i wynikami pracy. Trzeba otworzyć szerokie pole dla tej cennej inicjatywy społecznej.</u> + <u xml:id="u-11.66" who="#PoselKorzyckiAntoni">Decentralizację uwarunkowuje przecież demokratyzacja, a demokratyzacja to wyzwolenie społecznej inicjatywy. Społeczna inicjatywa może stać się szerokim fundamentem odnowy życia kulturalnego i przynieść nawet niemałe zasoby środków finansowych, o których zdobycie na potrzeby kultury łamiemy sobie nieraz głowy.</u> + <u xml:id="u-11.67" who="#PoselKorzyckiAntoni">Warto chyba pomyśleć o tej sprawie, tak jak warto pomyśleć o tym, by plan decentralizacji nie stał się tylko sztuką dla sztuki, ale by zawierał w sobie elementy istotnej odnowy naszego życia kulturalnego.</u> + <u xml:id="u-11.68" who="#PoselKorzyckiAntoni">Zachodzi obawa, że jeden wielki centralizm możemy zamienić na dziewiętnaście mniejszych, a przecież na pewno nie o to nam chodzi. Dziś spotykamy się jeszcze na razie z objawami pewnego lęku w terenie przed przejęciem zagadnień kultury. Wywodzi się to chyba, między innymi, ze słabego przygotowania wojewódzkich rad narodowych, a przede wszystkim słabego przygotowania kadr w wydziałach kultury.</u> + <u xml:id="u-11.69" who="#PoselKorzyckiAntoni">Kiedyś było przecież tak: jak ktoś źle pracował, jak kogoś chciano ukarać, to posyłano go na odcinek kultury — masz oto za swoje. Dziś powstaje poważny problem fachowości i kwalifikacji pracowników wydziałów kultury. A przy tym i pensje tych pracowników są niewysokie. Trzeba chyba pomyśleć o jakiejś poprawie tych uposażeń. Środki na to mogłyby się znaleźć w komasacji działów kultury na szczeblu centralnym.</u> + <u xml:id="u-11.70" who="#PoselKorzyckiAntoni">O ile dotychczas mówiłem o decentralizacji, teraz chciałbym wskazać na pewien problem, który z kolei wymaga — odwrotnie — pewnej centralizacji, a ściślej mówiąc koordynacji. Trzeba zacząć tu od pytania, jakie urzędy i instytucje w Polsce prowadzą bezpośrednią działalność kulturalną. Oto one: Ministerstwo Kultury i Sztuki, Ministerstwo Oświaty prowadzące świetlice, domy i pałace młodzieży oraz zespoły amatorskie, Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego prowadzące czytelnictwo i ruch amatorski, Centralny Urząd Wydawniczy, Polskie Radio, Centralny Urząd Kinematografii, Polska Akademia Nauk, Towarzystwo Wiedzy Powszechnej, Ministerstwo Gospodarki Komunalnej prowadzące parki kultury, Centralna Rada Związków Zawodowych, Samopomoc Chłopska, ZMP, LPŻ — i spółdzielczość. A więc, jak widzimy, liczba urzędów i instytucji wcale nie mała.</u> + <u xml:id="u-11.71" who="#PoselKorzyckiAntoni">To wielkie rozproszenie spraw kultury pociąga za sobą z kolei wielkie rozproszenie środków materialnych. Różne instytucje w różny sposób realizują swe programy. Bardzo różne są wyniki. Wydaje się, że ta dziedzina wymaga jakiegoś uporządkowania. Wydaje się, że potrzebna jest poza tym jakaś komórka niewielka nie zbiurokratyzowana, może w postaci Narodowej Rady Kultury, która byłaby ciałem koordynującym.</u> + <u xml:id="u-11.72" who="#PoselKorzyckiAntoni">Trochę uwagi chciałbym poświęcić Centralnemu Urzędowi Kinematografii. W swoim czasie, chyba podczas wiosennej sesji Sejmu, była szeroko mowa o tym, że Centralny Urząd Kinematografii przestanie istnieć. Była z tego powodu powszechna radość. Potem za zasłoną tajemnic urzędowania powstał w łonie Centralnego Urzędu Kinematografii jakiś projekt gwarantujący przedłużenie życia tej mocno atakowanej przez opinię publiczną instytucji. Nie znam tego projektu, nie należąc do grona wtajemniczonych. Może ten projekt być nawet zbawczy dla Centralnego Urzędu Kinematografii, ale wydaje mi się, że jest bardzo źle, iż ten projekt CUK-u został opracowany bez wysłuchania opinii i wniosków oddolnych, że nie dyskutowano na ten temat z pracownikami kinematografii. Rozmawiałem jako wiceprzewodniczący sejmowej Komisji Oświaty, Nauki i Kultury z delegacją pracowników okręgowych zarządów kin, którzy mają, zdaniem moim, konstruktywne i interesujące poglądy na sprawę reorganizacji kinematografii. Cóż jednak z tego, skoro — jak stwierdziła delegacja — kierownictwo CUK-u odmówiło przedyskutowania tego projektu z pracownikami i związkiem zawodowym.</u> + <u xml:id="u-11.73" who="#PoselKorzyckiAntoni">Wydaje się rzeczą potrzebną likwidacja Centralnego Urzędu Kinematografii wraz z Centralnym Zarządem Kin, a stworzenie natomiast w Ministerstwie Kultury i Sztuki komórki centralnej do spraw kinematografii. Wydaje się dalej, że potrzebne jest utworzenie przedsiębiorstw o pełnej samodzielności gospodarczej, podległych wojewódzkim radom narodowym i będących na pełnym rozrachunku gospodarczym, odprowadzających czysty zysk do budżetu wojewódzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-11.74" who="#PoselKorzyckiAntoni">Polityka filmowa opierać się winna na zasadach handlowych między tymi przedsiębiorstwami a biurem obrotu filmami w Warszawie.</u> + <u xml:id="u-11.75" who="#PoselKorzyckiAntoni">Sprawa kin i filmów interesuje szerokie rzesze społeczeństwa. Kino jest wciąż przecież jedną z najbardziej popularnych rozrywek kulturalnych. Cóż z tego jednak, jeśli jeszcze ciągle dostanie się do kina jest poważnym problemem — i co tu długo mówić — wielkim sukcesem. Ba, stoi ten wyczyn nieraz w sprzeczności z podstawową kulturą. Przecież awantury i bijatyki przed kinami zdarzają się aż nader często. Śmiem wątpić, czy te bijatyki i awantury są skutecznym i dobrym sposobem upowszechniania kultury.</u> + <u xml:id="u-11.76" who="#PoselKorzyckiAntoni">Mieszkańcy Zielonej Góry są od dłuższego czasu — wskutek przedłużającego się nadmiernie remontu jednego z prawdziwego zdarzenia kina w tym wojewódzkim mieście — w ogóle pozbawieni możliwości oglądania filmów. Nic dziwnego, że skarżą się, iż nie jest dobrze z osławioną kinofikacją i że Centralny Urząd Kinematografii nie dba o sprawy terenu.</u> + <u xml:id="u-11.77" who="#PoselKorzyckiAntoni">W Warszawie powstają całe dzielnice, w których daremnie by szukać sali kinowej. Do takich dzielnic należą np. Nowy Świat, Krakowskie Przedmieście. Stanęła wreszcie sprawa, którą należy jak najprędzej rozwiązać — wykorzystania dla wyświetlania filmów różnych zamkniętych sal, nadających się do tego, a będących dotychczas w użytkowaniu pewnych instytucji, które strzegą ich zawistnie.</u> + <u xml:id="u-11.78" who="#PoselKorzyckiAntoni">Do Centralnego Urzędu Kinematografii możemy mieć i inne różnorodne pretensje — o słaby poziom naszych filmów fabularnych, o małą ich ilość. Filmy, które produkowaliśmy, rozmijają się z prawdą uczuć ludzkich. Pokutuje w nich jakaś chorobliwa chęć do udoskonaleń, które w istocie rzeczy okazują się psuciem. Przykład: film — „Kariera Nikodema Dyzmy”. Poty przykrawa się według widzi mi się przerabiaczy i udoskonalaczy tworzywo powieściowe, aż robi się zeń zły scenariusz.</u> + <u xml:id="u-11.79" who="#PoselKorzyckiAntoni">Nad gospodarką CUK-u ciążyła dotychczas nadmierna rozbudowa ilości centralnych urzędów oraz przerosty w aparacie. Powodowało to zjawisko dublowania prac departamentów i centralnych zarządów. W Centralnym Urzędzie Kinematografii istniał np. departament techniki, a ponadto nad zagadnieniem techniki pracowało filmowe biuro techniczne, zatrudniające coś około 130 osób, oraz komórki techniczne we wszystkich chyba centralnych zarządach. Pracowało tyle komórek, a z techniką było bardzo źle.</u> + <u xml:id="u-11.80" who="#PoselKorzyckiAntoni">Jeśli dziś w obliczu postulowanej powszechnie likwidacji CUK-u mówimy o tych starych grzechach, to po to, by nie popełniać ich na przyszłość nawet w zmniejszonej skali, by oszczędniej gospodarować i wreszcie przypomnieć, że ktoś za to wszystko przecież odpowiada.</u> + <u xml:id="u-11.81" who="#PoselKorzyckiAntoni">Jeszcze, ale już krótko, o teatrach. Mało może znany, ale chyba dość istotny fakt, który warto przytoczyć. Sieć teatrów w Polsce, poza NRF i NRD jest najgęstszą w Europie. Mimo to w terenie rodzą się bardzo często chęci zagęszczenia tej sieci i tworzenia własnych teatrów przez ośrodki mające bardzo mało danych ku temu. Takie chęci ujawniły ostatnio np. Elbląg i Radom, które korzystają z teatrów objazdowych. Wydaje się, że w tych żądaniach jest pewna przesada. Dla teatru trzeba przecież stworzyć zawsze odpowiednią bazę materialną, mieć odpowiedni zespół aktorski. Te rzeczy są bardzo kosztowne i w tej dziedzinie potrzebna jest większa ekonomia. I dlatego zwracamy na to uwagę Ministerstwa Kultury i Sztuki.</u> + <u xml:id="u-11.82" who="#PoselKorzyckiAntoni">Trzeba powiedzieć, że środki przeznaczone na kulturę, wyrażone udziałem resortu kultury i sztuki w wytycznych uchwalanego Planu 5-letniego, wynoszą zaledwie 0,27% całości. Do tego dochodzą jeszcze sumy ze środków centralnych Naczelnej Rady Odbudowy Warszawy.</u> + <u xml:id="u-11.83" who="#PoselKorzyckiAntoni">Jest to niewątpliwie udział bardzo mały. Wynika on z tego, że na wiele rzeczy, niewątpliwie potrzebnych naszej kulturze, jeszcze nas nie stać. Ale na pewno nie stać nas w pierwszym rzędzie na marnotrawstwo. I o tym trzeba ciągle pamiętać.</u> + <u xml:id="u-11.84" who="#PoselKorzyckiAntoni">W wykrywaniu marnotrawstwa i źródeł oszczędności wiele do zdziałania ma szeroka dyskusja i opinia. Przykładem tu może być budowa Teatru Wielkiego Opery i Baletu w Warszawie. Nakłady na ten obiekt stanowią w Planie 5-letnim przeszło 23% ogólnego planu Ministerstwa Kultury i Sztuki. I oto w wyniku przeprowadzonej na sejmowej Komisji Oświaty, Nauki i Kultury dyskusji na temat zmniejszenia zakresu wyposażenia wnętrz Teatru Wielkiego w Warszawie, ograniczenia części reprezentacyjnej gmachu została przerobiona dokumentacja na ten obiekt, w wyniku czego uzyskaliśmy około 10 mln zł oszczędności. Jest to przykład bardzo wymowny i godny naśladowania.</u> + <u xml:id="u-11.85" who="#PoselKorzyckiAntoni">Wysoki Sejmie! Wydaje się nam, posłom Stronnictwa Demokratycznego, iż sztuka odzwierciedlająca prawdę, biorąca najżywszy udział w walce, której polem jest nie tylko arena społeczna, ale i świat uczuć ludzkich, pokazywany dotychczas w większości utworów i filmów jakoś bardzo naiwnie i płytko — sztuka taka jest nam potrzebna, potrzebna zwłaszcza dziś, gdy szukamy drogi ku nowemu.</u> + <u xml:id="u-11.86" who="#PoselKorzyckiAntoni">Gdy w ogniu zmagań wykrystalizowują się nowe treści społeczne, gdy istnieje wielka potrzeba podniesienia na wyższy poziom wartości społecznych i etycznych wielu obywateli, gdy trzeba przywrócić rangę najprostszym kanonom etyki ludzkiej: uczciwości, godności osobistej, szacunkowi człowieka, wrażliwości na krzywdę — kultura i sztuka mają wiele do powiedzenia i wiele do zdziałania.</u> + <u xml:id="u-11.87" who="#PoselKorzyckiAntoni">Kończąc naszą kadencję możemy stwierdzić, że nasza praca poselska nie była łatwa. Nie była łatwa dlatego, że rola naszego Sejmu została w jego pierwotnej koncepcji ograniczona, że posłom przypisano rolę biur skarg i zażaleń. I byłoby jeszcze wszystko w porządku, gdyby kontrola społeczna, którą wyrażaliśmy, miała w praktyce jakieś warunki spełniania swych postulatów. Niestety pozostawaliśmy zbyt często skrzynkami nie spełnionych życzeń i zażaleń, widzieliśmy niejednokrotnie jałowość naszych wysiłków. Ileż to razy, tu w Sejmie, na naszej komisji, obradującej nieraz po parę dni z rzędu do późnych godzin, toczyliśmy zażarte batalie o potrzeby terenu z dziedziny oświaty i kultury. I cóż? Jedno pociągnięcie pióra PKPG, jeden sprzeciw — i los wniosku był właściwie przesądzony.</u> + <u xml:id="u-11.88" who="#PoselKorzyckiAntoni">Myślę, że nowy Sejm, widzący śmielej swe zadania, otworzy przed posłami szersze i pełniejsze możliwości ich spełniania.</u> + <u xml:id="u-11.89" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Ogłaszam przerwę do godz. 16.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 do godz. 16 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. katowickiego Stanisław Szerszeń.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselSzerszenStanislaw">Wysoka Izbo! Sejmowa Komisja Komunikacji i Łączności rozpatrzyła gospodarkę resortów kolei, transportu drogowego i lotniczego, łączności i żeglugi. W wyniku długich i namiętnych debat Komisja zawnioskowała pewne dofinansowania i pewne przesunięcia limitów w Planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselSzerszenStanislaw">Jako jeden z uczestników tych debat pragnę z tego miejsca naświetlić kilka węzłowych zagadnień gospodarki komunikacyjnej w Polsce. Mówić będę o wypaczeniach tej gospodarki. Sądzę, że dostrzeżenie wypaczeń spowoduje szukanie środków zmierzających do ich naprawy.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselSzerszenStanislaw">Kompleks zagadnień komunikacyjnych oddziaływa silnie na całą gospodarkę narodową. Resorty komunikacyjne zatrudniają obecnie 552 tys. kolejarzy, pocztowców, pekaesowców, żeglarzy, służby drogowej, lotniczej, telefonicznej, radiowej. W 1960 r. stan zatrudnienia w tych resortach wzrośnie do 690 tys. ludzi.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselSzerszenStanislaw">Dalsze setki tysięcy ludzi pracują pośrednio dla komunikacji w fabrykach produkujących parowozy, elektrowozy, wagony kolejowe, autobusy, samochody, motocykle, rowery, stacje telekomunikacyjne, aparaty telefoniczne, radiowe, telewizyjne; w stoczniach produkujących okręty, statki, holowniki, barki; w hutach produkujących szyny kolejowe, blachy; w tartakach produkujących podkłady kolejowe itp., itp. Koszty transportu na przykład w budownictwie mieszkaniowym i drogowym pochłaniają około 1/3 część kosztów całej budowy. Widzimy stąd, że komunikacja i łączność to ogromna dziedzina gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselSzerszenStanislaw">Nie ulega wątpliwości, że w okresie 12 lat władzy ludowej w dziedzinie komunikacji i łączności zrobiliśmy bardzo dużo. Po bestialskich zniszczeniach wojennych naprawiliśmy koleje, drogi, mosty, porty, zbudowaliśmy nowe linie kolejowe i drogowe, zbudowaliśmy zakłady produkujące samochody, wagony, parowozy, elektrowozy, ponieśliśmy olbrzymie ofiary kosztem wysiłku ludzi pracy, którzy nieraz w głodzie i chłodzie dawali z siebie wszystko, ażeby w Polsce rozwijało się życie gospodarcze, aby rósł majątek narodowy, aby dzieciom było lżej i lepiej żyć.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselSzerszenStanislaw">Należy się zastanowić, czy w Polsce w okresie ubiegłych 12 lat rozwój gospodarki komunikacyjnej postępował równolegle z rozwojem innych gałęzi gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselSzerszenStanislaw">Na koniec 1955 r. doprowadziliśmy do tego, że Polska wysunęła się na pierwsze miejsce w Europie pod względem przewozu pasażerów kolejami. Na jednego mieszkańca przewieziono u nas 34 pasażerów, podczas gdy np. w Anglii przewieziono 19, w Szwecji — 15, a we Francji —12 pasażerów.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselSzerszenStanislaw">Odwrotnie przedstawia się rekord przewozu pasażerów autobusami. Na jednego mieszkańca przewieźliśmy w tłoku 5 pasażerów, gdy w Anglii przewieziono wygodnie — 75, w Szwecji —58, a we Francji — 34 pasażerów.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselSzerszenStanislaw">Przewozy pasażerskie dają nam rekord kosztem przepełnienia wagonów. Gdy u nas na jeden wagon przypada rocznie 80 tys. pasażerów, to w Anglii, Szwecji, Francji przypada ich około 25 tys.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselSzerszenStanislaw">Z porównania tych liczb mimo woli nasuwa się wniosek: trzeba nam dążyć do odciążenia kolei i starać się o rozwój ruchu samochodowego. Szczególniej na terenach silnie zaludnionych i uprzemysłowionych, na których dziesiątki i setki tysięcy ludzi dojeżdża codziennie do pracy, należy zwielokrotnić przewozy autobusowe, przy równoczesnym troskliwym dbaniu o stan dróg, aby przejazdy nie były męczące i aby tabor samochodowy nie ulegał szybkiemu zniszczeniu.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselSzerszenStanislaw">Zagadnienie codziennych dojazdów do pracy np. w rejonie górnośląskim jest problemem wymagającym zdecydowanego rozwiązania. Ludzie stali się niewolnikami swych mieszkań, oddalonych częstokroć o wiele kilometrów od miejsca zatrudnienia. Widzimy paradoksy: nauczyciel mieszka w Gliwicach, a uczy w Katowicach; inny mieszka w Katowicach, a uczy w Gliwicach. I takich osób z różnych zawodów widzimy tysiące, które codziennie jeżdżą w przeciwnych kierunkach, blokują linie kolejowe, tracą po kilka godzin dziennie swojego wypoczynku, swojego życia domowego i kulturalnego. W wielu przypadkach sprawę rozwiązałaby zamiana miejsc zatrudnienia, albo zamiana mieszkań. Trzeba w tym względzie wyjść ludności naprzeciw, trzeba ułatwić jej tę zamianę. Sądzę, że utworzenie np. wojewódzkiego biura pośrednictwa pracy i mieszkań byłoby częściowym rozwiązaniem tego nabrzmiałego problemu.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselSzerszenStanislaw">A jak my wyglądamy w dziedzinie transportu towarów?</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselSzerszenStanislaw">Tu także Polska wysuwa się na pierwsze miejsce w Europie pod względem przewozów kolejowych, a na ostatnie miejsce pod względem przewozów samochodowych. Przewozy samochodowe wyrażone w tonokilometrach przewożonej masy towarowej mają wzrosnąć u nas w pięciolatce z 6,2% — do 7,7% ogólnej masy przewozowej. Procent ten wynosi obecnie: w Anglii 45%, we Francji 24%, w NRF 21%.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselSzerszenStanislaw">Doszło u nas do takich paradoksów, że na przykład budownictwo jest hamowane wskutek braku cementu, mimo iż cement znajduje się w składach cementowni, bo kolej nie posiada wagonów, by go terminowo przewieźć na miejsce budowy, Inny bolesny przykład: odmawiamy zwiększenia tranzytu kolejowego na liniach wschód-zachód i północ-południe z powodu braku taboru kolejowego, Trzeba tu zauważyć, że tranzyt jest dla nas bardzo korzystny i daje nam cenne dewizy. Odmowa tranzytu ma także swą przykrą wymowę polityczną: utrudnia gospodarkę naszych sąsiadów.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselSzerszenStanislaw">Z rozważań tych nasuwa się wniosek: musimy dążyć do odciążenia kolei. Można to zrobić przez zakaz krzyżujących się przewozów, np. przewozu desek z Wałbrzycha do Białegostoku i na odwrót, dalej przez zakaz przewozów na krótkie odległości. Przewozy takie korzystniej wykona trakcja samochodowa, gdyż samochód przewiezie z magazynu nadawcy do magazynu odbiorcy bez potrzeby dwukrotnego przeładunku kolejowego. Trzeba dążyć do usprawnienia załadunków i wyładunków wagonów, trzeba dążyć do skrócenia postojowego. Trzeba też dążyć usilnie do powiększenia taboru.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselSzerszenStanislaw">Nasz tabor kolejowy jest tak zużyty, że w pięciolatce musimy wycofywać z ruchu po 4.500 wagonów rocznie. Przemysł maszynowy nie wykonał dla kraju zaplanowanych 2.600 wagonów. Przemysł ten powinien postawić przed załogą bojowe zadanie: wyprodukować w pięciolatce dla potrzeb kraju, poza zobowiązaniami eksportowymi, co najmniej 45.000 wagonów i wyrównać jak najszybciej deficyt z okresu poprzedniego.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselSzerszenStanislaw">Z rozważań wynika także, że musimy szybko zwiększać ruch samochodowy, zarówno osobowy jak i towarowy. Poza produkcją krajową musimy brać samochody z importu. I tu nasuwa się przykra uwaga: gdy na przykład Anglia lub Francja uzależnia sprzedaż pewnych towarów od zakupu pewnej partii ich samochodów, to nie powinniśmy moim zdaniem brać luksusowych wozów osobowych, które w naszym biednym kraju wywołują oburzenie obywateli, lecz żądać wozów popularnych w celu odsprzedania ich lekarzom, służbie weterynaryjnej i innym osobom potrzebującym wozu do wykonywania zawodu, żądać wozów specjalnych, jak np. karetki sanitarne, wozy strażackie, wozy do czyszczenia ulic, wywrotki budowlane, wozy z żurawiami i tym podobne, dające krajowi wielkie efekty gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselSzerszenStanislaw">Rozwój motoryzacji pociąga za sobą zwiększenie troski o stan dróg i mostów, szczególnie w rejonach silnego ruchu przewozowego. A jak my wyglądamy w tej dziedzinie?</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselSzerszenStanislaw">Na około 90 tys. km dróg o twardej nawierzchni mamy dróg złych, wymagających remontu, około 27 tys. km, czyli prawie 1/3. Na ogólną ilość 281 km mostów mamy mostów zamkniętych, wymagających objazdów około 52 km, czyli ponad 1/6. W Planie 5-letnim nie nastąpi poprawa stanu dróg i mostów. Niepełne w poprzednim okresie zaspokojenie potrzeb w zakresie konserwacji sieci drogowej spowodowało pogłębianie się procesu dekapitalizacji nawierzchni drogowej, który spowodował, iż 3 tys. km dróg ulepszonych stało się drogami tłuczniowymi, a na 18 tys. km dróg tłuczniowych grubość nawierzchni spadła poniżej normy technicznej. Obecnie straty wynikające ze zwiększenia kosztów ruchu samochodowego wskutek niszczenia taboru na złych drogach wynoszą około 800 mln zł rocznie.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselSzerszenStanislaw">W ostatnim roku pięciolatki mamy zaspokoić bieżące roboty konserwacyjne, odkładając na następne lata odrobienie zaległości z lat poprzednich. Nasza sieć drogowa ma wzrosnąć w pięcioleciu z 31,5 na 32,1 km na 100 km^2^. Wskaźnik ten dla Czechosłowacji wynosi 51, a dla Francji 110 km na 100 km^2^.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselSzerszenStanislaw">Niewątpliwie sytuacja na tym odcinku jest bardzo poważna, szczególnie wobec czekającej nas koniecznej intensyfikacji ruchu samochodowego. Mówię o tym dlatego, aby ostudzić zapędy niektórych dyskutantów, którzy żądać będą wykonania inwestycji nie mających wysokiego stopnia pilności w naszej gospodarce narodowej. Na budowę dróg i mostów nie możemy brać sum przeznaczonych na podniesienie stopy życiowej ludności, ani też sum niezbędnie potrzebnych innym resortom. Niemniej trzeba tu coś zrobić. Sądzę, że trzeba będzie zezwolić na uruchomienie licznych drobniejszych kamieniołomów, aby mieć kamień pod ręką — i tu otwiera się pole dla inicjatywy przemysłu terenowego — trzeba rozwijać i popierać społeczne czyny drogowe, trzeba popierać produkcję maszyn drogowych, zrywaczy, walców motorowych i konnych, ubijaczek, kotłów do smołowania i innych, trzeba dbać o służbę drogową, o polepszenie jej warunków pracy i bytu, przydzielić tej służbie motocykle i rowery, dać podręczne narzędzia pracy, trzeba obsadzić 700 wolnych etatów dróżników.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselSzerszenStanislaw">Plan 5-letni zapewnia znaczniejszą poprawę intensyfikacji ruchu samochodowego. Na przykład sama PKS ma zwiększyć swój tabor ciężarowy o około 10 tys. wozów silnikowych i 4 tys. przyczep. W ruchu osobowym PKS powiększy swój stan posiadania o ponad 2700 autobusów, a ilość miejsc pasażerskich powiększy się z 35 tys. na 123 tysiące.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselSzerszenStanislaw">W związku z intensyfikacją ruchu warto się zastanowić, jak my wyglądamy w dziedzinę zaplecza technicznego transportu samochodowego.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselSzerszenStanislaw">Istniejące nieliczne państwowe zakłady naprawcze taboru samochodowego oraz wytwórnie części zamiennych do samochodów nie zapewniają opanowania zadań w zakresie remontu samochodów, jakość usług pozostawia wiele do życzenia, czas naprawy jest rażąco długi, koszty napraw są ogromne. Wóz do remontu trzeba odwozić po 100 i więcej kilometrów do zakładu naprawczego po to, by tam stał parę miesięcy w oczekiwaniu na swoją kolejność naprawy. Ocenia się, iż ponad 1/3 część taboru samochodowego w Polsce nie pracuje ze względu na potrzebę remontu.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselSzerszenStanislaw">W tej sytuacji należałoby wymagać, aby nasze fabryki samochodów produkowały również i części zamienne oraz całe zestawy dla swoich wozów, choćby nawet kosztem zmniejszenia produkcji nowych wozów. Należałoby również wykorzystać w tym zakresie rezerwy produkcyjne zakładów przemysłu maszynowego i zbrojeniowego. Należy troskliwiej wglądnąć w gospodarkę zakładów naprawczych, zagęścić ich sieć na terenie kraju.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselSzerszenStanislaw">Mimo woli nasuwa się tu refleksja. Czy stosowana poprzednio metoda likwidacji licznych rzemieślniczych warsztatów napraw samochodów za pomocą domiarów podatkowych nie odbija się teraz boleśnie na naszej gospodarce narodowej?</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselSzerszenStanislaw">Gdy mamy uintensywnić ruch samochodowy, musimy również dbać o szkolenie kadry kierowców i mechaników samochodowych. Że troska o tę dziedzinę jest mała, niech posłuży przykład.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselSzerszenStanislaw">Istnieje w Gliwicach technikum samochodowe, które szkoli 1230 uczniów. Warunki lokalowe są tam takie, że już w 1953 r. Miejska Rada Narodowa wezwała technikum do opuszczenia budynku z powodu niebezpieczeństwa zawalenia się sufitów. Władze terenowe już trzykrotnie przydzielały inne budynki dla tej szkoły, lecz za każdym razem kto inny te budynki zajął — jeden szkoła muzyczna, drugi technikum górnicze, a trzeci szkoła podstawowa. Nakazy przychodziły odgórnie. Władze terenowe nie umieją załatwić tej sprawy — należałoby okazać pomoc odgórnie.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselSzerszenStanislaw">Z kolei parę uwag o naszej komunikacji lotniczej. Kalkulacja rentowności linii Warszawa — Wiedeń lub linii Warszawa — Moskwa wykazuje, że koszt zakupu samolotu zamortyzowałby się w ciągu około 2 i pół lat. Gdyby zaistniały możliwości zakupu w Związku Radzieckim lub w krajach zachodnich samolotu turbośmigłowego 50-miejscowego, wówczas okres amortyzacji skróciłby się do okresu mniejszego niż jeden rok.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#PoselSzerszenStanislaw">I tu nasuwa się uwaga. Produkujemy piękne samoloty odrzutowe wojskowe, które są naszą dumą. Czy nie stać nas na produkcję samolotów pasażerskich? Przecież takie samoloty są potrzebne na wypadek wojny w celu szybkiego przerzutu wojsk.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#PoselSzerszenStanislaw">Dalsza kapitalna sprawa. Jak wiadomo z wypowiedzi Przewodniczącego PKPG, na VII Plenum Komitetu Centralnego Partii postawiono przed polską żeglugą trudne zadanie — zwiększyć na koniec roku 1960 tonaż naszej floty handlowej tak, aby zdolna była obsłużyć 25% tonażu ładunków przechodzących przez nasze porty.</u> + <u xml:id="u-13.31" who="#PoselSzerszenStanislaw">Bliższa analiza wykazuje, że w ramach środków finansowych przyznanych na ten cel w Planie 5-letnim zadanie to nie jest wykonalne.</u> + <u xml:id="u-13.32" who="#PoselSzerszenStanislaw">Sejmowa Komisja Komunikacji i Łączności wystąpiła tu o dofinansowanie. Jak ważna jest ta dziedzina gospodarki narodowej, niech mówią liczby: w samym roku 1955 wydatki dewizowe za dzierżawy obcych statków wynosiły około 118 mln rubli, a więc równowartość kosztu wyprodukowania 10 statków dziesięciotysięczników, takich jak przed paru dniami oddany do eksploatacji statek — „Nowotko”. I tu nasuwa się wątpliwość czy słuszne było, że równoważyliśmy nasz ujemny bilans handlowy za pomocą eksportu większości statków wyprodukowanych w naszych stoczniach, skoro się zważy, że eksploatacja statku wypracowuje nam dewizy trzy razy taniej aniżeli średnia wartość uzyskana z eksportu naszych towarów.</u> + <u xml:id="u-13.33" who="#PoselSzerszenStanislaw">Moim zdaniem powinniśmy uznać przemysł stoczniowy jako przemysł priorytetowy, rozważyć możliwość zaciągnięcia pożyczki zagranicznej dla rozbudowy tego przemysłu i rozbudowy portów.</u> + <u xml:id="u-13.34" who="#PoselSzerszenStanislaw">Aby w roku 1960 zbliżyć się do zaplanowanych 25% tonażu przewożonego na własnych statkach, ma być utworzony fundusz rozbudowy floty, na który mają składać się wpływy: ze sprzedaży statków przestarzałych i małorentownych, z reasekuracji statków utraconych, zatopionych, z dochodów polskiego ratownictwa okrętowego i z nadwyżek dewizowych wypracowanych przez niektóre nasze statki. Z tego funduszu resort żeglugi zamierza zakupić parę statków towarowych u obcych armatorów. To wszystko nie zaspokoi naszych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-13.35" who="#PoselSzerszenStanislaw">W toku debat Komisji sejmowej zaproponowałem rozpisanie dobrowolnej, dobrze oprocentowanej i krótkoterminowej pożyczki. — „Trybuna Ludu” z dnia 15 października zamieściła krótką wzmiankę o projekcie tej pożyczki. Poseł Sołdek w dniu wczorajszym postulował wysokość takiej pożyczki na 2 miliardy złotych.</u> + <u xml:id="u-13.36" who="#PoselSzerszenStanislaw">W związku z tą sprawą otrzymałem wzruszający list. Treść tego listu jest następująca:</u> + <u xml:id="u-13.37" who="#PoselSzerszenStanislaw">„Wielce Szanowny Obywatelu Pośle! Myśl Obywatela rzucona podczas dyskusji na sejmowej Komisji Komunikacji i Łączności o konieczności stworzenia funduszu na rozbudowę floty handlowej trafiła mi do przekonania. Uważam bowiem, że szybka rozbudowa floty to najszybsza poprawa warunków bytowych, lecz również znaczne uniezależnienie się od wypłat dewizowych armatorom lub właścicielom statków zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-13.38" who="#PoselSzerszenStanislaw">Budujmy więc flotę handlową Polski Ludowej pod hasłem: — „Naród sobie”.</u> + <u xml:id="u-13.39" who="#PoselSzerszenStanislaw">Jestem starcem nad grobem stojącym, poważnie chory i przebywam w Domu Opieki Społecznej w Świdnicy, Plac Lenina 5. Posiadam 1 dolara amerykańskiego i składam go z prośbą o przyjęcie z serca złożonego datku na zapoczątkowanie funduszu świata pracy na rozbudowę floty handlowej. Równocześnie wzywam wszystkich, którzy myślą podobnie, by składali te dewizy zagraniczne o wartości 1 dolara amerykańskiego na cele rozbudowy floty handlowej.</u> + <u xml:id="u-13.40" who="#PoselSzerszenStanislaw">Oby myśl Obywatela Posła znalazła jak największy oddźwięk i pełne zrozumienie u tych, którzy pragną szczęścia przyszłych pokoleń i gospodarczego rozkwitu naszej Ojczyzny — Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-13.41" who="#PoselSzerszenStanislaw">Jeśli moje pismo znajdzie zrozumienie u Szanownego Obywatela Posła, to proszę o opublikowanie tegoż.</u> + <u xml:id="u-13.42" who="#PoselSzerszenStanislaw">Z należnym szacunkiem i robotniczym — „Cześć” pozostaję W. K. Świdnica, 18.X.1956. Dom Opieki. Załącznik: 1 dolar amerykański.” Otóż dolar ten jako maskotka funduszu rozbudowy floty będzie dzisiaj złożony do rąk Ministra Żeglugi.</u> + <u xml:id="u-13.43" who="#PoselSzerszenStanislaw">Sądzę, że mamy dużo patriotów w Polsce, którzy pójdą w ślady anonimowego autora listu. Sądzę, że i wśród Polonii zagranicznej znajdą się tacy, którzy przyczynią się do rozbudowy naszej floty.</u> + <u xml:id="u-13.44" who="#PoselSzerszenStanislaw">Jest publiczną tajemnicą, iż dużo ludzi w Polsce posiada zagraniczne papiery wartościowe, jak na przykład obligacje pożyczki premiowej Związku Radzieckiego, akcje towarzystw i przedsiębiorstw zagranicznych, realności i grunty położone na terenach zagranicznych, zapisy spadkowe po krewnych przebywających zagranicą itp. Niechaj utworzone będą w Polsce warunki, które zachęcą ludzi do wymiany tych papierów wartościowych na polskie papiery wartościowe, jak również do sprzedaży tych nieruchomości, a wówczas zmniejszą się kłopoty wynikające z braku dewiz i z ujemnego bilansu płatniczego.</u> + <u xml:id="u-13.45" who="#PoselSzerszenStanislaw">W tej sprawie nasz aparat administracyjny i nasza służba dyplomatyczna powinny pomóc obywatelom w rewindykacji ich należności zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-13.46" who="#PoselSzerszenStanislaw">Poprzednio mówiłem o konieczności odciążenia kolei. Zrobić to mogą między innymi również i nasze drogi wodne. Przed wojną Niemcy zbudowali wielkim nakładem środków Kanał Kłodnicki, łączący Górny Śląsk z Odrą, a poprzez nią ze Szczecinem. Tym kanałem szły masowe transporty ze Śląska w głąb Niemiec i do portu szczecińskiego. Obecnie ruch ten zamarł. Kanał uległ zamuleniu miałem węglowym, którego kilkaset ton dziennie wprowadza do kanału rzeka Kłodnica. Sądzę, że należałoby dążyć do uruchomienia tego kanału i do zużycia wybagrowanego miału węglowego do przeróbki chemicznej. Należałoby również ożywić wiślaną drogę wodną. Niech flisacy jak poprzednio spławiają Wisłą drzewo potrzebne do odbudowy Warszawy i Gdańska, a zaoszczędzone w ten sposób wagony kolejowe niech nam zarabiają dewizy za transport.</u> + <u xml:id="u-13.47" who="#PoselSzerszenStanislaw">Większość nakładów na ochronę przeciwpowodziową, na regulację rzek, na budowę elektrowni wodnych została skreślona z Planu 5-letniego i odsunięta do następnych okresów, mimo że dominantą programu wyborczego Frontu Narodowego były tego typu roboty inwestycyjne. W międzyczasie wyszkolono już kadry inżynierów specjalistów wodnych, których teraz trzeba kierować do innej pracy, nie związanej z ich specjalnością.</u> + <u xml:id="u-13.48" who="#PoselSzerszenStanislaw">Bolesne jest na przykład skreślenie z Planu budowy przegrody doliny rzeki Soły w Tresnej. Utworzony tam zbiornik wody dałby upragnioną wodę mieszkańcom i przemysłowi włókienniczemu okręgu Bielsko-Biała, przemysłowi chemicznemu w Dworach pod Oświęcimiem, kopalni węgla w Brzeszczach. Siła wodna byłaby wyzyskana dla napędu elektrowni o mocy 21 megawatów. Utworzonoby piękny ośrodek sportów wodnych dla ludności robotniczej Śląska, tuż obok zelektryfikowanej linii kolejowej Bielsko- Żywiec. Zbiornik ten regulowałby spływ wody powodziowej Soły i chroniłby niżej położony zbiornik w Porąbce od zamulenia, oraz poprawiłby jakość wody wodociągowej w Krakowie.</u> + <u xml:id="u-13.49" who="#PoselSzerszenStanislaw">Sprawą gospodarki wodnej w Polsce, a więc sprawą racjonalnego wykorzystania najpopularniejszego surowca, jakim jest woda, powinien się zająć specjalny komitet fachowców wodnych, z udziałem posłów.</u> + <u xml:id="u-13.50" who="#PoselSzerszenStanislaw">I jeszcze parę uwag ogólnych.</u> + <u xml:id="u-13.51" who="#PoselSzerszenStanislaw">Omówiłem pobieżnie kilka drażliwych zagadnień naszej ekonomiki komunikacyjnej. Nie są to jedyne drażliwe problemy w Polsce. Inni dyskutanci zajmą się innymi nabrzmiałymi sprawami, jak rolne, mieszkaniowe itp., zagadnieniami trudnymi do rozwiązania w zbyt krótkim, bo zaledwie 12-letnim okresie, dzielącym nas od niszczycielskiej wojny i od zaniedbań w okresach poprzedzających wojnę.</u> + <u xml:id="u-13.52" who="#PoselSzerszenStanislaw">Pragnę tu tylko dorzucić jedną sugestię.</u> + <u xml:id="u-13.53" who="#PoselSzerszenStanislaw">Nasze państwo jest właścicielem ogromnej ilości drobnych, deficytowych obiektów przemysłowych, domków, chałup, parcelek budowlanych, użytków i nieużytków rolnych, skrawków zalesionych, maszyn i maszynek, rupieci wszelkiego rodzaju, które są balastem naszej gospodarki narodowej. Po co ciężka państwowa machina administracyjna ma się zajmować eksploatacją tych drobiazgów, po co mamy do tego interesu dopłacać? Sądzę, że należałoby to wszystko stopniowo odsprzedać za gotówkę bądź na dogodne raty obywatelom lub spółdzielniom, spółkom obywateli — niech oni tym gospodarują. Pieniądze stąd wpływające mogą być przeznaczone na pożyczki budowlane, na remonty budynków i na zaspokojenie innych pilnych potrzeb kraju.</u> + <u xml:id="u-13.54" who="#PoselSzerszenStanislaw">Jestem głęboko przekonany, że pójdziemy po słusznej drodze, gdy kierować się będziemy zdrowym, kupieckim zmysłem i gdy zastosujemy surowy reżim oszczędnościowy w naszej gospodarce narodowej. W okresie najbliższych paru lat powinniśmy się wstrzymać od wydatków na inwestycje luksusowe, na inwestycje amortyzujące się w długim okresie czasu. Moim zdaniem, nie należy zezwalać na budowę marmurowych podłóg, schodów i ścian, na wykonanie w brązie drzwi i poręczy, na licowanie fasad płytami kamiennymi. Niech Polska zapełni się czerwonymi, niewyprawionymi budynkami, którym damy właściwą wyprawę cementową lub okładzinę kamienną wówczas, gdy gospodarka nasza okrzepnie, gdy uporamy się z dławiącymi nas wąskimi gardłami.</u> + <u xml:id="u-13.55" who="#PoselSzerszenStanislaw">Powinniśmy w najbliższych latach dobrze rozważyć celowość i rentowność każdego wydatku i dać pierwszeństwo tym potrzebom, których zaspokojenie przyczyni się najwydatniej do poprawy gospodarki ogólnej, a więc i do poprawy naszego bytu.</u> + <u xml:id="u-13.56" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł Wiktor Kłosiewicz dla złożenia interpelacji.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselWiktorKlosiewicz">Wysoki Sejmie! W związku z podaniem przez rozgłośnie zagraniczne bezwstydnej wiadomości o rzekomym przygotowywaniu w Polsce zamachu stanu w okresie trwania obrad VIII Plenum Partii i o rzekomej liście przygotowywanych aresztowań około 700 osób, w tym tow. Gomułki i innych kierowniczych osobistości, oraz w związku z szerzącą się na tym tle w całym kraju falą plotek podsycających nastroje niepokoju, podziału i dezorientacji wśród szerokiej opinii publicznej — chciałbym z uwagi na to, że i moje nazwisko figuruje wśród tych, którzy rzekomo mieli przygotowywać ten zamach stanu, złożyć na ręce Prezesa Rady Ministrów interpelację w następującej sprawie:</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselWiktorKlosiewicz">Czy Rząd nie uważa za słuszne i konieczne w interesie dobra publicznego jak najszybsze opublikowanie swego stanowiska w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselWiktorKlosiewicz">Równocześnie, kierując się interesami dobra kraju, proszę, by Obywatel Premier zechciał z tej trybuny wyraźnie określić stanowisko Rządu wobec tych wszystkich, którzy rozsiewają tego rodzaju oszczercze plotki i pogłoski na terenie kraju.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. katowickiego Ryszard Nieszporek.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselNieszporekRyszard">Wysoki Sejmie! Nasza sesja odbywa się w niespotykanej dotąd w naszym kraju sytuacji.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselNieszporekRyszard">Przeżywamy dzięki VIII Plenum KC PZPR moment dużego ożywienia i aktywizacji politycznej szerokich mas obywatelskich, które dały nam lekcję historycznej mądrości w najpoważniejszej chwili.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselNieszporekRyszard">Trzeba się uczyć od tych mas i wsłuchiwać się w to, co one mówią.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselNieszporekRyszard">Obywatele Posłowie! Są sprawy na terenie jednego województwa, które mogą zaważyć na sytuacji ekonomicznej całego kraju. Chcę mówić o takich właśnie sprawach na Śląsku.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselNieszporekRyszard">Pragnę od razu zastrzec się, że powodem mego wystąpienia nie jest ciasny, lokalny patriotyzm, ani też niezdrowe regionalne ambicje. Moim zadaniem jako posła jest patrzeć na wszelkie sprawy z perspektyw wychodzących daleko poza obręb Śląska. Nie można jednak dopuścić do tego, by woj. katowickie wskutek kardynalnych niedopatrzeń położyło na łopatki naszą ogólnopolską gospodarkę, nasze planowane rezultaty gospodarcze. Chodzi tu o problem naszego górnictwa węglowego.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselNieszporekRyszard">Pragniemy uniknąć na przyszłość gospodarczych błędów, które odbywają się kosztem katowickiego województwa.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselNieszporekRyszard">Słyszeliśmy wczoraj z ust tow. Jędrychowskiego, Przewodniczącego PKPG, że planuje się w okresie pięciolatki dalszy wzrost wydobycia węgla o 15 mln ton. Zależy nam bardzo na tym, by faktycznie taki wzrost osiągnąć. Mamy jednak zupełnie uzasadnione obawy, że bez pewnych uzupełnień możemy się narazić na to, że plan nie zostanie wykonany.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselNieszporekRyszard">Realizacja tych — jak to nazywam — uzupełnień, nie leży w najmniejszym nawet procencie w możliwościach i kompetencjach naszych władz wojewódzkich. Zależy to li tylko od władz centralnych.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselNieszporekRyszard">Aby osiągnąć planowany wzrost produkcji, trzeba zwiększyć zatrudnienie w górnictwie. Dla tych ludzi trzeba naturalnie zabezpieczyć mieszkania, tym bardziej że większość ich przyjdzie do kopalni z innych województw.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselNieszporekRyszard">Jak to wygląda?</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselNieszporekRyszard">Śląsk mający w 1955 r. tylko w samych miastach 2.131 tys. mieszkańców, otrzyma według planu rozdziału 220 tys. izb, z czego 150 tys. ma przypaść na górnictwo.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselNieszporekRyszard">Z tej puli, w myśl istniejących przepisów, 80%, czyli 120 tys. izb otrzymają pracownicy napływowi, czyli że dla ludności rdzennej woj. katowickiego pozostanie do podziału 100 tys. izb, co oznacza, że na jedną nową izbę przypada mniej więcej 22 mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselNieszporekRyszard">Jakich mieszkańców?</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselNieszporekRyszard">Pracowników hut, fabryk maszyn, koksowni, fabryk chemicznych, włókiennictwa, niesłychanie ważnego w tym rejonie transportu — czyli w sumie 25% klasy robotniczej całego kraju.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselNieszporekRyszard">O ludziach nauki, kultury, sztuki, o nauczycielach przywykło się na Śląsku nie mówić. Trudno wyobrazić sobie coś bardziej krzywdzącego.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselNieszporekRyszard">Tymczasem w Warszawie przypada na nową izbę 6 mieszkańców, w Łodzi — 10, w woj. krakowskim — 8,6 mieszkańców, w poznańskim — 16.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselNieszporekRyszard">W tej chwili wskutek szkód górniczych trzeba wykluczyć dalszą eksploatację 18 tys. izb mieszkalnych, a walą się całe miasta, jak Zabrze, Będzin ozy Bytom. Po uwzględnieniu tej cyfry przypada w woj. katowickim 27,5 mieszkańców na każdą nową izbę.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselNieszporekRyszard">Obywatele Posłowie! Trzeba prawdzie spojrzeć w oczy.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselNieszporekRyszard">Górnictwo jest podstawą naszej gospodarki narodowej i naszego bilansu płatniczego. Jego produkcję jednak naginano do tej pory do bilansowych potrzeb kraju, bez uwzględnienia faktycznych możliwości. A przecież nie jest to dziedzina, gdzie siły można mierzyć na zamiary, i to kosztem jednego województwa.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselNieszporekRyszard">W tych warunkach Katowicki Zespół Poselski uważa, że sprawę mieszkań dla górnictwa trzeba traktować jako sprawę ogólnonarodową, przyznając dla górnictwa odrębną pulę izb, jakiej wymaga jego dobro. Dla pozostałej zaś części mieszkańców woj. katowickiego przyznać należy proporcjonalną ilość izb w porównaniu do przeciętnej takich miast, jak Łódź czy miasta woj. krakowskiego — tzn. mniej więcej dziesięciu mieszkańców na jedną izbę. Wniosek w tej sprawie składam do laski marszałkowskiej.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselNieszporekRyszard">Pragnę jeszcze zwrócić uwagę na dwie rzeczy. Miejscowa młodzież ucieka od pracy w kopalni mówiąc: Po co ja pójdę do kopalni, kiedy po ożenku nie otrzymam mieszkania, bo mieszkania przeznaczone są przecież dla przybywających z zewnątrz. Napływowi zaś robotnicy niekiedy po otrzymaniu mieszkania na kopalni przechodzą do innych gałęzi produkcji, a mieszkania w myśl obowiązujących przepisów nie można im odebrać, chyba że da się zastępcze.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselNieszporekRyszard">Druga sprawa. Wyszła uchwała Prezydium Rządu, która umożliwia pracę w kopalni zamiast służby wojskowej. O mieszkaniach dla tych ludzi uchwała przezornie milczy.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselNieszporekRyszard">A teraz sprawy dotyczące bezpośrednio woj. katowickiego, takie jak gospodarka komunalna i handel.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselNieszporekRyszard">Muszę z przykrością stwierdzić, że mówię o tym po raz wtóry, bowiem postulowane uprzednio dezyderaty nie znalazły dotychczas uwzględnienia w Planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselNieszporekRyszard">Wysokość nakładów na gospodarkę komunalną powinna być wprost proporcjonalna do ilości i gęstości zaludnienia i stopnia uprzemysłowienia, który powoduje takie zjawiska, jak zadymienie, szkody przemysłowe i specyficzne warunki sanitarne.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselNieszporekRyszard">Katowicki Zespół Poselski stwierdza, że momenty te nie zostały dostatecznie wzięte pod uwagę i wobec tego proszę w jego imieniu o uwzględnienie naszych wniosków, złożonych w Komisji Budżetowo-Finansowej, w toku realizacji Planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselNieszporekRyszard">Od wiosennej sesji sejmowej poprzez VII i VIII Plenum KC PZPR kiełkuje u nas sprawa rzemiosła. Jak to wygląda w terenie?</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselNieszporekRyszard">Występuje ostra krytyka działalności rad narodowych, którym zarzuca się lekceważenie i niewykonywanie uchwał. Ja chciałbym stwierdzić, że rady narodowe na ogół w swojej działalności nastawiły się na to, aby jak najściślej wcielić w życie uchwały VII i VIII Plenum Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i stworzyć rzemiosłu jak najbardziej sprzyjające warunki rozwoju.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselNieszporekRyszard">Jeżeli jednak tych zadań nie udało nam się wykonać w zupełności, to między innymi dlatego, że władze centralne poza deklaratywnymi oświadczeniami dotychczas nie wydały koniecznych zarządzeń i nie opracowały właściwych aktów prawnych, które umożliwiłyby nam w sposób właściwy przyjście z pomocą rzemiosłu.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#PoselNieszporekRyszard">I tak np. w naszym województwie w III kwartale powstało 290 nowych warsztatów. Warsztaty rzemieślnicze mają poza tym korzystać i korzystają z możliwości zatrudnienia uczniów.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#PoselNieszporekRyszard">A jak wygląda w świetle tego zaopatrzenie rzemiosła w surowce?</u> + <u xml:id="u-17.31" who="#PoselNieszporekRyszard">Przydziały materiałów pełnowartościowych przez Państwową Komisję Planowania Gospodarczego poprzez Ministerstwo Handlu Wewnętrznego i Wojewódzką Komisję Planowania Gospodarczego są nadal nie wystarczające i, co więcej, wykazują tendencję zniżkową.</u> + <u xml:id="u-17.32" who="#PoselNieszporekRyszard">Tak np. przydziały dla rzemiosła w II półroczu br. wynosiły: cegły w III kwartale — 750 tys. sztuk, w IV-ym — 200 tys. sztuk; cementu w III kwartale — 1.350 ton, w IV-ym — 900 ton; tarcicy iglastej w III kwartale — 1.000 m^3^, w IV-ym — 400 m^3^.</u> + <u xml:id="u-17.33" who="#PoselNieszporekRyszard">Przydział skóry twardej podeszwowej w I kwartale 1956 r. wynosił 50 ton, natomiast w IV kwartale br. — 35,5 ton.</u> + <u xml:id="u-17.34" who="#PoselNieszporekRyszard">Trudno jest sobie wyobrazić, aby przydział skóry twardej podeszwowej, przypadający w woj. katowickim na jednego szewca w wysokości 13 kg kwartalnie, dał pełne zatrudnienie szewcowi i pozwolił mu na zaspokojenie potrzeb ludności.</u> + <u xml:id="u-17.35" who="#PoselNieszporekRyszard">Drugi aspekt tego zagadnienia to sprawa zniżek podatkowych dla rzemiosła i co się z tym ściśle wiąże — budżetów rad narodowych, które są ściśle określone tak po stronie wpływów jak i wydatków.</u> + <u xml:id="u-17.36" who="#PoselNieszporekRyszard">Woj. katowickie po zastosowaniu zaleconych przez Ministerstwo Finansów ulg podatkowych, sięgających około 20%, ma w tej chwili niedobór po stronie przychodów w wysokości 27 mln.</u> + <u xml:id="u-17.37" who="#PoselNieszporekRyszard">Ministerstwo Finansów, mimo naszych próśb, nie uczyniło jednak żadnego kroku, by niedobory te zlikwidować. Prócz tego prowadzi ono podwójną grę, każąc z jednej strony stosować obniżkę, a z drugiej dyrektor generalny Kotlicki pisze pismo, w którym zaleca ściąganie podatków według zasad ustalonych na początku bieżącego roku, kiedy jeszcze nie było mowy o obniżeniu podatku.</u> + <u xml:id="u-17.38" who="#PoselNieszporekRyszard">Brak pomocy ze strony władz centralnych, a przede wszystkim brak skoordynowanego działania oraz brak wytycznych i odpowiednich przepisów prawnych często paraliżuje dobre chęci i zamiary tych rad, stawiając je w sytuacji bez wyjścia.</u> + <u xml:id="u-17.39" who="#PoselNieszporekRyszard">Jest rzeczą łatwą obciążać w tych warunkach terenowe rady narodowe odpowiedzialnością za niewykonanie zaleceń naszej Partii i Rządu.</u> + <u xml:id="u-17.40" who="#PoselNieszporekRyszard">Trzeba stanowczo stwierdzić, że dotychczasowy przebieg realizacji wytycznych przemówienia Premiera Cyrankiewicza na poprzedniej sesji Sejmu oraz uchwał VII i VIII Plenum w dziedzinie rzemiosła jest w dużej mierze hamowany na skutek opieszałości władz centralnych, tzn. Ministerstwa Finansów oraz Ministerstwa Przemysłu Drobnego i Rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-17.41" who="#PoselNieszporekRyszard">Trzeba więc, żeby oba Ministerstwa wydały niezwłocznie odpowiednie akty normatywne.</u> + <u xml:id="u-17.42" who="#PoselNieszporekRyszard">Ostatni problem, o którym chcę mówić, to samodzielność.</u> + <u xml:id="u-17.43" who="#PoselNieszporekRyszard">Uchwały VIII Plenum mówią dużo o samorządach robotniczych, które umożliwiają szeroki udział mas pracujących w zarządzaniu gospodarką narodową. Tworzy to duże możliwości samodzielności pracy, myśli twórczej i zwiększenia poczucia odpowiedzialności za całokształt naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-17.44" who="#PoselNieszporekRyszard">Mnie jednak chodzi o samodzielność polityczną, o samodzielność terenowego organu władzy państwowej, jakim jest rada narodowa. Jest to sprawa nie mniej ważna jak samorząd robotniczy.</u> + <u xml:id="u-17.45" who="#PoselNieszporekRyszard">Nie mam jednak pretensji do wyczerpania całości zagadnienia, ograniczę się przeto do jednego wycinka — do spraw budżetowych, które decydują o możliwościach operatywnych rady narodowej.</u> + <u xml:id="u-17.46" who="#PoselNieszporekRyszard">Zgadzamy się wszyscy z tym, że budżety nasze nie odpowiadają wielkościom potrzeb terenu. Trzeba więc zastanowić się nad możliwościami powiększenia tych budżetów, o czym już była mowa na VII Plenum.</u> + <u xml:id="u-17.47" who="#PoselNieszporekRyszard">Istnieją tutaj dwie możliwości. Po pierwsze — trzeba by może wrócić do niektórych form samorządu terenowego, który przekreślono u nas w ciągu jednej nocy w 1950 r., co obezwładniło nasze rady narodowe. Chodzi o to, by do rad wpływał podatek od zakładów przemysłowych, znajdujących się na ich terenie. W ten sposób zrealizowałby się bezpośredni udział i zainteresowanie tych zakładów w rozwiązywaniu spraw komunalnych i kulturalnych danej miejscowości.</u> + <u xml:id="u-17.48" who="#PoselNieszporekRyszard">Druga możliwość polega na zwiększeniu zainteresowania rady narodowej w operatywności lokalnego samorządu gospodarczego przez udział rady w jego ponadplanowych zyskach.</u> + <u xml:id="u-17.49" who="#PoselNieszporekRyszard">Jeżeli np. na terenie Chorzowa znajduje się Huta — „Kościuszko”, to niewątpliwie rada narodowa może samorządowi tej huty wiele pomóc, o ile naturalnie będzie w tym w jakiś sposób zainteresowana.</u> + <u xml:id="u-17.50" who="#PoselNieszporekRyszard">Trzeba wreszcie powiedzieć, że huta ma także pewne obowiązki wobec miasta, na którego terenie się znajduje. To właśnie Huta — „Kościuszko” sypie na każdy metr^2^ 14 gr pyłu na dobę, na tym samym obszarze, na którym mieszkają jej pracownicy. To samo da się powiedzieć o rujnowaniu dróg przez transport tych zakładów. Prócz tego gęste zadymienie wyłania potrzebę dodatkowych obszarów zieleni, co związane jest z poważnymi wydatkami.</u> + <u xml:id="u-17.51" who="#PoselNieszporekRyszard">Te i inne szkody przemysłowe — w tej grupie także szkody górnicze — zagrażają bezpośrednio interesom mieszkańców, w obronie których musi wystąpić rada narodowa.</u> + <u xml:id="u-17.52" who="#PoselNieszporekRyszard">Może to naturalnie być realizowane tylko przy ścisłym jej powiązaniu z terenowym przemysłem na zasadach obopólnych korzyści.</u> + <u xml:id="u-17.53" who="#PoselNieszporekRyszard">Przy takich perspektywach wzajemnej współpracy łatwiej byłoby wywalczyć chociażby filtry przeciwpyłowe i przeciwdymne, o których od tylu lat mówi się na Śląsku.</u> + <u xml:id="u-17.54" who="#PoselNieszporekRyszard">Stawiam wniosek, aby w tej sprawie wyłonić komisję złożoną z przedstawicieli PKPG i Ministerstwa Finansów. Komisja określiłaby celowość i ustaliła zasady udziału rad narodowych w ponadplanowych zyskach przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-17.55" who="#PoselNieszporekRyszard">Kończąc zwracam się do Rządu, by dokładnie zbadał nasze dezyderaty i zrewidował dotychczasowe rozdzielniki inwestycyjno-finansowe wytycznych Planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-17.56" who="#PoselNieszporekRyszard">A teraz chciałbym powrócić do mojego pytania, które zadałem dwa dni temu. Chciałem przypomnieć, że sytuacja w sprawie ziemniaków nie tylko w woj. katowickim, ale i w innych województwach nie przedstawia się różowo. Nadchodzą przymrozki, a w ciągu dwóch dni woj. katowickie otrzymało 4.000 ton ziemniaków, brakuje zaś jeszcze 60.000 ton. Ludność jest zaniepokojona. Wobec tego proszę Rząd, żeby możliwie jeszcze dziś odpowiedział na pytanie zadane dwa dni temu.</u> + <u xml:id="u-17.57" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-17.58" who="#PoselNieszporekRyszard">Marszałek: Głos ma poseł woj. krakowskiego Jan Wiktor.</u> + <u xml:id="u-17.59" who="#PoselNieszporekRyszard">Poseł Wiktor Jan: Wysoki Sejmie! Otrzymaliśmy pokaźny tom — „Materiały do projektu ustawy o Pięcioletnim Pianie Rozwoju Gospodarczego w latach 1956—1960”.</u> + <u xml:id="u-17.60" who="#PoselNieszporekRyszard">Karty nabrzmiałe cyframi mają dać obraz ogromnego wysiłku milionów ramion, mózgów, serc — na rusztowaniach, w kopalniach, w hutach, za pługiem, w pracowniach naukowych, przy biurkach — wszędzie, gdzie ma rozbrzmiewać nakaz: służę człowiekowi i Ojczyźnie, pragnę, aby każda gruda tej ziemi była szczęśliwa, aby każdy syn tej ziemi był wolny, mądry i radował się życiem. Nie wolno jednej godziny marnotrawić, nie wolno jednego grosza roztrwonić, bo to trud wszystkich utopionych w znoju.</u> + <u xml:id="u-17.61" who="#PoselNieszporekRyszard">Przeglądając te karty, w dużej mierze układane przed wielkimi dniami przewrotu, zastanawiam się, czy zostaną zaspokojone potrzeby obywateli, czy zostaną naprawione błędy, czy zostaną wyrównane krzywdy?</u> + <u xml:id="u-17.62" who="#PoselNieszporekRyszard">I muszę stwierdzić, że wśród budowli bardzo często ginie człowiek, który jest ramionami budującymi szczęśliwsze jutro, jest orężem w walce z krzywdą, w walce o sprawiedliwość.</u> + <u xml:id="u-17.63" who="#PoselNieszporekRyszard">U nas krzyczało się wciąż i wszędzie, na najniższych i najwyższych szczeblach — jak najwięcej izb mieszkalnych. W miastach wojewódzkich budowało się biurowce z luksusowymi gabinetami dla dyrektorów, budowało się pałace. A ci budowniczowie nie chcieli zobaczyć obszarów zaniedbanych w Białostockiem, nie chcieli zobaczyć rodzin gnijących w bunkrach, w suterynach; z wyżyn dygnitarskich nie chcieli zobaczyć kurnych chat w okolicach górskich, izb, gdzie rodziny mieszkają pospołu z bydłem, jak za czasów piastowskich.</u> + <u xml:id="u-17.64" who="#PoselNieszporekRyszard">Boję się jednak, że zbyt gorliwy kacyk gotów wypędzić ich z tych izb i będzie wołał, że walczy z zacofaniem, ale nie da im godziwego mieszkania.</u> + <u xml:id="u-17.65" who="#PoselNieszporekRyszard">Jakże często słyszymy wołanie — potrzeba w Krakowie 10 tys. izb. Każdy z nas zna tragedie rodzin bezdomnych lub też gnijących w najohydniejszych warunkach. A tymczasem budowało się za wiele milionów luksusowe pałace w Nowej Hucie i w Krakowie. Tutaj pospiesznie zaczęło się budować pałac naprzeciw Muzeum Narodowego, na którego dokończenie czekamy już niemal 20 lat, aby w nim znalazły pomieszczenie bezcenne skarby kultury polskiej. Ogół ludności z radością przyjął ostatnio wiadomość, że wpłynął wniosek posła Bolesława Drobnera, aby zaniechać tej niepotrzebnej budowli.</u> + <u xml:id="u-17.66" who="#PoselNieszporekRyszard">Nie było funduszów na tysiące potrzeb, ale dyrektor w Nowej Hucie mógł za krocie nabyć do swojego gabinetu świecznik, z dumą go pokazywał i cieszył się, że kryształy błyszczą jak łzy.</u> + <u xml:id="u-17.67" who="#PoselNieszporekRyszard">Przypomina się szlachecka Polska, która zdzierała żywcem z nędzarskiego narodu skórę, aby za nią kupić aksamitną delię, jedwabny kontusz i czapkę z czaplimi piórkami.</u> + <u xml:id="u-17.68" who="#PoselNieszporekRyszard">Pragnąłbym poruszyć dziesiątki zagadnień, pragnąłbym wołać o budowę szkół po wsiach, szpitali, sanatoriów, ośrodków zdrowia, izb porodowych, sierocińców, domów dla starców, zakładów dla młodzieży zaniedbanej i trudnej do wychowania. Pragnąłbym wołać o pomoc dla wsi podgórskich, upośledzonych przez wieki, jeszcze dotychczas nie doznających dobrodziejstw dzisiejszego ustroju, mającego nieść postęp, dobro i sprawiedliwość.</u> + <u xml:id="u-17.69" who="#PoselNieszporekRyszard">Pragnąłbym wystąpić jak najgwałtowniej przeciw budowie zapory w Czorsztynie w epoce energii jądrowej, aby uratować najpiękniejszy zakątek Polski od zniszczenia a tysiące ludności od niedoli, aby uratować od zagłady to muzeum zabytków, w którym przyroda składała przez miliony lat swoje osobliwości geologiczne.</u> + <u xml:id="u-17.70" who="#PoselNieszporekRyszard">Pragnąłbym też przyłączyć się do tych, którzy występują przeciw budowie zapory w Jazowsku, w królestwie sadów, które są bogactwem Polski.</u> + <u xml:id="u-17.71" who="#PoselNieszporekRyszard">Chciałbym wołać o pomoc dla zdrojowisk południowej części kraju, szczególnie dla umiłowanej Szczawnicy, a tak bardzo zaniedbanej, aby mogła spełniać swoją rolę społeczną i aby stała się źródłem zdrowia dla budowniczych bogactwa narodu — a to zarówno dla górników, dla hutników, jak i dla twórców bogactw duchowych, dla aktorów, śpiewaków, pisarzy, malarzy, a dla wszystkich aby była błogosławieństwem.</u> + <u xml:id="u-17.72" who="#PoselNieszporekRyszard">W imieniu wielu tysięcy mieszkańców wielkiej połaci kraju, odciętej od życia, wołałbym o trasę kolejową — którą, jak starzy chłopi powiadają, już — „cysorz obiecał” — Kraków-Myślenice-Szczawnica, bo ona ma ważną rolę do spełnienia w rozwoju tych okolic.</u> + <u xml:id="u-17.73" who="#PoselNieszporekRyszard">W ostatnich dniach w czasie posiedzenia Wojewódzkiej Rady Narodowej przemówił mieszkaniec Kasinki, która w 1937 r., w czasie buntów chłopskich, ubroczyła krwią wiciowców, działaczy ludowych drogę do wyzwolenia. Wspomniał o tamtych bojach i prosił o jedno: aby Polska przypomniała sobie tę wieś i w rocznicę 20-lecia obdarzyła ją światłem elektrycznym. Niechże to światełko — mówił — jak gwiazda zaświeci nad naszą wsią, która powie: to od Polski, dla której walczyliśmy, a teraz chcemy dla niej pracować.</u> + <u xml:id="u-17.74" who="#PoselNieszporekRyszard">Pragnę, aby ta prośba bohaterskiej Kasinki rozległa się w tym Sejmie.</u> + <u xml:id="u-17.75" who="#PoselNieszporekRyszard">Pragnąłbym, aby Sejm usłyszał głos mieszkańców wsi powiatu Dąbrowa Tarnowska, zniszczonych w 1944 r. w czasie działań wojennych, i pośpieszył z pomocą w odbudowie gospodarstw. Trzeba powiedzieć, że mieszkaniec tych wsi i przyczółka sandomierskiego znalazł po powrocie gruzy i zgliszcza, zamieszkał w ziemiankach, w budach, barakach — i w mozole, pod grozą śmierci, wygrzebywał miny budował nowe życie.</u> + <u xml:id="u-17.76" who="#PoselNieszporekRyszard">Pragnąłbym wołać o ratunek dla prowincji tak straszliwie w ostatnim okresie upośledzonej, krzywdzonej i zaniedbanej, którą się bezkarnie obrabowało z ludzi, można rzec — szabrowało z jej dóbr duchowych, ogałacało ze wszystkiego co cenne, ze wszystkiego co umysł wzbogaca, co kształci, aby później te zabytki umieszczać w więzieniu, jakim są piwnice muzeum.</u> + <u xml:id="u-17.77" who="#PoselNieszporekRyszard">Chciałbym wołać: szanuj dziedzictwo przeszłości, co w trudzie pokoleń zbudowano na chwałę wielkości narodu, bądź z niego dumny i pomnażaj je twórczymi dziełami, szlachetnymi czynami, aby twój potomek był dumny ze swego ojca, chlubił się nim i chwałę jego czynów głosił. Dlatego gorąco wołałbym o ratunek dla muzeów etnograficznych, które tak ważną rolę odgrywają w gromadzeniu zabytków kultury ludowej, będącej fundamentem kultury narodowej.</u> + <u xml:id="u-17.78" who="#PoselNieszporekRyszard">Nieśmy światło do wszystkich najciemniejszych, nieśmy zdobycze wiedzy i postępu do zaniedbanych i zapomnianych zakątków kraju i wszędzie stwarzajmy twórcze ośrodki nowego życia!</u> + <u xml:id="u-17.79" who="#PoselNieszporekRyszard">Niweczmy przywileje w każdej dziedzinie, na każdym polu: równość pracy i równość wolności!</u> + <u xml:id="u-17.80" who="#PoselNieszporekRyszard">Upowszechnienie kultury nie pozwala dzielić kraju i narodu na stolicę i prowincję. Wszystko należy czynić, aby każde serce było światłe, każdy umysł mądry, aby każda gruda polskiej ziemi wszędzie, w najdalszym zakątku kraju była szczęśliwa, bo tylko takie serca, takie grudy są bogactwem narodu.</u> + <u xml:id="u-17.81" who="#PoselNieszporekRyszard">Dzisiaj Polska, łamiąc przeszkody, dąży do tego mozołem całego pokolenia.</u> + <u xml:id="u-17.82" who="#PoselNieszporekRyszard">Pragnąłbym, aby Biblioteka Jagiellońska nie żebrała o kilka etatów, o fotografa dla pracowni, o polepszenie doli dla swoich pracowników naukowych, boć ona zawsze spełniała ważną rolę w dziejach postępowej myśli, była twórczym ogniskiem i nadal jest pracownią naukową o światowej sławie.</u> + <u xml:id="u-17.83" who="#PoselNieszporekRyszard">Pragnę wołać o popieranie każdego wysiłku zmierzającego do polepszenia życia, do rozwoju, do postępu w rolnictwie, w oświacie, kulturze, w opiece społecznej.</u> + <u xml:id="u-17.84" who="#PoselNieszporekRyszard">Musimy sobie jednak zdać sprawę z trudności, na jakie napotykają podobne żądania. Trzeba wielu lat, ogromu wysiłku, aby usunąć zaniedbania wiekowe.</u> + <u xml:id="u-17.85" who="#PoselNieszporekRyszard">Często słychać zdanie: — „mniej słów o człowieku, a więcej troski o człowieka”. Kilometr nowej drogi, wybudowany dom, ośrodek zdrowia, szkoła, smuga słońca w izbie, w której dotychczas panował mrok, uśmiech na wargach zdrowego dziecka — więcej nas cieszy i większe ma znaczenie dla narodu, niźli kilometry plakatów o kraju szczęśliwych ludzi, plakatów przylepianych nieraz do spróchniałych parkanów, wśród walących się ruder.</u> + <u xml:id="u-17.86" who="#PoselNieszporekRyszard">W ostatnich czasach obecny Sejm stał się przedmiotem ataków nieraz nieprzyzwoitych. Pisarz Sandauer powiedział: dzisiaj odwaga staniała, ale rozum zdrożał.</u> + <u xml:id="u-17.87" who="#PoselNieszporekRyszard">Łatwo dzisiaj krytykować, a nawet lżyć. Trzeba mieć na uwadze warunki, w jakich ten Sejm musiał działać.</u> + <u xml:id="u-17.88" who="#PoselNieszporekRyszard">Marszałkowie, wybitni uczeni, którzy są chlubą nauki polskiej, i posłowie służyli narodowi według swoich sił i uzdolnień.</u> + <u xml:id="u-17.89" who="#PoselNieszporekRyszard">W tym Sejmie nieraz słyszeliśmy bardzo bolesne, dotkliwie chłoszczące słowa, skargi i oskarżenia. Posłowie wielekroć przenosili z dołów głosy milionów, które powinny były wstrząsnąć sumieniem. Posłowie, zdając sobie sprawę z ważności położenia, wskazywali rany palcami maczanymi we krwi, wypływającej spod serca deptanego, upodlanego, krzywdzonego narodu. Jednakże ich głos rozpaczy, ich wołania o ratunek rozlegały się w głuchej pustce. Sejm — jak każda książka skarg i zażaleń — był głosem wołającego na puszczy. Nie poruszył murów, za którymi urzędował dostojnik prowincjonalny, bardzo często bezduszny satrapa, który z wyżyn swojej władzy nie widział człowieka pracy, nie słyszał mowy życia, ale słuchał zapłaconych, często nikczemnych doniesień. Nie słuchał i nie patrzał, ale podsłuchiwał i śledził, nie zaspokajał potrzeb, ale wypełniał nieraz bezmyślne zlecenia, nie szukał prawdy, ale uprawiał kult podlizywania, nie walczył o spokój, nie usuwał krzywd, przestępstw, ale chwytał kubły lakieru, ale używał najochotniej narzędzi do łamania charakterów, do deptania pracowników, działaczy, nieraz bardzo ofiarnych, zasłużonych w walce o postęp. Manekiny ideowe i fagasy, choćby najgłośniej krzyczały, nigdy nie będą szczerymi bojownikami o postęp, o pokój, nigdy nie będą tworzycielami nowego życia, zrodzonego z trudu milionów.</u> + <u xml:id="u-17.90" who="#PoselNieszporekRyszard">Po skończeniu tej kadencji posłowie wrócą do swoich zawodów. Murarz stanie na rusztowaniu, przodownica stanie przy swoim warsztacie, hutnik przy piecu, górnik znów ujmie kilof — aby trudem swoim bogacić naród.</u> + <u xml:id="u-17.91" who="#PoselNieszporekRyszard">Zastanawiam się nad tym, dlaczego dygnitarze, pod którymi połamały się wszystkie szczeble, którzy przez 12 lat nie widzieli narodu, nie żyli z nim, nie znali warunków jego — dlaczego nie mogą wrócić do swoich zawodów, dlaczego nie mogą chodzić piechotą, ale muszą obejmować placówki zagraniczne?</u> + <u xml:id="u-17.92" who="#PoselNieszporekRyszard">Na jednym z posiedzeń Komisji Oświaty, Nauki i Kultury, jakie odbywały się w grudniu 1955 r., m. in. tak mówiłem:</u> + <u xml:id="u-17.93" who="#PoselNieszporekRyszard">„Skutecznie pracowaliśmy przez szereg lat nad groźnym stanem społeczeństwa, jaki dzisiaj widzimy. Przez szereg lat podrywaliśmy powagę władzy, lekceważyliśmy przepisy, wydawane z troską o człowieka, dla jego dobra, podrywaliśmy powagę rodziców, autorytet wychowawców, nauczycieli, od wiejskiej szkółki zacząwszy aż po najwyższe uczelnie. A oto skutki tego: upadek, spustoszenie moralne widzimy wszędzie, w domach i na ulicach, w urzędach i w uczelniach. Jakże często w epoce, wywalczonej wysiłkiem najszlachetniejszych, flacha i dziewka jest celem pragnień i sztandarem.</u> + <u xml:id="u-17.94" who="#PoselNieszporekRyszard">Władzę —mówiłem wtedy — będziemy szanowali, jeżeli ta władza będzie wszędzie i zawsze szanowała swoją godność, która powinna być jej chlubą, jeżeli będzie strażniczką praw, mienia obywateli, jeżeli będzie swoim postępowaniem budzić szacunek, boć ona jest orężem i ramieniem Polski sprawiedliwej.</u> + <u xml:id="u-17.95" who="#PoselNieszporekRyszard">Dzisiaj brak wiary w to czego się uczy, w to co się głosi, rozłam, a właściwie przepaść między słowem a czynem, brak zaufania do szkoły, do władz, do najbliższych, a nawet do samego siebie. Przez bagno nie można iść do nowego człowieka. A jakże często widzimy bagno tam, gdzie powinny buchać płomienie entuzjazmu. Bardzo często najszczytniejsze idee, nakazy idące z najwyższych szczebli państwowych w drodze ze stolicy bywają zniekształcane, wykoszlawiane przez ludzi małych, bezdusznych, ślepych, którym się zdaje, że są wielkorządcami w okresie pańszczyźnianych czasów, że są satrapami, dla których prawo jest śmieciem, jest burżuazyjnym przesądem, przepis świstkiem, a tylko jego wola jest wszechmądrością i wszechwładzą.” Na innym z posiedzeń tej samej Komisji, też w grudniu 1955 r., przypomniałem jedno z wielu zdarzeń z przeszłości.</u> + <u xml:id="u-17.96" who="#PoselNieszporekRyszard">W czasie buntów chłopskich przewędrowałem wsie spacyfikowane i zbierałem materiały do reportaży, które się wówczas ukazały jako nielegalne ulotki pod napisem: — „Zdeptany zwyciężył” i — „Głos Kasinki”.</u> + <u xml:id="u-17.97" who="#PoselNieszporekRyszard">Był to jedyny występ pisarstwa polskiego.</u> + <u xml:id="u-17.98" who="#PoselNieszporekRyszard">W 1938 r. tak pisałem:</u> + <u xml:id="u-17.99" who="#PoselNieszporekRyszard">„Na salę rozpraw wprowadzono gromadę chłopów w aresztanckich ubraniach, skutych łańcuchami, chociaż byli tylko w śledztwie, chociaż byli dopiero oskarżeni o ostatnie zajścia. W czasie rozprawy wstał jeden z oskarżonych w stroju kryminalisty, podniósł kikut ręki bez palców, rozstrzelanych kulami, z którego zwisało poszarpane ciało. Nie mówił o swoich trudach wojennych, nie wymuszał nagród za swoje zasługi, ani też nie wymuszał litości, nie mówił o swoim kalectwie na całe życie, nie wspomniał też czym będzie pracował na chleb dla rodziny, ale rzekł krótko:</u> + <u xml:id="u-17.100" who="#PoselNieszporekRyszard">„Ta ręka może by się kiedyś jeszcze Polsce przydała, bom stary żołnierz”.</u> + <u xml:id="u-17.101" who="#PoselNieszporekRyszard">Sędziowie patrzyli na tę bohaterską rękę i wydali surowy, bardzo surowy wyrok w imię Chrystusa i w imię Najjaśniejszej Rzeczypospolitej.</u> + <u xml:id="u-17.102" who="#PoselNieszporekRyszard">Któż niewinnie rozstrzelał tę bohaterską rękę — pytałem wówczas w owej ulotce — która nie pamiętała swojej krzywdy, gdy mowa o Polsce.” Niedługo później, bo we wrześniu 1939 r., ta ręka zapomniała o swej krzywdzie, chwyciła karabin, aby bronić Ojczyzny. Później, w latach okupacji, wsławiła się w bojach o wolność i okryła się chwałą w Batalionach Chłopskich, w Gwardii Ludowej i wszędzie, gdzie wzywał głos obowiązku. O czym nie wolno było wspominać, o czym mu kazano milczeć i zabić w sobie prawdę.</u> + <u xml:id="u-17.103" who="#PoselNieszporekRyszard">Zdawało się, że ta ręka przyda się w ciężkich latach przewrotu i będzie budowała Polskę wielką i szczęśliwą...</u> + <u xml:id="u-17.104" who="#PoselNieszporekRyszard">Aż nadto prędko zapomnieliśmy, że ta ręka rozstrzelana w okresie sanacji kulami, kupionymi za trud chłopa i robotnika, a zbuntowana przeciw krzywdzie i wyzyskowi, nigdy nic uchylała się od prac wykonywanych dla dobra człowieka. Aż nadto prędko zapomnieliśmy, że ta ręka w bardzo ciężkim okresie przemocy i gwałtu kierowała ruchem postępowym na wsi, że ta ręka kierowała ruchem młodzieży radykalnej, że ta ręka kładła podwaliny pod odrodzenie życia na wsi, że ta ręka kierowała uniwersytetami ludowymi, z których wychodziło młode pokolenie zbuntowane przeciw krzywdzie, uciskowi, zahartowane w walce o postęp, w walce ze wstecznictwem i ciemnotą.</u> + <u xml:id="u-17.105" who="#PoselNieszporekRyszard">W wielkich dniach przebudowy i odbudowy, te ręce rozstrzelane kulami dawnego ustroju, tak bardzo spracowane i ofiarne, zostały odtrącone, a nieraz nawet odrąbane... Ileż tych rąk wyginęło w kryminałach?</u> + <u xml:id="u-17.106" who="#PoselNieszporekRyszard">A jak dzisiaj czytamy i słyszymy, czynili to ludzie, którzy hańbili godność człowieka, godność Polski, byli jej niszczycielami i wrogami.</u> + <u xml:id="u-17.107" who="#PoselNieszporekRyszard">Myślę, że mam prawo o tym mówić, gdyż znam gorzki chleb liszeńca w Polsce Ludowej, a więc pozbawionego praw, skazanego na głodową śmierć przez anonimowy trybunał, przed którym nie można było odpierać fałszywych zarzutów, krzywdzących oskarżeń i bronić się tym, że każdą godziną życia, wszędzie i zawsze broniłem skrzywdzonego człowieka, że każdą godziną walczyłem o postęp wedle swoich sił i uzdolnień, że od młodości służyłem Polsce.</u> + <u xml:id="u-17.108" who="#PoselNieszporekRyszard">Nie pamiętam krzywd, nie żywię do nikogo zemsty, a chcę jedynie w obliczu wielkich dni i zdarzeń w spokoju pracować i spełniać obowiązki wobec narodu, tak bardzo udręczonego.</u> + <u xml:id="u-17.109" who="#PoselNieszporekRyszard">Nieraz jednakże ogarnia mnie pragnienie aby podejść do tych, którzy deptali mnie, kneblowali usta, wytrącali pióro z rąk, posyłali książki do Centrali Odpadków Użytkowych na przemiał, i powiedzieć: Wstydź się swoich czynów, bo one niegodne człowieka w ustroju socjalistycznym, który nie może i nie powinien być kryminałem i inkwizycją. Bo nie o to ginęli wielcy rewolucjoniści.</u> + <u xml:id="u-17.110" who="#PoselNieszporekRyszard">W ostatnich czasach czytaliśmy artykuły zamieszczane na łamach bojowego — „Po prostu”, — „Przeglądu Kulturalnego” i innych, pisane z wielką troską o przyszłość narodu i jego wielkość, o jego dobro. Cięcia były mocne, jakby ręką chirurga, sięgające trzewi, cięcia bolesne, ale konieczne. Każdy artykuł był alarmem — wskazywał błędy, przestępstwa, nikczemności, a nawet zbrodnie. Czekaliśmy z wiarą, że sprawcy będą pociągnięci do odpowiedzialności, zło zostanie usunięte.</u> + <u xml:id="u-17.111" who="#PoselNieszporekRyszard">Czekaliśmy daremnie...</u> + <u xml:id="u-17.112" who="#PoselNieszporekRyszard">Szary obywatel, kiedy czytał te artykuły, kiedy patrzył na spustoszenie moralne, szerzące się wszędzie, na bankructwo powagi władzy, uczciwości, na poniewieranie czynami w codziennym życiu najszczytniejszych idei, na łamanie praworządności, to doznawał wrażenia, że istnieje jakby sprzysiężenie zła, które bezkarnie niszczy i dławi rękami polskimi wszystko, co w narodzie wielkie, piękne, szlachetne, twórcze, i czyni wszystko, aby ten naród o wspaniałych zasługach w dziejach znikczemniał i zgnił w upodleniu.</u> + <u xml:id="u-17.113" who="#PoselNieszporekRyszard">Coraz częściej w ostatnich miesiącach rozlegały się głosy, aby odbudować moralność, przywrócić szacunek dla władzy, dla przepisów, wszędzie, na każdym szczeblu, w województwie, w powiecie, w gromadzie, podnieść powagę szkoły, nauczyciela, wychowawcy, rodziców, aby nauczyciele, rodzice byli narzędziem kształtującym nowe życie w młodym pokoleniu, które jutro stanie na rusztowaniu, w kopalni, w pracowni naukowej, aby pracować dla wielkości Polski i być chlubą narodu.</u> + <u xml:id="u-17.114" who="#PoselNieszporekRyszard">Dzisiaj te głosy spełnią swoje zadanie. Zbawienny proces uzdrowienia narodu upowszechnia się i dociera do wszystkich zakątków kraju. Niechże entuzjazm czasów, jakie przeżywamy, będzie oczyszczającym ogniem.</u> + <u xml:id="u-17.115" who="#PoselNieszporekRyszard">Pragnąłbym jeszcze zatrzymać się nad rolą pisarza w minionym okresie i w obecnym — tak ważnym, tak przełomowym. Na przestrzeni ostatnich lat, w cieniu wielkich przemian, wielkich budowli, zagnieździło się wiele zła, rozszalał gwałt, bezprawie, przemoc i krzywda. Wielu pisarzy patrzyło na to, ale nie wolno było widzieć, słuchało, ale nie wolno było słyszeć, brało w siebie boleść, aż serce pękało i krwią się zalewało. A to słowo obrzmiałe bólem musieli w sobie zadeptać. Odrętwiała, a może obezwładniona ręka, nie mogła sięgnąć po pióro, aby wykrzyczeć prawdę o tym, co się dzieje. Musieliśmy być ślepi, głusi i niemi.</u> + <u xml:id="u-17.116" who="#PoselNieszporekRyszard">Zresztą nikt nie wierzył słowu, choćby wydartemu z trzewi narodu, choćby pomazanemu krwią — zapłacili ci, więc musisz tak mówić, tak pisać. Nawiasem chcę wspomnieć, że satyra powinna patrzeć stu oczami i tępić zło stu żądłami. Tymczasem satyra to żądło osy zdechłej w kadzielnicy na rozkaz urzędnika od kultury, żądło utopione w wazelinie.</u> + <u xml:id="u-17.117" who="#PoselNieszporekRyszard">Widzę już sędziów i oskarżycieli. Najgłośniej oskarżają minione czasy ci, którzy jeszcze wczoraj gotowi byli rozstrzeliwać każde odważniejsze słowo, gotowi odcinać każdy palec wskazujący błędy i zło. I ci właśnie uważają się dzisiaj za męczenników, proroków, za nauczycieli. Jednakże dni tworzące nowe życie każą im milczeć i wymiotą ich, aby dłużej nie zaśmiecali domostwa polskiego.</u> + <u xml:id="u-17.118" who="#PoselNieszporekRyszard">Dzisiaj pisarz musi walczyć o przywrócenie zaufania do słowa, gdyż ono w ostatnich latach stało się pustym dźwiękiem, a nawet obroną nieprawości i ohydy, narzędziem poniżenia, gwałcenia godności ludzkiej, łamania sumień, narzędziem oszukiwania i upodlenia.</u> + <u xml:id="u-17.119" who="#PoselNieszporekRyszard">Pisarz musi dołożyć starań, aby słowo odzyskało swoją właściwą treść. Niechaj nie będzie wyrazem służalstwa, narzędziem upodlenia, niechaj znów zabrzmi prawdą, niechaj spełni swoją twórczą rolę, aby było skutecznym orężem w walce z krzywdą, w walce z bezprawiem. Niechaj budzi wiarę w wielkość rewolucji, w wielkość epoki, którą w mozole budują miliony spracowanych rąk, światłych umysłów.</u> + <u xml:id="u-17.120" who="#PoselNieszporekRyszard">Niechaj moje słowo będzie czyste a gorejące. Niechaj moje słowo będzie pulsem serca, które poruszy serce czytelnika, niechaj będzie pomocą w tworzeniu życia, w którym zginie zło i nieprawość.</u> + <u xml:id="u-17.121" who="#PoselNieszporekRyszard">Bo czymże pisarz może służyć, jakim orężem może walczyć? Jedynie tylko piórem, rozpłomienionym miłością do ziemi ojczystej, do człowieka, do wszystkiego co wielkie, szlachetne, wzniosłe, co jest walką o postęp, o sprawiedliwość, o pokój, o braterstwo i zbratanie wolnych i szczęśliwych narodów.</u> + <u xml:id="u-17.122" who="#PoselNieszporekRyszard">Niechaj to słowo będzie mocne jak uderzenie młota, niechaj świeci i podpala.</u> + <u xml:id="u-17.123" who="#PoselNieszporekRyszard">Wierzymy wszyscy i dołożymy wszelkich starań, aby Plan 5-letni był początkiem i dalszym ciągiem przebudowy narodu w duchu prawdy, w duchu praworządności, w duchu najrzetelniejszej pracy, uczciwości na każdej skibie, w każdej grudzie ziemi, w każdym czynie.</u> + <u xml:id="u-17.124" who="#PoselNieszporekRyszard">Wezwani nakazem dobra powszechnego, w mozole wszystkich budujemy Polskę wielką, o której mówił Chopin: — „świetna, duża — słowem Polska”.</u> + <u xml:id="u-17.125" who="#PoselNieszporekRyszard">W czasach dzisiejszych wielkich prac i obowiązków trzeba się zaprząc do pługa i w znoju zalewającym czoło rwać twardą, choćby kamienistą glebę pod siew — dla ciebie czy dla twego syna, szczęśliwszego niż ja, niż ty.</u> + <u xml:id="u-17.126" who="#PoselNieszporekRyszard">Czymże jest człowiek bez duszy objawionej w entuzjazmie? A duszą dzisiejszych dni jest twórcza walka, jest walcząca prawda. Epoka, w której żyjemy, którą tworzymy, zapamięta nasz każdy czyn, bo każdy czyn jest pulsem serca, żyjącego wielkością przemian. W przełomowym okresie historycznym przelewamy swoją krew w czyny nasze, w każdą godzinę naszych trudów oddajemy swego ducha, aby były wiecznością, aby żyły szczęśliwością przyszłej epoki.</u> + <u xml:id="u-17.127" who="#PoselNieszporekRyszard">Wspominałem, że każdy nasz czyn w służbie, w wypełnieniu obowiązków wobec człowieka jest pulsem serca twórczego narodu. A serce takiego narodu musi być zdrowe, bogate, mocne, szczęśliwe czynami, szczęściem naszym, a gorejące naszą miłością. Wielkość przeszłości niechaj będzie twoją dumą. Coś wziął wzniosłego po przodkach, to pomnażaj sercem i umysłem, boś ty bogactwem i dziedzictwem jutra. Boć swoimi rękami urabiasz jutro. Więc twórz dumnie wielkość. Niechaj socjalizm będzie milionem ramion, które budują tę wielkość i tę dumę.</u> + <u xml:id="u-17.128" who="#PoselNieszporekRyszard">Wielkie dni października napełnione pracą powinny być początkiem nowej epoki, polskiej wolności, której chcemy służyć wszyscy na każdym kroku, w każdym miejscu — w szkółce wiejskiej, w bibliotece, w świetlicy, przy warsztacie tkackim, przy kowadle, przy piecu hutniczym, w kopalni, na traktorze, przy pługu, w pracowni naukowej, w pracowni malarskiej, przy biurku pisarskim, w każdym uderzeniu młotka, każdym słowem, każdym pędzlem, każdym piórem.</u> + <u xml:id="u-17.129" who="#PoselNieszporekRyszard">Rośniemy wielkością Polski, jej twórczych poczynań, a Polska rośnie wielkością naszych myśli, naszych uczuć, naszych wysiłków, porywów, wcielanych w codzienne życie dla dobra naszych braci, synów tej ziemi, którą pragniemy uczynić chlubą i dumą wśród narodów.</u> + <u xml:id="u-17.130" who="#PoselNieszporekRyszard">I tak wzajemnie się uzupełniamy, aby żyć życiem współczesności i tworzyć nowe życie — dar dla szczęśliwej przyszłości.</u> + <u xml:id="u-17.131" who="#PoselNieszporekRyszard">Każda godzina dzisiejszych dni jest sygnałem radosnej nowiny, że w trudach, w cierpieniu i radościach budujemy wielkość Polski sprawiedliwej, mocnej ramionami wszystkich, mądrej milionami mózgów, bogatej milionami serc miłujących Ojczyznę i pracujących dla niej i szczęśliwej szczęściem wszystkich, nie znających czym nędza, czym ucisk, czym przemoc, czym krzywda.</u> + <u xml:id="u-17.132" who="#PoselNieszporekRyszard">Wysiłek całego narodu w tym Planie 5-letnim, wszystkich serc i umysłów, wszystkich ramion — niechaj zmierza do jednego celu:</u> + <u xml:id="u-17.133" who="#PoselNieszporekRyszard">aby dobrobyt, oświata, kultura były powszechnym dobrem każdego syna tej ziemi, aby uśmiech szczęśliwego człowieka był uśmiechem szczęśliwej Polski</u> + <u xml:id="u-17.134" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. olsztyńskiego Jan Aleksander Król.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselKrolJanAleksander">Wysoka Izbo! Poseł Lange, referując w imieniu Komisji Finansowo-Budżetowej projekt Planu 5-letniego, wskazał na konieczność usunięcia dysproporcji między rozwojem poszczególnych terytoriów. Są bowiem takie rejony, które niedostatecznie albo też bardzo słabo uczestniczyły w ogólnym rozwoju ekonomicznym kraju. Usunięcie tych dysproporcji — oto jedna z wytycznych, jakie nasza Izba powinna przekazać następnemu Sejmowi.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselKrolJanAleksander">Wytyczna ta należy niewątpliwie do nowych regulatorów rozwoju naszej gospodarki narodowej. Rodzić się już poczęła podczas wiosennej sesji Sejmu, co prawda w niemałym zamęcie pojęć. Wówczas bowiem mogło się jeszcze wydawać, że energiczni posłowie, którzy domagali się a to kolei kolbuszowskiej, a to uprzemysłowienia Przemyśla, zagrożonego 10-tysięcznym bezrobociem, gotowi są umacniać gospodarczo swój region nawet kosztem pozostałych województw. Mogło się jeszcze wówczas wydawać, że powoduje nimi partykularny patriotyzm, który doprowadza do sprzeczności między wymogami lokalnymi a ogólnokrajowymi, stawia bowiem interesy swego regionu ponad ogólny interes całego narodu. Okazało się jednak, że tendencji tych nie zrodził anarchizm sobiepańskiej prowincji. Wyrastały one na fali rewolucyjnych przemian ostatnich miesięcy. Przechodziły oczyszczającą fermentację i na komisjach, które poprzedziły obecną sesję, ujawniły się zbrojne w nieodpartą siłę argumentacji — tak, że główny referent, poseł Lange przyznał, iż suma 10 miliardów zł, jąka wyrosła z potrzeb przedstawionych przez zespoły poselskie na podkomisji do spraw rozwoju województw, jest całkowicie uzasadniona, choć w całości aktualnie nie znajduje pokrycia.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselKrolJanAleksander">O czymże zatem mówi tak bardzo poważna kwota? Mówi oczywiście o krzywdzie, jaka spotkała wiele województw na skutek zahamowania ich rozwoju gospodarczego w okresie 6-letniego planu.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselKrolJanAleksander">Na liście najbardziej upośledzonych figurują województwa: olsztyńskie, białostockie, zielonogórskie i koszalińskie. Istotnie, dysproporcje przeszły tu wszelką miarę, nic więc dziwnego, że centralna publicystyka sięgnęła do określeń niezwykle ostrych i dramatycznych. Tak na przykład pod adresem województwa olsztyńskiego napisano: „Archipelag ludzi zagubionych”, — „Obywatele drugiej klasy”, a nawet — „W kręgu olsztyńskiej katastrofy”.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselKrolJanAleksander">Ale te krańcowe, a tak tragiczne przypadki nie mówią wyłącznie o sobie i nie wołają tylko o naprawę kilku najbardziej zaniedbanych województw. Wskazują one niezbicie na problem ogólniejszy — że w skład pojęcia narodu wchodzi również jego przestrzeń społeczno-terytorialna, że ta przestrzeń podzielona jest na regiony nie tylko w sensie administracyjnym, ale bardziej zasadniczo, na regiony, których ekonomikę i kulturę kształtowała historia naszego narodu, jakże tragiczna w okresie 150-letniej niewoli.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselKrolJanAleksander">Jednym z podstawowych zadań Polski Ludowej było doprowadzić do więzi ekonomicznej między poszczególnymi regionami kraju. Jakże bowiem można sobie wyobrazić powstawanie polskiego narodu socjalistycznego, powstawanie jego jedności moralno-politycznej, jeśli w tym procesie zabrakłoby harmonijnego rozwoju poszczególnych części terytorialnych kraju oraz ich wszechstronnego powiązania.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselKrolJanAleksander">W ekonomice oczywiście nie oznacza to jednakowego rozwoju poszczególnych części kraju. Idea upodobnienia i ujednostajnienia byłaby niewykonalna i szkodliwa gospodarczo. Ale wspólną wytyczną dla osiągnięcia ekonomicznej jedności kraju i narodu powinna stać się zasada wyzwolenia głównych i specyficznych mocy wytwórczych w każdym regionie oraz równomiernego pod tym względem rozwoju poszczególnych terytoriów.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselKrolJanAleksander">W okresie planu 6-letniego dyrektywa ta została niestety pozbawiona znaczenia i wyłączona. O planowaniu naszej gospodarki narodowej przestała decydować realna mapa kraju z jej historycznym i aktualnym ukształtowaniem różnych warunków ekonomicznych i różnych stosunków społecznych w poszczególnych częściach Polski. Naruszenie tej zasady sygnalizują ostro — „katastrofy” niektórych województw.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselKrolJanAleksander">O jednej z takich katastrof pragnę powiedzieć szczegółowiej. Dotyczy ona woj. olsztyńskiego. Ale staję nie tylko w obronie pokrzywdzonego regionu. Na przykładzie mojego województwa chcę również wykazać, jak bardzo została wypaczona sama zasada tworzenia jednolitego organizmu ekonomicznego z poszczególnych terytoriów kraju i w jakim stopniu zostały w Polsce socjalistycznej zmarnowane warunki dla wszechstronnego rozwoju regionów gospodarczych, a przez to w jakim stopniu zostało zmarnowane maksymalne i racjonalne wykorzystanie ich ekonomicznych możliwości.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselKrolJanAleksander">Województwo olsztyńskie ma bardzo złożoną strukturę ludnościową. Wszak jest to przede wszystkim Ziemia Warmii i Mazur. Na ojczyzny łono powróciła część narodu — Warmiacy i Mazurzy. Część ta w dobie kapitalizmu, decydującego o krystalizowaniu się świadomości narodowej, znajdowała się pod zaborem prusko-cesarskim, oderwana od macierzy. Dlatego jej obecny powrót na ojczyzny łono wcale jeszcze nie jest jednoznaczny z powrotem ludności o dojrzałym poczuciu polskości. Tym większą przeto należało ją otoczyć opieką i szczególne okazać względy dla pozyskania autochtonów i wtopienia ich w nurt polskiego życia narodowego.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselKrolJanAleksander">Warunek ten nie został spełniony.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselKrolJanAleksander">Przybyli tu osadnicy, w olbrzymiej większości repatrianci ze wschodnich i południowych terenów. Im również należał się pewien przywilej. Nie byli pionierami z własnej inicjatywy, ale przecież podlegli wielkiej, koniecznej migracji. Należało im dowieść, że wita ich w nowym rejonie również Polska, tym bliższa że Ludowa, wydźwigująca z nędzy i prymitywu chłopa dawnej Wileńszczyzny i Polesia. Warunek ten nie został spełniony. Podobnie jak nie został spełniony obowiązek braterstwa wobec ludności ukraińskiej, przesiedlonej tu z południowo-wschodnich stron kraju.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselKrolJanAleksander">Mamy nadzieję, że okres niedopełnionych warunków i obowiązków kończy się już ostatecznie. Fala rewolucyjna ostatnich miesięcy wstrząsnęła posadami centralizmu biurokratycznego, który prowincję w ogólności, a ziemie na rubieżach w szczególności, traktował po macoszemu.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselKrolJanAleksander">Fala rewolucyjna wstrząsnęła posadami szowinizmu narodowego, który w minionym okresie nie okiełznany na Warmii i Mazurach, wiele złego wyrządził w stosunkach z autochtonami i Ukraińcami.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselKrolJanAleksander">O strukturze ludnościowej wspomniałem dlatego, aby obywatelom posłom ukazał się tym jaśniej dramat ekonomiczny społeczeństwa olsztyńskiego; Nie jest bowiem obojętne, na kogo spadają ciosy i utrapienia. Na Mazurów i Warmiaków, na Ukraińców i repatriantów zza Bugu ciosy i utrapienia spaść powinny najsłabsze, albowiem w interesie Polski Ludowej i socjalizmu nieodzowne było ochronić kiełki ufności i nadziei, jakie wraz z nowym odrodzeniem narodu wyrastać zaczęły wśród autochtonów i repatriantów.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselKrolJanAleksander">Niestety, stało się inaczej.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselKrolJanAleksander">Zacznijmy od przeglądu sytuacji na wsi. Województwo olsztyńskie należy wszak do typowo rolniczych. Zasadniczy proces zaludniania zakończył się tu w roku 1949. I okazało się, że:</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselKrolJanAleksander">1) chłopów osiedlono przede wszystkim w powiatach południowych o najlichszej glebie. Żyzne ziemie północy zostały zarezerwowane dla PGR-ów;</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselKrolJanAleksander">2) gęstość zaludnienia wsi olsztyńskiej jest dwa razy niższa od średniej krajowej. Wynosi 26 osób na km^2^;</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselKrolJanAleksander">3) 60% gospodarstw, które zajmują 70% chłopskiej ziemi, należy do kategorii od 7 do 14 ha. Poza Poznańskiem i Bydgoskiem, gdzie ważą gospodarstwa kułackie, nie ma w Polsce województwa, które by -posiadało tak wielką liczbę gospodarstw o tak dużej powierzchni.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselKrolJanAleksander">Oto był punkt wyjścia dla polityki agrarnej na realnej mapie regionu. Ten punkt wyjścia winien był przesądzić o właściwej pomocy dla człowieka, któremu wypadło przy małej ilości rąk pracować na dużych obszarach lichej ziemi w nieprzychylnym klimacie. Winien był przesądzić w takich warunkach o właściwej pomocy dla rozwoju produkcji rolnej. A tymczasem stało się inaczej. Przede wszystkim zamieniono dawny region hodowlany, dawną krainę łąk i pastwisk na terytorium produkcji zbożowej. Już w 1953 r. łąk i pastwisk mieliśmy razem ponad 15% całego obszaru, co zrównało nas pod tym względem z ośmioma innymi województwami. Tereny zbożowe zajęły u chłopów ponad 66% areału, przekraczając o 1/7 wskaźnik krajowy. Baza paszowa skurczyła się do 10%, tzn. poniżej średniej krajowej.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselKrolJanAleksander">Toteż mimo rozwoju, który w Olsztyńskiem zaczynał się prawie od zera, i mimo stałego wzrostu — pogłowie bydła globalnie zajmuje jedną z ostatnich pozycji na liście województw, a na 100 hektarów przypada go o 1/4 mniej od średniej krajowej. A przecież ziemia Mazur i Warmii wykarmiała przed wojną 4-krotnie więcej pogłowia.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselKrolJanAleksander">Pod pług i traktor poszła niesłusznie poważna część łąk i pastwisk. A na pozostałych obszarach zielonej runi tylko mniej niż połowa doczekała się dobrego, względnie średniego zagospodarowania, jako stała baza paszowa. Inaczej mówiąc, melioracja w woj. olsztyńskim nie należała do przedsięwzięć naczelnych, spadła do roli jednego z wielu cząstkowych zabiegów.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselKrolJanAleksander">Dawny profil hodowlany rolnictwa olsztyńskiego odkształciła i zmieniła do szczętu polityka budowlana i remontowa na wsi. Jasne, że dla rozwoju hodowli konieczna jest stała i odpowiednia rozbudowa chlewni i obór oraz ich remont. Uderzające, że w naszym województwie o słabej glebie, gdzie z upraw największą szansę mają kartofle, zajęły one w gospodarce chłopskiej tylko 14%. Toteż, pomimo względnego wzrostu trzody chlewnej, jest jej u nas na 100 ha o 1/4 mniej niż średnio w kraju. I co ciekawsze — ziemniaki, mimo hodowli świń, jeszcze stanowią osobny i stały artykuł zbytu chłopów.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselKrolJanAleksander">Oto jak kurczy hodowlę, jak hamuje jej rozwój narastająca — „katastrofa” mieszkaniowa na wsi olsztyńskiej. Jest to bowiem katastrofa nie tylko w obejściach gospodarskich, ale również w budynkach mieszkalnych. Tym głębsza i groźniejsza, że miejscowe budownictwo gliniane obliczane bywało na krótki okres użytkowania i w masie swojej przekracza już terminy wytrzymałości.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselKrolJanAleksander">Istniały potencjalne możliwości, aby nie dopuścić do katastrofy. Olsztyńskie ma lasy. Z drzew obalonych wiatrołomem można było wiele uczynić. Olsztyńskie posiada zamarłe zagłębie budowlane (piasek, żwir, glinę). Tu wszak na miejscu wytwarzano dawniej bazę materiałów budowlanych, w wielu drobnicowych cegielniach i przedsiębiorstwach spółkowych. Niestety, zamarłego zagłębia budowlanego na czas nie wskrzesiliśmy. Przeciwnie, dopuściliśmy do rozbiórki, wywozu, zniszczenia i dewastacji gęstej sieci drobnych cegielni i tartaków.</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#PoselKrolJanAleksander">Została więc wieś olsztyńska przestawiona na tor produkcji roślinnej. Jednak i ten kierunek nie doczekał się konsekwentnej realizacji. Wymagał on bowiem uwzględnienia w planowaniu pomocy dla rozwoju i wzrostu produkcji rolniczej. Pomocy takiej region nie otrzymał. Wprost przeciwnie — w warunkach naszych, gdzie klimat zagraża rolnictwu, gdzie gleba licha, gdzie brak rąk do pracy a obszary do produkcji największe w skali krajowej, w takich wyraźnie trudnych warunkach przydział nawozów na hektar był w okresie planu 6-letniego najniższy u nas, toteż zbożowe obecnie woj. olsztyńskie nie daje więcej jak 12 q z hektara czterech zbóż, kiedy dawniej ta ziemia osiągała średnio zbiory wysokości 18 — 20 q.</u> + <u xml:id="u-19.27" who="#PoselKrolJanAleksander">Gdzie brak siły roboczej, gdzie wielkie przestrzenie, tam proces mechanizacji pracy i elektryfikacji winien postępować szczególnie szybko. Niestety, warunek ten nie został spełniony.</u> + <u xml:id="u-19.28" who="#PoselKrolJanAleksander">Maszyny pchane do POM-ów obsłużyły chłopów indywidualnych tylko w 4% planu produkcyjnego. Maszyny pchane do PGR-ów stanowiły jeden z potężnych i kosztownych środków, który w gospodarstwach socjalistycznych, jak wiadomo, nie dał przewidywanych efektów. 27% ziemi pegeerowskiej w woj. olsztyńskim stanowiło przez lata całe obszar „niezależnego państwa”, państwa deficytowego, o najsłabszej produkcji, ale niezawisłego — nie tylko od powiatu, lecz również od województwa. Socjalistyczne twierdze rolnictwa izolowały się od wsi. Proces wzajemnej pomocy był uniemożliwiony stertą przepisów i w praktyce nie istniał. Położenie chłopów najlepiej więc określa dekapitalizacja parku maszynowego w GOM-ach, która w latach 1950 — 1955 doprowadziła do ubytku maszyn w 50 do 60%.</u> + <u xml:id="u-19.29" who="#PoselKrolJanAleksander">Elektryfikacja, która w naszym województwie oznaczała nie tylko światło, ale i siłę napędową do prac gospodarskich, nie przekroczyła dotąd 14% wsi indywidualnych. Jeżeli do tego dodamy najrzadszą sieć handlową i najmniejszy wskaźnik przydziału towarów na województwo, o najgorszym asortymencie — uzyskamy oczywiście obraz niepełny jeszcze, ale wystarczający, aby uznać, że w ubiegłym okresie jak najbardziej zostało zmarnowane wykorzystanie możliwości ekonomicznych rolnictwa olsztyńskiego, tzw. rejonu północno-wschodniego.</u> + <u xml:id="u-19.30" who="#PoselKrolJanAleksander">Oczywiście zdajemy sobie już dzisiaj sprawę, że kierunek i charakter naszej industrializacji w okresie planu 6-letniego realizował industrializację z antyrolniczym wypaczeniem. Stąd poważny brak środków dla produkcji rolniczej — nawozów, maszyn, narzędzi, materiałów budowlanych, elektryfikacji itd.</u> + <u xml:id="u-19.31" who="#PoselKrolJanAleksander">Ale ta industrializacja z wypaczeniem antyrolniczym była przejawem ogólniejszego zjawiska — gwałtu zadawanego ekonomice. Historia rolnictwa olsztyńskiego ostatnich lat dostarcza klasycznego dowodu na taki gwałt. I dlatego upoważnia do wyciągnięcia wniosku, że planowanie centralne było dokonywane na — „czystym papierze”, który nie stawiał żadnych oporów, nie ograniczał planisty, ani nie zobowiązywał go żadnymi wskaźnikami i żądaniami z terenu. Plan naniesiony na — „czysty papier” przykładano do realnej mapy życia gospodarczego różnych rejonów i naginano to realne życie do urzędowych wskaźników.</u> + <u xml:id="u-19.32" who="#PoselKrolJanAleksander">Regiony gospodarcze były takiego planowania czystą fikcją, były zaiste terenem nieskrępowanego gwałtu, zadawanego zdrowemu rozsądkowi, ekonomice regionu i społeczeństwu każdego województwa. Centralizm biurokratyczny degradował bowiem rolę społeczną mas ludowych i rolę społeczeństwa regionu w sprawach gospodarzenia produkcją, wynosząc na niezawisłych realizatorów gospodarki administratorów najwyższego i wysokiego szczebla. Toteż w stosunkach ekonomicznych społeczeństwo naszego województwa, podobnie jak innych województw, znajdowało się w całkowitej zależności od administratorów szczebla centralnego i wojewódzkiego i było ograbiane z istotnych praw gospodarza regionu na rzecz niezawisłej grupy administratorów, którzy w takich warunkach przestawali słuchać głosu mas ludowych, głosu społeczeństwa regionu, głosu organizacji społecznych i zawodowych.</u> + <u xml:id="u-19.33" who="#PoselKrolJanAleksander">Takiemu wyizolowaniu z regionu ulegli również administratorzy instancji wojewódzkich, którzy miast brać za podstawę mapę realnego ukształtowania warunków ekonomicznych i warunków społecznych regionu — planowali i realizowali wytyczne swoich centralnych nadadministratorów. Planowali zatem i realizowali wespół z nimi zaiste „ekonomię księżycową”, jak w prasie nazwano całokształt wypaczeń w gospodarce narodowej minionego okresu.</u> + <u xml:id="u-19.34" who="#PoselKrolJanAleksander">Wszak jeszcze w ostatnich miesiącach, kiedy toczyły się przetargi w resortach, władze naszego województwa zaniedbały ubezpieczyć odpowiedni wzrost elektryfikacji wsi, a to, co nam ofiarowano z Ministerstwa, według odpowiedniego paragrafu — „księżycowej ekonomii” — podnosi stan elektryfikacji wsi indywidualnej z 14 na 21% zaledwie. Znów najniższy wskaźnik — regularny dla ziem na rubieżach. Podobnie kredyty i pomoc techniczna dla melioracji zostały podjęte przez nas na ponad 50 tys. hektarów, kiedy mogliśmy podjąć je na ponad 80 tys. ha. Oto typowe przejawy znieczulicy u niezawisłych administratorów, którzy zatracili w pamięci podstawowe kierunki rozwoju regionu — podstawowe, bo dyktowane przez oczywiste potrzeby i możliwości ekonomiczne województwa.</u> + <u xml:id="u-19.35" who="#PoselKrolJanAleksander">Drugi rozdział tej — „księżycowej ekonomii” dotyczy upadku miast i miasteczek w naszym województwie. Reprezentować one mogły i powinny dla wsi poważnego sojusznika, gdyby rozwinięto w nich terenowy przemysł przetwórczo-rolny oraz rzemiosło i handel. Niestety, w okresie budowy gigantów poddaliśmy się modzie i na prowincjonalną miarę utopiliśmy inwestycje w kilkunastu nowych zakładach, szumnie nazwanych „kluczowymi pozycjami”. Przydać — przydały się, ale nas nie zbawiły. Natomiast zakłóciły właściwy proces uprzemysłowienia rolniczego regionu i jego program zdjęły z afisza. A był to program zdrowego rozsądku i realizmu regionalnego, który żądał przywrócenia do życia obiektów drobno-przemysłowych, jakich odziedziczyliśmy niemałą sieć. Żądał ratowania ich przed zniszczeniem i ruiną, żądał odbudowania tego, co było. Oznaczał ten program po pierwsze — przy najtańszych kosztach uruchomienie maksimum zakładów produkcyjnych, po drugie — najszybsze i najpełniejsze rozszerzenie produkcji towarowej, która ostatecznie decyduje o podniesieniu stopy życiowej, po trzecie — zabezpieczenie rynku pracy dla ludności w małych, a licznych miastach, tak charakterystycznych dla naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-19.36" who="#PoselKrolJanAleksander">Program ten, niestety, nie był oficjalnie ani głoszony, ani realizowany. Toteż bilans strat wywołuje dziś wiele pytań:</u> + <u xml:id="u-19.37" who="#PoselKrolJanAleksander">— co się stało z 240 tartakami, skoro pracuje ich tylko 40?</u> + <u xml:id="u-19.38" who="#PoselKrolJanAleksander">— dlaczego nie zagospodarowano dotąd 12 poważnych obiektów, od czasu wojny nieczynnych?</u> + <u xml:id="u-19.39" who="#PoselKrolJanAleksander">— dlaczego do tej chwili czeka na remont, odbudowę i uruchomienie 240 innych obiektów gospodarczych (młyny, tartaki, cegielnie, mleczarnie, gorzelnie itd.)?</u> + <u xml:id="u-19.40" who="#PoselKrolJanAleksander">— dlaczego nie zostały wykorzystane dotychczas w miejscowym przemyśle przetwórczym nasze surowce, takie jak drzewo (którego w województwie przerabia się tylko 20%), jak mięso (którego w stanie surowym wywozi się 63%), jak ziemniaki (kiedy nasze gorzelnie od 1950 r. zmniejszyły produkcję o 33%), jak mleko, którego skup u nas zajmuje pierwsze miejsce w skali krajowej?</u> + <u xml:id="u-19.41" who="#PoselKrolJanAleksander">Rezygnacja z tych kierunków powodowała lekceważenie odziedziczonych obiektów przemysłowych i godziła się na ich postępującą dewastację i ruinę, godziła się zatem na rozrywanie i niszczenie organicznego współrozwoju miast z ich wiejskim zapleczem w województwie typowo rolniczym, w województwie, którego przemysł socjalistyczny wnosi do produkcji krajowej zaledwie 1% ogólnej wartości, a przemysł terenowy tylko 2 ^1^/2%, co oznacza, że drepcze na ostatnim miejscu w kraju. A dzieje się tak w regionie, w którym ze względu na jego rolniczy charakter i odziedziczoną bogatą sieć obiektów przedsiębiorstw przetwórczych mógł i powinien był przemysł terenowy zwielokrotnić swój rozwój i moc produkcyjną.</u> + <u xml:id="u-19.42" who="#PoselKrolJanAleksander">Region, który potrzebował szczególnie wielkiego nasycenia w zakresie usług, a więc rzemiosła i handlu, region, który już w pierwszych latach po wyzwoleniu przyciągnął nadspodziewanie wielkie rzesze rzemieślników i kupców — jednym cięcięm polityczno-administracyjnym zabił rzemiosło i handel w 1949 r. i w jednym roku przepędził poza granice województwa — „drobnokapitalisttyczną zarazę”, ogałacając miasta i wsie z nieodzownych usług i wymiany handlowej. Do dziś nie podźwignęło się rzemiosło, a handel państwowy i uspołeczniony nie rozrósł się na miarę potrzeb. Ciąży na nim obecnie grzech pierworodny — brak bazy magazynowej, widoczny znak planowania, które nie przewidywało potężnego wzrostu popytu, a co za tym idzie obrotów.</u> + <u xml:id="u-19.43" who="#PoselKrolJanAleksander">Region, który jest krainą stu jezior łownych, kończy plan 6-letni bilansem gospodarki rabunkowej, wymagającej teraz wielkich nakładów dla pchnięcia naprzód wzrostu produkcji rybnej.</u> + <u xml:id="u-19.44" who="#PoselKrolJanAleksander">Region, który stanowi jeden z najbardziej czarujących i atrakcyjnych ośrodków turystycznych, w powijakach przetrzymuje gospodarkę tego typu, jaka dla Szwajcarii stanowi fundament dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-19.45" who="#PoselKrolJanAleksander">Region, w którym — jak wstydliwie informuje WKPG — — „w dwudziestu miasteczkach, (w tym sześć powiatowych) nie mamy żadnych oznak rozwoju, a raczej cofnięcie gospodarczego i społecznego życia”. Dramat miast olsztyńskich jest istotnie wielki, zaczyna się od ich dekapitalizacji ekonomicznej, a kończy na ruinie mieszkaniowej, o czym również zapomniał planista centralny, a wojewódzki uznał widzi mi się 56 departamentu PKPG za — „żelazny reżim” dla województwa.</u> + <u xml:id="u-19.46" who="#PoselKrolJanAleksander">Oto ujemna strona bilansu ekonomiki woj. olsztyńskiego za okres 6-letniego planu. Przytłacza ona stronę dodatnią i unicestwia możliwość jej rozwoju.</u> + <u xml:id="u-19.47" who="#PoselKrolJanAleksander">Toteż w społeczeństwie olsztyńskim od kilku miesięcy raz wraz pojawiają się pytania i żądania, w których odzywa się głos rzeczywistego gospodarza, domagającego się swych praw. Poprzez prasę, konferencje i wiece, w środowiskach robotniczych oraz inteligencji, wśród chłopów, w kręgu załóg PGR-owskich, wśród autochtonów i Ukraińców wzbierać poczęło żądanie, które znalazło wyraz tak w uchwale zespołu poselskiego, jak i w rezolucji wielotysięcznej manifestacji w Olsztynie podczas rewolucyjnych dni polskiego października. Sprowadza się ono do powołania Komisji Rządowej dla zbadania sytuacji ekonomicznej w naszym województwie. Co też zgłaszam z tego miejsca pod adresem Prezydium Rządu.</u> + <u xml:id="u-19.48" who="#PoselKrolJanAleksander">Sytuacja ekonomiczna woj. olsztyńskiego kwalifikuje się do akcji nazwanej — „aktywizacją zaniedbanych województw”. Ale wskazując swoim przykładem na konieczność usunięcia dysproporcji między rozwojem poszczególnych terytoriów, tych w szczególności, które niedostatecznie uczestniczyły w ogólnym rozwoju ekonomicznym kraju — wskazuje równocześnie na kilka innych zasadniczych zadań.</u> + <u xml:id="u-19.49" who="#PoselKrolJanAleksander">Po pierwsze — aby planowanie centralne opierało się nie dodatkowo, ale w swoich podstawach na mapie realnych terytoriów gospodarczych, z jakich składa się cały nasz kraj. Aby za jeden z punktów wyjścia brało wszechstronny rozwój każdego regionu gospodarczego w celu maksymalnego i racjonalnego wykorzystania jego ekonomicznych możliwości. Bez tego warunku nie sposób marzyć o wydobyciu potencjalnych rezerw produkcyjnych w kraju, ani o uruchomieniu jego pełnych mocy produkcyjnych i sił wytwórczych.</u> + <u xml:id="u-19.50" who="#PoselKrolJanAleksander">Po drugie — aby proces decentralizacji dał prawo decydującego planowania terytorialnego społeczeństwu każdego regionu, reprezentowanemu nie tylko przez rady narodowe, ale również organizacje społeczne, zawodowe i środowiskowe. Aby tutaj rodził się plan ekonomiki województwa, z inicjatywy jego społeczeństwa, we wszechstronnej i powszechnej dyskusji, i stawał się nie tylko zasadniczym projektem do zatwierdzenia i włączenia w plan centralny, ale aby stawał się jednym z koniecznych elementów dla kształtowania żywej koncepcji rozwoju ogólnonarodowej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-19.51" who="#PoselKrolJanAleksander">Aby więc można było województwo olsztyńskie wydobyć, jak pisano w prasie, z katastrofy, aby można planowanie centralne powiązać organicznie z terytorialnym, aby w regionach gospodarczych można było uruchomić ich pełne możliwości ekonomiczne — opowiadam się za propozycją Komisji Finansowo-Budżetowej, aby nie uchwalać obecnie Planu 5-letniego, lecz przekazać jego wytyczne nowemu Sejmowi.</u> + <u xml:id="u-19.52" who="#PoselKrolJanAleksander">Do tych wytycznych dołączam przed chwilą zreferowane.</u> + <u xml:id="u-19.53" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Zarządzam przerwą 20-minutową.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 18 min. 5 do godz. 18 min. 25.)</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. warszawskiego Mieczysław Wysocki.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Wysoka Izbo! W nawiązaniu do oświadczenia Prezesa Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego kol. Ignara pragnę dorzucić kilka słów na temat sytuacji w spółdzielniach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Jako przewodniczący jednej ze spółdzielni, która dźwiga się na wyższy poziom, muszę na tym miejscu wyrazić słowa głębokiego bólu i żalu, iż wiele spółdzielń produkcyjnych, uważanych dotychczas za mocne i opłacalne — uspołecznione organizmy gospodarcze, dziś popada w stan chaosu i rozkładu. Te wiele lat pracy członków, te urządzenia, ten inwentarz, te budynki, wznoszone przy pomocy wielkiej inwestycyjnej pomocy państwa, mogą iść na marne, bo komu w ciągu szeregu lat będą służyły, kto będzie się nimi opiekował?</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Wróg w terenie stara się wykrzywić przemówienie tow. Gomułki, stara się przekręcać uchwały VIII Plenum KC PZPR — jednym słowem stara się siać popłoch i zwątpienie wśród członków spółdzielni. Tu i ówdzie słyszy się o rozdrapywaniu mienia spółdzielczego, o przerywaniu budowy na pół pokrytych budynków, o zaorywaniu zasianych przez spółdzielnie pól, o różnych niecnych praktykach spekulanckiej części członków, którzy by chcieli za darmo obłowić się majątkiem narodowym.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Czy odśrodkowe i destrukcyjne nastroje spotyka się tylko wewnątrz spółdzielni? Nie. Często ludzie ze służby rolnej, którzy po zapowiedzi kierowania ich do spółdzielni bali się tam iść, aby nie utracić warunków swego wygodnego, urzędniczego trybu życia, starają się wszelkimi sposobami dopomagać do rozwalenia spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Mam wrażenie, że już czas wyciągnąć konsekwencje w stosunku do tych ludzi, którzy nie respektują zarządzeń naszych władz, którzy sieją anarchię i którzy celowo nie czekają na roczne rozliczenie członków, przez co wielu spokojnych obywateli, szczególnie byłych biedniaków, może z rozliczenia wyjść z kwitkiem.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Musimy wyraźnie w drodze zarządzeń wykonawczych powiedzieć, iż nie tylko karany jest wszelki nacisk w kierunku organizowania nowych spółdzielń, ale karany jest również nacisk do ich rozwiązywania.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Musimy ponadto podkreślić, iż wszelkie dobrowolne formy spółdzielczości produkcyjnej są wyższą, bardziej opłacalną, wychowawczą, kulturalniejszą formą pracy niż praca w warsztacie indywidualnym. O tym wielu spółdzielców w terenie się przekona, ale należałoby, aby się przekonało nie za późno.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselWysockiMieczyslaw">To, co powiedziałem w odniesieniu do spółdzielni, jest przede wszystkim zagadnieniem rozwagi, walki z marnotrawstwem na wsi.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselWysockiMieczyslaw">A czyż na odcinku miast nie widzimy wielkiego marnotrawstwa? Widzimy to na każdym kroku. Aż się serce kraje, kiedy spotykamy się z częstym przebudowywaniem — w zależności od chwilowego zapotrzebowania — budynków, zmianą nawierzchni ulic lub zrywaniem i ponownym zakładaniem szyn tramwajowych, jak to ma miejsce np. w Al. Niepodległości, albo zmienianiem bodajże po raz trzeci nawierzchni otoczenia naszego Sejmu. Przecież na tego rodzaju cele nieprodukcyjne idą miliony.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Osobnym zagadnieniem, które w rezultacie wiąże się z opłacalnością i oszczędnością w zakresie naszej gospodarki narodowej, jest kwestia nawozów mineralnych. Wieś odczuwa ogromny brak nawozów sztucznych — mimo względnej, może kilkakrotnej, zwyżki ich ilości w stosunku do katastrofalnego na tym odcinku stanu przedwojennego; powoduje to corocznie miliardowe straty w produkcji rolnej, bo gleba zasilona nawozami mogłaby w niektórych wypadkach dać podwójny plon z hektara.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselWysockiMieczyslaw">A poza tym z braku składników nawozowych następuje stały regres w jakości gleby.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Wiemy, że możliwości państwa co do importu nawozów czy dalszej rozbudowy zakładów produkujących nawozy sztuczne są ograniczone, ale czyż musimy się bać śmiałej inicjatywy oddolnej chłopów, którzy sami pragną pośpieszyć z pomocą do rozszerzenia tych zakładów?</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Na Plenum NK ZSL i na chłopskich naradach były wysuwane projekty ofiarnej pomocy pieniężnej na fundusz rozbudowy fabryk nawozów mineralnych. Niewielkie dopłaty subskrypcyjne w postaci bonów czy nalepek przy zakupie zwrotnym po stosunkowo niskich cenach za nawozy sztuczne mogą stworzyć poważne fundusze inwestycyjne. Zagadnienie to może mieć wielkie znaczenie wychowawcze. Jeśli chłop będzie wiedział, że po upływie kilku lat za sumę subskrybowanych bonów otrzyma zwrot w postaci nawozów, jeszcze chętniej poprze tę inicjatywę.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Ponadto na fundusz nawozowy można by odkładać po 2% czy 3% sum dewizowych uzyskanych z eksportu produktów rolnych, co służyłoby także na zakup urządzeń i środków produkcyjnych na ten cel ze źródeł zagranicznych. Oczywiście pomoc tego rodzaju byłaby tylko pomocą dla normalnie realizowanego planu rozwoju chemii rolnej w ramach Planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Nie możemy stale obojętnie spoglądać na import nawozów za miliony dewiz, powtarzający się z roku na rok.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#PoselWysockiMieczyslaw">I jeszcze jedno zagadnienie. Idąc śladem mojej interpelacji pragnę poruszyć sprawę losu przechodzących do życia i pracy cywilnej kilkudziesięciu tysięcy zawodowych oficerów i podoficerów, ostatnio zwalnianych z wojska. Wiadomo jest, że ci młodzi ludzie służący w wojsku po kilka, a nawet kilkanaście lat, nabyli innych umiejętności zawodowych, które im w życiu cywilnym najczęściej są nieprzydatne. Mieli ponadto wszczepione pewne ambicje i nawyki stylu życia wojskowego. Obecnie, kiedy wracają do dawnych swoich skromnych zawodów i pozycji życiowych, niejeden z nich przeżywa w swoim środowisku społecznym i rodzinie wiele zwątpień, załamań, goryczy. Niejeden stał się malkontentem. To są przejawy, na które każdy z nas może sam znaleźć szereg przykładów. Przejście z rodziną na gorsze warunki materialne nie każdego potrafi utrzymać w pełnej równowadze.</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Wiemy, że masowe zwalnianie z wojska było koniecznością, lecz musimy obecnie szukać takich sposobów, aby ono nie było bolesne, i krzywdzące. Wnoszę więc, aby:</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#PoselWysockiMieczyslaw">1)wojskowych, których będzie się zwalniać w bliższej czy dalszej przyszłości, kierować najpierw, na koszt państwa, do skróconych średnich szkół zawodowych;</u> + <u xml:id="u-21.18" who="#PoselWysockiMieczyslaw">2)wojskowym, którzy wyszli z wojska u ub. i bież. roku, a którzy pragną się uczyć w szkołach stacjonarnych czy zaocznych, da możliwość korzystania z poważnieszych stypendiów;</u> + <u xml:id="u-21.19" who="#PoselWysockiMieczyslaw">3)tym, którzy po przeszkoleniu przeszli do pracy w spółdzielniach (produkcyjnych, wypłacać, zgodnie z uchwałą Rządu z bieżącego roku, dodatki przyznane agronomom przechodzącym ze służby rolnej do spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-21.20" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Jako ostatnią sprawę pragnę poruszyć zagadnienie szpitalnictwa w woj. warszawskim.</u> + <u xml:id="u-21.21" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Bardzo bolesny i opłakany w skutkach jest fakt, że na terenie woj. warszawskiego — województwa, które posiada znacznie żywszy puls życia od wielu innych województw, a w związku z tym i znacznie więcej wypadków i chorób — liczba łóżek na 10 tys. mieszkańców wynosi zaledwie 23, kiedy przeciętna ogólnokrajowa stanowi 41. Nie będę uzasadniał nagłej potrzeby pomnożenia tych łóżek, bo liczby są najlepszym uzasadnieniem, ale planowana w pięciolatce zwyżka łóżek nie rozwiąże zagadnienia. Istnieje jedyny sposób — aby co najmniej dwa gmachy, zwolnione przez byłe ministerstwa, przeznaczyć na ten bardzo ważki i wzniosły cel; przeznaczyć na zorganizowanie dwóch szpitali wojewódzkich w Warszawie. W ten sposób wielkie sumy przeznaczone na budownictwo biurowców nie będą zmarnowane.</u> + <u xml:id="u-21.22" who="#PoselWysockiMieczyslaw">Tego domaga się społeczeństwo woj. warszawskiego.</u> + <u xml:id="u-21.23" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. zielonogórskiego Franciszek Dębowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselDebowskiFranciszek">Wysoki Sejmie! Ludność województwa zielonogórskiego, zamieszkała tam od lat 12, czuje się już stałym gospodarzem na Ziemiach Odzyskanych. Jednak ma i specyficzne trudności na skutek zniszczeń wojennych, które nie dadzą się szybko zlikwidować.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselDebowskiFranciszek">Na przykład miasto Głogów ma 98% zniszczeń. Na terenie samego miasta zamieszkuje 6 tys. osób, a na terenie powiatu 45 tys. Powiat ten jest zatem wybitnie rolniczy i w związku z tym ma trudne warunki mieszkaniowe, kulturalne, oświatowe i sanitarne. Dotychczasowa interwencja w Wojewódzkiej Radzie Narodowej w Zielonej Górze nie rozwiązała sprawy ubiegania się o obiekt należący do Ministerstwa Obrony Narodowej, dotychczas zajęty pod szpital powiatowy, nie wyłączony jednak na rzecz Ministerstwa Zdrowia i dowództwo Wojska Polskiego w dalszym ciągu żąda czynszu w wysokości 1,08 mln zł, której to kwoty miasto nie jest w stanie pokryć.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselDebowskiFranciszek">Dalej sprawa szkół jest tak skomplikowana, że pewna ilość dzieci musi uczęszczać do szkół znajdujących się na terenie wsi o kilka kilometrów oddalonych od miasta, gdy tymczasem gmach zajęty na siedzibę Prezydium Powiatowej Rady Narodowej jest typową szkołą poniemiecką, która rozwiązałaby problem pomieszczenia uczącej się młodzieży szkolnej. W tej sprawie Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Głogowie zwróciło się z bezpośrednią prośbą do Rady Państwa oraz do poszczególnych resortów ministerialnych jeszcze w czerwcu br. — i do tego czasu nie ma żadnej odpowiedzi, względnie rezultatu.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselDebowskiFranciszek">A takich miast mamy więcej, jak np. Kostrzyń, Sulęcin, Gubin, Krosno Odrzańskie i wiele innych osiedli i wsi, gdzie konieczne jest dokonanie gruntownych remontów, konserwacji i odbudowy, zarówno dla potrzeb mieszkańców jak i dalszego rozwoju życia kulturalnego, oświaty i zdrowia.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselDebowskiFranciszek">Na tym odcinku dużo zrobiono, jednak na skutek napływu do naszego województwa nowych osiedleńców i wzrostu potrzeb zamieszkałych tam obywateli wszystkie te osiągnięcia są jeszcze niewystarczające.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselDebowskiFranciszek">Na sesjach wojewódzkich rad narodowych, powiatowych i gromadzkich szeroko dyskutowano nad projektem Planu 5-letniego. Mieszkańcy woj. zielonogórskiego stawiali swoje postulaty, które na komisjach sejmowych wszystkich resortów zostały postawione i przedyskutowane.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselDebowskiFranciszek">Mając na uwadze szereg błędów z poprzedniego okresu stalinizmu, ujawnionych przez XX Zjazd KPZR i VIII Plenum Komitetu Centralnego PZPR oraz IV Plenum Naczelnego Komitetu ZSL, jestem pewny, że poszczególne resorty naprawią swoje błędy z poprzedniego okresu — a było ich bardzo wiele — i co do naszego województwa wezmą pod uwagę postulaty projektu Planu 5-letniego celem zrealizowania naszych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselDebowskiFranciszek">Obywatele Posłowie! Jako stary ludowiec i rolnik przywiązuję wielką wagę do wypowiedzi I Sekretarza Komitetu Centralnego Partii tow. Gomułki, który na VIII Plenum mówił o poprzednio popełnionych błędach i stratach w zakresie naszego rolnictwa na skutek masowego uspółdzielczenia wsi. Mówił on o tym, jak bardzo często pod presją i z wypaczeniami budowało się spółdzielnie produkcyjne, nie biorąc pod uwagę warunków ekonomicznych i przekonania samych chłopów.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselDebowskiFranciszek">Budowanie słabych spółdzielni produkcyjnych, nieraz trzeciego typu, doprowadzało do skrajnej nędzy i upadku produkcję zarówno rolną jak i hodowlaną, a w dalszym ciągu mogłoby powodować olbrzymie straty tak dla spółdzielców jak i dla państwa. Słuszne jest więc, aby — jak mówił I Sekretarz KC tow. Gomułka — spółdzielnie takie były likwidowane, po uiszczeniu się ze wszystkich długów państwowych oraz uczciwym rozliczeniu się z wniesionych przez spółdzielców wkładów i całego majątku spółdzielczego. Tymczasem, jak się okazuje w terenie, spółdzielcy nie czekają na rozliczenia, a jeden przez drugiego — który mocniejszy — rozbierają mienie społeczne, zarówno inwentarz żywy jak i martwy. Takich wypadków zdarza się w terenie dosyć dużo. Trzeba jednak temu koniecznie zapobiec, ponieważ takie rzeczy mogłyby przeszkodzić i wywołać panikę wśród rozliczających się spółdzielców, mogłyby grozić osłabieniem produkcji rolnej w roku następnym, a nawet doprowadzić do powstawania nowych odłogów.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselDebowskiFranciszek">Mamy też i dobre spółdzielnie produkcyjne, które posiadają perspektywy rozwoju, mają poważny dorobek i osiągnięcia produkcyjne — są jednak wypadki, że i w takich spółdzielniach toczą się dyskusje na temat ich rozwiązania. Trzeba by szczerze porozmawiać z tymi spółdzielcami, że szkoda by było rujnować taką gospodarkę, która naprawdę może zapewnić byt spółdzielcom.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselDebowskiFranciszek">Na zakończenie chciałem dodać, że obecnie, na podstawie socjalistycznej demokratyzacji i przyswojonych do naszego klimatu i modelu różnych form spółdzielczości, przekonamy naszych rolników nie tylko do umocnienia istniejących dobrych spółdzielni, ale i do dalszego rozwoju spółdzielczości produkcyjnej.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. rzeszowskiego Stanisław Opałko.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselOpalkoStanislaw">Wysoki Sejmie! 5-letni Plan, jak widzimy, uchwalony zostanie w drugim roku jego realizacji. Dokona tego następny Sejm. My uchwalimy jedynie wytyczne do 5-letniego Planu.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselOpalkoStanislaw">Omawianie Planu 5-letniego resortów gospodarczych na Komisji Przemysłu wykazało przede wszystkim brak pokrycia materiałowego niektórych asortymentów produkcji hutniczej, potrzebnych w budownictwie przemysłowym i w przemyśle maszynowym, jak również niepełne pokrycie materiałowe dla potrzeb inwestycyjnych w ogóle.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PoselOpalkoStanislaw">Tak samo proporcje 5-letniego Planu nie zawsze odpowiadają wymogom ekonomicznym gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselOpalkoStanislaw">Słusznie, że nie przedstawia się pod obrady Sejmu tak ułożonego planu; ponadto zmiana polityki gospodarczej nakreślona na VII, a dokładnie na VIII Plenum, nie ma pełnego odbicia, ze zrozumiałych względów, w dawniej opracowanym 5-letnim Planie. Mamy już za sobą 6-letni plan — plan częściowo zawiedzionych nadziei ustalenia rozwoju ekonomicznego kraju i poprawy bytu materialnego ludności.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PoselOpalkoStanislaw">Główne przyczyny niewykonania 6-letniego planu już znamy. Do wykonania jego ogromnych założeń inwestycyjnych brak było pełnego pokrycia finansowego, materiałowego, dokumentacji technicznej. Przy tym słaba organizacja robót budowlanych i montażowych, rozpoczynanie wszystkich naraz inwestycji, brak uprawnień w decyzjach, począwszy od ministra w dół, oraz szereg innych przyczyn złożyło się na to, że wykonane inwestycje kosztowały nas bardzo drogo. Prócz tego wybudowano niektóre zakłady o przestarzałej technice. Zakłady, czy oddziały produkcyjne wchodziły do planów produkcyjnych z reguły z 2 lub 3-letnim opóźnieniem.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselOpalkoStanislaw">Plan 6-letni był lekcją kosztowną, mimo niewątpliwie korzystnych jego wyników — w tej postaci, że zbudowano dużo, ale za jaką cenę zbudowano? Co to kosztuje naród? Gdyby nam przyszło z tego tak po gospodarsku się rozliczyć, to stwierdzilibyśmy, że ten niewątpliwy efekt był bardzo kosztowny.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselOpalkoStanislaw">Wyciągnąć z tego powinno się wniosek, że tak dalej postępować nie wolno. A czy tak czynimy? Inwestycje, przy małej poprawie, już i te, które założone są w 5-letnim Planie czy wytycznych do 5-letniego Planu, wykonujemy po staremu, to znaczy drogo i z Wielkim opóźnieniem.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#PoselOpalkoStanislaw">Przemysł chemiczny, jak podaje Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego, wykonał w sześciolatce plan produkcyjny w nawozach azotowych w 64,2%, w nawozach fosforowych w 52,1%, a w produkcji opon, włókien ciętych, steelonu, tworzyw sztucznych, fenolu i szeregu innych niewiele przekroczył 50%.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselOpalkoStanislaw">Przyczyną takiego stanu był m. in. — jak wyjaśnia PKPG — niedobór środków finansowych i materiałowych w stosunku do istniejących możliwości wykonawstwa inwestycyjnego, względnie brak zdolności przerobowej w resorcie budownictwa przemysłowego, czego wyrazem są poważne remanenty maszyn i urządzeń nie zamontowanych.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#PoselOpalkoStanislaw">O wartości maszyn i urządzeń nie zamontowanych w 6-letnim planie mówił poseł Sołdek, Wartość ta z całą pewnością nie mieści się w liczbie 3 czy 4 miliardów zł, jak podaje PKPG. Zależy, czym płaciliśmy za te maszyny i jakim wskaźnikiem kierowaliśmy się ustalając wartość. Jeżeli liczono 1 dolar = 4 złote, to wartość tych maszyn właściwie idzie w dziesiątki tysięcy miliardów złotych, biorąc oczywiście pod uwagę praktyczną wartość dolara, a nie ustaloną przez państwo.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselOpalkoStanislaw">Ale to jest jedna dopiero strona niezamontowanych maszyn i urządzeń — strona przykra, i każde tłumaczenie tej drażliwej sprawy pozostaje zawsze tylko tłumaczeniem. Ja zwracam uwagę na drugą stronę tego zagadnienia, która ekonomicznie bije w nas i będzie gospodarczo biła i po zamontowaniu tych maszyn w Planie 5-letnim. Mianowicie — maszyny nie zamontowane we właściwym czasie nie amortyzują się, nie zwiększają ilości i wartości produkcji, nie zwiększają dochodu narodowego. Zamontowane w 5-letnim Planie, wejdą do produkcji częściowo z 10-letnim opóźnieniem jako urządzenia w wielu wypadkach zbudowane na przestarzałej technice, gdyż postęp techniczny szybko idzie naprzód, a zamontowane uczynią nowe zakłady z góry przestarzałymi. Nowe zakłady z takimi urządzeniami będą zakładami starymi, zakładami nieekonomicznymi.</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselOpalkoStanislaw">Z tych też przyczyn wniosek posła Sołdka pragnę uzupełnić dezyderatem powołania komisji złożonej z ekonomistów i inżynierów wywodzących się z terenu, a nie z ministerstw i PKPG, aby ci ludzie orzekli, czy opłaca się maszyny i urządzenia, które w państwach o wysokiej technice są już wycofane, montować u nas, i określili jak to będzie rzutować na koszty produkcji pochodzącej z tych urządzeń, w porównaniu do produkcji z urządzeń nowoczesnych. Trzeba, by stwierdzili, czy opłaca się jednym słowem naszemu państwu te maszyny i urządzenia montować, czy nie lepiej dla gospodarki narodowej zrezygnować z nich. Dotyczy to z całą pewnością części maszyn i urządzeń dawniej zakupionych.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#PoselOpalkoStanislaw">Niewykonanie planów produkcji nawozów sztucznych poważnie rzutuje na poziom produkcji rolnej. Wydaje się niewytłumaczalnym, jeżeli dla tego przemysłu też brak środków materiałowych. W tej dziedzinie produkcji przemysłowej nie wolno się opóźniać, jeśli chcemy, by chłop więcej produkował z hektara. A jednak brak było pełnego zrozumienia dla przemysłu chemicznego i traktowało go się i traktuje nadal po staremu, a nie trzeba udowadniać, że jest to przemysł związany ściśle z rolnictwem i że w ogóle produkcja chemiczna, oparta na własnych surowcach, jest w naszych warunkach z punktu widzenia ekonomicznego bardzo opłacalna.</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#PoselOpalkoStanislaw">W 6-letnim planie mało przeznaczaliśmy sum na modernizację i rekonstrukcję zakładów istniejących, widząc możliwości zwiększenia produkcji tylko przez budowanie zakładów nowych.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#PoselOpalkoStanislaw">Na dowód, jakie korzyści dają sumy przeznaczone na postęp techniczny, przytoczę dane cyfrowe z Ministerstwa Przemysłu Chemicznego, W tym Ministerstwie nakłady na modernizację wynosiły 4,5% ogólnych sum przeznaczonych na inwestycje, a przyrostu produkcji dały 30%. Te dane najlepiej ilustrują potrzebę dbania o sprawy postępu technicznego.</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#PoselOpalkoStanislaw">Budowy rozciągane w czasie kosztują nas o 10 — 30% więcej, niż prowadzone harmonogramami ściśle terminowymi. Przyczyny tego leżą w braku mocy przerobowej Ministerstwa Budownictwa. Np. w Oświęcimiu z tej racji wszystkie budowy opóźniają się średnio o 2 do 3 lata.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#PoselOpalkoStanislaw">Budowy przeciągnięte w czasie, np. w Szczecinie, przy opóźnieniu o 2 do 3 lat kosztowały o 30% więcej. W Luboniu przy półtorarocznym opóźnieniu — 20% więcej, w Gliwicach przy rocznym opóźnieniu — 15% więcej.</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#PoselOpalkoStanislaw">Brak mocy przerobowej wykonawców inwestycji, dokumentacji, zaopatrzenia materiałowego, spóźnione dostawy maszyn i urządzeń — gospodarce narodowej wyrządzają szkody idące w setki milionów złotych.</u> + <u xml:id="u-25.18" who="#PoselOpalkoStanislaw">Ciągle mówi się o koncentracji robót inwestycyjnych, ale równocześnie systematycznie rozszerza się front robót i przeciąga budowy w czasie.</u> + <u xml:id="u-25.19" who="#PoselOpalkoStanislaw">W Ministerstwie Budownictwa stosowana jest praktyka przeciągania budów — choć można by je wcześniej zakończyć — aby na zimę w budynkach zamkniętych dać zatrudnienie pracownikom. Jest to konieczne, ale nie w każdym przypadku, a taka metoda stosowana od zimy do zimy opóźnia wykonawstwo i drogo kosztuje.</u> + <u xml:id="u-25.20" who="#PoselOpalkoStanislaw">Znane są nam wszystkim te i inne, nie wyliczone, przyczyny drogiego budownictwa, ale równocześnie stwierdza się, że pracujemy na budowach po staremu i po staremu opóźniamy wykonawstwo inwestycji.</u> + <u xml:id="u-25.21" who="#PoselOpalkoStanislaw">Jeszcze jeden przykład rozciągniętej budowy. Wytwórnia kauczuku syntetycznego w Oświęcimiu już w 1955 r. miała dać 13 tys. ton produkcji, tymczasem termin jej ukończenia przekłada się z roku na rok i prawdopodobnie gdzieś w końcu 5-letniego Planu otrzymamy pierwszą produkcję.</u> + <u xml:id="u-25.22" who="#PoselOpalkoStanislaw">W czym nam to przeszkadza? Przede wszystkim sprowadzany kauczuk stanowi 1/3 importu przeznaczonego dla Ministerstwa Przemysłu Chemicznego, a dewizy przydałyby się na inne potrzeby.</u> + <u xml:id="u-25.23" who="#PoselOpalkoStanislaw">W pierwszym roku 5-letniego Planu mamy budowy mocno opóźnione, i to we wszystkich resortach.</u> + <u xml:id="u-25.24" who="#PoselOpalkoStanislaw">Nakłady inwestycyjne w 5-letnim Planie dla chemii wynoszą 16,6 miliarda zł. Daje to możliwość wzrostu w tej dziedzinie przemysłu w stosunku do całego przemysłu z 7,9% w 1955 r. do 11% w 1960 r.</u> + <u xml:id="u-25.25" who="#PoselOpalkoStanislaw">Ilość nawozów azotowych i fosforowych na 1 ha ziemi uprawnej wzrośnie do 36 kg w 1960 r., kiedy w 1955 r. było 17,4 kg, a w 1938 r. — 4,6 kg.</u> + <u xml:id="u-25.26" who="#PoselOpalkoStanislaw">Polityka zmniejszania nakładów inwestycyjnych w Planie 5-letnim doprowadzi do tego, że w chemii nie będą ukończone inwestycje, a wiele rozpoczętych przejdzie do następnej pięciolatki. Sprawi to w efekcie, że po 1960 r. nie będzie można zwiększyć produkcji włókien sztucznych wcześniej jak w 1964 r., jeżeli nowy zakład rozpocznie się budować w 1961 r.</u> + <u xml:id="u-25.27" who="#PoselOpalkoStanislaw">Podobnie będzie w produkcji kwasu siarkowego.</u> + <u xml:id="u-25.28" who="#PoselOpalkoStanislaw">Niepokojąco wygląda sytuacja w nawozach azotowych. Jeżeli nie rozpocznie się budowy zakładu w 1960 r., to w następnych latach grozi nam zahamowanie wzrostu tej tak ważnej dla rolnictwa produkcji.</u> + <u xml:id="u-25.29" who="#PoselOpalkoStanislaw">Wydaje się więc, że przy słusznej polityce ograniczania inwestycji tak układane proporcje nakładów na różne gałęzie gospodarki są niewłaściwe. Przemysł chemiczny w świecie wyprzedza w przyroście wszystkie rodzaje przemysłu. I tak np. w krajach zachodnich przyrost roczny produkcji stali wynosi 3%, miedzi — 3%, a chemia stanowi 15%.</u> + <u xml:id="u-25.30" who="#PoselOpalkoStanislaw">Proporcje w 5-letnim Planie są naruszone w dalszym ciągu nadmiernymi — oczywiście w stosunku do naszych możliwości — założeniami rozwoju hutnictwa i może energetyki. Wydatki na hutnictwo w wysokości 23,1 miliarda zł dadzą przyrost produkcji 12,9 miliarda zł, wydatki 16,7 miliarda zł w chemii dają produkcję wartości prawie takiej samej, bo 11,1 miliarda zł.</u> + <u xml:id="u-25.31" who="#PoselOpalkoStanislaw">To porównanie wskazuje, że na chemię trzeba zwrócić większą uwagę, bo nakłady dają duże efekty ekonomiczne. Dlatego też będą konieczne korekty Planu na korzyść chemii, bo mimo ogromnego postępu, w stosunku choćby tylko do Czechosłowacji i NRD jesteśmy zacofani. W pierwszym rzędzie nie wolno nam zapomnieć o konieczności rozwoju przemysłu włókien sztucznych, mas plastycznych i nawozów sztucznych, a obecny układ Planu 5-letniego rozwoju tych produkcji w pełni nie uwzględnia.</u> + <u xml:id="u-25.32" who="#PoselOpalkoStanislaw">Osobnego programu wymaga sprawa rozwiązania ścieków przemysłowych. Nie można dłużej tolerować zatruwania naszych wód i rzek przez ścieki z domieszkami fenolu, czy różnego rodzaju nitrozwiązków. Zagadnienie to nie jest w Polsce rozwiązywane w jakiś sposób zorganizowany. Postuluję pod adresem Rządu zajęcie się tym ważnym zagadnieniem.</u> + <u xml:id="u-25.33" who="#PoselOpalkoStanislaw">Woj. rzeszowskie według ostatnich danych posiada 32 tys. wolnych rąk do pracy. Gdyby w Planie 5-letnim nie nastąpiła możliwość zatrudnienia większej ilości ludzi, to w 1960 r. będziemy mieli 106 tys. wolnych rąk do pracy. Jeżeli weźmiemy jeszcze pod uwagę rozdrobnione gospodarstwa chłopskie, których 70% stanowią gospodarstwa do 3 ha, to liczba poszukujących pracy będzie znacznie wyższa.</u> + <u xml:id="u-25.34" who="#PoselOpalkoStanislaw">Nie bardzo możemy znaleźć uznanie dla tych spraw. Delegacja naszego zespołu poselskiego w Warszawie otrzymała obietnicę w PKPG, że doskonale rozumieją potrzeby naszego województwa i w takich miastach, jak Przemyśl i Jarosław, zostaną zlokalizowane większe zakłady przemysłowe. Przekonujemy się teraz, że to były słowa bez pokrycia. A w tym Przemyślu jest 8 tys. ludzi, a w Jarosławiu 6 tys. czekających na pracę.</u> + <u xml:id="u-25.35" who="#PoselOpalkoStanislaw">Miasta te mają za sobą bogatą przeszłość historyczną. Jarosław liczy przeszło 800 lat. Miasta, liczące po kilkadziesiąt tysięcy mieszkańców, pozbawione są przemysłu w ogóle. W Jarosławiu miała być założona fabryka lin stalowych. Założenie jej tam jest ekonomicznie uzasadnione, zresztą delegacji tego miasta też to przyrzeczono i wycofywać się nie wolno.</u> + <u xml:id="u-25.36" who="#PoselOpalkoStanislaw">Tu nie chodzi o sprawy prestiżowe, ale o tysiące ludzi oczekujących pracy. Zresztą w tych miastach są szpitale, szkoły, a więc nie potrzeba byłoby czynić inwestycji związanych z lokalizacją zakładu w innym miejscu.</u> + <u xml:id="u-25.37" who="#PoselOpalkoStanislaw">Miasta te położone są blisko granicy wschodniej. Mieszkańcom ich wydaje się, że z tego powodu skazani są na wegetację. Przecież tak właściwie nie jest. Przemyśl i Jarosław żądają więc pomocy, żądają słusznie lokalizacji zakładów przemysłowych na swych terenach. Liczymy na pełne zrozumienie potrzeb tych miast przez Rząd.</u> + <u xml:id="u-25.38" who="#PoselOpalkoStanislaw">W obecnym czasie sprawa przemysłu specjalnego, podległego tak Ministerstwu Przemysłu Maszynowego jak i Chemicznego, wymaga specjalnego zainteresowania Rządu.</u> + <u xml:id="u-25.39" who="#PoselOpalkoStanislaw">Zakłady te mają niewykorzystane moce produkcyjne. Trzeba koniecznie park maszynowy w zakładach metalowych, podległych Ministerstwu Przemysłu Maszynowego, obłożyć planem produkcyjnym. Trzeba pełniejszego zainteresowania się przemysłem specjalnym, podległym Ministerstwu Przemysłu Chemicznego, bo tu jest odmienna sytuacja. Tu nie wszystko da się przestawić, trzeba na tych zakładach inwestować i uruchamiać inne produkcje, wykorzystując uzbrojenie terenu, kotłownie, warsztaty itd. To są zagadnienia trudne, a postępowanie jak dotychczas jest wadliwe, bo utrzymywanie tych zakładów za dużo nasze państwo kosztuje. A więc trzeba podejmować śmiałe decyzje.</u> + <u xml:id="u-25.40" who="#PoselOpalkoStanislaw">Specjalnej opieki potrzebują tereny powiatów podgórskich, jak Lesko i Ustrzyki, oraz tereny powiatów leżajskiego i jarosławskiego, położonych na prawym brzegu Sanu. Ludność tych terenów pozbawiona jest dróg, a przez to odizolowana od świata. Brak dróg, światła elektrycznego zamyka tej ludności łączność ze światem. Brak mostów na Sanie w pewnych okresach roku uniemożliwia przedostanie się na drugi brzeg. Człowiek chory skazany jest wówczas na los — przetrzyma aż woda się zmniejszy, lub nie przetrzyma, bo do szpitala w żadnym wypadku się go nie dowiezie. Z tych względów ludność nie przywiązuje się do tych ziem. Zresztą trudno jej się dziwić.</u> + <u xml:id="u-25.41" who="#PoselOpalkoStanislaw">Konieczna jest w następnych latach większa pomoc dla tych powiatów, jak najszybsze dostarczenie energii elektrycznej na te tereny, by stworzyć dla nich pomoc w nawiązaniu łączności ze światem.</u> + <u xml:id="u-25.42" who="#PoselOpalkoStanislaw">Rzeszów dopominał się o wyższą uczelnię, nie otrzymał jej z uwagi na ograniczenia ilości miejsc w uczelniach w ogóle.</u> + <u xml:id="u-25.43" who="#PoselOpalkoStanislaw">Wyższa uczelnia wpływa na podniesienie kultury i oświaty województwa. Rzeszów pozbawiony jest ośrodków kulturalnych, takich, które wpływają na podnoszenie kultury i oświaty, a równocześnie jako miasto wojewódzkie jest pozbawiony możliwości dzielenia się swymi zdobyczami i brakami z ludnością województwa.</u> + <u xml:id="u-25.44" who="#PoselOpalkoStanislaw">Wybudowana w Rzeszowie radiostacja pracuje tylko jako wzmocnienie Krakowa, bo brak budynku i urządzeń rozgłośni nie pozwala nadawać własnego programu, choćby jedną godzinę na dzień. Miałoby to ogromne znaczenie dla łączności, oddziaływania na mieszkańców województwa. Potrzeba 2,5 mln złotych na dokończenie radiostacji. Suma może niezbyt wysoka, ale trudna do uzyskania dla Rzeszowa. Wykończenie tej radiostacji w Rzeszowie jest więc konieczne. Nie mówię już o tym, że ta radiostacja nie posiada wozu do obsługi terenu, wynikającej z działalności radiostacji. Rzeszów apeluje o zrozumienie dla tej sprawy.</u> + <u xml:id="u-25.45" who="#PoselOpalkoStanislaw">Jest wiele potrzeb, których mimo uznania przez wszystkich ich słuszności nie potrafimy z różnych względów załatwić. Jeśli nie brak pieniędzy, to brak pokrycia materiałowego lub dewiz zawsze stoi na przeszkodzie. Nasze plany inwestycyjne nie zawsze odzwierciedlały potrzeby wzrostu dochodu narodowego przy wydatkowaniu sum na poszczególne gałęzie przemysłu. Nie można się więc tym ściśle kierować, ale nie znaczy to, aby nie uwzględniać w większej mierze tych gałęzi przemysłu, które przy równych nakładach dają produkcję wartości dwukrotnie wyższej.</u> + <u xml:id="u-25.46" who="#PoselOpalkoStanislaw">Trudno jest zrozumieć, że my potrafimy eksportować benzol, a importować produkty pochodne benzolu lub węgla, mając tak bogatą bazę surowcową dla przemysłu chemicznego. Nie przekonuje nas np. eksport materiałów hutniczych, kiedy nie możemy sobie pozwolić na uruchomienie kopalnictwa siarki na pełną skalę przemysłową, aby przez to podstawowy produkt w przemyśle chemicznym — kwas siarkowy produkować o 1/3 taniej, niż to dotychczas czynimy. Eksport siarki dałby nam z całą pewnością więcej korzyści gospodarczych niż eksport wyrobów hutniczych.</u> + <u xml:id="u-25.47" who="#PoselOpalkoStanislaw">Nie jestem przeciwnikiem rozwoju hutnictwa, ale uważam za słuszną w Planie 5-letnim zmianę proporcji pod kątem większych nakładów na przemysł, który posiada w pełni krajowe surowce, a prócz tego — jak zaznaczyłem — przy równych nakładach inwestycyjnych daje wartościowo dwa razy większą produkcję.</u> + <u xml:id="u-25.48" who="#PoselOpalkoStanislaw">Budujmy taniej, a z całą pewnością znajdą się te małe sumy na potrzeby województw. Ustalmy ceny właściwe, wynikające z kosztów produkcji, a będziemy mogli lepiej gospodarować i mieć pełniejsze rozeznanie o gospodarności naszego przemysłu i handlu. Przestańmy dopłacać do rolnictwa tam, gdzie z góry wiemy, że pieniądze wyrzucamy na marne, a z pewnością znajdziemy środki finansowe na istotne, żywotne potrzeby poszczególnych województw.</u> + <u xml:id="u-25.49" who="#PoselOpalkoStanislaw">Jesteśmy pewni, że wytyczne, które uchwalimy na obecnej sesji sejmowej, będą drogowskazem do opracowania właściwego 5-letniego Planu — odpowiadającego interesom narodu oraz duchowi uchwał VIII Plenum Komitetu Centralnego Partii, które z tak pełnym uznaniem przyjął cały naród polski.</u> + <u xml:id="u-25.50" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. szczecińskiego Władysław Witold Spychalski.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Wysoki Sejmie! W sierpniu bieżącego roku miałem możność brać udział w posiedzeniu Prezydium Rządu, na którym rozpatrywane były plany ogólne dwóch miast polskich: Wrocławia i Szczecina.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Temat był wówczas wyraźnie zlokalizowany i dotyczył konkretnie tych dwóch miast, uwzględniał ich położenie, warunki i charakter. Projekt natomiast ustawy o Planie 5-letnim nie tylko w samym tytule tego opracowania, lecz w dużej mierze i w treści jest raczej bezadresowy. Cóż to oznacza?</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Mówiąc o bezadresowości zmierzam do tego, że gdyby nie realia w postaci nazw województw czy miejscowości, dokument ten mógłby być planem jakiegoś dowolnie pomyślanego kraju, byleby miał on nawet bliżej nie scharakteryzowany obszar, jakichś ludzi żyjących, wytwarzających i konsumujących dobra materialne i kulturalne, ludzi zainteresowanych m. in. również i ową półciągłą fermentacją drożdży piekarniczych, co również w Planie — niewątpliwie słusznie — zakładamy.</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Nie czyta się natomiast z tego projektu w jakiś jednoznaczny sposób, że jesteśmy krajem pozostającym w określonych warunkach, że jesteśmy krajem po długiej przerwie przesuniętym w swych siedliskach, że — poza zmienioną sytuacją polityczną, ustrojową, gospodarczą i geograficzną — nastąpiło również przesunięcie dużych grup ludności. Wróciły w nasze granice tereny o trudniejszych warunkach startu, ale o odmiennym stopniu zainwestowania, o innych ekonomicznych walorach i szybkości gospodarczych efektów.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Mam na uwadze — jak się zapewne Obywatele Posłowie domyślają — ziemie zachodniego pogranicza, które reprezentuję jako poseł woj. szczecińskiego.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Na temat ziem zachodnich i ich procesów, mimo że to już 12 rok biegnie, pada u nas przy wielu okazjach równie wiele słów, bądź to kalkulowanych na zimno, bądź też z dużym ładunkiem emocjonalnym, a najczęściej patetycznych — a te bywają zwykle najmniej skuteczne.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Język męża stanu, okolicznościowego mówcy, a tak samo ołówek czy pióro sprawozdawcy wdrożyły się już do operowania tym skrótem: granica na Odrze i Nysie. Ten skrót kryje bardzo wiele spraw zasadniczej dla nas wagi.</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Wydaje się, że nie można i nie należy traktować oddzielnie elementów wysuwających się na czoło takich czy innych wypowiedzi. Przeciwnie, elementy te są nierozłączne. Nie można bowiem zachodniej naszej granicy pojmować jedynie z punktu widzenia trzeźwych kalkulacji polityków czy ekonomistów, ale nie można też pozbawiać jej tej podbudowy. Nie można traktować tych ziem jedynie jako teren badań historycznych, czy prac wykopaliskowych na Wolinie, jak też wreszcie nie można nastrajać się wyłącznie na nutę patriotycznego patosu.</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">My nie zapominamy — a zwłaszcza wiedzą o tym ci, którzy przybyli do Szczecina w 1945 r. i w latach następnych — jak wyglądały te ziemie wówczas, a jak wyglądają dzisiaj i co zostało tam zrobione w minionym okresie. Nie zapominamy i radujemy się tym, że pracuje tam port szczeciński i stocznia, huta i papiernia, fabryka włókien sztucznych i dziesiątki i setki zakładów, warsztatów, urządzeń komunalnych, socjalnych itp. Trwa ciągle jeszcze ruch osadniczy. W ostatnich miesiącach ponad 1500 rodzin osadników wprowadzono do przygotowanych zagród. Pracują tam i rozwijają się wyższe uczelnie — a tych przecież nigdy przedtem Szczecin nie miał.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Pozwolę sobie nawiasem z tego miejsca zauważyć, że na poprzedniej sesji sejmowej wniosłem pisemną interpelację w sprawie rozbudowy wyższych uczelni w Szczecinie, na którą po dziś dzień nie otrzymałem wyjaśnienia.</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Na ziemiach zachodnich nastąpił więc potężny rozruch. Należałoby jednak rozważyć, czy wszystkie elementy, składające się na ogólne pojęcie gospodarowania, występują tam w prawidłowych i dostatecznych proporcjach.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Jeśli istnieją zastrzeżenia dotyczące oceny przeszłości, to nie są chyba od nich wolne i ziemie zachodnie. Jeśli nawet następowała tam, niegroźna zresztą, koncentracja środków inwestycyjnych w dziedzinie przemysłu — zwłaszcza portowego i stoczniowego — to w każdym razie potrzeby innych odcinków życia gospodarczego, a już w żadnym wypadku innych ośrodków kraju, nie zostały na pewno pokrzywdzone z racji przeinwestowania tych właśnie ziem.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Jeśli stwierdzamy, że szczególny niepokój budzi budownictwo mieszkaniowe, zwłaszcza na wsi, to również chyba nie w wyniku nadmiernego uprzywilejowania zachodnich i północnych ziem polskich, skoro tam właśnie z roku na rok narasta katastrofa mieszkaniowa, co niejednokrotnie wskazywaliśmy a o czym mówił na VIII Plenum KC tow. Władysław Gomułka.</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Cyfry 5-letniego Planu — a sądzę, że jeśli nie zostaną one w następnych kolejnych latach zwiększone, to w każdym razie nie ulegną zmniejszeniu — wskazują, owszem, na wzrost nakładów na, remonty kapitalne, np. w stosunku do lat ubiegłych. Nie potrafią one jednak zahamować równocześnie przebiegających ubytków, zwłaszcza w budownictwie ryglowym, występującym nagminnie na Pomorzu Zachodnim, a przekraczającym nawet powyżej 60% ogólnej zabudowy w całym szeregu małych miast. W samym zaś Szczecinie, nawet przy pełnym sfinansowaniu nakładów na kapitalne remonty, około 7.500 izb będzie musiało ulec rozbiórce.</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Ale nawet gdyby tak było, gdybyśmy doszli do wniosku, że ziemie te korzystają z pewnej tolerancji wynikającej z lepszych niewątpliwie urządzeń, a wyrażającej się w korzystniejszych niektórych wskaźnikach — choćby wskaźnikach zagęszczenia na izbę — to zastanówmy się, czy byłoby to tak bardzo niesprawiedliwe i czy żadne racje za tym nie przemawiają?</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Chociażby tylko racja prostego rachunku, wskazująca na szybki efekt i niższy koszt konserwacji tego, co już istniało, było zainwestowane i częściowo ostało się wobec inwestowania od nowa na terenach nietkniętych. Czy nie tu właśnie winna znaleźć zastosowanie teza o uzyskiwaniu — „zwiększonych zasobów i możliwości produkcyjnych, powstałych na odcinku uprzednio uprzywilejowanym pod względem nakładów inwestycyjnych”?</u> + <u xml:id="u-27.16" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Budujemy w Polsce kilka nowych miast i wiele nowych osiedli, a równocześnie znalazłoby się niejedno takie Warpno, mogące pomieścić kilka tysięcy ludzi — obecnie na poły zamarłe. Może jego położenie stanowi taką czy inną przeszkodę, szukajmy więc dalej wzdłuż wybrzeża właśnie tego nowego nieocenionego elementu, słabo adresowanego w naszych dotychczasowych planach. Jeśli w projekcie uchwały pojawiły się sformułowania dotyczące tej właśnie dziedziny naszej gospodarki, to chyba są one uzasadnione walorami ekonomicznymi, na jakie niejednokrotnie zwracali uwagę posłowie z Wybrzeża w zgłaszanych na posiedzeniach wnioskach.</u> + <u xml:id="u-27.17" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">A więc wzdłuż wybrzeża, od Świnoujścia pomiędzy Darłowem, Ustką i Kołobrzegiem, w którego sprawie solidarnie poparliśmy ostatnio wnioski Zespołu Poselskiego woj. koszalińskiego, istnieje nieprzerwany ciąg wiosek i osiedli rybackich, które w dużym stopniu przestały być właśnie rybackimi osiedlami. Do 1949 r. notowaliśmy falę osadników zainteresowanych zawodem rybaka i rybołówstwem, zwłaszcza przybrzeżnym. Była jeszcze jakaś baza sprzętowa, znajdowali się rybacy, szkutnicy, sieciarze i wędzarze. Mogły powstać warunki dla szerokiego rozwoju rybołówstwa przybrzeżnego, niemniej cennego jak daleko-i pełnomorskie. Nie starczyło jednak na to zainteresowania przedsiębiorstw państwowych. W spółdzielniach rybackich nie znalazł się wszystek, chętny zawodowi rybaka element. Wielu z nieuzasadnionych przyczyn pozbawionych zostało kart rybackich, wielu zużyło swój sprzęt bez możności uzupełnienia, zwłaszcza jeśli chodzi o małe silniki do łodzi rybackich. Na Zalewie Szczecińskim obniżyły się połowy, a na domiar złego przemysł papierniczy, mimo wielokrotnych w tym kierunku alarmów, swoimi ściekami nadal odtlenia wodę, niszcząc cenny rybo-stan, zwłaszcza łososia i jesiotra.</u> + <u xml:id="u-27.18" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Kto kwalifikuje się do osiedlania na Wybrzeżu? Ten chyba, kto chcę pracować dla morza lub na morzu. Nie będziemy tam przecież kultywowali upraw rolnych na gruntach wydmowych, a dziś siłą rzeczy ludzie, których pociągało morze, gospodarują — oczywiście bardzo kiepsko — na roli i chwytają się innych zajęć. Jeśli mają oni stanowić ów trzon nadmorskiej ludności Wybrzeża, tej ludności, która winna się stać bazą rekrutacyjną dla służby w marynarce wojennej, handlowej, rybołówstwie, przemyśle morskim, stoczniowym, szkutniczym, sieciarskim, wędzarniczym — to osady te muszą się ożywić tego rodzaju warsztatami pracy.</u> + <u xml:id="u-27.19" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Zostały już w ostatnim czasie stworzone korzystniejsze warunki dla rzemiosła, prywatnego handlu, usług i drobnego przemysłu. Należy sprawdzić, o ile ostatnio wydane w tym kierunku uchwały i zarządzenia dopuszczają możliwość uruchomienia właśnie tego rodzaju warsztatów, placówek usługowych, handlowych lub drobnego przemysłu morskiego właśnie tam, na zachodnich i północnych terenach Polski. Jeśli zarządzenia te nie obejmują tych zajęć i zawodów, należy spowodować ich rozszerzenie lub wydanie dalszych. Nie wyłączajmy z tego nawet drobnych pensjonatów, skoro w domach Funduszu Wczasów trudno jest się nam w sezonie pomieścić, a z całą pewnością administracja państwowa tego rodzaju drobnymi obiektami jest zbyt kosztowna.</u> + <u xml:id="u-27.20" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Kierunek na takie warsztaty i drobny przemysł, bez nowych inwestycji czy większych dodatkowych kosztów, utrzyma żywsze tętno w miejscowościach nadmorskich w okresach pozasezonowych. Obecnie, poza kilku miesiącami w roku, życie tam przygasa — aż do likwidacji szeregu punktów handlowych, żywienia zbiorowego, fryzjerskich i innych usługowych włącznie, skazując ludność stałą na nieprawdopodobnie uciążliwe warunki bytowania w martwych okresach.</u> + <u xml:id="u-27.21" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Różne więc są warunki naturalne, techniczne i — wielkiej wagi — polityczne poszczególnych ziem Polski. Uzasadnia to chyba potrzebę bardziej indywidualnie adresowanego do nich stosunku. Trafia mi do przekonania pogląd wyrażony przez posła Króla z woj. olsztyńskiego.</u> + <u xml:id="u-27.22" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Nie można ukrywać, że w większości wypadków stosunek ten oparty bywa na przeciętnych wskaźnikach. Są one bezwzględnie podstawą planowania, ale nie mogą mimo wszystko być wyłącznym kryterium przy rozdziale środków.</u> + <u xml:id="u-27.23" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Gdybyśmy nawet przy takiej metodzie procentowej obstawali, to również ujawni ona szereg dysproporcji, niekiedy poważnych. Wracam jeszcze raz do owej sierpniowej uchwały Prezydium Rządu, dotyczącej planu ogólnego Szczecina, który jako plan etapowy obliczony jest do wykonania w okresie około 8 lat. Sumy natomiast Planu 5-letniego w wielu wypadkach znacznie odbiegają od słusznych chyba 5/8 ogólnej sumy planu etapowego. W niektórych pozycjach są one wręcz, zatrważające:</u> + <u xml:id="u-27.24" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">w zakresie kultury — 3%, „ — „ oświaty i przedszkoli — 5%, „ — „ handlu — 23%, „ — „ zdrowia — 24%, „ — „ usług komunalnych — 24%.</u> + <u xml:id="u-27.25" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">w stosunku do 62,5% przypadających do realizacji w okresie 5 lat.</u> + <u xml:id="u-27.26" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">W tym znikomym 3-procentowym nakładzie na kulturę w 5 latach nie mieści się oczywiście niestety odbudowa stojącego po dziś dzień świadka i dokumentu przeszłości Szczecina — Zamku Piastowskiego. W toku tej sesji ma być zgłoszony wniosek Komisji Oświaty, Nauki i Kultury w sprawie powołania przez Rząd komisji do zbadania całokształtu zagadnień związanych z konserwacją i odbudową zabytków. W imieniu społeczeństwa ziemi szczecińskiej specjalnej trosce tej komisji polecam ów — „Wawel Północy”, wzniesiony przez Piastów Pomorskich, który przetrwał wieki, ale może już nie przetrwać dziesiątka lat.</u> + <u xml:id="u-27.27" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Wymienione wskaźniki, na tle publicznych dyskusji na temat planu odbudowy Szczecina, niepokoją jego obywateli, powodując trudne wielekroć do odparcia głosy o niewłaściwym stosunku władz centralnych. Może brakować środków na zaspokojenie takich czy innych postulatów. Może istnieć potrzeba i konieczność wytłumaczenia społeczeństwu tych trudności w świetle hierarchii potrzeb. Nie sprzyjały temu jednak absolutnie niektóre oświadczenia, z jakimi się spotykaliśmy. Gdy poważna delegacja Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej przedstawiała pilną potrzebę rekonstrukcji przystani promowej w Świnoujściu — mieście skazanym na tego rodzaju tylko komunikację ze stałym lądem — dowiedzieliśmy się z ust ówczesnego przedstawiciela PKPG, iż wedle jego znajomości historii Kolumb dobił na swym okręcie — „Santa Maria” do nieznanego brzegu i odkrył Amerykę bez przystani promowej.</u> + <u xml:id="u-27.28" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Lojalnie muszę wyjaśnić, iż w tym roku, po dwóch latach starań, Komisja zawnioskowała przyznanie 4 mln zł na ten cel do realizacji w roku przyszłym.</u> + <u xml:id="u-27.29" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Nazwa — „Świnoujście” kojarzy się z komentowaną ostatnio szeroko sprawą świnoujskiej bazy rybackiej. Nie będę omawiał dziejów jej, ani też całokształtu zagadnienia rybołówstwa i jego taboru. Wydaje się jednak, że jeśli w sposób wyraźny nasuwają się kierunki, jakim należy szczególną uwagę poświęcić w Planie 5-letnim, to ten właśnie należy chyba do rzędu jak najbardziej istotnych i wymagających szybkiego opanowania.</u> + <u xml:id="u-27.30" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">„500-kilometrowe wybrzeże” nie może również być tylko popularnym zwrotem krasomówczym. Uważam, że przyszły Sejm nie będzie jednak mógł obyć się bez komisji dla spraw gospodarki morskiej, a to z kolei spowoduje bodaj, iż wykształcą się zadania dla istniejących już tego rodzaju komisji rad narodowych nadmorskich województw, a resort znajdzie pomoc i kontrolę.</u> + <u xml:id="u-27.31" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">W tym miejscu czuję się zobligowany ostatnio opublikowanymi atykułami i poruszeniem opinii społecznej Wybrzeża z powodu tragicznej śmierci załóg lugrotrawlerów — „Czubatka” i — „Cyranka” oraz tekstami orzeczeń Izby Morskiej w Szczecinie i Komisji Rządowej w tej sprawie. Pragnę zapytać w formie interpelacji werbalnej: czy zgromadzone już zostały wystarczające materiały, aby zarówno sprawa obu katastrof, jak i dalszej budowy statków tego typu mogła być rozpatrzona przez Rząd w jak najkrótszym czasie i wyjaśniona społeczeństwu?</u> + <u xml:id="u-27.32" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Obywatele Posłowie! Poruszyłem kilka spraw pośrednio lub bezpośrednio łączących się w sposób nierozerwalny z naszym północno-zachodnim pograniczem. Mamy aż nadto przykładów, że jest to sprawa nie tylko u nas dyskutowana. Każda nasza słabość, każde potknięcie się dyskusję tę podsyca. Błędów przeszłości wypominamy sobie sporo; nie było od nich z pewnością wolne nasze gospodarowanie w planie 6-letnim również i na tych ziemiach.</u> + <u xml:id="u-27.33" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Projekt uchwały przewiduje zobowiązanie dla Rządu, by nowemu Sejmowi przedstawiony został w najkrótszym czasie program polityki gospodarczej i doraźnych środków dla usunięcia zakłóceń w gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-27.34" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Pragniemy wyrazić pogląd, iż postulaty przedstawione przez zespoły poselskie będą stanowiły dla przyszłego Sejmu i Rządu w dużym stopniu orientację przy wykonywaniu Planu, którego wytyczne mamy uchwalić na obecnej — ostatniej sesji Sejmu.</u> + <u xml:id="u-27.35" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. wrocławskiego Janina Pyłka.</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#PoselPylkaJanina">Wysoki Sejmie! Nawiązując do założeń Planu 5-letniego chciałabym omówić bardzo moim zdaniem istotny problem, jakim jest zatrudnienie.</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#PoselPylkaJanina">Problem zatrudnienia w woj. wrocławskim i samym Wrocławiu jest obecnie powodem wielu kłopotów rad narodowych, nastręcza szereg trudności zakładom pracy. Wśród wielu ludzi naszego terenu istnieje przekonanie, że zjawiska bezrobocia nie da się uniknąć przy istniejących stosunkach, że ilość poszukujących pracy stale będzie wzrastać. Zobaczmy, jak jest istotnie.</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#PoselPylkaJanina">Według danych Samodzielnego Oddziału Zatrudnienia na dzień 1 października 1956 r. sprawa ta nie przedstawia się zbyt różowo. Aczkolwiek ilość wolnych miejsc pracy przewyższa prawie 5-krotnie cyfrę osób poszukujących pracy, nie świadczy to, że na terenie woj. wrocławskiego nie ma problemu bezrobocia.</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#PoselPylkaJanina">Problem bezrobocia nie istnieje dla: mężczyzn o pełnej zdolności do pracy, robotników wykwalifikowanych posiadających wyuczony zawód, pracowników umysłowych inżynieryjno-technicznych.</u> + <u xml:id="u-29.4" who="#PoselPylkaJanina">Istniejące wolne miejsca pracy wynikają z zapotrzebowań zakładów pracy przemysłu ciężkiego, budowlanego, robót drogowych, kolejowych, górniczych oraz rolnictwa. W minimalnym stopniu występują zapotrzebowania na siłę roboczą dla zakładów przemysłu lekkiego, lub innych zakładów, gdzie występują lżejsze prace, przede wszystkim dla kobiet, osób starszych bądź też ludzi z ograniczoną zdolnością do pracy, jak emerytów i inwalidów. Dysproporcja ok. 2 tys. osób poszukujących pracy w stosunku do 10 tys. wolnych miejsc pracy wynika z niemożliwości podjęcia pracy przez zdecydowaną większość zarejestrowanych kobiet obarczonych bardzo często liczną rodziną, których mężowie nie są w stanie zapewnić utrzymania swojej rodzinie z powodu niskich zarobków. Spora część kobiet nie może podjąć cięższych prac, szczególnie w budownictwie, gdzie istnieje zapotrzebowanie na siłę roboczą. W szeregu wypadków osoby zwalniane z administracji nie posiadają zawodu, a zakłady pracy w swych zapotrzebowaniach nie reflektują na siły do nauki zawodu.</u> + <u xml:id="u-29.5" who="#PoselPylkaJanina">Muszę tu nadmienić, że do tej pory nie ma żadnego zarządzenia czy przepisu w sprawie obowiązku nauczania zawodu przez zakłady pracy.</u> + <u xml:id="u-29.6" who="#PoselPylkaJanina">Pracownicy młodociani nie mogą podjąć pracy z braku wolnych miejsc do nauki zawodu. Istniejące szkoły zawodowe nie są w stanie wchłonąć wszystkiej młodzieży, która reflektuje na naukę zawodu w szkołach, zakłady pracy zaś — jak już wspominałam — nie mają obowiązku szkolenia młodzieży. W podobnej sytuacji znaleźli się absolwenci różnego rodzaju szkół ogólnokształcących, zwłaszcza maturzyści, którzy nie mają perspektyw nauki zawodu, a na wyższe uczelnie nie mogą się wszyscy dostać.</u> + <u xml:id="u-29.7" who="#PoselPylkaJanina">W niewiele lepszej sytuacji znajduje się część młodzieży kończąca wyższe studia. Dla przykładu podam, że w roku 1955/1956 mury Wyższej Szkoły Ekonomicznej opuściło 230 studentów ekonomistów. Formalnie Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego przewidziało dla wszystkich miejsca pracy, ale tylko formalnie. Bo wiele resortów (rezygnuje, np. Ministerstwo Przemysłu Drobnego i Rzemiosła zrezygnowało z 10 absolwentów, Centralny Związek Spółdzielczości Pracy z 13 itd.</u> + <u xml:id="u-29.8" who="#PoselPylkaJanina">Jak z powyższego wynika, część młodzieży po skończeniu szkoły średniej lub wyższej uczelni zmuszona jest szukać pracy na własną rękę, a nie znajdując jej powiększa szeregi poszukujących pracy. Nie zawsze w praktyce można stosować wymianę pracowników mniej wykwalifikowanych na pracowników o większych kwalifikacjach i wiadomościach ogólnych, gdyż wyłania się problem, co zrobić z tymi, którzy od kilku czy kilkunastu lat zajmują odpowiedzialne stanowiska nie mając w tym kierunku często żadnego przygotowania.</u> + <u xml:id="u-29.9" who="#PoselPylkaJanina">Sprawa ta nie jest łatwa do rozstrzygnięcia. Bezsprzecznie zmiana w polityce kadrowej musi nastąpić, lecz nie może nastąpić od razu i generalnie, bo po pierwsze — nie mamy jeszcze dostatecznej ilości fachowców, a po wtóre — wiemy również, gdyż praktyka życiowa tego dowiodła, że nie wszyscy ludzie z wykształceniem mogą podołać zadaniom, jakie wynikają z funkcji wielu stanowisk. Praktyka wykazała również w wielu wypadkach, że najlepsze nawet świadectwo nie jest wystarczającym czynnikiem do objęcia odpowiedzialnego stanowiska, że prócz dobrego świadectwa jest potrzebna praktyka i doświadczenie.</u> + <u xml:id="u-29.10" who="#PoselPylkaJanina">Jak widać z powyższego, na terenie woj. wrocławskiego istnieje problem zatrudnienia młodzieży, kobiet, pracowników zwalnianych z administracji, pracowników młodocianych, zwłaszcza dziewcząt do lat 18. Jak mnie informowano na różnych zebraniach w terenie z wyborcami, znalezienie pracy dla tej kategorii osób ma bardzo nikłe perspektywy.</u> + <u xml:id="u-29.11" who="#PoselPylkaJanina">Przemysł kluczowy w zasadzie nie przewiduje wzrostu zatrudnienia kobiet; podobnie jest w przemyśle lekkim i innych zakładach pracy.</u> + <u xml:id="u-29.12" who="#PoselPylkaJanina">Częściowe rozwiązanie tego problemu widzę w zwiększeniu środków finansowych i lepszym zaopatrzeniu w surowce zakładów przemysłu lekkiego, oraz w rozwoju nowych zakładów przemysłu terenowego bądź spółdzielczego. Wprawdzie Wojewódzki Zarząd Przemysłu, Wojewódzki Związek Spółdzielni Pracy, jak również Samodzielny Oddział Zatrudnienia dysponują w tej chwili sumą 3 milionów zł, jednakże wiele wniosków na uruchomienie takiej czy innej produkcji o charakterze typowej pracy dla kobiet, np. w dziedzinie różnego rodzaju galanterii skórzanej, odzieżowej, bawełnianej, nie może być zrealizowane w głównej mierze z powodu braku surowca. Na przykład Spółdzielnia im. — „Dua” w Wałbrzychu mogłaby zwiększyć zatrudnienie o około 150 kobiet, na co jest zapewniony fundusz w wysokości 300 tys. zł oraz niezbędne maszyny. Interwencje ze strony Wojewódzkiego Związku Spółdzielni Pracy i Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Centralnym Związku Spółdzielczości Pracy o przydział zwiększonej ilości przędzy bawełnianej odpadowej III gatunku dla tej spółdzielni, nie odniosły skutku, wobec czego niemożliwe jest zwiększenie zatrudnienia tam kobiet.</u> + <u xml:id="u-29.13" who="#PoselPylkaJanina">Podobnie nie można zrealizować wielu innych wniosków, gdyż na dysponowanie odpadami w różnych zakładach pracy Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej nie ma w zasadzie żadnego wpływu.</u> + <u xml:id="u-29.14" who="#PoselPylkaJanina">Sporo kobiet można by zatrudniać chałupniczo. Obecnie możliwości zatrudnienia kobiet chałupniczo przy poszczególnych zakładach pracy praktycznie biorąc zostały wyczerpane. Kobiety, które poszukują pracy, nie są w stanie podjąć prac chałupniczych z powodu braku kwalifikacji do samodzielnego zawodu chałupniczego. A zatem istnieje konieczność szkolenia tych kobiet w zawodach chałupniczych. Można by je szkolić jedynie w tych zawodach, w których po ukończeniu nauki nie będą miały trudności w uzyskaniu niezbędnego surowca, jak również ze zbytem wyprodukowanego materiału.</u> + <u xml:id="u-29.15" who="#PoselPylkaJanina">Samodzielny Oddział Zatrudnienia we Wrocławiu w ramach posiadanego kredytu nawiązał kontakt z Zakładem Doskonalenia Rzemiosła, który z dniem 1 listopada br. uruchomił specjalny ośrodek szkoleniowy we Wrocławiu, gdzie około 100 kobiet będzie mogło się uczyć zawodów chałupniczych. Nauka zawodu będzie trwała trzy miesiące. Podobne ośrodki szkoleniowe będą otwarte w Jeleniej Górze i Świdnicy.</u> + <u xml:id="u-29.16" who="#PoselPylkaJanina">Po ukończeniu szkolenia kandydatka ma zagwarantowaną przez ośrodek szkoleniowy 9-miesięczną praktykę chałupniczą na zleconych przez ośrodek surowcach. Po odbyciu praktyki wyuczone kobiety mają dwie możliwości dalszej pracy: albo zdać egzamin przed Izbą Rzemieślniczą w wyuczonym zawodzie inabyć uprawnienie do wykonywanie rzemiosła, albo też przy pomocy ośrodka szkoleniowego przystąpić do zespołu samoobsługowego kobiet zatrudnionych w chałupnictwie. Tego rodzaju zespół samoobsługowy, pracujący na zasadzie statutu wewnętrznego, troszczy się o zaopatrzenie chałupników w niezbędny surowiec, jak również umożliwia im sprzedaż wyprodukowanych towarów.</u> + <u xml:id="u-29.17" who="#PoselPylkaJanina">Sporo młodzieży męskiej można by zatrudnić w zawodach budowlanych. Na terenie woj. wrocławskiego od dnia 15 października br. istnieją dwie szkoły przysposobienia zawodowego oraz ośrodek szkolenia rzemiosł budowlanych przy Zakładzie Doskonalenia Rzemiosła — na łączną ilość 600 uczniów. Wyniki dotychczasowego werbunku świadczą, że nabór w takiej ilości nie zostanie wykonany. Moim zdaniem przyczyna tkwi w tym, że praca w budownictwie stała się niepopularna na skutek wadliwego systemu płac. Są bowiem często wypadki, że robotnicy wykwalifikowani zarabiają, nie z własnej winy, mniej od robotników niewykwalifikowanych. Często tego rodzaju zjawisko istnieje wśród murarzy. Niedobór 2tys. murarzy, jaki istnieje na terenie woj. wrocławskiego, mimo otwarcia tych dwóch szkół przy istniejącym systemie płac nieprędko zostanie uzupełniony.</u> + <u xml:id="u-29.18" who="#PoselPylkaJanina">Z powyższego wypływa wniosek, że należy bezwzględnie przyśpieszyć regulację płac dla robotników wykwalifikowanych w budownictwie, w takim sensie, by praca ta była atrakcyjniejsza i zarobki były większe od zarobków w innych zakładach.</u> + <u xml:id="u-29.19" who="#PoselPylkaJanina">Warto by się również zastanowić, czy nie byłoby celowym wprowadzenie pewnych przywilejów w budownictwie, szczególnie dla murarzy, przywilejów na wzór Karty Górnika czy Stoczniowca. Ponadto, moim zdaniem, konieczna jest zmiana systemu nauki w szkołach przygotowania zawodu. Sądzę, że celowe byłoby, aby uczniowie mogli otrzymywać minimalne wynagrodzenie z tytułu wykonywanej pracy. Obecnie poza bezpłatnym zakwaterowaniem i utrzymaniem otrzymują 17 zł miesięcznie, faktycznie przecież zarabiają znacznie więcej. Sposób wynagradzania pieniędzmi byłby korzystny szczególnie dla młodzieży miejscowej, np. we Wrocławiu, która mając na miejscu rodziców jest mimo to umieszczana w internacie.</u> + <u xml:id="u-29.20" who="#PoselPylkaJanina">Sprawę zatrudnienia młodzieży komplikuje fakt, że poważny jej odsetek w większych miastach to element napływowy z miast mniejszych, w których są również szkoły średnie ogólnokształcące i zawodowe, a po skończeniu szkoły nie ma możliwości otrzymania pracy. W takim np. powiatowym mieście jakim jest Milicz, mającym typowo rolniczy charakter, młodzież kończąca szkołę średnią nie ma absolutnie możliwości otrzymania jakiejkolwiek pracy. Sytuację pogarsza fakt, że od zakończenia wojny nie wybudowano tam ani jednego domu mieszkalnego na skutek braku na ten cel kredytów. Dorastająca młodzież, chcąca zakładać rodziny, pozbawiona jest nie tylko pracy, ale i mieszkań; przyjeżdża do pobliskiego Wrocławia i tu szuka dla siebie stanowisk i jakichś warunków do życia, ale nie zawsze je znajduje W podobnej sytuacji znajduje się wiele mniejszych miast naszego województwa, w których nie ma żadnych fabryk czy zakładów przemysłowych. Nawet w takich miastach, gdzie istnieje przemysł, gdzie są większe możliwości otrzymania pracy, na skutek braku surowców możliwości otrzymania pracy stale maleją. W takich np. miastach przygranicznych jak Kłodzko i Międzylesie, gdzie istnieje przemysł włókienniczy i dziewiarski, gdzie dla tamtejszych mieszkańców i dorastającej młodzieży powinno być pracy pod dostatkiem — tam również zaczyna pracy brakować. Powód: Wojewódzki Zarząd Przemysłu we Wrocławiu nie otrzymuje dla tych zakładów dostatecznej ilości przędzy wełnianej dla produkcji dziewiarskiej.</u> + <u xml:id="u-29.21" who="#PoselPylkaJanina">Na zdolność przerobową tych zakładów 29 ton rocznie Ministerstwo Przemysłu Drobnego i Rzemiosła przydziela rocznie 3,5 tony. Utrzymanie dotychczasowego zatrudnienia w tych zakładach jest więc wobec takiej sytuacji bardzo trudne, a nawet zachodzi obawa wstrzymania produkcji i tym samym zwalniania ludzi.</u> + <u xml:id="u-29.22" who="#PoselPylkaJanina">Zachodzi również obawa, że o ile w najbliższym czasie nie zaistnieją możliwości zatrudnienia w produkcji ludzi zwalnianych z administracji, problem bezrobocia wśród pracowników umysłowych wystąpi bardzo ostro i będzie faktycznie trudny do rozwiązania.</u> + <u xml:id="u-29.23" who="#PoselPylkaJanina">Nie mam zamiaru negować słuszności przesuwania zbędnych pracowników z administracji do produkcji, jednakże uważam za słuszne, by tej sprawie poświęcić trochę więcej uwagi. Istnieją możliwości zatrudnienia pracowników umysłowych w różnego rodzaju przedsiębiorstwach usługowych, jak np. w urzędach pocztowych, w kinach, w handlu, na kolei itp. O potrzebie zatrudnienia tam pracowników świadczą nie kończące się kolejki interesantów. Stanowiska te obsadzane są ze względu na niskie uposażenie ludźmi bez żadnych często kwalifikacji, a praca ich jest przecież zbliżona do pracy umysłowej.</u> + <u xml:id="u-29.24" who="#PoselPylkaJanina">Wnioskuję, ażeby polityka kadrowa poszła w kierunku gruntownej analizy kwalifikacji pracowników w poszczególnych resortach — w myśl zasady: właściwy człowiek na właściwym miejscu. Uniknie się w ten sposób, choć w części, konieczności proponowania pracownikom umysłowym nierzadko o wysokich kwalifikacjach prostej pracy w produkcji.</u> + <u xml:id="u-29.25" who="#PoselPylkaJanina">Dla mężczyzn — młodych pracowników umysłowych, celowym jest wprowadzenie obowiązku szkolenia ich przez zakłady pracy, które cierpią na brak fachowców, a reflektują wyłącznie na pracowników wysokokwalifikowanych, względnie wyuczonych.</u> + <u xml:id="u-29.26" who="#PoselPylkaJanina">Wprowadzony obowiązek organizowania kursów wewnątrzzakładowych zgodnie z uchwałą Nr 446 praktycznie nie zdał egzaminu, gdyż dotyczył szkolenia pracowników zwalnianych w ramach tego samego zakładu i uprawniał do poprzedniego wynagradzania tylko przez okres 3 miesięcy, podczas gdy okres szkolenia trwał często znacznie dłużej. Zarządzenie to krzywdziło szczególnie tych pracowników umysłowych, których zakłady pracy nie prowadziły takiego szkolenia. Uzyskanie pracy fizycznej było często niemożliwe, a te zakłady, które takie szkolenie prowadziły, pracowników tych również przyjąć nie chciały, tłumacząc się brakiem etatów.</u> + <u xml:id="u-29.27" who="#PoselPylkaJanina">Sądzę, że powyższe wnioski należałoby rozpatrzyć i podjąć odpowiednią uchwałę, której realizacja włączyłaby osoby poszukujące pracy do wykonawstwa zadań w Planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-29.28" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#Marszalek">Obecnie zabierze głos poseł Edward Gierek celem złożenia oświadczenia.</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#PoselGierekEdward">Wysoki Sejmie! Nie wątpię, że Prezes Rady Ministrów ustosunkuje się do interpelacji posła Kłosiewicza.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#PoselGierekEdward">Jako poseł PZPR-owski muszę tu wyrazić przede wszystkim swoje zdziwienie z powodu wystąpienia tow. Kłosiewicza. Wiemy wszyscy — i wie o tym dobrze i poseł Kłosiewicz — ile plotek rozszerza o Polsce przez radio propaganda zagraniczna. Jest jednak sprawą zdumiewającą i budzącą największe zastrzeżenie, jeśli plotka staje się powodem dla interpelacji posła, który jest ponadto członkiem Rady Państwa i przewodniczącym Centralnej Rady Związków Zawodowych.</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#PoselGierekEdward">Jakiż skutek może taka interpelacja mieć w kraju, prócz powodowania zamieszania — komu na tym zależy? W jakim świetle chciał poseł Kłosiewicz postawić nas wobec ośrodków propagandy zagranicznej swoją Interpelacją?</u> + <u xml:id="u-31.3" who="#PoselGierekEdward">Dlatego chciałbym stwierdzić z tej trybuny, że niezależnie od ustosunkowania się Prezesa Rady Ministrów do interpelacji posła Kłosiewicza, do samego faktu takiego wystąpienia posła Kłosiewicza niewątpliwie ustosunkuje się również kierownictwo Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-31.4" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-31.5" who="#PoselGierekEdward">Marszałek: Na tym kończymy dzisiejsze obrady. Dalsza dyskusja nad projektem Planu 5-letniego będzie kontynuowana w poniedziałek.</u> + <u xml:id="u-31.6" who="#PoselGierekEdward">Do Prezydium Sejmu wpłynęły następujące interpelacje:</u> + <u xml:id="u-31.7" who="#PoselGierekEdward">1.Interpelacja posłów Wojewódzkiego Zespołu Poselskiego woj. opolskiego do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie przebiegu łączenia rodzin rozdzielonych w wyniku działań wojennych.</u> + <u xml:id="u-31.8" who="#PoselGierekEdward">2.Interpelacja posła Włodzimierza Szczepanika do obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie wydzielenia Stalowej Woli w miasto na prawach powiatu oraz udzielenia odpowiedzi na list otwarty skierowany do Prezydium Rządu przez radnych Stalowej Woli.</u> + <u xml:id="u-31.9" who="#PoselGierekEdward">3.Interpelacja posła Ireny Sztachelskiej do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie przekazania zwalnianych budynków w Konstancinie i Skolimowie na rzecz Domu Zdrowia dla dzieci.</u> + <u xml:id="u-31.10" who="#PoselGierekEdward">Interpelacje te Prezydium Sejmu, w myśl art. 53 regulaminu Sejmu, przekazało Prezesowi Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-31.11" who="#PoselGierekEdward">Poza tym do Prezydium Sejmu wpłynęły wnioski różnych wojewódzkich zespołów poselskich i poszczególnych posłów skierowane do Rządu.</u> + <u xml:id="u-31.12" who="#PoselGierekEdward">Wnioski te poleciłem również przekazać Rządowi.</u> + <u xml:id="u-31.13" who="#PoselGierekEdward">Komunikat:</u> + <u xml:id="u-31.14" who="#PoselGierekEdward">Dzień jutrzejszy jest wolny od posiedzenia plenarnego.</u> + <u xml:id="u-31.15" who="#PoselGierekEdward">Jutro, tj. 10 listopada, odbędą się posiedzenia komisji sejmowych według następującego planu — może zainteresowani Koledzy Posłowie zechcą sobie zanotować:</u> + <u xml:id="u-31.16" who="#PoselGierekEdward">1)O godz.10 odbędzie się wspólne posiedzenie Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Komisji Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-31.17" who="#PoselGierekEdward">2)Posiedzenie Komisji Spraw Ustawodawczych — o godz. 18.</u> + <u xml:id="u-31.18" who="#PoselGierekEdward">3)Wspólne posiedzenie Komisji Oświaty, Nauki i Kultury oraz Komisji Spraw Zagranicznych — o godz. 9.</u> + <u xml:id="u-31.19" who="#PoselGierekEdward">4)Posiedzenie Komisji Oświaty, Nauki i Kultury — bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia wspólnego.</u> + <u xml:id="u-31.20" who="#PoselGierekEdward">5)Posiedzenie Komisji do opracowania ustaw o odwoływaniu posłów i radnych — o godz. 16.</u> + <u xml:id="u-31.21" who="#PoselGierekEdward">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-31.22" who="#PoselGierekEdward">Następne posiedzenie Sejmu odbędzie się w poniedziałek, tj. dnia 12 listopada, o godz. 10.</u> + <u xml:id="u-31.23" who="#PoselGierekEdward">Na tym posiedzenie zamykam.</u> + <u xml:id="u-31.24" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 19 min. 55.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00035-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00035-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..5353728 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00035-01/header.xml @@ -0,0 +1,70 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00035-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>35 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>35 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">35</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1956-11-12</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBoczekHelena" role="speaker"> + <persName>Poseł Boczek Helena</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBugdolBernard" role="speaker"> + <persName>Poseł Bugdoł Bernard</persName> + </person> + <person xml:id="PoselCzapskiJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Czapski Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDachowMikolaj" role="speaker"> + <persName>Poseł Dachów Mikołaj</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGawelkoJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Gawełko Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselGosciminskaWanda" role="speaker"> + <persName>Poseł Gościmińska Wanda</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKrolikiewiczFranciszek" role="speaker"> + <persName>Poseł Królikiewicz Franciszek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSzczerbaAmelia" role="speaker"> + <persName>Poseł Szczerba Amelia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSzymanskiRoman" role="speaker"> + <persName>Poseł Szymański Roman</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTeisseyreStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Teisseyre Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWaisStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Wais Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZychowiczJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Zychowicz Józef</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00035-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00035-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..f1aceda --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00035-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,1057 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja I - Sesja X</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie stenograficzne z 35 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 12 listopada 1956 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1956</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do dalszego ciągu dyskusji nad Planem 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Jako pierwszy dziś ma głos poseł woj. rzeszowskiego Stanisław Wais.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselWaisStanislaw">Wysoki Sejmie! Analizując otrzymany projekt ustawy, chciałbym zwrócić uwagę na przemysł naftowy, pominięty w referacie tow. Jędrychowskiego , i zobrazować jego rozwój oraz potrzeby, które zapewniałyby dalszy wzrost wydobycia ropy naftowej i gazu, jak i dalsze możliwości zaspokojenia wciąż rosnących potrzeb naszej gospodarki narodowej w paliwa płynne i smary.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselWaisStanislaw">Jakie znaczenie posiada nafta w życiu gospodarczym kraju, świadczą chociażby tylko ostatnie wydarzenia polityczne i militarne na Bliskim Wschodzie. Walka o naftę potrafiła skłócić takich związanych ze sobą sojuszników, jak Anglia i Stany Zjednoczone.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselWaisStanislaw">W naszych warunkach nie wyobrażam sobie postępu motoryzacji i mechanizacji naszego kraju bez walki o zwiększenie produkcji ropy naftowej.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselWaisStanislaw">Chcę wykazać, że przemysł naftowy u nas nie był zarówno w planie 6-letnim, jak i nie jest w projekcie Planu 5-letniego należycie doceniany przez czynniki rządowe.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselWaisStanislaw">W minionym okresie planu 6-letniego przemysł naftowy w poszukiwaniu nowych pól naftowych wskutek słabego przygotowania badań geofizycznych i sejsmicznych, jak i szczupłej ilości odwierconych metrów poszukiwawczych, nie stworzył szerszych możliwości prowadzenia wierceń eksploatacyjnych dla polepszenia wydobycia, jak i zabezpieczenia perspektywicznych zasobów ropy i gazu.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselWaisStanislaw">W wyniku tego przemysł naftowy, zarówno kopalniany jak i przeróbczy, pozostał w realizacji planu 6-letniego daleko w tyle za potrzebami kraju w zakresie produktów naftowych. Pokrycie bowiem tych potrzeb przedstawiało się następująco:</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselWaisStanislaw">Wydobycie ropy w 1950 r. stanowiło 24% naszego zapotrzebowania, zaś w 1955 r — 11%, a w 1960 r. zgodnie z założeniami Planu 5-letniego produkcja nasza zaspokoi zaledwie 5% potrzeb krajowych.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselWaisStanislaw">Jeżeli wydobycie ropy nie podwyższy się przez odkrycie nowych pól naftowych, to zmuszeni będziemy 95% naszego zapotrzebowania importować.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselWaisStanislaw">Według ogólnych danych, za wydane sumy na import ropy i produktów naftowych moglibyśmy zakupić milion ton zboża, potrzebnego dla zaspokojenia potrzeb ludności w naszym kraju, względnie zakupić za tę kwotę poważne ilości nawozów sztucznych, co wpłynęłoby na wzrost wydajności z hektara w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselWaisStanislaw">Czy jest słusznym, że założenia rozwoju przemysłu naftowego w Planie 5-letnim z góry zakładają wydobycie tylko 94,5% produkcji w porównaniu z 1955 r.? Jest to moim zdaniem sprzeczne z interesami naszej gospodarki narodowej. Interes narodowy wymaga wyszukania i odkrycia na naszych ziemiach nowych złóż ropy i gazu, bowiem w ten sposób zaoszczędzimy znaczne sumy wydawane na import — o czym mówił już poseł Gabryl.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselWaisStanislaw">W podobnej sytuacji paliwowej, w jakiej my znajdujemy się obecnie, były i inne państwa europejskie. Należy postawić pytanie, czy poszły one drogą łatwizny gospodarczej, licząc na import taniej ropy z Persji, Arabii czy Związku Radzieckiego? Nie. Takie kraje jak Węgry, Rumunia, Francja, Holandia, Niemcy Zachodnie, Włochy, pokryły swój kraj gęstą siecią poszukiwań i wierceń w celu zdobycia surowca.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselWaisStanislaw">Jak statystyka światowa wykazuje, w każdym z tych krajów, gdzie konsekwentnie szukano ropy, odkryto pola naftowe, stwarzając bazę paliwową i bazę surowcową dla przemysłu krajowego. Musimy zdać sobie z tego sprawę, że ilość wydobywanej ropy jest ściśle uzależniona od ilości odwierconych metrów.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselWaisStanislaw">Posłużę się przykładem z NRF, gdzie w 1946 r. odwiercono 100 tys. metrów i uzyskano 270 tys. ton ropy. W 1955 r. wiercenia wzrosły tam do 750 tys. metrów rocznie, a ilość ropy do 3147 tys. ton.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselWaisStanislaw">Podobnie w Węgierskiej Republice Ludowej po właściwym przygotowaniu geofizycznym i prawidłowo przeprowadzonym wierceniu w latach od 1948 do 1955 łącznie odwiercono tam 1700 tys. metrów, przy czym w latach 1952 i 1953 wiercono po 400 tys. metrów rocznie. W wyniku tego uzyskano 1,5 mln ton ropy rocznie.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselWaisStanislaw">Również Rumuńska Republika Ludowa podniosła swoją produkcję ropy naftowej z 5 mln ton w 1944 r. na 10,5 mln ton w 1955 r., co zawdzięcza intensywnym i nieustannym wierceniom prowadzonym od 1948 r.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselWaisStanislaw">Jak u nas traktowane jest przez PKPG nasze wiertnictwo naftowe?</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselWaisStanislaw">Plan 6-letni zakładał odwiercenie w ciągu 6 lat 1.116 tys. metrów, odwiercono zaś 662 tys., tj. 59,3% zaplanowanych metrów. Przyczyną tego stanu był niedostateczny przydział środków finansowych, materiałowych, a głównie rur.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselWaisStanislaw">Polityka PKPG na odcinku planowanych poszukiwań za ropą i gazem nawiązywała do jak najgorszych tradycji przedwojennych.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselWaisStanislaw">Jak wygląda zagadnienie wierceń w Planie 5-letnim? Obecny plan wierceń jest niższy od pierwotnego, opracowanego przez Centralny Urząd Naftowy, o 280 tys. metrów poszukiwawczych i eksploatacyjnych. Jest on o wiele tysięcy za niski według opinii fachowców dla odkrycia wielkich zasobów ropy i gazu.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselWaisStanislaw">Ktoś mógłby postawić pytanie, czy ziemia nasza kryje te surowce? Odpowiadam, że prowadzone w 1956 r. prace poszukiwawcze na Przedgórzu w rejonie Rzeszowa pozwoliły na odkrycie pola gazowego, gdzie odwiercono już dwa otwory z produkcją gazu o ciśnieniu około 100 atmosfer. Te dwa otwory pod względem kalorycznym równoważne są kopalni węgla produkującej ok. 450 ton węgla na dobę.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselWaisStanislaw">Ma to dla nas szczególne znaczenie w walce o jak największą oszczędność węgla.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselWaisStanislaw">Przemysł naftowy był niedoceniany przez niektóre czynniki rządowe, potwierdzeniem czego może być wypowiedź Ministra Lesza, który na jednej z konferencji powiedział, że — „Przemysł naftowy jest nieopłacalny i raczej korzystniej sprzedać rury wiertnicze i zakupić surowiec i produkty naftowe”.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselWaisStanislaw">Prawdopodobnie tego rodzaju wypowiedzi przyczyniły się do traktowania przemysłu naftowego jako królika doświadczalnego, na którym przeprowadzano eksperymenty wszelkiego rodzaju reorganizacji, organizacji, dezorganizacji itp. W dodatku spowodowało to, że nastąpiły poważne trudności w sprowadzaniu ropy z zagranicy, co zahamowało wykorzystanie zdolności przeróbczych w naszych rafineriach.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselWaisStanislaw">Załogi przemysłu naftowego przy spotkaniu z Wicepremierem Jaroszewiczem wskazywały, że przemysł naftowy od 1945 r. przeżył 14 reorganizacji.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselWaisStanislaw">Tego rodzaju stosunek do przemysłu naftowego nie stworzył odpowiednich warunków rozwoju, oraz doprowadził do poważnych trudności i zahamowania postępu.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselWaisStanislaw">Zdajemy sobie dokładnie sprawę z tego, że mamy poważne trudności gospodarcze w naszym kraju. O trudnościach tych wyraźnie mówił I Sekretarz KC tow. Gomułka na VIII Plenum KC PZPR. Realizacja wytycznych VIII Plenum KC naszej Partii wymaga wytężenia wszystkich sił i środków w kierunku zabezpieczenia realizacji tego programu.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselWaisStanislaw">Zatem wydaje mi się, że brak odpowiednich warunków rozwoju dla przemysłu naftowego i niezwrócenie większej jak dotąd uwagi na ten przemysł przez czynniki rządowe i powołany do tego resort — sprzyja występowaniu poważnych trudności w gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselWaisStanislaw">Zadania, jakie stoją przed przemysłem naftowym, wymagają właściwego ustawienia i zasilenia inżynierami i technikami naftowymi samego resortu oraz właściwego ustawienia służby geologicznej, która wreszcie powinna ukazać perspektywę odkrycia nowych zasobów złóż naftowych i gazu ziemnego.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselWaisStanislaw">Prowadzone obecnie prace geofizyczne powinny przygotować wiele struktur, na których należy rozwinąć działalność wiertniczą; oprócz prowadzenia wierceń poszukiwawczych w pasie Niżu Pomorskiego należy zwiększyć wiercenia w poszukiwaniu ropy i gazu w Karpatach i na Przedgórzu.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselWaisStanislaw">W związku z tym należy przyznać przemysłowi naftowemu odpowiednie kredyty na:</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselWaisStanislaw">1)rozszerzenie prac geofizycznych, 2)prowadzenie w szerokim zakresie wierceń poszukiwawczych i geologicznych, 3)zwiększenie wierceń eksploatacyjnych celem powiększenia wydobycia ropy i gazu w Karpatach.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PoselWaisStanislaw">Aby stworzyć dla przemysłu naftowego bazę produkcji maszyn i narzędzi wiertniczo-eksploatacyjnych i ich remontów, zachodzi konieczność rozbudowania Fabryki Maszyn i Sprzętu Wiertniczego w Gliniku, jak też Krośnieńskich Warsztatów Remontowych, dla przygotowania zdolności produkcyjnych nowych wyrobów i remontów urządzeń dla przemysłu naftowego w tych zakładach.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PoselWaisStanislaw">Przemysł naftowy cierpi m. in. na brak wysokociśnieniowej armatury, sprowadzanej dotąd z zagranicy. Dla przykładu podaję, że jedna zasuwa średniej dymensji kosztuje 100 dolarów, a do uzbrojenia jednego odwiertu potrzeba od 8 do 10 zasuw.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PoselWaisStanislaw">Licząc się z dalszym wierceniem w poszukiwaniu gazu należy mieć na uwadze fakt, że możemy nie otrzymać dostatecznej ilości tych zasuw z zagranicy, zatem konieczne jest dostosowanie jednego z wyżej wymienionych zakładów do ich produkcji.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PoselWaisStanislaw">Dla prawidłowości wykonania zadań przez wyżej wymienione zakłady konieczna jest pomoc innych resortów, szczególnie hutnictwa, które winno zaopatrzyć wspomniane zakłady ilościowo i jakościowo w materiały hutnicze, zwłaszcza specjalne stale stopowe, odlewy staliwne itp. Inne zaś resorty winny dać w kooperacji dobre silniki spalinowe i elektryczne, dobre wyroby gumowe oraz armaturę wysokociśnieniową.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PoselWaisStanislaw">Również z uwagi na wzrastające zapotrzebowanie na produkty naftowe wydaje się słuszne zwiększyć zdolności przeróbczą naszych dotychczasowych rafinerii nafty, które powinny być nastawione na przeróbkę miliona ton ropy z uwzględnieniem pełnej finalizacji wszystkich półproduktów oraz utylizowania produktów odpadkowych. Uważam, że założenia rozwoju przemysłu naftowego w planie 5-letnim winny ulec zrewidowaniu przez Rząd.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PoselWaisStanislaw">Wysoki Sejmie! Następne zagadnienie, które chciałem poruszyć, to sprawa rozwoju gospodarczego woj. rzeszowskiego, a co się z tym wiąże — zatrudnienia nadwyżki siły roboczej. Wszystkim nam jest znane, że woj. rzeszowskie było najbardziej zaniedbanym województwem pod względem przemysłowo-gospodarczym.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PoselWaisStanislaw">Projekt Planu 5-letniego nie stwarza dostatecznych perspektyw w zacieraniu i likwidacji zacofania gospodarczego naszego województwa. W związku z tym chodzi mi o to, by woj. rzeszowskie było traktowane na równi z innymi województwami.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PoselWaisStanislaw">Na terenie tym istnieje szereg mniejszych zakładów przemysłowych, które nie posiadają właściwych warunków dla prawidłowego wykonywania produkcji, jak np. Sanocka Fabryka Autobusów i Przyczep, pracująca dotychczas w warunkach prymitywnych. Fabryka ta sprowadza dotychczas z zagranicy 35 tys. felg do przyczep samochodowych, płacąc za jedną felgę po 10 dolarów, podczas gdy w zakładach ostrowieckich można by dokonywać walcowania felg, przez co gospodarka narodowa zyskałaby 350 tys. dolarów w stosunku rocznym efektywnej oszczędności.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PoselWaisStanislaw">Zakład ten wymaga rozbudowania kabiny lakierniczej i dostarczenia spawarek do spawania elektrycznego; po takim wyposażeniu hali można by zwiększyć produkcję trzykrotnie.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PoselWaisStanislaw">Na terenie Sanoka miała być uruchomiona fabryka gumy; są ku temu warunki i kwalifikowane kadry w samym Sanoku i okolicy. Sprowadzono już część maszyn i przystąpiono do wstępnych prac przygotowania obiektów do produkcji. Według danych na rok 1957 otrzymanych z Powiatowej Rady Narodowej w Sanoku, Ministerstwo Przemysłu Chemicznego miało przeznaczyć na rozbudowę wspomnianego zakładu 4 mln zł, ale zapoznawszy się z planem 5-letnim woj. rzeszowskiego nie znajduję w nim takiej inwestycji.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PoselWaisStanislaw">Zwracam się zatem do Ministerstwa Przemysłu Chemicznego o zainteresowanie się tą sprawą i ujęcie planem rozbudowy oraz uruchomienie tego zakładu, względnie o przekazanie pewnej sumy pieniędzy do Wojewódzkiej Rady Narodowej na potrzeby wymienionego zakładu, jako zakładu przemysłu terenowego.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#PoselWaisStanislaw">Omawiając sytuację zakładów na terenie pow. sanockiego, nie sposób pominąć sprawy węzła kolejowego, a szczególnie parowozowni w Zagórzu.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#PoselWaisStanislaw">W dyskusji nad projektem Planu 5-letniego załogi tegoż węzła, a szczególnie parowozowni, wysuwały postulaty i domagały się, by Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych w Krakowie, względnie Ministerstwo Kolei zainteresowało się tymże węzłem i przez przeznaczenie pewnych środków finansowych stworzyło odpowiednie warunki pracy tejże załodze. Dotychczasowe warunki urągają wszelkim przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy, hamując tym samym wykonanie zadań planowych.</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#PoselWaisStanislaw">Dyrekcja Okręgowa Kolei Państwowych w Krakowie od szeregu lat ujmuje w projektach wstępnych do planu inwestycyjnego budowę rozpoczętej już za okupacji parowozowni w Zagórzu. Jednak roboty te stale skreślane są z projektu planu na szczeblu Ministerstwa Kolei.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#PoselWaisStanislaw">Konieczne jest zatem, aby Ministerstwo Kolei bliżej zainteresowało się tą sprawą, zapoznając się z dotychczasowymi warunkami pracy tych załóg, jak również dokończyło rozpoczętą już przez okupanta budowę parowozowni — chociażby dlatego, że powstające zakłady drzewne w powiatach Lesko i Ustrzyki będą wymagały usprawnień pracy węzła kolejowego w Zagórzu.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#PoselWaisStanislaw">Na terenie Krosna jest zakład produkcyjny przetworów owocowych — „Las”, który jak dotychczas pracuje w prymitywnych warunkach, a ma wszelkie możliwości rozbudowy i rozwoju produkcji, tym bardziej że na miejscu jest zapewniona baza surowcowa.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#PoselWaisStanislaw">Ministerstwo Leśnictwa winno zająć się tym zakładem, a przy odpowiednim nakładzie finansowym dopomóc do pełnej jego zdolności produkcyjnej.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#PoselWaisStanislaw">W projekcie ustawy o Planie 5-letnim jest przewidziana budowa zakładów sprzętu lotniczo-sportowego we Wrocławiu. Czy nie byłoby korzystniejsze i ekonomicznie bardziej uzasadnione — przy mniejszym nakładzie inwestycyjnym — rozbudować istniejący na terenie Krosna w woj. rzeszowskim zakład sprzętu lotniczo-sportowego, tym bardziej że na tym terenie istnieją sprzyjające warunki, choćby ze względu na dogodne położenie tego zakładu mieszczącego się obok lotniska sportowego, gdzie szkoli się nową kadrę lotniczą.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#PoselWaisStanislaw">Podając powyższe, uważam za uzasadniony w pełni wniosek, by Ministerstwo Transportu Drogowego i Lotniczego zainteresowało się tą sprawą i zrewidowało projekt budowy nowego zakładu we Wrocławiu. Zamiast podejmowania tej budowy należy rozbudować już istniejący i niewykorzystany taki sam zakład w Krośnie.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#PoselWaisStanislaw">Następnym bardzo, ważnym zagadnieniem jest sprawa stworzenia odpowiednich warunków życia dla ludności zamieszkałej w powiatach Lesko i Ustrzyki.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#PoselWaisStanislaw">W związku z rozpoczęciem budowy elektrowni wodnej w Myczkowcach na Sanie oraz zakładów drzewnych w tych powiatach, pożądane jest porozumienie się ministerstw, w czyjej kompetencji ma być niezwłoczne zajęcie się takimi sprawami, jak zakładanie ośrodków zdrowia, szkół podstawowych, budowa dróg, a przede wszystkim zaopatrzenie w artykuły pierwszej potrzeby załóg zatrudnionych przy budowie tych obiektów i ich późniejszej eksploatacji.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#PoselWaisStanislaw">Obecnie istnieje tam taki stan rzeczy, że brak jest chleba, tłuszczu i innych artykułów, potrzebnych dla egzystencji załogi. Ponadto do tej pory nie ma tam żadnej opieki lekarskiej, nawet felczera.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#PoselWaisStanislaw">Wysoki Sejmie! Ludność powiatów podkarpackich nurtuje zagadnienie wciąż jeszcze niewłaściwej gospodarki w tamtejszych PGR-ach. Dotychczasowa polityka odgórnego planowania i narzucanie obowiązkowego zasiewania obszarów roślinami nie nadającymi się do uprawy na tych gruntach, mimo dużych nakładów finansowych, zużywania poważnych ilości nawozów sztucznych i ludzkiej pracy doprowadziła do powstawania wtórnych odłogów. Wydaje mi się słusznym, aby Ministerstwo PGR zrewidowało plany, dotyczące terenów Podkarpacia, odnośnie ilości obszarów zasiewanych zbożami i roślinami przemysłowymi, biorąc pod uwagę specyfikę tego terenu i przestawiło gospodarkę tych PGR-ów na gospodarkę hodowlano-wypasową przy zabezpieczeniu potrzebnej bazy paszowej.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#PoselWaisStanislaw">Jestem przekonany— i taka jest opinia ludności Podkarpacia — że gdyby nawozy sztuczne zużywane przez tamtejsze PGR-y rozprowadzono na gospodarstwa indywidualne i istniejące tam spółdzielnie produkcyjne, to podniesienie wydajności tych gospodarstw wyrównałoby straty ponoszone przez PGR-y tych terenów. A straty te w 1955 r. wynosiły 140 mln zł.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#PoselWaisStanislaw">Mówiąc o podniesieniu produkcji rolnej w gospodarstwach indywidualnych i spółdzielniach produkcyjnych musimy zdać sobie sprawę, że równocześnie nieodzowne jest udzielenie większej niż dotąd pomocy chłopom w uzyskaniu materiałów budowlanych, jak: cement, wapno, cegła lub inne materiały potrzebne dla budownictwa i remontów budynków gospodarskich.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#PoselWaisStanislaw">Podkarpacie obfituje w glinki ceramiczne i wapienniki, i gdyby w miarę możliwości udostępniono nabycie pewnej ilości miału węglowego dla wypalana cegły i wapna, rozwiązałoby to istniejące na tym terenie trudności związane z budownictwem indywidualnym.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#PoselWaisStanislaw">Realne możliwości załatwienia tych spraw widzę w dostarczeniu potrzebnego opału dla zespołów wypałowych cegły i wapna z uruchomionej systemem gospodarczym kopalni węgla brunatnego w powiecie jasielskim. Z takim wnioskiem występuję w imieniu Zespołu Poselskiego woj. rzeszowskiego.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#PoselWaisStanislaw">Ostatnia sprawa, która nurtuje wyborców woj. rzeszowskiego, to sprawa elektryfikacji wsi. Wiele naszych PGR-ów, spółdzielni produkcyjnych i całych gromad na Podkarpaciu, a szczególnie w powiatach Sanok, Brzozów, Lesko i Ustrzyki jest pozbawionych elektryczności, mimo iż przez gromady te przebiega sieć wysokiego napięcia. Z uwagi na to, że woj. rzeszowskie w stosunku do innych województw pozostało daleko w tyle zarówno na tym, jak i na wielu innych odcinkach — należy zmniejszyć tę rażącą dysproporcję choćby na odcinku elektryfikacji wsi, przydzielając nam odpowiednie środki finansowe a przede wszystkim materiałowe, a ludność naszego województwa w czynach społecznych chętnie dopomoże w pracach elektryfikacyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#PoselWaisStanislaw">Zajęcie się wymienionymi sprawami i objęcie ich Planem 5-letnim będzie wyrazem troski Partii i Rządu w załatwieniu istotnych spraw ludzi pracy i rozwoju naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#PoselWaisStanislaw">Marszałek: Głos ma poseł woj. rzeszowskiego Wojciech Kosiba.</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#PoselWaisStanislaw">Poseł Kosiba Wojciech: Wysoki Sejmie! Zabieram głos nie dlatego, żeby popisać się przed wyborcami w obliczu nowej kadencji, nie dlatego że prasa pisze, iż posłowie dotychczas milczeli, a teraz wprowadzają gadulstwo — ale zabieram głos dlatego, bo mnie wyciągnął ze skóry Przewodniczący Państwowej Komisji Planowania tow. Jędrychowski. Dlaczego? O wszystkim nam powiedział, powiedział nawet o parkietach — i ślicznie, chcę robotnik, chcę chłop dobrych parkietów — ale nie powiedział nic o nafcie. Gdyby był 'tyle przynajmniej powiedział, że będziemy mlekiem lub maślanką motory pędzić, już byłbym głosu nie zabierał, żeby czasu nie przewlekać, ale tegośmy nie słyszeli. Dla tej prostej przyczyny pozwólcie Towarzysze i Obywatele Posłowie, i wszyscy, którzy odpowiadamy w końcu za losy ekonomiki a tym samym i polityki, powiedzieć w paru słowach, jak ja tę rzecz widzę.</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#PoselWaisStanislaw">Towarzysz Wais, poseł, który przede mną mówił, pokazał jak sprawy nafty na Podkarpaciu wyglądają. Ja wam powiem jako ten, który w nafcie robił od 13 lat — a dziś się naftą interesuję i chodzę po terenach naftodajnych.</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#PoselWaisStanislaw">U nas w powiecie — ograniczę się tylko do powiatu, dlatego, że tow. Wais pokazał Podkarpacie — w Foluszu ropa sama idzie. Kto jest ciekawy i chcę być dobrym gospodarzem kraju i naszej Ojczyzny, niech zaglądnie. Pcha się, siła natury czy przyrody ją wypycha, to nie jest tajemnicą i Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego powinna o tym wiedzieć. Następnie w Mrukowej, w Osobnicy pcha się, a że zmienano 14 razy organizację Centralnego Zarządu Naftowego, to mimo że nafta pchała się sama, nie miał kto pokierować jej wydobyciem. Dlatego też robotnicy nazywali to sabotażem idącym od góry. Tym więcej, że Centralny Zarząd Naftowy obsadzano kumplami, znajomymi, niefachowcami i tym doprowadzono do zmniejszenia wydobycia ropy. Winnym tego stanu dawano krzyże i pchano na wyższe stanowiska. Jasne, że taki nie będzie robił, tylko przeszkadzał.</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#PoselWaisStanislaw">W powiecie jasielskim prowadzono gospodarkę rabunkową, wyczerpując gaz dla premii w nafcie.</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#PoselWaisStanislaw">Prowadzona w ten sposób rabunkowa gospodarka doprowadziła do utraty zaufania robotników do kierownictwa na szczeblu centralnym. Powtarzałem nieraz na sesjach rad narodowych, na plenach powiatowych i wojewódzkich, przytaczałem głosy naftowców z terenu, że jest sabotaż i nikt temu nie przeciwdziała. Był swego czasu na Wojewódzkiej Radzie Narodowej tow. Zambrowski — nie wiem, czy tu jest, nie widzę go dzisiaj — apelowałem do niego, był jeszcze wtedy Ministrem Kontroli: Towarzyszu Ministrze, Towarzyszu Zambrowski, źle jest, bo takie i takie rzeczy dzieją się w przemyśle naftowym i węglu brunatnym w woj. rzeszowskim.</u> + <u xml:id="u-3.67" who="#PoselWaisStanislaw">Tow. Zambrowski zapisał moje uwagi i po jakimś czasie przyjechała komisja, rzekomo rządowo-partyjna. Wezwano nas do Komitetu Powiatowego: No, Kosiba, to jeszcze gorzej wygląda, niż poruszałeś na sesji Wojewódzkiej Rady Narodowej. A widzisz, jakie błoto? — Widzę. — A więc gdyby nie błoto, to byśmy jeszcze więcej zbadali.</u> + <u xml:id="u-3.68" who="#PoselWaisStanislaw">Apeluję do Wysokiego Sejmu, jak i do Rady Państwa, i do Rządu, by wreszcie posłano komisję, ale taką, która będzie widzieć interes, kraju, interes narodu, a nie interes osobisty, bo jak przysłali takich, co błoto im przeszkadzało, to jasne, że sprawy do końca nie mogli zbadać.</u> + <u xml:id="u-3.69" who="#PoselWaisStanislaw">A zatem w nafcie nie jest dobrze i trzeba by, żeby wreszcie jak najprędzej poprawiono. Bo my — jeszcze raz powiadam — nie będziemy mlekiem kwaśnym pędzić motorów, tym więcej, że jakoś tego ciągle jest za mało. Sytuacja na Węgrzech dowodzi, że ropy na miejscu w kraju trzeba poszukiwać.</u> + <u xml:id="u-3.70" who="#PoselWaisStanislaw">To wszystko, co powiedziałem, dotyczy nafty. Apel, od robotników naftowców i całego społeczeństwa, żeby naftę traktować poważnie, a nie jak piąte koło u wozu.</u> + <u xml:id="u-3.71" who="#PoselWaisStanislaw">Węgiel brunatny do 1950 r. miał prywaciarz, niejaki Gaj. Wydobywali węgiel prymitywnym sposobem — od 80 do 150 ton na dobę. W 1950 r. postanowiono, że trzeba zabrać prywaciarzowi tę kopalnię — i zabrano. W 1950 r. — dziś się ma ku końcowi rok 1956 i jeszcze w pełni nie wprowadzono mechanicznego wydobycia węgla.</u> + <u xml:id="u-3.72" who="#PoselWaisStanislaw">Ja biłem się o tę sprawę gdzie mogłem — i nie tylko ja, ale i wielu innych — po Katowicach, po Warszawie i po województwie. Te maszyny, które zostały po prywaciarzu, gdzieś wyszabrowano, wywieźli je do Przemyśla, czy może gdzie indziej. Robotnicy sami zrobili 3,5 km drogi, trzy mosty, robili za darmo, 11 1/2 miesiąca, by pokazać, że węgiel jest i że da się go wydobywać. — „Patrzcie się, sabotażyści — mówili robotnicy — tu jest węgiel, a my nie mamy czym palić; nie mamy czym cegły wypalać, a wy nam węgla nie dajecie” — i pokazali 1000 ton wydobytego węgla. Wydobyty węgiel wreszcie przekonał wszystkich sabotażystów, że chłop czy robotnik tam pracujący miał rację.</u> + <u xml:id="u-3.73" who="#PoselWaisStanislaw">Czy jesteśmy w porządku jako Sejm, jako Rząd i jako Rada Państwa? Zdaje mi się, że nie. No, ale teraz zaczyna się wierzyć w to, że może ten węgiel brunatny zacznie się wydobywać. Piękna ściana, jak zejdziecie na dół: jedna 3,5 metra, węgiel czarny, ładny; druga — około 4 metrów i ponad 4 metry. Jakoś się tym nie miał kto interesować, nie widzieliśmy tego; a zatem i my jesteśmy winni, i ja też. To tylko mam na swoje pokrycie, że protokółów moc znajdziecie, gdzie zabierałem głos i o tych rzeczach mówiłem.</u> + <u xml:id="u-3.74" who="#PoselWaisStanislaw">Trzecią sprawą, którą chciałbym poruszyć, to są rady; bo jak widzę, to dyskusja sprowadza się do tego, że wszystkiemu winne rady i to niższego szczebla — tak z tego wszystkiego wynika. Z Rady Państwa zabierał głos — o ile się nie mylę — tow. Matuszewski i sprowadził rzecz do tego, że gdyby rady były w porządku to — przypuszcza — nie byłoby tyle zła w kraju.</u> + <u xml:id="u-3.75" who="#PoselWaisStanislaw">Ale kto tym radom pomagał? Ja śmiem zapytać, co Sejm albo poszczególny poseł pomógł radom? Co pomogła Rada Państwa, a zwłaszcza tow. Matuszewski? Co Rząd w tym wypadku pomógł?</u> + <u xml:id="u-3.76" who="#PoselWaisStanislaw">Towarzysz Cyrankiewicz, jak przyszło zbliżenie tych rad do mas, wydał taką krótką informację, w formacie bardzo małym i radził — dobrze radził tow. Cyrankiewicz — żeby jak najmniej pisać do rad gromadzkich, bo oni nie są przygotowani, bo to chłop odciągnięty od pługa, robotnik od młota, inteligent dopiero co po ukończeniu szkoły... A więc radził: Jedzcie do nich z powiatowych i wojewódzkich rad i pomagajcie. Myśmy się z tego cieszyli, ale na drugi dzień znowu od tow. Cyrankiewicza i innych przyszły sterty pism, a myśmy dalej przesyłali je w dół.</u> + <u xml:id="u-3.77" who="#PoselWaisStanislaw">To była dla rad pomoc, to było wychowanie rad. A teraz mamy do nich pretensje! Do tego chłopusia, do poczciwiny, całym sercem oddanego Polsce i swojej Ojczyźnie!</u> + <u xml:id="u-3.78" who="#PoselWaisStanislaw">Rady nie tak jak tutaj w Warszawie, co tylko o stanowiska, o żłoby się biją, ale — już teraz to się wyczuwa, my to widzimy — rady chcą robić tam w dołach. Nie zawsze umieją, myśmy mało pomogli: nie pomogła Rada Państwa, ani Rząd, bo Rząd widział swoje interesy, a nie widział potrzeb ludzi w terenie i rad.</u> + <u xml:id="u-3.79" who="#PoselWaisStanislaw">Chciałbym zaoszczędzić czasu i mówić tylko 15 minut, bo nasi rzeszowiacy już dużo gadali, przechodzę więc do wysunięcia wniosków.</u> + <u xml:id="u-3.80" who="#PoselWaisStanislaw">Trzeba powołać odpowiednią komisję do zbadania sprawy w nafcie i węglu w woj. rzeszowskim i zbadania sprawy umundurowania kolejarzy.</u> + <u xml:id="u-3.81" who="#PoselWaisStanislaw">Wniosek dalszy, żeby w terenie uspokajało się, bo ludzie w terenie plotkują. Wiem o tym z zebrań terenowych.</u> + <u xml:id="u-3.82" who="#PoselWaisStanislaw">Jak bym ja widział ten spokój? Trzeba w pierwszym rzędzie, kto ma na to wpływ — a przypuszczam, że Rada Państwa powinna mieć, jak również i Sejm — doprowadzić do pełnego wyjaśnienia sytuacji politycznej i gospodarczej w kraju.</u> + <u xml:id="u-3.83" who="#PoselWaisStanislaw">Dalej, trzeba AK-owców, PPS-owców z Podkarpacia, BCh-cwców, Al-owców i komunistów zdeptanych wyciągnąć, dźwignąć, przywrócić im godność zdeptaną, by stanęli do pracy razem z nami.</u> + <u xml:id="u-3.84" who="#PoselWaisStanislaw">Zwołajmy posiedzenie Związku Bojowników, zróbmy co innego — i zacznijmy w tej Polsce właściwą robotę i dobrą robotę. Trzeba do tych komisji weryfikacyjnych nie wybierać tych, którzy robili to zło, tylko wybrać tych ludzi podeptanych — jak to się stało w woj. rzeszowskim, gdzie Komisja z ob. Huczkiem na czele właściwie przeprowadzi analizę krzywd tych ludzi. Wtedy ludzie ci pójdą z tow. Gomułką, bo go znają z czasów przedwojennych, z czasu okupacji i po wojnie.</u> + <u xml:id="u-3.85" who="#PoselWaisStanislaw">Trzeba, żebyśmy narodu nie okłamywali dalej, jak to dotychczas czyniliśmy.</u> + <u xml:id="u-3.86" who="#PoselWaisStanislaw">Tak ja widzę rzecz poprawy w terenie.</u> + <u xml:id="u-3.87" who="#PoselWaisStanislaw">Dużo jeszcze posłów w kuluarach mówi: Ja bym gadał, ale się boję. Nawet i z Rzeszowskiego to mówią. A ja oświadczam, że się nie bałem i nie boję — jakkolwiek nieraz człowiek dusił się aż świerszczało w brzuchu. I dzisiaj nic innego, jak tylko myślę zakończyć tym:</u> + <u xml:id="u-3.88" who="#PoselWaisStanislaw">Precz z obłudą polityczną! z zakłamaniem!</u> + <u xml:id="u-3.89" who="#PoselWaisStanislaw">Niech żyje prawda!</u> + <u xml:id="u-3.90" who="#PoselWaisStanislaw">Niech żyje sojusz robotniczo-chłopski! A ten sojusz zrobi przy pomocy inteligencji twórczej to, czego naszej Ojczyźnie, naszej Partii, naszemu narodowi potrzeba.</u> + <u xml:id="u-3.91" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. wrocławskiego Amelia Szczerba.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselSzczerbaAmelia">Wysoki Sejmie! Przedłożony przez Rząd projekt Planu 5-letniego między innymi wysuwa zadania dalszego rozwoju przemysłu terenowego, a w szczególności przemysłu spożywczego i materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselSzczerbaAmelia">Zadania to niełatwe, zważywszy, że niektóre rady narodowe niezbyt aktywnie występują i troszczą się o zagospodarowanie mało uprzemysłowionych powiatów.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselSzczerbaAmelia">Na terenowy przemysł spożywczy w woj. wrocławskim w Planie 5-letnim zakłada się wydatkowanie z funduszów inwestycyjnych około 30 mln zł na uruchomienie nowych obiektów, ze szczególnym uwzględnieniem powiatów nie uprzemysłowionych, w których występują nadwyżki sił roboczych. Ponadto na modernizację starych zakładów przewiduje się łącznie 10 mln zł.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselSzczerbaAmelia">Wskutek uruchomienia nowych zakładów terenowych przemysł spożywczy da w Planie 5-letnim dodatkową produkcję wartości około 120 mln zł.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselSzczerbaAmelia">Chcąc jednak wykonać te zadania w naszych dotychczasowych warunkach, potrzeba bezwzględnie większej niż dotychczas pomocy Ministerstwa Przemysłu Drobnego i Rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselSzczerbaAmelia">Dotychczas pomoc ze strony PKPG, tej niezastąpionej instytucji przy rozdziale maszyn z importu, w ogóle nie istnieje.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselSzczerbaAmelia">W zakładach przemysłu terenowego w woj. wrocławskim procesy technologiczne przebiegają w bardzo prymitywnych warunkach. Przypominają dosłownie czasy z okresu manufaktur. Nikt nie dba o wyposażenie tych zakładów, a już wielka radość jest w przedsiębiorstwie, jeżeli raz w roku otrzymają jakiś mały agregacik.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselSzczerbaAmelia">Zupełnie inaczej wygląda ta sprawa w przemyśle kluczowym. Centralny Zarząd Przemysłu Owocowego i wytwórnie przedsiębiorstwa — „Las” co roku modernizują swoje zakłady i otrzymują w takiej ilości nowe agregaty z importu, że są wypadki niewykorzystania ich.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselSzczerbaAmelia">Rady narodowe w terenie z Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej na czele dwoją się i troją w poszukiwaniu nowych dróg dla wykonania państwowych zadań. Niestety — bez pomocy państwa, szczególnie w odpowiednim wyposażeniu zakładów, nie ma mowy o umocnieniu naszego terenowego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselSzczerbaAmelia">Drugi problem — to zagadnienie autorytetu rad narodowych i ich pomocy w rozwoju terenowego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselSzczerbaAmelia">Na terenie woj. wrocławskiego znajduje się kilkadziesiąt zakładów przemysłowych, które w obecnej chwili przeznaczono na magazyny lub inne niepotrzebne urządzenia.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselSzczerbaAmelia">Niektóre terenowe rady narodowe bardzo aktywnie występują z żądaniami zaktywizowania ich powiatów i wykorzystania nadwyżki sił roboczych. Na przykład Powiatowa Rada Narodowa w Miliczu oddaje do dyspozycji terenowemu przemysłowi spożywczemu dwa obiekty. W jednym urządzona zostanie wytwórnia owocowo-warzywna oraz dział konserw rybnych, w drugim urządzona zostanie centralna wytwórnia octu, której zadaniem będzie obsługiwanie miasta Wrocławia oraz północno-wschodniej części naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselSzczerbaAmelia">A jak wygląda ta sprawa w innych powiatowych radach narodowych, np. we Lwówku? Tamtejsza Powiatowa Rada Narodowa powzięła uchwałę, przydzielającą i równocześnie zobowiązującą terenowy przemysł spożywczy do uruchomienia w zakładzie po byłej wytwórni sera — wytwórni win. Zakład niewątpliwie potrzebny, a może być uruchomiony małym nakładem środków i dać państwu 7,5 mln zł z rocznej produkcji. Jednak natrafiono na poważną przeszkodę, ponieważ fabrykę tę zajął PZGS, przeznaczając jej pomieszczenia na magazyny. Nakazy i prośby Prezydium Powiatowej Rady Narodowej we Lwówku o opuszczenie pomieszczeń nie odnoszą skutku u kierownictwa PZGS.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselSzczerbaAmelia">Kierownictwo PZGS tłumaczy się, że obiekt ten został przekazany im przez Ministerstwo Przemysłu Spożywczego. Zachodzi pytanie, jakim prawem Ministerstwo Przemysłu Spożywczego dysponuje nieczynnymi zakładami przemysłowymi bez uprzedniego porozumienia się z miejscową radą narodową.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselSzczerbaAmelia">W terenowym przemyśle spożywczym woj. wrocławskiego zatrudnionych jest 1327 osób, a w 1960 r. planuje się zatrudnić około 2 tys. osób. Wraz z rozwojem terenowego przemysłu spożywczego na rynek wchodzi dodatkowa masa towarowa.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselSzczerbaAmelia">Zadania stawiane przed terenowym przemysłem są niełatwe, dlatego też poszczególne resorty, decydujące o przydziałach maszyn i urządzeń, winny elastyczniej niż dotychczas oceniać potrzeby przemysłu terenowego i nie traktować go jako niepotrzebnego dodatku.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselSzczerbaAmelia">Niewłaściwy rozdział maszyn i urządzeń niejednokrotnie uniemożliwia wprowadzenie na rynek nowych asortymentów i pełne pokrycie potrzeb konsumenta i naszego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselSzczerbaAmelia">Przemysł materiałów budowlanych, podobnie jak przemysł spożywczy, bardzo poważnie odczuwa braki w wyposażeniu technicznym.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselSzczerbaAmelia">Należy podkreślić, że przemysł materiałów budowlanych od 1945 do 1955 r. nie otrzymał żadnych nowych urządzeń. Stąd też agregaty będące w jego posiadaniu są zużyte i wskutek tego wydajność ich jest o 40% mniejsza; to między innymi jest powodem, że nasze budownictwo odczuwa poważny brak cegły i innych materiałów budowlanych, co bardzo ujemnie odbija się zwłaszcza na budownictwie wiejskim.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselSzczerbaAmelia">Przemysł materiałów budowlanych w naszym województwie w 1955 r. na zaplanowane 126 mln sztuk cegły wykonał zaledwie 117 mln, a w 1956 r. przewiduje się na zaplanowanych 138 mln sztuk cegły wykonanie 132 mln.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselSzczerbaAmelia">Przyczyną niewykonania omawianych planów jest przede wszystkim znikome przydzielanie środków inwestycyjnych w minionych latach, co uniemożliwiło w szeregu zakładów wprowadzenie modernizacji i stosowanie nowych form produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselSzczerbaAmelia">Drugim momentem, który wpływa na niewykonywanie założeń planu, to szczupłość środków na kapitalne remonty oraz brak odpowiedniej ilości materiałów i części zamiennych. Otrzymywane materiały częściowo nie odpowiadały wymogom jakościowym; powodowało to częste awarie i przestoje zakładów. Otrzymany z przydziału zasilacz skrzynkowy z fabryki Zawiercie po zamontowaniu okazał się niezdolny do eksploatacji i oczywiście należało natychmiast dokonać poważnej poprawki.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselSzczerbaAmelia">Przydziały na urządzenia mechaniczne przemysł terenowy otrzymuje przeważnie z Wrocławskiej Fabryki Maszyn Budowlanych, gdzie komplet walców kosztuje 36 tys. zł, a wytrzymałość ich wynosi najwyżej 3 miesiące. Przydziały na wyroby hutnicze otrzymuje się z materiałów o niewłaściwej wytrzymałości i w rezultacie zmusza to do wykonywania kapitalnych remontów kilka razy w ciągu roku.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselSzczerbaAmelia">Dla terenowego zaopatrzenia w materiały budowlane, szczególnie na potrzeby budownictwa wiejskiego, Wojewódzki Zarząd Przemysłu zamierza uruchomić 17 betoniarni nastawionych na produkcję pustaków ściennych, dachówki cementowej, z przejściem w przyszłości na produkcję elementów budowlanych prefabrykowanych.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselSzczerbaAmelia">Uruchomienie tych zakładów w pełnej ich możliwości produkcyjnej uzależnione jest od otrzymania sprzętu takiego jak betoniarki, pustaczarki oraz silniki elektryczne do stołów wibracyjnych, których wykonanie we własnym zakresie jest możliwe.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselSzczerbaAmelia">Nakłady finansowe na uruchomienie powyższych betoniarni będą czerpane z kredytów bankowych na małą mechanizację.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselSzczerbaAmelia">Wobec wzmożonego zapotrzebowania na kafle istnieją trudności w wykonaniu założonych planów produkcyjnych, których przyczyną jest brak zaopatrzenia w taki sprzęt mechaniczny, jak prasy formierskie i przeróbcze. Wieloletnie zaniedbanie zakładów, które niejednokrotnie grożą zawaleniem, było spowodowane brakiem nakładów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselSzczerbaAmelia">Innym momentem hamującym produkcję jest brak zaopatrzenia w podstawowe surowce, jakim jest opał i polewa kaflarska.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselSzczerbaAmelia">Do końca 1956 r. przewiduje się zmniejszenie zużycia węgla kamiennego w stosunku do planowanej ilości o 980 ton, głównie przez stosowanie paliw zastępczych, izolację przewodów parowych i uszczelnienie pomieszczeń ogrzewniczych oraz wymianę zużytych niskoprężnych pieców centralnego ogrzewania.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselSzczerbaAmelia">W 1957 r. ilość zaoszczędzonego węgla kamiennego i koksu opałowego wzrośnie do 1390 ton, pod warunkiem otrzymania zaplanowanej ilości kotłów parowych, pieców centralnego ogrzewania oraz transformatorów i silników elektrycznych dla 8 zakładów materiałów budowlanych, które mają przejść z nieekonomicznego napędu parowego na elektryczny.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselSzczerbaAmelia">W drugim półroczu 1956 r. 31 zakładów opłaca kary z tytułu niskiego współczynnika mocy (cos [nieczytelne]), co za I i II kwartał bieżącego roku wynosiło 503,338 zł. Są zakłady drzewne, których średni współczynnik mocy nie przekracza 0,5.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselSzczerbaAmelia">Główną przyczyną tego stanu rzeczy jest brak potrzebnej ilości silników elektrycznych do przejścia z napędu grupowego na napęd indywidualny oraz do wymiany niedociążenia silników.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselSzczerbaAmelia">Poza tym silniki są przeważnie starego typu. Na skutek kilkakrotnego przewijania, ich charakterystyka (cos [nieczytelne]) daleko odbiega od wartości firmowej podanej na tablicy silnika. Do poprawy tego stanu rzeczy w 1957 r. potrzeba 1000 sztuk silników o mocy od 1 — 9 kw, 200 sztuk o mocy 10 — 60 kw, co w efekcie podniesie ogólny współczynnik mocy w zakładach do około 0,75.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselSzczerbaAmelia">Podniesienie współczynnika mocy do 0,8 wymaga dodatkowego zainstalowania kondensatorów statycznych w ilości 30 sztuk o pojemności 10 — 50 kw każdy.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselSzczerbaAmelia">Podane przykłady i trudności nie obrazują całości zagadnienia, są tylko pewnymi fragmentami, które jednak przeszkadzają nam w prawidłowym rozwoju naszych przemysłów.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselSzczerbaAmelia">W związku z tym stawiam następujące wnioski:</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselSzczerbaAmelia">1.Zobowiązać instytucje rozdzielające maszyny i urządzenia z importu dla przemysłu kluczowego, ażeby przy rozdziale nie pomijały przemysłu terenowego.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselSzczerbaAmelia">2.Zobowiązać resorty — i zagwarantować to odpowiednimi przepisami — by nie decydowały o wykorzystaniu obiektów przemysłowych bez uzgodnienia z terenową radą narodową. Dotychczasowe złe posunięcia anulować, przez co przyczynimy się do rozwoju terenowego przemysłu i do zatrudnienia nadwyżek sił roboczych, jakie występują w północnych powiatach naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselSzczerbaAmelia">3.Ustalić nakłady inwestycyjne w ten sposób, aby uzyskać w poszczególnych zakładach synchronizację działów produkcyjnych do maksymalnej wydajności pieców.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselSzczerbaAmelia">4.Zapewnić systematyczne zaopatrzenie w części zamienne o należytej jakości przez ustawienie odpowiednich zakładów na specjalizację w wyrobach ceramicznych, oraz systematycznie zaopatrywać w materiały pomocnicze — co nam pomoże zagospodarować nieczynne obiekty w miejscowościach takich jak Giżyn, Góra Śląska, Wołów itd. Uruchomienie tych zakładów da nam dodatkowy wzrost produkcji o 22 mln sztuk cegły w stosunku rocznym.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#PoselSzczerbaAmelia">5.Sprawa systemu zaopatrzenia przemysłu drobnego w surowce pełnowartościowe jest obecnie rozpatrywana na płaszczyźnie ogólnej dyskusji o decentralizacji, natomiast sprawa zaopatrzenia drobnego przemysłu w surowce wtórne z przemysłu kluczowego jest dotychczas nie uregulowana, np. przemysł skórzany wydaje odpady skórzane od I do IV klasy tylko na przydziały centralne. W związku z zachodzącymi zmianami należałoby wszystkie odpady powstające w przemyśle kluczowym przekazywać do dyspozycji rad narodowych, a wszystkie surowce pełnowartościowe, figurujące w przemyśle kluczowym jako surowce zbędne i ponadnormatywne, które podlegają upłynnieniu, również postawić do dyspozycji wojewódzkich rad narodowych, a nie jak dotychczas do dyspozycji centralnych Zarządów.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#PoselSzczerbaAmelia">Wprowadzenie nowych form w zarządzaniu przedsiębiorstwami w ramach decentralizacji wraz z wybitną pomocą państwa radom narodowym i wojewódzkim zarządom przemysłowym — pozwoli zrealizować wytyczne Rządu i Partii.</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-5.43" who="#PoselSzczerbaAmelia">Marszałek: Głos ma poseł woj. rzeszowskiego Piotr Świetlik.</u> + <u xml:id="u-5.44" who="#PoselSzczerbaAmelia">Poseł Świetlik Piotr: Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Rolnej przy Naczelnym Komitecie ZSL i w porozumieniu z Zarządem Szkolenia Zawodowego Ministerstwa Państwowych Gospodarstw Rolnych, z Centralnym Zarządem Szkolenia Kadr Ministerstwa Rolnictwa i Zarządem Oświaty Rolniczej przy Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie — pragnąłbym omówić zagadnienie oświaty rolniczej i szkolnictwa rolniczego jako wytyczne do Planu 5-letniego w zakresie gospodarki rolnej w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-5.45" who="#PoselSzczerbaAmelia">W przemówieniu tow. Władysława Gomułki na VIII Plenum KC PZPR w rozdziale o polityce rolnej czytamy: — „W naszych warunkach, podobnie jak w warunkach każdego kraju, który nie rozporządza nadmiarem ziemi, politykę rolną winno cechować uparte dążenie do intensyfikacji produkcji rolnej. Polska może wyżywić swoją ludność własnymi zasobami tylko przez podnoszenie plonów, przez zwiększenie produkcji rolnej z 1 ha ziemi. Z tym się każdy zgadza, przynajmniej w słowach. W praktyce jednak stosuje się metody, które przynoszą inne rezultaty.” Zanim spróbuję ubrać w słowa myśl, jaka mnie nurtuje w związku z wyżej przytoczonym określeniem — „polityki rolnej” tow. Władysława Gomułki, pragnę jeszcze zwrócić uwagę na przemówienie tow. Jędrychowskiego, który mówiąc o Planie 5-letnim dotknął również zagadnień związanych z rolnictwem, przedstawiając możliwości podniesienia produkcji rolnej w okresie pięciolatki, lecz wcale nie poruszył szkolnictwa rolniczego i oświaty rolniczej. Sprawozdawcą Komisji Finansowo-Budżetowej poseł Oskar Lange zaznaczył w swoim sprawozdaniu, że w okresie minionej sześciolatki produkcja rolna została podniesiona tylko o 8%.</u> + <u xml:id="u-5.46" who="#PoselSzczerbaAmelia">Wracając do wypowiedzi tow. Władysława Gomułki, że — „Polska może wyżywić swoją ludność własnymi zasobami tylko przez podnoszenie plonów, przez zwiększenie produkcji rolnej z 1 ha ziemi” — pragnę podkreślić, że tu jest główny sens do rozwiązania tej — „polityki rolnej” przez sam naród. Przy rozwiązaniu tego zagadnienia odegra rolę nie tylko odpowiednia ilość nawozów sztucznych, polityka cen płodów rolnych, przydzielone kredyty na rolnictwo, czy sektor (państwowy, spółdzielczy czy też indywidualny), w którym ta produkcja się odbywa, lecz przede wszystkim to, jaki będzie poziom wychowania i oświaty rolniczej, jakie będzie szkolnictwo rolnicze, kogo i ilu kształcić się będzie rolników, by osiągnąć te plony z 1 ha ziemi, które by wyżywiły całą ludność naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-5.47" who="#PoselSzczerbaAmelia">O wysokości produkcji rolnej decyduje przede wszystkim szkolnictwo rolnicze, poziom oświaty rolniczej, decydują kadry rolnicze, tak w sektorze państwowym, spółdzielczym, jak też i indywidualnym. A sytuacja pod tym względem nie wygląda wesoło.</u> + <u xml:id="u-5.48" who="#PoselSzczerbaAmelia">Spółdzielczość produkcyjna jest jeszcze w — „powijakach”, gospodarka rolna w PGR boryka się z ogromnymi trudnościami, zaś gospodarstwa chłopskie rozdrobnione jak dawniej, a tylko w nieznacznym stopniu zaokrąglone wskutek reformy rolnej, od szeregu lat nie korzystają z prawdziwej wiedzy rolniczej.</u> + <u xml:id="u-5.49" who="#PoselSzczerbaAmelia">Chcąc więc mówić o organizacji szkolnictwa rolniczego, należy się najpierw zastanowić, kogo i dla jakich gospodarstw szkolić będziemy? Dotychczasowe szkolnictwo nastawione było na szkolenie kadry dla przebudowy ustroju rolnego — dla gospodarki socjalistycznej. Czy spełniło zadanie? Niezupełnie. Absolwenci szkół wyższych, jak też absolwenci techników nie wykazują entuzjazmu i ambicji produkcyjnych, chętniej idą do pracy w aparacie administracyjnym, a tylko niewielki odsetek wykazuje chęć podjęcia pracy produkcyjnej na roli. Przyczyny tego są różnorodne — życie na wsi jest mniej atrakcyjne, obowiązki przy produkcji rolnej bardzo absorbujące, nie dające się wykazać i zamknąć w określonych godzinach, jak np. w przemyśle czy administracji. Przy tym niepogody, brak odpowiedniego mieszkania, odległość od ośrodka kulturalnego, brak komunikacji itp. — nie zawsze zachęcają do pracy na roli.</u> + <u xml:id="u-5.50" who="#PoselSzczerbaAmelia">Jedną z najważniejszych przyczyn jest brak dobrej praktyki i pewności poczynań gospodarskich. Teorię łatwiej zdobyć, praktyka wymaga jednak kilku sezonów produkcyjnych, a nasi absolwenci mają za sobą praktykę zaledwie kilkumiesięczną, pewien wycinek produkcji, i boją się brać odpowiedzialności za pokierowanie przedsiębiorstwem rolnym.</u> + <u xml:id="u-5.51" who="#PoselSzczerbaAmelia">Należałoby w szkoleniu zwrócić większą uwagę na szkolenie praktyczne i nie kierować absolwentów po ukończeniu szkoły od razu na odpowiedzialne stanowiska kierownicze, a ustawić w pracy w pierwszych latach po ukończeniu szkoły jako praktykantów w gospodarstwie dobrze zorganizowanym i wykazującym wysoką wydajność. Po dwu do trzechletniej praktyce u kierownictwa stawiającego duże wymagania można liczyć na to, że dany pracownik będzie przygotowany na stanowisko samodzielne.</u> + <u xml:id="u-5.52" who="#PoselSzczerbaAmelia">Należałoby więc wytypować pewną ilość gospodarstw, należycie je urządzić, starannie dobrać obsadę i przeznaczyć na praktyki dla absolwentów wyższych uczelni i techników rolniczych. System szkolenia obecnego jest szeroko rozbudowany w zakresie szkolnictwa wyższego i średniego, i przygotowuje rolnictwu kadrę inżynierską i techników dla aparatu służby rolnej, dla PGR i POM. Natomiast można powiedzieć, że zupełnie pominięto szkolenie szerokich mas rolników indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-5.53" who="#PoselSzczerbaAmelia">Rolnictwo jest zawodem może trudniejszym niż jakikolwiek inny zawód rzemieślniczy, gdyż obejmuje wielostronne zagadnienia. Jakiż brak konsekwencji, jeżeli rolnikowi, który ma być rolnikiem i hodowcą, organizatorem umiejącym dostosować pracę do bieżącej pogody w oparciu o znajomość procesów zachodzących w glebie i procesów fizjologicznych roślin — nie stawiamy wymagań kwalifikacji uprawniających do zawodu.</u> + <u xml:id="u-5.54" who="#PoselSzczerbaAmelia">W krajach o wysokiej kulturze rolnej sprawa posiadania kwalifikacji zawodowych w zakresie rolnictwa jest postawiona na pierwszym miejscu. Trzeba w Polsce raz ustalić i zaplanować system masowego szkolenia rolników. Zagadnienie to należy rozumieć jako:</u> + <u xml:id="u-5.55" who="#PoselSzczerbaAmelia">1)szkolenie młodzieży na przyszłych kierowników gospodarstw, 2)doszkalanie obecnych indywidualnych gospodarzy, członków spółdzielni produkcyjnych i pracowników PGR.</u> + <u xml:id="u-5.56" who="#PoselSzczerbaAmelia">Po tak ogólnym nieco scharakteryzowaniu potrzeby szkolenia rolniczego pragnę teraz przystąpić do zasadniczej sprawy, tj. do ścisłego określenia szkolnictwa rolniczego i oświaty rolniczej na okres pięciolatki. Szkolnictwo rolnicze w minionym okresie przechodziło szereg reorganizacji związanych z przestawieniem go na produktywne kadry dla sektora gospodarki socjalistycznej i państwowej służby rolnej. Propagowanie wiedzy rolniczej na wsi zeszło na drogę zwykłego werbalizmu. Osiągnięte doświadczenia w zakresie — „przysposobienia rolniczego”, przeprowadzonego z dobrym wynikiem przez organizacje młodzieżowe przed wojną, obecnie zostały zaniechane.</u> + <u xml:id="u-5.57" who="#PoselSzczerbaAmelia">Dotychczasowy system oświaty rolniczej nie uwzględniał potrzeby posiadania przez kobietę wiejską umiejętności prowadzenia gospodarstwa domowego, higieny, racjonalnego odżywiania na wsi. Przekreślono formy systematycznego szkolenia stopnia podstawowego (dawne 11-miesięczne szkoły rolnicze), które miało poważne osiągnięcia.</u> + <u xml:id="u-5.58" who="#PoselSzczerbaAmelia">Poziom średniego wykształcenia został spłycony. Realizuje się przeładowane programy, przewidziane w zasadzie na okres 4-letni, na przestrzeni 3 lat (kilka miesięcznych praktyk, coroczna kampania wykopkowa w PGR-ach włączona w ramy 4-letniego nauczania).</u> + <u xml:id="u-5.59" who="#PoselSzczerbaAmelia">Młodzież średnich szkół rolniczych nie ma prawa korzystania z pełnych 2-miesięcznych ferii wakacyjnych (co należałoby uwzględnić w I i II klasie). Ferie wakacyjne skrócono do jednego miesiąca, co powoduje zjawisko widocznego zabiedzenia i przemęczenia młodzieży.</u> + <u xml:id="u-5.60" who="#PoselSzczerbaAmelia">Według danych Ministerstwa Oświaty w latach 1954-1955 pozostawało na wsi corocznie 170 tys. młodzieży, w tym około 80 tys. z ukończoną 7-klasową i około 90 tys. z nie ukończoną pełną szkołą podstawową.</u> + <u xml:id="u-5.61" who="#PoselSzczerbaAmelia">Przewiduje się, że liczby te kształtować się będą mniej więcej na tym samym poziomie — według założenia Planu 5-letnięgo — z tym, że liczba młodzieży z nie ukończoną 7-letnią szkołą podstawową będzie stopniowo malała. Istnieje więc poważny problem polityczny, społeczno - wychowawczy i gospodarczy zajęcia się tą młodzieżą i udzielania jej niezbędnej pomocy w zakresie podniesienia swego poziomu kulturalno-oświatowego oraz przygotowania się do zawodu rolniczego, zarówno w gospodarstwach indywidualnych jak i spółdzielczych gospodarstwach rolnych.</u> + <u xml:id="u-5.62" who="#PoselSzczerbaAmelia">W naszych warunkach upowszechnianie oświaty rolniczej winno przebiegać poprzez prowadzenie przysposobienia rolniczego W powiązaniu z praktyczną działalnością zadań konkursowych (doświadczalnictwo) na gospodarstwach indywidualnych, w spółdzielniach produkcyjnych i PGR-ach.</u> + <u xml:id="u-5.63" who="#PoselSzczerbaAmelia">Kierownictwo przysposobienia rolniczego winno przejść z Ministerstwa Rolnictwa do Związku Samopomocy Chłopskiej. Należałoby również wciągnąć Związek Młodzieży Polskiej do współpracy z ZSCh na tym odcinku. Stworzenie odpowiedniej bazy społecznej i zapewnienie pomocy ze strony służby rolnej umożliwiłoby lepsze warunki rozwoju i umocnienia przysposobienia rolniczego na wsi.</u> + <u xml:id="u-5.64" who="#PoselSzczerbaAmelia">Ponadto w ramach przysposobienia rolniczego prowadzonoby:</u> + <u xml:id="u-5.65" who="#PoselSzczerbaAmelia">—organizowanie odczytów z zastosowaniem projektorów (obecne upowszechnienie wiedzy rolniczej) poprzez ZSCh;</u> + <u xml:id="u-5.66" who="#PoselSzczerbaAmelia">—organizowanie wycieczek do wzorowych gospodarstw, instytutów doświadczalnych, gospodarstw szkół rolniczych, PGR-ów i spółdzielni produkcyjnych, organizowanie wystaw rolniczych inicjowanych przez chłopów i ich organizacje zawodowo-rolnicze;</u> + <u xml:id="u-5.67" who="#PoselSzczerbaAmelia">—propagowanie i czytelnictwo przystępnie redagowanych fachowych periodyków;</u> + <u xml:id="u-5.68" who="#PoselSzczerbaAmelia">—wyświetlanie filmów krótkometrażowych o tematyce popularnej rolniczej;</u> + <u xml:id="u-5.69" who="#PoselSzczerbaAmelia">—pogadanki radiowe, tak umieszczone w programie, aby istotnie chłopi mogli ich słuchać;</u> + <u xml:id="u-5.70" who="#PoselSzczerbaAmelia">—organizowanie dla kobiet wiejskich kursów prowadzenia gospodarstwa domowego.</u> + <u xml:id="u-5.71" who="#PoselSzczerbaAmelia">Aparat ZSCh winien być wzmocniony fachowcami - rolnikami. Winno się doprowadzić do ścisłej współpracy w tym zakresie Ministerstwa Rolnictwa ze Związkiem Samopomocy Chłopskiej.</u> + <u xml:id="u-5.72" who="#PoselSzczerbaAmelia">Wydaje się słuszne, że ZSCh winien przeanalizować i ewentualnie przejąć część doświadczeń, jakie swego czasu w zakresie oświaty rolnej osiągnęły byłe izby rolnicze, czy też Towarzystwo Kółek Rolniczych.</u> + <u xml:id="u-5.73" who="#PoselSzczerbaAmelia">Projektuje się dwuzimowe kursy przysposobienia rolniczego dla młodzieży w wieku 14-16 lat już pod wyłączną opieką Ministerstwa Rolnictwa. Kursy te objęłyby młodzież po siedmiu klasach jak również i tę młodzież, która z różnych przyczyn nie ukończyła 7 klas szkoły podstawowej. Przerobienie programu dwuzimowych kursów miałoby za zadanie:</u> + <u xml:id="u-5.74" who="#PoselSzczerbaAmelia">—zapoznanie młodzieży z podstawowymi zasadami uprawy roślin i hodowli zwierząt, z ogólnymi zasadami organizowania i prowadzenia produkcji w gospodarstwach rolnych;</u> + <u xml:id="u-5.75" who="#PoselSzczerbaAmelia">—przekazanie umiejętności wykonywania podstawowych prac w rolnictwie;</u> + <u xml:id="u-5.76" who="#PoselSzczerbaAmelia">—podniesienie poziomu wykształcenia ogólnego oraz wdrożenie młodzieży do korzystania i organizowania życia oświatowo-kulturalnego na wsi.</u> + <u xml:id="u-5.77" who="#PoselSzczerbaAmelia">Szkolenie to byłoby prowadzone przy pomocy nauczycielstwa szkół ogólnokształcących w powiązaniu z fachowcami-rolnikami i w oparciu o lokale szkół podstawowych.</u> + <u xml:id="u-5.78" who="#PoselSzczerbaAmelia">Niezbędne byłoby uzyskanie pomocy ZMP i innych organizacji społecznych.</u> + <u xml:id="u-5.79" who="#PoselSzczerbaAmelia">Czas trwania nauki obejmowałby okres od 15 października do 31 marca, z tym, że pomiędzy pierwszym a drugim rokiem, tj. od 1 kwietnia do 15 października wypełniony byłby wykonaniem przez poszczególnego ucznia określonych zadań produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.80" who="#PoselSzczerbaAmelia">Ilość wykładów w okresie nauki w szkole winna się mieścić w granicach 10 do 12 godzin tygodniowo.</u> + <u xml:id="u-5.81" who="#PoselSzczerbaAmelia">Kursy te należałoby na początek potraktować eksperymentalnie, np. jeden do dwóch punktów na powiat, zachodzi bowiem obawa, aby nauczanie na nich nie zamieniło się w zwykły werbalizm.</u> + <u xml:id="u-5.82" who="#PoselSzczerbaAmelia">Projektuje się dwuzimowe szkoły rolnicze stopnia podstawowego dla młodzieży minimum w wieku 16 do 17 lat.</u> + <u xml:id="u-5.83" who="#PoselSzczerbaAmelia">Dwuzimowe szkoły rolnicze przeznaczone byłyby dla młodzieży starszej, pragnącej poszerzyć swoje wiadomości w zakresie rolnictwa teoretycznie, z bezpośrednim przenoszeniem tychże na gospodarstwo, w którym już pracują. Zadaniem tych szkół byłoby budzenie w uczniu samodzielnego myślenia i inicjatywy praktyka-rolnika. Szkoły tego typu musiałyby dysponować własnym budynkiem szkolnym i stałą obsadą nauczycielską w ilości 2-3 nauczycieli na gospodarstwo (niekoniecznie własne) dla przeprowadzania zajęć praktycznych.</u> + <u xml:id="u-5.84" who="#PoselSzczerbaAmelia">Uczniowie rekrutowaliby się z młodzieży dochodzącej, należałoby więc organizować je w początkowej fazie w terenach, gdzie jest dostatecznie rozwinięta sieć komunikacyjna.</u> + <u xml:id="u-5.85" who="#PoselSzczerbaAmelia">Program nauczania winien objąć taką ilość godzin wykładów dziennie, jaką realizuje normalnie szkoła, a więc 5-6 godzin, zaś tygodniowo 30-36 godzin. Nauka trwałaby od 15 października do 31 marca.</u> + <u xml:id="u-5.86" who="#PoselSzczerbaAmelia">Przerwa w okresie letnim wykorzystana byłaby do przeprowadzania określonych zajęć praktycznych na upatrzonym gospodarstwie.</u> + <u xml:id="u-5.87" who="#PoselSzczerbaAmelia">Dodatnią stroną tego typu szkoły jest to, że w okresie od 1 kwietnia do 15 października słuchacze uczestniczą w produkcji gospodarstw, z których się wywodzą.</u> + <u xml:id="u-5.88" who="#PoselSzczerbaAmelia">Należałoby również zastanowić się nad taką ewentualnością jak utworzenie jednego typu dwuzimowej szkoły zasadniczej, zarówno dla młodzieży młodszej (14—16 lat), jak i starszej (16—18 lat). Nie przesądzając z góry, która koncepcja jest słuszniejsza, Komisja stoi na stanowisku wypróbowania obu koncepcji w terenie, jak i ewentualnie innych, które może teren wysunąć. W zależności od uzyskanych wyników wprowadziłoby się w życie typ najwłaściwszy, najlepiej odpowiadający młodzieży wiejskiej.</u> + <u xml:id="u-5.89" who="#PoselSzczerbaAmelia">Proponuje się powiatowe szkoły rolnicze — jednoroczne. Ten typ szkoły programem nauczania nie różniłby się od poprzedniego typu. Różnica polegałaby na ich organizacyjnym ustawieniu. Byłyby to szkoły internatowe, posiadające własne gospodarstwo, wyposażone w sprzęt i maszyny rolnicze. Nauka trwałaby bez przerwy (z wyjątkiem ferii świątecznych i żniw) cały rok. Szkoły tego typu powinny być organizowane w terenie o trudniejszych warunkach komunikacyjnych, np. w Białostockiem, Lubelskiem, Rzeszowskiem.</u> + <u xml:id="u-5.90" who="#PoselSzczerbaAmelia">Na początek należałoby zorganizować kilka szkół z perspektywą poszerzenia sieci tych szkół po zdobyciu odpowiedniego doświadczenia — osobno żeńskich i osobno męskich — 2—3 na jedno województwo. W szkole żeńskiej w programie winny być uwzględnione tematy z dziedziny gospodarstwa domowego, interesujące dziewczynę wiejską. Wiek kandydatów: dziewczyna ukończone lat 16, zaś chłopiec — lat 17.</u> + <u xml:id="u-5.91" who="#PoselSzczerbaAmelia">Z tych dwóch omówionych typów szkół przeznaczonych dla młodzieży starszej, wieś i rolnictwo otrzymywać powinny rolników zawodowo przygotowanych do bezpośredniej pracy na roli w każdym gospodarstwie oraz kandydatów na ewentualnego członka gromadzkiej rady narodowej, członka zarządu ZSCh, GS itp.</u> + <u xml:id="u-5.92" who="#PoselSzczerbaAmelia">Dla absolwentów wymienionych szkół pozostaje otwarta możliwość zdobycia awansu społecznego drogą korespondencyjnego nauczania w zakresie szkoły średniej, zależnie od pracowitości i uzdolnienia każdego z nich.</u> + <u xml:id="u-5.93" who="#PoselSzczerbaAmelia">Wymienione typy szkół winny być podporządkowane radom narodowym i przez nie kierowane. Pozwoli to na ujawnienie wiele inicjatywy terenu przy należytym zabezpieczeniu od strony kadr, jak i potrzebnych środków.</u> + <u xml:id="u-5.94" who="#PoselSzczerbaAmelia">W Centralnym Zarządzie Szkolenia Kadr Ministerstwa Rolnictwa wysuwany jest również projekt włączenia do programu 7-letnich szkół ogólnokształcących przedmiotów o tematyce rolniczej w klasie VI i VII. Projektodawcy tą drogą chcą dać młodzieży wiejskiej podbudowę w zakresie rolnictwa. Projekt ten to próba dyskryminacji młodzieży wiejskiej, obniżenie ogólnego przygotowania i ograniczenie nauczania przedmiotów ogólnokształcących. W ten sposób doprowadzilibyśmy do dwóch typów szkół podstawowych — miejskich i wiejskich, co więcej dziecko kończące szkołę podstawową na wsi nigdy nie dostałoby się do średniej szkoły ogólnokształcącej, ponieważ nie złożyłoby egzaminu wstępnego z przedmiotów ogólnokształcących.</u> + <u xml:id="u-5.95" who="#PoselSzczerbaAmelia">Stan średnich szkół rolniczych w kraju na 1.IX. 1956 r. przedstawia się następująco: agrotechnika rolnicza — 80, zootechnika hodowlana — 39, mechanika — 20, ogrodnicze — 8, wodno-melioracyjne — 8, weterynaryjne — 14, rachunkowości rolniczej — 20; razem 189 szkół.</u> + <u xml:id="u-5.96" who="#PoselSzczerbaAmelia">Ogólnie szkoły te dały około 30 tys. młodzieży, roczny nabór do pierwszych klas wynosi około 9 tys., a rocznie wychodzi około 4500 absolwentów — z dotychczasowych techników 4-letnich. Dotychczasowa daleko posunięta specjalizacja na szczeblu średnim (agrotechnika i zootechnika) nie zdała egzaminu, potrzeba nam ze szkół średnich nie tyle specjalistów — tych przygotowują wyższe uczelnie — ile wykształconych rolników, mających przygotowanie w zakresie całej problematyki rolnej, którzy na stanowisku agronoma gromadzkiego, w spółdzielni produkcyjnej czy w PGR-rze potrafią doradzić chłopom, jak również sami będą umieli prowadzić gospodarstwo rolne.</u> + <u xml:id="u-5.97" who="#PoselSzczerbaAmelia">Należałoby również zastanowić się nad ilością techników rachunkowości rolnej. Stosunkowo duża sieć tego typu szkół podyktowana była prawdopodobnie sugestią szybkiej przebudowy ustroju rolnego w Polsce. Niezależnie od zmniejszenia ilości tego typu szkół należałoby program nauczania bardziej nasycić problematyką rolną, tak aby po ukończeniu szkoły absolwent znał się nie tylko na prowadzeniu rachunkowości rolnej, ale mógł pracować jako technik-rolnik.</u> + <u xml:id="u-5.98" who="#PoselSzczerbaAmelia">Ustabilizowaną średnią szkołą rolniczą winno być 5-letnie technikum rolnicze (dotychczas 4-letnie). Powinien obowiązywać czas trwania nauki lat 5, z wyeliminowaniem poza zajęciami praktycznymi, związanymi ściśle z programem nauczania, praktyk uczniowskich kilkumiesięcznych z zakresu studiów. Okres praktyki jednorocznej powinien uczeń przejść po otrzymaniu świadectwa dojrzałości w konkretnym zakładzie pracy, gdzie zostanie skierowany na określony etat początkującego pracownika w zawodzie rolniczym, a w wypadku pomyślnego zdania egzaminu z praktyki otrzymuje dyplom technika-rolnika.</u> + <u xml:id="u-5.99" who="#PoselSzczerbaAmelia">W ramach istniejącej sieci techników należałoby zorganizować dla młodzieży, występującej z różnych przyczyn ze szkoły ogólnokształcącej po 9 klasach i wyżej, 3-letnie technika rolnicze (skrócony okres ze względu na przerobiony materiał w zakresie przedmiotów ogólnokształcących). Potraktować tego rodzaju szkoły jako eksperymentalne, uruchamiając je w ilości nie większej jak 3 do 5 na kraj. Warunki otrzymania świadectwa ukończenia i dyplomu — jak w 5-letnich technikach.</u> + <u xml:id="u-5.100" who="#PoselSzczerbaAmelia">Dla młodzieży, która ukończyła pełną 11-latkę ogólnokształcącą i chcę poświęcić się zawodowi rolniczemu, należałoby również w ramach istniejącej sieci techników zorganizować — czasowo — dwuletnie technikum rolnicze w ograniczonej ilości 2—3 na kraj. Warunki otrzymania świadectwa ukończenia i dyplomu — podobne jak w 5-letnim technikum.</u> + <u xml:id="u-5.101" who="#PoselSzczerbaAmelia">Omawiając najogólniej koncepcję ustawienia średniego szkolnictwa rolnego, Komisja zwraca uwagę na istnienie nieżyciowego zarządzenia, na podstawie którego zaledwie do 15% (w praktyce 6—8%) absolwentów średnich szkół rolniczych może ubiegać się o przyjęcie na wyższą uczelnię rolniczą. O przyjęciu tym winien decydować egzamin. Usunięcie tego zarządzenia — „uatrakcyjni” zawód rolnika-fachowca, co będzie miało duże znaczenie w przygotowaniu odpowiedniej ilości wykształconych rolników dla potrzeb wsi.</u> + <u xml:id="u-5.102" who="#PoselSzczerbaAmelia">Jeszcze bardziej istotnym zagadnieniem do rozwiązania od zaraz jest sprawa tzw. nakazów pracy, które otrzymują absolwenci średnich i wyższych uczelni rolniczych — i większość innych także.</u> + <u xml:id="u-5.103" who="#PoselSzczerbaAmelia">Młodzież objęta nakazami pracy wyraża ogromne niezadowolenie, a miejsce pracy traktuje jako — „odrabianie pańszczyzny”. Nakazy pracy demoralizują młodzież, ucząc ją już w pierwszych latach samodzielnej pracy lekceważyć obowiązki, zabijają zapał, poświęcenie i inicjatywę. Z tego powodu Komisja stoi na stanowisku zniesienia nakazów pracy i zastąpienia ich dobrowolnymi umowami między zainteresowanymi stronami. Przyniesie to korzyść zarówno młodzieży, jak i gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-5.104" who="#PoselSzczerbaAmelia">Stanowisko Komisji w sprawie przynależności resortowej szkolnictwa rolniczego jest wyraźnie podzielone.</u> + <u xml:id="u-5.105" who="#PoselSzczerbaAmelia">Zwolennicy resortu Rolnictwa mówią:</u> + <u xml:id="u-5.106" who="#PoselSzczerbaAmelia">—szkolenie rolnicze w przeciwieństwie do innych typów szkół zawodowych ściśle powiązane jest z całym zespołem czynników społeczno-ekonomicznych, działających w rolnictwie. Stąd proces nauczania musi być ściśle powiązany z procesem produkcyjnym, a tego Ministerstwo Oświaty nie jest w stanie zabezpieczyć;</u> + <u xml:id="u-5.107" who="#PoselSzczerbaAmelia">—szkolenie rolnicze zawsze było powiązane z różnymi organizacjami zawodowo-społecznymi chłopów — przekazanie szkolnictwa rolniczego do Ministerstwa Oświaty utrudni współdziałanie z tymi organizacjami, co ujemnie odbije się na wynikach szkolenia;</u> + <u xml:id="u-5.108" who="#PoselSzczerbaAmelia">—szkolnictwo rolnicze w Ministerstwie Oświaty będzie — „kopciuszkiem” w stosunku do innych typów szkół, o czym najlepiej świadczy historia sprzed 1939 r.</u> + <u xml:id="u-5.109" who="#PoselSzczerbaAmelia">Zwolennicy resortu Oświaty mówią:</u> + <u xml:id="u-5.110" who="#PoselSzczerbaAmelia">—podstawowym problemem w szkolnictwie rolniczym jest przygotowanie odpowiednich kadr — uczyć może pedagog, a nie każdy, nawet dobry, rolnik może być dobrym wychowawcą, według ich zdania;</u> + <u xml:id="u-5.111" who="#PoselSzczerbaAmelia">—dotychczasowa praktyka wykazała, że Ministerstwo Rolnictwa — „zajęte produkcją” — tak mówią zwolennicy, Ministerstwa Oświaty — nie zwracało uwagi na szkolenie rolnicze;</u> + <u xml:id="u-5.112" who="#PoselSzczerbaAmelia">—nieznajomość problematyki wiejskiej ujemnie odbija się na poziomie nauczania w szkolnictwie rolniczym, itp.</u> + <u xml:id="u-5.113" who="#PoselSzczerbaAmelia">Istnieje także Zarząd Szkolenia Zawodowego Ministerstwa PGR od początku istnienia tegoż Ministerstwa, tj. od 1 lipca 1950 roku, który prowadzi szkolenie i doszkalanie kadr różnych specjalności dla potrzeb PGR-ów.</u> + <u xml:id="u-5.114" who="#PoselSzczerbaAmelia">Równocześnie ze szkoleniem prowadzone jest doszkalanie kadry aparatu kierowniczego i technicznego z zakresu socjalistycznej organizacji pracy oraz zasadniczych zagadnień produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-5.115" who="#PoselSzczerbaAmelia">Ministerstwo PGR posiada ogółem 13 ośrodków szkoleniowych, z których 10 realizuje szkolenie kadry mechanizacyjnej, a 8 ośrodków szkoli kierowników gospodarstw, brygadzistów potowych, oborowych i chlewniarzy, owczarzy, kierowników budowlanych, inseminatorów i innych. Na odcinku szkół średnich Ministerstwo PGR prowadzi od jesieni 1954 r. 8 techników rachunkowości rolnej oraz jedno technikum rybackie. Zarząd Szkolenia Zawodowego Ministerstwa PGR dla zabezpieczenia nadzoru pedagogicznego szkół i ośrodków oraz zabezpieczenia tych ośrodków od strony gospodarczej i zaopatrzeniowej zatrudnia w chwili obecnej 20 osób. Stosunkowo niewiele. Przy połączeniu Ministerstwa Rolnictwa z Ministerstwem PGR nastąpi automatyczne połączenie Zarządu Szkolenia Zawodowego z Centralnym Zarządem Szkolenia i Kadr w jeden Zarząd Szkolenia Rolniczego.</u> + <u xml:id="u-5.116" who="#PoselSzczerbaAmelia">W Ministerstwie Rolnictwa działają dwa Centralne Zarządy:</u> + <u xml:id="u-5.117" who="#PoselSzczerbaAmelia">a)Centralny Zarząd Szkolenia i Kadr, który zajmuje się opieką nad technikami rolniczymi i sprawami kadr, b)Centralny Zarząd Nauki i Propagandy, który zajmuje się masową oświatą rolniczą oraz współdziała z instytucjami rolniczymi.</u> + <u xml:id="u-5.118" who="#PoselSzczerbaAmelia">Uważa się rozbicie oświaty rolniczej między dwa Centralne Zarządy w jednym resorcie za niesłuszne i przynoszące szkody na odcinku podnoszenia oświaty rolniczej. Dlatego proponuje się zlikwidować Centralny Zarząd Nauki i Propagandy, masową propagandę i oświatę rolniczą przekazać do Centralnego Zarządu Szkolenia i Kadr jako wydział, a zagadnienia naukowe przekazać do instytucji prowadzonych pod nadzorem Polskiej Akademii Nauk.</u> + <u xml:id="u-5.119" who="#PoselSzczerbaAmelia">Również należałoby z Centralnego Zarządu Szkolenia przenieść Wydział Kadr do Departamentu Organizacyjnego Ministerstwa Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-5.120" who="#PoselSzczerbaAmelia">Obecnie szkolenie traktorzystów prowadzone jest przez dwa resorty, a mianowicie Ministerstwo Rolnictwa i Centralny Urząd Szkolenia Zawodowego. Dla ujednolicenia szkolenia zachodzi konieczność skupienia ośrodków szkolenia w jednym resorcie — w Ministerstwie Rolnictwa. Jest to aktualne tym bardziej z uwagi na proponowane przejęcie Centralnego Urzędu Szkolenia Zawodowego przez Ministerstwo Oświaty.</u> + <u xml:id="u-5.121" who="#PoselSzczerbaAmelia">Dochodzi się do przekonania, że całość oświaty rolniczej i szkolenia rolniczego należy oddać pod opiekę Ministerstwa Rolnictwa, które posiada już wieloletnie doświadczenie i kadry nauczycielskie przygotowane pod względem naukowym, praktycznym i pedagogicznym.</u> + <u xml:id="u-5.122" who="#PoselSzczerbaAmelia">Uwagi i wnioski odnośnie usprawnienia działalności Centralnego Zarządu Szkolenia i Kadr w kierunku nauczania i wychowania:</u> + <u xml:id="u-5.123" who="#PoselSzczerbaAmelia">1.Powołać niezwłocznie wicedyrektora do spraw pedagogicznych — do Centralnego Zarządu Szkolenia i Kadr.</u> + <u xml:id="u-5.124" who="#PoselSzczerbaAmelia">2.Oddzielić niezwłocznie w CZSiK szkolenie kursowe, krótkoterminowe dla dorosłych od szkolenia długoterminowego w technikach dla młodzieży. Każde z nich ma swą oddzielną problematykę.</u> + <u xml:id="u-5.125" who="#PoselSzczerbaAmelia">3.Zmniejszyć ogólną ilość wydziałów w CZSiK dla większej koordynacji pracy.</u> + <u xml:id="u-5.126" who="#PoselSzczerbaAmelia">4.Komisyjnie ustalić potrzebną w poszczególnych wydziałach ilość etatów.</u> + <u xml:id="u-5.127" who="#PoselSzczerbaAmelia">5.Ustalić i przestrzegać zasady, by na stanowiska zwłaszcza kierowników wydziałów i ważniejszych referatów byli powoływani wyłącznie ludzie z odpowiednim stażem pracy.</u> + <u xml:id="u-5.128" who="#PoselSzczerbaAmelia">6.CZSiK winien pracować nie tylko według planu kwartalnego, ale według planu długofalowego, obecnie 5-letniego, i planu rocznego. Plany winny być oparte o dokładne rozpoznanie potrzeb terenu.</u> + <u xml:id="u-5.129" who="#PoselSzczerbaAmelia">7.Wszelkie przydziały kredytów i w ogóle gospodarka na odcinku inwestycji szkolenia rolniczego powinna być omawiana i dokonywana kolektywnie.</u> + <u xml:id="u-5.130" who="#PoselSzczerbaAmelia">8.Jest potrzeba niezwłocznego zorganizowania ośrodków dydaktyczno-metodycznych przynajmniej dla 4 najważniejszych specjalizacji, tj. mechanizacji rolnictwa, agrotechnicznej, zootechnicznej, ekonomicznej.</u> + <u xml:id="u-5.131" who="#PoselSzczerbaAmelia">9.Niezwłocznie trzeba wznowić wydawanie specjalnego pisma, na którego łamach byłaby omawiana problematyka dotycząca szkolnictwa rolniczego.</u> + <u xml:id="u-5.132" who="#PoselSzczerbaAmelia">10.Wszelkie projekty reorganizacji szkolnictwa winny być przed ich zatwierdzeniem omawiane na pełnych zebraniach pracowników i przy współudziale — jak długo one będą jeszcze istnieć — resortów szkolnictwa rolniczego.</u> + <u xml:id="u-5.133" who="#PoselSzczerbaAmelia">Nauczanie rolnictwa musi być rzeczowe i atrakcyjne. Należy wyposażyć szkoły rolnicze i sale wykładowe w pomoce naukowe, by słuchacz mógł spojrzeć przez mikroskop i zobaczyć swych niewidocznych sprzymierzeńców i wrogów, aby na ćwiczeniach z gleboznawstwa i biologii mógł przekonać się naocznie o słuszności nauki.</u> + <u xml:id="u-5.134" who="#PoselSzczerbaAmelia">Niezależnie od typu szkół rolniczych dających kwalifikacje zawodowe należy zaplanować system stałego doszkalania, aby zabezpieczyć rolników przed powtórnym analfabetyzmem — w formie organizowanych w porze zimowej krótkich kursów o tematyce jednokierunkowej dla zapoznania rolników z postępem nauki rolniczej w danej specjalności, a więc kursy tuczu, wychowu bekonów, żywienia bydła, uprawy roli i roślin itp.</u> + <u xml:id="u-5.135" who="#PoselSzczerbaAmelia">Wysoki Sejmie! Zagadnienie szkolnictwa rolniczego i oświaty rolniczej na wsi staje się sprawą narodową, sprawą zasadniczą Planu 5-letniego, sprawą, która nie cierpi zwłoki, sprawą, której należy poświęcić więcej uwagi i czasu, aby ziemia nasza dała nam więcej chleba i innych artykułów żywnościowych oraz surowców dla naszego przemysłu.</u> + <u xml:id="u-5.136" who="#PoselSzczerbaAmelia">Jest jeszcze jedno bardzo ważne zagadnienie przed przyszłym Sejmem do realizacji w życiu wsi, a mianowicie — rozwój uniwersytetów ludowych.</u> + <u xml:id="u-5.137" who="#PoselSzczerbaAmelia">Zadaniem tych uniwersytetów byłoby przygotowanie ludzi do zrealizowania najbardziej zawiłych i koniecznych spraw w życiu wsi, jak: wychowanie materialistyczne, spółdzielczość produkcyjna i zaopatrzeniowa, rozwój kultury na wsi, poszanowanie mienia społecznego, życie towarzyskie, praca w kolektywie itp. Uniwersytety ludowe zajęłyby się zrozumieniem zagadnień ekonomicznych i społeczno-politycznych na wsi i w mieście, a przede wszystkim pojęciem roli człowieka w środowisku, w którym on żyje i w całym społeczeństwie ludzkim, o czym tak pięknie z tego miejsca przemawiał poseł Kulczyński.</u> + <u xml:id="u-5.138" who="#PoselSzczerbaAmelia">Uniwersytety ludowe w Polsce zdały swój egzamin w okresie międzywojennym, a na pierwsze miejsce wysunął się Uniwersytet Ludowy w Gaci Przeworskiej, na którego czele jako wychowawca stał Ignacy Solarz.</u> + <u xml:id="u-5.139" who="#PoselSzczerbaAmelia">Wierzę mocno, że przyszły Sejm sprawę oświaty rolniczej w okresie pięciolatki weźmie do serca i zrealizuje w całej pełni ku zadowoleniu i szczęściu mas pracujących i całego naszego narodu.</u> + <u xml:id="u-5.140" who="#PoselSzczerbaAmelia">Powyższy projekt przedkładam Wysokiemu Sejmowi, jako wytyczne do Planu 5-letniego — do akceptacji.</u> + <u xml:id="u-5.141" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-5.142" who="#PoselSzczerbaAmelia">Marszałek: Głos ma poseł woj. wrocławskiego Stanisław Kowalczyk.</u> + <u xml:id="u-5.143" who="#PoselSzczerbaAmelia">Poseł Kowalczyk Stanisław: Wysoki Sejmie! Wystąpienia i wnioski zgłaszane przez Zespół Poselski woj. wrocławskiego dotyczą następujących zagadnień:</u> + <u xml:id="u-5.144" who="#PoselSzczerbaAmelia">Po pierwsze — odnośnie programu Frontu Narodowego z 1952 r. i zadań Planu 5-letniego na 1956—1960 r. w sprawie gospodarki wodnej — w związku z fragmentami przemówienia tow. Jędrychowskiego dotyczącymi planu podniesienia gospodarki wodnej z wiekowego zacofania.</u> + <u xml:id="u-5.145" who="#PoselSzczerbaAmelia">Po drugie — w sprawie postępującego zatruwania wody i ryb w rzekach przez ścieki przemysłowe uchodzące do rzek dolno-śląskich (leżą tu przede mną w formie notatek prasowych alarmy z ostatnich tygodni).</u> + <u xml:id="u-5.146" who="#PoselSzczerbaAmelia">Po trzecie — w sprawie alarmów pisemnych i ustnych zapytań wyborców, dlaczego zachowuje się milczenie o tym, co było podkreślane jako poważne zadanie w programie Frontu Narodowego, tj. dlaczego w rozpatrywanym Planie 5-letnim brak załatwienia postulatów gospodarki wodnej.</u> + <u xml:id="u-5.147" who="#PoselSzczerbaAmelia">Po czwarte — odnośnie pytań, dlaczego zamiera u nas żegluga śródlądowa.</u> + <u xml:id="u-5.148" who="#PoselSzczerbaAmelia">Jest to ostatnia sesja sejmowa w tej kadencji i zdaję sobie sprawę, że te ważne zagadnienia poruszamy może nieco za późno, ale mówiliśmy o nich na komisjach i uważamy, że alarmy naszego województwa wymagają wykorzystania tej ostatniej sesji dla rzucenia światła na konieczność zabezpieczenia racjonalnej gospodarki wodnej w rozpatrywanym Planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-5.149" who="#PoselSzczerbaAmelia">Województwo wrocławskie jest obszarem poważnie uprzemysłowionym i dlatego skutki zaniedbań w gospodarce wodnej dają się tu specjalnie dotkliwie we znaki.</u> + <u xml:id="u-5.150" who="#PoselSzczerbaAmelia">Upoważniają mnie też do mojego wystąpienia wypowiedzi kilku posłów. Mówił o wodzie między innymi sprawami poseł Cebertowicz. Mówił ze stanowiska — jak to sam zaznaczył — naukowego. Ja będę mówił naświetlając skutki dotychczasowego tzw. — „bezsystemu” zarządzania wodą. W związku z tym uzasadnię wniosek o konieczności uzupełnienia „Ustawy o Planie 5-letnim” rozdziałem o obowiązku porządkowania gospodarki wodnej w kraju. Następnie nakreślę dysproporcję, jaka w tej dziedzinie dotychczas istnieje między słowami a praktyką, aby potem przejść do wniosku ogólnego oraz wniosków szczegółowych.</u> + <u xml:id="u-5.151" who="#PoselSzczerbaAmelia">O tej prostej prawdzie, że człowiekowi do życia potrzebna jest woda, bo nawet bez jedzenia dłużej człowiek żyje niż bez wody, nikogo nie trzeba przekonywać.</u> + <u xml:id="u-5.152" who="#PoselSzczerbaAmelia">Człowiek wykorzystuje wodę jako:</u> + <u xml:id="u-5.153" who="#PoselSzczerbaAmelia">1)podstawowy artykuł spożycia i źródło produkcji rolnej oraz zdrowia, 2)surowiec przemysłowy, 3)surowiec energetyczny, czyli — „biały węgiel”, 4)środek komunikacji, 5)środek obronny od ognia i w czasie wojny.</u> + <u xml:id="u-5.154" who="#PoselSzczerbaAmelia">Im intensywniejszy jest rozwój gospodarki społeczeństwa, tym bardziej skupia ono uwagę na sprawie racjonalnej, skoordynowanej gospodarki tym podstawowym surowcem, który zgodnie z doświadczeniem wszystkich społeczeństw w okresie minionych wielu tysiącleci możemy nazwać surowcem dobrobytu. Wraz z rozkwitem gospodarki wodnej rozkwitały państwa, wraz z zanikiem tej gospodarki często zamierały. Za przykład mogą służyć państwa Południowej Azji, Babilon, Egipt przed tysiącami lat — i dziś, choćby sprawa budowy tamy w Assuanie, zagospodarowanie rzek Związku Radzieckiego, zagospodarowanie doliny Tennensey w Stanach Zjednoczonych, zagospodarowanie rzek i potoków górskich w Szwajcarii, budowa i rekonstrukcja wielkich kanałów w Niemczech, Francji, ostatnio decyzja wspólnego pokrycia kosztów kanalizacji Mozeli — stosunkowo bardzo wielkich jak na skromne warunki, rozbudowa gospodarki wodnej w Portugalu, która obejmuje w okresie powojennym 18 dużych zapór wodnych.</u> + <u xml:id="u-5.155" who="#PoselSzczerbaAmelia">U nas w zakresie racjonalnej, kompleksowej gospodarki wodnej właściwie nic się nie robi, trudno bowiem za właściwe uznać chaotyczne, dorywcze dorabianie względnie klastrowanie inwestycji wodnych i to tylko w obliczu katastrofalnie występujących potrzeb, jak: Goczałkowice, woda komunalna i przemysłowa dla Katowic i Krakowa, woda dla mieszkańców Łodzi w ujęciu pod Tomaszowem, na którą to wodę w swoich założeniach rozbudowy liczyły równocześnie zakłady w Widzewie, a dla których tej wody nie wystarczy, tym bardziej że wody wgłębne w tym rejonie są eksploatowane rabunkowo z zagrożeniem ich wyczerpania, dalej kanał rolniczy Wieprz-Krzna i wiele podobnych doraźnych, w ramach poszczególnych resortów realizowanych inwestycji.</u> + <u xml:id="u-5.156" who="#PoselSzczerbaAmelia">Mówię, że nic się nie robi, a jeżeli się mówi na ten temat w prasie lub w wypowiedziach upoważnionych kierowników gospodarki, to chyba powtarza się tylko w różnych odmianach to, co w okresie poprzedniej akcji wyborczej zawarte było w enuncjacjach programu Frontu Narodowego, a do czego całe społeczeństwo straciło już zaufanie, gdyż prawie ani o krok od tego czasu nie postąpiliśmy naprzód.</u> + <u xml:id="u-5.157" who="#PoselSzczerbaAmelia">W 1952 r. tow. Jędrychowski zapowiedział, że zagadnienie gospodarki wodnej będzie jednym z centralnych zadań nowego Planu 5-letniego na okres 1956 — 1960. Obecna sesja ma zatwierdzić wytyczne do tego Planu. Z dotychczasowych prac Komisji sejmowych i wyjaśnień przedstawicieli Rządu oraz z brzmienia uchwał VIII Plenum KC PZPR nie wynika jednak, aby cytowana zapowiedź z 1952 r. i związany z nią ówczesny program Frontu Narodowego miał obecnie jakiekolwiek szanse nie tylko pełnej jego realizacji, bo rozumiemy ogólne trudności finansowe, ale nie rokuje nawet przygotowania w obecnej pięciolatce właściwego i całkowitego programu gospodarki wodnej, niezbędnego zabezpieczenia środków do jego wykonania, jak również rozpoczęcia inwestycji koniecznych dla rozwoju życia gospodarczego kraju.</u> + <u xml:id="u-5.158" who="#PoselSzczerbaAmelia">Nie mam oczywiście na myśli tak kompromitująco przewlekłego wykonywania inwestycji jak budowa stopnia wodnego w Brzegu Dolnym na rzece Odrze — budowy ciągnącej się niemal od zarania odzyskania niepodległości.</u> + <u xml:id="u-5.159" who="#PoselSzczerbaAmelia">Milczenie na poruszone tematy mogłoby nasuwać przypuszczenie, że zagadnienia ilościowe i jakościowe zasobów wodnych w naszym kraju i związany z tym pobór, zrzut, magazynowanie, wykorzystanie wody i jej ochrona są już całkowicie opanowane i że stan obecny gwarantuje dalszy, niezakłócony rozwój gospodarki naszej i zaspokajanie wzrastających potrzeb ludności.</u> + <u xml:id="u-5.160" who="#PoselSzczerbaAmelia">Oczywiście są to tylko złudzenia.</u> + <u xml:id="u-5.161" who="#PoselSzczerbaAmelia">W rzeczywistości w wielu miastach brakuje na górnych piętrach wody (Wrocław, Wałbrzych, Jelenia Góra, Dzierżoniów, Bolesławiec), Fundusz Wczasów Pracowniczych ma braki wody w wielu miastach, a tymczasem zakłady przemysłowe zamiast uruchamiać posiadane lub budować nowe ujęcia wody, czerpią wodę z sieci wodociągów komunalnych. Na przykład we Wrocławiu przemysł wbrew wszelkim zasadom i prawom czerpie z wodociągów miejskich ok. 40% wody. Władze miejskie muszą w związku z tym doraźnie stosować środki zaradcze, nie zawsze zgodne z wymogami higieny, np. zasilanie dodatkowej sieci komunalnej wodą nie oczyszczoną dostatecznie. Jest to niestety przykład nie odosobniony.</u> + <u xml:id="u-5.162" who="#PoselSzczerbaAmelia">A teraz kilka słów na temat stanu jakościowego wody komunalnej.</u> + <u xml:id="u-5.163" who="#PoselSzczerbaAmelia">Wraz z rozwojem przemysłu rośnie ludność naszych miast, rosną jej potrzeby, gdy tymczasem rozporządzalna ilość dobrej wody dla zaspokojenia tych potrzeb pozostaje niemal taka sama, natomiast ilość i rodzaj zanieczyszczeń rosną w sposób budzący bardzo poważne obawy. Z rozwojem miast nie zwiększa się ilość odpowiednich urządzeń do oczyszczania ścieków. Często nawet urządzenia już istniejące pozostają nie używane bądź to z uwagi na koszty ich remontu i uruchomienia, bądź też ze względu na rzekome komplikowanie i wydłużanie procesów technologicznych produkcji.</u> + <u xml:id="u-5.164" who="#PoselSzczerbaAmelia">Jest to rażące niedbalstwo zakładów przemysłowych, w rezultacie którego powstają groźne konsekwencje dla całej ludności naszego kraju — jakkolwiek nie wszędzie jeszcze rozumiane. Zachodzą przypadki głupoty, czy braku fachowości niektórych kierowników, którzy nie zdają sobie sprawy ze skutków swych poczynań. Fabryki leżące nad Oławą we Wrocławiu czy zakłady — „Rokita” nad Odrą chyba tylko w nieświadomości wypuszczają zanieczyszczone chemicznie ścieki bezpośrednio do tych rzek, trując setki ton ryb (co miało miejsce i w bieżącym roku) i co gorzej zagrażając zdrowiu setek tysięcy mieszkańców miast nadodrzańskich. Nie należy się więc dziwić niedawnemu wystąpieniu posła Putramenta w sprawie wytruwania ryb. Niestety, wypadki te nie są odosobnione.</u> + <u xml:id="u-5.165" who="#PoselSzczerbaAmelia">Pomijając już sam fakt niefrasobliwej kapitalistycznej lokalizacji „Celwiskozy” w uzdrowiskowej okolicy Karkonoszy, jej obecny program produkcyjny powoduje wypadki zafruwania pracowników przy produkcji, a brak właściwych urządzeń oczyszczających zmusza do odprowadzenia do rzeki Bóbr ścieków niszczących nawet beton i trujących ryby i ludzi, przekształcając pobliski piękny zbiornik energetyczny, zwany — „Perłą Zachodu”, w cuchnący staw osadowy. Woda w tym zbiorniku pozbawiona jest bowiem kompletnie życia biologicznego, a przecież kiedyś zbiornik i jego okolice były terenem wielu wycieczek zagranicznych i krajowych. Dziś schronisko PTTK tam położone świeci pustkami.</u> + <u xml:id="u-5.166" who="#PoselSzczerbaAmelia">Według ostatnich badań dla niżej położonego zbiornika w Pilichowicach w górnych warstwach wody stwierdza się już tylko połowę niezbędnego do życia ryb tlenu, a dolne warstwy są tlenu całkowicie pozbawione. Dalsze budowle wodne położone na Bobrze poniżej Pilichowic, np. odbudowana elektrownia w Olszanie o 50 km niżej, już obecnie posiadają poważne oznaki niszczącego działania ścieków — „Celwiskozy” jeleniogórskiej. Nysa Kłodzka w podobny sposób jest zatruwana przez fabrykę celulozy w Bardzie Śląskim, zaś na jesieni jakość wody w tej rzece pogarszają dodatkowe zrzuty wody z cukrowni, doprowadzając do zagniwania wody pozbawionej w tych okresach całkowicie tlenu. Na Odrze trują wodę fabryka celulozy w Krapkowicach i Zakłady w Kaletach, odprowadzające swe ścieki rzeką Mała Panew. Wiele innych drobnych zakładów dopuszcza się bezkarnego zachwiania równowagi biologicznej w tych rzekach, co w rezultacie utrudnia przerób wody rzecznej dla celów komunalnych i przemysłowych oraz jest przyczyną niszczenia rybostanu.</u> + <u xml:id="u-5.167" who="#PoselSzczerbaAmelia">W podobnej sytuacji znajduje się rzeka Warta pod Częstochową, która w wyniku rozbudowy przemysłu zamienia się przy nikłej stosunkowo ilości przepływu w kanał ściekowy. Sytuacja pogarsza się tu stale, bo przepływ maleje, a ilość ścieków rośnie. Rzece Warcie grozi to samo, co obserwujemy już dziś na Przemszy, Rawie i By tomce na Górnym Śląsku.</u> + <u xml:id="u-5.168" who="#PoselSzczerbaAmelia">O wodzie, którą pili Krakowianie z Wisły, dosyć już pisano i mówiono.</u> + <u xml:id="u-5.169" who="#PoselSzczerbaAmelia">Podane przeze mnie przykłady są jedynie małą cząstką obrazu sytuacji na tym odcinku w kraju; niewątpliwie inni posłowie mogliby ze swej strony więcej przytoczyć alarmujących przykładów.</u> + <u xml:id="u-5.170" who="#PoselSzczerbaAmelia">Słowem zatruwanie wody na naszych rzekach jest zjawiskiem stałym i masowym.</u> + <u xml:id="u-5.171" who="#PoselSzczerbaAmelia">Biorąc pod uwagę przyrost ludności i zamierzony rozwój przemysłu można nieomal z całkowitą pewnością oświadczyć, że za lat 20 woda w większości naszych rzek nie będzie się już nadawała do picia i kąpieli, a nawet do produkcji przemysłowej, tak ze względu na brak przygotowań do racjonalnego magazynowania uciekających do morza miliardów m^3^ wody, jak i ze względu na panujące karygodne zaniedbania w oczyszczaniu ścieków oraz beztroską lokalizację nowych zakładów przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-5.172" who="#PoselSzczerbaAmelia">Zagadnienie lokalizacji przemysłu to nic tylko sprawa zanieczyszczenia rzek, ale i zaopatrzenia samego przemysłu w wodę. Nie powtarzajmy podobnych absurdów, jak np. m. in. lokalizacja zakładów aluminiowych w Skawinie. Wybudowano tam zakłady, a zapomniano, że woda jest dla nich również podstawowym i niezbędnym surowcem.</u> + <u xml:id="u-5.173" who="#PoselSzczerbaAmelia">Ta — „mała” w cudzysłowie pomyłka kosztuje państwo dodatkowo blisko 300 mln zł za doprowadzenie wody z Wisły.</u> + <u xml:id="u-5.174" who="#PoselSzczerbaAmelia">Czy Rząd nasz w dostatecznym stopniu zwraca uwagę na te nadzwyczaj niepokojące zjawiska i czy projekt Planu 5-letniego daje temu wyraz? Trzeba wyraźnie zaznaczyć, że dla celów rolnictwa, gospodarki komunalnej i zaopatrzenia przemysłu woda jest surowcem niezastąpionym i wszelkie poczynania w celu racjonalnej gospodarki tym surowcem i związanymi z tym inwestycjami muszą wynikać i wynikają przede wszystkim z konieczności zaspokajania stale rosnących potrzeb społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-5.175" who="#PoselSzczerbaAmelia">Przerażenie wprost ogarnia, gdy patrząc na mapę Polski, na której zarysowane są obszary deficytowe w wodę, obejmujące olbrzymie tereny ziem Polski środkowej, uświadamiamy sobie, że na tych przestrzeniach brak wody limituje podniesienie i rozwinięcie produkcji rolnej, a zwłaszcza hodowlanej. Przecież wody importować nie będziemy, musimy ją wygospodarować we własnym kraju. Kiedy poseł Cebertowicz mówił o wodzie, część posłów i towarzyszy z Rządu uśmiechało się i w tej chwili niewątpliwie się uśmiecha. Ale zapewne wśród Was są tacy, którzy uśmiechali się kiedyś na myśl o imporcie zboża do rolniczej Polski. Więc lepiej nie lekceważyć pozornie absurdalnych przypuszczeń!</u> + <u xml:id="u-5.176" who="#PoselSzczerbaAmelia">Zamiast importować zboże za ciężkie dewizy, uporządkujmy naszą gospodarkę, wodną, a rolnicy wówczas zapewnią samowystarczalność naszego kraju w produkty spożywcze.</u> + <u xml:id="u-5.177" who="#PoselSzczerbaAmelia">Wynika stąd konieczność magazynowania olbrzymich ilości wody w obszarach nadmiarowych, takich jak obszary Karpat, Sudetów i Przymorza, i przerzutu tej wody na obszary deficytowe, o czym szczegółowo mówił poseł Cebertowicz. Pamiętajmy równocześnie, że magazynując wodę w okresach powodziowych, przekształcamy niszczący żywioł wodny w dobroczynny surowiec gospodarczy.</u> + <u xml:id="u-5.178" who="#PoselSzczerbaAmelia">Ale sposób rozwiązania niezbędnych inwestycji musi być naturalnie taki, aby przy zaspokajaniu tych podstawowych potrzeb zaspokajał jednocześnie potrzeby i innych użytkowników wody, dążąc do tego, aby każda inwestycja wodna nie była, jak dotychczas, oderwanym poczynaniem mającym na celu doraźne zaspokojenie poszczególnej potrzeby, a organiczną częścią jednego planu zaspokojenia całokształtu potrzeb. Takie podejście do zagadnienia inwestycji wodnych — zresztą jedyne podejście, które zapewnić może rzeczywistą efektywność tych inwestycji — wymaga oczywiście uprzedniego skoordynowania poczynań wszystkich użytkowników wody.</u> + <u xml:id="u-5.179" who="#PoselSzczerbaAmelia">Otóż w tym zakresie zrobiono u nas bardzo mało. Ani ci użytkownicy, dla których woda jest surowcem niezastąpionym, jak rolnictwo, gospodarka komunalna, przemysł, ani pozostali tak ważni użytkownicy, jak energetyka, żegluga itp. nie potrafili dotychczas zrozumieć, że woda jest ich dobrem wspólnym — i na tę właśnie pięciolatkę planują poczynania w tej dziedzinie już tradycyjnie, każdy według swojego „widzi mi się”. Sumy przewidziane na inwestycje związane z zasadniczym budownictwem wodnym sięgają kwoty nieco ponad 3 miliardy zł (poza melioracjami szczegółowymi) i mamy chyba uzasadnioną obawę, że i tym razem nawet ta znikoma mała suma nie będzie właściwie wykorzystana.</u> + <u xml:id="u-5.180" who="#PoselSzczerbaAmelia">Wydaje mi się, że podana przez posła Cebertowicza suma 13 miliardów zł na inwestycje Wodne w Planie 5-letnim zawiera tytuły raczej luźno sprzężone z budownictwem wodnym. Zasadnicze inwestycje stanowią 1/4 tej sumy i są w stosunku do niezbędnych potrzeb ograniczone.</u> + <u xml:id="u-5.181" who="#PoselSzczerbaAmelia">Konsekwencją ograniczenia budownictwa wodnego w Planie 5-letnim będzie upadek techniki wykonawstwa i postępu technicznego oraz marnotrawstwo sił inżynierskich.</u> + <u xml:id="u-5.182" who="#PoselSzczerbaAmelia">Zahamowanie budownictwa wodnego według ostatnich koncepcji prowadzi do tego, że za 2 do 3 lat nie będzie prowadzona żadna budowa wodna. Nastąpi przerwa w tej dziedzinie budownictwa. Przedsiębiorstwa przejdą na inne branże, zatraci się specjalizacja, przerwana zostanie ciągłość doskonalenia technologii wykonawstwa wodnego, będąca nieodzownym warunkiem rozwoju. Nie można na nowo co parę lat rozpoczynać zdobywania doświadczeń. Oznacza to cofanie się wstecz techniki wykonawstwa. Kształcimy coraz więcej i coraz lepiej teoretycznie przygotowanych inżynierów budownictwa wodnego i działów z nimi związanych (hydrotechników i mechaników konstruktorów). Roczny przyrost inżynierów hydrotechników tylko z trzech politechnik — Krakowa, Warszawy i Gdańska wynosi około 200 osób, a w ciągu pięciolatki da około 1000 osób.</u> + <u xml:id="u-5.183" who="#PoselSzczerbaAmelia">Zahamowanie robót wodnych pozbawi tych inżynierów możliwości uzyskania niezbędnego doświadczenia praktycznego. Część inżynierów przejdzie do innych działów techniki, część zajmie się administracją. Będzie miało miejsce bardzo duże i wyjątkowo szkodliwe społecznie marnotrawstwo sił ludzkich.</u> + <u xml:id="u-5.184" who="#PoselSzczerbaAmelia">W rezultacie, gdy zajdzie w przyszłości potrzeba podjęcia budownictwa wodnego, nie będziemy mieli wykwalifikowanych, doświadczonych kadr.</u> + <u xml:id="u-5.185" who="#PoselSzczerbaAmelia">Nieskoordynowana, chaotyczna i kosztowna działalność wielu resortów na odcinku gospodarki wodnej nie zmniejsza niebezpieczeństwa zamieniania naszych rzek w kanały ściekowe. A przecież te ścieki można nie tylko unieszkodliwić, lecz w dodatku wykorzystać gospodarczo np. na nawozy dla rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-5.186" who="#PoselSzczerbaAmelia">Resort gospodarki komunalnej wybudował zbiornik w Goczałkowicach. Czy spełni on wystarczająco rolę, jaką w zakresie wody pitnej i przemysłowej dla niego przewidziano przy uwzględnieniu perspektywicznej rozbudowy Górno-Śląskiego Okręgu Przemysłowego? Przecież już dzisiaj dostarczana przez ten zbiornik woda w ilości 3,5 m^3^/sek. nie zaspokoi wszystkich potrzeb ludności tego okręgu.</u> + <u xml:id="u-5.187" who="#PoselSzczerbaAmelia">Dalej — resort rolnictwa znienacka, bo bez uzgodnienia z innymi zainteresowanymi resortami, zaprojektował i natychmiast przystąpił do budowy tzw. kanału Wieprz-Krzna. Czy rozwiązanie to ma charakter kompleksowy — w to już dzisiaj należy mocno wątpić. Czy planowane inne inwestycje tego resortu odpowiadają kompleksowym wymogom gospodarki wodnej? Czy można uznać za należytą gospodarkę Ministerstwa Żeglugi na naszych rzekach, jeśli uwzględnić, że jest ona pozbawiona szerokich perspektywicznych planów gospodarki wodnej, a opiera się na stale zmienianych wersjach planów wieloletnich?</u> + <u xml:id="u-5.188" who="#PoselSzczerbaAmelia">A oto przykład kosztownych błędów, na skutek braku skoordynowania i odpowiednich badań ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-5.189" who="#PoselSzczerbaAmelia">Wybudowano po wojnie, jeszcze w ówczesnym Ministerstwie Komunikacji, kanał Warta- Gopło, a jest on teraz niemal bezużyteczny. Wybudowano w planie 6-letnim port dla Nowej Huty na Wiśle w Przewozie — spotkał go ten sam los. Opracowywany kosztem wielu milionów złotych projekt wodnej trasy W-Z leży obecnie pokryty kurzem. Opracowano studia dokończenia budowy drogi wodnej Odry kosztem ok. 10% dokonanych w ubiegłych dziesiątkach lat inwestycji — również i ten projekt leży.</u> + <u xml:id="u-5.190" who="#PoselSzczerbaAmelia">Tymczasem tabor na Odrze maleje, zainwestowane stocznie rzeczne są wykorzystane w swej zdolności produkcyjnej zaledwie w 50% i wykonują, jak np. Zacisze we Wrocławiu, ławki parkowe i wózki górnicze, a stocznia w Puławach — wózki dziecinne. Przepustowość Odry jest wykorzystana tylko w 20% i z powodu przestarzałego taboru i trudnych jeszcze, na skutek niepełnego zagospodarowania przez Niemców tej rzeki, warunków nawigacyjnych koszty przewozu kształtują się w sposób absurdalny — nawet powyżej kosztów przewozowych kolei.</u> + <u xml:id="u-5.191" who="#PoselSzczerbaAmelia">Wnosić należy, że we właściwych warunkach żegluga na Odrze może i musi być celowym i ekonomicznie całkowicie uzasadnionym uzupełnieniem kolei. Obywatele Dolnego Śląska nie mogą zrozumieć, dlaczego dziś na Odrze pływa mniej taboru niż jeszcze 3—4 lata temu, mimo istnienia tak kosztownych na tej rzece urządzeń i kosztownego ich utrzymania, a równocześnie planuje się kosztowne inwestycje kolejowe na trasach równoległych, jak Katowice-Wrocław, na skutek przewidywanego wyczerpania możliwości przepustowych istniejących linii kolejowych.</u> + <u xml:id="u-5.192" who="#PoselSzczerbaAmelia">W fachowej prasie ostatnich miesięcy z całego świata nadchodzą wiadomości o aktywizacji transportu wodnego — dysponuję w tej chwili kilkoma wyciągami z prasy Związku Radzieckiego, Stanów Zjednoczonych, Anglii, Francji, Niemiec i innych. Wszystkie te kraje rozbudowują drogi wodne, istnieje tam jakby renesans żeglugi śródlądowej w dobie ogromnego postępu technicznego.</u> + <u xml:id="u-5.193" who="#PoselSzczerbaAmelia">Okazuje się, że rozbudowa przemysłu wymaga budowy drogi wodnej. O opłacalności tych przedsięwzięć mówią cyfry. Nie będę ich cytował, ale służę nimi do wglądu.</u> + <u xml:id="u-5.194" who="#PoselSzczerbaAmelia">Widocznie w tych sprawach istnieją u nas jakieś bardzo poważne nieporozumienia, których źródłem jest nieujmowanie transportu, a więc i dróg wodnych, jako efektu kompleksowego uporządkowania gospodarki wodnej.</u> + <u xml:id="u-5.195" who="#PoselSzczerbaAmelia">Resort energetyki — pracujący w ekskluzywnych warunkach z uwagi na po prostu nierealnie niską cenę węgla — nie ma właściwego poglądu w polityce inwestycyjnej i wbrew wszystkim doświadczeniom innych państw na świecie nie wykorzystuje w pełnym zakresie istniejących zasobów energii wodnej naszego kraju. A przecież 10 miliardów KWh rocznie to oszczędność 7 mln ton węgla, to 500 mln dolarów rocznie do dyspozycji kraju. Obserwuje się natomiast w wyniku takiego stanu ciekawe wypadki, jak np. nowoczesny młyn wodny w Lubaniu nad rzeką Kwissą o przemiale 24 ton na dobę — zamiast wyremontować zniszczony już jaz i wykorzystać urządzenia do napędu wodnego, podłącza się do sieci elektrowni cieplnej na węgiel, wtedy kiedy wołamy: — „oszczędzaj ten drogocenny surowiec”. Powodem takiego postępowania jest niewłaściwe określenie ceny węgla dla energetyki i wysokości taryf energetycznych.</u> + <u xml:id="u-5.196" who="#PoselSzczerbaAmelia">Obserwuje się jeszcze poważne braki na odcinku niezbędnej, a wciąż tnie (zrealizowanej koordynacji gospodarki wodnej, między energetyką a resortem żeglugi jako obecnym gospodarzem rzek. Na przykład zrzuty wody ze zbiornika w Rożnowie czy też Porąbce przy rozładowywaniu szczytów zapotrzebowania energii w ostatnich 10 latach spowodowały wiele poważnych szkód na rzece poniżej zbiornika. Elektrownie cieplne przeprowadzają remonty w ciągu lata, obciążając wtedy szczytowym zapotrzebowaniem elektrownie wodne; np. elektrownia w Otmuchowie, nie licząc się z potrzebami żeglugi, dla której zbiornik w tej miejscowości został wybudowany, wykorzystuje go w sposób podyktowany wyłącznie swoimi potrzebami.</u> + <u xml:id="u-5.197" who="#PoselSzczerbaAmelia">Trzeba zaznaczyć, że w gospodarce wodnej zainteresowane są jeszcze inne resorty, jak: leśnictwo (retencja wody w lasach górskich i potoki), hutnictwo, górnictwo (stale zwiększające swoje pobory wody) i inne.</u> + <u xml:id="u-5.198" who="#PoselSzczerbaAmelia">Czyniąc obserwacje i analizując skutki wielotorowości, wieloresortowej, nie skoordynowanej, a więc specjalnie niesocjalistycznej działalności w dziedzinie gospodarki wodnej, i to zarówno w eksploatacji jak i zamierzeniach i realizacji inwestycji, dochodzi się do następujących stwierdzeń:</u> + <u xml:id="u-5.199" who="#PoselSzczerbaAmelia">1. Pozorna obfitość występowania wody spowodowała w zakresie pojmowania przez nasze społeczeństwo problemów gospodarki wodnej pewnego rodzaju znieczulenie, w wyniku którego zostaliśmy daleko w tyle za krajami nawet będącymi na znacznie niższym stopniu rozwoju przemysłowego.</u> + <u xml:id="u-5.200" who="#PoselSzczerbaAmelia">Tymczasem warunkiem niezbędnym dalszego rozwoju naszej gospodarki, wzrostu stopy życiowej mas pracujących, jak również należytego zaopatrzenia ludności w produkty rolne i przemysłowe — jest uporządkowanie stosunków wodnych. Nie przemyślane dotychczas i nieskoordynowane podporządkowanie wielu resortom poszczególnych gałęzi gospodarki wodnej uniemożliwiło przez długie lata ujawnienie się w naszym kraju stanu tej gospodarki i wielomiliardowych strat gospodarczych z tego wynikłych. Woda u nas, jako w kraju już gęsto zaludnionym, przestała być darem przyrody o rozpowszechnieniu nieograniczonym, a przyjęła charakter podstawowego i nie dającego się zastąpić surowca, wymagającego troskliwego gospodarowania. Wszystkie znane sposoby użytkowania wody przez człowieka tworzą dzisiaj jeden niepodzielny kompleks. Niezrozumienie tego powoduje skutki na miarę szkodnictwa gospodarczego, jakie miało miejsce w ubiegłych latach.</u> + <u xml:id="u-5.201" who="#PoselSzczerbaAmelia">2. Celem zabezpieczenia właściwej polityki surowcem podstawowym, jakim jest woda, kierowanie jego gospodarką musi odbywać się centralnie, przez jeden organ. Kierownictwo takie musi pamiętać, że w różnych warunkach różne elementy gospodarki wodnej mają znaczenie pryncypialne, tak np. w NRD transport wodny dla zaopatrzenia przemysłu i ludności, na Węgrzech gospodarka wodna ma znaczenie dla rolnictwa i walki z powodzią, w Brazylii to przede wszystkim droga wodna, dla Szwajcarii to energia, w NRF i Belgii to dzisiaj znów żegluga i przemysł. U nas zaś celem zasadniczym gospodarki wodnej jest taka działalność, która zabezpiecza rozwijające się stale zapotrzebowanie wody jako surowca dla przemysłu, rolnictwa i dla gospodarki komunalnej, z tym że należy uwzględnić możliwości optymalnych rozwiązań innych nadzwyczaj ważnych problemów, jak energetyka, transport wodny itp.</u> + <u xml:id="u-5.202" who="#PoselSzczerbaAmelia">Ponieważ przedstawiony na obecnej sesji sejmowej Plan 5-letni w zakresie inwestycji wodnych nie nosi — jak to powiedziano — cech skoordynowania w ramach kompleksowych rozwiązań gospodarki wodnej, eliminującego możliwości powstawania cytowanych błędów — wnoszę w imieniu Zespołu Poselskiego woj. wrocławskiego, w interesie ludności naszego województwa i całego kraju, o powołanie Komisji Rządowej, której celem będzie:</u> + <u xml:id="u-5.203" who="#PoselSzczerbaAmelia">1)w zakresie organizacyjnym gospodarki wodnej — zbadanie wniosków, które przygotowały dotychczas: Krajowa Konferencja Naukowo-Techniczna Sekcji Wodnej Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji NOT pod koniec ub. r., Główna Komisja Gospodarki Wodnej NOT na początku br. i Komisja Organizacyjna powołana w II kwartale 1956 r. przez Prezydium Rady Ministrów. Przy czym nieodzowne jest podkreślić, że w takich krajach, jak np. NRD, NRF, Czechosłowacja, Węgry, Chiny, Stany Zjednoczone i szereg innych krajów cywilizowanych, istnieją już od wielu lat odpowiednie organy zarządzania i kierowania gospodarką wodną. Mechanicznie jednak tych wzorów nie należy naśladować;</u> + <u xml:id="u-5.204" who="#PoselSzczerbaAmelia">2)w zakresie inwestycji w Planie 5-letnim — zapoznanie się z kompleksowym planem gospodarki wodnej opracowanym przez Komitet Gospodarki Wodnej przy PAN i zbadanie ewentualnych możliwości przystąpienia do jego realizacji, chociażby w niektórych pilnych i niezbędnych elementach, jeszcze w bieżącym Planie 5-letnim, oraz drogą przesunięcia odpowiednich kredytów z innych działów gospodarki narodowej, i spowodowanie rozpatrzenia i zatwierdzenia całości programu perspektywicznego gospodarki wodnej w trybie przyśpieszonym;</u> + <u xml:id="u-5.205" who="#PoselSzczerbaAmelia">3)w zakresie doraźnych zabezpieczeń — opracowanie, przy udziale przedstawicieli zainteresowanych resortów, projektów zarządzeń w sprawie:</u> + <u xml:id="u-5.206" who="#PoselSzczerbaAmelia">a)rygorystycznego obowiązku szybkiego uruchomienia starych i ewentualnie budowy nowych urządzeń dla poboru wody i oczyszczania ścieków przez wszystkie zakłady przemysłowe;</u> + <u xml:id="u-5.207" who="#PoselSzczerbaAmelia">b)sporządzenia bilansu tlenowego wszystkich rzek kraju dla podjęcia odpowiedniej doraźnej akcji profilaktycznej celem określenia punktu wyjściowego dla kontroli gospodarki wodnej zakładów przemysłowych i komunalnych oraz dla sprecyzowania wytycznych racjonalnej polityki lokalizacji tych zakładów;</u> + <u xml:id="u-5.208" who="#PoselSzczerbaAmelia">c)włączenia do przepisów bhp wzmocnionej kontroli tak zrzutów zużytej, jak i poboru czystej wody we wszystkich zakładach przemysłowych.</u> + <u xml:id="u-5.209" who="#PoselSzczerbaAmelia">Ponadto — co traktuję jako bezpośredni pilny wniosek na dziś — należy bezwzględnie włączyć do ustawy o Planie 5-letnim specjalny dział o obowiązkach uporządkowania spraw gospodarki wodnej. Stawiałem to na Komisji Pracy i Zdrowia — przyrzeczono mi, ale nie wiem, czy uwzględniono.</u> + <u xml:id="u-5.210" who="#PoselSzczerbaAmelia">Wyniki prac proponowanej Komisji winny być w formie wniosków przedstawione do końca listopada Urzędowi Rady Ministrów. W skład Komisji powinni wejść przedstawiciele wojewódzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-5.211" who="#PoselSzczerbaAmelia">W rezultacie prac Komisji oczekiwać należy utworzenia organu koordynującego wszystkie zagadnienia związane z gospodarką wodną w naszym kraju. Organ ten, złożony z fachowców wysokiej klasy, reprezentujący zarówno stronę techniczną jak i ekonomiczną gospodarki wodnej — powinien być wyposażony w odpowiednie kompetencje.</u> + <u xml:id="u-5.212" who="#PoselSzczerbaAmelia">Organ ten powinien między innymi:</u> + <u xml:id="u-5.213" who="#PoselSzczerbaAmelia">a)przyjmując za podstawę dotychczasowe opracowania planu perspektywicznego Gospodarki Wodnej wykonanego przez Komitet Gospodarki Wodnej PAN, ustalić plan, stale go aktualizować, by rzeczywiście zabezpieczał alimentację wszystkich dziedzin naszej gospodarki w podstawowy surowiec, jakim jest woda, oraz zapewniał jej odpowiednią jakość w zakresie zaspokajania potrzeb ludzkich;</u> + <u xml:id="u-5.214" who="#PoselSzczerbaAmelia">b)opracować plan inwestycji wodnych na okres drugiej pięciolatki 1960—1965 oraz zabezpieczyć realizację tego planu przez wykonanie jeszcze w obecnej pięciolatce dokumentacji technicznej. Ponadto drogą przerzutu w bieżącym planie inwestycyjnym należy zapewnić realizację tych kompleksowych projektów, jakie w ostatniej redakcji planu zostały skreślone;</u> + <u xml:id="u-5.215" who="#PoselSzczerbaAmelia">c)opracować projekt nowelizacji przestarzałej ustawy wodnej, regulującej całokształt stosunków' wodnych w naszym kraju, ze szczególnym uwzględnieniem obowiązku oczyszczania ścieków przemysłowych i miejskich;</u> + <u xml:id="u-5.216" who="#PoselSzczerbaAmelia">d)zorganizować i koordynować naukowe badania ekonomiczne i techniczne w zakresie gospodarki wodnej.</u> + <u xml:id="u-5.217" who="#PoselSzczerbaAmelia">Oto główne zadania niezbędnego organu, specjalnie powołanego lub z przekształcenia odpowiedniego Ministerstwa.</u> + <u xml:id="u-5.218" who="#PoselSzczerbaAmelia">Spełnienie tych postulatów zapewni proporcjonalny rozwój naszej gospodarki narodowej i umożliwi nam już w obecnym Planie 5-letnim wejście na drogę pełnej realizacji programu Frontu Narodowego.</u> + <u xml:id="u-5.219" who="#PoselSzczerbaAmelia">Właściwa, oparta na sumiennej analizie sytuacji obecnej i dalszych perspektyw, polityka surowcowa, a w szczególności polityka rezerw surowcowych to dość specjalna cecha socjalizmu. Stwórzmy dla gospodarki surowcem wodnym przynajmniej wyjściowe warunki w bieżącym Planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-5.220" who="#PoselSzczerbaAmelia">Nie chcemy, aby jutro rozwoju naszego kraju zahamował brak zabezpieczenia surowca wodnego, jak to dzisiaj odczuwamy w zakresie materiałów budowlanych. Temu niebezpieczeństwu trzeba i można już dziś zagrodzić drogę.</u> + <u xml:id="u-5.221" who="#PoselSzczerbaAmelia">Zapewnijmy warunki życia biologicznego w naszych rzekach, zapewnijmy zdrową wodę dla potrzeb ludności, wodę dla rolnictwa i przemysłu, wyzwólmy dobroczynne siły tego surowca dobrobytu.</u> + <u xml:id="u-5.222" who="#PoselSzczerbaAmelia">O to woła ludność Dolnego Śląska.</u> + <u xml:id="u-5.223" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę 20-minutową.</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Po przerwie będzie mówił poseł Szymański.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 10 do godz. 12 min. 35.)</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#Marszalek">Głos ma poseł m. st. Warszawy Roman Szymański.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselSzymanskiRoman">Wysoka Izbo! Niepoślednią rolę w realizacji Planu 5-letniego odgrywa i będzie odgrywać nasze kolejnictwo. Dlatego też pozwolę sobie, jako poseł pracujący w resorcie kolei, zapoznać Wysoką Izbę z dotychczasową pracą tego resortu, wskazać niedociągnięcia, których usunięcie da nam poważne oszczędności, które będzie można skierować na inne odcinki naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselSzymanskiRoman">Nasze kolejnictwo pod względem technicznym jest bardzo zacofane. Przy tak szybkim tempie rozwoju przemysłu kolej staje się hamulcem tego rozwoju, co mocno dało się odczuć w czasie tegorocznej zimy.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselSzymanskiRoman">Z bólem serca muszę stwierdzić, że kolej teraz gorzej pracuje w porównaniu do lat 1945 — 1948.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselSzymanskiRoman">Przez dwanaście lat zaopatrzenie kolei w materiały i części zamienne było wysoce niedostateczne. Początkowo po wojnie radzono sobie w ten sposób, że brano rozmaite części zamienne z rozbitych parowozów, wagonów itd. Ale wszystko to się skończyło, a części zamiennych nie otrzymujemy, ponieważ produkcja tych części przez hutnictwo i inne resorty nie jest dla nich opłacalna.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselSzymanskiRoman">Parowozy i wagony są w bardzo złym stanie technicznym, przekraczają ustalony czas postoju w naprawach okresowych i rewizyjnych z braku materiałów. Jakość napraw w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego i w parowozowniach jest bardzo niska. Prawie każdy parowóz codziennie stoi w naprawie w parowozowni od 2 do 4 godzin. Temu stanowi rzeczy sprzyja również obecnie stosowany system płac, polegający na płaceniu za każdą naprawę, a nie za ciągłość eksploatacji parowozu. Dlatego też z chęci zysku nikt nie stara się o jakość napraw, ponieważ jakościowe naprawy zmniejszają zarobki.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselSzymanskiRoman">Mamy zawyżony ilostan parowozów na sieci PKP. Podam przykład. Obecnie średni przebieg dobowy parowozu wynosi 179 km. Wychodząc z założenia, że średnia szybkość techniczna parowozu wynosi 30 km na godzinę, parowóz efektywnie pracuje 6 godzin na dobę; a więc 18 godzin na dobę parowóz stoi, na darmo paląc węgiel.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselSzymanskiRoman">Jest niedobra organizacja wykorzystania parowozu. Parowozy przetrzymuje się na stacjach, i to przeważnie na terenie obcych dyrekcji. Doszło do tego, że nikt na PKP nie odpowiada za należyte wykorzystanie parowozu. Brak jakiejkolwiek troski o maszyny i ludzi. Maszyniści bywają na służbie do 24 godzin. A skutek — awarie.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselSzymanskiRoman">Wszystko to powoduje, że w obecnym czasie na tysiące minut opóźniamy pociągi z braku parowozów, przez co czas obrotu wagonów jest poważnie zawyżony, a będzie jeszcze gorzej, jeżeli tej sprawy nie poprawimy.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselSzymanskiRoman">W Skali sieci krajowej są to ogromne straty mienia narodowego, które można by obrócić na inne cele, np. na mocno obciążonych odcinkach kolejowych wprowadzić elektryfikację.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselSzymanskiRoman">Śmiało należy przechodzić na trakcję spalinową. Trakcja spalinowa w porównaniu z parową ma szereg eksploatacyjnych i ekonomicznych przywilejów. Przy trakcji spalinowej zużycie paliwa na miernik 10 tys. brutto-tono-kilometrów jest o 3,8 raza mniejsze aniżeli przy trakcji parowej, a koszty napraw lokomotyw spalinowych są o 1,6 raza mniejsze.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselSzymanskiRoman">Prócz tego trakcja spalinowa pozwoli nam zwiększyć ciężar pociągów i zdolność przewozową o ok. 90% — przy prawie 4 razy, powtarzam, mniejszym zużyciu paliwa — i obniżyć roczne koszty przewozowe o 25—40%. Moglibyśmy zwiększyć odcinki trakcyjne i zlikwidować około 50% teraźniejszych parowozowni.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselSzymanskiRoman">Mówiąc o efektywności trakcji spalinowej, należy podkreślić niezawodność pracy, prostotę obsługi, długie przebiegi bez obrządzania się, szybkie nabieranie paliwa itd.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselSzymanskiRoman">W kierunku mechanizacji robót ładunkowych niewiele zrobiono. Trudno powiedzieć, ile wyładowujemy sposobem zmechanizowanym, ale większość załadunków i wyładunków odbywa się ręcznie.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselSzymanskiRoman">Musimy zastanowić się nad zagadnieniami kolejnictwa, ponieważ jest źle, a jeżeli nie podejmiemy środków zmierzających do usunięcia niedociągnięć, będziemy jeździć jeszcze gorzej niż dzisiaj.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselSzymanskiRoman">Ministerstwo i centralne zarządy nie zwracają uwagi na fakty znacznego przestoju wagonów na bocznicach i placach wyładunkowych. W niektórych wypadkach wśród kierowników bocznie wytworzył się niezdrowy pogląd: — „my przecież za postój płacimy kary” — i tym sprawę uważają za wyczerpaną.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselSzymanskiRoman">Nieodzownie należy skończyć z podobną antypaństwową praktyką wykorzystywania wagonów. Żadne kary, jak wysokie by one były, w żadnym stopniu nie pokryją ogromnych strat, jakie ponosi państwo za przestój wagonów. Przecież nikt z kierowników zakładów nie płaci kar za przestój wagonów z własnej kieszeni, a tylko biorą pieniądze społeczne i wyrzucają je w błoto.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselSzymanskiRoman">Jako przykład: za pierwsze półrocze 1956 r. użytkownicy kolei na terenie DOKP Warszawa zapłacili około 5 mln zł kar za przetrzymywanie wagonów.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselSzymanskiRoman">Tylko w węźle warszawskim w miesiącach: maj, czerwiec, lipiec 1956 r. przetrzymywanie wagonów przez niektóre ministerstwa wyraża się w cyfrach następujących: Ministerstwo Budownictwa Miast i Osiedli — 2.830 wagono-godzin, Ministerstwo Budownictwa Przemysłowego — 17.970 wagono-godzin, Ministerstwo Przemysłu Maszynowego — 7.630 wagono-godzin, Ministerstwo Handlu Wewnętrznego — 9.260 wagono-godzin, Prezydium Rządu — 2.160 wagono-godzin. Dochodzi do tęgo jeszcze szereg innych ministerstw, których nie wymieniłem, a przede wszystkim nie wymieniłem Ministerstwa Kolei, bo jako kolejarz wstydzę się.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselSzymanskiRoman">Należy surowo żądać wyjaśnień od tych kierowników, którzy źle wykorzystują tabor kolejowy, przetrzymując go na bocznicach i torach ogólnowyładunkowych. Sprawa dotyczy podwyższenia kar i odpowiedzialności kierowników przedsiębiorstw przemysłowych za nienależyte wykorzystanie wagonów.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselSzymanskiRoman">Ministerstwo Kontroli Państwowej i Ministerstwo Finansów powinny zwrócić szczególną uwagę przy kontrolach na wysokość kar za przetrzymywanie wagonów i wyciągnąć surowe konsekwencje w stosunku do winnych. Należy przeanalizować sprawę niewłaściwego ustosunkowania się użytkowników kolei, którzy wolą płacić duże kary za przetrzymywanie wagonów, aniżeli płacić za godziny nadliczbowe pracownikom zatrudnionym przy wyładunku. Jest to paradoks stworzony ograniczeniem pracy w godzinach nadliczbowych robotników transportowych w poszczególnych przedsiębiorstwach.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselSzymanskiRoman">Na sieci PKP mamy dużo nierentownych bocznic, których obrót miesięczny wynosi od 5 do 20 wagonów. PKPG wspólnie z Ministerstwem Kolei powinny przeanalizować, czy nie należałoby zlikwidować niektóre bocznice i tym samym obniżyć koszty własne.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselSzymanskiRoman">Do chwili obecnej nie została uregulowana sprawa bezbiletowych przejazdów na kolei. Wszelkie interwencje różnych nadrzędnych organów, jak Milicja i Prokuratura, nie odnoszą skutku. Z każdym rokiem coraz więcej osób jeździ bez biletów. Kolej stała się jednym z największych źródeł chuligańskich wybryków.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselSzymanskiRoman">Te fakty wiadome są wszystkim, ale do tej pory żadnych wniosków nie wyciągnięto. Tylko za 1955 r. na węźle warszawskim było około 56 tys. bezbiletowych przejazdów na sumę 2.300 tys. zł, a za pierwsze półrocze 1956 r. 41 tys. bezbiletowych przejazdów na sumę 1.200 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselSzymanskiRoman">Należy nadmienić, że organy kontrolne kolei sprawdzają tylko od 10 do 15°/o biletów u podróżnych. A więc jeżeliby sprawdzano wszystkich pasażerów, to prawdopodobnie ilość bezbiletowych przejazdów zwiększyłaby się znacznie.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselSzymanskiRoman">Biurokratyczna metoda egzekwowania kar powoduje to, że nikt z podróżnych kar nie płaci. Wszystkie kary są kierowane do rad narodowych, które źle się ustosunkowują do tych spraw. Jako przykład złej pracy rady narodowej na tym odcinku posłużyć może Powiatowa Rada Narodowa w Otwocku, do której w 1955 r. wysłano 4800 wniosków egzekucji, a wyegzekwowano zaledwie 170, a w 1956 r. z 3500 wniosków załatwiono tylko 50.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselSzymanskiRoman">Nic dziwnego, że jeszcze bardziej będą zwiększać się przejazdy bezbiletowe. Sprawa ta powinna być natychmiast rozpatrzona przez Rząd, należy powziąć właściwe uchwały zmierzające do całkowitego zlikwidowania bezbiletowych przejazdów.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselSzymanskiRoman">Najważniejszym organem wykonawczym na kolei powinien być oddział eksploatacyjny. Oddziały takie istniały do 1 stycznia rb., ale zostały rozwiązane, prawdopodobnie dlatego, że nie zdały egzaminu. Przekształcone zostały w oddziały przewozów.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselSzymanskiRoman">Oddziały eksploatacyjne wykonywały tylko prace papierkowe. Dyrekcje przekształciły je w jednostki wykonujące pracę papierkową, a nie zajmujące się pracą operatywną. Przeprowadzono reorganizację. Zabrano oddziałom wszystkie prawa wpływu na wykonanie planu przewozów ładunków. Reorganizacja nie zdała egzaminu, ponieważ praca pogorszyła się. Należy to natychmiast poprawić, bo tylko oddział może być najlepszym organizatorem i koordynatorem pracy eksploatacyjnej, trzeba mu tylko dać odpowiednie prawa.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselSzymanskiRoman">Obecnie pracą operatywną zajmują się dyrekcje i Ministerstwo. Odebrano inicjatywę oddolną i nic dziwnego, że mamy taki chaos w pracy i zarządzaniu w związku z nadmiernie rozbudowaną administracją. Jest rzeczą zupełnie nieuzasadnioną stworzenie w Ministerstwie Kolei centralnych zarządów. Aparat Ministerstwa został tak rozbudowany, że zamiast jednego budynku użytkuje się trzy, chociaż do chwili wybuchu wojny w jednym gmachu mieściły się teraźniejsze trzy Ministerstwa — Kolei, Transportu Drogowego i Żeglugi.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselSzymanskiRoman">Przez dwanaście lat nie był kontrolowany rozrastający się aparat Dyrekcji. Na przykład DOKP Warszawa zatrudnia w swym aparacie administracyjnym około 1280 osób. Nasuwa się pytanie, co ci ludzie robią? Okazuje się, że sporządzają sprawozdania i piszą papiery. Należałoby natychmiast i stanowczo zmniejszyć etaty w Dyrekcji o 50%, a są ku temu wszelkie możliwości. Należy całkowicie przekazać pracę operatywną, sprawy kadrowe i finansowe oddziałom eksploatacyjnym. Ponieważ oddział eksploatacyjny jest najbliżej, będzie bardziej związany z terenem i lepiej będzie mógł załatwiać sprawy. W Dyrekcji wystarczy pozostawić w każdym zarządzie służby rady techniczne bez jakichkolwiek komórek administracyjnych. Rada techniczna musi składać się z dobrych fachowców. Zarząd służby nie może przekraczać liczby 20 do 30 osób, w zależności od charakteru pracy; resztę spraw zarządu służby, jak: planowanie, organizacja pracy i płac, księgowość i całkowitą sprawozdawczość przekazać do oddziałów lub do biur planowania i statystyki, kadr itd. DOKP. Należałoby połączyć w jedną komórkę biura planowania i statystyki, biura kadr i organizacji pracy i płac, biura księgowości, finansowy itd.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselSzymanskiRoman">Decentralizacja w tak przewidziany sposób da możność zaoszczędzenia tylko w aparacie DOKP Warszawa około 600 osób; jeżeli weźmiemy 10 dyrekcji, to będziemy mieć ogółem 6000. Należy dodać, że przekazanie wszystkich spraw na oddział i podporządkowanie mu jednostek liniowych, umożliwi zaoszczędzenie na każdym oddziale około 100 osób, a nawet i więcej, jeżeli zmniejszymy ilość oddziałów. Mamy obecnie 36 oddziałów, co da nam oszczędność 3.600 osób, razem będzie to stanowiło około 10.000 osób. Oszczędność roczna w skali państwowej wyniesie około 180 mln zł. Przy takiej decentralizacji dyrekcji rady techniczne będą miały kierowniczy nadzór nad pracą oddziałów, umożliwi to lepsze orientowanie się w sytuacji, ponieważ nie będzie wykonywana papierkowa robota, a praca nie będzie dublowana.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselSzymanskiRoman">Sprawozdawczość jest zatwierdzana przez GUS, ale ponieważ wykonuje się wiele niepotrzebnej roboty, należy tę sprawę dokładnie zbadać.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#PoselSzymanskiRoman">Dla przykładu podam, że parowozownia miesięcznie sporządza około 45 sprawozdań, gdzie musi wypełnić około 25 tys. różnych mierników i danych. Do tej pory Ministerstwo nic nie zrobiło w kierunku zmniejszenia liczby sprawozdań, uważając, że zmniejszenie sprawozdawczości zmniejszy pracę papierkową w centralnych zarządach i urzędnicy wówczas nie będą mieli roboty. GUS bardzo pochopnie zatwierdza wszelkie sprawozdania, chociaż one nie mają żadnego uzasadnienia.</u> + <u xml:id="u-7.33" who="#PoselSzymanskiRoman">Departament Planowania w Ministerstwie dobrze o tym wie, ale zajął bezkrytyczne stanowisko, przez co gospodarka narodowa ponosi ogromne straty w związku z zatrudnianiem większej liczby ludzi dla sporządzania sprawozdawczości.</u> + <u xml:id="u-7.34" who="#PoselSzymanskiRoman">W naszych jednostkach wykonawczych, parowozowniach i stacjach, kierownik jednostki nie ma prawa decydowania, ma tylko obowiązki i odpowiedzialność. Dla przykładu podam: jeżeli kierownik jednostki zadecydował o sprawach kadrowych u siebie w zakładzie, to z tego powodu ma dochodzenie, ponieważ dla dobra służby odsunął od czynności pijaków i bumelantów. Podobne fakty zdarzają się bardzo często, ale nie można nic powiedzieć, ponieważ o wszystkim decyduje DOKP i Ministerstwo.</u> + <u xml:id="u-7.35" who="#PoselSzymanskiRoman">Nie może być wielotorowości zarządzania. Kto nie wydaje zarządzeń, a pomocy żadnej nie ma! Odczuwamy duże braki pracowników w produkcji, ale proszę sprawdzić biura — czy są tam braki? Nigdzie ich nie ma, są natomiast tysiączne przerosty.</u> + <u xml:id="u-7.36" who="#PoselSzymanskiRoman">W ten sposób socjalizmu nie zbudujemy. Ja jeszcze raz z całą stanowczością proszę o natychmiastowe zlikwidowanie w Ministerstwie i Dyrekcji 50% etatów; przesłać tych ludzi do produkcji, a wszelkie sprawy przekazać na oddział.</u> + <u xml:id="u-7.37" who="#PoselSzymanskiRoman">Na zagadnienia kadrowe w obecnej chwili nie zwraca się uwagi. Ministerstwo Kolei nie wzmacnia organów kierowniczych na odcinkach produkcyjnych wysoko kwalifikowanymi fachowcami, me zajmuje się kwestią właściwego doboru kadr, ich wychowaniem, wysuwaniem nowych ludzi na odpowiednie stanowiska. Do obecnej chwili rozumiano dobór kadr w ten sposób, że DOKP i Ministerstwo wyciągały zdolniejszych ludzi z produkcji do Centralnego Zarządu i Ministerstwa, osłabiając przez to kadry na odcinkach produkcyjnych. Na przykład z trudem znajdzie się głównego inżyniera parowozowni z wyższym wykształceniem. Przeważnie stanowiska te są zajmowane przez ludzi z wykształceniem średnim, a nawet tylko z podstawowym, natomiast w DOKP biura są pełne jak najlepszych fachowców i inżynierów.</u> + <u xml:id="u-7.38" who="#PoselSzymanskiRoman">Stosowanie kar za przewinienia wynikłe z niedociągnięć w służbie, które należy przypisać niedostatecznemu wyszkoleniu pracowników, odnosi wręcz przeciwny skutek. Pracownicy zniechęcają się i dalej brną w chaotycznym systemie pracy. Mnożenie wypadków jest również dowodem, że pracownicy nie posiadają należytego wyszkolenia. Zaznaczyć tu należy, że pracownik posiadający dobre przygotowanie fachowe na zajmowanym stanowisku nie dopuści tak łatwo do wypadku, jak pracownik, który gubi się w obowiązujących go przepisach. Dobrze fachowo przygotowany pracownik nie będzie lekceważył przepisów, zdając sobie sprawę z konsekwencji.</u> + <u xml:id="u-7.39" who="#PoselSzymanskiRoman">Dlatego postuluję pod adresem Ministra Kolei, ażeby sprawy kadrowe uznał za istotne i poświęcił temu zagadnieniu właściwą uwagę.</u> + <u xml:id="u-7.40" who="#PoselSzymanskiRoman">Bardzo bym prosił, ażeby uwzględniono prośbę kolejarzy i powzięto uchwałę o utworzeniu Akademii Kolejowej w Warszawie. Można byłoby rozmieścić Akademię w kwadracie ulic: Wspólnej — Hożej — Emilii Plater — Chałubińskiego. Wszystkie budynki w tym kwadracie, jak budynek Ministerstwa Transportu Drogowego i Lotniczego, dwa budynki Technikum, jeden Instytutu Naukowo-Badawczego Kolejnictwa i hotel Ministerstwa Kolei przekazać Akademii, natomiast Ministerstwo Transportu Drogowego i Lotniczego, a także Ministerstwo Żeglugi złączyć w jedno Ministerstwo Komunikacji, a tym samym uzyskamy pomieszczenie.</u> + <u xml:id="u-7.41" who="#PoselSzymanskiRoman">Chciałem zwrócić jeszcze uwagę na zagadnienie właściwej organizacji pracy. Otóż czy można powiedzieć, że obecna organizacja pracy na kolei odpowiada współczesnym wymogom? Niestety, nie można tego powiedzieć.</u> + <u xml:id="u-7.42" who="#PoselSzymanskiRoman">Organizacja pracy postawiona jest z gruntu źle. Zamiast porządku i harmonii w pracy panuje bezład, zamiast odpowiedzialności za pracę panuje całkowita nieodpowiedzialność na powierzonym sobie posterunku. Wcale nie ma odpowiedzialności osobistej, poczynając od Ministerstwa a kończąc na jednostkach wykonawczych i oddzielnych wykonawcach. Na każdym kroku panuje brakoróbstwo, oszukaństwo, gospodarka narodowa ponosi ogromne straty. Kto temu winien? W pierwszym rzędzie Ministerstwo za niewłaściwą organizację i za brak odpowiedzialności. Nic dziwnego, że maszynista nie dba o nic, jeżeli zamiast mieć przydzielony parowóz, który by utrzymywał w dobrym stanie technicznym, jeździ na „łapanego”. Dochodzi do tego, że w jednym miesiącu, na jednym parowozie zmieniło się od 10 do 20 maszynistów. Przy braku odpowiedzialności osobistej nie może być mowy o jakiejkolwiek poprawie jakości napraw, podniesieniu wydajności pracy, o troskliwym stosunku do parowozów, mechanizmu, obrabiarek, narzędzi i materiałów.</u> + <u xml:id="u-7.43" who="#PoselSzymanskiRoman">Najboleśniej na kolei odczuwa się brak odpowiedzialności osobistej. Doszło do tego, że każdy boi się decydować, zbiera komisje, ażeby ustrzec się odpowiedzialności, bo jeżeli ma miejsce jakiś wypadek, to odpowiedzialność równymi częściami rozkłada się na członków komisji, tak że w rezultacie nikt nie jest winien. Braku odpowiedzialności osobistej nie można uregulować za pomocą zarządzeń, przemówień itp. Zlikwidować go możemy i musimy sami, ponieważ my jesteśmy gospodarzami swego Państwa Ludowego i odpowiadamy za wszystko, a więc za brak odpowiedzialności również.</u> + <u xml:id="u-7.44" who="#PoselSzymanskiRoman">Ministerstwo Kolei musi bardziej wnikać w sprawy linii, nie zadowalać się sprawozdaniami. Znacznie lepiej byłoby, gdyby odpowiedzialni dyrektorzy w Ministerstwie, zamiast zajmować się pracą papierkową i patrzeć zza biurka, spędzili miesiąc lub dwa w parowozowni albo w zakładach naprawczych, zapoznali się z organizacją pracy, przyszli z pomocą, a potem swoje doświadczenie przenieśli na całą sieć DOKP. To byłaby rzeczowa pomoc dla nas, a tego nie ma. Wszyscy są zakochani w papierkowej robocie, nie mogą oderwać się od biurka i dlatego nie widzą rzeczywistości, przynosząc tym dużą szkodę społeczeństwu.</u> + <u xml:id="u-7.45" who="#PoselSzymanskiRoman">Musimy kierować gospodarką kolejową nie — „w ogóle”, nie — „z powietrza”, ale konkretnie, rzeczowo; sprawę należy ujmować nie ze stanowiska ogólnej gadaniny, lecz w sposób rzeczowy, nie ograniczać się do formalnej pisaniny lub ogólnikowych frazesów i haseł; należy zgłębiać techniczną stronę produkcji kolejowej, wnikać we wszelkie szczegóły i drobiazgi. Trzeba skończyć z praktyką różnorodzajowych narad, ponieważ są one prowadzone na niskim poziomie; ciągnie się je długo, zabiera się ludziom czas, zapisuje mnóstwo papieru, prowadzi się dyskusje do nieskończoności.</u> + <u xml:id="u-7.46" who="#PoselSzymanskiRoman">Musimy na kolei skończyć z kierownictwem na papierze i przejść do rzeczowej pracy, a tym samym wykonamy, a nawet przekroczymy zadania Planu 5-letniego z zakresu przewozów pasażerów i transportów kolejowych.</u> + <u xml:id="u-7.47" who="#PoselSzymanskiRoman">Wysoka Izbo! W swoim przemówieniu starałem się wskazać szereg możliwości wygospodarowania rezerw, które mogą dać gospodarce narodowej poważne sumy środków finansowych, które należałoby, moim zdaniem, skierować na rozwój terenowego planu gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-7.48" who="#PoselSzymanskiRoman">W swoim referacie poseł Lange wskazał na ogromne niedofinansowanie naszego kraju, na wielkie rozpiętości istniejące między potrzebami socjalnymi i kulturalnymi ludności, między potrzebami w dziedzinie komunikacji i łączności a środkami ich zaspokojenia.</u> + <u xml:id="u-7.49" who="#PoselSzymanskiRoman">W dziedzinie budownictwa mieszkaniowego, socjalnego, kulturalnego itp. w planie 6-letnim zrobiliśmy niewątpliwie bardzo wiele, szczególnie w dużych ośrodkach przemysłowych i miastach. Jednak ze względu na duży dopływ ludności wiejskiej do miast i poważny przyrost naturalny sytuacja ludności miejskiej w bardzo niewielkim stopniu uległa poprawie, a w niektórych dziedzinach życia, jak np. w komunikacji, poprawy tej się nie odczuwa.</u> + <u xml:id="u-7.50" who="#PoselSzymanskiRoman">W wyniku 4-letniej działalności naszego Zespołu Poselskiego na terenie Warszawy, bezpośredniego kontaktu z wyborcami i docierania do poszczególnych dzielnic i ośrodków miasta, uważamy, że warunki mieszkaniowe i sytuacja w komunikacji miejskiej stwarzają nadal najbardziej dotkliwe trudności w życiu naszej stolicy.</u> + <u xml:id="u-7.51" who="#PoselSzymanskiRoman">W okresie planu 6-letniego oddano do użytku na terenie Warszawy 131.500 nowych izb mieszkalnych, w tym 100.500 izb wybudowanych przez ZOR w nowych osiedlach. Tak znaczny przyrost mieszkań nie poprawił jednak sytuacji na tym odcinku: zagęszczenie obecnie wynosi 2 osoby na 1 izbę, tj. tak jak w 1949 r. Ponad 30 tysięcy osób mieszka dotąd w pomieszczeniach kwalifikujących się do likwidacji, a mianowicie: 5.700 osób w budynkach zagrożonych, 15 tys. osób w suterenach, 9.500 osób na poddaszach i w lokalach posklepowych.</u> + <u xml:id="u-7.52" who="#PoselSzymanskiRoman">W celu uzyskania niezbędnej poprawy warunków mieszkaniowych, zgodnie z projektem zadań narodowego planu gospodarczego zawartych w projekcie ustawy o 5-letnim Planie Rozwoju Gospodarki Narodowej w latach 1956 — 1960, Warszawa w 1960 r. winna osiągnąć wskaźnik zagęszczenia na 1 izbę w wysokości 1,7 mieszkańców. Dla planowanego uzyskania obniżenia wskaźnika zagęszczenia z 2 osób na izbę w 1955 r. do 1,7 w 1960 r., przy uwzględnieniu ponadto przyrostu naturalnego w wysokości około 17 tys. osób rocznie oraz przyrostu imigracyjnego w wysokości ok. 50 tys. w okresie Planu 5-letniego, jak również zapewnienia mieszkań zastępczych dla 30 tys. osób zamieszkałych w domach zagrożonych i na poddaszach — w okresie Planu 5-letniego liczba izb mieszkalnych winna wzrosnąć o 33% w stosunku do stanu z 1955 r.</u> + <u xml:id="u-7.53" who="#PoselSzymanskiRoman">Przy uwzględnieniu około 8.000 izb z rewindykacji w okresie 1956—1960 r. należy wybudować 175 tys. izb.</u> + <u xml:id="u-7.54" who="#PoselSzymanskiRoman">Realizacja powyższych zadań nie znajduje w pełni zabezpieczenia w ramach przyznanych na ten cel środków inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.55" who="#PoselSzymanskiRoman">Nakłady inwestycyjne na budownictwo ZOR w wysokości 6.192,1 mln pozwolą na zrealizowanie tylko 126,7 tys. izb. Dla zrealizowania programu 136,7 tys. izb w budownictwie zorowskim konieczne jest dofinansowanie w wysokości 500 mln zł na wybudowanie 10 tys. izb.</u> + <u xml:id="u-7.56" who="#PoselSzymanskiRoman">Niedostateczne też są środki na budownictwo plombowe rad narodowych. Przyznane na ten cel środki w wysokości 127 mln zł nie pozwolą na wybudowanie 6 tys. izb. Biorąc pod uwagę konieczność uwzględnienia programu usługowego w budownictwie plombowym, koszt budowy jednej izby wyniesie około 40 tys zł, niezbędna kwota dofinansowania wyniesie 70 mln zł. Ogółem dla zrealizowania niezbędnego programu budowy 175 tys. izb konieczne jest dofinansowanie w wysokości 570 mln zł.</u> + <u xml:id="u-7.57" who="#PoselSzymanskiRoman">Drugą sprawą, o dofinansowanie której występuje Zespół Poselski m. Warszawy, jest Szpital Chirurgii Kostnej w Konstancinie. Posiada on obecnie 160 łóżek mieszczących się w powillowych budynkach, posiadane zaś zaplecze gospodarcze może obsłużyć 420 chorych. W związku z tym nakłady na rozbudowę szpitala w wysokości 26 mln zł są względnie niskie. Przeciętny bowiem koszt nakładów inwestycyjnych na 1 łóżko wynosi w Konstancinie około 100 tys. zł, podczas gdy w innych szpitalach budowanych na terenie Warszawy koszt ten jest znacznie wyższy. Gospodarczo i społecznie inwestycja ta posiada również zasadnicze znaczenie z uwagi na rehabilitację inwalidów i kalek. Warszawa otrzymała obecnie jedną z najnowocześniejszych w Europie klinik — Klinikę Ortopedyczną przy ul. Lindleya, przy czym skuteczność pracy tej Kliniki uwarunkowana jest w znacznym stopniu prowadzeniem systemem szpitalnym procesu rehabilitacyjnego.</u> + <u xml:id="u-7.58" who="#PoselSzymanskiRoman">Zadanie to powinien spełnić szpital w Konstancinie, który jest jedynym obiektem tego typu na terenie kilku województw.</u> + <u xml:id="u-7.59" who="#PoselSzymanskiRoman">Nadmienić należy, że liczba oczekujących na przyjęcie do szpitala wynosi kilka tysięcy pacjentów, co najdobitniej świadczy o społecznej wadze inwestycji. Sprawę szpitala w Konstancinie rozpatrywać również należy pod kątem powrotu do pracy setek inwalidów i kalek, którzy na terenie szpitala — poza leczeniem i ćwiczeniami różnego typu — nabywają także kwalifikacji zawodowych, dostępnych im ze względu na ich stan zdrowia.</u> + <u xml:id="u-7.60" who="#PoselSzymanskiRoman">Uważamy także za stosowne wystąpić o budowę drugiej pary torów na linii średnicowej oraz przystanków przy ul. Smolnej i Towarowej, co związane jest z koniecznością poprawy warunków komunikacyjnych na terenie miasta. Elektrycznymi kolejami podmiejskimi dojeżdża- codziennie do stolicy około 100 tys. osób. Uruchomienie dwóch dodatkowych przystanków przy ul. Smolnej i Towarowej pozwoli na odciążenie trakcji komunikacji miejskiej.</u> + <u xml:id="u-7.61" who="#PoselSzymanskiRoman">Realizacja wymienionych przystanków wiąże się z budową drugiej pary torów. W budowie tej najważniejszym elementem jest część tunelowa oraz most, które wybudowane zostały w ten sposób, że istnieje rezerwa na ułożenie dwóch par torów.</u> + <u xml:id="u-7.62" who="#PoselSzymanskiRoman">Odłożenie budowy metro na okres późniejszy czyni postulat włączenia komunikacji kolejowej do ogólnomiejskiej sieci trakcyjnej szczególnie ważnym.</u> + <u xml:id="u-7.63" who="#PoselSzymanskiRoman">Wydaje się również słuszne, że o ileby nie było możliwości budowy w pełnym zakresie drugiej pary torów na odcinku od Pruszkowa do Dworca Warszawa-Wschodnia, to Ministerstwo Kolei winno rozważyć możliwość uruchomienia przystanków przy ul. Smolnej i Towarowej w obecnych warunkach eksploatacyjnych.</u> + <u xml:id="u-7.64" who="#PoselSzymanskiRoman">W imieniu Zespołu Poselskiego m. Warszawy wnoszę o uwzględnienie postulatów mieszkańców naszej stolicy i dofinansowanie terenowego planu gospodarczego m. Warszawy o kwotę 590 mln zł na budownictwo mieszkaniowe, rozbudowę Szpitala Chirurgii Kostnej w Konstancinie, budowę trasy mostowej pod Cytadelą i oświetlenie miasta.</u> + <u xml:id="u-7.65" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. wrocławskiego Jan Gawełko.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselGawelkoJan">Wysoka Izbo! Program gospodarczy nakreślony na VIII Plenum KC Partii oraz dyskutowane przez nas założenia Planu 5-letniego wysuwają poważne zadania przed rolnictwem. Rolnictwo nasze — to trzy różne formy własności i trzy różne formy gospodarowania. Chciałbym zastanowić się nad jedną z tych, form — nad spółdzielniami produkcyjnymi, stanowiącymi dotychczasową metodę przebudowy ustroju rolnego.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselGawelkoJan">Przebudowa ta u nas przechodzi ostry kryzys polityczny, wynikający z gospodarczego i organizacyjnego oraz moralnego kryzysu olbrzymiej większości istniejących spółdzielni produkcyjnych. Sytuacja ta wymaga bardzo rzetelnej, gruntownej i obiektywnej oceny założonych dotychczas spółdzielni, zasad ich rozwoju oraz umacniania.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselGawelkoJan">Pragnąłbym zastanowić się na tym, czy i w jakiej mierze spółdzielnie produkcyjne zdały egzamin polityczny i gospodarczy.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselGawelkoJan">Spółdzielczości produkcyjnej stawiamy dwa podstawowe zadania: pierwsze — to podniesienie wydajności pracy na jednego pracującego w rolnictwie, drugie — to podniesienie wydajności z hektara. Obydwa te zadania winny się przeplatać w realizacji przebudowy. Dopiero w oparciu o wzrost wydajności pracy i wzrost wydajności z 1 ha mogą wchodzić w życie — faktycznie, a nie mechanicznie — nowe stosunki produkcji, może być ograniczany wyzysk, podnosić się stopa życiowa, rozwijać kultura, oświata, dobra organizacja pracy itp.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselGawelkoJan">Słowem, jak uczy marksizm-leninizm, w każdej rewolucji, a więc i w rewolucji agrarnej zmiany w stosunkach produkcji mogą dokonywać się na podstawie zmian w siłach wytwórczych.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselGawelkoJan">Jeżeli chodzi o problem pierwszy — o wydajność pracy na jednego pracującego w rolnictwie w spółdzielniach produkcyjnych i całej gospodarce chłopskiej, to sprawa przedstawia się następująco: w całej gospodarce chłopskiej na jednego pracującego w 1955 r. produkcja globalna czterech zbóż wynosiła 19,8 q i około 2,lq żywca, a w spółdzielniach odpowiednio (z uwzględnieniem pracy traktorów) 31,5 q zbóż i ok. 0,7 q żywca. Hodowla zespołowa stanowi nie wiele więcej niż 1/3 całej hodowli spółdzielczej i jest nastawiona na rozwój, a hodowla na działkach przyzagrodowych nastawiona jest na produkcję towarową.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselGawelkoJan">Należy przypuszczać, że produkcja żywca na jednego pracującego w rolnictwie — w spółdzielniach produkcyjnych i w gospodarstwach indywidualnych jest zbliżona. Decydujące znaczenie ma fakt dwukrotnie wyższej wydajności pracy, jeśli chodzi o produkcję zbożową.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselGawelkoJan">Ta wyższa wydajność na jednego pracującego w rolnictwie w spółdzielniach produkcyjnych w stosunku do gospodarstw indywidualnych ma dwa różne źródła:</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselGawelkoJan">Pierwsze — to. że na jednego zdolnego do pracy w spółdzielniach produkcyjnych wypada 4,3 ha ziemi, co jest prawie dwukrotnie więcej niż w gospodarce indywidualnej.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselGawelkoJan">Drugie źródło to mechanizacja, która umożliwiła wykonanie obróbki zwiększonej ilości ziemi na jednego pracującego. Chociaż średnia krajowa zaciemnia wielkie zróżnicowanie w spółdzielniach pod tym względem (ilość hektarów na jednego zdolnego do pracy waha się od 1 ha na osobę do około 30 ha), to jednak źródło to wykazuje pewną prawidłowość wzrostu produkcji globalnej na jednego pracującego.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselGawelkoJan">Zwiększona wydajność pracy i większy areał przypadający na jednego pracującego odegrał dużą rolę; trzeba bowiem wiedzieć, że większość spółdzielni jest na ziemiach o stosunkowo małej ilości zaludnienia i dużej ilości odłogów. Stąd też, niezależnie od wydajności z 1 ha, spółdzielnie produkcyjne odegrały we wszystkich prawie wypadkach, gdzie była nadwyżka ziemi, kolosalną rolę gospodarczą.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselGawelkoJan">W naszych warunkach technicznego zacofania rolnictwa dużą rolę odegrało wprowadzenie do rolnictwa POM-ów i towarzyszącego im uzbrojenia maszynowego. Oprócz) dużej roli gospodarczej miało to znaczenie moralno-polityczne.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselGawelkoJan">I tak na 20 lipca 1956 r. w POM-ach była następująca ilość maszyn: ciągników przeliczeniowych 25.661, kombajnów 534, snopowiązałek 13.075, młockami 489, sadzarek 5.077, kosiarek 3.613 — i dużo innych drobnych maszyn.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselGawelkoJan">W oparciu o ten stan, mechanizacji mogliśmy rozwiązać problem odłogowy. A poza tym uzbrojenie techniczne, niezależnie od wielu jego wad, stało się pierwszą podstawą przyjęcia mechanizacji rolnej przez wieś, co w okresie wielkiego odpływu ludzi do przemysłu spełniło w dużej mierze rolę czynnika ułatwiającego uprzemysłowienie kraju.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselGawelkoJan">Oprócz wartości materialnych mechanizacja ma też duże znaczenie moralne w sensie wytwarzania klimatu do zrozumienia korzyści płynących dla wsi z przebudowy ustroju rolnego, tym bardziej że spółdzielnie, które powstały w oparciu o zwiększony areał na 1 pracującego, mają swój sens nie tylko ustrojowy, ale i produkcyjny. Takich spółdzielni jest większość. A pośród nich około 20% takich spółdzielni, które oprócz zwiększonego areału mają wyższe wskaźniki produkcji globalnej niż chłopskie gospodarstwa, leżące w bezpośrednim sąsiedztwie.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselGawelkoJan">Z tych głównych względów problem przebudowy ustroju rolnego zdał egzamin i z tych też względów — w przeciwieństwie nawet do PGR-ów — jest do utrzymania prestiż polityczno-moralny powstałych dotychczas spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselGawelkoJan">Obecnie w Polsce najważniejszym zadaniem jest podniesienie wydajności z hektara. Ilość ziemi jest bowiem ograniczona, a produkcja rolna nie pokrywa w olbrzymiej mierze zapotrzebowania kraju.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselGawelkoJan">Niezależnie od tego, że część spółdzielni daje większe plony, niż chłopi indywidualni gospodarujący w tejże wsi, są też i spółdzielnie dające niższe plony zbóż, szczególnie okopowych, niż chłopi indywidualni. Przyczyny tego leżą w tym, jak już mówiłem, że spółdzielnie przejęły zbyt duży areał do zagospodarowania, przekazany im przez prezydia powiatowych rad narodowych, przy tym stosują niewłaściwą strukturę zasiewów w stosunku do ilości rąk do pracy (wadliwy system i kontraktacji).</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselGawelkoJan">Jako przykład może posłużyć spółdzielnia produkcyjna Wiry w pow. świdnickim, która oprócz podstawowych zbóż ma 17 odmian roślin kontraktowych, a większość z nich to rośliny wymagające dużej ilości rąk do pracy, z powodu braku traktorów i narzędzi do obróbki międzyrzędowej. Nic więc dziwnego, że przy dzisiejszej skąpej pomocy agronomicznej i małej wiedzy agrotechnicznej chłopa produkcja w takich spółdzielniach — nie tylko roślin kontraktowanych, ale i zbóż — jest niska.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselGawelkoJan">Do tego jeszcze trzeba dodać, że część tych roślin to rośliny, których chłop nie uprawiał przed wojną na swoim gospodarstwie, jak rącznik, zioła, i inne.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselGawelkoJan">Niektórzy ekonomiści obliczają, że w spółdzielniach produkcyjnych na Ziemiach Odzyskanych, gdzie przed wojną była wyższa struktura gleby, powinna być wyższa wydajność. Zgadzam się z tym, i ta wydajność będzie wyższa, jeśli z pomocą chłopom woj. wrocławskiego, gdańskiego, szczecińskiego i innych województw wyruszy prawdziwa służba agronomiczna, a nie absolwenci ze szkół, którzy ukończywszy szkołę i 17 lat życia idą na wieś, aby pomóc chłopu w podniesieniu produkcji rolnej nie mając żadnej praktyki.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselGawelkoJan">Jestem już 7 lat przewodniczącym spółdzielni produkcyjnej w pow. świdnickim i mogę powiedzieć, że nie mieliśmy w naszej spółdzielni produkcyjnej agronoma, który by nam właściwie pomógł w podniesieniu produkcji rolnej, pomimo że w ciągu tych 7 lat było u nas w spółdzielni ze 20 agronomów.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselGawelkoJan">Do tego trzeba dodać, że na ziemiach zachodnich osiedlili się chłopi z województw: krakowskiego, rzeszowskiego, kieleckiego i innych, którzy nie posiadali w ogóle ziemi lub posiadali 1 — 2 morgów. Oni dopiero uczyli się gospodarzyć. Dlatego pomoc agronomiczna jest sprawą bardzo ważną. Powinni przyjść starzy fachowcy, doświadczeni agronomowie, którym będzie zależało na wzroście produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselGawelkoJan">Chcę dalej powiedzieć, że prawdziwi fachowcy, inżynierowie rolni powinni być odpowiednio wynagradzani, aby inżynier- rolnik był traktowany na równi z inżynierem zakładu przemysłowego.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselGawelkoJan">Te wymienione przeze mnie błędy wskazują, że w zasadzie tylko tam spółdzielnie się rozwijały, gdzie była nadwyżka ziemi i gdzie chłopi znali się na gospodarstwie. Większość spółdzielni nie podnosiła produkcji z hektara, a co za tym idzie, ich zasadniczy cel nie został osiągnięty. Oznacza to, że skompromitowała się propaganda o wzroście wydajności z hektara w spółdzielni. Toteż chłopi do takich spółdzielni nie wstąpią, bo im chodzi o wzrost plonów, a nie o porzucanie swego indywidualnego warsztatu pracy.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselGawelkoJan">Najbardziej decydującą sprawą, określającą warunki ekonomiczne spółdzielni produkcyjnych, tak jak i w całym rolnictwie, są obowiązkowe dostawy. Obecny wymiar obowiązkowych dostaw w stosunku do rzeczywistej masy towarowej kształtuje się w niektórych spółdzielniach produkcyjnych (a szczególnie górskich) niewłaściwie. Dla przykładu podam spółdzielnię produkcyjną Szczawno-Zdrój w pow. Wałbrzych. Na ogólną ilość 245 ha ziemi ornej, wraz z działkami przyzagrodowymi, spółdzielnia obsiewa około 130 ha zbożem twardym, z tego w 1951 r. odstawiła dla państwa po cenach obowiązkowych 145 ton, w 1953 r. — 115 ton, w 1954 r. — 92 tony. Wymieniona spółdzielnia jest jedną z najlepszych w pow. wałbrzyskim. Wydajność zbóż kłosowych wynosiła średnio 16 —18 q (spółdzielnia znajduje się na terenach górskich).</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselGawelkoJan">Trzeba zaznaczyć, że niewłaściwa polityka w stosunku do spółdzielni produkcyjnych w powiatach górskich i nie dostosowany sprzęt mechaniczny sprawiły, że z pól spółdzielczych potworzyły się bagna z powodu pozrywania drenów pługiem traktorowym, zaorania łąk górskich itp. Ta polityka nie sprzyjała rozwojowi hodowli, przez co zmniejszało się nawożenie pól, a to pociągnęło za sobą zmniejszenie wydajności gleby.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselGawelkoJan">Produkcja towarowa w takich spółdzielniach pokrywała się, z grubsza biorąc, z wymiarami obowiązkowych dostaw, jeśli chodzi o główne dziedziny produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselGawelkoJan">Spółdzielnie na wolnym rynku mogły sprzedać tylko to, czego dzięki ulgom przez państwo udzielonym nie dały państwu, nie realizując w pełni uchwały o obowiązkowych dostawach. Jest taka sytuacja, że wiele spółdzielni produkcyjnych nie może oddać obowiązkowych dostaw i państwo mniej lub więcej im umarza, a wysokość dniówki i ilość paszy i zboża na zasiewy nie ulega zmianie. Te spółdzielnie nie są zainteresowane w podniesieniu produkcji. Realna sytuacja jest taka: jeśli więcej wyprodukują, państwo im da mniejsze ulgi i odwrotnie. To, co członkowie spółdzielni muszą dostać, to i tak dostaną — ustawową stawkę 3 kg zboża i parę złotych.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselGawelkoJan">Podnoszenie produkcji dla obowiązkowych dostaw, za które zapłata nie pokrywa nakładów materiałowych, nie opłaca się. Niezależnie od pewnych korekt w 1956 r. sytuacja ogólna pozostaje ta sama. Dlatego należy pomyśleć o możliwości podniesienia ceny za obowiązkowe dostawy płodów rolnych.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselGawelkoJan">Jeśli zanalizować opłacalność produkcji w zespołowym gospodarstwie, to wygląda ona następująco: 1 kwintal zboża, którego średni koszt produkcji wynosi od 100 do 140 zł, daje w sprzedaży 83 zł, ziemniaki — koszt produkcji 40 do 50 zł, uzyskują cenę 28,5 zł, żywiec — koszt produkcji 10 — 14 zł, uzyskuje się 8,3 zł. Przyjmując koszty własne za zbliżone do rzeczywistych, należy stwierdzić, że cztery podstawowe działy gospodarki spółdzielczej są nieopłacalne.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselGawelkoJan">Niewielka ilość upraw przemysłowych i nie wszędzie należycie obrabianych przy małej wydajności z hektara nie może pokryć nieopłacalności podstawowych działów produkcji. Państwo zniżkami lub zwyżkami reguluje wysokość dniówki obrachunkowej, a mniej o tym decydują sami spółdzielcy. Stąd problem zainteresowania spółdzielców własnością zespołową jest mały. Sytuację tę potwierdza fakt, że na ok. 3000 zł przypadających na rodzinę w spółdzielniach w 1955 r. ponad 2000 stanowią nie pokryte zobowiązania finansowe. Już na 1 stycznia 1956 r. 1 ha był obciążony kredytami długoterminowymi wynoszącymi 977 zł i krótkoterminowymi — 555 zł. Kredyty te nie maleją, a nadal rosną.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselGawelkoJan">Budownictwo w drodze zadłużania się nie może trwać w nieskończoność. Do budownictwa musi być opłacalna produkcja. Przy obecnym systemie konsumowania zniżek państwowych, a nie zwyżek produkcyjnych, nie można spodziewać się prawidłowego rozwoju spółdzielni produkcyjnej. Feudalna forma i treść zbytu nie może służyć rozwojowi socjalistycznych stosunków produkcji.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselGawelkoJan">Wysoka Izbo! Pomoc dla spółdzielni produkcyjnych w naszym kraju była trojakiego rodzaju: polityczna, ekonomiczna i organizacyjna.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselGawelkoJan">Zajmę się przede wszystkim ekonomiczną.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselGawelkoJan">Na ruch spółdzielczy państwo wydatkowało w planie 6-letnim następujące sumy:</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselGawelkoJan">na POM-y wyasygnowano — 5.920 mln zł „ kredyty długoterminowe— 1.906 — „ — „ „ kredyty krótkotermin. — 1.521 — „ — „ Razem wydano na ruch spółdzielczy — 9.347 mln zł Oczywiście nie wyczerpuje to pomocy dla spółdzielni produkcyjnych, bowiem otrzymywały one cały szereg pozabankowych pomocy i pomocy w materiałach deficytowych oraz innych ulg.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#PoselGawelkoJan">Pomińmy w nakładach państwowych kredyty krótkoterminowe, te, które w zasadzie są lub przynajmniej powinny być spłacone w ciągu roku, a zajmijmy się wydatkami na POM i kredytami długoterminowymi pod kątem ich efektywności.</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#PoselGawelkoJan">Kredyty długoterminowe dla spółdzielni produkcyjnych oraz wydatki na POM wynosiły razem 7.823 mln zł, z tego koszty eksploatacji POM wynosiły 53%, wydatki na inwestycje POM — 31,4%, a tylko 15% finansowane inwestycje w spółdzielniach produkcyjnych. To świadczy o małym zaufaniu politycznym państwa do spółdzielni, bo tylko 15,6% wydatków daliśmy do jakiej takiej dyspozycji spółdzielniom. Nad resztą państwo utrzymywało nie tylko kontrolę, ale nie dało ich w ręce gospodarzy produkcji, tylko załogom POM, które nie znają się bardzo często na gospodarce.</u> + <u xml:id="u-9.39" who="#PoselGawelkoJan">Ileż inicjatywy wyzwoliłby fakt, gdyby dano całą sumę w ręce spółdzielni produkcyjnych. Jeśli idzie o sumy, które były wydatkowane na inwestycje w spółdzielniach — chodzi o kredyty długoterminowe — to większość z nich była rozdysponowana na następujące cele: na budownictwo 40%, na inwentarz żywy 27%, na inwentarz martwy 12,9% i na pozostałe 3,6%.</u> + <u xml:id="u-9.40" who="#PoselGawelkoJan">Jak z tego wynika, głównym kierunkiem nakładów było budownictwo; nie wchodząc w jego jakość i koszty własne chcę zatrzymać się na jego wykorzystaniu. W 7.087 spółdzielniach wybudowano, względnie odbudowano, kilkanaście tysięcy budynków inwentarskich na 100 i więcej stanowisk, ale po dziś dzień te budynki nie wszędzie są należycie wykorzystane. I tak — dla przykładu — na 23,2 stanowisk dla bydła wykorzystano 14,8.</u> + <u xml:id="u-9.41" who="#PoselGawelkoJan">Budownictwo, obiektywnie biorąc, miało więc wiele ujemnych zjawisk towarzyszących mu. Jakość jego jest bardzo słaba, nie dostosowana do małej mechanizacji. Duże marnotrawstwo drzewa, co obniża wartość budownictwa. Koszty własne bardzo wysokie. Nie we wszystkich wsiach wykorzystano nadające się pomieszczenia dla rozwoju hodowli, słabo wykorzystano budownictwo dla zabezpieczenia zapasów paszy.</u> + <u xml:id="u-9.42" who="#PoselGawelkoJan">Plan hodowli w stosunku do potrzeb, jak wynika z bilansu sporządzonego przez Ministerstwo Rolnictwa, jest niewykonany w około 20%. Wynika stąd, że główny kierunek gospodarki spółdzielczej to produkcja roślinna, tymczasem nakłady na produkcję roślinną są bardzo małe, mechanizacja nie podnosi wydajności z hektara, a tylko zastępuje człowieka i konie przy pracy.</u> + <u xml:id="u-9.43" who="#PoselGawelkoJan">Z wymienionych faktów wynika, że głównym kierunkiem naszych nakładów winny być nakłady na produkcję roślinną, a mechanizacja to dopiero część tego, co potrzeba do podniesienia wydajności z hektara.</u> + <u xml:id="u-9.44" who="#PoselGawelkoJan">Poza mechanizacją potrzebne są nawozy mineralne, środki do zabezpieczenia prawidłowego wykorzystania obornika oraz wykorzystanie innych nawozów organicznych, jak torf. Dalej melioracja łąk i pól, nasiennictwo, środki chemiczne do walki ze szkodnikami itd.</u> + <u xml:id="u-9.45" who="#PoselGawelkoJan">Budowa obór, gdy brak pasz, jest marnotrawstwem. Chodzi o taki kierunek nakładów, który da dobre wyniki i efekty.</u> + <u xml:id="u-9.46" who="#PoselGawelkoJan">Kierunek pomocy państwowej w planie 6-letnim nie był wymierzony celnie. Blisko 10 miliardów zł włożonych przez państwo nie dało należytych efektów. Należy zmienić kierunek ogólny, tak aby podnosił on przede wszystkim produkcję roślinną.</u> + <u xml:id="u-9.47" who="#PoselGawelkoJan">Jeżeli idzie o innego rodzaju pomoc dla spółdzielni produkcyjnych — pomoc polityczną, to trzeba stwierdzić, że po dziś dzień myśmy nie wypracowali należytej pomocy politycznej dla spółdzielni produkcyjnych. Jeśli przed XX Zjazdem KPZR i III Plenum KC PZPR komenderowaliśmy spółdzielniami odgórnie, przez instruktorów z rad i z komitetów, nie pozwalaliśmy chłopom gospodarzyć, to dziś w ogóle brak jakiejkolwiek pomocy politycznej dla spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-9.48" who="#PoselGawelkoJan">Jeżeli przed XX Zjazdem wyznaczaliśmy chłopu termin, kiedy ma młócić, kiedy odwozić, a bardzo mało myśleliśmy o tym, kiedy ma on siać lub robić podorywki — co zabezpiecza wzrost produkcji rolnej — to dziś z powodu braku pracy, politycznej i konkretnej pomocy w załatwianiu niektórych nabolałych spraw doprowadziliśmy do ogólnego kryzysu w spółdzielniach produkcyjnych, który z dnia na dzień pogłębia się i doprowadza do dezorganizacji nawet w dobrych spółdzielniach. A to nie może pozostać bez wpływu na wysokość produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-9.49" who="#PoselGawelkoJan">Chciałem parę słów powiedzieć o propagandzie. Jeśli idzie o prasę i radio, to do 1956 r. jeszcze radio w swojej półgodzinnej audycji dla wsi podawało informacje i przykłady z dobrych i złych spółdzielni. O tym samym, choć powściągliwiej, pisała i prasa. Ale teraz, zdaje mi się, propaganda do rozwiązywania spółdzielni produkcyjnych nie jest potrzebna. Ta propaganda, zamiast pomóc, może nam dużo zaszkodzić. Trzeba zdać sobie sprawę, że choć spółdzielnia źle gospodarzyła zespołowo przez 2 — 3 lata, po jej rozwiązaniu chłopi tej wsi nie mogą nam zagwarantować wzrostu produkcji rolnej wcześniej jak za 5 lat. A ważny jest i ten moment, że w dużej mierze może to poderwać zaufanie chłopów do spółdzielczości produkcyjnej w ogóle i do lepszych spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-9.50" who="#PoselGawelkoJan">Trzeba także wziąć pod uwagę, że w źle gospodarującej spółdzielni nie były należycie konserwowane i remontowane narzędzia rolnicze. Członkowie spółdzielni na działkach przyzagrodowych nie mogli hodować dużej ilości inwentarza żywego, występując więc ze spółdzielni produkcyjnej muszą od początku dorabiać się, kupować inwentarz żywy i martwy.</u> + <u xml:id="u-9.51" who="#PoselGawelkoJan">W spółdzielniach zostały odremontowane lub wybudowane budynki gospodarskie, bądź z kredytów państwowych, bądź z własnych. Po rozwiązaniu takiej spółdzielni budynki nie konserwowane i nie remontowane będą niszczały.</u> + <u xml:id="u-9.52" who="#PoselGawelkoJan">Przy rozwiązywaniu spółdzielni produkcyjnych ma miejsce rozgrabianie mienia spółdzielczego, z krzywdą uczciwych chłopów spółdzielców. I dlatego rozwiązywanie spółdzielni winny przyjąć na siebie partie polityczne i rady narodowe, nie dopuszczając do rozgrabienia mienia spółdzielczego, co obecnie w niektórych wypadkach się dzieje.</u> + <u xml:id="u-9.53" who="#PoselGawelkoJan">Obecna forma spółdzielczości stwarza nam elementy bezrobocia na wsi. Świadczy o tym np. fakt, że zdolny do pracy człowiek w rodzinie spółdzielczej wypracował w gospodarce zespołowej tylko 91 dni w 1955 r. Oczywiście na tę cyfrę miał wpływ przede wszystkim brak bodźców ekonomicznych, brak zainteresowania, co powodowało, że tylko część spółdzielców — głównie w oparciu o dyscyplinę partyjną i własny honor — wychodzi do pracy.</u> + <u xml:id="u-9.54" who="#PoselGawelkoJan">System zastępowania pracy ludzi pracą traktorów stwarza konieczność umożliwienia tym ludziom przejścia do pracy w innych pracach rolnych. Nie dotyczy to oczywiście ziemi wyludnionej. Traktor jednak nie rozwiąże problemu przebudowy. Trzeba całego systemu nakładów, jeśli spółdzielczość ma być przejściem od rękodzielniczej do przemysłowej metody produkcji. Jeśli ona ma powiększać produkcję rolną, to musi być kompleksem społeczno-ekonomicznym, musi rozwiązywać zagadnienia wszystkie.</u> + <u xml:id="u-9.55" who="#PoselGawelkoJan">Stąd też przebudowa ustroju rolnego musi być zrejonizowana pod względem form, metod, bodźców, nakładów itp. Rejonizacja winna dotyczyć województw, powiatów, gromad i wsi.</u> + <u xml:id="u-9.56" who="#PoselGawelkoJan">Obowiązuje nas wciąż marksizm, który mówi, że bez rewolucji w siłach wytwórczych nie mogą zachodzić i utrwalać się nowe stosunki produkcji. W każdym rejonie co innego będzie określać rewolucję produkcji w spółdzielniach.</u> + <u xml:id="u-9.57" who="#PoselGawelkoJan">W wypadku takiego ustawienia cen, które będą gwarantowały opłacalność produkcji zbożowej i hodowlanej, spółdzielnie oparte o duże areały na jednego pracującego nie będą wymagały od państwa stworzenia innych warunków poza mechanizacją. Spółdzielnie o małym areale na jednego pracującego będą wymagały nakładów w różnych formach, np. w formie regulowania stosunków wodnych łąk i gruntów ornych, uruchomienia dla produkcji rolnej torfu, kompostów, nawozów mineralnych, nasiennictwa, zakładania kultur specjalnych, nakładów na lepsze wykorzystanie obornika i gnojowni oraz zakładania różnego rodzaju działów ubocznych w oparciu o miejscowy surowiec.</u> + <u xml:id="u-9.58" who="#PoselGawelkoJan">Za rejonizacją przebudowy ustroju rolnego, oprócz elementów wyżej wymienionych, przemawiają następujące:</u> + <u xml:id="u-9.59" who="#PoselGawelkoJan">1) Musimy utrzymać te spółdzielnie, które istnieją i które powstały na takich warunkach politycznych i ekonomicznych, które zapewnią im żywotność i ekonomiczność przy zastosowaniu zwiększonej pomocy państwa.</u> + <u xml:id="u-9.60" who="#PoselGawelkoJan">2) Przemysł nasz i nasze możliwości ogólne nie są dostosowane do tego, aby przeprowadzić rewolucję w produkcji rolnej. Szereg województw musi otrzymać konkretne możliwości do intensyfikacji produkcji z 1 ha, a my takimi nie dysponujemy. Rzeszowskie, Krakowskie, Kieleckie i niektóre inne ziemie muszą mieć większą intensyfikację, aby tam powstały i rozwijały się spółdzielnie.</u> + <u xml:id="u-9.61" who="#PoselGawelkoJan">3) Warunki historyczno-ekonomiczne i społeczne są różne w różnych rejonach i rzutują na tempo i metody budowy spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-9.62" who="#PoselGawelkoJan">4) Problem zmniejszenia siły ludzkiej w różnych województwach i rejonach jest inny. Są województwa, gdzie siły ludzkie na wsi wykorzystane są w 50%, i już samo to określa, że spółdzielnie muszą tam być budowane inaczej, niż w okolicach, gdzie siły ludzkie wykorzystane są w 80 czy 100%.</u> + <u xml:id="u-9.63" who="#PoselGawelkoJan">Dlatego też nasz nakład 8-miliardowy w planie 6-letnim na ruch spółdzielczy był tylko tam prawidłowy, gdzie chodziło o wydajność pracy w drodze powiększania areału. A tam, gdzie idzie o wydajność z 1 ha, co dotyczy kilku tysięcy spółdzielni już założonych, nie był prawidłowy, bo wydatki szły na zastąpienie pracy ludzkiej, którą dysponowała wieś w dostatecznej mierze, a nie na wydajność, o którą nam chodzi. Dlatego wysuwa się wniosek, że nie mechanizacja w sensie traktoryzacji będzie głównie decydowała o przebudowie ustroju rolnego, a nakłady prowadzące do wzrostu wydajności.</u> + <u xml:id="u-9.64" who="#PoselGawelkoJan">Dalszą logiczną konsekwencją jest to, że państwo inwestycje w spółdzielniach powinno koncentrować nie w mechanizacji, a w melioracji, uruchomieniu torfów, zapobieganiu erozji itp. Co do mechanizacji — spółdzielnie winny mieć tylko możność kupowania jej sobie w miarę narastających potrzeb.</u> + <u xml:id="u-9.65" who="#PoselGawelkoJan">Nie zachodzi w wielu rejonach potrzeba robienia podarunków z maszyn, zwłaszcza tam gdzie rysuje się bezrobocie, a istnieje potrzeba innych nakładów państwowych, skierowanych na podniesienie produkcji z 1 ha.</u> + <u xml:id="u-9.66" who="#PoselGawelkoJan">Przebudowa ustroju rolnego w Polsce musi być oparta na zasadzie rewolucji oddolnej — przy kierowaniu odgórnym i przy poparciu klasy robotniczej.</u> + <u xml:id="u-9.67" who="#PoselGawelkoJan">Uważam, że zarówno umocnienie jak i rozwój spółdzielczości produkcyjnej musi być oparty na nowym programie, muszą być określone metody i czas wprowadzenia tego programu. W ten sposób musi powstać program minimum i maksimum. Musimy ustalić, jakie obecnie i na przyszłość stworzymy warunki dla spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-9.68" who="#PoselGawelkoJan">Wychodzenie tylko z doraźnymi bodźcami może doprowadzić jedynie do pogorszenia sytuacji w spółdzielniach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-9.69" who="#PoselGawelkoJan">Dla umocnienia spółdzielczości produkcyjnej uważam za konieczne następujące posunięcia polityczne i gospodarcze:</u> + <u xml:id="u-9.70" who="#PoselGawelkoJan">1) Doprowadzić produkcję rolną do opłacalności, podnieść ceny na towary rolne powyżej kosztów własnych, ponieważ gospodarstwa spółdzielcze z reguły są gospodarstwami zbożowymi, a ich produkcja towarowa idzie głównie na obowiązkowe dostawy i nie ma możliwości umacniania spółdzielni bez zysku dla zespołowej gospodarki. Oparcie cen na społecznie niezbędnych nakładach materiałowych i pracy bezpośredniej, włożonej na jednostkę produktu, musi dotyczyć wszystkich towarów rolnych. Udział spółdzielni w podziale dochodu narodowego winien być regulowany podatkami. W związku z tym sprawa podatków określona statutem spółdzielni na 3,5 do 4,5% winna ulec zmianie. Niezależnie od tego musi być większy udział rolnictwa w podziale dochodu narodowego, aby wieś nie konsumowała dochodu narodowego, a akumulowała. Trzeba jej stworzyć warunki budownictwa i nakładów na 1 hektar. Nic przecież tak nie ubliża wielu spółdzielcom, jak pokrzykiwanie aktywu: państwo daje wam tyle ulg, a wy nic nie robicie, trwonicie itp.</u> + <u xml:id="u-9.71" who="#PoselGawelkoJan">2) Fikcją będzie pozostawienie samorządności spółdzielniom i pełnej samodzielności gospodarczej, jeśli spółdzielnia jako gospodarz ziemi nie będzie miała prawa nabycia na własność spółdzielczą podstawowych środków produkcyjnych. Nie ma podstaw do dalszej niewiary w rewolucyjne możliwości chłopów, trzeba dać im maszyny na własność zespołową. Podwójna odpowiedzialność za produkcję — POM-ów i spółdzielni musi się skończyć. Na placu musi pozostać jeden właściciel — państwo lub chłop.</u> + <u xml:id="u-9.72" who="#PoselGawelkoJan">3) Obliczyć możliwości państwa co do pomocy dla poszczególnych spółdzielni w Planie 5-letnim — obliczyć nasze siły polityczne i fachowe. Postawić przed każdą spółdzielnią z osobna zagadnienie, czy na zasadzie opłacalności za przekazane do jej dyspozycji maszyny oraz na zasadzie określonego co do warunków i czasu planu nakładów na wzrost produkcji widzi ona możliwość podniesienia produkcji i swego bytu, czy nie.</u> + <u xml:id="u-9.73" who="#PoselGawelkoJan">Jasne jest, że nie można tu iść — „na żywioł”, że partie polityczne muszą pokierować tą sprawą, ale jeśli nie widać perspektyw rozwoju spółdzielni, to należy ją rozwiązać.</u> + <u xml:id="u-9.74" who="#PoselGawelkoJan">Rozwiązanie trzech, czterech spółdzielni — pod warunkiem rzeczywistego umocnienia pozostałych — umocni ideę spółdzielczości. Trzeba sporządzić plany rzeczywistego, rewolucyjnego podniesienia produkcji w spółdzielniach, przymierzyć je do naszych możliwości i zadecydować. Spółdzielniom o dużym areale na jednego pracującego wystarczy dać maszyny, a spółdzielniom małym trzeba zapewnić nakłady na wzrost produkcji. Państwo musi ponieść niemało kosztów, bez nich jednak nie ma mowy o utrzymaniu spółdzielni w obecnym stanie rzeczy. Nie możemy dalej kompromitować się takimi spółdzielniami.</u> + <u xml:id="u-9.75" who="#PoselGawelkoJan">4) Oprzeć dalszą przebudowę i umacnianie obecnych spółdzielni produkcyjnych na szeroko pojętej rejonizacji. Oznacza to konieczność wspierania spółdzielni w pierwszym rzędzie takimi środkami, które podnoszą produkcję dostosowując spółdzielnię do możliwości terenowych. Np. spółdzielni w górach i okolicach podgórskich nie należy zaopatrywać w ciągniki — „Ursus”.</u> + <u xml:id="u-9.76" who="#PoselGawelkoJan">5) Pozostawić dużą swobodę w kształtowaniu się nowych form spółdzielni produkcyjnych. Formy spółdzielni winny dojrzewać razem z ludźmi i razem z naszym stanem maszyn, razem z naszym stanem nakładów na 1 ha, razem z naszą nauką i praktyczną możliwością jej stosowania, stopniem dojrzałości partii politycznych, organizacji społecznych itd. Nie mogą formy wyprzedzać treści, bo forma jest z reguły z treścią związana. Istotnym jest, aby to, co się robi dziś, nie hamowało postępu, aby mała młocarnia nie hamowała wstępowania chłopa do spółdzielni, aby takich młocarni nie produkować, należy produkować duże i dać je zespołowi, bowiem zespół przerodzony w spółdzielnię nie wyrzuci tej dużej maszyny z produkcji, a małą musi wyrzucić.</u> + <u xml:id="u-9.77" who="#PoselGawelkoJan">6) Dać wsi możliwość rozwoju ubocznej produkcji. Małe cegielnie, małe zakłady eksploatacji torfu, małe kamieniołomy, małe spółdzielnie koszykarskie itp. muszą również istnieć, bo są małe i duże przecież złoża surowców, a nie zawsze będziemy budować cementownię w Wierzbicy, gdzie surowca wystarczy na 3 — 4 lata. Spółdzielnie produkcyjne winny mieć pierwszeństwo w zakładaniu warsztatów pomocniczych.</u> + <u xml:id="u-9.78" who="#PoselGawelkoJan">7) Kierunek nakładów państwowych powinien być zrejonizowany, a poza tym dotyczyć głównie takich czynników, które podnoszą bezpośrednio produkcję rolną.</u> + <u xml:id="u-9.79" who="#PoselGawelkoJan">8) Naszą spółdzielczość handlową przekształcać w coraz bardziej rolniczą.</u> + <u xml:id="u-9.80" who="#PoselGawelkoJan">9) Szereg spółdzielni powinno przejść na niższe typy, względnie do starych zasad dołączyć wiele nowych, które będą wciągały ludzi i odpowiadały stosunkom wsi oraz warunkom spółdzielni.</u> + <u xml:id="u-9.81" who="#PoselGawelkoJan">10) Opracować plan wprowadzenia stopniowego w życie nowych zasad przebudowy ustroju rolnego, zapowiadając z góry spółdzielniom, co będzie. Trzeba byłoby przy tym zacząć od takich elementów, jak:</u> + <u xml:id="u-9.82" who="#PoselGawelkoJan">—budownictwo mieszkaniowe w dobrych i dużych spółdzielniach, —zniesienie opłat w zbożu za pracę POM-ów, —zluźnienie dalsze dyscypliny bankowej, —zluźnienie dyscypliny statutowej na rzecz dostosowania spółdzielni do warunków, —opracowywanie w każdej spółdzielni planów umożliwiających faktyczne i wydatne zwiększenie produkcji globalnej, —spowodowanie zwrotu otrąb za odstawione zboże, —przekształcenie POM-ów na ośrodki wyłącznie o charakterze usługowym, —wprowadzenie ubezpieczenia i rent dla starców w spółdzielniach produkcyjnych, —przesyłanie agronomów wprost do spółdzielni produkcyjnych, —polepszenie mechanizacji dla spółdzielni najbardziej (potrzebujących, —umożliwienie nakładów na produkcję roślinną.</u> + <u xml:id="u-9.83" who="#PoselGawelkoJan">Obiektywnie oceniając, sytuacja w spółdzielniach jest poważna — nawet groźna, a proces demokratyzacji odrzuca wszystko, co złe. Zła tego jest niemało, ale nie można z tym co złe odrzucić samej sprawy. Chodzi o to, aby kierować tym procesem, a nie przeciwstawiać się, bo to dziś już nic nie pomoże.</u> + <u xml:id="u-9.84" who="#PoselGawelkoJan">Dziś sprawa stoi tak: albo dobra spółdzielnia — albo jej nie ma w ogóle. Trzeba zrobić wszystko, aby pomóc chłopom stanąć na właściwej drodze.</u> + <u xml:id="u-9.85" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-9.86" who="#PoselGawelkoJan">Marszałek: Głos ma poseł woj. warszawskiego Helena Boczek.</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#PoselBoczekHelena">Wysoka Izbo! Sprawa, którą chciałam omówić, to uchwała Prezydium Rządu z dnia 17 sierpnia br. Wprowadziła ona wiele niepokoju na wsi, a szczególnie wśród młodzieży, która widzi w niej ograniczenia możliwości rozwoju, bo jest jak gdyby przypisaniem młodych ludzi w drugiej połowie XX wieku do ziemi. Dlatego tak ostro występowano przeciw tej uchwale na zebraniach młodzieży. Wypowiedziało się przeciw tej uchwale również Prezydium Zarządu Głównego ZMP. Niezrozumiały jest dla mnie fakt, dlaczego sejmowa Komisja Pracy okazała się na te głosy nieczuła, a przecież uchwała ta próbuje administracyjnie regulować ruch ludności ze wsi do miasta.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#PoselBoczekHelena">Moim zdaniem rozwiązanie powinno pójść nie drogą segregowania ludzi na „z miasta” i — „ze wsi”, a drogą stworzenia warunków ekonomicznych i możliwości pracy dla ludności, a szczególnie młodzieży na wsi.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#PoselBoczekHelena">Uważam, że jednym z kierunków rozwoju tych spraw powinno być:</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#PoselBoczekHelena">1.Małe inwestycje dla wsi, tworzenie drobnego przemysłu w zależności od bazy materiałowej: produkcja dachówki, płyt ściennych, elementów żużlo-betonowych, cegły, płyt podłogowych, kafli, zakładanie małych zakładów przetwórstwa owoców.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#PoselBoczekHelena">2.Rzemiosło: kowalstwo, kołodziejstwo, kuśnierstwo, stolarstwo, ślusarstwo, garncarstwo ludowe itd.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#PoselBoczekHelena">3.Chałupnictwo: ludowy wyrób kilimów, chodników, narzut, serwet, firanek, robót z wełny, prac ze słomki, jak: kapelusze, torebki, kasetki, ozdoby domowe itd.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#PoselBoczekHelena">Co trzeba robić, aby to wykonać?</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#PoselBoczekHelena">Zakładać szkoły zawodowe na wsi, które będą szkolić rzemieślników, chałupników, fachowców w tworzeniu elementów budowlanych i takich, którzy będą umieli z tych elementów budować. Według mnie byłaby to słuszniejsza droga rozwiązywania tych problemów, a ci, którzy będą chcieli iść do miasta, niech idą, jeśli tam znajdą pracę.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#PoselBoczekHelena">Jestem zdania, że należy zrewidować uchwałę z dn. 17 sierpnia br., o której mówiłam.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#PoselBoczekHelena">Trzecia sprawa, którą chcę poruszyć, to rola posłów w okresie tej kadencji. Jak wiadomo, w tym miesiącu kadencja się kończy. Aby postępować uczciwie, należałoby, aby każdy z posłów złożył sprawozdanie przed ludnością ze swej działalności, zdał sprawę, w jakich warunkach pracował, co robił, czego nie załatwił i dlaczego.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#PoselBoczekHelena">Sądzę, że najcięższą rolę do spełnienia będą mieli ci posłowie, którzy utrzymywali dość ścisłą więź ze swoim okręgiem wyborczym. Tym, którzy nie są posłami, będzie się wydawało, że to paradoks, posłowie wiedzą jednak, że to prawda. Dlaczego tak jest?</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#PoselBoczekHelena">Jeżeli utrzymywali ścisły kontakt, to im zgłaszano do załatwienia najwięcej spraw, przeciętnie 20—30 miesięcznie. Przekrój tych spraw jest bardzo różny, od spraw ściśle osobistych, poprzez sprawy sądowe, rolne, mieszkaniowe do ogólnospołecznych, które wskazywały na niesprawiedliwość w rozkładaniu inwestycji małych i dużych. Im więcej poseł wyjeżdżał w teren, tym więcej zgłaszano do niego spraw. Ilość załatwionych i nie załatwionych spraw nie była proporcjonalna do ich wagi. I tu zaczynała się tragedia, bo kiedy poseł skierował sprawę do załatwienia odnośnej instytucji, to tam sprawa odleżała się kilka miesięcy, a w zespole woj. warszawskiego są i takie sprawy, które po trzy lata czekają na załatwienie. A już najwięcej tych spraw leży w radach narodowych.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#PoselBoczekHelena">W pierwszym i drugim roku obecnej kadencji poseł często chodził za załatwieniem kilku spraw jak żebraczy pątnik od instytucji do instytucji. W następnych latach, zniechęcony tym niewidzialnym murem oporu, mając niezałatwione sprawy nie czuł potrzeby, a nawet unikał wyjazdu na ten sam teren, gdzie mu sprawy zgłoszono. Były i takie przykłady w pracy, że obiecywano posłowi, iż sprawa będzie załatwiona, dawano nawet na piśmie zobowiązanie z terminem załatwienia, które pozostawało czekiem bez pokrycia, a poseł w oczach ludzi tracił autorytet.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#PoselBoczekHelena">Wydziały rad narodowych i komisje planowania w przygotowaniu planów rocznych nie brały pod uwagę składanych przez posłów wniosków dotyczących poszczególnych inwestycji, mimo że przy składaniu obiecywano je rozpatrzyć. W praktyce nie uważano nawet za stosowne odpowiedzieć, dlaczego nie uwzględniono tych wniosków.</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#PoselBoczekHelena">Przecież w tym okresie było tak, że każdy urzędnik, który decydował o pieniądzach, w polityce gospodarczej odgrywał większą rolę niż poseł ze swoją zebraną opinią społeczną. Ten urzędnik liczył się tylko z urzędnikiem postawionym ponad nim, a nie z tymi, od których nie był zależny.</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#PoselBoczekHelena">Mówię o tym dlatego, aby w nowym Sejmie stworzyć posłom możliwe warunki pracy, aby wyciągać wnioski w stosunku do tych, którzy lekceważą sobie wnioski wysuwane przez posłów, nie uważając nawet za stosowne omówienia ich i szukania środków realizacji.</u> + <u xml:id="u-10.16" who="#PoselBoczekHelena">Sądzę, że Ministerstwo Kontroli powinno stworzyć kilka komisji, które przeprowadzałyby badania dokumentacji w zespołach poselskich. Dałoby to obraz, gdzie tkwi najwięcej lekceważącego stosunku do ludzkich spraw, uwidoczniłyby się sprawy z kilkunastoma monitami bez skutku. Te komisje naświetliłyby jedną z dróg poprawienia warunków pracy posłów w nowym Sejmie.</u> + <u xml:id="u-10.17" who="#PoselBoczekHelena">Poseł powinien mieć tyle czasu, aby zająć się badaniem pracy resortu, a szczególnie posłowie członkowie komisji sejmowych winni mieć własne zdanie o pracy, o kierunkach rozwoju resortu, o realizowaniu postulatów komisji sejmowych. Nie może być tak, jak dotychczas, że przyjmowano wszystko na wiarę i kto ładniej mówił, ten lepiej pracował.</u> + <u xml:id="u-10.18" who="#PoselBoczekHelena">Czwarta sprawa to sprawa willi nie zamieszkałych w ogóle, lub zamieszkałych przez 2—3 miesiące w roku. Tam, gdzie warunki mieszkaniowe i socjalne są najcięższe, tam najwięcej nienawiści do tych, którzy starają się utrzymać ten stan. A trzeba przyznać, że ludzie mają niezłe rozeznanie. Nie będę tej sprawy omawiać, składam interpelację 17-osobowej grupy posłów woj. warszawskiego. Dotyczy ona willi w pow. Otwock, Piaseczno, Grójec, Wyszków i w Natolinie.</u> + <u xml:id="u-10.19" who="#PoselBoczekHelena">Ponieważ ta sprawa nie wymaga nakładów inwestycyjnych, dobrze by było, abyśmy otrzymali odpowiedź na tę interpelację jeszcze w czasie trwania obecnej sesji sejmowej.</u> + <u xml:id="u-10.20" who="#komentarz">(Oklaski).</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę obiadową do godz. 16.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#Marszalek">Po przerwie będzie przemawiać poseł Wanda Gościmińska.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 do godz. 16 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#Marszalek">Głos ma poseł m. Łodzi Wanda Gościmińska.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#PoselGosciminskaWanda">Wysoki Sejmie! Cieszy mnie bardzo, że otrzymałam głos w dniu dzisiejszym w dyskusji nad projektem Planu 5-letniego — co prawda W godzinach takich, kiedy nasi ministrowie resortowi są już przemęczeni, bo w ławach rządowych, jeśli się nie mylę, widzę ich zaledwie czterech.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#PoselGosciminskaWanda">Przypominam sobie mapę obrazującą projekt planu 6-letniego — z Kongresu Zjednoczeniowego 1948 roku. Kolorowe światła wskazywały, jakie obiekty i gdzie powstaną w wyniku tego planu. Wówczas każdy przeżywał to i cieszył się przyszłymi osiągnięciami. Zapału do tej pracy nie brakowało. Lecz oto obecnie radość nasza w dużej mierze zmalała.</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#PoselGosciminskaWanda">Gdzie tkwią źródła i przyczyny tego zjawiska?</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#PoselGosciminskaWanda">Stwierdzam, że robotnicy pracowali z zapałem i dobrze. Dlatego też pozwolę sobie dać przykład z prasy, z — „Łódzkiego Ekspressu Ilustrowanego” z dnia 1 listopada br. — kto zawinił, że gospodarka nasza w wyniku planu 6-letniego nie osiągnęła wytyczonego celu. Cytuję:</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#PoselGosciminskaWanda">„Gorycz, gorycz...</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#PoselGosciminskaWanda">„...w magazynach fabryk włókienniczych i odzieżowych, a także i w magazynach handlu włókienniczego i odzieżowego znajdują się remanenty niechodliwych towarów miliardowych wartości. Wiedzą o tym wszyscy, od tkacza aż po ministrów resortowych...</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#PoselGosciminskaWanda">„Wyobraźcie sobie —mówi naczelny inżynier Wiórowski — że po dziś dzień nadal zmusza się nas do produkcji materiałów, co do których z góry wiadomo, że około 50% idzie na marne. Robimy na przykład drelich płaszczowy, artykuł — „Pł”. Ponieważ nie otrzymujemy odpowiednich barwników, prawie połowa utkanych i wykończonych materiałów nie nadaje się do, użytku. Leżą w magazynach niezmierzone hałdy tego drelichu, który zjadają mole i szczury. My bezustannie alarmujemy władze centralne, lecz nikogo to nie wzrusza. A tymczasem każę się nadal pracować tymi samymi barwnikami. Gdyby Gayer tak gospodarzył w tej fabryce, to po upływie pół roku poszedłby z torbami...</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#PoselGosciminskaWanda">„I tak w magazynach piętrzą się towary piżamowe, sukienkowe, koszulowe itp. — łącznie w ilości 785 tys. metrów...</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#PoselGosciminskaWanda">„...w magazynach handlu są duże ilości tych brzydkich i niechodliwych tkanin, w magazynach ZPB im, Dzierżyńskiego leży prawie całoroczna produkcja w ilości ponad 90 tys. metrów, i mimo to nadal produkuje się te same tkaniny płaszczowe, których w bieżącym kwartale wytworzy się nie mniej i nie więcej niż 40 tys. metrów. Dlaczego? Plan! — plan! To było zaplanowane.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#PoselGosciminskaWanda">„Niech, się dzieje co chcę, niech magazyny będą przeładowane, plan trzeba wykonać! Od tego przecież zależą płace załogi i kierownictwa. Nie wykonają planu asortymentowego — nie dostaną premii.</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#PoselGosciminskaWanda">„Zmienić plan? Komu na tym zależy?!...”</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#PoselGosciminskaWanda">Na podstawie tego artykułu stawiam wniosek: skończyć ze źle planowaną, niechodliwą produkcją w Planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#PoselGosciminskaWanda">Obok takiego stanu rzeczy, w innych asortymentach występował brak surowca.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#PoselGosciminskaWanda">Stąd wniosek drugi: skończyć z nadmiarem surowca w jednych asortymentach i jego niszczeniem, a przeznaczać go na potrzebne, poszukiwane asortymenty.</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#PoselGosciminskaWanda">Wysoki Sejmie! Niezadługo skończymy pierwszy rok Planu 5-letniego. Wieleśmy już zrobili, ale i wiele złego.</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#PoselGosciminskaWanda">W związku z tym chcę omówić bolączki klasy robotniczej m. Łodzi, które wypłynęły w przeciągu tego krótkiego okresu czasu. Poruszę zagadnienia drobne.</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#PoselGosciminskaWanda">Oto weźmy np. obuwie w naszym mieście Łodzi. Wydawałoby się, że obuwia jest pod dostatkiem, jednak jak się chcę kupić dla dziewczynek obuwie w kolorze brązowym, to jest rzeczą niemożliwą, bo można dostać tylko w kolorze czarnym. Wydawałoby się, że to błahostka, ale dana matka czy ojciec nie chcą wziąć tego, co im się narzuca, bo chcieliby zadowolić dziecko i siebie, a jednak nie mogą tego zrobić w tym wypadku.</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#PoselGosciminskaWanda">Dalej omówię króciutko materiały tekstylne — jak ta sprawa wygląda w pierwszym roku Planu 5-łetniego. Na przykład o tej porze, która nazywa się już zimą, wykluczone jest, aby można było kupić bieliznę ciepłą dziecięcą czy damską. Można otrzymać tylko bieliznę jedwabną. Ta bielizna jedwabna jest ładna, ale nadaje się tylko dla tych, którzy jeżdżą autami i wożą swoje dzieci, dla rodziny robotnika jednak w porze zimowej absolutnie się nie nadaje.</u> + <u xml:id="u-12.18" who="#PoselGosciminskaWanda">Z kolei chciałabym nadmienić króciutko, jak sprawa ta wygląda w naszych magazynach m. Łodzi. Bielizny ciepłej, jak zaznaczyłam, nie ma, za to czapek męskich sportowych jest 10 tysięcy, a czapek różnego rodzaju, niemodnych, 70 tysięcy. Co to daje i komu to jest potrzebne?</u> + <u xml:id="u-12.19" who="#PoselGosciminskaWanda">A jak wygląda sprawa z drzewem opałowym i budulcem, to nawet ciężko pomyśleć.</u> + <u xml:id="u-12.20" who="#PoselGosciminskaWanda">Ogólnie mówi się, że u nas jest brak drzewa i wiemy, że rzeczywiście nie ma drzewa, a nasza klasa robotnicza nie ma go nawet na podpałkę. Nie tak dawno, bo w sierpniu byłam w Czechosłowacji i z podziwem spoglądałam na tamtejsze lasy. Lasy są tam ślicznie uporządkowane. A patrzyć na lasy na ziemiach naszej Polski Ludowej, to aż się serce kraje. Cała masa drzew leży i gnije. Zastanawiamy się, w jaki sposób zwalczać u nas bezrobocie, a przecież i las potrzebuje robotników, a jakoś nikt o tym nie myśli. Wiemy, że w miastach większych jest gaz. Cieszymy się, że gaz jest i że każdy może z niego korzystać, ale gdyby nasi ministrowie — ich małżonki czy ich gosposie nie posiadały gazu, tylko miałyby podpalać drzewem, to na pewno klasie robotniczej by się ulżyło i drzewo w ich mieszkaniach znalazłoby się.</u> + <u xml:id="u-12.21" who="#PoselGosciminskaWanda">Jeżeli nie załatwimy tych trudnych spraw z drzewem, to jak słyszeliśmy, że w najbliższym czasie mają powstać rady robotnicze, te rady robotnicze z dyrektorem na czele będą miały za zadanie w tych zakładach pokapitalistycznych, gdzie podłogi i sufity są z drzewa, jako pierwszy czyn zamknąć zakłady z powodu złych warunków higieny i bezpieczeństwa, bowiem w podłogach zieją tam olbrzymie dziury, a zakłady nie otrzymują ani jednej deski na reperację.</u> + <u xml:id="u-12.22" who="#PoselGosciminskaWanda">Przeto stawiam wniosek: uporządkować lasy i przydzielić drzewo na budulec i opał.</u> + <u xml:id="u-12.23" who="#PoselGosciminskaWanda">Króciutko będę chciała omówić sprawy mieszkaniowe naszej Łodzi. W Łodzi buduje się i dość dużo się buduje, nikt temu nie zaprzeczy, ale że jeszcze więcej domów się wali, to wszyscy stwierdzamy.</u> + <u xml:id="u-12.24" who="#PoselGosciminskaWanda">Dlaczego domy się walą? Dlatego, że nasza gospodarka nie jest planowa, bo gdyby była planowa, to tyle domów by się nie waliło. Papa, cement i wszystkie artykuły potrzebne do remontu zawsze przychodzą po czasie, gdy domy się już rozwalają. I czy to jest słuszne? A na budownictwo nowych mieszkań nie możemy się za bardzo oglądać, bo na tysiąc zatrudnionych robotników dostaje się z przydziału w ciągu roku zaledwie dwie izby, można więc zaspokoić tylko jedną rodzinę.</u> + <u xml:id="u-12.25" who="#PoselGosciminskaWanda">I pytam się, w jaki sposób rozwiązać sprawę, jeżeli jest 30 podań, z tych 17 bardzo pilnych, a załatwia się tylko jedną rodzinę? Więc trzeba czekać 17 lat, żeby można było zaspokoić te 17 podań. I czy to jest słuszne? Czy Ministerstwo Budownictwa nie powinno rozważyć sprawy artykułów potrzebnych do remontów walących się domów?</u> + <u xml:id="u-12.26" who="#PoselGosciminskaWanda">Na zebraniu dzielnicowym, gdzie były omawiane sprawy walących się domów, wysunęłam taki wniosek i powiedziałam to, co widzę; co mnie boli. My się cieszymy, że nasza stolica pięknie wygląda i będzie jeszcze ładniejsza, ale jak przerzucę się myślą do naszej Łodzi, to widzę domy walące się, rodziny mieszkające w suterenach i na poddaszach, słabe tempo remontów z powodu braku cementu, który ładuje się całkowicie w stolicę, w Warszawę na tynkowanie zewnętrzne domów, a zapomina się zupełnie o Łodzi, aż się serce kraje. Należałoby zastanowić się, czy to jest słuszne, czy nie należy najpierw ratować raczej wewnątrz, a wygląd zewnętrzny zostawić na później. A to jest tak — kogo nie boli, temu powoli.</u> + <u xml:id="u-12.27" who="#PoselGosciminskaWanda">I z tego wysnuwam wniosek: przeznaczyć możliwą ilość materiałów na remonty oraz przeprowadzać je w odpowiednim czasie, a nie tak jak dotychczas — tylko zimą.</u> + <u xml:id="u-12.28" who="#PoselGosciminskaWanda">Siedząc tu w Sejmie — i to już nie pierwszy dzień na tej sesji — patrzę na ławy naszego Rządu i na tych naszych ministrów, przyglądam się, co oni robią i widzę, że absolutnie nic sobie nie notują. A przecież widzimy, że nie mają, żadnego rozeznania w terenie. My, jako posłowie, wysuwamy tyle wniosków, ale widać te wnioski muszą się zbiurokratyzować, muszą poleżeć, zanim trafią do danego ministra. No, to i nic dziwnego, że — jak mówi staropolskie przysłowie: pożal się Boże, kiedy to będzie zrobione.</u> + <u xml:id="u-12.29" who="#PoselGosciminskaWanda">Wskażę przykład następujący: w zakładach tych, gdzie ja obecnie pracuję, w 1952 r. przez przedsiębiorstwo PUK była założona klimatyzacja — taka klimatyzacja była już zakładana w czterech podobnych zakładach — i od 1952 r. do chwili obecnej absolutnie nie działa.</u> + <u xml:id="u-12.30" who="#PoselGosciminskaWanda">Przedstawiałam to dwa razy na komisji sejmowej. Wiceminister Przemysłu Lekkiego tow. Lewandowski notował. Patrzyłam na jego minę; wyglądało, jakby pierwszy raz w życiu słyszał o tym. A to przecież taka oklepana piosenka, o której wiedzą i centralne zarządy i ministerstwa. Cieszyłam się, że na pewno to coś pomoże. Nie pomogło.</u> + <u xml:id="u-12.31" who="#PoselGosciminskaWanda">Na poprzedniej sesji Sejmu postawiłam tę sprawę głośno i myślałam, że tu się jeszcze da coś wskórać. Okazało się, że nic. Gdybym groch o ścianę rzucała, to pewną ilość z powrotem bym uzbierała, ale jeżeli mówi się i mówi i z tego nic nie wychodzi, no, to już jest całkiem źle.</u> + <u xml:id="u-12.32" who="#PoselGosciminskaWanda">Ja się pytam, ile to jeszcze lat upłynie do chwili uruchomienia tej klimatyzacji. I czy będą zdatne jeszcze te aparaty do użytku?</u> + <u xml:id="u-12.33" who="#PoselGosciminskaWanda">Pragnę jeszcze omówić króciutko jedno zagadnienie dotyczące całego kraju, a specjalnie większych miast.</u> + <u xml:id="u-12.34" who="#PoselGosciminskaWanda">Przy omawianiu Planu 5-letniego — poza wielkimi zadaniami produkcyjnymi, których wyniki stanowić będą o poprawie naszych warunków materialnych — nie da się uniknąć napomknienia choć w paru słowach o niepokojącym społeczeństwo zagadnieniu powszechnie określanym jako — „chuligaństwo”. Źródła tego zjawiska należy szukać niekiedy w tym, że zarówno ojciec, jak i matka, pracując na chleb codzienny nie mają czasu na wychowywanie swych dzieci, które szukają własnych dróg i wybierają sobie niekiedy drogę chuligańskich wybryków.</u> + <u xml:id="u-12.35" who="#PoselGosciminskaWanda">Drugie źródło tkwi może w niektórych Domach Dziecka, pozbawionych właściwych metod wychowawczych; a dalej w domach poprawczych, których personel nie zawsze stoi na wysokości trudnych zadań wychowania przysyłanej tam młodzieży.</u> + <u xml:id="u-12.36" who="#PoselGosciminskaWanda">Trzecim źródłem są niektóre środowiska rodzicielskie, których atmosfera sprzyja chuligaństwu.</u> + <u xml:id="u-12.37" who="#PoselGosciminskaWanda">Chcąc zlikwidować to niepokojące zjawisko społeczne, musimy przede wszystkim zacząć od likwidacji jego źródeł. A że jest to zjawisko zaniedbane, świadczą o tym cyfry zaczerpnięte z terenu miasta Łodzi. Chcę tu krótko nadmienić, że w sprawie chuligaństwa występowałam 2 lata temu w Sejmie i mogę dodać, że zmieniło się, ale nie na dobre, tylko na złe.</u> + <u xml:id="u-12.38" who="#PoselGosciminskaWanda">Oto jeśli w 1955 r. zanotowano 446 wybryków chuligańskich, rozpoznanych przez sądy, to w 1956 r. takich wystąpień zanotowano 699. W Łodzi dochodzi już do takiego stanu, że robotnicy, a szczególnie robotnice, po skończonej w sobotę pracy o godz. 24 obawiają się wracać do swych domów, ponieważ po drodze napastowane są przez różnych chuliganów.</u> + <u xml:id="u-12.39" who="#PoselGosciminskaWanda">Jednocześnie drobniejszych spraw chuligańskich wpłynęło do kolegiów orzekających dzielnicowych rad narodowych 2121. Dotychczasowe dyskusje, rozważające w świetle teorii zjawisko chuligaństwa, nie dawały praktycznych wskazań.</u> + <u xml:id="u-12.40" who="#PoselGosciminskaWanda">Nie wypracowaliśmy do tej pory definicji tego zagadnienia, a co najbardziej przykre, że pomimo prób likwidacji chuligaństwa, sądownictwo i milicja nie pracują w sposób skoordynowany ze społeczeństwem. Sądownictwo w wykonaniu obowiązujących ustaw sprowadza swoją działalność do wydawania wyroków, bardziej lub mniej łagodnych.</u> + <u xml:id="u-12.41" who="#PoselGosciminskaWanda">Jako przykład teoretycznego traktowania chuligaństwa przez sądownictwo niech posłuży fakt, iż w dniu 26 września br. na posiedzeniu Prezydium Rady Narodowej m. Łodzi, na którym obecni byli Wiceminister Sprawiedliwości Rek i Komendant Główny Milicji Obywatelskiej generał Dobieszak, po wysłuchaniu szeregu wypowiedzi radnych i członków kolegium orzekającego Wiceminister postawił sprawę konieczności zmiany odpowiednich paragrafów kodeksu karnego, nie widząc innej drogi faktycznego włączenia sądownictwa do walki z chuligaństwem.</u> + <u xml:id="u-12.42" who="#PoselGosciminskaWanda">Z naszego punktu widzenia twierdzimy, iż sędziowie nasi jako członkowie społeczeństwa pracę swoją prowadzić muszą nie w oderwaniu od tego społeczeństwa, ale w pełnym włączeniu się do wielkiej pracy wychowawczej, która ma na celu likwidację łamania praworządności.</u> + <u xml:id="u-12.43" who="#PoselGosciminskaWanda">W tym miejscu zgłaszam wniosek o rozszerzenie kompetencji kolegiów orzekających dzielnicowych rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-12.44" who="#PoselGosciminskaWanda">Stawiam również wniosek drugi, by kolegiom orzekającym stworzyć odpowiednie warunki, które by im pozwoliły w związku z zagadnieniem chuligaństwa na rozwijanie form oddziaływania wychowawczego.</u> + <u xml:id="u-12.45" who="#PoselGosciminskaWanda">Na początku podkreśliłam, iż do pracy nad likwidowaniem chuligaństwa muszą stanąć wszyscy, a więc sądownictwo, milicja obywatelska, nauczycielstwo — wraz z całym społeczeństwem. Jeżeli chodzi o milicję obywatelską — stawiam wniosek, by i dla niej stworzyć odpowiednie warunki dla wykonywania jej trudnej pracy. Uważam, że koniecznym elementem działalności milicji obywatelskiej jest sprawa szkolenia technicznego.</u> + <u xml:id="u-12.46" who="#PoselGosciminskaWanda">W odniesieniu do milicji musimy postulować pod adresem Ministra Spraw Wewnętrznych, by jak najszybciej wyposażył naszą milicję obywatelską w odpowiednie środki łączności, a więc radiotelefony, rozbudowaną sieć punktów telefonicznych i itp. Nawiasem mówiąc, należy podkreślić, iż w tym zakresie mamy poważne zaniedbania w porównaniu z wyposażeniem milicji innych krajów demokracji ludowej.</u> + <u xml:id="u-12.47" who="#PoselGosciminskaWanda">Stoi przed nami zadanie zabezpieczenia klasie robotniczej i chłopstwu pracującemu odpowiednich warunków do wykonywania Planu 5- letniego. Jednym z takich właśnie warunków jest zapewnienie ładu, spokoju i bezpieczeństwa wszystkim biorącym udział w realizacji tego Planu. A to sprowadza się przede wszystkim do walki z chuligaństwem.</u> + <u xml:id="u-12.48" who="#PoselGosciminskaWanda">Z tego miejsca apeluję do wszystkich matek w naszym kraju, dla których miłość Ojczyzny Ludowej, miłość, dobro i szczęście własnego dziecka winny stanowić nakaz rozwinięcia wszystkich wysiłków, na ile tylko stać jest każdą matkę — by dzieci swoje wychowywały w poszanowaniu praw rządzących naszym społeczeństwem, by wychowywały je również w poczuciu obowiązków, do których powinien poczuwać się każdy patriotycznie myślący i czujący obywatel Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-12.49" who="#PoselGosciminskaWanda">Spokój ognisk rodzinnych, spokój naszych warsztatów pracy, spokój ośrodków życia kulturalnego— niechaj wejdą do programu postępowania naszej młodzieży, by w prawidłowym rozwoju wszystkich naszych stosunków społecznych, gospodarczych i kulturalnych widziała ona wyraz swej młodzieżowej działalności.</u> + <u xml:id="u-12.50" who="#PoselGosciminskaWanda">Niechaj każda matka przystępuje do swej pracy codziennej w przeświadczeniu, że w zbiorowym wysiłku całego społeczeństwa dziecko jej jest na dobrej drodze życia.</u> + <u xml:id="u-12.51" who="#PoselGosciminskaWanda">Wysoki Sejmie! Im szybciej to zrobimy — tym szybciej uzdrowimy naszą gospodarkę, tym szybciej zlikwidujemy marnotrawstwo, tym szybciej wejdziemy na drogę, którą nam wskazują uchwały VIII Plenum KC.</u> + <u xml:id="u-12.52" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. lubelskiego Józef Czapski.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#PoselCzapskiJozef">Wysoki Sejmie! W dyskusji nad projektem Planu Rozwoju Gospodarczego w latach 1956—60 jesteśmy bogatsi o doświadczenia minionego okresu planu 6-letniego, jego wyniki, a także głęboką, surową, ale sprawiedliwą ocenę tego planu, dokonaną na VIII Plenum KC Partii.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#PoselCzapskiJozef">Plan 6-letni, który według założeń miał podnieść szybko i wysoko nasz poziom życiowy, miał nam dać pełne, szerokie możliwości do startu w projektowany Plan 5-letni, raczej wstrzymał ten start — o ile nie na całym polu startowym, to w każdym bądź razie na wielu odcinkach tego pola.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#PoselCzapskiJozef">Nauczeni bolesnym doświadczeniem przy realizacji planu 6-letniego, ludzie pracy patrzą dzisiaj z niepokojem na założenia projektowanego Planu 5-letniego (a właściwie 4-letniego, gdyż rok 1956 mamy już prawie za sobą). Czy one faktycznie przyczynią się do polepszenia warunków bytowych ludzi, czy te założenia przyniosą nam faktycznie nowe i nowoczesne zakłady produkcyjne, oparte na zdrowych podstawach i właściwych założeniach ekonomicznych, czy będą budowane i rozbudowywane z prawdziwą troską gospodarską, a następnie właściwie wykorzystywane?</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#PoselCzapskiJozef">Chlubą naszej sześciolatki miała być Fabryka Samochodów Ciężarowych w Lublinie, w którą włożono setki milionów złotych, ale niestety możemy sobie powiedzieć otwarcie, że nie spełniła ona swoich założeń, jak i nadziei społeczeństwa lubelskiego.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#PoselCzapskiJozef">Dzielna załoga pracownicza FSC boryka się dzisiaj ze skutkami niewłaściwego planowania i zarządzania przez PKPG i Ministerstwo Przemysłu Maszynowego.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#PoselCzapskiJozef">Na terenie fabryki leżą nie wykorzystane maszyny od kilku lat i prawdopodobnie już nie będą wykorzystane, jako nie nadające się do użytku. W maszynach tych jest uwięziony kapitał ponad 120 mln zł, a załoga robotnicza nie może doczekać się często funduszów na zakup niezbędnego oprzyrządowania lub narzędzi za kilkadziesiąt lub kilkaset tysięcy złotych. Cały ten wielki zakład dzisiaj nie jest należycie wykorzystany i nie spełnia założonego zadania, mimo włożonych w niego olbrzymich nakładów finansowych, materiałowych i ludzkich.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#PoselCzapskiJozef">Skutki niewłaściwego planowania i zarządzania centralnego widzimy również i na drugim tzw. kluczowym obiekcie sześciolatki, tj. Wytwórni Sprzętu Instalacyjnego w Poniatowej, gdzie dwie piękne, olbrzymie hale, zbudowane nakładem ogromnych środków, stoją puste, bo nie wiadomo, co w nich produkować, podczas gdy Fabryka Maszyn Rolniczych w Lublinie dusi się w ciasnych, starych pomieszczeniach fabrycznych byłych właścicieli Wolskiego i Moritza, bez możliwości uzyskania kilkuset tysięcy złotych na rozbudowę tych pomieszczeń — dla zwiększenia tak koniecznej produkcji maszyn rolniczych.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#PoselCzapskiJozef">W związku z tym społeczeństwo lubelskie ma prawo dziś zapytać — za pośrednictwem mojej interpelacji — Obywateli Prezesa Rady Ministrów i Ministra Przemysłu Maszynowego, dlaczego dotychczas nie można ustalić, kto te niepotrzebne maszyny do Fabryki Samochodów Ciężarowych zamówił i sprowadził, kiedy i Jak się je wykorzysta, jakie są dalsze plany rozwoju FSC w Lublinie oraz kiedy i do jakiej produkcji Ministerstwo Przemysłu Maszynowego ma zamiar wykorzystać wyżej wspomniane nieczynne hale produkcyjne w Poniatowej?</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#PoselCzapskiJozef">Wysoki Sejmie! Z zadowoleniem ludzie pracy przyjęli wiadomość, że kończący obecnie swą kadencję Sejm nie będzie uchwalał Planu 5-letniego w formie obowiązującej ustawy, ale tylko jako wytyczne, gdyż obecny nasz Sejm nie ma pełnych możliwości przeanalizowania realności podstawowych proporcji planowych, rezerw materiałowych, finansowych, pracy — i porównania w oparciu o szczegółową analizę wyników planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#PoselCzapskiJozef">Z tych względów nasz Zespół Poselski woj. lubelskiego nie mógłby głosować za przyjęciem tego projektu jako obowiązującej ustawy na okres 5 lat, a będzie głosował za przyjęciem go jako wytycznych, które pomogą do szczegółowszego, realniejszego, lepszego uchwalenia Planu 4-letniego przez nowy Sejm PRL, który zbierze się w lutym 1957 r.</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#PoselCzapskiJozef">Dlaczego Zespół lubelski uważa, że nie mógłby głosować za projektem Planu 5-letniego w formie ustawy obowiązującej w takim opracowaniu, w jakim on obecnie się znajduje? Dlatego, że uważamy, iż limity, jak i wskaźniki dla województwa lubelskiego zostały w projekcie ustawione niewłaściwie.</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#PoselCzapskiJozef">Zdajemy sobie sprawę z tego, że zwiększenie ogólnych, krajowych nakładów inwestycyjnych w latach 1957—1960 jest bardzo trudne do przeprowadzenia, zarówno ze względu na ogólną napiętą sytuację finansową, jak i materiałową. Jednakże w wyniku analizy przedłożonego projektu doszliśmy do wniosku, że nie we wszystkich dziedzinach gospodarki narodowej został konsekwentnie utrzymany postulat aktywizacji województw gospodarczo zaniedbanych, że nie zawsze te województwa — wśród nich i lubelskie — mają zapewnione warunki szybszego rozwoju. Stwierdzamy, że w niektórych działach gospodarki narodowej, jak przemysł terenowy, gospodarka komunalna i mieszkaniowa, rolnictwo, oświata i zdrowie — udział woj. lubelskiego w ogólnym planie jest zbyt niski i nie odpowiada minimalnie nawet określonym, koniecznym potrzebom województwa.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#PoselCzapskiJozef">Dlatego też stawiamy generalny postulat rewizji projektu Planu 5-letniego w kierunku uwzględnienia w nim w sposób właściwy proporcji przydziału środków inwestycyjnych dla województw gospodarczo zaniedbanych, a wśród nich i woj. lubelskiego, które przy stosunkowo niedużych nakładach pieniężnych mogłoby uruchomić swoje bogactwa naturalne, jak wielkie złoża kamienia wapiennego, gliny, piasku, torfu i wykorzystać je dla potrzeb gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#PoselCzapskiJozef">Tymczasem o ile na okres 1957—1960 r. przewiduje się dość znaczny wzrost ludności na terenie woj. lubelskiego, która się zwiększy o 106 tys., w tym ludność miejska o 47 tys. a wiejska o 59 tys., to w tymże okresie nie nastąpi poważniejszy rozwój przemysłu na terenie naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#PoselCzapskiJozef">Udział woj. lubelskiego w produkcji przemysłowej całego kraju ma wzrosnąć zaledwie z 2,2% w 1955 r. do 2,5% w roku 1960.</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#PoselCzapskiJozef">Pod względem wartości produkcji przemysłowej woj. lubelskie ma się znajdować na 14 miejscu w kraju, a pod względem wartości produkcji na 1 mieszkańca — aż na 16 miejscu.</u> + <u xml:id="u-14.16" who="#PoselCzapskiJozef">Z nowych zakładów przewidziana jest w planie centralnym prawie tylko rozbudowa obiektów rozpoczętych w planie 6-letnim.</u> + <u xml:id="u-14.17" who="#PoselCzapskiJozef">Założony wzrost wartości produkcji w projekcie Planu 5-letniego nie osiąga wskaźnika wzrostu 200%, założonego przez PKPG, ani w przemyśle państwowym, ani terenowym.</u> + <u xml:id="u-14.18" who="#PoselCzapskiJozef">Napawa nas obawą niezdecydowanie Ministerstwa Przemysłu Materiałów Budowlanych, które do dzisiaj nie może zdecydować się na zlokalizowanie wytwórni cegły wapienno-piaskowej, odsuwając budowę na rok 1960 — przeciwko czemu protestujemy.</u> + <u xml:id="u-14.19" who="#PoselCzapskiJozef">Zakład ten posiada dla województwa ogromne znaczenie, gdyż ma produkować rocznie około 60 mln sztuk cegły sykalitowej, dla produkcji której posiadamy bogate pokłady kamienia wapiennego najwyższej jakości i piasku, jak i nadwyżki rąk roboczych.</u> + <u xml:id="u-14.20" who="#PoselCzapskiJozef">Jest to dla nas niezmiernie ważne, gdyż przemysł terenowy w zakładanym projekcie planu w dalszym ciągu nie będzie stanowił silnego czynnika aktywizacyjnego pod względem gospodarczym naszego województwa. Pod względem wartości produkcji przemysłu terenowego woj. lubelskie znajdzie się na 9 miejscu w kraju, a wzrost wartości produkcji w porównaniu do 1955 r. wzrośnie w 1960 r. o 74%, natomiast udział lubelskiego przemysłu terenowego w krajowej wartości produkcji tego przemysłu wzrośnie z 4% w 1955 r. do zaledwie 4,8% w 1960 r.</u> + <u xml:id="u-14.21" who="#PoselCzapskiJozef">Przyznane limity inwestycyjne, mimo iż są znacznie większe w porównaniu z okresem planu 6-letniego, nie pozwolą jednak na szerszą rozbudowę tego przemysłu. Przeważnie zostaną przeznaczone na rozbudowę, mechanizację i modernizację przemysłu materiałów budowlanych, gdyż tutaj najbardziej widać skutki rabunkowej, dewastacyjnej gospodarki w planie 6-letnim.</u> + <u xml:id="u-14.22" who="#PoselCzapskiJozef">W okresie 6 lat łącznie nakłady na 56 cegielni, 5 kaflami, 9 betoniarni wyniosły zaledwie kwotę 6.044 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-14.23" who="#PoselCzapskiJozef">Nic dziwnego, że taki poziom remontów przesądził o stanie istniejących cegielni. Przewidziane w Planie 5-letnim 11,2 mln zł na modernizację i mechanizację cegielni nie poprawi radykalnie tej sytuacji, tym bardziej że w ślad za przyznaniem kredytów nie idzie zabezpieczenie materiałowe, gdyż na IV kwartał 1956 r. przydziałów żadnych materiałów nie otrzymano, więc nie będzie można przeprowadzać remontów w okresie zimowym, aby przygotować zakłady do produkcji w 1957 r.</u> + <u xml:id="u-14.24" who="#PoselCzapskiJozef">Przewiduje się podobno — jak mi oświadczył dyrektor WZP i kierownicy cegielni — otrzymanie rozdzielnika dopiero w lutym lub marcu, a materiałów może w kwietniu 1957 r. A wtedy przecież nie czas na remonty, a na produkcję pełną parą.</u> + <u xml:id="u-14.25" who="#PoselCzapskiJozef">Nic więc dziwnego, że przy takim systemie planowania i zaopatrywania cegielnie nasze w okresie od 1951 do 1955 r. nie wykonały ani jednego planu rocznego, a w 1956 r. na plan 94 mln sztuk cegły wykonano za 9 miesięcy zaledwie 56 mln sztuk. Czyż można dziwić się, że stan zapasów podstawowych materiałów budowlanych, jakim jest cegła, w całym resorcie budownictwa w stosunku do normatywu wynosił na 30 września 1956 r. 65%? Można bez przesady powiedzieć, że nie ma u nas ani jednej budowy, która by miała odpowiedni zapas materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-14.26" who="#PoselCzapskiJozef">Towarzysz Przewodniczący PKPG Jędrychowski w swojej analizie budownictwa mieszkaniowego jeszcze w marcu br. powiedział, że — „zadania planu 6-letniego w zakresie budownictwa mieszkaniowego zostały — globalnie biorąc — w zasadzie wykonane i przekroczone”. Nie wiem, jak w innych województwach, ale w naszym niestety nie zostały wykonane, gdyż na zaplanowane 9500 izb otrzymaliśmy 6100. To spowodowało, że sytuacja nasza mieszkaniowa nie tylko nie poprawiła się, ale jeszcze pogorszyła, na skutek dekapitalizacji ponad 8 tys. budynków mieszkalnych.</u> + <u xml:id="u-14.27" who="#PoselCzapskiJozef">Już w wyżej wspomnianej analizie tow. Jędrychowski stwierdził, że najgorsza sytuacja mieszkaniowa obok Warszawy, Łodzi i Kielc istnieje w woj. lubelskim, które posiada jeden z największych wskaźników zagęszczenia, wynoszących 2,5, a miasto Lublin nawet 3 osoby na izbę.</u> + <u xml:id="u-14.28" who="#PoselCzapskiJozef">Tymczasem w projekcie Planu 5-letniego nakłady na budownictwo ZOR są nadmiernie skoncentrowane w latach 1959—1960, np. według ustawienia limitów przez PKPG dla wykonania założeń planowych trzeba oddać do użytku w 1960 r. ponad 11 tys. izb wobec 3152 izb w 1957 r.</u> + <u xml:id="u-14.29" who="#PoselCzapskiJozef">Takie ustawienie zadań, o ile nie zostanie dokonany radykalny przełom — a na to się nie zanosi — w metodach budownictwa mieszkaniowego, w zaopatrzeniu, w usprzętowieniu i zmechanizowaniu zakładów produkujących materiały budowlane, może przekreślić realność całego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-14.30" who="#PoselCzapskiJozef">Uważam, że należy o tym już teraz mówić, gdyż na przykładzie roku 1956 widzimy, jak w skali krajowej nasze budownictwo już za pierwsze półrocze ma zaległości ok. 15% w porównaniu do 7% w analogicznych okresach 1954 czy 1955 r. I jak wynika ze sprawozdania Centralnego Zarządu ZOR, na zaplanowanych do oddania 32 tys. izb w pierwszym półroczu 1956 r. oddano 28.100 izb, co wynosi zaledwie 87%.</u> + <u xml:id="u-14.31" who="#PoselCzapskiJozef">Jeszcze gorzej to wygląda w naszym województwie, gdzie za 9 miesięcy ZOR wykonał plan zaledwie w 41%, przy stanie surowym budów w 33%.</u> + <u xml:id="u-14.32" who="#PoselCzapskiJozef">Mamy zastrzeżenia również co do właściwego ustawienia zadań i rozłożenia nam limitów na poszczególne lata, według których np. w 1957 r. moglibyśmy wykonać zaledwie 620 izb w pełnym stanie i 270 izb w stanach surowych w budownictwie mieszkaniowym rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-14.33" who="#PoselCzapskiJozef">Przy tak ustawionym planie na 1957 r. i wskutek niedostatecznej ilości izb w stanach surowych można by wykonać w okresie Planu 5-letniego jedynie 4.630 izb o pełnym stanie i 1.556 izb w stanach surowych, zamiast planowanych 11.500 izb.</u> + <u xml:id="u-14.34" who="#PoselCzapskiJozef">Taka ilość izb mieszkalnych z budownictwa rad narodowych nie zaspokoi nawet najmniejszych potrzeb woj. lubelskiego, a nawet nie uzupełni ubytku izb mieszkalnych w latach 1957—1960.</u> + <u xml:id="u-14.35" who="#PoselCzapskiJozef">Na podstawie szczegółowych komisyjnych oględzin budynków mieszkalnych w Lublinie, Zamościu, Szczebrzeszynie, Chełmie, Kraśniku, Łukowie, Białej Podlaskiej i innych miastach trzeba rozebrać co najmniej 6.800 izb mieszkalnych zamieszkałych przez 14 tys. osób. Stan tych budynków, w których te izby się znajdują, już obecnie zagraża bezpieczeństwu i zdrowiu mieszkających, a co gorsza nie nadają się one już do remontu, bowiem są to zniszczone wilgotne sutereny, piwnice, poddasza i strychy.</u> + <u xml:id="u-14.36" who="#PoselCzapskiJozef">Oprócz tych izb nadających się tylko do rozbiórki mamy w województwie przeszło 7.000 budynków, w których mieszka ponad 20 tys. osób, a które to wymagają natychmiastowych remontów kapitalnych. Ale niestety limit na remonty kapitalne budynków mieszkalnych został dla nas zaniżony, mimo że woj. lubelskie znajduje się na jednym z ostatnich miejsc w kraju pod względem wysokości nakładów i środków na remonty kapitalne budynków mieszkalnych. Przy średnim krajowym wzroście nakładów w Planie 5-letnim o 47,8% wzrost dla woj. lubelskiego wynosi tylko 27,1% w porównaniu z rokiem 1955.</u> + <u xml:id="u-14.37" who="#PoselCzapskiJozef">W stosunku do roku 1956 środki na kapitalne remonty wzrastają do 1960 r. tylko o 3,5 mln zł, to znaczy o 8,7%.</u> + <u xml:id="u-14.38" who="#PoselCzapskiJozef">Jest rzeczą niewątpliwie zrozumiałą, że w okresie planu 6-letniego główny potencjał remontowy był skierowany na województwa o zdecydowanej przewadze przemysłu ciężkiego. Ale już w roku bieżącym, jak i w latach 1957— 1960 wskaźnik nakładów winien ulec zmianie na korzyść województw dotychczas zaniedbanych gospodarczo, jak np. woj. lubelskie, którego wskaźnik procentowy wynosi 2,6% w stosunku do nakładów całego kraju stawiając nas w skali krajowej na 15 miejscu.</u> + <u xml:id="u-14.39" who="#PoselCzapskiJozef">Wskutek tak niskich nakładów remontowych w planie 6-letnim dopuszczono do dekapitalizacji substancji mieszkaniowej, co zaostrzyło jeszcze bardziej sytuację mieszkaniową, a skutki tej dekapitalizacji nie zostaną usunięte nawet i w Planie 5-letnim, gdyż dzisiaj w miastach naszego województwa trzeba poddać remontom kapitalnym 4.129 budynków, a remontom bieżącym, zabezpieczającym — 3.639 budynków.</u> + <u xml:id="u-14.40" who="#PoselCzapskiJozef">Doprowadziliśmy do tego, że w chwili obecnej na terenie woj. lubelskiego ok. 7.000 budynków o 20 tys. izb, jak już wspomniałem, nie nadaje się do zamieszkania ze względu na bezpieczeństwo i zdrowie ludzi, a ponad 2.800 budynków mieszkalnych znajduje się w stanie mocno zaawansowanej ruiny i kwalifikuje się do rozbiórki.</u> + <u xml:id="u-14.41" who="#PoselCzapskiJozef">Utrzymanie tak niskich nakładów na remonty kapitalne w projekcie Planu 5-letniego, jakie zaproponowała PKPG, przekreśla w praktyce efekty nowego budownictwa mieszkaniowego, spowoduje wyraźne pogorszenie sytuacji mieszkaniowej ludzi pracy, która dzisiaj jest już groźnym i palącym problemem w takich miastach Lubelszczyzny, jak Lublin, Zamość, Chełm. Kraśnik, a nawet i mniejszych miasteczkach, jak Bychawa, Łęczna, Piaski czy Międzyrzec, i niewątpliwie wpłynie decydująco na pogorszenie warunków bytowych ludzi pracy. Również mamy zastrzeżenia co do rozłożenia ogólnych nakładów inwestycyjnych w gospodarce komunalnej, których 65,3% przypada na lata 1959—1960, na skutek czego limity nasze w latach 1956-7-8 są niedostateczne w stosunku do potrzeb.</u> + <u xml:id="u-14.42" who="#PoselCzapskiJozef">Inwestycje gospodarki komunalnej, jak wiemy, są w większości wypadków inwestycjami wieloletnimi, okres ich przygotowań jest bardzo długi. Inwestycje te winny wyprzedzać budownictwo mieszkaniowe w miastach. Przy ustawianiu) planu gospodarczego w projekcie pięciolatki postulat ten nie może być spełniony z powodu braku środków na urządzenia wodociągowe i kanalizacyjne i z tych względów musimy ograniczać program budownictwa mieszkaniowego. Wskutek nierozpoczęcia lub niedostatecznego zaawansowania z braku wystarczających środków w latach 1956—1958 takich inwestycji, jak nowe ujęcie wody, oczyszczalnia ścieków oraz rozbudowa sieci wodociągowej i kanalizacyjnej w Lublinie, napotkamy niewątpliwie bardzo poważne trudności w pełnym zrealizowaniu budownictwa mieszkaniowego w tak ujętym projekcie pięciolatki.</u> + <u xml:id="u-14.43" who="#PoselCzapskiJozef">Dlatego niezrozumiałą jest dla nas decyzja dokonanych ścięć limitów na 1957 r. dla woj. lubelskiego na gospodarkę komunalną o 4,8 mln, a na 1958 r. o 7,8 mln zł. Częściowe natomiast wyrównanie tych skreśleń w 1960 r. przez zwiększenie limitu o 6,3 mln zł nie przyniesie w efekcie żadnej realnej korzyści. W ramach tak ustalonych limitów nie będzie można wykonać całego szeregu pilnych potrzeb, jak:</u> + <u xml:id="u-14.44" who="#PoselCzapskiJozef">1)budowy kanalizacji w Łukowie, Hrubieszowie, Lubartowie, gdzie będzie budowa sieci wodociągowej i budownictwa mieszkaniowego — osiedlowego;</u> + <u xml:id="u-14.45" who="#PoselCzapskiJozef">2)uzbrojenia dzielnicy przemysłowo-magazynowej Wrotków w Lublinie, gdzie są zlokalizowane obiekty o wartości kilkuset milionów złotych, a które wskutek braku podstawowej sieci ulicznej wodociągowej i kanalizacyjnej nie mogą być w pełni wykorzystane;</u> + <u xml:id="u-14.46" who="#PoselCzapskiJozef">3)przebudowy ulicy Armii Czerwonej w Lublinie i dostosowania jej do mającego się budować wiaduktu kolejowego w związku z przebudową stacji kolejowej w Lublinie;</u> + <u xml:id="u-14.47" who="#PoselCzapskiJozef">4)budowy wodociągów i kanalizacji w Kazimierzu n/Wisłą i Nałęczowie oraz przebudowy ulic.</u> + <u xml:id="u-14.48" who="#PoselCzapskiJozef">W dziale oświaty planowane limity przez PKPG również nie zaspokajają najbardziej niezbędnych potrzeb szkolnictwa woj, lubelskiego w latach 1957—1960.</u> + <u xml:id="u-14.49" who="#PoselCzapskiJozef">Trzeba podkreślić, że i w tym dziale mamy olbrzymie zaniedbania, wynikające z niewłaściwego traktowania przez PKPG i resorty w latach ubiegłych potrzeb woj. lubelskiego. Dzisiaj jesteśmy w takich warunkach, że liczba uczniów w szkołach podstawowych na jedną izbę lekcyjną kształtuje się w woj. lubelskim powyżej średniej krajowej i tak: w miastach 57,4, gdy średnia krajowa wynosi 52,7; na wsiach 31,8, gdy średnia krajowa wynosi 30,6. Czy w Planie przewiduje się polepszenie tego stanu rzeczy? Nie, a nawet pogorszenie, gdyż na koniec 1960 r. zagęszczenie w szkołach podstawowych na terenie województwa będzie dochodziło w miastach do 60 uczniów na 1 izbę, a na wsi do 35 uczniów, mimo że przewidujemy, iż ustalony przez PKPG limit izb szkolnych w ilości 636 (tj. 45% niezbędnej ilości) zostanie przez ofiarne społeczeństwo Lubelszczyzny zwiększony o 50% własnymi środkami w ramach czynów społecznych, przez co osiągnęlibyśmy około 1.000 izb lekcyjnych.</u> + <u xml:id="u-14.50" who="#PoselCzapskiJozef">Według nas należałoby w projekcie pięciolatki uwzględnić najkonieczniejsze potrzeby województwa w tym dziale, takie jak:</u> + <u xml:id="u-14.51" who="#PoselCzapskiJozef">1)budowa 3 zakładów specjalnych i pogotowia opiekuńczego dla dzieci upośledzonych i niedorozwiniętych, 2)budowa 2 domów mieszkalnych dla nauczycieli w Lublinie, 3)budowa 2 zakładów i rozbudowa 4 zakładów kształcenia nauczycieli, 4)rozbudowa 7 liceów ogólnokształcących, 5)budowa 6 przedszkoli i jeszcze ok. 1000 izb szkolnych, w związku z czym należałoby przewidzieć zrewidowanie i dofinansowanie nakładów.</u> + <u xml:id="u-14.52" who="#PoselCzapskiJozef">Również w zakresie szkolnictwa podstawowego-specjalnego. Plan przewiduje zabezpieczenie miejsc tylko dla 750 dzieci, gdy tymczasem liczba dzieci kwalifikujących się do szkół specjalnych stale wzrasta i na podstawie przeprowadzonych badań liczba tych dzieci wzrośnie do 2800 już w 1959 r. A więc przy takim ustawieniu Planu zaledwie 27% dzieci znalazłoby pomieszczenie w tych zakładach.</u> + <u xml:id="u-14.53" who="#PoselCzapskiJozef">Mówiąc o dziale służby zdrowia trzeba powiedzieć, że pod względem rozbudowy urządzeń służby zdrowia nasze województwo znajduje się także na jednym z ostatnich miejsc w kraju.</u> + <u xml:id="u-14.54" who="#PoselCzapskiJozef">Liczba łóżek szpitalnych wynosi obecnie 33,2 na 1.000 mieszkańców przy średniej krajowej 44,1, a w Planie do 1960 r. przewiduje się poprawienie tego stanu tylko do 39,2 przy wzroście średniej krajowej do 48.</u> + <u xml:id="u-14.55" who="#PoselCzapskiJozef">Nakłady inwestycyjne w służbie zdrowia w planie terenowym również niewłaściwie są rozłożone, ponieważ na lata 1955—1960 przypada 58% i właściwie zostały one skoncentrowane przede wszystkim na szpitalach, nie uwzględniając pilnych potrzeb ze względu na pogarszający się stan zdrowotności mieszkańców w miastach dotychczas zaniedbanych — takich, jak np. zorganizowanie i budowa 3 stacji sanitarno-epidemiologicznych w Chełmie, Kraśniku i Białej Podlaskiej, stacji pogotowia ratunkowego w Zamościu, 3 żłobków powiatowych, jak też i wiejskich ośrodków zdrowia z izbami porodowymi.</u> + <u xml:id="u-14.56" who="#PoselCzapskiJozef">W dziale kultury limit inwestycyjny wynosi bardzo skromną sumę 8,3 mln zł. Uważamy, że należałoby zwiększyć tę kwotę o 3 mln zł na budowę domu kultury w Chełmie, o który mieszkańcy starają się już od 1953 r. i jak wynika z korespondencji imają w tej sprawie przyrzeczenie Prezesa Rady Ministrów Józefa Cyrankiewicza i posła Wendego. Należałoby więc te inwestycje w Planie zrealizować.</u> + <u xml:id="u-14.57" who="#PoselCzapskiJozef">Analizując nakłady w sieci drogowej w Planie 5-letnim, z zadowoleniem stwierdzamy, że nakłady te wzrastają dla naszego województwa o 2,6% wyżej od wzrostu średniej krajowej i jest to słuszne, gdyż w planie 6-letnim nie osiągnęliśmy planu nakładów i dzisiaj mamy najniższy w kraju wskaźnik gęstości sieci drogowej, a mianowicie 15 km na 100. Trzeba jednakże i to powiedzieć, ż,e dynamika wzrostu nakładów na drogi w woj. lubelskim będzie nadal niższa niż w szeregu innych województw, gdyż o ile w woj. lubelskim ten wzrost wynosi 44,8%, to np. w woj. białostockim — 83,9%, w bydgoskim — 64,5%, a w woj. rzeszowskim — nawet 138,6%.</u> + <u xml:id="u-14.58" who="#PoselCzapskiJozef">W tym stanie sytuacja drogowa województwa nie ulegnie wydatniejszej poprawie. Dlatego niezrozumiałym dla nas jest zmniejszenie przez PKPG limitów na nakłady w sieci drogowej na rok 1957 o 2,3 mln zł, a na 1958 r. o 6 mln zł, ogółem zmniejszające nam nakłady w latach 1956—1960 na drogi o 8,3 mln zł, przy sumie zmniejszenia ogólnokrajowego wynoszącej 41 mln zł, z czego widać, że ponad 20% zmniejszenia krajowego przypada na woj. lubelskie. Spowoduje to, że sytuacja drogowa u nas będzie nadal zła, że w dalszym ciągu w tak urodzajnych powiatach, jak hrubieszowski i tomaszowski, będzie przepadać około 40% produkcji rolnej na skutek braku sieci drogowej zabezpieczającej należyty dojazd i wywóz produktów rolnych.</u> + <u xml:id="u-14.59" who="#PoselCzapskiJozef">W dziale rolnictwa wskaźniki planowe dla woj. lubelskiego są bardzo wysokie i mobilizujące, gdyż skup czterech podstawowych zbóż w gospodarstwach chłopskich w województwie ma wzrosnąć o 41,8% w porównaniu z 1955 r., przy średnim krajowym wzroście o 28,3%.</u> + <u xml:id="u-14.60" who="#PoselCzapskiJozef">Skup żywca ogółem ma wzrosnąć o 51,4% przy średnim krajowym wzroście o 40,2%, a skup ziemniaków o 37,9% przy średniej krajowej o 28,9%.</u> + <u xml:id="u-14.61" who="#PoselCzapskiJozef">Widzimy z tego, że o ile chodzi o produkcję roślinną i zwierzęcą, to Plan 5-letni wysuwa woj. lubelskie do czołówki (odwrotnie, niż w nakładach inwestycyjnych i limitach), stawiając nas w skupie mleka na 6 miejscu, w skupie zbóż i ziemniaków na 5 miejscu, a w skupie żywca na 2 miejscu.</u> + <u xml:id="u-14.62" who="#PoselCzapskiJozef">Jednakże nie należy zapominać, że osiągnięcie tak wysokich wskaźników wymaga znacznego podniesienia tejże produkcji, a z tym wiąże się konieczność bezwzględnego poczynienia znacznych nakładów inwestycyjnych na rolnictwo w naszym województwie.</u> + <u xml:id="u-14.63" who="#PoselCzapskiJozef">Dlatego i w tym dziale budzi poważne nasze zastrzeżenia ustawienie i rozłożenie przez PKPG limitów inwestycyjnych w projekcie pięciolatki, gdyż nie tylko że one są niewystarczające, ale są niewłaściwie skoncentrowane, ponieważ 50% nakładów przypada na lata 1959— 1960, a więc zdecydowana większość tych nakładów da efekt gospodarczy dopiero po 1960 r. i nie będzie miała zasadniczego wpływu na stan zwiększenia produkcji rolnej w latach 1957— 1960. Ponadto silna koncentracja nakładów inwestycyjnych nie tylko w rolnictwie, ale — jak już podałem — i w innych działach gospodarki na terenie naszego województwa, przeważnie koncentrująca się w ostatnich dwóch latach Planu, stawia z góry pod znakiem zapytania realność ich pełnego finansowego i rzeczowego przerobienia i wykorzystania. Dlatego wydaje mi się słuszne, żeby i w tym dziale część nakładów inwestycyjnych rolnictwa przesunąć na lata 1957—1958, zwłaszcza w tych powiatach, które są śpichrzem dla naszego województwa, jak powiat hrubieszowski i tomaszowski, a które w okresie 6-letniego planu zostały zaniedbane w inwestycjach rolnych, budownictwie wiejskim i urządzeniach komunalnych.</u> + <u xml:id="u-14.64" who="#PoselCzapskiJozef">Należałoby jeszcze wspomnieć o zabezpieczeniu zaopatrzenia ludności woj. lubelskiego w Planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-14.65" who="#PoselCzapskiJozef">Otóż należy stwierdzić, że plan obrotu towarowego nie zabezpiecza w sposób właściwy poprawy zaopatrzenia ludności. Pod względem wartości obrotów przypadających na 1 mieszkańca w województwie jesteśmy w skali krajowej ustawieni na 15 miejscu (3.848 zł w województwie wobec średniej krajowej 5.622 zł). Podobnie w zakresie rozwoju zakładów gastronomicznych pod względem obrotów na 1 mieszkańca jesteśmy ustawieni na 13 miejscu.</u> + <u xml:id="u-14.66" who="#PoselCzapskiJozef">Plan obrotu towarowego jest ustawiony zbyt nisko w stosunku do przewidywanej zdolności nabywczej ludności. Wysokie zadania dla województwa w zakresie produkcji i skupu produktów rolnych, a tym samym związany z tym wzrost dochodów pieniężnych ludności, zwłaszcza wiejskiej, wymagają bardziej realnego ustawienia planów handlu uspołecznionego, tj. znacznie powyżej wskaźników PKPG.</u> + <u xml:id="u-14.67" who="#PoselCzapskiJozef">Wysoki Sejmie! Mówiąc o obrocie handlowym, niewłaściwie ustawionym w woj. lubelskim w Planie 5-letnim, trzeba powiedzieć, że wynika to z niewłaściwie dotychczas ustawionych planów przez PKPG, jak i Ministerstwo Handlu Wewnętrznego, tak w planie 6-letnim, jak i w 1956 r. — pierwszym roku Planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-14.68" who="#PoselCzapskiJozef">Praktyka trzech kwartałów 1956 r. wykazała, że w samym III kwartale br. brak było nam do wykonania zadań planowych towarów na sumę przeszło 100 mln zł. Co takie planowanie powoduje? Otóż przede wszystkim to, że w pierwszym półroczu sam tylko WZGS lubelski musiał zakupić w innych województwach artykułów przemysłowych za kwotę 6,595 tys. zł, a artykułów spożywczych za 2.101 tys. zł. Powszechny Dom Towarowy w jednym miesiącu sprowadził z Wałbrzycha kretonów i jedwabi za przeszło 500 tys. zł, Lubelska Spółdzielnia Spożywców — artykułów spożywczych za 351 tys. zł. Materiały te zostały sprzedane jako towar zbywający, pochodzący z nadwyżkowego przydzielania i zalegający magazyny w innych województwach.</u> + <u xml:id="u-14.69" who="#PoselCzapskiJozef">Na skutek takiego planowania nasze województwo stale odczuwa braki masy towarowej. Dzisiaj zalegamy rolnikom z tytułu zakontraktowania i dostarczonej trzody chlewnej z 1955 r. — 72.502 tony węgla, a z 3 kwartałów 1956 r. 69.467 ton, łącznie ok. 140 tysięcy ton węgla. A z innych artykułów np. w jednym tylko powiecie puławskim GS-y są winne rolnikom przeszło 100 ton cementu.</u> + <u xml:id="u-14.70" who="#PoselCzapskiJozef">W nawozach sztucznych zestawienie przydziału na 1 ha czystych składników wygląda następująco:</u> + <u xml:id="u-14.71" who="#PoselCzapskiJozef">woj. lubelskie — azotowych 3,4 kg, fosforowych 2,2 kg, potasowych 6,6 kg;</u> + <u xml:id="u-14.72" who="#PoselCzapskiJozef">woj. bydgoskie — azotowych 5,5 kg, fosforowych 4,1 kg, potasowych 11,4 kg;</u> + <u xml:id="u-14.73" who="#PoselCzapskiJozef">woj. katowickie — azotowych 6,3 kg, fosforowych 5,8 kg, potasowych 22,2 kg.</u> + <u xml:id="u-14.74" who="#PoselCzapskiJozef">A my otrzymujemy nawozy nie tylko w nieodpowiednich ilościach, ale w stosunku do naszych potrzeb glebowych — w nieodpowiednich gatunkach.</u> + <u xml:id="u-14.75" who="#PoselCzapskiJozef">A planowane przydziały maszyn rolniczych są takie, że wypada:</u> + <u xml:id="u-14.76" who="#PoselCzapskiJozef">1 kosiarka — na 4.748 ha użytków roln.</u> + <u xml:id="u-14.77" who="#PoselCzapskiJozef">1 pług — — „ 107 — „ — „ — „ 1 kierat — — „ 196 mieszkańców wsi 1 wialnia — — „ 507 — „ — „ 1 młocarnia — — „ 795 — „ — „ Czy to jest właściwe planowanie i czy to są właściwe przydziały, mając na uwadze, że przecież nasze województwo jest jednym z ważniejszych producentów rolnych w kraju i że ma w tak wysokich wskaźnikach zwiększyć produkcję rolną w Planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-14.78" who="#PoselCzapskiJozef">Komu więc jest potrzebne takie planowanie? Powoduje ono niepotrzebne niezadowolenie w społeczeństwie, stwarza trudności gospodarcze, obciążenie zbyteczne naszego skąpego transportu kolejowego, którego brak pod te właśnie ziemniaki, o które słusznie dopominał się poseł Nieszporek, a które leżą u nas setkami ton wraz z burakami na rampach kolejowych. A inne towary, chociażby te dziesiątki tysięcy gąsiorów i słoi zalegających magazyny w naszych hutach, zamrażające setki tysięcy złotych dlatego tylko, że Biuro Zbytu Centralnego Zarządu w Łodzi nie daje zezwolenia na ich sprzedaż i które trzeba sprowadzać obciążając kolej i samochody z innych województw.</u> + <u xml:id="u-14.79" who="#PoselCzapskiJozef">Czy słuszne jest planowanie niektórych wydawnictw propagandowych, jak afiszów, plakatów, broszur, książek w zbyt dużych nakładach, które nie wyczerpane zalegają magazyny księgarń i kioski jako makulatura, zamrażając środki płatnicze, pochłaniając tak cenny surowiec, jak papier, który mógłby 'być z powodzeniem przeznaczony na zwiększenie nakładów bardziej poczytnych wydawnictw.</u> + <u xml:id="u-14.80" who="#PoselCzapskiJozef">Ozy słuszne jest, że dotychczas cena niektórych periodyków jest zbyt niska w stosunku do wartości wydawnictwa? Sami czytelnicy stojąc w kolejkach przed kioskami wypowiadają się, że woleliby zapłacić 1,50 czy 2 złote za — „Przekrój”, — „Świat”, — „Dookoła Świata” czy inny tygodnik ilustrowany, aby tylko było ich więcej i można było je łatwiej kupić.</u> + <u xml:id="u-14.81" who="#PoselCzapskiJozef">Mówimy dużo o braku surowców, o braku środków płatniczych i z tych powodów o niemożliwości zwiększenia limitów i nakładów inwestycyjnych. Uważam jednak, że mamy jeszcze duże rezerwy ukryte, które można wydobyć, należy tylko aby nasz Rząd, nasze resorty szybciej i energiczniej zajęły się gospodarką naszych niektórych centralnych zarządów i central, mających przede wszystkim na oku własne interesy, a nie interesy kraju i społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-14.82" who="#PoselCzapskiJozef">Wysoki Sejmie! Na zakończenie chcę oświadczyć, że popieramy projekt uchwały określającej projekt Planu 5-letniego jako wytyczne, a nie ustawę, oraz twierdzenie, że — „należy dokonać jeszcze głębokiej analizy i przebudowy planu w zakresie rolnictwa”. Uważamy jednak, że również trzeba jeszcze w ramach tych wytycznych przeanalizować dział gospodarki komunalnej i mieszkaniowej, urządzeń socjalnych, rozstawienie limitów i nakładów na poszczególne lata i województwa — celem zabezpieczenia wykonawstwa nałożonych na nas zadań.</u> + <u xml:id="u-14.83" who="#PoselCzapskiJozef">Równocześnie stwierdzam, że nie zgadzamy się z oświadczeniem generalnego sprawozdawcy posła Oskara Lange w tym miejscu, w którym powiedział, że „tylko cztery województwa poleca, jako zaniedbane gospodarczo i wymagające uwagi Rządu i wydatnej pomocy w Planie 5-letnim”.</u> + <u xml:id="u-14.84" who="#PoselCzapskiJozef">Jest jeszcze piąte zaniedbane województwo — woj. lubelskie. Mówią o tym podane przeze mnie przykłady i wskaźniki, plasujące województwo nasz przeważnie ha ostatnim lub przedostatnim miejscu w kraju. Mówią o tym jeszcze dobitniej miasta, miasteczka, osiedla, gromady i wsie — nie wskaźnikami już i danymi statystycznymi, ale widniejącymi konkretami walących się domów, jak również przeładowanych szkół i szpitali.</u> + <u xml:id="u-14.85" who="#PoselCzapskiJozef">Nie negujemy, że woj. lubelskie skorzystało z dobrodziejstw planu 6-letniego. Owszem, korzystaliśmy z rozwoju nauki, kultury, urządzeń socjalnych i częściowo rolnictwa i przemysłu. Ale też uczestniczyliśmy i w błędach — dekapitalizowaliśmy nasze zasoby mieszkaniowe, dewastowaliśmy nasze cegielnie, zakłady, niszczyliśmy rzemiosło indywidualne, zaniedbaliśmy poważnie naszą gospodarkę rolną i nasz przemysł terenowy.</u> + <u xml:id="u-14.86" who="#PoselCzapskiJozef">W imieniu Zespołu Poselskiego i w imieniu mieszkańców Lubelszczyzny stwierdzam, że jesteśmy tym piątym, zacofanym i zaniedbanym województwem, i dlatego uważam, że mamy pełne i słuszne moralne prawo podtrzymać zgłoszone postulaty i wnioski złożone na komisjach sejmowych.</u> + <u xml:id="u-14.87" who="#PoselCzapskiJozef">A wnioski te m.in. mówią, aby:</u> + <u xml:id="u-14.88" who="#PoselCzapskiJozef">1. Rozpocząć budowę wytwórni cegły wapienno-piaskowej o zdolności produkcyjnej 60 mln sztuk cegły rocznie — już w 1958 r., a nie 1960 (wg projektu PKPG);</u> + <u xml:id="u-14.89" who="#PoselCzapskiJozef">2. Uruchomić produkcję brykietów torfowych na torfowisku — „Krowie Bagno” w pow. Włodawa i torfowisku Sawin pow. Chełm, gdzie można produkować już dziś 140 tys. ton brykietów. Przy niewielkim nakładzie mechanizacji ilość ta mogłaby dać opał 7 powiatom, zaoszczędzając setki ton węgla, tak cennego dla naszego eksportu.</u> + <u xml:id="u-14.90" who="#PoselCzapskiJozef">Uważam, że mamy prawo podtrzymać te wnioski i domagać się wzięcia ich pod uwagę przez Rząd — tak w toku realizacji budżetu, jak i w toku ustawiania konkretnego przyszłego planu gospodarczego na lata 1957 — 1960.</u> + <u xml:id="u-14.91" who="#PoselCzapskiJozef">Ludzie pracy miast i wsi Lubelszczyzny na wezwanie VIII Plenum KC PZPR włączyli się do wzmożenia wysiłków w tym nowym etapie budownictwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-14.92" who="#PoselCzapskiJozef">Ludzie pracy w walce o przywrócenie pełnej demokracji w naszym życiu społeczno-politycznym i gospodarczym chcą usunąć wszystkie błędy i wypaczenia dotychczas popełnione, chcą stać się faktycznymi gospodarzami swoich fabryk, swoich miast, osiedli i wsi, chcą poprawić warunki bytowe swoje, swojej rodziny, swojego najbliższego otoczenia. Dlatego pragną, aby w Planie 5-letnim nie popełniono błędów z poprzedniego okresu, chcą, aby Plan 5-letni był naprawdę planem wszechstronnie rozwijającym naszą gospodarkę narodową i zapewniającym wszystkim ludziom pracy jak najlepsze warunki życiowe w naszej Ojczyźnie Ludowej.</u> + <u xml:id="u-14.93" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł m. Łodzi Stanisław Urbańczyk.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#Marszalek">Poseł Urbańczyk Stanisław: Wysoka Izbo! Mandat poselski z ramienia największego polskiego środowiska włókienniczego nakłada na mnie obowiązek i daje mi prawo występowania nie tylko w sprawach regionalnych, ale i ogólnokrajowych dotyczących przemysłu włókienniczego.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#Marszalek">Mówić będę o sytuacji przemysłu włókienniczego w planowanym pięcioleciu.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#Marszalek">Na wstępie chciałbym zatrzymać się nad pewnymi generalnymi założeniami Planu 5- letniego na odcinku produkcji włókienniczej.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#Marszalek">Plan przewiduje na r. 1960 w zakresie podstawowych tkanin, tzn. bawełnianych i wełnianych, zwiększenie produkcji w porównaniu do 1955 r. dla bawełny o 22,1%, dla wełny o 17%. Należy postawić pytanie, jaką wymowę mają te liczby na tle założonego wzrostu konsumpcji — tej nieodzownej wypadkowej zamierzonego polepszenia warunków życiowych?</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#Marszalek">Według kompetentnych danych w 1960 r. zużycie tkanin w kraju wyniesie na 1 mieszkańca 19 m w porównaniu z 16,1 m w 1955 r. W liczbach względnych stanowi to wzrost o 18% konsumpcji tkanin.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#Marszalek">Czy to jest dużo? W porównaniu z innymi państwami, szczególnie o zbliżonej strukturze ekonomicznej i zdolności produkcyjnej przemysłu włókienniczego, jak Czechosłowacja i NRD, dane wskazują na zadowalającą sytuację.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#Marszalek">Przy bliższej jednak analizie rodzą się wątpliwości. Niska ciągle jeszcze jakość i wynikająca stąd trwałość tkanin przeznaczonych na rynek wewnętrzny obniża efekt wzrostu konsumpcji. Można również przypuszczać, że dodatkowo cyfra planowana masy towarowej w Planie będzie musiała ulec zmianie na rzecz eksportu.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#Marszalek">Poważne trudności w surowcowym zabezpieczeniu planów mogą zmusić do szukania dewiz na surowce drogą dodatkowego eksportu.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#Marszalek">Biorąc te dwa czynniki pod uwagę stwierdzić należy, że planowany 18% wzrost zużycia tkanin bawełnianych nie stanowi dostatecznego odbicia wzrostu konsumpcji w ramach 30% poprawy materialnych warunków egzystencji.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#Marszalek">Należy jednak niestety stwierdzić z przykrością, że nawet ten wzrost produkcji tekstyliów stoi pod znakiem zapytania. Wpływa na to szereg przyczyn o obiektywnym i subiektywnym charakterze. W pierwszym rzędzie niepokojące jest zaopatrzenie w surowce. Zarówno wskutek niewłaściwej organizacji zakupu surowców, jak i wskutek ograniczania w przeszłości czynnika fachowego w zakupach, handel zagraniczny i przemysł poniósł znaczne straty.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#Marszalek">Trzeba też wskazać na niewłaściwą pracę i gospodarkę dewizową kontrolowanego przez Ministerstwo Handlu Zagranicznego przedsiębiorstwa. — „Textilimport”. Jest charakterystyczne, że mimo szerokiego, krytycznego naświetlenia zagadnienia zakupu surowców włókienniczych ze strony organu prasowego — „Głos Pracy” jak i przeprowadzenia w „Textilimporcie” inspekcji przez Ministerstwo Kontroli Państwowej, nie ogłoszono dotychczas informacji o wysokości strat poniesionych przez skarb państwa wskutek nieumiejętnego przeprowadzani a transakcji zakupu.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#Marszalek">Wyjaśnienia tych strat dewizowych domagają się szerokie rzesze włókniarzy.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#Marszalek">Włókniarze są zainteresowani w naprawie organizacji zaopatrzenia surowcowego dodatkowo również dlatego, że dotychczasowe nierytmiczne dostawy często zakłócają harmonijny bieg pracy w zakładach. Tak np. przemysł bawełniany wskutek nierytmicznych dostaw w pierwszej połowie 1956 r. przyniósł straty sięgające ponad 15 mln zł.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#Marszalek">Postuluję, aby po zbadaniu sprawy gospodarki dewizowej przy zakupie surowców włókienniczych rozważyć powierzenie zakupu surowców resortowi przemysłu lekkiego, przy czym zaoszczędzone dewizy przeznaczyć dla resortu na zakup niezbędnych urządzeń i maszyn nie produkowanych w kraju.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#Marszalek">Drugim czynnikiem hamującym rozwój produkcji są zaniedbania w perspektywicznej i dalekoplanowej modernizacji przemysłu włókienniczego. W olbrzymiej większości dysponujemy przestarzałym, nierzadko XIX-wiecznym, a więc nisko wydajnym parkiem maszynowym i zdekapitalizowanymi budynkami fabrycznymi.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#Marszalek">Gdybyśmy byli w przeszłości chcieli i mogli więcej poświęcić uwagi systematycznemu unowocześnieniu starych zakładów, moglibyśmy dziś iść szybciej naprzód.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#Marszalek">Należy w tym miejscu podkreślić, że stanowczo niedostateczny wkład w unowocześnienie przemysłu włókienniczego miał krajowy przemysł maszynowy.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#Marszalek">Nadzieje wiązane z powstaniem w kraju własnej produkcji maszyn włókienniczych zostały w dużym procencie nie spełnione. Wydaje się wobec tego celowe podjęcie międzyresortowej dyskusji na temat warunków dalszej pracy tej gałęzi przemysłu maszynowego.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#Marszalek">Sprawę modernizacji i postępu technicznego należy w Planie 5-letnim postawić w ognisku zainteresowania resortu. Dalsze improwizacje, przy obecnym wysokim eksploatowaniu — gdyż współczynnik zmianowości sięga 2,88 — grożą w przyszłości katastrofą.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#Marszalek">Nasze środki inwestycyjne są obecnie szczupłe. Budować możemy w przemyśle mało, dlatego obowiązkiem w chwili obecnej jest skupienie uwagi i przygotowanie dokumentacji przyszłych inwestycji oraz dokładne przemyślenie dróg rozwojowych.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#Marszalek">Istnieją jeszcze dalsze hamulce rozwoju produkcji włókienniczej. Za jeden z nich uważam małą elastyczność produkcji. W dotychczasowym układzie zarządzania przemysłem zakłady miały bardzo ograniczone możliwości planowania produkcji. Centralne plany były odgórnie narzucane. Nie zawsze uwzględniały one techniczną i organizacyjną specyfikę zakładu.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#Marszalek">Wydaje się jednak, że pomimo występujących trudności — przy tym ograniczeniu inwestycji przemysłowych istnieją możliwości wykonania napiętych założeń Planu.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#Marszalek">Drogą, która w obecnych warunkach prowadzi do celu, jest zwiększenie specjalizacji poszczególnych zakładów, przy pozostawieniu im większej swobody w zakresie planowania i organizacji produkcji.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#Marszalek">Przy większej specjalizacji asortymentowej, uwzględniającej tradycje zakładu, można do maksimum wykorzystać istniejące urządzenia. Doprowadzi to przy obniżonych kosztach własnych do lepszych ilościowo i jakościowo efektów produkcji.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#Marszalek">Przy ogólnej ocenie Planu 5-letniego pod kątem widzenia produkcji tekstylnej nie można pominąć jeszcze jednego decydującego aspektu. Jest nim tendencja obstawania przy tradycyjnych procesach technologicznych. Jednym z podstawowych wskaźników postępowości przemysłu włókienniczego w świecie jest przerób włókien sztucznych i syntetycznych. Świat idzie w kierunku włókien, których proces tworzenia jest kontrolowany przez człowieka. Nasz rozwój w tym kierunku, zważywszy posiadanie bogatego zaplecza surowcowego, jest zupełnie niedostateczny.</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#Marszalek">Jeżeli nawet wziąć pod uwagę, że trudno w ciągu pięciolecia nadrobić zaległości wielu lat, to jednak zaznaczyć należy, że Planowi brak szerszych perspektyw na przyszłość.</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#Marszalek">Plan nie stwarza podstaw pod przyszły, szybki rozwój produkcji włókien (sztucznych przez wdrożenie nowych surowców do przerobu. Pikantnym szczegółem jest natomiast fakt, że jeśli już mówi się o pewnym wzroście produkcji włókien sztucznych, to dotyczy to włókien białkowych, wełnopodobnych, produkowanych na bazie deficytowego mleka.</u> + <u xml:id="u-15.28" who="#Marszalek">Wydaje się również w świetle tych uwag, że byłoby celowe podjęcie dyskusji, w jakim stopniu istniejąca dwutorowość strukturalna przemysłu włókienniczego i produkcji włókien sztucznych, oraz odpowiadająca im dotychczasowa organizacja instytutów sprzyja postępowi technicznemu włókiennictwa w Polsce. Istnieją argumenty wykazujące, że skoncentrowanie obu gałęzi w jednym ośrodku dyspozycyjnym mogłoby sprzyjać ogólnemu rozwojowi.</u> + <u xml:id="u-15.29" who="#Marszalek">W dalszym ciągu swego wystąpienia pragnę zająć uwagę Wysokiej Izby pewnymi zagadnieniami reprezentowanego przeze mnie miasta.</u> + <u xml:id="u-15.30" who="#Marszalek">Jak powszechnie W kraju wiadomo, jedną z podstawowych bolączek Łodzi jest sprawa wody. Posłowie na obecnej sesji bardzo szeroko omawiali zagadnienie wody, a mianowicie poseł Cebertowicz i poseł Kowalczyk postawili ogólne wnioski, z którymi się solidaryzuję. Natomiast ja chciałbym przedstawić tę sprawę na odcinku regionalnym.</u> + <u xml:id="u-15.31" who="#Marszalek">W zakresie zaopatrzenia ludności Łodzi w wodę zrobiono bardzo wiele. Władza ludowa zrealizowała przyrzeczenie dane łódzkiej klasie robotniczej i przekazała w 1955 r. do eksploatacji jednoprzewodowy rurociąg wodny Pilica- Łódź.</u> + <u xml:id="u-15.32" who="#Marszalek">Niestety kwestia wody nie została jeszcze rozwiązana ostatecznie. W chwili obecnej z istniejących ponad 26 tys. nieruchomości 17 tys. korzysta ze studzien podwórzowych, z których 60% z uwagi na jakość wody i łatwość zakażenia bakteriologicznego winno ulec likwidacji. Ponad 4.500 nieruchomości nie posiada własnych źródeł zaopatrzenia w wodę. W liczbie tej mieszczą się nie tylko te nieruchomości, których mieszkańcy mają możność czerpania wody z sąsiednich posesji.</u> + <u xml:id="u-15.33" who="#Marszalek">Istnieje kilkadziesiąt ulic, przy których nie ma w ogóle nieruchomości z czynnymi studniami, a mieszkańcy zaopatrywani są w wodę z cystern samochodowych, dowożących wodę raz lub dwa razy dziennie.</u> + <u xml:id="u-15.34" who="#Marszalek">Niestety zachodzi obawa, że ten niewłaściwy stan może ulec jeszcze pogorszeniu. Jak wynika z poważnych badań naukowych, nad Łodzią wisi groźba wyczerpania lokalnych złóż wodonośnych. Nadmierna, prawie trzykrotnie większa niż przed wojną eksploatacja pokładu wody przez zakłady przemysłowe powoduje systematyczne obniżanie lustra wody w warstwach dyluwialnych i górnej kredy, grożąc zupełnym wyczerpaniem złóż w najbliższej przyszłości.</u> + <u xml:id="u-15.35" who="#Marszalek">Zaobserwowana po wojnie depresja, dochodząca w niektórych obszarach do 29 m, powoduje wypadanie z eksploatacji wielu lokalnych ujęć wody W przemyśle, jak również okolicznych studzien podwórzowych.</u> + <u xml:id="u-15.36" who="#Marszalek">Biuro Projektów Budownictwa Komunalnego w Łodzi w opracowanym studium wód przemysłowych obliczyło górną granicę możliwości eksploatacji miejscowych zasobów wodnych na 90 tys. m^3^ na dobę, podczas gdy planowana eksploatacja na 1960 r. wynosi 198 tys. m^3^ na dobę.</u> + <u xml:id="u-15.37" who="#Marszalek">Należy przy tym podkreślić, że planowane zapotrzebowanie wody liczone jest według bardzo skąpych norm. Przyjęta w założeniu norma 120 litrów zużycia wody na jednego mieszkańca w 1960 r. jest właściwie bardzo niska. A trzeba wziąć pod uwagę fakt, że w wyniku nowego budownictwa mieszkaniowego, posiadającego wszelkie urządzenia sanitarno-techniczne, zużycie wody na jednego mieszkańca znacznie wzrośnie.</u> + <u xml:id="u-15.38" who="#Marszalek">Również stwierdzić należy, iż w przyjętej normie musi pomieścić się zwiększone zapotrzebowanie wody na cele użyteczności publicznej.</u> + <u xml:id="u-15.39" who="#Marszalek">Planowana eksploatacja obejmuje też bardzo skromny, bo tylko 15% wzrost zapotrzebowania wody przez przemysł. Widać stąd, że pomiędzy możliwościami a potrzebami eksploatacji pozostaje różnica 100 tys. m^3^ na dobę. Tego deficytu nie jest w stanie zaspokoić istniejący przewód rurociągu Pilica-Łódź o wydajności dobowej 40 tys. m^3^.</u> + <u xml:id="u-15.40" who="#Marszalek">Powstaje więc nieodzowna konieczność wybudowania w nadchodzącym pięcioleciu drugiej linii przesyłowej rurociągu.</u> + <u xml:id="u-15.41" who="#Marszalek">Czynnikiem, który znacznie ułatwia przeprowadzenie tej inwestycji, jest fakt, że wszystkie podstawowe istniejące urządzenia ujęcia wody i oczyszczenie wody w Tomaszowie i Rokicinach — przewidują taką możliwość rozbudowy.</u> + <u xml:id="u-15.42" who="#Marszalek">Za wybudowaniem drugiej nitki rurociągu przemawia jeszcze jeden ważki argument. Momentem tym jest możliwość wystąpienia awarii istniejącego rurociągu. Wskutek ruchów rur pod wpływem oddziaływania wód gruntowych i starzenia się gumy mogą nastąpić nieprzewidziane uszkodzenia złączy.</u> + <u xml:id="u-15.43" who="#Marszalek">Należy wziąć pod uwagę, że rurociąg łączony na tego typu złącza, tej długości, jest pierwszym i jedynym w kraju. Brak jest dostatecznych doświadczeń, jak rurociąg będzie pracował w trakcie eksploatacji. Trudno liczyć na absolutną bezawaryjność, tym bardziej iż dotychczasowa praktyka potwierdza możliwości ich powstania.</u> + <u xml:id="u-15.44" who="#Marszalek">Przy doraźnej przerwie w czasie ewentualnej naprawy rurociągu nastąpić może nieunikniony brak wody w mieście. W obawie przed zapowietrzeniem sieci, w szczególności magistral wodnych, trzeba będzie wyłączyć w mieście pewne dzielnice spod zaopatrzenia w wodę. Jakie mogą być tego konsekwencje sanitarne i przeciwpożarowe — lepiej nie mówić.</u> + <u xml:id="u-15.45" who="#Marszalek">Z uwagi na kompleksowy charakter gospodarki wodnej na terenie Łodzi nie można całkowicie rozdzielać potrzeb i sposobu ich zaspokojenia dla czynników komunalnych i przemysłowych. Dlatego też wydaje się rzeczą słuszną i sprawiedliwą, aby finansowymi ciężarami obarczyć zarówno Ministerstwo Gospodarki Komunalnej, jak i poszczególne resorty przemysłowe.</u> + <u xml:id="u-15.46" who="#Marszalek">Za udziałem przemysłu w rozbudowaniu rurociągu przemawiają nie tylko doraźne dla niego korzyści, ale i obowiązki, wynikające z nowych funkcji społecznych przemysłu.</u> + <u xml:id="u-15.47" who="#Marszalek">Na zakończenie pragnę jeszcze raz stwierdzić, że rozwiązanie sprawy wody — budowa nowej linii przesyłowej rurociągu jest dla naszego miasta problemem o podstawowej doniosłości, problemem ustalającym społeczno-gospodarczą przyszłość Łodzi.</u> + <u xml:id="u-15.48" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-15.49" who="#Marszalek">Marszałek: Głos ma poseł woj. olsztyńskiego Józef Piskorski.</u> + <u xml:id="u-15.50" who="#Marszalek">Poseł Piskorski Józef: Wysoki Sejmie! Zapoczątkowanie zmian w dotychczasowej błędnej i gospodarczo szkodliwej polityce w stosunku do rzemiosła, które znalazło swój wyraz w ogłoszonych przez Stronnictwo Demokratyczne wytycznych programowych, w uchwałach VII i VIII Plenum KC PZPR, jak również w ostatnich wypowiedziach I Sekretarza Komitetu Centralnego tow. Gomułki — zostało powitane z uznaniem przez ogół rzemiosła. Praktyczne skutki tej nowej, słusznej polityki nie są jednak, jak dotąd, odczuwane przez rzemieślników w terenie. Dotyczy to zwłaszcza zagadnień zaopatrzeniowych i podatkowych.</u> + <u xml:id="u-15.51" who="#Marszalek">Mimo zwiększonego w IV kwartale przydziału surowców dla rzemiosła indywidualnego, sytuacja zaopatrzeniowa nie uległa istotnej poprawie, Przydział surowców pokrywa w dalszym ciągu zaledwie część potrzeb rzemiosła, i to tylko na odcinku świadczenia usług. Zaopatrzenia na cele produkcyjne rzemieślnikom wciąż jeszcze brak, rzemieślnicy korzystać mogą jedynie z przydziałów uzyskanych przez zleceniodawców.</u> + <u xml:id="u-15.52" who="#Marszalek">Niezadowolenie budzi fakt, że mimo zapowiedzi nie uregulowano do tej pory sprawy dostępu rzemiosła do odpadów surowcowych. Celem załatwienia tej sprawy kierownictwa przedsiębiorstw przemysłu państwowego, terenowego czy spółdzielczego winny otrzymać uprawnienie swobodnego dysponowania takimi odpadami we własnym zakresie, bez zbędne formalistycznej procedury przedzielania. Na przykład w woj. olsztyńskim, w samym handlu drzewem, na placach składowych Biur Zbytu Drewna marnuje się wiele odpadów drewna, których sprzedać nikomu nie wolno.</u> + <u xml:id="u-15.53" who="#Marszalek">W zaopatrzeniu występuje jeszcze jeden bolesny — „problem”. Jest to system cen, jaki stosuje się przy sprzedaży wszelkiego rodzaju materiałów dla rzemiosła. Począwszy od tarcicy, poprzez skórę, żelazo, artykuły chemiczne, elektrotechniczne itp. — rzemieślnicy płacą inne, wyższe ceny, niż jednostki gospodarki uspołecznionej za te same towary. Wydaje się, iż nadszedł już czas, by zmienić ten system w kierunku ujednolicenia cen dla wszystkich odbiorców, a poza tym by rzemiosło wytwórcze, produkujące, mogło otrzymać potrzebne materiały po cenach hurtowych, a nie detalicznych.</u> + <u xml:id="u-15.54" who="#Marszalek">Zmiana ta pozwoli na obniżenie cen zarówno wyrobów, jak i usług rzemieślniczych, a jednocześnie przyczyni się do przezwyciężenia panującego wśród rzemiosła przekonania o utrzymywaniu w stosunku do niego polityki dyskryminacji gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-15.55" who="#Marszalek">Minister Finansów wydał ostatnio rozporządzenie w sprawie zwalniania od podatków na okres 2 lat nowo zakładanych drobnych zakładów rzemieślniczych, które obowiązuje z mocą od dnia 1 sierpnia 1956 r. Witamy z uznaniem próbę zastosowania na odcinku rzemiosła systemu bodźców, mimo że próba ta jest zbyt wąska zarówno w zasięgu terytorialnym, jak i przedmiotowym, nadmiernie ograniczając ilość rzemieślników korzystających ze zwolnień od podatków.</u> + <u xml:id="u-15.56" who="#Marszalek">Pozytywnie oceniamy również zapowiedź ob. Ministra Finansów odnośnie dalszego uproszczenia systemu poboru podatków od rzemieślników przez wprowadzenie kart podatkowych oraz objęcie ryczałtem podatkowym całego rzemiosła. Obydwa rozporządzenia mają wejść w życie z dniem 1 stycznia 1957 r. Niezbędnym uzupełnieniem tych rozporządzeń powinno być wydanie nowych przepisów o podatku dochodowym, w których zarówno stawki, jak i progresja zostaną poddane rewizji w kierunku wydatnego zmniejszenia wynikających stąd obciążeń tych rzemieślników, którzy opłacają podatki na zasadach ogólnych.</u> + <u xml:id="u-15.57" who="#Marszalek">O ile mi wiadomo inicjatywa Ministerstwa Finansów idzie w tym kierunku. Jest to konieczne, gdyż np. na terenie woj. olsztyńskiego stan ekonomiczny olbrzymiej większości warsztatów jest w rzeczywistości bardzo słaby. Wielu rzemieślników, którzy już zaciągnęli pożyczki w Narodowym Banku Polskim w oparciu o nowe przepisy, wyraziło sceptyczny pogląd na możliwości uregulowania spłat kredytów w terminie, o ile wszelkiego rodzaju obciążenia, jakie w tej chwili kładą się na barki rzemieślnika, nie ulegną wydatnemu obniżeniu.</u> + <u xml:id="u-15.58" who="#Marszalek">Prócz omówionych postulatów, dotyczących zmian przepisów prawa podatkowego, na zebraniach rzemieślniczych w woj. olsztyńskim wysuwane są żądania zmian personalnych w obsadzie niektórych stanowisk w organach finansowych terenowych rad narodowych. Rzemieślnicy uzasadniają swe żądania tym, że ludzie ci nie zerwali z nawykiem łamania praworządności, powstaje więc wątpliwość, czy zdołają oni przestawić swoją mentalność do tego stopnia, aby (mogli podjąć realizację nowej, sprawiedliwej polityki w stosunku do rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-15.59" who="#Marszalek">Zjawiska te nie są odosobnione. Analogiczne sygnały dochodzą nas również z terenu innych województw.</u> + <u xml:id="u-15.60" who="#Marszalek">W zakresie obciążeń finansowych — oprócz podatków — należy zrewidować zasadę pobierania od rzemieślników wyższych czynszów mieszkaniowych, opłat na Fundusz Gospodarki Mieszkaniowej, abonamentów radiowych oraz opłat za ubezpieczenia społeczne z tytułu zatrudniania w rzemiośle pracowników. Te wyższe opłaty rzemiosło uważa za antydemokratyczne, podważające zasady równości obywatelskiej, i traktuje je jako objaw stosowania wobec niego polityki dyskryminacji.</u> + <u xml:id="u-15.61" who="#Marszalek">Poruszę jeszcze jedną sprawę, dotyczącą rzemiosł spożywczych, która szczególnie ostro występuje na terenach granicznych województw północnych i zachodnich. Zagadnienie to naświetlę posługując się dobrze mi znanymi przykładami z woj. olsztyńskiego. Chodzi tu o udzielanie zezwoleń na otwarcie piekarni, wędliniarni, masarni, zakładów cukierniczych.</u> + <u xml:id="u-15.62" who="#Marszalek">W Wojewódzkim Zarządzie Handlu w Olsztynie od dwóch miesięcy zebrało się kilkadziesiąt odwołań i podań od rzemieślników z terenu całego województwa, którzy chcą uruchomić warsztaty z branży spożywczej. Nie są one załatwiane, bo nikt nie chcę zdecydować, czy dać, czy nie dać zezwolenia. Izba Rzemieślnicza nie może spowodować wydania decyzji w tych sprawach przez Wojewódzki Zarząd Handlu, zaś Wojewódzki Zarząd Handlu boi się wydania decyzji nawet w takich wypadkach, kiedy rzemieślnicy masarze mają ze strony Centralnego Zarządu Przemysłu Mięsnego zapewnienie, że będą zaopatrzeni w potrzebne ilości podrobów i mięsa niektórych gatunków.</u> + <u xml:id="u-15.63" who="#Marszalek">Uruchomienie piekarni, ciastkami w wielu miastach i miasteczkach województwa jest celowe i konieczne. Nawet w mieście Olsztynie uruchomienia kolejnej piekarni rzemieślniczej domagało się społeczeństwo całej dzielnicy na zebraniu Obwodowego Komitetu Frontu Narodowego w dniu 15 listopada br. Podobne żądania wysuwało społeczeństwo na plenum Powiatowego Komitetu Frontu Narodowego w Ostródzie, Działdowie, Nowym Mieście i Iławie.</u> + <u xml:id="u-15.64" who="#Marszalek">Głosy opinii, interes społeczeństwa nie dociera jednak do decydujących w tym zakresie czynników. Jestem zdania, że na terenie woj. olsztyńskiego, zaludnionego przez około 800 tys. łudzi, nie tylko może istnieć dotychczasowe kilka drobnych piekarń rzemieślniczych, ale ilość ich powinna być podwojona, tak samo jak powinno się pojawić kilkanaście warsztatów cukierniczych, Warsztatów cukierniczych, których przez 6 lat nie było w ogóle w rejestrach rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-15.65" who="#Marszalek">W sprawach rzemiosła wymaga jeszcze naświetlenia zagadnienie lokali użytkowych. Jest to zagadnienie trudne z uwagi na istniejące obiektywne niedobory w puli lokalowej. Moim zdaniem, istnieją trzy możliwości rozwiązania tego problemu:</u> + <u xml:id="u-15.66" who="#Marszalek">Po pierwsze — przydzielanie rzemieślnikom lokali nie wykorzystanych bądź wykorzystanych niewłaściwie, jeśli lokale te nadają się na warsztaty rzemieślnicze.</u> + <u xml:id="u-15.67" who="#Marszalek">Po drugie — częściowe pokrycie potrzeb lokalowych rzemiosła z nowego budownictwa.</u> + <u xml:id="u-15.68" who="#Marszalek">Po trzecie — umożliwienie rzemieślnikom budowy lokali warsztatowych we własnym zakresie.</u> + <u xml:id="u-15.69" who="#Marszalek">W tym celu należy uruchomić kredyty inwestycyjne na budowę takich lokali, a w przypadku sfinansowania przez rzemieślnika budowy z własnych środków finansowych — zaliczyć wyłożone na ten cel kwoty na poczet należności podatkowych. Sprawa ta została poruszona w referacie tow. Gomułki na VIII Plenum KC PZPR i powinna stać się jak najszybciej przedmiotem zarządzeń odpowiednich władz.</u> + <u xml:id="u-15.70" who="#Marszalek">Realizacja przedstawionych przeze mnie postulatów, które są postulatami całego rzemiosła, pogłębi zaufanie mas rzemieślniczych do władzy ludowej i utwierdzi je w przekonaniu, że zapoczątkowana w stosunku do rzemiosła polityka to nie przejściowe posunięcia taktyczne, lecz trwałe zasady polityki Rządu Ludowego na tym odcinku. Przeświadczenie o trwałości i stabilizacji warunków pracy rzemiosła może dopiero spowodować poważny wzrost ilości warsztatów i stanu zatrudnienia, a tym samym przyczynić się do aktywizacji terenów gospodarczo zaniedbanych, zwłaszcza małych miast i miasteczek.</u> + <u xml:id="u-15.71" who="#Marszalek">Obywatele Posłowie! Kilka słów pragnę poświęcić spółdzielczości pracy.</u> + <u xml:id="u-15.72" who="#Marszalek">Spółdzielczość pracy przeżywa głęboki kryzys, polegający na wadliwej strukturze organizacyjnej całego pionu, braku koordynacji pomiędzy planowaniem i zaopatrzeniem a możliwościami wykonania produkcji i jej zbytu, oraz na wynikających z poprzednio wymienionych przyczyn najniższych w porównaniu z innymi gałęziami gospodarki narodowej zarobkach załóg spółdzielczych.</u> + <u xml:id="u-15.73" who="#Marszalek">Dla uzdrowienia tej sytuacji należy dokonać szeregu zasadniczych posunięć. Podstawowym posunięciem powinna być realizacja postanowień statutowych dotyczących samorządu spółdzielczego. Wymaga to przekazania spółdzielniom pracy uprawnień w zakresie planowania produkcji i usług, zarówno pod względem wartości, jak i asortymentu, zatrudnienia oraz płac. Wynika z tego konieczność szerokiego zdecentralizowania zaopatrzenia w zakresie surowców bilansowanych centralnie i ustalenia stopnia (zaspokojenia z tego źródła potrzeb surowcowych spółdzielni. Pozostałe potrzeby surowcowe powinny być zaspokajane przez władze terenowe z lokalnych źródeł zdecentralizowanych. Zakłada to konieczność elastycznego traktowania planów produkcji i usług, w zależności od realnych możliwości surowcowych.</u> + <u xml:id="u-15.74" who="#Marszalek">Elastyczność w planowaniu pociąga za sobą konieczność usamodzielnienia spółdzielni pracy również w zakresie zbytu. Należy umożliwić spółdzielniom nawiązywanie bezpośrednich kontaktów z różnorodnymi jednostkami handlu, co pozwoli na usunięcie zbędnych ogniw pośrednich. To zbliżenie producenta do konsumenta da w wyniku lepsze rozeznanie potrzeb szerokich rzesz nabywców, przy jednoczesnym zmniejszeniu kosztów handlowych, co prowadzi do potanienia produkcji i usług.</u> + <u xml:id="u-15.75" who="#Marszalek">Przeprowadzenie postulatu usamodzielnienia poszczególnych spółdzielni pociąga za sobą konieczność rozważenia sprawy dostosowania do tych zmienionych warunków dotychczasowej struktury organizacyjnej pionu spółdzielczości pracy. Wydaje się niezbędne przestawienie działalności Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy w pierwszym rzędzie na zagadnienia rewizji i instruktarzu jednostek' spółdzielczych w terenie oraz na sprawy zaopatrzenia ze źródeł centralnych. W związku z tym staje się konieczne przeanalizowanie celowości dalszego istnienia wojewódzkich związków spółdzielni pracy w obecnej formie, przy czym należałoby rozważyć możliwość powołania delegatur wojewódzkich Centralnego Związku Spółdzielczości Pracy tam, gdzie zajdzie tego nieodzowna potrzeba.</u> + <u xml:id="u-15.76" who="#Marszalek">Zmiany te powinny wydatnie zmniejszyć dotychczasowe obciążenia poszczególnych spółdzielni związane z utrzymaniem nadmiernie rozbudowanego, a więc bardzo kosztownego aparatu na szczeblu wojewódzkim i centralnym. Decentralizacja, samodzielne planowanie i bezpośredni zbyt, oraz zmniejszenie kosztów administracyjnych zapewnią spółdzielniom pracy rentowność, co pozwoli na podniesienie zarobków załóg spółdzielczych przy zachowaniu dotychczasowego poziomu cen wyrobów i usług spółdzielczych, a w niektórych przypadkach prowadzić będzie do obniżenia cen produkcji i usług.</u> + <u xml:id="u-15.77" who="#Marszalek">W wytycznych Stronnictwa Demokratycznego oraz w przemówieniach na VIII Plenum KC PZPR poruszone zostały m. in. sprawy przemysłu prywatnego. Przed naszą gospodarką narodową stoi obecnie pilne zadanie zapewnienia pracy tym wszystkim, którzy w związku z likwidowaniem zaistniałych przerostów w zatrudnieniu będą poszukiwali pracy. Jednocześnie należy w pełni wykorzystać inicjatywę i energię twórczą jednostek w kierunku organizowania i uruchamiania środków i rezerw sił wytwórczych i surowców lokalnych w celu zwiększenia masy towarowej artykułów powszechnego użytku.</u> + <u xml:id="u-15.78" who="#Marszalek">Na tym odcinku należy m. in. wykorzystać możliwości przemysłu prywatnego, który jako bardziej rzutki i elastyczny może uruchomić i rentownie poprowadzić drobne zakłady wytwórcze, nieopłacalne zarówno dla przemysłu państwowego, jak i spółdzielczego. Chodzi tu przede wszystkim o wytwarzanie materiałów budowlanych, o produkcję chemiczno-mineralną, o przetwórstwo środków żywności (zwłaszcza z owoców, warzyw, runa leśnego, ryb), o produkcję antyimportową, względnie o wytwarzanie artykułów na eksport. Terenowe rady narodowe winny ułatwiać organizowanie tego rodzaju placówek.</u> + <u xml:id="u-15.79" who="#Marszalek">Przejdę chociaż pokrótce do spraw przemysłu terenowego w woj. olsztyńskim. Województwo to jest pod względem gospodarczym zaniedbane. Już z tej trybuny szeroko na temat naszego województwa, na temat jego zaniedbania mówił poseł Król. Ja chciałbym w paru słowach tylko ustosunkować się w swej wypowiedzi do przemysłu terenowego.</u> + <u xml:id="u-15.80" who="#Marszalek">W okresie powojennym uruchomiono na terenie naszego województwa zaledwie kilka nowych drobnych zakładów przemysłowych. Jest to stanowczo za mało w stosunku do możliwości surowcowych naszego województwa i jego potrzeb w zakresie zatrudnienia.</u> + <u xml:id="u-15.81" who="#Marszalek">W tych warunkach należałoby do końca roku 1957 przyznać woj. olsztyńskiemu środki inwestycyjne w łącznej wysokości około 16 milionów zł na uruchomienie nowych zakładów przemysłu terenowego, względnie na modernizację produkcji w zakładach już istniejących i rozmieszczonych na terenie całego województwa. Inwestycje te objęłyby łącznie 33 zakłady przemysłu terenowego. Wartość produkcji uzyskana dzięki tym inwestycjom ma wynieść rocznie około 40 milionów zł. Ta pomoc kredytowa ze skarbu państwa przyczyni się niewątpliwie do wzmożenia troski władz terenowych o podniesienie rentowności i gospodarności podległego im przemysłu.</u> + <u xml:id="u-15.82" who="#Marszalek">Kończąc swoje wypowiedzi proszę, aby komisje sejmowe jak i rządowe, które będą ustalać szczegółowe zadania naszej gospodarki narodowej do końca 1960 r., tj. na okres naszej pięciolatki, wzięły pod uwagę przedłożone przeze mnie postulaty, wskazujące źródła aktywizacji terenów gospodarczo zaniedbanych, a w szczególności terenów Warmii i Mazur.</u> + <u xml:id="u-15.83" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-15.84" who="#Marszalek">Do Prezydium Sejmu wpłynęła interpelacja podpisana przez czterech posłów: Teisseyre'a Stanisława, Kruczkowskiego Leona, Kaliszewskiego Stanisława i Horodyńskiego Dominika.</u> + <u xml:id="u-15.85" who="#Marszalek">Uprzejmie proszę posła Stanisława Teisseyre'a o zreferowanie tej sprawy.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Interpelacja posłów Teisseyer'a Stanisława, Kruczkowskiego Leona, Kaliszewskiego Stanisława, Horodyńskiego Dominika:</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#PoselTeisseyreStanislaw">„W lutym br. powołana została Komisja Rządowa do spraw plastyki.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Powołanie jej było spowodowane zasadniczymi niedomaganiami w dziedzinie upowszechnienia twórczości plastycznej, złym stanem estetyki dnia codziennego, niską jakością estetyczną produkcji przemysłowej. Stan ten powoduje z jednej strony poważne szkody kulturalno-gospodarcze, z drugiej strony bezrobocie wśród plastyków, a w szczególności wśród młodzieży kończącej wyższe studia plastyczne.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Zadaniem Komisji Rządowej było przygotowanie wniosków zmierzających do upowszechnienia kultury plastycznej, powiązania plastyki z życiem gospodarczym, likwidacji bezrobocia wśród plastyków, oraz opracowanie projektu ustawy o wykonywaniu zawodu plastyka.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Ponieważ do tej pory mimo upływu 10 miesięcy prace Komisji nie przyniosły żadnych praktycznych rezultatów, podpisani posłowie zapytują Obywatela Prezesa Rady Ministrów, czy widzi on możliwość przyśpieszenia realizacji zadań, dla których Komisję powołano, a w szczególności wprowadzenia w życie projektowanej i opracowanej już ustawy o wykonywaniu zawodu plastyka.”</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu nada interpelacji dalszy bieg zgodnie z obowiązującym regulaminem.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#Marszalek">Obecnie ogłaszam 15-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 17 min. 50 do godz. 18 min. 15.)</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. warszawskiego Leonard Małecki.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#Marszalek">Poseł Małecki Leonard: Wysoki Sejmie! Nawiązując do projektu Planu 5-letniego, pragnę mówić pięć następujących spraw:</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#Marszalek">1)system dotychczasowego planowania gospodarczego, 2)zbyt szeroki front robót inwestycyjnych, budowanie nowych niekoniecznie potrzebnych zakładów, 3)słabą modernizację istniejących zakładów, niewykorzystywanie ich mocy produkcyjnej i blokowanie maszyn produkcyjnych, 4)wąskie gardło transportu — i wreszcie 5)zagadnienie likwidacji chuligaństwa, o którym już była mowa w dyskusji.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! W kraju naszym toczą się żywe dyskusje i wymiana poglądów na najistotniejsze, aktualne problemy naszego życia politycznego, społecznego i gospodarczego. Wiele miejsca zajmują w tej dyskusji problemy związane z rozwojem naszej gospodarki narodowej, jej organizacją, metodami planowania, zarządzania itp.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#Marszalek">Stopniowo krytyka się pogłębia, przyczyn szukamy w zbiurokratyzowaniu naszego życia, w złej organizacji naszej gospodarki, naszego systemu ekonomicznego.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#Marszalek">Do pierwszej sprawy. — Załoga fabryki, w której pracuję, liczy ponad 5.500 ludzi, a ma tylko 16 inżynierów z dyplomem. Tymczasem zła polityka kadrowa pcha ludzi z wyższym wykształceniem bezpośrednio po ukończeniu studiów do pracy w Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, w ministerstwach, w centralnych zarządach, co moim zdaniem jest niesłuszne i szkodliwe dla gospodarki narodowej, jak i dla tych osób.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#Marszalek">Każdy taki człowiek powinien po studiach pracować przynajmniej 3 do 5 lat w fabryce, aby zapoznał się z klasą robotniczą, z jej trudnościami, ze sposobem realizacji zadań planowych, w jaki sposób następuje potanienie produkcji, jak klasa robotnicza podnosi swoje zarobki itd.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#Marszalek">Dotychczas było tak, że w PKPG i innych centralnych instancjach ludzie teoretycznie przygotowani, ale bez dobrej praktyki i doświadczenia fachowego drogą łatwizny dzielili przy pomocy suwaka wartość produkcji przez planowaną wydajność wartości w cenach niezmiennych, a ostatnio w cenach porównywalnych na 1 robotnika, i w ten sposób wyliczali plan zatrudnienia, co moim zdaniem jest zupełnie niesłuszne, gdyż nie uwzględnia różnego stopnia pracochłonności asortymentów produkcji w wypadku zmian w jej strukturze.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#Marszalek">Właściwe wyliczenie zatrudnienia to przemnożenie pracochłonności poszczególnych asortymentów produkcji przez planowaną ilość produkcji tych asortymentów i podzielenie otrzymanej sumy przez planowany efektywny czas pracy robotnika.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#Marszalek">Podobnie jest przy wyliczaniu funduszu płac, gdzie stosuje się średnie płace, które podnosi się w oparciu o podniesienie wartości produkcji na robotnika. Za niezmienioną wartością produkcyjną może kryć się większa pracochłonność. W wyniku tego zwiększają się wydatki na fundusz płac i w konsekwencji powstają jego przekroczenia oraz zmniejszenie premii pracownikom itp. Są już odgłosy niezadowolenia tych pracowników, którzy nie ze swej winy otrzymują niejednokrotnie niższe zarobki.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#Marszalek">Stosowanie takiego systemu przez PKPG spowodowało moim zdaniem kataklizm finansowo-gospodarczy kraju. PKPG jest winna za — „nadmiar” ludzi w Polsce.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#Marszalek">Do drugiej sprawy. — Jest rzeczą znaną, że budownictwo elektryczne w Polsce Ludowej musi być forsowane, gdyż jest nam bardzo potrzebne. Ale niezrozumiałym jest, dlaczego rozwinięto aż tak olbrzymio szeroki front tych robót inwestycyjnych, że w tej chwili są w tym zaangażowane miliardy złotych. Tego rodzaju inwestycje powinny być planowo rozpoczęte i planowo zakończone, w takiej formie, aby się szybko akumulowały, a nie jak np. w Koninie, gdzie najpierw budowano stołówkę, a później kanały, co spowodowało rozgoryczenie robotników.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#Marszalek">Nie lepiej jest i na innych terenach kraju. Na przykład już w 1952 r. wskazywałem Departamentowi Elektrotechnicznemu Ministerstwa Kolei, że niesłuszne jest budowanie Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego w Mińsku Mazowieckim dla naprawy jednostek elektrycznych. Budowa ta pochłonęła prawdopodobnie już około 150 mln zł. Natomiast w miejsce tych Zakładów byłoby bardziej celowe pobudować drugą połowę hali w Zakładach Naprawczych w Pruszkowie kosztem około 50 mln zł. A za drugie 50 mln zł można by było pobudować ładne osiedle dla tysiąca robotników w tym mieście i jeszcze około 50 mln zł, lub może nawet więcej, oddać do skarbu państwa.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#Marszalek">Mało tego — budujące się Zakłady Naprawcze w Mińsku Mazowieckim są obecnie kulą u nogi Centralnego Zarządu Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego, a mimo tego w tej chwili planuje się budowę Zakładów Naprawczych Taboru Kolejowego w Podkanowie dla naprawy parowozów i wagonów. I ta budowa jest zupełnie niepotrzebna, ponieważ można znacznie rozbudować inne zakłady w resorcie kolei i uruchomić w nich pracę na dwie lub trzy zmiany. Są przecież niektóre zakłady wykorzystywane obecnie tylko w 60% — na jedną zmianę. Na zaniechaniu budowy Zakładów Naprawczych w Podkanowie można by moim zdaniem zaoszczędzić około pół miliarda zł, tylko trzeba odpowiednio to zagadnienie przeanalizować na szczeblu centralnym, bo przecież istniejące w Podkanowie fundamenty z okresu okupacji nie były konserwowane przez 12 lat i dziś zapewne nie wiele są już warte.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#Marszalek">Trzeba przy tym podkreślić i taką sprawę, że wykorzystujemy często niepotrzebne (materiały budowlane, a w szczególności cement, na niektóre nowe a niekoniecznie potrzebne budowy, które zamiast zysku przynoszą straty. Dzieje się to kosztem zmniejszania budownictwa mieszkaniowego, kosztem pogarszania i tak już ciężkich warunków bytowo-mieszkaniowych ludzi pracy.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#Marszalek">Do trzeciej sprawy. — Wiele różnych nowych maszyn, o których tu Obywatele Posłowie mówili, wartości kilku miliardów, jest nie wykorzystanych. Te zamrożone miliardy byłyby się już dawno zamortyzowały, gdyby te maszyny przeznaczono dla przemysłu takiego, który ma maszyny stare i złe.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#Marszalek">Dla przykładu podaję: odsetek maszyn starych wynosi w naszym zakładzie 72% parku maszynowego. Gdyby robotnicy pracowali na zamrożonych obecnie nowych maszynach, podwyższyliby sobie zarobki i jednocześnie byłaby korzyść dla państwa.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#Marszalek">Mimo sporej kadry naukowców, konstruktorów i wynalazców, nasz postęp w dziedzinie wdrażania nowej techniki do gospodarki jest zupełnie niewystarczający w stosunku do naszych potrzeb i możliwości oraz do osiągnięć innych krajów. Stanowi to ogromną przeszkodę na drodze dalszego rozwoju gospodarczego naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#Marszalek">Na podniesienie stanu zdrowotności, bezpieczeństwa i higieny pracy państwo przeznacza z roku na rok wzrastające środki. Czyni to zupełnie słusznie, gdyż sprawa zdrowia narodu na obecnym etapie powinna być szczególnie brana pod uwagę. Rząd powinien mieć rozeznanie, jaki jest stan zdrowotny w kraju, a szczególnie jakie choroby i w jakim stopniu panują wśród ludzi pracy i pozostałych obywateli, o których w okresie ostatniej kadencji nigdy nie słyszeliśmy Nie trzeba zadowalać się suchą statystyką, ale zapobiegać, otoczyć opieką poradnie przyzakładowe w dużych zakładach pracy, które są tam koniecznie potrzebne dla zapobiegania chorobom zawodowym i dbania o należyte zdrowotne warunki w obsługiwanych zakładach.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#Marszalek">Do czwartej sprawy. — Patrząc na mapę Rzeczypospolitej, widzimy dwie podstawowe magistrale kolejowe, łączące kopalnie i przemysł śląski z dwoma naszymi portami. A mianowicie: główna magistrala Katowice — Tarnowskie Góry — Karsznice — Bydgoszcz — port gdyński; drugą magistrala kolejowa prowadzi poprzez Opole — Wrocław do Szczecina.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#Marszalek">Należałoby zelektryfikować odcinek linii kolejowej Katowice — Tarnowskie Góry, ponieważ na tym krótkim odcinku głównej magistrali węglowej można by przez to osiągnąć milionowe oszczędności węgła, a nawet oddać 240 parowozów do użytku na innych liniach kolejowych. W ten sposób rozładowałoby się wąskie gardło w transporcie, a przy tym pociągi tranzytowe do Czechosłowacji nie odchodziłyby z opóźnieniem. Można nawet powiedzieć, że dałoby się to przeprowadzić bez jakichkolwiek wkładów inwestycyjnych, tylko trzeba tę sprawę na szczeblu centralnym odpowiednio ustawić. Ale błędem wielkim jest budować równolegle dwie linie z Katowic do Opola.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#Marszalek">Natomiast druga magistrala kolejowa, poprzez Opole — Wrocław do Szczecina, winna w Planie 5-letnim stracić charakter drogi transportowej do portu szczecińskiego, a węgiel i inne produkty tamtędy przewożone należy przerzucać na magistralę wodną, prowadzącą poprzez Kanał Gliwicki — Odrę do portu szczecińskiego.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#Marszalek">Jeśli chodzi o tę magistralę wodną, to Kanał Gliwicki był za czasów niemieckich kopalnią złota dla przedsiębiorców prywatnych, którzy zabiegali o przewóz jak największego tonażu towarów tą drogą do Szczecina. Dziś Kanał Gliwicki nie jest używany od 12 lat i niebawem zasypie go muł. Moim zdaniem, jest to szkodnictwo najwyższego stopnia, najwyższego szczebla.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#Marszalek">Należy tę drogę wodną uruchomić, gdyż można nią przewozić tanio tysiące, tysiące ton towarów do Szczecina, zamiast czynić to koleją poprzez Opole — Wrocław, no i aby wreszcie — trzeba aż tak powiedzieć — lud śląski zamieszkujący nad tym Kanałem Gliwickim przestał się wyśmiewać z nieudolnej gospodarki naszego rządu.</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#Marszalek">Po oczyszczeniu tego kanału muł spaliliby maszyniści kolejowi i w ten sposób podwyższyliby wydatnie swoje zarobki, a państwu zaoszczędziliby dobrego węgla.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#Marszalek">Ale czy resort kolei i żeglugi wysłucha dyskusji Sejmowej i wyciągnie z niej odpowiednie wnioski? Moim zdaniem zarozumiałość, a częstokroć fałszywie pojęta ambicja przynosi państwu ciężkie straty.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#Marszalek">Króciutko już tylko na temat sprawy rybołówstwa, jego przetworów i niszczenia połowów, co jest jednym z zasadniczych problemów. Trzeba zająć się tym na co dzień i doprowadzić tylko szybko do takiego stanu, aby świat pracy odczuł, że marny naprawdę szerokie wybrzeże morskie.</u> + <u xml:id="u-17.31" who="#Marszalek">W tym punkcie chciałbym jeszcze powiedzieć o pewnych problemach, które rozważane były na Komisji Komunikacyjnej. Komisja widziała, że koniecznie potrzebne jest rozbudowanie dworca średnicowego, który stwarza olbrzymi korek masy pasażerów — około 256 tys. na dobę, a autobusy, trolleybusy, tramwaje szybkościowe, nie rozwiązują obecnie tej sprawy, nie ma wyjścia z tego olbrzymiego tłoku, który widzi się na ulicach dworca, przystankach itd.</u> + <u xml:id="u-17.32" who="#Marszalek">Komisja stwierdziła również, że należy pobudować linię kolejową w woj. kieleckim, łączącą Kielce — Ostrowiec — Lublin, a to z powodu znajdującego się tam wielkiego złoża kamieniołomów, wapienników i piasku żelazistego, który miał służyć dla Huty w Ostrowcu, Nowej Huty i Huty im. Bieruta. Komisja przewiduje znaczną rentowność tej linii kolejowej oraz użyteczność jej budowy dla likwidacji wielkiego nadmiaru sił roboczych w woj. kieleckim.</u> + <u xml:id="u-17.33" who="#Marszalek">Ale wnioski Komisji sejmowych są odrzucane przez PKPG. I jaki jest autorytet Komisji Komunikacji wobec wyborców — wobec powyższego stanu rzeczy?</u> + <u xml:id="u-17.34" who="#Marszalek">Ostatnia sprawa z tych, które zamierzyłem poruszyć, to zagadnienie likwidacji chuligaństwa w kraju. Jedyną słuszną drogą do tego jest likwidacja nadmiaru rąk do pracy w miastach i miasteczkach, gdzie młodzież z braku zajęcia wałęsa się, a niektórzy z okazji różnych okoliczności są narażeni nawet na pokusy kradzieży. Taki młodzik staje się najpierw chuliganem, następnie często złodziejem, a w końcu bandytą.</u> + <u xml:id="u-17.35" who="#Marszalek">Czyja w tym jest wina? Wydaje mi się, że to nasza wspólna wina, bo to nasza młodzież. Wina złego systemu, złego przewidywania, słabego planowania. To wada planowania centralnego, że nie respektowano głosów mas i nie wnikano w potrzeby terenu, a nastawiano się wyłącznie na problematykę ciężkiego przemysłu. Sprawa rozwinięcia ciężkiego przemysłu była i jest dla nas bardzo ważna. Ale to nie usprawiedliwia nas, aby rozwijać go w oderwaniu od potrzeb życia i terenu.</u> + <u xml:id="u-17.36" who="#Marszalek">Trzeba budować fabryki nie tylko w jednym rejonie, np. tylko na Śląsku — ponieważ życie dyktuje nam co innego. Trzeba ożywić miasta i miasteczka nieprzemysłowe i rozpocząć produkcję w porozumieniu z handlem wewnętrznym i zagranicznym, aby nastąpiła likwidacja nadmiaru ludzi do pracy.</u> + <u xml:id="u-17.37" who="#Marszalek">Proponuję emerytować robotników z produkcji, liczących ponad 60 lat i na ich miejsce zatrudniać bezrobotną młodzież — pod warunkiem oczywiście, że ci emeryci będą mieli zagwarantowane wystarczające środki do życia.</u> + <u xml:id="u-17.38" who="#Marszalek">I ostatnie pytanie: co myśli Rząd zrobić z tysiącami mundurów, kolejowych i innych, które leżą po magazynach — mundurów nie odpowiadających godności człowieka?</u> + <u xml:id="u-17.39" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-17.40" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. gdańskiego Franciszek Królikiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Wysoki Sejmie! W nawiązaniu do referatu posła Jędrychowskiego, Przewodniczącego PKPG, pragnę poruszyć sprawę portów i ich sytuacji.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Nasze porty morskie mają niemałe osiągnięcia w wykonaniu zadań planu 6-letniego, jednak na pracę tych portów należy spojrzeć bardziej krytycznie, gdyż zaistniały ostatnio alarmujące fakty, powodujące niezwykle duże straty dla gospodarki narodowej. Tym bardziej, że tendencje pogłębiania tych strat już dziś stają się silniejsze, i w perspektywie, jeżeli nie zostaną podjęte odpowiednie kroki zaradcze, będą narastały.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Sytuacja obecna, w jakiej znalazły się nasze porty morskie w obliczu nowych zadań gospodarczych i perspektyw dalszego szerokiego rozwoju wymiany towarowej na rynku światowym w okresie Planu 5-letniego, jest bardzo niezadowalająca i wymaga poważnego zajęcia się odcinkiem morskim, jeśli nie chcemy dopuścić do straty tranzytu towarowego w naszych portach na rzecz portów zachodnich — przede wszystkim Hamburga — i nie mamy ponosić w dalszym ciągu poważnych strat dewizowych, o których tu już generalnie mówiono.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Chciałbym przedstawić niektóre przykłady i fakty z pracy naszych portów, którymi chcę zilustrować tę niezadowalającą sytuację, wymagającą ingerencji Rady Ministrów i zdecydowanego ulepszenia kierownictwa pracą portów ze strony Ministerstwa Żeglugi i Centralnego Zarządu Portów.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Nasze porty morskie nie są dostosowane do zadań handlu zagranicznego — własnego i krajów tranzytowych.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Dla przykładu poruszę tylko sprawę tranzytu czechosłowackiego. Moim zdaniem jest to sprawa bardzo ważna, a to z tego względu, że tranzyt spełnia rolę poważnych wpływów dewizowych dla skarbu państwa. Na przykład tylko za 1954 rok z tytułu usług w tranzycie czechosłowackim wpłynęło 45 mln rubli za usługi kolejowe, nie licząc dodatkowych sum z różnych opłat za różne manipulacje.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Dziwnym wydaje się również fakt pomijania milczeniem wszelkich sygnałów na ten temat przez kompetentne resorty — do PKPG włącznie.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Zła praca naszych portów wyraża się tym, że ładowanie statków trwa długo i odbywa się prymitywnie, trzeba licznych przeholowań w portach ze względu na brak miejsc składowych. Składowanie towarów jest nieodpowiednie, robotnicy nie mają zapewnianego bezpieczeństwa pracy i warunków bytu.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Znaczne przyśpieszenie przeładunków może zostać osiągnięte przez zwiększenie ilości dźwigów pływających i sprzętu zmechanizowanego, oraz usprawnienia w organizacji pracy, szczególnie jej modernizacji i mechanizacji, a zwłaszcza należytą współpracę z centralami handlu zagranicznego, spółkami spedycyjnymi, PKP — oraz oczywiście przede wszystkim dzięki właściwemu kierowaniu i zarządzaniu portami przez powołane do tego instytucje.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Zadania więc są poważne i wymagają zabezpieczenia ich dostatecznym potencjałem produkcyjnym. Fundusze inwestycyjne natomiast nie tylko nie pokrywają aktualnych bieżących potrzeb eksploatacyjnych portów, ale mogą spowodować znaczne obniżenie wskaźników pracy portów.</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Wzrosną również w okresie Planu 5-letniego niedobory w sprzęcie zmechanizowanym z powodu poważnego wzrostu masy towarowej drobnicy oraz konieczności wycofania zużytego sprzętu. Mimo nieznacznego wzrostu ilościowego sprzętu zmechanizowanego, w okresie Planu 5-letniego wskutek zwiększonych zadań stopień mechanizacji prac przeładunkowych będzie niższy od stanu obecnego.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Aby wykonać zadania Planu 5-letniego konieczne jest uruchomienie drugiego frontu pracy — od strony wody. Uruchomienie tego drugiego frontu pracy uzależnione jest od znacznego doinwestowania portów w barki, których obecnie posiadamy stanowczo za mało.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Aby zabezpieczyć ciągłość pracy portu, potrzeba przynajmniej 8 holowników, a nie 5, jak to ma miejsce obecnie w Gdyni.</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Należy zaznaczyć, że wskutek braku dostatecznej ilości holowników w 1955 r. około 25% statków obsłużono z opóźnieniem, przez co gospodarka narodowa straciła wiele dewiz.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Dla przykładu podam, że w 1955 r. do portu Gdynia weszło ponad 2 tys. statków; prze- holowań statków było ponad 1300. Procent wykorzystania holowników w granicach do 60% jest dla mechanizmów bardzo szkodliwy, zwłaszcza że port nie posiada rezerwy awaryjno-remontowej.</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Należy dodać, że spośród 5 holowników posiadanych przez Gdynię w stanie dostatecznym technicznie są tylko dwa, natomiast trzy pozostałe z roku budowy 1892—1925 od lat przeznaczone są do kasacji i nie gwarantują bezpieczeństwa pracy na morzu.</u> + <u xml:id="u-18.16" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">O skandalicznej sytuacji na odcinku holowników świadczy najlepiej sytuacja lodowa w roku bieżącym, kiedy to wskutek braku dostatecznej ilości i o właściwej mocy holowników przez wiele dni ponad 30 statków wyczekiwało na redzie, zakutych w lodach. Sytuacja ta przyniosła gospodarce narodowej wielomilionowe straty oraz wpłynęła ujemnie na opinię portów polskich.</u> + <u xml:id="u-18.17" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Port gdański potrzebuje ogółem 5 holowników o mocy 360 — 2500 KM, przy czym holowniki silniejsze winny być dostosowane do łamania lodów w zatoce, natomiast holownik o mocy 2500 KM powinien być pełnomorskim lodołamaczem.</u> + <u xml:id="u-18.18" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Obok zaniedbanego technicznego uzbrojenia naszych portów wiele do życzenia pozostawia dotychczasowy stan magazynów i składowisk. Składowiska nie są przygotowane do wykorzystania, co powoduje zniechęcenie zleceniodawców.</u> + <u xml:id="u-18.19" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Konieczne jest również zabezpieczenie warunków pracy portowcom oraz tym, którzy stra cili zdrowie i siły w ciężkiej pracy portowej. Chodzi tu o danie im wyższych rent, względnie stworzenie możliwości pracy w odpowiednim zakładzie.</u> + <u xml:id="u-18.20" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Do innej kategorii braków należy sprawa PKP. Trzeba wskazać, że brak wagonów i przeładowywanie jednego statku poprzez magazyn podwyższa koszty o kilkadziesiąt tysięcy zł. A wypadki takie spotykamy codziennie. Kolej pozwala sobie na niepodstawianie bez powiadomienia wagonów, odmawia z reguły liczenia towaru przy przyjmowaniu do wagonów, jak również przy wydawaniu z wagonów. Przez porty polskie nie jesteśmy w stanie przewozić żywności z powodu -braku wagonów-lodówek. Taryfa kolejowa opłat portowych jest niewspółmiernie wysoka w stosunku do portów konkurencyjnych, a w ostatnim czasie, tj. w roku 1956, kolej podwyższyła ją jeszcze.</u> + <u xml:id="u-18.21" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Istotne są bardzo uwagi kapitanów statków obcych o pracy naszych portów. Kapitanowie zwracają nam uwagę, że niesłusznie stosuje się u nas system rozdrabniania brygad roboczych i rozrzucania ładunku na poszczególne statki po całym porcie. Niejednokrotnie statek jest kilkakrotnie przeholowywany, aby skompletować ładunek na miejscu. Jest to nie do pomyślenia w portach zagranicznych. Statki zawijające do naszych portów nie otrzymują terminów zakończenia prac przeładunkowych, a podawane przez Zarząd Portu są rzadko dotrzymywane.</u> + <u xml:id="u-18.22" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Przytoczone przeze mnie niektóre momenty pracy naszych portów w obliczu wzrastających zadań wymiany handlowej w nowym Planie 5-letnim wymagają nie tylko szczegółowego przeanalizowania naszej gospodarki morskiej przez resorty kierujące gospodarką morską, ale i większego zajęcia się tą sprawą przez PKPG i Radę Ministrów. Daleko idąca centralizacja i ograniczenie inicjatywy odpowiednich resortów kierujących bezpośrednio gospodarką morską przynosi nam w efekcie końcowym duże straty dewizowe. Zabija nasze poczucie gospodarza i odpowiedzialności. Niemniej jednak za obecny stan pracy naszych portów i floty handlowej winę ponoszą władze centralne, PKPG, które nie doceniają ważności gospodarki morskiej i nie wnikają głęboko w problemy ją nurtujące.</u> + <u xml:id="u-18.23" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Państwo nasze przez złe kierowanie gospodarką morską traci poważne sumy dla skarbu państwa. Dobrze się stało, że wreszcie sprawy morza zaczynają znajdować pewne zrozumienie, co wpłynie dodatnio na uzdrowienie zaniedbanego odcinka gospodarki morskiej.</u> + <u xml:id="u-18.24" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Na zakończenie odczytam telegram, który wpłynął do Wojewódzkiego Zespołu Poselskiego w Gdańsku:</u> + <u xml:id="u-18.25" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">„Poseł Antoni Bigus, Przewodniczący Gdańskiego Zespołu Poselskiego — Warszawa — ulica Wiejska — Sejm PRL.</u> + <u xml:id="u-18.26" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Pracownicy Naukowi Instytutu Morskiego w Gdańsku, mając pełne rozeznanie w zakresie gospodarski morskiej, proszą posłów gdańskich o konsekwentną realizację na obecnej sesji sejmowej następujących postulatów:</u> + <u xml:id="u-18.27" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">1.Utworzenie Ministerstwa Gospodarki Morskiej, obejmującego przemysł okrętowy, morską żeglugę handlową, porty morskie i rybołówstwo morskie.</u> + <u xml:id="u-18.28" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">2.Wstrzymanie wszelkich podstawowych decyzji organizacyjnych do czasu opracowania przez kompetentny zespół fachowców szerokiego programu reorganizacji i przebudowy gospodarki morskiej.</u> + <u xml:id="u-18.29" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Równocześnie pracownicy naukowi Instytutu Morskiego w Gdańsku oświadczają, że przebudowa i odbudowa gospodarki morskiej oraz uczynienie z niej jednej z podstawowych dziedzin gospodarki narodowej możliwe jest jedynie w wypadku zapewnienia jej pełnej samodzielności i kompleksowości oraz wybitnie fachowego kierownictwa. Solidaryzując się z uchwałami Zjazdu Marynarzy z dnia 4 lipca oraz uchwalą Senatu Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Sopocie uważamy, że jednym z czołowych kierowników gospodarki morskiej powinien być profesor dr Stanisław Darski.</u> + <u xml:id="u-18.30" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Pracownicy naukowi Instytutu Morskiego w Gdańsku zebrani na naradzie w dniu 9 listopada 1956 r. 67 podpisów.” Następnie odczytam pismo pracowników — „Arki” do posłów woj. gdańskiego:</u> + <u xml:id="u-18.31" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">„Przedsiębiorstwo Połowów i Usług Rybackich — „Arka” Państwowe Przedsiębiorstwo Wyodrębnione w Gdyni. Gdynia, dnia 22.X.1956 r.</u> + <u xml:id="u-18.32" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Do Posłów Województwa Gdańskiego.</u> + <u xml:id="u-18.33" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Pracownicy Państwowego Przedsiębiorstwa i Usług Rybackich — „Arka” proszą o poruszenie w Sejmie następujących spraw:</u> + <u xml:id="u-18.34" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">1.Zlikwidowanie dysproporcji pomiędzy inwestycjami morskimi i lądowymi przez dofinansowanie rybołówstwa na budownictwo przemysłowo-lądowe (wyposażenie portu), które daje szybką amortyzację włożonych sum i warunkuje dostawę ryb dobrej jakości.</u> + <u xml:id="u-18.35" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">2.Załatwienie spraw mieszkaniowych przez kredyty na budownictwo zakładowe — dotąd nie prowadzone, przy minimalnych przydziałach centralnych — oraz na budownictwo indywidualne.</u> + <u xml:id="u-18.36" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">3.Generalne rozpatrzenie spraw płacowych dla zrealizowania słusznych żądań pracowników odnośnie wyrównania nieprawidłowości minionych okresów oraz podwyższenia płac grupom pracowników o niskich zarobkach.</u> + <u xml:id="u-18.37" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">4.Zreorganizowanie rybołówstwa w sensie połączenia dyspozycji rybą od produkcji do zbytu w jednym ośrodku, zreformowania zasad planowania oraz większego usamodzielnienia przedsiębiorstw rybackich.</u> + <u xml:id="u-18.38" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">5.Załatwienie sprawy wyżywienia załóg na kutrach.</u> + <u xml:id="u-18.39" who="#PoselKrolikiewiczFranciszek">Przedsiębiorstwo Połowów i Usług Rybackich — „Arka” Państwowe Przedsiębiorstwo Wyodrębnione w Gdyni.”</u> + <u xml:id="u-18.40" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. białostockiego Józef Zychowicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#PoselZychowiczJozef">Wysoki Sejmie! Nawiązując do wypowiedzi ob. posła Langego w sprawozdaniu Komisji Finansowo-Budżetowej, dotyczącej niektórych dysproporcji między województwami i — „białych plam”, pragnę naświetlić częściowo sytuację Białostocczyzny.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#PoselZychowiczJozef">Województwo białostockie przed wojną zaliczane było do tzw. Polski — „B” i w hierarchii województw zajmowało jedno z ostatnich miejsc. Było to wynikiem zupełnie świadomej polityki: celowo nie podnoszono oświaty, gospodarki rolnej, przemysłu, a co za tym idzie stopy życiowej szerokich mas. Województwo białostockie miało być rezerwatem taniej siły roboczej, z której by mogła korzystać Polska — „A”.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#PoselZychowiczJozef">W 1939 r. znalazła się Białostocczyzna w zasięgu oddziaływania Związku Radzieckiego. Pierwsza zetknęła się z tym ustrojem, który na jej terenie głosił po raz pierwszy już w 1920 r. Polski Komitet Rewolucyjny pod wodzą Dzierżyńskiego, Marchlewskiego i Kona. Nie zdeptana stopą germańskiego najeźdźcy, Białostocczyzna miała wtedy możność zapoznania się z nowymi formami rządzenia, przygotowała cały zastęp ludzi, którzy w 1941 r. wycofawszy się na wschód, niebawem powrócili u boku Armii Radzieckiej celem wyswobodzenia Polski. Czy można by tu wprowadzać jakąś hierarchię zasług Białostocczyzny wobec Polski Ludowej — niech oceni historia.</u> + <u xml:id="u-20.3" who="#PoselZychowiczJozef">Ale podczas działań wojennych woj. białostockie doznało zniszczeń wcale niemałych. Nie mam dokładnych danych statystycznych, ale wystarczy dziś jeszcze zwiedzić białostockie miasta, miasteczka i wsie, by się naocznie przekonać co do rozmiaru tych zniszczeń. Ustępują one wprawdzie zniszczeniom w woj. warszawskim, wrocławskim czy gdańskim, ale są na pewno większe od zniszczeń w pozostałych województwach. Pod tym względem, niestety, należy się nam smutne pierwszeństwo.</u> + <u xml:id="u-20.4" who="#PoselZychowiczJozef">Znalazłszy się w granicach nowego Państwa Ludowego, woj. białostockie o powierzchni 23.167 km^2^ zajmuje pod względem obszaru trzecie miejsce w Polsce, ustępuje tylko woj. warszawskiemu o powierzchni 29.507 km^2^ i woj. lubelskiemu o powierzchni 25.047 km^2^. Pod względem zaludnienia (1.038 tys. mieszkańców) województwo nasze zajmuje dwunaste miejsce w Polsce. Liczebnością mieszkańców przewyższa woj. opolskie, olsztyńskie, katowickie, zielonogórskie, szczecińskie i koszalińskie.</u> + <u xml:id="u-20.5" who="#PoselZychowiczJozef">Jeżeli pod względem zniszczeń wojennych zajmujemy jedno z pierwszych miejsc, pod względem obszaru trzecie, a pod względem zaludnienia dwunaste — to przypuszczać by można, że jeśli chodzi o likwidację zniszczeń wojennych oraz podniesienie stopy życiowej i poprawę warunków bytowania szerokich mas ludności, powinniśmy być w planach gospodarki narodowej jeśli nie na trzecim miejscu, to przynajmniej na dwunastym. Szczegółowsza jednak analiza niektórych pozycji Rocznika Statystycznego mówi wyraźnie, że tak dotychczas nie było; przeważnie byliśmy na ostatnim miejscu, tzn. na siedemnastym, czasami dochodziliśmy do miejsca czternastego. Najwyraźniej zaznacza się to na odcinku budownictwa nowych mieszkań.</u> + <u xml:id="u-20.6" who="#PoselZychowiczJozef">Nie ulega najmniejszej wątpliwości, że kwestia mieszkaniowa odgrywa ważną rolę, jeśli chodzi o warunki bytowe. Ile to nieporozumień, waśni i zatargów powstaje na tle owego fatalnego braku mieszkań i lokali, jakiego jesteśmy świadkami. Ile biegań po różnych instancjach kwaterunkowych, ile niewłaściwości, a nawet korupcji ze strony tych ostatnich. Odczuwa to cała Polska, ale woj. białostockie w sposób najbardziej przykry. Alarmują nas o tym zestawienia statystyczne. Jeśli chodzi o ilość izb mieszkalnych, oddanych do użytku według województw w 1954 r., to woj. białostockie figuruje na ostatnim miejscu, tzn. na 17-ym. Otrzymało ono bowiem 2.100 izb na 160.400 oddanych w całej Polsce, tzn. zaledwie 1,3%. Pociąga to za sobą cały szereg sytuacji, z których żadną miarą nie możemy wybrnąć i niestety musimy się wlec na szarym końcu.</u> + <u xml:id="u-20.7" who="#PoselZychowiczJozef">Weźmy kilka jaskrawszych przykładów.</u> + <u xml:id="u-20.8" who="#PoselZychowiczJozef">Jeśli chodzi o szkoły podstawowe dla pracujących, woj. białostockie jest na ostatnim miejscu, posiada ich bowiem tylko 51, podczas gdy pięć mniej liczebnych województw ma ich od 118 do 65. Zajmujemy ostatnie miejsce, jeśli chodzi o zakłady opieki nad matką i dzieckiem. Zakładów tych mamy tylko 13, a w nich zaledwie 600 miejsc. Pięć województw o mniejszej liczbie mieszkańców posiada od 44 do 21 zakładów (u nas 13), w nich miejsc od 2.124 do 893 (u nas 600). W stosunku do całej Polski posiadamy tych zakładów 1,5%.</u> + <u xml:id="u-20.9" who="#PoselZychowiczJozef">Podobnie przedstawia się sprawa z przedszkolami. W pięciu mniej zaludnionych województwach liczba przedszkoli wahała się w granicach od 566 do 277 — u nas tylko 163. Tam uczęszczało do nich dzieci 20.241 do 10.L12 — u nas tylko 7.225, tam ilość wychowawczyń wynosiła 780 do 497 — u nas tylko 388. Podczas gdy w całej Polsce na 1000 dzieci w wieku 3 — 6 lat uczęszczało do przedszkoli w 1954 r. przeciętnie 140 dzieci — u nas liczba ta wynosiła tylko 77.</u> + <u xml:id="u-20.10" who="#PoselZychowiczJozef">Jeśli chodzi o placówki kulturalno-oświatowe, jesteśmy również na ostatnim miejscu. W 1954 r. mieliśmy ich 573 — w innych mniej ludnych województwach 1274 do 772. U nas zespołów artystyczno-widowiskowych 693 — w województwach porównawczych 1386 do 885.</u> + <u xml:id="u-20.11" who="#PoselZychowiczJozef">Podobnie zajmujemy ostatnie miejsce, jeśli chodzi o kina, hotele, zakłady gastronomiczne, ilość rozprowadzanych gazet i czasopism.</u> + <u xml:id="u-20.12" who="#PoselZychowiczJozef">Jeśli chodzi o odcinek służby zdrowia, to tu wahaliśmy się pomiędzy miejscem trzynastym a siedemnastym. I tak pod względem ilości łóżek w szpitalach dla chorych na gruźlicę byliśmy na miejscu trzynastym; pod względem ilości lekarzy, przypadających na 10 tys. ludności, zajmowaliśmy miejsce piętnaste, pod względem ilości łóżek ginekologicznych — miejsce szesnaste, pod względem łóżek w szpitalach dziecięcych — miejsce siedemnaste.</u> + <u xml:id="u-20.13" who="#PoselZychowiczJozef">Temu zapewne przypisać należy, że w 1953 r. mieliśmy dość smutne pierwszeństwo, a mianowicie pod względem ilości zgonów niemowląt byliśmy na drugim miejscu w Polsce: na 1000 urodzonych dzieci było zgonów w woj. olsztyńskim 113, białostockim 112, podczas gdy w całej Polsce przeciętnie 81.</u> + <u xml:id="u-20.14" who="#PoselZychowiczJozef">Weźmy jeszcze kilka bardzo jaskrawych przykładów Pod względem produkcji globalnej przemysłu uspołecznionego i prywatnego byliśmy w 1954 r. również na ostatnim miejscu, produkcja bowiem naszego terenu wyrażała się sumą 367,4 mln zł, co stanowi zaledwie 0,8% produkcji ogólnokrajowej.</u> + <u xml:id="u-20.15" who="#PoselZychowiczJozef">W związku z tym nie trudno zrozumieć, że pod względem liczby osób zatrudnionych w przemyśle uspołecznionym pozostawaliśmy na piętnastym miejscu, liczyliśmy ich bowiem 31.088, czyli około 1,5% zatrudnionych w przemyśle w całej Polsce. Jeśli chodzi o wszystkich zatrudnionych, to pod tym względem znowu byliśmy na ostatnim miejscu, mieliśmy ich bowiem w 1954 r. 135.200 na 6.610 tys. w całej Polsce, to znaczy zaledwie 2%.</u> + <u xml:id="u-20.16" who="#PoselZychowiczJozef">Trudno nam natomiast zrozumieć, dlaczego jako województwo rolnicze w 1954 r. otrzymaliśmy tylko 13.900 ton nawozów sztucznych, tzn. niecałe 3% tego, co otrzymała cała Polska. Pod tym względem byliśmy na ostatnim miejscu. Nic więc dziwnego, że nie mogliśmy zrealizować dostaw obowiązkowych jako też wykonać planów finansowych i że pod tym względem również jesteśmy na ostatnim miejscu w kraju. Nie mogąc realizować dostaw obowiązkowych, nie możemy zaopatrywać szerokich mas pracujących w chleb, mięso, a tym samym czyż może być mowa o 100%-owej realizacji wszystkich naszych planów, zadań i zamierzeń?</u> + <u xml:id="u-20.17" who="#PoselZychowiczJozef">Tak było dotychczas. Społeczeństwo białostockie zdawało sobie dobrze sprawę z tego, że na wielu odcinkach życia społeczno-gospodarczego jest na ostatnim planie — nie wiedziało tylko dlaczego. Przeciętny obywatel rozumował dość prosto: na wszystkich szczeblach głosi się, że Białostocczyzna przestała być Polską — „B” a więc zapewne jej potrzeby zaspokajane są w równej mierze, co i potrzeby innych województw. Ponieważ woj. białostockie stanowi 1/17 część, czyli prawie 6% obszaru całej Polski, więc w tym, co przypada na całą Polskę, Białostocczyzna powinna partycypować jeśli nie w 6°/o, to przynajmniej w 5%— tak wyobrażał sobie przeciętny obywatel. Gdy bardziej krytycznie nastawieni pytali nas, np. w Krynkach czy w Gołdapi, dlaczego Warszawę odbudowuje się w tak szybkim tempie, a u nas nic się nie robi, że to zero, które się obserwuje np. w Gołdapi, wcale nie stanowi 5% tego, co się robi w całym kraju, odpowiadaliśmy, że wpierw musi się odbudować stolica i ważniejsze województwa, a potem dopiero przyjdzie kolej na nas. Gdy jednak pojawił się Rocznik Statystyczny, każdy obywatel mógł się zorientować, że to, w czym brała udział Białostocczyzna, wcale nie stanowi ani 6%, ani 5%, lecz zaledwie ok. 1,5%.</u> + <u xml:id="u-20.18" who="#PoselZychowiczJozef">Jak mieliśmy to wyborcom tłumaczyć? Mówiliśmy, że wprawdzie w planie 6-letnim nie byliśmy uwzględniani w odpowiedniej mierze, ale zapewne w Planie 5-letnim nastąpi pomyślniejsza dla nas koniunktura.</u> + <u xml:id="u-20.19" who="#PoselZychowiczJozef">A jak ta koniunktura przedstawia się dla nas w Planie 5-letnim? Jeśli chodzi o wybudowanie nowych izb mieszkalnych, znaleźliśmy się znów na dwunastym miejscu, mamy ich bowiem otrzymać 33.500 na 1.209 tys. w całej Polsce, co stanowi zaledwie 2,7%, podczas gdy województwa mniej zniszczone, np. woj. łódzkie otrzymuje 9%.</u> + <u xml:id="u-20.20" who="#PoselZychowiczJozef">Również fatalnie przedstawia się dla nas sytuacja, jeśli chodzi o sumy przewidziane na remonty. Plan 5-letni przewiduje dla nas 196.900 tys. zł — pod tym względem znajdujemy się znowu na miejscu szesnastym. Jeśli bowiem uwzględnimy, że na remonty we wszystkich 17 województwach przewiduje się w Planie 5-letnim sumę 7.728,8 mln zł, to udział Białostocczyzny wynosi w tym zaledwie 2,5%.</u> + <u xml:id="u-20.21" who="#PoselZychowiczJozef">W okresie planu 6-letniego nie zlikwidowaliśmy zniszczeń wojennych, a nawet przybyły jeszcze dalsze z okresu powojennego, bo przecież stare budynki ciągle używane i nie odnawiane powoli ulegały również zniszczeniu. Czyż z owych 2,5% sum remontowych zdołamy opanować sytuację? Na pewno nie. Ludność, odczuwając na swej skórze ten beznadziejny stan rzeczy, będzie nadal opuszczać niektóre miejscowości. A przecież już obecnie obserwujemy zjawisko, że takie miasteczka jak Krynki, Kuźnica, Gołdap i szereg innych coraz bardziej się wyludniają.</u> + <u xml:id="u-20.22" who="#PoselZychowiczJozef">Na spotkaniach poselskich słyszeliśmy coraz częstsze głosy: — „Jak to, oddawaliśmy swe ostatnie mizerne grosze na odbudowę Warszawy, a ta Warszawa o naszej odbudowie jakoś nie bardzo myśli. W Warszawie wznosi się coraz wspanialsze gmachy, buduje się luksusowe hotele, a my w ogóle nie mamy dachu nad głową.” Na każdym kroku traktuje się nas po macoszemu, czego najlepszym dowodem jest chociażby ostatni fakt: z owych 100 mln zł na aktywizację życia gospodarczego małych miast, na likwidację lokalnych nadwyżek sił roboczych, Białostocczyzna otrzymała tylko 1.400 tys. zł, czyli 1,4%. A więc znowu jesteśmy na szarym końcu.</u> + <u xml:id="u-20.23" who="#PoselZychowiczJozef">Mówiło się stale, że Białostocczyzna ma bogate rezerwy sił roboczych. Ale co nam z tego, kiedy nasze przedsiębiorstwa budowlane nie mogły wykonać swych zadań z powodu braku odpowiednich ilości robotników. Byliśmy rezerwą sił roboczych, ale dla innych województw — siły te od nas stale odpływały. Da się to powiedzieć zarówno o pracownikach fizycznych, jak i umysłowych. Element ruchliwszy, wartościowszy przenosił się i przenosi gdzie indziej, odczuwamy brak odpowiednich ludzi w różnych dziedzinach. Możemy się wprawdzie poszczycić, że szereg osób, które pracowały poprzednio w Białostockiem, pracuje obecnie w Warszawie — częstokroć na bardzo wysokich stanowiskach, nawet ministerialnych, ale tam, na zaniedbanej Białostocczyźnie ludzi tych nie ma kim zastąpić. Przysłani z innych województw nowi ludzie zazwyczaj po jakimś czasie uciekają z powodu braku mieszkań. Młodzież nasza, która poszła na studia wyższe (wyłączając medycynę) do innych miast uniwersyteckich, nie chcę wracać. Białostocczyzna coraz bardziej staje się jak gdyby odłogiem.</u> + <u xml:id="u-20.24" who="#PoselZychowiczJozef">Mając na uwadze wielkie niedociągnięcia w odbudowie zagród wiejskich, nasz Zespół Poselski zwrócił się do Wojewódzkiego Zarządu Przemysłu Terenowego z pytaniem, jaka jest możliwość zorganizowania większej ilości cegielni, pustaczarni, dachówczarni, aby jakoś te najpilniejsze bolączki w odbudowie wsi zlikwidować.</u> + <u xml:id="u-20.25" who="#PoselZychowiczJozef">Wojewódzki Zarząd Przemysłu Terenowego przekazał do Zespołu Poselskiego taką wypowiedź, którą chciałbym właśnie przytoczyć.</u> + <u xml:id="u-20.26" who="#PoselZychowiczJozef">Wojewódzki Zarząd Przemysłu w Białymstoku stwierdza, że na terenie naszego województwa w Mielniku, pow. Siemiatycze, znajdują się poważne złoża kredy wysokiej jakości, nad którymi przeprowadzone zostały badania geologiczne na obszarze 10 ha. Badania te przeprowadzono na głębokości 53 metrów. Stwierdzono, że złoża kredy sięgają jeszcze głębiej. Na podstawie badań wyliczono, że na wymienionym terenie znajdują się pokłady kredy w ilości 1.664 tys. ton, przy jej eksploatacji do głębokości tylko 10 m. Ponadto na terenie tej samej gromady występują jeszcze dwa inne złoża kredy, dotychczas nie zbadane, a zgodnie z opinią rzeczoznawców wcale nie mniejsze od już wspomnianych.</u> + <u xml:id="u-20.27" who="#PoselZychowiczJozef">Zgodnie z założeniami planu produkcyjnego na 1960 r. winniśmy z terenów Mielnika wydobywać około 20 wagonów dziennie kredy z przeznaczeniem jej jako kreda pastewna dmuchana dla przemysłu chemicznego i malarstwa.</u> + <u xml:id="u-20.28" who="#PoselZychowiczJozef">Olbrzymie wydobycie kredy wymaga pewnych nakładów inwestycyjnych, a przede wszystkim zmechanizowania robót wydobywczych, poprzez elektryfikację zakładów i kopalna, oraz zapewnienia transportu przez wybudowanie bocznicy kolejowej od stacji Siemiatycze do Mielnika, tj. 18 km. W sprawach tych występowaliśmy do Ministerstwa Kolei i Energetyki, szczegółowo uzasadniając podłoże ekonomiczne tych nakładów inwestycyjnych. Lecz jak dotąd starania nasze były bezskuteczne, gdyż instytucje te zagadnieniem naszym specjalnie się nie interesują i odsyłają sprawę do jednostek niższych, nie mogących zająć odpowiedniego stanowiska.</u> + <u xml:id="u-20.29" who="#PoselZychowiczJozef">Eksploatując w dotychczasowych warunkach, wydobywamy zaledwie około 100 ton kredy dziennie i tę z kolei zmuszeni jesteśmy przewozić transportem własnym lub PKS do stacji Siemiatycze. Taki transport pożera dziennie około 2.400 zł, nie licząc w tym amortyzacji taboru samochodowego, który dla przewiezienia 100 ton z Mielnika do Siemiatycz winien przebyć dziennie około 1.200 km.</u> + <u xml:id="u-20.30" who="#PoselZychowiczJozef">Korzystając z uchwały Prezydium Rządu o aktywizacji małych miast i miasteczek, w pierwszym rzędzie zamierzamy zaktywizować miasto Łomżę, liczącą około 12 tys. mieszkańców, nie posiadającą na swym terenie żadnego przemysłu, poza odlewnią żeliwa zatrudniającą około 40 ludzi. Miasto to w okresie przedwojennym posiadało kilka kaflami, cegielni, małą odlewnię, oraz fabrykę waty, jak również szeroko rozwinięte chałupnictwo w zakresie produkcji obuwia i bielizny dla całego powiatu wybitnie rolniczego. W okresie wojennym cały drobny przemysł, jak również i samo miasto zostało poważnie zniszczone, a po wyzwoleniu Powiatowy Związek Gminnych Spółdzielni zajął na swe magazyny lokal przemysłowy po dawnej fabryce waty, utrudniając w ten sposób rozwój przemysłu na tym terenie.</u> + <u xml:id="u-20.31" who="#PoselZychowiczJozef">W chwili obecnej Wojewódzki Zarząd Przemysłu Terenowego uzyskał z Ministerstwa Przemysłu Drobnego i Rzemiosła bardzo efektywny profil produkcyjny, tj. produkcję obuwia robotniczego, mającą w Łomży gospodarcze uzasadnienie. Zakład ten można umieścić w budynku zajmowanym dotąd przez PZGS, po przeniesieniu magazynów tego przedsiębiorstwa do dwóch innych wolnych pomieszczeń lub do niewykorzystanych magazynów w portach. Takie rozwiązanie sprawy przyczyni się do uruchomienia na naszym terenie zakładu produkcyjnego przy minimum nakładów inwestycyjnych, gdyż dawna fabryka waty, a obecnie magazyny PZGS posiadają pełne uzbrojenie terenu, linie wysokiego napięcia i transformator na miejscu, oraz dobry dojazd. Dostosowanie go do potrzeb produkcyjnych wraz z wyposażeniem wymagać będzie nakładu nie więcej jak 800 tys. zł. Przeniesienie zaś magazynów do lokali zastępczych wytypowanych przez Prezydium PRN również nie spowoduje większych nakładów inwestycyjnych, ekonomicznie zaś teren uzyska poważny zakład produkcyjny, zatrudniający około 200 ludzi.</u> + <u xml:id="u-20.32" who="#PoselZychowiczJozef">Poważną rolę w dziedzinie materiałów budowlanych odgrywa nasze województwo z racji posiadania dużych złóż gliny oraz szeregu cegielni, o łącznej zdolności produkcyjnej ca 80 mln cegły rocznie. Cegielnie te w większości wypadków eksploatowane są bardzo prowizorycznie, olbrzymim nakładem wysiłku fizycznego, szczególnie przy wydobyciu gliny. Dlatego też uzasadnioną rzeczą jest natychmiastowa poprawa tego stanu przez zaopatrzenie nas w 15 sztuk kopaczek mechanicznych.</u> + <u xml:id="u-20.33" who="#PoselZychowiczJozef">Zespół Poselski zwrócił się do Obywatela Marszałka o interwencję w sprawach dotyczących robotników i produkcji cegły. Uzyskanie tych najniezbędniejszych urządzeń pozwoli na to, aby zakłady nasze pracowały bardziej wydajnie i zgodnie z postępem współczesnej techniki.</u> + <u xml:id="u-20.34" who="#PoselZychowiczJozef">W naszym, województwie mamy poważną ilość surowca, tj. gliny i żwiru; posiadamy też znaczną ilość już zorganizowanych zespołów chłopskich w polowych cegielniach. Natomiast napotykamy na wielkie trudności w zabezpieczeniu opału do wypalania cegły.</u> + <u xml:id="u-20.35" who="#PoselZychowiczJozef">Wprawdzie Komisja Rolna zastanawiała się nad tym, a Obywatel Minister Dąb-Kocioł przyrzekł, że za niską opłatą będzie można wykorzystać całą karpinę w lesie do wypalania cegły. Ale na razie jest to wszystko jeszcze na papierku i w rzeczywistości chłopi nie korzystają z tego.</u> + <u xml:id="u-20.36" who="#PoselZychowiczJozef">Zwracamy się z apelem do Ministerstwa Leśnictwa i Ministerstwa, Przemysłu Drobnego i Rzemiosła, aby poszły na rękę tym zespołom produkcyjnym materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-20.37" who="#PoselZychowiczJozef">Pod adresem Białostockiego Zespołu Poselskiego wpłynęło pismo następującej treści, które pozwolę sobie tu odczytać:</u> + <u xml:id="u-20.38" who="#PoselZychowiczJozef">„Mieszkańcy woj. białostockiego z wielką radością przyjęli wiadomość o uruchomieniu z dniem 1 maja ub. r. radiostacji w Białymstoku. Chociaż od tej daty przyjęło się określać, jakoby w Białymstoku powstała najmłodsza w kraju rozgłośnia, jednak w określeniu tym jest dużo przesady. Niewątpliwie przejście z radiofonii przewodowej na prace antenowe jest dużym osiągnięciem, jednak radio białostockie nie posiada zupełnie odpowiednich warunków pracy. Gmach, w którym znajduje się ekspozytura Polskiego Radia w Białymstoku, przebudowany był w r. 1952 z prywatnej willi mieszkalnej, a urządzenia w nim przystosowane są jedynie do nadawania półgodzinnych audycji typu większego radiowęzła. Obecnie program rozgłośni białostockiej przekracza 70 minut dziennie.” Żądania mieszkańców naszego województwa idą w kierunku nadawania programu typu złożonego i bardziej rozrywkowego, czego również wymaga charakter pracy antenowej. Niestety na przeszkodzie stoi brak odpowiedniego budynku, w którym znalazłyby pomieszczenie takie studia i urządzenia techniczne, które wymagane są w każdej normalnej rozgłośni. Dlatego też władze wojewódzkie kilkakrotnie interweniowały w tej sprawie, przygotowały również lokalizację pod budowę przyszłej rozgłośni, która byłaby rzeczywiście rozgłośnią nie tylko z nazwy. Jak dotąd, sprawa naprzód się nie posunęła. A przecież Białostocczyzna przy swoim niespotykanym przedtem rozwoju przemysłu dorosła w oczach mieszkańców województwa do tego, by posiadać tak ważną placówkę rozwoju życia kulturalnego, placówkę o wielkim znaczeniu oddziaływania propagandowego, jaką jest normalna rozgłośnia radiowa. Tym bardziej , że przecież samo miasto Białystok przekroczyło już liczbę 100 tys. mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-20.39" who="#PoselZychowiczJozef">Mieszkańcy Białostocczyzny sugerują swoim posłom, aby argumenty te przedłożyli Sejmowi i by jeszcze w tej pięciolatce wybudowana została w Białymstoku normalna rozgłośnia, która zaspokoiłaby w znacznym stopniu potrzeby kulturalne ćwierci miliona słuchaczy radia.</u> + <u xml:id="u-20.40" who="#PoselZychowiczJozef">Proszę o wzięcie tych argumentów pod rozwagę przy rozpatrywaniu interpelacji wniesionej przez Białostocki Zespół Poselski.</u> + <u xml:id="u-20.41" who="#PoselZychowiczJozef">Obywatele Posłowie! Jako poseł chłopski i członek Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego pragnę przekazać z tej trybuny życzenia chłopów Białostocczyzny. W ostatnim okresie przed sesją brałem udział w wyborach Frontu Narodowego w czterech powiatach. Ob. Klepacki ze spółdzielni produkcyjnej w Pluszkiejmach, pow. Gołdap, powiedział:</u> + <u xml:id="u-20.42" who="#PoselZychowiczJozef">„Obywatelu Pośle, po przeczytaniu referatu Prezesa Ignara wygłoszonego na IV Plenum NK ZSL i po przeczytaniu referatu tow. Gomułki wygłoszonego na VIII Plenum KC naszej Partii, możemy teraz powiedzieć, że będziemy gospodarzami na swoich gruntach, jak byliśmy gospodarzami od 1946 r. na Ziemiach Odzyskanych. Tak jak w 1949 r. wszystkie wozy, cały rynek był zbożem zawalony i nie było komu kupić, tak samo i teraz kiedy przez samorząd dano nam prawo do samomyślenia, samogospodarowania się na swoim gospodarstwie, doprowadzimy do tego, że za dwa lata damy tyle zboża, że będziemy szukać zbytu na rynku zagranicznym. Bo dyrygowanie, rządzenie nami nic nie dało, zahamowało tylko nasze życie, chłopskie życie na wsi. Dlatego w 1953 r. zorganizowaliśmy spółdzielnię, bo innego wyjścia dla nas nie było. I nie zrobiliśmy wstydu ani sobie, ani państwu, pracowaliśmy dużo więcej jak w indywidualnej gospodarce, a mamy też i dochód dobry. I teraz zastanawiamy się nad tym, czy rozwiązać spółdzielnię, czy też nie. Czekamy na ten pełny samorząd, na tę pełną samodzielność chłopską na swoim gospodarstwie. Jeżeli nie pozostanie to tylko na papierze, a dane będzie do naszych serc, do naszych umysłów, to chciałbym z tego miejsca zapewnić, że jako chłopi polscy na Ziemiach Odzyskanych na pewno nie zawiedziemy państwa i samych siebie.” Chłopi domagają się, żeby i w radach narodowych i na wsiach szybciej poszła ta decentralizacja, ten samorząd, o którym tyle mówimy.</u> + <u xml:id="u-20.43" who="#PoselZychowiczJozef">Chłopi chcą być właścicielami swoich lasów. Chodzi o chłopów spółdzielców i tych chłopów indywidualnych, którzy posiadają własny kawałek lasu, a dotychczas musieli prosić o pozwolenie na wycięcie drzewa na taką czy inną belkę czy łaty. Jeśli bez zezwolenia chłop wyciął, drzewo było konfiskowane, a chłop karany. Pytają się chłopi: „Jaki artykuł Konstytucji zezwala na odbieranie prywatnej własności?” Dlatego też chłopi występują o przyznanie im całkowitego prawa własności swoich lasów.</u> + <u xml:id="u-20.44" who="#PoselZychowiczJozef">Zwracam się do Rządu z jeszcze jedną sprawą, a mianowicie aby nasz Rząd głębiej i szybciej wyjaśnił stosunek naszego państwa do mniejszości narodowych w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-20.45" who="#PoselZychowiczJozef">W Białostocczyźnie mamy na granicy sporo ludności białoruskiej, ukraińskiej i litewskiej. U nas Białorusini mówią: — „Do 1949 r. to nas wywożono, kazano nam jechać do Kraju Rad. Później to się skończyło, ale teraz to znowu nie wiadomo, czy nas nie będą wywozić.” Ludzie obawiają się tego, ulegają podszeptom i nie są pewni dnia jutrzejszego.</u> + <u xml:id="u-20.46" who="#PoselZychowiczJozef">Obywatele Posłowie! Mnie się wydaje, że należałoby wyjaśnić tym ludziom, że my, Polacy, nie jesteśmy przecież ich wrogami. A oni się tego wciąż obawiają. Trzeba przyznać, że do 1949 r. trafiały się tu i ówdzie takie powiedzonka: — „Jedzcie sobie za granicę — i dlatego ci ludzie dzisiaj są niepewni z powodu zmiany sytuacji, zmiany naszej polityki i gospodarki.</u> + <u xml:id="u-20.47" who="#PoselZychowiczJozef">Dlatego prosilibyśmy — jeżeli to jest słuszne — aby wyjaśnić tej ludności, że nie ma powodu do strachu i lęku.</u> + <u xml:id="u-20.48" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. katowickiego Bernard Bugdoł.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#PoselBugdolBernard">Wysoki Sejmie! Historyczny zwrot dokonany na VIII Plenum Komitetu Centralnego naszej Partii postawił przed Partią, przed całym narodem nowy program, który nowe kierownictwo naszej Partii przy aktywnym udziale całej klasy pracującej i całego narodu będzie wcielać w życie.</u> + <u xml:id="u-22.1" who="#PoselBugdolBernard">VII i VIII Plenum — to nowy zwrot w naszej Partii i w naszym narodzie. Naród nasz w pełni popiera uchwały VIII Plenum i obecnie jeszcze mocniej zespolił swe siły do działania w imię zachowania niepodległości, bytu narodowego, wzmocnienia i rozwoju Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-22.2" who="#PoselBugdolBernard">Ja chcę dzisiaj poruszyć sprawy górnictwa. My, górnicy, mamy w projekcie Planu 5-letniego wyprodukować w 1960 r. 110 mln ton węgla. Trzeba się zastanowić, jak to osiągnąć.</u> + <u xml:id="u-22.3" who="#PoselBugdolBernard">Przy obecnych trudnościach, jakie są w kopalniach, i przy trudnościach mieszkaniowych górników ten plan będzie bardzo trudno wykonać. Dlatego też stawiam wniosek, ażeby Rząd i PKPG lepiej może sprawdzały sprawę przydzielania mieszkań dla górników, a uzasadnieniem wniosku jest to, że obecnie w górnictwie pracuje jeszcze wojsko, pracują jeszcze więźniowie — ostatnio wyszła uchwała Prezesa Rady Ministrów o poborowych, którzy idą do górnictwa, tak że do górnictwa przychodzą ludzie z całej Polski, którzy uczą się dopiero pracy górniczej, no i przecież ci ludzie też chcą się ożenić, chcą gdzieś mieszkać, a my w górnictwie nie możemy im tego zapewnić.</u> + <u xml:id="u-22.4" who="#PoselBugdolBernard">My górnicy kochamy Warszawę, my górnicy patrzymy z radością na budującą się Warszawę, na Pałac Kultury, ale ja się nie mogę pogodzić z takim stanem, że Warszawa otrzymuje w projekcie Planu 5-letniego 165 tys. izb, a całe woj. katowickie, gdzie jest cały przemysł węglowy, część przemysłu hutniczego i część przemysłu lekkiego — 220 tys. izb. Dlatego też trzeba zwiększyć inwestycje w budownictwo na Śląsku, żebyśmy mogli mieć dobrych górników, żebyśmy mogli ich wykwalifikować i żeby ci wszyscy, którzy są w górnictwie czy przyjdą do górnictwa, zostali tutaj na stałe. Dotychczasowa płynność kadr powoduje w górnictwie trudności w wykonaniu planu.</u> + <u xml:id="u-22.5" who="#PoselBugdolBernard">Jeżeli górnicy dostaną mieszkania, jeżeli napłyną nowe kadry górników, jeżeli będą usunięci z kopalni więźniowie — przecież górnik jest najbardziej honorowanym obywatelem w Polsce, a pracuje z więźniami — to chcemy zapewnić Rząd, że wtedy zadania wykonamy.</u> + <u xml:id="u-22.6" who="#PoselBugdolBernard">Chcę tutaj poruszyć jeszcze jedną sprawę, sprawę uruchomienia nowych kopalni i poziomów. Trzeba by, żeby Ministerstwo Górnictwa razem z PKPG obmyśliło dokładnie sprawę uruchomienia nowych kopalń i poziomów, bo okazuje się, że nowe kopalnie, które obecnie zostały uruchomione, jak np. kopalnia — „Wesoła”, — „Ziemowit” itd., zostały tak przygotowane, że nie mogą wykonywać planu w takiej wysokości, w jakiej został on przewidziany.</u> + <u xml:id="u-22.7" who="#PoselBugdolBernard">Uchwałą naszej Partii ma nastąpić ograniczenie pracy w niedziele, ażeby w 1957 r. pracować już tylko 12 niedziel. Górnicy eieszą się z tego — ale trzeba o jednym pamiętać, że jeżeli my zniesiemy częściowo pracę niedzielną, to górnik automatycznie zarobi mniej o 500 zł miesięcznie. Trzeba też pamiętać i o tym, żeby górnik za niedziele, w które pracuje, otrzymał zapłatę wyrównawczą, aby przez niepracowanie w niedziele nie uszczuplił swoich zarobków.</u> + <u xml:id="u-22.8" who="#PoselBugdolBernard">Chciałem zatrzymać się jeszcze na sprawie bezpieczeństwa pracy w górnictwie. Ostatnie wypadki, które miały miejsce w górnictwie, poruszyły nie tylko górników, ale całą Polskę. Za wypadki, w których zginęli nasi górnicy, należy winić nie tylko nas, ale i władze, które nie dostarczyły potrzebnych dla górnictwa materiałów.</u> + <u xml:id="u-22.9" who="#PoselBugdolBernard">Ostatnie wypadki zmuszają mnie dziś do postawienia tej sprawy na Sejmie. Górnictwu obiecuje się z góry dużo materiałów i dużo zmian na lepsze, a daje się mało lub wcale. Daje się maszyny gorsze, złej jakości i bardzo ciężkie, co utrudnia górnikom transport. Na przykład takie silniki elektryczne gazoszczelne, produkowane w Polsce, są o 50% cięższe niż silniki zagraniczne.</u> + <u xml:id="u-22.10" who="#PoselBugdolBernard">Druga rzecz to jest to, że te silniki posiadają złą instalację i samoczynnie zapalają się. Mnie się wydaje, że Ministerstwu Przemysłu Maszynowego powinno zależeć na tym, ażeby mu pozostało więcej stali. My zaś chcemy mieć lżejsze i lepsze silniki, a te 50% stali można zużyć na co innego.</u> + <u xml:id="u-22.11" who="#PoselBugdolBernard">Sprawa transformatorów tropikalnych olejowych była poruszana w Ministerstwie Przemysłu Maszynowego, dotychczas jednakowoż nie ma żadnej odpowiedzi. Interwencje nasze idą koło ucha Ministrowi Przemysłu Maszynowego.</u> + <u xml:id="u-22.12" who="#PoselBugdolBernard">Co daje transformator tropikalny? Pierwsze — nie zagraża pożarem, drugie — daje oszczędność w wykuwaniu komór na dole, które to wykuwanie trwa bardzo długo.</u> + <u xml:id="u-22.13" who="#PoselBugdolBernard">Sprawa najważniejsza to sprawa taśm niepalnych. O taśmach niepalnych mówimy już od paru lat. Sprawa ta poszła pod uchwałę Biura Politycznego, które dało polecenie wyprodukowania taśm niepalnych celem skontrolowania, jak one idą; ale w Planie 5-letnim nie ma zaplanowanego ani jednego metra taśmy niepalnej dla kopalni, jedynie dwa tysiące w celu próby. Na moje zapytanie na Komisji Przemysłu pod adresem Wiceministra Przemysłu Chemicznego, dlaczego nie ma w planie produkcji taśm niepalnych, Wiceminister tow. Olszewski odpowiedział mi, że Ministerstwo Przemysłu Chemicznego może taśm niepalnych produkować, ile górnictwo chcę, tylko Ministerstwo Górnictwa nie zamówiło takich taśm.</u> + <u xml:id="u-22.14" who="#PoselBugdolBernard">Ja się pytam, czy uchwała Biura Politycznego nie jest ważniejsza od zamówienia Ministra Górnictwa — bo z drugiej strony dowiadujemy się, że taśmy niepalne są zamówione. Prosiłbym Rząd, ażeby sprawę taśm niepalnych, jak również kabli gumowych mocno poruszyć i definitywnie załatwić, dlatego że przez złe taśmy zginęło niedawno na kopalni w Chorzowie 30 ludzi, a nie chcę już mówić o tych wypadkach, które nie zostały opublikowane. Wskutek zapalania się taśm i kabli były również pożary, które na szczęście nie pociągnęły ofiar w ludziach.</u> + <u xml:id="u-22.15" who="#PoselBugdolBernard">Wydaje mi się, że ob. Wiceminister, Ministerstwo Przemysłu Chemicznego i my wszyscy hodujemy sami biurokrację przez stwierdzenie, że zamówień nie było, a przecież wszyscy wiemy, że sprawa taśm niepalnych i kabli jest najważniejszą sprawą w górnictwie.</u> + <u xml:id="u-22.16" who="#PoselBugdolBernard">Pragnę jeszcze poruszyć sprawę wycofania lamp karbidowych i zastąpienia ich światłem elektrycznym. Oświadczam, że lampy karbidowe jeszcze ciągle są używane na dole. A ile już było ofiar w związku z tym... Na „Bożych Darach” i na kopalni — „Łagiewniki” przez lampy karbidowe było ostatnio 8 wypadków. Są jeszcze inne rzeczy, jak brak rur wodnych dobrej jakości do zraszania, bezpieczników, wyłączników w gaśnicach — oraz inne braki w bezpieczeństwie pracy. Wszystkie ministerstwa — Ministerstwo Przemysłu Maszynowego, Przemysłu Chemicznego, Energetyki, Ministerstwo Kolei, które wykonują dla nas różne urządzenia, nie zastanawiają się nad sprawą trudu i bezpieczeństwa pracy górnika, Troskę o trud i bezpieczeństwo pracy górnika powinny podjąć wszystkie ministerstwa, które pracują dla górnictwa.</u> + <u xml:id="u-22.17" who="#PoselBugdolBernard">Następna sprawa to zabezpieczenie górnikom lecznictwa. Ta sprawa jest już od paru lat poruszana przez górników, jednak bez skutku.</u> + <u xml:id="u-22.18" who="#PoselBugdolBernard">Niedawno, bo dwie sesje temu, poruszyłem sprawę szpitala w Bytomiu, szpitala tzw. Kripelheim, który może mieścić około tysiąca łóżek. Poruszyłem sprawę szpitala w Tarnowskich Górach, jednakowoż Ministerstwo Zdrowia nic do tej pory w tej sprawie nie zrobiło. Sam dom, szpital w Bytomiu jak stał, tak stoi i dalej panoszą się tam różne urzędy; a okazuje się, że te urzędy chcą iść do ludzi, tylko nie ma żadnego polecenia. A na Śląsku jest brak szpitali, szczególnie szpitali dla górników. Nieraz po wypadku wozi się górnika od jednego szpitala do drugiego i nigdzie nie ma miejsca, aby go przyjąć i opatrzyć.</u> + <u xml:id="u-22.19" who="#PoselBugdolBernard">Wśród górników prowadzone są rozmowy, ażeby stworzyć znowu tzw. Spółkę Bracką, żeby stworzyć szpitale górnicze razem z lekarzami górniczymi.</u> + <u xml:id="u-22.20" who="#PoselBugdolBernard">Przed wojną górnictwo miało swoje szpitale, swoich lekarzy — i trzeba otwarcie powiedzieć, że wtedy górnik leczył się w szpitalu dłużej niż obecnie. Obecnie, jak tylko jest lekko zaleczony, usuwają go ze szpitala i dalej musi się leczyć w domu, a to trwa dłużej, gdyż nie ma tam fachowej opieki.</u> + <u xml:id="u-22.21" who="#PoselBugdolBernard">Założenie szpitali górniczych, wraz z lekarzami górniczymi, poza gwarancją lepszego leczenia dawałoby górnikom większe zaufanie do samego lecznictwa. Na ten cel sami górnicy nawet chcą się opodatkować, dodatkowo ubezpieczyć, ażeby mieć zapewnione leczenie takie, jakiego potrzebują. A że można to zarobić, świadczy choćby fakt, że płacą oni 16 zł dodatkowego ubezpieczenia na wypadek śmierci górnika czy kogoś z jego rodziny, a chcą nawet i więcej płacić, aby mieć zapewnione odpowiednie leczenie.</u> + <u xml:id="u-22.22" who="#PoselBugdolBernard">A jak wygląda sprawa leków? Obywatele Posłowie, jeżeli w górnictwie czy w hutnictwie zdarzy się wypadek poparzenia, musimy dopiero sprowadzać leki z Warszawy samolotem. Tak było w czasie wypadku na — „Bożych Darach” — poparzyło górników, to dopiero sprowadzano z Warszawy leki na poparzenie.</u> + <u xml:id="u-22.23" who="#PoselBugdolBernard">Mnie się wydaje, że Ministerstwo Zdrowia powinno zaopatrzyć górnictwo i hutnictwo w lekarstwa na ciężkie poparzenia czy ciężkie obrażenia, a nie dopiero sprowadzać, jak się zdarzy wypadek.</u> + <u xml:id="u-22.24" who="#PoselBugdolBernard">Jeszcze pragnę poruszyć sprawę komunikacji. Od 1946 r. miasto Ruda Śląska czeka na połączenie komunikacyjne z Zabrzem-Bobrkiem. Od roku 1946 narosły już tony papieru. Wszystko tylko obiecanki, a połączenia tramwajowego jak nie było, tak nie ma.</u> + <u xml:id="u-22.25" who="#PoselBugdolBernard">Wojewódzka Rada Narodowa, idąc na rękę górnikom i hutnikom, wstawiła tę sprawę do planu na rok 1957, jednakowoż z braku funduszów musiano to skreślić. Ja proszę, ażeby te sprawy były jednak załatwione, dlatego że tu chodzi o 4 km szyn tramwajowych całego urządzenia, a zadowoli to potrzeby ponad 10 tys. ludzi, którzy muszą co dzień chodzić 4—10 km pieszo.</u> + <u xml:id="u-22.26" who="#PoselBugdolBernard">My tutaj dużo mówimy i stawiamy słuszne wnioski, które często nie potrzebują nawet dofinansowania, a dadzą oszczędności i zadowolenie wyborcom. Wnioski są dobre i słuszne, jednak nie są realizowane przez Prezydium Rady Ministrów. W tych sprawach, o których mówiłem, tak jak górnik codziennie rozbija twardy pokład węgla kamiennego świdrem i dynamitem, tak też niech moje słowa nareszcie poruszą twarde sumienia naszych władz resortowych i centralnych na rzecz górnika. Niech oni spojrzą innym okiem na woj. katowickie — województwo, od którego zależy cała produkcja, województwo, które daje dla Polski największy dobrobyt. Górnik był, jest i będzie twardy w swej pracy, i dla naszej wolnej, niepodległej, o równych prawach Polski Ludowej, jak również dla naszej Partii da wszystko z siebie, ażeby powiększyć wydobycie — dla podźwignięcia na wyższy poziom bytu mas pracujących w naszym kraju.</u> + <u xml:id="u-22.27" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. warszawskiego Honorata Jurkowa.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#Marszalek">Poseł Jurkowa Honorata: Wysoka Izbo! Na początek chcę rzucić kilka cyfr.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#Marszalek">Produkcja wielkoprzemysłowa na jednego mieszkańca kraju wynosi kwotę 1731 zł. Na jednego mieszkańca woj. warszawskiego z tego wypada kwota zaledwie 631 zł.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#Marszalek">Na jednego mieszkańca kraju uspołeczniony przemysł drobny produkuje za sumę 249,5 zł. Na mieszkańca naszego województwa — za sumę 146,3 zł.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#Marszalek">Na tysiąc mieszkańców kraju w przemyśle zatrudnionych jest 98 osób. Zaś na tysiąc mieszkańców woj. warszawskiego w przemyśle pracuje 36 osób.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#Marszalek">W kraju wysiewa się przeciętnie 35 kg nawozów sztucznych na 1 ha ziemi, zaś w woj. warszawskim 21 kg nawozów.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#Marszalek">Nasz kraj zelektryfikowany jest w 37%. Województwo warszawskie — w 15%.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#Marszalek">Na sto km dróg posiadamy w kraju 32 km dróg o nawierzchni twardej. Zaś w naszym województwie mamy 24,5 km nawierzchni twardej.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#Marszalek">Na jednego mieszkańca kraju obroty handlu detalicznego wynoszą 3.965 zł. Na jednego mieszkańca województwa — 2.554 zł.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#Marszalek">Ilość wody pobieranej z sieci wodociągowej wynosi na jednego mieszkańca kraju 46 m^3^, a u nas — 6,5 m^3^.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#Marszalek">Zagęszczenie na jedną izbę mieszkalną wynosi w kraju 1,7 mieszkańca. U nas — 2,15 mieszkańca.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#Marszalek">Przeciętna łóżek w szpitalach wynosi w kraju 42,4 łóżka na 10 tysięcy mieszkańców. U nas — 20,2 łóżka.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#Marszalek">Liczby te nie potrzebują chyba komentarzy. Jeżeli do nich dodamy jeszcze jedną, a mianowicie ponad 100 tys. mieszkańców woj. warszawskiego poszukujących pracy — wydaje mi się, że na Plan 5-letni powinniśmy patrzeć nie od strony, gdzie i co należy budować, ale jak wykorzystać te siły wytwórcze, które się marnują, zamiast pomnażać dochód narodowy.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#Marszalek">Nadwyżki siły roboczej, jakie notujemy nie tylko zresztą w woj. warszawskim, można by rozładować — jak słusznie postawił to poseł Oskar Lange — drogą aktywizacji gospodarczej terenów zaniedbanych. Ale nie jest to moim zdaniem droga najlepsza.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#Marszalek">Chcę zwrócić uwagę na jedną z tych dróg, moim zdaniem niezmiernie ważną. Jest nią poprawa warunków pracy ludności wiejskiej. Póki chłopi nie będą widzieli rezultatów swojej pracy na roli, poty będziemy notować nadmierny odpływ ludzi ze wsi do miasta.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#Marszalek">Posiadamy w kraju 1.040 tys. nabywców ziemi z reformy rolnej i osadnictwa. Większość z nich do dziś nie posiada uregulowanych praw własności nadzielonej ziemi. W Ministerstwie Rolnictwa przypuszczają, że około 100 tys. użytkowników nie ma jeszcze żadnych dokumentów własności. I tym chyba tylko należy tłumaczyć fakt, że w Koszalińskiem blisko połowa gospodarstw zmieniła posiadaczy, nieraz i po kilka razy, i że około 5 tys. gospodarstw zginęło z powierzchni ziemi, bo zostały na nich rozebrane i rozgrabione budynki mieszkalne i inwentarskie, oraz wszelkie narzędzia i urządzenia rolnicze.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#Marszalek">Brak aktów nadania nie sprzyjał przecież ustabilizowaniu się chłopów na nadzielonej ziemi. Nie tylko na ziemiach zachodnich wytworzyła się psychoza tymczasowości i życia na dzisiaj. Z tych samych powodów we wsi Księstwo woj. łódzkiego gospodarstwa kiedyś dobre dziś znajdują się w ruinie. Podobne spotkałam we wsi Feliksów w woj. warszawskim i w wielu innych poniemieckich wsiach.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#Marszalek">Chłopi nie mając pewności, że nadzielone gospodarstwa są ich własnością, nie inwestowali ani w rolę, ani w budynki, nie rozwijali swoich gospodarstw, prowadzili gospodarkę rabunkową wyciągając przy jak najmniejszym nakładzie jak największe zyski. Nie do rzadkości należą wypadki, że chłop posiadał dachówkę, ale dziur w dachach nie łatał, bo nie mając aktu nadania uważał, że gospodarstwo nie jest jego własnością, że jutro mogą mu je odebrać.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#Marszalek">Wydaje się wprost nieprawdopodobne, że po 12 latach, jakie upłynęły od zakończenia wojny, o tych sprawach trzeba jeszcze przypominać. A jednak trzeba. Był u nas taki czas, kiedy sądzono, że z pracami uwłaszczeniowymi nie trzeba się śpieszyć, bo to niepotrzebna robota, bo i tak za rok-dwa chłopi pójdą do spółdzielni produkcyjnej. I dlatego olbrzymia większość nadzielonych gospodarstw nie ma ustalonych granic, nie może się rozliczyć z Państwowym Funduszem Ziemi, bo nie ma dokończonych szacunków, nie może założyć ksiąg wieczystych. Ale czas ten już minął i trzeba się wreszcie wziąć za odrobienie tych zaniedbań.</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#Marszalek">Czeka także na uregulowanie praw własności około 70 tys. chłopów — nabywców ziemi z parcelacji przedwojennej. Chłop ziemię kupił, wypłacił za nią większą lub mniejszą część należności, wszedł w posiadanie — ale zastała go wojna i do dziś nie ma uregulowanego stanu posiadania.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#Marszalek">Dokończenie tej sprawy wstrzymuje brak pomiarów gruntów, które w chwili obecnej ściśle wiążą się z klasyfikacją gruntów, a które to sprawy — moim zdaniem — winniśmy prowadzić jednocześnie.</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#Marszalek">O potrzebie przyśpieszenia klasyfikacji ziemi mówili już niektórzy moi przedmówcy, ale mówili za mało. Klasyfikacja społeczna — jak wiemy — nie była oparta na żadnych przesłankach naukowych. W trakcie tej klasyfikacji zgubiono wiele hektarów ziemi, z drugiej zaś strony poważna część rolników została pokrzywdzona przez nadmierne obciążenie wynikłe z zawyżenia im klasy ziemi. Inaczej zresztą być nie mogło, bowiem klasyfikację społeczną robiliśmy w większości przy biurku. I nie dziwmy się temu, że chłopi tak uparcie, od wielu już lat, dopominają się klasyfikacji sprawiedliwej. A cośmy zrobili, aby zaspokoić to słuszne żądanie? Bardzo niewiele, prawie nic.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#Marszalek">W woj. warszawskim w tym roku klasyfikuje się aż 1 powiat, a w roku następnym podobno ma iść do klasyfikacji 5 powiatów. Trudno jest więc przewidzieć, jak długo jeszcze mogą czekać ci najbardziej pokrzywdzeni przez klasyfikację społeczną rolnicy, których przecież nie braknie w żadnym powiecie. Dlatego sądzę, że najwyższy już czas, aby rozwiązać tę sprawę. Uważam, że każda powiatowa rada winna mieć prawo do naprawy klasyfikacji gruntów, poczynając od tych gromad i gospodarstw, gdzie zachodzi tego najbardziej paląca potrzeba. Wydaje mi się, że będzie to jedynie słuszne rozwiązanie tej od dawna nabolałej sprawy oraz konkretna i natychmiastowa pomoc dla tych gospodarstw, które w wyniku nadmiernych obciążeń podupadły gospodarczo.</u> + <u xml:id="u-23.23" who="#Marszalek">Trzeba także rozpatrzyć sprawę 200 tys. dzierżawców, którzy do dziś obrabiają ziemię Państwowego Funduszu, tzw. resztówki, które do tej pory nie podlegały nadziałowi, gdyż trzymaliśmy je w zapasie jako prezent dla mających w przyszłości powstać tam spółdzielni produkcyjnych. W dzierżawioną ziemię chłop nie inwestował, ziemia ubożała, a do spółdzielni produkcyjnej, jeżeli nawet taka powstała na państwowej ziemi, szli przeważnie wszyscy, tylko nie chłopi. Zamiast spółdzielni mieliśmy fikcję, nieudany twór, który swoim przykładem odstręczał chłopów od zespołowej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-23.24" who="#Marszalek">Dlatego uważam, że resztówki takie należałoby rozdzielić pomiędzy dotychczasowych dzierżawców, a budynki pofolwarczne, jeśli takowe znajdują się na resztówce, oddać do dyspozycji radom narodowym.</u> + <u xml:id="u-23.25" who="#Marszalek">Czas również zrewidować sposób odpłatności za ziemię przejętą od chłopów pod obiekty państwowe w drodze przymusowego wywłaszczenia.</u> + <u xml:id="u-23.26" who="#Marszalek">Pęd rolników do porzucania ziemi i osiedlania się w miastach powiększała również polityka rozkułaczania, stosowana często i do gospodarstw średniackich, teza — „im gorzej tym lepiej” stosowana przy organizowaniu spółdzielni produkcyjnych, ograniczanie materiałów budowlanych dla wsi itp.</u> + <u xml:id="u-23.27" who="#Marszalek">Przyznajemy, że były to posunięcia błędne, częstokroć prowadzące do ruiny gospodarstw chłopskich. W przyszłości takich posunięć stosować nie będziemy. Niemniej chcę tu wskazać, że nie wszystko jeszcze zostało zrobione, aby raz na zawsze odciąć się od tej niesławnej drogi.</u> + <u xml:id="u-23.28" who="#Marszalek">Do dziś jest aktualny dekret o podatku gruntowym, wydany w 1950 r. i uzupełniony w 1955 r., według którego opodatkowanie gospodarstw chłopskich uzależnione jest od przychodowości, która to z kolei opiera się na fałszywej klasyfikacji ziemi. W myśl wyżej wspomnianego dekretu przychodowość gospodarstw, szczególnie średnich, do roku 1955 stale wzrastała. A w praktyce wyglądało to tak:</u> + <u xml:id="u-23.29" who="#Marszalek">Napisał do naszego Zespołu Poselskiego 16-hektarowy chłop Leopold Kaczyński z Przasnysza. Według opinii tamtejszych władz jest to dobry rolnik i dobry płatnik.</u> + <u xml:id="u-23.30" who="#Marszalek">Pisze on tak: — „Wydział Finansowy wyliczył mi 48% podatku od dochodowości. Mówiono o ponownej, bardziej sprawiedliwej klasyfikacji ziemi. Liczyłem, że to potrwa rok, półtora i może jakoś wyciągnę. Ale minął rok i drugi, a o klasyfikacji wciąż cicho, a mój dochód w Wydziale Finansowym wzrósł już do 36.550 zł.</u> + <u xml:id="u-23.31" who="#Marszalek">Faktyczny dochód, przy bardzo skromnym utrzymaniu i spłaceniu obowiązkowych dostaw, absolutnie nie wystarcza na pokrycie wydatków. Rokrocznie idzie na to część kapitału stałego. W 1953 r. poszła blacha kupiona 5 lat temu przy ogromnym nakładzie starań, w latach następnych szły krowy, jak nie jedna, to dwie. Toteż przez okres 12-lecia nie udało mi się dochować inwentarza w ilości proporcjonalnej do obszaru uprawianej ziemi. Na 16 ha posiadam trzy krowy. Jest więc całkiem zrozumiałe, dlaczego zbieram coraz to niższe plony, chociaż dochód mój w Wydziale Finansowym stale wzrasta. Z niepokojem myślę, że jak tak dalej pójdzie — dojdzie do zupełnego wyjałowienie gleby.” I dalej: — „Na nawozy sztuczne mnie nie stać, a po drugie nie mam na nie prawa kupna, bo sprzedaż ich przewidziana jest tylko dla małorolnych. Starałem się o pożyczkę budowlaną, ale nie przyznano mi.” A ulgi podatkowe? — „Owszem, były takowe — pisze Kaczyński — sąsiadom moim umarzano spore sumy. Mnie nie umorzono ani złotówki. Skorzystałem natomiast w ciągu 12 lat z trzykrotnej ulgi przyznanej ze względu na zły stan zdrowia, w łącznej sumie 10.940 zł. Muszę jednak zaznaczyć, że w tym samym okresie ściągnięto ze mnie odsetek za zwłokę, kosztów egzekucji i grzywien, licząc tylko na podstawie dochowanych kwitów, 6.687,72 zł. Warto również zaznaczyć, że od dwóch lat nie wydano mi karty przemiałowej, dopominając się jakichś tam zaległości z lat ubiegłych, mimo że wszystko już dawno uregulowałem.” Na gospodarstwie Kaczyńskiego w tej chwili pracuje ułomna córka i dwoje starców. Wszystkie dzieci, mimo protestów rodziców, poszły z domu szukać chleba gdzie indziej. Nawet syn, który ukończył szkołę rolniczą, nie myśli wracać na rolę.</u> + <u xml:id="u-23.32" who="#Marszalek">„Wolę w przemyśle zarobić 700 zł miesięcznie, niż łamać sobie głowę, jak w gospodarstwie załatać setki dziur” — odpowiada na propozycje ojca.</u> + <u xml:id="u-23.33" who="#Marszalek">„Trudno odmówić racji takiemu rozumowaniu — pisze Kaczyński. — Żeby podnieść gospodarstwo rolne, trzeba teraz dużych nakładów: zniszczona uprząż, zużyte maszyny i narzędzia, dziurawe chlewiki, rozwalająca się chałupa.... A utopią po prostu w obecnym położeniu wsi jest myślenie, że rolnik w takich warunkach może się czegoś dopracować.</u> + <u xml:id="u-23.34" who="#Marszalek">„Nieraz nasuwa mi się pytanie: co robić? jakie znaleźć wyjście z tej sytuacji? — pisze chłop. — Radziłem się prawników. Dawali mi jedną radę: rzucić. Oszczędzić sobie sił, zdrowia i troski. Niech leży odłogiem. Zwracałem się do Powiatowej Rady Narodowej przedstawiając w rozmowie moją beznadziejną sytuację. Odpowiadano mi: zasadniczo wszystko jest zgodne z prawem, a że nieżyciowe, my o tym dobrze wiemy, ale nic nie poradzimy. Jakoś trudno mi się w tym wszystkim dopatrzyć patriotyzmu i uspołecznienia” — kończy swój list Kaczyński.</u> + <u xml:id="u-23.35" who="#Marszalek">Rzeczywiście. Trudno w tym wszystkim dopatrzyć się patriotyzmu i uspołecznienia. Dlatego to stawiam wniosek pod adresem Ministerstwa Rolnictwa o przyśpieszenie klasyfikacji ziemi, a wraz z tym o zrewidowanie polityki podatkowej nie tylko w stosunku do średniactwa, ale do wszystkich grup gospodarstw chłopskich. Przypominam również o potrzebie uregulowania do końca chłopskich stosunków własnościowych.</u> + <u xml:id="u-23.36" who="#Marszalek">Nie drogą dekretowania — mam tu na myśli dekret o całkowitym zagospodarowaniu ziemi z dnia 9 lutego 1953 r. — nie poprzez wydawanie zarządzeń o niezatrudnianiu w przemyśle ludzi ze wsi, ale drogą poprawy warunków ekonomicznych rolnictwa ustabilizujemy chłopa na ziemi, zainteresujemy go jego warsztatem pracy, ^a^ tym samym zlikwidujemy poważną część nadwyżek siły roboczej, które w tej chwili stają się poważnym problemem dla każdego niemal województwa.</u> + <u xml:id="u-23.37" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-23.38" who="#Marszalek">Jako ostatni dziś zabierze głos poseł woj. szczecińskiego Mikołaj Dachów.</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#PoselDachowMikolaj">Wysoki Sejmie! Pragnę poruszyć kilka zagadnień związanych bezpośrednio ze sprawą podniesienia produkcji rolnej. W związku z tym chcę mówić o zastosowaniu w praktyce uchwał VIII Plenum Komitetu Centralnego PZPR i IV Plenum Naczelnego Komitetu ZSL.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#PoselDachowMikolaj">Chłopi z olbrzymim zainteresowaniem śledzą wszystkie sprawy związane z uchwałami VIII Plenum i czekają na ich praktyczne zrealizowanie.</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#PoselDachowMikolaj">Najpierw chcę ustosunkować się do sytuacji, jaka istnieje w większej części spółdzielni produkcyjnych. Na pewno dużo spółdzielni powstało mechanicznie, administracyjnie, bowiem w przeszłości, szczególnie w pionie partyjnym, od góry do dołu oceniano działaczy według tego, ile kto założył spółdzielni, jednak byłoby błędem sądzić, że wszystkie spółdzielnie powstały w ten sposób. Faktem jest jednak, że traktowaliśmy spółdzielnie produkcyjne jako sprawę polityczną, że nie widzieliśmy ich jako poważnej sprawy gospodarczej. Sumowano doraźne, rzekomo polityczne korzyści, nie liczono jednak, ile kosztuje wyprodukowanie 1 m zboża czy 1 kg mięsa. Interesowano się, ile wyprodukowano, ale za jaką cenę — to nikogo nie obchodziło. Skutek jest taki, że w niektórych spółdzielniach koszt produkcji 1 metra zboża wynosi ponad 500 zł, a 1 litra mleka ponad 5 zł — podobnie jak w złych PGR-ach. Chłopi o tym doskonale wiedzą i wyciągają praktyczne wnioski w stosunku do wszystkich spółdzielni, co grozi załamaniem się ruchu spółdzielczego na wsi.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#PoselDachowMikolaj">Dlatego też uważam, że należy jak najszybciej w sposób zasadniczy dokonać oceny sytuacji, jaka istnieje w spółdzielniach produkcyjnych, i określić jasno stanowisko w tej sprawie. Ministerstwo Rolnictwa z Radą Spółdzielczości Produkcyjnej powinny moim zdaniem pomóc niezwłocznie chłopom spółdzielcom wyjść z tej sytuacji, w jakiej się oni znaleźli. W referacie I Sekretarza KC PZPR tow. Gomułki było postawione rozwiązanie spółdzielni słabych, tymczasem w wielu wypadkach sytuacja jest odwrotna. Rozwiązuje się cały szereg spółdzielni dobrych, a złe spółdzielnie trwają, bo liczą na dalsze ich finansowanie przez państwo.</u> + <u xml:id="u-24.4" who="#PoselDachowMikolaj">Uważam, że poważnym błędem jest to, że ani Ministerstwo Rolnictwa, ani Rada Spółdzielczości Produkcyjnej — cały pion spółdzielczy nie rozwinęły dostatecznie szerokiej pracy wyjaśniającej znaczenie uchwał VIII Plenum.</u> + <u xml:id="u-24.5" who="#PoselDachowMikolaj">Nasza prasa, która powinna w wielkim stopniu pomóc w tym i stworzyć atmosferę utrzymania poważnego dorobku, jaki mają spółdzielnie — nie spełnia tego zadania.</u> + <u xml:id="u-24.6" who="#PoselDachowMikolaj">A przecież rzetelne przekonanie chłopów spółdzielców o nowym ustawieniu mechanizacji, zaopatrywaniu w maszyny na własność, o dalszej pomocy produkcyjnej może stworzyć spółdzielniom warunki do poważnego ich umacniania i rozwoju.</u> + <u xml:id="u-24.7" who="#PoselDachowMikolaj">Do VII Plenum i po nim, aż do VIII Plenum nasza prasa — nie tylko prowincjonalna, ale — „Życie Warszawy” i — „Ekspress Wieczorny”, które nie są bezpośrednio związane z ludnością wiejską, bowiem piszą dla Warszawy — rozpisywała się nieraz na tematy gospodarki rolnej. Znane są wszystkim nazwiska Ryszczuka, Marjańskiej i innych dziennikarzy, którzy kiedyś o rolnictwie pisali. Tak np. Ryszczuk opisywał dwa lata temu kułaka z Gdańska, który był bez wąsów i chudy — nie typowy kułak. Dziś on i wielu innych nic nie piszą. Może nie wiedzą, jaki to nowy typ kułaka wymyślić?</u> + <u xml:id="u-24.8" who="#PoselDachowMikolaj">Teraz, kiedy jest krytyczny moment, kiedy spółdzielcy rozważają sprawę rozwiązywania spółdzielni, kiedy nie zawsze kierują się trzeźwym rozsądkiem, niemal w każdej spółdzielni toczy się dyskusja i są podzielone zdania — to naszej prasie brak socjalistycznej odwagi, żeby pomóc chłopom wejść na właściwą drogę.</u> + <u xml:id="u-24.9" who="#PoselDachowMikolaj">Druga sprawa, wymagająca jasnego postawienia, to zagadnienie planowego skupu. W tej sprawie prowadzić trzeba stałą robotę wyjaśniającą. Nie chodzi o to, aby stosować środki administracyjne, jakie były stosowane w dawnych latach, jednak uważam, że program VIII Plenum KC PZPR i IV Plenum NK ZSL trzeba poprzeć czynem. Praca wyjaśniająca w terenie jest bardzo potrzebna. Jest bowiem bardzo dużo sekciarzy, którym nie odpowiada wielki proces odnowy życia i demokratyzacji, a którzy nie mają właściwego podejścia do zagadnień wsi. Na przykład w powiecie Maków Mazowiecki w dalszym ciągu doprowadza się do licytacji ostatnich sprzętów w 8-hektarowym gospodarstwie, które prowadzi dwoje staruszków mających po 70 lat.</u> + <u xml:id="u-24.10" who="#PoselDachowMikolaj">Z drugiej strony odzywają się elementy warcholskie, a nawet i reakcyjne, które wnoszą zamęt polityczny i gospodarczy. Dlatego uważam, że zejście na wieś jest konieczne dla przedyskutowania wszystkich problemów dotyczących wsi. Odnosi się to w równej mierze do skupu, jak i do sprawy zaopatrzenia, wsi w artykuły na potrzeby budowlane czy produkcyjne.</u> + <u xml:id="u-24.11" who="#PoselDachowMikolaj">Chłopi w terenie żywo dyskutują sprawę kosztów aparatu skupu. W tym samym powiecie Maków Mazowiecki koszty administracyjne aparatu skupu wynoszą w ciągu roku ponad 400 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-24.12" who="#PoselDachowMikolaj">Mam wniosek, aby zlikwidować Ministerstwo Skupu i cały szereg central kontraktujących. Ministerstwo Skupu przydzielić do Ministerstwa Rolnictwa w myśl zasady: kto produkuje — niech kupuje; niech dba o to, aby było co kupować. Centrale kontraktujące należy przydzielić do CRS, niech kontraktują gminne spółdzielnie, które zaopatrują wieś. Ta sprawa była już przez dłuższy czas dyskutowana i nie potrzeba jej uzasadniać. Życie pokazało, że to jest konieczne.</u> + <u xml:id="u-24.13" who="#PoselDachowMikolaj">Moim zdaniem proces demokratyzacji idzie zbyt powoli. Na przykład w województwach zachodnich trzeba wzmocnić gospodarkę rolną, upełnorolnić chłopów — nawet do 20 ha, w celu szybszego zlikwidowania odłogów, aby gospodarstwa tam stały się bardziej produkcyjne. Nie należy nakładać na nie wysokich obowiązków.</u> + <u xml:id="u-24.14" who="#PoselDachowMikolaj">Stawiam wniosek o umorzenie kredytów z 1945 r. udzielonych chłopom na budowę wsi samopomocowych i zniszczonych w wyniku działań wojennych.</u> + <u xml:id="u-24.15" who="#PoselDachowMikolaj">Za konieczne uważam, aby wrócić do tradycji kółek rolniczych, które powinny zająć się sprawą nowoczesnych metod gospodarki i sprawami oświaty folniczej. Uważam, że służba rolna, agrotechniczna powinna być przy kółkach rolniczych, a jak to ustawić — niech zadecyduje Ministerstwo Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-24.16" who="#PoselDachowMikolaj">Należy przejść również do przeorganizowania mleczarń na spółdzielcze i poszerzyć rzemiosło prywatne. Wydać w tym celu trzeba zarządzenia wykonawcze, aby zapewnić zaopatrzenie dla tego rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-24.17" who="#PoselDachowMikolaj">Należy zreorganizować szkoły rolnicze, reaktywować działalność uniwersytetów ludowych, które przygotowywałyby młodzież do pracy w organizacjach społecznych i gospodarczych na wsi. Pozwoli to zatrzymać odpływ młodzieży ze wsi do miasta bez stosowania środków administracyjnych.</u> + <u xml:id="u-24.18" who="#PoselDachowMikolaj">Najwyższy czas zająć się już wreszcie seryjną produkcją tanich, praktycznych i dobrych wozów ogumionych dla rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-24.19" who="#PoselDachowMikolaj">Te wszystkie sprawy były już szeroko dyskutowane na wsi i należy liczyć się z tymi wnioskami.</u> + <u xml:id="u-24.20" who="#PoselDachowMikolaj">Na koniec chcę zwrócić uwagę na zagadnienia zmian personalnych. Słuszny jest nacisk na zmiany personalne. W wielu wypadkach jest on trafny i uzasadniony, jednakże zdarza się też, że naciskają siły wrogie, szczególnie w województwach i powiatach. Wykańcza się nieraz ludzi uczciwych, którzy walczyli od początku o władzę ludową. Elementy warcholskie, które stały na uboczu przez szereg lat, próbują dzisiaj robić z siebie bohaterów narodowych.</u> + <u xml:id="u-24.21" who="#PoselDachowMikolaj">Faktem jest, że wielu ludzi niewinnie utrącono lub nawet ukarano, jak np. KPP-owców, WICI-arzy, BCH-owców, AK-owców — zasłużonych ludzi, którzy bili się o sprawy słuszne. Dziś oni wszyscy powinni zająć należne im stanowiska.</u> + <u xml:id="u-24.22" who="#PoselDachowMikolaj">Trzeba jednak widzieć również, jak cały szereg nierobów, malkontentów, warchołów, złodziejów podszywa się pod ofiary stalinizmu, i w stosunku do tych trzeba też zająć stanowczą postawę. Mówię o tym dlatego, że wielu oddanych socjalizmowi ludzi w okresie 12-lecia pracowało na różnych odpowiedzialnych posterunkach, a na ich błędy składały się rzeczy związane z systemem beriowszczyzny w Polsce.</u> + <u xml:id="u-24.23" who="#PoselDachowMikolaj">Uważam, że każdego człowieka należy rozpatrzyć indywidualnie. Bo wytwarza się taka sytuacja, że nawet dzieci naszych działaczy, którzy przez 12 lat pracowali uczciwie dla Polski Ludowej, są dyskryminowane i prześladowane w szkołach.</u> + <u xml:id="u-24.24" who="#PoselDachowMikolaj">Zdaję sobie sprawę, że wielu z tych, którzy pracowali, popełnili błędy i trudno im się dziś przestawić, ale z drugiej strony uważam, że nie należy ich wszystkich mierzyć jednakową miarką i mieć za wrogów Polski Ludowej, bo nasza praworządność (jest sprawiedliwa i w sposób obiektywny rozliczy każdego uczciwie za jego błędy i braki.</u> + <u xml:id="u-24.25" who="#PoselDachowMikolaj">Skoro potępiamy system beriowski, to trzeba uważać, aby znowu nie popaść w skrajność i nie zacząć stosować takich samych metod jak w minionym okresie, tylko do innych ludzi, bo tym sposobem na pewno rewolucji nie przeprowadzimy. W sprawie łamania praworządności winien zająć stanowisko Przewodniczący Rady Państwa i wyciągnąć odpowiednie wnioski.</u> + <u xml:id="u-24.26" who="#PoselDachowMikolaj">Jestem głęboko przekonany, że mądre uporządkowanie spraw gospodarczych, stworzenie warunków pełnego przestrzegania praworządności i rzeczywistego wykonywania przez masy chłopskie władzy ludowej — daje możność znacznie szybszego wzrostu produkcji rolniczej i społecznego rozwoju wsi. To nam pomoże wzmocnić naszą gospodarkę narodową od strony ekonomicznej i politycznej, pogłębi sojusz robotniczo-chłopski dla dobra naszej Ojczyzny.</u> + <u xml:id="u-24.27" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#Marszalek">Na tym kończymy dzisiejsze obrady.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#Marszalek">Do Prezydium Sejmu wpłynęły następujące interpelacje:</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#Marszalek">1.Interpelacja posła Józefa Piskorskiego do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie finansowania izb rzemieślniczych.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#Marszalek">2.Interpelacja posłów Mieczysława Wysockiego, Szymona Pietrzaka, Mieczysława Różańskiego, Józefa Zychowicza, Piotra Tomasika i Stefana Ratajczaka do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie poważnych niedoborów nawozów mineralnych.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#Marszalek">3.Interpelacja posła Józefa Czapskiego do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie stanu, w jakim znajduje się Muzeum Męczenników Majdanka w Lublinie.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#Marszalek">4.Interpelacja posłów woj. warszawskiego do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie przekazania do właściwego użytku szeregu licznych nie użytkowanych budynków w pow. otwockim.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#Marszalek">5.Interpelacja posła Marii Stelmach do Ministra Przemysłu Lekkiego w sprawie sytuacji w Żyradowskich Zakładach Przemysłu Lniarskiego.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#Marszalek">6.Interpelacja posłów Józefa Piskorskiego i Gerharda Skoka do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie uruchomienia rozgłośni radiowej w Olsztynie.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#Marszalek">7.Interpelacja posła Alfreda Trawińskiego do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie przyłączenia Akademii Medycznej i Wyższej Szkoły Rolniczej w Lublinie do Uniwersytetu im. Marii Curie- Skłodowskiej w Lublinie.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#Marszalek">8.Interpelacja posłów Stanisława Teisseyre'a, Leona Kruczkowskiego, Stanisława Kaliszewskiego i Dominika Horodyńskiego do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie wyników pracy Komisji Rządowej dla spraw plastyki.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#Marszalek">Interpelacje te Prezydium Sejmu, w myśl art. 53 regulaminu Sejmu, przekazało Prezesowi Rady Ministrów względnie Ministrowi Przemysłu Lekkiego.</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#Marszalek">Komunikat:</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#Marszalek">Jutro, tj. 13 listopada, odbędą się posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#Marszalek">1)Rady Seniorów w sali posiedzeń Rady Państwa — o godz. 9, 2)wspólne posiedzenie Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Komisji Spraw Ustawodawczych w sali budżetowej — o godz. 10.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#Marszalek">Następne posiedzenie odbędzie się jutro, tj. we wtorek dnia 13 listopada, o godz. 10, z porządkiem dziennym — dalszy ciąg dyskusji nad projektem Planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 20 min. 30.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00036-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00036-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..b7562e9 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00036-01/header.xml @@ -0,0 +1,94 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00036-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>36 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>36 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">36</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1956-11-13</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselBaronJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Baron Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselDrobnerBoleslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Drobner Bolesław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFurmaniakEugenia" role="speaker"> + <persName>Poseł Furmaniak Eugenia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselHorodeckiJulian" role="speaker"> + <persName>Poseł Horodecki Julian</persName> + </person> + <person xml:id="PoselJaszczukowaMaria" role="speaker"> + <persName>Poseł Jaszczukowa Maria</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKisielewskiRomuald" role="speaker"> + <persName>Poseł Kisielewski Romuald</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKrolskiJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Królski Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLangeOskar" role="speaker"> + <persName>Poseł Lange Oskar</persName> + </person> + <person xml:id="PoselLekczynskaJadwiga" role="speaker"> + <persName>Poseł Lekczyńska Jadwiga</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMichalewiczHelena" role="speaker"> + <persName>Poseł Michalewicz Helena</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMituraAntoni" role="speaker"> + <persName>Poseł Mitura Antoni</persName> + </person> + <person xml:id="PoselMrochenJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Mrocheń Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselNajdekWladyslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Najdek Władysław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRynkiewiczKazimierz" role="speaker"> + <persName>Poseł Rynkiewicz Kazimierz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselStruzekBoleslaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Strużek Bolesław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTeligaJerzy" role="speaker"> + <persName>Poseł Teliga Jerzy</persName> + </person> + <person xml:id="PoselWojciechowskiGrzegorz" role="speaker"> + <persName>Poseł Wojciechowski Grzegorz</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZameckiJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Zamecki Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski" role="speaker"> + <persName>Przewodniczący Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego Stefan Jędrychowski</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekStanislawKulczynski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Stanisław Kulczyński</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00036-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00036-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..9ab3075 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00036-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,1062 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja I — Sesja X</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 36 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniach 13 listopada 1956 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1956</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Przewodniczą na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski i Wicemarszałek Stanisław Kulczyński.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Podaję następujący komunikat:</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">„Członkowie Komisji Rolnictwa proszeni są o wzięcie udziału w posiedzeniu Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Spraw Ustawodawczych, które odbywa się teraz w sali budżetowej.” Rada Seniorów proponuje, aby uzupełnić porządek obrad X Sesji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej sześcioma wniesionymi przez Rząd nowymi projektami ustaw, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">1)o zmianie organizacji naczelnych organów administracji publicznej w zakresie bezpieczeństwa publicznego i rolnictwa, 2)o zniesieniu i zmianach podporządkowania niektórych urzędów centralnych, 3)o radach robotniczych, 4)o funduszu zakładowym, 5)o zmianie dekretu o podatku dochodowym, 6)o zmianie dekretu o postępowaniu podatkowym.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Czy są jakieś uwagi w sprawie tych propozycji?</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Ponieważ nie słyszę sprzeciwów, uważam, że Sejm proponowane uzupełnienie porządku obrad sesji przyjął.</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu ustaliło następujący porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">1.Zakończenie dyskusji nad sprawozdaniem Komisji Finansowo-Budżetowej o projekcie Pięcioletniego Planu Rozwoju Gospodarki Narodowej w latach 1956 — 1960.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">2.Sprawozdanie Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Spraw Ustawodawczych o projekcie ustawy o zmianie organizacji naczelnych organów administracji publicznej w zakresie bezpieczeństwa i rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">3.Zmiany w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów ma jakieś uwagi w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.12" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.13" who="#Marszalek">Wobec tego porządek dzienny uważam za przyjęty.</u> + <u xml:id="u-2.14" who="#Marszalek">Powracamy do dyskusji nad projektem Planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-2.15" who="#Marszalek">Proszę Kolegów! Prezydium Sejmu znalazło się w trudnej sytuacji, dlatego że dzisiaj przed wieczorem jeszcze chcielibyśmy bezwarunkowo zakończyć dyskusję nad Planem. Zapisanych jest 17 mówców. Apeluję więc do Kolegów Posłów, żeby wypowiadali się możliwie zwięźle i o ile możności skracali swoje przemówienia.</u> + <u xml:id="u-2.16" who="#Marszalek">Udzielam głosu posłowi woj. lubelskiego Romualdowi Kisielewskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselKisielewskiRomuald">Wysoka Izbo! Przeglądając gruntownie projekt ustawy o Planie 5-letnim na lata 1956 — 1960, stwierdzić należy, że nie pominięto w nim zagadnień głównych, stanowiących o rozbudowie naszej gospodarki narodowej. Trudno jest omówić całość zagadnień obrazujących perspektywicznie nasze poczynania rozbudowy, w świetle podniesienia stopy życiowej mas pracujących miast i wsi. Moi przedmówcy częściowo omówili te problemy, poruszając różne dziedziny naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselKisielewskiRomuald">Ja postaram się zatrzymać nad rozdziałem V projektu Planu — rozwojem gospodarczym województw.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselKisielewskiRomuald">Na stronie 98 jest wzmianka, — cytuję: — „Ukończyć cementownię w Rejowcu, zbudować cementownię w Chełmie”. Ponieważ jestem posłem tego powiatu i jednocześnie wykonawcą m. in. tej inwestycji, muszę stwierdzić, że Chełmszczyzna się ożywia i zaczyna widzieć perspektywy przyszłości'. Zadymiły już pod koniec sześciolatki obok starych kominów „Firleya”, a obecnie cementowni — „Pokój” w Rejowcu, nowe kominy — „Rejowiec II”, dając dodatkową pracę okolicznym chłopom, którzy żyli dotychczas w zacofaniu, z dala od przemysłu— dając państwu 385 tys. ton cementu w skali rocznej przy projektowanej produkcji 335 tys. ton w roku 1955. Zadymi w okresie pięciolatki — „Rejowiec III” oraz Cementownia „Chełm”. Udział (procentowy wzrostu produkcji — „Chełma” po rozbudowie, w stosunku do ogólnego przyrostu produkcji przemysłu cementowego w 1960 r. wyrazi się cyfrą około 26%.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselKisielewskiRomuald">Analizując bliżej potrzeby naszego kraju w oparciu o dane przemysłu cementowego w Planie 5-letnim, który zakłada modernizację, rozbudowę i budowę nowych zakładów, widzimy, że zapewni on całkowicie pokrycie globalnego zapotrzebowania cementu, wyrażające się cyfrą ok. 7 mln ton rocznie. Produkcja w pięciolatce wzrośnie o 55% w porównaniu do 1956 r. Powyższe zapotrzebowanie uwzględnia m. in. nowoczesne budownictwo, co ma swój wyraz w zastąpieniu niedoboru 1 miliarda sztuk cegieł prefabrykatami cementowymi i co zmienia korzystnie wskaźnik zużycia cegły w stosunku do 1 tony cementu.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselKisielewskiRomuald">Nowoczesna Cementownia — „Chełm” dzięki wysokiemu stopniowi zmechanizowania urządzeń produkcyjnych zmniejszy liczebność załogi, pomimo że zakład ten będzie zaopatrywał inne zakłady w kredę — w najwyższym stopniu cementownię — „Pokój” w Rejowcu. Załoga rekrutować się będzie w przeważającej części z ludności chłopskiej okolicznych wiosek powiatu chełmskiego. Dzięki temu ulegną częściowej likwidacji zbędne rezerwy rąk ludzkich w rolnictwie tego rejonu, a dodatkowe źródła zarobku zwiększą indywidualny dochód małorolnego chłopa. Cementownia — „Chełm”, spełniając poważne zadanie przemysłowe, stanie się jednocześnie czynnikiem pobudzającym ogólny rozwój polityczny, społeczny i kulturalny tego rejonu.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselKisielewskiRomuald">Usytuowanie projektowanej Cementowni — „Chełm” — to zarazem konsekwentna realizacja zasady równomiernego rozmieszczenia sił wytwórczych i wykorzystania ukrytych możliwości potencjalnych terenu. Pogłębia tę tezę jeszcze fakt, iż zbliżenie jej do chłonnego rynku zbytu wpłynie znacznie na obniżenie ogólnych kosztów budownictwa oraz poważnie odciąży sieć komunikacyjną między — „Rejowcem II” a cementownią — „Chełm” oraz zapewni jednocześnie tym zakładom znaczne oszczędności w kosztach przewozu.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselKisielewskiRomuald">Produkcja nowej cementowni oparta będzie na kredzie chełmskiej i marglu dowożonym z okolic Rejowca.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselKisielewskiRomuald">Należy podkreślić, że kreda lubelska jest, obok kredy opolskiej, jednym z najlepszych surowców do produkcji cementu.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselKisielewskiRomuald">Osiągnięcia te będą możliwe pod warunkiem:</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselKisielewskiRomuald">1.Całkowitej i kompletnej dostawy dla Cementowni — „Chełm” zagwarantowanych umową z Danią urządzeń. Muszą być również zagwarantowane, przewidziane dla budowy i rozbudowy, częściowe dostawy krajowe, które kooperują z dostawami zagranicznymi w 20% oraz maszyny i urządzenia krajowe, jak: pompy, silniki, talboty, suwnice itp. Przemysł maszynowy winien zwrócić szczególną uwagę na ich jakość, terminowość dostaw, od której uzależniona jest sprawność zakładu i których dobra przydatność przyczyni się w przyszłości do terminowego uruchomienia Cementowni i zbliży przemysł maszynowy do rynków zagranicznych przemysłu cementowego;</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselKisielewskiRomuald">2.Otrzymania przez wykonawcę, tj. Lubelskie Przemysłowe Zjednoczenie Budowlane, pierwszej strefy płac z uwagi na konieczność zatrudnienia w fazie robót montażowo-budowlanych rzemieślników o wysokich kwalifikacjach;</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselKisielewskiRomuald">3.Priorytetowego zabezpieczenia w potrzebny sprzęt mechaniczny, jak: samochody, wywrotki do odwozu urobku pochodzącego z robót ziemnych, koparki, dźwigi samojezdne, podnośniki itp.;</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselKisielewskiRomuald">4.Całkowitego zabezpieczenia budowy w materiały takie, jak żelazo i drewno.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselKisielewskiRomuald">Utrzymać należy na wysokim poziomie kadry inżynieryjno-techniczne zarówno wykonawcy, jak i inwestora z odpowiednim ukształtowaniem ich uposażeń i zastosowaniem ryczałtów nie związanych z przerobami, dając samodzielność dyrektorowi w korygowaniu planów, utrzymując przez okres budowy stałość kadr, których zmienność bardzo często powodowała zakłócenia w kierownictwie budowy, jak i na poszczególnych obiektach, co wyrażało się z zasady stratami.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselKisielewskiRomuald">Należy wyznaczyć w generalnym wykonawstwie stałego koordynatora robót prowadzonych przez przedsiębiorstwa specjalizowane, których profil niejednokrotnie koliduje z wykonawstwem budowlanym, a przez to samo opóźnia zakładane terminy harmonogramów, jak też pociąga dodatkowe koszty.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselKisielewskiRomuald">Budowę nowej inwestycji — takiej, jaką jest Cementownia — „Chełm”, należy prowadzić na warunkach specjalnych, stosując w wykonawstwie budowlano-montażowym dwuzmianowość, wprowadzając urnowy kompleksowe, co znacznie wpłynie na podniesienie jakości wykonawstwa i wyeliminuje marnotrawstwo materiałów, a tym samym przyczyni się do terminowości w przekazywaniu obiektów.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselKisielewskiRomuald">Należy stworzyć decentralizację Biura Projektowego, a mianowicie: w pierwszej fazie, która jest bazą terminowego spływu dokumentacji, wzmóc ścisłą współpracę pomiędzy Krakowskim Biurem Projektów Przemysłu Cementowo-Wapienniczego a założonym Wydziałem Projektowo-Kosztorysowym Inwestycji Budowy Cementowni, wciągając do współpracy Oddział Projektowy Organizacji Robót Lubelskiego Przemysłowego Zjednoczenia Budowlanego, co pociąga za sobą pewne uprawnienia. Zatwierdzenie dokumentacji winno odbywać się na budowie zakładu, przy współudziale zainteresowanych tak Centralnego Zarządu Przemysłu Cementowego w Sosnowcu, jak i Biura Projektów, co przyśpieszy jej realizację; w związku z tym należy zabezpieczyć odpowiednie fundusze budżetu Dyrekcji.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselKisielewskiRomuald">Należy uprościć drogę porozumienia we współpracy problemowo-technicznej pomiędzy dostawcami urządzeń firmy Schmidt i odwrotnie, z podaniem uzgodnień odpisu pism do wiadomości Polimex Centralny Zarząd i Inwestor bezpośredni, ponieważ dokumentacja jest niejednokrotnie przetrzymywana. Przewidzieć nawet konieczne wyjazdy, mające na celu konsultowanie się w sprawie wykonawstwa na miejscu.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselKisielewskiRomuald">Dokumentacja projektowo-kosztorysowa na tę nową inwestycję wykonywana jest przez Krakowskie Biuro Projektów Przemysłu Cementowo-Wapienniczego. Moim zdaniem należałoby resztę dokumentacji budowy Cementowni — „Chełm” zlecić Biuru Projektowemu we Wrocławiu, ponieważ wykonywało ono dokumentację Cementowni — „Rejowiec II” i posiadając już doświadczenie mogłoby dokonując adaptacji dokumentacji dla Cementowni „Chełm” wykonać ją w terminach przewidzianych harmonogramami, uwzględniając usunięcie poprzednich niedociągnięć.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselKisielewskiRomuald">Do współpracy nad uregulowaniem naszych słusznych i potrzebnych gospodarczo inwestycji na Lubelszczyźnie należy zobowiązać prezydia gromadzkich i powiatowych rad narodowych i związki zawodowe, ażeby czuwały i pomagały w naborze sił roboczych, których w latach 1957 — 1959 w szczycie nasilenia robót budowlano-montażowych zatrudnionych będzie około 2.000. Uniknie się przez to budowania zbędnych prowizorycznych szop i baraków, nie przewidzianych projektem stałego zagospodarowania, tak jak to ma miejsce obecnie na skutek niewłaściwej jeszcze pracy wydziałów i referatów zatrudnienia, które nie gwarantują potrzebnych sił fachowych, jak murarzy i cieśli. Referaty te ograniczają się jedynie do lustracji budowy, zapominając o naborze potrzebnych fachowców, i nie kierują racjonalnym ich ewidencjonowaniem z jednoczesnym skierowaniem według potrzeb i ważności inwestycji. I tak niedobór sił roboczych już w chwili obecnej wynosi 200 ludzi, co w znacznej mierze opóźnia wykonanie planu inwestycji 1956 r.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselKisielewskiRomuald">Prezydium Miejskiej Rady Narodowej winno zająć się budową względnie odnową koniecznych odcinków dróg, łączących nowopowstający zakład z miastem Chełmem, jako jedyną arterią komunikacyjną, która w znacznym stopniu zagwarantuje oszczędność taboru samochodowego. Jednak renowacja tej, tak koniecznej dla budowy drogi nie została ujęta Planem 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselKisielewskiRomuald">Ministerstwo Kolei poprzez zainteresowane DOKP Lublin powinno już obecnie dopomóc Cementowni — „Chełm” w rozwiązaniu problemu dogodności dojazdów do pracy przez odpowiednie ustawienie rozkładu jazdy właśnie w bieżącym roku, a nie — jak postuluje DOKP — w nowym rozkładzie, który ma wejść w życie w czerwcu 1957 r. Zmiana ta jest konieczna z uwagi na zagwarantowanie 8-godzinnego dnia pracy oraz prowadzenie robót na dwie, względnie trzy zmiany. W tej chwili budowa odległa jest o 5 km od dworca kolejowego, licząc drogę okrężną z uwagi na zły stan nawierzchni odcinków krótszych, co stwarzają już teraz pewne trudności w utrzymaniu dyscypliny na budowie.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselKisielewskiRomuald">Pożądane byłoby, ażeby Wydział Handlu Wojewódzkiej Rady Narodowej mógł zagwarantować dostateczną ilość artykułów pierwszej potrzeby, założyć sklepy i zaopatrzyć je w towary atrakcyjne, jak pralki, radioodbiorniki, rowery i inne, z tym, że Generalny Wykonawca w porozumieniu z Dyrekcją Inwestycji mógłby rozdzielać talony biorąc pod uwagę wybitne osiągnięcia w pracy.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselKisielewskiRomuald">Dyrektor Inwestycji winien mieć uprawnienia zlecania dokumentacji na każdy obiekt w granicach do 30 tys. zł wartości robót budowlano-montażowych, bez zamaszynowania, a w wypadkach adaptacji — do kwoty wyższej w stosunku do wartości kosztorysowej. Z interpretacji Banku uchwały Nr 240 Prezydium Rządu z dnia 17 maja 1956 r. wynika, że dyrektor inwestycji takiej jak Cementownia nie może zlecić dokumentacji technicznej np. zbiorników korekcyjnych z Rejowca z uwagi na ich wartość przewyższającą 1,5 mln zł, czego w terminach nie może zagwarantować też i Biuro Projektów, natomiast dyrektor inwestycji małych, sięgających wartością obiektów do 1,5 mln zł, może zlecić wykonanie dokumentacji do wysokości 10 tys. zł. Wprowadzenie powyższej zmiany w znacznym stopniu przyczyniłoby się do rozwiązania, niekiedy palących, problemów przyśpieszenia wykonania dokumentacji na budowie.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselKisielewskiRomuald">Dyrekcja posiadać winna jednocześnie osobowy fundusz dyspozycyjny w wysokości 3 tys. zł miesięcznie, dysponując nim według zaistniałych potrzeb na budowie.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselKisielewskiRomuald">Jako jedną z form utworzenia bodźców ekonomicznych Budowa Cementowni „Chełm” proponuje utworzenie wspólnego funduszu zakładowego Inwestor — Generalny Wykonawca, uzyskanego z oszczędności wyprowadzonych ściśle na podstawie urealnionych kosztorysów budowy, założonych zmian w projekcie przez racjonalizację, wprowadzenia najnowocześniejszych metod postępu technicznego, kompleksowości, przedwczesnego oddania obiektów do użytku, oszczędnej gospodarki materiałami i niejednokrotnie zamiany na materiały zastępcze, skasowania całkowitego prowizorek elektrycznych i wodociągowych, zastępując je stałymi sieciami.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselKisielewskiRomuald">Wyniki tych oszczędności notowane będą komisyjnie, podając dokładnie miejsce, charakter oszczędności, jej kwotę przeliczeniową w stosunku do warunków uprzedzonych rozmyślną decyzją zainteresowanego, czy samego zespołu wprowadzającego oszczędność. Należność ta winna być wypłacana każdorocznie, po dokładnym stwierdzeniu powstania omawianych okoliczności. Tę myśl oszczędnego budownictwa, opartego o ekonomikę i rentowność inwestycji, wprowadza się już z chwilą rozpoczęcia budowy planowanego w pięciolatce zakładu cementowego.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselKisielewskiRomuald">Zakładając oszczędność w 1956 r., około 0,5 mln zł, a w 1957 r. 2 mln zł, załoga Cementowni — „Chełm” proponuje 30% osiągniętych oszczędności przeznaczyć na realne wypłaty dla zainteresowanych brygad roboczych i zespołów inżynieryjno-technicznych, z tego 10% na podniesienie warunków socjalno-bytowych na budowie, jak i podniesienie warunków kulturalnych, np. zaplanowanie wycieczek. W fazie przekazania cementowni zakłada się oszczędność około 10 mln, co stanowi 1,5% w stosunku do poniesionych kosztów na podstawie rachunków rozliczeniowych, których rozbicie na pozostałe lata uzasadni się z chwilą otrzymania dokumentacji.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselKisielewskiRomuald">W myśl porozumienia z Generalnym Wykonawcą nagrody pochodzące z oszczędnej gospodarki na budowie winny być rozdzielane z puli ogólnej.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselKisielewskiRomuald">Celem zapobieżenia marnotrawstwu materiałów, kradzieży, oraz podniesienia poziomu technicznego i moralnego u robotnika i wykonania wnikliwej analizy potrzeb materiałowych z zastosowaniem materiałów zastępczych przez personel obu dyrekcji — należałoby zainteresować załogę w następujący sposób: zaoszczędzone materiały, jak cegłę, cement, drzewo, żelazo w 50% przekazać na rzecz państwa; pozostałe 50% przeznaczyć do odsprzedaży po cenach urzędowych biorącym udział w akcji oszczędzania brygadom czy zespołom — na budownictwo indywidualne.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselKisielewskiRomuald">Wysoka Izbo! Wysiłek ten powinien iść o ile nie jednocześnie, to zbieżnie w kierunku zapewnienia tym ludziom nie tylko warunków kulturalnych, ale też i zapewnienia na przyszłość warunków bytowych, nie umniejszając ilości planowanych izb na terenie miasta.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PoselKisielewskiRomuald">Będąca w budowie Cementownia — „Chełm” w ramach inwestycji zaplanowanych w pięciolatce przewiduje zmobilizowanie około 375 osób z rejonów oddalonych od okolicznych wsi i tym pracownikom przewiduje z budownictwa ZOR mieszkania fabryczne na osiedlu, które posiada 1125 izb, licząc średnio mieszkanie trzyizbowe na jednego pracownika, oraz 60 domków prefabrykowanych, które służyć będą jako pomieszczenia awaryjne dla załogi Cementowni.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PoselKisielewskiRomuald">Będąc posłem pragnę też w krótkich słowach zobrazować, jak przedstawia się obecna sytuacja mieszkaniowa na terenie miasta Chełma, opodal którego powstają dwie potężne cementownie — — „Rejowiec III” i Cementownia — „Chełm” Z tylu nurtujących miasto zagadnień poruszę tylko jedno, a mianowicie katastrofalny stan mieszkaniowy. Ludność miasta stale wzrasta. W okresie dziesięciu ostatnich lat wzrost ten wyraził się cyfrą około 10 tys. osób, podczas gdy w tym okresie nie otrzymaliśmy prawie żadnych poważnych środków na budownictwo mieszkaniowe.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PoselKisielewskiRomuald">Miasto Chełm, biorąc pod uwagę jego stan przedwrześniowy, nie miało jaskrawych perspektyw rozwojowych przemysłu, pomimo posiadanych, jak słyszeliśmy, bogactw naturalnych, szczególnie jeśli chodzi o produkcję materiałów budowlanych. Ten stan rzeczy zmienia się radykalnie w perspektywie pięciolatki pod względem uprzemysłowienia, ale zmienić się też powinien pod względem warunków bytowych ludzi pracy w mieście.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PoselKisielewskiRomuald">W chwili obecnej w ewidencji naszego Prezydium Miejskiej Rady Narodowej znajduje się 45 budynków o łącznej ilości 225 izb zamieszkałych przez 900 osób. Budynki te zgodnie z protokółami komisji budowlanej nie nadają się do remontu i grożą zawaleniem. 448 osób, czyli 140 rodzin zamieszkuje sutereny, z tego 20 przy ulicy Wygon należy natychmiast przekwaterować z baraków grożących zawaleniem. Poza tym jest jeszcze wiele ludzi, których stan mieszkania nie znajduje nazwy, mieszkających po prostu w komórkach.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PoselKisielewskiRomuald">Cóż może pomóc w tym Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej? Gdy przyjmowałem tam niedawno w Zespole Poselskim skargi i zażalenia, miały one charakter wyłącznie osobistych spraw mieszkaniowych. Taka niestety sytuacja jest na Lubelszczyźnie.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PoselKisielewskiRomuald">Plan 5-letni przewiduje około 1.500 izb w mieście Chełmie z budownictwa komunalnego i budownictwa ZOR, zakładając jednocześnie zwiększenie ludności miasta z 29 tys. do 35 tys., co wiąże się ściśle z rozbudową zakładów i placówek handlowych.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PoselKisielewskiRomuald">W ciągu dwunastu lat zdołano uzyskać fundusze inwestycyjne na budowę jednego budynku mieszkalnego o 54 izbach. Starania o umieszczenie w planie drugiego budynku mieszkalnego spełzły na niczym.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PoselKisielewskiRomuald">W podobny sposób przedstawia się sprawa budownictwa indywidualnego. Na zgłoszonych 29 wniosków o pożyczki w sumie 685 tys. zł Prezydium Miejskiej Rady Narodowej otrzymało 200 tys., w tym 80 tys. funduszów dodatkowych, co stanowi zaledwie 29,3%, które w dalszym ciągu na przestrzeni Planu 5-letniego nie rozwiążą kwestii mieszkaniowej, jaka istnieje na terenie miasta Chełma.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PoselKisielewskiRomuald">Podjęta jeszcze w 1953 r. myśl budowy Domu Kultury nie znalazła też w Planie 5-letnim urealnienia, z wyjątkiem jego rozpoczęcia w zainwestowanej kwocie 1,5 mln, podczas gdy na całość inwestycji potrzeba 4,5 mln zł. Już 19 grudnia 1953 r. powstał społeczny komitet budowy Domu Kultury, a starania posła Wendego i przychylne ustosunkowanie się Prezesa Rady Ministrów ob. Cyrankiewicza przyśpieszyły jej zapoczątkowanie. W pierwszym stadium, tj. 14 lipca 1954 r., uzyskano lokalizację, poniesiono koszt pełnej dokumentacji techniczno-roboczej, uzyskano potwierdzenie KOPI w dniu 9 kwietnia 1955 r. ustalając termin rozpoczęcia na 1 kwietnia 1956 r. oraz zakończenie na 15 grudnia 1957 r.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PoselKisielewskiRomuald">Z limitu zawartego w Planie 5-letnim należy z góry zakładać, że inwestycja ta nie zostanie zakończona, data rozpoczęcia już i tak minęła i nie jest realna, należałoby utrzymać przynajmniej pełne pokrycie na tę inwestycję, zakładając jej ukończenie w 1960 r., co w dużej mierze przyczyni się do wypełnienia poważnej luki w pracy kulturalno-oświatowej miasta Chełma, w świetle rozbudowy przemysłu, stanowiącego realne założenia w pięciolatce.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PoselKisielewskiRomuald">Reasumując powyższe podkreślam, że należy wziąć pod uwagę potrzeby woj. lubelskiego, a w szczególności miasta Chełma, i w świetle budujących się dwóch olbrzymich inwestycji:</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#PoselKisielewskiRomuald">1)przeanalizować do głębi wysunięte wnioski stanowiące o realizacji dwóch inwestycji — Cementowni — „Chełm” i — „Rejowiec III”, jako część Planu 5-letniego;</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#PoselKisielewskiRomuald">2)umieścić w planie inwestycyjnym na rok 1957 budowę drugiego bloku mieszkalnego w Chełmie;</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#PoselKisielewskiRomuald">3)zwiększyć dwukrotnie fundusze inwestycyjne na budownictwo ZOR i komunalne;</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#PoselKisielewskiRomuald">4)zwiększyć o l100% fundusze na remonty kapitalne i zabezpieczające;</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#PoselKisielewskiRomuald">5)ustalić całkowite zakończenie do 1960 r. budowy Domu Kultury w Chełmie.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#PoselKisielewskiRomuald">Przekonani jesteśmy o realności Planu 5-letniego, która leży w mozolnym wysiłku świata pracy, wykuwającego lepsze jutro w oparciu o założenia VIII Plenum naszej Partii.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#PoselKisielewskiRomuald">Można wyrazić przekonanie, że ten zatwierdzony przez nas ramowy Plan znajdzie czynne poparcie ludzi pracy w mieście i na wsi i że będzie on wcielony w życie przez robotników, chłopów, inteligencję techniczną — przez naród polski.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. bydgoskiego Eugenia Furmaniak.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselFurmaniakEugenia">Wysoki Sejmie! Okres obecnej kadencji sejmowej nie był okresem sprzyjającym dla współpracy Sejmu z Radą Państwa. Odbiło się to bardzo poważnie na pracy posłów w terenie, na pracy komisji sejmowych, jak również na pracach rad narodowych w terenie.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselFurmaniakEugenia">W minionym okresie Sejm nie miał możliwości wysłuchania sprawozdania Rady Państwa, nie miał możliwości przeanalizowania szeregu dekretów i uchwał, które w zasadzie w niewielu wypadkach spełniły swoje zadanie.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselFurmaniakEugenia">Mam tutaj na myśli, proszę Obywateli Posłów, uchwałę o załatwianiu skarg i zażaleń. Uchwała ta miała być cudownym lekiem na szereg bolączek ludności pracującej, a ilość spraw zgłaszanych do władz terenowych, do różnych urzędów miała świadczyć o zaufaniu obywateli do Państwa Ludowego. Jest jednakże zupełnie inaczej. Życie wykazało co innego. Obywatel stracił zaufanie do swej władzy terenowej, stracił również w wielu wypadkach zaufanie i do władzy państwowej.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselFurmaniakEugenia">W okresie kilku lat, rozwijając — „instytucję” skarg i zażaleń, nie usunęliśmy źródła ich powstawania. Nie zarobiliśmy nic, albo bardzo mało, jeżeli chodzi o poprawę warunków bytowych mas pracujących, które w pierwszej kolejności stanowią źródło powstawania skarg i zażaleń. Tysiące spraw, które wpłynęły w okresie 6 lat do różnych urzędów i instytucji oraz do rad narodowych, kryją w sobie żal, ból i rozgoryczenie osób skarżących się, noszą znamię wyraźnych lub ukrytych form łamania praworządności. Są one wynikiem wielu naszych niedociągnięć, niedbalstwa, lekceważenia obowiązków, braku kontroli, a ponadto zawodowego nieuctwa — wadliwie skonstruowanych przepisów, okólników, zarządzeń, które stały się podstawą prawną działalności aparatu państwowego i gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselFurmaniakEugenia">Są one jednocześnie wynikiem niejasności przepisów dotyczących praw i obowiązków obywatela, jak i stosunku państwa do obywatela i faktycznego stosowania tych praw w życiu praktycznym W wielu wypadkach praktyka życiowa znajdowała się w kolizji z art. 74 Konstytucji dotyczącym nietykalności osobistej obywatela, a uchwała o sposobie załatwiania skarg stanowiła dla obywatela przysłowiową deskę ratunku, z którą razem w konsekwencji tonął — aż do... wyjaśnienia sprawy.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselFurmaniakEugenia">Art. 73 Konstytucji, który mówi, że obywatele mają prawo zwracania się do wszystkich organów państwa ze skargami, a skargi i zażalenia powinny być załatwiane szybko i sprawiedliwie, oraz że winni przewlekania albo przejawiający biurokratyczny, bezduszny stosunek do skarg i zażaleń będą pociągani do odpowiedzialności — stał się w praktycznym życiu de facto fikcją.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselFurmaniakEugenia">Obywatele zwracają się rzeczywiście do wszystkich organów państwa, lecz w rezultacie decyzję organu niższego zatwierdza organ wyższy. Skargi nie są załatwiane — trzeba sobie powiedzieć tutaj śmiało, nie są załatwiane w porę i sprawiedliwie, a gdybyśmy chcieli wprowadzić w życie punkt 2 art. 73 należałoby zacząć jego stosowanie od resortów, nie wyłączając również Rady Państwa. Oto co pisze do mnie w dniu 8 listopada br. jeden z obywateli:</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselFurmaniakEugenia">„Otóż piszę do Was, gdyż prośbę swą do Przewodniczącego Rady Państwa wysłałem listem poleconym jeszcze 2 sierpnia, a nie otrzymawszy do dziś dnia żadnej odpowiedzi, obawiam się, aby pracownik Gabinetu Przewodniczącego Rady Państwa nie wrzucił mej prośby do kosza.” Nie jest tajemnicą, że tylko bardzo mały odsetek skarg i zażaleń był załatwiany w przepisowym terminie, natomiast olbrzymia większość nabierała urzędowej mocy w ciągu niejednokrotnie kilku miesięcy, bez właściwego częstokroć rozwiązania.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselFurmaniakEugenia">Powołując się na art. 73 Konstytucji, jak i uchwałę z 1950 r. o sposobie załatwiania skarg i zażaleń, trzeba stwierdzić, że stworzono warunki dochodzenia swych słusznych praw przez obywatela, lecz miniony okres gospodarki narodowej nie stał się podstawą do usuwania i likwidacji źródeł niedomagam Sprzyjającymi czynnikami w rozwoju — „instytucji” skarg i zażaleń był niedorozwój gospodarczy — brak mieszkań, opału, wody, paszy dla bydła, system walki z kułakiem i rzemiosłem, nieprzestrzeganie praworządności.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselFurmaniakEugenia">Jest rzeczą zrozumiałą, że tych i wielu innych bolączek uchwałą tego rodzaju nie da się usunąć. Większość spraw, których w żadnym wypadku nie można uznać za bezprzedmiotowe skargi, wyraża bolączki obywateli wynikające z niemożliwości załatwienia ich słusznych potrzeb na platformie właściwej gospodarki terenowej, jak i ogólnopaństwowej.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselFurmaniakEugenia">Nie usuwając źródła, nie usuniemy również stale wzrastającej ilości skarg, a ich niezałatwianie wpływać będzie w dalszym ciągu deprymująco na każdego obywatela.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselFurmaniakEugenia">Szereg skarg i zażaleń wynika ze słabości aparatu rad narodowych, instytucji — z braku decyzji i znajomości fachowej. Mogę tu dla przykładu przytoczyć sprawę, która ciągnie się od przeszło roku i która jest znana bardzo dobrze Ministerstwu Zdrowia — sprawę wojewódzkiego szpitala w Bydgoszczy, do której nie zdołały ustosunkować się w tym czasie czynniki miejscowe, ani też nie podjęło żadnej decyzji Ministerstwo Zdrowia, mimo że Obywatel Minister jak i Wiceminister zdają sobie jasno sprawę z ciężaru gatunkowego tej sprawy. Dlatego też dziś w imieniu Zespołu Poselskiego woj. bydgoskiego zwracam się do Rady Państwa z prośbą o wyciągnięcie wniosków po zbadaniu tejże sprawy na podstawie zażalenia, które znajduje się w sejmowej Komisji Pracy i Zdrowia.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselFurmaniakEugenia">Dla uniknięcia szeregu skarg, należy uregulować przepisy dotyczące ustawodawstwa pracy i ścisłego stosowania ich w życiu, zwłaszcza co się tyczy starców i młodocianych. Należy również z całą odpowiedzialnością przystąpić do wykonania zadań w zakresie gospodarki komunalnej i mieszkaniowej, gdyż one to stwarzają klimat, w którym rosną i mnożą się skargi i zażalenia. Nasuwa się wniosek o konieczności przeanalizowania składu osobowego rad narodowych, wzmożenia szkolenia w tym zakresie i instruktarzu oraz większej pomocy radom niższego stopnia ze strony rad wyższego szczebla oraz ze strony Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselFurmaniakEugenia">Stosując metody pełnego rozwiązywania problemów unikniemy zbędnych skarg i zażaleń. Natomiast sprawy waśni, kłótni, obrażeń fizycznych i moralnych itp. winny stać się przedmiotem rozpraw sądowych.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselFurmaniakEugenia">Uchwała o sposobie załatwiania skarg i zażaleń jest zbyt drogim przepisem, byśmy mogli ją w dalszym ciągu stosować w życiu tak jak dotychczas. Pochłania ona, licząc tylko jedną godzinę dziennie przyjęć w radach narodowych i różnych instytucjach — w przybliżeniu około 30 tys. roboczogodzin rocznie, co w sumie daje ponad milion złotych. Pochłania tysiące litrów benzyny, tysiące kilogramów papieru, kosztuje wiele nerwowego oczekiwania na pozytywne załatwienie częstokroć beznadziejnej sprawy, oraz usilnej bezowocnej bieganiny radnych i działaczy społecznych, których straconych dniówek w zakładach pracy nie jestem w tej chwili w stanie obliczyć i przeliczyć na wartość pieniężną.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselFurmaniakEugenia">Proponuję również większe, niż dotychczas, włączanie się związków zawodowych w załatwianie i rozstrzyganie różnych problemów spornych w zakładach pracy. Dotyczy to zwłaszcza zwolnień ludzi starszych, dotyczy to problemu młodocianych, jak również zwolnień kobiet Mówiąc o kobietach, chciałabym podkreślić fakt, że szereg kobiet zostaje usuniętych z pracy i związki zawodowe w zbyt słabym stopniu na to reagują. W wielu wypadkach działacze związkowi biernie patrzyli w minionym okresie na krzywdę wyrządzaną robotnikowi; szczególnie — podkreślam — odczuwały to właśnie kobiety.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselFurmaniakEugenia">Ponieważ sprawę kobiet poruszyła posłanka Tatarkówna, nie chciałabym tego zagadnienia teraz rozwijać. Pragnę tylko podkreślić, że kobietę w większości wypadków zmusiły do pracy warunki ekonomiczne, niskie zarobki ojca rodziny i konieczność zrównoważenia budżetu domowego. Zostawmy pracę tym kobietom, które chcą i mogą pracować, jak również tym które zmuszają do pracy zarobkowej warunki życiowe, tym które są jedynymi żywicielkami rodzin. Jestem za wprowadzeniem zwiększonego dodatku rodzinnego dla ojców rodzin, aby stworzyć matkom sprzyjające warunki wychowania młodzieży, wychowania dzieci, kształtowania ich charakteru i woli.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselFurmaniakEugenia">Mówiąc o warunkach materialnych, nie należy też zapominać o warunkach moralnych — warunkach, które należałoby również jakoś określić. Mam na myśli np. sprawę opinii publicznej w tych wypadkach, kiedy dochodzi do rozwodu. Zwiększa się coraz bardziej ilość rozwodów. a traci na tym przede wszystkim kobieta. Rozwód zmusza kobietę do szukania pracy zarobkowej.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselFurmaniakEugenia">Stawiam więc wniosek uzupełnienia przepisów prawa rodzinnego w tym sensie, ażeby zwiększyć kwoty alimentacyjne dla kobiet i dzieci w stopniu zapewniającym wychowanie pozostawionego przez ojca potomstwa.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselFurmaniakEugenia">Proszę Obywateli Posłów! Dzień wczorajszy minął pod znakiem wody i nafty. Jako poseł woj. bydgoskiego pragnę chociaż w sposób bardzo pobieżny poruszyć i te zagadnienia.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselFurmaniakEugenia">Granica naszego województwa zaczyna się od Kłodawy — od Kłodawy też ciągnie się pas pokryty gipsem, pas, w którym znajdują się sole potasowe. Ciągnie się on przez woj. koszalińskie i przechodzi dalej w pas nizin nadbałtyckich, aż do Niemieckiej Republiki Federalnej. Fakt, że na ziemiach woj. bydgoskiego znajduje się tzw. czapa gipsowa, fakt, że znajdują się tam sole potasowe, daje nam możność twierdzenia, że w tych miejscach powinna być nafta. Twierdzenie swoje opieram na tym, że na całym świecie tam właśnie, gdzie znajduje się taki układ geologiczny, wszędzie wydobywa się ropę naftową. Wystąpiło to ostatnio na Węgrzech, gdzie bardzo mocno wzmogła się produkcja nafty. W okresie powojennym prześcignęły nas państwa, które przed wojną nafty nie wydobywały. Tymczasem u nas od szeregu lat prowadzi się wiercenia, lecz bez rezultatu. Nie zrobiliśmy nic, aby wyszkolić nasze siły fachowe, ażeby uzyskać specjalistów w odczytywaniu danych sejsmograficznych. Brak jest z naszej strony uporu w staraniach o wydobycie tego cennego surowca, który bezsprzecznie na naszych terenach się znajduje.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselFurmaniakEugenia">O niedocenianiu tej gałęzi produkcji i jej rzutowania na gospodarkę naszego państwa świadczy również fakt, że plan konsumpcji założony przez PKPG na okres 6 lat został wykonany już w r. 1953. Chodzi tutaj o przywóz nafty z innych państw demokracji ludowej. Sytuacja ta nie poprawi się w okresie Planu 5-letniego, jeżeli do tego zagadnienia podejdziemy tak samo jak w okresie minionym. Rozpatrzenie tego zagadnienia, jak również postawienie go na właściwej płaszczyźnie nabiera w tej chwili szczególnej wagi, a nie jest w dostatecznym stopniu uwzględnione przez Centralny Urząd Naftowy. Nie można bowiem uznać za wystarczający obecny stan pojemników, których braki wynoszą około 250 tys. m^3^, na sumę ponad 300 milionów zł.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselFurmaniakEugenia">Nie można uznać za właściwe planowanie dostaw nafty i produktów naftowych dla kraju bez uwzględnienia faktu, że zapasy państwowe i hurtowe winny być oparte o sezonowość konsumpcji. Nie bierze się również pod uwagę w planowaniu istniejącej nierytmiczności dostaw. Nie bierze się pod uwagę w dostatecznym stopniu różnego czasu przebiegu cystern, jak i konieczności składowania dla każdego asortymentu.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselFurmaniakEugenia">Niepokojącym jest dla mnie fakt, że w okresie planu 6-letniego stan zapasów nafty i jej produktów od r. 1953 ulegał stałej obniżce a obecnie przekroczył przepisową granicę przewidzianą na okres 60 dni. Rozkładając konieczne zapasy na rafinerie, składy centralne i hurtowe, winniśmy utrzymać w sumie 60- dniowy zapas, który w tej chwili został bardzo poważnie obniżony.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#PoselFurmaniakEugenia">Mówię o tych sprawach, ponieważ one w sposób bardzo poważny rzutują na gospodarkę naszego województwa jako województwa rolniczego — a to dlatego, że zwiększamy mechanizację, zaopatrujemy nasze rolnictwo w większą ilość samochodów i traktorów.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#PoselFurmaniakEugenia">Stąd też wynika wniosek, że należy zwrócić uwagę na stan pojemności naszych zbiorników. W związku z istniejącą sytuacją na odcinku nafty należy zwiększyć kredyty na wyrównanie dysproporcji jaka zaistniała między popytem a podażą, na co może wpłynąć tylko posiadanie odpowiednich magazynów.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#PoselFurmaniakEugenia">Zachodzi konieczność budowania magazynów u wszystkich większych konsumentów nafty, co pozwoli na uniknięcie zahamowania zaopatrzenia i obniży koszty własne większych odbiorców, takich jak rolnictwo, hutnictwo, PKS, a jednocześnie przyczyni się do zlikwidowania pustych przebiegów samochodów i traktorów. Wyzwoliłoby to również moce produkcyjne taboru samochodowego, a tym samym zmniejszyłoby koszty własne przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#PoselFurmaniakEugenia">Pragnę ponadto ustosunkować się do istniejących tzw. dwóch cen na produkty naftowe. Są to ceny dla sektora uspołecznionego i indywidualnych odbiorców. Tolerowanie takiego stanu pozwala na przenikanie produktów naftowych z pierwszego sektora do drugiego. Jednocześnie różnice wynikające z tych cen, które powinny być odprowadzone do skarbu państwa w sumie około 60 mln zł, zamiast wzrastać w związku z rozwijającą się motoryzacją, systematycznie maleją i w roku bieżącym do skarbu państwa wpłynie prawdopodobnie około 25 mln zł.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#PoselFurmaniakEugenia">Jest rzeczą jasną, że podwójne ceny na produkty naftowe hamują rozwój motoryzacji z jednej strony, a z drugiej strony mają swój wydźwięk w kształtowaniu się strony moralnej obywatela, gdyż prowadzą do łamania przepisów zarówno ze strony sprzedawcy, jak i odbiorcy.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#PoselFurmaniakEugenia">Charakterystyczne jest to, że przy wzroście ilości pojazdów mechanicznych w rękach sektora nieuspołecznionego do 188 tys. sztuk zużycie produktów naftowych wynosi obecnie 2% całości benzyny, podczas gdy w 1953 r. przy znacznie mniejszej ilości pojazdów mechanicznych wynosiło 6% ogólnego zużycia.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#PoselFurmaniakEugenia">Zachodzi więc pytanie, czy wobec tego nie należałoby podwyższyć cen na produkty naftowe. Zdaje się, że ta koncepcja nie byłaby słuszna z dwóch względów, a mianowicie: przy obecnym usamodzielnianiu przedsiębiorstw doprowadziłoby to do zwiększenia ich kosztów własnych, a tym samym do zmniejszenia rentowności, co miałoby wpływ na fundusz zakładowy i odbiłoby się bardzo poważnie na sprawach bytowych robotnika, a ponadto taka gałąź naszej gospodarki, jak np. rolnictwo, musiałaby dopłacać około 600 mln zł, a Ministerstwo Transportu Drogowego około 500 mln zł.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#PoselFurmaniakEugenia">Omawiając zagadnienie nafty i produktów naftowych chciałbym zaznaczyć, że w tym zakresie należałoby również rozpocząć walkę z kultem niefachowości. Kult niefachowości w okresie stalinizmu przeniknął wszystkie resorty, przeniknął nasz aparat państwowy od szczebla najwyższego do najniższego.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#PoselFurmaniakEugenia">Chcę tu poruszyć taką sprawę jak wyjazdy zagranicę nie specjalistów dla zawierania umów handlowych, co naraża skarb państwa na poważne straty.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#PoselFurmaniakEugenia">Oto przykład. Polska stanęła do przetargu na zbiorniki naftowe z tzw. dachami pływającymi. W przetargu uzyskaliśmy pierwsze miejsce. Egipt skorzystał z naszych ofert, gdyż były najtańsze. Dokumentację jednakże robiono już po przetargu, bardzo pośpiesznie, w oparciu o wzory włoskie, co w rezultacie spowodowało, że różnica między kontraktem a dokumentacją wyniosła 500 ton stali na naszą niekorzyść, przy czym nie będąc fachowcami dopłaciliśmy poważne sumy za montaż; 500 ton stali po 280 dolarów to jest 140 tys. dolarów, no i oczywiście przewóz. Tak wygląda jedna transakcja handlowa.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#PoselFurmaniakEugenia">Nie chciałabym tu w szczegółach mówić o wyjazdach za granicę takich „fachowców”, jak główny księgowy i inni specjaliści, dla zapoznania się z budownictwem naftowym. Szkoda jednakże, że nie brali w nich udziału ludzie, którzy za to budownictwo są odpowiedzialni, którzy te rzeczy projektują. I szkoda, że nasi towarzysze wyjeżdżając za granicę nie korzystają z najkrótszej drogi lądowej czy lotniczej, dłuższy jest bowiem powrót z Egiptu przez Grecję i Szwajcarię niż prosto na północ do Warszawy.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#PoselFurmaniakEugenia">Mówiąc o walce z kultem niefachowości przytoczę tu parę tylko — „virement” dokonanych w Centralnym Urzędzie Naftowym, które nie świadczą wcale o trosce, ani o tym, by instytucja ta dobrze działała.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#PoselFurmaniakEugenia">Dyrektora administracyjnego ściągnięto na jeden dzień z urlopu, by w tym czasie dać mu wymówienie — przeszedł na starszego inspektora w tym samym resorcie. Na jego miejsce przyszedł ob. A., były dyrektor Departamentu Budownictwa w MON-ie. W krótkim czasie utworzono nowe stanowisko do spraw inwestycyjnych, a na miejsce dyrektora administracyjnego wprowadzono ob. Z. — po to, by w dalszej karuzeli ob. A. przenieść na stanowisko dyrektora Biura Budowy Baz Naftowych, a ob. Z. na inspektora Departamentu Księgowo-Finansowego w CUN. Dyrektora Biura Baz Naftowych przesunięto na stanowisko inżyniera naczelnego w Biurze Baz Naftowych, a dotychczasowego inżyniera naczelnego, fachowca, przeniesiono na inspektora w Zarządzie Inwestycji CUN.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#PoselFurmaniakEugenia">Tak oto karuzela toczy się dalej, a sprawa nafty w dalszym ciągu stoi w miejscu.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#PoselFurmaniakEugenia">Czas z tego wszystkiego, Towarzysze, wyciągnąć właściwe wnioski.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#PoselFurmaniakEugenia">Na zakończenie, proszę Obywateli Posłów, chciałabym poruszyć sprawę naszego terenu — nie związaną z naftą, ale która powinna być również uwzględniona w Planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#PoselFurmaniakEugenia">Na terenie naszego województwa powstała fabryka tworzyw sztucznych w Wąbrzeźnie. Fabryka ta została uruchomiona w powiecie wybitnie rolniczym, w powiecie, w którym brakuje sił do wykonania zadań związanych z rolnictwem. W tej chwili toczy się sprawa o to, ażeby część nakładów, które przeznaczono na rozbudowę zakładów w Wąbrzeźnie, włożyć w budowę zakładów w Toruniu. Sprawa jest dla nas jasna i prosta, dlatego że Toruń nie jest miastem uprzemysłowionym, że w Toruniu istnieje nadwyżka siły roboczej wynosząca ponad 5 tys. ludzi, z której ciężarem gatunkowym należy się bardzo poważnie liczyć. Poza tym nie istnieją absolutnie żadne przeszkody ku temu, ażeby część produkcji wykonywać w Wąbrzeźnie, a resztę, nie pozostającą z nią w ścisłym związku, wykonywać w Toruniu.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#PoselFurmaniakEugenia">Sądzę, że Ministerstwo Przemysłu Chemicznego, które tę sprawę badało, zechce się pozytywnie ustosunkować zarówno do propozycji Zespołu Poselskiego woj. bydgoskiego, jak również do głosów, z którymi spotykamy się w terenie, jak i opinii Wojewódzkiej Komisji Planowania Gospodarczego, a również i członków Wojewódzkiej Rady Narodowej.</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#PoselFurmaniakEugenia">Poza tym, prosiłabym bardzo w imieniu naszego zespołu o uwzględnienie dwóch budowli na terenie woj. bydgoskiego. Warunki obiektywne pozwalają nam na to, ażeby w woj. bydgoskim powstała i rozwinęła się fabryka drutu i lin, która właściwie, jako taka, istniała na terenie Włocławka i została przystosowana do produkcji gwoździ. Przy bardzo minimalnej przeróbce możemy wznowić produkcję drutu i lin.</u> + <u xml:id="u-5.43" who="#PoselFurmaniakEugenia">I druga sprawa — to budowa na terenie Bydgoszczy zakładu produkującego karton. Za budową takiego zakładu na terenie m. Bydgoszczy przemawia to, że zakład produkowałby kartony z dodatkiem słomy, z dodatkiem makulatury, których to materiałów województwo posiada pod dostatkiem. Mamy też rezerwy parku maszynowego. Bydgoskie Zakłady Papiernicze posiadają nowoczesną sieczkarnię, wykorzystywaną obecnie w wyniku realizowanej obecnie rozbudowy kotłowni przewiduje się, że w 1959 r. powstaną nadwyżki pary technologicznej, mogące pokryć zapotrzebowanie zwiększonej produkcji kartonu słomowego. A przy uzupełnieniu parku maszynowego o jedną maszynę papierniczą o wydajności około 24 ton na dobę, istnieje możliwość zwiększenia produkcji kartonu słomowego do 40 tys. ton na dobę, tj. do 1,2 mln ton rocznie. Jednocześnie zakład posiada bocznicę wąskotorową, która zostanie zastąpiona szerokotorową.</u> + <u xml:id="u-5.44" who="#PoselFurmaniakEugenia">Wszystko to są czynniki sprzyjające temu, ażeby na terenie woj. bydgoskiego powstały te dwa zakłady.</u> + <u xml:id="u-5.45" who="#PoselFurmaniakEugenia">Wysoki Sejmie! W imieniu posłów woj. bydgoskiego będę głosować za wytycznymi projektu Planu 5-letniego w głębokim przekonaniu, że staną się one podstawą dobrobytu szerokich mas pracujących.</u> + <u xml:id="u-5.46" who="#komentarz">(Oklaski,)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. warszawskiego Jerzy Teliga.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselTeligaJerzy">Wysoki Sejmie! Zabierając głos w dyskusji nad projektem ustawy o Pięcioletnim Planie Rozwoju Gospodarki Narodowej pragnę poruszyć sprawy obchodzące nie tylko powiat otwocki, do którego moja działalność terenowa od dłuższego czasu się ogranicza, ale i sprawy obchodzące dużą część naszego społeczeństwa, względnie mające znaczenie w skali krajowej. Dlatego powiat otwocki traktuję tu jako przykład.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselTeligaJerzy">Prosta statystyka spraw poruszanych podczas spotkań z wyborcami, na zebraniach i podczas przyjmowania skarg i zażaleń wykazuje, że najbardziej palącym problemem jest problem mieszkaniowy. Problem ten nie był dotychczas doceniany, i nie został doceniony w tej wersji projektu Planu 5-letniego, która była dyskutowana na komisjach sejmowych.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselTeligaJerzy">Zastanawiającą była dla mnie lekkość z jaką został podany projekt, w którym z góry zostało założone niepowodzenie planu. Bo z jednej strony zakłada się np. wybudowanie 1.200 tys. izb mieszkalnych, a z drugiej strony w tym samym projekcie nie widać możliwości pokrycia materiałowego na tę ilość izb. Słusznie więc Rząd się zreflektował i przedstawia Sejmowi projekt planu jedynie jako wytyczne działania i podstawę do opracowania planu na rok 1957.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselTeligaJerzy">Problem mieszkaniowy nie był dotychczas doceniany. W niedostatecznym stopniu widzieliśmy, jak ciężka sytuacja mieszkaniowa utrudnia pracę przemysłu przez to, że poszczególne zakłady nie mogą dobrać odpowiedniej kadry fachowców nie mogąc jej zapewnić mieszkań. Znieczuliliśmy się na niedolę ludzi, których mieszkań nie można właściwie nazwać mieszkaniami. Łożąc dość znaczne środki, aczkolwiek jak wiadomo nie zawsze z dostatecznym skutkiem, na bezpieczeństwo i higienę pracy w miejscu pracy, zapomnieliśmy o tym, że robotnik większą część życia spędza z rodziną w domu, gdzie tak często jeszcze traci zdrowie wskutek antyhigienicznych warunków mieszkaniowych.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselTeligaJerzy">Nie przedstawiając najbardziej jaskrawych przykładów, przytoczę sytuację ob. Władysława Piętki, robotnika budowlanego z Otwocka. Ob. Piętka, gdy pierwszy raz się do mnie zgłosił, mieszkał w śródborowie w pomieszczeniu o wymiarach 1,40 na 2,80 m razem z żoną i dwojgiem , a później trojgiem małych dzieci. Cała rodzina spała w jednym łóżku, bo w mieszkaniu musiała się zmieścić jeszcze mała kuchenka. Wilgoć lejąca się po ścianach, brak światła i całość tych okropnych warunków sprawiała, że ob. Piętka przychodził do pracy zmęczony, że jego dzieci ciągle chorowały — najstarsze z dzieci połowę swego czteroletniego życia spędziło w szpitalu.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselTeligaJerzy">Przez osiem miesięcy zwracałem się do przewodniczącego Prezydium Powiatowej Rady Narodowej: — „Pomóżcie temu człowiekowi” — i słyszałem najczęściej taką odpowiedź: — „Jak? Ja muszę najpierw dać mieszkanie temu, który mieszka w piwnicy zalewanej nieczystościami z rury kanalizacyjnej, i tym, co mieszkają w domach w każdej chwili grożących zawaleniem.” Dzięki ośmiomiesięcznym staraniom ob. Piętka szczęśliwie otrzymał przydział znośniejszego mieszkania, ale ilu jest jeszcze takich obywateli Piętków, którzy w dalszym ciągu, latami całymi czekają na poprawienie swoich nieznośnych warunków mieszkaniowych. Zdarza się, że gdy przyjdzie komisja do takiego obywatela, by sprawdzić jego warunki mieszkaniowe i gdy on prosi komisję o pomoc — „bo przecież dzieci...”, słyszy w odpowiedzi pytanie: — „To po co macie dzieci?”.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselTeligaJerzy">Alarmujące są objawy panoszenia się drugiej po gruźlicy choroby społecznej u dzieci i dorosłych — gośćca, powodowanego złymi warunkami mieszkaniowymi. Choroba ta, szczególnie groźna dla życia dzieci, rozpowszechniła się do tego stopnia, że co trzeci człowiek miał, albo ma dolegliwości reumatyczne.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselTeligaJerzy">Walka z tą chorobą to przede wszystkim walka o normalne, ludzkie mieszkania.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselTeligaJerzy">Chyba nie można się temu dziwić, że u posła terenowego, widzącego swoją bezradność w rozwiązaniu problemu mieszkaniowego, powstają wątpliwości, czy słuszny jest rozdział nakładów inwestycyjnych na poszczególne gałęzie przemysłu. Czy nie należałoby więcej środków przeznaczyć na rozbudowę przemysłu materiałów budowlanych, choćby nawet kosztem innych gałęzi przemysłu?</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselTeligaJerzy">Wydaje mi się, że gdyby przeprowadzić ankietę, czy w jakiś sposób zapytać o zdanie społeczeństwo, to znaczna część, a może większość wypowiedziałaby się za tym, że woli gorzej zjeść i gorzej się ubrać, a lepiej mieszkać.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselTeligaJerzy">Istnieje ogromna dysproporcja w warunkach mieszkaniowych tych, którzy mieli szczęście otrzymać nowe mieszkanie ZOR-owskie, stosunkowo komfortowe, pomimo tak często krytykowanego brakoróbstwa i usterek, a już z pewnością luksusowe w porównaniu z przedwojennymi mieszkaniami robotniczymi — i tych, którzy mieszkają jak ob. Piętka.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselTeligaJerzy">Obywatele Posłowie, czy my nie zbyt łatwo godzimy się na dwie kasty: tych, co myją się w łazienkach, i tych, którzy w ogóle nie mają się gdzie umyć. I czy słuszny jest ten podział, którego trwałość zapowiada się jeszcze na okres wielu lat?</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselTeligaJerzy">Należy moim zdaniem szerzej pójść na budowę domków jednorodzinnych. Budownictwo w okresie tak ogromnych potrzeb powinno realizować się wszystkimi drogami, a więc obok budownictwa bloków powinno się rozwijać także i budownictwo drobne, rodzinne, indywidualne. Jest rzeczą konieczną pomóc temu budownictwu.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselTeligaJerzy">Dzisiaj jest tak, że państwo buduje o wiele za mało mieszkań, ale wszystkie są prawie że luksusowe i mieszkania te rozdziela się niejako za darmo. Czy gdy się ma tak mało mieszkań, to trzeba je rozdarowywać? Czy nie należałoby sprzedawać domki na długie, co najmniej 20-letnie raty, żeby rodzina robotnicza mogła sobie spłacać taki domek, mieć go na osobistą własność i utrzymywać go, remontować, konserwować?</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselTeligaJerzy">Jest rzeczą niezmiernie pilną, aby przygotowywany nowy projekt ustawy o rozwoju budownictwa indywidualnego został jak najszybciej uchwalony i aby usunął dotychczasowe niezliczone trudności, na które napotyka budujący, zwłaszcza lokalizacyjne i inne, wynikające z braku planów zagospodarowania, braku rezerwowania terenów w miastach na cele budownictwa indywidualnego.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselTeligaJerzy">A czy nie byłoby słuszne zorganizowanie państwowej loterii mieszkaniowej, jak to podobno zrobiono w NRD, zwłaszcza w większych i średnich miastach? Uczestnicy takiej loterii wpłacaliby miesięcznie 50, czy 100, czy nawet 200 zł, państwo by z tych funduszów budowało serie domków, które byłyby rozlosowywane, a posiadacze szczęśliwych losów otrzymywaliby domki na własność, a następnie spłacaliby w dalszym ciągu. Zlikwidowalibyśmy w ten sposób uczucie beznadziejności oczekiwania na mieszkanie u tych, którzy pomimo złych warunków mieszkaniowych nie mają widoków na przydział mieszkania z tytułu pracy w tych instytucjach, które nie rozporządzają pulą mieszkaniową dla swoich pracowników.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselTeligaJerzy">Wracam jeszcze do sprawy najtrudniejszej — sprawy materiałowej. Dobrze jest, że sprawa produkcji materiałów budowlanych została obecnie potraktowana jako jedna z zasadniczych i uchwała VIII Plenum KC PZPR przewiduje nawet wydzierżawianie drobnych zakładów przemysłu materiałów budowlanych osobom prywatnym. Ale niedobrze jest, że za uchwałami nie idą natychmiast czyny, że brak jest generalnego ujmowania likwidacji deficytu tam, gdzie te możliwości istnieją.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselTeligaJerzy">Na podstawie rozmów przeprowadzonych z fachowcami — inżynierami pracującymi w budownictwie i w przemyśle budowlanym, na różnych szczeblach i stanowiskach od najwyższych do najniższych, twierdzę, że istnieją możliwości wyrównania niedoborów materiałów budowlanych, a nawet utworzenia niezbędnych zapasów.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselTeligaJerzy">Jeszcze kilka lat temu cegielnie podległe zrzeszeniu prywatnych przedsiębiorstw produkowały około 116 mln sztuk cegły rocznie, a w 1955 r. ta produkcja spadła prawie do zera. Istnieją pełne możliwości uruchomienia z powrotem tej ilości produkcji, a w następnych latach jej zwiększenia.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselTeligaJerzy">Jak wiadoma, przy dzisiejszym stanie techniki materiały ścienne można wykonywać z każdego Biurowca: piasku, żwiru, gliny, żużla itd. Często w bardzo prosty sposób, na bardzo prostych maszynach, jak pustaczarki czy dachówczarki, prasy i młyny. Oczywiście potrzeba jakiegoś materiału wiążącego — cementu, wapna, gipsu, ale i w tej dziedzinie zapoczątkowano już u nas w kraju produkcję cementu plastycznego z żużla granulowanego, dzięki czemu można robić doskonałe pustaki dla wsi i miasta przy minimalnej domieszce deficytowego cementu portlandzkiego.</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselTeligaJerzy">Resort budownictwa i przemysłu drobnego wykonuje już maszyny oparte na pomysłach racjonalizatorskich robotników i techników, które są tanie, a przy tym bardzo wydajne.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselTeligaJerzy">Gdyby choć jedną fabrykę w przemyśle kluczowym nastawiono na produkcję maszyn dla prefabrykacji, gdyby przemysłowi terenowemu przydzielono dostateczne ilości materiałów, jak blacha na produkcję takich maszynek, wówczas można by i na większym placu budowy, i w każdej gromadzie na wsi produkować z miejscowych surowców nie tylko materiały ścienne, ale i tak poszukiwane dachówki.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselTeligaJerzy">Wiadomo, że wiele budynków nie można zamknąć na zimę z braku dachówki, ale niedobór dachówki mógłby być pokryty produkcją dachówek cementowych lub glino-cementowych, w tym nawet kolorowych, estetycznych, które można wyprodukować jak najprostszymi metodami. Potrzeba do tego wprawdzie cementu, ale jaką ilość? O jaką to ilość cementu chodzi, że nie możemy pokryć tych dachów? Z przybliżonego obliczenia wynika, że do wyprodukowania dachówki w ilości stanowiącej tegoroczny niedobór, czyli 21,5 mln sztuk, wystarczy 7 tys. ton cementu, czyli mniej niż jedna pięćsetna część krajowej rocznej produkcji cementu.</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselTeligaJerzy">Żeby jednak rozwinąć tę inicjatywę i te możliwości, trzeba przede wszystkim usunąć hamulce. Bo jeżeli jakaś rada narodowa uruchamia cegielnię, to według obecnie obowiązujących cen poważnie dokłada do każdej cegły, I chociaż ta rada narodowa chciałaby i mogłaby więcej produkować, to skąd ma wziąć pieniądze na pokrycie rzekomego deficytu? Tak więc u nas, na razie, chcąc produkować więcej materiałów, o które woła kraj, trzeba by dokładać z własnego budżetu.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselTeligaJerzy">W ogóle sprawa cen jest częstokroć bardzo dziwna. Czy fakt, że tarcica u nas w relacji do innych materiałów jest 2—3 razy tańsza niż w innych krajach, może sprzyjać oszczędności drewna? Jeżeli np. kierownik budowy zrobi dom z prefabrykatów i przez to zaoszczędzi dużo drewna na deskowaniu, to jednak pieniężna oszczędność z tego tytułu jest bardzo mała, bo cena drewna jest bardzo niska, a pewne inne koszty związane z prefabrykacją tak przeważają nad tą oszczędnością, że w końcu wychodzi z tego strata.</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselTeligaJerzy">Oczywiście, że znaczny koszt prefabrykatów wynika z różnych błędów, dalekich transportów i wielu innych przyczyn, ale dysproporcje cen niewątpliwie również wpływają na hamowanie postępu i rozwoju w budownictwie.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselTeligaJerzy">Inna jest jeszcze przyczyna, która ma wpływ na hamowanie postępu nie tylko w budownictwie, ale i w wielu gałęziach przemysłu: to system działających antybodźców, sprowadzających się przede wszystkim do premiowania za rozrzutność. To również nieuznawanie roli inteligencji technicznej. I to jest druga sprawa, o której kilka słów chciałem powiedzieć.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselTeligaJerzy">Państwo łożyło na to, by wykształcić olbrzymią armię techników i inżynierów — — „oficerów produkcji” po to, by swą wiedzą zawodową służyli społeczeństwu, by organizowali produkcję i podnosili technikę na wyższy poziom. Czy inteligencja techniczna miała dotychczas możność pełnego spożytkowania swojej wiedzy i zdolności dla stworzenia postępu i rozwoju techniki? Niestety — nie.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselTeligaJerzy">Zbiurokratyzowanie ogniw, zajmujących się zagadnieniami postępu technicznego, doprowadziło do formalistycznego kierowania inwencją twórczą, co zrodziło powszechne zobojętnienie w świecie technicznym. A próby siania nieufności w stosunku do całej warstwy inteligencji w Polsce, w tym również i inteligencji technicznej, spowodowały rozgoryczenie w najbardziej patriotycznej jej części.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselTeligaJerzy">Odnosi się to szczególnie do inicjatywy wyrażającej się w licznych wnioskach i memoriałach, składanych do kierownictwa resortów zarówno indywidualnie przez inżynierów i techników, jak i przez Naczelną Organizację Techniczną. Te wnioski, oparte najczęściej na naukowej analizie, były przyjmowane często z uznaniem — po to, aby ich nie realizować. Są liczne dowody na to, że gdyby były uwzględniane, dałoby się uniknąć wielu błędów w zarządzaniu przemysłem, błędów, które wpłynęły w rezultacie na obniżenie stopy życiowej i trudności gospodarcze, w jakich się w tej chwili znajdujemy.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselTeligaJerzy">Udzielając poparcia załogom robotniczym we wprowadzaniu nowych metod kierowania przedsiębiorstwami, powinniśmy udzielać poparcia inicjatywie inteligencji technicznej, dotyczącej nowych metod kierowania przemysłem i prawidłowego rozwoju techniki. Tego rodzaju poparcia udzieliła sejmowa Komisja Przemysłu dla wniosku Naczelnej Organizacji Technicznej w sprawie powołania Rady dla Spraw Techniki przy Prezesie Rady Ministrów, jako ciała społecznego, niezależnego od administracji, wnioskującego, inicjującego i opiniującego sprawy związane z wprowadzaniem nowej techniki do gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselTeligaJerzy">Uchwały VIII Plenum KC PZPR poparte przez inne partie polityczne, w tym również Stronnictwo Demokratyczne, są drogowskazem dla wszystkich warstw społeczeństwa, a inicjatywa i talenty inżynierów i techników polskich stanowią niewątpliwie poważny czynnik w realizacji tych uchwał.</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. opolskiego Jan Mrocheń.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselMrochenJan">Wysoka Izbo! Zabierając głos w dyskusji nad wytycznymi Planu 5-letniego chciałbym poruszyć najbardziej palące problemy naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselMrochenJan">Województwo opolskie szczególnie odczuło skutki ostatniej wojny. Podczas działań wojennych zostało zniszczonych około połowy budynków mieszkalnych naszych miast i osiedli.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselMrochenJan">Trzeba przyznać, że w minionym okresie zrobiliśmy stosunkowo dużo, żeby zatrzeć ślady zniszczeń wojennych; przystąpiliśmy do odbudowy budynków mieszkalnych, ale jest to tylko drobna część zaspokojenia naszych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselMrochenJan">Nakłady na budownictwo i kapitalne remonty w pierwszych latach planu 6-letniego były niewspółmiernie małe w stosunku do potrzeb województwa, o czym najlepiej świadczy fakt, że w 1950 r. na kapitalne remonty otrzymaliśmy zaledwie 9 mln 275 tys. zł, w 1951 r. — 10 mln i podobnie w latach następnych. Dopiero w 1955 r. otrzymaliśmy na^ ^ten cel większą sumę, bo 42 mln 744 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselMrochenJan">W tej sytuacji dopiero w 1955 r. można było mówić o przeprowadzeniu kapitalnych remontów na większą skalę.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselMrochenJan">W okresie planu 6-letniego przyrost izb z nowego budownictwa wyniósł w naszym województwie 11.672.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselMrochenJan">Tu musimy obiektywnie przyznać, że moglibyśmy osiągnąć więcej, gdyby wysiłki nasze skoncentrowane zostały w kierunku zabezpieczenia odpowiedniego wykonawstwa, gdybyśmy w szerszym zakresie kontrolowali jakość, oraz czuwali nad oszczędnościową gospodarką i walczyli z marnotrawstwem.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselMrochenJan">Do braków naszych w realizacji planu 6-letniego zaliczyć również należy i to, że nie zawsze były wykorzystywane kredyty przeznaczone na kapitalne remonty i budownictwo, a to głównie z tych powodów, że nasze niektóre władze centralne nie potrafiły w odpowiednim czasie zabezpieczyć zaopatrzenia materiałowego dla naszych przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselMrochenJan">Brak odpowiednich funduszów we właściwym czasie na przeprowadzanie kapitalnych remontów doprowadził do tego, że to, co nie zostało zniszczone kompletnie przez wojnę, a nie było zabezpieczone, było dewastowane — i w ten sposób doprowadzano do dekapitalizacji.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselMrochenJan">Wprawdzie sprawy te były poruszane niejednokrotnie przez Wojewódzki Zespół Poselski oraz na posiedzeniach Komisji Gospodarki Komunalnej, lecz nie odnosiło to pożądanych skutków.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselMrochenJan">Są miasta na Opolszczyźnie, gdzie w okresie planu 6-letniego nie wybudowano ani jednego budynku.</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselMrochenJan">Założenia do Planu 5-letniego dla woj. opolskiego przewidują wprawdzie budowę 27.300 izb mieszkalnych, jednak jest to jeszcze zbyt mała ilość. Założenia te nie uwzględniają zwiększenia budownictwa, umożliwiającego aktywizację przeważającej ilości miast naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselMrochenJan">Miasta takie, jak Paczków, Prudnik na skutek niewystarczalności kwot na kapitalne remonty, mimo że nie uległy zniszczeniu w czasie działań wojennych, wykazują duży ubytek izb, wynoszący np. w Paczkowie 190 izb rocznie.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselMrochenJan">Założona w Planie 5-letnim budowa przez DBOR 15.800 izb nie znajduje pełnego pokrycia w limicie inwestycyjnym, który dla powyższego zakresu rzeczowego przewiduje 664 mln zł. Limit ten ustalony został w oparciu o zaplanowany koszt jednej izby w wysokości 42 tys. zł. Koszt ten jednak w warunkach budownictwa mieszkalnego DBOR prowadzonego na Opolszczyźnie jest zaniżony. Koszt jednej izby kształtuje się bowiem w wysokości 45 tys. zł. Dlatego dotychczasowy limit z 664 mln winien ulec zwiększeniu do 711 mln zł, to jest wzrosnąć o 47 mln zł. Wyliczenie oparto o zaktualizowane do cen 1956 r. zbiorcze zestawienie kosztów budowy dla wszystkich osiedli budowanych na zlecenie DBOR.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselMrochenJan">Zaplanowana w Planie 5-letnim ilość izb do budowy przez DBOR nie zaspokaja potrzeb budownictwa przede wszystkim następujących miast i osiedli: Brzeg — 900 izb, Głubczyce — 250 izb, Paczków — 150 izb, Prudnik — 500 izb, Otmęt — 500 izb, Kuźnia Raciborska — 172 izby, bowiem dla zaspokojenia potrzeb tych miast konieczne jest zwiększenie budownictwa DBOR o 2 tys. izb kosztem 90 mln zł.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselMrochenJan">W zakresie budownictwa rozproszonego prowadzonego przez rady narodowe Plan 5-letni zakłada oddanie do użytku 2.500 izb. Na realizację tego zakresu budownictwa wydzielony limit zamyka się dotychczas sumą 70 mln zł. Kwota ta nie pozwala na wykonanie wyżej założonego zakresu rzeczowego izb oddawanych do użytku, a wystarcza zaledwie na oddanie do użytku 1.900 izb w stanie pełnym oraz 500 izb w stanie surowym.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselMrochenJan">Przy limicie 70 mln zł koszt jednej izby kształtuje się na poziomie 28 tys. zł, co w naszych warunkach jest nieosiągalne. Po przeanalizowaniu kosztorysów ustalono koszt jednej izby na 33 tys. złotych, wobec czego realizacja 2.500 izb wymaga zwiększenia limitu inwestycyjnego o 12 mln 500 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselMrochenJan">Omawiana ilość 2.500 izb mieszkalnych lokalizuje się w 27 miastach i miasteczkach, a szczególnie tam, gdzie dotychczas budownictwo mieszkaniowe nie było prowadzone w ogóle.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselMrochenJan">Chcę również poruszyć sprawę potrzeb materiałowych na rok 1957 dla przedsiębiorstw gospodarki komunalnej podległych Wojewódzkiemu Zarządowi Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Opolu.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselMrochenJan">W lipcu 1956 r. opracowany został zbiorczy szczegółowy projekt planu techniczno-materiałowego na planowe potrzeby wszystkich przedsiębiorstw podległych Wojewódzkiemu Zarządowi na rok 1957, według wytycznych Ministerstwa Gospodarki Komunalnej — Departamentu Zaopatrzenia. Plan ten został przyjęty przez resort w sierpniu.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselMrochenJan">Departament Zaopatrzenia Ministerstwa Gospodarki Komunalnej podczas zatwierdzania projektu planu zapewniał, że nareszcie nastąpi poprawa zaspokajania potrzeb materiałowych.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselMrochenJan">Obecnie napływają przydziały z Departamentu Zaopatrzenia na rok 1957 i należy zasygnalizować już fakty zaprzeczające przyrzeczeniom i stawiające pod znakiem zapytania sens opracowywania planów zaopatrzenia, ponieważ ilość przydzielonych materiałów jest niewspółmierna do planowanych zadań. Na przykład na I kwartał 1957 r. przydziały rur czarnych i ocynkowanych do instalacji gazowej i wodnej pokrywają plan w 49,3%, rur do centralnego ogrzewania w 50%, blachy ocynkowanej w 46,7%, blachy czarnej w 36,3%, przewodów elektrycznych w 68,5%. Podobnie przedstawia się zaopatrzenie na II kwartał 1957 r.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselMrochenJan">Z powyższego wynika, że przedsiębiorstwa nasze nie będą miały potrzebnej ilości materiałów do wykonania planów, a ponieważ przydzielone dotychczas materiały są wybitnie deficytowe i nie ma możliwości wygospodarowania ich z terenu, z góry można zakładać niewykonanie planów lub konieczność ich skorygowania, na co nie można się jednak zgodzić biorąc pod uwagę potrzeby naszego terenu.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselMrochenJan">Wysoka Izbo! Chciałbym kilka słów poświęcić niektórym zagadnieniom poruszanym przeze mnie na poprzedniej sesji.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselMrochenJan">Otóż kiedy kilka miesięcy temu w prasie i radio ukazały się artykuły krytykujące zaopatrzenie woj. opolskiego w artykuły żywnościowe i przemysłowe, na teren nasz przybyła Komisja Ministerstwa Handlu Wewnętrznego, której zadaniem było dokładne przeanalizowanie istniejącego stanu i naszych faktycznych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselMrochenJan">Trzeba tu jednocześnie nadmienić, że zaopatrzenie województwa w tym okresie wydatnie się polepszyło.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselMrochenJan">W wyniku dokonanej analizy Kolegium Ministerstwa Handlu Wewnętrznego w dniu 31 lipca 1956 r. podjęło uchwałę, którą zobowiązało Departament Planowania do przeanalizowania wniosków Wojewódzkiego Zarządu Handlu w Opolu, dotyczących dodatkowych przydziałów masy towarowej dla województwa na III i IV kwartał 1956 r., oraz przeanalizowania potrzeb województwa na rok 1957 i poczynienia zmian w kierunku pełniejszego pokrycia potrzeb ludności.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselMrochenJan">I tu trzeba stwierdzić, że na tym skończyły się wysiłki Ministerstwa Handlu Wewnętrznego.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselMrochenJan">Oczekiwana poprawa nie nastąpiła, a na terenie województwa odczuwa się w dalszym ciągu poważne braki w zaopatrzeniu.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselMrochenJan">Nie wiem, czy Departament Planowania Ministerstwa Handlu Wewnętrznego analizował przedłożone mu wnioski; o ile tak — to pozwolę sobie stwierdzić, że zrobiono to zbyt powierzchownie.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselMrochenJan">Otóż zapotrzebowanie nasze na niektóre artykuły spożywcze, jakie przedłożone zostało Ministerstwu Handlu Wewnętrznego, zostało pokryte w granicach wahających się od 27 do 75%. Nie będę tu wymieniać wszystkich pozycji artykułów żywnościowych, w których odczuwamy braki, bo jest ich dość dużo.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselMrochenJan">Sprawa zaopatrzenia w artykuły przemysłowe przedstawia się podobnie. Występują u nas braki tkanin wełnianych, lnianych, okryć damskich, bielizny męskiej i damskiej; a w obecnym okresie nadchodzącej zimy brak jest całkowicie rękawiczek zimowych, pończoch i skarpet wełnianych oraz obuwia zimowego.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselMrochenJan">O potrzebach naszych informowaliśmy Ministerstwo Handlu Wewnętrznego, przy czym podawaliśmy konieczne minimum, lecz niestety nie zostały one uwzględnione. Za to otrzymaliśmy naczynia aluminiowe, o które wcale nie prosiliśmy, a mimo to w tej chwili zapotrzebowania nasze na te naczynia pokryto w 144,5%.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselMrochenJan">Z tego powodu ludność naszego województwa jest rozgoryczona, głośno wyraża swoje niezadowolenie i przestaje wierzyć wszelkim obietnicom dawanym przez rady narodowe.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselMrochenJan">Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu 9 października 1956 r. przesłało na ręce Ministra Handlu Wewnętrznego pismo, w którym naświetlona została sytuacja w zakresie zaopatrzenia Opolszczyzny, ale po dziś dzień nie otrzymało odpowiedzi. Widać z tego, że Ministerstwo nie bardzo przejmuje się interwencją Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselMrochenJan">Chciałbym tu jeszcze kilka słów powiedzieć o realizacji rozdzielników przez niektóre nasze zakłady przemysłowe.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselMrochenJan">Otóż Gdańskie Zakłady Przemysłu Tłuszczowego w październiku nie zrealizowały dostawy 10 ton tłuszczu, przeznaczonego na zaopatrzenie wsi naszego województwa. Wrocławski przemysł terenowy miał dostarczyć, również w październiku, 16 ton marmolady i 40 tys. litrów wina, lecz dostaw tych nie zrealizował, bo Wojewódzka Rada Narodowa we Wrocławiu uchwaliła przeznaczyć te artykuły na zaopatrzenie własnego województwa.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#PoselMrochenJan">Gdyby wszystkie rady narodowe wzorowały się na przykładzie Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu, to województwo katowickie mogłoby długo czekać na produkty rolne dostarczane przez województwo opolskie, a warszawskie i inne na węgiel z katowickiego itp.</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#PoselMrochenJan">Żądamy zatem, by jeszcze w IV kwartale br. zostały dodatkowo przydzielone dla naszego województwa artykuły wyszczególnione w piśmie Prezydium WRN skierowanym w dniu 9 października br. do Ministra Handlu Wewnętrznego, oraz by w rozdzielnikach artykułów spożywczych i przemysłowych uwzględniane były nasze potrzeby w latach następnych.</u> + <u xml:id="u-9.39" who="#PoselMrochenJan">Dwa miesiące upłynęło od czasu, jak z tej trybuny wskazywałem na konieczność zaopatrywania takich miasteczek jak Kietrz, Lewin Brzeski, Głogówek, Gorzów według rozdzielników przewidzianych dla strefy miejskiej, lecz słowa te minęły bez echa i dotychczas nie ma żadnych znaków, że znalazły one zrozumienie u właściwych czynników.</u> + <u xml:id="u-9.40" who="#PoselMrochenJan">Poruszyłem już również z tej trybuny sprawę naszego zabytkowego miasteczka Paczkowa. Mimo najlepszych chęci z naszej strony środki, jakimi dysponować będziemy w Planie 5-letnim, nie pozwolą nam na przeprowadzenie jakichkolwiek prac związanych z zabezpieczeniem tego miasteczka przed zupełnym zniszczeniem.</u> + <u xml:id="u-9.41" who="#PoselMrochenJan">Sprawa ta w dalszym ciągu nie znajduje poparcia u władz centralnych.</u> + <u xml:id="u-9.42" who="#PoselMrochenJan">Po całej Polsce w poczekalniach dworców kolejowych, biurach Orbisu porozwieszane są widokówki propagandowe nawołujące do poznawania zabytków Paczkowa, ale w tej chwili zwiedzający go turyści mogą z żalem oglądać walące się mury, a za 2—3 lata nie będzie nawet tych murów, a tylko kupa gruzów. Aby uniknąć zupełnego zniszczenia tego miasta, domagamy się powołania komisji rządowo-sejmowej, która by się zajęła sprawą miasta Paczkowa oraz przyznania dodatkowych środków na jego zabezpieczenie i odbudowę.</u> + <u xml:id="u-9.43" who="#PoselMrochenJan">Chcę jeszcze kilka słów poświęcić sprawom związanym z rolnictwem. Wprawdzie niektóre z nich poruszałem na poprzedniej sesji, ale dziś nawiążę do klasyfikacji gruntów przeprowadzonej na naszym terenie.</u> + <u xml:id="u-9.44" who="#PoselMrochenJan">Wiadomo jest wszystkim, że niektóre klasyfikacje gruntów, dokonane w poprzednich latach, mocno krzywdzą rolników. Przystąpiliśmy do naprawienia popełnionych błędów — dokonujemy nowej klasyfikacji, lecz prace te prowadzone są w bardzo powolnym tempie.</u> + <u xml:id="u-9.45" who="#PoselMrochenJan">Dla przykładu przytoczę tu, że w jednym z powiatów musimy na nowo sklasyfikować grunty w 20 gromadach. W tym roku prace te zostaną ukończone w 4 gromadach, a zatem przy takim tempie prac klasyfikację w tym powiecie ukończymy równo z końcem Planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-9.46" who="#PoselMrochenJan">Istnieje możliwość przyśpieszenia tempa tych prac, o ile Ministerstwo Rolnictwa wzięłoby pod uwagę możliwość wykorzystania istniejących zapisów klasyfikacji w poniemieckich katastrach, o których nasi fachowcy, jak i społeczeństwo wyrażają się, że są one najbardziej odpowiadające naszym warunkom glebowym.</u> + <u xml:id="u-9.47" who="#PoselMrochenJan">Wysoka Izbo! Mieszkańcy Opolszczyzny gorąco i serdecznie powitali uchwały VIII Plenum KCPZPR. Nie tylko powitali, ale przystąpili do ich realizacji, zwłaszcza w zakresie demokratyzacji życia gospodarczego i społecznego.</u> + <u xml:id="u-9.48" who="#PoselMrochenJan">Aby szybciej można było wprowadzić w życie uchwały VIII Plenum, potrzebna jest szybka i właściwa pomoc władz centralnych, zwłaszcza na odcinku gospodarczym, oświatowym i kulturalnym.</u> + <u xml:id="u-9.49" who="#PoselMrochenJan">Opolszczyzna uważa, że przy właściwej pomocy Rządu będzie mogła łatwiej pokonywać trudności, a tym samym przyśpieszyć realizację stawianych sobie zadań wynikających z naszych planów gospodarczych i uchwał Partii.</u> + <u xml:id="u-9.50" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. krakowskiego Jadwiga Lekczyńska.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Wysoki Sejmie! Zabierając głos w dyskusji nad wytycznymi Planu 5-letniego chcę krótko poruszyć sprawy dotyczące rolnictwa oraz województwa krakowskiego.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Wskaźniki rozwoju roślinnej produkcji rolniczej ujęte w cyfrach Planu 5-letniego zakładają wzrost produkcji przede wszystkim poprzez wzrost plonów. I tak w roślinach zbożowych, strączkowych, motylkowych i włóknistych planuje się wzrost do 20%, w ziemniakach o 15%, a w korzeniowych do 40%.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Ekonomiczna i organizacyjna analiza wszystkich elementów, które przyczynić się mogą do realizacji tych zamierzeń, wysuwa na pierwszy plan zagadnienie nasiennictwa, tj. zagadnienie dobrych materiałów siewnych, jako czynnika szybko dającego rezultaty w podniesieniu plonów i najłatwiej w tej chwili dostępnego, gdyż posiadamy wiele cennych odmian wyhodowanych w naszych warunkach, należy je tylko prawidłowo rozmnożyć.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Niewątpliwie polepszenie zaopatrzenia w nawozy pomocnicze oraz wzrost mechanizacji są ważnymi i koniecznymi czynnikami, które kierownictwo gospodarcze kraju zwiększy dla pomocy rolnictwu, jednakże pełne uaktywnienie tych czynników uzależnione jest od uruchomienia dużych kredytów inwestycyjnych, a więc wprowadzane musi być stopniowo.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Ten moment gospodarczego rozrachunku i obliczenie naszych możliwości krajowych w kierunku dużych zmian inwestycyjnych tym mocniej podkreśla ważność uregulowania spraw nasiennictwa, aby przy pomocy odpowiedniego oraz dobrze oczyszczonego i dobrze kiełkującego ziarna siewnego w każdym warsztacie rolnym można było osiągnąć maksymalne wyniki produkcyjne.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Właściwie zorganizowana produkcja nasienna ma jeszcze jedno bardzo ważne znaczenie gospodarcze dla kraju: nasiona i sadzeniaki mogą w znacznie większym stopniu niż dotychczas stać się materiałem eksportowym.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Polska posiada pewne tradycje na tym polu i po wojnie rozszerzyła rynki zbytu. Eksportujemy sadzeniaki, nasiona buraków pastewnych i buraków cukrowych, nawet nasiona niektórych roślin pastewnych, jak esparceta, i wiele nasion roślin warzywnych. Jednak zmniejszanie rokrocznie ilości materiału siewnego i zmniejszanie się także jego jakości przynosi krajowi duże straty. Występuje nawet zjawisko importu takich nasion, które produkować możemy z powodzeniem w kraju, np. nasiona niektórych roślin pastewnych —a możemy dlatego, że na produkcję tę pozwalają nasze metody hodowlane i warunki agroklimatyczne, które zapewniają dobre warunki rozmnożeniowe.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Analizując głębiej to zagadnienie, stwierdzić można, że rolnictwo nasze posiada w zakresie nasiennictwa olbrzymie możliwości i rezerwy niewykorzystane, a z przykrością można powiedzieć, że nawet marnowane. Sięgnięcie do tych rezerw i racjonalne ich uruchomienie zależne jest przede wszystkim od właściwej organizacji nasiennictwa i prawidłowej produkcji nasion, opartej na podstawach naukowych.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Przed wojną stosunek powierzchni obsianej nasionami kwalifikowanymi do ogólnego obszaru zbóż wynosił około 0,30%, w 1949 r. wzrósł do 1,46%, a w 1952 r. wynosił 3%.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselLekczynskaJadwiga">W okresie pierwszego planu 3-letniego i w pierwszych latach planu 6-letniego nasiennictwo w Polsce zaczęło się szybko rozwijać; dzięki zorganizowaniu państwowych stacji hodowli roślin zgromadzono i opracowano ważne i cenne materiały hodowlane. Właściwe w tym czasie podstawy organizacyjne reprodukcji nasion pozwoliły w krótkim czasie na coraz szersze zaopatrywanie rolnictwa w dobry wykwalifikowany materiał siewny. Dla przykładu podam, że w 1950 r. za pośrednictwem ówczesnej Dyrekcji Hodowli Roślin i Nasiennictwa w Centralnym Zarządzie PGR dostarczono 70 tys. ton nasion kwalifikowanych zbóż ozimych, bez żadnej reklamacji.</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Dwunastoletni okres pracy stacji hodowli roślin przy zastosowaniu nowoczesnych metod, opartych na zdobyczach i rozwoju nauk biologicznych, pozwolił na wyhodowanie szeregu wartościowych odmian, które zostały oddane do rozmnożenia i produkcji.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Corocznie stacje hodowli roślin wykonują plan produkcji superelit zrejonizowanych odmian przeważnie z nadwyżkami i posiadają materiały hodowlane, pozwalające na zwiększenie tej produkcji. Niestety, plany produkcji superelit są zmniejszane, a wyprodukowane wysokokwalifikowane nasiona nie są odbierane do rozmnożenia przez gospodarstwa nasienne. Tak np. w bieżącej kampanii nieodebrano 9 tys. kwintali nasion zbóż w stopniu superelit i elit.</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Ten stan rzeczy powoduje, że rolnictwo odczuwa brak nasion, a instytucje zajmujące się eksportem nie posiadają odpowiedniego materiału. Na domiar złego nasiona kwalifikowane, które docierają do rolnictwa, budzą częstokroć poważne zastrzeżenia co do ich jakości. Rozmnażanie materiałów kwalifikowanych wymaga specjalnej troski. Gospodarstwa winny być do tego celu dobrze przygotowane, posiadać muszą odpowiednie magazyny i maszyny czyszczące, agrotechnika upraw musi stać na wysokim poziomie, a pracownicy winni być odpowiednio przeszkoleni i odpowiedzialni za efekty swojej pracy.</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Obecne warunki rozmnażania wysokokwalifikowanego materiału siewnego dalekie są od dobrych. Cenne superelity wychodzące ze stacji hodowlanych do gospodarstw nasiennych są częstokroć w czasie wadliwej reprodukcji marnowane przez pomieszanie, zanieczyszczenie, zachwaszczenie, nie zwalczanie chorób i tym samym dają niski współczynnik rozmnożenia. Powoduje to duży procent dyskwalifikacji rozmnażanych nasion. Na podstawie danych z 1955 r. procent dyskwalifikacji nasion wynosił dla pszenicy ozimej przeszło 20%, dla pszenicy jarej — 30%, dla owsa — 16% itd.</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Wskutek tego plan produkcji nasion w stopniu oryginału nie został wykonany. W produkcji nasion pierwszego odsiewu sytuacja przedstawia się jeszcze gorzej. Obszar zakwalifikowanych plantacji w stosunku do zaplanowanych jest bardzo niski, tak np. pszenicy ozimej, żyta, jęczmienia jarego zakwalifikowano zaledwie około 60%, a pszenicy jarej, owsa i jęczmienia około 40%. Wynika stąd, że produkcja nasion w stopniu pierwszego odsiewu, a więc tych nasion, w które zaopatrywani są bezpośrednio rolnicy, wynosiła zaledwie około połowy ilości zaplanowanych.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Obecnie ilość gospodarstw nasiennych wynosi 850 w PGR-ach i 128 poza PGR-ami. Ilość ta w zasadzie powinna być wystarczająca dla produkcji planowanej ilości nasion kwalifikowanych. Z uwagi jednak na duży procent dyskwalifikacji oraz ze względu na niskie plony gospodarstw nasiennych gospodarka nasza napotyka na zasadnicze trudności w zaopatrzeniu praktyki rolniczej w nasiona warunkujące dobre wyniki.</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Również instytucje zajmujące się reprodukcją i rozprowadzaniem, czyli tzw. dystrybucją nasion roślin warzywnych i ozdobnych, dalekie są od takiej działalności, która wzbudzałaby zaufanie odbiorców. Szereg gatunków nasion np. niektórych roślin kwiatowych sprowadza się z zagranicy, mimo że w Polsce istnieją bardzo dobre materiały wyjściowe do rozmnożeń, są nowe odmiany i jest dobrze opracowana agrotechnika dla produkcji nasiennej. Odbiorca nigdy nie ma pewności, czy nasiona rozprowadzane przez CNOS dobrze wykiełkują, względnie czy wyrosną z nich rośliny, których nazwa umieszczona była na torebce, bądź na etykietce.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Reasumując uważam, że ten stan rzeczy wymaga szybkiego uregulowania i poprawy, a może to nastąpić bardzo szybko dlatego, że dysponujemy odpowiednimi elementami do usprawnienia. Przede wszystkim mamy dobre odmiany, o czym nie tylko my sami wiemy, ale i nasi goście — uczeni zagraniczni, którzy przyjeżdżają i wizytują nasze hodowle roślin.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Należy jednak po pierwsze — usprawnić planowanie produkcji nasiennej, a całą produkcję prawidłowo zorganizować i oprzeć ją na przesłankach naukowych. Trzeba przy tym zaznaczyć, że reprodukcja nasion kwalifikowanych musi być traktowana jako specjalna gałąź produkcji, a kompleks zagadnień wchodzących w zakres nasiennictwa wymaga ujęcia w jednolity kierunek, a nie jak obecnie — wielotorowości.</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Po drugie — dotychczasowa praktyka wykazała, że przy dobrze zorganizowanej reprodukcji nasiennej koniecznym jest istnienie choć niezbyt licznej, ale dobrze fachowo przygotowanej kadry instruktorsko-inspekcyjnej. Te kadry mamy. Mamy pięć katedr hodowli roślin i nasiennictwa przy wyższych szkołach rolniczych. Corocznie wypuszczają one specjalistów w zakresie czy to hodowli roślin, czy też nasiennictwa, trzeba tylko odpowiednio te kadry skierować do pracy, gdyż mamy przykłady, że niestety ci inżynierowie czy magistranci są kierowani do pracy biurowej, a nie do pracy polowej w zakresie nasiennictwa.</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Po trzecie — konieczna jest również rewizja polityki cen płaconych za nasiona. Ceny nasion kwalifikowanych w różnych stopniach odsiewu muszą być tak skalkulowane, by z jednej strony stanowiły zachętę dla ich producentów, z drugiej zaś nie hamowały planowego odnawiania materiału nasiennego przez gospodarstwa spółdzielcze i chłopskie.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Po czwarte — w celu szerszego i mniej kosztownego dostarczania nasion do bezpośrednich odbiorców należy usprawnić dystrybucję i powiązać ją z rozmnożeniem końcowych stopni kwalifikacyjnych. Przynajmniej ostatnie rozmnożenie materiałów nasiennych winno odbywać się w rejonach upraw właściwie dobranych, w oparciu o dokładne rozeznanie, na podstawie doświadczeń prowadzonych przez stacje oceny odmian. Niestety, stacje oceny odmian do tej pory nie wydały drukiem wyników licznych doświadczeń przeprowadzonych przez nie, nie wydano również syntez, które obowiązywałyby praktykę rolniczą i byłyby jej pomocne.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Po piąte — szczegółowa rejonizacja odmian winna być oparciem dla zorganizowania w pewnych wytypowanych okolicach pewnej tradycji nasiennej. Znamy w kraju liczne chłopskie ośrodki rolne produkujące bardzo dobre nasiona, często dla bardzo szerokich rejonów, a nawet i na eksport. Na przykład w naszym województwie — krakowskim w powiecie Brzesko koło Dąbrowy Tarnowskiej jest od dawna prowadzona produkcja nasienna rzepy ścierniskowej, w pow. miechowskim prawie od 180 lat a może i więcej produkuje się kukurydzę na nasiona, ostatnio w Białostockiem chłopi prowadzą produkcję nasion traw, w Poznańskiem chłopi przystąpili do produkcji nasion roślin lekarskich i przyprawowych, w woj. warszawskim są gospodarstwa zajmujące się specjalnie produkcją nasion seradeli. Z wzorów tych należy w dalszej pracy korzystać szerzej, tworząc zespoły nasienne, trzeba jednak zaopatrzyć je w maszyny czyszczące, aby najbardziej prymitywne funkcje czyszczenia mogli sami wykonywać. Do takich maszyn zaliczamy tryjery i wialnie. Na tej bazie możemy planować perspektywiczny rozwój naszego eksportu, który obecnie przynosi nam kilka milionów dochodu, a po usprawnieniu produkcji nasiennej może być uwielokrotniony.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Jeżeli chodzi o ziemniaki, to w tej chwili ziemniaki eksportujemy do sześciu krajów. Jeśli chodzi o inne rośliny, wywozimy je nie tylko do Europy zachodniej i południowej, ale również do Afryki i Azji.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Szósty punkt — ostatni. Uważam, że usunięcie przyczyn hamujących rozwój nasiennictwa niewątpliwie stworzy sprzyjające warunki, w większym niż dotychczas stopniu, wprowadzenia osiągnięć prac naukowo-badawczych w zakresie hodowli roślin do każdego gospodarstwa rolnego zajmującego się produkcją nasienną, a tym samym będziemy realizować uchwały VIII Plenum KC PZPR w zakresie wzrostu produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Przechodząc do woj. krakowskiego, chciałam zaznaczyć, że koledzy posłowie z tego województwa szeroko się już wypowiedzieli z tej trybuny sejmowej. Chcę więc ograniczyć się tylko do zasadniczych spraw, o których koledzy nie mówili.</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Przede wszystkim parę słów o Zakopanem.</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Samo miasto Zakopane jest dla nas wszystkich miejscem nie tylko interesującym, ale z różnych względów bardzo przyjemnym — zarówno dla kolegów posłów, jak i dla wyborców. W okresach jednak dużego nasilenia ruchu turystycznego nie może się tam obejść bez różnych wypadków, a tymczasem Zakopane nie ma odpowiedniego szpitala. Władze miejskie Zakopanego, jak również woj. krakowskiego występowały o budowę takiego szpitala. Nie wiadomo, z jakich przyczyn ta budowa jeszcze nie została zatwierdzona. Poruszam tę sprawę dlatego, że uważam, iż nadaje się na plenum Sejmu, gdyż wszyscy korzystamy z Zakopanego i tak elementarna rzecz, jak zapewnienie lekarskiej opieki w Zakopanem, jest sprawą zasadniczą.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Druga sprawa to rozbudowa Zakopanego. Otóż w ostatnich dniach odbyło się zebranie Komitetu Frontu Narodowego w Zakopanem, gdzie okazało się, że plan rozbudowy Zakopanego, która ma być przeprowadzona w pięcioleciu a kosztować ma dwieście kilkadziesiąt milionów złotych, nie został omówiony z obywatelami miasta. Każdy z mieszkańców Zakopanego docenia ważność jego rozbudowy i nikt nie ma zamiaru przeciwstawiać się tym planom, niemniej świadomość górali mieszkających zarówno w samym Zakopanem, jak i po wsiach przyłączonych do Zakopanego jest tutaj trochę w ambicji swej podrażniona.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Na terenie Zakopanego jest 2 tys. ha ziemi ornej, z tego 120 ha ma być wzięte pod rozbudowę. Komitet Frontu Narodowego bardzo prosi, ażeby ten plan, który był na ostatnim zebraniu referowany w sposób bardzo ogólny, został jednak przedyskutowany ze wszystkimi obywatelami, dlatego że obywatele chcą wziąć twórczy udział w rozbudowie swego terenu.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Jeśli chodzi o inne sprawy, to gdy jeździmy do Zakopanego, widzimy, że na trasie Kraków- Zakopane drogi są bardzo dobre, jednak do różnych odległych wsi — na Orawie czy Spiszu drogi są bardzo kiepskie. Należy więc znaleźć fundusze na wybudowanie dróg do tych wsi górskich — „za siódmą górą i za siódmą rzeką”, żeby nie było takich krańcowych różnic między magistralą Kraków — Zakopane a większością dróg województwa.</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Jeżeli chodzi o elektryfikację, to w woj. krakowskim jest kilka spółdzielni, które rozpoczęły elektryfikację, ale nie ukończyły. Między innymi znana spółdzielnia, jedna z pierwszych w woj. krakowskim, — „Libertów”, w 1952 r. przeprowadziła elektryfikację częściową, do tej pory ta elektryfikacja nie jest jeszcze skończona, tak że niektórzy członkowie tej spółdzielni nie mają światła nawet u siebie w domu.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PoselLekczynskaJadwiga">To są pewne bolączki. Bolączek można by oczywiście wyliczyć jeszcze dość dużo — np. na temat niedostarczenia węgla, czy cementu. Charakterystyczne jest, że chłopi obok cementu i nawozów mineralnych dopominają się przede wszystkim maszyn do oczyszczania nasion, gdyż liczne gospodarstwa góralskie w okręgu Nowy Targ, Czarny Dunajec, Jabłonka produkują nasiona i chłopi chcą je dobrze oczyścić, ażeby sąsiadowi dać dobre nasiona do siewu.</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#PoselLekczynskaJadwiga">Jako odzew na apel VIII Plenum naszej Partii woj. krakowskie jedno z pierwszych wywiązało się z obowiązkowych dostaw.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#PoselLekczynskaJadwiga">W zakończeniu chcę zaznaczyć, że woj. krakowskie ma piękne tradycje i piękne zabytki, a ludność naszego województwa jest bardzo nowocześnie nastawiona, idzie z postępem i wierzy, że VIII Plenum otwiera duże możliwości rozwojowe i wskazuje nową drogę do realizacji dobrobytu w Polsce</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. rzeszowskiego Helena Michalewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselMichalewiczHelena">Wysoki Sejmie! Niewątpliwie wszelkie kroki zmierzające do rozszerzenia uprawnień rad narodowych, jako też przyznania im w szerokiej mierze nowych uprawnień, zwłaszcza w dziedzinie kierowania gospodarką terenową, łączą się bardzo ściśle z aktywizacją miast i miasteczek. Wiąże się to bardzo ściśle z uaktywnieniem całego szeregu dziedzin życia gospodarczego, a co za tym idzie i politycznego, nakładając na rady narodowe nowe obowiązki, które pobudzić je muszą do pewnych — dużych może wysiłków. Mówił o tym poseł Matuszewski.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselMichalewiczHelena">Ale chcę się zastanowić, jak to będzie wyglądało w praktyce, czy aby nie popełnimy nowych błędów — jak ich cały szereg dotychczas popełniliśmy — wprowadzając rzeczy nowe, nowe obowiązki, a nie przygotowując ludzi do ich wykonania.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselMichalewiczHelena">W ostatecznym rachunku decyduje człowiek. Stara ta prawda, w naszych warunkach nie dość jasno postawiona, nie dość często powtarzana, zmusza mnie, abym jeszcze raz powiedziała, co już tyle razy powiedziano: nim damy nowe prawa i obowiązki, popatrzmy, kto i jak je wykona. Zwróćmy uwagę na tych, co mają te obowiązki wykonać. Dość już przypadkowej działalności, przypadkowych ludzi, dość doświadczeń — może i smutnych — z okresu planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselMichalewiczHelena">Jeśli do wykonania nowych zadań nie staną ludzie przygotowani, nie tylko nie zaktywizujemy działalności rad, ale możemy pogrążyć je w chaos.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselMichalewiczHelena">Jeżeli w każdym zawodzie wymaga się nauki i praktyki, to w tym zawodzie, który jest największą sztuką — rządzeniu gospodarką, winni się znaleźć najlepsi gospodarze. Mamy sporo ludzi znanych z dotychczasowej pracy. Mamy sporo naszej nowej twórczej inteligencji, mamy starą inteligencję, często odpychaną, a której niewątpliwie zasługą jest wiele z tego, co dotychczas zrobiliśmy. Tych ludzi trzeba wysuwać.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselMichalewiczHelena">Zagadnienie jest szerokie, nie roszczę sobie pretensji do jego wyczerpania; poruszam to, co nasuwa się szaremu człowiekowi, który myśli.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselMichalewiczHelena">Mogę zapewnić Wysoką Izbę, że dużo ludzi myśli, widzi, czyta i porównuje, a jeżeli w ślad za naszymi przemówieniami nie idą konkretne czyny, ludzie zaczynają wątpić, dawać posłuch bredniom.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselMichalewiczHelena">Niewątpliwie jawność życia politycznego i gospodarczego, krytyka, którą przeprowadzamy, ruszy szarego człowieka. Ale czy ruszy tych, którzy albo są jeszcze przestraszeni, albo przeciwnie — w dalszym ciągu są zadufani w sobie i skrywają, dla swojej wyimaginowanej wielkości, wszelką jawność życia politycznego i gospodarczego? Jest to dla nich bardzo wygodne, gdyż przyjmują tylko to, co centralnie wymyślone, co nie pociąga za sobą odpowiedzialności. Inicjatywa może spać. Przecież fotel jest taki miękki i tak przyjemnie usposabia do lenistwa...</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselMichalewiczHelena">Partia i Rząd wszystko wiedzą, ale jaka jest ich łączność z masami, gdzie jest to uczenie się od mas, wysłuchiwanie ich głosu?</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselMichalewiczHelena">Aby to zadanie mogło być spełnione, muszą zniknąć bastiony centralizmu. Jasne jest, że wyrzeczenie się wszelkiego centralizmu byłoby niesłuszne, ale niewyrzeczenie się regulowania centralnego np. przepisu na kiszenie ogórków jest nonsensem, nie mówiąc już o tym, że w każdej miejscowości ludzie mają inne pojęcia smaku, gustu itp.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselMichalewiczHelena">Jeśli to mieści się w pojęciu centralizmu, to rozumiemy teraz, do jakich absurdów dojść można w pojmowaniu najbardziej oklepanych prawd i zagadnień. To właśnie zatrzymuje masy na drodze uświadomienia sobie, że one są właściwym gospodarzem kraju, że i one w sprawach kraju mają coś do powiedzenia.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselMichalewiczHelena">Aby mieć coś do powiedzenia, trzeba wiedzieć i znać zagadnienie, nie ukrywać go tylko dla wtajemniczonych — jak mówił o tym poseł Kaliszewski.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselMichalewiczHelena">Tajemnica musi pozostać tajemnicą tam, gdzie to jest konieczne, ale nie wolno z byle głupstwa, z ilości metrów drzewa w tartaku, ilości sklepów w mieście, z ilości urzędników w urzędzie czy wielkości produkcji w fabryce marmolady robić tajemnicy państwowej.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselMichalewiczHelena">To demobilizuje, to nie sprzyja uaktywnieniu ludzi, to czyni ich biernymi, to nie daje poczucia, że to co robią jest dla nas wszystkich, że to nasze wspólne, że to należy nie tylko zrobić, ale i uszanować tak jak swoje, że tu nie wolno kraść, nie wolno na tym robić ciepłych interesów — jak to niestety powszechnie się dzieje.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselMichalewiczHelena">Czy umiarkowany centralizm i jawność życia politycznego i gospodarczego przyczyni się do aktywizacji miast i miasteczek?</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselMichalewiczHelena">Myślę, że tak. Jest w naturze człowieka, że jeżeli każę mu się czymś zająć, co jest jego własną sprawą, co łączy się przeważnie nierozerwalnie z jego zainteresowaniem, jeśli pozwoli mu się samemu rozwiązywać cały szereg zagadnień — to uczyni wszystko, aby to wykonać. I im ramy będą szersze, tym więcej treści będzie można w nie zmieścić.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselMichalewiczHelena">Ale, aby to mogło stać się rzeczywistością, należy zmienić ustawę o tajemnicy państwowej, w której nawet jeden urząd nie mógł udzielić informacji drugiemu — bez zgody władz zwierzchnich.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselMichalewiczHelena">Trzeba tę ustawę uczynić rozsądną. Teraz przecież nawet nowatorskie osiągnięcia muszą nieraz pozostać bezproduktywne, bo nie można się nimi podzielić, gdyż na to nie pozwala ustawa, a przeniesienie nowatorstwa za pośrednictwem władz centralnych jest często zbyt długotrwałe.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselMichalewiczHelena">Ludzie mówią, że tylko ten, kto robi głupstwa, kto jest nieszczerym, stara się omotać wszystko mgłą tajemnicy. Budując socjalizm budujemy przede wszystkim człowieka. Człowiek idący do socjalizmu chcę znać drogę, wiedzieć, kto i jak go prowadzi i ile drogi przebył, a to jest zamknięte ustawą.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselMichalewiczHelena">Chcę kilka słów powiedzieć na temat, który nie schodzi z ust milionów obywateli naszego kraju, z którym wielu łączy swoje nadzieje na przyszłość. Chodzi mi mianowicie o aktywizację terenu. To, co powiem, to nie tylko mój osobisty pogląd na tę sprawę, ale także zdanie ludzi, z którymi rozmawiałam na ten temat. Chcę tę sprawę postawić ogólniej, chociaż przykłady jakie podam dotyczyć będą tych okolic, które reprezentuję.</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselMichalewiczHelena">Przed wielu miastami — jak już kiedyś mówiłam — stoi do rozwiązania problem zatrudnienia. Można to oczywiście rozwiązać tylko poprzez właściwą aktywizację terenu. Zrozumieli to między innymi obywatele miasta Przemyśla i potrafili sprawą tą zainteresować władze centralne, które ze swej strony obiecały, i obiecują nadal, zlokalizować w Przemyślu większy obiekt przemysłowy. Dotyczy to również Jarosławia, a więc tych dwóch zamierających miast w woj. rzeszowskim.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselMichalewiczHelena">Pod rozmaite fabryki zagospodarowano tereny. Pod jedną pomiary i wiercenia kosztowały ok. 5 mln zł, pod drugą 180 tys., pod trzecią bodajże 150 tys. złotych. Koszty, pobory dyrektorów centralnych zarządów, przedstawicieli komisji planowania gospodarczego różnych szczebli i wielu innych osób — wyniosły na pewno dziesiątki tysięcy złotych. Fabryki nie wybudowano.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselMichalewiczHelena">Takie załatwianie spraw życiowych dla miasta i takie marnotrawstwo widzą ludzie i po swojemu komentują. Rezultat tego jest taki, że zaufanie ich do naszej władzy, do jej prawdomówności — maleje.</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselMichalewiczHelena">Jak zresztą może być inaczej, kiedy np. z fabryką obuwia działy się takie rzeczy — przytaczam:</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselMichalewiczHelena">Dnia 16 sierpnia br. Prezydium Rządu podjęło uchwałę o wybudowaniu w Przemyślu fabryki obuwia. W dwa dni później Ministerstwo, czy też Centralny Zarząd Przemysłu Terenowego zadecydował umieścić ją w Augustowie.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselMichalewiczHelena">Na interwencję ze strony miejscowych władz Centralny Zarząd Przemysłu Terenowego postanowił uruchomić u nas fabrykę obuwia na drewnianych spodach. Do Przemyśla przyszło polecenie, by do dnia 15 października pobrać w Opolu maszyny. Udała się więc na miejsce specjalna delegacja. W Opolu przyjęto ją ze zdziwieniem. O niczym nie wiedziano i maszyn oczywiście nie wydano, gdyż są one potrzebne tam na miejscu.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselMichalewiczHelena">Delegacja z Prezydium MRN udała się do CZPT. Tutaj zaczęto znowu mataczyć. Obiecano dać maszyny ze Strzelec Opolskich z więziennictwa. Więziennictwo oczywiście maszyn takich nie wydało, gdyż nie podlega CZPT. I tak dokoła.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselMichalewiczHelena">To, co powiedziałam, to wszystko skróty. W rzeczywistości sprawa owej fabryki obuwia to koszmarny sen, wspaniały temat do felietonu o biurokratach i bezduszniakach. Bohaterami jego są dyrektorzy CZPT, obywatele Mosiężny i Grągal. Szczególnie postępowanie dyr. Mosiężnego jest mocno nie w porządku. Słuchając szczegółów tej sprawy nie mogłam nadziwić się brakowi jakiegokolwiek logicznego postępowania z jego strony.</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselMichalewiczHelena">Przemyślanie zdają sobie sprawę z tego, że podobna sytuacja, jaka jest u nich, istnieje w wielu innych miastach. Rozumiemy, że CZPT ma wiele trudności, lecz dlaczego ma się postępować z nami jak z dziećmi?</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#PoselMichalewiczHelena">Nie znam kwalifikacji zawodowych dyrektora Centralnego Zarządu Przemysłu Terenowego ob. Mosiężnego, oceniam go jednak na podstawie jego postępowania. Uważam, że ci ludzie, którzy w ten sposób załatwiają życiowe sprawy, nie powinni zarządzać naszą gospodarką, gdyż przynoszą jej tylko szkody, i to dwojakie: gospodarczą — narażając skarb państwa na ogromne straty, i polityczną — podrywając zaufanie mas do władzy ludowej. Prości ludzie utożsamiają osoby takich nieudolnych i nieodpowiedzialnych kierowników życia gospodarczego z władzą ludową i wysuwają wnioski, których my nie chcemy, aby wysuwali.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#PoselMichalewiczHelena">Zależy nam przecież na zaufaniu i poparciu mas. Zresztą nasz cały program działania politycznego i gospodarczego, jaki wysunęło VIII Plenum Komitetu Centralnego Partii, oparty jest na zaufaniu i czynnym poparciu mas. Ale ażeby nas masy poparły, musimy zasłużyć sobie na to poparcie, wypracować sobie kredyt zaufania w masach.</u> + <u xml:id="u-13.31" who="#PoselMichalewiczHelena">Uważam, że jeżeli chodzi o Przemyśl, to szkodę tam wyrządzoną trzeba będzie naprawić. Z tym na pewno wszyscy się zgodzą.</u> + <u xml:id="u-13.32" who="#PoselMichalewiczHelena">Doszło do naszej wiadomości w ostatniej chwili, że Ministerstwo Leśnictwa w Planie 5-letnim projektuje budowę fabryki celulozy. Proszę o wzięcie pod uwagę przy lokalizowaniu wspomnianego obiektu przemysłowego terenu miasta Przemyśla, albowiem na obszarze 400 ha położonych w okolicy Przemyśla w gromadzie Buszkowice wykonane zostały wszystkie czynności pomiarowe i wiertnicze, wszelkie dokumentacje prawne i wywłaszczeniowe, nakładem — jak już poprzednio wspomniałam — około 5 mln złotych. Teren jest kompletnie przygotowany technicznie, posiada dobre warunki pod budownictwo przemysłowe. Przeprowadzone prace geodezyjne wykazały wytrzymałość gruntu, woda zaskórna jest dopiero na 20 m głębokości. Bliskość stacji kolejowej daje możność przeprowadzenia bocznicy kolejowej. Nadto w niewielkiej odległości biegnie rurociąg gazowy. Obiekt miałby dogodne warunki elektryfikacji, gdyż w promieniu około 200 m przebiega linia wysokiego napięcia.</u> + <u xml:id="u-13.33" who="#PoselMichalewiczHelena">Nie mniej ważnym jest fakt, iż miasto po przeprowadzeniu przez Rzeszowski Okręg Lasów Państwowych budowy kolejki wąskotorowej uzyska wkrótce połączenie z rejonami posiadającymi poważne zasoby drzewa.</u> + <u xml:id="u-13.34" who="#PoselMichalewiczHelena">Tak się jakoś utarło, że mówiąc o aktywizacji mamy na myśli przeważnie miasta i miasteczka, zapominamy natomiast bardzo często o wsi, a przecież są rejony naszego kraju, gdzie jednego od drugiego nie da się rozdzielić.</u> + <u xml:id="u-13.35" who="#PoselMichalewiczHelena">Aktywizując miasta chcemy w pierwszym rzędzie rozwiązać problem zatrudnienia. W południowo-wschodniej części woj. rzeszowskiego mamy takie anormalne zjawisko, że miasta są przeładowane ludźmi, a wieś jest pusta, pola leżą odłogiem. Tak między innymi jest w powiatach: lubaczowskim, radymiańskim, przemyskim, jarosławskim, sanockim, leskim.</u> + <u xml:id="u-13.36" who="#PoselMichalewiczHelena">Chłopi opuścili tam w różnych okresach czasu swoje gospodarstwa i żyją w mieście. Wolą tu wegetować, niż wracać na swoje grunty. Dlaczego tak się dzieje? Po prostu nie mają po co iść na wieś. Ziemia to jeszcze nie wszystko. Nie mają ani domów, ani zabudowań, gdyż zostały spalone w pierwszych latach po wojnie, gdzie więc będą mieszkać?</u> + <u xml:id="u-13.37" who="#PoselMichalewiczHelena">Gdyby tym ludziom państwo przyszło z pomocą finansową i materiałową, gdyby postawienie domu czy obórki nie było dla nich problemem nie do zrealizowania, to wtedy z podziękowaniem wróciliby na swą ziemię. I znowu podam przykład z Przemyśla.</u> + <u xml:id="u-13.38" who="#PoselMichalewiczHelena">Mieszka tu w mieście kilkuset byłych rolników z rodzinami, właścicieli gruntów położonych na wsi. Odpływ ich na wieś przyczyniłby się do pewnego złagodzenia problemu zatrudnienia. Dlaczego mówię „złagodzenia” problemu? Uważam bowiem, że pełne rozwiązanie tej sprawy może nastąpić jedynie przez uruchomienie tam większego obiektu przemysłowego.</u> + <u xml:id="u-13.39" who="#PoselMichalewiczHelena">Podałam znowu przykład z Przemyśla, nie czynię tego jednak z pobudek lokalnego patriotyzmu, lecz dlatego, że sprawa powrotu chłopów na wieś jest tu typowa i przedstawia się podobnie jak w innych sąsiednich powiatach.</u> + <u xml:id="u-13.40" who="#PoselMichalewiczHelena">Państwo wprawdzie buduje domy dla osadników, lecz ile? 3 w ciągu roku w całym powiecie przemyskim.</u> + <u xml:id="u-13.41" who="#PoselMichalewiczHelena">Wysuwam pytanie — dlaczego buduje się za pieniądze państwowe i do tego drogo? Chłopi woleliby budować sobie sami, za pożyczone pieniądze. Wtedy czują się oni prawdziwymi właścicielami zabudowań. A obecnie bywa tak, że w ciągu roku dom osadniczy zmienia dwóch albo trzech właścicieli. Każdy go niszczy, a nikt go nie naprawia.</u> + <u xml:id="u-13.42" who="#PoselMichalewiczHelena">Właściwe rozwiązanie tej sprawy w Rzeszowskiem przyniesie podwójne korzyści: ulży w rozwiązaniu sprawy zatrudnienia ludzi i podniesie rolnictwo, które będzie więcej produkować. Sprawa jest o tyle ważna, że nie chodzi o 10 gospodarstw, czy nawet 100, lecz o 1000 ha odłogów, których często nie chcę się widzieć, a które są i wskazują na to, że w naszej gospodarce rolnej coś nie gra.</u> + <u xml:id="u-13.43" who="#PoselMichalewiczHelena">Trudno mi głębiej nad tymi sprawami się rozwodzić. Poruszyłam niektóre sprawy rolne o tyle, o ile łączą się one ze sprawą aktywizacji terenu, o ile uzależniają rozwiązanie we wspomnianych przeze mnie powiatach sprawy zatrudnienia ludzi.</u> + <u xml:id="u-13.44" who="#PoselMichalewiczHelena">Uważam także, że szybsze i pełne wprowadzenie w życie naszej nowej polityki w stosunku do rzemiosła spowoduje pewien odpływ rzemieślników z miast do wsi, do tych miejscowości, gdzie kilka lat temu pracowali w rzemiośle.</u> + <u xml:id="u-13.45" who="#PoselMichalewiczHelena">Na VIII sesji Sejmu poruszałam zagadnienie aktywizacji małych miast, a w tej liczbie miasta Przemyśla i Jarosławia. Podałam cyfry nadwyżki siły roboczej w tych miastach. Całe społeczeństwo Rzeszowszczyzny było głęboko przekonane, że w obu tych miastach powstaną obiekty kluczowego przemysłu, bądź przemysłu terenowego, które wchłoną nadwyżkę siły roboczej. Jak do tej pory, nadzieje i marzenia, mimo usilnych interwencji wszystkich czynników i opinii publicznej, nie zostały wcielone w życie.</u> + <u xml:id="u-13.46" who="#PoselMichalewiczHelena">Dlatego interpeluję z tego miejsca Obywatela Premiera, jak zamierza rozładować sytuację nadwyżki sił roboczych w wymienionych miastach?</u> + <u xml:id="u-13.47" who="#PoselMichalewiczHelena">Według mego skromnego mniemania byłoby najlepiej, gdyby w Przemyślu i Jarosławiu zlokalizować jeden z kluczowych obiektów Planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-13.48" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. opolskiego Józef Baron.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselBaronJozef">Obywatele Posłowie! Dyskutując nad projektem Planu 5-letniego znajdujemy się w tym szczęśliwym położeniu, że po XX Zjeździe KPZR zostały stworzone duże możliwości nie tylko oceny osiągnięć, ale również krytycznego spojrzenia na błędy i braki popełnione w naszej gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselBaronJozef">W rozległej dyskusji ludzie wskazywali z głęboką troską sposoby usunięcia braków, aby z mniejszymi ofiarami niż dotąd szybciej rozwijać praktykę socjalistycznego ludowładztwa dla dobra robotników, chłopów i inteligencji.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselBaronJozef">W tej sprawie VIII Plenum KC PZPR dokonało gruntownej oceny naszej działalności gospodarczej, a uchwały tego Plenum nakreśliły nam kierunek, który umożliwi narodowi na drodze pełnej demokratyzacji szybsze dojście do stworzenia państwa socjalistycznego.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselBaronJozef">Ludność Opolszczyzny, tak jak i cały naród, z zadowoleniem przyjęła uchwały VIII Plenum, gdyż odpowiadają one podstawowym interesom mas pracujących miast i wsi.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselBaronJozef">Mamy nowy, słuszny kierunek, ale chwilowo na różnych odcinkach pracujemy po staremu. Wyborcy nasi — należy to stwierdzić — rozumieją bardzo dobrze, że nikt nie jest w stanie wszystkich błędów naraz poprawić. Dlatego ogromna większość członków Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego w organizacjach społecznych z pełną rozwagą i spokojem dyskutuje i wysuwa bardzo cenne wnioski, zmierzające do pełnej realizacji uchwał VIII Plenum. W tej dyskusji są momenty wskazujące, że w projekcie ustawy o Planie 5-letnim są potrzebne zmiany, a inne momenty wskazują na to, jakie zmiany należy wprowadzić w naszym ustawodawstwie, w zarządzaniu gospodarką narodową, aby w całej pełni jak najszybciej wykonać zadania projektowane w Planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselBaronJozef">Chciałbym tu poruszyć niektóre palące sprawy wsi opolskiej, wymagające szybkiego rozstrzygnięcia. Nie negując osiągnięć planu 6-letniego trzeba stwierdzić, że Opolszczyzna ma jednak poważne braki w produkcji rolnej, spowodowane wadliwą polityką agrarną i błędnym planowaniem w naszym rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselBaronJozef">Plan 5-letni przewiduje wzrost produkcji rolnej o 20%. Na Opolszczyźnie trzeba wiele dokonać, aby osiągnąć taki poziom produkcji rolnej, jaki istniał na tych ziemiach w okresie do drugiej wojny światowej.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselBaronJozef">Mamy niewielkie osiągnięcia, które zawdzięczamy z jednej strony sprzyjającym warunkom atmosferycznym, a z drugiej — przejściowym bodźcom ekonomicznym w ostatnim czasie; najwięcej jednak zawdzięczamy pracowitości chłopa opolskiego. Osiągnięcia te są jednak dalekie od zadowalających i mogłyby być kilkakrotnie większe, gdyby nie błędy popełnione w poprzednim okresie, wynikające z mylnej tezy o walce klasowej, a które doprowadziły do ruiny tysiące gospodarstw. Chłopi masowo zaczęli się zrzekać gospodarstw, a inni różnymi drogami starali się o zmniejszenie swoich gospodarstw. I tak np. w 1955 r. na terenie naszego województwa częściowo lub całkowicie zrzekli się chłopi swych gospodarstw na około 13 tys. ha. Ten stan rzeczy nie uległ zmianie w I półroczu br. bo również na około 8 tys. ha chłopi zrzekli się ziemi. Wytworzyła się taka sytuacja, że ziemia zaczęła wędrować z rąk do rąk; każdy starał się ją wyeksploatować, a jak najmniej w nią wkładać.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselBaronJozef">Przyczyna tego stanu rzeczy leży w tym, że nasze województwo ma największe obciążenia w kraju na 1 ha w podatku i w obowiązkowych dostawach. A co najgorsze, że gospodarstwa powyżej 5 ha z powodu niewłaściwej progresji są tak obciążone, że ich prowadzenie staje się całkowicie nieopłacalne.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselBaronJozef">O tej poważnej sytuacji na terenie Opolszczyzny już kilkakrotnie mówiono, lecz wszystkie te głosy nie odniosły żadnego skutku. Chłopi naszego województwa na każdym zebraniu poruszają te sprawy, ponieważ widzą, że to jest zasadnicza przyczyna upadku tysiąca gospodarstw. Zagadnienie to znalazło w ostatnim czasie swój wyraz w uchwałach Komitetu Wojewódzkiego PZPR, Wojewódzkiego Komitetu ZSL, w których czytamy, że rady narodowe do 3 miesięcy mają rozpracować to zagadnienie i zmienić progresję w stosunku do gospodarstw za wysoko obciążonych. Uważam, że nie tylko rady, ale że tymi sprawami powinno się zająć przede wszystkim Ministerstwo Skupu i Ministerstwo Rolnictwa, aby uregulować je na drodze prawnej. Uważam, że należy natychmiast przystąpić w Ministerstwie Skupu do uproszczenia samego wymiaru, czyli znieść jak najszybciej te tomy niepotrzebnych wskaźników, a pozwoli to na pewno na łatwiejszą pracę w wymiarach i na szybszą redukcję aparatu znajdującego się w Ministerstwie Skupu.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselBaronJozef">Ogólny plan skupu zboża nakreślony w projekcie ustawy o Planie 5-letnim ma z końcem Planu wynieść 160 tys. ton. Naszym zdaniem utrzymanie tej cyfry w Planie 5-letnim jest nierealne i przyniesie naszemu województwu poważną szkodę w dalszym rozwoju rolnictwa. Stwierdzamy, że już od 1950 r., od czasu powstania woj. opolskiego, plan skupu zboża przez cały ten okres jest co najmniej o 30 tys. ton za wysoki, ponieważ chłopi naszego województwa przez cały ten okres odstawiają 2,5 raza więcej zboża aniżeli w sąsiednim woj. katowickim. Rozumiemy dobrze, że nasze województwo musi w większej ilości zboże odstawiać i można by się zgodzić na większy plan o 100%, ale nigdy — jak to jest dotąd — o 250%.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselBaronJozef">A oto niektóre skutki tej polityki w stosunku do rolnictwa na Opolszczyźnie. Nie chcę wszystkiego omawiać, ponieważ różne braki w naszym rolnictwie zostały na tej sesji szeroko omówione przez wielu posłów. Dotyczą one i naszego województwa, i z wnioskami wysuniętymi się zgadzam. Ale chcę wykazać niektóre skutki, jak np. ogromne braki w bazie paszowej, które odbijają się głównie na pogłowiu bydła, a zwłaszcza na jałowiźnie; brak paszy treściwej czyni spustoszenie w jakości młodzieży i jałowizny, które czasami zapadają na gruźlicę, albo wyrastają na mało wydajne krowy.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselBaronJozef">Niejeden chłop zmuszony jest obsiewać do 70% swej ziemi zbożem, co nie pozwala mu na racjonalne zmianowanie roślin, psuje strukturę gleby i obniża jej urodzajność.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselBaronJozef">Wiele jest różnych przyczyn, jak m. in. niewłaściwa progresja i nierealny plan skupu zboża — które nie tylko hamują zdrowy rozwój naszego rolnictwa, ale powodują jeszcze inne dość poważne straty. A najgorsze jest to, że mamy ogromne straty polityczne. Ludność Opolszczyzny, która przez setki lat walczyła o swoją wolność społeczną i narodową, została poważnie rozczarowana, kiedy musiała patrzeć na upadek setek gospodarstw widząc, że los ten nie został oszczędzony nawet działaczom, ludziom zasłużonym w walce o polskość tych ziem. Ludność miejscowa coraz więcej traciła w tym okresie wiarę w sprawiedliwość w Polsce Ludowej, odrywała się coraz bardziej od Macierzy.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselBaronJozef">Aby jak najszybciej usunąć to zło popełnione w ostatnich latach na Opolszczyźnie, należy przede wszystkim zapobiec dalszemu upadkowi gospodarstw chłopskich. Dlatego uważamy, że podstawową sprawą, którą musi natychmiast Ministerstwo Skupu zająć się, jest zmiana całego dotychczasowego systemu wymiarów dla naszego województwa.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselBaronJozef">Błędy, które pokrótce przytoczyłem, przyczyniły się również do strasznego chaosu w sprawach własnościowych na naszej wsi. Straciliśmy orientację w kwestii posiadania i użytkowania ziem prywatnych i państwowych. Corocznie przy spisie rolnym przeprowadzanym przez Główny Urząd Ziemski brakuje 25 tys. ha ziemi; bez wiedzy rad narodowych dokonano tysięcy prywatnych podziałów ziemi; w sądach leży kilkanaście tysięcy wniosków o zahipotekowanie. Wspomniany nieład zwiększył samowolne przejścia rolników z gospodarstwa na gospodarstwo i samowolne zmiany gruntów bez wiedzy władz państwowych.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselBaronJozef">Niezałatwione są stosunki prawne posiadania na wielu terenach, na których za czasów niemieckich powstały obiekty gospodarcze, jak np. w rejonie Zbiornika Turawskiego, Kanału Gliwickiego itp. Tereny te obejmują przeszło 5 tys. ha.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselBaronJozef">Do tego dochodzą sprawy robotników i chłopów, którzy zostali pozbawieni własności zaraz po wojnie. Pomimo pomocy finansowej ze strony państwa spraw tych nie jesteśmy w stanie należycie załatwić, aby krzywdy na czas naprawić. I dlatego zwracamy się do Rządu z wnioskiem o opracowanie projektu ustawy, która by na drodze prawnej uregulowała sprawy własnościowe ludności miejscowego pochodzenia na ziemiach zachodnich.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselBaronJozef">Dla usunięcia zaś wszystkich braków na odcinku uporządkowania spraw własnościowych i innych, związanych z obrotem ziemią, oraz dla przywrócenia wiary spółdzielców i chłopów indywidualnych w to, że są faktycznie pełnoprawnymi właścicielami swojej ziemi, wydaje się najsłuszniejszym:</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselBaronJozef">—powołanie jak najszybciej urzędu ewidencji gruntów jako odpowiednika dawniejszych urzędów katastralnych, —natychmiastowe załatwienie wniosków o zahipotekowanie własności chłopskiej w sądach, na podstawie wydanych przez państwo aktów nadania i innych aktów prawnych, dotyczących działów rodzinnych, spadków, kupna, sprzedaży.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselBaronJozef">Po wskazaniu tych najważniejszych spraw, wymagających natychmiastowej rewizji, chciałbym jeszcze przejść do omówienia zagadnień, które chłopi poruszają w tej chwili na zebraniach i uważają za krzywdzące.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselBaronJozef">Pierwsze — to sprawa wytłoków buraczanych, których chłop otrzymuje 45%, a winien otrzymać do 60%. Nie wiadomo, czym się kieruje Ministerstwo Rolnictwa, że zabiera pewne ilości wysłodków do własnej dyspozycji, aby je później z terenu naszego województwa przewieźć na inne tereny. Fachowcy rolnicy powinni jednak wiedzieć o tym, że plany obsiewu buraków cukrowych z roku na rok nam zwiększano, tak że doszliśmy do takiej sytuacji, że zamiast wzrastania wydajności buraków cukrowych z 1 ha, to z powodu przeburaczenia ziemi i braku sił do pracy wydajność ulegała poważnemu zmniejszeniu. A druga sprawa, że tam, gdzie obsadza się duże obszary burakiem cukrowym, każda ilość paszy z nich wyprodukowana jest bardzo potrzebna. I dlatego oczekujemy, ażeby jeszcze w tej kampanii wydano odpowiednie zarządzenia, które pozwolą chłopom, spółdzielniom i PGR-om otrzymać pełną ilość wysłodków.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselBaronJozef">Na odcinku kontraktacji buraków cukrowych w ostatnich dniach wpływają setki interwencji od chłopów, którzy się skarżą, że przemysł cukrowniczy z różnych powodów nie płaci im premii w myśl umowy. A to np. z takich powodów: okazało się przy pomiarach, że chłop o 1 ar mniej zasiał, to pomimo że buraków odstawił ponad plan według tego areału, który był wyznaczony w umowie, jednak z tego powodu przemysł cukrowniczy nie płaci mu tej premii.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselBaronJozef">Słusznie również chłopi skarżą się na to, że się ich oszukuje przy płaceniu za buraki cukrowe, skoro płaci się za ilości, a winno się płacić za zawartość cukru.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#PoselBaronJozef">Poruszam tę sprawę dlatego, aby nakłonić odpowiednie resorty do opracowania nowych form kontraktacji, takich, które byłyby sprawiedliwe i nie przynosiły straty chłopom i państwu.</u> + <u xml:id="u-15.25" who="#PoselBaronJozef">Dalsza bolączka to dotychczasowa forma szarwarku, która naszym zdaniem jest niesłuszna i powinna ulec natychmiastowej zmianie. Wyborcy nasi żądają, aby każdą formę szarwarku ustalały gromadzkie rady narodowe w porozumieniu z miejscową ludnością, tak aby szarwarki były ustalone według potrzeb terenu i możliwości ich realizacji. Wpłynie to również na większe zainteresowanie całego społeczeństwa pracą gromadzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-15.26" who="#PoselBaronJozef">Obywatele Posłowie! Sprawy, które poruszyłem, wymagają szybkiego załatwienia. W przeszłości zniechęcały one chłopów w ich twórczej pracy na roli, co przyniosło nam poważne straty. Trzeba stwierdzić, że chłopi naszego województwa, jak nigdy, z pełną radością i wiarą po VIII Plenum patrzą w swoją przyszłość. Zadaniem Sejmu i Rządu powinno być, aby zarządzenia i ustawy, które są niezgodne z duchem VIII Plenum, zostały usunięte i aby wprowadzić na ich miejsce nowe, słuszne ustawy, które radom narodowym i innym czynnikom pomogą realizować na drodze pełnej praworządności uchwały VIII Plenum.</u> + <u xml:id="u-15.27" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. koszalińskiego Kazimierz Rynkiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselRynkiewiczKazimierz">Wysoki Sejmie! Chcę poruszyć tylko jedną sprawę — sprawę miasta Kołobrzegu, ponieważ ludność zwracała się kilkakrotnie do posłów ziemi koszalińskiej w tej sprawie.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselRynkiewiczKazimierz">Wiele już w Kołobrzegu zrobiono i Zdajemy sobie sprawę z tego, że nie można było w sześciolatce odbudować całkowicie Kołobrzegu. Ale w następnej pięciolatce można wiele zrobić.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselRynkiewiczKazimierz">Naturalne bogactwa miasta Kołobrzegu są zbyt duże, aby w dalszym ciągu obok problemu tego miasta przechodzić obojętnie, tym bardziej że każdy następny rok, przy najlepszym nawet zabezpieczeniu przed zniszczeniem poszczególnych elementów miasta, przynosi gospodarce narodowej niepowetowane straty.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselRynkiewiczKazimierz">Kołobrzeg po Gdańsku jest najstarszym polskim portem bałtyckim. Decydującym czynnikiem miastotwórczym Kołobrzegu był przemysł rybny i światowej sławy uzdrowisko.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselRynkiewiczKazimierz">Trzeba bowiem pamiętać, że miasto Kołobrzeg jest również jednym z najstarszych uzdrowisk nad Bałtykiem. Przed wojną przyjeżdżało tu ok. 30 tysięcy kuracjuszy i wczasowiczów rocznie (z tego ok. 40% cudzoziemców).</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselRynkiewiczKazimierz">Podczas działań wojennych Kołobrzeg został najwięcej zniszczony ze wszystkich miast Pomorza Zachodniego. Jego zniszczenia sięgały 90% stanu przedwojennego zabudowy. Wobec 2.052 budynków mieszkalnych w 1939 r. zniszczeniu uległo 1.856 budynków o 48.544 izbach.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselRynkiewiczKazimierz">W ciągu lat wojennych dokonywano jedynie remontów mieszkań, a z nowego budownictwa miasto otrzymało zaledwie 288 izb. Dotychczas jeszcze nie uruchomiono oczyszczalni ścieków, gazowni i wieży ciśnień.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselRynkiewiczKazimierz">Znacznemu zniszczeniu uległ ośrodek rybacki. Z 70 jednostek motorowych pozostało po wojnie zaledwie kilka starych wraków. Uruchomiony po wojnie częściowo port rybacki posiada obecnie 27 kutrów rybackich, obsługiwanych przez 168 rybaków.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselRynkiewiczKazimierz">Bardzo poważnym zniszczeniom uległo uzdrowisko i jego urządzenia. Obecnie czynne jest sanatorium na 230 łóżek, a w odbudowie znajduje się sanatorium na 160 łóżek.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselRynkiewiczKazimierz">Bogactwem Kołobrzegu jest jego uzdrowisko. Historia tego uzdrowiska w okresie minionym jest historią bardzo smutną na skutek braku poważniejszego zainteresowania się tym zagadnieniem władz centralnych. Na przestrzeni tego okresu urosły jedynie stosy korespondencji, protokołów, ekspertyz i innych papierów. Równocześnie straty na skutek corocznego obniżania się wartości obiektów uzdrowiska, obliczone szacunkowo, sięgają ok. 20 mln zł, nie licząc innych strat wymiernych. Na przykład z powodu coraz silniejszego niszczenia metalu w uzbrojeniu miasta na skutek tzw. prądów błądzących, powstających z nieujętych wód solankowych, zachodzi obawa, że w ciągu najbliższych lat korozja powstała z tych przyczyn zniszczy sieć wodociągową. Są również straty i niewymierne, do których zaliczyć można np. obniżające się właściwości lecznicze uzdrowiska.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselRynkiewiczKazimierz">Nie pretendując do uzdrowiska tej wielkości, jakim był Kołobrzeg przed wojną, istniejące uzbrojenie terenu, budowli oraz urządzeń pomocniczych, przy nakładzie inwestycyjnym 35 mln zł pozwoli na pobyt około 20 tys. kuracjuszy i wczasowiczów rocznie i przywróci miastu właściwą jego funkcję.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselRynkiewiczKazimierz">Jest rzeczą zrozumiałą, że powyższe orientacyjne efekty są nikłe w stosunku do stopnia możliwości rozbudowy tego uzdrowiska w ogóle. Naturalne właściwości i tradycja uzdrowiska Kołobrzegu stwarzają dla niego możliwości daleko posuniętej odbudowy oraz realne możliwości ściągania kuracjuszy i turystów z zagranicy.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselRynkiewiczKazimierz">Niezmiernie ważnym zagadnieniem na co dzień dla miasta Kołobrzegu jest jego odgruzowanie. Miasto zalega jeszcze do tej pory około 90 tys. m^3^ gruzu, którego tempo usuwania jest w chwili obecnej stanowczo za powolne, a to z uwagi chociażby na ograniczone nakłady finansowe. Potrzeby sięgają tutaj 3 mln zł rocznie.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselRynkiewiczKazimierz">Zagadnienie uruchomienia gazowni, oczyszczalni ścieków, które wymaga ok. 15 mln zł (ścieki przepompowywane są do rzeki przepływającej środkiem miasta) oraz rozwiązanie w najbliższym czasie istniejących trudności mieszkaniowych (potrzeba wybudowania ok. 3 tys. izb w najbliższym pięcioleciu) — oto bieżące najważniejsze tylko potrzeby Kołobrzegu.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselRynkiewiczKazimierz">Wydaje się więc, że wobec olbrzymich wartości społecznych tkwiących w warunkach naturalnych Kołobrzegu — problem pełnej odbudowy tego miasta staje się problemem ogólnonarodowym, którego rozwiązanie nie może nastąpić w ramach możliwości terenowych. Dlatego też sprawa odbudowy Kołobrzegu wymaga podjęcia specjalnej uchwały Rządu, która winna przewidywać:</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselRynkiewiczKazimierz">1)odpowiedni rozwój portu rybackiego w celu stworzenia silnego zaplecza rybołówstwa morskiego w Kołobrzegu, 2)budowę kilku zakładów przemysłowych opartych o surowiec rybny, lub przetwarzających produkty rolne, 3)odbudowę sanatorium i uzdrowiska, 4)generalny program odgruzowania miasta Kołobrzegu przez specjalnie do tego celu powołane przedsiębiorstwo, 5)generalny program odbudowy dzielnic mieszkalnych, przede wszystkim dla ludności cywilnej.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselRynkiewiczKazimierz">Moim zdaniem uchwała ta powinna się również ustosunkować do militarnego znaczenia Kołobrzegu i roli wojska w zagospodarowaniu przestrzennym miasta i jego najbliższych okolic.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselRynkiewiczKazimierz">Zasadnicze znaczenie Kołobrzegu dla dalszej aktywizacji województwa koszalińskiego oraz dla całej naszej gospodarki narodowej skłania mnie do przedstawienia poruszonych postulatów, o których umieszczenie w wytycznych do Planu 5-letniego apeluję do Wysokiej Izby.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. poznańskiego Władysław Najdek.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselNajdekWladyslaw">Wysoki Sejmie! Konieczne jest, by Rząd podjął szybko decyzję w sprawie sytuacji w spółdzielniach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselNajdekWladyslaw">Jest rzeczą powszechnie znaną, jakie błędy i ile popełniliśmy w stosunku do spółdzielni produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselNajdekWladyslaw">Do błędów tych należą:</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselNajdekWladyslaw">1)stosowanie przymusu gospodarczego i administracyjnego w wielu spółdzielniach, 2)dyrygowanie spółdzielniami i ich środkami gospodarczymi, 3)nie zawsze celny kierunek nakładów państwowych i spółdzielczych, co obniżało skuteczność tych nakładów, 4)brak zaufania do chłopów spółdzielców — do tego stopnia, że nie chciano im sprzedać traktorów i maszyn, aby przypadkiem nie byli za bardzo samodzielni, 5)ustawienie POM-ów w ten sposób, że w gruncie rzeczy były instrumentem dyrygowania ze strony państwa.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselNajdekWladyslaw">Wszystko to w systemie nieopłacalności podstawowych artykułów rolnych, objętych obowiązkowymi dostawami powodowało, że spółdzielnie nie mogły należycie gospodarować. W rezultacie musiały się zbytnio zadłużać, a nie miały warunków do spłacania kredytów.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselNajdekWladyslaw">Mimo tak ciężkich warunków, w jakich znalazło się rolnictwo w minionych latach, spółdzielnie jednak w większej części spełniły dość dużą rolę gospodarczą. Bo kto by zagospodarował tyle wolnych ziem i odłogów w tym uciążliwym dla rolnictwa systemie, gdyby nie spółdzielnie produkcyjne. Wiele spółdzielni o dużym areale i małej ilości ludzi, mimo niskiej wydajności z 1 ha obrabiało tę ziemię w oparciu o bądź co bądź wysoką wydajność pracy, wyższą od gospodarstw indywidualnych, na jednego pracującego.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselNajdekWladyslaw">Poza tym jest wiele spółdzielni produkcyjnych, które mają wyższą wydajność z hektara, jak gospodarstwa indywidualne.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselNajdekWladyslaw">Nie możemy powiedzieć, że spółdzielnie przyniosły państwu tylko straty. Rzecz jasna, że te osiągnięcia spółdzielni, które są, zostały dokonane dużym wysiłkiem chłopów i wsi. Nie jest to przecież winą spółdzielców, że koszt 1 ha orki średniej wynosi 230 zł, spółdzielnia nie jest winna, że budowa chlewni kosztuje setki tysięcy złotych i chlewnie te nie nadają się do użytku z powodu wadliwych projektów typowych. Temu wszystkiemu winien jest biurokratyczny system minionego okresu, a nie sama myśl przebudowy ustroju rolnego poprzez spółdzielnie, które przecież są słuszną drogą rozwoju rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselNajdekWladyslaw">Słusznie tow. Gomułka mówił o konieczności naprawy błędów w spółdzielniach produkcyjnych i o rozwiązywaniu tych, które nie miały i nie mają perspektyw umocnienia się. Co do likwidacji kredytów spółdzielni produkcyjnych przy ich rozwiązywaniu należałoby tę sprawę uregulować zgodnie ze statutem, szczególnie w odniesieniu do kredytów inwestycyjnych. O kredytach obrotowych powinna decydować powiatowa rada narodowa.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselNajdekWladyslaw">Niewątpliwie ci spółdzielcy, którzy dopuszczali się zaniedbań gospodarczych przynoszących szkodę państwu, jak również ci, którzy dopuszczają się kradzieży przy rozwiązywaniu spółdzielni powinni być pociągnięci do odpowiedzialności. Niedopuszczalną jest taka sytuacja, że rozwiązują się spółdzielnie dobre, bo one mają możliwości spłacenia kredytów, a pozostają słabe, które nie mają tych możliwości.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselNajdekWladyslaw">Sejm, partie polityczne i Rząd muszą zająć stanowisko w sprawie stosunku politycznego do spółdzielni produkcyjnych, bo ta sprawa budzi wiele wątpliwości, na skutek czego zaczynają rozwiązywać się dobre spółdzielnie, co jest niepożądane i szkodliwe dla kraju z punktu widzenia gospodarczego i politycznego.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselNajdekWladyslaw">Moim zdaniem trzeba z całą mocą podkreślić słuszność przebudowy ustroju rolnego. Zmienić się muszą tylko warunki i drogi do gospodarki zespołowej. Przede wszystkim musi obowiązywać rzeczywiście pełna dobrowolność, zaś powstawaniu spółdzielni muszą towarzyszyć narosłe, dojrzałe warunki.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselNajdekWladyslaw">Pomoc państwa dla spółdzielni produkcyjnych musi być w przyszłości oparta na zasadach ścisłej celowości i opłacalności. Rząd już obecnie powinien określić, na jakich zasadach i jakie pomoce będą udzielane spółdzielniom. Pomóc mu w tym powinna Krajowa Rada Spółdzielcza.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselNajdekWladyslaw">Każda godzina opóźnienia w zajęciu szczegółowego stanowiska w sprawie spółdzielni produkcyjnych powoduje duże straty.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselNajdekWladyslaw">Spółdzielniom należy zapewnić lepsze zaopatrzenie produkcyjne. Nie powinno się rozwiązywać spółdzielni produkcyjnych nawet tych, które dziś mają słabą produkcję i niewysoką dniówkę, ale mają nagromadzonych tyle środków produkcji, że jest pewność, że przy lepszym zaopatrzeniu ze strony państwa będą spółdzielniami dobrymi.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselNajdekWladyslaw">Nie mogą powstawać odłogi na gruntach spółdzielczych.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselNajdekWladyslaw">Jako długoletni członek spółdzielni produkcyjnej wiem, że w zapowiedzianym systemie rentowności rolnej spółdzielcy wykażą szybko swoją wyższość i samorzutnie pociągną do spółdzielni chłopów indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselNajdekWladyslaw">Proponuję następujące wnioski:</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselNajdekWladyslaw">1)utrzymanie w mocy uchwały z 31 grudnia 1955 r. o scaleniu kredytów, 2)utrzymanie w mocy uchwały z 2 czerwca 1956 r. o częściowym lub całkowitym umorzeniu kredytu za pobudowaną pierwszą oborę, chlewnię lub inny budynek gospodarski.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselNajdekWladyslaw">3)zachowanie w mocy uchwały z 4 lutego 1956 r. o pomocy dla spółdzielni produkcyjnych w wypadkach strat losowych.</u> + <u xml:id="u-19.20" who="#PoselNajdekWladyslaw">Rzecz jasna, że powinna obowiązywać uchwała z 24 marca 1956 r. o dodatkowej premii za wykonanie nadwyżki do końca bieżącego roku. Utrzymanie jej poza rok 1956 jest rzeczą dyskusyjną, moim zdaniem sporną.</u> + <u xml:id="u-19.21" who="#PoselNajdekWladyslaw">Chciałbym się przychylić do głosu kolegi posła Janusza, który mówił o stwarzaniu warunków w spółdzielniach produkcyjnych dla ludzi młodych, żeby oni pozostali na wsi. A jak to wygląda w rzeczywistości? Jakie my warunki stwarzamy? W woj. poznańskim jest przeszło 1400 spółdzielni produkcyjnych; w okresie planu 6-letniego pobudowano w tych spółdzielniach około 500 domków jednorodzinnych, to znaczy, że w co trzeciej spółdzielni stanął jeden dom mieszkalny — typowy, bardzo niewygodny, jeden pokoik z kuchnią, bez żadnych wygód. Nic dziwnego, że ludzie, nie znajdując warunków do pozostawania na wsi, odchodzą do miasta.</u> + <u xml:id="u-19.22" who="#PoselNajdekWladyslaw">W naszej spółdzielni, której jestem przewodniczącym od 6 lat, przez cały ten czas ani jedna młoda rodzina nie pozostała w spółdzielni — zaznaczam na 60 rodzin — dlatego, że nie jesteśmy w możności stworzyć jej odpowiednich warunków. Członkowie spółdzielni się starzeją, na skutek czego ich wydajność pracy słabnie, a młodego pokolenia w spółdzielni nie mamy.</u> + <u xml:id="u-19.23" who="#PoselNajdekWladyslaw">Stąd wniosek: umożliwić młodym ludziom budowanie się na działkach przyzagrodowych — przede wszystkim umożliwić im nabywanie materiałów budowlanych oraz kredyty. Moim zdaniem kredyt 25 tys. na 15 lat jest niewystarczający, trzeba go zwiększyć do sumy 40 tys. zł z terminem spłaty do lat 30.</u> + <u xml:id="u-19.24" who="#PoselNajdekWladyslaw">Przy tym te spółdzielnie, które już pobudowały budynki dla potrzeb gospodarki zespołowej, powinny z inwestycji własnych pomagać swoim członkom pobudować się na działkach przyzagrodowych, oczywiście odpłatnie, ale na dogodnych warunkach, tak jak to jest w kołchozach w Związku Radzieckim.</u> + <u xml:id="u-19.25" who="#PoselNajdekWladyslaw">Dalej chciałbym się zatrzymać nad sprawami rolnymi naszego województwa, a przede wszystkim nad produkcją zboża w woj. poznańskim. Wydajność czterech podstawowych zbóż wynosi u nas przeciętnie 15,2 q, a przy tej wydajności koszt produkcji 1 kwintala wynosi 60 zł. Spółdzielnie produkcyjne i chłopi indywidualni, odstawiając zboże na obowiązkowe dostawy, otrzymują równe 60 zł, a czasem i niżej, zależnie od standardu. Stąd wniosek — podniesienie cen na cztery podstawowe zboża do takiej wysokości, jaką otrzymują państwowe gospodarstwa rolne, tj. żyto 120 zł za 1 q, pszenica — 180 zł, oczywiście z obowiązkowych dostaw. Co do zbóż kwalifikowanych ceny mogą być różne, zależnie od stopnia kwalifikacji i standardu. Ceny te winny obowiązywać zarówno dla spółdzielni produkcyjnych, jak i dla chłopów indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-19.26" who="#PoselNajdekWladyslaw">Dalszą bolączką naszego województwa jest klasyfikacja gruntów, która jest bardzo krzywdząca dla naszych chłopów. Chciałbym tu dać przykład powiatu obornickiego, gdzie przy społecznej klasyfikacji gruntów plan obowiązkowych dostaw na powiat wynosił 25 tys. ton. Po przeprowadzeniu bonitacyjnej klasyfikacji gruntów obowiązkowe dostawy tego powiatu zmniejszyły się o 7 tys. ton. Krzywda ta jednak pozostała na gospodarstwach chłopów indywidualnych. Rzecz jasna, że nie we wszystkich powiatach od razu można dokonać zmiany klasyfikacji gruntów, ale chłopi naszego powiatu i województwa żądają, żeby tymczasem wprowadzić klasyfikację z 1936 r., która moim zdaniem jest słuszna i trzeba ją wprowadzić od zaraz. I żeby mogły o tym decydować rady narodowe.</u> + <u xml:id="u-19.27" who="#PoselNajdekWladyslaw">W woj. poznańskim jest niepokojące zjawisko stawiania wniosków o rozwiązywanie spółdzielni. Do dnia dzisiejszego wpłynęło 140 wniosków o natychmiastowe rozwiązanie. Wydział Spółdzielczości Produkcyjnej przy Wojewódzkiej Radzie Narodowej przeprowadzając wywiad w spółdzielniach produkcyjnych stwierdził, że przy rocznym bilansie stawia wnioski o rozwiązanie około 500 spółdzielni, tj. 1/3 spółdzielni woj. poznańskiego.</u> + <u xml:id="u-19.28" who="#PoselNajdekWladyslaw">Konieczność rozwiązywania spółdzielni tłumaczą spółdzielcy dużą ilością niesłusznych spraw w spółdzielniach, m. in. obowiązkowymi dostawami z działek przyzagrodowych, które w woj. poznańskim kształtują się przeciętnie w rozmiarach od 0,3 do 0,5 ha. Zdaniem członków obowiązkowe dostawy z tego areału są niesłuszne. Stąd wniosek zniesienia obowiązkowych dostaw z działek przyzagrodowych.</u> + <u xml:id="u-19.29" who="#PoselNajdekWladyslaw">Dalszą bolączką naszego województwa jest mały przydział nawozów sztucznych, co nie pomaga nam w podniesieniu produkcji rolnej. Na koniec 1960 r. otrzymać mamy 78 kg czystego składnika trzech gatunków nawozów sztucznych, tj. azotu, fosforu i potasu na 1 ha, podczas gdy w 1939 r. stosowaliśmy tych nawozów 90 kg czystego składnika przy większej ilości produkcji obornika, która jeszcze w tej chwili jest słaba i daleko niewystarczająca. Wobec czego, ażeby podnieść produkcję rolną woj. poznańskiego, trzeba zwiększyć przydział nawozów sztucznych w czystym składniku do 150 kg na 1 ha zarówno dla spółdzielni produkcyjnych, państwowych gospodarstw rolnych, jak i dla chłopów indywidualnych.</u> + <u xml:id="u-19.30" who="#PoselNajdekWladyslaw">W związku z przebiegiem kampanii buraczanej oraz problemami, które wyłoniły się na skutek nie sprzyjających warunków atmosferycznych, następujące sprawy wymagają natychmiastowego załatwienia:</u> + <u xml:id="u-19.31" who="#PoselNajdekWladyslaw">1.Pobieranie zgodnie z § 5 umowy plantacyjnej przez cukrownię kar umownych za zanieczyszczenie buraków ponad 15%;</u> + <u xml:id="u-19.32" who="#PoselNajdekWladyslaw">2.Niezdrowa sytuacja na odcinku wypłacania przez cukrownię premii za ponadplanowe dostawy buraków według ustalonych norm na poszczególne wsie i gromady, która może narazić państwo na wielomilionowe straty;</u> + <u xml:id="u-19.33" who="#PoselNajdekWladyslaw">3.Brak wysłodków suszonych, których stanowczo domagają się plantatorzy, posiadający drobne plantacje buraków od 5 do 20 arów (np. pow. Ostrzeszów, Kępno, Milicz, Ostrów i częściowo Krotoszyn);</u> + <u xml:id="u-19.34" who="#PoselNajdekWladyslaw">4.Rewizja możliwości przerobowych cukrowni w stosunku do 450 tys. q buraków, które w obecnej chwili znajdują się na polach chłopskich, w spółdzielniach produkcyjnych i PGR-ach niezabezpieczone, zmarznięte całkowicie lub częściowo, narażone na straty w wadze i cukrze wskutek ciągłych zmian temperatury.</u> + <u xml:id="u-19.35" who="#PoselNajdekWladyslaw">W związku z powyższym składam następujące wnioski:</u> + <u xml:id="u-19.36" who="#PoselNajdekWladyslaw">Ad pkt 1. Spółdzielcy, PGR-y i chłopi winni zostać zwolnieni od kar umownych za zanieczyszczenie buraków cukrowych powyżej 15% odstawionych po 25 października 1956 r., ponieważ w żadnym wypadku nie ponoszą winy (powód: długotrwałe deszcze, mrozy oraz przewlekające się wykopki i odstawa w tym okresie).</u> + <u xml:id="u-19.37" who="#PoselNajdekWladyslaw">Ad pkt 2. Według odgłosów z terenu plantatorzy, którzy nie osiągają normy premiowej, odstawiają pewne ilości buraków na sąsiadów i stąd wynikają olbrzymie nie uzasadnione nadpłaty, które mijają się z celem uchwały Prezydium Rządu. Na przykład plantator przy podpisaniu umowy deklaruje 160 q z ha i na tę ilość otrzymuje zaliczkę, a po odstawieniu tej ilości zmniejszona mu zostanie wysokość obowiązkowych dostaw zbóż. Natomiast norma premiowa wynosi w danej wsi 240 q z ha. Plantator nie osiągając jej, przerzuca ilość kwintali buraków ponad 160 q z ha na konto sąsiada. W ten sposób cukrownia wypłaci poważne sumy, które mijają się z celem i uchwałą Prezydium Rządu. Tutaj należy nadmienić, że aparat plantacyjny cukrowni nie jest w stanie tych rzeczy uchwycić.</u> + <u xml:id="u-19.38" who="#PoselNajdekWladyslaw">Ad pkt 3. Zapotrzebowanie terenu na wysłodki suszone waha się na podstawie list w granicach do 22 tys. q. Cukrownia wyprodukuje tylko 8—10 tys. q. Sytuacja ta powoduje chaos i rozgoryczenie plantatorów, co wywołuje dalsze zaniżenie kontraktacji na rok 1957. Zaznacza się, że jest to maksymalna produkcja suszarni suszącej gazami spalinowymi.</u> + <u xml:id="u-19.39" who="#PoselNajdekWladyslaw">Ad pkt 4. Należy znaleźć rozwiązanie dla wstrzymania żywiołowych dostaw zmarzniętych buraków w obecnej chwili. Cukrownia jest przeładowana surowcem (dotyczy to wszystkich cukrowni) i w najbliższych dniach nie ma możliwości dalszego składowania. Straty powstałe na skutek mrozów ograniczyć może tylko utrzymanie planowej dostawy — co wiąże się również z nieprzetrzymywaniem przez cukrownie wagonów, tak potrzebnych w okresie przewozów jesiennych — oraz niedopuszczenie do chaotycznej gospodarki surowcem, zwożonym w nadmiernej ilości przez plantatorów. Aparat cukrowni jest w wielu wypadkach bezsilny i ustępuje plantatorom nie chcąc zaogniać sytuacji, lecz dalsza żywiołowa dostawa narazi cukrownie oraz przemysł cukrowniczy na poważne straty.</u> + <u xml:id="u-19.40" who="#PoselNajdekWladyslaw">Na przyszłość należy się zastanowić, jakie sankcje stosować za dostawy zmarzniętego surowca, względnie jakie rozwiązanie znaleźć dla utrzymania dostaw planowych.</u> + <u xml:id="u-19.41" who="#PoselNajdekWladyslaw">Dalej chciałbym nawiązać do norm kontraktacji buraka cukrowego, które zdaniem chłopów — a również i moim — są krzywdzące, są za wysokie i w roku bieżącym mało plantatorów uzyska premie za ponadplanowe odstawy buraka. Uzyskują je przeważnie w sposób kombinatorski, stwarzając zbiorową nadwyżkę i dzieląc się premią. Normy te należałoby znieść zupełnie, a chłopom dać uczciwą zapłatę za każdy kwintal wyprodukowanych buraków cukrowych. Woj. poznańskie stawiało wniosek do Ministerstwa o obniżenie norm kontraktacji na rok 1956, lecz dotychczas nie otrzymało odpowiedzi.</u> + <u xml:id="u-19.42" who="#PoselNajdekWladyslaw">Chciałbym tu jeszcze nawiązać do Ministerstwa Skupu — chodzi mi o przydział pasz treściwych za mleko odstawione ponad plan. Wiemy wszyscy, jak ta sprawa się kształtowała w poprzednich latach. Mianowicie w 1954 r. otrzymaliśmy za 100 litrów ponadplanowego mleka 45 kg paszy w okresie od września do kwietnia włącznie. W 1955 r otrzymaliśmy za 100 litrów ponadplanowego mleka — 35 kg paszy, to znaczy o 10 kg mniej ze skróconym czasem od października do marca. W 1956 r. zakłady mleczarskie powiadomiły nas, że pierwszą ratę paszy otrzymamy za listopad, którą wydadzą w grudniu, i to 25 kg paszy za każde 100 litrów ponadobowiązkowych dostaw mleka. Z tego wynika, że co rok umniejsza się ilość pasz treściwych i skraca się czas ich wydawania, co jest moim zdaniem niesłuszne, bo przecież spółdzielnie, PGR-y i chłopi indywidualni naszego województwa z roku na rok odstawiają coraz to więcej nadwyżek zbożowych, z których pewna część powinna wracać na wieś z powrotem w formie paszy, co pomogłoby nam w podniesieniu produkcji mleka i tłuszczu.</u> + <u xml:id="u-19.43" who="#PoselNajdekWladyslaw">To samo zastrzeżenie mam do przemysłu tłuszczowego i cukrowniczego, że za dużo makuchu i wysłodków cukrowych wydaje się na deputaty dla pracowników, którzy nie wszyscy je zużywają, a sprzedają chłopom po wysokich cenach. Moim zdaniem robotnicy winni w większej mierze mieć wynagrodzenie za deputaty w gotówce, a produkty wtórne, jak makuchy i wysłodki, winny wracać do gospodarstw rolnych, co umożliwiłoby im podniesienie produkcji mleka i tłuszczu, a tym samym rolnictwo naszego województwa przyczyniłoby się do podniesienia stopy życiowej — zadanie, które zostało wytyczone w uchwałach VII Plenum Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.</u> + <u xml:id="u-19.44" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. poznańskiego Jan Królski.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselKrolskiJan">Wysoki Sejmie! Po zapoznaniu się z Planem 5-letnim w zakresie inwestycji na terenie miasta Poznania, przy uwzględnieniu planowych inwestycji na rok 1957 w ramach pięciolatki u naczelnych inwestorów oraz w oparciu o rozeznanie aktualnych potrzeb w zakresie inwestycji w poszczególnych resortach, jakie sobie wytyczyła Miejska Komisja Planowania Gospodarczego w swym programie inwestycyjnym na rok 1957, oraz o postulaty, jakie zdaniem tejże Komisji i moim osobistym winny być uwzględnione w planie inwestycyjnym na tenże rok — pragnę ustosunkować się do ważniejszych z tych spraw. Uwzględnienie tych postulatów umożliwi gospodarce miejskiej zaspokajanie stale rosnących, a zawsze jeszcze niedostatecznie uwzględnianych potrzeb mieszkańców w zakresie urządzeń komunalnych, oświaty, kultury i zdrowia.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselKrolskiJan">Pierwsza sprawa, którą chcę Wysokiemu Sejmowi przedstawić, to stan urządzeń ściekowych miasta Poznania, o czym tu już tyle było mówione.</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselKrolskiJan">Poznań posiada sieć kanalizacyjną systemu ogólnospławnego, budowaną na 170 tysięcy mieszkańców oraz uzupełniającą kanalizację typu rozdzielczego na peryferiach, prowadzone wspólnie kolektorem głównym do stacji pomp, a stąd z kolei rurociągiem tłocznym do istniejącej lewobrzeżnej oczyszczalni ścieków.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselKrolskiJan">Wobec niedostatecznej przelotowości stacji pomp przepompowuje się obecnie 53 tys. m^3^ na dobę przy ilości 80 tys. m^3^ ścieków dobowego spławu — w tym 1/3 ścieków odchodzi nie oczyszczona do rzeki Warty, a zatem na 285 tys. mieszkańców, korzystających z sieci kanalizacyjnej, na oczyszczalnię ścieków dostają się ścieki tylko od 190 tys. mieszkańców.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselKrolskiJan">Bardzo źle wygląda odprowadzanie ścieków na prawym brzegu Warty. Sieć kanalizacyjna łączy się z syfonami pod korytami rzek Cybiny i Warty z przeciążoną siecią lewobrzeżną, przy czym z powodu przeciążenia syfonów znaczna część ścieków uchodzi przelewami do Warty i Cybiny.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselKrolskiJan">Wreszcie sieć kanalizacyjna z dzielnicy Główna odprowadza ścieki bezpośrednio do rzeki Warty i Głównej bez jakiegokolwiek oczyszczania.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselKrolskiJan">Wobec braku centralnej oczyszczalni ścieków, którą projektuje się jako optymalne rozwiązanie problemu, budowany obecnie prawobrzeżny kolektor nie będzie mógł być wykorzystany, a tym samym nastąpi zahamowanie rozbudowy prawobrzeżnych zakładów przemysłowych i projektowanego budownictwa mieszkaniowego.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselKrolskiJan">Dlatego też z tej racji nie możemy być spokojni patrząc na rozbudowujący się przemysł, taki jak — „Pomet”, Fabryka Maszyn Żniwnych, „Stomil” i wiele im podobnych zakładów pracy po prawej stronie Warty.</u> + <u xml:id="u-21.8" who="#PoselKrolskiJan">Toteż taki stan dalej istnieć nie może, urąga on w całej rozciągłości warunkom zdrowotnym ludności miasta Poznania.</u> + <u xml:id="u-21.9" who="#PoselKrolskiJan">Słyszy się nawet i takie wypowiedzi wśród społeczeństwa, że Poznań, jako miasto o wysokiej kulturze, przestanie istnieć, jeżeli tak dalej pozostanie. Co więcej, brak wody na zapotrzebowanie ludności powoduje konieczność rozbudowy ujęcia wody w Dębinie i Mosinie oraz wymaga rozbudowania sieci wodociągowej. W tym wypadku konieczna jest modernizacja gospodarki ściekowej w Poznaniu.</u> + <u xml:id="u-21.10" who="#PoselKrolskiJan">Dla pełnego uzdrowienia gospodarki ściekowej w Poznaniu projektuje się szereg inwestycji, mających na celu dostosowanie tak kanalizacji, jak też oczyszczania ścieków do potrzeb życiowych ośrodka wielkomiejskiego.</u> + <u xml:id="u-21.11" who="#PoselKrolskiJan">Z ważniejszych projektów wymienić należy:</u> + <u xml:id="u-21.12" who="#PoselKrolskiJan">1)centralną oczyszczalnię ścieków kanałowych miasta Poznania pod Czerwonakiem, 2)lewobrzeżny kolektor strefy górnej (lewa strona Warty), tak zwany kolektor Uldzi odciążający w 8O°/o zbyt ciasną sieć ogólnoskładową śródmieścia, 3)zakończenie budowy kolektora prawobrzeżnego, 4)budowę sieci kanalizacyjnej w ulicach nieskanalizowanych, 5)przebudowę i modernizację istniejącej stacji pomp przy ulicy Garbary i oczyszczalni ścieków przy ulicy Serbskiej.</u> + <u xml:id="u-21.13" who="#PoselKrolskiJan">Na powyższe inwestycje, których koszt realizacji obliczono na ponad 170 mln zł w latach 1956 — 1960, Miejskie Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji posiada zapewnione w Planie 5-letnim nakłady inwestycyjne w sumie 12.060 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-21.14" who="#PoselKrolskiJan">Wykonanie powyższych inwestycji w pełnych rozmiarach pozwoliłoby na likwidację dotychczasowych zaniedbań na tym odcinku i umożliwiłoby dalszy prawidłowy rozwój urbanistyczny miasta. Doprowadziłoby to do właściwego poziomu stan sanitarno-higieniczny miasta, a wreszcie dałoby pokaźne korzyści ekonomiczne poprzez znaczną produkcję gazu metanu, a przede wszystkim dużych ilości wartościowego nawozu organicznego.</u> + <u xml:id="u-21.15" who="#PoselKrolskiJan">Z uwagi jednak, że uzyskane fundusze inwestycyjne dla Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kanalizacji na okres pięcioletni są w rażącej dysproporcji z potrzebami na tym odcinku, nasuwa się konieczność zaprojektowania uzupełniającej małej modernizacji, pozwalającej na tymczasowe unormowanie trudności gospodarki ściekowej.</u> + <u xml:id="u-21.16" who="#PoselKrolskiJan">W tym kierunku należałoby wykorzystać projekt katedry technologii wody i ścieków Politechniki Wrocławskiej, likwidujący w dużym stopniu istniejące wąskie gardła poprzez modernizację przepompowni i oczyszczalni ścieków.</u> + <u xml:id="u-21.17" who="#PoselKrolskiJan">W wyniku przeprowadzenia w myśl tego projektu modernizacji wyżej wymienionych obiektów, uzyska się możliwość przepompowania na oczyszczalnię ścieków wszystkich ścieków od 305 tys. mieszkańców i zlikwiduje odpływ nieoczyszczonych ścieków do Warty na wysokości Szeląga.</u> + <u xml:id="u-21.18" who="#PoselKrolskiJan">Kosztorys tej małej modernizacji przedstawia się w następujących pozycjach:</u> + <u xml:id="u-21.19" who="#PoselKrolskiJan">1)koszt modernizacji przepompowni ścieków— 5.185.000 zł 2)koszt modernizacji oczyszczalni ścieków —281.000 — „ 3)koszt budowy 7 tys m^2 ^poletek — 1.050.000 — „ 4)koszt 500 mb rurociągu wody 150 mm —150.000 — „ 5)koszt uzupełniający do komunikacji technicznej — 200.000 — „ razem — 6.866.000 zł Wykonanie projektowane jest na lata 1956— 1958, przy czym czas wykonania uzależniony jest częściowo od importu niektórych urządzeń, głównie dalszych 4 agregatów pompowni oraz sprężarki do gazu.</u> + <u xml:id="u-21.20" who="#PoselKrolskiJan">Da to w konsekwencji zmniejszenie zanieczyszczenia Warty o 300 m^3^ osadu surowego dziennie i zwiększenie produkcji gazu metanu do 6 tys. m^3^ na dobę. Rocznie wyniesie to ponad 1 mln 95 tys. m^3^ gazu oraz zwiększy produkcję nawozów organicznych o 500% (9 tys. 100 m^3^ wysuszonego osadu rocznie), a przede wszystkim da ujęcia całej lewobrzeżnej części miasta (305 tys. mieszkańców).</u> + <u xml:id="u-21.21" who="#PoselKrolskiJan">Uzupełnieniem omawianej produkcji nawozów organicznych są perspektywy produkcyjne na tym odcinku Miejskiego Przedsiębiorstwa Oczyszczalni i Spalarni Śmieci, tj. uzyskanie jako dodatkowego wyniku skompostowania śmieci i zmiotków ulicznych. Śmiecie odpadkowe oraz zmiotki uliczne będą sortowane, surowce wtórne pójdą do zbiornicy odpadków, przy czym odsiewa się popiół, a pozostały materiał podlega pryzmowaniu.</u> + <u xml:id="u-21.22" who="#PoselKrolskiJan">W pryzmach przy podwyższonej temperaturze do 70° Celsjusza następuje rozkład materii organicznej i po okresie 3 miesięcy przechodzenia w związki kumusowe doprowadza to do powstania ziemi kompostowej.</u> + <u xml:id="u-21.23" who="#PoselKrolskiJan">W wyniku przeprowadzonych doświadczeń przez profesora Wyższej Szkoły Rolniczej dr Tuchołkę ustalono, że szczególnie wartościowymi są komposty uzyskane z zestawu domieszki do śmieci i zmiotków osadu ze ścieków miejskich.</u> + <u xml:id="u-21.24" who="#PoselKrolskiJan">W tym wypadku jednak transport specjalny podraża znacznie kalkulację kompostu. Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania projektuje więc w usprawnieniu przepompowywanie potrzebnej masy ściekowej rurociągiem długości 500 m.</u> + <u xml:id="u-21.25" who="#PoselKrolskiJan">Koszt założenia rurociągu, oraz drobnej pomocniczej modernizacji, przy wykonaniu systemem gospodarczym kierownictwo Spalarni Śmieci przewiduje w wysokości od 70 do 100 tys. zł.</u> + <u xml:id="u-21.26" who="#PoselKrolskiJan">Należy dodać, że spalarnia śmieci, projektując w roku bieżącym przejście do produkcji w skali półtechnicznej, planuje uzyskanie 200 m^3^ ziemi kompostowej.</u> + <u xml:id="u-21.27" who="#PoselKrolskiJan">Przy zastosowaniu do przeróbki całej masy surowcowej śmieci i zmiotek z terenu miasta, a zarazem przy zasilaniu surowca spalarni śmieci osadem ściekowym, można by uzyskać znaczną ilość wartościowego nawozu organicznego, tak potrzebnego dla naszej gospodarki rolnej.</u> + <u xml:id="u-21.28" who="#PoselKrolskiJan">Z tym, co już powiedziałem, wiąże się ściśle problem, jakim dla władz miejskich jest brak lokalizacji pod nowe budownictwo mieszkaniowe.</u> + <u xml:id="u-21.29" who="#PoselKrolskiJan">Nam, Poznaniakom, jest szeroko znana wiadomość podana przez radio i prasę miejscową w ubiegłym roku, że na prawym brzegu Warty w dzielnicy Rataje ma być wybudowane osiedle robotnicze dla dziesiątków tysięcy mieszkańców. Ta wiadomość, jak się okazało, była przedwczesna, ponieważ radio i prasa nie wiedziały, że najpierw trzeba przygotować uzbrojenie potrzebne do nowego budownictwa. A teraz społeczeństwo coraz częściej (przypomina o budowie osiedla.</u> + <u xml:id="u-21.30" who="#PoselKrolskiJan">Obecnie, gdy dochodzimy do końcowego etapu wypełniania wszystkich luk i wyburzeń powstałych w ostatniej wojnie, ludność z wielką tęsknotą czeka na budowę nowych bloków; tymczasem, jak się okazuje, miasto Poznań nie ma przygotowanego terenu pod tak ważne budownictwo, jakie jest w tym okresie potrzebne dla mieszkańców miasta.</u> + <u xml:id="u-21.31" who="#PoselKrolskiJan">Następnym ważnym zagadnieniem dla miasta Poznania, które uważam za konieczne i słuszne przedstawić Wysokiemu Sejmowi, to sprawa mostów w Poznaniu, jak most Chwaliszewski, Chrobrego i Cybiński, które łączą lewy brzeg miasta z prawym.</u> + <u xml:id="u-21.32" who="#PoselKrolskiJan">Mosty te były w czasie działań wojennych zniszczone, a na ich miejsce pobudowano drewniane. Tafcie mosty, jak wiadomo, potrzebują częstej zmiany nawierzchni, a u nas drewno jest materiałem deficytowym. Chodzi tutaj o obawę zamknięcia mostu Chwaliszewskiego, a przez to oddzielenie lewego brzegu miasta od prawego. W tej chwili jest jeszcze czas na to, aby zrobić wszystko w celu niedopuszczenia do takiego stanu rzeczy.</u> + <u xml:id="u-21.33" who="#PoselKrolskiJan">Nie wyobrażam sobie nawet, jakie z tego mogłyby wyniknąć konsekwencje. Warto jednak podać, że trasa ta jest jedną z głównych, jakie posiada Poznań. Łączy ona szeroko rozgałęziony na tym terenie przemysł z miastem; a dalej projektowana jest trasa W-Z połączona z trasą warszawską.</u> + <u xml:id="u-21.34" who="#PoselKrolskiJan">Jako ostatni punkt, na którym pragnę skupić uwagę Obywateli Posłów, to sprawa poparcia interpelacji Prezydium Miejskiej Rady Narodowej złożonej do władz centralnych — o wydzielenie miasta Poznania na tych samych warunkach, jakie obowiązują dla miast Warszawy i Łodzi. W imieniu Zespołu Posłów woj. poznańskiego oświadczam Wysokiemu Sejmowi, że grupa posłów poznańskich popiera w całej rozciągłości wspomnianą inicjatywę.</u> + <u xml:id="u-21.35" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">Jako ostatni przed przerwą obiadową ma głos poseł woj. lubelskiego Antoni Mitura.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#PoselMituraAntoni">Wysoki Sejmie! W dyskusji nad założeniami do Pięcioletniego Planu Rozwoju Gospodarki Narodowej w kraju nie wolno, uważam, odrywać się od wyników wykonania planu 6-letniego, który miał zbudować podstawy socjalizmu w naszym kraju. Niestety, wyniki okazały się dalekie od założeń planu i bardzo bolesne dla całego narodu. Dotkliwie przecież odczuwa je każdy obywatel polski.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#PoselMituraAntoni">Na niewykonanie planu 6-letniego złożyły się poważne błędy polityczne i błędy społeczne, które dobitnie przedstawił Wicemarszałek Sejmu prof. Kulczyński w swym wspaniałym przemówieniu z tej trybuny. W realizacji Planu 5-letniego należy bezwzględnie wytworzyć taką sytuację, by uniknąć błędów dotychczasowych.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#PoselMituraAntoni">Czy istnieje jeszcze potrzeba pokazywania błędów popełnionych w minionym okresie — błędów politycznych i gospodarczych, które były ściśle powiązane ze sobą? Wydaje mi się, że dalsze odsłanianie popełnionych błędów nie będzie miało już wpływu na ukształtowanie się obrazu minionego okresu.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#PoselMituraAntoni">Czy słuszne jednak byłoby potępianie wszystkiego, co nastąpiło w okresie minionej sześciolatki? Nie. Było wiele błędów, wiele marnotrawstwa, wiele niepraworządności, ale mimo wszystko był również olbrzymi ofiarny wysiłek całego narodu, wyrażony w rozbudowie przemysłu i całej gospodarki narodowej. Zbudowana została w tym okresie baza materialna, znacznie korzystniejsza w porównaniu do okresu powojennego, okresu PKWN, a nawet w porównaniu do okresu lat 1948—1950. Zadaniem Planu 5-letniego będzie w poważnym stopniu odrobienie skutków błędów sześciolatki.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#PoselMituraAntoni">Najcięższą stratą, jaką ponieśliśmy w okresie sześciolatki, było poważne zachwianie zaufania w narodzie do wszystkiego, co było lukrowane, klajstrowane, wypaczane, co prowadziło do gigantomanii, fasadowości, zakłamania i łamania praworządności — tej praworządności, którą głoszono w słowach, a łamano w czynach.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#PoselMituraAntoni">Najcięższą stratę w tym okresie poniósł człowiek — przeciętny uczciwy obywatel naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#PoselMituraAntoni">Odbudować zaufanie w narodzie — to główne zadanie w założeniach Planu 5-letniego. Przywrócić wiarę w słowo płynące z ust kierowników nawy państwowej i życia politycznego naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-23.7" who="#PoselMituraAntoni">Przywrócić człowiekowi jego godność, natchnąć go wiarą w jego siły i możliwości rozwiązywania i realizowania zagadnień i problemów, to znaczy oprzeć naszą gospodarkę narodową na zdrowych podstawach politycznych i ekonomicznych. Innymi słowy oznacza to oczyszczenie planów gospodarki narodowej z wypaczeń stalinowskiej polityki, stalinowskiej ekonomiki opartej na dogmacie i przyjmowanej bezkrytycznie, przez co nasz naród narażony został na ogromne straty moralne i materialne.</u> + <u xml:id="u-23.8" who="#PoselMituraAntoni">Pierwsze wielkie kroki w tej dziedzinie zostały dokonane w okresie Polskiego Października. Czołowe oddziały klasy robotniczej wraz z rewolucyjną i patriotyczną młodzieżą, jako awangarda całego narodu, ułatwiły zwycięstwo siłom postępu nad dotychczasowym konserwatyzmem, brzemiennym w tragiczne skutki dla narodu. Wywalczyliśmy suwerenność narodową, a przez to zdobyliśmy prawo do zbudowania socjalizmu demokratycznego w oparciu o własny polski model. W Planie 5-letnim zapoczątkowaną pracę naszą należy konsekwentnie rozwijać.</u> + <u xml:id="u-23.9" who="#PoselMituraAntoni">Niestety, omawiany projekt Planu 5-letniego, mimo pewnego starcia ostrza w nim przez komisje sejmowe, pozostaje nadal planem nastawionym na maszyny, a nie na człowieka i nie odpowiada on narosłym, palącym, podstawowym potrzebom kraju. Nie chodzi tu o plan maksymalny, nadmiernie rozbudowany, ale o plan niemożliwy do wykonania, nie odzwierciedlający naszych koniecznych i realnych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-23.10" who="#PoselMituraAntoni">Przykład: wysokie sumy przewidziane na inwestycje w PGR-ach, w porównaniu do globalnych sum przeznaczonych na rolnictwo w skali krajowej, są krzywdzące dla gospodarstw indywidualnych, które to gospodarstwa, mimo niezwykle trudnych warunków politycznych i gospodarczych w jakich się znajdowały, wykazały swe zdolności produkcyjne i dostarczają krajowi 84% produkcji rolnej. PGR-y natomiast nie wykazały należytej gospodarności.</u> + <u xml:id="u-23.11" who="#PoselMituraAntoni">Wydaje się również, że przewidywany wzrost produkcji maszyn rolniczych w dotychczasowym asortymencie o 249% w porównaniu do poziomu 1955 r. jest realny i wymaga głębokiej rewizji, zwłaszcza gdy się weźmie pod uwagę likwidację GOM-ów i reorganizację POM-ów oraz konieczność nastawienia produkcji maszyn na potrzeby gospodarstwa indywidualnego — oczywiście maszyn nowoczesnych i dobrych.</u> + <u xml:id="u-23.12" who="#PoselMituraAntoni">Sojusz robotniczo-chłopski wymaga wzajemnego zrozumienia wspólnych potrzeb i wzajemnych obowiązków ze strony robotników i chłopów. Rolnictwo nie potrzebuje maszyn rolniczych małowartościowych. Rolnictwo domaga się dobrych maszyn rolniczych, dostosowanych do warunków glebowych i wielkości gospodarstwa. Krajowy przemysł maszynowy powinien zrobić wszystko, ażeby potrzeby rolnictwa były zaspokojone. Nie wzrośnie zaufanie chłopów do przemysłu socjalistycznego, gdy w dalszym ciągu wieś otrzymywać będzie małowartościowe towary przemysłowe. Każdy obywatel w obecnych warunkach zdaje sobie sprawę, że produkcja towarów małowartościowych jest niczym innym jak ukrytym brakoróbstwem, a brakoróbstwo nie przyczynia się do podnoszenia gospodarki narodowej, do potanienia kosztów własnych z punktu widzenia gospodarki, do podnoszenia stopy życiowej — a przeciwnie, staje się dotkliwym podatkiem pośrednim, pogarszającym i tak niskie warunki bytowe, które dotkliwie odczuwamy.</u> + <u xml:id="u-23.13" who="#PoselMituraAntoni">Konieczność wprowadzenia zasadniczych zmian w produkcji przemysłowej dla wsi nie ogranicza się jedynie do maszyn i narzędzi rolniczych. W innych dziedzinach produkcyjnych istnieją również poważne braki, które muszą być szybko usunięte. Nie będę wyliczał ich kolejno, pisała o tym nasza prasa w ostatnich miesiącach, mówili również Obywatele Posłowie. Brakoróbstwo w wymienionym okresie kosztowało nasz naród dziesiątki miliardów złotych.</u> + <u xml:id="u-23.14" who="#PoselMituraAntoni">Plan 5-letni musi naprawić niedociągnięcia i krzywdy, jakich doznał naród w okresie planu 6-letniego, w okresie kultu jednostki. Plan 5-letni powinien wprowadzić nasz kraj na drogę odbudowy gospodarczej, zgodnej z interesami narodu, harmonizując ze sobą potrzeby przemysłu i człowieka, produkcji środków produkcji i konsumpcji.</u> + <u xml:id="u-23.15" who="#PoselMituraAntoni">W Planie 5-letnim o jednym nie możemy zapominać. Posiadamy dostateczną ilość rąk do pracy, a jednocześnie poważnie zaniedbane rolnictwo. W obecnych trudnych warunkach uzdrawiania gospodarki narodowej, przy usuwaniu nadmiernie rozbudowanej administracji i przerostów w zatrudnieniu w niektórych działach przemysłowych — powstaje niebezpieczeństwo pewnego bezrobocia. Rolnictwo może wchłonąć wiele tysięcy rodzin nie znajdujących zatrudnienia w mieście. Setki tysięcy hektarów ziemi uprawnej oczekuje na gospodarzy. Na milionach hektarów dodatkowa praca ludzka przyniesie niewątpliwie wydatne efekty gospodarcze. Uzyskiwane dotąd plony i poziom hodowli kryją w sobie potencjalne rezerwy, dotychczas niedostatecznie wykorzystane. Nawet bez wysokich nakładów inwestycyjnych na rolnictwo istnieją znaczne możliwości w podnoszeniu plonów.</u> + <u xml:id="u-23.16" who="#PoselMituraAntoni">Musimy po nowemu obecnie podejść do rolnictwa, gdyż tego wymaga interes całego kraju. Sprowadzanie rokrocznie miliona ton zboża, jak to było dotychczas, a w ostatnim roku i 10 tys. ton masła, naraża nasz kraj na poważne wydatki dewiz, niczym nie uzasadnione, zwłaszcza gdy się weźmie pod uwagę niewykorzystane możliwości produkcyjne w tej dziedzinie. Importowanie tak wysokiej ilości zboża z zagranicy spowodowane zostało gigantomanią przemysłową, ogromnym marnotrawstwem i fałszywym z gruntu rozwiązywaniem problemu rolnictwa. Rolnictwo wymaga natychmiastowego opracowania i wprowadzenia nowego, śmiałego planu inwestycyjnego, planu pomocy agrotechnicznej, zootechnicznej i kredytowej, a przede wszystkim ludzkiego podejścia do chłopów i robotników ze strony całego aparatu gospodarczego i administracyjnego.</u> + <u xml:id="u-23.17" who="#PoselMituraAntoni">Zagospodarowanie istniejących odłogów, podniesienie kultury rolnej stwarza możliwości uzyskania plonów nakreślonych w założeniach do Planu 5-letniego. Istnieją możliwości uzyskania takiej produkcji rolnej, która zaspokoi potrzeby krajowe na produkty rolne bez uciekania się do importu, ale wymaga to zmiany metod gospodarowania w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-23.18" who="#PoselMituraAntoni">PGR-owcy znają wysokich dygnitarzy państwowych i partyjnych, przez których byli policzkowani, znają i innych nieco mniejszych, z polecenia których nierzadko byli bezpodstawnie aresztowani. Uzasadnione pretensje pod adresem różnych osobistości mają też spółdzielcy, mają chłopi gospodarujący indywidualnie, a zwłaszcza ci dobrze gospodarujący, których określano mianem kułaka. Czy te brutalne metody były zachętą do pracy?</u> + <u xml:id="u-23.19" who="#PoselMituraAntoni">Stosowane dotychczas metody zarządzania rolnictwem nie mogły przyczyniać się do wzrostu produkcji rolnej. Metody spaczonej myśli politycznej, metody administracyjne muszą być zastąpione zupełnie nowymi warunkami, w których będzie się rozwijała inicjatywa mas chłopskich i w ogóle ludzi zatrudnionych w gospodarce rolnej.</u> + <u xml:id="u-23.20" who="#PoselMituraAntoni">Przywrócić trzeba i dostosować do obecnych naszych warunków chłopską inicjatywę, gospodarność i samorządność. Chłopi muszą się przekonać, że są rzeczywiście — a nie tylko w deklaracjach kierowanych do nich — pełnymi właścicielami swych gospodarstw. By to nastąpiło, musi być bezwzględnie przestrzegana praworządność, musi być do końca doprowadzona demokratyzacja życia politycznego i gospodarczego na wsi.</u> + <u xml:id="u-23.21" who="#PoselMituraAntoni">Prawo własności chłopskiej zagwarantowane Konstytucją nie może być w niczym ograniczane, a krzywdy wyrządzone dotychczas muszą być natychmiast naprawione. Klasyfikacja gruntów winna być szybko i uczciwie przeprowadzona w oparciu o podstawy naukowe i faktyczny stan gleby każdego gospodarstwa.</u> + <u xml:id="u-23.22" who="#PoselMituraAntoni">Chłopi gospodarujący indywidualnie mają zapewnienie uznawanych przez cały naród autorytetów, że nie będą zmuszani żadnymi sposobami do przymusowego wstępowania do spółdzielni produkcyjnych, że zespołowa gospodarka rolna będzie oparta na podstawie pełnej dobrowolności i głębokiego przekonania zainteresowanych o korzyściach, jakie może przynieść. Zapewnienia te muszą być bezwzględnie przestrzegane.</u> + <u xml:id="u-23.23" who="#PoselMituraAntoni">Gospodarstwa chłopskie powstałe z rozwiązanych cherlawych spółdzielni produkcyjnych powinny uzyskać ze strony państwa odpowiednią pomoc na zagospodarowanie, o ile będą takiej pomocy potrzebowały. Również niezbędną pomoc powinny otrzymać gospodarstwa większe doprowadzone do ruiny gospodarczej, względnie nędznej egzystencji.</u> + <u xml:id="u-23.24" who="#PoselMituraAntoni">Państwowe gospodarstwa rolne powinny niezwłocznie przechodzić na pełny rozrachunek gospodarczy i usamodzielnienie gospodarstw w oparciu o samorząd robotniczy, gdyż posiadają ku temu wyjątkowo sprzyjające warunki. Jedynie samorząd robotniczy w PGR-ach ułatwi całej załodze gospodarstwa udział jej w kierowaniu produkcją, przy jednoczesnym zachowaniu zasady jednoosobowej odpowiedzialności a zespołowego kierownictwa. Jedynie samorząd robotniczy przyczynić się może do szybkiego uzdrowienia gospodarki PGR-owskiej.</u> + <u xml:id="u-23.25" who="#PoselMituraAntoni">Urealnić trzeba ceny na artykuły rolne i towary przemysłowe. Oprzeć się w tej dziedzinie na obiektywnie działającym prawie wartości w dostosowaniu do warunków naszego ustroju gospodarczego. Bez urealnienia cen na artykuły rolne i towary przemysłowe niemożliwe będzie szerokie rozwinięcie bodźców materialnych, a bez szeroko działających bodźców materialnych nie rozwinie się zdrowa inicjatywa produkcyjna w poszczególnych dziedzinach gospodarki narodowej. Bez twórczego entuzjazmu chłopów, spółdzielców i PGR-owców nie będzie podnosiła się szybko produkcja rolna.</u> + <u xml:id="u-23.26" who="#PoselMituraAntoni">Dotychczasowe metody oddziaływania ideologiczno-politycznego i administracyjne zawiodły całkowicie. Jedynie bodźce ekonomiczne, wprawdzie dosyć skąpe i wprowadzane z poważnym opóźnieniem, przyczyniały się w pewnym stopniu do okresowego wzrostu poziomu produkcji rolnej, jaki uzyskiwaliśmy dotychczas. Ogólnie wiadomo, że obowiązkowe dostawy mleka, a zwłaszcza niskie ceny płacone chłopom za mleko dostarczane państwu, nie wytworzyły korzystnego zainteresowania rolnika hodowlą bydła. Dostawy mleka szybko malały i w rezultacie tego musiały być zlikwidowane, gdyż stan ten hamował rozwój hodowli i produkcji roślinnej. Natomiast podniesiona cena za żywiec polepszyła sytuację na rynku mięsnym już na przestrzeni ostatniego roku.</u> + <u xml:id="u-23.27" who="#PoselMituraAntoni">W PGR-ach wprowadzanie tak zwanej plantierki, a w ostatnim roku akordu kompleksowego, przynosiło względnie korzystne rezultaty, stwarzało warunki do pracy członków rodzin pracowników PGR-owskich i okolicznych chłopów. Prace te były jednak wyrywkowe i nie mogły przyczynić się do polepszenia istniejącej tam sytuacji. Niestety, kierownictwo PGR-ów nie potrafiło wyciągnąć z tego należytych wniosków. Z braku dostatecznych bodźców materialnych w rolnictwie następowały ogromne dysproporcje między istniejącymi możliwościami produkcyjnymi a faktycznym stanem uzyskiwanej produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-23.28" who="#PoselMituraAntoni">W ostatnich tygodniach nastąpiły pierwsze kroki w kierunku usuwania niektórych bolączek w rolnictwie. Z dniem 1 stycznia 1957 r. zniesione zostaną obowiązkowe dostawy mleka. Z dniem 15 listopada br. nastąpiło zniesienie miarek i odsypów. GOM-y ulegają likwidacji, a POM-y — reorganizacji. Wymagają radykalnych posunięć uciążliwe, a nierzadko krzywdzące chłopów metody skupu zboża i żywca. Przekonany jestem, że Ministerstwo Skupu i Centralny Zarząd Obrotu Zwierzętami Rzeźnymi — instytucje, które do ostatniej chwili nie potrafiły usprawnić skupu — w niedalekiej przyszłości ulegną zasłużonej likwidacji. Obowiązki te powinna przejąć spółdzielczość wiejska, kierowana przez samych chłopów.</u> + <u xml:id="u-23.29" who="#PoselMituraAntoni">Wydaje się jednak, że dotychczasowe kroki w stosunku do rolnictwa są daleko niewystarczające. Uzdrowienie rolnictwa wymaga dalszych, śmiałych i szybkich, a jednocześnie przemyślanych wszechstronnie posunięć.</u> + <u xml:id="u-23.30" who="#PoselMituraAntoni">W pierwszym rzędzie należałoby rozsądnie unormować zagadnienie cen na produkty rolne i towary przemysłowe dla wsi, następnie wyjaśnić zagadnienie dostaw obowiązkowych, które winny być zniesione z chwilą powstania warunków ekonomicznych pozwalających na oparcie się w wymianie wieś-miasto na prawie wartości, stanowiącym przedmiot polityki gospodarczej państwa.</u> + <u xml:id="u-23.31" who="#PoselMituraAntoni">Sprawa ta wymaga już dzisiaj gruntownego zbadania i stałego śledzenia przebiegu sytuacji gospodarczej kraju celem ustalenia realnego momentu częściowego lub całkowitego zniesienia tych wyjątkowych form wiązania chłopskiej gospodarki z przemysłem i gospodarką ogólnonarodową.</u> + <u xml:id="u-23.32" who="#PoselMituraAntoni">Powstaje kwestia, co jest słuszniejsze w rolnictwie — Plan 5-letni, czy program dwuletni?</u> + <u xml:id="u-23.33" who="#PoselMituraAntoni">Wydaje się, że opracowanie dwuletniego programu uporządkowania gospodarki rolnej, zmierzającego do naprawienia luki powstałej w rezultacie niewykonania planu 6-letniego w rolnictwie, w niczym nie staje w sprzeczności z Planem 5-letnim, a przeciwnie — program dwuletni może jedynie ułatwić wykonanie założeń Planu 5-letniego w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-23.34" who="#PoselMituraAntoni">Na dwuletni program uporządkowania rolnictwa składać by się mogły — między innymi — następujące zagadnienia:</u> + <u xml:id="u-23.35" who="#PoselMituraAntoni">1)przywrócenie zasady, że chłop jest pełnoprawnym gospodarzem własnej ziemi i wszystkich użytków rolnych, 2)unormowanie w zasadzie cen na produkty rolne i zniesienie dostaw obowiązkowych, 3)energiczne przeprowadzanie komasacji, klasyfikacji gruntów i renowacji starych urządzeń melioracyjnych, 4)uzdrowienie gospodarstw indywidualnych powstałych z rozwiązanych cherlawych spółdzielni produkcyjnych i tzw. — „gospodarstw kułackich”, 5)zagospodarowanie istniejących odłogów i gospodarstw opuszczonych, 6)zorganizowanie odpowiednich podstaw do rozwinięcia produkcji materiałów budowlanych na potrzeby wsi, drogą organizowania zakładów prywatnych, państwowo-prywatnych i zespołów chłopskich, 7)przygotowanie niezbędnej bazy paszowej, zwłaszcza w PGR-ach i spółdzielniach produkcyjnych, poprzez racjonalne zagospodarowanie użytków zielonych, a zwłaszcza zmeliorowanych dotychczas łąk i pastwisk, 8)zorganizowanie na wsi niezbędnych form spółdzielczości mleczarskiej, zaopatrzenia i zbytu oraz zbytu inwentarza rzeźnego, 9)przejście PGR-ów na pełny rozrachunek gospodarczy, usamodzielnienie w zasadzie tych gospodarstw w oparciu o samorząd robotniczy, 10)ustawienie fachowej pomocy agrotechnicznej we wszystkich — w zasadzie — radach gromadzkich i większych spółdzielniach produkcyjnych. Agronomowie w gromadach otrzymaliby domki wraz z działkami przyzagrodowymi, zajmowaliby się okazywaniem pomocy fachowej chłopom oraz kontraktacją, 11)przemyślane zlikwidowanie GOM-ów, szerokie udostępnienie nabycia maszyn chłopom indywidualnym oraz reorganizacja POM-ów, 12)reorganizacja resortów rolnych i uporządkowanie pracy organizacyjnej związanej z powstaniem nowego resortu.</u> + <u xml:id="u-23.36" who="#PoselMituraAntoni">Uważam, że do ostatniej chwili wiele zagadnień związanych z rolnictwem rozrzuconych jest po różnych resortach — i w tym dwuletnim okresie należałoby wszystkie sprawy związane z rolnictwem włączyć do nowego resortu rolniczego.</u> + <u xml:id="u-23.37" who="#PoselMituraAntoni">Kluczem do podniesienia stopy życiowej ludności w kraju w okresie najbliższych lat jest wzrost produkcji rolnej. Jedynie poprzez jej intensyfikację będzie możliwe uniknięcie grożącego bezrobocia wielu tysięcy osób, nie znajdujących zatrudnienia w miastach, oraz zahamowanie odpływu ludności ze wsi do miast. W tej sytuacji nie wystarcza tylko podkreślanie wagi rolnictwa, ale staje się koniecznym skierowanie do rolnictwa wszystkich istniejących w kraju sił fachowych w tej dziedzinie. Z pełnym zaufaniem trzeba podejść do fachowców rolnych i nakłonić ich do przechodzenia w teren, bezpośrednio do produkcji rolnej. Trzeba im zapewnić korzystne warunki mieszkaniowe i właściwe wynagrodzenie.</u> + <u xml:id="u-23.38" who="#PoselMituraAntoni">Na kierowniczych stanowiskach w nowym resorcie rolnictwa w radach wojewódzkich, powiatowych i w PGR-ach powinni się znaleźć doświadczeni rolnicy, organizatorzy i chłopi w pełni odpowiedzialni za powierzone im zadania produkcyjne i administracyjne.</u> + <u xml:id="u-23.39" who="#PoselMituraAntoni">Naukowcy z dziedziny rolnictwa w nowych warunkach będą mieli możność włączenia się z całym poświęceniem do pracy zmierzającej do szybkiego podniesienia produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-23.40" who="#PoselMituraAntoni">Wypowiadam się za przyjęciem jedynie wytycznych do Planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-23.41" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-24"> + <u xml:id="u-24.0" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę obiadową do godz. 16.</u> + <u xml:id="u-24.1" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 14 do godz. 16 min. 5.)</u> + <u xml:id="u-24.2" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-24.3" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. katowickiego Maria Jaszczukowa.</u> + </div> + <div xml:id="div-25"> + <u xml:id="u-25.0" who="#PoselJaszczukowaMaria">Wysoka Izbo! W referacie omawiającym projekt Planu 5-letniego został zasygnalizowany problem trudności, jakie już się rysują, a pogłębią się w związku z nowymi liczniejszymi rocznikami zdolnymi do pracy w następnych latach po pięciolatce.</u> + <u xml:id="u-25.1" who="#PoselJaszczukowaMaria">W całokształcie tego zagadnienia poważną rolę odgrywa zatrudnienie kobiet. Pragnę je szczegółowiej omówić.</u> + <u xml:id="u-25.2" who="#PoselJaszczukowaMaria">Sprawa ta wymaga specjalnych opracowań, a że nie jest łatwa do rozwiązania i nie specyficzna tylko dla naszych polskich warunków, świadczy o tym to, że stała się w ostatnich latach przedmiotem ożywionych dyskusji i badań społeczno-ekonomicznych w wielu krajach, zarówno kapitalistycznych jak i budujących nowy ustrój.</u> + <u xml:id="u-25.3" who="#PoselJaszczukowaMaria">Rozważania i badania koncentrują się na analizie sił roboczych, okresu zdolności do pracy, dużego obciążenia kobiet zajęciami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa domowego i wychowaniem dzieci, szczególnych warunków i obciążeń kobiet pracujących w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-25.4" who="#PoselJaszczukowaMaria">W Polsce pracuje zawodowo około 2.300 tys. kobiet, co stanowi ponad 33% ogółu zatrudnionych. Ten procent nie jest charakterystyczny tylko dla nas. Podobny układ spotyka się w wielu innych krajach, z odchyleniem nawet w górę — dla przykładu w NRF ponad 36%.</u> + <u xml:id="u-25.5" who="#PoselJaszczukowaMaria">Pogląd o sytuacji socjalnej i materialnej kobiet w każdym kraju daje nam struktura ich zatrudnienia i płace. Pracownice rekrutujące się spośród niezamężnych, z przewagą młodych dziewcząt, wdów i rozwiedzionych, stwarzają wybitną przewagę w państwach o wysokiej stopie życiowej i rozwijającej się produkcji przemysłowej. Natomiast w trudnych warunkach ekonomicznych rośnie zwykle ilość pracujących mężatek, gdyż zarobki męża kształtują się za nisko dla utrzymania rodziny, albo mąż bywa pozbawiony pracy. Wtedy niejedna mężatka zmuszona jest szukać zarobku, aby pomóc rodzinie i zapewnić jej minimum egzystencji. Wówczas zwykle daje się odczuwać mocno nadmiar kobiet poszukujących pracy. Dotychczas, powiedzmy sobie szczerze, w naszym obozie socjalizmu uważano, że tego rodzaju zjawisko jest charakterystyczne dla ustroju kapitalistycznego i nie badano go w naszych warunkach.</u> + <u xml:id="u-25.6" who="#PoselJaszczukowaMaria">Przez długie lata, nie wyłączając związków zawodowych i nas, działaczek Ligi Kobiet, traktowano pracę zawodową kobiet głównie jako podstawowy element równouprawnienia oraz dostarczenia brakujących rąk przy odbudowie i rozbudowie kraju. I trzeba sobie powiedzieć niestety gorzką prawdę — znikł z naszego pola widzenia fakt, narzucający się dziś z całą jaskrawością, że większość kobiet przystępuje do pracy zawodowej z przymusu wynikającego z własnej i rodzinnej sytuacji ekonomicznej.</u> + <u xml:id="u-25.7" who="#PoselJaszczukowaMaria">Analizowano pracę kobiet przede wszystkim od strony korzyści dla gospodarki narodowej i w sensie potrzebnej siły roboczej — i pod tym kątem dobierano momenty jednostronnie ukazujące blaski pracy zawodowej, jak samodzielność ekonomiczna, możliwości osobistego rozwoju zamiłowań, zdolności, ogólnego światopoglądu, o co walczyły całe pokolenia światłych, patriotycznych działaczek, jak Orzeszkowa i Konopnicka.</u> + <u xml:id="u-25.8" who="#PoselJaszczukowaMaria">Wysuwając te sprawy na czoło tracono z oczu cienie, narastające z roku na rok w coraz bardziej bolesne i trudne problemy.</u> + <u xml:id="u-25.9" who="#PoselJaszczukowaMaria">To wszystko mocno zaciążyło na całej naszej polityce socjalnej.</u> + <u xml:id="u-25.10" who="#PoselJaszczukowaMaria">Zaprzątnięci szkoleniem dla zdobycia kwalifikacji, propagowaniem i werbunkiem do nowych, dotychczas typowo męskich zawodów, oczarowani szybko rosnącymi cyframi kobiet przystępujących do pracy zawodowej, karygodnie mało kierowaliśmy uwagi i energii na warunki, higienę, bezpieczeństwo pracy, zdrowie, kłopoty wynikające z podwójnego obciążenia domem i wychowaniem dzieci. Przykładów nie trzeba dawać, każdy z nas zna ich dostateczną ilość.</u> + <u xml:id="u-25.11" who="#PoselJaszczukowaMaria">Za zasłoną wysokich zarobków przodownic i sił wysokokwalifikowanych zbyt słabo dostrzegaliśmy, a co gorzej, zbyt mało reagowaliśmy na liczne stosunkowo niskie zarobki, co doprowadziło do tego, że gałęzie gospodarki, które zatrudniają w większej przewadze kobiety, mają najniższe średnie płace, jak włókiennictwo i służba zdrowia.</u> + <u xml:id="u-25.12" who="#PoselJaszczukowaMaria">Najbardziej realne ułatwienie dla matek, jakie zdołaliśmy dać dość szeroko, to żłobki, przedszkola i świetlice dziecięce. Ale i tu nastąpiły poważne wypaczenia. Podstawowy błąd polegał na tym, że bardzo szybko przestaliśmy te urządzenia traktować jako pomoc wychowawczą dla rodziców, bądź jako placówki zastępujące wielogodzinną opiekę matki w sytuacji, kiedy w zasadzie na jej barkach spoczywa utrzymanie dziecka, albo kiedy praca zawodowa kobiety jest tak cenna dla społeczeństwa, że musi ono zająć się jej dziećmi.</u> + <u xml:id="u-25.13" who="#PoselJaszczukowaMaria">W krótkim czasie zrezygnowaliśmy z przedszkola jako instytucji pomocniczej w wychowaniu dzieci, gdzie mogłyby przebywać od 3 do 5 godzin dla zorganizowanych zajęć i zabaw, i przekształciliśmy je w dużych ośrodkach przemysłowych prawie wyłącznie w 9-godzinne, czyniąc je — wprawdzie z dobrym odżywieniem, ale często męczącą przechowalnią. Jeszcze bardziej przechowalnią stały się żłobki, przez długi okres intensywnie propagowane, zamiast uznania ich za konieczność w wyjątkowej sytuacji matki.</u> + <u xml:id="u-25.14" who="#PoselJaszczukowaMaria">Dlaczego tak się stało?</u> + <u xml:id="u-25.15" who="#PoselJaszczukowaMaria">Dając prymat kobiecie pracującej zawodowo, państwo zaczęło przejmować na swoje konto finansowanie wychowania jej dziecka, i to nawet w przypadkach, kiedy oboje rodzice nieźle zarabiają. Wielodzietne o niskim dochodzie rodziny mogły otrzymać pomoc i ulgę w wychowaniu dzieci tylko drogą pójścia matki do pracy zawodowej, zyskując wtedy dodatkowe pieniądze oraz prawie darmo przedszkole, żłobek i świetlicę z dożywianiem.</u> + <u xml:id="u-25.16" who="#PoselJaszczukowaMaria">Ta sytuacja wprowadziła do warsztatów pracy bardzo duży procent mężatek, co odbiło się bezsprzecznie ujemnie na wychowaniu dzieci i młodzieży oraz stworzyło trudności dla wielu zakładów przez częste opuszczanie pracy i urlopy macierzyńskie, o czym tu zresztą z cyframi i konkretnymi przykładami mówiła posłanka Tatarkówna-Majkowska. Wysoki procent zatrudnionych mężatek zamyka już nieraz drogę do otrzymania pracy tym kadrom kobiet, które właśnie powinny przystępować do zarobkowania, jak np. dziewczęta kończące szkoły i studia, stające się nieraz ciężarem dla rodziny i którym bezczynność otwiera furtkę do wypaczeń moralnych.</u> + <u xml:id="u-25.17" who="#PoselJaszczukowaMaria">Coraz jaskrawiej zaczynają się ukazywać skutki popełnionych błędów, a grożą one coraz bardziej w latach, kiedy narastać będą liczbowo roczniki zdolne do pracy.</u> + <u xml:id="u-25.18" who="#PoselJaszczukowaMaria">Trzeba więc niezwłocznie przystąpić do rewizji spraw związanych z zatrudnieniem kobiet, aby zapobiec poważnym niepożądanym zjawiskom i konfliktom. Zaczęła się już na te tematy dyskusja, ale często rzuca się jeszcze luźne projekty, nie poparte głębszą analizą. Konieczna jest energiczna pomoc ze strony Ligi Kobiet i związków zawodowych w celu przygotowania dla Sejmu i Rządu właściwego poglądu na te zagadnienia i podjęcia konkretnych, realnych postanowień i kroków.</u> + <u xml:id="u-25.19" who="#PoselJaszczukowaMaria">Postuluję w oparciu o dyskusję na Plenum Zarządu Głównego i zarządów wojewódzkich Ligi Kobiet — przystąpienie jak najszybciej do rozważenia i rozstrzygnięcia następujących spraw:</u> + <u xml:id="u-25.20" who="#PoselJaszczukowaMaria">Zatrudnione w produkcji kobiety sprowadzają się w zasadzie do trzech kategorii:</u> + <u xml:id="u-25.21" who="#PoselJaszczukowaMaria">—zarabiające samodzielnie na swoje utrzymanie, w tym część wdów i niezamężnych, mających obowiązki utrzymania dzieci lub kogoś z rodziny, —posiadające wysokie kwalifikacje zdobyte przez wykształcenie lub przy warsztacie pracy, potrzebne społeczeństwu, jak np. lekarki, pielęgniarki, nauczycielki i wiele robotnic, — mężatki, zwłaszcza obarczone dziećmi, zmuszone do pracy niskimi dochodami rodziny.</u> + <u xml:id="u-25.22" who="#PoselJaszczukowaMaria">Obok tego specjalnym problemem jest praca kobiet w rolnictwie, gdzie istnieje mocne powiązanie obowiązków domowo-macierzyńskich z czynnościami zawodowo-produkcyjnymi, ponieważ produkcja rolna i własne potrzeby gospodarstwa silnie się zazębiają.</u> + <u xml:id="u-25.23" who="#PoselJaszczukowaMaria">Co do pierwszej kategorii zatrudnionych kobiet nie powinno budzić zastrzeżeń postawienie sprawy, że nasz ustrój musi dać im nadal pełnię możliwości zarobkowania, zgodnie z zasadami pełnego równouprawnienia w płacy, awansach, zdobywania i podnoszenia kwalifikacji.</u> + <u xml:id="u-25.24" who="#PoselJaszczukowaMaria">Jeżeli chodzi o drugą grupę i osamotnione kobiety z dziećmi, musimy starać się dla ogólnego dobra stworzyć im warunki umożliwiające uprawianie zawodu, przez właściwy system płac, utrzymywanie na wysokim poziomie urządzeń pomagających w wychowaniu dziecka, oraz rozpocząć stosowanie ulg w ilości obowiązujących godzin pracy.</u> + <u xml:id="u-25.25" who="#PoselJaszczukowaMaria">Odnośnie trzeciej grupy sprawa jest najtrudniejsza, ale bardzo istotna i nabrzmiała. Są tacy, którzy wysuwają problem pracy mężatek w ogóle; stało się to przedmiotem wielu plotek o projekcie zwalniania ich z pracy i różnych administracyjnych ograniczeń, przypominających pomysł niegdyś ministra sanacyjnego Miedzińskiego, aby urzędniczki poczt i telegrafów przedstawiały pisemną zgodę męża, a nawet narzeczonego na pracę w tych urzędach — albo — „celibatową” ustawę z 1927 r. na Śląsku w sprawie rozwiązywania stosunku służby nauczycielskiej wskutek zawarcia przez nauczycielkę małżeństwa.</u> + <u xml:id="u-25.26" who="#PoselJaszczukowaMaria">Ze względów zarówno politycznych, społecznych, jak i gospodarczych w naszym ustroju nie mogą mieć miejsca jakiekolwiek czysto administracyjne ograniczenia, rugujące mężatki z pracy zawodowej.</u> + <u xml:id="u-25.27" who="#PoselJaszczukowaMaria">Natomiast rozważnego i uczciwego rozwiązania wymaga rewizja dotychczasowego systemu pomocy państwa w wychowaniu dzieci. Poważne zastrzeżenia budzi gospodarka finansami przeznaczanymi na zasiłki rodzinne, żłobki, przedszkola, świetlice z dożywianiem, wynoszącymi wysoką sumę ponad 7 miliardów rocznie.</u> + <u xml:id="u-25.28" who="#PoselJaszczukowaMaria">Dodatki rodzinne zarówno dla dzieci, jak i dla niepracujących uprawnionych do tego żon, pobierają wszyscy jednakowo, niezależnie od ogólnego dochodu rodzinnego. Wysokie świadczenia państwa na żłobki i przedszkola nie są prawie wcale pomocą dla wielodzietnych rodzin, których matka nie pracuje, a natomiast są wkładem do budżetu rodzin często nieźle zarabiających przy zatrudnieniu obojga małżonków.</u> + <u xml:id="u-25.29" who="#PoselJaszczukowaMaria">Słuszne są żądania zwiększenia w pierwszym rzędzie dodatku na dzieci i żonę tam, gdzie przy wielodzietności dochód rodziny jest tak niski, że zmusza kobietę do pracy poza domem, za niskim nawet uposażeniem, pozbawiając dzieci właściwej opieki.</u> + <u xml:id="u-25.30" who="#PoselJaszczukowaMaria">Nie pozbawione racji są wnioski, aby stosować pełną odpłatność rodziców za opiekę w przedszkolach i żłobkach, zdobywając tą drogą poważne fundusze na zasiłki, z tym zastrzeżeniem, że w specjalnych, trudniejszych sytuacjach mogą być stosowane ulgi, a nawet zwolnienia z opłat. Wówczas pewną część przedszkoli można by przekształcić w takie, jakie widziałam np. w Szwecji, gdzie matka na okres zakupów i innych prac domowych może przyprowadzić dziecko do przedszkola na 2 do 5 godzin. Są to placówki bardzo mało kosztowne, gdyż nie przewidują posiłków, albo najwyżej jeden, przynosząc pomoc w zajmowaniu się dziećmi i uwzględniając te wartości wychowawcze, które dają zbiorowe zabawy i zajęcia korzystne z punktu widzenia pedagogicznego.</u> + <u xml:id="u-25.31" who="#PoselJaszczukowaMaria">Zdajemy sobie sprawę, że dla rozwiązania jak najszybciej problemu pracujących matek nie wystarczy przeorganizowanie gospodarowania istniejącymi na zasiłki i świadczenia funduszami. Trzeba znaleźć pieniądze na ich zwiększenie, ale wiemy, że te wzrosty nie mogą być gwałtowne ze względu na niełatwą sytuację ekonomiczną w kraju.</u> + <u xml:id="u-25.32" who="#PoselJaszczukowaMaria">Trzeba zastosować szeroko także inne środki, ułatwiające zarobkowanie kobietom przy mniejszej ilości dzieci, zwłaszcza w wieku nie wymagającym tak ciągłej opieki, jak niemowlęctwo i pierwsze lata przedszkolne. Taką formą jest chałupnictwo, które pozwala na utrzymanie więzi z gospodarstwem domowym, oraz półetaty możliwe na pewnej ilości stanowisk pracy.</u> + <u xml:id="u-25.33" who="#PoselJaszczukowaMaria">Mówiąc o trudnościach pracy zarobkowej kobiet, ich obowiązkach domowych i wychowawczych, nie można pominąć spraw, które dotychczas były traktowane bardzo marginesowo, a przyczyniają się do nadmiernego zaabsorbowania kobiet kuchnią, praniem, utrzymaniem czystości. Przez dwanaście lat niewiele zrobiliśmy, aby ulżyć w tych sprawach kobiecie — utrzymując duży prymitywizm w gospodarstwie domowym. Sprawa ta jest najboleśniejsza dla kobiet wiejskich, gdzie— jak już wskazywałam — kobieta wiąże swoje prywatne domowe obowiązki i troskę o rodzinę z wydajną pracą produkcyjną w gospodarstwie rolnym, zwłaszcza przy rozwijaniu hodowli. Nie tylko nie dajemy nowych zdobyczy i urządzeń, ale stare, poczciwe przybory, którymi posługiwały się nasze babki i prababki, niejednokrotnie są jeszcze rzeczami trudnymi do kupna, a ich jakość nierzadko określana jest całą gamą bardzo nieparlamentarnych słów.</u> + <u xml:id="u-25.34" who="#PoselJaszczukowaMaria">Są to sprawy ważkie, niestety ciągle obracające się w sferze narzekań i najwyższy czas zająć się nimi rzetelnie, z głową na karku. Trzeba ułatwić rzemiosłu, warsztatom spółdzielczym i prywatnym, aby mogły rzucić na rynek narzędzia i urządzenia, które pomogą nam wyjść z zastraszającego prymitywu w zajęciach gospodarskich w miastach i na wsi.</u> + <u xml:id="u-25.35" who="#PoselJaszczukowaMaria">To wszystko, o czym mówiłam, wymaga nowego spojrzenia na założenia Planu 5-letniego, szczególnie w pozycjach zatrudnienia, świadczeń i usług — i to nie tylko przez planistów, ale przede wszystkim przez odpowiednie resorty, związki zawodowe, Ligę Kobiet — i przygotowania konkretnych, dopracowanych wniosków, aby jak najszybciej dać najwięcej matczynej opieki dziecku i ulżyć kobiecie w pełnieniu tych trudnych, a jakże cennych dla społeczeństwa obowiązków.</u> + <u xml:id="u-25.36" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-26"> + <u xml:id="u-26.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. lubelskiego Bolesław Strużek.</u> + </div> + <div xml:id="div-27"> + <u xml:id="u-27.0" who="#PoselStruzekBoleslaw">Obywatele Posłowie! W jednej z dyskusji pewien wybitny specjalista rolnictwa wyraził się, że głównym zagadnieniem intensyfikacji produkcji rolniczej jest człowiek, który w dotychczasowych warunkach bądź nie może, bądź też nie umie produkować. W opinii tej kryje się wiele słuszności. Stąd też, zanim przejdę do omówienia spraw ściśle gospodarczych, krótko chciałbym poruszyć niektóre zagadnienia społeczne wsi.</u> + <u xml:id="u-27.1" who="#PoselStruzekBoleslaw">W pierwszej — nazwijmy to tak — naszej rewolucji lat 1944—1945 uległy zmianie stosunki między klasami. Pewne klasy uległy całkowitej likwidacji, pozycja społeczno-ekonomiczna innych klas uległa radykalnej przemianie. Obecnie w toku przeżywanych przez nas przemian główny akcent pada na zmiany wewnątrz poszczególnych klas.</u> + <u xml:id="u-27.2" who="#PoselStruzekBoleslaw">W czym te zmiany wyrażają się np. wśród mas chłopskich?</u> + <u xml:id="u-27.3" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wyrażają się one, z grubsza biorąc, w następujących przejawach.</u> + <u xml:id="u-27.4" who="#PoselStruzekBoleslaw">W żywiołowym wzroście aktywności społeczno-politycznej. Jest to ruch obejmujący nie jakieś wąskie poszczególne grupy tzw. firmowego aktywu społecznego, ale ruch ten obejmuje całą wieś, wszystkie jej grupy klasowe. W ruchu tym przegrupowuje się i wytwarza nowy aktyw.</u> + <u xml:id="u-27.5" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wspólnym w zasadzie programem tego ruchu są postulaty demokratyzacji, które na gruncie wiejskim sprowadzają się do takich żądań, jak np. oparcie stosunków politycznych i gospodarczych na gruncie praworządności, rzeczywiste przejęcie praw gospodarzenia przez rady gromadzkie, organizacje spółdzielcze i inne wiejskie instytucje, likwidacja marnotrawstwa mienia społecznego, likwidacja administracyjnych metod ingerencji, usunięcie przerostów biurokratyzmu itp.</u> + <u xml:id="u-27.6" who="#PoselStruzekBoleslaw">Bardzo istotną cechą przemian na wsi jest nagromadzenie się ogromnego kapitału zaufania, a właściwie otwarcie kredytu zaufania.</u> + <u xml:id="u-27.7" who="#PoselStruzekBoleslaw">Niewątpliwie chłopi traktują ten kredyt zaufania jako kredyt do pewnego stopnia in blanko i oczekują, że będzie on właściwie zaspokojony realnymi posunięciami w zakresie polityki rolnej, w zakresie pewnych spraw gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-27.8" who="#PoselStruzekBoleslaw">Oczywiście każdy ruch społeczny, szczególnie w zróżnicowanych klasowo warunkach jest ruchem skomplikowanym. W rozżarzonej temperaturze politycznej różni ludzie chcą upiec swoją pieczeń, osłaniając się szatami patriotyzmu, tradycji, wykorzystując w tym celu inne uczucia i doznania krzywd. Stąd też, uwzględniając narastającą aktywizację wsi — otwarty kredyt zaufania mas chłopskich, silne dążenie tych mas do porządkowania całokształtu życia wsi oraz pewne niebezpieczeństwo żywiołowego ruchu.</u> + <u xml:id="u-27.9" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wynika z tego, że głównym i bardzo pilnym zadaniem Rządu, partii politycznych jest sprawa kierownictwa tym ruchem, udzielenia odpowiedzi na pytania i problemy, które nurtują wieś. Wynika również pilna potrzeba działania ekonomicznego, które jest głównym warunkiem zdyskontowania wszystkich dodatnich przemian zachodzących na wsi.</u> + <u xml:id="u-27.10" who="#PoselStruzekBoleslaw">Jakim postulatom winien odpowiadać program gospodarczy w stosunku do wsi i rolnictwa? Oczywiście nie roszczę sobie pretensji, żeby odpowiedzieć na to pytanie w sposób wyczerpujący, chcę poruszyć tylko pewne jego momenty.</u> + <u xml:id="u-27.11" who="#PoselStruzekBoleslaw">Program ten winien uwzględniać pewne kwestie społeczne, m.in. takie jak stworzenie warunków możliwie najpełniejszego zatrudnienia. Oczywiście problem zatrudnienia na wsi musi być uwzględniony zarówno w programie gospodarczym rolnictwa, jak i przemysłu.</u> + <u xml:id="u-27.12" who="#PoselStruzekBoleslaw">Dalej program gospodarczy rolnictwa, zasady polityki rolnej nie mogą nie uwzględniać istniejącego na wsi rozwarstwienia klasowego. Małorolni chłopi, słabsze ekonomicznie gospodarstwa średniackie winny spotkać się z poważną pomocą produkcyjną ze strony państwa. Pomoc ta powinna być udzielana szczególnie dla zrzeszeń spółdzielczych, przy wykonywaniu zespołowych inwestycji, w drodze kontraktacji, szczególnie kontraktacji zwierząt gospodarskich.</u> + <u xml:id="u-27.13" who="#PoselStruzekBoleslaw">W typowo średniackich gospodarstwach i gospodarstwach zamożnych średniaków winna ulec zmniejszeniu progresja świadczeń, tam bowiem normy progresji wykazują szczególnie duże skoki, co się odbija na procesie i możliwości utrzymania reprodukcji prostej.</u> + <u xml:id="u-27.14" who="#PoselStruzekBoleslaw">Zapewniając swobodę działalności produkcyjnej dla chłopskich gospodarstw drobnokapitalistycznych, należy uwzględnić zagadnienie rekonwalescencji ekonomicznej pewnej podupadłej grupy tych gospodarstw. Równocześnie należy zająć stanowisko odnośnie swobody najmu siły roboczej, przy prawnym uregulowaniu warunków pracy i ochrony pracy najemnych zatrudnionych w indywidualnych gospodarstwach. Obecnie w zasadzie tylko przez analogię do pewnego stopnia można stosować pewne przepisy, jeżeli chodzi o ochronę pracy najemnej na wsi.</u> + <u xml:id="u-27.15" who="#PoselStruzekBoleslaw">Program gospodarczy rolnictwa winien dawać gospodarstwom drobnokapitalistycznym perspektywę reedukacji społecznej, sposób i drogę wejścia w strukturę społeczeństwa socjalistycznego. Wydaje mi się to bardzo istotne nie tylko z punktu widzenia tej właśnie grupy, ale nawet z punktu widzenia całokształtu stosunków społecznych na wsi.</u> + <u xml:id="u-27.16" who="#PoselStruzekBoleslaw">Bardzo ważną kwestią społeczno-ustrojową, która winna znaleźć swój wyraz w programie gospodarczym, jest sprawa socjalistycznej przebudowy wsi. Spółdzielnia produkcyjna przez pewien okres czasu, kiedy gromadzi i organizuje nowe środki produkcji, powinna spotkać się ze wzmożoną pomocą produkcyjną państwa. Jednak głównym zagadnieniem socjalistycznej przebudowy wsi jest sprawa pracy nad przygotowaniem szerokiego zaplecza dla ruchu spółdzielczości produkcyjnej. Mam tu na myśli i ekonomiczno-techniczne przygotowanie indywidualnych gospodarstw, i sprawę przywrócenia zaufania do własności spółdzielczej, do zespołowego działania, mam na myśli proces wychowania społecznego wsi, większego szacunku dla wartości osobistych człowieka, pogłębienia przemian kulturalnych na wsi. Ogólnie biorąc proces tworzenia przedsiębiorstw rolnych, opartych wyłącznie o społeczne środki produkcji, powinien wyprzedzać proces narastania własności społecznej jeszcze w oparciu o indywidualne gospodarstwa.</u> + <u xml:id="u-27.17" who="#PoselStruzekBoleslaw">Jakim postulatom ekonomicznym winien odpowiadać program gospodarczy wsi?</u> + <u xml:id="u-27.18" who="#PoselStruzekBoleslaw">Osią tego programu powinno być podniesienie produkcji rolniczej w drodze jej intensyfikacji. Intensyfikacja może odbywać się w drodze wzrastających nakładów pracy żywej, bądź zwiększających się nakładów pracy uprzedmiotowionej. W drugim przypadku, tzn. wtedy kiedy intensyfikacja odbywa się w drodze zwiększających się nakładów pracy uprzedmiotowionej, łączy się ona z postępem społeczno-technicznym wsi i rolnictwa. Dlatego też przedstawia dla nas szczególny interes.</u> + <u xml:id="u-27.19" who="#PoselStruzekBoleslaw">Uwzględniając więc proces dekapitalizacji, jaki zaszedł w gospodarce rolnej, a szczególnie w gospodarstwach chłopskich, kierunek na stopniową socjalistyczną przebudowę wsi, potrzeby możliwie najszybszego podniesienia produkcji rolniczej — należy przyjąć, że w naszych warunkach szczególnie korzystna i potrzebna jest intensyfikacja rolnictwa w oparciu o wzrastające nakłady pracy uprzedmiotowionej oraz w oparciu o wzrost kwalifikacji, umiejętności wytwórczych producentów.</u> + <u xml:id="u-27.20" who="#PoselStruzekBoleslaw">Jakie wynikają z tego praktyczne wnioski?</u> + <u xml:id="u-27.21" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wzrost umiejętności wytwórczych producentów to problem szkolenia rolniczego, problem właściwego ustawienia kadr fachowców w produkcji rolniczej, organizacji masowego doświadczalnictwa, pokazów itp., itp. Zagadnienia te były szeroko dyskutowane na obecnej sesji, nie będę ich poruszał; można by tu najwyżej te spostrzeżenia uzupełnić uwagą, że należałoby bliżej przejrzeć organizację szkolnictwa rzemieślniczego na wsi, szczególnie takich szkół, które by przygotowywały majstrów i innych fachowców, których praca pośrednio łączy się z potrzebami rolnictwa, świadczy pewne usługi dla potrzeb produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-27.22" who="#PoselStruzekBoleslaw">Jeżeli chodzi o wzrost nakładów pracy uprzedmiotowionej jako drogi zwiększenia produkcji i obniżenia kosztów produkcji artykułów rolnych, to jest to przede wszystkim sprawa właściwego programu inwestycyjnego w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-27.23" who="#PoselStruzekBoleslaw">Program inwestycyjny rolnictwa powinien opierać się o umiejętne powiązanie inwestycji przeprowadzanych przez państwo oraz inwestycji ze środków własnych producentów. Szczególnie ważna i trudna jest sprawa zapewnienia odpowiedniego nasilenia inwestycji ze środków własnych.</u> + <u xml:id="u-27.24" who="#PoselStruzekBoleslaw">Na co w tym zakresie należy zwrócić szczególną uwagę?</u> + <u xml:id="u-27.25" who="#PoselStruzekBoleslaw">Po pierwsze — na maksymalne w naszych warunkach dostosowanie przemysłu do potrzeb rolnictwa. Wiąże się to ze zmianą struktury masy towarowej artykułów przemysłowych spływających na wieś. Jeżeli na przykład w obecnym roku w obrotach CRS — „Samopomoc Chłopska” środki produkcji stanowią tylko około 17% całości obrotu, to jest to niewątpliwie za mało. Planowany wzrost do 18% w 1960 r. nie jest wystarczający, tym bardziej że dotychczasowa praktyka wykazuje niemal systematyczne niewywiązywanie się z zobowiązań zaopatrzenia rolnictwa w środki produkcji.</u> + <u xml:id="u-27.26" who="#PoselStruzekBoleslaw">I tak na przykład w obecnym roku, a właściwie za ubiegłe półrocze 1956 r. dostarczono tylko — przykładowo biorąc — 80% cegły w stosunku do dostaw w I półroczu 1955 r. Odpowiednio tylko 62% dachówki, 92% wapna palonego itp. Można by tu przytaczać szereg tych przykładów. Podobnie kształtują się wskaźniki przy szeregu maszyn i narzędzi rolniczych.</u> + <u xml:id="u-27.27" who="#PoselStruzekBoleslaw">Oczywiście, jeżeli już jesteśmy przy sprawach zaopatrzenia wsi w artykuły przemysłowe, należy zwrócić uwagę na takie błędy, jak nierytmiczność zaopatrzenia, wadliwe rozprowadzanie terytorialne masy towarowej, brak uzgodnienia dostarczania środków produkcyjnych z cyklem pracy w rolnictwie itd. Oczywiście wszystko to powoduje, że już wytworzone środki czekają nieraz cały rok, zanim wejdą w proces produkcji rolnej. Następnie błędny jest podział między pulą miejską a wiejską itd.</u> + <u xml:id="u-27.28" who="#PoselStruzekBoleslaw">W czasie sesji padało dużo uwag odnośnie właściwego podejścia do zagadnień gospodarki wodnej, czy też do prowadzenia naukowej klasyfikacji gleby itd. Wydaje mi się, że jeżeli chodzi o inwestycje przeprowadzane przez państwo w rolnictwie, o inwestycje nazwijmy sobie centralne, to powinny one stanowić zwarty system i mieć jako myśl przewodnią to, ażeby były możliwie najszybciej wykorzystane w tym sensie, żeby stwarzały lepsze warunki dla inwestycji ze środków własnych, i w tym sensie, żeby łączyły się w jakieś dłuższe perspektywy rozwoju rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-27.29" who="#PoselStruzekBoleslaw">Drugim bardzo ważnym zagadnieniem, jeżeli chodzi o program inwestycyjny, jest problem stosunków ekonomicznych między miastem a wsią, przemysłem a rolnictwem. Stosunki te powinny opierać się na normalnych zasadach wymiany towarowej. Oznacza to konieczność likwidacji obowiązkowych dostaw z jednej strony, a z drugiej strony rewizji cen na artykuły przemysłowe, szczególnie na środki produkcji.</u> + <u xml:id="u-27.30" who="#PoselStruzekBoleslaw">Sprawą szczególną jest sprawa obowiązkowych dostaw. W obecnej dyskusji, w pewnych enuncjacjach oficjalnych jest przeprowadzana dość wnikliwa krytyka obowiązujących dostaw, wskazywane są wszystkie jej ujemne strony, a równocześnie w tychże wypowiedziach wysuwany jest wniosek stojący w sprzeczności z poprzednią pierwszą częścią, mianowicie wniosek taki: czy wobec tego wstrzymać dostawy, i to na czas nieokreślony?</u> + <u xml:id="u-27.31" who="#PoselStruzekBoleslaw">Oczywiście, że rozeznanie tej sprawy wymaga gruntownej analizy naszej sytuacji gospodarczej i trudno jest powiedzieć konkretnie, jak tę sprawę rozwiązać. W każdym razie jedno nie ulega wątpliwości, że jeżeli wychodzimy do mas z całą prawdą, to również, wydaje mi się, jest potrzebne stanowisko w tej sprawie Rządu, które by określało na podstawie wnikliwej analizy sytuacji gospodarczej — kiedy, w jakich warunkach i w jakiej sytuacji obowiązkowe dostawy będą mogły ulec całkowitej likwidacji. Osobiście wydaje mi się, że można by przyjąć zasadę dwuetapowej likwidacji obowiązkowych dostaw, mianowicie przyjąć, że okres ich całkowitej likwidacji powinien przypaść na rok 1958. W roku najbliższym, w 1957 r. można — wydaje mi się — całkowicie znieść obowiązkowe dostawy ziemniaków, można — wydaje mi się — wprowadzić poważne korekty, jeżeli chodzi o system obowiązkowych dostaw zboża, już właśnie w 1957 r.</u> + <u xml:id="u-27.32" who="#PoselStruzekBoleslaw">Przede wszystkim sądzę, że w planie obowiązkowych dostaw gospodarstwa do 3 ha, które dostarczają bardzo niewielką masę towarową, słuszną rzeczą byłoby całkowicie zwolnić z obowiązkowych dostaw. Do 3 ha — zaznaczam.</u> + <u xml:id="u-27.33" who="#PoselStruzekBoleslaw">Dalej wydaje się słuszne, żeby w 1957 r. przeprowadzić rewizję progresji norm obowiązkowych dostaw zboża w gospodarstwach od 6 względnie do 7 ha wzwyż. I wreszcie wydaje mi się, że jest możliwy w naszych warunkach postulat podniesienia cen zboża w dostawach obowiązkowych do 100 mniej więcej złotych za 1 kwintal, to znaczy na poziomie ceny własnych kosztów produkcji kwintala zboża.</u> + <u xml:id="u-27.34" who="#PoselStruzekBoleslaw">Wzrastająca siła nabywcza wsi na skutek tych posunięć nie grozi nam jakimś poważnym niebezpieczeństwem inflacyjnym, jeżelibyśmy stworzyli warunki szczególne do nasilenia ruchu inwestycyjnego. Niewątpliwie należy rozwijać w dalszym ciągu i może nawet w szerszej skali takie formy skupu produktów rolnych, które by zapewniały pewną stabilizację masy towarowej, które by dawały państwu że tak powiem pewność skupienia określonej ilości produktów żywnościowych, niezbędnych dla wyżywienia miast. Mam tu na myśli taką koncepcję, jak np. zapewnienie państwowego monopolu skupu na podstawowe produkty rolne i system kontraktacji.</u> + <u xml:id="u-27.35" who="#PoselStruzekBoleslaw">Trzecia sprawa, która łączy się z programem inwestycyjnym w rolnictwie, to jest sprawa tego, co bym nazwał polityką premiowania inwestycji. Chodzi o to, że musimy zrobić wszystko, aby przyspieszyć inwestycje ze środków własnych. Co rozumiem przez politykę premiowania inwestycji? Może ona być przeprowadzona w formie zmniejszenia świadczeń pieniężnych na rzecz państwa, udzielania kredytów uzupełniających na dogodnych warunkach itp. w tych wszystkich wypadkach, gdzie producent z własnych środków przeprowadza pewne inwestycje w swym gospodarstwie. Tego rodzaju polityka może uelastycznić system świadczeń pieniężnych pobieranych z gospodarstw chłopskich, może przeciwdziałać tendencjom konsumpcyjnym i wpływać na proces reprodukcyjny.</u> + <u xml:id="u-27.36" who="#PoselStruzekBoleslaw">Po czwarte — konieczna jest inna organizacja obrotu finansowego. Najpilniejszą w tym zakresie sprawą jest zreformowanie gminnych kas spółdzielczych, rozwój wiejskich, chłopskich placówek finansowych, które by organizowały akcję gromadzenia oszczędności i zaspokajały potrzeby chłopskie w zakresie kredytu obrotowego.</u> + <u xml:id="u-27.37" who="#PoselStruzekBoleslaw">W czasie dyskusji sejmowej padło wiele uwag pod adresem gospodarki rolnej. Dyskusja ta zresztą toczy się na szerszym forum — toczy się w Partii, toczy się w organizacji chłopskiej takiej jak ZSCh, w Stronnictwie Ludowym, w Radzie Spółdzielczości itp. Dużo w tej dyskusji zgłoszono cennych wniosków, wartych wzięcia pod uwagę. Dlatego wydaje mi się, że bardzo ważną sprawą jest w tej chwili opracowanie jakiegoś całościowego programu rolnego, przedyskutowanie go ze wsią i następnie przystąpienie do realizacji właśnie tego programu. Jak mówiłem, chłopi otworzyli bardzo duży kredyt zaufania, ale pod warunkiem, że ten kredyt spotka się z realnymi posunięciami Rządu.</u> + <u xml:id="u-27.38" who="#PoselStruzekBoleslaw">Jeżeli te dwa momenty spotkają się ze sobą, to — jestem głęboko przekonany — w najbliższym czasie produkcja rolna powinna bardzo poważnie wzrosnąć.</u> + <u xml:id="u-27.39" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-28"> + <u xml:id="u-28.0" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. lubelskiego Jan Zamecki.</u> + </div> + <div xml:id="div-29"> + <u xml:id="u-29.0" who="#PoselZameckiJan">Wysoka Izbo! Zabierając głos w dyskusji nad wytycznymi do Planu 5-letniego i planu rocznego na rok 1957 pragnę poruszyć niektóre zagadnienia zakładów przemysłowych w świetle przemówienia Przewodniczącego PKPG tow. Jędrychowskiego, który stwierdza — cytuję: — „Mimo że w okresie planu 6-letniego wartość produkcji tego przemysłu wzrosła 3,5-krotnie, przemysł ten cechuje nadal niedorozwój. Powszechnie wiadomo, że w szeregu gałęzi przemysłu maszynowego istnieją nie wykorzystane maszyny i siła robocza — nie wykorzystane ze względu na niedostateczne zaopatrzenie i wadliwie funkcjonującą kooperację.”</u> + <u xml:id="u-29.1" who="#PoselZameckiJan">Spostrzeżenia te, wyrażone w cytacie, mają wierne odbicie w stanie rzeczy istniejącym w Kraśnickiej Fabryce. Powoduje to w wielu wypadkach niewykonanie zadań nakreślonych w ramach pięciolatki już w świetle realizacji pierwszego roku tegoż planu.</u> + <u xml:id="u-29.2" who="#PoselZameckiJan">Województwo lubelskie, zacofane pod względem przemysłowym, w okresie międzywojennym nie było w stanie wykorzystać tkwiącej w nim rezerwy siły roboczej, jak również nie miało możności wykorzystania posiadanych złóż mineralnych, jak kreda i margiel potrzebne do produkcji cementu, torf nadający się do zaspokojenia niedoborów węgla, oraz duże pokłady złóż fosforowych mających zastosowanie przy niedoborze nawozów sztucznych, potrzebnych nie tylko dla woj. lubelskiego, ale i innych województw.</u> + <u xml:id="u-29.3" who="#PoselZameckiJan">Jak zakłada Plan 5-letni, równolegle ze wzrostem rolnictwa powinien iść rozwój zakładów przemysłowych, które mają wytwarzać materiały, oraz rozwój zakładów produkujących maszyny i urządzenia.</u> + <u xml:id="u-29.4" who="#PoselZameckiJan">Wysiłek całego narodu wspólnie z klasą robotniczą dał duży wkład, dzięki któremu w planie 6-letnim Lubelszczyzna może poszczycić się takimi zakładami jak: WSK — Świdnik, KFWM — Kraśnik Fabryczny, Poniatowa, Cementownia — „Rejowiec II”, Zakłady Tłuszczowe w Budaczowie i wiele innych. Dzięki tym zakładom Lubelszczyzna się ożywia, a robotnik i chłop pracujący będą coraz bardziej przyczyniali się do realizacji następnego etapu — Planu 5-letniego, wytyczonego w słusznych uchwałach VII i VIII Plenum KC naszej Partii.</u> + <u xml:id="u-29.5" who="#PoselZameckiJan">Obywatele Posłowie! Jako poseł z okręgu lubelskiego i jednocześnie pracownik Kraśnickiej Fabryki Wyrobów Metalowych chciałem pokrótce scharakteryzować zadania stojące przed pracownikami i zespołem inżynieryjno-technicznym w ramach założonego planu produkcji łożysk na przestrzeni lat 1958—1960 tylko w samej Kraśnickiej Fabryce.</u> + <u xml:id="u-29.6" who="#PoselZameckiJan">I tak, jeśli przyjmiemy plan roku 1955 za 100, to w 1956 r. winien on wynosić 142,3%, a w 1960 r. 390%. Do realizacji tak ważnych zadań konieczne jest wzmożenie wysiłków całej załogi i należy już teraz poważnie zainteresować się odpowiednim naborem kadr fachowych, gwarantując im warunki bytowosocjalne.</u> + <u xml:id="u-29.7" who="#PoselZameckiJan">Dla samego wykonania założeń przewidzianych w ostatnim roku Planu 5-letniego w ilości 9 mln łożysk — zakład zmuszony będzie zatrudniać około 8 tys. ludzi. Jeżeli przyjmiemy, że około 7 tys. pracowników oraz potrzebni dla takiej liczby ludzi pracownicy instytucji usługowych mają w przyszłości zamieszkać w naszym mieście — Kraśniku Fabrycznym, to należy wybudować taką ilość izb mieszkalnych, w których mogłoby się pomieścić przeszło 15 tys. ludzi.</u> + <u xml:id="u-29.8" who="#PoselZameckiJan">Według projektu Narodowego Planu Gospodarczego w ciągu 5 lat ma być wybudowanych w naszym mieście 1200 izb. Ilość ta jest całkowicie niewystarczająca i musi być zwiększona trzykrotnie. Zagadnienie budownictwa mieszkaniowego to poważny problem nie tylko w naszym mieście, ale także i w Kraśniku powiatowym. Plan 5-letni przewiduje wybudowanie tam zaledwie 540 izb. Liczba ta jest bardzo niska, gdyż w mieście tym 50% budynków nie nadaje się do zamieszkania, tylko do rozbiórki. Znając katastrofalne warunki mieszkaniowe w Kraśniku uważam, że należy w tym mieście wybudować przynajmniej półtora tysiąca izb mieszkalnych.</u> + <u xml:id="u-29.9" who="#PoselZameckiJan">O ile nasze wnioski zostaną zrealizowane, będzie to poważną gwarancją, że uchwały VIII Plenum będą naprawdę realizowane na naszym terenie.</u> + <u xml:id="u-29.10" who="#PoselZameckiJan">Poważnym problemem naszego ośrodka są nie tylko sprawy mieszkaniowe, ale także i komunikacja. Zakład nasz zatrudnia obecnie 2 tys. ludzi, którzy dojeżdżają lub dochodzą do miejsca pracy. Liczba dojeżdżających w przyszłości poważnie się zwiększy.</u> + <u xml:id="u-29.11" who="#PoselZameckiJan">W chwili obecnej dojazd pracowników wygląda tak, że w liczbie 350 ludzi, którzy dojeżdżają do stacji kolejowej oddalonej od zakładu o 12 km, wielu chodzi piechotą albo — „czepia się” okazyjnie przejeżdżających samochodów, co bywa nieraz przyczyną poważnych wypadków. Rozwiązanie tej sprawy proponuję w następujący sposób.</u> + <u xml:id="u-29.12" who="#PoselZameckiJan">Ministerstwo Kolei powinno zobowiązać Dyrekcję Okręgową Kolei w Lublinie do jak najszybszego przejęcia i oddania do eksploatacji dla ruchu osobowego bocznicy kolejowej Kraśnik Dworzec — Kraśnik Fabryczny. Muszę nadmienić, że w sprawie tej kilkakrotnie interweniowaliśmy w zainteresowanych resortach i jak dotychczas — bezskutecznie.</u> + <u xml:id="u-29.13" who="#PoselZameckiJan">Dalszą bolączką jest komunikacja samochodowa. Nasz ośrodek jest jedynym prawdopodobnie terenem w Polsce, gdzie kursują tzw. popularnie „stonki” — są to wozy małe, niewygodne, o karoserii sztywnej i z twardymi siedzeniami. Wozy te są zimne i przez to ludzie narażani są na choroby w zimie, a często i na nieszczęśliwe wypadki.</u> + <u xml:id="u-29.14" who="#PoselZameckiJan">Należy, aby Ministerstwo Transportu Drogowego wprowadziło i na naszym terenie wozy przystosowane do ruchu osobowego.</u> + <u xml:id="u-29.15" who="#PoselZameckiJan">Trzecią poważną sprawą jest zagadnienie lecznictwa zamkniętego. Na podstawie przeprowadzonych badań w samym tylko wymienionym zakładzie w ciągu 10 miesięcy 1956 r. stwierdzono 95 przypadków gruźlicy i 152 przypadki schorzenia dróg oddechowych. Muszę też podkreślić, że nasz powiat nie ma szpitala dla chorych na gruźlicę, a tak zwana prowizorka urąga najbardziej elementarnym zasadom higienicznym i zdrowotnym. Żeby ten stan rzeczy definitywnie zmienić, należy, by Ministerstwo Zdrowia zabrało się jak najszybciej do wybudowania pawilonu przeciwgruźliczego w Kraśniku Fabrycznym.</u> + <u xml:id="u-29.16" who="#PoselZameckiJan">Obok naszego zakładu są dwie szkoły zawodowe — Technikum Mechaniczne i Zasadnicza Szkoła Metalowa. Młodzież kończąca te szkoły w poważnej mierze uzupełnia kadry wykwalifikowanych robotników Kraśnickiej Fabryki. A jak wygląda sprawa lokalowa danych szkół, w których pobiera naukę około 650 młodzieży? W chwili obecnej Zasadnicza Szkoła Metalowa posiada tylko cztery izby lekcyjne. Pozostałe izby lekcyjne znajdują się w budynku administracyjnym zakładu i absolutnie nie odpowiadają wymaganym na ten cel warunkom. Technikum Mechaniczne nie ma pracowni, ani gabinetów. Ażeby szkoły zawodowe spełniły swoje zadanie na naszym terenie, należy bezzwłocznie przystąpić do budowy gmachu, w którym by znalazły pomieszczenie tak Technikum Mechaniczne, jak i Zasadnicza Szkoła Metalowa.</u> + <u xml:id="u-29.17" who="#PoselZameckiJan">Wysoka Izbo! Na zakończenie pragnę poruszyć dwa ważne według mego zdania problemy, a mianowicie: sprawę zatrudnienia kobiet wielodzietnych i wadliwość planowana w planie 6-letnim.</u> + <u xml:id="u-29.18" who="#PoselZameckiJan">Odnośnie pierwszego nawiązuję do wypowiedzi posłanki ob. Tatarkówny-Majkowskiej w sprawie zatrudnienia w przemyśle włókienniczym kobiet mających dużą ilość dzieci. Sprawa ta jest niemniej aktualna w przemyśle metalowym. Na przykładzie jednej tylko Kraśnickiej Fabryki Wyrobów Metalowych stwierdzam, że w tejże fabryce na ogólną liczbę załogi jest zatrudnionych 1278 kobiet, w tym wielodzietnych jest około 40%. Praca tych kobiet jest bardzo nierytmiczna, o wiele droższa od przeciętnej wykwalifikowanego pracownika. Według mego zdania zatrudnianie kobiet obarczonych kilkorgiem dzieci przynosi duże straty naszej gospodarce narodowej i duże szkody życiu rodzinnemu. Mój wniosek — doprowadzić do zwolnienia kobiet wielodzietnych, z tym że należy danym rodzinom podnieść zarobki i zwiększyć dodatki rodzinne, aby miały dochody mniej więcej takie jak przy dwojgu pracujących.</u> + <u xml:id="u-29.19" who="#PoselZameckiJan">Obecnie pragnę przystąpić do sprawy końcowej — a mianowicie chaotycznego i wadliwego planowania odgórnego, jakie miało miejsce w stosunku do naszego zakładu w planie 6-letnim.</u> + <u xml:id="u-29.20" who="#PoselZameckiJan">Założenia planu 6-letniego odnośnie produkcji łożysk były nierealne i nie oparte na możliwościach naszego zakładu, jak również na zdolności wyprodukowania odpowiednich ilości stali łożyskowych przez hutnictwo. Największą trudnością w produkcji łożysk w czasie sześciolatki były braki materiałów, a w szczególności stali łożyskowych i tarcz ściernych. Hutnictwo nie miało opanowanej produkcji stali łożyskowej. Dopiero pod koniec sześciolatki sytuacja uległa poprawie.</u> + <u xml:id="u-29.21" who="#PoselZameckiJan">Założenia planu 6-letniego były nierealne i nielogiczne. Jako dowód pozwolę sobie zacytować parę cyfr: i tak — planowano w 1950 r. 466 tys. łożysk, wykonano 436 tys.; w 1955 r. planowano 6 mln, a wykonano 2.640 tys.</u> + <u xml:id="u-29.22" who="#PoselZameckiJan">Cyfry te wyraźnie wskazują, że plan nie był dostosowany do możliwości zakładu, który nie był zabezpieczony w odpowiednie obrabiarki oraz materiały.</u> + <u xml:id="u-29.23" who="#PoselZameckiJan">Jak było przygotowane hutnictwo do potrzeb przemysłu łożyskowego, świadczy następujący fakt. Na moją interwencję u Ministra Przemysłu Hutniczego w sprawie rur grubościennych, tak potrzebnych do naszej produkcji, Minister Hutnictwa odpowiedział, że — cytuję: — „z braku odpowiednich urządzeń hutnictwo nie może się obecnie podjąć produkcji rur grubościennych ze stali ŁH-15, w zakresie średnic od 35—63 mm, przy grubości ścianki 6—13 mm.” A przecież zastosowanie takich rur dałoby w planie 5-letnim oszczędności tak drogiego i deficytowego materiału 2.589 ton — tylko w jednym zakładzie.</u> + <u xml:id="u-29.24" who="#PoselZameckiJan">Ten przykład wyraźnie świadczy o tym, że zakład, na którego barki nałożono plan nierealny, nie otrzymał nawet materiałów podstawowych do produkcji.</u> + <u xml:id="u-29.25" who="#PoselZameckiJan">Mimo poważnych trudności, które nasz zakład napotykał, np. w zaopatrzeniu w obrabiarki, przedsiębiorstwo nasze było jednym z najpoważniejszych producentów łożysk tocznych w kraju Cytuję: — „Kiedy w latach 1949 — 1955 kraj nasz sprowadzał łożyska za sumę 178 mln rubli, to w roku 1956 sprowadziliśmy za sumę 39 mln rubli.” Gdyby zaopatrzenie materiałowe było w pełni realizowane, wówczas zakład nasz byłby w stanie wyprodukować taką ilość łożysk, że zmniejszyłoby się w poważnym stopniu zapotrzebowanie na dewizy wydatkowane na łożyska, tak bardzo potrzebne dla naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-29.26" who="#PoselZameckiJan">Uważam za szczególnie ważny fakt, że nie będzie wykorzystanych w Planie 5-letnim wykonanych w ramach planu 6-letniego tylko w samej wyżej wspomnianej fabryce około 44.438 m^2^ powierzchni produkcyjnej hal oraz nie będą miały zastosowania obrabiarki zakupione za sumę 23 mln zł, które będą stały przez okres 4 lat bezczynnie.</u> + <u xml:id="u-29.27" who="#PoselZameckiJan">Ażeby wykonać Plan 5-letni, należy:</u> + <u xml:id="u-29.28" who="#PoselZameckiJan">1)doprowadzić do powtórnej analizy planów rozwoju naszego miasta, ze specjalnym uwzględnieniem budownictwa mieszkaniowego;</u> + <u xml:id="u-29.29" who="#PoselZameckiJan">2)zobowiązać Ministra Handlu Wewnętrznego do większego zaopatrzenia nowych socjalistycznych miast, a w tej liczbie Kraśnika Fabrycznego;</u> + <u xml:id="u-29.30" who="#PoselZameckiJan">3)przeanalizować przyczyny niewykonania uchwały Rządu Nr 761/53 z dnia 3 października 1953 r. i wyciągnąć jak najdalej idące wnioski w stosunku do tych, którzy nie wykonali tejże uchwały.</u> + <u xml:id="u-29.31" who="#PoselZameckiJan">Wysoka Izbo! Postulaty, które przedstawiłem, są w skali naszego okręgu poważne, a zarazem nie odosobnione. Niedomagania te, zdawałoby się na ogół błahe w skali ogólnokrajowej, jednak psują krew ludziom, którzy chcą uczciwie pracować dla Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-29.32" who="#PoselZameckiJan">Wyborcy mego okręgu dawali nieraz wyraz swego przywiązania do Partii i władzy ludowej, ale jednocześnie domagali się i domagają, by ich słuszne postulaty były spełnione.</u> + <u xml:id="u-29.33" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-29.34" who="#PoselZameckiJan">Marszałek: Głos ma poseł woj. krakowskiego Wiktor Woźniak.</u> + <u xml:id="u-29.35" who="#PoselZameckiJan">Poseł Woźniak Wiktor: Obywatele Posłowie! Dyskutując nad projektem Planu 5-letniego i referatem Przewodniczącego PKPG tow. Jędrychowskiego, chciałem poruszyć moim zdaniem zasadniczy problem, dotyczący rolnictwa, a zwłaszcza sytuacji ekonomicznej wsi krakowskiej, posiadającej nieco odmienną specyfikę.</u> + <u xml:id="u-29.36" who="#PoselZameckiJan">Sprawy te zostały masowo wysunięte przez aktyw gospodarczy w terenie, co zobowiązuje nas, posłów, do ich przedstawienia na forum Sejmu.</u> + <u xml:id="u-29.37" who="#PoselZameckiJan">Pragnę zresztą na wstępie stwierdzić, że o ile rolnicy — chłopi woj. krakowskiego w całej pełni uznają i są wdzięczni Partii i Rządowi Ludowemu za inwestycje dla rozwoju przemysłu, które w zasadzie zmieniły w poważnym stopniu strukturę społeczną woj. krakowskiego, to z drugiej strony wskazują, że wskutek niesłusznej polityki rolnej, prowadzonej szczególnie w latach 1949—955, w rolnictwie naszym, zwłaszcza wśród grupy średniorolnych gospodarstw indywidualnych, zarysowały się poważne linie wykazujące zubożenie tych gospodarstw, a w ślad za tym upadek niektórych gałęzi produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-29.38" who="#PoselZameckiJan">Niesłuszna polityka prowadzona w minionym okresie w stosunku do rolnictwa indywidualnego, przy nacisku za wszelką cenę na budowę spółdzielni produkcyjnych, spowodowała, że mamy obecnie w woj. krakowskim rejony, szczególnie powiaty podgórskie i górskie lub części tych powiatów, gdzie bardzo niewiele lub nic w okresie istnienia władzy ludowej się nie zmieniło. Ludność tamtejsza żyjąca na lichych glebach w powiatach takich jak Limanowa, Myślenice, Żywiec czy Nowy Targ, daje ostatnio poważny sygnał dla naszego Rządu i Partii, że trzeba koniecznie w niedługim czasie zastosować inne formy polityki w stosunku do tych rejonów, w tym sensie, aby ludzi tych, żyjących w większości w skrajnej nędzy, wyprowadzić na drogę odpowiadającą dobie obecnego postępu.</u> + <u xml:id="u-29.39" who="#PoselZameckiJan">Ludność ta jest w stanie przy mądrej polityce Rządu i Partii oraz właściwym kierunku gospodarczym podnieść swój byt, a zarazem pomóc w uruchomieniu niewykorzystanych rezerw w zakresie rozwoju produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-29.40" who="#PoselZameckiJan">Jestem daleki, Obywatele Posłowie, od tego, ażeby w tak ciemnych barwach, i to w tak poważnej chwili, przedstawiać sytuację niezgodnie ze stanem faktycznym. Fakty mówią same za siebie.</u> + <u xml:id="u-29.41" who="#PoselZameckiJan">Na przykład przeprowadzona ostatnio analiza ekonomiczna w kilku wsiach podgórskich, szczególnie w grupie indywidualnych gospodarstw średniorolnych utrzymujących się tylko z pracy na roli, wykazała niezbicie, że obliczając z jednej strony nakłady na produkcję zbóż lub hodowlę przy dotychczasowych bodźcach ekonomicznych, a z drugiej strony obliczając wydatki na tę produkcję plus świadczenia chłopa na rzecz państwa, jak obowiązkowe dostawy, podatki i szarwark, bilans roczny takiego gospodarstwa wypada ujemnie, zamykając się cyfrą od 85 do 95°/o w stosunku do 100% nakładów produkcyjnych. Niewiele tu pomaga nawet wysoka wartość siły roboczej, składającej się z kilku osób rodziny chłopa indywidualnego.</u> + <u xml:id="u-29.42" who="#PoselZameckiJan">To podliczenie bilansu gospodarstwa indywidualnego wykazuje nam, że w tym stanie jego gospodarka jest ekstensywna, gdyż nie ma zabezpieczonych nawet środków na dalszą reprodukcję.</u> + <u xml:id="u-29.43" who="#PoselZameckiJan">Taki stan posuwającego się z roku na rok zubożenia pewnej grupy gospodarstw indywidualnych potwierdzają ogólnie cyfry w województwie, gdzie średnio na jeden rok w planie 6-letnim różnica na niekorzyść wsi wyniosła około 424.319 tys. zł. W 1954 r. cyfra ta podniosła się do 431.854 tys. zł, a w 1955 r. wynosiła już 435.409 tys. (licząc naturalnie w cenach bieżących).</u> + <u xml:id="u-29.44" who="#PoselZameckiJan">Jest zatem jasne, że w takich warunkach nie można mówić i liczyć na rozwój produkcji rolnej bez zmiany kierunku polityki i właściwej pomocy państwa w następnym okresie.</u> + <u xml:id="u-29.45" who="#PoselZameckiJan">Mówiąc o konieczności zmiany dotychczasowego modelu prowadzenia gospodarki rolnej, co powinno znaleźć odbicie w Planie, mam na myśli konieczność przepracowania trzech zasadniczych spraw, od których w pierwszym rzędzie zależeć będzie wyzwolenie twórczych sił i rezerw w rolnictwie, a to:</u> + <u xml:id="u-29.46" who="#PoselZameckiJan">1)przeprowadzenie naukowej rejonizacji w poszczególnych rejonach kraju oraz w poszczególnych częściach naszego województwa czy powiatach, opartej na wieloletnich doświadczeniach produkcyjnych, rozeznaniu warunków glebowych i klimatycznych, przy uwzględnieniu specyfiki danego terenu;</u> + <u xml:id="u-29.47" who="#PoselZameckiJan">2)zastosowanie właściwej polityki cen na produkty rolne w oparciu o uznawanie działających praw ekonomicznych;</u> + <u xml:id="u-29.48" who="#PoselZameckiJan">3)zastosowanie praktycznej pomocy dla produkcji rolniczej ze strony państwa i przemysłu, wyrażającej się stopniowym zabezpieczeniem nawozów, nasion kwalifikowanych, materiałów budowlanych i kredytów oraz praktycznej pomocy fachowonaukowej.</u> + <u xml:id="u-29.49" who="#PoselZameckiJan">Dla uzasadnienia pierwszej tezy, a mianowicie potrzeby rejonizacji, pragnę wskazać na przykład woj. krakowskiego, w którym wobec specyfiki terenów górskich i podgórskich musi przeważać kierunek gospodarczy hodowlano-ogrodniczy — naturalnie z wyjątkiem dwóch (ściśle mówiąc) powiatów, w których warunki glebowo-klimatyczne nadają się do produkcji zbóż.</u> + <u xml:id="u-29.50" who="#PoselZameckiJan">I to właściwe opracowanie rejonizacji jest czynnikiem podstawowym. Niedocenianie i niezrozumienie tej sytuacji w minionym okresie wobec bezwzględnej polityki ściągania obowiązkowych dostaw z terenów deficytowych w zboże — spowodowało właśnie słabą intensyfikację, a nawet ruinę niektórych grup gospodarstw.</u> + <u xml:id="u-29.51" who="#PoselZameckiJan">Każdy człowiek, nawet mało znający się na rolnictwie jednak logicznie rozumujący, zgodzi się z tym, że nie można żądać za wszelką cenę z terenów górskich i podgórskich, jak również podmiejskich, obowiązkowych dostaw zbóż, gdyż jedne z tych gospodarstw są predestynowane na rozwój hodowli, drugie zaś na rozwój warzywnictwa. A przecież i jedno, i drugie jest nam potrzebne.</u> + <u xml:id="u-29.52" who="#PoselZameckiJan">Niesłuszna, moim zdaniem, polityka Ministerstwa Skupu dla tych terenów spowodowała, że zaoruje się w górach tereny dla uprawy zbóż, które przez częste orki i na skutek erozji tracą coraz więcej gleby urodzajnej. Wydajność tych zbóż, jak np. owsa, jest bardzo niska, sięgająca zaledwie 8—10 q w większości tych rejonów. Na ogół na tych terenach, jak Limanowa, Nowy Sącz, czy Nowy Targ, które według dawnych tradycji przedwojennych były przecież głównym eksporterem bydła opasowego lub hodowlanego, obecnie rokrocznie powtarzają się braki paszy dla inwentarza, a niedożywienie powoduje niską jego produkcyjność.</u> + <u xml:id="u-29.53" who="#PoselZameckiJan">Uprawa traw lub dobrych, pełnowartościowych łąk, z których w ciągu roku są możliwości podwójnego zbioru siana, została wyparta przez uprawę zboża o bardzo małej wydajności. Z drugiej strony widzimy też coraz częściej uprawę zbóż w okolicach miast i zakładów przemysłowych, jak w rejonie Tarnowa, Nowej Huty itp., gdzie wobec niesłusznej polityki cen na warzywa i innych błędów naszej polityki rolnej chłopi zaniechali uprawy warzyw, tak że ich spożycie na głowę ludności w woj. krakowskim jest bardzo niskie. Wobec powyższego, ściąganie obowiązkowych dostaw zbóż z terenów nie mających do tego warunków wydaje się nie tylko niesłuszne, ale nawet krzywdzące dla chłopów — co też oni sami wskazują na wszystkich zebraniach — a ponadto przynoszące nie zysk, ale wielkie straty dla naszej gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-29.54" who="#PoselZameckiJan">Stąd przy załatwianiu tej sprawy w związku z możliwością likwidacji obowiązkowych dostaw, zapowiedzianej na VIII Plenum KC PZPR, powinna moim zdaniem zadecydować kwestia, czy ściąganie obowiązkowych dostaw w tych warunkach od niektórych grup gospodarstw pomaga w rozwoju produkcji rolnej, czy też hamuje. Chłopi wskazują, że obowiązkowe dostawy w tym systemie były hamulcem rozwoju produkcji rolnej i żądają, aby w najbliższym czasie, w miarę możliwości już w 1957 r. sprawy te załatwić ostatecznie.</u> + <u xml:id="u-29.55" who="#PoselZameckiJan">Mając na uwadze wielkie zadania, stojące przed rolnictwem w Planie 5-letnim, w zakresie planowego wzrostu produkcji rolnej o 25%, a z drugiej strony niskie w stosunku do potrzeb nakłady inwestycyjne na gospodarkę chłopską, których około 50% przypada dopiero na lata 1959—1960, wydaje mi się słuszna konieczność ponownego przeanalizowania tych spraw i dokonanie pewnych przesunięć w nakładach, tak aby w pierwszych latach Planu pozwolić na nabranie oddechu przez rolnictwo, które dzięki temu wyda w latach następnych więcej środków spożycia i surowców dla przemysłu. Zachodzi tu konieczność sięgnięcia przez wieś do własnych zasobów i wykorzystania ich do podniesienia produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-29.56" who="#PoselZameckiJan">Przy zachowaniu jednak obecnych form świadczeń i obowiązków wsi wobec państwa, a także obecnej polityki podatkowej — która moim zdaniem również powinna ulec uregulowaniu — wieś, a szczególnie chłopi indywidualni nie będą w stanie zainwestować w rozwój produkcji rolnej jakichś powabniejszych środków. Dlatego nasuwa się konieczność wszechstronnej rewizji cen za obowiązkowe dostawy, których ustalenie winno być — jak wspomniałem — na poziomie przynajmniej pokrycia kosztów własnych produkcji.</u> + <u xml:id="u-29.57" who="#PoselZameckiJan">Istotnym warunkiem dla uzyskania założonego wzrostu produkcji rolnej w Planie 5-letnim będzie w praktyce dostarczenie wsi niezbędnych ilości nawozów sztucznych. I tu nie wystarczy nam, Obywatele Posłowie, stwierdzić ogólnie, że ilość nawozów wzrosła i ma wzrosnąć o przeszło 81%, lecz należy nam przeliczyć, ile to przypada na 1 hektar użytków rolnych. W woj. krakowskim np. przypada przeciętnie na 1 ha użytków rolnych 111 kg wszystkich trzech rodzajów nawozów sztucznych. Byłoby to bardzo dobrze, ale ponieważ są przywileje, jak np. dla spółdzielni produkcyjnych, gospodarstw państwowych, melioracji, kontraktacji, na które przeznacza się zgodnie z uchwałą Rządu 1/3 ogólnej puli nawozów, to dla gospodarki indywidualnej, w ogromnej większości nie objętej melioracją i innymi, przywilejami, wypada zaledwie 12 kg na 1 ha w czystym składniku.</u> + <u xml:id="u-29.58" who="#PoselZameckiJan">Zachodzi więc pytanie, czy takie ilości nawozów sztucznych na 1 hektar ziemi ornej zabezpieczą przeciętne plony, bowiem musimy mieć na uwadze, że oprócz gruntów ornych mamy szeroko rozwinięte sadownictwo, użytki zielone, które również wymagają obfitego nawożenia, bo w przeciwnym razie produkcja ich zanika.</u> + <u xml:id="u-29.59" who="#PoselZameckiJan">Należałoby też zmienić — tego żądają chłopi — sam system rozdziału nawozów pomiędzy gospodarstwa indywidualne a majątki państwowe czy spółdzielnie produkcyjne, które w dotychczasowej praktyce w wielu wypadkach nawozów tych racjonalnie nie wykorzystywały.</u> + <u xml:id="u-29.60" who="#PoselZameckiJan">Sprawa nawozów sztucznych, bez których rolnictwo nie może istnieć, musi być troską wszystkich. Nie możemy się zgodzić z tym, Obywatele Posłowie, ani my, ani wszyscy ci, którzy mają pretensje do kierowania rolnictwem, że wobec poważnych braków u nas nawozów sztucznych zamyka się część fabryki produkującej nawozy, jak to ma miejsce chociażby w Bonarce pod Krakowem, gdzie z powodu niezabezpieczenia przez resortowe ministerstwo ulatniających się gazów trujących, szkodliwych dla otoczenia — co zresztą zupełnie słusznie wykazuje i alarmuje okoliczne społeczeństwo Bonarki — wstrzymuje się obecnie według ostatnich wiadomości w prasie produkcję kilku pieców. Czyż nie można było sprawy zabezpieczenia ulatniania się gazów załatwić do tej pory?</u> + <u xml:id="u-29.61" who="#PoselZameckiJan">Nie można się też zgodzić z niesłuszną, moim zdaniem, dotychczasową polityką handlu zagranicznego dotyczącą — jak wyszło na jaw na posiedzeniu sejmowej Komisji Rolnictwa — sprzedaży w ramach reeksportu poważnych ilości nawozów fosforowych, otrzymanych z Niemieckiej Republiki Federalnej w bieżącym roku. Pragnę nadmienić, iż trudności w zakresie bilansu płatniczego można i trzeba regulować innymi sposobami, a nie kosztem rolnictwa, które w tak poważnym stopniu zostało zaniedbane w minionym okresie.</u> + <u xml:id="u-29.62" who="#PoselZameckiJan">Musimy iść zdecydowanie w kierunku rozbudowy istniejących fabryk produkujących nawozy w przemyśle chemicznym. W okresie przejściowym, moim zdaniem, należy zwiększyć import nawozów, chociażby kosztem sprowadzania niektórych maszyn przestarzałego typu, czy innych mniej potrzebnych towarów, które sprowadzamy z zagranicy. Sprawa zwiększonych dawek nawozów na 1 hektar to sprawa dodatkowych ton mięsa i zboża, które otrzymamy na pewno w latach następnych. I tu można by polemizować z Przewodniczącym PKPG tow. Jędrychowskim co do możliwości importu nawozów sztucznych. Zmiana polityki na tym odcinku musi być zdecydowana, gdyż dawki przypadające dotychczas na 1 hektar, szczególnie w gospodarstwach indywidualnych, stanowiących około 80% naszej produkcji, są wręcz kompromitujące.</u> + <u xml:id="u-29.63" who="#PoselZameckiJan">Rolnictwo dla rozszerzenia produkcji musi otrzymać nasiona kwalifikowane. Dotychczasowy stan zaopatrzenia rolnictwa w te nasiona jest w naszym województwie niedostateczny. Czy mamy możliwości i w tym zakresie być samowystarczalni? Okazuje się, że tak, ale trzeba-, ażeby sprawy rolnictwa znajdowały się w jednym kierownictwie. Na przykład istniejące w naszym województwie gospodarstwa państwowe produkują dobre ziarno selekcyjne, jak elity i superelity, które jednak wobec oddzielnej polityki Ministerstwa PGR były nieraz spasane inwentarzem PGR-owskim, konkretnie jak w Okocimie — końmi, gdyż nie zabezpieczono im w zamian za to ziarno zboża konsumpcyjnego. Sądzę, że zgodnie z zapowiedzią i projektem scalenia tych obydwu ministerstw sprawa ta będzie mogła być rozwiązana.</u> + <u xml:id="u-29.64" who="#PoselZameckiJan">W sprawie koniecznej potrzeby większej ilości materiałów budowlanych dla potrzeb rolnictwa nie będę się rozwodził, gdyż zostało to szeroko omówione przez moich przedmówców, chcę jednak podkreślić, iż w ślad za dekapitalizacją budynków mieszkalnych na wsi szybko posuwa się upadek budynków gospodarskich. Wymagają pomocy materiałowej takie urządzenia, jak zbiorniki, silosy, szklarnie, suszarnie bądź przechowalnie, dla nich potrzebne są cement, wapno, cegła, szkło, żelazo lub blacha — oto potrzeby, jakie rolnictwo stawia przed przemysłem w zamian za produkty rolnicze.</u> + <u xml:id="u-29.65" who="#PoselZameckiJan">Pragnę tu zaznaczyć, że w naszym województwie rolnicy zrzeszeni w zespołach producentów materiałów budowlanych chcieli pomóc terenowemu przemysłowi, lecz i tym razem inicjatywa ich nie została poparta ze strony państwa. Bo czym tłumaczyć taki fakt, że w zorganizowanych 122 zespołach ceglarskich, które do końca III kwartału br. wyprodukowały 5.335 tys. sztuk cegły surowej, zaledwie 1.397 tys. sztuk zostało wypalone. Pozostała ilość, około 4 mln sztuk może ulec zepsuciu wobec braku możliwości wypału z powodu niedostarczenia węgla. Interwencje w tej sprawie do Departamentu Drobnej Wytwórczości PKPG i Ministerstwa Handlu Wewnętrznego pozostały bez skutku.</u> + <u xml:id="u-29.66" who="#PoselZameckiJan">Podobnie przedstawia się sprawa z innymi zespołami, jak wypału wapna, produkcji pustaków, które wobec niezabezpieczenia pomocy materiałowej lub kredytowej pozostają na martwym punkcie. Stąd też coraz częściej dają się słyszeć głosy chłopów, którzy wykazują, że chociaż przemysł rozwija się szybko, nie dostarcza jednak dla rolnictwa tych produktów, które pozwoliłyby mu nadążać za przemysłem.</u> + <u xml:id="u-29.67" who="#PoselZameckiJan">Ostatnie zagadnienie, do którego poruszenia zobowiązali mnie wyborcy, to sprawa oświaty rolniczej. Chłopi gospodarujący indywidualnie pragną wiedzy rolniczej. W formach dotychczasowego szkolenia zapomniano o chłopach prowadzących gospodarkę indywidualną. Są wyższe i średnie szkoły rolnicze, przygotowujące kadry dla administracji państwowej lub administracji PGR.</u> + <u xml:id="u-29.68" who="#PoselZameckiJan">Technicy i inżynierowie nie idą do pracy na wieś, często z powodu braku warunków kulturalnych i bytowych w niektórych rejonach. Zlikwidowano na wsi niższe szkoły rolnicze, uniwersytety ludowe, które są potrzebne dla chłopów pracujących na roli i młodzieży pozostającej na gospodarstwach. Szkolenie prowadzone przez propagandę jest środkiem zastępczym, nie zdającym egzaminu. W związku z tym powstała luka między starymi, którzy znają rolnictwo, a częścią młodzieży, która go nie umie i dlatego nie ma zamiłowania do pracy na roli. Winę za to ponosi Ministerstwo Rolnictwa i Centralny Zarząd Szkolenia Kadr Rolniczych, który nie widzi tego, co się dzieje w terenie, i zmienia formy szkolenia nie oglądając się na potrzeby terenu. Przy tej okazji pragnę przekazać Ministerstwu Rolnictwa i Centralnemu Zarządowi Szkolenia Rolniczego interwencję rolników powiatu limanowskiego, którzy obecnie kategorycznie już żądają przywrócenia im Górskiej Szkoły Rolniczej w Łososinie Górnej, powiat Limanowa, która przez długie lata krzewiła w tym rejonie kulturę w dziedzinie gospodarki hodowlanej, a decyzją władz w 1950 r. uległa likwidacji. Żądają też powrotu do pracy byłych nauczycieli szkół rolniczych, którzy w wyniku polityki minionego okresu stalinizmu zmuszeni byli odejść do innych zawodów.</u> + <u xml:id="u-29.69" who="#PoselZameckiJan">Popełnione błędy minionego okresu, na które wskazałem a które zresztą daleko szerzej omawiali moi przedmówcy, nie pozwoliły długo czekać na skutki. Mówimy o tych błędach dlatego, alby się więcej nie powtarzały.</u> + <u xml:id="u-29.70" who="#PoselZameckiJan">Uznajemy też w pełni nasze dotychczasowe osiągnięcia.</u> + <u xml:id="u-29.71" who="#PoselZameckiJan">Jestem pewny, że w obecnym okresie odnowy życia politycznego i gospodarczego wsi, za którą chłopi zrzeszeni w Zjednoczonym Stronnictwie Ludowym i przeważająca część chłopów bezpartyjnych chcą ponosić współodpowiedzialność pospołu z Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą — istnieją wszelkie możliwości wzrostu produkcji środków żywności oraz surowców dla przemysłu. Osiągnąć to możemy na naszej polskiej drodze do socjalizmu, ale tylko wtedy, gdy wysiłkiem całego narodu stworzymy realne warunki dla rozwoju rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-29.72" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-30"> + <u xml:id="u-30.0" who="#Marszalek">Jako ostatni w dyskusji nad projektem Planu 5-letniego głos ma poseł woj. łódzkiego Julian Horodecki.</u> + </div> + <div xml:id="div-31"> + <u xml:id="u-31.0" who="#PoselHorodeckiJulian">Wysoki Sejmie! Główne założenia Planu 5-letniego to dalsze wydatne podniesienie stopy życiowej mas pracujących, to wzmożenie budownictwa mieszkaniowego — dla złagodzenia występujących na tym odcinku ogromnych braków i w pewnym stopniu zaspokojenia potrzeb tak w mieście, jak i na wsi.</u> + <u xml:id="u-31.1" who="#PoselHorodeckiJulian">Nie do pomyślenia jest podniesienie stopy życiowej bez zwrócenia szczególnej uwagi — obok rozwoju przemysłu — na tak olbrzymią dziedzinę naszego życia gospodarczego, jaką jest rolnictwo.</u> + <u xml:id="u-31.2" who="#PoselHorodeckiJulian">Zabierający przede mną głos obywatele posłowie wskazywali na dość poważne w tej dziedzinie braki, których źródłem jest oczywiste niedocenianie w ubiegłym okresie spraw rolnictwa w takim stopniu, jak one tego wymagały w zestawieniu z potrzebami ogólnopaństwowymi.</u> + <u xml:id="u-31.3" who="#PoselHorodeckiJulian">Należy mieć nadzieję, że zaniedbania te zostaną w pewnym stopniu w następnych czterech latach Planu 5-letniego usunięte, niemniej jak mi się wydaje nie usunie się wielu nabolałych spraw, które rzutować będą na produkcję tak roślinną, jak i zwierzęcą.</u> + <u xml:id="u-31.4" who="#PoselHorodeckiJulian">W wystąpieniu swym pragnę poświęcić słów parę sprawie właściwego ustawienia budownictwa wiejskiego w Planie 5-letnim.</u> + <u xml:id="u-31.5" who="#PoselHorodeckiJulian">Moim zdaniem sprawa ta w wytycznych do Planu nie jest potraktowana właściwie. Nie znajduje ona takiego wyrazu, jak np. budownictwo w mieście, co do którego należałoby mieć również pewne zastrzeżenia. Tej dziedziny jednak nie ruszam ze względu na ograniczony czas przemówień oraz z uwagi na omówienie jej przez niektórych posłów, a przede wszystkim posła Tołwińskiego. Pozwoliliśmy sobie jako Zespół Poselski woj. łódzkiego złożyć w tej sprawie petycję do władz centralnych, naświetlającą sytuację mieszkaniową w miastach i miasteczkach naszego województwa, sądzę też, iż Rząd ustosunkuje się odpowiednio do naszych wystąpień.</u> + <u xml:id="u-31.6" who="#PoselHorodeckiJulian">Osiągnięcia budownictwa wiejskiego w planie 6-letnim nie dały pożądanych wyników jeśli chodzi o podniesienie produkcji rolno-hodowlanej, ani też nie przyczyniły się w dostatecznym stopniu do unowocześnienia tej produkcji. Jedną z przyczyn takiego stanu jest zupełne zaniedbanie ze strony władz państwowych spraw budownictwa na wsi.</u> + <u xml:id="u-31.7" who="#PoselHorodeckiJulian">Na terenie wsi polskiej jest 2.630 tys. nieruchomości, co w przeliczeniu na budynki wszelkiego typu daje 6.730 tys. budynków.</u> + <u xml:id="u-31.8" who="#PoselHorodeckiJulian">Według danych statystycznych Państwowego Zakładu Ubezpieczeń ulega zniszczeniu wskutek pożarów i innych klęsk żywiołowych rocznie około 50 tys. budynków. Wskutek amortyzacji zmniejsza się stan budynków o około 124 tys. rocznie. Razem zatem stan budynków na wsi zmniejsza się rocznie o około 170 tys.</u> + <u xml:id="u-31.9" who="#PoselHorodeckiJulian">Jeśli przyjmiemy, iż wieś przeciętnie buduje na rok z własnych środków i przy pomocy państwa około 50 tys. budynków, to znaczy, że w planie 6-letnim przybyło ich na wsi około 300 tys., ubyło zaś około 1 mln. Jak z tego wynika, stan budynków na wsi, po uwzględnieniu nowo wybudowanych, zmniejszył się w okresie planu 6-letniego o około 700 tys.</u> + <u xml:id="u-31.10" who="#PoselHorodeckiJulian">Jedną z głównych przyczyn takiego stanu rzeczy jest niedostateczna pula materiałów budowlanych przeznaczona dla potrzeb wsi. Poza tym brak było dotychczas' opieki organizacyjnej i technicznej ze strony resortu budownictwa.</u> + <u xml:id="u-31.11" who="#PoselHorodeckiJulian">Ministerstwo Rolnictwa jako inwestor nie potrafiło w państwowych planach inwestycyjnych zapewnić w odpowiednich proporcjach do innych gałęzi gospodarki narodowej środków finansowych na budownictwo wiejskie. Ustawiano i mobilizowano — jak się przyjęło mówić — aparat do spisywania i rozdzielania, informowania i zarządzania, nie starano się natomiast zabezpieczyć rolnictwu, np. na odcinku hodowlanym, odpowiednich warunków. Resorty budownictwa i Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego nie miały żadnego rozeznania, jeżeli chodzi o potrzeby materiałowe wsi. Zresztą wydaje się nawet, że nie zdradzały one zbytnio zainteresowania tą sprawą.</u> + <u xml:id="u-31.12" who="#PoselHorodeckiJulian">Opierając się na wskaźnikach technicznych zużycia podstawowych materiałów budowlanych, dla samego zachowania bieżącego stanu substancji technicznej na wsi potrzeba 800 tys. ton cementu, 1,5 mln m^3^ drewna, 1,5 miliarda sztuk cegły. A według uzyskanych danych Ministerstwa Rolnictwa przydział materiałów budowlanych dla wsi wynosił zaledwie: w drewnie ok. 30%, w cegle również tyle, a w cemencie ok. 60%.</u> + <u xml:id="u-31.13" who="#PoselHorodeckiJulian">Jak z powyższego wynika, potrzeby wsi, szczególnie na odcinku zapotrzebowania drewna, którego uzyskuje się u nas rocznie ponad 17 mln m^3^, są uwzględniane w bardzo niedostatecznym stopniu. Wynosi to w stosunku do najbardziej koniecznych potrzeb zaledwie ok. 40%, zaś w stosunku do uzyskanej ilości tylko ok. 4%.</u> + <u xml:id="u-31.14" who="#PoselHorodeckiJulian">Przytoczę przykład z najbardziej znanego mi terenu — woj. łódzkiego, tego województwa, które w stosunku do przeciętnych w kraju ilości obowiązkowych dostaw na 100 ha 138 q zboża i 44 q mięsa, dostarcza na 100 ha 150 q zboża i 51 q mięsa. Natomiast województwo to na zapotrzebowanie cementu w ilości ok. 100 tys. ton otrzymuje zaledwie 54 tys. ton, wapna na 108 tys. ton — 36 tys. ton, cegły na 145 mln sztuk — zaledwie 40 mln sztuk, a tarcicy na 123 tys. m^3^ — 57 tys. m3. Gdy weźmiemy pod uwagę, iż na gospodarstwa dotknięte pożarem, z przydziału odchodzi rocznie około 30%, to do rozdzielnictwa w rolnictwie materiałów budowlanych pozostaje w stosunku do potrzeb zaledwie 20 — 25%.</u> + <u xml:id="u-31.15" who="#PoselHorodeckiJulian">Nic więc dziwnego, że np. na terenie Sandomierszczyzny, pow. opatowskiego czy buskiego w Kieleckiem — dawnym przyczółku mostowym chłopi mieszkają w warunkach nie do pozazdroszczenia, nierzadko jeszcze w ziemiankach.</u> + <u xml:id="u-31.16" who="#PoselHorodeckiJulian">A jak wygląda sprawa z mieszkaniami dla tych, którzy uzyskali ziemię z reformy rolnej? Przykład znowu z woj łódzkiego. W powiecie kutnowskim na skutek reformy rolnej (rozparcelowano ponad 120 folwarków i utworzono z nich wiele gospodarstw mało-i średniorolnych. Do dziś dnia wielu z tych chłopów mieszka w najgorszych warunkach w dawnych tzw. czworakach, jak w piwnicznej izbie, do której promyk słońca nigdy nie zagląda, i nie są w stanie wydobyć się z tych warunków na skutek właśnie braku materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-31.17" who="#PoselHorodeckiJulian">Sądzę, że tego rodzaju fakty na terenie Polski nie są odosobnione. A trzeba przecież pamiętać, iż udział chłopów indywidualnych i spółdzielców w dostawach czterech zbóż stanowi ponad 70%, w dostawach żywca zaś chłopi indywidualni i spółdzielcy partycypują w ponad 90%. Jeżeli chłopi indywidualni i spółdzielcy nie będą odpowiednio inwestować w budynki, zwłaszcza gospodarskie, to trudno oczekiwać w Planie 5-letnim wzrostu produkcji w rolnictwie.</u> + <u xml:id="u-31.18" who="#PoselHorodeckiJulian">Potrzeby na budownictwo wiejskie w stosunku do Planu są niewspółmiernie duże. Przyjmując, że koszt jednego budynku na wsi w stanie nowym wyniesie przeciętnie ok. 55 tys., to biorąc za podstawę wspomnianą przeze mnie na wstępie liczbę budynków do budowy rocznie, potrzeba rocznie około 9 miliardów zł na ich wystawienie.</u> + <u xml:id="u-31.19" who="#PoselHorodeckiJulian">Jeśli przyjmiemy, że około 70% wydatków pokryte zostanie bezpośrednio przez budujących się, wysuwam wniosek o zwiększenie sumy kredytów na budownictwo chłopów indywidualnych i członków spółdzielni produkcyjnych w Planie 5-letnim z 2 miliardów zł do 5 miliardów z zagwarantowaniem puli materiałowej:</u> + <u xml:id="u-31.20" who="#PoselHorodeckiJulian">w tarcicy — 7,5 mln m^3^ „ cegle — 7,5 miliarda sztuk „ wapnie — 3 mln ton „ cemencie — 4,5 mln ton Zapotrzebowanie materiałowe na budownictwo wiejskie w podstawowe materiały, jak cegła, drzewo, wapno, jest olbrzymie. Z ogólnej puli państwowej materiałów nie da się oczywiście pokryć potrzeb tych, szczególnie w cegle i drzewie.</u> + <u xml:id="u-31.21" who="#PoselHorodeckiJulian">Należy przeto rozwijać sieć wiejskich wytwórni materiałów budowlanych, jak cegielnie, wapienniki, dach owczarnie itp., w oparciu o miejscowe surowce z zastosowaniem elementów prefabrykowanych. Jednak i w tym wypadku państwo musi okazać pomoc w zakresie np. zapewnienia opału dla tych licznych zespołów, które zostały utworzone i obecnie oczekują z naszej strony pomocy.</u> + <u xml:id="u-31.22" who="#PoselHorodeckiJulian">Poza tym powinno być, moim zdaniem, zorganizowane szerokie szkolenie techników budowlanych w powiatach, pod tym kątem widzenia, iż majstrowie wiejscy będą budować domki z materiałów i prefabrykatów miejscowego pochodzenia, jak żużel, glina, pustaki itp. — szkolenie pod kątem uniwersalnym, tzn. jeden i ten sam człowiek zna się na murarstwie, cieślarstwie itp.</u> + <u xml:id="u-31.23" who="#PoselHorodeckiJulian">Rażące zaniedbanie budownictwa wiejskiego w planie 6-letnim pogłębia jeszcze niewłaściwe ustawienie organizacyjne tego budownictwa. Pamiętamy, iż w okresie planu 3-letniego odbudowy całe wykonawstwo budownictwa wiejskiego prowadzone było w formach spółdzielczych oraz systemem gospodarczym. Przy takim systemie budownictwa wieś szybko zlikwidowała zniszczenia wojenne.</u> + <u xml:id="u-31.24" who="#PoselHorodeckiJulian">Likwidacja spółdzielczości budowlanej na wsi i powołanie na jej miejsce państwowych przedsiębiorstw budowlanych oczywiście musiało zbiurokratyzować wykonawstwo budowlane na wsi i doprowadziło do takiego stanu, jaki w tej chwili widzimy.</u> + <u xml:id="u-31.25" who="#PoselHorodeckiJulian">Budownictwo wsi powinno być w zasadzie zorganizowane w formach spółdzielczych. W skład powiatowych spółdzielni budowlanych winny wchodzić wszystkie zespoły producentów materiałów budowlanych, które zgodnie z planowymi potrzebami w zakresie budownictwa wiejskiego będą rozwijały swoją produkcję, przy zabezpieczeniu im środków materiałowych i kredytowych. Jedynie wielkie inwestycje przemysłowe na wsi związane z rolnictwem oraz duże inwestycje o charakterze użyteczności publicznej winny być budowane przez przedsiębiorstwa państwowe.</u> + <u xml:id="u-31.26" who="#PoselHorodeckiJulian">Jeśli te warunki zostaną w Planie 5-letnim uwzględnione, należy oczekiwać zmniejszenia wydatków na kredyty budowlane na wsi.</u> + <u xml:id="u-31.27" who="#PoselHorodeckiJulian">Jeżeli chodzi o organizacyjne zagadnienie budownictwa wiejskiego, to moim zdaniem należałoby je ustawić następująco:</u> + <u xml:id="u-31.28" who="#PoselHorodeckiJulian">1.Polityka inwestycyjna w zakresie budownictwa wiejskiego winna znajdować się w Ministerstwie Rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-31.29" who="#PoselHorodeckiJulian">2.Polityka wykonawstwa budowlanego, nadzór budowlany i poradnictwo budowlane dla wsi winny znajdować się w Ministerstwie Budownictwa.</u> + <u xml:id="u-31.30" who="#PoselHorodeckiJulian">3.Centrale Spółdzielcze w oparciu o wytyczne Ministerstwa Budownictwa winny zająć się organizacją bezpośredniego w formach spółdzielczych wykonawstwa budowlanego na wsi.</u> + <u xml:id="u-31.31" who="#PoselHorodeckiJulian">W oparciu o powyższe założenia organizacyjne muszą być ustawione odpowiednie komórki i władze wykonawcze odnośnych ministerstw i resortów.</u> + <u xml:id="u-31.32" who="#PoselHorodeckiJulian">Tyle, jeżeli chodzi o zagadnienie budownictwa na wsi.</u> + <u xml:id="u-31.33" who="#PoselHorodeckiJulian">Na zakończenie, Obywatele Posłowie, chciałbym dorzucić parę słów odnośnie rad narodowych. Wielu z kolegów posłów zabierających głos w dyskusji na temat prac i zadań rad narodowych ustosunkowało się negatywnie; mniej było głosów pozytywnych, wykazujących trudności w pracy tych rad.</u> + <u xml:id="u-31.34" who="#PoselHorodeckiJulian">Nie ulega wątpliwości, iż szerokie masy społeczeństwa z reorganizacją rad narodowych, szczególnie gromadzkich, jaka nastąpiła w 1954 r., wiązały wiele nadziei. Przede wszystkim ludność wiejska oczekiwała, iż zbliżenie gromadzkich rad narodowych do ludności przez zmniejszenie terytoriów jednostek administracyjnych stworzy odpowiednie warunki opieki i większego udziału w rządzeniu państwem przez społeczeństwo.</u> + <u xml:id="u-31.35" who="#PoselHorodeckiJulian">Niestety, trzeba stwierdzić, iż społeczeństwo, szczególnie wiejskie, jeżeli chodzi o zadania gromadzkich rad narodowych doznało zawodu. Rady gromadzkie, zamiast wykonywać zadania wynikające z ich obowiązków jako organów jednolitej władzy państwowej w terenie, stały się komórkami przesyłkowymi — to, co myśmy niejednokrotnie mieli do zarzucenia gminnym radom narodowym. Nie mogły one i nie są w stanie zaspokoić tych wymagań, jakie społeczeństwo przed nami stawia. Wiele spraw, co do których zakładaliśmy, iż na skutek reorganizacji zostaną zdecentralizowane, niestety zostało scentralizowanych. Obowiązki istniejących dotychczas gminnych rad narodowych zostały przekazane powiatowym radom narodowym.</u> + <u xml:id="u-31.36" who="#PoselHorodeckiJulian">Nie będę tutaj przytaczał przykładów, ale to nie ulega wątpliwości — ludność to odczuwa przede wszystkim na sobie.</u> + <u xml:id="u-31.37" who="#PoselHorodeckiJulian">W ostatnim czasie bardzo dużo mówi się na temat decentralizacji. Wydaje się jednak, że na szczeblu centralnym sprawa decentralizacji dotychczas nie została dostatecznie wyjaśniona w tym sensie, ażeby określić konkretne zadania i obowiązki gromadzkich rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-31.38" who="#PoselHorodeckiJulian">Mam przed sobą jedną z instrukcji wydanych w 1955 r. przez Kancelarię Rady Państwa i Urząd Rady Ministrów, która określa niejako zadania gromadzkich rad narodowych. We wszystkich punktach tej instrukcji można się spotkać z następującymi określeniami zadań gromadzkich rad narodowych. Otóż do rad gromadzkich należy: czuwanie, przeznaczanie, zachęcanie, współdziałanie, organizowanie, mobilizowanie, otaczanie, zapewnianie — i wiele jest innych tego rodzaju określeń. Jednego tylko tam brak — decydowania. Chodzi o to, żeby ten warunek jak najszybciej został w stosunku do gromadzkich rad narodowych wypełniony.</u> + <u xml:id="u-31.39" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-32"> + <u xml:id="u-32.0" who="#Marszalek">Lista mówców została wyczerpana. Zamykam dyskusję.</u> + <u xml:id="u-32.1" who="#Marszalek">Obecnie głos zabiorze Przewodniczący Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego poseł Stefan Jędrychowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-33"> + <u xml:id="u-33.0" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Obywatele Posłowie! Na wstępie chciałbym się zastrzec przeciwko zarzutom, jakoby pominięcie lub zbyt krótkie omówienie pewnych zagadnień w moim referacie na początku debaty oznaczało ich niedocenianie przez Rząd lub Państwową Komisję Planowania Gospodarczego. Z góry zastrzegłem, że poruszę tylko wybrane zagadnienia, a i tak mój referat trwał półtorej godziny.</u> + <u xml:id="u-33.1" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Proszę więc i obecnie nie traktować jako dowód niedoceniania czy braku uwagi, jeżeli nie ustosunkuję się do wszystkich wypowiedzi w tej ciekawej i płodnej kilkudniowej dyskusji.</u> + <u xml:id="u-33.2" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Wszystkie konkretne zagadnienia poruszone przez Obywateli Posłów będą starannie przez Rząd zbadane i w miarę możności załatwione. Mówię — „w miarę możności”, ponieważ nie widzę możliwości powiększenia planu inwestycyjnego ponad te granice, które w projekcie planu i poprawkach Komisji Finansowo- Budżetowej zostały określone. Rząd ma obowiązek nie tylko dbać o rozwój takiej czy innej gałęzi gospodarki narodowej, o równomierny rozwój poszczególnych terenów kraju, ale przede wszystkim dbać musi o harmonijny rozwój całej gospodarki narodowej, o to, aby nie zostały naruszone podstawowe proporcje, a więc m. in. o to, aby nakłady inwestycyjne w sumie nie przekraczały możliwości gospodarczych kraju i nie tworzyły nadmiernego napięcia. Dlatego też jeżeli można się zgodzić z tym, że rozwój tej czy innej gałęzi gospodarki narodowej, jak np. górnictwo węglowe, przemysł naftowy, czy gospodarka wodna, wymagałby wyasygnowania poważniejszych środków, to jednak gdy się spojrzy na sprawę z punktu widzenia całości, z punktu widzenia stanu zasobów kraju, sprawa wygląda inaczej. Środki wyasygnowane w Planie 5-letnim stanowią górną granicę możliwości i główna troska powinna dotyczyć zagadnienia, jak je zużyć w sposób najbardziej efektywny, najbardziej racjonalny.</u> + <u xml:id="u-33.3" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Podobnie przedstawia się sprawa podziału nakładów inwestycyjnych pomiędzy województwa. W dyskusji na plenum Sejmu słyszeliśmy głosy posłów, domagające się zwiększenia udziału w nakładach inwestycyjnych województw stosunkowo mało uprzemysłowionych, jak woj. olsztyńskie, warszawskie, rzeszowskie, lubelskie czy zielonogórskie.</u> + <u xml:id="u-33.4" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Jednocześnie były i wystąpienia wręcz odwrotne, domagające się zwiększenia udziału w nakładach inwestycyjnych woj. katowickiego i Warszawy, mających dotychczas stosunkowo największy udział w inwestycjach. Tak np. udział Warszawy i woj. katowickiego w krajowych nakładach na gospodarkę komunalną w Planie 5-letnim wynosi łącznie 30,9%. W okresie sześciolecia oba te obszary były jeszcze bardziej uprzywilejowane, pochłaniając 50% ogółu nakładów na gospodarkę komunalną. Pozostaje to w związku z wielkimi nakładami w planie 6-letnim na doprowadzenie wody na Śląsk. Należy dodać, że woj. katowickie jest jedynym województwem w Polsce, w którym wskaźnik zagęszczenia na izbę spadł w okresie planu 6-letniego: w 1950 r. wynosił on 1,59 osoby na izbę, a w r. 1955 — 1,57, podczas gdy ogólny wskaźnik zagęszczenia w okresie sześciolecia wzrósł. W 1960 r. spadnie on nadal wydatnie — do 1,48 i będzie dużo niższy od wskaźnika ogólnopolskiego.</u> + <u xml:id="u-33.5" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Doceniając więc potrzeby mieszkaniowe i komunalne, związane z rozwojem górnictwa węglowego, trzeba jednak uznać za słuszną tendencję do większego stosunkowo uwzględnienia w Planie 5-letnim potrzeb województw dotychczas upośledzonych. Jeżeli policzyć wszystkie głosy na komisjach sejmowych i zespołach poselskich, to bodajże nie ma takiego województwa, które nie uważałoby się za pokrzywdzone w podziale nakładów. Jest to wyrazem — jak słusznie zauważył generalny sprawozdawca poseł Lange — ogólnego niedoinwestowania naszego kraju. Istnieją potrzeby niezaspokojone, jednak Rząd i organy planujące nie mogą kierować się przy ocenie wielkości inwestycji tylko miarą wielkości niezaspokojonych potrzeb, ale także miarą możliwości gospodarki narodowej. W granicach tych możliwości wydaje się, że potrzeby poszczególnych województw zostały potraktowane sprawiedliwie i komisje sejmowe, które miały możność oceny projektu z punktu widzenia całości gospodarki narodowej, nie zakwestionowały w zasadzie tego podziału.</u> + <u xml:id="u-33.6" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W szczególności przewidziano znacznie większy niż przeciętny wzrost nakładów inwestycyjnych w województwach dotychczas pod tym względem upośledzonych, jak woj. zielonogórskie, koszalińskie, białostockie, olsztyńskie i lubelskie. W województwach dotychczas słabo uprzemysłowionych, jak rzeszowskie, lubelskie, białostockie, olsztyńskie przewiduje się wzrost produkcji przemysłowej wyższy, a nieraz znacznie wyższy, niż przeciętny. Komisja Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej wniosła pewne poprawki do podziału pomiędzy województwa nakładów na budownictwo mieszkaniowe i poprawki te zostały przez Rząd przyjęte.</u> + <u xml:id="u-33.7" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Niemniej należy przyznać, że istnieją nierozwiązane jeszcze zagadnienia aktywizacji poszczególnych terenów i ośrodków nieuprzemysłowionych o nadwyżkach siły roboczej, lub — jak na Ziemiach Odzyskanych — o nieczynnych obiektach przemysłowych i wymagających odbudowy lub remontu niewykorzystanych zasobach mieszkaniowych. Problemy te będą rozwiązane przez lokalizację niezlokalizowanych jeszcze dotychczas ponad dwudziestu zakładów przemysłu kluczowego, jak również w drodze rozwoju przemysłu terenowego, rzemiosła i chałupnictwa.</u> + <u xml:id="u-33.8" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Przechodząc obecnie do poszczególnych kompleksów zagadnień, poruszanych w dyskusji na plenum Sejmu lub w interpelacjach poselskich w związku z projektem Planu 5- letniego, chcę zatrzymać się najpierw na sprawach rolnictwa. Przemówienia kilku posłów zawierały sugestie w sprawie zniesienia lub ograniczenia dostaw obowiązkowych produktów rolnych. Rząd ma w swoim programie działania stopniowe zmniejszanie ciężaru i znaczenia dostaw obowiązkowych i zwiększanie udziału kontraktacji i skupu wolnorynkowego.</u> + <u xml:id="u-33.9" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Pierwszym wielkim krokiem w tym kierunku jest zniesienie obowiązkowych dostaw mleka od 1 stycznia 1957 r. O dalszych zamierzeniach byłoby dziś mówić przedwcześnie ze względu na finansową sytuację kraju i podział dochodu narodowego między miasto a wieś. Zamierzenia takie wymagają bardzo starannego rozważenia i przygotowania. W tej chwili bezpośrednio aktualnym problemem jest konieczność wzmocnienia dyscypliny dostaw obowiązkowych zboża, ziemniaków i żywca. Dyscyplina ta w ostatnich tygodniach uległa poważnemu osłabieniu.</u> + <u xml:id="u-33.10" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Chciałbym przyznać rację tym Obywatelom Posłom, którzy wracali do sprawy, że lepszy jest import nawozów sztucznych od importu zboża. Ale w tej chwili sygnalizują nam kompetentne organy, że jeżeli skup zboża nadal będzie dawał takie wyniki jak w ostatnich tygodniach, to trzeba będzie importować w tym roku gospodarczym nie milion ton zboża, jak w roku ubiegłym, a znacznie poważniejsze ilości.</u> + <u xml:id="u-33.11" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Poruszone były sprawy klasyfikacji ziemi. Chciałbym wyjaśnić, że Ministerstwo Rolnictwa ma w swoim planie pracy zakończenie klasyfikacji ziemi do 1959 r. na całym terenie Polski. Nadmierny pośpiech w tej sprawie nie jest wskazany ze względu na konieczność prawdziwie obiektywnego przeprowadzenia klasyfikacji na naukowych podstawach.</u> + <u xml:id="u-33.12" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Chciałbym przyłączyć się do uwag tych Obywateli Posłów, którzy ostro krytykując dotychczasowe błędy w sposobie socjalistycznej przebudowy rolnictwa, wyrazili głęboką troskę i niepokój o ujemne skutki dla produkcji rolnej, jakie musiała pociągnąć za sobą bezplanowa i chaotyczna likwidacja spółdzielni produkcyjnych. Należy przeciwdziałać rozszerzeniu się gorączki likwidacyjnej na zdrowe ekonomicznie spółdzielnie, a i te słabe spółdzielnie, których rozwiązanie jest nieuniknione, powinny być rozwiązywane w sposób zorganizowany, na podstawie uchwały ogólnego zebrania członków, po zakończeniu wszystkich jesiennych prac rolnych i omłotów oraz po rozliczeniu za rok 1956.</u> + <u xml:id="u-33.13" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W związku z interpelacją poselską w sprawie przewidywanych niedoborów w zaopatrzeniu w nawozy sztuczne pod zbiory w 1957 r. chciałbym wyjaśnić, że w nawozach fosforowych nie przewiduje się niedoboru, lecz raczej nadwyżkę w stosunku do planu. Obywatele Posłowie widocznie nie uwzględnili planowanego importu. W nawozach potasowych plan 279.500 ton K2O pozostaje w mocy. W interpelacji poselskiej oparto się widocznie na ilościach proponowanych wstępnie przez dostawcę z Niemieckiej Republiki Demokratycznej. Strona polska będzie jednak w rokowaniach podtrzymywała żądanie dostawy wyższych planowanych ilości. Jedynie w nawozach azotowych istnieje zagrożenie, chociaż na mniejszą ilość niż wskazana w interpelacji poselskiej. Zagrożenie to dotyczy ok. 10 tys. ton, a nie 17.515 ton — wskutek opóźnień inwestycyjnych w Kędzierzynie.</u> + <u xml:id="u-33.14" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Wzrost zaopatrzenia w nawozy sztuczne i wapno nawozowe, przewidziany w projekcie Planu 5-letniego, oparty jest o inwestycje planowane w przemyśle chemicznym i przemyśle materiałów budowlanych i jest realny pod warunkiem terminowego wykonania tych inwestycji.</u> + <u xml:id="u-33.15" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W związku z interpelacją w sprawie nie- przyjmowania przez gorzelnie zmarzniętych ziemniaków chciałbym wyjaśnić, że Ministerstwo PGR poleciło już wszystkim gorzelniom przyjmowanie zmarzniętych ziemniaków w nieograniczonej ilości. Ministerstwo Rolnictwa wyda także zarządzenia dla swoich gorzelni, obejmujących około 5% produkcji.</u> + <u xml:id="u-33.16" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W związku z interpelacją w sprawie niezrealizowania przydziału samochodów dla służby weterynaryjnej trzeba stwierdzić, że istotnie powstały trudności w zaopatrzeniu w samochody osobowe wskutek niedoborów w produkcji, związanych z trudnościami w FSO w okresie zimowym oraz z powodu przekroczenia planu eksportu samochodów osobowych. Na skutek tego ograniczono przydziały samochodów wszystkim ministerstwom. Trzeba także stwierdzić, że Ministerstwo Rolnictwa w ramach otrzymanej ograniczonej ilości samochodów w pierwszej połowie roku nie dało należytego pierwszeństwa służbie weterynaryjnej. Obecnie, w IV kwartale 1956 r. spośród przeznaczonych do sprzedaży wolnorynkowej 200 samochodów, celem częściowego nadrobienia niedoboru wydzielono 50 samochodów do dyspozycji Ministerstwa Rolnictwa dla sprzedaży wśród pracowników służby weterynaryjnej. Pozostały niezrealizowany przydział będzie musiał być uwzględniony na zasadach pierwszeństwa w rozdzielniku na I kwartał 1957 r.</u> + <u xml:id="u-33.17" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W poruszonej przez posłów woj. krakowskiego, rzeszowskiego i wrocławskiego sprawie zagospodarowania rolniczego powiatów podgórskich chciałbym wyjaśnić, że ostatnio specjalnie powołana komisja badała to zagadnienie przy udziale władz terenowych. Wnioski komisji Ministerstwo Rolnictwa obecnie rozpatruję i uzgadnia z innymi zainteresowanymi ministerstwami.</u> + <u xml:id="u-33.18" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Na marginesie przemówienia ob. posła Korzyckiego, który uznał za niesprawiedliwy podział nakładów inwestycyjnych państwa na rolnictwo, pomiędzy państwowe gospodarstwa rolne z jednej strony a gospodarstwa indywidualne i spółdzielcze z drugiej strony, chciałbym zaznaczyć, że porównanie to jest oparte na nieporozumieniu. Sumy te są nieporównywalne. Nakłady inwestycyjne państwa na rozwój państwowych gospodarstw rolnych wyczerpują całość inwestycji PGR, podczas gdy nakłady państwowe w gospodarce indywidualnej i spółdzielczej obejmują tylko tę część inwestycji, która finansowana jest ze środków państwowych. Należy uważać za słuszne, że obowiązek inwestowania obciąża przede wszystkim właściciela środków produkcji, którym w wypadku PGR jest państwo, a w wypadku gospodarki chłopskiej — chłopi indywidualni i zrzeszeni. Pomoc państwa w inwestycjach chłopskich wyrażać się powinna, obok kredytowania części inwestycji, przede wszystkim w dostawie materiałów budowlanych, maszyn rolniczych i innych środków produkcji.</u> + <u xml:id="u-33.19" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Trzeba się jednak zgodzić z uwagami Obywateli Posłów, że kierunki nakładów inwestycyjnych w rolnictwie wymagają jeszcze sprawdzenia i rewizji.</u> + <u xml:id="u-33.20" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Kilka słów w odpowiedzi na uwagi dotyczące przemysłu naftowego. Ograniczenie ilości wierceń poszukiwawczych i geologicznych spowodowane jest koniecznością skoncentrowania inwestycji w bieżącym pięcioleciu przede wszystkim na tych kierunkach, które dają pewne i bezpośrednie efekty. Ponadto wiercenia geologiczne i poszukiwawcze mogą być prowadzone w sposób skuteczny i racjonalny jedynie w oparciu o przeprowadzone uprzednio rozpoznanie przy pomocy badań geofizycznych, które są znacznie tańsze niż wiercenia. Wiercenia nie oparte na dokładnie zinterpretowanych geologicznie wynikach badań geofizycznych często stanowią wyrzucone pieniądze. Ostatnio zostały podjęte środki dla poważnego zwiększenia w najbliższych latach zakresu badań geofizycznych, po czym dopiero będzie celowe poważniejsze zwiększenie ilości wierceń.</u> + <u xml:id="u-33.21" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W projekcie Planu przewiduje się także poważną rozbudowę sieci dystrybucyjnej paliw płynnych oraz rozbudowę istniejących rafinerii.</u> + <u xml:id="u-33.22" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Poza tym przewidziane jest rozpoczęcie w końcu pięciolecia budowy nowej wielkiej rafinerii nafty.</u> + <u xml:id="u-33.23" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W sumie nakłady na przemysł naftowy i dystrybucję paliw płynnych w pięcioleciu wynoszą 3.768 mln zł, co stanowi sumę niemałą.</u> + <u xml:id="u-33.24" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W zakresie zagadnień przemysłu maszynowego chciałbym wyjaśnić, że zagadnienie pełniejszego wykorzystania dla potrzeb cywilnych przemysłu obronnego — o co słusznie upominali się posłowie, zwłaszcza z woj. rzeszowskiego i lubelskiego — będzie przedmiotem stałej troski ze strony zainteresowanych ministerstw i centralnych oraz terenowych organów planujących. Dotyczy to między innymi fabryki w Poniatowie. Pod tym względem ministerstwa winny okazać szczególną pomoc w realizowaniu wszelkich inicjatyw pochodzących ze strony załóg.</u> + <u xml:id="u-33.25" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Z poruszonych poszczególnych zagadnień chciałbym wyjaśnić, że program budowy Fabryki Samochodów Ciężarowych w Lublinie został w Planie 5-letnim ograniczony do budowy odlewni, kuźni, wydziału kołowo-resorowego i elektrociepłowni. Maszyny i urządzenia przewidziane dla tych oddziałów będą zainstalowane do 1958 r. Natomiast maszyny sprowadzone dla hali mechanicznej, której budowa została wstrzymani, będą wykorzystane przez Ministerstwo Przemysłu Maszynowego w innych zakładach, lub odsprzedane.</u> + <u xml:id="u-33.26" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Tego rodzaju zmiana programu inwestycyjnego jest podyktowana, obok konieczności ograniczenia ogólnej sumy nakładów inwestycyjnych, także koniecznością likwidacji dysproporcji pomiędzy różnymi działami produkcji w przemyśle motoryzacyjnym. Między innymi Fabryka Samochodów Ciężarowych w Lublinie będzie produkowała koła samochodowe dla fabryki sanockiej. Wówczas będzie można zlikwidować import, na razie jeszcze konieczny, gdyż obecnie prowizorycznie zorganizowana produkcja w Hucie im. Nowotki w Ostrowcu nie jest w stanie pokryć wszystkich potrzeb.</u> + <u xml:id="u-33.27" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W zakresie przemysłu włókienniczego zadanie było pytanie, dlaczego produkcja tkanin bawełnianych i wełnianych rośnie w Planie 5-letnim w mniejszym stopniu, niż przewidziany wzrost realnych płac i dochodów pracujących chłopów.</u> + <u xml:id="u-33.28" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Trzeba stwierdzić przede wszystkim, że zaopatrzenie rynku w tkaniny łącznie z konfekcją rośnie w stopniu wyższym niż produkcja (ze względu na przewidziany mniejszy wzrost eksportu), przy czym wzrost zaopatrzenia rynku w tkaniny bawełniane odpowiada akurat prawie dokładnie wzrostowi w zakresie stopy życiowej. Znacznie wyższy jest wzrost zaopatrzenia w tkaniny jedwabne, lniano-pakulane, w wyroby dziewiarskie i pończosznicze. Zaopatrzenie w tkaniny wełniane rośnie w mniejszym stopniu, ale trzeba stwierdzić, że dziś jest ono u nas względnie wysokie, np. znacznie wyższe niż w Niemieckiej Republice Demokratycznej, mimo ogólnego znacznie wyższego w NRD poziomu stopy życiowej ludności.</u> + <u xml:id="u-33.29" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Co się tyczy remanentów towarów trudno-zbywalnych przewidziane jest ich upłynnienie w drodze obniżenia cen do końca I kwartału przyszłego roku. Na przyszłość należy dążyć do zapobiegania powstawaniu nadmiernych remanentów, przede wszystkim przez usprawnienie współpracy między przedsiębiorstwami przemysłowymi a handlem, jakkolwiek powstawanie pewnej ilości trudnozbywalnych towarów jest zawsze nieuniknione, jak wskazuje na to doświadczenie handlu wszystkich krajów, zarówno socjalistycznych jak i kapitalistycznych.</u> + <u xml:id="u-33.30" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W związku z poruszonym przez posłankę Tatarkównę-Majkowską zagadnieniem trudności zaopatrzenia przemysłu włókienniczego w bawełnę, chciałbym podkreślić, że istotnie w roku bieżącym napotykamy duże trudności w regularnym zaopatrzeniu przemysłu we wszystkie asortymenty surowca, w związku ze znacznymi trudnościami w bilansie płatniczym. Trudności te zostały jeszcze pogłębione przez anglo-francuską i izraelską agresję w Egipcie. W projekcie Planu przewidziany jest znaczniejszy wzrost zapasów bawełny, począwszy od 1959 r. W świetle doświadczeń bieżącego roku zachodzi jednak konieczność rewizji tego zagadnienia i polepszenia stanu zapasów już w roku 1957 i 1958, o co trzeba się będzie starać w miarę możliwości bilansu płatniczego kraju.</u> + <u xml:id="u-33.31" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W nawiązaniu do wypowiedzi Obywateli Posłów na tematy komunikacyjne chciałbym stwierdzić, że w projekcie Planu 5-letniego przewidziany jest wzrost udziału przewozów samochodowych zarówno w transporcie ciężarowym, jak i w komunikacji osobowej. W porównaniu z osiągnięciami krajów zachodnich wzrost ten jest skromny, lecz oparty na realnych możliwościach krajowej produkcji samochodów ciężarowych i autobusów. W toku wykonywania Planu należy dążyć do zwiększenia tych przewozów przez lepsze i bardziej racjonalne wykorzystanie taboru samochodowego.</u> + <u xml:id="u-33.32" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W zakresie komunikacji kolejowej przewidziana jest stopniowa poprawa zaopatrzenia kolei w wagony towarowe w ciągu pięciolecia.</u> + <u xml:id="u-33.33" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Co się tyczy dodatkowych wniosków w sprawie budowy nowych linii kolejowych, to Rząd w porozumieniu z Komisją Finansowo- Budżetową zgodził się na dodatkowe uwzględnienie w projekcie Planu budowy, z udziałem czynu społecznego, odcinka Dęba-Kolbuszowa i odcinka Koronowo-Maksymilianowo pod Bydgoszczą. Nie widzimy natomiast możliwości uwzględnienia wniosków posłów woj. kieleckiego o przyśpieszenie budowy linii kolejowej Kielce-Ostrowiec, tak ze względu na wysoki koszt budowy tej linii — ok. 450 mln zł, jak i ze względu na brak na ten cel szyn i podkładów, które muszą być przeznaczone przede wszystkim na wymianę zużytych szyn i podkładów na istniejących liniach.</u> + <u xml:id="u-33.34" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Obszerne miejsce w dyskusji zajęły sprawy gospodarki wodnej. Ogólny kierunek tej dyskusji mógł wywołać wrażenie, jakoby Rząd nie doceniał znaczenia kompleksowego rozwiązania spraw gospodarki wodnej w kraju. Trzeba jednak stwierdzić, że materiały, z których korzystali obywatele posłowie w dyskusji, pochodzą prawdopodobnie głównie z opracowań Komitetu Gospodarki Wodnej Polskiej Akademii Nauk, powołanego parę lat temu z inicjatywy Rządu. Kompleksowe rozwiązanie zagadnień gospodarki wodnej, ze względu na wielkość potrzebnych inwestycji i cykl projektowania i budowy, może nastąpić tylko w ramach planu perspektywicznego.</u> + <u xml:id="u-33.35" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Pierwszy wariant takiego planu został władnie opracowany przez Komitet Gospodarki Wodnej PAN. Obecnie jest on opiniowany przez zainteresowane ministerstwa, po czym Komisja Planowania Rady Ministrów przystąpi do prac nad koordynacją tych projektów z całością zamierzeń perspektywicznych i skonfrontuje je z możliwościami ekonomicznymi kraju.</u> + <u xml:id="u-33.36" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Z konieczności program budownictwa wodnego w Planie 5-letnim nie mógł być oparty na projekcie perspektywicznym i był z nim konfrontowany jedynie w toku opracowania obu planów. Program ten uległ pewnej redukcji w porównaniu z pierwotnymi zamierzeniami w związku z ogólną sytuacją i koniecznością redukcji przede wszystkim tych inwestycji które nie dają bezpośredniego efektu w bieżącym pięcioleciu.</u> + <u xml:id="u-33.37" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Jednakże nie jest zgodne z rzeczywistością twierdzenie, że oznacza to przerwanie budownictwa wodnego w Polsce. Tak np. przewidziane jest:</u> + <u xml:id="u-33.38" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">—dokończenie budowy kanału Żerań-Zegrze i kanału Łączany-Skawina;</u> + <u xml:id="u-33.39" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">—budowa elektrowni wodnej w Korono-wie na Brdzie, w Solinie i Myszkowcach na Sanie;</u> + <u xml:id="u-33.40" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">—rozpoczęcie budowy wielkiej zapory i zbiornika pod Włocławkiem;</u> + <u xml:id="u-33.41" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">—budowa zbiornika w Treśnie na Sole oraz ujęcia w Łazach dla celów zaopatrzenia w wodę Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego;</u> + <u xml:id="u-33.42" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">—generalne rozwiązanie problemu zaopatrzenia w wodę Wałbrzycha przez budowę ujęcia powierzchniowego i rurociągu zdalnego, podobnie jak rozwiązany został w sześcioleciu problem zaopatrzenia w wodę Górnego Śląska przez budowę zapory w Goczałkowicach i problem zaopatrzenia w wodę Łodzi przez budowę ujęcia na Pilicy oraz rurociągu Łódź—Pilica.</u> + <u xml:id="u-33.43" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Dodatkowo do projektu Planu 5-letniego zostanie włączone rozpoczęcie budowy drugiej nitki rurociągu Łódź — Pilica kosztem skreślenia budowy wgłębnych ujęć przemysłowych, między innymi ujęcia dla elektrociepłowni, z tym, że w okresie przejściowym zakłady te zaopatrywane będą w wodę z pierwszej nitki rurociągu. Natomiast mogę zapewnić szanownego posła Jana Wiktora, że w okresie Planu 5-letniego nie będą budowane kwestionowane przez niego zbiorniki na Dunajcu, w Czorsztynie ani w Jazowsku, chociaż niezależnie od energii atomowej problem uregulowania Dunajca pozostanie na przyszłość otwarty, choćby ze względów przeciwpowodziowych.</u> + <u xml:id="u-33.44" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Przewidziany jest wreszcie w Planie 5-letnim duży program robót wodno-melioracyjnych, m. in. oprócz dokończenia kanału Wieprz- Krzna — roboty w dolinie Łeby, Noteci, dolnej Odry itp.</u> + <u xml:id="u-33.45" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Jeżeli program budownictwa wodnego w Planie 5-letnim budzi jakiekolwiek zastrzeżenia z punktu widzenia kompleksowego, przyszłościowego rozwiązania gospodarki wodnej w Polsce, proponuję, aby został on do czasu zebrania się Sejmu następnej kadencji zbadany przez najbardziej kompetentny i fachowy organ, jakim jest Komitet Gospodarki Wodnej PAN, z tym, że potem sprawa ta zostanie przedstawiona odpowiedniej komisji sejmowej. Z góry jednak chciałbym zastrzec, że nie widzę możliwości powiększenia nakładów w pięcioleciu, tak że może chodzić głównie o wewnętrzną strukturę i układ nakładów inwestycyjnych i ich wzajemne ze sobą powiązanie.</u> + <u xml:id="u-33.46" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Co się tyczy bieżącej koordynacji spraw gospodarki wodnej, to ponieważ nie do przyjęcia jest propozycja utworzenia dla tych spraw odrębnego ministerstwa czy centralnego urzędu — i tak mamy zbyt wielką ilość ministerstw i centralnych urzędów — proponuję powierzenie koordynacji w tym zakresie Ministerstwu Żeglugi, w którego jednostkach skupia się najliczniejsza kadra specjalistów.</u> + <u xml:id="u-33.47" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">W zakresie spraw oświaty i kultury niewątpliwie miał głęboką rację poseł Teisseyre, który wskazał na konieczność opracowania na nowo zasadniczych wytycznych w sprawie organizacji i perspektywy rozwoju szkolnictwa ogólnokształcącego, podstawowego i średniego, ze szczególnym uwzględnieniem rozwiązania problemu młodzieży w wieku od 14 do 16 lat, oraz poruszył szereg palących problemów dotyczących organizacji badań naukowych, sposobu wydatkowania funduszów na rozwój kultury, szkolnictwa artystycznego itp. Zgadzam się również z uwagami posła Kaliszewskiego co do konieczności odbudowy i rozwoju społecznych form działalności kulturalno-oświatowej.</u> + <u xml:id="u-33.48" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Niektóre z konkretnych spraw poruszonych przez obywateli posłów na plenum lub w interpelacjach, jak np. sprawa budowy szpitala w Zakopanem, rozbudowa szpitala dziecięcego w Konstancinie, zostały w międzyczasie załatwione przez przyjęcie na Komisji Finansowo- Budżetowej odpowiednich poprawek, które przedstawione są Wysokiemu Sejmowi do zatwierdzenia.</u> + <u xml:id="u-33.49" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Inne konkretne sprawy, poruszone przez obywateli posłów w interpelacjach, zostaną życzliwie rozpatrzone i po ich zbadaniu zostanie udzielona obywatelom posłom odpowiedź na piśmie.</u> + <u xml:id="u-33.50" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Na zakończenie chciałbym stwierdzić, że Rząd przywiązuje ogromną wagę do rozwoju wszelkiego rodzaju społecznej działalności w mieście i na wsi. Wielki przełom w naszym systemie gospodarczym i społecznym, jaki stanowi utworzenie samorządu robotniczego w zakładach produkcyjnych, przyczyni się także niewątpliwie do rozwoju i ożywienia innych form samorządu, jak np. samorząd spółdzielczy, formy samorządowo-społeczne pracy na wsi, zwłaszcza w gromadach, i inne tego rodzaju formy.</u> + <u xml:id="u-33.51" who="#PrzewodniczacyPanstwowejKomisjiPlanowaniaGospodarczegoStefanJedrychowski">Tylko szeroki rozwój inicjatywy terenu, inicjatywy mas ludowych może doprowadzić do wykrycia i ujawnienia wszystkich rezerw, do likwidacji marnotrawstwa i do poprawienia Planu w toku jego wykonania.</u> + <u xml:id="u-33.52" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-34"> + <u xml:id="u-34.0" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca generalny poseł Oskar Lange.</u> + </div> + <div xml:id="div-35"> + <u xml:id="u-35.0" who="#PoselLangeOskar">Wysoki Sejmie! Dyskusja nad projektem Planu 5-letniego dała szczegółowe oświetlenie sytuacji gospodarczej w kraju. Oświetliła zarówno sytuację w poszczególnych działach gospodarki narodowej, jak i na poszczególnych terenach geograficznych.</u> + <u xml:id="u-35.1" who="#PoselLangeOskar">Dyskusja ta była w pierwszym rzędzie przeglądem potrzeb, przeglądem trudności, przeglądem trapiących nasze społeczeństwo bolączek, odsłoniła ona również błędy i wypaczenia, jakie istniały, jakie w dużej mierze wciąż jeszcze istnieją, pokazała zaniedbania w wielu dziedzinach gospodarki narodowej i na wielu terenach. Dyskusja jednak zrobiła więcej — pokazała również kierunki, w których musi iść naprawa i wysunęła także wiele cennych wniosków praktycznych, wniosków wskazujących środki naprawy.</u> + <u xml:id="u-35.2" who="#PoselLangeOskar">W dziedzinie budownictwa mieszkaniowego, polityki w zakresie rolnictwa, gospodarki wodnej, spraw morskich, zagadnień organizacji przemysłu, rzemiosła i innych zostały wysunięte poważne i cenne wnioski. Dlatego trzeba, ażeby Rząd zarówno z materiałem faktycznym, który dyskusja wniosła do naszej znajomości położenia gospodarczego kraju, jak i z wnioskami środków zaradczych wysuniętymi w toku dyskusji — dokładnie się zapoznał.</u> + <u xml:id="u-35.3" who="#PoselLangeOskar">Trzeba, żeby rezultaty dyskusji były dokładnie przestudiowane przez Rząd, to znaczy Premiera, Państwową Komisję Planowania Gospodarczego, jak i poszczególne resorty. Przewodniczący Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego przed chwilą powiedział, że Rząd z materiałami dyskusji naszej dokładnie się zapozna. Przyjmuję to do wiadomości i chciałbym prosić, ażeby wszyscy ministrowie, przedstawiciele wszystkich resortów dokładnie te materiały przepracowali i wyciągnęli z nich praktyczne wnioski. W ten sposób dyskusja nasza wyda owoce w postaci kroków podjętych w sposób praktyczny przez Rząd.</u> + <u xml:id="u-35.4" who="#PoselLangeOskar">Jak powiedziałem, dyskusja była przede wszystkim przeglądem potrzeb, jednakowoż zagadnienie, które przed nami stoi, to nie tylko sprawa potrzeb, które znamy, które dzięki tej dyskusji poznaliśmy lepiej, ale także sprawa środków ich zaspokojenia.</u> + <u xml:id="u-35.5" who="#PoselLangeOskar">Wiemy dobrze, że środki te są ograniczone i dlatego zachodzi potrzeba utrzymania w granicach ściśle określonych naszego programu inwestycyjnego. Musimy dbać o to, ażeby program inwestycyjny granic tych nie przekroczył, tym bardziej że właśnie w tej dziedzinie mamy przykre doświadczenia z okresu planu 6-letniego, kiedy dodawaliśmy coraz to nowe projekty inwestycyjne — z wiadomym rezultatem, jeżeli chodzi o stopę życiową.</u> + <u xml:id="u-35.6" who="#PoselLangeOskar">Sejm obecny, jeżeli przejdzie wniosek Komisji, nie uchwali jednak ustawy o Planie 5-letnim, przyjmie tylko projekt jako podstawowe wytyczne kierunków rozwoju gospodarki narodowej, a samo uchwalenie ustawy przekaże następnemu Sejmowi.</u> + <u xml:id="u-35.7" who="#PoselLangeOskar">W swoim referacie starałem się w imieniu Komisji przedstawić te szczególne dziedziny, w których Plan 5-letni wymaga przepracowania i zmian. Nie będę powtarzał tego, o czym mówiłem w referacie. Chciałbym jednakowoż podsumować te wnioski w sposób krótki i zwięzły i zdaje się, że najlepszym podsumowaniem będzie stwierdzenie, że jakichkolwiek jeszcze zmian dokonamy względnie przyszły Sejm dokona w ustawie o Planie 5-letnim, zmiany te nie będą mogły polegać na podwyższeniu programu inwestycyjnego. Będą one musiały iść w dwóch kierunkach: w kierunku zmian ewentualnych w dziedzinie struktury inwestycji, a więc wewnętrznych przesunięć w programie inwestycyjnym — i to przesunięć takich, które zapewnią większą efektywność gospodarczą tego programu; po drugie w kierunku wykrycia istniejących wciąż jeszcze rezerw i pełnego ich użytkowania.</u> + <u xml:id="u-35.8" who="#PoselLangeOskar">Jeżeli chodzi o strukturę inwestycji, to w pierwszym rzędzie wymaga przepracowania struktura inwestycji w dziedzinie rolnictwa. Jest tu sprawa przydziału nawozów sztucznych, sprawa państwowych ośrodków maszynowych i cały szereg innych spraw związanych z potrzebami zwiększenia produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-35.9" who="#PoselLangeOskar">Mówiąc o rolnictwie chciałbym zatrzymać się nad zagadnieniem, które nie łączy się bezpośrednio ze sprawą Planu, ale które tutaj w dyskusji wypłynęło, a które w tej chwili jest bardzo ważnym zagadnieniem naszego rolnictwa. Mam na myśli pewien gorączkowy, żywiołowy ruch likwidacji spółdzielni produkcyjnych, ruch, w którym istnieje niebezpieczeństwo likwidacji nie tylko spółdzielni słabych, ekonomicznie niezdrowych, utrzymywanych przy życiu środkami sztucznymi, które likwidacji ulec powinny, ale także likwidacji spółdzielni zdrowych, o dobrych podstawach ekonomicznych.</u> + <u xml:id="u-35.10" who="#PoselLangeOskar">Wydaje się, że grozi nam w tej dziedzinie, że tak powiem, pewna psychoza likwidacyjna, że członkowie wielu dobrych spółdzielni w tej psychozie mogą dzisiaj powziąć różne decyzje, których po roku czy dwóch sami będą żałować. Dlatego potrzebne jest użycie wszystkich środków zarówno ekonomicznych, jak i politycznych, politycznego przekonywania, ażeby taki niezdrowy ruch likwidacyjny powstrzymać. Mówił o tym Wicepremier Ignar, mówili inni w toku dyskusji. Chciałbym się przyłączyć do tego apelu skierowanego zarówno do Rządu, jak i w szczególności do Rady Spółdzielczości Produkcyjnej, która powinna sprawę tę wziąć mocno w swoje ręce.</u> + <u xml:id="u-35.11" who="#PoselLangeOskar">Jednym z zagadnień, o którym już mówiłem w referacie i o którym bardzo wiele mówiono w dyskusji, jest sprawa usuwania zaniedbań w pewnych dziedzinach naszej gospodarki narodowej i na pewnych terenach, które to zaniedbania miały miejsce w ciągu wykonywania planu 6-letniego.</u> + <u xml:id="u-35.12" who="#PoselLangeOskar">Chodzi tu o wstrzymanie procesu dekapitalizacji, zwłaszcza budynków, oraz o aktywizację gospodarczą zaniedbanych terenów. Nota bene chciałbym tutaj powiedzieć, że skoro mówiłem o czterech województwach, to wymieniłem je tylko przykładowo i chcę tym samym uspokoić posłów Zespołu Lubelskiego, którzy dopominali się o wymienienie ich województwa jako terenu zaniedbanego, co jest rzeczą słuszną. Mamy do czynienia z zaniedbanymi terenami z jednej strony, a z drugiej strony z zaniedbanymi dziedzinami gospodarki narodowej. W obydwu kierunkach potrzebna jest szybka naprawa — przede wszystkim w kierunku ratowania przed dewastacją istniejącego majątku narodowego. O tym była mowa już przedtem i Komisja Finansowo-Budżetowa zwróciła się do Rządu z odpowiednimi wnioskami. Trzeba jednak stwierdzić, że także tego rodzaju akcja musi być prowadzona w ramach ogólnego ograniczenia, wynikającego z całokształtu programu inwestycyjnego i potrzeb wyznaczonych przez Plan kierunków rozwoju gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-35.13" who="#PoselLangeOskar">Mówiąc o kierunkach rozwoju gospodarki narodowej, w szczególności chciałbym wysunąć potrzebę tego, co w referacie nazwałem — „wyrównanie frontu naszej industrializacji”, mianowicie wypełnienia tych luk, które nastąpiły na froncie naszej industrializacji i które uniemożliwiają posuwanie naprzód procesu rozwoju gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-35.14" who="#PoselLangeOskar">I tutaj przechodzimy do drugiego zagadnienia, mianowicie do kwestii poszukiwań — wyszukiwania i mobilizacji rezerw. Trudno w tej chwili dać ścisły dowód liczbowy, bo gdybyśmy wszystkie nie ujawnione rezerwy znali, to nie byłyby one już nieujawnione. Można jednakowoż, wydaje się, słusznie przypuszczać, że nieujawnione rezerwy w gospodarce naszej są bardzo poważne i że przez ich ujawnienie, odpowiednie i umiejętne wykorzystanie, można osiągnąć dodatkowe wyniki produkcyjne — bez wielkich dodatkowych nakładów inwestycyjnych.</u> + <u xml:id="u-35.15" who="#PoselLangeOskar">Takie nieujawnione rezerwy, albo częściowo ujawnione ale jeszcze nie zużytkowane, istnieją przede wszystkim w rolnictwie, choćby w postaci odłogów i nie wykorzystanych możliwości produkcyjnych; istnieją w przemyśle w postaci rozmaitych niewykorzystanych mocy produkcyjnych, które można wykorzystać drogą przezwyciężenia rozmaitych wąskich gardeł, usunięcia istniejących i hamujących ich wykorzystanie dysproporcji; istnieją w szczególności także w dziedzinie produkcji materiałów budowlanych.</u> + <u xml:id="u-35.16" who="#PoselLangeOskar">Mówiąc o rezerwach naszej gospodarki narodowej i o możliwościach lepszego wykorzystania jej sił wytwórczych, chciałbym zwrócić uwagę na jeden najbardziej podstawowy czynnik, jakim jest człowiek. Siły wytwórcze to nie tylko narzędzia i surowce, ale to także ludzie i ich umiejętność posługiwania się tymi środkami produkcji.</u> + <u xml:id="u-35.17" who="#PoselLangeOskar">Otóż trzeba przyznać, że w ubiegłym okresie właśnie w tej dziedzinie istniało wielkie marnotrawstwo i dewastacja sił wytwórczych. Przejawiała się ona w dwóch postaciach: po pierwsze — w odsuwaniu od pracy doświadczonych, wyspecjalizowanych kadr. Czytaliśmy w tych dniach o marynarzach wykwalifikowanych, którzy pracują w PGR-ach czy handlu detalicznym. Czytaliśmy niedawno o zwierzętach, które zdychają w Ogrodzie Zoologicznym dlatego, że usunięto doświadczonych kierowników. Otóż tych w przenośni marynarzy w PGR-ach, te zwierzęta zdychające w ogrodach zoologicznych z powodu braku wyspecjalizowanego i doświadczonego kierownictwa mamy we wszystkich dziedzinach gospodarki narodowej. To jest jedna forma, w której marnotrawiliśmy najcenniejszą siłę wytwórczą, jaką jest wykwalifikowany i doświadczony człowiek.</u> + <u xml:id="u-35.18" who="#PoselLangeOskar">A druga dziedzina, z tą ściśle związana, to jest istniejąca u nas w przeszłości polityka rozbijania organicznie, historycznie powstałych zespołów współpracy w produkcji. W szczególności miało to miejsce na wsi, gdzie rozbijano proste formy kooperacji, które od dziesiątków lat istniały, gdzie rozbijano stare formy spółdzielczości — kółka rolnicze, stowarzyszenia oświatowe i inne. To samo istniało w innych dziedzinach gospodarki narodowej, gdzie stare, ukształtowane zespoły współpracujących ze sobą ludzi były rozbijane i w ten sposób traciliśmy wielkie zasoby umiejętności i współpracy w procesie produkcji.</u> + <u xml:id="u-35.19" who="#PoselLangeOskar">Było to wynikiem fałszywej teorii, że budowa socjalizmu wymaga usunięcia wszelkich form współpracy ludzkiej, jakie się przedtem historycznie wytworzyły; że trzeba najpierw stworzyć pewną — „tabula rasa” i na jej podstawie metodami biurokratycznymi, odgórnie, od nowa organizować proces produkcji. Ta teoria, jak dziś wiemy, i polityka na niej oparta są fałszywe. Doprowadziły one do wielkich strat w naszej gospodarce narodowej. Dziś musimy to naprawić. Musimy bardziej niż kiedykolwiek cenić fachowość i doświadczenie w pracy, musi my ożywić inicjatywę społeczną i pracowniczą w formie samorządu w zakładach pracy, w spółdzielniach i w gromadach.</u> + <u xml:id="u-35.20" who="#PoselLangeOskar">Zagadnienia polityki gospodarczej, które przed nami stoją, są trudne i skomplikowane. Poważną pomocą w ich rozwiązywaniu może być powołanie do współudziału doświadczonych ludzi nauki i praktyki. W związku z tym, w porozumieniu z Rządem przedstawiam Wysokiej Izbie projekt uchwały, który został przed chwilą rozdany, uchwały, w której Sejm zwraca się do Rządu o powołanie w charakterze ciał doradczych Rady Ministrów:</u> + <u xml:id="u-35.21" who="#PoselLangeOskar">1)Rady Ekonomicznej, składającej się z przedstawicieli nauki ekonomicznej i praktyki gospodarczej, 2)Rady dla Spraw Techniki, składającej się z przedstawicieli nauk technicznych i organizacji społecznych zajmujących się sprawami techniki.</u> + <u xml:id="u-35.22" who="#PoselLangeOskar">Projekt powołania takiej Rady Ekonomicznej wyszedł w czerwcu tego roku z łona obrad Zjazdu Ekonomistów Polskich. Spotkał się on z żywą aprobatą opinii publicznej, wyrażoną w prasie i publicystyce, a na poprzedniej sesji Sejmu Obywatel Premier projekt ten w swoim przemówieniu zaakceptował i poparł.</u> + <u xml:id="u-35.23" who="#PoselLangeOskar">Projekt powołania Rady dla Spraw Techniki został wysunięty także pewien czas temu przez Naczelną Organizację Techniczną i również znalazł przychylne przyjęcie w prasie i publicystyce. W zasadzie powołanie takich ciał doradczych nie wymaga uchwały Sejmu. Premier jest władny każdej chwili takie ciała powołać i rozwiązać według swego uznania, względnie według uznania Rady Ministrów. Jednakowoż w porozumieniu z Obywatelem Premierem proszę Sejm o powzięcie takiej uchwały, dlatego że uważamy, iż zalecenie utworzenia tych ciał przez Sejm zwiększy ich autorytet w społeczeństwie.</u> + <u xml:id="u-35.24" who="#PoselLangeOskar">Wysoki Sejmie! Zadania, jakie przed nami stoją, są wielkie, poważne, a zarazem trudne do wykonania. Naszym zadaniem jako Sejmu, jako najwyższej władzy Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej jest wskazanie tych zadań. Wykonanie ich jest w ręku milionów obywateli naszego kraju. Przeżywamy w Polsce wielką odnowę polityczną i społeczną. Jak od dawna tego nie widzieliśmy, mamy dziś skupienie się klasy robotniczej, chłopów, inteligencji, całego narodu dookoła programu tej odnowy, programu sformułowanego na VIII Plenum Komitetu Centralnego Partii, programu, który jest dziś programem wszystkich stronnictw i organizacji wchodzących w skład Frontu Narodowego, programu, który stał się podstawą rzeczywistej dynamicznej jedności naszego narodu. Ten fakt napawa nas wiarą i przekonaniem, że zadania nasze, jakkolwiek trudne i poważne, są wykonalne i będą wykonane.</u> + <u xml:id="u-35.25" who="#PoselLangeOskar">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Finansowo-Budżetowej proszę jeszcze raz o przyjęcie uchwały w sprawie Pięcioletniego Planu Rozwoju Gospodarki Narodowej, jak również rozdanej obecnie uchwały o powołanie przy Radzie Ministrów jako ciał doradczych Rady Ekonomicznej oraz Rady dla Spraw Techniki.</u> + <u xml:id="u-35.26" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-36"> + <u xml:id="u-36.0" who="#Marszalek">Proponowany przez Komisję Finansowo-Budżetową projekt uchwały w sprawie Pięcioletniego Planu Rozwoju Gospodarki Narodowej w latach 1956—1960 jest zamieszczony w sprawozdaniu generalnym Komisji (druk nr 115). Druk ten został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-36.1" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-36.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem projektu uchwały Sejmu w sprawie Pięcioletniego Planu Rozwoju Gospodarki Narodowej w latach 1956—1960 w całości, wraz z załącznikiem — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-36.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-36.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-36.5" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał. Nikt.</u> + <u xml:id="u-36.6" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwałę w sprawie Pięcioletniego Planu Rozwoju Gospodarki Narodowej w latach 1956—1960 jednomyślnie przyjął.</u> + <u xml:id="u-36.7" who="#Marszalek">Jest jeszcze do przegłosowania propozycja powołania przy Radzie Ministrów Rady Ekonomicznej i Rady dla Spraw Techniki. Czy Wysoka Izba życzyłaby sobie przeprowadzić dyskusję nad tym, czy też możemy od razu głosować?</u> + <u xml:id="u-36.8" who="#Marszalek">Kto jest za przeprowadzeniem dyskusji?</u> + <u xml:id="u-36.9" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-36.10" who="#Marszalek">Wobec tego głosujemy nad zgłoszonym przez Komisję Finansowo- Budżetową projektem uchwały w sprawie powołania Rady Ekonomicznej i Rady dla Spraw Techniki.</u> + <u xml:id="u-36.11" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej uchwały?</u> + <u xml:id="u-36.12" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-36.13" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-36.14" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u> + <u xml:id="u-36.15" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm uchwałę w sprawie powołania Rady Ekonomicznej i Rady dla Spraw Techniki jednomyślnie przyjął.</u> + <u xml:id="u-36.16" who="#Marszalek">Zarządzam 20-minutową przerwę.</u> + <u xml:id="u-36.17" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 18 min. 45 do godz. 19 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-36.18" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-36.19" who="#Marszalek">Przystępujemy do następnego punktu porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości, Rolnictwa oraz Spraw Ustawodawczych o projekcie ustawy o zmianie organizacji naczelnych organów administracji publicznej w zakresie bezpieczeństwa publicznego i rolnictwa (druki nr 120 i 129).</u> + <u xml:id="u-36.20" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Grzegorz Wojciechowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-37"> + <u xml:id="u-37.0" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości, Rolnictwa oraz Spraw Ustawodawczych przedkładam pod rozwagę Sejmu i do jego decyzji rządowy projekt ustawy o zmianie organizacji naczelnych organów administracji publicznej w zakresie bezpieczeństwa publicznego i rolnictwa, który był przedmiotem rozważań wymienionych przeze mnie połączonych komisji.</u> + <u xml:id="u-37.1" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Rządowy projekt ustawy proponował przeprowadzenie zmian organizacji naczelnych organów administracji zarówno w zakresie bezpieczeństwa publicznego, jak i rolnictwa — w jednej ustawie. Połączone komisje sejmowe natomiast postulują, ażeby te dwa zagadnienia uregulować dwiema odrębnymi ustawami, z których jedna załatwiałaby zmianę organizacji naczelnych organów -administracji publicznej w zakresie bezpieczeństwa publicznego, druga zaś zmianę organizacji naczelnych organów administracji publicznej w zakresie rolnictwa.</u> + <u xml:id="u-37.2" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Brzmienie ustawy — „o zmianie organizacji naczelnych organów administracji publicznej w zakresie bezpieczeństwa publicznego” jest następujące:</u> + <u xml:id="u-37.3" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">„Art. 1.</u> + <u xml:id="u-37.4" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">1. Znosi się Komitet do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego przy Radzie Ministrów.</u> + <u xml:id="u-37.5" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">2. Sprawy ochrony ustroju ludowo-demokratycznego ustalonego w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i interesów Państwa przed wrogą działalnością szpiegowską i terrorystyczną przechodzą do zakresu działania Ministra Spraw Wewnętrznych.</u> + <u xml:id="u-37.6" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Art. 2. Pracownicy zatrudnieni w dniu wejścia w życie ustawy w Komitecie do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego przechodzą do pracy w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych.” W czasie rozważań nad tym artykułem na Komisji powstały wątpliwości, dlatego je tutaj zreferuję, bo mogą takie wątpliwości powstać i na sali sejmowej, że jest to mechaniczne łączenie. Na nasze wątpliwości otrzymaliśmy wyjaśnienie — z którym zgodziliśmy się — że chodzi tutaj o zagwarantowanie praw i znalezienie terminu, w którym znaczna liczba pracowników tego aparatu zostałaby zwolniona i przekwalifikowana. Zresztą proces ten trwa już od jakiegoś czasu, zaczął się w okresie poprzedniej reorganizacji aparatu bezpieczeństwa i utworzenia w miejsce Ministerstwa Bezpieczeństwa — Komitetu do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego.</u> + <u xml:id="u-37.7" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Art. 3. mówi, że tracą moc przepisy art. 5—10 dekretu z dnia</u> + <u xml:id="u-37.8" who="#komentarz">7</u> + <u xml:id="u-37.9" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">grudnia 1954 r. o naczelnych organach administracji państwowej w zakresie spraw wewnętrznych i bezpieczeństwa publicznego.</u> + <u xml:id="u-37.10" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Art. 4 postanawia, że ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.</u> + <u xml:id="u-37.11" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Wysoki Sejmie! Uzasadniając słuszność i celowość zniesienia Komitetu do spraw Bezpieczeństwa Publicznego, sądzę, że powinniśmy obecny okres istnienia i działania tego organu państwowego porównać z okresem jego początkowej działalności.</u> + <u xml:id="u-37.12" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Był to okres, w którym na terenie naszego kraju i za jego granicami istniały różne orientacje polityczne i ekonomiczne co do tego, jaką ma być Polska. Czy ma być ojczyzną ludu pracującego, czy też ma być folwarkiem właścicieli ziemskich i terenem kapitalistycznego przywłaszczania dochodu narodowego.</u> + <u xml:id="u-37.13" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Jasne jest, że klasa robotnicza, chłopstwo oraz wszyscy ludzie pracy, którzy w poprzednich pokoleniach wymarzyli, wyidealizowali sobie Polskę dla mas pracujących, o taką to właśnie Polskę konspirowali, o taką Polskę walczyli za caratu, za sanacji i za czasów bestialskiego najazdu hitlerowskiego. Jednakże długie lata, poprzedzające wyzwolenie narodowe i społeczne, są latami rozwoju w tym kierunku aż do czasów obecnych. Były one nasycone przez wrogów wyzwolenia różnorakimi środkami emocjonalnego oddziaływania i dezorientowania różnych środowisk w narodzie co do sytuacji międzynarodowej i wewnętrznej i tego, kto i jaka organizacja w kraju najlepiej pokieruje najżywotniejszymi sprawami narodu.</u> + <u xml:id="u-37.14" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Nic więc dziwnego, że byli właściciele ziemscy i byli właściciele kopalń, hut i fabryk mieli swych sprzymierzeńców w kraju i pomoc kapitalistycznej zagranicy.</u> + <u xml:id="u-37.15" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Nieprzyjaciel ludu pracującego słał różne środki z zagranicy, nasyłał szpiegów i dywersantów.</u> + <u xml:id="u-37.16" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Jak wszystkim wiadomo, ze szpiegiem, dywersantem i podstępnym, uzbrojonym przeciwnikiem nie można skutecznie walczyć jedynie drogą agitowania i przekonywania.</u> + <u xml:id="u-37.17" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Oto punkt wyjścia konieczności działania organu państwowego, powołanego do zwalczania i unieszkodliwiania tego typu wroga Polski ludu pracującego.</u> + <u xml:id="u-37.18" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">W szeregach organów bezpieczeństwa od kul przeciwnika na przestrzeni lat zginęło setki i tysiące funkcjonariuszów tego aparatu, rekrutujących się z najofiarniejszych i najgorętszych patriotów, synów klasy robotniczej, chłopstwa i inteligencji.</u> + <u xml:id="u-37.19" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Nie ich jest winą, że w latach następnych w tymże aparacie, w niektórych jego ogniwach zrodziło się zwyrodnienie, do którego mogło nie dojść, gdyby w porę i dialektycznie oceniono głębokie przemiany zachodzące w społeczeństwie, gdyby do kierownictwa aparatu tego organu nie dopuszczono niektórych jednostek zwyrodniałych, które działały bez kontroli i na szkodę klasy robotniczej i jej sojuszników, dopuszczając się aktów bezprawia.</u> + <u xml:id="u-37.20" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Mimo tej smutnej prawdy trzeba przyznać, że w aparacie tym jest ogromna ilość uczciwych i ofiarnych pracowników, którzy z głębokim bólem przeżywają to zło, które się wkradło do aparatu. Jest ogromna ilość tych, którzy nic wspólnego nie mieli ze zwyrodnialcami, potępiając ich metody bezprawia i gwałtu.</u> + <u xml:id="u-37.21" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Partia i Rząd po XX Zjeździe KPZR i po III Plenum KC PZPR, gdy dostrzegły, że macki i metody beriowszczyzny sięgnęły aż do naszego kraju, postanowiły o ile możności naprawić krzywdy wyrządzone przez niektóre ogniwa tego aparatu. Zdecydowano, że niektórych ludzi w tym aparacie należy pociągnąć do odpowiedzialności karnej oraz dokonać zmian oczyszczających, to jest zmienić niektóre stanowiska kierownicze i dokonać zmian organizacyjnych i personalnych, przekształcając Ministerstwo Bezpieczeństwa na Komitet do Spraw Bezpieczeństwa.</u> + <u xml:id="u-37.22" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Obecnie, zgodnie z uchwałami VIII Plenum KC PZPR i zapowiedzią I sekretarza KC Władysława Gomułki, Rząd przedstawia projekt ustawy o dalszej naprawie, tj. zniesieniu Komitetu do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego. Sprawy zaś ochrony ustroju ludowo-demokratycznego, ustalonego Konstytucją Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, i interesów państwa przed wrogą działalnością szpiegowską i terrorystyczną proponuje przekazać do zakresu działania Ministra Spraw Wewnętrznych.</u> + <u xml:id="u-37.23" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Z upoważnienia Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Komisji Spraw Ustawodawczych proszę Wysoki Sejm o przyjęcie i zatwierdzenie zreferowanego przeze mnie projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-37.24" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Wysoki Sejmie! Przechodząc do zreferowania, projektu ustawy o zniesieniu Ministerstwa Państwowych Gospodarstw Rolnych nie będę cytował tej ustawy z uwagi, iż jej układ redakcyjny jest podobny jak ustawy o zniesieniu Komitetu do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego, inny tylko jest termin wejścia jej w życie, mianowicie ustawa ta wchodzi w życie z dniem 1 grudnia br.</u> + <u xml:id="u-37.25" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Projekt ustawy, który referuję, zawiera postanowienia zniesienia urzędu Ministra Państwowych Gospodarstw Rolnych i przekazania do właściwości Ministra Rolnictwa spraw państwowych przedsiębiorstw gospodarki rolnej i hodowlanej oraz przemysłu rolnego, tj. spraw należących dotychczas do zakresu działania Ministra Państwowych Gospodarstw Rolnych.</u> + <u xml:id="u-37.26" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Uzasadnienie tej ustawy, jej potrzeby i celowości dokonywało się na przestrzeni lat. Na różnych zebraniach w wypowiedziach i dezyderatach, w radach narodowych i z okazji różnych zebrań chłopskich, jak i aktywu społecznego podkreślano jej konieczność. Niejednokrotnie na spotkaniach z wyborcami dawali temu wyraz posłowie Sejmu PRL.</u> + <u xml:id="u-37.27" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Państwowe gospodarstwa rolne po przykładach złej gospodarki w ostatnich latach poprawiły swą pracę i osiągnęły znaczne postępy w rozwoju gospodarczym. Jednakże rozdzielenie zadań podnoszenia produkcji rolnej i hodowlanej od całości rozwoju rolnictwa, ich szufladkowanie i podział między dwa Ministerstwa, wydaje się być niesłuszne, gdyż rozprasza kadry rolnicze i inne środki, podrażając zarządzanie gospodarką rolną.</u> + <u xml:id="u-37.28" who="#PoselWojciechowskiGrzegorz">Dlatego z upoważnienia Komisji Rolnej, Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Komisji Spraw Ustawodawczych proszę Wysoki Sejm o uchwalenie projektu tej ustawy.</u> + </div> + <div xml:id="div-38"> + <u xml:id="u-38.0" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów chcę zabrać głos w związku ze zreferowanymi projektami ustaw?</u> + <u xml:id="u-38.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-38.2" who="#Marszalek">Przystępujemy więc do głosowania.</u> + <u xml:id="u-38.3" who="#Marszalek">Zaznaczam, że są dwa projekty ustaw do przegłosowania. Chodzi o zmianę organizacji naczelnych organów administracji publicznej w zakresie bezpieczeństwa publicznego — i w zakresie rolnictwa. Każdy z tych projektów ustaw będziemy oczywiście głosować osobno.</u> + <u xml:id="u-38.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie organizacji naczelnych organów administracji publicznej w zakresie rolnictwa, w brzmieniu proponowanym przez Komisje Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości, Rolnictwa oraz Spraw Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-38.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-38.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-38.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-38.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o zmianie organizacji naczelnych organów administracji publicznej w zakresie rolnictwa — jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-38.9" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie organizacji naczelnych organów administracji publicznej w zakresie bezpieczeństwa publicznego, w brzmieniu proponowanym przez Komisje Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Spraw Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-38.10" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-38.11" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-38.12" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-38.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o zmianie organizacji naczelnych organów administracji publicznej w zakresie bezpieczeństwa publicznego — jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-38.14" who="#Marszalek">Obecnie zabierze głos Prezes Rady Ministrów ob. Józef Cyrankiewicz celem złożenia wyjaśnienia w związku z interpelacją posła Kłosiewicza.</u> + <u xml:id="u-38.15" who="#Marszalek">Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz: Wysoki Sejmie! W związku z interpelacją obywatela posła Kłosiewicza pragnę stwierdzić co następuje:</u> + <u xml:id="u-38.16" who="#Marszalek">Rząd uważa, że szerzenie się wszelkiego rodzaju plotek i pogłosek w kraju jest zjawiskiem zdecydowanie ujemnym. Tym samym Rząd jest przeciw plotkom, przeciw ich rozpowszechnianiu, w szczególności przeciw ich ponownemu rozpowszechnianiu z trybuny sejmowej. (</u> + <u xml:id="u-38.17" who="#komentarz">Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-38.18" who="#Marszalek">Ponieważ w Polsce nie ma przymusu słuchania radiostacji zagranicznych</u> + <u xml:id="u-38.19" who="#komentarz">(wesołość), przeto nie mogę miarodajnie wyjaśnić, czy rzeczywiście taka wersja wydarzeń związanych z VIII Plenum Komitetu Centralnego naszej Partii była tam rozpowszechniana, jak twierdzi poseł Kłosiewicz, tym bardziej nie mamy wpływu na treść tych audycji. </u> + <u xml:id="u-38.20" who="#Marszalek">(Wesołość.)*</u> + <u xml:id="u-38.21" who="#Marszalek">Ujemne zjawisko plotek wyrosło do rozmiarów nienormalnych — niewątpliwie na tle niedostatecznego informowania opinii w minionym okresie.</u> + <u xml:id="u-38.22" who="#Marszalek">W ostatnim okresie obserwuję szczególne napięcie plotek i pogłosek. Nastąpiło, jak wiadomo, nawet przez parę dni trwające nerwowe wykupywanie towarów przez część ludności. Plotka to zła rzecz. Bywa jadowita, zatruwa życie polityczne, mąci nastroje, przegryza organizm społeczny jak rdza żelazo. Ale walczmy z przyczynami rodzenia się plotki, takiej czy innej, a nie dopiero ze skutkami. Jedną z przyczyn była przecież sytuacja polityczna przed VIII Plenum. Po VIII Plenum naszej Partii, po decyzjach VIII Plenum, po ogólnokrajowej naradzie z poprzedniej niedzieli, na której przemawiał I Sekretarz naszej Partii tow. Władysław Gomułka i mówił między innymi o tych sprawach, było i jest obowiązkiem każdego działacza partyjnego, każdego działacza społecznego walczyć o normalizację życia politycznego w Polsce i walczyć z każdą plotką, która temu przeszkadza.</u> + <u xml:id="u-38.23" who="#Marszalek">Oczywiście interpelacja, o której mówię, temu celowi na pewno nie służy i kierownictwo Partii wyciągnęło w tej sprawie odpowiednie wnioski, które są Obywatelom Posłom znane. Mógłbym w tym miejscu także złożyć interpelację: skąd się to wzięło, jaki jest mechanizm tworzenia się plotki politycznej? Otóż ja chociażby dowiedziałem się na kilka godzin przed jej zgłoszeniem od dziennikarzy zagranicznych, z którymi tego dnia rozmawiałem, że na popołudniowym posiedzeniu należy się spodziewać jakiejś bomby w postaci tego rodzaju interpelacji, obliczonej na zaambarasowanie Rządu.</u> + <u xml:id="u-38.24" who="#Marszalek">Jak więc widzimy, interpelacje rodzą się z plotek, a czasem plotki poprzedzają interpelację. Wydaje mi się, że jedynym skutecznym środkiem zwalczania plotki politycznej jest jak najpełniejsza jawność życia publicznego i szybkie, dokładne informowanie opinii za pośrednictwem prasy, radia i zebrań. I to jest zadaniem nas wszystkich, zadaniem kierownictwa Partii, kierownictwa Rządu.</u> + <u xml:id="u-38.25" who="#Marszalek">Chciałbym, Obywatele Posłowie, poruszyć przy tej okazji jeszcze jedną sprawę, która zresztą łączy się ściśle z tematem. Otóż zarówno w okresie VIII Plenum, jak i później, w tych trudnych tygodniach, które przeżywaliśmy, które mamy za sobą, w trudnej sytuacji wewnętrznej i w skomplikowanej sytuacji międzynarodowej, którą nasze społeczeństwo przeżywa niezwykle intensywnie i gorąco — trzeba stwierdzić: żadne plotki ani pogłoski, a także żadne nastroje nie zdołały zachwiać zdecydowanej, patriotycznej, pełnej czujności a zarazem pełnej rozwagi postawy naszej klasy robotniczej, warszawskiej klasy robotniczej i klasy robotniczej całego kraju, naszej inteligencji i mas chłopskich. Można powiedzieć — całego narodu, w każdym razie jego podstawowych części, najlepszych części. I to wielkie poczucie odpowiedzialności jest chyba najpewniejszą gwarancją tego, że na straży uchwał i decyzji VIII Plenum stoi całe społeczeństwo, pełne czujności i pełne rozwagi.</u> + <u xml:id="u-38.26" who="#Marszalek">To dopiero daje możność rozwijania naszej polityki, ugruntowanej zaufaniem i poparciem narodu.</u> + <u xml:id="u-38.27" who="#Marszalek">Chciałbym z tego miejsca zwrócić się z apelem, aby żadne plotki i pogłoski, które w takich okresach rodzą się na gruncie jakichś drobnych przyczyn, a czasem i bez żadnego uzasadnienia — aby żadne plotki i pogłoski nie zachwiały i na przyszłość tego poczucia odpowiedzialności i dyscypliny społecznej, które cechowało nasze społeczeństwo w ostatnim okresie.</u> + <u xml:id="u-38.28" who="#Marszalek">Pamiętajmy, że to poczucie odpowiedzialności i poczucie dyscypliny społecznej stanowi podstawowy warunek dalszej realizacji wytyczonych na VIII Plenum, związanych ze sobą narodowych i socjalistycznych celów.</u> + <u xml:id="u-38.29" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-38.30" who="#Marszalek">Do Prezydium Sejmu wpłynęły pewne wnioski dotyczące zmian w składzie Rady Państwa. W związku z tym Prezydium Sejmu uzupełniło porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia przez dodanie punktu: Zmiany w składzie Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-38.31" who="#Marszalek">Czy są jakieś uwagi w sprawie tej propozycji?</u> + <u xml:id="u-38.32" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-38.33" who="#Marszalek">Przystępujemy do rozpatrzenia sprawy zmian w składzie Rady Państwa.</u> + <u xml:id="u-38.34" who="#Marszalek">W wyniku porozumienia Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego wpłynął wniosek o dokonanie przez Sejm PRL następujących zmian w składzie Rady Państwa:</u> + <u xml:id="u-38.35" who="#Marszalek">1.Wobec powołania przez Sejm ob. Stefana Ignara na stanowisko Wiceprezesa Rady Ministrów — odwołanie ob. Stefana Ignara w związku z tym ze stanowiska zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa, a powołanie na stanowisko zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa ob. posła Czesława Wycecha.</u> + <u xml:id="u-38.36" who="#Marszalek">2.W związku z prośbą ob. Wacława Barcikowskiego o odwołanie go ze względu na zły stan zdrowia ze stanowiska zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa — odwołanie ob. Wacława Barcikowskiego z tego stanowiska oraz powołanie na stanowisko zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa ob. posła prof. Stanisława Kulczyńskiego.</u> + <u xml:id="u-38.37" who="#Marszalek">3.W związku z prośbą ob. Władysława Kowalskiego o odwołanie go ze względu na ciężki stan zdrowia ze stanowiska członka Rady Państwa — odwołanie ob. Władysława Kowalskiego z tego stanowiska oraz powołanie na stanowisko członka Rady Państwa ob. Bolesława Podedwornego.</u> + <u xml:id="u-38.38" who="#Marszalek">4.Zgodnie z wnioskiem posłów PZPR odwołanie ze stanowiska członka Rady Państwa ob. Wiktora Kłosiewicza.</u> + <u xml:id="u-38.39" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie przedstawionych wniosków?</u> + <u xml:id="u-38.40" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-38.41" who="#Marszalek">Zgodnie z art.</u> + <u xml:id="u-38.42" who="#komentarz">22</u> + <u xml:id="u-38.43" who="#Marszalek">regulaminu Sejmu wybór na poszczególne stanowiska w Radzie Państwa w razie ich opróżnienia w czasie trwania kadencji Sejmu następuje zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-38.44" who="#Marszalek">Na podstawie listy obecności stwierdzam, że w posiedzeniu bierze udział więcej niż połowa ogólnej liczby posłów.</u> + <u xml:id="u-38.45" who="#Marszalek">Proponuję, aby przedstawione wnioski głosować łącznie. Jeśli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgadza się na tę propozycję.</u> + <u xml:id="u-38.46" who="#Marszalek">Nikt się nie sprzeciwia.</u> + <u xml:id="u-38.47" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-38.48" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za dokonaniem przedstawionych przeze mnie zmian w składzie Rady Państwa — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-38.49" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-38.50" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-38.51" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-38.52" who="#Marszalek">Stwierdzam, że:</u> + <u xml:id="u-38.53" who="#Marszalek">— wobec powołania ob. Stefana Ignara na stanowisko Wiceprezesa Rady Ministrów i odwołania go w związku z tym ze stanowiska Zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa — Sejm powołał na stanowisko Zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa ob. posła Czesława Wycecha;</u> + <u xml:id="u-38.54" who="#Marszalek">— w związku z prośbą ob. Wacława Barcikowskiego o odwołanie go ze stanowiska zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa — Sejm odwołał go z tego stanowiska oraz powołał na stanowisko zastępcy Przewodniczącego Rady Państwa ob. posła prof. Stanisława Kulczyńskiego;</u> + <u xml:id="u-38.55" who="#Marszalek">— w związku z prośbą ob. Władysława Kowalskiego o odwołanie go ze stanowiska członka Rady Państwa — Sejm odwołał go z tego stanowiska oraz powołał na członka Rady Państwa ob. posła Bolesława Podedwornego;</u> + <u xml:id="u-38.56" who="#Marszalek">—zgodnie z wnioskiem posłów PZPR — Sejm odwołał ze stanowiska członka Rady Państwa ob. Wiktora Kłosiewicza.</u> + <u xml:id="u-38.57" who="#Marszalek">Przystępujemy do następnego punktu porządku dziennego: Zmiany w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-38.58" who="#Marszalek">Proszę Obywatela Prezesa Rady Ministrów o zabranie głosu w celu przedstawienia wniosków w sprawie zmian w składzie Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-38.59" who="#Marszalek">Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz: Wysoki Sejmie! Jeżeli chodzi o obsadę resortu rolnictwa, który został dziś utworzony z połączenia Ministerstwa Rolnictwa i Ministerstwa PGR — myśmy prosili, żeby ustawa weszła w życie z dniem i grudnia, żebyśmy mogli kandydaturę na Ministra Rolnictwa przedstawić później, ponieważ nad osobą Ministra Rolnictwa, tak ważnego działu w naszej gospodarce, tak żywo interesującego masy chłopskie, no i cały naród, chcemy się jeszcze zastanowić wespół z innymi stronnictwami, szczególnie Stronnictwem Ludowym, zważywszy, że w tej chwili jest to resort połączony, obejmujący całe rolnictwo. Dlatego nie przedstawiam w tej chwili żadnych wniosków personalnych, jeżeli chodzi o ten resort.</u> + <u xml:id="u-38.60" who="#Marszalek">Jest propozycja, ażeby przyjąć rezygnację obywatela Marszałka Polski Konstantego Rokossowskiego ze stanowiska Wiceprezesa Rady Ministrów i Ministra Obrony Narodowej i żeby na stanowisko Ministra Obrony Narodowej powołać obywatela Generała Dywizji Mariana Spychalskiego.</u> + <u xml:id="u-38.61" who="#Marszalek">Mogę podać — choć mianowanie wiceministrów nie należy do kompetencji Sejmu — że na zajmowane dotychczas przez gen. Spychalskiego stanowisko Wiceministra Obrony Narodowej i Szefa Zarządu Politycznego Wojska Polskiego Rząd — formalnie Prezes Rady Ministrów — zamierza powołać w najbliższym czasie gen. Janusza Zarzyckiego, obecnie przewodniczącego Prezydium Stołecznej Rady Narodowej , byłego przewodniczącego Związku Młodzieży Polskiej. To mówię po prostu dla informacji, ażeby był obraz całości tych zmian, ponieważ ta rzecz nie będzie stawiana jako wniosek.</u> + <u xml:id="u-38.62" who="#Marszalek">Następnie jest propozycja, ażeby na stanowisko Ministra Oświaty powołać ob. Władysława Bieńkowskiego, zwalniając tym samym z pełnienia tych funkcji ob. Feliksa Baranowskiego, który przejdzie do innej pracy.</u> + <u xml:id="u-38.63" who="#Marszalek">Jest również propozycja, ażeby odwołać ze stanowiska Ministra Zdrowia ob. Jerzego Sztachelskiego w związku z tym, że Rząd powierzył mu — już niejako uprzedzając tę decyzję — udział w tzw. Komisji Porozumiewawczej dla przeprowadzenia rozmów z Episkopatem w celu załatwienia wszelkich spornych spraw i regulowania stosunków między Kościołem a Państwem. Dlatego chcemy ob. Sztachelskiemu powierzyć opiekę nad tym działem pracy państwowej i pozostawić go w składzie Rady Ministrów jako ministra do prowadzenia tych spraw z ramienia Rządu.</u> + <u xml:id="u-38.64" who="#Marszalek">Następnie proponujemy, ażeby na stanowisko Ministra Zdrowia powołać ob. prof. Rajmunda Barańskiego, znanego uczonego, członka Rady Naukowej przy Ministerstwie Zdrowia, przewodniczącego Rady Naukowej Instytutu Matki i Dziecka i kierownika poprzednio Państwowego Instytutu Matki i Dziecka — bezpartyjnego.</u> + <u xml:id="u-38.65" who="#Marszalek">Dalej jest propozycja, ażeby przychylić się do wniosku ob. Mieczysława Popiela i zwolnić go ze stanowiska Ministra Żeglugi. Ob. Popiel przejdzie do innej pracy, którą mu Partia wyznaczy. I powołać na to stanowisko ob. dr Stanisława Darskiego, który był w okresie powojennym doradcą Ministra Handlu Zagranicznego i Żeglugi w 1946 r., następnie wicedyrektorem Generalnego Inspektoratu dla Portów i Żeglugi, potem dyrektorem tego Inspektoratu, potem dyrektorem Departamentu Portów i Żeglugi w Ministerstwie, następnie naczelnym dyrektorem Gdynia-Ameryka — Linie Żeglugowe, który zajmował się jako członek Komisji Mieszanej dla spraw reparacji sprawą rewindykacji naszej floty z reparacji poniemieckich. Jest to kandydatura także fachowa.</u> + <u xml:id="u-38.66" who="#Marszalek">Wreszcie jest wniosek, aby przychylić się do prośby ob. Eugeniusza Szyra i zwolnić go ze stanowiska Ministra Budownictwa.</u> + <u xml:id="u-38.67" who="#Marszalek">Jest propozycja nasza, to znaczy Rządu, ażeby w tej chwili ministra na ten resort jeszcze nie mianować, natomiast żeby tymczasem powierzyć kierownictwo resortu wiceministrowi, którego zamierzamy jutro powołać, ponieważ on dotychczas w składzie kierowniczym tego resortu nie pracował — ob. Władysławowi Kopciowi.</u> + <u xml:id="u-38.68" who="#Marszalek">To także nie należy, że tak powiem, do kompetencji Sejmu, niemniej ponieważ chcemy ob. Kopciowi powierzyć kierownictwo tego resortu na czas, dopóki nie przyjdziemy z kandydaturą ministra, poinformuję, że jest on obecnie naczelnym dyrektorem Centralnego Zarządu Budownictwa Wojskowego, że ma za sobą w latach powojenych długie lata pracy w resorcie budownictwa na najrozmaitszych stanowiskach i według oceny wszystkich, którzy się z nim stykali nadaje się na stanowisko wiceministra i na kierownicze stanowisko w resorcie.</u> + <u xml:id="u-38.69" who="#Marszalek">Mogę dodać, że jeśli chodzi o dotychczasową liczbę wiceministrów w tym resorcie, to będzie ona ulegać dalszemu zmniejszaniu, a oprócz tego niektórzy wiceministrowie będą przechodzić do innej roboty i będziemy szukać na te konieczne do obsadzenia stanowiska wiceministrów nowej obsady z kadry produkcyjnej w budownictwie. To już będzie sprawa następnych posunięć, ażeby dobierać nowe kierownictwo resortu możliwie z jak największą rozwagą.</u> + <u xml:id="u-38.70" who="#Marszalek">To są te wnioski, Obywatele Posłowie, które z polecenia Rządu, naszej Partii, Biura Politycznego chciałem zreferować.</u> + <u xml:id="u-38.71" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-38.72" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję.</u> + <u xml:id="u-38.73" who="#Marszalek">Głos ma poseł woj. krakowskiego Bolesław Drobner.</u> + </div> + <div xml:id="div-39"> + <u xml:id="u-39.0" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Wysoki Sejmie! Spośród wielu listów, jakie otrzymywałem w ostatnich czasach od wyborców w tym okręgu, który reprezentuję w Sejmie — listów z całej Polski, wyróżnił się jeden list, mianowicie od pracownika Narodowego Banku Polskiego w Tarnowie, Władysława Kwiatkowskiego. Pisze on, że właściwie należałoby postawić sprawę planu gospodarczego tak, że był plan 3-letni, później był plan 6-letni, obecny role jest rokiem przełomu, a nastąpi plan 4-letni.</u> + <u xml:id="u-39.1" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Zastanawiam się nad tym, czy można zdefiniować ten nasz rok 1956 jako rok przełomu. A jeśli przełom, to czy to jest przełom ku dobru, na drodze do socjalizmu. I o tym też będę mówił.</u> + <u xml:id="u-39.2" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Jaki jest pozytywny wykładnik tego przełomu? Oto szalone zainteresowanie w całym społeczeństwie. W klasie robotniczej zawrzało. Wszędzie w fabrykach, tak państwowych jak i w zakładach spółdzielczości pracy, wszędzie odbywają się zebrania. Na wszystkich tych zebraniach ludzie mówią, stawiają pytania, jest zainteresowanie oprawami Polski. Zainteresowanie jest na galerii tego Sejmu, zainteresowanie jest wśród uczonych i zainteresowanie olbrzymie jest wśród młodzieży.</u> + <u xml:id="u-39.3" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Niektórzy z obywateli przerazili się, gdy młodzież wychodziła pochodami na ulice — mam na myśli pochód jeden w Krakowie przed ośmiu dniami — do czego ta młodzież doprowadzi? Może by ją tak troszeczkę ukrócić, może by ona nie wtrącała się do wszystkich spraw państwowych, dalej do miejskich rad narodowych itd., może by ją ukrócić pewnymi, no, ,,delikatnymi” represjami?</u> + <u xml:id="u-39.4" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Byłem przeciwny, powiedziałem: żadnych represji wobec młodzieży, a jak największa ilość argumentów. Można przemówić do młodzieży, słuchają argumentów, nie chcą słuchać nakazów, chcą myśleć — i to jest potężny przełom.</u> + <u xml:id="u-39.5" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Jak było przedtem? Ta młodzież — jak już mówiłem na jednej z poprzednich sesji — robiła to, co jej nakazano, robiła tak mętnie, tak dziwnie, tak smutno to było, kiedy kazano młodzieży wygłaszać na zebraniach POP na uniwersytetach, w akademiach medycznych, w wyższych szkołach rolniczych referat na temat — „ekonomicznych problemów Związku Radzieckiego”. Nie wiedziała ta młodzież, że istnieją ekonomiczne problemy w Polsce Ludowej i nie przygotowywała się do tego. Młodzież studiująca na uniwersytecie nauki ekonomiczne nie myślała o tym, że w Polsce są problemy, i to takie, które doprowadziły do trudnej sytuacji gospodarczej, a natomiast mówiła o trudnych problemach ekonomicznych Związku Radzieckiego. I jak słyszeliśmy, wszyscy na komendę bili brawo.</u> + <u xml:id="u-39.6" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ukazała się raz broszura o językoznawstwie. Młodzież studiująca filologię nie badała naszych prac naukowych, prac naukowych naszych badaczy, naszych filologów, a tylko interesowała się tymi — „bazami i nadbudowami”. I bili wszyscy brawo, skandowali, byli zachwyceni sobą. Ale kłamali. Ta młodzież nie była wówczas szczera. Ta młodzież teraz przejrzała, spadła jej katarakta z oczu, a więc postępuje żywiołowo, tak jak młodzi powinni postępować, i wielki ruch, zdawało się — rewolucja na ulicach Krakowa, przeraził ludzi małego ducha. Ale skończyło się piękną manifestacją. Po jednym czy drugim przemówieniu, kiedy znaleźli się rektorowie wyższych uczelni na wielkim wiecu młodzieży w Politechnice Krakowskiej, przyjęto ich owacyjnie. I dawaliśmy młodym ludziom, naszym młodym przyjaciołom do zrozumienia, że demonstracja jakaś żywiołowa mogłaby może zaszkodzić naszej polskiej racji stanu. I poszli posłusznie do swoich pracowni, do sal wykładowych, aby uczyć się, przygotowywać się do tej wielkiej roli, jaka czeka naszą młodzież.</u> + <u xml:id="u-39.7" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Mówmy dalej. Żadnych Gryfic w stosunku do młodzieży nie należy stosować. Trzeba do tego kwiatu mimozy podchodzić z sercem pełnym zrozumienia.</u> + <u xml:id="u-39.8" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Oto jest efekt tego przełomu w tym roku. Ale jak to było przedtem? Miałem sposobność słuchania przemówień jednego rektora, który pilnował wszystkiego, o czym pisał Łysenko. Mówili o nim studenci, że jak kichnął raz Łysenko w Moskwie, to próbowano prowadzić propagandę sprzedaży tabaki, żeby i u nas w Polsce kichano.</u> + <u xml:id="u-39.9" who="#komentarz">(Wesołość.)</u> + <u xml:id="u-39.10" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Zapatrzenie było takie we wszystko to, co później rewidowali nasi towarzysze w Związku Radzieckim.</u> + <u xml:id="u-39.11" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Obecnie najwyższy czas, ażebyśmy już odeszli od tego okresu. I ten przełom jest dobry.</u> + <u xml:id="u-39.12" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Słyszeliśmy przed chwilą z ust Premiera naszego Rządu, że oto nastąpiła zmiana na stanowisku Ministra Obrony Narodowej.</u> + <u xml:id="u-39.13" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Byłem święcie przekonany, że nie będzie nikogo w tej sali, który by się serdecznie nie cieszył z tego wyboru, który my zaakceptujemy. To słuszne, że staje na tym stanowisku ciężkim i trudnym człowiek, który już odcierpiał w ostatnich latach ciężko, ale człowiek znany u nas z charakteru. To jest pozytywny moment w tym przełomie — zmiana na tym stanowisku. Powiedzieliśmy sobie, że dobrze; że późno, ale lepiej późno, niż gdyby nigdy nie było.</u> + <u xml:id="u-39.14" who="#PoselDrobnerBoleslaw">To musimy zrozumieć i trzeba podkreślić, że w całym naszym narodzie będzie niesłychane zadowolenie. Może nie będzie się objawiać w okrzykach, demonstracjach, ale na niemo, jak u niemowów będziemy się wszyscy strasznie cieszyli z tej zmiany na tym stanowisku. A Marian Spychalski to jest człowiek, który nas nie zawiedzie, ponieważ ma charakter i słucha tylko rozkazów naszego narodu, najwyższej władzy naszej — Sejmu..</u> + <u xml:id="u-39.15" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Musimy powiedzieć sobie, że my nie zmieniamy naszego stosunku do Związku Radzieckiego. Były tu i ówdzie głosy, które już liczyły się z tym, że my zepsujemy, że chcemy zepsuć stosunek nasz do Związku Radzieckiego. Nic podobnego. Na wszystkich wiecach, na wszystkich zebraniach — a brałem udział w bardzo licznych zebraniach i wiecach — wszędzie (przejawiała się jedna myśl, która powinna także dojść do uszu rządu w Związku Radzieckim, że polski naród, polskie społeczeństwo, polskie państwo nie zamierza naruszać tego stosunku, jaki jest słuszny i dobry, stosunku do Związku Radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-39.16" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ale my jesteśmy na takim trudnym południku geograficznym, że nie zawsze możemy tak mówić, jak np. na południku 12° w Rzymie mówi tow. Togliatti. Nie możemy tak mówić, jak się mówi na południku 80° w Delhi. Powołam się na dzisiejsze wiadomości w prasie naszej.</u> + <u xml:id="u-39.17" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Przeczytajmy, co mówi Togliatti w swoim przemówieniu. Nadzwyczajne zdanie — przeczytam je w całości: — „Państwa te demokracji ludowej, a więc i Związek Radziecki, i Czechosłowacka Republika, i Polska, i Rumunia, i Albania, i Węgry — państwa te muszą ustalić między sobą stosunki pełnej niezależności, pełnej suwerenności — przy równoczesnej gotowości do ustępstw wzajemnych, do współpracy w celu rozwijania socjalizmu na całym świecie. Idąc swymi własnymi drogami — państwa te mogą zapewnić takie rozszerzenie się podstaw partii i rządu, aby masy pracujące uznały, że są kierowane przez partie i rządy zadowalające ich wymagania w dziedzinie materialnej oraz moralnej.” Słuszne to stanowisko nie wymaga komentarzy. Podpisuje się Polska pod tymi słowami w całości, właśnie po wypadkach w czasie VIII Plenum.</u> + <u xml:id="u-39.18" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Mówił tow. Togliatti też — wchodził w przeszłość historyczną i wspomniał o tym, że siły antyfaszystowskie powitały z zadowoleniem w latach 1944 — 1945 oddziały Anglików i Amerykanów, które im pomogły w wyzwoleniu Włoch, natomiast pragnęły ich wyjazdu z tego kraju po wojnie.</u> + <u xml:id="u-39.19" who="#PoselDrobnerBoleslaw">My byśmy nie chcieli nigdy Anglików, bo pamiętamy, jak to w 1939 r., gdy nad Polską fruwały samoloty niemieckie i zarzucały bombami całą ziemię polską — nad Berlinem nie ukazał się żaden samolot angielski. I o tym nie zapominamy. A dalej — nie chcemy także amerykańskiej militarnej pomocy, bo wiemy, że przecież z pomocą Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej montuje się Wehrmacht, a Polska patrzy na to czujnym okiem, żeby ten Wehrmacht nie stanął przeciw Polsce.</u> + <u xml:id="u-39.20" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Są momenty w naszym życiu narodowym, są momenty na tym południku, na którym jest Polska i inne kraje, że gdy się o nich czyta, to przyznam się szczerze, gdybym umiał płakać, płakałbym rzewnymi łzami. Ale trudno, my już bez skargi nie znamy śpiewu... Znamy śpiew: przetrzymamy. Polska przetrzymała straszne okresy walki o swoją niezależność, niepodległość, suwerenność i zdobędziemy jedno, drugie i trzecie.</u> + <u xml:id="u-39.21" who="#PoselDrobnerBoleslaw">A teraz przejdźmy do innych momentów, które stanowią pewien przełom, ale odwrotnej drogi. A mianowicie spółdzielczość produkcyjna u nas nie idzie po właściwej linii.</u> + <u xml:id="u-39.22" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Ostatnio widzimy, że chłopi, którzy dawniej procesowali się o miedzę, nawet ojciec z synem czy z dziećmi swymi — obecnie zaorywują ziemię spółdzielczości produkcyjnej, tak jakby to było niczyje, jakby mogli to brać.</u> + <u xml:id="u-39.23" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Nasze spółdzielnie produkcyjne nie pracują najlepiej. Naszym zadaniem jest postawić je tak, żebyśmy z nich byli zadowoleni. Ale to jest przełom odwrotny, jeżeli uważają chłopi indywidualni za słuszne zaorywać dla siebie, z korzyścią tylko osobistą te ziemie, które należą do zespołów i do spółdzielni. To jest odwrotna strona medalu.</u> + <u xml:id="u-39.24" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Dalej mamy spółdzielczość pracy. Spółdzielczość pracy nie może pochwalić się nadzwyczajnymi rezultatami. Znam jedną spółdzielnię pracy, której zarząd, biorący płace przez cały rok, dawał urlopy bezpłatne na dwa miesiące swoim pracownikom — nie wahał się dochodzić aż do tego. Zamiast przestawić produkcję na inne tory i zatrudnić pracowników, to im wygodniej było iść na taką łatwiznę.</u> + <u xml:id="u-39.25" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Spółdzielnie pracy (niektóre) pracują źle. Ludzie uważają, że to, co robi rękodzielnik prywatny, jest dużo tańsze, no i dużo lepsze jeżeli chodzi o jakość, niż to, co daje spółdzielnia pracy. I tutaj rok przełomu nie jest najlepszy.</u> + <u xml:id="u-39.26" who="#PoselDrobnerBoleslaw">My musimy pamiętać, żeby te rzeczy złe, które są w spółdzielni pracy, zmienić i nie wracać w całości do rękodzieła. Rękodzieło państwu — przy najwyższej stopie podatkowej (a obecnie są zwalniani rękodzielnicy od podatków) — daje tylko pewien podatek, a ze spółdzielni pracy wychodzi dochód społeczny, z którego będziemy budowali drogi, będziemy budowali sanatoria, szkoły. To daje nam spółdzielnia pracy, a nie daje prywatna inicjatywa rękodzielnicza. I musimy o tym pamiętać, choćby to kogoś bolało — w tej chwili socjaliści, komuniści muszą o tym pamiętać, że sprawą socjalizmu jest właśnie jak najwyższy potencjał spółdzielczości pracy.</u> + <u xml:id="u-39.27" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Patrzmy na handel nasz, Wzbogacali się kupcy przed wojną. Pakowali towar w papier, byli uprzejmi, starali się nadążyć za wymaganiami klienteli.</u> + <u xml:id="u-39.28" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Jak to u nas się dzieje w handlu? (No, nie bez wyjątku.) Przecież ten odbiorca jest dla tych sprzedawców taki obojętny — mają oni zrobić premię i nie będą pakowali w papier, nie będą grzeczni, nie będą uprzejmi. To jest też — jeśliby to miało być w roku przełomu — też złe. To się musi zmienić.</u> + <u xml:id="u-39.29" who="#PoselDrobnerBoleslaw">W MHD w Krakowie jest 10 dyrekcji, z tych 6 dyrekcji jest deficytowych. No, czy to jest do zrozumienia? Nie. To znaczy, że gospodarka w tym handlu uspołecznionym jest niedobra.</u> + <u xml:id="u-39.30" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Nie chcę wchodzić w szczegóły, ale występujemy z aktami oskarżenia przeciw niektórym dyrekcjom MHD w Krakowie, a na pewno Obywatele Posłowie mają na swoich terenach też wiele do zarzucenia. My chcielibyśmy, ażeby i pod tym względem u nas szedł postęp, żeby ten rok przełomu był także i pod tym względem rokiem przełomu.</u> + <u xml:id="u-39.31" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Polska Zjednoczona Partia Robotnicza idzie na czele klasy robotniczej, inteligencji, idzie na czele chłopstwa polskiego — po drodze do socjalizmu. W tej chwili zauważamy, że jest okres NEP-u, że jest pewien nawrót, jest chęć powrotu do dawnych czasów, które się zawsze idealizuje. Nie znam żadnego starszego człowieka — poza sobą — który by nie mówił, że dawniej to było cudownie. A my wiemy, że nie było zawsze cudownie i teraz wracać do tego dawnego okresu, drogą NEP-u, nowej ekonomicznej polityki, nie należy. Ten okres jest. Należałoby go jak najszybciej skończyć. Powrotu do kapitalizmu nie ma i będziemy wszystkich sił używać, ażeby naprawić to, co jest złe, poprawić naszą wytwórczość, poprawić całe życie gospodarcze, żeby ten okres NEP-u jak najprędzej się skończył i żebyśmy szli tylko drogą do socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-39.32" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Mogę słowami Katona Starszego powiedzieć to, co każdy z nas przy każdej sposobności powtarzać powinien: — „Ceterum censeo Carthaginem delendam esse”. Na nasz język można przetłumaczyć: — „Zresztą sądzę, że dawny ustrój kapitalistyczny należy wytrzebić do końca i być bezwzględnym w tej drodze do socjalizmu”.</u> + <u xml:id="u-39.33" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Minęły ciężkie dnie ostatnie w Polsce bez katastrofy. Wstrzymaliśmy w dniach VIII Plenum KC PZPR cały oddech w naszych płucach, ale nabieraliśmy w trakcie tych dni ciężkich, potwornie ciężkich, oddechu do twórczej pracy. Reszta do nas należy. Jeżeli otrzymamy bardzo poważne pożyczki, kredyty tak ze Związku Socjalistycznych Republik Rad, jak i z innej strony — dużo bowiem nam potrzeba kredytów — to musimy w zachowaniu się naszym dawać gwarancję, że my te pożyczki spłacać będziemy, i to z procentami. Nic za darmo. Dlatego wzmożona praca klasy robotniczej, inżynierów, techników, nauczycielstwa, pracowników handlu i pracowników na roli, i w wyższych uczelniach i młodzieży — ta praca musi być cechą tego roku przełomu.</u> + <u xml:id="u-39.34" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Szczęście Polski od nas samych zależy.</u> + <u xml:id="u-39.35" who="#PoselDrobnerBoleslaw">Mogę powiedzieć, nie czekając na wynik głosowania, że z tymi zmianami Rządu, począwszy od Ministerstwa Obrony Narodowej do wszystkich innych, my całkowicie solidaryzujemy się i uważamy, że wkraczamy, w nowym Sejmie już wkroczymy w nowy okres, w którym salwując nasze interesy narodowe, w którym pamiętając o tym, jakie obowiązki ciążą na nas wobec dalszych pokoleń, pamiętając o tym, że niezależność naszą, niepodległość Ojczyzny i suwerenność musimy montować, sądzę, że cieszymy się z tego, że te straszne dnie obawy, przerażające dnie przeżyte w obawie przed katastrofą — że to wszystko jest za nami, a Polska szczęśliwa przetrwa.</u> + <u xml:id="u-39.36" who="#komentarz">(Przewodnictwo obejmuje Wicemarszałek Stanisław Kulczyński.)</u> + </div> + <div xml:id="div-40"> + <u xml:id="u-40.0" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Głos ma poseł woj. warszawskiego Konstanty Łubieński.</u> + <u xml:id="u-40.1" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Poseł Łubieński Konstanty: Wysoki Sejmie! Utworzenie Rządu lub zmiany w jego składzie to zawsze wydarzenie ważne. Wydaje się jednak, że zmiany dokonane w obecnej chwili są szczególnie ważne, przypadają bowiem w okresie, w którym Ojczyzna nasza — Polska Ludowa umacnia swoją pozycję międzynarodową, a równocześnie dokonuje głębokich zmian w życiu społecznym, takich zmian, które zapewnią sprawność socjalistycznego ustroju społeczno-gospodarczego i pełny demokratyzm życia politycznego.</u> + <u xml:id="u-40.2" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Wydaje się, że w takim momencie zachodzi konieczność jasnego określenia swego stanowiska. Przemawiam w imieniu 5-osobowej grupy posłów katolickich, jednakże chciałbym reprezentować tutaj stanowisko jak najszerszych rzesz katolików w Polsce.</u> + <u xml:id="u-40.3" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Sprawa umocnienia naszej niezależności i suwerenności jest sprawą wspólną wszystkich Polaków, jakiekolwiek by wyrażali poglądy filozoficzne czy polityczne. Tutaj nie ma między nami żadnych różnic.</u> + <u xml:id="u-40.4" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Stanowisko w tej sprawie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, która wzięła odpowiedzialność za losy narodu, i stanowisko Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej znajduje pełne poparcie całego społeczeństwa, przy czym społeczeństwo to docenia nie tylko gorący patriotyzm, lecz również realizm tego stanowiska. Uchwały VIII Plenum napełniają otuchą nas wszystkich. Uchwały VIII Plenum wprowadzają życie gospodarcze na drogę racjonalnej gospodarki, umacniając socjalistyczny ustrój gospodarczo-społeczny i stwarzając warunki dla wyjścia z obecnych poważnych trudności. Przyśpieszają i pogłębiają proces demokratyzacji, nadając realną treść podstawowej zasadzie Konstytucji, że władza w naszym kraju należy do mas pracujących miast i wsi. Umacniają wreszcie praworządność, zabezpieczając w ten sposób ład społeczny i prawa obywatelskie zagwarantowane naszą Konstytucją.</u> + <u xml:id="u-40.5" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Ale chyba najważniejszym efektem dokonujących się przemian jest to, że życie społeczne staje się, po prostu mówiąc, uczciwe, oparte o zasady etyczne. Dlatego też wszystkie te procesy znajdują pełną aprobatę zdecydowanej większości społeczeństwa, w tym milionowych rzesz katolików.</u> + <u xml:id="u-40.6" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Społeczność katolicka uczestniczyła od początku w budownictwie nowego ustroju. Trzeba jednak powiedzieć szczerze, że uczestniczyła niejednokrotnie z ciężkim sercem. Obok bowiem wielu nieprawości, które wystąpiły w naszym życiu społecznym, powstał szereg problemów, które godziły w uczucia religijne katolików, i to godziły bardzo boleśnie. O tych problemach mówiliśmy niejednokrotnie z tej trybuny. Dziś, kiedy Prymas Polski ks. Kardynał Wyszyński powrócił na swe stanowisko, kiedy Rząd podjął rozmowy z przedstawicielami Episkopatu w celu uregulowania stosunków między Kościołem a Państwem, kiedy życie nasze demokratyzuje się, mamy realne podstawy do optymizmu, że istniejące jeszcze problemy zostaną rozwiązane.</u> + <u xml:id="u-40.7" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Zdajemy sobie sprawę, że zadania, które stoją przed narodem, nie są łatwe i dlatego uważam za właściwe, aby z tej wysokiej trybuny skierować moje słowa do społeczności katolików w Polsce, aby wzięła ona pełny udział w dziele naprawy i dalszego rozwoju Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Idzie przecież o wielkie sprawy, o sprawę umocnienia niepodległości, o realizację ustroju sprawiedliwości społecznej, którą wyraża polska droga do socjalizmu, o dalszy proces demokratyzacji, o stworzenie warunków do dalszego ugruntowania naszego sojuszu ze Związkiem Radzieckim — sojuszu opartego na zasadzie suwerenności i równości zgodnie z wolą całego narodu i będącego podstawową zasadą naszej polityki zagranicznej.</u> + <u xml:id="u-40.8" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Te wielkie sprawy zostaną urzeczywistnione, jeśli każdy w swoim miejscu pracy będzie wykonywał jak najlepiej przypadające nań społeczne obowiązki. Obowiązki te ciążą na wszystkich obywatelach, zarówno na tych, którzy pracują w aparacie państwowym, w gospodarce uspołecznionej, jak i na tych, którzy posiadają własne warsztaty pracy. Myślę tu w szczególności o wielkiej rzeszy chłopów polskich, przed którymi obecne przemiany otwierają pełne możliwości pracy i rozwoju.</u> + <u xml:id="u-40.9" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">W obecnej sytuacji koncepcja Frontu Narodowego staje się rzeczywistą płaszczyzną współpracy najszerszych mas polskiego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-40.10" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">I my, katolicy, zrzeszeni w różnych ugrupowaniach, po przełamaniu niesłusznej zasady monopolu jednego ugrupowania włączamy się w szeregi Frontu Narodowego i współpracować będziemy z Polską Zjednoczoną Partią Robotniczą, ze Zjednoczonym Stronnictwem Ludowym i Stronnictwem Demokratycznym oraz innymi ugrupowaniami społecznymi dla dobra naszej wspólnej Ojczyzny — Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-40.11" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">W powstających obecnie warunkach, nie zamazując istniejących między nami różnic, możemy współpracować jako członkowie jednego narodu na rzecz realizacji zadań, które wytycza polska współczesna racja stanu.</u> + <u xml:id="u-40.12" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Wyrażam przekonanie, że dokonane zmiany w Rządzie pozwolą Rządowi jeszcze lepiej, aniżeli dotychczas, te zadania realizować.</u> + <u xml:id="u-40.13" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-40.14" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Udzielam głosu posłowi Oskarowi Lange.</u> + </div> + <div xml:id="div-41"> + <u xml:id="u-41.0" who="#PoselLangeOskar">Z posłem Bolesławem Drobnerem łączy mnie wieloletnia przyjaźń, dlatego z podwójną przykrością muszę w tej chwili ustosunkować się do jego przemówienia. Z przykrością płynącą stąd, że mówię tutaj o przemówieniu starego przyjaciela, i z przykrością płynącą stąd, że właśnie w tej chwili, przy tej okazji przemówienie to było wypowiedziane.</u> + <u xml:id="u-41.1" who="#PoselLangeOskar">Przecież było tyle okazji do zabierania głosu w debacie na temat Planu 5-letniego, kiedy można było mówić o zagadnieniach spółdzielczości produkcyjnej i innych, o których poseł Drobner przed chwilą mówił. Ale nie o tym chcę tutaj mówić, a o wypowiedziach dotyczących naszych stosunków międzynarodowych.</u> + <u xml:id="u-41.2" who="#PoselLangeOskar">Zostały tutaj pewne rzeczy wypowiedziane, sformułowane, które wymagają wielkiej odpowiedzialności i rozwagi, zwłaszcza w tej sytuacji politycznej, w jakiej kraj nasz tak wewnętrznie, jak i w szukaniu rozwiązań swoich stosunków międzynarodowych obecnie się znajduje.</u> + <u xml:id="u-41.3" who="#PoselLangeOskar">Przed chwilą Obywatel Premier wzywał nas wszystkich do odpowiedzialności i rozwagi. Dlatego z przykrością stwierdzam, że tej odpowiedzialności poseł Drobner nie wykazał; przeciwnie, chwilę tę wykorzystał na — nie mogę tego inaczej określić, jak oratorskie popisy.</u> + <u xml:id="u-41.4" who="#komentarz">(Głos: Prowokacja. Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-41.5" who="#PoselLangeOskar">Chciałbym stwierdzić, że przemówienie to nie było wygłoszone w imieniu posłów Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, ale było przemówieniem czysto indywidualnym. Dlatego też nie wolno z niego wyciągać żadnych, dalej idących konsekwencji politycznych niż takie, jakie płyną z wypowiedzi czysto, ściśle indywidualnego poglądu.</u> + <u xml:id="u-41.6" who="#PoselLangeOskar">W tej chwili chciałbym się przyłączyć — i sądzę, że w imieniu całej Izby — do apelu Obywatela Premiera, aby wszystkie nasze wystąpienia były kierowane głęboką troską o przyszłość naszego narodu, o przyszłość polskiego socjalizmu. Miarą tej troski jest zrozumienie wymogów polskiej racji stanu.</u> + <u xml:id="u-41.7" who="#PoselLangeOskar">Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, z której ramienia jestem posłem, będzie konsekwentnie kontynuowała swój wysiłek zmierzający do wzmocnienia naszej suwerenności narodowej i państwowej, do budowania socjalizmu własną drogą, odpowiadającą naszym polskim warunkom historycznym i potrzebom polskiego narodu.</u> + <u xml:id="u-41.8" who="#PoselLangeOskar">Z tej drogi Polska Zjednoczona Partia Robotnicza nie zejdzie.</u> + <u xml:id="u-41.9" who="#PoselLangeOskar">Równocześnie Polska Zjednoczona Partia Robotnicza będzie budowała socjalizm w Polsce, wzmacniała podstawy naszej suwerenności w sposób i metodami, które zapewnią skuteczność jej wysiłku, a w szczególności będzie to robiła w warunkach bezpieczeństwa naszego kraju, naszego narodu, którego gwarancją jest współpraca ze wszystkimi krajami budującymi socjalizm, którego gwarancją również są istniejące układy ze Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich. To jest podstawą naszej polityki zagranicznej, to jest wyrazem naszego interesu narodowego, racją stanu polskiego narodu, racją stanu polskiego socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-41.10" who="#PoselLangeOskar">Tej racji stanu Partia nasza będzie strzegła i w jej rękach ona jej bezpieczna.</u> + <u xml:id="u-41.11" who="#komentarz">(Długotrwałe oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-42"> + <u xml:id="u-42.0" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Nikt więcej z Obywateli Posłów nie zapisał się do głosu w sprawie wniosków Rządu. Proponuję, ażeby przedstawione wnioski przegłosować łącznie.</u> + <u xml:id="u-42.1" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Sejm zgodził się na to.</u> + <u xml:id="u-42.2" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Sprzeciwu nie słyszę.</u> + <u xml:id="u-42.3" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-42.4" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Kto z Obywateli Posłów jest za zatwierdzeniem przez Sejm zmian w składzie Rady Ministrów, proponowanych przez ob. Prezesa Rady Ministrów — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-42.5" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-42.6" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-42.7" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-42.8" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Stwierdzam, że Sejm — odwołał ze stanowiska Wiceprezesa Rady Ministrów Ministra Obrony Narodowej ob. Marszałka Polski Konstantego Rokossowskiego oraz powołał na stanowisko Ministra Obrony Narodowej ob. Generała Dywizji Mariana Spychalskiego;</u> + <u xml:id="u-42.9" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">— odwołał ob. Feliksa Baranowskiego ze stanowiska Ministra Oświaty i powołał na to stanowisko ob. Władysława Bieńkowskiego;</u> + <u xml:id="u-42.10" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">— odwołał ob. Jerzego Sztachelskiego ze stanowiska Ministra Zdrowia z pozostawieniem go w składzie Rady Ministrów jako ministra oraz powołał ob. prof. Rajmunda Barańskiego na stanowisko Ministra Zdrowia;</u> + <u xml:id="u-42.11" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">— odwołał ob. Mieczysława Popiela ze stanowiska Ministra Żeglugi i powołał na to stanowisko ob. dr Stanisława Darskiego;</u> + <u xml:id="u-42.12" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">— odwołał ob. Eugeniusza Szyra ze stanowiska Ministra Budownictwa.</u> + <u xml:id="u-42.13" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Na tym kończymy dzisiejsze obrady.</u> + <u xml:id="u-42.14" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Do Prezydium Sejmu wpłynęły następujące interpelacje:</u> + <u xml:id="u-42.15" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">1.Interpelacja posłów: Alicji Musiałowej, Ireny Sztachelskiej, Marii Jaszczukowej, Jadwigi Prawdzicowej, Ireny Piwowarskiej, Zofii Tomczyk, Eugenii Furmaniakowej, Małgorzaty Nowickiej do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie zmiany systemu zasiłków rodzinnych.</u> + <u xml:id="u-42.16" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">2.Interpelacja posłów woj. gdańskiego do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie zaopatrzenia Żuław w opał.</u> + <u xml:id="u-42.17" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">3.Interpelacja posłów Wojewódzkiego Zespołu Poselskiego w Gdańsku do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie przekazania na cele mieszkalne szeregu budynków na terenie Trójmiasta.</u> + <u xml:id="u-42.18" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">4.Interpelacja posła Alfreda Trawińskiego do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie braku środków lokomocji w terenowej służbie weterynaryjnej.</u> + <u xml:id="u-42.19" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Interpelacje te Prezydium Sejmu, w myśl art. 53 regulaminu Sejmu, przesłało Prezesowi Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-42.20" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Komunikat:</u> + <u xml:id="u-42.21" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Jutro, tj. dnia 14 listopada br., odbędzie się posiedzenie komisji sejmowych według następującego planu:</u> + <u xml:id="u-42.22" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">1)wspólne posiedzenie Komisji Spraw Ustawodawczych oraz Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości — o godz. 9;</u> + <u xml:id="u-42.23" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">2)wspólne posiedzenie Komisji Spraw Ustawodawczych i Komisji Przemysłu — o godz. 11;</u> + <u xml:id="u-42.24" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">3)wspólne posiedzenie Komisji Spraw Ustawodawczych oraz Komisji Pracy i Zdrowia — o godz. 16;</u> + <u xml:id="u-42.25" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">4)posiedzenie Komisji Finansowo-Budżetowej — o godz 10.</u> + <u xml:id="u-42.26" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-42.27" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Następne posiedzenie Sejmu odbędzie się w czwartek, dnia 15 listopada br., o godz. 10.</u> + <u xml:id="u-42.28" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-42.29" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 20 min. 35.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00037-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00037-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..535826c --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00037-01/header.xml @@ -0,0 +1,61 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00037-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>37 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>37 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">37</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1956-11-15</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PoselIzydorczykJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Izydorczyk Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKalinowskiJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Kalinowski Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKaliszewskiStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Kaliszewski Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselPragierowaEugenia" role="speaker"> + <persName>Poseł Pragierowa Eugenia</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRozmiarekAleksander" role="speaker"> + <persName>Poseł Rozmiarek Aleksander</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSpychalskiWladyslawWitold" role="speaker"> + <persName>Poseł Spychalski Władysław Witold</persName> + </person> + <person xml:id="PoselSzczeniowskiSzczepan" role="speaker"> + <persName>Poseł Szczeniowski Szczepan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselTeisseyreStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Teisseyre Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselToczekTadeusz" role="speaker"> + <persName>Poseł Toczek Tadeusz</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00037-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00037-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..8e22bda --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00037-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,422 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja I — Sesja X</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 37 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniach 15 listopada 1956 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1956</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu ustaliło porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia, który został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">W dniu wczorajszym wpłynął do laski marszałkowskiej z inicjatywy Rządu projekt ustawy o uregulowaniu zaległych roszczeń dodatkowych ze stosunku pracy.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">W związku z tym Prezydium Sejmu proponuje, aby uzupełnić porządek obrad sesji przez dodanie tego projektu ustawy.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Czy są jakieś uwagi w sprawie tej propozycji?</u> + <u xml:id="u-2.7" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.8" who="#Marszalek">Ponieważ nie słyszę sprzeciwu, uważam, że Sejm proponowane uzupełnienie porządku obrad sesji przyjął.</u> + <u xml:id="u-2.9" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych o projektach ustaw:</u> + <u xml:id="u-2.10" who="#Marszalek">a)o zmianie dekretu o zaopatrzeniu inwalidów wojskowych i ich rodzin (druki nr 88 i 116), b)o zmianie przepisów o zasiłkach i pomocy dla ofiar wrogów demokratycznego ustroju Polski (druki nr 89 i 117), c)o podwyższeniu i przywróceniu niektórych zaopatrzeń dla osób pozostałych po uczestnikach ruchu podziemnego i partyzanckiego, poległych w walce o wyzwolenie Polski spod najazdu hitlerowskiego (druki nr 90 i 118).</u> + <u xml:id="u-2.11" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Eugenia Pragierowa.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#PoselPragierowaEugenia">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Pracy i Zdrowia oraz Komisji Spraw Ustawodawczych mam zaszczyt przedstawić Wysokiej Izbie do decyzji projekty trzech ustaw, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PoselPragierowaEugenia">—ustawy o zmianie dekretu o zaopatrzeniu inwalidów wojskowych i ich rodzin, —ustawy o zmianie przepisów o zasiłkach i pomocy dla ofiar wrogów demokratycznego ustroju Polski, —ustawy o podwyższeniu i przywróceniu niektórych zaopatrzeń dla osób pozostałych po uczestnikach ruchu podziemnego i partyzanckiego, poległych w walce o wyzwolenie Polski spod najazdu hitlerowskiego.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PoselPragierowaEugenia">Ustawy te stanowią nowy krok w kierunku dalszego podwyższenia świadczeń rentowych.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PoselPragierowaEugenia">Wojna i okupacja doprowadziły do tego, że mamy dzisiaj na ziemi polskiej dziesiątki tysięcy inwalidów wojennych i wojskowych i takież liczne rzesze członków rodzin inwalidów pobierających zaopatrzenie ze skarbu państwa. Obecnie pobiera zaopatrzenie to około 79 tys. inwalidów, 64 tys. wdów, 23 tys. sierot i 6 tys. rodziców.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PoselPragierowaEugenia">Rozpiętość rent inwalidów wojennych i wojskowych jest bardzo znaczna, z tym, że przeważają renty bardzo niskie; dotyczy to zwłaszcza inwalidów wojennych z pierwszej wojny światowej.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PoselPragierowaEugenia">Wysoki. Sejmie! Nie mogę, mówiąc o tym opłakanym poziomie wysokości obecnych rent w dwunastym roku po wyzwoleniu, pominąć faktu, że dzisiaj dopiero zamykamy epokę, którą cechowały tak dające się we znaki społeczeństwu wypaczenia pomiędzy zadaniami produkcyjnymi i społecznymi Państwa Ludowego, tak wielkie rozbieżności między potrzebami ludności a wyznaczonymi środkami ich zaspokojenia.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PoselPragierowaEugenia">W przemówieniu swym na jednej z ostatnich sesji sejmowych o pracach Rządu w dziedzinie aktualnych zagadnień gospodarki narodowej Premier Cyrankiewicz, mówiąc o funduszu płac powiększonym obecnie w skali rocznej o przeszło 7 miliardów zł, stwierdził, że — „jest to największa suma na poprawę stopy życiowej użyta na wzrost zarobków w jednym roku — w całym naszym dwunastoleciu”. A przecież jest to suma wciąż niska w stosunku do naszych potrzeb.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PoselPragierowaEugenia">Toć dopiero ustawa o Planie 5-letnim stwierdza, że — „za podstawowe zadanie Planu 5-letniego należy uznać maksymalnie możliwą w obecnych warunkach poprawę stopy życiowej ludności” i — co jest niezmiernej wagi — ustanawia zarazem, że — „temu zadaniu powinny być podporządkowane wszystkie proporcje planu, zwłaszcza zaś plan inwestycyjny”.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PoselPragierowaEugenia">Nie mogę jednak, referując sprawę rent — i to na sesji, na której uchwalane są wytyczne kierunków rozwoju gospodarczego w Planie 5-letnim — nie zauważyć, że zagadnienie wysokości rent dotychczas w planie nie znalazło odpowiedniego wyrazu, a podkreślić pragnę, że właśnie zagadnienie rent powinno stać się w planach gospodarczych przedmiotem konkretnych ustaleń, które podobnie jak cały plan gospodarczy winny podlegać społecznej i parlamentarnej kontroli wykonania i stanowić dla ludności pracującej zapewnienie systematycznej i stałej poprawy warunków jej życia.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PoselPragierowaEugenia">Projekt ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych, przedłożony Wysokiemu Sejmowi, obejmuje jedynie — jak z samego tytułu wynika — sprawy zaopatrzenia rentowego. Jako sprawozdawca Komisji do tych tylko spraw się ograniczam i nie poruszam tego zespołu zagadnień, związanych z tak zwaną produktywizacją inwalidów, z protezowaniem, z opieką itp., które dopiero łącznie z rentami dają nam całość obrazu wysiłku państwa ku ułatwieniu i podniesieniu życia inwalidów.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PoselPragierowaEugenia">Projekt ustawy wprowadza zmiany na lepsze w dotychczasowym stanie rzeczy. A mianowicie:</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PoselPragierowaEugenia">—podwyżkę rent, —odprawę jednorazową dla wdów i rodziców, których renty nie ulegają podwyższeniu, —automatyczny przydział inwalidów do jednej z istniejących, ustawowo już określonych grup inwalidów.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PoselPragierowaEugenia">Ze świadczeń, które ustawa powiększa, wymienić należy te, które podwyższają renty dla wdów, dla sierot i dla rodziców. Obecnie 64 tys. wdów po inwalidach wojskowych, pobierających zaopatrzenia na podstawie przepisów obowiązujących przed 1 lipca 1954 r., otrzymuje renty w wysokości bardzo niskiej. Ustawa zmienia ten stan rzeczy w pewnej mierze. Tym wdowom mianowicie, które ukończyły 55 lat życia, względnie są inwalidami lub wychowują dziecko do lat 7, ustawa podnosi rentę do 110 zł miesięcznie, a dla nie pracujących — do 180 zł miesięcznie.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PoselPragierowaEugenia">Pozostałym wdowom — w ilości ok. 30 tys. — które nie odpowiadają tym warunkom, wypłaci się odprawę pieniężną w wysokości ich 3-letniej dotychczasowej renty.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PoselPragierowaEugenia">W. przypadkach, kiedy uprawnieni otrzymują odprawę jednorazową, zachowują jednak w każdym przypadku prawo do wszystkich świadczeń nie pieniężnych, określonych w dekrecie o zaopatrzeniu inwalidów wojskowych.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PoselPragierowaEugenia">Ustawa podwyższa również renty rodziców po inwalidach do 110 zł dla jednego rodzica, a 150 zł dla obojga, z tym, że jeśli nie pracują i nie mają innych źródeł dochodu poza rentą — do 180 zł na jednego i 260 zł dla obojga rodziców.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PoselPragierowaEugenia">Ustawa umożliwia ponowne wystąpienie o rentę tych osób, które nie zgłosiły się w ustalonym terminie. W ten sposób ustawa ponawia już zamknięte dotychczas akcje w stosunku do niektórych kategorii obywateli.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PoselPragierowaEugenia">Komisje sejmowe dokonały w projekcie rządowym kilku korzystnych poprawek, zmierzających do podniesienia i ulepszenia świadczeń rentowych.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PoselPragierowaEugenia">Dla inwalidów wojennych i wojskowych, dla których praca zawodowa jest z powodu ich stanu zdrowia niedostępna, albo w wysokim stopniu utrudniona, połączone Komisje Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych uchwaliły wprowadzenie podstawy wymiaru renty miesięcznej w wysokości 1.200 zł miesięcznie. Dotyczy to około 3 tys. osób.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PoselPragierowaEugenia">Dalej Komisje zapewniły inwalidom — jak już wspomniałam — automatyczne zaszeregowanie do jednej z trzech grup, ustalając zarazem, że zaliczenie do II grupy uzasadnia już wykazanie 80% inwalidztwa (projekt rządowy przewidywał 85%).</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PoselPragierowaEugenia">Wprowadzono 3-letnie odprawy pieniężne (projekt rządowy przewidywał 2-letnie).</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PoselPragierowaEugenia">Dalsze korzyści dla inwalidów wojskowych i wojennych, które przewiduje ustawa, wynikają z ujednolicenia z przepisami dekretu o powszechnym zabezpieczeniu emerytalnym. A mianowicie inwalidzi, którzy mają po wyzwoleniu przepracowanych 10 lat i przestali pracować, otrzymują renty obliczone od wskazanych zarobków. Dzięki temu można obliczyć, że renty tych inwalidów zwiększą się przeciętnie o 200—300 zł miesięcznie.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PoselPragierowaEugenia">Ustawa wprowadza korzystniejsze warunki otrzymywania renty dla wdów.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PoselPragierowaEugenia">Również uprawnienia uczących się sierot do otrzymania renty przedłuża się do ukończenia 24 lat, a nie jak dotychczas lat 18.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PoselPragierowaEugenia">Wysoki Sejmie! Nasz budżet ubezpieczeniowy wynosi przeszło 13 miliardów zł w skali rocznej. Obejmuje on ok. 6,8 miliona osób, a rencistów ok. 2,2 miliona osób.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PoselPragierowaEugenia">Zwiększyliśmy budżet ten w tym roku znacznie. W skali rocznej zwiększenie to wyniesie w zakresie świadczeń na renty około 900 mln zł.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PoselPragierowaEugenia">Przewidujemy, że łącznie w drugim półroczu 1956 r. i w r. 1957 na poprawę rent i emerytur wydatkuje się 1.332 mln zł.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PoselPragierowaEugenia">Wzrost świadczeń, przewidzianych w rozpatrywanej przez Wysoki Sejm ustawie o inwalidach wojennych i wojskowych, wyniesie w skali rocznej ok. 130 mln zł, nie licząc kosztów dalszego wzrostu świadczeń uchwalonych przez Komisje, które obliczyć można na ok. 65 mln zł.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PoselPragierowaEugenia">Ten wzrost świadczeń oznacza zwiększenie o całą tę sumę udziału mas pracujących w dochodzie narodowym, a jednocześnie zwiększenie o tę sumę wydatków skarbu państwa na świadczenia dla obywateli.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PoselPragierowaEugenia">Drugi projekt ustawy — o podwyższeniu i przywróceniu niektórych zaopatrzeń dla osób pozostałych po uczestnikach ruchu podziemnego i partyzanckiego ma na celu podwyższenie dotychczasowych niskich świadczeń tych osób, które pobierają zasiłki na podstawie dawnej ustawy z 1945 r.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PoselPragierowaEugenia">Zasiłki wynoszą obecnie dla wdowy 156 zł i dla sieroty 115 zł miesięcznie.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PoselPragierowaEugenia">Projekt przewiduje, że rodzinom pobierającym zasiłki przyznaje się zamiast tych zasiłków renty rodzinne, przyjmując za podstawę wymiaru renty 500 zł. Dzięki temu rodzinie przysługiwać będzie renta — nie zatrudnionej rodzinie — ok. 400 zł miesięcznie.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PoselPragierowaEugenia">Projekt wprowadza ponadto słuszną i sprawiedliwą zasadę, a mianowicie: ponowną weryfikację uprawnień do zaopatrzeń rodzin po uczestnikach ruchu podziemnego.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PoselPragierowaEugenia">Pozwolę sobie zwrócić uwagę Wysokiej Izby, że w sprawozdaniu Komisji w art. 3, po słowie — „zainteresowanych” należy wstawić opuszczone słowa: „złożony do dnia 31.XII.1957 r.” co oznacza termin składania w tej dziedzinie wniosków ponownej weryfikacji rodzin.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PoselPragierowaEugenia">Koszt poprawy świadczeń według niniejszego projektu wyniesie w 1957 r. i latach następnych po około 10 mln zł.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PoselPragierowaEugenia">Trzeci projekt ustawy, przedłożony Wysokiej Izbie — o zasiłkach pomocy dla ofiar wrogów demokratycznego ustroju Polski dotyczy niewielkiej liczby osób. Wydanie w tej materii odrębnego aktu prawnego uzasadniają względy natury społeczno-politycznej. Jak wynika z tytułu, idzie tutaj o ofiary wrogów demokratycznego ustroju Polski i rodziny tych, którzy polegli na posterunku w trudnych pierwszych latach powojennych w służbie Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PoselPragierowaEugenia">Projekt wprowadza zmiany w przepisach dotychczasowych. Najważniejsza z tych zmian dotyczy tytułu świadczeń i poprawia wysokość zaopatrzenia dla osób objętych ustawą. Projekt podciąga mianowicie pomoc dla osób objętych tą ustawą, do rangi świadczeń rentowych.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#PoselPragierowaEugenia">Dotychczas zasiłki dla wdowy wynoszą 156 zł, a dla sierot 115 zł miesięcznie. Obecnie podstawa wymiaru renty dla osób objętych tą ustawą jest wysoka. Jest nią bowiem przeciętny zarobek tych osób, który otrzymywali bezpośrednio przed powstaniem inwalidztwa, z tym, że podstawa ta nie może wynosić mniej niż 1200 zł.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#PoselPragierowaEugenia">Wysoki Sejmie! Projekty referowanych przeze mnie ustaw były wiele dyskutowane i zmieniane na komisjach połączonych. Komisje rozszerzyły — jak już wspomniałam — w pewnym stopniu zasięg działania ustaw i podniosły wysokość niektórych świadczeń.</u> + <u xml:id="u-3.39" who="#PoselPragierowaEugenia">Podejmując te uchwały Komisje kierowały się głęboką troską o dobro rencisty, dając wyraz pragnieniu, aby sprawy rent uzyskały właściwe co do ich znaczenia socjalnego i gospodarczego miejsce w hierarchii potrzeb państwowych. Tego domaga się dzisiaj całe społeczeństwo. Domaga się klasa robotnicza.</u> + <u xml:id="u-3.40" who="#PoselPragierowaEugenia">Pragniemy, ażeby polityka naszego Państwa Ludowego wzmocniła w całej pełni ufność obywatela, że z chwilą gdy zajdzie potrzeba, gdy nie będzie on mógł liczyć na własne siły — otrzyma dostateczną pomoc ze strony państwa. Na tym polega sens społeczny ustaw ubezpieczeniowych, na tym też winna się opierać odpowiadająca humanistycznym zadaniom polityka państwa ludowego.</u> + <u xml:id="u-3.41" who="#PoselPragierowaEugenia">Wysoki Sejmie! Uchwalając wzrost świadczeń w stosunku do świadczeń ustalonych w przepisach dotychczasowych, a tym samym wzrost wydatków ze skarbu państwa, połączone Komisje brały pod uwagę potrzeby rencistów, ale i całość możliwości finansowych państwa. Komisje brały pod uwagę przede wszystkim fakt, że konieczna a coraz bardziej pogłębiająca się walka o likwidację źródeł marnotrawstwa dochodu narodowego, o usunięcie wadliwych form zarządzania, o właściwe ustawienie bodźców ekonomicznych, umożliwi wygospodarowanie środków na pokrycie tych niezbędnych potrzeb i jak najszybsze znaczne podniesienie dzisiejszych niskich rent.</u> + <u xml:id="u-3.42" who="#PoselPragierowaEugenia">W imieniu Komisji Pracy i Zdrowia oraz Komisji Spraw Ustawodawczych mam zaszczyt prosić Wysoką Izbę o przyjęcie referowanych przeze mnie projektów ustaw, wraz z poprawkami obu połączonych Komisji.</u> + <u xml:id="u-3.43" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-3.44" who="#PoselPragierowaEugenia">Marszałek: Otwieram dyskusję nad zreferowanymi projektami ustaw.</u> + <u xml:id="u-3.45" who="#PoselPragierowaEugenia">Do głosu zapisana jest poseł Irena Domańska.</u> + <u xml:id="u-3.46" who="#PoselPragierowaEugenia">Poseł Domańska Irena: Wysoki Sejmie! Omawiany na obecnej sesji projekt ustawy o rentach inwalidów wojennych i wojskowych jest — jak to zaznaczyła przed chwilą poseł Pragierowa — tylko jednym z zagadnień opieki nad inwalidami. Dlatego wydaje się słuszne poświęcić nieco uwagi i innym formom tej opieki.</u> + <u xml:id="u-3.47" who="#PoselPragierowaEugenia">Wydane w tym zakresie przez Rząd przepisy, wychodzące ze słusznego założenia konieczności roztoczenia nad inwalidami wszechstronnej opieki, nałożyły na wszystkie Ministerstwa i podległe im zakłady pracy określone obowiązki dotyczące zatrudnienia, leczenia i opieki socjalno-bytowej — Klimat minionego okresu nie sprzyjał jednak realizacji tych słusznych założeń.</u> + <u xml:id="u-3.48" who="#PoselPragierowaEugenia">I tak, jeżeli weźmiemy pod uwagę sprawy zatrudniania inwalidów, to mimo poważnych osiągnięć ilościowych, wyrażających się w dużej liczbie zatrudnionych inwalidów, nie idzie z tym w parze troska o jakościowe ustawienie inwalidów w pracy. Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej i jego organy terenowe nie potrafiły rozwiązać sprawy zatrudnienia w sposób zabezpieczający interesy inwalidy, a w szczególności ochronę jego zdrowia. Wysoce niedostateczna w zakładach pracy opieka nad człowiekiem w ogóle, a inwalidami w szczególności, zupełny prawie brak zainteresowania inwalidami przez organizacje związków zawodowych, to istotne czynniki, które sprzyjały na ogół systemowi — „upychania” inwalidów w zakładach pracy — zamiast racjonalnego, zgodnego ze wskazaniami i przeciwwskazaniami lekarskimi doboru zajęć dla inwalidów.</u> + <u xml:id="u-3.49" who="#PoselPragierowaEugenia">Również w tak ważnej dziedzinie przywracania inwalidom zdolności do pracy i sprawności fizycznej, jak protezowanie, jesteśmy w porównaniu z wielu krajami poważnie zacofani. Inwalidzi słusznie skarżą się na złą jakość protez, ich ciężar i małą przydatność w pracy. I tu również duży rozwój ilościowy wyprzedził znacznie troskę o jakość, a więc o ułatwienie życia inwalidom.</u> + <u xml:id="u-3.50" who="#PoselPragierowaEugenia">Jedną z przyczyn tego stanu jest niedostateczne oparcie działalności resortu na podstawach naukowych. Tam, gdzie chodzi o tak trudne i skomplikowane zagadnienie, jak przywrócenie inwalidzie zdolności do pracy, musi wkroczyć nauka. Toteż z uznaniem należy powitać zapowiedź Ministra Pracy i Opieki Społecznej na Komisji Pracy i Zdrowia o podjęciu prac zmierzających do powołania instytutu naukowo-badawczego rehabilitacji inwalidów. Wydaje się konieczne udzielenie resortowi daleko idącej pomocy w tym względzie i dlatego pozwalam sobie przedłożyć odpowiedni dezyderat pod adresem Rządu.</u> + <u xml:id="u-3.51" who="#PoselPragierowaEugenia">Pragnę jeszcze zwrócić uwagę na sprawy opieki socjalno-bytowej nad inwalidami. Decydującym jest tu fakt, że sami inwalidzi odczuwają ją jako wysoce niedostateczną. Cóż z tego na przykład, że Minister Zdrowia wydał przepisy regulujące sprawę leczenia inwalidów wojennych, kiedy w praktyce wydziały zdrowia dysponują tak skromną liczbą miejsc sanatoryjnych, że tylko nieliczni mogą z tego skorzystać, a w praktyce nie wszędzie jest przestrzegane załatwianie inwalidów poza kolejką w lecznictwie otwartym.</u> + <u xml:id="u-3.52" who="#PoselPragierowaEugenia">Cóż z tego, że Minister Pracy i Opieki Społecznej, ministrowie resortów gospodarczych, Minister Gospodarki Komunalnej i Centralna Rada Związków Zawodowych wydali szereg słusznych wytycznych, kiedy w praktyce są one realizowane w sposób biurokratyczny, nie uwzględniający bardzo często żywotnych interesów inwalidów. Dlatego uważam za słuszne i konieczne, by wzmocnić nadzór w tych sprawach ze strony wszystkich resortów, by wzmocnić aparat rent i pomocy społecznej w radach narodowych na szczeblu miasta i powiatu, a więc tam, gdzie stoją one najbliżej człowieka, mogą znać jego troski i potrzeby i mogą skutecznie ingerować. Za niedopuszczalny należy uznać fakt, że pracownicy, którzy mają troszczyć się o inwalidów, opiekować się nimi, są odrywani do różnych akcji, po linii skupu, wykopków itp. Dokąd ma się udać inwalida, kiedy drzwi referatu są nieraz przez tydzień i więcej zamknięte na kłódkę.</u> + <u xml:id="u-3.53" who="#PoselPragierowaEugenia">Uważam za konieczne, aby organizacje związkowe w zakładach pracy za przedmiot szczególnych wysiłków uznały opiekę nad inwalidami, żeby prezydia rad i ich wydziały kwaterunkowe zapewniły istotne pierwszeństwo w przydziale mieszkań dla inwalidów wojennych.</u> + <u xml:id="u-3.54" who="#PoselPragierowaEugenia">Bardzo istotny postęp w zakresie opieki socjalno-bytowej może być osiągnięty przez włączenie inwalidów do komisji rad narodowych, poszerzenie tych komisji o aktyw inwalidzki.</u> + <u xml:id="u-3.55" who="#PoselPragierowaEugenia">Dużą pozytywną rolę w obronie interesów inwalidów odegra niewątpliwie organizujący się obecnie Związek Inwalidów Wojennych.</u> + <u xml:id="u-3.56" who="#PoselPragierowaEugenia">Uważam również, że wiele drobnych, ale jakże dokuczliwych codziennych spraw życiowych inwalidów, rencistów i ludzi starszych wiekiem mogłoby być z powodzeniem rozwiązywane przy pomocy samego społeczeństwa.</u> + <u xml:id="u-3.57" who="#PoselPragierowaEugenia">Wiemy, jak wiele ofiarności i dobrej woli wykazuje nasze społeczeństwo, gdy zachodzi tego potrzeba.</u> + <u xml:id="u-3.58" who="#PoselPragierowaEugenia">Opieka kół PCK, Harcerstwa, czy takich zespołów jak komitety blokowe nad inwalidami, osobami starymi, opuszczonymi, mogłaby w poważnym stopniu przyczynić się do rozwiązania szeregu zwykłych, codziennych bolączek ludzi, którym państwo nie jest jeszcze w stanie zabezpieczyć dostatecznej opieki.</u> + <u xml:id="u-3.59" who="#PoselPragierowaEugenia">Wysoki Sejmie! Omawiane projekty ustaw: w sprawie zaopatrzenia inwalidów wojskowych i ich rodzin; w sprawie podwyższenia i przywrócenia niektórych zaopatrzeń dla osób pozostałych po uczestnikach ruchu podziemnego i partyzanckiego, poległych w walce o wyzwolenie spod najazdu hitlerowskiego; w sprawie zmiany przepisów o zasiłkach i pomocy dla ofiar wrogów demokratycznego ustroju Polski, oraz przyjęta na poprzedniej sesji sejmowej ustawa o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym — są to kolejne etapy na drodze polepszenia istniejącej sytuacji i dalszego postępu w stosunku do poprzednich świadczeń i przepisów rentowych.</u> + <u xml:id="u-3.60" who="#PoselPragierowaEugenia">W 1956 r. wykonanie budżetu rent wyniesie do końca roku 3.118 mln dla 1.160 tys. rencistów. Ponadto w związku z aktami prawnymi w zakresie rent wydanymi przez Radę Ministrów i uchwalonymi przez Sejm przeznaczono dodatkowo na renty poza budżetem 441 mln zł. Na rok 1957 przyznano dodatkowo 891 mln. Suma ta wzrasta progresywnie i w 1960 r. wynosić będzie o 1.238 mln zł więcej.</u> + <u xml:id="u-3.61" who="#PoselPragierowaEugenia">Są to sumy bez wątpienia poważne, ale daleko jeszcze nie wystarczające dla wyrównania ciężkich zaniedbań, do jakich wszyscy dopuściliśmy w ubiegłym okresie w stosunku do starców i inwalidów. Sytuacja rencistów poza pewnymi nielicznymi kategoriami, nadal pozostaje ciężka i bardzo bolesna.</u> + <u xml:id="u-3.62" who="#PoselPragierowaEugenia">W trakcie wykonywania Planu 5-letniego muszą znaleźć się sumy na podwyżkę rent, szczególnie dla niepracujących rencistów i niepracujących wdów; na umożliwienie progresywnego obniżania granicy wieku uprawnionych do rent (jak wiadomo granica ta w Polsce jest wyższa niż w pozostałych krajach demokracji ludowej), na wprowadzenie dodatków dla żon niepracujących rencistów, na podniesienie podstawy wymiaru rent drugiej i trzeciej grupy inwalidów.</u> + <u xml:id="u-3.63" who="#PoselPragierowaEugenia">Rozwój nauk medycznych sprawia, że przeciętna życia ludzkiego staje się coraz dłuższa, że inwalidzi, nawet bardzo ciężko poszkodowani żyją długie lata i są niekiedy bardzo pożyteczni dla społeczeństwa. Kraje o wysokiej kulturze są krajami o wielkiej liczbie starców. Wysiłki wiedzy ludzkiej idą jednak na marne, jeśli przedłuża się starcowi czy inwalidzie lata nędzy i cierpień, pogłębia się w nim uczucie krzywdy i bezradności.</u> + <u xml:id="u-3.64" who="#PoselPragierowaEugenia">Musimy przywrócić inwalidom i starcom ich godność, otoczyć ich szacunkiem i głęboko humanitarną opieką.</u> + <u xml:id="u-3.65" who="#PoselPragierowaEugenia">Sprawa dalszego polepszenia sytuacji rencistów musi być przedmiotem stałej troski Sejmu i Rządu.</u> + <u xml:id="u-3.66" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie jeszcze zabrać głos? Przypominam, że dyskutujemy 3 projekty ustaw łącznie.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Wobec tego, że nikt się nie zgłosił, ogłaszam dyskusję za zamkniętą.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania. Będziemy głosowali zreferowane projekty ustaw każdy osobno.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie dekretu o zaopatrzeniu inwalidów wojskowych i ich rodzin, wraz z przyjętymi przez Komisje Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych poprawkami — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o zmianie dekretu o zaopatrzeniu inwalidów wojskowych i ich rodzin jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-4.9" who="#Marszalek">Kto z obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie przepisów o zasiłkach i pomocy dla ofiar wrogów demokratycznego ustroju Polski, w brzmieniu proponowanym przez Komisje Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-4.10" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.11" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.12" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o zmianie przepisów o zasiłkach i pomocy dla ofiar wrogów demokratycznego ustroju Polski jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-4.14" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o podwyższeniu i przywróceniu niektórych zaopatrzeń dla osób pozostałych po uczestnikach ruchu podziemnego i partyzanckiego, poległych w walce o wyzwolenie Polski spod najazdu hitlerowskiego, wraz z przyjętymi przez Komisje Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych poprawkami — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-4.15" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-4.16" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.17" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-4.18" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o podwyższeniu i przywróceniu niektórych zaopatrzeń dla osób pozostałych po uczestnikach ruchu podziemnego i partyzanckiego, poległych w walce o wyzwolenie Polski spod najazdu hitlerowskiego, jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-4.19" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Oświaty, Nauki i Kultury oraz Spraw Ustawodawczych o projekcie ustawy o uzyskiwaniu tytułu inżyniera (druki nr 105 i 111).</u> + <u xml:id="u-4.20" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Szczepan Szczeniowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Wysoki Sejmie! W imieniu Komisji Oświaty, Kultury i Nauki oraz Komisji Spraw Ustawodawczych mam zaszczyt przedstawić do zatwierdzenia projekt ustawy o uchyleniu ustawy z dnia 28 stycznia 1948 r. o stopniu inżyniera.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Ustawa z 28 stycznia 1948 r. przewidywała, że stopień inżyniera można uzyskać nie tylko w drodze normalnego ukończenia odpowiednich szkół wyższych, ale też w drodze ulgowej. A mianowicie osoby, które ukończyły wyliczone w owej ustawie szkoły, takie jak np. szkoła Wawelberga i Rotwanda w Warszawie czy też Wyższa Szkoła Ogrodnicza w Cieszynie, mogły uzyskać tytuł inżyniera po odbyciu 3-letniej praktyki.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Osoby, które ukończyły średnie szkoły techniczne, mogły uzyskać tytuł inżyniera po odbyciu bardziej długotrwałej praktyki — 7 czy też 10 lat i po złożeniu odpowiednich egzaminów.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Ta ulgowa droga uzyskiwania stopnia inżyniera dla osób, które dzięki swemu wykształceniu i praktyce wykazały, że posiadają odpowiedni zasób wiadomości, pozwoliła zniwelować skutki przedwojennej dyskryminacji klasowej — i z dobrodziejstw tej ustawy skorzystało ponad 6 tys. ludzi, jeśli chodzi o przemysł, oraz tysiąc kilkaset, jeśli chodzi o rolnictwo. Ustawa ta, owe ulgowe punkty pozwoliły zaspokoić bardzo duże i szybko rosnące w czasie sześciolatki potrzeby, zwłaszcza przemysłu. Te potrzeby przemysłu spowodowały też, że i kształcenie normalne inżynierów poszło drogą studiów dwustopniowych, tak że można było uzyskać dyplom po ukończeniu 3 lat studiów na politechnice.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">W obecnym stadium rozwoju naszego przemysłu okazuje się, że musimy kłaść coraz większy nacisk na jakościową stronę. Wymagania, jakie stawia dzisiejszy rozwój przemysłu, jakie stawia postęp techniczny przed naszymi inżynierami, wywołują konieczność szerszej podbudowy technicznej i dłuższych studiów. Z tego więc powodu nie wydaje się już rzeczą celową przedłużanie obowiązywania ustawy z 1948 r.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Ponadto w znowelizowanej ustawie, dotyczącej szkół wyższych, Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego przeszło już na jednolite kształcenie inżynierów, a mianowicie obecnie można tytuł inżyniera, a właściwie inżyniera-magistra uzyskać po odbyciu 5-letniego normalnego studium. I wydaje się, że jest to teraz jedyna właściwa droga zdobywania nowych kadr inżynierskich, odpowiednio wykształconych.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Wyraz ternu daje właśnie proponowana nowelizacja, która uchylając ustawę z dnia 28 stycznia 1948 r. przewiduje jednocześnie w art. 2, że stopień inżyniera-magistra uzyskuje się w trybie i na zasadach określonych w przepisach o szkolnictwie wyższym i pracownikach nauki. Będzie to więc stopień inżyniera-magistra, a nie stopień inżyniera. Proponowany tekst noweli przewiduje jednak, że w terminie do dnia 31 grudnia 1957 r., tzn. jeszcze przeszło rok, można uzyskiwać stopień inżyniera w trybie dawniejszym, jeżeli wniosek w tej sprawie zostanie zgłoszony przed 31 grudnia 1956 r. Z tego wynika, że osoby zainteresowane mogą korzystać z dobrodziejstw dawniejszej ustawy jeszcze do końca bieżącego roku, jeżeli chodzi o zgłaszanie wniosku, a do końca 1957 r., jeżeli chodzi o praktyczne załatwienie sprawy.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Osoby, które uzyskały tytuł inżyniera na podstawie dotychczasowych przepisów, zachowują ten tytuł. W przyszłości będzie już tylko „inżynier-magister”.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Jeśli chodzi o uzupełnienie wykształcenia, to obecnie Ministerstwo Szkolnictwa Wyższego zorganizowało kursy zaoczne — źle się wyraziłem — właściwie studia zaoczne, a prócz tego studia wieczorowe. Zarówno studia zaoczne, jak i wieczorowe pozwalają na uzupełnienie wykształcenia wszystkim osobom zainteresowanym, tak że mogą one na tej drodze uzupełnić swoje kwalifikacje.</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">Jak wynika z tego co powiedziałem, w obecnym stadium wydaje się celową normalizacja sposobu kształcenia inżynierów-magistrów. Charakteryzując więc ogólnie projekt ustawy, można powiedzieć, że jest to projekt normalizujący, bo uchyla wszelkie ulgowe sposoby uzyskiwania stopnia inżyniera.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselSzczeniowskiSzczepan">W imieniu Komisji Oświaty, Nauki i Kultury oraz Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę o zatwierdzenie przedłożonego projektu ustawy o uchyleniu ustawy z dn. 28 stycznia 1948 r. o stopniu inżyniera.</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w tej sprawie?</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Ponieważ nikt się nie zgłasza, przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o uchyleniu ustawy z dn. 28 stycznia 1948 r. o stopniu inżynier, a w brzmieniu proponowanym przez Komisję Oświaty, Nauki i Kultury oraz Komisję Spraw Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o uchyleniu ustawy z dnia 28 stycznia 1948 r. ©stopniu inżyniera jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-6.7" who="#Marszalek">Wobec nieobecności sprawozdawcy Komisji Rolnictwa posła Andrzeja Toczka punkt 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa o projekcie ustawy o ochronie roślin uprawnych przed chorobami, szkodnikami i chwastami (druki nr 106 i 112) — zostanie rozpatrzony na następnym posiedzeniu.</u> + <u xml:id="u-6.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Spraw Ustawodawczych o projekcie ustawy o odpowiedzialności państwa za szkody wyrządzone przez pracowników państwowych (druki nr 108 i 122).</u> + <u xml:id="u-6.9" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Tadeusz Toczek.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselToczekTadeusz">Wysoki Sejmie! Przedłożony rządowy projekt ustawy ma na celu uregulowanie odpowiedzialności państwa za szkody wyrządzone obywatelom przez funkcjonariuszy państwowych na skutek niezgodnego z prawem wykonania czynności urzędowych.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselToczekTadeusz">Obecnie w Polsce Ludowej nie ma przepisów, które by w sposób ogólny regulowały zagadnienie odpowiedzialności państwa za takie szkody, bowiem obowiązujące tylko na terytorium byłego zaboru pruskiego „przepisy zaborcze” zostały zniesione w 1950 r. Istnieje tylko niewielka grupa szczególnych przepisów w tym względzie, wydanych zarówno w okresie międzywojennym jak i po drugiej wojnie światowej.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselToczekTadeusz">Przepisy te dotyczą bardzo wąskiego odcinka działalności publicznej państwa i nie rozwiązują zagadnienia odpowiedzialności państwa za szkody wyrządzone obywatelowi przez jego organy i funkcjonariuszy.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselToczekTadeusz">Do przepisów takich należą między innymi:</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselToczekTadeusz">1)art. 510—518 kodeksu postępowania karnego, 2)art. 528 kodeksu postępowania cywilnego, 3)art. 25 ustawy z 7.XI.1921 r. o przepisach porządkowych na drogach publicznych (Dz. U. Nr 89, poz. 656), 4)art. 17 ustawy z 18.VII.1950 r. o dostarczaniu środków przewozowych na rzecz wojska i służby bezpieczeństwa publicznego w czasie pokoju (Dz. U. Nr 36, poz. 322), 5)art. 21 i 24 ustawy z 27.IV.1951 r. o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych (Dz. U. Nr 26, poz. 194).</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselToczekTadeusz">W Polsce przedwrześniowej, pomimo że art. 121 Konstytucji z 17 marca 1921 r. uroczyście proklamował odpowiedzialność państwa za szkody wyrządzone przez działalność urzędową jego organów niezgodną z prawem — do wydania ogólnych przepisów regulujących tę odpowiedzialność nie doszło. Ustawodawstwo obowiązujące na ziemiach centralnych, wschodnich i południowych nie przewidywało w zasadzie odpowiedzialności państwa za szkody wyrządzone przez działalność urzędową jego organów niezgodną z prawem, dopuszczając ją tylko wyjątkowo z mocy szczególnych przepisów.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselToczekTadeusz">Orzecznictwo sądowe starało się choć w pewnej mierze naprawić ten stan prawny, w drodze uznawania odpowiedzialności państwa za szkody wyrządzone przez czynności urzędowe niezgodne z prawem lub obowiązkami służby, mające charakter tak zwanych — „aktów zarządu”, których natura zgodnie z tym orzecznictwem jest równoznaczna z działalnością osób prywatnych. Natomiast orzecznictwo sądowe nie uznawało odpowiedzialności państwa za niezgodne z prawem lub obowiązkami służby czynności urzędowe, mające charakter tak zwanych — „aktów władzy”.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselToczekTadeusz">Ten podział czynności urzędowych na — „akty władzy” i — „akty zarządu” stwarzał w praktyce przy rozstrzyganiu konkretnych spraw duże trudności. Zaliczenie czynności urzędowej wyrządzającej szkodę obywatelowi w praktyce sprowadzało się do podciągania przypadków pod jedną, bądź drugą kategorię, a więc bądź do aktów zarządu, za które państwo ponosi odpowiedzialność cywilną, bądź do aktów władzy, za które państwo nie ponosi żadnej odpowiedzialności. W konsekwencji sprowadzało się to do ograniczenia praw obywatela.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselToczekTadeusz">Orzecznictwo powyższe utrzymuje się również w dalszym ciągu i w Polsce Ludowej.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselToczekTadeusz">Stan taki nie sprzyjał pogłębianiu zaufania społeczeństwa do władzy ludowej, jak również osłabiał system kontroli nad działalnością aparatu państwowego, rozluźniając poczucie odpowiedzialności funkcjonariuszy państwowych za bezprawne działanie wyrządzające, szkodę obywatelom.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselToczekTadeusz">Referowany przeze mnie projekt ustawy stoi na stanowisku bezpośredniej odpowiedzialności państwa za szkody wyrządzone przez czynności urzędowe funkcjonariuszy państwowych. Wprowadzenie tej odpowiedzialności państwa wypełnia lukę w naszym ustawodawstwie, znosząc wspomniany przeze mnie nieuzasadniony podział na — „akty władzy” i — „akty zarządu”.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselToczekTadeusz">Wprowadzenie tej odpowiedzialności jest konieczne dla realizacji w zakresie działalności urzędowej organów państwowych — zasady praworządności socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#PoselToczekTadeusz">Wprowadzenie tej odpowiedzialności odpowiada poczuciu prawnemu szerokich mas. Przeciętny obywatel nie może zrozumieć, ani uznać za sprawiedliwe czy słuszne, aby człowiek, który przez niezgodne z prawem wykonanie czynności służbowych przez funkcjonariusza państwowego stał się na całe życie kaleką, niezdolnym do pracy, nie mógł uzyskać od państwa żadnego odszkodowania tylko dlatego, iż uszkodzenie ciała nastąpiło przy czynności urzędowej. To samo dotyczy osób, które na skutek niezgodnych z prawem czynności urzędowych utraciły żywiciela i w ten sposób zostały pozbawione środków utrzymania.</u> + <u xml:id="u-7.13" who="#PoselToczekTadeusz">Poza tym wprowadzenie odpowiedzialności cywilnej państwa przyczyni się do wzrostu zaufania społeczeństwa do organów państwowych, do zwiększenia poczucia odpowiedzialności za swe czynności u tych organów oraz do zwiększenia nadzoru i kontroli ze strony nadrzędnych organów państwowych nad terenowymi organami państwowymi. Przyczyni się niewątpliwie do usprawnienia administracji państwowej — do zmniejszenia szkód wywoływanych przez administrację państwową.</u> + <u xml:id="u-7.14" who="#PoselToczekTadeusz">Za wprowadzeniem powyższej odpowiedzialności państwa przemawia — poza względami wyżej przytoczonymi — również okoliczność, iż czynności, przy których wykonaniu obywatel ponosi szkodę, są wykonywane w interesie państwa, a więc całego narodu, wskutek czego nie można w żaden sposób uzasadnić tego, by jednostka miała ponosić całkowicie ryzyko tych czynności.</u> + <u xml:id="u-7.15" who="#PoselToczekTadeusz">Trzeba sobie zdawać jasno sprawę z tego, że wprowadzenie w życie ustawy o odpowiedzialności cywilnej państwa przyczyni się niewątpliwie — przynajmniej w najbliższym okresie — do zwiększenia wydatków z funduszów państwowych, jednak okoliczność ta nie powinna stanowić przeszkody do generalnego ustanowienia takiej zasady, ponieważ korzyści polityczne i moralne, jakie wynikają z wprowadzenia tej odpowiedzialności, a których nie można oceniać tylko za pomocą pieniądza, powinny odgrywać tu zasadniczą rolę. Poza tym należy przypuszczać, iż wydatki państwa na pokrycie szkód powinny z biegiem czasu, w miarę doskonalenia się kadr administracji państwowej, stale się zmniejszać.</u> + <u xml:id="u-7.16" who="#PoselToczekTadeusz">Projekt wprowadza zasadę, która daje obywatelowi możność uzyskania bezpośrednio od państwa naprawienia szkody, wyrządzonej mu przez funkcjonariusza jakiegokolwiek organu państwowego w zakresie powierzonych temu funkcjonariuszowi czynności. Art. 2 projektu definiuje wyraźnie pojęcie funkcjonariusza państwowego. Za funkcjonariuszy uważa się w rozumieniu niniejszej ustawy wszystkie osoby zatrudnione w organach władzy, administracji, gospodarki państwowej i przedsiębiorstw państwowych, lub pełniące w nich służbę, nie wyłączając osób powołanych z wyboru oraz sędziów, żołnierzy Sił Zbrojnych, jak również funkcjonariuszy bezpieczeństwa publicznego, Milicji Obywatelskiej i więziennictwa. Celem uniknięcia ewentualnych nieporozumień projekt ustala wyraźnie, że w razie gdy szkoda została wyrządzona przez funkcjonariusza przedsiębiorstwa państwowego lub innej organizacji, mającej odrębną osobowość prawną, odpowiedzialność ponosi ta organizacja.</u> + <u xml:id="u-7.17" who="#PoselToczekTadeusz">W przedmiocie zasad odpowiedzialności państwa projekt nie tylko odwołuje się do przepisów prawa cywilnego, ale i rozszerza je. Daje on sądowi możność przyznania poszkodowanemu przez państwo całkowitego lub częściowego wynagrodzenia szkody także i w razie braku podstaw odpowiedzialności, przewidzianych w prawie cywilnym, jeżeli za naprawieniem szkody przemawiają względy słuszności, a zwłaszcza niezdolność poszkodowanego do pracy lub ciężkie położenie materialne. Humanistyczny ten przepis (art. 5) wyjątkowego charakteru, jakkolwiek może znaleźć zastosowanie w różnorodnych przypadkach szkód powstałych na życiu, ciele i zdrowiu, to jednak przede wszystkim zmierza do uregulowania najbardziej drastycznych życiowo przypadków, kiedy to z braku wyraźnego przepisu poszkodowany (np. postrzelony przypadkowo w pościgu za przestępcą) nie miałby w ogóle możności dochodzenia od kogokolwiek wynagrodzenia wyrządzonej mu szkody. Przepis ten wychodzi z założenia, że obywatel nie może ponosić skutków działalności organu państwowego, który działa dla dobra ogółu, a zatem ujemne następstwa wynikłe z tej działalności winny obciążyć państwo jako organizację wszystkich pracujących.</u> + <u xml:id="u-7.18" who="#PoselToczekTadeusz">Uzależnienie w tej sytuacji prawa do odszkodowania od oceny sądu powinno należycie zabezpieczyć prawidłowe stosowanie powyższego przepisu.</u> + <u xml:id="u-7.19" who="#PoselToczekTadeusz">Projekt przewiduje również prawo żądania naprawienia szkody wyrządzonej na skutek wydania bezprawnego orzeczenia lub zarządzenia. Możność dochodzenia szkody przed sądem projekt uzależnia od spełnienia jednej z trzech przesłanek, a mianowicie: od stwierdzenia w wyroku karnym, bądź w orzeczeniu dyscyplinarnym, że z winy sprawcy nastąpiło przy wydawaniu orzeczenia naruszenie prawa ścigane w trybie postępowania karnego lub dyscyplinarnego, bądź też od uznania winy sprawcy przez jego organ przełożony (art. 4).</u> + <u xml:id="u-7.20" who="#PoselToczekTadeusz">W tym stanie rzeczy przypadki odpowiedzialności państwa z tytułu szkód wyrządzonych na skutek wydanych orzeczeń lub zarządzeń zostały ujęte w zacieśnionym zakresie. Zważywszy, że poprzestanie jedynie na przypadkach, w którym stwierdzenie winy sprawcy nastąpiło w wyroku karnym, byłoby zbyt wąskie, projekt wprowadził jako dalszą możliwość stwierdzenie winy w orzeczeniu dyscyplinarnym. Aczkolwiek bowiem postępowanie dyscyplinarne rozciąga się tylko na niektórych pracowników państwowych, to jednak wprowadzenie tej przesłanki umożliwia rozszerzenie przypadków, w których może nastąpić dochodzenie od państwa odszkodowania, zwłaszcza wówczas, gdy organy powołane do ścigania nie skorzystają z możliwości wytoczenia postępowania karnego.</u> + <u xml:id="u-7.21" who="#PoselToczekTadeusz">Trzecią przesłanką, która umożliwia uzyskanie naprawienia szkody wyrządzonej przez wydanie orzeczenia lub zarządzenia, jest uznanie winy sprawcy przez jego organ nadrzędny. Wprowadzenie tej przesłanki jest celowe, ponieważ niekiedy wszczęcie bądź przeprowadzenie postępowania karnego lub dyscyplinarnego może natrafiać na poważne trudności, a ponadto zdarzają się przypadki, w których z uwagi na wyjaśniony już stan faktyczny wina sprawcy nie budzi wątpliwości. Wprowadzenie tej trzeciej alternatywy sprzyjać może często szybszemu uzyskaniu przez poszkodowanego naprawienia wyrządzonej mu szkody.</u> + <u xml:id="u-7.22" who="#PoselToczekTadeusz">Odpowiedzialności państwa nie wyklucza natomiast brak stwierdzenia winy w wyroku karnym lub orzeczeniu dyscyplinarnym, jeżeli wszczęciu lub prowadzeniu postępowania stanęła na przeszkodzie okoliczność wyłączająca ściganie (np. śmierć sprawcy albo amnestia).</u> + <u xml:id="u-7.23" who="#PoselToczekTadeusz">Warto podkreślić, że projekt ustawy przewiduje naprawienie szkód wynikłych przed wejściem w życie referowanej ustawy. Stosuje się tu przepisy prawa cywilnego. Jednakże w odniesieniu do szkód, za które według dotychczasowych przepisów państwo nie ponosiło odpowiedzialności, postanowione jest, że dochodzenie ich możliwe jest w ciągu roku od dnia wejścia w życie ustawy, pod warunkiem, że nie upłynął jeszcze 3-letni okres przedawnienia, a jeżeli chodzi o wynagrodzenie szkód wyrządzonych na ciele, zdrowiu lub na skutek utraty żywiciela wynikłych ze zbrodni lub występku — termin 10-letni.</u> + <u xml:id="u-7.24" who="#PoselToczekTadeusz">Postanowienia projektu nie odnoszą się do takich przypadków, w których odpowiedzialność państwa unormowana jest w przepisach szczególnych (np. w przepisach kodeksu postępowania cywilnego o odpowiedzialności za czynności komorników, w przepisach o zakwaterowaniu Sił Zbrojnych, przepisach prawa lotniczego itd.).</u> + <u xml:id="u-7.25" who="#PoselToczekTadeusz">Projekt przewiduje szereg zmian przepisów kodeksu postępowania karnego i przepisów kodeksu wojskowego postępowania karnego. A mianowicie: po zmianie art. 510 kpk osoba, która została niesłusznie skazana lub oskarżona, a która bądź to skutkiem wznowienia postępowania lub rewizji nadzwyczajnej zostali uniewinniona lub skazana według łagodniejszego przepisu karnego, albo w stosunku do której postępowanie umorzono z tego powodu, że w pierwotnym postępowaniu nie uwzględniono okoliczności wyłączającej ściganie (art. 9 pkt. 1 i 2), ma prawo w myśl tego projektu do odszkodowania.</u> + <u xml:id="u-7.26" who="#PoselToczekTadeusz">Dotychczas odpowiedzialność ta istniała tylko w wypadku uchylenia wyroku na skutek wznowienia postępowania. Uzupełnienie art. 510 kpk nowym paragrafem 3 daje możność żądania odszkodowania osobie, która została oczywiście i bezzasadnie pozbawiona wolności przez tymczasowe aresztowanie, tzn. wtedy, gdy wina sprawcy szkody nie została ustalona.</u> + <u xml:id="u-7.27" who="#PoselToczekTadeusz">Termin do zgłoszenia żądania wynagrodzenia szkody zostaje z 3 miesięcy przedłużony do 1 roku, zważywszy, iż termin trzymiesięczny był zbyt krótki (art. 9 pkt 4). Termin ten w odniesieniu do przypadków, jakie nastąpiły przed wydaniem ustawy, biegnie od dnia jej wejścia w życie, z tym jednak, że uprawomocnienie się orzeczenia dającego podstawę do odszkodowania, albo zwolnienia z tymczasowego aresztu nastąpiło nie dawniej niż przed trzema laty, licząc wstecz od dnia wejścia ustawy w życie. Dzięki temu postanowieniu działaniem ustawy objęta zostanie znaczna liczba poszkodowanych, zwolnionych z aresztu w przeciągu ostatnich lat.</u> + <u xml:id="u-7.28" who="#PoselToczekTadeusz">Z uwagi na to, że kodeks wojskowego postępowania karnego nie przewidywał odpowiedzialności państwa za niesłuszne skazanie w postępowaniu według tego kodeksu, a brak jest jakichkolwiek przesłanek do gorszego traktowania niesłusznie skazanych przez sądy wojskowe od niesłusznie skazanych przez sądy powszechne, projekt uzupełnia kwpk, odsyłając w przedmiocie odszkodowania za niesłuszne skazanie lub oskarżenie w sądzie wojskowym do przepisów art. 510—518 kodeksu postępowania karnego.</u> + <u xml:id="u-7.29" who="#PoselToczekTadeusz">Uchwalenie przez Sejm tej ustawy przyczyni się do naprawienia wielu szkód wyrządzonych obywatelom przez organy administracji państwowej, przyczyni się do umocnienia praworządności, tak bardzo wypaczonej w poprzednich latach, a co najważniejsze — realnie zabezpieczy prawa i wolności obywatelskie zagwarantowane w naszej Konstytucji.</u> + <u xml:id="u-7.30" who="#PoselToczekTadeusz">Komisje Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Spraw Ustawodawczych na swym wspólnym posiedzeniu w dniu 10 listopada br. rozpatrywały projekt ustawy. Wnioski i dezyderaty wysunięte przez posłów na tym posiedzeniu przesłane zostaną Rządowi do uwzględnienia.</u> + <u xml:id="u-7.31" who="#PoselToczekTadeusz">W imieniu Komisji wnoszę: Wysoki Sejm uchwalić raczy projekt ustawy o odpowiedzialności państwa za szkody wyrządzone przez pracowników państwowych — wraz z poprawkami Komisji (druki nr 108 i 122).</u> + <u xml:id="u-7.32" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów chcę zabrać głos w sprawie zreferowanego projektu ustawy?</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o odpowiedzialności państwa za szkody wyrządzone przez pracowników państwowych, wraz z przyjętymi przez Komisje Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Spraw Ustawodawczych poprawkami — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o odpowiedzialności państwa za szkody wyrządzone przez pracowników państwowych jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o projekcie ustawy o zmianie imion i nazwisk (druki nr 109 i 124).</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Aleksander Rozmiarek.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wysoki Sejmie! Na wstępie chciałbym stwierdzić, iż zgodnie z uchwałą poprzedniej sesji punkt ten należy rozszerzyć również o sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekrecie z dnia 16 maja 1956 r. o zmianie imion i nazwisk.</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselRozmiarekAleksander">Na IX sesji Sejmu bowiem w dniu 11 września br. Sejm przyjął wniosek Komisji Spraw Ustawodawczych, by rozpatrywanie dekretu z dnia 16 maja 1956 r. o zmianie imion, i nazwisk odłożyć do następnej sesji. Chodziło o to, że Komisja Spraw Ustawodawczych stanęła jednomyślnie na stanowisku, iż nie może wnioskować o zatwierdzenie dekretu z dnia 16 maja 1956 r., i sugerowała, aby opracowano projekt ustawy, który by usunął braki wspomnianego dekretu i uwzględnił postulaty Komisji.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselRozmiarekAleksander">Przypomnę w krótkości uwagi Komisji Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselRozmiarekAleksander">1. W dekrecie z dnia 16 maja 1956 r. o zmianie imion i nazwisk art. 2 stwierdza, że — „wniosek o zmianę imienia lub nazwiska podlega uwzględnieniu, jeżeli jest uzasadniony ważnymi względami i nie narusza interesu społecznego”.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselRozmiarekAleksander">Takie sformułowanie Komisja Spraw Ustawodawczych uznała za zbyt ogólnikowe i niewystarczające. Natomiast uznała za konieczne podanie przykładowego wyliczenia najczęściej w praktyce zachodzących przyczyn żądania zmiany imienia i nazwiska, co ma niewątpliwie znaczenie dla jednolitości załatwiania spraw i daje lepszą orientację władzom orzekającym o zmianie nazwiska. Brak tego przykładowego wyliczenia był krokiem wstecz w porównaniu z dekretem z 1945 r.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselRozmiarekAleksander">2. Komisja Spraw Ustawodawczych uznała za niesłuszne uchylenie dotychczas obowiązujących przepisów, które umożliwiały władzom wydanie odmownej decyzji, jeśli strona ubiega się o nadanie jej nazwiska historycznego lub wsławionego na polu kultury, działalności politycznej, społecznej lub wojskowej, lub też jeśli zachodzi uzasadniona obawa, że strona ubiega się o zmianę nazwiska w zamiarze ułatwienia sobie działalności przestępczej.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselRozmiarekAleksander">Członkowie Komisji stali na stanowisku, iż jest dostateczna ilość nazwisk, które strona może wybrać i byłoby niesłuszne, aby sięgała po nazwiska drogie całemu narodowi, ściśle związane z jego historią i kulturą.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselRozmiarekAleksander">3. Komisja zakwestionowała art. 6 dekretu z dnia 16 maja 1956 r., który dał kompetencje prezydiom powiatowych rad narodowych w przedmiocie orzekania o zmianie imienia lub nazwiska. Zdaniem Komisji w tych sprawach winny orzekać prezydia wojewódzkich rad narodowych, tak jak to przewidywał dekret z 1945 r. Komisja wychodziła z założenia, że jak z praktyki wynika, ilość tego rodzaju spraw jest niewielka, konieczne jest więc powierzenie orzecznictwa w ręce bardziej doświadczonych pracowników, a ponadto chodzi o to, aby orzecznictwo kształtowało się możliwie jednolicie, co przy znacznej ilości prezydiów rad miast wydzielonych byłoby bardzo utrudnione. Argument, że przeniesienie orzecznictwa na szczebel powiatu jest realizacją założeń decentralizacji, również nie wytrzymał krytyki. Wiadomo przecież, że radom narodowym zależy przede wszystkim na decentralizacji w zakresie życia gospodarczego i na pewno nie chodzi im o sprawę imion i nazwisk, która w całokształcie i w kompetencji stanowi problem mało ważny.</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselRozmiarekAleksander">Przedstawiłem trzy zasadnicze motywy, którymi kierowała się Komisja Spraw Ustawodawczych przy zajęciu stanowiska wobec dekretu z dnia 16 maja 1956 r.</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselRozmiarekAleksander">Obecnie przedstawiony nam został projekt ustawy o zmianie imion i nazwisk, wniesiony przez Rząd z inicjatywy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Mogę stwierdzić, że projekt ustawy uwzględnia całkowicie uwagi i postulaty Komisji Spraw Ustawodawczych i usuwa zastrzeżenia wniesione przez Komisję odnośnie dekretu z 16. maja br. A mianowicie:</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselRozmiarekAleksander">Art. 2 ust. 2 projektu ustawy precyzuje bliżej wypadki uzasadnione ważnymi względami, w których wniosek o zmianę nazwiska podlega uwzględnieniu. W szczególności gdy wnioskodawca nosi nazwisko:</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselRozmiarekAleksander">1)ośmieszające albo nie licujące z godnością człowieka, 2)o brzmieniu nie polskim, 3)posiadające formę imienia, a także jeśli wnioskodawca pragnie zmienić swoje nazwisko na nazwisko, które od wielu lat używał.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselRozmiarekAleksander">Art. 3 projektu ustawy czyni zadość postulatowi Komisji odnośnie ochrony nazwisk drogich całemu narodowi, ściśle związanych z jego historią i kulturą.</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselRozmiarekAleksander">Na mocy tego artykułu wnioski o zmianę nazwiska na nazwisko historyczne, wsławione na polu kultury i nauki, działalności politycznej, społecznej albo wojskowej — nie będą uwzględniane, chyba że wnioskodawca posiada członków rodziny o tym nazwisku.</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselRozmiarekAleksander">Na mocy art. 3 nie będą również uwzględniane wnioski, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że wnioskodawca ubiega się o zmianę nazwiska w zamiarze ułatwienia sobie działalności przestępczej albo uchylenia się od odpowiedzialności cywilnej lub karnej.</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselRozmiarekAleksander">Projekt ustawy w art. 8 uwzględnił stanowisko Komisji Spraw Ustawodawczych przez oddanie z powrotem prezydiom wojewódzkich rad narodowych kompetencji orzekania w sprawie zmiany imion i nazwisk. Powrócono więc do przepisu, który obowiązywał przez kilkanaście lat i zasadniczo wytrzymał próbę życia.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselRozmiarekAleksander">W tym stanie rzeczy, w imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę, aby Sejm przyjął następującą uchwałę:</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselRozmiarekAleksander">„Sejm nie zatwierdza dekretu z dnia 16 maja 1956 r. o zmianie imion i nazwisk.” Równocześnie w imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę o uchwalenie projektu ustawy o zmianie imion i nazwisk wraz z poprawkami zawartymi w druku nr 124.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselRozmiarekAleksander">Marszałek: Kto z* Obywateli Posłów chciałby zabrać głos w zreferowanej sprawie?</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wobec tego, że nikt się nie zgłasza przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselRozmiarekAleksander">Jest wniosek Komisji Spraw Ustawodawczych o niezatwierdzenie dekretu z dnia 16 maja 1956 r. o zmianie imion i nazwisk.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselRozmiarekAleksander">Przystępujemy do przegłosowania tego wniosku.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselRozmiarekAleksander">Kto z Obywateli Posłów jest za tym wnioskiem, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselRozmiarekAleksander">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselRozmiarekAleksander">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselRozmiarekAleksander">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselRozmiarekAleksander">Stwierdzam, że Sejm nie zatwierdził dekretu z dnia 16 maja 1956 r. o zmianie imion i nazwisk.</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselRozmiarekAleksander">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie imion i nazwisk, wraz z przyjętymi przez Komisję Spraw Ustawodawczych poprawkami — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselRozmiarekAleksander">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselRozmiarekAleksander">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselRozmiarekAleksander">Kto się wstrzymał? Jeden głos wstrzymujący się.</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselRozmiarekAleksander">Stwierdzam, że Sejm Ustawę o zmianie imion i nazwisk uchwalił, przy jednym głosie wstrzymującym się.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselRozmiarekAleksander">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Oświaty, Nauki i Kultury oraz Spraw Zagranicznych o projekcie ustawy o zmianie organizacji współpracy kulturalnej z zagranicą (druki nr 110 i 119).</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselRozmiarekAleksander">Głos ma sprawozdawca poseł Jan Izydorczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#PoselIzydorczykJan">Wysoki Sejmie! Z upoważnienia Komisji Oświaty, Nauki i Kultury oraz Komisji Spraw Zagranicznych zreferuję projekt ustawy o zmianie organizacji współpracy kulturalnej z zagranicą.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#PoselIzydorczykJan">Dotychczasowe formy organizacji współpracy kulturalnej z zagranicą, oparte na ustawie z dnia 18 lipca 1950 r. oraz istnieniu oddzielnej instytucji w postaci Komitetu Współpracy Kulturalnej z Zagranicą powołanego dla prowadzenia wymiany i współpracy kulturalnej z zagranicą — nie odpowiadają potrzebom i zadaniom tej współpracy. Powiem więcej: niesłusznym i błędnym było przyjęcie ustawy z dnia 18 lipca 1950 r. o organizacji współpracy kulturalnej z zagranicą, jak też niesłusznym i błędnym było powołanie do życia Komitetu Współpracy Kulturalnej z Zagranicą.</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#PoselIzydorczykJan">Cytowana ustawa z dnia 18 lipca 1950 r. i powołanie specjalnej instytucji — Komitetu Współpracy Kulturalnej z Zagranicą odpowiadały nie tyle samej wymianie kulturalnej z zagranicą, nie tyle poszerzaniu zakresu tej wymiany i wzbogaceniu jej form, nie tyle rozszerzaniu zasięgów geograficznych i problemów tematycznych tej wymiany, ile ówczesnemu okresowi nadmiernej centralizacji i wypaczeń, które dziś w wielu dziedzinach tak słusznie krytykujemy, odrzucamy lub zmieniamy.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#PoselIzydorczykJan">Mimo to w ciągu ostatnich lat nastąpił wielokrotny wzrost ilościowy wymiany kulturalnej z zagranicą oraz rozszerzony został znacznie jej zasięg geograficzny i tematyczny. Jednak istniejący dotąd KWKZ stawał się w coraz większym stopniu nie inicjatorem, lecz hamulcem w rozszerzaniu wymiany kulturalnej i we wzbogacaniu jej form. KWKZ stawał się coraz bardziej tym zbędnym ogniwem, którego — podobnie jak wiele zbędnych zarządów centralnych w naszej gospodarce wewnętrznej — ominąć nie można było, a które hamowało, przeciągało a nieraz torpedowało załatwienie sprawy między naszym resortem, instytucją kulturalną lub związkiem twórczym a takimż resortem, instytucją lub związkiem twórczym innych krajów.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#PoselIzydorczykJan">Dochodziło często do komicznych i tragicznych sytuacji, gdy źle ustawieni i niefachowi — chociaż ofiarni — pracownicy naszego Komitetu Współpracy Kulturalnej z Zagranicą starali się — „informować” zagranicznych pisarzy, poetów, malarzy, artystów, lekarzy, biologów, reżyserów teatralnych i filmowych, uczonych z dziedziny chemii, z dziedziny zwalczania raka, lub z dziedziny geologii o naszych osiągnięciach w tak rozlicznych dziedzinach wiedzy, lub gdy wyjeżdżających za granicę naszych uczonych usiłowali oni — „informować” o osiągnięciach w różnych dziedzinach wiedzy Niemieckiej Republiki Demokratycznej, Francji, Rumunii, Szwecji itp.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#PoselIzydorczykJan">Trudno było oczywiście wymagać, aby Komitet Współpracy Kulturalnej z Zagranicą posiadał specjalistów we wszystkich dziedzinach wiedzy. Toteż życie drążyło sobie drogę do poszerzenia rzeczywistej współpracy i wymiany kulturalnej oraz do wzbogacania jej form często obok KWKZ, mimo KWKZ, a nawet wbrew KWKZ. Życie coraz częściej udowadniało, że najlepiej rozwija się współpraca wtedy, kiedy jakiś instytut naukowy, opera, teatr, biblioteka czy organizacja twórców porozumiewała się bezpośrednio z takąż instytucją lub związkiem za granicą.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#PoselIzydorczykJan">Dlatego słuszne jest, że referowany przeze mnie projekt ustawy o zmianie organizacji współpracy kulturalnej z zagranicą przewiduje zniesienie Komitetu Współpracy Kulturalnej z Zagranicą.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#PoselIzydorczykJan">Wypowiedziane wyżej uwagi krytyczne nie ubliżają niczym tym kierownikom i pracownikom Komitetu Współpracy Kulturalnej z Zagranicą, którzy pracowali ofiarnie, zdobywali kwalifikacje i często dobrze załatwiali wiele spraw z zakresu wymiany kulturalnej z zagranicą mimo istnienia wadliwego systemu. Pracownikom tym pragnę z tego miejsca wyrazić podziękowanie, zaś tym resortom, instytucjom i związkom twórczym, które od 1 stycznia 1957 r. przejmą dokonywanie wymiany kulturalnej z zagranicą, pragnę zalecić, aby skorzystały z doświadczeń i kwalifikacji obecnych pracowników KWKZ.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#PoselIzydorczykJan">Z dniem 1 stycznia 1957 r. utrzymywanie kontaktów z poszczególnymi krajami przekazane zostanie ministerstwom: Kultury i Sztuki, Oświaty, Szkolnictwa Wyższego, Zdrowia oraz Polskiej Akademii Nauk, związkom twórców, radiofonii, kinematografii, Głównemu Komitetowi Kultury Fizycznej i innym. Nad ogólnymi zadaniami i ogólnym kierunkiem współpracy i wymiany kulturalnej z zagranicą czuwać będzie Ministerstwo Spraw Zagranicznych.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#PoselIzydorczykJan">Wysoki Sejmie! Znajdujemy się w okresie realizacji uchwał VIII Plenum KC PZPR, w okresie umacniania narodowej suwerenności, w okresie szerokiego zastosowywania w życiu zasad socjalistycznej demokracji. Okres ten charakteryzuje się przywracaniem jawności życia politycznego, społecznego i gospodarczego, śmiałym nawiązywaniem łączności z masami ludu w mieście i na wsi, rozwojem demokratycznego samorządu robotniczego i chłopskiego, wolnością opinii publicznej i prasy, wybitną aktywnością klasy robotniczej, mas chłopskich i młodzieży, a zwłaszcza aktywnością prasy, kół inteligencji twórczej i młodzieży akademickiej.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#PoselIzydorczykJan">Wszystko to stanowi rękojmię, że program nakreślony na VIII Plenum KC PZPR zostanie zrealizowany, wszystko to stanowi zarazem podkład do żywszej działalności kulturalnej i artystycznej, do dopełniania naszych skarbów kultury narodowej nowymi wartościami.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#PoselIzydorczykJan">W oparciu o te nowe czynniki i o referowaną ustawę o zmianie organizacji współpracy kulturalnej z zagranicą będziemy mogli znacznie lepiej, niż dotąd, rozszerzać jej zakres geograficzny i tematyczny oraz wzbogacać formy naszej współpracy i wymiany kulturalnej z zagranicą.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#PoselIzydorczykJan">W imieniu Komisji Oświaty, Kultury i Nauki oraz Komisji Spraw Zagranicznych wnoszę o uchwalenie przez Wysoki Sejm projektu ustawy o zmianie organizacji współpracy kulturalnej z zagranicą, zgodnie z drukiem sejmowym nr 110 i z poprawkami zawartymi w druku nr 119.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów chciałby zabrać głos w sprawie zreferowanego projektu ustawy?</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie organizacji współpracy kulturalnej z zagranicą, wraz z przyjętymi przez Komisję Oświaty, Kultury i Nauki oraz Spraw Zagranicznych poprawkami — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje? Jeden głos wstrzymujący się.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o zmianie organizacji współpracy kulturalnej z zagranicą uchwalił przy jednym głosie wstrzymującym się.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#Marszalek">Zarządzam przerwę 20-minutową.</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 11 min. 30 do godz. 12 min. 5.)</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Spraw Ustawodawczych o projekcie ustawv o utworzeniu przy Radzie Ministrów Komisji Planowania i o zniesieniu Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego (druki nr 114 i 123).</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Józef Kalinowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#PoselKalinowskiJozef">Wysoka Izbo! Rządowy projekt ustawy o zniesieniu Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego i utworzeniu przy Radzie Ministrów Komisji Planowania oraz realizacja tej ustawy — stanowić będzie ważny etap, w walce o usprawnienie naszej gospodarki narodowej, o przezwyciężenie ciężkich wypaczeń w tej dziedzinie, o likwidację wszystkich pęt hamujących jej rozwój i o stworzenie takiego modelu gospodarczego w naszym kraju, jaki będzie najlepiej odpowiadał dążeniom i interesom narodu polskiego w jego drodze do socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#PoselKalinowskiJozef">Przedłożony Sejmowi projekt ustawy można rozdzielić na dwie części:</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#PoselKalinowskiJozef">Pierwsza dotyczy utworzenia Komisji Planowania przy Radzie Ministrów, której zadaniem byłoby przygotowywanie opinii i wniosków we wszystkich sprawach z zakresu polityki gospodarczej, o której powinien decydować Rząd.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#PoselKalinowskiJozef">Druga dotyczy zniesienia istniejącej dotychczas i wielokrotnie słusznie krytykowanej Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#PoselKalinowskiJozef">Ustawa o powołaniu Komisji Planowania przy Radzie Ministrów nie zakłada zwykłej reorganizacji organów planowania, ani też zmiany szyldu, lecz likwidację zbędnej lub nawet obiektywnie szkodliwej w obecnych warunkach instytucji gospodarczej, a utworzenie nowej, zasadniczo odmiennej co do charakteru i zakresu działania Komisji, której istnienie i praca przy gospodarce planowej jest rzeczą bezwzględnie konieczną. Zniesienie PKPG i utworzenie Komisji Planowania o takim zakresie działania, jak to przewiduje projekt ustawy, oznacza zakończenie starego etapu w rozwoju naszej gospodarki i znamionuje zarazem rozpoczęcie nowego etapu.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#PoselKalinowskiJozef">Państwowa Komisja Planowania Gospodarczego była instytucją, która odzwierciedlała w niezwykle ostry sposób centralizm i biurokratyzm gospodarczy, była ona instrumentem tego centralizmu i biurokratyzmu. PKPG powstała w gruncie rzeczy w oparciu o aparat byłego Ministerstwa Przemysłu i Handlu, jako organ planowania kształtującej się gospodarki socjalistycznej. Wkrótce jednak z organu planowania PKPG przekształciła się w organ zarządzania gospodarką, przy czym funkcja zarządzania zaczęła coraz bardziej przerastać i przesłaniać funkcję planowania.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#PoselKalinowskiJozef">Proces narastającego w latach 1949—1954 centralizmu gospodarczego doprowadził do skoncentrowania w rękach naczelnych organów administracji państwowej ogromnych ilości spraw i decyzji więżących przedsiębiorstwa, jak i dotyczących obywateli w sposób bezpośredni. Emanacją tego procesu stała się PKPG, której dano uprawnienia w zakresie decydowania bieżącego oraz współdziałania w ogromnej ilości spraw w zakresie zarządzania gospodarką narodową. Wynikiem tego było stałe rozrastanie się aparatu PKPG i uzurpowanie sobie uprawnień przekraczających zakres kompetencji PKPG. O ile w 1949 r. aparat PKPG liczył ok. 700 pracowników, to obecnie liczy 1.600. Zamiast wnikliwej analizy prawidłowości rozwoju poszczególnych gałęzi gospodarki aparat ingerował w najbardziej drobiazgowe sprawy ministerstw, centralnych zarządów, a nawet poszczególnych przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#PoselKalinowskiJozef">I tak na przykład do niedawna struktura przedsiębiorstw musiała być zatwierdzana przez PKPG. Na szczęście w większości wypadków dyrektorzy fabryk odkładali decyzje PKPG w tych sprawach do biurek. Wytwarzała się jednak atmosfera bezwładu, chaosu i dezorganizacji, atmosfera, w której zdrowy rozum, kalkulacja ekonomiczna, samodzielność i odpowiedzialność załóg za produkcję były pętane przez tysiące odgórnych zarządzeń, w większości zarządzeń PKPG. Warto zaznaczyć, że wszelkiego rodzaju zarządzeń, instrukcji, okólników — PKPG wydawała rocznie około 1.500. Takie sprawy, jak zaopatrzenie, rozdział materiałów, szczególnie materiałów deficytowych, obroty rynkowe, ustalanie cen, norm i stawek płac — wszystkie te sprawy były decydowane przez PKPG. W tych warunkach w kierownictwie PKPG i w jej aparacie wytworzyło się przekonanie o potrzebie decydowania za innych, wynikające między innymi z braku zaufania do możliwości i umiejętności podejmowania decyzji przez tak zwane niższe szczeble.</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#PoselKalinowskiJozef">Zamiast wypracowania podstawowych kierunków rozwoju gospodarki PKPG doszła do tego — zresztą nie bez poważnej winy Rządu i Sejmu — że wkraczała w drobiazgowe sprawy kultury, nauki, sztuki itp. Tak na przykład PKPG decydowała o ilości etatów w redakcjach pism technicznych, o tym, które z pism zaliczyć do pierwszej, a które do drugiej kategorii, o tym, jakie ma być słownictwo techniczne, w jaki sposób mają być wydatkowane sumy na zakup książek zagranicznych itp.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#PoselKalinowskiJozef">Na wskutek zajmowania się wszystkimi drobiazgowymi sprawami i ze względu na systematyczne do niedawna zmniejszanie się odpowiedzialności ministerstw, centralnych zarządów itp. sprawy drobiazgowe zalewały z kolei samą PKPG, która musiała w tych warunkach coraz bardziej odchodzić od wykonywania właściwych jej zadań i coraz bardziej zastępować nie tylko ministerstwa, ale i Radę Ministrów, która nie była w stanie wydawać bieżąco rozstrzygnięć decyzji w szeregu spraw (bo i bez tego wydawała Rada Ministrów do 30 uchwał tygodniowo), dlatego wszystkie sprawy bieżące i inne przekazywała do decyzji PKPG. To doprowadziło do tego, że PKPG, zamiast być organem pomocniczym Rady Ministrów, stawała się organem ją zastępującym i odgradzającym zarazem od kierowania gospodarką narodową.</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#PoselKalinowskiJozef">W tej sytuacji wniosek o zniesienie PKPG jest bezwzględnie słuszny.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#PoselKalinowskiJozef">Praktyka dotychczasowa organów planowania oraz wszystkie bolesne skutki tej praktyki nie mogą jednakże podważać samej zasady planowania w ustroju socjalistycznym. Chodzi oczywiście o właściwe pojmowanie tych zasad, a przede wszystkim o to, że właściwe planowanie musi się ograniczać do planowania podstawowych kierunków rozwoju gospodarki, do ustalania prawidłowych proporcji i tempa tego rozwoju. Wszelka bowiem drobiazgowość jest podstawowym wrogiem właściwego planowania.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#PoselKalinowskiJozef">Z dotychczasowych doświadczeń wynika, że podstawowe zasady centralnego planowania mogą być tylko wtedy właściwie realizowane, kiedy organy planowania będą bezwzględnie pozbawione wszelkich funkcji zarządzania i administrowania gospodarką. Pozostawienie organom planowania jakichkolwiek możliwości łączenia tych funkcji musiałoby prowadzić do spychania funkcji planowania na rzecz zarządzania i administrowania, musiałoby doprowadzić do powtórzenia wszystkich błędów PKPG.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#PoselKalinowskiJozef">Z tego punktu widzenia rozpatrywać należy drugą część projektu ustawy, dotyczącą utworzenia Komisji Planowania przy Radzie Ministrów.</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#PoselKalinowskiJozef">Komisja Planowania przy Radzie Ministrów, jak to wynika z projektu ustawy, nie będzie jakimś przekształconym tworem PKPG, lecz zupełnie nowym organem, stanowiącym aparat planowania ściśle podporządkowany Radzie Ministrów. Wynika to z podstawowych zadań Komisji, do których między innymi należy:</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#PoselKalinowskiJozef">1)Opracowywanie i przedstawianie Radzie Ministrów wniosków określających główne kierunki polityki gospodarczej państwa. Wynika z tego, że uprawnienia Komisji w dziedzinie planowania są zasadniczo odmienne od uprawnień PKPG i że sprowadzają się one do udzielenia pomocy Radzie Ministrów.</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#PoselKalinowskiJozef">2)Do zadań Komisji należy opracowywanie projektów perspektywicznych wieloletnich i rocznych planów gospodarczych. W związku z tym wydaje się, że przy realizacji tych zadań Komisja musi posiadać możliwości pewnej koordynacji pracy resortów, choć nie może bynajmniej wkraczać w funkcję zarządzania tych resortów.</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#PoselKalinowskiJozef">3)Artykuł 2 pkt 3 ustawy podkreśla, że jednym z poważnych zadań Komisji jest kontrola wykonania planów oraz opracowywanie i przedstawianie Radzie Ministrów wniosków zapewniających wykonanie planów. Z zadań tych wynika konieczność organizowania stałej i systematycznej informacji dla Rządu o sytuacji gospodarczej i przebiegu wykonywania planów, dlatego Komisja musi posiadać uprawnienia w zakresie kontroli.</u> + <u xml:id="u-12.18" who="#PoselKalinowskiJozef">To samo dotyczy zakresu uprawnień Komisji wypływających z jej zadań na mocy art. 2 pkt 4, który zobowiązuje Komisję do opracowywania metod i trybu sporządzania planów gospodarczych. Jasne jest, że jeśli chodzi o te sprawy, Komisja powinna mieć odpowiednie uprawnienia, umożliwiające jej wydawanie zarządzeń regulujących tryb i metody opracowywania planów.</u> + <u xml:id="u-12.19" who="#PoselKalinowskiJozef">4)Projekt ustawy przewiduje także, że Rada Ministrów może zlecać Komisji Planowania opracowywanie innych zagadnień gospodarczych, przewidzianych w szczególnych przepisach lub wynikających z potrzeb gospodarki narodowej.</u> + <u xml:id="u-12.20" who="#PoselKalinowskiJozef">Wydaje się, iż te uprawnienia Komisji powinny być ograniczone tylko do okresu, w którym będą likwidowane niektóre sprawy prowadzone dotąd przez PKPG lub też sprawy wynikające z kształtowania nowego modelu gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-12.21" who="#PoselKalinowskiJozef">Zastrzeżenia te wypływają też z dotychczasowych doświadczeń pracy PKPG, która miała być ciałem kolegialnym. Jednakże od 1949 r. akty normatywne, będące wyrazem narastającego centralizmu, przyznawały niemal wszystkie kompetencje nie Komisji, a Przewodniczącemu PKPG. Dlatego wydaje się, że podkreślenie, iż Komisja przy Radzie Ministrów ma być ciałem kolegialnym, stwarza warunki uniemożliwiające nawrót do starych i odrzuconych praktyk PKPG. Ustawa podkreśla, że dotychczasowe uprawnienia PKPG i jej Przewodniczącego przechodzą do właściwych organów administracji państwowej, w związku z czym konieczne jest, jak to przewiduje projekt ustawy, podporządkowanie szeregu urzędów podlegających dotychczas Przewodniczącemu PKPG — Prezesowi Rady Ministrów. Są to : Urząd Patentowy, Polski Komitet Normalizacyjny i Główny Urząd Miar.</u> + <u xml:id="u-12.22" who="#PoselKalinowskiJozef">Obywatele Posłowie! W związku z likwidacją Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego i niektórych urzędów jej podporządkowanych ważny problem stanowi sprawa zatrudnienia tych pracowników PKPG, którzy go nie znajdą w nowej Komisji Planowania. Liczba tego rodzaju pracowników jest znaczna. Są to przeważnie ludzie z wysokimi kwalifikacjami, fachowcy potrzebni w różnych gałęziach naszej gospodarki, dlatego konieczne jest ich właściwe rozstawienie i wykorzystanie.</u> + <u xml:id="u-12.23" who="#PoselKalinowskiJozef">Wysoki Sejmie! Komisje Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Spraw Ustawodawczych, rozpatrzywszy projekt rządowy na wspólnym posiedzeniu, proponują z projektu ustawy wyeliminować z art. 10 punkt 2 (strona 3), mówiący, że traci moc ustawa z dnia 7 marca 1950 r. o planowym zatrudnieniu absolwentów średnich szkół zawodowych i szkół wyższych (Dz. U. Nr 10 poz. 106) oraz punkt 2 (strona 4), który brzmi: „Rada Ministrów określi zasady zapewnienia absolwentom średnich szkół zawodowych i szkół wyższych zatrudnienia odpowiadającego ich kwalifikacjom”.</u> + <u xml:id="u-12.24" who="#PoselKalinowskiJozef">Komisje przedkładając te propozycje wyszły z założenia, że przy okazji uchwalenia rządowego projektu ustawy o Komisji Planowania nie należy wyprowadzać lub anulować ustawy, która dotyczy ważnego problemu zatrudnienia młodzieży szkół zawodowych. W związku z tym Komisje uważają, że w ustawie dotyczącej absolwentów szkół zawodowych należy przeprowadzić zasadnicze zmiany, które odpowiadałyby obecnej sytuacji, jaka kształtuje się na odcinku szkół zawodowych, i możliwości otrzymania pracy przez absolwentów tychże szkół. Obie Komisje proponują, by problem ten uregulowany został nową ustawą.</u> + <u xml:id="u-12.25" who="#PoselKalinowskiJozef">Wysoki Sejmie! Z projektu ustawy przedłożonego Wysokiej Izbie do uchwalenia przez Rząd Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wynika, że likwidacja PKPG jest uzasadniona koniecznością przeprowadzenia zasadniczych zmian w naszym systemie gospodarowania, że likwidacja PKPG jest aktem dającym wyraz zamknięciu okresu centralizmu gospodarczego — tak jak utworzenie Komisji Planowania przy Radzie Ministrów jest wyrazem zapoczątkowania nowego okresu.</u> + <u xml:id="u-12.26" who="#PoselKalinowskiJozef">Nowa Komisja musi oprzeć się o nowe zasady planowania, sprowadzające się do wytyczania i koordynowania zasadniczych linii rozwoju gospodarki narodowej oraz uruchamiania odpowiednich środków do celu tego prowadzących.</u> + <u xml:id="u-12.27" who="#PoselKalinowskiJozef">Komisja Planowania będzie organem, który przygotowywać ma dla Rządu materiały, wnioski, projekty, opinie umożliwiające podjęcie właściwych decyzji. Wszelka działalność operatywnego zarządzania zostanie z prac Komisji wyeliminowana. Przygotowane w tej mierze projekty rozporządzeń Rady Ministrów w wykonaniu postanowień ustawy nie pozostawiają co do tego żadnej wątpliwości, przekazują one w sposób wyraźny wszelkie w tej mierze posiadane kompetencje wskazanym organom administracji państwowej.</u> + <u xml:id="u-12.28" who="#PoselKalinowskiJozef">Dlatego wnoszę w imieniu komisji sejmowych, by Wysoki Sejm raczył przyjąć ustawę, z poprawką przyjętą przez Komisje a dotyczącą art. 10 pkt. 2.</u> + <u xml:id="u-12.29" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanego projektu ustawy?</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o utworzeniu przy Radzie Ministrów Komisji Planowania i o zniesieniu Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego, wraz z przyjętymi przez Komisje Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Spraw Ustawodawczych poprawkami — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o utworzeniu przy Radzie Ministrów Komisji Planowania i o zniesienie Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 8 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Spraw Ustawodawczych o projekcie ustawy o zniesieniu i zmianach podporządkowania niektórych urzędów centralnych (druki nr 121 i 132).</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Władysław Witold Spychalski.</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Wysoki Sejmie! Z inicjatywy ustawodawczej Rządu przedstawiony został projekt ustawy o zniesieniu i zmianach podporządkowania niektórych urzędów centralnych.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Problem redukcji, uproszczenia i potanienia naszej administracji od dawna pozostaje w centrum powszechnego zainteresowania. Ostatnio witamy z zadowoleniem coraz częstsze poczynania w tym kierunku, aczkolwiek są wśród nich nie zawsze celne i za pierwszym razem przewidujące, czego dowodem może być fakt, że niektóre resorty przechodzą zmiany kilkakrotne w stosunkowo niedługich okresach czasu, inne zaś przechodzą je etapami.</u> + <u xml:id="u-14.2" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Wspomnę, iż zmiany wynikające z projektu referowanej przeze mnie ustawy dotyczą między innymi również Centralnego Urzędu Geologii, którego sprawy wyodrębniono swego czasu z zakresu działania Ministerstwa Górnictwa, podobnie jak sprawy Centralnego Urzędu Naftowego — co dokonało się dekretem z kwietnia ubiegłego roku.</u> + <u xml:id="u-14.3" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Zanim jednak przejdę do szczegółów zmian obecnie proponowanych, pragnę wyjaśnić, że aczkolwiek projekt ustawy mówi m.in. o — „zniesieniu” niektórych urzędów centralnych, to jednak nie oznacza to bynajmniej ich likwidacji i nie daje w efekcie zmniejszenia liczby jednostek organizacyjnych, mimo że w niektórych wypadkach przyniesie — owszem — pożądane zmiany etatowe.</u> + <u xml:id="u-14.4" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Nie one są jednak głównym i wyłącznym celem referowanej ustawy. Projekt zmierza do jednego zasadniczego celu, aczkolwiek dwiema drogami. Tym celem zasadniczym, wynikającym konsekwentnie ze zmian zachodzących w Radzie Ministrów a wyrażających się w zmniejszeniu liczby wicepremierów, jest wy łączenie z zakresu działania Prezesa Rady Ministrów szeregu spraw, jakie go do tej pory ustawowo obciążały.</u> + <u xml:id="u-14.5" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Było w sumie ostatnio ponad 20 centralnych urzędów, jako samodzielnych jednostek organizacyjnych na prawach resortu, podlegających bezpośrednio nadzorowi Prezesa Rady Ministrów. Nadzór ten, siłą rzeczy dość iluzoryczny i sprawowany bardziej de nomine aniżeli de facto — utrudniał jednak skoncentrowanie się na zadaniach ogólnopaństwowych. W tych warunkach utrzymywanie nadal odrębności organizacyjnej — z mocy ustawy — wielu centralnych urzędów okazało się Zbędne.</u> + <u xml:id="u-14.6" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Możliwe natomiast jest bądź to przejęcie przez poszczególnych ministrów zakresu działania niektórych centralnych urzędów, bądź też objęcie nadzoru nad innymi. Stanowi to w dużym stopniu rozszerzenie uprawnień oraz odpowiedzialności ministrów.</u> + <u xml:id="u-14.7" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Projekt ustawy — jak wspomniałem wyżej — przewiduje osiągnięcie zamierzonego celu dwiema drogami i dzieli 9 na razie z wymienionych ponad 20 centralnych urzędów na dwie grupy, w różny sposób powierzane odpowiedzialności ministrów.</u> + <u xml:id="u-14.8" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Urzędy w liczbie sześciu wymienione w art. 1 ustawy, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-14.9" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">1)Centralny Urząd Geodezji i Kartografii, 2)Centralny Urząd Gospodarki Torfowej, 3)Centralny Urząd Wydawnictw, Przemysłu Graficznego i Księgarstwa, 4)Centralny Urząd Kinematografii, 5)Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych, 6)Państwowa Komisja Cen — tracą ustawowy charakter urzędów centralnych, przechodząc do zakresu działania ministrów jako wyodrębnione urzędy w zmniejszonym składzie, tam gdzie to jest możliwe.</u> + <u xml:id="u-14.10" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Nad dalszymi trzema urzędami centralnymi wymienionymi w art. 2, jak:</u> + <u xml:id="u-14.11" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">1)Centralny Urząd Geologii, 2)Centralny Urząd Naftowy, 3)Główna Komisja Arbitrażowa — Ministrowie o najbardziej zbliżonym zakresie działania będą mieli powierzony nadzór.</u> + <u xml:id="u-14.12" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Duże wątpliwości w trakcie debaty na wspólnym posiedzeniu Komisji Spraw Ustawodawczych oraz Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości budziły postanowienia projektu ustawy, przewidujące delegację dla Rady Ministrów do określania w drodze rozporządzenia, którzy ministrowie mają przejąć zakres działania, bądź też nadzorowanie poszczególnych urzędów obu grup.</u> + <u xml:id="u-14.13" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Podejmowanie szczegółowych ustaleń w tym zakresie było niemożliwe w momencie przygotowania projektu ustawy z uwagi na równolegle prowadzoną reorganizację ministerstw. Wedle złożonego na posiedzeniu Komisji oświadczenia ob. Wicepremiera Jaroszewicza, będzie to możliwe w terminie do 1 grudnia br. — i taki też został ustalony termin wejścia w życie tej ustawy, o ile ją Wysoki Sejm uchwali.</u> + <u xml:id="u-14.14" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Termin ten dotyczy więc również projektowanego w art. 4 uchylenia ustawy z dnia 28 lutego 1948 r. o powszechnym obowiązku przysposobienia zawodowego, wychowania fizycznego i przysposobienia wojskowego młodzieży oraz o organizacji spraw kultury fizycznej i sportu, na podstawie której działała PO — „Służba Polsce” i podległa również Prezesowi Rady Ministrów jej Komenda Główna.</u> + <u xml:id="u-14.15" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Przed postawieniem wniosku o zatwierdzenie omawianego projektu ustawy muszę jeszcze wyjaśnić, iż wymienione osobno w art. 2: Centralny Urząd Geologii, Centralny Urząd Naftowy i Główna Komisja Arbitrażowa, mimo wyłączenia ich również spod kompetencji Prezesa Rady Ministrów zachowują jednak pewną odrębność organizacyjną, wynikającą z ich zakresu działania i międzyresortowego znaczenia. Komisje postanowiły nie rozpatrywać zasadności takiego wyróżnienia tych właśnie urzędów, mimo że były zgłoszone zastrzeżenia przedstawicieli urzędów i poszczególnych stowarzyszeń dotyczące pozbawienia niektórych cech pozostałych urzędów centralnych.</u> + <u xml:id="u-14.16" who="#PoselSpychalskiWladyslawWitold">Zgodnie z postanowieniem i z upoważnienia Komisji Spraw Ustawodawczych oraz Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości wnoszę o uchwalenie zreferowanej przeze mnie ustawy, według projektu przedstawionego Obywatelom Posłom w druku sejmowym nr 132.</u> + <u xml:id="u-14.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów chcę zabrać głos w sprawie zreferowanego projektu ustawy?</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zniesieniu i zmianach podporządkowania niektórych urzędów centralnych, w brzmieniu proponowanym przez Komisje Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Spraw Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o zniesieniu i zmianach podporządkowania niektórych urzędów centralnych jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 9 porządku dziennego: Wniosek Komisji Oświaty, Nauki i Kultury w sprawie powołania przez Rząd Komisji dla zbadania całokształtu zagadnień związanych z konserwacją i odbudową zabytków.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Stanisław Teisseyre.</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Wysoki Sejmie! Sejmowa Komisja Oświaty, Nauki i Kultury podjęła uchwałę przedstawienia Wysokiemu Sejmowi następującego wniosku:</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#PoselTeisseyreStanislaw">„Sejm wzywa Rząd do bezzwłocznego powołania specjalnej komisji rządowej dla zbadania całokształtu zagadnień, związanych z zabezpieczeniem, odbudową i użytkowaniem zabytków.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Komisja ta powinna posiadać uprawnienia w zakresie podejmowania decyzji w wypadkach wymagających natychmiastowej ingerencji oraz przedstawienia wszelkich wniosków, jakie uzna za niezbędne, w tym również wniosku do Planu 5-letniego.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Podejmowane przez komisję decyzje mają charakter doraźny.”</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Obywatele Posłowie! Pozwolę sobie pokrótce uzasadnić przedłożony wniosek.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Kraj nasz w ciągu wojny uległ bezprzykładnemu zniszczeniu. Kultura polska poniosła w ciągu lat wojennych niepowetowane straty.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Zniszczone w latach 1939 — 1945 dobra kultury i sztuki polskiej stanowią 43% majątku narodowego w tej dziedzinie. Przeszło 3/4 wartości zniszczonych dóbr kulturalnych przypada na zabytkowe obiekty architektoniczne. Uległy całkowitej zagładzie, względnie częściowemu zniszczeniu, bezcenne pomniki kultury narodowej, zabytkowe domy, zamki, pałace i kościoły.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#PoselTeisseyreStanislaw">W ciągu lat powojennych naród nasz dokonał ogromnego wysiłku w dziedzinie odbudowy. Służba konserwatorska od 1945 r. przystąpiła do zabezpieczenia i odbudowy zniszczonych zabytków. Poszczególne resorty przejęły pewną ich ilość dla swoich celów, podejmując się ich odbudowy.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#PoselTeisseyreStanislaw">ZOR podjął odbudowę dla celów mieszkalnych kilku najważniejszych ośrodków staromiejskich, między innymi w Warszawie, Gdańsku, Poznaniu, Raciborzu, Opolu i Gliwicach.</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Nasze osiągnięcia w tej dziedzinie, mimo szczupłości nakładów wydatkowanych na ten cel, budzą żywe zainteresowanie i znajdują pełne uznanie specjalistów całego świata.</u> + <u xml:id="u-16.10" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Niestety, obok tych naprawdę wielkich osiągnięć, dokonanych wysiłkiem całego społeczeństwa przy ofiarnej pracy naszej służby konserwatorskiej, odbywa się jednocześnie proces odwrotny. Proces dalszego niszczenia budynków zabytkowych, ich dewastacji, a często całkowitego ich burzenia, mającego nierzadko cechy bezmyślnego wandalizmu.</u> + <u xml:id="u-16.11" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Do tragicznych zniszczeń spowodowanych działaniami wojennymi, a jakże często barbarzyństwem okupanta hitlerowskiego, przybywają nowe zniszczenia. Proces ten pogłębia się z każdym dniem, przy czym ostatnio zaczyna przybierać katastrofalne rozmiary, przynosząc nieobliczalne straty naszej gospodarce narodowej i naszej kulturze.</u> + <u xml:id="u-16.12" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Jesteśmy świadkami niszczenia całego szeregu wspaniałych budowli, które potrafiły przetrzymać zwycięsko barbarzyństwa wojny, ulegając tylko częściowemu zniszczeniu albo nieznacznym uszkodzeniom — a często nawet takich, które wyszły nietknięte z pożogi wojennej.</u> + <u xml:id="u-16.13" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Rodzi się uczucie goryczy i wstydu, kiedy do tych cyfr zniszczeń wojennych dodamy zniszczenia dokonane po wojnie i kiedy uświadomimy sobie, że dokonały ich nasze błędy gospodarcze, nierzadko obojętność władz terenowych, a jakże często bezmyślna, zbrodnicza ręka szabrownika i kombinatora.</u> + <u xml:id="u-16.14" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Istnieją dwa zasadnicze powody, które wpływają w sposób decydujący na ten katastrofalny stan.</u> + <u xml:id="u-16.15" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Pierwszy z nich — to nasze błędy gospodarcze.</u> + <u xml:id="u-16.16" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Jest faktem bezspornym, że budynki zabytkowe muszą spełniać, poza bardzo nielicznymi obiektami typu muzealnego, jak np. Wawel, właściwe funkcje użytkowe — muszą służyć celom mieszkalnym lub być oddane na użytek szkół, urzędów, różnych instytucji, domów wczasowych itp. Niestety muszę stwierdzić, że w naszym planowaniu istniało zbyt małe rozeznanie co do możliwości gospodarczego użytkowania tych budynków, co powodowało niejednokrotnie zbyteczne nowe inwestycje.</u> + <u xml:id="u-16.17" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Sprawa ta wiąże się z upadkiem gospodarczym wielu miast i miasteczek, spowodowanym nie zawsze właściwym planowaniem i często nieprzemyślaną lokalizacją inwestycji i budową nowych zupełnie ośrodków mieszkalnych na terenach nieuzbrojonych. Przy właściwej lokalizacji inwestycji byłoby możliwe w dużo większej mierze wykorzystanie istniejących ośrodków miejskich, z zaoszczędzeniem znacznych kwot na uzbrojenie terenu i budowę nowych zakładów użyteczności publicznej.</u> + <u xml:id="u-16.18" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Musimy widzieć, że obok ośrodków miejskich, które rozwinęły się bardzo poważnie w ciągu ostatnich lat, nastąpił również upadek wielu innych. Oczywiście, że proces ten wpłynął w pierwszym rzędzie na stan budynków zabytkowych, często prawie nie zniszczonych po wojnie, które uległy dopiero dewastacji w ostatnich latach z braku remontu i braku użytkownika.</u> + <u xml:id="u-16.19" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Problem mieszkaniowy jest u nas problemem bolesnym. Stan obecny może ulec znacznemu polepszeniu przez remont budynków zabytkowych. Dla przykładu podam, że przeznaczenie 10% nakładów na budownictwo mieszkaniowe i remont budynków, na odremontowanie względnie odbudowę częściowo zniszczonych zabytkowych budynków mieszkalnych — dałoby w Planie 5-letnim przyrost 198 tys. izb mieszkalnych.</u> + <u xml:id="u-16.20" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Wiele z budynków zabytkowych nadaje się po minimalnym często remoncie na szkoły, których nam brak, i na domy wczasowe dla świata pracy. Przykładem może być pałac w Księżnie koło Wałbrzycha, o kubaturze 230 tys. m^3^, położony w malowniczej i zdrowej okolicy, tchnący pięknem architektury, która zawiera fragmenty starego zamku piastowskiego. Czyż ten wspaniały budynek ma stać pusty i powoli chylić się ku ruinie, miast służyć za punkt wypoczynkowy dla naszego świata pracy? I czyż ten sam los ma spotkać tyle innych obiektów, które nie służą nikomu, jak choćby jeden z najwspanialszych poza Wawelem zamków w naszym kraju, jakim jest zamek w Baranowie?</u> + <u xml:id="u-16.21" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Obywatele Posłowie! Nie chcę mnożyć przykładów, gdyż jest ich niestety zbyt wiele, natomiast ażeby ten w skrócie ogólnym naszkicowany obraz był pełny i prawdziwy, muszę chociaż pokrótce zatrzymać się na dalszych bolesnych powodach zniszczeń.</u> + <u xml:id="u-16.22" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Chcę tu kilka słów poświęcić władzom terenowym. Trudno bowiem zdjąć z nich całą odpowiedzialność i znaleźć wygodnego kozła ofiarnego, który wszystkiemu jest winien, a któremu na imię — „centralizm”.</u> + <u xml:id="u-16.23" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Wszyscy Zdajemy sobie sprawę z ujemnych stron przesadnej centralizacji, ale szukać wyłącznie w tym systemie winy za wypadki lekkomyślności, nieudolności, niedbalstwa, braku rozeznania, nieuctwa, a czasem nawet kombinatorstwa i nadużyć, byłoby zwyczajną ślepotą.</u> + <u xml:id="u-16.24" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Oczywiście, że uogólnianie byłoby wielką krzywdą. Dlatego trzeba jasno powiedzieć, że stosunek poszczególnych władz terenowych do zagadnień kultury i zabytków, do ich roli w życiu narodu, do ich znaczenia ogólnoludzkiego, był i jest bardzo różny. Miejscami nacechowany był prawdziwą gospodarską troską i rzetelną odpowiedzialnością, niekiedy był obojętny, czasami lekceważący, a bywał również gdzieniegdzie nacechowany zupełnym brakiem zrozumienia. I dlatego nic dziwnego, że byliśmy świadkami w wielu miejscowościach — wskutek niedbalstwa i braku troski — tragedii zniszczeń narastających w postępie geometrycznym, a nierzadko wandalskich wyczynów i barbarzyńskiego szabru.</u> + <u xml:id="u-16.25" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Miały miejsce fakty przypominające głębokie średniowiecze, kiedy to bezcenne zabytki starożytnego Rzymu służyły feudalnym baronom i dygnitarzom kościelnym na kamieniołomy.</u> + <u xml:id="u-16.26" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Jeżeli mogłoby być jakieś usprawiedliwienie dla tego średniowiecznego barbarzyństwa, powstrzymanego zresztą przez renesans, to chyba ogólna ciemnota tamtych czasów. Ale nie może być usprawiedliwienia dla nas, w połowie XX wieku, w Polsce Ludowej, w ustroju budującym socjalizm.</u> + <u xml:id="u-16.27" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Władze miejskie Nysy, odpowiedzialne za zburzenie zabytkowego ciągu kamienic — wbrew opinii miejscowego konserwatora, którego chciano zaszczuć i wyrzucić z tego miasta — przejdą do historii. Ale przejdą na jej najmniej chlubne karty.</u> + <u xml:id="u-16.28" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Niestety fakt ten nie jest odosobniony. Ze wstydem i oburzeniem oglądałem w bogatym zbiorze dokumentacji fotograficznej, będącym w posiadaniu naszych władz konserwatorskich, jedno ze zdjęć fotograficznych przedstawiających niszczenie zabytków. Uzbrojona kilofem ręka człowieka, nieświadomego co czyni, rozwala rzeźbiony kamienny portal pamiętający czasy Piastów.</u> + <u xml:id="u-16.29" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Obywatele Posłowie! Wymowa tych faktów jest tragiczna.</u> + <u xml:id="u-16.30" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Naród nasz, mimo że nie jest narodem wielkim liczebnie, jest narodem posiadającym wielkie i wspaniałe karty w swojej historii. Jest narodem, który wniósł do kultury ogólnoludzkiej dzieła o nieprzemijających wartościach. Nie możemy dopuścić, aby część z nich uległa zniszczeniu naszymi własnymi rękami.</u> + <u xml:id="u-16.31" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Dzieła te, świadczące o wielkości naszego narodu, jest naszym obowiązkiem przekazać następnym pokoleniom.</u> + <u xml:id="u-16.32" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Obywatele Posłowie! Tragedia ginących pomników naszej kultury musi zbudzić sumienie naszego narodu, musi obudzić troskę władz.</u> + <u xml:id="u-16.33" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Niezależnie jednak od tego potrzebne jest w tej chwili powołanie specjalnej komisji rządowej, która by po zbadaniu całokształtu zagadnienia przedstawiła wnioski dotyczące zagospodarowania i ochrony zabytków.</u> + <u xml:id="u-16.34" who="#PoselTeisseyreStanislaw">Wnoszę w imieniu Komisji Oświaty, Nauki i Kultury o uchwalenie przez Wysoki Sejm przedstawionego na wstępie wniosku.</u> + <u xml:id="u-16.35" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#Marszalek">Czy kto z Kolegów Posłów chciałby zabrać głos w poruszonych sprawach?</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#Marszalek">Wniosek Komisji Oświaty, Nauki i Kultury został Sejmowi przedstawiony przez sprawozdawcę posła Teisseyre'a.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tego wniosku, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm wniosek Komisji Oświaty, Nauki i Kultury w sprawie powołania przez Rząd Komisji dla zbadania całokształtu zagadnień związanych z konserwacją i odbudową zabytków — jednomyślnie przyjął.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#Marszalek">Do Prezydium Sejmu wpłynęły następujące interpelacje:</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#Marszalek">1.Interpelacja posłów Wojewódzkiego Zespołu Poselskiego w Białymstoku do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie sytuacji mieszkaniowej w Ełku.</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#Marszalek">2.Interpelacja posłów Jana Zameckiego i Józefa Czapskiego do Obywatela Prezesa Rady Ministrów w sprawie konieczności rozbudowy osiedla mieszkaniowego dla załogi Fabryki Samochodów Ciężarowych w Lublinie.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#Marszalek">3.Interpelacja Wojewódzkiego Zespołu Poselskiego woj. łódzkiego w sprawie sytuacji opałowej na terenie woj. łódzkiego.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#Marszalek">Interpelacje te Prezydium Sejmu, w myśl art. 53 regulaminu Sejmu, przekazało Prezesowi Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#Marszalek">Obecnie udzielam głosu posłowi Stanisławowi Kaliszewskiemu dla przedstawienia interpelacji werbalnej.</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#PoselKaliszewskiStanislaw">Obywatele Posłowie! W pierwszych dniach naszej obecnej sesji — X sesji Sejmu została przeze mnie zgłoszona interpelacja do Ministra Zdrowia w sprawie braku w aptekach niektórych podstawowych środków leczniczych, takich jak lignina, wata, woda utleniona i inne.</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#PoselKaliszewskiStanislaw">W związku z tym otrzymałem odpowiedź od Obywatela Ministra Zdrowia, którą uważam za niezadowalającą i zgłaszam powtórną interpelację, skierowaną tym razem na ręce Obywatela Prezesa Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#PoselKaliszewskiStanislaw">Z odpowiedzi, którą otrzymałem, wynika że:</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#PoselKaliszewskiStanislaw">1. Brak ligniny nie zostanie usunięty, gdyż potrzeby na rok 1956 wynoszą ponad 5 tys. ton, przemysł zaś zobowiązał się dostarczyć zaledwie połowę tego. Minister, Zdrowia od dwóch lat występuje bezskutecznie do PKPG i Prezesa Rady Ministrów o uruchomienie dodatkowego zakładu produkcyjnego.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#PoselKaliszewskiStanislaw">2. Nie lepiej przedstawia się sprawa z wodą utlenioną. Ministerstwo Przemysłu Chemicznego tłumaczy brak wody utlenionej awarią jedynego w Polsce zakładu produkującego ten artykuł. Zachodzi i tu potrzeba uruchomienia drugiego zakładu produkującego wodę utlenioną.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#PoselKaliszewskiStanislaw">3. Przewidywać również można dalsze trudności w zaopatrywaniu się w watę.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#PoselKaliszewskiStanislaw">Wydaje mi się, że postawa Ministra Zdrowia wobec tych braków jest zbyt bierna, gdyż poruszone przeze mnie braki zagrażają zdrowiu, a nawet mogą zagrażać życiu ludzkiemu.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#PoselKaliszewskiStanislaw">Zwracam się więc do Obywatela Prezesa Rady Ministrów o poczynienie odpowiednich kroków, mających na celu zaradzenie istniejącemu w tej dziedzinie stanowi rzeczy.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#PoselKaliszewskiStanislaw">Składam tę interpelację na ręce Obywatela Marszałka Sejmu.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#Marszalek">Proszę Kolegów! Jest jeszcze jedno zapytanie, na które chciałbym od razu odpowiedzieć.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#Marszalek">Posłowie żądają wyjaśnienia, kiedy kończy się ich kadencja jako posłów i jak długo będą ważne ich legitymacje poselskie.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#Marszalek">Oto odpowiedź: kadencja kończy się dnia 20 listopada, natomiast zostało ustalone, że legitymacje poselskie ważne będą do 30 listopada.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#Marszalek">A teraz proszę o wysłuchanie komunikatu.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#Marszalek">Posiedzenia sejmowych komisji odbędą się według następującego planu:</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#Marszalek">1)dziś, tj. 15 listopada, posiedzenie Komisji dla opracowania ustaw o odwoływaniu posłów i radnych — o godz. 17;</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#Marszalek">2)jutro, tj. 16 listopada, wspólne posiedzenie Komisji Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych — o godz. 9;</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#Marszalek">3)jutro, o godz. 11; wspólne posiedzenie Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Spraw Ustawodawczych i bezpośrednio po zakończeniu posiedzenia wspólnego — posiedzenie Komisji Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#Marszalek">Protokół dzisiejszego posiedzenia będzie wyłożony do przejrzenia w Biurze Sejmu.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#Marszalek">Następne posiedzenie Sejmu odbędzie się w poniedziałek, 19 listopada, o godz. 9.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#Marszalek">Zamykam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 12 min. 55.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00038-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00038-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..8fb96f4 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00038-01/header.xml @@ -0,0 +1,64 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00038-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>38 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>38 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">38</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1956-11-19</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="MinisterFinansowTadeuszDietrich" role="speaker"> + <persName>Minister Finansów Tadeusz Dietrich</persName> + </person> + <person xml:id="PoselChajnLeon" role="speaker"> + <persName>Poseł Chajn Leon</persName> + </person> + <person xml:id="PoselFrankowskiJan" role="speaker"> + <persName>Poseł Frankowski Jan</persName> + </person> + <person xml:id="PoselKowalczykStanislaw" role="speaker"> + <persName>Poseł Kowalczyk Stanisław</persName> + </person> + <person xml:id="PoselNieszporekRyszard" role="speaker"> + <persName>Poseł Nieszporek Ryszard</persName> + </person> + <person xml:id="PoselNogaJozef" role="speaker"> + <persName>Poseł Noga Józef</persName> + </person> + <person xml:id="PoselRozmiarekAleksander" role="speaker"> + <persName>Poseł Rozmiarek Aleksander</persName> + </person> + <person xml:id="PoselToczekAndrzej" role="speaker"> + <persName>Poseł Toczek Andrzej</persName> + </person> + <person xml:id="PoselZemanekZofia" role="speaker"> + <persName>Poseł Zemanek Zofia</persName> + </person> + <person xml:id="WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz" role="speaker"> + <persName>Wiceprezes Rady Ministrów Piotr Jaroszewicz</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00038-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00038-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..15c7921 --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00038-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,458 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja I — Sesja X</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 38 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 19 listopada 1956 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1956</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszalek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Protokoły 32 do 37 posiedzeń Sejmu uważam za przyjęte, gdyż nie wniesiono przeciw nim zarzutów.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Prezydium Sejmu ustaliło porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia, który został Obywatelom Posłom doręczony.</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 1 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Przemysłu oraz Spraw Ustawodawczych o projekcie ustawy o radach robotniczych (druki nr 126 i 135).</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Głos zabierze Wiceprezes Rady Ministrów ob. Piotr Jaroszewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Rząd przedkłada Sejmowi projekt ustawy o radach robotniczych. Na mocy tej ustawy powoływane być mogą w państwowych przedsiębiorstwach przemysłowych i budowlanych oraz w państwowych gospodarstwach rolnych rady robotnicze.</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Ustawa upoważnia Radę Ministrów do rozciągnięcia niniejszych przepisów również na inne przedsiębiorstwa.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Realizacja idei rad robotniczych oznaczać będzie spełnienie wyraźnych życzeń klasy robotniczej.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Polska Zjednoczona Partia Robotnicza na VIII Plenum Komitetu Centralnego zdecydowanie wkroczyła na drogę, na której obowiązuje zgodność słów i czynów.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Znamy niezmiernie szkodliwe skutki systemu, który panował w naszym życiu politycznym i gospodarczym w minionym okresie. Mamy więc obowiązek konsekwentnego rugowania go ze wszystkich dziedzin naszego życia. Nasze — i nie tylko nasze doświadczenia wskazują, jak groźna jest wszelka niekonsekwencja w tych sprawach.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Stoimy na stanowisku, że masy są twórcami historii. W praktyce minionego okresu nie stworzyliśmy jednak odpowiednich warunków do pełnego rozwoju inicjatywy mas. Pracą swoją tworzą historię robotnicy, inżynierowie, technicy i ekonomiści w wielu tysiącach naszych przedsiębiorstw. Tam toczy się codziennie ciężka walka o byt i dobrobyt narodu. Tam więc powinna sięgnąć przede wszystkim demokratyzacja. Demokratyzacja stosunków między ludźmi w procesie produkcji, zerwanie biurokratycznych pęt, które dławią nasz organizm gospodarczy, rzeczywisty udział robotników w zarządzaniu przedsiębiorstwem — oto droga, na którą wstąpiła polska klasa robotnicza. Zawrócić z tej drogi nie możemy i nie chcemy.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Już na VII Plenum KC PZPR postawiliśmy sprawę demokracji robotniczej jako podstawowy kierunek demokratyzacji. Jednakże nie potrafiliśmy wówczas bliżej określić ani treści, ani form demokracji robotniczej. Klasy robotniczej nie zadowoliła zapowiedź rozszerzenia uprawnień rad zakładowych. Uznając konieczność podniesienia znaczenia rad zakładowych, szczególnie w dziedzinie obrony bezpośrednich interesów robotników, przodująca część klasy robotniczej poszukiwała możliwości wzięcia losów fabryk w swoje ręce. Tego nie mogły dokonać związkowe organizacje. Do nowej treści potrzebna była nowa forma. W tych warunkach zrodziła się idea rad robotniczych.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wiele zakładów produkcyjnych samorzutnie powołało rady robotnicze.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Ruch ten nawiązuje bezpośrednio do tradycji polskiego rewolucyjnego ruchu robotniczego, a także do prób podejmowanych przez władzę ludową w pierwszym okresie po wyzwoleniu.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Klimat tego ruchu przyśpiesza w kraju proces demokratyzacji naszego życia. W toku tego procesu, w toku gorących dyskusji załogi fabryk wniosły do ogłoszonych projektów o radach robotniczych i rozszerzeniu uprawnień przedsiębiorstw socjalistycznych istotne poprawki. Do redakcji dzienników, do ministerstw, do sekretariatu Komisji Rządowej wpłynęło setki listów, które pozwoliły na udoskonalenie przedkładanego projektu.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Przedłożona ustawa posiada zasadnicze znaczenie gospodarcze i polityczno-społeczne. Myśl o powstaniu rad robotniczych jest wyrazem krytyki klasy robotniczej w stosunku do istniejącego dotąd u nas systemu zarządzania przemysłem. Myśl samorządu robotniczego wyrosła z doświadczeń i błędów dotychczasowego systemu zarządzania gospodarką, który nie sprzyjał dostatecznie szybkiemu rozwojowi sił wytwórczych, a niekiedy hamował ich dalszy wzrost i w związku z tym rozwój stopy życiowej. Zbiurokratyzowany, źle ustawiony aparat administracji gospodarczej nie tylko krępował zalewem przepisów, a nieraz i nieudolnością inicjatywę zakładów i ich załóg, lecz i nie pozwalał w wielu przypadkach na realizację zasady zdrowego rozsądku w działalności gospodarczej.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Klasa robotnicza i inteligencja pracująca nie chcą dalej tolerować nieudolności, lecz poprzez swój udział w radach robotniczych chcą decydować o tym, aby produkować więcej, taniej i lepiej i tą drogą przyczynić się bezpośrednio do podniesienia stopy życiowej własnej i całego kraju.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Sprawa powołania rad robotniczych wiąże się nierozerwalnie z rozszerzeniem samodzielności i uprawnień przedsiębiorstw produkcyjnych. Rada Ministrów podjęła odpowiednią uchwałę, w której zagwarantowana została daleko posunięta samodzielność przedsiębiorstw w zakresie planowania produkcji, inwestycji, zaopatrzenia, zbytu i gospodarki powierzonymi środkami. Nie może być bowiem mowy o samorządzie bez rozszerzenia samodzielności przedsiębiorstw produkcyjnych, jak nie może być mowy o rozszerzeniu uprawnień przedsiębiorstw produkcyjnych bez powołania rad robotniczych.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Samodzielność przedsiębiorstw i samorząd robotniczy — to dwie przesłanki nowej organizacji socjalistycznego przedsiębiorstwa.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Trzecią, również ważną i niezbędną podstawą tej organizacji powinien być jasny i mobilizujący system bodźców ekonomicznych, materialnego zainteresowania załogi w rezultatach pracy przedsiębiorstwa. Przedłożona wraz z ustawą o radach robotniczych ustawa o udziale załóg w zyskach przedsiębiorstw, w postaci zreformowanego funduszu zakładowego, stanowi postęp na tej drodze — postęp na miarę obecnych możliwości naszej gospodarki.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Chciałbym z naciskiem podkreślić, że projekt ustawy o funduszu zakładowym — słusznie zresztą krytykowany za jego zbyt ramowy charakter — stanowi jednak duży krok naprzód w stosunku do obowiązującego dekretu z 1955 r. Ustawa ta stanowi bowiem, że wysokość odpisów na fundusz zakładowy nie jest ograniczona i zależy wyłącznie od uzyskanych przez załogę wyników ekonomicznych w produkcji. Ogranicza się jedynie tę część funduszu zakładowego, którą przeznacza się na wypłaty gotówkowe dla załogi, przy czym w podstawowych dla naszego kraju gałęziach przemysłu ustawa przewiduje możliwość wypłacenia 13-ej pensji dla wszystkich zatrudnionych w zakładzie, oczywiście pod warunkiem wygospodarowania niezbędnych dla tego celu środków finansowych i wewnętrznych rezerw danego przedsiębiorstwa. Ustawa o funduszu zakładowym tworzy więc dostatecznie wysokie bodźce materialnego zainteresowania załogi w walce o lepszą i tańszą produkcję, o ład i porządek, o dyscyplinę w zakładach produkcyjnych.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Rady robotnicze i związane z nimi usamodzielnienie przedsiębiorstw nie są pomyślane ani przez Rząd, ani przez klasę robotniczą jako odwrót od gospodarki planowej ku jakiemukolwiek typowi gospodarki burżuazyjnej. Obcięliby tego może nasi wrogowie, zdecydowanie nie chcę tego klasa robotnicza. Nam chodzi nie o osłabienie, lecz w istocie rzeczy o wzmocnienie gospodarki planowej przez prawidłowe powiązanie planowania centralnego z maksymalnym polem działania dla inicjatywy zakładów, przez obcięcie biurokratycznych narośli i zastąpienie metod administracyjnych metodami ekonomicznego oddziaływania, zapewniającymi racjonalność gospodarki.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Dlatego też, podnosząc rolę przedsiębiorstwa, nie wolno nam zarazem przekroczyć granicy, która zapewnia minimum centralnego planowania w podstawowych wskaźnikach. Utrzymane zostają więc w gestii państwa kluczowe warunki planowania i centralnego kierownictwa podstawowymi procesami socjalistycznej reprodukcji.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Nie przesądzając jeszcze metod i ostatecznego zakresu planowana, zatrzymujemy ideę planowania jako zasadniczy czynnik gospodarki socjalistycznej. Odejście od tej metody byłoby krokiem wstecz.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Decentralizacja gospodarki, którą obecnie przeprowadzamy, nie może być rozpatrywana jako cel sam w sobie. Chodzi nam o większą efektywność ekonomiczną i tylko takie kroki można uznać za słuszne, które do tego rodzaju rezultatów prowadzą. Czy byłoby słuszne np. przeprowadzenie decentralizacji rozumianej jako przejście od produkcji na podstawie wysoko skoncentrowanego przemysłu kluczowego — do produkcji na bazie rozproszonych i oderwanych od siebie przedsiębiorstw? Oczywiście nie. Im wyższy szczebel rozwoju gospodarczego — tym większa waga koncentracji produkcji i większe znaczenie prawidłowej koordynacji i planowego kierowania z punktu widzenia gospodarki narodowej jako całości. Jednak planowa koordynacja i kierownictwo nie mogą, jak dotąd, rozmieniać się na drobne, nie mogą oznaczać przesadnej i szkodliwej — „opieki” nad przedsiębiorstwami, lecz powinny skupiać się na sprawach zasadniczych i decydujących.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Rady robotnicze będą czynnikiem podniesienia planowości na wyższy szczebel, będą czynnikiem zabezpieczającym realność planu i świadome jego wykonywanie. Właśnie rady robotnicze przez sprawowanie wyznaczonych im ustawą funkcji stworzą formy planowania, nadzoru, kontroli i kierownictwa, w których rozwijać się będzie i rozszerzać samodzielność przedsiębiorstw produkcyjnych oraz wykształcane będą skuteczniejsze niż dotąd metody zarządzania i gospodarowania.</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Formalnie przez cały powojenny czas obowiązywało u nas hasło: — „klasa robotnicza współgospodarzem kraju”. Wcielanie tego hasła w życie nie uzyskało dotąd skonkretyzowanych dostatecznie form. W naszych warunkach jakże często wulgaryzowano istotę i rolę prawidłowych stosunków w procesie produkcji. Zwłaszcza zaś znaczenie właściwego systemu bodźców ekonomicznych, nieodłącznie związanych w naszych warunkach z działaniem prawa wartości. Przywrócić należy znaczenie tych bodźców i ich rolę w rozwijaniu produkcji.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">U niektórych ludzi rodzą się wątpliwości, czy przez powołanie do życia rad robotniczych wstępujemy na słuszną drogę rozwoju, czy rzeczywiście mieć one będą tak wielkie znaczenie dla wszystkich stron naszego życia. Trzeba, wydaje się, spojrzeć na tę sprawę z dwóch punktów widzenia.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Po pierwsze — rady robotnicze muszą być ujmowane nie w izolacji, lecz jako element całokształtu procesu demokratyzacji naszego życia politycznego i gospodarczego. I o tyle tylko mają sens. Mogą się one rozwijać tylko w warunkach zacieśnienia więzi między Partią a klasą robotniczą, w warunkach jawności życia politycznego, w warunkach odrzucenia wszelkich biurokratycznych form zarządzania. Mogą się one, jednym słowem, rozwijać wraz z rozkwitem wszystkich innych form demokracji socjalistycznej.</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Z drugiej strony rady robotnicze przez fakt ich istnienia i działalności będą aktywnie i twórczo oddziaływać na inne dziedziny demokracji. Rosnąć będzie świadomość klasy robotniczej i jej poczucie gospodarza kraju. Zmieniać się będzie pod wpływem rad robotniczych system zarządzania gospodarką narodową. Trudno w tych warunkach nie dostrzegać rewolucjonizującego charakteru rad robotniczych.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wprowadzenie rad, robotniczych wymaga jeszcze dalszej pracy nad ich doskonaleniem. Tym uzasadnia się między innymi ramowość przedłożonej ustawy. Chodzi o wypracowanie konkretnych form, odpowiadających specyfice gałęzi produkcji i samego przedsiębiorstwa. Chodzi o to, by uniknąć jakiegokolwiek biurokratycznego nacisku przy powoływaniu rad robotniczych i wypracowywaniu ich statutów. Rady robotnicze muszą być bliską, własną i zrozumiałą sprawą każdej załogi. Nadgorliwość w postaci narzucania rad tam, gdzie nie ma ku temu pędu, albo w postaci narzucania gotowych recept ich funkcjonowania — może pogrzebać tę piękną ideę.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Ustawa, mimo jej ramowego charakteru, nadaje radom robotniczym zdecydowany charakter. Stanowi ona, że rada robotnicza jest najwyższą władzą wewnątrz przedsiębiorstwa, władzą zarządzającą przedsiębiorstwem w imieniu załogi. Demokratycznie wybierana w drodze tajnego głosowania rada decyduje o wszystkich najważniejszych sprawach zakładu, jak plan produkcji, inwestycje, czy regulamin wewnętrzny przedsiębiorstwa. Organem wykonawczym rady robotniczej jest dyrekcja przedsiębiorstwa, na czele której stoi dyrektor, mianowany przez władze nadrzędne w oparciu o uchwałę rady.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Jest to bardzo istotna zmiana w dotychczasowym systemie wysuwania i mianowania dyrektorów zakładów. Nie należy jednak żałować dotychczasowego systemu. Najpoważniejszą jego luką była zasada nie pytania się załogi przy mianowaniu dyrektorów. Dlatego mianowano w niektórych gałęziach przemysłu część takich dyrektorów, którzy nie dorośli do tej roli, nie umieli kierować zakładami i nie zdobyli nigdy zaufania załogi. W procesie powstawania rad robotniczych i przyjmowania przez nie swej roli musieli odpaść dyrektorzy — „przywożeni w teczkach” na zakłady, ludzie niedołężni, zbiurokratyzowani. Praktyka wysuwania nowych kandydatów na dyrektorów przez załogi wskazuje, że dobierają one z reguły inżynierów mocnych technicznie, znanych i szanowanych wśród załogi. Jednocześnie załogi okazują poparcie wyłonionym dyrektorom, poprawiają dyscyplinę pracy, dbają więcej o produkcję, o ład i porządek w zakładzie. Negatywne przypadki w tej dziedzinie są bardzo nieliczne.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Czy nowa pozycja dyrektora oznacza skrępowanie jego samodzielności? Pomijam już fakt, że dotychczasowe prawa dyrektora, formalnie bardzo szerokie a w praktyce ograniczone potokiem przepisów administracyjnych i ingerencją różnych władz i instancji politycznych i społecznych, były w znacznym stopniu fikcją, niezwykle utrudniającą kierowanie zakładem. Tym, którzy obawiają się, że wraz z radą robotniczą tworzy się jeszcze jedną władzę, że tak zwany trójkąt w fabryce przekształci się w czworokąt, należy wyjaśnić, że powołanie rady robotniczej oznaczać musi ograniczenie wszelkiej niesłusznej ingerencji w sprawy administracji zakładu. W ten sposób wzrośnie autorytet dyrekcji, oparty o kolektywną pomoc i rozwagę rady robotniczej, a wraz z tym otwierają się możliwości dla swobodnej i twórczej działalności dyrekcji, dozoru i inteligencji pracującej w naszych zakładach pracy.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Każdy rozumie, że nie jest rzeczą możliwą wypracować od razu gotowe formy i wcielić je w życie jednorazowym aktem. Nie mamy gotowego naszego modelu gospodarczego, gotowych form i recept, dających się natychmiast zastosować. Ten model i te formy musimy wypracować i sprawdzać w toku działania. Wprowadzenie rad robotniczych jest początkiem sprawy, pierwszym krokiem naszych poszukiwań idących w kierunku wypracowania nowych środków, nowych rozwiązań w dziedzinie zarządzania gospodarką narodową i wydatnego podniesienia jej rezultatów. Szukamy drogi właśnie w rozwinięciu szerokiej inicjatywy klasy robotniczej, która uogólniona w wyniku doświadczeń dać może — nie wątpimy w to — duże rezultaty. Chcemy wykorzystać i uruchomić wszystkie walory, jakie daje samodzielności produkcyjna przedsiębiorstwa i rozwinięcie pełnej inicjatywy załóg.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Przyjęcie ustawy o radach robotniczych stawia przed Partią, Rządem, przed klasą robotniczą i inteligencją techniczną, przed ekonomistami, pracownikami administracji gospodarczej — niezmiernie skomplikowane zadania w dziedzinie nowego ujęcia problemów ekonomicznych, organizacji przemysłu, rolnictwa, transportu, handlu. Stoi przed nami zadanie wypracowania nowych form polskiego modelu gospodarczego.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Chcemy wypracować nowy system planowania, system rzeczywiście funkcjonującego rozrachunku gospodarczego, system cen, płac i innych bodźców materialnego zainteresowania załóg, zaopatrzenia, zbytu, kooperacji, organizacji przemysłu — z wykorzystaniem wszystkich najlepszych doświadczeń.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Nasi inżynierowie i ekonomiści powinni podejść z pełnym zrozumieniem do twórczego opracowywania stojących przed nami problemów ekonomicznych, powinni podnieść rangę nauki o socjalistycznym przedsiębiorstwie, tak zaniedbaną dotąd w warunkach biurokratyzacji metod kierowania gospodarką.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">W związku z tym właśnie poważną rolę odegrać mogą eksperymenty, podejmowane przez niektóre przedsiębiorstwa.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Decyzje o powołaniu rad robotniczych, o rozszerzeniu uprawnień przedsiębiorstw i o funduszu zakładowym nie rozwiązują bowiem od razu wszystkich problemów, nie dają i dać nie mogą pełnego materiału dla opracowania nowego modelu socjalistycznej gospodarki. Jest wiele zagadnień, które nie mogą być rozstrzygnięte już dzisiaj w skali całej gospodarki, a które trzeba najpierw sprawdzić eksperymentalnie, jak np. oprocentowanie środków trwałych i obrotowych, nowe ujęcie problematyki inwestycji, kapitalnych remontów, funkcjonowania tzw. przemysłu terenowego i sposobu jego zarządzania, planowania produkcji czystej itp.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Te eksperymenty, których rzecz jasna nie może być wiele, a które należy rozwijać przede wszystkim w przemyśle surowcowym, mogą dostarczyć wiele cennego materiału dla wypracowania naszego modelu gospodarczego. Materiał ten przeanalizowany, sprawdzony przez ekonomistów, stworzy podstawę do dalszych zmian w gospodarce narodowej.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">Wysoka Izbo! Przedłożenie projektów ustaw o radach robotniczych i o funduszu zakładowym świadczy o tym, że Partia i Rząd wkroczyły zdecydowanie na drogę przemian, mimo całej złożoności i trudności zadania.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#WiceprezesRadyMinistrowPiotrJaroszewicz">W imieniu Rządu zwracam się do Wysokiego Sejmu o uchwalenie ustaw w brzmieniu przedłożonym przez Komisje.</u> + <u xml:id="u-3.38" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca Komisji poseł Zofia Zemanek.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#PoselZemanekZofia">Wysoka Izbo! W imieniu Komisji Przemysłu i Komisji Spraw Ustawodawczych Sejmu chcę przedstawić rządowy projekt ustawy o radach robotniczych do zatwierdzenia na obecnej sesji Sejmu.</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#PoselZemanekZofia">Projekt ten jest pierwszym ustawowym aktem wprowadzającym zasadnicze zmiany w systemie zarządzania naszą gospodarką, pierwszym dokumentem określającym warunki do urzeczywistnienia władzy ludu — podstawowego postulatu socjalistycznej demokracji. Rady robotnicze to ważne ogniwo dyktatury proletariatu, to gwarancja postępu społecznego, to przywrócenie właściwego sensu socjalizmowi.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#PoselZemanekZofia">Zrodziły je wielkie, pełne napięcia dni naszego października, dni naszej polskiej rewolucji, które pokazały przywiązanie klasy robotniczej i całego narodu do wielkiej, najbardziej humanistycznej idei — idei socjalizmu, oczyszczonej z ciężkich wypaczeń, skażeń i zafałszowań, pokazały siłę i wielkość idei, która wyzwala najlepsze, najszlachetniejsze siły, przywraca pełną godność człowieka. Wytarty frazes o przodującej roli klasy robotniczej stał się w tych dniach rzeczywistością, kształtującą po nowemu naszą socjalistyczną demokrację.</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#PoselZemanekZofia">W tej atmosferze i z tych dążeń wyrosły nowe formy ustrojowe. Są nimi rady robotnicze — nowe, żywe formy udziału pracujących w rządzeniu, wpływające w zasadniczy sposób na kształtowanie się naszego modelu gospodarczego i społecznego.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#PoselZemanekZofia">Wyjście naprzeciw inicjatywie klasy robotniczej, ujęcie w akt ustawodawczy jej dążeń i doświadczeń jest widomym znakiem, że władza w Polsce jest władzą ludu pracującego, jest reprezentantem jego zamierzeń i jego prawdziwych interesów.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#PoselZemanekZofia">Projekt ustawy nie rozstrzyga i nie może rozstrzygać jeszcze wszystkich spraw, określających pełny udział klasy robotniczej w zarządzaniu siwą fabryką i współrządzenia krajem. Ale jest pierwszym śmiałym krokiem na tej drodze, ramowo określającym zasady, w które załogi przedsiębiorstw wniosą własną treść, zależnie od konkretnych warunków, krokiem, wytyczającym kierunki dalszego rozwoju aktywności społeczno-politycznej załóg, niezbędnej dla pogłębienia demokracji robotniczej i udziału ludzi pracy w rządzeniu.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#PoselZemanekZofia">Rady robotnicze — jak wykazują ostatnie, brzemienne w doświadczenia dni — wyrastają prawidłowo, na gruncie świadomej, twórczej aktywności załóg i dlatego nie powinny być tworzone w trybie administracyjnych zarządzeń.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#PoselZemanekZofia">Z wprowadzeniem rad robotniczych wiąże się konieczność wypracowania odpowiednich form związanych ze specyfiką przedsiębiorstwa, co wymaga — rzecz jasna — czasu. Dlatego też projekt ustawy nie wybiega naprzód, a proponuje w art. 1 projektu, aby ustawa objęła tymczasowo państwowe przedsiębiorstwa przemysłowe, budowlane i państwowe gospodarstwa rolne, z tym, że art. 19 projektu przewiduje delegację dla Rady Ministrów do rozszerzenia przepisów ustawy na przedsiębiorstwa nie wyliczone w art. 1.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#PoselZemanekZofia">Rada robotnicza, wybrana w tajnym, demokratycznym głosowaniu przez całą załogę przedsiębiorstwa, w składzie której w miarę możliwości powinno być ^2^/3 robotników, zarządza przedsiębiorstwem pozostającym ogólnonarodową własnością w imieniu całej załogi, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa i na podstawie zadań wynikających z narodowego planu gospodarczego (o czym mówi przede wszystkim art. 2 ust. 1 i 2).</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#PoselZemanekZofia">Elastyczne określenie składu rady w niczym nie przekreśla zagwarantowanej tajnością wyborów inicjatywy załogi, a jest tylko podkreśleniem słusznej kierunkowo roli robotników produkcyjnych w radzie. Demokratyczny charakter rady określa również art. 5 ustęp 1, który mówi o obowiązku składania sprawozdań z działalności rady przed załogą, jak również ust. 3 tego artykułu, wymagający, aby wszelkie sprawy o zasadniczym znaczeniu dla przedsiębiorstwa, a szczególnie sprawy związane z podziałem funduszu zakładowego, lub części zysku przypadającej załodze, rozważane były na zebraniach załogi.</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#PoselZemanekZofia">Projekt zawiera również wskazówkę dla rady robotniczej, że w sprawach szczególnie uzasadnionych może się ona odwoływać do woli załogi, przeprowadzając w tym celu referendum (art. 5 ust. 4).</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#PoselZemanekZofia">Art. 3 projektu wymienia przykładowo uprawnienia rady robotniczej, które stanowią rozwinięcie i realne zagwarantowanie postawionego na wstępie założenia, że rada robotnicza zarządza przedsiębiorstwem. To podstawowe założenie uzasadnia również zamieszczenie w projekcie przepisu, zapewniającego radzie robotniczej wpływ na obsadzenie stanowiska dyrektora (art. 13). Wszystkie inne stanowiska pracy w przedsiębiorstwie, łącznie ze stanowiskiem zastępcy dyrektora będą w przedsiębiorstwach, gdzie powstaną rady robotnicze, w wyłącznej gestii dyrektora i rady robotniczej. Dla pełniejszego wyrażenia i podkreślenia tej intencji, zawartej w projekcie ustawy, Komisja Spraw Ustawodawczych proponuje wnieść do projektu uzupełnienie anulujące art. 14 dekretu o przedsiębiorstwach państwowych z dnia 26 października 1950 r.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#PoselZemanekZofia">Uprawnienia zastrzeżone dla rady robotniczej odzwierciedlają postulaty wysuwane w toku dyskusji nad projektem. Skłaniając się przy tym do dezyderatów wysuwanych przez działaczy związkowych projekt zastrzega, że uchwały rady robotniczej w sprawach dotyczących płac, funduszu zakładowego, wewnętrznych regulaminów przedsiębiorstwa, jak również w sprawach dotyczących zagadnień bytowo-socjalnych oraz bezpieczeństwa i higieny pracy, powinny być podejmowane w porozumieniu z radą zakładową. Odzwierciedla to art. 4 przedstawionego projektu.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#PoselZemanekZofia">Wprowadzenie wspomnianego wymogu zabezpiecza udział organizacji związkowej w decydowaniu o sprawach, które jak najżywotniej interesują związki zawodowe.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#PoselZemanekZofia">Rada robotnicza powinna działać kolegialnie, w związku z tym jej decyzje mogą zapadać tylko w drodze uchwał podejmowanych na posiedzeniach (art. 9). Postulat jawności jest zapewniony art. 10, który przewiduje prawo udziału każdego pracownika na posiedzeniu rady.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#PoselZemanekZofia">Celem jak najściślejszego związania rady robotniczej z załogą i zapobieżenia zurzędniczeniu, zbiurokratyzowaniu jej członków należało zastrzec, że pełnienie mandatu członka rady nie zwalnia pracownika od pełnienia obowiązków wynikających ze stosunku pracy (art. 11).</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#PoselZemanekZofia">Projekt pozostawia załodze swobodę w ustaleniu struktury organizacyjnej rady robotniczej, określeniu liczby członków rady, sposobu wyboru i odwoływania członków rady (z wyjątkiem zastrzeżenia tajności wyboru), czasokresu kadencji itd. W tym przedmiocie zawarte są w projekcie wskazania kierunkowe oraz postanowienia, że wspomniane zagadnienia powinien uregulować uchwalony przez załogę statut rady robotniczej oraz regulamin wyborów rady. Dzięki temu ramowe przepisy ustawy mogą być dostosowane przez załogę do potrzeb konkretnych przedsiębiorstwa.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#PoselZemanekZofia">Przyznając załodze oraz działającej w jej imieniu radzie robotniczej uprawnienia gospodarza przedsiębiorstwa, należało wyraźnie sprecyzować stanowisko dyrektora przedsiębiorstwa. Projekt staje na stanowisku, że dyrektor jest kierownikiem przedsiębiorstwa i wykonawcą woli załogi, wyrażonej w formie uchwał rady robotniczej. Dyrektor obowiązany jest kierować działalnością przedsiębiorstwa i ponosi za nią odpowiedzialność. W działalności swej dyrektor ma obowiązek postępować zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa i zarządzeniami jednostki nadrzędnej, realizować zadania planowe oraz stosować się do zgodnych z prawem uchwał rady robotniczej.</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#PoselZemanekZofia">Projekt przewiduje, aby dla lepszej koordynacji pracy rady z pracą dyrekcji dyrektor z urzędu wchodził do prezydium rady, wyłączając jednak możliwość piastowania przez niego funkcji przewodniczącego rady. Poprawka wniesiona przez Komisję Przemysłu idzie dalej i proponuje, aby przewodniczącym lub zastępcą rady nie mógł być nie tylko dyrektor, ale również żaden z jego zastępców.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#PoselZemanekZofia">Okoliczność, że dyrektor jest kierownikiem przedsiębiorstwa, prowadzi w konsekwencji do przyjęcia zasady, że reprezentuje on przedsiębiorstwo na zewnątrz, zawiera wszelkie umowy i składa oświadczenia w imieniu przedsiębiorstwa, z zachowaniem obowiązujących w tym przedmiocie przepisów prawnych, decyduje w sprawach personalnych oraz dokonuje wszelkich innych czynności, które wypływają z obowiązku kierowania przedsiębiorstwem i zapewnienia należytej organizacji procesu produkcyjnego i zbytu produktu (art. 14).</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#PoselZemanekZofia">Dyrektor obowiązany jest wykonywać uchwały rady robotniczej. W przypadku podjęcia uchwały sprzecznej z przepisami prawa lub obowiązującym planem dyrektor ma obowiązek wstrzymać jej wykonanie z jednoczesnym odwołaniem się do całej załogi, zawiadomieniem rady robotniczej i właściwej jednostki nadrzędnej, która obowiązana jest podjąć w tej sprawie odpowiednią decyzję (art. 15 ust. 1).</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#PoselZemanekZofia">Wysoki Sejmie! Rządowy projekt ustawy przedstawiony do rozpatrzenia Sejmowi jest niewątpliwie znamieniem nowych czasów, czasów, kiedy ustawodawstwo wychodzi naprzeciw inicjatywie robotniczej i z uogólnień doświadczeń narodu czerpie inspiracje dla praw. Projekt ustawy nie rozwiązuje trudności istniejących w naszej gospodarce, ale stwarza warunki pełnego odpowiedzialności uczestniczenia w usuwaniu tych trudności świadomym, patriotycznym siłom naszego narodu. Dokument przedstawiony nie jest dokumentem końcowym naszej drogi, ale jest jej początkiem, początkiem epoki, która grzebiąc wielowiekowe czasy pogardy, poniżeń i upokorzeń, przywraca pełną godność człowiekowi i prawo do walki o szczęście.</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#PoselZemanekZofia">Komisja Przemysłu i Komisja Spraw Ustawodawczych po rozważeniu projektu i wprowadzeniu poprawek wnoszą o zatwierdzenie rządowego projektu ustawy wraz z poprawkami Komisji.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#PoselZemanekZofia">Jednocześnie Komisje kierując się zrozumieniem konieczności wiązania sprawnego rozwoju pracy rad robotniczych z dalszym postępem w dziedzinie samodzielności przedsiębiorstw, wyrażającym się w szczególności 1) w zmianie systemu centralnego planowania, 2) w opracowaniu nowego systemu bodźców ekonomicznych, zwłaszcza systemu cen i 3) w zastąpieniu dotychczasowych form i metod zarządzania gospodarką, szczególnie na szczeblu centralnych zarządów i resortów gospodarczych, nowymi formami i metodami — wnoszą do Sejmu projekt rezolucji, wzywającej Rząd do prowadzenia dalszych prac zmierzających do pogłębiania samodzielności przedsiębiorstw oraz zasadniczych przemian zmierzających do przejścia do systemu planowania ekonomicznego.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-6"> + <u xml:id="u-6.0" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanej ustawy?</u> + <u xml:id="u-6.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-6.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-6.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o radach robotniczych, wraz z przyjętymi przez Komisje Przemysłu oraz Spraw Ustawodawczych poprawkami — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-6.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-6.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt</u> + <u xml:id="u-6.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał od głosu? Jedna osoba.</u> + <u xml:id="u-6.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o radach robotniczych uchwalił przy jednym głosie wstrzymującym się.</u> + <u xml:id="u-6.8" who="#Marszalek">Obecnie przystępujemy do przegłosowania projektu rezolucji Komisji Przemysłu do ustawy o radach robotniczych, zamieszczonej w druku nr 135 na str. 2.</u> + <u xml:id="u-6.9" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej rezolucji, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-6.10" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-6.11" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.12" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-6.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że rezolucja została przez Sejm jednomyślnie przyjęta.</u> + <u xml:id="u-6.14" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 2 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Finansowo-Budżetowej o projekcie ustawy o funduszu zakładowym (druki nr 125 i 131).</u> + <u xml:id="u-6.15" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Ryszard Nieszporek.</u> + </div> + <div xml:id="div-7"> + <u xml:id="u-7.0" who="#PoselNieszporekRyszard">Wysoki Sejmie! Szeroki ruch, który ogarnia klasę robotniczą, mający na celu naprawę naszej ekonomiki i uzdrowienie gospodarki, wyrażający się m. in. słusznym dążeniem do bezpośredniego zarządzania przez robotników swoimi zakładami pracy, znajduje swój wyraz w przedstawionej Wysokiej Izbie ustawie o radach robotniczych.</u> + <u xml:id="u-7.1" who="#PoselNieszporekRyszard">Ustawa o radach robotniczych sama przez się nie usprawni jeszcze naszej gospodarki narodowej. Należy równocześnie stworzyć bodźce materialnego zainteresowania załóg wynikami pracy przedsiębiorstw.</u> + <u xml:id="u-7.2" who="#PoselNieszporekRyszard">Słusznym i prawidłowym rozwiązaniem tej sprawy byłoby zapewnienie załogom udziału w zyskach przedsiębiorstwa. Realizacja tej zasady nie jest jednak w pełni możliwa przy obecnym stanie naszej ekonomiki. Obowiązujący bowiem system cen, trudności w zaopatrzeniu materiałowym, uniemożliwiające w wielu zakładach rytmiczność produkcji, organizacja zbytu wyrobów — sprawiają, że często wyniki przedsiębiorstw nie odzwierciedlają wyników pracy załóg.</u> + <u xml:id="u-7.3" who="#PoselNieszporekRyszard">Stąd też Komisja proponuje na rok 1957 tymczasowe rozwiązanie zagadnienia poprzez ustawę o Funduszu Zakładowym na rok 1957.</u> + <u xml:id="u-7.4" who="#PoselNieszporekRyszard">Biorąc pod uwagę możliwości budżetowe naszego państwa oraz te wszystkie czynniki, o których była mowa, projektowana ustawa podnosi znacznie wysokość środków funduszu zakładowego, nie określa bowiem górnej granicy odpisów, o ile mają one służyć na wydatki związane z budownictwem mieszkaniowym oraz remontami mieszkań pracowniczych. Natomiast wypłaty na nagrody i świadczenia, związane z potrzebami pracowników, zostały podniesione do 8,5% funduszu płac przedsiębiorstwa, co w zasadzie daje możliwości uzyskania dla dobrze pracujących załóg tzw. trzynastej pensji.</u> + <u xml:id="u-7.5" who="#PoselNieszporekRyszard">Projektowana ustawa w całości przekazuje gospodarkę tym funduszem radom robotniczym i radom zakładowym, wskazując jedynie ogólne wytyczne co do przeznaczenia funduszu.</u> + <u xml:id="u-7.6" who="#PoselNieszporekRyszard">Ustawa nie precyzuje szczegółowych warunków tworzenia funduszu zakładowego, a wyznacza ogólny warunek: osiągnięcie dodatnich wyników ekonomicznych. Nie precyzuje podstaw jego obliczania, przez co stwarza szerokie możliwości indywidualnego rozstrzygnięcia tej sprawy dostosowanego do konkretnych potrzeb branżowych. Nie ustala też w sposób sztywny metody obliczania funduszu zakładowego.</u> + <u xml:id="u-7.7" who="#PoselNieszporekRyszard">Ramowość ustawy o funduszu zakładowym wymaga jak najszybszego opracowania zarządzeń wykonawczych, precyzujących bliżej warunki tworzenia i zasady obliczania funduszu zakładowego w poszczególnych resortach. Okres do 31 stycznia 1957 r., wyznaczony przez ustawę na opracowanie rozporządzeń wykonawczych, powinien pozwolić resortom oraz związkom zawodowym na przygotowanie zarządzeń w oparciu o szeroką dyskusję zainteresowanych załóg, ekonomistów i działaczy gospodarczych.</u> + <u xml:id="u-7.8" who="#PoselNieszporekRyszard">Komisja Finansowo-Budżetowa, przedkładając Wysokiej Izbie projekt ustawy o funduszu zakładowym, proponuje uchwalić ustawę w brzmieniu przedłożonym przez Komisję i równocześnie wezwać Rząd do przygotowania przez 1957 rok takich warunków ekonomicznych, które by umożliwiły załodze, począwszy od 1958 r., udział w zyskach przedsiębiorstwa.</u> + <u xml:id="u-7.9" who="#PoselNieszporekRyszard">Obywatele Posłowie otrzymali poprawki wniesione przez Komisję.</u> + <u xml:id="u-7.10" who="#PoselNieszporekRyszard">Chciałem jeszcze podkreślić, że Komisja proponuje uchwalenie rezolucji, która by zobowiązała Rząd do zapewnienia w przyszłym roku warunków do stworzenia pracownikom możliwości udziału w zyskach zakładu.</u> + <u xml:id="u-7.11" who="#PoselNieszporekRyszard">Proszę Wysoki Sejm o przyjęcie projektu niniejszej ustawy.</u> + <u xml:id="u-7.12" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-8"> + <u xml:id="u-8.0" who="#Marszalek">Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie zreferowanej ustawy?</u> + <u xml:id="u-8.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-8.2" who="#Marszalek">Przystępujemy więc do głosowania.</u> + <u xml:id="u-8.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o funduszu zakładowym, wraz z przyjętymi przez Komisję Finansowo-Budżetową poprawkami — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.7" who="#Marszalek">Stwierdzam że Sejm ustawę o funduszu zakładowym jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-8.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do przegłosowania projektu rezolucji Komisji Finansowo-Budżetowej do ustawy o funduszu zakładowym, zamieszczonej w druku nr 131, str. 1 i 2.</u> + <u xml:id="u-8.9" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem tej rezolucji, zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-8.10" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-8.11" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.12" who="#Marszalek">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u> + <u xml:id="u-8.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że rezolucja została jednomyślnie przyjęta.</u> + <u xml:id="u-8.14" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 3 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Finansowo-Budżetowej o projektach ustaw:</u> + <u xml:id="u-8.15" who="#Marszalek">a)o zmianie dekretu o podatku dochodowym (druki nr 127 i 133), b)o zmianie dekretu o postępowaniu podatkowym (druki nr 128 i 134).</u> + <u xml:id="u-8.16" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Józef Noga.</u> + </div> + <div xml:id="div-9"> + <u xml:id="u-9.0" who="#PoselNogaJozef">Wysoka Izbo! Przedstawione Wysokiej Izbie przez Rząd dwa projekty ustaw:</u> + <u xml:id="u-9.1" who="#PoselNogaJozef">1)o zmianie dekretu o podatku dochodowym — i 2)o zmianie dekretu o postępowaniu podatkowym — zawierają doniosłe zmiany w dotychczasowym prawie podatkowym, gdyż przewidują poważne obniżenie skali podatku dochodowego od gospodarki nieuspołecznionej oraz zagwarantowanie praworządności w postępowaniu podatkowym przy jego jednoczesnym poważnym zdemokratyzowaniu.</u> + <u xml:id="u-9.2" who="#PoselNogaJozef">Jakie są źródła i cel tych zmian?</u> + <u xml:id="u-9.3" who="#PoselNogaJozef">Skala podatku dochodowego, biegnąca obecnie od 5% przy dochodzie rocznym 3.600 zł do 80% przy dochodzie rocznym ponad 162 tys. zł, nie była zmieniana od 1952 r. Od tego czasu — jak wiadomo — zmieniły się warunki gospodarcze w kraju, a szczególnie znaczenie miała tu zmiana cen w 1953 r. Pociągnęła ona za sobą zmianę wysokości obrotów i dochodów podatników w górę, co z kolei prowadziło do przesuwania się podatników na wyższe stopnie skali podatkowej, gdzie obowiązywała wyższa stawka podatku.</u> + <u xml:id="u-9.4" who="#PoselNogaJozef">Przy zmienionej sile nabywczej pieniądza zjawisko to było odczuwane przez podatników jako chęć likwidacji, przy pomocy podatku, działalności gospodarczej rzemiosła i innych rodzajów działalności gospodarki nieuspołecznionej. Przy tak wysokiej progresji podatkowej rzemieślnikom nie opłacało się rozwijać na szerszą skalę produkcji towarów i świadczenia usług, gdyż za duża część wypracowanych nadwyżek podlegała odprowadzeniu na podatek. W tym stanie rzeczy wystąpiło prawie powszechne zaniżanie zgłaszanych przez podatników do opodatkowania obrotów i dochodów, a ze strony aparatu podatkowego dążenie do urealniania tych zgłoszeń m. in. przy pomocy obywatelskich komisji podatkowych, które w swych ustaleniach nie były związane przepisami dekretu o postępowaniu podatkowym i nie miały obowiązku uzasadniania swych decyzji.</u> + <u xml:id="u-9.5" who="#PoselNogaJozef">W ten sposób postępowanie podatkowe dotknięte zostało wzajemną nieszczerością, tak ze strony podatników, jak i aparatu finansowego, co daje pole do nadużyć i bądź krzywdzenia podatników, bądź uszczuplania dochodów skarbu państwa.</u> + <u xml:id="u-9.6" who="#PoselNogaJozef">Taki system, nawet przy wprowadzeniu zryczałtowanego opodatkowania dla rzemiosła, nie mógł i nie może sprzyjać rozwojowi rzemiosła. Z takim systemem nie można byłoby pomyślnie realizować ostatnio podjętych uchwał Partii i Rządu w sprawie rzemiosła.</u> + <u xml:id="u-9.7" who="#PoselNogaJozef">Biorąc pod uwagę potrzebę szybkiego i poważnego rozwoju produkcji i usług rzemieślniczych, konieczność dodatkowego zatrudnienia w rzemiośle paruset tysięcy ludzi, zachodzi potrzeba stworzenia w systemie podatkowym warunków jak najbardziej sprzyjających temu rozwojowi. Obok wprowadzenia stabilności podatkowej dla większości rzemiosła w postaci zryczałtowanych form opodatkowania, środkiem zmierzającym do tego celu będzie:</u> + <u xml:id="u-9.8" who="#PoselNogaJozef">1)poważne złagodzenie skali podatkowej — czemu czyni zadość projekt noweli dekretu o podatku dochodowym;</u> + <u xml:id="u-9.9" who="#PoselNogaJozef">2)ułożenie stosunków między podatnikami a aparatem podatkowym na płaszczyźnie uczciwego, obywatelskiego wywiązywania się podatników z obowiązków wobec państwa w warunkach pełnej praworządności — czemu czyni zadość projekt noweli dekretu o postępowaniu podatkowym.</u> + <u xml:id="u-9.10" who="#PoselNogaJozef">Przechodząc do szczegółowego omówienia proponowanych zmian Komisja Finansowo- Budżetowa pragnie skierować uwagę Wysokiej Izby na następujące zasadnicze zagadnienia zawarte w projektach ustaw:</u> + <u xml:id="u-9.11" who="#PoselNogaJozef">Do ustawy o zmianie dekretu o podatku dochodowym.</u> + <u xml:id="u-9.12" who="#PoselNogaJozef">Projekt przewiduje:</u> + <u xml:id="u-9.13" who="#PoselNogaJozef">1)podwyższenie minimum dochodu wolnego od opodatkowania z 3.600 zł na 6.600 zł rocznie, tak jak to jest w podatku od wynagrodzeń;</u> + <u xml:id="u-9.14" who="#PoselNogaJozef">2)ustalenie skali podatkowej od 5% przy dochodach rocznych 6.600 zł do 65% przy dochodach rocznych ponad 300 tys. zł z tym, że obniżka skali jest większa przy niższych dochodach i sięga tam około 50%, mniejsza zaś jest przy wyższych dochodach, gdzie wynosi od około 20 do 40%;</u> + <u xml:id="u-9.15" who="#PoselNogaJozef">3)zniesienie zasady kumulowania dochodów podlegających podatkowi dochodowemu z przychodami podlegającymi podatkowi od wynagrodzeń, która to zasada obecnie obowiązuje, jeżeli dochód przekracza kwotę 10.800 zł rocznie. Celem tej zmiany jest złagodzenie obciążenia podatkowego w szczególności w tych przypadkach, gdy wynagrodzenie osiągają członkowie rodziny, których dochód podlega łącznemu opodatkowaniu z dochodem podatnika.</u> + <u xml:id="u-9.16" who="#PoselNogaJozef">Projekt przewiduje również zwolnienie dzierżawców gospodarstw rolnych od podatku dochodowego oraz zniesienie kumulacji dochodów z gospodarstw rolnych z dochodami ze źródeł nierolniczych, osiąganymi przez rolników.</u> + <u xml:id="u-9.17" who="#PoselNogaJozef">Obok tych zmian projekt zawiera przepisy mające na celu złagodzenie obciążenia podatkowego dla przedsiębiorstw sezonowych, a także w takich przypadkach, jak unieruchomienie źródła przychodów z przyczyn niezależnych od woli podatnika (np. choroba, czasowe zamknięcie przedsiębiorstwa na skutek decyzji władz itd.) lub zastąpienie dotychczasowego źródła przychodów innym (np. likwidacja jednego zakładu i otworzenie w zamian innego). Zmiana ta ma na celu zrealizowanie zasady, by od dochodu tej samej wysokości, osiągniętego z jednego źródła czynnego przez cały rok lub z kilku źródeł zmieniających się w ciągu roku, podatek był wymierzany w tej samej wysokości.</u> + <u xml:id="u-9.18" who="#PoselNogaJozef">Ponadto projekt zrównuje dotychczasowe granice dochodów, przy których stosuje się zniżki i zwyżki rodzinne, z odpowiednimi granicami obowiązującymi w podatku od wynagrodzeń, wychodząc z założenia, że podobnie jak przy minimum wolnym od opodatkowania, tak i przy zniżkach rodzinnych dotychczasowe zróżnicowanie nie ma uzasadnienia społecznego.</u> + <u xml:id="u-9.19" who="#PoselNogaJozef">Do ustawy o zmianie dekretu o postępowaniu podatkowym.</u> + <u xml:id="u-9.20" who="#PoselNogaJozef">Jeśli chodzi o ten projekt, to najważniejszą zmianą zawartą w nim jest zniesienie dotychczasowych obywatelskich komisji podatkowych i powołanie na ich miejsce nowych — fachowych komisji podatkowych złożonych z podatników i działaczy gospodarczych, zatrudnionych w jednostkach gospodarki uspołecznionej, znających problematykę rzemiosła, handlu i usług.</u> + <u xml:id="u-9.21" who="#PoselNogaJozef">Dotychczasowe obywatelskie komisje podatkowe orzekały o wysokości podstaw opodatkowania podatkami obrotowym i dochodowym jednostek gospodarki nieuspołecznionej tylko w sprawach przekazanych przez organy finansowe, przy czym — jak już wspomniałem — nie były związane przepisami dekretu o postępowaniu podatkowym i nie miały obowiązku uzasadniania swych postanowień.</u> + <u xml:id="u-9.22" who="#PoselNogaJozef">Zgodnie z projektem, nowe komisje podatkowe będą orzekały o wysokości podstaw opodatkowania przy wymiarze podatków obrotowego i dochodowego od jednostek gospodarki nieuspołecznionej oraz przy załatwianiu środków odwoławczych. Komisje podatkowe będą ponadto opiniowały środki odwoławcze, przesyłane do drugiej instancji. W sprawach ryczałtów podatkowych komisje podatkowe będą orzekały lub opiniowały stosownie do przepisów o tych ryczałtach.</u> + <u xml:id="u-9.23" who="#PoselNogaJozef">Komisje będą rozpatrywały wszystkie sprawy przy udziale kierownika organu finansowego i przedstawiciela właściwej organizacji samorządu gospodarczego lub zawodowego.</u> + <u xml:id="u-9.24" who="#PoselNogaJozef">Przed wydaniem orzeczenia odmiennego od wniosku podatnika komisja podatkowa będzie obowiązana wezwać podatnika celem złożenia wyjaśnień ustnych lub pisemnych. W innych przypadkach komisja będzie mogła wezwać podatnika do złożenia wyjaśnień.</u> + <u xml:id="u-9.25" who="#PoselNogaJozef">W uzasadnionych przypadkach kierownik organu finansowego będzie miał prawo sprzeciwu przeciwko orzeczeniom komisji podatkowej; sprzeciw będzie rozpatrywała komisja odwoławcza przy udziale podatnika.</u> + <u xml:id="u-9.26" who="#PoselNogaJozef">Takie ustawienie zakresu działania komisji podatkowych zagwarantuje tym komisjom wpływ na opodatkowanie podatkami obrotowym i dochodowym w zasadzie wszystkich podatników.</u> + <u xml:id="u-9.27" who="#PoselNogaJozef">Obok tej zasadniczej zmiany projekt wprowadza inne ważne zmiany w postępowaniu podatkowym, jak:</u> + <u xml:id="u-9.28" who="#PoselNogaJozef">—skrócenie okresu przedawnienia prawa dokonania wymiaru, —obowiązek wstrzymania przez organy finansowe poboru spornej kwoty podatku, jeśli odwołanie podatnika nie zostało rozstrzygnięte w terminach określonych dekretem o postępowaniu podatkowym.</u> + <u xml:id="u-9.29" who="#PoselNogaJozef">Ponadto projekt zawiera szereg innych korzystnych zmian dla podatników, a także rozszerza uprawnienia terenowych organów finansowych w zakresie procedury podatkowej.</u> + <u xml:id="u-9.30" who="#PoselNogaJozef">Ogólnie biorąc projekt ten jest poważnym krokiem w kierunku pogłębienia demokratyzacji, zagwarantowania praworządności, rozszerzenia uprawnień terenowych rad narodowych i podniesienia roli samorządu gospodarczego w sprawach podatkowych.</u> + <u xml:id="u-9.31" who="#PoselNogaJozef">Jakie mogą być skutki finansowe proponowanych zmian?</u> + <u xml:id="u-9.32" who="#PoselNogaJozef">Jeżeli chodzi o skutki finansowe wypływające z obniżenia skali podatkowej, to mając na uwadze fakt, że dotychczasowe podstawy opodatkowania są w zasadzie zniżone z przyczyn, o których już wspomniałem, należy oczekiwać, że na przestrzeni pewnego okresu czasu podatnicy poprawią w górę swe zgłoszenia o wysokości dochodów, że zlikwiduje się w tym względzie tolerancję ze strony aparatu podatkowego i w ten sposób, przy jednoczesnym znacznym rozwoju działalności gospodarczej rzemiosła, osiągnie się w przyszłości wpływy podatkowe nie mniejsze od obecnych. Proces ten nie może być jednak dokonany jednorazowo, gdyż zbyt głęboki przeskok z dotychczasowej bazy opodatkowania do nowej bazy opodatkowania, a także utrzymanie ryczałtów na dotychczasowym poziomie, przy tak poważnie obniżonej skali podatkowej byłyby bardzo trudną operacją.</u> + <u xml:id="u-9.33" who="#PoselNogaJozef">Z tej przyczyny należy liczyć się z pewnym spadkiem wpływów z podatku dochodowego w 1957 r.</u> + <u xml:id="u-9.34" who="#PoselNogaJozef">Rozwiązanie to jest także wyrazem stanowiska samorządu gospodarczego, którego wnioski uwzględnione zostały w obu projektach ustaw. Przyjmując te wnioski samorządu gospodarczego można liczyć na jego poparcie przy prawidłowym ustalaniu podstaw opodatkowania, jako też przy realizacji podatku. I ta okoliczność przemawia również za przyjęciem proponowanej w projekcie ustawy obniżki skali.</u> + <u xml:id="u-9.35" who="#PoselNogaJozef">Komisja Finansowo-Budżetowa po wszechstronnym rozważeniu omawianych projektów ustaw uznała je za słuszne, i w związku z tym w imieniu Komisji wnoszę o uchwalenie ich przez Wysoką Izbę w brzmieniu przedłożenia rządowego.</u> + <u xml:id="u-9.36" who="#PoselNogaJozef">Jednocześnie Komisja pragnie poinformować Wysoką Izbę, że w trakcie omawiania zreferowanych projektów ustaw Komisja podniosła szereg innych spraw z dziedziny podatkowej i w związku z tym uzyskała informację od przedstawicieli Ministerstwa Finansów, że poza zreferowanymi dwoma projektami ustaw i szeregiem innych aktów prawnych, dotyczących opodatkowania ryczałtowego, Ministerstwo Finansów opracowało już projekt rozporządzenia w sprawie przywrócenia prawa odpisów amortyzacyjnych w gospodarce nieuspołecznionej, jak również projekt zmiany dekretu o podatku obrotowym, znoszący 50% podwyżki tego podatku w przypadku odrzucenia podatnikom ksiąg i wprowadzający przywileje dla eksportu wyrobów rzemieślniczych.</u> + <u xml:id="u-9.37" who="#PoselNogaJozef">W celu szerokiego poparcia rozwoju produkcji i usług na rzecz ludności Ministerstwo Finansów opracowuje także projekt ustawy o ulgach inwestycyjnych, głównie dla rolnictwa, rzemiosła i przemysłu drobnego. Projekt ten przedstawiony zostanie nowemu Sejmowi.</u> + <u xml:id="u-9.38" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-10"> + <u xml:id="u-10.0" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję nad zreferowanymi projektami ustaw.</u> + <u xml:id="u-10.1" who="#Marszalek">Kto z Kolegów Posłów chciałby zapisać się do głosu?</u> + <u xml:id="u-10.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-10.3" who="#Marszalek">Wobec tego przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-10.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie dekretu o podatku dochodowym, w brzmieniu proponowanym przez Komisję Finansowo-Budżetową — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-10.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o zmianie dekretu o podatku dochodowym jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-10.9" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie dekretu o postępowaniu podatkowym, w brzmieniu proponowanym przez Komisję Finansowo-Budżetową — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-10.10" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-10.11" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.12" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-10.13" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o zmianie dekretu o postępowaniu podatkowym jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-10.14" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 4 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Rolnictwa o projekcie ustawy o ochronie roślin uprawnych przed chorobami, szkodnikami i chwastami (druk nr 106 i 112).</u> + <u xml:id="u-10.15" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Andrzej Toczek.</u> + </div> + <div xml:id="div-11"> + <u xml:id="u-11.0" who="#PoselToczekAndrzej">Obywatele Posłowie! Analizując materiały VIII Plenum KC PZPR i IV Plenum NK ZSL dotyczące gospodarki rolnej, należy stwierdzić, że stan tej gospodarki jest w wielu wypadkach zatrważający i wymaga przedsięwzięcia wszystkich skutecznych środków celem zabezpieczenia wzrostu produkcji rolnej.</u> + <u xml:id="u-11.1" who="#PoselToczekAndrzej">Zagadnienie to wiąże się nierozerwalnie zarówno z postępem technicznym w rolnictwie i zwiększeniem wydajności gleby, jak również z problemem ochrony roślin uprawnych przed chorobami, szkodnikami i chwastami.</u> + <u xml:id="u-11.2" who="#PoselToczekAndrzej">Dotychczasowa działalność w tej dziedzinie była uwarunkowana przepisami rozporządzenia Prezydenta R.P. z 28 listopada 1927 r. (Dz. U. 108 poz. 922) ze zmianami nieznacznymi ogłoszonymi w Dzienniku Ustaw Nr 67 poz. 622 z 1932 r. i Nr 21 z 1937 r.</u> + <u xml:id="u-11.3" who="#PoselToczekAndrzej">Rozporządzenie to, wydane w odmiennych od naszych warunkach struktury ekonomiczno-społecznej, nie zakreśla wystarczających ram ustawowych, zapewniających właściwy rozwój produkcji rolniczej, z uwagi na odmienne założenia istniejące w chwili uchwalania tego rozporządzenia. Zwiększenie bowiem produkcji rolnej nie było w interesie właścicieli olbrzymich latyfundiów ziemskich, ponieważ prowadziło do obniżki cen za produkty rolne. Wzrost produkcji rolnej leży natomiast w interesie naszego Państwa Ludowego, zainteresowanego w zapewnieniu jak największych plonów zabezpieczających wyżywienie ludności.</u> + <u xml:id="u-11.4" who="#PoselToczekAndrzej">Ta sprzeczność założeń z interesami mas ludowych, przyjęta za podstawę uchwalenia ustawy z 19 listopada 1927 r., spowodowała, że w okresie lat 1945 — 1956 zachodziła konieczność uzupełnienia przepisów tej ustawy poszczególnymi rozporządzeniami — nieraz przekraczającymi ramy ustawy z 1927 r.</u> + <u xml:id="u-11.5" who="#PoselToczekAndrzej">Ta również sprzeczność założeń ustawy z 1927 r. z interesem Państwa Ludowego powoduje konieczność wydania nowej ustawy, zapewniającej w maksymalnym stopniu zwiększenie produkcji rolnej, a tym samym uniezależnienie się od importu zboża z zagranicy — z przeznaczeniem wykorzystywanych na ten cel dewiz na inne potrzeby.</u> + <u xml:id="u-11.6" who="#PoselToczekAndrzej">Jakiekolwiek bowiem będą osiągnięcia techniczne w uprawie roli pozwalające na zwiększenie plonów, to brak właściwej pielęgnacji roślin uprawnych, brak właściwej walki ze szkodnikami roślinnymi nie pozwoli na podniesienie produkcji rolnej, ponieważ straty spowodowane przez szkodniki będą bardzo poważne.</u> + <u xml:id="u-11.7" who="#PoselToczekAndrzej">Do walki tej winno być wciągnięte całe społeczeństwo, walka ta powinna być prowadzona jednolicie na terenie całego państwa i temu celowi służyć ma niniejsza ustawa, której projekt mam zaszczyt referować.</u> + <u xml:id="u-11.8" who="#PoselToczekAndrzej">Projekt tej ustawy w sposób szczegółowy określa główne kierunki planowego działania dla ochrony roślin — do których zaliczyć należy:</u> + <u xml:id="u-11.9" who="#PoselToczekAndrzej">1)uświadomienie rolnika o niebezpieczeństwie aktualnych chorób oraz konieczność ich zwalczania;</u> + <u xml:id="u-11.10" who="#PoselToczekAndrzej">2)realizację masowej, zorganizowanej walki z chorobami i szkodnikami, opartej głownię na taktyce zapobiegania przy użyciu całego kompleksu metod i środków agrotechnicznych, mechanicznych, chemicznych i biologicznych;</u> + <u xml:id="u-11.11" who="#PoselToczekAndrzej">3)realizację zadań kwarantanny, a więc zapobieganie przed zawleczeniem nowych, groźnych chorób i szkodników z importowanymi płodami rolnymi roślinnego pochodzenia, oraz wyeliminowanie możliwości biernego rozwleczenia chorób i szkodników z towarami w obrocie wewnątrz kraju;</u> + <u xml:id="u-11.12" who="#PoselToczekAndrzej">4)wykonanie przyjętych zobowiązań międzynarodowych ochrony roślin w stosunku do Związku Radzieckiego i krajów demokracji ludowej, zgodnie z treścią zawartych konwencji (ze Związkiem Radzieckim w 1949 r., Węgierską Republiką Ludową w 1951 r., Niemiecką Republiką Demokratyczną w 1950 r., Ludową Republiką Bułgarii w 1952 r.).</u> + <u xml:id="u-11.13" who="#PoselToczekAndrzej">Zmiany w stosunku do nowej ustawy zachodzą w dwóch kierunkach, a mianowicie:</u> + <u xml:id="u-11.14" who="#PoselToczekAndrzej">1)w rozszerzeniu treści dotychczasowych przepisów, które przez to zyskały na jawności i precyzji (np. art. 2 pkt 1, art. 3 pkt 1), 2)w uzupełnieniu nowymi przepisami o dużym znaczeniu.</u> + <u xml:id="u-11.15" who="#PoselToczekAndrzej">W tych ostatnich przepisach na uwagę zasługują nieznane dotychczas w tej formie środki ochrony roślin, stanowiące tzw. kwarantannę roślin (zewnętrzną i wewnętrzną).</u> + <u xml:id="u-11.16" who="#PoselToczekAndrzej">Szczegółowe omówienie zmian i uzupełnień zawiera obszerne uzasadnienie, dołączone do projektu ustawy, określające m.in. cel i sens poszczególnych przepisów.</u> + <u xml:id="u-11.17" who="#PoselToczekAndrzej">W świetle tych motywów uwidocznia się nie tylko celowość nowych przepisów, ale przede wszystkim skuteczność przewidzianych nowych środków w walce o ochronę roślin uprawnych — rodzimych i importowanych.</u> + <u xml:id="u-11.18" who="#PoselToczekAndrzej">Środki te umożliwiają w najbliższym okresie 1956—1960:</u> + <u xml:id="u-11.19" who="#PoselToczekAndrzej">1)Zwiększenie zaopatrzenia w środki chemiczne dla potrzeb ochrony a)ziemniaka przed stonką (70—85% areału uprawy ziemniaka), b)zbóż i kukurydzy (do 100% areału pszenicy, jęczmienia i kukurydzy, 25% żyta i 20% owsa), c)roślin przemysłowych (przeciętnie do 75% areału), d)sadów (25% w okresie zimy i 40% drzew w okresie wegetacji), e)warzyw (50—100% areału w zależności od uprawy i zabiegu).</u> + <u xml:id="u-11.20" who="#PoselToczekAndrzej">2)Zwiększenie zaopatrzenia w selektywne środki chwastobójcze dla zabezpieczenia ok. 400 tys. ha zbóż, lnu, warzyw i innych.</u> + <u xml:id="u-11.21" who="#PoselToczekAndrzej">3)Wprowadzenie do praktyki metod harmonizowania roślin (warzyw, drzew owocowych, kłębów ziemniaczanych) w okresie przechowywania.</u> + <u xml:id="u-11.22" who="#PoselToczekAndrzej">4)Utworzenie niezależnie od pokrywania bieżących potrzeb — państwowej rezerwy środków z nadwyżek produkcyjnych w ilości 4—8 tys. ton na akcje interwencyjne zwalczania okresowych chorób i szkodników.</u> + <u xml:id="u-11.23" who="#PoselToczekAndrzej">5)Powiększenie ilości maszyn do ochrony roślin, z wyeliminowaniem produkcji przestarzałych typów, oraz przejście na produkcję kombinowanych opylaczy drobnokroplistych oraz na aparaty skonstruowane na zasadzie silnika odrzutowego, które stanowią olbrzymi postęp w technice i ekonomice ochrony roślin.</u> + <u xml:id="u-11.24" who="#PoselToczekAndrzej">Przedstawione założenia ochrony roślin w Planie 5-letnim, możliwe do zrealizowania na podstawie projektu ustawy, zakładają zmniejszenie obecnego poziomu strat powodowanych przez choroby, szkodniki i chwasty co najmniej w 1/3, tj. o ok. 2 miliardy zł.</u> + <u xml:id="u-11.25" who="#PoselToczekAndrzej">Chciałbym jeszcze zastanowić się nad sprawą walki ze szkodnikami roślinnymi prowadzonej za pomocą środków chemicznych. Zużycie środków chemicznych do zwalczania szkodników i chorób w ostatnich latach przedstawia się jak następuje:</u> + <u xml:id="u-11.26" who="#PoselToczekAndrzej">—w 1954 r. ogólne zużycie wyniosło 16.469 ton, w tym na akcję stonkową 12.935 ton;</u> + <u xml:id="u-11.27" who="#PoselToczekAndrzej">—w 1955 r. ogólne zużycie — 23.887 ton, w tym na akcję stonkową 16.535 ton.</u> + <u xml:id="u-11.28" who="#PoselToczekAndrzej">Obecnie mamy ok. 20-krotny wzrost krajowej produkcji środków chemicznych w porównaniu do 1938 r.</u> + <u xml:id="u-11.29" who="#PoselToczekAndrzej">Za rok 1956 brak jeszcze danych. Według ostatnich sprawozdań zużycie środków na akcję stonkową do września br. wynosiło 13.980 ton.</u> + <u xml:id="u-11.30" who="#PoselToczekAndrzej">Na rok 1957 przewiduje się na potrzeby samej akcji przeciwstonkowej 18.497 ton środków chemicznych (bez rezerwy).</u> + <u xml:id="u-11.31" who="#PoselToczekAndrzej">W roku 1957 przemysł krajowy przewiduje dostawy preparatów bardziej skutecznych. Jednak zbyt powolnie postępują przygotowania do rozpoczęcia produkcji przez przemysł krajowy nowoczesnych preparatów organofosforowych i regulatorów wzrostu.</u> + <u xml:id="u-11.32" who="#PoselToczekAndrzej">Dla zabezpieczenia potrzeb akcji zwalczania stonki ziemniaczanej przemysł krajowy winien jak najszybciej przystąpić do produkcji opryskiwaczy, opylaczy zawieszonych na traktorach. Według opracowanych założeń Planu 5-letniego do 1960 r. przemysł winien wyprodukować 3.900 takich aparatów. W Planie 5-letnim przewiduje się również produkcję bardziej wydajnych opryskiwaczy.</u> + <u xml:id="u-11.33" who="#PoselToczekAndrzej">Również przewidywane jest przeprowadzenie prób z helikopterami-śmigłowcami, które zaopatrzone w odpowiednie przyrządy opryskujące i opylające mogą oddać rolnictwu znaczne usługi. Na koniec 1960 r. przewiduje się, że będzie czynnych 30—35 sztuk helikopterów.</u> + <u xml:id="u-11.34" who="#PoselToczekAndrzej">Zaopatrzenie rynku w aparaturę do ochrony roślin jest jednak nadal niedostateczne. Spowodowane to jest z jednej strony niską jakością niektórych aparatów (opryskiwaczy — „Tępiciel”), jak również bardzo wysoką ceną na aparaturę (np. opryskiwacz motorowy — „Trojak” kosztuje ca 30 tys. zł, a ręczny opylacz 375 zł).</u> + <u xml:id="u-11.35" who="#PoselToczekAndrzej">Należy dążyć, do tego, aby przemysł krajowy przystąpił do produkcji tanich, wydajnych aparatów ręcznych, np. typu — „Prymus” i — „Konstrukcja” — typ odmienny od obecnie produkowanych.</u> + <u xml:id="u-11.36" who="#PoselToczekAndrzej">Organizacja i nadzór nad ochroną produkcji roślinnej podzielona jest pomiędzy podstawowe resorty, jak Ministerstwo Rolnictwa i Ministerstwo Skupu, jeśli chodzi o ochronę artykułów zbożowo-mącznych w magazynach. Zagadnienie ochrony lasów państwowych należy do kompetencji Ministerstwa Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego. Masowe akcje ochrony roślin uprawnych oraz całość zagadnień kwarantanny roślin (zagadnienie międzyresortowe) prowadzone są przez Ministerstwo Rolnictwa w oparciu o aparat rolny prezydiów rad narodowych (Służba Ochrony i Kwarantanny Roślin) i przy współudziale różnych instytucji oraz organizacji masowych działających na terenie wiejskim, mobilizujących chłopa do wykonywania konkretnych zadań.</u> + <u xml:id="u-11.37" who="#PoselToczekAndrzej">Dotychczasowa stara ustawa o ochronie roślin z 1927 r. jest na ogół przestarzała, posiada cały szereg luk merytorycznych i nie zapewnia Ministrowi Rolnictwa potrzebnych warunków do realizacji zadań w zakresie ochrony i kwarantanny roślin — zwłaszcza w zakresie międzyresortowym. Toteż wydane w ostatnich latach niektóre rozporządzenia wykonawcze Ministra Rolnictwa wykraczały niekiedy poza ramy starej ustawy lub w toku uzgadniania musiały być poważnie — „okrojone”, np. rozporządzenie Ministra o obrocie roślinami z zagranicą, lub nie ukazały się dotychczas w ogóle, jak np. rozporządzenie Ministra o zwalczaniu mątwika ziemniaczanego (nie przeszła sprawa zakazu sadzenia ziemniaków na polach zarażonych mątwikiem przez 5 lat, jako jedyna metoda walki z tym rozszerzającym się u nas szkodnikiem).</u> + <u xml:id="u-11.38" who="#PoselToczekAndrzej">W tych warunkach proponowana ustawa omawiana przeze mnie i szeroko omówiona w uzasadnieniu doręczonym Obywatelom Posłom — jest słuszna i celowa.</u> + <u xml:id="u-11.39" who="#PoselToczekAndrzej">Po rozważeniu tego projektu ustawy na posiedzeniu Komisji Rolnej w dniu 2 listopada br. Komisja wnosi:</u> + <u xml:id="u-11.40" who="#PoselToczekAndrzej">Wysoki Sejm uchwalić raczy projekt ustawy o ochronie roślin uprawnych przed chorobami, szkodnikami i chwastami — zawarty w druku nr 106, z następującą poprawką:</u> + <u xml:id="u-11.41" who="#PoselToczekAndrzej">W art. 9 wyrazy — „Minister Rolnictwa” zastępuje się wyrazami — „Rada Narodowa”.</u> + <u xml:id="u-11.42" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-12"> + <u xml:id="u-12.0" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję nad zreferowanym projektem ustawy.</u> + <u xml:id="u-12.1" who="#Marszalek">Gzy kto z Obywateli Posłów chcę zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-12.2" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-12.3" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-12.4" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o ochronie roślin uprawnych przed chorobami, szkodnikami i chwastami, wraz z przyjętą przez Komisję Rolnictwa poprawką — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-12.5" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-12.6" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.7" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-12.8" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o ochronie roślin uprawnych przed chorobami, szkodnikami i chwastami jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-12.9" who="#Marszalek">Proszę Obywateli Posłów o wysłuchanie dwóch komunikatów:</u> + <u xml:id="u-12.10" who="#Marszalek">1)Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w posiedzeniu Sejmu odbędzie się w sali obrad Rady Państwa posiedzenie Rady Seniorów.</u> + <u xml:id="u-12.11" who="#Marszalek">2)Posiedzenie Komisji Oświaty, Nauki i Kultury odbędzie się dzisiaj, tj. 19 listopada, w sali budżetowej Domu Poselskiego bezpośrednio po ogłoszeniu przerwy w posiedzeniu Sejmu.</u> + <u xml:id="u-12.12" who="#Marszalek">Obecnie ogłaszam przerwę półgodzinną.</u> + <u xml:id="u-12.13" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 10 min. 40 do godz. 11 min. 20.)</u> + <u xml:id="u-12.14" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-12.15" who="#Marszalek">Komunikuję Obywatelom Posłom, że Rada Seniorów postanowiła zwołać posiedzenie Sejmu na jutro, na godz. 16. Na posiedzeniu tym Delegacja Partii i Rządu, która przebywała w Moskwie, złoży sprawozdanie z rozmów z towarzyszami radzieckimi.</u> + <u xml:id="u-12.16" who="#Marszalek">Jednocześnie komunikuję, że Rada Seniorów wysłuchała informacji o pracach Komisji powołanej do rozpatrzenia sprawy zmian w Ordynacji wyborczej oraz do opracowania projektów ustaw o odwoływaniu posłów i radnych. Komisja poinformowała Radę Seniorów, że opracowane zostały wstępne projekty ustaw o odwoływaniu posłów i radnych. Komisja nie uznała za celowe przedstawianie tych projektów do uchwalenia na obecnej sesji, ponieważ nie dojrzały one jeszcze do tego.</u> + <u xml:id="u-12.17" who="#Marszalek">Komisja uznała, że bardziej zaawansowane są prace nad projektem ustawy o odwoływaniu posłów i że ten projekt będzie ewentualnie mógł być w przyszłości ogłoszony do publicznej dyskusji. Projekt ustawy o odwoływaniu radnych nie dojrzał jeszcze do publikacji, ponieważ sprawa jego ostatecznego opracowania wymaga rozpatrzenia zmian w Ordynacji wyborczej do rad narodowych.</u> + <u xml:id="u-12.18" who="#Marszalek">Oba projekty ustaw będą w każdym razie przekazane jako materiał roboczy następnemu Sejmowi.</u> + <u xml:id="u-12.19" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 5 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Spraw Ustawodawczych o projekcie ustawy o zmianie ustawy o ustroju adwokatury (druki nr 113 i 137).</u> + <u xml:id="u-12.20" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Jan Frankowski.</u> + </div> + <div xml:id="div-13"> + <u xml:id="u-13.0" who="#PoselFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Już sama data uchwalenia ustawy o ustroju adwokatury, data 27 czerwca 1950 r., wiążąca ten akt z okresem, którego wiele — „prawd” przechodzi bezpowrotnie do lamusa historii, czyni koniecznym poddanie tej ustawy szczegółowej kontroli pod kątem przydatności jej przepisów dla nowych zadań, jakie stają przed adwokaturą w okresie ogólnej odnowy naszego życia społecznego.</u> + <u xml:id="u-13.1" who="#PoselFrankowskiJan">Potrzebie tej dał wyraz Prezes Rady Ministrów w zarządzeniu o powołaniu Komisji Kodyfikacyjnej przy Ministrze Sprawiedliwości, wymieniając przepisy o ustroju adwokatury jako jeden z podstawowych projektów kodyfikacyjnych, których opracowanie zlecone zostało tej Komisji. Na pilność daleko idących zmian w organizacji adwokatury zwrócił także uwagę w swych uchwałach odbyty w grudniu 1955 r. IV Krajowy Zjazd Zrzeszenia Prawników Polskich.</u> + <u xml:id="u-13.2" who="#PoselFrankowskiJan">Opracowanie nowej ustawy o adwokaturze wymaga jednak pewnego czasu, a stan rzeczy istniejący w tym zawodzie wymaga natychmiastowych zarządzeń i środków naprawy, z których bardzo istotnym jest referowany przeze mnie, uchwalony na posiedzeniu Komisji w dniu 16 listopada 1956 r. projekt ustawy o zmianie ustawy o ustroju adwokatury.</u> + <u xml:id="u-13.3" who="#PoselFrankowskiJan">Aby w sposób właściwy ustosunkować się do proponowanych w noweli zmian przepisów o adwokaturze, konieczne jest poprzedzenie omówienia tych zmian krótką charakterystyką celu, do jakiego zmierzała nowelizowana obecnie ustawa z 1950 r., i najbardziej choćby pobieżną oceną sytuacji, jaka na tle działania tej ustawy wytworzyła się w adwokaturze.</u> + <u xml:id="u-13.4" who="#PoselFrankowskiJan">Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy z 1950 r., głównym jej zadaniem było zerwanie z koncepcją adwokatury jako wolnego zawodu, którą autorzy projektu uznali za twór systemu liberalno-burżuazyjnego, a więc według ówczesnych pojęć już z tego tylko względu nieprzydatny do celów naszego Państwa Ludowego.</u> + <u xml:id="u-13.5" who="#PoselFrankowskiJan">Naturalną konsekwencją takiego założenia stało się ścisłe podporządkowanie adwokatury Ministrowi Sprawiedliwości, któremu zastrzeżono: wyłączną gestię w sprawach wpisu na listę adwokatów i aplikantów adwokackich, znaczne ograniczenie organów adwokatury — rad adwokackich, zwłaszcza Naczelnej Rady Adwokackiej oraz utworzenie specjalnego systemu sądownictwa dyscyplinarnego w postaci komisji dyscyplinarnych, w których czynniki spoza adwokatury (przedstawiciele tzw. czynnika społecznego i sądownictwa) majoryzowały czynnik adwokacki.</u> + <u xml:id="u-13.6" who="#PoselFrankowskiJan">Towarzyszyła temu praktyka długotrwałego zawieszenia obieralności rad adwokackich, których składy pochodzące z nominacji Ministra Sprawiedliwości miały wyłączyć wszelkie niebezpieczeństwo samodzielnego kształtowania się oblicza adwokatury i autonomii działalności jej organów, nawet w tym okrojonym zakresie, jaki pozostawiała im ustawa.</u> + <u xml:id="u-13.7" who="#PoselFrankowskiJan">Miarę środków, mających zapewnić dostosowanie adwokatury do nowego, uznanego wówczas Za pożądany — „modelu ludowego”, dopełniały przepisy dające Ministrowi Sprawiedliwości prawo zwalniania kandydatów do zawodu adwokackiego od wymagań wykształcenia, aplikacji, a nawet egzaminu. Przepisy te, początkowo przez Ministerstwo nie stosowane, lub stosowane z umiarem, z czasem stały się źródłem szeregu, niestety skutecznych, nacisków na Ministra Sprawiedliwości, lub ściślej — na często mało wykwalifikowanych pracowników Ministerstwa zajmujących się sprawami adwokatury, co doprowadziło do pewnego zaśmiecenia szeregów adwokackich wielu osobnikami, którzy jako jedyny tytuł swego wyróżnienia mogli przytoczyć tylko mały brak kwalifikacji zawodowych, idący niejednokrotnie w parze z brakiem kwalifikacji moralnych.</u> + <u xml:id="u-13.8" who="#PoselFrankowskiJan">Negatywny stosunek do adwokatury jako wolnego zawodu nie ograniczył się tylko do struktury organizacyjnej i zasad działania władz adwokackich. Stał się on również źródłem zasadniczych wątpliwości co do samej istoty funkcji adwokata, a zwłaszcza adwokata-obrońcy w sprawie karnej. Wątpliwości te zrodziły się na tle tezy o braku antagonistycznych sprzeczności między interesem Państwa Ludowego jako całości a interesem obywatela, w praktyce identyfikowanego z brakiem tych sprzeczności w ogóle, przy czym za interes Państwa Ludowego uważano w sposób bardzo uproszczony interes każdego reprezentującego je organu.</u> + <u xml:id="u-13.9" who="#PoselFrankowskiJan">Łączyło się to z fałszywą teorią o zaostrzaniu się walki klasowej w miarę postępów socjalizmu, której orędownicy na odcinku wymiaru sprawiedliwości głosili potrzebę wzmacniania represji karnej i siłą rzeczy musieli widzieć w adwokaturze czynnik z tego punktu widzenia podejrzany, o tendencji wręcz przeciwstawnej.</u> + <u xml:id="u-13.10" who="#PoselFrankowskiJan">Stąd powstała koncepcja adwokata-obrońcy, który jako współczynnik wymiaru sprawiedliwości powinien być przede wszystkim pomocnikiem sądu w wykrywaniu prawdy obiektywnej, a w dalszej dopiero kolejności — obrońcą oskarżonego.</u> + <u xml:id="u-13.11" who="#PoselFrankowskiJan">Stąd obserwowaliśmy w praktyce niemal groteskowe nieraz sytuacje, w których obrońca w sprawie karnej przed przystąpieniem do obrony poczuwał się do obowiązku wygłaszania czysto deklaratywnych tyrad potępiających przestępstwo jako takie, aby w ten sposób zyskać niejako glejt społeczny do obrony swego klienta. Gorzej, gdy wierząc w głoszone fałszywe teorie, albo — co było zjawiskiem częstszym i dlatego bardziej jeszcze niebezpiecznym — nie wierząc im, lecz zajmując wobec nich postawę konformistyczną, degradował szczytny zawód obrońcy człowieka do smutnej roli afirmacji kruchego często gmachu oskarżenia, przyczyniając się w ten sposób do usypiania czujności sumienia sędziowskiego i stając się przez to współwinnym wypaczeń w wymiarze sprawiedliwości, których groźne następstwa z takim trudem staramy się obecnie tam, gdzie to jest możliwe, usuwać.</u> + <u xml:id="u-13.12" who="#PoselFrankowskiJan">Nie czas tu i nie miejsce na bardziej szczegółowe rozważania w tym zakresie. Były to bowiem zjawiska z dziedziny ogólnych schorzeń społecznych minionego okresu, schorzeń zrodzonych z ducha stalinizmu, których pozostałości z uporem karczujemy obecnie w całokształcie naszego życia publicznego, a zwłaszcza na odcinku wymiaru sprawiedliwości, skutecznie walczącego o odzyskanie zachwianego autorytetu jego organów.</u> + <u xml:id="u-13.13" who="#PoselFrankowskiJan">Już w grudniu 1955 r. IV Krajowy Zjazd naczelnej organizacji prawniczej w naszym Zrzeszeniu Prawników Polskich w uchwalonej rezolucji wysunął postulat — „podniesienia pozycji adwokatury w społeczeństwie przez dalszą pracę nad ukształtowaniem właściwej postawy zawodowej oraz moralno-politycznej adwokatów” stwierdzając, że — „aby ten cel osiągnąć, Zjazd uważa za konieczne powierzenie spraw adwokatury oraz orzecznictwa dyscyplinarnego organom pochodzącym z wyboru; wybory te powinny odbyć się nie później niż w pierwszym półroczu 1956 r.” Z jeszcze większą wyrazistością stanęły na porządku dziennym sprawy adwokatury po XX Zjeździe KPZR, a zwłaszcza po VIII Plenum KC PZPR, kiedy problemy związane z demokratyzacją naszego życia społeczno-politycznego wysunęły się na czoło jako istotny element kształtowania polskiego modelu socjalizmu.</u> + <u xml:id="u-13.14" who="#PoselFrankowskiJan">Stało się bowiem oczywiste, że jedną z podstawowych przesłanek demokratyzacji życia jest doskonalenie, wzrost samodzielności i zapewnienie skutecznego działania poszczególnych instytucji naszego Państwa Ludowego, powołanych do wykonywania odrębnych, samoistnych zadań. Okoliczność, że wszystkie te zadania są wyrazem potrzeb jednolitej władzy państwowej, władzy ludu pracującego, nie wyklucza, lecz właśnie zakłada konieczność zastosowania i kultywowania specyfiki form działania poszczególnych instytucji tam, gdzie specyfika ta stanowi nieodzowny warunek należytego wykonania funkcji przez dany organ.</u> + <u xml:id="u-13.15" who="#PoselFrankowskiJan">Taki stan rzeczy istnieje przede wszystkim na odcinku wymiaru sprawiedliwości, gdzie niezawisłość sędziów i podporządkowanie ich tylko ustawom musi znaleźć najbardziej pełne instytucjonalne gwarancje. Tak też, choć nie w takim samym zakresie i w odmiennych formach, przedstawia się sprawa adwokatury, której niezależność w organizacji życia wewnętrznego i wykonywaniu funkcji zawodowych stanowi conditio sine qua non wypełnienia zadań społecznych, jakie na niej ciążą.</u> + <u xml:id="u-13.16" who="#PoselFrankowskiJan">Wymaga to nie tylko właściwego, szerokiego ujęcia prawa obywatela do obrony w odpowiednich przepisach prawa o postępowaniu karnym, cywilnym i administracyjnym, lecz także należytego unormowania form organizacyjnych działalności adwokatury w przepisach ustawy o jej ustroju.</u> + <u xml:id="u-13.17" who="#PoselFrankowskiJan">Na razie mamy na tym odcinku do zanotowania korzystny fakt przeprowadzenia w sposób całkowicie demokratyczny we wszystkich istniejących w Polsce izbach wojewódzkich wyborów do rad adwokackich, na czele których po długiej przerwie stanęli ludzie powołani do kierowania sprawami adwokatury dzięki zaufaniu, jakiego udzieliło im ich środowisko zawodowe.</u> + <u xml:id="u-13.18" who="#PoselFrankowskiJan">Referowany obecnie projekt ustawy stanowi dalszy, doraźny jeszcze, ale bardzo istotny krok na drodze instytucjonalnego udoskonalenia zasad ustroju adwokatury.</u> + <u xml:id="u-13.19" who="#PoselFrankowskiJan">Jeśli chodzi o ważniejsze postanowienia omawianej ustawy stwierdzić należy co następuje:</u> + <u xml:id="u-13.20" who="#PoselFrankowskiJan">1)projektowana ustawa wydatnie ogranicza ingerencję Ministra Sprawiedliwości w sprawy adwokatury, umacniając tym samym słusznie rolę i znaczenie samorządu adwokackiego, 2)projektowana ustawa rozbudowuje samorząd adwokacki, którego organami są: Zjazd Adwokatury, Naczelna Rada Adwokacka, Wyższa Komisja Dyscyplinarna, Komisja Rewizyjna Naczelnej Rady Adwokackiej, wojewódzkie izby adwokackie oraz ich organy, tj. walne zgromadzenie, rada adwokacka, komisja rewizyjna, komisja dyscyplinarna, 3)projektowana ustawa słusznie przedłuża okres aplikacji adwokackiej do lat trzech.</u> + <u xml:id="u-13.21" who="#PoselFrankowskiJan">Są to najogólniej scharakteryzowane najważniejsze postanowienia projektowanej ustawy.</u> + <u xml:id="u-13.22" who="#PoselFrankowskiJan">Połączone Komisje sejmowe Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Spraw Ustawodawczych odbyły trzy posiedzenia poświęcone omawianiu projektu ustawy. Okazało się, że Związek Zawodowy Pracowników Państwowych i Społecznych, skupiający w swych szeregach pracowników sądownictwa i prokuratury, nie otrzymał w odpowiednim czasie projektu ustawy, aby mógł wyrazić swoją opinię. Początkowo odnosiliśmy wrażenie, że należy powstrzymać się z uchwaleniem ustawy, aby wszyscy zainteresowani mogli zabrać głos. Bliższa analiza wykazała jednak, że:</u> + <u xml:id="u-13.23" who="#PoselFrankowskiJan">1)szereg zainteresowanych, jak samorząd adwokatury i Zrzeszenie Prawników Polskich — wypowiedziało swoje zasadnicze stanowisko, 2)najpoważniejsze zastrzeżenia podnoszone przez sędziów i prokuratorów dotyczą ściśle dwóch określonych zagadnień, których uregulowanie należy do przyszłej ustawy.</u> + <u xml:id="u-13.24" who="#PoselFrankowskiJan">Byłoby zatem niewłaściwe, gdyby z powodu niektórych problemów — na razie spornych, tamować uchwalenie całej ustawy, na którą czeka adwokatura.</u> + <u xml:id="u-13.25" who="#PoselFrankowskiJan">Połączone komisje sejmowe wprowadziły kilka poprawek do rządowego projektu ustawy. Poprawki te zmierzają do dalszego umocnienia roli samorządu adwokackiego i podniesienia pozycji adwokata jako czynnika wymiaru sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-13.26" who="#PoselFrankowskiJan">Wprowadziliśmy taki np. przepis, że adwokat występujący przed sądem korzysta z ochrony prawnej, podobnie jak sędzia i prokurator. Celem przyśpieszenia załatwiania spraw wpisu na listę adwokatów lub aplikantów — wprowadziliśmy ściśle określone terminy do załatwienia tego rodzaju wniosków lub odwołań. Inaczej, niż to postulował projekt rządowy — utrzymaliśmy możność odbywania aplikantury u adwokata nie będącego w zespole adwokackim.</u> + <u xml:id="u-13.27" who="#PoselFrankowskiJan">Jeśli chodzi o te przepisy, które budziły najwięcej sprzeciwów pośród sędziów i prokuratorów, to:</u> + <u xml:id="u-13.28" who="#PoselFrankowskiJan">1)przyjęliśmy, aby od uchwał rad adwokackich w sprawie wpisu na listę adwokatów lub aplikantów przysługiwało odwołanie do Ministra Sprawiedliwości, 2)utrzymaliśmy dotychczasowy stan prawny, jeśli chodzi o możliwość przechodzenia sędziów i prokuratorów do adwokatury i obierania siedzib w tych miejscowościach, w których pełnili funkcje sędziów lub prokuratorów.</u> + <u xml:id="u-13.29" who="#PoselFrankowskiJan">Sprawy te reguluje w sposób ostateczny przyszła ustawa.</u> + <u xml:id="u-13.30" who="#PoselFrankowskiJan">Takie rozwiązanie uważaliśmy za słuszne i odpowiadające potrzebom życia.</u> + <u xml:id="u-13.31" who="#PoselFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Omawiany projekt ustawy można by nazwać — „Małą Konstytucją” adwokatury. Należy wyrazić życzenie, aby Komisja Kodyfikacyjna nie za długo kazała nam czekać na opracowanie nowej ustawy o adwokaturze, którą moglibyśmy określić jako — „Konstytucję” bez dodatku „Mała”. Adwokatura to ważny czynnik wymiaru sprawiedliwości. Jej pozycja społeczna, należyty skład, dobre funkcjonowanie samorządu strzegącego godności i wysokiego poziomu moralnego i zawodowego swoich członków — to bardzo ważny czynnik w ugruntowywaniu praworządności, to gwarancja skutecznej realizacji praw obywatelskich, przewidzianych naszą Konstytucją. Takim prawem jest przecież prawo do obrony.</u> + <u xml:id="u-13.32" who="#PoselFrankowskiJan">W imieniu połączonych Komisji wnoszę o uchwalenie projektu ustawy, wraz z poprawkami zawartymi w druku sejmowym nr 137.</u> + <u xml:id="u-13.33" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-14"> + <u xml:id="u-14.0" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję nad sprawozdaniem Komisji.</u> + <u xml:id="u-14.1" who="#Marszalek">Zapisany do głosu jest poseł Leon Chajn.</u> + </div> + <div xml:id="div-15"> + <u xml:id="u-15.0" who="#PoselChajnLeon">Wysoka Izbo! Chciałbym zwrócić się z tej trybuny do Prezesa Rady Ministrów w następującej sprawie.</u> + <u xml:id="u-15.1" who="#PoselChajnLeon">W okresie dominowania elementów bezpieczeństwa nad wymiarem sprawiedliwości, w okresie kiedy nadawano rzekomym kryteriom politycznym pierwszeństwo przed kryteriami fachowości i zawodowości — z wymiaru sprawiedliwości w latach 1949—1955 usunięto setki cennych sędziów i prokuratorów.</u> + <u xml:id="u-15.2" who="#PoselChajnLeon">Minęło już ponad półtora roku od III Plenum Partii. Minęło niemal 10 miesięcy od XX Zjazdu KPZR. Minęło prawie 7 miesięcy od poważnych zmian dokonanych w kierownictwie Ministerstwa Sprawiedliwości. Słyszymy dość często o usuwaniu skompromitowanych elementów z magistratury sądowej i z Prokuratury Generalnej. Jednak w dalszym ciągu setki dobrych Polaków, uczciwych demokratów, ludzi mających poważne zasługi dla postępowego wymiaru sprawiedliwości — nie pracuje w wymiarze sprawiedliwości, często wegetuje na stanowisku magazynierów czy rachmistrzów w spółdzielniach pracy.</u> + <u xml:id="u-15.3" who="#PoselChajnLeon">Długa jest lista osób, których pozbawiono możności wykonywania zawodu na najwyższym poziomie.</u> + <u xml:id="u-15.4" who="#PoselChajnLeon">Chciałbym zwrócić się do Prezesa Rady Ministrów z zapytaniem, kiedy zostanie naprawiona krzywda setkom, a nawet tysiącom uczciwych prawników, którzy w okresie pierwszych lat Polski Ludowej oddawali wszystkie swe siły dla budowy praworządności i którzy tylko z tego tytułu, że część z nich stanowiła tak zwaną starą kadrę sądową i prokuratorską, część zaś zdecydowanie przeciwstawiała się metodom stosowanym przez bezpieczeństwo i niektóre organy prokuratorskie w wymiarze sprawiedliwości — zostali brutalnie usunięci z wymiaru sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-15.5" who="#PoselChajnLeon">Chciałbym zwrócić uwagę na niektóre tylko nazwiska, znane powszechnie i szanowane w świecie prawniczym i społeczeństwie polskim.</u> + <u xml:id="u-15.6" who="#PoselChajnLeon">Został usunięty z odpowiedzialnych stanowisk w wymiarze sprawiedliwości Kazimierz Rudnicki, jako stara kadra sędziowska. Istotnie Kazimierz Rudnicki należy do najstarszych sądowników w Polsce.</u> + <u xml:id="u-15.7" who="#PoselChajnLeon">Kazimierz Rudnicki w przyszłym roku będzie obchodził 40-lecie swojej pracy w sądownictwie polskim. Należy on do tych polskich sądowników, którzy w 1917 r. na gruzach carskiej okupacji przystąpili do budowy polskiego wymiaru sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-15.8" who="#PoselChajnLeon">Kazimierz Rudnicki w 1905 r. należał do Koła Obrońców Politycznych, do tzw. — „Ministerstwa Polskiej Biedy”, kiedy to razem z Patkiem, Szumańskim, Śmiarowskim bronili polskich rewolucjonistów przed żandarmami i przed carskimi sądami.</u> + <u xml:id="u-15.9" who="#PoselChajnLeon">Kazimierz Rudnicki należy do tych wielkich prawników, którzy w okresie Polski międzywojennej na salach sądowych prowadzili walkę z faszyzmem i reakcją.</u> + <u xml:id="u-15.10" who="#PoselChajnLeon">Kazimierz Rudnicki oskarżał Eligiusza Niewiadomskiego, zabójcę pierwszego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Gabriela Narutowicza.</u> + <u xml:id="u-15.11" who="#PoselChajnLeon">Kazimierz Rudnicki oskarżał zabójcę ambasadora Związku Radzieckiego w Polsce.</u> + <u xml:id="u-15.12" who="#PoselChajnLeon">Kazimierz Rudnicki oskarżał zabójców pierwszej delegacji radzieckiej Czerwonego Krzyża, która przybyła do Polski dla zawarcia umowy między Związkiem Radzieckim a Polską.</u> + <u xml:id="u-15.13" who="#PoselChajnLeon">Kazimierz Rudnicki demaskował w wielkich procesach zgniliznę ustroju kapitalistycznego, występując w słynnym procesie przeciw Lindemu, prezesowi PKO.</u> + <u xml:id="u-15.14" who="#PoselChajnLeon">Kazimierz Rudnicki dzisiaj jest sędzią wojewódzkim w Krakowie, żyje w ciężkich warunkach materialnych i zajmuje się sądzeniem tzw. „pyskówek”. Z trudem, dzięki wysiłkom niewielkiej grupy osób i przy pomocy opinii, którą Kazimierz Rudnicki uzyskał we wspomnieniach tow. Bieruta, że należał do najbardziej postępowych ludzi przed wojną i okazywał wielką pomoc politycznym przestępcom — udało się utrzymać Kazimierza Rudnickiego w wymiarze sprawiedliwości, jednak na stanowisku nie odpowiadającym sylwetce i całej historii życia Kazimierza Rudnickiego. Był to ten prokurator, którego w Polsce sanacyjnej nazywano — „czerwonym prokuratorem”. Był to ten prokurator, który na Zjeździe Prokuratorów z całego kraju rzucił ówczesnemu faszystowskiemu Ministrowi Sprawiedliwości Witoldowi Grabowskiemu oskarżenie — wtedy kiedy Grabowski żądał nasilenia terroru wobec komunistów.</u> + <u xml:id="u-15.15" who="#PoselChajnLeon">Kazimierz Rudnicki wskazał, że komunizmu zwalczać metodą terroru nie należy i nie można i że on w tym udziału brać nie będzie. Że należy zalegalizować Partię Komunistyczną i w ramach walki ideowej zwalczać komunizm, jeżeli istnieją ku temu podstawy.</u> + <u xml:id="u-15.16" who="#PoselChajnLeon">W wyniku takiego wystąpienia został Kazimierz Rudnicki niezwłocznie zdjęty ze stanowiska prokuratora apelacyjnego w Warszawie. I — powiadam — dzisiaj ten człowiek w niesłychanie trudnych warunkach materialnych wegetuje w wymiarze sprawiedliwości, na szczeblu sądzenia „pyskówek”.</u> + <u xml:id="u-15.17" who="#PoselChajnLeon">W tym okresie został usunięty z Sądu Najwyższego wybitny obrońca polityczny przedwojenny Stefan Kurowski, członek Partii Komunistycznej w Polsce międzywojennej, który zmagał się z reakcyjnymi i sanacyjnymi prokuratorami na salach sądowych. Ten człowiek do dnia dzisiejszego nie wrócił do Sądu Najwyższego.</u> + <u xml:id="u-15.18" who="#PoselChajnLeon">Nie wrócił do Sądu Najwyższego szanowany i znany działacz Stronnictwa Demokratycznego sędzia Zygmunt Kapitaniak, jeden z najwybitniejszych sędziów, jeden z wybitnych sędziów Izby Karnej Sądu Najwyższego — usunięty tylko dlatego, że w okresie okupacji był prezesem Zjednoczenia Demokratycznego i po wyzwoleniu domagał się od płk Rzepeckiego rozwiązania nielegalnych organizacji i przystąpienia do współpracy z Rządem Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-15.19" who="#PoselChajnLeon">Z Sądu Najwyższego został usunięty i nie wrócił Adolf Dąb, działacz Polskiej Partii Socjalistycznej przed wojną, człowiek, który przeciwstawił się metodom tego okresu w Sądzie Najwyższym.</u> + <u xml:id="u-15.20" who="#PoselChajnLeon">Nie wrócili do Sądu Najwyższego wybitni prawnicy, którzy w okresie Polski Ludowej na znanych procesach przeciwko zbrodniarzom hitlerowskim oskarżali i sądzili w wielkich tych sprawach. Należy do nich wybitny prawnik Mieczysław Siewierski, Alfred Eimer, działacz Stronnictwa Demokratyczngo w Krakowie; należy do nich Tadeusz Cyprian, prokurator Najwyższego Trybunału Narodowego, który oskarżał w procesie oświęcimskim, w procesach przeciwko Foersterowi, Billerowi, Amonowi Goetowi, Rudolfowi Hoessowi i innym.</u> + <u xml:id="u-15.21" who="#PoselChajnLeon">Nie wrócili do Sądu Najwyższego: działacz socjalistyczny, wybitny sędzia Mieczysław Dobrowolski, nie wrócił wybitny prawnik Stanisław Rybczyński, Jan Faber i wielu, wielu innych.</u> + <u xml:id="u-15.22" who="#PoselChajnLeon">Społeczeństwo i opinia prawnicza jest zaniepokojona faktem, że w stosunku do ludzi, którzy mają piękną kartę działalności na odcinku wymiaru sprawiedliwości, po dzień dzisiejszy nie zostały przedsięwzięte konkretne kroki, praktyczne kroki w celu naprawienia szkód wyrządzonych tym ludziom i organom wymiaru sprawiedliwości.</u> + <u xml:id="u-15.23" who="#PoselChajnLeon">W związku z powyższym zapytuję Prezesa Rady Ministrów, czy sprawa ta będzie szybko — tak jak na to zasługuje — załatwiona i czy opinia publiczna będzie powiadomiona, że poważne grono wybitnych prawników wróci na te miejsca pracy, na które w pełni zasługuje i społeczeństwo obdarza ich pełnym zaufaniem.</u> + <u xml:id="u-15.24" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-16"> + <u xml:id="u-16.0" who="#Marszalek">Czy jeszcze kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-16.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-16.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-16.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o zmianie ustawy o ustroju adwokatury, wraz z przyjętymi przez Komisje Administracji i Wymiaru Sprawiedliwości oraz Spraw Ustawodawczych poprawkami — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-16.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-16.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-16.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-16.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o zmianie ustawy o ustroju adwokatury jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-16.8" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 6 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych o projekcie ustawy o uregulowaniu zaległych roszczeń dodatkowych ze stosunku pracy (druki nr 130 i 138).</u> + <u xml:id="u-16.9" who="#Marszalek">Głos ma sprawozdawca poseł Stanisław Kowalczyk.</u> + </div> + <div xml:id="div-17"> + <u xml:id="u-17.0" who="#PoselKowalczykStanislaw">Wysoki Sejmie!. Przedłożony do rozpatrzenia Sejmowi projekt ustawy w sprawie uregulowania zaległych roszczeń dodatkowych ze stosunku pracy określa zasady zorganizowanego sposobu naprawiania zaistniałych w ubiegłym okresie łamania ustawodawstwa pracy — błędów i wypaczeń w zakresie warunków pracy i płacy. Dokonywane w owym czasie zmiany warunków pracy i płacy pozostają w całym szeregu przypadków w sprzeczności z obowiązującymi układami zbiorowymi pracy oraz obowiązującym ustawodawstwem pracy.</u> + <u xml:id="u-17.1" who="#PoselKowalczykStanislaw">W ciągu kilku lat, a szczególnie w drugiej połowie sześciolatki, wydawano decyzje, które uszczuplały lub pozbawiały poszczególne grupy pracownicze nabytych przywilejów. Nie były przestrzegane ustawowe postanowienia w zakresie czasu pracy; ustalano zasady ograniczające prawa do dopłat za pracę w godzinach nadliczbowych, lub dopłat tych nie stosowano z powodu nie zabezpieczenia na ten cel odpowiednich kwot w planie funduszu płac. Wiele rozgoryczenia spowodowało pozbawienie niektórych grup pracowniczych uprawnień do deputatów węglowych. Istnieją takie zarządzenia, na podstawie których w jednym i tym samym zakładzie) pracy jednym pracownikom przyznano ekwiwalent za węgiel, a drugim nie przyznano — dlatego tylko, że rozpoczęli pracę po wejściu tegoż zarządzenia w życie.</u> + <u xml:id="u-17.2" who="#PoselKowalczykStanislaw">Wiele konfliktów spowodowało zarządzenie Przewodniczącego PKPG w sprawie zmiany cen i płac, wydane w wykonaniu uchwały Rady Ministrów z dnia 3 stycznia 1953 r., które mimo podwyższenia cen węgla i wielu innych artykułów utrzymało wysokość ekwiwalentów za należne pracownikom świadczenia na poziomie nie podwyższonych cen sprzed 3 stycznia 1953 r. I tak, mimo ustalonej państwowej ceny węgla w tym okresie na 300 zł, ekwiwalent za deputat płacono nadal po 95 lub 111 zł za tonę.</u> + <u xml:id="u-17.3" who="#PoselKowalczykStanislaw">Pracownikom przemysłu spirytusowego, mimo wzrostu ceny wódki, ekwiwalent wypłacano nadal po 96 zł, zamiast 242 zł.</u> + <u xml:id="u-17.4" who="#PoselKowalczykStanislaw">Podobna sytuacja występuje w innych przypadkach. Pracownikom biur projektowych hutnictwa i chemii przy zmianie płac odebrano prawo do ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy przysługujący im na podstawie Układu Zbiorowego Pracy, którego nikt nie wymówił ani nie zmienił.</u> + <u xml:id="u-17.5" who="#PoselKowalczykStanislaw">W niektórych przypadkach pozbawiono pracowników posiadanych uprawnień do krótszego czasu pracy, jak np. pracowników banków, którzy do 1951 r. pracowali w soboty 5 godzin, a następnie w wyniku zarządzenia ministra — 7 godzin.</u> + <u xml:id="u-17.6" who="#PoselKowalczykStanislaw">Przykładów takich można by mnożyć daleko więcej. Według posiadanych materiałów roszczenia pracowników za okres ubiegły sięgają kwoty ok. 5 miliardów zł.</u> + <u xml:id="u-17.7" who="#PoselKowalczykStanislaw">Gdzie tkwią źródła zaistniałej sytuacji?</u> + <u xml:id="u-17.8" who="#PoselKowalczykStanislaw">Niewątpliwie w błędach polityki minionego okresu — polityki, jak to niektórzy określają, przycinania gdzie się da, by robić oszczędności. Sytuacja taka mogła zaistnieć także dlatego, że związki zawodowe niedostatecznie występowały w obronie praw pracowników i często aprobowały tego rodzaju stan. Trzeba tu jednak stwierdzić obiektywnie, że w wielu sprawach nie liczono się z uwagami i postulatami związków zawodowych.</u> + <u xml:id="u-17.9" who="#PoselKowalczykStanislaw">W latach poprzednich, mimo że załogi nie zgadzały się z wielu decyzjami, sprawy roszczeń nie występowały z pełną ostrością. Sprawy te nabrzmiewały w okresie przed VII Plenum KC PZPR, a szczególnie ostro wystąpiły po VII Plenum — po oświadczeniu Prezesa Rady Ministrów, że błędy muszą być naprawione i słuszne roszczenia pracowników rozpatrzone i uregulowane.</u> + <u xml:id="u-17.10" who="#PoselKowalczykStanislaw">Projekt ustawy został opracowany w oparciu o następujące założenia:</u> + <u xml:id="u-17.11" who="#PoselKowalczykStanislaw">Po pierwsze — przyjęto zasadę regulowania słusznych roszczeń za okres 3 lat wstecz od daty 1 lipca 1956 r., tj. od daty podjęcia decyzji o naprawieniu krzywd wyrządzonych pracownikom.</u> + <u xml:id="u-17.12" who="#PoselKowalczykStanislaw">Zasada 3-letniego zwrotu należności obowiązywać będzie zarówno pracowników, z którymi trwa stosunek pracy, jak również tych pracowników, którzy w okresie lat 1953—1956 odeszli z zakładów pracy, w których pracowali w tym okresie.</u> + <u xml:id="u-17.13" who="#PoselKowalczykStanislaw">Należy podkreślić, że przedstawiciele Rządu na posiedzeniu Komisji sejmowej wysuwali także, aby pracownikom, którzy odeszli z pracy, płacić należność tylko za jeden rok. Przyznanie 3-letniego okresu dla wszystkich pracowników nastąpiło po dyskusji posłów i uwzględnieniu postulatów związków zawodowych.</u> + <u xml:id="u-17.14" who="#PoselKowalczykStanislaw">Takie unormowanie wydaje się uzasadnione dlatego, by nie wracać do wielu roszczeń bardzo dawnych i nie dających się często uzasadnić. Równocześnie tak postulowany tryb załatwienia roszczeń ma swoje uzasadnienie w obowiązującym ustawodawstwie pracy.</u> + <u xml:id="u-17.15" who="#PoselKowalczykStanislaw">Po drugie — roszczenia mogą być wnoszone indywidualnie lub może o ich uregulowanie występować organizacja związku zawodowego zbiorowo w stosunku do całych grup pracowniczych.</u> + <u xml:id="u-17.16" who="#PoselKowalczykStanislaw">Projekt przewiduje upoważnienie Rady Ministrów do określenia, które z wnoszonych roszczeń nie budzą wątpliwości prawnych, i wydania decyzji uregulowania tych roszczeń przez zakłady pracy w porozumieniu z ich jednostkami nadrzędnymi.</u> + <u xml:id="u-17.17" who="#PoselKowalczykStanislaw">W odniesieniu do roszczeń spornych projekt ustawy zakłada upoważnienie Rady Ministrów do przedstawienia ich Pierwszemu Prezesowi Sądu Najwyższego dla definitywnego rozstrzygnięcia.</u> + <u xml:id="u-17.18" who="#PoselKowalczykStanislaw">Powołana przez Prezesa Rady Ministrów Komisja dla rozpatrzenia wnoszonych przez pracowników roszczeń opracowała w tej sprawie materiały i zakwalifikowała wstępnie sprawy, które jako nie budzące wątpliwości winny być zdecydowane przez Radę Ministrów, oraz zgrupowała te sprawy, które jako sporne należy przekazać do rozpatrzenia przez Sąd Najwyższy.</u> + <u xml:id="u-17.19" who="#PoselKowalczykStanislaw">W celu sprawnego załatwienia uzasadnionych roszczeń pracowniczych w opracowanym równocześnie projekcie uchwały Rady Ministrów określa się ścisłe terminy wiążące administrację dla załatwienia każdej sprawy. Jest to konieczne, by pracownik szybko wiedział o decyzji, a tym samym aby w jak najkrótszym czasie doprowadzić do usunięcia wielu zadrażnień w terenie, zadrażnień, które powodują niepotrzebne spory i olbrzymie marnotrawstwo czasu wielu ludzi.</u> + <u xml:id="u-17.20" who="#PoselKowalczykStanislaw">Opracowany został również projekt drugiej uchwały Rady Ministrów, zobowiązujący ministrów do zbadania w porozumieniu z zarządami głównymi związków zawodowych wszystkich aktów prawnych regulujących w danym resorcie warunki pracy i płacy. Wykryte w toku badania sprzeczności z obowiązującym ustawodawstwem pracy będą rozpatrzone przez Radę Ministrów.</u> + <u xml:id="u-17.21" who="#PoselKowalczykStanislaw">Wydaje się to niezbędne dla doprowadzenia przepisów regulujących stosunki pracy do pełnej zgodności z zasadniczymi normami prawa, ponieważ wymaga tego nasza ludowa praworządność.</u> + <u xml:id="u-17.22" who="#PoselKowalczykStanislaw">Zgodnie z uchwałą VIII Plenum KC PZPR, że — „słuszne i uzasadnione roszczenia z tego tytułu powinny być uregulowane w sposób planowy w ciągu 2—3 lat, w zależności od ich wysokości i zasobów gospodarczych kraju” — art. 7 projektowanej ustawy przewiduje uregulowanie uznanych roszczeń do 300 zł jednorazowo, a wyższych ratalnie.</u> + <u xml:id="u-17.23" who="#PoselKowalczykStanislaw">Sposób spłaty uznanych roszczeń określa szczegółowo projektowana uchwała Rady Ministrów.</u> + <u xml:id="u-17.24" who="#PoselKowalczykStanislaw">Ponieważ sprawy roszczeń nie budzących wątpliwości zostaną załatwione w trybie uchwał Rady Ministrów, a roszczenia sporne zostaną przedstawione do decyzji Sądu Najwyższego, projekt ustawy przewiduje zawieszenie na okres 4 miesięcy postępowania w sprawie roszczeń pracowniczych w sądach i komisjach rozjemczych.</u> + <u xml:id="u-17.25" who="#PoselKowalczykStanislaw">Takie uregulowanie powinno z jednej strony zapobiec zbędnej pracy sądów i komisji rozjemczych, a z drugiej strony pozwoli na jednolite rozstrzygnięcie poszczególnych roszczeń.</u> + <u xml:id="u-17.26" who="#PoselKowalczykStanislaw">Aby nie uszczuplać uprawnień pracowniczych do dochodzenia swych praw, projekt ustawy przewiduje możliwość dochodzenia swych roszczeń według zasad ogólnych przed komisją rozjemczą lub sądem.</u> + <u xml:id="u-17.27" who="#PoselKowalczykStanislaw">Dla zabezpieczenia prawidłowości realizacji projektowanej ustawy połączone Komisje Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych wnoszą o uchwalenie przez Sejm następującej rezolucji:</u> + <u xml:id="u-17.28" who="#PoselKowalczykStanislaw">„W związku z ustawą o uregulowaniu zaległych roszczeń dodatkowych ze stosunku pracy Sejm wzywa Rząd do wydania stosownych zarządzeń, aby przy rozpatrywaniu tych roszczeń mieć na względzie obowiązujące ustawy i zbiorowe układy pracy przed wykonawczymi aktami prawnymi, jeżeli te akty nie są zgodne z ustawą lub zbiorowym układem pracy.” Wysoki Sejmie! Załatwienie słusznych roszczeń załóg i poszczególnych pracowników przyczyni się niewątpliwie do naprawy atmosfery w naszych zakładach. Przyjęcie projektu tej ustawy i uporządkowanie przepisów, normujących zgodnie z zasadami praworządności stosunki pomiędzy pracownikami a administracją, przyczyni się niewątpliwie do odbudowania zaufania załóg do władzy ludowej oraz umocnienia praworządności, która w minionym okresie była wielokrotnie łamana.</u> + <u xml:id="u-17.29" who="#PoselKowalczykStanislaw">W imieniu dwóch Komisji: Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych — wnoszę o uchwalenie przez Wysoki Sejm projektu ustawy o uregulowaniu zaległych roszczeń dodatkowych ze stosunku pracy (druk nr 138) wraz z poprawkami Komisji.</u> + <u xml:id="u-17.30" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-18"> + <u xml:id="u-18.0" who="#Marszalek">Otwieram dyskusję. Czy kto z Obywateli Posłów chcę zabrać głos?</u> + <u xml:id="u-18.1" who="#Marszalek">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-18.2" who="#Marszalek">Przystępujemy do głosowania.</u> + <u xml:id="u-18.3" who="#Marszalek">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem w całości projektu ustawy o uregulowaniu zaległych roszczeń dodatkowych ze stosunku pracy, w brzmieniu przyjętym przez Komisje Pracy i Zdrowia oraz Spraw Ustawodawczych — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-18.4" who="#Marszalek">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-18.5" who="#Marszalek">Kto jest przeciw? Nikt.</u> + <u xml:id="u-18.6" who="#Marszalek">Kto się wstrzymał? Nikt.</u> + <u xml:id="u-18.7" who="#Marszalek">Stwierdzam, że Sejm ustawę o uregulowaniu zaległych roszczeń dodatkowych ze stosunku pracy jednomyślnie uchwalił.</u> + <u xml:id="u-18.8" who="#Marszalek">Wysoki Sejmie! Pozostał nam do omówienia jeden tylko punkt — punkt 7. Okazało się jednak, że ten punkt wymaga jeszcze krótkiego opracowania komisyjnego.</u> + <u xml:id="u-18.9" who="#Marszalek">Wobec tego ogłaszam następujący komunikat:</u> + <u xml:id="u-18.10" who="#Marszalek">Bezpośrednio po zarządzeniu przerwy w posiedzeniu Sejmu odbędzie się posiedzenie Komisji Spraw Ustawodawczych — w sali nr 70 w Domu Poselskim.</u> + <u xml:id="u-18.11" who="#Marszalek">Zarządzam dłuższą przerwę.</u> + <u xml:id="u-18.12" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 12 min. 5 do godz. 14 min. 10.)</u> + <u xml:id="u-18.13" who="#Marszalek">Wznawiam obrady.</u> + <u xml:id="u-18.14" who="#Marszalek">Przystępujemy do punktu 7 porządku dziennego: Sprawozdanie Komisji Spraw Ustawodawczych o dekretach:</u> + <u xml:id="u-18.15" who="#Marszalek">a)z dnia 24 września 1956 r. w sprawie zmiany ustawy o podatku od wynagrodzeń (Dz. U. Nr 44, poz. 201), b)z dnia 18 października 1956 r. o ustanowieniu medalu — „Za waszą wolność i naszą” (Dz. U. Nr 46, poz. 207) — druki nr 136 i do druku 136).</u> + <u xml:id="u-18.16" who="#Marszalek">Udzielam głosu sprawozdawcy dekretu o podatku od wynagrodzeń posłowi Janowi Frankowskiemu.</u> + </div> + <div xml:id="div-19"> + <u xml:id="u-19.0" who="#PoselFrankowskiJan">Wysoki Sejmie! Przedmiotem mojego sprawozdania jest dekret z dnia 24 września 1956 r. w sprawie zmiany ustawy o podatku od wynagrodzeń.</u> + <u xml:id="u-19.1" who="#PoselFrankowskiJan">Dekret jest bardzo krótki i właściwie zawiera — jak się to mówiło na posiedzeniu sejmowej Komisji Spraw Ustawodawczych — pewnego rodzaju pełnomocnictwo dla Ministra Finansów do uregulowania całokształtu sprawy. W rezultacie tego dekretu zostało wydane rozporządzenie Ministra Finansów — zawarte w tym samym Dzienniku Ustaw — które jest wykorzystaniem treści tego dekretu.</u> + <u xml:id="u-19.2" who="#PoselFrankowskiJan">W dyskusji na Komisji Spraw Ustawodawczych, której debaty trwały dość długo, zwróciliśmy krytycznie uwagę na to, że w przyszłości nie najeżałoby wydawać tego rodzaju dekretów, które zawierają tylko jak gdyby pełnomocnictwo, że powinna być po prostu od razu zrealizowana i podana treść tego pełnomocnictwa.</u> + <u xml:id="u-19.3" who="#PoselFrankowskiJan">To była pewna uwaga krytyczna, dotycząca że tak powiem techniki ustawodawczej — której daliśmy wyraz na posiedzeniu Komisji Spraw Ustawodawczych.</u> + <u xml:id="u-19.4" who="#PoselFrankowskiJan">Jeżeli chodzi o merytoryczną stronę zagadnienia, związaną z samym dekretem, to muszę sięgnąć już i do rozporządzenia Ministra Finansów wydanego w oparciu o ten dekret, aby w ten sposób sam problem stał się jasny dla Kolegów Posłów.</u> + <u xml:id="u-19.5" who="#PoselFrankowskiJan">Dokonane od dnia 1 sierpnia br. obniżenie podatku od wynagrodzeń o 30% dla pracowników fizycznych w przemyśle i budownictwie wiąże się z koniecznością uporządkowania nabrzmiałej sprawy 30% ulg dla przodowników pracy. Przez wydanie przepisów ulgi te zostały z dniem 1 sierpnia br. zniesione. W ten sposób przestał istnieć problem ulg dla przodowników pracy, który w zakładach pracy był często źle rozumiany i nie zawsze dobrze stosowany, co wywoływało różne nieporozumienia i zadrażnienia.</u> + <u xml:id="u-19.6" who="#PoselFrankowskiJan">Zagmatwanie, jakie w tej dziedzinie wkradło się z biegiem czasu, wynikało przede wszystkim stąd, że początkowo (w latach 1947—1948) ulgi te przewidziane były jedynie dla tych przodowników pracy, którzy uzyskali państwowe odznaczenia. W późniejszych jednakże latach ulgi te były stopniowo rozciągane na coraz dalsze rodzaje pracowników, aż wreszcie rozporządzenie Ministra Skarbu z 1949 r. zezwoliło na stosowanie ich do wszystkich pracowników zatrudnionych w przemyśle i budownictwie, którzy osiągnęli wyższe kwotowo zarobki w ramach współzawodnictwa pracy.</u> + <u xml:id="u-19.7" who="#PoselFrankowskiJan">Warunkiem uzyskania przez danego pracownika prawa do ulgi było do 1 sierpnia 1956 r. osiągnięcie wielokrotności wynagrodzenia podstawowego w wysokości od 1,4 do dwukrotnej podstawowej płacy w ramach współzawodnictwa pracy — z zastrzeżeniem, że normy pracy i płacy były w zakładzie pracy stosowane właściwie.</u> + <u xml:id="u-19.8" who="#PoselFrankowskiJan">Przy zniżaniu norm osiągnięcie tych wskaźników z reguły nie było wynikiem wzmożenia wydajności pracy, a przyznawane w tych warunkach 30% ulgi nie mobilizowały do zwiększenia wydajności pracy. Natomiast w zakładach pracy, w których normy pracy i płacy nie były zaniżone, uzyskanie wielokrotności wynagrodzeń według określonych i obowiązujących wówczas przepisów było niejednokrotnie bardzo trudne. Zdarzało się także, że po zmianie norm pracy wielu pracowników traciło prawo do ulg podatkowych, co dla załogi nie było zrozumiałe. Zbyt szerokie zastosowanie ulg z tytułu przodownictwa pracy prowadziło w latach 1949—1955 do tego, że same związki zawodowe, jak również centralne zarządy przemysłu i administracje fabryczne często hamowały ich stosowanie, co wprowadzało jeszcze dalej idące nieporozumienia.</u> + <u xml:id="u-19.9" who="#PoselFrankowskiJan">W tych warunkach konieczne było w tych gałęziach i przedsiębiorstwach, w których stosowane były dotychczas ulgi 30%, generalne załatwienie tego problemu przez 30% obniżenie skali podatkowej, a więc właściwie poprzez rozciągnięcie ulg na wszystkich pracowników fizycznych zatrudnionych w przemyśle i budownictwie.</u> + <u xml:id="u-19.10" who="#PoselFrankowskiJan">W ten sposób na obniżeniu skali podatku o 30% zyskali pracownicy, którzy z różnych względów nie mogli korzystać z 30% ulg z tytułu przodownictwa pracy, w tym najniżej zarabiający pracownicy fizyczni.</u> + <u xml:id="u-19.11" who="#PoselFrankowskiJan">Do wszystkich pozostałych kategorii pracowników zatrudnionych w innych gałęziach gospodarki narodowej, a więc np. w handlu, usługach, gospodarce komunalnej, administracji itd., nowa skala podatku od wynagrodzeń nie ma na razie zastosowania. Nie ulega jednak wątpliwości, że ten stan rzeczy nie może być utrwalony i dlatego obecną reformę podatku od wynagrodzeń należy uważać jedynie za wstęp do dalszej pełnej reformy podatku, idącej po tej samej linii. Jednakże rozciągnięcie nowej skali podatku od wynagrodzeń (obniżonej o 30%) już od 1sierpnia 1956 r. na wszystkich pracowników, zatrudnionych w całej gospodarce narodowej, nie było możliwe, gdyż kosztowałoby to około 2miliardów złotych. W chwili obecnej państwo nie dysponuje rezerwami finansowymi na pokrycie takiego ubytku w dochodach budżetowych, zwłaszcza że równocześnie stosuje się szeroko zakrojoną regulację płac.</u> + <u xml:id="u-19.12" who="#PoselFrankowskiJan">Przy rozciąganiu nowej, obniżonej skali podatku od wynagrodzeń na pozostałe kategorie pracowników trzeba także brać pod uwagę, że jednolite i powszechne obniżenie skali podatku od wynagrodzeń, już w chwili obecnej, oznaczałoby uprzywilejowanie osób wysoko płatnych, zwłaszcza w administracji, przy czym dla niektórych spośród tych grup oznaczałoby to niezamierzoną przez nikogo drugą podwyżkę płac, ponieważ jedną podwyżkę płac wielu pracowników z tych kategorii już w bieżącym roku uzyskało.</u> + <u xml:id="u-19.13" who="#PoselFrankowskiJan">Prezes Rady Ministrów oświadczył na wrześniowej sesji Sejmu, że rozciągnięcie nowej, obniżonej skali podatku od wynagrodzeń stopniowo na wszystkie pozostałe kategorie pracowników fizycznych i umysłowych — jest zamiarem Rządu.</u> + <u xml:id="u-19.14" who="#PoselFrankowskiJan">Szybkość, z jaką będzie można zastosować obniżoną skalę podatkową do dalszych grup pracowników fizycznych i umysłowych, zależy od rozmiarów dochodów budżetowych, na które istotny wpływ ma wydajność pracy i obniżenie kosztów produkcji.</u> + <u xml:id="u-19.15" who="#PoselFrankowskiJan">Przez właściwe wyjaśnienie i wskazanie naszych zamierzeń powinniśmy wpływać na mobilizację załóg do podniesienia wydajności pracy i przyśpieszenia przez to realizacji samych zamierzeń w dziedzinie podatku od wynagrodzeń.</u> + <u xml:id="u-19.16" who="#PoselFrankowskiJan">Chciałbym również dać wyraz tym poglądom, które ujawniły się w dyskusji na posiedzeniu sejmowej Komisji Spraw Ustawodawczych, że powinniśmy stanowczo dążyć do tego, aby w rozsądnym terminie, to znaczy wtedy, kiedy zaistnieją odpowiednie warunki i możliwości finansowe skarbu państwa — absolutnie dążyć do zlikwidowania wszelkich różnic między pracownikami fizycznymi i umysłowymi w zakresie podatku od wynagrodzeń. To był zasadniczy, że tak powiem, problem, który zajął nam wiele czasu w dyskusji na Komisji i co do którego byliśmy wszyscy całkowicie zgodni.</u> + <u xml:id="u-19.17" who="#PoselFrankowskiJan">W związku z powyższym w imieniu Komisji Spraw Ustawodawczych wnoszę, abyśmy zatwierdzili dekret z dnia 24 września 1956 r. o podatku od wynagrodzeń — i równocześnie abyśmy dali wyraz tym poglądom, które ujawniły się w obszernej i wszechstronnej dyskusji na tejże Komisji, uchwalając następującą rezolucję:</u> + <u xml:id="u-19.18" who="#PoselFrankowskiJan">„Sejm wzywa Rząd do przedstawienia Sejmowi przy przedkładaniu budżetu na rok 1957 terminarza rozszerzania ulgowej skali podatkowej oraz sposobu jej zastosowania na dalsze kategorie pracowników fizycznych i umysłowych.</u> + <u xml:id="u-19.19" who="#PoselFrankowskiJan">Rząd winien wziąć pod uwagę, iż w pierwszej kolejności należy zastosować nową skalę podatkową do pracowników umysłowych zatrudnionych w przemyśle i budownictwie celem zlikwidowania zaistniałego niesłusznego podziału na pracowników korzystających i nie korzystających z ulgowej skali podatkowej.” W imieniu Komisji wnoszę o uchwalenie tych dwóch wniosków, które przedłożyłem.</u> + </div> + <div xml:id="div-20"> + <u xml:id="u-20.0" who="#Marszalek">Wobec dokonanej przez Komisję Spraw Ustawodawczych reasumcji uchwał zawartych w druku nr 136, wnioski zawarte w tym druku i w załączniku do niego, dotyczącym dekretu o zmianie podatku od wynagrodzeń, są nieaktualne.</u> + <u xml:id="u-20.1" who="#Marszalek">Komisja przedkłada Sejmowi wniosek o zatwierdzone dekretu oraz projektu rezolucji, którą za chwilę odczytam.</u> + <u xml:id="u-20.2" who="#Marszalek">Przed przystąpieniem do głosowania głos ma w imieniu posłów Stronnictwa Demokratycznego poseł Aleksander Rozmiarek.</u> + </div> + <div xml:id="div-21"> + <u xml:id="u-21.0" who="#PoselRozmiarekAleksander">Wysoki Sejmie! Zostałem upoważniony przez posłów Stronnictwa Demokratycznego, aby złożyć wobec plenum Sejmu na dzisiejszym posiedzeniu następujące oświadczenie.</u> + <u xml:id="u-21.1" who="#PoselRozmiarekAleksander">W odniesieniu do dekretu z dnia 24 września 1956 r. w sprawie zmian podatku od wynagrodzeń posłowie Stronnictwa Demokratycznego są zmuszeni wstrzymać się od głosowania, a to z powodów następujących:</u> + <u xml:id="u-21.2" who="#PoselRozmiarekAleksander">1. Dekret z dnia 24 września br. składa się w całości z dwóch artykułów, które upoważniają Ministra Finansów do uregulowania tych spraw drogą rozporządzeń.</u> + <u xml:id="u-21.3" who="#PoselRozmiarekAleksander">Uważamy, że dekret powinien normować, merytorycznie te sprawy, to jest określać, jakie grupy pracownicze korzystają ze zmiany podatku od wynagrodzeń. Sprawa ta dotyczy podniesienia bytu pracowników, ma znaczenie polityczne i winna być konkretnie ustalona aktem ustawodawczym, a więc przez Sejm.</u> + <u xml:id="u-21.4" who="#PoselRozmiarekAleksander">2. Na podstawie dekretu z dnia 24 września br. Minister Finansów wydał rozporządzenie z dnia 25 września br., którym objął tylko pracowników fizycznych — naszym zdaniem niesłusznie nie uwzględnił pracowników umysłowych.</u> + <u xml:id="u-21.5" who="#PoselRozmiarekAleksander">Względy słuszności wymagają naprawienia tego błędu; chodzi zwłaszcza o pracowników umysłowych niżej zarabiających.</u> + <u xml:id="u-21.6" who="#PoselRozmiarekAleksander">W okresie minionym wydano szereg aktów prawnych, które były wyrazem niewłaściwego stosunku do inteligencji i stawiały pracowników umysłowych w gorszej sytuacji. Wysuwamy postulat usunięcia tych błędów minionego okresu w stosunku do inteligencji — tym samym jesteśmy przeciwko ich kontynuacji w przyszłości.</u> + <u xml:id="u-21.7" who="#PoselRozmiarekAleksander">Odnośnie rezolucji stwierdzamy, iż wskazuje ona drogę wyjścia z tej sytuacji i będziemy głosować za rezolucją.</u> + </div> + <div xml:id="div-22"> + <u xml:id="u-22.0" who="#Marszalek">Głos zabierze Minister Finansów ob. Tadeusz Dietrich.</u> + </div> + <div xml:id="div-23"> + <u xml:id="u-23.0" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Wysoki Sejmie! W związku z toczącą się w Wysokie Izbie dyskusją nad dekretem Rady Państwa w sprawie podatku od wynagrodzeń pragnąłbym ustosunkować się do dwu odrębnych zagadnień, które na całość tej sprawy się składają.</u> + <u xml:id="u-23.1" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Pierwszym z nich jest sprawa już nie istniejących dzisiaj ulg dla przodowników pracy.</u> + <u xml:id="u-23.2" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Nie będę tutaj obrazować sytuacji, jaka wytworzyła się na tym odcinku na przestrzeni od 1949 r., to znaczy od okresu kiedy było zarządzenie w sprawie ulg dla przodowników pracy, ponieważ — jak mi się wydaje — opisany przez posła Frankowskiego stan rzeczy dostatecznie przekonuje, że ulgi te należało zlikwidować.</u> + <u xml:id="u-23.3" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Jakakolwiek próba zastąpienia istniejących w tej dziedzinie przepisów jakimiś innymi, nowymi przepisami, mogła— jak na to wskazywało nam doświadczenie i próby — wprowadzić tylko jeszcze większy chaos.</u> + <u xml:id="u-23.4" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Oczywiście zniesienie ulg nie mogło się odbyć inaczej niż przez ich powszechne zastosowanie do wszystkich pracowników fizycznych w przemyśle i budownictwie, to znaczy w tych dwóch działach życia gospodarczego, w których te ulgi obowiązywały.</u> + <u xml:id="u-23.5" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Umożliwił to dekret uchwalony przez Radę Państwa. Nikt nie żywi najmniejszej wątpliwości co do tego, że w tym sensie był on konieczny i załatwił bolesną, że tak powiem, społeczną sprawę.</u> + <u xml:id="u-23.6" who="#MinisterFinansowTadeuszDietrich">Sprawą drugą jest zagadnienie podatkowe, które się wytworzyło w związku ze zniesieniem ulg. Wytworzyło się ono dlatego, że powstały w kraju dwie tabele podatkowe, dwie skale podatkowe — jedna niższa o 30%, stosująca się do pracowników fizycznych w przemyśle i budownictwie, i druga dawna, a więc wyższa, stosująca się wciąż jeszcze do wszystkich pozostałych pracowników fizycznych i umysłowych. Powstaje pytanie, czy wytworzony po zniesieniu ulg dla przodowników pracy stan podatkowy w kraju może być traktowany jako trwały.</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00039-01/header.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00039-01/header.xml new file mode 100644 index 0000000..a345c2c --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00039-01/header.xml @@ -0,0 +1,40 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiHeader xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0" xml:id="PPC-195256-sjm-ppxxx-00039-01"> + <fileDesc> + <titleStmt> + <title>39 posiedzenie Sejmu PRL</title> + </titleStmt> + <publicationStmt> + <p>Prosimy o zapoznanie się z nagłówkiem korpusu (PPC_header.xml).</p> + </publicationStmt> + <sourceDesc> + <bibl> + <title>39 posiedzenie Sejmu PRL</title> + <publisher>Kancelaria Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej</publisher> + <note type="system">PRL</note> + <note type="house">Sejm</note> + <note type="termNo">1</note> + <note type="type">Posiedzenie Plenarne</note> + <note type="sessionNo">39</note> + <note type="dayNo">1</note> + <date>1956-11-20</date> + </bibl> + </sourceDesc> + </fileDesc> + <profileDesc> + <particDesc> + <person xml:id="komentarz" role="speaker"> + <persName>Komentarz</persName> + </person> + <person xml:id="Marszalek" role="speaker"> + <persName>Marszałek</persName> + </person> + <person xml:id="PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz" role="speaker"> + <persName>Prezes Rady Ministrów Józef Cyrankiewicz</persName> + </person> + <person xml:id="WicemarszalekStanislawKulczynski" role="speaker"> + <persName>Wicemarszałek Stanisław Kulczyński</persName> + </person> + </particDesc> + </profileDesc> +</teiHeader> diff --git a/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00039-01/text_structure.xml b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00039-01/text_structure.xml new file mode 100644 index 0000000..f1c2fde --- /dev/null +++ b/1952-1956/sejm/posiedzenia/pp/195256-sjm-ppxxx-00039-01/text_structure.xml @@ -0,0 +1,128 @@ +<?xml version='1.0' encoding='UTF-8'?> +<teiCorpus xmlns:xi="http://www.w3.org/2001/XInclude" xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0"> + <xi:include href="PPC_header.xml"/> + <TEI> + <xi:include href="header.xml"/> + <text> + <body> + <div xml:id="div-1"> + <u xml:id="u-1.0" who="#komentarz">Sejm</u> + <u xml:id="u-1.1" who="#komentarz">Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej</u> + <u xml:id="u-1.2" who="#komentarz">Kadencja I — Sesja X</u> + <u xml:id="u-1.3" who="#komentarz">Sprawozdanie Stenograficzne z 39 posiedzenia Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w dniu 20 listopada 1956 r.</u> + <u xml:id="u-1.4" who="#komentarz">Warszawa 1956</u> + <u xml:id="u-1.5" who="#komentarz">(Przewodniczy na posiedzeniu Marszałek Sejmu Jan Dembowski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-2"> + <u xml:id="u-2.0" who="#Marszalek">Otwieram posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-2.1" who="#Marszalek">Protokół 38 posiedzenia Sejmu uważam za przyjęty, gdyż nie wniesiono przeciw niemu zarzutów.</u> + <u xml:id="u-2.2" who="#Marszalek">Zgodnie z wczorajszym postanowieniem Rady Seniorowi Prezydium Sejmu ustaliło następujący porządek dzienny dzisiejszego posiedzenia:</u> + <u xml:id="u-2.3" who="#Marszalek">Oświadczenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie przebiegu i wyników rokowań między delegacją KC PZPR i Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a delegacją KC KPZR i Rządu Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich.</u> + <u xml:id="u-2.4" who="#Marszalek">Czy ktoś z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie porządku dziennego dzisiejszego posiedzenia?</u> + <u xml:id="u-2.5" who="#Marszalek">Nikt głosu nie zabiera.</u> + <u xml:id="u-2.6" who="#Marszalek">Głos zabierze Prezes Rady Ministrów ob. Józef Cyrankiewicz.</u> + </div> + <div xml:id="div-3"> + <u xml:id="u-3.0" who="#komentarz">(powitany oklaskami):</u> + <u xml:id="u-3.1" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wysoki Sejmie! W imieniu delegacji Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i Rządu, delegacji, której przewodniczył Władysław Gomułka, pragnę naświetlić niektóre sprawy związane z przebiegiem i wynikami rozmów w Moskwie.</u> + <u xml:id="u-3.2" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Czy to, co mam powiedzieć w Sejmie, ma być formalnym sprawozdaniem? Chyba nie, bo przecież według powszechnego odczucia, którego wczoraj przy powrocie mieliśmy tyle wzruszających dowodów, najpełniejszym sprawozdaniem z politycznych, gospodarczych i międzypartyjnych wyników rozmów jest ogłoszona wspólna deklaracja. Jest tak dlatego, że słowa pokrywają się z faktami i że słowa dziś nie ukrywają faktów tych, które w przeszłości mijały się ze słowami i deklaracjami. Tę prawdę, bijącą od ogłoszonej wczoraj deklaracji, odczuł każdy Polak swoim narodowym instynktem.</u> + <u xml:id="u-3.3" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Na tym też chyba polega przełomowe znaczenie tej deklaracji dla stosunków polsko-radzieckich. Czy waga tej deklaracji ogranicza się tylko do stosunków polsko-radzieckich? Wydaje się, że jest to deklaracja, mająca swoje poważne znaczenie dla stosunków między krajami socjalistycznymi i że jest to poważny krok naprzód w realizacji idei podjętych na XX Zjeździe KPZR, idei, które — jeżeli coraz konsekwentniej kształtować będą politykę międzynarodowego ruchu robotniczego, to można o nich śmiało powiedzieć, że po przezwyciężeniu błędów i wypaczeń stalinowskiego okresu otworzą nowy zwycięski okres w walce o socjalizm.</u> + <u xml:id="u-3.4" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Rzecz jasna, nie rodzi się to z dnia na dzień. Nie rodzi się bez sprzeczności i bez zahamowań, ale każdy krok na tej drodze zbliża nas do celu. Niewątpliwie krokiem takim jest ta deklaracja.</u> + <u xml:id="u-3.5" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Dlaczego ta deklaracja wywołała taki oddźwięk w społeczeństwie polskim? Dlaczego spotkała się z tak żywiołową aprobatą ogółu? Dlatego — sądzę — że trafiła w najbardziej uczuloną, najwrażliwszą strunę świadomości narodowej każdego Polaka.</u> + <u xml:id="u-3.6" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Rozmowy moskiewskie prowadzone były od pierwszego do ostatniego momentu na płaszczyźnie uznania suwerenności i całkowitego równouprawnienia układających się stron. Dotyczyło to również w pełni spraw gospodarczych. Pragnę od razu stwierdzić — nim przejdę do szczegółów — że i w tej dziedzinie uzyskaliśmy pełne uznanie naszego punktu widzenia. Te zaś obciążenia naszej gospodarki, które wywodziły się z nieprzestrzegania równości obu stron w okresie minionym, zostały całkiem umorzone.</u> + <u xml:id="u-3.7" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Mogę stwierdzić z całym poczuciem odpowiedzialności, że w wyniku rozmów moskiewskich wyrównany został całkowicie bilans naszych stosunków gospodarczych ze Związkiem Radzieckim z poprzedniego okresu, z okresu stalinowskiego (mówił o tym i w Moskwie, i wczoraj po powrocie naszym do kraju towarzysz Gomułka) i że potwierdzona została droga opartych na wzajemnych korzyściach stosunków obecnych i na przyszłość.</u> + <u xml:id="u-3.8" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">W ocenie wyników gospodarczych uwzględnić należy dwie podstawowe sprawy: uregulowanie rozliczeń finansowych, związanych z naszymi stosunkami gospodarczymi w przeszłości i uzyskanie znacznego kredytu dla Polski w obecnym okresie Planu 5-letniego. Można śmiało powiedzieć, że w rezultacie rozmów osiągnięte zostały niezwykle poważne wyniki, stanowiące przełomowy etap w rozwoju naszych wzajemnych stosunków i szerokiej współpracy gospodarczej, opartej teraz na zasadach równouprawnienia i respektowania suwerennych praw każdego państwa.</u> + <u xml:id="u-3.9" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Słusznie podczas wymiany poglądów na te sprawy towarzysze radzieccy określili porozumienie osiągnięte w zakresie nie uregulowanych lub kwestionowanych przez nas rozliczeń finansowych w latach ubiegłych jako oczyszczenie i utorowanie drogi dalszemu przyjaznemu rozwojowi stosunków między naszymi krajami. Usunięto to wszystko, co w latach ubiegłych rzucało cień na nasze wzajemne stosunki gospodarcze i nie odpowiadało formom socjalistycznej współpracy międzynarodowej.</u> + <u xml:id="u-3.10" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Odnosi się to przede wszystkim do polsko-radzieckiej umowy z 16 sierpnia 1945 r., w której zawarte było zobowiązanie Polski do dostarczania Związkowi Radzieckiemu określonej ilości węgla po specjalnej cenie. Protokół do tej umowy, podpisany przez oba rządy w marcu 1947 r., obniżył do połowy przewidziane pierwotnie w umowie dostawy węgla po tej cenie. W listopadzie 1953 r. został z kolei podpisany protokół o zaprzestaniu dalszych dostaw węgla po specjalnej cenie. Umowę z 16 sierpnia 1945 r. uważaliśmy za krzywdzącą dla nas i to stanowisko znalazło teraz zrozumienie u kierownictwa KPZR i Rządu Radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-3.11" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Umorzenie zadłużenia Polski według stanu na 1 listopada 1956 r. z tytułu udzielonych przez Związek Radziecki w latach ubiegłych poważnych kredytów zwalnia nas z obowiązku spłaty w latach 1957 — 1965 kwot na sumę powyżej 2 miliardów rubli, czyli przeszło pół miliarda dolarów. Sumę tę należy powiększyć o odsetki od nieopłaconej części kredytów, których nie będziemy w związku z umorzeniem długów płacić. Korzyści finansowe osiągane przez Polskę w związku z anulowaniem zadłużenia według stanu na 1 listopada 1956 r. stanowią pełne pokrycie strat, jakie ponosiliśmy w w latach 1946 — 1953 w związku z dostawami węgla na podstawie umowy z 16 sierpnia 1945 r.</u> + <u xml:id="u-3.12" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Osiągnięto również porozumienie w sprawach rozliczeń finansowych, dotyczących wysokości opłat za radzieckie handlowe przewozy tranzytowe przez Polskę w okresie od 1946 r. do połowy lipca 1954 r., to znaczy do chwili zawarcia nowej prawidłowej już umowy. Ustalono powołanie komisji mieszanej dla uregulowania tych zagadnień.</u> + <u xml:id="u-3.13" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Zostały również pozytywnie załatwione, dotyczące zresztą niedużych kwot, sprawy spornych rozliczeń finansowych w zakresie płatności pozatowarowych. Ustalono także sposób i tryb załatwiania niektórych innych nie uregulowanych dotychczas spraw finansowych, mniejszej z punktu widzenia finansowego wagi.</u> + <u xml:id="u-3.14" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Trudno w tej chwili dokładnie określić, jaka będzie suma, którą uzyskamy dodatkowo w wyniku wspólnych prac nad ustaleniem należnych nam z wymienionych tytułów płatności. W każdym razie sumy te powinny poważnie odciążyć nasz napięty bilans handlu zagranicznego.</u> + <u xml:id="u-3.15" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Przechodzę do drugiej strony zagadnień — do naszych poważnych kłopotów gospodarczych. Nasz bilans płatniczy w latach 1957 — 1960, a więc w okresie Planu 5-letniego obecnie realizowanego, pomimo uzyskanego umorzenia spłaty długów oraz uregulowania innych spornych rozliczeń finansowych jest nadal jeszcze niezrównoważony, a tym samym nie może jeszcze w pełni zabezpieczyć podstawowych zadań Planu 5-letniego. Przedstawiliśmy tę sytuację towarzyszom radzieckim, którzy okazali dużo zrozumienia dla przeżywanych przez nasz kraj trudności gospodarczych. Rząd Związku Radzieckiego zgodził się okazać nam pomoc w pokonaniu tych trudności. Rząd Związku Radzieckiego dostarczy nam w 1957 r. 1. 400 tysięcy ton zboża na warunkach długoterminowego kredytu, płatnego dopiero w latach 1961—1962, oraz ponadto potrzebnych Polsce towarów na sumę 700 min rubli w latach 1958—1960, płatnych dopiero w okresie lat 1963—1965, czyli na warunkach długoterminowego kredytu. Porozumienia obejmujące łącznie zarówno sprawy umorzenia zadłużeń i uregulowania niektórych innych, otwartych dotychczas rozliczeń finansowych między naszymi krajami, jak i udzielenie Polsce długoterminowych kredytów, płatnych dopiero w następnej pięciolatce — stanowią dokument dużej wagi gospodarczej i politycznej.</u> + <u xml:id="u-3.16" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Sprawy związane z czasowym stacjonowaniem radzieckich jednostek wojskowych na terytorium Polski nie wymagają właściwie komentarzy, bo jasno i wyraźnie ustalone zostały w deklaracji zasady, którymi się będziemy kierować przy opracowywaniu statusu prawnego tych wojsk. Jasno i wyraźnie stwierdzone zostało, że główną przyczyną istniejącej jeszcze potrzeby stacjonowania tych jednostek wojskowych na terytorium Polski jest zagrażające ciągle niebezpieczeństwo odrodzenia militaryzmu niemieckiego, ustawiczne ataki sił odwetowych na słuszność granic zachodnich Polski. Jasno i wyraźnie zostało powiedziane, że czasowy pobyt pewnych jednostek wojsk radzieckich na terytorium Polski w niczym nie może naruszać suwerennych praw Polski i nie może oznaczać jakiegokolwiek mieszania się w wewnętrzne sprawy naszego kraju.</u> + <u xml:id="u-3.17" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Na uwagę zasługują sprawy repatriacji Polaków, posiadających rodziny w Polsce, oraz powrotu do Polski tych osób, które z przyczyn niezależnych od siebie z prawa repatriacji w określonym terminie poprzednio skorzystać nie mogły. Dla wyeliminowania trudności, jakie wynikały dotychczas z braku ściśle ustalonych kryteriów akcji repatriacyjnej, przedłożyliśmy szczegółowe wnioski, które uzyskały zgodę strony radzieckiej. Rząd polski przywiązuje dużą wagę do sprawnego i szybkiego załatwienia sprawy powrotu uprawnionych do Repatriacji, w tym także Polaków znajdujących się w miejscach odosobnienia.</u> + <u xml:id="u-3.18" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Zgodność słów i czynów, która nie zawsze towarzyszyła naszym dotychczasowym stosunkom gospodarczym, stanowi obecnie zasadniczą cechę wspólnej deklaracji i ustaleń polsko-radzieckich.</u> + <u xml:id="u-3.19" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Taki jest ogólny najgłębszy sens nowego okresu w dziedzinie współpracy gospodarczej między Polską i Związkiem Radzieckim, okresu, w którym dzień podpisania deklaracji stanowi ważną datę.</u> + <u xml:id="u-3.20" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wysoki Sejmie! Zapyta ktoś, dlaczego te sprawy, postawione dziś wobec towarzyszy radzieckich, mogły zostać załatwione w sposób zadowalający całkowicie poczucie sprawiedliwości, odpowiadający zasadom równości i zasadom niemieszania się w sprawy wewnętrzne, a dlaczego te rzeczy były trudne do zrealizowania w poprzednim, minionym okresie, w szczególności w okresie stalinowskim?</u> + <u xml:id="u-3.21" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Nie będę się w tej chwili wdawał w ocenę tego okresu. Mówili o nim śmiało towarzysze radzieccy i na swych zebraniach plenarnych Centralnego Komitetu Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego, i mówili o tym przede wszystkim na XX Zjeździe. My mówiliśmy krytycznie o różnych zjawiskach tego okresu i o cieniach, jakie rzucały one zarówno na stosunki polsko-radzieckie, jak i na nasze wewnętrzne sprawy, sprawy związane także z budownictwem socjalizmu w Polsce.</u> + <u xml:id="u-3.22" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Mówiliśmy o tym m. in. i na kwietniowej sesji Sejmu i na następnych sesjach Sejmu. Mówiliśmy na VII i VIII Plenum naszej Partii.</u> + <u xml:id="u-3.23" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Na czym polegało więc to, że dopiero teraz wnioski z tego, co mówiliśmy, co przeżywaliśmy, mogły być wyciągnięte w praktyce?</u> + <u xml:id="u-3.24" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wydaje się, że nie trudno o odpowiedź. Oto musiał być przedtem rozstrzygnięty dość zasadniczy spór, jaki toczyliśmy między sobą u nas w kraju. Sprawa polegała na tym, czy omawianie tych spraw i chęć ich załatwienia jest podsycaniem — jak niektórzy małoduszni twierdzili — nastrojów antyradzieckich, a co za tym idzie, osłabia zwartość obozu socjalistycznego i osłabia także siły socjalizmu w Polsce, czy też — jak wydawało się słuszne — podniesienie tych spraw i postulat ich sprawiedliwego załatwienia i wreszcie ich sprawiedliwe załatwienie odbiera grunt nastrojom antyradzieckim, nastrojom podważającym sojusz polsko-radziecki, nastrojom godzącym także w autorytet naszej Partii.</u> + <u xml:id="u-3.25" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Spór ten, jak i spór o drogi socjalistycznej demokratyzacji; został rozstrzygnięty dopiero na VIII Plenum, uchwałami tego Plenum, powrotem towarzysza Gomułki do władz partyjnych i jasnym postawieniem sprawy stosunków między naszymi partiami i krajami na zasadach wzajemnego poszanowania suwerenności, na zasadach równości praw, na zasadach niemieszania się drugiej strony w sprawy wewnętrzne.</u> + <u xml:id="u-3.26" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wokół takiego rozumienia tego sporu, toczącego się u nas, toczyły się też październikowe rozmowy z przywódcami radzieckimi w Warszawie, rozmowy, które teraz w atmosferze pełnego wzajemnego zrozumienia prowadziliśmy dalej i zakończyliśmy w Moskwie.</u> + <u xml:id="u-3.27" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Uchwały VIII Plenum były zwycięstwem nad małodusznością, nad tezą, że o cieniach przyjaźni i cieniach na wzajemnych stosunkach nie należy sobie wzajemnie mówić, że należy je raczej tolerować, co — rzecz jasna — zwiększało cienie i godziło w istotę przyjaźni polsko-radzieckiej, związanej nierozdzielnie ze sprawą socjalizmu i z polską racją stanu.</u> + <u xml:id="u-3.28" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Uchwały VIII Plenum były zwycięstwem sprawy socjalizmu w Polsce i zwycięstwem prawdziwej, oczyszczonej od wypaczeń przyjaźni polsko-radzieckiej i przyjaźni krajów socjalistycznych, były zwycięstwem prawdy nad deklamacją i nad papierowymi fikcjami, zarówno w naszym życiu wewnętrznym jak i w sprawach międzynarodowych.</u> + <u xml:id="u-3.29" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Tak zrozumiał te uchwały cały naród i tak zrozumieli je też towarzysze radzieccy, co znalazło dobitne potwierdzenie zarówno w przebiegu rozmów, jak w ich serdecznej, pełnej zrozumienia atmosferze, jak i w wynikach rozmów moskiewskich. Dziś nie ma chyba żadnego człowieka dobrej woli w Polsce, który by nie zrozumiał, że dopiero tak oczyszczona od wypaczeń poprzedniego okresu, a czasem i od zakłamania, nasza droga — że dopiero ta droga, w której socjalizm nabiera pełnej treści związanej nieodłącznie w poczuciu narodu ze sprawą suwerenności i ze sprawą prawdziwego internacjonalizmu opartego na równości i poszanowaniu wzajemnym — że ta droga jest dopiero drogą pełnego poparcia klasy robotniczej i całego narodu dla budowy socjalizmu i dla utrwalenia niepodległości.</u> + <u xml:id="u-3.30" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">A jak to ludzie rozumieją, jak to ludzie odczuwają, jak odczuwa to cały naród? Przeżywaliśmy to podczas VIII Plenum, przeżywaliśmy podczas pobytu w Moskwie, wiedząc o Oczekiwaniach jakie z tym pobytem i rozmowami wiązał cały naród, przeżywaliśmy podczas powrotu delegacji, stykając się w drodze z tysiącami ludzi, z ich uczuciami i wypowiedziami.</u> + <u xml:id="u-3.31" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Jest w tym jedna rzecz, którą chciałbym szczególnie podkreślić. Ileż w tych uczuciach radości i entuzjazmu z powodu wyników rozmów w Moskwie było także kompensaty, zadośćuczynienia za uczucia przedtem niedoceniane a nieraz boleśnie ranione.</u> + <u xml:id="u-3.32" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Są narody, dla których sprawa suwerenności jest zdobyczą od wieków, czymś naturalnym, czasem wprost czymś, czego się nawet na co dzień nie odczuwa, bo się jest do tego przyzwyczajonym od pokoleń, i są narody, które w swych walkach o wolność przelały tyle jak nasz krwi, są narody jakby pokryte bliznami tych walk toczonych w historii — i takim jest nasz naród. Stąd ta szczególna wrażliwość na wszelkie zranienia jego dumy narodowej, nie mającej nic wspólnego z megalomanią czy nacjonalizmem.</u> + <u xml:id="u-3.33" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">I stąd ta wielka radość i wielka jedność w chwili, w której naród czuje, że spełniły się jego słuszne aspiracje, że wywalczył je sobie pod przewodem klasy robotniczej i pod przewodem Partii. Naród po prostu odczuł prawdę tego okresu, że na straży jego praw stanęła naprawdę i w pełni Partia.</u> + <u xml:id="u-3.34" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Wielka to nauka dla wszystkich, że prawda rzeczywista, prawda odczuwana przez naród i prawda, o którą walczy Partia, musi być jedną i tą samą prawdą. Nie zawsze tak było w okresie, w którym, jak mówiliśmy, brakowało często pełnej więzi Partii z masami. I wielki to skarb dla Partii i prawdziwe zabezpieczenie losów narodu, jeżeli tak jest, jak jest teraz.</u> + <u xml:id="u-3.35" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">Z tym łączy się jeszcze jedna sprawa, Mówił o tym towarzysz Gomułka kilkakrotnie podczas swoich rozmów ze społeczeństwem witającym delegację. Los kraju leży dziś w rękach narodu. Nikt nie będzie się mieszał w nasze sprawy, ale za to w pełni odpowiadamy teraz za dalszy rozwój kraju i dobrobyt narodu. Leży to w rękach narodu. Zależy od jego pracy, od poczucia obywatelskiego, od twórczego wysiłku w dziedzinie gospodarczej. Tutaj skierować musimy wszyscy uwagę, energię i wolę realizacji trudnych zadań, które stoją przed nami.</u> + <u xml:id="u-3.36" who="#PrezesRadyMinistrowJozefCyrankiewicz">I jeszcze jedno. Trudno mi tego nie powiedzieć. Pamiętam okres, w którym Sejm odbywał swoje pierwsze posiedzenie w roku 1952. I myślę, jak długą i trudną drogę przeszedł nasz naród przez te lata do obecnego miesiąca, do obecnych dni 1956 roku, kiedy Sejm na swoim ostatnim posiedzeniu może wraz z całym narodem powiedzieć, że teraz w sposób nieodwracalny umocniona została w Polsce sprawa socjalizmu i sprawa suwerenności.</u> + <u xml:id="u-3.37" who="#komentarz">(Długotrwale oklaski.)</u> + </div> + <div xml:id="div-4"> + <u xml:id="u-4.0" who="#Marszalek">Dziękuję serdecznie Obywatelowi Premierowi za jego przemówienie.</u> + <u xml:id="u-4.1" who="#Marszalek">Zanim ogłoszę przerwę, podam krótki komunikat:</u> + <u xml:id="u-4.2" who="#Marszalek">Bezpośrednio po rozpoczęciu przerwy odbędzie się posiedzenie Komisji Spraw Zagranicznych w sali Rady Państwa Nr 101.</u> + <u xml:id="u-4.3" who="#Marszalek">Ogłaszam przerwę półgodzinną.</u> + <u xml:id="u-4.4" who="#komentarz">(Przerwa w posiedzeniu od godz. 16 min. 45 do godz. 17 min. 35.)</u> + <u xml:id="u-4.5" who="#Marszalek">Wznawiam posiedzenie.</u> + <u xml:id="u-4.6" who="#Marszalek">W imieniu Komisji Spraw Zagranicznych głos zabierze przewodniczący tej Komisji Wicemarszałek Sejmu Stanisław Kulczyński.</u> + </div> + <div xml:id="div-5"> + <u xml:id="u-5.0" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Wysoki Sejmie! Komisja Spraw Zagranicznych Sejmu odbyła w czasie przerwy posiedzenie z udziałem członków naszej Delegacji Partyjno-Rządowej oraz z udziałem Ministra Spraw Zagranicznych i po przeprowadzonej dyskusji postanowiła jednomyślnie zaproponować Wysokiemu Sejmowi następującą uchwałę:</u> + <u xml:id="u-5.1" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">„Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej przyjmuje do wiadomości oświadczenie Prezesa Rady Ministrów z przebiegu i wyników rozmów delegacji Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej z przedstawicielami Rządu Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego w Moskwie w dniach 15—48 listopada 1956 r. Sejm Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej akceptuje Deklarację Polsko-Radziecką z dnia 18 listopada 1956 r.</u> + <u xml:id="u-5.2" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Na podstawie przedstawionego przebiegu rozmów i ich wyników Sejm stwierdza:</u> + <u xml:id="u-5.3" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">—Wypaczenia ubiegłego okresu w stosunkach między Związkiem Socjalistycznych Republik Radzieckich i Polską Rzecząpospolitą Ludową zostały usunięte, a ich skutki w stosunkach prawno-państwowych i gospodarczych — zlikwidowane.</u> + <u xml:id="u-5.4" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">—Współpraca, sojusz i przyjaźń między obu narodami, oparte na wspólnocie dążeń społecznych i interesów narodowych, na pełnej suwerenności, równości praw, wzajemnym poszanowaniu interesów i nieingerencji w sprawy wewnętrzne — przyjęte zostały wspólnie i ostatecznie jako podstawa dalszych wzajemnych stosunków Polski i Związku Radzieckiego.</u> + <u xml:id="u-5.5" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">— Z chwilą wejścia na drogę obustronnego konsekwentnego wcielania w życie zasad zawartych we wspólnej deklaracji z dnia 18 listopada 1956 r. historyczny zwrot w stosunkach między narodem polskim i narodami Związku Radzieckiego, zrodzony w dniach Wielkiej Rewolucji Październikowej, historyczny zwrot w stosunkach między obu państwami zapoczątkowany w dniach wyzwolenia Polski spod okupacji hitlerowskiej i objęcia władzy w naszym kraju przez lud pracujący — zostaje ostatecznie ukształtowany i dokonany.</u> + <u xml:id="u-5.6" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Sejm stwierdza, że fakt ten ma wielkie znaczenie dla ugruntowania niepodległości, suwerenności, integralności terytorium i bezpieczeństwa Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, nienaruszalności granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej, dla zapewnienia narodowi polskiemu szerokich możliwości pokojowego rozwoju, systematycznej poprawy bytu, rozszerzania i pogłębiania demokracji socjalistycznej, rozwoju budowy socjalizmu drogą odpowiadającą konkretnym warunkom Polski Ludowej.</u> + <u xml:id="u-5.7" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Sejm wita z uznaniem zasadnicze uregulowanie we wspólnej deklaracji z dnia 18 listopada 1956 r. zagadnień związanych z wzajemnymi stosunkami gospodarczymi, z pobytem wojsk radzieckich na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz z repatriacją. Udzielona przez Związek Radziecki pomoc kredytowa przyczyni się do rozwiązania aktualnych trudności gospodarczych naszego państwa.</u> + <u xml:id="u-5.8" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Sejm stwierdza, że przebieg i wyniki rozmów delegacji Rządu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej i Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej z przedstawicielami Rządu Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego w Moskwie odpowiadają w pełni interesom narodu polskiego, jego woli i dążeniom, które znalazły wyraz w jego jednomyślnym poparciu dla uchwał i decyzji VIII Plenum KC PZPR.”</u> + <u xml:id="u-5.9" who="#komentarz">(Huczne oklaski.)</u> + <u xml:id="u-5.10" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Marszałek: Czy kto z Obywateli Posłów pragnie zabrać głos w sprawie proponowanej uchwały? (Oklaski.)*</u> + <u xml:id="u-5.11" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Nikt się nie zgłasza.</u> + <u xml:id="u-5.12" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Kto z Obywateli Posłów jest za przyjęciem proponowanej uchwały — zechce podnieść rękę.</u> + <u xml:id="u-5.13" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Dziękuję.</u> + <u xml:id="u-5.14" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Kto jest przeciwny? Nikt.</u> + <u xml:id="u-5.15" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Kto się wstrzymuje? Nikt.</u> + <u xml:id="u-5.16" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Stwierdzam, że Sejm jednomyślnie przyjął uchwalę.</u> + <u xml:id="u-5.17" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-5.18" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Protokół dzisiejszego, 39 posiedzenia Sejmu został sporządzony.</u> + <u xml:id="u-5.19" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Jeżeli nie usłyszę sprzeciwu, będę uważał, że Izba protokół ten przyjęła.</u> + <u xml:id="u-5.20" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Nikt się nie sprzeciwia.</u> + <u xml:id="u-5.21" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Wysoki Sejmie!</u> + <u xml:id="u-5.22" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Kończymy ostatnie posiedzenie I kadencji Sejmu Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Sejm obecny, wybrany przez naród w dniu 26 października 1952 roku, nazwano słusznie Sejmem Frontu Narodowego. Wszyscyśmy kandydowali do Sejmu na listach Frontu Narodowego, jako działacze Frontu Narodowego, jako bojownicy wspólnej, ogólnonarodowej sprawy dalszego przekształcania naszego życia, budowy mocnej, zjednoczonej, socjalistycznej Polski.</u> + <u xml:id="u-5.23" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Uchwalona przez Sejm Ustawodawczy Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej wyznaczyła Sejmowi poważne i odpowiedzialne zadania. Konstytucja określiła Sejm mianem najwyższego organu władzy państwowej; stwierdziła również, że Sejm jako najwyższy wyraziciel woli ludu pracującego miast i wsi urzeczywistniać ma suwerenne prawa narodu.</u> + <u xml:id="u-5.24" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Konstytucja wskazała Sejmowi dwa zasadnicze kierunki działalności: uchwalanie ustaw i kontrolę nad działalnością innych organów władzy i administracji państwowej. Przed każdym zaś posłem na Sejm Konstytucja postawiła obowiązek zdawania sprawy wyborcom ze swojej pracy, jak również obowiązek zdawania sprawy z działalności Sejmu.</u> + <u xml:id="u-5.25" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Odczuwamy dziś wszyscy, że w zakresie wykonywania konstytucyjnych obowiązków obserwujemy postępującą aktywizację Sejmu i jego organów, proces ulepszania metod i form pracy Sejmu, proces pogłębiania i zacieśniania więzi Sejmu z szerokimi masami wyborców. Proces ten wiąże się oczywiście z procesem odnowy i demokratyzacji, który ogarnął całe nasze życie polityczne, gospodarcze i społeczne, stanowi część tego szerszego procesu, ale — podkreślmy to — część istotną, oddziaływającą w poważnym stopniu na całokształt zachodzących u nas przemian.</u> + <u xml:id="u-5.26" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Spójrzmy na działalność ustawodawczą Sejmu. Dorobek ustawodawczy jest poważny i obejmuje różne dziedziny naszego życia społecznego. Sejm w czasie I kadencji uchwalił 42 ustawy. Wymienić tu trzeba zespół czterech ustaw z roku 1954, które wprowadziły zmiany w strukturze terenowych organów władzy państwowej, powołując do życia gromadzkie rady narodowe i rady narodowe osiedli oraz ustalając pierwsze w Polsce Ludowej demokratyczne prawo wyborcze do rad narodowych wszystkich stopni; trzeba tu również wymienić nową, niedawno przez nas uchwaloną, ulepszoną Ordynację wyborczą, a przede wszystkim historyczną ustawę o radach robotniczych, która wraz z ustawą o funduszu zakładowym stanowi dziś jedną z najistotniejszych gwarancji rzeczywistego zarządzania produkcją przez tych, którzy produkują.</u> + <u xml:id="u-5.27" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Uchwaliliśmy również szereg ustaw dotyczących życia gospodarczego kraju, że wymienię tu — wprawdzie z poważnym opóźnieniem uchwalane — cztery ustawy budżetowe, ustawę o izbach rzemieślniczych, ustawę o kontroli państwowej, ustawy podatkowe i inne.</u> + <u xml:id="u-5.28" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Braliśmy udział w akcji upraszczania administracji państwowej, likwidując w uchwalonych w ostatnim okresie kilku ustawach szereg ministerstw i urzędów centralnych.</u> + <u xml:id="u-5.29" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Wielką doniosłość polityczną posiadały dwukrotnie: w roku 1952 i w roku 1956 — uchwalone przez nas ustawy amnestyjne, będące wyrazem naszej stałej troski o dalsze umacnianie praworządności ludowej. Tę samą doniosłość i znaczenie posiadały ustawy o przekazaniu w niektórych sprawach sądom powszechnym właściwości sądów wojskowych, o przekazaniu więziennictwa pod zarząd Ministerstwa Sprawiedliwości, wreszcie o likwidacji Komitetu do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego.</u> + <u xml:id="u-5.30" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Ustawy uchwalone przez Sejm przyczyniły się do ulepszenia sytuacji prawnej szeregu zawodów, jak nauczycieli (ustawa o prawach i obowiązkach nauczycieli), pracowników nauki (zmiana ustawy o szkolnictwie wyższym i o pracownikach nauki), adwokatów itd. Wkroczyliśmy również w inne dziedziny życia, uchylając ustawę o dyscyplinie pracy, regulując tryb i formy zwalczania alkoholizmu. Doniosłym echem odbiła się w kraju podjęta przez Sejm rewizja ustawodawstwa emerytalnego, stanowiąca duży, choć nie wystarczający jeszcze krok naprzód w tej dziedzinie.</u> + <u xml:id="u-5.31" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Charakteryzując działalność ustawodawczą Sejmu trzeba jednakże i to również podnieść, że działalność ta w szerszej mierze rozwinęła się dopiero w roku bieżącym. W latach 1952 — 1954 tylko nieliczne ustawy były uchwalane przez Sejm, a przytłaczającą większość aktów ustawodawczych stanowiły dekrety uchwalane przez Radę Państwa. Od roku 1955 zaczęliśmy coraz wnikliwiej analizować działalność normatywną Rady Państwa, doprowadzając do zmniejszenia liczby dekretów Rady Państwa, a w poszczególnych, nielicznych zresztą, wypadkach doprowadzając do uchylenia wydanych przez nią dekretów; dopiero też od roku 1955 bardziej wnikliwie zaczęliśmy badać zgłaszane Sejmowi projekty ustaw, wprowadzając do nich liczne, konieczne poprawki i uzupełnienia.</u> + <u xml:id="u-5.32" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Ogółem w ciągu dziesięciu minionych sesji Sejm uchwalił — jak już wspomniałem — 43 ustawy; ale z tego w pierwszej połowie swojej kadencji, w latach 1952 — 1954, tylko dziewięć; natomiast pozostałe 34 ustawy uchwalone zostały w drugiej połowie kadencji; z tych ostatnich—aż 19 w ciągu sesji, którą dziś kończymy.</u> + <u xml:id="u-5.33" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Jeżeli zaś w ciągu pierwszej połowy naszej kadencji Sejm w tak bardzo skromnej mierze rozwijał działalność ustawodawczą, to również i kontrola działalności organów władzy i administracji państwowej wykonywana przez Sejm była w tym okresie ograniczona. Wykonywalne funkcji kontrolnych Sejmu ograniczało się w tym okresie do dość krótkich i nie zawsze krytycznych dyskusji z okazji uchwalania budżetu państwa oraz — gdy chodzi o Radę Państwa — do zatwierdzania przedstawianych przez nią dekretów i uchwał dotyczących składu personalnego Rządu. Przełom w tej dziedzinie zapoczątkowała VI sesja Sejmu, odbyta w marcu i kwietniu 1955 roku, która poprzez zmiany w regulaminie Sejmu powołała do życia nowe, stałe komisje i wytyczyła im drogi dalszej działalności.</u> + <u xml:id="u-5.34" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">W połowie 1955 roku nastąpiło znaczne ożywienie w pracach komisji sejmowych. Wypracowany został nowy styl pracy stałych komisji. Obok rozpatrywania projektów ustawodawczych, obok rozpatrywania poszczególnych części budżetu państwa, wszystkie prawie komisje odbywały posiedzenia problemowe, dotyczące najważniejszych, węzłowych problemów naszego życia państwowego. Ogółem w czasie kończącej się dziś kadencji odbyło się 215 posiedzeń komisji (wobec 39 posiedzeń plenarnych Sejmu). Na porządku dziennym posiedzeń komisji sejmowych omawiane były m. in. takie sprawy, jak np. funkcjonowanie instytucji skarg i zażaleń obywateli, umocnienie gromadzkich rad narodowych jako gospodarzy terenu, walka z przestępczością, warunki pracy sądów, zagadnienie spółdzielczości mieszkaniowej, aktywizacja gospodarcza małych miast, radiofonizacja kraju, ochrona zabytków, organizacja i warunki rozwoju rybołówstwa morskiego, zagadnienia ideowo-wychowawcze młodzieży, funkcjonowanie specjalnych zakładów wychowawczych, oświata sanitarna na wsi, bezpieczeństwo i higiena pracy w przemyśle, stan ustawodawstwa w Polsce — oraz szereg innych aktualnych zagadnień politycznych, gospodarczych i kulturalnych. Obrady komisji kończyły się z reguły podejmowaniem uchwał, które stawały się wytycznymi dla działalności administracji. O stale wzrastającej aktywności komisji świadczyć może przykład Komisji Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej, która w latach 1953 — 1954 odbywała rocznie po jednym posiedzeniu, w czasie którego zabierało głos po 11 —12 mówców, a w bieżącym roku, 1956, odbyła 10 posiedzeń, w czasie których wypowiedziało się 255 dyskutantów. Niektóre komisje, jak np. Komisja Przemysłu — odbywały specjalne posiedzenia poświęcone kontroli ustosunkowania się przez Rząd do uchwalonych przez Komisję wniosków i dezyderatów.</u> + <u xml:id="u-5.35" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Ważne narzędzie kontroli Sejmu nad działalnością Rządu stanowią interpelacje poselskie. Ogółem w czasie bieżącej kadencji wpłynęło 77 interpelacji, w tej liczbie 74 w roku bieżącym.</u> + <u xml:id="u-5.36" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Więź posłów z wyborcami znalazła w bieżącym Sejmie oparcie organizacyjne w utworzonych po raz pierwszy wojewódzkich zespołach poselskich. Wojewódzkie zespoły poselskie pomyślane były jako wyraz istnienia Frontu Narodowego na terenie Sejmu. Skupiły one wszystkich posłów bez względu na przynależność partyjną. Wojewódzkie zespoły poselskie współpracowały z prezydiami wojewódzkich rad narodowych, opiniowały co roku odpowiednie budżety terenowe, podejmowane były też próby wiązania prac wojewódzkich zespołów poselskich z pracami komisji sejmowych. Wojewódzkie zespoły poselskie organizowały pracę terenową posłów, ułatwiały im utrzymywanie stałej i systematycznej więzi z wyborcami przez odbywanie spotkań, przyjmowanie skarg i zażaleń ludności, odwiedzanie instytucji i zakładów pracy. Wydaje się, iż doświadczenia z czteroletniej pracy wojewódzkich zespołów poselskich są w zasadzie dobre.</u> + <u xml:id="u-5.37" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">W odpowiedzi na apel Rady Najwyższej ZSRR z dnia 9 lutego 1955 r. w sprawie nawiązania bezpośrednich stosunków międzyparlamentarnych Prezydium Sejmu i Rada Państwa podjęły wspólną uchwałę z dnia 18 lutego 1955 r., w której zapowiedziały, że Sejm — „...podejmie wszelkie formy współdziałania, jak również pogłębienia już istniejącej współpracy z parlamentami innych krajów, aby przyczynić się do złagodzenia napięcia w stosunkach międzynarodowych i do rozwoju przyjaznych i pokojowych stosunków między wszystkimi krajami”.</u> + <u xml:id="u-5.38" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">W maju 1955 r. Sejm jednomyślnie ratyfikował historyczny Układ Warszawski. Ponadto Sejm kilkakrotnie wysłuchiwał informacji o polityce zagranicznej Rządu oraz omawiał i aprobował tę politykę. W roku bieżącym Sejm podjął również uchwałę aprobującą Orędzie Rady Najwyższej Związku Radzieckiego w sprawie rozbrojenia. Na dzisiejszym posiedzeniu, zamykającym naszą kadencję Sejmu, Sejm wysłuchał i z uznaniem aprobował wyniki historycznych rozmów, przeprowadzonych ostatnio pomiędzy czynnikami partyjnymi i rządowymi polsko-radzieckimi. Wyniki te mają ogromne znaczenie nie tylko dla naszego kraju, ale odbiły się one niewątpliwie pozytywnie w stosunkach zarówno między państwami socjalistycznymi, jak państwami o odmiennych ustrojach.</u> + <u xml:id="u-5.39" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Sejm wielokrotnie dawał wyraz niesłabnącym dążeniom narodu polskiego do utrwalenia pokoju na całym świecie. Sprawie pokoju służyło, między innymi, nawiązanie i rozwój bezpośrednich stosunków między parlamentami różnych krajów.</u> + <u xml:id="u-5.40" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">W ostatnich dwóch latach przebywały w Polsce oficjalne i nieoficjalne delegacje parlamentarne, lub poszczególni parlamentarzyści, z następujących krajów: Związek Radziecki, Albania, Jugosławia, Niemiecka Republika Demokratyczna, Belgia, Brazylia, Finlandia, Francja, Indonezja, Japonia, Stany Zjednoczone, Włochy. Oficjalne delegacje parlamentarne Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, Albanii, Finlandii, Niemieckiej Republiki Demokratycznej i Jugosławii uczestniczyły w posiedzeniach Sejmu.</u> + <u xml:id="u-5.41" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Nasze delegacje brały aktywny udział w pracach Unii Międzyparlamentarnej w ramach Polskiej Grupy Unii. Przedstawiciele Polskiej Grupy uczestniczyli w Konferencjach Unii oraz w posiedzeniach Rady Unii w Rzymie w 1954 r., w Wiedniu i Helsinkach w 1955 r., w Dubrowniku i w Bangkoku w 1956 r. oraz w konferencji dyrektorów biur parlamentarnych w Paryżu. Oficjalne delegacje Sejmu odwiedziły w ostatnich latach: Związek Radziecki i Albańską Republikę Ludową oraz Węgierską Republikę Ludową i Federacyjną Ludową Republikę Jugosławii.</u> + <u xml:id="u-5.42" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Wysoki Sejmie! Myślę, że będę wyrazicielem uczuć wszystkich obywateli posłów, jeżeli kończąc moje przemówienie podziękuję z tej trybuny Obywatelowi Przewodniczącemu i członkom Rady Państwa, jak również Obywatelowi Prezesowi Rady Ministrów i członkom Rządu za czteroletnią, rzeczową i aktywną współpracę.</u> + <u xml:id="u-5.43" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Obywatele Posłowie! Dorobek naszej pracy ocenią ci, którzy po nas zasiądą w tej sali, oceni naród polski.</u> + <u xml:id="u-5.44" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Sejm wkroczył śmiało na drogę wielkiej odnowy.</u> + <u xml:id="u-5.45" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Dziś, wraz z całym Narodem, skupieni wokół sztandarów Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i wokół jej nowego kierownictwa, przy współpracy Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego i Stronnictwa Demokratycznego — widzimy przed całym naszym narodem drogę jasną, aczkolwiek niełatwą, wymagającą jeszcze ofiarności i wyrzeczeń, ale bez wątpienia prostą i prowadzącą ku Polsce szczęśliwej i mocnej, demokratycznej i suwerennej, ku Polsce — socjalistycznej!</u> + <u xml:id="u-5.46" who="#komentarz">(Oklaski.)</u> + <u xml:id="u-5.47" who="#WicemarszalekStanislawKulczynski">Wobec wyczerpania porządku obrad — X sesję Sejmu ogłaszam za zamkniętą.</u> + <u xml:id="u-5.48" who="#komentarz">(Koniec posiedzenia o godz. 18 min. 5.)</u> + </div> + </body> + </text> + </TEI> +</teiCorpus> -- libgit2 0.22.2